DE DRIE-EENHEID IS NIET VAN HEIDENSE OORSPRONG 1

DE DRIE-EENHEID IS NIET VAN HEIDENSE OORSPRONG

Triade (drietal) van Osorkon II: Osiris geflankeerd door Isis en Horus, circa 874-850 BC uit de
22ste dynastie (van http://www.allposters.nl)
DE DRIE-EENHEID IS NIET VAN HEIDENSE OORSPRONG 2

Een woord vooraf

Dit is geschreven tegen de opvatting van de mensen van het Wachttorengenootschap, gekend als
Jehovah’s Getuigen. Een korte kritek op hun brochure: Moet u geloof stellen in de Drieëenheid?
uit 1989. Dit is een onderdeel van het nog te verschijnen: “De Jehovah’s Getuigen over DE
DRIE-EENHEID.”
Guido Biebaut, 27/03/2011 Alle rechten voorbehouden

Wie in de drie-enige God geloofd is geen heiden!

Op een bepaald punt, wanneer het Wachttorengenootschap over de Drie-eenheid enkele definities
heeft gegeven, wil men ons nog iets anders meegeven. Om te valideren dat er een verband zou te
leggen zijn tussen de leer van de Drie-eenheid in het christendom en de heidense goden van de
afgelopen eeuwen gaat men hierover citaten geven. Vanaf bladzijde 7 van de brochure over de
Drie-eenheid, tracht men het idee dat de leer van de Drie-eenheid van heidense oorsprong is, aan
de man te brengen. Het genootschap geeft beeltenissen weer van Egyptische, Babylonische en
hindoeïstische valse goden die trinitair lijken. Het genootschap heeft echter, totaal verzwegen dat
er belangrijke verschillen zijn tussen heidense valse goden en de trinitarische leer.

De leer van de christelijke monotheïsten die vasthouden aan het concept dat de Drie-ene God (drie
personen die maar 1 God is) en de leer van de heidenen over een er op gelijkende drie-eenheid is
niet van hetzelfde kaliber. Die mensen waren polytheïsten, ze geloofden in vele goden. Laat ons
een voorbeeld geven uit de illustraties van het Wachttorengenootschap in dat probleem: dat van de
zogenaamde Egyptische ‘triade van Horus, Osiris, Isis. (Zie bijvoorbeeld: Moet u geloof stellen in
de Drieëenheid?, blz.11, 1989.) Het genootschap heeft er nooit bij vermeld, dat deze zogenaamde
‘drieheid’, eigenlijk bestaat uit een gezin van meerdere goden (dus niet 1 god), geleid door een
hoofdgod ‘Amon Ra’ genaamd. Deze god had (volgens de mythologie natuurlijk) een gezin dat
bestond uit Seb (vader) en Nut (moeder). De kinderen daarvan waren ook goden: Set, Nedphthys,
Isis en Osiris. Osiris huwde vervolgens zijn zuster, Isis, en ze kregen later Horus, Seth, en (in
sommige heidense culten) een derde kind genaamd Anpu. (Zie hierover bijvoorbeeld: Exposing
Should You Believe in the Trinity?, Angel Arellano, Jr., blz.22, dat de volledige brochure
analyseert.) Daarom moet men gewoon oppassen met dergelijke beweringen van de Wachttoren:
want men heeft géén heidense beelden gevonden in Egypte, die de drie van hun vele valse goden
samen vertegenwoordigen in één en hetzelfde beeld. Wat wil zeggen: ze geloofden NIET in een
soort van een Drie-eenheid wel in familiegoden. Het christelijke monotheïstisch concept van de
ene en enige Drie-ene God staat lijnrecht tegenover de heidense legenden met een triade van
goden: vader, moeder en zoon.

We gaan hierbij enkele citaten geven van de WT uit hun brochure: ‘Moet u geloof stellen in de
Drieëenheid?’ Bovendien enkele aanhalingen van dezelfde persoon of groep die hij/zij
vertegenwoordigt. De eerste aanhaling is onmiddellijk een kritische noot bij de leer van de WT
door Robert Bowman die enkele mooie zaken tegen deze mensen schreef. Dit is de linkerkolom. In
de rechterkolom de vertaling en enkele aantekeningen daarbij van onszelf. Het staat ook in
kleuren: zwart is het citaat, blauw de vertaling en rood ons commentaar.
DE DRIE-EENHEID IS NIET VAN HEIDENSE OORSPRONG
“Egyptian, Babylonian, Assyrian, Hindu, and
Buddhist triads, as well as Platonism, are all
claimed as influencing the development of the
Trinity. But it is absurd to claim that all of these
significantly influenced the trinitarians. Third,
most of these alleged ‘influences’ where either
far too early of far too late, or far too removed
geographically, to have any significant
influence. Artwork picturing Egyptian and
Babylonian triads are reproduced, despite the
fact that the art dated from about two thousand
years before the Witnesses claim the Trinity
originated! Other artwork depicting Hindu and
Buddhist triads from the seventh and twelfth
centuries are shown, despite the fact that these
were done centuries after the Trinity had
become the official religion of the Roman
Empire! Fourth, the JW booklet points out that
Athanasius was a bishop in Alexandria, Egypt,
and from this fact argues that his trinitarianism
reflected the influence of Egyptian triads (p.11).
But this geographical coincidence is no more
significant than the fact that Athanasius’s
archrival, Arius, was also from Alexandria!” —
Robert Bowman, Why You Should Believe in
the Trinity, Baker Pub Group, 1989, p. 43
“It seems incredible that the Apocalypse and
the Fourth Gospel should have come from the
same hand. The Apocalypse is Jewish poetry,
the Fourth Gospel is Greek philosophy....Just as
Philo, learned in Greek speculation, had felt a
need to rephrase Judaism in forms acceptable to
the logic-loving Greeks, so John…sought to
give a Greek philosophical tinge to the mystic
Jewish doctrine that the Wisdom of God was a
living being, and to the Christian doctrine that
Jesus was the Messiah. Consciously or not, he
continued Paul’s work of detaching Christianity
from Judaism.…Now the pagan world—even
the anti-Semitic world—could accept him as its
own. Christianity did not destroy paganism; it
adopted it.”— Will Durant, The Story of
Civilization: Part III, Caesar and Christ, 1944,
p. 594,595
“De geschiedschrijver Will Durant merkte op:
3
“Egyptische, Babylonische, Assyrische,
hindoeïstische en boeddhistische drietallen,
evenals het platonisme, worden allen geclaimd
als het beïnvloeden in de ontwikkeling van de
Drie-eenheid. Maar het is absurd om te beweren
dat al dezen aanzienlijk de trinitariërs hebben
beïnvloed. Ten derde, de meeste van deze
vermeende ‘invloeden’, waarbij enkele veel te
vroeg zijn en andere veel te laat, of geografisch
veel te ver uit elkaar verwijderd, om tot een
belangrijke invloed gerekend te kunnen worden.
Zaken afgebeeld van Egyptische en
Babylonische drietallen werden gereproduceerd,
afgezien van het feit dat die kunst dateert van
ongeveer twee duizend jaar vóór de Getuigen,
toch beweren ze dat de Drie-eenheid er is
ontstaan! Andere kunstwerken die
hindoeïstische en boeddhistische drietallen
tonen, uit de zevende en twaalfde eeuw worden,
voert men op ondanks het feit dat deze werden
gemaakt eeuwen nadat de Drie-eenheid de
officiële godsdienst van het Romeinse Rijk was
geworden! Ten vierde, het JG boekje wijst erop
dat Athanasius een bisschop was in Alexandrië,
Egypte, en dat dit feit zijn trinitarische invloed
van de Egyptische drietallen (blz.11) aangeeft.
Maar dit geografische toeval is niet belangrijker
dan het feit dat de aartsrivaal van Athanasius,
dat is Arius, ook uit Alexandrië kwam!” —
Robert Bowman, Why You Should Believe in the
Trinity, Baker Pub Group, 1989, blz.43
“Het lijkt ongelooflijk dat de Apocalypse en het
vierde evangelie van dezelfde hand moeten
komen. De Apocalypse is Joodse poëzie, het
vierde evangelie is Griekse filosofie (...) Net
zoals Philo, een geleerde in de Griekse
speculatie, voelde hij de behoefte om het
Jodendom opnieuw te formuleren in vormen
aanvaardbaar voor de logica-liefhebbende
Grieken, dus heeft Johannes (...) gezocht om een
Grieks filosofische tint aan de mystieke Joodse
leer te geven, die de Wijsheid van God als een
levend wezen zagen en aan de christelijke leer
dat Jezus de Messias was. Bewust of niet, hij
bleef zoals Paulus het christendom van het
Jodendom in zijn werk losmaken (...) Nu de
heidense wereld - zelfs de antisemitische wereld
– kon hem accepteren als iets van eigen bodem.
Het christendom heeft het heidendom niet
vernietigd; het heeft het in zich opgenomen.” —
Will Durant, The Story of Civilization: Part III,
DE DRIE-EENHEID IS NIET VAN HEIDENSE OORSPRONG
“Het christendom heeft het heidendom niet
vernietigd; het heeft het in zich opgenomen.
(. . .) Uit Egypte kwamen de ideeën van een
goddelijke drieëenheid.” - Moet u geloof stellen
in de Drieëenheid?, blz.9, 1989.
http://en.wikipedia.org/wiki/Capitoline_Triad
geeft u een gedachte over triaden bij de
Romeinen.
“Creation through God’s word
A third mode of creation, again completely
different from the foregoing ones, is through
the word of the creator. This, too, was turned
into a classical doctrine in Egypt, which centred
not on Atum of Heliopolis, as the previously
mentioned one did, but on Ptah of Memphis
(...) Keeping to such rigorous interpretation of
the evidence, we may go on to recall the
doctrine of creation through the word, which as
we know (see pp. 163-6) was one of the
principal elements in the Egyptian cosmogony
(...) Less important, but more readily
comprehensible, is the influence of the
Egyptian court chronicle upon the literary form
of the Israelites’ chronicle account of David and
Solomon (...) It is also found in the familiar
parallels between Egyptian and Israelite
wisdom literature, which in general may be
regarded as a gift of Egypt (…) Other passages
can, however, be claimed as Egyptian in
inspiration: for instance, the Egyptian (and
Mesopotamian) lists of knowledge, which were
the basis of the proverbs which King Solomon
spoke.…In one of the few cases where a
concept that figures in the New Testament has
been taken to be ultimately of Egyptian origin,
Jesus’s parable of Dives and Lazarus.…and
4
Caesar and Christ, 1944, blz.594,595
Ons commentaar: Het Genootschap citeert Will
Durant met veel plezier, dit bijvoorbeeld: “Het
christendom heeft het heidendom niet
vernietigd; het heeft het in zich opgenomen.”
Durant is echter geen betrouwbare bron om te
raadplegen (zelfs geschiedkundige fouten) en
daarom hebben we niet alleen dat kleine stukje
genomen dat men meestal aanhaalt. Want in de
context ervan, maakt hij namelijk een reeks
beweringen over het christendom die ze (de
WT) zeker nooit zullen aanvaarden. Daarom
geeft die man geen oprechte en betrouwbare
zaken door in dit verband. Ook Bijbelse
christenen zullen het niet aanvaarden dat
Johannes zijn evangelie maar schreef als een
opstapje naar het heidendom.
“Schepping door het woord van God
Een derde wijze van schepping, weer helemaal
anders dan de voorgaande, is deze door het
woord van de Schepper. Ook dit werd omgezet
in een klassieke leer in Egypte, die niet
gecentreerd was rond Atum van Heliopolis,
zoals men met het eerder genoemde deed, maar
op Ptah van Memphis (...) Zich houdend aan
dergelijke strikte interpretatie van het bewijs,
kunnen we nu naar de leer van de schepping
gaan en herinneren aan het woord, dat zoals we
weten (zie blz.163-136) een van de belangrijkste
elementen was in de Egyptische kosmogonie
(...) Minder belangrijk, maar begrijpelijker, is de
invloed van de Egyptische hofkroniek op de
literaire vorm van de Israëlieten ‘kronieken van
David en Salomo’ (...) Het is ook te vinden in de
bekende parallellen tussen Egyptische en
Israëlitische wijsheid literatuur die, gewoon kan
worden beschouwd als een geschenk van
Egypte (...) Andere passages kunnen echter
geclaimd worden als Egyptisch van inspiratie:
bijvoorbeeld de Egyptische (en
Mesopotamische) kennis-lijsten, die de basis
vormden van de Spreuken die koning Salomo
sprak (...) In een van de weinige gevallen waarin
een concept dat in het Nieuw Testament staat
uiteindelijk van Egyptische oorsprong zal
DE DRIE-EENHEID IS NIET VAN HEIDENSE OORSPRONG 5

how large a part was played by Greek elements blijken is: de “gelijkenis” van Dives en Lazarus
(Stoic diatribes), emerged some years ago from door Jezus. (...) en hoe een groot deel werd
an analysis of the association between ship and doorspekt door Griekse elementen (stoïcijnse
tongue in the Epistle of St James, which was diatribes), het ontstond enkele jaren geleden uit
originally Egyptian.…two passages in the een analyse van de associatie tussen het schip en
Epistle to the Romans: the proverbial ‘coals of tong in de brief van St Jacobus, die
fire’…derived from a Late Egyptian penitential oorspronkelijk Egyptisch was (...) twee passages
rite - and, much more significantly, the in de brief aan de Romeinen: de
Apostle’s words on the absolute power of the spreekwoordelijke ‘kolen van vuur’ (...) afgeleid
Creator to confer honour and dishonour….It is van een late Egyptische boeteritus - en, veel
also present in the notion of a ‘crown of life’, or
belangrijker nog, wat de apostel heeft gezegd
in those of righteousness and glory; in over de absolute macht van de Schepper eer te
elucidating these concepts one must draw not geven niet te schande (...) Het is ook aanwezig
only upon Greek material but also upon the in de notie van een ‘kroon van het leven’, of in
‘crown of righteousness’ to which there were so die van de gerechtigheid en heerlijkheid: in het
many references during the last centuries of ontrafelen van deze concepten moet men niet
Egyptian paganism.”—Egyptian Religion, pp. alleen putten uit het Griekse materiaal, maar
163, 251-252, 254-255 ook op de ‘ de kroon der rechtvaardigheid’
waarin zo veel verwijzingen waren uit de tijd
“En in het boek Egyptian Religion merkt van de laatste eeuwen van het Egyptische
Siegfried Morenz op: „De drieëenheid nam in heidendom.” —Egyptian Religion,
het denken van Egyptische theologen een blz.163,251,252,254,255
voorname plaats in . . . Drie goden worden
gecombineerd en beschouwd als één enkel Ons commentaar: Siegfried Morenz is een ander
wezen, aangesproken in het enkelvoud. In dit auteur die de Watchtower Society aanhaalt,
opzicht is er een rechtstreeks verband te zien maar zowel de WT als andere Bijbelse
tussen de godsdienstige invloed van de christenen zullen naar de verdere conclusies van
Egyptische religie en de christelijke theologie.” de man niet willen luisteren. In Bijbelse termen
- Moet u geloof stellen in de Drieëenheid?, is hij een vijand van Christus en ketter.
blz.7, 1989.
“In order to avoid any gross misunderstanding, “Om elk misverstand te vermijden, moeten we
we must at once emphasize that the substance onmiddellijk benadrukken dat de inhoud van de
of the Christian Trinity is of course Biblical: christelijke Drie-eenheid natuurlijk Bijbels is:
Father, Son and Holy Ghost (…) All this Vader, Zoon en Heilige Geest (...) Dit alles geeft
entitles us to the opinion that Egypt played its ons het recht dat Egypte zijn rol speelde in de
part in the efforts of Christians to achieve an inspanningen van Christenen tot een goed
understanding of God and his works, which are begrip van God en zijn werken, die eeuwig
eternal.”—Egyptian Religion, pp. 255,257 (wij zijn.” —Egyptian Religion, blz.255,257 (wij
onderstrepen) onderstrepen)

Ons commentaar: ondanks dat de schrijver,

Siegfried Morenz, wijst naar de parallellen
tussen heidense filosofie en de Christelijke leer
maakt hij toch dit positieve punt: het
christendom heeft een eigen en aparte leer.
“No Biblical scholar of any standing to-day, “Geen Bijbelgeleerde met enige standing
DE DRIE-EENHEID IS NIET VAN HEIDENSE OORSPRONG
whether he be a clergyman, a minister, or a
layman, accepts the entire New Testament as
authentic; and all admit that many errors,
misunderstandings, and absurdities have crept
into the story of Christ’s life and other matters
(...) In regard to the Virgin Birth (...) It seems
clear, therefore, that the story was not known,
or at any rate was not accepted, before A.D.
100, that is to say, a whole century after the
date of the event it records. (...) if Joseph was
not then thought to be the father of Jesus it is
difficult to understand why the pedigree was
given at all (...) The growth of such a story may
well be understood, for tales of the births of
pagan gods (...) He had not been much hurt by
being crucified (...) no faith would be worth
consideration which based itself merely on the
apparent coming to life of a dead body (...) in
the end His mortal body must have died and
returned to dust.”—The Paganism in Our
Christianity, 1928, pp. 30,31,42,43,44, 94,95
“In A Statement of Reasons zegt Andrews
Norton over de Drieëenheid: „Wij kunnen de
geschiedenis van dit leerstuk nagaan en
ontdekken waar het zijn oorsprong vond, niet in
de christelijke openbaring, maar in de
platonische filosofie . . . De Drieëenheid is geen
leer van Christus en zijn Apostelen, maar een
fictie van de school der latere platonisten.” -
6
vandaag, of hij nu een dominee, een bedienaar,
of een leek is, accepteert het gehele Nieuwe
Testament als authentiek en ze zullen allen
toegeven dat er veel fouten in staan, dat er
misverstanden en absurditeiten zijn ingeslopen
zoals het verhaal van het leven van Christus en
andere zaken. (...) In verband met de
maagdelijke geboorte (...) Het lijkt dus
duidelijk, dat het verhaal niet bekend was, of in
ieder geval niet werd aanvaard, voor AD 100,
dat wil zeggen, een hele eeuw na de datum van
het evenement tijdens het opschrijven. (...) dat
over Joseph toen nog niet gedacht werd als de
vader van Jezus maakt het moeilijk te begrijpen
waarom de stamboom ons dan eigenlijk
gegeven is. (...) De groei van zo’n verhaal kan
heel goed worden begrepen, vanuit de verhalen
van de geboorten van heidense goden (...) door
de kruisiging zou Hij (Jezus) niet veel gekwetst
worden (...) echter geen enkel geloof zou het
een overwegen waard bevonden hebben, dat
slechts gebaseerd was op het schijnbare tot
leven komen van een dood lichaam. (...)
uiteindelijk zou Zijn sterfelijke lichaam
overlijden en naar het stof worden terug
gekeerd.” —The Paganism in Our Christianity,
1928, blz.30,31,42,43,44, 94,95
Ons commentaar: On pagina’s 6 en 11 van de
brochure van het Genootschap, citeert men van
Arthur Weigall’s book The Paganism in Our
Christianity als support van, hun eigen
gedachten daarover: dat de drie-eenheid
volledig heidens is. De vraag is dan, heeft
Weigall zaken gezegd die geloofwaardig zijn?
Als de Wachttoren daarop staat, moeten ze ook
zijn andere argumenten aannemen: deze van de
maagdelijke geboorte en de dood en opstanding
van Jezus. Maar u weet het wel ondertussen: dat
doen ze niet, ze zijn niet oprecht in het citeren
van anderen.
Een andere beruchte bron van het WT-
genootschap zijn referenties uit een boek door
Andrews Norton. De volledige ondertitel van
zijn boek is: ‘Een motivering voor het niet
geloven van de leer van Trinitariërs, over de
aard van God en de Persoon van Christus.’
Uitgeverij Boston American Association
Unitarian, 1880. Andrews Norton was een
DE DRIE-EENHEID IS NIET VAN HEIDENSE OORSPRONG 7

Moet u geloof stellen in de Drieëenheid?, Unitarian en heeft zijn boek gepubliceerd bij de
blz.11, 1989. toen belangrijkste uitgeverij van deze
leerstellingen! Het is dus geen wonder dat hij
(Volle titel van dit boek was: Statement of een boek schreef dat tegen de leer van de drie-
Reasons for Not Believing the Doctrine of eenheid was? We gaan dus nog wat zeggen
hieronder over deze mensen. Volgrens de WIKI
Trinitarians) biografie (Engels) van de man geloofde hij niet
in de maagdelijke geboorte.
“Unitarian Universalist believe an individual “De Unitarian Universalisten geloven dat een
should be free to form his own religious beliefs. persoon vrij moet zijn om zijn eigen religieuze
They hold an optimistic view of the nature of overtuigingen te vormen. Ze hebben een
man (...) [A] optimistische kijk op de natuur van de mens (...)
[A]
“Unitarian ministers soon began to argue that
religious truth should be based on universal“Unitarische predikanten begonnen al snel te
leren dat religieuze waarheid moet worden
religious experiences, rather than on the record
gebaseerd en beargumenteerd vanuit de
of historical events. In addition, these ministers
universele religieuze ervaringen, eerder dan op
believed that religious truth and inspiration
could be found in traditions other than het verslag van historische gebeurtenissen.
Christianity.” [B] Bovendien, zijn deze predikanten van mening
dat religieuze waarheid en inspiratie kan worden
[A] The World Book Encyclopedia, 1968, vol. gevonden in andere tradities dan het
19, p.20 christendom.” [B]
[B] The World Book Encyclopedia, 1994, vol.
20, pp.42,43 [A] The World Book Encyclopedia, 1968, vol.
19,20
[B] The World Book Encyclopedia, 1994, vol.
20, blz.42,43

“Unitarianism (...) denies the divinity of Christ
and the doctrine of the Trinity (...) Theological
foundations…are found in 2nd- and 3rd-
century monarchianism and in the teachings of
Arius (...) The modern roots of Unitarianism
are traced to the 16th-century Protestant
Reformation, when certain liberal, radical, and
rationalist reformers revived the Platonic
emphasis on reason and the unity of God.”—
The New Encyclopaedia Britannica, 1998 (15th
ed.), vol. 12, p. 137
“Het Unitarisme (...) ontkent de goddelijkheid
van Christus en de leer van de Drie-eenheid. (...)
theologische grondslagen (...) zijn te vinden in
het 2de en 3de eeuwse monarchianisme en in de
leer van Arius (...) De moderne wortels van het
Unitarisme zijn terug te voeren op de 16de
eeuwse protestantse Reformatie, toen een aantal
liberale, radicale en rationalistische hervormers
de platonische nadruk op de rede en de eenheid
van God nieuw leven hadden ingeblazen.” The
New Encyclopaedia Britannica, 1998 (15de ed.),
vol.12, blz.137

Ons commentaar: jullie weten wel dat de WT er

op hamert dat de Drie-eenheid bindingen zou
hebben met de Griekse Platonische leer. Maar
deze encyclopedie, niet de minste, zegt dat ook
de Unitariërs (waartoe de WT behoort) ook
bindingen hebben met Plato. Zodat we met
kennis van zaken kunnen spreken.
DE DRIE-EENHEID IS NIET VAN HEIDENSE OORSPRONG 8

“Het historische bewijsmateriaal samenvattend,
zegt Alvan Lamson in The Church of the First
Three Centuries: “De huidige algemeen
aanvaarde leerstelling van de Drieëenheid . . .
vindt geen ondersteuning in de taal van Justinus
[Martyr]: en deze waarneming kan worden
uitgebreid tot alle ante-Niceense Vaders; dat wil
zeggen, tot alle christelijke schrijvers
gedurende drie eeuwen na de geboorte van
Christus. Zij spreken weliswaar van de Vader,
de Zoon en . . . de heilige Geest, maar niet als
gelijk aan elkaar, niet als wezenseen, niet als
Drie in Eén, in welke thans door trinitariërs
aanvaarde zin dan ook. Precies het
tegenovergestelde is het geval.” - Moet u geloof
stellen in de Drieëenheid?, blz.7, 1989.
Deze brochure van Lamson, die de WT aanhaalt
is een uitgave van de ‘British and Foreign
Unitarian Association.’ Het is dus goed eens na
te gaan wat deze mensen leren.
“Het Unitarisme is een religieuze overtuiging
die werd georganiseerd in institutionele vorm in
Polen, Transsylvanië, Engeland en de Verenigde
Staten. (...) De afzonderlijke bewegingen
hadden gemeenschappelijke kenmerken “onder
deze, is hun “afwijzingen van de leerstellingen
van de Drie-eenheid, de goddelijkheid van
Jezus, en de menselijke corruptie of totale
verdorvenheid. (...) De ‘British and Foreign
Unitarian Association,’ opgericht in 1825, werd
geholpen door de intrekking van de wetten
tegen de niet-conformisten.” [D]

William Ellery Channing (1780-1842), die de

“meest prominente voorstander van het
Unitarisme tijdens deze periode was en waarvan
de preek ‘Unitarian christendom’ (uit 1819) veel
bekendheid had, werd algemeen aanvaard als
een goede referentie van hun positie.” [E]

Hij: “antwoordde dat (...) de meeste van de

liberale predikanten Arianen waren....” [F]

[D] The Encyclopedia of Religion, 1987, vol.

15, blz.143,144
[E] The World Book Encyclopedia, 1994, vol.
20, blz.42
[F] The Encyclopedia of Religion, 1987, vol. 15,
blz.144

Ons commentaar: dat de WT en de Unitariërs

vrienden zijn weet u nu, maar dat die laatsten
ook nog een leer verkondigen dat alle mensen
met God verzoend zullen worden, zal de WT
niet willen aannemen. Dus gaan ze deze mensen
selectief gebruiken.
In Moet u geloof stellen in de Drieëenheid?, Het is niet zo raar dat de duivel te werk gaat om
blz.30, 1989 lezen we: mensen te misleiden. Zou men dat ook niet ven
de WT kunnen zeggen?
“Verwerp de Drieëenheid
ER VALT met Gods waarheden niet te Neem, bijvoorbeeld, het bestaan van vals geld.
Aangezien er geen echt drie-euro biljet bestaat,
DE DRIE-EENHEID IS NIET VAN HEIDENSE OORSPRONG
schipperen. God op zijn voorwaarden
aanbidden, betekent daarom de
Drieëenheidsleer te verwerpen. Ze is in strijd
met wat de profeten, Jezus, de apostelen en de
vroege christenen geloofden en onderwezen. Ze
is in strijd met wat God in zijn geïnspireerde
Woord over zichzelf zegt. Daarom geeft hij de
raad: „Erkent dat ik alleen God ben en dat er
geen ander is gelijk mij.” — Jesaja 46:9, TEV.
Gods belangen worden er niet mee gediend
wanneer men een verwarrend en mysterieus
beeld van hem geeft. Integendeel, hoe meer de
mensen in verwarring raken omtrent God en
zijn voornemens, hoe beter dit Gods
Tegenstander, Satan de Duivel, de ’god van
deze wereld’, van pas komt. Hij bevordert zulke
valse leerstellingen teneinde ’de geest van de
ongelovigen te verblinden’ (2 Korinthiërs 4:4).
En de Drieëenheidsleer dient ook de belangen
van de geestelijken die hun greep op de mensen
willen behouden, want zij doen het voorkomen
alsof alleen theologen dit leerstuk kunnen
begrijpen. - Zie Johannes 8:44.
“Tegen het einde van de derde eeuw G.T.
werden het „christendom” en de nieuwe
platonische filosofieën onafscheidelijk met
elkaar verenigd. Zoals Adolf Harnack in
Outlines of the History of Dogma verklaart,
raakte de kerkelijke leer „stevig geworteld in de
bodem van het hellenisme [het heidense
Griekse denken]. Daardoor werd ze voor de
overgrote meerderheid der christenen een
mysterie.”
De Kerk beweerde dat haar nieuwe dogma’s
gebaseerd waren op de bijbel. Maar Harnack
zegt: „In werkelijkheid wettigde de Kerk in
haar midden de hellenistische speculatie, de
bijgelovige opvattingen en gebruiken van
heidense mysterie-aanbidding.” - Moet u geloof
stellen in de Drieëenheid?, blz.11, 1989.
“Afvallige christelijke theologie
Net zoals het judaïsme niet-bijbelse
denkbeelden omtrent Satan en de demonen
overnam, ontwikkelden ook afvallige
christenen onschriftuurlijke ideeën. The Anchor
9
zal men vergeefs zoeken naar een vals drie-euro
biljet. Je zult er nooit een vinden en het zou
gemakkelijk kunnen herkend worden. Zelfs
door een klein kind.
Maar als mensen de bedoeling hebben een valse
leer te verkondigen, dus te bedriegen, dan is het
aanvaarden/accepteren van het “valse”
tegenover het “echte” zeer belangrijk. Satan
gebruikt deze misleiding in de geestelijke
wereld, om mensen te misleiden tot het
aanvaarden van nagemaakte leerstellingen. Dus
alleen het feit dat er overeenkomsten tussen de
Bijbelse leer van de vloed van Noach zijn, met
een Babylonische legende bewijst niets.
Als het echte ontstaan van de Drie-eenheid kan
worden gevonden in heidense culturen dan zou
dat, daadwerkelijk bij het onderbouwen van
deze leer, niet door de beugel kunnen. Maar er is
dat soort vergelijking niet. Men vergelijkt geen
appelen met appelen.
Het WT-genootschap citeert Adolf Harnack als
een andere instantie ter ondersteuning van hun
conclusies. Maar ze weten er niet bij te
vermelden dat Prof. Harnack gezien zijn sterke
liberale visies, bij diens benoeming tot
hoogleraar in Berlijn vanaf 1889-1921kritiek
kreeg. Hij: “werd uitgedaagd door de kerk
gezien Harnack’s twijfels over het auteurschap
van het vierde evangelie en andere NT boeken,
zijn onorthodoxe interpretaties van de Bijbelse
wonderen met inbegrip van de opstanding en
zijn ontkenning van de instelling van de doop
door Christus (zie zijn Outlines of the History of
Dogma, 7 vols., 1894-1899).” - Uit: New
International Dictionary of the Christian
Church, 1978, blz.452.
Ons commentaar: Niet alleen de bronnen waar
naar wordt verwezen in de brochure van de WT
streven naar parallellen tussen heidense leer en
de christelijke leer te trekken, maar veel van
deze bronnen zijn aanvallen op de Bijbel als
zijnde de oorzaak van het zogenaamde
DE DRIE-EENHEID IS NIET VAN HEIDENSE OORSPRONG
Bible Dictionary verklaart: „Een van de meer
extreme theologische ideeën uit de oudheid is
de opvatting dat God zijn volk loskocht door
Satan voor hun verlossing te betalen.” Deze
gedachte werd geopperd door Irenaeus (tweede
eeuw G.T.). Ze werd verder uitgewerkt door
Origenes (derde eeuw), die beweerde dat „de
duivel een wettelijke aanspraak op mensen had
verkregen” en die van mening was dat „de dood
van Christus . . . een aan de duivel betaalde
losprijs” was. — History of Dogma, door Adolf
Harnack.” - Moet u geloof stellen in de
Drieëenheid?, blz.11, 1989.
“The New Schaff-Herzog Encyclopedia of
Religious Knowledge toont de invloed van deze
Griekse filosofie: „De leer omtrent de Logos en
de Drieëenheid ontstond door Griekse Vaders,
die . . . direct of indirect, sterk beïnvloed waren
door de platonische filosofie . . . Dat dwalingen
en verbasteringen vanuit deze bron de Kerk
binnenslopen, valt niet te ontkennen.” - Moet u
geloof stellen in de Drieëenheid?, blz.11, 1989.
“Vandaar dat James Hastings in de
Encyclopædia of Religion and Ethics schreef:
„In de Indiase godsdienst, e.g., treffen wij de
triade van Brahmā, Shiva en Viṣṇu aan; en in
de Egyptische godsdienst de triade van Osiris,
Isis en Horus . . . Ook is het niet zo dat God
alleen in historische godsdiensten als een
Drieëenheid wordt bezien. Men denke hierbij in
het bijzonder aan het neoplatonische denkbeeld
van de Opperste of Hoogste Realiteit”, die
„triadisch voorgesteld” wordt. Wat heeft de
Griekse filosoof Plato echter met de
Drieëenheid te maken?” - Moet u geloof stellen
in de Drieëenheid?, blz.11, 1989.
Moet u geloof stellen in de Drieëenheid?”,
blz.4, 1989 geeft dit weer bij de inleiding van
de brocgure: “Wij kunnen dan ook begrijpen
waarom de New Catholic Encyclopedia
opmerkt: „Slechts weinigen die aan rooms-
katholieke seminaries trinitarische theologie
doceren, zijn niet te eniger tijd lastig gevallen
met de vraag: ’Maar hoe preekt men over de
Drieëenheid?’ En die vraag mag dan
symptomatisch zijn voor de verwarring die er
bij de studenten heerst, ze is misschien niet
10
heidendom in het christendom! Veel van deze
liberale auteurs hebben eigenlijk de aanval op
de Bijbel ingezet als van heidense oorsprong.
Aangezien de WT dat claimt mogen we ons
afvragen of men zich dan geloofwaardig
argumenten kan laten aansmeren. Is de
vermeende heidense infiltratie in de christelijke
een werkelijkheid. Hoe oprecht zijn de
Jehovah’s Getuigen dan: zullen ze toegeven dat
die liberale bronnen die ze citeren in hu geheel
moetenopgevolgs worden? Neen, want anders
zouden ze ook de opstanding van Jezus moeten
verwerpen, de maagdelijke geboorte en nog
zoveel meer.
Hoewel deze encyclopedie ook streeft naar een
parallel trekken tussen de heidense
leerstellingen van Plato en de leer van het
christendom, gaat het verder verklaren dat de
vroege kerkvaders vóór Nicea zoals “Justinus
Martyr, Athenagoras, Theophilus, Irenaeus,
Hippolytus, Clemens van Alexandrië, Origenes.
...” [I] werden ook beïnvloed door de
platonische filosofie. - The New Schaff-Herzog
Encyclopedia of Religious Knowledge, vol.9,
blz.91.
Hoewel het waar is dat James Hastings zegt dat
het concept van de Drie-eenheid kan worden
gevonden in heidense religies, maakt hij toch de
opmerking: “Ook als de leer van de Drie-
eenheid nogal laat in de theologie verscheen,
moet ze reeds vroeg in het begin van de devotie
hebben geleefd.” - Encyclopaedia of Religion
and Ethics, vol. 12, pp. 458-459
We hebben de werkwijze van de WT
onderzocht. Ze beweren dat er gelijkenis is met
het heidendom als we de leer van de Drie-
eenheid geloven! Men geeft er bepaalde citaten
bij. Er maar een ding uithalen om te beweren
dat het christendom het heidendom heeft
goedgekeurd, is niet oprecht en dat is wat ze
doen. Die bronnen geloven niet in de
maagdelijke geboorte de opstanding van Jezus
en zo veel meer. Je gaat dat toch ook niet
heidens uitleggen? Dus geloof ze niet of je mag
DE DRIE-EENHEID IS NIET VAN HEIDENSE OORSPRONG 11

minder symptomatisch voor een soortgelijke je Bijbel gewoon opsluiten in een kastje en er
verwarring onder hun docenten.” niet meer naar kijken!

De waarheid van die opmerking kan worden
getoetst door naar een bibliotheek te gaan en
zich te verdiepen in boeken die de Drieëenheid
voorstaan. Talloze bladzijden zijn
volgeschreven in een poging dit leerstuk te
verklaren. Toch zullen de speurders, na zich
door een doolhof van verwarrende theologische
termen en verklaringen heen geworsteld te
hebben, met een onbevredigd gevoel weer
weggaan. -
Simpelweg omdat er overeenkomsten tussen
heidense goden en het christelijke concept van
de Drie-eenheid gevonden zijn, is geen geldige
reden om te concluderen dat het concept van de
Drie-eenheid van heidense oorsprong is. Het
gaat trouwens niet om echte gelijkenissen. Een
voorbeeld, in de heidense legenden, staat over
“Tammuz” dat hij was opgestaan. In vele
heidense legenden kan men de opvatting
terugvinden dat ergens in de geschiedenis van
de mensheid een grote overstroming is
opgetreden. Maar dat maakt het nog niet
legitiem om te veronderstellen dat de Bijbelse
leer over de opstanding van Jezus Christus of de
zondvloed zijn van heidense oorsprong zijn.

Mahadeva Trimurti, Elephanta-eiland tegen Bombay, uit midden 6de eeuw Hoogte 5.4m op 1m
hoge basis. Illustratie van http://indiansplendors.org
DE DRIE-EENHEID IS NIET VAN HEIDENSE OORSPRONG 12

Brahma, Vishnu and Shiva, Trimurti op de gevel van een tempel in Halebid-Karnataka