Νίκος Γαλάνης

Καθηγητής Χημείας
2ο Λύκειο Ηρακλείου
Παράγοντες που επηρεάζουν τη θέση της Χ.Ι.
Η θέση ισορροπίας επηρεάζεται από τους εξής παράγοντες:
(1) Συγκέντρωση των σωμάτων που συμμετέχουν στη Χ.Ι. (αντιδρώντα & προϊόντα).
(2) Πίεση, μόνο όταν υπάρχουν αέρια σώματα στη Χ.Ι. και κατά την αντίδραση παρατηρείται
μεταβολή του συνολικού αριθμού moles των αερίων (Δn ≠ 0).
(3) Θερμοκρασία.
Παρατηρήσεις:
• Η προσθήκη καταλύτη δεν επηρεάζει τη θέση της χημικής ισορροπίας. Η παρουσία κα­
ταλύτη απλώς επιταχύνει την αποκατάσταση της χημικής ισορροπίας.
• Η προσθήκη αδρανούς αερίου, π.χ. He, διατηρώντας σταθερό τον όγκο και τη θερμοκρα­
σία του δοχείου, αυξάνει το συνολικό αριθμό mol των αερίων που υπάρχουν στο σύστημα,
επομένως θα αυξηθεί και η συνολική πίεση μέσα στο δοχείο. Οι συγκεντρώσεις όμως και οι
μερικές πιέσεις των αερίων που υπάρχουν στο σύστημα δε μεταβάλλονται αφού το αδρα­
νές αέριο δεν αντιδρά με κανένα από αυτά τα αέρια. Οπότε, η προσθήκη αδρανούς αερίου
δεν επηρεάζει τη θέση της χημικής ισορροπίας.

Αρχή Le Chatelier
Όταν ένα σύστημα βρίσκεται σε μία θέση ισορροπίας και μεταβληθεί ένας από τους παράγοντες
της ισορροπίας, το σύστημα μετατοπίζεται σε άλλη θέση ισορροπίας. Θεωρητικά μπορεί κανείς να
προβλέψει προς ποια κατεύθυνση μετατοπίζεται η θέση μιας ισορροπίας (χημικής ή φυσικής), χρη­
σιμοποιώντας την αρχή Le Chatelier.

Όταν σε ένα σύστημα που βρίσκεται σε κατάσταση χημικής ισορροπίας με­

ταβληθεί ένας από τους παράγοντες που επηρεάζουν τη θέση της χημι­
κής ισορροπίας (συγκέντρωση, πίεση, θερμοκρασία), τότε η θέση της
ισορροπίας μετατοπίζεται προς την κατεύθυνση εκείνη που τείνει να
αναιρέσει τη μεταβολή που επιφέρουμε.
Παρατήρηση: Όταν μεταβληθεί ένας από τους παράγοντες που επηρεάζουν τη χημική ισορροπία,
το σύστημα αντιδρά και τείνει να αναιρέσει τη μεταβολή, αλλά ΔΕΝ την εξουδετερώνει πλήρως.

Παράγοντες Χ.Ι. Θέση Χημικής Ισορροπίας

c  αντιδρώντος ή αντιδρώντων Δεξιά
ή X.I.
α
c  προϊόντος ή προϊόντων

Συγκέντρωση (c) αντίστροφα, έχουμε:

c  προϊόντος ή προϊόντων Αριστερά

ή X.I.
α
c  αντιδρώντος ή αντιδρώντων
p  η Χ.Ι. πηγαίνει προς την κατεύθυνση που έχουμε λιγότερα mol αερίων
p  η Χ.Ι. πηγαίνει προς την κατεύθυνση που έχουμε περισσότερα mol αερίων
Πίεση (p)
• Αν η Χ.Ι. πηγαίνει προς τα δεξιά, τότε η απόδοση αυξάνει, α 
• Αν η Χ.Ι. πηγαίνει προς τα αριστερά, τότε η απόδοση μειώνει, α 

http://schoolchemistry.blogspot.com (1) e-mail & MSN ID: schoolchem@gmail.com

 1) Εξώθερμες αντιδράσεις (ΔΗ < 0):
Αριστερά
• θ X.I.
ΚC  ή ΚP 

Δεξιά
• θ X.I.
ΚC  ή ΚP 

2) Ενδόθερμες αντιδράσεις (ΔΗ > 0):

Δεξιά
• θ X.I.
Θερμοκρασία (θ) ΚC  ή ΚP 

Αριστερά
• θ X.I.
ΚC  ή ΚP 

3) Θερμοουδέτερες αντιδράσεις (ΔΗ  0):

• θ  ή θ  η Χ.Ι. και η ΚC και ΚP είναι αμετάβλητες.

Παρατηρήσεις:
• Με αύξηση της θερμοκρασίας ευνοούνται οι ενδόθερμες αντιδράσεις.
• Με μείωση της θερμοκρασίας ευνοούνται οι εξώθερμες αντιδράσεις.

Για το σπίτι:
(1) Δουλέψτε τις ασκήσεις 21, 22, 23, 24, 25, 26 από τις σελίδες 134 και 135 του σχολικού
βιβλίου.
(2) Σε δοχείο εισάγεται ποσότητα N2O4 (g) και αποκαθίστα­
ται η ισορροπία: C
Ν2Ο4 (g) ⇄ 2 NO2 (g), ΔΗ > 0
Τη χρονική στιγμή t1 μεταβλήθηκε ένας από τους πα­ 1
ράγοντες της χημικής ισορροπίας, με αποτέλεσμα να
μεταβληθούν οι συγκεντρώσεις των δύο σωμάτων σύμ­
φωνα με το διπλανό διάγραμμα. 2
i) Ποια καμπύλη αντιστοιχεί στο κάθε σώμα;
ii) Ποιος από τους παράγοντες της ισορροπίας μετα­
βλήθηκε και με ποιον τρόπο; 0 t1 t
iii) Ποια μεταβολή παρουσιάζει η απόδοση της αντί­
δρασης; C (mol/L)
(3) Σε κενό δοχείο εισάγεται μίγμα CO και Cl2, οπότε πραγ­
ματοποιείται η αντίδραση:
0.5
CO + Cl2 ⇄ COCl2, ΔΗ <0
Στο διπλανό διάγραμμα δίνεται η καμπύλη αντίδρασης
ενός από τα συστατικά της αντίδρασης. Ποια μεταβολή
θα παρουσιάσει η καμπύλη αντίδρασης του συστατικού
αυτού, αν η αντίδραση πραγματοποιηθεί:
i) Παρουσία καταλύτη;
ii) Σε υψηλότερη θερμοκρασία;
0 t1 t (s)
http://schoolchemistry.blogspot.com (2) e-mail & MSN ID: schoolchem@gmail.com