Volume 2, Issue 7 February 15, 2010

Our Words
Weekly Issue
“ N E W L I F E ” J E T A E R E

SPECIAL NE NDER TE 100 VJETORIT TE NENES SE TE GJITHE BOTES NENES

POINTS OF
INTEREST: TERESE (GONXHE ANJEZE BOJAXHIU)
Albanian Citizen Per nder te Nobelistes , Nenes se te gjithe shqiptar zoti Sali berisha do te merren vemendja e vendit ku kemi lindur dhe jemi
happy 2 Year of free botes kryeministri Sali Berisha njofton , nen mbikqyrjen e shtetit shqiptar shtepite rritur qendron e fuqishme .Qendron e fu-
Kosova qe ne emer te qeverise shqiptare viti 2010 ku ka jetuar nena dhe motra e saj ne qishme sepse sic thote

No Sided articles shpallet viti Tirane si dhe shtepija ne Shkoder ku kane

and no restriction jetuar vellai dhe motra e saj.Nje ku- professor Shyqri Nimani ”KUR TRUNGU
for our members, I NENE TEREZES BIJES SHQIPTARE jdes dhe vemendje te madhe zoti Ber- ESHTE I FUQISHEM DEGET ARRIJNE
our guest and our NE 100 VJETORIN E LINDJES SE SAJ. DEGEZIMET E YLBERIT “
friends.

Latest needs for our Kryeministri Sali berisha thekson se ne
community and the 100 vjetorin e bijes sone te dashur shqip-
latest resolutions
tare Nobelistes dhe Nenes se te Gjithe
Our Free Voice Botes NENE TEREZA Ne kollonat midis
through our words. Muzeut arkeologjik dhe Universitetit
Shteteror te Tiranes te ndertohet
Muzeumi I Nene Terezes .>uzeu do te
jete I thjeshte ashtu sic ishte vete ajo.Ky
muze do te paraqese veprimtarine e saj ,
ku turistet do ta vizitojne dhe do ta kupto-
I N S I D E T H I S
I S S U E : jne se ajo eshte Shqiptare por me punen
dhe vepren e saj la gjurme te pashlye-
Prof.DR Berisha Faqe shme derisa u be NENE E GJITHE
dhe Nene Tereza 1
BOTES.
DR.Sali Berisha
isha I kushton sepse nepermjet Nene
terezes ai po tregon se sa virtyte te larta
ka shqiptari qe kudo qe ndodhet e ka
treguar veten se eshte shqiptar dhe asnje-
here se ka mohuar ate qe e ka lindur dhe
rritur MEMEN SHQIPERI.
Predispozicioni I qeverise shqiptare ndaj
pra qe bijte e kombit kudo qe jane e kudo qe
punojne asnjehere kombi nuk I le ne har-
rese.
Ne te njejten kohe kryeministri thekson se
do te ndertohet dhe nje shtatore e madhe ne
sheshin NENE TEREZA.E gjithe kjo do te
jete nen kujdesin e Ministries se Kultures
Rinise dhe Sporteve .
Vemendjen qe qeveria shqiptare qe I
kushton bijes se saj ne 100 vjetorin e lind-
jes eshte ne lartesi te madhe.
JETA E RE
FEBRUARY 12 /2010

Faqe Ne te njejten kohe njofton kryeministri saj tregon se megjithse ne jemi larg por
Kadare 2

Faqe
Poezi 1 Expozite fotografike per Kadarene

Faqe Liqeni në sfond, por edhe studiuesi Vaso Samsuri, i morfologji dhe një sintaksë
Suzana Sulkuqi 2
shkrepjet tinëzare e bëjnë cili ka gjetur edhe tjetër, një “ligjërim” të ri me
të shfaqet në një tjetër mbështetjen e Ministrisë atë portret aq interesant dhe
dimension. Aty është së Turizmit, Kulturës, meditativ. Kadare është ven-
Faqe meditativi, i frymëzuari, Rinisë dhe Sporteve dhe dosur në një sfond të cilin e ka
Shkrime Private 3-5 por edhe i qeshuri, i Bashkisë së Pogradecit. përshkruar më së miri Las-
shpenguari në biseda. Pas Ekspozita fotografike gushi e Kuteli. Vala, zalli,
Faqe Pogradecit, ekspozita përmbledh mbi 60 punë të qielli, varkat, pulëbardhat janë
Adresa 6 fotografike kushtuar realizuara nga viti 1986- sfondi që shoqërojnë Kadarenë
shkrimtarit Ismail Kadare 2009. Në pamjet që të në këto fotografi. Përveç
Faqe do të udhëtojë në shtetin afron, ekspozita të sjell pamjeve meditative, shkrim-
Anetaresimi 6 fqinj, në anën tjetër të shënimin e kohës, ngrirjen tari shfaqet edhe në shoqërinë
liqenit, në Ohër dhe Strugë e çasteve të veçanta his- e familjarëve dhe miqve, në
dhe më pas në drejtim të torike. Kadareja në këtë ambiente të gëzueshme.
Prishtinës. Realizuesi i ekspozitë transmeton një
kësaj ekspozite është filozofi të vetën, një
P a g e 2 O u r W o r d s

Poezi Nga Ilirjana Sulkuqe

pa dallge e stuhi shpirtit tij

pa puthje prej vlage pa ta degjoj ku ndjehet "Kesulekuqes"- Little Red
valeza , pa breg ngrohte ..." Riding Hood)
pa mberritje , pa
shteg... Kush , moj , kush, Dashu- Mos u trishto , zog qiel-
ria-?! lor !
Me gjeni nje titull pyeti zeri qe e njihja... Kudo , kudo te flu-
pa emer shpendi turosh ...,
pa emer ylli _S'e mban mend si me ke nese te duhet pak Atdhe ,
pa emer mali thene ; nje kesulekuqe ta gjen
pa emer ishulli "Ndaj me ty Namazg- kudo...
as oqeani... jane ... Se kjo perralle -z , thone
dhe Shkumbinin, perngjate ne vjeshte ,
pa rrahje zemre Krastes ... kur nata behet me e gjate ,
pa ankthe malli... pa u thare Gjethja eR- kur gjumi s'vjen pa u
pa vjeshte te arte rapit , ndjelle...
pa dimer, pa ngrice te jap prike Malin e
pa stine te pjalmte Vashes... Kesulekuqja , sic ti thua,
pa vere t'lakuriqte... Pa t'u thare loti i mal- vjen dhe iken si leg-
lit, jenda :,
Me gjeni nje titull ta ringjall edhe here me lule dhe
Me gjeni nje titull pa pentagram, "Jaranin", "genjeshtra"...
ku notat lozin uje , per buzet qe t'u
pa fjalen zjarr me shpertrat tane! thane , Kesulekuqja -vajze perralle
pa fjalen akull shtator 2007 ke ne cezmate Kalase... -
pa fjalen vdekje pa uri pa marre nga volumi me Vjen papritur si e madhe ,
etje... poezite Tak -tak-tak... Me nje shporte me dy barku-
Ilirjana Sulkuqi tak-tak taaak... she -
paze te mekur ... Po s'me njohe, plas ne Nje me dhimbje , nje me
pa piken e lotit , Me zuri nata ne vend- Prag... vargje...
pa emrin e Zotit , lindje Ilirjana Sulkuqe Ilirjana Sulkuqi
libri me poezi nga libri me poezi me te
pa emrin tim Me zuri nata ne vend- njejtin titull
pa emrin tuaj... lindje Nese te duhet pak atdhe here me shporten e"uritur "
dhe trokita te nje porte:
pa ngjyra muzgu Nje Kesulekuqe mbetet
pa plor prej hene "Tak , tak, taak, perralle-
pa diell te djegur, jam Mama Dhia... Nje "Pendekalter"- fla-
pa mllef, pa hakmarrje, me ka sjelle poezia... tron mbi re ...
pa fjale perralle M'u betua se ka ftohte (pergjigje miqesore
pa endrra prej nate dhe mu lut me pike te autorit , per poezinee

Mit’hat Frashëri, një apologji për shqiptarët alma mile

I njohur si polemist, si njeri që nuk
tutej të përballej me këdo, të thoshte
hapur mendimin e tij, në vitin 1919,
në Lozanë, një nga intelektualët më të
shquar të Shqipërisë së fillim shekul-
lit XX, ulet të shkruajë për cilësitë e
shqiptarëve. “Shqiptarët” (“Les
albanais dans leur pays et à
l’etranger”) titullohet vepra e Mit’hat
Frashërit (Lumo Skëndo), e cila vjen
në shqip si pjesë e koleksionit
“Memorie” të shtëpisë botuese
“Zenit”. “Shqiptarët”, i përkthyer nga
origjinali në gjuhën frënge nga Ferdi
Tirana, është një lloj apologjie që
mendimtari shqiptar i bën bash-
këkombësve të vet, në një kohë të
trazuar. Vende-vende mund të duket
patetik, por kjo për një kauzë të
drejtë. Është viti 1919, Shqipëria ka
kaluar kohëra të turbullta në dy
dekadat e para të shek. XX, copëtime
territoriale, ndërrime qeverish,
princër të dështuar, luftëra ballkanike
e botërore. Dhe Frashëri merr për-
sipër t’u tregojë të gjithë atyre që
shqiptarët i quanin “barbarë, të egër,
etj”, se kjo nuk është e vërtetë. Dhe
këtë e bën jo thjesht duke u bazuar në
mendimin e tij personal, por duke
cituar studiues, historianë, udhëtarë të
huaj, që kanë kaluar në Shqipëri, apo
kanë shkruar për të. Libri paraprihet nga
një parathënie të Eugene Pittard, i cili e
vlerëson shumë kërkesën që Frashëri i
bëri aso kohe për të shkruar disa reshta
për librin e tij. Në këtë libër të shkurtër
Frashëri mundohet të vërë në dukje
cilësitë më të mira të shqiptarëve, si
nderi, sqima, solidariteti, etj, por nuk ka
sesi të mos ngrenë krye edhe prapam-
betja, mentaliteti mesjetar, etj.
“I lutemi lexuesit të ketë pak durim për
të na lejuar që të përshkruajmë këtu një
pjesë të librit të Brailsfordit që flet për
karakterin e shqiptarëve: “Ndjenja e
nderit tek shqiptari nuk është krejt e
jashtme. Ai mund të vrasë, pa e vrarë
ndërgjegjja, nëse ofendohet, siç e pësuan
në kurrizin e tyre oficerët turq dhe kon-
sujt rusë, dhe nëse vrasësi, një i
jashtëligjshëm i vetmuar, e konsideron
këtë veprim si armiqësor ndaj fisit, ai do
të luftojë deri në fund, më mirë se sa t’u
dorëzohet autoriteteve. Ai është
gjithashtu i përpiktë në fjalën e dhënë.
Për ta mbajtur këtë fjalë, ai do të përbal-
lojë vetë çdo rrezik dhe fisi e ndihmon
atë me çdo sakrificë. Është jashtëzakon-
isht mesjetare, pa dyshim, kjo ndjenjë
nderi tek shqiptari; ka mizori dhe çmen-
duri gjakësore, por ka njëfarë dinjiteti të
brendshëm të një shpirti
kalorësiak...”, shkruan ai. Ndër të
tjera ai i referohet mendimit të
Frederik Gilbert, i cili në librin e tij
“Vendi i shqiptarëve dhe historia e
tyre” shkruan ndër të tjera se “ka
midis shqiptarëve njerëz që kanë një
aftësi kaq të madhe për tregti saqë
mund të konkurrojnë edhe çifutët”.
Mit’hat Frashëri na kujton edhe ca
tradita të mira, që në kohërat moderne
kanë filluar të zbehen. “Në Shqipëri
nuk ndodh që një nënë, motër, hallë
apo teze të braktiset nga njerëzit e
vet. Gratë dhe pleqtë mbahen gjith-
monë nga fëmijët dhe në mungesë të
tyre nga nipërit, kushërinjtë, madje
deri në një shkallë edhe më të largët
ndonjëherë... Ky solidaritet i madh i
familjes e shpjegon qartë solidaritetin
e klanit dhe atë të kombit. Dy shqip-
tarë të krahinave të ndryshme dhe
feve të ndryshme, që takohen jashtë
shtetit, konsiderohen si vëllezër; ata
do ët ndihmojnë njëri-tjetrin dhe do të
ndajnë mes tyre deri edhe paranë e
fundit. Në Shqipëri, grindjet lokale
dhe hakmarrjet nuk e ulin këtë
djenjë” thotë Frashëri. Ai e njihte
mirë natyrën e shqiptarit dhe qysh aso
kohe ai zbërthente psikologjinë e tij.
“Për të vlerësuar më mirë aktivitetin e
shqiptarëve, qëndresën e tyre ndaj
lodhjes, këmbënguljen në punë, ata
duhet t’i njohësh jashtë atdheut, atje ku
puna e tyre çmohet më mirë. Shqiptari
ikën jashtë Atdheut me lehtësi, jo se ai
emigron, po ai shkon të kërkojë fatin
gjetiu dhe është mbase ky eksod që
pengon vendlindjen e tij që të kultivo-
het më mirë. Është gabim të mendosh
se shqiptari kërkon jashtë një punë ku
ai mund të përballojë shumë mundime.
Viktor Berardi ka thënë plot frymëzim
dhe me shumë arsye: “Bullgarët janë të
shëmtuar dhe të zymtë... kostumet e
tyre, pa hire e pa lezet, janë qëndisur në
mënyrë të trishtuar me ngjyrë të gjelbër
të errët dhe të zezë. Sa i bukur duket
pranë tyre shqiptari me veshje të kuqe,
tek vjen para nesh madhështor mbi
kalin e vet, pushkën e vendosur anës
shalës, me një pamje prej fitimtari dhe
me ecje prej zotnije. Ai vjen nga Korça
dhe pa asnjë pasuri tjetër veç pushkës
dhe trimërisë shkon të kërkojë fatin në
Stamboll. Ai do të bëhet zaptije, pre-
fekt, ambasador, mbase vezir i madh
dhe kudo do të mbajë rangun e vet”.
 V o l u m e 2 , I ss u e
Gëzuar dashuri!
Gëzuar dashuri, me lotët e mi dolli sot ti ngri...
Edhe unë sot po festoj dhe përjetë të uroj lumturi.
Ngre dolli sot për gëzimin e prerë ,
që kur shkove nga ajo derë.
Gëzuar dashuri Ditën tënde ti,
gëzuar të thotë shpirti,
që kupën e fundit të helmit po pi!
Gëzuar të thotë zemra e shkrumbuar
që së ekzistuari ka pushuar.
Ngri dolli me gjithë qenien time
të kredhur në hidhërime...
Merre dashuri të fundmin timin lot
që kurrë për ty s'u tret...
Merre dashuri që prej teje
më asgjë të mos mbet…
Në heshtjen e natës...
Në heshtjen e natës,ku çdo gjë heshton...
unë rri dhe zemrën time kërkoj të qetësoj
të qetësoj rrahjet e saj që për ty lotojnë...
Në heshtjen e natës,ku asgjë nuk pipëtin
me anë kujtimesh vij zemër e të arrij...
7 P a g e 3
Shkrime private te Fjoralba Brahimaj
kurrë të mos vdesë...
Me anë kujtimesh të shpirtëzuara
ne jetojmë të dy si dikur... Më mungoi...
mungoi dikush sonte,
që nuk ia njoh sytë që
të tjera peisazhe vështrojnë .
Më mungoi dikush sonte, që
nuk ia njoh buzëqeshjen, e që
mbase një tjetre i buzëqesh.
Më mungoi dikush sonte...
që nuk ia njoh prekjen, e që
mbase dikë tjetër përkëdhel.
Më mungoi dikush sonte që
nuk ia njoh zërin se një
tjetre i përgjigjet.
Më mungoi dikush sonte ...
e që tani janë të heshtura gur... që në jetën time kërkon të hyjë,
pa ditur asgjë për mua,
Në heshtje plot zhurmë e shurdhmëri e që mbase një tjetër zemre i përket.
plot zëra,tinguj,jetë,gjallëri por ... Më mungoi dikush sonte...
njekohësisht vdekshmëri. që në tjetër realitet jeton
pa ditur asgjë për timin.
Në heshtje të natës kërkon shpirti shpirtin Më mungoi dikush sonte ...
e si zog trishtimi cicërin... që nuk e njoh në asgjë
Në heshtjen e natës unë hesht e përsëri do të më mungojë
po loti tradhëtar mbi faqe m'u derdh... deri në Përjetësi......
Shkronjat e dashurise
T-rupa të ngjitur,sikur kandilat që vezullojnë,
Ë-ndërrojnë të lëpinjë akulloret prej dredhëze...
D-ëshirojnë të futen në shpellen e gurit,
U-rrejnë këtë rrugë kaq të gjatë,të mërzitshme...
A-thua do kthehemi pasi të arrijmë atje....
M'u lodh shpirti...
që të më thotë një fjalë të mirë.
M'u lodh shpirti duke shpresuar
se diçka do të ndryshojë...
M'u lodh loti në sy
e që nuk ka kush ta terë
e mbeti burim i pashteruar...
M'u lodh zemra duke pritur
shpresën e vrarë diku arratisur...
Përfundimisht në mua u lodh
e u shterua çdo gjë e mirë
e në humnerën e dhimbjes arratisur..
***
Në grinë e trishtimit tim,
ku pemët gjethet e sapo çelura lëshojnë.
Shoh një dritë atje tej...
që nuk e arrij dhe pse...
dëshpërimisht kërkoj ta mbërthej.
Është një tjetër pemë,që ajo
plot...ngrohtësi...përqafon,
ndërsa mua
rrezet e saj flakëritëse me lëshon.
Me rreze që nga larg djegin
duke duke djegur çdo shpresë timen
që në zemër si një thesar pa çmim e ruaj...
Duke shpresuar dëshpërimisht
se një ditë kjo zhgjëndërr do të kthehet në ...ëndërr.
Një ëndërr e jetuar plot...
pasion ,gaz e jetë
Në një dashuri që në jetë të jetëve
 P a g e 4 O u r
Henry James, veprën e të cilit ma zbuloi Zonja Fi-
guera, njëra prej dy heroinave të mia, ndoshta nuk do
ta kishte përçmuar këtë histori. Ai do t’i kishte
kushtuar më shumë se njëqind faqe ironike e të
dhimbsura, të zbukuruara me dialogë të ndërlikuar
dhe përpikërisht të dykuptimtë. Ka shumë mundësi që
do t’i kishte shtuar edhe një lloj toni melodramatik.
Thelbësorja e dekorit nuk do të kishte ndryshuar:
Londër ose Boston. Ngjarjet ndodhën në Buenos
Ajres dhe unë do t’i lë po aty. Do të kufizohem vetëm
duke bërë një përmbledhje të kësaj historie, ngaqë
përshkrimi i evolucionit të saj të ngadaltë dhe të
atmosferës së saj mondane nuk ka të bëjë me zhanrin
tim letrar. Diktimi i këtij tregimi për mua është një
aventurë modeste e dorës së dytë. Më duhet të parala-
jmëroj lexuesin se episodet kanë më pak rëndësi se
situata që i ka krijuar dhe se personazhet.
Klara Figuera – me mbiemër vajzërie Glenkern –
ishte e gjatë e kryelartë; kishte një floknajë vezulluese
të kuqërreme. Më tepër intuitive se intelektuale, ajo
nuk ishte mendjemprehtë, por dinte të çmonte mend-
jen e miqve e madje edhe të mikeshave të saj. Kishte
një shpirt mikpritës. I pëlqente larmia; kjo është
ndoshta arsyeja që kishte bërë aq udhëtime. Ajo e
dinte se mjedisi ku i qe dhënë të jetonte ishte një
përzierje, shpeshherë arbitrare, ritesh dhe ceremonish,
por këto rite e zbavitnin dhe ajo i përmbushte me
dinjitet. Prindërit e martuan, ende shumë të re, me
avokatin Izidro Figuera, i cili ishte ambasadori ynë në
Kanada e që e braktisi më në fund këtë detyrë, me
pretekstin se në epokën e telegrafit dhe telefonit,
ambasadat ishin një anakronizëm dhe përbënin një
shpenzim të kotë. Ky vendim i shkaktoi armiqësinë e
gjithë kolegëve të tij; Klarës i pëlqente klima e
Otavës – ajo kishte prejardhje skoceze – dhe detyrat e
një gruaje ambasadori i përmbushte me dëshirë,
megjithatë nuk mendoi të kundërshtonte. Figuera pas
pak kohe vdiq; Klara, mbas shumë vitesh pavendos-
mërie dhe kërkimi të brendshëm, iu përkushtua pik-
turës, e frymëzuar ndoshta nga shembulli i mikes së
saj Marta Pizarro.
Fakt karakteristik: nuk flitej kurrë për Marta Pizarron
pa saktësuar së ishte motra e të ndriturës Nelida Sara,
e cila jetonte e ndarë nga i shoqi.
Para se të zgjidhte penelin, Marta Pizarro kishte
menduar të bënte karrierë letrare. Ajo mund t’i shpre-
hte mendimet në frëngjisht, gjuhë kjo e zakontë e
leximeve të saj; spanjishtja, për të, nuk ishte tjetër
veçse një idiomë, për përdorim shtëpiak, siç ishte
guaranishtja për zonjat e provincës së Korrientes. Nga
gazetat kishte lexuar shkrime të Lugones-it dhe të
madrilenit Ortega y Gasset; stili i këtyre mjeshtërve ia
vërtetoi frikën se gjuha që i qe dhënë ishte më e aftë
për dërdëllisjen e kotë sesa për shprehjen e mendimit
apo pasioneve. Nga muzika dinte aq sa duhet të dish
për të mos u dukur i pavend në një sallë koncerti. Ajo
ishte nga provinca e San Luisit; e nisi karrierën e
piktorit me disa portrete të përpiktë të Juan
Crisóstomo Lafinur-it dhe të kolonelit Pascual Prin-
gles, portrete që, siç mund të merrej me mend, i bleu
Muzeu Provincial. Nga portreti i lavdive lokale ajo
kaloi te shtëpitë e vjetra të Buenos Ajresit, të cilave u
pikturoi oborrët modestë me ngjyra jo më pak mode-
ste dhe pa dekorin zulmëmadh me të cilin i veshin të
tjerët. Dikush – sigurisht jo zonja Figuera – pretendoi
se arti i saj frymëzohej drejtpërsëdrejti nga mjeshtrat
gjenovezë të shekullit XIX. Midis Klara Figueras dhe
Nelida Saras (e cila, me ç’thonë, kishte qenë e dashu-
ruar me Izidro Figueran) kishte patur gjithmonë
njëfarë rivaliteti; ndoshta dueli ndodhi mes këtyre të
dyjave dhe Marta nuk ishte tjetër veçse një instru-
ment.
Gjithçka, e dimë tashmë, fillon njëherë jashtë përpara
Dueli nga Jorge Luis Borges
se të mbërrijë më në fund tek ne. Grupi i piktorëve,
sot i harruar kaq padrejtësisht, që u quajtën konkrtetë
apo abstraktë, si për të treguar përbuzjen e tyre ndaj
logjikës dhe gjuhës, është një shembull mes shumë të
tjerëve i kësaj dukurie. Ata vlerësonin, besoj, se ashtu
si muzika që ka të drejtë të krijojë universin e vet të
tingujve, edhe piktura, motra e saj, mund të provonte
ngjyra dhe forma që nuk riprodhonin gjërat që na
shohin sytë. Lee Kaplan ka shkruar se tablotë e tij, që
indinjonin borgjezët, mbanin parasysh ndalimin
biblik, të respektuar nga feja islame, të riprodhimit
me duar njerëzore të fytyrave të qenieve të gjalla.
Ikonoklastët, argumentonte ai, ishin duke rimëkëm-
bur traditën autentike të artit plastik, të falsifikuar nga
heretikë të tillë si Dürer apo Rembrandt. Këta deni-
grues e akuzonin se u ishte referuar shembullit që na
japin qilimat, kaleidoskopët dhe kravatat. Revolucio-
net estetike u propozojnë njerëzve tundimin nga
papërgjegjshmëria dhe lehtësia; Klara Figuera
zgjodhi të bëjë pikturë abstrakte. Ajo gjithmonë e
kishte shprehur botërisht kultin e Turner-it; ajo u gatit
të pasuronte artin konkret me shkëlqimet e saj të
pasakta. Punoi pa u ngutur, rikrijoi apo shkatërroi
kompozime të ndryshme dhe, gjatë dimrit të vitit
1954, ekspozoi një seri akuarelesh në një galeri të
rrugës Suipacha që ishte e specializuar për veprat që
një metaforë ushtarake, atëherë në modë, i quante të
avangardës. Një fakt paradoksal ishte se, ndërsa
kritika në tërësinë e saj ishte dashamirëse, organi
zyrtar i Abstraktëve e qortoi për format e saj anor-
male që, pa qenë figurative, sugjeronin trazime të një
perëndimi dielli, të një pylli apo të detit dhe nuk i
nënshtroheshin të qenit vetëm rrathë apo vija të
ashpra. E para që vuri buzën në gaz ishte me gjasë
Klara Figuera. Ajo kishte dashur të ishte moderne dhe
modernët nuk po e pranonin. Krijimi i veprës së saj
ishte për të më i rëndësishëm se suksesi dhe ajo
vazhdoi punën. E paprekur nga ky episod, piktura po
ndiqte shtegun e vet.
Dueli i fshehtë kishte nisur. Marta nuk ishte vetëm
një artiste; ajo interesohej gjithë zell për atë që nuk
është e padrejtë të quhet ana administrative e artit dhe
ajo ishte zëvendës-sekretare e shoqatës së quajtur
Rrethi i Giotto-s. Aty nga mesi i vitit 1955 ajo mësoi
se emri i Klarës, së pranuar tashmë si anëtare, figu-
ronte në listën e anëtarëve të komitetit. Ky fakt, i
rëndomtë në dukje, meriton një analizë. Në të vërtetë,
Marta kishte mbështetur kandidaturën e mikes së saj,
por dihet mirë, sado e habitshme që mund të duket, se
personi që bën një nder, në njëfarë mënyre, ushtron
ndikim mbi personin përfitues.
Aty nga 1960-a, “dy penelë të klasit ndërkombëtar” –
na qoftë i falur ky zhargon – po konkurronin për
çmimin e parë. Njëri nga kandidatët, më i moshuari,
kishte bërë portrete madhështorë guaçosh të tmerr-
shëm, me shtat skandinavi; kundërshtari i tij, shumë i
ri, kishte mbledhur vota dhe kishte ngjallur skandal
me kompozime të një inkoherence të studiuar.
Anëtarët e jurisë, që i kishin kaluar që të gjithë të
pesëdhjetat, trembeshin mos i damkosnin si të pra-
pambetur ndaj anonin nga ky i fundit, i cili, me thënë
të vërtetën, nuk u pëlqente aspak. Pati debate të
ashpra, fillimisht plot mirësjellje, pastaj të zvarritura,
pa mundur të mbërrihej në një mendje. Gjatë votimit
të tretë, dikush tha:
- Mendoj se B. nuk është gjë; në fakt, më duket me
keq edhe se Znj. Figuera.
- Do të votonit për të? - tha një tjetër, jo pa njëfarë
ligësie.
- Po - iu përgjigj i pari, që po nervozohej.
Atë pasdite, çmimi iu dha njëzëri Klara Figueras. Ajo
ishte e shquar, e hirshme, me një moral të pastër dhe,
në villën e saj në Pilar, bënte pritje ku revistat më të
W o r d s
shtrenjta dërgonin gjithmonë fotografë. Banketi klasik i
nderit u organizua dhe u dha nga Marta. Klara e falenderoi
me disa fjalë fort të ndiera; ajo vërejti se nuk ka kon-
tradikta midis tradicionales dhe modernes, midis rregullit
dhe aventurës, dhe se tradita është bërë prej një vargu
shekullor gjërash të guximshme. Në këtë ceremoni qenë të
pranishëm shumë njerëz të rretheve mondane, pothuaj
gjithë anëtarët e jurisë dhe disa piktorë.
Të gjithë mendojmë se fati na ka rezervuar një lloj jete
meskine dhe se mënyrat e tjera të të jetuarit janë më të
vlefshme. Kulti i guaçove dhe Beatus ille janë nostalgjira
borgjezësh; Klara dhe Marta, të lodhura nga rutinat e jetës
shoqërore, kishin zili botën e artistëve, njerëz që ia kushto-
jnë ekzistencën krijimit të veprave të artit. Them se në
qiell fatlumët mendojnë se përparësitë e situatës së tyre
janë zmadhuar nga teologët që kurrë atje s’u ka shkelur
këmba. Ndoshta në ferr të dënuarit nuk janë gjithmonë të
lumtur.
Dy vjet më vonë, në Kartagjenë u mbajt Kongresi i Parë
Ndërkombëtar i Arteve Plastike latino-amerikane. Çdo
republikë dërgoi përfaqësuesin e saj. Tema e kolokiumit –
na qoftë i falur ky zhargon – ishte e një interesi fërgëllues:
a mundet artisti të mos mbajë parasysh atë që është autok-
tone, a mundet ai të heqë ose të zhdukë faunën dhe florën,
a mund të jetë i pandjeshëm ndaj problemeve të rendit
shoqëror, a mund të mos bashkojë zërin e vet me zërin e
gjithë atyre që luftojnë imperializmin anglo-sakson, etj.?
Para se të ishte ambasador në Kanada, Izidro Figuera
kishte kryer në Kartagjenë një mision diplomatik; Klara,
paksa e krenuar prej çmimit që kish marrë, tani deshi të
rikthehej atje si artiste. Shpresa e saj u zhgënjye; nga
qeveria u caktua Marta Pizarro. Ndërhyrjet e saj (ndonëse
jo gjithmonë bindëse) qenë herëpashere të shkëlqyera,
sipas dëshmisë së paanshme të korrespondentëve të shtypit
të Buenos Ajresit.
Jeta nuk mund të jetë e përjashtuar nga pasionet. Dy gratë
e gjetën tek piktura ose, më saktë, tek lidhjet që kjo e
fundit vendosi midis tyre. Klara Figuera pikturonte kundër
Martës dhe në njëfarë mënyre për Martën; secila ishte
gjykatësja e kundërshtares së vet dhe publiku i vetëm i
tjetrës. Në tablotë e tyre, që askush nuk i shikonte më,
besoj se vërej, siç mund të parashikohej, një ndikim të
ndërsjelltë. Është e rëndësishme të mos harrohet se ato e
donin sho-shoqen dhe se gjatë këtij dueli intim ato
vepruan me një ndershmëri të përsosur.
Pikërisht në këtë kohë Marta, që nuk ishte më e re, refuzoi
një propozim për martesë: i interesonte vetëm beteja e
vet.
Më 2 shkurt 1964, Klara Figuera vdiq nga një anevrizëm.
Kolonat e gazetave i kushtuan artikuj të gjatë nekrolog-
jikë, siç shkruhen akoma në vendin tonë ku femra është
një specimen i llojit, dhe jo një individ. Përveç disa aludi-
meve të shkurtra për talentin e saj pikturor dhe shijen e saj
të hollë, i lëvduan ndjenjat fetare, mirësinë, filantropinë e
përhershme e pothuaj anonime, familjen atërore – i ati,
gjenerali Glenkern, kishte marrë pjesë në fushatën e Bra-
zilit – dhe vendin që ajo zinte në sferat më të larta të
shoqërisë. Marta atëherë kuptoi që jeta e saj nuk kishte më
asnjë kuptim. Nuk ishte ndier kurrë më e panevojshme se
tani. Kujtoi përpjekjet e saj të para, të largëta tashmë, dhe
ekspozoi në Sallonin Kombëtar një portret të përkorë të
Klarës, sipas mënyrës së atyre mjeshtrave anglezë që i
kishin adhuruar aq shumë që të dyja. Dikush gjykoi se ai
portret ishte kryevepra e saj. Ajo nuk pikturoi më kurrë.
Në këtë duel të hollë që vetëm disa miq të ngushtë
mundën ta zbulojnë, nuk pati as dështim as fitore, madje
as përballje apo shfaqje të dukshme përveç atyre që u
përpoqa të përmend me një penë të respektueshme. Vetëm
Zoti (të cilit nuk ia njohim preferencat estetike) mund t’u
japë palmën përfundimtare. Historia që lindi nga errësira
rikthehet në errësirë.
Përktheu: Alket Çani
V o l u m e 2 , I ss u e 7 P a g e
Shën Valentin
Eci rrugëve të qytetit, nën një shi që
ka kohë që ka filluar e nuk po di të
pushojë.Për çudi,ka shumë gjallëri
sot,njerëzit që ecin dy e nga dy
poshtë çadrave e nën kraharorët e
njëri-tjetrit , më të qeshur e më të
gëzuar se sa zakonisht.Për një mo-
ment ndal hapin e harroj se për ku
nxitoja aq shumë atë mëngjes të
trishtë shkurti,duke parë vitrinat e
stolisura plot zemra të qytetit që
ftonin blerësit e vonuar të dhuratave
për Shën Valentin.Ndjeva të më
përvijohej në buzë një buzëqeshje
plot ironi e melankoli bashkë,kisha
harruar që sot ishte 14 shkurti
…“Dita e të dashuruarve”.M’u
kujtua se vitrinat kishin disa javë që
ishin stolisur për të tërhequr drejt
tyre njerëz që do të dëshironin t’i
dhuronin diçka të veçantë personit që
duan por ,shpesh , duke harruar se
ajo dhuratë gjendet brenda zemrës së
tyre.Më vinte për të qeshur sesi kisha
kaluar pranë tyre pa i vënë re ,kur vite më parë
kërkimi për atë diçka të veçantë kishte filluar që një
muaj më parë ,për atë që ishte “dikushi”dikur…
Eci dhe shiu po më lag jo vetëm veshjet por dhe
sytë edhe pse kokën e kisha
poshtë çadrës.Në ato momente
filloi të ndihej akoma më e
fuqishme se çdo ditë tjetër
beteja e përgjakshme midis
dëshirës për të patur dikë afër ,
dëshirës për ngrohtësi dhe
frikës nga një zhgënjim i
ri.Njerëzit ecin dhe nuk e
ndjejnë të ftohtin e acartë të
kësaj dite të ngrohur nga
dashuria ndërsa unë kam
ftohtë në shpirt nga vetmia që
kam këtu e disa vite nga
mungesa jote…dashuri.
Sa e çuditshme më duket kjo
ditë ,ndonjëherë ,sepse në ditë
të zakonshme njerëzit plago-
sen e plagosin me
mendime ,fjalë e veprime ,pa
menduar për atë që ndjen e
vuan tjetri.Janë ata , që në ditë
të zakonshme nuk u intereson
apo thjesht harrojnë t’i kujto-
jnë tjetrit , që e duan, që ka rëndësi për ta , që
vrapojnë në pafundësi drejt dëshirave të tyre dhe
harrojnë se ka qenie të tjera që jetojnë vetëm për
5
Shkrime private te Fjoralba Brahimaj
ta.Kujtohen për ta vetëm në një ditë ,duke blerë
dhurata të shtrenjta, duke kujtuar se dashuria mund të Një letër që nuk u dërgua dhe nuk u lexua.... kurrë
shprehet vetëm
atë ditë e vetëm I dashur dashuria ime !
me dhurata të Thonë që zjarri sa më i fortë te jetë aq më shumë I bën ballë
shtrenjta por në erës së acartë të largësisë dhe ndarjes dhe krejt e kundërta
brendësi ndodh me zjarrin e një dashurie të zbehtë dhe kalimtare…
boshe,shterpë e Nuk e di si ta konsideroj forcën e dashurisë që pate për
pa ndjenjë. Por mua,një pasion të zbehtë që ngrohu zemrën time vetëm për
nuk është në të një stinë apo një flakadan që çau errësirën e vetmisë time në
vërtetë kështu përjetësi…Ndoshta, ndjenja që ti pate për mua ishte thjesht
…për dy të një flluskë sapuni që herët apo vonë u tret apo ishte një një
dashuruar Shën mankth që për mua nuk do të kishte kurrë fund ???..
Valentin duhet Por ,di vetëm diçka që ti më mungon ,ishim afër dhe larg ,të
të jetë çdo ditë prekja dhe nuk drithëroheshe më, më dëgjoje por nuk të
e vitit dhe jo ledhatonte më frymëmarrja ime,midis nesh kishte një distancë
vetëm një e të pafundme,por duhet të dish se ishe çdo gjë për mua, pavar-
tillë .Pse të sisht se midis nesh kishte zënë vend TRADHËTIA.
presim një ditë Më kujtohet çdo gjest i yti çdo fjalë ,çdo trishtim ,çdo përkëd-
në vit për t’i helje e çdo buzëqeshje jote sillte harenë në shpirtin tim :janë
treguar dikujt gjëra që i mbaj të mbyllura në zemër si gjënë më të shtrenjtë e
të rëndësishëm të çmuar .
se e duam?Kur Edhe tani ti i bën ato gjeste,vetëm se është ndryshe sa ndryshe
mund ta …..
bëjmë,këtë çdo Ka qenë e bukur dashuria jonë,në takime,përqafime,puthje,
ditë të jetës së lule ,ankime ,qortime ,zënka e ngushëllime të sinqerta ,reale,
tonë së bashku ,me gjërat më të thjeshta ose më të të kapshme ,të prekshme ..apo unë, më saktë fantazoja se
pavlera në dukje,për dikë që nuk është i dashuruar? ishin të tilla.E shpesh, e më shpesh në këto netë të gjata e të
Mjafton një telefonatë në mesin e natës vetëm për një ftohta pa ty më vërtiten në mendje disa pyetje që ua di
“Të dua”,për t’i pëshpëritur disa fjalë të ëmbla apo përgjigjen e që më ngjallin mëshirë për ty….
për të dëgjuar atë “Alo “të përgjumur.Është Shën I dashur ti që ndoshta nuk më deshe kurrë , kam një boshllëk
Valentin për të zgjuar njeriun e zemrës me në shpirtin tim që nuk e di a do ta mbush ndonjëherë në jetën
“Mirëmëngjesin” më të ëmbël që ekziston …një time .Ndjehem vetëm dhe bosh në këtë natë edhe pse pas
puthje në buzët e mbyllura nga ëndrrat.Duhet të jetë gjithçkaje vetëm ty të kam në shpirt dhe çdo minutë të jëtes
Shën Valentin çdo ditë për të dhuruar një lule të time dhe në mendje më vijnë kujtimet e përjetuara së
freskët të këputur diku,një pusullë e ngjitur në bashku.Ndjej nostalgji për çdo moment të bukur a të shëm-
pasqyrë thjesht me të vetmen fjalë “Të dua”.Është tuar ,të ëmbël a të hidhur,për çdo lot gëzimi a hidhërimi,për
Shën Valentin për t’ia shoqëruar kafen e mëngjesit me çdo zënkë e çdo pajtim të ëmbël që vinte pas.I kujtoj me mall
një letër dashurie në vend të sheqerit.Është dita e dhe çdo qelizë e trupit tim lutej që ato moment e të kthe-
dashurisë të këndosh një serenatë ndërkohë që po heshin përsëri .Të desha ,të dua …pastaj nuk… nuk e di.Ti
gatuani së bashku.Është Shën Valentin edhe kur në ishe ajri me anë të cilit merrja frymë,ishe burimi në të cilin
një ditë me shi bëjmë që “padashje“ të harrojmë shuaja etjen time,ishe nektari me të cilin ushqehesha …me
çadrën diku dhe të na shërbejë kjo si një justifikim për pak fjalë ti ishe ti….Ishe Zemra ime e madhe.
ta na shoqëruar e për të kaluar disa moment më shumë E unë isha flutura jote që vallzonte vetëm për ty,ëngjëlli yt,që
me të.Të mund të shohësh një perëndim të dy si thoje ti ta mbushi jetën me dritë (por nuk besoj të ketë qenë
pafjalë,ta bësh të buzëqeshi në kulmin e mërzit- kështu me të vërtetë gjersa bëre atë që bëre ),isha zemra jote e
jes,këto janë ato gjeste që e bëjnë një dashuri të zgjasë vogël por që ishte e mbushur me dashuri vetëm për ty(por që
e që nuk mjafton një ditë për t’i vënë në jetë. tani është mbushur vetëm me urrejtje ).
Pse duhet të presim një ditë për t’i bërë të gjitha Tani po e mbyll po e mbyll këtë letër me shpresën e madhe që
këto ,për t’i treguar dikujt se e duam ,se ka rëndësi për ti të jesh i lumtur dhe dikush tjetër të ketë sado pak rëndësi
ne dhe se lumturia e tij na lumturon ne vetë? për ty por, ama gjithmonë rëndësia e saj do të jetë më pak se
Eci rrugës për në destinacionin tim ,tani më jo se jam rëndësia që ti pate për mua.Edhe pse nuk e kisha parashikuar
vonë por për të mos u ndeshur me njerëzit që ecin të një lot më pikoi padashur dhe më kujtoi përsëri diçka….haha!
përqafuar .Eci dhe sot më shumë se kurrë e kam të I dashur po qesh dhe po qaj të kujtohet besoj kur buzëqeshja
vështirë të jetoj në pas një shiu lotësh ,kur ti më ngrije moralin me një nga ato
vetmi… batutat e tua plot humor dhe thoje :-“Nuk dua të të shoh të
Nxitoj ,edhe pse pa trishtuar,je më e bukur kur buzëqesh,pastaj pas shiut duhet të
ndonjë arsye të dalë gjithmonë dielli,në sytë dhe fytyrën tënde .”-Dhe me ca
veçantë ,por vetëm për gjeste plot ëmbëlsi mi fshije lotët e nxehtë me dorëmn
të mos rënë në sytë e tënde,më puthje buzët ,që ishin një përzierje lotësh të kripura
njerëzve me vetminë dhe puthjesh të ëmbla (sa çudi edhe ky një krahasim I yti ).E
time, për të mos u unë vetëm buzëqeshja vetëm për ty mes puthjesh ,që ma
përballur më me mbulonin tërë fytyrën e që dukej sikur nuk do të kishin fund
dëshirën e çmendur për asnjëherë ….Po ç’ironi…Tani më duhet ta mbyll këtë rrëfim
të fluturuar pranë të gjatë në një natë po aq të gjatë vetmie …
krahëve të dikujt dhe Ajo që dikur ishte ëngjëlli yt !
për të pushuar këtë
luftë mizore brenda
shpirtit, i cili kërkon
një palë krahë të rinj
për të fluturuar dhe
arsyes që ka frikë se
mos rrëzohet
sërisht,nga qielli i
lumturisë dhe ëndrri-
meve në ferrin e
vuajtjeve dhe ku-
jtimeve...Një luftë edhe
pse më dhemb ta pranoj deri tani duket se po e fiton
arsyeja…
 WE ARE ALSO ON THE WEB
WWW.NEWLIFEAACO.ORG

Non Profit Charitable

Organization

Cdo njeri mund te behet anetare dhe te bashkoet

“ N E W L I F E ” J E T A E R E
me misionin tone per te krijuar nje shtet te vogul
ketu ne kete continent te madh. Te ndihmojme
njeri tjetrin qoft dhe me nje keshille te thjeshte.
1774 - 76 street
Suite D3
Kjo eshte nje thirrje per te informuar njeri
Brooklyn, New York tjetrin plus dhe per projekte te ardhshme qe jane
11214
ne pune e siper. Se shpejti nje Shkolle Shqipe
Phone: 718-594-0511
Fax: 201-795-4795
Anglishteje dhe nje vend ku te gjith njerezit te
E-mail: Endri@newlifeaaco.org gjejn nje strehim nga cdo hall apo nevoje. Bash-
kimi ben fuqi dhe Zemra e Vullnetarit nuk ka
cmim.

Building a Future One Person At a Time...

KATALOGU I SHYQRI NI- A message from our Staff at Jeta e Re to all of you
MANIT
1-Metamorfoza e zberjes104x52cm; 2-Gejsha ,
104x52cm; 3- Japonia e bukur dhe une 104x52cm;
4-Quo Vadis, Japan? 104-52; 5- Mbrojtja e natyres I
104-52cm; 6-Mbrojtja e natyresII 104-52; 7-
Mbrojtja e natyres III; 8- Ditari im ne japoniI 104-
52: 9- Ditari im ne Japoni II 104-52; 10- Ditari im
ne Japoni III 104-52; 11-Haiku I 40-40cm, 12-
Haiku 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 40-40cm.
Cikli Motive Kosovare ect 91967-2003)

21- Tubaduri, offset 100-70cm

22-Njesiti gueril, offset 70-50cm; 23- Printex
(Project)100-70cm; 24- Plage te vjetra offset; 25-
Era dhe Lisi; 26- Kur pranvera vonohet , offset; 27-
Familja 117, offset70-50; 28- Lepuri me 5 kembe29
- Shenime te Gjon Nikolle Kazazit(Project); 30-
Comfittear, offset; 31- Elena Gjika , offset; 32-
Zhvillimi i mendimit kritik; 33- Programi i arsimit
cilesor offset70-50cm; 34- Ta rinderojme Kosoven
se bashku,Project100-70cm; 35- Duke punuar
sebashku per rindertimin e Kosoves I; 36-Duke
punuar se bashku per rindertimin e Kosoves II; 37-
2000 vjetori i krishterimit nder shqiptaret,50-70cm;
38- Universiteti i Prishtines offset 70-50cm; 39-
Urime festen e Flamurit; 40- Shen tereza Shqiptare
(Project)100-70cm.
2003
Disa autore jugosllave fitojne mirenjohje te rende-
sishme nderkombetare
M .BUQAN; M . VIPOTNIK; SH. NIMANI.)
Likovna Enciklopedia Jugoslavije,( 21K-Ren)
JLZ"MiroslovKriezha " Zagreb.1987, faqe 593