Professional Documents
Culture Documents
Ενας ακόμη σταθμός του εθνικού διχασμού που έκοψε τη χώρα στα δύο
Κι όμως, εξαιτίας του Μεγάλου Πολέμου, των συμμαχιών που δημιουργήθηκαν και
των συγκρούσεων που ξέσπασαν, η Ελλάδα χωρίστηκε στα δύο και βίωσε έναν
«άτυπο» εμφύλιο πόλεμο ο οποίος έμελλε να έχει πολλαπλές επιπτώσεις ως και τη
δεκαετία του 1940. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος και ο πρωθυπουργός Ελευθέριος
Βενιζέλος είχαν διαφορετικές εκτιμήσεις για τη στάση της χώρας. Ο Κωνσταντίνος
επέμενε στην ουδετερότητα της Ελλάδας, η οποία όμως εμμέσως ωφελούσε τις
Κεντρικές Δυνάμεις (τη Γερμανία και την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία), ενώ ο
Βενιζέλος προσδοκούσε οφέλη από τη συμμαχία με την Αντάντ (δηλαδή την Αγγλία,
τη Γαλλία και τη Ρωσία και από το 1915 την Ιταλία).
Η απονομιμοποίηση του καθεστώτος μετά τις παραιτήσεις του Ελ. Βενιζέλου αλλά
και η κυριαρχία απολυταρχικών και συντηρητικών φιλοβασιλικών δυνάμεων
προκάλεσαν πολλές αντιδράσεις. Η αίσθηση της εθνικής ταπείνωσης, από την άλλη
πλευρά, λόγω των απροκάλυπτων επεμβάσεων της Αντάντ, πολλαπλασίασε την
κριτική στις πολιτικές του Ελευθερίου Βενιζέλου. Στην Αθήνα ξέσπασαν βίαιοι
διωγμοί κατά βενιζελικών πολιτών, που έμειναν στην Ιστορία ως «Νοεμβριανά», με
πρωτοβουλία κυρίως των Επιστράτων. Η Αντάντ απέκλεισε την «Παλαιά Ελλάδα»,
ενώ τον Δεκέμβριο του 1916 ο Ελ. Βενιζέλος αναθεματίστηκε από τον Αρχιεπίσκοπο
Αθηνών Θεόκλητο στο Πεδίον του Αρεως.
Το Κίνημα της Θεσσαλονίκης κατέχει σημαντική θέση στην ιστορία του Εθνικού
Διχασμού. Ωστόσο όλες οι εξελίξεις και τα γεγονότα του Διχασμού ανέδειξαν ένα
ιδιαίτερα σύνθετο πολιτικό, κοινωνικό και ιδεολογικό τοπίο. Οι διαφωνίες βασιλιά
και Βενιζέλου για τη στάση της Ελλάδας στον πόλεμο έχουν φυσικά ρόλο στην
υπόθεση. Αλλες πλευρές του Διχασμού όμως δεν πρέπει να υποτιμώνται. Ελίτ και
λαϊκά στρώματα βρέθηκαν σε διάσταση, φορείς και πρόσωπα του παλαιότερου
πολιτικού κόσμου συγκρούστηκαν με ανερχόμενες δυνάμεις, διαφορές ανάμεσα στις
«παλιές» και στις «νέες» χώρες της ελληνικής επικράτειας έγιναν ορατές, οργανώσεις
παραστρατιωτικού χαρακτήρα όπως οι Επίστρατοι άρχισαν να δραστηριοποιούνται, ο
ιδεολογικός και πολιτικός φανατισμός κυριάρχησε. Στο τέλος του Α' Παγκοσμίου
Πολέμου η Ελλάδα βγήκε στο πλευρό των νικητών αλλά ήταν διχασμένη και
αποσταθεροποιημένη. Η δίνη της Μικρασιατικής Εκστρατείας και η Καταστροφή
που επακολούθησε επρόκειτο να την οδηγήσουν σύντομα σε μια νέα εποχή.
Η κυρία Εφη Γαζή είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο
Πελοποννήσου.