Διανύσματα – Βασική άσκηση

Β΄ Λυκείου
23/10/2020
Επιμέλεια: Μάκης Χατζόπουλος

Βασική άσκηση

Δίνονται τα μη παράλληλα διανύσματα α,β με β  0 . Αν

κ α  λβ  0, κ, λ  R

τότε κ  λ  0 .
Απόδειξη
Έστω κ  0 τότε η δεδομένη σχέση γίνεται:
λ
α   β  α / /β άτοπο!
κ
Άρα κ  0 . Η αρχική σχέση γίνεται για κ  0 :
β0
0α  λβ  0  λβ  0  λ  0 ■

Σημείωση: Η παραπάνω αποτελεί βασική άσκηση με την εξής χαρακτηριστική ιδιότητα:

τα δεδομένα έχουν διανυσματικές σχέσεις, ενώ τα ζητούμενα σχέσεις αριθμών! Άλλες
ανάλογες ιδιότητες που από διανύσματα μας οδηγούν σε αριθμούς είναι:

 λα  0  λ  0 ή α  0
α 0
 λα  μα  λ  μ

 διανύσματα    αριθμοί 
Παραδείγματα

1) Δίνονται τα μη παράλληλα διανύσματα α,β και β  0 . Αν

κ 1α  λ 1β  κ 2α  λ 2β, κ 1 ,κ 2 , λ 1 , λ 2  R

τότε κ1  κ 2 και λ1  λ 2 .

Απόδειξη
Η δεδομένη σχέση γίνεται:

κ1α  λ1β  κ 2α  λ 2β   κ1  κ 2  α   λ1  λ 2  β  0

και από τη Βασική άσκηση έχουμε:

κ1  κ 2  0  κ1  κ 2 και λ1  λ 2  0  λ1  λ 2 ■

2) Δίνεται τρίγωνο ΑΒΓ. Αν

 λ  1 ΑΒ   κ  2  ΑΓ  0 με κ, λ  R

να υπολογίσετε τα κ, λ.
Λύση

Επειδή, ΑΒ / / ΑΓ έχουμε από τη βασική άσκηση:

λ  1  0  λ  1 και κ  2  0  κ  2 ■

3) Δίνεται τρίγωνο ΑΒΓ. Αν

 λ  1 ΑΒ   κ  2  ΑΓ  ΒΓ με κ, λ  R

να υπολογίσετε τα κ, λ.
Λύση
Η δεδομένη σχέση γίνεται:

 λ  1 ΑΒ   κ  2  ΑΓ  ΒΓ   λ  1 ΑΒ   κ  2  ΑΓ  ΒΑ  ΑΓ
  λ  1 ΑΒ   κ  2  ΑΓ  ΒΑ  ΑΓ  0
  λ  1 ΑΒ   κ  2  ΑΓ  ΑΒ  ΑΓ  0
 λΑΒ   κ  1 ΑΓ  0

Επειδή, ΑΒ / / ΑΓ έχουμε από τη βασική άσκηση:

λ  0 και κ  1  0  κ  1 ■
4) Δίνεται το τραπέζιο ΑΒΓΔ (ΑΒ//ΓΔ) τέτοιο ώστε:  ΑΒ   2  ΓΔ  . Αν Κ το
σημείο τομής των διαγωνίων ΑΓ και ΒΔ να αποδείξετε ότι:

1 1
ΚΓ  ΑΚ και ΚΔ  ΒΚ
2 2
Απόδειξη

Η σχέση των πλευρών  ΑΒ  2  ΓΔ  γίνεται διανυσματική ως εξής:

ΑΒ  2ΔΓ (1)
Επίσης,

ΚΓ / /ΑΚ  ΚΓ  λΑΚ (2) και ΚΔ / /ΒΚ  ΚΔ  μΒΚ (3)

1
Αρκεί να δείξουμε ότι: λ  μ 
2
Η σχέση (1) γίνεται ως εξής με σημείο αναφοράς το σημείο Κ:

ΑΒ  2ΔΓ  ΑΚ  ΚΒ  2 ΔΚ  ΚΓ  
 ΑΚ  ΚΒ  2ΔΚ  2ΚΓ
 2 , 3
 ΑΚ  ΚΒ  2μΒΚ  2λΑΚ
 ΑΚ  ΚΒ  2μΒΚ  2λΑΚ  0
 1  2λ  ΑΚ   2μ  1 ΒΚ  0

όμως, ΑΚ / / ΒΚ άρα από τη βασική άσκηση έχουμε:

1 1
1  2λ  0  λ  και 2μ  1  0  μ  ■
2 2
5) Έστω α και β δύο μη μηδενικά, μη συγγραμμικά διανύσματα. Να βρείτε για
ποιες τιμές του x R τα διανύσματα
u  (x  1)α  β και v  (2  3x)α  2β
είναι συγγραμμικά.
Απόδειξη
Έχουμε,
u / /v  u  λv   x  1 α  β  λ  2  3x  α  2β 
  x  1  2λ  3λx  α  1  2λ  β  0
και επειδή τα α και β είναι μη συγγραμμικά διανύσματα, έχουμε από τη βασική
άσκηση:
 x0
 x  1  2λ  3λx  0 
  1
 1  2λ  0 λ   2