You are on page 1of 4

Since 2006

ZAM Information Department


ZAM Hotline
016-293 9027

informing people, transforming lives

ZAM Office
03-2142 6659
Email:
zomiassociationmls@gmail.com

...hongpai un, mapang khawm ni. Nehemiah 2:1718


15 March 2015
Australia Immigration a thuneipenpa UNHCR ah hawh

Volume 9, Issue 41

ebruary 26, 2015 ni-in Australia Immigration leh Border Protection tawh kisai a lianpenpa Mr. Peter
Dutton in UNHCR omna Malaysia ah hawhna va nei hi.
UNHCR thuneipa Mr. Richard Towle in a genna ah "Australia gam pen UNHCR aa dingin huhna
tampi hong piak banah vai tampi ah hong panpih mahmah gam khat ahihi.
2010 kum akipan galtaai mi 4,300 val amau gamah hong laksak khin uh ahihman in amau tungah
lungdamna lian mahmah hi" ci hi. Mr. Peter Dutton in UNHCR ah a hawh sungin kum tampi a semkhin Staff
teng tawh holimna aneih banah UNHCR nasepna mun teng va pha kawikawi hi.
Richard Towle genna tungtawn in galtaai mi 150,000 a omna lakah 93% pen Kawlgam pan hi in, a diak in
Rohingya te sunga om numei naupangte in huhna leh kepbitna kisam phadiak uh hi ci hi. "Galtaaite bek
hi lo, galtaaite akem Malaysia gam mahmah in zong haksatna tampi tak tuak hi. Tua bang hunte ah
Australia gam in nong nungheisan lohna uh pen ko aa dingin thupi in vaihawmna khat peuhpeuh nuamtuam
mahmah hi" ci in Mr. Richard Towle in gen tangtang hi.
Source : www.unhcr.org.my

Malaysia a om Zomi te theihhuai thu pawlkhat


Malaysia khuapi sung a om, ka Zomi pihte aw theih
sasa ahi zongin athei khinzong ki omding ahi
zongin athei nailo tading aki genphapha hihang.
Khua sung navak ciangin zamtep, niin, cil te
mawkpaih mawksiat kei in. IC /Passport/ UN Card
natawi zongin khuasung thukham nazuih kei leh
hong ki liausak veve ding hi.
Khua sung vakna ah mi hingte paina ding a kahlei
kibawl te tung pai hamtang zaw in. Mawtaw lam
nakan khak leh agal khat pan naban pan hong
kikai ding a leitung natawt loh manin dangka hong
ki liausak ding hi.
Khua sung vaksuk vaktoh nate ah Taxi tawh
napai nopna munte hoihtak lotngah sawm in.
Leihsa (address) kiging tawntung in la Taxi na
tuan ma-in license nei maw neilo sittel masa inla
license omlo ahih leh Taxi dang zongpah in.
Licence omlo te atamzaw mi gina hilo uhhi.
Khua sung ah vaksuk vaktoh nate ah deihloh pen
in Palik/Rela ahi zong kimat khat natuah ciang in
sum hongnget zahzah uh piakpah ding hilo hi.
Thumthum phot inla Malay pau natheih kei leh
zong ZAM pupi te ahi zong naihuai sanggamte
tung huhna ngen in Palik pawlkhat ten
RM3000/2500/2000/1500/1000/500/300/200 hong
ngen masa hamtang ding uh a, na thumsiam a
nagensiam leh RM3000 pan tuak suksuk kiam
suksuk in RM200 ciang bangtawh kitan thei hi.
ZAM ahi zongin kipawlna Card limlim aneite.
Pawl khat ten Palik te hong nget zahzah apiakha
zong Zomi te sungah ki omkha ding hi. Nasep

lemlo tadingin napha mahmah hi. Palik te tawh ih


kituahkhak ciangin hong hopih nate uh zong
zahtak takmahin hopih ding kisam hi. Pawl khat
ten thusimlo zahtak bawllo uh ahih manin Palik te
heh uh a dangka tampipi tawh kitan sakzong ki
om hi.
Palik te tawh lampi ah nakituah ciangin lau laplap
linglawnggawp sekei inla zahtak takin hongdot
thute dong hiathiat inla avallua in pau sese
khaken. Na phone sung khawngah numei leh
pasal omkhop nate ahih theih leh koih peuhmah
kha kei un dangkaa tampi hong liau sak ding
uhhi. Tua bek thamlo thong zong kumtampi kikia
thei hi.
Khua sung navak ciangin nameltheih ngeiloh pi
khawngin hongsap leh enzong enkenla natup
namun pai mengmeng zaw in. Tuadan munte ah
napai khak leh thu hongdong ding uh a pau
nasiam phat kei leh nangpen emsa nahi ta hi.
Khua sung hita leh vaksuk vaktoh nate ah napum
tunga napuak vante hoihtak keemcip in.
Thungkuah te zong namailam mahah kuah ngiat
inla na nunglam nakuah ciangin navante a kimin
na om nawnlo thei hi.
Khua sung navak ciang sum atawmpen RM100
pua hamtang in RM100 in nanuntakna hong
honkhia zothei ding hi. Palik te tawh ih kituahteh
huhna ih nget takciang sum pek (1) RM1 zong
neikei lecin bang tawh hong huhding nang sum
na neihlohpi hong ciding a nalawmte anaa takin
samin ci-in hong sawl ding hi. RM100 nanei in na
1

kem khaziau leteh vaisiang baih mahmah hi.


Inn ngak inn nupi te pasal nasep kuankal khawng
theih ngeiloh nu mei pasal ahizong in,kong hong
hon in,hongki cihleh honloh ding thupi hi.Atam
zaw mi ginalo mamiah hizaw hi.
Omna peuhpeuh ah mi gam ahih mah bangin
omdan tatdan siamkul mahmah hi. Ih veng
ih paam te huat ding peuhmah in gamlum gamta
khalo ding hihang. Atamzaw gamlumna pan ih
veng ten Palik tetung hongkhia in gilbeem atung
zong ki om hi.
Lawm leh gual te van ahi zong mite vanzat ahi
zongin guksak ding cikmah hunin ngaihsun kha
ngei kei in. Guta, mibuan cihte hongki man kha
leh thuak zawhna ding baihlo ding hi. Asilo bek in
hong kikoih ding a Palik te hong ki ap pan ding hi.
Mailam ah zomtoto lai ni ei. Zomi te mi gam mi
munah gamtat hoih kidem ding hihang. Zu
khamsa khawng vaksuk vakto kei ni. Zu khamsa
khawng nasep kuan nainai kei ni. Zomi hing ih
ki cih leh atawntung in siangtho sitset zawh
nading akua mapeuh in hanciam ding hihang.
Zomi te Pasian in thupha hong piaciat tahen!
Pau Lam Thang

kizang nuam a, Malaysia bangah ni thum zat dingin


makaite in hong gel uh hi," ciin a gen ciangin mipi in
diksa lua in khut kibeng kik ziahziah hi. A ni nihna
leh ni thumna pen makaite tutkhopna leh thusinna
hun hiding hi. Zomi Nam Ni hun sung tawh kituak in
Zomi khua tuamtuam in zong Khua Pawi bawl in
khuabup kimuhkhopna leh makai kitelna hun
tuamtuam nuamtak in na zang thei uh hi. Sia
Zambawi in mailam ah Zomi Nam Ni pen a ni bek
hilo in a season/khuahun in i omsak mai ding hoih
lo diam ci liang hi. Kei zong hi kasa hi. Zomi Nam Ni
hun sungah Zomi Nam tawh kisai vai tuamtuam nei
in Zomi tawh kisai nasepna tuamtuamte uangbawl
semsem leng hoih dingin ka ngaihsutna sawtta hi.
Sente in Sen Kumthak (Lunar New Year) pen ni 15
sung bang zang uh a, Christmas hun zong ni 15
sung mah zang uh a, Kumthak hun zong ni 15 sung
mah innzepna, pak suanna, letsong kipiakna
(present kipiak hun sung) zong tua mah bangin na
zang uh hi. Tua hi a, Zomi Nam Ni zong a nipi
banah tua bangin a hun omsak to lai leng hong
nuam semsem lai ding hi.
"Leitungah mihing nam nih om hi: Zomi leh Zomi
hih a utte" hong cih ciangin mipi in khut kibeng
ziahziah hi. Zomi te hampha a, Zomi hih utte zong
hampha veve uh hi. Leitung pen tua banga paipai
hita hi. Ama'n a gen zom zelna ah, "I tuntunna ah
Zomi Nam Ni zang ding hi hang. Zogam ah i om lai
in zong Zomi Nam Ni zang hang. Gam dang i tun
ciangin zong Zomi Nam Ni zang ding hi hang. Gam
thumna tungin lungtup tui bang a tung zongin Zomi
Nam Ni zang ding hi hang... I minam lamto in,
pahtawi in thupi sak in picingsak ding hi hang. Bang
hang hiam cih leh Zomi te pen minampite hi hang.
Nampi lungsim nei hi hang. Zomi te in midangte
huai in kawi in sam in lawmbawl in khual hi hang.
Midang i khual bangin midangin hong khualloh
ciangin zong Zomi te lungduai takin a thudik a
genkhia a, a dinpihte hi hang. Minampi lungsim nei
in ei bek kikhual hetlo hi hang. Minamneu lungsim
neite in amau bek kikhual tektuk uh hi. Zomi te tuaci
lo hi hang. Zomi leh Zogam bek hilo kim leh pam
zong a puah sawm, a puah dente hi hang.
Zomite pen eima ngeina mahmah a kembit zo
dingin a thupite hi hang. Tuni in zong Zopuan nong
silh zihziah vua kilawm in ka muhna peuh etlawm
ka sa hi. Minam lahna puan khat ciat i pumpi tungah i baat manin lungdam ngiat ing. Minam khat i
hihna hong lak a, thupi hi. Kei pen Zomi ka hi hi.
Zomi hong ki-eng hi. I vekpi in ci zuaizuai leng
utphial ing: 'Zomi ka hi hi. Kei hong ki-eng hi'.
I maban ah Zomite, mite mai ah maingal takin hak
gega in kimuang tak in kampau in mite mit et kil-

Malaysia ah Zomi Nam Ni siim phei- III

eitung mihingte in muhnop a sak uh nam


nih om a innkong mai a naupang tualbual
leh pak huan a pak hoih pak dimdem. Zomi
leh Zogam in a ngak dimdem Zomi naupangte
in Eden Huan Thak i Zogam nuam cih la hong sak
uh ciangin mipi in pakta lua in khut kibeng ziahziah
hi. Lasa bek hilo in ZEC Kota Damansara sangnaupangte in khut leh khe vik in pumpi kihei pelpel in
hong kituak diamdiam uh a, nakpi takin muhnop in
lungsim hong lawng hi. Kikhop makai Francis
Khampi kammal kawmpak hile hang khuvam hi.
Guai, i ngak leh i kingakna ding ahi pah ding Zomi
sangnaupante in - i Zogam puah in zuun peuh leng
mun dang, gam dang kingai lo dinga, ei adingin
Eden Huan Thak bang hong hiding hi, ci uh hi. Bil
nei khempeuh in za ta hen.
Sangnaupangte limlah khit ciangin stage nung lam
pan awging khat hong kiza a 'a zi leh amah kua mu
nuam zaw?' cih himawk hi. Bang cihna hiam ciin
mipi in kikhuadak heihawi kei hi. Kikhop makaite in,
thugen dingin Rev. Dr. Go Chin Zam, Asst. Gen.
Secy, Global Zomi Alliance sam ni a ci nuam uh na
hi a, mipi in 'a nih un' a cih khit uh ciangin khutbetna
tawh muak ziahziah in thugen dingin Sia Zambawi
stage tung lam ah hong tuanto theuhtheuh hi. Zomi
makaite pen a pai diakdiak cih bang omlo in
thanuam takin a diang leklekte ahi uh hi.
Zomi te in Zomi Nam Ni ki lawplua in ni tampi
2

kelsa in hopih to den ni. Tuni ciangah i hihna te


thupi hi. Mite mai ah nam neute omzia bang hilo in
minampite om bangin om gega ding hi hang. Ahi
zongin kiphasak hetlo ding hi hang. Mi pawlkhat mi
mai ah a kiniamkhiat kineih in a lungsim tawngah
kiphasak uh hi. Tua bangin Zomi om ngeilo hi hang.
Tun zong gamdang USA khawng i tun ciangin mite
in hong dot leh 'Zogam ah bang sem ngei na hiam?'
hong cih pen, "Ka tupa pen America President ding
pa hi," ciin na dawng un. Na mailam limci mahmah
ahihna tawh dawngin na lak hamtang un (mipi in
khut kibeng ziahziah hi).
Zomi sungah khasiatna khempeuh tuni panin Zeisu
min leh Zomi i itna tawh kimaisak ding hi hang. Tua
i cih ciangin, mawhna nei kei ing, cihna hilo in
mawhzaw teh cihna hang zong hilo in kei hangin
khasia hikha niteh, na khasia kei in cihna hi. Mawhna neite in mawhmaisakna a nget pen niamna hilo
in nuntakna a lamzang zawkna ding hi a, mite in
mawhmaina hong nget leh maisak theihna zong
minampi lungsim hi. Mi a maisak ngamte mi hangsan hi. Mi a mawhna uh hong thum ciang maisak
nuamlo a khihcip den cih pen upadi thupisakna hi a,
tuni in Upadi (law, legal system) pen upa sak nawnlo ding hi hang. Upadi sangin Zeisu itna leh Zomi i
itna tawh kimaisak in kalsuan ding hi hang.
Mailam en in nunglam thu ah a tuang, a tualbual
nawnlote hi ni. Nunglam sepsate ah bual nawnlo in
mailam pen thupi bawl in mainawt ding hi hang.
Mailam ah Zogam singkungte a nosuah kikna
dingin hanciam ding hi hang. Singkungte suan kik
ding hi hang. Zogam ah 'lam kiangah a tuk kuate
hiam' cih a zong dingte hi hang. I singkungte zong
tuk hi. I mual leh guamte, i suangtum leh lopate
zong tuk hi. I mipih sapihte zong a tuk om hi. Tuate
a zong dingte hi hang. Samaria mihoih pen kua hiam cih tuate i zon ciangin Zomi sungah hong
kidawk ding hi. Levi mi omlo, Siampi nam zong hi
tuanlo; Samaria mihoihpa ganhing in zong hong
zang thei hi. Samaria mihoihpa bek hilo a ganhing
in zong mite hoihna dingin, mite damna dingin
nasem hi. Mite pua hi. A inn in zong cinate na tungsak lai hi. Tuni in nang leh kei zong Samaria
mihoihpa bang, a ganhing bang, a inn bangin Topa
in hong zatnopna peuh ah hong zat dingin i nuntakna kipiakhia ding hi hang.
Tua ahih manin - minampi i cihte pen:
Thukhual,
Nunglam enlo,
Mi kim tawh nasem khawm,
Mailam khual,
Pasian leh minam khual,
Itna leh lainatna takpi tawh nasem hi.

Topa in Zomi khempeuh thupha hong piata hen," a


cih khit ciangin a khutvik in mipite hong hopih ziahziah a, lungdamna leh pahtawina khut kibeng ziahziah in a tutna mun a tun dong kipahtawi hi.
Zinmang Sia Zambawi thugen khit ciangin Modern
DJ a siam Khuppi in a muk bek tawh a ging bawl in
music hoih mahmah hong gingsak liahliah a,
lamdang kisa in ka gei a Zoliate bang a kam ka
hehaw ngen uh hi! Siamna nam khat a lamdang
mahmah himawk ahih manin mipi in kipakta in
khutbeng in kipahtawi ziahziah hi.
New Eden Ansai leh Khualzinna neite Pa Kaino te
nupa mipi mai ah kidingsak a, amau minam leh
gam adingin a piakkhiat uh Zolia & Zotaang te hong
lapsangsak ahih manin khutbeng in kipahtawi ziahziah hi.
Kikhop makai Sia Kam Mung in, "Zomi pawlkhat in
Zomi Nam Ni a kihel khak loh ding dah lua in a
nasep nangawn uh tawp in hong pai uh hi. Tuni in
tua banga nasep khawl lianga Zomi Nam Ni hong
siim teng na khut uh hong lik un," acih leh ka muh
manin zong mi 8 pan 12 kikal peuhmah pha ding hi.
Gam leh nam itna pen Zogam ah i om lai sangin mi
gam ah ei thuneihna a tawm ciang kitam neih zaw,
hong khangzaw a hi tam ka ci phial hi. Ahih kei leh
ei thuneihna tawh i kalsuan nawnloh ciang i thuneih
lai ngai in gam leh nam itna nangawn hong khang
ahi tam ka ci hi. Leitung gam tampi suahtakna
deiha kipante tua lungsim nak liat lua mahmah ahih
man a, luang kham ngam ahi uh hi.
Pawlkhat bel nasep a khawl uh ciang, a gen dan
siam bilbel in: "Ka boss te ka deih bang mello" ci
ziau lel uh ci... ha ha ha...
Zomi Education Centre, Cheras pan Zangsi Seino
te in lam lahna hong nei uh a, "I gam leh nam ading
lam khawm tawng" cih la tawh hong lam ziahziah in
nak muhnop, nak siam, lungsim hong lawng in i
nam i ngeina tawh i khantoh ding, i kep ding ahihna
hong lak a, tuate mah in hong gawm, minam khat i
hihna hong lak na hi takpi hi cih hong phawksak hi.
Ka zak kikna ah ZEC ah a sem sangsiate pen
khasum ngah vetlo, amau leh amau mawtaw
tuanman kipia tawm, a khe tha ding, a khut tha
ding, a lungsim tha ding kipia tawma nasem uh hi
cih ka zak ciang 'lamdang' ka sa a, hih thu Zomi
khempeuh in i ngaihsut khop, i thungetna ah i
phawk ding khat ahih ding hoih kasa hi.
Bangbang ahi zongin Zomi, Zogam, Zolei pen ei
mah in i zuun kei leh kua dangin hong zunlo ding hi.
Eden Huan Thak Zogam Nuam i bawl kikna dingin
nang leh kei a kisam hi hang cih mangngilh ngei kei
ni. Hih la khatvei ngai khawm kik dih ni
guai.
(zop lai ding)
3

Malaysia Kumpin gamgi bitsak sawm


Malaysia gam sungah gamdang mi a guuklut
tamluat na hang cih bang, vankham tawh sumbawl,
kumpi theihpih loh pi a Diesel, Motor, Antang, zuak
theih van tuamtuam alut, apusuak tamlua ahih
manin Malaysia kumpin kumkhat in RM7 billion
bang suplawh uh hi.
Tulai tak in Malaysia Kumpi thunei ten gamgi dalna
bangci bawl ding, bangtan sangsak ding, sum
bangzah bei ding? Akul a leh mei tawh a datlaih
(electric) theite zangding, koici vilding cihbang a
geelgeel laitak uh hi a tukum October kha in geelna
(survey) abawlkhit uh teh Kumpi lam a thukhen
satding te kiang puakding uh hi. Malay-Thai gamgi
sauna Tai 415, Malaysia-Indonesia, Brunei, gamgi
tai 1,000 gamgi khempeuh Tai 1665 bang sau hi.
Source : The Star News

ZSM laibu lente tungah hopihna


2015 kum ZSM lutna laibu kem khua makai te leh
Pawlpi tuamtuam panin makai, sia/ma te in March
kha beima in ZSM lutna laibu te zum ah nong puak
kim nangun kong thum uhhi. Tu aa nakep uh laibu
hawmkhatna pen March kha ciang ding hi a, tua
khit ah laibu a la nuam lai te leh member lutnuam te
in athakin laibu nong lakkik nangun zahtak na lianpi
tawh kong zasak uhhi. Banghang hiam cih leh na
laibu let sung panin member hong lutsa khatin
deihloh penin tuahsiatna hong tuak kha zenzen leh
zum ah amin sazian kikhum nailo ding ahih manin
vaisah mahmah ding hi. ZSM lut nailo ih pawlpi
mite, ih khuapih te deihsakna tawh genpihin ih
lutsak ding pawlpi makai sia/ma te leh khua makai
hausa te tungah kongthum phapha uhhi. Zomi
sungah damna omta hen.

Tukal Palaai te buaipih diak teng


Ngo Ngai Lun (Tungzang) 27 Feb in Ampang zato

ah leh IAD ah ki buaipih.


Dim Khan Huai (Phaileng) 3 March in HUKM ah ki
buaipih.
Khawm Niang leh Lun Vung te 4 March in Cheras
Yulek a MCH ah ki buaipih.
Gin Dal Khai (Malsuangzang) Kajang thong panin
UN in tannin UN Card hong ngah thei pah hi.

Thongpan hong suakta thei


March 9 ni-in Semenyih camp pan anuai ateng UN
laidalpi tawh hong suakta thei uh hi.
1. Lal Dot Muan (Zozaang)
2. Lo Khan Kap (Pyidawtha)
3. Kap Do Langh (Lailo)
4. Thang Kap Khan Mang (Pyidawtha)
5. Lang Thawn Kim Khai (Dimzang)

6. Thang Cin Lian (Baapi)


7. Cin Ngaih Mang (Pyidawtha)
8. Thang Lun Pau (Singgial)

Pu Thein Sein Malaysia ah honghawh


March 12 ni-in Kawlgam President Thein Sein te
nupa Malaysia gamah honghawh in ni nih sung
taam uh aa tua hun sungin Malaysia Prime Minister
Najib Razak tawh thu kikup khopna nei ci uh hi.

UN vai theihhuai thu pawl khat


Vai khat peuhpeuh tawh UN ah pai nading naneih

leh 8am satma in tunsawm hamtang in.


Innkuan lutpih ding peuh mahin na nupa un nathu

nala uh hoihtak kikum masa hamtang un.


Nang minlo, nang khualo, nang nu le pa minlo,
nang tang thulo tawh UN ngah nahih leh April 1,
2015 ni ma in ki pulak sawm in.
UN thangthu hoihtak ciamteh in phone tawh hong
kidot leh zong na gen theih dingin lotngah sawm
in.
Na thangthu pen na len ni ciang bek kimang ding
hilo a na tunna gammi na suah ni ciang zong
hong ki dongkik ahih main hoihtak ciamteh in.

ZAM pan dahpihna


Cingpikot khuami Siapi Khen Khua Thang leh Sianu
Cingh Lam Cing te tapa thumna Tg. Khup Suan
Pum (Kum 23) ZSM-10383, Suante beh ZCF Kota
Damansara pawlpimi, pen lungsim thanemluatna
hangin utloh pen sihna tawh 7/3/2015 ni zanin
Klang veng tawlngakna paakhuan sung panin hong
nusiatna hangin Zomi te in ki khasiat pihin ih dah
mahmah hi. Sanggampa luanghawm vai tawh kisai
anunung pen hunbawl na 10.3.2015 ni in ZCF-Kota
Damansara pawlpi ah akineih khitciangin ZSM
makaihna tawh Sunggai Buloh hanmual ah kivui
thei hi. Sanggampa hangin adah akap khempeuh
tawh kibangin Zomi zumpi panin ih dah khawm hi.
Topan hong hehnem in thahatna hong pia tahen.

Hehpihna tawh hong kanpih un


Thang Sawm Tung (Tauleng)
ZAM-22109 Bentong (Pahang)
pan a kimuh loh kha khat bang
phata in amu leh athei na om
khak uh leh hehpihna tawh ZAM
zumpi or 011 2884 8134 ah
hong zasak un.

Lungdamkohna
Sia

Pau Lian Khai (Shawbuayeshin) RM50, Nu


Hau Dim Cing (Tuimang) RM50, Kam Sian
Muang (Mualnuam) RM200 te in atung a bangin
tukal Thupuak bawl nang hong panpih ahih manin
ki lungdam mahmah hi.
ZAM Thupuak pen leitung muntuamtuam aom Zomi khempeuh in asimtheih dingin
www.zomidaily.org website ah ki koihden hi.
4

You might also like