Volume 13, Issue 44 October 31, 2022

Our Words
Weekly Issue
“ N E W L I F E ” J E T A E R E

SPECIAL
Zyrtare: Lugina e Preshevës me mbi 100 mijë shqiptare. Kurse jashta Lugines, ne
POINTS OF Zyrtare: Lugina e Preshevës me mbi 100
INTEREST: mijë shqiptare. Kurse jashta Lugines, ne
qytete tjera te Serbise (në Beograd 5 mijë)
 Presheva valley full dhe diaspore jane edhe 80 mije tjerë
of Albanians Preshevë, 30 tetor -Procesi i regjistrimit të
popullatës dhe amvisërive i filluar me 1 tetor
 No Sided articles në Serbi, e që është paraparë të zgjas deri më
31 tetor, në Luginë të Preshevës po thuaj ka
and no restriction përfunduar në të gjithë vendbanimet shqip-
for our members, tare.
our guest and our
Procesi sipas përfaqësuesve të Komisionit
friends. Komunal për Regjistrim, është zhvilluar pa
ndonjë problem, ndërsa rezultatet prelimina-
 Latest needs for our re i përgënjeshtrojnë autoritet shtetërore të
cilat shqiptarët i konsideronin vetëm 5200
community and the banorë, në bazë të regjistrimit të 2011–tës.
latest resolutions Sidopqopfte, sipas regjistrimit te fundit,
përkjuinder presionit, eksodit, spastrimeve
 Our Free Voice etnike doli zyrtarisht se Lugina e Preshevës
ka mbi 100 mijë shqiptare. Kurse jashta
through our words. Lugines, ne Serbi (vetem në Beograd 4.985
edhe pse dikur kishte mbi 100 mije) dhe
diaspore jane edhe 80 mije tjerë, shkruan
gazeta zvicerane Le Canton27.ch
jorezident në 11573 amvisëri. Sipas infor-
matave që i kam Bujanoc ka diku mbi
54000 qytetarë, ndërsa Medvegja mbi
8300 qytetarë”, deklaroi për gazeten
zvicerane ne saqhop Le Canton27.ch
z.Ragmi Mustafi, kryeetar i KKSH-së.
Kete informacikon ne ka konfrimuar edhe
Hevzi Ramadani, kryetar i Komisionit
Komunal për Regjistrim.
Qytetarët në Preshevë, iu kanë përgjigjur
masovikisht regjistrimit. Ata jane shprehur del mbi 200.000 shqiptare ne Serbi, përfhsire
të kënaqur që
Lugina
jetojnë në diasporë.
Megjithse edhe ky regjistrim realisht nuk ka
mundur t’i përfshije te gjithe shqipatre ne
Serbi dhe diapsore, sepse sot vetme ne Beo-
grad jeotjne dhe vprojjhne mbi 5000 shiptare.
Njekohesisht nga 170 komuna sa ka ne serbi,
vetem ne 15 nujk ka shiptare. Nese shifres
100 mije shipatre sa jane rtegjistruar i shtoj-
me edhe numrin e diaspores qe nuk arritne te
regjistrohen paydshim, numri i sakt mund te
edhe ata (100 mije) ne trri komunat shqiptare
ne Medvegje, Bujanoc dhe Presheve, shkruan
gazeta zvicerane Le Canton27.ch gazetari i se
ciles ka ndjekur procesin e regjistrimit
drejtpersderjeit në rajon.
Rezultatet e para zyrtare Enti për Statistika i
Serbisë pritet t`i bëjë publike nga fundi i
nëntorit, ndërsa ato përfundimtare më së voni
deri në fundin e prillit të vitit 2023. Procesi i
regjistrimit në tri komunat e Luginës së
Preshevës është monitoruar në vazhdimësi
nga përfaqësuesit e misionit të OSBE-së në
Serbi.

I N S I D E T H I S “Rezultatet preliminare janë se në komunën Rezultati i regjistrimit te popullsise ne

I S S U E : e Preshevës me të gjitha 35 vendbanime janë regjistruar të gjithë edhe ata që Luginen e Presheves « patate » e nxehte për
jetojnë 58850 qytetarë rezident dhe jetojnë këtu e edhe familjarët e tyre që Beogradin..as me rrejte, as mos me rrejte…

Faqe
Dokumentet/ Rama thyen sanksionet, bën kontrabandë me Rusinë, fut në Durrës
Lugina 1
Dokumentet/ Rama thyen sanksionet, bën
kontrabandë me Rusinë, fut në Durrës mbi
Faqe 11 mijë metra kub/ton gaz
Dokumente 1 Një skandal i madh ka ndodhur dy ditë më
parë, ku anija ruse 'Alkaid' ka zhdoganuar në
Portin e Durrësit një sasi prej më shumë se 11
mijë metër kub për ton gaz për përdorim në
Faqe tregun shqiptar.
Andi 5-7 Sipas dokumenteve që disponon Syri.net, anija
9, 12 'Alkaid' ka ardhur në Porto Romano në datë
6.10.22 dhe ngarkesa është zhdoganuar në datë
26.10.2022.
Faqe
6-7 Anija me ngarkesën me gaz për përdorim në
Raimonda moisiu 7,-9,
tregun shqiptar është nisur nga Porti i Ust
Luga në Rusi nga kompania ruse e sanksionuar
10-14 'Siburi'.

Declasified, Agim Ky është një tjetër skandal i qeverisë së Edi

Hamiti, Janulla Ramës, i cili shkel në mënyrë të hapur sanksio-
net e vendosura ndaj Rusisë dhe produkteve të
rrapi saj për të hyrë në tregun e BE-së dhe Ballkanit
Perëndimor.

Adresa Faqe Në këtë mënyrë Rama del zbuluar në planin e

tij për ta larguar edhe më shumë Shqipërinë
Anetaresimi 36 nga rruga e saj evropiane dhe duke e rreshtuar
përkrah vendeve që sponsorizojnë luftën e
Rusisë në Ukrainë.
 P a g e 2 O u r W o r d s

Zyrtare: Lugina e Preshevës me mbi 100 mijë shqiptare. Kurse jashta Lugines, ne qytete tjera te Serbise (në
« Javen e ardhshme do vazhdoj masakrimi
i shqiptareve nga Beogradi kesaj radhe me
numrin e shqipareve etnik ne Lugine, duke
i zvogeluar ata sipas programit te Serbisë
te spastrimeve entike ne dy fronte ne
terren (permes eksodit) dhe shtrembërimin
e statistikave nga regjistrimit të fundit të
popullsise i cili edhe zyrtarisht tashme po
dihet ka kaluar shifren 120.000.. » kane
then anlsitet nga Presheva për gazeten
zvicerane Le Canton27.ch
Sipas tyre « Ditev te ardhshme nis « lufta
» me shifra mes Beogradit dhe Preshevës
ne numrin e shqitareve ne Luginë…Vucic
edhe nese zvogëlon shifrat e shqiptareve
ne Lugine, ai do i zvogeloj pak. Nuk
guxon te zvogel shume, sepse atehere del
ne tjeter teme duke e «zbuluar» spastrim
etnik, ne anen tjeter me treguar realitetin
edhe ket nuk guxon, sepse shqiptaret
pastaj do te kshyren ndryshe nga faktori
nderkombetar… »
Nga regjistrimi i popullsise ne del se
shqiptaret ne Luginen e Preshers mbeten
shumice perkunder eksodit masiv te
provokuar nga Beogradi, duke deshmuar italiane në Çfarëdo të bëhet, sado të heshtet për këtë vend dhe atë popull
se jane dy fishe me shume dhe me te italisht dhe në trashëgimisht shqiptarë, e drejta vonon po nuk harron, ndaj botimi i këtij
diskriminuar, se sa serbet ne Kosovë. Kjo shqip boton të shkrimi merr vlerë se për të flasin mediat e një shteti tjetër fqinj më
i bie hyp se t’vrara, zhdryp se te vrava ! vërtetat e Shqiëprinë që e njohin dhe e vlerësojnë realitetin jo sipas manipulimeve
Edhe sipas përfaqësuesve politik nga krahinës së greke, pro ashtu siç ka ekzistuar dhe ekziston Çamëria jonë.
Lugina, kësaj here thonë se regjistrimi ka bukur të Nga Hyqmet Zane
dëshmuar se në tri komunat, Preshevë, Çamërisë. Çamërija – Vendi i bukur i jetuar nga shqiptarët
Bujanoc e Medvegjë, janë mbi 100 mbi Edhe pse Nga A. T.
banorë shqiptarë. Greqia zyrtare Çamërija àsht nji krahinë e bukur dhe e qeshun që shtrihet nga vargu
përdor malor i Gramozit deri në det tue përmbledhun shumë lugina herë të
HYQMET ZANE çfarëdolloj mveshuna me pyje herë të zveshuna dhe të ashpërta.
CAMERIA VENDI I BUKUR I JETU- dinakërie për Asht nji vend biologjikisht karakteristik dhe i dalluem në Ballkanin
AR NGA SHQIPTARET të fshehur të jugperërendimor: vend që banohet nga nji popullsi krenare dhe e veçantë,
Shënim - Në Romë, rastësisht një intel- vërtetat dhe nji vend me zakone të vjetra dhe të permenduna qysh prej kohnavet ma të
ektuali nga Elbani, Fatos Bajraktari më për të bërë që lulzueme dhe ma luftarake të të gjithë popujve ballkanikë.
shkruan se i ka rënë në dorë një revistë të heshtet për Venediku, në Çamëri rekrutonte ushtarët e tij më guximtar që formonte
“Albania”, në gjuhë italishte dhe shqip. Çamërinë - kompani të posaçme, të cilat nën komandën e oficeravet të dalluar shkon-
Revista ishte e vitit 1940. Në një nga faqet Vendi i bukur in në luftë tue kënduem kangë heroikë e luftarake të cilat gojë mbas goje
e saj kishte një shkrim që titullohesh i jetuar nga u rujtën për të përmendur sot, në gojën e popullit vendas, kujtimet e
"Çamëria". Mu duk interesant dhe e mora. shqiptarët, që dikurshme të bijve të tyre.
Autori ka inicialet A.T. janë të vërteta Shënime mbi Çamërinë janë të shumta në lidhje me botën e Ballkanit
(Revista Albania, fq.362, viti tetor 1940) të qysh nga koha e Kryqëzatavet; shumë historianë të Ballkanit të Lepanto-s
Për mendimin tim publicistik, them se jam sanksionuara nënvizojnë vleftën e njerzvet të Çamërisë, që ndërmjet vjetve 1700 dhe
shqiptar trashëgimtar nga Filati i Çamërisë në kohë dhe 1800 të tërhequn në gjirin e intrigave të Ali Pashë Tepelenës i cili kishte
dhe më vjen mirë që një revistë e tillë në hapsirë. në Janinë nji nga qendrat e tija ushtarake e politike, duke kalu çaste

Many shadow accounts in UK islands have been used since the 70’s for Albanian dictators...

Will there be new trains in US Will there be a over-

faster and safer? US economy throw of fraud elec-
2022 can set it up for winning... tion in Albania or
just business as usu-
With
Novthe
8thright
Election
support
in the
everything
US is al?
possible in America….True common
Will it go up American
or businessfighters...
as usual in US
economy...

Festim Lato is now a martyr for standing

to genocide face forward…
Ismail Qemali vlora Say no to Genocide have Albanians in A hero in the ground!!!
Po su bashkuan kokat sbashkoen toakt Greece speak out now with world wide
support... Why are locals stopped?
All over the world every one is
awake...now the push back starts...

Sundimi i ligjit në Kosovë dhe sundimi i regjimit në Shqipëri! ENVER BYTYCI

Sundimi i ligjit në Koso-
vë dhe sundimi i regjimit
në Shqipëri!
ENVER BYTYCI
World Justice Project”,
një institut kërkimor
ndërkombëtar me qendër
në Shtetet e Bashkuara të
Amerikës, dje publikoi
raportin për Indeksin e
Sundimit të Ligjit për vitin
2022. Është një raport i
përvitshëm në të cilin
bëhen vlerësime për disa
tregues të qeverisjes, si
për lirinë e shtypit,
ekzistencën e korrupsionit,
transparencën në qeveris-
je, respektimin e të
drejtave të njeriut, respek-
timin e ligjeve dhe
kushtetutës kombëtare si
dhe ligjeve ndërk-
ombëtare, rendi dhe
siguria, të drejtat civile si
dhe funksionimin e
drejtësisë e luftën kundër
krimit.
Të përmbledhura në një
fjali, Indeksi i Sundimit
të Ligjit shpreh nivelin
dhe shkallën e ushtrimit
të shtetit të së drejtës.
Nëse qytetarët e një
vendi duan të kuptojnë
se sa respektohet liria e
tyre si dhe ligji e
drejtësia në një vend, kjo
pasqyrohet pikërisht në
studimin e "World
Hustice Project"! Që do të thotë se Edhe në raportin e vitit kushtetuese sipas
ata kanë mundësi të perceptojnë, 2021 Shqipëria zinte klimës politike në
nëse në vendin e tyre sundon e vendin e 84, ndërsa Koso- favor të kryeministrit.
drejta dhe ligji, apo regjimi! va vendin e 60-të. Sepse në Kosovë
shtetin nuk e drejton
Por, çfarë thotë raporti i këtij viti mafia dhe krimi i
për Shqipërinë dhe Kosovën? 2. E gjitha kjo vjen për organizuar, por një
1. Shqipëria renditet në vendin e 87 shkak se në Kosovë re- lidership i
në mesin e 140 vendeve sa i përket spektohet liria e medies përgjegjshëm për
sundimit të ligjit ose shtetit të së shumë herë më mirë sesa fatet e vendit dhe
drejtës. Është përkeqësuar krahasuar në Shqipëri. Sepse Kosova ndërtimin e shtetit të
me vitin e kaluar. Kosova renditet drejtohet nga kushtetuta së drejtës. Kurse në
në vendin e dytë me përmirësimin dhe ligji e jo nga aktet Shqipëri ndodhë e
më të lartë në botë për sundim të normative të qeverisë. kundërta.
ligjit, por duke u renditur në vendin Sepse Kosova ka transpar-
e 57’të në botë prej 140 shteteve.! encë për çdo vendim të Shqipëria është vendi
D.m.th. janë 30 vende ndërmjet tyre qeverisë dhe proces të ku vendimmarrjen e
dallim. Shqipëria ka 110 vjet shtet, hartimit e miratimit të ka në dorë mafia dhe
Kosova vetëm 15 vite pavarësi! ligjeve po ashtu transpar- krimi i organizuar.
Shqipëria zë vendin e fundit në ent. Ndërsa Shqipëria bën Në Kosovë vendimet
rajon, Kosova zë vendin e parë. ligje dhe ndryshime i merr Parlamenti dhe
Qeveria, pra institucionet e Koso-
vës, sipas kompetencave që kanë.
Në Shqipëri vendimet i merr
Kryeministri për llogari të mafies
dhe oligarkisë. Ligjbërja dhe
vendimmarrja në Shqipëri shkojnë
në interes të dhunimit të së drejtës.
Ndërsa në Kosovë në interes të
qytetarit. Dhunimi i të drejtës çon
në diskriminim, shtypje të vullnet-
it të qytetarit, varfëri dhe rrënim të
ekonomisë e mirëqenies. Më tej
vijnë problemet sociale deri te
emigracioni masiv. Shqiptarët e
Shqipërisë zënë vendin e parë,
duke lënë prapa edhe Ukrainën në
luftë, sa i përket emigracionit.
3. Raporti për Indeksin e Zbatimit
të Ligjit në shkallë globale zbulon
faktin se Shqipëria është më keq
 V o l u m e 1 3 , Is s u e 4 4 P a g e 3

Shqiptaret ne Kosove nga te tere anet per te mbrojtur te drejtat e tyre

Albanian teachers stand up to mob gov and students are standing up with them in 2022 Albania

Sundimi i ligjit në Kosovë dhe sundimi i regjimit në Shqipëri! ENVER BYTYCI

koni udhëheqësit nga
sesa Vietnami dhe vende të shumta afrikane e latino- fjalët dhe retorika që
amerikane. Ndërkohë që Kosova ka lënë mbrapa në Pavarësisht kësaj, ambasadorët e ushtrojnë, por nga rezulta-
shkallën e përmirësimit në këtë fushë edhe vendet e vendeve të rëndësishme të botës së ti i punës që bëjnë. Sepse
zhvilluara e demokratike. Ajo që bie në sy ka të bëjë lirë vazhdojnë të mbrojnë qeverinë jo pak prej jush u besoni
me faktin se Shqipëria në vendin e fundit në rajon e Tiranës. P.sh. ambasadori britanik tambureve të nacionaliz-
ndiqet nga Serbia në të parafundit. Që do të thotë se në Tiranë edhe pse pranoi se 140 mit të Edi Ramës, në vend
qeverisja në të dy këto vende ngjason me njëra-tjetrën mijë shqiptarë kanë shkuar me që t'i besoni punës së tij e
dhe është e lehtë të kuptosh se kjo mbetet një ndër gomone drejt vendit të tij, përsëri të secilit prej politikanëve
shkaqet kryesore të afrimitetit anti-Kosovë të Tiranës akuzat i përdori kundër opozitës, për zhvillimin e lirisë,
zyrtare dhe Beogradit. dhe lëvdatat i rezervoi për Qever- demokracisë e të qeveris-
inë! Po duket sikur sa më shumë që jes së vendit! Raporti i
4. Sipas raportit të World Justice Project, ndërsa ambasadorët e lavdërojnë qeverinë e institutit amerikan është
Shqipëria dhe Serbia i kanë përkeqësuar treguesit e Edi Ramës, aq më shumë ai zhytet një mësim i mirë edhe për
qeverisjes krahasuar me një ose disa vite më parë, në keqqeverisje, duke krijuar një këtë!
Kosova i ka përmirësuar ato ndjeshëm. P.sh Shqipëria imazh gri në të zezë për vendin
vitin e kaluar ishte në vendin e 84-të, ndërsa këtë vit në
tonë. Ndërkaq qeveria shqiptare,
të 87-in. Tri shkallë përkeqësimi përfaqëson ky fakt. nëse do donte prosperitetin e
Kurse Kosova nga vendi i 60-të vitin që shkoi, këtë vit Shqipërisë, do të mjaftonte të mer-
u ngjit në vendin e 57-të! Kjo tregon trendin e rte modelin e qeverisjes në Kosovë.
ardhshëm të zhvillimeve. D.m.th. se në Shqipëri nuk ka
perspektivë përmirësimi e zhvillimi, ndërsa Kosova po Edhe një këshillë për shumë bash-
bëhet modeli i qeverisjes. këkombës në Kosovë: Mos i gjy-
 P a g e 4 O u r W o r d s

Shifrat vit pas viti/ Si u shtuan fluturimet e luksit për Edi Ramën
Shifrat vit pas viti/ Si u shtuan
fluturimet e luksit për Edi Ramën
Udhëtimet e kryeministrit Rama jashtë
vendit janë publikuar nga hakerat irani-
anë në kanalin e Homeland Justice në
Telegram. Bien në sy udhëtimet e shum-
ta charter, që kanë kapur kulmin gjatë
vitit 2021. Të dhënat tregojnë se që nga
viti 2013, kur mori pushtetin, Rama kreu
mbi 130 fluturime luksi me paratë e
shqiptarëve.
Kur sapo kishte ardhur në pushtet në
vitin 2013, u tregua dorështrnëguar.
Kreu vetëm 1 udhëtim charter. Një vit
më pas, në 2014 fluturoi me charter
vetëm 7 herë. Vit pas viti, e shtoi dozën
e luksit dhe kulmin e arriti në vitin 2021.
Rama duke iu pergjigjur akuzave te
opozites per shpenzimet me charter
Në vitin 2015 fluturoi 14 herë me charter.
Në 2016 fluturoi 9 herë.
Në 2017 fluturoi 13 herë.
Në 2018 fluturoi 14 herë.
Në 2019 udhëtoi 12 herë.
Udhëtimet janë shtuar në vitin 2020, pasi
qeveria shqiptare bëri një kontratë me Air
Albania për të marrë me qera “Ismailin”,
charterin kryeministror.
Disa ditë më parë, Rama u shfaq me Informacionet nuk nxjerrin vetëm tendencën në
bashkëshorten e tij, Lindën në Izrael, rritje për shpenzime luksi me paratë e shqip-
ndërsa zbrisnin shkallët e “Ismailit”. tarëve, por hedhin dritë edhe mbi reagimet e
Avioni kryeministror është i konfigurimit mëparshme të Ramës për këtë çështje.
“Vip” dhe mund të akomodojë deri në 32
pasagjerë, sipas kontratës së lidhur nga
Drejtoria e Shërbimeve qeveritare.
Në 2020 Rama e përdori për 18 fluturime
Ismailin.
Në vitin 2021 tejkaloi vetveten dhe ven-
dosi rekord me 33 fluturime charter.
Sipas të dhënave të TIMS, deri në fillim të
muajit tetor për vitin 2022, kryeministri ka
fluturuar 13 herë me charter.

Biggest Heist on private land continues to

happen in Albania...How can they, the Alba-
nian politicians sell someone else’s land??

A është e mundur të kalohet nga rruga e tradhëtisë në rrugën e lavdisë kombëtare?

A është e mundur të kalohet nga më vonë, kur të jetë gati! të shpallen të pafajshëm, jo se i lavdëron se e ka përkrahjen e ambasadores amerikane në
rruga e tradhëtisë në rrugën e lav- dhe pretendon t’i mbrojë njëfarë Edi Rama. Shqipëri.
disë kombëtare? Në shiqim të parë, pa u thelluar mirë,
krijohet përshtypja se Edi Rama kaloi nga I preokupuar me qortime për Evropën Për këtë ekzistojnë dy teza. Njëra, është
Nga MSc. AGIM ALIÇKAJ/ rruga e tradhëtisë në ate të lavdisë demokratike e cila, me të gjitha mangësitë, lidhja e tij me pasanikun dallaverxhi Soros i
kombëtare. Përkrahësit e tij qorra, ata që ai na ka ndihmuar dhe për të cilën kemi cili, edhepse njihet si anti-konservativ dhe anti-
Në jetën politike të çdo kombi mund të i lavdëroi dhe të tjerët që mashtrohen lehtë nevojë, “harroi” plotësisht ta kritikojë amerikan, ka influence të madhe në qarqet
ndodhin çudira dhe të papritura. Sido- me fjalë të mira, u ngutën me shpejtësi, armikun e vërtetë të kombit shqiptarë dhe liberale amerikane dhe botërore. Mundësia e
mos, në kombin shqiptar historikisht kush më parë, ta shpallin fjalimin e tij shkaktarin shekullorë të të gjitha këqijave dytë është se Edi Rama dhe qeverisja e tij në
dhe padrejtësisht të coptuar dhe të “historik”. Por, çka tregon ky fjalim në të në Evropë, sidomos në tri dekadat e fundit, Shqipëri bëjnë pjesë vetëm në interesat taktike
shpërndarë me forcë në gjashtë shtete. vërtetë ?! Serbinë kriminale, raciste, shoviniste, amerikane. Amerika është e interesuar për
Veprimet e viteve të fundit të Kryem- hegjemoniste, ekspansioniste dhe fashiste. qetësi dhe stabilitet, nuk dëshiron konflikte
inistrit të Shqipërisë Edi Rama para- I shiquar dhe analizuar realisht në brenda shteteve mike. Në momentin kur gjërat i
qesin një çudi të llojit të vet. Si është i mënyrë të pa anëshme, ky fjalim nuk është Edi Ramës i duhet shumë Serbia. prekin interesat e saj strategjike, Amerika
mundur përqafimi dhe ledhatimi me gjë tjetër veçse akrobacion dhe mashtrim Dëshira dhe qëllimi i tij dhe i Vuçiqit është ndërhynë dhe i rregullon ato sipas nevojës dhe
një urrejtës të përbetuar, dhe vrasës të diplomatik, si vazhdim i marifeteve dhe dobësimi dhe rrëzimi i qeverisë Kurti dhe mundësisë.
kombit tënd?! mashtrimeve të tij politike, nga shkolla ndarja e Kosovës. Kjo jua mundëson të
serbe. Fjalë të mira për gjëra të bëjnë Meqë supozohet se Edi Rama është i
Takimet e tij të fshehta dhe të parëndësishme apo të pandërrueshme, përfshirë me trafikimin e drogës, kjo e invokon
hapura me kriminelin Vuçiq për ndar- veprime të kundërta dhe punë të këqija “marrëveshje paqësore historike” shqiptaro- ngjashmërinë e tij me ish-diktatorin e Pana-
jen e Kosovës, cilësimi i gjenocidit shumë të dëmëshme për çështjet jetike serbe, të shpallin fitore për krijimin e masë, Manuel Noriega, i cili ishte njësoj arro-
serb si rrëmujë apo pastrim etnik, kombëtare. “Serbisë së madhe” dhe “Shqipërisë së gant dhe egocentrik. Ka gjasa se ai do ta për-
insistimi në faljen e krimeve serbe pa madhe” (të gjymtuar), dhe të bëhen “lider të jeton fatin e Noriegës. Por gjasat janë edhe më
kushte, tentimi i futjes së Shqipërisë, Kritikat e ashpra, arrogante, jodiplo- mëdhenj” historik. Kjo ëndërr e tmerrshme të mëdha, që goditja përfundimtare do t’i vij
Kosovës dhe kombit shqiptar nën matike edhe fyese, edhepse deri diku të e dy personaliteteve të errëta negative, nga vetë Serbia pasi që ta shfrytëzoi, e ta
thundrën serbe me projektin anti- merituara, për Evropën nuk e ndihmojnë kurrë nuk do të realizohet. shtrydhë mirë dhe nuk i duhet gjë më.
shqiptar “Ballkani i hapur”, arsyetimi i fare anëtarësimin e Kosovës në Këshillin
përkrahjes serbe për agresorin rus dhe Evropian, nuk e ndihmojnë as Shqipërinë Shanset që Edi Rama ta lëshojë rru- Në çfarëdo varianti të mundshëm,
nënçmimi i udhëheqësve të Republikës në proçeset e integrimeve. Përkundrazi, gën e tradhëtisë dhe të kalojë në ate të megjithë atë fjalën dhe përgjegjësinë kryesore
së Kosovës, e vendosin ate pa pikë mund t’i dëmtojnë. Këtë ai e di fare mirë, lavdisë kombëtare janë minimale. Ai duhet për largimin e Edi Ramës nga politika dhe
dyshimi, në rrugën e sigurt drejt tra- por e bën nga kompleksi i inferioritetit ndaj ta kuptojë se kjo nuk bëhet me fjalë boshe shpëtimin e kombit nga marifetet e tij anti-
dhëtisë kombëtare. liderëve demokratik të Perëndimit, sepse e patriotike. E vetmja mundësi do të ishte kombëtare, e ka populli demokratik atdhed-
ndjen vetën shumë më mirë në shoqëri të nëse ai do të arrinte ta bindte “mikun” e tij ashës i Shqipërisë.
Për çudi, në mbledhjen e Këshillit autokratëve të Lindjes, të cilët ia rrahin Vuçiq dhe qeverisjen despotike serbe, që
të Evropës në Strasburg, na doli i krahët. Thelbi i të gjithave të këqijave të tij Serbia zyrtarisht të kërkoi falje, të filloi
veshur me petkun kombëtarë. është orientimi i tij pro-serb, pra bash- kapjen dhe gjykimin e kriminelëve të luftës,
Përkrahje e UÇK-së dhe luftës së këpunimi me armikun. t’i kthejë të zhdukurit me dhunë, t’i paguaj
lavdishme çlirimtare, kritikë Evropës dëmet e luftës dhe ta njohë pavarësinë e
për rezolutën e Dick Marty-t dhe Raporti i Dick Marty-t duhej kritikuar Republikës së Kosovës. Gjë që sipas
shtëpinë e verdhë, kinse të inicuar në kohën e miratimit, sot nuk e ka asnjë Vuçiq, nuk do të ndodhë kurrë.
vetëm nga rusët (jo serbët), kritikë e vlerë edhe nëse shfuqizohet. Gjykata spe-
gjykatës speciale për gjykimin e lufta- ciale, e cila nuk është dashur të aprovohet, Prandaj, edhe kësaj rradhe paraqitja e
rëve të lirisë dhe kërkesë që Kosova të nuk zhbëhet kurrë pa e kryer detyrën e vet Kryeministri Rama ishte një huqje e
anëtarësohet në Këshillin e Evropës. për të cilën është aprovuar. Më e drejt do të tërësishme dhe e turpëshme. Veçse, ndoshta
Kësaj radhe shkoi “aq larg” dhe u bë ishte të kërkonte kapjen dhe gjykimin e i mashtroi dy-tre shqiptarë më shumë.
“aq patriot” saqë kërkoi që Kosovo të kriminelëve serb që ende shëtiten të lirë në Shtrohet pyetja, me të gjitha veprimet e tija
quhet Kosova (punë e madhe) dhe i Beograd. Kritikat e tij nuk i ndihmojnë pro-serbe dhe pro-ruse, anti-evropiane dhe
sygjeroi Serbisë ta njohë pavarësinë e aspak luftarët e lirisë në gjykim në Hagë, në anti-amerikane pse po e toleron edhe mëtut-
Kosovës, natyrisht pa u trazuar fare, asnjë mënyrë. Ata do të lirohen vetëm kur je Evropa dhe Amerika. Për më keq, duket
 V o l u m e 1 3 , Is s u e
MIHO GJINI "MJESHTER I MADH" Kujtime: “KUTIA PREJ ARGJENDI”
MIHO GJINI "MJESHTER I
MADH"
Kujtime:
“KUTIA PREJ ARGJENDI”
Jeta është e çuditëshme në kohë të
vështira. Se, nganjëherë “bëhej
shkas” për një lidhje fatlume
dashurie, kur njerëzia trëmbeshin
edhe prej saj. Rrethuar nga “syri i
keq” dhe nga mungesa e lirisë.
Atëhere kur ne studentët e aktrimit
kalonim “dorë më dorë” e lexonim
“Lulet e Mollës” të Xhon
Gollsuorthit, mbi dashurinë e dy të
rinjëve e që e kishte ende në do-
rëshkrim pedagogu ynë i Letërsisë
Shqipe Nasho Jorgaqi, ndërkohë që
dikush e kritikoi në gazetë për
“mospërputhje me moralin
komunist”. Ai kishte shkruar edhe
novelën “Dashuria e Mimozës” dhe
vinte tek ne , me një biçikletë,
gjithmonë elegant e i qeshur.Po mua
më kishte mbetur në mëndje Anglezi
XHON, për forcën jetëdhënëse të
dashurisë dhe, kur më dërguan në
Teatrin Profesionist të Elbasanit,
zgjodha të vija në skenë pjesën e tij
“Kutia prej Argjendi”. Më tërhiqte
së tepërmi konflikti social, po edhe
jeta e basifondeve ku do të”prehej”
edhe një varfanjak si Zhounzi që do
ta
loz-
te
Demir Hyskja, po edhe prezenca e
roli i një prostitute, interpretuesen e
së cilës nuk e kisha në Teatër e më
duhej ta kërkoja e ta merrja nga
jeta.Po të tilla nuk mund të gjeje
rrugëve! Dhe do të kërkoja
gjithandejë ndonjë vajzë të hijshme,
gjersa të ndalesha para një in-
fermjereje të shkathët dhe të bukur
që nuk kishte dalur asnjëherë në
skenë, po që sytë i xixëllinin. I
propozova ndrimin e profesionit dhe
rolin qe do të interpretonte. Qeshi
me qesëndi, refuzoi në çast dhe
pastaj tha se “Nuk kam ndërmend të
mbetem pa u martue”! Ndofta edhe
nga ajo “hija” e traditës, kur dalja e
vajzave dhe e grave në skenë quhej
si diçka “e pa moralshme” , aq sa
edhe rolet e tyre i loznin burrat!
Mirëpo atëhere nuk qe e lehtë të
kundërshtoje një “lëvizje e tillë”, kur
Teatri, si Institucion, nisi të quhej
“Levë e Partisë” dhe kështu që, kjo
infermjere , me emrin Shani Llangu,
që s’kishte lozur kurrë në Teatër do
të bëhej aktore e Teatrit dhe do të
lozte për herë të parë rolin e një
prostitute angleze e të dhjetra per-
sonazheve të tjera.
Po jo vetëm kaq. Nuk do të mbetej
pa u martuar , sikundër e kishte
“merakun” , po u dashurua men-
jëhere me aktorin, valltarin e pres-
tigjatorin e Estradës, Florenc
4 4 P a g e 5
dhe më pas me Veronikën e atë shkollën “Onufri” të Elbasanit, ku edhe
Teftën që vinin nga Shkolla e hodhi “hapat e para”. Në një kohë,-thotë ai
lartë e Aktrimit, me talentin e “kur nuk dinim asgjë se ç’kishte jashtë nesh
saj organik.Kështu që teatri u dhe kur shihnim vetëm atë televizor me viza...,
bë si shtëpia e saj e ajo u kur laheshim nën Urën e Shkumbinit...apo kur
familjarizua me profesionin e shkonim tek kinemaja e vjetër....”. Ndërsa tani,
ri...Duke u dashuruar aq sa herë që vjen në qytetin e tij shehë edhe
shumë me personazhet , sa ndryshimin e rrugëve me xhama...zhvillimin e
që të gjitha rolet i dukeshin hovshëm...copëza jete më ndryshe...,pa e
të përafërt me vlerat e saj harruar dhe brengën e të atit kur i kujtonin
shpirtërore... shpesh “biografinë e keqe” dhe u thoshte të dy
Por do të vinte viti 91 e djemëve që po rriteshin me sakrifica të mëdha
gjithçka do të përmbysej. E se “s’kam ça baj për ju, me këtë biografi që
do të hapeshin “udhë të kam!”. Talentin e pasionin mund ta kesh,-
panjohura”. Udha e parë nënvizonte Aldo Shllaku në një intervistë të
ishte drejtë Greqisë, me të hershme, por nuk mundesh të “ecësh pa bërë
gjithë bashkë: me Florencin , punë të madhe me vetveten..Dhe mandejë,
Aldon, Mikelin dhe me është puna që do të flas për ty!”. As rruga
personazhet e saj në zemër. jashtë vëndit e të dy vëllezërve Shllaku nuk qe
Udha e dytë ishte drejtë e “shtruar me dafina”. Në një kohë prej 23
Kanadasë në 94-ën, kur vitesh të përgatitjes e të formimit artistik në
Shllakun, do të martohej dhe do të kishte me të dy Aldos i dhanë një bursë studimi në Kon- Kanada, ku do të ndaheshin “udhët e jetës”!,
djem si pëllumba, Aldon me Mikelin. Që sot janë servatorin e Mon Realit. Duke tejkaluar Mikeli në Kanada si Piktor Skenograf e Aldo
artista shumë të njohur: edhe dy në Amerike, si kompozitor i filmit. Dikur
Aldo në Holliwood,- dhimbje të kishte kompozuar dhe në vëndin e tij, disa
kompozitor filmash dhe mëdha këngë festivalesh, po edhe në filmin e Budinës
Mikeli në Kanada ,si shpirtërire: dy “Agon”. Por Holliwoodi do të bëhej qëndra e
piktor e Skenograf. ikjet e të punës dhe e vëmëndjes së tij ku do të reali-
Ndërsa Shanin do ta shoqit: e para, zonte 6 filma me të njëjtët regjisor të njohur,me
gjeja pensioniste në pushimin nga George Gallo dhe Ryuhej Katamura. Filmi i
Elbasan, para disa puna të Flor- fundit: “Monopati i Kthimit”i shfaqur në
ditësh, pas 60 vitesh, në encit si “njeri i Europë, ende nuk është dhën në Amerikë.
jubileun e këtij Teatri , deklasuar” në Ndër ato filma të muzikuar prej tij do të
me të cilin vitet 70 dhe, e rradhisnim filmin “SALONE” me Al Paçinon e
nisi edhe dyta, me ikjen e Jessica Chaston (2013), “THE POISON
jeta artistike tij nga jeta në ROSE” me John Travolta e Morgan Freeman
e imja dhe e vitin 2014, (2019), “VANQUISH” me Morgan Freeman e
Shani duke ia lënë Ruby Rose (2021) e tj...
Shllakut! asaj, mbi supet Si përfundim,-i them Shanit,-ja, se si u bë
e brishta, hallet sebep ajo “Kutia prej Argjendi “ që u vodh në
U përlotëm familjare e shtëpinë e antarit të Parlamentit Britanik, Xhon
të përqafuar mirëritjen e të Bartvik e që Xhon Gollsuorthi shkroi këtë
që të dy, u dramë komike,
fotografuam që regjisori i ri
në atë Fuaje i asaj kohe,
Teatri të Miho Gjini, 60
“Skampës ” vite më parë,
të të kërkonte për
tejmbushur një rol in-
me artistë, fermjeren
që tashmë Shani, ta sillte
nuk na atë në Teatrin
njihnin fare “Skampa”, ku
dhe u ulëm diku, të do të njihej me
mbërrthyer nga nostal- bashkëshortin
gjia e atyre viteve, kur e saj, si dhe
artin e donim më shumë për të sjellur
se veten..,”A të kujtohet, në jetë edhe
-tha ajo e përhumbur,- këta dy artista
kur të erdha në zyrë me të njohur,
gjithë Bert Ndrenikën dhe doja të sqarohesha përse dy djmëve që kishin veçanërisht
ma jepje mua rolin e asaj vajze së përdalur dhe ti më marë për mbarë. Të dy ALDO
the se ajo qe një vajzë e mirë, e pafajshme, që ra vëllezërit , tashmë artista SHLLAKUN,
viktimë nga braktisja e prindërve dhe e të diplomuar, njëri artistin e
shoqërisë?!”. Dhe Shani s’pushonte së foluri duke kompozitor e tjetri kompozimeve
rikujtuar rolin tjetër që i dhashë, tek drama e Hella piktor, do t’i përkisnin të mëdha në
Vuolijokut :“Justina”, shërbyesen zezake me Kanadasë. Po Aldo Los Anxhelos,
shpirtin e bardhë e kështu me rradhë: Topsikun tek zgjodhi për vete “udhën emri i të cilit
“Udha e Largët” e Arbuzovit, kur i gjithë Elbasani e e tretë”, në drejtim të shkruhet sot në
thërrisnin në rrugë, vetëm me këtë emër, Lirinë tek Los Anxhelos, ku e titrat ballore të
drama“Linda” e Xhemal Brojës, me partner Robert priste Holliwoodi... filmave të famshëm e në pllakatet e ndritshme,
Ndrenikën, po edhe ato dy rolet në të njejtën shfaqje May be an image of 2 people and text that për artistët me namë të Globit...Qeshëm me
të dramës së Thanas Borodanit “Udha e Zava- says 'AL JESSICA PACINO CHASTAIN gjithë zemër! Me lotë lumturie...Tek po fes-
linajve”, Bardhën,-vajzën e shtëpisë, po edhe Kore- SALOME RIPMV2 HER PASSION, HIS tohej një Jubile i zhurmshëm e askush nuk na i
spondenten e gazetës..E do të vnte në repertorin e OBSESSION'May be an image of 2 people, “vuri veshin”!
kësaj aktoreje edhe një rol klasik komedie, sikundlr beard and text that says 'MINE JOHN
qe Beatriçia e “Shërbëtorit të dy Zotrinjve” të Karlo TRAVOLTA MORGAN FREEMAN Piqeras, më 23 tetor 2022
Goldonit. Duke aritur kështu edhe në kulminacimin THEPOISONRÃSE PRIVATEEE PRI-
e saj me rolin e Lules tek “Lulet e Shegës, me të VATE APUBLIC MURDER. A PERFECT
cilën shpërblehet me Diplomën e aktores më të CRIME.'
mirë, ajo Infermjeria e dikurshme Shani Shllaku.E May be an image of 2 people and text that
me interpretime rolesh në vazhdim e ndër vite të says 'MORGAN FREEMAN RUBY ROSE
ndryshme, ndonse e pa shkollë , por tepër e sigurt si VANQUISH SHE'S GOT ONE NIGHT TO
partnere, përbri Robert Ndrenikës, Shpëtim SAVE HER LIFE'
Shëmilit, Demir Hyskës, Thanas Borodanit, Haxhi Ky djal i talentuar, me një karrjerë mara-
Sejkos, Eduart Çalës e të tjerëve me rradhë. Pa mendëse në kryeqëndrën e Artit Botëror,
ndonjë dallim nga shoqet e saj të skenës:Olimbi është tepër modest e qëndron largë”zhurmës
Bilali, Antoneta Kristo, Arta Luzi, Englanina Stefa së vetvetes”, duke e kthyer kokën pas, në
 P a g e 6 O u r
Nga Enrieta Sina
DO NDODHTE...
Nga këta sy…
Jetoj ende jetoj…me
ëndrra copëtuar
Fjalimi i At Gjergj
Fishtës në Konferencën
e Paqes në Paris më
1919 (I)
FJALIMI I AT
GJERGJ FISHTES
si shtjen mbrendë drojen e
pshtjellimin, del jashtë pa
mundun kurr me thanë se
ka sundue aty mbrendë;
njashtu hynë pushtuesit e
huej në Shqipni, pa mujtë
kurrë me i shtrue dhe me i
zotnue Shqiptarët. E mos
kujtoni, Zotnij, se unë
këtu jam tue ju thanë
sende të cilat mos t’i kenë
vu re edhe shkrimtarë të
huej të vlertë. Kështu,
fjala vjen, e ndritshmja
Miss Durham, thotë në nji
libër të vetin mbi Shqip-
ninë: “Zotnimet e hueja
kanë përshkue mbi komb
shqiptar, pa lanë në te
kurrfarë gjurmet, si uji që
rrëshet mbi shpinë të
rosës”. I ndritshmi zotni
Renè Pinon, mandej, –
kompetenca e të cilit nder
punë të Ballkanit asht fort
e çmueshme edhe per-
W o r d s
Nga Enrieta Sina
Jam nëna që pret Vështrova përtej Po dashuria ime fjalë dhe as me Vetëm një çast në prag’jetën
mes dhimbjes MBRËMJE dritares, Hënën nuk di nëse ishte Sa do të desha ta premtime time
Në prag ROZË me rrezet rozë aty kisha timen një Të më rrëmbente
Me lot të tharë Të kish mbledhur Në çfarë mbrëmje rozë me aromë trenda-
E malluar… …kurrë më parë gjithë dashuritë udhëkryqi mbeti Mos ta prekte filash dhe melodi
ndër to?! ajo? askush, as me zemre
Fjalimi i At Gjergj Fishtës në Konferencën e Paqes në Paris më 1919 (I)
jashta Francës, – në mrrijtë me e ruejt suej, po ju Pjeterit në Romë, gjatë çenave i rueshme të sa të Perëndisë, që bukur ka
nji artikull të vetin gjuhën, doket e përmend vetëm do t’i epte tagji shtiellet, si re froneve, të sa ndritun me hana, yje e diej, i
mbi Shqipninë, karakterin e vet punët e mëdha, që kalit të vet. E pse mizore kresë së theroreve, hidhet kallthtërt prej cepave t ‘
botue në blenin e kombtar, – e këto, ndërgjegja komb- njeri dokrrash e një shkambi të si duhia në shpinë amshueshëm i varet gjanë
dhjetorit të 1909 të jo vetëm në tare e këtij pallavrash ai nuk thepisun. të një kali të Empirit të pamatun, atëherë ka
së perkohshmes Shqipni, por edhe populli, kreu që ishte, perpara tij u Tmerrshëm trumhasun, që, mbështetë permbi thellim të
“Revue de deux perjashta, difton prej të XV rrenuen mbretni, përkrenarja i mal nxjerrë ushtueshëm të rribës s’ mur-
Mondes”, shkruen çiltas, se ai asht qindvjetë e ranë frone e u flakon mbi krye, pasmen përpara e lanit, vé në sheste boshtin e
“Bullgari, atje nder dhe se don me mbrapa. lëkund në theme- e cila, n’ atë fry turijtë përpjetë rruzullimit. Në këte dukë të
fusha të mbetë Shqiptar. le të veta mbarë vezullimin e vet nuhatë eren e permnershme force, Sken-
Maqedonisë, perku- E, se prandej Që atje kahë e qytetnia të trishtueshëm, gjakut; rrokë me derbeu, atëbotë, del në vetull
let mbi shatë e ndërgjegjja komb- zbardhmja e të përendimore. danë si kometë të djathtën pallen të thepisun të karpes krutane e
punon tokat e turkut, tare ka lëshue XV qindvjet Shkatrrue Bi- zharitëse, – rrufe e me të “Eni Shqiptarë!” bulurit, si
ndersa shqiptari asht rrajë të thella në hanëza përg- zanci, nda Europa sherbëtore e majten ngreh luan prej fangut të zharitun të
mbreti i maleve. Shpirt të tij. jakshëm prej Azie prej luftash e mënisë së flamurin e shkretisë, “Eni fluturoni, o
Gjuetar, bari, ushtar kukëzohej mbi ngatrresash të perfrigueshme të Atdheut, ngjye bijtë e maleve të lira se
ose cub; ai s’i Por ma mirë se hapsinë të Eu- përmbrendshme, Perëndisë. Ai asht kuq e zi: gjak e Atdheu gjendet në rrezik!” E
nenshtrohet veçse kurrkund njeti, ropës. Ishte se kush do të dilte Gjergj Kastrioti vdekje. Nji fllad i qe, se në atë kushtrim nji çetë
Kanunit të vet e dashunia e Zotmadhi i tur- me ua ndalë Skënderbeu, ambel, i e vogel homeridësh – burrash
s’pret ndihmë veçse popullit Shqiptar qve, që në krye të hovin këtij an- fatosi në za kandshëm – flladi Shqiptarë si lejshin motit, po
prej armëve të veta.” për liri dhe ma s’ rreptes miku të Skënderbeg i dashunisë – shterngohet përreth tij, e aty
Për liri të vetën, pamvarsi komb- ushtri të botës s’ përfelgrueshëm? Kastrioti, që në lehtas e zhvillon nënhije të Flamurit t’ Atdheut,
Zotnij, Shqiptari ban tare, duket prej atëhershme, mendje tue pasë flamurin e ban be mbi gurë të vorrit të të
fli shpinë, tokën dhe historisë, për të kapercente Kur qe, se mbi lirinë e të Parëve Atdheut, që i Parvet të vet, se një pëllambë
mjerisht edhe cilën mundemi Helespontin e në kep të Krujës e të bardhen madhnueshëm tokë të Shqipnisë nuk do t’ ia
besimin. Fakti veç me thanë se asht e mëni të vet trish- titanike, po del nji lumninë e hersh- valvitet nëpër ajr lëshonte anmikut, po s’ e lau
që Shqiptari, në mes endun vetëm prej tueshëm betohej, hije burri, vetullat me, me sy të të lirë të Shqip- para të tanë me gjak të tij të zi
të sa ndodhive dhe luftash për liri e se hanëzen për t’a ngërthye si dy vrantë kundron nisë si ajo fleta e e të përdhosun. Të forcuem
ndeshtrashave pamvarësi. Unë vu kishte mbi hulli rrëfeje, me anmikun e rreptë zjarrtë e një me atë bé, të forcuem me
politike e për nji këtu, për mos me Shën Sofi të dy sy si gaca e nji të kombeve të Kerubini të Shejtni të të drejtave, e
periudhë aq të gjatë e vu fort në provë Stambollit e, në mjekër të thijtë, qytetnueme. Në qiejve: si ai shpresë tue mbajtë por në
kavaljetesh ka durimin e Zotnisë oborr të Sh’ që si shtëllungë rropamë të mje- skundilli i petkut Zotin e në krah të arenztë të
 V o l u m e 1 3 , Is s u e 4 4 P a g e 7

SULEJMAN MATO Pellazgët, një popull hyjnor

SULEJMAN MATO
Pellazgët, një popull hyjnor
( Në këtë studim jepen shumë
referenca që duhet t'i dini)
Le ta nisim kërkimin qysh te legjen-
da e gjenezës së krijimit të botës.
Sipas Empedoklit (495.p.K.),
fillimisht ishte kaosi, pastaj u
identifikuan katër elementet bazë,
si: uji, toka, zjarri dhe ajri. Të katër
këto elemente identifikoheshin me
perëndite e tyre që ishin: Dhemetra,
Poseidoni, Zeusi dhe Hera. Me
kohë, perëndia e gjithëfuqishme u
bë Zeusi.
Këtë hyjni pellazgët e identifikonin
me rrufenë dhe bu- gjuhën shqipe zbërthen greqisht quhet:“Ouranos”. Por “krunos” dhe “krini”. Përkundrazi, e panjohura
bullimën. Si popull konceptin primitiv të para tij kemi Kronin, të atin Decharm këtë fjalë e nxjerr emërtohet sipas funksionit që
besimtar, pellazgët kër- zotit, i cili shfaqej figurativ të Zeusit, i cili lindi 50 nga një “kranan”, perëndi luan.
konin t’u jepnin një përmes vetëtimës dhe fëmijë…( prej tyre shpëtoi krijuese. Ndërsa Rean, si Le të marrim një tjetër
shpjegim dukurive at- bubullimës. Te "Libri i vetëm Zeusi) Shumica e mi- perëndi të lindjes. Si- perëndi:Afërditën. Pellazgët
mosferike. Ata mendonin Shenjtë", Jehovai ishte i tologëve e konsiderojnë doqoftë, ka shumë mundësi kishin si hyjni kryesore
se pas fuqive të panjohura padukshëm, ai shfaqej Kronosin personifikim të kohës: që Kroni të përfaqësojë Diellin dhe yjet. Ata e quanin
fshihej perëndia e përmes vetëtimave dhe “Kroni i ka të zeza qimet e kohën e, në kuptim më të veten të lindurit para Hënës.
gjithëfuqishme, Zeusi.. bubullimave. mjekrës.” Ai e shpërfill gjerë, dukuritë atmosferike. Besimi tek Dielli dhe yjet
Kuptimin e tij në shqip do Me kalimin e kohës, pleqërinë dhe kohën. Kronosi Rea personifikon shiun. gjenden dhe në figurina të
ta gjejmë në bashkimin e lindën edhe perëndi të është i pakohë. Gjuhëtari Ajo që të bën përshtypje ndryshme të veshjeve apo të
dy fjalëve:”zë” dhe tjera, por vendin e Zeusit J.G.Hanhni emrin e Kronos-it e këtu është mënyra e thjeshtë armëve të luftëtarëve.
“ushtimë”. olimpik nuk e zuri lidh me fljalën shqipe me të cilën pellazgët emër- Afërdita është emërtim
Në gjuhën greke kjo fjalë askush. “kron” (krua) që do të thotë: tonin kultet apo heronjtë e pellazg i hyjneshës Afërditë,
si dhe shumë të tjera nuk Hesiodi, perëndi të parë burim, rrjedhë uji, së cilës i lashtësisë, sipas dukurive. një kompozitë dyfjalëshe e
zbërthehen, ndërsa në përmend Qiellin, i cili korrespondon në greqisht fjala Këtu nuk ka asgjë profetike. gjuhës shqipe: “afër” dhe

Dead in kavaja Albania

Erion Veliaj responsible for the death of Ardit

gjoklajt

What has been done in 2022 for them?

Fjalimi i At Gjergj Fishtës në Konferencën e Paqes në Paris më 1919 (I)

vetin, të bijtë e malevet të Shqipnisë lësho- ndërgjegjes kombtare, pra për me i dalë juej, që e di mirë se në ç’ hall ka vojtë
hen fulikare mbi froten e shtojeve t’ Azisë. zot lirisë dhe pamvarësisë së vendit të vet? Europa mbas kater vjet lufte, ka me e Edhe konstitucioni i Turkisë kje nji veper e shpirtit të
E lufta titanike ia nisë. Në të ndeshun të Se sa e pathemel kishte me kenë kjo fjalë, çmue si duhet e sa duhet ndergjegjën lirë e të pamvarun Shqiptar.
rreptë të ushtrive tymi çohet deri mbi rê e duket prej punve të Skënderbegut, i cili, kombtare të Shqiptarvet, që për njëzet vjet
perfrigueshëm gjimon toka nen kambë. në mos me atë mëni, ai luftoi po me aq rresht e mbajtën luften në kambë, veç për Shqiptarët, po kjenë ata që ngushtuen Sulltanin me e
Gjaku rrymben rrëkajë. Frota aziatike trimni kundra venecianëve, sa ç’ pat luftue mos me bjerrë lirinë e pamvarsinë e vet. dhanë e me e shtij në punë konstitucionin në vjetin
shuhet përdhe. Habitë pushtuesi i rreptë i kundra turqve, atëherë, kur venecianët 1908. E kur Turqit e Rij nisën ta perdhosin dhe ta
Stambollit, prej hidhnimit grisë buzen me deshtën të pushtojnë vise të reja në Shqip- E mos kujtoni, Zotnij, se me dekë të çorodisin vetë konstitucionin, tue u mundue me e
dhambë, dhe nis me u pendue pse ia kishte ni – Dejën e Drishtin. – Këtu, disi për fatosit të lumnueshëm Gjergj Skënderbeut sjellë ate krejt në dobi të veta të veçanta e jo per të
hy luftës me Shqiptarët. Rrafsh njëzet vjet rrëshqit, due t’ ua kujtoj Zotnisë suej, edhe u shue ndjesia e lirisë dhe e pamvarësisë mirë e dobi të mbretnisë, Shqiptarët u ngritën e me
ndej tue u pre Shqiptari me turk, per me i nji tjeter punë. Deri sa Shqiptarët në shpirtin e Shqiptarëve. Historia e armë në dorë dhe lypen prej Sulltanit decentraliza-
dalë zot lirisë e pamvarsisë së vet. E në luftojshin kundra turkut per liri të Shqip- Turkisë ka shenjue jo ma pak se 54 kryen- cionin dhe autonominë e krahinave të mbretnisë.
njëzet vjet lufte të tmerrshme, me sa Leka i nisë e t’ Europës mbarë, shka bajshin gritje të mëdha, të cilat, gjatë rrjedhjes së Edhe Sulltani kje gati me ua çue në vend dishiren e
Madh, me sa Jul Çezari, Skenderbeu s’ mujt grekët e serbët, ata që sot Konferenca e katër kavaljeteve, kombi Shqiptar i bani tyne. Kur qe, shtetet e vegjel të Ballkanit, – që Shqip-
me u thye prej ma të rreptit mbret t’ atyne Paqes asht tue i mbajtë nen stjetull si qeverisë otomane a për me pshtue prej ninë e kanë pasë mbajtë si nji “trashigimi” të tyne, –
kohëve. djelm dishirit? Grekët, si Zotnija juej e din zgjedhës së sajë, a për me e ngushtue që tue pa se nëper autonomi Shqipnia po u delte doret
mirfilli, edhe atëherë kur turqit kishin mos t’i bante n’ asgja të drejtat e tija. Edhe njiherë e pergjithmonë, çohen e i qesin luftë Turkisë!
Qe, Zotnij, se si lufton e si mund Shqiptari, mërrijtë te dera e Stambollit, rrijshin tue u pamvarsia e Greqisë asht nji lule e rimun Asht e vertetë se nji pjesë e shtypit europjan e
kur të jetë puna per me i dalë zot lirisë e marrë me çeshtje fetare kundra Kishës së me gjak Shqiptar. Zhavellët dhe Boçarët pershndeti këte luftë si nji luftë kryqtare per lirimin e
pamvarsisë së vet. E mos kujtoni, se unë Romës. Po kështu edhe Dhespoti i Serbisë, kanë kenë Shqiptarë e shqip kanë folë dhe popullit kristjan prej zgjedhës otomane; por ajo, në
kam ardhë tue zmadhue punët, me qellim që sadoqë kryetar i nji populli trim e luftar, – me trimëni shqiptare kanë luftue. Jo, po, vetvedi, nuk kje tjeter veçse nji luftë rrenimi, çue
me kthye mendjen tuej në ndihmë të Shqip- deri sa gjaku Shqiptar shkonte rrëkajë per Greqinë e kanë lirue shqiptarët e jo grekët, peshë prej kristjanve të Ballkanit, per me e rrenue
nisë: Unë nuk kam ba tjeter, veçse me liri dhe pamvarsi t’ Atdheut, ai niste e ma pak e kanë lirue do Pushtete të Shqipninë dhe me e humbë të mjerin Kombin Shqip-
permbledhë në pak fjalë, shka nder libra të krushqi me turq, tue ia dhanë të bijen per mëdha, të cilat aso kohe bajshin spekulime tar!
randë kanë shkrue mbi kohë të Skënderbeut grue Sulltanit dhe, pështetë mandej në mbi Greqi, ashtu si, do Zoti, po bajnë sot
shkrimtarë në za prej gjithë kombesh t’ këte fakt, serbi pengoi bashkimin e ush- mbi Shqipninë. Këtë punë, me pasë për ta Arsyeja pra, pse kombi Shqiptar nuk mujti me dalë
Europës: Spanjollë, italianë, anglezë, trive të Skënderbegut me ato të Huniadit, e pyet si dijetar dhe jo si diplomat, kishte shtet në vedi, nuk kje puna se atij i mungonte
suedezë, grekë, sllavë, gjerman, e nder të per rrjedhojë, u thye ushtria e krishtenë në me ua vertetue edhe Venizelosi vetë; por, ndërgjegjja kombtare ose ndjesia për liri e pamvarsi,
cilët edhe, pak me thanë, nja njëzet Varna, tue marrë në qafë ma se gjysen e në mos dashtë me ua thanë ai, ja u kallzon por kje fakti se, shi ditën në të cilën ai ishte gati me
francezë. Europës. E tash, shi këta grekë e këta Lamartini, i cili, tue folë mbi pamvarsi të fitue lirinë e vet, Shtetet e Ballkanit ia ngjitën kthetrat
serbë, janë ata që ma fort se askush tjeter Greqisë, thotë se kjo nuk kje tjetër, veçse dhe e banë rob nën zgjedhë të veten. Dhe këtë e banë,
Por mundet, ndoshta, ndokush me më thanë shpifin kundra Shqiptarve, tue thanë se rezultati i reaksionit të elementit shqiptar jo për me e mbajtë nën shërbim e robni të veten, por
se Skënderbegu, këto lufta i ka ba për nuk kanë ba kurrgja per liri e pamvarsi të kristjan mbrenda Greqisë kundra elementit për me e shue shqimit e me e qitë faret. Kështu që,
qëllime fetare, dhe jo i shtymë prej nji kombit vet! Por unë shpnesoj, se Zotnija e turk. prej kësaj pikpamje duhet me e thanë se Shqiptarët
 P a g e 8 O u r W o r d s

Lektor : Halil Xani

vendosa që edhe unë të thur limisht e quajta "Serafin" ishte gjysh i këtij engjëlli, Fillimisht uroj të jeni mirë ju miri sa shumë vuajtje na
Lektor : disa vargje për këtë lule të sepse serafinët janë engjëj kurse juve të cilët/cilat dhe familja juaj dhe uroj të servon jeta, të paktën
Halil Xani bukur, lulen më të bukur të që perëndia i zgjodhi të jenë gjetet kohë dhe vullnet të keni një ditë të qetë dhe të Diellzen e ka kursyer zoti
Kopertinën dizajnoi përjetësisë ku siç thotë edhe në fronin e tij. Ata janë thurni vargje për Diellzen, hareshme!! i madh nga ato dhe i ka
Autori vetë baca Adem në një engjëj që janë vigjilentë dhe zoti ju bekoftë dhe stolistë Unë mirë jam, po merrem me dhënë privilegjin e të
Thyerja kompjuterike strofë të poezisë së tij, me shumë palë krah e sy të me gjithë të mirat që ai ka. studimet ... arsyeja qe po ju jetuarit me engjëjt!!!
Autori "Premia": cilëve nuk iu shpëton asgjë I juaji Shaban Cakolli, me shkruaj është shkrimi i disa
PËRKUSHTIM "Këtë lajm të zi po të merrte nga vështrimi. qëndrim të përkohshëm në vargjeve për Diellzen një ditë ENGJËLLIT TIM
dielli Diellza na vështron neve, Gjermani. kur po e mendoja shumë dhe
ENGJËLLUSHEN DIELLZË. për një çast dritën do e jeton me ne, jeton në duke e menduar kam ndjerë Horizont i ngushtuar
E ndjeva një dhimbje në ndalte, shpirtrat tonë , në poezitë Edona rexhepaj : do- dhimbje dhe në të njëjtën Fryma me zihet
krahnor dhe nga brendia dukej obligim kish ndaj këtij ylli tona të cilat nuk do vdesin na_kica@hotmail.com : kohë edhe lumturi qe në këtë Shi i rrëmbyeshëm troket
sikur gufonte një llavë vull- një minutë dhe ai t’ia falte". kurrë. Përshëndetje botë erdhi si një engjëll dhe si në xham
kani! Baca Adem duhet të Përmbajtja: një engjëll iku. Mos ndjej
Megjithatë, ndjeva obligim dhe Këtë shpirt të njomë qël- krenohet që kishte fatin të pikëllim sepse ju e dini më së Errësira ka mbështjellë

Ku eshte sherbetori tani te fusi keto dy llume neper burgje per krimet e tyre apo ka neoje per ndonje shtytje dhune
si ne kohen e diktatures se 1945….a mjere ai popull dhe per ato njerez atje...
Ina Rama—-Adriatik Llalla Nga nje e pa-afte tek nje sherbetor shkon Prokuroria e Shqiperise….presim nqs ka
ndryshim...filloi dhe llalla nga shkelja ligjit tek Marku , qe I thone njerezve qe nuk duam tja dijme per ASNJE.
Veglat e mafies ne Shqiperi

Nikollë Loka ISHULLI I FJALËVE

VANGJUSH ZIKO
DY FLJALË MBI
TRADITAT E HAR-
RUARA TË SERENA-
TËS \
Nikollë Loka
e vorrit mrenda
me i lanë veç hijet.
150 Nikollë Loka
Gjurmë mbi akuj
Harxhuam shumë kohë
pa mendim,
pastaj u menduam gjatë...
E shkuara hyri në mes
si keqkuptim,
mbi ura,
i ngadalsuan hapat,
me ditë,
me muaj,
me stinë.
U ndalëm
për të mbledhur gjurmët
gabuam,
kujtuam
se do të na ndihmonin
orakujt.
Ishulli i fjalëve 151
E qeshura dhe loti
Sytë janë profeci që na
lidh me botën
dhe muri që na ndan prej
saj,
mund ta njohësh veten në
sytë e përlotur,
por dhimbjen prej lotit s’e
ndan.
Loti zbret si qiell i zymtë
vjeshte,
ujëvarë që e kapërcen
pragun.
E kemi menduar lotin pa
të qeshurën,
po e qeshura dhe loti
rrëshqasin së bashku.
152 Nikollë Loka
Dora që më kishte brakti-
sur
Desha ta prek hijen po më
rrëshqiti dora,
rashë pa u mbështetur
askund,
humba dhe kur veten e mora,
kisha dy plagë: në kujtesë dhe
mbi hundë.
Hija po ngrihej vetiu,
më ngriti dhe mua pa e ditur,
si me magnet po më tërhiqte
dora,
ajo dorë që më kishte brakti-
sur.
Më ngriti në këmbë pa më
prekur,
si të kishte magnet nën
lëkurë,
ishte hije dhe si hije
rrëshqiste,
mbi dy plagë: në kujtesë dhe
mbi hundë.
Mbi hundë u formua lëkurë
tjetër,
s’kishte më plagë as bezdisje,
veç dora që më uli dikur,
më la në kujtesë një rrokullis-
je.
Ishulli i fjalëve 153
Një çelës në jetë
Një çelës në jetën tonë
e hap një rrugë në ikje,
e të çon te një burim,
ndër shelgjet që lakohen,
te një liqeni i ngrirë,
ku lulet s’vijnë,
te një lumë me dallgë
që egërsohet,
te një det
që shterret nga një grimë…
Dhe në ujë me kripë
zë e ëmbëlsohet.
154 Nikollë Loka
Fjala si kumti i Kohës
Përtej mjegullës,
përtej territ dhe cakut
ku vështrimi lodhet,
deri përtej diellit,
ku hëna zhvirgjërohet
çdo mbrëmje,
deri përtej hënës,
ku yjet presin dashnoret,
deri përtej qiellit,
ku shpirtërat
drithërohen me ëndje,
deri përtej ëndrrës
ku amshimi lodhet…
përtej amshimit
jeton poeti,
fjala si kumti i Kohës.
Ishulli i fjalëve 155
Në dy udhëkryqe…
Nga një udhëkryq deri te tjetri,
shpirti ëndrrimtar kryqëzohet dy
herë.
Nën eklipsin tënd koha tjerr
kujtime,
një lëmsh që fillin s’ia gjen.
Kam etje për një copë qiell që
largohet,
për horizontin që u fsheh e s’
shihet më.
Në dy udhëkryqe,
dy herë njihet bota,
kur vjen dhe kur e lë.
156 Nikollë Loka
Nënvetëdija
Çastet e mia të humbura
shkulme ujë,
nënvetëdija lumë…
E kaluara
mblidhet në pak gjëra,
mbi nënkresë pluhuri i kohës
shkundet,
sapo zemra e pamoshë
nis të më thotë:
Kujdes,
mos guxo të më humbësh!
Ishulli i fjalëve 157
E kam dashur mjegullën
E kam dashur mjegullën,
një vend
ku heshtja merr kuptim,
dhe mistikja shpjegohet me
hamendje,
si endje në kohë,
si kapërcim.
Jam betuar mbi çdo hap që hedh,
mos të shkel parandjenja.
Kam luajtur me zjarrin
e tymin s’e kam pa,
nëpër tym,
drejt e në mjegull kam ra.
158 Nikollë Loka
Ra nata...
Ra nata sa hap e mbyll sytë,
në dritë...
Verbnisht më kishte pa
e belbëzisht më kishte thanë:
Më shih!...
E unë s’e kisha prit,
dhe shpirtënisht e kisha
pyet:
Pse po më huton me
muzgun tand!
Ishulli i fjalëve 159
U shkul një gur
U shkul një gur
me rrokullimë,
iu hoq pak peshë
bjeshkës së bardhë,
reja që sjell
pluhur të nxirë,
zbret në greminë.
I ngjitet majës
një ylber,
e lind një urë...
Shpirti rrëzohet
përmbi grathtel,
e në tokë
ngulet si gur.
160 Nikollë Loka
Në vetminë e ftohtë
Në vetminë e ftohtë më
trishtoi një tokë me akull,
preka mbi akullnajë e u
mbusha me frymë,
pas ngricës që po vinte
pyeta veten:
Kur do të ketë mot të mirë?!
Ishulli i fjalëve 161
Me hijen
Me hijen kapërcej në jetën
parandjenjë,
nuk qes fall me fallxhore,
nuk shoh yje.
S’kërkoj male me diell
s’prek mjegulla me hënë,
veç ndjej një magnet
në pulsin tim që më shtyn,
hijen që më largohet nga një
grimë...
Veten e shoh mbi një gre-
minë,
me hijen që më merr
përdore…
162 Nikollë Loka
Imazhe reje
Qartësinë e pasqyrës
kurrë s’e pashë,
as qiellin krejt blu,
që hapet para meje.
Mjegullën që ruaj në sy
e nxjerr përjashtë,
veç shoh gjithandej
imazhe reje...
Një re tirret e mbështillet
në qiellin ëndrrimtar,
krihet në pasqyrë
ndër hijetina,
vendeve pa diell,
ku s’ndrin as s’nxeh,
shpërthejnë veç vetëtima.
Ndër vetëtima
mbi barin e shkelë,
fluturat e bletët kurrë
s’ulen.
Ky mot me shi që shkon e
vjen,
rrufe lëshon mbi mua.
Shpëtimi do të vijë nga një
(V)arkë
164 Nikollë Loka
Shpëtimi do të vijë nga një
(V)arkë
Në det ka shumë qiell,
copa e qiellit një ishull,
copa e ishullit një varkë,
në përmbytjen që pritet
shpëtimi prap do të vijë
nga një (v)arkë!
Adami dhe Eva
ende e kërkojnë njëri-
tjetrin.
Eva sheh qiell nën ujë,
Adami mbi qiell e njeh
detin.
Nostalgjike një dallgë
kërkon çelësin,
shpëtimi prapw do të vijë
nga një (v)arkë!
Ishulli i fjalëve 165
Që nga Zanafilla
Që nga Zanafilla
shihet vetëm (v)arka,
një gotë e lënë përgjysëm
në ditën e katërt të kri-
jimit,
mbushur me ujë loti,
shterrur me fund prej
zhgënjimit,
bash kur u harxhua
përgjysmë koha e zotit,
në Aktin e Krijimit.
Big Bengu krijoi monstra,
mamuthë që s’ngopen,
kafshë tropikale të pla-
zheve të Karaibeve,
delfinë që jetojnë në
shtëpi me rrota,
detit të dhimbjes
një (v)arkë bosh,
At-dheu i kthyer në kosh
mbeturinash.
166 Nikollë Loka
Te një tempull
Më e bukura e vir-
gjëreshave
ishte kthyer në bjeshkë,
te një tempull pagan
ku po flijohej një dele.
Ëmbël dashurohet
me veten në vjeshtë,
kur malit fytyrbardhë
zbret një mjegull.
Nën perde mjegullash
fshihen me përtesë,
e djeshmja,
e sotmja,
e nesërmja….
Dëgjohen orakuj
që flasin përnjimend,
për pragjet,
praglindjet,
pragvdekjet…
Ishulli i fjalëve 167
Ishulli i fjalëve
Një jetë udhë për t’u
gjendur buzë detit,
në bregun që të mbush me
frymë,
prej nga shihet ishulli që e
prek fjala,
e me vështrimin në sht-
egtime pulëbardhash,
poeti pelegrin
kërkon ta kapë misterin e
krijimit,
të pas ditës së shtatë,
kur zoti krijoi poetët
e harroi ta krijonte
poezinë...
Në atë ishull fjalësh,
dallgët shuhen pa u
prekur,
e këmba s’shkel,
veç poetët,
të gjallë ose të vdekur,
përmes fjalës
do të mbërrijnë dikur
 V o l u m e 1 3 , Is s u e
“dita”. Bëhet fjalë për yllin e Afërditës. Ylli i
ndritur që afron agimin. Greqisht “eos foros”.
Etruskët Afërditën e quanin “Apru” domethënë
“afro” .
Nga kjo fjalë ka rrjedhur edhe fjala “prill”.
Perëndeshën ata e quanin “Turan”, që do të
thotë “zonjë”. Që Afërdita quhej bija e Uranit,
kjo pajtohet me mendimin e shumë historia-
nëve të lashtësisë. Ka mendime që emri i kësaj
perëndeshe e ka prejardhjen nga fenikasit.
Sidoqoftë, ne duhet ta kërkojmë këtë emër edhe
para kalimit të saj si perëndi fenikase apo si e
lindur në Qipro, pra, te lëvizjet pellazgjike.
Mund të përmendim dhe emra hyjnish të tjera,
si: HERA, REJA, KRONOS, DEMETRA,
POSEIDON, TETI, BOREA, ATHINA, apo
heronj të lashtësisë greke, si:
AKILI (sipas R.Angeli: Akulli,zemërakulli).
Sipas arvanitasit A.Kola, “Akil” ka në rrënjë
një “Akh”, që tregon ujin dhe kjo në përgjithësi
pranohet, pasi Akili simbolizonte ujërat e
lumenjve që derdheshin në det. Nëna e Akilit,
sipas legjendës, ishte Teti “deti”.
PROMETHEU (para me dheun);
PRIAMI (pari jam)
AJAKSI (a gjakësi),
AGAMEMNON (ai që mënon ( R.d’Angeli).
PENELOPI (“pen e la pa prishur... mbaruar,e
rinisi nga fillimi, R.d.Angeli)..
Sipas legjendës, ajo u premtoi mëtuesve se do
të martohej me njërin prej tyre kur të mbaronte
tjerrjen e perit) etj. Një mendim i cili nuk duket
fort bindës.
ATHINA (a thëna). Ka mendime që emri i saj
rrjedh nga fjala “fatthëna”, ndaj e kanë shpje-
guar si “a thëna”. (e thëna). Sipas Schvartz,
Athina është hyjnesha e vetëtimës dhe vjen nga
sanskritishtishtja, ”ahana”, që do të thotë
“flakëron” ose “ajo që djeg”. Kjo fjalë haset
vetëm një herë te Veddat, siç e përmend dhe
Mulleri. (“Shkenca dhe gjuha”V.II .f252)
Mirëpo, në sanskritishtisht, gjendet edhe fjala
tjetër, emri i perëndeshës “Atharva =
Vetëtimë”, e cila na duket shumë e largët nga e
para.
Greqisht ajo do të kishte kuptimet
“aithir” (eter) apo “anthos” (lule).
Të gjithë gjuhëtarët shqiptarë, përfshi këtu dhe
rilindësit, janë të mendimit se Athina ka lidhje
me fjalën shqipe “E thëna”. Legjenda tregon
për Athinanë se ajo lindi nga truri i Zeusit, nga
koka e Zeusit lindi dija. Ky variant i afrohet
mendimit të rilindsve tanë dhe përforcon faktin
që Athina , para së gjithash është perëndesha e
dijes, e mendjes, e artit dhe e qytetërimit.
Mitologjia greke paraqet edhe një variant tjetër:
”Athina” më parë quhej “qyteti Kra-
naon” .Kran quhet dhe druri i thanës, një dru i
ashpër. Aristidh Kola, për emrin “Krania”,
thotë se kjo është fjalë arbëreshe: “thanë”. Pra
emri “Atena” mund të jetë diçka më e thjeshtë
nga sa mendohet, mund të lidhet me emrin e
drurit të thanës, dru i përhapur në gjithë terri-
torin në fjalë.Sidoqoftë, emri Athina është më i
vjetër se "krana" dhe i përket qytetërimit
pellazg. "Qytetit nuk i mungonin faltoret dhe
ceremonitë fetare..." S.P.LLambru.
"Komunikacioni me detin zhduku monotoninë
e jetës baritore të pellazgëve në tërë Atikën që
banohej e ndarë në katunde..."G.D. Kapsoli.
Të gjithë duhet të biem dakord me mendimin e
pelazgologut A.Konda, i cili thotë: "Emri
Athina i përket qytetërimit pellazg."Pellazgët,-
thotë ai,- nuk i pritën grekët që të vinin për t’i
emërtuar qytetin e tyre".
Athina është quajtur dhe “Palada”, pasi mundi
në dyluftim gjigantin Palas, gjigantin me bisht
të gjatë.
Në qoftë se kompozita e parë mund të shpjeg-
ohet, e dyta ka mbetur e errët. Për mendimin
tim, e dyta ndriçon të parën, ndërsa e para
mbështet të dytën. Nëse do t’i pranonin të dyja
këto fjalë me origjinë të gjuhës pellazge, ka të
ngjarë t’u jepnim një shpjegim të tillë: ATHI-
NAIA (e thiniura-E thinjura) dhe PALAS
(Bala)
“Bala” është një përcaktor i përhapur në gjuhën
4 4
shqipe, për të treguar shenjën e
bardhë që ka në ballë apo në
flokë një njeri apo një kafshë.
“E thinjura” dhe “bala” janë e
njëjta gjë, përforcojnë dhe
ndriçojnë njëra-tjetrën.
Sipas mitologjisë, Athinaja ishte
bija e Zeusit, e cila lindi nga
Mitis. Kur u lind Athinaja, Zeusi
kishte ndier një dhembje koke të
madhe. Vullkani mori një sëpatë
dhe e goditi në kokë. Në çast,
prej kokës së tij u lind Athinaia,
krejt e veshur, duke lëshuar
britma gëzimi. Në gjuhën greke
ka një epitet për të: ”trito”. Disa
studiues, emrin “tritogjenia” e
lidhin me fjalën shqipe, “trutë”,
dhe e shpjegojnë: si “e lindur
nga truri”. Një ide që pak a
shumë përputhet me legjendën.
Edhe gjuha greke e ka fjalën
”trito”(rrënja “tru”) “e lindur nga
koka”.
Kulti i Athinasë në Greqi është
shumë më i lashtë nga sa para-
shikohet. Legjendat janë legjen-
da. Ato nuk shpjegojnë të vër-
tetën. Sekretin e së vërtetës e
ndryn brenda vetes vetëm gjuha.
Athinaja konsiderohet
perëndesha mbrojtëse e shumë
qyteteve të Greqisë së lashtë.
Perëndeshës Athina i flijoheshin
mëshqerra dhe dema, por kurrë
dhi. Kjo vjen nga që dhia ishte
totem i pellazgëve. Brirët e saj i
mbanin si simbole luftëtarët.
Këtu do ta kërkojmë edhe
origjinën e përkrenares se Pirros,
apo, më vonë, origjinën e përkre-
nares së Gjergj Kastriotit.
Kjo fjalë mund të ketë lidhje me
epitetin “e thinia”, që nënk-
upton :”flokëbardha” dhe përligj
një hyjneshë, një fatthënë, një
profete të moshuar. Pellazgët
hyjneshën e vet e kanë konceptu-
ar grua të urtë, me flokë të
thinjur apo me “një shenjë në
ballë”... Mbrojtësja e qytetit të
Athinës duhej të ishte, pa dy-
shim, një profeteshë e moshuar,
një fatthënë e qytetit, një
shëmbëlltyrë e peleasve
(plakave) e ngjashme me fat-
thënën e Tomorit.
Me largpamësinë e vet, ajo do të
mbronte qytetet nga çdo e pa
pritur, nga luftërat, uria, malarja,
nga dukuritë atmosferike, nga
sëmundjet dhe epidemitë e
ndryshme.
Athinaia kishte disa epitete:
PROMAHOS, PARTENOS
(parthena), POTIBIA, LEMNIA,
(e lerë, e lindjes)
ERGANE, (ergjeria) FRATRIA,
NIKEA, HYGIA, POLIA, (polli,
pjell) TRITOGENIA (truri),
APATURIA, HIPIA...
Nga të gjitha këto epitete vetëm
epiteti i parë është parësor dhe
ka një kuptim, pasi i përshtatet si
epitet emrit Athina: “e thëna”.
Nga epitetet e përmendura të
bëjnë përshtypje “partenos” dhe
“tritogenia”, të cilat mund t’i
shpjegojmë, si: ”parthëna” dhe
“trutogjinia”. Siç vihet re, të
gjitha epitetet, ndonëse japin
karakteristika të veçanta të kësaj
perëndeshe, përputhen me fig-
urën e një profeteje, me seli në
Parthenon, vend i shenjtë, ku
grekët vinin të mësonin prej
thënieve të saja për të ardhmen,
për fatin e vet e të dhëna
të tjera.
E parë në këtë
këndvështrim, vëmë re se
kemi të bëjmë me një
Dodonë të qytetit, e cila
më vonë do të merrte
emrin ATHINA.
DEMETRA është një
tjetër perëndeshë. Etimol-
ogjia e saj, siç e kanë
cilësuar gjuhëtarë të
ndryshëm, rrjedh nga dy
fjalë të gjuhës shqipe:
”dhe” dhe “motër”. Motër
rrjedh nga një fjalë më e
lashtë pellazge, “mitër”.
Me kohë ky emërtim kaloi
në disa popuj mesdhetarë
dhe të tjerë, në kuptimin
“nënë”.
Vetëm shqipja ruajti
kuptimin e periudhës se
matriarkatit: “motër”.Si
“motër”, ashtu edhe
“mater”, lidhen me fjalën
shqipe “mitër”, dhe në
kuptim më të përgjith-
shëm, me lindjen e njeriut.
Legjendat shpesh nuk
duhet marrë më seriozisht
se kuptimi gjuhësor, pasi
ka disa perëndi të cilat
ndryshe i njohim në
zanafillën e vet, ndryshe
paraqiten gjatë proceseve
evoluese.
HERMESIN grekët e
njohin si perëndinë e
tregtisë. Mirëpo, para
kësaj ai identifikohet me
erën e vrullshme, apo si
perëndi përcjellëse e të
vdekurve, apo edhe si
perëndi e gjumit dhe si
orakull, shpjegues i
ëndrrave. Decharm që e ka
studiuar këtë fenomen, e
quan atë perëndi të erës.
A.Kola na tregon se në
tabelat e shkrimit atë e
gjejmë ”ER-MA-A”. Por,
vetia e tij më e hershme
është ajo e cila e identif-
ikon atë me perëndinë
fekonduese pellazge. (me
organe gjenitale të ngritu-
ra.) Fjala pellazge
“Ermaa”, - thotë Kola, -e
cila fillimisht kuptohej si
ER MADHE, në fjalën
shqipe shndërrohet në
“herdhmadh”, e cila
nënkupton pikërisht
dukurinë e fekondimit.
Por me fjalën “ermadh-e”
kuptojmë edhe dukurinë
fekondimit natyror,
përmes shpërdarjes së
polenit nga era. Hermesi u
bë shpjegues i fjalës së
shenjtë. Kjo ndikoi te
grekët, që emrin e tij ta
lidhin me fjalën greke
“ermines” (shpjegoj). Sa
interpetime vetëm për një
fjalë…dhe në sa labirinte
mund të futemi vetëm
duke u nisur nga dukuria
që përfaqëson një perëndi
e lashtë.
* * * formën :varunah, perëndia e qiellit
Te ne ka shumë persona të
cilët janë dyshues ndaj
faktit që shqipja është
gjuha e cila ndryn brenda
vetes sekretet e emrave të
disa perëndive.
Mirëpo, me sa na afrojnë faktet
gjuhësore , kjo është një e vërtetë
e cila, për shkak të kohës së largët
dhe evoluimit të gjuhëve, ka
mbetur disi e mjegulluar. Në
shumë prej këtyre emrave
përputhet legjenda me bërthamën
semantike të emrave të perëndive:
Prometheu - sanskritishtisht: «
pramanthes », perëndia që u mori
zjarrin perëndive dhe ua solli
njerëzve.
Dhemetra - « dhemater » , « dei
mitër » perëndia e Tokës.
Kroni - sanskritishtisht: « krana
» (perëndia krijuese) greqisht:
»Krunos » i ati i Zeusit,
Hera - sanskritishtisht: « Ira »,
»aira », « era » ; lat: « terra » ;
gjermanisht: « erde » koha
dhe lëvizja. Gruaja e Kronit
Zeusi - sanskritisht : « devah » ;
greqisht: « deu », « thea »,
perëndia e gjithfuqishme e qiellit,
biri i Kronit.
Poseidoni - sanskritishtisht: «
Potideon ». »Potidan », perëndi e
detit dhe e ujërave, ai që shpërn-
dan ujërat.
Apoloni - sanskritisht : « Apelon
», djali i Zeusit, perëndia etnike e
dorienjve
Persefoni - sanskritisht : « Perse-
fata », mbretëresha e nëntokës.
Me një kalim të shpejtë që mund
t’u bëjmë këtyre emrave , vihet re
se emërtimet janë të bartura nga
popujt më të lashtë të Mesdheut,
përmes legjendave.Legjendat janë
krijime naive që pasqyrojnë
njohjen e botës në kohët foshnjore
të njerëzimit.Ja një shembull :
Poseidoni e ndjek Demetrën për ta
përdhunuar. Demetra , për t’i
shpëtuar dhunimit të tij, tras-
formohet në pelë. Poseidoni e
kupton dhe, ai vetë, trasformohet
në kalë, që të futet në kopenë e
pelave ku ndodhej Demetra…Kjo
ndodhi fantastike i përket kohës
mitike të mbretit Ojijo. ( 13 000
vjet më parë. Koha e përmbytjeve
ujore).
Nga një vëzhgim i ngjarjeve
fantastike të legjendave, një gjë
është e dukshme, tek emrat e
perëndive gjejmë konceptin primi-
tiv rreth fuqive kryesore që sun-
dojnë botën njerëzore.
Nëse në këto fjalë gjejmë rrënjë të
fjalëve të gjuhës shqipe, kjo ka
ndodhur pasi shqipja në vijë
lineare mbart fjalë të lashta të
gjuhës pellazge. Rrënjët e tyre i
gjejmë edhe në disa gjuhë të tjera,
të njohura për lashtësinë e tyre.
Nga kjo pikëpamje ne nuk mund
të themi që shqipja është gjuha e
vetme që zbërthen mitet e
lashtësisë , por kemi të drejtë të
themi se shqipja, duke qenë degë e
pellazgjishtes, ajo mbart emrat e
perëndive të atyre popujve që kanë
banuar dikur rreth detit Mesdhe.
Le të marrim një perëndi tjetër, siç
është, p.sh., REJA. Atë e gjejmë
në disa gjuhë :
Në greqisht, në formën : vrenon,
në kuptimin « vetëtin, gjëmon ».
Në sanskitisht, në
dhe e natës.
Në shqip, në formën : vreret, së
bashku me format « vran », «
uvran » e cila sigurisht ka dhënë
emrin e njohur të perëndisë «
Uran ». Në greqisht « Ouranos » i
P a g e 9
thonë qiellit.
Dhashë disa forma të sanskrit-
ishtes, duke pasur parasysh
mendimin e gjuhëtarit të shquar
gjerman, Franc Bop (1791- !867)
i cili, duke e studiuar në themel
gjuhën shqipe, sheh afri më të
shumta të gjuhës shqipe me
gjuhën sanskritishte, sesa me
gjuhën greke. Ai shkruan : « Ajo
(gjuha shqipe) gjen me ndihmën
e sanskritishtes një pikë
ndërmjetësimi më lehtë dhe pa
shtrënguar sesa me atë të
greqishtes ». Për sa u përket
emërtimeve të perëndive, ato, në
mos janë të bartura drejtpërdrejt
nga gjuha pellazge, ka një arsye
që të mos kenë hyrë në shqip
përmes greqishtes.
Unë mendoj se « Uran » e gjen
kuptimin e vet në gjuhën shqipe
dhe përbëhet nga rrënjët e
fjalëve:« ou » (ujë) dhe « vran »,
formë të cilën e gjejmë edhe sot
e kësaj dite në Veri. Prapashtesat
« is » dhe « os » janë të mëvon-
shme dhe i përkasin gjuhës
greke.
Ourean-os do të thotë: ai që
përbëhet prej uji. Edhe « oqean »
është një kompozitë e gjuhës
shqipe, e përbërë prej : « ouk
» (ujë) dhe « an » (hapësirë e
pamatë) dhe ka kuptimin:“Ai që
përbëhet prej ujit”. Edhe në
greqisht kemi rrënjën « ak » e
cila ka kuptimin « ujë »
Edhe emri « Akil » ka lidhje me
ujin. « ak » dhe « il » e gjen
kuptimin « ylli i ujit ». Duke
ditur kuptimin e rrënjës « ak »,
mund ta shtyjmë më tej kërkimin
e kuptimeve edhe për fjalë të
tjera të mitologjisë greke, si : «
Akeron »: lumi që mbartëte të
vdekurit gjer te porta e Hadesit,
si dhe « Karont », varkëtari që
çonte të vdekurit në botën e
nëndheshme.
Për sa i përket emrit « Apolon »,
rrënja « ap » është shpejguar me
greqishten : « prapë, përsëri ».
Duke pasur parasysh që Apoloni
ishte perëndia e dritës dhe e
ndikimit të tij mbi njerëzit,
vetvetiu mendimi të çon te
kompozita: « hap » dhe « yll ».
Kuptimet e tjera që gjenden në
gjuhë të lashta , si: « shkatërroj
», « i vetmi » apo « shpëlaj »,
nuk na duken shumë bindëse. Në
këtë gjykim duhet të nisemi nga
vetia kryesore që është ndriçimi,
drita e një ylli që përhap dritën.
Eqrem Çabej e analizon qartë
mënyrën e krijimit të fjalëve të
vjetra, përmes përngjitjes së
rrënjëve të fjalëve. Jani Vretoja
ka qenë ndër të parët gjuhëtarë
shqiptarë, i cili qysh në vitin
1866 , në librin « Gramatika e
greqishtes së folur në gjuhën
shqipe » shkruan se shqipja me
të vërtetë mund të quhet një
gjuhë që « duket shumë e vjetër
»; është “gjuha e foshnjërisë së
njerëzimit”, e afërt me heleni-
kanë e vjetër, tezë kjo e Shla-
jherit, Shtirit dhe e Kamardës.
Në këtë libër ai thotë :
« Kaq të afërt jemi ne me grekët,
sa me një fjalë mund të quhemi
degë e elinëve, pavarësisht se
jemi tjetërsoj. » Me fjalën «
tjetërsoj », ai do të thotë që ne
jemi degëzimi autentik i pel-
 P a g e 1 0 O u r W o r d s

Lektor , Halil Xani Autori

çdo gjë Një ditë, Dashuria ime është forca Ishte hera e parë kur
Me velin e saj të zi ime nga (Edona) 20 Mar.2008 at mbrëmja ndjeu mungesën
Unë në skaj të botës strukur Një ditë 22:34 tënde
Diellezën time mendoj... Rrugët e mia do më çojnë S’ do lejoj jetën të më Endërrat në gjumë u
tek ti mposhtë ASAJ QË IKU përkundën para se të binte
Ditën që ike Do të shtrëngoj fort Të më hedh pamëshirshëm nata
Tokës një plagë iu shtua Përqafimi jonë do të jetë Shkëmbinjve të thepisur Dallgë e trazuar lozë me erën Lindje më s’do kishte se
Qiellit një festë Figurë e ngrirë në kohë, Të vuajtjes Ikje e saj çmëndi kohërat plot dielli përgjithmonë po
Që engjëllin në krahët e tij shtrëngoi Në përjetësi ! Jo egërsi perëndonte!
Jam asht i fortë unë Enigmë e fatit pamëshirshëm Lutesha të shihja veç edhe
Vetmia mori fjalën Një çast... më goditi një herë lodrimin prej
Shpirti puthi trishtimin Jeta ime është luftë Lakuriqësi e jetës tallet me drenushe
Vdekja të thirri Një çast të vetëm ironi E ata sy margaritarë të
Në shtratin e saj të akullt të pushosh Dua t’i mbyll sytë dhe unë Unë, ushtar i kohës së Lermëni të hy në varr edhe shkrinin ajsbergun që mes
Larg nga turma e të përvuajturve. Asgjë të mos ndjej pakohë unë akrepash pushonte
Do ngre lapidar dashurie Ëndrrat në mbeturina historie Zërin tim e mbyti heshtja,
Si një anije në stuhi Vdekja nuk është humbja në emër të dashurisë le të më harrohen tani veç nga imazhi yt
Orvatem shtigjeve të jetës më e madhe Se unë e desha përtej Zogjtë do të kenë ikur larg mrekullohem
Lutjet e mija trazojnë zemrën e Në jetë Vdekjes engjëllin tim pastaj A thua në sytë e tu të kenë
Detit Të vdesim përbrenda derisa Do ngre lapidar lotësh të Asaj, në vjeshtën e vonë, harruar diellin stina qe
Britmat e mia tundin jetojmë kristaltë ngadalë do t’i afrohem! përjetë të më ngrohte?
Tokën Është vdekje e dyfishtë Se unë qava me shpirt për _________________
Zërin tim e njeh engjëllin tim Kotelja(Edona) Nëse për boten je asgjë, e
Heshtja Nuk dua të ndjehem kështu, Diellza ime, frymë e Admin gjithë bota je për dikë!
Heshtja e kupton dhimbjen time jo, jo shpirtit tim
Asaj i flas edhe kur bota fle Krenaria ime është më e PERËNDIM I HESHTUR Ishte dimër i gjatë ky, sikur
madhe se pikëllimi EdonaRexhepaj Dalëngadalë po binte muzgu jetoi përjetësisht!

Skerdilajd Konomi, the face of Hope in Albania...( never will he be forgotten)

Shkrime nga Nafi Cegrani

NAFI ÇEGRANI shqiponjës, ishin tmerr i brendapërbrenda skëterrës plan nuk u eci për dore, stratave në Kosovë. Nafiu do në trojet e veta
SFIDË PRANGAVE TË UDB- tmerreve dhe e pabesuesh- dhe burgjeve, duke bërë ndaj duhej të prisnin që të të pandehet i pafajshëm, duke stërgjyshore”. Kohët e
Së me për kohën e tashme. Por përpjekje të paraqes shkur- vinte pranvera e vitit ia përgatitur me muaj të tërë fundit janë shkruar disa
ky është realiteti! Kjo është timisht fatin e viktimave 1981. Atëherë kur, pas deklarata dhe akuza të rreme monografi në të cilat janë
NË VEND TË HYRJES një e vërtetë për të cilën shqiptare, që kalamendeshin vdekjes se Titos edhe dhe një proces për krime të trajtuara tema të ngjashme
njerëzit e penës duhet të me tragjiken e tyre në ballë. brenda vetë UDB-së trilluara, duke e dëbuar me për burgosjen e shqiptarëve,
Shkupit, është betuar se do të shkruajnë dhe vetëm të Kuptohet, duke pasur jugosllave ishin bërë disa aeroplan dhe në stilin e Al për proceset e montuarat për
shkruante një pjesë të kujti- shkruajnë libra, studime, parasysh se është e nevojsh- ndryshime të ca strate- Kaponës nën status dhe likuidimet masive dhe
meve të hidhura, ëndërr dhe ese mbi fatin tragjik dhe me të shkruhet për këtë gjive. Kështu që, pas 5-6 regjim rigoroz e të posaçëm individuale, gjithnjë “në
dëshirë kjo e kahershme, sagën e shqiptarit,siç shkru- proces të montuar të Zen- muajve pas burgosjes së në burgun famëkeq të Zen- emër të popullit”... "O, im
dëshirë dhe obligim që lexuesit an edhe vetë Nafiu me icës, pas të cilit,nuk do një grupi shqiptarësh nga icës në Bosnje. Këtu më Zot, po kush ishin këta që
të nderuar të brezit të ri t’ia bën modesti novelën e jetës së mend,qëndronin (dhe ako- ana e Gostivarit, në duhet të theksoj në veçanti se dënonin, kush ishin këta që
me dije procesin e montuar në tij autobiografike dhe me ma ndoshta qëndrojnë) vjeshtën e po te atij viti, me metoda të këtilla, ose dhe flisnin dhe shqiptonin
Zenicë të Bosnjës, sepse fati i plotë batica dhe zbatica të azhdahaja e UDB-se sepse (sigurisht pas përgatitjes në mënyra të tjera identike në dënime “Në emër te
tij tragjik dhe i familjes se tij, stuhishme në vorbullën e Nafiun e kishin therrë në sy, me kujdes në qelitë e shumë mjedise dënoheshin popullit?!” – do të thotë
për vite me radhë, mbetën të vetë jetës! dhe të vetëdijshëm se kishin burgut në Zenicë ku ata shqiptarët dhe dëboheshin Nafi Çegrani.
ndarë me grila, dhe e tërë kjo Koha për të cilën bëhet fjalë gabuar në përzgjedhjen e tij fatbrerë i kishin dërguar nëpër burgje e kazamata që Le të jetë pra ky një libër-
simbolizon tragjikën e përgjith- në faqet e këtij libri është dhe përgatitjen për kuadër dhe mbi ta me muaj gjendeshin në tërë territorin e dritare, ku do të mundohem
shme të shqiptarit, si në aspek- një periudhë mjaft e errët, federativ të këtij Shërbimi, ushtruar dajak i paparë, Jugosllavisë komuniste, siç të paraqes sa më qartë dhe
tin individual ashtu edhe në atë janë vrojtimet e njeriut i cili tanimë, duke u ndeshur dhe bëhet kurdisja), papritmas kemi edhe shembuj të tjerë, realisht edhe tablo
kolektiv. Vuajtjet dhe sakrificat e dinte rrugën e tij dhe ecte përplasur me te,u duhej t’ i bëhet burgosja e Nafiut në që nga Procesi i Prizrenit e kujtimesh, vrojtimesh,
e lara me gjak të shqiptarëve të sypatrembur dhe me prirjen montonin një proces banesën e tij në Shkup, me deri në atë të Paraqinit, vërejtje dhe të tjera për të
burgosur nëpër qelitë e për të shkruar pasi me vite gjyqsor me akuza të rreme, pretekst kinse është i Pozharevcit dhe Nishit, janë cilat Nafiu shkruan me një
tmerrshme të sistemit policor njëkohësisht u muar edhe duke u munduar njëherë me përfshirë në ndonjë krim kurdisur dhe montuar edhe logjikë të thellë, të shën-
jugosllav, të cilat i përjetoi ne me gazetari dhe vazhdon planin për atentatin mbi për të cilin, në fakt, ky qindra e qindra procese të dosh dhe me një stil të
shpirtin e tij prej poeti dhe i pa me shkrimet e tij, ashtu siç kryetarin kinez Hua Kua nuk kishte as dijeni... E tjera me qëllim diskreditimin bukur. Ai, siç pohon edhe
vetë me sytë e tij të mprehtë na përshkruan realisht për Fen,, i cili në verë të vitit tërë kjo ndodh në va- e shqiptarit si komb e popull, vetë, se mbi tërë atë që ka
dhe të patrembur si të vuajtjet dhe tmerret l978 vizitonte Shkupin. Ky zhdimësi pas demon- i cili “nuk meritoka të jetojë parë e lexuar me sytë e tij
 V o l u m e 1 3 , Is s u e 4 4 P a g e 1 1

Lektor , Halil Xani Autori

Akulli ka mbushur te çarat e
jetës, blerimin ka flakur tutje...
Hap dritaren ne mëngjes, bora
bie ne toke pa u ndjere, qetësi
përmbytse!
Kërkoj një zë, kërkoj një fjale...
rreth meje askush, ç' trishtim!
Dua te marr fryme, te mbush
mushkëritë me ajrin e lumturisë
qe me falje ti!
Dua te të shtrëngoj fort, te ndjej
zemrën qe me qohet peshe nga
gëzimi qe veç sytë e tu ma
falnin! Pastaj dua te shëtisim
bashke ne natyre, ta dëftoj jetën
dhe margaritarët e saj, por edhe
për një mijë mjerimet qe ka, qe
sa here vijnë, trishtimin sjellin
me vete. Dua te të bej një Ama-
zonë te vërtete! Te bësh hapa te
mëdhenj në jete!
Dua... !
Dua ti mbyll sytë. Te ëndërroj
sikur je këtu. Sikur ke shkrire
akujt e te ftohtin. Sikur ke sjelle
diellin, Diellza ime! Sikur lulet
te kenë shpërndarë polenin
ngado. Sikur buzëqeshja jote te
kenë pushtuar botën, të
kenë zhdukur dhimbjen,
largësitë dhe mallin... Do
flakja tutje çdo gjë veç te
dëgjoja zërin tënd prej
kanarine, te ledhatoja
flokun tënd prej mëndaf-
shi, te puthja duart tua te
vogla e te bardha... e
bardha ime, e ëndërrta
ime!
Tik-taket mezi lëvizin,
janë rënduar aq shumë...
unë mbyll dritaren me sytë
e ulur përtokë, sikur dua ti
them jetës: c' faj po paguaj
që po ma bën gjithë këtë?!
Gjendem mes katër
muresh. Shoh për rreth,
ndjej te ftohtin ne palce,
ndjej se me është shembur
bota mbi koke! Pse nuk
futesh nga ajo dere, siç
beje dikur, te me për-
qafosh një here te vetme
dhe pastaj kthehu prapë ne
qiellin tënd, tek engjëjt e
perëndisë! Çfarë t’i them
zemrës që po mërzitet kaq
shume pa ty? Çfarë të iu them
lotëve, qe dalin për ty? Çfarë ti
them
familjes, e cila nuk di te gëzojë
që kur ike ti?
Shtrihem, sikur te mos kem
dëshire te ngrihem me! Sepse
me e madhe se
jeta është dëshira për te të
pasur pranë, engjëlli im! Ti
ishe gëzimi im kur hapja sytë
ne mëngjes, ti ishe parajsa ime
kur bashke me mbrëmjen vija
ne shtëpi. Me ty jeta ishte e
bukur!
Ndjej se do te çmendem, se
nga nevoja për ty do te
çoroditem, se nga malli për ty
do te digjem, se nga goditjet e
jetës do te bëhem hi! Ah...
vogëlushe!
Veç sikur ta dije sa te vështire
e kam!!!
Ne çdo hap je ti! Ne çdo ëndërr
je ti! Ne çdo lot je ti!
Unë jetoj sikur te ishe këtu. Te
puth kur zgjohem, kujdesem
për ty, me merr malli për ty
kur jam larg dhomës ku ti
mbyllje syçkat e vogla plot
jete! Syçkat e kaltra! Te
thella si deti! Vezulluese si
dielli!
Jam me ty ngado, sepse ti je
brenda meje, fryme e
shpirtit tim! Ne çdo fëmije
te lumtur shoh pak nga ty.
Ne çdo buzëqeshje ndjej
ngrohtësinë tende. Ne çdo
feste, festoj për ty! Kështu
ka qenë qe kur ike... dhe
kështu do te jete gjithmonë!
Bota ime mban emrin Diell,
mban emrin Yll!
Ti je si zjarri qe me djeg. Ti
je hëna qe i bën drite netëve
te mia. Ti je shpirti i shpirtit
tim!
Mëngjeset do te rendin njeri
pas tjetrit, duke zhdukur
netët nga horizonti.
Dielli do te lind e perëndojë
përsëri, sa ne njërin qosh te
botes sa ne tjetrin. Lulet do
te qelin ne pranvere, fluturat
do te rrahin krahët ne qiellin
e kaltër, pranë teje.
Unë do te jem këtu, ku ti
mësove fjalën e parë, ku ti
bere hapin e parë ne jetë!
Do te jem këtu, ku ndritje ti.
E ti, edhe nga atje lart,
vazhdon te na spërkatesh
me shkëndijat tua, vazhdon
ti jepesh kuptimin jetës
time, vazhdon te shkrish
akujt e jetës, vazhdon te me
jepesh fryme!
Sa lakmi i kam qiellit qe te
mban ne gji, sa lakmi u kam
engjëjve me të cilët hedh
vallen e parajsës, sa lakmi
iu kam yjeve qe te kanë
pranë! Por, e di çfarë e
dashur? unë nga këtu shoh
qiellin dhe e di kur je e
lumtur, e di edhe kur qielli
qan për mua - qe pa ty
mbeta! Nga këtu, kur bota
fle, fshehurazi unë dal te
shoh vezullimën e yjeve dhe
përpiqem të gjej se cili prej
tyre je ti! Dhe ti je secili!
Dhe ti je ngado e kudo! Ndjeva
qe buzëqesha lehtë! Ndjeva
zemrën qe me rrahu hovshëm,
sepse unë jam i lumtur qe kam
një Diell timin, qe kam një Yll,
qe kam një Hënë! Unë jam i
lumtur qe ti me fal buzëqeshje,
ngrohtësi dhe dashuri!
_________________ Edona
Rexhepaj
Nëse për botën je asgjë, e
gjithë bota je për dikë!
Nga Lediana Kapaj :
DIELLZË, YLL I PASHUAR
Përse vallë kaq shumë
dhimbje,
kush e dënoj njerëzimin,
pse parajsën e krijuan
pse disa morën ndëshkimin?!
Nuk e di moj vogëlushe,
nuk e di dot si të them,
ti me pyetje më mbulon
dhe në shpirt loti më vjen....

Albania heading toward a

new Dictatorship where the
parliament commits fraud
the president follows and
the premier orders it….
(we’ll See what’ll happen to
freedom in 2016-2018) If
the past is forgotten than DEAD
it’ll be repeated!! A look into the past shadows
Youth’s energy while AKZ robbed
it!!!

Nikollë Loka ISHULLI I FJALËVE

atje...
168 Nikollë Loka
Kur vdes poeti
Kur vdes poeti
në shëmbëlltyrën e tij vjen
nata,
një re gri në paqyrën e
rrëfimit.
Shtegut të gjatë prej urash,
ofshamë e erës trazon
gjumin.
Kur vdes poeti,
gjysma e frymës
mbi një gur varri e pash-
kruar,
e gjysma tjetër
zbrazëtirë e lotit në ikje...
Dhe shpirt i tij
epitaf i pambaruar:
U prehtë në paqe fjala,
dhè i lehtë iu bëftë guri!
Ishulli i fjalëve 169
Në kapërcim...
Në kapërcim të atij fund
udhëtimi,
në vetmi deri në perëndim,
bota krejt një lëmsh pikël-
limi
nën një copë qiell.
Përtej amshimi dhe rreze
dielli, ku mblidhen pelegrinë. Nga një udhëkryq deri te tjetri, nuk kishte qiell,
dëshira për më tej... Ikje shpirti ëndrrimtar kryqëzohet dy herë. nuk kishte më as diell,
Më përtej thonë se nis fillimi... deri atje ku s’iket më përtej, Nën një eklips koha tjerr kujtime, as shteg për mall,
Qielli mbi krye një copë harrimi, ardhje një lëmsh që fillin s’ia gjen. veç ëndrra për lartësi
ku yje s’ka, deri te dhimbja… Kam etje për një copë qiell që lar- e mbante pezull...
e dielli nuk po lind…! …që të dhimbset gohet, Po binte shi,
170 Nikollë Loka me e shkel. përtej horizontesh u fsheh e s’shihet po binte mjegull,
Pas apokalipsit më. grija fshihej brenda tij,
Krejt pluhuri kozmik kishte 172 Nikollë Loka Në dy udhëkryqe, dy herë njihet bota, si e fundit dëshirë.
mbetur pezull,... Vjen një jehonë kur vjen dhe kur e lë. Po priste,
askush s’do ta mësonte kurrë se Vjen një jehonë, 174 Nikollë Loka një vetëtimë do ta thërriste,
çfarë kishte ngjarë, prej një orë larg në vijimësi,… E gjerë, e gjatë kjo natë një rrufe do ta godiste!
përgjithnjë do të mbeteshin pa dhe nëpër malin për karshi, E gjerë, e gjatë kjo natë, A je, si je!
përgjigje, një rigë me shi, e thellë, e lartë, 176 Nikollë Loka
pyetjet e një kohe të keqe, një larë me diell, prej lartësisë së saj po bie hapësira e Harresa
në grindje: kush kishte qenë më i vjen një ulkonjë me klyshtë në gji, pafat, Ra nata...
çmendur, shpërthen në vaj, në pezulli, Harresa,
dhe kush del të ketë qenë më i përmbi një lis, me plagë dhe vragë të lidhur nyje, e zeza
marrë. qyqja tregon jetën e saj. ogur i zi rrëzohet poshtë e kurrë nuk rëndon si plumb.
Ishulli i fjalëve 171 Vjen një jehonë, bie. Shkoi dita,
Projeksion prej një orë larg në vijimësi,… Në këtë hapësirë të pa adresë, e sotmja,
Projektohet ikja, një lis më këmbë, humbim ngapak të gjithë, erdh mbrëmja,
mbi vija, me shpirt ndër dhëmbë, pak mund dhe djersë, e sontja,
drejtëza, lakore, një këngë pa zë, e djalli i fshehtë kur del, me terrin
bjerrje. një fishkëllimë, na shkel s’preket askund.
pamundësi për rikthim. një britmë që s’gjen shoqen e saj, mbi mendtë e kresë. Sheh prapa,
Projektohet ardhja, një erë që s’di kur do të prajë, Ishulli i fjalëve 175 s’të le nata,
mbi numra një tersëllimë. Po priste... s’njeh yjet
në fusha ore, Ishulli i fjalëve 173 Zbriti deri në thellësi që i pate numëruar.
stacioneve Në dy udhëkryqe… e në dritë-hije me veten u pa, Ishulli i fjalëve 177
 P a g e 1 2 O u r W o r d s

SULEJMAN MATO Përball qetësia ishte ulur në

*** kolltuk
Lumturia që nuk përdoret për Dhe flinte gjumë
popullin, shkrin vetveten Ma kish vjedhur mua
Sepse në rrënjë ajo do të do- Nuk desh t’ja dinte për sytë e mi
mosdoshmen Dremiste ndofta në supin tënd
Për të lulëzuar… I dhash një qerpik hua
Paqe, mirësi, drejtësi U zgjua
Kërkon dashurinë Nuk dua të jem si ty, më tha
Për Atdheun Me shi mbi ëndërr
Për lirinë Më lerë të fle
*** Lëri qepallat rënduar nën shi
E Shqipëria ka miljona filiza Unë përballë teje do rri…!
shpërndarë Nga larg dëgjoj një zë
Larg katrahurës të përhapur në jetë| “Largoje shiun mos e hidh në
Shumë shpejt do të kthehen lisa ëndërr
Për të mbajtur në shpirt Ëndrra shkundi flokët mbi sup
Madhështinë e vërtet !!! Para syve të tij
SHI MBI ËNDËRR Mbi ëndërr
Më ishin rënduar qepallat nën shi Binte shi.
Ish mesnatë
Zgjuar apo në ëndërr

KTHELLA NË HISTORI DERI NË VITIN 1944 Nikollë Loka

bashkuan kryengritjes. Kryengritja përfshiu dur t’i shuante vatrat e Pukës, Kthellës, Selitës, një urdhër thuajse i njëjtë,
KTHELLA NË HISTORI DERI NË krahinat e Dukagjinit, Kthellës dhe të Selitës. rezistencës. Në vitin 1648 Reçit, Lurës, Fandit dhe Sulejman Pashës, koman-
VITIN 1944 Edhe dukagjinësit u organizuan për luftë. Ata dukagjinasit bënë Mirditës në sanxhakun e dant i forcave që ruanin
Nikollë Loka kërkuan ndihmë në shtetet perëndimore. Me marrëveshje me Venedi- Dukagjinit dhe të Ohrit janë Shkodrën. Ai urdhërohet të
shpresë se ndoshta do të gjenin përkrahje. Në kun dhe riorganizuan lidhur me austriakët, të cilët shkojë bashkë me forcat
Në të gdhirë të një dite vere, dy grupe të një kuvend ndërkrahinor të mbajtur në Shën qëndresën. Rreth tetë mijë synojnë të zbresin në Kosovë. ushtarake pranë kryekoman-
mëdha të armatosura sulmuan ashpër Pal më 20 shkurt 1608, kryengritësit i drejto- luftëtarë mblidhen në Lajmi u trajtua seriozisht dhe dantit të ushtrisë turke,
fushimet turke. Këtu u kap djali i Mustafa hen mbretit të Spanjës, i cili u përgjigj: “Të Bulgër, nga Kthella, Sulltani lëshoi urdhërin e Halil Pashës, për të
Pashës së Dibrës. Edhe pse në këto fu- pritet një kohë më e përshtatshme…” . Selita, Dibrri, Blinishti, mobilizimit për luftë: marrshuar kundër kryen-
shime mendohet të kenë qenë mbi 6000 Më 1617, malësorët e vatrave të qëndresës Lura e Fani të udhëhequr “Urdhër Seraqerit të ush- gritësve. Veprimet luf-
ushtarë turq, kryengritësit u shkaktuan nuk paguajnë haraç. Paguajnë diçka vetëm ata nga krerët e tyre: Gegë tarëve të islamit, Vezir Halil tarake të kryengritësve
humbje, duke i shpartalluar; vranë shumë që janë te këmbët e maleve, një jul e gjysëm Doda i Kaçinarit, Pepë Pashës: “Kam dëgjuar se vazhduan dhe, në mes të
ushtarë dhe morën armë, ushqime e në vit, që e jepnin në majën e shtizës dhe jo Kol Lleshi i Kthellës, kryengritësit e fiseve të korrikut të vitit 1690, ata
plaçkë të madhe. me dorë. Pepë Kol Pepa i Selitës, Gashit, Rrazës e të Podakirës ndërprenë qarkullimin
Në vitin 1607, Ndre Maneshi Ngjarjet e shekullit XVII i përshkruan edhe Bibë Gjoci i Oroshit, Tuc që ndodhen në sanxhakun e rrugor.
udhëheqës i një kryengritje të gjërë në Pjetër Budi me 15 shtator 1621, kur thotë: Boci i Fanit, etj. Venediku Dukagjinit, ata të nahijes së Edhe në fund të shekullit
Shqipërnë e Mesme, së bashku me “Fandi i Madh dhe i Vogli që mund të çesin së nuk i mbështeti dhe ata u Malit të Zi (Pukës), të fiseve XVII, trevat malore mbetën
luftëtarë të tij u tërhoq për t’u strehuar e paku njëmijë burra arme, vazhdojnë gjithnjë sulmuan befasisht nga të Surrojt, Ujmishtit e të të panënshtruara. Viset
për të luftuar në krahinën e Dukagjinit. nga jugu Mirdita, Vlashajt, Kthella, Selita me turqit në brigjet e lumen- Arrëzës, të nahijeve të Fandit shqiptare që nuk i ishin
Ushtria turke u godit ashpër prej andej shumë katunde të tjera që mund të bëhen jëve të Fanit dhe Matit. e të Mirditës dhe ata të fiseve nënshtruar sundimit turk në
dhe u sigurua plaçkë e armë të shumta. trimijë burra shumë luftarakë dhe me vlerë të Por shpirti kryengritës i të Kthellës e të Selitës, Reçit Dioçezën e Arbërisë përf-
Një kryengritje tjetër shpërtheu në rre- pallogaritëshme”. banorëve nuk u shua. e Lurës, që ndodhen në shinin: Ndërfandën, Fandin
thinat e Krujës. Kjo kryengritje, e Ky potencial i madh i kundërshtimit osman e Në fund të shkurtit të vitit sanxhakun e Ohrit, meqë i e Vogël, Mirditën, Bulgërin,
kryesuar nga Idar Maneshi, kishte tre mijë shqetësonte Sulltanin. Kjo ishte dhe arsyeja që 1690, Porta e Lartë merr kanë shtyrë e mashtruar të Kthellën, Selitën,etj, ku
ushtarë, burra të vlertë. Kthellasit u ai përgatiti një fushatë të madhe ushtarake me informacion se kryen- pafetë e Austrisë, janë lidhur mund të kishte më shumë se
mblodhën të gjithë së bashku dhe u betu- pasoja të rënda e rrënuese, në vitet 1630-1633. gritësit e Gashit, Rrazës e bashkuar me këta”. Në të trimijë shtëpi.
an se do të jenë kundër sulltanit, dhe iu Lufta zgjati rreth 3 vjet, por nuk kishte mun- (Rasta?), Podakirës (?), njëjtën ditë i është dërguar Qëndresa e vazhdueshme e
 V o l u m e 1 3 , Is s u e 4 4 P a g e 1 3

Një libër për Arbërit SKËNDER BRAKA

Një libër për Arbërit si të realizonte tërheqjen e
SKËNDER BRAKA trupave të tij, diku, një
grup prej
sa mundte. tetë - nëntë ushtarësh që
Shpend Nikolli, së pari kishte patur një besim të po merrnin arratinë të
palëkundur në fitore, por në ato momente që po mendonte llahtarisur, u
se ajo po i buzëqeshte, ndodhi diçka që atij kurrë nuk i vërsul të tatëpjetës për të
kishte shkuar ndër mend. Turqit kishin nisur t’i sulmonin dalë në Ndreaj. Mark
nga prapa shpine, gjë që donte të thoshte se Lekgjonajt Nikolli me të
nuk i kishin ndezur zjarret, duke i lënë taboret e turqve të birin, Martinin, dhe me
kalonin lirshëm nga shpati i përtejmë. Kapedani mendoi nja katër lurftëtarë të tjerë
të tërhiqej sa më parë pasi nuk i pëlqente që të rrezikonte nxituan
shumë. Ndërkohë që kapedan Shpendi po vriste mendjen se për t’u prerë rrugën, por
një shigjetë e beftë, e mori
Markun
mes përmes shpatullave të gjëra
dhe atij në fillim iu muarën
këmbët. U mundua të mbahej, por
s’mundi. Pak sekonda
më pas e goditi dhe një e dytë në
brinjë. Duke u munduar të
mbahej ende, po ndjente se fuqitë
iu prenë njëherësh dhe gjithë
hapësira përreth po i rrotullohej,
ndërsa shikimi po i bëhej gjithnjë
edhe më i mjegulluar. Fjalët e
fundit që mundi të nxirrte nga
gjoksi,
fluturuan nëpër qiell me një
drithërimë të dhimbshme dhe ai
në çast
u shemb përdhe. Duke thënë :“
Më vrau i mallkuari, Martin...
Ne do
të fitojmë... do të fitojmë...!”.
I pikëlluar nga kjo brengë e
madhe që i shkaktoi humbja
e të vëllait, kapedan, Shpendi, si
shtrëngoi fort frerët e kalit dhe
i dha urdhër brirëtarit
t’i binte bririt për
tërheqje, thirri njërin
prej
297
Një libër për Arbërit
luftëtarëve të tij dhe e
porositi t’i çonte lajm
kapedan Progrit që t’i
vinte në ndihmë aty
ku rreziku ishte edhe
më i madh. Brirëtari

Një libër për Arbërit SKËNDER BRAKA

nxorri
menjëherë bririn e gjatë
nga mesi ku e mbante
dhe me një gjest heroik
u ngjit mbi një shkëmb të
thepisur e që prej andej i
ra bririt me sa fuqi
që kishte sikur donte të
tmerronte gjithë taborët
turq.
Trimat e kapedan
Progrit, me të ndezur
zjarrin e madh,
nxituan për tu futur sa
më parë në sheshin e
luftës, për t’i ardhur sa
më parë në ndihmë
trimave të kapedan
Shpendit. Sakaq ia behën
pikat e para të shiut. Tej
përflaku një tjetër
vetëtimë dhe më pas
një bubullimë shumë
herë më e fortë nga të
parat u duk sikur e
çau malin në dysh. –
Perëndia qoftë më armët
tuaja, trimat e mi
! Përpara mbi ta!- klithi
me sa fuqi që kishte.
Gryka përcillte tutje
jehonën e fuqishme të
thirrjeve të tyre.
- Mbajini aty bashibozu-
kët djema dhe kujdesuni
që
shigjetat tuaja të mos
shkojnë kot, por të
kafshojnë për vdekje
trupat e armikut. Qëlloni
pa mëshirë mbi ta! - Si
tha kështu tregoi
me majën e shpatës. E
gjithë gryka e Kirit
buçiste prej thirrjeve.
“Bjeruni vëllëzër! Asnjë
këmbë i huaji nuk duhet
të
kapërcejë grykën!”
Luftëtarët u derdhën
duke sokëllitur mbi
shkëmbenjtë
që u shërbenin si mbu-
rojë. Dy kalorës me flokë
të thinjura
deri në tëmtha, i prenë
udhën një skuadre prej
pesë vetësh
dhe i bënë copa - copa
- O burra mbi ta!- thërriti
një luftërar tjetër dhe u
priu
shokëve duke u vërsulur
drejtë majës.
Gjithë turqit i kishte
përpirë tmerri, por in-
stikti i
vetëmbrojtjes i shtynte
disa syresh të rendnin
përpara me
furi për të çarë rrethimin. Dëbora
e imtë që vazhdonte të
binte, mbulonte trupat e shtrirë
të turqve, festet e kuqe të
të cilëve ngjanin si korba të
përgjakur të rënë mbi dëborë.
Kapedan Shpend Nikolli ndiqte
me shumë vëmendje lëvizjet
dhe monovrimet e trimave të tij.
Ai i ushqente vazhdimisht
me kurajo për t’i rezistuar furisë
së armiqve dhe me besimin
në fitore.
298
Skënder Braka
- Allahu na ruajt! Allahu na
ruajt! Nga mbinë gjithë
këta të mallkuar?!- thoshte
ndonjëri që tinëzisht mundohej
të dredhonte pas ndonjë bregore-
je, por që nuk mundte t’i
shpëtonte dot syrit të luftëtarëve,
që me ta vënë re, e shënonin
me shigjetë dhe e rrokullismin
menjëherë për vdekje përdhe.
- Syri pishë ju bëhtë burra!- tha
nga ana tjetër kapedan
Shpendi.
-Bjeruni! Bjeruni e mos i
kurseni!Në atë pjesë të grykës
ku zhvillohej gjithë ai luftim nuk
dallohej asgjë tjetër veç
festeve të kuqe dhe shpatave që
lëshonin xixa me tingëllimat
e tyre metalike.
Po pikërisht në ato çaste që
turqit të tmerruar po
tërhiqeshin, nga krahu tjetër i
luginës shpërtheu një mori
shigjetash.
Kapedan Shpend Nikolli duke
shkuar përgjatë rrjedhës
së përroit të lugjeve të Kirit,
kishte bërë një manovër të
mrekullueshme për t’i futur
turqit në gracë. Ai me mjaft
zgjuarsi i kishte marrë krahët
turqve dhe i godiste me një
befasi dhe shpejtësi të rrufesh-
me, duke u munduar që t’ua
mbyllte sa më shumë të ishte e
mundur shtigjet që të shpinin
për në Prekal nga ku ata po
përpiqeshin të ngjiteshin. Midis
tyre u krijua një pështjellim i
madh. Disa ushtarë u shembën
përpara këmbëve të shokëve të
tyre. Dukej sheshit, që turqit e
kishin humbur tashmë toruan
dhe nuk po dinin nga ti hidhnin
këmbët. Trumpeta e tyre nuk
dëgjohej më dhe vendin e saj
e kishin zënë klithmat dhe ulëri-
mat e egra në atë gjuhë të
pakuptueshme. Ata që mbetën të
gjallë hodhën shpatat dhe
ngitën duart përpjetë, pastaj zunë
të faleshin. Të tjerët u
tërhoqën dhe shpejt humbën nga
sytë duke marrë arratinë
nëpër pyllin e Balzave dhe
u zhdukën nëpër përroin e
Stupes.
- He ua lumsha krahun,
burra! – tha i ngazëllyer
që
nga ana tjetër kapedan
Shpendi.
- Le ta marrë vesh mirë
komandanti turk se nuk
299
Një libër për Arbërit
kalohen kollaj grykat e
maleve tona.
Atyre çasteve, në grykë,
ku beteja ishte ndezur e
ashpër, syri nuk të shihte
gjë tjetër veç shpata që
vringëllinin
dhe festeve të kuqe që
shëmbeshin përdhe. Kali
me qime të
shndritshme i kapedan
Progrit fluturonte sa në
njërin vend në
tjetrin, atje ku rreziku
ishte më i madh. Këmbët
thuajse nuk i
puqnin fare në tokë kalit të
kapedan Progrit. Po
pikërisht në
ato çaste që turqit të
tmerruar po tërhiqeshin,
nga krahu tjetër
i luginës shpërtheu një
mori shigjetash. Një gjuar
i shtrirë,
të cilin shpata e kishte
prerë në mes, ngriti me
mundim
harkun e, si e tendosi me
të gjitha ato fuqitë e fundit
që i
kishin mbetur, shënoi drejt
e në zëmër të kapedanit.
Kali u
pengua dhe ra mbi gjunjë
për të ruajtur kapedanin e
tij. Kur
trupi i kapedanit u shemb
përdhe, kafsha qëndroi pa
lëvizur
përpara tij, hingëlliu një
herë fort e më pas nisi të
rrihte me
forcë tokën me këmbë. Në
atë zallahi askush nuk e
vuri re
kapedanin, që si u mbësht-
et me mundim pas gurit,
nisi t’i lutej
zotit për shpirtin e tij.
Kur ia sollën trupin e
kapedan Progrit të hedhur
mbi kalë, Shpend Nikollit
iu mbushën sytë me lot. Jo
më
pak i pikëlluar po i dukej
dhe kali, të cilin po e
vështronte
ngultazi dhe po i dukej e hab-
itshme që kafsha të shprehte
aq haptazi një ndjeshmëri të tillë
ndaj të zot. Nuk i kishte
mbetur asgjë nga krenaria e
mëparshme. Qafa e hollë sikur i
ishte mbledhur e futur në trup dhe
sytë që ia kishin humbur
shkëlqimin pothuajse nuk i dallo-
heshin fare, veç vijat e lotit
që i kishin marrë turirin e gjatë i
ishin bërë më të dallueshme.
Kapedani një çast u ndje i tra-
dhtuar prej nja dy pikave loti që
i rrëshqitën faqeve të hequra. E
rroku me të dyja duart trupin
e kapedan Progrit dhe e tundi, por
sytë e kapedanit pas atij
shkëlqimi të shpejtë që zgjati sa
feksja e një vetëtime, erdhi
dhe u bë si ujërat e qeta të lumit
derisa ngrinë të hapur jashtë
mase si të donin të përpinin bren-
da tyre gjithë qiellin e Shalës.
300
Skënder Braka
Shpend Nikolli e shtriu ngadalë
kufomën përdhe, e puthi në
ballë dhe pas pak thirri:
- Bogdan Doroshi, mos u fshi si
hut atij shkëmbi, por
dil në je burrë!
Luftëtarët e fundit që po vinin nga
maja e Zabelit
dukeshin tepër të kënaqur dhe nuk
e fshihnin ngazëllimin
e fitores që kishin arritur andej
nga kishin luftuar. Ata me të
dëgjuar këto fjalë u ndjenë
njëherësh sikur zemra krenare e
kapedanit të tyre të depërtonte me
hov dhe me vrull brenda
gjokseve të tyre.
- Hapma rrugën Shpend dhe mos
më detyro të bëjë të
ndjekësh edhe ti fatin e Progrit.
- Ke zgjedhur rrugën e gabuar për
t’u ngjitur mbi Shalë,
o Bogdan Doroshi.
- Shpend, më lërë të shkoj!
- E pra unë po të them : Urdhëro e
ngjitu në je burrë!
– shqiptoi kapedan Shpendi duke e
ngritur tonin ironik të
zërit të tij.
- Nuk ka se ç’më duhet ajo udha
juaj përderisa të kem
thyer atë trarin e kalbur me të cilin
ju Nikollët kini vite që ua
keni bllokuar të tjerëve.
Shpend Nikolli nuk e përmbajti
dot zëmërimin.
Kafshoi buzën e poshtme, pastaj
iu lëshua duke e ngitur tonin
e zërit të tij.
- Eja të kalosh në je burrë Bogdan
Doroshi! Shtrenjtë
ke për të ma paguar gjakun e
Markut dhe të Progërit.
301 të dëshironte që më
Një libër për Arbërit mirë të kishte ngjarë
xxx një gjë e tillë, sesa
ndonjë e papritur. Por
Ndërsa shumë kilometra larg tij, ai e dinte se atit nuk i
atje në Shalë, ndonëse pëlqenin buajtjet
ishte thyer mesi i natës, Gjergjin vend e pa vend dhe,
ende nuk e kishte zënë për aq më tepër, kur
gjumi. Siç rrinte shtrirë në kishte një punë
ftohtësinë e akullt të shtresave, me aq ngut sa këtë
rrotullohej sa në njërin krah në herë. Të paktën ky
tjetrin për të gjetur një fije të ishte i vetmi mendim
ngrohtë, por nuk ishte e mundur. që mund ta
Një mori mendimesh nga ngushëllonte në ato
më të ndryshmet dhe nga më të momente Gjergjin.
frikshmet i vinin në kokë. Bëri disa
Megjithëse bënte përpjekje për herë lutjen e gjumit,
t’i larguar përsëri, e kishte por ishte e pamundur
tepër të pamundur. Ato i dyn- që ai të vinte e
deshin në kokë nga të gjitha anët ta merrte. Qiriri i
si të ishin një grumbull i madh shandanit vazhdonte
resh të errta Ai herë kthehej ende të ndriçonte
në njërin krah dhe herë në me dritën e tij të
krahun tjetër duke mërmëritur nemitur dhe djali,
me teksa shikonte tretjen
zë koke psallmet e shkruar nga e
atë Buzuku në gjuhën shqipe, ngadalshme të tij,
por e kishte krejt të pamundur të çuditërisht, e parale-
mbyllte sytë. Kishte tash lizonte atë me tretjen
sa kohë që, kur binte për të e jetës së njeriut.
fjetur apo kur ulej për të ngrënë, Diku aty përpara
qoftë edhe në praninë e atë dritares së tij, në atë
Buzukut, psallmet nuk i bënte copë
më qielli ku dallohej një
si më parë në latinisht, por në grusht yjesh, vërtitej
gjuhën shqipe dhe kjo jo vetën një skifter me njërin
e kishte gëzuar atë Buzukun, por krah të mbledhur pas
ai i kishte kërkuar Gjergjit trupit, sikur donte të
që ato t’ua mësonte edhe thyente plumbin
shokëve të tij. Tani që ati kishte e asaj nate të trish-
vonuar ca si shumë, vonesë që tueshme. Vërdallisjet
shkonte përtej parashikimeve e tij dhe krikëllimat e
të tij, Gjergji i lutej me zjarr rrepta sepse i krijuan
engjëllit të tij të bindshëm që të idenë e një oguri të
shkonte e ta ndihmonte dom zi. Gjergji nuk po
Gjonin kudo të ishte e në çdo ia ndante shikimin.
pëllëmbë vend ku do të prekte Zogu si qëndroi në
këmba e tij. Mendja i shkonte degën e një qiparisi,
tek kusarët e udhëve që futi kokën në krahun
grabisnin karvane dhe tek turqit e plagosur dhe ashtu
që mesa duket e zuri
endeshin rrugëve të Shkodrës. gjumi. Gjergji donte
“Përse të jetë vonuar këtë radhë ta trembte zogun, të
atë Buzuku?” - po ike e të qëndronte ku
thoshte Gjergji me mendje të tij. të donte, vetëm aty
Sipas llogaritjeve që ai kishte pranë famullisë së tij
bërë më parë, por edhe nga sa jo, por zemra nuk ia
mbante mend prej udhëtimeve bënte.
të para të atit në Tivar, i binte që “Kjo nuk është
dom Gjoni duhet të ishte shenjë e mirë!” -
kthyer në famulli aty mga mesi i mendoi i friksuar.
ditës, e shumta para se të Jashtë u dëgjuan të
binte muzgu i mbrëmjes. Ka të lehurat e qenit të tij,
ngjarë që të jetë kthyer në të cilat
shtëpinë e ndonjë miku a vazhduan për disa
malësori? Mbase edhe mund të minuta me rradhë.
302 Gjergji u ngrit nden-
Skënder Braka jur.
ndodhte kështu. I mëshonte me Një copë herë
forcë këtij mendimi dhe do qëndroi ashtu duke
 P a g e 1 4 O u r W o r d s

Kosova dhe Çamëria – përmes dëshmive rrënqethëse Nga Hyqmet ZANE

Kosova dhe Çamëria – përmes ishim edhe ne. Propoganda shokët tanë. Na qëlloi që në rreth 10 vetë. Ata hipën në nga Athina.
dëshmive rrënqethëse greke kishte hedhur helmin atë vapor që hipëm unë, vaporët tanë dhe filluan Në Medilin arritëm të nesërmen rreth mesditës.
kundra nesh , duke na bërë ne Qamil Çafuli dhe Ali bisedat me kapiotenët e Atje na ndanë në dy drejtime. Kazanë e Filatit
Nga fajtor për luftën italo-greke. Kjo Rustemi, të gjejmë shumë vaporëve. Pasi u informuan dhe Margëlliçit e mori tagmahtari (majori)
i kishte bërë grekërit e vendit që nga kazaja e Filatit, ndërmjet se kush ishim dhe ku shhkon- Xhavella i cili kishte qënë në Filat dhe Mar-
Hyqmet ZANE të kishin një urretje të madhe tyre Kupe Maliqin, Çuman im, filluan kontrollin nëpër të glliç si kryetar i astonomisë dhe ishte sjellë
për ne, duke na sharë, goditje Maliqin, Ali Husi, Mustafa gjithë katet e vaporëve. Na shumë mirë. Shumë nga ne, vëçanërisht pleqtë
Dy fjalë zemre për librin me gurë etj. me gjithë se ishim Çupi, të gjithë këta galbaqotë, pyetën se cilët ishim dhe ku i njihte me emër. Kishte lënë përshtypje shumë
të shoqëruar me korofillakë. Ali Çanin nga Gurëza, Maze na shpinim. Iu thamë se jemi të mirë në atë kohë dhe të gjithë, sa e panë, u
PERIUDHA NGA OKUPIMI Nuk shpëtoi njeri pa u goditur Lala nga Picari, Shaqir Bila- shqiptarë muslimanë nga gëzuan, se e dinin që ishte një njeri i drejtë dhe
GREK MË 1912 – 1923 me gurë, shkelma etj. Arritëm lin nga Vërsela dhe shumë të Çamëria. Se ku na shpinë nuk i ndërshëm. Neve na shpunë në Ajaso, ndërsa
Në errësirë gjetëm një çezmë ku në burgun e Koqinajit rreth orës tjerë. Ne hipëm afër e dimë, pasi kemi kohë që kazanë e Paramithisë dhe Gumenicës i shpunë
pimë ujë, se kishim rreth 2 ditë pa 2. Atje e gjetëm bosh burgun, akshamit. Nga ora 8 deri në 9 jemi të internuar dhe nuk në Ajo Parashqevi nën komandën e Kucoqerës.
pirë. Na ngjalli. Pas pak na erdhi pasi i kishin hequr çamërit po të darkës u nisën të tre vapo- dimë as ne për fatin tonë. Pas Nga Midilini në Ajaso, ashtu siç ecnim ne, u
një i burgosur grek dhe në dha atë ditë nga Koqinajt për në rët. Afër mezit të natës kontrollit të dy vaporët me desh 6 orë për të shkuar rrugës. Midilinasit na
sihariqin që Këlcyra kishte rënë në Gjirit. Dy vaporë ishin me të qëndruan vaporët, hodhën çamër morën drejtimin drejt jepnin pemë dhe çfarë kishin, veçanërisht
duar të italianëve. Na u duk njeri i internuar çamë dhe një vapor spirancat dhe të gjithë u Medilinit, deri sa vaporët me portokalla. Ishte një vend jashtëzakonisht i
mirë se na mirëserdhi me përzemër- me ushtarë italianë të zënë rob alarmuan se nuk dinim përse ushtarët italianë nuk e dinë se bukur. Puna e bërë nëpër bahçe ishte e tillë që
si. Të nesërmen, pasi na dhanë një gjatë luftës. Neve na mbajtën ndodhi kjo gjë. Nuk kaloi ku na dërguan. Me sa duket nuk mund të shpjegohet dot me fjalë, punuar
copë bukë dhe një gotë çaj, na nisën deri sa të fshinim burgun. Na shumë dhe pamë se na kishn urdhëri për të ndryshuar bukur, me pezule çdo rrënjë, lyer me gëlqere
për në Koqinja, të lidhur dhe të dhanë pak bukë dhe na nisën në dalë përpara nëndetset ital- drejtimin nga Gjiriti në të bardhë deri në kurorë, ullinjtë të vendosur
shoqëruar me aq korofillakë, sa këmbë për në Pire, ku ishin edhe iane. Nga çdo nëndetse dolën Midilinë, duhet të jetë dhënë drejt dhe të barazlarguar nga njeri-tjetri, kështu

Kosova dhe Çamëria – përmes dëshmive rrënqethëse Nga Hyqmet ZANE

ishin edhe portokallet dhe pemët e tjera.
Ishin mjeshtër të punës. Nuk më harrohet
kur zbritëm në Midilinë ishim të vdekur
për ujë. Një shitës poçerishë hapi dyqanin
dhe na dha shtama pa para. “merrni sa të
doni”, - na tha. Ne morëm sipas nevojave.
Familjet e midilisëve që nga veshja ishin
si ne me çitjane gratë dhe burrat me
dyzgje si turqit, na dhanë bukë dhe çfarë
kishin. Kur ndonjeri nuk kishte rroba, i
dhanë edhe rroba për të veshur. Në Ajaso
na ndanë : tre pjesë na dërguan në
mullinjtë e vajit (fabrikat) dhe një pjesë e
shpunë në një spital që kishte mbaruar së
ndërtuari si karabina, por nuk ishin vënë
akoma dritaret.
Mua më ra rasti që të shkoj në spital ku u
mblodhën shumica galbaqiotë, filaqotë
dhe vërselotë. Më kujtohet që Nuri
Beshua nga Markati u nda nga grupi i
shqiptarëve dhe erdhi me ne dhe nuk na u
nda deri sa u kthyem. Fabrikat ishin
moderne, kishte depo të veçanta për
secilin pronar që depozitonte ullinj. Një
çelës e mbante i zoti i mallit dhe një i zoti
i fabrikës. Kjo ishte që nga fillimi i pro-
dhimit e deri në marrjen e vajit me një organ-
izim të përsosur.
Gjatë rreth 40 ditëve që qëndruam në Ajson,
mund të themi se kaluam mirë sepse koman-
danti Xhavella na donte dhe kujdesej për ne
dhe banorët e Ajsos ishin shumë të mirë dhe
bukëdhënës. Ata na jepnin rroba për t’u
veshur, sa herë që shikonin ndonjë nevojtar.
Kur u mund Greqia dhe erdhi Gjermani,
Xhavella u interesua në komandën gjermane
në Midilin dhe i tregoi gjendjen. Komanda
gjermane na mori në dorëzim. Të nesërmen
bëhet një mbledhje e zgjeruar me ne të inter-
nuarit dhe popullin e Ajasos. Xhavella thirri
Mulla Fuatin që ne e prezantuan si Myftiun e
Filatit dhe i tha që jep një sallâ sipas zakonit
tuaj se Eladha vdiq. Mulla Fuati hypi mbi një
mur dhe me zërin e tij të ëmbël mori Salla që i
bëri të gjithë banorët e Ajasos të qajnë. Kur do
të ndaheshim u përqafuam si vëllezër me
banorët e vendit. Ata na dhanë amanetin se, në
qoftë se takojmë djemtë e tyre gjatë rrugës ose
nga anët tona, t’i ndihmojmë me sa të mun-
demi.
Në kampin e Koqinajit puna ndodhi ndryshe.
Komandanti i kampit Kucohera nuk u inter-
esua fare për të internuarit që kishte. Bile ata
kanë ardhur 20 ditë më
vonë nga ne çamërit. Më e
keqja është se i prezantoi
tek gjermani si komunistë.
Gjermanët e rrethojnë
kampin me qëllim për t’i
vrarë. Po të mos kishte
ndodhur Qemal Bej
Frashëri që dinte gjerman-
isht dhe që ua shpjegonte
të vërtetën, ata do t’i
kishin vrarë që të gjithë.
Kur gjermanët mësuan të
vërtetën, kërkuan të falur.
Kërkuan Kucoherën, por
nuk e gjetën. Kështu
dhelpra greke i shpëtoi
dënimit. Gjatë kohës që
Midilinit kishte rënë në
duar e gjermanëve, për ata
nuk u interesua askush për
t’i ushqyer. Po të mos
kishin shkuar disa vetë në
Turqi për ndihmë dhe që
qeveria turke u gjet e
gatshme për t’i ndihmuar,
do të kishin vdekur ose do
të ishin bërë lypsarë.
Nga Midilini u nisëm me një
vapor rumun për në Selanik.
Të nesërmen, një orë dritë
zbritëm në skelën e Selanikut.
Na morën në dorëzim
gjermanët, na dhanë bukë dhe
nga një kuti me peshk shumë
të shijshëm dhe në mes të
Selanikut kaluam për afro dy
orë dhe na shpunë në disa
kazerma që duhet të ishin
ndërtuar që në kohën e Tur-
qisë. Në këto kazerma gjetën
plaçka dhe ushqime të lëna
nga ushtria greke që ishte
larguar dhe u veshëm sipas
dëshirës. Shtretër kishte boll
dhe ramë të flemë se ishim të
lodhur. Të nesërmen rreth
orës 7 dëgjojmë një buri
ushtarake dhe kjo na bëri
përshtypje. Unë, Ali Rustemi,
Qamil Çafuli dhe 3-4 të tjerë
dolëm të shikonim se çfarë
ishte kjo buri pasi e dinim që
ushtarët grekë ishin larguar.
Për habinë tonë dëgjuam se
ushtarët flitnin shqip. Ishte
një batalion me kosovarë
dhe boshnjakë të zënë rob
nga gjermanët. Ramë në
bisedë me ata dhe doli se
halli ishte i përbashkët. Më
kujtohet një bisedë e bërë
ndërmjet Musa Demit dhe
majorit që ishte shqiptar :
Majori – Ç’ju desh që i
kundërshtuat grekut, ju jeni
pak dhe duhet të kishit ulur
kokën.
Musai – Nuk i kemi bërë
asnjë kundërshtim Greqisë,
sepse nuk kemi patur as rast
e as mundësi. Por kur tjetri
kërkon të gjejë shkak, e
gjen. Të gjithë burrat nga 15
vjeç e lart, duke përfshirë
edhe pleqtë na internojnë pa
ndonjë shkak.
Majori – Nuk duhet të jetë
kështu, pa ndonjë shkak nuk
besoj që t’ju kenë internuar.
Xhaxha Musai u zemëruar
 V o l u m e 1 3 , Is s u e 4 4 P a g e 1 5

Kosova dhe Çamëria – përmes dëshmive rrënqethëse Nga Hyqmet ZANE

nga këto fjalë dhe u ngrit në këmbë i nevrikosur duke i thënë për në stacionin e trenit, në këmbë në postën kufitare të në Filat. Atë natë unë fjeta tek
se “ti nuk je shqiptar, se po të ishe nuk do të flisje me këtë ku hipëm dhe u rreg- Shqipërisë në Pistoder. Atë natë Llukman Ademi dhe të nesër- një okë misër me dy-
gjuhë. Hajde ikim”, - na tha neve dhe të gjithë u larguam ulluam nëpër vagona. Në fjetëm atje dhe, të nesërmen, po në men shkova në shtëpi. Më tre okë vaj ulliri.
Në Selanik qëndruam 5 ditë. Ditën e gjashtë na nisën në Follorinë kalonin pa këmbë, erdhëm në Bilisht, ku na kujtohet se ishte 5 maj allaturka, Shumica nga ne
këmbë për në Follorinë. 10 gjermanë me katër karroca ishin rreshtur trena të pan- shpërndanë nëpër shtëpia dhe na kur mbrrita në shtëpi. Në shtëpi shkuam dhe blemë
ngarkuar me ushqime. Sa dolëm nga Selaniku, shikonim se dërprerë me ngarkesat mbajtën 5 ditë, duke na ushqyer i gjeta si numër tamam, por bereqet në Konispol,
shumë fshtra kishin vetëm minaret, xhamitë ishin prishur si ushtarake që nga njerëzit, vetë bilishtasit. Musa Demi shkoi shumë ngushtë me bukë. Toka Delvinë etj. dhe
bina, minaret jo. Na bëri përshtypje kjo gjë dhe pyetëm kuajt e deri tek tanket. Na në Korçë dhe prej andej në Tiranë, nuk ishte punuar, sepse burrat kështu mundëm të
vendasit përse janë prishur ndërtesat e xhamive dhe janë lënë thanë se këta do të shkon- ku mori makina të ushtrisë italiane ishin të gjithë të internuar. kalojmë. Pasi u
minaret. “Këtu kanë banuar muslimanët turq të cilët janë in për të sulmuar Gjiritin. dhe na nisën nëpër shtpëitë tona,, Ullinjtë kishin bërë shumë, mblodhëm të gjithë,
shpërngulur për në Anadoll. Përsa i përket shkakut se përse Në mëngjes na nisën për duke na ndarë në Bilisht, veç pleqtë thoshin se nuk mbajnë morëm vesh se kush
nuk janë prishur minaret nuk e dimë. Këtë gjë e di qeveria”. në Çupërli dhe Gjergjeli. kazaja e Filatit dhe veç ajo e mend ndonjë prodhim kaq të mungonte, kush ishte
Në Follorinë vajtëm nga mezi i natës. Na nisën menjëherë Andej zbritëm dhe u niëm Marglliçit. Me dy natë mbrritëm mbarë. Arriti të shkëmbehej me vrarë dhe kush kishte

Kosova dhe Çamëria – përmes dëshmive rrënqethëse Nga Hyqmet ZANE

vdekur në eksori
(iternim). Të vrarë nga
Galbaqi nuk kishte, por
të vdekur ishin këta : -
Hilmi Laze, Ejup dhe
Beqir Abaz Saqe. Në
Filat ishte vrarë Yzeir
Feçi, në Dolan, Picar,
Pjadhul etj. i kemi thënë
më përpara. Të vdekur në
eksori nga kazaja e
Filatit, me sa di unë,
janë, Shefqet Qemali,
Kaso dhe Ahmet Rakipi
nga Gurëza, Met Musta-
fai nga Picari dhe shumë
të tjerë nga fshatrat e
tjera që mua nuk më
kujtohet.
Pas kthimit tonë në vitin
1942 deri në prill të vitit
1944 nuk pati ndonjë
vrasje mes nesh dhe
grekërve. Në muajin prill
të vitit 1944, ishte ditë
pazari në Filat që bëhej
të enjten. Vjen haberi në
pazar se Qamil Dojaka
po luftonte në stanin e tij
dhe është në rrezik. Disa
shokë të tij u nisën
menjëherë për ndihmë.
Kur shkuan atje e gjetën
Qamilin të vrarë, pasi
kishte zbarzur të gjithë
fishekët që kishte pasur
në pushkën e tij. Rreth
200-300 m larg ngjarjes
u panë disa vetë që po
largoheshin me shpejtësi.
Këta ishin të armatosur.
Filloi menjëherë ndjekja
dhe nga të shtënat u
vranë dy vetë që ishin të
paarmatosur. Mesa duket
këta do ishin të pafa-
jshëm. Ta vrarët janë :
Koçi Pado dhe Spiro
Cungo. Kjo e acaroi
gjendjen. Grekërit nuk
vinin më në Filat dhe ne
nuk shkonim më në
fshatrat greke. Lindi
mosbesimi reciprok.
Më 5 maj 1944 në mal të
Sidherit, te lisi i Dalanit
u bë një mbledhje e
fshehtë e të gjithë dasha-
mirësve dhe besnikëve të
Zervës (Napoleon
Zervës). Ai kishte fjetur
në darkë te Sotir Pandua
dhe të nesërmen në
mëngjes erdhi në
mbledhje, ku kishin
ardhur të gjithë të
lajmëruarit. Kishte
shumë nga bandat
zerviste. Napoleon Zerva
filloi të flasë : “Elines, ka
ardhur koha që t’i shërbejmë
çështejs sonë. Këto që do të
dëgjoni këtu sot, janë tepër
sekret. Nuk duhet t’ua tregoni as
grave dhe të afërmëve tuaj. Kush
do të nxjerrë sekreti, do të
dënohet me vdekje. Kemi ven-
dosur që do të sulmohen fshatrat
muslimane në një ditë të caktuar
dhe me të gjitha forcat. Burrat do
t’i shfarosim, ndërsa gratë dhe
fëmijët do t’i përzemë nga ky
vend që i takon Elladhës. Kjo
punë do të bëhet në të katër
kazatë, në të njejtën orë dhe për
këtë janë caktuar forcat që do të
veprojnë njëherësh”. Pasi foli
edhe shumë fjalë të tjera, iu
afrua Zervës një person dhe i tha
me avash se midis tyre ishin
edhe dy vetë muslimanë që
shërbenin në rradhët e ushtrisë
zerviste. Këta ishin dy bashkëf-
shatarët e mi : Refat dhe Zija
Pasho. Zerva i thirri menjëherë
këta dhe u tha : “ Ju jeni besnikë
të Elladhës, këtë e keni treguar
me punën tuaj, por, po i treguat
këto që dëgjuat këtu, edhe në
vrimën e miut po të hyni, ne do
t’ju gjejmë dhe do t’ju vrasim
me të gjithë gratë dhe fëmijët
tuaj”.
Refati me Zijanë e ndjejnë thellë,
pasojat ishin të tmerrshme, do të
vriteshin të gjithë të afërmit e
tyre, pa shkak e pa faj. Si të
bënin ? Zijai propozoi që të
largoheshin menjëherë dhe të
hidheshin për tek EAM-i. Refati
mbasi u mendua i tha : “Jo, do të
largohesh vetëm ti dhe jo sot, se
këta, me siguri, na ruajnë dhe na
vrasin. Largimi yt do të bëhet më
vonë dhe jo këndej, por më larg.
Do të ikësh, kur të mos kenë më
dyshime”. Kështu u bë, Zijaji iku
dhe erdhi në Galbaq. Dy ditë
mbeti i fshehur në shtëpinë e tij
pa e parë njeri. Gjatë këtyre dy
ditëve thirri xhaxhanë tim Lutfi
Bilalin dhe ia tregoi gjendjen.
Lutfiu e bisedoi këtë me Dalan
Dalanin dhe ranë dakord që puna
e parë ishte njoftimi i të gjithë
fshatrave sa më parë dhe me
kujdesin më të madh. Lutfiu me
Dalanin shkuan në Filat dhe
takuan Dine Manin, që Lutfiu i
kishte marrë motrën për grua.
Atje ndodhej edhe Abaz Llaçja
dhe të katër së bashku ndanë
detyrat për lajmërimin e të gjithë
fshatrave në të katër kazatë. Pas
kësaj, Zijaji, Dalani dhe unë
shkuam në Lops tek Muharrem
Rustemi dhe i kërkuam ndihmë
se si të vepronim, pasi i treguam
ngjarjen.
Së bashku të katërt (tre ne dhe
Muharremi) shkuam në
Koskë te Izet Osmani që
ishte komandanti i batalio-
nit “Mitko Tagma”. Ia
shpjeguam edhe atij, se si
qëndronte puna. Izeti e
mbajti Zijanë dy ditë në
shtëpinë e tij dhe, pasi
bisedoi me vëllezërit
Shqevi që ishin dy
komunistë të vendosur dhe
kishin pozita të forta me
EAM, e shpunë Zijanë në
batalionin partizan. Unë
me Dalanin u kthyem në
shtëpi. Punën më të madhe
për njoftimin e të katër
kazave për rrezikun që po
i kanosej, e bëri Abaz
Llaçja. Zerva e mori vesh
se sekreti i doli. Largimi i
Zijait vuri shumë dy-
shime, por kishte edhe të
dhëna të tjera se sekreti
kishte dalë edhe nga vetë
grekërit, pasi EAM-i
kishte protestuar për këtë
gjë. Spiro dhe i vëllai
Prokop Shqevi, kishte
protestuar pranë koman-
dës zerviste dhe kjo me
siguri ishte infromatë nga
vetë grekërit, pasi protesta
ishte bërë që të nesërmen
pa u larguar Zijaji.
Fshatrat muslimane filluan
të organizoheshin me roje.
Të njejtën gjë bënin edhe
ato të krishterë. Në afërsi
të Marglliçit, bandat
zerviste vranë Jasin
Sadikun nga Marglliçi.
Unë nuk e di se si ka
ndodhur puna atje, por
lajmi u hap. Gjendja u
acarua shumë. U pa se
grekërit do të na
masakronin, prandaj, ne si
familje, që në qeshor të
1944-ës i nisëm fëmijët
për në Konispol, te shtëpia
e Veip Sulejmanit që ishte
lopsiot, por që banonte në
Konispol. Veipi me tre
djemtë e tij ishte partizan.
Na pritën shumë mirë dhe
atje qëndruam deri sa
ikëm prej andej. Më 10
gusht allaturka u shpërn-
gulëm familjarisht nga
Galbaqi për në Filat. Unë,
Ganiu me të shoqen,
Ahmet Qami me të shoqen
vajtëm atë mbrëmje te
Shuaip Metja për të marrë
një mendim. Shuaipi, pasi
u mendua pak, tha : “Ju e
dini që unë kam një djalë
në Greqi. Atë e dua shumë
dhe nuk mundem të iki
dhe ta lë këtu. Ndofta është exheli
im dhe më ka ardhur fundi. Siguri
unë nuk kam as për Hatixhenë (të
shoqen) dhe Rexhepin (të birin)
unë mendoj që ju të largoheni sa
më parë”.
U nisëm menjëherë. Siç morëm
vesh, dy orë më vonë, hynë në
Filat zervistët. Kaluan në Spatar,
atje ishin mbledhur shumë familje
çamër në shtëpitë e Avdul Nurçes,
Haxhi Latifit, i cili ishte fillo grek
dhe në shumë shtëpi të tjera.
Zervistët ditën e parë nuk bënë
ndonjë të keqe. Të nesërmen
shkojnë në Spatar dhe në fshatrat e
tjera. Grumbulluan të gjithë burrat
dhe i shpunë në burg. Në darkë i
marrin, i lidhin dorë pas dore dhe i
varnë shumicën tek Vanra e
Filatit. Është për t’u theksuar se
Avdul Nurçja nga Spatari kishte
bërë të mira kudo dhe kurdoherë.
Gaq Sholiu, komandanti i
zervistëve, mblodhi anëtarët dhe u
tha : “Avdul Nurçja më ka
shpëtuar fëmijhët nga thonjtë e
gjermanit. Ai vuri veten në rrezik
për këtë punë. Ai të vritet i pari”.
Ky ishte sinjali i parë për kasapha-
nën që u bë atë natë. Nga Spatari,
ne, së bashku me familjet, shkuam
në Shqefar, në Lops dhe natën
vonë vamë në Konispol. Atje
erdhën shumë vetë që na treguan
për vrasjet që përmendëm më
sipër.
Pasi kishin kaluar 8 ditë, unë,
Haki Hysniu dhe Duro Mezani
vendosëm për të shkuar e për të
parë dhe për të gjetur Resul Mus-
tafanë dhe Qamil Musanë, për të
cilët kishim të dhëna se ishin
gjallë dhe rrinin të fshehur në
pyllin e Galbaqit. U nisëm në
mbrëmje dhe për tërë natën duke
iu shmangur staneve dhe arritëm
në Shqefar te shtëpia e Xhelo
Azemit që Durua i kishte dhënë të
motrën. Shtëpia ishte grabitur,
kishte vetëm rrëmujë dhe asgjë të
vlefshme që të kish mbetur.
Fjetëm 2-3 orë dhe, pa u gdhirë
mirë, shkuam në Spatar. Atje u
fshehëm në një pyll që ishte e
Dino Zenelit, pasi na zuri drita.
Me dy orë natë kaluam në mes të
Spatarit në mes të shtëpive të
Haxhi Latifit dhe Riza Zumulit.
Të mbyste qelburia nga të vrarët e
panumërt. E njejta gjendje ishte
edhe në afërsi të shtëpive të
Brahenjëve dhe të Avdul Nuçes.
Se kush ishte vrarë, ne nuk e
morëm dot vesh, se ishte natë dhe
kishte kohë që ishin pushkatuar.
Nga Spatari shkuam në Galbaq
dhe hymë në shtëpinë e Muho
Kandës, që ishte në një kodër dhe
që shihej mirë Vërsela dhe Gal-
baqi. Resulin dhe Qamilin nuk i Në fushë të Finiqit –
gjetëm. Më vonë u morëm vesh Braho Mustafa
se të dy palët ishin tek i njejti Shaqirin, Qamil
pyll të fshehur, por kujdesi për Kupe Haron, Qazo
të mos u zbuluar bëri që të mos Brahen me të gjithë
takoheshin. Nga shtëpia e Muho të birin, Lutfi
Kandës me dy orë natë kaluam Mejdinë edhe tre
nëpër fshat. Kudo shkatërrim të sollopiotë, djalin e
plotë. Vajtëm te shtëpia e Haki Kamber Jakupit dhe
Hysniut. Atje pamë që edhe dy të tjerë që tani nuk
dyert e dritaret i kishin shkulur. ua mbaj mend emrat.
Natën tjetër gjezdisëm gjithë Tek ura e Filatit nuk
fshatin dhe kudo pamë grabitje njohëm asnjerin. Atje
dhe shkatërrim. Shtëpive të ishin të vrarë rreth
Sherratëve u ishte vënë zjarri, 100 vetë. Nga rrobat
por atë se kush e kishte shuar duhet të ishin vrarë
nuk e dimë. Në shtëpinë time Laze Sakua, Shemo
nuk gjeta asgjë të vlefshme. Jahjai dhe Refat
Brenda ishin shkulur edhe dyer Muçon nga Filati.
e dritare. E njejta gjë edhe në Pak më tej gjetëm të
shtëpinë e Ahmet Qamit, Qazo vrarë Riza Selimin
Zotes, Çafa Mazes etj. Ditën e nga Galbaqi.
dytë Kristo Sholiu me rreth 200 Në Granicë njohëm
dele po zbriste në Sidheri për t’i Zenel Tahirin me të
kullotur në Galbaq. Kristua i birin Xhemilin dhe
kishte dhentë në mes me Ahmet Rustem Hamzanë
Qamin dhe ishte miku i shtëpisë nga Vërsela. Kishte
sonë. U them shokëve se unë do rreth 30 vetë të vrarë.
të shkoj të takoj Kriston. Ata më Nga sa kam marrë
kundërshtuan, por unë shkova i vesh më vonë Zenel
paarmatosur. Kisha vetëm një Tahirin me të birin
revole të fshehur që nuk dukej dhe Rustem Hamza-
dhe tre bomba. I dola përpara në nga Vërsela i ka
Kristos. Kur më pa u çudit dhe vrarë Sotir Pandua
më tha : - nga Sidheri. Shkaku
- Po ti nga dole kështu ? ka qenë, se Sotiri
- Unë kam qenë i fshehur këtu kishte marrë me qera
afër, i kam parë me sytë e mij se punishten e
çfarë keni bërë në shtëpitë tona. tjegullave të Zenelit.
Neve nuk bëmë gjë të tillë tek Në vitin e fundit nuk
ju, kur i kishim mundësitë, apo ia pagoi hakën dhe
jo ? Zeneli i kishte rënë
- Ashtu është, - tha Kristua, - me bacë dhe me
por kjo tashmë ndodhi dhe nuk ultimatum që, “po
rregullohet dot më. nuk më dërgove
- Unë e di se shumë nga ne janë hakun, të pret e
vrarë, por duke e patur frikën se keqja”. Ai ia dërgoi
më zinin, nuk di me saktësi se paratë të nesërmen
ku ndodhen të vrarët me shu- me Fejzo Kandën.
micë, nuk dua të më thuash se Kështu që gjeti ditën
ku janë vrarë një dhe dy vetë, dhe u hakmorr.
por atje ku ka të vrarë me shu- Mbasi po gdhihej, u
micë. fshehëm tek pylli i
- Po, - më tha, - midis fushës së kishës së Filatit ku
Filatit dhe Finiqit ka mjaft të qëndruam gjithë
vrarë, por me shumicë janë në ditën. Në mbrëmje
këto vende : tek ura e Filatit, në shkuam dhe pamë të
Granicë, në Prapal të Zaimit, në vrarë tek bahçja e
Spatar më kanë thënë se ka Feim Takës që kishte
shumë të vrarë, në afërsi të rreth 10 vetë të vrarë.
Kotrofios, tek Pusi i Gjerë etj. Kaluam tek Pusi i
- Mirë, - më tha, - po ku ke Gjerë në Kotrofio
ngrënë gjatë këtyre ditëve ? dhe për tërë natën
- Po në fshatin tënd kam ngrënë, udhëtuam për në
- i thashë. Konispol.
U ndamë miqësisht me Kriston. Kjo duket si një
Në mbrëmje u verifikuan të përrallë, por jam i
gjitha këto vende që më tha ndërgjegjshëm, se
Kristua dhe midis tyre kam këto janë plotësisht të
njohur : vërteta, se i kam
P a g e 1 6 O u r W o r d s

Dead Albanians due to Current Dictatorship in Albania will they get a resolution? (not done yet)

Lirak Bejko Dead

I vdekur nga Diktatori dhe
vjedhjet e familjes se tij,
Berisha

One last dictator

in Albania Left to
be judged!!!
Not done Yet!!
BURG
V o l u m e 1 3 , Is s u e 4 4 P a g e 1 7

A truth and a crime that Albanian Ismail Kadare did to this young man & no one is held accountable
P a g e 1 8 O u r W o r d s

Vrasjet e pazgjidhura ne Shqiperi ——presim rezultatet shpejt….

Deputeti Fatmir Xhindi

Gentian Zguri….rezultatet???
V o l u m e 1 3 , Is s u e 4 4 P a g e 1 9

Vrasjet e pazgjidhura ne Shqiperi—-presim rezultatet shpejt...

Isa Copa duke hetuar pronat ne Gjirin e Lalzit te familjes Konomi —— presim rezultatet
 P a g e 2 0 O u r W o r d s

Ngjarjet e pazgjidhura ne Shqiperi——presim burgimin e perjetshem te familjes diktatoriale Berisha!!

Kush e Organizoi Protesten? Ku ishin Organizatoret?

4 Fajtore pa Faj gjenden vdekjen ne 21 Janar 2011

Kush drejton forcat shteterore mbrojtese? Cilat jane procedurat e Policise para se te vrase?

Pronare banke ne Shqiperi, e papune!! Si te behesh Bilionere ne 3 muaj!!! Elvana Hana mbesa e
L.Berisha..Burg
V o l u m e 1 3 , Is s u e 4 4 P a g e 2 1

Vrasjet e krime te ndryshme te pazgjidhura ne Shqiperi….Burg...

The Blair Connection

Vjedhja e lejuar ne Shqiperi e pronave per tu nder-

tuar rezervat ashtu dhe e mineralit te brendshem ne
Shqiperi.
FLuturime Falas me urdher te
….

Hilja e Investimeve te huaja ne Shqiperi!!! Si pastroen parate nga peshku qe eshte qelbur nga koka!!! Burg

Spitalet e Ndertuara me leke nga Tirana

ne Qipro, Ishujt Keimen nepermjet nje
grup manaxhimi ne New Jersey, USA.
Keshtu jane pastruar shume para te
vjedhura ndaj popullit SHqiptare.

Si mund te pastrosh parate e vjedhura

nga viti 96-2005 nepermjet llogarive pa
emer ne ishujt jasht Shqiperise...
 P a g e 2 2 O u r W o r d s

Disa Ngjarje e pazgjidhura ne Shqiperi nga Prokuroria...Kur vete Ina Rama ka frike per Femijet e saj!!

?
Duet nje Kryeprokuror allcak qe te
zbardhi ceshtjet te pazgjidhura qe nga vi- Perse nuk u pane dokumentat qe verifikonin
tet 1944!! fjalet e Albana Vokshit dhe e dergonin te qeli
ate me bashkepunetoret?

Disa nga ceshtjet qe kane kaluar pa hetuar ne Shqiperi!!

So far in Albania the only way to make it is to keep

your promises and Ilir Meta and spouse is an ex-
ample of it….Will everyone else learn from it or
shatter in the high cliffs….the only victor in the Perse nuk u hetua shkelja e kushtetutes Shqiptare
election battles!!!! nga Prokuroria? A thua ka marr fund drejtesia?

Bilioneret e Rinj te pa Prekur ne Shqiperi qe bejn hesapet me $$$ e popullit me keq se S. Berisha...te shohim
ndryshimin dhe per A. Xhillarin (burg apo jo)

The leader of Opposition before now Premier in Albania

rather spend $$ on luxury vacations in US rather than face
the facts and reality in Albania!! Could it be that he’s so
implicated with the GOV. that he can end up serving life
sentences? Time will tell

Njerezit vdesin ne Shqiperi sepse Sekseri I lejeve

te ndertimit ne tirane Alban Xhillari me E.ramen
nuk cajn koke perhapesira midis ndertesave qe te
kalojn makinat e urgjences. Me ato ne Shqiperi, A pyet njeri ku eshte burimi I
kercenimet dhe blerjet ecin, po jo me ne pertej milionave $$ qe ky njeri eshte
Oqeanit. kukull?
Alban Xhillari Sekseri I
Lejeve te ndertimit tani kush
eshte se E.Rama iku?
V o l u m e 1 3 , Is s u e 4 4 P a g e 2 3

Vjedhja e Mineraleve, Pergjegjesit!!!!Burg...

Mineralet ne very te shqiperise te

monopolizuara!!! Perse?

Floriri nepermjet mineraleve

Vdesin njerezit per tu pasuruar njerezit e Kryem-

inistrit Shqiptare bashk me Fatos Nanon si sekretar
PD’s ne Washington DC. USA

Fluturime me parate e mineria-

ve te populit Shqiptare...

Hilja e Investimeve te huaja ne Shqiperi!!! Njerezit pergjegjes...Burg...

Stream Oil Albania has a direct connec-

tion to Shkelzen Berisha as well as to his
sister Argita Berisha...te tjeret kane vec
1% si kukull qe jane...

Si mund te vjedhesh token parate e prona- Argita & SHkelzen Berisha Pergjegjes per
rit te tokes me ane te kompanive nafte fan- vjedhjen e naftes nga pronaret….
tazme nderkoh fshiet nga pas vete KM.
 P a g e 2 4 O u r W o r d s

Disa mbikqyrje nga pertej Oqeanit mbi familjen Balliu!!!! BURG

Fahri Balliu I paprekshem ne
abuzime ndaj popullit te el-
basanit!!! Ta kthej koken pas
te shohi rrobat e grisura qe ka
pas...
Henris Balliu Guilty as part of
Gerdec Tragedy as well as be-
ing part of it!!!

A ka burra me ne ate vend???

700 Punetore te firmes Kurum ne
Elbasan ne proteste!

Kush nga keta nuk ka Ilegalisht Perfituar Financiarisht ne kurriz te popullit Shqiptare??? Te tere fajtore!!!

Human Right Violators as an inheritance from the so

called bearded man Tos Nano in Albania!!
V o l u m e 1 3 , Is s u e 4 4 P a g e 2 5

Lidhja Vokshi—Xheka —-Spahiu—-klani Berisha ...BURG

Albana Vokshi Florentia Xheka Arjan tartari

cfare kane keto te tre te perbashket/?
Jane kukuallat e Klanit Berisha duke mbajtur kompani
ne emer te tyre por qe gjenden Berishat nga pas

Kumbaret qe kane interesa financiare te perbashketa me opoziten e

Rames qe pagoi $$$ Fatos Nanos per postin e kryetarit!!!

Fatos Nano u debua nga posti Kryeministrit nga nderkombetaret Amerikane!!! Burg per vrasjen e Hajdarit

MIHAL DEDJA

Azem Hajdari I
vrare nga bash-
kepunimi Nano- Import Export I Droges ne kohen
Berisha!!! e Fatos Nanon ne Shqiperi ishte ne
kulm te larte te Europes...

Kryengritje
nga njerez Koha kur Ishte Fatos Nano ne pushtet ne
me arme per Shqiperi , kur krimi dhe rrembimi ishte 1
parate e mij perqind lart
vjedhura ne kohen piramidale
& ate qe vijoi me pas me fatosin
 P a g e 2 6 O u r W o r d s

Media, korrupsioni ne Shqiperi nga Berisha tek basha tek rama nuk ndeshkojn asnje ne RAPISCAN Scandal
A do e ndoshkoj njeri Rapis-
can dhe njerezit e tyre ne
shqiperi ne burgjet Ameri-
kane? A jane institucionet
Amerikane ok me korrup-
Sold billions of shares of con- sionin? SEC?
tract of Rapiscan for 50 cents
USD.

Vrasesi ne 21 janar tani ne krah te Edi Rames, vrasesit bashk ne zgjedhje, ai qe I nxorri dhe ai qe I qelloi...
V o l u m e 1 3 , Is s u e 4 4 P a g e 2 7

Te perziet mafia e naftes dhe tere diplomatet pjese e tyre...

Dritan prifti u Aktivizua per te prishur leket e naftes qe Meta do jepte me

urdher nga kompanite e naftes offshore qe moren urdher nga Berisha.

Urdheri jepet dhe prifti helmoet dhe vdes me pas….kush ka helmin dhe ku
po mbaet qe po vdesin shume me Lukemia...po perdoret stili Putin ne 20
vjetet e fundit ne Shqiperi per te helmuar njerezit…
Patozi pjese e droges me Edi Ramen...

Minatoret e shtypur dhe perse nuk investoet ne fabika ne shqiperi...

Minatoret ne MIHAL DEDJA

Shqiperi vdesin
se Saimir Mane
do te shkeli mbi
kafka njerezisht Droga qe filloi biznesin e pastrimit
per te pastruar te parave ne Shqiperi...perse nuk
parate e mafias... investoet ne fabrika por ne droge?

\
Lavatricja e parave te balkanit…
Escobar 2021
 P a g e 2 8 O u r W o r d s

A Funksionon Kontrolli Shtetit ne Shqiperi

Shembujt e Parave qe vijn

drejt SHBA nga vendi me I
Varfer ne Europe... Perse?
Poverty….

Berisha & Podesta group looses Albanian Americans oust the premier SB Jail & restitution for Podesta

The Albanian Mafia Lobbies

against the rest of Albanian Ameri-
cans!!! The Global War Continues..
Nje vrime ne uje me keshillat Will it escalate into world conflicts?
drejt Shqiperise….zvogelimi I
reputacionit te Podesta
Group per hir te familjes Ber-
isha… SO far no more Prem-
ier...how do you like those
apples?

Same status Quo as before, what’s

Is the money being diverted to the Podesta group
for retaliatory against those that tell the truth
outside of Albania? So far YES...the war goes on..
hiding behind AMB. LU in Alba-
nia? Who is controlling our US em-
bassy since its not our state dept…
Two embassies inside one in Alba-
nia: one that sells everything for a
price and is governed by local mafia
not our state dept, another who
deals in apps current rate 30k USD
a person...Time to clean house in
Albania
V o l u m e 1 3 , Is s u e 4 4 P a g e 2 9

Kosovo Border giving land to Montenegro, why?

Ghost salaries with foreign corp. in Albania… How EDVIN Rama launders money for the world in 2022
P a g e 3 0 O u r W o r d s

Declassified (continues)
V o l u m e 1 3 , Is s u e 4 4 P a g e 3 1

Declassified pg2
P a g e 3 2 O u r W o r d s

Declassified 3
V o l u m e 1 3 , Is s u e 4 4 P a g e 3 3

Declassified 4
 P a g e 3 4 O u r W o r d s

2nd New Pipeline in the hands of the Mafia in the Balkans...Will USAID Fund Mobsters or Freedom?

Sokol Olldashi the opposition inside the GOP in Albania gets assassinated and no one investigates...Suspect one ?
V o l u m e 1 3 , Is s u e 4 4 P a g e 3 5

Balkans 2 New Pipelines in the hands of the Mafia, Cold War? (land grab ownership Nazi style)

Vjollca Mece & Dritan Shtylla kidnapping/killing children in communism era in Albania now heading NGO!!!
 WE ARE ALSO ON THE WEB
WWW.NEWLIFEAACO.ORG

Non Profit Charitable

Organization

Cdo njeri mund te behet anetare dhe te bashkoet

“ N E W L I F E ” J E T A E R E me misionin tone per te krijuar nje shtet te vogul
ketu ne kete continent te madh. Te ndihmojme
njeri tjetrin qoft dhe me nje keshille te thjeshte.
1774 - 76 street
Suite D3 Kjo eshte nje thirrje per te informuar njeri
Brooklyn, New York tjetrin plus dhe per projekte te ardhshme qe jane
11214
ne pune e siper. Se shpejti nje Shkolle Shqipe
Phone: 718-594-0511
Fax: 201-795-4795
Anglishteje dhe nje vend ku te gjith njerezit te
E-mail: Endri@newlifeaaco.org gjejn nje strehim nga cdo hall apo nevoje. Bash-
kimi ben fuqi dhe Zemra e Vullnetarit nuk ka
cmim.
Building a Future One Person At a Time...

mbajtur vesh, pastaj zgjati
paksa kokën jashtë dritares për të
parë, por qielli ishte pus prej
reve të dendura që vazhdonin ende të
lëshonin mbi tokë flokët
e dëborës. Në çast ndieu të ftohtë dhe
nga kjo e futi kokën me
të shpejtë brenda. Famullinë
gjithandej e kishte mbërthyer
heshtja. Diku aty në të zbardhur të
ditës, kur sapo e kishte
këputur gjumi, dëgjoi një zë të njohur
që e thirri:
- Gjergj! O Gjergj!
Gjergji u rrotullua në shtrat sikur të
ishte në ëndërr, por
kur e thirrura e djalit u përsërit,
përnjëherë u ngrit ndenjur,
303
Një libër për Arbërit
fërkoi sytë dhe nisi të mbante vesh.
Pastaj brofi me të shpejtë
në këmbë dhe zuri të vishej. Në
parvazin e dritares së dhomës
së tij ishin mbledhur dy zogj të
mardhur. Njëri prej tyre, me të
dëgjuar zhurmë në dhomë, shkundi
krahët dhe nisi të cicëronte.
Gjergji zbriti me të shpejtë shkallët
duke menduar dhe duke iu
lutur zotit që të mos dëgjonte ndonjë
lajm të keq per atin, u dha
përnjëherë i tek pragu i portës.
Me të ndier kërcitjen e derës, Rudini
bëri përpara dhe,
kur Gjergji nxori paksa një pjesë të
trupit, tha:
- Gjergj, Leka ka çue fjalë të shkojmë
edhe ne tek kalaja
e Dekajve.
- Leka?!
- Po Gjergj. Leka m’ka dërgu këtu.
Megjithëse nuk besonte se Rudini
mund t’i përgatiste
ndonjë rreng tani që në famulli nuk
ndodhej as atë Buzuku,
në fillim Gjergji, sepse hezitoi dhe
nisi të vriste mendjen se për
ç`arsye Leka e kërkonte tani që ishte
thyer mesi i natës. Por kur
Rudini i tha se ishte dhënë kushtrimi
dhe se ata, pasi të ndezeshin
zjarret, duhet të shkonin tek kalaja e
Dekajve.
- Si?! Nuk e ditke, Gjergj? - pyeti i
habitur Rudini.
- Pasha atë zot nuk kam ndie gja prej
gjaje. E kam pas
mendjen tek atë Buzuku që nuk është
kthye prej së mbramshmes
në famulli. Ka shku në Tivar për
punën e atij libri dhe... Pa më
thuaj një herë!
- Gjergj, ndajnate turqit kanë rënë
tek perroi i Kirit. Ata
kanë dash me na sulmu. Gjithë
malësorët janë nis në luftë.
A nuk i ke ndie? Duhet të kisha ardh
më parë me të thanë. Baca
Marash më tha t’u biesh kambanave
kur ta shohësh që tek kalaja
e Dekajve janë ndezur zjarret.
Gjergji e humbi toruan për një çast.
Me vete mendonte
se si ishte e mundur që ishte dhënë
kushtrimi dhe ai nuk kishte
dëgjuar asgjë, ndonëse kishte
qëndruar gjithë natën e natës pa
vënë gjumë në sy, duke menduar për
kthimin e atë Buzukut!
304
Skënder Braka
- Rud, përse duhet me i ra kamba-
nës? - pyeti duke
shpresuar të mësonte sa më parë
arsyen e kësaj pune, ndërsa zuri
vend mirë aty ku shikim i tij kapte
zonën përreth nga majat e
kodrave deri tek bedenat e kalasë së
Dekajve.
Rudini zuri ti shpjegonte Gjergjit me
pak fjalë se pasi të
Skender Braka
dëgjoheshin kumbimet e këmbanës
edhe Lekgjonajt, duhet të
ndezin zjarret gjë që do të thotë se
edhe ata i kanë dal turkut
përpara dhe nuk e kanë lënë atë të
kapë i pari grykën e Zogës
nga ku ata mund të futen për t’u rënë
trimave nga pas.
Gjergji, ndësa dëgjonte shpjegimin e
Rudinit, mblodhi
grushtet përpara buzëve dhe zuri t’i
ngrohë me frymën e tij.
Kaluan disa minuta pa i hequr sytë
prej andej nga e kishte
përqëndruar shikimin dhe pa këmby-
er asnjë fjalë me Rudinin
që, edhe ai, ishte mbledhur në cep të
murit të gurtë dhe
vështronte andej nga kodrat e
largëta.
Në ato minuta të gjata pritjeje të dy
djemtë filluan të
ndienin veten njëherësh të vetmuar
dhe të shqetësuar për
atë që po ndodhte andej nga kryhesh-
in luftimet. Përderisa
zjarri nuk ishte ndezur ende tek
Kalaja e Dekajve, kjo donte të
thoshte se atje luftimet mund të
kishin marrë për mirë. Kishte
të ngjarë që turqit të kishin sulmuar
me forca të shumta dhe
t’u kishin nxjerrë probleme trimave.
- Ej, Gjergj, shih atje tej, tym është
apo po më bëjnë
sytë? Mos është mjegull?
Gjergji mbërtheu andej nga tregonte
dora e shtrirë e
Rudinit. Mbi majat e atyre pemëve të
mëdha ku rrëshqiste
lehtë një fjollë e hollë, por që nuk
mund të përcaktohej dot,
nëse ishte tym apo masë mjegulle, si
ato që zbresin rëndom
netëve të vjeshtës shpateve të
maleve. Kërceu me të shpejtë
dhe hapi derën.
- Ta marri dreqi! - tha Gjergji kur u
kthye.
- Edhe mua se si po me duket. Nuk
është tym, Gjergj,
jo. Tymi ngjitet lart, ajo... Shih! Shih si
vjen e bie duke u
shtrirë përgjatë shpatit.
305
Një libër për Arbërit
- Ashtu them edhe unë. Po përse nuk
po ndizen zjarret
andej?
- Ku ta di!
Duke vështruar tutje shpateve, që
jashtë, diku aty nga
pjesa e prapme e famullisë, u dëgjua
përsëri e lehura e qenit
të tij, por këtë herë më e zgjatur dhe më
e shpeshtë e më
inatçore. Pas pak përzier me ato të
lehura, fare pranë portës u
dëgjua një zë i ashpër burri:
- Dom Gjon! Dom Gjon!
Gjergji e mori me mend se ai duhet të
ishte patjetër
plaku Marash, prandaj kërceu me të
shpejtë dhe hapi portën.
Plaku ecte duke mbajtur në duar një
pishtar të ndezur. Me të
ngjitur shkallët pyeti:
- Gjergj, a është ndezur zjarri tek
kalaja.
- Akoma jo Tatëzot, - u përgjigj Rudini
në vend të
Gjergjit, duke zgjatur kokën poshtë.
- Po dom Gjoni ku është?
- Ka do ditë Tatëzot që ka shku në
Tivar.
Plaku Marash priti në mëdyshje pa
ditur ç’të bënte,
ndërsa të dy djemtë vazhduan të mba-
nin vështrimin të
mbërthyer andej nga prisnin të ndizej
zjarri. Pas pak, duke
mbajtur litarin në duar, Gjergji u ngrit
ngadalë në këmbë dhe
thirri:
- Rud, zjarri u ndez!
Pa e zgjatur tërhoqi litarin
fort dhe kambana e rëndë
kumboi fuqishëm. Plaku
Marash u ngrit në këmbë
dhe mori
frymë lirisht.
- Do ta marr dhe Noin me
vete, - tha për qenin e tij
e vajti dhe e zgjidhi. Rudini
nuk i tha as po, as jo. Pas
pak
të dy djemtë zbritën poshtë
e, ndërsa lanë plakun
Marash
në famulli, dolën të çliruar
prej atij ankthi të
tmerrshëm që
kishin kaluar. Duke ecur
rrugës, Gjergji, ndërsa
ndiente nga
pas dihatjen e qenit, po
vriste mendjen dhe parashi-
konte se si
306
Skënder Braka
do ta priste Leka takimin
me të. Një copë udhë të dy
djemtë
e bënë pa këmbyer asnjë
fjalë. Secili me vete men-
donte për
punët e luftës. Tek kryqëzi-
mi i udhëve u takuan me
Himën
dhe Zefin e Nikajve. Me të
dëgjuar kumbimin e kam-
banores,
ata kishin mbyllur gjënë e
gjallë dhe kishin rendur me
të
shpejtë për t’u takuar me
shokët e tjerë.
“Thua që Leka të më mbaj