gl.njv,d>njlikj g[ .

en
e l wj e
Mc jø K t
(5 jp
8 ) Ou
qàÕtjqW.tjv,;ÕcjkW.njehcj

ek.njkMin j;Õcjp Ouv,gmLiÕcjw W· ekL.wjb [EÕthcj dM ·cj percj/u ihjll· eku.· percjaeK>cj ar.gH j lajlkEuqN.·a K>râ
s×U qN.·(1962)´ gi tum.tj(2)gHj alEua qItLawEupN.nj ¤builjenewnj õt· qJkLÕcja wE utYu sEukEua KicjlMÕhj aeK>cjar.v,;Õcj
kW.njt· d,ducjkM.tjldEukLÕcjm ·cj fuihj$Jr â gek.·tLa wEup N.nj ¤bu iljenewnjõt·elwj nkEue qN.tjm WYe b.j aup jD up ja.;Õcj
nkEuawEuepcjepcjrâ huitjgH jr p:YqN.·(1988)´ gi tuawje gtjg Hj gek.·kW,B. p:YkMinj ;ÕcjgmLiÕcjt· du cjsquicjawEu¤builjenewnj õt·
hW·m.njtYu sT½,kLÕcjSס kualE ua qItLawEup N.njt·râ aKi cj\K.hW·lajg Hj epÌT½, Sס(1988)gHj \p,TN.nja. alu·kMin j;ÕcjbM.
mWYtYu v,;ÕcjkW.njbW YmgLiÕcjt·e lwj p>lup jker.· p:Ye pÌT½,Sסg Hja uitjr â
alEuaqItLawEupN.nj ¤builjenewnjõt·wW· tcja.tjmikj p:YepÌT½,Sס(1988)gHj muelwjhW·qPgRum WYq.jtYu luinjbpinjkÕL cj
epÌT½,Sס gH j nkEu\zhtjp N.nj´ amicjp N.njr â kW,B. eku.· v,;ÕcjkW.njT½,Sס g mLiÕcjt·e lwj ducjdwjaqicjp N.nj ;EÕ;iÕkj´
p[Yp[.·´ Dznj]k.njgHjhW·m.njtYu epÌT,½ SסgHj hW·suipjtuicjpÒornjlwjmWYq.j d,aupjekL·a.nigJu per·per·râ Sg, alEuaqIta L wEupN.njt·
rnjkEugW·peq.cjkMinj;ÕcjRuq·cjgHj mWYnYmWYbJutYu p:YqN.·(1990)gHj ekL.njbdHjptuinjepÌRYum.Yrâ p:YepÌRYum.Y(1990)gHjpLnjelwj alEuaqItLawEu
pN.njt· hW·zN,m.YtYu k[a.gek.·dImwjker\zIek.njgkU (am[iÕ,q.,dJmuikersJafWY²K[Õpj) dwja·cjq.njquk[I k:iÕkjk:iÕpjgHjbWYmeTcj
lEurâ huitj×Uk[a.m.Y gek.·dmI wjker\zIek.njgkUgHjtuY qWhj;.·epÌRYum.Y(1990) v,;Õcjk.W njgmLiÕcjt· RYusHjptuinjlwjeztjeztjgHj
hW·Dm·kjR up jr omW Yq.j SkjqJa .awE u atuicjp ktie ]t·p Lnjr â
alEuaqItLa wE up N.njt·w W· mW YaSkjtYum WYa Skj ekmj z{.pjkLÕcja wEukMin j;Õcj sE ukEua KicjlMÕhj$Jr â awE ukMinj ;Õcj
alEua qItLa wEu pN.njt· ekmjz{.pjlwjgHj nkEup MikjS סv,;ÕcjkW.njt· tupj sui tjtYu RY usH jptuin jlwj p:YepÌRYu m.YqàÕtjqW.tjv,;Õcj
kW.njt· hW· e qcj râ huitjq.jwW ·tYu alEua qItLa wE upN.nj t·w W· v·cjg W·d Hja lEua qI v,;ÕcjkW.njt· RY us Hjp tuin jn kEue pÌRY um.YgH j
fnjznje kL.njbdHjkÕL cj p:Ye pÌRYum.Y(1990)gHj hW·a ·cjzN,tYu TpjkelcjekL.nj bdH ja . epÌRYu m.Yp:YqN.·(2010)$·p Lnjer.cjgH j ef[·lwj
qàÕtjqW.tjtYu lel.cj]t,lwjtYum· cjr â Sg, tCYalEue kL.njqP epÌRYum .Ye r.gH j hW·g W·lel.cj]t,$Jr â
alEuaqIt·wW · eqN.wj xpedeScjs pj kEu epÌRYum .YqN.· (2010)gHj lel.cj ptitjlwj p:Ys MtjtCY(8)´ gi tum .tj´ qN.·
(2010)gHjrâ eqN.wjxpedeScjspjkEu epÌRYum .Yg mLiÕcjgH jwW · dHja r.kEu\zhtjkEu percja Kkj aKYu eb.jp ercj;ÕcjkW.njg mLiÕcj´
qM.percj;ÕcjkW.nj g mLiÕcjkJu´ t.dN.lwj aeK>cja r. v,dsEuds,kEu alEua qIpN.nj ´ eb.jd sE uds,kEu alEuaqIpN.nj eku.·
v,lup jd M·cj epÌbtiukjd Im wj ker\zIg mLiÕcj bWYm etcj\gtje r.cjg Hj v,suin jqkJue qN.wj p ed´ tLp v.eqN.wjxped eku.·
qM.percj;ÕcjkW.njwHj]k·cjt· hJug,pãpÌkÕL cj×W·râ hJueq.cje q.cjmà, alEuaqIpN.njt· v·cjgW·gW· z,N m.Y p:YepÌRYum.YgHj ds,ducj(Åkitcj)tYu
pelwjp eÈtjfnjznj lwjer.cjâ k:iÕpjqkuipj alEua qIp N.njg mLiÕcjt·g Hje lwj qPv·cjro × ukjtitje T.· ×Ut.l[iÕcjpN.njtYu
lup jk:iÕkjm ·cjk:iÕpj´ lupj ektjm· cjdN.Y p:Yeb.jk[ef.aj eTcje TcjlEulEurâ eb.jk[ef.aj wW · m· kjtitjkLÕcj ×Ug ek.·k[ef.aj
alEuaqIpN.nj dkjptnjlwj p:YqN.(· 1993) mdHrj â huitjgrHj epÌRumY .Y(2010)$·gjH alEuaqIp.N njt· fnjznjlwj qWkjg·zW ,N m.Yehcjrâ
gek.·a lEumW Y´ eb.jalEum WY v·cjhW·g W·zN,v,t·g Hj kM.tj ldEus Eud N.m·cj nkEue qN.wj xpedepÌRY um.Yg HjkJu´ nkEue qN.wjxpedqzi ucj
qPdtnjlwj p:YqN.·(2008)gHjkJurâ p:YkEueqN.wjxpedqzuicj(2008)gHj kEulwjaeK>cj kua wEualEuaqIpN.njt· gW·Kuicjbuinja .;.jzmLicj
mdH jtYu alEua qIp N.njt· hW·d,lup jdu cjR Yum.YmW Yq.j gW·lwjdN.YkS· cjkLtj Twj (25^) k:iÕ pjkL·tuYtYuer.cjgH j gW·S Eue ktjr â
alEuaqIp.N njt·wW· epÌRYum.Yq.N ·(2010)gHj ekL.njqPkEubWYmbL,/,tYu d,;iÕkjepcjkEu percjbbWYDwjer.cj /uinjrhJug,m·cjkJuelwj
ntYdHjkÕL cjm.nj hW·eqcjer.cjgjH p:Yak.Yar.kemL.nj alEuaqIp.N njt· Dm·kjm·cjRupjrogHj T½,m·cjqkjqIrâ tYupnL j v,;ÕcjqA.cjt·
qWkjg·k W ÕL cjlCtj epÌRmYu .Y(2010)gHjelwj alEa u qIpN.njt· hWd· uct
j Yrâ edàtjbkjm·cjeqN.tjdmI wjker\zI;.·´ ekL.njqPkupE ercjbbWYDwj
;.·m à, mu huitjgW ·pÌt,eT.· v,kLÕcjlCtjt·er.â Sg, epÌrY um.YhJug Hj dH ja r.qàÕtjqW.tj v,;ÕcjkW.njt·e hcjrâ dHjt.l[iÕcjv,
;ÕcjkW.njt·râ alEuaqIpN.njt· zN,a.m.Y nkEunYsNÕkjsN.Y´ nYlJÈ.njrmà, dHjqWhjepÌRYum.Yeztjeztj hW·eqcjer.cjtYu dHjalEuaqI
v,;ÕcjkW.nj t· RYus Hjp tuinj lwj nkEue pÌRYum .Ye $.cjg Hje lwj hJuhW·m .nj r â huitjg Hjr qWhje pÌRYuhJumà , gH j qàÕtjqW.tjtitjkLÕcj
×UgׯgL·Åqihjv,;ÕcjkW.njt· bL,bL,/,/,´ eztjeztjer.cj mdHjrâ epÌRYum.YalEuaqIpN.nj ducjqzuci jkEueqN.wjxpedqzuicj dkjptnj;Õcj
(2008)tYu mrnjlwj ekL.njqpP q :Y .N ·(2010)$·gHj v,;ÕcjkW.njknMi j;ÕcjpOut·qufJ auitj K[pjsnjs.bWmY £zihjnkjtYu kEuqàÕtjqW.tjauitjvigHj
ptuinjT½,$.râ
 g[.enwj ¤eKtjpOuõ tr,pÐitj×U asIa znja eK>cja r.mNihj eku.· kEupv.v,;Õcjk W.nj

m.tik.
k@ ¤ pRuicj õ mukjlikj (4 ´ 5)

percjg kUmnj
percj kMinj; Õcj
percjv Iq Mh je k.njgkU ek.nj; ÕcjarcjgW·l Ju
v,gHjp lJum ·c jer.
qL,pW,percj; Õcjk W. nj eku. · eb.jpercj; Õcjk W. nj
mukjlikj (6)
mukjlik j (18)
gu$ jfEuv ,gHje r.í*
percjg kUmnjk Eu percj; Õcjk W. nj(2010)
mukjlikj (9)
mukjlik j (21)
aeK>cjw >dgkUg W·\ mhj t.l[Õic jv ,gHjer.í*
mukjlik j (12)
kb[
eb.j eku.· ;ÕcjmnjtMi
(gL·cjt roeb.j eku.· siutjD >tjek.njgkUmnj)
siupjk LÕcjr (2010)
mukjlik j (15)
muk jl ik j(31)

percj; ÕcjqA.cj
percjkEu pv.
percjpãpraja wEua .$.fIeltjp>cj
btiuk jq Ruih jl v.tj pãgiu$ jg $aiut jv i
gL·c jt rot kjk [. percj/ iuhjl lmjk M. tjd M·c j
muk jl ik j (22)
mukjlik j (36)
percjk elcjpvIp vpj aKic jp !ipkÉa]k.nj/kj
mukjlik j (25)
rm{.cjx tukvcjg Hj d,dHjR uih jkNk j
pRuicjbJu lik jptjgkUmnj an.gtj
mukjlik j (29)
v,|gip jd op N. nj siup jb diup jK l·k jK nI eku. · gek.·v,;ÕcjkW.nj (Civil Society)
kW . njb l,dun jf .j mukjlik j (32)

v,;ÕcjkW.njt· d,ektjm·cjt.l[iÕcj quicjB.ebÐ.njlikjalEuaqI
(3&6&2010) ek.njhed· (IMNA)
qW kjg W·p elwjp eÈtj qui cjB .ebÐ.njli kjt njm Ul
alEuaqI p:YkW.nj(ek[.kjtlcj, ) pWiÕcj;Õcj;.j bu r,tNcjqIgH j
ek.nj;ÕcjkW.nj t· d,ektjkEum ·cjt.l[iÕcjquicjB.râ
el.njkÕL cjqN.·tYuet·gHj ×UkEua lEuaqI t· v,t·T·kj
pcjkuE ¤eq.tjõvivrâ kep>tj×W·pMikj eqHjm·cjbWYmgLiÕcj qWkjgW·quicj
B.gHj ×U kEuv,;ÕcjkW.nj t· d,ercjtLÕcje kL.nj kEue r.cj q.j wW ·
v,;ÕcjkW.nj m WYtL hJurâ T·kjp cjkEu tib Il.tj( 100)Ruikje r.cj
hJulwj kJuelwj sEukEua KicjlMÕhj hW·g W·$Je r.cj v,hJur â
BwkW,B.tnjm Ul ap: YedqkW. nj r,gmL Õ ic j
¤¤gituel.nj kLÕcje t· qku ip jb[êh. ef[·lwj b du ip jb¡ Ì
kW.njgHj v,ek.jSEuv,ezN.jkW.nj tYu egtjbEuek[.wjr·cj B.ebÐ.nj
likjrâ tYuetHj v,qM.njr YkW.nj r â B.$· gH j qWkjv,gHje r.â
qWkjkW.njebHjt·(v,kW.nj)râ ywjr v,;ÕcjkW.nj t· hW·pelwj
peÈtjmà, v,gHjkLÕcjpelwjer.õõ q.jwW· v,(qkuipjb [êh.)hJurâ
nkEuqkupi jb[êh. ptitk j u]E qnjmWYkui!jDwjehcj q.jwW· v,;ÕcjkW.nj
qMtj]tÕ·mW YtL hJur â
Kri tjquicjB.gH j v,;ÕcjkW.njt· d,kEufauitj mdH jtYu
rnjtM·qWkjKritjquicjB. gW·a uitjqkjq.tYu ×UkEuv,;ÕcjkW .njt·
d,a.kEu\zhtjkemL.nj mWYtCYm,à v,pitL nkEualnjrâ kep>tj×W·
pMikj qWkjg W·quicjB. mpзS u´ du nj ´ ;iÕtj´ bÐIt·g Hj v,;ÕcjkW.njkWIgLo
×W·t· hW·f:iÕkjm· cjhW·g W· d,f:iÕkjkEutWEÕer.cj q.jw W· v,;ÕcjkW.nj
qMtj]tÕ·m NÕ·a .yukj(30)\pcjmW YtL hJur â
4 “OurTime” Mon Language Journal
g[.enwj ø eKtjpOu
¤¤qCikWI× W·m à, d,zkjkEub ÐI (4)alnjr â p:Ye g>tj;iÕtj
eqC.Y× UkW.nj /uitj(5)mu icjg Hj d,zkj kEu;iÕtj/ >a lnj râ lMÕhj\phj
\phj$· d,ekL.njkEum·cj bJ ugHjrâ ywjr hW·Ru·gpjm à, d,SkjzkjkEupLnj
er.cjõ õq.j wW · v,SkjhJur â
qWkjgW·pelwjpeÈtj B.ebÐ.njlikj lJul.jm·cjp:YkW.nj
(ek[.kjtlcj,)gHj ×UkEuq.N ·(2009)et· ptuinjT½,lwj #.nalEu
aqI meScjspjtg· HjkeJu lwj huitj×UkEuncj¤eq.tjõ vivDwjehcj
tYu qN.·tYukÕL cjet·gHj Dm·kjRpu jroh·mW .njrâ qN.·$·mH kelcjsquicjrâ
huitj×U aKkjaKYu]qnjtYu p:Yar.quicjKN·gHj lzYulza.×W·râ dHjaKicj
]kpjp ·kjB.kJ ue lwj B.ebÐ.njlikjg Hjw W· el.njkLÕ cjg itue m
qtÐhdutiygHjmH squicjKN·tYu quicjd M·cjsE ukEulMÕhj$Jr â
(1&6&2010) emWeK>wj q{mj,q·et.jS cj<
kW.njmNÕ·dM·cj p:YpWiÕcj;Õcjk[.cjtucj(k[iÕcj,tu·£mi²nyj) lP.jbM ·kj
tWEÕr,eq·(RHmj,\pvjaeRH²piucj,)gmLiÕcjgHj v,puicj\pIawEut·wW· qWkjgek.·
k[ef.aj lupj£picjdu cjRYum .Y(2010) gW ·kligW ·m.YgH j qJpLÕpjm· cjv,;Õcj
kW.njt· nddHej k.njgek.·k[ef.aj nnYaDm?er.cj gWt · Jektjrâ
gek.·kW.njmui cjl.nj(muicj,lnj,) b¡ÌeqNhj/cjk[. k[.cj
lukj(k[iÕcj,litj) eqC.Y\K.×UlP.jb·M kjk[.cjtucj/ui tj/>muicj p:YkW.nj
(ehWpu·)gH j s×Ug ituem(17)gHj v,;ÕcjkW.njt· qWkjgW·dHj ek.njg ek.·
k[ef.ajg Hj bkjk·kjm ·cjsrcjr â
¤¤ek.njkW.nja.yukj(15)qN.· lP.jltUqufJ auitjt·gHj
d,lupj gek.·k[ef.ajrâ v,hW·lupjt·gHj lupja.srcj v,dsEuds,
kMin j;Õcjr õõq.jwW · BpÈm·cje r.cj v,d,du cjs סkjlwjm WYtL hJur â
tkj$.bJuek.nj kW.nj eku.· ektj$.wcjpUgE uek.nj
kW.njbWYKemN.njkJu´ k·kj$.srcjgek.·kW.njsHjkW.njtYu Skjk·kj
srcjek.njkW.nj lÐê ;Õcj( 5)ar.pje r.cjg Hje lwj gW ·tJektjr â
No.58, June - 2010
 elMcj (58) gitudàÕinj´ qN.· ø 1372
k@pRuci j g[.enwjeKtjpOu

p:YkEupapjB.gHj kEumimkW, B.TPkjsMtjtY lupjgek.·k[ef.aj

(1&6&2010) Kuicjeq.jk (Kaladan News)
p:YkEutWEÕr,reKcjwW · p:Yg itue m(29)gHj sp·kjB.tnjm Ul´ tnje l¡>wj´ tnjqLÕcjt·tYu p:YkEup apjB.gHj kEum im kW, B.t·
lup jgek.·k[ef.ajer.cj gH j gW·tJektjr â
kW, B.tnjm Ul mW YtLm à, (1000)dekwj ´ kW,B.tnjel¡>wjmW YtLmà , (2000)ekwj ´ kW, B.tnjqLÕcjmW YtLm à, (3000)dekwj
d,kEuKritjlupj B.tYu likjaupjg tEuezN.j´ likjaupjpL, ´ ekNhj´ mH cj mpзkep>tjqucjes.YgmLiÕcjt·g Hj d,r.njektj×UmC,er.cj gW· tJektjrâ
lhJumi mkW,B. ×U;Õcje m.cje t.(em.cje t.£mi ² )mWYtLgHjm à, ¤¤ek.njw utjaY g Hj kS·cjtnjmU l(3)tnjrâ d,kEuKritjlup jB.
(1000)râ nkEum imkW,B.mW YtL d,TPkjs MtjtYr â tYup Lnj ptitjkEulikjp tuinj s rcj k[ef.ajmW YtN, râ nddH jek.nj g ek.·k[ef.ajmW Y
d,TPkjkEu sMtjtYr õõ q.j wW · v,hJur â
lhJumi m kW, B. ×U ;ÕcjBUqJ, et.cj( BU, qJ, et.cj£mi² )mWYtLg Hj ¤¤a.papjB.qN.· $·g Hj etMcjtMhjm· cjr â eTcje ktj
d,kEuKritjn.n. bJ uqN.·tYue t·e $.cj tYu ektj $.]qnjpi kui!jr â mucCÕhjelwj hW·d ,kEur â ek.nja YgH j dHjkW,B.tnjqLÕcjtYu d,kEu
Kri tjlup jB. (3000)ehcjr â Sg, yMÕbJulEue r.´ a.yukjmU s ie r.´ tuin jlwjB.mUs itnjer.´ mug ek.·lEum WY lup jlwjer.gH j
qM.njK[iÕtjtjp LiÕtjtjrâ tYum à, ptitjkEutN,pÐiÕnj s rcj gek.·k[ef.aj m WYtN,tYu nddH jek.nj g ek.·k[ef.ajmW Y kEuTPkjsM tjtYrõõ
q.jwW · v,hJuT½,râ
a.papj B. elMcjqN.· tYukLÕcjet·gH jmà , d,TPkjs MtjtY nddHjmi m kW, B. mW Yalnje hcj râ lMÕhjw W· qM.njwcjpU g Eub WYKemN.njr â
ptitjkEulikjtN,ptuinjs rcjrâ kEuTPkjsMtjtY p:YkEut,N likjp tuinjsrcjr â kEuTPkjs MtjtY p:YkEulikjaup jezN.jgHjr â muhuitj d,TPkjsMtjtY
bJu$·er.gHjelwj hW·loT½,kEu mi mkW, B.t·r â mi mkW, B.lÐê ;ÕcjgmLiÕcjt· d,kEum· cjm.Ykue b.jk[ef.ajg Hj rm{.cjtitjm· cj qCitjqCitjy[
er.cjg Hj mi mkW,B. hW·m ikjDm·kjyMÕmW YtL hJuloT½,râ

pWiÕcj;Õcjk[.cjtucj hW·lupjgek.·k[ef.ajm·cjhW·gW· bkjk·kjpLÕpjsrcj

v,l[iÕ cjk[ef.aj ;Õcjk[.cjtucjg mLiÕcjw W· ¤¤nkEuS.pj gu nj

qkui pjw nj ezN.jtucj£ zcj(qin j,sin j) ekcjdHjkÕL cjlwj qkuipj r,]tig>nj
(}tig·tuicj,mHê,) (lMÕhjxkÒ#gek.·k[ef.aj xêtucj£zcj)tYu v,a.
yuk(j 15)qN.· lP.l j ÐêqJufauitjt·gHj d,lupjgek.·k[ef.ajer.cjgHj
bkjsסkjm·cj v,;ÕcjkW.njer.cjõõ q.jwW· v,edqgHjmWYtL hJuT,½ râ
v,l[iÕcjk[ef.aj ek.njkW.njlCEÕt·w·W muq.jlEuqkuipjwnj
ezN.jtucj£zcj ercjtLÕcjkEuek.njkW.njt·gHj hW·hJuT½,tYu v,t·e lwj
mu hW·tJer.cjq.jw W· v,edqgHj SkjhJukEu#.njpRu icj (q{mj,q·et.j
Scj<)râ
eb.jk[e f.aj xêtucj£zcjk:iÕpjkiÕ: pjgH jwW· esH jm·cjpercjsסkj
nkEua lu·kMin j;Õcjm WYd HjkJue lwj eb.jlup j£picjg ek.·tNhjg mLiÕcjt·
hW·g W·a eK>cj esHjp ercjs סkj$Jf uihjr â percjK [Id r.cjgek.· k[ef.aj p>lupj a p: YTIb WI; ÕcjbM .

5
percjgkUmnj
e k .n j g k U e k .n j;Õc jarcjt· tn
kMin j ; Õc j b M . g H j
u w c j m n j g H j q u c jes.YK[êlwj »tel
K[êlwjlikjs·c j s pj k
cj kL .Y lw j B .q .mnjtYu ptuinjT½,$
.gHj puicjpÒo kel
likjpercjB.q.bM
pLnj tcjncjqkjqI percjtwjesNhj gkUeq·ekWajt·gHj
aY(v,K[êlikj) kelcjlCtjg L.Y p:Yr .zwcjmH .nj n .nj
gH jp Lnjr â p:Yr.zwcjmH .njn.nj wW · \zhtjv,sN,kLÕtjÅkkj
(tRutq j ·kiyu js.,lHyj) (5000)\pcjer.cjgHj K[êlwjrâ /uinrj \zhtj
ezN.jm ·cjg luicj$·kJue lwj gkUe q·e kWa jt· twje sNhj m.njkLÕcj
er.cj K[ê lwj g HjgW ·SE uektjr â pRUv,sN, kLÕ tj;ÕcjÅkkj K[êlwjp:Y
mH.nj n .njr.zwcjg Hj gW ·SE ue ktj atuicjb WYqMw jwW ·r â
tRutj xtvjmcj, kq·eslätj\ Kcj,ae]k.cj,
¤¤aRup j(tRutj) ×Hcj< mitjqh.y\fsjmvjae]k.cj,
kui ÄqUrYdWnjt.rYt ui²×Hcj< lUep>cj,c>,eT.cjek[.j er.kjl.
qvjtWcj men.rm?xy[.xjkenes¹ aetW²K·et.jmUqvjâ
tRut jt ui²lvj, ekW ²tluicj,tui²Ruicj,\pqvjki u fmj,SJ, lui
e]k.cj, ×Hcj< el{.kjl{cj kuiy jet.jqKcjk ssjk Umes´
mitj\fsj e]k.cj,kui q.eseK[qvj´ ssjti ukjmKuicj,qcj< aminj²
et.jRHiqvjk ui ÄqUrYdWnjt.rY tu i²klvj, kºnjet.jtu i²kui
ssjt iuk jmeseq.jlvj, aRHcj<rnjqUet.jqvj kºnjet.j
6 “OurTime” Mon Language Journal
g[.enwj ø eKtjpOu
piudj (9)
h l u i c j k u g k U r ~ h iutj×Ug kUe zN.jmWY
jtodM·c j
u Y n. Y e f q i c j \z . K[êplnjlwj
cj( t l u i c j ,)t
.r~
tui²aRHcj rnjqUet.jpcj\fsjqvjS ui¹ lUc >,eT.cjek[.j×Hcj<
ekW ²tluicj,tui²ku itu ikj qvj´ aer,mrl{cj q·B kjKnj²¹
ÄqUrYdWnjt.rYt ui²kui tRut j\pvjqui²\pnjqW.,es=âõõ
puidj likj$·w W· K[êektjb WYm kL,f:,mà, atuicjbW YqMwj wW ·r â
lMihjmNihj(5000)tL\pcj gek.·m h.mi tjÅkkjmW Ygek.·
qWkjgW·SkjmitjgHj suipjkÕL cj;Õcjacjwrâ kEuzUm·cjp:YkLajpÒo men.rm?tYu
qMicj;Õcja cjw SE ugbrâ gek.·mh.mitjÅkkjt·wW· ekWaj tl>cj
t·RuicjzuicjT,½ m·cjgHj e;·t·mikjgW·rpjkEuer.cj ptuinjT,½ kuqMicjacjwrâ
qMicjbM.;ÕcjacjwwW· lMÕhjebHjt·kÕL cjgHj qWkjgW·dkjmitjkEubM.t· mdHjrâ
qWkjg W·Buicjb tiukjp N.nj hW·eqcjr â qMicj;ÕcjÅkkje bHjt·e lwj
bl,ncjkEubtiukjpN.nj hW·eqcjrâ bl,ncj qWkjgW·dkjmitjehcjrâ
huitjgHjr lPbtuikjvigHj amicj×W·kÕL cjrâ Sg, gek.·v,tN, percj
S.njkMin jÅkkj (tRu tjK[s j]kvje r, kuiyjs .,lHyja fW Y² )t·
kelcjh Ju q.j w W ·r â ¤¤qWk jg W· B u ic jb ti uk j k E u qM ic jb M. gH j
qM i c j ; Õcj Å kkj hW · b l,ncj ; .· k J u e lwj qN q M i c j b M . gH j
dHjqNqMicjÅkkj k Juer.cjõ õgHj kelcjhJutYu gek.· v,sN,S.nj
kMinjÅ kkjt· nkEumNihj(5000)tL\pcj a.btiukj ekWajt l>cjrâ
percjtwje sNhj hW·a ·cjzN, râ dkjmi tjkEub M.tYu kelcjs oa .
No.58, June - 2010

elMcj (58) gitudàÕinj´ qN.· ø 1372
;ÕcjÅkkje r.cj K[êlwj g Hjg W·SE uektjr â
qWkjgW·BuicjbtiukjqMicjbM.tYu qMicj;ÕcjÅkkjbl,ncj v,sN,
kLÕtj;ÕcjÅkkj hW·eqcjer.cjgHj K[êlwjp:Ylikjr.zwcj mH .njn.njrâ
qMicjb M.;Õcjacjw gH je lwj qWkjgW ·Buic jb tiukjkEupN.njg Hj ami cjhW·m WYrâ
Sg, v,sN,kLÕ tj;ÕcjÅkkjt·wW · nkEusu itjv,t·ehcj btiukjtwj
esNhjkEu eq·e kWa ja ukjBuiw jm tÐr.t·e r.cjg Hj qg,lwjr â
tcjncjp>lupjm·cj p:Yr.zwcjmH.njn.njkEu tcjncjp:Ylika j upjyéObuiwnj id>nj
(eräBinu id>nj,s.aupj)t·gHj tNh\j K.ebLtjebLcmj ·cjgHj gW·lt C jSEuektjrâ
p:l
Y ikjaupjyObé uiwjnid>njgHj qMicj;ÕcjÅkkjwW· qWkjgbW· tiukjkEu qNqcMi jbM.gHj
ami cjp>kLÕcje r.cjgH j v,sN,kLÕtjt·hJutYu ekL.·a.lP.jau kjBuiw j
mtÐr . btiukjkEue q·e kWa jt· mdHjr â tcjn cjp >m· cj p:Ylikj
aup jyéOBui w jn id >nj atuicjqMw j$·gH j T·kjd M·cjg l.njr â
¤¤tRutjtui²qvj acj,wmcj ,=rnjqUm[.,kui qutjqcj
RHcj,lcj,ep,KY<rmvjhu mimitu i²aRHcjqKcj tRutjÄkr.zjmcj,
\mtjk mH.luikje ]k.cj,\fcj<e\p.Su i¹ mtÐr.Bkj q²ui kU,k.
ekW ²tui²kuiti ukj elqvjâõõ
T·kjr·cjkEup uid jlikjltU$·mà, qMicj¿kr.zjbknjncjtYu
a.btiukjekWa jt·er.cjgHj p>m· cjrâ p:Yr.zwcjmH .njn.njg Hj huitj×U
ami cjb tiukjhW·m WYtYu lPbtiukjvig Hj qMicjacjwt.dN.lwj er.cjgH j
K[êsM tjqmÐJlwjr â
tYupnL j eScjspjkEulMihjmih N j pN.njÅkkjgHjpnL jelwj p:Ylikj
aupj/>aupjgHj lMihjtupjv,qÒaj hW·mWYpnL jrâ p:Ylikjaupy j éObuiwj nid>njgHj
Dm·kjT,½ lwj \zhtjdpjÅkkj/uitj(1000)tYu p:Yr.zwcjmH.njn.njgHjwW·
Dm· kjT½,lwj \zhtjd pj Åkkj (5000)\pcje r.cj gW ·SE uektjr â
nkEuaY kUK[pjgW ·mWYtcjg Hj gek.·percjS.njkMinjkLÕtjÅkkj (tRutj
K[sj ]kvj,er,q·afWY² )t· kLÕcjnkEu\zhtjdpj( 5000)gH j dHjm.njh.â
kLÕcjnkEu\zhtj gluicj$·m.njh.â dH jdM ·cj\zhtj plHjef[·qMicja cj
wm.nj râ nkEugek.· percjS .njkMin jÅkkjt·wW · ami cjqWkjg W·Buic j
btiukjp.N nj ×UqcMi j¿kr.zjÅkkj hMYmYq W .j a.btiukjeq·ekWat j ·gHj
dHjm .njh.â tYup Lnj qMicja cjw pLnjelwj hW·hJukEu gek.·v,sN,
kLÕtjÅkkj qWkjg W·Bui cjb tiukjpN.nj r â lPb tiukjvig Hje hcj hJur â
huitj× UqMicj¿kr.zjÅkkj hW·kEuamicjtYu btiukje kWajt l>cjt·
hW·e Tkj er.cj gH j qMicjacjw ×W·p Mikjq.jg Hje r.cj K[êlwj p:Yr.zwcj
mH.njn .njrâ Sg, v,sN,kLÕtjÅkkjt·wW · ami cjqMicjacjw gHje lwj
hW·klcjrâ amicj×UqMicjÅkkj hW·p>mWYq.j nkEupMi kjsuitje;·t·e hcj
a.btiukje kWa jtl>cj t·e r.cj qg,lwjq.j wW ·râ p:Ylikja up j
yéOb uiwj n id >nj g Hj amicjqMicj¿kr.cj ;ÕcjÅkkj d,btiukjtwjesNhj kEu
qNqMicja cjw ×W·e r.cjtYu gek.·v,sN, ;ÕcjÅkkj t· a.btiukj
kEuekWa jt·er.cj gH j qg,lwjr â
tcjn cjp>dM ·cj p:Ylikjwcj/>aup j$·gHj mWYkEumWYhW·tupjv,qÒaj
tYu tNhj\K.m·cje r.cjg Hj gW ·S Euektjr â tcjncjlikjwcjau pja lEug Hj
dH jm .njtYu tcjncjlikjw cja up jalEu dH jhW·m .njt·gHj aYqCIgLip jpãpÌrâ
tcjqM.njbWYqMwj$·gmLiÕcjgHjelwj nkEuzkuzku kelcjqM.njdM·cjpLnjrâ
(1) v,sN, gek.·m h.mitjÅkkj kLÕcjqWkjp ercjS.njkMin jt·gH j
percjgkUmnj
nkE u\zhtjm N ihj( 5000)\pcj \pcj kLÕ cjvir h.â (v,sN, kL Õtj
percjS.njkMinjt·kÕL cjmà, hW·d,kLÕcjnkEu\zhtjpN.njgLiÕcjgLiÕcjrâ p:YkEu
edqa]k.py[EÕ bM.øÅkkj gH j dpjm cjp y[E Õt· ×W·d M·cjqJu/ >lP.jr â
v,sN,kLÕtj lP.ja lEukLÕcjkÕL cj hW·d,kLÕcjkEu\zhtjm NihjgLiÕcjgLiÕcjrâ
dpj m cjp y[EÕ t· ercjtL Õcje ktjk Eut.l[iÕ cj ki s Ëp ercjg JukL JÕ´
percja.kLÕ cj gek.·v,sN,kLÕ tjt·râ)
(2) gek.·percjS.njkMinjt·wW· nkEuamicj¿kr.zjhW·p>mWYq.j twj
esNhje r.cjhJug Hj dHjm.njvih.â
(3) qMicja cjwhW·kEuamicjb tiukjkJue lwj gek.·kLÕtjÅkkjt·wW ·
nkEupM ikjsu itjv,t· v,t·btiukjgHj dHjm.njvih.â
mpзqM.njq.j$·gmLiÕcj aYqM.njn kEuzkuaYt Yu ptitjsmj
dM·cjqWhjrâ qWhjb WYm K[i ÕtjpLiÕtjgH j mWYe lwjgW ·hW·m .nj tYu p:Ysu itjet·
hW·k,L f:,ekW· dH jm·cjrâ dHjm.nj` hW·dHjm.njh.gHj pãpÌhW·d,râ bkjgL.YbHj
lCtj likjwcjgL,kwjtYu gLiÕkjgL.YtcjncjpLnjrâ eScjspjkEukisË$·tYu
gW ·lCtje ktjtcjs MtjqmÐJ p:Ylikjau pj Burma, Edward Haper
Parker K[êlwjgHjtYumH qM.njh·k W ,L f:,p:Ysuitjtg· Hj gW·kÕL cjqWhjrâ Eward
Parper Parker K[êlwj atui cjbW YqMw jw W· râ
“The King of Burma had sent envoys to the Empereror of China, representing the
great danger which then threatended his kingdom, and asking for sopport. In reply to his appeal
two chinese and Manchu officers arrived at capital with an escort of one hundredhorsemen
and a thousand foot. They suggested that an attack should be made on the Talaing
stockade a Madara. This was done, and as it failed, the Chinese officers retired without
making any promise of assistance.”
aDi p P>yjp uid jlikjltUgH j K[êkL.Yb WYmkL,f:,mà, atuicjbW Y
qMwjwW·râ
¤¤qMicj¿kr.zjbM.wW· bl,$.kLÕtj(q·tmnj) zercj
qMicj¿kr.zj ;ÕcjÅkkjt Yu a.tjaRJua bcjrâ p:Y;Õcja cjwgHj
ktEudHjmc· j a×Ðr.YezN.jkEu\zhtjtYu BpÈdM·cjkMinj;Õcjrâ qWkjgW·
kEua RJuabcj mdHjrâ nkE ultUa.tjaRJuabcjgHjt Yu qMicj;Õcj
ÅkkjwW· qWkj gW·RJubcj qMicjbM.acjwgHj bl,$.v,t.l[i Õcj
Åkkj/>tL (tRutjar.RHi×Hsxj J,) kuv,t.l[iÕcjm.njK[êgmLÕi cj
(mnj,K[ê,ar.RHim[.,)râ ker.·e;·t·gHj pN.njeK[·mWYkL· (\mcj, sJ,
ssjq.,100)kE u pN.njt uik jmWYlCJ (e\Kl[cjt pjq.,1000)
p>kLÕcjkJ urâ qWkj gW·bti uk jdpjtl>cj ×W·dM·cjp:YmtÐ r.gHj e;·t ·
ptuinj gl.njrâ a.btiukjdpjmtÐr.râ hW·a·cjzN,tYu k[a.râ
v,t.l[iÕcjÅkkj kuek.njpN.njt· kelcjSutjtuY soa.;Õcj
Åkkjrâ qWkjgW·kEuaRJuabcjpLnjgHjelwj muelwjh·k W Eu gtip>cjmWY
q.jer.cjgHj qg,lwjrâõõ
atuicjtcjncjlikjaup$ j ·gHjmà, huitj×UqMicjbM. a.tjaRJu
abcjtYu qMicj¿kr.zj;ÕcjÅkkj bl,ncjqkuipjp.N njÅkkj kuek.nj
pN.njÅkkjt· mdHje r.cj gH j qg,lwj r â huitj× Uamicj d,btiukjkEu
qNqcMi jbM.gHjtYu a.btiukjkugE kUekWaej r.cjgHj hJgu ,lwj bWYmkL,f:,râ
qM.njh·k W ,L f:, aYptitjqh W jhgW· t
W· ·gHj lMÕhjmHgW·tJektj bWYmkL,f:,râ
huitjgHjr eScjspjkEuv,sN,kLÕtjÅkkjtYu p:Yr.zwcjmH.njn.nj K[êlwj
ebLtjebLtjm H.mH.gHj gW· SEue ktjr â gek.·p ercjS.nj kMinjÅkkjgHjwW·
7
percjgkUmnj
g[.enwj ø eKtjpOu

kLÕcjqWkjgW ·dkjmi tj kuqMicj¿kr.zjb M. hW·eqcjtYu qMicjb M.acjw kEuqMicjacjwgHj SkjtYu ptuinjT,½ kEurâ lCtjr·cj tcjncjqkjqI
a.tjaRJhu uabcj
ittj×Yu UeqMk.j
ci jÅkkj tbl.cjl,ncj gek.· (tlu p.N nji cmj,WYg)tY
ek.·u (ssjmsjRHcj ptu i n j T ½, lwj ltUg H jq J uf aui t j K[i Õ tj K [i Õ tj p L i Õtj p L i Õtj m à ,
tfWY²) mdHjrâ qWkjgbW· tiukj tl>cjmtÐr. qNqcMi jb.M tYu gek.·pN.njt· v,;ÕcjkW.njm·cjtnjtdo M·cj p:YaukjBiwu jmtÐr.gHj gkUmnjhW·eqcjtYu
bv.Dr.·
suip jkLÕcje r.cjg Hj gW·S Euektjr â dHj gkUeq·(RHmj, lUm[iÕ,)er.cjgHj qWkjgW·ptitj tcjt,pÌhW·mWY dHjm ·cj
lCsota .;Õcj
jr·cjt cjncjsh Mt·q jqmÐ.wtI
J ×W·m·cpj :YrhW · eqcj
.zwcj mH.njnr .njâ ltUgHjtYumà, ddH j;.· râ nkEutcjq·qy a,a,zC, zC, tYu ef[·s MtjgW ·râ d,K[pj
pNÕkjD lukjlhu wj i t
gu$ j×U ejqk.ji k É .dgkU, bgkUM.tY;u ik j gLÕY t
K[êlwj pWh Yu W ·;.·\per.cjgHj £zihj£zihjnkjnkj dN.Y $·m WYtcjg Hjw W· tl>cjhJug Hj esN.njT½,dM·cj
kL,f:,m·cjrâ qWkgj W·btiukq j soN ap:
a.mdH YkinM j;jrÕcjgâHj d,a.tjaRuJabcj \zhtj v,gHj e r.â esN .njT½, m· cjkEu gkUe q·e kWa j \zhtje zN.j
pN.nj;ÕcjqA.cjm,à luksj uk(j TiKk ui j)a.kEu gu$jqik.É gkU bM.t·m.njrâ btiukjm ·cjkEu qMicja cjwgHjh.´ (hW·e qcj) esN.njT½,m·cjkEu
huitjgH jr hW·g·cjK[êddHj ;.·râ ebàtj$.ebà tjncjtYu hpEuK[êlwje r.cjgHj gLÕYp.N njgkUmnj p>lupjm·cjp:YpercjpnL jgt, lMihjvivgHjh.â esN.nj
gW ·SEu ektjrâ T½,kEugLÕYpN.njgkUmnj p>lupjlMihjvivhJugHj yutÐih·mW WYrâ dHjhW·m.nj
huitj×Up NÕkjDlukj gu$jqikÉ.gkUgHj K[ê lwjtYu p:YsMtjqmÐJ er.cjgHjelwj aYmikgj W·heJu pcjepcjrâ esN.njT,½ kEu gkUeq·ekWaj
r.zwcjb.M t·gHj gW·SEuektj tcjebLtjebLcj´ tcjey.cjy. bWYmgLiÕcjgcL jrâ v,k:iÕkjk:iÕpj percjp Lnjgt,er.cj gH j aYhJum.nj K[iÕtjK[i Õtj
v,mK[êpelwjwcj atuicjpMikjsu itj qMicjpedqr.zjt·m à, tcj;iÕnj l[ pLiÕtjpLiÕtjrâ
ebLtjebLcj´ hW·;iÕkjepcjt· mdHjr â mikjgW·e\g.pjekL· k:iÕpjzku nkEugLikj tcjncjqkjqIwcj T·kjgl.njkuDwjpetHjaYgHj ×W·dM·cjbWY
zkubu ikjgH jtYu ddHjlP.jqMw jm ·kjm· cjg Hj hW·tJtYu dHjm ·cja KuikjgH jau itjr â mgLiÕcj$Jrâ kL.;Õcja cjwhW·lJu aKicjak.Yar. percj kMinj;Õcj
dN.Y$·w W·eScjspjtYu hJuloT,½ pRUmW Yrâ xêa·cjezy[wW· qWkjgW· lJul.jm·cgj Hj TpjlCtjak.Yar. percj;ÕcjkW.nj´ percjpN.njgmHj à,
btiukjtwjesNhj ;Õcjmnjh·q.wtIgHj a.tjaRJa u bcjkEu qMicj¿kr.zj tcjn cj´ lv.tjptuinjT½,lwjltUgH j dHj;.·er.cjgHj pEutYutJkL,
ÅkkjkJur â p:YqN.·(1754)gHj xêa·cjezy[wW · zkuv,gHj kLÕcj×Ud et.wj kLÕcjm.njrâ aKicj;Õcjacjw ak.Yar.ey.cjy. lJul.jm·cjgHj
etN.wj qMicj¿r.zjÅkkjm WYtL mdHjr â v,wW· mz×U aSkjt.nj e mnj gek.·p L·cj\zhtjkMinj ;Õcjm.nj ×W·p ig ek.· er.cjgH j p:Ylikja up j
(tnjmcj,Skj) qMicjy·cjyu (ey.cjyumcj,)er.cjqg,tYu a.tja RJu kucjb uicjyéOp [I (kun j, eB.cje rä\pvjs .aup j) d·kjt.tuiw jlH
abcj qMicj¿kr.zjÅkkjr â nkEuyMÕÅkkj y·cj\zIy[ (ey.cjzJy[ (ed>kjt.tui, lH) K[êlwja tuicjbW YqMwj wW ·r â
ø Yung Tsih-ya)tYu a.tjaRJuabcjrâ qWkjgW·twjesNhj gkUmnjapu j ¤¤(ycj, tu i²tWcj al.,l.,aek.cj,Su·,tui²mH.
Dup jpu icj\pI m ·cj ;ÕcjacjwgHj a.tj aRJua bcjp N.nj r â bl,$.v,sN, ae\Kaenkui es.cj<]kvj<enqUlvj, am[.,pcjReHi lqvjâ
nkEu\pcjtYg mLiÕcjtYu a.tja RJuabcj qMicj¿kr.zjÅkkjrâ xêa·cj (1) bv.,dlxJ,eS.cjeq. h·q.wtJacja.,su
ezy[wW · K[êlikjkEu qMicj¿kr.zj g[aj (eg[.< Bur cj ø George III) (2) guÀ aimjxJ,eS.cjeq. mtÐ r.acja.,su
;Õcjeanj g l.njtYu a.tja RJua bcjkJur â (3)ael.cj,mcj,tr.,xJ, eS.cjeq. eräBu ia cja .,su
aË .wcjbM.gmLiÕcjt· pNÕkjkemL·eT.· tcjn cjwcjt·$·gmLiÕcjrâ tui²pcj\ fsj] kelqvjâ
huitjgHjr aK>lCtjbHjektj likjwcjb.M mà, ×W·pMikk j Eupercj kUK[pjpãpÌtYu ltj tel.ae\Kaenkui]kvj<l{cj h·q.wtJ
p· kjlwjm tjezN.jezN.jvigH j aYm ikjg W·kEu$.kqpj râ nkEumi kjgW·sE ud N. acja .,suqvj acja.,a]kJ,m.,Su·,\fsj= â acj,wmcj,
gu$jqikÉ.gkUgHj kM.tje kL·D wj;.·tYu K[êpelwjpeltjlwj lewcj ×Hcj<t kW r.z#.nJku ip> qimj,puikj T.,×uicjqUm[.,\fsj]k=â
z.tj qzui cjhW·Kuicj( ebLtjtje bLcjcj) gmLiÕcjt·gH jelwj gW·S Euelpjr â RH mj, \pvjk u iek[.eT.kje n.kjK· £pT.,eq.mtÐ r.
bWYe tMcj tcj ncjwcjeScjs pj kEu ek.nj g kUek.nj ;Õcjarcjg mLiÕcjgH j acja .,sut ui²qvjlvj, meq,cyjlHeK[â acj,wmcj,
hW·qM.nje k.njgkUe k.nj;Õcjarcj meScjspjt·g HjtYu bJ uzkud,su itj =tpjm[.,pcj meK[ménj,×uicjeq. aenaT.,tWcjRHip>qvjâ
K[êektjlwjtg· Hjelwj gW·SEuelpjrâ d,Dm·kjT½,bWYetMcjmà, pRUwcjeScj ycj,tu i²×Hcj<×iécj,s.,l{cj ael.cj,mcj,tr.,=acja.,mH.
spj kEu gkUm nj gmLiÕcj (xpm. ø wcjg kUm nj t· dkjp tnj eRHje qHjk[.j´ aeq,cyjSu·,pcj\fsj=âõõ
wcj;ÕcjkW.nj ) t·g Hj K[êsMtjqmÐJlwj ebLtje bLtj ebLcj ebLcjn .n.q.j T·kjr·cjkEupuidjlikjltUmà, gek.·BpÈ kMinj;Õcjacjw
aYlCtjS Eue ktjr â p:Ye Ktjp edqr.zjw W· qMicjp edq m.njgHj ×W·dM·cj\zhtjgek.· (3) gek.·râ gek.·pTmwW· gek.·
r.zjt· K[êlwj w cj atuicjp Mikjs uitjt·gH j gW·S Eue ktj bv.dl;Õcjh·q.wtI´ gek.·\zhtjdutiygHj gek.·mtÐr.
tcj e y.cj e bL t j m H . t· r â tcj e y.cj y .ebL t j m H . ducjqzuicjku;Õcjeq·(RHmj,\pvj)´ gek.·ttiygHjmà, dHjgek.·yéObuiwj
wcjp edqr.zjt·gH jSE utYu qWkjgW ·pelwj a . ddH j;.· xêa·cjezy (eräBuixJ,ea.cje zy[)t·r â \zhtjgek.·t·$·gHj
(ar.d,) bWYm \phjgH j aYm ikjg W·S wj m CÕhj$. £zihj dHj\zhtjqJawEukMin j;Õcjm.nje r.cjgH j qg,lwjr â
£zihjnkjnkjrâ
p:YkEuqN.· (1740)gHj pRU gkUeq·e kWaj
(ekW² RHm j, lUm [iÕ,)t· btiukjtwje sNhj
pi ucjp Òo
8 “OurTime” Mon Language Journal No.58, June - 2010

elMcj (58) gitudàÕinj´ qN.· ø 1372
pO utnjtom·cjp:Yli ukj$·wW· percjkemL.nj eScjs pj
kEup Ug EukJud Hj´ ainj T·cjzkukJud Hj´ gek.·zku kJudH j
d,Dm·kjRu p jr otWEÕmà, md,pÐitjtmj R uihj pW m d,ducj
eskj mpзkEu;.jD tjk.y[´ lMihjm]qnj ´ aKicj
mNÕ·kEucCÕhjm,t· qJufauitjrâ ar.kemL.nj lEuhW·hJu ktEub dH j
ekL.nj er.cj ef[·lwjs uitjqׯi#.njm à, gW·d ucjsRHjq.e;·g Hj ×W·m· cj/ >
q.jehcjrâ pWmdHjgunjfE ukEu hW·dHjgunj fEu´ KuihjkEuper·t· mdH jrâ p:Ya r.
bJ u\pcjDm·kjRupj ropLnj lCEÕducjddu ikjKׯk .y[tYu ekL.nj/ uitjercjtÕL cj
a.elwj × W·´ lCEÕdu cje skjp ÐitjlMihjm ]qnjtYu ekL.nj/ uitje lwj × W·´
lCEÕeT.·kemL.njp UgEuzku´ ai njT·cjzkutYu aKicj×W·kEucCÕhjm,zkug Hj
fau itjekL·tYu ercjtLÕcjkLÕ cj ltU percjkemL.nje lwj ×W·kJur â
rnjtpM· OuwW· percjkemL.njpOu v·cjgW·tYudjH e\p\p·cja./uihjhj}qiÕhjhjkJu´
qWkjv,gmLiÕcj gW·d ucjsgunj f Eu qtjp Mwj zwj p Òo RH jq.percjkemL.njpO u
du cjlwjd dui kjn.n.t·râ
¤¤mik jgW·dHjtquikj d,ducjdduikjõõ maerwj$·wW· v,tL
pv.mnjtmL.kL.et· ekcjewtjebÐ.njsW·kÕL cjlwj a]k.gkUmnjpOu
mWYaSkjkEumWYaSkjrâ murokemL.njlEudHjdHj hW·ducjdduikjmà,
tquikjquKe;· gW·d ucjs quicje l.Y e l.Yg Hj hW·m WYr â
p:a
Y r. ducjdduikjeskjKׯk.y[´ lMihjm]qnj´
aKicj× W·kEu cCÕ hjm ,tYu
ekL.nja.kemL.nj mWYm WYhJug Hj kemL.njg kU
alEeu r.´ bJu\pcjalEuer.â kemL.njpOuekL.njdM·cj$·wW· dHgj unjfq Eu Wkj
v,gHje r.´ qW kjg kUa lEue r.â sW·m.tik. tcjqM.njn .n.tYu
kUK[pjpãpÌ ef[·a.asIa znj elMcjelMcjm.njmà, q.tYuKuihje r.cjâ
rnj tM·zkua.lwj k:iÕpj tYu ekL.njlwjt·wW · psËÕpPn j$· SducjyMÕ
Kuihjm WYehcj´ percjkemL.njzku ekL.nj lwjt·wW · qWkjan.gtj
dHjkÕL cjg[i´ dsukjzlqWkjgkUzkukJu´ dHja×Ðr.YqWkjgkUkJumà, gunjfEu
zkue kL.nj lwj p:Yw cjm WYd \mi p jg kUg Hj hW·dH jgu n jf Eug kUzkum à, /u itjd ucj
lwjdduk i jgj H dHa
j .aeh.qik· qJud,ducjb[isopkkEu v,gmLiÕcjelpjrâ
pOu kelcjp·kjek[.wjw cj lCtjqCIgLipja. lP.jprcjpv.
mWYk@ p:YkMinj ;ÕcjpO usu iaj â p:YkMin j;Õcjp Ou$·w W· ×UkEulkjTkja lEu
aqIp N.nj ¤enewnjõ qJe ktja wEu ×UkEuqkÒr.zj( 1962)´
gi tum.tj(2)tYu sEu kEua KicjlMÕhj hJusgW · kS·cjpercjpv.;ÕcjpOuw W·
gW·totkjauitjaes.njgHjlPhJu S×W·kEuyMÕ gW·tSipja]k. gW·ducjyMÕ
×W·kEutnje hcjr â bWYmea.nj p:Yg ek.·bW iÕcje k.njv,t.l[iÕcj
alE uaqIpN.njt·ehcj kS·cjpv.sui pjtro aeK>cjKuihjkligW·râ
Sg, percjbhuqutkJu´ percjlv.tjkuJ´ percjlCtjgLiÕkjgL.YkJu
percjgkUmnj
huitj× Ud,ducjkM.tj ldEulwj n.n.q.j tYu qWkjqMtjt·gW ·su inj qÒÕJ
sEukEuekN.tjeT.!jhJgu Hj dHjkÕL cjhW·m.njrâ percjpv.alEuaqIp.N nj
wW· huitj×U a eK>cjd Im wjker\zI bL, bL, /,/,hW·m WYtYu Say.·m .tj
d,ducjs k.Kuihj qWkjalEua qIpN.nje ;·t· gW·d Hjgu nj fE ue hcj £pe\pcj
l,lwj gL·cjtro percjpv.râ
v,;ÕcjkW.nj p:YkMinj;ÕcjpOu$·bWY mgLiÕcj ¤\me\zcj]kpjkEuzkug Hj
bJud,efkjm· cjkJuõ mNihjrpj\me\zcjt· l,lwjgL·cjtro percjp v.gHj
elwj eTcjezN.jeRHjeqHj Tuicjq,ptuinjsr.Y kuv,t·râ p:Yti;.jalEu
aqIp N.nja up jDu p j e\g.pj D lJulwjg Hj zM.pja lu·kW.njhW·R Yu´ kW.nj
ek.nj;ÕcjarcjlEuhW·R Yu´ gkUlEuhW·R Yu´ v·cjgW ·b dH jB.alEuaqI e;·g Hj
e;·kEukLÕcj\zhtjDRuihj n.n.q.jkJu´ qJukuEB.pÒtjepÒcj kua.Ë B.
e;·tYu kEue sHjs ס kj KN·b dH jB.alEua qIe ;· zM.pjd N.Yrâ tcj rnjtM·
alEuaqIp.N njwW· alu·kMinj;ÕcjpOu dHjB.alEuaqIpN.njmà, B.q.e;·
d,suitj´ kWtjebÐ.nje;·d,su itj´ wcjpMikj/uitje;·d,suitj ef[·sk.ebÐ.nj
tkjp LÕpjs u tj p:Y k:hj
ek.njcC.jqMtjt·
tY u v· c j g W · p >
lupj lP.je;·
t·gHj esN.nj pMicjhJupÎÕcj ]t,kLÕcjw>dmh.e;· atuicjpMikjsuitje;·t·râ
ek.njcC.jek.nj;Õcjarcj md,m·cjB.ebÐ.nj pv. p:YB.alEuaqI
pN.njt·wW· lv.tjbhuqut p:YekLck j h : je;·t· qmÐJaeTcjezN.k
j Eu
alEuaqIpN.nje hcjtYu qWkjan.gtj alu· ek.nj;Õcj arcjqJu
fauitj v·cjgW·dHj a. mh.w>dgkUe;· sסkjpLtrol,kLÕcj gL·cjtro
percjpv.e;·t·r â
nddHj;.·mWY eqà.·p·kjT,½ mà, p:YbWiÕcjskjy.×Ðr. percjpv.
alEuaqIpN.nj dIebàtjm·cjgHj ek.njgkUmnj mNÕ·tnjtodM· cj (ti;.jpLnj
gt,bL,/,hW·eqcj) qMwjek.pjk.Yeb.jp·cjet.YkEu alEuaqIpN.nj
p:YbW iÕcjKRuicjqDJu´ pW iÕcj;Õcjkaj]kikj´ kW.njmp>lupjlCEÕt·wW · B.alEu
aqIp N.nj hW·mW Yelwj× W·r â p:Yti;.jkW.njm nj B.alEua qIhW·mW YgH j
dH jgu nj fEu qWkjgkUp Ou mWY serkjmWY gkU (mWY dkutjmWYdko)kJurâ B.alEu
aqIp N .nj hW·k tEud HjK: cj an.gtj qWkj ek.nj;Õcja rcjp Ou
d,ducj;EÕ;iÕkj qkj q.kLÕcj´ mzgkUmnjpO uelwj hW·d ,ducje\g.pj
DlJukEue;·kJu´ aerwj ´ eynj qN.cj´ aKuikjkN.pO ue lwj hW·d,ducj
9
percjgkUmnj
hW ·v .tj lwj a n.gtj
qWk jg [i z l gkU mnjp Ou m WY q.j
ntY nzui c j \dhtjz kuk Eu zku
(ku iy <j T Uk ui y jT asu i ,rmU l
tnj , ek[.cj , )ekL .nj b dH j
B.atnj m U l alE u a qI p N . nj
×W ·kLÕ cjd M·cj râ
10
g[.enwj ø eKtjpOu
TPkjkLiÕkj p:Yg kUp OutYu suitjD .tjS .njgkUp Oue lwj buin jKuicje kM.njD er.nj kLÕcjr â
percjsu itjD.tjS.nj gkUpOu m· kjkÕL cja ]k.gkUmnjpO ugLiÕcjm à, p:YwcjpLnjg t,mnjp Ou aeG.
gs.njm ·cj aeK>cjb L,/, bJub Ju$·g Hj dHjg un jf Eue zN.j kEu\zhtjrâ Sg, v,au p jD upj kW.nj lCEÕ
(bW Ym ea.nj ) lv.tjhW·qLYl, r·cje gL·egL·k:njk:nj qWkjpsËÕpP n j´ yMÕzku´ gek.·zku
gW·Kuihje hcj ektj kqpjkEuv,l[i Õcj p:Yeb.jlCEÕtYu kW.njm njlCEÕ´ v,;ÕcjkW.nj lCEÕ
hWv · .tjlwjan.gtj qWkjg[izl gkUmnjpOumWYq.j ntYnzuicj\dhtjzkukEuzku (kuiyjTU
kuiyjT asui, rmU ltnj, ek[.cj,) ekL.nj bdH jB.alEua qIpN.nj tnjmU l ×W· kLÕcjdM· cjrâ
e;·hW·quicjT·kjpcjmWYq.j alE uzku´ ek.nj gkUmnjzku qPmNihjestn.´ v,tLT·kjpcj
percjp v.alEuaqIb M.ducjyMÕtYu ercjtLÕ cjkLÕ cje lwj× W·r â
eqà.·djB H .mWYmWYgHj kS·cjtnjmUlmà, d,faiutj]qnj ea.njauitjk·k L ui!j\pcjer.cjâ
]qnjt·g Hjw W· ×UkEualEua qIp N.njt· T·kjp cjn cj hW·eqcjr â ×UkEu;.j Dtjv,;ÕcjkW.nj
pÈkj× UekNcj ezW.wje sHj suip je Æ.·zuicjtYu pek.·p ekwjlwj hW·g· cjs qucj´ hW·g ·cjT·kjp cj´
hW·g ·cjqPkuqEu qWkjzkum WYq.j atuicjv,ezN.ja up jDu p jkW.njt· bkjm WYqCie a.nja uitj
mqunj Èkj´ lCEÕmWYkui!j tnjtokEulMihjqCiea.nj gLiÕcjtYu pek.· pekwj ]qnjqWkjgW ·ezN.j
\zhtjqN KN·bdHj B.alEua qIpN.nj râ v,;ÕcjkW.njlCEÕ sutj]qnjhW·m.njkJu´ aË.B.mnj´
aË .\bom nj sutj]qnj hW·m.njt·gH j a.tjaRJuabcj qIkILkEuv,t.l[iÕcje b.jpW iÕcj;Õcjt·tYu
Buicjeq.cj kl,´ lCEÕsE ukEuDrtjs k.sutj]qnj naDm?elwj ×W ·r â
v,;ÕcjkW.nj lCEÕ qJud ,p· cjTwjzkja ikj]qnjtYu d,sutjkLÕ cj× W·r â ddH jbJ ub Ju$·gH j
zM.pjkW.njmnj ekL.njbdHjB. alEuaqIpN.nj \dhtjzkukEuzku (asui,rmUltnj,ek[.cj,)
gW·SmEu ·cjlMiÕnjrâ kW.njlCEÕlCEÕbkjgW·]qnjkJu´ T½ÕtjlwjlMihj]qnjea.njtYu B.hW·tYu×W·kLÕcjrâ
v,au pjD up jkW.njt· kelcje k.jek.·DRJu tYu kelcjbkjtMielwj ×W ·kJur â k.lB.
zkuquicjlwj tYudHja.mà, qJukEuqPqÚcj sRui hj;.jB. pek.·bkj]qnj v,;ÕcjkW.njt·tYu
licjepÌz.tj qJukEuekL.njqÚcjs Ruihj;.j B.tnj m Ul mi p jm ipj |zipj |zip jr â
p:Y qN.· ( 2009 ´2010)$·w W· hiu tj× U a qic ja lu in j percj p uin j\gpjg L, kwj
K[Idr.cjgr·kjgRuikj \p·cjl.H YkLÕcjgHj ;Õcjeq·elwj d,ducjzJukpuikjkJutYu v,;ÕcjkW.njmnjgmLiÕcj
ekL.nj s m· cjp :Y ;Õcje q·b WYm gLiÕcj hu itj×U p ercjp >tj qptj (Passport) hW·K[i ÕtjpLiÕtjtYu
#.njv,kuv, kelcj so kLÕ cjkW.njzkur â zM.pjkW.nj m nj ]qnje ]kpj\gtjKkjKYukJu´
cCÕhjf [.n.n.elwjk:cj kLÕcj´ bW Ye tMcjcCÕhjqCÕelwjk:cjkLÕ cj´ Sg, cCÕhjm ,;.jD tj
qM.kemL.nj hW·p Eutuin jtYu ]qnjlupj kEu ]qnjtitj hW·kitjvItYu percjs qucjm ·cjs ·cj
e]kpj\gtjkLÕ cjr â huitjg Hjr percjT·kjp cjhJuhJu´ percjd,sutj]qnj ekL.njbdHjB.
alEua qIhJuhJu´ eqà.·su tjm.njg Hj dH jkLÕcjtcjw>tjg >tj au itjr â
bJug ek.·au p jD upj kW.nj m njp OukJu´ v,;ÕcjkW.njm njp OukJu´ v,l[iÕcje b.jm njlCEÕ´
gek.·m njlCEÕkJu kEu\zhtj ekL.njb dHjd M·cj B.alEuaqIpN.nj g Hj mu v,t·v.tjg un jfE u
q.jlEuer. mi kjg W·tJe kW·ekW·r â dH jm .nj mW Yq.jg Hj r· cjkEukW.nj v,tNhj B.alEua qI× W·´
kW.njzkuhW·mWYtYu ek.njz.tjzku d,m·cjB.kW.njv,tNhj d,a.tro eqC.Y\K.gHjmWYtcj´
mikjgW·elpjlikj B.q.alEuaqIp.N njmWYtcj´ sr.YkW.njzku mNÕk · EuB.alEuaqIpN.njtYu
k.lalEua qIt· egtje wcjkW.nj zku e;·t·eqà.·aeTcj ezN.j Tuicjq,kW.nj zku
mWYtcjkJuer.cj v.tjr â
spjkEupercjpv. alEuaqIpN.njtYu lv.tjaË.B.pnjtL ptuinjT/,lwjgHj
¤¤lMÕhjkW.njpOuquicjbdHjB. alEuaqIpN.nj tnjmUl\dhtjzkukEuzku (kuiyj<TUkiy u jT)
wW· zM.pj qCid,sutj]qnj´ qCia Ë.B.mnj´ aË .\bomnjelwj d,sutj]qnjkJur â quicjB.gH j
qWkjpercjpv. ek.njcC.jt· gW·totkjg Hj qkjhJuhW·mW Y´ mikjgW ·su tj]qnj kEuB.
dHj\phj\phjrâ Sg, ek.nj cC.jm nj p Ou m·cjdM ·cjB.pO uquicjlwj nkEu;.jD tje k.njgkU
mnjp OukJue lwj huitj× Ud ucjlwj yMÕ dH jm ·cjB.alEuaqIp N.nj (asui,rmU ltnj,ek[.cj, )tYu
“OurTime” Mon Language Journal No.58, June - 2010
 elMcj (58) gitudàÕinj´ qN.· ø 1372
likjmnjpO umW YB.q.gHj mW YtCYmH g LiÕcja uitj />a Kicje hcj gW ·aeK>cj
ebÐ.njrâ \phj\phj$· llajB.gW·tYu likjmnjp Oue/tjebÐ.nja.
a]k.e;·t·gW ·r â B.qui cjdHj tYu /ui tjpi pnj qN.· ×U kEua lEuaqIp N.nj
e;·t· lel.cj]t,dH ja.B.e;· dtnjmà , e;·e f[·ncjaË .B.e;·´
aË.\boe ;·´ qJug aup jB.e;·tYum à, aeK>cja r. aË.B.mnjp Ou
eqà .· e bÐ.nj l ik jm nj p:Y a ]k.aKi cj B .e;· g H j dH j kL ÕcjK kj KY u
m.njer.cj aYv.tje ktjr â dHjq.j gH jmà , gkUm njp Ouf au itj]qnj
kEuk·Lkui!jtYu quicjdM·cjB.(kuiyj<TUkuiyjT) alEuaqIpN.njlMÕhjg Hj
dHjg un jfE uv,gHjer.â qWkjgkUmnjpO u hW·e qcjgH j an.gtjg tet·
percj;ÕcjkW.nj\p·cjlH.Ym à, pOua Ë.B.mnjt·kJu´ gek.·v,ercj
tLÕcjquicjKN·B.kJu´ v,aupjDup jkW.njl MÕhjkJu´ v,l[iÕcjeb.jlMÕhjkJu
hW·K[iÕtja . eqHjtom· cj$Jm à, gW·SE ue ktj R Hjq. v,t·d ucjlwj
ddui kjtWEÕrâ dHjD wj S .nj;êea.njs uit j ltUv,t·e kW·e kW·r â
sN,d,quicjKN·B.alEuaqI \dhtjzkukEuzkug Hj ywjK>r T·kjpcj
qu i c j e T.· B .ek.nj g kU m nj p O u m à , /u i t j l E u e k.nj g kU m nj p O u
Tuicjq,ptuin jg unj s r.Y hW· tJr â ea.njsu itjekW·e kW·r õõ roq.j wW ·
p·kjlwj Åqihj ptuinj T/,kLÕcjlwj gl.nj× W·kLÕcjr â
kelcjqCIgLipj alu· KRuicjqDJup OuwW· B.ek.njgkUmnj hJugHj
×W·dM ·cjmU s iB.er.â ywjd ,Ru ihjlMihjmà , B.tnjm Ulek.njg kUmnj
kW.njlH.g·> ×W ·a]k.kW .njkercjgH jmW YB.´ B.tnjm Ulek.nj
gkUmnj kW.njkW ikjek.ed·g HjmWYB.´ B.fkje S.tnjqLÕcj ek.nj
gkUm nj kW.njkajw>njg Hjm WYB. ap· cj× W·S piB.ehcjr â muhuitj
kW.njm nj× W·d M·cj qMw jtYKRu icjqDJ u hW·KN·ktEub dH j B.ek.njgkUmnj
zkue r.â p:YB.ek.njgkUmnjzku B.q.likjmnjd ,ebÐ.njgH j
hW·mWYpMikjh.´ a·cj× UB.ek.njgkUtuY hW·gW·tSi pja]k.h.´ B.
ek.njg kUm nj g Hj e/tja ]k.gkUmh.w>dI alEuaqIp N.njhW·
m.njh.´ kW, B.×W·p :YB.ek.njg kUt·g Hj gWicje fkj s uitjD .tj
S.nj g kU ktEud Hjg LiÕcjtYu giWcjefkjlMihj\zhtj dpj p N.njb L,/,
ek.njgkUpugO ÕLi cjtuinh j .´ B.ek.njgkUpOugiÕL cjtuinjmà, sut i jD.tjS.nj
gkUp Oug LiÕcjtuin jgH j hW·m WYp Mikjh.´ huitj× Up ·kjB.ek.nj g kUp OutYu
v,aupj D up jkW.nj t·kJu´ v,;ÕcjkW.njm njlCEÕ´ aË.B.mnjt·kJu´
gWicjefkjd,T·ch j . (hW·eqcj) dH jDwicj alEua qIp.N njt· eTcjg,rY
qpunjpLnjgt,tYu bkjrpjTicjdwj qPKkjKYu/ucjtkjh.gHj mikjgW·qM.nj
h.ííh.íín.n.râ
psË ÕpP n jlMÕhj$· gkUm njp Ous uip jm· cj kS· cjlEue r.â zM.pj
ek.njgkUmnj pOu ]qwjkEugW ·kelcjgW· qtiaui tjviâ zkup uin j\dpjg LiÕcj
dHjeq#I´ dHvj ,l[iÕcjkS·cjqLÕcjtYu eTcjKy[b,L /,gHj qMci j×·k W ua
E wEu]qz.
y[h.â alu·g kUm njp OukJu qJukEuek.nj ;Õcja rcj pÌ×Um h.w>dI
pN.njt·tYu dHjm·cgj kU;k i jpkL j hWm· WYka Eu eK>cjbL,/,zkuzku´ hW·mk WY Eu;Õcj´
hW·m WYkEua wE ua .$. kutje qN.wjd nje qN.wjg Hj ]qwjkEug W·kLiÕhj
ektjauitjvâi percjkemL.njludE jdH j´H d,Dm·kjRpu jrotEÕW mà, qWkpj sËÕpPnj
$·kJu´ qWkjan.gtjgtet·kJu dHj gun jf EuqWkjgkUpO uh.´ dHjg[izl
qWkjg kUp Ouh. kUK[p jp ãpÌa,a,tYu Dm· kjR up jro ekL.njb dH ja.mà ,
Kuihje r.cj v.tjr â
qer.pjtYum d,pÐiÕnjT½, mà, estn.ek.njg kUm njp Ouw W·
huitj×UdHjek.njbud¯B.q.tYu suitjD.tj;iÕnj/tj ×Wk · Eueynjq.N njkJu´
Dwj leacje f[·emtÐ. S.nj;êqtj t·kJu´ pMikjS סm ikjg W·T·kj
pcjkEud>ngj jH ktEdu jk H ÕL cj ×UkugE ·ÅL qihjet·alEl u ugE jH m¡,Tuci jq, ptuingj nu j
sr.YeTkjr â Sg, mcjdu cjp tuin jg unj s r.Y ektjyMÕKuihjqM, hW·g W·´
qJum¡,qCIgLipjp ãpÌg L·cjtro percjgun jfEukemL.njpOuKuihj & per·kJuer.cjâ
bJ urnjtM·;ÕcjezN.jnib Ô.njtYu gzajD wjqPkuqEukEud >nj´ edàtjbkje;.cj
DwjqIl´ bepcjm·cpj >rmIkJu rnjtq M· Wkjpercjpv.gkUmnjtYu \dhtj
zkukEuzku quicKj ·bN dHjB.ebÐ.njlikjek.njgkUmnj qWkjek.njcC.j
qMtjmnj pOum à, /u itjlEudH jgunj fEu qWkjgkUpOugHj Rui hjlMihjcCÕhjm , pet.·
/tjhW·m.njrâ bJukuqEupuOptYulwjgHj v·cjhW·esH jnrkj bJu dHjDwicjkupOukJu´
percj kemL.njp Ou ekL.njp tYue rcj tLÕ cjm ·cj ´ fauit jd M ·cj a Ki cj
mNÕ·kEucCÕhjm ,´ lMihjm]qnj ´ eskjlwj \zhtjKׯ k.y[tYu gs.nj
ekL.njbdHjdM·cj B.alEuaqIp.N njgHj lPkEudHjg[izlgkUmnjpOuviâ gunjfEu
percj kemL.njp Ouw W· ]qwjkEug W·d HjqWkjg kUp Ouvig Hj mikjg W· kEu$.
Dwj qtie zN.je zN.je hcj ptuin jT½, bWYm aY prYraoâ â
alu·g kUm nj p OuqJuf auitj percjkemL.nj zkue kL.njgH j
]qwj kEug W·dH jg un jf Eu qWkjg kUpO uviâ
zYS JÅ qih jm nj
11
percjgkUmnj
aeK>cjw>dgkUg\·W mhj
t.l[iÕcjv,gHjer.
el.kwW · tC Y $ · p O u m N i h j g mL i Õ cj
ktEu dH jdM ·cj DrjeqLhjp M.gHj aeKtj
gHj m Nihjh .´ mN ihjg H j aeKtjh.
Ru q·cjtYu kluikjkmEudM ·cjaui tjrâ mWY aqi cj
dM.×Udjq
H .jgjr H Ru q·cjdM·cjtCY$·g Hj p:YgkUB.q. d,du cjdHjd M·cj
gkUmnjpul O EÕC gHj ;ikjpLkj gkUv,tNhjt·g Hj qPhuitj× UkEu
aKicjel.B´ hW·m WYkEuaeK>cj w>dgkUtYu tNhj lfHjtitj
a. ×Uw >dSJz.tie lwj×W ·´ epÐ.·b kja .
t$H.´ eqN.wjw>dgkUv,tNhjtYu wuitjtLicjeT.·SJ
BwcjqLÕcjmc · jt·gHj z.ti gkUelwj× W· r·cjkEud dHjtCY$· bJuktEu
percjatÐ dHjd M·cjt·g H jtYu qWkjg W·s W·D wjp ãpÌgHjw >tjm ·cj´
percjg kU eScjspjkEugkUhJug Hj sW·qtitYu
kLÕtjpãkLÕcjtuY Si cjSauitjviâ
wut
i jtc Li ja. ywj rkelcjr· cjektj wcjgkU
mnj p OutCY$·hJugH j tupj tov·cjro e k.njz.tj
lP.jSJz.tirâ hW·mYk W Euy.Yap>´ ek.njhW·mWYkEuy.Yap>t·gHj
hW·m WYkEuD wj edL.·e bÐ.nj ´ Dwje dL.·e bÐ.njt·gH j
hW·e kcj mi cjlwjtYu percjkLiÕhjKLcj percj
l[, tM,n.n.t·g Hj e;·hW·hnjbnjd M·cj p:Yk:hj´
p:Yg L·ÅqihjzkuzkutYu e;·hW·m ·kjg twjd M·cj
p:Yzov.$jzkurâ hiutjgHjr petHjzkuzku
12 “OurTime” Mon Language Journal
g[.enwj ø eKtjpOu
mnjdEugU
gHj| pYh.´ petHjeqN.wjgkUv,tNhjgHj |pYh.´
ducjqucje s.Y aeK>cjw >dgkUzkug Hj |pYh.
d,K[pj p ãpÌdM ·cj tM.laj$Jâ
hui tj g H jr tCY $ ·k elcj r · cj kE u
percjg kUm nj p Ou v,lCEÕlCEÕt·´ edqlCEÕlCEÕ
t·gH jmà , ttjTpãdM·cjqWkj;Õcj´ ducjdM ·cjqzui cj
qWkjgkU´ lohJud M·cjpRU qWkjpratÐ lupj
TYu× HodM ·cj a]k.kemL.nj´ a]k.wcjBw
zkug Hj aeKtj dmLÕmtjh.´ el.kdmLÕ
mtj h .´ el.Bt$H . t· kL Õ cj d mL Õ
mtjh.´ zku zku g Hj zkuh W·g ·cj p ãpÌmà,
zkuv,tNhj qkj qkj g Hj gW· g ·c jloT ½,
percjkemL.nj zkug Hj w>tjtob WYm el.njr â
kemL.njgW·p>lupjlMihj p:YkemL.njeScjs pjkEu
aeK>cjw>dgkUhJugH j pUg Eug W·p titj\zhtj tYu
lup je kL.njd ucjd duikj sN, gkUb WYm ;.·s Mtjg Hj
gL.Y w>tjS Euv.tjm ·cjtYu pUg Eum cjs MIqWkjg W·d ucj
squicj aeK>cjw>dgkUgHj ×W·gLiÕcjm·cjtYu v,mcjs
kemL.nj a Y´ aYmcjs kemL.njv, d,hJus
gl.njq.j$·râ
dM. ×Ud H jq .jg H jr gkU m nj p Ou l CE Õ gH j
aKicj e l.Bt$H. Bwcj qLÕ cjm ·cj t·g Hj
percja tÐ kLtj pãkLÕcjtYu wu itjtLicja .
lP.jSJ z.tirâ SJ z.tizku zkuwu itjtLicj
a.tY u percjk.ledqelwj hW·\mhj
\motuinj p:Yzov.$jzkukJu huitjgHjr tCY$·pOut·
hW·g pjgwj eTkjkEud ,qP ×W·d M·cjp nj tcjg Hj
wuitjtLicjeT.· hW·eTkjhJugHj ¤;Õcjzkuh·mW $ WY J
hW·e TkjkEuqP¿kr.zj´ lv.tjzkuhW·m WY
hW·e TkjkEuqPqMicj´ dW icjzkuhW·m WY hW·eTkj
kEud ,pÐoa in jT·cj´ hW·kelcjr ·cj wcjBw
gkUm à, hW·eTkjkEup :EÕp:iÕkjv,qkajõrâ
tCYrmnj pO uk[;Õcj d,du cjd Hj;ikjgH j alu·ek.nj
gkUm nj p Ou d,\gipj d ollozuicj SJp ã;.j ezW.wj
No.58, June - 2010

elMcj (58) gitudàÕinj´ qN.· ø 1372
#.njzêN d,eh.·pLiÕtj wcjtLwcjn.Y d,q.Ytitja. ×UKׯgkUmnjhJugHj
sEukEutCY$· ek.nj g kUm nj t· d,ducjm· cjyMÕ gkU;ikjp Lkj gkU
v,tNhj$Jfuihjrâ ywjr d,hJukEu percjea.njsu itjhJugH j eTkjkEu
d,ea.njs uitj alu·e k.njgkUmnjr â
huitjg Hjr tCY$·pO ut· d,sM tjqmÐJ a.Ya p>kE ulwjg Hjw cj´
\gcjm ikEulwjg Hj t.l[iÕcjqWkjgW ·£picjp k.njkEu ek.njgkUS Jz.ti
v,mdHjgkUmnjkEu zkum WYs W·g HjhW·eqcj ;ÕcjhW·m WYqP¿kr.zjm à, hW·zN,
gkUv,tNhj´ lv.tjhW·m WY qPqMicjm à, gkUzkuhW·m WYkEu qNicj/u ihj
ll· dWicjhW·mWYpÐoainjT·cjmà, ek.njpW·cjh·bW L,DrjlNJsuitj´ hW·kelcjr·cj
wcjBwgkUm à, wuitjtLicjwcjBwSJz.ti zkuzkum .njm· cj K[pjS icj
StYu ptitj\zhtjau itjviâ
tCY$· ]q·cjm ·cje $.cjg Hj ek.njgkUmnjr´ e]kpj m ·cj
e$.cjg Hj ek.nj g kUm nj r ´ tcjKkj KYun.n.q.j kM.tjldE ulwj
gHjelwj ek.njg kUm nj r ´ aeK>cjw >dgkU qWkjg W·qucjes.Y hW·m WYgH j
elwj ek.njg kUm njr ´ gL·cjtroBw qWkje k.njg kUm njt·
percjn .n.´ gl.njn .n.t·g Hj /uin jrek.njgkUm njpOut · hW·m ik je Scjspjk Juelwj
percja .Yk M. Yg kU´ percja eK>cja r. w>dgkUg Hj ek.njg kUm njt · hW·e Tkjk Euk Lh jeT.·´
hW·e Tkjk Eu wuit jtLic je T.·puh jgHj mik jg W·k EusW·t .l[iÕ cj qWk ja n.gtjg tííí
gW·ttjekL.·a. el.Yel.YmWYk@kEum WYk@ eq.cjeq.cjm.njgHj
hW·mWYkLÕcjdM·cj />kL·mqunjesH.jq.N ·\pcjrâ percjeScjspjkEu gkUn.n.´
percja eK>cjw >dgkU n.n.auitjqJut·g Hj gW ·kelcj su ipj Kׯ g kU´
ek.njgkUt· gW·kelcjqucjes.Ym.njpLnjgHj ×W·m·cjp:Yt.l[iÕcj pUgEuh.´
×W·m ·cjp :Yt.l[i Õcj alu·gkUh.´ ywjr ek.nj g kUm nj p Ou K[pj p ãpÌ
d,m· cjmà , d,dH jm WYkqpjm.nj râ
huitjgH jr kqpjtupj´ v.$jtupj´ lv.tjtup jqMhjmH
aeK>cjw>dgkU ;iÕkjepcjltUgkUm.njr â zM.pjv,mesN.njT,½ t·gHj
ek.njgkUt· d,ducjlcjezW.wjm·cj n.n.q.jhgJu Hj kelcjr·cja.kEu
aeK>cjw >dgkUhJug Hj Say.·m .tjvivDwje lwj hW·e Scjspj
kLÕcjkEu ek.njgkUmnjt·gH j Skja .m·cjgtmà, gW icjefkjg kUkJu´
a.YkM.YgkUkJu´ £gYe \ghjesH jau itjr â eTkjkEud ,hJug l.njq.j$·
m.nj r â
percjn.n. gl.njn .n.t·gH j /uinj r ek.njg kUm nj pO ut·
hW·m ikjeScjs pj kJue lwj percja.YkM.Yg kU´ percjaeK>cj ar.
w>dgkUgHj ek.njgkUmnjt· hW·eTkjkEukLhjeT.·´ hW·eTkjkuwE t ui j
tLicjeT.·puhjgHj mikjgW· kEusW· t.l[iÕcj qWkjan.gtjgt a.YkM.Y
gkUgW·ef.aje\bwj aeK>cjw>dgkU gW·m·kjgtwjm.nj sEukEumWYa.yukj
kwj gH j dHjt.l[iÕcja lu·g kUm nj qJum Nihjf au itjr â
mu dHj mikjgW ·hJugl.njq.j$·er.gHj el.njkLÕcjmWY aKi cjet·
ek.njg kUm njt· alu·qJuf au itjg Hj aeK>cj w>dgkU hW·× Hor okEu
percjgkUmnj
aeK>cjw >dgkUv,tNhj ek.njg kUm njp Ou ekcjquc je s.Ylwj
epcje pcj×W ·kLÕcjlwjtYu nkEua es.nj \zhtj ek.njgkUm nje hcj
ek.njgkUmnjmcjm WYlwj kS·cjBwgkUtYu tCY$·kS· cjBwek.nj
gkUmnjkJu´ nkEuaeK>cjw >dek.njgkUmnjkJu´ d,\phjqWwj titja.×U
qekmjtYek.njgkUmnjt· bW YmgLiÕcjg Lcj kEuqN.·»rhJugH j mikjgW ·kEu
ek.njgkUm njt· kelcjbHjq.N wcjBwgkUzku atikjkEupsËÕpPnj
qJu/>lP.jm.nj tYu md,kEu$.Dwjqtiq.j$ ·r â
huitjg Hjr ×UkEuqN.·e l.njkLÕcjbW YmgLiÕcje t· qPhuitj× UkEu
ek.njg kUm njt· ktEudH jdM ·cj Bw;ikjpLkj gkUv,tNhj hJugH jtYu
ek.njg kU m nj rYqM.qL, lm[JÕ´ qL , SJp Èkj qW kjg W· s Eud N .qN
p:EÕp:iÕkjek.njgkUmnj ×W·m ·cjhJugH j hW·m ikjb Eud du ikj ek.njgkUmnj
d,ducjp:EÕp:iÕkjdM·cjkEu gkUv,tNhjt·gH j sN,ek.njgkUmnj alu·aui tj
qJut·gH j qPkLÕcjqNicjb¡ b ¡Ì ltUv,qkaj´ percje f.aj e \bwj gkU
/u in jhW·;iÕkjepcjkJuelwj ltUmW Ygek.·kEumW Ygek.· hW·ekcjdH jkLÕcj
DrjeqLhjpM.$Jrâ t.l[iÕcjv,kEv u , estn.v,kEv u , ttjekL.·
kLÕcj mW Y@kEumW Yk@´ mW Yp C·kjkEum WYp C·kj ttjTpãkLÕcjlwjtYur â
k.lpOut· kelcjr·ck j Eu percjek.njgkUmnjpOu el.nj
kLÕcjlwj e qC.Ye qC.Yet·hJug Hj v,mNÕ·yMÕmcjbL.Ym gdUet·gH jmà , mcjb L.Y
mgdUwW · ×U ktEudHj mNihjhJugHj gkUSJz.tiv,gHj gkU¿kr.zjhW·eqcj`
gkUa m.tjhW·e qcj ´ gkUbbN,elwj hW·eqcj eScjspjkEug kUS J
z.ti qLÕcjqLÕ cjg Hj Say.· m.tjm WYg kUe lwj hW ·e Scjs pj lwjkEu
mgdUrâ mcjb L.Ym gdUwW · huitj× UtJkLiÕhje ktj kS·cjBwgkUzku
dHjd M·cjkS·cjBw;ikjp Lkj gkUv,tNhjtYu nkEukqpjKuihjKiuhj
v.$j |pY|pY ptitjzYlWI qCIr ·cjqWkja n.gtj qWkjgkUg W·quihj
pÈiÕtje kL· ddu ikjeq.k Bw;ikjpLkj gkUv,tNhj gH jtYuííí
mcjb L .Ym gdUw W · gs.njqL ÕcjkS·cjB w ek.njg kUm nj
ducjdduikjkEulv.tj eku.· lWIzYk.y[epcje pcj mdHjr â a]k.
mcjbL.YmgdU ducjdM· cjdduikjk.y[ alu ·aui tjqJugHj nkEupercjel.B
qWkjatÐgW·ef.aje\bwjgHj Say.·m.tjt.M dIRuk Y Juelwj hW·kEum·kj
gtwjtuin j a]k.wcjBwzkuzkuv,$JtYu atuicjkqpjv,
mK[pj lwj atuicjlv.tj v,mptuinj lwjt·g Hj v,lEumW YtJe ktj
hW·m .nj$Jr â
mcjbL.YmgdU wW· qPhuitj×UkEu el.BqWkjatÐhW·mW Y p:Ywcj
Bwzkuv,tYu k@gL·cjtroqWkjmN ihjpr gW ·du cjsquicjm.njgH j mWYpC· kj
kEum WYpC ·kj v,ttje kL.·g>·kW.ja.dM ·cjquikjquikjtYu d,k.lmWYtCY
atuicjK[pj´ atuicjSic j aKi cjet·T½, kLÕcjkEu wcjBwgL·cjtrorhJug Hj
13

percjgkUmnj
mcjb L.Ym gdUg Hjp Ln je lwj atuicjqtÐib [tÐi mKuicjkLiÕkjd M·cjp :YKׯg Hj
hW·kh L jeT.·lv.tjtYu v·cgj t W· itbj L,×UBw;ikjpLkj ×UgkUv,tNhj
m.nj alu·ek.njgkUm nj qJufauitjgHj kemL.njm cjbL.Ym gdU a.suipj
dtYum .njr â
mcjb L.Ym gdUw W· ×U kEukS·cjBwqwj qwjg Hj qPhuitj× UkEu
atuicjrnjtMajt.l[iÕcjgkU´ t.l[iÕcjek.njgkU KuicjKcui jkLiÕkjkLiÕkj
×W·d M·cjtYu atuicjmK[pj lwj gH j v,ekL.njbkja. atuicjlv.tj
mrnjlwjgjH v,qCgI LipjbkjtYu v,kW.jhgJu Hj kS·cjBwv, sEk u EugW·a.supi j
BwtLn.YgkUhJugj H p:YwcjgkUmnjpOuelwj mcjbL.mY gdUgHj dHjpUgEuta L es.nj
dH j]tÕ·a.z.nY gkUmnje tMcjetMcjmWY ]tÕ·qWkjgW·pet.·/tjkEuv,gHj
hW·m WY$J hJus eTkjr â
huitjg Hjr mcjb L.Ym gdU dH jqMicjtLn.Y ek.njg kUmnjp Out·tYu
qNq]tÕeScjspjkEu d,dHj dsukjzlgkUmnj qWkja n.gtj eqHjto
dM ·cjt·gHj cC,t,kutjTpuitjeT.· qA,qA,zC,zC, tYu alu·ek.njg kU
mnj t· qJum Nihjf auitjg Hj aeK>cjw>dgkU ;iÕkj;iÕkje pcje pcj gW·qucj
es.YkLÕcj mdHjrâ tCY$·p Out· kelcjr ·cjkEuwcjBw ]tÕ·a .z.nYm nj
mcjb L.Ym gdUgH jm à, etHj pO ue k.njgkUmnjt· v,meqHjtolMÕhjhJug HjetHj
t.l[iÕcjgkUh·Wm WYpu hjgHj ptitjrm{.cje Tkjh. pãpÌr·cjau itjviâ
huitjg Hjr percjt.l[iÕcjg kU´ percjef.aje\bwj g kU´
percja eK>cjw>dgkUt·g Hj ek.njg kUm njt· alu·qJuf auitjg Hj
hW·sW ·s uitj hW·d ucjektjt.l[iÕcjm à, etHj qWkjek.njg kUmnjt·
gW·kelcjqucje s.Ya . aeK>cjar.auitjqJut·p Lnjg Hj mcjsM Is p:Yt.
l[iÕcjv,gHj$Jer. pãpÌauitjviâ el.njkÕL cjmWYaKicjet·gHj mcjbL.YmgdU
huitj×Uducjektjt.l[iÕcj qWkjek.njgkUtYu ptitj\zhtjqWkj
gkUgHjr gW· a. suipjBwtL´ Bwn.Yrâ mcjbL.YgmdUgHj dHj ek.njgkUmnj
eztje ztjr â
ek.njgkUm njpOutCY$·gHj qPhuitj×UkEu rnjkEupercjel.B
atÐqM,tYu ektjz,N ltUek.njg kUzkup Lnj´ kM.tjldEua eK>cj
w>dek.njgkUzkupLnjhJugH j aeK>cjw >dek.njgkUhW·mW Ymà , zkuzku
elwj hW·titjb L,×U Bw;ikjpLkj gkUv,tNhjkJue$.cjg Hj kEugW ·e sH j
suitv j ikJu´ ltUgkUzku ltUwcjBwgkUzkugHj /uinrj zkupL·cjektj
zN,kJ uelwj Drj a·c jzN,bWYm;.·sMtjgH j zkugW·kligW·d ucjsquicjrhW·eqcj
gkUzku ehcj d,du cjg ir â
aeK>cjar.w>dgkU ywjK>rek.njgkUt· gW·qucjes.Ymà,
etHj epÌ a·cjzN,pC·kjn.n.t· gH j l[,tM, tuin j p:YltU
ek.njg kUm njtajr â epÌa ·cjzN,
l[,tM , tu i n j p: Y l Ðê
ek.njgkUmnj t·mà,
zM.pj mNihj mdH jS J
14
g[.enwj ø eKtjpOu
qPhuitj×UkEu
rnjkEupercjel.BatÐqM,tYu
ektjzN,ltUek.njgkUzkupLnj´
kM.tjldEuaeK>cjw>d ek.njgkUzkupLnjhJugHj
aeK>cjw>dek.njgkUhW·mWYmà,
zkuzkuelwj hW·tit jbL,×UBw;ikjpLkj
gkUv,tNhjk Jue$.cjgHj kEugW·esHjsuitjviâ
z.ti m nj e ztj eztjt·g Hj gW·d ucjsquicjp ercja· cjzN, ´ percjb L, /,´
percjqL,pW, n.n.q.jt·m.njkJurâ qMicjhJumà,gHj ¤¤kmLtjdmLhW·eqcj´
kmLtjdmLgHjelwj ¿kr.zjhW·eqcj´ ¿kr.zjgH je lwj rYBpÈgkU
z.ti hW·e qcj pu hjõ õgHj esH jsu itjviâ
huitjgHjr tCY$·pOu ek.njgkUmnjt· kelcjr·cjkEuwcjBw
mcjbL.YmgdUgHjtYumà, mikgj W·hJu$.gl.njetMcjpnjtcj mtWg· , ¤;Õcjzku
hW·mW Y$Jmà , lPp ¿kr.zj$J´ lv.tjzkuhW·m WY$Jmà , lPp qMicj$J´
dWicjzkuhW·mWY$Jmà, lPptoainjT·c$ j J´ #.njdM·cjzkuhW·mWY$Jmà, lPkLhj
eT.·S Jz.tig kUzkuvigH jõ mikjg W·hJu$.gl.njq.j$·kL.râ
huitjgjrH gkUgW·ef.aje\bwjm.njgHj mcjsMIsp:YgkUv,tNhjhW·
eTkj´ aeK>cj w>dgkUgW ·;iÕkje pcjg Hj mcjs MIsp:Y\zhtjgkUv,tNhj
hW·gW·´ ek.nj gkUzku gW ·kligW·aeK>cjqL,pW,m.njgHj gkUzkukEuzku
ehcj eTkjkEud,kEuk:iÕpj v,qkaj e Tkj râ yW·m NihjSJ z.ti
ek.njgkUmnjt·v,gmLiÕcjao gkUB.q.mW YmWYgkU gW· m·kjgtwjkÕL cj
p:gY L,ti$·m.njgHj d,KN·bdHej zN.jkEu\zhtje$.cjgHj kEugW·kL,suitjauitv j iâ
yMÕgkUB.q. kligW·tYupLnjelwj gW·d HjgkUtL´ gkUn.Y´ gkUmh.
gkUp LnjgH j d,×W ·kEup >rmI bWYm ezN.jkEu\zhtj pLn je $.cjg Hj eTkj kEu
d,kLiÕhjtJe ktj m.nj râ tCY$·kelcjr· cjektj wcjg kUmnjhJugH j
gkUt`L gkUn.Y´ mh.gkUekcjdH jkÕL cjlwjtYu v·cjrogkUhW·gW·kLkj
a.m.njg Hj kEuk:iÕpjv,qkajtYu mcjm WYa.gkUzkua uitjviâ
r.mv ø eTkjlWI
“OurTime” Mon Language Journal No.58, June - 2010
elMcj (58) gitudàÕinj´ qN.· ø 1372

percjgkUmnj
bv.h·q.

eb.j eku.· ;ÕcjmnjtiM

(gL·cjtroeb.j eku.· suitjD.tjek.njgkUmnj)
eb.j;Õcjm nj tMiw W· p:Ye Ktjp Ou$·g Hj dH jeb.jp Ltro ltUg L·cjtrog kU´ gL·cjtropercj;ÕcjkW.nj
eku.· gL·cjtroe pÌbtiukjrpj lWhjrâ nkEulv.tj gW·kelcjdkjptnj;Õcjmnj ¤tMiõ edqqMwjti;.j
;Õcjmnje]t·g mLiÕcjtuY twj e sNhjkLÕcjrâ kW .njmnjgmLiÕcj gW ·Skjtnjtoa. nkEua KuikjkN.gkUm nj ´
nkEueynj qN.cjg kUmnj ´ nkEulikjptj eku.· B.q.´ q.qn.gkUmnj sW ·R uihjkk N jtYu mcjmW YkLÕcj
gek.·v,t·râ gek.·wW· mNihjgmLÕi cjp·cjek.·tYu mNihjgmLiÕcj sW·tuicjpÒro njtM· tupjqMhjtYu dkjptnjkÕL cjrâ
nkEulv.tjtuicjpÒornjtM·tupjqMhj eb.j;ÕcjmnjtMiekL.njkÕL cjgHj dN.YlEuey.cjy.kLÕcjer. mNihjbWYmgLiÕcj
tJlwjkJur â leS.wj m à, mNihjbW YmgLiÕcj hW·g· cjhJup titj K[ê sMtjqmÐJtYu pãpÌltUkemL.njeb.jr â
ap:YkemL.nj eb.jm WYm WY (w>) gek.·m WYm WY Dwj p ãpÌ´ DwjeqCwj g Lip j´ Dwje KLwjqHj´ Dwj b Ë.r$. eku.·
DwjeRHjeqHj mNihjkEumih N jhW·mWYmà, gek.·mWYmWY (w>) eb.jmWYmWY ]kkjey.cjy.esHa j .m.njer.cjâ ducjqzuicjkEu
ak.Yar. eku.· suitjD.tje k.nj gkUmnj ltUeb.jtYu K[êlCtjpãpÌ$. likjlv.tjwW ·er.cjâ
gL·cjtroeb.jgHj bNtjkS·cjqLÕcjauitj sW·ptnjlwj gW·lupjepÌbtuikj nkEudpjpN.nj´ nkEulWhjtYu
btiukje ktje pÌa ·cjzN, qWkjg W·d kjp tnj;Õcjm nj tMi r,edqti;.j qku tj;Õcjmnje]t· B·u qMw jr â
r,tNcjqI´ r,beg>´ r,qDJ u´ r,mtjm lJu eku.· r,TwÌ (w>) KRuicje zN.jm qun jKRuicj KutjlwjtYu
btiukjkLÕcjtLawEup N.nj bM .er.cjâ
p:Ye KtjpOu$·g Hj nY kYepÌbtiukj eku.· lv.tjltUak.Yar. ;Õcjb M.gHj mWYqN.·kEum WYqN.·
mWYp C·kjkEumWYpC·kj e;·\pcjqL.YkLÕcjtYu k:iÕpjqkuipje b.jt· d,\p·cjqL.YkÕL cjnYkYrâ ap:Yar. \p·cjq.L YnYkYgHj
dN.Yey.cjy.×W·kLÕcjrâ tcjey.cjy.gmLiÕcjg Hj mNihjD m? t.´ mNihjhW·e ktja Kicj ltUa k.Ya r.
pC·kjg kUm njg mLiÕcj gW·tJektje lwj hW·el.YqW.er.cjâ k.lleS.wj v·cjkEud, Sg,ebLtj´
k.lleS.wjpLn j v·cjkEuebLtj Sg, d,´ q.jwW· KnjKkLÕcj ltUnYkYepÌbtiukjeb.jrâ aË.pRuicjmnj
gmLiÕcjp Lnj gW·kLiÕhjektj ak.Ya r.eb.j £zuihj£zihjnkjn kjg Hj k.lleS.wj percjSkjesL.·
SkjeS.·hJug, e;·hW·qMhjbbWYD wj atuicjddHj;.·gHj k:iÕpjqkuipjeb.jt· hW·mikjhJulo tkjk[.qIkIrL â
Sg,kJue lwj k:iÕpj qkuipj e b.jlCEÕlCEÕt· kLi Õhjektj]qz.gek.·p Ru icj´ RHjq. eku.· dtYufE u
gek.·p RuicjtYu bW YmgLiÕcjhJulokLÕcj kugek.·p Ru icjmnj ×W·kLÕcjbW Ym Dwj y.râ

likjpercjg[.enwjeKtjpOugmLÕicjtajgHj bHjektjlÐêmukjlikjlpHjk[. gW·m.njrâ

http://khitpoey.co.nr/

15
percjgkUmnj
ø tcjp Tm tcj ezN.ja uitj ap:Ye b.jkJu´
ap:Ygek.·mnjgmLiÕcj eku.· mNihjS .njgkU
mnj g mLiÕcj d,kelcj qM.nj g Hj mu huitjn YkY
dpj pN.nj rpjlWhj hW·a ·cjzN,kLÕcje r.â
ø tcjd utiy tcje zN.je zN.j mW YpLn jg Hj eb.j
eku.· gek.·mnjgmLiÕcj lupje pÌbtiukj nkEu
gL·cjtro percj;ÕcjkW.nj gHj mu huitjhW·a· cjzN,
$Je r.â
tcjezN.j/>tcjwW· gW·g.L Yqh W jgj H w>tj
g>tjel.njrâ Sg,gHj lv.tjm NihjmWY kEum WY
tNhj\K.elpjtYu atuicjlv.tjzkumNÕ·g Hj
g·cjg· cjqk.qk. hJup titjK[ê ptitjgH j
dHjDwjlgUtpjt, ltUgkU eku.· ltUeb.j
er.cjâ lv.tjmW YmW YgW ·a· cjzN,gHj d,ektj
aKi cj eku.· d,r·cjltUqkjqIkemL.njrâ
lv.tjp UgE ugH j dN.YlCEÕ dHjlv.tjqPsN, kEu
mNihjb WYmgLiÕcjr â
×Uk EuqN .·( 1940) sEu kEut CY$· w W·
epÌbtiukjr pj lWhjgH j k:iÕpj qkuipj p Lnjgt,
gmLiÕcj ekL.njkÕL cjkJuelwj percjktEudHjm ·cj
ltUgL,kwj eku.· ltUak.Yar. ;ÕcjmWY
kEum WYg Hj e;·\p·cjqL.YkLÕcjm· cjr â ducjqzu icjkEu
pv.qipP · eku.· percjbNikjf[.ezN.jem.wj
kLÕcjtYu mNihjbWYmgLiÕcj mikjgW·ekL.njs/uihjhjtYu
gyuicjlm[JÕ´ ef[·a in jT·cj´ lWIek.nj z.tj
tYu mipjlhicja.kEu percjluikjrâ p:YeKtj
wW·p Lnj kWIs kj eku.· skj qucje s.Y percj
lhicjsuitj tIw(I TV) eku.· eanjt.nitj
m·kjkLÕcj´ kep>tjskjrm[.cjhJua erwj muiwj
b.Y ek.jg , fucjhJua erwj e;.tje ;.tj
m·kjkÕL cjtYu mNihbj WYmgLiÕcj mikgj W·picu j\pI kep>tj
n.n.râ p:Ya ]k.qN.· (2000 ø 2010)wW·
gkUmnjlMihjkEu pi pnjkui!j lupjkLÕcj;Õcje q·´
melyH.´ qcjkep>wj eku.· ;Õcjedq
eayHtNhjtNhjg mLiÕcjtYu titje kL.nj s
kemL.njrâ
mNihjlCEÕ pLnj dotitj×UkW.njzkutYu
lupjkLÕcjedqpy[EÕ mnjkEueq· p:YbduipjmNihjdHj
ddu ikja uitjr â kemL.njgL.Y]qnj ´ kemL.nj
gyuicjlm[JÕ´ kemL.njbu cjgoN eku.· kemL.njgW·
]qnjTwjtYu gWp· uicj\pI kep>tjqucjes.Yn.n.gHj
gs.nj kLÕcjr â ;ÕcjbM .pLnj ;ÕcjkemL.njhW·m WY´
RucjskjhW·m WY´ bNikjf [.ekL.nj hW·elpj v·cj
rog[p>nj´ kwjry I [.´ ;Õcjeq·t·tYu mNihjbWYmgLÕi cj
16
mi kj g W ·
titj;ÕcjmC,
auitjr â alEu
aqIb M.pLnj ltUe k.nj
;Õcje k.njkW.njg Hj t.l[iÕcjltUp ercj
pv.´ percjTtjyukj eku.· percjdkjK·N
;ÕcjkW.nj ´ ;.jpM tj´ skjhJuaerwj ´ dN.YmNihj
ewcjk.y´ gL·cj;.nj eku.· kWIs kj;Õcj
kW.njg Hj ekL.njkEuhW·m.njtYu mNihjb WYm gLiÕcj
petHjesHj suitj ltUalEuaqIp N.njb M. hW·gW·
pLnjrâ »wW· nmtjn ket.wj gW·S Eug W·m icj
ektj p: Ye Ktj p O ua ]k.qN .· (1940)
dE ukEusu ipja KicjtCY$·râ qWkjeb.j;ÕcjmnjtMig Hj
d,K>tja k.Y ltUBwRup j ek.nj;Õcj
ek.njkW.njtYu ef[·gL·cjtrokemL.nje b.jrâ
bNtj(50)qN.· eb.j;Õcjmnj tMieku.·
dpjp N.njb L,/,ek.njgkUm njt· lupjkLÕcje pÌ
btiukjr pj lWhjg Hj gkUm nj t· SgW·kelcj
cCÕhjktEu×U suitje fkjb M.´ suitjD .tj ;ikj´
suitjD .tjm ·cjqMw jt Yb M.râ b[iti yHtitj
a.tYu mNihjg·cjekL.njpLnjgt,gkUmnj´ mNihj
g·cjhJug, lupj e pÌbtuikjltU;Õcj´ mNihjg ·cj
dkjgek.·tYu twjesNhpj Lnjgt, percj;Õcj
kW.njgHjmWYkW.njmH ×W· bNtjsHjt\L pcjcjrâ aeG.
sui tjD.tjek.njgkU K:pjkewnj m·cjgHj k:iÕpj
qkuipjgkUmnjt· d,duc jdduikjezN.jkEu\zhtj
tYu Dm·kjkLÕcjR upj ro kemL.njr â bNtj/ >esH.j
qN.·\pcj\pcj K[IDr.cjkLÕcjtYu ¤tWEÕr,;ÕcjmnjõgHj
p:Ye Ktj pO u$· p:YqN.·( 1974)gHj m·kjkLÕcjr â
“OurTime” Mon Language Journal
g[.enwj ø eKtjpOu
lM Õ hj m à ,
tE WÕ r,ÇÕcj m nj alE ua qI
;ÕcjbM. qPsMtq j mÐJlwj nkEu
eqN.wjgH j kli g W·a .yukj
(36)qN.·\pcjkLÕcjr â tWEÕr,;Õcj
mnjgH j ;Õcjmnj hW·eqcjrâ alEua qI
bM. KutjkEuyMÕ ¤tWEÕr,õmWYtYu elH·lHn j
gek.· pLnjg t,mnjt· gW·e d·>eT.·p ercj
twj e sNhjkEu alEua qIb M.râ ap:Ye Ktj
dIm wj ker\zI$·p Ln j mNihjk LiÕhjKLcj p ercj
;ÕcjkW.nj ap:YkW.njmnj gmLiÕcjgHj lMihjea.nj
m·cjtYu mNihj]qnj × W·´ mNihjp ·cje k.·d pjp N.nj
bM.tYu ekL.nj (s)percjg kU´ mNihjp ·cje k.·
gkUbM .lCEÕtYu ekL.nj p ercj;ÕcjkW.nj m·kj
kLÕcjp Lnj tYu a]k.mNihjmW YkEumNihjm WYg Hj Dwj
petH jh W· m W Yr â su it jD .tje k.nj g kUm nj
gW·lup jkLÕ cj p:YbW iÕcjp Lnj g t, dpjpN.nj ;Õcjmnj
qMw jg L· c jt ro eb.j ;Õcj m nj tM ig H j ea.nj
ekW·ekW·tYu gW·£picjpk.nj twjesNhjmukjpN.nj
kua lEua qIp N.njb M.gHj \dhtje a.njr â
nkEupC ·kj$· eb.j;Õcjm nj tMi du cjKIkLÕ cj( 50)
qN.·tYu twjesNhjkLÕcjrâ gL·cjtroepÌbtuikj
rpj lWhjgHj e]kpjkÕL cjtYu md,gt,kLÕcj gL·cj
trotkjk[.ed·>pnjepH.´j tkjk[.ltUKcu j´
tkjk[.eKLw jqHj yHa jp etcjkEue ktj
v,qÒa jp Lnj r â gL·cjtro tkjk[.wW·elwj
sHjqnu jqN.l · ajkÕL cjtYu ;ÕcjmnjtgMi Hj dkjptnj
hW·m .nj$Jr â
×UkEug L·cjtrod pjp N.nj suip jg L·cjtro
tkjk[.ltUKucj´ ×U kEutkjk[.ltUKucj
kelcjrpjg L·cjtrod pj pN.nj q.jw W· eb.j;Õcj
mnj tMir pj spjkLÕcj nY kYepÌbtiukjgH j mu huitj
No.58, June - 2010

elMcj (58) gitudàÕinj´ qN.· ø 1372
suitjD .tjek.nj g kUm nj t· hW·cCÕhjktEu
ezN.je zN.j qÒ.tjtj\mhj\mhjtYu hW·e k.·
kel.· gW·S kjlup j epÌbtiukjr â »wW ·
percj;ÕcjkW.njezN.jezN.jer.cjâ \pqN.ezN.j
au itj ap:Yg kUm njp O utC Y$· g Hj Dwj p etHj
ltUkiÕ: pjqkuipjeb.j (w>) k:iÕpjqkuipjgkU
hW·e zN.j$Jrâ Dwj p etHjltUe b.j eku.·
DwjpetHjltUgL·cjtroeb.j hW·\ziÕhjnkj$Jrâ
atuicjsW ·lwj gL·cjtroeb.j mWYp C·kjkEumWY pC· kjgHj
ek.njgkUmnjt· hW·qP£zihjnkj ltUbJu\pcj
kemL.njeb.j$Jrâ »wW· \pqN.ezN.ja uitj
er.cjâ ducjqzuicjkEu\pqN. percjsqucmj ·cjs·cj
tYu mN ih j lC EÕ ekL .· k :k E u eb.jk J ue lwj
mNh
i jbYmW gLÕi cj hW·SkjspjSkjeS.· qPeRHjeqHj
ltU g L·cjt roe b.jtYu qPv·cj r om tjk Lkj
eb.j;ÕcjmnjtMi sMIektjlwj \zhtjDRuihj xer.p´ aemrik eku.· kulqmgà
kutLawEupN.nj (naf) gW·tkjk[.k:iÕpjfopimgHj aKicjauitja.tYu nYkYtkjk[. k:iÕpjfopimgHj
lajkLÕcjsHjqunjqN.· hW·gW·aeK>cjtkjk[.$JtYu md,qL.YnYkY eku.· gL·cjtrorâ »wW·
qB.w eb.jpercj;ÕcjkW.nj mWYmWYrâ
ket.wj k:i Õcjer.cjâ gL·cjtroe b.j\p· cjqL.Y
kLÕcj p:YqN.·(2010) qWkjg W·p twj k:iÕpjkEu
gL·cjtropLn jgt,rpjlWhjgH j dH jpC ·kj\p·cjqL.Y
ezN.jauitjtYu q.jlEuek.nj;Õcjek.njkW.nj
mnjt· gWb· kjkLÕcj lkÒreo b.jgHj md,eqCwjm.L j
ak.Y ar. suitjD .tj ek.nj g kUt·p Lnj
er.cjâ
sut
i jD.tjek.njgkUmnj p:Ypk C· j$·
gHj su itjD.tjm ikjg W·m ·cjqMw jtY alEuaqI
bM.tYu ektjlwj a eK>cj dImwjker\zIvi
vtYu m·cja./uihjhjÅqihjhj ×W·bW YmgLiÕcjr â
suitjD .tje ktj aeK>cjg kUzku´ aeK>cj
;Õcjm nj ´ aeK>cj pu icj\pI ti;.j ;ÕcjmnjtYu dkj
ptnja . alE ua qI g kU m nj atu ic j
eqN.wjkMinj;ÕcjgHjelwj ×W·bWYmgLÕi cjrâ suitjD.tj
/>lW,$·gHj k:Õi pjqkupi jpercj;ÕcjkW.njt· md,
eqCwj mL.jtYu md,ef[·a.gL·cjtro eb.jv,kEu
v,er.cjâ eb.j;ÕcjmnjtMig Hj d,petHj\dhtj
gek.·g mLiÕcj eku.· KmIqcjg mLiÕcjtYu md,
k:iÕ kja.k:iÕ pj ltUgL·cjtrop Lnjg t,râ
eb.j;Õcjm nj tMi gW ·kelcjef[·g L·cj
trotgMi Hj md,eqCwjgipL j ak.Yar.ap:Y;Õcj´
ak.Y ar.;Õcje q·´ alEuaqIeq·´ dpj
pN.nj eq· eku.· lsW·su itj;ÕcjÅkkj´ ;Õcja i
סi yltU;Õcjb M. ezN.jkEu\zhtjrâ eb.j;Õcj
mnjtMi sM Iektjlwj \zhtjDRui hj xer.p´
aemrik eku.· kulqmgà kutLawEpu N.nj
(naf) gW·tkjk[.k:iÕpjfo pimgHj aKicja uitj
a.tYu nYkYtkjk[. k:iÕpjfpo imgHj lajkÕL cj
sH jqu n jq N.· hW ·g W· a eK>cj tkj k[.$Jt Yu
md,qL.YnYkY eku.· gL·cjtrorâ »wW· qB.w
eb.jpercj;ÕcjkW.nj mWYm WYr â eb.jwW · suitj
D.tje k.njg kUm njg mLiÕcjg Hj d,eqCwj g Lip j´
percjgkUmnj
ak.Ya r. eku.· lsW·s uitj;Õcjeq· ltU
eb.jgH j d,et.jS lv.tj eku.· percj
SkjeS.· alEuaqIÅkkj eku.· aiסiy
ltU;ÕcjbM.gHj d,K>ta j k.Y eku.· lsW·suitj
;ÕcjyUer.pj´ aemrik´ ltUnaf eku.·
ltUgek.·eanjeawjdI gek.·dImwjker
\zIg mLiÕcjpLn j d,smj/ tjm ·cjtYu rYkelcje f[·
gLc· jtrorpjlWhj dpjp.N njpLnjgt,gHj md,ekwj
qLdekwj e zN.jezN.j £zihjhjn kjkjp Lnjr â
siutjD>tjek.njgkUgHj dHRj uihjkNkj
ap:Ya r.Dm·kjR upj ro (w>) ef[·g L·cjtroe b.j
tLp v.percj;ÕcjkW.nj d,×W·r â dN.YlCÕE
gL·cjtro d,kJuelwj Dm·kjRu pjr ohW·gW ·´ dN.YlC ÕE
Dm· kjm ·cj Rup jro kJue lwj gL·cjtro hW·d ,tYu
aKicjg mLÕicj eS.·e lcjkLÕcjrâ ap:Ye b.jgH j
mNihjekkjqk. ap:Yar. kelcjeqCwj
gLipjeqN.wjeb.j´ eswjepN.njeb.j´ gL·cjtroeb.j
eku.· nYkYa upj D up jek.pj k.Ye b.j gW·m ·kj
kLÕcjtYu gW·b egtja .kemL.nj e b.jgH j pMikj
ezN.jbW Ymel.njer.cjâ gL·cjtroeb.jkEu siu tj
D>tjek.njg kUmnj eku.· ek.nje b.jgmLÕicj
g·Wd Hjm WYp eÈ.pj g Hj n.YTwjm nj (xkÒ#eb.j;Õcj
mnj tMi) md,ektja .t.l[Õicj ker.·
km? tIb huEgmLÕicje r.cj â »wW · tcje k.j K[o
ltUe b.j qWkjgW ·dkj;Õcjm nj tMier.cjâ
bv.h·q.
17
percjknMi j;Õcj
qL,pW,percj;ÕcjkW.nj
eb.jpercj;Õcjk.W nj
dutiywnjezN.j;ÕcjqA.cjaemrik.nj emtjqt.k.tj
k.mjebwj suip ja .;Õcje np[Id wj (en\pvjet.j) p:Yg itue m sMtjtCY
(9)gHjmà , wnje zN.j lel.cjtr, naf;Õcjb M. eq.cjT½,buJluEe rcj
tLÕcjekL.njdM·cj qWkjgW·edàtjbkjeqN.tjdImwjk er|zIrâ aluEaqI
pN.njtaj lel.cjpÐitjlwj ¤¤spjkuExped ptuinjsrcjeb.j percj
;ÕcjkW.nj eku.· xpednYkYtajw W· eb.jpercj;ÕcjkW.njg mLiÕcj mNÕ·kuE
percjq,L pW,bbWY Dwj kuJ´ v·cjgW·× W·kuE aeK>cjd kjptnjq,L pW,tajk uJg Hj
kuElwjtcjducjl[iÕ cjer.cjõõ kev.cjkerY dM· cjrâ /ui nj kev.cjk
erYdM·cj gt¤emtjqt. k.tjk.mjebwjõkueJ lwj S×W·/uitjrm[.cj
Dwj tuY ]kkjrH jq.hW· mW Yr â
mikjgk
W· uEeb.jpercj;ÕcjkW.njtaj ekL.nj/uitjercjtLÕcjq,L
pW, mà, xpedptuinj s rcjeb.jg Hj hW·d ,ptitjrâ bu JluEd Hjd Hj ekL.nj p
ercj;ÕcjkW.nj p:Y;Õcja luEaqIp N.nj naftaj aup jD luJm à,
d,ducjtYxped aluEaqIp.N njnaftaj ptitl j wjrâ su EkuElMÕhj
eb.jpercj;ÕcjkW.nj ptuin jlwjs rcj qWkjg W·d kjp tnjeb.j (42)
eb.jgH j aluEaqIp N.njn aftaj kuEa eK>cjdkjp tnje b.j (33)
eb.j t u Y r â ¤¤xpedptu in j s rcj eb.jp ercj ;Õcj k W. nj õ õ gH j
xkÒ#aluEaqIp.N njnaf ¤t.njyéOõ lel.cjptitjlwj p:Ygitu
m.tj sMtjtCY(8)gHjtuY ¤xpednYkYgW·ptuni j srcj eb.jpercj;ÕcjkW.njõ
gH j xkÒ#kwjmeyHnj ekL.njbdHjepÌRuYm.Y qkuip jpN.nje}t· ticjquiwj
(qin j, sui, ) lel.cj ptitjlwj p:YsM tjtCY (17) gitum.tjg Hjr â
kwjm eyHn je kL.njb dH je pÌRuY m .Y bu Jg W·a up jD luJ ltUe b.jp ercj
;ÕcjkW.nj gH j ap:Ya mi cjxped/>$· p:Ya Knj (5) k@n.n.gH j
Dm· kjT/,lwjrâ
eb.jpercj;ÕcjkW.njm WYmW Yg Hj v·cjgW ·tup jqMhjkuEqzuicje b.jg Hj
eswjepN.nje b.jzku (hW·e qcj mà , ) qBoDwjpercj;ÕcjkW.njtaj
mikjgW·p elwjmà , tcjncjpelwjtaj kwjmeyHnjekL.njbdHje pÌRuYm.Y
18
g[.enwj ø eKtjpOu
eku.·
kuEa eK>cjmH dHjd tnjer.cj qg,lwjrâ mikjgW·qg,gH j eb.jpercj;Õcj
kW.njm WYg Hj kemL.nje b.jzku aluEzku aeK>cj|p· cjlH.YhW·mW YtuY
gW·a eK>cj×U kuE kwjmeyHn je kL.njb dHje pÌRu Ym.YmH pelwj gW ·er.cjâ
p:Ye b.jp ercj;ÕcjkW.njm WYm WYg Hj mN·ÕkuEb uJ\pcjkemL.nj e b.jrâ Dm·kjT/,
kuE mU w >dqzui c je b.j zku´ tcjr njt M· ´ tcj d to l ui cj t aj g H j
dHjlikjlel.cj eb.jpercj;ÕcjkW.njg Hjr â p:Ylikjlel.cjeb.jgH j
tcjducjgcui jektj ek.njeb.jtaj p>lupjrâ buJ\pcjkemL.njeb.jzku
tcjtupj s uitjek.nj e b.jzku hW·p >lup jm WYq.j ×UkuEa S· cjltU
ef[·lwjgH j hW·tnj]knjr â p:YkuEqgutjqW.tj eq.cjkl,p!ipkÉgHj
elwj ek.njeb.jm eScjs pjtaj d,gW·a eK>cjp >lu pj ef[·qgutj
qW.tje r.cjâ eb.jgW·awuEtuYmH dkjptnjlwjtajg Hj buJ\pcjkemL.nj
eb.j ×UkuEaS·cjltUef[·lwjg Hjr p:YkuEBwntYgHj hW·dHjqhz.trâ
v,bWYm gLiÕcjtJlwj eb.jmSlgHj qkuipjp N.nj enewnj dkj
ptnjlwj´ eb.jqEeu yHwjeltjgwHj W· gW·awuEtuYmH dkjptnjlwj eb.jgHjr
dHje b.jzemC .Ya .×U kuE v,;ÕcjkW.njtajtuY d,Ru p jqJa .z.tjr â
atuicjg L·cjtro eb.jm Sla.gH j eb.jk[e f.aje lwj bkjluin j
dM ·cjdN.Yzuicjrâ tNhj\K.a.mWYg Hj ¤eb.jmSlõ wW · qWkjgW ·£picjp Ò.njkuE
eb.jg HjhmW· WY dHjm·cjeqN.tjmWYeb.jDwjtuY eb.jk[ef.ajwW· dHjm·cjeqN.tj
eb.jzItuY d,£picjpk.njkuE eb.jth N jhj×W· dM· cjgHjr eb.jtNhjhjtaj
v·cjhW·gW ·K[Im .nj g Hj Ticjd wj m .njmH eb.jk[ef.aj gW·a ·cjzN, er.cjâ
kwj m eyHnj ekL.njb dHje pÌRuYm .YgH j aKicjhW·Ru Y kuEe sN.nj p Vucjku
k:iÕpjqkuipj eb.jpercj;ÕcjkW.njtaj ×W ·m·cjgH jr kwjmeyHnje kL.nj
bdHj epÌRu Ym .YwW· dHjm· cjgek.·ek.pjk.Y£pe\pcj eb.jpercj;ÕcjkW.nj
taj râ
mNihjp apj lwj awuEa .$.kuE kwjm eyHnj e kL.nj b dH j
epÌRuYm .YgHj dHj¤buEt.njyéOõrâ tcjqàÕtjqW.tj kwjmeyHnjekL.njbdHj
epÌRuYm.YgHj d,dHjhtuYer.cjâ aeK>cjes.YgbutjkuE kwjmeyHnjekL.nj
“OurTime” Mon Language Journal No.58, June - 2010

elMcj (58) gitudàÕinj´ qN.· ø 1372
v,ptuinjT½,
qiukjrtj
bdHjepÌRuYm.YhW·mWYrâ kwjmeyHnjwW· esN.njpVucjkuE eb.jpercj;ÕcjkW.nj
t·m .nj r â ek.pj k.Ym .njrâ su EkuE(3)qN.· bed·>eT.· mW YK[iÕnjK$
m.njtuY lkjkroauitj t,pÌeT.· aeK>cjptitjsrcjeb.jm.nj tuY
aeK>cjp luJeb.jgH jelwj ×W ·e r.cj ¤buEt.njyOéõ ptitjlwj amicjr â
qucjes.Yxpedeb.jg HjtuY nnY e ktj zN, epÌRuYm .Yg Hjr hW·kuEaeK>cj
mNihjlCtj;Õcjqa.cj taj kLÕcjlCtje pÌRuYm .Y;Õcjb M.râ
ea.nja uitj eb.jhW·lupj| piÕcjpk.nj dN.YSסm.Y(3)dN.Ym à,
aeK>cje b.jpercj;ÕcjkW.nj gW·tnj]knj hW·m WYe r.cj mdHjtuY eb.jhW·
lupjepÌRuYm.Ymà, eb.jgHjaeK>ct j nj]knjhW·mWY Dm·kjT½,lwj bWYmkL,f:,râ
p:Ye pÌRu Ym.YaluEa qIp N.nj nafekL.njb dHjgH j eb.jpercj;ÕcjkW.nj
lv.tjp ercj; Õcjk W. njg Hj a.yu k jg Lic j× Uk uEp Ug u E$ J´
k:iÕ pjq kuip j| p·c jl H. Yk uJe lwj v,Dwjp etHj
percj; Õcjk W . njt up jt aj
mW Yg ek.·m W Yk er.·m W Y\ zhtj
Skj K [I D r.cj a .m.njr â
eb.jd uc jq zuic jk uEp Ug uEg Hjw W· aeG.pUg uEg Hj× W·r
K[ID r.cjd M·cj tuic jcjm uih jh j×W·r â
Sg, percje rcjt LÕcjp :Ye b.jg Hj tnjt od M·c j
p:Yk uEs r.Y ; .jd ekwj Dwjp etHjk : iÕ pjq kuip j
eku. · aKuik ja lu ik jl tUe b.jg Hjr â
percjknMi j;Õcj
taj dHj nkuEbuJ\pcj bepcjeb.jDwjr â kL.epÌRuYm.YhW·m·kjr eb.jpercj
;ÕcjkW.njm· kjkLÕcjgH j d,sW ·qtieTkjrâ eb.jpercj;ÕcjkW.njhuJm à,gHj
mNihjD wjp etHjtupj taj ek.·v,qÒaj tuY ekL.nj/u itjercjtLÕcj
qWkjgunjfuE percjpuinj\dpjv,;ÕcjkW.njtuY dkjptnjlwjgek.·er.cjgHj
p·kjkLÕ cjlwjaDipP >yj p:Y;Õcje agál.nj p:YbW w jkL·(18)qN.·e t·r â
rHjq.aDi p P>yj$ajg Hj su EkuElMÕhj g[iÕcjkLÕcjm· cj$Jr â
p:YeKtjlMÕhj$ajg Hj gek.· lup je pÌRuYm.YtuY gs.njv·cj
eqà.·g W·a wuEg Hj dHje b.jp ercj;ÕcjkW.nje r.cj ek.j g,râ eb.jhW·
lupjepÌRuYm.Y eku.· eb.jlupjepÌRuYm.Y hW·m.njtajwW· ercjtÕL cjDm·kj
T½, lpãv,;ÕcjkW.nj T·kjgl.njv,tajgW·râ aluEaqI tJt.
l[iÕcj&hW·tJt.l[iÕcj´ ercjtLÕcjkuEf uEv,;ÕcjkW.njh.& hW·ercjtLÕcj
h.taj gHjelwj mcjr·cmj .njrâ eb.jpercj;ÕcjkW.nj hW·lupjepÌRuYm.Y
(hW·eqcjm à, ) gek.·taje lwj ercjtLÕcjg unj fu Ev,;ÕcjkW.njtaj
m.njr â ×UmW YaS·cjkuEeb.jgH j Dm·kjT,½ Sסv,;ÕcjkW.njt ajm .njrâ
eb.jhW·mWYm,à gWD· m·kTj ,½ Sסv,;ÕcjkW.njtaj hW·el.Yrâ eb.jpercj
;ÕcjkW.njgLiÕcjK:cj qWkjv,;ÕcjkW.njtaj aeK>cjg W·Ru YsH j gLiÕcjK:cj tuY
gL·cjtroe b.jpercj;ÕcjkW.nj luE v,tajd,suitjg Hj aluEv,taj
Ru Ys Hjm.nj râ
lv.tjqBoDwj percj;ÕcjkW.njmWY v·cjgW·]t,tuY ]qz.gW·
lupjgHj eb.jpercj ;ÕcjkW.njtaj ercjtLÕcjm.njer.cj p:YkuEwcjpercj
;ÕcjkW.nj ;ÕcjbM . SuEv.tj m· cjb WYm eTcj luErâ p:Y;Õcjb M. qBo Dwj
lv.tjq uEe yHw je ltjt aj gW·lu p jk LÕcj g Hj percje rcjtLÕ cj
eb.jek.nj m[êentjtajr â eb.jek.nj m [êentjtaj hW· g W·a wu E
percj;ÕcjkW .njkuJe lwj p:Y qBoD wjg j H gW·kL Õcje pÌa·cjzN, er.cj
hu Jm .njr â dpjp N. nj m ]kpjd M· cj ku E ek.njm [êentj taje lwj
yYhW·kiÕL hjlwjqEeu yHwjeltj d,ducjkÕL cj(25)qN.·gHjr p:YgL,ti$aj
;Õcjb M.gH j lupj a .srcj;Õcjw >tja uitjm WYrâ lv.tjp ercj;ÕcjkW.nj
19
percjknMi j;Õcj
g[.enwj ø eKtjpOu

v·cjgW ·]t,a.gH j eb.jp ercj;ÕcjkW.nj taj r ekL.njm .njer.cjâ

k.lwcjkuip jkL.kwjtnje t· mNihjs dHj
ducjqzuicj ltUDwj petHj percj;ÕcjkW.njKc: j \zhtjeb.jKuihjKc: j
kLÕcjtYu gkUm Nihj´ gek.·m Nihj´ mW Yk:i Õpj
er.cj aerwj× W·r â lv.tjp ercj;ÕcjkW.njg Hj a.yu kjg Licj× UkuEp Ugu E$J´
kE u m W Y k : i Õ pj tnj t o d N . Y w Ìv,kE u v ,râ
k:iÕ pjqkuipj |p· cjlH.YkuJelwj v,Dwj petHj percj;Õcj kW.njtupjtaj mW Yg
huitj× Uti;.j dN.Yw ÌhW·tupjkJu´ r.qIxtuhW·tupj´ percjs qucjsN
ek.·´mWYker.··´ mWY\zhtj SkjK[IDr.cja .m.njrâ eb.jducjqzuicjkuEpUguEgHjwW·
ah.r hW·tupj´ edqmWY kumWY eqC.Y\K.tYu a.kLÕcjw>tjg>tj
aeG.pUguEgHj×W·r K[IDr.cjdcM· j tuicjcjmuihjhj×W·râ Sg, percjercjtLÕcjp:Yeb.jgHj
Skje S.·kLÕcjv,qkaj hW·m WYtYu gkU tNhj\K.´ aerwj
tnjtdo M·cj p:YkuEs r.Y;.jdekwj DwjpetHjk:iÕpjqkuipj eku.· aKuikjaluikj
ew>h.´ B.q.eRHj eqHj eku.· eynjqN.cjt· tNhj\K.m·kj
ltUeb.jg Hjr â Sg, p:Y;ÕcjbM .gHj percjercjtLÕcje b.jgH j tnj tod M·cja k.Y
titjkLÕ cjtYu gkUm njm WYg kUe lwj m·kjtitj \p.ktjkLÕcj
ar. bWiÕcjmC,eb.jrâ xpm. eqN.tjepÌRuYm.Y eku.· eswjepN.njxpedtajwW·
ap:Ywcjg L,kwjr â spj kEua eK>cja r.tmjmU l eScjkEugkU
puicj\K.ekL· lwj sr.Ye rcjtLÕ cjeb.jtajr â
zkutYu ×Utmjw>die t· alEulEue ;· bJuk[.j]tYf njb dHjlwjgH j
RuihjkNkj tajTtj mH v·cjr otN·S uezN.jem.wj m .njkuJ p:Ye b.j
gkUm nj pO u klig W·kLÕcjlwje pcje pcjrâ gkUm WYm WY v·cjg W·;iÕkj
percj;ÕcjkW.njelwj qzuicjek.njeb.jtaj \zhtjKuicjKih u jmH eb.jgHjelwj
epcjkEu agálkjqnj g kUg Hj p:YgkUmnjpO u ;iÕkje pcjd M·cjr â
ezN.je m.wjkÕL cjm.njer.cjâ percjdkjptnjqzuicjeb.jgHj k:iÕpjqkuipjeb.j
ek.njg kUm njt ·g Hj qLYt i;.jp y[EÕ×W·´ percj p uin j \dpj g kU
taj d,kLiÕhjlwjdk Hj uJelwj ntYgHj hiutj×rU ·cjektj gunjfuEpercjpUguEzkutuY
KuicjKuicjkLi ÕkjkLiÕkj× W·´ wcjd dHjb WYm KuicjkLiÕkj tnj ]knj×W ·kLÕ cj´
percj|piÕcjp k.nje rcjtLÕcjtaj Sutje sHja .elpjr â awuEa .$.
bJugkUth N jt· percjeynjq.N cj aKuikjkN.tNhj\K.´ aerwj
percj;ÕcjkW.nj e b.jgH j d,dH jv,mlupj lwj eb.jtaje r.cj´ kwjmeyHn j
B.q.´ likjptj eku.· B.q.eRHjeqHjtNhj\K.×W·´ hW·tupj
ekL.nj bdH j epÌRuYm.YhW·eqcjer.cjgHj k:iÕpj qkuipje b.jtaj wuitjekL·eT.·
kEu gkUth N j\K.tYu v,gL,tit· qPlwjqmÐJ gkUezN.jmWYkJurâ
hW·g W·râ
ek.njg kUmnj t· ekcjm·cjkLÕcjkEu ;Õcjmitim eku.· qMicj¿k
xpedeb.jp ercj;ÕcjkW.nj Dm·kjT½,lwj qWkjg W·qLÕcjptuin j
r.zj;ÕcjpOumnj bWmY bL,/,´ qL,pW,sfYqAI tnjtokÕL cj qN.·lajltYu
dI mwjker|zIgHj p:YkuE;Õcjg[.m$Ielwj SuE v.tjm.njrâ lel.cj]t,lwj
rYqmLYti;.jg kUb M.t· lJs N.Y´ qJbtiukjektj$. ;Õcjmnj
qN.·(1967)gHj tuY p:YqN.·(1994)gHj kelcjpelwjpeltjlwj xpedeb.j
e]t·tYu gkUm nj t· sEukEulMÕhj dH jm· cjBw;ikj gkUhW·mW YkuE
percj;ÕcjkW.njgHj dH jxpedKuihjmWYtuY xpedeb.jpercj;ÕcjkW.nj ¤buEt.njyéOõ
kMinj ;Õcj´ d,kLcjhIdM ·cj a]k.;Õcjv,tNhj (;Õcjeq·´ ;ÕcjbM .´
taj hW·esHjbbWYDwjrâ p:YDm·kjptitj Sסv,;ÕcjkW.nj eku.· kuEpv.v,
;ÕcjtNhjtNhj ííí)râ qWkjek.nj g kUm nj sE ukEutCY$·
;ÕcjkW.njtajg Hj eb.jpercj;ÕcjkW.nj taj dHj pMikjezN.jm WYer.cj xpedeb.j
hW·gW ·aeK>cj percj qPsM tjqmÐJ gkUd,ducjpL·cj/,lwj;Õcj (w>)
;Õcjg[.m$Itaj Dm·kT j ,½ lwj p:YeÆ.·puidj(1)gHjrâ gek.·hlW· upjepÌRuYm.YpWiÕcj
gkUd, du cjkM.tjldE ukLÕ cj nkEuawEup N.njr â
(6)qN.· epcjm H aeK>cjtnj ]knj eb.jpercj;ÕcjkW.nj eS.·e lcj er.gH j
¤¤tCYek.njgkUmnj ø tCYpOumnj´ aerwjpmOu nj pOud,hJu´
Dm·kjT,½ lwj p:YeÆ.·puidj(2)gHjrâ eb.jpercj;ÕcjkW.njtaj mNÕ·kuEaeK>cjes.Y
likjptjm nj pO ud ,ebÐ.nj´ eynj qN.cjm nj pO ud ,mcjmW Y´ ;ÕcjpO um nj
gbutjkuJ quJkuEd,du cjes.Ygbutjelwj×W·râ eÆ.·puidj×W·(41)râ v·cjroeb.jn.\zI
d,m·kjgtwjer.cjõ õ rm[.cje k.nj gkUmnjt· ap:YtCYek.nj
hW·qPm.njektjzN,mWYq.j dHjxpedesN.njT½, edàtjbkjqBoDwjdImwjker|zI
gkUmnjg Hj gW ·micjektjzM.pjq.N ·râ s×Uq.N ·(1939)´ gkUmnjt·
râ xpedeb.jg [.m$Iw W· esHje q.Ye q.Y e\b.Ye \b.Y Kuihj× UkuExpedeb.j
p·kjkLÕ cjg ek.· (r.mvtuicj, lu·, Su icjr .mWnj afWY² K[Õ pj ) tYu
aluEa qIpN.nj naf$JtuY suE dHN.ekL· eqN.tjdIm wjker|zI eb.jzIhW·gW ·â
ekL.njkLÕ cjpercj;ÕcjkW.nj nkEurm[.cjg \mo ömWn jlUm[iÕ,qvj
muhuitjmà , xpedeb.jg [.m$Ig Hjw W· mN·ÕkuEt.l[i Õcj;.· ;.· tuY gW·d kjp tnj
tui²lUm[iÕ,´ mWnj s.qvj tui²s.´ mWnjsk.,qvj tui²sk.,÷kJu´
eqN.tjd Im wj ker|zI eku.· gW ·g [iÕcje zN.jem.wjtuin jg Hj sW·lwja Di ker.cjâ
(1946)gHj p·kjkÕL cjgek.·qMtjmnj´ ekL.njkLÕcjpercjgkUmnj
qWkjqMtjt· gW·;iÕkjepcjkEub l(5)q.jrâ percj;ÕcjkW.njmnj
kS·cjqLÕcjtuin j quikjquikjtYu (1947)gH j mnjt·a .tjkLÕcj
quikjrtj aeK>cj(7)tcj m×W·kEuw cjr â qWkjg W·e kL.nja . percj
;ÕcjkW.nj hW·tYud Hj$Jgj H epÌqJlWhjd Hja . p:YkW.nj Twj p Lcj
(z.q\pcj ) tY u ¤mW n j \ pvj q U ² tpj x J , õ m· k j t i t j k L Õ cj
p:Ya ]k.ek.nj gkUmnjrâ Sg, \K.hW ·laj ¤mWnj tpj xJ, õ
ekL.nj percj;ÕcjkW.njg,tYu d,a.pri y.Yg kUb M. (alEu
aqIp N.nj) apjlWhjlup jkLÕcj ap:Yb WiÕcje qN.wj d,ducj
rpjs ut jT· cjtY u dpjp N .njm nj ekL. njp ercj ;Õcj kW. njm nj´
qWkjgkUmnj gW·b L,/,gHj ekL·kLkja .tY u suip jqN.·(1958)gH j

20 “OurTime” Mon Language Journal No.58, June - 2010


elMcj (58) gitudàÕinj´ qN.· ø 1372
nkEuyMÕ ¤eb.j;ÕcjmnjtMi (N.M.S.P) eb.jekL.njpercj;ÕcjkW.nj
eku.· dpjpN.njekL.njpercj;ÕcjkW.njmnj m·kjtitjkLÕcj sEukEulMÕhjrâ
tYupnL j (1990) eb.jdIm wjker|zI ek.nj gkUmnj(MNDF)
m·kjtitjkLÕcj a]k.ek.njgkUmnjtYu nkEubW iÕcjeqN.wj xped
ekL.njqWkjpercj;ÕcjkW.njmnjrâ aKicjw W· aqicjpercj;ÕcjkW.nj mnj
qLÕcjd M·cjtYu eb.jd Im wj ker\zIe k.njg kUm nj lup j£picjm .Yker.·
eanjeawjdI (NLD) gHj gW·zN,a.m.YkrJu â Sg, gek.·eanjeawjdI
(dwjqu)t·kJu´ gek.·( MNDF) (n.YeT.njtucj)taj eku.·
gek.·zN,m.Y ek.nj ;Õcjarcjt·gmLiÕcj d,ducjkM.tjldE u´ d,ducj
rpjs u tjT· cj kua lEu a qI p N.njt· qM , hW ·k gek.·hW ·lu p j
eqN.wje r.cj d,ducjTpjlel.cj]t,$.râ eb.jdI m wjker\zI
ek.njg kUm nj e lwj d,k[a. percj;ÕcjkW.nj mWYw >pLnj r â atuicj
msM Ilwj qtj p Mw j zwjp Òo ×Ue pÌrYum .Y (1990)gHj qWk jg kU m nj
percja.tjmi kj aeK>cjar.ek.njg kUzku eku.· percjqL,pW,
qWkjg kU× W·er.cj eb.jv,t·rnjlwj g Hj e;·e kL·a . a]k.tLa wE u
pN.njbM.t·râ eb.j;ÕcjmnjtMi ektjtcjtupjsuitj percjed·>pnjepH.jkEu
alEuaqIp N.nj (nwt)tYu gs.njlWIkLÕcjd M·cj percjeq.cj kÈ,
\pqN . percj ; Õcj k W . nj nnYe m.wj e m.wj q .q.´ pvI p vpj
tkjk[.qIkLIe ktj nnYp ik:i ÕpjgH j s×U ( 1995) sE ukEusu ip j(2010)
pWi Õ cj s Hj q un j qN . ·g H j muq W hj m WY hW · m · k jt i tj k LÕ cj$ J tY u percj
tkjk[.qI kLI g Hj gLÕDJukLÕcjdM ·cj p:Yp sË ÕpPn j$·r â sEukEuaKicjlMÕhj
eb.j;Õcjm njtMim WYe lwj Skje kL.nja .percj;ÕcjkW.njw W·e r.cjâ
¤¤eb.jw W · mdHje b.je kL. njp ercj;ÕcjkW. njm nj ´ dpj p N.njv,t· g Hj
dpj p N.nje kL.nj p ercj;ÕcjkW.njm nj e r.cjõ õ gL·cjtroeb.jg Hj ¤¤qWkj
ek.nj g kU m nj aeK>cjk · k u q E u Bwzku zku m nj f nj f kj
ektj m.nj õ õ d,gW·e r.cj q.jw W· ef[·lwj a Di #.njtYu v,t·g s.nj
ekL.njm ·cjqWkjgkU sEukEutCY$·r â
ak.Yar. percj;ÕcjkW.nj kMinj ;ÕcjpOutCY$· qWkjgW·\p· cj
qL.Y ×W ·râ p:YqN.·( 2010)$· epÌRY um.Y×W ·er.cj alEua qIp N.njt·
lel.cj]t,lwjtYu gek.·lup jR Yum .Yg mLiÕcj ptuin js rcjg ek.·
nkEueqN.wjxpedrâ p:Ygek.·gmLiÕcjgHj eb.jdImwjk er\zI alu·r,mnjmWY
lup j£pi cjer.cj gW·m icje ktjr â eb.j;Õcjm nj tMig Hj hW·lup jR Yum.YkJu´
hW·d ucjtYdpjm cjp y[EÕtYu alEua qIp N.njt· hW·p etHjs eb.j× W·r â
a]k.eb.j kEu(naf)t· percjSkje S.· per·e sHjkLÕcjdM ·cj quikj
quikjtYu p:Yg itue abr.au itjg Hj percjK[Id r.cjp N.nj (naf)t·
lup jkLÕ cjlP.jti;.j eb.j;Õcjm njtMir â eb.j;Õcjm njtMie lwj l,lwj
mukjpN.nj qWkjg W·m cjm WY percjti;.jkLa jqWw j v,;ÕcjkW.nj t·× W·r â
percjknMi j;Õcj
£p£pcjsIznjlwjpN.nj×·WtYu v,;ÕcjkW.njmtnjtodM·cj p:Yti;.jeb.jt·gHj
\gipj dop N.nj suip jkLÕcjlP.jedq py[EÕau itjrâ v,t·gH j dHjv,efkj
lkuitj epÌbtiukj´ epÌpN.njer.cjâ
aKicjlMÕhj ek.njg kUm njp Ou et.jkEulP.jpercj;Õcj
kW.njmà, a.RJugÕLi cjtuinj ×Uk.L et·râ lP.jpv.gt.pjeKtjelwj
gL.Y bkjktjlCtjd M·cj £zihj£zihjn kjn kjr â qWkjg kUgW ·bL, /,´
qL,pW,gHj qM.percj;ÕcjkW.njmnjt· n;.jdekwjepcjepcj´ aes.nj
sr.Y×W ·×W· ekL.nja.mà, bL,/,ek.njgkUmnj mrnjlwj ¤¤k·kuqEu
Bwzku zku f njf kjektjm .njõ õgHj d,gW·e pÌa· cjzN,er.cj â
aKicjtCY$· gkUmnjpOu kligW·lwj aeK>cjqL,pW, percjlikjptj
eynjqN.cj eku.· bud¯B.q.gHj klig W·aeK>cjar. ;iÕkjepcj
kEu qWkjgkUmYh W W·eqcj´ dHjaeK>cjar.pet.· (atuaey.cj)
ehcjr â
aeK>cjekL.nj likjptjeynjq.N cj qL, pW,×W·´ aeK>cj
ekL.nj percj;ÕcjkW.nj qL, pW ,×W·´ aeK>cje kL.nj percjpu in j\dpj
qL,pW, ×W ·´ ar.piq.j$· klig W·m H qWkjg kUm WYm WY aeK>cj ar.
;iÕkje pcjer.cjâ huitjd Hjq.jg Hjr aKicjtCY$· ek.nj gkUmnjpO u
\p,dM·cje pcj;.nj´ epcjkW.nj´ epcj;Õcj´ epcjg L,tie r.cjâ mnj
#.njzemC .Y´ mnj ;Õcje q·´ mnj ;Õcjm nj b M. eku.· mnj×W ·e dqpy[EÕ &
ti;.je b.jt· kelcjkUK[pj £zihj£zihjnkjnkjtYu qWkjgkU
mud,ekL.njeTkj´ mud,RJueTkj´ qCIgLipjzdI uihjauitjviâ tCY$·K>tj
ak.YtYum à, zM.pje k.njg kUm nj d,ekL.njp ercj;ÕcjkW.nj
mnje r.cjâ qM.percj;ÕcjkW.njm njKuihjKiuhj v·cjg W·m·kjtitjkLÕcj
a]k.mH.znj v,;ÕcjkW.njm njt·m.njgHj KMIqcjt·kJu´ k:iÕpjqkuipj
mnj t·kJu eku.· mi tjqh.Y eb.jm nj t·v,gmLiÕcj md,gs.njlWI
/·cjptitjkEuviâ gkUm njt· suitjD .tjS .njgkU bWYm ;.· \pm·kj
titjtYu epÌbtiukjb L,/,ek.njg kU (w>) percjqL,pW, gkU
v·cjeqà.·kli gW ·m.njg Hj eb.jm nj´ dpjm nj eku.· mH.znjgkUmnj
p·cjet.Y pimWYkqpj´ mWYkemL.nj´ mWYtuicjpÒotYu ekL.nja.percj;Õcj
kW.njviâ â
¤¤percj;Õcjk W.njmnj ø kEugW·a·cjzN , viâ
qM.percj;Õcjk W.njmnj ø kE ugW·cCÕhjk tE uviâ
eb.jpercj;Õcjk W.njmnj ø kEugW·×·W\zhtjvi âõõ
ek.bL .Y (KT)edqpy[EÕ (mnj)
21
percjkpuE v.
p:Y psËÕpPnj $· ap:Ye k.nj g kUm nj
eb.jmr×u kjkuEttiymWY m·kjg
twj kLÕcjr â eb.jwW ·mN·ÕyMÕ eb.jd I
mwjker|zI alu·r,mnjtY u sdkjp
tnj kLÕcj p:Ygi tue abr.(7) tuYkLÕcjg Hjr â
eb.jw·W pã\p,titjkÕL cj ×Ukm?tIK[pjznj percj
epY >ru Ym.Y (15)tLelwj huJm .nj r â eb.jwW ·
m·kjtitjkÕL cj qWkjep>YruYm.Y aluEaqIpN.nj
mekL.njb dHj p:Yq.N ·(2010)$·elwj huJm.nj
râ
qPp t·× U qN.· (2008)m·kjet·tuY
aluEaqIpN.nj lel.cj]t,kLÕcj aKicj
qWkj eqà.·qPdtnj qziucjeqN.wjdkjptnj
aupjD upj;Õcj eku.· aKi cjekL.njqPepY>ruYm.Yrâ
eqN.wjdkjptnjaupjDpu j;ÕcjgHj ektjSסv,
;ÕcjkW.nj p:YqN.· (2008) gituemgHj qPd
tnjer.cj lel.cj]t,lwjtuY epY>ruYm .Yducj
qziucjkuEeqN.wjgH jelwj ekL.njqPkuE p:YqN.·
(2010)er.cj lel.cj]t,kLÕ cjlwj×W ·r â
kiupjkL.×U hW·gW·qPdtnj qziucj
eqN.wj$J ]kpj
kuEaKicje ktj
Sס v , ;Õcj
kW.nj qWkj
eqà . · qP d tnj e qN. wj g H j
aluEaqIpN.njt· tkjptitj
likja up j qziucjeqN.wj g HjtuY ]t,ptitj
kLÕcje qN.wj g Hjr â /iun jr aluEa qIp N.njt·
tkjptitjlikjaupjtuY ]t,kuv E ,;ÕcjkW.nj
t· dHjk.L elwj tcjKiuhj&tcj;iÕnjl[ mN·Õp:Yq
zi ucj e qN.wj;Õcjg Hj v,;ÕcjkW .nj D m?t.t·
gW·lCtjtJektjg Hj aKicjhW·m WYtuY tJe ktj
kL,kL,m,m, hW·m .nj râ v,lCtjpercj;Õcj
kW.nj vivt·e hcj lCtjkLiÕhjtJe ktj
tcj;iÕnjl[eqN.wjg Hjm .njr â
d,qPqtie zN.j mW YgH jwW · aluEaqI
pN.njt·g Hj pÐitjlikjlel.cj ]t, mWYm WYd Hjd Hj´
K[êDzkjeqN.wjmW YdHjdHj maerwjew>h.v,;Õcj
kW.nj Dm?t.t· kLiÕ hjtJe ktje l.Ye l.Y
qW.qW.m.njgH j Slajelwj v,t·hW·K[ê
Dm· kj kL,kL,f:, f:,râ »$·gHj dHj \py.Ypercj
22
;ÕcjkW.nj aluEaqIpN.nj qWkjeqà.·rpjzukj
ltUv,;ÕcjkW.nj eku.· ek.nj;Õcja rcj
t·mW Yr â
]ko× Ua luEaqIpN.nj t· qPd tnj
eqN.wjgHj atiucjpMikjSסv,t·tuY eb.jpercj
;ÕcjkW.nj ap:Y;Õcjn .n.t· lup je pY>ruYm.Y
eTkj &hW· e Tkj gH j K[pjpãpY>kLÕcja iutjr â
p:YepY>ru Ym .Y(2010)$· ap:Yek.nj
gkU m nj eb.j q P s N , ku E ek.nj g kU m nj
×We· Tkj& hW·eTkj spjkEk u isËw·t
W uY kipu k
j .L ×U
k:iÕpj qkiup jmnj mN·Õap:Y;ÕcjlCEÕ´ k:iÕpjqki up j
eb.j;Õcjm njtMi ed·>zUlCEÕ´ ek.njg ek.·
eb.jdI mwjker|zI ek.njg kUm njlCEÕ eku.·
qN.Y d> aluEa qIe d·>zUg mLiÕcj p·cje k.· tuY
p:YtCYeb.j;ÕcjmnjtMi ed·>pnj epH .jepcj(14)qN.·´
p:YqN.·( 2009)´ gitug[Õnj(29)gH j sdkjp tnj
kLÕcj km? tIK[pj znj percjepY>ruYm .Yr â
p: Y g i t u m .tj ( 8)´ qN . ·
(2010) $·g Hj aluE
aqIpN.njt· slel.cj]t,kLÕcj eqN.wjepY>
ru Ym .Yn .n.râ eqN.wj g Hj tit jtu Y p: Yg i tu
m.tj (15)gHj km?tIK[pjznj percje pY>ru Ym.Y
(15)tLt·elwj ek.jek.·DruJtuY qIkLIkLÕcj
spj kuE eqN.wje pY>ruYm .Y gt,gtnj kuJe lwj
spjkuE lupej pY>ruYm.Y´ hW·lpu jepY>rYmu .YgHj qWhhj W·
titjkLÕcjmW Yq.jrâ
p:Yg itum .tj( 30)gHj qWkjeqà.·kuE
qgutjq.W tj lupj&hWl · pu ej pY>ruYm.YgjH kelcj
ek.jek.·DruJm WYw>pLnjrâ v,t·kelcje k.j
ek.·DruJmWY w>pLnjg Hj v,t·mcjklcjm·cjrm[.cj
eb.jp ercj;ÕcjkW.njn .n. mpзe b.je anj
eawj dI (NLD)t·er.cj v,t·huJ râ
“OurTime” Mon Language Journal
g[.enwj ø eKtjpOu
kiupjkL.aiutj eb.jpercj;ÕcjkW.nj
rpjlWh je k.njg kUm nj eb.j;Õcjm nj tMig Hj
hW·lup je pY>ruYm .Ye r.cj lel.cj]t,kLÕcj
lwjtuY p:Ygitum.tj(25)gHj eb.jdImwjker|zI
ek.njg kUm nj e lwj hW·lup j´ hW·p tiun jyMÕ
eb.j qW k j e qà . · l u p j epY > ru Y m .Y e r.cj
lel.cj] t,kLÕcjr â
kiup jkL.×Ukm?tI(15)tL hW·e f[·
qgutjqW.tj mWYtCY´ p:Ygitum.tj(29)gHj eb.j
eanj e awjdI e lwj hW·lupj e pY>ru Ym .Yer.cj
ef[· $.qà ÕtjqW .tjg Hj r km? tI ( 15)tL
gHj e lwj ley[.wj b kj lv.tj e b.j
n.n.t·gH jtuY ef[·$.qgutjqW.tj hW·lupj
epY >ruYm .YkuJr â
p: Y e qN . wj x pedepY > Ru Y m .Y $ · g H j
eqN.wjp·kjeb.j percj;ÕcjkW.njgHjkuJ´ eqN.wj
xpedepY>RuYm .YgH jkuJ´ dHjp ercjkerpj D rtj
qWkjeb.jpercj;ÕcjkW.nj gLiÕcjel.njtuY qM.
percj;ÕcjkW.nj b WYmgLiÕcj hW·e sH js uitj
pY>t,eqN.wj g HjtuY hW·lupj e pY >Ru Y
m.Yai utjr â
/iunjgHjelwj v,
(6)tL mN · Õ ap: Y
km?tI(15)tLt·gH j ywj eb.jpercj;ÕcjkW.nj
mnj hW·m WY´ eb.jmnjhW·lup j p:Ye pY >£picjRu Ym.Ymà ,
aeK>cja r.ek.nj g kU ]kkjm m· kjkLÕcj
p:YpC·kjgtet·gHj gWicjefkjmNihj£pe\pcj fnjznj
hW·m WYgHj tuY ¤/u itjgW ·/ uitjektjõ du cjgiu cjektj
lv.tjw W·tuY v,t·e sHjs uitj p·kjptiun j
eb.jtiMtuY lupj epY>RuYm .Y× W·r â
p:Ykm? tIs סkj mdH jqM.percj;Õcj
kW.nj(15)tLt·g Hj ×UkuEs dkjlwj tMitMiet·
elwj lv.tj titjm· cj/ >q.j râ qPp Ð·× U
ef[·$. qgutjqW.tj hW·lup je pY>ru Ym.YtuY
v,(6)tLt·gHj K[pjznj£pe\pcjkLÕcj qWkjeqà.·
No.58, June - 2010

elMcj (58) gitudàÕinj´ qN.· ø 1372
p·kjeb.jp ercj;ÕcjkW.nj tMimW YpLn jr â
spjkpuE ercj;Õcjk.W njtuY lv.tjd/Hj >l,W gHj dHjpercjDm?t.mWY
kuJelwj spjkuEtcjqgutjqW.tj percjek.njgkUef[l · wj nkuESס
v,gmLiÕcjgHj d,bkjspMikjSסv,gmLiÕcjtuY d,erHjeqHja. eTkjer.cjgHj
}ko×U v,(6)tL pãtitjp tnje b.jtMituY rm[.cjtitjkLÕcjai utjr â
siutj× W·qWkje qà.·lup je pY>btiukj percjd Im wjker|zIg Hj
erH jeqHjqPqmÐJkuE Sסv,gmLiÕcjer.cjd HjtuY atiucja p:Ygek.· zku
v,gmLiÕcje f[·lwj hW·p tiun jyMÕeb.jp ercj;ÕcjkW.nj hW·lupje pY >ruYm.Yg Hj
dsu Ed s,pãtitjtuY Tpjp tnj e b.jtMim WYp LnjgH j tup jqMhjkuE pãk:iÕpjmW Y
er.cj ek.njg kUm nj g mLiÕcj huJp [ÕtjbedkjkLÕ cj ltU v,ptnj
eb.jtMi$· aiutjr â
gL.Y percjvIqMhj a]k.ek.njg kU zkuer.cj rnjtuY
K[pjznjkÕL cj percjepY>ruYm.Y mWYgek.· mWYker.·gHj dHjlkjq$jKiuhjmWYrâ
Sg, kiupjkL.×U hW·gW·p·cjek.·v,qkajgjeH lwj v,mWYlpãgHj buJluEdjdH Hj
edàtjyutjm.ppjp I p:YaluE aqIpN.njt·gHj
eb.jpercj; ÕcjkW.njap:Y; ÕcjkuJ
k:iÕpj qkiupjeb.j ed·>zUlwj×Ueb.j;ÕcjmnjtMit·kuJ
ek.njg kUv,;Õcj kW.njpuOt·kuJ
gpjwjd ,sW·qti ezN.jkuE\zhtjrâ
d,lupjepY >ruYm.YtWEÕer.cj giucjektjlwjtuY v,mWYlpãgH j ak.Yar.
Kiuhj qWkjek.nj gkUmH lup je pY>ruYm .Ye r.cj giucje ktj lwjq.j gH j
×W ·kÕL cjlwjtuYtuYgH jr pvIpvpjv,qkaj hW·gW·tuY percjp· cjek.·g Hj
lkÒr o$· dHjkLÕcjbu J\pcj percjp ãk:iÕpjr â
v,mmikjp·kjeb.jtMit·gHj kiupjkL.×UhW·gW· p·kjkm?tIK[pjznj
percje pY >RYum .YkuJ´ }ko× Up· kjkm?tItuYkuJ´ sס kjm· cjqMtjK[Idr.cjm· cj
percjek.nj g kUt·tuY d,ducjqM.njqMÕkjkuE aluEaqIpN.njt·
×W ·kLÕcjr â v,t·e lwj qWkjeqà.·lupj epY >ruYm.YtuY K[Idr.cjm· cjer.cj
ducjwnjtuY aluEaqIpN.njt·e lwj qL,kuEa eK>cj hiutj×U T·kj
gl.njkuE epY>RYum .Ye ;·t·r â
p:Ya ]k.km?tIK[pjznj percjepY>RYum.Y$· mWYlpãgHj dsu Eds,
epY>RYum.Y´ mWYlpãgHj lupje pY>ruYm .Y lv.tjpãTk,kLÕcj×W· tuY gNpjsiutj
aluEaqIpN.nj epcjkÕL cjrâ acCpjsiutja luEaqIpN.njgHj pãTk,SJ
a]k.v,mekL.nj percj;ÕcjkW.nj percjpnL j gt,t·tuY f;iÕnjef[·\z
htj´ fnjbdHjp ercjpãpY> gek.·g iu$jg $er.cjg Hj v,mlCtjpercj
;ÕcjkW.nj t· huJa iutjr â
percjkpuE v.
]ko× Uv,(6)tL pãtitjp tnj eb.jtMituY aluEa qIp N.nj
kLtjektjkLÕcjaSkj×W·er.cjgHj v,mp>lupj p:Yeb.jtMilCEÕt· ekcj
huJkLÕcj× W·r â aru Jabcj× W·m à, a.tjm .nj er.cjg Hj T·cjp Ru icja luE
aqIpN.njt· kuEkLÕcjaerwjtuY t·cj|gYp LÕpj ap:YbW iÕcjv,t· ×W·kLÕcjr â
lMÕhja ]k.eb.jp ercjkW.nj ap:Y;Õcj eb.jd Im wj ker|zI
ek.njg kUm nj eku.· eb.jtMie b.jdI m wj ker|zI alu·r ,mnjt·gH j
lv.tjebLck j ÕL cj v,qkaj dHjkÕL cjbuJ\pcj giu$jg$v,kuEv,er.cj
v,mlCtjpercj;Õcjk.W nj ek.njgkUt· v.tjkLÕcjaey.cjal.
eb.jt·gH ja iutjr â
lMÕhjgHj eb.jdImwjker|zI ek.njgkUmnj hW·lupjducjRYum.YtuY
p!ip kÉ a]k.eb.j/ >$· \p.\p.k!j k!j hW·v.tje ktj$J
kL.elwj an.gtjgt$· ak.Yar.KiuhjkLÕcj eTkjkuEd,lupj
epY >RY um.Yer.cj siup jkLÕ cjk.lgHjmg, eb.j/ >$· v·cje qà.·d Hjm WYe b.j
pvIpvpjhW·el.YqW.tuY qWkej qà.·dHjp!ipkÉ´ qWkej qà.·dHj percjpã
giu$jg $ezN.je zN.j× W·e r.cj v.tj ektjlwjr â
]ko×Uek.·DruJ k.etMcj km?tbI huEeb.j;ÕcjmnjtMi ef[·$.
qàÕtjqW.tjhW·duct j Y dpjpN.njmcjkW.njtuYgHj k:iÕpjqkiupjeb.j;ÕcjmnjtMi
fkjeS. v,aupjk.n.n. n.YS.njti´ km?tIbhuE n.YetnjlH´
n.YeG.qiukj v,piteL d·>zUkLÕcj ×Ueb.j;ÕcjmnjtMirâ ap:YgHj n.YS.njti
eku.· n.YetnjlHt·g Hj ekcjtiun jlwj qBcjqIkLI ek.njgkU
aluEaqI pN.nj mekL.nj bdH j kLÕcjlwjg Hjrâ kiupj k.L ×Uv,pitLgHj hW·
ed·>zU ×Ueb.j;ÕcjmnjtMi$JgHjelwj mpt·kuE qkiupjbiulej zN.j n.YlWIa·cj
t·ed·>zUkÕL cj×W·râ n.YlWIa·cjelwj ekcjtiunjkLÕcj qBcjqIkIeL k.nj
gkU aluEaqIpN.njkruJ â n.Yac· jn.cj v,mpãtitja. ×Ueb.j;Õcjmnj
tMi qkiuppj N.njeb.j;ÕcjmnjtMikL.et·geHj lwj ekcjtniu jkÕL cj qBcjqI
kLIgHjkuJrâ hiutgj Hjr qBcjqIkIeL k.njgkU aluEaqIpN.njgHj eTkj
kuEdH j q·qymWYe r.cj v,mlCtjt· huJkLÕcja iutjr â
rnjtM·q.jluE× W·tuY v,t·ed·>zUkLÕcj ×U eb.j;Õcjm nj tMier.gHj
hW·tJektj K[iÕ tjK[iÕtjpLiÕtjpLiÕtj$JkuJelwj v,med· >zUa. ×U eb.j
t·g Hj siutje lM.wj m ·cj lpãeb.jtMi eb.jd Im wjker|zI alu·r ,mnj
23
percjkpuE v.
bJu ø #.njpRuicjbL,/,mnj
fai utjg Hj gW ·Su Ee ktjr â n.YlWIa ·cjgH j p>lup jm ·cj ap:Yv,(6)tL
pãtitjkÕL cj ×Ukm?tKI [pjznj (15)tLtuY lMÕhjgHj quJdmHj ·cjv,a.k:iÕpj
mWYtL ap:Ye b.jd Im wjker|zI alu·r ,mnjg Hjr â
lpãaluEaqIpN.njpLnj k.ltkjk[.kuE eb.j;ÕcjmnjtMi
mg, pRU dpjp N.nj mcjpy[EÕ´ dpjpN.njmcjkW.nj lPqIkLItuY a]k.k:iÕpj
qkiupj eb.j mWY tk L uEmWYtL lv.tjgW·descjebLcjv,qkaj d,tkj
k[.qIkIa L .er.cjgHj ]ko×Un.YS.njtit· ed·>zU×eU b.jtuY aluEaqI
pN.nj kS·cjltUt· kuElwjesN.nj qkiup jr,#.njgau pjpN.nj r,diuhj
agNYer.cj eqà.·mi cje ktj ×UpW Ibi WÕcja luEa qIp N.nj t·r â
n.YS.njtit· v,pitgL Hj pãtitj×Ueb.jtuY kLÕcj
p·cjet.Y kuEv,t·e r.cj ´ ltUe b.j;Õcjm nj tMi hW·d,ewcjkuEp ercj
pN.njtuY d,ekL.nja. nkuEpercjsnjdkj´ percjpãTk,SJt·er.cj´
k:iÕpjqkuip j ap:Yeb.j;Õcjmnj tMi mi kjgW·p ·cjkuE v,t·×W· mg, tmjdpjm
eScjspjt· ektjkuEg uJkLJÕ ;iÕkj;iÕkjepcje pcjtuY pl·cjbsiup jkuE
#.njgaupjpN.nj r,diuhjagNYgHjelwj qkipu jr, titjn.cjewnj kuElwj
esN.njr â
v,mekcjd HjkLÕ cj k:iÕpj qki up jt·gH j si utjD>tjhW·qLY l,mà ,
percjp ·cje k.· percjvIqMhjt·gH j Dm·kjR upj ro w>tjg >tje l.njrâ
lMÕhjeb.jpercj;ÕcjkW.nj ap:Y;Õcjg Hjelwj dHjkLÕcj/>eb.jrâ k:iÕpjq
kiup je b.j;ÕcjmnjtMilCEÕt·g Hje lwj eb.jluE´ k:i ÕpjluE ley[.wjbkj
pMikjS סv,t·gH j ku Ea eK>cja r. mpзkuE percjp iun j\dpj tuY wI / ·cj
qPe k.njkW, v·cjro d pj p N.nj dI e kbIeat·r â sinj w un jkLÕcjmg,
l·k j|gi cjg zu Es .cj v·c jr od I e kbIe akuE ekeanjyUt ·p Ln jr â
edà tjyutjm.ppj p I p:YaluEa qIpN.njt·gH j eb.jpercj;ÕcjkW.nj
ap:Y;ÕcjkuJ´ k:iÕpjqkiupjeb.j ed·>zUlwj ×Ueb.j;Õcjm njtMit·kuJ´ ek.nj
gkUv,;ÕcjkW.njp uOt·kuJ gpj wj d,sW ·qti ezN.jkuE\zhtjr â
qkiu pj pN.nja· cjn.cj ed·>zU×Ue b.j;Õcjm njtMituY lupjp ·cjkuE
aluEaqIbM . qPek.njkW, pN.nj b M.tuY K[p jznjm ·cj qWkje qà.·qP
dpj p N.njm cjkW.nj ap:YpW iÕcj;Õcje rwj r â lMÕhjp :Yv,t·gH j \zhtj hW·
epcj$JtuY aluEa qIp.N njt· kuEesN.njqWkjeqà.·e/tjlupjsnjdkj
a]k.ek.njqg·cj eb.j;Õcjm njtMirâ dHj a.dpj pN.nj mcjk.W njtuYmg,
qWkjeqà.·dsuEds,a.kuE eb.j;ÕcjmnjtMigHj aluEaqIp.N njt· K[pjznj
24
g[.enwj ø eKtjpOu
\py.Yalua E qIpN.njte· lwj
yutjm.ppjpI bWYmel.njrâ
epY>RYum.Y aluEaqIpN.njtg· Hjelwj
]kpjkLÕcjrâ v,med·>zU
×Ueb.j;Õcjmnjtit M e· lwj
ed·>zUkLÕ cjaiutjrâ
qWkjeqà.·lupj£picj RYum.Y
ap:YbWiÕcjeqN.wj aluEaqIpN.nj
K[êDzkjlwjgjeH lwj
ap:eY k.njgkUmnj
eb.jpercj;Õcjk.W njtmMi WY
Tpjm·kjkÕL cjpLnjrâ
lwj d tuYrâ »$·g Hj dHjlkjq$j l·kj|gicj gzuEs.cjqCir â
percjs nj dkja luEaqIp N.nj t·gHj ;iÕnj e;.tjzipj gLip j bW Ym
el.njrâ \py.YaluEaqIpN.njt·elwj yutjm.ppjpI bWYmel.njrâ
epY>RYum .Y aluEaqIp N.nj t·g Hje lwj ]kpjkLÕcjr â v,med·>zU × U
eb.j;Õcjm nj tMit·e lwj ed·>zUkLÕcja iutjrâ qWkje qà.·lupj £picjR Yum.Y
ap:YbW iÕcjeqN.wj aluEa qIpN.nj K[êDzkjlwjg Hjelwj ap:Ye k.nj
gkUmnj eb.jpercj;ÕcjkW.njtMimWY Tpjm·kjkLÕcjpLnj râ v,mgs.njm ·cj
qWkjeqà.·d ucjtY dpjp N.njmcjkW.nj t·g Hje lwj pek.· pekwj m ·cj
\zhtj a]k.eb.j;ÕcjmnjtMir â
hW·huJhW·tuY d,TpjhuJ´ d,Tpj kuEqti percjv,gmLiÕcj
tJkL,kLÕcjlwjtuYtuY mWYw>pLnjrâ eb.j;ÕcjmnjtMielwj k:iÕpje;.tj´
k:iÕpjezN.j SJp ã;.je zW.wj dH jkLÕcjp !ip kÉ hW·hYa iutj$Jrâ hiutj× U
aqicjaluni jgHjtuY pkÉdinj´ ]kkÒdni jelwj v,d,aYd, ptiunjgl.nj
ektjzN,kLÕcj suEkuEp vIpvpj hW·g W·râ
lMÕhjv,pãtitj ×U eb.j;ÕcjmnjtMit·gHjelwj runj gs.njm· cj
qWkej qà.·qdP pjmcjkW.njtuY qWkjeqà.·twjesNhjkuE eb.j;ÕcjmnjtigM Hj
atiucjaluE aqIp N.njebà tj d,egtjbkjpLnjrâ ×Ue b.jdImwj ker|zI
ek.njgkUmnjgHj lMÕhjeb.jdImwjker|zI alu·r,mnj Tpjm·kjkLÕcjmWY
pLnjrâ a]k.v,t·gHjelwj aey.cjal.giu$gj $ m·kjgtwjkÕL cj
m·cjqiukjquki rj â v,luEd,´ v,luEebLtjgjH hW·mikh j k
uJ euJ lwj v,fnjbdHj
p!ipkÉ a]k.ek.njg kU v·cjeqà.·k:iÕpj\p,´ v,kuE\zhtj percj
pãpÌgiu$jg$gHj dH jkiÕ: pjamé ap:Yek.njgkUmnjer.cj mikjgW·qg,tuY
v,mewcjpY> lv.tjau YaHj e]t·]thjt· dsuEd s,su EdN.a. percjpã
k:iÕpj ´ pãgiu$jai utjvig Hj btiukjfea.wj$. nlv.tje k.nj
gkUr ao â
làê
“OurTime” Mon Language Journal No.58, June - 2010
 percjkpuE v.
elMcj (58) gitudàÕinj´ qN.· ø 1372

percjkelcjpvIpvpj
aKicjp!ipkÉa]k.nj/kj
aKic jk .l p!ip kÉa]k.nj/ kjt Yua.tYu percjdIm wje r|zI eku.·
percjp vIp vpjv,qÒaj t · bJul Eu× W·m ·cjg Hj ×Uk Eu¤ ¤a.cjd Ia Ieaõõ gLÕik jg L. Yp ÐÕ injT ½,lwjer.cjâ

elMck
j emL.nj kwjmeyHnpj ercjDwj;.··
tcj×W ·pM ikj qWkjgW ·peÈwj peltjlwjgmLÕicjg Hj atiucjb WYqMw je t· mdH jr â
ø d,Knjkk N jlwj v,yiukje gLcjwnjg mLÕicj eku.· d,ef[·lwjgL·cjtro elMcjkemL.nj qWkjv,yiukje gLcjwnjg mLÕicjâ
ø mUw>d eku.· eswjepN.nj spjkEukwj m eyHnj g mLÕicj d,DzkjK[Õlwj â
ø elMcjkemL.nj a sI a znj eq.Yeq.Ye \b.Ye\b.Y d,Dm· kjT½,lwj â
ø bWYm qip jg Lip j pek.· pekwj tcj ncjgmLÕicj eku.· tcj ncje]t·]thj gmLÕicjtaj v·cjg W·g iucjedpj bWYmgJukLÕJâ
ø elMcjkemL.nj qWkjgW ·qPquetqngmLÕicjg Hj d,pelwjp eltjlwj â
ø ×UkEugek.·tNhjtNhjg mLÕicjkJu´ gek.·kulqmgà´ alEuqIkMinj ;Õcj´ gek.·e anj g [IaE utNhjhjtaj
pek.·p ekwjlwj tcj ncjg mLÕicjtajgH j v·cjg W·p ·cjbspjqCIg Lip j ektja RuJbcjm.njkJuâ
ø asI a znjqWkjg W·kEupv. kuv,;ÕcjkW.nj g mLÕicjg Hj mef[·sW ·lwjb Ju\pcjdtYukJuâ
ø ds,ducjlwj d>nj]qnj B@. qWkjg W·qucjes.Y ap:YelMcjK[Jd r.cjkemL.njkJu
mpзtcjn cjg mLÕicjtaj d,pelwj peltjlwj dtYueTkje r.cjâ

25
percjkpuE v.
¤¤ap:a
Y KicjkwjmeyHnjpercjDwj;.· m×W·tnjtom·cj aDikelMcjkemL.nj d,ekL.njeTkjgmLÕicjâõõ
pWk .tj b¡ percjS kj eS.· (Outreach)
percjS iukjbdSkjeS.· kuv,;ÕcjkW.njg Hj qWkjkwj
meyHnjm à, dHjaDikpMikjezN.jmWYkJurâ tcjn cjpRuicj m×W· pMikjgmLÕicjtaj
ywj a K>p ek.·p ekwjg W·g LÕicj´ Dm·kjRu p jr oa ·cjzN,mà, v,;ÕcjkW.nj
taj meRHjeqHjkLÕcj´ k.tjb ¡b¡ Y>kLÕcj´ lsW·kLÕcjDwjpetHj kukwj
meyHnj m .njr â pWmekL.njqP epY >ek.·D RuJ qWkje kcj k.kuv,
;ÕcjkW.nj´ likjt,N \pcjtY(lkjScj<kmj,s.es.cj) eku.· likjaupj
kEupv.´ epY>T,½ bIWdIyEu nkEupercjK[Idr.cj bJur.taj$ajtYu kwjm
eyHn jw W· Dm·kjT½,aeK>cje kL.nj gmLÕicje ku.· elMcjkemL.nj g mLÕicj
taj tYu k.tjb¡ektjaRuJbcj \zhtjv,;ÕcjkW.njtajgW·m.njrâ
pWpek.·pekwjsW· tcjducjwnjk ajp>cj
(Statment Taking)
tcj n cj q W k j k wj m eyH n j gW · p ek.· p ekwj g mL Õ i c j g H j
mtitjkLÕcj× U tcj d ucjw njkajp >cj ×Uv,;ÕcjkW.njm dHjtYu nddHj
qM.njqMÕkje ktj v,;ÕcjkW.nj g mLÕicje hcj ekL.njqPm .njr â
tcjdu cjw njkaj p >cj mtitj× Uv,d,ducjf ·kjp kwj´ d,ducjqPlwj
pkJupr.pjgmLÕicjtaj gHj K[êbepcjsutj ap:Yt,N likj bepcj(Form)
gmLÕicjtYu ×UkEuv,yuikje gLcjw nj ap:Ykwjm eyHn jtaj pek.·
pekwjektj bWY mesHjeqN.tjgW· m.njr â pWmek.·pekwjtuY tcjncj
ducjwnjkajp >cjg mLÕicjgH j dHjm ·cjbJ u\pcj kelcjD m· kjktEukEu percj
du cjsqiucj×U aKi cjatikj d,ducjqPlwj bWYm ]k.njD znj gmLÕicjgHjer.cj
mdH jtYu ×UkEuv,yiukje gLcjw nj kwj m eyHnj g mLÕicjtaj eTkj kEu
d,kLÕihje ktj si utjtYu sW ·si utjS.nj;êlÐê v,pUg Eu d,ducjpkJup r.pj
lwj g mLÕicjg Hjm .nj r â hiutjq.jg Hjr ekL.njqPqM.nj qMÕkj tcj ncj
gmLÕicjtajgH j d,RuYs Hjd N.Yw Y> mNÕ·kEup ercjg uJkLÕJ qWkjp UgE ud ,du cjqM.nj
qMÕkjtajgHjrâ elMck j emL.nj kwjmeyHnjgmLÕicjtajgHj tnjtmo ·cjkEu
v,yik u jegLcjwnjgmLÕict j ajgjH mdHt j Yu r·cjkpEu ercjSkjeS.· pWlsW·siutj´
pWK[Id r.cjv,yiukjw nj gmLÕicjtaj gH jtYu v,;ÕcjkW.njtaj kEuqàÕtj
qW.tj elMck j emL.nj kwjmeyHnjtajgHjrâ aDipP>yjw·W v,yiukej gLcj
taj percjSkjeS.· kuv,;ÕcjkW.njgmLÕicjkJu´ lsW·siutjgmLÕicjkJu´
percjK[Id r.cj g mLÕicjkJu tcj yutje dkj× W·tYu v,;ÕcjkW.nj taj
hW·d,gNpjsiutjmà, cCÕhjm,qikÉ.kwjmeyHnjgHj v,;ÕcjkW.njtaj hW·eRHj
eqHj hW·qPas.·r â
26
g[.enwj ø eKtjpOu
elMc jk emL.njqPquetqn eku.· sMIsMt jqM.njqMÕkjgmLÕicj
#.nqPquetqn eku.· #.nRucjbL.YqMi cjtajgH j p· cjbspj
qPeT.· mWYqW.cjkemL.njtYu ercjtÕL cjekL.njqP elMck j emL.njkwj
meyHn j percjD wj;.·g mLÕicjtaj gW·m .njr â qW.cjkemL.njg Hjw W·
dH jp MikjezN.ja iutjtYu d,qucjes.Ysk.tY ]qnj B@.(b.tjeg[kj)
gLÕicja iutj mdHj r â bWYm gLÕicjg Hjm à, #.n/>$ajg H j d,p·cjb spjlwj
nddHjqW.cjkemL.nj p· cje k.· mW YsW ·er.cj d,dH jeTkjr â
qICgLipjtcjncjpRuicjpek.·pekwjgW·lwjgmLÕicj
kwjmeyHnDj wj;.·wW· d,pek.·pekwjto tcjncjpRuicjbWYmgLÕicj
er.cjd Hjm .nj tYu bJu\pcj pek.·p ekwj g mLÕicjgH j nddH jeqN.tje sHje sH j
(Systematicaly) v· c j g W · d H j g H j pM i k j e zN . j r â tcj n cj e q.Y
eq.Ye\b.Ye\b.YgmLÕicjtajgHj v·cjgW·ek.pjk.Y pek.·pekwjK[Õitj
K[ÕitjpLÕitjtjm.njgHj dHjaDikrâ tcjn cjpRuicj mesHje qN.tjK[ÕitjpÕL itj
gmLÕicjwW · Dm· kjT½,kEuR up jr ob uJ\pcj wcja titjg mLÕicj m·kjkjgtwj twj
(bW Ymv.tjkL, )tYu qCIg Lipj g W·tJe ktj pRUa tikjgmLÕicj bW Ym;.·\p
m.nj r â
percjsMIsMt jgtmukj v,;Õcjk W.nj
elMcjkemL.nj$ajgHj ×UkEuq.N ·\K.hW·laj$ajr m· kjg
twjtt o kjkÕL cjer.cj hJmu .njkJuelwj zM.pjpjekL.njqPpercjDm·kj
ptitDj wj;.·gmLÕci jgHj v·cjgW·ekL.njkEu percjsMIsMtjgtmukjmNihjgmLiÕcjgHj
×UkEuv,;ÕcjkW.njg mLÕicjtaj a.tjm ikjg LÕicjkLÕcjr â v,d,du cjqP
pkJupr.pj gmLÕicj eku.· v,meqHjg [Õicjtom ·cjtaj ×U kEukwjmeyHn j
percjDwj;.·gHj mWYkS·cjtYu bWYmlupjeqN.wjDwj v,tajga W· eK>cjhJug,
ddH jDwj;.·v, tajg mLÕicjkJu´ gW·a eK>cjp ·kj}qÕihj percjd ucjsqiucj
×Uatikjg mLÕicjkJutYu v,tajkligW·DwjS.nj;ê eku.· percjq:Õikj
mLÕikj ×Uv,;Õck j W.njtajm.njrâ v,mky[.njDw>tj´ hW·tpu jsiutjt,
pY>m·cj kukwjmeyHnj percjDwj;.·gmLÕci jtajelwj kLÕiht j Jv.tjk,L
m,kLÕcjm.njrâ alu·v,;ÕcjkW.njtajelwj ×W·siutjeRHjeqHj lÐêelMcj
kemL.njkwjm eyHnjgHjm.njtYu bkjlpu jercjtLÕcj ker.·kwjmeyHnj
gHj bW Ym ktiucjkmuihjm.njr â qPhiutj×U ekL.njqPs MIs Mtj percjDwj
;.· gtmukjv,;ÕcjkW.njg mLÕicjtajtYu tcjptwjkÕ: ipj kwjmeyHnj
mek.jg, qWkjgW·ptitk j Eu likjducjsIercjlkÒroa iutj (en.kjSu·,
sJr cjK·s.) gmLÕicjgH jelwj m·kjgtwjtitjkLÕ cjm .njer.cjâ
“OurTime” Mon Language Journal No.58, June - 2010

elMcj (58) gitudàÕinj´ qN.· ø 1372
elMcjkemL.njgmLÕicj v·cjg W·a ·cjzN,a.gHj aT·kja pcj
×UqW.cjn.n.gmLÕicjelwj kli g W·kLÕ cjel.Ye l.Y qW.qW.er.cj â
hiutjq.jw W·tYu pRUddHja tikj wcjp er· p er·gmLÕicjtaj g Hj mNÕ ·R Hjq.
qWkjalu·v,ek.njkMinj ;Õcjtaj eTkjkEud ,qICg Lip j ektj Knj
lCtjeTkjer.cj v,;Õck j W.njtaj v.tjkLÕcjq.jgHj (wcjatikj
per·p er·g mLÕicj) m.njm H aK>lkÒr oe t·p Ln j v·cjhW·g W·kelcjd Hj
p!ipkÉpkJupr.pj mWYa lnjpLnj gH j eSwjt.sEudN.kEu m .njr â
r·cjkEup ercjgu JkLÕ J v,ezN.jkwjm eyHnj eku.· v,d,ducj
pkJpu r.pjlwjgmLÕict j ajtYu percjsIsM MtjgÕL ikjg.L YlCÕEtajgHj eTkjkEu
d,ewcjpY>mà, wcjepY>eT.·mWYK[iÕnjK$gW·m.njrâ r·cjkEuaKicj d,lCtjgÕL ikj
gL.Y gmLÕicjg HjkJu´ tmjR uihj(]qnj B@.)md,qucje s.Ytaj \zhtj
ea.nj m· cj$Jmà , p!ip kÉpRUd dH j lCÕEtaj gH j hW·kelcjsM Is Mtjm WYq.j
d,yHaj e T.· tY atiucjg Hje lwj dH jm.njr â
pWmkEu\ zhtjsuit j (Emotional Support)
v,mducjqPlwj pkJupr.pjgmLÕicjtaj wW · aKicjrv,taj
p·kj}qÕihjloht Ju o pRUatikj pWd,ducjgiDez.tjlwjgmLÕci jgHjmà, bdHjkEu
percjd ucjsqiucjap:Ys iutjet· Tpj tYud,kelcjgi qekwj mWYalnj
pLnjtYu pEutYud,ducjsqiucgj ipLnj dHjm.njrâ rnjkEutcj$ajtYu kwjmeyHnj
percjDwj;.·wW· d,rpjspjqM.njqMÕkjto kupUgEu (du cjsqiucjel.Y) bJur.
taj g Hj bW Ymqipj gLipj e r.cjâ eTkjkEud ,sE udN.kEu ddi ukja ×Ðr.yj
qWkjv,tajg mLiÕcjrâ
lik jducjsIercj mdHjlkÒroaiut j (Final Report)
likjdu cjs Ie rcjw W· tnjdH jtosM tjqmÐJe pY >a· cjzN, elMcjk
emL.nj kwjmeyHnpj ercjDwj;.· mdHjtYu qWkjgW·kpEu v. spjkEuaeK>cj
ar.mNihjkJu´ qWkjgW·kelcjetcjmé ektjduhjkEu v,mkliduhj
gmLÕicjtajgHjelwj qPm.njrâ /iunjgeHj lwj d,sWq · tia×Ðr.yj mkLÕcj×U
v,kli/ kje l.njdu hj ×Ua Kicja tikj (v,d,ducje tcj a mé
ap:Yg tmukjR ucje qN.wj nkEutcjncjm NÕ·p :Ylikjd ucjs Ie rcj) taj gH jr â
likjd ucjs Ie rcjw W· eqN.tjb Ju\pcjesHjesHj pek.·pekwj gLÕikjgL.Ylwj
ddH j;.· gmLÕicj mdHjtYu gt×U$aj v,gmLÕicjtaj TpjtYuv·cjhW·gW ·
klie l.nj du hjm WYa lnj pLn jg Hj eSwjt.kEum.njtYu qWkjg W·g iucj
qmÐJektj Knj lCtjKiuhjKiuhjm WYkJu gW ·m.njr â
/i unjg Hjelwj likjduc jsI ercjtitjkÕL cjtYu puriq.tjv,;Õcj
kW.njtaj bNtj/iutjlEu siutjlupjser.gHjkJu´ bNtj/iutjlEu t·cj|gYsiutj
v,;ÕcjkW.njm .njkJu mpзtaj$ · d,et.jetM.jkJurâ aKicjk.l
K[ê ptitj likjduc jsIe rcjgHjtYu v·cjgW·s uipjg tmukj v,;ÕcjkW.njtaj
m.nj g Hj d,ekL.njqP nY kYn .n.q.jr â lMihjlikja up j/i utjlEu
]t,ptitjkEujm .njkJu´ ×UkuEqW.cjp RuicjgmLÕicj K[êznjD m·kjT½,kEu
pRUpr.likjducsj IercjgHj bNtj/t iu jlEu mpзkemL.njekL.njqP qWkjv,
gmLÕicj v·cjgW ·tJg LÕicjgH j pMikjezN.j m· cjkJur â nkEunY kYtNhjhjg mLÕicj
percjkpuE v.
bJu lEuekL.njqP t·cj\gYsi utj v,;ÕcjkW.nj gmLÕicjm.njgHjelwj d,K[pjs utj
lwj ap:Ye lMcjkemL.nj kwj m eyHn jgH jkJur â
pWmDm·k jptit j yMÕpUgEugmLÕicj eku.· Dm·k jRupjroelMcjk
emL.nj aSkj lkÒ rogmLÕicj
ap:YkEuamér.z.wtj (p!ipkÉatikj) percjf· kjpkwj
aeK>cjar.mNihjgmLÕicjwW· kwjmeyHnjlCÕEtajgHj aeK>cjp· kjhJuT,½
yMÕyM. v,mNÕ·l[Õicj spjkEuaméd uhjd$jtaj × W·r â kwjm eyHn j
lCÕEtajpLnj aeK>cjgW·p·kjhJugHj a.$.hW·tnj]knj ekW·ekW·kJuelwj
nnY D lukj p·kjhJuT½,ptitjgW ·m.nj kJur â spj kEukis ËbJ ur .$ajtYu
eTkjkEud,ky[.njDw>tj lv.tjv,qÒaj×W· râ pY>×UgH jpLnj ar.
$ajwW· dHjlv.tjmwU >d mtNhj\K.m·cj aiutjtÕN cjetN.j/>l.P jer.cj
elwj g,m.njrâ mWYlP.jgHjpnL j v,mNÕ·l[Õicj spjkEuaméduhjd$j (v,kli
el.njduhj)tajg Hj aeK>cjhJug,eKLwjqHj qWkjgW ·s Eud N. zkuzkuv,
tajg Hje lwj d,p·kjlwjkEug L·cjkJur â ycjp Ug uE( v,klie l.nj
qN.· 1994´ p!ipkÉap:YknMi j;Õcj
percjpkJpu r.pjgsiutmj Nihj ap:Y;Õcjrw>njd> (Rwanda)
duhj)tajg Hj kL.hW·ef[·g butj amé r .z.wtj$Jm à, ek.jg ,to
v,taj´ sMtje k.jhJutov,taj ¤¤mNihjek.njd uhje r.cjõ õ
qPhW·g W·r â mWYlP.jgH jp Lnj m à, rnjkEupercjD m· kjD wj ;.·g HjtYu yM Õv,
d,ducjkliel.njlwjduhjtajgHj d,Dm·k jT,½ to nkEuqkjqIgmLÕicj
;Õikjkje pcjehcjr â
eqN.tjeqN.wjmKiuhjaiutjgHjwW· aeK>cjawEua.$. Dm·kj
ptitjyMÕgmLÕicjgHj apj\p.pjlwjkEu kwjmeyHnjpercjDwj;.·râ ycj
gHjwW· atuicjak.Yar.mNÕg· Hj v,t.l[Õicj×UkuEkwjmeyHnjtaj Dm·kj
ptitja.yMÕ v,gmLÕicjtajg Hjrâ tnjtokEu percjlm[ÕJa×Ðr.yj
v,t.l[ÕicjkJu´ gu JkLÕJv,mp·kjhJu spj kEup!ip kÉatikjgmLÕicjg HjkJu´
qkjqIgmLÕicjgH jkJutYu yMÕyM.pUg uEkliel.njlwjtajgH j leS.wj
d,pNÕkjsW ·lwjr â Dm· kjptitjeTcjeTcjlEulEu hW·gW ·r â dN.Y$aj wW ·
×UkEukwjmeyHnj hW·mikjDm·kjT,½ yMÕpUguE mSkjspjkuEduhjgmLÕicjgH jmà,
d,T½,hiutjp RU qkjqIg mLÕicjrâ spjkEu]qz.pUg uE p:Yb WÕicjpercj;Õcj
kW.nj´ edàtjp!iptjpUgEugmLÕicj´ pWbbWYDwjgmLÕicj mpзqkjqIKuci jcjkÕL ikjkj
d,T½,râ ywjK>r pY>Deltje T.·hW·gW · ¿knjd,Dm·kjT½,yMÕer.cj
27
percjkpuE v.
g[.enwj ø eKtjpOu

qàÕtjqW.tjm à, d,Dm·kjsW ·lwjkEu hiutjp RUg mLÕicj qWkjg W·e tcj

gbutjef[·amégk
Hj Ju eku.· nkEueqN.wjxped ektjaerwjhW·gW·er.cj
mpзb Jur.taj$aj d,esN.njK[êlwj p:Ylikjs Ie rcjg HjkJu (hW·eqcj)
d,lel.cj] t,lwje r.cjâ

elMc jk emL.nj pWmrpjspjT icjdwj

kuv,kliel.njduhj atikj gmLÕicj

pY>×U kEu (TRC)(Truth and Reconciliation Commis-

sion) mekL.njb dHj ap:Y;Õcja.frik gHjtYu kwjm eyHnjDm·kjDwj; .·
mekL.njb dH j ;ÕcjtNhjhjg mLÕicjtajw W· sסkjp LÕpj v,mklie l.nj
du hjtaj v·cjgW ·p >lup jp ·cje k.· p:Ye lMcjkemL.nj kwjm eyHn jkJugH j
hW·qMhjrTrâ kwj meyHn jwW · spjkEup ercjDm·kjD wj ;.· tYu gW·kLÕcj
epY>zN,KiuhjhjmW YtYu yMÕ]qz.ezN.j e l.njr â kMin j;Õcjg mLÕicjs pjkEu
Dm· kjkemL.nj percjkelcjpvIpvpjm à, eTkj kEud ,qPa s.·
kEu(TRC) ai utjr â kwj m eyHnj a .fri kqLÕ cjk[.wW· kuv,pUgE u
kliel.njduhjbWYmgLÕicj kEueT.·aeK>cj qL,pW,bL,titj ×Uduhjd$jrâ
(zM.pjv,mklie l.njd uhj mp·kj hJu p ti tj pRUd dHj a ti kj
gmLÕicjtajg Hj ×U kEukwjmeyHnj kEueT.·a eK>cj qL, pW ,bL,titj×Udu hj
d$jfaiutjr â v,mkL.YB.q.)
bJu\pcja sIznj (Fomular) mkLÕ cj×U aeK>cj qL, pW , qWkj
percjD wj;.· (Truth for Amnesty)wW· spjkEup ercj;ÕcjkW.nj´
eqN.tjeqN.wjxped eku.· edàtjp!iptj percjmNihjgmLÕicj mpзtaj
tYu tcjqM.njgmLÕicj m·kjtitjtM.hliucjrâ Skj tYu m·kjtitjkLÕcj
m·cj$Je r.cjâ
Dm·k jR upjrok emL.njlkÒrogmLÕicj
kwjmeyHnjwW· aK>rv,taj lel.cjptitj likjdu cj
sIercjv,tajgjmH à, ar.v,taj gW·SugE bektjlwjgmLÕicj´ sMtjqmÐJ
qkjqImlupjbbW YDwjgmLÕicj eku.· tcjkEukqpj qWkjelMcjkemL.nj
eTkj kEu d,Skje kL.nja .gmLÕicjtaj kJugH j d,lel.cjp titj
;Õikjkjepcjcjr â bJur .gH j v·cjgW ·Dm·kjp titj ;Õikjkje pcjcjm .njgj H
dHj t.l[ÕicjalEuaqI eku.· v,t.l[Õicjth N jhjgmLÕicjtajer.cjâ
/iunj dH jkJuelwj bW Ym gLÕicjg Hjmà , elMcjkemL.nj mdHjaSkjlkÒro gmLÕicj
gW ·m ·kjtitjkLÕcjgHj bNtjaKicjlzuYlzm.njrâ pW maKicjlzuYlz bJu
r.$ajg Hj nkEue lMcjkemL.nj percj;ÕcjkW.nj gW·D m·kjp titjgH j
si utjlup jsea.nj m·cjkJu´ ]qnjB@. mea.nj m· cjkJu eku.· qziu cj
#.njdM ·cj( dN.YR ucjekL.njkemL.nj) hW·mW Y$JkJu mpзtaj dH jm.njr â
nkEukwjmeyHnjmà, elMck j emL.njS kjtYud,ekL.njgmLÕicj´ asIaznj
Dm·kjRuprj ogmLÕicj´ eqN.tjelMck j emL.njgmLÕci jtajgHj d,peÈwjpeltj
lwj dtYud tYuer.cjâ
kwjmeyHn jw W· aK>rv,taj
lel.cjp tit j lik jd uc js Ie rcjv,tajg Hjm à,
ar.v,taj gW·S Eug bektjl wjg mLÕ ic j´
sMt jq mÐJq kjqI mlup jbbWYD wjg mLÕ ic j
eku. · tcjk Euk qpj qWk je lMc jk emL.nj
eTkj k Eud ,Skje kL. nj a .gmLÕ i c jt ajk J ug Hj
d,lel.cjp tit j ;Õik jk je pcjc jr â
ap:YkEukMinj;ÕcjgmLÕicj aKicjrDm·kj m·cjRupjro percj|p·cjq.L Y
eqN.tje qN.wj alEua qIgH jm à, eqN.tjeqN.wjb bW YD wjg mLÕicj v·cjgW ·
aupjDlJu v,;ÕcjkW.njgmLÕicjm.njkJu´ dImwjker|zI eku.· percjDm·kj
ptitj aeK>cjar.mNihjgmLÕicj v·cjgW·]k·cj;ÕhjKiucjbuni jm.njgHj eTkjkEu
d,ekL.njqP kwjm eyHn jDm·kjD wj ;.·e r.cj mdHjrâ pY>×U kwjm eyHn j
percjDm·kjDwj;.·tu Y tcjth N jhjgmLÕicj mpзkemL.nj spjkuRE ucjeqN.wj
Dwj´ kutje qN.wjdnjeqN.wj´ elMcjkemL.njsMIsMtjeqN.wj´ percj| p·cj
qL.Y spj kEue qN.wj ´ kemL.njspjkEu d,kelcj locCÕhjm , qWkj
v,d,du cje S.·elcj \dpjr tj eku.· Kׯk.ygmLÕicj´ kelcj
apj ziun jkEu pW m qJe b½.wj lwj tibC kLa jqWw jg mLÕicj eku.· kelcj
ef[·sW ·dN.Yw Y> v,d,ducjgi lwj ap:Ya Kicjp!ip kÉg mLÕicj mpзkemL.nj
n.n.tajgHj p>lupj p:YpercjkelcjpvIpvpj aKicjp!ipkÉe l.nj
/kjf ai utjrâ elMcjkemL.nj percj\p·cjqL.Y qWkjbbWYD wj g mLÕicjwW ·
elMcjkemL.nj tMitMig mLÕicjtaj TpjtYum ·kjtitjkLÕcjm ·cjr â

28 “OurTime” Mon Language Journal No.58, June - 2010

 percjkpuE v.
elMcj (58) gitudàÕinj´ qN.· ø 1372

awj íííat,q}ká .nj elwj el.nj/ kjkLÕcjtM.laj

rqW·â xtukvcje lwj ]kpja iutjkLÕcjm ·cjquikjquikj´
qMicjtCYet·elwj /iutjaes.njzku×W·gHj £picjpÒ.njptitjdM·cj l[,ar·cj
zku v·ch j W·g·k
W [|bJÕa. BYmtj|bY aupjDluJekL·zkutuY alu·el.k
mWYhuJg Hj ktUkt.nj kHj\g.tje l.nje kW·r â
ek.njcC.jqMtjm njtaje lwj a]k.B.tnjkM.tj gH j
v·cjg·eW lpjlikjmnj´ v·cjgW·bHjlikjmnjelpj´ gW·kÕiL hjtJwcjgkUzkutuY
hW·e t.je ktje lM.cje lMtje ;.cj/i utj aKicjqL,mWYq.j bu Jv,buJaY
egL.Ytiunj B.lk[.jtuY ktjlCtja .li kjmnj ap:Ya Kicjxtuk
vcjai utjr â
KmIqcj mnj eku.· kW, B.tkÒqi uljm njtaj a]k.
zkum ktj lCtjd M·cj pv.zkug Hj r· cjkEue k.njcC.jqMtjmnjtaj
gW·elpjp v.´ gW·s IkL,kLÕcj percjw cje k.njg kU kM.cjn nj \pq.dj
kMiÕcj;Õcjpy[EÕdNkj ek.njgkUzkutuY hW·et.jr·cjkEu gu$jfuzE kumYq
W .j
kEukLÕcja Kicj ebÐ.nj kLÕ cjxtukvcj kue k.njcC.jqMtjmnjtaj
zM.pjzM.pj edqrâ
¤¤k K g G cC´ s S z z[H v´ a a. ai aI
xÕ xê ¿ aY ]q ao a· a,õõ ek.njcC. jqMtjtaj
e;.tje ;.tje zN.je zN.j kS·cjv,tnjv, buJv,buJa Y gs.nj bH jdM ·cj
likjai utjrâ muhiutjer.mà, rm[.cjxtukvcjgHj ]kpjaiu tjkLÕcjtuY
ek.nj cC .jt aje lwj ]kpj kLÕ cj d ,qWhj li kj xtu kvcjt uY
eqà.·Skjtiunj a. B.tnjp :YxtukquJp Lnjr â
/iun jr rm{.cj xtukvcjg Hj pO ug W·m icje ktj aKicje gL·e gL·
kuJe lwj cCÕhjm ,rm[H.cj$· |go s iup jd M·cj ×U;Õcjh·q.wtI sEus iup jd M·cj
;Õcjkaj q·cj r,tN cj}qIe t·$ Jr â huJm WYb Ju p Ln j m à, rm[H. cj$· g Hj
kelcjSwjmC Õhjd M·cj ek.njg kUp Outaj v·cjhW·gW ·wu itje kL·a .
B.q.zku´ gkUzku´ wcjek.njgkUzku ddHj×W·kLÕcjkEu r.z.#.nI
×Ua Kicje t·e $.cjâ
rm{.cjxtukvcj$· /iunjr ek.njgkUp Ou aKicjtCY$· dHj dM·cj
;ikjkuJelwj Dm·kjT/,dM·cj gu $jqikÉ.ek.njgkUp Ou qZiÕcjdM·cjgkUpOu
kuv,gL, titaje$.cjâ ywjK>r aeK>cj mnj ×W·p :YtYm nje $.cj
huJetHj rm{.cj$· kquJkvcjhW·ruY zM.pjaKicjk.l ek.njgkUpOu
taj gW·mi cjektjdM·cjlMiÕnje$.cjâ awjíííhiutj×Ud,ducjBY Bw
;ikjpLkj w>dIm h.gkUtuY zM.pj a Kicjk.l pOum ikjgW ·m icje ktj
rm{.cjek.njcC.jqMtjmnjtajkuJe lwj qLYqLYl,l, pOum icjektjhW·
m.nj´ Sg, dN.YlCEÕtajehcj gW·m icjd M·cjq.q.râ

tu
k vcj
g j H et.j r· cjkEu gl.nj tLpv.tajhuJm à, rm[.cje kL·e tHj

rm[.cj
x d,dH
d,dHjrjrh
iu h
iu k
jk
j Nk
Nkj j

rm[.cjxtukli
vcjk
gHj jpd,dH
tjgjruihkUjkmNknjjan.gtj
likjptjgkUmnjan.gtj

29
percjkpuE v.
bJus MtjqmÐJ percjK [Id r.cj kW,B.mnjxtukvcj ap: Yedqmnj qN.· a Skjkjg mL Õ ic j
gkUe kL·e $.cj´ aDi p P> yjv ,mi kj g W· huJ g Hj aeK>cjktjlC tj
B.q.zkuhW·m WY´ aeK>cjqucjes.YB.q.zku bW Ym lupj eqN.wj hW·
mWYmà, wcjgkUzku p:Yan.gtjet· gWe· \bwje\b.jtuni jm.nj v,gL,titaj
eqà.·qPs MtjqmÐJgH j w>tj g>tje l.njrâ aDikgHj rm{.cj (w>)
likjptje$.cjâ et.jr·cjgkUp[êtaj ×UpOue;.tje;.tj sm·cjB.
xtukvcjgHj tLg$ u jaË.taj´ aË.´ aË.eÆ.·pOutaj huJedL.·ebÐ.nj
kEukLÕcjxpm.kEupO ugH j sEutCY$· dHjd M·cj]kkjg l.njm WY qWkjpO utaj
e$.cjâ zM.pj zM.pje k.njg kUpO utaj elwj ekcjmi cjdM ·cjqJufaiutj
e$.cjâ Sg, p:Ya r.TicjdwjmcjmW Y rm{.cj (w>) likjptjgkUgH j
dHja Di k xpm.Kiuhjm WY d,qucje s.Yr â gkUp [êhuJgH j mWYa Kicje t·/ iun j
rdH jdM ·cj gkUe zN.j kuJelwj lMÕhje tHjp:Yel.k$· eqHjdM ·cjS yMÕ
ehcj râ hiutj× Ulikjp tje kL· gkUkLkjg Hj dH j]kkja erwjr â
aË .aY huJbknjlwj kEukLÕcjlwjxpm.gHj dHj dM· cjeztjeztje$.cjg Hj
aYkLiÕhje ktj epcjepcjr â
et.jr·cjxpm.mWYpLnjmà, rm{.cjmnj|godM·cj p:Y;Õcjeq·aKicjet·gHj
hY\za.y[â et.jr·cjkEuaKicjmà, bNtj(2)bWwjkL·\pcjviekW·râ pRUddHj
$·gHj dHjar.d,ea.njsiutj percjek.njgkUpOue$.cj´ likjekL·mà,
gkUkLkjgHj dH jdM ·cjv,tNhjhW·e qcjrâ dHj dM ·cjmnj ;Õcje q·pOukJue$.cjg Hj
pOugW ·g bSEuektjdM ·cj gtmtjbW Ym gLiÕcjgLcjkJur â
qA.cj× Ug Hjp Lnj eTkjkEu d,gW icj ×W·vipLnjg Hj mnjp Ouv,msi up jd M·cj
;ÕcjqA.cj (w>) ;Õcjpliutjet·râ ek.nj/i upj eztj gW·|gob uJ/ iup jelpjg Hj
|ziÕcjsiutjekW·râ muhiutjer.huJmà, lpHjpercj;ÕcjkW.njkJu´ lpHjpercj
puin j\dpjkJu´ lpHjeynjqN.cj kJu´ p:Y;Õcje zN.j ;Õcjtotkjtajg Hj
qÒ.tj\mhjdM·cjtuY ek.njcC.q j Mtjmnj v,kLÕtjpãtitjkLÕcj p:Yedq
tajgHj hiutj×UaqicjlpHjedqtuY aerwja\K.likjptjzku ywj
K>r hW·sW ·g Ru£ zihj£zihjnkjnkjmà , mnj;Õcjeq·pO ug Hj T½,dM·cjkEuqkjqI
tuYtuYrâ mWeY tN.wjkEumWYetN.wjmà, rm[.cj/iupjtajgHj eÈ.a.m.njdM·cjrâ
hiutjg HjtuY ek.nj / iup je ztj gW·elpj a erwj/ iup j´ gW·|go b uJ/i upj e lpjgH j
30
g[.enwj ø eKtjpOu
£zicjs iutje kW·r â Sg, p:Y;Õcjp Oue lwj ek.nj/ iup j|gob uJ/ iup j hW·e lpjgH j
×W ·d M·cjkuJe $.cjâ buJ\pcjtLÕcjla.e;·elwj tupjtupj râ edqlEup Ou
siup js uip j rm[.cjp OugH j pOud Hja Di ke$.cjâ a]k.pOu pOug iucje ktj Dwj
petHj$· p:YpOumà, rm{.cj/iupjgHj aKicjlEu|go|go |gom.njdM·cjliMnjrâ hiutjgHjtuY
rm[.cjpO u gW ·S kjtnjtoa . ;.jzmLicjm .njg Hj pOusW ·a Di k ktjlCtj
a.viâ
ruihjkk N jek.njgkU p:Yan.gtjgHj d,qPpD>njkEu ek.nj
cC.jqMtjtaj tCY$·râ ek.njcC.jqMtjtaj hW·zipjg Lipj kEu rm[.cj
xtukvcj (w>) likjptjgkUmnj´ huJaerwjmnj hW·k,L f:,mà, percj
likjp tje k.nj g kUp Ou eTkjkEud ,gWicj ezN.j kEu\zhtj e $.cj
v.tjektjrâ rm[.cj$· SbNtj|godM·cj ;Õcjhq · .wtI siupk j ajqc· j´
r,tNcjqIqM, gHj hW·mi kjkEud HjtuY #.nj / iup j× W·´ rm[.cj/ iup jd,|go ehcjr
mi kjgW·kEudHj râ
bu JqMicjtCYet· ptitjdM·cjaes.njl[,r·cjv, p:Yxtukvcj
$·´ bu Jn.;êan.cjtaj |pi Õcjp Ò.nj d M·cjqMê\mem.wj v,taj p:Yxtu
kvcj$·gH j ek.nj cC.jqMtjmnjp Outaje lwj nkEurm{.cjxtukvcj
¤¤k K g G cC´ s S z z[H võõ hW·yHa jzYm WYq.j
tkjkk N j|piÕcjpÒ.njdM·cjkEuqMicjtCY eku.· n.;êan.cjtaj fiuhj$Jrâ
qJu]kJÕhJ$ u .kEu n.;êan.cjtaj$J qMê\mem.wjpOu ktjd·cM jtCY$·gHj
d,em.wjp:, qWkjek.nj g kUpO u ap:Ya n.gtjet·e$.cjâ
ekN hj ø es.n.Y
(gek.·qMtj mnjlv.tj tM i)
“OurTime” Mon Language Journal No.58, June - 2010
elMcj (58) gitudàÕinj´ qN.· ø 1372
suipjkLÕcjr(2010)
RuihjKÈpjl puhj tY
qLYetMcv
j ·cjv·cj BYKa·cv j ·cjv·cj
£gihjs ·cjtom· ch
j W·vi cj
mcjsM IkLÕcjaKicjaK>tCY $·
gZaj/uihjtM,dHjtquikjh.
la.gLÕDJugbpMtj nrkj h.
bË.r·cj\gcjtJh W·v.tj
K>tjetM. jSay.·m.tjDwjehcjíííâ
v,mcjaYmcjk Ju
v,sMIaY sMIkJu
v,sut jaYa.sut jkJu
Sà,qWkjmu;.·eztj
elMtjBwtroa.gHj
dHjq uKgu$j qWkjv,gHj
dHjdukÉduhjqWkjv,lEu
twE up·kj T.cjk et.wjmtj
ktjlCtjgL.Yv·cjgW·tJkL,
pL,y.pcjmHicjkEusIk L,aui tjviíííâ
epÌRYum.YqN.·(2010)$·
tM·v,kEuq àÕtjqW.tj
gW·v.tjk mjz.t.an.gtj
StjtwjpMikjezN.jekW·el.njao
sut jfaodM.×U m.Ym WYm
dtYudHjgu$j fEu/uitjlEu
ktEulCt jgLiÕkjgL.Yv·csj Ip[,
d,tJk L,Kuihj peraj/>\pk.
RHjq.ktcjf[,e]k.·;.tjgHjt Yu
TYuywjmuhW·tJkLiÕhj
kb[ g[.enwjeKtjpOu
tMiÕhjpL·kjs utjbJuahuitj
auitjekN.tjqWhjtroBwpOu
pOur,d,SEuducjdwjkerwjker.tja.íííâ
tJddHjhuitjfEutM,gLÕtYu
muv,hJu lPãKuihjper·
muv,B lP.jDez.kjefkjgM·kj
muv,K:.tj lP.q j uikjqLict
j roBw
suit jvilPey.cjy.
kmjz.t.kuqEuBwpOu
pOurqkjeswjptpjb Dwj
pOurKrkjK[êDzkj
pOurkW.jg>mjk:fnjznj
pOurgW·ducsj quicjfYq AI
pOurd,ducjBYduhjd$j
fEuduhjt Jv.tjk L,tM,tYu
qN.·kEuqWh j(2010)$·
pC·kjbJu lEusIe rcjfnjznjbdHj
gL.YqWhjkeqYk eqajkMwjqÒ·rY
blYuw>s.aerwjaSkjSkj
Dm·k jtkjT½,Dwj;.·auitjsuiajíííâ
l[,rtj (gcjy[cj)
31
 g[.enwj ø eKtjpOu
percjkpuE v.

gek.·v,;ÕcjkW.nj v,kL . Y B.q. pxZD nkj

pWSiukjbd ap:YeKtjtMigmLÕicj
(aSkj× U w>dek.njg kU)
Rup jro b Ju\pcje k.njgkUmW YmW Y (hW·eqcj) aK>r v,taj S kje S.·
kuker.·gkUtNhjhjtajgHjmà, zM.pjpjek.njgkUtajgHj fiuljgu$jpiunj
\dpj eku.· pMikjsiutjSסv,taj gmLÕicjgHjehcj pMikjezN.ja iutjer.cj´
qLÕcj\pYa iutjer.cj eTcjsMtjektja iutjrâ fiuljgu$jpiunj\ dpj eku.·
pM ikjsiutjSסe k.nj gkUtNhjhjtaj gHj hW·qwj×UgkUzkumà , pM ikjhW·
ezN.j/ iutjgkUzkue r.cj v.tje ktjlwj a iutjrâ w>dmh.gkU
ducq
j ziucjkEusiutjD>tjek.njgkUwW· a]k.gkUth N j\K.ek.nj;ÕcjarcjgmLÕicjtajgHj
bdHjkEus iutjq·qygmLÕicj´ pWhW·petHjs kuv,mWYkEum WYgmLÕicjg Hjrâ pWqPq.j$ajg mLÕicjgH j
dH jpercjS iukjb¡ qWkjgW·d kjptnj bJu \pcj Civil Society (qPv·cjgW · Ticjdwja.qL
dekwj awEua.$.alE uaqI pN.nj) mek.jg, percjdkjptnjtiunj mh.
mitj a]k.gkUmWYkEumWYgHjrâ d,T½,xpm.bWYetMcjmà, ddHjkisËpWmdkjptnjtiunj
mh.mitjv,qÒaj a]k.gkUbM.kEu gkUbM.hW·eqcjgmLÕicj´ nkEuek.nj
;Õcjarcjm à, ddH jb Ju\pcj a]k.gkUm njkEu gkUkercjtaj mdHjr â
bWYmy[ÕElgU d,qCIgLipjmà, ek.njgkUbM.gmLÕicj eku.· ek.nj
gkUek.nj;Õcjarcj(gkUbM.hW·eqcj) gmLÕicjtajgHj hW·tJkÕL ihjlwj
bJu\pcjpRUd dHj w>dmh.gkU ekW·ekW·er.cjâ /iunjgHjelwj qWkjgW·kLÕihj
ektj bJu\pcjddHj w>dmh.gkUgHj pMikjezN.jm·cj qJugkUbM.´ qJuek.nj
;Õcjarcjth N jgmLÕict
j ajgjrH â hiutjpRUwW· ycjqv
P ·cgj W·kLÕihjtJektj
ddHjb Ju\pcjw>d mh.gkUgHj nddHjlv.tjtMi(aRéeT.cj<a\mcjqsj)mWY
tYu Dm·kjT½, sI p [,kEu ddHjb Ju\pcjpercjS kje S.· a]k.gkUbM .kEu
gkUbM .hW·e qcjgmLÕicj eku.· a]k.v,;ÕE;ÕikjkEu v,d,ducjgmLÕicjtaj
gH jm.nj râ
pWmkLÕihjektj ddHjbJu\pcjw>dmh.gkUgHjwW· dHjar.pMikjezN.j
qWkj Civil society tM.hli ucjr â ywjr hW·tJkLÕihje ktj
lwj ddHjbJu\pcjw>dmI h.gkUmà, alu·gek.·v,ek.njknMi j;Õcjfaiutj
bWYm el.YqW. q¡, dH ja.f[Õnjb [xj (q.,ek.cj ) qMw jtYv,w>dImh.
gkUgmLÕicjm.njtYu gek.·mih N jap:YedqgmLÕicjelwj |p·cjqL.YdHja. gek.·
w>dIm h.gkUe lpjm .njkJu r â ywjd H jq.jg Hje r.cjhJum à, q·q.p!ip kÉ
percj;ÕcjkW.nj SkjgLicjeqC.Ya .m.nj e r.cjâ bJur .qMw je t· d· kjt.
(swjznj²ey.cjehW ø gkUeq·) qCIgLipjK>tjak.YtYu hJukEulwjqti×W· râ
¤¤percjp Ln jg t, duc jq ziucjk Eu tcjd ucjs qiucj eku.· lv.tj
ek.njg kU (Emotion and Ethnic Solidarity) gmLÕci jw·W eTkjkusE t iu j

32 “OurTime” Mon Language Journal No.58, June - 2010

 elMcj (58) gitudàÕinj´ qN.· ø 1372

percjkpuE v.
d,lup js ×W·m ·cjm WYt cjr â ycjg Hjw W· qN]kmj]k(kMin j;Õcjv ,tNhjh j´
ek.njg kUt Nh jh j´ gek.·m Nih jk S·c jt Nh jh j) gmLÕ ic jt aj
mkLÕ cj;ÕE;Õikjm ·c jg Hj pLn jg t,btuik j ptit je T.· ×Ub WÕ ic je dq
v,tajt Yug Hjb kj qW k jv ,;Õcjk W. njt ajg Hj percjb L, /, m;.·
sMt jg mLÕicj hMYq kjqkj dHja .elpjr â (qNm ;ÕE; Õik jm ·c jt ajg Hj
btiukjp tit je T.· tYua .kJue lwj RHjq .aeK>cjb L, /, m;.·
sMt j qWkjv ,;ÕcjkW. njt aj aeK>cjd uc js qiucjh MY$ Jf iuh jr â)
pWm pL·cja wEua .$.v,qÒajg mLÕ ic j eku. · pWm ektj
zN, qPm .njv ,qÒajg mLÕ icj m·k jt it jk LÕcj a]k.v,qM. pLn j
gt,tajg Hjr â gl.nje }t· t mjm L. gmL Õ ic j ekcjh Juk LÕ cjm ·c j
×W·r â percjp Ln jg t, ducjqziuc jkEu siut jD >tjw >dgkUl Eum WYhW·hJu
zM . pj p j p L n j g t,taj $ aj g H j ek.nj q M . pL n j g t,taj g H j
d,dHja .f[Õnjb [xj( q.,ek.cj) qWkjq M. w>dI mh.gkUg mLÕ ic j
gHjr â ap:Yp RUd dHj eztjtjg mLÕic jg Hjm à, percjp Ln jg t, \pcje qtj RupjkqUmDzkjlwj bJu\pcjdN.YepY>pLnjgt, ;Õcj\pcjeqtj
gmLÕ ic j´ percjp L n jg t,emkj| zIk .nj´ percjp Ln jg t,k[êp>´
percjp Ln jg t, bwjy HIe btj (w>) RHy H.´ percjp Ln jg t,tIm wj Tpkjaz.kEu pWlsW·s uitj percjtup jqMhjg mLÕicj eku.· percj
eku. · led>wjq kut jg L, til P. jb M· k j (aeR< Ha lyjp ui c j, )´ eRH jeqHjg u$jqikÉ.mNihjtYu qd¯>lsW·s iutjg mLÕicj v·cjhW·gW · hescj
percjp Ln jg t,a.frik eku. · percjp Ln jg t, bL, /,ek.nj key.wj lP.jg kUzkuqM, gHj Ticjd wj m ·cjs· cj elpjkLÕ cjkJuer.cjâ
gkU ap:Y ; Õcj a .RHg mLÕ ic j t aj mp·Ð pL n jg t,gmLÕ i c j t aj g H j alu·gek.·m Nihjm WY percjtupjqMhj aeK>cja r.gmLÕicj ×W·er.cjm à,
mdHjr â (n iQY ø 1) p:YkEusN,dN.Y ×W·siu tjD>tjw>d ek.njg kUgHj pWlsW·siutj percj qÕ: ikjmLÕikj
¤¤qWk jv ,;ÕcjkW.njg mLÕ ic j gW·b L, /,tit jm .nj´ kMin j; Õcj kuv,mWYkEum WYgmLÕicj m· kjg twj titjkLÕcjm.nj e r.cjâ
zku gW·qiuk jqLicjf Yq AIt Yu gW·e t.tkje f.aje \bwj bWYm /iuh j pW mkLÕihje ktj lÐêRu pjr ob Ju\pcjw>dek.njg kUgHj aK>rpOu
}qÕihjm .njg Hj ek.njv ,;Õcjk W. nj( ek.njg kU) taj v·c jg W· taj btiukjqRuihjekL· w>deqN.tjtLa wEugH jm à, lupj aqucje s.Y
mtjk Lk jg LÕ DJua .gHj v,mkLÕih jK Lcjg mLÕ ic j eku. · k:Õ ip jq ÒÕip jp Ln j nddH j mu kjpN.njTpkjmW YkJuer.cjâ pW kLÕi hjektjq.jwW ·g Hj percjp· cj
gt,tajv,gmLÕ ic j fnjb dHj sסk jhJug ,elpjr â pWqPq .jw W·g Hj ek.·ercjtÕL cjv,qÒaj a]k.gkUbM.gmLÕci j eku.· ek.nj;Õcjarcj
tup jv·c jq Boh uit jp RU gsiutjkmLkjm ·c j ek.njv,;Õcjk W.nj tNhjhj(gkUbM .hW·e qcj)gmLÕicjtaj qWkjrgW·× W·s iutjD>tj Dwjp etHj
mWYd et.wjtYum WYd et.wjkJue r.cjg Hj d,kLÕih je ktjl wje Tkjr â kuv,mW YkEumW Yg Hj dHjaT·kja pcjr â
w>dek.njg kU duc jq ziuc jk Eus iut jD >tj mh.gkUg mLÕicjg Hje lwj v,k: Õip jqÒÕip j eb.jp ercj;Õcjk W.nj ek.njg kUe q·
tup jn Yq .jg Hjk Jue r.cjâ õõ (n iQ Y ø 2) ¤xêyHÕOau cjõ xkÒ#e]t· (RHm j,\pvjtiucj, rcj,q., lUm [Õi,sum[.,dJmu i
¤¤w>dek.njg kUg mLÕic jg Hj kEuf [Õnjk Eus iut jD >tjm h.g kersJa fWY²aK[Õpj) gH j atiucjlv.tjD wjp etHjv, mekcj hJu
kUg mLÕ ic jg Hjt Y u BpÈqPa ×Ðr.yj kub WÕ ic jd Im wjk er|zIg mLÕ ic j lwj×rW· â ¤¤lv.tjw>dek.njgkU mNÕ·;nj\gkjgHj hWd· uct j Yr´ situ jD>tj
gHje lpjr âõõ (n iQY ø 3) q.jwW · Philip Resnick gH je lwj ekcjhJu w>dImh.gkUgHjelwj k:ÕhjdemL·toer.cjâ gLc· jtrow>d mzË[imp!ip!.gHj
lwj g l.njp >cj ×W·kJur â ehcj edà tjb kja.er.cjâõõ r· cjkEumaerwjv,wW ·tYu pWlsW ·si utj
ywj K>r v,;ÕcjkW.njgmLÕicj´ v,mK[Id r.cj percjg ek.· q:ÕikjmLÕikjlÐêv,mWYkumWY v·cjg·mW ·kjgtwjtitjkÕL cjm.njgHj gL·cjtrotMimWY
n.n.gmLÕci j´ gek.·v,;ÕcjkW.njgmLÕicjtaj kLÕihjektjlwj qBYDwj aeK>cjR uYs Hj× W·kLÕcjr ââ
$aj eTcjcjlEuluEmà, pWm|p·cjqL.Y lv.tjlsW ·siutjtMitMi (Para-
digm Shift) gmLÕicj m·kj titja p:Yzkuzkuv,taj m .nj er.cjâ
pMikjm ikjgW ·hJugH jmà , sN,×UkEu\bYe mtÐ.d,gU m ·cj p:YkEug kUzkum WYDwjgH jmà ,

(niQY ø 1) Chao Tzang Yawnghwe, “Re (Oversea Shan) History& Emotion”. Online posting. 7 May, 2001, Oversea Shan
Yahoogroups.

(niQY ø2) Chao Tzang Yawghwe, “Burma Thropugh Ethnonationalism Lens “, Shan-Eu news Online. 22 september 2003.

(niQY ø 3) Resnick, op.cit., P.118.

33

percjkpuE v.
(2) pWmdHjek.njkinM j;Õcj eku.· lv.tjlsW·suitj alEuaqI&kMni j;Õcj
ek.njkMin j;Õcj v,qpdtom· cj ap:YkMin j;Õcjp ·cje k.·
;ÕcjbM.gHj eTkjkEud,qPqti×W·mWYtcjrâ liukjel.k aKicjlMÕhjmà,
\p·c jq L. Ys i up jk LÕ cjm ·c j ¤¤eKtjt Mi ´ eKtjt ot kj õ õwW· mdH jt Yu
kS· cja l·cj v,ek.njkMin j;Õcjg mLÕicjelwj \p· cjqL.Y kLÕ cjrer.cj
mdHjrâ pEutYu;Õikjkjepcjepcj d,Dm·kjhJumà, ap:YkEukMinj;ÕcjpOumek.jg,
kMin j;Õcjp ·cje k.·kMinj ;ÕcjbM .gHj qpdtom ·cj nddH j ¤¤ek.njkMinj ;Õcj
eKtjtMiõõ(Nation-State) mdHjtYu ek.njkMinj;ÕcjtajgHj d,ducjaupj
Dup jlwjkEu qMw jtYqiMcj¿kr.zjg mLÕicj´ \zwjebW.wj(es.jBW. ,)gmLÕicj
taj hW·e qcjr â eKtj k.llMÕhjwW · dHje Ktj d,ducjau p jD lJulwj
v·cjBw;Õikjp Lkj bJur .eKtjkL.et· hW·e qcjr tYu dHja .ek.nj
kMinj ;Õcj(Citizens) gmLÕicj mdHjer.cjâ v,;ÕcjkW.nj v,qPdtom· cj
ap:YkMin j;Õcje KtjtMi (Nation-State)gmLÕicj qJuf aiutjtajg Hj
d,×W·kEuaeK>cjdu cjsqiucj nddHj Bwek.nj kMinj;ÕcjmWYr â aeK>cjar.
gmLÕicjtajgH j aeK>cjar.ek.njkMin j;Õcj eku.· aeK>cjar.mNihj
gmLÕicjtaj gH jr â
pY>×UgHjpLnj v,;ÕcjkW.njtaj eTkjkuEd,tJlwj tcjth N j
mWYq.jpnL jgH jmà, percjaupjD upjawEua .$. (Authority) p:YkMinj;ÕcjgmLÕicj´
pWmdHjbbWDY wj(Legitimacy)gmLÕicj eku.· awEpu uicj\K.ap:Yt;i .j(Soverei
- gnity)gmLÕicjtajgj H d,ezW.wjhIesHjkÕL cj ×UtmjRih u jv,;ÕcjkW.njtaj
er.cj mdHjr â ebLcjgt,m·cj hW·gW·râ v,aupjDupjgmLÕicj (w>) alEuaqI
gmLÕicjtajg Hj ×W·e swjlÐêv,;ÕcjkW.nj (w>) alu·b WÕicgj ek.·mNihjtaj
hW·g W·r â aluEa qIg mLÕicjg Hje hcj d,ducjl[ÕicjqWkjv,;ÕcjkW.nj
taj g Hjer.cjâ
nkEua lEuaqImà , qWkjg W·f ;ÕikjbepcjkEu tcj ×W ·p Mikjv,
;ÕcjkW.njgmL ÕicjgHj wtjt.l[ÕicjgmLÕicj×W·râ qWkjv,alEuaqI maupj
Dupjm ·cj kMinj;ÕcjgmLÕicjtaj gW ·f;Õikjb epcjkEu tcj×W·pMikj v,;ÕcjkW.nj
gmLÕicgj Hj ×UkueE qN.wjxpedaeK>ca j r.mNihj alu·liukjmgWY Hj sIp[,kEl
u wj
×W ·râ (×U kEu\K.hW·lajet· a]k.pU gEuv,lCtjsiunj qkJugmLÕicj eku.·
pU gE utLpv.gmLÕicjtaj lv.tjp tiunj T,½ percj\p·cjqL.Y eqN.tj
aupjDupjkMinj;Õcj mSkjspjkEu ezM.wj;.jeKtjtMimWY m·kjtitjkLÕcj×W·râ
nkEualEuaqI dImwjker|zImà, v,ek.njkMinj;ÕcjgmLÕicj v·cjgW·p>lpu j
ap:Yb WÕicjpercja upj D up j v,tajm .njkJu´ percja up jD up jb hEur pj
zukjgmLÕicj yHajef[·eT.·tYu eqN.tjpãpraj percjaupjDupjv,qÒaj
(Decentralization)gmLÕicj v· cjg W·qucj es.Ya . ap:Y kMi nj ;Õcj gH j
ftiukjfea.wjkEk u ÕL cj\zhtjaiutrj â nYkYgL·cjtro$ajgHj dHjeqN.tj
gL·cjtro percjRuYs HjkEum.Y ap:YepY>RuYm.Y alEuaqIv,;ÕcjkW.njgmLÕicjgHj
mdHjtuY pY>×U gHj pLnj v·cjv,;ÕcjkW.njtaj gW ·p >lupj ap:YbW Õicjpercj;Õcj
kW.njg Hj ercjtLÕcjekL.njqPm .njr â tYup Lnj nkE ua lEuaqI dImwj
ker|zImà, percjekcjk.spjkEud,ekL.nj ap:YkMinj ;ÕcjgmLÕicjtajgHj
dHjv·cja lEua qIkMin j;ÕcjqM, qJb e/>wj b kje kL.njektjf aiutj
hW·eqcjtYu p· cjet.YkEuv,;ÕcjkW.nj tYu ekL.nj ercjtLÕcjto ai utj
er.cjâ percj kEukqpj lv.tj× Uv,;ÕcjkW.njgmL Õicj´ percjpãpY>qCI
34
g[.enwj ø eKtjpOu
gLipj ×Uv,;ÕcjkW.njgmLÕicjtajg Hj nkEua lEuaqI v·cjgW· ducje ktjtY
m.njgHj d,p·kjkEug·cL jtro aeK>cjar.gmLÕicj mdHjer.cjâ) spjkEutcjncj
lÐêet·gmLÕicjtYu ek.njv,kMinj ;Õcj p:Y;Õcjp· cjek.· kMinj;ÕcjbM.gmLÕicj
eTkjkEud ,tJlwj kL,kL,m,m,gH j pMikjezN.jm· cjer.cjâ eKtjk.l
mdH jm· cjp N.nja p:Y;ÕcjgmLÕicje t·kJu eku.· aKicjd ,ducja up jD upj m ·cjkEu
qMwj tYa luEaqItLawE up N.njgH jkJu ek.njkMinj;ÕcjgmLÕicjtaj /i un jr
hW·gW·aeK>cjducjsqiucj aeK>cjar.ek.njkMinj;Õcj´aeK>cjar.mNihj
n.n.gmLÕict j ajkJuelwj ycjv,ek.njkMinj;ÕcjgmLÕicjwW· sipu jkÕL cjeKtj
k.ltMitotkj$aj g HjtYu hW·tupj qMhjkEu bJukL.et·r er.cjâ
ak.Yar. gek.·mNihjv,tajgmLÕicjelwj \p·cjq.L YkS·cq j ÕL cjtiunj
aiu tjrer.cjgHj tcj$ajmWY d,kLÕihjlwjkJurâ pWmqPv·cjgW·tJkÕL ihj
ektj tcjncjptiunjT,½ tYk u ÕL cjet·gHjmà, nkEuv,ek.njkMin;j Õcjtaj
aeK>cjducjsqiucjqWkjv,taj muar.lEum WY ×W·m ·cjer.gHj kL,kL, m,m,
v,tajtJkÕL cjm.njtYu nkEuzkuzkuv,taj lupjepY>btiukja.tj
mikjkÕL cjm.njrâ aKi cjlMÕhjm à, v,;ÕcjkW.njek.njkMinj;Õcj bWY mgLÕicj
taj bW Ye tMcjv,;ÕcjkW.nj mNÕ·e dqkW.nj r ,taj naliukjs iutj
zkuzkuv,tajgHj sMtjqmÐJektjBwv,taj mNihk j S·cqj wjqwj´
mNihh j MYkEuaS·cjal·cjer.cj ducjguci jektjat iu jtYu v,aupjDupjgmLÕicj´
v,alEuaqIgmLÕicjtajg Hj tupjv·cjkS·cjqÕL cj\pYm·cjkJu eku.· sr.Y
qLÕcjm·cj v·cjqMicj¿kr.zj eKtjpedqertjet·kJurer.cj v.tj
ektjm ·cj$Jf iuhjr â pY>×U g HjpLn j qWkjr gW·f;Õikjb epcjkEu tcj×W ·pM ikj
qWkjv,alEuaqI maupjDupjm·cj kMinj;ÕcjgmLÕicjtaj
gW·f;Õikbj epcjkuE tcj×Wp· Mikjv,;ÕcjkW.njgmLÕicjgHj
×UkEueqN.wjxped aeK>cjar.mNihj alu·liukjmWYgHj
sIp[,kEulwj×W·râ
pUg Euv,×W ·a wEua .$. eku.· biuljp N.nj´ qÒÕip jpN.nj mNÕ·m ·cjap:Yti
;.jgmLÕicjgHj t.l[Õicj×W·er.cj v,ek.nj;ÕcjkW.njbWYmgLÕicj v.tjektj
lwj ×W ·m· cjf iuhjr â
hiutjg Hjr bJ ud N.Ye dqv,;ÕcjkW.nj mNÕ·ea.njkEuaes.nj
sr.Y K[p jg\mcjg mLÕicjtajg Hj d,qLÕcjp tuin jkS· cj lv.tj K[pj
g\mcjgmLÕicj tajgHjrâ pWqPqLÕcjptiunjkS·cj lv.tjK[pjg\mcjgmLÕicwj W·
B.kEutnj ebÐ.njn.n.gmLÕicj´ B.tnjebÐ.njaeK>ca j r.mNihjgmLÕicj´
B.spjkEu percjkEup v.v,;ÕcjkW.nj g mLÕicj mpзe lMcjkemL.njkEu
pv.n.n.gmLÕicj lup ja qucjes.Yb WYetMcjr â gek.·tNhjlCÕEtaj
elwj nkEuelMcjkemL.njkEup v.gHj qPkEuhW·qMhjr Tmà , ap:YkEu
elMcjkemL.njv,taj g Hj v·cjg W·qLÕcjp ÐÕin jkS·cj lv.tjg \mcj
v,;ÕcjkW.njm.njkJugHj mWYnYmWYbJu d,K[pjznjsutjlwj ap:YelMcjkemL.nj
tcjptwj k:Õip j gek.·v,taj kJu gW·m .njr â â
“OurTime” Mon Language Journal No.58, June - 2010
 elMcj (58) gitudàÕinj´ qN.· ø 1372
3â lv.tjg\mcj v.tjkLÕihjektjlwj lÐêpercj;ÕcjkW.nj
¤percj;ÕcjkW.nj mà ,gH j dH jtmjR uihjkNkj mkLÕcj×U percj|pÕicj
bk.njv,qÒaj v·cjgW·puicj|pIektj ¤¤awEa u .$.õõ ´ ¤¤gu$fj Eupiunj
\dpjõõ´ ¤¤pWaupjDlJufnjznjõõ mpзn.n.gmLÕicjtajmdHjer.cjâ bWmY gLÕicj
mà, pWmqPpercj|pÕicjbk.njq.jwW·gHj \zhtjtmjRuihj eku.· percjpkJu
pr.pj(;ÕE;ÕikjqPm.nj ) v,qÒajgmLÕicjp >lup je r.cjõ v,ek.nj;Õcj
kW.nj kMinj ;ÕcjbM .taj v.tjektjlwj ati ucjlv.tja Kuikj
ael·mWYrâ ap:YkMinj;ÕcjbM.gHj s×UgW·aeK>cjb,L /,titj×U \bitiqH[taj
tYu ap:YlkjTkj eKtja lEuaqI p>lIm.njdI mwj ker|zIgHjelwj
bJua Kiukja el· percj;ÕcjkW.nj mhJutYukLÕ cjlwj e t·gH j tnjd HjKiucj
biunjkÕL cjm·cjtYuturY â sipu jq.N ·(1962)tYu biulej newnj eku.· aSkjtL
awEpu N.nj ker.·v,et·gmLÕicjtajelwj ak.Yar.gmLÕicj aKiukj
ael·percj;ÕcjkW.nj v·cjgW·totkjgHj qPhW·m.nj$Jfiuhjrâ ycjv,
gmLÕicjtaj wW · atiukja Kiukjael· percj;ÕcjkW.njg Hje hcj Skj
edàtjbkjqucjes.Ya. mauitjkEutNÕcjetN.tjtYu ak.Yar.percj
;ÕcjkW.nj gmLÕicj pEutYup er·e sHja .râ
lv.tjducjgiucjektjth N jhjgmLÕicj´ g\mcjlv.tjmtNhj
\K.gmLÕicjtaj gH j hW·d ucjtY´ hW·kEuaeK>cjrâ v,lv.tj×W· tNhj\K.
gmLÕicj´ v,g\mcjlv.tjhW·tupj gmLÕicj eku.· v,mdHjqN| pÕicjpk.nj
tajqJufaiutjgj H btik u jqRuihjfaiutjekL·eT.·er.cj v.tjektj
lwj a iutjr â lv.tjq.j$·gH j met.Yb .nj k.tj b¡ kLÕcjm ·cjkEu
aKuikja el· percj;ÕcjkW.njg mLÕicjg HjtYu tupj v·cjagálkj qnj
aKuikja el· percj;ÕcjkW.nj a Skjkje r.cj gW·qCIg Lip jv.tj
ektj râ agálkjqnj percj;ÕcjkW.nj tNhjhj m·kjtitjkLÕcj
ap:YeKtjtMiwW·gHjm à, percjs l.Bjb zogmLÕicj eku.· percjgL.YfEup iunj\ dpj
qWkjzku zkug mLÕicj mdHjtYu ycjlkj qnjbJ ur.gH jgmLÕicjw W· ap:YkMin j
;ÕcjbM . qM, hW·e qcj kMin j;ÕcjtNhj hjgmLÕicje lwj ×W ·kJur â
hiutjgHjr qWkjv,;ÕcjkW.nj mNihjq.mvmWYmà , ¤percj;Õcj
kW.nj hJugHj a×Ðr.yjgmLÕicj ×Ho rop>lupjm·cjtYu qWkjgW·kLÕihjtJektjgHj
dH jw>tjel.njkJu´ dH jar.kisË hW·kitjvIkEu edàtjwtjgek.·mNihj
tajer.cjõ q.j$aj v.tjeTcjektjm.njrâ qWkjv,tajmà,
¤¤ywjhW·mikjSEukEu ddiukjgmLÕicjtajmà, d,m·cjeq.cjeq.cjkEupercj
;ÕcjkW.njtaj gH je r.cjõõ q.j$aj kLÕihje ktjlwj râ atiucjg W·
kLÕihjektjlwj percj;ÕcjkW.njw W· mNÕ·kEua×Ðr.yjgmLÕicjer.cjgHjkJu´
percj;ÕcjkW.njeKtjti M mNÕ·kEupercjatÐgmLÕicjtajgHjkJutYu percj;Õcj
kW.njhJug Hj eTkjkEu e fkjg M· kjm WYe r.cj v,;ÕcjkW.nj q.mv
gmLÕicjtaj v.tjkLÕcjai utjr â pW mv.tje Tcje ktj q.jw W·gH jtYu
v,;ÕcjkW.nj gmLÕicj qWkjg W·p>lupj ercjtLÕcjekL.nj ap:Ya r.percj
;ÕcjkW.njgH j \zÕicjsiutje l.njrâ ×W·pMikjmikjgW·pY>titj×U percj;ÕcjkW.nj
aiutje r.cjg Hj gW·S Euektjm ·cj kL,kL,f:, f:,râ
pOuv,gmLÕicjtaj gH j spj kEulv.tjlsW·si utj lÐêar.p
ercj;ÕcjkW.njgH jtYu nkEubJ u\pcjtiMmWY ´ lv.tjtMi mWY (Rée T.cj<a qsj´
a\mcjqsj)pLn jg Hj v·cjgW ·dH jm .nj ekL.njqPe rcjtLÕcjeTkjr â
percjkpuE v.
maerwj e w>h.¤percj;ÕcjkW.nj õ mà,gHj nkEua Dip P>yj
tNhj mW Y kL.Y esL.·kLÕihje ktj gW ·m .nj r â ¤¤percj;Õcjk W.njhJug Hj
dHja r.kis Ë spjk Eup ercjk Min j; Õcjp Ou (hW·e qcj) kMin j; Õcjzku
v·c jg W·totkje zN.je m.wjg Hj zM. pje k.njk Min j;Õcjt aj p>lup j
ercjtLÕcjm .nje r.cjõ õq.jw W· p· kjptitj pW·kjaDipP >yjtYu kLÕi hj
ektjgW·m.njrâ mNihq j MtjgmLÕicj´ ek.nj;Õcjarcje;.tjtjtajgmLÕci j´
mNihj\bog mLÕicj mpзqJukEutmjRu ihj wi e qqgek.· mNihj(Indentity
Groups) gmLÕicj mpзalu·m Nihjfau itj percjkmjkuqiulja n.gtj
v,tajgmLÕicjgH j elMcjkemL.nj percj;ÕcjkW.njwW · ef[·bJ u\pcj\p·cjqL.Y
kEmu .njtYu tcjqÕà tjq.W tjgmLÕicjelwj l,gL·cjptwjkEukÕ: ipjm.njer.cj
bJ ur .taj $aj v,;Õcj kW .nj taj v· cj g W ·v .tje ktjl Ðê
¤¤percj; Õcj k W. njõ õgH j qPe Tkjr â percj; Õcj kW. njhJ ue tHj
sN,×Ud ,kEuf[Õnj ku ¤ekLw jm kj( r.TU, )õ´ ¤kS·cja l·c jõ eku.·
¤awEua .$.õ taj g HjtYu eTkjkEud,qPg RukEu ar.gmLÕicj
¤¤pWtnjd Hje k.njm Nih j( lUq .,\fsjt vjm HÕ )õõeku.·¤ ¤pWb bWYD wjõ õ
mpзtaj dHje Tkj râ zM.pj pj m Nihjtajg Hj qWkjr gW·p >lu pj ercjtLÕcj
ekL.nj ap:Ya r. percjg ek.·m Nihj eku.· percj;ÕcjkW.nj
(kis Ëe kcjk.kMin j;Õcj) gHj wtjt.l[Õicj× W·r â eynjqN.cjaKuikj
aliukj gek.·wieqqgkUmNihj hW·tupjth N j\K.gmLÕicjtaj gHjelwj
eTkjkEud ,qPsM tjqmJд eRH je qHjgu $jsr.Yv,gmLÕicjtaj eTkjtYu
ap:Yar.elMcjkemL.nj percj;ÕcjkW.njgmLÕicjtajgHjelwj d,kEudN.Y
gmLÕicje Tkjr â
spj kEukis Ëekcjk.;Õcj pW totkjkJu´ pW Su tje y.cj kJu
tajg Hj d,tnj to a p:Yt .l[Õic j a]k.ek.nj ;Õcj m W Yk Eu m W Yt Yu
v,v,aYaY BiucjRu Jb cjT½lB.ja.v,qÒajgH j dHje Tkjr â
nkEulv.tjq.j$aj v.tje ktjlÐê maerwj
ew>h. ¤percj; Õcjk W.njõ m.njm à, qWkjv,;ÕcjkW.njgmLÕicjtaj
gW·p >lu pj ercjtLÕcjekL.nj ap:Yekcjk. percj;ÕcjkW.njg Hj hW·dH j
l[Õicjwnj|zÕicjsiutjekWe· kW·râ qWkjrgW·Dm·kjRupjro an.gtj kmjkuqEu
Bwv,tajg Hj bWYm kti ucjkmuihj p>lu pj ercjtLÕcj qàÕtjqW.tj
ap:Yar. percj;ÕcjkW.nj ap:YkMin j;Õcjg Hjm .njer.cjâ â
pxZDnkj
35
 g[.enwj ø eKtjpOu
percj;Õcjq.A cj

percjpãprajawuEa.$.fIeltjp>cj
gLc· t
j rotkjk[. percj/h
iu jllmjk.M tjd·cM j
v,pÐÕinjT½, ííííí
rtjq .

eb.j pLwWt· p:roY;pÕcjLnfjgIet,ltjeatj ql.mjmuErwj

The Moro Islamic Liberation Front (MILF)
p >cj gH j dHjg ek.·p Lnj g t,eatjql.mj ezN.j au itjm WYtuY p:Yp ercjK[ê
Dzkj eqN.wj xpdpkcj rcj;ÕcjkuJ´ hW·e qcj mà , elMcjkemL.nj epÌRu Ym.Y;ÕcjkuJg Hj hW·p >lup jr â
Sg, gek.·pLnjgt, aS·cjqLÕcjqÕL cj gek.·gkUek.nj;ÕcjarcjmuErwj bkjdM·cjlkjkro p:Ytrosnj
dkjepÌRuYm .Y qmt]kpjp jtajg Hj bu JluEqWhjtitjkLÕcjtajg Hj gt,ekL·lpãtuY v·cjgW ·t·cjpLÕpj
elMcjkemL.nj tkjk[. percj/ uihjllmjkuE aluEaqItajr â
qWhjSסT/,dM·cjg jH am.tjs Ltj Twja S·cjltU ¤ebcj$In wj enwje nwj akWIn wj õ
Senator Benigno Noynoy Aquino eku.· am.tjst L jTwjaS·cjltU¤emnj×Uemnj$IbWIÈ.õ
Senator Manuel Manny Villar taj gW ·d M· cjg ttuY qmte}t· mNihj d,kLÕcjd uhj d$j
¤g[EÕe\zkje akj q.d>õ Joseph Estrada gHj ×W ·dM ·cjnkuE lMihjpir â tCYeT.·m.YgHjwW· gi tuem
(10)´ qN.· (2010)râ eakjq.d> huJg ,lwjkuE likjpRuicje ayHtuicj Asia Times
Online gH jmà, ywjrv,dducjR uYsH jqmtmà, ¤¤aYk uEaKicj kueb.jpt L ropLnjgt, eatjq
l.mjmu Erwjtaj aKicjegL·egL· v·cjgW ·ducjtY apuicja\K.v,mkuElwj hW·eqcjm à, SkjtuY
lup ja .epÌpN.njr õõâ
p:Ymukjlikj website akInW wj huJg,lwjgHj v,ducjektj
t.l[iÕcjtuY tkjk[.percj/ uihjllmj kuE eb.jp Ltro
pLnj gt, eatjql.mjm uEr wj v·cjmNihjgmLiÕcj gW·p>lup jquJ
fau itj quJm p>lup j m Nihj e kL. njp ercjp ui n j\dpj eku.·
k:iÕpjqkuip jt.l[i Õcjp :Ye dq´ aË.tW hjD wj m Uqelmj´
gek.·mH.znj´ eb.jpLtropLnjgt, ek.njgkUmruE wj Moro
National Liberation Front (MNLF) ek u . ·
gek.·pLnjgt, pr,dM· cjp:YgL·cjtro /u ihjll·tNhjhjtaj
gW·p >gHj v,ek.jBikjer.cjâ
bWIÈ. Villar hul J wjgHj v,Skjspj kuEelMcjk
emL.nj tkj k[./u ihjll· kuE percjpu in j\dpje f.aje \bwj
;.jzmLicj p:Ye dqaup jDu p jzkup uicj mUqelmjm cjd>$.
Autonomou s Region in Muslim Mindanao
(ARMM) dN.Ye b.j pLtro p Lnjg t, eatj ql.mj mu E rwj
taj ef[·lwjqzuicje r.cjâ edqau p jD upj zku pu icj mU q
elmjmcjd>$.wW· p:YkuE;Õcjg Hj percjm ·cjs· cjBw´ percjTtjyukj´ percjs Nsqucj´ percje lpj
likj eku.· percjp v.tNhjhjtaj qwj a uitjtuY quJedqmcjd>$.k.r.g> Mindanao

36 “OurTime” Mon Language Journal No.58, June - 2010

 elMcj (58) gitudàÕinj´ qN.· ø 1372
¤¤muht ui jpt
uO aj eTcjektjq.j$g· Hj
al·c jqmtakWnI wjwW·
dHa
j ×Ðr.yjm.nj qWkjmh Ni jmcjd·cM j
gWe· q.cjkl, percj/ h ui l
j l·
ap:pY !ipkÉer.cjõõ
Caraga edqmducjt,pÌtaje lwj p>lupj
râ bW IÈ. Villar huJpnL jg Hj rnjtM·v,mikjgW·dHjgHj
percjpkcjrcjmcjd>$. eku.· dImwjker|zI
gW·Kuicj}k·cjmC iÕhjr â
akWInwj eku.· bWIÈ.taj quJmih N j
/>huJg,dM·cjgHj qWhjp!ipkÉmuErwjwW· d,SuEv.tj
lkj]qnjetMcj p:Ye qN.wjxpeddkjp tnj
;Õcjer.cjâ suEd ucjtuY gW·p elwjp eltj lwj
q.j$ajgH j atikjtuYkLÕcjetaj percj
qIkLI/ uihjll·taj Skje y.cjy.a.
hW·gW · ×W ·kLÕcjlwje r.cjâ eb.jp Ltro pLnj gt,
eatjql.mjmuErwjwW· kuEdM·cjduhjd$j percj
qL,pW,lajaj hW·gW·râ Sg, rnjt·t M aj$w· W·
nkuEs uEd ucjtuY aeK>cjar.gW·sk. awuE a.
$. gW ·p>lupjp:YkuEeÆ.·pu idjgHj dsuEds,lupj kÕL cj
epÌbtuikjrâ p:Y;Õcj$· aeK>cjar.gW·sk.
awu Ea.$.ek.njg kU eku .· bW iÕcjti;.j
zkue pcjcj edqpu icj|pI zkuzkut· fnj bdHj
kLÕcjp :Ye qN.wj v,;ÕcjkW.nj ;Õcje zN.jm nIÈ.
gHjer.cjâ
duxkÒ-eb.jpt L ropLnjgt, eatj
ql.mjmuErwj g[.wH.g>z.lI Jaafar Ghaz
- ali eScjspj percj;ÕcjkW.nj huJg ,lwjkuE
#.njpRuicjeayHwi \K.hW·lajg HjwW· ¤¤mNihjd,
ducjRsuY q
Hj mtgHj SkjtuYd,qPa.gRu elMcjk
emL.nj percj/ uihjll·e r.cjõ õ v,eq.cj
kl,kLÕcjgHj percj;ÕhjdemL· pWiÕcjp!ipkÉrpj
lWhjkuJ´ quJmp>lupj percjpkcjrcj qmt
¤grI y[.m.kp>g> a.RuE yu Eõ Gloria
Macapagal Arroyo ku´J »$·gHj mN·ÕkLÕcjkuE
percj;Õcjq.A cj
¤percjS kjtkj k[. eb.jp Ltro p Lnjgt,
eatjql.mjmuErwj aluEaqIt· s×UqN.·
(1997) et·õrâ
g[.wH.g>z.lI huJg,kLÕcjwW· percj
$ajgHj Skj tuYSkjspjkuE elMcjkemL.nj
$ajm.nj hW·eqcjrâ Sg, qmt d,ducjRuY
sHj$ajg Hj d,Ru ihjp LÕpjqWkjqWhjp ercj;Õcj
kW.nj lkjkroa uitje r.cj â v,taj
SkjhuJpLnjgHj akWInwj Aquino gHj ¤dHjmih N j
Kuihjm WYer.cjõ q.jwW· SicjS tuYqà, râ Sg,
¤¤mNihjbuicjegtjT·kjgl.njm· cjv,gHj dH jmNihj
dsu Eds, gkUm uEr wjtaj r .cj âõõ v,esN.nj
kLÕcjkuE du xkÒ- eb.jeltjb ro liberal
Party kuJ ´ am.tjs Ltj Twj aS·cj ltU
m.RuEr.tj Senator Mar Roxas kuJ eku.· eku.· qM.percj;ÕcjkW.nj mqPlwj qmÐJ
am.tjs LtjTwj a S· cjltU fercje lcj SkjspjkuE det.wjetN.wj¿kr.zj p:Ymcjd>
drI lun j Senator Franklin Drilon v,m $.taj p>lup jp·cjek.· ducjgun jRucjeqN.wj
lupjepÌ£picj qWkjgW·kelcj d,ducjRuYsHj p:Yeb.j DwjkuJrâ p:Yt,pÌaKicjlkjkro mWY mie ntjgHj
akWInwja .k:Õip jr â pkopMtjtaj \p.tjtitja. epÌr pjlWhj
quJ/>lP.j dsu Ed s, m·kjm ·kjg twj lupjwcjalnjtMi a]k./>l.P j p:k Y .tjt.
gtwje k.jg, Memorandum of Under- b>twjqMwj k[. North Cotabato râ tuY
standing on the Ancestral Domain g>z.lI ptuin jdu hjkuE am.tjs Ltj Twj
(MOU-AD) gHj eb.jpLtropLnjgt, eatj aS· cjltUt aj Swjm CÕhjkuEv,edq
ql.mjmEru wj eku.· aluEaqItaj Tpkj tajtY u qPpkJupr.pj dsuEds,kuE eb.jpLtro
lwjs MtjtY p:Ys MtjtCY (5) gitue awje gtj pLnj gt, eatjql.mjm uErwjr â
qN.·(2008) râ Sg, gWm· t WY Yt
C Ygu jH percjtaj ¤¤muhuitjpuOtaj eTcjektjq.j
$ajgHj hW·lupjeqN.wj xped dkjptnj;Õcj $·gHj al· cjqmt akWInwjwW· dHja×Ðr.yj
er.cj ×UkuER ucje qN.wjDwj t,pÌkLÕcjr â m.nj qWkjmNihjmcjdM·cj gW·eq.cjkl, percj
qM.percj ;ÕcjkW.njmtnjto p:Y;Õcj /uihjll· ap:Yp!ip kÉe r.cj õõ g>z.lI
ezN.jm nIÈ. quJm p>lup jm.RuEr .tj ´ drI lun j qg,lwjrâ
37
 g[.enwj ø eKtjpOu
percj;Õcjq.A cj

qMwj percjp kcjr cj bWIÈ. Villar gHj gW ·s MIe ktjgLiÕcjer.cj

v,Dm·kjT/,râ ¤¤bWIÈ.gHj dHj qM.percjpuin j\dpjmWYtL eku.· v,taj
bWYm gLiÕcjg Hj dHjm Nihjm ekL.njT/, kemL.njm.nje r.cjâ v,gHj dHjm Nihj
lv.tjKuihjm WYtLtuY spjkuEe q.cjkl, p!ip kÉ nkuElWhjgH j
hW·kuE\zhtjr â »$ajgH j gW·S uEv.tj ektj p:Y;Õcjf Ieltjp >cj
$aj ea.njdM ·cje r.cjõ õ g>z.lI qg,râ
tNhjmWY pLnjg Hj bW IÈ.wW· dHj gek.·kMinj ai njT·cj Kertjy[.nj
T·kjpcjmWYtuY tnjtdo M·cj p:YedqaupjDupjzkupuicj mU qelmjmcjd>$.
Autonomous Region in Muslim Mindanao (ARMM) znpuidj
mWYd N.YtuY dN.YedqdsuEds,kuE eb.jpt L ropLnjgt, eatjql.mjmuErwj
qÒ.tj\mhjg LiÕcja uitjr â g>z.lIqg,pLn jg Hj huitj× Up ercjT·kj
gl.njq.j$aj tuY p:YpercjpvIpvpj Dwj /u ihjll·kuE bW IÈ.gH j
¤dH jp!ipkÉõ m.njer.cjâ
ak.Y ar. p!ip kÉ$·g W·d Hjg Hj gek.·g mLiÕcj quJ m p>lup j
qM.percj;ÕcjkW.nj mtnjtop:Y;Õcje zN.jm nIl. eku.· gek.·v,
taj mtnjtodM·cjmcjd>$. v,pãprajawuEa.$.taj ptuinjT,½
lwj v·cjg W·kuEa eK>cj dN.Ye dqzkua pu icjkuE eb.jp Ltro p Lnjgt,
eatjql.mjmuErwjr â aluE aqItupjsuitjkuE /u ihjll·aluEhW·huJ
d,ekL.njp ercj|p·cjlH.Y v·cjgW ·vIqMhj spj kuEp ercjp ãpraj a wu E
edqaup jDu pj zkup uicj mUqelmjm cjd >$. eku.· d,×W·kuESkjspj
mWYd |mip jkuE mcjd >$.er.cjâ
£pe\pcje dq mtNhj\K.\phjhj$·g Hj det.wjetN.wj
percj;ÕcjkW.njtaj ltUkis ËkemL.nj dN.Ye dqSסm.Yv,taj
TicjdwjquJf auitjtuY ]qnjg au·Kuicjcjb uin jnj ×U kuEgek.· Internal
Revenue Allotment (IRA) ×Uku E;Õcje zN. jm nI l. v·cj gW · ezW .wj
lupjdM ·cjrâ gek.· Internal Revenue Allotment (IRA) $aj wW·
aDik dHjgek.·]qnjgau·e zN.jaui tj qWkja luEa qIedq p:Ymcjd>
$.râ
det.wjetN.wj$ajbW YmgLiÕcjgHj qPdM·cjsN,p:Yek.njgerkjtYu
bW YetMcj p:Yv,sN,sMtjTwjv,;ÕcjkW.nj dN.YTicjdwj ]qnj qWkjgW·s k.
ap:Y;Õcj eku.· dHjdM ·cjaKuikjaluikj percj Ticjdwj awuEa.$.;Õcj
qWkjtDL n percj;ÕcjkW.njedqtajrâ percj;Õcjk.W nj SkjspjkuE
det.wjetN.wj ×U ¿kr.zj p:Y;ÕcjfI eltjp>cj /uitj (250) tL×W·tuY
am.tj (265) ×W·dM· cjp:Yek.njkerkj p:YqN.·(2007)mà, am.tj
(106)tLgHj esHjkLÕcj×UkuEdet.wjetN.wj Skj spjkuEpercj;ÕcjkW.nj
taj gW ·lwjd N.Ye r.cj ×U g ek.· Manila-based Center for
People Empowerment in Governance qg,lwjr â
mNihjp ãpÌgmLiÕcj T/,kLÕcjlwjw W· ezW.wj lup jlwj guin jg $
det.wjdetN.wj ×UluEberkj (Lobregat) râ »$ajgHj t·cDj zkj
$. ltUpercj;ÕcjkW.nj \z.mjb .njg> Zamboanga v·cjgW·ey.cj
y.a.râ det.wje tN.wj$ajw W· qWkjg W·Tpkjs MtjtY percj
/uh
i jll· p:Yq.N ·(1996) a]k.aluEaqImnIl. eku.· eb.jpt
pLnjgt, ek.njg kUm uEr wj Moro National Liberation Front
(MNLF) gH j dsuE ds, bW Ym qk.tj\ mhjtuY mN·Õ kuE a wu E gW· d su E ds,
Senator Benigno Noynoy Aquino
elMcjkemL.nj/u ihjll· gW ·Skja .trokuE eb.jp Ltro p Lnjgt,
eatjql.mj mu Er wj râ
likjdu cjs Iercj "Mindanao: A Gamble Worth Tak-
ing", Dm· kjp titjlwj p:Y qN. ·( 2006) ×U tkÒq uE awjqetlI
l[lwjrI (Australia's Lowry Institute in 2006 report) gH j
p:Y l i kj d u cj s I e rcj T/,lwj w W · v,sN , sLt j T wj Maria Clara
LorenzoLobregat, Daisy Avance Fuentes eku.· Lualhati
Antonino (mNi hjgmLiÕ cjtJlwj Tres Marias)taj kM.tje kL·
]qnjT·kjpcj qWkjg W·qIkLI percj/ uihjll· qN.·( 1996)et·r â
ek.njm .rIy[.k.r. (Maria Clara's son) eq.luE
Celso gH j lMÕhjd Hjqku ipj;Õcj \z.mj b.nj g> Zamboanga tuY dHjmN ihj
k:iÕkjkiÕ: pj v·cjgW·dsudE s,kuEgek.· Memorandum of Understand-
ing on the Ancestral Domain (MOU-AD) gH j lup j kLÕcj epÌ
btuikjrâ v,ekL.nj kLÕ cjkemL.nj ]kpjkuE m.Ru Er .tj Senator
Mar Roxas eku.· fercjelcjdrIlunj Senator Franklin Drilon
râ p:Ymu kj percj/ uihjll·kuE eb.jpLtropLn jg t, eatjql.mj
muErwjgHj akWInwj d,×W·pik M j d,ttjTpãkuEawueE pcjcj p:dY et.wjetN.wj
Skj spj percj ;ÕcjkW.nj tuY mN·ÕkuEpercjT·kjpcj qWkjv,kuJ eku.·
buJmh.mitjv,a.tjm ikj spj kuEe pÌRu Ym .Ytajr â
maerwj B.q. percj/u ihjll·wW· ×W·dM· cjbu J\pcjlkjqnj
quJkuEa kWIn wj eku.· bWIÈ.tajtuY aeG.ekL.nj kLÕcjlwj
percjsnjdkjepÌRuYm.Y qmttajgHj bkjkÕL cjdM·cjatuicjzkuhuJkLÕcj
lwje r.cjâ percj\p·cjlH.Y gL·cjtroaluEaqI gH j nkuEef[·lwjbW iÕcjtuY
d,ducjtwjesNhj }k·cjcjmiÕC hjhjkuJ eku.· awua E .$. percj;Õcjk.W nj
epcjcj v·cjg W·a up jDluJ kuE\zhtjD Ru ihj ltU v,sN,tajer.cjâ
L ro
rtjq.

38 “OurTime” Mon Language Journal No.58, June - 2010

elMcj (58) gitudàÕinj´ qN.· ø 1372

pRuic jb Jug mLÕ ic j

bJu ø WCRP bJu ø WCRP

mNih j|gipjpY>titjkLÕcj ×Uti; .je b.j;ÕcjmnjtMi zUtodM· cj ×Ugek.·v,|bomnj mNÕ·e dqpy[ÕE gmLÕic jtaj
edqpy[ÕE eq·ø bM. ap:Ybduipjh· cj \p.jK l·kjKnIâ kEum·c j\zhtjsiutj kuv,dHjddiukjefkjBYpN.njgmLÕic jâ

bJu ø #.njpRuicjkowo bJu ø WCRP

mNih j|gipjpY>titjkLÕcj ×Uti; .je b.j;ÕcjmnjtMi zUtodM· cj v,mkEud>njT·kjpcj v,efkj| gipjdopN.nj

lÐêB.ebÐ.njlikj kW.njKl·kjKnIgmLÕic jâ msiu pjedqpy[ÕE bM. øeq· ap:YkW. njKl·kjK nIâ

bJu ø #.njpRuicjkowo bJu ø #.njpRuicjkowo

mNihj|gipjpY >titjkLÕcj ×Uti;.jeb.j; ÕcjmnjtMi ek.njpN.njeb.j; Õcj mnjtMi mcjguJkLÕJ

ap:YtrogL·cj;.njâ kuv,|gipjdo\p·c jdN.YwY> ap:YtrogL·c j; .njâ

39