ΤΟ ΟΡΙΟ ΤΟΥ GAUSS

Ο πιο απλός τρόπος υπολογισμού του πλήρους ελλειπτικού ολοκληρώματος 1 ου είδους




2
du
K (k )  2

1  k 2 sin 2 u 0

είναι μέσω του ορίου αριθμητικού – γεωμετρικού μέσου.

Θεωρούμε το ολοκλήρωμα
 2


d
I ( a, b)  (1)
a cos   b 2 sin 2 
0
2 2

το οποίο μπορούμε να πούμε ότι είναι μια «γενίκευση» του πλήρους ελλειπτικού
ολοκληρώματος 1ου είδους. Κάνοντας την αλλαγή μεταβλητής, u  b tan  , το ολοκλήρωμα
(1) μετά από κάποιες πράξεις γράφεται



1 du
I ( a, b) 
2

a 2
 u 2  b 2  u 2 
 ab 
Στη συνέχεια με δεύτερη αλλαγή μεταβλητής 2v  du  1  2  και πολύ περισσότερες
 u 
*
πράξεις παίρνουμε



1 dv
I ( a, b)   I (a1 , b1 )
2   a12  v2 b12  v2 
ab
όπου a1  και b1  ab .
2
Συνεχίζοντας με τον ίδιο τρόπο προκύπτει διαδοχικά ότι
I (a, b)  I (a1 , b1 )   I (an , bn )
όπου
ab
a1  , b1  ab
2
a b
a2  1 1 , b2  a1b1
2
…………………………
a b
an  n 1 n 1 , bn  an1bn1
2
Όμως οι ακολουθίες των αριθμητικών και των γεωμετρικών μέσων που προκύπτουν με
τον παραπάνω τρόπο συγκλίνουν σε ένα κοινό όριο που το συμβολίζουμε με
 (a, b)  lim an  lim bn
n  n 

Έτσι μπορούμε να γράψουμε

ab 
Από την εξίσωση 2v  du  1  παρατηρούμε ότι αν u   τότε και v   . Όμως όταν
*

u2 
u  0 τότε v   , ενώ όταν u  0 τότε v   . Συνεπώς πρέπει να πάρουμε υπόψιν το γεγονός
ότι
 0  

(

)du 
(


)du  ( )du  2 ( )dv
0



για να μην βρεθούμε στο τέλος με ένα δυάρι επιπλέον!

 



1 dv 1 v 
I (a, b)  I   (a, b),  (a, b)     tan 1
2   (a, b)  v 2 
2
 (a, b)  


ή I ( a, b)  (2)
2  ( a, b)
ου
Το πλήρες ελλειπτικό ολοκλήρωμα 1 είδους


2
du
K (k ) 2

0 1  k 2 sin 2 u

μπορεί να γραφεί στην μορφή (1) αν θέσουμε a 2  1 και b 2  1  k 2 . Συνεπώς σύμφωνα με

την εξ. (2) θα έχουμε

K (k 2 ) 
 
(3)
2  1, 1  k 2

Η σύγκλιση της ακολουθίας των αριθμητικών – γεωμετρικών μέσων είναι ταχύτατη, οπότε
μπορούμε να υπολογίσουμε ένα πλήρες ελλειπτικού ολοκληρώματος κάνοντας μερικές
πράξεις με κομπιουτεράκι τσέπης. Η παραπάνω μέθοδος οφείλεται στον μεγάλο
μαθηματικό K. F. Gauss.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το όριο του Gauss διερεύνησε περαιτέρω ο H. Geppert στην δεκαετία του 30
σχηματίζοντας την ακολουθία του γεωμετρικού - αρμονικού μέσου, δηλ. a0  1  k ,
2
b0  1 ,
2an 1bn 1
an  an1bn1 , bn  αποδεικνύοντας ότι:
an 1  bn 1
2 1  k 2 K (k 2 )
lim an  lim bn  .
n  n  