You are on page 1of 174

aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

a&G;aumufyGJtvGef
aeoGif

Nay Thwin
Beyond
The Elections

1 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 4


aeoGiif f a&G
aeoG a&G;;aumuf
aumufyyGJt
GJtvG
vGeef f

wu,fh'Drkdua&pDqkdwm EkdifiHa&;oabmw&m;t& jynfolawG&JU


tusKd;twGuf jynfolawGuwifajr§mufwJh jynfolawG&UJ tpdk;&
jzpf½kHeJY rNyD;ao;bl;/ tJ'Dtpdk;&[m jynfolawG&UJ vufiif;pD;yGm;
a&;tqifhtwef;udk tcGifhta&;wef;wl&EdkifwJhtajctxd jr§ifh
wifEkdifatmifaqmif&Gufay;rS wu,fh'Drkdua&pDtxd vSrf;wuf
Edkifr,f/
AdkvfcsKyfatmifqef; (1915 -1947)

5
5 Beyond The Elections
More than Elections
a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 6


f a&G
aeoGif ia&G
aeoG ;aumuf
;aumuf yGJt
yGJt vGvG
ef ef

rpOf;pm;bJ ,HkvG,folaygrsm;aomwkdif;jynfonf
atmufwef;usao;aom wkdif;jynfjzpfonf/
OD;oefY (1907-1974)
ukvor*¾taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyf (1961 - 1971)

7 7 Beyond
Beyond The
The Elections
Elections
a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

aus;Zl;pum;
ààà

]]a&G;aumufyGt
J vGef}} onf atmufygyk*dK¾ vfrf sm;\ aphaqmf? tm;ay;?
yHhydk;rIrygbJ wnf&Sdvmrnfr[kwfyg/
à pmrlrsm;a&;jzpfatmif aphaqmfaom bGdKif;aumufpmapmif? bGdKif;
aumuf pmwnf;tzGJY/
àpmrlrsm;udk bavmhwiG f pdw&f Snv f uf&nS w
f ifay;cJhaom a'gufwm
vGPf;aqG/
à pmrlrsm;tay: pdppfa0zef tMuHjyKay;Muaom OD;Av? udkvrG ;f PD?
ukdaexl;/
à tcsdefuyfjyD;rS tonf;toef pmtkyfrsufESmzHk;qGJay;cJh&aom
udk0if;0if;/
àpmtkyw f tkyfvHk; tptqHk; jyifqifay;? pdwful;&ovdkjyifcsiforQ
udk rjiD;rnL txyfxyfvnf;jyifay;chJhaom atmifxuf/
à aemufqHk;qkdaomfvnf; tav;teuf aus;Zl;pum;qkd&rnfum
ouf&Sx d if&Sm; rdbESpfyg;ESifh ,aeYtxd MuHKqHkzl;aom ta0;teD;? ouf&Sd
oufrJh q&mtqlql/
à oajyndKpmtkyw f ku
d fwdkYudk rSwfwrf;wif? aus;Zl;pum;qkdyg&ap/

aeoGif
ÄÄÄ

Beyond The Elections 8


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

]a&G;aumufyGJtvGe}f ESihf ywfoufí


usaemfpmtkyx f wk rf ,fvYkd oli,fcsif;wa,mufuakd jymawmh olu ]rif;
pmtkyfudk b,foluzwfrSmrdkYvJ} vdkY tm;remvQmrusKd; ar;ygw,f/ ½kwfw&uf
usaemfvnf; Za0Z0gjzpfoGm;ygw,f/ aemufawmh ]ighvkd t,HkrvG,fwJhvlawG
zwfrmS ayghumG }vdkY jyefajymvkdufygw,f/ 'Dpmtkyu f kda&;wmu a&G;aumufyJGudk
qefYusifzdkYvnf;r[kwf? axmufcHzdkYvnf; r[kwfygbl;/ wckcktwGufqkd
a&;vnf; tydyk gyJ/ vlwidk ;f odNyD;om;udpö jzpfaevdYk yg/ 'gayr,fh a&G;aumufyJG
0ifcsifwJhvlawGeYJ aeYwdkif;eD;yg; pum;ajymae&wJh owif;axmufwa,muf
taeeJY ]wjcm;a&G;p&mr&Sv d Ykd a&G;aumufy0JG if&wmyg} qkdwmudkvnf; xyfwvJvJ
Mum;ae&ygw,f/ rw&m;rSef;od&ufeJYqkd&if ]a&G;p&mr&Sv d nf; bmrS ra&G;bJae
ayg}h vdYk tai:wl;vdu k vf Qif xdyk *k K¾ v
d af wG rnfoYkdjyefajzrnfqw dk mvnf; usaemf
odygw,f/
usaemfocd sifwhJwykid f;u ]a&G;p&mr&Sv d Ykd a&G;aumufyu JG akd &G;vku
d &f ifa&m jrefrm
jynfjyóem ajyvnfomG ;awmhrvm;} b,folrS a&a&&m&m rajzMuyg/ wcsKdUu
]zGpUJ nf;yH&k adS eawmh t&ifxufawmh ydak umif;vmrSmaygh om;&,f}vdkY avajyaoG;yg
w,f/ tu,fí a&G;p&mr&So d al wGtm;vH;k wnDwnGwfwnf; bmrSra&G;bJ
(t&iftwkid ;f yJ) aevku d Mf u&if? tck 2010 a&G;aumufyt JG cif;tusif; b,f
vkdjzpfoGm;rvJvdkY usaemf pdwful;,OfMunfhrdw,f/ wu,fwrf; tm;vHk;
wnDnGww f nf;qdw
k m rjzpfEidk rf eS ;f usaemf&yd rf yd gw,f/ wcsKUd uvnf; 2010
tvGef a&G;aumufyGJNyD;&if vTwfawmfay:vmr,f/ tJ'g 'dkif,mavmhvkyfzdkY
zd&k rf (Forum) wckjzpfvmr,f/ usaemft h jrift& Edik if aH &;qE´r&Sb d J wm0wðom
wufaqG;aEG;vnf; tvkyfrjzpfEkdiyf g/ 'gaMumifh qkdcNhJ yD;onfh qifajctm;vHk;
udk usaemfhOD;aESmufu y,fvkdufygw,f/ 'gjzifh&if ]a&G;aumufy[ JG m 'Dru
dk a&pD
odkYomG ;&mvrf;} qdkwmudka&m rif;vufcHygovm;vdkYar;&if usaemfhrSm tajz
twdtusr&SdvSyg/ tJ'Duae 'DpmtkyfjzpfvmwmygyJ/
pum;pyfvdkY usaemfhtawGUtMuKHwck ajymyg&ap/ usaemf i,fi,fu
awm&Gmw&GmrSmaeygw,f/ vrf;yef;qufo, G af &;u rk;d wGi;f qkd tawmfcuf
ygw,f/ aEGvnf;cufwmyJ/ rkd;wGif;vdkYajymwmu rkd;wGif;rSm tzsm;tem
rsm;wwfvdkYyg/ aq;½H?k aq;cef;a&mufzdYk qdk&if tenf;qHk; aeYw0ufMumyg

9 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

w,f/ 'gayr,fh &Gmom;awGuaH umif;wmu &GmOD;ausmif;q&mawmfu awm


aq;ukq&myg/ q&mawmf aq;vkdufy Hku q&mawmfay;vkduf wJhaq;eJY
aysmufwmrsm;ygw,f/ aq;u txl;taxGawmh r[kwfygbl;/ tJAm;vdu k ef JY
Mu,feiD ef;aq;? a&Teef;ya'om a&mxm;wJh ta&mygyJ/ usaemfvnf; aomufzl;yg
w,f/ qkv d dw
k mu q&mawmfay;wJhaq;[m wjcm;aq;a&G;p&mr&SdwhJ awm
&GmtwGufawmh udk;q,fhajcmufyg;a&m*g aysmufovdk jzpfaeygawmhw,f/ acR;ikyf
ae&if uGr;f &Gujf yKwf&nfEiS fh aomufNyD;? acR;tkyv f u
dk vf Qif aysmufEkdiyf gonf/
usaemfi,fi,fuawmh uifqma&m*gqdkwm wcgrSrMum;zl;yg/ tu,fí
uifqma&m*gjzpfaeolwa,mufukd tJAm;vku d ?f Mu,feiD ef;aq;? a&Teef;ya'
omay;&if aysmufr,frxifyg/
qkvd kdwmu a&G;aumufy[ JG m 'Drku
d a&pDokdYomG ;&mvrf;qkw d mudk q&m
awmfay;wJh tJAm;vku d ?f Mu,feiD ef;aq;avmufawmh usaemf,kHcsiyf gw,f/ Edkiif H
a&;uifqma&m*gonfvdk jrefrmjynfukd 'Daq;ESiahf ysmufr,fvYkd usaemf rxif
yg/ 'gaMumifh olrsm;EdkifiHu EdkifiHa&;uifqmudk b,fvdkukMuovJ/ tJAm;
vkduf? Mu,feDief;aq;ESifh ukovm;/ odkYr[kwf wjcm;enf;&Sdovm;/ usaemf
avhvmMunfhygw,f/
awGUorQa&;vkdufygw,f / 'DpmtkyfrSm usaemfa&;xm;orQtm;vHk;
trSef[k r,lqapvkdyg/ rSm;ae&if axmufjyMuzdkY arwåm&yfcHygw,f/

av;pm;ojzihf
aeoGif
pufwifbm 30? 2010/
ààà

atmufajcrSwfpk/
tJAm;vkduf (Ever Life) - tjzLa&mif tudkut f cJaysmufaq;trIefY/
Mu,feiD ef;aq; - eDnKda&miftrIefY (aq;tmedoifudk rrSwfrdawmhyg/)
a&Teef;ya'om - eDnKda&mifaoG;aq;trIew fY rsKd;/

Beyond The Elections 10


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

trSmpm
ààà

11 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

2010 a&G;aumufyGJ&JU tvGef&JU ... tvGef&JU ... tvGef


ààà
[Hom0wD OD;0if;wif\trSm
owif;orm;aeoGi&f UJ ]]a&G;aumufyt JG vGe}f } qdw
k phJ mtkyu
f kd zwf&w,f/
aumif;w,f/ 'Dvkdpmtkyrf sKd;awG vli,frsKd;opfawG&UJ uavmifzsm;u zl;yGifah 0
qmvmwm tm;&w,f/ oabmusw,f/
aeoGifu 'DaeY usaemfwdkYEkdifiHudk ]EdkifiaH &;uifqmonf} vdkY uifyGef;
wyfvkud fw,f/ wjcm;urÇmEh dik fiaH wGrmS Ekid fiaH &;uifqmudk b,fvku d kpm;Mu
w,fqw dk mudk pmud;k pmum;? ud,
k af wGY? pmawGU? igawGU pyfpyfppk Bk uD; aphio k ;kH
oyfxm;w,f/
2010 a&G;aumufyGJ[m jrefrmEdkifiH&JUuifqma&m*gudk ief;aq; vQm
yGwfaq;eJY ukpm;ajzazsmufzdkY vHk;yrf;aewmjzpfw,f/ ppftmPm&SifawG&JU
usyfylwkduf ukxHk;wckomjzpfw,f/ 'gudk oluvJodygw,f/ jrefrmvlxk
uvJ odygw,f/ aq;rwkd;wm? wkd;wm tyxm;? a&m*gu uRrf;aewmu
cufw,f/ ppftpdk;&uawmh usm;usm;rD;,yfyJ? a&m*guRrf;vnf; uRrf;
uRrf;aygh/ aq;uawmh ief;aq; vQmyGwfaq;yJ/
+++

ppftpdk;&u 2008 tajccHOya'udk qE´c, H lyGJeJY twnfjyKvkdufw,f/


pnf;urf;jynf0h aom'Drkdua&pDvkdY oHuek f[pfvdkufw,f/ vGwfvyfw&m;rQ
waom a&G;aumufyGJvdkY i,foHygatmifatmfvkdufw,f/ 2008 opömcHawG
ppftpdk;& olvQKd'vefawG? a&T&nfpdrf 'Drkdua&pDjzwfvrf;orm;awGu 'Drkd
ua&pDyJhwifoHawG? a&G;aumufyJGa0avavawG oHaMumif[pfMuw,f/ 'Dvkd
eJY 'Drkdua&pDtrJzsuf a&G;aumufyGJusif;yr,fh&uf a&mufvmawmhw,f/
a&G;aumufyGJtaMumif; taxGaxGtxl;xl;rajymcsifvSygbl;/ 2010
a&G;aumufyJGqdkwm Edik if Ha&;vnfrsKdn§pfyJG? Edkiif aH &; vufjyefBuKd;csnfyG?J Ekid fiH
a&; ajcref;uGif;pGyfyGJvdkYyJ wkdwkdajymyg&ap/
&Sn&f n
S af jymcsifwmu a&G;aumufyJGtvGef Edkiif aH &;tcsif;t&m? tcsKd;

Beyond The Elections 12


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

tauGU? tajctaeawGyJjzpfygw,f/ ppftmPm&Siaf wG&UJ Ekid if aH &;tmywfajz


orm;? vufyg;apawGuawmh a&G;aumufyGt J vGerf mS tajymif;tvJawG ay:
vmr,f/ EdkifiHa&;tuGuftuGif;opfawG ay:vmr,f/ EkdifiHa&;tcGifhtcg
opfawG ay:vmr,fvdYk a0avavvkyaf eMuav&JU/ 'gawGtm;vH;k [m Ekid if H
a&; rdk;vHk;jynhfrkom;0g'awGyg/
]]a&G;aumufyGaJ wGvkyf½HkeJYvJ rNyD;ao;bl;As/ a&G;aumufyGaJ wG w&m;rQ
ww,fqkd½eHk YJ vnf; rNyD;ao;bl;cifAs/ a&G;aumufyt JG vGerf mS 'Drudk a&pDtcGihf
ta&;awG/ Mueftifvu©PmawGvJ ay:vmEdkirf S}} qkw d Jh ajymoH qko d HawGukd
vnf; urÇmhxdyfwef; 'Drkdua&pDEkdifiHBuD;jzpfwJh tar&duefjynfaxmifpk&JU
or®wtdkbm;rm;vdkvlrsKd;&JUyg;pyfu xGufvmwmudkvJ em;pGifhMunfhMuygOD;/
[kww f ,f/ 'DaeY 'Drdkua&pDwYkd? a&G;aumufyw JG dYk qw dk mawGu tmPm&Sif
oAÁ&eHaygif;&JU yg;pyfaygif;aomif;ajcmufaxmifu wazmifazmifjrnfae
w,f r[kwfvm;/
wu,fta&;BuD;wmu a&G;aumufyt JG vGefrmS ay:aygufvmr,fh Edik fiH
a&;? vdkwdk&Sif;ajym&&if 'Drkud a&pDEdkifiaH &;vm;? ]]'Dykyx f Ju 'Dy}J } tmPm&Sif
vlYi&J EkdifiHa&;vm;? ar;cGef;u 'gyJ/ a&mwda&m&m a&m0gpmawG vmajym
raeeJY/
+++

2010 a&G;aumufyGJudk EkdifiHa&;rSwfausmufwifMunfh&atmif/ 'Da&G;


aumufyGJu b,fuvmovJ/ ppftmPm&Sif awG&JU oHomavurf;wkdif
tmCmw&Sm 0doravmb pdwÅZuvmw,f/ trsKd;om;nDvmcHqdkwJh r[m
tmPmpDrHudef;u vmw,f/ tJ'DpDrHude;f oaE¨wnfvdkufwJh 2008 tajccH
Oya'qkdwmuvmw,f/ tnrn oabmeJY 2008 tajccHOya'u 2010
a&G;aumufyGJudk csufBuKd;,EÅ&m;qifw,f/ 2010 a&G;aumufyGJu 2008
tajccHOya'oaE¨om;udk vufonfvkyfNyD; arG;xkwfw,f/
odkYayaMumifh 2010 a&G;aumufyGJtNyD; tvGefrmS ay:xGef;vmr,fh Edkif
iHa&;]]pkef;}} Zmwd½kyf[m 2008 tajccHOya'qdkwJh tmPmtpG,fjyL;wJh ppf

13 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

bDvl; EkdifiHa&;yJjzpfayrSmaygh/ 'Dvdk ppftmPm&SiftoGifajymif; rif;om;


acgif;aqmif;OD;r,fh 2010 a&G;aumufyJGtvGef Edkiif Ha&;0ef;usifopfrSm 'Drku
d
a&pDa&; ½ke;f uefraI wG? vIyf&mS ;rIawG? wkdufyGJqifraI wG trsm;BuD;qufvkyf
oGm;Mu&tkef;r,f/
'g[m 2010 a&G;aumufyJGtvGef&JUtvGef EkdifiHa&;tajctae tcsif;
t&m tcsdK;tauGUyJ jzpfygw,f/ tJ't D vGef&JU tvGeftwGuf usaemfwdkYawG
trsm;BuD; wGufcsufcsdefq n§dEIdif;aygif;pnf; vufwGJ½kef;uefoGm;Mu&yg
vdrhfOD;r,f/
xdkxkdaom tvGefawGtwGufvJ aeoGif&JUuavmifzsm;rS usaemfwdkU
twGuf tm;awG? rmefawG? ÓPfawG? owÅdawG? todawG wavSBuD;ay:
xGuv f mvdrhfOD;r,fvdkYvJ arQmfvifhaerdygw,f/

Ekd0ifbm (1) 2010/


[Hom0wD OD;0if;wif
A[dktvkyt f rIaqmiftzGJU0if
(trsKd;om;'Drkud a&pDtzGJUcsKyf)
À

Beyond The Elections 14


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

OD;Zifvif;\trSm
ààà

tcsdevf kae&vdkY udkaeoGijf yKpw k hJ a&G;aumufyaJG qmif;yg;pkpmtkyf cyf


ajy;ajy;zwfvkduf&w,f/
jrefrmawG a&G;aumufyGAJ [kokwvdt k yfaecsdefrmS udkaeoGihfpmtkyfu
wa'gifw h ae&mu tm;jznfyh yHh ;kd ay;csufvUkd usaemf,q l ygw,f/ a&G;aumuf
yGeJ JU ywfoufvkd hoo d ifhot d yfwJh Ekdiif HwumA[kokw txdu k t f avQmufay;
Edik fwmawGU&vdYk 'Dtcsde'f u
D mvrSm zwfuzkd wf&r,fh pmtkyw f tkyv f Ykd rSwcf suf
ay;csifygw,f/ vuf&Sd etzvkyfr,fha&G;aumufyGJ[m vufcHoifhovm;/
vufrcHoifhbl;vm; qdkwJah r;cGe;f udkvnf; 'Dpmtkyfu tajzay;jyD;om;vdkY
xifygw,f/ a&G;aumufyG&J v'fay:vmNyD;wJt h xd jyefzwfwdu k fqdik fMunfhEdkif
wJh pmwtkyt f jzpf wifusef&pfygvdrhfr,f/ 'Dtcsdef 'DumvrSm xkwaf 0vdkuf
wJt h wGuf vdktyfaewJhuu G vf yfwckukd jznfq h nf;ay;&mvnf; a&mufw,f
vdkYjrifryd gw,f/

OD;Zifvif;
'kOuú|
jrefrmowif;or*¾
À

15 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

ZD0Zkd;\trSm
ààà
aumovwdkif;? auorkwåed*kH;ü umvmrEG,zf Gm; auorkweå d*kH;om;
wdkYtm; &Siaf wmfA'k a¨ [mMum;awmfrlonfh auorkwåokwfü ]]bmudk,Hk&rnf
enf;}} [k awGa0aeaom umvmrom;wdkYtm; Ak'¨&iS fawmfjrwfu ...
À wqifMh um;umrQjzifh rSefNyD[k r,lqoifh/
À tpOftvmpum;rsm;jzifh rSeNf yD[k r,lqoifh/
À onfvdkjzpfchJzl;onfqdk½kHjzifhvnf; rSefNyD[k r,lqoifh/
À usrf;tudk;tum;&Sdonf[lívnf; rSefNyD[k r,lqoifh/
À tcsif;t&mwdkYukdqifjcifaomtm;jzifhvnf; rSeNf yD[k r,lqoifh/
À t,ltqwlnDonf[lívnf; rSeNf yD[k r,lqoifh/
À rSefxdkufonfxifumrQjzifhvnf; rSeNf yD[k r,lqoifh/
À av;pm;tyfaomq&mhpum;[lívnf; rSefNyD[k r,lqoif[ h k a[m
Mum;NyD;? oifwkdYukd,w f ikd f ud,
k yf ikd Ó
f Pfjzifh tusKd;taMumif; tqk;d taumif;
trSm;trSefukd a0zefcGJjcm;um raumif;aomt&mrsm;udak &Smif? aumif;aom
t&mrsm;ukdaqmifí csOf;uyfjcif;jzifh aeuke&f m\[k qk;H rcJo h nfukd rSwo f m;
cJh&zl;onf/
vGefcJhaomESpfaygif; 2500 ausmfu umvmrom;wdkYMuKHawGUcJ&h onfh
enf;wl ,aeYouú&mZf 2010 ckESpf jrefrmEdkifio H m;wdkY\ ESvkH;onf;yGwfü
]]bmud, k &Hk rnfenf;}} [laom tar;ykpmä onf wzswfzswfwek [ f nf;aeonf/
2008 tajccHOya'udk toufoiG ;f rnfh 2010 a&G;aumufyJGonf 'Drkdua&pD
vdkvm;aom tzdESdyfcHwdkif;&if;om;vlrsKd;aygif;pkH jynfolvlxkBuD;twGuf
]]tqdyf}} avm? odkYwnf;r[kwf ]]tpm}}avm[lí 0d0g'uJGjym;aeonf/ a&G;
aumufyt GJ m;oydwaf rSmufrnfavm? odYk wnf;r[kwf a&G;aumufyGJwiG f yg0if
ywfoufrnfavm[lí a0cJGr&jzpfaeonf/ jrwfA'k ¨qdkqkH;rcJhonfhenf;wl
tqdk;taumif;trSm;trSefukd a0zefcjGJ cm;um raumif;wmudka&Smifí aumif;
wmukdaqmifEkdifa&;twGuf aeoGif jyKpka&;om;xkwfa0onfh ]]a&G;aumufyJG
tvGef}} aqmif;yg;pkonf jynfolvx l Bk uD;tm; twdik f;twmwcktxd rsufpd
zGifhay;aom (Instructive) pmpkrsm;jzpfonf[k ,kHMunfygonf/
ZD0Zdk;

Beyond The Elections 16


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

axmifacsmufrsm;? wm0efodrrI sm;Mum;rS vli,fwOD;\ apwem


ààà
(a'gufwmvGP;f aqG\ trSm)

,aeYacwf vli,fvl&G,frsm;onf &ufpufMurf;MuKwfaom ppftm


Pm&Sifpepfqdk;atmufwGif aexdkifBuD;jyif;ae&onf/ xdkvli,frsm; rsufpd
vnf vrf;rSm;vQif tysufEw HG iG ;f odkY qGaJ c:oGm;rnfah xmifacsmufrsm;u buf
aygif;pHrk S apmifBh udKaeonf/ aq;vdy?f t&uf? bD,m? rl;,pfaq;0g;? avmif;
upm; (abmvH;k ? ESpv f H;k xD? csJx)D ? vdit f aysmftyg; ... ponfjzifh jr§LqG,rf I
axmifacsmufrsm;u rsm;jym;vGef;vSonf/
tqdkygaxmifacsmufrsm;udk owd&Sd&Sd? tod&Sd&Sd csdefcsdefqq rausmf
vTm;EkdifbJ tysufEGt H wGif;oufqif;um apmpD;pGm toufZD0ed fcsKyfNidr;f ukef
Muonfh vli,fvl&G,fawG waeYwjcm; rsm;jym;vmonf/ pma&;q&m? tqdk
awmf? oDcsif;a&;q&m? ½ky&f iS frif;om; ... ponfh emrnfausmf vli,fvl&, G f
vlvwfydki;f rsm;rSonf ausmif;om;vli,f? t&yfom;vli,frsm;txd axmif
acsmufpufuGif; rvGwfuif;EdkifjzpfMu&onf/
ppftkyfpku xl;cGßefxufjrufonfh vli,fvl&G,frsm; EdkifiHa&;buf
ajcOD;vSnfv h mrnfudk txl;pdk;&dro f nf/ Edkiif Ha&;,HkMunfcsuf? cH,lcsufawG
jyif;jyxufoefvmNyD; 'Drdkua&pDa&;twGuf waxmifw h ae&mrSaeí yg0if
wdkufyGJqifvmMurnfudk txl;aMumuf&GHUonf/ xdkYtwGuf tñGefYwvlvl
wufaeonfhvli,frsm; EdkifiHa&;bufajcOD;rvSnfhap&ef tqdkyg axmif
acsmufrsm;udk ppftkyfpku pepfwus tuGucf s azmfaqmifxm;jcif;jzpfonf/
ppftkypf x k yd yf kdi;f acgif;aqmifrsm;onf tmPmoufq;kd &Snaf &;twGuq f kdvQif
bmyJvkyf&vkyf& tpGrf;ukef aumufuspf,kwfrmrnfqdkonfh vlpm;rsKd;awG
jzpfonf/
odkYaomf axmifacsmufrsm;udkausmfvTm;um 'Drdkua&pDa&;wkdufyGJxJ
yg0ifqifETJvmonfh &J&Jawmuf ausmif;om;vli,frsm;vnf; xGufay:vm
onf/ xdv k il ,frsm;udk ppftkypf u k t&G,Ef Sifrh rQonfh ESp&f Snfaxmif'Pfrsm;
csrw S u
f m &uf&ufpufpuf tjypfay;onf/ vli,fvl&G,rf sm; EdkifiHa&;buf
odkY aemufxyfajcOD;rvSnfh&Jatmif ESdyfuyG fjyjcif;jzpfonf/

17 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

xdkodkYerlemjy ESdyfuyG faeonfMh um;rS EdkifiHa&;udk oufpeG fYqHzsm;vkyf


aqmifaeonfv h il ,frsm; qufvufxu G af y:aeouJo h Ykd ESyd u
f yG rf rI sm;udMk unhf
NyD; EdkifiHa&;ESifh cyfuif;uif;aeukefMuonfh vli,frsm;vnf; waeYwjcm;
rsm;vmonf/ aumif;Edk;&m&m oifwef;aygif;pHkavQmufwufonf/ wcsKdU
EdkifijH cm;txdxGufNyD; ynmqufoifonf/ xdkYaemuf &&mtvkyf0ifvky&f if;
wdkif;jynftajymif;tvJudk arQmfaeMuawmhonf/
xdtk xJwiG f tdik w f eD nf;ynmudk vufvrS ;f rDonfh vli,f (txl;ojzifh
Edik if jH yifya&mufvil ,f) rsm;vnf;ygonf/ xdv k il ,frsm;xJrS wcsKdU wcsKdUu
tifwmeufrw S qifh jrefrmh'rD kdua&pDa&;wdu k yf GEJ Sifh ywfoufqufE, G fonf
rsm;udzk wf½rI Nd yD; (tpmraMujzpfívm;rod) jrefrmhEikd if aH &;wGif etzuvnf;
qd;k ? twdkut f cHawGvnf; raumif;? xdYk aMumifh ud, k t hf wGufyJ udk,v f yk fawmh
rnf/ igwdkYonf ME Generation [lonfh tawG;tac:rsKd; jzpfwnfukefMu
onf[k Mum;&av\/
xdkodkY Mum;&onfhtcg AdkvfcsKyfatmifqef;a&;cJhonfh ]]Edk ifiHa&;
trsKd;rsKd;}} [lonfhaqmif;yg;udk owd&rdjyef\/ xdkaqmif;yg;wGif Adv k cf sKyfu
]]tpdk;&[k jzpfay:vmpOfuyif vlawG w&m;rapmifEh dik fí jzpf\/ vlawGom
w&m;apmifhEdkifvQif tpdk;&&Sdawmhrnfr[kwf/ þum; Armhusrf;*efawGüyif
&S\ d / vlawGw&m; rapmifhEdkifonfhtaMumif;rSmvnf; avmbw&m;aMumifh
jzpf\/ avmbw&m; jzpfjcif;rSmvnf; yk*¾vu d ypönf;ay:vmojzifh igh[m?
ightdrf? ighjcH pojzifh igwnf;[laom ouúm,'dXdt&if;cHonfh avmb?
xdkavmbaMumifjh zpfaom a'go? xdak vmb a'gorD;wdYk aMumifh arm[wnf;
[laom rodrvdr®m rdkufrJrIjzpfvm\/}}
]]OD;babBuD;ajymovdk npfywfwJht vkyfvm;qdkonfh ar;cGef;udk
vnf; ajzvdk\/ OD;odef;armifBuD;uawmh 0efcHoGm;&SmNyD/ npfywfw,fwJh
olawmh rvkycf si[ f k ajzcJhNyD/ awrdrif; tm;usvYkd xif\/ ,ckawmh qGcJ sac:
wJh a&SUaecsKyBf uD; jzpfaew,f/ trSefrmS Edkiif aH &;onf avmuDa&;yifjzpf\/
Edik if aH &;rSm edAmÁ efa&mufaMumif; w&m;r[kw/f odYk aomfvnf; avmuD&rdS v S nf;
avmukw&f EdS ikd \ f / avmukw&f rdS v S nf; avmuDwnfEikd \ f / tlrawmifrh S oDv
apmifhEdkif\/}}
]]vlawGonf jyKjyifvYkd &\/ jyKjyifv\ kd / wdk;wufvkd\/ þtcsurf mS

Beyond The Elections 18


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

xif&Sm;aeayNyD/ pifppf Edkiif aH &;rSm xdkjyKjyifwdk;wufvdkonfh yifrw&m;BuD;


w&yfyif jzpf\/ xdkw&m;um; avmuDedAÁmefudk aemufqHk;&nfrSef;ay\/
xdkYaMumifh tb,frSmvQif npfywf&ayrnfenf;}} [k jywfjywfom;om; a&;
om;cJhonf/
qdk&vQif Edik if aH &;e,fy,fü etzppftyk fpb k ufrS vlwkdi;f vnf; vlq;kd
jzpfrnfr[kwfovdk twdkuftcHtkyfpkbufrS vlwdkif;vnf; vlaumif;[k
ajymí&rnfr[kwf/ avmb? a'go? arm[ tcsKd;tpm; rwlno D nfh vltrsKd;
rsKd; etzppftkyfpkbufwGif &Sdrnfjzpfovdk twdkuftcHbufwGiv f nf; &Sad e
rnfrSm aocsmayonf/ xdkYaMumifh EkdifiHa&;e,fy,fonf npfnrf;onf/
pdwfukefp&m jzpfonf[k,lqvSsif xdknpfnrf;rIonf yg0ifvkyfaqmifae
onfh vlyk*K¾d vfrsm;\ avmb? a'go? arm[BuD;rIESifhw&m;rapmifhEdkifrIwdkY
aMumifh[k qdk&rnfjzpf\/ EdkifiHa&;udk [efjyvkypf m;onfv h al wGaMumifh npf
EGrf;&jcif;jzpf\/
,cktcsdefwGif etzppftkyfpkbufrS avmb? a'go? arm[ BuD;rm;
olrsm;? w&m;rapmifhEkdifolrsm; tmPm&Sdum tpGrf;ukef qdk;oGrf;aeojzifh
wkid f;jynfpw k fjywfraJG waeouJo h dYk aemifwcsdef twdu
k ftcHwdYk tmPm&csdeüf
vnf; avmb? a'go? arm[ BuD;rm;olrsm;? w&m;rapmifEh dkiforl sm; ygrvm
[k wxpfcsajymí &Edkifrnfr[kwaf y/ xdktcgrsKd;wGifvnf; xdkavmb? a'g
o? arm[BuD;aom? w&m;rapmifhaom twkduftcHrsm;aMumifh tenf;ESifh
trsm;qdo k vdk wkid ;f jynfig;yg;arSmufEikd of nfomjzpf\/ a&SUwGiv f nf; erlem
rsm; &SdcJhNyD;jzpfonf/ xdkYaMumifh jrefrmhEkdifiHa&;e,fy,ftwGif;odkY avmb?
a'go? arm[enf;NyD; w&m;ydak pmifEh kdio f nfh pdwaf umif; ESv;kH aumif;&So
d rl sm;
ydrk dk0ifa&mufvkyfukdifMuygap[kom qkawmif;aerdawmh\/
ÀÀÀ

,ckpmtkyfudk a&;om;ol ]]aeoGif}} onfvnf; vli,fwOD;jzpf\/


odYk aomf olum; EdkifiaH &;ESihf cyfuif;uif;aexdik fNyD; udk,ft
h wGufyJ ud, k fvkyf
aeonfh vli,fwOD;r[kwo f vdk wyfO;D rSaeí tvHukdiNf yD; &J&aJ wmuf wku d yf JG
0ifaeonfh vli,frsKd;vnf;r[kwf/ olum; EdkifiHa&;udpk w d 0f ifpm;NyD; wdkufyGJ
ESihf ruif;ruGmaexdkifum wdkuyf GJudk taxmuftuljzpfaprnfh EdkifiHwum

19 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

tcif;tusif;rsm;udk BudK;pm;yrf;pm; &SmazGwifjyay;aeol vli,fowif;


axmufwOD;[k qdk&rnfjzpfonf/ ol\aqmif;yg;rsm;udk zwf½IMunhfvQif
jrefrmh'Drdu
k a&pDa&;wkdufyGJ NyD;ajrmufatmifjrifa&;tay: xm;&Sdonfh ol\
apwemudk &dyfpm;rdMuvdrfhrnf[k arQmfvifhygonf/
,ckpmtkyfwGif EkdifiHwum a&G;aumufyGJtcif;tusif;rsm;tm; Edk0if
bm (7) &ufaeYwGif usif;yawmhrnfh etzppftkyfpk\ twkta,mif a&G;
aumufyGJESifh,SOfxdk;um oHk;oyfwifjyxm;onfudk t"du zwf½I&rnfjzpf
ygonf/ 'Drdkua&pDpepfodkYa&muf&Sdatmif OD;wnfwkdufyGJ0ifaeonfh rdrdwdkY
taeESifh a&G;aumufyGJqdkonfh tcif;tusif;ESifh vGwfuif;EdkifMurnfr[kwf
ovdk wdu k yf GNJ yD;ajrmufatmifjrifa&;twGuv f nf; jrefrmEkid if o
H El idk if o
H m;wdik ;f
wGif wm0ef&Sdonfjzpf&um; pma&;ol ]]aeoGif}} \ wm0efodod tyifyef;cH
BudK;yrf;tm;xkwrf o I nf trdjrefrmEkid if aH wmf\ tem*wfukd Nidr;f csrf;om,m0
ajymatmif wnfaqmufjyKjyifvdkaom pdwfapwemaumif;&Sdolrsm;twGuf
twdkif;twmwcktxd taxmuftuljzpfaprnf[k wxpfcs ,HkMunfrdyg
onf/ /

a'gufwmvGPf;aqG
ÀÀÀ

Beyond The Elections 20


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

ed'gef;
ààà

tmPm&Sif 10
ÄÄÄ
þpmpk\rl&if;rSm tar&duefp;D yGm;a&;wuúodkvfrS xif&mS ;aom
pD;yGm;a&;ygarmu© a*smhbDteft&pfaw; (George B.N. Ayittey) \ tqdk;
wumhxdyfacgifrsm; (The Worst of the Worst, Foreign Policy Magazine,
July/ August 2010) jzpfonf/ aqmif;yg;&Sifu urÇmay:u vlOD;a&
(2) bDvD,HeD;yg;udk zdESdyftkyfcsKyfxm;aom urÇmhtqkd;qHk; tmPm&Sif
(23) OD;udk pm&if;jyKpkxm;jcif;jzpfonf/ trSefrSm Freedom House \
rMumcifuxkwfjyefxm;aom tpD&ifcHpmt& urÇmhvlOD;a& pkpkaygif;\
(46) &mckdifEIef; (w0ufeD;yg;) onf tmPm&SifwdkYvufatmufwGif
usa&mufaeqJ jzpfonf/ þpmpkyg qkd;ayh (10) OD;rSm þpmtkyfESifh
wkduf½kdufoufqdkifaom tqkd;qHk;tmPm&Sifrsm;ESifh EdkifiHrsm;\ rdwf
qufjzpfonf/

21 Beyond The Elections


a&G;;aumuf
a&G aumufyyGJt
GJtvG aeoGiif f
vGeef f aeoG

1/ uif*sKt
H D
(ajrmufu&dk ;D ,m;? tm&S)
ÄÄÄ

jyifopfu taumif;pm;aumhnuft&ufudk BudKufwwfol/


oD;jcm;urÇmwckwnfaxmifNyD;? wwkdif;jynfvHk; tiwfab;oGif;
xm;ol/ vlaygif; (2) odef;udk tusOf;csxm;oljzpfonf/ wkdif;jynf
\ &Sm;yg;wefzkd;&Sdaom t&if;tjrpfrsm;udk EsL;uvD;,m; tpDtpOf
twGuf toHk;csaeonf/
tmPm,lxm;onfhESpf (15) ESpf/

Beyond
BeyondThe
TheElections
Elections 22
22
a&G;;aumuf
aeoGiif f a&G
aeoG aumufyyGJtGJtvG
vGeef f

2/ a&mbwfrkd*gbD
(ZifbmabG? tmz&du)
ÄÄÄ

vGwfvyfa&;ol&Jaumif;wOD;jzpfcJhNyD; aemufydkif;wGif oufOD;


qHykid f vlowform;wa,muftjzpf ajymif;vJomG ;cJhonf/ twku d f
tcHrsm;udk zrf;qD;jcif;? ESdyfpufjcif;? olYvufxufwGif aiGaMu;
azmif;yGrIEIef;rSm oef;&mcsDaom&mcdkifEIef;&SdcJhNyD;? r,HkEkdifavmuf
atmif pD;yGm;a&;tEkwfvu©PmjzpfoGm;atmif zefwD;Ekdifoljzpf
onf/ oludk,fwkdifrl aiGvJEIef;udk pdwfBudKufcs,fvS,fNyD;? xdkrS&
aomaiGudk jynfywGif udk,fusKd;twGuf odrf;qnf;xm;onf/
tmPm,lxm;onfhESpf (30) ESpf/

23
23 Beyond
Beyond The
The Elections
Elections
a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

3/ oef;a&T
(jrefrm? tm&S)
ÄÄÄ

tMuifempdwfuif;rJí h tmPmrufarmoljzpfonf/ twku d t


f cHrsm;
udkzrf;qD;acsrIef;? tusOf;csovdk? 2008 ckESpfwGif em*pfqkdifuvkef;ESifh
MuKH&aomjynfolrsm;twGuf vlom;csif;pmemonfhtultnDrsm;udkyif
jiif;qefcJholjzpfonf/ wkdif;jynf\ obm0"mwfaiGUudk arSmifcdkaps;uGuf
wifydkYol? rmeaxmifvGe;f aom AdkvfcsKyfBuD;onf owåKwHqdyaf ygif;rsm;
pGmjzifh olUudk,o
f l &mxl;cefYxm;aomfvnf; rSefrSefuefuefa&G;aumufyGJ
wckudk owåd&Sd&Sd&ifqdkif&ef o&JabmaMumifvGef;olvnf; jzpfonf/
tmPm,lxm;onfhESpf (18) ESpf/

Beyond
Beyond The
The Elections
Elections 24
24
aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

4/ tkdrm t,fbm&Sm;
(ql'ef? tmz&du)
ÄÄÄ

aoG;<uaom tmPm&Sifbm&Sm;onf twkduftcHtm;vHk;udk


acsrIef;ol? ql'efjynfol oef;aygif;rsm;pGmudkowfjzwfonfh &mZ
0wfrEI iS hf Edik if w
H um&mZ0wfrcI kH½;kH u tvdk&adS eoljzpfonf/ bm&Sm;
\ ppfaoG;<uwyfonf 'gzmwGif tpktvkduftjyKHvkdufowfjzwfrI
rsKd; qufrvkyfawmhonfhwkdi?f ql'efvlrnf;trsKd;om;rsm;udk uRef
tjzpf a&mif;pm;aewkef;jzpfonf/
tmPm,lxm;onfhESpf (21) ESpf/

25 Beyond The Elections


Elections
a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

5/ tmzmuD
(tD&x
D &D;,m;? tmz&du)
ÄÄÄ

awmfvSefa&;orm;b0rS tmPm&Sifjzpfvm tmzmuDonf


wwkdif;jynfvHk; tusOf;axmifjzpfatmifajymif;NyD;? rD'D,mvGwfvyf
cGifhudkvnf; ydwfyifxm;oljzpfonf/ a&G;aumufyGJ[lorQ vHk;0r&Sd
&/ tuefYtowfr&Sd ppfrrI xrf; rae&]rl}ESihf jynfoal wGxuf qkdrm;
vD;,m;ppfaoG;<ursm;udk axmufyHhay;oljzpfonf/
tmPm,lxm;onfhESpf (17) ESpf/

Beyond
Beyond The
The Elections
Elections 26
aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

6/ cg&Drdk
(Opbufumpöwef? tm&Stv,fyidk ;f )
ÄÄÄ

qdkAD,ufacwfvufusef &ufpufaom vlrdkufqefqef tkyfcsKyo f l


jzpfonf/ cg&Drdkonf twdkuftcH[lorQudk ydwfyifxm;NyD;? EkdifiHa&;
tusOf;om; 6500 udk tusO;f csxm;oljzpfonf/ olYudk qefYusipf defac:
olreS forQudv k nf; tpövmr®pf tMurf;zuform;rsm;tjzpf wHqdyw f yfNyD;?
n§O;f yef;ESyd pf ufonf/ vlEpS af ,mufukd touf&iS w f ek ;f rSm a&aEG;ylxxJ nfh
NyD;jyKwcf o
hJ vd?k wjcm;n§O;f yef;ESyd pf ufrrI sm;jzifh emrnfqk;d vSonf/ axmif
jyifbufwiG fvnf; 2005 ckEpS fu or®wBuD;\ppfwyfonf Nidrf;csrf;pGm
qE´jyolrsm;udk tpkvkduftjyKHvkduf rqifrjcif owfypfcJhzl;onf/
tmPm,lxm;onfhESpf (20) ESpf/

27 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

7/ rk[
d mruf trm'De*D suf
(tD&ef? tm&S)
ÄÄÄ

tD&ef\ tpövmr®pfawmfveS fa&;tawG;tac:udk opömazmuf


aom trm'Dem*swfonf EdkifiHwumOya'udktmcHjyD; EsL;uvD;,m;
ydik q
f idk fzdYk BudK;yrf;aeoljzpfonf/ oltmPm&,lxm;aom (5) ESpt
f
wGif; rw&m;rIrsm;pGmtwGuf wm0ef&Sdovdk? or®wBuD;\ urf;ukef
atmif aemufqHk;&ufpufrIuawmh 2009 ckESpfu? ol½IH;edrfhoGm;onf
[k,HkMunf&aom tjiif;yGm;zG,f orwa&G;aumufyGJESihfywfoufí
qE´jyolrsm;udk ESdyfuGyfcJrh Ijzpfonf/
tmPm&,lxm;onfhESpf (5) ESpf/

Beyond
Beyond The
The Elections
Elections 28
28
aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

8/ rmvdpf ZDe0D
(tDo,
D ;dk yD;,m;? tmz&du)
ÄÄÄ

vGefcJhaomESpfESpfq,fu olukd,fwkdifjzKwfcscJah om rmhpf0g'D


tmPm&Six f ufyq kd ;dk aom ZDe0Donf twku d t
f cHrsm;? t,ltq rwl
olrsm;udk acsreI ;f ol? a&G;aumufyu JG kv
d nf; vdrv f nfoljzpfonf/ Ekid if H
jcm;bPfwGif aiGoef;aygif;rsm;pGmodrf;qnf;xm;NyD; r,f&Dvef;
(tar&duefjynfaxmifpk) ESihfvef'efwGif olYZeD;trnfESifh tdrfBuD;
&ckid u
f dyk ikd qf kid fxm;onf[k twdu k tf cHrsm;uqkod nf/ qk;d oGr;f aom
tmPm&Siftpd;k &jzpfaomfvnf; ESpfpOf EdkifiHjcm;tultnD tar&duef
a':vm (1) bDvD,H& &Sdaeonf/
tmPm&,lxm;onfhESpf (19) ESpf/

29
29 Beyond The Elections
a&G;;aumuf
a&G aumufyyGJt
GJtvG aeoGiif f
vGeef f aeoG

9/ [l*siaf wmif
(w½kw?f tm&S)
ÄÄÄ

tajctaeMunfNh yD; ajymif;vJwwfol orw[l*sifawmifonf


EkdifiHjcm;&if;ESD;jr§KyfESHolrsm;udk tjyKH;wa0a0ESifh qufqHoavmuf
EkdifiHwGi;f rS Ekdiif Ha&;twku d ftcHrSeforQudk &uf&ufpufpufzEd Sdyfol
jzpfonf/ wdbufjynfolrsm;tay: zdESyd t f yk fcsKyfxm;aom ][l} onf
w½kwpf ;D yGm;wd;k wufrEI iS fh vdktyfaomobm0t&if;tjrpfrsm;twGuf
tmz&duwkdufwGif udkvdkeDopf&SmazGaeolvnf; jzpfonf/
tmPm&,lxm;onfhESpf (7) ESpf/

Beyond The Elections


Beyond The Elections 30
30
a&G;;aumuf
aeoGiif f a&G
aeoG aumufyyGJt
GJtvG
vGeef f

10/ oDt'dk ½dk dk tkzd se;f


(tDauGw&dk &D ,f*eD ?D tmz&du)
ÄÄÄ

tdzk sef;\rdom;pkonf tar&duefa':vm oef; 600 ydik q f dkif


xm;aomfvnf; jynfov l x
l rk Sm qif;&JwiG ;f eufvsuf&So
d nf/ Ekid fiH
\ <u,f0aom a&eHrS&aomaiGudk tnDtrQcGJa0vQif tDauGwkd
&D&,f*DeDjynfolwOD;csif;\ *sD'yD Donf Oa&myEkdifirH sm;&Sd jynfol
wOD;csif;0ifaiGESifh nDrQEkdifonf/ odkYaomfvnf; b@maiGonf
wkdif;jynf\ vQKdU0Sufcsufjzpfaeonf/
tmPm&,lxm;onfhESpf (31) ESpf/

31
31 Beyond The
Beyond The Elections
Elections
a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

ukd;um; ...
1. KIM JONG IL of North Korea

2. ROBERT MUGABE of Zimbabwe

3. THAN SHWE of Burma

4. OMAR HASSAN AL-BASHIR of Sudan

5. ISAIAS AFWERKI of Eritrea

6. ISLAM KARIMOV of Uzbekistan

7. MAHMOUD AHMADINEJAD of Iran

8. MELES ZENAWI of Ethiopia

9. HU JINTAO of China

10. TEODORO OBIANG NGUEMA MBASOGO of Equatorial Guinea

Beyond The Elections 32


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

rm&S,af vmESprf sm;


ÄÄÄ
jrefrmjynf vGwfvyfa&;tESpf (60) wGif zGJUpnf;yHktajccHOya'
(2) ck&SdcJhNyD; touf0ifcJhaomumvrSm (28) ESpf&Sdonf[k a,bk,s
qkdEdkifonf/ yxrzGJUpnf;yHk (1947-1962) ESifh 'kwd,zGJUpnf;yHk (1974-
1988) wdkYonf (14) ESpfpD cHcJhNyD;? ppfwyftmPmodrf;jcif;jzifh ysufjy,f
oGm;cJ&h onf/ zGJUpnf;yHktouf0ifcJhaom (28) ESpfrSvGJí usefaomESpf
rsm;udk ppftyk fcsKyfa&;ESprf sm;[k a,bk,s owfrSwfEdik fygonf/ wzef
tdrfapmihf tpdk;&acwf (1958-1960) udkvnf; rm&S,favmESpfrsm;wGif
xnfhaygif;&ayOD;rnf/ rqvacwf (1974-1988) wGif 1974 zGJU
pnf;yHkwnf&SdcJhaomfvnf; AdkvfcsKyfae0if;wjzpfvJ? OD;ae0if;u wygwD
tmPm&SifBuD;? ppftmPm&SifBuD;tjzpf ae0if; ppfrif;qufudk xlaxmif
cJhonf/ xkdYaMumifh xdkESpfrsm;onfvnf; rm&S,favmESpfrsm;yif jzpf
onf/ (1988-2010) e0w? etzacwfumvwavsmufvH;k onf ppf
tkyfcsKyfa&;umvjzpfonf/ wenf;tm;jzifh 1948 rS 2010 txd vGwf
vyfa&;oufwrf; (63) ESpfc&D;wGif ESpfaygif; (50) onf rm&S,favm
ESpfrsm; jzpfygonf/ 2008 zGJUpnf;yHkwGifvnf; ppftmPm&Sifpepf\
o½kyfouefrsm; txift&Sm;yg0ifae&m 2010 tvGefESpfrsm;udkvnf;
rm&S,favmESpfrsm;tjzpf aemiftcg ynm&Sifrsm;u owfrSwMf urnf[k
,lqygonf/

33 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

jrefrmjynfzpUJG nf;yHq
k ikd &f m &ufpJrG sm;
(1 9 4 7 -2 0 0 8)
ààà

à 1947 azazmf0g&D
jrefrmjynf\ yxrqHk;ESifh taumif;qH;k [kowfrw S af om zGUJ pnf;
yHktajccHOya'udk Adv
k cf sKyfatmifqef;ESifh wkid f;&if;om;acgif;aqmifrsm;
a&;qGJonf/
à 1948? Zefe0g&D (4)
NAdwdoQvufatmufrS vGwfvyfaomEdkifiHjzpfvmNyD;aemuf 1947
zGJUpnf;yHk touf0ifvmonf/
à 1974 rwfv
'kwd,ajrmuf zGUJ pnf;yHkudk vlxkqE´cH,yl GJjzifh twnfjyKonf/
1962 ckESpfwGif tmPmodrf;aom awmfvSefa&;aumifpDvufxJrS tmPm
udk jrefrmhqdk&S,fvpfvrf;pOfygwD (rqv) vufodkY vTJay;onf/
à 1988 pufwifbm (18)
&Spfav;vHk;vlxktHk<urIudk NzKdcGif;NyD;aemuf EkdifiHawmfNidrf0yfydjym;
rIwnfaqmufa&;tzGJU (e0w) onf tmPmt&yf&yfudk odrf;,lonf/
'kwd,ajrmuf zGJUpnf;yHkvnf; ysufjy,foGm;onf/
à 1990 arv (27)
a':atmifqef;pkMunfOD;aqmifaom trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJUcsKyf
onf a&G;aumufyGJwGif ygvDreftrwfae&m (485) ae&mteufrS (392)
ae&mudktEdkif&onf/ OD;cGefxeG f;OD;acgif;aqmifaom &Srf;trsKd;om;'Drdk
ua&pDtzGJUcsKyfu 'kwd,vkdufonf/
à 1990 Zlvkdif (27)
e0wu trdefYtrSwf (1^90) udk xkwjf yefonf/ a&G;aumufcH
udk,pf m;vS,frsm;u zGJUpnf;yHkudk a&;qGJ&rnf[k jyXmef;onf/ (rSwfcsuf??
tqdkygOya'onf rnfonfhtcgrS toufr0ifchJyg/)

Beyond The Elections 34


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

à 1992 atmufwdkbm (2)


e0wu 13^92 trdefYudk xkwfjyefonf/ trsKd;om;nDvmcHudk
usif;yrnf[kqdkum nDvmcHO;D wnfcsuf (6) csufukd jyXmef;onf/ ¤if;
wdkYteuf OD;wnfcsuf (6) onf EdkifiHawmf\ tem*wfEdkifiHa&;OD;aqmif
rIwGif wyfrawmfuOD;aqmifa&;[k yg0ifonf/ (rSwcf suf/ / tqdkygOD;wnfcsuf
trSwf (6) onf tjiif;tyGm;&qHk;tcsufjzpfNyD; us,fus,jf yefYjyefYoabmrwlrIrsm;&Scd aJh omfvnf;
f Twcf Jyh g/)
ppftpdk;&u b,faomtcgrS rpGeYv
à 1993 Zefee0g&D (9)
trsKd;om;nDvmcH\ yxrqHk;tykdif; pwifonf/ ud, k pf m;vS,f
(702) OD;teuf vTwfawmfu, dk fpm;vS,f 90 (15 &mckdifEIef;) omyg0ifNyD;
useftrsm;pku ppftyk pf u
k olwYkdpw
d Bf uKduf ud,
k pf m;vS,rf sm;udk apvTwf
wufa&mufapcJhonf/ nDvmcHpNyD; (2) &uftMumwGif nDvmcH\ vkyf
xHk;vkyfenf;rsm;tay: rauseyfrIrsm; us,fjyefYvmojzifh acwåem;vdkuf
&onf/
à 1993 {NyD (7)
nDvmcHud, k pf m;vS,rf sm;teuf wkdif;&if;om;uk, d pf m;vS,rf sm;
u A[dkOD;pD;pepfudk qefYusifuefYuGuof jzifh &yfqkdif;vdkuf&jyefonf/
à 1993 ZGef (7)
&efukefwdkif;rSL; Adv
k fcsKyfrsKd;nGefYu zGJUpnf;yHkwGif wyfrawmf\
EdkifiHa&;OD;aqmifrIudk xnfhoGif;&rnf[laom tzGihfrdefYcGef;jzifh nDvmcH
jyefponf/
à 1993 Mo*kwf (4)
nDvmcHudk,fpm;vS,f tJeft,fvf'DrS a'gufwmatmifcifqifh
onf nDvmcHudka0zefaompm jzefYa0ojzifh tzrf;cH&onf/
à 1993 pufwifbm (16)
wkid f;&if;om;rsm;u zuf'&,fpepfukdwifjyvmojzifh nDvmcH
wpcef;&yfonf/ tpd;k &\ w&m;0ifxkwfjyefcsufwGif tajccHrl (104)
csufudk csrSwfEdkifNyD[k qkdonf/

35 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

à 1993 atmufwb
kd m (15)
vIy&f mS ;wuf<uol (12) OD;onf nDvmcHuakd 0zefojzifh zrf;qD;cH&
onf/ trsKd;om;nDvmcHudk qufvufusif;yaeonf/
à 1995 Zlvikd f (10)
a':atmifqef;pkMunfudk aetdrftus,fcsKyfrS jyefvTwfay;onf/
à 1995 Ed0k ifbm (28)
trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJUcsKyfrS udk,pf m;vS,frsm;u nDvmcHvyk f
xH;k vkyfenf;rsm;udk jyefvnfoHk;oyf&ef tqdkjyKonf/ nDvmcHtwGif;
vGwfvyfpmG aqG;aEG;jiif;ckHcGifh awmif;qdk&m tmPmykdifrsm;u vufrcH
ojzifh tzGUJ csKyu
f ,
kd pf m;vS,f (86) OD;pvH;k nDvmcHuo
kd ydwaf rSmufonf/
à 1995 Ed0k ifbm (29)
tJeft,fv'f Dudk nDvmcHrSxkwfypfvdu
k fonf/
à 1995 'DZifbm (23)
&Srf;trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJUcsKyfrS tqkdjyKcsufjzpfaom tcsKyft
jcmtmPmonf vlxx k rH q
S if;ouf&rnfqakd omtqku d kd tmPmykid rf sm;
u y,fcsonf/
à 1996 rwfv (31)
nDvmcHukd qkid f;iHx
h m;vku
d o
f nf/ 1994 rS 1996 nDvmcHtwGi;f
zGJUpnf;yHk\ ta&;BuD;aomtpdwftydkif; awmfawmfrsm;rsm;udk a&;qGJNyD;
pD;cJhonf[k ,HkMunf&onf/
à 1996 Zlvidk f (7)
nDvmcHuu kd muG,o f nfOh ya' (5 ^96) udk xkwjf yefonf/ nDvm
cHudk a0zefvQif? aESmifh,SufvQif axmif'Pf ESpf (20) uscH&rnf[laom
trdefYjzpfonf/
à 2003 arv (30)
a':atmifqef;pkMunf\ txufjrefrmjynfc&D;pOftwGif; 'DyJ
,if;vkyfMuHowfjzwfrIukd ppftpdk;&axmufcHaom MuHhzGHUrsm;u zefwD;
onf/ tEÅ&m,frvS Gwfajrmufaom a':atmifqef;pkMunfudk aetdrft

Beyond The Elections 36


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

us,fcsKyfjzifh xdef;odrf;xm;vku
d fonf/
à 2003 Mo*kwf (30)
Adkvcf sKyfcifneT fYonf Edik fiHawmf0efBuD;csKyfjzpfvmNyD; ol\yxrqHk;
aom wkdif;jynfodkYrdefYcGef;wGif vrf;jyajryHk (7) csufudk rdwfqufay;
onf/ tqifh (1) rSm trsKd;om;nDvmcHudk jyefpa&;jzpfNyD;? aemufqHk;
tqihfrSm t&yfom;tpd;k &odYk tmPmtyfESif;a&;jzpfonf/
à 2004 ar (17)? Zlvikd f (9)
nDvmcHudk ukd,fpm;vS,f (1081) OD;jzifh jyefponf/ tJeft,fvf'D
uk,d fpm;vS,frsm; ryg0ifawmhyg/ 1990 a&G;aumufcu H dk,fpm;vS,f (13)
OD;om wufa&mufonf/
à 2004 atmufwkdbm (19)
Adv
k fcsKyfcifneG fYudk trdefYremcHrI? vmbfpm;rIjzifh zrf;qD;vdkuf
onf/ ol\aemufvdu k f waxmifausmfukdvnf; vmbfpm;rIjzifh pGcJ suf
wif zrf;qD;axmifcsonf/
à 2005 azazmf0g&D (17)? rwf (31)
nDvmcHudk ukd,fpm;vS,f (1075) jzifh jyefvnfusif;yonf/ xkd
tydkif;usif;yaepOftwGif; &Srf;trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJUcsKyfacgif;aqmif
OD;cGefxGef;OD;udk zrf;qD;vkdufojzifh ol\tzGJUrS udk,fpm;vS,frsm;tm;vHk;
nDvmcHudk ausmckdif;oGm;Muonf?
à 2005 'DZifbm (5 -29)
nDvmcHpwkw¬ydkif;udk usif;yonf/
à 2007 Zlvikd f (18)? pufwifbm (3)
aemufqk;H tydkif;udk usif;yonf/
à 2007 atmufwkdbm (18)
OD;atmifwdk;OD;aqmifaom rlMurf; tacsmowfa&;aumfrwDudk
zGJUpnf;onf/
à 2008 azazmf0g&D (9)
arvqE´cH,lyGJESifh 2010 a&G;aumufyGJtpDtpOfudk w&m;0ifaMu

37 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

nmonf/
à 2008 azazmf0g&D (19)
zGJUpnf;yHktacsmowfa&;aumfrwDu tacsmNyD;aMumif; aMunm
onf/
à 2008 arv (5)
NrdKUe,faygif; (352) NrdKUe,fteuf (278) NrdKUe,fwGif qE´cH,lyGJ
usif;yonf/ vlodef;csDaoqHk;NyD;? oef;csD tdk;tdrfrJhjzpfcJhaom em*pf'Pf
oifha'orsm;jzpfaom &efukefwkdif;? NrdKUe,f (40) ESihf {&m0wDwkdif; (7)
NrdKUe,fwGif arv (24) odkY &ufa&TUxm;onf/
à 2008 arv (15)
vlxkqE´c, H lyGJwGif qE´rJay;cGif&h Sdol (22ç708ç434) OD;teuf
(22ç496ç660) OD;u vma&mufrJay;jyD;? (20ç786ç596) (92.4) &mckdif
EIef;u axmufcHaMumif; jynfvHk;uRwfqE´cH,lyGJusif;ya&; aumfr&Sifu
aMunmonf/
à 2008 arv (24)
{&m0wDwkid ;f rSm NrdKUe,faygif; (47) NrdKUe,fwiG f qE´c,
H yl JG quf
vufusif;yonf/
à 2008 arv (25)
aemufqufwGJ qE´cH,lyJG&v'fudkaMunm&m qE´rJay;cGifh&Sdol
(4ç580ç393) teuf? qE´rJay;ol (4ç280ç015) &SdNyD;? (3ç977ç528)
(92.93) &mckdifEIef;uaxmufcHaMumif; aumfr&Sifu xyfrHaMunmonf/
à 2008 arv (26)
wEdik fiHvkH; rJay;ydkicf Gif&h So
d l (27ç288ç827) OD;teuf? (26ç 776ç
675) OD; (98.12) &mckid fEIef;u rJay;cJhNyD;? axmufcHol (24ç 764ç124)
(92.48) &mcdkiEf Ief;u zGJUpnf;yHuk dktwnfjyKay;&ef axmufco H nf[k aumf
r&Sifu aMunmonf/
ÄÄÄ

Beyond The Elections 38


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

(u) a&G;aumufyGJ Ekid if aH &;


ààà
a&G;aumufyGJonf 'Dru dk a&pDr[kwyf g
ààà
a&G;aumufyJGEdik if Ha&;ESihf 21 &mpkwrd f;nTwfrI
ààà
y#dyu©tvGef a&G;aumufyGJ

39 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 40


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

a&G;aumufyGJonf 'Dru
dk a&pDr[kwyf g
ÄÄÄ
]or®woufwrf;wavQmufrmS tBu;D rm;qHk;trSm;u bmygvJ }
tar&duefor®w a*smh'AvsLbk&Sfudk owif;axmufawG tBudrf
aygif;rsm;pGm 'Dar;cGef; ar;cJhzl;ygw,f/ or®wBuD; wcgrS wdwdyyrajzchJ
ygbl;/ tifwmeufay:rSmvkdufMunfh&if; or®wbk&Sf wdwdyyrajzcJhwJh
BuD;rm;wJhtrSm;awGudk 0ufqkduw f ckrSm oGm;awGUygw,f/ (100) wdwd
pm&if;vkyfxm;ygw,f/ uwfo;D uwfowf pm&if;jyKpkxm;olawGuvnf;
acolawGr[kwfMuygbl;/ tzGJU&JU trIaqmift&m&SdcsKyfrSm or®wuvif
wefvufxufu tpdk;&tzGYJxJrSm trIxrf;zl;ol? or®weJY 'kor®w&JU
tMuHay;? tzGYJ0ifawGuvnf; yifw*GefrSmtrIxrf;zl;olawG? wjcm;e,f
y,fu tawGYtMuHK? tMum;tjrifrsm;olawGcsnf;yg/ trSm; (100) xJ
u w0ufausmfuawmh odawmfrlMuwJhtwkdif; tD&wfppfyGJeJYoufqkdif
wm csnf;ygyJ/
'Daqmif;yg;rSm t"duajymcsifwmu or®wbk&Sf&JU (101) ck
ajrmuf trSm;udpjö zpfygw,f/ b,foluajymovJqkd&if tar&duef
vuf&Sdor®w bm&wftkdbm;rm;u ajymygw,f/ 0g&Siw f efypYkd ef YJ tifwm
AsL; - 0g&SifwefydkYpfeJY (15) Budrfajrmuf pum;pjrnf (Zefe0g&D 19? 2009)
&ufpGJeJYyg/ t&omysufoGm;rSmpdk;vdkY tar;tajzudk rl&if;twkdif;yJ wifjy
yg&ap/

f efypYkd f - vGwfvyfrIeJY 'Drkdua&pDjr§ifhwifa&;qdkwmudk tar&duefEkdif


0g&iS w
iHjcm; a&;ay:vpDrSm b,fwkdif;twmxd yg0ifoifhygovJ/ wu,fvdkY
twkid ;f twmwckxd xnfx h m;oifw h ,fvYkd,q l &if vGecf w
hJ &hJ pS Ef pS f (or®w
bk&Sfoufwrf;) u vkyfaqmifcJhwmawGeJYrwlatmif b,fvdkrsm;vkyfaqmif
r,fqkdwmudk wqdwfajymjyyg/
tkdbm;rm; - vGwfvyfrIeJY 'Drkdua&pDjr§ifhwifa&;qkdwm tar&duefEkdifiHjcm;

41 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

a&;ay:vpD&UJ t"dutpdwt f ykdif; jzpf&rSmayghAsm/ tar&duefu,


dk Ef Iduf
u vGwfvyfreI JY 'Drkdua&pDjzpfaewmudk;/ ... 'geJY pum;rpyfajym&&if
or®wbk&fS&JU 'Drku
d a&pDeJY vlYtcGifhta&;eJY oufqkdifwJh wnfMunfwJh
ajymqkdcsufawGu wefzkd;&Sdygw,f/ tiftm;jzpfapygw,f/ 'Dtay:
usaemfhtaeeJY bmrS oabmrwlp&mr&Sdygbl;/ 'gayr,fh NyD;cJhwJh (8)
ESpftwGif; trSm;awGtaMumif;ajym&ifawmh 'Drkdua&pDqkdwmudk a&G;
aumufyGJeJY xyfwljyKvdkufwmuawmh rSm;w,fvdkYajym&rSmyJ/

wu,fawmh a&G;aumufyGJawGu 'Drkdua&pDr[kwfbl;As/ cifAsm;


wdkY usaemfwYkd tm;vH;k odwt hJ wkid ;f a&G;aumufyaJG wG[m vpfb&,fatmf
'g (Liberal Order) xJu tpdwt f ydik f;wckyJjzpfygw,f/ or®wBuD;½kpbJh
&JU 0drkwådw&m; (4) yg;udkjyefaumuf&&if vdktyfawmifhwrIuae vGwf
ajrmufjcif;eJY taMumufw&m;u vGwfajrmufjcif;qkdwmudk awGYvdrfh
r,f/ EdkifiHawmfawmfrsm;rsm;twGuf 'DESpfcsufu xdyfqHk;uar;&r,fhar;
cGef;yJ/ vlawGu rvHkjcHKbl;/ iwfjywfaer,fqkd&if a&G;aumufyGJvkyf
jcif;? rvkyfjcif;u jyóem&JUtajzr[kwfbl;As/
Oyrm - rw&m;zrf;qD;rI? t*wdvkdufpm;rIawGu a&G;aumufyGJ
udpö eJY qkdifcsifqkdifr,f/ qkdifcsifrSvnf; qkdifr,f/ 'gaMumifh EkdifiHawmf
awmfrsm;rsm;twGuf usaemfwdkYpOf;pm;&rSmu Oyrm -usaemfhtaz&JU Zmwd
jzpfwJh uifnm (tmz&duta&SUykdif;) vdkEdkifiHrsKd;twGuf usaemfwdkY tcsdef
ay;pOf;pm;oifhwJhudpöu vlwa,muf vrf;ay:rSmoGm;aewkef; &Ju
olYuw kd m;NyD; tda`E´ysufatmif r[m;w&m;vkyfwmukd rcH&atmif b,f
vdkvkyfrvJ/ 'grSr[kwf tvkyfwck&zdkY? udk,fhtdrfrSm zkef;wyfqifzdkY aiGt
rsm;BuD;vmbfxkd;&wJhpepfrsKd;r&Sdatmif b,fvdkvkyfMurvJ/ 'grsKd;udk
t"duxm;pOf;pm;zdkY vdkygw,f/ 'gawGudkvspfvsL½Ixm;&if a&G;aumuf
yGJ[m qdk;usKd;jzpf&ifjzpf? vlawGarQmfvifhwmawGudk ,laqmifay;r,fh
t&m jzpfrSmawmhr[kwfbl;As/ ckwf&mwjcm;? &S&mwjcm;jzpfrSmyJ/
'guawmh 'Drkdua&pDxdwfxdwfusJEdkifiHu a&G;aumufyGJeJYwuf

Beyond The Elections 42


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

vm wJh or®wwa,muf&JU 'Drkdua&pDeJYa&G;aumufyGJtay: tjrifjzpfyg


w,f/ tkdbm;rm;u olYt&ifor®w olYavmuf rawmfygbl;qkdwmudk
jycsifvdYk oufoufnpfNyD; tjypf&SmajymwmvdkY apm'uwufr,fqdk&if
tdkbm;rm; urÇmhEdkA,fNidrf;csrf;a&;qk&oGm;apwJhtaMumif;&if;xJu wck
jzpfwJh urÇmausmfukdif½dkrdefYcGe;f xJu a&G;aumufyJG? 'Drkdua&pDeJYqkdiw
f Jh
rdefYceG f;wykd'favmuf aumufEkwfjyyg&ap/
]urÇmay:u b,fae&mrSmyJjzpfjzpf jynfoal wGwifajrm§ ufwhJ tmPmykid f
jynfot Ul pdk;&qdw k mudk wkid ;f wmzdpYk EH eI ;f u wrsK;d wnf;yg/ tJ'guawmh
tmPmudk tusyfukdifwJhenf;eJYr[kwfbJ trsm;oabmqE´eJt Y nD
&,lxm;wmjzpf&r,f/ vlenf;pktcGit hf a&;udk av;pm;&r,f/ jynfo&l UJ
tusKd;pD;yGm;udk ukd,hyf gwD&t JU usKd;pD;yGm;xufOD;pm;ay;Ny;D w&m;enf;vrf;
uswJh Edik if aH &;jzpfpOfxrJ mS onf;cHjcif;w&m;? tay;t,l tavQmt h
wif;eJY yg0ifaqmif&u G &f r,f/ 'gawGr&Sb d eJ YJ a&G;aumufyw
JG ckwnf;&S½d ekH YJ
'Dru
dk a&pDqw dk m zefw;D vd&Yk aumif;wJt h &m r[kwyf gbl;}
(ZGef 4 - 2009)
tdkbm;rm;&JU 'Drkdua&pD t"dyÜg,fzGifhqkdcsufygcifAsm/ jrefrmjynf
utajctaeeJY wcsufcsif; EIid f;,SOfpOf;pm;csdeq f Ekdiyf gw,f/ ynm&Sif
awGaxmufjywJh tcsuf (3) csufeJY tawG;e,fcsJUr,fqk&d if ppfreS af om
dk a&pDpepfrSm? a&G;aumufyGJrwkdifcifeJY a&G;aumufyGJ&JU[dkbufrSm ...
'Dru
(1) vlwkdif;wef;wl&nfwl&Sdaom w&m;Oya'pdk;rdk;rI?
tpdk;&udk xdef;ausmif;Edkifaom ...
(2) EdkifiHa&;tzGJYtpnf;rsm;?
(3) vlxktajcjyKtzGJYtpnf;rsm; tm;aumif;rI?
(4) vGwfvyfaomrD'D,mwdkY vdktyfygowJh/
tcka&G;aumufyGJtBudK usaemfwkdYEdik fiHrSm b,ftcsufeJYNidpGef;ae
ovJ? tcsdef&&if cPav;pOf;pm;MunfhzdkY wdkufwGef;ygw,f/
pufwifbm (1)? 2010/
ÄÄÄ

43 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 44


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

a&G;aumufyGJEidk if aH &;ESihf 21 &mpkwrd ;f nTwrf I


ÄÄÄ
'Drk dua&pDoufwHha&mifpOf (Democracy Spectrum) qkdaom tjrif
wrsKd;&So
d nf/ 'Drku
d a&pDwiG f ta&mifrsKd;pHk (tqifrh sKd;pH)k &So
d nfudk ñTe;f
vdkyHk&onf/ a&G;aumufyGJonf 'Drkdua&pDjzpfpOftwGuf r&Sdrjzpfqkdonf
ukdvnf; rnforl S rjiif;ay/ xkdYaMumifh a&G;aumufyJGreS forQ taumif;
qdak om t,ltqay:vmyHk&onf/ a&G;aumufyJGqdv k Qif wjym;om;jzpf
jzpf? ESpfjym;om;jzpfjzpf aumif;onf[k rsufpdrSdwfajymvmMuonf/
odkYaomf urÇmay:wGif ,if;t,ltqudk tmcHaeaomtjzpftysufrsm;
renf;ay/ *sKd;Zufpwmvif (Joseph Stalin) \ urÇmausmf pum;wcGef;
&Sdonf/

45 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

]a&G;aumufyrJG mS rJay;wJv
h al wGxuf? rJa&wGuw
f v
hJ al wGu tqH;k tjzwftc&m}
qkdaom pum;jzpfonf/
xdkYaMumifh a&G;aumufyGJ&Sd½HkESifhrNyD;/ a&G;aumufyGJonf vGwfvyf
NyD; w&m;rQwzdkYvdkonf[k ajymvmMuonf/ vGwfvyfNyD; w&m;rQwzdkY
&m tajccHtcsufwcsKdU&Sdonf/
(1) t&G,fa&mufolwkdif; rJay;ykdifcGifh? a&G;aumufyGJwGif
0if a&muf,SOfNydKifEdkifcGihf/
(2) vGwv f yfaom rD'D,mrsm;rS owif;tcsuftvufrsm;
&&SdcGifh/
(3) vGwfvyfpGm qE´xkwfazmfcGifh? pk½Hk;cGifh/
(4) vQKdU0SufrJay;pepfwGif rdrdoabmqE´twkdif; vGwfvyf
pGm rJxnfEh kdifjcif;/
(5) zdtm;ay; Ncdrf;ajcmuftusyfudkif? vSnfhzsm;cH&jcif;?
ravsmfMoZmoHk;jcif; tvsOf;r&Sd&/
(6) rJxnfhpOf? rJa&wGufpOf a&G;aumufyGJtmPmydkifrsm;\
ormorwfusrI/
(7) rJvdrf? rJckd;? rJ0,f? rJxyfjcif;wdkYrjzpfatmif Oya'jy
Xmef;xm;rI/
(8) bufrvku d faom a&G;aumufyaJG umfr&SiEf iS hf a&G;aumuf
yGJapmihfMunfha&;tzGJUrsm;xm;&Sdjcif;/

21 &mpk 'Drkdua&pDjzpfpOfwGif a&G;aumufyGJ&Sd½Hk? vGwfvyfw&m;rQ


w½HkESifh rNyD;ao;ay/ a&G;aumufyGJtNyD;wGif 'Drdkua&pDvu©Pmrsm;
ay:ayguf&efu ta&;BuD;vmonf/ a&G;aumufyGJxufyif ta&;BuD;yHk
ay:onf/
'Drkdua&pDpepf\ vu©Pmrsm;wGif ...
(1) vTwfawmfwdkY\ tm;aumif;rI
(2) w&m;olBuD;wdkY\ vGwfvyfrI

Beyond The Elections 46


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

(3) t*wdvkdufpm;rIrSuif;aom tpdk;&


(4) vGwfvyfaom rD'D,m
(5) &JtzGJY\ ajzmifhrwfrI
(6) yk*¾vduu@ tm;aumif;jcif;
(7) vlenf;pktcGifhta&;udk av;pm;jcif;
(8) vlxktajcjyKtzGJYtpnf;rsm;wnf&SdrI

xdkYaMumifh aumif;rGefaomtpdk;& (Good Governance) ay:ayguf


a&;onf a&G;aumufyGJ\ &nfrSef;csufjzpfNyD; ,if;tpdk;&onf 'Drkdua&pD
xGe;f um;a&;twGuf wm0ef,&l onf/ tjyeftvSet f aejzihf a&G;aumuf
yGJrS tpdk;&aumif;w&yf ray:aygufvQif 'Drkdua&pDjzpfpOftwGuf a&G;
aumufyGJ\tESpfom&vnf; ysufavonf/ txl;ojzifh rsufarSmuf
acwfwGif tmPm&Sifrsm;u uruxvkyfay;aom a&G;aumufyGJrsm;
onf þtrsKd;tpm;jzpfonf/ atmufygtwkdif; ESpfrsKd;awGY&onf/

(1) e*do
k ufq;kd &Snf tmPm&Sipf epfuyJ Edik if w
H umtjrifwiG f w&m;0if
rI&&ef a&G;aumufyJv G kyfay;jcif;/
(Legitimizing Autocratic Regimes)
þenf;wGif a&G;aumufyGJyHkrSef&Sdaomfvnf; e*dktajctae
u rajymif;ay/ Legitimizing Status Quo [koHk;onf/ Oyrm-
ZifbmabG (tmz&duwkduf) wGif ygwDpHpk epf tESpf (20)
MumusifhokH;cJhaomfvnf; rk*d gbD\ ZANU ygwDom tjrJEkdif
onf/ tDauGwkd&D,m*DeDwGifvnf; (1996? 2002? 2009)
a&G;aumufyGJwdkYwGif 1979 ckESpfuwnf;u tmPm&
or®w oDtdk'dk½dktdkAsef;onf rJ (97) &mckdifEIef;0ef;usifjzifh
tjrJEdkifonf/
twdkuftcHu a&G;aumufyGJudk oydwfarSmufjcif;? tmPm
&Sifbufu twkduftcHuzdk dESdyfjcif;? a&G;aumufyGJwGif rJu

47 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

vdrfusjcif;? wkdif;jynf t&if;tjrpf? EdkifiHykdifrD'D,mudk


pdwfBudKufjc,fvS,jf cif;rsm;udk jyKvkyo
f nf/

(2) tmPmodrf;Ny;D wufvmaom tpdk;&u a&G;aumufyJv


G kyfjyNyD; olwdkY
tkycf sKyrf u
I kd w&m;0ifatmifvyk jf cif;/
(Legitimizing Illegal Transitions of Power)

Oyrm - 2008 ckESpf wESpfwnf;rSmyif ppfwyftmPmodrf;rI


rsm;jzpfcJhaom tmz&duwkdufrS rm½l;wDeD;,m;? *DeD? rm'g
*wfpum? Edkuf*sm;EdkifiHrsm;jzpfonf/ ajrmufydkif;tmz&du
&Sd rm½l;wDeD;,m;wGif tmPmodrf;NyD; wESpfrjynfhcif a&G;
aumufyGJvkyfNyD; tmPmodrf;acgif;aqmifu a&G;aumufyGJ
rSm tEdkif&cJhonf/
tmz&du taemuftv,fydkif;u *ufbGef;qdkaom EdkifiH
wGif (42) ESpfMum tmPm&,lcJhaom tmPm&Sifor®w
tdkrmbGef*d k;aoqHk;NyD;aemuf ol\om;u OD;aqmifNyD;
rJvdrfrIrsm;? tMurf;zufrIrsm;pGmjzihf a&G;aumufyGJvkyfcJh
onf/ ,if;odYktajctaersKd;wGif a&G;aumufy&JG adS omfvnf;
ra0;aomtem*wfwGif 'Drkdua&pDa&mifjcnfudkjrif&rnf
[k rarQmfvifhEkdifacs/

a&G;aumufyGJESihfywfoufí ]usnfqHawGae&mrSm rJjym;awGudk tpm;


xk;d onf (Taking the Ballot over the Bullet) } [k uAsmqefqef wifpm;onf/
a&G;aumufyGJudk Nidrf;csrf;pGm toGiful;ajymif;a&;oauFwtjzpf wifpm;
vdkjcif;jzpfonf/
odkYaomf EdkifiHwumtzGJYtpnf;rsm;uvnf; tmPm&SifwdkYu ur
uxvkyf aoma&G;aumufyGJudk 'Dru kd a&pDoufwHa&mifpOfqkdaom tjrif?
'Drkdua&pD tqifhqifhjzpfay:jcif; (Democratization) tjrifwdkYjzifh tjyKoabm
csOf;uyfjcif;? a&G;aumufyGJtwGuf aiGaMu;ESifh tjcm;t&if;tjrpfrsm;udk

Beyond The Elections 48


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

axmufyhHjcif;rsKd;rvkyfay/ tu,fí tmPmodrf;rIjzpfonfh Edik fiHonf


a'owGif;EdkifirH sm;tzGJYwGif tzGJU0ifjzpfvQif tzGJY0iftjzpfuae qkdif;iHh
xm;jcif;? EkdifiHwumrS pD;yGm;a&;ydwfqkdYonfhenf;wdkYjzifh ta&;,lMu
onf/ tajymif;tvJxuf vlrkduftm;ay;jzpfrSmaocsmojzifh vufa&Smif
Mujcif;jzpfonf/
rwfv 24? 2010/

ukd;um; ...
Democracy and Election in Africa by Almami I. Cyllah (24 March 2010)

ÄÄÄ

49 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 50


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

y#dyu©tvGef a&G;aumufyGJ
ÄÄÄ
y#dyu©tvGef a&G;aumufyGJrsm;udpöonf ½IyfaxG;onf/ y#dyu©
ajz&Si;f a&;wGif a&G;aumufy\ JG toH;k usrIukd rSwfausmufwifMunfhaom
tcg tajzESpfrsKd;xGufvmonf/ Oyrmtaejzifh 2005 ckESpf? vkdufab;
&D;,m; (tmz&dutaemufykdif;) a&G;aumufyGJonf (46) ESpftwGif;
yxrqHk;usif;yaoma&G;aumufyGJjzpfNyD; vGwfvyfrQwjcif;ESifhtwl Nidrf;
csrf;a&;udk aqmifMuOf;cJo h nf/ odkYaomf 1992 ckEpS f? tef*dv k m (tmz&d
uawmifykid f;) a&G;aumufyGJonf jynfwGi;f ppf&yfpJ&ef &nf&, G fcJhaomf
vnf;a&G;aumufyGJaMumifhyif jynfwGif;ppfonf aemufxyf (10) ESpf
oufwrf;ydMk umcJhonf[kqkdonf/
2007 ckESpf? uifnm (tmz&duta&SUykdif;) a&G;aumufyGJwGif tm
Pm&or®wu rJvrd fojzifh or®wtjzpf usrf;opömusdefqkdonfh em&D
ydkif;twGif; t"du½kPf;jzpfNyD; vlaygif; (1ç500) aoqHk;? (3) odef;ausmf
tdk;ypftdrfypf jzpfcJh&onf/ tvm;wl 2008 ckEpS ?f ZifbmabGor®wa&G;
aumufyw JG iG f tmPm&or®w a&mbwf rl*gbD (Robert Mugabe) u yxr
tausmhwGif twdkut f cH armf*ef&Sef*½kdif; (Morgan Tsvangirai) udk½HI;oGm;&m
'kwdtausmhwGif aocsmaygufEkdifatmif twkduftcHawGudk ESdyfuGyfojzifh
vl (100) cefYaoNyD; axmifcsD tdk;ypftdrfypfxGufajy;cJh&onf/

à aq;aMumifah v;
y#dyu©tvGef a&G;aumufyGJrsm;udpu ö dk 2004 ckESpf? ukvor*¾
wuúodv k f\pmwrf;wckwGif oD;oefYtcef;wcef;taejzifh azmfjyxm;
onf/ tcsKyfrSm þodkYjzpfonf/
]]a&G;aumufwckwnf;ESifh euf½diI f;aomy#dyu©rsm;? txl;ojzihf
y#dyu©aMumifh temw&jzpfaeaom vlYtzGJUtpnf;wck\jyóemudk r
ajz&Sif;Edkifyg/ EdkifiHrsm;\tawGUtMuHKrsm;t& rwnfNidrfaom EdkifiHa&;

51 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

tajctaexJ a&G;aumufyGJqkdwmudk aemufxyfaygif;xnfhvkdufvQif


jyóemajyvnfroGm;bJ tMurf;zufrIrsm;ESifh xdef;r& odrf;r&jzpfrIrsm;
t&Sdef&&ef vrf;pjzpfomG ;Edkifygonf}}
2009 aqmif;OD;ayguf tmz*efepöwefa&G;aumufyGJonf teD;pyf
qHk;erlemwckjzpfonf/ tMurf;zufrIrsm;pGmjzpfchJNyD;? wwkdif;jynfvHk; ppf
ajrjyifjzpfvkeD;yg;tajctaea&mufcJo h nf/

à yHkoGef;avmif;aom tcsuf (3) csuf


y#dyu©tvGefa&G;aumufyGJonf tqkd;jzpfrnfvm;? taumif;jzpf
rnfvm;qko d nfukd tcsuf (3) csufu tqH;k tjzwfay;onf[k qko d nf/
(1) tcsed u f pd ö - a&G;aumufyu JG kd apmEkid o
f rQ apmapmvkyo f vm; (odYk r[kw)f
EkdifiHa&;jyóemrsm; wnfwnfNidrfNidrfjzpfonftxd a&TUxm;ovm;/
(2) a&G;aumufyu GJ d , f nf - b,folawG a&G;aumufyJG0ifovJ/ b,folawG
k x
u rJay;ovJ/ a&G;aumufyGJrSm b,fazmfjrLvm (enf;) udkoHk;ovJ/
(3) Edik if aH &;ygwrD sm; - y#dyu©tvGeaf &G;aumufyw GJ Gif t&yf buftzGJUtpnf;
rsm; tm;raumif;ao;ojzifh vlxkudkOD;aqmif&ef EkdifiHa&;ygwDrsm;onf
a&&Snf'Drkdu&ufwpfEdkifiHa&;jzpfpOftwGuf tc&m[kqko d nf/

à tajccHvt
kd yfcsuf (3) csuf
tcsdefudpöESihfywfoufí b,ftcsdefjzpfoifhonf[k oHrPdpnf;
rsOf; r&Sad omfvnf; a&G;aumufyJGpepfudkavhvmaom (International Foun-
dation for Election) u Eki
d fiHa&;tajctae wnfwnfNidrNf idrfjzpfNyD;aemuf
tenf;qH;k (2) ESpaf vmuf tcsde, f Nl yD;rS a&G;aumufyGv
J yk foihf onf[í
l
tMuHjyKonf/ trSefrSm tcsdefonf 'kwd,udpjö zpfNyD; a&G;aumufyGJrwkdif
cif tenf;qH;k vdt k yfcsuf (3) csufuakd xmufjyaompmwrf;wck Mo*kwf
vtwGif;uyif xGufcJhao;onf/
(1) vHkjcHKaomtajctaewGif t"duolykeftiftm;pktrsm;pk vuf
eufpGefYNyD; jzpf&rnf/ ppfwyfESifh&JwyfzGJY topfzGJYpnf;rI vHkavmufaom

Beyond The Elections 52


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

wkd;wufrI&Sd&rnf/
(2) a&G;aumufyGJ usif;y½HkrQr[kwf/ a&G;aumufyGJqkdif&m pDrHcefYcGJ
a&;ESifh qufoG,fa&;udpt ö 00 (Oyrm - rJpm&if; jyKpkjcif;? a&G;aumufyGJ
ynmay;rIrsm;) pepfwusjzpf&rnf/
(3) w&m;a&;pepfESifh &JtzGJYonf rJrormrIrsm;? a&G;aumufyGJ
qkdif&m tjiif;yGm;rIrsm;udk ukdifwG,af jz&Sif;Ekdifaom tajctae&Sd&rnf/
r[kwv f Qif twkdutf cHygwDrsm;ESifh rJqE´&Sifrsm;onf a&G;aumufyGJudk
r,HkMunfvQif t"du½kPf;udk OD;wnfapEkdifonf/

à 7^11 a&G;aumufyJG
rMumcif usif;yawmhrnfha&G;aumufyGJonf jynfwGif;ppfESifh
vlrsKd;a&;y#dyu© ed*Hk;csKyf&ef apwemaumif;ESihfjyKvkyfonfh a&G;aumufyGJ
r[kwfay/ tqdk;qHk;rSm 2008 zGJUpnf;yHkjzpfonf/ xdkxufydkqdk;&Gm;onf
rSm zGJYpnf;yHkt& Oya'jyKvTwfawmftoD;oD;wGif ppfom;u (4) yHk (1)
yHk [kqdkaomfvnf; MuHhzGHYygwDay:vmaomtcg t&yfom;ppfppfrsm; (4)
yHk (1) yHkom yg0ifcGifh&onfhvTwfawmfodkY ajymif;oGm;onf/ xkdodkYjzpf
atmif a&G;aumufyGJaumfr&SifEiS fh ppfaumifpD\ Oya'? enf;Oya'rsm;
oH;k í zefw;D vku d o f nf/ xdkYaMumifh 7^11 a&G;aumufyJGonf ppftmPm
&Sifpepfukd aeom;wusjzpfatmifvkyfrnfh a&G;aumufyGo J mjzpfonf/
a&G;aumufyGJeD;vmav EdkifiHa&;jyóemrsm;? wkdif;&if;om;vlrsKd;pk
jyóemrsm;? vufeufudkify#dyu©rsm; jyif;xefvmavjzpfonf/ a&G;
aumufyGJudk yHkazmfMurnfholrsm;wGif EkdifiHa&;t"duZmwfaumifrsm; ryg
0ifay/ 1990 jynfhESpfa&G;aumufyGJwGif tEkdif& trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJU
csKyf? &Srf;? &ckdif? rGef paomygwDwdkY ryg0ifay/
wdkif;&if;om;e,fajrrsm;wGif q,fpkESpfaygif;rsm;pGm wkdif;&if;om;
tcGifhta&;twGuf wpkdurf wfrwfBudK;yrf;vmMuaom u&if? &Srf;? &ckdif?
csif;? paom vufeufuikd t f iftm;pk w'gZifonf e,fpyfa'orsm;wGif
quf&daS eonf/ typft&yftzGJYrsm;wGif &Srf;jynfe,fwGif UWSA (]0} jynf

53 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

aoG;pnf;nDnw G af &;wyfrawmf)? rdik ;f vm;tzGYJ (txl;a'o-4)? SSA (&Srf;


jynfwyfrawmf) wyfr[m(1)? ucsifjynfe,fwGif KIA (ucsifvGwfvyf
a&;wyfrawmf)? rGefjynfe,fwGif NMSP (rGejf ynfopfygwD)? u&ifjynfe,f
wGif KNU-KNLA (Nidrf;csrf;a&;aumifp)D ? DKBA ('Drkdu&ufwpfu&ifA'k ¨bm
omwyfrawmf) tzGJYcGJ? pkpkaygif; (7) zGJU e,fapmihwf yfzYGJpnf;a&;udk vufr
cHao;ojzifh topfzGJYaom ppfwyfESifh&Judpö tajcwusrjzpfao;ay/

à rJ&SmyHkawmf
a&G;aumufyGJ&v'fudk vlxku yHkroGif;Edkifacs/ a&G;aumufyGJtvGef
tpdk;&tzGJYESifh vTwfawmfonf toihfxkyfydk;NyD;om;jzpfonf/ odkYaomf
rjzpfjzpfatmif taumiftxnfazmfay;&aom a&G;aumufyGJ tmPmykdif
tqifq h ifo h nf a&G;aumufyJG uvdeu f srIrsm;udk a&SmifvEJG ikd rf nf r[kw/f
xdkokdYjzpfvmvQif a&G;aumufyGJ tjiif;yGm;rIrsm;ESifh ywfoufí tmPm
ukefvTJxm;aom a&G;aumufyGJaumfr&Sifukd jynfou l tm;rudk;Ekdifovdk
ormorwfusaom cHk½Hk;wdkYvnf; &Sdrnfr[kwfay/
xdYkaMumifh a&G;aumufyNJG yD;vQif rJqE´&iS w f Ykdonf uk,d af y;xm;aom
rJ aysmufoGm;onfudk jyef&Sm&rnf/ aocsmonfu 2010 a&G;aumuf
yGJonf 1990 a&G;aumufyGJvdkrsKd;r[kwfay/ aqmif;yg;tpu Oyrmjzpf
aom 2005 vku d af b;&D;,m;a&G;aumufyv JG v
dk nf;rjzpfEikd af y/ xkYdaMumifh
1992 tef*dkvma&G;aumufyGJvkdvm;? 2007 ckESpf? uifnma&G;aumuf
yGJvkdvm; (odkYr[kwf) 2008 ckESpf? ZifbmabGa&G;aumufyGJvkd tmPmcGJ
a0a&;txd OD;wnfrvm;qdkonfrmS rJqE´&SifwdkYudk,w f kdif\ pdwfvIyf
&Sm;rItay:vnf; rlwnfonf/ a&G;aumufyGJudk yHkoGef;avmif;aomt
csuf (3) csufxJu a&G;aumufyGJZmwfaumifrsm;ESifh w&m;rQwaoma&G;
aumufyGJwckjzpfajrmufa&; apmihfMunfhaeaom jynfwGif;? jynfyrS tjcm;
ZmwfaumifwdkYtay:vnf; rlwnfonf/
pufwifbm 11? 2010/
ÄÄÄ

Beyond The Elections 54


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

(c) a&G;aumufyGJukd oydwfarSmufjcif;


ààà
oydwaf rSmuf&jcif; taMumif; (4) csuf
ààà
oydwaf rSmufjcif;ESihf tMuyftwnf;
ààà
a&G;aumufyGJ oydwaf rSmufjcif;ESihf 'Dru
dk a&pDtajymif;tvJ
(b*Fvm;a'h&SfrS oifcef;pm)

55 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 56


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

oydwfarSmuf&jcif; taMumif; (4) csuf


ÄÄÄ
urÇmay:u a&G;aumufyt JG m;vHk;onf ajcmufjypfuif;r[kwfay/
odkYaomf trsm;pkonf vlxq k E´ukd tenf;ESihftrsm; xif[yf&onfom
jzpfonf/ rMumcifuyif urÇmwvTm; 'Drkdua&pDysHUESYH a&;aqmif&u G af e
aom bufrvkduftzGJYtpnf; wck (National Democratic Institution) u
jrefrmjynfa&G;aumufyGJtcif;tusif;udk tuJjzwfjyvkduf&m a&G;aumuf
yGJtvGef aemifwufvmrnfhtpdk;&twGuf pOf;pm;p&may:vmonf/ vGef
cJhaom (25) twGif; a&G;aumufyGJaygif; (150) udk avhvma&;tzGJU
vTwfcaJh omfvnf; jrefrmjynfuakd wmh oydwaf rSmufrnf[k aMunmvdu k f
onf/ 2005 ckESpf? atmufwdkbmvuwnf; EdkifiHwuma&G;aumuf
yGJapmihfMunfha&;orm;rsm;twGuf y#dnmOfwckay:chJonf/ pmrsufESm
(15) rsufESmyg&SdNyD;? tydk'fcGJaygif; (24) ckyg0ifonf/
tykd'f (11) wGif 'Drkdua&pDrusaom a&G;aumufyGJwck? w&m;
0ifoGm;atmif (odkY) tvm;wl t"dyÜg,faygufoGm;EdkifvQif ,if;a&G;
aumufyGJrsKd;udk a&G;aumufyGJapmifhMunfha&;tzGJYrsm; rapvTwfoifhyg[k
twdtvif;ygonf/ wurÇmvHk;u 'Drkdua&pDysHUESHYa&;? 0g&ifo h bm&ifh
tzGJUrsm;\ oDvusifh0wfjzpfonf/ ukvor*¾ESifh tm&S? tmz&du?
Oa&myrS odum© &SdaomtzGYJ tpnf;aygif; (20) \y#dnmOfjzpfonf/ jref
rmjynfa&G;aumufyJGukd axmufuu G rf sm;pGmxJrS txufygwcsufwnf;
ESifh vHkavmufoGm;yHk&onf/

57 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

a&G;aumufyJGumv tenf;qH;k vdktyfcsuf (4) csufudk axmufjy


onf/
(1) Government Based on the will of the people
vlxkqE´udk tajccH (tajcjyK) tpdk;&/
ppftpdk;&\zGJUpnf;yHktajccHOya'onf ppfwyftmPmwnfjrJ&ef
a&;qGJxm;aom zGJYpnf;yHkjzpfaeonf/
(2) Basic Human Rights
tajccHvlYtcGifhta&;
Edik fiHwum vlYtcGiht f a&;aMunmpmwrf;t& vGwfvyfpGm qE´
xkwfazmfcGifh? vGwfvyfpGmpk½Hk;cGihf? toif;tyif;zGJYpnf;cGifhwdkYonf 'Drkdu
a&pDenf;us a&G;aumufyGJawGtwGuf r&Srd jzpfudpörsm;jzpfonf/ jrefrm
jynfwGif xdktcGifhta&;rsm;r&Sdacs/
(3) Freedom for stand for election
tjynfjynfqkdif&m jynfoal wGESihf Ekdiif Ha&;tcGit
fh a&; y#dnmOfwiG f
Edik if o
H m;rsm;onf a&G;aumufyGw J iG f 0ifa&muf,SOfNydKifEkdifaom tcGift h
a&; &Sd&rnf[kqdkxm;onf/
jrefrmjynfwGif a&G;aumufyGJüyg0if,SOfNydKifciG fhudk a&G;aumufyGJ
Oya't&a&m? twkdut f cHawGudk axmifoGi;f tusOf;csaomenf;ESifyh g
uefYowfxm;onf/
(4) Impartial election administration
bufrvkdufaom a&G;aumufyGJaumfr&Sif/
jrefrmjynfwGif a&G;aumufyGJaumfr&Sifudk AdkvfcsKyfrSL;BuD; oef;a&T
u cefYonf/
xdkYaMumifh jrefrmjynfa&G;aumufyGJonf EdkifiHwumpH\ajczsm;
udyk if rrDay/ zdwvf nf; rvmEdik af y/ a&G;aumufyuJG kd od'r¨d wifEikd [
f k
t aMumif;jyonf/ EdkifiHwumtzGJUtpnf;awGonf a0zefNyD;vQif
tMuHay; onf/ tay:rS (4) csufukd jyefvnfxif[yfxm;aom
(5) csufjzpfonf/

Beyond The Elections 58


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

(1) a':atmifqef;pkMunfEiS hf Edik if aH &;tusO;f om; tm;vH;k udv k TwNf y;D 'Dru
kd a&pD
toGiu f ;l ajymif;a&;twGuf tav;teuf awGq U akH qG;aEG;&ef/
(2) Edik if aH &;trIEiS hf rw&m;tusOf;cscx H m;&aom a':atmifqef;pkMunfEiS hf wkid ;f
&if;om;acgif;aqmifrsm;tm;vHk;udk a&G;aumufyw JG iG f yg0ifciG jhf yK&ef/
(3) jynforl sm;udk a&G;aumufyEJG iS x hf u dk wf efaomtcGit fh a&;awG? Edik if aH &;tcGihf
ta&;awGay;&ef? vGwv f yfpmG qE´xw k af zmfciG ?hf pk½;kH cGi?fh toif;tyif;zGpUJ nf;cGirfh sm;
ay;&ef/
(4) zGUJpnf;yHt k ajccHOya'xJwiG f ppfwyftcef;ESiyhf wfoufonfh wkid f;&if;om;
tcGit hf a&;rsm;ESiyhf wfoufonfh rrQwonfrsm;udk jyefjyifay;&ef/
(5) a&G;aumufyGJOya'rsm;? vkyx f ;kH vkyef nf;rsm;udk jyefvnfo;kH oyfNy;D ygwrD sm;udk
vHak vmufaom tcsed af y;&ef? a&G;aumufyaJG umfr&Siu f v kd nf; twku d tf cHrsm;\
tMuHÓPfrsm;,lNy;D cef&Y ef/

NyD;rS jynfwGif;jynfyu a&G;aumufyGJapmifhMunfha&;tzGJYrsm;udk


avhvmckdif;NyD; a&G;aumufyvGJ kyfief;pOftay: ,HMk unfrw
I ;kd atmifvkyfoihf
onf[k tMuHjyKonf/
,if;okdYtMuHjyKcsufonf ,leDAmq,fpHjzpfojzihf ppftpdk;&u
xnfhrpOf;pm;vQif aemifwufvmrnfhtpd;k &udk a&G;aumufyGJu od'd¨r
wifEdkifay/ EdkifiHwumwGif rsufESmr&Edkifay/
Mo*kwf 10? 2010/
ÄÄÄ
ukd;um; ...
Burma’s 2010 Electoral Framework: Fundamentally Undemocratic

A Legal and Human Rights Analysis by National Democratic Institute,

August 2010.

59 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 60


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

oydwfarSmufjcif;ESifh tusyftwnf;
ÄÄÄ

EdkifiHa&;ygwDwck a&G;aumufyGJudkoydwfarSmufjcif; (0g) a&G;


aumufyGJr0ifjcif;rSm tEå&m,fcHwGif;0txd xdk;0ifpGefYpm;&onfhtvkyf
(Brinkmanship) jzpfonf/ yxrwcsufrSm a&G;aumufyGJvrf;aMumif;u
aoGznfojzihf EdkifiHa&;½Icif;rSae wjznf;jznf; aysmufuG,fomG ;Edkifonfh
tEå&m,f&Sdonf/ jrefrmjynfwGif ppftpdk;&\ a&G;aumufyGJOya't&
ygwDwck w&m;0ifwnf&SdvdkvQif a&G;aumufyGJ0if&rnf/ xdkYaMumifh rw
&m;onfha&G;aumufyGJudk 0ifrvm;? ygwDtzsufcHrvm;? tusyftwnf;
ESifh MuHK&onf/ 'kwd,tcuftcJrmS tusyfwnf;awGUvQif ygwDuGJrnfh
tEå&m,fjzpfonf/ wwd,wcsufrSm NydKifbufudk ydkNyD;tEdkif&atmif
vrf;zGihfay;&ma&mufonf/ þudpöonf a&G;aumufyGJudpjö zpfNyD; a&G;
aumufyGJudk oydwfarSmufxm;ojzihf pOf;pm;&efrvdkawmhay/
teft,fvf'Donf yxrESifh'kw, d jyóem (2) &yfpvHk;udk atmif
jrifpGm ausmfvTm;Ekdifonf/

(1) ygwDw&m;0if wnf&SdcGifhr&Sdawmhaomfvnf; ygwDonf vuf


awGY wnf&dSaeao;onf/ (ygwD0iftrsm;pk\axmufcrH ?I rD'D,m
ESifh EdkifiHwumtjrifudkMunfhí qHk;jzwfjcif;jzpfonf/ jrefrmjynf
olvlxkaxmufcHrIonf vufqkyfvufukdifjy&ef cufonf/ t
jcm;wbufwGif ppftpd;k &u twif;tusyfvkyfvQif tajctae
ajymif;oGm;Ekdifao;onfh jzpfEkdifacsudk rarhoifhyg)/

(2) ygwDESpfjcrf;uGJaomfvnf; topfay:onfhtjcrf;onf ygwD


0iftrsm;pk\axmufcHrI r&ay/ xkdESpfckudk ausmfvTm;Edkifjcif;onf

61 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

e*dktajctaeudk qufxdef;xm;Ekdifjcif; (status quo) omjzpfonf/


ygwDtwGuf tcif;tusif;opfjzpfaomfvnf; EdkifiHa&;topf jzpf
xGef;rIr[kwfay/ topfjzpfxeG f;rIonf wwd,ar;cGef;jzpfonfh
bmqufvyk rf vJ? b,fvq kd ufvyk rf vJqo dk nfh ar;cGe;f wGiw
f nf
&Sdonf/ pdefac:onfhar;cGe;f jzpfonf/

a&G;aumufyJGoydwfarSmufjcif;onf Edkiif HwumwGiv f nf; aemuf


ydkif; tawGU&rsm;vmonfhoabm&Sdonf/ acwfrDaeqJ[k qkdvkd&if;jzpf
onf/
okawoeppfwrf;rsm;t& wurÇmvHk;wGif 1989 ckESpfu a&G;
aumufyJGoydwfarSmufonfhta&twGuf (4) &mckdifEIef;om&SdcJh&mrS 2002
ckESpfta&mufwGif (15) &mckid fEIef;txd wufoGm;onf/ 1995 ckESpfu
ae 2005 ckESp?f q,fpkwESpfcktwGif; ESpfpOf ysrf;rQa&G;aumufyGJ (10)
ckonf oydwfarSmufjcif;ESihf MuHKae&onfhoabmjzpfonf/
a&G;aumufyGJjzpfpOfudk r,HkMunfojzihf rw&m;onfha&G;aumufyGJ
w&m;r0ifapvdkojzihf 0ifrNydKifonfhoabmjzpfonf/,if;wGif major
boycott (ygwDBuD;awG oydwfarSmufjcif;)? minor boycott (ygwDi,fawG

oydwfarSmufjcif;) [k cGJxm;onf/ teft,fvf'Du oydwfarSmufjcif;


udk major boycott trsKd;tpm;jzpfonf/ odkYaomf (2) enf;pvHk; atmifyGJ
&rnf[k tmrrcHEdkifay (zJpum;ESifhqkdvQif (16) yGifhESifh owfxm;onf
ESihf EIdi;f onf)/ xkad Mumifh ynm&yf½Iaxmifu
h a&G;aumufyo JG ydwaf rSmuf
jcif;udk recommend ray;ay/ odkYaomf atmifyGJrcHEkdif[kvnf; uHaouHr
rajymay/ ygwDawG\ vlxkpkpnf;EkdifrIt&nftcsif;ESifh w&m;½H;k wdYk \
ormorwfusrItay: rlwnfonf/ jrefrmjynfwGif w&m;a&;r@dKifudk
vnf; tm;rudk;Ekdifay/
oydwfarSmufonfhtcg enf; (2) enf;jzifh atmifyGJcHavh&Sdonf[k
oDtkd&Dxkwfonf/ yxrenf;rSm zGJYpnf;yHktajccHOya'ygtcsufudk toHk;
csNyD; oydwfarSmufjcif;jzpfonf/ jrefrmjynfwGif 2008 zGJYpnf;yHkonf

Beyond The Elections 62


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

a&G;aumufyGNJ yD;rS twnfjzpfvmrnf/ xdkaMumifh þenf;udk pOf;pm;&ef


rvdkay/ xdak Mumifh ygwDudk axmufcHonfv h lxktiftm;udkokH;NyD; vlxk
qE´jyyGJrsm;jzifh a&G;aumufyGJudk? &v'fudk ysufatmifzsufonfhenf;om
usefonf/ vufawGUvnf; þenf;jzifah tmifycJG cH o hJ nfo h m"u &Sod nf/
b*Fvm;a'h&Sf (1996)? yD½l; (awmiftar&dutaemufydik ;f ) (2000-2001)?
xkdif; (2006-2007) wdkYwGifjzpfcJhonf/ rJay;olta&twGuf (turnout)
enf;oGm;½Hkjzifh a&G;aumufyGJ&v'fudk ysufjy,foGm;atmif vufawGU
rvkyfEdik fay (,if;udk tedrfhqHk;&nfrSe;f csuftjzpfomxm;oifhonf)/
vrf;ay:xGuf qE´jyonfhenf;wGifvnf; vufawGYjyóemESpf
&yfay:Edik fonf/ vlxku vrf;ay:xGu&f o J vm;? vrf;ay:xGuv f mvQif
ppfwyfu NzdKcGi;f NyD; aemufwBudrf tmPmodrf;rnft h EÅ&m,fudk ausmf
vTm;Edkifrvm;/ þESpfcsufjzpfonf/
vufawGYwGif EdkifiHa&;t"duOD;aqmifygwD tJeft,fvf'Du yxr
ydkif;jzpfaom (status quo) udk xdef;xm;Ekdifaomfvnf; 'kwd,ykdif;uom
jrefrmjynfEdkifiHa&;'&mrm\ tajz (end game) jzpfonf/ xdkYaMumifh
vGefcJah omESpf (20) twkdif; ygwDtDvpfawG\ tpnf;ta0;uae aMu
nmcsufxw k f½v
kH rf;a[mif;udk rvku d fEkdiaf y/ wdu
k yf v JG rf;aMumif;udk a&G;
xm;NyD;jzpfojzihf oHwrefqef&ef? qifajcay;&ef tajctaeray;awmh
ay/ tcsdefqGJaevQif oydwfarSmufygwDwdkY MuHK&avh&Sdonfh EdkifiHa&;
½Icif;uae wjznf;jznf; aysmufu, G of mG ;Edik o
f nft
h Eå&m,fMuHKEdik of nf/
Mo*kwf 10? 2010/
ÄÄÄ

ukd;um; ...
Threaten but Participate:

why election boycott are a bad idea

(Foreign Policy, Number 19, March 2010)

63 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 64


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

a&G;aumufyGJoydwfarSmufjcif;ESifh 'Drkdua&pDtajymif;tvJ
(b*Fvm;a'h&SfrS oifcef;pm)
ÄÄÄ

'Drukd a&pDtajymif;tvJwiG f enf;emtrsKd;rsKd; &SdEidk faomfvnf; rnf


onfhtajymif;tvJrqdk atmufygESpfcsufatmufrS ajy;rvGwfEdkifay/
1/ wnfqJOya'udk jyKjyifajymif;vJjcif;/
2/ Oya'udk MuyfMuyfrwfrwf vkdufemvmjcif;[lí jzpfonf/
xk½d IUaxmifrSMunfhvQif a&G;aumufyo GJ ydwEf Sifh 'Dru
kd a&pDtajymif;
tvJonf wkduf½kduftcsKd;usaeonfudk awGU&onf/ txl;ojzifh xkd
tajymif;tvJonf ar*smbGdKif;aumuf[ak c:onfh twdkuftcHygwDt
BuD;wdkYarSmufaomoydwfESifh oufqkdifonf/
oydwjf zifh jynfwGi;f ? jynfyrS axmufcHrIudk&,lNyD; zdtm;ay;onfh
enf;? tmPmvuf&Sdtpdk;&udk jzKwfcsEkdifavmufaom oydwfpHkoyl kefx
enf;jzifh zdtm;ay;aomtcg tpdk;&bufu txufygtajymif;tvJ
ESpfrsKd;teuf wrsKd;udkjzpfap? ESpfrsKd;pvHk;udkjzpfap rjzpfrae vkyfay;vm&
onf/ 'kwd,enf;onf tajymif;tvJudk ydkodom? tvQiftjref jrif&
onfhenf;jzpfonf/ tavQmftpm;BuD;onf/
a&&Sno f abmaqmifaom 'Dru kd &ufwpftajymif;tvJwiG f wnf

65 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

qJOya'udk jyKjyifajymif;vJjcif;? EdkifiHa&;ygwDwcsKdUudk ydwfyifxm;jcif;?


ygwDacgif;aqmifrsm;udk a&G;aumufyGJ0ifcGifhr&atmif ydwfyifxm;jcif;
ponfwdkY ½kwfodrf;ay;jcif;? w&m;rQwaom a&G;aumufyGJaumfr&Sif?
bufrvkdu?f Mum;jzwftpdk;&jzifh a&G;aumufyGJusif;yjcif;rsKd;wdkY jzpfonf/
wnfqJOya'udk vdkufemjcif;rSm a'otzGJUtpnf;? EdkifiHwumESifh
tvSL&SifEkdifiHrsm;\ zdtm;aMumifh a&G;aumufyGJwGif EkdifiHwuma&G;
aumufyaJG vhvma&;tzGUJ rsm;udk zdwaf c:jcif;jzifjh zpfonf/ xdt k zGUJ rsm;onf
ae&mtESHYra&mufEkdifonfhwkdif? avhvmcGifh&onfhae&mwGif Oya'ESifh nD?
rnDudk tuJcwfEdkifMuonf/
jrefrmjynfupd w ö iG f ESprf sKd;pvH;k vdt
k yfaeonf/ rw&m;onfh wnf
qJ rw&m;Oya'wcsKdUudk t&ifajymif;vJ&efjzpfNyD;? EdkifiHwum a&G;
aumufyGOJ ya'rsm;udkzdwaf c:jcif;onf 'kwd,udpjö zpf&rnf/ twkduf
tcHygwD (tJeft,f'D) a&G;aumufyGJr0ifjcif;ESifh EdkifiHwum a&G;aumuf
yGJapmihfMunfha&;tzGJUrsm; zdwfvnf; rvmEdkif[kqkdj cif;rSm wnfqJ
rw&m;onfhOya'u taMumif;&if;jzpfaeonf/
a&G;aumufyo JG ydwEf iS hfqufpyfaom 'Drdku&ufwpftajymif;tvJ
rSm zdtm;twdrfteuftay:rlwnfNyD; tqihfqifhjzpfay:jcif; jzpfonf/
rnfonfhtcsdefjzpf&rnf[k tcsdeu f kd abmifowfrxm;aomfvnf; oydwf
arSmufaom ygwD\ EdkifiHa&;&Sifoefae&efrSm ta&;tBuD;qHk;udpjö zpf
onf/ 1983 *sarum (ajrmuftar&du) a&G;aumufyJGukd twdu k tf cHu
oydwfarSmufaomtcg oydwfarSmuf&onfhtaMumif;udk vlxpk ak 0;yGrJ sm;
jzifh &Si;f vif;cJhonf/ a&G;aumufyGJNyD;aomfvnf; &Sif;vif;yGJrsm; qufvkyf
aecJo h nf/ xked nf;jzifh vTwaf wmfwiG f ae&mr&Sdaomfvnf; vlxak xmuf
cHrIESifh EdkifiHa&;&Sifoefaeatmif aqmif&GufchJonf/ vuf&Sd tJeft,f'D\
vlxk&Sif;vif;yJGrsm;ESihfwlonf/
2000 ckESpf? twkduftcHu oydwfarSmufxm;aom tmbdkifZm*sef
a&G;aumufyGJtNyD;wGif a&G;aumufyGJ&v'fudk rauseyfonfh vlwaomif;
cGJonf NrdKUawmfwGif qE´jyovkd? tao;pm;qE´jyrIrsm;vnf; NrdKUBuD;

Beyond The Elections 66


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

NrdKUi,frsm;wGifysHUESHYcJhojzifh tpdk;&u 'Drkdu&ufwpftajymif;tvJ rsm;pGm


vkyfay;cJh&onf/ 1997 ckESpf tif'dkeD;&Sm;a&G;aumufyGJoydwfonf us,f
jyefYaomtMurf;zufrIrsm;jcH&HvQuf tmPm&Sif ql[mwkdudkjzKwfcsNyD; BuD;
rm;aom'Drkdua&pDtajymif;tvJrsm;pGm jzpfay:cJhonf/
b*Fvm;a'h&fS t0grdvyd gwD (Awami League) \ a&G;aumufyGJoydwf
onf tcufcJqHk;ESifh tatmifjrifqk;H [k rSwfwrf;wifxu kd fonf/ yxr
twkdut f cH t0grdvdygwDonf a&G ;aumufyGJw&m;rQwa&;twGuf
awmif;qkd&m ratmifjrifojzifh a&G;aumufyGrJ 0ifbJ? taxGaxGoydwf
azmfcJhonf/ zGJUpnf;yHkt& tmPm&ygwDu (3) vtvdkwGif &mxl;rS
qif;NyD;? vGwfvyfaom Mum;jzwftpd;k &jzifh a&G;aumufyGJusif;y&efjzpf
aomfvnf; tmPm&ygwDu Mum;jzwftpdk;&ESifh a&G;aumufyGJaumfr&Sif
wGif olYvlrsm;jzpf&ef (2) ESpfBudKNyD; twdkuftcH oydwfarSmufaom
ygvDrefwGif zGJUpnf;yHktajccHOya'udk jyifqifcJhonf/ twdkuftcH t0g
rdvyd gwDEiS fh wjcm;ygwDi,fwYkdu a&G;aumufyGJudk oydwfarSmufMuonf/
rSwfyHkwifxm;aom vTwfawmfudk,fpm;vS,faygif; (2370) u a&G;
aumufyGJr0if&ef qHk;jzwfMuonf/ vTwfawmfuk, d fpm;vS,t f m;vH;k \
(60) &mckdifEIef; jzpfonf/ wEdkifiHvHk; qE´jyyGJrsm;azmfcJhNyD; 2006 ESpf
vnfydkif;wGif wjynfvHk;tESHY ysHUESHYaeonf/ vlaygif; (224) OD;aoqHk;NyD;?
(13000) ausmf 'Pf&m&onf/ tmPm&ygwD\vkyf&yfu rw&m;
rSef;ay:vGifvGe;f ojzifh jynfwGif;rS vGwfvyfaoma&G;aumufyGJ apmihf
Munfha&;tzGJU (30) ausmf? EkdifiHwuma&G;aumufyGJapmifhMunfha&;tzGJU
(National Democratic Institute - NDI)? tkdiftm&ftkdif (International Republican
Institute-IRI) wdkYuvnf; olwdkYtzGJU0ifrsm;udk a&G;aumufyGJapmihfMunfh

ckdif;awmhrnfr[kwf[k xkwfjyefcJhonf/ ukvor*¾uvnf; b*Fvm;


a'h&Sf\ vuf&SdEkdifiHa&;tusyftwnf;onf a&G;aumufyGJ&v'f w&m;
0ifrt I wGuf qkd;qkd;&Gm;&Gm; xdcku d v
f drfhrnf[kqkdonf/ a&G;aumufyGJt
axmuftyHhay;a&; tpDtpOftm;vHk;udk ½kyfodrf;vkdufonf/ a&G;aumuf
yGJudk 2007 Zefe0g&DwGif usif;y&efpDpOfxm;aomfvnf; qE´jyyGJrsm;

67 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

aMumifh rusif;yEkdifawmhay/ Mum;jzwftpdk;&u tBuD;tuJrsm; w


a,mufNyD; wa,muf EIwfxGuf&NyD; aemufqHk; ppfwyfausmaxmuf
aemufcH Mum;jzwftpdk;&opfwufvmonf/ wwkdif;jynfvHk; ta&;ay:
tajctaeatmuf a&mufoGm;cJhonf/
ta&;ay:tajctaeatmufwiG f rD'D,mvGwfvyfciG fhrsm; uefYowf
cH&onf/ EdkifiHa&;vIyf&Sm;cGifhrsm; r&½Hkomru? t"duygwD ESpf&yfp
vH;k rS trsKd;orD;acgif;aqmif ESpfO;D pvHk;udkzrf;xm;NyD; Mum;jzwftpdk;&
opfu [dkEpS af ,mufryg (Minus Two Formula) ay:vpDjzifh EkdifiHa&;ygwDrsm;udk
nd§EIdif;aomfvnf; EkdifiHa&;ygwDrsm;u vufrcHbJ? acgif;aqmifrsm;
rvTwfay;vQif a&G;aumufyJGr0if[q k dkum qufwif;cHaeonf/ t"du
ygwDBuD;ESpf&yfrygaom a&G;aumufyGJuvnf; Edik fiHwumudk w&m;0if
rIjyo&ef cufcJonf/ aemufqHk;wGif ppfwyfausmaxmufaemufcH Mum;
jzwftpdk;&u EdkifiHa&;acgif;aqmifrsm;udk jyefvTwfay;? a&G;aumufyGJ
0ifcGifh ydwfyifxm;onfrsm;udk ½kyfodrf;ay;NyD;? 2008 ESpfukefwGif vGwf
vyfrQwaom a&G;aumufyJGudk usif;yay;cJhonf/ a&G;aumufyGJwiG f t
wkduftcH t0grdvdygwDu wcJeuftEdkif&cJhonf/
w&m;aomatmifyGJonfvnf; olYtvdkvdk a&mufrvmzl;ay/ b*F
vm;a'h&fStwku d ftcH\ a&G;aumufyGJoydwfrS 'Drkdua&pDtajymif;tvJ
odkYoGm;&mvrf;wGif taysmhpm; ppfwyftmPmodrf;rIjzifh MuKHcJh&ao;
onf/ ygwDacgif;aqmifudk tusOf;csNyD;? acgif;aqmifrygbJ a&G;aumuf
yG0J if&ef odrf;oGif;cHcJh&onf/ odkYaomf t0grdvdygwDonf udk,fct H m;
aumif;aumif;? r[mrdwfygwDwdkY\nDnGwfrI? jynfol\ axmufcHrIjzifh
tcuftcJtm;vH;k udkausmfvmT ;jyD; atmifyGJ&cJhonf/ tem*wf b*Fvm;
a'h&Sf Ekid fiHa&;,Ofaus;rItwGuf aumif;aomtarGudkay;vku d fEdkifonf
[k qkd&rnf/ b*Fvm;a'h&SfwGif rw&m;rIwdkY aemufxyfae&m&Sdawmhrnf
r[kwfay/
pufwifbm 30? 2010/
ÄÄÄ

Beyond The Elections 68


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

(*) oifcef;pm

ààà
tif'kdeD;&Sm;'Drkdua&pDc&D;ukd jrefrmhEkdifiHa&;ay:wifMunfhjcif;
ààà
xkid ;f tMuyftwnf;ukd ausmv f Geí
f
ààà
'kwd,wef;pm;twku d t f cH
ààà
ppfwyftmPmodrf;jcif;ukd wjcm;½IUaxmifhrSMunfhjcif;
ààà
ZifbmabGvrf;aMumif;
ààà
ajrmufukd&D;,m; ypöKyÜef? jrefrmjynftem*wf

69 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 70


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

tif'kdeD;&Sm;'Drkdua&pDc&D;ukd jrefrmhEkdifiHa&;ay:wifMunfhjcif;
ÄÄÄ
jrefrmjynfolwkdY\ 'Drkdua&pDÓPf&nfonf tif'dkeD;&Sm;jynfol
awGxuf (10) ESpfwdwd apmonf/ odkYaomf jrefrmppfwyf\ 'Drkdua&
pDÓPf&nfonf tif'dkeD;&Sm;ppfwyfxuf tESpf (50) eD;yg; aemufus
aeonf/ jrefrmppfwyfonf tif'kdeD;&Sm;ppfwyfu trdIufawmif;xJ
xnfhvdkufNyD;jzpfaom ql[mwkdacwf (1967-1998) qDudk ,ckrS jyef
oGm;aeaomaMumifhjzpfonf/
rMumcifuyif ql[mwkdacwfu ppfom;BuD;wa,muf\ 0efcH
csufudk zwfvdkuf&onf/ tif'dkeD;&Sm;or®w qlpDvdkbefbrf; ,l'kd,dkEkd
uk,d fwdki0f efcHcsufjzpfonf/ ql[mwkad cwfu wkid f;jynfrmS wnfNidrNf yD;
pD;yGm;a&;vnf; wkd;wufaeonfhtwGuf pD;yGm;a&;wkd;wufrIESihf 'Drdku
a&pD b,f'if;udka&G;rvJ[k pOf;pm;NyD; pD;yGm;a&;wkd;wufrIudk a&G;cJhonf
[k0efcHonf/ xkdtcsdefu 'Drkdua&pDonf tif'dkeD;&Sm;,Ofaus;rIESifh r
oifhawmfbl;[k ,HkMunfchJonf[kqdkonf/

71 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

wu,fwrf; ql[mwdkacwfudkvnf; (2) ykdif;cGJNyD; avhvmMu


onf/ 1980 rwkdifcifESifh 1980 aemufykdif;tajctaerSm ajymif;jyefjzpf
onf/ urÇmwGif 1990 rwkdifcifu ppfat;umvjzpfNyD; ppftmPm&Sif
rsm;\ acwfjzpfonf/ jrefrmjynfwGif OD;ae0if;\ rqvacwfay:cJh
onf/ odkYaomf ql[mwdkacwfyxrykdif; 1980 rwdkifcifESihf rqvacwf
rSm toGio f @meft&omwlNyD; tESpfom&t&rwlay/ tif'kde;D &Sm;wGif
EdkifiHpD;yGm;a&;rSm t&if;&SifpD;yGm;a&;pepfESifh tpdk;&0ifpGurf I aygif;pyf
onfhyHkpjH zifh wkid f;jynfpD;yGm;a&;aumif;cJo h nf/ ppfat;acwfjzpfojzifh
tar&duefausmaxmufaemufcv H nf; &Sad eonf/ odkYaomf 1980 aemuf
ydkif;wGif ql[mwdt k mPm&Sifvnf; jrefrmjynfu OD;ae0if; tmPm&Sif
uJhokdYjzpfvmNyD; ppfat;vGefacwf 'Drkdua&pDvIdif;? 1997 tm&SpD;yGm;
ysufuyfaMumifh ed*Hk;csKyfchJ&onf/
jrefrmEdkifiHESifh tif'dkeD;&Sm;orkdif;wGif wlaomtcsufrsm;pGm&Sdonf/
udkvdkeDb0rS 1948 ESifh 1950 wdkYwGif vTwfvyfa&;&vmjcif;? vGwf
vyfa&;tNyD; ygvDref'Drkdua&pDpepf cPomcHNyD; wygwDpepfqDudkul;
ajymif;oGm;jcif;? ppfwyf\ jzwfoef;rIorkdif;aemufcHESifh pdwfaepdwf
xm; ... pojzifh wlaomtcsuf rsm;pGm&Sdonf/ odkYaomf tif'kdeD;&Sm;\
ql[mwdkvGefacwfonf (10) ESpftwGif; 'Drkdua&pDpepfqDudk ckefysHausmf
vTm;cJhaomacwfjzpfNyD; jrefrmjynf\ OD;ae0if;vGefacwfonf oef;a&T
tmPm&SifpepfESifh MuHKvkduf&onf/ ql[mwdkudkqufcHaom [mbDbD
onfyif yg&m'kdif;topf[kaMunmNyD; tajymif;tvJrsm;pGm vkyfcJhonf/
þt&Sdefudk olYaemufydkif; or®wrsm;jzpfaom tufA'l&mref0g[pf? ar*g
0g'Dqu l mEdyk x
l &D? qlpv D kd brfbef;,l', kd Ekd w
dk Ykd qufvufo,faqmifNyD;
'Drkdua&pDvrf;aMumif;ay: a&mufcJhjcif;jzpfonf/
tif'dkeD;&Sm;tajymif;tvJumv 1998-2001 twGif; ta&;BuD;
aom tajymif;tvJwcsKdUudkMunfhvQif atmufygtwkdif;awGU&onf/

1/ 1999 a&G;aumufyGJupNyD; ppfwyfu Mum;aeNyD; a&G;aumuf

Beyond The Elections 72


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

yGJrSm jynfolrsm;\yg0ifrIudk zGihaf y;cJhjcif;/

2/ tpdk;&trIxrf;rsm;udk *dkumygwDtjyif b,fygwDjzpfjzpf BudKuf


&ma&G;cGifjh yKcJhjcif;/

3/ or®woufwrf;udk (5) ESpfoufwrf; (2) Budrf? pkpkaygif;


(10) ESpftjzpf owfrSwfcJhjcif;/

4/ zGJYpnf;yHkudkjyifNyD; or®wtmPmudk uefYowfchJjcif;/ (or®w


0g[pfvufxufrmS or®wu ygwDrsm;rSwufvmaom 0efBuD;rsm;
udk jzKwf&efBudK;pm;aomtcgrSm t,HktMunfr&SdtqkdwifN yD;
or®wukdjzKwfcsonftxd vkyfEdkifchJonf/)

5/ ppfOD;pD;csKyf 0&efwdkudk,fwkdifu zGJYpnf;yHkt& rm&S,favmay;


xm;onfudk roHk;chJjcif;/ (ta&SUwDarmudpEö Sifh wjcm;vlYtcGifht
a&;csKd;azmufrIrsm;wGif ppfwyfemrnfysufojzifh odu©mqnf&ef
BudK;yrf;jcif;[k wcsKdUu wGufqonf)/

6/ ygvDreftwGif;u pkpkaygif; (500) wGif e*dk ppfom;trwf


(75) a,mufrS (38) a,mufodkY avQmhcsEkdifNyD; a'oEÅ&tkyfcsKyf
a&;rSmvnf; e*dk (5) yHkwyHkrS (10) yHkwyHktxd avQmhcsEdkifcJhjcif;
(ql[mwdkacwf 1973 wGif tpdk;&tzGJU (3) yHk (1) yHkudk ppfbuf
ucefYxm;NyD; a'oEÅ&tkyfcsKyfa&;wGif ppfbufu (3) yHk (2) yHk
&SdcJhonf/ 1995 ta&mufwGif (4) yHk (1) yHkESihf (40) &mckdifEIef;
usqif;oGm;onf/ ql[mwkdwdkY vkyfazmfudkifzufrsKd;qufrsm;
toufBuD;oGm;onfu taMumif;&if;[k qkdonf)/

7/ umuG,fa&;0efBuD;udk ppfbuf0efBuD;tpm; t&yfbuf0ef

73 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

BuD;ESifh tpm;xdk;EdkifcJhjcif;/ t&yfbuftzGJUtpnf;rsm;rS yk*K¾ dvf


rsm;ukd tpdk;&tzGJY0efBuD;rsm;tjzpf cefYtyfcJhjcif;/

8/ 2001- 2002 zGJUpnf;yHktajccHOya'tajymif;tvJwGif or®w


ESifh'kor®wudk vTwfawmfura&G;awmhbJ vlxku wkdu½f kdufa&G;
cs,fonfhpepfukd ajymif;vJvkdufjcif;ESifh zGJYpnf;yHktajccHOya'qkdif
&mw&m;½Hk;ukd tmPmtyfESif;NyD; w&m;Oya'pd;k rdk;rIudk xlaxmif
vkdufEdkifjcif;/

9 / ppfwyfESifh &JtzGJUudk woD;wjcm;pD wm0efcGJvkdufEdkifjcif;/

10/ ppfwyftmPmudk uefYowfvku d jf cif;/ (1999 wGif ppfOD;pD;


csKyf 0&efwku
d ta&;ay:tajctaerSm ppfwyfukd tmPmukefvTJ
ay;&ef vTwfawmfokdY rlMurf;wifonfhtcgrSm vTwfawmfuvuf
rcHbJ? t&yfbuf ta&;ay:tajctaeumvudk (3) v? ppfbuf
ta&;ay:tajctaeumvukdvnf; (6) vom cGifjh yKNyD;? ta&;
ay:tajctaeumv t&yfom;tcGifhta&;rsm;ukdvnf; tmrcH
aomOya'ESifh tpm;xdk;cJhonf/)

tif'dkeD;&Sm; toGiful;ajymif;a&;umv ppfbufoabmxm;ESifh


ywfoufí tjrif (2) rsKd;&Sdonf/ wrsKd;rSm ,l'dk,dkEkduJhodkY ppfbufrS
yk*¾dKvfrsm;\tjrifjzpfonf/ ppfwyfacgif;aqmifydik f;u 2008 ckEpS fu
wnf;u tajymif;tvJvky&f ef pdwfyikd ;f jzwfco
hJ nfqadk om tjrifjzpfonf/
0&efwdk ppfOD;pD;csKyfb0wGif tmPmodrf;&ef tcGifhtvrf;ay:aomfjim;
roHk;cJh[k qkdonf/ or®w0g[pfvufxufwGifvnf; ta&;ay:tajc
taeaMunm&ef trdefYay;aomfjim; t"duwm0ef&Sdonfh ,l'dk,dkEkdu
trdefYudkzDqefNyD; &mxl;tjyKwfcHcJhonf/ aemuftjrifwckrSm 1998 Edk0if
bmta&;tcif;aemufydkif;wGif ppfwyfudk,w f kid fu emrnfysufrIrsm;udk

Beyond The Elections 74


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

tzwfq,f&ef olwYkd u, dk wf idk u


f pepf\om;aumifb0a&muf&ygonf
[k qifajcay;&ef BudK;pm;csifyHk&onf[laom tjrifjzpfonf/
ta&;BuD;onf[kxifaomtcsufrSm 1998 ta&;tcif;t&Sdef
aMumifh ygvDrefwGif;rSmvnf; jyKjyifajymif;vJa&;tawG;tac: tm;
aumif;cJhNyD; ygvDrefjyifywGif ausmif;om;qE´jyrIawGr&yfbJ ygvDrefxJ
rS ppfom;trwfawGtm;vHk; xGufoGm;&eftxd r&yfrem; qE´jyawmif;
qdkaeaomzdtm;vnf; &Sdaeonf/ xkdYaMumifh tif'kdeD;&Sm;'Drkdua&pDt
oGifajymif;rIonf ppfwyf? EdkifiHa&;ygwDESifh jynfolwdkY\ oHk;yGifhqkdif
csdefcGifvQmnDrI jzpfonf/ tif'dke;D &Sm;ppfwyf\ emrnfysufrIonf jrefrm
ppfwyf \emrnfysufrEI Sifh olrom ukd,rf om&So d nf/ odYk aomf tif'ekd ;D
&Sm;ppfwyfonf jynfoal wGvufrcHEikd af wmhaom vkyyf idk cf iG u hf kd pGeYf vw
T f
NyD; t½HI;orm;tjzpfESifhr[kwfbJ atmifjrifpGmqkwfcGmEkdifonf[k okaw
oDrsm;u qkdonf/ wyfvnf; odu©mjyefwufcJhonf/
toGiful;ajymif;a&;umv ygwDtm;vHk;onf vlxak xmufcHrI&
&ef ppfwyfacgif;aqmifa[mif;rsm;udk ygwDacgif;aqmifae&mwGif ygw
emtjzpfxm;cJhonfcsnf;jzpfonf/ toGiful;ajymif;a&;vkyfNyD; ql[mwdk
tvGef (5) ESpftMum 2004 ta&mufwGif tif'dkeD;&Sm; vGwfvyfa&;
acgif;aqmif qlumEdk\orD;jzpfol ar*g0g'D qlumEdk ylx&DudkausmfNyD;
ql[mwdkvufxufu AdkvfcsKyfa[mif;wa,mufudk jynfolvlxkrS
or®wtjzpf a&G;cs,fcJhonf/
toGiful;ajymif;a&;umvwGif tif'dkeD;&Sm;onfvnf; Edkiif Ha&;
rwnfNidrfrIrsm;ESihf &ifqkdifcJh&onf/ tif'dkeD;&Sm; toGiful;ajymif;a&;
umv (1998-2004) twGif; or®w (4) a,muf ajymif;cJhonf/
EdkifiHpD;yGm;a&;wkd;wufrIEIef; (12) &mckdifEIef;usKHUoGm;onf/ wkdif;&if;om;
vlrsKd;pkjyóemrsm;ay:onf/ tif'dkeD;&Sm;rS ta&SUwDarm cGJxGufoGm;
onf/ tm;acs;cGJxGufa&;? ygyl0ga'o vGwfvyfa&;awmif;qkdrIjyóem
rsm;ESihf &ifqkdifcJh&onf/ bmvD AHk;uGJrIjzpfonf/
odkYaomf tif'dke;D &Sm;\ 'Drkdua&pDtoGifajymif;a&;ESifh A[dkcsKyfudkif

75 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

rIavQmhcsa&;tpDtpOfonf t&SdefrysufcJhay/ (1999? 2004? 2009)


wdkYwGif Nidrf;csrf;aoma&G;aumufyGJ (3) Budrf usif;yEdkifcJhNyD; zGJYpnf;yHk
tajccHOya'udk (4) Budrf jyifqifEkdifchJonfudkawGY&onf/ ppfwyfonf
þjyóemtm;vHk;udk Nidrf;csrf;aomenf;? 'Drkdua&pDpdwf"mwftcHESifh
om tajz&SmcJhonf[k qlpDvdkbrfbef;,l'dk,dkEkdu qdkonf/
,aeY tif'dkeD;&Sm;onf pD;yGm;a&;r[mrdwf (20) tzGJU (G-20) wGif
w½kwEf Sihf tdE, d́ NyD;vQif wwd,vdu k fonf/ Edkiif HwumaiGaMu;&efykHaiG
(tkdiftrftufzf) \cefYrSef;csufwGif tif'dkeD;&Sm;EkdifiHom;wOD;csif;\
(*sD'DyD) onf 2010 wESpfvHk;wGif tar&duefa':vm (4379.685) jzpf
NyD; jrefrmEdkifiHom;wOD;csif;\ (*sD'DyD) onf (1243.996) jzpfonf/
(3) qcGJausmf uGm[csufjzpfonf/ aemufxyf (5) ESpftMum 2015
ta&mufwGif (6198.743) ESifh (1573.078) toD;oD;&Sdrnfjzpfonfht
wGuf (4) quGm[oGm;rnfhoabmjzpfonf/ ajym&rnfqkv d Qif tif'ekd ;D
&Sm;onf 2007 tm&SpD;yGm;a&;ysufuyfaemufykdif;rS pD;yGm;a&;a&m? EdkifiH
a&;udkyg oknb0rS jyefpchJ&jcif;jzpfonf/
'Drdkua&pD (10) ESpfc&D;wGif&aom tif'dkeD;&Sm;\ vufawGYoif
cef;pmuvnf; rSwfom;avmufonf/

]EdkifiHa&;? pD;yGm;a&;? vlrIa&;tajctaeawG b,favmufqkd;qdk;?


tolw&meufwJh acsmufatmufa&mufNyD; urf;rjrifvrf;rjrif jyef
wufEkid zf Udk taMumif;rjrifawmh&ifvnf; arQmv
f ifhcsufwck tjrJwrf;
&Sdygao;w,f/ tJ'g 'Drkdua&pDygyJ/ 'Drkdua&pDu jyefqGJwifEdkifyg
w,f/ 'gaMumifh 'Drdkua&pDudk b,fawmhrS vufvTwfrcHygeJJY}

2000 ckESpfusrS ppfwyfrStem;,lvkdufaom ql[mwdkacwfu


AdkvfcsKyfwa,muf\ 'Drkdua&pDtay: t"dyÜm,fzGifhqkdcsufjzpfonf/ tm
Pm&Sifvufatmufu ppfwyfudkjyefu,fwif&ef OD;aqmifBudK;yrf;cJh
aom AdkvfcsKyfa[mif;wa,muf\ EkdifiHa&;tajrmftjrifjzpfonf/ xdkY

Beyond The Elections 76


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

aMumifyh if NyD;cJhonfhESpf Zlvkdifv or®wa&G;aumufyGJwGif tif'dek D;&Sm;


vlxuk olYuykd J or®wtjzpf jyefvnfa&G;aumufchJonf r[kwyf gvm;/
Mo*kwf 30? 2010/
ÄÄÄ

ukd;um; ...
- The Democratic Instinct in the 21st Century by Susilobambang

Yudhoyono

- Indonesia’s Civil-Military Relationship in the Post Suharto Era

by Kolonel Inf Imam Edy Mulyono

- Democratizing Indonesai: Reformasi Period in Historical Per-

spective by Sato Yuri

- Civil-Military Relations in Indonesia: Reformasi and Beyond by

Mary P. Callahan

77 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 78


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

xkid ;f tusyt
f wnf;ukd ausmv
f Geí
f
ÄÄÄ
xkid ;f Edik if w
H iG f vuf&tdS mPm& 'Dru
dk &ufygwDonf 2006 {NyD? jynf
olYvTwaf wmfa&G;aumufyu JG kd w&m;rQwrI&rdS nfr[kwf? vlxkukd vrf;vTJ
onfudp[ ö kqdkum oydwaf rSmufcJhonf/ (a&G;aumufyaJG umfr&Siu f w&m;r0if
ygwDtjzpf raMunmchyJ g/ - pum;csy)f
xkdpOfu 0efBuD;csKyfoufqifrdom;pkonf &Sif;aumfydka&;&Sif; (Shin
Crop) udk xkdi;f bwfaiG (73) bDv, D HESihfa&mif;NyD; tcGefa&SmifcJhojzihf
vrf;ay:qE´jyrI? vTwfawmfwGif; t,HktMunfr&SdtqdkwdkYESifh &ifqkdifcJh&
ojzihf a&G;aumufyGJtNyD;? wESpftMumwGif aemufxyfMum;jzwfa&G;
aumufyGJvkyf&ef pDpOfcJh&onf/ okdYaomf twkduftcH 'Drdku&ufygwDESifh
wjcm;twkduftcHygwDBuD;ESpfygwDu a&G;aumufyGJudk oydwfarSmufo
jzifh a&G;aumufyGJwGif wcJeuftEdkif&cJhonfhwdkifatmif vTwfawmfrac:
Edkif? tpdk;&rzGJYEkdifbJ aemufxyfa&G;aumufyGJopfvkyf&ef pDpOf&jyefonf/
(xkdif;zGJUpnf;yHkt& rJqE´e,fwe,fwiG f ,SOfNydKifbuf&Sdonfjzpfap? r&SdvQifjzpfap? vTwf
awmfu, kd pf m;vS,af vmif;wa,mufonf tenf;qH;k ckid v f rkH J (20) &mckid Ef eI ;f &rS vTwf
awmfu, kd pf m;vS,jf zpfonf/ jrefrmppftpd;k &\ a&G;aumufyOJG ya'wGif rJqE´e,fwe,f
wGif NydKifbufr&Sv d Qif a&G;aumufyvGJ kyfp&myifrvkad wmhbJ tvdt k avQmuf vTwfawmfu, dk f
pm;vS,ftjzpf aumfr&SifuaMunm&rnf[k yg&Sdonf/ xkdif;&wfxkdif;ygwDu vTwfawmf
ae&m (460) wGif wcJeufEkdicf Jah omfvnf;? twku d tf cHygwDwd\ Yk tykid frq J E´e,fwGif
twku d t f cHw0Ykd ifrNyKd ifojzifh b,forl t S a&G;rcH&ay/ xdaYk Mumifh xkdi;f Edik if H jynfov Ul w
T f
awmfwiG f trwfae&m (500) &S&d m? (40) rSm vpfvyfaeojzifh vTwaf wmfrac:Edik ?f tpd;k &
rzGEUJ idk jf cif;jzpfonf/-pum;csy)f

pDpOfxm;onfh 2006 atmufwdkbma&G;aumufyGJonf pufwif


bm ppfwyftmPmodrf;rIESifh MuKHvkduf&ojzifh 2007 'DZifbmusrS a&G;
aumufyGJtopf usif;yEdkifcJhonf/ odkYaomf a&G;aumufyGJtNyD; wuf

79 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

vmaom oufqif\ ½kyaf o;tpd;k &onf tusyftwnf;aygif;pH?k zdtm;


aygif;pHkESifh &ifqkdifcJh&NyD;? jyKwfusoGm;ovdk? ygvDrefenf;jzifh tpdk;&zGJYEkdif
chJaom twkdut f cH 'Drkdu&ufygwDuvnf; wkdif;jynfwiG f qE´jyrIrsm;?
tMurf;zufrIrsm;udk tqHk;rowfEdkifjyefay/ aemufESpftwGif; a&G;
aumufyJGopfvkyfjzpfvQif xkda&G;aumufyGo J nf xkdi;f EdkifiHwGif (6) ESpf
twGif; (4) Budrfajrmufvkyfonfh a&G;aumufyGJjzpfrnf/ NyD;cJhonfh (5)
ESpftwGi;f zdtm;rsKd;pHkaMumifh? 0efBuD;csKyf (6) a,muf? tpdk;& (6) zGJU
ajymif;cJhovdk aemifa&G;aumufyEGJ Sifh wufvmrnfhtpdk;&onfvnf; ,cif
tpdk;&tqufquf&ifqkdicf Jh&aom qE´jyrIrsKd;rS csrf;omcGifh&rnf[k tmr
rcHEkdifay/

à tpGef;ESpfyg;
xkdif;EkdifiHa&;taMumif;ajymvQif tpGef;ESpfyg;vGw&f ef cJ,Of;
onf/ rnfodkYqkdap? vlNAdef;BudKuf (ay:jyLvpf) EdkifiHa&;orm;ESihf bk&ifh
opömcHwdYk Mum;rS pvkdufaom trsKd;om;a&;aoG;uGJro I nf rsufarSmuf
xkdif;orkdif;wGif tqdk;qHk;taetxm;qkdonfudk rnfolrQrjiif ;ay/
vl&mcsDaoqH;k NyD;? axmifcsD'Pf&m&MuNyD;jzpfovd?k trsKd;om;aoG;uGrJ I
tajctae euf½Idif;oxuf euf½dIif;aeonf/

à [pfwvmvufopf
oufqif jynfajy;b0a&mufoGm;aomtcg bk&ifhtwkid fyifcH
aumifpD (Privy Council) OuúXu oufqifudk [pfwvmvufopf[k a0
zefonf/ 'Drkdua&pDa&G;aumufyGJrSwqihfwufvmaom tmPm&Sif[k
qdv
k &kd if;jzpfonf/ 2001-2005 ckEpS ?f tpk;d &oufwrf;wcktwGi;f ouf
qif\vkyaf qmifcsufrsm;wGifvnf; 'Drkdua&pDtifpwDusL;&Sif;rsm;udk
zsufqD;cJhonfhvuf&mrsm;&SdcJhonf/ awmaevlxkESihf qif;&Jom;rsm;udk
pnf;½k;H cJhNyD;? wjcm;wbufwiG f olYygwDtiftm;BuD;xGm;atmifvkyf? t
wduk ftcHygwDwcsKdUudk aiG? tmPmESihfrQm;NyD; cg;ydu
k fxJxnfhcJhonf/

Beyond The Elections 80


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

twkduftcHwdkY oydwfarSmufxm;aom 2006 a&G;aumufyGJtNyD;wGif?


xkdif;bk&ifukd,fwdkifu twku d t
f cHr&Sdaom vTwfawmfonf tmPm&Sif
tpd;k &omjzpfrnf[q k u
dk m zGUJ pnf;yHq
k idk &f m w&m;½H;k uwqihf a&G;aumuf
yGJ&v'fukd w&m;r0ifaMunm&ef tMuHjyKcJhonf/ oufqifvufxuf
wGif oD;jcm;vTwfvyfaom t*wdvkdufpm;rIwkdufzsufa&;aumfr&Sif? EkdifiH
awmfpm&if;ppfcsKyf½Hk;wdkYudk olYygwDESifheD;pyfaomyk*K¾ dvfrsm;jzifh tpm;xdk;
cJhonf/ olYrdom;pktusKd;pD;yGm;twGuf tmPmtvGJoH k;pm;rIrsm;pGm
vkyfcJhojzihf aemufydkif;wGif t*wdvdkufpm;rI? tmPmtvGJoHk;pm;rIyk'fr
wdYk jzifh w&m;pGJ tjypfay;cH&onf/ rD'D,mudkvnf;zdESdyfcJhNyD;? tpdk;&udk
a0zefaom rD'D,morm;rsm;\ bPfpm&if;rsm;udk oludk,w f dkifOuúX
tjzpfaqmif&Gufaom aiGaMu;c0gcsrI wkdufzsufa&;½Hk;u ppfaq;a&;
0ifcJhonf?/ 2006 ckESpf tmPmodr;f rcH&cifwGif toa&zsufrIESifh w&m;
pGJaomtrI wefzdk; (xkdif;bwfoef; 800) &SdcJhonf/ ppfOD;pD;csKyfae&mwGif
olYa,mufzudk cefYcJhonf/ ppfwyf&mxl;BuD;ae&mrsm;wGif olYvrl sm;udk
ae&may;onfhtpDtpOf NyD;qHk;atmifrvkyfEkdifcif ppfwyftmPmodr;f rIEiS fh
&ifqkdifcJh&onf/

à ppfwyftmPmodr;f wm aumif;ovm;
tmPmodrf;aomtcg xkdif;ppfwyfu 'Drkdua&pDudk umuG,faom
tm;jzif?h bk&ifu
h u
kd muG,af omtm;jzifh odr;f onf[q k o
dk nf/ tmPm&Sif
qefaom? 'Drkdua&pDpepfESifh tifpwDusL;&Sif;rsm;udk zsufpD;aomtpdk;&
udk tmPmodr;f jcif;onf w&m;onf[k 0g'jzefYonf/ aoewfwcsufr
azmuf? aoG;wpufrxGuaf omtmPmodr;f rIukd wcsKdUu yef;pnf;urf;
Muonf/ ppfom;rsm;? wifu h m;rsm;ESihf trSww
f &"mwfykH wG½J u
dk Mf uonf/
odYk aomf ,ckESpf Zlvdkifvxkwf Edik fiHwumy#dyu©avhvma&;tzGJUu
ppfwyf tmPmodr;f vkdujf cif;onf xkdif;Edik fiHukd pdw0f rf;uGJrIrsm;ukd
euf½Idif;oxuf? ydkeuf½Idif;atmif? tqdk;oHo&m (vicious cycle) xJa&muf
oGm;atmif wGef;ydkYvkdufjcif;rQomjzpfonf[k rSwfcsufay;onf/ a&G;

81 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

aumufyeJG nf;ESifw
h ufvmaomtpd;k &w&yf tmPm&Siqf efvmonfxm;
OD;? t*wdvku
d fpm;onfqdkvQif 'Drkdua&pDabmifwGif;uyJ ajz&Sif;oifh
onf[k qkdonf/

à xkdif;w&m;pD&ifa&;
oufqif\ xkdif;&wfxkdif;ygwDudk zsufodr;f NyD;? ygwDacgif;aqmif
w&mausmfukd Edik if aH &;vkyfcGifh (5) ESpf uefYowfvdkuaf om pD&ifcsufukd
tmPmodr;f ppfaumifpu D cefYaom w&m;olBuD;rsm;u csrSwfchJjcif;jzpf
onf/ xdkYaemuf a&G;aumufyGEJ iS w hf ufvmaom oufqif\ ½kyaf o;0ef
BuD;csKyfudk &mxl;csNyD;? nGefYaygif;tpdk;& ysufomG ;&avmufatmif nGefY
aygif;ygwDwcsKdUudk a&G;aumufyGrJ ormrIjzifh zsufodrf;vdkufonfrSm
vnf; xkdif;w&m;½Hk;rsm;yif jzpfonf/ xkdYaMumifh xkdif;&wfxdkif;ygwD\
ukd,fyGm;ygwD (yDyDyD) u xkdif;EkdifiHwGif w&m;½Hk;ESihftmPmodrf;rI (Judicial
coup) jzpfaeNyD;[k aMunmcsufxw k fNyD; a0zefcJhonf/ azazmf0g&Du
xkid f;Edik fiHawmf A[dkw&m;½Hk;csKyfu csdwfyw d fxm;aom oufqif\ydkif
qkdifrI (xkdif;bwfaiG 76 . 6 bDvD,HxJrS ) 46 bDvD,Hudk EkdifiHykdifodrf;
onfhtrdefYxkwfcJhonf/ oufqifudkaxmufcHaom &SyfeD0wfrsm;udk t
Murf;zuform;rsm;[k wHqdyfwyfpGJcsufwifaeaomwcsdefwnf;wGif
&Sy0f g0wfrsm;udk oufoufnm§ n§mukid w f ,G af eonf[qk u
kd m w&m;pD&if
a&;wGif pHEIef;ESprf sKd; (double standard) xm;onf[k &SyfeDawGbufu
a0zefrrI sm;vnf;&So d nf/

à z&Jo;D ppfwyfEiS hf c&rf;csOo


f ;D &JtzGUJ
vuf&Sdxkdif;vlYtzGJUtpnf;wGif awmESihfNrdKU\ t&yfom;wGifomr
u tpdk;&trIxrf;rsm;wGifyif aoG;uGJaeonf[k ,HkMunfaeMuonf/
oufqifujkd zKwfcstNyD;wGif wyfwiG ;f u oufqif\vlrsm;[k ,HMk unf&
olrsm;udk ta&;rygaomae&mrsm;odkY jyefajymif;cJh&ovkd? wyfwGif;rSm
,leDazmif;tpdr;f 0wfxm;NyD;? pdwx
f Ju &SyfeDrsm;udk BudwfaxmufcHae

Beyond The Elections 82


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

aomtiftm;pkrsm;&Sdonfqdkonf/ olwdkYukd tjyifpdrf;? twGif;eDaom


z&JoD;awG[k &Syf0gawGu uifyGef;wyfonf/ &JwyfzGJUuvnf; vuf&Sd0ef
BuD;csKyf\trdefYukd tvdrm® oH;k NyD; ½l;csifa,mifaqmifavh&Sdojzifh c&rf;
csOfoD; (teDa&mif) wyfzGUJ [k emrnfajymif&xm;NyD;jzpfonf/

à trsKd;om;jyefvnfoifhjrwfa&;
xkdif;EkdifiHwGif vuf&SdtvdktyfqHk;t&monf trsKd;om;jyefvnf
oifhjrwfa&; jzpfonfudk b,fv*sD,HEkdifi?H b&ufqJvt f ajcpdkuf Edkiif Hw
umy#dyu©tajz&Sma&;tzGUJ (Internationa Crisis Group - ICG) u axmufjy
onf/ vGwfvyfNyD; w&m;rQwaoma&G;aumufyGJrsm;udk tjrefqHk;usif;y
&efjzpfaomfvnf; a&G;aumufyJGtvGew f Gif ay:aygufvmrnfhtpdk;&udk
buftm;vHk;u todtrSwfjyKvufcHEkdifaomtajctaejzpf&ef a&G;
aumufyGJtBudKumvrSmuwnf; n§Ed Idif;xm;Mu&efvdkonf[q k kdonf/
a&G;aumufyJGtvGef ay:vmaomtpd;k &uvnf; trsKd;om;jyefvnfoihf
jrwfa&;? 'Drkdua&pDpepf jyefvnfazmfaqmifa&;twGuf tiftm;pktm;
vH;k ESihf n§dEdIif;NyD;aqmif&Guf&ef ta&;BuD;onf[k tMuHjyKonf/ vuf
iif;vdktyfcsufwcsKdUrSm EdkifiHa&;vkyfcGifhydwfyifcHxm;ol (220) udk tjypf
rSvw G cf Gifah y;NyD;? {NyDESihfarvwdYk wGifjzpfcJah om aoG;xGuof ,
H drk Itay:
Edik fiHwumtultnD,lNyD; vGwfvyfyiG fhvif;aomaumfr&SifzGJUí pHkprf;
azmfxkwf&ef? xkdif;EkdifiH\ a&&SnfEkdifiHa&;jyKjyifajymif;vJ&mwGif bk&if?
ppfwyf? tpdk;&wkdY rnfodkYpcef;oGm;rvJqkdonfudk us,fus,fjyefYjyefY
eufeuf½Idif;½Idif;pOf;pm;&efvkdovdk? buftm;vHk;yg0ifEdkifaom? yGifhvif;
aom 'Drkdua&pDenf;us toGifajymif;jcif;uom jyóem\aomhcsuf
jzpfojzihf vuf&dStpdk;&taejzifh tmPm&SifqefaomtjyKtrlrsm;udk pGefY
ypf&efvkt d yfonf[k tkdifpD*sDutMuHjyKonf/
pufwifbm (16)? 2010/
ÄÄÄ

83 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 84


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

'kw,
d wef;pm; twku
d t
f cH
ÄÄÄ
tppftrSef twkduftcHygwD (Genuine Opposition) onf tpdk;&udk
xdef;aMumif;&ef jzpfonf/ 'Drkdua&pDESifh tom;usaeaom EdkifiHrsm;wGif
twku d t f cHygwDonf tpd;k &avmif;vsm (government-in-waiting) odYk r[kwf
,SOfNydKiftpdk;& (alternative government) jzpfonf/ wm0efcHrIESifh yGihv
f if;jrif
omrI tm;enf;ao;aom w0ufwysuftmPm&Sif (hybrid regime) tkyfpkd;
aomwkdif;jynfrsm;wGif 'Drdu k a&pDtkwfjrpfcsEkid f&ef ta&;tBuD;qH;k rSm
vnf; twkduftcHwdkYtm;aumif;a&;yifjzpfonf/
tmPm&SifBuD;pdk;aom EkdifiHrsm;wGifrl (strong opposition) tm;
aumif;aomtwku d ftcHr&SdbJ? 'kwd,wef;pm;twku d ftcH (second class
opposition) ESifh tvH½LS ;twdkuftcH (phony opposition) [lí ESpr f sKd;om&Sd
onf/ tvH½SL;twdkuftcHrSm tmPm&Sifcg;ydkufxJrS twdkuftcHjzpfNyD;?

85 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

'kw, d wef;pm;twkdut f cHonf tmPm&Si\ f vufcyk fxuJ twku d tf cH


trsKd;tpm;jzpfonf/ 'kw, d wef;pm;b0rS rwufEkid fatmifvnf; Ekid fiH
a&;vkyfMuHowfjzwfrI? n§Of;yrf;ESdyfpufrI? rw&m;zrf;qD;? tusOf;csjcif;
rsm;jzifh ESdyfuGyfxm;onf/ (Oyrm tmz&durS ZrfbD;,m;? ZifbmabG?
uifnm? tDo, D ;dk yD;,m;Ekdiif Hrsm;rS twku d ftcHygwDrsm;\ b0jzpfonf/)
jrefrmEkdifiHwGif ,aeYtxd&SdaeaomtwdkuftcHrsm;ESifh 2010 a&G;aumuf
yGt
J vGef aemifxyfvmrnfhtwkduftcHqdkorl sm;onf xkt d rsKd; tpm;ESpfrsKd;
wGif tusKH;0ifonf/
'kwd,wef;pm;twdkut f cHwdYk tmPm&Sifvufckyfxu J a&b0rS
½kef;rxGufEkdifaom taMumif;&if;rsm;wGif tmPm&tpdk;&\ zefwD;csuf
rsm;tjyif? twku d t f cHwYkdu, kd wf idk v
f nf; atmufygtm;enf;csurf sm;vnf;
&Sdaeonf[kqkdonf/

(1) rnDnGwjf cif;used pf m


tajymvG,foavmuf tvkyfcufonfh nDnGwfa&;onf eHygwf
(1) jyóemjzpfonf/ tmPm&Sif\ aoG;cGJtkyfcsKyfrI? oyfvQKdNzdKcGJrItjyif
twkduftcHtcsif;csif; nDnGwfa&;r&Sdjcif;vnf;ygonf/ wcsKdUEkdifiHrsm;
wGif twkduftcHygwDrsm;onf tcsif;csi;f cs&if; tcsdefukefMuonf[kqkd
onf/ pdwf0ifpm;p&maumif;onfhtcsufrSm twkduftcHygwD tcsif;csif;
rnDnw G jf cif;onf twdu k t
f cHygwDwYkd \ Oy"d½yk yf sufNyD; vlxak xmufcH
rIusqif;onfqkdaomtcsufjzpfonf/ nDvQifvnf; nDoavmuft
usKd;&Sdonf/ taumif;qHk;OyrmwckrSm uifnma&G aumufyGJ 2002 wGif
twkduftcHnGeYf aygif;u tmPm&ygwDudk tvJxkd;EkdifcJjh cif;jzpfonf/
2005 ckESpf tDoD,dk;yD;,m;a&G;aumufyGJwGifvnf; twkduftcHnGefYaygif;
wcku tmPm&ygwDudk tEdkif&vkeD;eD;tajctaejzpfcJhzl;onfh Oyrm&Sd
onf/ twku d tf cHwYkd nDnGwjf yonfeh nf;vrf;rsm;pGmteuf erlemwcsKdU
rSm yl;wGJaMunmcsufxkwfjyefjcif;? rJpm&if; pkaygif;xkwfjyefjcif;? ygwD
rsm; nGefYaygif;zGJYNyD; orwavmif; wa,mufaemufu 0kdif;axmufcHjcif;

Beyond The Elections 86


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

rsKd;wdkYjzpfonf/

(2) yk*¾KdvfrpGJ
vlwa,mufwnf;udk A[djk yKrIonf 'Drdkua&pDpepfESio fh bm0csif;
qefYusifbufjzpfonf/ aemufwcsufrmS vly*k K¾ v d w
f a,muftay: A[dk
jyKNyD;? qHk;jzwfcsufutp A[dkOD;pD;pepfjzpfvGef;vQif ygwDwGif;rS aemuf
acgif;aqmifopfrsm;ay:xGufvmNyD; ygwD tpdwfpdwftrTmrTm uGw J wf
onfhtEå&m,f&Sdonf/ ygwDrsm;rIdvkdaygufNyD; rnDnGwfjcif;usdefpmqD
wywfvnfoGm;wwfonf/

(3) ay:vpDtopf
'Drkdua&pDtoGiful;ajymif;aomEkdifiHrsm;wGif twdkuftcHygwDwkdY
\ aemufjyóemrSm rJqE´&Sifrsm;udk rl0g'opfawG rcsjyEkdijf cif;jzpf
onf/ olwYkd ygwDacgif;aqmifonf wkid ;f jynfukd vuf&tdS aetxm;xuf
aumif;atmif vkyfEkdifygonfqdk½kHavmufESifh *dwfqHk;aevQif tcsdefMum
vmav usqHk;avjzpfwwfonf/

(4) orkid ;f aMumif;ay: wnfaqmuf


a&G;aumufy&JG moDavmuf cPay:vm? a&G;aumufyJGvQif tpte
aysmufoGm;? aemufwBudrfa&G;aumufyGJrS jyeffay:vmaomygwDrsKd;udk
rJqE´&Sirf sm;u txifrBuD;wwfyg/ tmz&duOyrmwGif vufeufudkif
awmfvSeaf &;rS EkdifiHa&;ygwDajymif;vmaom vlrIta&;awmfyHkaemuf
aMumif;&SdaomygwDrsm;rSm ydkatmifjrifwwfonf/ ta&;awmfay:rS arG;
zGm;ay;vku d faomygwDrsm;onf orkid f;jzwfoef;rIEiS hf us,fjyefYaom vl
xkaxmufcrH &I odS jzihf rnDnw
G jf cif;usdepf mudv
k nf; ausmfvmT ;Ekid fonf/

(5) vlxEk iS rfh uif;ruGm


ygwDwckonf tvkyo
f rm;or*¾? v,form;or*¾paom tajccH

87 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

vlxkBuD;ESifh uif;uGmvQif ratmifjrifEkdifay/ 1991 ckESpf? Zrfb;D ,m;


a&G;aumufyGJESifh 2008 ZifbmabGa&G;aumufyGJwdkYwGif twkduftcHygwD
wdkY tEdkif&onfh t"dutaMumif;rSm ygwDacgif;aqmifrsm;ukd,w f kdifu
or*¾acgifaqmifrsm; jzpfaeonf/ tvkyform;or*¾rsm;aMumifh txdem
oGm;aom ZifbmabG tmPm&ygwDacgif;aqmifwa,mufu ]or*¾ukd
zGaUJ y;cJw
h mu igwdt
Yk pd;k &/ tvkyo
f rm;ta&;udk tav;xm;wmvnf; igwt
Ykd pd;k &/ tckawmh
o&JarG;rd&ufom;jzpfcJh&NyD} [k rcsdwifuJxkwfajymcJhzl;onf/

(6) trsKd;orD; rJudk xnfhwGuf


vlO;D a&w0uf&adS om trsKd;orD;xkuvkd spfvsL½Ixm;vQif rnfonfh
ygwDrS ratmifjrifEkid fay/ ygwDwGif trsKd;orD;rsm;av trsKd;orD;rJqE´
&SifwdkY\ rJjym;ydk&&ef taxmuftyHh&avjzpfonf/

(7) 'dkemowdxm;
qif;&Jaomwkid ;f jynfwiG f twdu k tf cHygwDwcktwGuf aiGupd o ö nf
jyóemtwufqHk;ESifh tjiif;tyGm;&qHk;jzpfonf/ tmPm&ygwDu wkdif;
jynft&if;tjrpfudk a&mif;pm; aiG&mS Ekdiaf omfvnf; twkduftcHwdkYu ygwD
0ifaMu;? ygwDpD;yGm;a&;vkyfief;? ygwDykEH Syd fjzefYcsda&;? or*¾rsm;? woD;
yk*¾tvSL&SifwdkYxHrS&aom &efyHak iGEiS hf vnfywf&onf/ Ekid fiHjcm;tvSL
&SifwdkYxHrSaiGuvnf; taumif;ESifhtqdk; wGJaeonf/ EdkifiHjcm;rSaxmuf
yHhaiGonf jyifywEdik fiHrS vTrf;rd;k rI? aESmifBuKd;[laom ½IUaxmifhrS 'Drdku
a&pDtajccHrEl Sihf 0da&m"djzpfaeonf/ aemufwcsufrSm Ekid fijH cm;rSaiGudk
rSDcdv
k Gef;tm;BuD;vQif rdrrd q
J E´&iS rf sm;ESifh uif;uGmoGm;wwfonf/ 'dek m
xHuaiGuv kd ufcoH rl mS ygwDacgif;aqmifqv dk Qif rMumcif xkad cgif;aqmif
onf ta0zefrcHonfh tmPm&SifjzpfvmzG,f&Sdonf/ aemufwcsufrSm
ygwDaxmifvQif aiG&onfqdkNyD; udk,fusKd;&Smvdkorl sm;vnf; e*dkygwDrS
ygwDcGJaxmifojzifh 0g;tpnf;ajyovdkjzpfrnf/ csKyfvkdufvQif e*dkqif;&J
aom twkduftcHygwDtaejzifh pdwu f ;l pHt& udk,ft h m;udk,fudk;yg/ odkY

Beyond The Elections 88


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

aomf EkdifiHjcm;'dkem\tultnDudkvnf; vHk;0r,lírjzpfvQif qkd;usKd;


rjzpfatmif,lyg[k tajzxGufonf/
txufyg (7) csufonf tmz&durS oifcef;pmwcsKdUjzpfonf/
tmz&dutwkduftcHESifh jrefrmtwkdut f cHwdYk Mum;wGif tvHk;pHk rwlEkid f
onfhwkdif? tenf;qHk; pOf;pm;p&m&Edkifonf[k ,lqygonf/
pufwifbm 26? 2010/
ÄÄÄ

89 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 90


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

ppfwyftmPmodr;f jcif;ukd wjcm;½Iaxmifrh MS unfjh cif;


ÄÄÄ
t&yfbuf -ppfbufqufqaH &;taMumif;ajymMuonft h cg [ef
wifwef (Samuel Huntington) \rSwfcsufwckudk rMumcP udk;um;Mu
avh&Sdonf/ txl;ojzihf tif'kdeD;&Sm;ppfwyfESifh xkid f;ppfwyftaMumif;
ajymaomtcg ol\aumufcsufonf xnfo h iG ;f pOf;pm;oifah om tcsuf
wcsufjzpfaomfvnf; jrefrmppfwyfESihfywfoufvmvQif ol\t,ltq
rSm tjiif;yGm;zG,fjzpfrnf/ [efwifwef\t,ltqrSm 'Drkdua&pDzl;
opfpEdkifiHrsm;wGif awGU&avh&Sdaom ppfbuf-t&yfbufjyóemrsm;\
Zpfjrpfukd aemufaMumif;ajc&mcHvQif ppfbufrSvmaom jyóemr[kwf
bJ? t&yfbufu tpazmfay;vkdufaom jyóem[kqkdonf/ pD;yGm;a&;
wd;k wufr?I w&m;Oya'pdk;rdk;rIESifh Edik fiHa&;tifpwDusL;&Sif;rsm;udk tm;
aumif;atmifrvkyfEdkifaomtcg tMuHBuD;aom t&yfbufEdkifiHa&;orm;
wcsKdUonf ppfwyfudk EdkifiHa&;xJ qGJoGif;avh&Sdonf[kqkdonf/

à ½Icif; (1)- tif'dke;D &Sm;ppfwyf


ql[mwdkacwf (1967-1998) vGefaomtcg tif'kdeD;&Sm;ppfwyf
onf olwkYd ukd,w f kdifu t&yfbuftmPm&Sif\ toHk;cscHb0 jzpfcJh&
onf[k taMumif;jyNyD; EkdifiHa&;rS qkwfcGmcJhonf/ jynfwGi;f jynfyrS
zdtm;rsKd;pHk &ifqkdifae&aom tcuftcJqHk;aomtcsdef 1999 wGif? 1973
Adv
k foifwef;qif; rsKd;qufopf ppfAdkvw f pku pmtkyfwtkyfpkxkwf&mwGif
olwkdYonf rsKd;qufa[mif;rsm;xHrSqkd;arGudk qufcHcJMh uonf[laom
]vkdif;}udk wifcJhonf/ yg&m'kdif;opfumv (1998-2001) wGif ppfwyfudk
Edkiif Ha&;rScGm&ef jynfwGif; jynfyzdtm;udk ppfwyf\wkYH jyefyHrk Sm (4) rsKd;
&Sdonf[kqkdonf/

91 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

(1) ppfwyfonf wyfwGi;f nDnGwrf I jyefppk nf;Ny;D ? xufatmuf pnf;urf;ao0yfr?I


trdeeYf mcHru
I kd jyefvnfwnfaqmufco hJ nf/
(2) ppfwyfonf e*du k ygvrD efwiG f trwfae&m (75) ae &mudk (38) ae&modYk
avQmch scJo
h nf/
(3) ppfwyfonf *du k mygwED iS hf uif;uif;&Si;f &Sif;aecho
J nf/
(4) ppfOD;pD;csKyf 0&efwdkonf jynfolYvw T fawmfuay;xm;aom tjrifhqHk;tkycf sKyf
a&;tmPmESihf rm&S,af vmudk oH;k cGi&hf adS omtajctaeESifh MuKBH uKd ucf ahJ omfvnf;
xkdtcGifhta&;udk wrifroHk;cJh[kqkdonf/ AdkvfcsKyf0&efwkdonf ql[mwdkudk &mxl;
pGefYvTwf&ef wkdufwGef;cJholvnf; jzpfonf/

jyefcsKyfvQif ppfwyfonf EkdifiHa&;wGif a&SUwef;ae&mrS um;vdyf


aemufoYkd 0ifomG ;cJo h nf/ tmPmudk wku d ½f u
dk o
f rd ;f ydu
k rf rI S oG,0f u
dk v
f rT ;f
rdk;xm;rIrsKd;odYk ajcwvSrf;qkwcf Jo h nf/ tjcm;Edkiif Ha&;tiftm;pkrsm;udk
tmPmrQa0ay;cJhonf/ xkdYaMumifh tif'ked D;&Sm;ppfwyf\ Ekid fiHa&;rS ppf
wef;vsm;odkYtjyefc&D;onf ppf½I;H NyD;jyefaomyHkrsKd;r[kwfcJhbJ zdtm;ESifh
pdefac:rIrsm;ESifh tvdkufwod? tpDtpOfwusjzpfonf[kqkdonf/ atmif
jrifpGmqkwfcGmonfhenf;[k qkd&rnf/ Edkiif Ha&;tajctaeuvnf; ppf
wyfudk EdkifiHa&;wGifyg0if&ef cGifhrjyKawmhay/
vuf&Sd tif'kdeD;&Sm;ppfOD;pD;csKyfonf olYwyfudk EkdifiHa&;xJ0if ryg
&ef nTefMum;xm;ovdk? t&yfbufEkdifiHa&;orm;awGvnf; ppfwyfudk
EkdifiHa&;xJqGJoGif;aom twdwfutrSm;rsKd;xyfrvkyfMu&ef owday;xm;
onf/ odkYaomf tif'ked D;&Sm;AdkvfrSL;BuD;wa,mufa&;aom aqmif;yg;
wyk'fwGif 'Dbufacwf ppfbuf-t&yfbufqufqaH &;wGif ta&;BuD;
aomtcsufwcsufrSm EkdifiHa&;orm;tcsif;csif; tay;t,lrwnfhvQif
EdkifiHa&;wnfNidrfrI&&ef cufcJrnf[k edrdwfzwfxm;onf/ tem*wfwGif
ppfwyfu EdkifiHa&;wGifyg0ifrvm;? ya&mfzuf&Sife,fppfwyftjzpf quf
wnf&Sdrvm;qkdonfrSm EkdifiHa&;orm;wkYd \&ifu h sufrIa&csdeftay: rl
wnfonf[k qkdonf/

Beyond The Elections 92


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

à ½Icif; (2) -xkid ;f ppfwyf


xkdif;EkdifiHudk oufOD;qHykdifbk&ifpepfrS pnf;rsOfcHpepfodkYajymif;vJ
aom 1932 ckESpfonf xkdif;ppfwyf\ yJGOD;xGuf tmPmodrf;rIjzpfonf/
xkrd S 2006 ckESpftxd EkdifiHa&;wGif ppfwyfu tmPmodrf;rI? tmPm
odrf;&efBudK;yrf;rI (18) Budrjf zpfcJhonf/ tmPmodrf;rIwkdif;udk vkdtyfcsuf
wcktjzpf ppfwyfu ,HkMunfrI&SdyHk&onf/ 1991 ckESpf tmPmodrf;rIwkdY
\qifajcrSm Ekid fiHa&;pepfoefY&Sif;a&;? t*wdvkdufpm;aomEdkiif Ha&;o
rm;rsm;udk z,f&Sm;a&;? 'Drkdua&pDtppftrSef jyefvnfwnfaqmufa&;?
bk&ifrif;jrwfudk umuG,fa&;[lí jzpfonf/
odkYaomf 2002 ckEpS f? qE´jyrIaemufyidk f;wGif ppfwyf\ EkdifiHa&;pGuf
zufrIonf vlBudKufenf;vmonfhenf;wl tusbufodkYa&mufcJhonf/
aemufqHk; 2006 tmPmodrf;rI wGif ,cifu acwfrpm;awmhaom
tmPmodrf;rIa<u;aMumfoHrsm; jyefvnfvlBudKufrsm;vmjyefonf/
odkYwap xkdif;ppfwyfxdyfydkif;acgif;aqmifrsm;onf wyfonf Ekdif
iHa&;ESifh uif;&Sif;&rnf[laomt,ltqudk t½kd;pGJaeonfhtwkdif;vnf;
vlod&SifMum; rMumcPxkwfajymavh&dSonf/ tmPmodrf;NyD;onfESifh
a&G;aumufyo JG pfukd uwday;NyD;? ay;onfu h wdukd wnfatmifvyk o f nf/
aemufykdif; EkdifiHa&;xdyfwkdufawGUrIrsm;wGif Mum;rn§yfatmif? tjypfajym
p&mrjzpfatmif owdESihfaecJo h nf/
oufqiftvGeaf cwfwiG f xkid ;f jynfow l csKdU\ cH,cl sufwiG f acwf
pm;vmaom oufqifvkd tusifyh sufaom t&yfbuftpd;k &xufpmvQif
ppftkyfcsKyfa&;uaumif;OD;rnf[laomtawG;tac:onf 'Drkdua&pD
aemufaMumif;jyefjcif;[k qdk&rnf/
Edik fiHwumtjrifwGif tusifyh sufaomtpdk;&udk tmPmodrf;o
jzifh xkid ;f Edkiif u H dk trSefwu,f u,fwif&ma&mufovm;[k jyefoH;k oyf
aomtcg? tmPmodrf;jcif;onf ajcvSrf;trSm;[ktajzxGufonf/ t
rsKd;om;aoG;uGrJ Iudk eufoxuf euf½Idi;f atmif tqkd;oHo&mxJ wkid f;
jynfudw k eG f;ydkYay;&ma&mufcJo h nf[q k ko
d nf/

93 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Ekid if Ha&;t& rnfrQoabmuGu J ?JG 'Drku


d a&pDabmif;wGi;f u jyó
emt00onf ppfwyfESifhrqkdif/ qkdifcsif;qkdifvQif &JtzGJUESifhom qkdifrnf/
ppfwyftvkyfonf jyify&efumuG,f&efomwGifom abmifowfxm;&
rnf[laom uk, d t
fh vkyf ud, f yk 0f g' (Professionalism) oabmw&m;onf
k v
xkdi;f ppfwyftwGuf >cif;csufrjzpfEdik fay/

à ½Icif; (3) - jrefrmppfwyf


e0w? etz ESpf (20) vHk;vH;k wyfrawmfomtrd? wyfrawmfomtz
[k 0g'jzefYcsufESihrf vHkavmufaomtcg? 2008 zGUJ pnf;yHktajccHOya'wGif
]EdkifiHawmf\ trsKd;om;EdkifiHa&;OD;aqmifrItcef;u@wGif wyfrawmfu yg0ifxrf;
aqmifEkid fa&;wkdYudk tpOfwpkdufOD;wnfonf} [laomtcsufESifh vuf&SdtusKd;pD;
yGm;udu k muG,&f if;? wyfwiG ;f u aemifrsKd;qufukd rufv;kH ay;vku d o f nf/
tif'kdeD;&Sm;ppfwyf? xkdif;ppfwyfwkdYESifh rwlaomtcsufrSm tif'kdeD;
&Sm;ESihf xkdi;f ppfwyfu EdkifiHawmfudk u,fwifa&;tawG;tac:rS qif;
oufvmjcif;jzpfNyD;? jrefrmppfacgif;aqmifwcsKdU\ tawG;tac:rSm
olwkdYtusKd;pD;yGm; umuG,fa&;tajccHrS qif;oufvmjcif;jzpfonf/
jrefrmhEdkifiHa&;wGif [efwifwef\ ppfbuf-t&yfbufquf
qHa&;jyóemESihfywfoufí jyefaxmufp&mwcsufrSm zqyvacwf
wGif EdkifiHa&;orm;wcsKdUu ppfwyfudk EdkifiHa&;xJ qGJoiG f;cJhonfhtrSm;
&Scd Jhzl;onf/ tMuHBuD;aom Adkvcf sKyfae0if;u zqyvacwf EdkifiaH &;
orm;wkdY\tm;enf;csufudk tcGifhaumif;,lNyD;? 1962 wGif tmPm
odrf;aomtcg xkid f;Edik fiHwiG f 2006 ppfwyftmPmodrf;onfhtajct
aersKd; axmufcHolu axmufcHcJhMuonf/
odYk aomf rqv (26) ESpf? e0w? etzacwf ESpfaygif; (20) t
awGUtMuKHu ppftkycf sKyfa&;atmufu vGwfajrmufvQifNyD;a&m tawG;
tac:onf vlxkMum;wGif tpdkiftcJjzpfvmcJhonf/ ab;xGufqkd;usKd;
wcku ppfwyfudk ppfwef;vsm; jyefrydkYEkid faomtcsdefumv &SnfMum
vGe;f aomtcg vlxt k Mum;wGif NiD;aiGUrIjzpfvmonf/ xdYk aMumifh rw&m;

Beyond The Elections 94


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

onfhzGUJ pnf;yHEk Sifh rw&m;onfha&G;aumufyJG vkyfay;rnfqkdonfudyk if


wcsKdU t&yfbufEkdifiaH &;orm;wcsKdUu rqkd;ygbl;[laom a00g;rIrsKd;
jzpfaponf/
1962-2010 txd ppfbuf-t&yfbufqufqHa&;wGif t&yf
buf EkdifiHa&;orm;wkdY\ wm0efr[kwf[k avQmhavQmhayghayghwGufvQif?
2010 tvGefwGif ppfwyfu EdkifiHa&;wGifqufygaernfhudpo ö nf t&yf
buf Ekdiif Ha&;orm;wkdY\ wm0efruif;[kqdk&awmhrnf/ jyefcsKyfvQif
t&yfbuf EkdifiHa&;orm;wkdY\ EkdifiaH &;&ifhusufraI &csdef? pnf;vHknn
D Gwf
rIa&csdefu tem*wfwGif ppfwyfudk EkdifiaH &;rS awmxkwfEdik f? rxkwEf dkiu
f dk
tqHk;tjzwfay;vdrfhrnf[laomtcsufonf jrefrmhEdkifiHa&;twGuf
vnf; jiif;&efcufvrd fhrnf/

pufwifbm (17)? 2010/


ÄÄÄ

95 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 96


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

ZifbmabGvrf;aMumif;
ààà

tmz&duwkduftaMumif; ESHUESHYpyfpyf avhvmxm;onfqkdaom


EdkifiHjcm;om;vTwfawmftrwfwa,mufESifh ZGefvu qHkygonf/ jrefrm
jynftaMumif; aocsmrodojzifh &Snf&Snfa0;a0;rajymawmhbJ ]igwdkY
Ekid fiu d JjrifMunfhvkdu}f [k pdwfroufompGmjzifh rdwf
H tm&S&UZJ ifbmabGvYdk rsufpx
qufay;vkduf&ygonf/ wu,fwrf; avmavmq,f EdkifiHa&;tajc
taecsif;EIdif;,SOfvQif ZifbmabGu jrefrmjynfxuf ESmwzsm;omaeo
vm; atmufarh&onf/
udk,fhEkdifiHudk tykyfcsNyD;? olrsm;EdkifiHudk trTrf;wifonfvnf;

97 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

tjzpfrcHEkdifyg/ xdkYaMumifh t&Sdw&m;udk MunfhMuygpdkY/

à oef;<u,firGw
J dkY wkdif;jynf
oef;<u,fawmif olaX;rjzpfbJ irGJjzpfaeonfrSm ZifbmabGom;
rsm;yif/ wv wv xrif;eyfrSef&ef vlwa,mufvQif ZifbmabG
a':vm (22) oef;vdktyfonf/ ZifbmabGpm;oHk;olrsm;aumifpD (Con-
sumer Council of Zimbabwe) u vGefcJhaom (2) ESpfu tpD&ifcHcsufjzpfonf/

aiGaMu;azmif;yGrIEIef;u 2008 Zlvkdifvu &mckdifEIef;tm;jzifh oef;aygif;


(231) &Sod nf/ 231 &mckid fEIe;f r[kwfyg/ oef;aygif; 231 &mckdifEeI f;yg/
vrf;rSm vl (10) a,mufawGUvQif (8) a,mufonf tvkyv f ufrhJ/ vl
(10) a,mufwGif (8) a,mufonf waeY0ifaiG wa':vmyifr&aom
vlrGJpm&if;aygufolrsm;jzpfonf/
2009 ckESpfwGif 0rf;a&m*gaMumifh vlaygif; (1500) aoqHk;oGm;chJ
onf/ t&G,fa&mufolrsm; (10) a,mufawGUvQif (2) a,mufonf
tdwfcsftkdifADG? attkdif'Dtufpf ul;pufcH&olrsm;jzpfonf/ EdkifiHvlOD;a&\
(3) yHk (1) yHkonf ,ckESpfykdif;twGif; jynfyodkYxGufcGm tvkyfvkyfae
Muonf/ jynfyrSydkYaomaiGjzifh jynfwGif;usef&pfaom rdom;pkrsm; t
oufqufae&onf/ uav; ta,mufwaxmifarG;vmvQif 50 rS 80
onf arG;uif;pt&G,fwGifao&onf/ vlBuD;rsm;\ ysrf;rQtoufrSm
(40) 0ef;usifjzpfonf/

à &moufyefor®wBuD; rk*d gbD


emrnfq;dk vGe;f aom or®wBuD;onf ZifbmabGEikd if v H wG v
f yfa&;
acgif;aqmif? awmfvSefa&;orm;? vljzLtpdk;&vufxufwGif EkdifiHa&;
tusOf;om;a[mif;wa,mufjzpfonf? atmufpzdkY wuúodkvf wESpf
wufzl;ovdk ta0;oifjzifh tenf;qH;k bGUJ (6) ck&xm;ol? axmifusaepOf
Oya'bGYJ ,El idk o
f l vlawmfjzpfonf/ odYk aomf wkid ;f jynfukd qif;&JraI csmuf
eufxJusatmifvkyfEkdifyHkrSmvnf; pHjyKavmufonf/ olESifhvkyfazmfudkif

Beyond The Elections 98


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

zuf AdkvfcsKyfBuD;wokdufu wkdif;jynftmPmudk armifykdifpD;NyD;? xifwkdif;


usJcJhonf/
Oyrm awmfveS fa&;BuD;tNyD; vljzLawGvufxJrS v,fajrrsm;udk
odrf;NyD;? qif;&Jom;rsm;udk a0&rnfhae&mwGif olwkdYcsif;yJ a0pm;rQpm;
vkyfvkduMf uonf/ irGJrsm;rSm 'Hk&if;'Hk&if;u rwwfEkdifMuawmhay/ ygwDpHk
pepfudk emrnfcHavmufxm;NyD;? ZefEl;yDtufzf (Zimbabwe African National
Union Patriotic Front -ZANU-PF) wygwDwnf;u wkdif;jynfudk tESpf (30)

eD;yg;tkyfcsKyfvmonf/ a&G;aumufyGJwkdif;udk rJvdrfNyD;? rEkdifEkdifatmif


vkywf mcsnf;yif/

à ZifbmabGppfwyf
rl*gbDESifh rwdrf;r,drf; touf (80) 0ef;usifAdkvfcsKyfBuD;rsm;u
jc,fvS,yf gonf/ olwdkYu rkd*gbDxufyif acgif;rmao;onf/ 2008
or®wa&G;aumufyGJwGif rkd*gbDu yxrtausmhwGif½IH;oGm;&m twkduf
tcH trf'DpD (Movement for Democratic Change -MDC) ygwDESifh aphpyfcsif
aomfvnf; Akdvcf sKyfBuD;rsm;u vufrcHyg/ trf'DpDacgif;aqmif armf*ef
&Sef*½kid f;u (50) &mckdifESkef;ausmfESifhEkdifaomfvnf; AdkvfcsKyfrsm;u rJu
vdefusNyD; (40) &mckdifEIef;ausmf[k aumfr&SifudkaMunmckdif;NyD;? 'kwd,t
ausmha&G;aumufyGJvkyfckdi;f onf[k qkMd uonf/
rkd*gbDudkvnf; a&G;aumufyGJxyf0ifvQif ppfwyftm;ESifh Ekdifatmif
vkyfay;r,f/ r0ifvQif tmPmodrf;r,f[k tMuyfudkifonf/ rkd*gbD
tmPmvufrhJoGm;vQif olwdkYusL;vGefxm;orQ w&m;pD&ifcH&rnfudk
AdkvfcsKyfBuD;rsm;u pdk;&drof nf[kqko d nf/

à twku
d t
f cHacgif;aqmif &Se*f ½kid ;f
EkdifiHa&;b0tprSm rkd*gbDudkav;pm;NyD;? ZefEl;yDtufzfygwD0if
jzpfcJhzl;onf/ owåKwGif;tvkyform;b0u aemufcH&Sdonfhtwkid f; t
vkyof rm;or*¾acgif;aqmiftjzpf atmifjrifvmjyD;aemuf ygwDEiS hfquf

99 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

qHa&;ysufvmonf/
1999 wGif 'Drdkua&pDtajymif;tvJ vIyf&Sm;rItzGJUudk zGJUpnf;
onf/ vlxktzGJUtpnf;rsm;? tvkyform;or*¾rsm;? ausmif;om;rsm;?
awmu qif;&Jom;rsm;u axmufcHMuonf/ ZefEl;yDtufzf\ t"du
twkduftcHjzpfvmNyD; &Sef*½kdifvnf; tBudrfBudrf toufvkyfMuHcH&
onf/ uHaumif;axmufrojzifh vTwaf jrmufcJhonf/ tBudrfBudrf zrf;
qD;cH&? owdarharsmonftxd ½kdufESufcH&? EdkifiHawmfykefuefrIESifh w&m;
pGJcH&? axmifcscH&onf/

à 2000 = 2008
ZifbmabGEidk if aH &;wGif twkud t
f cHygwD tm;aumif;vmoavmuf
zdESdyfrIrsm; t&Sdef&vmaomumvvnf; jzpfonf/ wkdif;jynfpD;yGm;a&;
cRwfjcHKusaeojzifh twkduftcHudk ydktm;aumif;vmonf/
2000 ckEpS f zGUJ pnf;yHkvx
l kqE´cH,yl Gw
J iG f vlxu
k uefYuu G rf aJ y;
vkduo f jzifh twkduftcHwdkY\ Ekdiif Ha&;vIyf&Sm;rIrsm; ydkEdSyu
f Gyfc&H onf/
2008 rwfv (29) &ufaeY orwa&G;aumufyGJwGif rkd*gbDu (43.2)?
&Sef*½kid ;f u (47.2) [k w&m;0ifaMunmonf/ orwavmif;wa,muf
rQ (50) &mckdifEeI f;rausmfojzifh ZGev f (27) &ufaeYwiG f 'kwd,tausmh
jyefvky&f efpDpOfonf/
xdkwBudrfwGif aocsmaygufEkdif&ef tpdk;&u wjynfvHk;tESHY enf;
aygif;pHkoHk;onf/ wvtwGif;rSm &Sef*½kdif;ESifh acgif;aqmif'gZifcsD tzrf;
cH&NyD;? ppfaxmufvrS f;a&;u &Sef*½kid f;udk vkyfMuHowfjzwf&ef MuHpnf
onfqkdaomudpv ö nf; ay:cJhonf/ ygwDXmecsKyf 0ifpD;cH&onf/ trf'DpD
ygwD0ifrsm;ESifh axmufcHoltenf;qHk; (70) towfcH&NyD;? axmifaygif;
rsm;pGm tdk;tdrfpGefY xGufajy;cJh&onf/
aemufqHk;wGif trf'DpDudk rJay;rnfhvlrsm;udk Ncdrf;ajcmuftusyf
ukdifNyD;? touftEå&m,f&SdaeaomaMumifh[kqkdum a&G;aumufyGJ (3)
&uftvdkwGif &Sef*½kdif;u a&G;aumufyGJr0ifawmhbJ oydwfarSmufcJhonf/

Beyond The Elections 100


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

wukd,fawmfNyKdifyJGwGif rkd*gbDu tEdkif&onf[kaMunmaomfvnf; a'


otzGJUtpnf;rsm;ESifh EkdifiHwumzdtm;aMumifh tmPmcGJa0a&;vrf;
aMumif; ay:aygufcJhonf/
2008 Zlvkdif (22) &ufaeYwGif rkd*gbDESifh &Sef*½kdif;wdkY tmPmcGJ
a0Mu&ef n§dEdIif;NyD;? 2008 pufwifbm (15) &ufaeYwiG f awmiftmz&d
u zGHUNzKd;a&;todu k ft0ef; (14) EdkifiHwufa&mufaom tmPmcGJa0a&;
vufrw S fx;kd yGJ txajrmufcJoh nf/ 0efBuD;csKyf&eS f*½kid ;f u &JtzGUJ ukd udik f
&NyD;? or®wrkd*gbDu ppfOD;pD;csKyftjzpfquf&Sdonf/

à jrefrmjynfESifhuGmjcm;csuf
ZifbmabGwGif ZefE;l yDtufzfygwDu tESpf (30) tkycf sKyfcJhaomf
vnf; tvkyform;or*¾rsm;? ausmif;om;or*¾rsm;? trsKd;orD;or*¾
rsm;? vlUtcGifhta&;tzGJUrsm;ESifh vlxktajcjyKtzGJUrsm;udk zGJUpnf;vIyf&Sm;
cGifhjyKxm;onf/ &Sef*½kid f;\ trf'DpDygwDyifvQif vlxktajcjyKtoif;
tzGJUrsm;\aemufcHzdtm;aMumifh twkduftcH EdkifiHa&;ygwDtjzpf a&SU
xGufvmjcif;jzpfonf/
vlxt k zGJUtpnf;rsm;taejzifh tpd;k &ay:vpDrsm;udk rBudKufvQif
qE´jycGifh&Sdonf/ bmoma&;toif;tzGJUrsm;vnf; EkdifiHa&;vIyf&Sm;cGifh
&Sdonf/ tpdk;&ESifh twkduftcHMum;wGif ormorwfusus n§dEIdif;ay;
Ekdifonfh tmz&dua'ozGHYNzKd;a&;tokduft0ef; (Southern African Devel-
opment Community) uJhodkY a'otzGJUtpnf;&Sdonf/

jrefrmjynfwGif rnfonfhEdkifiHa&;vIyf&Sm;cGifhrS cGifhrjyKouJhokdY?


tmqD,Honfvnf; nd§EIdif;ay;Ekdifonfh yg0gESifhqE´ &SdyHkray:ay/

à wk;d wufrI
trsKd;om;tpdk;&tkyfcsKyfaom ESpfESpftwGif; pD;yGm;a&;wkd;wufvm
onf/ q,fESpftwGif; yxrqHk; twufjyonfhtaejzifh 2009 ckESpfwGif
pD;yGm;a&;wkd;wufrI (4.7) &mckdifEIef;&Sdonf/ ausmif;rsm; jyefzGifhEkdif?

101 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

0efxrf;rsm;vnf; vpm&Mu? ukefypönf;rsm;vnf; qkdifay:jyefa&mufae


onf/ rw&m;zrf;qD;rIrsm;vnf; txkduftavsmuf avsmhoGm;onf/
0rf;a&m*gudk xdef;csKyfEdkifNyDjzpfonf/ odkYaomfvnf; pD;yGm;a&;rwnf
NidrfrI? t*wdvkdufpm;rI? &du©mysufvyfrIrsm;? jynfolwdkY\ tajccHvdk
tyfcsufrsm;udkajz&Sif;Edki&f ef ½ke;f uef&OD;rnf/

à tcuftcJ
AdkvfcsKyfBuD ;rsm;u &Sef*½kdi f;udk a&G;aumufyGJrSmtEdkif&vnf;
tmPmrtyf[k ajymaewkef;yif/ &Sef*½kdif;wGif awmfvSefa&;aemufcH
r&Sdqdkaom tjrifwzuf? yk*d¾Kvfa&; rvdrk kef;xm;pdwfvnf; &Sad eonf/
tcsdefra&G; tmPmodrf;Ekdifonf/
xkdYaMumifh Adkvcf sKyfBuD;rsm;udk yifpif,Ml u&ef? aemiftcg ta&;r
,lyg[k tmrcHEkdifrnfh vGwfNid rf;csrf;omcGifhay;aomOya' jyXmef;
ay;&rvkv d dk wcsKdUtzGJUrsm;u tMuHjyKonf/ odkYaomf vlom;rsm;tay:
usL;vGefaom &mZ0wfrIESifh vlrsKd;wHk;owfjzwfrIvdk EkdifiHwum &mZ0wf
rIajrmufaomudpörsm;rS vGwfNidrf;cGifhray;oifh[kvnf; axmufjyMu
onf/

à jrefrmjynf aoNyD
vuf&Sd jrefrmjynfpD;yGm;a&;u ZifbmabGavmuf rqkd;onfhwkdif
ZifbmabGvrf;aMumif;udk OD;wnfaeonfrmS xif&mS ;onf/ ZifbmabG
u rk*d gbDacwfukd OD;wnfaeonf/ tif'ekd ;D &Sm; ql[mwdak cwfEiS vhf nf;
EIdif;,SOfEkdifao;onf/ ygwDpHktrnfcHaom tif'dkeD;&Sm;u *dkumacwfESifh
ZifbmabG ZrfEl;yDtufzfacwfwdkU ratmifjrifcJhyg/
tif'dkeD;&Sm; uHaumif;onfrSm ql[mwdktvGefwGif ppfwyfu
EdkifiHa&;rS jrefjrefqkwfoGm;ojzifh (10) ESpftwGif; wkdif;jynf evHx
aeNyD/ ZifbmabGwGif 2009 ESpfqef;u trsKd;om;tpdk;&ay:vmaomf
vnf; ppfwyfu EkdifiHa&;rS rqkwfao;ojzifh pD;yGm;a&;? w&m;Oya'

Beyond The Elections 102


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

pdk;rdk;a&;wGif cJqJGcHxm;&onf/ jrefrmjynfwGif 2010 tvGefwiG f *dkum


acwfESifh ZefEl;yDtufzfacwfuJhodkY MuhHzHGYacwf (jynfaxmifpkMuHhckdifa&;ESifh
zGHUNzKd;a&; ygwDacwf) wacwfudk jrif&ayOD;rnf/
atmufwdkbm 3? 2010/
ÄÄÄ

ukd;um; ...
1. A Way Forward for Zimbabwe (ICG report, March 2010)

2. A History of the Struggle against the Mugabe Regime

(By Leo Zeiling, Jul 17th 2010)

103 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 104


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

ajrmufukd&D;,m; ypöKyÜef? jrefrmjynftem*wf


ààà
qk[efa0 (Seo Hyang Wal) onf touf (43) ESpft&G,f? uav;
(9) a,muf\ rdcifjzpfNyD; olYorD;oHk;a,muf\trnfrsm;wGif ]]abmf}}
qkdaom pum;wvHk;ygonf/ acsmifabmf (Chong Byol)? aygufabmf (Pok
Byol)? wefabmf (Ton Byol) [líjzpfonf/ abmf\t"dyÜg,frSm ud& k D;,m;
bmompum; jzifh Mu,fpifjzpfonf/ Mu,fpifnDtpfrrsm;rSm emrnf
uav;rsm;vScsifyg&ufESifh a&SUwGJemrnfrsm;aMumifh 'ku©awGY&awmh
onf/ Munfyh g/ acsmif (½dik zf ,f)? ayguf (AH;k )? wef (usnfq)H / emrnft
jynfhtpHkrsm;rSm a&TMu,fpif? aiGMu,fpifrsm; rjzpfawmhbJ ½kdifz,fMu,f
pif? AHk;Mu,fpif? usnfqHMu,fpifrsm; jzpfukefonf/ 2003 ckESpfwGif
xyfarG;aomom;udkrl qGef*ef (Songun) [k trnfay;xm;NyD;? rESpfurS
arG;aom orD;axG;\trnfrSm [mrGef (Hyok Myong) jzpfonf/ t"dyÜg,f
rSm qGef*ef (ppfwyfyxr)? [mrGef (awmfvSefa&;) jzpfonf/
]]usr om;awG orD;awGudk arG;xkwfxm;wm? waeYrSm ppfwyf
yxrEkid fiHawmfBuD;udk tvkyftauR;jyKEkdifr,fh rsKd;qufopfuav;awG
jzpfzdkYyg}} [k a&'D,dktifwmAsL;wGif tarvkyfolu qdkonf/

txufygZmwfvrf;rSm pdwful;,Of[kxif&aomfvnf; wu,hf

105 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

jzpf&yfrSefjzpfonf/ (1996) u pwifcsrSwfcJhaom qGef*efay:vpDESifh


ajrmufudk&D;,m;jynfolrsm; rnfrQvHk;axG;&pfywfaerIudk jyaeonf/
trSefrSm qGef*ef (ppfwyfyxr) ay:vpDrSm ajrmufudk&D;,m;acgif;aqmif
MuD;uif*sHKtD\ &moufyef&mZmyv’ifjrJa&; r[mAsL[majrmufay:vpD
wckom jzpfonf/

à qGe*f efay:vpD atmifjrifovm;


vGefcJhaom (3) ESpf? qGef*efay:vpDoufwrf; (12) ESpfjynfhrSm
uif*sHKtD\&if;ESD;aom rpöwmyDtdwfcsf'D a'gufwmwa,mufu qGef*ef
ay:vpD\ atmifjrifrrI sm;udk csD;rTrf;cef;zGifhcho J nf/ qGe*f efay:vpDaMumifh
ajrmufudk&D;,m;rSm EsL;uvD,m;vufeufydkifvmNyD; ajrmufudk&D;,m;
uRef;qG,fonf orkdif;rSm yxrqHk;tBudrftjzpf tar&dueftmPmpuf
atmufrS ½ke;f xGuEf ikd cf o
hJ nf/ tD&wfvu kd MH ur®mrsKd;rS vGwaf jrmufco
hJ nf/
xdkYtjyif ajrmufudk&D;,m;u EsL;uvD,m;'kH;usnf prf;oyfypfvTwfEkdifcJh
onfah emufyikd ;f rSm ajrmufu&kd ;D ,m;ESihf qufqaH &;jzwfawmufxm;aom
EdkifiHrsm; tajy;tvTm;oHwrefqufqHa&; jyefvnfxlaxmifvmMu
onf/ xkdYaMumifh EdkifiHwumydwfqdkYta&;,lrIrsm;udk wppD½kdufcsKd;Ekdif
vku d of nf[k qef;ppfjyonf/ txufygtcsufrsm;tm;vH;k rSef uefonf
qdkapOD;? xkdatmifjrifrIrsm;onf ajrmufudk&D;,m;u (24) oef;aom
jynfolrsm;udk rnfokdYtusKd;jzpfxGef;oenf;[k &Si;f jyrxm;yg/

à vlxv
k nf;Munfyh gOD;
ajrmufukd&D;,m; ppfwyftiftm;rSm tar&duefppfwyfESifh rwdrf;
r,drf;&Sdonf/ vl (24) oef;&Sdaomwkdif;jynfwiG f tjrJwrf;ppfwyf (w
oef; 2 odef;) qkad om t"dyÜg,frSm usef;rmoefpGrf;aomt&G,f touf
(17-54) tMum; vlOD;a&\ (5) yHkwyHkonf ppfonfawmfrsm;jzpfae
onf/ xkdYtjyif (6) oef;udk t&Htiftm;tjzpfxm;onf[k qkdonf/
xkdrQBuD;aomppfwyftwGuf ppfwyftoHk;p&dwfonf wkdif;jynf"e\

Beyond The Elections 106


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

rnfrQ&Sdrnfukd cefYreS ;f MunfEh dkifonf/ twdtusrod&aomfvnf; wkid ;f


jynf *sD'DyD\ (15.8) &mckdifEIef;[kqkdonf/ (5) yHk wyHkeD;yg;yifjzpfonf/
tpdk;&u ppftiftm;udk xkrd Qtm½Hkpkdufae&aom wkdif;jynfwGif jynfol
rsm; 'ku©yifv,fa0rnfom/ NyD;chJonfq h ,fpktwGif; vloef;csDNyD; pm;
eyf&du©mjywfvyfrIaMumifh aoqHk;cJh&onf/ urÇmay:wGif tDoD,dk;yD;,m;
NyD;vQif jynfytvSL&Sifrsm;xHrS&du©mukdrdSckd&mwGif ajrmufudk&D;,m;u
'kwd,jzpfonf/ Ekdifiw H umuav;rsm; &efyHkaiGtzGJU (UNICEF) \tpD&ifcH
pmt& uav; (100) wGif (7) OD;rS (37) OD;onf tm[m&rjynfh0Mu
ay/ uav;rdcifrsm;wGifvnf; (3) a,mufwGif (1) a,mufonf tm
[m&rjynfh0[k qkdonf/

à tzEkid fiu
H muG,fa&;avm
ajrmufu&kd ;D ,m;umuG,af &;0efBuD;u tcrf;tem;wckwiG f ]]&Jabmf
wdkY oMum;vHk;r&SdbJ aevdkY&w,f/ usnfqHr&SdbJeJYawmh toufr&SifEkdifbl;}} [k Mo
0g'acRonf/ trSefrSm xkdtawG;tac:onf ajrmufudk&D;,m;wEkdifiH
vH;k u jynfoal wGtwGuf Mo0g'vnf;jzpfonf/ jynfy&ef umuG,af &;
twGuf ppfwyfukd tiftm;&S&d efvo dk nfqrdk mS vnf; jynfov l xl u k kd tm½Hk
vTJjcif;omjzpfonf/ obm0ab;tEå&m,fESifh wvGJpDrHcefYcGJrIrsm;aMumifh
wkdif;jynfpD;yGm;a&; usyfwnf;vmaomtcsdefwGif wwkdif;jynfvHk;udk
tmcHrvmatmif ppfZmwfoGif;cJhjcif;rQomjzpfonf/ tmPmjrJa&;t
wGuf ppfwyfut kd ykid u
f ikd x
f m;a&;onfuif*sH KtD\ r[mAsL[mjzpfonf/
tvkyform;ygwD (Workers' Party of Korea) \ taxGaxGtwGif;a&;rSL;?
cspfaomacgif;aqmifBuD; (Dear Leader)? zGJYpnf;yHkt& ppfOD;pD;csKyfjzpf½HkESifh
tm;r&ao;bJ? ol\twGif;pnf; (38) a,mufwGif (17) a,mufonf
AdkvfcsKyfBuD;rsm;ESifh wyfykdif;&mxl;vufukdif&dSaom ygwDacgif;aqmifrsm;
jzpfonf[k ajrmufukd&;D ,m;rS oHwrefa[mif;wOD;uzGichf sonf/ rMum
cifuyif touf (27) ESpft&G,f? uif*sHKtD\om;ti,fudk ygwD\
ay:vpfjAL½kd0if? AdkvfcsKyfBuD;&mxl;wef;ay;NyD;? wkdif;jynf\ tmPmt&Sd

107 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

qHk;jzpfaom trsKd;om;umuG,fa&;aumfr&Sif (National Defence Commis-


sion) wGif 'kOuúXjzpfvmonf/ tazu OuúX? om;u 'kOuúXjzpfonf/

uif*sHKtD\ ESrESifha,mufzwdkYvnf; &mxl;wkd;oGm;Muonf/ wenf;


tm;jzihf tbd;k ]uif}rS taz]uif}? taz]uif}rS om;]uif}? ]uif} rif;quf
\wwd,rsKd;qufudk eef;arGqufay;&ef taumiftxnfazmfjcif;jzpf
onf/

à ed*;Hk
ajrmufukd;&D;,m tajccHOya'wGif EkdifiHom;wkdY\ vlYtcGifhta&;
udkav;pm;a&;qkdaomtcsuf txift&Sm;ygaomfvnf; vuf&Sd ajrmuf
udk&D;,m;wGif Ekdiif Ha&;tusOf;om; ESpo f ed f;&Sdaeonf/ xkdtajccHOya'
wGifyif qGef*efay:vpDukd vHkYvpkdufygqkdaomtcsufvnf;yg0ifonf/
jrefrmjynftajccHOya'wGif avmuygvw&m;xGef;um;a&;ESifh ppfwyf
u tem*wfEkdifiHa&;OD;aqmifrItcef;wGif tpOfwpkdufyg0ifa&;qkdaom
tcsuf (2) csufvHk;yg0ifaeonf/ xkdYjyif ajrmufudk&D;,m;yHkpHtzGJY0if
(11) a,mufygaom ppfaumfr&Siv f nf; 2008 zGJYpnf;yHkwGif ygaeao;
onf/ wyfyidk ;f tkycf sKyfr?I pDrHcefYcrJG ?I wyfom;pkaqmif;a&;udpöt00wGif
t&yfbufu 0ifpGufzufcGifhr&Sday/ odkYESifh waeYom;wGif AdkvfcsKyfrSL;BuD;
oef;a&Tu olYom; (odkYr[kwf) ajr;jzpfoludk EkdifiHawmforwcefY? (11)
OD;ygaom wkdif;jynf\tjrifhqHk;aumifpDudk uGyfuJckdif;? oef; (60) aom
uREkfyfwdkY\uHMur®mudk rprf;oyfckdif;[k rnfolajym&Joenf;/
atmufwdkbm 5? 2010/
ÄÄÄ
ukd;um; ...
Kim Jong il’s military-first policy a silver bullet

Kim Jong Eun and Military first Politics

Son of NKorea Leader elected to party leadership

(AP, September 28,2010)

Beyond The Elections 108


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

(i) tawGt
U MuKH
ààà
trfpwm'rfrmS wn
ààà
e,fomvefa&G;aumufyGJ

109 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 110


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

trfpwm'rfrmS wn
ÄÄÄ

*DwoHu cef;rwckvHk;udk vTr;f aeonf/ xGef;xm;aomrD;a&mif


aMumifhvm; rod/ wcef;vHk; teDa&mifawGcsnf; jrifae&onf/ 0wfpHk
awG? vnfpnf;awG? yk0gawG? qkid ;f bkwaf wG? tm;vH;k teDa&mif? aomuf
xm;onfht&SdefaMumifhvnf; rsufESmawGu eDaxGaxG? oefYoefYjyefjyefY
&nf&nfrGefrGef? vli,fawG? acwfqefqef? rdef;ri,fawGu tcef;xJrSm
trsm;pkjzpfaeonf/ bD,mcGuf? 0kdifcGufukd,fpDESifh tm;vHk;jyHK;jyHK;&Tif&Tif/

]]'DwBudrfawmh tBuD;tus,f½IH;rSmawmh aocsmw,fuG/ 'gay


r,fh ukd,fh,HkMunf&mayghuGm/ qif;&Jom;awGtwGuf igwdkYudk tcGefwdk;
aumufvnf; bmrSjyóemr&dSygbl;/ qif;&Jom;awGudk wzufwvrf;
u ulnDay;wJhoabmygyJ/ igawmhBuKdufw,f}}

tvmvrf;rSm tJvfbuf um;armif;&if; ckreuf ol qkd&S,fvpf

111 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

ygwDukd rJay;cJo
h nft h aMumif; ajymjyvmonf/ wu,fawmh olwYkd qu D
qif;&Jcsrf;omuGm[csufu bmrSajymyavmufonfr[kwf/ ygvDref'Drkd
ua&pDpepfusio fh ;kH cJo
h nfyif usaemfwYkdvw
G v
f yfa&;ESihf ESpw
f &mwdwd apm
aomEkdifiH/ bmrSEIdif;,SOfp&mr&Sd/ okdYwap EIdif;,SOfpOf;pm;aerdonf/
jynfwGif;ppf? qkd&S,fvpftrnfcH wygwDtmPm&Sif? ppftmPm&Sif?
,ckwcg pnf;urf;jynfh0aom 'Drkdua&pDtrnfcH ppftmPm&SifpepfESifh
&ifqkdif&rnfhud, k fhEdkifiHudk owdr&bJraeEdkif/

]]qkd&S,v
f pfygwD&JUtpuawmh e,fomvef uGefjrLepfygwDaygh
uGm/ rmhufpf-vDeif0g'udk tajccHcJhwmyJ/ 1970 avmufusrS qkd&S,f
vpfygwDqkdNyD; emrnfajymif;cJw
h ,fav}}

rD;yGdKifhrSmcP&yfpOf tJvfbufu olwdkYEkdifiH\ qkd&S,fvpfygwD


orkid f;aMumif;udk &Si;f jyonf/ vrf;jzwful;olu jzwful;aeqJ/ 'DNrdKUrSm
avmuf pufbD;aygwm usaemfhwouf wcgrS rjrifbl;ao;/ touf
t&G,af ygif;pHk pufbD;orm;awGudk wNrdKUvHk; tESHYawGYae&onf/ &moD
Owku at;at;oufom pufbD;pD;Ekid o f nfh&moDOwkrsKd;/ NrdKUBuD;qkad y
r,fh avxku aqmif;&moD aus;vufv,fuiG f;awGudk jzwfvmovdk
opfvGifvwfqwfaeonf/

]]igwdkYqDrSmvnf; uGefjrLepfygwD&Sdygw,f/ a':atmifqef;pk


Munf&JUtaz/ igwdkYEkid fiH&JU vGwvf yfa&;ol&Jaumif;[m uGefjrLepfygwDudk
wnfaxmifoyl }J }
]]'gayr,fh aemufykdif; oabmxm;uGJvGJw,f r[kwfvm;}}
]][kwfygw,f/ tckawmh uGefjrLepfygwDu ajratmufygwDtjzpf
eJYyJ &Sdawmhw,f/ wcgrS tmPmr&cJhygbl;/ rif;wdkY qdk&S,fvpfygwDvdk
aygh}}
um;u nmbufudkauGUNyD;aemuf wHwm;wckudk jzwf&onf/

Beyond The Elections 112


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

wHwm;ay:uaom jrpfxJ avSuav;awGpDaeykHrSm wrsKd;Munfhíaumif;


onf/ wcsKdUavSawGu vlaetdrfawGvdkY tJvfbufu ajymjyonf/
þNrdKUwGif vlwkdif;vdkvdk pufbD;ykdifovkd? tdrfwkdif;vnf; avSykdifMu
onf/ trfpwm'rfonf a&S;a[mif;NrdKUwNrdKUvdk odyfcspfp&maumif;onf
[k tJvfbuf rMumcPajymwwfonf/

]]'gayr,fh igwdkY vuf&Sdqkd&S,v


f pfygwDu t&if uGefjrLepfygwDeJY
bmrSrqkdifawmhbl;uG/ [dkusawmh rif;od&rSmyg}}

vlxkppfwrf;awGxGuv f muwnf;u qd&k S,fvpfygwD tBuD;t


us,f½;HI r,fqdkwm odaeMuonf/ vTwaf wmfae&m w0ufavmuf vuf
vTwf&rvm;/ oHk;yHkESpfyHk vufvTwfvkduf&rvm;/ 'gyJ&Sdrnf/ rJ½HkawGu
ydwfcgpyJ&Sdao;onf/ aemufqHk;&v'fawGu oefacgif;ausmfrS odEkdif
rnf/ tcef;xJuvltm;vHk; cP wdwq f dwfoGm;NyD; cef;rnmbufxyd f
u wDAGDzefom;jyifay: tm½Hka&mufoGm;Muonf/
owif;aMunmolu cefYrSef;rJ&v'fawGudk 'wfcsfbmomESifh ajym
aeonf/ ygwDemrnfawGESifh cefYrSef;rJ&v'frsm;udk Z,m;ESifhjyaeonf/
t"duygwD (2) ck&Muaom trwfOD;a&u rwdrf;r,drf;? qkd&S,fvpf
ygwDtvSnahf &mufawmh tm;vH;k u ]]a[;}} vdkYatmfvu dk Mf uonf/ bmyJ
jzpfjzpf 'DESpf vTwfawmfae&m (10) ae&mavmuf vufvTwfvkduf&zG,f&Sd
onf/ okdYayr,fh tm;vHk; aysmfaysmf&Tif&Tif/

]]'Da&G;aumufyGJtay: rif;b,fvkdoabm&vJ}}

t&yf (6) ayausmf? touf (50) wef;? qkd&S,fvpfygwD0if w


a,mufu tem;a&mufvmjyD; ½kwfw&uf ar;cGef;xkwfygonf/

]]rajymwwfb;l av/ 'gayr,fh aocsmwckawmh 'DrmS tm;vH;k 'Dn

113 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

½I;H r,fqdkwmodayr,fh aysmfaeMuw,f/ ygwDyGJvkyfaewmusaewmyJ}}

'Dcef;rxJ0ifNyD; rdepfydkif;twGif;rSmay:vmaomtawG;udk t&if;t


wkdif;ajymcsvdkufawmh olu &,fygonf/ jrefrmjynfrSm EkdifiHa&;vkyf&
onfrSm cufonfhtaMumif;? axmif'PfESpf&Snfrsm; cswwfonfht
aMumif;? a&G;aumufyGJvnf; r&SdonfhtaMumif;? 1990 wkef;u a&G;
aumufyGJ&SdcJhaomfvnf; tEkdif&ygwDudk tckxd tmPmrvTJovdk ygwD
acgif;aqmif a':atmifqef;pkMunfuv kd nf; axmifcsxm;onft
h aMumif;
twdkcsKyfajymjyvkdufonf/

]]bmrS ryleJYuG/ ppfwyfu odyftm;MuD;ae&if olbmomuGJrSmyJ/


'gxHk;pHyJ}}

olu wu,f,HkMunfrItjynfh&SdyHkESifh ajymonf/

]]'geJYaeygOD;/ cifAsm;wdkYygwDu uGejf rLepfygwDuae ajymif;vJ


vmw,fqdk}}
]]'gu t&ifwkef;u yguGm? ighb0rSm uGefjrLepfygwD0ifwcgrS
rjzpfzl;bl;/ igwdkYygwDuvnf; uGefjrLepfygwD&JUtarGcHvnf;r[kwf
bl;/ qdk&S,fvpfZif Socialism 0g'eJYygwDvnf; r[kwfbl;/ wu,fawmh
Social ism qdk&S,f tpfZif udk usifhoHk;wJhygwD}}

um;ay:rSm tJvb f ufu qk&d , S fvpfygwD[m vlxEk iS hfteD;pyfq;kH


ygwDwcky/J vlraI &;vkyfief;awGrmS t&rf;wuf<uonf[ak jymcJo h nfukd
jyefowd&rdonf/
*DwoHawG xGufay:vmjyefonf/ trsKd;om;wa,mufudk t
v,frSmxm;NyD; rdef;ri,f (4) a,mufu wD;vH;k ESifh jrL;jrL;<u<u vIyf
,rf;aeonfrmS wrsKd;Munfí h aumif;aeonf/ y&dowfxrJ mS vnf; uol

Beyond The Elections 114


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

u uaeMuonf/

]]tJ'golwdkY rJqG,fwkef;u vlBuKdufrsm;wJh oDcsif;yJ}}

tJvb f ufu tem;uyfNyD;ajymjyonf/ ajcvSr;f (10) vSr;f cefYt


uGmwGif qkd&S,fvpfygwDacgif;aqmifudk rD'D,mawGu 0kdif;ar;aeMu
onfudk awGY&onf/ tcef;xJ&Sd vltm;vHk;eD;eD; teDa&mifawG0wf
xm;aomfvnf; ygwDacgif;aqmifu teufa&mif0wfpHk 0wfxm;onf/
ygwDt½IH;BuD;½IH;rnfhyGJrdkY teufa&mif0wfvmovm;/ okdYwnf;r[kwf teD
a&mifawGxJrSm xl;jcm;oGm;atmif oD;oefYta&mifa&G;cJhovm;awmhrod/
tJvfbufu ygwDacgif;aqmifESifh trSwfw&"mwfyHkwGJ½ku d f&atmifqkd
NyD; tcsdefaumif;udkapmihfaeao;onf/ okYad omf olu rD',
D mrsm;ESifh pum;
ajymNyD; cef;rtv,f&pdS ifbufoYkd avQmufomG ;awmhonf/ vltyk Bf uD; cP
wdwfoGm;jyefonf/

]]'Dwacguf usaemfwdkY½IH;ayr,fh? EdkifwJhygwD BuD;BuD;i,fi,ftm;


vHk;udk csD;usL;*kPfjyKygw,f}}
]]a[;}}

yef;pnf;awG? qyfjymylaygif;awG? oDcsif;oH? wD;vHk;oHawG? zef


cGucf sif;wkdufoHawG? cef;rwckvHk; qlnHoGm;awmhonf/ olESifhood nfh
toufti,fq;kH vTwaf wmftrwfwa,mufu&kd mS OD;r,fqNdk yD; tJvb f uf
xGufoGm;jyefonf/ watmifhcefYMumaomftcg xkdvTwfawmftrwfyg
rvmbJ trsKd;orD;wa,mufygvmonf/

]]a[h ... 'g igwdkYrJqE´e,fu trwfyJ/ Kri Sta Van Velzen reuf
u olYudk ig rJay;cJhwm}}
vTwfawmftrwfqkdaomfvnf; t0wftpm;? ajymyHkqdyk Hku bmrS

115 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

udef;BuD;crf;BuD;r&Sd/ yGifhyGihfvif;vif; tm;&yg&pum;ajymyHku trsKd;om;


wa,mufESifhyif wlaeao;onf/ jrefrmjynfwiG fvkyfrnfha&G;aumufyGJ
taMumif;ar;onf/ a&G;aumufyGJu vGwfvyfw&m;rQwrnf[k xif
ovm;? rMumcifrSm vlxkvIyf&Sm;rIawG ay:vmEkdifrvm;? odcsifwm
awGar;onf/ 1990 a&G;aumufyGJ&v'ftaMumif;? a&G;aumufyGJOya'
taMumif;? a':atmifqef;pkMunftaMumif;? teft,fvf'Du a&G;
aumufyGJr0ifonfhtaMumif; twkdqHk;ajymjyvkdufonf/

]]a[h ... a&G;aumufyGJoydwfarSmufwmawmh b,fawmhrStvkyf


rjzpfbl;/ bmyJjzpfjzpf igwdkYrSm ygwD0iftiftm; (4) odef;cGJ&Sdw,f/
olwdkY&JU t"duvkdtyfcsufu pm;0wfaea&;u t"dur[kwfbl;/ vlY
tcGifhta&;eJY 'Drkdua&pDyJ/ jrefrmjynf'Drkdua&pDta&;twGuf vkdwJhtul
tnDajymyg/ b,fawmhrS vufravQmhygeJY}}

wDAGDzefom;jyifay:rSm rJqE´e,fti,fav;wcku rJpm&if;awGudk


aMunmaeygNyD/ Edik if w
H ckv;kH \ aemufqH;k w&m;0if&v'fawGxu G fonf
txd apmihfírjzpf/ tJvfbufu olYtdru f dk (1) em&DcefY um;armif;jyef
&OD;rnf/ reufjzefvnf; e,fomvefu tBuD;qHk;rD'D,mwckudk oGm;
a&mufavhvm&ef &Sdaeao;onf/

]]a[h ... tJvfbuf? igawmh rapmihfcsifawmhbl;/ tcef;xJa&muf


rSyJ wDAGDapmihfMunfhawmhr,fuGm}}

qdk&,
S fvpfygwD0ifrsm;pk½k;H aeonfhcef;ru y&ihfpefu&mhvrf;rESifh
eD;onfhtwGuf tefz&efYwdkYtdrfudMk unfh&ef wl;ajrmif;awGab;vrf;t
wkid ;f vrf;avQmufjyefcMJh uonf/ tefz&efYwYkd trd u
f awmh ckawmh jywku
d f
jzpfaeNyD/ 'kwdurÇmppftwGif;u emZDawG trfpwm'rfNrdKUudkodrf;xm;
wkef; tefz&efYwdkYrdom;pk xkdtdrfxJrSm (2) ESpfMum ykef;aecJhzl;onf/

Beyond The Elections 116


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

(2) ESpftwGif; ol\aeYpOfrSww


f rf; (The Diary of Anne Frank ) u olu,
G f
vGefonfhaemuf urÇmausmfpmtkyfjzpfvmonf/ (tarSmifxJu rSwfwrf;
tjzpf q&mwuúodkvfae0if; jrefrmjyef) tckawmh trfpwm'rf\t
usnf;wefonfo h rkdif;u twdwfrSmusefcJhNyD/

]]tJ'g tefz&efYrSwfwrf;xJu em&DpifMuD;yJ/ ykef;aewkef; tJ'D


em&Dpifu toHudk olem;axmifcJhwmav}}

tJvfbufu cyfvrS f;vSrf;bk&m;ausmif;u em&DpifBuD;udk nTefjy


aeonf/ um;*dwftxd vrf;avQmufMuNyD; tJvfbufu aumif;aom
nyg[kEw I q
f ufNyD; olYum;qDomG ;aeonf/ [dw
k ,fqD vkid ;f um;pD;oGm;
&rnf/ noef;acgiftxd vkdif;um;awGu ajy;aewkef;/ um;rSwfwkdif
rSmcP&yfaewkef; cyfvSrf;vSrf;pm;aomufqkdifrS ]]a[;}} [k pkatmfvkduf
aomtoH wcsufxGuv f monf/ a&G;aumufyGaJ emufqHk;&v'ftxd ol
wdkY apmihfaeMuayOD;rnf/ ,ckESpfa&G;aumufyGJu ESpfaygif; (20) twGif;
tBudwfte,ft&SdqHk;rdkY pdwf0ifpm;p&mtaumif;qHk;[k tJvfbufu
ajymonf/ usaemfwdkYqDu a&G;aumufyJGua&mvdkY um;ay:rSmawG;aerd
onf/ tenf;i,fat;vmojzifh taEG;tuFsu D dk ausmyd;k tdwx
f rJ S xkwf
0wfvkdufonf/ rD;a&mifatmufunonf at;csrf;vsuf/
ZGef (11)? 2010/
ÄÄÄ

117 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 118


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

e,fomvefa&G;aumufyGJ
ÄÄÄ

ZGefv (9) &uf? Ak'¨[l;aeY/


reufapmapm rd;k zGJzJGESihf e,fomvefEkdifi?H trfpwm'rfNrdKUem;u
pupfy[dk; Schiphol avqdyfukd0ifvmawmh &moDOwku odyfrat;vS/
xkdif;rSmuwnf;u tD;ar;vfydkYxm;onfhtwGuf tpDtpOfudk tMurf;
zsif; odxm;onf/ aeYvnfydkif; rJ½Hkw½HkoGm;rnf/ nbuf qkd&S,fvpf
ygwDawGp½k ;kH &m trfpwm'rfNrdKUv,faumifu pm;aomufqidk w f ckuo kd mG ;
rnf/ tJ'DrSm ygwD0ifwcsKdUESihf rdwfqufrnf/ a&G;aumufyGJowif;,l&ef
AGD'D,du
k ifr&mwvHk;ygvmonf/
]]igwdkYEdkifiHu rif;wdkYeJY,SOf&ifawmh owif;axmufawGtwGuf
edAÁmefbHkyJ/ ygvDreftaqmuftODxJvnf; 0ifvdkY&w,f/ EdkifiHa&;acgif;
aqmifawGudkvnf; BudKufovdk ar;cGef;xkwfvdkY&w,f}}

119 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Zefe0g&Dv xkdif;udkvmuwnf;u tJvfbufu olYEdkifiHtajc


taeajymjyxm;onf/ a&G;aumufyGJ&ufqdkawmh vrf;rSm vlpkvla0;awG
awGY&rnf/ rJ½akH wGrSmvnf; vlwef;&SnBf uD;awGY&rnf[k awG;xm;onf/
avqdyrf Sm e,fomvefuv kd mEdik af tmifppD Ofay;aom e,fomvefr'D ,D m
wckrStrsKd;orD;u tjyHK;ESifBh uKdaeonf/
]]aemufqHk;awmh rif;'Dudk a&mufvmwmyJ}}
olu vufukd tm;yg;w&qGJNyD; &,f&,farmarm EIwq f ufonf/
befaumufrSm wvavmuf tcuftcJawG wckNyD;wckMuHKNyD;? tpDtpOf
ysufvkysufcifjzpfNyD; aemufqHk; tcsdefrD½kaH v;a&mufvmonfhtwGuf
vnf; auseyfaeyk&H onf/ avqdyrf S [dw k ,fodYkomG ;onfw
h vrf;vH;k tcuf
tcJawGtaMumif;yJ ar;vmonf/ usaemfu NyD;cJhwmawGudk odyrf ajym
csif/ owfrSwfcsdefxuf (3) &ufavmuf aemufusrSa&mufvmonfht
wGufvnf; a&G;aumufyGJudpöudkyJ pdwfavmaerdonf/
]]b,fvkdvJ/ 'DESpfa&G;aumufyGJu t&ifa&G;aumufyGJawGxufpm
&if pdwfvIyf&Sm;p&maumif;&JUvm;}}
]]odypf wd v f Iy&f mS ;p&maumif;wmaygh/ b,fygwDrS tjywftowf
Edkifr,fhyHkr&Sdbl;}}
]]rJay;NyD;NyD;vm;/ b,fygwDudkay;cJhvJ}}
]]rJawmhay;rSmyg/ b,fygwDqkdwm raocsmao;bl;}}
[dkw,frSm reufpm twlpm;&if;ar;awmh olYtajzudk odyftm;
r&/ [dw k ,frSmawmh tppt&m&m tqifajyajyjzpfatmif pDpOfay;xm;
onf/ aomMumaeYupNyD; oltyef;ajzc&D;oGm;awmhrSmjzpfvdYk vdkwm&Sd
&if ac:&r,fhzkef;eHygwf? (10) &uftwGif; tpDtpOf? NrdKUxJrSm um;?
&xm;pD;zdkYu'f? xkdYaemuf ZGefv (20) &ufaeY usaemfjyefrnfh&uftxd
oltyrf;ajzc&D;u jyefa&mufrSmr[kwfonfhtwGuf tNyD;EIwfqufNyD;jyef
oGm;onf/
tcef;xJcPjyefNyD; jyifqifvmonfhtcsuftvufawGudk jyef
Munfhonf/ ygwDaygif; (10) ygwD a&G;aumufyGJ0ifMurnf/ BuKdwifppf

Beyond The Elections 120


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

wrf;awGt& 'wfcsfavbmygwD (PVDA) ESifh jynfoYl vTwfajrmufa&;'Drkd


ua&pDygwD (VVD) wdkY xdyfuajy;aeonf/ vuf&SdnGefYaygif;tpdk;&udk
OD;aqmifaeaom c&pf,mef'Drkdu&ufygwDuawmh ppfwrf;awGt& vTwf
awmftrwfae&m w0ufavmufusoGm;Ekdifonf/ xl;jcm;wmuwcku
rGwfpvifrsm;ESifh jynfyrSajymif;a&TUtajccsolrsm;udkrvdkvm;onfh vGwf
ajrmufa&;ygwD (PVV) u tajctaeaumif;aeonf/ e,fomvefrSm
19 &mpkrSpí rnfonfhygwDrQ wygwDwnf; tpdk;&zGJUEkdifcJhwmr&Sd/ nTefY
aygif;tpd;k &yJ qufwkduftkyfcsKyfvmonf/
trfpwm'rfrS o[dwfNrdKYokdY em&D0ufcefY &xm;pD;oGm;&rnf/ trf
pwm'rfu NrdKUawmf? o[dwu f tpd;k &½H;k pdu
k &f mNrdKUjzpfonf/ Edik if Hwum
w&m;½H;k awGvnf; o[dwfrmS tajcpdkuo f nf/ o[dwrf mS tJvb f ufEiS hf
awGUrnf/ 'DrmS aernfhESpyf wfpvHk; olESifh teD;uyftvkyfvky&f rnf/ t
ao;pdwftpDtpOftm;vHk; olYtpDtpOfawGcsnf;jzpfonf/ yxr ygvD
reftaqmuftODqDoGm;Muonf/
]][dkbufudk oGm;/ [dkbufudkoGm;}}
ygvDref0if;\0ifaygufrSm t&yf (7) ayausmfonfh vHkjcHKa&;t
apmifhu oGm;&rnfh0ifaygufbufudk vufa0SY,rf;jyonf/ ygvDreft
aqmuftODu oufwrf;tawmf&ifhaeNyD/ ta[mif;awGudkr zsufbJ
xdef;odrf;xm;onf/ tpnf;ta0;awGusif;yzdkY taqmuftOD;topf
awGukd ta[mif;awGEiS fh,OS fNyD; aqmufxm;onf/ 0efBuD;csKyf½kH;cef;u
vnf; trd;k cRefcRefESifh a[mif;aeNyD/ okdYayr,fh tpOftvmt& 0efBuD;
csKyfawGu tJ'DrSmyJ ½Hk;xkdifMuonf/
ygvDref0if;\ tv,facgifajruGufvyfrSm owif;orm;awG?
tvnftywfvmolawG [dkwpk 'Dwpk awGY&onf/ vHkjcHKa&;qkdí t
ayguf0rSmawGYcJhonfh vHkjcHKa&;tapmihfwa,mufyJawGYonf/ ygvDref
taqmuftODxJ0ifaygufrSm um;okH;av;pD;avmuf&yfxm;onf/
*vef*vm;tapmifhBuD; um;wpD;em; b,fcsdeaf &mufvmonfrod/ um;
a&SUcef;u rsufreS Ef iS v
hf w
l a,mufxu G v f mNyD; tapmifu h kd uk,
d cf sif;ayGU

121 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

EIwfqufonf/ uifr&mrD;a&mifawGwzswfzswfxJ rsufrSefESifhvlu


&,f&,farmarm/
]]tJ'g vpfb&,fygwD&JU acgif;aqmifyJ/ igwdkYEdkifiH&JU 0efBuD;csKyf
avmif;yJ}}
tJvfbufu tm;wufoa&m ajymonf/ tJ'DawmhrS 0efBuD;csKyf
avmif;\um; ygvDref0if;xJrSjyefxGufEdki&f ef tapmifu h 0ifaygufrSm
vrf;&Sif;aerSef;odawmhonf/
]]a[h ... rif;wdkY0efBuD;csKyfavmif;uvnf; vHkjcHKa&;r&Sdoavmuf
ygyJvm;/ igwdkYqDrSmqkd&ifawmh tenf;qHk; (2) ywfavmuf vHkjcHKa&;
BudKcsxm;r,fxifw,f}}
tJvb f ufu &,faeygonf/ vTwaf wmf0if;twGi;f vrf;avQmuf
MunfhMuonf/ vHkjcHKa&;t&dyfta,mifyifrjrif&/ wae&mü &Jrsm;ukd
tpkvkdufawGYvkduf&onf/ &JtppfawGawmhr[kwf/ t½kyfawGjzpfae
onf/ Oa&myor*¾ (tD;,l) EkdifiHrsm;rS &Jrsm;tm; t½kyfESifhjyxm;onf/
t½kyfa&;jy&onfqkw d m 'grsKd;jzpfrnf/
]]igwdkYEdkifiHu csrf;omNyD;om;? vHkjcHKNyD;om;qkdawmh EdkifiHa&;rSm
odyfB uD;rm;wJhtajymif;tvJ rvdktyfbl;av/ a&G;aumufyG Jwkdi f;rSm
b,fygwDrSvnf; tjywftowftEkdifr&bl;/ nGefYaygif;tpdk;&zGJY&w,f/
wu,fwrf; ygwDawG&JUrl0g'awGrSmvnf; t&rf;BuD; uGmjcm;vSw,f
r[kwfbl;/ 'gayr,fh nGefYaygif;tpdk;&qdkawmh tjyeftvSefxed f;n§doGm;
Ekdifwmaygh/ 'guyJ igwdkYEdkifiHrSm EdkifiHa&;wnfNidrfrI&JU vQKdU0SufcsufyJvdkY
igawmhxifw,f}}
olwdYk EdkifiHESifh olwdYk pepfuawmh rSefonf[kxifonf/ Edik fiHwck
rSeuf efonfv h rf;aMumif;ay:a&mufaeNyD;qdv k Qif wnfNidraf tmif xde;f oGm;
½Hkom&Srd nf/ okdYr[kwfbJ vrf;aMumif;urSm;aevQif BuD;rm;aomtajymif;
tvJ aocsmaygufvdktyfrnf/ orkdif;rSmvnf; BuD;rm;aomawmfvSefa&;
rsm;rSm þoabmyif/ EdkifiHa&;pepf wnfNidrfa&;ESifh vrf;aMumif;rSefay:
a&mufa&;? wenf;tm;jzihf wnfNidrfa&;ESifhawmfvSefa&; rnfonfht&m

Beyond The Elections 122


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

u t&ifjzpfoifhoenf;[k awG;aerdonf/
]]uJ ... a&mufNyD}}
um;u taqmuftOD;wckab;rSm &yfoGm;onf/ taqmuftOD;
pBuFefav;twkid f;oGm;NyD; b,fbufodYk csKd;0ifvkdufaomtcg pmMunfh
wku d fwckjzpfaeonf/
]]rJ½Hku 'Dae&mrSmyJ}}
nae (3) em&DausmfaeNyD/ rJ½Hkqdkojzihf rJay;rnfholrsm; wef;pD
apmihaf eMurnf[k xifxm;onf/ uifr&mwjyifjyifEiS v hf mcgrS b,fem;
oGm;½kduf&rSef;rod/ pm;yGJ&SnfwvHk;a&SUcsNyD; vl (4) a,muf at;at;
oufomxkdifaeMuonf/ rJ½kHrSL;awGaygh/ tv,fu trsKd;orD;BuD;w
a,mufqDoGm;NyD; tJvfbufu rdwfqufonf/ rJ½HkxJ "mwfyHk½dkufcGifh
awmif;aomtcg ½kdufcsifovdk½kdufyg/ vQKdU0SufrJay;pepfjzpfonfht
wGuf rJay;aomae&mukd csefxm;&ef arwÅm&yfcHonf/
wa,mufp? ESpfa,mufp rJay;&efvmaeMuonf/ wcsKdUu
uav;rsm;yg ac:vmonf/ tdrfta&mufydkYxm;aom rJay;cGifhrSwfyHkwif
u'fjyav;jy? rJ½HkrSL;awGu rJpm&Gufxkwfay;? a&SUajcvSrf; (10) avmuf
rJay;aomae&mudkoGm;NyD;? vQKdU0SufrJay;? jyefvSnfhvm? rJyHk;xJ rJpm&Guf
av;xnfh? NyD;NyD/
rJay;ola&m? rJ½HkrSL;rsm;yg at;at;oufom? &,f&,farmarm/
pmMunfhwu dk x
f w
J iG f pmtkyMf unfo
h luawGuvnf; yHrk eS ?f uav;awGu
vnf; ajy;ajy;vTm;vTm;/ rJvmay;olawGuvnf; aps;0,fxGuf&if;?
tvkyfjyef&if;? uav;ausmif;BudK&if; rJay;aeMuyHk&onf/
]]t&ifwkef;uawmh b,folu b,frJ½HkrSm rJay;&r,fvdkY owf
rSwfxm;w,f/ t&rf;wif;usyfvGef;tm;BuD;awmh aemufydkif; udk,feJY
tqifajywJhqDrSmyJrJay;qkdNyD; vkyfvku d fwmav/ {&d,mwckrSm rJ½Hk (2)
½Hk (3) ½Hk&Sdw,fav/ udk,ftqifajywJhqDoGm;ay;aygh/ rJ½Hkw0kdufrSm
EkdifiHa&;pum;awmh rajym&bl;/ ygwDwckckudkrJay;zdkY pnf;½Hk;wmrsKd;
rvky&f bl;}}

123 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

rJ½HkrSL;trsKd;orD;u &Sif;jyonf/ rJ½HkywfvnfrSm e,fomvef


MuHhzHGUawG? pGr;f tm;&Siaf wG&dSaervm;[k oHo,ESiMhf unfrh o d nf/ rawmf
b,fuvJ? bmvmvkyfwmvJ pojzifhar;aevQif'ku©/ okdYwap rJ½Hk
w0kduf uifr&mwum;um;? ra,mifrvnf? rlrrSefjzpfaeonfu rJ½HkxJ
rSxGufvmolawGudk tifwmAsL;&ef apmifhMunfhtuJcwfaeonfh rdrw d kdY
tzGJYwzGJYom&Sdonf/
]]b,fygwDudk rJay;vkdufvJ}}
]]D 66}}
]]bmvdkYay;vku d fwmvJ}}
]]usef;rma&;ay:vpDudkBudKufvdkYav/ usef;rma&;ay:vpDrSm D
66 u eH ygwf0rf;yJ/
]]OD;BuD;wdkYZeD;armifESHu D 66 &JU trmcHy&dowfawGaygh}}
]]r[kwfbl;/ 'DESpfrS D 66 udk rJay;wm/ rESpfwkef;u c&pf,mef'Drkd
u&ufudkay;wm}}
]]bmvdkY pdwfajymif;oGm;wmvJ}}
]]vufawGYvkyf&yfawGtay: rlwnfoGm;wmaygh (&,fvsuf)}}
]] D 66 tEdkif&r,fxifvm;}}
]]rxifbl;}}
]]Edik fr,fhygwDudk bmvdkYray;wmvJ}}
]]D 66 u tEdik &f wJyh gwDBuD;awGMum;xJrmS aygif;ul;ay;r,fh ygwD
av}}
]]'gaMumifh rJay;wm}}
touf (70) t&G,f OD;xkyfaqmif;xm;aom yifpifpm;BuD;u ar;
orQ ajzonf/ tem;rSmrwfwyf&yfaeaom olYZeD;u tbd;k BuD;ajymorQ
axmufcHw,fqkdaomrsufESmrsKd;ESifh wjyHK;jyHK;/ o[dwfNrdKU vTwfawmf
0if;xJrSm tJvfbufajymcJah om olwdYk Ekid fi\ H Edkiif aH &;wnfNidrfrvI QKdU0Suf
csufqkdonfudk jyefowd&onf/
]]'Dval wGu wygwDwnf;udk twnfwus rJay;avhr&Sb d ;l / 'DEpS f

Beyond The Elections 124


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

'DygwDudkay;r,f/ aemufav;ESpfMum&if aemufwygwDudkBudKuf&if


ay;jyefa&m}}
tJvfbufu olwdkYEkdifiHurJqE´&SifawG tpGJrBuD;wm? EkdifiHa&;
a&csdefjrifhonfudkajymonf/ okdYayr,fh vGwfajrmufa&;ygwD (PVV) tajc
taeaumif;aeonfudkawmh olrBudKuf/ usaemfu (PVV) ygwDacgif;
aqmif\rdefYcGef;rsm;udk tifwmeufrSwqifh em;axmifzl;aeonf/
]]a[h tJvfbuf? (PVV) omtmPm&vm&if *smreDrSm [pfwvm
tmPm&wkef;u *sL;awGESdyfuGyfcH&ovdk/ e,fomvefrSmvnf; rGwfp
vifawGeJY EdkifiHjcm;uae ajymif;a&TUtajccswJhvlawG ESdyfuGyfcH&r,f
xifw,f}}
usaemfu acgif;xJay:vmaomtawG;udkajym&if; tJvb f ufqD
utjrifudkyg awmif;vkdufonf/
]]tJ'tD cgus&ifawmh igawmh rif;wdkYjrefrmjynfvmNyD; Edik fiHa&;
ckdvIHcGifhawmif;r,fav/ raumif;bl;vm;}}
]][m; ... [m;}}
tJvfbufu t&Tef;azmufonf/
aemufwaeY a&G;aumufyGJ&v'frsm;xGufvmawmh rSe f;xm;
onfhtwkdif; jynfolYvTwfajrmufa&;ESifh 'Drkdua&pD (VVD) u trwfae&m
(31) ae&mESifh tEdik f&ygwD/ 'wfcsfavbmygwD (PVDA) u trwfae&m
(30)? tpövmrfqefYusifa&;ygwD (PVV) ygwDu trwfae&m (24)?
tmPmvuf&Sd c&pf,mef'Drkdu&uf (21)? qkd&S,fvpfygwDu (15) ae&m?
tjcm;ygwDi,frsm;vnf; (10) ae&matmuf toD;oD;&Muonf/
]]igcefYrSef;wmuawmh 'Dwcg nGefYaygif;rSm trsm;qHk;trwfae
&m&wJh vpfb&,fygwD&,f? c&pf,mef'Drku d &uf&,f? (rif;oli,fcsif;
&JUygwD) PVV &,f xifw,fuGm/ urÇmudk b,fvdkrsufESmjy&r,frSef;
awmif rodygbl;uGm}}
]]'gjzifh aemufwcga&G;aumufyGJus&ifawmh PVV u trwftrsm;
qHk;eJY tmPm&ygwDjzpfr,fxifw,faemf/ tJ'Dtcgus&if rGwfpvif

125 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

urÇmeJY e,fomvefu &efolawmfawGjzpfoGm;awmhrSmyJ/ tck tar&d


um; &ifqkdifae&ovdkrsKd;aygh/ vrf;ab;AHk;awG? taocHAHk;awGeJY e,fom
vefvnf; tD&wfvdkYjzpfoGm;rSm aocsmw,f/}}
aemufqkH;ay;vk duf aomOyrmu &uf puf vGef ;oGm;onf [k
xifonf/ tJvfbufxrH S rnfonfph um;rS aemufxyfxGurf vmawmh/
olYEkdifiH\ tem*wfta&; awG;aeyHk&onf/ um;pufEId;xm;&if; ½kwfw
&uf rarmif;ao;bJ ta0;wae&mqD ai;Munfhaeonf/
ZGefv (13)? 2010/
ÄÄÄ

Beyond The Elections 126


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

(C) orkdif;xJu aw;


ààà
r[wår*® E´'D óeESihf atmifqef;vrf;pOf
ààà
oefvsufESifh apmOr®m

127 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 128


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

r[wår*® E´D'óeESihf atmifqef;vrf;pOf


ÄÄÄ
ppfBuKdumvu jrefrmvli,fawGMum;rSm tdEd́,acgif;aqmifBuD;
r[wår®*E¨D[m odyfay:jyLvmrjzpfygbl;/ olYt,ltq? vkyf&yfawG
tay: txifBuD;rIrjywJhtjyif a0zefwmawGawmif awGU&ygw,f/ Oyrm
1938 w0kdufrSmxkwfcJhwJh ocifodef;azjrihfa&;NyD;? ocifatmifqef;?
ocifEk? udkA[def;wdkY wm0ef,lNyD;xkwfchJwJh ukvm;-ArmwkdufyGpJ mtkyf
rSm atmufygtwkdif;awGU&ygw,f/
]ukvm;-Armta&;ta&;um; taES;ESit hf jref rvTrJ a&Smifom ta&;
jzpfonf/ uREkyf w f EYdk pS Of ;D pvH;k rSm vl½idk ;f wdtYk ajcrS rwufEikd jf cif;udjk y
onf[í l eufra,mifEiS w fh rd af om rpöwm*E´\ D pum;rsK;d jzihf rsuEf mS
vTJ½HkjzifhrNyD;} (ukvm;-Armwku d yf GJ? pm-1)
]*E´?D a'qkid ?f yaw;? &m*sm*dyk g? vcsm&D paomacgif;aqmifrsm; uGe*f
&ufwiG Bf u;D pd;k aeorQ? igwAYkd rmjynfu uGe*f &ufukd ½dak ornfr[kw/f
*s0g [vmae½l;? 'ef;a*;? 'wårZGr;f 'g;? a'gufwmtmrufpolwYkd Bu;D pd;k
aomtcgrSom uGe*f &ufukd igwdYk½adk ornf/ uGe*f &ufEiS afh ygif;um
vGwv f yfa&;wku d yf w JG iG f ETrJ nf} (ukvm;-Armwku d yf GJ? pm-24)

AdkvfcsKyfatmifqef;&JU vGwfvyfa&;BuKd;yrf;rIorkdif;udk avhvm


vQifvnf; ae½l;eJYywfoufru I dk rMucPawGU&aomfvnf; *E´DESifhywf
ouf rIudk vHk ;0rawGU&yg?? Oyrm ArmEkdif iHvHk ;qkdif&mausmif;om;
or*¾rsm;tzGJUcsKyf (Auo) OuúX udkatmifqef;b0u rEåav;rSmvkyfwJh
AuonDvmcHudk ae½l;udk zdwfMum;wufa&mufapcJhwm (1937)? 'dkYArm
tpnf;t½Hk; taxGaxGtwGif;a&;rSL; ocifatmifqef;b0rSm ae½l;u
tdEd´,EdkifiH? &rf;vm;NrdKUrSmvkyfwJh tdEd́,EdkifiHvHk;qkdif&m uGef*&ufygwD
nDvmcHoYkd zdwaf c:cJwh m (1940)? zqyvOuúXtaeeJY vef'efukd vGwf

129 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

vyfa&;twGuf ta&;qkdzdYk roGm;cif e,l;a'vDudk t&ifoGm;ESihNf yD;? rpö


wmae½l;xHrS tMuHÓPfudk&,lcJhwm (1947)? pojzihf awGU&ygw,f/
'Dvdk t*FvdyfuRefjzpfaewmcsif;twlwl? yx0Dt& wqufwpyf
wnf;? vGwv f yfa&;BuKd;yrf;rI orkid ;f aMumif;vnf; wqufwpyfwnf;&Sd
cJhwhJ Edkiif HESpcf ku acwfNyKdifacgif;aqmifESpfa,mufMum;u qufqHa&;
uGif;quf ysufrItaMumif; &if;udk&SmwJhtcgrSm wcsKdU jzpfEkdifacswcsKdUudk
rSef;qMunfhryd gonf/
AdkvfcsKyfatmifqef;&JU tawG;tac:t& vGwfvyfa&;&zdkYqdk&if
tMurf;rzuf tEkenf;qdkwmxufu w&m;wJhenf;rSeforQ (tEkjzpfjzpf?
tMurf;enf;jzpfjzpf) oHk;r,fqdkwJh tawG;tac: jzpfygw,f/ jyif;xefwJh
trsKd;om;a&;0g'D (ae&Sife,fvpf) yDyD? waeYrSm e,fcsJUt*Fvdyfudk vufeuf
ukdifwkdufzdkYtxd tawG;tac:[m ocifb0uwnf;u &ifhusufcJhNyD;
vnf;jzpfygw,f/ 'gaMumifh rpöwm*ED´udk txifBuD;yHkr&yg/ txif
rBuD;vdkYqkdwmu ocifatmifqef;b0rSmuwnf;u ae½l;&JUzdwfac:
csufeJY tdEd́,oGm;wJhtcgrSm Nidrf;csrf;a&;orm; rpöwm*ED́udkawGUzdkYxuf
e,fpyfrSm vufeufukdifawmfvSefaewJh e,fpyf*ED́BuD;qDudkom awGUqHkzdkY
pdwftm;xufoefcJhwmudk awGU&ygw,f/ (Adv k cf sKyfatmifqef;[m olav;
pm;wJh/ txifBuD;wJh yk*K¾ dvfawGudk vlcsif;awGzdkYtcGifhta&;udk trdt&BuKd;pm;wwfygw,f/
vef'efc&D;pOfrSm pma&;q&mawG? Edik fiHa&;orm;awGudk tcsderf tm;vyfwMJh um;u awGU cGih&f
atmif pDpOfcidk ;f cJw
h mudk wuúovkd af e0if;a&;wJph mawGrmS awGEU idk yf gw,f/)
'DtcsufawGudkaxmufNyD; AdkvfcsKyfatmifqef;udk Radical wkduf
cku
d fa&;orm; oufouftjzpf ,lqzdYk r[kwfygbl;/ ppfNyD;acwf zqy
vOuúX OD;atmifqef;tjzpfeJY bk&ifcH&UJ trIaqmifaumifpDrSm 'kwd,
obmywdtjzpf yg0ifcJhwm? atmifqef;-tufwvDpmtcsKyft& wESpf
twGif; vGwfvyfa&;ay;zdkY oabmwlcJhwmawGvnf; &Sdygw,f/ 'gay
r,fh AdkvfcsKyfatmifqef;[m tEkenf;udk rsufpdwfpHkrSdwf ,HkMunfcJhol
r[kwb f ;l qkdwm atmifqef;tufwvDcsKyfzdkY vef'eftoGm;rSm ,HkMunf
&wJh zqyvacgif;aqmifawGuwqihf vufeuf&oavmuf pkaqmif;

Beyond The Elections 130


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

xm;zdkY nTefMum;csufay;cJhwmudkMunfh&if odomygw,f/


wu,fwrf; *E´v D rf;pOf[mvnf; t<uif;rJvh ufeufcsa&;vrf;
pOfr[kwfbl;qkdwm olajymzl;wJhpum;t& xif&Sm;ygw,f/

]tMurf;y&rf;enf;awGukd uREyfk u f ,
kd w
f idk f r,HMk unfvYkd roifay;Ekid yf g
bl;/ 'gayr,fh ud,
k t
hf oufq;kH wJt
h xdawmh vlwa,muf&aJU &SrU mS acgif;iHYk
rcHygeJYqkdwm wckawmh oifMum;ay;csifygw,f}

*ED́&JU'Dpum;awG[m odyfudkynm&yfqefvGef;? "r®oHeJY odrfarGUae


wmrdkY? tar&duefuAsmq&m tqkdawmf *sif;armf&pfqif&JU pum;wcGef;
ud;k um;vkdufygw,f/

]tMurf;y&rf; wkdufckdufa&;vrf;pOfu tjrJwrf;qkd;aewmr[kwfygbl;/


tJ'eD nf;vrf;udk tjrJwrf;pGJvrf;aewmuom qk;d wmyg}

b,fvdkpJGvrf;rIrsKd;jzpfjzpf w,loefrIom jzpfygvdrfhr,f/ Adkvf


csKyfatmifqef;&JU (1938-1947) vGwfvyfa&;BuKd;yrf;rI orkdif;udkjyef
Munf&h if jrefrmjynf vHk;0vGwfvyfa&;uvGv J dk b,f0g'? b,ftzGUJ t
pnf;? b,fyk*K¾ dvftay:rSmrS rpGJvrf;cJhygbl;/ Nidrf;csrf;a&;vrf;pOfeJY
tMurf;y&rf;vrf;pOf? 'DESpfckrSmvnf; b,fwckudkrS rpGJvrf;cJhbl;qkdwm
xif&Sm;ygw,f/ 'guyJ AdkvfcsKyf&JU avhvmrqHk;Edkifatmifeuf½Idif;wJh
acgif;aqmifrIt&nftcsif;xJuwckjzpfNyD;? vufiif;jrefrmh EdkifiHa&;
tay: wifMunfhoifhygaMumif; .../

ÄÄÄ

131 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 132


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

oefvsuEf iS hf apmOr®m
ÄÄÄ
(1)
1932/
ArmjynfwGif e,fcsJUqefYusifa&; 0HomEkvIyf&Sm;rIrsm; pwifNydKuGJ
umptcsdefjzpfonf/ Armjynfudk tdEd́,rS cGJxkwfrvm;? wGJxm;rvm;qdk
aom cGJa&;-wGJa&;tay: 0HomEkrsm; pdwf0rf;uGJaeMuonf/ 0d0g'uGJjym;
rIonf 0HomEkrsm;wGifomru wuúodkvfy&0kPftwGif;odkY ul;puf
vmonf/ w&ufwGif wuúodkvfausmif;om;or*¾taqmuftODt
wGif;? cGJa&;axmufcHaom 0HomEkrsm;ESifh wGJa&; axmufcHaom0HomEkrsm;
pum;ppfxkd;aeMuonf/ ociftrnfcH vli,fwOD;onf tjyeftvSef
jiif;ckefcsufrsm;udk twefMum em;axmifaeao;onf/ xkdYaemuf
obmywdxHcGifhyefum Mum;jzwfrdeYf cGef;a>cavawmhonf/
]]wdkYArmtpnf;t½kH;taejzifh cGJa&;a&m? wGJa&;yg rnfonfhbuf
udkrS raxmufcHyg/ cGJa&;jzpfap? wGJa&;jzpfap t*Fvdyfe,fcsJUorm;
vufatmufcHcsnf; jzpfonf/ 'DcGJa&;-wGJa&;jyóem\t"dyÜg,frSm
t*FvdyfEdkifiHcsJUorm;\ b,fbufzdeyfatmufaervm;? nmbufzdeyf
atmufaervm; ar;onfhoabmjzpfonf/ þudpt ö wGuf ocifrsm;\
oabmudkajym&vQif tif;0acwfu emrnfausmf olcdk;BuD;iwufjym;
udkzrf;rdojzifh owdk;rif;zsm;bk&ifu armifrif;udk tckowfr,f/ oef
vsufjzifh ckwfowfwmBudKufovm;/ vSHjzifhxd;k owfwm BudKufovm;
[kar;aomtcg iwufjym;u usKyftBudKufukdajym&vQif oHvsufa&m?
vSyH g b,ft&mrSrBudKufyg/ t&Sirf if;BuD;ab;u apmOr®mudo k m BudKuf
ygonfvdYk ajymcJo h vdk cGJa&;vnf;rBudKuf? wGaJ &;vnf;rBudKuf t*Fvdyf
e,fcsJUorm;vufatmufu vHk;0vGwfvyfa&;udkomBudKufygonf/}}
vufckyfoHrsm; rpJawmhyg/ txufyg orkdif;0ifrdefYcGef;udka>ccJhol
rSm aemiftcg e,fcsJUtpdk;&u taMumufBuD;aMumufcJh&aom wdkYArm

133 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

tpnf;t½kH;udk pwifwnfaxmifol ocifbaomif;yifjzpfonf/ xdkpOf


u wdkYArmtpnf;t½kH;trnfonf oaE¨wnfpyif &SdOD;rnf/

(2)
cGJa&;-wGaJ &;twGuf rJcGMJ uaomtcg wGaJ &;bufuEdik o f nf/ odYk
aomf tpuwnf;u cGJa&;twGuf tpDtpOfcsxm;NyD;aom t*Fvdyftpdk;
&onf rlvtpDtpOftwkdif; cGaJ &;udkom twnfjyKcJah vonf/ cGJa&;-
wGJa&;jyóemaMumifh 0HomEkrsm;tMum; pdwf0rf;uGJcJh&ojzifh e,fcsJUwdkY
\aoG;cGJenf;onf atmifjrifonf[k qdk&rnf/
cGJa&;-wGJa&;wGif tjiif;oefchJaom 0HomEkrsm;onf 1923 ckEpS f
uyif 'dkiftmcDaMumifh (2) jcrf;uGJcJhzl;onf/ [kr®½l;udk tjrifhqHk;&nfrSef;
csufxm;aom *sDpDbDattoif;BuD; (2) jcrf;uGJ&onfhtaMumif;rSm
r[mAsL[m (Strategy) jyóem[k a,bk,sqdkEdkifonf/ OD;baz? 0wf
vHak wmf& OD;ykESihf OD;xGef;atmifausmfwdYk OD;aqmifaom ynmwwf (21)
OD;tkyfpku 'dkiftmcDudkvufcHNyD; ygvDreftwGif;rS wqifhNyD; wqihf
wdkufyG0J ifa&; (Evolution) AsL[mudkcif;onf/ OD;cspfvIid fOD;aqmifaom
trsm;pkBuD;u 'dkiftmcDudk oydwfarSmuf (Boycott) onf/
aemufydkif;wGif OD;cspfvIdiftkyfpktwGif;rS e,fcsJUtpdk;&tay: o
abmxm;wif;rmaom OD;pdk;odPf;tkyfpk cGJxGufoGm;onf/ OD;pdk;odPf;
onf tar&duefrsKd;cspfrsm;\ e,fcsJUawmfvSefa&; (Revolution) yHpk Hudk
oabmusol jzpfonf/ v,form;olyek facgif;aqmif q&mpHonf OD;pd;k
odPf;tkyfpkrS acgif;aqmifwOD;yif jzpfonf/ OD;pd;k odP;f tkypf krSvnf;
tv,ftvwfoabmxm;&SdolwcsKdU aemufydki;f wGif cGJxu G fukefjyefo
jzifh 0HomEkwdkY\vIyf&Sm;rIonf q,fpk (2) ck tMumwGif tpdwfpdwf
t`rTm`rTmjzifh Zmwfodrf;raumif;cJhay/

(3)
ocifrsm;onf tpOftvmvrf;a[mif;rsm;rS azmufxGufcJhMu

Beyond The Elections 134


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

onf/ 0HomEk\[kr½® ;l rS vrf;cJx G u G fum vHk;0vGwv f yfa&;ukd arQmfreS ;f


cJhMuonf/ 1930? arv (30) wGif yxrqH;k xGufay:vmaom wkdYArm
tpnf;t½kH;\ EkdifiHjyKpmpk trSwf (1) wGif þokdY ed*Hk;csKyfxm;onf/
]]tkd ... tcsif;trsKd;om; wkYd ArmwkYd ? at;csrf;NidrfoufpGmaevkMd u
vQif ppfjzpfzkdY toifhjyifqifNyD; &SdMuygap}}
]]&efrvdkvQif &efykdonf/ &efvkdrS &efNydKonf/ vmrnfah b; ajy;
awGU}} paom wuf<uaomwkduyf JGac:oHonf a&S;½kd;pJGvlUtzJGtpnf;ukd
cyfMurf;Murf; ykwfEId;avonf/ jrefrmwkdY jyefvnfEdk;xum pnf;½Hk;
vIyf&Sm;vmMuonf/
'kdiftmcDjzihf *sDpDbDatukdxkd;cJGEkdifcJhaom e,fcsJUtpkd;&onf ocif
rsm;ukdvnf; aoG;xd;k prf;vkdujf yefonf/ 1935 wGif 'kdiftmcDtBuD;pm;
wckudk jrefrmjynfoYdk oGif;vmonf/ ,ckwBudrw f iG f e,fcsJUwkYd \ vSnfh
uGufaMumihf EkdifiHa&;trmcHwcsKdU a00g;ukefMuonf/ 'kdiftmcDukdvuf
rcHaom OD;cspfvIid ftkyfpkonf (91) Xmea&G;aumufyJGodkY 0ifa&mufvm
onf/ 'D;'kwfOD;bcsKd? ukdEk (aemufykdif; ocifEk) wkdY azbD,H jzpfvm
Muonf/ EkdifiHa&;*k½kBuD; q&mawmfOD;Owåryif ]](91) Xmeonf [kr®½l;
twGuf vufwurf;tvk}d } [kqu dk m ygvDreftwGi;f rS wku d yf 0GJ ifMurnfh
Evolution orm;rsm;ukd BudKqkdvkdufavonf/ okdYaomf OD;pkd;odPf;tkyfpk

url (91) Xmeukdvnf; qefYusifNrJ qefYusifcJhonf/ xl;jcm;csufrSm


OD;pk;d odP;f onf e,fcsJUwkYd EiS fh rqufqaH &;rludk wavQmufv;kH ukid pf cGJ o hJ l
jzpfonf/
ocifrsm;u NAdwdoQwkdY\y&d,m,fukd EkdifiHa&;pifjrifhtjzpf oHk;
Muonf/ tpnf;t½kH;twGif;rS acgif;aqmifwcsKdUyg0ifaom uk, d fhrif;
ukd,hfcsif;tzJGUrsm;xlaxmifum (91) Xme a&G;aumufyJrG sm;wGif ta&G;
cHMuonf/ ygvDreftwGif;0ifum ukdvkdeDtkyfcsKyfa&;,EÅ&m;ukd enf;rsKd;
pHkjzihfaESmihf,Sufonf/ vHk;0vGwfvyfa&;&nfrSef;csufukdrl wjym;om;rQ
ravQmh/
]]vGwv f yfa&;onf yxr? vGwfvyfa&;onf 'kwd,? vGwfvyf

135 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

a&;onf tpp}} [k a<u;aMumfum ygvDrefjyifywGif &orQtiftm;pk


rsm;ukd pkpnf;aeonf/

(4)
wkdYArmocifrsm;\ wkdufyJGyHkpo H nf pepfwusESihf wDxGifrI&SdvS
onf/ (91) XmetkyfcsKyfa&; a&G;aumufyJG rJqG,fyJGrsm;ukd (91) Xme
tkyfcsKyfa&; qefYusifa&;? vHk;0vGwfvyfa&;w&m;yJGrsm;tjzpf ajymif;vJ
ypfvkdufonf/ EkdifiHw0ef;wGif w&m;yJGaygif; (500) ausmf jyKvkyfEkdif
onf/ ygvDreftwGif;ü [kr®½l;tpm; (4) axmifpm;? (5) axmifpm;
tdyfrufrufaeMuaom Evolution orm;qkdolrsm;xHrS oifcef;pm,lMu
onf/ ukd,fhrif;ukd,fcsif;trwfrsm; vpmr,l&/ tpnf;½kH;XmecsKyf\
ñTeMf um;csuftwkid ;f woa0rwdr;f vku d ef m&rnf[k pnf;urf;owfrw S f
onf/ (91) XmetkyfcsKyfa&; wESpfjynfhaom (1937) ck? {NyD (1) &uf
wGif &efuek Nf rdKUwGif ukdvedk D tkycf sKyfa&;opfqefYusifyGJBuD; jyKvkyfonf/
]]awmif;,lvkdY r&? wku d f,lrS &rnf}} [k pJGNrJ,HkMunfMuonfht
wkid f; aemufqHk;wGif ukd,frif;ukd,fch sif; trwf (2) OD; (ocifjr? ocif
tHhBuD;) wkdY &mxl;rS EkwfxGufvkdufMuonf/

(5)
'kdiftmcDacwf? (91) XmeacwfwGif 0HomEkrsm;\ EkdifiHa&;onf
ygvDreftwGi;f tcsif;csif; cGufapmif;ckwf? ae&mvkjcif;jzifhom tcsdef
ukefcJhonf/ wukd,fawmfaumif;pm;a&;? rdrdtkyfpkaumif;pm;a&;om
tjrifhqHk;&nfrSef;csufjzpfvmonf/ Evolution orm;rsm;onf jynfol
wkdYESihf vHk;0uif;uGmum tvkad wmf&drsm; jzpfrSef;rod jzpfuek fMuonf/
0HomEkrsm;tay:tm;ukd;cJhMuaom jynfolrsm;onf ocifvli,f
rsKd;qufopfrsm;tay: arQmfvihfcsufBuD;cJhMuonf/ wkdYArmtpnf;t½kH;
twGif;okdY ocifukd,af wmfrIdif;? xdyfwifukd,fawmfBuD; paom rsKd;cspf
rsm;ESihf wuúokdvfausmif;om;rsm; 0ifa&mufvmaomtcg ykdíawmifh

Beyond The Elections 136


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

wif;vmonf/ e,fvSnhfw&m;yJGrsm;wGif ukefonftp tdrf&iS frtqHk;?


ociftrnfcv H maomtcg wrsKd;om;vH;k vIy&f mS ;rIoP²mef ay:vGiv
f m
onf/
ocifrsm;\ e,fvSnhfw&m;yJGrsm;onf tmPmzDqefa&;qefvm
ojzifh ukdvkdeDtpkd;&ukd ajcmufjcm;aponf/ yk'fr (144) onf xkpd Ofu
EkdifiHa&;w&m;yJGrsm;ukd [efYwm;aomvufeuf jzpfvmonf/ okdYaomf
ocifrsm;um; raMumufMu/ ]]ocifaygufp axmifajcmufv}}? ]]taru
arG;? axmifuauR;}} [kqkdum ukd,fusKd;rzufaom EkdifiHa&;vIyf&Sm;
rIrsm;udk wEkdifiHvHk;wGif t&Sdefjr§ifhvkyfaqmifMuonf/ aemufqHk;wGif
e,fcsJUtpkd;&u ocifrsm;\ajcvSrf;oGufrIukd xdwfvefYvmum vIyf&Sm;
rIukd NzdKcGif;awmhonf/ ocifacgif;aqmiftrsm;tjym;ukd w&m;yJGrsm;
twGif;rS qJGxkwfonf/ ocifxdyfwifukd,fawmfBuD;? ocifApdef? ocif
xGef;tkyf? ocifcif? ocifausmfpdef? ocifEk? ocifpkd;? ociftkef;az?
ocifcifatmif ponfhacgif;aqmiftrsm;tjym; a&SUqifha emufqihf
axmifxJa&mufuek fMuonf/ ocifatmifqef;onf ZvGefw&m;yJGwiG f
ta&Smiftwdrf;aumif;í vGwfajrmufum ajrvQKd;ae&onf/

(6)
trsKd;rsKd;aom zdESdyfrIatmufwGif wkdYArmtpnf;t½kH;BuD;vnf;
(2) jcrf;uJGcJh&onf/ xkdpOfu acgif;aqmif (2) OD;jzpfaom ocifApdefESifh
ocifodef;armifwkdYtMum; yk*¾dKvfa&;rausvnfrIrSpaom Zmwfvrf;
jzpfonf/ ocifukd,fawmfrIdif;u xkt d uJGtNyJukd AkdvfvkyJG[k uifyGef;
wyfchJonf/ xdYk aemuf ocifuk, d fawmfrdIi;f OD;aqmifaomtkypf Ek iS fh ocif
ApdeOf D;aqmifaomtkypf k[í l twdtvif;uJo G mG ;awmhonf/ (rSwcf suf/
xdktuJGtNyJonf aemufydkif;tvGrf;Zmwf\tpyif/)
ajray:vIyf&Sm;rIrsm; ESdyfuGyfcH&ojzihf ocifrsm;\ vufeufukdif
wkdufyJGvrf;pOfonf ckdifrmvmonf/ wkdYArmtpnf;t½kH;BuD;onf (2)
jcrf;uJGNyD; wESpftMumwGif jyefvnfpkpnf;&ef orkdif;uawmif;qkdvm

137 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

onf/ &JabmfoH;k usdyfzJGUMuaomtcg ocifrsm;tcsif;csif; aoG;aomuf


&Jabmfrsm; jyefjzpfoGm;Muonf/ trsKd;om;vGwfajrmufa&; &nfrSef;csuf
atmufwGif yk*d¾Kvfa&;? *kdPf;*PtpJG? tmCmww&m;rsm;ukd z,f&Sm;
cJhMuonf/

(7)
*sDpDbDatacwfrS zqyvacwftxd vGwfvyfa&;tBudKumv
wavQmufvHk;wGif ruJGzl;aomtoif;tyif;[lí r&Sdoavmufyif/ EkdifiH
a&;&moDOwkESihf EkdifiHa&;orm;rsm;\a&csdeft& tuJGtNyJvIdif;wHykd; xef
cJhonfcsnf;yif/ okdYaomf 1930 aemufykdif;tjzpftysufrsm;udk jyefMunfh
vQif rlv&nfrSef;csufEiS fh bHk&efoludk rsufajcrysufchJMuaMumif; awGU&
rnfjzpfonf/ t*Fvdyfe,fcsJUukdwkduf&ef ESpfjcrf;uJGaeaom wkdYArmt
pnf;t½kH;BuD;onf jyefvnfaygif;pnf;oGm;onf/ *syefukdwkdufaom
tcg Auy (uGefjrLepf)? jynfolYta&;awmfyHk (qkd&S,fvpf) ESifh Armhwyf
rawmfwdkY pnf;vHk;nDñGwfcJhMuonf/ *syefacwfwGif Armhacwfopfxl
axmif&ef[kqkdum wavQmufvHk; tvkdawmf&d EkdifiHa&;orm;vkyfcJhaom
a'gufwmbarmfESihfyif ,m,Daygif;pnf;cJhao;onf/ zwyvtvHawmf
atmufwGif trsKd;om;tiftm;pkrsm;tm;vHk; pnf;vHk;um zufqpfukd
trdajrrSarmif;xkwfcJhovkd? ppfBuD;NyD;aomtcg zqyvtvHvTifhum
wausmhjyef ukdvdkeDjyKrnfh puúLjzLpDrHudef;ukd qefYusifonf/ þokdYjzihf
vGwv f yfa&;acwfO;D umvu Ekdiif aH &;ZmwfuGurf sm;onf oJxw d &f ifzdk
uJGNyJcef;rsm;&Sdvifhupm; vGwv f yfa&;twGuf nDnw G cf hJMuojzihf Zmwf
odrf;aumif;cJhonf[kqkd&rnf/
ÄÄÄ

pmñTef;
wkdYArmtpnf;t½kH;orkdif; (y? 'k wJG)

Beyond The Elections 138


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

(p) tem*wfudk arQmMf unfjh cif;


ààà
tmqD,'H rD u
dk a&pD aemufaMumif;jyefc&D;

139 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 140


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

tmqD,'H rD u
dk a&pD aemufaMumif;jyefjcif;
ÄÄÄ
vuf&Sd 'Drkdua&pDvIdif;onf 1974 ckESpfu pcJhNyD;? wurÇmvHk;
twkdif;twmjzifh Ekdiif Haygif; (80) ausmfwGif 'Drkdu&ufwpf tajymif;
tvJrsm;udk o,faqmifay;cJhonf/ tm&SwGifvnf; 1990 tvGefESpfrsm;
twGif; odomaom 'Drkdu&ufwpftajymif;tvJrsm;udk aqmifMuOf;
ay;cJhonf/ zdvpfydkif (1986)? jrefrm (1988)? tif'kdeD;&Sm; (1998)
wdkYwGif 'Drkdua&pDawmif;qkdaom vlxkqE´jyyGJrsm; jzpfay:cJhonf/ rm;
udkYpf? ae0if;? ql[mwdkwdkY jyKwfusoGm;onf/ uarÇm'D,m;vnf; jynf
wGif;ppfwGif;rS½kef;xGufchJNyD; 1990 vGefESpfrsm;wGif a&G;aumufyGJrsm;
usif;yEkdifcJhonf/
rMumcifEpS frsm;txd tmqD,Ha'owGif xkdi;f ESifh zdvpfykdifonf
'Drku
d a&pDpjH yEkid if rH sm; jzpfonf/ 'Drdkua&pDaemufaMumif;jyefaomtcg
pHjyESpfEkdifipH vHk; cyfqifqifwlaejyefonf/ 'Dru kd a&pDenf;us a&G;aumuf
yGJESifhwufvmaom EdkifiHacgif;aqmifESpfa,mufpvHk; t*wdvdkupf m;rI
aMumifh vlxkqE´jyyGJrsm;? w&m;½Hk;trdefYwdkYjzifh ta&;,lcH&onf/ t*wd
vkdupf m;aom yk*¾Kdvf (2) a,mufudk qufcHaom aemufacgif;aqmifESpf
a,mufpvHk;\ ½Hk;cef;rsm;udk qE´jyorm;rsm; 0ifpD;jcif;cHcJh&onf/ xkdif;
wuúov kd w
f cku ynm&Siw f a,mufu ]xkid ;f 'Drukd a&pD b,fu b,fvkd 'Dtajc
taea&muf&w,f rodygb;l Asm} [k nnf;wGm;onf/
zdvpfydkifwGif a&G;aumufyGJtopf usif;ycJhNyD;pD;í zdvpfykdifjynfolY
tcspfawmf jynfolYpGrf;tm;vIyf&Sm;rI\acgif;aqmif ud&k mZeftuGDEdk\
om;jzpfol EdKG ifEikd tf uDEG kd ZGev
f u or®wjzpfvmonf/ odYk aomf jyóem

141 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

rsm;u orwopf usrf;opömrqdck ifuwnf;u apmifhEiS fhaeonf/ wkdi;f


jynfrSm tusifhysufcspm;rIrsm; xdef;rEkid f odrf;r& jzpfaeonf/ wkdif;
jynfvlOD;a&\ oHk;yHkwyHk (oef; 30) rSm qif;&JrGJawrIrsOf;atmuf us
a&mufaeonf/ xkYd aMumifh qif;&JrGJawrI wkduzf sufa&;udk yxrOD;pm;
ay;vkyfrnf[k uwday;xm;&onf/ tvkyfvufrJhEIef;u jrifhwufae
onf/ vufeufudk,fpDESifh ppfbk&ifrsm;vnf; aomif;usef;csifwkdif;
aomif;usef;aeonf/ usef;rma&;? ynma&;? obm0ywf0ef;usif xde;f
odrf;a&;wdkYwGif vkyfp&mwyHw k yif &Sdaeonf/ cGx J Gufa&;orm;rsm;ESifh
Nidrf;csrf;a&;u r&ao;/ or®wopfudk zdvpfydik fjynforl sm;u tm;udk;
wBuD; apmihfMunfhaeMuonf/
xkdi;f wGif 2006 ppfwyftmPmodr;f NyD;uwnf;u 'Drdu k a&pD b,fvJ
bmvJ ar;p&mjzpfvmonf/ a&G;aumufyJo G pfvkyf&ef pDpOfxm;aomfvnf;
wkid ;f jynf rwnfNidraf o;ojzihf a&TUxm;&onf/ qE´jyrIrsm;vnf; ,ck
wkdifr&yfao;ovdk trsKd;om;aoG;uGJrIvnf; xkdif;EdkifiHorkdif;wGif tqkd;
qHk;tajctaea&mufaeonf/ a&G;aumufyGJvyk fjzpfcJhvQifyif vuf&Sd
Ekid fiHa&;jyóem ajyvnfoGm;rvm;? twwfrajymEkid fao;ay/ xkid f;
jyóemu a&G;aumufyGJvyk f½HkESihfrNyD;qkdonfukd NyD;cJhaom 4-5 ESpf
tawGUtMuHKrsm;u oufaojyxm;NyD;jzpfonf/
rMumcifuyif urÇmwvTm; vGwv f yfrrI sm;taMumif; okawoejyK
aeaom (Freedom House) tzGJUu 2009 ckESpt f wGuf tpDcHpmxkwfjyef
vkduf&mwGif xkdif;ESifzh dvpfydkifwdYk udk rvGwfruRwf Edkiif Hrsm;pm&if;wGif
xnfx h m;onfukd awGU&onf/ 2005 ckEpS fu tvm;wlpm&if;wGif vH;k 0
vGwv f yfaomEkid if rH sm; jzpfcMhJ uonf/ tmqD,aH 'owGi;f rS tpOftvm
rvGwrf uRwf Ekdiif rH sm;jzpfaom pifumyl? rav;&Sm;wdYk EiS hf wef;wlowf
rSwfxm;jcif;jzpfonf/ wurÇmvHk;twkdif;twmwGif tm&Sonf 2009
ckESpftwGif; 'Drkdua&pDvGwfvyfcGihf twdk;wufqHk;a'o jzpfcJhonf/ qkd;
onfrSm urÇmay:u vHk;0rvGwfvyfaom EdkifiHrsm; (19) EkdifiH owfrSwf
&mwGif tmqD,HEkdifiHrsm;rS jrefrmESifhvmtdkwkdY yg0ifaeonf/ tqdk;qHk;

Beyond The Elections 142


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

(9) Edik fiHwGifrl tmqD,Ha'ou jrefrmwEkdifiHwnf; xD;xD;BuD;jzpfNyD;?


tm&SwEkdifiHjzpfaom ajrmufudk&D;,m;? tm&yfEkdifiHjzpfaom vpfAsm;?
tmz&durS ql'rf? tDauGwdk&D&,f*DeD? usqHk;EdkifiHjzpfaom qdkrm;vD,m;?
w½kwfvufatmufu wdbufwdkYESifh pHcsdefrSjD zpfoGm;onf/
tmqD,Ha'otwGif;u AD,uferf? vmtd?k b½lEdkif;? uarÇm'D
,m;vnf; jrefrmESifh vmtkdenf;wl vHk;0rvGwfvyfaom Edik fiHpm&if;wGif
yg0ifMuonf/ wurÇmvHk;wGif vHk;0rvGwfvyf[k owfrSwfaom EkdifiH
aygif; (47) EkdifiH&Sdonf/ xdk (47) EkdifiHpvHk;wGif jynfolwdkYonf tajccH
vlYtcGit fh a&;uif;rJh? Edik fiHa&;vGwfvyfciG hf qdwfokOf;? pepfwusjiif;y,f
cHae&onf[laompHESifh owfrw S fjcif;jzpfonf/ rvGwfruRwfpm&if;
wGifygaom EkdifiHrsm;rS jynforl sm;tajctaeonf tenf;i,fykdaumif;
aomfvnf; tajccHvlYtcGifhta&;ESifh EkdifiHa&;vGwfvyfcGifhwGifrl tuefY
towfrsm;&Sad eonfhoabmjzpfonf? vHk;0vGwfvyfaom EkdifiHrsm;pm
&if;wGif tmqD,Ha'owGif tif'ked D;&Sm;wEkdiif Hom yg0ifonf/ a'owGif;
EkdifiHrsm;wGif tdEd´,? *syefwdkYvnf; vHk;0vGwfvyfaom EkdifiHrsm;pm&if;
wGifyg0ifonf/ xkdEdkifiHrsm;wGif tNyKdiftqkdifjzpfaom? rQwaom a&G;
aumufyGJrsm; atmifjrifpGmusif;ycJo h nf/ *syefwGif twkduftcHygwDu
tEkid &f NyD; tpd;k &jzpfvmonfrmS xl;jcm;csujf zpfonf/ tif'ekd ;D &Sm;udk aocsm
jyefMunfv h Qif w&m;pD&ifa&;r@Kdirf S xdyfydki;f yk*K¾ dvfrsm;onf t*wd
vku d fpm;rI wku d zf sufa&;twGuf zGUJ xm;aomtzGUJ udk zsufvzkd sufq;D vkyf
onfhupd öwiG f MuH&mygjzpfaeao;onf/ uarÇm'D;,m;wGif tpdk;&onf
vGwfvyfaomrD'D,mudk toa&zsufrIyk'frjzifh zdESdyfaeovkd? AD,uferf
wGifvnf; 'Drkdua&pDvkdvm;olrsm; axmifoGif;tusOf;cscHae&onf/
zdvpfyikd w f Gif a&G;aumufyEJG iS fq
h ufpyfaom tpkvdkut f jyKHvku
d f vlowf
rIjzpfcJhNyD;? xdka'owGif rm&S,favmaMunmcJh&onf/
jyefcsKyfvQif tmqD,H (10) Ekid fiHwGif tif'dkeD;&Sm;rSvJGí usefEkdif
iHrsm;tm;vHk; olYjyóemESifhol vHk;jcmvkdufaeonfudk awGY&onf/ a&G;
aumufyGJ ESpfaygif; (20) avmuf rvkyfcJhaom jrefrmjynfudkxm;OD;/

143 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

wjcm; (9) EdkifiHwGif (vmtkd)? oufOD;qHykid f (b½lEkdif;)? a&G;aumufyGJ&Sd


aomfvnf; wygwDBuD;pd;k aom (pifumyl? rav;&Sm;? uarÇm'D;,m;)?
qd&k ,S vf pftrnfcHxm;aom AD,uferfwkdYjzifh zGJUpnf;xm;onf/ 1990
tvGefESpfrsm;wGif a'owGif; 'Drdkua&pDxGef;um;a&;? tpdk;&aumif;ay:
xGef;a&;twGuf pdwftm;xufoefpGm BudK;yrf;cJhaom tar&duefjynf
axmifpkvnf; pufwifbm (11) aemufykdif;wGif olYjyóemESifhol vHk;
jcmvkduaf eojzihf tmqD,Hudk vufvTwf&rwwfjzpfaeonf/ xdktcsdef
wGif a'owGif; plygyg0gjzpfaom uGefjrLepfw½kwfuvnf; olYay:vpD
aemufvdu k fMu&ef tmqD,HEdkifiHrsm;udk pnf;½Hk;aeonf/ zdvpfykdif? jrefrm?
uarÇm'D,m;wdkYudk aiGaMu;tultnDay;onf/ AD,uferf? vmtdkwdYk rS
xdyfydkif;acgif;aqmifrsm;udk zGHUNzKd;a&;oifwef; ac:ay;aeonf/ wbuf
wGif 'Drkdua&pDxeG f;um;a&; wGef;vGef;tm;BuD;vQif xkdEdkifiHrsm; w½kwf
pufuiG ;f xJ ydka&mufomG ;rSmudv k nf; tar&duefu owdxm;ae&onf/
a'owGif;wGif 'Drkdua&pDpHjyEkdifiHwdkY EkdifiHa&; rwnfNidrfrIrsm;ESihf
&ifqkdifae&onfhtcsdefwGif tmPm&Sifwykdif;EkdifiHrsm; EkdifiHa&;wnf jidrf
aeNyD; pD;yGm;a&;aumif;aeonf/ xdkoabmrSm vuf&SdtmqD,HEkdifiHrsm;
wGif vm;&mvdk jzpfaeonf/ xdYk aMumifh tmqD,aH 'o\ 'Drdkua&pDarQmf
vifha&mifjcnfvnf; tif'dkeD;&Sm;ay:wGifom wnfaeawmhonf/ ,ckt
csdexf d tif'dek D;&Sm; 'Drkdua&pDonf Edkiif Ha&;wnfNidrfrEI Sifh pD;yGm;a&;wdk;
wufrItwGuf taxmuftyHhjzpfao;onf/ xkdif;ESifh zdvpfydkif 'Drkdua&
pDa&SUc&D;qufEkdifaMumif; rMumcifESpfrsm;wGif oufaojy&efvdkaeonf/
r[kwfvQif jrefrmjynf'Drkdua&pDtajymif;tvJtwGuf tmqD,H
erlemonf tEå&m,f&Sdonf/ 'Drkdua&pDwwd,vIdif;ESifh ygroGm;bJ? 'Drdk
ua&pD aemufaMumif;jyefpD;aMumif;ESifh ygoGm;oGm;vQif cufacsrnf/
pufwifbm 30? 2010/
ÄÄÄ

Beyond The Elections 144


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

aemufqufwGJ
ààà
2008 zGJUpnf;tkyfcsKyfykHtajccHOya'ukd tay:pD;rSMunfhjcif;
ààà
2010 a&G;aumufyGJtvGef vTwfawmftcif;tusif;
ààà
[Hom0wDOD;0if;wif\ trSmpmrl&if;

157 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif
2010 a&G;aumufyGt
J vGef tpk;d &yHpk H
trsKd;om;umuG,fa&;ESifh vkHjcHKa&;aumifpD umuG,fa&;OD;pD;csKyf
tzGJ0U if (11) OD;

'kumuG,af &;OD;pD;csKyf

EkdifiHjcm;
a&;
0efBuD;

or®w umuG,af &;0efBuD;

0efBuD;Xmersm;
jynfxJa&;0efBuD;
w&m;ol
Bu;D csLyf
e,fpyfa&;&m0efBuD;

or®wa&G; cs,fa&;
'kor®w (1) tzGJU 'korw (2)

'kor®w

trsKd;om;vTwfawmf jynfolYvwT af wmf


ukd,fpm;vS,ftpktzGJU ukd,fpm;vS,ftpktzGJU

ppfbufu,
kd fpm;vS,ftpktzGJU

OuúX trsK;d om;vTwfawmf (pkpak ygif; 224 OD;)


ppfom; (56) + t&yfom; (168)
OuúX jynfov Ul Twaf wmf (pkpak ygif; 440OD;)
ppfom; (110) + t&yfom; (330)

rSwfcsuf/ / trsKd;om;vTwaf wmfESifh jynfolYvw


T fawmfESpfckaygif;ukd jynfaxmifpk
Beyond The Elections 158
vGwaf wmf[k ac:qko d nf/
aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

à or®w\vkyyf idk cf iG rhf sm;


(1) or®wonf EkdifiHawmf tBuD;tuJjzpfonf/
(2) or®wonf trsKd;om;umuG,fa&;ESihfvHjk cHKa&;\ tMuHjyKcsuf
jzifh umuG,fa&;OD;pD;csKyfukdcefY&rnf/
(3) or®wonf jynfe,fwkdif;0ef;BuD;csKyfrsm;ukd trnfwifoGif;NyD;
oufqkdif&mvTwfawmfrsm;\ oabmwlnDrIukd,l&rnf/
(4) or®wonf EdkifiHawmfaiGokH;pGJa&;OuúXjzpfNyD;? b@ma&;0efBuD;
u twGif;a&;rSL;tjzpfaqmif&Gufonfh jynfaxmifpkb@maiG cGJa0
a&;aumfrwDw&yf&Sdrnf/
à or®w? 'kor®w\ t&nftcsif;rsm; ...
(u) vTwfawmftrwfjzpfp&mrvkd/
(c) Ekdiif Ha&;? tkyfcsKyfa&;? pD;yGm;a&;? ppfa&;tjrif&Sdoljzpf&rnf/
(*) touf (45) ESpfxufyrkd i,f&/ Ekid fiHwGif tESpf (20) qufwkduf
aexkdio f jl zpf&rnf/
à tajccHOya'jyifqifa&;
(1) jynfaxmifpkvTwfawmf (vTwfawmfESpf&yfaygif;) \ (75) &mckdif
EIef;ausmfaxmufcHrjJ zifh jyifqifEkid fonf/
(2) jyifqifa&;rlMurf;ukd (20) &mckdifEIef; vufrSwfxkd;rS vufcHpOf;
pm;rnf/
à vTwfawmftpnf;ta0;
(1) uk,
d pf m;vS,f ok;H ykw
H ykw
H ufa&mufvQif vTwaf wmftxajrmufonf/
à tuJjzwfcsufrsm;
(1) or®w
(2) 'kor®w (1)
(3) 'kor®w (2)
txufyg (3) OD;teuf wOD;onf ppfbufrS aocsmjzpf&ef pDpOfxm;jcif;jzpfonf/

159 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

tjcm; (2) OD;ukv


d nf; ppfbuf (ok)Yd ppfrx
I rf;a[mif;jzpf&ef t&nftcsif;owfrSwf csut
f &
uefo
Y wfxm;ygonf/ (txufygykEH iS hf or®w? 'kor®wt&nftcsi;f ukMd unfyh g)

(4) umuG,fa&;OD;pD;csKyf
(5) 'kumuG,fa&;OD;pD;csKyf
umuG,af &;Xmeonf Ekid if OH aoQmifjzpfaom or®w\ vufatmufcjH zpf&rnfjzpf
aomfvnf; ,ckzpUJG nf;ykt
H & umuG,af &;OD;pD;csKyOf ;D aqmifaom umuG,af &;Xmewckv;Hk
onf oD;jcm;vGwv f yfaeonf/

(6) umuG,af &;0efBuD;


(7) jynfxaJ &;0efBuD;
(8) e,fpyfa&;&m0efBuD;
trSwpf Of (6) (7) (8) 0efBu;D rsm;ukd umuG,af &;OD;pD;csKyfu wku d ½f u
dk cf eft
Y yfNy;D
tjcm;0efBu;D rsm;uJo
h Ydk or®wtkycf sKyfraI tmufwiG f r&Syd g/ (yku
H Mdk unfyh g)

(9) trsKd;om;umuG,fa&;ESifh vkjH cHKa&;aumifpD


tqkdygaumifpDwiG f umuG,fa&;OD;pD;csKyf? umuG,fa&;OD;pD;csKyfu wkduf½kdufcefYtyf
aom ppfbufukd,fpm;vS,f (5) OD;? or®w? 'kor®w? vTwfawmf (2) &yfrS OuúX (2) OD;?
Ekid if jH cm;a&;0efBu;D ? pkpak ygif; (11) OD;jzifh zGpUJ nf;xm;onf/ (11) OD;teuf tenf;qk;H (6)
OD;onf ppfbufrjS zpfNy;D ? usef (5) OD;onfvnf; tajctaew&yfwiG f ppfbufro S mjzpf&ef
tajctaersm; zefw;D xm;ygonf/

(10) EdkifiHawmfw&m;olBuD;csKyf
tmPmok;H &yfteuf w&m;pD&ifa&;tmPmonf oD;jcm;vGwv f yfae&rnf jzpfaomf
vnf; ,ckzUpGJ nf;ykHt& EkdifiHawmfw&m;olBuD;csKyfukd or®wujzKwfEkdif? cefYEkdifonf/ qkdvkd
onfrmS w&m;pD&ifa&;Xmeukd or®w\vufatmufco H abmxm;&Sjd cif;jzpfonf/ ykt H &
or®w\tmPmukd trsKd;om;umuG,af &;ESihf vkjH cKH a&;aumifpu D uefo Y wfxm;Ny;D trsK;d
om;umuG,af &;ESihf vkjH cKH a&;aumifpuD v
dk nf; umuG,af &;OD;pD;csKyfu xde;f csKyx
f m;ojzifh
Ekid if Hawmfw&m;pD&ifa&;pepfonf umuG,af &;OD;pD;csKy\ f vufatmufct H jzpf oabm
oufa&mufonf/ (yku H Mdk unfyh g)

Beyond The Elections 160


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

à zGJpU nf;ykt
H cef; (1) tyd'k f (20)
(c) wGiv f nf; wyfrawmfonf wyfyidk ;f qkid &f mudpötm;vkH;ukd vGwf
vyfpGm pDrHcefYcGJ pD&ifaqmif&Gucf Gif&h Sdonf/
(C) wGiw f yfrawmfonf Ekid fiaH wmfvHjk cHKa&;ESihf umuG,af &;wGif jynf
olw&yfvHk;yg0ifa&;twGuf pDraH qmif&Gucf Gifh&dSonf/
(i) wGif jynfaxmifprk NyKu
d aJG &;? wkid ;f &if;om;pnf;vk;H nDnw
G rf I rNyKu
d JG
a&;ESifh tcsKyftjcmtmPmwnfwHhckdifjrJa&;twGuf wyfrawmfwiG f
t"duwm0ef&Sdonf/
(p) wyfrawmfonf Ekid if aH wmfzUJG pnf;ykt H ajccHOya'ukd umuG,fapmifh
a&Smuf&ef t"duwm0ef&Sdonf[k azmfjyxm;onf/
txufygtcsurf sm;t& wyfrawmfonf wyfwGi;f w&m;pD&ifa&;tygt0if ppftokH;
p&dw?f wyftiftm;pkaqmif;rI? wyfae&mcsxm;rI paomudptö m;vk;H wGif pdww f idk ;f usvyk f
aqmifciG ahf y;xm;onfo
h abmjzpfonf/ rnfonft h ajctaewGirf qkd tyk'd cf JG (i) ESihf (p)
ukd taMumif;jyum ppfwyfu tmPmodrf;cGifh tyfESif;xm;onf/

à tcef; (11)
ta&;ay:umvjyXmef;csufrsm;wGiv f nf; or®wonf trsK;d om;um
uG,af &;ESihf vkjH cHKa&;aumifpw
D ckv;kH \ tMuHjyKcsuf (okYd ) umuG,f
a&;OD;pD;csKyf? 'kumuG,fa&;OD;pD;csKyf? jynfxJa&;0efBuD;? umuG,fa&;
0efBu;D XmewkYd\ oabmwlncD sujf zifh ta&;ay:trdeYfxw k jf yefEidk o
f nf/
txufygtajctaet& or®wu t"dutMuHjyKcsufawmif;cH&rnfholrSm umuG,f
a&;OD;pD;csKyyf ifjzpfonf/ or®wuk,
d w f idk Ef iS hf trsK;d om;umuG,af &;ESihf vkjH cKH a&; aumifpD
wckv;kH u oabmrwlonft h ajctaewGiv f nf; umuG,af &;OD;pD;csKyt f aejzifh tcef;
(1) tyk'f (20) (i) ESihf (p) uko
d ;Hk um tmPmodr;f Ekid yf gonf/
ààà

161 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

2010 a&G;aumufyGJtvGef vTwaf wmftcif;tusi;f


ààà

a&G;aumufyt JG vGef vTwaf wmftaMumif;ajymvQif tykid ;f (2) ydik ;f udk


jrifMunfhEkid fonf/
(1) jynfaxmifpv k w T af wmf (jynfoYl vTwfawmfESihf trsKd;om;vTwf
awmf)
(2) wkdif;a'oBuD; (odkYr[kwf) jynfe,fvTwfawmfwdkYjzpfonf/

vufawGYwiG f 2008 zGUJ pnf;yHt k ajccHOya'pmrsuEf mS (188) rS (190)


txdazmfjyxm;aom wkdif;a'oBuD; (okdYr[kw)f jynfe,fvTwfawmf\
vkyfykdicf Gifh (Oya'jyKpm&if;) udak vhvmvQif pD;yGm;a&;? pGr;f tif? pufrI?
ydkYaqmifqufoG,fa&;rS pkdufysKd;arG;jrLa&;txd jyXmef;csufwkdif;wGif jynf
axmifpkvw T af wmf\vufatmufcHtjzpf uefYowfxm;onfudk awGU&
onf/ Oya'jyKpm&if;wGif azmfjyrxm;aom <uif;usef&pfaomtmPm
udkvnf; jynfaxmifpv k Twaf wmfuo kd m tyfEiS ;f xm;onfukdawGU&onf/
qdv k dkonfrSm a'ovTwfawmfrsm;wGif 0efBuD;csKyf? 0efBuD; pojzihf t
aqmifta,mifrsm;&Sdaomfvnf; vufawGYwiG frl jrLeDpy,ftqifhxuf
romEdkifay/
jynfaxmifpkOya'jyKpm&if; (pmrsufESm 181-187) wGifazmfjyxm;
aomOya'rsm;udk vTwfawmfukd,fpm;vS,frsm;&mqE´jzifh (664 OD;\ 50
&mckid Ef eI ;f ausm?f 333 OD;) axmufcv H Qif twnfjyKEidk of nf/ ,cka&G;aumuf
yGJ0ifMuonfhyk*K¾ dvfrsm;\ tedrfhqHk;arQmfvifhcsufrSm (333) OD;axmufcHrI
jzihf Oya'jyKa&;jzpfonf/
tjrifhq;kH arQmfvifch sufrSm 2008 zGUJ pnf;yHkukd jyifqifa&;jzpfonf/
xdktwGuf yxr ppfom;trwf (25) &mckdifEIef;&Sdaom jynfaxmifpkvTwf
awmfwGif (75) &mckdifEIef;ausmf (ausmf) axmufcHrIvkdtyfonf/ 'kwd,
wqihfrSm tjiif;tyGm;&qHk; wzufowfOya'yk'frtm;vHk;udk jyifqif

Beyond The Elections 162


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

rnfqv dk Qif vTwaf wmftrwf (75) &mckdifEeI f;ausmf axmufcrH I&NyD;vQif


vnf; wjynfvHk; vlxkqE´c, H yl Jv
G kyf&rnf/ rJqE´&Sif w0ufausmaf xmuf
cHrSomjyifEkid fonf/
tedrfhqHk;arQmfvifhcsufjzpfaom (333) a,muf&SmyHkawmftwGuf
ygwDtvdkuf udk,pf m;vS,af vmif;pm&if;udMk unfhí teD;pyfqH;k tajzudk
cefYreS ;f Ekid o
f nf/

Z,m; (1)
jynfolYvTwfawmf trsKd;om;vTw fawmf
trsKd;om;'Drdu k a&pDtiftm;pk 107 35
&Srf;wkdif;&if;om;rsm;'Drdku&ufwpfygwD 45 15
'Drkdu&ufwpfygwD (jrefrm) 23 10
&ckdifwkdif;&if;om;rsm;wdk;wufa&;ygwD 12 8
csif;wd;k wufa&;ygwD 9 12
'Drduk a&pDEiS fh jidrf;csrf;a&;ygwD 8 1
jynfaxmifp'k Dru dk a&pDygwD 2 1
pkpkaygif; 206 82 (pkpkaygif; 288)

Z,m; (2)
jynfolUvTwfawmf trsKd;om;vTwf awmf
wkdif;&if;om;pnf;vHk;nDnGwfa&;ygwD 295 194
jynfaxmifpMk uHhckid fa&;ESihf zGHYNzKd;a&;ygwD 295 194
(rSwcf su=
f tenf;qH;k cefrY eS f ;ajcomjzpfygonf)
tjcm;r[mrdwfrsm; 100 50
(rSwcf su=
f tenf;qH;k cefrY eS f ;ajcomjzpfygonf)
pkpkaygif; 690 438 (pkpkaygif; 1128)

Z,m; (1) ESifh (2) udk EIdif;,SOMf unfhvQif 1 ; 4 ( 1 tcsKd; 4) jzpf


aeonfudk awGY&onf/

163 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

aemufxyfxnfhoGif;pOf;pm;p&mtcsufwcsKdUvnf; &Sdonf/
(u) ,cka&G;aumufyGJonf jynfaxmifpkvTwfawmf\ (4) yHk (3)
yHktwGufom ,SOfNydKifonfha&G;aumufyGJjzpfonf/
(c) a&G;aumufyGJrwkdifcifuwnf;u NydKifbufr&Sdaeojzifh tenf;
qH;k (52) ae&mwGif jynfaxmifpkMuHhckdifa&;ESifhzHGYNzKd;a&;ygwDu ukd,f
pm;vS,frsm;tEdkif&NyD;jzpfonf/
(*) wjynfv;kH jynfaxmifpv k wT af wmfrq
J E´e,f tenf;qH;k (135)
wGifvnf; wpnESihjf ynfckdifNzdK;uvGJí wjcm;ygwDrsm;0ifrNydKifEikd fay/ xdkY
aMumifh xkdrJqE´e,ftwGuf rNydKifcifuwnf;u olwYkdtykid fjzpfonf/ (w
jynfvHk;wGif vTwfawmftm;vHk;twGuf ESpfygwDwnf;NydKif&rnfh rJqE´e,f
ajr 300 ausmf[q k o
dk nf/ rJqE´e,fajrtm;vH;k \ 3 yHk 1 yHjk zpfonf/)

(u) (c) (*) tcsufrsm;rS aumufcsufqGJvQif jynfaxmifpkvw T f


awmfwiG f a&G;aumufwifajr§mufrnft h rwfrsm;teufrS tenf;qH;k aemuf
xyf (4) yHk (1) yHkudk 'Drkdua&pDtiftm;pkrsm;bufu vHk;0 (vHk;0) rarQmf
vifhEdkifawmhay/
zGJUpnf;yHkt& ay;xm;&aomppfom;trwf (25) &mckdifEIef;ESifhaygif;
vQif jynfaxmifpkwckvHk;\ (50) &mckdifEIef;udk 'Drkdua&pDtiftm;pkrsm;
bufurS rNyKdicf ifu ½IH;aeNyDjzpfonf/ usefonfhw0ufwGifomNydKif&rnfh
oabmjzpfonf/ xdkYaMumifh ...
(u) 'Drkdua&pDtiftm;pkrsm;bufrS wcJeuftEdkif&vQif vTwfawmf
wckvHk;\ w0uf (eD;yg;) udk&rnf/ (rSwcf su/f / b,fvrkd rS jzpfEidk af omtajc
taejzpfonf/)
(c) 'Drkdua&pDtiftm;pkrsm;bufrS w0uftEkdif&vQif vTwfawmf
wckvHk;\ (4) yHk (1) yHk (eD;yg;) udk&rnf/ (rSwcf su/f / taumif;qH;k tajctae
jzpfonf/)
(*) 'Drkud a&pDtiftm;pkrsm;bufu Z,m; (1) ESifh (2) t& tcsKd;
twkdif;tEdkif&vQif vTwfawmfwckvHk;\ (8) yHk (1) yHk0ef;usifudk&rnf/

Beyond The Elections 164


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

(50) &mckdifEIef;\ (4) yHk (1) yHk&rnf/ (664 a,mufwGif 80 ausmf


jzpfonf/) (rSwcf su/f / tjzpfEikd q
f ;kH jzpfEidk af jcwckjzpfonf/)
(C) xdkYxuftajctaeqdk;Ekdifao;onf/

xdkodkYaomtajctaewGif 'Drkdua&pDtiftm;pkrsm;bufu tenf;


qH;k arQmv f ifch sufjzpfaom Oya'jyK&ef tenf;qH;k vdtk yfaom (333) a,muf
udk r&Edkifay/ zGJYpnf;yHk udkjyif&efvdktyfaom (75) &mckdifEIef;ausmfudkum;
qdkz, G f&mr&Sdawmhay/
zGUJ pnf;yHuk kd uk,
d b
f ufu rjyifEikd b
f /J olYbufujyifvQifrl tvG,f
wuljyifEkdifonfudk awGU&vdrhfrnf/ Oyrmwcktaejzifh tcef; (3) yk'fr
(61) wGif ...
(u) orw (odYk r[kw)f 'korw&mxl;oufwrf;udk (5) ESpf owf
rSwfjcif;/
(*) orwoufwrf;udk ESpfBudrfomuefYowfxm;jcif; ... wdkYudk
jyifcsifvQif jynfaxmifpkvTwaf wmf\ (75) &mckdifEIe;f ausmfaxmufcHvQif
jyifEkid fonf/ wjynfvkH; vlxkqE´cH,lyGrJ vkday/

(pm<uif;/ / Z,m; (1) wGif azmfjyxm;aomygwDrsm;rSvGJí tjcm;


ygwDrsm;udk ppftpdk;&bufawmfom;rsm;[k rqdv k dkyg/ Mum;ygwDwcsKdYESifh
woD;yk*v¾ wcsKdU&Sad omfvnf; xnfr h wGux f m;yg/ olYbuf? uk, d hf buf
ESpfzufpvHk;&SdEkdifygonf/ xdkYaMumifh wpHkvHk;taetxm;wGif odompGm
ajymif;vJrnf[k rxifyg/)
atmufwdkbm (30)? 2010/
ààà

165 Beyond The Elections


[Hom0wD OD;0if;wif\ trSmpm rl&if;
a&G;aumufyGJtvGef aeoGif
ààà

Beyond The Elections 166


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

167 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

Beyond The Elections 168


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

169 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

usrf;ukd;pm&if;
ààà

UNDP Elections in Bangladesh 2006-2009


ICG Bangladesh: Election and Beyond
(Dec -2008)
ICG Bridging Thailand’s Deep Divide
(5-July 2010)
ICG Myanmar: Towards The Election
(20 August 2009)
Joshua Kurlantzick Asia’s Democracy Backlash
Chu Yun-han Third-Wave Democratization in East Asia:
Challenges and Prospect (2006)
Matthew Frankel Threaten but Participate:
Why Election Boycotting Are a Bad Idea
(March 2010)
Wondwosen Teshome Opposition Parties and the Politics of
Opposition in Africa: A Critical Analysis
(2009)
Johan Kharabi The Thai Military: A Political Role
Thitinan Pongsudhirak Thailand And Since The Coup (Oct 2008)
Johan Kharabi The Thai Military: A Political Role
Sato, Yuri Democratization Indonesia:
Reformasi Period in Historical Perspective
(2003-2008)
Susilo Bambang
Yudhoyono The Democratic Instinct in the 21st Century
(Journal Democracy Volume 21, Number 3
(July 2010)
National Democratic
Institute Burma’s 2010 Electoral Framework:
Fundamentally Undemocratic
(August 2010)

Beyond The Elections 170


aeoGif a&G;aumufyGJtvGef

The Washington Post “Elections Aren’t Democracy” (An excerpt


from President-elect Barack Obama’s
Jan. 15 meeting at the Post
Obama Cairo Speech: A New Beginning
Arch Puddington Freedom in the World 2010:
Erosion of Freedom Intensifies
George B.N. Ayittey The Worst of the Worst (July/August 2010)
United Nations
University Public release date: 17 Oct 2004
(Timing,preconditions critical for post-
conflict elections, UN University experts
warn)
eJournal USA More than Election (volume 15/ Number 1)
Emily Beaulieu
(University of California,
San Diego) Birth pangs or death throes? The conse
quences of election boycotts for democrati
zation.
Almami I. Cyllah Democracy and Election in Africa
(24 March 2010)
Asia Times Kim Jong il’s military-first policy a silver bullet

Kim Jong Eun and Military first Politics

AP Song of NKorea Leader elected to party

leadership (AP, September 28,2010)


ICG Report A Way Forward for Zimbabwe
(March 2010)
Leo Zeiling A History of the Struggle against the
Mugabe Regime. (Jul 17th 2010)

171 Beyond The Elections


a&G;aumufyGJtvGef aeoGif

pma&;ol
ààà
aeoGif
(1 9 8 0 - .. ... .. ..)

1980 azazmf0g&D (15) &ufaeYwGifarG;zGm;onf/

2004 wGif &efukefenf;ynmwuúodkvfrS tif*sifeD,mbGJU,lonf/


ausmif;r*¾Zif;rsm;wGif pmwkdayprsm;pwifa&;om;cJhonf/

2004-2007 xkdif;-jrefrme,fpyfwGifxkwfa0aom rkd;BuKd;owif;pm?


acwfNydKifESifh wjcm;r*¾Zif;? pmapmifrsm;wGif uAsm? aqmif;yg;? tuf
aq;rsm;a&;om;cJhonf/

2008 ckESpftpwGif rZÑdrowif;XmewGif acwå0ifa&muf vkyfudkifcJhNyD;


aemuf? 2008 Zlv l dkifvrS ,aeYtxd 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH ('DADGbD)
\owif;axmuftjzpf vkyu f idk af eqJjzpfonf/ tGev
f idk ;f rD',
D mrsm;ESihf
*sme,f? r*¾Zif;rsm;wGif aqmif;yg;? tufaq;rsm;qufvuf a&;om;ae
qJvnf;jzpfonf/
ÀÀÀ

Beyond The Elections 172

You might also like