Professional Documents
Culture Documents
ΜΑΡΚΟΥΖΕ: Υπάρχει ένα πολύ ενδιαφέρον χωρίο σε κάποιο έργο του Τζων
Στιούαρτ Μιλλ, που σίγουρα δεν υπήρξε συνήγορος της δικτατορίας και λέει ότι σε
μία πολιτισμένη κοινωνία είναι πρέπον να κατέχουν οι μορφωμένοι πολιτικά
προνόμια, ώστε να μπορούν να καταπολεμούν τον υπερσυναισθηματισμό, την
συμπεριφορά και τις ιδεοληψίες των αμόρφωτων μαζών. Εγώ βεβαίως δεν είπα ότι
πρέπει να εγκατασταθεί μία πλατωνική δικτατορία, απλούστατα γιατί δεν υπάρχουν
οι κατάλληλοι τέτοιοι φιλόσοφοι. Δεν γνωρίζω πραγματικά ποιο είναι το χειρότερο, η
δικτατορία των πολιτικών, των διευθυντών και των στρατηγών ή μια δικτατορία των
διανοουμένων, ωστόσο θα προτιμούσα την δεύτερη όταν δεν υπάρχει η δυνατότητα
μιας γνήσια ελεύθερης δημοκρατίας και, δυστυχώς, προς το παρόν τουλάχιστον, η
δυνατότητα αυτή όντως δεν υπάρχει.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Λέτε λοιπόν ότι για την διαπαιδαγώγηση των μαζών χρειάζεται μία
δικτατορία των διανοουμένων σε πρώτη φάση και κατόπιν, στο απώτερο μέλλον,
όταν οι άνθρωποι θα έχουν ήδη αλλάξει, θα ισχύσει η δημοκρατική ελευθερία.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Η σκέψη για μία τέτοια δικτατορία είναι λίγο ανησυχητική, γιατί οι
διανοούμενοι γίνονται συνήθως άτεγκτοι λόγω της φοβίας που τους κατέχει σε ό,τι
αφορά τις διαπραγματεύσεις.
ΜΑΡΚΟΥΖΕ: Συμβαίνει άραγε πραγματικά αυτό; Στην Ιστορία έχουμε μόνο ένα
τέτοιο παράδειγμα άτεγκτου διανοούμενου, τον Μαξιμιλιανό Ροβεσπιέρο.
(…)
ΕΡΩΤΗΣΗ: Έχετε την γνώμη ότι ο άνθρωπος μπορεί να πιστεύει στην ύπαρξη Θεού
και παράλληλα να είναι ελεύθερος;
ΜΑΡΚΟΥΖΕ: Η απελευθέρωση του ανθρώπου δεν εξαρτάται ούτε από την ύπαρξη
του Θεού, ούτε από την ανυπαρξία του. Δεν είναι η ιδέα του Θεού που εμπόδισε την
απελευθέρωση του ανθρώπου, αλλά η πολύ κακή χρήση της.
(…)
ΜΑΡΚΟΥΖΕ: Ο Γκεβάρα όμως δεν συμβολίζει την απλή περιπέτεια, αλλά την
σύζευξη της περιπέτειας με την επαναστατική πολιτική. Επαναστάσεις που δεν
κλείνουν μέσα τους κάτι το πολύ τολμηρό, δεν αξίζουν απολύτως τίποτε. Είναι τάξη,
συνδικάτο, σοσιαλδημοκρατία, κατεστημένο. Η περιπέτεια αντίθετα δρασκελίζει
πάνω από όλα αυτά.