εισήγηση του Κώστα Γ.

Παπαλέξη στην ημερίδα για την ιστορία της Σέκλιζας

λόφος Αγ. Αθανασίου, 3 Ιουλίου 2010

«Αφιερώνεται στους Σεκλιζιώτες και Σεκλιζιώτισσες, που θυσιάστηκαν

υπηρετώντας τις δικές τους Θερμοπύλες, τα ιδανικά της Δημοκρατίας,
της Ελευθερίας και της Εθνικής Ανεξαρτησίας»

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η προσπάθεια οποιουδήποτε μελετητή να μιλήσει για μία από τις πιο ταραγμένες εποχές της
ελληνικής ιστορίας, τη δεκαετία του 1940, αναμφισβήτητα κρύβει κινδύνους να εκτεθεί ανά
πάσα στιγμή. Πόσο μάλλον όταν ο ερευνητής βρίσκεται σε μια ηλικία που δεν έχει καμία
άμεση επαφή με τα γεγονότα εκείνα. Όταν έχει γεννηθεί 40 χρόνια μετά. Στη τιμητική
πρόταση για την παρούσα εισήγηση ήρθαν στο μυαλό μου τα λόγια του Θουκυδίδη, ο οποίος
στην Ιστορία του γράφει ότι «Τα δ’ἔργα των πραχθέντων ἐν τῷ πολέμῷ οὐκ ἐκ τοῦ
παρατυχόντος πυνθανόμενος ἠξιωσα γράφειν, οὐδ’ ὡς ἐμοί ἐδόκει , ἄλλ’ οἷς τέ αὐτός παρήν
και παρά τῶν ἄλλων ὃσον δυνατόν ἀκριβείᾳ περί ἑκάστου ἐπεξελθών.(Θουκυδίδου Ιστορίαι,
Βιβλίο Α’ , παρ. 20.2). «Tα γεγονότα, εξ’ άλλου, του πολέμου έκρινα καθήκον μου να γράψω,
όχι λαμβάνων τας πληροφορίας μου από τον πρώτον τυχόντα, ούτε όπως τα εφανταζόμην,
αλλ’ αφού υπέβαλα εις ακριβέστερον έλεγχον και εκείνα των οποίων υπήρξα αυτόπτης μάρτυς
και όσα έμαθα από άλλους.( Μτφρ. Ε. Βενιζέλος)».Σκοπός του, δε, το έργο του να καταστεί
κτῆμα ἐς αιεί, αφού δικαίως πίστευε πως «τῶν μελλόντων ποτέ αὖθις κατά τό ἀνθρώπινον
τοιούτων καί παραπλησίων ἒσεσθαι (Θουκυδίδου Ιστορίαι, Βιβλίο Α’, παρ. 22.4), ότι δηλαδή-
σε ελεύθερη απόδοση-παρόμοια γεγονότα κατά την ανθρώπινη φύση πρόκειται να συμβούν
και στο μέλλον. Και όταν ο Θουκυδίδης θέτει τέτοιους κανόνες για τη συγγραφή της Ιστορίας,
πως εγώ θα καταφέρω να είμαι σωστός; Θα επιχειρήσω μια αναφορά στη πορεία του χωριού
εκείνα τα χρόνια(1940-1949) προσπαθώντας να είμαι όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικός,
ακριβής και ουσιαστικός, ζητώντας την επιείκειά σας και την κατανόησή σας σε τυχόν
παραλείψεις και λάθη. Δεν έχω πρόθεση ούτε να αδικήσω, ούτε να ξεχωρίσω πρόσωπα και
καταστάσεις. Βέβαια, δε θα μπούμε σε πολλές λεπτομέρειες μιας και μας πιέζει και ο χρόνος.
Θα προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε πτυχές της δεκαετίας αυτής, που σημάδεψε τη Σέκλιζα.

Η ΣΕΚΛΙΖΑ ΣΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ‘30

Τη δεκαετία του ’30 η Σέκλιζα λειτουργεί ως κοινότητα με πληθυσμό 755 κατοίκων το έτος
1928, ενώ το 1940 θα βρει τη Σέκλιζα να μετρά 967 ψυχές. Έχει ιδρυθεί το 1920 ο
Συνεταιρισμός Αποκαταστάσεως Καλλιεργητών Σεκλίζης» με σκοπό να εξαγοράσει τη
μεσολαβήσει του κράτους […]το αγρόκτημα “Σέκλιζα”» και το 1925 γίνονται οι
απαλλοτριώσεις των κτημάτων, ακόμα και με εκδικάσεις( εφ. Θεσσαλική Φωνή, φ. 419,
26.10.1925). Όμως, τα προβλήματα των χωριανών δε θα λυθούν. Καθ’ όλη τη δεκαετία του
’30 θα έχουν να αντιμετωπίσουν τη παρουσία φοροεισπρακτόρων και δικαστικών κλητήρων,
αφού τα χρέη και οι φόροι πνίγουν όλους τους κολίγους της εποχής.

Ταυτόχρονα, η Σέκλιζα διαμορφώνει τον κοινωνικό και ιδεολογικό καμβά της.

«Κομμουνιστικαί σημαίαι και προκηρύξεις εις Σέκλιζαν[…]σημαία αναρτήθη και εις το
κωδωνοστάσιον της εκκλησίας καθώς και πάμπολλαι προκηρύξεις εις την εξωτερικήν εικόνα
του Αγίου Αθανασίου…» (Θεσσαλική Φωνή, φ.2876, 04.05.1933). Οι πολιτικές συζητήσεις
είναι δημόσιες και καθημερινές στα καφενεία, πράγμα ασυνήθιστο για την εποχή και τον τόπο.
Επίσης, πολιτιστικά η Σέκλιζα είναι δραστήρια, αφού από τότε διοργανώνονται από τους
κατοίκους θεατρικές παραστάσεις. Ο Βασίλης Παπαλέξης το 1935 θα είναι υποψήφιος
βουλευτής Καρδίτσας με το Παλλαϊκό Μέτωπο. Η μορφή του κυριαρχεί στη Σέκλιζα του ‘30.
Διατελεί πρόεδρος της κοινότητας και διαμορφώνει την άριστη ρυμοτομία του χωριού. Θα

1
πρωταγωνιστήσει πολιτικά και ιδεολογικά τη δεκαετία αυτή, ενώ θα πάρει μέρος στην Εθνική
Αντίσταση και στα χρόνια του εμφυλίου πολέμου (1947) θα συλληφθεί μαζί με τον Βαγγέλη
Μανόπουλο, θα δικαστούν από στρατοδικείο στο Βόλο και θα εκτελεστούν.

Β’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (1940-41)

Η αναφορά στη δεκαετία του 1930 έγινε ώστε να μπορέσουμε να προσεγγίσουμε και να
κατανοήσουμε τους λόγους για τη μετέπειτα πορεία που ακολούθησε η Σέκλιζα.

Η αυγή της 28ης Οκτωβρίου 1940, και ενώ το ελληνικό κράτος έχει ήδη απορρίψει το ιταμό
ιταλικό τελεσίγραφο για παράδοση της χώρας, θα βρει τους Σεκλιζιώτες να σπέρνουν σιτάρι
τα χωράφια τους και να βόσκουν τα κοπάδια τους. Τότε, η καμπάνα του Αγίου Αθανασίου θα
χτυπήσει και θα μεταδώσει το μήνυμα. Μία κουβέντα βγαίνει από τα χείλη όλων. Πόλεμος! Ο
κόσμος μαζεύεται στα σπίτια του. Οι άντρες ετοιμάζονται και μπουλούκια από όλους τους
μαχαλάδες ξεκινούν για την Καρδίτσα, αφού έχει κηρυχθεί επιστράτευση- ο αριθμός των
επίστρατων από το χωριό είναι μεγάλος. Στο δημόσιο δρόμο συναντούν και ομάδες ορεινών,
που έχουν ξεκινήσει από τα χωριά τους για τον ίδιο λόγο. Από εκεί θα μεταβούν στα Τρίκαλα
και στη συνέχεια, αναλόγως της ειδικότητάς τους, θα ενταχθούν στα αντίστοιχα τάγματα του
ελληνικού στρατού και θα προωθηθούν στο μέτωπο. Στον ελληνικό στρατό υπηρετούν ήδη
αρκετοί Σεκλιζιώτες, άλλοι ως κληρωτοί και άλλοι ως αξιωματικοί. Όλοι τους παρόν σε μία από
τις ενδοξότερες της σελίδες της ελληνικής ιστορίας.

Οι Σεκλιζιώτες που έμειναν πίσω προσπαθούν να συνεχίσουν τη ζωή τους, αλλά η σκέψη
τους είναι στο μέτωπο, ενώ ο θόρυβος των ιταλικών αεροπλάνων που πετούν πάνω από το
χωριό τους θυμίζει τη σκληρή πραγματικότητα. Πηγαίναμε σχολείο και όταν ακούγονταν τα
αεροπλάνα, ο δάσκαλος μας έβαζε μέσα στο σχολείο, το παλιό, το βακούφικο, να κρυφτούμε.
Το ίδιο γινόταν και μετά, όταν ήρθαν οι Γερμανοί….

Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος θα τελειώσει με τη περήφανη νίκη των Ελλήνων. Και η Σέκλιζα

στο βωμό αυτού του αγώνα θα θυσιάσει δύο τέκνα της, τον Ντανόπουλο Απόστολο του
Κων/νου, ο οποίος υπηρετούσε στο 28ο Σ.Π. και απεβίωσε τραυματίας στο χωριό (24-8-1941),
και τον Παυλή Δημήτριο του Χαραλάμπους, ο οποίος υπηρετούσε στο 5 ο Σ.Π. και πέθανε στο
χειρουργείο (Κούταλι) στην Αλβανία ( 13-3-1941).

ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

Η ντροπιαστική για τον Άξονα ήττα της Ιταλίας θα αναγκάσει τον Χίτλερ να επέμβει στην
Ελλάδα και θα καθυστερήσει την επίθεσή του στη Σοβιετική Ένωση, γεγονός καθοριστικό για
την έκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στη περίφημη μάχη της Κρήτης, δύο Σεκλιζιώτες,
που υπηρετούσαν ως χωροφύλακες εκεί, ο Φυτσιλής Κώστας του Γιώργου και ο Καραθύμιος
Χρήστος του Γιάννη θα πολεμήσουν στη περιοχή του αεροδρομίου της Κρήτης τις γερμανικές
δυνάμεις.

Η συνθηκολόγηση της Ελλάδος με τους Γερμανούς θα οδηγήσει στον αφοπλισμό των

Ελλήνων στρατιωτών και την επιστροφή τους στα σπίτια τους. Τον ίδιο δρόμο θα
ακολουθήσουν και οι Σεκλιζιώτες. Η γερμανική κατοχή απλώνεται σα βαρύς ίσκιος πάνω από
την Ελλάδα, προμηνύοντας το τι θα ακολουθήσει. Έτσι φτάνει και η ώρα της Σέκλιζας να
γνωρίσει την Κατοχή.

Στο σημείο, όπου βρισκόμαστε σήμερα, ήταν το παρατηρητήριο της Σέκλιζας. Από εδώ οι
κάτοικοι ανά ομάδες ελέγχουν τη γύρω περιοχή, περιμένοντας την εμφάνιση πρώτα των
Ιταλών και στη συνέχεια των Γερμανών, ώστε να ειδοποιήσουν το χωριό για τον ερχομό τους.
Ανάλογο θα είναι το σκηνικό και κατά τη διάρκεια της Κατοχής, καθώς το ίδιο μοτίβο θα

2
επαναληφθεί πολλές φορές. Στην ουσία μόνιμη φρουρά Γερμανών ή Ιταλών στο χωριό δεν
υπήρχε.

Η πρώτη επίσκεψη δυνάμεων του Άξονα θα είναι ιταλική χωρίς να εγκατασταθούν μόνιμα.
Και μετά από λίγο καιρό θα έρθουν στο χωριό οι Γερμανοί με μοτοσικλέτες και φορτηγά.
Αρχίζουν και ελέγχουν τα σπίτια και το χώρο. Αναίτια, τη μέρα εκείνη, μπροστά από το σπίτι
του, θα πέσει νεκρός από τα γερμανικά πυρά ο Κολοβός Κων/νος του Παναγιώτη. Χωρίς να
προκαλέσει, ούτε να κατηγορηθεί για κάτι.

Η παρουσία των Γερμανών και των Ιταλών στο χωριό δεν είναι μόνιμη. Κρατούν ως έδρα
τους την Καρδίτσα και κάνουν συχνές εφόδους προς το χωριό για πλιάτσικο και για έρευνα με
σκοπό να εντοπίσουν αντάρτες και όπλα. Οι Ιταλοί θα έχουν μια διαφορετική παρουσία.
Κάποιες φορές θα επιτάξουν σπίτια στη δυτική πλευρά του χωριού και θα μένουν για μερικές
μέρες στο χωριό, αποχωρώντας πάλι. Κάθε φορά που οι Γερμανοί ξεκινούσαν για το χωριό, οι
κάτοικοι ειδοποιούνταν από το παρατηρητήριο του Αϊ Θανάση. Τότε οι περισσότεροι έφευγαν
για τους λόγγους και διανυκτέρευαν εκεί μέχρι να περάσει ο κίνδυνος και επέστρεφαν πάλι
πίσω.

Μία από τις σκηνές που έχει διατηρηθεί στη μνήμη όλων εκείνων που ζούσαν την εποχή
εκείνη είναι η καθημερινή ανάγνωση του πολεμικού ανακοινωθέντος. Είχε ξεκινήσει από τις
μέρες του ελληνοϊταλικού πολέμου και συνεχιζόταν καθ’ όλη τη διάρκεια της Κατοχής. Κάθε
βραδάκι στο χώρο του παλιού σχολείου της Σέκλιζας, που βρισκόταν στους πρόποδες του
λόφου στα αριστερά των τσιμεντένιων σκαλιών, το βακούφικο όπως λεγόταν, μαζευόταν ο
κόσμος και ο Λευτέρης Παπαλέξης με τον τηλεβόα από το παράθυρο του σχολείου διάβαζε το
πολεμικό ανακοινωθέν των στρατιωτικών δυνάμεων κλείνοντας με τη φράση «Θάνατος στο
φασισμό! Λευτεριά στο λαό!». Έτσι, οι Σεκλιζιώτες ήταν πάντα ενημερωμένοι γύρω από όλες
τις εξελίξεις της εποχής.

Ταυτόχρονα, αναπτύσσεται η Εθνική Αντίσταση. Η Σέκλιζα μαζικά τάσσεται στο πλευρό του
ΕΑΜ. « Η Σέκλιζα γίνεται κέντρο όπου φιλοξενούνται παράνομοι. Διακινούνται όπλα και
τρόφιμα στους αντάρτες του ΕΛΑΣ». Αρκετοί Σεκλιζιώτες θα πάρουν το δρόμο του βουνού και
θα ενταχθούν στις τάξεις του ΕΛΑΣ. Δύο απ’ τις σημαντικότερες αντιστασιακές μορφές της
Σέκλιζας είναι ο Βάιος Ντανοπούλος, γνωστός ως « Καραπιπέρης», ο οποίος γίνεται καπετάνιος
στο 3ο Τάγμα του 1/38 Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ο Βασίλης Καπνιάς του Αποστόλη, ο οποίος
εντάσσεται στο 136ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ. Μαζί με τον Βασίλη Καπνιά, στο τάγμα του
πυροβολικού, ήταν και ο Δημήτρης Φυτσιλής του Αποστόλη , ο οποίος σε μία επιχείρηση του
ΕΛΑΣ κατάφερε με το ατομικό του όπλο να καταρρίψει ένα γερμανικό αναγνωριστικό
αεροπλάνο στη θέση Παλαιομονάστηρο Τρικάλων. Αρκετοί οι Σεκλιζιώτες που έχουν ενταχθεί
στις δυνάμεις του ΕΛΑΣ, ενώ και η οργάνωση της ΕΠΟΝ αποκτά ισχυρά ερείσματα στη
Σέκλιζα.

Μία άλλη πτυχή της κατοχικής Σέκλιζας είναι η δράση των γυναικών της. Σαφώς, φρόντιζαν
να τροφοδοτούν τα αντάρτικα σώματα με τρόφιμα. Το πιο σημαντικό, όμως, γεγονός αυτής
της πτυχής είναι η σύλληψη 30 περίπου Σεκλιζιωτισσών , οι οποίες σε μια προσπάθειά τους να
περάσουν το γερμανικό μπλόκο προς Καρδίτσα και, ενώ κάτι τέτοιο απαγορευόταν,
συλλαμβάνονται και οδηγούνται στις φυλακές της Καρδίτσας, όπου παραμένουν εκεί(8 μήνες
λέγεται) μέχρι ο ΕΛΑΣ να απελευθερώσει την Καρδίτσα από τις δυνάμεις του Άξονα στις 12
Μαρτίου του 1943. Γίνεται έτσι η πρώτη ελεύθερη πόλη της κατεχόμενης Ευρώπης. Και από
τη στιγμή που η Καρδίτσα είναι ελεύθερη, ελεύθερα είναι και τα γύρω χωριά. Συνεπώς και η
Σέκλιζα. Και γεύεται την ελευθερία για όσο διάστημα είναι ελεύθερη και η Καρδίτσα.

Στην οργάνωση του γυναικείου κινήματος στη Σέκλιζα σημαντικό ρόλο έπαιξαν δύο
δασκάλες, οι οποίες κατάγονταν από αλλού. Η Βαγγελίτσα Κουσιάντζα από τον Παλαμά
Καρδίτσας και η Παρασκευούλα, οι οποίες οργανώνουν μέχρι και θεατρικά δρώμενα με δικά
τους κείμενα . Όμως, και στα ταραγμένα χρόνια του εμφυλίου πολέμου, όταν θα τραυματιστεί

3
σοβαρότατα ο Αναστάσιος Κολοβός και συλληφθεί μαζί του ο Γιάννης Φυτσιλής(1945), οι
γυναίκες της Σέκλιζας με επικεφαλής την Ευτυχία Φυτσιλή θα οργανώσουν επιτροπές
διαμαρτυρίας και την επόμενη μέρα το χωριό θα κατέβει στην Καρδίτσα για να
διαμαρτυρηθούν στη Νομαρχία και τη Χωροφυλακή. Αξιοσημείωτο είναι το στοιχείο ότι από
τους 58 νεκρούς της Σέκλιζας σε Εθνική Αντίσταση και Εμφύλιο Πόλεμο (1941-1949), οι 11
ήταν γυναίκες.

Μια στιγμή ξεχωριστή για τη Σέκλιζα είναι, όταν ο πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ Άρης
Βελουχιώτης επισκέπτεται με τους άντρες του το χωριό. Οι κάτοικοι θα τον υποδεχτούν στα
πλατάνια, οι γυναίκες θα στρώσουν τις ψάθες, θα τον φιλέψουν και θα συνομιλήσει με τους
χωριανούς. Η επίσκεψη, όμως, θα διακοπεί απότομα, όταν η είδηση για την πτώση ενός
γερμανικού αεροπλάνου σε κάποια άλλη περιοχή, θα τον αναγκάσει να οδεύσει προς τα εκεί.
Το χωριό στην κατοχή το επισκέφθηκαν, επίσης, ο Βασίλης Ρώτας και ο Τίτος Μακρής,
σπουδαίες πνευματικές μορφές του τόπου.

Η Ιταλία την πρώτη βδομάδα του Σεπτέμβρη του 1943 συνθηκολογεί με τους συμμάχους
και ως εκ τούτου πολλοί Ιταλοί αξιωματικοί και οπλίτες, οι οποίοι ήταν αντίθετοι με το
φασιστικό ιταλικό καθεστώς, παραδίνονται στα ελληνικά στρατεύματα. Τότε, με σκοπό οι
Ιταλοί στρατιώτες να επιβιώσουν, αλλά και να απαλλαχθεί ο ελληνικός στρατός από το βάρος
της συντήρησής τους, τους μοιράζουν στα ελληνικά νοικοκυριά για να τους βοηθούν στις
οικιακές και επαγγελματικές τους ασχολίες επ’ αμοιβή. Αντίστοιχο φαινόμενο συνέβη και στη
Σέκλιζα. Αρκετά σπίτια φιλοξένησαν Ιταλούς και τους χρησιμοποίησαν στις δουλείες τους. Δε
θυμάμαι καλά… Νομίζω μας δίναν μισή λίρα Αγγλίας για τη συντήρησή τους…αν δε κάνω
λάθος…Ζούσαν κανονικά όμως στα σπίτια μας… Μερικά απογεύματα έβγαιναν στη πλατεία και
έπαιζαν δικά τους παιχνίδια, της χώρας τους… μου αφηγήθηκε ένας ηλικιωμένος. Το
φαινόμενο αυτό θα συνεχιστεί μέχρι το καλοκαίρι περίπου του 1945, οπότε σταδιακά τους
επαναπατρίζουν στην Ιταλία. Μάλιστα, κάποιοι μετά από μερικά χρόνια έστειλαν και γράμματα
στους Σεκλιζιώτες στους οποίους δούλευαν.

Μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ιδρύονται ο « Σύλλογος πολεμιστών

εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα 1941-1945 Σέκλιζας» με ημερομηνία καταχώρησης στο
Πρωτοδικείο 18-9-1945 και ο «Σύλλογος πολεμοπαθών Σεκλίζης» με ημερομηνία
καταχώρησης στο Πρωτοδικείο 2-2-1946 (Κ. Παπαλέξης, Το Καλλίθηρο- Σέκλιζα, σελ. 115-
116,Καρδίτσα 2009).

ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Οι Γερμανοί αποχωρούν από την Καρδίτσα το Σεπτέμβριο του 1944 και μαζί της
απελευθερώνεται και η Σέκλιζα. Όμως, η ειρήνη δε θα έρθει στη χώρα μας. Ούτε και στο
χωριό μας. Θύματα της μισαλλοδοξίας και του ιμπεριαλισμού οι Έλληνες θα συρθούν σε έναν
αιματηρό και παράλογο εμφύλιο πόλεμο (1946- 1949). Και η Σέκλιζα λόγω κυρίως της
ιδεολογίας της και των αριστερών της κατοίκων, αλλά και της γεωγραφικής της θέσης, θα
βρεθεί στη δύνη του πολέμου αυτού. Θα τραβήξει το δικό της Γολγοθά ( στη θέση του αυτή
τη φορά είναι τα Άγραφα, ο Γράμμος, το Βίτσι) και θα γράψει με το αίμα των παιδιών της το
δικό της κεφάλαιο στην ιστορία αυτού του πολέμου.

Τα Δεκεμβριανά και οι ασάφειες των Συνθηκών που υπογράφονται μετά, δίνουν την
ευκαιρία στις διάφορες παρακρατικές οργανώσεις και συμμορίες να στήσουν έναν χορό
φρικιαστικών και δολοφονικών επιθέσεων σε βάρος των δημοκρατικών ανθρώπων. Και κατά
συνέπεια, στη Σέκλιζα από το 1945 θα αρχίσουν να καταφθάνουν οι ληστοσυμμορίες του
Σούρλα, του Παπακόφφα – της οποίας θύμα υπήρξε ο Παπακώστας Σωτήρης του Κώστα, ο
οποίος μετά από χτύπημα με το κοντάκι έπεσε νεκρός μπροστά από το σπίτι του-, του
Βουρλάκη κ.α. Μια ομάδα Σεκλιζιωτών ( εφτά ήταν όπως μου έχουν πει ) παίρνει την
απόφαση να καταφύγει στο βουνό εξαιτίας του κατάστασης που αρχίζει να διαμορφώνεται-

4
επιθέσεις συμμοριών κτλ. Οι οικογένειές των παιδιών αυτών ως αντίποινα θα δουν τα σπίτια
τους να καίγονται.

Και το κλίμα αυτό συντηρείται και εντείνεται. Έτσι θα ξημερώσει η 18η Ιουλίου 1946. Η
μέρα κατά την οποία παραλίγο να ξεκληριστεί η Σέκλιζα. Το πρωί μπαίνει στο χωριό η
παρακρατική ομάδα του Βουρλάκη και με απειλές και πυροβολισμούς συγκεντρώνει τους
Σεκλιζιώτες στη πλατεία του χωριού και από εκεί τους οδηγεί στο νέο πετρόχτιστο δημοτικό
σχολείο-είχε ξεκινήσει να χτίζεται το 1940 και την εποχή εκείνη ήταν χωρίς στέγη. Λίγοι
κατάφεραν να κρυφτούν στους γύρω λόγγους και να ξεφύγουν από την κτηνωδία που
πλησίαζε. Αφού ρωτούν, χωρίς αποτέλεσμα, ποιοι έχουν παιδιά αντάρτες, ένας από τη
συμμορία ρίχνει μία ιταλική χειροβομβίδα μέσα στο γεμάτο από κόσμο σχολείο και από την
έκρηξη σκοτώνεται ο Βαγγέλης Καλυβιώτης του Δημητρίου, ενώ μερικοί τραυματίζονται
σοβαρά, όπως ο Παπαδημητρίου Βασίλης και ο Καντερές Αθανάσιος.

Υπήρξαν και άλλοι, ελαφρότερα τραυματισμένοι, όμως, όπως μαρτυρείται, τα θύματα θα ήταν
πολύ περισσότερα, αν είχαν πετάξει τη χειροβομβίδα επιθετικού τύπου, που κρατούσαν, και
όχι τη συγκεκριμένη που ήταν αμυντικού.

Σε λίγο θα αρχίσουν να ξυλοκοπούν τον Προκόπη Κολοβό και άλλους συγχωριανούς και η
κτηνωδία δε λέει να σταματήσει. Δεν αρκούνται να ξεσπούν τα ζωώδη ένστικτά
τους…Κρεμούν ένα κουδούνι στο λαιμό του παπα-Στέργιου Παπαλέξη και τον αναγκάζουν να
χορέψει , βάζοντας τους Μενέλαο Παπαλέξη, Θωμά Βαγγελό, Αθανάσιο Γκαζούνη και
Απόστολο Λούλο ( Μεσιακάρης) να τραγουδήσουν. Μετά το χορό θα παρατάξουν μπροστά
τον παπά, δεύτερο το Μενέλαο Παπαλέξη, τρίτο τον Αθανάσιο Γκαζούνη και τελευταίο τον
Θωμά Βαγγελό. Χτυπώντας με τα χέρια τους τη πλάτη του μπροστινού τους αρχίζουν να
τρέχουν γύρω από το τετράγωνο του δημοτικού σχολείου. Καθ’ οδόν δίνουν ένα παλούκι στο
Μ. Παπαλέξη και τον διατάζουν να χτυπάει μ’ αυτό τον παπα-Στέργιο μέχρι να σπάσει. Και
μετά από κάμποση ώρα, ευτυχώς το παλούκι έσπασε βάζοντας τέλος στη θηριωδία και τη
τρομοκρατία που βίωνε η Σέκλιζα.

Tο απάνθρωπο αυτό γεγονός θα οδηγήσει του Σεκλιζιώτες μέσα από δημόσιες συζητήσεις
να αποφασίσουν μία δεύτερη έξοδο στο βουνό στο πλευρό του ΔΣΕ, αν θέλουν να επιζήσουν,
αφού λόγω της δράσης τους, κινδυνεύουν άμεσα από τις παρακρατικές συμμορίες. Απέναντι
τους, όμως, μέσα στις φλόγες των αιματηρών μαχών θα αναγκαστούν να σταθούν άλλοι
Σεκλιζιώτες. Ο εμφύλιος δε προτάσσει τη λογική, αλλά το παράλογο. Και οι δύο παρατάξεις θα
έχουν νεκρούς Σεκλιζιώτες.

Ας δούμε, όμως και μερικά συμβάντα του εμφυλίου, που βιώνει η Σέκλιζα. Στις 19 και 22
Μαρτίου του 1947 θα καούν σπίτια, αχυρώνες και μαντριά κατοίκων του χωριού που είχαν
παιδιά αντάρτες, ενώ στις 24 Μαρτίου του ίδιου έτους οβίδες του εθνικού στρατού θα
πλήξουν το χωριό- εξαιτίας μιας εσφαλμένης κρίσης ότι στο χωριό υπάρχουν αντάρτες-, θα
καταστρέψουν κτίρια και θα τραυματίσουν έναν άντρα και μια κοπέλα. Κατά το διάστημα του
εμφυλίου νεκροί θα πέσουν και πολίτες ( τέσσερις) από πυρά του ΔΣΕ. Η Σέκλιζα βρίσκεται
στη δίνη του εμφυλίου. Νιώθει στο πετσί της τις σκληρές και ανυπολόγιστες πληγές του
αδελφοκτόνου αυτού πολέμου.

Το τάγμα του Σοφιανού, ακολουθούμενο από άμαχους πολίτες, για να γλιτώσει την
αιχμαλωσία από τις κυβερνητικές δυνάμεις αποφασίζει να διαβεί το πέρασμα της αφιλόξενης
Νιάλας και ξεκινά την πορεία του στις 11 Απριλίου του 1947. Ανάμεσά τους υπάρχουν και
Σεκλιζιώτες. Η Νιάλα, όμως, δε θα συμμαχήσει, ούτε με το Δημοκρατικό, ούτε με τον
Κυβερνητικό στρατό. Θα ταχθεί με το μέρος της φύσης. Της μανιασμένης φύσης. Λες και
θέλει να δείξει την αντίθεση της σ’ αυτή την αντινομία που λαμβάνει χώρα στην Ελλάδα…Ο
αδελφός να σκοτώνει αδελφό…Η φύση στο αποκορύφωμα της καταστρεπτικής της δύναμης.
Βροχή, αέρας, χιόνι, πολικό ψύχος… Το βράδυ της 12ης Απρίλη ο 3ος λόχος του τάγματος και
οι άμαχοι θα αποκοπούν από το τάγμα, θα πάρουν λάθος δρόμο και θα πέσουν πάνω στις

5
σκηνές του κυβερνητικού στρατού. Εκεί οι κυβερνητικοί στρατιώτες θα φιλοξενήσουν τους
αντάρτες και τους αμάχους στα αντίσκηνά τους. Η αδελφοσύνη και το μεγαλείο της ψυχής
του Έλληνα επικρατούν. Νικούν τον ίδιο τον εμφύλιο πόλεμο. Κάποιοι αντάρτες και πολίτες το
άλλο πρωί θα συλληφθούν από μία ομάδα στρατιωτών, οι οποίοι ήρθαν από το χωριό Άγραφα
χωρίς να γνωρίζουν τι είχε προηγηθεί τη νύχτα. Δέκα από αυτούς θα εκτελεστούν στο
νεκροταφείο της Ξηριώτισσας στη Λαμία. Ανάμεσά τους και η δασκάλα της Σέκλιζας
Βαγγελίτσα Κουσιάντζα, που συνήθιζε να λέει: Όταν πάω στη Σέκλιζα αισθάνομαι καλύτερα κι
απ΄ το χωριό μου…( Α. Καρυάς, Ταξίδι στο χρόνο, σελ. 102, Αθήνα 1990). Κι εκεί στη Νιάλα,
στη συγκλονιστικότερη και πιο ανθρώπινη στιγμή του εμφυλίου, η Σέκλιζα θα θυσιάσει τα
δικά της τέκνα. Ο Παπαδημητρίου Θωμάς του Αριστείδη και ο Πατρίκης Κώστας του Παντελή
θα ξεψυχήσουν κατά τη διάρκεια της πορείας, εξ’ αιτίας του ψύχους, ενώ λίγες μέρες μετά θα
πεθάνει από γάγγραινα ο Παπαλέξης Σωκράτης του Γεωργίου. Ο Φυτσιλής Βασίλης του
Δημητρίου θα συλληφθεί και θα καταδικαστεί σε ισόβια, ενώ ο Βλάχος Στέφος του Σωτήρη θα
καταφέρει να διαβεί το πέρασμα της Νιάλας.

Ο κυβερνητικός στρατός θέλοντας να δημιουργήσει νεκρές ζώνες στις περιοχές των

Αγράφων για να εγκλωβίσει τμήματα του ΔΣΕ, που δρουν στα βουνά των Αγράφων,
αποφασίζει την εκκένωση ορεινών και πεδινών χωριών. Φυσικά η Σέκλιζα δε μπορούσε να
εξαιρεθεί. Ας μιλήσουν, όμως, οι πρωταγωνιστές: Ήταν 8 Ιούλη του 1947. Θερίζαμε τα
στάρια, όταν ήρθε η διαταγή. Ο αγροφύλακας ειδοποιούσε όσους βρίσκονταν στα χωράφια
και τα τσαρδάκια. Γυρίσαμε κι εμείς αμέσως στο χωριό. Πήραμε ό,τι μπορούσαμε. Τα κοπάδια,
τα πρόχειρα, λίγο ψωμί… Άλλα σέα τα κρύψαμε για να τα βρούμε μετά. Με δικά μας μέσα και
κάρα επιταγμένα μάς πάνε στο Νταούτι ( Μέλισσα). Μας μοιράζουν σε σπίτια εκεί. Αργότερα
κάποιοι που είχαν συγγενείς πάνε στο Ζαḯμι και το Καλλιφώνι. Μετά από μερικές μέρες μας
επιτρέπουν να γυρίσουμε στο χωριό για να τελειώσουμε το θέρο, που είχαμε αφήσει στη
μέση. Μεταφέρουμε τις θημωνιές στα ζαϊμιώτικα αμπέλια και με πατόζες, που μας φέραν,
βγάνουμε τον καρπό.

Στον Άι Θανάση υπάρχει παρατηρητήριο του Εθνικού Στρατού. Παίρνουμε ειδικές άδειες,
όταν θέλουμε να πάμε στο χωριό για να πάρουμε πράγματα ή να λειτουργήσει ο παπάς…Στα
άλλα χωριά θάβουμε όσους πεθαίνουν για να μεταφέρουμε αργότερα τα κόκκαλά τους στο
χωριό…

Τον Απρίλη του ’49 όλο το χωριό μεταφέρεται στον Παλαμά. Θα μείνουμε εκεί τέσσερις
μήνες περίπου. Μας ξαναγυρίζουν μετά πάλι στα χωριά και από εκεί μέσα στο Σεπτέμβρη του
’49 θα επιστρέψουμε στη Σέκλιζα.

Οι μαυροφορεμένες γυναίκες αγκαλιάζονται, κλαίνε από χαρά για το ξανασμίξιμο, θρηνούν

για τα βάσανά τους και για τους δικούς τους που σκοτώθηκαν.

Το χωριό είναι έρημο. Χορτάρια και βάτια έχουν πνίξει τα σπίτια και τους δρόμους. Κάποια
σπίτια και μαντριά είναι καμένα. Θα φτιάξουμε πρόχειρες παράγκες στην αρχή για να ζήσουμε.
Στο χωριό ο Εθνικός Στρατός θα μείνει και θα φυλάει ένα χρόνο ακόμα. Στα βουνά υπάρχουν
ακόμα Σεκλιζιώτες...Εμφύλιος, παιδί μου…Να μην τον ζήσεις ποτέ…. Η Σέκλιζα έζησε τη δική
της Μικρά Ασία.

Αν και τέλειωσε ο εμφύλιος, Σεκλιζιώτες στα βουνά θα υπάρχουν μέχρι και το 1950, ενώ ο
Εθνικός Στρατός θα έχει σκοπιές στο χωριό για να ελέγχει τα περάσματα. Εν τω μεταξύ, και
αυτό θα συνεχιστεί εντονότερα μετά το 1949, αρκετοί αντάρτες από τη Σέκλιζα αναγκάζονται
να καταφύγουν ως πολιτικοί πρόσφυγες σε ανατολικές χώρες της Ευρώπης, όπως Ρουμανία,
Πολωνία, ΕΣΣΔ.

Τα σημάδια του πολέμου στη Σέκλιζα θα χαραχτούν βαθειά. Τη δεκαετία του 1950, αλλά
και μετά κατά τη Δικτατορία (1967-1974) πολλοί συγχωριανοί θα συλληφθούν, θα
φυλακιστούν, θα βασανιστούν, θα εξοριστούν στη Γιουρα, τη Μακρόνησο, το Τρίκερι και

6
αλλού. Από την άλλη πλευρά η Σέκλιζα αρχίζει να ανοικοδομείται. Και χάρη στην
προοδευτικότητα και τον οραματισμό των ανθρώπων της έφτασε να θεωρείται το χωριό-
πρότυπο του νομού Καρδίτσας.

Επιτρέψτε μου, κλείνοντας να αναφερθώ στις τραγικές μορφές του Βασίλη Καπνιά του
Αποστόλη, αξιωματικό του ΕΛΑΣ, ταγματάρχη του ΔΣΕ και υπαρχηγό του Αρχηγείου
Αγράφων, που σκοτώθηκε στη Νευρόπολη Αγράφων το 1948, του Δημήτρη Καπνιά του
Αποστόλη, ανθυπολοχαγό του ΕΛΑΣ και λοχαγό του ΔΣΕ, που σκοτώθηκε στην Ήπειρο το
1949, και του Κώστα Καπνιά του Αποστολή, οπλοδιορθωτή του ΕΛΑΣ και μαχητή του ΔΣΕ,
που σκοτώθηκε στη περιοχή της Ραχούλας Καρδίτσας το Νοέμβρη του 1949. Οι τρεις τους
ήταν αδέρφια…

Επίσης, ξεχωρίζει η ιστορία των Φυτσιλή Γιάννη του Δημητρίου, ταγματάρχη του ΔΣΕ, και
Φυτσιλή Ναπολέοντα του Σεραφείμ, ταγματάρχη του ΔΣΕ, οι οποίοι συνελήφθησαν τον Μάιο
του 1950 και δολοφονήθηκαν χωρίς να περάσουν στρατοδικείο, ενώ οι σωροί τους
αγνοούνται ακόμη και σήμερα χωρίς ποτέ να δοθεί στους συγγενείς τους μία αληθινή
πληροφορία για το τι πραγματικά συνέβη και πού βρίσκονται.

Δεν τους ξεχωρίζω από τους υπόλοιπους. Τους αναφέρουν γιατί οι ιστορίες δείχνουν
ανάγλυφα τη τραγικότητα της εποχής εκείνης. Ο κάθε νεκρός Σεκλιζιώτης αξίζει της δικής του
αναφοράς και παρουσίασης της δράσης του. Ο καθένας τους έχει τη δική του ξεχωριστή
ιστορία. Ο καθένας τους είναι ήρωας, που θυσιάστηκε παλεύοντας για υψηλά ιδανικά. Και
φυσικά ήρωες είναι και όλοι εκείνοι, που το διάστημα 1940-1949 πολέμησαν για τη
δημοκρατία και την ελευθερία και κατάφεραν να βγουν ζωντανοί από τη λαίλαπα των
πολέμων. Και ο αριθμός τους είναι πολύ μεγάλος.

Μα, πάνω από όλα πρέπει να θυμόμαστε το θάνατο και τις καταστροφές, τη μισαλλοδοξία
και το μίσος, τον πόνο και το θρήνο, τις πληγές που σκόρπισε ο εμφύλιος και να
προσπαθήσουμε όλοι μαζί να φροντίσουμε η πατρίδα μας να μη ξαναπεράσει τέτοια
δοκιμασία. Η Σέκλιζα το 1940 είχε 967 κατοίκους και το 1951 βρέθηκε να μετρά 886 ψυχές…

ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ

Ο βαρύς φόρος αίματος της Σέκλιζας στη πατρίδα…Οι Σεκλιζιώτες και οι Σεκλιζιώτισσες που
σκοτώθηκαν κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την Εθνική Αντίσταση και τον Εμφύλιο Πόλεμο,
μαχόμενοι για τα ιδανικά της δημοκρατίας, της ελευθερίας και της εθνικής ανεξαρτησίας.

Β’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (1940-1941)

Ντανόπουλος Απόστολος του Κων/νου

Παυλής Δημήτριος του Χαράλαμπου

ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ-ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (1491-1949)

Αδάμος Βασίλης του Λάμπρου, μαχητής ΔΣΕ

Αδάμος Νέστορας του Λάμπρου, διμοιρίτης Κ. Π.

Βαγγελάκου Μαριγούλα του Ελευθερίου, μαχήτρια ΔΣΕ

Βλάχος Βασίλης του Γεωργίου, μαχητής ΔΣΕ

7
Γρίβας Βαγγέλης του Κων/νου, μαχητής ΔΣΕ

Καλυβιώτης Βαγγέλης του Δημητρίου, θύμα του Βουρλάκη

Καλυβιώτου Άννα του Νίκου, μαχήτρια ΔΣΕ

Καντερές Θεοδόσης του Στέργιου, μαχητής ΔΣΕ

Καντερές Κώστας του Δημητρίου, μαχητής ΔΣΕ

Καπνιά Καλλιθέα του Μιχάλη, μαχήτρια ΔΣΕ

Καπνιάς Βασίλης του Αποστόλη, ταγματάρχης, υπαρχηγός Αρχηγείου Αγράφων ΔΣΕ

Καπνιάς Δημήτρης του Αποστόλη, ανθυπολοχαγός ΔΣΕ

Καπνιάς Κώστας του Αποστόλη, μαχητής ΔΣΕ

Καπνιάς Θεοδόσης του Φίλιππα(Βύρων), μαχητής ΔΣΕ

Καρανάσιος Κων/νος του Νίκου, πολίτης

Καρούτα Ευαγγελή του Αποστόλη, μαχήτρια ΔΣΕ

Καρούτας Ανδρέας του Γεωργίου, μαχητής ΔΣΕ

Κολοβός Βαγγέλης του Κων/νου(Τιμοσένκο), πολιτικό στέλεχος ΚΚΕ

Κολοβός Θωμάς του Δημητρίου, μαχητής ΔΣΕ

Κολοβός Κώστας του Παναγιώτη, εκτελέστηκε από Γερμανούς

Κολοβού Μαρία του Ηλία, μαχήτρια ΔΣΕ

Κολοβός Νίκος του Γεωργίου, διμοιρίτης ΔΣΕ

Κολοκύθας Κώστας του Αθανασίου, μαχητής ΔΣΕ

Κολοκύθας Κώστας του Ευαγγέλου, μαχητής ΔΣΕ

Λαγός Νίκος του Ιωάννου, καπετάνιος τάγματος ΔΣΕ

Μανόπουλος Αποστόλης του Δημητρίου, μαχητής ΔΣΕ

Μανόπουλος Βαγγέλης του Ιωάννου, πολιτικό στέλεχος ΚΚΕ

Μάνταλος Θανάσης του Κώστα, πολιτικό στέλεχος ΚΚΕ

Μάνταλου Δήμητρα του Κώστα, μαχήτρια ΔΣΕ

8
Μητρογώγος Παναγιώτης του Περικλή, ανθυπολοχαγός ΔΣΕ

Ντάφος Χαράλαμπος του Δημητρίου, πολίτης

Παπαβασιλείου Γρηγόρης του Βασιλείου, μαχητής ΔΣΕ

Παπαβασιλείου Δημήτρης του Αχιλλέα, ανθυπολοχαγός ΔΣΕ

Παπαβασιλείου Σπυριδούλα του Βασιλείου, μαχήτρια ΔΣΕ

Παπαγιάννη Θεοδώρα του Χρήστου, μαχήτρια ΔΣΕ

Παπαγιαννόπουλος Γεώργιος του Ιωάννη, στρατιώτης Εθνικού Στρατού

Παπαδημητρίου Αναστάσης του Φώτη, ανθυπολοχαγός ΔΣΕ

Παπαδημητρίου Θωμάς του Αριστείδη, μαχητής ΔΣΕ

Παπαδημητρίου Κώστας του Φώτη, μαχητής ΔΣΕ

Παπακώστας Γιάννης του Δημητρίου, μαχητής ΔΣΕ

Παπακώστας Κώστας του Σωτήρη, μαχητής ΔΣΕ

Παπακώστας Σωτήριος του Κώστα, θύμα Παπακόφφα

Παπακώστας Χρήστος του Δημητρίου, μαχητής ΔΣΕ

Παπαλέξη Ανδρονίκη του Ευαγγέλου, ομαδάρχισσα ΔΣΕ

Παπαλέξης Απόστολος του Βασίλη, μαχητής ΔΣΕ

Παπαλέξης Βάιος του Γεωργίου, μαχητής ΔΣΕ

Παπαλέξης Βασίλης του Γιάννη, πολιτικό στέλεχος ΚΚΕ

Παπαλέξης Γιώργος του Νίκου, ανθυπολοχαγός ΔΣΕ

Παπαλέξης Παναγιώτης του Βασίλη, μαχητής ΔΣΕ

Παπαλέξης Σωκράτης του Γεωργίου, μαχητής ΔΣΕ

Πατρίκη Ελένη του Παντελή, μαχήτρια ΔΣΕ

Πατρίκης Κώστας του Παντελή, μαχητής ΔΣΕ

Σταμούλης Βασίλης του Δημητρίου, μαχήτρια ΔΣΕ

Φυτσιλής Γιάννης του Δημητρίου, ταγματάρχης ΔΣΕ

9
Φυτσιλής Λεωνίδας του Κων/νου, ανθυπολοχαγός ΔΣΕ

Φυτσιλής Ναπολέων του Σεραφείμ, ταγματάρχης ΔΣΕ

Φυτσιλής Πάμφιλος του Δημητρίου, μαχητής ΔΣΕ

(σύμφωνα με το μνημείο πεσόντων που υπάρχει στη πλατεία της Σέκλιζας)

Βιβλιογραφία

Καρυάς Αλέκος, Ταξίδι στο χρόνο, κατοχή και εμφύλιος, Αθήνα 1990

Παπαλέξης Κων/νος, Το Καλλίθηρο-Σέκλιζα Καρδίτσας, Καρδίτσα 2003

Παπαλέξης Κων/νος, Το Καλλίθηρο-Σέκλιζα Καρδίτσας, Καρδίτσα 2009

Εφημερίδα Ριζοσπάστης,06-03-2003, σελ. 30

Φυτσιλής Βασίλης, Βαγγελίτσα Κουσιάντζα, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 2006

Ψημμένος Τάκης, Αντάρτες στ’ Άγραφα, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1984

sekliza.blogspot.com

10