1

Lesvoorbere|d|ngsformu||er

Naam curs|st Mar[o|e|n nardeman
Mentor Son[a C|aeys
Stagebege|e|der


Schoo| (naam adres en te|efoon)


Atheneum Voskens|aan
Voskens|aan 60
9000 Gent
Cnderw|[svorm ASC
k|cht|ng graad en |eer[aar Lconom|eModerne 1a|en 2
de
graad 2
de
[aar
k|as 6 LM1


Vak A|gemene econom|e
Lesonderwerp
vorlge les



ueze les


volgende les

Internat|ona|e econom|sche re|at|es nande|s en
beta||ngsba|ans verstor|ngen en herste| (de econom|sche
toestand van een |and af|e|den u|t deze ba|ans)

rob|emat|ek van de ontw|kke||ng|anden de beta||ngsba|ans
en de ru||voet


rob|emat|ek van de ontw|kke||ng|anden eenz|[d|ghe|d export
consumpt|ep|afond |mportsubst|tut|e



Datum 10]11]2011
Uur van tot 1Su40 tot 16u30
Lokaa| AS01


Leerp|angegevens

Gemeenschapsonderw|[s AV Lconom|e 2006]042
p11
93 rob|emat|ek van de ontw|kke||ngs|anden

8ronnen










http]]wwwyoutubecom]watch?v9a_D
azUoggfeaturere|ated

http]]wwwschoo|tvn|]bee|dbank]c||p]20040S31_schu|den01


2






Werk- en aandachtspunten

Noteer hier minstens 2 werk- of aandachtspunten waarmee je expliciet rekening houdt in deze
lesvoorbereiding.
Deze werk- of aandachtspunten neem je bijvoorbeeld mee uit de feedback van de lesgever op vorige
lesvoorbereidingen, uit je eigen lesmomenten, uit je zelfreflectie, uit de feedback van je lesgever op je
lesmoment, stagebegeleider of klasmentor.

Duid in de lesvoorbereiding deze werkpunten aan.


Werk- of aandachtspunt 1

De leerlingen actiever trachten te betrekken in de les. Dit zal ik doen via een klasgesprek die ze
kunnen voorbereiden. edereen zou dus iets te zeggen moeten hebben over dit onderwerp.
Verder moeten de leerlingen ook een oefening maken waarbij hun actieve inbreng vereist is. De
leerlingen moeten bovendien de ganse les noteren in de bundel.







Werk- of aandachtspunt 2


De leerstof laten kaderen binnen het grotere geheel van de economie lessen. Dit doe ik door
begrippen en vaardigheden die we vroeger al in de les hebben aangeleerd kort aan bod te laten
komen en de link te leggen met het huidige onderwerp.














3





2schrijving didactische beginsituatie

Klas

Het is een klas met 17 leerlingen waarvan alle leerlingen komen uit het 5
de
economie-moderne talen.
Sommige leerlingen komen uit een andere optie in de tweede graad maar ze hebben hun achterstand
ondertussen goed ingehaald. Af en toe zijn er echter nog termen die we eens moeten opnieuw
uitleggen. Hier zijn ze echter vlug in mee en ook voor de andere leerlingen is deze opfrissing goed
meegenomen.


Leerlingen

Vele leerlingen zitten vaak met hun hoofd in de wolken. Het is dus nodig hen actief te betrekken bij de
les. Het moet het doel zijn om hun interesse verder op te wekken voor de economische wetenschap
daar deze zeer belangrijk is voor onze hedendaagse maatschappij. We proberen de leerlingen met
ons vak ook een kritische ingesteldheid bij te brengen, dit met het oog op verdere studies en de latere
tewerkstelling. Het is ook belangrijk dat we ze wat mondiger maken want hier wringt het schoentje
soms nog. Ook willen we het samenwerken met andere leerlingen aanmoedigen zodanig dat ze
kennis maken met verschillende visies op de economische onderwerpen. Met ons vak is het ook nodig
om steeds de link te leggen met de actualiteit zodanig dat het vak levend wordt voor de leerlingen.


Leerkracht

k ben een leerkracht die te vaak naar het doceren neigt. Door een goede voorbereiding met actieve
werkvormen kan ik dit tot een minimum herleiden. Ook de bundel is voorzien op veel activiteit en de
leerlingen moeten veel invullen. Dit zal het tempo van de les naar omlaag halen wat aangenamer zal
zijn voor de leerlingen.


School
De school kiest voor vernieuwing en geven de kans aan alle jongeren om zichzelf te ontplooien. Ze
laten de leerlingen een bepaalde mate van vrijheid waarmee ze zelf op een verstanige manier moeten
zien om te gaan. Er wordt veel belang gehecht aan orde en regelmaat maar zonder de flexibiliteit te
verliezen. Hoogstaand onderwijs wordt hoog in het vaandel gedragen.




Situationeel
Het is het laatste uurtje voor het verlengde weekend van Wapenstilstand. De leerlingen zijn dus al in
weekendstemming. We moeten hen dus extra boeien met een onderwerp die hen interesseert en
waar ze zich enigszins bij betrokken voelen. We werken met activerende werkvormen om hen bij de
les te houden.

4





Doe|ste|||ngen

LeerplandoelsLelllngen

De problemen van de ontwikkelingslanden verklaren met hun oorzaken en de mogelijkheden ter
verbetering


Lesdoelstellingen
De leerlingen kunnen..
1) aangeven waarom de derdewereldlanden steeds grotere schulden hebben
2) de verschillende visies op het schuldenprobleem kunnen vertellen
3) de geldstroom van en naar de ontwikkelingslanden op een kaart aanduiden
4) Een argumentatie kunnen opbouwen en verwoorden (p.4 van het leerplan Economie) over de
vraag: Moeten de ontwikkelingslanden hun schulden afbetalen?
5) de typische kenmerken van de betalingsbalans van een ontwikkelingsland opsommen
6) een betalingsbalans van een ontwikkelingsland herkennen
7) berekenen hoeveel meer zij verdienen dan arbeiders in ontwikkelingslanden
8) omschrijven in eigen woorden wat een sweatshop is
9) de redenen opsommen waarom bedrijven in het buitenland gaan produceren
10) de definitie geven van een multinational
11) de verschillende eigenschappen opsommen van een multinational
12) het centrum kunnen aanduiden op een kaart
13) de periferie kunnen aanduiden op een kaart
























5





Doe|ste|
||ngen
Leer|nhoud]|eerstof
D|dact|sche werkvormen
|eeract|v|te|ten
Med|a
1

D
2









Lesstart nerha||ng beta||ngsba|ans (Sm|n)


ue beta||ngsba|ans van een land ls een overzlchL van de
waarde van alle LransacLles dle ln een bepaalde perlode
(meesLal een [aar) hebben plaaLsgevonden Lussen
(lngezeLenen van) heL land en (lngezeLenen van) andere
landen
8eLallngsbalans Ceen echLe balans meL bezlLLlngen en
schulden maar een overzlchL van onLvangsLen en ulLgaven
(meer een rekenlng dus)
1 ue lopende rekenlng
O nande|sba|ans of goederenreken|ng
ue sLroom van goederen en de hlermee gepaarde
geldsLroom
LxporL lmporL een overschoL op de goederenrekenlng
acLleve handelsbalans
LxporL lmporL dan ls er een LekorL op de goederenrekenlng
passleve handelsbalans


Werkvorm Cnderwl[sgesprek
CrganlsaLle





kan er |emand |n z|[n e|gen woorden u|t|eggen wat de beta||ngsba|ans
van een |and |s?




Waarom kunnen we de beta||ngsba|ans geen echte ba|ans noemen?

W|e weet er nog u|t we|ke de|en deze beta||ngsba|ans bestond?
(leerllng/leerllngen schrl[ven de onderdelen op bord dle we daarna korL
bespreken)


Wat v|nden we terug op de hande|sba|ans?

Wat was een act|eve hande|sba|ans a|weer?




8C8u







PL

1
ook ln bl|luge
2
Afkortlngen uchteruun
6





Doe|ste|
||ngen
Leer|nhoud]|eerstof
D|dact|sche werkvormen
|eeract|v|te|ten
Med|a
1

D
2












O D|enstenreken|ng
8eglsLreerL de sLroom van dlensLen de hlermee gepaarde
geldsLroom
O Inkomensreken|ng
lle beLaalde en onLvangen belonlngen voor heL Ler
beschlkklng sLellen van arbeld en kaplLaal
O Inkomensoverdrachtreken|ng
lle beLaalde en onLvangen bedragen waar nleL een dlrecLe
LegenpresLaLle Legenover sLaaL uenk hlerbl[ aan
onLwlkkellngshulp of geld daL naar famllleleden ln heL
bulLenland wordL gesLuurd
Naast de hande|sba|ans we|ke andere reken|ngen kennen we nog |n
de beta||ngsba|ans?








vasLzeLLlng noLaLle op heL bord




7




123






















4
Lesfase 2 De beta||ngsba|ans van
ontw|kke||ngs|anden(10m|n)




CnLwlkkellngslanden hebben ln de afgelopen decennla veel
geld geleend en daL moeL LerugbeLaald worden meL lnLeresL
Plervoor moeLen ze vaak nleuwe lenlngen aangaan Zo
komen ze LerechL ln een vlcleuze clrkel

verschlllende vlsles op hoe heL verder moeL ln de LoekomsL



ue geldsLromen van en naar de onLwlkkellngslanden ln kaarL
brengen
ulLgaande fbeLalen van lenlngen + beLalen van lnLeresLen
op de lenlngen + lmporL
8lnnenkomende Lenlngen + onLwlkkellngshulp + exporL

Lesfase 3 Afbeta|en van de schu|den (1S m|n)


Len argumenLaLle kunnen opbouwen en verwoorden ln
volgende sLappen
1 ormuleren kernargumenLen
2 8angll[sL
3 nLlclperen op mogell[ke LegenargumenLen
Werkvorm CpdrachL
CrganlsaLle
lk Loon eersL heL korLe fllmp[e over de schuldenproblemaLlek ln de
onLwlkkellngslanden ue leerllngen mogen de vragen 1 LoL en meL 3
oplossen ln hun bundel Ze mogen samenwerken meL hun buur uaarna
overlopen we klasslkaal
vragen
Waarover gaat d|t fragment?



We|ke twee men|ngen komen naar voor u|t het fragment?




We|ke stromen van ge|d hebben we naar de ontw|kke||ngs|anden? Ln
vanu|t de ontw|kke||ngs|anden?




Werkvorm klasgesprek
CrganlsaLle lk deel groene en rode sLlckerL[es ulL ueze moeLen ze op
hun Lrul kleven en per kleurgroep gaan zlLLen ue rode groep bouwL een
argumenLaLle op waarom de landen hun schulden moeLen afbeLalen en
de groene groep bouwL een argumenLaLle op waarom er naar een
andere oplosslng moeL worden gezochL

Vraag D|enen de ontw|kke||ngs|anden a| hun schu|den terug te
beta|en of moeten ze geho|pen worden?

ls ledereen zl[n menlng heefL neergeschreven laaL lk de rulmLe voor
een korL k|asgesprek

vasLzeLLlngnoLeren op cursusblad
owerpolnL
8undel p12





















8undel p3



8





6 Lesfase 4 oefen|ng (S m|n)


8eLallngsbalans van een onLwlkkellngsland verLoonL vaak een
ernsLlg LekorL kenmerkend ls de negaLleve lnkomensrekenlng
als gevolg van de renLebeLallngen op de hoge schuldenlasL
uaarnaasL ls men vaak gedwongen om nleuwe lenlngen aan
Le gaan om de aflosslngen (en renLe) op de oude lenlngen Le
kunnen voldoen waardoor de kaplLaalbalans poslLlef ls PeL
onLwlkkellngsland komL hlerdoor ln een vlcleuze clrkel
LerechL
WerkvormCefenlng
CrganlsaLle

ue leerllngen hebben een oefenlng ln hun bundel sLaan ueze moeLen
ze lndlvldueel LrachLen op Le lossen ueze oefenlng ls een
lnLegraLleoefenlng Lussen deze en vorlge les ue modeloplosslng komL
aan bord Le sLaan








vasLzeLLlng Cefenlng ln de bundel
8undel p4 +
bord

PL
ln
9







789101
1 12 13
Lesfase S De ru||voet a|s oorzaak van econom|sche
prob|emen |n de derde were|d ( 1S m|n)

8ullvoeL ue hoeveelheld goederen dle een land moeL
exporLeren om een bepaalde hoeveelheld goederen Le
kunnen lmporLeren ofwel de prl[sverhoudlng van de exporL
op de lmporL
8ullvoeL (rl[slndexcl[fer van de ulLvoer/ rl[slndexcl[fer van
de lnvoer) * 100


weaLshop moderne Lerm voor een onaangename en
gevaarll[ke werkomgevlng waar de mensen aan hongerlonen
werken en vele uren kloppen

Pedendaagse vorm van slavernl[


verschll Lussen onze lonen en de lonen ln de derdewereld










Perhallng wlsselkoersen
u 8llllon Lu Mll[ard

8edrl[ven ulL rl[ke landen produceren aan goedkope prl[zen ln
heL bulLenland en voeren dan opnleuw de producLen ln hun
land aan lage prl[zen ln elgen land bewerken ze deze en
worden ze verkochL aan hoge prl[zen ln elgen land bewerken
ze deze en worden ze verkochL aan hoge prl[zen


WerkvormCpdrachL


nerha||ng ru||voet





W|e heeft er oo|t a| een paar N|ke schoenen gekocht?
nebben [u|||e en|g |dee waar deze sportschoenen gemaakt worden?
Wat |s een sweatshop?



Waaraan doet d|t prent[e op de s||de [u|||e denken?


lk begln hlerna meL heL Lonen van een fllmp[e over een nlke sweaLshop
ln lndonesle
ue leerllngen berelden de vragen 24 voor Ll[dens heL fllmp[e


noevee| bedraagt de omzet van N|ke per [aar |n 2008?
noevee| verd|enen de werknemers per uur?
noevee| uren per dag moeten de werknemers werken?
noevee| verd|en [|[ per uur op [e vakant|e[ob?
keken u|t hoevee| keer d|t meer |s dan het |oon |n een sweatshop

2et d|t nu om naar


We|ke prob|emat|ek kaart d|t fragment aan?







owerpolnL +
bundel

PL
CL

10






CnLwlkkellngslanden ue onLwlkkellngslanden kunnen meL
hun elgen goederen welnlg goederen krl[gen ln heL
bulLenland Ze ervaren dus hoge lnvoerprl[zen en lage
ulLvoerprl[zen en hebben dus een rullvoeL klelner dan 100
dlL ls een slechLe rullvoeL


8edenen waarom bedrl[ven produceren ln heL bulLenland
O Lage arbeldskosLen
O veel grondsLoffen


MulLlnaLlonals kaplLallsLlsche ondernemlngen dle ln meer
dan een land acLlef zl[n MulLlnaLlonals onLsLaan door de
sLeeds Loenemende lnLernaLlonallserlng van heL lndusLrleel
kaplLaal de zogenaamde globallserlng

ueze mulLlnaLlonals beheersen 70 van de wereldhandel






ue onLwlkkellngslanden sLaan ln dlensL van heL cenLrum
ueze gebleden noemen we de perlferle ue perlferle leverL
LradlLloneel grondsLoffen en arbeld


Invu|oefen|ng ru||voet






Wat z|[n de redenen om |n het bu|ten|and te produceren?




noe zou [e mu|t|nat|ona|s def|n|ren?





noevee| van de were|dhande| denk [e dat deze bedr|[ven
beheersen?

Waar |s de hoofdvest|g|ng meesta| van deze mu|t|nat|ona|s?




In [u|||e bunde| z|en [u|||e een afgedrukte were|dkaart 1rek een
groene c|rke| rond de macht|gste |anden |n de were|deconom|e noe
kunnen we d|t noemen?


1rek daarna een rode c|rke| rond de zwakste |anden noe benoemen
we deze?


11





Less|ot + ||nk met vo|gende |es (S m|n)










WerkvormMeedelen
CrganlsaLle
lk scheLs korL nog eens waL we ln deze les hebben besproken nl ue
beLallngsbalans en de rullvoeL als oorzaken van de economlsche
problemen ln de onLwlkkellngslanden
Lr zl[n echLer nog andere oorzaken eenzl[dlgheld exporL
consumpLleplafond lmporLsubsLlLuLle
ueze bespreken we ln de volgende les




vasLzeLLlng
ppL ln

12





8|[|agen u|tgewerkte med|a















Afkort|ng d|dact|sche pr|nc|pes




















8ordschema
Leerllngenbundel
lnvulblaad[es opdrachLbladen
1ransparanLen of owerolnL presenLaLle
Len omschrl[vlng vldeo en vldeoopdrachL
1eksLen arLlkels
kopleen ulL heL handboek
Len LoeLs
ndere

anschouwell[kheld
cLlvlLelL
PL Perhallng
CL Celeldell[kheld
ln lnLegraLle/sLrucLuur
ul ulfferenLlaLle
MC MoLlvaLle

13




8ordschema


























Agenda 32 rob|emat|ek van de
ontw|kke||ngs|anden
nerha||ng 8eta||ngsba|ans

8eta||ngsba|ans

1 De |opende reken|ng
O nande|sba|ans
O D|enstenreken|ng
O Inkomensreken|ng
O Inkomensoverdrachtenreken|ng
2 De kap|taa| en f|nanc||e reken|ng






5


12 000 000 000


01S


1104




5 8 69S 622 200


011


8
/1.38
/1.38
*1.38
14