Professional Documents
Culture Documents
ΚομμοΥνα
Η πρώτη μεγάλη έφοδος
στον ουρανό
Ο όρος «Παρισινή Κομμούνα» σηματοδοτεί την εξέγερση, το 1871,
του λαού του Παρισιού ενάντια στη μόλις εκλεγμένη κυβέρνηση του
Αδόλφου Θιέρσου.
Κατά τη διάρκεια των δύο περίπου μηνών που διήρκεσε η εξέγερση
(18 Μάρτη μέχρι 28 Μάη), εγκαθιδρύθηκε στο Παρίσι μια νέας φύ-
σης κρατική δομή που αναγνωρίζεται σαν το πρώτο σοσιαλιστικό
«κράτος» της Ιστορίας.
Ο Ένγκελς παρέπεμπε στην εξουσία της Κομμούνας, για να εξηγή-
σει στους (καλόπιστους ή κακόπιστους) επικριτές του Μαρξισμού,
τι είναι η Δικτατορία του Προλεταριάτου.
Η πολιτική κληρονομιά της Κομμούνας αποτελεί συστατικό στοιχείο
του Κομμουνισμού.
Ο Γαλλοπρωσικός πόλεμος του 1870
Το ρεπουμπλικανικό πραξικόπημα του Σεπτέμβρη
Η Πρωσική μπουρζουαζία, αναζητά την ευκαιρία να ολοκληρώσει «εν θερμώ» την ενοποίηση, επι-
βάλλοντάς την και στα απρόθυμα κρατίδια της Βάδης και της Βυτεμβέργης, να προσαρτήσει την Αλ-
σατία και τη Λωρραίνη και να εξασθενίσει τη Γαλλία.
Αριστερά, εθνοφρουρός
φωτογραφίζεται τη στι-
γμή της κατάταξής του.
Σε 3.600 ανθρώπους την εβδομάδα (κυρίως γέρους και παιδιά) υπολογίζονται τα θύματα του λιμού
το μαύρο χειμώνα του 1870-71 στο Παρίσι.
Το Παρίσι της Εποχής
Το Παρίσι του 1870 είναι μια μεγαλούπολη, ακόμα και με σύγχρονους όρους: σύμφωνα με την απο-
γραφή του 1866 έχει 1,8 εκ. κατοίκους. Σημαντικό στοιχείο είναι η κοινωνική σύνθεση του πληθυ-
σμού, στον οποίο περιλαμβάνονται 442.000 χειρώνακτες εργάτες, 70.000 τεχνίτες και πολλές δε-
κάδες χιλιάδες μικρέμποροι.
Η κοινωνικο-οικονομική θέση τεχνιτών και
μικρεμπόρων (όλοι αυτοαπασχολούμενοι ή
με έναν το πολύ υπάλληλο) είναι παραπλήσια
με αυτή των χειρώνακτων εργατών.
Ο Μπλανκί ήταν (μαζί με τον Μπαμπέφ) ο ιστορικός ηγέτης του Γαλλικού, προμαρξιστικού εργατι-
κού κινήματος.
Πέρασε 37 χρόνια (τη μισή ζωή του) στη φυλακή.
Καταδικάστηκε δύο φορές σε θάνατο:
•
Το 1840 όταν ηγήθηκε εργατικής εξέγερσης στο
Παρίσι που κατέληξε με 50 νεκρούς (αργότερα η
ποινή μετατράπηκε σε ισόβια).
•
Το Μάρτη του 1871 (αυτή τη φορά ερήμην), μετά από
αποτυχημένη απόπειρα των οπαδών να πυροδοτή-
σουν γενική εξέγερση καταλαμβάνοντας το Δημαρ-
χείο και πολλά δημόσια κτίρια του Παρισιού.
Στο τέλος του 1870 η πρωσική κατοχή έχει απέναντί της δύο
Γαλλίες:
•
Από τη μία, την αστική τάξη: ηγεμονεύει πολιτικά στο
μεγαλύτερο μέρος της επαρχίας, όπου οι Πρώσοι
αποφεύγουν να επεκταθούν και έχει διαμορφωθεί ισχυρό
φιλομοναρχικό ρεύμα. Επιδιώκει άμεση ειρήνη με τους
Οι εκλογές του Φλεβάρη
Η κυβέρνηση των Βερσαλλιών
Στις 18 Γενάρη 1871, στην αίθουσα των
κατόπτρων του ανακτόρου των Βερσαλ-
λιών, που έχουν καταλάβει τα πρωσικά
στρατεύματα, ο βασιλιάς της Πρωσίας
Γουλιέλμος ανακηρύσσεται Αυτοκράτο-
ρας της Γερμανίας. Η ενιαία Γερμανία
γεννιέται μέσα στην καρδιά της αυτοκρα-
τορικής Γαλλίας!
•
Στις 17 Μάρτη συλλαμβάνεται, μετά από κατάδοση, ο φυ-
γόδικος Μπλανκί. Γέρος πια, κρυβόταν στο σπίτι ενός φί-
λου του γιατρού στο Bretenoux της κεντρικής Γαλλίας.
Μεταφέρεται σιδηροδέσμιος στης Βρετάνη με την εντολή
να εκτελεστεί αμέσως αν αποπειραθεί να αποδράσει. (Είχε
στο ενεργητικό του πολλές απόπειρες απόδρασης.)
•
Την ίδια νύχτα (17 Μάρτη) στρατιωτικά τμήματα εισβάλ-
λουν στις παρισινές συνοικίες Μπελβίλ, Μενιλμοντάν και Το νησί-κάτεργο Fort du Taureau στον κόλπο του
Morlaix, εγκαταλελειμμένη αυτοκρατορική φυλακή,
Μονμάρτη, παραβιάζουν τα οπλοστάσια των συνοικιών αυ- που η κυβέρνηση Θιέρσου έθεσε ξανά σε λειτουρ-
τών και παίρνουν 227 πυροβόλα. Τα πυροβόλα που ανή- γία για να υποδεχθεί τον Μπλανκί στις 17-3-71.
καν στην
στους Εθνοφρουρά
κατοίκους, είχαν αγοραστεί,
για ενίσχυση με έρανο
της άμυνας ανάμεσαέναντι των Πρώσων. Το νέο διαδίδεται
του Παρισιού
άμεσα και προκαλεί έκρηξη: ο μοναδικός στόχος που μπορεί να έχουν τα κανόνια στα χέρια του
στρατού είναι ο λαός του Παρισιού, αφού με τους Πρώσους έχει ήδη υπογραφεί η ανακωχή.
18 Μάρτη: η εκτέλεση των στρατηγών
Έναρξη της εξέγερσης
Στη Μονμάρτη, η εξέλιξη είναι απροσδόκητη: η έλλειψη αλόγων και η δυσκολία
της μεταφοράς των πυροβόλων από το λόφο βραδυπορεί το στρατιωτικό από-
σπασμα, το οποίο βρίσκεται το ξημέρωμα της 18 του Μάρτη αντιμέτωπο με με-
γάλο πλήθος πολιτών να παρεμποδίζει τη μεταφορά, απαιτώντας την αποχώρη-
ση του στρατού χωρίς τα πυροβόλα. Προς ενίσχυση του πλήθους παρεμβαίνει
το 152 Τάγμα Εθνοφρουράς της Μονμάρτης.
Ο επικεφαλής του στρατιωτικού αποσπάσματος στρατηγός Κλωντ Λεκόντ, δια-
τάσσει πυρ για να ανοίξει ο δρόμος αλλά οι στρατιώτες του στασιάζουν και συν-
αδελφώνονται με τους εθνοφρουρούς στους οποίους παραδίνουν τον Λεκόντ. Claude Lecomte
(1817-1871)
Ο Θιέρσος δίνει εντολή όλες οι μονάδες του στρατού να αποσυρθούν από το Παρίσι. Την επομένη
όσες κυβερνητικές υπηρεσίες έχουν απομείνει στην πόλη μεταφέρονται στις Βερσαλλίες.
•
Περίπου 80 χιλιάδες παριζιάνοι των δυτικών συνοικιών (αστοί, ανώτεροι δημόσιοι υπάλληλοι,
το προσωπικό τους, ακραίοι μοναρχικοί, κλπ) εγκαταλείπουν το Παρίσι, επωφελούμενοι της
προσωρινής άρσης του αποκλεισμού από τους Πρώσους.
•
Προκηρύσσονται εκλογές για την ανάδειξη νέου Δημο-
τικού Συμβουλίου αρχικά για τις 22 και τελικά για τις
26 Μάρτη. Γίνονται προσπάθειες συμμετοχής των κυ-
βερνητικών οι οποίες ναυαγούν (λόγω της αρνητικής
στάσης των Βερσαλλιών).
Στη σύντομη προεκλογική καμπάνια και στις εκλογές
αντιπαρατίθενται δύο αντίπαλα ρεύματα:
1. Η στρατολόγηση (στον
Εθνικό Στρατό) καταργείται.
2. Καμία στρατιωτική δύναμη,
πλην της Εθνοφρουράς, δεν
μπορεί να συγκρο-τηθεί ή να
εισέλθει στο Παρίσι.
3. Όλοι οι ικανοί πολίτες είναι
Το Συμβούλιο της Κομμούνας είναι ένα σώμα πλήρως της εργατικής τάξης και της παρισινής
μικρομπουρζουαζίας. Η κοινωνικο-επαγγελματική του σύνθεση:
25 εργάτες, 12 τεχνίτες, 12 δημοσιογράφοι, 6 μικρέμποροι, 4 δημόσιοι υπάλληλοι, 3 δικηγόροι,
3 γιατροί, 2 ζωγράφοι, 1 φαρμακοποιός, 1 κτηνίατρος, 1 μηχανικός και 1 αρχιτέκτονας.
Ανάμεσά τους ένας αλλοδαπός: o Ουγγρογερμανός Λεό Φρένκελ.
•
Η πλειοψηφία, υπό την πολιτική ηγεμονία των Μπλανκιστών (Βαγιάν, Ριγκώ, Φερρέ, Εντ, κ.α.)
Σε αυτήν ανήκει και η πολυπληθής ομάδα των νεο-γιακωβίνων (Ντελεκλύζ, Πιά, Γκαμπόν κ.α.)
•
Η μειοψηφία, υπό την ηγεμονία των στελεχών της Διεθνούς Ένωσης των Εργατών (Βαρλέν,
Φρένκελ, Λονγκέ, κ.α.) η οποία συσπειρώνει και τους περισσότερους ανεξάρτητους (Βαλέ,
Κουρμπέ, κ.α.) Οι θέσεις της έχουν έντονες προυντονιστικές επιρροές.
Τα δύο πολιτικά ρεύματα αντιστάθηκαν ενωμένα στα οδοφράγματα κατά τη διάρκεια της ηρωικής
αντίστασης στους Βερσαγιέζους.
Ο Βαγιάν ήταν μηχανικός και γιατρός με σπουδές φιλοσοφίας στη
Γερμανία. Μέλος της Κ.Ε. της Εθνοφρουράς από την ημέρα συγκρό-
τησής της. Εκλέγεται στο Συμβούλιο της Κομμούνας και αναλαμβάνει
Επίτροπος Παιδείας.
Κατά τον Φρ. Έγκελς, ήταν ο μόνος εκ των ηγετών της Κομμούνας
που το σοσιαλιστικό του όραμα δεν ήταν «από ένστικτο» αλλά είχε
θεωρητικό-επιστημονικό υπόβαθρο.
Μετά την ήττα καταδικάζεται ερήμην σε θάνατο, αφού έχει προλάβει
Καταλήγει
να διαφύγειστο Λονδίνο,
στην όπου γίνε-
Ισπανία.
ται μέλος της Γραμματείας της
Διεθνούς των Εργατών του Μαρξ,
εκπροσωπώντας την Μπλανκιστι-
Edouard Vaillant (1840-1915) κή τάση. Επιστρέφει στο Παρίσι με
την αμνηστία του 1880.
Εκ των συνιδρυτών του Σοσιαλιστικού Κόμματος και του Γαλλι-
κού Τμήματος της Διεθνούς των Εργατών (SFIO), προδρόμου
του Γαλλικού ΚΚ.
Εκλέγεται, από το 1893 μέχρι το θάνατό του, συνεχώς βουλευ-
τής. Το Γενάρη του 1913 είναι ο υποψήφιος της Αριστεράς στις
προεδρικές εκλογές και έρχεται τρίτος (μετά τους Poincaré και
Pams) με 8%.
Στη φωτογραφία δεξιά (του 1912), ο Βαγιάν επικεφαλής κομμα-
υποδείγματος κειμένου Ο Ριγκώ ήταν ηγετικό στέλεχος των Μπλανκιστών της Κομ-
μούνας. Σπούδαζε Μαθηματικά στην Ēcole Polytechnique
ύτερου επιπέδου
την οποία εγκατέλειψε για να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στην
● Τρίτου επιπέδου
επαναστατική δράση. Το πληρώνει με δέκα συνολικά φυλακί-
● Τέταρτου επιπέδου
σεις από το 1868 μέχρι το 1870.
● Πέμπτου επιπέδου
Μέλος του Συμβουλίου της Κομμούνας, τοποθετείται Γενικός
Αρχηγός της Αστυνομίας και στη συνέχεια Εισαγγελέας Πα-
ρισιού. Συμβάλλει καθοριστικά στην απόλυτη τάξη που επι-
κρατούσε στην πόλη τους δύο μήνες της κυριαρχίας της Κομ-
μούνας, όταν το ποινικό έγκλημα σχεδόν εξαφανίζεται.
Ιδιαίτερα αποφασιστική είναι η δράση του για την προστασία
της Επανάστασης. Με το συνομήλικο, φίλο και σύντροφό του
Θεόφιλο Φερρέ έψαξαν διεξοδικά όλα τα αρχεία της αυτοκρα-
τορικής αστυνομίας του Ναπολέοντα ΙΙΙ και ανακάλυψαν, και
στην συνέχεια συνέλαβαν, έναν μεγάλο αριθμό έμμισθων χα-
Raoul Rigault (1846-1871)
φιέδων και προβοκατόρων που έως τότε δρούσαν ανενόχλη-
Ιστορικό έμεινε το στιγμιότυπο του διαλόγου μεταξύ του Ριγκώ και του κρατούμενου αρχιεπισκό-
τοι, παριστάνοντας ακόμα και τους ένθερμους κομμουνάρους.
που Νταρμπουά, όταν ο δεύτερος προσφώνησε «τέκνα του» τους κομμουνάρους:
«Πολίτη, μπροστά σου δεν υπάρχει κανένα τέκνο αλλά μόνον άνδρες και μάλιστα ελεύθεροι!».
Συνελήφθη στις 24 Μάη, όταν έπεσε το Καρτιέ Λατέν στα χέρια των Βερσαγιέζων και εκτελέστηκε
αμέσως. Ένα μήνα μετά την εν ψυχρώ δολοφονία του, η Κυβέρνηση Θιέρσου δεν είχε πρόβλημα να
τον καταδικάσει ερήμην σε θάνατο (!), γιατί υπήρχαν αμφιβολίες αν, το εγκαταλελειμμένο στο πε-
ζοδρόμιο της rue Royer-Collard και χωρίς κανένα ταυτότητας σώμα, ανήκε πράγματι στον Ριγκώ.
λ υποδείγματος κειμένου
Ο Λονγκέ σπούδασε νομικά αλλά έγινε δημοσιογράφος. Το 1863 εκδί-δει στο
τερου επιπέδου Παρίσι τις εφημερίδες Écoles de France και Rive Gauche, στις οποίες
δημοσιεύει την διακήρυξη και το προσωρινό καταστατικό της Διεθνούς Ένωσης
ρίτου επιπέδου
των Εργατών, που συντάχθηκαν από τον Κά-ρολο Μαρξ. Το 1866 γίνεται μέλος
Τέταρτου επιπέδου
● Πέμπτου επιπέδου
του Γενικού Συμβουλίου της Δι-εθνούς, αντιπρόσωπος του Βελγίου (όπου ήταν
εξόριστος).
Επαναπατρίζεται το 1870 και παίρνει ενεργό μέρος στην εξέγερση. Διοικητής
του 248 τάγματος της Εθνοφρουράς, εκλέγεται στο Συμ-βούλιο της Κομμούνας
και συντάσσεται με τη μετριοπαθή μειοψηφία.
Κατά την αιματηρή εβδομάδα, υπερασπίζει το Πάνθεον, μαχόμενος στο
οδόφραγμα της rue Soufflot.
ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ:
•
Καθορίζεται η κόκκινη σημαία σαν κρατικό έμβλημα της Κομμούνας.
•
Eπαναφέρεται το Επαναστατικό Ημερολόγιο, που είχε καταργήσει η θερμιδορι-
ανή αντεπανάσταση του 1794. Βρισκόμαστε πλέον, όχι στο 1871, αλλά στο
«έτος 79 της Δημοκρατίας».
Καθιερώνεται ο «ελεύθερος γάμος», με μόνες προϋποθέσεις ελάχιστη ηλικία 16 ετών για τις γυναί-
κες, 18 για τους άνδρες και αμοιβαία συμφωνία. Όλες οι συμβολαιογραφικές πράξεις (γάμος, διαθή-
κη, υιοθεσία κλπ) γίνονται δωρεάν.
Στις 16 Απρίλη οι βιοτεχνίες ή εργαστήρια που έχουν εγκαταλειφθεί από τους ιδιοκτήτες τους που
χαρακτηρίζονται λιποτάκτες, δημεύονται και προβλέπεται να αποδοθούν σε εργατικές κοοπερατί-
βες για να τα λειτουργήσουν. (Το μέτρο πρόλαβε να εφαρμοστεί για δύο μόνο επιχειρήσεις.)
Με απόφαση της 20ης Απρίλη απαγορεύεται η νυχτερινή εργασία στα αρτοποιεία και καταργούνται
τα ιδιωτικά γραφεία εύρεσης εργασίας (στην πραγματικότητα ενοικίασης εργατών), που μέχρι τότε
άνθιζαν και τα λυμαίνονταν πρόσωπα έμπιστα της Αστυνομίας.
Με απόφαση της 28ης Απρίλη απαγορεύεται η επιβολή προστίμου ή περικοπή μισθού σε εργαζόμε-
νο οποιαδήποτε δημόσιας ή ιδιωτικής επιχείρησης.
Κατά τη διάρκεια των 70 ημερών της Επανάστασης, 70 νέες εφημερίδες κυκλοφορούν με καθεστώς
απόλυτης ελευθεροτυπίας, ενώ συνεχίζουν απρόσκοπτα την κυκλοφορία τους όσες προϋπάρχουν
(ανάμεσά τους μερικές ανοιχτά αντεπαναστατικές).
Από τα επαναστατικά φύλλα, τη μεγαλύτερη επιρροή έχουν η «Κραυγή του Λαού» του Ζυλ Βαλέ, το
«Σύνθημα» του Ανρύ Ροσφόρ, ο «Εκδικητής» του Φελίξ Πιά και ο «Γιος του παπα-Ντυσέν» του
Ευγένιου Βερμέρς.
Μόνο στις 18 Μάη, όταν τα στρατεύματα των Βερσαλλιών έχουν αρχίσει την επίθεση ενάντια στο
Παρίσι, η Επιτροπή Δημόσιας Σωτηρίας κλείνει τις φιλοκυβερνητικές εφημερίδες (πράγμα που
προκάλεσε πολλές αντιδράσεις στο εσωτερικό του Συμβουλίου της Κομμούνας -η μειοψηφία θεώρη-
σε το μέτρο αντιδημοκρατικό).
Δεκάδες λέσχες πολιτών δημιουργούνται στα δημοτικά διαμερίσματα για να ελέγχουν και να βοη-
θούν το έργο της Κομμούνας. Οργανώνουν λαϊκές συνελεύσεις όπου επιλύουν άμεσα και αποκε-
ντρωμένα όλα τα τοπικά προβλήματα. Σε αυτές αναδεικνύονται λαϊκοί ρήτορες πολλές γυναίκες και
αμόρφωτοι εργάτες.
Στις 7 Μάη οι λαϊκές οργανώσεις των συνοικιών συγκροτούνται σε Ομοσπονδία για να έχουν απο-
τελεσματικότερη συνεργασία με το Συμβούλιο της Κομμούνας.
Οι γυναίκες πρωταγωνιστούν στη μάχη για την ανασυγκρότηση της πόλης από τις συνέπειες του
πολέμου και την οργάνωση της νέας κοινωνίας.
Αριστερά, η προσωρινή Κε-
ντρική Επιτροπή της Ένωσης
Γυναικών καλεί σε συνέλευση.
Δεξιά, το συμβούλιο της Κομ-
μούνας καλεί τις εργάτριες να
συγκροτήσουν συνδικάτο γυ-
ναικών.
Η Μισέλ υπήρξε η επιφανέστερη γυναικεία μορφή της Κομμούνας.
Παιδαγωγός και ποιήτρια. Συνεργάτιδα, για μεγάλο διάστημα του Β.
Ουγκώ.
Οπαδός του Μπλανκί, ανήκε στην πιο ριζοσπαστική πτέρυγα της
εξέγερσης την οποία υπηρέτησε παντιοτρόπως: από ηγετικές θέ-
σεις σε μαζικές επαναστατικές οργανώσεις μέχρι νοσοκόμα στην
Εθνοφρουρά.
Για τον αντεπαναστατικό τύπο η Μισέλ ήταν «La Louve Rouge» (H
Κόκκινη Λύκαινα).
Κατά την αιματοβαμμένη εβδομάδα, μετά την κατάληψη της Μονμάρ-
της από τους Βερσαγιέζους, περνά στην παρανομία. Συλλαμβάνουν
τη μητέρα της και απειλώντας να την σκοτώσουν την αναγκάζουν να
παραδοθεί.
Μετά την ήττα δικάζεται και εξορίζεται ισόβια στη Ν. Καληδονία.
Louise Michel (1830-1905)
Επιστρέφει με την αμνηστία του 1880 και προσχωρεί στο αναρχικό
κίνημα, του οποίου αναδείχτηκε σε ηγετική φυσιογνωμία σε διεθνές
επίπεδο.
Το Σχολείο γίνεται λαϊκό
Μια μεγάλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση μπαίνει μπροστά, με την καθοδήγηση του Ε. Βαγιάν και
μάλιστα επείγουσα, αφού σημαντικός αριθμός δασκάλων και καθηγητών είναι εχθρικοί προς την
Κομμούνα και αρκετοί έχουν ήδη εγκαταλείψει το Παρίσι.
του Θιέρσου.
Το 61 τάγμα Εθνο-
φρουράς της Μον-
μάρτης.
Στις 3 Απρίλη η Εθνοφρουρά, υπό τους Εντ, Φλουράνς και Ντυβάλ, εξαπολύει μία πρόχειρα οργα-
νωμένη αντεπίθεση με στόχο τις Βερσαλλίες.
Ο Εμίλ Εντ είχε σπουδάσει φαρμακοποιός. Μεγάλο μέρος της ζωής του το
πέρασε παράνομος ή ημιπαράνομος, όντας στέλεχος μπλανκιστικών ομίλων.
Μέλος του Συμβουλίου της Κομμούνας, Επίτροπος πολέμου και μέλος της
Επιτροπής Δημόσιας Σωτηρίας.
Ο Γκυστάβ Φλουράνς, στο σύντομο διάστημα της ζωής του κατά το οποίο
δεν διωκόταν για την επαναστατική του δράση, υπήρξε Λέκτορας Ιστορίας
Émile Eudes (1843-1888)
στο Κολέζ ντε Φρανς και συγγραφέας. Στρατεύτηκε στο σοσιαλιστικό κίνημα
από νεαρός, επηρεασμένος από τις ιδέες του Μπλανκί. Αναγκάστηκε πολ-
λές φορές να εγκαταλείψει τη Γαλλία για να αποφύγει τις διώξεις και έτσι
Το 1866 βρίσκεται στην Κρήτη όπου πολεμά (παίρνοντας το βαθμό του λοχαγού) στο πλευρό των
ανέπτυξε επαναστατική δράση και διεθνώς.
επαναστατημένων Κρητικών, ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η Κρητική Εθνοσυνέλευση
του χορηγεί τιμητική την Κρητική υπηκοότητα και τον ορίζει πρέσβη της Κρήτης στο Βασίλειο της
Ελλάδας. Η κυβέρνηση της Αθήνας, υπό την πίεση των Γάλλων τον απελαύνει.
Ήταν μέλος του Συμβουλίου της Κομμούνας, στρατηγός της Εθνοφρουράς, υπεύθυνος για την άμυ-
να του Παρισιού.
Η επίθεση στις Βερσαλλίες ήταν τυχοδιωκτισμός και αποτυγχάνει.
Το διάταγμα για τους ομήρους θα προκαλέσει αντιδράσεις στο εσωτερικό του Συμβουλίου της Κομ-
μούνας. Δεν θα εφαρμοστεί παρά πολύ αργότερα, κατά την αιματοβαμμένη εβδομάδα, όταν οι Βερ-
σαγιέζοι έχουν αρχίσει μαζικές εκτελέσεις αιχμαλώτων κομμουνάρων.
Μεσολαβούν τρεις εβδομάδες σποραδικών μαχών. Η πιο σημαντική γίνεται στις 11 Απρίλη, όταν η
Εθνοφρουρά, υπό τον Εμίλ Εντ, αποκρούει μεγάλη επιχείρηση των κυβερνητικών από το νότο και
τους προκαλεί σημαντικές απώλειες.
Στις 8 Μάη ο Θιέρσος απευθύνει τελεσίγραφο παράδοσης, που απορρίπτεται από την Κομμούνα.
Αμέσως αρχίζει συστηματικός βομβαρδισμός ολόκληρης της νοτιοδυτικής οχυρωμένης περιμέτρου
της πόλης, που προκαλεί μεγάλες απώλειες αμάχων και τεράστιες υλικές καταστροφές.
Οι βομβαρδισμοί, που βαθμιαία επεκτείνονται σε ολόκληρο το Παρίσι, δεν θα σταματήσουν πια,
παρά μόνο με την κατάληψη της πόλης, 20 ημέρες αργότερα.
Το, σχεδόν ισοπεδωμένο από τους βομβαρδι-
σμούς, οχυρό του Ισύ αλλάζει χέρια αρκετές
φορές. Στις 9 Μάη ο Ροσέλ ανακοινώνει την
ανακατάληψή του από την Εθνοφρουρά.
Στις 10 Μάη παραιτείται ο Ροσέλ, απογοητευμένος από την απόρριψη των προτάσεών του για την
ανασυγκρότηση της Εθνοφρουράς.
15 Μάη: Ανοιχτή κρίση στο εσωτερικό της Κομμούνας, όταν 22 μέλη της μετριοπαθούς μειοψηφίας,
δημοσιεύουν στην Κραυγή του Λαού, ένα μανιφέστο («Déclaration de la Minorité») με το οποίο
δη-λώνουν ανοιχτά τη διαφωνία τους με «ακρότητες», όπως το διάταγμα για τους ομήρους, το
κλείσιμο των αντεπαναστατικών εφημερίδων και υπερβάσεις της νομιμότητας από την Επιτροπή
Δημόσιας Σωτηρίας.
Το Παρίσι στα οδοφράγματα
Το καμένο Δημαρχείο.
Στη φωτογραφία της 24 Μαίου 1871, το κτίριο της Αστυνομίας στις φλόγες. Από αριστερά προς τα δεξιά διακρί-
νονται αμυδρά : ο Πύργος Σαιντ-Ζακ, ο Πύργος του Ρολογιού, η Σαιντ-Σαπέλ και στην άκρη ένα μικρό μέρος της
Πέφτει η ευρύτερη περιοχή του Καρτιέ Λατέν.
Οι Βερσαγιέζοι προελαύνουν προς βορρά, με στόχο να καταλάβουν όλες τις γέφυρες του Σηκουάνα
και να αποκόψουν της δυνάμεις της Εθνοφρουράς που παραμένουν στην Αριστερή Όχθη.
Η κατάληψη του μεγάλου οδοφράγματος του Bd Saint Marcel, όπου τουφεκίζονται ομαδικά 100
κομμουνάροι, δημιουργεί συνθήκες περικύκλωσης ολόκληρης της δύναμης της Εθνοφρουράς της
Αριστερής όχθης.
Ο Βρομπλέφσκι (παρόλο που δεν είναι επαγγελματίας στρατιωτικός) επιδεικνύει, εκτός από τον
ηρωισμό του, και στρατιωτική ιδιοφυία. Καταφέρνει να υποχωρεί συντεταγμένα και την κατάλληλη
στιγμή με 1000 άνδρες και τον οπλισμό τους να περάσει το Σηκουάνα από τη μοναδική γέφυρα που
είναι ακόμα ελεύθερη (Πον ντ’ Αούστερλιτς) και να διαφύγει στο Βόρειο Παρίσι που θα δοθεί η τε-
λική μάχη. Οι υπόλοιποι άνδρες της δύναμής του δεν τον ακολουθούν γιατί επιλέγουν να παραμεί-
νουν στις συνοικίες τους και να αγωνιστούν σε όσα οδοφράγματα αντιστέκονται ακόμα.
Ο Ντελεκλύζ προτείνει στον Βρομπλέφσκ να αναλάβει την αρχηγία της Εθνοφρουράς. Αρνείται και
πολεμά σαν απλός στρατιώτης, μέχρι την τελική πτώση.
Στην Place d’ Italie εθνοφρουροί εκτε-
λούν, μπροστά από το Δημαρχείο του
13ου Διαμερίσματος, 13 από τους κρα-
τούμενους της Σχολής των Δομινικα-
νών της Αρκέιγ (5 κληρικοί και 8 πολί-
τες).
Είχαν συλληφθεί με την κατηγορία ότι
συνεργάστηκαν με τους Βερσαγιέζους
για την κατάληψη του οχυρού του Μου-
λέν Σακέ. Το οχυρό ήταν δίπλα στη
Σχολή τους.
Στις ανακρίσεις τους δεν αποδείχθηκε
η ενοχή τους.
Οι κομμουνάροι τους πρότειναν να
οπλιστούν και να πολεμήσουν μαζί τους.
Οι Δομινικανοί αρνήθηκαν.
Πέμπτη 25 Μάη.
Ο κλοιός σφίγγει γύρω από τη Μπελβίλ. Το προπύργιο της Κομμούνας αντιμετωπίζει πλέον ολό-
κληρη τη δύναμη του στρατού του Θιέρσου.
Στις 3 το απόγευμα, στην ανατολική πλευρά της μάντρας που περιβάλλει το νεκροταφείο, εκτελού-
νται ομαδικά οι τελευταίοι 147 κομμουνάροι, που έχουν συλληφθεί ένοπλοι.
Ένα τμήμα της μάντρας, ο τοίχος των ομοσπονδιακών - mur des fédérés αποτελεί σήμερα το
Αφίσα που τοιχοκολλήθηκε στο
Παρίσι, στις 28 Μάη.
Οι κομμουνάροι που έπεσαν στις μάχες μέχρι και τις 28 Μάη, υπολογίζονται σε 5.000, ενώ οι επί-
σημες απώλειες των κυβερνητικών είναι 877 άνδρες.
Την κατάληψη του Παρισιού από τα στρατεύματα των Βερσαλλιών ακολουθεί ένα δολοφονικό όργιο.
Ηθικός αυτουργός η κυβέρνηση του Θιέρσου και συντονιστής «επί του πεδίου» ο, διαβόητος για
την ωμότητά του, στρατηγός Ντε Γκαγιφέ.
Ο Γκαγιφέ ήταν από τους ατιμασμένους στο Σεντάν ανώτατους αξι-
ωματικούς. Αιχμαλωτίστηκε αλλά απελευθερώθηκε από τους Πρώ-
σους. Εκτιμώντας τις αντιμοναρχικές του απόψεις, η Ρεπουμπλικα-
νική Κυβέρνηση του Σεπτέμβρη τον διόρισε στρατιωτικό διοικητή
Παρισιού.
Πρωταγωνιστής της αιματηρής τρομοκρατίας που ακολούθησε την
28 Μάη, αποδέχτηκε (με υπερηφάνεια) τον τίτλο του «χασάπη της
Κομμούνας».
Το 1899, όντας Υπουργός Άμυνας της Κυβέρνησης Βαλντέκ-Ρουσώ,
τη στιγμή που έμπαινε στη Βουλή αποδοκιμάστηκε από τους βου-
λευτές της Αριστεράς με τις κραυγές «δολοφόνε, δολοφόνε». Γύρι-
σε προς τα έδρανά τους και απάντησε: «Δολοφόνος; Παρών!»
Εκτελεσμένοι κομμουνάροι
Εκτελεσμένοι κομμουνάροι
Περίπου 38.000 είναι οι συλληφθέντες.
Τα επίσημα στοιχεία των διωκτικών αρχών
δείχνουν ότι:
Ø
Το 84% από αυτούς είναι χειρώνακτες εργάτες.
Οι συλληφθέντες στοιβάζονται σε στρατόπεδα και παροπλισμένα πλοία στο Σηκουάνα, υπό άθλιες
συνθήκες χωρίς
Ø
657 είναι ανήλικα
καμία περίθαλψη και συχνά παιδιά. 43
χωρίς τροφή. απόπεθαίνουν
Αρκετοί αυτά είναι
από αρρώστιες ή ασι-
τία, οι περισσότεροι στο κολαστήριο του Σατορύ, στρατόπεδο στις Βερσαλλίες, όπου γίνονται οι
κάτω
«νόμιμες» εκτελέσεις τωντων 13 ετών!κομμουνάρων.
θανατοποινιτών
Όσοι προσπαθούν να εγκαταλείψουν την πόλη, από τα βόρεια για να διασωθούν, πέφτουν στα χέρια
των Γερμανών, οι οποίοι έχουν εντολή να τους παραδίδουν αμέσως στους Βερσαγιέζους.
Υπάρχουν ωστόσο πολλές μαρτυρίες για Γερμανούς στρατιώτες και αξιωματικούς που διευκόλυναν
πρόσφυγες να διαφύγουν.
Ο Φ. Ενγκελς επαινεί ιδιαίτερα τη στάση του Σαξονικού Εκστρατευτικού Σώματος, οι άνδρες και οι
αξιωματικοί του οποίου κάνοντας «στραβά μάτια», επέτρεψαν τη διαφυγή εκατοντάδων, παρ’ όλο
που ήταν εμφανές ότι επρόκειτο για πρώην μαχητές κομμουνάρους.
Κάθε φτωχοντυμένη και απεριποίητη γυναίκα θεωρείται ύποπτη να είναι «πετρολέζ» και συλλαμ-
βάνεται χωρίς καμία αιτιολογία.
Τη Λουίζ Μισέλ την βαρύνουν και πολλές άλλες. Πάνω στη φωτογραφία
της φυλακισμένης Μισέλ, έχουν σημειώσει «αρχηγός της εξέγερσης» !
Κρατούμενες «πετρολέζ»
Ø
93 καταδικάστηκαν σε θάνατο.
Ø
4.586 σε ισόβια ή πολυετή εξορία (κυρίως στη Ν. Καληδονία).
Ø
3.350 σε πολύχρονες φυλακίσεις ή καταναγκαστικά έργα.
Ø
Οι υπόλοιποι σε μικρότερες ποινές.
Για αρκετά χρόνια το Παρίσι είναι μια πόλη κοινωνικά και παραγωγικά παράλυτη. Σύμφωνα με επί-
σημα κυβερνητικά στοιχεία λείπουν από την παραγωγή:
•
12.000 εργάτες υποδηματοποιείων,
•
6.000 εργάτες οικοδομών,
•
5.000 εργάτες από την κλωστοϋφαντουργία,
•
5.000 εργάτες από τα σιδηρουργεία,
•
3.000 αργυροχόοι
•
και ο κατάλογος συνεχίζεται για δεκάδες ειδικότητες.
Η αστική τάξη αποφάσισε ότι μπορούσε να περιμένει την επόμενη γενιά προλετάριων για να
επανέλθει η παραγωγή.
Στις 28/11/1871, εκτελούνται στο Σατορύ οι «επώνυμοι» θανατοποινίτες Φερρέ και Ροσέλ.
Ο Φερέ στη δίκη του είχε αρνηθεί
να απολογηθεί, δηλώνοντας ότι δεν
αναγνωρίζει το δικαστήριο των
Βερσαγιέζων. Ζήτησε να διαβάσει
μόνο μια δήλωση αλλά δεν του το
επέτρεψαν. Του χρέωσαν την εκτέ-
λεση των στρατηγών στη Μονμάρ-
τη, τον εμπρησμό του Υπουργείου
Οικονομικών και εκτελέσεις ομή-
ρων (είχε υπογράψει την απόφαση
Φερρέ, Ροσέλ και Μπουρζουά. Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν στη διάρκεια των δικών τους.για την εκτέλεση των 5 ομήρων,
Αποφεύγει (λόγω φύλου) τη θανατική καταδίκη, παρ’ όλο που την απαίτησε. Καταδικάζεται σε ισό-
βια εξορία στη Νέα Καληδονία.
Μετά από μια 22/μηνη παραμονή της στη φυλακή μεταφέρεται στον τόπο της εξορίας της το 1873.
Εκεί ξεσπάει, το 1878, η μεγάλη εξέγερση των ιθαγενών Κανάκων. Οι
Κανάκοι, που ήταν φυλές ανθρωποφάγων, μετά από κάποιες επιθέσεις
τους κατά των αποικιοκρατών γευμάτιζαν με το κρέας των θυμάτων
τους. Το πολιτισμικό σοκ στρέφει τους περισσότερους από τους 4.000
συνεξορίστους της κομμουνάρους εναντίον των Κανάκων.
τΗηίδια όχι μόνο
διάλεκτό υποστηρίζει
τους, επι- θεωρητικά τους ιθαγενείς αλλά μαθαίνει
σκέπτεται με κίνδυνο
της ζωής της τα χωριά
τους και προσπαθεί να
τους πείσει ότι εχθρός
τους δεν είναι ο «λευκός
Αμέσως μετά την επιστροφή της από άνθρωπος» αλλά η αποι-
τη εξορία, το 1880. κιοκρατία.
Επιστρέφει με την αμνηστία του 1880. Η υποδοχή
της από χιλιάδες εργάτες μετατρέπεται σε διαδήλωση
για την Κομμούνα. Ένα χρόνο μετά είναι η κεντρική
ομιλήτρια στην επικήδεια τελετή του μέντορά της
Μπλανκί, που επίσης μετατρέπεται σε διαδήλωση.
Το ίδιο επαναλαμβάνεται στις 23 Μάη. Τώρα το πλήθος καταλήγει στο Père Lachaise και καταθέ-
τει λουλούδια στον τοίχο των ομοσπονδιακών.
Εν τω μεταξύ οι δημοκρατικοί ενισχύουν τις θέσεις τους σε όλους τους θεσμούς. Ο πρόεδρος Μακ-
Μαόν παραιτείται και ο αντικαταστάτης του, ο μετριοπαθής ρεπουμπλικάνος Jules Grévy, ανακοι-
νώνει μια σειρά συμβολικά μέτρα, μεταξύ των οποίων και τη Γενική Αμνηστία.
Η ανακοίνωση γίνεται στις 14 Ιουλίου του 1880, 91η επέτειο της πτώσης της Βαστίλης. Η 14η Ιου-
λίου πρωτοκαθιερώνεται εκείνη τη χρονιά σαν εθνική γιορτή.
Χιλιάδες φυλακισμένοι κομμουνάροι βγαίνουν από τις φυλακές ή επιστρέφουν από την εξορία.
Θα αποτελέσουν την ατμομηχανή για την ανασυγκρότηση του εργατικού κινήματος που, δεμένο
πια με το μαρξισμό, θα ανθίσει την επόμενη περίοδο.