,

^*

.^cc

fc

c<r

crc-

c
<

sk:

<c r ^J<-<ijg

cc
64
<

^M cc2T* c2L C CC$Cg

,

RS fr^q^g

fr

J^

C<C<xv,

Cc<x
'

<^C c ^- CCC

tf

<>>

<

^c<c

CcC

>

C C

<X

c<cc <r

V& c ^^,
1 ?*& c.Ccc<r

c r

CJ

ccc cc

W
CCCjCVcc^
<

cc

OTC?<
<
-

^S^CCCjccj
.

<c

c<
=c

<

bLC
Lcji

-C

C Clc<
&CC.

CC.
Cf

CC<cC<r ( ^ c
cc<gr(
'
.

c <
c
C<1

<aoc

*<

VILLANOVA COLLEGE LIBRARY

Villanova,

Pennsylvania

>' GD&
-;'

ccC

-cf%
c
Jj
-

^
<

<C C CC
'

This book

was donated

ccc
c<j7, c CC i*g

5>T.4~.m

XCC
"

C
c

by
Re.v.....l<L.....SulLi.v< 7ii. .-..0,-S,A. >

g*

< CC5C CT^V^.S^

^
Ccr~ <
r

> >c
('C
CiC
'

CC
"

ccc;c
l

CC

-.

"CCc<r

CCsC

<Cj
<Z<

CCcc

Js^
CJ c<

cc<-

<c~>

<

c<d

CCc<CL_C'C
'

<c3r

<x<C<C_j

<

c
r

cxkcj;

c
C<"<c
< /jCCcitCCi

c
c -

CC C
L<^ C<:

C* ^;

EC^

<g

CcCJj

cc.

ccc
.

<&<c
'

c ccr^c ccc c"

ccc <r
CCC
cc;
c<
CC
,

/ c

CS

c^

cccc ^S VS^ <cz^ ^- C'CvC<Ccrc cc^ ^COccCCCC <C-Cc.cs LC C CCCccc <tr

c

ccccx cc c

ccc

ccr
<
<

^ <

'c<,ccc

< <

c
<f

C"
-

mm

<<.

Cm

cc
'

<vk

<, C"
c?
<

cc ^^cc

*<c Ci"
.

^ C cfccc^ ,5 CC c
c

*g

^<

c5S?^- ^ cccc '...esg'

c
..
.

Vcc'

/
c

<C
(

C^K

<C *Cc-cc

ccccc

/ <^ <& OT<-<j:c jicc Cc <C c

(

c <3Ki<rac<c

<ct( Ji

<C

<

Cc

Ccc?c c

<i^#^ ^r^=; c C. cr

^ cr

<

ACTA

SANCTORUM

PAHISIIS.

l\ TYIMS

V.

C,l)L'l'V.

VIA GARA.M .Ii:ili:,

-i

..

gr.
uw

m
"jaf

>!.-

^
^
.

^
j^ris^s**"

4c^^^- q^sT i^ IVLII *

ew...
. <-*

& H
m
:

^ljvi^^li^ >

Oepi.

r<fcis,

alianimque genu-

ata

Primigeiiiaveterum

Scn^nv?

.
;

COLLECTA, DlGftSTiV

4/'
(

A CONRADO lANNlNGO
fA!VJV
S

BAPT.

SOLLKKIO
TH*'
,OCt\&

\\f<

IOANXE PINLO
CJETATE

IESV PRESBYTEWS

TOMVS
l
a"c
<

I
l* dieruta com P

^
1'//

uS

primomm
sancfc
,.,-

trium

"w

7j ^WfcA
'

Praliminati
,

fm

amiinet

Disartathcnirn

sj^J

EDmo novissima.
*NE CAKNANlJJ

;/

, Vl/

Valriam

<"<""*

Ar!
<i
-

n/i'1

ER-VBITTO
'S
*

TTAt

^m

^$^t&\
'J.

- D^.-. ^.h

A*

rw

/ .*.

M*U.

PARISIIS

&RQ1VLE.APVD VlCTOREM PALME. M. DCCCTXVII

ACTA

SAIVCTORUM
quotquot toto orbe coluntur, vel a catholicis scriptoribus celebrantur

EX LATINIS

ET GK/ECIS, ALIARUMQUE (JENTIUM ANTIQUIS

COLLECTA, DIGESTA, ILLUSTRATA
A

MONUMENTIS

Conrado IANNINGO, Joanne. SOLLERIO

ET

JoANNE
E

PINIO

SOCIETATE JESU

EDITIO NOVISSIMA, cukante JOANNE CAHNANDET

JlLIl

TOMUS PRIMUS
1>R

SAKCTOS 1-RlMORUM TRIUM DIERUM COMPLEXlilNS CUM TUACTATU

DISSERTATIONEM DE
XII

ELIMINARI QLI CONTINET

SANCTIS EX SYRIA

1N

l'MBRIAM ADVENIS

PARISIIS T ROMiE
/vpud

VICTOREM PALME,
1867

bibliopolam

CAROLO
REGI

VI

ROMANORUM IMPERATORI
AUGUSTISSIMO, POTENTISSIMO, INVICTISSIMO,

GERMANLE, HISPANIARUM, HUNGARLE, BOHEMLE, DALMATLE,

CROATI/E, SCLAVONI/E,
ft.

ARCHIDUCI AUSTRLE,

DUCI
BURGUNDI.E, BBABANTLE, STYRI.E, CARINTHLE, CABNIOL.E,
etc

MARGHIONI MORAVI^,

COMITI
HABSBURGI, TYROLIS, GORITIjE,
&.

TURCARUM DOMITORI
DOMINO, DOJ^IINO NOSTRO CLEMENTISSIMO

pnrymios septem de Actis Sanctorum JUNII AUSTRIACI, Augustissubsequitur alterius Semestris et simse Domui consecratos mensis Julii primus, Tuo rursus Nomini, AUGUSTISSIME POTENTISSIME, ET CLEMENTISSIME IMPERATOR, ATQUE REX
,

NOSTER CATHOLICE,
cipia immortali

inscribendus

ut

quemadmodum

Junii prin-

memorise Divi Parentis Tui dicata fuere, sic mensis hujus primitise Augustissimo Carolo, dignissimo Magni Leopoldi fllio,
nuncupentur. Fatemur quidem, prsecessisse jam bina ultima
prioris

mensis volumina, quibus egregia virtutum juxta ac victoriarum Tua-

rumdecora,
cuti

stylo

rebus quantumvis impari, non indiligenterproseis

si

sumus,

ast ea est sequissimse Tuse adininistrationis felicitas,

hactenus

fuit

victoriarum cursus, C JESAR INVICTISSIME, ut ve!

annis singulis ingentis hujus operis bina

volumma ederentur, semper

nostris

laudumTuarum, semperillustrium tropasorum, nuncupatoriis

Deo
coelitibusque favores promerita fuerit, ea,

prsedicandorum, copiosissima seges succresceret. Tantos nimirum a

qua Sanctorum glori

propugnandse propagandseque intentes, nos humillimos clientesTuos,

indefesso labore occupatos, benevolentia complecteris, tueris auctojuiu t.
i.

ritate,

ritate, foves patrocinio,

ad devoranda

tot tsedia

clementer simul ac

munifice exstimulas. Quid modo

primum

extollam incertus sum, an

Tuas de

infensissimi Christiani nominis hostibus reportatas victorias,

anSanctospotius Regemque Sanctorum,quorum auxiliis etpatrocinio

Teprodigiosevicisse,

haudquaquam

diffiteberis.

Necdum Belgradum
Tuorumacies expugnationem, non

quobelli moles a bienniodirigebatur,invict9e bellatorum

aspexerant,
infelicitcr
,

dum nescio qua fiducia incensi,

augurati

ejus

sumus

sub eo nimirum exercituum Tuorum

GENERALISSIMO
ceras. Patuit

Christo Servatore, Cruci affixo,

chistratego Eugenio, Allobrogum Principi,

quem celebri Areorumdem Ductori prsefe-

tum profecto, si ullibi patuisse dicendum est, non humanis tantummodo viribus, scd excelsiori quadam virtute opus fuisse, ad retundendam conterendamque barbarorum prope innumerorum ferociam. Trepidavit sane Christianus orbis, nec sinealiqua
cordis formidine

meminisse nobis integrum

trajecto

est, trepidarunt ditiones

Tibi subdit, et hsc prasertim BcJgicpe, Augustissimi

studiosissimse,

Nominis Tui

dum

per intrepidas copias Tuas, bellico stra-

tagemate barbaris inexpectato, infra Belgradum Danubio; obsessadiu

urbe, moenibus propugnaculisque suis munitissima
latissimo, protecta fluvio;
;

duplici,

eoque

a Turcico prsesidio,

exercitus speciem

referente, intus propugnata; Tuis totoferme bimestri nihil

proficientibus;
trepidavit,

magnopere
subito
et

inquam, orbis Catholicus,

dum

adventasse intellexit ingentem hostium multitudinem,

continuo circumquaque munitionibus, ipsum

structis

Tuum
;

exercltum, a
aeris incle-

Savo ad Danubium ducto ambitu, circumsedisse

cum

mentia, sili morbisque iuctantcs Tuos, magis indies magisquecoarctari;

demum

admotis tormentis

bellicis,

Tuorum

valla et aggeres,

jamjam
vero,

ad impetum paratos hostes,

terribili strepitu

concutere.

Tum

praesentissimis in angustiis, invictorum

auxilio opus fuit,

agminum,supernise sedibus, ut indagine quodammodo cincti Duces et milites

eri-

Tui evidentissimo periculo expositi, ex formidandi hostis faucibus

perentur
:

ubi receptui cani omnino non poterat, Turcis a fronte et

;

a tergo instantibus, Belgrado ipsoobsessoribus insultante

fluminibus

cedere prohibenlibus ; ut nulla evadendi, nulla salutis spes, praeter-

quam in

sola, vix

humanitus sperabili

victoria collocaretur. Et vero

propitia ipsa, audacter dicamus, e coelo adfuit. Castra

alacritate,

Tua

insolita

militum animos superna implevit fiducia

postridie As-

sumptse in coelos Sanctorum Reginse, in Turcas itum, pugnatum,

triumphatum

est,

FORTUNATISSIME CESAR,

et

pro Te generalissi-

mum Christum Dominum, pro Te

Eo

superos certasseetvicisse, infideles

fudisse et profligasse, supplcx ad aras prostratus, piissime agnovisti.

die funestam toties Christianis potentiam penitus debellasti, secu-

taque

mox urbis, terrore magis quam

vi

armorum perculsse deditione,

Hungaria?

Hungarise propugnaculum, imperii Turcici clavis, tremcntcad

famam

Byzantio, auctis indies ditionibus Tuis felicissime accessit. Multi olim,

in

hoc nostro Belgio, vincente Augustissimo Parente Tuo Leopoldo

ignes, multa deditissimi Austriacis Bclgici populi cxultatio

festivi

recentiores triumphi de csesis ad Carlovitium hostibus, expugnataque

Temesvaria

tam effusam, communem, promiscuam omnis setatis et sexus, diuturnamque lsetitiam, numquam demonstratam meminimus, quantam per urbes omnes, per oppida, per pagos ipsos et
:

at

vicos peperit subacti Belgradi jucundissima hodicque mcmoria,

quam

merito seternam fecere cusse in

phicse
:

nummis

inscriptiones chronogra-

CaroLo sUbIgItUr beLgraDUM

DeCIMa oCtaVa aUgUstI.

Geminata
bilem
toti

tridui

tempore

victoria insolituni Turcisterrorem, incredi-

Orienti consternationem attulit,

IMPERATOR GLORIOSIS-

SIME; jamServia, Bosnia, Bulgaria, Thracia, Macedonia, Grseciauniversa, suavi jugo Austriaco colla subdere meditahantur, et Pelopon-

nesus ipsa, seu Morea, a

foedifragis proditorie occupata, victricia signa

Tua

prsestolabatur, ut

excuteret.

novam seque atque ingratam tyrannidem lseta Quid loquor? Subditorum Tuorum omnium vota unum faaliis

ciebant Orientis et Occidentis imperium. Rapidiorvisus est

hostibus
tot

Tuis

insignium victoriarum cursus, ut non adversis molitioniid

bus sisteretur. Erepta per

tempus Sardinia,

alio

triumphabundas

acies avertit, sictamen ut prius supplices habueris, qui biennio ante,

heroum Christianorum sanguine Hungariam spe devoraverant, infandas illas stragcs csedesque quarum

madentem ferme adhuc

tot

animus horret meminisse, tantum non rcnovaturi. Atvindicem Dominum exercituum sensit foedifraga Mahumeti spurcities, violatarum
induciarum pcenas sese
quianni decursu
jurare, graviorum
tot

tulisse, scro
attriti,

deplorarunt perfidi,

vix ses-

cladibus

ut nova foedera in leges

Tuas

malorum metu coacti sint, atque ita ab aggressoribus barbaris securam pacem victor extorsisti; quod etseterna memoria dignum censuit appositeque expressit alterius nummi artifex,
In paCIs InDUCIas,

DebeLLato sUppLICI hostI

gLorIose ConCessas.

tumidorum Turcarum superbos animos fregisti, CiESAR SEMPER INVICTE, sic Hungarise inhiantes, Savum ultra et Danubium prseciSic
pites egisti, sic

Temesvaria

et

Belgrado, firmis Christiani imperii pro-

pugnaculis, gloriosissime reductis, Occidentem universum, ab immanium hostium infestatione securum reddidisti; spe omni,rebellibus
olim

, ,

olini subditis prsecisa,

fluit

rcgna Tua imposterum perturbandi. Tuus modo

coercitus, ut Ottomanica rabie perest

Danubius,

tot validis frenis

;

fringi

omnino nequeant
;

Tuus

Savus protensis longe ultra limialiorum hostium

tibus

nec de Morava, Topliza, Sucova, ipsaque Porta ferrea dubitannisi

,

dum

erat,

quod modo dicere coeperamus

molimina, victrices tuas acies, Orienti infestasjamjamque imminentes

inmeridiem convertissent, aliaillicrcgna recuperaturas, qualialonge melius a coinmunis Christianinominis hostis ditionibus in perpetuum
avulsa fuisscnt, prrecipuis capitibus Mahumeticse hydrse rescissis; ut
tetra pestis, tot

Christianorum cladibus olim

foeta,

in

Arabicas suas

latebrastandem aliquando compelleretur. At

votis
si

hactenus vaniscoe-

lum fatigavimus, exauditurum suo tempore,

cipes Christiani Tibique
tholica*

quiescere norintPrin-

adutrumqueimperium,cum immenso rei Ca-

incrcmcnto, conjungcndum, viam apertam communibusvotis

relinqucrc. Id sperare olim, faventibus Superis omnibus, audemus,

id Tibi

augurantur subditorum Tuorum devotissimi animi, quibus

Legatio ista Tua, tanto apparatu, tam opulenter, tam magnifice adornata,

qualem a Majorum Tuorum nemine Constantinopolim destina-

tam unquam novimus, hostibus metu etiamnuin prope exanimatis,

plus terroris incussura

quam

admirationis allatura videtur.

Dum

hsec

scribimus, vehilur Danubio longa navium plusquam sexaginta ordinatissima classis, triumphi speciem
cis
toti

Hungarise exhibitura, at Tur-

tantam potentia Austriacse imaginem, utTe solum,

IMPERATOR

INVICTISSIME, sibi pertimescendum, Te solum Ottomanici fastus domitorem sint formidaturi. Valeant nostra, omnium Tuorum, vota,
et
si

minus tam vasta imperia

nostri

uniri

possint,

tam numerosa prole

mascula Tc Sancti

parcntem

faciant, ut extincto prorsus exe-

crando nomine Turcico, utrumque imperium divisum quidem maneat, sed Augustissimo sanguini Tuo,
felicissimse progeniei

obtemquse

peraturum.

Iis

interim imperes,

CJISAR GLORIOSISSIME,

justissimis armis et avito et hereditario jure, Austriacis Tuis ditioni-

bus prospcre adjunxisti, Majoribus Tuis, tot acquisitis provinciis longe potentior. Sardiniam TuamTibi denuo assere, quse tum erepta
est,

dum

vires Ottomanicas, a florentissimis Catholicis

regionibus in

Te

conversas,

propemodum

delevisti

jam pridem

ipsa

rigit,

pristinum

Dominum
Italise

avide receptura. Quin et

manus porSiciliam, opum

divitcm fertilemque

insulam, partibus Tuis proxime accessu-

ram confidimus,

quse ad

primum copiarum Tuarum conspectum

exhilarata, recenteshospites abigere gestit, utAustriacossuos, apertis

portis, Iseta suscipiat
;

susceptos agnoscat, agnitos complectatur ve,

nereturque. Patere
delibari, quse

CESAR AUGUSTISSIME
sciiptores,

ha^c a nobis cursim

Annalium Tuorum

posteriorum memoriae
fuit

paulo accuratius commendabunt. Id unice nobis propositum

SA-

SACR.E CjESAREjE ET REGI^ CATHOLIC^E MAJESTATI TVJE demisse reprsesentare, tot prosperos armorum Tuorum successus,
victorias, triumphos,

acquisitas urbes, provincias,

fortiludini,

regna, non tam

auxiliis

Ducum

militumque Tuorum

quam

coelestibus

accepta referri oportere. Liceat modo, pro

brevitate,

solita instituti

hujus nostri

ctiamtomi,Nomini Tuo Augustissimo consecrati, rationem aliquam reddere. Paucqs is quidem dies continet, tres dumtaxat ; at

largam inclytorum Sanctorum messem, quorum omnium Acta expensa et illustrata sunt unde operis nostri moles facile innotescat.
:

Ut ceteros taceam,

omnium

instar Germanise Tuse esse potest, prse-

cellentissima Episcoporum idea et speculum

Magnus Otto, Bamberet parcitatis

gensium Prcesul, Pomeranorum Apostolus, munificentire

prodigium, in alios profusa
largitate, in se

ipsum duraasperitate

stu-

pendus, plurimorum coenobiorum conditor, proprioe Bambergensis Ecclesife, flammis absumptse, aliarumquc plurium restaurator magnificus,

omnis

sanctitatis,

non minus Seculari quam Ecclesiastico

et in puritatc

Principe dignse, Religionis propagandae

sua tuendse

exemplar longe perfectissimum, quem

vcl

SACRiE CyESARE^E ET
imitandum proponere

REGI^ CATHOLICE MAJESTATI VESTR^

guine genitus, Germaniam
illustravit. Castos

non dubitamus. Alius sanctus Hechardus presbyter, Ardeadum sanetSecundinos Episcopos

Martyres suggerit

felix

Campania, Adeodatos ager Mediolanensis.

Martyres multos, laurea magis

quam gestisnotos, antiquum Sirmium^

;

Habet

et

Belgica nostra Sanctos suos

Reginam, non nomine solum

et gloria

et
:

origine, sed

magis virtutum miraculorumque splendore

et

Guthagonum
guine
;

Rumoldum, e

regio ambos, ut volunt, Scotorum san-

at prsecipue elucet posterior,

Mecbliniensium Apostolus,

iide-

lissimse

semper supremo suo

qusc

Capiti EcclesiaB fundator et conditor ur-

bis celeberrimse,

Domui

Austriacse constantissime
ipsis Imperii insignibus

addicta, ob

fidem egregie prsestitam, vel

Friderico
lis

ab Imperatore

III,

e proavis Tuis Austriacis uno, a

duobus

et

amplius secuprimi

meruit decorari; primatiali deinde Cathcdra

illustris, avitae

sui Prsedicatoris doctrinse,

cis,

sub quibuscumque

hrereticis aut schismati-

etiam

cum

fortunarum vitseque dispendio, semper tenacissima.

Paucos jam dictos Sanctos e pluribus seligimus, quod ad Imperium,

quod ad AustriacasTuasditionespertineantpofissinium, eoetiam titulo singulariores Augustissimae Domus Protectores. Finem hic habebit
prolusionostra,
perstabit in

AUGUSTISSIME OPERIS PATRONE, ast a?viternum SACRAM CiESAREAM ET REGIAM CATHOLICAM MAdemississima
comitata tenuium

JESTATEM TUAM devotissimorumscriptorum studium,

veneratio,
iis

precum nostranun

subsidiis,

quibus

Dcum

et

Sanctos efflagitare

numquam desinemus,ut

Augustissimo ac
b

jumt.i.

propena

propcnsissimo in ejusdem Dei Sanctorumque glorise promotores sanguini, prospera

omnia

et fortunata evenire,

ac perenni felicitate fluere

pergant. Sit auspicatum faustumque Serenissima? Marire Archiducis

cum

connubium; hymenaeus proximus Serenissimae sorori Archiduci Amalise, non inferioris sortis accedat ; Archiducem Tibi non unum Sanctorum omnium unita suffragia impetrent. Tu vero ipsorum omnium, in operis
Serenissimo Regio-Electorali Saxoniae Principe
nostri

prosecutione

M^CENAS AUGUSTISSIME

Hagiographis

Tuis impensius semper favere perge, semper felix, semper victor, belli semper et pacis arbiter, universis ditionibus subditisque Tuis
diutissime sospes et incolumis.

AUGUSTISSIME ET CLEMENTISSIME IMPERATOR

SACHE TILE IMPERIALIS ET REGI^E CATHOLIGE MAJESTATIS

Devotissimi Clientes

CONRADUS
JOANNES Bait.
JOANNES

JANNINGUS
SOLLERIUS,
PINIUS,
Socictalis Jesu.

SYNOPSIS

SYNOPSIS
TOMI PRIMI

DE ACTIS SANCTORUM
JULII
Actis Toraus hic vicesimus sextusejdemensis ctorum, alterius semestris

SanJulii

gloria

implevit.

Acta

alia,

tametsi a

synchrono

scripta, nimis brevia sunt, alia

non

satis exacta

primus, ad evitandam grandiorem molem, solum complectitur tres primos dies, in iisque, praeter varias Anonymorum martyrum turmas, Sanctos nomine proprio notos centum ferme et quin-

sed authentici ad canonizationera processus, aliique in eumdem finem operosi conatus, non postremum

locum tenent

in

Hilarius Aviciacensis,

hoc volumine. Si sacerdotes fuerint el Raijmundus Tolosanus, ad

chronologicos calculos difficillime

quaginta

quorum

qui virilis

sunt sexus,

secunet

alterum hujus classis gradum pertinent. Utriu*que

aetas

dum

triplicem statum Ecclesiasticum, Monaslicum

in tres Classes.

ad

certos

FeminaB vero cujuscumque sint status, quartam Classem ordine regionum. Aaron cum sorore constituunt Maria, filio Eleazaro et nepote P/nnecs, uti el Regina Esther eas Classes non ingrediuntur, quod sint quorum occasione de similium e veteri Fcedere Sanctorum cultus origine disputatum est uti et de
Secularem, hic distribuuntur
, ; ;

revocatur. Nihil praetermissum, ut perplexa utriusque gesta alicunde elucidarentur, non satis magno
opera? pretio.

De

posterioris ad S. Saturnini cano-

nicatu alia disceptatio.

Angliam illustrarunt Swithunus Wiutoniensis Episcopus, cujusnotiora sunt miracula quam gesta Oudoceus Pnesul Landavensis, ecclesiasticae disci:

institutione,

ac per Ecclesiam propagatione,

festi

plinae assertor

Visitationis B.

M.

Virginis.

S. Patricio ordinatus, qui

Germanus Episcopus in Mannia, a cultum pridem habuisse

ostenditur.

Servanus

IN

STATU ECCLESIASTICO.
:

militer unicus fuit, licet

Orcadum Apostolus, verosieum in varios distrahant

si

scriptores Scoti. Gesta ejus,

non depravata, mi-

Ex

Oriente tres occurrunt Praesules

Anatolius

et

randa certe magis videntur,

in

quam probanda.

Euscbius, Episcopi Laodiceni in Syria,

quorum

in

eamdem sedem

successionis tempus discussum est

Episcoporum decus et gloriam porrigit Germania, magno suo Ottone Bambergensi Antistite, illustri
largo et

posterior vero alteri melius junctus,

coni titulo aliis hactanus

quam sub DiaDatusest

Pomeranorum Apostolo,

munifico plurisibi

immixtus

fuerit.

morum

coenobiorum fundatore et restauratore,

etiam locus Analolio Patriarchae CPolitano, cujus fides et gesta vindicari potuere non item Juvenalis
;

severo et parco. Ejus Acta eduntur, non ex Gretsero aut Jaschio, sed ex ipsis vetustis fontibus, quo-

Hierosohjmilani, inter Praetermissos rejecti,

quid-

rum unum

vulgavit

llenricus Canisius,

alterum,

quid apud Grsecos cultum habere videatur.

numquam
inter

editum, ex Paulina Lipsiensi bibliotheca

Cl.

In Italia Castus
difficuiter a

et

Sccundinus, Episcopi Martyres,

MS. transmisit
asseritur S. gice

Daumius. Ex

his porro contra

Synonymis sejunguntur. Chrestus

scriptorum neotericorum
ordinatur,
aliaque
:

torrentem,

Sueviae suae

Syracusanos nuraeratur, Dathus inter Ravennates. Satis nota per S. Hieronymum Heliodori, veteris Altini Episcopi, memoria, vita ex sarmentis non satis probis coaluit. Paulo celebrior est Bartholomxus, ex S. Dominici familia, primum Nemonicensis in Cypro, deinde Vicentinus Episcopus, at numquam Patriarcha Hierosolymitanus. Ad secundum hujus status ordinem spectabit Adeodatus presbyter, ut volunt. Quae de ipso supersunt monumenta, valde obscura e quibus id saltem haberi videtur, male ipsum confundicum Adeodato, S. AuAntistites
:

Otto; aliqualis

vitae series

chronolo-

monumenta, ad
non

cultum

spectantia,

eruderantur

praesertim sepultura, in
satis accurata,

aes incisa, cujus inscriptio,

liori

calculo restituitur
;

officia

menova cum antiquis

In

collata

recensita miracula

prope quotidiana.

inferiori gradu collocandus est Hechardus presbyter,

praecipuus Scheidani monasterii, in Westphalias confiniis,

auctor et promotor.

Belgio Sidus claruit Rumoldus Episcopus apostolicus et

Martyr, Mechliniensium institutor ac patro-

gustini

filio.

nus, dictus aliquando, sed

perperam, Dublinensis
;

Inter Galliae Episcopos antiquissimus est Martinus Viennensis, de cujus certa aetatemultaet obscura
concertatio
;

Archiepiscopus. Inter Actorum scriptores praefertur

Theodoricus, abbas Trudonopolitanus

tiquus
Leodii,

cultus an-

at celebris

fama

Galli Claromontani, a

ob

Episcoporum

in

Mechliniam

nepote ex fratre, Gregorio Turonensi, laudata. Leontius Episcopus Augustodunensis solo ferme nomine notus est. Golvenus Leonensis in Armorica Episcopus, ejus regionis Sanctorum sortera subit, ut tricis multis involuta sint ejus Acta nec minus miranda,
;

dominium; trunslationes, theca antiqua deaurata, magni pretii, direpta; nova, non minus magnifica,

demde

confecta

reliquiae dispersae et collectae ac

variis locis venerationi expositae; ceteraque

monuvariis
,

menta ad Sancti gloriam spectantia exhibentur.

Edita sunt seorsim hujus Sancti Acta,
dissertationibus
et

quae de Leonorio, nullius loci Episcopo, referuntur. Incertus Floregii episcopatus, at cultus, per recen-

cum

instruraentis

authenticis

ad

tem processum verbalem

satis

probatus. yEvi sui

historiam Ecclesiae istius metropoliticae, Capituli et

urbis spectantibus.

thaumaturgus Petrus de Luxemburgo,

:

nominatus Metensis et Card. Diaconus, sanctitate juxta ac illustrissimo sanguine celeberrimus annos necdum natus octodecim, orbem universum miracalorum

EX STATU MONASTICO.
Apud
Orientales praecipue celebratur Pambo, in-

signe

signe rerum

humanarum contemptus miraculum,

dici

cujus vita et apophthegmata ex variis collecta sunt.

Non minus prodigium

debet Symeon Salus,

cujus Acta, utut paradoxa videantur, flde satis integra tradita sunt. Pauciora sciuntur de Pelro Patricio abbate ; paucissima de Basilio abbate, Leone anachoreta et aliis. In Italia floruit Lidanus, abbas
Setinus, Ordinis
S.

Regina vidua, Dononii apud Valencenas, ut parthenonis fundatrix culta, de qua et filiabus decem sanctis Virginibus, cum multa circumferantur, fabulis respersa, eorum examen dilatum
Istic et
illustris

est ad vui Octobris,

genfredis.

quo colitur

filia

senior 5.

Ra-

Atque

hi

sunt praecipui Sancti,

quorum hoc tomo

Benedicti,

quem

Siciliae

recte vindicavit Cajetanus. Joannes Vicenlinus,

non non
In

illustrantur

Acta

quo autem die quibusve paginis

Scledus, Ord. Praedicatorum, concionibus et miraculis

patriam illustravit,

incerto

vitae

exitu.

reperienda sint singula, docebit subjunctus Tractatui praeliminari Index Alphabeticus eorumdem. operi subjupguutur, praemisso Soliti alii Indices

Gallia nominatissimi sunt abbates seu eremitae qua-

Synaxario

Graeco Menologii Basiliani,

ex more,

tuor; Domitianus ad S. Ragneberti in Segusianis

quem a mense Martio hactenus servavimus.

de cujus

aetate, patria, gestis et peregrinationibus

quam facile multa narrantur, tam fuit difficile, ea ad rectam temporum rationem revocare. Theodericus in monte Or prope Rhemos, S. Remigii discipulus, Vitaalia breviori, alialongiori laudatur potissima
:

TRACTATUS PR^ELIMINARIS.
Versatur in examine duodecim Sanctorum, uti vocant, Sociorum qui primis a Christo nato seculis
;

autem Flodoardi auctoritas. Collecta sunt insignia multa miracula, et quae ad Sancti translationes,
monasterii
ejus
vicissitudines et ad

e Syria venerint in

Umbriam,

Italiae
:

provinciam,

Christianae fidei

propagandae causa quorum nomina

ejus; Joannes, Theu-

recentiorem

sunt

Anastasius, pater aut patruus, et ductor alioEutitius et Brictius,

filii

vitam gallicam, non magni momenti, spectabant. Carilefus, Anisolae apud Cenomanos celebris, disquisitioni non uni materiam praebuit, tum ob varias

rum

dila, Isaac, Abunditis,

Carpophorus, Laurenlius, Pro-

culus, Herculanus, Baractalis, nepotes Anastasii

fratre. Multi de
illis

ex

commorationes Menate, Miciaci et in Pertico, tum ob familiaritatem cum Sanctis Maximino et Avito. Expendunturejus, et erecti miro modo ccenobii, cum Episcopis Cenomanensibus controversiae vita a S. Siardo scripta praefertur, datur tamen etiam longior cum miraculis. Horum postremus aetate, sed non virtute, Eparchius, apud Enculismam illustrem sui nominis gloriam reliquit, binis locis a Gregorio Turonensi laudatus. Acta antiqua et fide digna cum variis signis elucidari merebantur. His accedit Adegrinus monachus Balmensis in Sequanis.
:

multa atque inter se pugnantia. Examen nostrum inquirit in tempus quo venerint in Umbriam discutit Acta omnibuscommunia; confert cum illis acta singulorum singularia distinguit alios ab aliis; indagat in veterem singulorum in
; ;

Ecclesia

cultuoi ex Martyrologiis antiquioribus et

seculo nono collectis.

Distinguit Joannes plures in

Umbria Sanctos,
lanos et

uti et Laurentios,

nec non Hercu-

tinum

Procuhs. Ostendit Laurentium Ep. Spolediversum esse a Laurentio Ep. Sabinensi

fundatore monasterii Farfensis. Judicat, unum tantummodo Herculanum Ep. el Mart. Perusinis con-

EX STATU SECULARI.
Ad eam
classem reducendi sunt plerique omnes

sub gentilibus Imperatoribus Martyres, quos inter

clarissimi Processus et Martinianus,

a Neroniano

Carpophorum Presb. et Abundium Diaconum, nec non Brictium, discussis Hispanorum argumentis, adjudicat Umbriae. Subnectit Acta translationis Abundii praedicti, Fulginio Bercetum factas, anno 850, ex MS. Disquirit multa de sanctis

cedendum

esse.

seculo non removendi.

;

Adde his Irenxum et Mustiolam cum sociis Justum et Aaronem in Anglia, cum tot aliis, quorum Acta ignorantur. Confessores fuerunt Lupianus Ratiatensis in Armoricis, et Guthagonus Oostkercae apud Brugas in Flandria.

Proculis, in

Umbria

confusissimis,

quorum

tres sibi
;

vindicant Interamnenses. Distinguit singulos duos nempe tamquam proprios Sanctos, tribuens Bononiensibus unum Interamnensibus alios aliis ; nul; ;

EX FEMINEO SEXU.
Praeter jam dictam Mustiolam, solum occurrunt, Monegundis vidua reclusa Turonibus, a Gregorio
celebrata, et

Acta quaeduobus dam S. Proculi cum Anriotatis. Tum sanctis Falenlinis, Interamnensium Episcopis, quorum acta ostenduntur, magna parte, sumpta esse ex Actis S. Valentini Ep. Passaviensis. Denique

lum ex

hisce, Hispaniensibus. Producit

agit de

finem facit in Isaac, Baractale, ac Tlieudila.

Chiraaci in

Belgio etiam honorata.

FACULTAS

R- P-

PROVINCIALIS

SOCIETATIS JESU FLANDROBELGIC^

ET SUMMA PRIVILEGII C/ESAREI.

Cum
aliter

Ediclis Philippi II Hispaniarum Regis, deinde Serenissimornm

Belgii Principum, rursumque Philippi III, ac novissime Caroli II

Archiducum Alberti et Isabellx, Regum, confirmatis 2 Decembris

futuris,
soli

1692,

et

19

Julii
sit

1694, Provincialibus Societalis Jesu, per Flandrobelgicam pro tempore

potestas facta

eligendi Typographos et Bibliopolas, qui, ad aliorum

quorumcumque exclusionem,

imprimere ac reimprimere et vendere possint libros et opera quxlibel, rite approbata, curantibnsque ejusdem Societatis Palribus edila aut porro edenda, sub consueto suee Majcstalis Privilegio, non aliter impetrando, quam
in scriptis obtenta et prseexhibita licentia prxdicti Provincialis

impressa

; idque sub gravibus poenis, in contraventores au importantes slatutis, ut latius in ipsis patenlibus littens apparet. Cum etiam sua Csesarea

Majestas idem valere voluerit in ditionibus, S. R. Imperio subjectis Ego infrascriptus Societatis Jesu per Flandrobelgicam Prjepositus Provincialis , potestate ad hoc mihi facta ab Adm. R. P. N. Prseposito Generali Michaele Angelo Tamburino, concedo Jacobo du Moulin facultatem imprimendi, et per se aliosque vendendi infrascriptum opus, ex more nostrae Socielatis (quod hisce attestor
recognitum)

recognitum) et approbatum ; videlicet, Tomum primum de Actis Sanctorum Julii, collectis et UlustratU ptr Conradum Janningum, Joannem Bapt. Sollerium, Joannem Pinium Societatis nostrx presbyleros Theologos. In quorum fidem hasce, manu propria subscriptas, consuetoque nostri officii sigillo munitas, dedi Antuerpiu

xxvm

Junii mdccxix.

JOANNES BAPTISTA ARENDTS.

SUMMA

PRIVILEGII REGII
\jsesarese et Regiae Catholicae Majestatis diplomate sancitum est, ne quis, prseter voluntatem Conradi Janningi e Societate Jesu, ejusve ad illustranda Sanctorum Acta Adjutorum et Successorum, ullo modo imprimat vel recudi faciat, ex parte vel in totum, Tomos eorumdem, de argumento illo, vel jam editos vel porro edendos ; aut alibi excusos excudendosve invehat, venalesve habeat qui secus faxit, confisca:

tione exemplarium, et aliis gravibus pcenis mulctabitur

utlatius patet ex

litteris,

Bruxellas datis.

Signat

LOYENS.

Et

ego

Conradus Janningus
Jnlii,

Societatis Jesu, ipso

permitto Jacobo du Moulin,

ut

Tomum primum
Junii mdccxix.

de

Actu

Sanctorum

meo permissu ab

impressum, publicet.

Datum Antuerpix xxvin

APPROBATIO
ORDINARII
et mensis Julii primus, a PP. Conrado Joanne Pinio, Societatis JESU Theologis studiose illustratus est, xque ac Tractatus Prseliminaris de Sanctis duodecim Sociis, e Syria in Umbriam advenis : et ego utrumque opus dignum censeo, quod publica luce donetur, ad Dei et Sanctornm gloriam ac totius Ecclesise utilitatem. Dabam

X omus sextus supra vicesimum de Actis Sanctorum, alterius semestris

et

Janningo, Joanne Baptista Sollerio

Antuerpise xvi Junii mdccxix.

F. G.

ULLENS
Offic. et Lib.

Presb. Can. Schol.

Antuerpiae.

Censor

PROTESTATIO AUCTORUM.
\7uod
identidem protestati sunt decessores nostri, in hoc de Actis Sanctorum Opere, se servatas velle Urbani Papae VIII Constitutiones neque suis aliorumve huc relatis Commentariis aliud pondus tribui, quam sit historiae, ab hominibus errori obnoxiis idem "ante hunc Primum Tomum Julii denuo
; , :

protestamur.

SYN-

'

' .

SYNOPSIS
i

TRACTATUS

PR^ELIMINARIS

AD TOM.

JULII

DE SANCTIS XII SOCIIS, E SYRIA IN UMBRIAM ADVENIS.

-!

V>omm.

PrjEvius. i. De Classibus variis etnominibus Sanctorum, qui e Syriae partibus in Itaham venerunt, fidei praedicandae causa Pag. i. n. An Sancti illi duodecim in Italiam venerint
seculo Christi primo 3.

neis

m.

Distinctio et elucidatio

quorumdam locorum
mentio in simulta-

antiquorum in Umbria, quorum xn Sociorum Actis 8. Acta ipsa xn Sociorum simultanea. Pars i. De gestis ab Anastasio, Eutitio, Proculo.Brictio, Abundio et Carpophoro 8. Pars Altera, Alia Brictiigesta et tormenta, martyrium Herculani 12. Examen praemissorum Actorum 14. Examen in singulorum Sociorum gesta 17. Cap. i. De Anastasio xn Sociorum ductore et

in Hispania vixerint mortuique sint] sancti Carpophorus et Abundius, nec non Brictius. Pars i. De Carpophoro et Abundio 35. Pars Altera. DeBrictio preecipue 37. Pars tertia. De argumentis, quae in favorem Hispanorum, pro et ex pseudo Dextro afferuntur deque translatione S. Abundii 39. Acta Translationis S. Abundii Diaconi , Fulginio Berce:

tum

factae

anno dgggl. 40.

Cap.

viii.

De Proculo,

xii

Sociorum uno
i.

et hcT-

monymis,
Aprilis; ac

aliquot Sanctis

De

tribus Proculis

Interamnensibus, qui diebus xiv

l
,

Februarii

xiv

Decembris inscripti Martyrologiis leguntur 41. n. An Proculus xiv Febr. et Procu,

martyre ad Aquas Salvias. 17.

Cap.
Cap.
ii.

De

Eutitio, Anastasii

filio

ex Dodecade

advenarum nono
.

18.

unus idemque sint42. m. Proculus inscriptus Decembris, fueritne Presbyter tantum, an etiam Episcopus et, si Episcopus, fueritne Narniensis, Interamnensis aut Bononiensis 45. iv. De Proculo uno atque altero, Bononise martyrio coronatis distinctisque ab
l
: ,

culus, xiv April. inscripti Martyrologiis,

iii.

Cap.

iv.

De Brictio, altero Anastasii filio 19. De Joanne, uno ex xn Sociis, Anastasii

aliis

in S.

nepote. Ubi distinguuntur plures ejusdem nominis

Sancti in

homonymis 47. v. De aliis homonymis, tum Italia, tum in Hispania 81. vi. De Actis Proculi 53. Acta S. Proculi Episcopi et Mar,

Umbria 22. Cap. v. De Laurentio

Nulla ejus,

tyris 53.

numero. i. nis Sanctorum Unibria?, memoria

ex Duodenario Sociorum aut aliorum ejusdem nomi,

Parergon. De duobus sanctis Valentinis

Inte-

in Martyrolqgiis.

Aliquot eorum gesta, e variis collecta 25. n. Distinctio inter Laurentios Umbriae sanctos 28.
e

Cap. vi. De Herculano, Ep. et Mart. Perusino, numero Sociorum xn. Unusne, an duo fuerint nominis Episcopi et Martyres Perusiaa ; ac Martyr Spoleti 29. Agta S. Herculani Ep.

istius

tertius,

ramnensium Episcppis et quodam Volusiano 57 Cap. ix. De Isaaco, uno e xn Sociis e Syria advenis, in Umbria60. Cap. x. De Baractale seu Paractale, uno ex xm Sociis Syris, Martyre Spoleti in Umbria 60. Cap. xi. De Theudila, ultimo Sociorum xn e Syria advenarum 62. Appendix. De sanctis, Chrispoldo, Vicentio, Benigno et
Alia,
aliis

Perusini et Martyris sub Rege

Gothorum

Totila.

63.
aliis

anno dxlviii passi 33. Cap. vii. De Carpophoro Presb. et Abundio Diac. e Dodecade Sociorum, in Umbria passis. i. Utrum unus an duo sancti Carpophori Presbyteri Martyres in Umbria 34. n. Utrum in Umbria, an
,

de

Actis, ab Umbris,
Praeliminari
tis vacillare.

antiquorum Umbrise Sanctorum atque ex illis a Decessoribus

nostris, vulgatis, conferri poterunt

;

cumhoc Tractatu
mul-

fortassis comperientur et ipsa in

TRACTA.

, ,

TRACTATUS PRjELIMINARIS
AD TOMUM PRIMUM
JULII

DE SANCTIS DUODECIM SOCIIS

ANASTASIO PATRE
EUTITIO ET BRICTIO, FILIIS EJUS,
JOANNE, THEUDILA, ISAAC, ABUNDIO,

CARPOPHORO, LAURENTIO, PROCULO, HERCULANO

ET BARACTALE,

NEPOTIBUS EJUSDEM EX FRATRE;

e

Syria

advenis,

in

Umbria

Italiae

provincia.

COM.M.ENTARIUS
. /.

PR^EVIUS
e Si/riee

De

Classibus variis

el

nominibus Sanciorum, qui

fidei

partibustin Italiam venerint

prcedicandai causa.

Historiu pri-

suorum Sanctorum res gestas, trtxs^aiictorvm n,perse ortum, setatem, contraxit umbras, si non tenebras. obscura, Erunt ex ea gente qui illas doctis lucubrationibus et cceperunt non infeliciter aliquar.do dimoveant nonnulli nemo taraen plenum adhuc lucem reduxit. Nobis tanto spatio remotis, neque omnium ecclesia-

D
B
Umbria

udum est ex quo Bollandus rnm ad diem m Februarii,

5, hunc in

in

Actis Sancto-

modam
Quod
stes
,

ubi de

S. Luu-

f 366 num.

rentio Iltuminatore Episcopo Spoletino. pag.

veritutem historicam reformentur unquam. nunc urgeal mulationem Illustrissimus Anlirecte id quidem facit pro sua eruditione, acrijudisi

modum

scnpsit:

Magnas

cio ac veri

circa veterura

qressu, qttem

amore, miln abunde perspeclis ex uno conanno scculari 1700 inler nos habuimus

Bononice

; suaderem tamen, si svfficienler constat, duos Perusix Herculanos preefuisse Episcopos sanctos ac

martyres

non immulari

in parte Lectiones Senioris

jirjdtctas, sed

omnino removeri, eisque

subslitui alias

de communi, ut vocant, unias Pontificis Martyris.

rum

valentibus

monumenta

lustrare, satis erit

si

3 Ego consulerans vota Botlandi

cloram
tempore

de gloria

San-

Yix id pnestabit exterus,

facem praeferentes, etiam fumosam subinde ac minus claram, eminus subsequamar. Sane fumosa fax
fuit
,

Umbrise cum
soliciti
,

veritate

quaerenda, tanto ubliinc

illos,

comperiens quoque

qui videban-

quam prseferente Ludovico Jacobillo,

Bollandus
in

et

per va-

lur Bollando

clariorem
suis,
;

lucem rebus obscuris allaturi

rias

ambages atque angiportus circumduccnte, subsecuLaurentio praedicto

;

tttcubrutionibus

nihil
si

minus
el

prseslitisse

quam

tus esl

cum
fecit,

ejus

qnod

ille

expeclabal

non

tenebras indttxerint spis-

Acta, a Jacobitlo Italice conscripta, Lalina

quibus postea pluribus agenditm erit.

de

siores, multiplicando singulos fere

tii/uis loqnoi) iu plttres

2 Inter
un per novas
Lecliones, S.

illos,

qui ccepeiint non infeliciler lenebras

rendo ud tempora

et

Sanctos suos (de anF ejusdem nominis, eosque refe- cum nondum secula dtversa. Ego, inquam his preestiterint
,

dimovere a

Sanctts

Umbriae

reponi quoque

poterit

coitsideratis et compertis,
tilteris

addenlibus quoqtte stimulum Umvri

'P si -

prasnobilis utque eruditus vir, Corottts Baitonius Plii-

Domini

Guidurelli,

modo

indicuti*

et

urgenle

Herctttano

coneninandas,
illttslranda
sit.

lippuius, de quo mi/ii

ante uliquol annos, mttllu citm

xelo Antistttis
est
;

Peiusiw, quae magnapars Uinbrix nunc

altquid (forlassis

laude scripsit perillustris, ecclesix Cutliedralis

Peru,

cwpi

lenture

temerej in rebus

sinx Canonicus

Joannes Angelus
conutits

Gtiidarelliis

qttod

apprime annuente ac pene urgente Antistite suo, Felice Antonio Marsilio, Patricio Bononiensi viro laudatissimo, reformure Le-

monumentis

ecclesiae PerusinaB illustrandis

stt,

intentus, etiam

quod qui potissimttm debebant, et codiccs MSS. de Sanctis suis, quos passim antiquos et antiquissimos vocans coram inspicere possunt ; tam longo post
alienis,
,

vota Bollandi tempore,

nondum

piwstilerunt.

ctiones htstoricas
istius

quas in

offtcio

S. Herciilani, primi
sxti
,

4 Suaserunt id milti viri illustres alque erudili quos modo nominavi ; suadetque ipsa nobis necessitas
quiu

nominis, ut aiunt, Episcopi

;

legere dttdum
est,

cum
nobis

de Sanclis
sit

Umbrix

antiquis identidem agenilli ipsi,

consuevit ecclesia Perusina

quit Guidarellus, tot

quasque

mirum

in,

dum
ribus

(mulli cnim sunt, atque

a scripto-

mendis sive etiam mendaciis

,

posterwrum lemporum plertque duplicantur sub

et

quae

irrepserunt

oneratas

viris prasstantissimis,
,

iisdcm nomintbus>)

nulla certa principta in singulo-

ferme in hac parte ca?cutientibus probatas fuisse et apud nos taradiu toleratas. Mirum quidem videri nunc potest probatas oltm fuisse; sed potest quoque. ignosci lemportbus illis minus crutlitis : toleratas vero fuisse lamdiu, non miror magnopere, tum quia lardos oportet esse Antistiles in commutando publicos ecclesiarum suarttm ritus librosque ; tum qttiu possunt cognovisse , non facile futurum, ut Lecliones illus ad omni,

rum

Actis illustrandis statui possint, propter recentmm

opinationes diversissimas
;

scriptorum
cogit, ut
xii

necessitas

nos

singutorum Actis, qux habentur, cum Aclis Sociorum preedictorum cotlatis tandem cognosca,

mus, quodnam fundamentum

Iwdierni
Itabuerint
,

scriplores, ut ita

dicam,

sua quiqite tam diversimode defiveri,

qititt

niendi

quid in

iltis

verisimilitudinis,
in

quid

ulienum a veritale

sit.

Egimus jatn

primo semettrt
Sanctorurn,

Julii T.

, :

TRACTATUS PILELIMINARIS
Sanctorutn, die
111

Februarii de S. Laurentio,

qnem
e.c

7 Altc.ra Classis Sanctorum e Syria

tiocliia

et

ex urbc
i

An- D
Classis 2, ex
c" s

AVCTORR

C.

J.

vocant Illuminatorem, faciuntque Episcopum Spoleti-

advenarum, componitur Jacobillo tomo

pag. 35
,

num, el (undatoran monnsterii Warfensis. Dic Martade S. Herculano Episcopo Perusino, Bic xix ejusdem mensis de S. Joanne Panariensi seu Paranensi, Abbatc apud Spoletum. Die xi ile S. Isaac, ibidem Abbutc. Die Junii de S. Proculo. De aliis in sequenti Suttclorum semestri, qnod nunc ordimur, ageni
1

iisdem dttodecim Socioriun coiisaniiuincorum >

Aiiaslasii
, ,

vide-

compnstta

licet

duorum
:

ftliornm

et

novem

nepolum
et

ejus

nominibus

qnsc in titulo proposuimns

(tres

modo

rcccnsuimus cx Campello

enim

alii,

Crispolitus,

Vincentius et Benignus, qui extra numerum duodenarium sunt, xque a Jacobillo, atque a Campcllo ad seculum primuin referuntur) cortimqtte adventum
cletiano el
in

itinii

cril.

Quapropler conabiniur

menlum, qux jnm

clcciin

jtixld

liic statuere fundaquod examinari atque emendari possinl,

haDioidem

liam, consignnt anno Christi 290, imperanlibus

scripla sunt, et

qnx

deinccps de reliquis duo-

Maximiano.
indicat
fuisse,

Sociis. e

Syria advenis, scrtbenda crunt.

igitur lux affercnda est

8 Cuusam advenlus illocum potissimum

illis
,

5 Prxcipua
pnrcipue
in
ijui

Sanctis

Jacobillus

ut in Itolia marturii

pnlmam

invc-

iiitru

sex prima post Christum

Sanclis e Syria advcnis,

natum
el

sec.ttla

di-

nirenl

proplerea quod Impcratores prsedicli publicas-

vc >"' Jaeobillo "

iecit

cuntur

Syria Palxslinuque
:

in

Ilaliam

Umbriam
clas-

sent ediclum,

quo jiibebantur Cbristiani, aut sacrifi-

diversis temporibus trajecisse

classes dislribuunt scriptorcs

quos in tres potissimum

care idolis, aut e

medio per varia lormenta

tolii.

Al

Umbri.

Ad primam
qncm

edictum

illud,

non antc, sed decimo

,

tertio post

adven-

sem referuntur a
de provincia
fixit,

Jacobillo in discursv,
,

iustituit

Umbrix

atque operi suo de Sunclis prx-

idque Nicomcdix. tum eorum anno publicatum fuit primum, ubi et persecutio illa mincipium liabuil et
,

pag. 19 suncli Brictius, Crispolitus, Heroula-

prius
ccepit,
lia

in

Oriente per Sijiinm

in

et

Palasslinam grassari

iius et

Vincentius

quibus in Actis S. Bnctii tomo

et

quam

Occidente

ut martyrii

palmam

in Ila-

pag. 673 adjungunlur Joannes

vis

Benignus, qui quamPetri Apoibi

quserere non debuerinl,

qux domi
actis

qnolidie offere-

non omnes numerentur inter duodecim Socios, omJucobillo S.

baltir.

Qux
,

liuic

Clussi attribuit gesta Jacobillus, de-

B
in tres classes

nes latnen discipult fuerunt

stoli

sumpsit

xque ac nomina, ex
el

xu

Sociorum, san-

Hierosolymis, ab eoque, posl cclcbralum

iuiliati,

Conci-

clorumque Carpophori
bitratu suo notas

Abundii, mutavitque pro aret

distributis ;

lium Apostolicum, sacerdotio

rosolymis patria sua
Christianis missi

prxter Benignum,
prsecipuv zeli

tempornm

nomina pcrsonarum, quse

,

qui lanlummodo Diaconalum susceperit, atque ex Ilic-

aliam

chronologiam indicahant

quam

ipse

inducit.

cum
ibi

mttllis

aliis

fiieriiit

anno 56

in

provinctum Italix
et

Campellus de hac Classe circa hxc tempora non mcminit, utpote quam ad seeulum primum jam relulerat
,

Umbriam, prxdicalum

Evangelium

fidem Chrisli,

ratus

supposilo
;

nomine omnia

Domitiani
salva
esse.

Imperatoris

pro

quarum primn Dticc ac Superiore Briclio. Post biennium vero, id est venit seculo annu 58 eodem venit , auctore Jacobillo S. Pelrus
Christi
\,

Diocletiano

sibi

Quse vero jam

commemoravimus ex

Apostolus ac Spoleli visilavil Brictium in carcere, quo

apud ipsum videri possunl sub singulis duodecim Sociorum nominilnts de

Jacobillo,
,

detmebalur annuntiatx

fidei causa,

creavitque eitm lunc

qitorum plerisque seorsim tractat

iti

tribus
,

Sanctorum

Episcopum Metropolitanum
e ctius vero,

totius

Umbriie,

el

liberum

Umbrix

tomis, ad

dicm cuique natalem

peregrinorum
e

vel

verum

et

carcere dimisit, abiitque ipse Pcirus

Romam.

Bri-

marlgrologiis notum, vel aliunde assumplum.

eodcm adhuc anno 58,Socios quoque suos orVettonx, addila eicura

9 Tcrlia
dispersorum
tur
e

Cbissis

Syria

Romam

classisi

dinavit Episcopos, Crispolitum

profectorum ac inde per

;

et Nucciz ; Hcrculanum Pcrusia-; Joannem taniquam odjutorem suum, Spoleti; Vincen-

civitatum Fulginii

reliquam Italiam hominum eaque numerosior duabus prioribus, dici- 30 " Msse
et

Umbriam

trecentis

hominibus omnis conditionis, xtatis

et

"' c '' Mr '

tium Mevnni.c. Ita Jacobillus, eodem tomo

aliis aliis

pag.

674

sexus composita fuisse, atque iu Italiam appulisse initio seculi vi,

minus,

similia rcferens png.

magis numerosa

679,

iu

S. Ilerculano I. Pag.

Golhis

ibi

passim dominantibus. Jacobillus

Pag. 613, in SS. Vinccutio et Benigno; nec non lomo 2 a pag. 1. in S. Joaniie Marlyre ct Archicpiscopo Spoletino, ut ait.
in

478,

S. Crispohto item

I.

tomo
illos

png. 39 in vita S. Carpophori junioris scribit

convenisse,
se.d

non
e

Leodicea.
lymis, mis.

eliam
cl

solnm e civitatibus Cxsarea et Damasco, Antiochia Hieroso,

6 Bemardinus e Comitibus de Campetlo, tomo i Htstorix Spoletinx, lib. 4 pag. 104, facit Brictium non Hierosolymitanum, scd Antiochenum putatque
,

Tyro

Sidone

et

pervenisse in Italiam tem-

pore

Opinio alla Campelli

Auliochia ab Aposlolo
Eutitio

ftiisse missum in Italiam, et anno 68 Roma Spolclum, cum palre suo Anaslusio, et fralre
;

palruelibitsque suis Joannes.Theudila, lsaaco,

Hormisdx Pontificis Romani et Anastasii Romani Imperatoris sitb annum Chrisli 516, aut, inquit, prout alii scriptores referunt, anno dxxxiv, Ponti- F ficatum Romanum obtinente Joanne II Imperium Justiniano, Regnum Italiae Theodorico. Scd errat
,

et

Carpophoro, Abundio, Laurenlio, Proculo, Herculano Buraclale ; nec non tribus aliis ejusdem Aposloli
Vincenlio
et

saltem in Theodorico,
sierat vivere.
facii

qui

annls abinde oclo

jam de-

Dticem horum omnium ac nalu

:

maximum
;

discipulis, Crispolilo,

Bcnigno. Ail porro

martyrio affe;

eumdem Carpophorum

Campelltts, Anastnsium

jam tnm

Romx

exprimit, S.

Maurum
,

ejttsque

nominatim fihum Felicem Lauel

e Sociis

etseculoC,

clum

juisse,

antejuam

reliqui inde discederenl

Euti,

rentium quoque

tium vero ex itinere declinasse ad lacum

ibique solitariam vitam sancta morte clausisse

Fulsinum : Proeusubstitisse

lum Carsolx

in

antiquissima

Umbrix civitate

Herculanum juniorem, Perusix venisse, deinde Epucopum ac Martyrem. In vita aute.m Laurcntii jam dictt pag. 191 prxterea nominal sanctos Isaacum, Eleutherium, Joannem el Lazarum in P mcorv m :
et

Spoletum pcrrexisse. Hic Auclor itriclius inbxret Acns xn Sociorum, qux mox proferemus. Adjungit tamen duodecim Sociorum illorum nominibus
alia

reliquos denique

qitorum vihs seorsim scnptis confirmat etiam, qux de trecenlorum Societale modo dixit. ln Isaaco quidem
,

....

'

nominious

expressis.

tomo

quoque

tria, videlicet Crispoliti,

Vincentii

et

Be-

pag.%91. In Joanne, qui Paranensis cognominatur, tomo 1 pag. 327. In Lazaro, cui ibidem etiam
1

nigni,
est,

qux aliunde

acccpit.

Notandum tamen

sedulo

socium
In

quod quos Jacobillus

scribit

Episcopos a Brictio or-

diuatos

ftiisse anno Christi 58, eorum ordinationcm Campellus referat ad annum 84. Interim uterque quamvis diversissima stribant, itsdem niluntur anliquis

Joannem, ejus patruelem, pag. 264. Felice pag. 638. In Eleutherio deniquc, cui pariter socium jungit alium Joannem, fratrem
copttlal
et

Mauro

aut antiquissimis monumentis ecclesix Spolelinx aliisque simihbus , ut aiunl; simulque ostendunt , monu-

tomo^png. 208. , 10 Determinatum in hac Classe numerum trccentorum hominum Ferrurius qttoque nonnullibi exprimit iu
ejus
suo
in

Sunt' 9 "'

menta illa, quantumvis anttquissima ipsis videantur , non esse magni pe.ndenda , ad faciendam fxdem in rebus
antiquis
;

Sanctorum Italix Cutalogo , eorumque adventum Z'umal hatiam collocat sub imperio Justiniani, quod isanno struant,

Christi

327

suscepit.

Campellus

lib

dum

8 pag. 256,

satis

ipsi

ex iisdem monumentis tam diversa

habuit dicere,

magnam multitudinem Catholicorum

ponunt principia.

Syria

AD TOMUM PRIMUM
Syria
Felice
venisse in Italiam, el paucos

JULII.

tanlum ex

illis

no-

3 Prxcipuum inlerea
aliis

monumenlum

ut

jam

dixi,

D
AVI

minat, Isaacum,
filio,

Joannem Paranensem, Maurum cum

et alios.

ad persuadendum
junguntur, prout
el

opiniones suas

illi

habent, Acia

nescio an

Venisse autem,

ait,

xil Sociorum, in quibus

illa

omnium duodecim nomina con-

T0RF c gu
'

'

'"

^f'"

anno 318, fttqientes persccutionem, quam in Oriente Sererus Patriarclia Antiochenus, secla Acephalus, potentia

luc a nobis in litulo posila sunt,

Imperatoris Anastasii
fidei professores.

suffullus

movebat

in

Calholicx
pellant

Omncs

citati

Auclores ap-

supra num. 5 ex Campello annumeranlur el apud Mombritium in SS. Abundio, et Carpophoro, eodem modo legunlur impressa. Habemus eadem nomina i

probandum sua dicta, codic.es antiquos MSS. ecclesise Spolelinx. Sed cum lam diversa de tempore ct causa adventus eorum etiam liic scribaut, videri possunt codices ipsi nilul quidquam de
ctiam hic, ad
illis

MSS.e Legendario bibliothecx Barberinianx fol. Romx exccptis el in aliis, e codice Slrozziano Florentix transcriptis ; item in alio MS. quod noActis

165,

ster

certius hic

a/firmare

quam

supra

habemus nos

Omnia

sunt, gui

non

Antonius Bealillus Ncapoli submisil anno 1640. illa Acta et singula enumeranl in conlextu suo
nisi

inde vitam SS.

ail

Mauri

et

Felicis,

ausinl.

alque impressimus

nominasingulorum duodecim Sociorum

ordine,

diem xvi Junii ex

illustralione

hoc principio, S.
civitate
,

Maurus nomine Csesarea, discederet,

P. Henchenii, sub antequam ex Syriaa

e.tc.

quod

ec quidem eodem apud Mombritium solus Abundius

transpositus, el Baractalis,

omnium

ullimus, ibiprxillis

monet-

termissus

sit.

Intcrim tilulus, Actis

esl, videlicel in

prsefixus ubi-

que' paulo postlllustralor,quod, ubi ipse puncta notavit,

que divcrsus

MS.

Barberiniano legitur,

MS. legulur, cum Sociis trecentis; quadque Ulum numerum, aliquantum suspectum ne in limine lein
;

Passio S. Proculi, Brictii et aliorum. In Beatilliano, Passio S. Proculi martyris. Apud Mombntium vero,
Passio Sanctorum Abundii et Carpofori martyrum.

ctor offenderetur, prxtermiserit.

Nomina eorum
apud
alia.
alios

II In isthac vita, a nobis impressa, num. 2.

et

3,

Acta Barberiniana
stasii,

et

Strozziana

aliis prolixiora sunt,

el

nominatim

leguntur

in

Comitatu

Mauri

venisse,

traduntque singularia
Brictii,

quxdam

de qestis

morte

Anaet
\i

Christophorus (idem, qui Jacobillo tomo

1 pag. 39,

Proculi,
reliquis e

Abundii,

Carpophori

B Carpophorus et Socius S. Herculani JuniorisJ Joannes Abbas Paranensis, Laurentius et Isaac Abbas
;

Herculani.
Teudila,

De

Isaac,

duodecim Sociis, Joanne, Laurentio el Baractale, nihil ibi

S. Juliani. Temporis, quo advenerint, nota

reperiiur.

iltic

nulla

invenilur singulare prxter

nomcn cujusque. De Eutitio

martyrii

Cuusa adventus in.nuitur fuisse, desiderium visitatis enim Romse Apostolorum timinibus

tanlum

quod ad lacum Pulsinum solilariam vitam duxerit. Acta a Bealillo submissa, similia sunt
dicitur,

aliisque basilicis, dicuntur per diversa Italiae loca se

Barberinianis
uti et

ct Strozzianis, sed.

carent secunda parte,

segregasse
tiones
et

postquam Christi fidelium persecumartyrium desierant; populos in fide

;

ut,

Mombriiiana, quse eliam paulo contractiora sunt, cadem lamen et ipsa sunt in re; easdemque omnia et
singula Acta fictwnis notas prxferunt, ex quibus con-

Christi

perseverare
possent.
debent

curare

aliaque pia opera facere , Aliam plane causam longeque diilineris

vincuntur nullius auctorilatis esse.

versam

habuisse

sui

quam

desi-

44 Quod

ut ipsi

quoque

leclori

meo pcrspicuum

fiat,

sedapocry-

derium quserendi occasionem Martyrii, juxta

liam Campelli
;

senten-

qui clare scribit pag. 256, ipsos, ne

fidei

quid gravius propter

sux

profess

pati in Oriente, fugisse

in Italiam, ratos,

onem cogerentur cedendum

xn Sociorum simultanca. Tum P ha e.taminabo quorumdam singularia. Attamen prius sciscilari debeo ex eruditis Umbrix scriptoribus', quid
dabo primo loco Acta

landem fundamenti habeant dictorum suorum ex untiquitate,

esse gravi procellae injquissiraae persecutionis,

fidissimus heereticus annilente Anastasio
taverat.

quam

prxter sua monumenta ecclcsix Spoletinx,

ipsis

qux

Severus Antiochix Episcopus, sceleratissimusac per-

quantumvis anliqua

videantur

non

salis

antiqua

Imp. exci-

suut, nec idonea, ut fidemfaciant in rebus anliquivribus,

Habemus
,

quoqtte

Acta Latina S. Laurentii,

de quibus proprii scriptores, qui Acta

modo nominali
ab ipso

2 ecclesice Spolelinx pag. 147, Jacobillo pridem nobis donata : ex quibus et

e cod.
ipse Italicam Laurentii vilam, sic comnihileoram; qux in vita Latina ad rationem
sibi

tam unam, alleram, ac lertiam Classem Sanctorum advenarum e Syria ad

illa viderint,

diversa senliunt. Sciscitabor etiam, cur

aliunde

suam

se adducant.

Cur primam Classem

alii

plurium,

alii

pilavit, ul

temporis spectant, sane muita, retinendttm

rit.

putave-

pauciorum Sociorum statuant : secundam autem Classem ex determinuto duodecim virorum consanguineorum

Mutavil quoque

plura alia,

de

quibus postea

adeo ut Acta ejus llalica ab originalibus Latinis miri-

ficediscrepent. Dicitur in his Actis Latinis Laurentius

venisse

natim

cum cum
in

infinita

turba suorumaffinium

ac nomi-

hisce paucis,

Lazaro
Isaac
et

et

Joanne, qui conciuitale

sederunt
Eutitio,

Ferentillo

in

Spolelo,

Joanne Paranensi
tres

Brictio.

numero componanl : tertiam vero trecentorum ittriusque sexus hominum, definiant. Cur item unam Classem p seculo Christi primo, aliam lertio, postremam scxto, concipiant advenisse. Si hxc ccrtius ostendi non possint e scriptis anliquorum uloneis, quam legantur apud scriplores nuperos ; nnllain omnino certiludincm habcbiint, ncc redolebunt veritatem. Dabo autem Acta simullanea ex codice

Vnde

cnnslet

^
nefus

Prxmissse

Classes advenarum e Syria et

admittitntur

MS.

Barberiniano,
;

collata

cnm

Quibus de
Sancits hic
sit.

e Syria venisse

Palxstina, aut saltem dux,

recenlioribus

a plerisque
principia

MS.

Stroiliano

ac

Beatilliano

atque udjiciam in
notabiliter

agendum

omnes.

Umbrix
suse

Scriptoribus,

lamquam

Annolatis ex Mombrilio, siquid

alicubi habeal.

is

dtversum

qnsedam hisloriv
sit.

ecclesiaslicx, de quibus dubitare

Scio, pauculos quosdam in S. Gregorii Dia-

logis referri, qui e

Syria in Umbriam venerunt

;

et

san-

ctam
ti,

ibi

vixerunt vitam

pula Isaacum abbalem Spole-

Sciendum porro, rne non prcmiscue hic acturum de Sanclis Umhrix antiqttis omnibus, imo ne.que de omnibtts, huc usque nominatis in tribus classibtts : sed de illis prxcipue duodccim sociis, quorum
nomina
in

duos tresve prxlerea ; qui tamen non in socictate duodecim aut trecentorum, sed seorsim potius singuli venerunt. Qui igitur lantum eSyria numerum induaet

titulo tlescripsi.

Inquiram autem, un oinnes

duodccim cjusdcm classis esse potucrint ; quo tcmpore singuli venerint ; an plurcs ejusdem nominis Sancti extitcriut ;

bus tribusve classibus adducunt in Italiam et

si id credi velint

Umbriam;
et

quam antiquum cultum

;

ecclesiasticum singuli

ab

aliis

credibili auctoritate Snliqua

habuerint

et alia

ejusmodi.

commonstrare
similibus,

debebunt.

Actis certe

xn Sociorum

illud

quoi

jpsi

nemo prudens scriptores Umbri

in

credet; eoque
,

minus
,

//.

An

Sancti duodeclm Socii e Syria in

aliam
sit,

auctoritatem

Ilaliam profecli sint seculo Chrisli prinw.

ifttiis prxcipttc transmigrationcs virorum Cliristiano-

quam qux

Actis

illis

fundata

non affcranl
ipsi dissideanl

quodque de tempore adventus, inter se

tolis seculis ; et alia

atque alia,

inter se contruria sta-

tuant.

rum, quorum plurimi sanctitalis fama daruerun!, c Syria in Ilaliam ct Umbrix provinciam fuclas olini
fuissc,

TRACTATUS PRiELlMINARlS
A
acctorb
c.
j.

fuisse, asserilur a scriploribus posterioris xvi, Ughello,

carccre, ab eoque tunc ordinatus Episcopus fuisse

id
si

Fcrrario, Campello
illis

et aliis.

Jaeobillus tertiam quoque

Anctorcm Actornm omnimodx

tunc in
vellet.

stoliditalis argueret,

primam, qnse ei componitur ex Brictio, Joanne, Crispolito, Herculano, Vincentio, el Benigno, ait factam esse seculo i. Secundam, qux
adjungit
:

ac

came vcrsatum
Scribit

fuisse

Apostolum, significatum

enim

et s!rpe repctit,

TmperatoribusDio-

cteliano et

Maximiano

Proconsule Marttano varia

etiam complectitur nuni\

Brictium, Joannem,
in
titulo

et

Herculahanc refe-

tormentu

et

careeres sustinuisse Brictium Spoleti.

Le-

aliasque novem,

Comme.ntarii hujus
iii
;

vior Auctoris error fueril, sicredidit, ordinalioncm sa-

recensitos, leferl

ad finem scculi
I.

aliis

cram, a beato Apostolo, pridem defuncto,

assumpto factam, esse validam.

in corpore

rentibus ad seculum

Tertia eidem constal e trecennis

et

promiscui sexus,

ertntis

conditionis

hominibus, ac

19 Campellus porro,
scculum primum,

nt retrahat in

duodecim Socios ad
sustinens,
:

ridiatlum de

venit in Italinm seculo vi.

lionibus scripsimus
e Syria in

Plura de

liisce

commigra-

substiiuil

Actis atictorilale sua,

Martiano

jnm

supra.

Notandum tamen, quod

;

Domitianum Imperatorem pro Diocletiano,

argumentum
afferentibus,

Italiam venisse

Jacobillus, quos in prhna commigratione sex sociorum,

per socordtam librariorum aliter scripttim nunc legi

nominat, Joannem, Brictium, Herculanum

ctos velit

dislinin

utque hoc verisimile rcddat, producit ex Tacito qitem-

ab

aliis

eorumdem nominum, qui venerunt

iste

commigralione secunda, duodecim numero, ductore S.

Anastnsio.

Numerus

senarius, seorsim a duodenaet

damMarlianum, Galbx Imperatori seculo familiarem, quem sibi imaginatur illum cssc, qui sanctos Carpophorum et Abundium occtdit sanclum vero Briclium,
i ,

rio prxdicto,

quando venerinl; hic non disputo. De duodenario, nobis prxcipux sermo est, ut
dixi.

an, unda

varie tortum, carcere conclusiim

tenuit.

Quia,
ille

inquil

pag 113,

facile potuit fieri,

ut

Marlianus

obti-

nuerit aliquod imperium aut praefecturam sub

fortasse

Domiille

seculo Christi

16 Campellus, rerum patrix sux, nimium

studiosus,
tno.

tiano, quando Brictinm

cum Angelo
ita
se.

invisil Apostolus.
Itic

omnes duodecim

adscribit seculo Chrisli pri-

Dissimtttemiis tantisper,
cupil
:

omnia

habere, ut

4 pag. 104, S. Petrum Apostolum anno lxvim denuo venisse Romam, persequente Christianos Nerone, et e mtiltis discipulis suis elegisse sacerdotem unum probatae vitae et constantissimizeli, Brictium nomine; eumque eodem anno inde misisse Spoletum, ut novos ibi ChristiaOpinatur namque
lib.

qitid

consequelur ?

Non

potuisse
,

S.Petrum,

ut-

pole sub

Nerone
atque

cruci confixum

invisere caplivum sub

Domiliano Briclium,
annos
;

nisi aliquot post

martyrium sttum

ade.o fuisse

tunc seque expertem veri cor-

poris humani,

quam

fuit

tempore Diocleliani.
neque
sibi

20 Neque

snlvare sententiam stiam potest Campellus,

enim Auctor, S. Paulum Apostolum ibi antea Evangclium prxdicasse) in acerbissima perse-

nos

(sustinet

dicendo pag. 305, captivitatem illam Brictii et visita- constantibm.

tionem Petri contigisse sub Nerone, Petro adhtic vivenle.

TJnde enim id habet f Acta dicunt, conttgisse sub Diocleliano et

cutione

quam

patiebantur, confortaret

et Reli-

gionem Chnstianam, uti bonus ac fidelis operarius, promoveret. El prosequitur Campellus: FuitBrictius
patria Antiochenus,
Petri, ex

Maximiano,

Carpophori atque Abundii.

cletwno substttutt

discipulus

fortasse

Apostoli

quidem post martyrium SS. Campellus supra pro DioDomitianutn, Actis ignotum. Dissiet

habuit Antiochiae sedem suam, et missus ab eodem S. Petro fuerat in Italiam, cum
is

quo

mulavimus.

Nunc

iterum pro

libitu

suo substituit

Do-

mitiano Neroncm, cujus pariter nulla mcntio in Actis.

primum

persecutio

Neroniana grassari

coepit, in

Si subsliliitionibus istiusmodi rerum verilas invenialur

invenerit hic illam Campellus.

comitatu Anastasii patris sui, et fratris sui Eutichii, aliorumque novem Christianorum patruelium suo-

Sed

lonqe. abest

a vero

quin

ei

suas ipse stibstilutiones evertit,

dum

altigat pag.

rum, Joannis,
dii,

Teudilse, Isaaci, Carpophori,

Abun-

Laurentii,

Proculi, Herculani

et Baractalis,

qui nepotes erant Anastasii ex

quodam

fratre ejus.
discipuli

116, prxdictorum Carpophori et Abundii morlyrium anno Chrisli 93, qui Domiliani xm est, non quia aliqttid exploratum habet de temporc martyrii eorum; sed
qtiia

Item comitati sunt

istos alii tres, pariter

Domitianum, sub quo

illos

vult

passos esse,

anno

illo

S. Petri, Crispoldus. Vincentius et Benignus.

moximein
Sofule.
:

Cltristianos sseviisse constat.

Ponamustamen
Acta.
cadcntio
et

17 Haclenas Campellus, ex Aclis,

repugnat
Actis,

ut patebit,

Marlgres
ptum,
tro
;

anno 93

csesos esse, et audiamtis

ciorum xn, prseterquam quod

jungil
,

tres ultimos prioribus ad-

Asserunt, post illorum

in

aliunde atlductos, nescio quo auctore aut

cxdem, Briclium, carcere visitatum fuisse ab Angelo

hoc episeopulem

B. Pe-

Deindevero prosequitur alia,ex iisdem Actis desumpta

sic ut

et

ab

consecrationcm

accepisse;

manifeste declaret,

illa

Acta, omnium, qux

ipse

circn

damcntum

duodenarium istum numerum commcntalur, funesse. Quin ct in confirmalionem dictorum

suorum pag. 122 litl. E. allegat primo loco, illa ipsa Acla S. Briclii et Sociorum ejus quibus deinde sub:

; quando jam ab annis 2o, sibi mortem inluleral Nero. Quo igilur modo, sub Nerone visitavit in carcere Brictium et consecravit epi scopum B. Petrus ?

nempe. eodem anno 93, aut post

21 Redeamus ad conjecturam Campelli,

tiano,

de

Maran
is

jungit silvam ingentem

omncs recenlissimi sunt

aliorum scriptorum, qui fere e.t scripturarum, qusein atialalent;

Galbx familiari

loquenlis,

exploraturi,
sttb

possit obtinuisse praefecluram

aliquam

Domitinno.

Male confugitur ad Martinnum,

Galb.e Intp.

rum

ccclesiarum

archivis

scd

auctorilatis,

quam Acta
non possunt

prsemissa, aut
:

qux majoris multum ab iis

illa

Mirum
austim

sane, Hisloticttm
aliis

veri (ut debuil)

sibi

persuadere velle, quod ne

amantem, quidem ipse

lib.
l

diversa

essc

nec pulo aiiter

familiare

loqui,

persuadere potuit, verum esse. Cttat Tacitum

Hist.

quam
potitts

noslra, de adventu Petri Apostoli Spoletum, attt

de apparilione

e.jus

cum Angelo,

noclu Brictic in

carcere Spoletino facta.

Campellus frustra trahit ad secttlum Christi primum, ct. ad Petrum adlnic tn

carne viventem, sine ulla necessitate,
verisimilittidine,
nisi

Qux

auctoriiate, aut

Quid autem ille ibi ? Cnpite quidem 13 ait : Nec minor gratia Icelo, Galbae liberto, quem annulis donatum, cquestri nomine Martianum vocitabant. Cup. 37 arguitur Marliantts isle, magnx rapacitatis fttisse et exiguo tempore immensas divilias cumulasse. Actan-

qaam

ipsi

forte suggessil suus

dem

cap. 47, occiso post septem imperii menses Galba,

illius successore, in

amor

extollendi

magnificas patrise suse

antiquilates

sub Othone

qttam altissime.

in libertum,
pilali.

Martianum Ieelum, ut palam animadversum fuisse supplicio catribus

fuisse

nec jnobalui ab auertorlbux,

sapiat seculum

18 Nullum ego apicem invenio in totis Actis, qui primum. Quod entmibi ail Brictius,se
itinere

Tenuil imperium Otho

mensibus

anno
dicil

Christi 69, eonue. anno

cxsum
:

Marlianum,

Petri vestigia de orienti

secutum esse

id

recte potuit dicere, eliam tertio, quarlo,

aut posleriori

quocis seculo. Vere enim post

Petrum

de Oriente venit

quo igitur ille pacto prxfecturam alicubi aul imperittm gessertt aut gerere polueril sttb Domitiano Imperatore, annos ut minimum duodecim (tunc enim primum imperare Domiliantts
pil) post

Tacilus, a Campello citatus

Romam,

seu brevi, seu longo posl tempore. Qttod vero

visilatus in

crn-

idem Brictius dicatur ab Apostolo Petro

mortem

Iceli

Pone

eliam, supervixisse illum

usqtte

AD TOMUM PRl.MUM
usquead impcrium Domitiani; nullam ullius pr.cfccturx ab eo geslse menlionem facit Tacitus :' et ut faceret,
cttr

JULII.

ejusdem S. Proculi, quse apud S. Antoninum leguntur, duplicem adjungunl inlerpretalionem, qnam ipsius

D
Al

TOHE

C.

illam gerere debuisset Spuletit.

AntoloRoputuisset
ije-

Anlonini

mano

orbe non erat locus alins, nbt illum

vjilttr

rere? Nihil

Spoleto

celeberrimx

civilati, nilul

Episcopus Tvria) (rectius Tyreae,) qua? hbdie dicitur [nteranmis (rectitu Theramne) elc. Mallem, nos docitis.iet Antoninus, quis
vcrbis
:

essc reur,

hh

prxfectur.r cuicumque,

mhil imperio Domitiani cum

est
;

Martiano

illo

commitne

et

qui ahter scribunt,

di-

cam, abuti

otio suo atque.

imponere

lecloribus, ut liisto-

unquam, prasler ktec Acla civitatem Interamnam, quod nomen anliquse Romanorum Reipublicx notum fuit, Tyriam seu Tyream appellaveril. Cur item, Interamna
intt

rici videantur, potius

quam

ut veritatem seclentiir.
licuit
x

rprelctur rcctius, Tln-rnmne. Tres in

Ilalia

civi-

22 Quid porro
Sociorum 12
nullus, i
Martijrolooiis

Hactenus non

nabi ullum in-

tates,

Interamna,

aliis

venire Marlyrolotjum, saltem

paulo

antiquiorem (re-

Interamnium

dictas,

Interamnia comperio upud

:

Interamnum
anliqtt os

el

geograItalica,

centissimbs entm operx pretium non esl examinare aut

pbos aliosque scriptores

quarum nomina etiam

ric ul factle

notus esl

;nagni fucere in rebus

Ctirpoplwruiii,

tam

antiquis)

qtti

Brictium,

qutbus nunc vulgo appellantur aut

appellat.e fuerunt,
possint,

Abundium

aut alium e duodenario naet

non mullum

inter se

difjerunl,
,

mero,passu:n aut morluum ponat ante Diocletitintim

perinde ac Latina wcabula

Maximianum : nedum, qui referat ad seculum primum. Et Ado quidem genttinus apud Rnsweijdum, de.
tribus

nem. Quod

hic ne fial,

locvrum inducere confusiojuvent declarare simjulorum

Sanctis,

modo nominatim

expressis,

elojium

situm,et nominibm epilheton addere, per quoddistinguantur inter se. Tum posten de Carsnlis.

lexens, de duobus posterioribus Carpopboro et Abundio

ail,

26 Una Inte.ramna
inlcr

in

Umbria
et

est,

prope aSabinis,
bifido
ibi

in

persecutiorie Diocletiani
:

post varia

torme.iita

Narniam

ac Spoletum,
:

circumdata n

gladio cxsos fuisse

ntliil

de

tcmpore,

quo Brictius vixerit,

Sanclos,

fluvio,

Nardicto

unde

ad
:

Narem

una adNarem fl. in Umbria,

cognominatur,

meminit.
si

ut distinguatur ab

homonymis

ejusque incolx Plinio

lib.

23 Quod
anlc secutum
i,

verum

essel,

prxdictos

Petri

vocanlur Interamnates, cognomine Nartes,

14.
Italis

3 cap.

Apostoli, adhuc in carne. versantis, discipulos fuisse, ab

hxc urbs vulgo Terani,

:

et

vulgatius,

nunc
quo-

eoque in
tolius

Umbrium

missos,

e.l

Brictium etiam episcopnm

Terni dicttur
ahi.s titulis

estque antiqttitate, religione, multisque

.

et quidem Meidem Ado Brictium saltem non ad commune Martyrologium suum retulis-

Umbriec (utaliqui amunl credere)

;

commendabilis

Hos
si

tnter fxcunditas

tropolittinum fuisse consecratum

que regionis memoratur, qux

Plinio

lib.

18 cap. 28
ut

credimus, tanla Interamnao in

ibi

Umbria
ipsi

est,

fxnum
lc-

set, sed

insermsset

libello,

quem

inscripsit.

De

festivi-

quater anno secetur. Atque

Interamnalcs,
in

tatibus sunctorum Apostolorum, et reliquorum, qui

discipuli,

gitntiir

apud Tacilum

lib. i

Annal. cap. 79,

Italiae

Senatu

aut vicini, successoresque ipsorum Apo;

Romx,extollentcs ubertatem suxretjionis,

qusesti fuisse,
si

stolorum fuerunt
aut
in liliello

in

quo meminit die

vi

Maji,

S.

pessumituros fcecundissimos
nis

campos,

amsuper

Evod:i, qui ab Apostolis Antiochias

episcopus post
S. Igna-

Nar

(id

enim parabatur)

in rivos diductus,

Adonis

B. Pelrum ordinatus
tii

est.

Die n Februarii,
qui tertius

stagnavisset.

episcopi et martyris,

post

Petrum

Apostolum Antiochenam rexitEcclesiam, sub Trajuno

affectus martyrio.

nitur in Prxluliano

27 Altcra Interamna sive lnleramnia Ptoleimeo poPieenorum agro. Quod oppidurn,

altcia in

Die

xxm

Julii, S. Apollinaris epi-

inquil Cluvcritts paq.

736

V. 15, hodie inter Turdi-

Prxtutiit

ait
fl.

scopi, qui

Romae ordinatus ab Apostolo Petro, Rainter illos

(si

num

et

Viciolam

flumina

positum, vulgo

dicitur

Turtlinum

vennam missus est. 2i Quam recte comparent

dc disciputis

verum

est,

Apostoli dUcipultim fuisse) S. Brictius, Iwc aut simtli

elotjio

Apostolorum.

celebrandus

quol

scilicct
;

B. Petrttm ApoUolum
ibi

e Syria secutus
nattis et

Romam

ab eodem
ftiil ;

Sacerdos ordi-

Teramo. El pag. 743, Interamnia, vulgare hodie vocabulum habet Teramo et Terano, inter confluentes Turdini ac Viciolas amnium posita, unde nomen ei qusesitum. Tum querilur, Interamnam hane in libro de agrorum limilibus perperam scribi, Interamne
Pahestina Picenensis; ar.TerarcnePalnestina Piceni
projiic Patxstina allos scribere Plestina et Pelestina,

missus in

Umbriam

deiiule Spoleti

mulla

tormenta pro coufessione

ibique

fi.de ipassus et

carcere inclusus,
noctit vi-

ubeodem B. Petro, Romaacctirrente,

in

ideoque

et opinari,

lnleramnnm

illam Palestinam
illa

seu

sitatns el
tus,

Episcopus Melropolitalolius Umbrix ordinacwilate

Plestinam
cap.
set

esse.in

Umbria, diversam ab
;

Umbrije,

tandem
non

Martulina
non

quievit

in

pace.

qitx circumfluitur a

Verum

placv.it

Adoni, quia

constiterit ei
et

de

Nare quia videlicel Plinius lib. 3 14 inter plures Umbrix popnlos oppidanos, recenVeritm
?

Briclio; quod constitit de Evodio, de Ignatio,

linarc, discipulum Petri aut ab eo

Apol-

etiam Pelestinos.
el

nihilne significat addita

ccrte

orJinalum episcopum,

vor Piceni

Picenensis

Nemo

unus Picenum,

aut ad
id

prxdtcandum Evangelium fuisse missum. Neque sciverit S. Hieronymus, qui in Martyrologiis antineque Brictii,
facit, licet faciat
i

prsBsertim Prxlv.tianum, haclenus scitur in Umbria posuisse, aut

Umbriam

in illo

quionbus,- a Florentinio edilis,

ullius Soeiortim ejus

que
tri-

in gis

enumeralione oppidanorum

menlionem

ad Interamnmes

rcferl,

Nec vero Pliuitis Umbrix Pelestinos maquam adullos alios oppidaPiceno.

bus
tt

jam

nominatis, Evodio, Ignatw

atque Apollinare,

nos, conlentus solos ibi indicare

Interamnates Nartes.

de sexcentis altis minus illustribus, qui ante setntem

ejus florueriint.

Rcs hxc

claritatem accipiet

majorem e

Debet igilur Interamna, qiiam in libio de agrorum limitibus coqnominari Palaestinam diximus, in Piceno

sequentibus, ubi de singulis agcmus.

quxri ; nec
catttr
in

alia potestesse,

quam

quse a

Ptolomxo

lo-

Praegutiis seu

Prxtutiis,

qui pars Piceiu

III.

Distinclio et clucidatio aliquot tocoin

sunt,

atque ab

rum antiquorum
tio fit

Umbria, quorum men-

vcrsis, ut intcrponatur

Umbris tam longe recedunt Orientem ab eo <W! Ptolemxo Sabini.

in Actis

xn Sociorum.
loca, oppida,

sEquiculi
libro

et

Marsi.
ut

Ex

quo

et

consequitur, in eodem

perperum,

plurima

alia,

scriptum
aut

esse per

V.
r''es
civitales,

aria

memorabuntur

urbcs, in sequen-

crassam
ceni.

librtiriorum

negligentiam

ignorantiam

tibus Actis,

qux

notiora sunt hodieditm,

in
ipsis

quam

ut indi-

Interamne Palaestina Piceni, pro Praetutiana Pi-

Interamna
dictie in

cari debeant,

qu.edam tamen

Actis redduntur

Itatia,

obscnriora. In /'slnteramna, civitas anliqua

Umbri.v,

28

Tertia

demum Interamna

sita

fuit

ad flttvium
terlia Intt

obscuratur per additamentiim Tyria.

Carsuli quoque,

ejusdem provincix urbs prisca, non uno loco ponilur a

scriploribus

Lirim, a quo cognominatur Lirinas et incolx lnte- ramna ad ramnates Lirinates, sed non tam fucile dcterminabitur Lirim ft.
distinclior

Nostra S. Proculi Acta, qux dabimus, nominalo quodam Episcopatu Tyria? in ItaUa, addunt, quae hodio Interamnis vocatur. Acta
hodiernis.

cjus

situs

quam determinatus
atque
opiniones

fuit

In-

teramnx

ad Narem
in

Inleramnx Prxtutiascriptoribus.

nx

abeitntibtts

divcrsas

Qui

TRACTATUS PR.ELIMINARIS
piidem
eiidit

Qui PHnium
AlCT. RN
I

notisque

tUustravil Ja-

episcopatus Tyrisa aul

Thyremnon

potest, nisiperigno-

J.

DaUchampibs, ad libri 3 caput 14 sic annotat Sub Sora io Samnio, ubi I.iris coeunt duo capita
colus
(iitio

rantiam.-

32 Transeo ad Carsulas
lutes,

sive Carstllos,

quorum paTres itetn

Carsuli urbes,

altervm eorum, proprie Fibrenus fluvius) insula

riter repcrtunlur olim fuisse ternd scu

oppula seu civitotidem

est et

oppidum, Interamna dictum, quod

Iu eodem Liri
infra

iis

duobus
alia

non nilmodiiin

lontje,

Rama ;

aliqttiiuilo

fluminibus circumdatur. Idetn locns ntrac appellatur

oulgo, Llsola.

apicibus, alitjutindo levi discrimine scriptis

nominibus.

Ceperanum

formatur insula, cui vulgare nomen

alii

est,

L'Isoletta, ubi

Uibs una Carsuli adjacuit Anieni fluvio, Ittntiniitlem fere supra Tijlntv, quantttm Tijbur ipsum distat Rotna,
et

putant Iiiierainnan: fuisse

cuni
j-fliut

Lcander Alberli pag.

Carseoli utplurimwm scribitur, quamvts etiam Car-

268

in

preedicla insula ad eonfluentem

Fi-

sioli el

Carsulis reperiatur

niinc vitlgo Arsuli.

ttt

Co-

breni ct Liris.

Pagina

vero

260
a

versa, aliter

loquens,

lonia

fuit

Romanorum,
L.

co ducta,

Decadc

1, lib.

10

ennulcm rcponit nun procul

miniscuntur.

Casino. Alii alia com;

lesltitur Livitts,

Cornelio Scipione et Cn.

coiulita

Duo

mihi videorposse ut certa ponere

Consulibus, anno ab Urbe

Fulvio una ad Anien. Clnveritts pag. ncm /luvium, 456.

supra
Tibur,

quibus distinctior silus deinde certius investigetur.

in via Latina,

29 Primum

cst,
ct

quod lurc
scribente

Intcramna
Livio
lib.

fuil

in

via

784 scrtbil, juxta oppidum Arsuli, sua memoria reperlum (uissc in via, antiquo silice strata, lapidem
miliiarium,
:

Latinn, testante

10 pag. mihi

qui

numerum

refert

xxxvm

millium
ubsil

261, Samr.ites, Interamnam coloniara Romanam, quse via Latina est, occnpare conatos fuisse. Altcrum vcro, qiwd in via Lalina fnit Intcramna, prope
cx Livio

passnum qtto iulervallo cutn Arsuli oppidttm qttoque Roma, non tanium similitinliiie nominis
Carseolos, sed
sciendi ctipidus

rcfert

eliam
adeat

silu.

Plura

de.

Carseotis hisce

Aquinmn
Annibilis

el

gilur cx Livio
e

Casinum, ttidem colonias Romanas, et Strabone. Livius Decadc 3 lib. 6,

cvlli-

Cluceriiim,- indicnbit scriplorcs

iter

antiquos, et in labula Lalii geographica oculis subjiciel

Campania Romain versus hoc ordinc prosequitur : Per Suessulam Allisanumque et Casinatem agrum, via Latinaducit Annibal. Sub Casinum biduo stativa habita. Inde pr*ter Interamnam Aquinumque
in
;

ipsum locttm cum circutnjecta regione. 33 Deallera ejusdem fere nominis urbe,
nysius Halicarnassxtis
stadiis,
lib.
i,

scribil

Diottllera inter

euntibus via Juria,

lxxx ab Reate apud montem Cor^tum,

quod
in

fieate et

"iurciam,

Fragellanura agrum ad Lirim fluviura ven-

est Corsula,

nuper diruta.

Alits hoc

tum

ubi intercisum

pontem a Fregellanis, morandi

Carsula pcr primam vocalem

rius pag.

nomen scribitur E pntna sijlluba. Cluveinler

:

itineris causa,
(l

invenit

Strabone

30 Strabo tib. Spag. 237, ejusdem vis, Latinx civitates ttliqtml prxcipuas enumerans, contrario quam
Livius ordine, incipit cxpurte urbis
in

683, ponit urbem illam media fere via Reate etNursiam, ubi nnnc Civita di Cassia
et rctitwre

quee

eliam cognoscitur
tiquB,
et circiter

aliquid

appellationis an-

Rom.r

ac desmit

lxxx stadiorum

inlervailo a

Reate re-

Campania, hoc modo

Deinceps

(post Pictas diver-

mota

esse.

soriorum, ubi via Lavicana Latiiue conjungitur) in ipsa

via Latina sunt nobilia oppida et urbes, Ferentium
;

da, ejusque siliim in

Frusinum, quod Cosa amni

;

alluitur

Fabrateria,

quam Trerus praeterfluit Aquinum, urbs magna, juxta quam Melpis fluvius magnus decurrit. 'lv-ioauviov,

34 Tcrlia urbs Cursuli, illustrior fuit quam secunUmbria et via Flaminia inler tcrtia inter Narniam et Mevttniam accurate destgnal Slrubo, tili Narniam et mox videbimus. Tucitus Carsulae Carsularum declinat, mitiquam Mcvaittiim indicatque, x milltbus passuum supra Narniam sitas
esse

iv

avftSakf ouotv mxap.ibv

y.upivw,

Aet-

Mevaniom

verstts,

dutn

lib.

3. Ilist.

postquam

pto^ ~i xsti

T:'pou

Kxstvov,

y.ci

v.xjzr,

n6Xt ccEiQ.oyoc,
Greece.

di.cerat,

exercilum I^espasiuni, superato Apennino, in

descendisse, el Mevaniam processisse, cumdem exercitum veuis^e Carsulas,
atldil

uazxTr,
aliter

zm

AztiVo. Ila Slrabo quidem

Sed

Umbriam
cap. 60,
adltuc

interpungendum legendttmque esse censet Cluve-

ibique

rius, et recte, lioc

modo

TyTepotuvtoy,

ov

iv

<5U;uooX>5

$'M'.v -rc?x<j.'~a -/.etpevov, Aei'otos rt y.cl tTEpov. Kstoivov,

y.yi
7.

j-.r

nofac zcio/.oyo;, vaxdtri t&v liazivtov. Interam-

x millium spatio abfuisse a Fitellianis copus, Narnias (ut cap. 38 dixerat) ab Imperatore sno relictis, Visitur nunc indicalo loco, x mill. pass. a Narnia Meversus,

nium, situm ad contluentes duorum fluminum, Liris et alterius. Casinum, et baec ipsa urbs memorabilis est, uifiinaque Latinonim. Verum quid liic fluminis
notat Strabo per zo alterius
'

vitniam

oppidum, Casigliano

Ilalis

dictum,

compluribus,
ut ctim

tesle

Cluverio pag. 639, iuscriptionibus

aliisque antiquitatum

monumentis

illustre. Illud ego

sive

Ulique, opinor ego, no-

eodem CluvetHo credam, antiquos Carsulos

in via

tare illud, de quo

proxime dixerat, Melpim, quodjnxta

ac

Carsulas esse, suudent primo, intervallum x

millium

Aquinum

decurril

paulo post in Lirim

delabitur.
eril, de-

ab Narnia; tum, situs

tiqua,
quse

Flaminia

dcinde, an-

Hxc

si

probent nr talla investiganlibus,

istius

facite

diximus,

monumenta;

denique, ipsum

terminatitm

Interamnae situm invenire, ad con-

fluentes dictorum Liris alque Atelpis.

etiam voeabulum Casigliano. 35 Sed Itic vellicel mihi fortasse aurem aliquis, dicendo, viatn Fluminitim ducere
nia,

in ipsa via ['lamiltia,

31 flis
Sulla in his

perquisitis,

nulladum nobis inventa

est

In-

Roma,
;

Ocricitlo,

Narper

teramna, quae Tyria aut Tyreasit olim appellala. Nihilominus pletaque Marttjrologia

Interamna,

Spolelo,

Fulginium,

atque, inde

'

amna

cum Usuardo signant

Tyro;
in civitate
sic
:

Appentiinos motttes

Ariminum
:

uti Itabent lltneraria,

Tyria.

die ix Jnlii Marlijrium S. Analolisein civitate

quod
batur

in
:

emendutione Romani
notatqtte ud

rr.ttlalum esl

Thora

hunc locum Baronius Tyri ad

Lege:

tam Antonini, quam II ierosoltjmitanum apud Petriim Berlium pag. 8 el 45 el nunc viam onlinariam Ronta Fulginium, tllac eltamducere. Ita esl. Verumlamen in
neutro hinerurio
istic loci

in aliis martyrologiis,
:

num
ra
:

sed pro Tbyro seu Thurio vel Thyre

lacu Vulsino,

lacum VulsiTho-

dicilur, viatn illain

qua parle

tendil Interatnna, Spolelo,

Fulgiitium esse Flaminiam.

et pro

Velinus est positus. In

At
hoc

vero iilem Ilinerarium Anlonini pag.

litulo

22, pnefixo

Martyrum

Actis, Thurensis, pro Thorensis seu

Tho-

(Flaminia,
itttr)

qua
illam

ab urbe per Picenum,

rana, rr.endose legitur. Et postquam htijus correciionis sux rationem reddidil, subjungil porro : Thora a

Anconam
Narniam,
Strabo
et
illo lib.

viam
in

Roma

ducit

Ocriculos.
:

Ad

Martis,

Dionysio Halicarn.
statnr. Si igitur

lib.

i,

Tiora dicitur
stadiis

quam a
te-

5 pontt

Mevaniam, Nuceriam et Flaminia Narniam, Carsulos

Reate Latinam viam versus,

xl distare
locus est,

Mevaniam.

Thora

el

Tiora idem

non

Tacittts quoque indical Vitelhum eodem uibium Iractu ducisse exercilum sutim Mevaniam.

tamen recle

atl

lacum Velinum ponitur,

potienilus polius

et

ad fluvium Velinum sladits xi., ex Halicarnassseo, supra Reate ; quam ad lacum Velinum, in que.m dictus
fluvius sese infundit infra Reate.

cum

inde redtixisseNtirniam; eademquevia seculum fuisse suo milite Vespasianum.

36

Ex

diclis

hactenus duas liabemtis vias,

qux Nar- jaa

tur

tiii

Kttf
trla

Certe ab

illa

Thora

nia per reliqttam

Umbriam
:

ducunt Fulginium Nuccilla,

tttam

</"/'''"*

itt

ieu Tiora,

dici

lnleramna Tyria aul Tyrea, ejusque

riam, aut aliorsum

quarum

qux

recla procurrit

divorll",

Carsulos,

AD TOMUM PRIMUM
A
Carsulvs,

JULII.

Ad Mariis
suis

el

Mevaniam, expreue
:

appelladefleetil

nis

deinde Carsuli et Mevania.

vise

tur aucloribtis

Flaminia

altera,

quse

pida ejutdem

Tum aha addit opminus conspicua, Forum Flarninii,

-..
-

D
*'

ilexlrorsum, Interumnain et Spolelum riiutis Itinerariorum paginis 8 et 4b, non vocatur Flaminw. Atta-

Nuceriam, ForumSenrpronii :acpergil, 'Ev3sid

ooov paBitjovzi Sx
t;i

0/'J,/.)',i;

v.--

'Afijiwov,

Ivxipxfuid

men
rii,

pnfmittilur ibidem fragmenlum allerius

llinera

iazi,-/Mi 2jioXi'tjov etc.

Addextram autem

viae

Flamibxrtpa

quod

vise,

dextrorsum

flecienti,

prxfigit titulum

niae,Ocriculo Ariminiini tendentioccurritlnleramna,

Flaminiae; ac teitium quogue addit viam sub eoilem tendit Tuder ac qus. siwstrorsum a Nomia titulo,
Hispelltim. Verba liujns [ragmrnli sunt
:

etSpoletum, et yEsium et Camerinuin.y.77?

p.ip-r,

3'e

'kpitpia etc.

Ad alteram vero partem, Ameria.

nole.nlibus

Iter Flami;

et

nium habet Castrum novum, Ocream et Omculum Narniam, olim Nequinum ;Tuder; Hispellum. Tunc
nullti re inlerposita,

Tuder, et Hispellum et Itorum. 30 Clarissima hsec tnint, monstranlque

viam Flaminiam unn tanlum
Strabonis per

cseculire,

subjitiigilur alius
(a

ejnsdem Flnmi-

tempore
adjacente,

Umlnium ab

non llem ^j^ Ocriculu, Tibeu tateralia,

tractu duxissse

nix ductus,

Castro novo

qao supra etiam mclioa

veratj Spoletum,

Camerinum, Urbinum, Pisaurum, Ariminum. Habemus nunc ternas per Umbrium vias, quarum singulas auctores sui Flaminiam vocant. Una tendil 'rectius quam alise, septemtrionem versus, ad Mevanium urbem, el monles Apenninos ; allera fleclit
ad dexlrom,
lertia

Larulum, Namiam, Carsulos, Mcvaniam, Forum Ftaminii, Nuceriam, ucindepast alia toca, Forum Sempronii. Monstrunt quoque, vtam, quz Interamnam, Spoletum, ALsium et Camerinum percwrit
atquealteram, quse Ameriam, Tuder,

Hispellum, ac
sed ex

llorum

attingit,

non

esse

Fluminiam.

Flnmiet

ad sinislram,

et

currentes utrimque

nia deductas dextrorsum

et

sinistrorsum.

Quamobrem

per circuitum, formant fere circulum ac tundem videntur ilerurn coire inter se
cerise aut alibi sub
el

appeltari potuerint Flaminia, in [ragraento

citalo et alibi
;

Iltnerarii,

conjungi cum via recta,

Nuuna
si-

quemadmodum

el nlise vise,

qux ex anan-

de/trorsum
et sxnistrorsum

Apeniuno.
nascilur,

tiquioribus

alwrsum
e

denvuntur,

ssepe

relinent

qunrum

37
est

Qtt.rstio

iriric

an

ternse illsevise, ex
illa,

tiquarum,

quibus exettnt, nomen; prxserlim quando excurrentia

medium

Fiamima

egressse; recta,

tnquam,

dextra

et

eisdem postliminio ilerum junguntur

alia parte,

ttti

proprie via Flaminia,

nistra, quatenus seorsim cnrrunt, vere ac proprie sinl

denuo Fluminise junguntur

quibus fragmenlum
:

ambx

vix laterales, de
via incipit

Flaminia; elsiunu lantum

lulis est;

qnsenam

illa sit.

aut qudndo

antiqua

Ad primum propositx
svm quippe debcmus
nsque.

qustslionis

existimo, non esse omnes proprie

parlem respondendum Flaminiam. Persua-

pessum
nerarii

ire;

quemadmodum Flaminia,

a Flaminio con-

sule strata, potueril post atiquot secula, lunc

cum

Iti-

habere, viam
fuisse:

Flaminiam primitus
a

unico tantum duclu stratam

Roma

Arimintim
aut
co

Quod

si
;

alise
illse

inde posteu edactJ',

im

miss.e [uerint

vere acproprie Ftaminia non sunt,

quantumvts Flaminia
tur illa unica,

eliam appcllenlur a nonnutlts,

tults sinl.

[ragmeulum canscriptum fuit, pcssum ivisse, aui varns locis [racla, tam viulores quam nomen suum ad vias lalerales transmisisse. Certe jam (racla eral Flaminia multis locis, quando eum Augustus restauravit, uti paulo anle diclum esl ex Dione : ac proplerea vosstinl divortia

per abusum potius, quam quod vcre

Quse

igi-

laleralta, propter

commodiorem
et

vectatio-

quam Flaminius
Strabo,
et

consul slractl ? IlUi,

nem pnulatim magis

marise
tellio

[requenlari ccepisse
:

nomen

pri-

opinor,

quam
pag.

post

ipsvm

Itinerartum
vocant. Illa

visc

adse traxisse
tollere. e

quod tamen lmperanle

Vi-

Anlonini

22

exprcsse

Flaminiam
a
:

nomlum

vtdetur habuisse. Is

etenim Imperator,

eniin, ut rectiore tractu, ita et brcviore,

Namia

ad

Dolabellam
citum Hist.

medio cupiens, negotium commisit

Apeuuinum

ac

Nuceriam

percurrit

brevitas aittem

Flavio Sabino Urbis PrxfeclO, jussitque (nli upnd TaI.

viarum, qna' magnis

impensis
debet

parantur,

sterncndae,

celeris paribus pi\r[erri

illis,

lougiori tractu perducendse essent ad

qux per circutlum eumdem termialise

celebritate, divertere

bellam interfici
v.am tunc extra

num. Ad

Itsec

via

Flaminia,

alque

rcgiiv, quse

64 legiturj vitata Flaminiae viae Interamnam atque ibi Dolacurare. Qnod utique indtcat, InteiamFlamiuiam [utsse.
cap.

Roma

excurrebanl in longinquas
[iterunt
militise

regwnes, potissimum
causa, ul erpediluts

dttclx stratscque

duci et reduci excrcitus posscnt, quo ntcessitas postulabat. Ita

Augustus apud Dioncm

lib.

53,

videns, vias

extra Urbem, aliquamdiu neglecjtas,

difficilia itinera

40 Hts pramissis, erit siio loco ostensu facile, in Jacobillus Actis, qux dabimtts. intelligi Wetdnteramnam, qux jj|" sita- sunt ad Narem fluvittm si:a est ; el Carsulas qux nU loco non inter Narniam ac Mevaniam in via Flaminia : pate- suo, F bitque, imo ex diclisjam patet abunde, sttum quem Ja-

exhibere; Flaminiam, quoniam ea ducturus exerci-

cobillus Cursults assignat in

viia

S. Folusiani tomo

tum
uti

erat, statim curavit

instaurari. Eadcm via profeclus

insidebal

Romtt ctimexercilu
ab alia Flaminise
descendebat,

stto Vitellius,

Mcvaniam,

pag. 10, inter Cesiam et Aquam Spartam, no/i esse situm verum. Leander quippe Alberli, dtligeiis istorum

ex Tacito supra docuimus, dum Milcs Vespasiani

parte per
Vitelltanos

locorum scrutator, deScribens pag

derte ducit

95 viam,

quse

Turadi-

ac

Apenninnm in Umbriam cedere Mevania coegit,

Namiam,
:

in ejus [erc

medio ponit Tudinum

oppidum parvum

inde S.

Gemiuum, tum ad

uti

ostenditv

ex Strabone,

Narniamque progressos, ttltra Cursulos inseciitus est, utique per eamdem viatn Flaminiam. 38 Strabo, qui tempore Augusli scripsit, majorique auctoritate valet apttd me, quum llineraria citala, quse
incerti sunt temporis, ac fortasse multo posterioris, dttas

cemalti montis, Cesiam, cujus arx inprsecelso montis vertice spectabilis est. Additque, ulterius proce-

in dtvcrsa currentes vias, appellanlia

Flaminiam
viarttm

sin

dendo secuudum ejusdem montis radices, adesse uc denique. termmum oppidum Aquam Spartam Tudertinse esse pontem Naris, qui Narejitsdem vise niam trunsmittit. Colligas htnc, Aqitam Spartam pro:

gu las. Strabo, inquum,

tres vias pnvdictas,

aul potius
divortia

pius abesse a

Namia

qitam Cesiam,

alque adeo mtra

unum rectam

ac duo inde

deducta

sexlum

abinde lapidem sitam esse,

recedat Cesia,
:

cum

ultra

sex-

dextrorsum et sinistrorsttm , accurale dtslinguit, solamque mediam, seu recla nrocurrentem appellat Ftami,

tum non
Itgereest

uti e

tabults

geographicis col-

in quibtis Cesia

quidem sub vulgari noinine

niam. Textus ejushac de re

ita

incipil

liti.

Spag.
ai eVris
fisv

milti
rdiy

Cesi;
41

et

arx Cesix, sub nomine

(W

esl

rocca; di

227 no/en; Si Knvjvtwj ipwj

:

(t8$

'OufiSpix/;c)
).6you -

eiffiv

Cesi, passim expriinitur.

iai
oi'

xai

a\f:r,v

rov

'^lafj.jj.vjiav 63bv,

te 'Oxpuc^oi npbc, Tto

Tiospi etc.

Superesl nwnstrandum. non rccteaJacobiUoconsignari situm Carsularum. de quibus in Actis mox

dandis, inter

inter

Cesiam

Urbes

Umbrise intra Apenninos montes (extendil enim Slrabo Umbriam antiquorum more, etiam ultra

Aquam SpartamacCesiam. Pnmum.quia

suo
td
[acit
iifino
,

^,""

pro
tione.
loci

arbitrio

sinc
untis

tcste

aut

probaillic

Apenninum adusque Adriam mare) memorabiles sunt, in ipsa quidem via Flaminia, Ocriculum, ad Tiberim, et Larulum, et Narnia, quam perfluit Nar am-

Deinde,

quia

Geographorum
dtstare a

Carsulas novit.

Demum.quia
passuum

Taeittts expresse as-

serit,

Cursulas x

nttllta

Narnta,idque

TRACTATUS PR/ELIMINARIS
que
in via, qu.v ducit

Mevaniam
et

al vero Jacobillus eas

rent.

Cumque

vidisscnt ejus

filii

et

nepotes tantam
lapsi,

D
'"/'"' plecti-

ponit inlra sc.ititm milhnre,

in via,

qimiv.cU Tuder.
in

persecutionem Christianorum,
citur, via Cornelia

fuga

egressi

Nihilo ccrtiari
folii^iuni vita

loeo ponit

idem jaeobillus,
tle,

eademS.
in

sunt de urbe Roma, veneruntquead locum, qui dii,

tur Anastastus
; i

oppidum Lazanura,
/it,

quo pariter

quem

alii

homines Pacem

sar.-

sequeniibus mentio

dum

ait

situm esse supra ipsara

ctorum vocant:

et confortati sunt, etinvicemosculati

civitatem Carsulas;

/</<

adeo ex

menle

illius,

non

sunt se osculosaucto.

procul a Cesia aut aqua Sparta.

in ipsis Carsuiis,

Verum cum
in

erraverit

3 Euticius vero,
Vulsini
l,

relicto

germano suo
,

Bricio, in
Etitilius la-

erret

qwque

Lazino
ejus

necesse est.

partes Ticeni k perrexit iter vitam. Bricius vero

partes Valeriai in

Etjo in silum oppidi inquireve supersedebo, donecapud

antiquiores

quod ducit. in lacum ubi per multos annos heremiticam ducit

ctim Vulsi-

reperiatur appellatio

La/.ana in Umbria.

Nam

Lezanum,

Lazanuiu aut quod Leander

quod
ibi-

cum aliis fratribus suis venit in Urbem Spoletanam m. Proculum

quas Narni;e dicitur,
ubi

nium,
h
l

habet iuUr Biundiisium et Tarentum, livc non spectare,

quivis concesserit. Di/jeiaiii quoque ciedere,

vero reliquit in colonia,

m
itiiciius et
tilii

superjacet castrum Carsulanum n, in quo erat vir

dem

adstruit Jacobillus, Carsulas civitatem ep'scopalem

fuissei et multo magis,

disse,

Volusianum

ibi

Episcopun: se-

sanctissimus noraine Volusianus o, cum quo S. Proculus multis annis bonas conversationis egitvitam
:

Spolctum

n
o

donec ahunde conslilcril certius, quamexscriptis

et

admonitus

[est]

a S. Volusiano, utcuraa sacerdo-

apomjpliis.

ACTA

XII

SOCIORUM
apto compilata.

seriptore

parum

Qui p cum ab eo ordinatus in loco presbyterii fuisset, tantam in eo effudit Dominus gratiam; ut, cum sancti canonis verba corapleret, Missam in ccelo die sanctae Resurrectionis, antequam sol surgeret super terram, audivit et ipse
talis

ageret vicem.

Proculus Carsulos petunt.

sic

PARS PRIMA
Ex Cod. Barberiniano MS.
Mombritio.
collato

Domino 4 Quod cum nuntiatum

hostias linmolabat, et reficiebatur

esset

q.
llic

1
v

Eugenio

r,

sanctaa

sedis Apostolicae, quod taliler ageret, jussit cubicu-

accmatus

cum MSS.
a

apud

lariis suis, ut

lons adstrictus et acrioribus verberi-

Eugeitium Papam,

Strozziano ac Beatilliano,

atque editis

bus adsecum

summa

festinatione deduceretur. Missi

vero ferocissimi

cubicularii

venerunt

in

castrum

Gestaab Anasiasio, Eulilio, Proculo, Briclio, Abutidio, el Carpophoro.

Sanctisub Juliano

eum sicut nuntiatum fuerat [facientem.] Tum cum jurgio et typo superbiae apprehenderunt eum et noluerunt accipere sanctae Eucharistiae comrnunionem s ab eo. Cumque
Carsulanum
occulte,
et invenerunt

J. assio atque conversio S. Anastasii

et

undecim

venissent in via Ostiensi

siti

t,

ignifera et validissima

lmp.

e Sijria

fratrum, qui

cum

eo de Syriae partibus profecti suut

deccolesti coruscofatigari coeperuut,

itautmoraccttr-

ad urbem

Romam

sub tempore Juliani Pontificis a

,

tis

quorum nomina sunt Eutieius

Proculus, Herculanus,
C

Bricius,

Johannes

Teudila, Isaac, Habundius, Carpoforus, Laurentius,

et Paractalis b. Qui Julianus imperiali residuum tempus ad arma bellica post resedit c, et reversus est sicut canis ad vomisede
,

culmine miraretur propter typum superbiae, et quod nolueruntcorpus etsanguinemDomiiiiaecipere. Romam silitr. Respiciens autem beatus Pioculus ante vestigia sua,
vidit

cervam cum hinnulis

:

suis carpere iter,

tibi
,

cui

in

verbo Domini dixit

j:omam
profecti,

tum suum,

et persecutur factus est Christianorum.

S. Anastasius i/applicuit in

bani Episcopi
Euticius
Vrbar.um
ibi
,

cum duobus

alter

domo cujusdam S. Urquorum unus vero Bricius dicebatur, et cum

filiissuis,

passum quidem vestigium moveas, ut des potum sitientibus his. At illa stetit in verboviri Dei. Et apprehendens venerandus Vir scyphum, mulsit eam, et dedit potum sitientibus et refecerunt se. In nocte autem eadem Angelus Domini flagellavit Eugenium et
ut nec
:

Praecipio

ceteris, qui

cum

eo venerant.

quibus S. Urba-

perterritus misit velocissimos cursores

ut ubicum-

Papam
niunt.

inve-

nus episcopus duos, Bricium videlicet et Carpofoin presbyterii gradu ordinavit Laurentium rum
,
:

vero

et

Habundium
:

sancti

diaconatus

ordinavit

agere vicem

qui multo tempore occulte

in

multorum

que obviarent homini Dei, cum magno honore ad castrum Carsulanum reducerent quia ab Angelo Domini ciiumouitus, audisset, omnia vera esse quae F Dei famulus Proculus peregisset x.
:

x
et

corda paganorum

Christi

noraipe ad sanctum

baptisma converterunt. Tunc nuntiatum est Juliano, quod de Syriae partibus quidam vir, Anastasius nomine, venisset cum duobus filiis et nepotibus et
proximis suis, et doceret populura doctrinam hominis illius, qui in Judaea crucitixus est; ordinavitque e sibi presbyteros et diaconos, et fecit sibi fontes et

Carpoforo et Carpoahis fratribus venit ad urbem Spoletinum et devovephorus, quo cum Turgius xj et runt, se ibi finire vitam iJ
et
:

5 Bricius vero

cum Habundio

Abunditts

Leontius et Martianuserant constituti Proconsules. saevientes in persecutione Christianorum , et idolo-

rum insaniam
lus Bricius et

baptismata et multos Christianos; et subtraxit populum in doctrina Christi sui. Quo audito Julianus
rabie et spiritu iracundise repletus,
sit,

retinentes. Sanctus autem Dei famuHabundius diaconus et Carpoforus presbyter occulte veibum Domini populo praadica,

bant, utrecederen a simulacris in cultura idolorum.

cum

jurgio jus-

ut

cum summa

discussione ante vestigia

sua

aquam

Crescebat autem verbum Domini, in eis, et mittentes in pelvem baptizabant eos in nomine Patris

adduceretur.
Siituntur Ju-

etFilii et Spiritus sancti. Et multae aniiiias pagano-

liano accusati:
I

2 Tunc henderunt

jussum fuerat eis, appreS. Anastasium cum duobus filiis suis, et qui cum eis venerant; quorum unaerat germanitas, una voluntas; et adduxerunt eos ante vestigia f Juliani, qui dixit ad eos; g Quae est, miseri insania
ministri, sicut
,

rum convertebantur, et destruxerunt templa idolorumet lucos eorura. Unde divu!gatuiu estTurgio et
Leontioet Martiano, quod de Syria; partibus venissent
est a

horaines,

qui subtraxissent
illius,

populum

in

do-

ctrinahominis

qui in/udaea inlignocrucifixus

vestra

Cui S. Anastasius respondit

Insania noet in

stra Christus, est.

repletus,

Quo

audito Julianus iracundia

principibus Sacerdotum in tempore illo. Et fecerunt, inquit, sibi fontes et sacrarium in uomine
ipsius et deosnostros igni tradiderunt.

jussit fustibus nodosis mactari eos,

Quo

audito

carcere retrudi, dicens;

Fame

periclitentur usque

dum
vero

possim eorum insaniam vinrere. Post multuin temporis jussit Julianus, ut educerentur de
:

carcere

caput vero sancti Anastasii jussit ut absin

Turgius et Leontius ira repleti et furore nimio, miserunt ministros, ut ubicumque illos invenire potuissent, vinculisligatos adducerent ante eos. 6 Tunc euntes ministri venerunt in domum cujus- captuntw

cinderent

eodem

loco h, ut ceteri

metum habe-

dam

SincletaeChristianissimte feminaj etinvenerunt

in

Spoleti,

:,

AD TOMUM PRIMUM
in

JULII.

ea Habundium diaconum
et

terum,
ante

apprehendentes
et

Carpoforum presbyeos, vinctos duxerunt

et
:

cius suis

manibus modicum oratoriom

imposuit Salustianum, eo
loco.

men

loci

Turgium

Leontiurn

qui

dixerunt

animae accepisset

Vos

estis qui destruxistis

templa deorum nostrorum,

doctrina vestra

in eodem Domini post terga reversus

noquod salutem Et cum Angelus

struxit, et

D
ACCTr,BE c
-

esset, perrexit ad

car-

et igni eos tradidistis,

et replestis
:

populum? Carpoforus respondit

Dii vestri, ut homortui sunt, qui nec se, nec vos salvos facere mines possunt, nec semetipsos ab igne liberare qui sunt
;

cerem, ubi Carpoforus presbyter et Habundius diaconus erant, quos Turgius et Leontius magistri militum incluserant
;

invenit et dicentes

quos aperto carcere psallentes Pereant dii daemoniorum, et

:

et in carcc-

aeramentum et tictilia, qui habent oculos et non vident; aures hafictos bent, et non audiunt pedes liabent et non ambulant; non clamant in gutture suo. Neque enim Ego autem numquam audivi est in eis spiritus. nisi Patrem et Filiumet Spiritum sanpluresdeos, ctum; qui tres pueros de camino ignis liberavit ipse est Deus vivorum et mortuorum, qui reddet unicuique secundum opera sua. Cum autem audiislapides
et

ligna

et

lastetur cor quaerentium

Dominum. Et

Domini

Pax

vobis,

nolite timere.

dixit Angelus Egredimini et

verbum Doraini in civitate. Qui eadem hora egressi sunt de civitate in suburbana civitatis in crypta; et imposuerunt signum sanctae Crucis in
praedicate

frontibus fidelium, et fecerunt sibi clericosW et ministros.

bb
Orilur pene-

10 Tunc pervenit decretum ad Diocletianum et Maximianum Augustos a Turgio et Leontio, Ma-

cutto/

rem
tur.

mtttttn-

sent Turgius et Leontius

cundia repleti sunt, et

stris suis,

eum talia cum furore

loquentem, irajusserunt mini-

ut fustibus nodosis omnia

membra

ejus

mulitum et Martiano Proconsule dicente Orta est seditio pontificum et magistratus templorum propter Galilaeos, qui colunt signaculum
gistris
'

dirumperent, ut a-tali eloquio cessaret; et in carcere eum retrudi prseceperunt signantes annulo suo, ita ut a nullo homine nec potus nec cibus ei
,

Et dicebant ad Augustos Piissimi Imperatores, semper Au^usti succurrite vestrse pietati quia in republica vestra ommium temcrucis Christi.
: ,
;

daretur, dicentes, fame puniatur.

7 Bricius
et
Brictius periculo subdtici-

cum

audiisset,

autem presbyter absconsus erat ab eis: quod Turgius et Leontius taliter

in

fiagella

tur ab Amjclo,

est ad sublocum, qui dicitur Apianum, ubi per tres noctes et dies cum lactymis Dominum deprecabatur ut ei ostenderet qualiter

fratribus injecissent, egressus

civitatis

plorum sacerdotes contemnuntur propter sectam vanissimam Christianorum qui de Syriae partibus venerunt, eo quod diversae urbes, omnesque plebes et civitates, Christiana repletae sunt do;

urbana

ctrina

sed jubeat vestra clementia, propitiari pro

ut ad vestrum jussum

vobis pectora omnipotentias,

omnis terra incendat thura,

diis

seu

libamina offerat

agere

deberet.
dixit
;

gna

oratio

tua

Angelus Domini voce maBrici famule Domini , exaudita est veni et ostendam tibi locum salutis,
Cui

omnipotentibus,

ut vobis propitiari

non dediDioclitdicta lrn.ptr

-

gnentur.
11

Eodem tempore decretum posuerunt

ut

ubi ^alns praastatur.

tionc, et ccepit
et

Tunc

surrexit Bricius ab oraitinera vise pergere

illi

tianus et Maximianus Augusti,

ubicumque Chri-

cum Angelo per

narrare, qualiter
haec

stianae animae inventae fuissent, sine auditione puni-

^lon\mtuT

omnia

ei

contigisset

et

rentur,

tam
est

in urbibus,

quara in regionibus, quamque

fratribus suis.

Cumque

cum Angelo

loqueretur,

in civitatibus propinquis, subjugata

eorum iniquitate.

obviavitei caecusa nativitate sua, nomine Pisentius.

Factum
Julii cc

Cum autem
eos
:

audiisset eos, talia loqnentes

illius estis,

dixit ad

mensis propositum fuisset hoc edictum. Tunc in ci-

autem,

ut vigesimo tertio die

Forsitan vos discipuli

et leprosos

qui in Judaea

vitate Spoletina

quidam consul

in

eodem regione re-

caectim illuminavit, et pedibus super

vit,

mare anibulasuscitavit'?

perit.aliquos Christianorum suggessisse sibi, eo quod

in crypta, in praefata civitate Spoletina fuisseut Christiani occultati.

mundavit

et
:

mortuos

Cui famulus Dei Bricius dixit quem tu nominasti.

et, ctico

Ipsius servi sumus,

Tunc

milites nocte inveneru

it

Chri-

per

vtam
nato,

iltitmi-

8 TuncPisentiuscaecus dixit et, si ipsius servi de arte et medicina ipsius, ut aperiantur oculi mei et credam in filium Dei. S. Bricius dixit
:

estis, scitis

stianos Carpoforum presbyterum et Habundium diaconum, et qui cum eis erant; et vinctos eos iluxerunt ^"'"^ rl(J ante Turgium et Leontium et Marttanum Consules: AO undius qui dura adducti fuissent, interrogantur a Martiano
e oM>.

si

abrenuntias sathanae et omni culturse idolorum.

:

consule, dicente eis

diis

Servi, quid contemnitis offerre

hostias
paciticas.

Pisentius caecus respondit

Abrenuntio.

'S.

Bricius

omnipotentibus

Sacriticate

dixit; qui Barthimeum caecum illuminavit etTobiain per Angelum illumiuavit, etJob a vulneribus sanavit, ipse

ergo, ut clementissimi principes jusserunt; ut intretis in amicitiam Caesaris. Responderunt Carpoforus'

introducat lumen in oculos tuos

et Pisentius,

qui vivit

et regnat per orania secula seculorum.

Et respoudit

Angelus Domini
ovi ceciderunt

aperti sunt oculi ejus et

constitttitur
in loca
tis,

salu-

totadomo sua; ejus. Angelus autem Domini perduxit Dei famulum Briciura in locum Salutis, in superiorem viam in verticem collis et dixit Angelus Doraini, In omni loco dominatirnis ejus benedic anima meaDominum. Ad sanotum quoque Bricium dixit, Hic erit habitatio tua usqne in diem quo venerit Dominus judicare seculum per ignem :.. Et benedixit eum, et abla:

Amen. Eadem hora tamquam squamae et albugo ab oculis ejus; et Credidit Deo cum et bnptizavit eum et omnes de domo

presbyter et Habundius diaconus : Vos sacrificetis eis cum aliis, qui vobiscura in perditionem iturisunt: Nam nos sacrificium offerimus Deo omnipotenti et

Domino Jesu Christo, filio ejus, et Spiritui s meto, iu odorem suavitatis. 12 Tunc iratus Martianus jussit ab eis separari
Carpoforum presbyterum
et

retrudi

in

et Habundiura diaconum, carcerem. Ulos vero, qui cum eis

j),,o

,w,

capite eruncat,s "'"*'

erant, jussit ejici foras

muros

civitatis

Spoletinae,

inhumata corpora derelinqui sub die vicesimo quinto mensis Juquorum corpora nocte tulit Sincleta Deo amata, lii
et capita eorura truncari pnccepit, et
:

et condidit in

ttis

aa

est ab oculis ejus. 9 Tunc S. Bricius prosternens se in oratione, quia cognovitquod Angelus Dominiesset, etbenedixit Dominum, etconfortatusest, et ccepitpraedicareverbum Domini omnibus regionibus sub montana aa Martulanae, et crediderunt Domino Jesu Christo. et bapti-

prsedio suo in coemiterio Pontiano, longe ab urbe Spoletina in latere montis in spenon lunca et in eadem eripta conclusit. Martianus quo-

Jovis, et ibi

que jussit tribunal parari in foro ante templum omnes nobiles civitatis et oninium potestatum adesse, et jussit tormenta parari, quaj

corpora

humana

dissiparent.

Tunc

jussit quEestio-

'/

item ideo

zavit eos in
et crevit

nomine Patris

et Filii et Spiritus sancti:

s <'litstianum
"Ppeltat.

multitudo Christianorum in eo Ioco, ubi Angelus Domini benedixit eum. Sanctus autera BriJulii T.

adducerentur catenati Carpoforus presbyet Habundius diaconus. Et omnes veniebant et ter audiebant in foro Sanctos psallentes et dicentes
nariis, ut

Via

10

TRACTATUS PFLELIMINARIS
recta facta est et iter Sauctoruru prsetor
:

A Via Justorum
\i

et

mox

in

Oricntem profeclus,

numquam

rediit

OMM

C. I.

stituntur Judici

paratum est. El ceciderunt in faciem suam dicentes Deus, mitte Angelum tuum sanctum, qui eri:

in Italiam.

d Quse
tur

IiUic

sequuntur, aliquanto concinnius lcgunsic

:

piat nos de ore draconis et de

istis

tyrannis per

apud Mombriiium

Anastasius e Syrias parti-

Christum Doniinum nostrum. Tnnc ante tribunal judicis statuerunt eos et Martianus dixit ad eos Domini nostri Imperatores prseceptum dederunt,
:

bus...

profectus, post longam maris terrseque faticcclica (ut nulli

gationem,
clementia,

dubium est) protegente urbem tandem Romanam aggrediens,

ut omnes libamina et victimas offerant diis immortalibus

:

domum
cum

et ecce, estis ante

prospicite et videte, qualis

templum Jovis magni, illius magnitudo sit.

:

13 Tunc responderunt Sancti, dicentes

tt in

Sacrifi-

cant eis qui animarum suarum desperatores sunt.

equuleo

Urbani ingressus est ;quos bcatissimus Urbanus, juxta gentium Magistri vocem, dicentis; Hilarem datorem diligit Dominus, jucunde hospitio susceptos, corporis animasque alimento replevit, secumque aliquanto temsanctissimi episcopi
sttis

Nam

nos, qui in Christo speramus,

numquam

sacri-

torti,

ficamus dasraoniis.
jussit, ut

Fadem hora

iratus Martianus

pore ut morarentur, hortatus est. Interea Brictium et Carpophorum ad presbyten dignitatem, Abun-

cum

lapidibus ora

levarentur in eculeo. Illi bant nisi, Sancte Christe, adjuva nos servos tuos. Respiciens autem Tlabundius diaconus, dixit ei

eorum tunderentur et autem nihil aliud clama:

dium vero
mavit.

et

Laurentium ad diaconi ordinem

subli-

Ex

cilatis verbis

eliam inlelligilur clarius, per

Socii

quemdam

S.

Urbanum episcopum, ad quem

Rorrunum Pontificem
:

divsrterunt, denotari

el claris-

Exi iniser

quia vides, quod ad nos pervenit noster

sime, ex Cod. StroM. ubi legilur Urbanus episcopus, qui tunc regebat Ecclesiam

Dominus Jesus Christus et non permittit, ut prsevaleas adversus nos. Tunc iratus Martianus jussit

Romanam.

Obiit Urba-

nus 1'upa, martyrio coronatus an. 231.

e Ita etiam BealiUus.

eum

fustibus mactari, dicens

Injuriam judicum
depositi sunt de
;

Scd quomotlo ordinavit pres-

ncli temerario ore garrire.

Tunc

byteros et diaconos Anustasius, qui nescilur ipse ullum

eculeo et jussit eos retrudi in carcerem

et jussit

B
prope Fulginium securi
feriunlur

Leontio magistro militum, ut duceret eos juxta civitatem Fulgineam, et ibi eos capite truncari. Tunc
suscepit eos Leontius et praecepit militibus suis ut

Ordinem sacrum habuisse? Et Jacobillus tom. 1, pag. 36 in vita S. Joannis, Ponli/ici.s Spoletini el Martyris
ait,

77

omnibus Sociis

Ponliftce

Romano
id

in

clericos,

diuconos, aul presbyleros adscitis, solum Anastasium in

statu laiculi perstilisse.
billus, seque nescio.

prasirent cum eis ad Fulgineam civitatem; et ibi dieWDecemb. foris muros civicatis, non longe ab urbe, decapitati

Unde tamen

hausent Jaco-

dd

sunt sub die quarto

Iduum Decembrium

dd et re-

linquentes corpora abierunt.

esse
tio

Supponit compilator Aclorum, coram JuUuno Imp. cum tamen

hsec

Romse

gesla

constct, illum iniibi

14 Cumque reverteretur Leontius magister mili"tum, ut gesta iudicaret Martiano Consuli, quomodo Sancti sunt gladio perempti in medio itinere dum
;

imperii sui in Orientem profectum,

semper ver-

sutttm, illutoque Persis bello post menses circiter 20,

ibidem in itnpietatc sua mortuttm esse.

venisset, ohviavit ei ursus ferocissimus ante

equum
:

ejus

quem mox ut

vidit, prae

timore ejus non po-

g Alloculio Juliani et responsio Anastasii, qux esedem sunt in Beatill. et fere exdem in Slroiz. sic amplificatse

tuit divertere

ee
ibique sepe-

liuntur ab Eustachia.

neque ad dextram neque ad sinistram nunc uncis, nunc brachiis, laceravit et ee [in fugam versus equus ejus] cecidit cum eo, et oppressit eum sub se, et mortuus est. Erat autem in civitate Fulginea Eustachia mationa christianissima, et dixit ei Angelus Domini nocte in somniis Surge, et vade ad suburbana cised in

lcguntur apud Mombritinm.

Qui

estis,

ait

eum

irruit ursus, et
;

Imperutor; aut unde venistis, aut quare deos nostros

contemnitis; quibus nos omnesque in regione, nostras Majestati subjecta, thura imponentes, flectunt

qui dicitur Thanaritanus sub monte Rotundo, in subsidio rounitae viae, et collige corpora Sancforum, et conde arorcatibus et dignae sepulturae trade, honorateque pone in sarcophago novo. Eadem hora surrexit a somno et perrexit ad locum, quem ei Angelus Domini demonstraverat, invenitque corpora Sanctorum inhumata;
collegit ea et posuit in spelunca sua, ubi alii Sancti
I(

vitatis miliario uno, in loco

cervicem? Cui S. Anastasius, divino fultus praesidio, ita respondit Si genus inquiris, in Syria nos ortos atque iride buc advenisse, noveris Imperator. Diis autem tuis neque thura imponemus, neque eis cervicem fiectimus ; quia Deum Patrem omnipotentem, factorem cceli et terrae, visibilium omnium et invi:

sibilium et Jesum Christum filium Dei unigenitum, ex Patre natum ante omnia secula sed et Spiritum sanctum Deum credimus, non in unius singularitate
;
:

personae, sed in unius trinitate substantiaa confite-

mur

ab ea sunt conditi

\f.

facta adoramus, in quibus sunt oculi sine visu, aures sine auditu, nares sine odoratu, manus sine tactu, et pedes absque gressu.
:

non

idola nianu

ANNOTATA.
a Sic etiam
consonat
legiiur in

In
quod ubique

his

multa sunl

duodeviginti annis post

Symbolo Constanlinopolilano quod morlem Juliani in Synodo ap,

MS.

Beatilli,

probalum
ibi

est.

cum

nostro Barberiniano, ut alterum ex al-

h Mombrilius, ad Aquas Salinas deductum

cupnl
ei

ait, ut
:

tero descriptum videri possit, ant

utrumque idem exem-

ampularetur. Salinas
abesl

scribit

pro Salvias

plar secutum fuisse.

el

Codices alii habent Imperatoris,

qui locus

Romu

ad

tria quatuorve

passuum

millia,

qui

quidem Apostatae. Quamobrem frustra sit Jacobillus, liic confttgit ad nescio quem Julianum, qui sub Diocleliuno prxfuent Romanse urbi. Imperavit Apostala non tolo biennio, mortaus an. 363.

nobili monaslerio et ecclesia,

nominibus Vincentii utque

celebris, superestque hoillius,

Anustusii insignila,

jam olim

diedum. Anastasii, inquam, non mus, qui nusquam Romx notus

dc quo hic agialterius, qui

est; sed

nomina scribuntur, Eutitius, Brictius, Abundantius, Carpophbrus, Baractalis. VItimum horum deesl MombrUio. Videntw autem huc usque dicta, per modum tituli sumenda esse. c Hsec totidem verbis, sane obscuris, leguntur in

Aliis aliqua ex his

Persa communiter appellatur a patriu sua, quique in Syria quidem monuchum egerat, sed ulibi in Oriente murtyrium eomplevil, unno, ut Bollandus notul 628. Cuput ejus deinde amputalum fuit, et Romam missum
(non
ibi

MS.
brilio.

abscissum) in prxdicta ecclesia ad

Aquas Sal-

Bealilliano

desunt autem in Strozz.

el

Mom-

vias depositum fuit.

i Via Cornelia ducebat in Tusciam, separata ab Aquis Salviis interfluente Tiberi. In ea potesl crypla

Quid si ita legas? Qui Julianus residuum tempus post arma bellica faut potius, post arma Gallica)
imperiali

sede resedit. Eatenus

enim

militibus

in

fuisse arenaria, in

quam

se receperinl Christiani

lem-

Galliis prxfuerat, ab iisque proctamatns fuit

Impera-

pore persecutionum; atque inde

Pax Sanctorum

appellata

AD TOMUM PRIMUM
A.

JULII.
S. Proculi,

H
quam postea Aabimus ez Petro D Compendium esse, quod S. Anlo- adctom Parl. 3. tit. 24 cap, 13 3 sed hk
;

lata

fuerit

quamvis nomen

illud

non legerim

alibi.

vila

MS.
:

k Cod.
esl

Strozz. in partes Ticini. Beatill. in partes

Calo

cujus videtur

c.

Piceni. Forte legcndum, in partes Tuscise. Ibi enim

lacus Vulsinus. Mombrilius simplkiter
liabet
:

ninus exhibet
abstinuit.

Per-

rexit ad locum, qui Bulsinis appellatur, ibique per

multos annos heremiticam vitam duxit. Bulsinium. Sirozz. Vulsinium. 1 Beatill.

Lacus Vulsinus seu Vulsinius (nunc, Lago di Bolsena) sub monte Faliscorum, circiter quinquaginta mill. pass.

nomine proprio Ponlificis ; credo, quia animadvertcbal, congruere tempora nullo modo posse. Creatus enim Eugenius fuit Papa diu post, seculo videlicet septimo. Porro prxceplum, qtwd hic suis dedisse Pontifex dicilur,

prorsus indignum

est Pontifice, ul ministri

Roma

distat.

Locus

est,

peridoneus

quidem, ubi vita

presbylcrum indicta causa acrioribus verberibus exeiperent. Simili prxcepto Ponlifxcio, sed mitiore, legitur
Equilius abbas sanclissimus
euocalus fuisse
:

solitaria vivatur, potestque ibi Euticius per multos

an-

e provincia

Valerix

Romam

nos cursum

suum consummasse, quamvis

ibi

nulla us-

sed Ponlifice meliora divinilus edoclo,

piam de ipso memoria reperiatur in sacris fastis. Interim huic Euticio, e Syria cum Anastasio advena et
solitario

mox

per alium ejus nuntium jussus fuit manere in loco

scribit iib.
1

suo; uli S. Gregorius

Dial. cap.

i.An
de-

ad lacum Vulsinum, applicatur

aiunt,

in antiquissi-

inde compilator noster similia applicaverit Proculo?

s

mis,

ut

Passionariis ecclesix Spoletinx, vita

Hxc
S.

et

prxmissa

clarius,

ac decentiori
:

modo

qudedam,

quse propria est S.

e Dialogis

Eutychii abbatis apud

scripsit

Antoninus his verbis

Fuit autem sugge-

Nursiam, sumpta
pluribus infra.

S. Gregorii. Qua de re

stum summo Pontifici, quod Proculus episcopus Interamnus (jam enim dixerat Anloninus, iltum successisse in episcopatu,

m Roma Spoletum, quod tempore Longobardorum, Ducatus Spoletini caput erat, itur via Flaminia bidui ilinere, estque nunc saltem, non in Valerise, sed Umbriee provincia.

Valentino mortuo) nocte

Missas

celebraret, ac repente

postCommuDionem sumptam,

cibum accipiebat. Eapropter mittuntur nuntii ad

Proculura,

De

tribus antiquissimis civitatibus,

dudum

excisis,

ment
diem.
vit

qui Pontificerc de veritate ejus inforquos ad civitatem Interamnis applicantes,

quse similibus fere nominibus, Carsuli, Carseoli, Carsula seu Carsulae appellantur ; deque

gratioserecepit, et

secum tenuit usque ad crastinum

duxit
solitus erat, celebra-

singularum

situ,

Noctem autem sequentem Proculus

et

disquisivimus in Commentario prxvio.

gnari,
gitur

qux
ex

jacet inter

Narniam
ibique

et

Hic illam desiMcvaniam, intetliProculus,

insomnem,
:

media nocte, ut

et

Communione

peracta, cibum

sumpsit (prouti

adjunclis;

relictus fuerit

pter infirmitatem

slomachi, qua laborabat,

postea

Sociis Spolelum progressis.

Volusianum hunc
suse lom.

refert Jacobillus inter Sanctos

ipag. 10, pro die 2 Januarii. Eodem die Ferrarius quoque ipsum habet in Catalogo generali.

Vnxbrix

ad idem socios, qui essent cum eo iter facturi qui renuerunt, horrentes factum ejus, quod tali hora sumeret cibum. Non igilur invitavil ad sacram Ettcltansliam, uli habent Acta, sed
explicatur) invitans
:

Uterque ex anliquis, ut aiunt, monumentis Interamnensibus et ex vita S. Proculi primi,

civitatis episcopi.

adcibum vulgarem secum sumendum. Nolandum etiam,

quod in Actis noslris Papa cubicutarios suos miserit tn

Inlerumnensis

Jacobillus facit
ait,

Folusianum Proculi
Contraria

castrum Carsulanum,
presbyterum
:

ibique

invenerint
dicit,

Proculum
miseiit

discipulum

ab eoque,

initiatum fuisse Sacerdotem,

Antoninus

vero

quod

et successisse ei in

episcopatu Interamnensi.

hic

innuunl Acta, videlicet Proculum potius discipttlum

Interamnam, ibique invenertt Proculum episcopttm. Qttid Itic tenendum? Certe duobus locis simul non fuerit
Proculus.
t

fuisse Folusiani; quia ille advena,

ctitate

hunc invenit, sanillo

conspicuum, eique adhssit (utitur

termino

Mombritius) tamquam discipulus magistro, a quo sanctioris vitx prxcepla atque exempla acciperet. Admo-

ab urbe

Imo Hortensi, uti recte apttd Mombritium legitur, qux priscis Hortanum, nunc Horta et vulgo
ad ostium

Itahce Orta,
fluentis, sita;

Nar

fluvii ;

in

Tiberim inab Hor-

netur quoque, quod discipuli

cerdos fieret.

esl,

a Volusiano, nt sa-

qua

Romam

iri Carsttlis rectius piterat,

Imo

in

apographo nostro Strozziano exet

quam Inleramna. Via

tensi distat, ducilque tu

Ostiensis tota

Roma

presse dicitur Folusianus Carsnlis episcopus, ab eoque

meridiem, mare versus.

Proculus presbyter consecralus fuisse

vel

cum

illo

multis
esl,

annis sanctam duxisse vitam. Alteruter igitur, id

horum Actorum compilator, vel Jacobillus cum suis monumentis Interamncnsibus oberrat a vero. Imo qui
Jacobillo hic vocatur

fulmen minaretur, intelActa Mombritu : Ut ligi posset. oculis habere suspicarentur. mortis exitium coram

u Si

scribas,

ut mortis

Clarius

loqimntttr

Strozz.

MS. Ut
Valeria
;

vix crederent, se posse evadere.

Equilio abcujus Acla,

Volusianus,

est

S. Anlonino

et

Jam

notavi, his simtlia contigisse S.

is

Pelro de Natalibus
el

in Actis Proculi,

Valentinus. Quod

bali in

qui post

aliquot secula

tenendum videtur, ut nullo hic Volusiano opus sit. p Qui hinc sequitur texlus, apud Mombritium sic
:

scribere tentavit

vitam

S. Proculi, quod

huic attribuerit.

Qttod

quom sxpissime factum

est,

esse, experientia .didici-

Tantam post presbyterii dignitatem, in Proculo Dominus gratiam infuderat, ut in die Dominicae resurrectionis ante solis ortum, Missam in ccelo celebrari audiret; cum ipse Deo Hostiam, qua reficeretur, immolaret. Et clarius in Apographo Strozz. Proculus tantam a Domino acceperat gralegilur

mus. Sed notandum

MS.

Slrozzianum habet,

Proculum, Carsulos reductum, ibi servientem Domino noctes ac dies, quievisse in pace. Ubi igiiur episcopalus ejus? ubi marlyrium? Quod in Actis singularibits, de

quibus postea, dicitur post multas

ejus

tiam, ut in die resurrectionis Dominicae ante solis ortum, in ccelo solennia Missarum audiret. Unde et ipse hanc habebat consuetudinem, ut eadem hora Missam faceret. Quod ut comperit Eugenius

ambages, contigisse Bononix in ASmilia. y Quse tum Turgius. Legendum potius, Ubi tum Turgius. Turgius apud Mombrttium vocatur Curtius. Et novum sane est, tres in una urbe et eodem lempore
constitutos Proconsules fuisse.
z

Papa

etc.

Falsum

hoc esse valtcinium Angeli, patebit ex se-

q Prxmissa verba videntur indkare, quod S. Proculus, uti per visionem in ccelo

quentibus.

Missam

celebrari ante

aa Scribendumvidelket civitutis
;

fuerit,

Submontanis Martulan,
dicetttr

ortum

solis

super terram, viderat, id

sibi

quoque

tali

cui deinde

Brktius
civitate

fttisse

tempore licitum pularit; adeoque et ipso sic noctu Do-

datus episcopus. In Aclis lamen Mombriliams

niltil
:

hic

mino hostias immolabat;

rali propter

et

reficiebatur cibo corpo-

aut

alibi

de Martula

iv/

Martulana

hoe

stomacbi debilitatem; ut indkant, apud S.

habent

loco in illis

tantum

legitur,

quod Brictius capit prxdi-

Anloninum Acla Proculi.

r

care verbttm
ceteri codices, uti
et

Eugenium quoque

rantibus

Domini omnibus circumquaque commoInterea tamen Marlulam nominant quoque

Usuardus

12

TRACTATUS PR^ELIMINARIS
et

A
'

Usuardus
bit

Ado

die ix Jnlii, atque hscc di

111
:

eodem

scri-

et

Maximianum
:

exeunte

seculo

Christi
est

tertio

atque

Campellus pog.

Locus Martula, ubi Brictius

ineunle. qnarto

insinuatum quoque

supra, non diu

vitam suam finivit, tam obscurus fuit, ut si ipse aliquot annorum commoratione (propterquod etiam
episcopus Martulanus audit

posl publicatutn ab eis de persequendis promiscue Christianis

edictum (quod anno

303 factum

esse

jam

docuij

apud nonnullos)
;

cele-

comprehensos enectosque fuisse

britatem
extitisse]

ei

non

attulisset aliquam
in

nescireturplane

dhtm

unquam

dem quam
ut

existimo,

alia

qua3 legitur in

mundo, quoniam, ut egCquiejus memoria non suppetit, Actis, eaque tam est obscura,
fuerit
;

quenti.

Carpophorum et Ahunadhuc currenle, atit seiqittir aut anno ccciu Nunc ad alteram Actorum partem, qv.se. prseter-

missa clausula Motnbritiuna, in codice nostro Barberiniatto, uli et in Strozziatw procedit. conlinuala serie,
prout sequitur.

nunc certo
prope
a

non sciatur ubi

aliis,

collocan-

tibus situin ejus

aliis

in confiniis agri Tudertinii,

Spoleto

ad radiccm

montis,

qui

PARS ALTERA
Ex Cod. Barberiniano MS.
Strozziano.
collato

hodiedum vocatur Martanus in illo ipso loco, ubi nunc visitur exiguum castellum, quod nomine
praedicti Pontiticis appellatur S. Brictii et

cum

conser-

vare creditur etiamnum sacras ejus exuvias. Ita CnmpelluscitUns tn margine Ferrarium el Braccesium,
ittter se

Alia Briclii gesla

[ct

lormcnta: Martyrium

de situ opinutos pugnantia

;

quorum neutri
tit

ipse

Herculani.

videlur ausus subscribere

tametsi,

Spolelinus, seque.

aut mclius territorium suse urbis

novisse potuerit,

el loca

per

illud sparsa

Xost

haac venerunt Magistri a ad

:

Martianum,

et

n
Brictius in

quam

illi.

bb Quales autem
lorum
esset

sibi fccere Clcricos,

cum neuler
ita

il-

dixerunt ei civitate absconditus in civitate Martulana, qui docet omnia Martulana

illis

Est de Christianis

alius seductor

Episcopus ?
liabct, tertio

submontana doctrinam Christi

die Julii

sui.

QuoauditoMarministris suis,

capitur

cc Motnbritius

decrelum

tianus furore nimio repletus, jussit

fuisse

An

prxtermisso per oscitantiam librarii numero

ut vinctum catenis et poenis magnis

eum adducein

vigesimo ? Scilnr, ex Laclantio de Mortibus persecutorum, gravissimam in Cliristianos persecutionem ortum habuisse Nicomedise, agentibus consulatum senibus

rent ante vestigia sua. Exierunt militeset venerunt

in

sextum miliarium a

civitate Spoletina

terri-

torio Salustiano

in superiori via in

vertice collis,

ambobus, Diocletiano et Maximiano, octavum, et septimum, quibns notalur annus Christi 303, ante diem vn Kal. Martias, seu die xxill Februarii; et postridie, id est xxiv ejusdem mensis, in eadem urbe Nicomedia, propositum est dictum contra religionis
Chrislianse cullores universos. Aliis deinde atque aliis

ubi S. Bricius in oratorio suo laudes

Tunc apprebenderunt eum

fuerat, et
:

et fecerunt sicut

Deo reddehat. jussum

per imperium loas idem edictum publicatum quo preecise tetnpore, fere ignoratur.
quid lucis huic rei afferrenl prsemissa Acla,
credi posset, die
111

fuil

sed
ali-

Quamobrem
si luto

vinctum catenis adduxerunt ante vestigia ejus qui dixit ad S. Bricium Tu es de fatuis illis doctoribus populorum 1 Cui S. Bricius respondit Fatui sunt omnes, qui credunt in idolis, manu hominum factis. Martianus dixit Ubi sunt collegas tui, qui talia verba locuti sunt ? S. Bricius respon: : :

et sistitur

Martiano,

eis

ant

xxm

Julii, ejusmodi publicalio-

nem

contigisse Spoleti, aut eliam

Romx.

dd Hic desinnnt Acta,

quse cdimus.

quse a Beatillo submissa ha-

modo sunt in requieaeterna cum Domino cum quo regnabunt in aeternum, ubi non est finis bonorura et tu vadis in damnationem poenae aeternae cum patre tuo diaboloin supdit
illi
:

Uli

meo Jesu

Christo,

bemus, in omnibus simillima huc usque Barberinianis,

ee

plicium ignis, ubi non est finis malorura.

16
intelliiji

Cum

haec audiisset Martianus,

furore

nimio

Oux
a

torqttetur
et carceri

hic uncis inclusa dislinguuntur, mutuati su-

repletus, jussit os ejus lapidibus dirumpi et in eculeo suspendi, et virgis fortiter

mus
illi

Mombrilio. Noster enim

sic clarius legit
:

nequibal.

Co-

omnis caro ejus diset fecerunt sicut

traditur,

dex StTtm.

In media via occurrit

sipari, ut a tali eloquio cessaret,

eis
:

(LeontioJ ursus ferocissimus,

quem cum equus

la?-

illius vidisset, et

neque ad dextram, neque ad

jussum fuerat sanguis vero ejus decurrebat tamquam aqua de fonte purissimo. Praaco autem
clamabat Haec sunt gaudia de Christo vestro. Tunc Martianus jussit eum de eculeo deponi, et in carce:

vam

declinare potuisset, loco interclusus

angusto,

sessorem suum ad terramdejiciens, eumquepedibus

^ comminuens,
i'f

calcibus duris infeliciter occidit.

rem

recipi.

Alia autem die adduci

in

eum

fecit ante

usque perlingunl Acla Mombritiana, terminanturque communi hac clausula. Ubi usque in prae-

Huc

tribunal, ut nimia tormenta

eum

imponeret. In

sentem diem restituitur

caecis visus, surdis auditus

eadem nocte eadem urbe,

factus

et concussit a

mutis^eloquium, claudis gressus; captiquea diabolo, pristinae restituuntur sanitati. Passi sunt ltaque sancti Martyres Carpophorus. et Abundius x die

ubi Martianus erat et

motus magnus in fundamento palatium, oppressit centum viginti aniest

terrae

mas paganorum cum

mensis Decembris sub Maximiano et Diocletiano Imperatoribus, praestante Dominonostro JesuChristo, qui

cum

patre et Spiritu sancto vivit et regnat

in secula seculorum.

Nolandum, quod hsec clausula Mombritiana signanter atlribuat marlyrium Carjiophori alque Abundii temporibus Maximiani et Diocletiani, quos Acta etiam aliquoties nominant, ubi de duobus prsedictis Marhjribus et de Briclio loquuntur ; non
item, ubi loquuntur de aliis

ipso Martiano, et nonl comparuerunt corpora paganorum, neque confractiones palatii b usque in hodiernum diem. Eadem vero h hora invenit Angelum Domini et beatum Petrura ubi visilatus Apostolum in ingressu carceris stantem et dicentera ab Angelo et sibi Paxtibi, etvictoria ministretur. Prosternens S. Petro Ap.
:

se B.

Bricius ad pedes ejus, osculatus est plantas

:

ipsius, et dixit

Ecce Dominus raeus, cujus vestigia de Oriente itinere sura secutus d. Tunc erexit

eum

eofum

Sociis,

in

quibus

seorsim (nam initio omnes simul venisse

dicuntur sub

Juliano Imp.
exprimilur

Pontificem, quorum setas nola est) vel nulla exprimitur nota temporis, vel
alia,

et adivisse

Urbanum
sit

d B. Petrus Apostolus in pedes suos et dixit Esto fortis in doctrina Domini, et doce populum, consecratur ab hoc qui crediturus est Domino consecravitque eum in Eptscopus, ordine pontificatus e, ut per singulas civitates e
:

epi-

scopos ordinaret.

quam

Maximiani. Puta
mitur
selas

in Proculo sujira,

imperium Diocletiani et num. 4, exnri-

ejusper Eugenium
vero,

Papam Romanum ;
imperasse

17 Tuhc apprehendit eum Angelus Domini, et ab illo auleiu reduxit in locum suum, ubi antea perduxerat ; et rediicitur in
dixit
tui
; :

et

Datus sura

infra in Herculano,

num. 18, per Tolilam, Gothorum

est,

quia per

Regem, Jam

notum

custos usque in diem exitus locum sttum te multi credituri sunt Domino et
tibi
;

Diocletianum

amodo ad quadraginta

et

quinque annos egredieris

/

AD TOMUM PRIMUM
f

JULII.

13

et ego veniam et recipiam te in tade corpore asterna : et ablatus est ab oculis ejus. bernacula
;

paruit. VideVunt
rais et

namque viam stratam

palliis,

gem-

I)

margaritis ^plendidis, ccelesti tramite, curn

"

'

,M

'

'

g
xdificat ora torium in

Sanctus autem Bricius, repletus Spiritu sanc'o, descendit cum populo Christianorum in loco, qui dioitur Marianum g, et asdificavit ibi or..toriuin in no-

psallentium Angelorum choro, ejus

penetrare.

animam coelum

cje r [

umor

Ad

cujus

tumulum

asgri

veniunt et sal- calum acocu- '""'^

... , .. '
.

vantur, daemoniaci liberantur, et elephantiosi

mine sanctae Dei

genitricis

et

virginis

Marias et

rantur

requievit

pace nono

die 9 Juli

die mensis Julu

Moriana

consecravit in eo fontes.baptizavitque multitudinem populi, et docuit, ut custodirent dies festos Domini

ubi prasstantur beneficia in

hodiernum diem.

Jubileum pascha Domino celebrarent subrnontana et. planitie civitatis. Episcopos ordinavit Metropoh civitati Spoletinae Joannem Episcopum consecravit. qui ipse Joannes omnia templa idolorum
[et]
:

ANNOTATA.
a

Legendum

potitts,
itla,

Ministri

quam
tali

Magistri.
scriplori credan-

b Majora snnl
tur vcra esse

quam

ut

extermiiiiivit et in

suburbana

civitatis Spoletinae in

atque absunt a cod. Strozz.

sotttliis,

episcopos

conslituit
variis locis.

subsidio

ii

>ntis

ecclesiam B. Petri

Apostoli mirae

Uliquejum corpore

per visionem

ei

appa-

magnitudinis
centiuin

aedificavit, et Libaniae h civitati

Vin-

ruil Petrus, irque ac apparuit

Angeltu per vtsionem.

Vestigia
,

h
*

Episcopum ordinavit. et Victome i urbi Scipiodotum Episcopum constituit, sicut eum B. Petrus Apostolus docuit, Perusinae vero civitati nepotem suum Herculanum Episcopum ordinavit, qui

d Innuil nempe,

se &<\ue venisse e.r Oriente, ac inde

veneral S. Petrus. Ntltil enim aliud

Petri
perso-

apud compilatorem Aclnrum siyntfkanl

qnam

nam

ipsius Petri,

quem

serius ocius secutus fuerit

Sic

dum
,

episcopatus meruit tenere triumphum,

invenit.

Mar-

num. 2

jussit Julianus

Imp.

ul

Sancli ante vestigta

tyrii palmam 18 Eodem

TC
l

sua adducerentur, ibidemque, Minislri adduxerunl cos

ante vestigia Juliani.
e

nerculanus, perusia capta

a Totila,

tempore perfidus Totila Rex annis eamdem obsedit civitatem, et fame septem captivavit eara, et quid de Herculano Episcopo esset fac turus cogitabat. Tunc jussit ei corrigiam, a cak vero
p. te us( Ue j

Numquam

probaverit

Ecclesia
a

Romana
quanlivis

lalem
meriti

consecrationem,

quse facta fueril

capile truncatur,

aQ ca i caneum decoriari, caputejus super muros civitatis abscidi, corpusque ejus, ne tumulo
foras
projici.

Sancto, deposito corpore in ccelum recepto, pro valida, nec a tali Sancto consecratus Episcopus, vttlide consecrabit Episcopos- alios.

Sed neque audiendi

aris suis
et

sunt, qui ex

traderetur,

Sed

occulte

Christiani

hoc loco,

lamquam pro
e.sse,

focis

conlendunt

eum

sepelierunt.

Qui cum postannum integrum,

inferendum
advenisse

Aposlolum, adhuc
aut aliunde. ad
ibique

carne positum

ejustumulum Christiani aperirent, cujusdam orbatae mulieris filius mortuus fuerat, contigit, ut eum
tumulo ponerent qui dum de corpore Epiquod esset factum conspicerent, viderunt corpus Episcopi acsi nulla macula ferri abscissionis in
in ejus
:

Roma

visilandum Brictittm
consecrasse Episco-

in carcere Spoletino,

eum

pum.

scopi
tjuod corpori

omniainActis adjuncta clamanl, in fnlsnm esse, num post marlyrium Carpophori et Abundii sub Diocleliano et Maximiano aiunt, Briclinm in carce-

Nam

dentio

invenitur.

unitum ejus corpore fuisset, et evulsae corrigiae nullum vestigium videretur, qui humatum puerum reliquerunt.

rem

Spoleli conjeclum fuisse.

Nec verbum

habent quod

seculum Christi
gebatur in

prmmm

sapiat.

Die vero

altera ejus

parentes lugentes, ad

f Egredieris, supposui,

pro egressus eris

uti leesl post

Puer

in

tumu-

lo ejus

reviviscit,

sepulcrum venerunt, sicut mos est hominis lugere mortuos suos, qui aspicientes in tumulum ejus, sanum et incoiumem extra sepulcrum puerum invenerunt, nec putrescere merabra corpusculi pueri, juxta membra potuerunt Episcopi, pro raortuo,

MS. Anni

porro 45, quot inde, id

martyrium SS. Carpophori atque Abundii,

pellus
ctius

qttod

Cam-

ad annum

Christi

93

referl,

snpervixent Bri-

ex promissione Angeli, lerminabuntur in anno Christi 138. Jamvero idem Campellus pag. 104 cupit

quem extra tumulum vivum

projecit, ipsius imita-

Brictium citm

sociis suis facere

is

discipulttm

et sectato-

tus est virtutem, cujus patibulum in Calvariae loco, super feretrum impositum mortuum suscitavit, requievit in
Brictim
ite-

rem S. Petri; ex quo

bat

cathedram suam

adhuc lene,

Antiochuvin patria illorum. Qito

posilo

suppono

Domino septimo Idus Novembris.

DUS
s ibi

ego, natu

minimum sanctx
setatis,

tllius Societalis ctrciier

50

19 Sanctus vero Bricius

sa ^

rum

visitatur

ab Angelo suo

man

modico oratorio suo, tumulum ad sepeliendum aadifieain

,

annos habuisse
ehite,

quando

adhsesit

Perro AnlioChrisli
profectus

atque adeo vivere cceperit sub

ejusilem Cltrisii
,

annum

23

ut tantaque in e0 erat gratia Spiritus Sancti daamonia expelleret de obsessis corporibus et leprosos sanaret. Dum autera quadam die sanctaResurrectionis,
in

qiiandoquidem Petrus Antiocltia

snb

Romam

sit
:

annum

45

;';rfa

Baronii calculum

ex quibus porro conftcitnr

yninimus
fuerit intcr suos;

Brictium ab anno Christi

explevisse,
si
:

oratorio suo,
ille

Domino redderet laudes

ei

25 adusque 138, annos 113 vivendo

natu
qnta

venit ad

eum
:

Angelus, qui

custos datus erat,

quod credt

oa

potesl

et dixit ei

Veni Athleta
;

Christi, requiesce a labore

Domino multa certaquam tibi mina bajulare meruisti autem Bricius, cum vidisset Dominus misit. Sanctus qui Benedictus Dominus Angelura Doraini, dixit
certaminis et martyrii, qui pro
accipe coronara,
: ,

tlecti ipseet Carpopltortis, ut habent Acta, soli fuerunt Pontiftce Romano ad Sacerdolii dignitaet elevati a quod malurior eorum sstas, qua ceteros prmcede-

tem

me non separavit a congregatione justorum et in meostendit misericordiam suam. Dum ha?c loquere,

rum sundum

tgitur annos prxdiclis 113 banl, meruissc potest. Tot addas licebit, qttol eum natu mimmo socioBrictii vilx hxc sesuorunt seniorem ftusse concesseris. Atque vota

tur

cum Angelo Domini,

,

ecce quasi turaultus exer-

citus
et

ab Aposto-

Angelorum deorsum in pavimento oratorii descenderunt. Tunc B. Petrus cum aliis Apostolis,
caqjeruntpsallereverbahujus antiphonae; Beati, qui
'

CampcUi, Brictium Pclro, Antiochix reaedi cuptentis ; ct ju.rla sidenti, adltmsisse discipulum ; supervixisse cum Carpophoro atque tenorem Aclornm,

Jbundio annos 45, asserenliam, videntur

recte a

nobis

lis,

persecutionem patiuntur propter justitiam, quoniam ipsorum est regnum ccelorum. Et subjungebant inveniet tiphunasca""' Q ui perdiderit animam suam propter me , ncns, moritur, eam in aaternum ; sanctus vero Britius de ipsa antiAperite mihi portasjustitiae, ingressus in eas, confitebor Domino: etsic inter canentia verba hujus antiphonse sancta illa anima a

proposito non debeamus conclusa esse, ut dimoveri a Campelli lextum.pag. 111 scriproptcr alitim cjusdem sine gloBrictium annis ac meritis plenum
bentis,
.

sub initium Imrioso vitam terminasse die ix Julii, Christi lxxxv. Et, ad hoc perii Domitiani et annum
tcmptts 7norlis
tcras

phonaimposuitdicens

et

probamlum, citat indicatam per litH, aucloritatem multam, et primo loco Acta
ejtts

carne soluta est quaa multis videntibus fratribus , qui nd ejus obitum venerant, in specie columbaeap:

Sociorum ejus, plene et prolixe relata antiquissimis ecclesiie Spolein MSS. monumentis ejus. Sed isthxc qualiacumquc tina? et Sanctorum monuminla
S. Brictii et

14
\

TRACTATUS PR/ELIMINARIS
hiscc Actis
et

monumenta ab
vixquidem,
lus

Mombritianh
Brictio

vi.r,

aulne

pressa fuerit, tam utraque

pars

simul sumpta
capiti

quam

differe

putanda sunt. In his autem Angepromittit

,

simjulx seorsim consideratx,

esse

vitleri

possunt n.onslrum

Domini

liquido

post
vitse

marty,

Horatiani

pictoris,

qui liumano

ccrvicem

rittm

Carpophori atque Abundii,

:

amws

jam duimiis
ttitim
tits

et

fuit

ideni post

45 uti illorum martyrium

et

junxerit equinam et varias indii.teril plumas,

Undique

collatis

membris, ut turpiter atrum

missus in carcercm, ibique visitatus

consecrarcfe-

Episcoptts a S. Petro, nt Acta claris

:

verbis

Desinat in pisnem, raulier forniosa superne. Tali namqne tabulx persimiha sunt Acta illa inquibus
velut segri somnia,

runt

nihilominus in

citaio

textu

Campellus obitum
Abundii
uti

Brictii collocat anno Christi 85, annos octo anlc marty-

rium prxdictorttm Martyritm Carpopbori

ct

lam vanae Finguntur species , ut nec pes, nec caput uni Reddantur forraae;
quod cognosci manifeste potesl
ex

quodpag.

116,

ipse

refert

ad annum 93,
ponit

supra

id

jam Annotatis

in

etfam diximus.

Acta, e quibus sola temporum ralione considcrata, lni-

g Lotttm illum proxime Spoletum

cari

Campcllus
ait,

jusmodi componitur monstrum historicum.

pag. 106, atque ad hsec%oslra usque tempora,

vo-

Nameadem

Acta

tot

habent capita

quol

habent

Marianum

sed tacel, ibi saltem

in

oratorium tunc

xdificatum fuisse
Genitricis Dei,
ntrcl seculo

nomine
nativitale

S. Mariae Virginis et

verittis forlasse et merilo,

utid conve-

primo

Christi
illi

quo floruisse

Brictium

otlslruit.

Ncque magis

seculo competuat,

temporum diversas. In itlis num. 1, partes suas tribuunt Sanclis suis xtaagit Urbanus Papa, qui advenas e Syria duodecim lem trlum, Romx excepit, mortuus anno 231. Nuni. 2, cosdem quatuor Romx crticiavit, atque Anastasium occidit Jiilianits Imperator Apostata, defitnctus anno 363. Num. 4
c.pochas
,

qux sequuntur, Spoletum, Metropolis

magnitudinis B. Petro Apostolo

ecclesia

rairaa

Proculus
obiit

Romam

evocutks fuit ab Eiigcnin

Pupa

qui

aadificata. uti

Templa

anno 636.

Num.

13, Carpopltorus atqtte Abundius

el

idolorum ab
Acla.

Episcopo exterminata,
Campellus

loquuntur

martyrittm subslinuerunt sub Diocletiano

qtti

Maximiano,
18, Hercu-

imperium abdicarunt anno 305.

Num.

h Imo Mevania:,
cttus habent.
i

uli

et Jacobillus

re-

Vettoniae

habcnl iidem

ct

recle,

nominantque

ejus

primum Episcopum, non Scipiodotum, dChriinquit scriplor

Gothorum Atque adeo habcntur iisdcm in Aclis gesla varia corumdem duodecim Sociorum distincte indicata ab anno 231 ad annum 656, el qttod
lanus

demum

marlyrixatus est sub Totila

occiso.

Rcge, anno 552

spolitum.

consequitur,

aliqui

illorum
si

debuerinl

vixisse.

annos
vene-

k Eodem

Actorum,

tempore

qus

132,

alit

321, imo,

seculo

primo Socii

Romam

Brictius Perusina? civitati

nepotem
pertidus

num Episcopum ordinavit, tem annis eamdem obsedit

feste consequitur,

suum HerculaRex Totila sep-

funt, aliqui debcnt vixisse annos plusqttam quingentos.

Hxc
qui

sane historici monstri capita

deformiora sunt

civitatem.

Ex

quo mani-

qtiam cujusvis monstri

inter

Horaliani. lmo unus Briclitts^

sub

Brictium S. Herculani patruum aut

et

majores natu Sociorum fuerit,

Urbano

avunculum, quern Campellus

I

Jacobillus seculoCltristi

prxdicto

Romam ventt ;
;

lortus fuit sub Juliano

cum

re-

floruisse

contendunt
iv
,

el

Jacobillus

denuo
seculo

refert

ad

seculum

cliam

adscribendum

vi

ac

Et quidem ubique adjungitur ei Herculanus. Quis aulem crcdat tiia aut saltem duo in Umbria fuisse Bricliorttm et Herculanorum pariu, quornm singula fuerint palrueles inter se vetemfioribus

Totilx Regis.

cum Carpophoro et Abttndio sub Diocleliano el Maximiano ; deinde Hercttluiium sacravit Episcopum Perusinum seculo vi eoque sub anmim 547 per martyrium sublato, quievit tandem ipse in pace, seculorum trium ac dimidii senex. Ejusdem fere xtatis fucrit Hercttlanus, qttando sub Totila marliquis Sociis

atque iterum

nerintque simul e Syria

ten.poribus,
et

in

Umbriam,

tam diversis

tyrio

occubuit
si

cui Proculus
est,

inletjro

adhuc seculo su-

omnes
;

quidem

Briclios creatos fuisse

pervixerit,
in Actis
fuit.

verum

quod ab Etigcnio

Papa

ut

Episcopos Spolelinos
rusinos;

Herculanos vero, Episcopos Pe-

illos omnes in pace quievisse, hos omnes pro Christo pcr marlyrium sanguinem fudisse. Fingi talia facilitts queunt, quum fieri.
1

num. 4 dicitur, Carsulis Hoec autem.

Romam

additci jussus

Spectatum admissi, ristim teneatis amici. 3 Et hxc quidem palmaria sunt compilatoris seu
imperili, seu male pii, somnia, ne dicam deliramenta
:

Septem annis obsessam

in

a Totila Perusiam,
lib.

legi-

tunetiam

3 cap. 13, ex quo bxc el seqttenlia de S. Herculano mutualus est comptlator, cum aliqua tamen variatione et majori
,

Dialogis S. Gregorii

quibusetiam turpiorem appingunl faciem nonnulti

nostra

qui

memoria floruerunt, adscripscrtintque aliquorum, e numiro duodenario Sociorum, martyrium Do,

oralwnis confusione. Puta quod Gregorius

ait.

quadra-

mitiano Imperatori,
clesiam
legi

exeunte seculo Christi primo, ec;

gesimo posl cxdem die inventum in tttmulo fttisse corpas Herculani cum capite unitum id noster hic scribit factum esse post annum integrum qtd etiam addit,
; :

Dei

persecttto

arbitrali sciltcet,
librarii.
,

Diocletianum

in

Actis

per errorem

pro Domitiano.
ac.

Verum an

etiam in

Maximiano
el

qui xque

Dioet

puerum mortnum

in ejus sepulcro mirabililer revixisse

clelianus ibi nominalur , erraveril librarius?

brilius quoque, et

An Mom,

de quolacel GregoriUB.

Usuardus
e

Beda

vttlgatus

alii

Eodem

die

etiam

adscribitur natalis

Brictii
-

Murtyrologi erraverinl, scribenles, Carpophorttm atque

Martijrologiis

antiquis.

Abundium, qui ambo

Sociorum numero sunt

sttb

Diocletiano passos fuisse?

An

suppositio Domitiani pro

,

aut etiam sex seculorum.

EXAMEN
PR/EMISSORUM ACTORUM SIMULTANEORUM
DE
XJl SOCIIS.

Diocletiano, saivet reliqua chronologix

in Actis

occurrunt

et

Certe suppositio isla,

est,

monstra qux non potius addiderit novum ? monstrorum omnium maximttm

,

D
lis

fivtsimns

Aca

prxmissa

e codice

Emin. Cardina-

Actamomtro
,,,,,, ,v,,,o Si -

complectttur

; qttarum prima eadem Acta, quatenus apud Mombritium etiamtmpressalegunturusqtteadmartyriumetsepulturam SS. Carpoplwn atque Abundii allera, qux ;

Barbenm

descripta, in partes duas

incredibilia et cum Actis pualiunde nullo argumento probata , nec unquam probanda. Tum quia Sociorum aliquol vitam, pttta Herculani, Brictii et Proculi, quam Acta monslrose exlendnnl, et cum seculis qttalttor commcntiun-

tum quia supponit

el

gnantia,

tur

extendit

eadem supposititw persecula

lmpcratore,
et

sex.videlicet

a Domiliano

quod

prxcessil

temms
vixit

usque

ad

Eugenium Papam,
id
esl

quocitm

adltuc

Proculus,

prxcipue compleclitur gesta S. Herculani et ultima Brictii, nescio an uspiam, pn-out in MSS. legitur, im-

seculo Christt prtmo usque ad se-

ptimum.
4 Deliiemus alia. Compilator Actorum innuit num.
1.

AD TOMUM PRIMUM
r/ui

JULII.

19
,i

Episcopi

non sunt, orctinanl Pre-

Anastasium et Svcios Rom,r ordinasse Presbyteros Diaconos cum nec Anastasius- nec ulltts Sociorum tunc fuerit Episcopus. Dttos enim lanlummodo Presby1,

Oriente sub Rege 'Cosroe anno 628; transtalu deinde

ut
,

et

sbyteros

teros ac totidem

DiactmOS ex eortim numero consecra-

verat patilo ante

Urbanus Papa

nullum vero Episco-

pum.
Julianus

Ibiilem snpponil, Jiiliunum Apostatam. jubentem

Socios nnte vesligia sua adduci, adductosque alloquen-

Beda scribit toto corpore ut alii, cajiite tantum, cum sucrosanrta imagine ejus, in Occidentem, et deposittts ad Aquus Salvias lettio ab urbe Roma milliari in ecctesia, qnx abinde appellala fttil S. AnaHam, antea S. Marix ad Aqna Salvias nuneupata. Sedtsomen Anastosti illic celebre, visitm fuerit scriptori optum cum
,

Ana1'ersa

ltoma
ayit.

ct in

tem,

fttisse

tunc Romsc,

quam tamen

toto

Imperii sui

Oriente simttt

tegitmen, sub quo sutts Anaslasius latcret, nultl hace-

tempore, a tnorte Comtantii, cujus reverentia ac eatenus odium

metu
dissi-

nus, quodscium Marlyrologo aul idoneoscriplori notus.

confuttu

suum

itt

Religionem Christianam
ittitio

8 Quod genliles Spoletini, prxdicante Briclioadfi-

mulaverat, non vidit, nisi forle

Gallia per Italiam in Orienlem,

dtm

trunsibal e
el

dem

cvnversi, ut

mtm. 5 memorattir, idolorum templa

sccttlo

ibi

sempir versulus,

Tres Procontoco simut

et lucos

eorum destruxerint

primo, ani

post bienttium non integritm ibidcm e vulnc e acceplo in

belln

quarti spvienteBiorlctiano, timi

stitiicrediliilt

Q
Proconf

Persico infeliciter mortuus.

vero alibi legit, qttod eodem

sule.s,

num.

dicitttr, tres

pnfeett.

Num.1

deest

quidem hisce Actis orulio Anaslasii,

qua coram Juliano profiletur ftdem suam ; sed legitur in Mombritio.; cx quo a nobis relata est inter Annotata
tilt.

Ul non dicam, qttod duo tllorum deinde etiam fiant MagNtri

civttati

etdem

eodem tempore prsfuisse

militum
talem.

et ttntts ex.

his jubeatur executioni

et

g. lbicrei.it Anastasius in

Deum Patrem om-

latom in Carpophorum

mandnre Abundium tentenliam caj i-

nipotentern, factorem cceli et terrse, visibilium

nium

omJesum Christum filium Dei unigenitum, ex Patrenatum ante omniasecula:

et

invisibilium, et in

9 Interea duxil Angelus nttm. 8, S. Briclium in locum Salutis in superiorem viam, in verticem rrl- VaHcintum usque in diern, quo venerit Dommus juilicare seculum per igi Pro qtto aptul Mombrilium legilur. Hic erit habitatio tua.hic commoraberis tutus a persecntorum insidiis.
lis

depromptis verbis, ul patet,

Sgmbolo Conslantinopoliel

;dixitque ei: Hicerit habitatiotua

[ng*ii

/alsum.

tano, quod a Concilio rjenerali secundo cvndilum

pro-

batum

est

anno 881, annos duodeviginti post mortem

alloquitur Anastasius.

Juliani,

quem

lmo

usus eorum-

dem

Stjmboli verbormn argvmento esse polest, quod Acla illa aut saltem Mombritiana posl anntim Cbristi

Utramqtte hanc falsam esse promissionem Angeli, cla-

mant Acla

ipsa.

Prtma
,

fteri vere potuit

qtti

Elix

et

Enoelt

1014, tanlummodo compilata

tor illa

sinl.

Vidctur cnim scrip-

Prophetts, non B>ictw

spectuntibtts evolovit
te
iti

in

pace quievit acpluiibus

verba

didicisse frequenti recitalione vel aitdiin sacriftcio

coilum specic cotumbse, prxsnt-

tione

Symboii prxdicti
est,

Missx

atqtte inde

Angelo eodem, secundum aliam promissionem , quam

dederal num. 17, prioricontrariam. Sed nequei: tus

ut

ejns

eadem ex prxsenli memoria in calumum At verum usum recitandi Stjmbolum Conslantinopolitanum in Missa non assumpsit ecclesia
fluxeritit.

pronum

ei

fuit Brictius in suo loco

SaluttsA persecutorum insi

diis.

Numero
eo

namque, lo iteruminde extrahitur

lorserat. atqite
eliatn
iie-

Romana
naclto S.
tioni

ante

annum 1014
interfuit.

,nli leslatur
divilis,

Berno, e mo-

Martiani ejusdem, qui antea eum

Gullt,

Abbas Aitgix

qui tpsi inslilu-

rum ab

torttts

nunc

fuit,

postridie

morte

coram

comilutus Imperatorem Henri-

pleclendus, nisi Angeltts

cum sanctum Romam, imperiali cotvna ibi redimendum a Benedicto Papa VIII: qui tunc rogatu Imperatoris assttmpsit Stjmbolttm prxdiclum. Verba Bemvnis merentuc Iticapponi
e libto

eum denno ednxisset e cari -. 10 Initio numeri 10 tres Proconsules (htc tamen dtw eorum nunc vocantur Magistri militum, non tlem apttd Mombritium) indicantttr per epistolam aca
Christianos apnd Diocletianum et

Alia absona.

2 de rebus quibusdam ad Mts-

Maximianum Au-

sam
in

perlinenlibus.
inquit,

gnstos

sed Mombrtlio dtcuntur ipsimet venisse od

et Augttsti referuntttr tertio (h c le-

Symbolo

6 Romani,

usque ad haec tempora divae

eosdem Augustos.
gitttr

Constantinop.

memorise Heurici Imperatoris, nullo modo cecinerunt Stjmbolttm in Missa. Sed ab eodem, qtti probe
sciebat

vigesimo

tertio) die Julii decrevisse, ut nbiAugustt duo

per Gcrmaniam illud recilari

atqtte

et

recttabatur

cumque invenirentur Christiani, sine auditione punirentur. Verum quoloco ac tempore convenerunt Proconsules

shnul

'.

pridem per Gallias

quit, interrogati

Hispanias
ita

ab eodem. in-

utrumque Angustum, simul commorantemf

perpettto unius in Oricnte, alter in Occidente

nruntur.

me eoram responsum reddere videlicet quod Romana ecclesia non fuisset aliquando ulla haereseos faece infecta sed secundum
Romani, cur
agerent,
assistente, audivi eos hujusmodi
;
;

cum

fere

vixerinl. Fuerttnl

quidem Diocletianus

et

Galerius

Ma-

S. Petri

doctrinam, in soliditate Catholka

fidei

per-

ximianus s.rpe v.na.et una ftterttnt Nicomedi.e, quando primum decreta fttits rmssima pcrseciilwin Chrislwnos, ul sine auditione, sive indicta cattsa, punirentur: sed
iste

maneret inconcussa. Et ideo magis'his necessarium

esse illud

Maximionits

tunc noiidum erat Augustus.

Nee
-

Symbolum

saepius cantando frequentare,

credi potest P.roconsitlesrelicto Spolelo et provincio. sttx

qui aliquando ulla hseresi potnerunt maculari. At Dominus Imperator non anteadesiit, quam omnium consensu id Domino Benedicto Apostolico persuasit, ut ad publicam Missam istud decantaret. Ilittc igitur compilator, qui verosimiliter in
tata

curx conrmissa, tam longo

itinere profeclos fuisse

mediam.
11 Neqtte verodecreta fuitilla persecutio diemaut xxxm Jtttii, sed xxiu Februarii, idque, ut di.n. Ni-

Umbria

scrijisit, ci-

comedix, sttmpto
dtei publicata fuit

ibi initio

ab eversione ecclcsiarum

et

Symboli verba Anaslasiitm loqui

fecit: scilicet oc-

combustione sacrorum tibrorum, poslridie auiem

illitts

lodecim annvs ante, ut dtximtts,

quam

conderetur Sijmet

eadem

persectUio, affixo ibidem edi-

botum
sa.

et probarelur in Synodo CPolitona: amplius sexcentos ante quam cantaretur Romx

annos

MtsIdem Anastasius mox etiam confiletur, Patrem et Filium et Spiritum sanctttm, Deumunumesse, non in
in

cto Imperatorum. St innuerent Acta vemsse Prcconsu- qwindo vtdenles Romam ad Diecletianum et Maximianum Augus- tur simul non
tos, itlqite

anno ccciuexeunte ,salvari

quippi
ibi tttnc

dicta

quodtmmodn
et

fuisse.

possent.
lia

Fuerttnt
sni

simut

vicenna

unius singularitate personee, sed

substantias.

in

unius trinitate
e

imperii

celebrarunt.

Edictum quoqtr persefutt

Quam formulam
didicerit

seculo iv, ul opinor,igno-

culionis, qttod

eodem anno primum Nicomcdia-

pu-

tum

similiter

desumpseritque compilator

blicatum dte xxiv

ter nicnses fuisse

Februarii, potest post quin;uc cirascriptori Actortim tuto cre-

Prxfatione Missx de sanclissima Trinitate.

7 Nttlla
Anastasius
cxtra Acta
nulli notus,

publicatum Rom.r aut Spoleti die ut.aut

est

ad

Aquas Salvias, aul unquam

fuit

xxni Julii

id

quod vcllem
tamen,

me.moria
jus, et
visitur

talis

Anastasii, qualem

2 dicunt, ibicapite plexum esse. S. Vmcentii nomine, illic lemplnm hodiedum

Acta eodem nttmero S. Anastasius, subcumarlyrio affectus in

etiam admissis, profeetio ad accusandos Cliristuinos, Proconsuliitn SpoletoRomam

di posse. Interea
istis

prj-postera fuisset,

cum

in illos fiersecutionis

cdiclttm

peramphm, Persa

fuit,

jam ante publicatum

esset.

12

(G

TRACTATUS PR/ELIMINARIS
que conabor, qna possum,
tle

UdOII
(ii

C.

12 Num. 16 prodigium narratur, ut in Annotatis jam tli.ri, nou facile credendum prudcnti vira; videlicet
quod coUapsum terrm moiu palatium Martiani Proconsulis Spoleti, iia perierit oppresseritque

in sequeltlibtts
si vires

commonstrare
et

T)

sinqulis seorsim.

Qitod
id

mibi

monumenta

Collapsi pala-

tiejititiiil,

quo tninus

prxstem, appellabo incolas

et

Um-

rmn.t

non

ineent.r

ipsum Mariiaeo-

brise,

civitatumque

imprimis Spoleti

Perusix mihi
suismelius ver'

num

ct

centum

viginti paffanos,

ul

neqtte corpora

opem
sali.

ut ferant ipsi, in rebtts domesticis

rum neque ruinse paluiii comparuerint. Ibidem iicitur quoque B. Petrus Apostolus cum Angelo noctu adslitisse Brictio in ingressu carceris, et

Al nolim magnam vim ponaiU

in scriptoribus pos-

tremorttm seculorum, quatentts illitradunt pro verisqux

consecrasse

eum

in

ex

pr.rmissis

ordine Pontificatus.
erat.

qui eatenus tantum

Presbyter

Consuevi qttippe cttm Baronio ad

litl.

xn Sociorum Actis tanlnm haiiserunt. annvm 1125 pcg. 146

Videlicet Petrus,

dudum

corpore solutus, conseecclesia

s Pelrus

iliu

travti

eum Episcopnm; exemplo ab

numquttm
Atl-

ajstimare

B, nonnumero historicorum veritatem historiae postea inquised quanta fide polleat pri*us auctor rendum.
:

posl morlcm censecrat Bpiseopos

probato, nec facile probando.El lamen id fecenl Petrus,

cujuslibet assertionis.

Nam

reliquos

primum

sequi

Ecclesix post Christum caput; sifas

de, quod

est credere,

auetorem
usu
in

et ejus

vestigiis inhoerere, frequentiori

num. 17 idem Brictitts xdificavit oratorinm innomine sanctas Dei Genitricis et Virginis Mariae. Qttod Joannem Episcopum consecravit Metropoli civitati Spoletinx.quodquc Joannes iste ibidem omnia templa idolorum

more positum reperiraus. 1C Reddet me hsrc sententia et attctorilas EminenCardinalis ttilum ab

tissimi, riiujiosissimi, doctissimique

,

exterminavit,

et

ecclesiam B. Petri

invidia oblrectatorum prsetensurorum fortnsse, scriptores prajudicto Vmbrortim. sttos , in rebus patrixsux enorrondis, fide dignos csse,

iccleslt

mc-

tropolitanse,
et Sanctis
.idifical.t

Apostoli miras magnitudinis wdificavit. Quse conve-

prxserlim cum
esse,

plures
nisi

idem asseverant. Fide

ditjnos

nue

non possunt ullo modo prioribus

aliquot

Chri-

non negamus;

quando primtts Auclor, qnem

est: quia tutic, qttam-

stianx Reipublicir seculis; neilnm possunt ad seculum

Christi

omnes sequuntur, fidedignus non

vis

ante lempus

suum.

prnnum

fqitotl

aliqui

voluntj referri.
in

Prxter,

consentiant omnes,

tton fuciunt

fidcm hislori.e mujo,

mitlo

frequentia colloquia,
habita
inier

qux

Actis inseruntur

rem, qiiam primus

narrant,

tamquam
ji

Imperalores Prxsitlesque

et

qui Acta prxmissa

a/tttnde

Siuiilos nostros. Iiem visitationes

Angtiorttm

atl

Bn-

Undeel Auctores illi omnes ahquid inde depromjitnm non nolum aut probutitm, mnjorem
fecerit.
sectiti,

clittm, et alios; ductiones el reducliones

et

de locoin tocum

non mercnlur fidcm, quam Acta ipsa,

re prsesenti,

id esl, nttUain in

sinntia dietu,

quam

credittt faeiliora.

Incredibilia
rie

13 Et
vis

hsec

abunde

stt/ficiuiit

ad convincendum qttem-

17 Sed neque. conftujiant ad multipiicata nunc san-

Dtiplicala

Anastasio

non

obstinalissimum rerum sttarum xsltmatorem,

el

ctorum illorum aliquot nomina,

ctios,

vulelicet

ad duos Bricluos Isnacos,

Sanctortm nomina,

de inanittileActorum,
renlia
illis

minori. qtiam par

est, coltse-

duos Uertulanos,duos Laurentios,

tresve

eorum ad faciendum fidem. Ego certe nequeo quidquam credeie, quod aliunde magis idonea

duos

Proculos;

qtti

diversis seculis

e Stjria in
liceal

Umbriam

venerint

cum

Sociis.

Si dicere mihi

aucloritate non fulciatur.

Nequeo

credere,

omnes duoe
,

qttod sentio,

opinabor, mulliplicationem illorttm nomi-

detim Socios simttl venisse in ltaliam, aut venisse Syria, aut consanguineos fuisse. Nequeo illis cre.dere

ttum paiilalim inductam esse exdiversis opinionilms di-

versorum sciiptorum, qui de Sanctis

tiqviora

illis

aliquid

com-

Anustasium fuissepairuum fut Jacobillus inteipretatur) fratrum novem, aul vitiisse Julianum Apostatam, aut

mentati fuerunt ex ipsis duodecim Sociorum Actis

An-

enim

et

poliora non liabiieriint. Illa tiulem se-

cxsum ad Aqttas
reliqua

Salvias. Similiter recensere possem

;

cutifCiim diversas temporitm epochas tbidem observarent,

Aclis conlenta

sed quid id attinet ?

Cum jam

dixerim,

me

illis solis niltil

;

omnium, quse adstruunt,

ecclesiasticum cullum anti-

posse credere

ne.

qttidem,

Brictium fidem de uliis scnliendum) retulerinl ad seculum Christi primum, alii ad tertium aul quarlum, alii od se.rliim. Et ex horum sentenliis, de tempore,
alii

qttitus habuisse Soctvs omiies.

quo (loruertint sancli

isti,

lam

diversis, maluerint

con-

14 Neque ub
Acta a Daronio quoqve reprobata.

liac incredulitale

mea,

ntihi longe vi-

clttdere posteri,

duospotius ejttsdem nominis fuisse, qui

dentur

ubfuisse Cardinalis Baroniiis et

reliqui corre,

diversis
poluissel

istis

seculis vixerint,

quam unum;

qui non

clores amptificaloresqtte Marltjroloijii

le variis

Romttni

dumil-

tam longam quatttor aut quinqtte

scriptores

secttlortim

suarttm ad illud Notarum locis Acta improbat. Pulu ad diem x Decembrts in SS. Carpophoro alque

ztalcm pervixisse.

18 Neque vero
etc.

illi,

qui dnos in

Umbria

non sttadent
dicersilalem

Abundio, ubi tam Spoletina

excusa , querilur
tliem
i

MSS. quam

Mombrttiana
lte.m

Brictios Syros, duos Herculanos. duos trcsve Proculos

admodum depravata

personurum.

esse.

ad

adstruunt, quidquam momenti Itabent, quo td jure

:

mensis in S. Proculo, erroribus scatere. Demum ad diem ix Jtilii in S. Brictio, de e.isdem Aclis loquens, ait intra parenlhesim (qualiacum-

ejusdem

faciant

utividere est apud Jacobillum in singulis dttovilis,

rum

coijnominttm

Briclii

pag. 673.- [Brictii secundi ibidem pag.

nempe primi, tontA 676 ; de printo

ille

que

illa

sint)

tumquam parnm

aitl

ntbil fidei

illis tri-

iterum agit tom. 2pag. 56 in vita S. Joannis primi,

episcopi Spolelint,

buens.

Improbare vero eadem Acta curn Baronio nosel

tbique

Brictius

primus,

cum
Mar-

cunlur adjutoresejus,in correctwne

tyrologii rite facienda,

accessione

Mar-

Joanne
primo
tiano
illo
:

et

ahis

sociis, dicilur

Spolelt seculo

Cltrisli

dum

e dttodenario

Sociorum nu-

in

carcerem conjectus fuisse sub Prseside

in

olim inserlum invenerttnl, autipsi inserueiiinl, cujus sanctitatem aliunde comperlam non
ei

mero nullum

idemque

Brictio secundo dicilur, factum de

habuerint.
Eutitio,

Hinc locum
Joamii,

in illo

nondederunt Anastasio,
et

Tettdilse,

Lutirentio,

Baractali;

quamvisjiorum pennde.ac ceterorttm Sociorum Brictii, Isaaci, Abundti et Carpophori, Proculi alque Hercttlani; qui in Marltjrologio sunl, nomina legerinl in Actit
:

Spoleti, seculo quarto ineunte, sub ejusdem nominis Prxstde. Quod nomen, xque ac Brictii sociorttmque inclttsio in carcere Spoleti, legunlur in Actis xn Sociorum; indeque res exdem, qux ibi cognoscuntur
esse

Qontigisse sub

annum
1

Christi 300, hie etiam referuntur

contigisse seculo

.Aliorttm

cognomiuum palria considesuis locis. Niliil

sed illorum sanctitatem

ex

publicum

in ecclesia cul-

raripossunt apud
inde concludi

eumdem Jacobillum
polest,

tum non
quos
cetttos.

perinde fuerttnt aliunde edocli, quam hocum tnseruerunl, ex antiquiortbus Marltjrologiis ac-

quod duplicationem pe.rsonarum persuadeat homini non nimis credulo. Ul nilul dicam, quod triplex transmigralio trittm ctassium Sanclorttm, certo numero definitarum, e Syria in Umbriam fquarum unavenerit seculo primo; altera, lertio; po-

solide

An duodccim
Socii sint

se

omnes Sanctl,

15 Absil tamen, nos propterea negemus, sanctos esomnes xu Socios quia Actis prxmissis fidere ne;

qttimus:

possttnt omnes, etiam qui in Martyrologio prxlermistisunl, vere sancti esse, etsufficientem alicubi habere venerationem, ul sancli audiant; id-

Romano

strema, sexto ;) pro libitu scriptorum excogitala, nullo fttndamento nitatur: eoque minus, quia discrepant asserlores de anno quo venerint.

EXAMEN

AD TOMUM PRIMUM

JULII.

17

EXAMEN
IN

SINGULORUM SOCIORUM GESTA,

CAPUT
I.

DE ANASTASIO SOCIORUM

XII

DUCTORE ET MARTYRE AD AQUAS SALVIAS.

Singulorum bociorum Acta
confusa.

licere sibi suo

m
Romam
pitis

irum, qnam varia varii, imo et pngnaniia commentati sint in Acta prxmitsa xn Sociorum,
seculi
,

Anastasio Graeci

prxsertim poslremi
rati

Scrip-

in Menologio hac die, ejusque certamen referunt. Quale autem certamen illud? Dicat Menologium ipsum ciiato die, prout latinitate donatum

.lores

Umbri

fcredo)
et

unusquisque
glcriam pa-

est a Sirlelo Cardinale.

pro

ge.nio

autiquiiatem

Irix sua:

suorumque Sanclorum

extollere

qnocumque

ris Anastasii.

5 EodemTiie, v Decembris, Natalis sancti MartyHic cum sanctos Martyres a gentilipropter

Dei
discerpi. et ipseesset Christianus; con-

ataueexMe-

modo. Res confusissima est. Evolvet se fortasse clarius, si seorsim dicamus aiiquidde. singulis Sociis, etinquiramus, quinam eorum et quando primum adscripti sinl
fastis

bus inquisitos videret

confessionem "orummt^.-

membratim

siderans quanta

ecclesiasticis

seu Martyrologiis

unde constare

possit

decultu singulorum anliqno; qvem singulos olim

illis a Deo reposita essent bona, cupiensque illaconsequi, quodam die corde accensus, cruce totum corpus signavit, in stadium cucurrit, et

habuisse, eredi tuto non potest Actisjarn datis,

quxom-

stans in medio consessu,

nibus inparte
gularia.
Anaslasius
hic, nulli

communia
igitur,

sunl

in parte aliquilms sin-

ventus sum ab
festus factus

iis,

qui

magna me non

voce elamavit; In;

sum

his, qui rae

quserebant maninon interrogabant

:
:

2 Anastasius

qui

dux ceterorum,

e Sijria

Cum

vero omnes illum intuerentur, dixit

Audite,
;

venisse dicilur, jure. suo hic

;

eliam primo loco

martijrologio
inscriptus,

seorsim examinelur

idque eo magis, quod primus quofuisse.

vos omnes ministri diaboli, audite, inquam Christianus ego sum. atque in Dominum meum Jesum

que stalualiir martyrio coronalns

truncatione ca-

apud Aqvas Salvias, in

in loco, qvi

oculis urbis

Romanx.

Is

Cbristum crecio; et idola vestra cum adoratoribus suis anathematizo atque aversor. Illi vero ita libere
praedieantem
audientes, ubstupuerunt, statimque exuentes, flagris eaesum carnifices obtruncarunt et in rrare projecerunt. Kcn igitur noster Anastasius

nullis

ivterea reperitur Marlyrologiis

nolus; imo nec

ant alibi,

cuihim

marlyrii dicilur fnisse,

illo

habere ulhim. Allamcn, quid de

lus in Sanetis Uinbrise

Ludovicus Jacobilin vita

tomo 1 pug. 37

S. Joan-

Martyrologw Romano adscriptus

alius quispiam, in

hic iniellnji Jelet, sed

:

nis primi, episcopi Spoletini dical,

audiamus. Marty-

Grsecia aul alibi in Oriente passus

rium, inquit, S. Anastasius subiit Romse die v De-

cujus corpus non ad

annum Christi ccxc, et sacrum ipsius tumuiatum in loco martyrii ad Aquas corpus fuit Salvias. De ipso meminit Martyrologium Romanum verbis S. illo ipso die v Decembris sequentibus
cembris sub
:

mare projectum
cis

fuit,

Aquas Salvias sepultum, sed in ejusque memoria in faslis o Grseest.

ad Latinos derivata

6 Ait prseterea Jacobillus distinclis verbis, Anasta- confunditur sium suum Roniae passum esse; quod habuit ex Actis itcm com S

Anastasii Martyris, qui ardore martyrii,

sponte se

xn Sociorum. Addit, quod

cembris
:

persecutoribus obtulit.
confttnditur

Dedicm illumsumpsit ex MartyrologioRomnno,

passus
sil

die quinto

Anastasio Ptrsa ;

cum alw
cjusdcm nomi
nis sancto,

3 Si ila licetabuti auctoritate Mcrlyrolagii Romani, quosvis homines pro libitumeo Sanctis adscribam , dum-

sed perperam, ut

lyrio sui Anastasii

jam diximvs. Tondem assignat marannum Christi 2Q0:idqueexmera

;

mad eorum synonymi legantnr

illo.

alicubi in Muiiyrologio

conjcctura absque fundumcnlo

bri

asserentibus aliis

Um-

Dic, amabo

te, si

isthoc loci, id est

Decembris,

scriptoribus, el

nvminalim Campello, Anastasium

agerel Martyrologiimi
filii.<

Romanum

i!e

Anastasio,

ac nepotibus e Syriain Italtnm advecto;

;

cum acRomx,

cum Sociis seculo Christi primo ei Romam venisse et passum esse. Denique confundit Anastasium suumcum
ar.no

aut prope, capitis abscissione marlyri-.nto

supplieii uut deposilionis,

nonne locns

quem Romani ignorare non

ignoraverit
Itla

S. Anastasio Persa (qui neqae die\ Decembris, neque 290 marlyrium sustinuit) ex Actis xn Sociorum,
in

magis

potut runt,

quam non

Jacobillus, in

opnd Momhritium
el forte

SS. Carpophoro atque Abundio,

Spotetinis, in

Martyrologio expressus fuisset?

cerie

prima cura

ex

legendariis

quibus dicalur,

Martyrologis esl, notare paLrstram martyrii, ubi quis coronum gloria> pro confessione Chrisli obtinuit, si sciri
potest.

Anastasium suum ad Aquas Salvias capile plexum et sepullum, ex ipsiusque nomine appellatam ecctesiam
hodiediim
ibi esse et capttt

Potuit aulem sciri palseslra Anastasii,

ipsis illorum Actis.

xn So-

servare.

Quis

non observet
sit,

ciorum ducis, cx
Anaslastus
4
gui dlvcrstssi mtts cst,
ille,

qui in

Hic igitnr nonest Martyrologio memoratur die. v

habelur,

bic palpabilem

errorem/

Cum

passim nolum

S.

Anastasii Persm sacrum caput cum imagine

Oricntc

ejus, c.r

Decembris absque notapalsestrse.

Romam

olim iiansLilitm,
ecclesiam
:

ad Aquas
ejus
et

Salvias

Adkxc, undenam

Anastasium nostrum
nti loquitur

contliium, atquc

ibi,

S. Vincentii

sponte se persecutoribus obtulisse,

tyrologium de suo? cum nostrum

Mar-

nominibus dedicatam fuisse

7

nulla extante ibulem, aut

ministri

Imperaloris

nnnioria, aut capite Anastasii alterius.

sub veloci cursu,

nepotibus;
suliierinl
;

summa

diligentia

et solicitudine

Confunditur quoque Anastasius

ille.

dux Sociorum
fuii; at-

inquirere jussi, ipsuth comprehenderint

e.l

cum

filiis

et

xn
qtte

Stjrorunt,

cum S. Anastasio
scribit,

episcopo Interamnensi,

hi onmes, cseso Anaslasio, fuga sibi con-

ie quo Ughelius

Denique diversilus duorum, de quibus disceplamus, Anaslasiorum manifestissima est consulenli Baronium (quiprcicipuits Martyrologii reformali auctor fuil, ac Anastasium suum ei priut dicitur in Aclis.

Ep Interamnensis episcopus ex instinctu divinoac- *wi'Mii alii electum fuisse clamatns est circa annum pcm
:

quod natione

Syrus

itcm cum Inastasto

conteudunt anno dxlii; obiisse vero anno dliii. slngdonns in llistoria sua lnltiamvcnsi, Italicc scripia, ait, diversos scriptores citans, ipsum

mus

intulil

ex Menologio Siiieli)
sic

in
:

Nolalionibus

ad

descendisse e

diem v Decembris
Julii T.

scribenlem

Agunt de eodera

Syria

in

Italiam circiter

annum

i>xw.
III

Ettmdem Jacobillus

18

TRACTATUS PR.ELIMINARIS.
Syrum
facit,

A
ii

cobillus pariter

et

cum

imaginario
dicii

suo

sionum
mihi.

tabulis probari, facilius persuadebititr aliis,

itoke

trecentorum Sociorum
Itam, spiscopum fvisse,

numero
et

venisse

in Itacoli

Habemus quxdam
fae.tis.

ejus

Acta,

quam D cum instrumento

et

in

pace niuriuum,

die

publico de inventione

corporis,

ejusque translatione

xvn
non

Augustt.
esse itlum,

Hmc patet
seculo

manifeste, Anastasium hiinc

turba

miraculis exinde
fide

Quod instrtunentum quam

et incerta

est

qui tliciiiu^in

duodecim tantum
tertio; et
;

dignum, tum obscura

nullis

sunl Acla vitx. Inreperitur

in-

Sociorum venisse
obtisse

primo aut
et

tnariyr
et co-

lerea

iiutiquorum Martyrologiis

ud Aquas Salvias;
Jacobillus

episcopus non fuit

dicebat, quinta

scriptus. Abest

quoque a prima
correcti
;

editione

Romani, sub

htur, uli supra

Decembris

Grcgorio

XIII
verbis

udditus in seculis editiontbus,

Minus quoque dic. Omitto plures distinctionis notas. qui neganl, Anaidemsunt isliin sententia aliorum,
,

saltem ab anno
dis bisce

1608
."

dte

xvn

Autjusti ttltimo loco, nuS. Anastasii

Interamnae,
haec

episcopi

stasium eptscopum Interumnensem e.Sijna

aiunlque, patria quoque Interamnensem

advenisse;

et confossoris.

Sed

illuslranda erunt suo tempore

satis
est

luisse,

atque

ad diem xvn Augusti.

Hic

monstrasse, hunc

hodiedum

florere ibidem nobiles familias, qute

;

originem

Anastusiiim episcopum Interamiiensem neuliqtiam esse

suam

a Sanctoillodcducant

quodtamen

idoncis succes-

Anastasium, xn Sociorum ducem.

CAPUT

II.

DE
ulitius
I

S.

EUTITIO, ANASTASII FILIO,

EX DODECADE ADVENARUM UNO.

B
sive Euttjchius,

Anastasii

ftlius,

quiul
la-

mcreanlur
habeaut.
'

qitalis est hscc,

de qua agimus:

et

ceterse

E
q

post :

martyrium

patris, relictis

Sociis,

ad

ex Aclis xu Sociorum

extraclx ; nisi aliunde veriora

.cum Vulsinum

sccessisse, ibique solttariam vi-

[tam pcr multos annos diixissenarratur in Aclis, nibilo magis nottts esl Martyroloyis, qttam pater suus :
neqtte altbi ejtts

4 Liceat tumen adhuc pauca addere.

Passionario Spoletino,
Brictii

Dum

lego in
y
filio
,

Bvjvs vttain
Sooletinis'"

mm

memorta altquanlo anliqttioi exlal usa p U d auctorem idoneum. Ilabemus vitam longiosub
ejtts
;

duo in fralri, applicantur Aclu S. Euttjcbii abbatis Umbria

et in
;

quod Eulitio, Anaslasii

Nursini

annotatione Jacobilli lego id perperam

ait; ulius cst Eutitius, Frater annu Dvmini 300 ; ct aliits Eutyabbas Nursinus et floruit anno Domini
ut

rnn

^S.

nomine, seorsim ab Aclis xu

Socio-

factum esse

quia,

rum, compilatum

ex tomo 2 Passionarii cathedralis

Brictii, qui fluruerit chius, qui fuit

Spoletinae pag. 226, ad

verbum

et in

tomo 3 pag.
in quo

93. Qute ctlatio apud nos legitur post titulum,

S. Eutitius
ct

b40.

Dumhxc,

Abbas

fuisse, et

xxmMaji

colidicilur.

cui parti
teritn,

Sed qttalis hsec vita? JEque ac matjis apocrypha, qttam Acta xn Sociorum commwua; dum suum Eutitiitm confunditcum celebriori S. Eutychio, olim apud Nursium
abbute, socto
csl

tnqutun, tam pugnantia lego, vixscio, dcbeam adltxrere pvlissimum. Comperio inquod Herculano, pariter commcmorato in Actis

xii Sociorttm, applicata sint in

iisdem Aclis

el

Passio-

nariis Spoletinis, Acta S.

sini (qui
el

Herculani

episcopi,

Perucol-

inscriplus

S. Florenlii monachi, quocttm et Murtyrolvyto Romano ad diem xxm

illo

ipse florttit seculo vi) prout descriptu sunl

:

a S. Gregorio in Dialoyis
le.ctores

ul nihil novi fecerinl

si

Maji

quo cliam de
vitse,

eytmits in Actts noslris.

2 Syste.ma
Spoletinorum
Eutycltii

quse typis vulyari absque

posset, boc
esl.

dedecore

etiam Eutitio suo Vttisino applicucrunt Acta S. Eutychii ubbalis Nursini,

Passionartorum illorum,

non

scriplor omnia, qUse teyttnlur in

sancli vita,

Primo loco bubet Actis xn Sociorum,

prodit,

qttse similiter

apud S. Greyorium leguntur.

ct

Nempc cttm
nomina-

de Eulitio, uli
tis,

Herculano,

inters.il Socios

ex qutbus destarpla sunt, cum suts eliam manifestis erroribus; nec

nihil

sciretur sinyttlare,

confttyerunl compilatores
,

qutdquam uliud de Eutilw

guod

tOi

invenil.

Tum

transil compilator

ad nlium

quam Eu-

Actorum et Passionariorum ad symoiiyiios Sanclos quorum gesla ex Diulogis S. Greyorii aut uliunde nota
erant, eaqtte suis applicuerunt totidem fere verbis.

litium sive Eutychitim

sanctum Abbatem, Itis verbis : Post multum vero. temporis placuit Domino, ut ad aliumlocum Eutitium transmitteret.quo illius lumine exborlationum amplius fructificaret in Christicolis.

Aut

sane putaverunl, suos

vere fuisse
et
ilios ipsos,

Eulitium atque Ilerculantim , quorum Acla applicuerunt : quod

dicitur Eutilitis ub ahis
alter

mtlu credibilius

est.

De quo B. Gregorius dem namque tempore

lib.

3 Dialog.

cap.

15...

Eo-

Al

in Aclis

xn Sociorum

in Nursiae partibus,

duo viri in
dice-

discessisse

vita atque habitu sanctse conversationis habitabant

ad lacum Vttlsinum ibique eremdicam duxisse quorum vitam. Fateor; sed non in omiabus: et in adjunctis floructit

quorumunus Eutychius, altervero Florentius

batur,
et

mira

est

varietas lectwnis in Actis

MSS.
ad,

Alia habent,

secul

'

reliqua, quse deinde ex

eodem

Gregorto se-

discessisse a Sociis in partes

Ticeni

lacum Vulsini.
:

qttuntur, el spectttnt

omnia adS. Eutycltium abbatem

aliquot
alias

Alta, tn partes Ticini. Alia, in partes Piceni

Nursinum.
maleconsutu.

atque

addunt,

ad

lacum Vulsinium

vel Bulsiniura.

Mom-

3 Jacobillus, qui hanc vitam et Pussionariis ecclesia* Spolelwx stbi

raveral, el poslquam

ex

brilius simpticiter impressit,

ohm

desirilu cu-

opus

suum

de Sanctis Unibrtte

quod perrexit ad locunl. qui Bulsinis appellatur. Est lacus Vulsinus in Tusaia hodiedum notissimus : sed qttalis sit via Ticena,
aut Picena, quse eo ducat
igittir

tribus tomis ubsolverut, tllas nobis donavil; el quamvis solilus sit Pusstoiiaiia illa tdeulidem citare lolo

Ticina

opere
sui,

mihi cogitare,

suo

atque extollere
nostri, notare

ad maryinem
:

lamen

MS.

nunc

non dubttavit

Hic S. Eutitius (de

lacum Vulsinum binorum, Interamnam

Scilur enim in
ttjchius aliqttis,

Subit Aclis perperam scnplum essse pro lacu Velino, qui in ftnibus Sain

Roma, plane

ignoro.

inler ac Reate,
;

quoS. Gregorius) est alius a supradicto, qui fuit Socius S. Brictii et floruit anno Domini ccc hic vero secundus, floruit tempore S. Gregorii Papae anno Domini dxl. Ila Jacobillus. Atque bscc sufficiant de
; :

situs esl, el

non

longe distut a Nttrsia

indedue

iter est in

Pkenam.
S.

Itisce loris

eremitam diu
,

egisse

Eu Ab-

donec inde evocatus

conslttttlus fttit

bas

monasterii,

Eutttto, xii Sociorum uno, de quofrustra qusetasulibi

quod aliquanto ante construxerat S.

clausisse sub

plura, nhi fvrle

cienter
Clesit
,

ftclttia,

uli Itsec.

Doccnl quoque
in

sttfft-

Spes Abbas in valle Castoriana, vi M. P. distans a Nursia civitate; ibiquect dtem exlremum

non

omnes

vitas,

qux

Passionartis ec
esse
ut fidem

annum S40;

atque post

mortem

Spolelinx

claruisse in virtute

collectse

sunt, tales

signi.rum, uti S. Gregorius loquitnr. Dttm igilur

Pas-

sionana

; , ;

AD TOMUM PRIMUM
Sociis
sionaria Spolctina qu.crunl, quis tandem sit, eique applicant
ille

JULII.

19

Eutitint

xu

demqtie esse hominem

cum

illo

Eutychio, qui ab alii*

D
* ICT0

Acla S.

Eutychii
;

diciturad lacnm Vulsinum (nobis putalnr.ad iacum

linura) eremitam eyisse. Inquies, duos e Syria in

Ve-

"C

'

Abbalis prxdicti, sumpta e Dialogis S. Gregorii utique pularinl suum Eutilium e.sse illum ipium Euty-

Umitle

briam adduci Eutychios

venerit

Jacobillo, allernm

exeunte

chium abbntem Nursinum

Actis
tilium

idque etiam credibilihns

fiet

seculo lertio, alierum secuhf sexlo ineunte,

quorum

considerantibus correctionem noslram, qua putamus, in

cum

XII Sociis, iste

cum
re,

trecentis eujatVU se.xus

xn Sociorum male

scriptum essc, discessisse

Eu-

ac xlatis. Scio, ita dislingui a Jarobillo duos Eulychios

Roma
;

ad lacura Vulsinum via Ticina, Ticena,

qualis via
illic

Syros, nomine tenus, non

ctilia

ex male concepla ant

ji-

aut Picena
discessisse

nulla est

et

legendum
recte

chronologia, qua sibi persuasit,

omnes xn Socios

ad lacum Velinum, ubi

et via

Picena

seculo terlio advenisse e Syria, interque illos Eutilium

et

concipi potest, quia ducebat in vicinam Piceni provin-

ciam.

convincilur (alsum esse.

e

Herculanum. Id vero ex ipsis xn Sociorum Aclit Dicamus igitur, unum tantum

venisse in

tis

6 Adde, quod Jacobillus in vita S. Eulychii AbbaNursini tom. 1. pag. 551, etiam opinetur ex senuti ait,

Syria

Umbriam Eutitium,
,

et

ipsum ex
gratias

opinione etiam Jacobilli

factum esse

Abbalem pro-

alter seculo

6.

lenliamultorum,

scriplorum

ipsum,patria Sy-

pe Nursiam. Si

quis

meliora

me

docuerit,

rum,

in parles Umbrise venisse, atqueadeo

unum eum-

agam.

CAPUT

III.

DE
B

S.

BRICTIO
FILIO
defectus
et

ALTERO ANASTASII

E
incertitudo

Cultus cx antiquis
Martyrotofjiis

tyrologia antiqua. Velus

ccealterum Anastasii fdium, Eutitii fratrem de quo plura, quam de ullo uliorum Sociorum
,

nium
aliis

causa fuerunt poslremis

aliis

hisce seculis

multorum dispnlationum,
aliis

Umbrix

in

Actis communibus

legunlur, hic
ipso

non repe-

Hispanix,

Lusilanix Briclium vindicantibus;

defmien-

tenda.

Videamus quidde

annunlienl
opera

Mar-

tempora quoque

et loca, qttibus et ubi vixerit,

Romanum,

Heriberti

tibus alia atque alia.

Et lamen lam diversa opinantes,

esl,

Rosweydi editum, de illo hxc tantum notat ad viii Idus Julias (reliqui omnes Martyrologiad vn Idus,seu diem Episcopi. ix Julii referuni) Maralana civitate, Bt icl^i

ex iisdem, quod mirabile

licet

Aclis sua probant. Videhie dedimus, et

et

cx Actis

xn Sociorum, qux
Abundii

san-

ctorum

martijrtim

diaconi

Carpophori
atque etiam

Plura habet Adonianum apud eumdem Rosweydum vu Idus Julias In civitate Martulana, S. Brictii Episcopi et confessoris, qui sub judice Martiano, oa lapide contusus est, et in equuleo crudelissime ex:

presbyteri,

qux

seorsim habemus

MSS.

impressa leguntur apud

Boninum Mombritium.
ipsi

4 Imo ex iisdem Actis

ciorum, adeoque
et

quoque scriptores

Um-

etiam inter
scriptora

bri varie cerlant inler se de tempore adventus

xn Soilludre-

cruciatus, in Domini confessione perdurans, in carcerem trusus est. Nocte autem terrae motu gravi
civitas concussa,

Bnctii, in Ilaliam;

aliis

Umbrtx:

inter alios plures, etiarn Martia-

Et Christi Confessor ab angelo sancto a beato Petro Apostolo visitatus, atque ad praeet dicandura Evangelium confortatus. magnas pnpulorum credentiura multitudines omnipotentiDeo lucrifaciens, quievit in pace. Cujus animam videruntad-

num

occidit.

ferentibus adscctdum vulgaris xrx primum, aliis adtertium, imo et ad sextum. Nec miror, tam male cohxrentia atque incerta a singulis scribi ; quia omnes niluittnr Actis apocrgphis, sibique. passim,

prxsertim

in

definilione

temporum, tam
leguntur
;

aperte contradicentibus, ut

nihil

illis

procerlo credi possit. Qualia enim sunt,

ibi
>-

qux

quia

rui

de Brictio

Venit e

Syria Romamsub Ur-

"^*
Actis

siantes in specie columbse nivese coelo recipi. Et hinc Usttaultts eodem die ix Junii; Civitate Martula, S. Brictii Episcopi et confessoris, qui pro confessione Domini postquam est multa perpessus, et ab

bano Papa.seculom
1

passus est varia

et

cum Corpophoro cum

;

atque Abtaidio su ) Diocleliano

Miximiano, seculoiv;

tterum tortus

est post

quinquaginta circiter annos,

Juliano

reliquis Sociit

sub

Apostata, eodem seculo

C Angelo
item
*t

sancto et beato Petro Apostolo confortatus

in

eonsecravit
Qttalia

raagnas

populorum credenhum raultitudines

pace.
nihilliabuertt his

Herculanum Perusix episcopum seculo vi. item sunt, qux ihidem supra elogium Adonis
et

omnipotenti Deo lucrifaciens, quievit

Romano
hodierno.

narrantur ? Ductiones

reducliones
;

angelorum
ordinaiio

eoin

2 Notkerus suo lempore

scripsit.

addendum,

rumque cum

Brictio varia colloquia

ejtts

atque adeo in Martyrologio suo

Adonem

simpliciler de-

Episcopttm etqttidem metropolitanum Spolelinum, facta

Romanum
loco:

denique hodicrnum, item ix Julii

S. Bricti Episcopii, qui sub

ultimo

Martulas

per S. Petntm Apostolum, post morlem ejus in appanon sunt ritione qualicumque. Mthi sane htc aliud

Marciano judice multa passus, cum magnam populi multitudinem ad Christum convertisset, confessor
in

quam
nia.

otiosi

hominis vana eloquentia aut pottus som-

pace quievit,

Hxc sola

sunt.

qux pro

certis

de sancto

hoc

Briclio haberi possunt;

oslenduntque, olim

Acta

ejus aliqua extitisse, e quibus

Ado

eloqium sunm con-

hanc 5 Scriptores Umbri non politerunt non observare aliorumqne adjttnctorum in Actis disstmantiam temporum MiiUijihmniur non ausi Acta illa coifem- itdem Saitct', XII Sociorum: nihilominus
ite.re,

cinnavit

qux Acla

deinde

interciderint,

poslquam

maluerttnl ad concilianda tempora inducere ptures

ineptus

quidam homo Acta xn Sociorum compilavit

de S. Brictio vera
et falsa

homines eormndem

nominum, qni

diversis teinporibtts

quibus multa

coutmiscuit
rnagis

vixerunt. Id egregie prxstitit inter alios

!

Jacobilius in

qux tamen, quia

curaverint.

mirabiliora narrabanl,

pla-

cuerinl indoctx posteritati, idcoque Acta prhtina

parum
menlio

5G ei 61 tribus Sanctorum suorumtomis, anno 647. Fulgimi. Tomo 1 successive Ilalico sermone imoressis
duos exhibel Brictios pag. 673
el

676, sub his

tttulis

5 Interea
Incerta xlas
Brictii

in

citatis

Martyrologiis nulla

fit

patrix S. Briclii, nulla temporisquo vixerit fxlas nam-

Vita S. Brictii, primi istius nominis, archiepiscopi Uiubna?. Spoletini, et metropolitae totius provinci*
Vita S.
tulus

que

el

persona Martiani, seu judicis seu proconsulis

incertissima sunl) nullus itemlocus nominatur ubi vixerit obieritve, prxter Martuhtm, unde el episcopus

nominia, episcopi etiam Spoleti. IpsetiMartulffl seu Martanas, atque pnmus vanissimits esl, trtbuens tlli Brictio, pro
Brictii,

secundi

istius

Martulanus

audit,

nusquam Spolotinus

quorum om-

seculo

Christi

primo

wltiepiseopaliim

Spoleti,

ubi

numquant

20

TRACTATUS PR/ELIMINARIS
archiepiseopatus dignitas fuit
totius
e.rtitit.
;

A numquam
Al

el

metropoli-

cuivit (ita prosequitur Jacobillns)

cnm

socio Crispoli-

D
quo
Aic
Jlrictius per

TORE

C.

J.

ticam

potestatcm

Umbrix, qux nihilo magis in

Conshleremus
fitit

to,

Spoletum,
et

Fulginium,

Vettonara,

Nuceriam, ex
pranlicando

Umbria unquam
utriusque
et
;

viltis

ipm

Interamnam atque ad
Christum

alia vicina loca,

ac

primum
illi

secundi, qui

sub Diocleliano

Maximiano.
6 Tntntit
Jacobillus, non

tantum qur
etittm
ut

in

Marin
lia-

tt Brietius

tyrologiis

vnus

statttt4,

Actis

jam citatis lcijtintur, verum xu Sociorum. Hitc tamen Acta,

ita

quse

convertendo multos, atque erexit ibi ciam ejjiscoaltaria et templa. Quapropter aucto fido- l>os constit ue Deo plura rtt, lium numero, putavit operariorum quoqueaugendum Petro accepta, numerum ususque potestate a S.
:

tolam provin.
.

mulla

consecravit

eodem anno

lviii,

Episcopos, Vettonae

tur seculo

bcnt informia,

cudit recudilqne
libitu suo, ut sibi

adilendo.

demendo,
ali-

mutando, pro

solo

visus fuerit

qualem

histori.r verisimililiidincm attnlisse. Constat ex

quidem S. Crispolitum pioedictum; cujus eura;etiam commissae civitates Fulginium et Nuceria Pernsioa Spoleti, S. Joannem, tamvero S. Herculanura
;

Martyrologiis,

Brktium

sitb

Diocletiano imperatore et
floruisse
:

Marttano

seu proconsule seu judice Spoleli

Syrum esse et cum Sociis undecim venisse Romam ad Urbanum Papam ab eoqite ordinalum fuisse
habcnt Acta,
presbyteritm
fuisse
:

addil Jacobillits,
et venisse in att,

nescio

unde,

patria

Antiochenum,
liiuc

Italiam sub annura

quam suum Brictii adjutorem; Mevaniae, S. Vincentium; jam supra nominatos gentiles suos et consanguineos. Ipse vero Brictius supremam sibi reservavit curam omnium Umbrias ecclesiarum, maxime illorum locorum, quibus non dederat episcopos et sedem suam tenebat ipse Spoleti, in
;

290

ordinatum,

presbyteritm, non ab

Ur-

cujus urbis vicinia, paulo post martyrium S. Petri,

excitavit

bano prxriicto, quiobiit anno 231, sed a Gajo Pontifice. deinde ve.ro creatum fuisse epiqui decessit anno 296
:

ecclesiam in honorem ejus, sub titulo S.

Petri ad Vincula, ob

memoriam

suae ad

ipsum sanet

scoptim

Martulx
sil
;

circiter

annum 295
is

; lacct

autem a
carcere

ctum Apostolum

liberationis e eareere

vinculis.

quo ordinatus

tribuenttbus Actis ordinationem ejus

Hanc
extra
Petri.

ecclesiara elegit Brictius pro

cathedrali

sua

B.

Petro Apostolo, quando

cum Angelo

in

et successorum

suorum

fuitque

una

e primis, quae

apparuit.

Hanc

Brictii captivitatem atque

angeli ap-

paritionem statuit Jacobillus contigisse

anno 304; illumque ex Angeli prxdictione annos 44 adltuc superviobiisse et

Romam erectae fuerunt sub invocatione S. Hxc omnia idcm Jacobillus, quae cuilibet,
in

mediocriter

antiquis

rebus

ecclesiasticis

versato

cturum, tandem

specie colnmbse nivex in

cce-

apparere possunl, pleraque non

esse vera. Pergit ta-

lum avolasse anno

circiter cccl, tenente

Romanum

men

pontificatum Julio, etimperium Constantio secundo. IIxc et alia pr.rter aut contra Martyrologia et prxmissa

Acta,

Jacobillus, absque sufficienle antiquitate

aut idoneo lesle.

7 Alterum
atter secttlo
l

suum Bnctium pag. 673

;

affigit

Jaco-

billus seculo 1

primuruque sui nominis

archiepi-

floruisse.

scopum Spoletinum,
Metropolitanum
discipulum
mis
;

totiusque provinciae Umbriae

Facit quoque S. Petri Apostoli
ail, post
,

10 Transierat interea ad gloriam ccelestem S. atque obierit anno Christi Crispolitus, martyriocoronatus anno xcin, ex eoque circiter 97 d\e tempore Brictius curavit ecclesias ei commissas ac 9 Scpt. veluti novus Umbriae apostolus, percurrebat omnia provincias Joca, operam suam impemlens praecipue Tudertibus et Interamnatibus, praedicando, miracula operando, animas convertentio et baptizando,
;

facit.

clericos sacerdotesque ordinando, altaria et oratoria

ab eoque

celebratum Hierosoly-

consecrando.
obiit die ix

Tandem vocatus

Domino, mortem

concilium

apostolicum
atiis

ibidem ordinatura fuisse

presbyterura cum
lis
,

quatuor ejitsdem Petri discipu-

Septembris, anno circiter xcvu sub imperatore Domitiano. Corpus defuncti depositum fuit
in prsedicta S.

Crispoldo,

Herculano,

unoquequi solum

factusfuit diaconus,

Joanne et Vincentio Benigno hosque

;
:

Spoletinae; ubi

Petri ecclesia extra mnros civitatis hodiedum quiescit sub ara principe.

anno lvi
sos

e civitate

Hierosolymis

patria sua, cura

aliis prsecipui zeli

Christianis ab

eodem Petro mis-

Spoletiacperdicecesimcelebrat.11rfe.stum ejus ritu dnphcis a tempore immemorabili die ix Septembris.

Civitas quoque Interamnensis aedificavit in honorem ejus ecclesiam in loco territorii sui, qui dicitur Colliculi
illa S.

fuisse

Christi, antesignano ac duce Brictio.

stiterunt
vinciae
:

Umbriam ad praedicandam ibi fidem Eo delati, conSpoleti, tamquam in praecipua civitateproin

;

(Italice, Coliine)

atque ideo appellatur ecclesia

Similiter struxerunt ei
;

ibique Brictius ccepil prxdicare

multisqite ad
171,

Brictii Colliculorum.

fidem

conversis,

comprehensns
annis
;

fuit

a Martiano,
et a Claudio

C cum

libertus esset Galbae,

(videlicel

ab ipso

Im-

ecclesias in territoriis suis Fulginates ac Tudertes sed hae jam dirutae jacent.

V
Imagines huBrictii niliil

peratore

Galbam mortuoj creatus fuit nobilis creatus item Umbriae ac Tusciae praeses, reseditque Spoleti. Apage nugas. 8 Neque subjungit certiora Jacobillus de S. Pelro
15 anle
Apostolo, delerminans annura lvii, quo
is

11
ciio

Ullima
II,

luec,

qux de
ralwne

ecclesiis Briclio .rdificatis

inlelligi possunt, de

memorantur,
Spoletinum,
lus,

potiori

Bri-

quam de primo. Al
ct

hujtts

archiepiscojjatum Jus

sanctitatem ulterius oste.nsurus Jucobil-

probant

Hunc
rit

visilave-

ex Orienle,

anno

in testes advocat

imagines, quee conspiciuntur in

legitur, Fulginii

S. Petrus
A;iost.

post absolutum concilium Hierosolymitanum rediit in Italiam asserensque, prius eum, quam reverteretur Romam, visitasse alias provincias et ecclesias
;

sedibus episcoporum

tam Futginalinm quam Spoletinoquidem,

socio
S.

rum
S.

quibns

subscriptum

Brictius

Hierosolymitanus,
episcopatu

succedit
:

Italiae

pervenisse anno lviii Spoletum, inquirentemque ibi in canssimum discipulum suum Brictium, intellexisse, detineri inclusum in carcere
;

ac

Crispolito in

ipsum
tima,

anno xcin Spoleti vero, S. Brictius Syrus, primus archiepiscopus Spoleti. Sed hxc opera, qux sunt ultimi aut pennltimi seculi,

ibi
el

consolatum esse (hxc ulsequenlia, desumpla sunl ex Actis xu Socio-

visitasse, atque

rum)
tt

metropoli-

tam Vmurix
oritinnverit

et persuasisse, ut intrepide annuntiaret sanctura Evangelium, ejusque rei causa toleraret alacriter quaecumque adversa ac tormenta amore
;

quid facinnt ad seculum primitm ? Amjilius aliquiri probat, quod ibidem conlintw snbdil Jacobillits, nempe
in

ix Septembrii
lalem

Christi

simulque creasse ipsum episcopura metrototius

Kalendario antiquo et hodierno Spoletino legi die : Apud Spoletum, S. Brictii episcopi etconfessoris, duplex. Sed vellcm indicasset antiquitatis

Kalendarii,

politanum

Urabriae

cum

qux pcrmagna
sic

esse

potestate

creandi

Item

Ferranus

atque ordinandi alios episcopos in eadem provincia.

in Catalogo generali

non potest. Sanctorum, ea-

riem die

ix Septembris,
;

Posthaec Angelum liberasse Brictmm carcefe, opera S. Petri et Petrum postea, profectum Spoleto, eodem anno lviii repetiisse Romam. Nimis dislincte hxc dicta sunt, ul sint vera.
;

habet

Apnd Spoletum,

S. Brictii episcopi

ecclesiae

9 Liberatus talimodo Brixius alque animatus, cir-

; qui Spoletinus episcopus fuisse traditur. Ita legit in Ferrario Jacobillus, et recte : sed cur sequentta pre.mit silentio? Pergit enim Ferrarius : licet et

ariditque in Annotalionibiis

episcopum Martanum fuisse appareat.

Hxc

dupticem

Brictium

, ; .

AD TOMUM PRIMUM
A
Brictium slatuenti non favent; neque favrt, quod ibidem insuper nolal Ferrarius; Brictium cclebrari qui-

JULII.
cuivis
sit,

21

cum notum

per mortem cessare

omnem D
quam
esse
*'

cujusvis hominis facultatern tam ecclesiasticam

,I0BE c

dem hac
logio

die, ix Seplembris, Spoleti

at in Martyro-

secularem. Nihil piaculi commtitam,

si

negem, Aclo-

Romano
sane,

dieix Julii

insinuans.uiium eumdem-

rum
et

compilatoreiii

scivisse, lnlem

ordinationem

que

esse.

invalidam. Melius sciveril, ul historicus, Diudelianum

12 El
An ab
aliqui-

Martyrologium quoquc

Romanum

non

Maximianum, immanes Chrvstianorum

Imperatoribus
istis

persecutores,

novit alinm

in Uinbria Brictium,

quam
:

qui sub Diocle-

diu post

mortem Petri Apostvh imperasse.

el

Dum

igilur

bus confundantur vitx

liano floruit episcopus Murtulanus

neque ulium novit

;

scribit, sub

torlum, carcere inclusum,

Ferrarius in Calalogo Sunctorum llalix

'

el

in

Cata-

ibique

ub Jpostolo visitalum
;

episcopnm ordinatum
oliturr.

duorum Brictiorum.

gaterah Sanctorum, jam cal, alium non esse agnoscendum prseter illum. Sed de imo de tota aritiquitate, conliis alikque scriptoribus qileritur Jacobillus , quod confundant vitam Brictii primi cum vita Rrictii secundi, qui sub imperatore
loqo
citato, satis aperte. indi,

fuuse Briclium
ordinationem
scriplorem
fsi

ulique scivit, illa omnia post

contigisse
:

B. Petri Apostoli
non

quamvis ignorarit, talem

patet ex
Actis,

esse nultam.

Et sane
non

fuil imposlorj

fuisse subtilissi-

mvm,
sit.

qui tam multa Vjuvata in brevi scripto congessi

Diocletiano vixit, facientes e duabus vitis unam, ac referentes omnia ad imperitim ejusdem Diocletiani
decepti similitndine nominis
et

Neque majus piaculum commiltam,

multa
in

negavero

futi

eodem scripto sunt falsa) ullum Briclium

dignitatis.

Verum
;

manifeste
initanus,

cognoscitur,

illos

versari

in errore
fuit

et

a S. Petro Apostolo aut II ierosolymis presbyterum, aul Spoleti episcopum melTopolitam ordinatum fuis^e. Aliunde enim de melropolilicu Spotelinx ecclesix dignitutc
nihil scitur.

fuisse Brictios duos.

Primus quippe
S.

Hierosolyab ipso
;

discipulus

Petri Apostoli t| et

Spoleii creatus episcopus metropolitaUmbrite

tuus imperante Domitiano

die

ix

morSeptembris. At

lb Argumenta, quibus
inter se, Jacobillo sunt ex

Brictii

duo distinguanlur Argumenta

alia distinctionis, nulla
Stlllt.

jam

relalis ejns vcrbis, quia

non fuit Hierosolymitanus, sed AnB tiochenus non Archiepiscopus aut Metropolita Spoleti, sed episcopus Martana? et curalor ecelesiae Spoletinae vacantis, usque dum mortuo subrogarenon decessit Domitiano Imperatore ix tur alius
vero Brictius
;

II

priinus fuit patria Hierosolymilanus, disc.pulus S.

tri

Pe-

Aposlolt

ab eoque Ifierosolymis ordinatus presbycl

ter,

missus inde in Umbriam,

Spoleti

ab eodem

adhuc mortali creatus episcopus ac Metropohtu, tandem obtit sub Domitiano ix Septembris : qux Briclio II
competere nullatenus possunt. Ita
ait Jacobilliis, futeor;

Septembris; sed vixit sub Diocletiano, atque obiit

ix Julii
,

non

fuit sepultus in ecclesia S. Petri

Spo-

sed neganti omnia, nihil omniuin polerit probare. Acla

letina; sed in ecclesia ab ipsomet aedificata, appel-

alium

silent
e

de patria

Bfictii

Hierosolymis

taittum

lataque, S. Maria in

Salustiano, ubi nunc

ecclesia

et castellum S. Brictii.

nos circiter ccxliii

tio

Secundus defunctus est anpost primum quo temporis spa:

Sgria venisse. Asserunt autem presbyterum consecratum esse Romx ab Urbano Papa; Roma Sposcnbunt,
letum abiisse,
ibique ab Apostolo
fuisse

Petro, appnrenle ei

Potius confundit, qui

una duas
facit.

tam longo, nasci possunt similitudines multae nominum, dignitatum et officiorum. 13 Frustra snnt hx Jacobilh querel.v adversus illos, qui vilam Brictii primi cum vita secundi confun ex dunt. Quinam enim illi et ubi sunt? Cum una tanlum
vila Briclii haclenus innotuerit
bis,

cum Angelo, consecratum

Diocletiuni
ctio I;
et
:

episcopum lempore

qux pugnant cum

in iisdem
in
illis

dictis Jacobilli de
ei,

Bri-

pugnabunt, tamelsi concedutur

vilas

duorum
:

Brictiorum
eliam
convenire.

Actis

confusas esse

quia

sic, nihil

invenitvr,

quod seculo ipossit

Baronio, Ferro.no, noet

caque prout in Actis

xn Sociorum,

apad

Mom-

brilium in Actis

compilala

esl

in

SS. Carpophori atque. Abundii male qua nihil gestorum Briclii narralur,

astruendos Brktios duos,

sint,

16 Prxler discrimina modo allata a Jocobillo ad quix nescimus unde sumpta Ratione

pugnantque cum Martyrologiis anliquis,

etcerlio-

cur duo
sancti
[j,. il:Ul

quod referri ad seculum primum, primumque Bricttum possit ; aul non possit referriad Brictium stcundum el seculum iv. Neque credidero, alia aut melioris nolx

ribus

monumentis

niliilferc

habel
stt

in

suo Brictio I

Jacobitlus, quod mittuatus non

ex Jctis

xu

Socio-

tpoleti no

rum

qitx, ut sttpe diximus, agttnt de Briclio, lempore /**"**

Acta Briclii, habuisse Jucobillum

appellel leclionaria antiqua
lis

quamvis identulem
cathedra-

MSS.

in archivo

Domitiani multa passo, ac deinde ui pace morluo; id est de secundo isttus nominis e Jacobilh senlenlia. Habet

Spoletinx, tres tomos

complexa.

Habuit namque
Spoleto
sibi

etiam Baronius Acta Brictii

AISS.

trans-

inde adventum ejns

enim inde fausim dicerej ipsumnomen Brictii; habet quolquc tane.t oriente Spoletum
;

x Decembris, nostris similia; qtteriturque, in illis omnia admodum depravata esse ; et ad diem 1 ejusdem Decembris, ait, erroribus scatere. Notandum quoque,
missa, ul indicat in notationibus
sttis

ad diem

tummodo tunc presbyter

mentavuria,

esset,

ac

ibi

post tolerata toret

in carcere. visitalusab
et

Angelo

S. Pelro
sit;

Aposlolo, episcopus consecratus

inde Judicem, sub quo

carcere eductus
fuit,

Jacobilliun ipsum ex unis iisdemque scriplis, qiue unius

lantum Brictii memineruiit, duorum suorum cotnposuiss

hislorias.

Qua

de.

rc convincitur ex suis ipse

cilationi-

Martianum, habet Spoleti, Mevanix, atque Perusix et episcopos, quos Joannem, Vincentium atqtte Herculanum; institttit, quos ipsos quia cum Brictio hic refert adseculum i, el
tortits

bus,

quas e supra

memoralis

Lectionariis

margini

aliunde

convincilitr,

vixisse

multo postertori lempore

facere,

utriusque Legendse
videlicet

sux

adscripsit,

omnino easdem
pag. 100. E vita torao 3 pag. 181

e vita S. Brictii

tomo

mavult quoquc ex horttm non facere antiquissimam Umbrix

riam. Habet indidem
sttpra citalis

sinyulis duos

quam

suse Cltrislianx gloalia multa,

S. Herculani

tomo 1 pag. 173.

Jacobillus

qu.r in

Imo

Martiano utrumque BriActis memoratur, ctium venisse Spoletum, ut Martianus debtterit plus quam duobus secttlis vixisse ; ct titrumque morle, non violenla, obdormisse in Domino ; quod pro illis tempoin sua utriusque Brictii vita scribit, sub

videri
vero,

i.'

cum

proconsule, qui id

possunt.
cesseriut

Jam

ttl

spatio

II conferri annorum 343, quot inlerActis Brixii

nasci potuerinl inter utrumque Biictium, multx simthtttdines iiominitm, dignitatum et o/ficiorum,
ttti

argumentatitr Jacobillus,
fuisse

in dicersis personis

ne-

ribus de viris

lam aposlohcis mirum

vttleri potest.

gamtts factum

unquam, quod

episcopi

ejusdem

ttulla Ilricto-

14 Niltilomintis susliuet Jacobillus pag. 676 Brictios duos ; negans concedi posse secundo Brictio
dignitatem metropoliticam ecclesiaa Spoletina?, B. Petrus Apostolus alicui Brictio, apparens
carcere, Petri
nnpertivit.

nomtnis ac
et

loci

duo, qitorum aller alteri post annos

200

amplius

sttccessit, ita similes fuerint in

ittt

omntbus, qux

tionim distinrt 'o ex. metropolitica dignilate

quam
ei

gesserunl ae passi sunt,

duo prxdicli Brictti, utqui

episcopos iisdem civi-

in

ambo plures corttmdem nominum

tatibus consevaverint,
et

Nam

apparitio

illa

Petri sub

sitb Jttdice

ejusdem qutiqut
episcopi,

Diocletiano,

facta fuisset annos ccxxxiv post ipsius

nomiiiis passi,

etabcodem Apostolo PetTD

crcttli sint.

mortem, quando dici non potest Rrictium ab eo aut episcopum aut Metropolitam creatum fuisse

mitante Angelo Dei,

17

;;

22

TRACTATUS PR/ELIMINARIS
17 Sed cur hsec ego supra meritum suum tam opealiisve probatis

A
uictori
C
rit
<:

monttmenlis refertur ad tempora Apo-

j.
,

Wl

tracto f

Primo, ul

utio in

exemplo declaretur,

quam

stolorum.

"c'd<> i"'~

/">''"'"

wlidu scribat Jacobillvs de gestis xn Socim-ttm,

eosque sine rntione multiplicet. Deinde ut itna vstenda-

Ughellum, qtu Brictium quoque et reliquos xi Socios ad scculum Christiprimum trfcrtnil,

tur,

Campellum

et

quidem de lemporc. lisalia non levis, qunm -scriptores Hi18 Superest spatti movcut Spolctinis de loco, vbi S. Brictins vircrit morluusque sii; conlendenies, ipsum ad se suamque
lixc

El

Ubt vixerit s
,,r,cll us, in
'

Hispaniam
et

pertinere

qnemadmodum
;

etiam conlendnnt

ij ispun ia

nihilo firmiore fuiuUiiiiciito ntli i/uam Jacabillum.

Om-

suos esse, sanctos martyrcs Carpophortim presbyterum

nes

quippe pro fundamento suarum

opinionvm, adco

Abundium Diaconum
sit

iisque parles suas dcfenderunt

discrepantium, ponitnt Acta xil Sociorum.

lus

El

Jacoliil-

arqumenlis, ul Baronius ipsc cicperit vacillnre, ausus-

quidem censeri posset propiora vero opinari de tempassim conlriidicunl, erui possit.) Quia
in illis

que non

controversiam in alterulram partem

lis illa

/leci-

pore, quo Socii floruerint fsi qua veritas ex Actis, quse

sibi ipsa

dere. Nos, quia

non tantum de Brictio, verum

et

etiam de S. Carpophoro agilur

S.

Abundio; alque
in-

saltem aliquot

Sanctorum nomina
et

recensenlttr,

quos

argumenta, qux affcrunltir

militant; sattus putamus,
stitttere,

fere.

eadem, pro singulis

Martyrologia proba
liano ct
sive in Aclis ipsis

antiqua constituunt sub Diocle-

omnium examen simul

et

Maxtmiano passos esse. : nullius vero nomen, xn Sociorum, sive in Martyrologiis

ubi paulo post dc SS. Carpophoro

Abundio

agemus.

CAPUT

IV.

DE
B

S-

JOANNE

UNO

EX

XII

SOCIIS
E

Distinctio plurium ejusdem nominis

Sanctorum, in Umbria.

uatn clare bujus nomen intcr Socios

xn

expri-

filios

\mitur, tam nihil in illorum Actis deejus gestis

singularibus reperilur

nisi

forle

ad

ip-

cujusdam sui fratris, quorum nomina erant, Carpophorus, Abundius, Laurentius, Joannes, Teudilla, Isaac, Proculus, Herculanus et Baractalus.

Quidde
Joannelajatiir
'sociorttm'

~^^^
,/,

sum, qui iuter

,//.;,

xu

Socios nutneralur, rcferen-

Quodam,

is

die, divina inspiratione

filios

vocavit oranes

vt

quod

Actis nostris Sociorum

istorum

supradictos

et nepotes

suos, quibus et suasit

el alia
:

legitur

numero

17,

Brictium Episcopos ordinasse

Spoletiuae consecravit Joannera

despectum divitiarum terrenarum,

imaginaria scriptoris
oratione

qux
;

ibi

in

videlicet,

Metropoli
in

sequunlur

qua latncn

episcopum, qui ipse Joaunes omnia templa idolorum

exterminavit, et
in subsidio

moli omnes iter ingressi sunt Italiam versus

idque

suburbana
ecclesiam

civitatis Spoletinae,

montis

B.

Petri

Apostoli,

mirse magnitudinis sedificavit.

Raiio

dubilandi, an

anno Christi circiter ccxc. 4 Postquam vero felicissima hasc familia (quia omnes duodecim fuerunt sancti)Romam appulerunt, cum
ac
visitatis

aliis

hxc ad Joannem,
est
;

tinutn e
alios

xn

Sociis,

referenda sint,

summa

devotione ecclesiis,

et sacris

"ndecim,

quia simul

consecravil

episcopos Briclius,
;

corporibus istius civitatis, iverunt osculatum pedes

qui e nnmero

duodenario non fuertinl

et

videlicel

Me-

summi

Veltonx Sctpiodotum. Nec dieunt Acla, quod Briclius nepotem sunm Joannem convanix
Vincentium
episcopum
se.cravit

Pontificis, qui erat S. Gajus; qui et ex duodenario numero consecravit sacerdotes, Britiura et

crasse eivitati

quetnadmodum mox dicunt, consePernsinx nepotem suum Herculanum,

;

Abundium

qui crat ex

xn

Sociis.

Quatuor Joannes tancttapud

Svoletinos

tem

2 Plures, nomine Joannes, Sanctos suos, aut saU titnlo Sanctorum a se insignitos, qui sex primis Chrisli seculis floruerinl, memorant Spoletini ; qitos , T i ut nostrum Joatmem ab alns dtstinyvamus, necessse
.

C
'ui"t"hw!
|

est

paucis indtcare sitigulos.

Eo

nos ducet Jaccbillns

Carpophorum, tamquam majores aetate; diaconos, et Laurentium reliquos vero clericos. Qui accusati apud Julianum idololatram tunc sibi usurpantem dominium Romse dum Imperatores Diocletianus et Maximianus in partibus Persise bellum gerebant ad ipsum conducti fuerunt, ejusque jussu Anastasius ad Aquas Salvias decollatus est anno ccxc, die v Decembris et ejus corpus sepultum est in dicto ioco ad Aquas Salvias. Post
:

i?

Eorum primus qui tomo 2 Sanclorum Umbrixpag. 56 viiamS. Joanvis l? " cm P rimura istius nominis episcopum Spole'

ha?c S. Gajus
tuit

J(c

tinum
talis

in titulo vncat,
fuit

nominis,

Joannes, primus Hierosolymitanus et discipulus

sic

orditur

Papa sub annura Christi ccc, con^tiBritium Episcopum Martanae Joannem, Episcopum Spoleti et Proculum, Episcopum Interamnae et Carsulae. Alii fratres omnes pro sancta
; ;

S.

Petri Apostolorum principis

^ex, quos dictus Petrus

misit

erosolymorum patria ad provinciam Umbriae, piasdicatum fidem Christi postquam ex illis ordinaverat quinque Sa-

et unus Sociorum eorum magister, ecivitate ipsorum, anno Domini lvi

fide coronati

sunt martyrio,

quemadmodum

narra--

mus

xque futitiis alque cst hxc S. Joannis et Anastasii. De Jounnc tamcn singvlariler sequuntur apud Jacobillum alia, qux mere loci commvnes sunl.
in illorum vitis,

cerdotes, qui fuerunt Brictius,

Crispoldus, Herculanus, hic Joannes, et Vincentius ; atque unum dia-

conum, qui fuit Benignus, frater dicti Vincentii quemadmodura narravimus in vita dicti Brictiitomo
primo d'e
Kcundus
sec.

ix

Scptembris, pag. 073.

Jacobillus

3 Alterum Joannem celebrat

nuaiii tom.
i

cujus vitam narramus, cum ex tam sancta et nobili progenie, Bjus gesta operatusque esset, tum in seculo, tum in vita cle- i"* l' am ex Jacobillo. ricali, multas actiones sanctas atque ascendisset ad dignitatem Sacerdotalem et Episcopalem, conigitur,

5 Joannes

descendisset

pag. 35 sub hoc

lilulo.

dte y jaVita S, Joannis,

primi istius nominis Episcopi Spoletini et martyris; e( Anasfasii martyris, patrui ejus. Ac incipit Imperantibu9 Diocletiano et Maximiano, fuit Antio-.

secutus est majorem celebritatem apud homines, et majorem caritatem apud Deum ; quandoquidem

curabat per diem, exemplo et praedicationibus sqis convertere animas gentilium ad Christum quorum
;

chiae,

quae civitas Syriae

insignis est in provincia

Asia?. vir venerabilis vitre,

Btiana, Anastasius nomii e,

progenie nobili et Chriqui duos habebat filios

carnales,

magnura numerum baptizavit in civitate ac dicecesi Spoletinis.et noctis multam partem impendebat orationietcontemplationi.
rica
sunt.

Qux

sequuntur magis histo-

Brilium

Adfuit Joannes

et

Euiitium

ac

novem nepotes

Sinuessae in

Campania

in concilio, celebrato, trecentorum epi-

anno 303

scoporum

AD TOMUM PRIMUM
scoporum.
Residebat
et in

JULII.

23
li
'

Basilica S. Petri

extra

ctos, e

quibvs tres de parlibus Stjriz venerunt in Urn-

muros
cet

Spoletinos,

erecta

ab alio

S.

Brictio suo
(videli-

prsedecessore,

ab ipso deinde consecrata

post obitum

annis facile iucentii

prioris Brictii,

briam diversistemporribus, divertitcum Sociis, eamdem *'< ad cansum, ut Cliristum prordicarent ac marlyres fie- Tr " rrd '""""^rent. Primus Joannes ordine, hic u tnt potit, veniste
dicitur in
el

mere imaginarii) ac denuo consecrata in honorem ejusdem Apostolorum principis S. Petri. Demum pro confessione sanctae Fidei fuit Joannes marlyrio
aflectus
uti feit

comitatu

Sociomm
:

sexscculo Christi primo,

in

quidem

anno 56

secundus
et

comitatu Sociorum
:

duodecim.seculo

tertio,

anno 290

quartus (terlius
dieitur)
et

anno Doinini

ccciv, die v Januarii, idque,

fama, in loco, qui dicitur Pons Sanguinarius, extra Spoletum, ubi consueverunt Christiani morle affici. Corpus ejus cum veneratione sepultum
fuit

enim non advena, sed Spolelinus palria fuisse in comitatu Sociorum trecenlorum, seculo sexto,
pore Theodorici regis, qui vivere desiit
hisce

tem-

temporibus,
felicior

personis et
aliis

unno 326. In numero Sociorum desiscnptoribus videri

dicta priscorum

a fidelibus in praudicta ecclesia S.

Petri, ubi

gnandis
posset

Umbrorum

usque ad praesens tempus quiescit sub altariprincipe. II ax summa Actorum hujussecundi Joanmsapud
Jacolrillum cilalo loco.

Jacobillus fuisse, si

modo sua

auctoritate in

rebut tam
el tota

anliquis credibilia redderet.

Antiquissima
sub

ejus uucloritas sunl Acta

illis

xn Soe

6 Tertius Joanues ab eodem proponitur pro dieprimo

joannes 3
Spoletinus,
tec. 6

ciorum, aut scripta aliorum in

mliil veri,

fundata,

quibus

Jutii,

lomo 2 pag.

koc

tilulo ;

VitaS. Joannis
Principio tra-

martyris et Archiepiscopi Spoletini.

cipibus

episcopus

ctatur de varia vicissitudine civitatis sub diversis prin-

quod ad historiam spectet, erui potest. 10 Alii cx citatis Aetis retulerunt Joanwm, Brictium, Herculanum et alios Socios ad seculum quia
i
,

qm

tempwe

quod haec eadem civitas celebrior fuit, quia inter primos Umbriae populos sanctam Christi fidem amplexa estper SS. Britium et Crispoldum episcopos et discipulos S. Petri principis Apostolorum et quia ipsa pro;

tum de rebus

ccelesiaslicis dicitur,

in

illis

legebant, Brictium

in carcere

Spoletino

vi.ri-

advenennt

lalum fuissea S. Petro Apostolo ab eoque episcopalem

accepisse ordinationem, nique illud credibilius facerent,

mutanmt nomen
Alii Socios

retulerunt
et

Imperaloris Diocletiani in Domitiani. ad tempora Diocletiani, quia

in Aclis legebant

duxit plures Sanctos,

briae.

quam
S.

nlla

alia civitas
scribil,

Um-

hujus nomcn

Muximiuni conjnnctim
item quia

Titm porro de hoc

Spoleti

Joanne
:

natum
sacris

plus vice simplici,

sub

illis

imperatoribus

fuisse
litteris

familia

nobili

puero

marturio corvnnli fiterunt sancli Carpophorus presbyter

et

ordinatum esse sacerdotem et Archidiaconum cathedralis Spoletinae: exinde mortuo S. Meletio successisse episcopum, et a Symmacho Papa anno Domini d consecratum fuisse cum
instructum,
titulo Archiepiscopi. Interfuisse synodis, a

Abiinditis diaconus.
iji

Atti retitlerunt ad seculum vi

quia

iisdem Actis legebant, S.

Hercutanum, qui

Briclio ptilrueli suo

tittus,

Pemsix

episcopus fuerat consti-

sub Tottla

Golhortiin rege

palmam murtyrii

di-

SymmaApud

minutione capitis acquisivisse. Alii

inter se

dcmum

tol

opiniones

cho Romae celebratis anno di, dii Theodoricum Visigothorum regem

, ,

et div.
,

pugnantes, aita

ratione concihaluri,

exrogiin

auno dxxii Spoleti conimorantem, gratia valuisse. Deniquepost annos xli Archiepiscopalis cathedrae, in itinere Romano a militibus Arianis anno dxli occisum et extra muros urbis Spoletinae tumulatum esse noctu, ibidemque corpus ignotum hominibus mansisse usque ad annum dcccclxxv et imperium Ottonis II.
ejus corpus

taritnl triplicem classem

Sociorum, qui e Syria

JJmin

briain venerint triplici

temporum

differentia, quse
et

unis

xu Sociorum

Actis involvitur

singulis tempo-

ribus singulis

aliquot

xn Sociorum
dicis,
;

nomina mullipliquis

cnndo applicnerttrtt. Si

classes singulas, nuntcro

Sociorum diversas
scrijitor primits

esse

dicas

etiam mihi velim,

singulorum

numerum

determinaverit
;

quis stngulis sua tempora

tam

distincle assignaverit

llsec

summa

gestorum

istius

Joannis apttd Jaco-

quis

eadem

Sociorum nomintt, Brictti, Jounnis,

,

Herid

inventum 075,
et translatttm.

billum

: qui contiituo eliam subjungit, corpus circa dictum aunura dcccclxxv divinitus revelatum, et a Gonderada, nobili et pia abbatissa monasterii S.

ciiluni,

Cttrpophori

et

Procttli

in

illis

mulliplica-

vcrit.

Non

invenies

antiquttm

scriptorem,

qui

firmet.

Euphemise

Spoleti, translatum

fuisse

ad ecclesiam

II

Jacobilltts,

ex

qno Joannem II, ejusque apud De Joannt

letttliinus
fttissc,

monasterii suidie xix Septembris praedicti anni, quo die et festum deinceps semper celebratum fuitcum

illum Acla Actis

compendio

supra,

cognoscitur

xu Sociorum usus
enumerat.

contmqiie omniitm no-

' ?"' mutaverit

Jacobiltus

consensu

Berengarii episcopi

Spoletini.

Sed nos

mina

Al

vero ut sua verosimiliora faciat,

(Jacobillus) illum hic

ponimus

ipso die martyrii sui.

mutavit Julianum apostatam, anno 360 unperatorem,

sub quo Socii dicuntur

Contigerunt post translationem varia miracula, et Berlha, quae circiter annum millesimum Gonderadae
successit abbatissa

nescio quem, qui

ejusdem monasterii, cu-

pro absentibus

in

ravit colligi quidquid de vita S. Joannis resciri potuit, et describi

Mutttvit simililer

venisse, in Julianum dominium Rom.r usurpaveril Perside Diocletiano et Maximiano. Urbanum Papam, qui anno 224
silri

Romum

a Joanne quodam, monacho Casi-

crcalus, dicitur in Aclis, uliquot Socios ordinasse presbyteros, alios diaconos, alios clcricos
;

nensi,

habitante in monasterio,
:

quod erat prope

in

Papam Gajum,
eosdcm imo

Spoletum per cujus diligentiam accepimus, quae ego hic scripsi, additis aliunde aliis, quae postea
contigerunt
riorcs,
factse
:

anno 296

morluum,

qui

et

dicitur Jacobillo

Socws

presbyteros,

diaconos

et clcricos ordtnnsse,

qualia sitnt transltitioncs corporis posle-

aliquos illorum etiam

constituisse

episcopos, Brictiun^
_,,,,_

annis

1500

et

1619

officittm ecclesias-

Martanse, Joanncm htuic Spoteti, Proculum Inter

ticumpro die xix Septembris concessnm, etc. 8 Qtturiuin Joannem cognomcnto Paranensem
Joanncs
4

ns
,

et

Carsulx

idque circitcr

annum

trecentes* _,, -

qittindo scilicet
I

Gajus

Papa a quadriennio
fuerat.

ejusque vitam apud

eumdem

Jacobillitm invenies tom.

tusevivts per martyrium

FLrc
ejv

y M su h{a ~
iX j am p^i.

q>
rf

Syrus, venit

cum
300.

Sociis

pag. 327, hoc exordw : S. Joannes fuit unus et trecentis Sociis.qui venerunt eSyria in Italiam tempore

maria

sttnt

in

Jacobtllo,
et

qux tamen
eo

muta tiones,
.

Acta nonsalvant,
altbt jant

ipsum temeritati

acalMlllt
.

Alta

Theodorici regis Visigothorum, qui dominabatur in

Italia.fautor

notavimus.

Vt

tander
de
le

4 , v ,/ II( u ur
,

summa

mara
tifice,

venit,

Arianorum.Ubi Joannescum Sociis RoSacerdos ordinatus est a suramo Ponuiio et Sociis suisin
;

rei, nihil

antiquius haberi

quod

in Actis

xu Sociorum
credibiliora.

missusque cum
bini

lbi
alii

laboraturus in
Socii,

vinea Domini

Umbriam quemadmodnm

apocnjpha, salis superque jo

^^
~

/M ,.
fJ

^ qmm ^
,,

/;_ qiiam

12 Nihilo

tl

Klmjimns. JM oMh in a
/J
(,
,.

nn iHs con
-

et bini,

missi fuerant in alia per

Jacobt/lo san-

traria, roinmcntatur dc

JQmn(
;,.,*

D.aliara loca.

f/j
_
,

S1 ej U s

Sociis Ugltcllus tomo

qttatuor Joannes,
lcliitts col.

Mcn

Habemus modo

f/ |SCopis
et ipst

gpot'J".ii-

^,^"*
ighelli,

106

ubi.

omnes nominati

mit

2i

TRACTATUS PR.ELIMINARIS
tit

A
>

mit, iwi

Jacobillus adscciilum Christi tertium

refcrcns
,

eorum

Fcrrario allegata,

et

qitam antiqua sint, cupio doceri.

advcnlum
sub

scd
,

ad

pi

imitm
S.
e
ct

el

quidem,

Auclorittts quippe Fcrrarii sola, nisi ex antiqnitale confirinclur

;

ad cjus aiiintm
Claudio
;

4b

quo cum

Pelro A}wstolo,
Si/ria in Italittm

nihil hic obline.l.

Ul non dicam, Acta

,

citatit;

Imperatore,

omnes

dedttcit

ibique, nit,

Brictittm
initiatos

Reliquos Socios ab

codcm ApostoU) sacris

ad nauscam
lectoris,

esse.

Addil multa alia

varic in-

cx Jctis

xn Sociorum

se.lt Synodi nttnc merito haberi pro fujincnlo Scdis Apostolitx tisiarum seu aliorum hxreticorum Romanx glortnnt commaculare conalornm. Nihil quoquc de Joanne isto Itabcl Ughcllus in Episcopis Spo,

Dona-

terpolata, quoe

me

txdet prosequi, citato loco apttd ip-

lelinis.

nostro, e xn Sociis siiin videudfi. De Jcanne nulcm uno fdc turma quippe Socionim scr Jacobilliana, qum cotttintio niltil mrminit UtjltellusJ e Syria vcncrit,

16 Inlerea dam de Joanne

et

xn

Sociis Syris, qttem

episcopum pulant Spolelinum

fttissc,

disputant scriet vicina-

plores, qtti aiunl, se

monumenta Spoletina,
:

An Joannes
nostcr Sanctis adscribi

subjungit, ipsvm memorati Brictii

ab eoque

in

sede Spoletina

germanum fratrem subrogatum fuisse cum

:
:

rttm ecclcsiarum lustrassc

ipsi nihilominits de.

tempor,
,

qno in Italiam venerit aut episcopatum gesseril

diversa
el

tam
vc-

tlebeat.

Brictius ipse

Martanam

sibi

ut refernnt Acta S. Brietii

ad.luntque,

sedem constituisset Joannem,

liic

conlraria scnliiinl,

ttt

alii illa contigisse

linl sectilo

primo,

alii lcrtio el

quarlo. Nihil quoqtie de

martyrem occubuisse. Ncscio quce Acla Uubclhts; nos alia, qux de Bnclio ct
Jotinnc

cilcl

Joanne

iilo.

attt alio

ejiisdem nominis episcopo Spolelino

Socio ejus
sitb

tradunt Martyrologia, unde ipsorum sanclilas et veneratio anliqua probetur, nisi forte sint recenliortim scri-

aganl,

haclcnus non

vidimus,

quarn quae

nomine sanctorum Carpophori atque Abundii, exiant apnd Mombrilium, attt qmc inde exlracla non sint. In
iUis ntitem ncqtte

ptontm, qualis

est
,

Ferrarius,

qtti

tamen solum Joan,

nem episcopnm
in

sttb

Thcodorico rege seculo vi nolum

Biictius

est

episcopus Spoletinus
illa

ntroque Calalogo suo reposuit annos abhinc ccnluin

sttl-sidii

neqtie
clii

Jvannes cjus

sttccessor in

sede

neque Bri-

adeo ut nilal

iiivcntam ad illtim, qui intrr

vn

germanus

frater,

sed

tantum patruelis; neque de

ftt

Socios ntnncralur, seu seculo primo

vixisse, inte.r Sanclos

seu lcrlio dicalttr

martyrio ejtisdem Joannis

ntentio.
in illis Aclis,
ibi
ttl

reponendum.
,

"
ipsum
tee.
1

13 Scd ncquc confundilur

Ughellus, JoanntS
cttm alio
tslc,

qucriltir

att

qui nntts lantum

nominatur,
vionl:

17 Dc Joatine porro qttcm quarto abbate Parancnsi ejusqtte sanctitate el

non
ficiat

loco

posnimus

Joannes

i>u

cttllu

dttbilari

>c-

ferentts.

Joanne Episeopo Spoletino, qui diupost

illi,

potesi; quia ubiqve notusest in martyrologiis. Sttf-

ranensis obbas, vere.

sancttu,

sed confttndunt
iicni. iu

qui ctim
,

Jacobillo

ctinulcm bomiet

huc

attttlisse locttm

Usttardi dte xiv Kal. Aprtlcs:

viri, qui

Achs memoralum
alqite

distrakunl in daos,

se-

Natalis B. Joannis, niagna? sanctilatis

de

culo

piimo

iterum

terlio

episcapum Spoleti fui

Syria oriundus

pervenit in Italiam

ibique apud
,

ciiint.

Qttem cniin
tanlum seculo

Uijliellus,
iii

lanlitm scculo

collocat;

olti,

ponunt,

alti ulrique adscribuiil.

Penarensem urbem constructo monasterio multorum servorum Dei per quadraginta annos Pater
existens, multis clarus virtutibus, quievit in pace.
Plttra
vttle sis

Hntc
tnier

noscilur confnsio.

El

forlasse idem ipse

e-t alius,

Joanncs
qui
sc-

xn

Soeios numeratus, non

quam

tomo 2 Marlii
illustraln

noslri, dic xix, pag.

30;

culo vi prsesidet Spoleii episcopus,

quetnadmodum
qtti in ipsis

inler

ubi et Acta cjus

invenies.

Citatum Usuardi

eosdem Socios nominatus Herculanus,

Aclis

elogium, totidem pene verbis discripttim, legitur ettam

in Marttjroloyio
Itic

legilur sub Totilu Goiltorttm rege passtts,

vi episcopus

eodem seculo

Romano

sed pro Penarensis urbs

Perusinus
i.

fttii ,

quamvis a multis refcratur

subAittttum

est,

Pinnensis civitas. Et Baronio in

ud srculnm
Camptlli
$t

Nolis magis
in

14 Campellus, qui

historia sua Spolelitut Socios

fioruisse
illis

xn, interque

illos

Joannem
iii

scculo
silet

i.

asscnt

nfi ntia,

cum

Ugltello; secnlo

de

altum

quin

el

alium Joaitnem, qtiem ipse

Si>o!eti, el

sttb

anitinn
facil;

300 episcopum
ncgat e numcro
ita

germana lectio probatur, Pennensis. Est enim inquit Pennensis civitas apud Vestinos. 18 Id quidem verum esl; sed obvia passim lcctio in MSS. Martyrologiorum et vit.r codtcibus , Itabet Penarensis, ut in Adone el Usuardo; Pinarensis, Nol, ,

ubi monasterittm sttum

condiderit:

successorem S. Suviiti
fuisse,

kero;

Pinacensis,
;

Pelro de Natulibus; Penariensis,

,

xn Sociorum

refulalqtw

ilios,

qui

sentiunt.

Joanni Calo

Panariensis

Mombrilio

Panacensis

Ilunc porro Joanncm sunm Campellus,

titulo indncil, qttod

eo

prsecipue

Maurolico; Panarensis, Ferrario; Paranensis,

quse

aliis;

Joannes quidam comperiatur anno

,

303

in

sijnodum Sinttessanam

in

causa Murccllini
ille milti

Papm
videlttr

babitam, inlervenisse. Sed tilulus

sufftciens
fuisse
qiti
,

non

Campellt
scoporum,
civilntis

ad concludendum Joannem ulttm episcopum Spolelinum. Quia nulli epitllt

a Fenna seu Pinna civitale /^estinorum aut Jpruliorum dcrivata non sunt. Videtur Galesinius primus scripsisse Pinnensis, el posl illam, Maitijrologium Romanum. Audiamtts cl Ferrarium in Catalogo

Stjnodo

interfuere, adnoiutur
igttttr

nomen

sux

episcopalis.

Cur

tur polius od cpiscopalnm Spolettnum,

Joannes illereferaquam ad qttem-

hbcl altttm'1 anl cur cujusvis alleiius subscriploritm tpi-

scoporum nomen non xqtie referutur ad ettntdem episcopalnm Spolelinum?

Hci

proba

ib Respondebit Campellus pag. 194, id constare ex Actis S. Felicis Hispellensis, recitatis a Ferrario in Catalogo Sanctorum ltaliae die xviii Maji. Ve.rum
nullu Acla S. Felicis HispellensU extant, quir eiccrto
sint proprtti, uti videre rsl

Sanctorum Ilalix. ttbi ait, Joannem se recepisse in abditissimum locum, ab urbc Spoletina tribus M. F. cui Parana (Jacobillus hubet, quinque) distantem nomen erat, nunc vero, vicus Perchii nominatur ubi erecto tuguriolo ad pyri arboris radicem (unde et Pyrensis dictus est) vitam cgit. 19 Qutd porro illi, qui Pinnensem fociunt S. Joannem, respondebitnl ad Acla ejns ? In illis legilttr Joannes venisse in Italiam circa civitatem metropolim. Possim scnbunl Spvletini civilulem suam a primis
,
:

iitm ojntil

1'iniitim

cii>i-

ininii, sed

lomo 4 Majt nostri ad diclum

,

dtem

ct

qttx

ibi

dantur

nullam faciunl menlionem

Feltcis, qui illic inlerfue-

Umbrix institutani fttissc ; idque creduni ex Actis xn Sociorum in quibus cjus res mentio fit. De Pinnensi vero twitute nemo
Chrisli temporibus melropolim
,

apttd
ttiiii.

Sjiole-

Stjnodt SHnuessanae,
nt. Scribil

nedum

unqttam

somniavil,

melropolilicam fuisse. Qtiid? quod

quidem Ferrarius citalodie, Felicem una

ibidem legalttr Joannes episcopus Spoletanae civitatis, intelleclo

cum Joanne FJpiscopo

in Catalogo
l.

ctiatque prater niartyrologia ei

5,

c.

Svnodo illi adfuisse, Pctntm de Naialibus 13, Annales et monumenta eccleSpoletino,

,

Joannem e Syria advenum in vicinia commorari, ipsum convenisse? Scimus ex Synodis iit,

lix Bispellensis. AstTquid e singulis bauseril

qtiibtts

et in

secttlo vi, sub Symmacho Papa Romre ce.lebratis, Joannem episcopum Spoletinum illis interfttisse et

eunle

tyrologia

Synodi, non annotavil. MarPetrus Synodi non meminere. In nostro quoque commentario et vita S. Felicis, nihil de
fiat dicla-

menlio

subscripstsse

Pinnensis vero ecclesix usque. ad secuepiscopi apttd Ugltellum,

sallem

el

lum ix duo tuntum inveniuntur

qttorum ttnus floruerit sub

Symmacho, nomine Romadenique

re.spondebunt

illa

reperitur.

Quid

Itabeant

Annales

el

monttmenta a

nus

non Joannes.

Qttid

ad

Marlyrologia

AD TOMUM PRIMUM
Marlyrologia

JULII.

25

Bedx
,

ulrumque

legitur

Rubani Mauri ? Apnd In Spolitana falia le.ctio apud Raimprcssi

el

banum

Spoletana) civitate, natale beati Joannis.... (et prosequitur Beda) qui in suburbano ejus
liabel,

22 Sed quis nunc tandem Joannes ex qualuor pro- D /'" "". censebilur xil Sociis annumeratus fuhse? Non Wciom c. i. Ptimus, quod res ipsa loquilur. Non secundus, quan- *"" tandem
s

sedificavit

monasterium,

etc.

tmiuis illum JacoMllus inter Socwm xacollocet, quitub annum 290 cum Anaslasio adveneril : quia hsec ex
Actis xii

"%%

20 Probari
,Vec

(juoque polest ex cilatis AcOs,

,

perperam

Sociomm ad
tertuis,

illa

lempora referri non possunt.

is

probatur,

dici a

Jacobitlo scriptoribusque Spolelinis

Joannem
comi-

Non
vita
,

etiam

quia

patria

ipsum vcnisse in comitalu Sociorum

istum abbatem e Syria in

Umbriam
c.t

Spolelinus fuisse
exlat seorsim

venisse in

dicilur.

Superest igitur qtturtus,

cujtis

tatu trecentorum Sociorum.

Describitur enim initio

oralio,

in

qua tegilur

quidem
scribit

advenisse

advenam

quam ad Deum fudil; nbi omnia singularem hominem sonanl, nulla uspiam faeta mentione Sociorum, nedum trecenlorum :
iter ejus e

Actorum

Syria,

Syria, sed parilcr innuilur, advenisse sine aliorum Socielate;

quemadmodum

quoque S. Grcgonus de

Tsaaco abbale Spolelino, qui ab aliis pulalur

pro quorum

turmx xu
turm.e

felici itiitere

uttque orasset Dettm, seque ac

el

Soctorum, inter quos nomen ejus legitur; ab

trecentorum,
adscribi

aliis

pro suo,

quidem consanguineos onntes, quales flnguntur fuisse.Inter alia autem sic orat: Don:ine Deus cceli et teroe,... illumina sperantem
si

Soeios habuisset,

debere

cum tamen Gregorius

tantum innuat, ipstur-. secnlo vi Spoleli floruisse, ejusque ibi gesta uliqud describat ex fideli relatione. Sic et
S. Hercttlanits inter eosdem xn Socios nommalus, in debeat ipsis eorum Actis aperte dicitur fuisse episcopus Peru- * Soetct
sinus, a Totila caesus, qitod seculo vi contujit. Sic eliam adscriP ta* ''"""' Joannes, inter xn Socios el ipse nominalus, cogitari

in ie,

prosperumque

facias iter

meum,

in

quo nunc

dirigor.
qtta

dc re
in ejus

21 Nihil qttoque in Aclis mcmoratur de adventu.

niliil

JoannisRomam;

nihil de ordinatione ejus sacerdotali, a

;

Actis.

summo

Pontifice collata

nihil de
fiterit

uno Socio, quocum

in

alius non debel,

quam

qui passim cog itominat ur

structo

Pena-

ab eodem Pontifice

missus

Umbrium
sinl

quse

rensis,

et

monaslerio

omnia propriis

el

probatioribus,
fsi

quam

Actaduode-

ibidem
britiitm

fuit

cim uut trecentorum

qua horum uspiam suntj So-

per annos 44, uti lomo 2. Et de hos Joanne inter quatuor nomi-

prope Spoletum, abbas habent Acta apud Mom-

ciorum, ignota; apitd Jucobillum leguntur.

Grcgoritts, qai in Dialogis
forte
in

DeniqueS.
ac
qiti e

natos aliquid certioris fidei Itabet11rqu9.n1 de aliis, ideo-

suis

unnm alterumve
,

qne ipsitm,
episcopttm
pulaverit
luvit,

tcrtium,

Sanclis variis

locis Itubet

Syria
illos

uli et Isuacum Abbalem et Herculanum Perusinum e S. Gregorio nolos ; aptiores

Umbriam advenerunt, nusquam tnmen memmil,

aliorum
Societate
advenisse. Quapropter
, ,

in

ut quid

credam

opniionibns liodiernorum

debent

ipsi

offerre

is, qui Acla xn Sociorum unde unde compiquos in siium ceusitm referret, parum solicitus de lempore, quo singuli vixerim : dum congessit in unis

testimonia

aliorum auctorum idoneoium, ex quibus docear, seculo Christi i e Syria advenisse in Umbriam
Socios sex; seculo
et ainplins,
ttt

Actis

Maximiano,

qui seculo tertio aut quarto sub Dtocleliono et et qui seculo sexto sub Tolila rege floruisse

m,

Socios xn; seculo vi, Socios ccc

noscuntur alutnde.

ctiunt,

eosque consanguineos.

CAPUT

V.

DE
. I

S.

LAURENTIO, EX DUODECIM SOCIIS UNO.

aut aliorum
giis

Nulla ejus

ejusdem nominis Sanctorum

Umbriae,

in

Martyrolo-

memoria. Aliquot eorum gesta

e variis collecta.

Mltlllis S.

D
dierno.

Laurentio hoc , qui inter duodecim Socios yinnumeratur nominatim itilttl qutdquam in
,

tum

ntinus fortasse probabanlur ? Irtcipit porro elogium

:

suiim

Laurentius unus ex trecentis

viris, q"ui Jnsti-

Jaclis

illontm

singulare

mcmoratur

ttintum

niano Imp.

Romano

venere;

cum

adoiescens probis

legilur, in aliquibus saltem exemplaribus,

quod

ab Uvbano

Papa

ordinalus

sil cterictis,

Laurentius
in

quod sub Juliano

Vmbria

imperatore uposlata tvrtus, martyrio Anastasiiad Aquas Saleias prxsens fuerit ; atque inde fitgeril in Umbriam.

Quie omntbtis fere Sociis communia sttnt. Nihil de tali Laureniio, aut ullo alio ejusdem nominis in Umbria
Siuicto, seu

a Vigilio Pont. clencorum numerurn adscribitur. Tum, S. Joanni archiepiscopo Spoletano qui diem suum obierat, subrogatus fuit. Deinde, cum annos xi ecclesi suae sancte praefuisset, curarmu humanarum
et doctrinis esset excultus,

moribus

Max.

in

F
Laurenttum

episcopo Spoletino, seu Sabine.nsi, lcjo tn

perhesus. episcopatui sporite cedens, in solitudinem, ab urbe Spoletina ad lx stadia distantem, se recepir.

^abe^FerTanusdie 3 Febr
-

Martyrologiis antiqilioribus; sed ncqne in Romano hoMaitrolycus el Belinus Itabenl qttidem S. Laualiis est
tlie

Ubi monasterio extructo, mulloruiu mona horum pater extitit; ac tandeu anuis ac meritis onostns, tertio

rentium (qui
quo etiam

suttm

Laurentinut) die iii Februarii; Laurentium episcopum Spoleti:

Nonas Februarii migravit ad Christum. Cujus

in basilica cathedrali
.

corpus Spoletitun delatum

conqttem

num
tw

obiisse

dicit

Jacobillus

verum
inde.

ille

ad Umbriam

ditum
qttod

fuit.

Nt/iil luc
ille

Je episcopatu Sabiiiensi

non speclat, utpote maiiyr,

et

ui

Africa pnssus

cum Igna-

Laurcntuts

gesserit. Nifiilde monasterio Farfenii,

Celenna. Potest tamen

dies tertius Fe-

extruxenl.

Nibil,

e.r
,

quo colligas, ipsum inter

martyrologis
aiite

bruarii Laurentio'Spoletino applicatus fitisse. 2 Fcrrurius, qui forte'primus, illum Catalogis suis inseruit, in unwersali, eumdem diem leiiium Februarh
sic ordilur;

Socios xii ctim Anastasio

in

Carpophoro atque Abundio

Umbriam

venisse sub finem secith tertii;

qux tamen

adstruit Jacobilltts.

seculum

notm.

Spoleti in Umbria, S. Laurentli episcopi.

:

Nolatque seqtientia

Ex Tab.

Ecclesi* Spoletan*.

fundit.
,

3 Idem Jacobillus, facttndior Ferrario, plura conNarrat tomo i de Sanctis Umbrise, a pag. 191,

Claruit sub Justino Imp. et Vigilio Papa, prout Acta ejus, quaa Spoleti legimus, babent. Idem iu Stuuits
Italise

Laiireitltiim cptscopitm

SpoUiinum
et in

adhite

juvenem
Spoleto

&tute,

Itaaam ecnisse, j ac<> b,iio, Penolaca Lcander vocat

tn
\

,.

ejiis

gesta ejc

eodem

dte pluscula refert,

ex monumentis ec-

Pedelupum
pass.

urbem)

ad

clesiae Spoletinse

atque ex Lectionibus, quse in ejus An tum, citm scnbebat Ferrarius, non amplius recitabantur ? Quare autem? An
Officio recitari solebant.

disltinte,

lacum Veitnum, octo mill. monastciium construxissc

opc cujiistlam divitis,

luriitm,

sttb tnstituto

Canonicorum regueircitcr

exemploS.

Atigtistini,

aimmbSi,
illudque

Julii

T. I

IV

26
illudque rexisse ad annos viginti.

TRACTATUS PRiELIMINARIS
Tunc,Joanni archieanno 541. Prseiv,

quse piam ejus

tat.

memoriam

in

bonedictione frequen-

AICTORK

C.

piscopo Spolctino, pcr martyrium sublato, succcssisse,

t a

Vigilio
isti

PP.

confirmatum

fuisse

Habemus quoque

seorsim

Acla qusedam Laucathedralis

aiiaexvita
'')" s

fuisse

ecdesiss annos xi, menses

dies viu; ac

rentii Latina, extracta ex archivo ecclesies

renwtiasse anno Domini 552, segue ilenuo recepisse in soliludinem, ac Monasterium condidisse fn fundo Acutiano diwcesis Sabinensis, a vicino fluvio Farfa
dictum
;

Spolelinse; quibus usus esl Jacobillus

in

sua

Italica

'(fna,

Lnurentii

vitu,

tomo 2 pag.
fecit

147

quum
i

Bollandus
Februarii,
e,

denuo Ltilintim
errata Jacobilli
Actti ipsa
sise

alque impressil tomo

tbique vitam

clattsisse.

tertia Febrtiarii.
fuisse.

Corpus
sui

576, die moiiachis ejus sepultum

circiler

anno

deficientibus tunc ei

certioribus monumenlis,

quibus

cmcndaret.

Nos
et

secutis

temporibus

in

ecclesia

monasterii,

deinde translalum

Latiua Lanrentii,
accepimus

aliquot

aliorum eccle-

ibidem ad aliare majus. Hsec summa gestorum Spoletini et chronologix ejus apud Jacobilrcr.tri

Lan-

Spoletinss,

dono ipsius Jacobilli, post-

luni.

4
alia ex chro-

Jiiscctiarratis, citat

idem

Jacobillus

cbronicon

suos tres tomos tle Sanctis Umbritr. absohierat ; ex quorum collatione cum versione Italica, facile cognoscimus, quatenus qtiitl mulntnm, pra-termissum, ad-

quam

nico monasterii

Farfensis monasttrii anno 1098 scfiptum a Gre.gorio defamilia Dominorum de Catina ln Subinis, monacho
ejustlem monasterii, in quo
Ita-c

tlitnmve a Jacobillo

sil.

Simul cognoscimus, tam textum

Farfensis antiquo;

dicit referri;

quod S.

Laurenlius

e Sijria

venit

in Iloliam

cnm

sorore. stta

Susonna samiisque Isaac et Joannc cognatis suis, monachis apud Spoleium, atque aliis sociis, primis temporibus retjni Golhoruni. Quod poslea, dictus S. Laurentius creatusfuit episcopus Sabinensis ;
posito episcopatu, sedificavit

Latinum, qttam Italicum, nihilo meliora docere, quam Acta xn Socioritm. 7 Acta illa Laurentiana Lalina, quanlitmeumque ex qua hic Lvvigata et polila a Jacobillo in lingua Ilalica, non datur cornmerentur imprimi. Dabo qusedam excerplu, ut cogno- pcndittm,
scatur ex ungue leo.

En

initium.

Igitur dominica?

quodqne, dein

Incarnationis anno ccxc, regnante

crilego
dictus
;

Diocletiano sa-

monaslcrium Farfense
el

fundo Aculiuno
abhas creatus
et

lerrilorii

Subinensis; ubi
:

primus

Consulibus vero, Caro et Carino, cum praeLaurentius, claro genere partium Syriae
;

cancte mortuus est

quodque post mor-

tem ejus idemmonaslerium, a Longobardis destructum, non fuii restauratum nisi tempore Joannis PP. V, a

suorum affinium pro Christo animas ponere per martyrium decreverunt... et aggressi Italiam, Apostolorum limina
ortus, collecta infinita turba

S.

Thoma

abbate,

Spoletino.

Hsec ex

dicto

opcram confercnle Faroaldo duce Chronico Farfensi Jacobillus,

dictis in

devotissime flexis genibus adoraverunt. Deinde Ur-

qui et sttbjungil

opinionem de

chronico suam,

qttod scriptor sequivocatione laboraverit, pro

Spoletano

pagonorum martyrio, pro quo sancto Cajo Laurentium, primum illorum, secum diutissime tenuit

bem

egressi, sedato

venerant,

cogente Apostolico

episcopo, ponens

Sabinensem. Additque; Acta omnia Laurentii faciunt ipsum episcopum Spoletsnum, atque pro tali semper est habitus et cultus in sua corpusque ipsius conservatur in Ecclesia dicecesi
;

Ceteri vero vitam eremeticam eligentes, bini vel singuli,

pene totam repleverunt Italiam.

ille

8 Hinc primttm reflectere oportet, qnod scriptor

ponal Laurentium onno 290
et e Stjria

Romam
tnrboe
:

qtiod non con-

advenisse cordat cum

S. Petri Spoletana, et quotannis ibi celebrant fes-

pracipuum dttcem

fitissc

infinitae
tttnc

suorum
Jacobilltts sexto.

opinionc Jacobilli,

tivitatem ejus incolse civitatis. Cujtts

prseferenda ? Chronicine
scripti,

hic
in

auctoritas

affinium,

qvx cum
httjus

ipso

venerint
collocat

tam

antiqui

Sabinis
et

adventum

lurbae

passim

seculo

quod

Laurenlium

episcopum
in

Sabinensem

Prseterea ponit ipsc

eodem

tinno

290 adventum xn
quo-

fundatorem monaslerii Farfensis

rilorii Sabinensis facitl

feudo Actttiano ler-

Sociorutn duce Anastasio, inter qttos Lawentitts

An
i

Jacobilli, nuperi scriptorisi

que nominatur aliqnis, sed de quo in Aclis

5 Meminil ejusdem
apud Bollandum
alia

cltronici

Bollandus in appendice
ubi

rum

nihil singtilare

xn Sociomcmoratur, nedum fuisse ducem

igitnr

od Aela S. Laurenlii tomo

fensis, qvos sub

Febrv.arii pag. 958,

turbx

duodense.
scriptor

Velim
ille

cognoscerc,
fttndet

qtio

ar-

proferl excerpla tjit&dam ex Annalibus monaslerii

Far-

gumento

Latinus

opinionem

rius

medium seculi elapsi scribebat GregoRomanus, abbas S. Matlhxi, profitens, se prx

duo cbronica unliqua ejusdem monasterii,

suam de adventn Laurentii dticis cnm infinita suorum qffinittm tttrbu anno 290 ; el eodem anno fundel Jacobillus

oculis liabere

adventum xn Sociorum
rccurrunt hic

dtice

Anastasio.

a duobus aliis Gregoriis

monachis

posteritati

relicla,

Paradoxa

hsec surtt.

quorum

Catinensis

et S

Petrum

Damiani.

anno 860; alter, cognomenlo quem modo cilabat JacobillusJ anno 1090. Excerpla dicunt, Laurentium e Syria in Italiam venisse anno ultimo Juliani apostatse, cum Susanna sorore, Joanne et Isaaco discipulis et circa annum dcxxx Farfense monasterium aedificasse, atque annis xxv administrasse. Non inquiro,
alter
scripsil
(est is,
;

9 Prseterca
nihil

monstra

historica,

in

habetque,

Examine Actornm xn Sociorum jam

qrne formula scribendi sectilo
pit
tisurpari.

indicata.

Ut xque

ac

ille

dicam de lermino, anni Dominica? Incarnationis,

monstra
storica.

hi-

demum vm attt vmi cceVerum quidem esl anno 290 Diocle:

tianum imperasse

at vero consulalvs

Cariet Carini

illo

anno nusqttam
incidit in

fuit.

Consulalus

illorum

simullaneus
Dioc/elianus

cur hsec Excerpla ex Annalibus Farfensibus tam fcede discrepent a Chronico e.jusdem loci eitato; dum Excerpta

annum
ccepisset.

Cbristi 283, antequam

imperare

Ttim dicuntur Socii, sedato pagaseu

adventum
Isaac
el

Luurentti cum soroie Susunna, sanciisque

discipttlis

norum martyrio,
Rovta
Italiam
:

perseculione ac

in

Christianos,

Joanne

cocjnatisque

suis,
:

referunt

profecti esse alio, sed,

pene

totam

replevisse

ad annum ultimum Juliani apostatae Clironicon vero, ad prima regni Gothorum tempora. Tantttm
tnde reflecto, in ipso monasterio

Cajum Papam, qni obiil martyr anno 296, Laurentium secum diutissime tenuisse. Cum
tamen usque ad exlrema Dioclettani tempora tam gravis

Farfensis de advenlu primt fundaloris sui nihil olim certum scitum fuisse.
Certiora habel, non qutdem de adventtt,
sed

Ecclesia persecutio

presserit,

td

nulla crudelior
;

de

epi-

scopatu Laurettlii

cl

fitndatione monaslerii Farfensis

in epislola

timquum exli>eril, aut plttres marttjrio affecli fuerint in qua nec ipsi Cajo Ponlifici, tametsi consanguineo
Diocletiani, parcilum fuit.

S. Petrus

Damiani
II, anno

sua tionu,
;

ad
ita

Nico-

laum

PP.

1049

electtim, data

ubideLuuscribit
:

lunc

sedatum

fuisse

Quo igilur pacto dici potest, paganorum martvrium sc

Laurcntio Socii ilineris,

renlio,

qui episcopatum
ille

suum

dimisit,

secutionem?

Episcopus

Sabinensis,

qui

solium pontificale

deseruit, et Farfensemonasterium.contemptasacerdotali dignitate, construxit, quara nobilis in Christo

vir

dicant,

10 Hactentts dicta ex Actis Latinis, manifeste inLaurentium tempore Diocletiani Imp. et Caji

Pontificis
esse.

Romam

venisse,

ibique

diu

commoratum
scri-

fuerit, testis est

antiqua traditio,
;

quae

sancti-

Quid porro? Ex

infinita

turba, qttam collegisse

tatis ejus insignia celebrat

testis

moderna devotio,

e suis affxnibus; el in Italiam duxisse

Laurcntius

bitur

AD TOMUM PRIMUM JULH.

V

27
Appositus
est autem a D abctobs a hymnis etlaudibus.
<n Pedetu

bitur, aliquot nominatim enumeral compilalor,

videlicet

111

intrante Februario.

lasarut
joannes,

et

Lazarum

et

Joannem, qui

in Ferentiilo latitaverinl

suis discipulis honorificecum

eorumque meritis et prodigiis a Faroaldo duce monasterium fuisse constructum. Faroatdus ille Dux
fuil secitlo

14 Ultimu
uti lac vocatur

b.ec

verba

innnere videnlur, sepullum

fuisse in ipso loco neu monaslerio, ubi obiit,

:

Peniolatim,

Chrisli

vm. Confer

heec

cum
:

monaslerto,

seculo
(iui

111

et

Jacobillus vocal sua lingua Penolaco,

Isaac,

lemporibus Diocletiani. Pergitautem

Isaac,

etiam

quasi a piedi

il

lago Velino, ove era situato. Lean-

longe lateque prophetia claruit, in Spoletana urbe ejecto daemonio venerandus extitit :ac ejusibi amore
et veneratior.e mirifice

der Alberli nominal Pie di Luco,

sittun

net

0(7 ipse

fundatum ccenobium permaibidem post innumera signa et miuli ipse scribit in

el castellum facit, ad sinistram ripam lacus Velini Laline nunc Pedelucum passim dicitur; el in mappis geographicis
:

localur ad partem borealem lacus

Velini,

quse

dexlra

rabilia in pace quievit, videlicet seculo vi, ipsius Gregorii

ripa

cst,

Papse Magni iempore,

Dialvgis.

inflitunt,

secundnm descensum fluminum, quse in lacum atque iterum inde effluunt. Leander nescw
loci posuerit

Confer hsec iterum, tum, cum seculo in Diocleliani; lum, cum viu Faroaldi Dncis Spoletini. Pergamus.
Eutitii quoque

qno respectu situm

Jacobillus autem,

ad ripam sinistram

dum suum Penolaco

illo

interpretatur,

amore,

in loco valde

aptoet glorioso,

quasi ad pedes lacus Velini, a lacu

rit;

absorptus fue-

ubi

is

deguit,

decenter

aedificatum

monasterium
ex

cum nona
;

lacu, sed a
dicti

luco,

in

quo dea Velinia,

temporibus
culta

permanet. Hsec videlur

fratrtm Brictii
Eutitius,
et

scriptor referre ad Eutilium,

ad aquilonem
fuit

lacus,

priscis

filium Anastasii,

unum

xn

Sociis,

loco

nomen

Pedelucum,
locus
;

non Pedelacum adLaurentius

abdi-

qui

dtcilur in
egisse.

illorum

Actis, apud locum

ercmitam
toribus

Egoaulem

polius refero ad S.
ille

Vulsinum Eutya
scrip-

hseseril.

15 Hic porro
calo

ad quem

se

cliium ubbalem prope

Nursiam, quocum

episcopatu Spoletino, rccepisse dicitur ia vilaLa-

non

in

Par-

plerumque confundilur.
Gregorii
Eutilius

Monasteriutn

quippe

Eutychto Nursino fuil prope Nursiam,

Dialogis S.
:

uti constat

ex

tinajonge distat Septemtrionem versus, a fluvio Farsa, olim Farfarus, qui in Sabinis orilur et meridiem versus decurrtt ac monasterio Farfensi

fensi.

vero

Vulsinus, ere-

suum nomen com-

mila solilarius, monasterio non indiguil.

Floruit

au-

municavit.

Ex
ail,

dwtis deprehenditur quoque confusio,

tem Nursinus seculo

11

vi.

quam
:

Jacobillus induxit in
;

suam Laurentii
viri.

Spolelini

Joannes Pena
riensis, et

Brictms.

Joannes vero Panariensis, eorum consnrs meritis atque virtutibus, fratrum multorum Pater extitit monachorum et ibi quievit, ubi nunc fundata est honore illius ecclesia. Denique Brictius nec minori labore in ipso
Prosequitur
compilator
;

vitam

dum

ipsum ante episcopatum

in Penolaco
construxisse,

monasterium,

ope. divitis

cujusdam
.

ibique annos viginli habilusse

cum

vita Lalina,

quam

Jacobillus pree oculis habuit, dicat, ilta post episcopa-

tum
non

ficta esse, et
fuisse.

Laurenlium tunc in
est,

aetate

florida

comitatu viguit
nifestant,

qui et ipse, sicut gesta

et mirabilia

illius

made

adhuc

Qualis selas ipsi posl epucopalnm Iribui

signa

multa

operatus est.

polest, si

verum

qttod

trajiciens e
;

Illa, puto, mirabilia, quse in

Actis

xn Sociorum

Ilaliam,

jam

fdios genuerat ex uxore sua

el

Syria in Sociorum
Caio

Briclio referunlur, vixaut nevixquidemcredtbilia.

lisec

Et

paler atque reclor fuerat omnium,

Romx cum
xx

quidem monstra

in

exordio

Aclorum Latinorum
Laurentii propius acprasler

Papa

diusubstilerat, deinde per annos

1 monaste-

auctor conjungil.

Tum

ad gesta

cedens, alium e tanto

diclos,

Sociorum numero,
sit,

jam
ipso

praefuerat.

nullum nominat.
ei

Sed neque de Laurentio

deinde
refert

quidquam, quod

proprium

preeler

; lamdem annis xi episcopatui Spolelino Quandoquidem ex computatione jam facta consequitur, annos ipsum plus quam sexaginta eetatis suse titnc numerasse. Vel igitur monachatus Lauren-

rio habilaveral

sequenlia, quse compendio exlralw.

Alia inde gesta Laurentii

tii

annorum xx
induxit

ante episcopalum
;

admitti non potest,

12 Ait nempe, mortuo episcopo Spoletino, quem non nominat, successisse Laurentium, ct undequaque convenisse Romanorum episcopos ad electionem ejus, Gajo summo Pontifice; ab eoque, propterea lastificato consccratum fuisse. Novo autem episcopo honorifice Spoletum directo cum cives illius urbis venien-

qitem

Jacobillus

vel

posl episcopatum,

non

polesl Laurenlius in florida fuisse setate.quam afftrmat

vita Lalina.

16 Verttm enimverocurbxc plnribus prosequar;cum Monasterium Farfaldo neque vila Latina.neque Jacubilli Italica fidemapudme
inveniant; etipssestbt passtm cantradicant?
.

..

tt Unumtan- (um

Duce

fitnda-

tem sensissent, muniverunt portas, quaerentes ab illo pretium, si intrare voluisset. At ille cum talia
renuisset, quia erat contra auctoritatera divinam et

tummodo adhuc subnotabo monstrum Dixijam num. 10,

Laxaro Laurentii Socio monasterium in Ferentillo constructum fuisse a Faroaldo Duce. Duo fuerunt istius nominis Duces Spoleti, de quibus mox.
vita Latina,

sanctorum
sponte

Patrum, subito

in

patefactae

sunt portas,

hac contemptione, et ita cnm gaudio

De
tia

etlaetitia susceptus estpontifex.

Quantumveroquaest in
locos

Abbatiarum

monasterio in FerenlMo sic seribit in Brevi Noliltalise Aiigustinus Lnbin pag. 141
:

lemque

se exhibere in

honore certaverit, non

me

facultas evolvere. Ita compilator; de cetero

gestis

Abbatiatitulo S. Petri de Florentillo, alias de Finon rentillo, Ordinis S. Benedicti in Umbria

diversa videtur ab ea, qua; S. Petri de Ferentillo
in tsrritorio Spoleti
;

commnnes pro

Laurentii congerit, aliud de

epi-

scopatu ejus nesciens proferre, quam, quodscitu

difficil-

quam Dux Faroaldus

;

initio

limum solel esse in episcopis primorum seculorum, cathedram episcopalem fehciter gubernasse annis xi, mensibus iv et dies viii. 13 Tum addil, deposito pastorali ordine, in
aetate florida

octavi seculi fundavit aut reparavit

lus Diaconus
fuit
lib.

ut refert

Pau-

cap. 13

cujus primus Abbas

:

ut constat ex Cameroe Apostolicae, ubi asseritur codice taxarum

quidara

Lazarus. Extat adhuc

eremum

peliisse,

in eaque locuni,

Pe-

dicecesi Spoletinae.

niolatim nomine, distantem

liario

octavo inhabitasse

ab urbe Spoletina mileratque locus ipse cujus-

17

Ex
,

Actis Laurentii

jam didicimus, Faroaldum

sed

Ducem
re

non reparatorem,
Spolelinorum

primiim fundatorem
ut

initio sec

dam

etiam pro vitae suae cuncta quae possederat, Laurentio commisit; qui etiam se ipsum sancto Viro inseruit conversus, et finem perfectum con-

viri locupletis valde, qui

fuisse prxdictse abbatise.

Duo autem,
Farottldi,

jam

tli.ri.

ftte-

remedio

et salvatione animae,

Duces
in

tam

Chronico

Furfensi ttpud
qiitiin

Duchcnium tomo 3 Scriptorum Gallix,

Longobardorum

summavit
innumera

in
et

Domino.

Lintrenlius vero,

possessione

turba clericorum

multa

aitctus,

ordinata
pater
al-

ecclesia in ordine Canonico,

dum

vixit,

Patilt Diaconi : scd monasterium fundasst de Fcnculcr rcnlillo.Et locus quidem, quem e Paulo citat Lubimts, aliud non bttbct. qitttm quod Gregorio Magno deinde

Gcslis

ttpud illos leijitur

mificus, rector et pastor multorura extitit,

faciens

signa et

mirabilia, et sic

quievit

in

pace

sub die

Papa.legationem obeunte apud Tiberium Im/>cnilorem, anno 582 dcfunclum ; Faroald, primus SpoIeUnorum

Dux

28

TRACTATUS PR.ELIMINARIS
exercitu

A Dux cum Longobardorum

J-

Classem, opudivitiis,
lib.

pultus, ac deinde ad altare

ttts

ejusdem pnnceps transla-

lentam urbem, invadens, spoliatam cunctis

fuit ; utique qttando

sanciitatem ejus per miracula

nudam
cap.

reliquit.

Apud eumdem
;

vero

Paulum

aut aliter

Deus

manifestavit.

Nec
;

facile credittt est,

30 Faroaldus
filius

Jttnior Truscntundo putri

et

SXlCCfdit

eosdem

monacltos

primi patris sni alque

se dimisisse ttlio

institutoris
illa

in ducatu Spolelino

cap. 44,

contra hunc Faraol-

sacrum corpus a

quamdiu

dc re

dum Ducem

suus
faciens,

eumque clericum
monaslcrio outetn

Trasemundus insurrexit, locum ejus invasit. De

illic

Fereulillo, ul dtxi, aut ejus fun-

nttlliim afferetur argttmentum, ad faciendam ftdem idonettm. Quin imo corpus ibidcm sccttlo xi el suo tempore adlinc fuisse, inniiit Petrus Damiani, [dum sancli-

datione. aul de La\aro, Abbate

primo, ne verbum

quidem apud Paulum

reperio.

Laurenlu testem appellat, modernam pnpuli devotionem, qu piam ejus memoriam, ii est relitatis

18 Jamvcrofundaliomonttstcriifacta uonfuerita Faroaido primo. Is euim aut gentilis

quias, in benedictione frequentat, impetrando scilicet

vota sua, quee Sancto deferebat.
lus versus finetn commeitlurii sui

adhuc erat.cerle non

;

Deinde idem Jacobilde,

quando adhuc
vixerit

erat Catholicus,

nec sui Longohurdi

tjuandotfvidem

Lattrentio Spoleti

sUecessor

ejm

.Jriulfus, genlis suse Spoleti

Duxsecun-

episcopo

ait, illttis corptts

servari in ecclesia Spoletina

Laurentitts,

dus, primtts fuit, qui, divinitus obtenta contra

Roma-

S. Petri, atqtte
coli.

annuatim magna solennitate ibidem

concludas, duo corpora, diversis locis,

seculo 3 Ita-

liam ingtesstts.

nos victoria per

upparitionemS. Sabini, Spoletinorum

Ex

qttibus

singulans patront, ftdemCatholico-Romanain ample.tus

sit, ut

inter se longe distantthus,

condita servataque, diverso-

pluribusreferlcitaltts Paultts

Itb.

icap. 17. Quid

ut

rum

qnoqtte liominttm esse.

scribit Jacobillus, stittm

enim Faroaldum istum sruiorem ]>otuisset movere,

perseqitebatttr,
concliidi
,

21 Prseterea

Laurentinm,
annos
vi-

Monachis Romanis, quos cum ejusdem religionts hominiltts

igitttr

anteqttam crearelur Ephcopus

giuti transeyisse in

Spoletinus,

re ipsa admitttl duos.

.rdificaret

monasterium

Dcbet
seculi

monasterio,

juniorem

Furoaldum
enim
is

initio
vixii)

lacnm
ni,

Velinum.

Qtta

de rc

niltil

quod condidcrat prope in stto Laurentio

niliit

octavi, ut !( Lubutus flunc

ftiitdasse

Sabinensi chronologus Farfensis,

Petrus Dnmia-

monasteriwn de Fercntillo
eliiiin

in quo, uli altunde scitur,

fuit
ibi
;

imo nec Ferrarius in suo Lattrentio Spolelino. Ut

ille

ipse

monachus detnde

ac pie ohttl

atque

adeo prior

monacltatus Latirenlii perquam tncertus

adeo Lazarum, qui primtis

Abbas

prsefuit,

eodem

tempore floruisse.
zarus
illc,

Ex

qtto seqttilitr conclusio,

qttod

Lain

Attamcnopinig Jacobilli pcr illum priorem monasit. chatttm viginli annorum, alium designat episcopitm
Spolelinitm ab episcnpo Sabinensi. Certtim
qitoqne
cst

atqne adeo Laiirentiiis ipse quoque,

Diocleliani dicitur

dum
;

haliam veuisse lemporibus

vixe-

ex preemissis, episcopitm Subinensem se abdicasse ecclesia sua

:

rint secttla qitattior integra in sola Italia.

non

ila

certum, id ctiam fecisse Spolelitttim,

de re
testimoniis aptis.

deficientibits illn

Ut tamen

id

. II:

Distinclio pracdictorum
propius
sttnt,

Laurentiorum.
quse
in

faelum

esse

concedatur,
;

nihiloininus
illa

manebunt

duo

episcopi diversi
Sente ntix scriptorum

dnm

dtio, in

sentenlii, oslendun-

\jotisideranda nunc

utramque
sett

tur epistopatum sttum abdicasse.

partem altulimns de S. Laurentio,

bus. In primis, nullttm

sett

uno,

pluri-

deSS.Lauren
tiit.

22 jEtas
pus, quo
suo

ittriusque episcopi, ac tempus,

quo prsese- Mtas Laurentii

de allerutro aliquid statuendi

derint ecclesiis suis, irque incerta sunt, alque cst tem-

parutn

prxsidtttm habemus ex martyrologiis, nbi nomina illo-

primum fundata
.

est ecclesia

Farfensis
est

cttm

certa,

rum

ignorantur. Laureiitius, unus

lisec

e,

Sociis

xn,

cu-

monaslerio

Fundata

quidem

ab

episcnpo

jus nomine

tractare caipimus, non potest esse attt

Sabinensi, videlicet Laurentio,

ct aliquot

seculis ante

episcopus Spolctinus, de

quo Jacobillus

; itul

episcopus

tempora Petri Damiani, ul hic indicat sctibens, anti-

Sabiniensis, de quo chronicon Farfense

et

Petrtts
itt

Da-

quam traditionem
celebTasse.

suo tempore sanctilatem fundaloris

miani.

Nam

ille

in

Aclis

xn Sociorum
Sociis

Italiam
Juliaito

UgheUtts inler episcopos Sabiitenses

Laa- male

signata

venisse dtcilur seculo iv

Iinp. hic

cum
vi

xu, sub

rentittm, qui

Farfense monasterium condidit ibique

seculo s,

autem seculo

cttm Sociis

300

aut turba

monachus
li

effectus,

diem

obiit, rcferl

ad ftnem secu-

infinitaaffinium (quantttmvis Itunc scriptor Lalintis

cum

x, quod manifcsle erratttm depreltenditiir, luni, quod

tua lurba referal.ad

re Justina
tutl

annum 290

advenissejiub imperato-

inde ad

lempora Damiani
;

non possit censeri antiqua

tribtts

Justiniano. llie dicitttr Clericus tantum

tradilio esse
lis

tum, quod cerlo scialur,

ante sectt-

fuisse facltts ab

Urbano

PP.

hic creatus
el

Episcopus
Sabinensis
in-

abbales

in

Farfa

fuisse conlinuala

serie, a beuto

a Gajo Papa.

De

Laurentiis Spoletinx

Thoma,
tructttm,

qui monasterium post

mortem
el

Lattrentii destriginta

ecclesiarum, uli nomtnantur, episcopis,

tricattor
qtteestio
illis

aliquanlo

diu post

reparavit,

plus qttam
et

est.

Mtlii

quidem videnttir scripta,

adventus
e

annos

tliiid

gubernavit seculo

vn

inilio

sequenlis.

quse de

citavimus, polissimum designare episcoptim

;

Cital qttoque Jacobilltis ex arcltivo Farfensi breve Joannis

Sabinensem

vtdelicet

nomen,

Syria

in

PP.

V. (dicere debuit,

VI)

qui anno

702

eccle-

Italiam, ordo episcopalis, abdicatio episcopatus, fundadatio monasterii Farfensis ; vita ibidem monachalis el
]rrscfectura
et

mors

el et

sepultttra

adde auctoritatem

Chronographi Farfensis, gux praeslat reltquorum scriplis. Petrus quippe et Cltronographus citali, loquuntur de solo episcopo Sabinensi,

S.

Pelri

Dumiani

siam monaslerii Farfensis consccravit, atque Thoma? abbali ac icstauratori omnia ejus bona conftrniavit, eodemqtte in Brevi vocat S. Laurentium episcopum,

fundatorum monasterii
Acutiano
elc.

S. Mariae Farfensis in fundo

eodemque fundatore monasterii Farfensis. At Ferrarius, de soto Spolelino. JacobiUus,

pag. 65 Catalogum
suis

23 Edidit Mabilio tomo Musei Ilalici parte altera omnium abbatum Farfensium, cum
l

utut

potest,

unum

referenda

temporibus

quibtts

prsefuerunt

tanlummodo

sic

episcopum conatur formare Spolelinttm Dubitat tamen, an ab episcopatu Spolettno non transierit ad Sabinensem.
illis

ex

ordientem

uutem ad

Laurentius beatus, fundator hujus monasterii pri- priont Cothorum tempora mus,

presbyteretabbas,temporibusGo(horum prio
.

20 Quid dicam
Jacobillus
unu-Ai

? lllis temporibtts

non

erat

obvittm,

tantum

episcopum ab ecdesia, sua sponsa, transferriad aliam. Qttod mttlto miuus cogitari potest factum esse in episcopo, qui

ribus.Post cujus obitummonasterium istud a Longobardis destruitur Et mox sequilur : Thomas

episcopwn udmittens

amore

solttudinis aul

monasticx

vitde,

obtinuerit

facultatem deserendi sponsam suam.

Imo

Jucohillus in

suo ipsius de Laurcnlio episcopo Spoleti commentario, monstratur duo diversos agnoscere ; dum priori loco
scrihit de

autem venerabilis, post destructionem restaurator hujus monasterii primus, presbyter et abbas temporibus domni Adeodati Papae et Constantini ac Tvberii Angustorum atque Joannis VI Pap<e, nec
;

nonetGisulfiBeneventani ducis
et
filii

sive

Transmumdi,
Spoletaui'.

illius

Laurentio,

monasterii Farfensis candilore

posl

Praefuit
v. Obiit

qucd

ducum ducatus vero annis xxxv et mensibus vu

Faraoldi,

ibi in ecclesia sita

mortem a monacliis

ac diebus

se-

autem

iv Idus

Decembris

in pace.

Nomina-

: :

AD TOMUM PRIMUM
hic Papp experunt ecclcsiam regere, Adeodatut ti Joannes vero VI, anno 702 ; cl quidnn anno 672 Faroaldus dux, patri Transmundo sncre\sit in ducniu Spoletino anno 703.
;

JULII.

29

Lnurentium, qui in comilalu duodecim Soriorum D e Sgrin Romnm venisse imperanle. Juliano AICTORf. apostula, neque episcopum Sabinse, neque Spoleti fniise
esse,

diritur

C. J,

seatle Cltfisli

sexto. Si

et

anniim

24 Ex liisce discimus sub Adeodato Papa cozpisse Tliomam obbalem Farfense monaslerium retiaurare, tl
abbates sequenles accurate in Calalogo eoile.m reccnsni.
tnr.

Laurentius
tinvii

ille,

qui episcopatttm

pnro inlnrogem, quis fuerit suvm iaerens, funmonatteel

in fitntin

Aailia.no dnucesis Sabinemit

Christi circiter

rium
cst

Farfe.nse, in quo et mortuut et sepulttu,

corpus

500.

Sed de

initio

primi fundaloris Lnurenlii cjusqne

quo destruotum fue.rU monaste-

deinde
;

ex

loco

humiliore

ad allare majus translalum

et

obilu, de te.mpore ilem

respondebunt S. Pelrtts Damiani

Farfensis,
a

Auctor Chro
fmsse

rium, mliil

dislincte.

memorulur.

Tantum

dicilur, fun-

nici

Jacobillo citatus, episcopum

datorem vixmse prioribus Gothorura temporibus, Cceiieruiil

Sabinensem.

Qtilhi sub Theodorico, post c.sedem Odoncris, ab

in
i

27 St denique interrogem,
tius, qui

quis fuerit

ille

Lauren-

anno 493
suo Tolila

Ilalia regnare, exlinclique. sunl

cnm

rege

nec Laurenttus Sabi-

passim apttd scriptores posteriorum temporum,

;

t Narsetem nnno 552. Pone igitur, Laurentium fumlusse monnsterium snum, anno circiter 500, ibiilemque seu monaclium seu abbalem egisse, ex opinione Jucobilli annos XI
;

episcotius urliis Spoletinse audil

nescio quid solidm re-

nensis,

spansioni datu.ri sint

affert,

Spolelini. Jacobillus certe

nthil

xx

tum

prtrfuisse episcopalui annos

vila

prxterquam qund Acta S. Liurentii omnia ipsura faciant episcopum Spoletinum; qttod pro tali
fuei-it etcultus in dicecesi Spoletina; qnodque corpus ejus conservetur Spoleti in ecclesia

superaddit

deittde.

idem Jacoiiltus pro reliquu

:

seiuper haliitus

monnslxn Lnurentii annos xxiv sicque. consunjerel summa nnnorum lv, ex quo primnm monnsterium ad lucum Velinum u Laurentiu comlilum fuerit ; ac terminarelur
vita

S. Petri,

celebreturque
ita

ibi

annua

festivitate.

Uthst

omnin concedam
asserit qitoque,

es^c,

nihilominus idem Jucobillus

fnisse

ejns in

anno

Chrtsti 555, supposilo,

sil

Laurenlium suum
est,

primum fun;

quod fundatio
ler accipio,

pnmi

monasterii facta

anno 500. Veratus,

dulornn monasterii Farfensis, sed non probnl

rice certum

ac

Itislo-

rttm hanc vitx Laurentianse chronologiam ego non ali-

probatumque

illud

qttam meras Jacobi/li Conjectnras,

S. Laurentio Sabinensi episcopo.

fnndalum fuisse a Quid vero Acla S.

nihil hic certi esse,

qnam quod

prioribus regni Golhici

Laurenlii Spoletini, de
istiusmodi Acla profert
si

hvjus episcoptitu dtcant, nthil

lemporibtis, aul

monaslmum

condidil, aul in

Umbriam
esse

pensi habeo. Jacobillus ipse in sua Laurenlii vita; nulla

ventt

Laurenlius. Alqne haclenus

dictorum pleraque
de

ego quidem existimo polissimum iutelligenda

quod tamen maxime oporlebat ; qua sunt proba. Nos quoque niilla, paulo antiquiora
invenimus. Quod pro cpifttertt,

Laurentio Sttbinensi episcopo

rat Jacobillns ad

suum Spoletinum

quamvis nonnulla refe: de quo etiam pauca

episcnpi

seorsim seripta, huc usque

scopo Spoletino semper habitus

cile

Laurenttus: fase

duamtis.

credam, pra

tali

habttitm fuisse a Spoletinis; velillud

25 Aduentttm hujus Laurentii

Tempora
Lattrentii

Spolelini e

lem lamen scire certius, quo vsque

extendat.

semper

Syrm
magis

in

Italiam,

in

comilalu trecentorum liominnm

utrittsque sexns, consignat Jacobillus

inititnn

anno

salittis

Episcopi
Spolell,

516;
nc

28 Falidius argumenttim
validitts forvl,
si

videri possit, quod corpus

et

fuerunt episcopi Spotelini

vitx monatitcse, 521

vitoe

episcopattts

SpoleUni,
:

S. Laurnilii bodiedttm Spoleli conservetur

moitstraretitr

colalur

incerta,

541

resnmphv

monasticse,

552; morlem, 576

:

Laumitius
scribtt,

Spoleti

denique episcopatus tcmpus deftnit annos xi, menses

dies viii.

iv,

diem suprnntim
aliunde
senlenlia

obiisse.

Ferrarius

ejus corpus
in
ait,

Distincte hscc
vide.re

quidem omnia
conftrmnla.

scd

vellnn
luec

trunslntiim fuisse
Jacobilli,

Spoletum; atque odeo,

Furfnsi, ubi

aucloritale idonea
liabeut Jncobillus,

Unde unde
in

ex monoslerio

Ugheltus eitmdem obitus annuin 576

Spoletinis.

ipsum

obiisse et turnulttm accepisse:

quod convenit cum

nolal

in

cpiscopis

Ferrurius,
obitus.

Sanctis

ehronico Farfensi, loquente de S. Lnttrentio Sabmensi

episcopo, monasterii fiindutore.

Itahce, nullum adscribit

net prxdiclu
Jacobilli

annum

Ule.rque absli-

Ul meam conjeclnram
dici,

chronoloqia vilx, ntiqite

quam

super his ego prodam; quid ni posstt

S. Lattren-

non invenerinl
tiquioribus
;

in lectis a se
attsi

monuinentis Spoletinis anadventttm

tium, episcopum Sabinum, fnndalorem monaslerii Farfensis,

nec

fuerint recentiorum scriptis in re

ibidem morluitm, ac

tumtilatum,

et

non multo

tam

vetitsta fidere.

Uterqne intcrim

Latt-

post

ob sanclitalis

famam

ibidem sub allari reeonditum

renlii in llnliam collocant sub Jttstiniano, qui ab

527

nsqite

ad 566 imperavit, aiunt

Vigilio

anno Papa,

mnnsisse usque sullem ad leinpora S. Petri Lamutni

et

forte

tiuiic

superest, quod tanien neqtteo

jiost

afftrmare.

anno 537 crealo, clericum

fuisse foclum.

At

Jacobil-

Lnurentittni vero Spoletinum

abdtcalionein episco-

Itis advenisse Laurenlium scribil anno 516, atque ab Horstnida Pontifice in ordinem clericorttm fuisse rela tum. Cui hic parti credas ? Diversitas opinionum plune
-

patus sui

fsi

tuum

fuisse

iu

tnmen abdicavil episcopatum iUitm) mormonasterio Pedeiucano, a se condilo seu

anle seu post episcopulum: corpus uutem ejus.

episcopi
illud
sui, inde

tamquam
scrvwi
in

innttit

niltil

cerli

illts

de

rcbus inveniri in

scriptis

ad

se transtulerinl

cives Spolettnt,

Spoletinis.

ipstim,

quod hodiedttm

dicit Jttcobillus

26 Si nnnc interrogem xqnos rerum

ffec

ct

historiaritm

ccclesia

S.

Pelri Spoletina,

ibique

celebrari

annua

lauren-

tius e
ciis

So-

SStintOtores, quid tnndem sentiant de tribtts huc usque memoratis Laarentits sanclis; certussum, judicaturos

feslivilate.

CAPUT

VI.

DE SANCTO HERCULANO
EPISC. AC
Unusne an duo
MoiiUa
s.

MART. PERUSINO NO
fuerint istius nominis Episcopi ac
Spoleti.

XII

SOCIIS
Martyr

Marlj res Perusise.ac

tertius

Herculani e.r Act is xu Socloruni.

n Actis apocryphis Sanclorum Anastasii et undecim Sociorum, e Syria in Ilalinm ct Umbriam advectorum leijimns de Herctttnno num. 18, qttod,
,

septem annis eamdem obsedit civitatem et fame captivavit oam, et quid de Herculano episcopo esset

.cum

a Bnctio, slnastasii

filio,

Perusi.r episcopus

fuisset

ordinatus,

eodem terapore perfidus

Totila rex

Tunc jussit ei corrigiam a causque ad calcaneum decoriari, caput ejus snper muros civitatis abscindi, corpusque ejus, ue tumulo
facturus, cogitabat.
pite

traderetur

30

TRACTATUS PR.ELIMINARIS
1480 impressum
et

traderetur, foras projici. Sed occnlte Christianieum

MS.

ibi

Strczzianum,

quod non

sepeiierunt.

Cum

vero

post anntini integrum

ejus

tuiuulum
mulieris
in ejus

Christiani
filins

aperirent, cujusdam orbataa mortuus fuerat; coutigitque ut eura

Kalendis Martiis transla- 1" <" racta tionem S. Herculani eptscopi Perusini et martyris. est tranUatio
viulto Vetustius est ,consignunt

Belini

Martyrolotjitim,

tumulo ponerent: qui dnm de corpore Epiferri abscissionis in

curia;, Venetiis
,

secundum morem RomanSB impre.ssum anno \i\)8, et recusum Pa-

corporis,

scopi quid esset factum conspicerent, viderunt cor-

pus episcopi aosi nulla macula

ejus corporefuisset, et evulsajcorrigi*

nullum

vesti-

risiis 1521 habet die septimo Novembris de IJerculano idem fere elogium, quod supraex Usnardo dedimus; et primo Marlii hsecpauca: Eodem die apud Perusiuam,

gium vidcretur
runt.
ineple
illis

quif/am

humatum puerum

relique-

S.

Herculani episcopi et martyris,

Clarius loquitur Cartusia

Colon. die

Marlii in
ali/'i

2 Die vero altera ejus parentes Iugentes ad se-

Usuardo aucto

Itein

apml Perusiam, secundum

0(711

lamen non

inserta.

pulcrum venerunt, sicut mos est hominis, iugere mortuos suos. Qni aspicientes in tumulum ejus, sanum et incolumem extra sepulcrum puerum invenerunt,

quos, passio S. Herculani episcopi et martyris, qui

eodem modo
loqtiiintur,

vn Idus Novembris pomtur: ipsum diem Apud Perusinam

:

porro ad

hunc

Italiao

urbem, Natalis
Molanus

nec putrescere

membra

oorpusculi pueri

S.

Herculani episcopi, cujuscorpus postabscissionera

iribus Martyrologii sui edilwnibus

juxta

membra potuerunt

episcopi, qui pro mortuo,

capitis etc. utt Usuardus, excepta parenlliesi.

in

quem

extra tumulum, vivum projecit, ipsius imitatus

nd diem vn

AV
ci-

est virtutem, cujus patibulum in Calvariae loco super

vembris habet quoque Natalem Herculani

cum

elogio

feretrum impositum, mortuum suscitavit. Requievit

Usuardino: ud diem vero primum Martii, in edilione

Domino septimo Idus Novembris. Hxc inepte e S. Gregorii Bialogis, pro majon parle, desumpla esse cognoscuntur ; et inepiiora sunt, qux superudduntur Gregorto; ineptissima vero, dum referuntur in Actis
in

prima anni
tata.

1508, posuil verba Belini, pnulo anle

editione secunda anni

At

in

correcta,

atque in tertia

1573, ab ipsomet anni 1583, tamquam metwra

1

doclus, prsetcrmisit lohtm, quod die

rat de

Maitii impresse-

prsemissis

duodecitn Sociorum, qui aliis seculo Cliristi

Herculano. Maurolyeus

Martii,

Apud PerusubregeGo-

prinw.

aliis teriio

exeunte, dicuntur
illisque
S-.

Syrta

in

Umse-

siam sub rege Gothorum Totila, S.

scopi

Herculani epi-

briam
Tolila
culo VI.

venisse;

aim

conjunguntur,

qux sub

etmartyris; osiendensper
se hic

illud,

Golhomm

rege in

Herculano coutigerunt

thorumTotila,

aluunnon agnoscere IJerculanum vn Novembris,

qnam
Strozziunus in similibus Aclis
sic

illum,
ibi,

cujus ipse elogium hnbel

ejus

3 Codex
Katalis ejus

habel

dicilque
csl

meminisse S. Gregorium; qui utique

quoque
enunti.it S.

signatur ab

Brictius in Perusina civitate socium suum, qui se-

Herculunus snb Tolila passus.

7 Galesinius
bis

omnibus 7 Kovembr.

cum venerat de
statuit.

Syria,

Herculanus

Herculanum, Pontificem autem, sicut S. Gregorius in

csesus est, ejus-

nostrum. Kalendis quidem Martii majori

Herculanum cum elogio,

aliis transla-

libro Dial. scribit,

temporibus Totilae

quale aliifere habenl vn Idus Novembris, videlicet hoc Perusiae, S. Herculani episcopi et martyris, cui ca-

lionem exnrimentibus,
aliis

que intemeratum

omne corpus inventum

est, acsi

nulla hoc incisio ferri tetigisset. Decollatus est

autem

put pra^cisum est, idque quadragesimo post necem

die

non

item.

septimo Idus Novembris,

a

et requievit in pace.

Eum-

inventum est

ita

conjunctum, ut praecisionis

si-

dem marlyrii diem nolanl Acta S. Herculani, seorsim

omnia,

gnum nullum

appareret. Septimo autem

:

A onas
r

Mombritw impressa tom. 2. Item martijrologia fere tam vctera quam recenlia, tam MSS. quam typis edita qux videri possunt nominatim indicatu ab
;

vembris lucc pauca tuntum notat

lani episcopi et martyris,

Perusiae S.

NoHercu-

de

quo Kalendis Martii

se

scriptumest. Quibus clarissime indical,

utroque die

Henschenio, tomoac die primo Martii, ubide S. Herculano tractans, Acta quoque ejus proferl, qux quatenus de Natali seu martyni die loquuntur, ad vn Idus Novemb.
referri debent;
isto

Herculanum, episcopum ac marty rem Perusinum, eumdemque, qui sub Totila capitis
inte'ligere
a'/scissione

eumdem

quatenus

vcro de
;

translatwne

corporis,

relinqui loco possunt

taciteque per enu-

martyr factus est. Cital enim in Notis suis ad Kalendas Martii S. Gregorium libro 3, cap. 13 Dialogorum. Post Galesimi Martyrologium, anno 1578
Vcnetiis imprcssnm, videamus et

merationem marlyrologiornm
nullum debere.
4

ostendit,
et

Herculanum Perusii episcopum

antiquwrem S. martyrem agnosci

Romanum.
opcram dedeet variasse,

8 Qui
runl,

correctioni istius Marlyrologii

videntur nusquam magis hxsilasse

in

Quasdam

F
Varialio in

e dictis

martyrologiis annuntiationes huc

quam

Herculano

nostro.

Habemus
el

ediliones

ejus

adfero.

Roswegdo editum, sic legitur: vnldus Nove.mb. Apud Perusinam (intelligt civclus, a

Romunum

Latinas omnino septem,

in tjficina

variis temponl.us

Anluerpue
Editio aiuii

Martyrotogio
Itom.

Planliniana cusas

recusas.

vitatem) Herculani episcopi et martyris. Adeo, tam

MS. quam etwm

Rosweydo ac aliis, ad eumdem diem vu hhts: Apud Perusinam Italiae urbem, Natahs S. Herculani episcopi et martyris. Natalis, mquxt. Ut autem scias, cujus Herculani Natalis ille sit, audi Usuardum, eodem dic: Apud Perusinam Itaha; urbem, Natalis saucti Herculani episcopi,
editus a

1580, Kalendis Marlii, altum silet de He.rculano. Septimo autem Idus Novembris ita loquiturex Usuardo:
Perusice, S.

Herculani

episcopi
regis,

et

martyris

'qui

jussu Totilae

Gothorum

capite

obtruncatus

est: cujus corpus ita capiti

cujus corpus post abscissionem capitis, ita unitum

sanum die quadragesimo gorms Papa) repertum est,

et

unitum atque sanum quadragesimo die (ut scribit sanctus Gregorius Papa) repertum est, acsi nulla hoc incisio ferri tetigisset' Edilio anni 1008 Kalendis Martii, ultimo loco subjungit: Perusiae, Translatio S. Herculani episcopi et martyris. Et vn Idus Novemb. eadem habet, qux su-

(ut scribitbeatus

Gre-

acsi nulla

hoc incisio

T Sedqtad^5
a nonnultis etiam 1 Mart",

* et ' glss

pra, nisi quod finis elogii sic mulelur: acsi nulla ferri

utttneut

plurium Martyrologiorum verba

incisio illud tetigisset.

Omnta loquuntur de S. Herculano episcopo Perusino el^martyre, et eumdem servant martyrii ejus
recensere?

Eamdem

edilionem secutusest

diem vn Novembris : neque ullo die alio, de episcopo Perusino el Marlyre Herculano meminerunt; prseter paucula recentiora, quec seculum xv vix superant : hxc ipsa tumen commemorant eliam eodem dte vn Novembris Herculanttm prxdictum ; sed et alium diem, nempe
lendas

Rosweydus, recudens anno 1013 Martyrologium illud cum annotationibus Card. Baronii, qui ibidem die Murlii, ad lurcverba, Translatio S. Herculani, notat
1

sequentia

vembris,
suit,

Plura de ipso vide inferius, septima Noqua die natalis ipsius celel.ritas agitur.

Ilactenus igitur Baronius, historix scientissimus, cen-

artias ,

Kasuperaddunt quo sanclum denuoHer,

natalem S. Herculam celebrari die vn Novembris,

culanum martyrrm
aliis atquealiis

et

episcopum Perusinum celebrant

terminis.Marlyrologium Florenlix anno

translalionem vero, prima Martii. oarias 9 Sequitnr edilio anni 1025 sub Urbano PP. VIII. juxla ejus editioHxc Kalendis Martii, etiam loco-ullimo, legit: Pe- IICS.
rusia:,

'

AD TOMUM PRIMUM
rusiae,

JULII.
;

31
;

translatio S. Hereulani episcopi et martyris,

palris

Euiiiii atque Briclii ftliorum ejus

ac

novem D
'i

quijllSSU Totilae

Gothorum

regis, elc. proulin edilione

nepolum, quos mter

Qu.e Aria

ctiam nominalur

Herculanus.

ORF

r.

anni 1008 addiem vn Novembris; qux inde Irnc translula sunl ; ct relicla ibi tantiimmodo sunt Itsec panra
:

quam apomjphu sinl nullaque fide digna oslendimus iniiio liujut Commenim n. Qua vero inde
exiratix sunl, duodecim Sociorum vits sinynlares, majoris

Perusiae, S. Herculani episcopi et martyris. Ubinon

deterniinalttr nunc,

quis

ille

Ilerculanus

sil.

Conslat

tumen, enmdem

esse, cujns Translatio

Kalendis Martii

ibidem signalur. Editiones porro annorum 1657, 1078 et 1701 postremai, unni 1025 lenorem sequuntur ulroque
die. Vttriulioluic, qitx liunstulil

nequeunt esse ftdei. Imo dum altu queque, qux aliorum temporum suni, Mis miscent scriptores sui, mujorem indnxerunl conftistone.m.

13 Exemplum

sil

ipsius

eloqium S.Hcrculaiii a Natali ejus vu Novembns, ad diem translationis Marl

11 cnsrhenius nosler die

Herculani vita, quam nuiij U prima Martii pag. 31 a num. "' s Herai

S.

ff

18
tri
diit

tii,

videri potest facta esse ex Annotalionibits Baronii,

impressit ex aliquo legendario MS. ecclesix S. Peprope Perusiam, ubi olim corpus Sancti depositum,
quievil.
esl

de

quibus
ila

mox;
sibi

accedenlibus

alwrum

opinionibus, qui

lstius vit.e inilium toio

XII

non

pridem
ut

obliniiertint a

tione,

licerel
et

Saerd Riluiim Conyregade duobus sanctis Herculanis,

marlyribus, majore
officia

plum
sunt

ex prxdiclis

num. 18, desumSociorum Aclis. Qtix sequun-

tur nttm.

19, fere sunt

loci

communes
:

el

applicari pos-

Pevusinis episcopis

ac minore,

ruivis

Sancto episcopo

inspergil

tamen aliqua
;

seu seniore ac juniore, seorsim

lebrare.

sua Perusix ce-

compilalor,
ait,

qux coueiliari Hercvlanum cultum

viribus
;

inter se vix poterunt

dum

idololatriae

conatum

extir-

10 Videlur
prxdicta
motlo notant S. Hercula-

mihi,

ex

prxmissis

omnibus

colligi

pare pro

posse, primo, S.

Hertulanum, episcopum Perustnum

atque a S.

paule ante dixerat, ipsum de monastica conversatione ad pontificalem cathedram

et

unum tanlum- et

marUjrem sub Totila passitm,

in
libris

Gregorio

sublimatum

fuisse.

Primum

indical

tempus mpera;

Papa

Dtalotjorum commemoratttm,

murhjno

torum genliliitm,

aut seculum proxime sequens

quo

num,

coronatum fuisse die vn Novembris. In id enim ctmsen-

tiunl lain adducta ejns Acta,

quam cilala Martyrologia

Herciilanum
,

vixdum invenias in Italta vitam monaslkam professos. Allerum, desumptum est ex GregoHo, qui de Herculano sub Totila passo cirdter medntm seculi
vi, ail,

omiiia.

Colligi

potest

secundo,

qui a

quod

recentioribus aliquot celebratitr die

de.m esse
bris
:

pnmo

Martii, eum-

cum

prsediclo. cvjus Natulis

est

vn Novem-

gratiam

ac die primo Martii nihil celebrari, ntsi translatertio,

et

ex conversatione monasterii ad sacerdotalis ordinis sit deductus. Num. 20 transit idem compilalor ad lempora Tohlx et obsidionem Perusime urbis,

tionem corporis ejus. Colligitnr

nullum alium S.

moxque

cilalo

S. Gregorio, adducit ejus verba de Heradniscetque lustoriam

He.rculani conseptdto,
resuscitato,
potiori,

Herctttanitm Perusise episcopum

rologis attt

martyrem Murlgantiquis aul recentioribus nolum esse.

culano, initio quidem prout apud Gretjorium legunlitr,

deinde vero varie inlerpolala

11
uti et fiaro-

Baronius, qui
episcopitm
in

unum lanlum Hercttlanum Pcruagnoscil

in Marltjrologio
in edilione

puero mortuo, cum corpore S.

et

sinum

sanctum

mtrabiliter post dies

quadragmla

nius in Annal.
et altbi,

Romano,

quo translnlio S. Herculani

ctepil

Greijorius non habet,

sit

el nisi

auctoritate
ei

quam quam

anni 1608 primttm

bris; in Nolis suis ad

adscribi Kalendis Martii

\uii

compilaloris noslri, aliorumque

stmilium fulcia-

Natalis vero semper adscnptus

rai

vn

Idus

Novemita

lur,

faclum

esse, prttdens lectorvix aut ne vix

quidem

eumdem vn

Idtis

Nov.

nar-

credet.

diss.

Qui praeest hodie Perusinae D. Vincentius Herculanus,

eeclesiae
in

Reveren-

14 Numcro denique 23 ogit

lalione corporis

collector vitx de trans:

eam sententiam

S.

Herciilani

(acta

per Rogerium
,

in

gua notatur

videtur esse proclivior, ut ejusdem norainis dno fue-

translatio

episeopum Perusinum, nb Ughello creditum

prxfuisse ecclesix
Iationis
lili ;

secnlo

corporis ejvs,
1

ejusdem civitatis episcopi; eo quod (ut ait) in ActissanctorumCarpophorietAbundantii martyrum, qui passi sunt temporibus gentilium imperatorum, habeatur mentio de S. Herculano episcopo Perusino. Haec mihi coram, dum nuper Romae esset. Hoc ipsura profitetur R. P. Joannes Bapt. Brachescus,
rint

additque

Et

licet dies trans-

ilartii

suae

pluribus

temporibus ignotus
tali
;

fuerit

postoa tamen per multa miracula,

die exhibita,

B.Herculanus apertissime revelavit

colligas

et in Kalendis

Marlii solenniter et honorifice celebratur.

,

Hinc

vero
,

compilatorem Actorum

post sectilum x
ttt

el

Florentinus, Ordinis Praedicatorum, in rebus gestis

plurimis

temporibus

posl fadeo

dies translalioms

dictorum sanctorum martyrum, quas una cum actis aliorum Sanctorum ejusdem regionis conscripsit. Hxc Baronius ibi. Et contintto pergit, quasi altquid
sibi

itjnoraretur) sua

scripsisse.

Ex

qtto

conjicias pdrro
in

qttid fidei auctoritale

sua mereatur

ille

rebus nn(|V

quissimis, qui vicinioribus gesta solenniter

rescire non potuit. Observes qttoque
,

lempoiibus

persuasum

esset de
et

duobus Herculanis,

attcloritate

<7'iam aberrcnl

P. Brachesci, inquiens, post S. Herculanum junforem (sic enim hunc. de quo agimus, appellare libet) Joannes eam rexit ecclesiam.
Interim non ex
tenet,
libitu alicttjus,
,

episcopi Perusini

vero qui posterioribtts in Marlijroloyiis alque etiam in

officiis ecclesiasiicis

celebranl Natalem S. Herculani Kalendis Martii, qitx iranslationis festum sunt ; quan^

sedexproprta sententia
in

do, ul compilator scripsil, lali die Translatio celebrai

tam

in

Annalibus quam

Martgrologio,

unum

tur

Natalis autem semper celebratus

fuit, uti

ex } / ar

Herculanum Perusinumsanctum. Unumsimiliter teuttit Ferrarius in Sanctis Italix cum Martyrologio Romano
cui deinde alterum, qui in
adjecit ex Officio ecclesix

tyroloyiis ostendimus,

vn Idus Novembris.
,

15 Interea considerabis
tractet de Sociis

quod

initinin

isfr

,US

VllX

Romano non
eumdem
esse,

sit,

ttti

pulat,

duodecim duce Anastasio

,n
;

Itaiiam

Perusinx pro vn Novembris.

ostensum

appulsis. seu seculo primo, seu leiiio

' ,

inl.

Verum hunc cum

esl.

rqtwsettnmrnust*^
,

priori

jam
tanti

nominaliir aliquis Herctilantts, uliqtte ide

scnvoris, qui inclepost ducentos

auclorilas
illu.

,,
i-

et

qu
.

12 Milti inlerim
'luod et tenen-

tam recens,
tolitts

sub

non

esl,

dum.

ut contra silentium et auctoritalem

anet

svstinuisse scitur.
,

...

m ,i Gothorum n ,i Tolila
.,

reqe
i

, martu
.

m, exopinwne r Perus .,,. mquaqintn annos

.

n Concilta
ij
.

hxc

pro rtum r
.

/*_.#
L
,
.

hnslo
,

l >
,

tiquitalis,

alterum Herculunum, Perusii eptscopum

,

c i vttam fide diqnam facias.

martyiem sanctmn admiilendum pulem. Niltil enim hnctenits inveni quidquam in anliquitate, quod alterum Perusii Herculanum sanctum asserere possit. Recentiores

qwdem Umbrix

striplores, alii

ex

aliis, citanl lc-

suni vin rincenta Herculani _ . ,_ Penisiut episcopi, tam , ., , ,, , atque videt _ acile abdttcat ,,,. c ' inelinasse. <" B.uonium ... Procltvior is ' ftnt in duos e- ,,, ,_ ... n xlestm snsc Pcrusmse sanctos evtscopos Herculaiws c . ,,,_
. ,

v Nec
,

empora r .
-e

si

poles

, ui

anclonlas

... ,,,. tllusti ts-

......
,

...

gendnria nnliqua ecclesix Spotetime, nliasque sancto-

rum Umbrorum

vtlas.

pro fttndtimeiilo habenl Ciorum, e Syria in Umbrittm advectorum, Anastasit

Omnia Acta sanctorum duodecim So

ista ?

Sed qualia sunt

rum Carpophori et l^.undmii tyrum, qm passi sur jt temponb ratorum, haoeatur inentio d eS
,

/,

...

eo quc

,d
,

lii

Actis bancto-

,1

"~

Abundi.

Perusino. Fateo,;

m^tio fe

fo ,

K^S
n
i

mm

mar;

'

_.

do

32
do nomine inter xn Socios expresso
:

TRACTATUS PR.ELIMINARIS
sed mtlla

habetw

Proctipius,

qtti incipil atinos sttos

Bclli Golhici invere,

educi. Ilaqtie

u roM
i

cpiscopatus

Perusini, ab ipm

gestt.

Similis occurrit
Actis

qtiaiidu solent exerctlits in

campum

anmis

Hcrcultutt mentio nomine tenus, in

xu Socioqualis
illc

dicti bclli

rum

initio

sub

finem

vero explicutur,
,

Cltristi, et
el

xiv complectitur majorem partem unni 548 duos tresre mens.ee anni 549, quo lempore

Herculantts, iuitio nominalis

fuerit

videlitet cpisco-

Belisaritts ex Italia
ille

Byzuntium

rcdiit

el

Perusia,

pus Perusinus, sub Totila Golhorum rege pussus secuto

Clirisli sexto.

titnn

erat in viu, vi capta

fttit ; ct

mox

II erculanus
adhitc

occisus.

An

vero hecc facla stnl

curretite

anno
satis

16 Quapropter male infcrtur ex Aclis Sanctorum

non
io

Chrisli 548, uut seqttcuU inchoato,

cottstat.

nondum mihi 544

ni

alio scctt-

passus,
sexto,

quam

sunt Aciorum xn
tiiiit

Carpophori alque Abundii, qu Sodorum ; ff erculanum

dimidia lattium pars

ibi

Moveor

tamctt,

til

potitts

credam,fucla csse anno

aitiio

nomina-

C/imJi 549, quia Belisarius, qui

sectindo venerut,
nliqiie

Iialiam

sub Totila,

interalios, qni temporibus gcntiltum impcralorttm

initio

ejtis;ibidem quinquen-

passi sunt, diversum esse ab Herculano episcopo

sino, qui stib
illa

Peru-

nio, ut htibet Procopius cap. 35, moratus esl, ac rediit

Totila sectilo vi passus est. Ineptissima

Cohslaiuinopotiin.
rediissc

Qttod quinquennium

plunc denotat,

Actu,

quas

tam disparala
et jide

ct

temporibus diversa

anno 549 inchoalo.

colligitur

conjungnnt, mcra fabula

indigna suut.

Imo

ego

20 Quod
septenniu,

quidem,
sil,

niliil certi,

quod idonea auctoritate conscripium

attiem obsessa non [uerit Perttsia a Golhis An septemio ex citutis Procopii extibus. Quo- obsessa fuerit
ftierit

de ullo S. Heiculano Pcrusino episcopo martijre,

modo
sle,

eiiim ohsessa tanlo lempore ctvitatis

qtiu irieniiio

ab ho- Perusia.
fttit

ejusque gestis propriis hacieniis

qnidquam

comperi,
et plusculis

ex

ante.qttam capcrelttr, liberttm

atqtte

quam quod
describll

obiter

annuuliant Martyrolotjia,

Prvfeclo urbis cduccre pimsitlium suum

el cupere.

aggredi

S.

Gregorius in Dialogis, qui primus

illa

civilulcm Spolclinam, qttx tiinc erat in polesit,

scripto consitjnuvit ex relalione sancli episcopi ecclesix

slatc

Goiltorum? Credibilius igilur

seplimo, ex qtto
interceplamfiiis-

Tifernalis (non Tudertins, uli perperam atii scribuntj

obsessactvitos fuit,
se
;

mense, non anno,

qui ipsius S. fferculani, episcopi Perusini, aluminis,

atqtte

errorem irrcpsissc in textttm Gnegorii,

nostri de

ab ipioque sacerdos ordinatus fueral.

21

Mulla commenltili sunl Majores

S.
Acta, a majoi

17 Satis jam ostensum

anno
bclli
l

esl,

unicum lanlum Hercu-

fferculaito, ad
lis

Itinnm sanctum, episcopum et

marlyrem Perusii prx-

diem primtttn Mttilti, secuti iit ttonnulopinionem hodierttam Perusinorwn dc duobtts suse
martyribus
ejttsde.it

tbus

ttostris
I

Gotftici

-i,

edita

Martii,

sedisse, cumque. sub Tolila floruisse el occubuisse.

ita

Non
i

civilatis epiicopis et

nomtnis

quos

Cerlum

esl,

quo nnno martyr faclus

sit.
;

Jacobiltusex

scno probari argiimentis

tttiic

uloiteis oplo.
<td

Inlerea sublimtde

Buronio uunum Chrisli designat 546

Martii,
attttum
;

Nostri die

locuti sunt, non hubenles

manttm, unde veriora

sic prsclo-

annum 547 malem ego ex Procopio tenere 548 uut inilium sequentis ; quando et capta sit
et

docerentur.
quunlitr
:

Hinclaturi AclaS. Ilerctilam

in

Pttu.iu per Golitos,

Herculanus
Christi

occisus. Procopitis
describit, pri-

namque, qui annum

belli Gothici,

qnod

MS. monasteriiS. Petri Pesusiae, vitam S. Herculani, quam hic Jamus. SeJ lectorem monemus, quae Je Juliano
Reperimus
antiquo legenilario
apostata sub initium narrantur,plane fabulosa esse et que Je Soeiis aJJuntur [Ulisnempe diwdectm, de
quibus luc nobis prxciptte sermo
est)

muiu

connecttl

cum anno

535

(qttamvis

Baro-

ititisminus recte cohneclat

cum anno

536y' docct, aniio

xiv ejusdem belli, qui deitotal aiinum Chrisli

initium sequentis,
se

548 aut Perusiam a Gothis expugnolam fuis-

passim jam a

re-

centioribus referri

aJ Herculanum primum,
:

quem

uli mox videbimus. QuoJautem apuJ S. Grego: rium legitur, Gothorum exercitum Perusiam annis septem continuis obseJisse, et anno septimo, nonJum linito, obsessam urbem intrasse cum Procopii
;

Jicunt sub Domitiano passum

quenlis vilx
:

qura simul, inilio se-

comprehenduntur reliqua aJ S. He:culanum, sub Totila passum, securius referri possunt.

Proeterea prajscribebatur lectio prioris
Jie translationis
;

partis, pro

historia conciliari
belli xi, qttiesl

non polest

scribit

enim

hic,

anno

at posterioris, pro Jie decollatio-

Spolelum

et

Chrisli 545, Totilam regem, postquam Assisium occttpaverat, frttstra tentasse Peprsesidiurius, etiam post occisum do-

nis S. Herculani.

22

Incipil illa vita fet inilio sui se prodit, ex Actis

esse)

rusiam.quam milcs
lo

xn Sociorum desumptam
tione Syrus,

Temporibus Juliani

ut

ipsi cen-

Tottix Prntfeclum
:

suum Cyprianum,

in fute

Jmpe-

apostatae saivissimi imperatoris, S. Herculanus na-

sent, et vere,

raloris conservavit

coaclique siint Golhiinde ubscedere.

cum unJecim

suis consanguineis Jivi-

sunt

initio

C
qui est Christi

ffxc 18

Itb.

3. cap.

12.

Tum

anno sequenti
in

codem

libro,

cop. 23,

548

Oldegando, qui
slilttlits

prsefcclura

Perusix Cyprianosub-

na Jispositione Je Syriae partibus Romam venit. Tum nomina Soiiortim undecim eadem qttce in ctlatis xu Sociorttm Attis legunlur, annumerut : gestaquc
,

/abnlosa,

etat, ex utbe. illa militem edttxil

dum,
lelum
belli

qttod
;

ad recuperananno ptxcedente occapaverant Golhi, Spo-

Anastasii, Eittijchii,

Brictii

el

Procuti, ul tbitlem, el

iisdem seepe veibis, proseqnilur. Dcindc ud

deflcclens,

Herculanum

el

recuperuvil.

Hxc

manifeste docent,

illo antto,

quem

ail,

a.

S. Brictio

metropolitano Spo-

Gothicixu, Chrisli 546, obsessam nou fuisse Perusiam a Gothis. Annumsequentem, Gothici belli xm,
ordinatur Procvpitts cap. 25
(post
:

letanae

Sedis, Perusinse civitatis

ulia

episcopum fuisse
quac de qttovis
et

consecratum,
duc.il

quxdam

ejus gesta,

stc

Totila missa? pri-

eptscopo prxdicari potsunt, subjungil;

continuo ad-

dem
ctis

expeditionem tamen Oldegandonis, qui edu-

qux dc Herculano

scrtpsilS. Gregorius in Diaui

Perusia militibus sitis Spotetum recuperavil, ut modo dicebat idem Ptocopius) Perusiam copiae, castris circum urbis mcenia positis, Romanos, qui illic erant, premebant obsiJione. Ubi vero jam ipsos
victus penuria laborare

logis.

prxlerquam quod udjicialur miraculum

cl

puero

qui llerculano consepuUus /ueral

post
dies qttadraginla falii

vermibns scutebat,
illud

tempus

multo longius
lacet

exlendunt) a mortuii restiscilalo; de quo

rius, et sileiuio suo fucit, ut factum
tur.

Grego-

intellexerunl,

destinarunt,

cjui

rogarent, ut

eo

aJ Totilam ipse universum

non credtbile videa-

exercitum duceret, existimantes,

esse et expeditiorem
vero capttt 25si'c cluaditur

faciliorem

hanc

23
tione

Deniqtie menlio

viam potiendi Perusia. Idcm

S.

in iisdem Actis de translafit Herculunt, e priori sepultura in civilatenf Dc

ne,

translalii'
corporii-

duxit
runt.

; TotilasPerusiam copias quo cnm pervenissent, proxime muros ca-

Perusinum

fttcta

sub episcopo Rogerio, qui apud Ug-

Itellum creditur secuto decimo prirfuisse.

Ex

qtio

tan-

stra locarunt, et

sedefixa, obsidioni se adhibue-

tum

obscrvo, post
et fortasse

illttd

lempus Acta
is

ista fuisse

consurscripsit,

cinata;
fatetur,

diu post, quia

qui Acta

aut initium sequentis

19 Denique anno xiv belli Golhici, Belisavius Bysanlium rediturus, Perusiam, urbem Tusciae principero, dira obsidione cinctam reliquit quse, dum
:

diem translationis,
et concitrsu

quas

tame.n solennissime
et

cum consensu

cleri

populi

universi
:

facta ftierul, multis

llle

esset iu via, vi capta est.

Hxc

intlio

cap.

35

temporibus ignotum fuisse et ex revelalione, Kalendas Martii assumplas esse ad cclebrandum

) ;

AD TOMUM PRIMUM
lebrandum solenniter quotannis dictam translationem. Longius quoque. lempus indicant verba qu:e sequunlur,

JULII.
ac

33
martyr Perttsix
die
1

Sanctum nempe, non solum in die suae translationis, ut dictura est, sed etiam usque ad hodiernum diem, multa et magna mirac ula suis sanctis meritis, evipotest valde

fuil, ejnsque. Acla sunt, D Martii ediiteruni, partim HCTOREC. sumpta ex Actis xn Sociorum cum eorumdem ubsona

episcoptts

qux majores
chronologia

nostri

I.

denter ostendere. Iltud, usque ad hodiernum diem, longum tempus a translutume denotare.

24 Atque hsec satis Itic de Actis istis S. Ilcrculani, qux impressa sunl quidem a pr.vdecessoribus nostris die prima Martii, ubi integra legi possunt; sed
\cta alta S. Hercuiani
ipsis

el mttlliplicibm erraris ; parlim e DialogU S. Gregorii; in quibus nilitt chronologice verum isl, qtiam quod consentiant, marlyrium contigisse sub Totila rege. Aclu dicunl, Herculanum hunc venisse e

Sy-

ria in comilatu

xn Sociorum

Jacobillus Ipsum adducit

marlyrium

non prohatu, nec

satis

tamen improbata
hic in

incomitalu imaginarto Sociorum trecentorum. Ait idem, snbiisse die 1 Martii. Omitto alia, qux mon-

>

qui tunc

slrare. possint,

quam parum

ex codice
Spolelino

ipsis defiierunl scripta,

et alibi

qux

verosimilia, si nonet

consui.

Actis

xn Sociorum

raria, subinde

incharlammittat scriptorilte.oblitus

produximus. Alia ejusdem S. Herculani Acta

el

nunc habeo,
pag. 173

Passionario Ecclesise Spolelinx lomo 2

descripta, quse incipiunt

qui de partibus Syriae venerunt ad

sub Juliano imperatore, el Sociorum, quod ad subslantiam speclat, quorum etiam nomina enumerantur. De. Herculano deinde vix aliud
referlur singulare,

/Undecim fratribus, urbem Romam cetera fere ut in Actis xn

ACTA
S. Herculani Episcopi Perusini et Martyris,

sub

Regc Gothorum

Totila

anno dxlix

passi.

quam quod

habet

S. Gregorius
seculo
scri-

Acla quidem

e S.

atque adeo a
quarto, stalim

temporibus

Juliani

Gregorii Dialogis
e

apostalse et

miracu-

lum

vero,

transmittit S.
et

Herculanum suum

a coxvo descriptum,

Passiona-

ptor ad Tolilam

seculum sexlum.

rio Spoletino

MS.

eum

duolius

25 Adjungunt eadem Acla ecclesix Spoletinx duo miracula per intereessionem S. Herculanipatrata, quo-

narravit cens
:

miraculis.

rum primum
ftiisse.

dicitnr contigisse
et

anno millesimo cente-

iluperFloridus venerabilis vir vitse, episcopus, quoddam memorabile valde rairaculum, di- E

simo nono. Ut
conscripta.
,.
."

hinc discas, post

hoe
.

, prafatwne jam habes impressum toltdem verbts ssepe F . ... ,, ,.. . ,_ cilato ctlitto die primo Marln vrtmo Martii ex Legendario MS. prr hsiv Lenendnnn /1/.9 ecclesix Urbevetanse. Secundum hic dabimus ex indicato Pas,
.

Primum .,

annum illum ista miraculttm, cum oraloria

.,

,.

Vir sanctissimus Herculanus, nutritor meus, e monasterio Perusinas civitatis episcopus fuit, ex conversatione assumptus 1 """" K "' a,J saeerdotalis monasterii ad <u;<_r<iuiaiis ordinisgratiamdeductus. episcopus oruuns gratiam deductus
Totike aurem nor-KHi romo t_. luuicE auiem pertidi regis tempunous f-i eamdem ur v,; i. ....... ....?,..-. bis annis septem continuis Gotnorum exercitus obsedit;ex qua multi civium fugerunt, qui farais periculum. ferre non poterant. Anno vero septimo,
, .

Herculanus

sionario Spoletinn (qnod

vitiose

tamen moneo,
ut siqnid luc
id

nobis
aliler

inde satis

descriptum esst,

quam

in

n.ndum
erat, "'"->

coclice scriptttni

comperiatur,

librano

condonetur

tus intravit.

poslquam prsemiscrimus

Acta,

Gregonum
siiscurata,
Tres

qux

exlant

apud S.

et sola

Arta ex editione Acta er prlilinnp

Dabo aulem hxc nnen.m S. /-:..,.,, anno <Qfi Pan operitm .Q Gregorii 1S86 >..,fidem merentur.
habeo.

obsessam urbem Gothorum exerciTunc coines, qui~eidera exercitui prsead '"6""' Totilam nuntius misit, exquirens, "" regem i^i.iaui nuiuiub iuisit,
flnito,
"

quam ad manum

apud

Jacobitum
Herculani,

26 Sed antequam manum hac tollam de tabula, monere debeo lectorem, quid Jacobillus commentetur de S. Herculano, e Syria in Umbriam advena. Ex uno
,
.

qmd de episcopo vel populo fieri Jiuberet oui ille "c ^ :i. if_, r, pnecepit, dicens; Episcopo prius a vertice capitis usque ad calcaneura, corrigiara tolle, et tunc caput
ejus

fit

martyr

abscisso capite.

amputa

omnem

vero populum, quiillic inven-

tus est, gladio extingue.

....

tres facit, et

ex

illts

duos

facit

episcopos

Perusinos cc
in

martyres; idque ex unis

varii scriptores

Tunc idem comes veneravirum Herculanum episcopum, super urbis '""" neicuiaiium murum deductum, capite truncavit, ejusque eutem
bilem "" CU1

xn Sanctorum Aclis, non anliqui varia et maxime

qux

jam mortui, a

diversa

commentati sunt;aliis Herculanum, in Actis nominatum, referentibus ad seculum Chrisli primiim, aliis ad tertium, aliis adsextum. Qttse tempora cnm ttni bomini
convenire non possinl, satius visum esl Jacobillo,

vertice usquead calcaneum incidit.ut ex ejuscorpore corrigia sublata videretur muxque corpus illius extra murura projecit.
:

2 Tunc quidam, humanitatis pietate compulsi, quod post abscissum caput cervici apponentes, cum uno par- dies 40 vulo infante, qui
illic extinctus inventus est, juxta corpus episcopi sepultura.tradiderunt.Cumque post earadem caedem die quadragesimo rexTo-

unum
suo 1

corpori restitutitm

Herculanum
secttlis

distrahere in
indicatis

tres,

et

singulos

singiitis

murum

jam

attnbuere.

Ilaque

tomo

pag.
islius
rio

679

ponit S.

Herculanum martyrem, priraum

1; marltj__.

tila jussisset,

ut

cives

urbis

nominis Perusiae episcopum secuio

dispersi essent, ad

eam

affeclum die

vn Novembris.
et

illius, qui quolibet siue aliqua trepidatione ce-

httnc alittm

non

mearent
tia

agnoscunl Ughcllus
stasio
et

Campellus, quam qui cum Ana:

martyrii proprius
tila

Brictio intcr xn Socios numeratur et dies vn Novembris, ex consensu Martyrologiorum

est

fame fugerant, vivendi licenSed cives [quij vitse eorum episcopi fueraut memores, ubi sepullum esset
;

hi qui prius

accepta, reversi

sunt.

S. Herculano episcojm Perusino sub ToS.

rege Gothorum.

27 Tomo 2 pag. 49 ponit alterum

tl

Herculanum,

quales.

cum

Laurentio, Teudilla et Isaac, e Syria, martjrem Spoleti qui ductu Anastasii venerunt Romam tempore Gaii Papa?, sttbfinem secttli m. Tum
:

soriis

hoc juxta honorem humareut. Cumque itum esset ad sepulcrum, effossa terra, inveuerunt corpus pueri pariter humani, utpote jam die quadragesimo, tabe corruptum et vermibus pleut

corpus

illius

quaesiverunt,

debitum

in ecclesia beati Petri Apostoli

sine Irsione

inveittum.

num; corpus vero

:

episcopi, acsi die

eodem esse

se-

geita illorum descnbit ex Actis

Actts

illts

nulltts

notus esl Ilerculanus,

xn Sociorum. At in quam qtti ibi-

pultum et quod est adhuc magna admiratione venerandum, quia ita caput ejus uuitum fuerat corpori,
fuerat abscissum, sic videlicet, ut nulla vestigia sectionis apparerent. Cumque hoc et iu terga verterent, exquirentes, si quod signum vel
acsi

nequaquam

dem

leyitur vixisse et passus esse sub Totila, episcopus Perusintts, de quo el Gregorius in Dialogis. Igilur, ut

Acta Sociorttm

xn

proba essent, necdtim ex

illis

probari

possct, exstitisse

in

rerum nalura

Herculanum hunc
sancto ait

Spoleti martyrem. Jacobillus

De

de alia monstrari incisione potuisset ita saniim at. que intemeratum omue corpus inventum est, acsi
;

tertio suo Ilercttlaito

nulla hoc incisio

ferri

tetigisset.

Hac

tomol, pag. 294, ipsum fuisse, secundum istius nominis episcopum et martyrem Perusiae, itidem e Syria advectum, sed tempore Anastasii iraperatoris, qui seculo v, ineunle imperavit.
Julii T.

Gregorius.

Seqttitur miraculttm, quod promisimus ex codtce Spoletino.

.U$.
.Vulier snrda,
c.r.d,

Et

hic vere

3 Quod B. Herculanus maiiiillam, ut dietum est, sanavit mulieris, satis fuit mirabile sed lornte fuit
:

muln

mirabilius,

31

TRACTATUS PR.ELIMINARIS
cum
ouidam mulieri
alteri reddidit vi-

A
HrCTOBE
C.
J.

mirabilius,

annum unum
6

faciens iter, quod tribus diebus abalio

auditum, loquelam et gressum alio tempore, quas lpsa ore suo mihi retulit quomodo quantoque tempore membrorum oflicia perdiderat; et qualiter

sum,

posset perfici, vix pervenit.

per virtutem

S. Herculani anditum, visum,

loque-

gressum recuperaverat. Ait enim, se fuisse aegrotam unum annum continuum, antequam caeca, surda, muta, attracta iieret. Sed dnm ipsa, matre absente, aegrola quadam die, sole occidente, maneret in domo sola, quaedam mulier terribilis, cura
et

lam

Ecce monstrum servatum alii Sancti non sunt operati, ut sic ostendas virtutem tuam; et illos, qui prius erant increduli, virtutum tuarum viso miraculo, de eo tandem pudeat dubitationum suarum. Herculane, praesul dignissime et martyr Christi sanctissirae! Non statim cumvenit mulier ad tuam sanctitatem, eara extendisti, sed ipsam ire per civitabeate Herculane
I

post inoram

ad lionorem tuum, in quo

'"'"lomniun

specie cana, ad

eam

venit,
:

atque perterrens,
qu;e

in

tera, ut

videretur et

cognosceretur ab
;

hominibus,

ignem semivivam ret, mater rediens

et tnto cor-

projecit

dum

in

igne jace-

per quatuor hebdomadas voluisti

sini te

quatenus Peru-

dcforis, intro advenit.

4 Iuveniens vero sic filiam jacere, materno affepore con-

coepit stridere sed postquam pannos tantum, non carnem filiae laesam vidit ab igne, aliquantulum consolata, comprehensis extimis pannis, portavij

ctu

patronum cognoscentes, tuique sanctissimi corporis thesaurum in sua patria habentes, postquam indubitanter viderent te tanti meriti, ut, quod erat incredibile, sanare raonstruosam mulierem esset tibi possibile, te venerarentur,
tantae
virtutis et a malis

quasi exanimem ad lectura sicque a phantasmate percussa et exterrita, perdidit auditum, visum, et est facta muta, atque ita est curvata et contracta, ut pectus non valeret erigere, nec caput versus ccelum levare sed glomerata, inter crura
; ;

eam

moribus emendarentur.

7 Post quatuor igitur hebdomadas, quibus

monintegre

struose contracta femina eundo, quod

non poterat,
ccepit osci-

per

civitatem, morata fuerat; die

Mercurii valde

cnralur.

[mane]

dum

erat ante ostium

Tunc

deferebat caput, et terratenus ora.... submitti vas,

tare et extendere aliquantulum compressa

membra

ubi

bibebat

et

comedebat

tamquam
nisi

fera.

Quod
videre

niuiistrum

nemini credibile,
visi

his

qui

eam. 5 Quia
monita adirc
S.

more febricitantium. Tunc virtus S. Herculani fecit suum miraculuni. Tanta enim vi membra extendebantur, quod nervi frangi videbantur mulieri; et

sunt

alii

homines cum
audivit
illa

distortis et di;

tamquam frangerentur
que femina lumvidit;
abire.
tis,

stridebat

mulier

etiam

minutis ac superfluis contractisque membris

lus

nul-

num
six,

HerculaPeru-

quasi fractura ossium longe audiebatur. Statim itain

tamen ireminit aut

in

hoc
:

tale

mon-

pristinum restituta statuin, rectacceprius

erat surda,
audivit
;

non expectans ullius medicamentis hominis medicinam, ccepit implorare Sanctorum praesidia per quatuor annos, Sancti Claudii aliorumque Sanctorum, quos
femina
quae

strum, quale erat factnm de

et quae

et

membris extensis laudans Dominum, sana

increduli
!

ccepit

qui hoc esse

futurum diffidebaet

nec posse
fieret.

fieri

credebatis

quia videbatur

audiverat fecisse miracula, expectans merita

nulla

impossibile, multa pro

si

Deo vos facturos, vovebatis,

punversum

tamen consequebatur
vigilem edocta,
nire laboraret, et ab

salutis remedia.

Tandem per

hoc

ut ad

memoriam

S. Herculani ve-

Nota, quod duobus

cta

salutem flagitaret, Perusiam ad corpus S. Herculani venire ccepit, et per

eo

hic locis, ubi sigiiala sunl

loco

monebat Librarius, primo

altero autem, duos.

deesse

unum, VII.

CAPUT

DE

SS.

CARPOPHORE
NUMERO
XII

PRESB- ET ABUNDIO DIAC- E

. /.

SOCIORUM,

MARTYRIBUS SPOLETI IN UMBRIA.

Ulrum unus, an duo
SS. Carpophori presbyieri martyres in Umbria.
torti et post haec carcere diu manovissime gladio percussi sunt. 3 Usuardus, Adonem conlraxit el palsestram eodem modo expressit : Apud civitatem Hispolitanam, san,

De
Memoria
quis,

hisee duobvs sanctis Carpoplwro et Abundio mulla memorantur in prsemissis xn Sociorum

sumque equuleo

cerati,

Actis
alia,

el

ex

illis

apud

Mombrilium. Inter

quod sub Diocletiano Imp. a Judice

Marfid.ei

et

Usuardo.

in

tiano

Spoleli

Fastis anti-

m
;

Umbria propter prxdicationem

quod
ora

eorum lapidibus contusa; quod corpora in equuleo suspensa et laniata ; quod capita gladio ampulata : qux in vetuslis Marlyrologiis
detenii
fuerint

ctorum martyrum Carpophori preshyteri et Abundii diaconi, qui persecutione Diocletiani primo fnstibus crudelissime caesi, deinde in carcerem negato cibn et potu retrusi, rursum equuleo torti, et post hsec diu
in carcere raacerati,

fundala sunt

et eatenus credibilia. Fetus quippe Romiinum, seculo vin scriptum alque a Rosweydo edilum,

novissime sunt gladio percussi.

prsetermisit
:

Rubanus,

qui

palieslram

sic annuiiliat die.

x Dccembris

Spoleti

Carpophori

habet, scriptis corrupte nominibus

hsec tantum Sancti Habundi et

,

presbyteri et Abundii diaconi. Nota, in hoc velusliore

ceteris Martyrologio,

Sanctos adscribi Spoleto.

2 Ado, qni proximns tempore secutus

in

Adone

lyrologii

ouclorem

amplum
,

texuit

Marelogium ad eumdem
est citali

Carpofoli raartyrum. Notkerus nilnl habet : nihil quoque, Beda in genuino Martyrologio suo quamvis in edito typis Plantiniunis anno \5liiit nonnullis MSS.
;

reccntioribus legalur

diem x Decembris
Ixstram martyrii,
,

sed minus dislincle expressil pa-

civitatem

x Decembris : Apud Hispalim sanctorum Carpophori presbyteri et

elogio.

his verbis : Apud Hispolitanam sanctorum martyrum Carpophori presbyteri et Abundii diaconi, qui persecutione Diocletiani sub Judice Martiano in confessione Christi, primo fustibus crudelissime caesi deinde in carcerem, negato cibo et potu retrusi unde per ange-

Abundii diaconi, curn reliquo yldonis

ornnia antiquwra Martyrologia, prxter

civitatem

Et hxc unum Carpo-

phorum, Abundii Socium, non noverunt alium sanctum ejusdem nominis in Umbria. 4 Alium invenerunt Jacobil/us et aliquot scriptores
scculi

proxime

elapsi,

lura

educti

et

verbum Dei prandicantes

quimogis intenderunt augere nuprobare illorum culoriginis

iterum

merum Sanclorum suorum, quam

tum antiquum
el

Atler Carpopliorus

tenti, et

ora ipsorum lapidibus contusa sunt, rur-

veram

murtijr
sir,

Pa*

geslorumque historiam.

Agimus

AD TOMUM PRIMUM
Agimus hic de S. Carpophoro presbylero mortyre, qui fuitsociusS. Abundii, tempore Diocletiani Imp. passo
Spoleli
et

JULII.
,

35
quando
in

Christi sexto

dicitntur trecenti Socii naviga-

tioneme Syria
martyres

haliam

suscepisse, ut ibi pro Christo

D
qux eil
9
exi-

Martyrologiis.
sanctus
,

cultum ejus anliquum jam probavimus ex Ahus itli nunc additur Carpophoms
sit

fterenl, tribus fere seculis

postquam persecu-

liones genlilium in llaliu ressuverant.

qui non

Socius S. Abundii; quique twn

lum

vixeril snb Diocleliano, sed seculo

demum sextomarty-

El mngi: stulmaqis quod de iisdem Sociis scribit Jacobillus in suo S. Luurentio Illuminatore, lomo i pag. 191,
forct, si,

auctnri

"f tatii,

rium sustinuerit sub rege Ootliorum Totila Perusii in eadem Umbtia. Requiro ego Marlyrologia, quse de illo meminerinl ; nulla reperio. Consulamus igitur Jarobillum, qui inler postremos scriptores cx instituto de
sanctis

verum

est, ipsos e

secutionem,

quam

ibi

Syria fugisse propler crudele.m perSeverus melropolita Antwchenus,

Umbrix

tractal,

nunc quod argumentum san-

hxreseos Arianse sectator, et Anastnsius Imperator, movebant in veros Chrislianos. Nempe fuqtebant marlyrium, quod desiderabant, atqne iu patria offerebatur,
vl

rtitatis ejus
tjus aesta a

atqne disttnctwnis habent.

martyrium quxrerent in
lunc
inveniri.

Ilalia, ubi ejus occasio, vix

jacobillo

5 Is denoslro S. Carpophoro presbytero et S. Abundio diacono martyribus, antiquitus notis et cultis, aijit
tomo 3, pro die x
Jannarii
lilulo
:
,

poterat

Plura

non
,

dico

de

Vita S.

Decemhris. At tomo
S.

1,

pro die vi

Carpopborum, sub hoc Vita S. Orpophori, seeundi istius nominis,

proponit alium
in
vila isla
;

Mauri, ex qua putavit Jacobillus suum Carpophorum secundum posse confirmari :quod tanlum abest ut in ipsis S. Mauri Actis ne. quidem nominetur Carpopho,

rus, sed Christophorus, qui

martyris Perusiae. Scribil porro

hunc

Carpophurum suum similiter e Syria, sed in comitatu hominum trecenlorum, e civitattbus Cxsarea el Laodicea, venisse Romam atque inde in Umbriam Evansub Hormisda ponlifice Romano gelii prxdicandi causa
,

Mattrum horlatus sit ad comilandum Socios in Ilaliam. 9 Vilu et lecliones impressx S. Herculani II,
episcopi Perusini, a Jacobillo in subsidium citatx,
uti et altie,
ntltil

qu& citanlur
ritx.

habent, cui magis

fidi possit

nihil item vita S.

Lau-

rentii episcopi Spolelini?

Uterque Sanctus narratnr

et

Anaslasio

imperatore
sive ut
alii

circiter

annum
,

salutis

hu-

manx 516;
tradttnt,

(pergit JacobillusJ scriptorcs

comilntu trecentorum e Syria venisse propter causas, quas supra de S. Maitro indicavi, atque adeo non majoris hic efficacitatis ,
plttribus hoc loco

tempore Joannis

Papx II

Justiniani imperegis. Ila

quam

illic.
,

Neque opus

esl illas

ratoris, ac Theodorici

Ostrogothorum

hxc

deftnil

ille

attamen

quidem Theodortcum nominat loco

exnminare

cum

de Aclis singttlorum

hoc ipso tractatu seorsim agamus.

non suo, utpote ante annum assignatum jam octennio

defunctum.

Qtix porro per se superaddidtt Jacobillus absque auclorilate prisca, quod

ftcis

6 Asserit deinde
natu
ex allis.pa-

Carpophorum suum
filiola

inter

Socios

Carpophorus suus a Ponlif.ce Romano (nomen Ponlinullum indicat) preslnjter ordinalus fuerit ; quod
sit

maximum
:

et

patris

loco fuisse, cujus

prxcipue

S. Herculunum comitatus
ab hxreticis die vi

Perusiam

quod ibidem

rum

hortalu

Maurus quidam cum

suo Felice se ipsis

ingressi
,

ftdis

Jariuarii anno

546

(quando nulli
cre-

scriptis, cot-

adjunxit

omnes autem simul mare

ortam

lecta

tempeslutem orationibus suis sedantes

uliorum factorum

naulartim lur-

Perusix kxretici pfxvalebanl} occtsus fuerit; non dam, nisi antiqtuor factorum verilas affemtur.

bam ijentihum Christo lucrati sunt. Tum in horum et qux omnibus fere communia sunt
,

Sociis, confirmalionem cilat Jucobillus in

maryine

vi-

10 Anno quoque 546, quo statutt Jacobillus Carpophortim suum Perusix ab hxrelicis, utique Arianis, oc- perusiiab ctsum esse, non potest ab illis occisus fuisse. Ariani Arianis an.
(aii)

tam jam dictorum Mauri et Felicis ; vilam et lectiones impressas S. Herculani secundi,episcopi Perusini ; vi-

favente Theodonco rege, constituerant

oxistebant

sibi in
:

54G cxsus
fuisse

multis Italiae civitatibus episcopos sectae suae

in
illis

unde

lam quoqueS. Laurentii episcopi Spoletini ; ac tandem altquid quod Carpophoio suo proprium stt , nulla la,

episcopi duo, alter Catholicus,

Jacobilli
,

alter Arianus.
sit

Pace

ut id ostendi forte pos-

men

auctorilate.

allegala, subjungil, in

eo consistens
initialus prescottlit-

factum alicubi in Italia

ibi

quod valde dubito (Ariani

quod Carpophorus, a Pontifice

byter
lerit
,

Romuno

enim primum

sxviebant in episcopos Catholicos ac

sil

quod cttm Herculano II se Perusiam

plures occiderunt) ccrle factum

operam dederit concionibus : Herculano atttem monasterium S. Petri prope Perusiam ingresso,
ibique
ut ibi

non fuit Perusix, ubi anno 546 nullus episcopus Arianus fuit, nec forlasse
ullus

homo

istitts sectse.

Illo

quippe anno Perusia adltuc

Deo

liberius vacarel

ipse

Cnipophorus, in

insti-

Imperatortbtts Romanis, Prxfecto urbis Cypriano, constituta, eutenus

tuto suo perseverano, ab hserettcis occistts est die vi

Ja-

a Gothis Arianis

numquam

fuerat ex-

nuarit anno

546. Multse hic auclorilales quidcm, sed

pugnata.

exigttx ftdei in rebus antiquis, tam distmcti narratis a

Jacobillo.

11 Nulla

quoque

httjus

Carpophori meminerunt
:

F
nec
in ullo

martyrologia, seu antiqtia, seu nova

nullus Ferrarius
in
.-

nempe ex
vita S.

Mati

quidem est ab Henschenio ad diem xvi Junii, sttbttmido lamen de veritate Historix. Hinc initium ejits sic impressum dedit (Sanctus Maurus... antequam ex Syriae civi7
et Feiicis edila

Vila sanctorum

Mauri

tam

in

Cataloqo Sanctorum Italix,

ipse Jacobillus

imo nec

iin

quam

Generali,

mart D<
n "'"'v

olo 9 l

,'

ullam

ii

"'

dislincte profert aucto,

ritatem, qua doceat, hunc

Carpopkorum suum
;

Car-

pophoro, Abundii Socio, diversum esse

aut

venisse e

tate,
posl,

nomine Caesarea, discederet)

quod
ubi puncta notata

monetqtte paitlo

Syria

in

Umbriam, aul

ibi vixisse,

aut martyrio coro-

sunt, legebatur,

cum
,

natum

fitisse.

Quem numerum,

e Syria venisse Manrum. aliquantum suspectum ne in limine lector ofienderetur, omisimus. Idem nhbi stmtliter monuil Bollandus, in S. Laurenlio Illuminatore, ad diem iii Februarii. Ulinam aliquis certiora doccat, tam de numero Itoc trecentorum quam de alio,

Sociis

trecentis, videlicel
inqitit
,

$. II.

Utrum
et

in

Umbria, an

in Hispania, vi-

xerint mortuique sint, sancti

Carpopho-

rus

Abundius, nec non Brictius.

duodecim Sociorum, ac de tempore dete.rminato qito e Syria advenerint Idem enschemtts totam narratio,
.'

PARS PRIMA.
J_J osce
tres Sanclos, qui inter x:i Socios

nem

de

contagioso
el

dracone,
cujus

S.

Mauro

mirabililer

Syros nutne- nubitatio

quxsilo

ocdso,

pedum
:

fere

nonaginta erat
habtiit Ferrariits,

rantur, et gesta sua singularia in eorum Actis habenl,

loto nisu vendicant r patrix sux scriptores Hispani : atr qite ita sibi vendicare duos priores, Carpophoram atque

Bmonu,
cti Italt.r

t<-

mensura, suspectam habuil

et

sed et

'""", '''"

an

Jacobillus ipse, dttm non ausi, tanlam scrpentis

in

men-

, s/

.t

suram, quam
legebant
,

monumeniis
;

MSS.

ecclesix Spoletinx
,

Abundium.

visi

sunl Baronio

ul in
,

maityrologio Rth tubaiti deeditione

ejus
'*""''

credere

illam

in

suis scriplis

hic

quidcm

mano

locus

certamutis eorum

qm W

contraxit ad pedes

novem, isle ve.ro ad quinque. 8 Stultum quoque est exordium vitx pro seculo

Atttiierpiensi

anni

1586

notntur
in

Spoletum,

iiVimiV

omissits

sil

atque ipse

notis postea

supera.lditis,

pronuntiet.

; ,

36

TRACTATUS PR/ELIMINARIS
suum non
esst, expensis scriptorum utrius-

A
AITTORB
C. J.

pronuntiet,

Hispaniaj unt Hispali Sanctos hosce expressius adscribendos putarint, paiicissimi, puta, Usuardus Brnxellensis
rotycus
et

quc partis (ncmpc Spoletinornm

mentis definire,

ac Htspanorum) mo-

et 61

fere

recentiores sunt

quorum

potiora sint jura, et quibus

Centulensis, itent

Mau-

causa

sit

adjudicanda. Multo miuus id

dceidcrc.

meum

est,

hxc
lit-

Beda impressus.

scritcntis,

Tentabo

nihilominus [quid enim

sit

tentassc noecbit ?) an e thcsauro supelteclilis nostrx

terarisr,
et

17 Quscri nunc potest, quse civitas hic inleltigenda pcrHispolitanam Usuardiet Adonis. Certum, qnod
Martyrotogi inteltexerinl civitatem
ipsi in

atiquibu

studio singulari,

uhquid momcnti majoris

pa\ici postcrioris sevi

inale sttmpta
Hispali

alterutri parti possim adjicere.

Decisio deducitur ex

Hispalim,

Hispania nolissimam ad Bwlim fluvium. Pio

non intetlexeriint

13 Dccisio litis (ece pendcbil a Martyrologiis vetustioribus, eorumquc vera, quod ad palststram spectat,
leclivne.

Atvero
quia

illarn

Usuardvs anl Ado;

agunt,
;

illi,

quando de

aliis islius civitatis sanctis

martyrologiis.

Illorum

tcttus,
;

qnatenus de Brictio

ayunt,

shnpliciter dicunt, Hispali, aut civitate Hispali

nus-

jam dedimus
Abundio
,

cap. 3
i

quatenus
ipsius

vero de Carpophoro et

quam

vero Hispolitana.

Tum

etiam observa

fel

obser-

ttnjus

capilis.

Nonnulla
est

tamcn
anliquiet

vatione

dignum
vel

estj

quod quotiesciimque civitatem noconsueverint addere, in

distinctius

hic
a

repetenda sunt. Vetus Marttjrologium

minant, in Hispania^sitam,

Romanum,

Rosweydo editum, prinium

tate temporis,

quod prxdictorum Irium Sanctorum,

martyrii eorum, meminit
Julii
sic
: ;

plura

loci deposittonis aut

Brictii

qitidem

vm
liis

Idtts

Meralana
iv

civitate

Exempla paulo post Nunc pauca accipe. Ado die xxvn Februarii; Apud Hispaniam civitate Hispali, S. Leandri episcopi Et xix Julii; Hispali apud HiHispania,

apud Hispaniam.

dabimus.

Brictii episcopi.

Aliorum vero duorum,

:

Idus De-

spaniam,
Hispali.

natalis SS.

Justaa et Rutins.

Usuardus
civitate
e

cembris

vcrbis

Spoleti, Carpophori Presbyteri et

inquit.
i/la

aittem utroque die cilato habel; In Hispaniis

Abundii Diaconi. Spoleti,

quiii

Ncc

dubitari potest,
in codice

Et

die

iv Julii scribit, caput S.

Lauriani

totidem apicibus vox

legatur

MS.

5(7MiV(/?6sHispalim ad Hispanias deportatum fuisse.

antiquo, unde
fatus, se

suam edilionem curavil Roswcidus ; prxoperam dedisse, ut quam maxima fide edecitetttr

rcntur omnia.

14 Beda, quamvis
Beda
nitiil

a Baronio

Marlyrologio

18 De etymologia toO Hispolitanum, nolim dispuCertum namque est, neqne a Spoleto, neque ab Hispali civitatibus, recta forma derivari. Spolitanum tamen a Spoleto Umbiia', scribi a S. Gregorio, seque
tare.

Elymologia
cjiis incerta
:

ejus impresso, et citan qiioque possit

ge.nuiillis

ex aliquot

MSS.

certum

est.

Nam

in

Dialogis

ex editione Parisiensi

mts de

hatet.

minus antiquis; in genuino tamen sno non Carpophorum atqite Abundium, neqtte eliam Bnclium. Desunt quoque itli in Auctario Bedse, tum
codicibus

anni 1586;

habet

lib. 3 cap. 14, iterato legitur de Spoleto, urbs Spoletana. In codice autcm noslro MS. satis an-

liquo,ntroque cap. citato legitur pariformilcr, Spolitana.

quod Florus

Martyrologio ejus primus addidit,

alii.

tum

Et hxc

leclio

in

Actis qnoque desumplis,

xn Soctorum

et

aliis

quod post Florum addidere

certior est dietio, Spolita

Quamobrem impressa

singularibus

inde

tibi

de civitate Spoleto

Bedcc Martyrologia pro delcrminanda palsestra martyrii SS. Carpophori el Abundn , nihil oblinent. Usuardi vero Martyrologium, excusum Colonise anno
et
et 1521 ilem editum a Molano Lovanii 1573, Antuerpix 1583 nec non Jdonis a Rostveydo publicalum, x Decembris, legunt ; Apud civitatem Hispolitanam, sanctorum martyrum Carpophon presby; ;

Umbriie loquuntur, passim occurrit. Utrum eadem vox.

etiam alleri
civitati,

puta Hispatensi, seque possit

tri-

bui, aliis elucidandiim relinquo. Scio

quidem, in ejus-

1515

dem Gregorii Dialogis

de S.

tib. 3 cap. 31, ubi sermo est Leandro episcopo Hispalensi, impressum esse,

Spolitanus

episcopus.

Sed lectionem lalem probare

neqtteo, quia caret

idonea aucloritute.

Nec

probaveril

teri et

Abundii diaconi.
illa civitas

editor ipse,

dnm

in

margine apponit,

al.

Hispalitanus.

Bispotitana
civilasUsuardi

15 Verumqux

Martyrologti edilores, Molanus,

Hispolitana? Ulriusque inquam, et Rosiveyin

Et

ne hoc quidem probo, quia in Cod. nostro

MS.

ibi

legitur Hispolitanus. Ulfacitevideas,

dns, uddita ad to Hispolitanam notula, corrigunt

quam Hispolitanus,
pria
esse.
,

nomtna

tam Spolitanus, Spoleto Umbrise pro-

margine, scnbunlqtie Spoletanam

ita
legi, vel

indicantes, vel ahbi

male

librariis

Hispali

Hispanix

tributa

hic
in

ita

legendum

esse.

Quemadmodum

etiam
nttnc

legitur

Usuardo Francofurtensi
Colonise Agrippinse

MS.

qui

19 Cur Hispolitanum pro Spolitanum,

Martyrotogi Ado
nisi
et

scripserint
Conjeclura de
:

opnd

Carmelttas

servatur,

Usuardus, equidem non assequor

Itali

perantiquo
qua- aliis est

: Apud Spoletum, Natale sanctorum martyrum, Carpophoripresbyteri etc. Gulesinius quoque,

priori voce.

fortejam tum, seculo ix, cxperint

fde aspiratione
in sua lingua

nominibus

a duplici consonante inchoatis, euphonise causa, prxp,gere lilteram

i

Spoletana,

quamvis recenlior,
passos esse
esse
:

in suo

Martyrologio

scribit,

Spoleti

h taborandnm non
pro
ila

estj

et

in

Notationibus

observat,

ex Martijrologiorum scripiione,

ambiguum Spoletine an Hi-

quemadmodum
runl
fare,
,

pridem facere consue.ve;

scribentes, pro

Scherno, ischerno

Schieliam

spali

martyrium consummaverint. Tum ita loquitur Usuardus habet, apud civitatem Hispolitanam. Beda vero, apud Hispalim civitatem. Nos, Spoleti, scripsimus ut plane legimus in martyrologio
;

Ischifare

pro Spiegare, Ispiegare,

scripserint, pro Spoleto aut Spolito, Ispoleto et Ispolito,

ac similiter pro Spolitano, Ispolitano.

Quod

el

Cremo-

Matltjrologi, latine scribentes, imilatisint.

nensi, recte scripto, et in aliis cibus. lla Galesinius.

in

manu

exary.tis codiin

20

omnibus

Mss. passim
corticibus Ic-

16 Lubttil mihi hic etiam consulere sigillatim nta, quse pencs nos sunt, Martyrologia Usuardi divinortini locorum; interque ea
civitatem codices

Citat Baronius in notis ad diem x Decembris, Carpoptwnis favorem Hispalensium ex Vasseo, Breviarium Ebonon fuit Epi;

om-

rense.
debet,

Sed Breviarium

illud, hic nos

morari non magis

Antiqtiiora

scopus.

MSS.

quam

lectiones

ecciesix Spotetinx.

gitur,

MSS.

plerique
;

Hispolitanam habent ; primo Danico Fran4 Re

ciscanus;

requirimus. Citat quoque Calalogum cpiscoporum Hispalensium, qui Carpophorum habet episcopum et

Ullrojectinus

Antuerpiensis ;

martyrem.
praestare.

Qnam

auctoritatem pulat,

mensis; SHagenoyensis; 6 Pulsanensis; 7 Leidcnsis 8 Albergensis; qttibits accedal codex lypis cxcttsus Lubeae anno 1 490, et alius Parisiis impressus
in

omnibus
,

aliis

Ita putavertl

etiam Bivariits
arripuit

dum

hanc
,

Baronii

sententiam

avide

descripsitqtte

et

folio

anno 1535, nec non Martyroloyium vetus MS. Ordinis Prsedicalorum. Unum tantum habemus codicem, estque

conlinuo subjungit, Quasi

non purus presbyter, sed

etiam episcopus.

Ergo non

prtma

quo legitur Hispahtanam cum vocali secunda syltaba : quod quivis facile concedcl in concursu tol Martyrologiorum alitcr scnplorum, faclum esse aut per incuriam
loco tertix in librarii, aut

Lovaniensis, in

? Carpophorus Hispalensis ? Carpopltorus marlyr Spolelinus; qui, testantibus Actis et Martyrologiis antiquis, num-

Quis

fuit

isle

quam
el

episcopus fuit.

Redeo ad Calaloqum episcoporum

ille et quam antiquus estl S. Ccerpophorus marttjr alqtte epi-

Hispalensium.

Qualis

unde
<

ei insertus

ex imjtiito
civilatem

scioli

hic

intelligi debere,

cujusdam, qui opinatus, Hispalensem mutaverit o in a. Qui

scoptts

21

AD TOMUM PRIMUM
21 Paulus de Espinoza parte
s( d tantnm
i

JULII
;

37

Historix

et

anli-

disse, videlicet ore, praedicando

presbyter,

quilatum ffispalis, ihidem imprcssa anno 1027 , lib. 2 Franciscus Pacheco, canonicus cap. 8 sic memoral :
ecclesise Hispalensis concinnavit

Christum mandavit D ora illorum ac dentes lapidibus contundi tum in MTCTOBI pquuleo, quod grevJMimum tormenti penus est. sns;

Catalogum Archieac nieae,

pensos torqueri
cembris.

ac postea gladio percuti die

x De-

piscoporum, qui huic

mentis

civitati, patriae ipsius

prarfuerunt, collectuin e multis historiis ac

antiquis, multisque
est,

monufortasse

conciliis.
;

Hic

idem Catatogus
tant,

de quo Baronius

PARS SECUNDA.

qitia Itunc

in auctore suo, qui

seculo xvi floruil,

ipsum sapenumero ciInc

DE BRICTIO PR^ECIPUE.
x E, prxmissis
alia pro

tam Gonzale.s de Avila, quam

Paulus de
manifeslissimum est, Acta non haberi F.x Actis \l Carpophoro Hispalcnsi, quam qtix dedimus Sociorum,

Espiniuu in suis episcopis Hispalensibus : nec citant autiquioiem, quod sciam. Quod aute.m ex Martyrologio

Bcdx
ptus

vutgnto (qux non anliqua

et

aucloritas estj desum-

supra, de Spolelino.

Qtwd etiam aperte

suo dextcino
,

fnletur Biva-

Ci^alogo insertus

sit

<S.

Carpophorus,

doaet

riusin

Commenlano
scnbens
:

ad

aunum ZOHpag.
seu Brictio,

idem Paulus loco citato, idque, ul opiuor, ex eodcm Catalogo. Continnans quippe sermonem jam citatttm,
ita

359,

stc

Multa de

S. Britio,

reperies inActis sanctorum

porro loquitur

Successit Joanni in cpiacopatu, or-

Carpophori

et

Martyrum Hispalensium Abundii apud Mombritium tomo i.

:

dine temporis, Carpophor js, qui martyiiuin subiit

Anteu

quoque scripseral pug. 319

Aufert denique
Carpophorus
sint)
el

Hispali tempore Diocletiani et Maximiani (secundum

omnem
Actis

dubitationem

(an

videlicct

Bedam)
etiam a Beda.

cuin

suo Diacono S. Abundio... Agit quofacit

Abundius Hispali

martyrio coronaii
dicitur

quod

in

que de his Usuardus. 22 Ferttm enim vero neuler illorum

eorumdem

idem

Judex

Martianus

Carpo-

multis plagis affecisse eo tempore S. Bricium,

tulae

Mar-

phornm

suiim,

episcbpum
tunlum.

presbylerum
cipuam,
futi

ambo vocant martyrem et Appellassent vero more suo

.-

episopum, ac debuissent, exprimendo dignilatem prxsi vere episcopus fuisset. Sed neque verum est jam diximus) quod Beda Carpopliorum faciut mar-

episcopum. Constat vero Martulam (quae nunc Mertola dicitur) in Hispania esse, xxx leucas ab Hispali distantem. ut ad annum cccviii monstrabimus.

26 Primo
ab
aliis

igilur hinc certum

et

fit,

cadem

esse Acta,
:

qux

tyrem Hispalensem, qui nihil de ipso meminil in

tyrologio sno

Mar-

Carpophoro

Abundio, Spoletinis

ab

aliis,

genuino, sed

alti,

qui longo post tempore

inlerprelati
;

Martyrologium ejus auxerunt, male

litanum
pserinit,

Hispo-

ff ispalcnsibus Iribuuntur. Deinde eadem Acta conli ex quibtis constat Sponent quoque gesta S. Biiclii, de.qite eo agitnt plitribus.
1

Usuardi, pro Hispalense

atquc

adeo scri-

Tertw
li :

conslat Commenlalori, Martttlam,

sedcm Briclii

esst

uil et

Apud Hispalim
in

civitatem.

Qnod pridem
ita

cpiscopalem, in Hispania esse leucis tnginta ab Ht>pa- Brtcttum

animaduerlens Roswcydus, contra fidem antiqiiorum

scriptum esse
prcsso,

ex quo conclttdi certo, putat

el

etiam

Carpop^orum
:

Bcdx

Martyrologio, anno 1564 im-

in

Hispania

Hispali vixisse ac ceesum esse

quia de

quo ipse

tttebatur, et nos

seroamns, cancellata

ulroque in etsdem agilur Aclis.

inde facio

Ego

vero

contrariam

voce Hispalim,

reposuit

margine

manu

propria,

conclusionem. Monstravimus, qnod Carporcferri non possit

:

Hispolitanam, utilcgerat, atque

textu sui Adonis, et
rat,

ipse edtdcrat in
ibi

con-

phorus SpoUtmus ad Htspaniam

in

margine

inlcrprelatus fue-

unde

seqitilur,

neque posse eo referre Brictium, cum

eisdem
Actis conjunclitm; neque sedem

Spoletum.

Caiqwphoro

in

23
Carpophortts
fit

Ex
simili

hoc igitur, sub nomine Bcdse impresso, aut

ejus episcopalem in

Hispania qnxri deberc, sed prope

Conclitdo ilcm,
nisi

alw
malc

MS.

exigux

anliquitaHs

Maityrologio,
et

Spolctum
iisdem

in Ilalia.

commonstrenl

Hispalenrecenti-

intellecto

prodiit

sis, e

Carpophorus Hispalensis;

ffispani, ulios quoque novem Socios duodeuarix turbx,

in

bus

tantum

prxter horum
Adonis,
et

ipsorum
el

scriptis,

Usuardi,

Martyrologorum nec non et antiquorum omnittm, pdcm,

in

Actis commcmoratos, apud se vixisse

(qttod hnclcnus

et

pro

sanctis coli

non prjcstiterunt) non posse

factus cst recenter episcopus; quod suo tempore

scivil

Petrus de Natalibus

nondum Catalogo, tamanno 1493,

ipsos

ad se rcferre aut Bricttum, aut Carpophorum,

simul appulisse

aut Abundium. Oinnes qnippe dicunlur simul venisse e

qttam 1514 impresso; quamvis alioquin faveat Hispanis

Syria,

Romam,

simul concessisse in
mortuos

inassignandomartyriipalxslram Hispatim, vel primus, vel ex aliquo Martyrologio MS. Bedx, ab altis auclo.

Umbriam Evangclti
cssc.

precdicandi causa, ibique

fit

Dc

nttllo

autem

mentio, quod in Htspaniam,

Celerum quidquid dc Carpophoro ffispalensi commentantur

dictus,

nedum Hispahm

profectus fuerit.

Hispani,
et

el

Bcda
et

vulgalus,

et

Pelrus modo
fundatur in

Maurolycus

siqui siint alii,

17 Videamus tamen, quid de Brictio commcntetur quamvts /tic Scholiastes Biuaruts in ijratiam sui Flttvti Lucii Dex- qttLqtte adtri,

Actis

Spolitam seu Hispolilani, sive ut nunc nsilatius Spolelmi aut Spolelani; atque inde c.ccompendta sua xque ac Ado et Usuardns msi Adonem, tamquam primum compendiatorem, reliquis prolotypi fuissa loco, malis diccrc. habeo,
cjusque yesta

Carpophori

supposititti

dicam scriploris, an impostoris? Jrgu-

scribatur
Hispaniie.

mentttm

addicendi eum

Hispanix,

vel

unicum,

vel

traxerunl

prxcipuum, sumit ex civilate Martttla, cujus episccpttm

facil Brictittm,

pum Eborensem. Scd

In Hispania,
esse, satis

quamvis cum Deiter appellct episcoubi tcrrarum sita cst Martula?

24 Utulidest; quem supra citavi et prx manibtts Paulusde Espiiw.a ex Beda vulgato, et Usuardo
Synopsim cap. 8
al:

sumuntur.

et

suis Hispanis istiusmodi lexuit

inqiiil pag.Zo9. Et non longe ab Hispali ex Actis SS. Carpophori et Abundii daducitur, qui sub codem Martiano Judice apud Hi-

legato

Dicunt Aitcterrs
et

illi,

ait,

SS. Carpopltorum

spalim passi sunt. Id jam negavimus ac refutavimus.

Pergil vero
xit
:

alque

Abundium

Diocletiaiu

comprehensos fuisse (temporibus Maximiani, ut prxmiserat) a judice

Mertola)

in

Martula, quae nunc Mertula (supra diLuMtauiae finibus, ad confiuentem

Martiano; qui jussit illos crudelissime virgis caedi et in carcerem compingi, addito praecepto, ne quid eis cibi aut potus praeberetur, ut inedia perirent. Sed per Angelum divinitus educti fuerunt e carcere, atque postridiecomparuerunt in foro, denuo prasdicantes fidem Jesu Christi, exemplo sanctorum Apostolorum, qui suo tempore idem fecerunt Hieroso-

Aniue fluminissitaest... olim a Plinio etPtolemaeo,

Myrtilis, seu Julia Myrtilis, dicta.

28 Quaro, quando
anttqua
appellatio
ttti

Myrtilts, scu
cceperit

Jttlia

Myrlilis,

qui,
i : ,,ii, ri.i it.

mutari

in

Martula

aut

ubi
in

Mcrtola,

uunc appcllari
quo

dicitur.

An

scculo Qkristi

quarlo ineitnlc? Quando

eptscopiis,
sita,
e.r

(lorufi

Euseldus Cxsaricnsis

Hisfitima

>crib,t

inntiit aut
ct

fuigtt

Pseadodcxter,

s<

Dtiter

lymis.Re intellecta, exarsit gravissimaira Martianus Judex etcupidus sumendi pro suo iibitu vindictam
:

qua.-

dc S. Bnctio

Martula

civlalc scribit,
rcrus Fta-

sumpsisse
vuts

an

tllo

seculo exeunte?

Quando

in illa

corporum parte, qua videbantur eum

oflen-

Luciits Dexter, Prxfectus

Prxtorii, fioruit

MM
5.

38
S. Hierontjmo, qui suum
iicroi
sticis
illi
,le

TRACTATUS PR.ELIM1NARIS
Scriptoribus ecdesia-

lilmtm dedicavit anmo 392,

in Btetica

Neutrum

crsdo.

Tunc

enim Romant adhuc

ind* iion nisi tmno
Uii auiem

420

aul

Hispanim dominabantur, 422 a Vandatis expulsi,

Bxtica, Vandalitia,
:

Marlyrologoium con- 1) crpressnmcm Dexter eunir dem scribeitn istum I n Hispauiis, Pseudodexter dum, ut viueretur
quoqite illam
siictiidnicm addcndi civitatibus Hispnui,v
,

32 Observaveril

motlum

anliquior essc,

qiintii

est ,

illorum loqtiend, tnodnm stu-

ntale

a/fectat.

ab

his

provincia

et

paulatim

Andaluzia,

nominari cwpit

iia

diu
in

post,

antiquum nomen Myrtilis scu Julia Myrtilis

Mar-

tula seu Mertola transierit. Quid liinc xoncludas? Id primum, quod neijue Eusebius, neque vcrus Dc.rlcr
poluerinl novisse,

diositts a/fectat, qitam par esl; idcutidem addcns civitatum J/ispani.v nominibiis propriis nomen Hispaniaj imo, sed miiius priidenier, etiam nomen Lusitaniae; qua lamen voce Usuardus it Ado ubstineiit, provinciam
;

Lnsitaniir sub qenerali appelltilionclW&rtimta. coniplc.it

nedum tolam. Secundum, quod

scribere

Martulam

sive

Mer-

Erempluin
maniim
affecttl

affeclationis
;

nimim Dexl'i,
textuit
;

Itabemus ad

liunto ille,

qui scripsil in suo

in clogio
in

quod

S.

Brictio,

Flavii Lticii De.ttri chronico, vidcliccl Pscuilo de.iler;

Martulam
;

Lusitania

prcrlerquam
loca,

ponens quod ibidem

S. Briciium civitate Martula

unliqttum

in

Lusi tan ia diem suum

mentilus est.verum

plura Hispanix
ecpressa,

unliquis

Latinorum

obiisse, impostorent csse.qtti recenler

el

noniiiiibus

congerere.

Adscribamus cloyium

Dcxlrttni, prxtorii Prxfectitm, in scriin

ipsiun

ptis suis

nominassc civilatem Maiiutam

ilto,

Lusilania,

33

Civitate Martula in Lusitania (ut ex

qux
lunc
Martula a
Martyi

vivente
fttit

in

Lusitania

et totis

Hispaniis nulla

logio constat Eusebii Caesariensis,

stantini Imperatoris
ille

Martyroquod jussu Conejus

sub

tuli nomiite.

composuit) S. Brictius (ut Eloglum

:

29 MartulsB
perio mciilioncm

aut

civitatis

Martulanae primam

re-

creditur) episcopus Eborensis

qui

comprehensusa

(le

Brictio,

ntm ponitw

fien apud Marttjrologos, qni secttlo vni el ix scripsere ; et sitam fttisse in Italia, vcl cx

Iltyalua,

apocrypkis
oiiiucs illtc

xn Sociorum

Actis colligere est coiisideranti,

adscribi, alque alios Spoleti,

Socws Italix

alios Perusise, alios

iilii/nc in

Ilalia ct

Mariulx, alios Carsulis consedisse, fcre in Umbria Nultiis certe Marty-

Marciano Lusitaniae Praeside, pro fidei confessione multa perpessus est qui prasdicavit etiam adCastulonem prope fluvium Tagum, qui illam urbem praeterfluit. Deinde rediens Segismonem, Vaccasorura urbem, ubi prasdicaverat prius et postmodum prae:

rologus civitates illas

locat.

m Lusitania nut Hispania colld quod eltam inde concluditttr, quia nullits in
Marlulam
in

peragrataque tota ferme Hispania, Martulam reversus, a praefato judice comprehenditur. Deinde in equuleo torquetur post in carcerem
dicavit
; :

antiuntialione S. Briclii dictt,

Hispania
et

conjicitur
terrae

ac

deinde

suborto

gravi

per

urbem

titam es*e. Illudenim

ttti

jam

notare ctepimus in more

positum liabcnl Marlyrotoyi, imprimts

rftis,

Ado

Usuaraitt

motu, parietecorruente Martianus deprimitur. Deinde S. Brictius a Petro (quidam putant) episcopo
Bracarensi, et ab Angelo exhilaratus
publica educitur,
;

ul

palxstris

nwrtiit sitni. in

Sanctorum ct Hispania sitis,

:

locis,

ubi vixerunt

a custodia

id

ipsum

claris verbis

longeque

ac

late

per Baeticam,

exprimant

dicendo

Hispali

apud Hispapiam.

In

Hispaniis civitate Hispali.

Lusitaniam et Terraconensem praedicans, ad suara urbein reversus, vn Idus Julii plenus dierum etSan-

30 Sic Ado,
ijttia

die

xxv

Julii.

In Hispaniis civitate

ctorum operum ad coelum victor commigrat

iutn

ad

Barcinona.
pluto.
l

vi Augusti,

In Hispaniis civitate

Com-

dunt, luore
suo,
irt

ejusdcni,

In

Hispaniis civitate

Gerunda.

adstantesque confirmant, ejus aniraam, instar candidissimae columbae, pulcherrimis meritis locupleiatam,
:

Jli-

xv

Aprilis, In Hispaniiscivitate Caesaraugusta. xxi

evolasse. Ecce totum Dextri de Briclio etogtiim,

plius sane. el distinctius,

*l>nini\

am-

Junuarii,
Oclobris,

Iu

Hispaniis civitate Tarracona. Hispaniis

xxvn

quam

utlus Itabcat

Martyro-

In

Abela

civitate.

Item xxiv

logorum, discrepansqite plurimum a Brictii Actis apud

Julii, atqtte

iicrttm x Decembris, Apud Emcritam Hibpani* civitatem. xix Aprilis Caucolilieri Hispa-

Mombritium

in

dimidia concordat cum Actis

altera [quatenus
et

SS. Carpophoroel Abundto. Pars ejus el Marhjrologiis. Pars

Hispanica
tangitj

niae.

xxvn

Noveinbris,
cxemitlis

in Hispaniis. xvn Corduba in Hispaniis Quibus abunde declaratur modus toqitcndi Martyro,

Junii

Cordubae

civitate

ignota semper fuit omnibus,

omnino discrepat ; anlcquam Dexlri Clirocirciter

h.uic,

niconprodiit in

logorum,

ubi

agunl dc

civitatibtts

Hispartuc.

Qttidni
;

publwum annis abhinc 34 Finem imponamus commenlario

fquamvis
ejus, et

centum.

repetendo

igitur etiam scripsissent,

itul,
st

Martulae

apud Hispaniam
esse ?

hic lexlum Adonis

tyrotogia

reliquorum

Mar-

eitm Adoniano

In Hispaniis civitate Martula,

aul quid stmile;

jam

retulerimus supra in S. BrictioJ ut prosit et

collutum,

ptitassenl, ctvitatem illum in

Hispania
;

pius ad
prec-

manum

cognoscalur clarius, in quo elo-

31
vti

Ex

eodcm argumento

conficias

palxslram

gium

istius

nfc adllll

diiliirum
I

Ullt,

(II

tatem
l

Jh\jiv-

itntiam.

martyrum Carpopltori presbyteri et Abundii diaconi, apud civitatem Hispolitanam passorum, in Ihspaiua qvxrendam non esse quta non additura
,-

Sic kabel Ado.

Marlyrotogi antiqui, discrepet a Dixtrino. In civitate Martulana, S. Brictii

episcopi et confessoris, qui subjudice Martiano, os lapide contusus est, et in equuleo crudelissime excluciatus

Muiiyrotogis, in Hispania. Ne.que etiam potest civitas Bispolitana accipi pro civitas Hispalis aw.1 Hispalensis. Palet ex Martyrologio Usuardi die x Decembris,
ubi

primam annunlialwnem de SS.

;

Carpophoro

et

Domini confessione perdurans, in est. Nocte autem terrae m.>tu gravi civitas concussa, inter alios plures etiam Martianum occidit. Et Christi confessor ab Angelo sancto et a
,

in

carcerem.trusus

sibitndio sic ordilur

et

apud civitatem Hispolitanam...

S. Eulutia
virgine marlgre,

beato Petro Apostolo visitatus, atque ad praidican-

continuo secundum de
;

dum Evangelium

sic

ln Hispania civitate Emerita... lerliamve.ro de S.Julia citiiinryimth S. jfulalios, hoc modo ; Eodem die apud pra-fatam urbem (videlieel Emeritam in

Hi>pania)S.
nia
utique

magnas populorura omnipotenti Deo lucrifaciens, quievit in pace. Cujus animam viderunt adstantes in specie columbae nivese coelo recipi. Hxc
confortatus,

credentium mullitudines

Juliae etc.

Si Usttardus

liic,

per civita-

ipsa sic etiam leguntur

apud Nolkerum.

tem Hispolitanam
;

inteiligeret

Hispalensemin Hispaseqaenti an:

35
cile

non

dislinxisset ab illa, in

hoc Adonis elogio, cun Dextrino collato, faobservatu est, quid Pseudodexter in rem suam adsuo,
dijfert in

Ex

nunliaiwnc, ctvitalem
sed potius in

Cordubam per xiin Hispania

:

diderit elogio

prima scripsisset, Apud civitatem Hispolitanam in Hispania cl sequentem annuntialwnem

per Ibidem, aut in eodem regno, civitate Emerita, passio S. Eulalix quemadmodutn in
orstts fitissel
:

supra Martyrologia et Acta ipsa. Sotusille, collocut Marltilam in Lusitania. Sotus facit Brictium episcopum Eborensem et Martianum Lu;

multls.

sitaniae
latur,

Prxsidem
S.

et

S. Petrum Aposlolum intcrpreesse.

Petrum

episcopum Bracarensem
el

terlia annunltalione dicil

Eodem

die el

apud

priefa-

Addil quoque nominatim civUates

tanix Hispanixque,

tam urbein. H.ec milii quidem manifeste. significanl, Usuardum de situ civitatis HispolUanx in Hispania ne cogitasse quidem'

provincias Lusi-

ubi Brictius prsedicavenl Evangelium, Castulonein prope fluvium Tagum Segisa;

monem

AD TOMUM PRIMUM
monem VaecEeorum
loiiiu
, ;

JULII.
;

30
quorum antiquissimus, secuQuid hincexpecles, absque
de.

Bseticam, Lusitaniam, Terrasi

duobut scculis floruerunl

D
\i r.T

conensem provinciam. Hxc

el
;

prius

quam Marlyroqui

lum Ckristi xiv non

inn-inritate probali

excedit.

IE

seculo

v ineunte,

conscnpia fuerunt lam

anliquos,

uuctons,

veritate

historix pri

disiincte
eloyii

putalne Mtrrto/rolQgos

unam

mnrum ChrisH seculorumi

40 Tum
Mombritius
inquil
:

Dextrini partem compendio eomptexi sunt ; allerum, qux ud Hispaniam et ilislinclam locorum noti-

Acta Carpophori
llispanis

el

Abundii, ex ex

Actli et

noslris scriptoribus

dabimus.

Nam

qua

ISaronio,

tiam, Martyro'ogis
termissuros
fttisse ?

maxime nccessariam,

spectat, prte-

et Ferrarius referunt,

multa correctione

non est antiquum.

et

36 Sidixeris, illos non habuisse elogium hoc Dextri sedaliud qnodpiam scr.iplum, in quo res Hispanicx desiderabantur : bona dabis verba. Sed, qnodnam illud
scriplum a Dextrino diversum,
si

digna; et apocrypha continere videntur. Ideo ea, et merito, respuit Caesar Baronius, qui aliis oin,

Hispalensium opinioni
non
esse,

detulit.

Non

ftda

hxc
;

inter-

pre.tatw verborum Barouii.qut

innium coucludit

suum

Dexlrmum lam

est

expensis utriusque partis rationibus, definire;

antiqnum? Neque enim prselendis, eloijinm Dexlri et lolum ejus Chronicon, eodem tempore, quo consarcinatum
fere
fuisse fingitur,
lalere,

quorum

potiora sint jura. et quibus eausa adjudi candasint, Umlnisne, un Hispams : neulris quidquam
deferens prse alteris.

ciepisse,

et

latuisse seatla

xn

inlegra,

sic

ut

nulli

Marlyrologorum, qui
faslos suos augere po-

grandi Sanctorum
tuissent,

nnmtvo inde

41 Posl h,rc proponil Acta ex suts scriptoribus Hi- ec Actis ite spanis,conlemplisActts,qux apud Mombrilium exlantel a Tamayo

fuerit

cojnilum.

Ego
in

sone imnijinor
esse,

mihi,
a

Cbronicum Dexlri, antiquius non

pore, quo prodat

qnam

tem-

conveniuntcumAcliswi Sociorum Syrorum ;quia nem pe nimis manifeste consliliinnt Snnctornm palxslram in
Umlirat
el

collectis,

per

typos
esl

lucem. Quod probare

loci

locum supplicii

ibidem prope
l

Fulginium.

mullis possem, sed non ; quamvis tamen aliquid argnmenli elogium, quo de luquimur, eo conferre

hujus

Qunlia vero snnt quie proponit

toribus.

Collecla ex variis scrip-

Et

hi sctipUnes, undestia hauserunt?

Ex ipsis
;

possil.

Qui Itoc pluribus ostensttm videre cupil, advat Concilia Hispanix, apardinali d'Aguirre non ita pri-

Aclis, qu,r contemnit

terinitlentes nonnulla,

Tamayus, Mombrilianis
qttse.

prae-

Italix

tantum conveniunt,

dem illttstrala el edila Romx : nec non Bibliotltecam Hispanam Nicolai Anlonii ; legalque invecticas, quas illt in Dextrum torquenl ; et fucile lognoscel, quam subdolus impostor
ribn.s
tttr,

ac transferentes marlyrii pulxstram ex

lim.
tores,

Umbria Hispa;

Gesta

alia

utrobiqne sunt eadem

et

iidem impera-

Dwcletianus
;

Dexler

ille

fuerit.

Qui lamen posterio-

tianus

eadem

Muximinnus, idem judex Murtormenta sxpe iterata ; eadem mors,

cajiitis.

Hispanorum

scriptoribus multis prooraculo liabe-

per abscissionem

ad ludibrium nattonis sux.

42 Post mortem porro, quid corporibus faclum? Erat in civitate FulAcla apud Mombritium dicnnt
:

ex loco depositionis

PARS TERTIA
De argumentis
in

ginea matrona
;

qusdam

christianissima, Eustachia
:

pro et ex Pseudodextro translatione S. Abundii.

favorem Ilispanorum, allatis deque

:

nomine cui apparuit in somnis Angelus et dixit Surge et vade in suburbana civitatis milliario uno. ad locum qui dicitur, Thanaritanum et colligecorpora Sanctorum, qu lbidem inveneris etcondiens
;

Argumenta Tamayi pro

Hispalensibus

V.
i

arii varia scriptorcs

Hispani conferunt,

qnibiis sibi

corpora aromatibus, digno ea sepulturse tnide. Quse continuo somno surgens, ad locuni, quem ei Angelus

Carpophorum presbyterum et Abundium diaconum, martyres ; tum sanclum Britium,episcopum confessorem : quosjam diximus, cl probavtmus ex Martyrologus anliquis, spectare ad provinvendicent,

tum

sanctos

Domini demonstraverat, properavit invenitque corpora sanctorum Carpophori sacerdotis et Abundii

;

levitae

inhuraata

collegitque ea et

magna cum

re-

verentia sepulturae tradidit.

Ubi usque

in prsesenetc.

ciam Italur Umbriam

advenas, numerari.

alque inler

xn

Socios, e Syria

Plerornmque, ahter scribentntm,

Clironico

tem diem restituitur caecis 43 Htec Hispania- non

rent.

visus, surdis auditus

favebanl
,

nec Itabuerun!

antestgnantis esl, Flavius Litcius Dexter, in

scriptores ejus alia de suo Carpophoro

qux

subsiitue-

sacrorum corporum.

suo omnimodx' bistorix, a Francisco

Bivario Lugdiini
illuslrato.

anno 1627

cdito, atque
el

amplis commentariis

absolvit

Quapropter Tamatjus sua generalibus terminis sic Sanctorum corpora, a fidelibus collecta et :

Hunc Dexlrum

Commentalorem

ejus passim secutus,

Joannes Tamayus Salazar, colligil inde el aliunde, qttidquid potesl; ail oslendendum, Carpopliorttm, Jbun-dium e.t Briclium supradiclos, Hispanorutn Sanctos
esse, el

humili loco sepulta sunt, donec ad honorationem translata.quieverunt ad usque Hispanicum excidium; ne in Saracenorun. quo a Christianis abscondita
,

suadicta veluli exoraculo pronuntiat. Audia-

manus devenirent; adhuc latent. Lateant quoque Tamayi de suo Carpophoro scripta, donec corpora ejus
Abundii invenianlttr Hispali, tunc forte aliquam habitura fidem. Atque allius lateal epitaphiumitlriusque,
et

mus.
sumpta pcrbris pag.

peram a voce
Hispalitanu,

38 Tomo 6 Martyrologii Hispanici die 20 Decem450, sic incipit Valde controversura est
:

quod incodice

stto

MS. Carminum,

aii,

inveniri; con-

inter Hispalenses Hispaniae

et Spoletanos

Umbriaa

ditumque credit a Sabino, Carpophori in episcopalu suc

cessore. Milii vero tllud nilitl anliquitatis sapit, et

verum locum palaestrae SS Carpophori et Abnndii martyrum cui controversias ansam praeboit lectio varians in codicibus vetustis Mar:

scriptores, circa

auibi

ttqaum

non

esse,

vel sola

vox Divus,
illa istis

qux

bis

repetilur, commonslrat; sonabat

temporibus aut

quibus aliquando Hispalitani martyres, aliquando Spoletani nuncupantur. Diximus jam

;

tyrologiorum

nos, in Martyroloyiis anliquis non vocari Hispalitanos,

deum gentilium aul imperatorem; nttmquam sanctum Martyrem Christianorum. Imo usus Ecclesix illa diu abstinuit in posteriore significatione; et Breviarium Rontanum Sanctos suos nitmquam vocat Divos,
uno allerove Officio postqttam aduobus tribusve
in
tinitas,
ntsi forte

sed Hispolitanos

et siriploribusaliis ecclesiasticisillo-

rum temporum
fuisse
significari.

potius
:

Spolitanos, qttam Spoletanos

recens ei additorum.

Xetnpe

nuncupatos

et

utraque voce Spoletum Umbrise

seculis resttsatart arpit

La-

ejusque cultores vocem

Divusn

prtsca ngnifica-

39 Prosequitur Tamayus
stant venerubilh
ex tseda et Dextro ,

Pro

nostris

Hispanis

tione

Beda, hae clausula ; Apud Hispalim civitatem, sanctorum martyrum Carpophori presbyteri et Abundii diaconi, qui etc. Jam negavimus,

ad Sanclos nostros. Credidero igilur ego, tolum Tamayi carmintim codtcem

transtulerunl; mtntts
recle,
(altbi

MS.

enimi sxpc

alia, vetittt anttqua epitaphia

'

intlidem

promit xque insulsa

allerius

Pscudodextrt

Bedam
s unl,

ipsttm

td

scripsisse.

Tum
qiti

producil, prxter

purliim esse potius,

Uqitttm. Ipsum.

quam epitaphium

tllum esse tam an-

Dextrum suum
silvam

ejusque sequaces,

millius hic fidei

tute leclor. Iitcaccipe, lege et judica dc

,

scriptorum

atiorum, qui proximis hisce

anltquilateejus.

44

40
A
lir.TOB' c. I. ex epitaphio,

TRACTATUS PR.ELIMINARIS
isto

44 Carpopliorus jacet

almus sub

marmore
[Praesul;

quam hoc

precihus a

Domino

peteret,,

utrum

fleri

deberet an non.

Nec non

et

Abundi pignora sacra jacent.

Hispalisipsaduos nutrivit Romula Divos, Ipsaque martyrio lios coronare vidit.

2 Assumptis crgo secum religiosis fratribus, je- "Pparens s. juniis et obsecrationibus cceperunt voluntatem Dei Moderanmut
et
pra?dicti

famuli

Christi

Modcranni quaerere.
patre monasterii

Pra sidisangores sic sustulit Almus uterque, Omnia quod prorsus despieit ultro flagra
:

Tertia autem nocte

et

jam

fatigato

Carceris haudqu.iqtiam potuit mcestitia, Divos

Conturbare din, cum Deus

adstet. eis.

exjejunio lasso, cum ad ostia ecclesias propter rem, quam quserebat, excubaret; apparuit ei, niveis indutus vestibus, ab ecclesia egrediens vir senex;
qui

Tardem, postque truces cruciatus , colla dederunt Mucroni, execlsus roartyr uterqne simul.
Corpora Christicolum ccetus sublata recondens In tumulo; tandem post venerata cluunt.
ex Aelis
Brietii.
S.

cum

egrederetur, Abbatem

ita ccepit

increpare;

45 Hactentts
iucia,
Italis

stta

de Carp, plwro
et

et

Abttndio,

quee
fi-

probatissima judicat, Tamayus;

subjungit

eadcm

qux seqnuntufi

(,'uatenus ad oppositiones, ab

scriptoribus faetas, circa locum palaestra?,

jam

Quid est quod me tanto labore quoeris? Cur me non wgnt !mm corpus loco sinis? Abbas respondit. Quis es Domine.qui mihi tamovendum lia tristibus verbis loqueris'? Ego sum, inquit, Moderannus, quem tu quaeris. Et Abbas respondit corpus tuum in locum, Domine ei Volebam quem tibi paravi, transferre; [et debito ibi honore ohsequium proebere ;] ut apud Dominum pro
:
,

ad amussim fecimus satis, cum de S. Brictio Eborensi, ad Myrtilim Lusitanise confessoris titulo venerato; cgimus supra tom. 4 die ix Julii, pag. 100 ubi eruditus multa scitu digna ediscere poet 101
:

meis erratibus pius intercessor existeres.

illi

Tunc

ait

S.

Moderannus
:

Boua quidem
mihi, scito
,

ter,

voluntas

sed

Fraillum locum non

est in te, o

terit.

Modestius qusso. El cgo ediscere cupio,

scd veBrictio;

ntotcm, non nugas.

(/1.1/

Adeo locum citatum

hoc

,de

ct

is

ad propositum
probaliones,

nostrum sjectat.

Lego

Ahundio autem martyri dabitur sarcophagus, quem pio amore parasti. Nam meurna propria dormientem servabit. 3 His dictis evanuit; et Abbas a somno surrexit, E
esse concessum.

qus suadentur, inquil, ex receptissima sententia Hispanorum el pro se hahent auctoritatem Flavii Dextri in Chrmico. Sat legi.
scripta
et

quos petitionis suaj socios fecer.it, rem visam retulit, atque mcerens ait : Seio fratres modo, quia non sumns aecipere digni, quod qusesivocatisque
:

illico,

sed promit corpus S. Abundii.

Dcitri anclorilos, cui ceteri ferc innituntiir, nulla

est,

vimus

indigni.

Nam

S.

Abundium, de quo respon-

msi mendax el reliqua ibi dicta, hic sunt. Pergamus ad potiora.

:

satis

jam

refutata

sum

accepi,
:

apud urbem

Romam

cognovi esse hue

matum
Carpophori
et

nobis

ergo Sergins

Papa

Romanus
Tunc ve,

Sepultura

46 Dc. sepultura sacrorum corporum

nequaquam super hoc assensum

nerabilis pater cura fratribus,

praebebit.

apad

Fultji-

Jbundd apud Fulginium

lioin Aitis Mombiitianis,

in

Italiu, distinctior csl relasit ulla

spe sua frusfratus

nium,

certior

quam

in scriptoribus

desiderium

habitum pene

in

oblivionem

duxit [et

Hispanis de sepultura Hispali

quoque
in illis,

in

Hispania.

Letjitur

usque

in

praesentem diem,
corpora vero,

qno con-

monasterii sui solito more quotidianam coepit agere curam.] Sed omnipctens Deus famulum suum nolens
contristaie, eique quod

saripta fuvrvmt Actu, ad

sepukrum illorum prope Ful:

diu

quaesierat,

pctitionis

ginium patrari miracula

condita fuisse

quse Hispnli
auctoritate,

dicuntur absque.

tam prisca

quam
el

suut Acta Mombriliana ;

jam

ab aitnis mille latcnt,

probata ex

translatione
S.

omnibus ignola; ntifatetur Tumayus. Adde quod conslet c.r prdlnsmonitmeHtis, corpusS. Abundii.anno SbO, aut
forte sequcnte,

non tamen concessit. 4 Igitur evolutu multo tempore contigit, eumdem Abbatemad sedem regiam ire, quae est urbis Piipiae;
ejus effectum misericorditer volens largiri, licet

statim, postea

Illiid ei in

concilio

ubi tunc

piissimus

Imperator

Lotharius jusserat

Papiensl

AbundH,
iiinu

inde faeta.

Fulginio Irauslutum fuisse ad monastein

Bercelanum

monte Bardone
Sancti
isli

dicecrsis

Parmer.sis

in Italia. Utri igitur loco

potissimum adsiri-

Episcoporum Comitumque magnum venire conventum f, inter quos et Fulginea? civitatis Dominicus g Episcopus affuit, qui reverendissimo Tyberio idem
ante familiaritate
sicut moris
,

<l

bendi sunl, Hispanixne an Itali<r? Atqite ut ne dubites

conjunotus erat.

Igitur

cum

donatur itb Ep. Fulginate

in
;

anno

850,

de vcritate translalionis memoratx

historiam

juvabit

ipsum

unum venerabilium virorum

illi,

venisset congregatio

ejus

ex dttobus nostris
esl

MSS.

subnectcre.

'est,

alterutrum cceperunt interro-

Allcrtim

deptomplum

ex

Leijendario

membranco

gare

qualiter

circa
et

MS.
fol.

D. Curulis Stro;:i Scnntoris Florentini num. 5, 229. Allerumnescio, quo ex loco allatum. Ambo,
similia esse,
nisi

offieii sui.

Nam

unumquemque res ageretur cum prajfatus Abbas venerabilem

alloqneretur,
:

jam dictum Episcopum fraternoamore

inter cetera studuit

inter se collala, tomperio planc

quod

interrogare,
si

dicens

Rogo

te,

in

posteriori pattcula lcgantur,

[ ]

qusdefu.nl

in priori;

pater; narres mihi,

sancti corpus

in

tua dicecesi est alicujus

ait
:

eaqtte his signis

distinguam.

humatum. Cui Episcopus

:

Etiam,

plurima.

ACTA
Translationis
S. Abundii Diac. Fulginio Bercetum facta an. dcccl.

Ex
n
Tiberio Ablati

Legendario

,VS.

Strozziano.

Ad quam vocem Abbas, velut a somno surgens, vultu hilari dixit ad eum Et qui sunt illi, quorum sancta membra habetis? Tunc memoratus Episcopus coepit dicere; Habemus corpus S. Abundii, S. Carpophori et aliorum, qui cum eis passi sunt. Quod audiens prsedictus Abbas, gratias egit Deo in corde suo quoniam quem per revelationem
/j
:

audierat

Bercetano
b c

emporibus invictissimorum Imperatornm a LudoVici et Lotharri fuit quidam venerabilis Abbas, Tyberius nomine monasterii b Berceti quod est situm in cacumine montis, cui nomen est Bardo c.
,
,

esset,

promissum, per Episcopum agnovit ostensum.

sibi

loco quo

5 Statim ergo

cum

multis precibus

venerabilis pauto post

traditur ac transfertur.

Abbas

Hic cum
tulum
suh
in

sui ecenobii ecclesiam, justa

quod necessierat

tas commissaesibi congregationis exigebat, aliquan-

longum porrexisset, quae prius

mo-

dica, vel vix capiens fratrum collectam;

placuit, ut

altari ejusdem basilicoe, pararet congruum locum quo poneretur corpusS. Moderanni d, quod isticad laevam altaris jacet humatum. Sed non prius viri ossa mutanda^ proedictus Abbas dignum statuit

Episcopum, ut sancti raartyris Abundii ossa veneranda sibi donaret, dicens ea se velle in monasterium suum transferre. Cui sine mora Episcopus a.ssensit, et postulata concessit. Ut autem sacer ille conventus disjunctus est, et vir Dei Tyberius ad monasterium rediit suum, sine mora parans, quae in via erant necessaria, ad venerabilem Episcopum perrexit, etcorpus praedicti martyris, ab eo tulit, atque ad monasterium honorifice ,
coepit rogare

velut qui invenit spolia multa, exultans reportavit

recondens

AD TOMU.M PRIMUM
recondens
Dei. in loco

JULII.

4!

cum hymnis et laudibus sub altari quemolim paraverat. 6 Sed rem miraui dicam, quod cum adducerenilhid

fratrumque iinperium. Hieo nec obviam sancto pro- D peravit corpori, nec ab opere agri manum retraxit auctom imo subsannans dixit. Quis est iste Sanctus, quera
:

c. i

sacri corporis, illic accidit. Igitur cum Muacula tunc turreliquiae Abbus ab urbe, in qua sacrura corpus prtedictus facta adhuc venerabili Domi arcepit, inciperet proficisci, posito, ecce subito illic quidam, nicd Episcoposecum eiusdem patris diaconus, in sindone munda sancta ossa in ulnis gestans, videt repente aforis in eadem sindone cincinnos sanguinis pendere , acsi eadera

huc deferuut,
Haec
rnilii

ut propter
si

eumopera mea relinquam

veniant,

fecero.

10 Necdum verbum compleverat, et jam articuli manus, in mediam palmam defixi, ita obnguerunt, " pamUeni ut territa clamaret, heu misera illa Nec valeret cur,Uur: atnplius operari, nec valeret extendere manum. Ad!

hora sanctus ille martyr gladio percussus fuisset nullam tamen ad terram defluere vel modicam gutsacro tam. Servatur quoque hodie siudoti illa cruore perlusa, velut tincta in sanguine, in eodem
,

ducta est tunc ad sanctutri Martyrein et ad venerabilem Patrem; quaidum diu prostratahumohajrens,
flens, et pectus

pugnis percutiens, misera jaceret, promittens jurejurando Martyri, numquam se ultra violaturam dies solennes; tandemaliquando misertus
est ejus venerabilis Pater, prascepitque fratribus, ut

monasteno.
iii

energume-

tia,

deinde idem Pater egressus, mdnasterium attenderet, venit ad mcenia Lucee, per quam urbem
7

Cum

pro ejus
daretur

stultitia

salus

Deum precarentur, quatenus etei quam perdiderat; et deiuceps vi-

ei transitus

erat

ubi

cum aliquantulum
,

quiesceret

taretesse,

quod fuerat. Fecerunt fratres quodjus-

cura suis

ut vires reciperet

repente dsemoniaca
e$l, et appropiatis

serat Pater, et deinceps pristina? reddita est sanitati.

1 1

sanctimonialis qusedam

adducta

Ventuin est igitur cum corpore sacro ad mo-

ad eam
;

reliquiis

Martyrum, ab ea da^mon estexpul-

nasterium, sed prius

epilepticus

agens Deo, quo venerat vinct."., resus soluta. Quidam etiam caecus, fide plenus, diit mente accessit in via ad sancti Martyris corpus, et mox
et gratias

quam portam illius intrassent, Uem quidam sancto Martyri obviam inter fcae- cjiilepticut.
laudavit juuctus, et pro sanitatesua

teros,qui adveneiant.occurrit, etstatimsanusfactus,

choro

Domiuum

visu recepto, reversus est in domum suaui, m.ngnificons Deuin. Illud vero non sileam, quoniam unus
infeUrici/iiule.

immensas
infinita

cospit reddere grates. Sit igitur Patri et

Filio et Spiritui Sancto laus, gloria et jubilatio,

per

in ex hominibus Patris accessjt ad vas, quo sancti bribus vexaretur Martyris membra ferebantur, sub quo paululum
,

ejusdein

cum

via

fe-

seculaseculorum. Amen.

ANNOTATA.
a Ludovicus puler
rarunl ustjue
Jtimi. Igittir
et

dormiens,
febres

ita

sanus a somno surrexit

tetigissent.

ac

si

hunc
Lotharius fdius, simul impe;

numquam

Transiens aquam, nun

madeftt.

8 Decreverat autem idem Pater, ut usque ad monasterium, sacrum Saricti corpus in humeris quod fratres deportare cum hyranis debuissent cum facerent, rogavit eumdem Patrem quidam, qui
:

ad annum 840

quo paler

obiil die

20

jam

antea Tiberius fuit obbas Berceti.

indicalnr in

b Silus

loci hic satis

monte Bardone,
Cispadanam
et

estque in dicecesi

Parmensi

versus Orientem.

obviam

eis occurrerat,
:

ut sibi aliquantultim liceret

c Traclus Apennini inler Gnlliam

ossa Martyris ferre cui dum concessum fuisset, et jam ad quoddam flumen , cui nomen est i Ansar, pervenisset, illic ingressus vestitus, usque ad ilia

Tusciam
inveni.

in

ducalu Parmensi.
alibi nondum rem gratam nobis

d llujus Sancti memoriam aul nomen

Siquis suppeditare possit,
prsestabit.

Femina Sanctum
rt a,

tn

injur

punitur.

alveiaquam habens, ita vestirnenta ejus, qui undas pennedias transierat, sicca et absque ullo humore apparuerunt, velut si aqtia eu non tetigisset. 9 Aliud refertur sigiuiiu, quod factum estjtixta inonasterium Patris Tyberii, ctiiti, sicut dixi, ldem Pater studeret sanctum Dei Martyrem solennius transferre, transmisit nuiuium ad fratresin cuenobio,
perqueiu mandavit, ut nihil operis eo die agerent in agris, quo ipse ad monasterium erat venturus cum corpore sancto; sed nequeullus dehominiliiis illorum, quihus erat servitiuiu itnpositum, ut labores fratrum
colligerent
tius igitur

e Est hic Sergiussecundus, electus anno

sedit
f

844 ;prx-

annos tres

e.t

paulo ampluts.
conventus
tlle, .sive,

Habitus

ftiit

ut alii tocant,

Conciliuin anito 8o(J.

g Ilunc
ttbus

scribit

Uglielltts

E/iiscopis

Fulgtna-

Leone Papa quurto confirniatitm 830. Quod si faclum est, ut debuit, initio
a

fuisse
dicti

anno

anni

potuil concilio Pii/iieitsi interfutsse Episcopus.

h IIuic innotescit, Abundium illum, dequo Inc agimvs. esse Dtuconum et fuisse socium S. Carpoplwri
presbgteri.

et in inonasteriuin reconderent. Nunad iiionusterium venit; impleta est jussio

magistri; cui

obviam cuin vexillis et cereis exierunt, et ab eu Marlyrem Domini stisceperunt. Sed quavdam femina rustica despexit patris
fratres

omnes

Anser. Auser elc. ex Apemiino aliis, meridiem versus defluens, poslquam Lucanam ditionem pereurrit, in mare infunditur. fulgo nune
i

Ansar.

miinte,

dicitiir

Cerchio.

CAPUT

VIII.

DE

S.

PKOCULO DUODECllH
AG
INTERAMN.E EPISCOPIS.

SOCrORUM

UNO

EJUSQUE HOMO.NYMIS ALIQUOT SANCTIS

DUOBUS VALENTINIS
qui
tliebus xiv

I.

De

tribus Proculis Inleramnensibus,

i

Februarii

xiv

Aprilis

et

Decembris,
et

inscripti

Martyrologiis leguntur.
Interm/nnaie : Ludovicum Jacobillum tomo 1 Sanctorum Umbriai; P/iilippum Ferrariiim in Catalogo Sanitorum Itali:e : iiieiiiimique eorunuiem etitim
storia

tnteramna
ll 'es

roctiU per Untbriuin reliquamque liulitiin plu-

mtmeittt

l'rocul,,s

nanclus,

res recensenlur sttncti

sis

civitas Iiiteritiinni:-

sola,

veiulieat

ttriutrtuin sil i eorumdem numernm upud Fruncisciim Angeloniiim in Hi-

Jutii. T. 1.

Mai lyrologium Romanum. Res admoaum VI

implicat
tst.

42

TRACTATUS PR^LIMINARIS
ejusque tractatio mnltis e.rposita obtreclalionibus
veritatis.

A
AUCTORE
C. J.

est,

5 Auclores primx
lentini, magistri ejus
;

classis,

qualenus xiv Februarii

D
(,ie

prosequenda tamen studio

dc Proculo agunt, prsc oculis habuerunt Acta

S. Va-

'4

2 Tres
Hartyrologio Jtitnanonotos,
tatis

Proculos prxdictos, claritatis simul et brevi-

ex quibus huic amplum elogium

ebruar U,'

causa, distinguemus inter se per tria

Atphabeti

texentes, multa de tribus discipulis admiscenl. Elotjium

per Procuhtm A, significaturi illum, qui in Martyrologio Romano ad diem xiv Februarii, cum sociis suis Ephebo atque Apollonio, subelementa, A, B,
:

huc adducetur cx Beda atque Adone, eadem sententia e.t iisdempropemodumverbis, ita scriillud opporlune
: Natale S. Valentini Interamnensis epiQui tentus a paganis, ac virgis caesus, et post diuturnam caedem 'custodia mancipatus, cum superari non posset, mediasnoctis silentio ejectus de

bcntibus

jungitur S. Valentino Interamnensium episcopo, cujus corpus, Romx passi, ille cum prxdictis Sociis, inde

scopi.

Interamnam

detulit,

ibique sepelivit.
ctijus

Pcr Proculum
eodem MartyMartyrologiis
atque Apol-

B, inteltigam illwn,
rologio recolitur xiv

mcmoria
;

in

carcere, decollatus est jussu furiosi Placidi, Urbis

Praefecti.

Aprilis

et in aliis

Tunc

(Ita

continuant cmptum sermonem,

ipsius

antiquissimis etiam Socios habct

loniitm et alios.

Ephebum

tam Beda, quam Ado, prxdicti ex antiquis

lcntini

Va-

pariler
bribus,

Per proculum C, designabo illum, qui in Romano aliisque reperitur, Kalendis Decemtamquam episcopus ct martyr, gladio Tolilae
his addi

Aclis)

Tunc Proculus, Ephybus,

et Apollo-

nius,

discipuli ejus,

transferentes corpus

ejus ad

suam ecclesiam Interamnae

Ubi cum
quotidianis
gentilibus, custodiae
tio.

urbis, noctu sepelierunt.

regis, abscisso capite coronatus.

vigiliis

incubarent,

tenti

3 Possunt
guorum inde
elogia profc-

adhuc Proculi duo,

tempore gentilium
habere
;

Bononix
alter epi:

sunt traditi, Consulare Leon-

marlyres

altcr miles,

Quos

ille
;

jussit noctis

medio suis tribunalibus

nec
capite

runtur.

scopus, temporc

Arianorum
die,

Itaiix regum, passi

se
civitas

quoista;

praesentari

et

cum
,

fide revocari,
;

blandicaedi.

rum

sacra
et

corpora

gloriatur

mentis, nec minis

possent

jussit
S.

unoque

eodem

primo Junii,

annuum

utriusque

Qui non
pulti.

longe sunt

a corpore

Valentini se14 Aprilis

festum agit. Sed de his postea seorsim; nunc de Interamnensibus. Martyrologium

Romanum

de Procuto
lis

6 Iidcm primx
dentur

classis Auctores,

quatenus xiv Apri- item

sic loquilur

tini

xiv Februarii : Interamnae, S. Valenepiscopiet martyris, qui... decollatus est Romse

Placidi

de Proculo agunt, xque ac tola classis secunda, vi-

jussu

Urbis Praefecti.

Proculi, Ephebi et Apollonii

Ibidem sanctorum martyrum, quicumad

Hieronymum; qui xiv Februarii, ubi de S. Valentino, Proculum elcondiscixiv Aprilis illos cum pluripulos ejtts non memorans
antesignanttm sequi S.
;

corpus S. Valentini vigilias agerent, jussu Leontii

consularis compreliensi, gladio caesi sunt.
culo

mis

aliis

sociis

in vetustissimo

Murtyrologii sui apofuit

De Pro-

graplw Epternacensi,

cujus

exemplum penes nos

:

die xiv Aprilis

Interamnae S. Proculi epiS.

MS.,
linhtm

atque inde impressum legi potest

Domninae, virginis et martyris, cum Sociis virginibus coronatae. His alibi etiam alii junguntur Socii cum Ephebo atque Apollonio. De Proculo C, Kdendis Deccmbribus in editione
scopi et martyris.

Item

pagA35,

sic

enumeral

apud FlorenInteramnae, Apolloni,

Fevi, Optati, Saturnini, Macariae, Corneliae, Conditoris, Tituli,

Proculi, Valentini, Producti, Livini,

Antuerpiensi anni
gitur
:

1613 cum Nolalionibus Baronii,

(in aliis edilionibus,

le-

Interamnae

ante

et post

Domninae virginis cum suis virginibus. Hxc, inquam, videntur fons esse, unde posteri utriusque classis scriplores, alii plura, alii pauciora nomina derivarunt in Marlyrologia sua. 7

prscdiclum

annum

Antuerpise curalis, constanter legi-

tur, Narniae) sancti Proculi episcopi et martyris, qui

Beda

vulgatus, Ado, el multa

:

Usuardi ecgrapha cumatns

'

post multa egregia opera a Totila

Gothorum rege

passim legunt xiv Aprilis

martyris. Item S.

Interamnae,
(uliis

S.

Proeuli

jussus est decollari.

. II.

Domnae

Domninaej virginis,

An

Proculus

el

Proculus B.

una
:

virgimbus coronatae. Martyrologium MS. Rhinoviense habel tantum Apollonium. Richenoviense ;

cum

sociis

eademque, an

diversre personre sint

\

et

hic etiam episcopus.

Apollonium, Proculum, Valentinum, Marciam. Augustanum S. Udalnci, et Parisiense Labbei; Procu-

D
Procultis A,

Proculo

et condiscipulis

ejus

Epltebo atque

lum

lum, Optatura, Corneliam. Barberinianum ProcuTumlachtense pervelus ct Valentinum. ex *

; , ,

ApoIIonio, una martur

si

cum

ipso, a

S. Valenlino Interamnen-

Inleramnx cum Ephebo

Apullonio

et

Romx conversis, veteres quoqite Marlyropassimagunt; suntquc in duplici classe. Alii, eorum meminerunt ad diem xiv Februarii, occasione S. Valentini episcopi Interamnensis, aquo conversi Romse
episcopo,
logi

Hibernia allatum, habet omnia ferenomina, qux Hieronymus, Usuardus, Colonix anno 1490 aliquanlo auctior impressus, ita legit
:

Interamnis, Beati Proculi,

martyris,
S.

et S.

Mephebii, et Apollonii martyrum, discipulorum

Valentini episcopi
et

sub Consulari

fucrunt, ejusque, ibidem paulo post

marltjrium passi,

Hennutio decapitatorum. Item

nis,

venerandum corpus inde transtulerunt Interamnam et ibi sepeliverunt. lidem iterum die xiv Aprilis memifieru.nl
In anliquis

cum

virginibus coronatae.

Domninae virgiAlise dux Usuardi

et

editiones, ibidem curatx

anno 1515

1522, poslquam

sallem Proculi

et

Doraninae cum Sociis Inteclassis sunt,

Mai

tyrolaijiis

ramnr passorum. Hujus

Ado, Nolkerus
bruarii
et

Beda
die

vulgatus,

ri C'jlit:ir

multi recentiores. Alii,

xiv Fe-

communem formulam, Interamnis, B. Proculi martyris. Itein S. Domninae cum suis virginibus coronatae, recitarunl ; contimw sttbjungunt : Item cum S.
Proculo praefato, discipulo S. Valentini episcopi et martyris passi sunt Mephibius et Apollonius condiscipuli ejus, sub Consulari Hennucio. Mephibiut Adoni ac Bedx supra, est Ephybus Baronio, Ephebus ; aliis, Febus et Fevus. Hennulius, alibi Luci;

de S. Valenlino prxdicto egisse contenli, de discipulis ejus Proculo, Ephebo atque Apollonio, ibi
tace.nl
:

sed die

tantum

xiv Aprilis eos

referunt

et

multi quidem Proculum solum

cum nominata jam Dom:

nina elSociis
pttlos

quidam

ei

prxterea adjungunt condiscialiqui etiam alios

classis

Ephebum

atque Apollonium

nius

Ferrario, Leonicus

addunt martyrii Socios.

variis
in
ecclesiis

plerumque, ex

vita

Atque hujus secundx

el

S. Va-

lentini scribilur

Leontius.
binos Procutos,

sunt S. Hierontjmus, Usuardus,

descripta

sexcenla Usuardi
,

8 Habemus ex prxmissis
alque Jpollonios martyres

Ephcbos
ilerum
tlie

auctaque' Martyrologia

Alrebalense, Antuerpiense domus professx nostrx, Re-

Inleramnx,

unos quidem atque

mense, Danico-Franciscanum, Lovaniense, Ultraicctinum, Albergense, aliud Cenlulense S. Richarii, aliud

in Alsatia

xiv Februarii, alteros xiv Aprilis, de quibus mox videbimus, an fuerint utrique etiam discipuli S. Valen-

ejttsdem

'

auctum, duo ilem Parisiensia monasterii S.

Germam ; omnia MSS. et vetusta : in quibus die xiv Felruarii nihil de Proculo aut Sociis ejus ullis.

Inlerim citatus Hieronymus tertios quoque commemoral eorumdem nomiuum martyres die xvm Aptilis
tini.

veluli

Romx

passos,
;

Antiae matris ejus

his verbis : Romae, Eleuteri et Parteni, Caloceri, Fevi, Proculi,

Apollonii,

;;

AD TOMUM PRIMUM
Crispini, Expediti, Mappalici, Apollonii, Fortunati, An hi quoque discipuli S. Valentini? In islum

JULII.

43
aliqua, discipulum S. Valenlini
et

culum appellant, saltem

episcopi

D
c. i

Gagi.

Interamnensis ac martyris;
atque Apollonii;

condiscipulum erou

Hieronymi locum jam pridem commcntati

nostri

decessores

SS. Ephebi

cum

iisque

ad dictum diem xvm Aprilis, subtimide rem martyres, qui SS^Eleutheaijunt, nonausi affirmare, atque Anthise matri ejus, ibi subjungunlur, una cum rio qua de ipsis, aut eodem etiam loco ac die passos esse :
nonnullis,
inquiunl,

rium sustinuisse dicunt Interamnx,

el

una marty quidem sub eodem

voces.
et

Consulari, sive illum Leonlium, sive

Hennulium

Patet quoqne ex iisdem Marlyrologiis

Valentini,

ex Actis S.
quia
vero

Proculum illum, non

fuisse episcopum,

maxime de Apollonio

et Calocero, merito,

ulrobique altum de episcopatu silentium.

Neque

veremur, ne hic sit Brixiensis martyr Romanus quidem, sed passus sub Commodo iste de quibus hoc ipso die propriam venerationem habentibus, seorsim agitur. Quidni eodem merito non
:

ejus xlus, conditio, ac temporis a conversione usque

ad

martyrium
polue.ril.

brevitas, videntur tulisse, ut cpiscopus creari

Utpote. qui juvenis,

adhuc operam dabal Rhe-

toricx aut Philosophix, quando

Romse conversus
cujus corpus,

fuit

vereamur
id est

nos quoque,
et

Febura, Proculum
et

et

Apolloloco,

ad Christum a S. Valentino;
posl

non diu

nium Eleutherio

Antix Socios dare ;

?

eodem

Romx,

passos asserere

Cum

nulla illorum

me-

moria in horum Actis reperialur ; sciaturque, tres, eorumdem saltem nominum, martyres Interamnx passos
csse.

tulil Inleramnam ac sepelivit, tumulum a medio fere Februario (ut nos putamus) usque ad medium Aprilem quolidie excubans,

martyrio defuncli,

ibique ad ejus

el ipse

martyrio coronari meruit. Porro cur Proculus

Quid igitur

ni possit putari,
el sic

excidisse in

lextu

inter discipulos Valenlini potius episcopus fuerit,

quam
non

nomina civilatum,
adscribi

plerosque martyres perperam

si

Ephebus aut Apollonius? Et

distinguitur ab ipsis?

si fuit,

cur per id

Romx?

Intellectu facitior res erit,

et

anle

Ca-

locerum ponatur, Brixiae,

sic ut
ct

anteF-ebum, Interamnae;

11 Interea diversos faciunt prxdictos Proculos

B, Jacobillus, Angelonius, Ferrarius, Ughellus.
bitat

et

Aliteropi-

saltem tres proxime sequentes, Febus, Proculus

Du-

natur Bar'

ceteri,

Apollonius, ad illam civitatem referantur, si non et qui sequuntur : et Calocerus referatur ad Briillo die colilur lalis

Buronius, in hunc

diei

xiv Aprilis lextum, Inte-

ramnse. S.Proculi episcopi etmartyris, itacommenlatus: Diversus hic videtur ab

xiam, ubi revera

nominis martyr.

Per Apollonium ibi intelligere malunt Decessores noslri Senalorem Romanum et egregium Christianse Religionisdcfensorcm, eodem die

supra xvi Kal.

Valentini,

Martii,

Romx

quidem, sed
;

alio

Mart. apud Surium tomo

illo Proculo, de quo de quo in rebus gestis S. episcopi Interamnensis. Extant

i,

xiv Februarii.
lib.
1

De hoc auiem

anno, sub
bere
illi

Commodo

impcratore passum
ac Antix.

quam

adscri-

vide Petrura in Catalogo

cap. 15, ubi ponitur

eum

societati Eleulherii

Recle quidem

passus sub Totila. Quod

non : verumtamen id nomen intetligi eliam possit Apollonius, Proculi

impedit, quominus per idem

et

si verum est; duos Valen- et Procuium tinos episcopos Interamnenses, duos itidem Proculos B episcopum

dare oportet.

Nam

alter Valentinus passus reperi-

Ephebi condiscipulus;

quandoquidem proxime cum

iis-

tur temporibus gentilium Imperatorum, ut ex ejus

dem
9
guta

ibi

conjungitur.

Actisconstat; in quibus de Proculo et sociis mentio

habetur.

Mirum

quidemvideripossilacmihi videtur; Proet

mar-

culum,
logio

Ephebum

Apollonium, xiv Aprilis Martyroadscriplos, iterum eidem

si

12 Cerlius affirmare
esse Proculos

potuisset
si

Baronius,

diversos

tyrol. Hicro-

nymiano
sxpe rcpetuntitr bis iidcm
Sancti

Hieromjmiano

adscribi

et

prxdictos,

animum

advertisset

xviu ejusdem mensis,

mirationem
pag.
iol.
1

lidem sunt.

Verum

minuil adgenerali

ad dignitalem episcopalem, qua allerum ornat Martyrologium

item.

Bollandus,

dum

in Prxfalione

Romanum
,

in citato ejus texlu;

alterum non
iis,

47 Hieronymi Martyiologium, vehementer dubitat, num, qui diversis diebus ibi referuntur, semper diversi sint Sancti an non, qui cognomines videntur, pra3:

sub medium,

examinans prxdiclum

El sane

constat e S. Valenlini Vila, et

quse

modo disputavimus ProculttmA., Valenlini discipulum,

non fuisse episcopum. Si igitur Proculus
episcopus fuisse ; fuerunt utique diversi.

monstretur

sertira

simul plures, iidem fortasse

nisi

sint, vel

osci-

13 Verum

aucloritas Petri, a Baronio allegata,ad

ex

ma u

apei

tante librario, vel variantibus in dierum serie codicibus, bis descripti;

probaiidum Proculi
sitatem; frustanea

episcopatum, et utrittsque diver- pUcatis

quando

aliis

juncti Sociis

est.

Loco namque

citato

non

agit

^"u enu
c

sunt. Quod hoc

ipso,

quo de agimus,

loco, potest acci-

disse, eoque facilins,

tres,

quod plures cognomines,

alii,

videlicet

Pelrus de Proculo alterutro prxdictorum, qui legunlur in Marlyrologio diebus xiv Februarii et xiv Aprilis;
sed detertio qttodam,ab
illis

simul repetantur; quodque

qui junguntur
habere, sed alio

diversissimo, cujus passio

ut ipse

Socii, possint nihil

cum

illis

commune
quod
in

agiturdie Kalendarum Decembris,

tat; ciijitsque natalis etiam

Pelrusno-

spcctare.

Putari quoque
bis
et

potest,

sicut alii

Sancti

recensetur iisdem Kalendis

ssepenumero
etiam
sis

referuntur

iisdem Martyrologus,

Romano ;

Proculus, ab aucloribus primxclashabuisse causas

xiv Februarii notalus, repetitur xiv Aprilis, propter

causas;
ita

in Martyrologio Romano, tamquam sub Totila Arianorttm rege passi. Httnc a nobis Proculum C nominandum diximus, ptttainusqite cumdem esse, de quo supra in

diversas

potest

diversas

Aclis Sociorum xn.

De

Proculi

episcopaltt nihil se

Hieronymus, cur eumdem Proculum cum duobus condiscipulis,

novisse fatetur Petrus;

dum

ait. nihil se

de Sanclo

illo

xiv

Aprilis, atque

ilerum

xvm

recoluerit.

Puta, quod

tres illi,

cum

aliquot alii sociis ex mullitu-

uspiam reperisse prxter hxc: Proculus martyr et Do-' nina virgo, cum sociis virginibus, die xvm Kalendas Majilnteraranis passi sunt. Ita cap. ulttmo Catalogi, quod est de Sanctis pluribus, quorum sola nomina et dies festivi iuveniuntur, niun. 121. Nulta
ibi

dine Scholaslicorum, per ipsos conversorum ad Chrislum, uti dicunl Acia S. Valentini, die xiv Aprilis vere passi fuerunl, quodque alii ex eadem multitudine
fortassis quatriduo

qui Episcopus
fuit,

post martyrio similiter affecli sint

mentio de

episcopalu httjus Procuti

B, nec

illius

non

ille,

quibus die

xvm,

ut Natali suo relatis, prxfixerit denuo

,

memiiierunt ulla Martyrologia, nisi forte post

nttin

Roma-

Hieronymus Proculum Ephebum et Apollonium lamquam illorum duces. Ulut est, sufficit nobis in rem prxsentem, nominatos modo tres Condiscipulos etiam Hieronymo in antiquissimo Martijrologio celebrari die
,

ex correctione Gregoriana impressum Antuerpue

in quo nondum notus fuit episcopatus ProB. Fetustiora omnia Martyrologia clamant, epiiton
fttisse,

anno 15SG,
culi

scopum

dtim de

episcopalu

ejus

ommno
Stc
et

xiv Aprilis.

silent, ac

tanltimmodo

martyrii inemineiiuU.

iO
Pioculi
(t
II

Ex

prsemissis

facilis

fil

decisio

qusestionis

Beda

vulgatus, el Ado, el Notkerus, aliud dc ipso iuu

propositse,
t\

vidcutu,
esse

tadem

Pcrsona.

et Proculus B, xiv Aprilis relati in Martyrologio Romano el aliis, eadem persona sinl, nec ne. Esse enim, satis ctare loquuntur Martyrologia producta, dum utroque die Pro,

an Proculus

xiv Februarii,

habent,

quam, Interamnas S. Proculi martyris. 14 Alium ab hoc Proculum, netnpe C, Inleramnm

l

tt.ntrwKim
i<'>
''

coli die

Decembris, jam dixuuus,

qiti

ct

Martijr

futt
/'<-

et episcopus apjjtllatur a

muliis, cujus gesla

upud

trttm

; ,

41

TRACTATUS PR/ELIMINARIS
in Cataltujo lib.

A
ACCTORE c
J.

trum

cap. 15 lcijuutur; quse

riti

Interammtm,
ad sepulcriim
obtiniiissc.

ibique
.vigiliis
tic

sepeliviste;

deinceps qnotidianis

Baronium
runt in

in Notationibus atl

diem xiv

/1/ rilis

induxe-

excubuisse; denique captum post

errorem, sic ul eadem gesta, qu.r sunt propria

tbi

aliquod tempus

arsum, prope a magistro sepulluram

Proculo C, applkuerit
errore costsimiti

PioculoB;

itu potest

ibidem
e.x

textum Martyrologii

illntus fuisse

17 Dices porro, inplerisque Marlyroloqiis ntm adjiinqi

tisdem gestis, titulus episcopi,

cuto C, iion ilem

jam

olim attributus Pro-

Procnlo

I!

xiv Aprilis condiscipulos

Epbebum

el

Proculus B habet etiam

Socios,

Proculo B. Supra descriplam dedi-

Apollonium,
ipso etiam

uti atljuiiijniilur

xiv Februnrii.

Attamen
atque, in
de,

Proculum 15 distinquit S. Valentini, quem pnmum nominis istius episcopum suum nunc vocant Interamnenses, discipulo: qua item illum confundit cum Proculo C; dum
a Proculo A,
lectorem ad diem xiv Aprilis jubel videre

tnus Notationem Baionii, qua

ctiam xiv Aprilis adjunqttntur in aliquibus,

Hieronymiano, omnium primario,

in eo invenil,

quo

iterum. scribit
col. i,

in Pi.cfuiione ritula Bollandiis pag.

4G

quod plurima
;

iguorata

aliis,

Petrum

in

Satictorum noinina
addunt,
ibi allatis

quodque observavit, ubi vulgata

cliam ubi
in

Catalogo
C,
uti

lib.

1 cap. 15, qui ibi proppnit Acta Proculi

esl,

martyrologia, uno allerove comraemorato martyre,

dictum

sub Tolila pussi;

e quibits nibit

de-

cum

Sociis (imo

itl

non udtlunt)

rivari ad

Proculum

polest

prxter novam confusio-

Sociosssepenumerorecenseri
exemplis confirmiit
fuciit
;

nrm;
tert.

qualis necessario inducenda est, quar.do res gestx

Hieronymiano. Quod Bollnndus. et iucasuquodnni ex turba martijrum,

recenset,

simjulares unius Sancti, inconsiilerute upplicaittur at-

que prxsenti fuctum

quos sequaces ejus
el

qui nilnl simile aliundj scilur operalus esse. Sic

nobis idem est

Hieronymus xiv Aprilis rwniinatim

major pars, unius tantttm
viri,
;

enim iioculus B, qui

cum Proculo A,
venhse
;

Proculi
reliquos

quique temporibus gentilium Impsralorum xiv Aprilis

nnius fcininx, Domnina;, nomina prodttcunt

Interamnx martyr

obiit; dicendiis eril

Sgria

Socios sub addtta hac clausula,

cum

Sociis virginibus,

Romnm
vocant
;

tempore

Juslini

Imperaloris

crdinatwnem

qux etiam
dices,

viros designare potesl, complexi.

tre.s

Sed

iterttm

episcopalem

S. Vulentino II, quem nunc martyrium consummasse sub Tolila Rege, idque
uccepisse a
die. i

quod

tantum discipuliS. Valenlini nominen-

tur xiv Februarii, xiv vero Aprilis plures quoque alii

Bononix

Decembris. IIxc enim omnia

et

plura

vtriusque

sexus annumerenlur

apud Hierongmum.
.

alia legunlur in Actis Proculi

C apud Pelrum

in

Ca-

Rectc

illa

qnidem

verumlamen

non

offtciunt,

quo

E
e.t

lalogo, uti videbinius infra.

1S Jam vew
ft/on

sunt
di-

Aprilis

in

eumdem Procuium B, xiv Martgrologio Romano relatum, non solum

illi,

qui

minus Proculi, utroque die nominati (idem puta de quam Ephebis et ApolloniisJ eadem persona sinl. Nominantur lus A
xiv Februarii

pluies,

Procu-

tanlum

tres
e

illi

in Marlyrologiis, quia

diversi,

faciunt episcopum,

verum etiam omnino diversum

liomi-

etiam

in

AclisS. Valentini,

quibus\elogium ,quod habent

quamvis

rersis diebus

nem

a Proculo A, qui xiv Februdrii memoralur sepe-

Martgroioqia, desumptum diximus, iidem tres tantum

leijunlur

lenantur in
viartyrot.

livisse

magislrum
tlicbus
fxl

suum

Vulenlinum;

dicanl

nulti

cum

corpore magistri sui Iiitcramnam venisse,

vclim, quo urtjumenlo diversum faciant. Quia leguntur

diversis
in Martyrologiis plerisque'1
.

Id quoque,

morlem simul oppctiisse. Interea possunt et ala adfuisse Socii, quorum nomina in Aclis S. Valenlini
ibique
silentur, quia tanlopere

multoties

de

uno eodemque Sancto in Marlyrologio

ite-

ad Valentinum non spectabant,

Romano

nec potest dislinctionem personx inferre

sed potius fuerinl discipuli ipsorum trium discipulorum

ejus, quia

rata nominis repetilio, qttando illa fit alias ob causas, puta ob natulem diem, ob ordinatwnem eptscopalem, ob

per

illos

ad fidem conversi.

translationem corporis, ob connexionem

quoque,

habent
nibus,

cum

aliis

Sanctis. Sic Proculus quoque ab

inseritur Martgrologiis
ejtts,

quam om-

18 Lego enim in Actis siepe cilalis S. Vulentini num. 10, quod per Procultim, Ephebum atqueApollonium, qui Cratonis oratoris Romse outlitores fuerant
tinte

non tameit iclco ab koc

divcrsus,

supra

allatis,

die xiv

conversionem suam, conversa multitudo alinrum

itlos

Aprilis,

tamqnam

natali

bauslo,

ttt

opinar, ex S.

Scbolasticorum confluxit ad Christum, interque

Hieronymo. In
marlyrii dies,

enim S. Valentini, natulis ejusseu non exprimitur, quamvis murlyrii rnodus

vita

Abundius
runl,
tiul

Prffiiecti

Urbis

filius; qui debet tres condi

scipulos, qutindo

rr.agislri sui

corpus Iuteramnam tnlc;

et locus indicelur.

ln pancioiibus vero

Marlyrologiis

comitulus aut secutus fuisse

utpote qui eosdem

idem Proculus referlur etiarn die xiv Februarii, non tamen tit natuli ejus ; scd occasione S. Valenlini, eo
quod corpus ejus
deposuit.

non diu post,

Ilujiis

murtyrio Inlerumnx

perfunctos,

no'i

longe acorporeS. Valentini tumulasse, ibidem legilur.

mile
esl, alios

Roma

transtulil

Interamuain, ibique

autem exemplo, uut ctiam in comitatu, verosi quoque e mulliludiue Scltolasticorum

conversorum, Inleramnnm venisse, ac
adlnerenles,
licel

10
nec dies 14 Febr. est altcrutriits

Quod

iu

Martyrologii

Romani

poslerwribits ali-

cttm

Abundio

quot editionibtis Proculus

uominetur episcopus, quod

liibus Condiscipulis ibi

cum

iisttem captns

non

Proculi
llt

nata

Procutus A, insinuavi jam ex atienis ab ipso Actis profectum esse: alque otleo ut cum Baronw ad
fuit

cxsosque pro Christo fuisse,

Actis Vulentirn atqueideo nec in

eorum nomina nec ni elogto Bedie el Adonis

annum 303 num. 122,

a vetitstioribtis omnibus

loquar, in

Martyrologium
abest.

il-

lud, errore ulicujus, irrepsit

etitim

nomen

episcopi. Certe

exprimantur. Possunt etiam Inte.rumme ab iisdem Condiscipulis, aut antea a S. Valentino epUcopo plures
res conversi ftasse

Romanis

Simili

tam feintnx quam vin,

e quibits ali-

errore,

eodem irrepserit ad diem xiv Februarii in S.. Vulcntino episcopo, parltcula, Ibidem; Iwc modo. lbi-

qui

cum

Condiscipulis aut sub idem lempus marlyrium

subierint. Certe

jam tum multos

et

e populo

Lileramillis,

dem, Sanctorum Proculi, Ephebi et Apollonii martyrum etc. quod plunissnne sitjniftcal, ibidem loci, Interamnse,
gisler suus.
tepelieri.nl,
el

nensi amatores habebant tres Condiscipuli, ut testantur Actu S. puruti fuennt

Valentini. Qttid ni
fuerutt in
et
qtti.

veluti

eodem
non

dte xiv

Februarii Sanctos

cum

his el in

carcerem

mortem

ire

Valentini discipulos martyrio defunclos esse; quo

ma-

proChrtsto, uereipsu iveriut?

inter

Quod

fteri

poluit, cinn ipsemel illuin

elsepultum quolidiunisvigiliis bonoraverint. Abest quoque particula lbidem ab omnibus aliis Martyrolinjiis antiquioribus ;

19 Si quis prxterea ad arguentlam diversitalem Procuium A et Proculum B, provocel ud scriptu Ilenschenii, qnide SS. Proculo, Epbebo, alqtte Apollonio traclul duobus diversis locis, videlicel

nec etiam
ideo,

qum xiv Fcbruaiii

et

in eotlem

xvi Februa-

Valenlino vel non meminerunl Piocuti

condiscipulo-

rii el

xiv Apeilis,
de

et

privw

toco

nuilum
;

eis dat

Socium

rum
ut

ejtts,

vel

ad

itlos

liunseunl per parttculam tunc;

volui supra in udducto ex
illa

martyrii,

secundo aitlem dat plures

iis

el

utrobique res
diversitotev;
e.st,

non
et

otiose,

animudversum
elotjio.

plane diversas

commemoral

qux
llu

Beda
ficat

Adone,

Particula aulem

uon

siijui-

quoque personurum videntur

iisdem ogatiir.

innttere.

nisi ali-

tbi,

tunc, id est xiv Februurii pussum

;

uut

coli

ler decluret ipse scriptor, aul rutio indicelur, cur bic de

Pioculitm cum condiscipulis suis

sui tuiic, sive pattto post

setl

corpus magistri

martyrium

ejus, transtulisse

20

Tractal Ilenschenius seorsim de tribus prxdictis

Suticlis

AD TOMUM PRIMCM
,\

JULII.

45

Sandtis

nuod-mmtcl*nius du-enu
diebus

iU * v Februarii, guo praiciptm celehritale coluntwlnmramvm, todemqu aw commemorantur a

>

pn.,ario
rnm
ttis fuit

in Cataiogo Sanctoinm gencrah\ et Aeia eodescribuiilur m Catalogo Sanctorum ltnlix, nec

1

non a Jacobillo lomo

pag. 2oG. Qui dies

al>

iileo

ussigna-

C, fueritne prcsl>\lcr tantum, an eliam eipsropus, fucnine Narniensis, interamnensis, aut JJononiensis.

W. De Proculo

AlCrOBK

'.

eorum

cultni

Inlerumnensibtis, et in civilate

totuqtte diaresi cclebrnlur rilu Officii dvplirts, propterca

qvod dics

xiv Febniarii ob solennilalem S. Vnlentini,

\Juperiori paragiapltn de.duximu*, qvis

et qtto

el

quntis

sit,

Mnrtijrotvjia

prsecipui Internmnns

Pntroni,

quo nlioquin

e.l

ipsi in

avl quilnts diebus referatur, Procnlus Inieram-

Proetdum
die
I

Cj,

Marlyroloqio Romano nominanlur.

innnunt
ciluti

impedilus

nensis in Marlyroloqiis.
sit.

Ila

Nunc transeundum
ille
sit

est

ad
;

Dtc.

Fennrins

el

Jacobillus.
illos

Ob

simile impe-

Ptoctilum C, qni
videndttmqne,
qui
Itunc

Kalendis Decernbribvs insctibilur

el

"isenptum,

dimentum
scribit

opinor,

nec die xv

coli: qniu tunc, nt

qvis

qvalis

Proculus
in

C,

idem

Jacoliillus, Clcrus civitatis ac dwxe.sis

In-

cum

Syria
de

in

Italiam
Sociis

venisse

dtcolur, uo

tcramnensis festutn

rilu dvplicis

uijit

Sanctae Agapes

trttctaitim

xu

Syris

Umbriam

fsive ut Fe.rrarius scrupulose

mavidt legi Agapis, per

tertinm declinnndi formam) virginis et martyris, populus, vt siiam proteclricem veneratur.

diversa de
illis

quam

culus

scribat,

cnli,

21 Hisce Iienscbenio cognitis, lcctisque, SS. ProEphebi utque Apollonii nominibus in Romano

et ProDiximus jum inscribi Martyrologio Ro mono lialendis Decembribns his verttis Narniae S. Proculi episcopi et martyris, qui postmulta egregia

advcnis, propius spectat,

qnam

Procultts

B.

opera, a Totiia

Gothorum rege
Planttttinna

jussus est decollari.

aliisqve Marlyrolotjiis antitjttis die xiv Fcbrtinni,

cum
ac

Notavimus
pise in

quoqve in cmnibus ejvs ediliotiibus Antuercttrutis, leijt,

nondum

preijrcsstts essel in opere

suo ad

Offtcina

N; rn

illiistrandum
dtdicisset,

33 ;

Aprilem, ex quo vcrum murtyrii natu/em

postea didicit; qtiid potuit circttmspeclius

pnrlerqnam
jolto,

edtlioue anni

1613;

quse esl in ijrandi

fncere,

qnum

curnta ab Hertberto Rosweydo, tn qna pro

in
lexlti
:

Nar

nias, legilur

Interamnce
ulque

e.l

Rosuieydut
tn

illo

die lcgcndii proponere pr.rdictorum trium

gcstn,

Sancto-

in mr.rijine. annotuvit, al. Narnia?, proul

edilionibtis
leijcbalitr

prwribvs
lectnv

rum marlijrum
et

quo

sciebat, illos solenniter coli,

in leitu

tterum

ab

aliis

quoque

srriptortbtts celebran.

Proposnit igi-

est in aliis editionibus postca secntts.

tur illa, die xvi Februarii,

ex
;

Aclis

S.

Vulenlini,

23 Martyrotoqt
...

anliqtti, alii liunc

eontmdem

magislri, collecia

udditis nonnullis ex Ja-

presbyterttm,

ulti

marhjrem,

....

Proculitmfacium
nlia vocant

oltt

elium eptscopnm.

cobillode invenliotie corporum,

in ditabus plttmbeis arcis.

qnx

contiqit

unno

605,

praBytaum

Rursum

sunt qui

eum

adscribunl

Narnix, sunt

qvt tantum,

qttarum altcru alteri

super-

posita eral, el sttperior

inferior vero, triuni discipulornm corpora,

quidem continebul S. Valentini primttm cd

deinde ad novam
tsdi-

Interamnw, svnl qvi Bottonnr. Htnc tnira confusio. Qnse ul minttatur, proponocodic.es Usuardinos iriplici adscrtptis sinijnlorum verbis ex KatendU tn classe,
Decembiibtts. Usuardvs noster, nuper a variorum additamentis purqatus, alque ad prinnevnm ejns lectionem,

Calbedrnlem intra urbem ecclesiam,

ftcabatur, translata
svpplens

S. Valenlini, qux Potribus Curmelitis excdlcealis

;

ut ibi

leiji

potest.

scenndo

loco,

22 Cum vero post aliquot annos, ud illuslrnndumAprilem acccsstl, comperitque inpluribus MartyrologiisMSS.
et

quantum

fieri

potuit, reductus,,

sic

die

ctlato hnbet

Civitate Narnia, sancti Proculi presbyteri. II xc ipsa

totidem vcrbis leguntur in
aliis

Usttardi codicibus

MSS.
monae:

impressis ad diem xiv islius mensis ugi de S.Proculo,

,

Putn, tn vetustissimo, qut Parisiis servahtr in

slerio

Interamnensi Mnrlyrc elin

ei

mitltis

etiam antiquissimis,
morltjtii

S. Germani

de Pralis, cxislimnlus a Mahitione.

adjitnyiEphebvm
videre

et

Apollonium, aliosqne

scripttts fttisse vivente adhitc

Carolo Calvo, sub quo

Socios.in aliis plures, in aliis pattciores, ul apud ipsvm

tllic

Usuardum

vixuse. et scripsisse ccnstat. Aller codex est

est,

dcbttit ibi necessario iructare.

sullem de
;

Sociis,
tttit,

quorum eatenus mentio non

erul factn

nc.c

po

Attempsianus, Romx. inventus, in Anglia conscriplus. Tertitts, veleris Carlnsise Montts Det in Belgio. Quarttts,

quin simttl de tribus prsediclis condiscipulis,

prr

ecclesi<e

Tornacensis.

Quintus,

Ultrajeclinx.

E:
et

quos reliqua multitudo pulutur nd

fttisse,

Chrislum conversa
in
ti-

hi codices aliis fere vetustwres sunt.

Eumdem
;

tenorem

denito ageret; ac

otnnium nomina, etiam

Atqtte
ideo,

serrant vctustiores, typis edtti

Partsits, anno

1496

tulo,

conjuncta

proponeret.

prsetermissis

1536

Colonias anno

1bl5
tecttlo

et

1521
i

prxtcr

ires

Mo-

C
quod prlori
deerat.

trium

geslis, qttx

ad diem xvi Februurii jam dederut;

el

lani editiones, eodetn

faclus.

reliqua,

qme

desideruri adlmc polerant

sttnt,
Itic

pleraqtte toti

omnw

Martyrologia Proculum die

Et hxc quidem p Decembru adscrian

turbse commttnia

exposttit

recle menior, ex

Actis S. ralenlini, a quo

Apolloliius,

Ephebus

et

bunt Narnire, nc lantum appeliant presbyterum. 26 Atiera classts eadetn recitat verba, prxterquam

tantmn

Proeulus conversi fuerunt, horura Acta dedisse xvi Februarii; quaniio solenni Officio in ecclesia Interamnrinsi coluntur.

quodnon presbyterum, sed stmpticiter martyrem vocet martyrem, Civitate Narnia, sancti ProProcttlum, hoc mmlo
:

culi

martyris.

In

hac

sttnt

codices

noslri

MSS.
:

fquod mibi 'certum videlitr) duobus, non umpluts, post martynum S. Valentini mensibus, die xiv Aprilis occisos fttisse, eodem qiw
qtioqiie

23 Arbilruiur

unitsecclcstse Ultrajectinx, a supra

nomtnato diversns;

aller Brnxel/ensts

S.

Gudtlx
:

lerlius

Loramcusis
;

ipse anno, stve

is

fuerit

272,

sive
ejtts

273,

sive alius

quarlus Danico-Franciscantts bergensis, et vcttts Pruedicatorum

nlii.

idem
:

Leidensis

Al-

nec non
ritrsus

impres-i
Colont.r

utpote qui adltttc ad sepiilcrnm

liis in

quotidianis

vigi-

Coloniie et

Lubecx anuo 1490;

Dei laudibus pennanebant futi dotent ActaS.

tenti
Itoc

1498; Paristis 1521.

27 Terttse classis pauciores sttnl codices MSS. qui diem gnidem nntaiem Proculi similiter celebrant Kalendis Decembribtts, sed de natati loco
tttr,

Vnlentim) quando
traditi fuerunt.

a gentilibus,
tantillo

et custodiae

a u a tpi SCOpum
et

Ex
et

spatio,

quod inter
uttte

marty'

mortem illius, veram fidem amplexorum inlercessit, et ex silentio cilatorum Actorwn conftrmatur etiam, Proculuin non fuisse eniscnpttm nednm Valentino in Sede
martijriam mugistri
discipulorum , paulo
,

dubitare viden

re ' n

sitne

Narnia,

an vero Interamna; dum utram

:

nominant, tnterposita particula sive qite civtlatcm hoc nolari meretur, quod ipsi solt intcr i n n S que et

Interumneiisi successisse, nt supra

igilttr

jam

diximtts.

Ilunc

Proculum, dicbus xiv Februarii et xiv Aprihs Marlyrologik iitscriptum, S. Valentuti discipulum, Ephebi el Apol/onti condisciptilum, unum, non duos ;
mnrlyiein, non episcopum
sttnl
;

omnes Martyrologiorum culumvoceiil episcopum

Vaticantts

codices
ct

MSS.quos

vidi,
Itabet

Procodcr

martyrem. Sic

sibi

certo

vendicare pos-

Ii.teramnenses.

Kal. Dec. InteramntB sive : Proculi episcopi et martyns. Sic Narniis, sancti codex S. Ctjriaci, quem Baromtts in suis ad i Dcc nii brts notatioittbus reptttat pro omnium vetustissitno ;

S. Petri

quod Narnis scribal,pro Naruiis. Sic

et

codex CasiHtnsis,

4G

TRACTATUS PR.ELIMINARIS
qnem
ibi

nensis, litteris Longobardicis antiqttis conscriptus,

episcopatus Proculi non minuil

neque auctorilas Acte-

D
non potest deflniri

iCCTORE

C. J.

habemtts collatum

cum aliominus
:

anliquo Altempsiano

rum

cjus

apud Petrum

loco Catalogiindicalo, tanta est,

ejusdem fere

tenoris.

Initium tamcn annuntiationis

ut propterea episcopus Inteianinensis appellari debeat,

corrupte legitur hoc modo

Kal. Dec. Interamnse Seper sive Nardie

l

aut eliam possit. Qtiin imoex iisdem Actis,si quid habent

auctoritalis, disci poterit,

verannis, nalalis sancti Proculi episcopi et martyris.

episcopum non fuisse Interuti

Ubi To Severannis corrigendum

:

nis

uti et corrigendiim

in

Actis nostris
.

Junii

aranensem, sed Lazanensem, id oculis videas propriis, Acla

sunt, et paticis Catalogus Petri
cipe cx
lib.
l

jam diximus

utque

ista,

quia prolixa non

est,

pag.

nostris
uti tt

Romaaliquan-

milile, Majoribus Jftt. A, ubi de S. Proculo eadem vox Severannis obrepsit. 28 Hortim tcrtix classis codicum, aut saltem unius,

49

ad

manum

hic ac-

cap. 15.

num

do ipsum
appellavit.

S. Cyriaci, quo Baronium crebro iisum fuisse dixi, auctoritat:, accesserit Proculo C etiam in Martyrologio

32 Proculus episcopuset marfcyr, deSyria veniens Romam tempore Justini Imperatoris totamque Romanam provinciam discurrens, Christum praedica;

cr Catalogo
Pctri de Aatalibus,

Romano, sub Gregorio XIII reformalo, litulus episcopi quem paulo ante ei dederant quoque Felicius et Galcsinius anno 1577 et sequentc impressi. Marty;

bat, miraculis et vita refulgens

quem

S.

Valen-

tinusepiscopuslnteramuensisconstituit sacerdotem.

Et dum
cem,

die

quadam

celebraret, preesente

praeilicto

rologium vero Germanica lingua, Petro Canisio cooperante,

episcopo, Angelus Doraini acceptuin de altari

in aera.videntibus

cali-

editum
habuit
;

Dilingx anno
at in nova

1573,

titulunr istum

nondum

editione

anni 1599 illum

tnnc correcto.

pariter accepit, verosimililer ex

Romano

omnibus, sublevavit, et deinde in altari reposuit, sanguine consecrato. Sanctus autem presbyter de inandato Angeli, sanguinem con-

Neque

tantum episcopalem dignitatcm

Proculo
;

cum palma marimpressa,

secratum

libavit.

tyrii tribuunt

huic Martyrologia

paganorum

fugit de
:

proxime

citata

sed elogium quoquc, alia brcvius, alia

in

scopo Valentino

Deinde propter persecutionera Tyro sive Interarano cuin epietveniensadcivitatem Nequinam,

verberibus afflictus
:

prvli.tius,

subnectunt;
codices

eoque

exprimuiit
sttb

temptis

a gentilibus Gothis tentus et

martyrii (quo

MSS.

abstinentj

Totila

Golhorum rege : atque uni tantum civitati tribuunt Nalalem ejus, videlicel Narniae, nulia mcntiomi facta
Interanmae; prxter Romanum, quod
nibus subinde variavit,
allegavi supra.
Jiihilo

sed per Angelum atque in carcerera missus est eductus, venit Lazanum ; ubi a S. Valentino, per

in variis
:

eiiitio-

martyrium assumpto, constitutus episcopus, totam civitatem, utique Laianensem, per multa miracula
convertit ad Christum.

uti

jam

nolavi

ejusquc vcrba

certio-

ra possunt erui ex Actis.

cxunanimi Martyroloconsenstt, assertahabemtis,videlicet; diem ejus giorum natalem celebrari Kalendis Decembribus, locum vero natalem Narniam esse. Non idem consensus est de presbyteratu, de episcopalu, demartyrio. Ex Actis om-

29 Duojan:

de Procnlo hoc,

33 Deinde veniens Spoletum, Christum praedica- qiu tpsum non inde, a Deo monitus, persecutionem fugiens, facit episcopum Interamvenit Bononiam ubi Theodori filiam, quae manum ncnsem. habebat aridam, sanavit; et patrera cum filia convertit ad fidem; et filium Heroniani a daemonio liberavit. Et post multorum conversionem, a Totila
vit
: ;

nibus, quse circumferunlur nihilo

potest. tur,

cerlius

defmiri quid

rege Gothorum

captus,

ablatis

sibi

binis loris

a
:

Ex

Aclis enim

xu Sociorum

tanttimmodo habe-

tergo, decollatus est, et juxta ubi processu temporis puer

civitatem humatus

Pelrum de Naepiscopum talibus fuciunt episcopum et martyrem quidcm, non Interamnensem sed Lazanensem martyrem vcro Bononiae coronatum sub rege Golhorum
quod
fuerii

presbyter. Acia apud

mortuus, juxta ipsum sepultus, revixit. Tuncque corpus ipsius integrum repertum, honorifice levatum est. Hujus passio
agitur die
est,

13 3, sic legunt : Interea B. Valentino, qui Procu lum anlea presbylerum ordinaverat, mart^Tio coronato sanctus Proculus in antistitem Iterannis
Totila.

Acta apud S. Antoninum,

Tit. 24. Cap.

hic apex Acta jacent, suadeat, Proculum a Valentino creatum fuisse episcopum Interamnensem.

Kalendarum Decerabris. Nullus

qui, prout

34 Jam

vero Acta 'ipsa post

quantam

mereantur fidem,

Heque

vero

monslrabunt paulo

Annotationes nostrx in alia

llaronius
facit lulem

(rectius Tlieramnes) consecratur.

Qux

in Actis apttd

ejusdem Proculi prolixiora Acta,

Pctrum Calo lcgnntur : Interea B. Valentinus prsefatus, apud Urbem martyrio coronatus est cujus
;

pendium
ubi de

sunt.

Baronius Acta
;

ista

quorum illa comcitat adxiv Aprilis,

i

absolute,

ProculoB

alque

iterum ad

Decembris,
:

ubi

C loco

Proculus succedens, signa multa et prodigia faciebat. Acta ejusdem Procuh apuil Mombeatus
britium
in

de Proeulo C; opinatus, utrebique de eodem agi

quod

tamen a vero alienum

trussemus,

est; essetque, lamelsi

SS.

Carpophoro
ci

et

Abundio
;

mojorem
de genere
illis

Proculnm
illis

eumdem

esse

noumonscum Proculo A,
concladil,

sacerdotali dignitatem
mortis
niliil

non

tribiiunl

ac

discipulo S. Valentini episcopi, seculo tcrtio

passi. Inlerim ex

habent.

Nequc

igitur

ex Aclis

qttid-

ad xiv Aprilis

quam
illa

cerli potest erui de

Proeuli episcopatu,

uedum
his,

de Interamnensi

determinatc.

Ul non dicam, Acta

ut
iis

omnia

et

singula esse lalia,

neque in

Valentinos episcopos Interaranenses, Proculos dari oportere ad primum ve.ro Decembns indidem infert, Praculum C, Interamnensem fuisse
:

martyrium duos duos itidem

ncque in
Scdes episcopalis Procuti hujus,

aliis, crcdi

perse quidquam possit.

episcopum
let

30 Baronius

de hujtis Proculi
de.

dignitate episcopali

neulro tamen loco ausus est absolute loqui, sedsub condilione tanlum: quse huic ulrobique sequiva:

minus dubitare videlur, qtiam

nibus ad Kal. Decembres ex
a nobis quoqite allalis,
lis S.

episcopatus loco, codici

pioposiiioni, si

suo S. Cyriaci prsefisus. Productis

namquein Notatio-

el sic ipso

loquendi

vera sunt Acta* a Petro relata modo subindicat, nou multum se s

;

illo codice verbis, nuper Interamne, sive Narnis, nata-

tribuere ftdei.

Proculi

episcopi et martyris,

subdit

Quae

aryuil Acta, quod

;

aliquibus

dubia,

quidem duplex lectio, Intcramne, sive Naruis, ambiguitatem de ea re tunc fuisse, signiticat Si etenim
assentimur Petro
in

35 Idem mox etiam apertius ostendil Baronius, dum Proculum C, ut ipseputat Interamut ego modo monstravi, Lazanensem, connensem

sed tantitm sub coiiititi

'

fundanl

cum

alio

Proculo Interamnensi, de quo,

;

ait,

Catalogo

lib.

cap. 15; Inter:

actum

est

supra, xvin Kal. Maji

qui nobis esl

Pro-

amnensem fuisse episcopum, affirraare oportet sed cum miscet eum cum S. Valentino episcopo et rnartyre, cum alio Proculo Interamnensi eum confundere videtur, de quo supra

culus B, quamvis revera id Acla non faciant, soli conut palet, Procu^ C. Quod enim raisceant venienlia,

Proculum hunc cum

Februarii,

xvm

De Proculo Narniensi mentio

Kalend. Maji. habetur in Actis

i.

S. Valentino episcopo et martyre, dc quo legunlur apud nos Acta propria, die xiv

Abundii et Carpophori apud Morabritium tomo Sed ea erroribus scatent.

31 Ita qtiidem Baronius
;

cum Proculo B,

sed ambiguilatem de loco

non probat, quod confundant Proculum C sed potius cum Proculo A, de quo in Actis Vaientini jam dicti, memoria hubelur ; non de Proculo B, m sententia Baronii, Proculum A et B
inter

AD TOMUM PRIMUM
\.

JULII.

47

loco, videlicet inlcr se diversos esse opinantis, illo ipso xiv Aprilis, ubi Acta Proculi C, apin Notatione ad

de Proculo episcopo agitur. Ita ibi Ferrarius, qui in D Catalogo Sanctorum Ilalise apertius loquitur hac an- acctobe

c. i

vlicando Proculo B, ipse potius videtur utrumque confundere. Ibidem quoqueinlulU cx his ipsis Actis, doos

Valentinos episcopos Interamnenses,

duos ibidera

Proculos admittendos

esse.

Quod

si

veritm est, nullam

Acla Proculi C
Actis Proculi

confttsionem inducent sui Proculi

;

cum
alter

quia alter

cum uno Falenlino,

cum

aliero vixerint, alqueideo singuli cum suo Vaten-

MartyrologiumRom. hac dlefprima Junii) Proculum episcopum sub Maximiano imperatore passum commemorat. Sed ecclesia Bononiensis, illum militera, non episcopura fuisse, affirmat qui vero episcopus fuit, non sub Maximiano, sed sub Totila passus est. Perrexit Procttlus iste in Martyrologio Romano Episcopus appellari usque ad edttionem
notatione
:
:

tino in separatis Actis propter

simultanca eorum gesta

ejus,

curatam
:

typis

Plantinianis anno 1613, sub hoc

et

mixti fnerint.

elogio in his

Bononiae, S. Proculi episcopi

martyris

36 Sedcur
puo tantum
proculi
sancti in

hxreamus

diulius,

dum

monslra-

tum

vitat

Vmbrio.

ul pulo ; et monstrabitur adhuc ; Acta, qux Baronius et alii passim, nullam habere aucloritatem? Non seducemur verbis inanibus, nec scripturis ,
cst,

quisubMaximianoimperatorepassusest.j4tomen.Boronius in Annalibus adannum 303, num. 122 monet,

nomen
Item

episcopi in Martyrologiura errore irrepsisse.

in Notis sttis

ad prsediclum Martyrologii locum,

Antonitti, et aliorum opinionem
alii
,

inter se

mus

secum ipsis aperle pugnantibus. Ostendicertioribus monumentis, videlket Marltjrologiis

et

damnat vnlgatam S.

quati Theodorico Gotltorum rege (pro quo

substi-

antiquis,

Proculum G,
antiquitns

Syria orittndum,
ostensum

faslis sacris
et

tuunt Totilam) in Italia dominante, ejus Bononiae Prsefeclo violentas

adscribi

Kalendis

Decembribus
est,

civitati

manus

intulerit %elo Reliijionis

atque

Narnitf.

Quemadmodum

Proculum,
seculo
alqtte lertio

ideo

marlyr fuctus

fuerit, gladio percussus.

Verba

Bapassus sub
'

sancti Valentini Inlcramnensis

episcopi,

ronii sunt.

Romx
lonio ;

passi, discipulttm fttissecum

Ephebo

Apol-

39 Percrebuit huc usque de

ea opinio, quod
passus
sit

S. Proculo

martyre
in

cum

iisque bimestri post magistri marttjrium, et

esse Interamnis,

temporibus Theodorici
in-

oce
:

Sfaximiano

ipsum marltjrem factum

non episco-

pum. Nec alios invenio Proculos sanctos, quos ego quidem ausim Umbriae adscribere. Siquis alius id putet
se posse merito
;

Arianorum regis, ea de causa, quod zelo fidei Arianum praefectum, Catholicis infestissimum,
siliens,

eum

occidisset

ut

idque prxstiterit

gratulabor

ei

ex

quas tomo 7 Surius recitat.

habent quaidam Acta, Sed haec omnia redduncitatis

animo

unum

tanlitmmodo rogans, ut

ne

adducat in
,

tur irrita ex his, quae scribit in supra

versiculis S.

duobus

probationem diclorum suorum, aut Acta xn Socwrttm

aut Mombritiana in Carpophoro et Abundio;

aut

illa,

qux legunlur

in Calalogo Petri de
in

Natalibtis,

in

S.

Paulinus Nolanus episcopus, qui longe praecessit tempora Theodorici regis. Ttim addit Baronius, Eminentissimum Cardinalem Gahrielem Paleotium, Archiepiscopum Bononiensem,
auctoritate, emendaise
citati

Anlonino, in Petro Calo, aut

ploribus, qui sua ex prsedictis

aliis quibusvis scri-

S.

Paulini
,

Actis sumpsuse dtgno-

tabttlas pristinas istius ecclesix

scuntur. Simttl cdicat nobis sensum

Proculi hujus C.

Ego

tantisper

suum de dignitate opinabor tumex poliori

relrahendo martyriitm S. Proculi a lempore Theodorici regis

ad Diocletiani

et

Maximiani imperatorum
smtentia,
quse

parte Marlyrologiorum, tum ex Actis

xn

Sociorttm atque

persecutiones.

Recte quidem in

unum
:

Mombritianis, presbyterinn

fuisse.

dumtaxat Proculttm admitlit Bononix martyrem eaquendmissa, nihil sane habent lnteramnenses aut Nar-

IY.

De Proculo uno

et

altero,

Bononi;c
aliis

nienses, quod somnient de suo Proculo seu epiacopo seu

presbyte.ro,

martyrio coronatis, distinctisquc ab

homonymis.
Proculus
viiles ct

Bononix passo. 40 Ve.rum, quid si duo fuerunt Proculi Bononise martyres dieersis temporibus ? Duos certe sibi vendical
'

'.""' alt ' r

Proculos urbs Bononiensis,

et

quidem

ibtdem Pracu i s ep iscopotioribus argu- pus et martyr,

\jeduximus jam ex Martyrologiis

vetustis atque

Um-

menlis, qtiam
tres.

sibi

Interamnenses

vindicent

Proculos

martyr Bononix,

bnx

vindicavimus duos sanctos Proculos,

unum marty-

rem Interamnensem, S. Falentini episcopi discipulum; alterum, presbyterum Narniensem, e Syria advenam.
Aclaillorum, jam
satis reprobata et porro

reprobanda
et

S,

Paulmo

Bononiam, ibique martyrio affectum constiluunt : sed non sunt convenientia testimonia eorum. Certum est, Bononiam sibi proprium habere sanctum Proculum martyrem, saltem unum, docente id S. Paulino episcopo Nolano in Natali 9 S. Felicis versu 432

alterulrum dedttcunt ex Umbria in yEmiliam

Argumenta Bononiensium sunt; quod S. Paulinus agnoscat Procttlitm Bononix martyrem, ante sua tempora passum, quem posteri distinguunt ab aliis homonymis per UUdum Miles. Adhsec, sacra duorum Proculorum martyrum corpora Bononix hodiedum in F
veneratione sunt, ac olim'fiterunt
dicti,
et
;

videlicet

Militisjom

alterius Proculi Episcopi martyris. Docent

namque monumenta authentica Bononiensium, corpcra

duortim

Proculorum,

aptid se passorum,

una

in

arca

marmorea prxgrandi, simulcomposita

Joanne abbate, cognomento
Michele
sancti
quievisse.
;

fuisse in ecciesia

Vitalem

Agricolam

Proculumque
in

Bononia
condit,

sua S. Proculi, Ordinis S. Benedicti, anno 1390,

(uti scribil

a
I)i

Masinus)

Quos jurata

fldes pietatis

arma

vocavit.

apposita

labula,

qux

testtficatitr,

utriusque

trium martyrum, Bononia: passorum, sacras reliquias gloriatur Paulinus, se habere reconditas insua S. Felicis ecclcsia : easque ipse debuit tunc recenler ac-

Horum

Proculi corpus ibidem

loci

a seculo nolio

jam

Bononia, (ubi corpora SS. Fitalis et Agricolx sub annum 393 inventa primttm fuerunt) et forte per S. Ambrosium, singularem amicum suum, qui inventionis
atque elevationis corporum solennitati interfuit, sacrasque

cepisse

41 Inscriplio, antiqita sua characterum forma, ut uterqtie simul marmori insciilptti olim fuit, reprxsentalur lomo nostrv una in arca primo Junii pag. 79; atqtie ita legitttr ; mccclxxxx compositi
die

xxvn Februarii fuerunt

posita in ista arca, ipsa

{Est qui pro ipsa, hic legat, integra) corporabeatissi-

ex

illis reliquias secum asportasse scitur. Procutum porro eadem persecutione, quse. putatur Diocletiansea fuisse, ctim Vitale et Agricola passum esse, vidctur

morum
litis

Proculi episcopi et martyris, et Proculi rai-

et martyris de

Bononia

quae latuerunt in isto

et in isto monasterio

loco circa quingentos annos,

Pautinus indicatum
des
et

velle

per illud

Quos jurata

fl-

fuerunt reperta tempore reverendi Patris Domini

Fratris Joannis,

etc.

Abbatis
;

dicti

monasterii,

et

sic

38 Ei
a Ferrarit

hic sanctus
in

Proculus Bononiensis martyr,

Ferrario
ponitur
:

memoratur,

Catalogo generali Kulendis Junii sic proBononiae in iEmilia, sancti Proculi militis et martyris sub Maximiano. Cital tabulas ecclesiae

Loca quoque, ubi primitus martttrium siistinueriint, hodiedum ostendunt scriptores Bononienses, ac inter illos Antonius Pauli Masini, in Bononia perlastrata ad diem pri/num Juper
collocata
ut videtur.
nii,

eum

Bononiensis hac

die,

qua etiam

in Martyrol.

Rom.

designans pnlsestram S. Proculi militis extra portaih

48

TRACTATUS PILLLIMINARIS
S.

A
HJCTORK
C. J,

tain

Mammoh

prope S.
iii

Munum
na,

Vullis vtridis

et

tiuum

uddtturqtic, ub
,

itlu

etiam ordinalv.nl fuisse epi;

1)

S. Pruculi

tpi&oopi

media

Marasol

grantle
sa-

dicta, posl paltitium

Rovittorum. Ulnusque

eliam

apud upud Pelrum qiiidem, La/.aiiensem AiUoninutn vero legitur, post murtyrium S. \ itleiilini,

scopum

'"' el n/j fli

"''

""ci-ptita.

crum capul liodicdum

ecclesia

servatttr scorsim a corpovibus in

ei

Antistitem Interannis (rectius, Tlierannes)

con-

'"'ibusailtiiia

S. Procnli Benedtctiaorum

suuis tempori-

bns exponitur publicx vcneralioni.

4- De Proculo mtluc ncnw

Proculus tpiscopus
CltJUS
IttCt

dnbitai

ijiiin

fuerit ptissus

ail Pclrus, Gotlius titulo pageutilium honorans, qitud Procutus proganorum pter persecutionein paganorum fugit de Tyro sive
et

secratus fuisse. Deiude

BouonitV. De. Proculo episcopo idem sentiunl Acta vuria

:

Interamno,
civilatem

cum

episcopo Valentino

et veniens

ad

sed dutnlalur, cujus civtlutis episcopus fuerit. Pleqtti

Nequinam a

gentilibus Gothis tentus et

;

fuerit.

rique,
bri,

postrenus

teinporibus scnpsenutt,
ipsi,

tum

Umopi-

verberibus afflictus atque in carcerem missus est

sed per

quam Bononienses

asserunt, episcopum fuisse

;

angelum eductus, venit Lazanum,

ubi a S.

Iiiterumncnsem, Boiioniie

nturlijrio affectum

ita

natt. tjuia id aiunt Acla S. Procti/i,

qux

apttd

Petrnm

Valentino per niartyrium assumpto, constitutus episcopus, totam civitatem per niulta miracula convertit

de Nalalibus

et

S. Antoninum Flurenlinum impressa

ad Cbristum.

De.ntque superadtUlttr, quod a

legunlur, qincque nos etiam

et

amplwra hubenius

MSS.
i/lis

monitus,

venit Bononiam, ibique a Totila rege

Deo Go-

mo.r impressa

dabimits.
e.r

Verum
apocrypha

id

credere
el

nequeu, quia omui

digna, etiam tn

parte

stinl

ftde in-

Itoc,

qtwd Proculum nomiiienl episco;

pum Interamnensem
Acla quoque ejitsdem

quatis Marlyrolugtis paula

un-

thorum captus, ablatis sibi binis loris a tergo, decollams est et juxta civitatem huinatus nbi processu temporis puermortuus, juxta ipsum sepultus, revixit tuncque corpus ipsius integrum repertum,
: :

tiquioribtis iiullis est notus Inleraiitnx, tttijum

vidimus.
>

honoritice levatura est.

Pustremum quidem
e.st
e.t

lioc

addi-

Proculi,

qti.e

vocabu breviortt
e

tamenlum,
tyrii

huc Iranslalum

ex Aclis S. Herculani

prout legiintitr iu Actis xil

Socwrum
:

Syria advena-

episcupi Perusini, sub e.od-in Tolila rege

eodem mar;

rum, nullam faciunl mentionem Interamnae, imo nequidem episcopalis dignitatis lanLum vocant presbyterum. Ei Iteec ipsu Acta brevwra vidtniur fuuduinentiuii

modo

passi

alia

uutem

uescio
licet

unde sint sumpla.

sectm Arianue

Certe Golhi fuere Christiaiii,

non
V)

pagani aut gentiles.

piubuisse

itliis, eitileni

atterpiilundi el ampli/ictiiiili,
cilutos

pruut letiunlur
nitm.

apitii

nwilo

Pelriim

et

Anlonilia-

3,

Hxcenim

imprtmis omniu fere liubcnt. qus.

;

neusein.
vocanl

46 Acta apud S. Antuiiinum tttulo 24, cap. 13, Proculus iltc eumdem Proculum, non quidem episcopum Laza- apud Anttminum dtslraltiuli

Pelrus in Calalogo, sed Interainnensem Valentino,

Aclis
llli

tur in

tttios.

bentur iu bicvionbus

e(

superaddunt alin,

vel ex inqe-

e.l

successisse tiiunt, S.

nempe,

mo
Gesta
ittn cjiis
tii

compilaloris

ccncepla, vel

ex altorum Sunclorum

qui (nli
bits

clnriiis iitie.lliyiiur e.c

nostris prolixiori-

.Jttit

ad Piticiiltim mule trunslalu.

Qu.t iu brcvioribtis uurrunlur, hxcfere prxcipaa

43
sttnt.

quurum illa.qtue AMoiiimit habet.coinpendium sunlj apud Urbem videlicel Romunam, mur,

MSS.

Actis brevlbus
i

Piimiini,

(/iio'/

iuler sil Socios,

e

fralres

siws

uc

tijno coronulus est

e.t

sic iiiducuiil

coiifuswiiem mujo-

tlttl,

palrueles, dure
teiiiuore

Anaslasio palruo,

Syna

iti

Italiam

rem

el

muitifestum fulsitalem; quundu quidein Pruculum,

Urbani

Papx
;

et

Juliaui imperatoris

(ille

morvel

e Syiia in

tuusest amio

231

hic imperare cxpit

ibi

anno 360

Tottla

Ituham adveclum utque sub Theodorico aut Golhoium rege Bononix passum seculo sexlo,
,

361j

delutus, vcciso

ud Aquas salvins patruo, cum

et

relruhunt ad secultim leiiiuin, quo Valenlinus, Inter-

aliis suciis futja in

partes Falerim,

Narnix ub
et

illis

amnx

reliclus,

mox

coucessit tu vicinum custrum

Cursnlanum
prequod:

adbxstlque cuidum sanctissimo Volusiuno,a quo

sbytcr ardinalits est.

Secuudum, quod Missum

sttper lerram,
vidit

in ccclo
,

episcopus Romie martyrium susiiuiiil; eumdcmque confundunl cttm alw Proculo, qui arlhuc gentilis, Athenis Romain ve.uit studiorum causa ibique a VaUntitto jam dicto ud Chrtslum coiiversns, corpus
,

ctieluari, uttte solis tiiium

qtte tpse similiier tinle

magislri sai post

maiigriTim
,

tulit

Itileraniitum
nuii

cum

orltim solts celebrttre cousuevil

Ephetio ulque. Apolluniu

cunt iisque

mullo post

quainubrem accitns ub Eugenio Pupa (pviinus islius novtiuis creulus ftttt unno (JohJ Romam e cttstro Cnrsulanu
se
;

etiam ipse, ad sepulcrum mugislrt in urutwne perseverans, murttjr jaclus esl; sed

sitibnndis in

via socus lac cervse occurrentis,

scopus,
tiaut

mulctx, potunt dedit. Denique, quod Pupa Eugenius eadem nocte ab angeln Dumini flutjellutus, iunocenliam Procttli cognovit, ipsumque contitiuo ad caslrum Carsulantim

ille Pruculus non ftul epine presbyter quidem : quidquid aliter sennomtulli, Acta apocryplia secttti. Hxc disliiicltus

et

cognosci pussunt

e.z

propriis veri Valentini murtijris et

Iilleramnte episcupt, Aclis,

tltuslruta sunt,

cum mugno

honore. reduci jussit.

malc cumpila
tu sunt;

44 tl$c autem ipsa Proculi Acta breviura, qitum male coagmentuta sibique contraria stnt, ubunde nolatur per dutis, quus
tnierjeci, purentheses
;

qti.se ad diem xiv Febrtiurii multu sune ceiiwrtbus, quam quut apud

ex quibus

concludi debet, ipsum, poslquum

Rotnum venit sub Urbano Papa I, usque ad Ewjcnium Papam, supervixisse anuos plus quam quadringenlos. Interea nihil in illis
de episcopalu Proculi, nihil
de.

Antuuinum et alios de alw Procuto, uitoque Valentino, qui Inlerumnx ftterinl, iegunlur. hl Ei Itac ttna annolalwne sufficiat iudicasse dif (ormilalem Acturum istius Prucitlt gux dunt ipsum
,

utui sine
ctjittradi-

fuciuut cptscopum Interamuensem, stmul docent

scoptttn

clionc.
,

epi-

civitale

Interamnensi

nihil dr ulteriuris habitalionis loco, nihil de nihil

de morte ejus
Pra-terea,
et

murtyno; nedum, ubi aul quo modo, tllam

hisloria ge.slurum inter
est

nou fuisse. : et qttem uiuitl sttb Totila passum Boiwnine seculo sexto, dumudmiuuitt successorem fuisse S. Vuleittitii IiUe.ramneiists episcopi, Romx maiiyrio
coronati, faleri
subiisse, et

obteril.

lola

EugeS.

nium Papam

Pruculum, desumpla
S. Gregorio
narrantur
lib.
1

ex Actis

Equilii abbutis, a

cap.

4 Dialogo-

rum

descriptis

uhi similta Equitio per Pontificem

;

Ro-

mamim
cidtsse

accidissc

atque

Itic

re.ferunlur, ac-

S. Proculo per Pupatn Eugenium, anno

50

pust obilum Gregorii crealum Potuificem. Quse detnde per interpolulores Aclis istis superaddita fuerunt, ult exlanl apud Pelrum in Culatogo et AtUauinum et in

quoque debent, seculo terlio martynum quidem Inleramme. Sed et atia uUentis S. AHciius Proculi murlyiis Acla, supru relatts coiilinuo sttbjan- /'lucttli, gil idem Antoninus 4, qtti Proculits svmililer Bono- Bononiaeti/M nix passus dicitur, eudem seculo sexto tmperanu Ju- jiussi, apud , Anloninum slino seniore; quando, ttt habenl Acla illa, feritas Acla. gentiiium adhuc saeviebat iu Cbristianos.
pro

MS. noslro,
illa, uli

meliortsnotx censeri non pussunl. Propono

leyunlur apud Petrum, qutbus alia 'ere con-

tonunt.

Qnx vcrba tempore absona sunl. Tum sequitur non minus absonum, quod eodem tempure Bonontum tmssus fuit Mannus Prxlont Prx/ectus, quem Proculus audita contra se sajva principis sententia, securim quam valde diligeiiter exacuerat, sumpsit, cervi'ttto

4S Primum, Volusianus, qui supra dicitur ordinasse Proculum presbyterum, htc mulatur in Valen

cemque Manni praetoris, in templo obtruncavit quam ob rem quxsuus

:

orantis. penitus
el

invenltts,
est.

ipse
si

quoque a ministns

Marim

decapitatus

Qux

,,

AD TOMUM PRIMUM
vera sunt;
ilem injuste

JULII.

49

meritam sentenliam, propter cxcommissam, non propter confessione.m fidei Chrislianr, dici debel punitus fuisse. Sed eredamus
pe.r juste.
illa

moriam sunt dicta Daroniiin Annalibus adannum 303 num. 122; ubi de Proculof tunc |Bononi inxigmto
corona martyrii, addit : Verum quod ejus martyrii Acta (si tamen scripta unquam primitus fueruntj deperdita sint, alia commentandi occasio data est posteris.

D
Afr.TOHB

C I.

potius vera non esse,

quam non

fuisse

Christimar-

tyrem Proculum istum, quem aliunde constat, Bononix martyrium pro Christo subiisse; licet tempore longe alio, quam designant hscc Acta ; qux intelligi debent agere de illo Proculo, qitem militem diximus, Bononise sub Maximiano passkm.
i,i

Id ipse de uno Bononiensi marlyre Proculo,

sub

quem

Maximiano passum

ponit, corrigens illa in re

vulgarem mullorum errorem, qui ipsiui passionem referebant ad seculum sexlum , confundebantque ipsum,
q'ii

guibus di-

citur

caput

ex his 48 Prxtermitto prodigium vulgare sumplum a nonnullis, quod Proculus jam Actis
,

ipsis

Proculus miles

ets,
,

cum

altero

Proculo episcopo

deca-

mum, jam
clecollalus
alio

pitatus

portassi

surgens constitit, et apprehendens caput , usque ad locum pervenit , ubi juxta genua suum ecclesiaque ipsa , quse requiescit hodie etiam Xisti nomen habebat, ab eo nomen sumprimo S.
, :

cum tertio Proculo seu Narniensi seu Interamnensi ; quemadmodum ex dupli* cibus apudS. Antoninum Aclis jam observavimus. 52 Eadem porro Baronii dicla referri quoque posBononiensi martyre
nec non

utrisju* sua

sunt ad Proculum episcopum Bononix martyrem, rujus Acta vel non scripta primitus,
rint
:

eonfundtnti*"*

psit. Cerle

senle,

quando lempore S. Ambrosii, ipsoque prxcorpora sanctorum fitalis et Agricolx, ipsiusque

vel deperdicta fue-

verosimililer Proculi quoque elevata

et

Bononix fuerunt;

quando S. Paulinusomniumtrium reliquias accepit, diu ante quam ecclesia S. Proculi xdiftcata fuit, nondum requiescebal Proculus in ecclesia nominis sui, quo
caput

tam monstrosa ui vidimus, rommentandi occasionem sumpserunl. Id vero, opinor, factum esse lunc, quando Bononix vix aliquid
ob
posteri alia,

quam

rem

certx

memonx

superfuerit

de.

Proculo episcopo, quam

locus martyrii et -

nomen
sium
i

ejus, dignitas episcopalis,

suum

post

morlem

delulisse

narratur

neque

pulturx. Opinor quoque, ilbs, qui in gratiam Narnien(his

vero in anliquitate de tali portatu capilis

venititr.
X>uo Procuti

quidquam in-

enim trtbuitur Proculus

habuisse

in Martyrologiis die

Decembris) nova Acta commentali, aut potius com,

martyres
flononiz

hisduorum Proculorum Actis apud Antoninum apocryphis, nilal possum derivare veri, qvam quod tunc opinio fuerit, duos Proculos martyres Bononix passos esse. Tempora aulem, quibus ibidem dicuntur

49

Ex

menti sunl

prx

oculis
illis,

Proculi Narniensis, similia

cioritm (videntttr

quxdam Acta S. qux in Aclis xn So-

enim hxc magis prisca esse.J leguntur nullam mentionem loci, ubi obierit, acnemortis quidem,
facientia

ambo pussi

essa seculo sexto,

sub Jttstino Imperatore

;

nc Totila Gothorttm rege, vera esse non possunt

alter ante atatem S. Puulini Nolani
,

cum

qux proinde visa vorum Actorum, defectiva

:

fuerint compilatoribus noesse,

et

a se complenda.

qui exeunte se-

Compleverint vero ex confusa memoria Proculi alicujut

Bononiee passi; quem

culo qtturto floruit, ejusque sacras

dixit debeat

reliquias se
et

habere

eumdem

esse,

opinati,

cum

suo

morlem

oppetiisse.
loco,

Quin

Acta ipsa apud

Antoninum secundo

sibi contradicunl;
,

dum

aiunt,

Narniensi, inde palxstram martyrii, qux nbus defectivis deerut, suo Proculo fecerinl Bononiam.

in Actis prio-

tempore Justini Imperatoris

feritatera gentilium adeoqtie

53 Porro
ilem;
alii

ignorantes,

huc

saeviis^e in Christianos Bononiae,

missum
quando
Chri-

nis martyres fuisse,

fuisse publica auctorilate

Prsefeclum Prxtorii Maripassus

fttissej ut

interpolatorum Narniensem,
:

duos Bononix ejusdem nomialterum episcopum, alterum non ex ignorantia duorum

suum

fecerunt

^rlurvm,

num

(ts

debet

Bononix

fuisseinitio seculi quarti

ibi

eptscopum, qui faerat Bonomensis

alii

tantum pres-

Proculus miles censetur

Christia-

byterum,

quahs notatur
qttalis

fuisse in Actis

vu

Sociorum.
et

nos nccaret: quando lola Ilalia

dudum amplexaerat

Sic

in primis Actis

Antoninianis audit

episcopus,

slianam

religionem, et vix amplius ibiinvenirt erat ho-

Interamnensis,

non

fuil

in secundis vero neque

,

minemprivalttm, qui gentilismum sequerelur, nedum qui

publicam persecutionem
pora Diocletiani
cultis,

episcopus neque presbyter vocatur

dicitur;
ut

et

Bononix passus

in Chrislianos moveret. Redolet

adeo Acta

illa

secunda respkere debeant

igilur illa feritas genlilium in Christianos potius temet

Maximiani, sub quibus

xqtte

Pro-

marlyrittm Proculi mililis, Bononix sub Maximiano coronati; qtiamvis tn Aclis istis dicatur imperante Justino seculo vi

nempe

miles,

quam VUalis el

Agricola creduntur

martyrtum

sulnisse,

tum quia lunc igno-

pussi fuisse.

C
confttsi

50 Ut
Anlonium

clarius

loquamur,

ab

Ada

aiunt in

prima S. Proculi apud principio, Proculum e Syria

passus fuerabatttr verum tempus, quo Proculus miles Narnien s em qui eodem rat; lum, quia alioquin ille ad non potuisset. floruisse credebatur , referri seculo vi
, ,

nliquibus citm

cum

Sociis advenisse; successisse S. Falentino martyri

Acta Antonini prima recte Proculum faciunt episcopum

si intelligas

Interamnensi
martyre,

Inleramnensi (quod seculo Christi lertio debel factum essej citalum fuisse Romam a sttmmo Ponin episcopatu
tift.ce,

Bononiensem; secus,
porro affulget

si

Interamnensem,

ut

jam

dixi.

Hinc

lux modusque solvendi

qttem Acta XII Sociorum et Petrus in Cutalogo

Eugenium, seculi septimi Papam; qttamquam Anlomiis nomen proprium Papse subiiceat. Deniqitesub ftnem illorum Actorum, idem Proculus Bononix sub
vocanl
Totila seculo vi decotlatur. Pluribus

nodum, quem strinxerunt Mariyrologi eliam anliqui, dum alii Prcculum Narnix Kalendis Decembribus alii adscriptum. celebrant, ut presbyterum tantum;
,

ut episcopttm; alii tanitim ut in

marlyrem. Inciderint
:

illi

ostendendtim,

ftctitta esse

Acla

illa,

ad qux tempora tam

opus non
est

disparula ad vitam unius personx referttnt. Credi facilius potcst,

rum

et Acla diversa, qualia jam indicavimus presbylerum, seculi fuerunt Acla xn Socwtum vuianl habuerint Acla similta Aniont:

qui tan-

qm

episcopum;
loco
:

scriptorem Actorum per crassam

et

itjiiorau-

nianis

primo

qui

martyrem tanlum

vidertnt

tiam gesia Proculi presbyieri Narniensis

militis
et

Proculi

similia Anloninianis loco secundo.

urbis 54 Redeo cd Procitlum marlyrem et episcopum ita abolere non Bonomensis proprtum, atjus memoriam

Bonomensis; alque

tteruni hvjus Proculi mtlilis

Proculiepiscopi\Bononiensis, in uno Narniensi Proculo

l-*JJ
propri , , unt
.

confudtsse. Certein Actis

apudS. Anlouinumpnmo

loco,

potuerunt interpolatores

Actorum. quin seculo xvi

tlla

Proculus Narmensis (prxterquam qttod isepiseoptis Inttramnensis et S. Valenliniepiscopi.Ronuepassisuccessor,

apud

miillos

in sito

adhuc viguerit, testante Constanlio Felice quod Kuleudarto hislorico, anno 1577 Urbini,
,

perperam

voce.turj
:

confundiltir cttm

Proculo episecuudo

scopo Bononiensi
"b
aliis

in Actis vero

qux habenlur

cum

loco, confunditur

cum Proculo
si

tarniensi.

51 Dicet

aliquis,

Bonomensi. Proculus iile Syrus, non

milite
fuit

fuit

episcopus Interamnensis,

saltem Narnieusis

epi-

impresso; est non udmodum procnl Bononia dissitum Proculus Decembrts sic legilur : ubi ad Kalendas sub Totila rege et inartyr Narniensis episcopus dicunt; qui BoGothorum; aut Bononiensis, ut alii quod Marsubiit. Nec frustra est

noni martvrium
tyiolooium

scopus, uti nominalur in Marlyrologiis quibusdum anttquis

ad Kalendas Decembres. Revocanda hic in meJttlii

T.

Gregono KalendtsJunu m racta' semel, iterum ac tertium varwl Proculo yji

Romanum

a correctione, sub

MU

I.

50

TRACTATUS PRjELIMINARIS
runt
aliis
;

Al'CTORE

t'

Prorulo Bononiensi martyre, qucm dum tanlummodo scribendo admittit unum, duos tamen videtur denotare,
illum sub TVodorico Rege in editione anni 1586 MaAriano; in editione veroanni 1608 ac 1613 sub imperatore passum fuisse : qux tempora uni xiiuiano
,

duobus proprie Bononiensibus, qui temporibus passi sunt, atque e Syria non advene-

alium esse a

runl, et in reliquis gestis jam relatis partem non haActis etiam buerunt. Si dicas in iisdem Proculi Syri

olter miles,

eidemque convenire nonpossunt. 55 Rursum in duabus ullimo nominatis editionibus anni 1636 tribuitur ei titulus episcopi, 91 in editione
ei

ipsum tandem concessisse Bononiam, ibique martyrium tolerasse, et episcopum vocari ; fatebor. At unde Actis xii Sociorum, quse ilta habent Acta ista ? Non ex
legi,

in

aliis

gcstis

fundamentum

interpolatoribus

prsbue-

suo Maximiano imp.

denuo ablatus

fuit,

manifesto indicio,

et fuisse

argu-

runt, sed nihil de

Proculi Syri morte, martyrio aut

ctijus Acta

menta, cur episcoptis crederetur Bononiensis; et fuisse, rationes, cur non crederctur episcopus : fuisse itidem Golhorum aut Tolila crederesub Theodorico rege
cur

episcopatu meminerunt.

Unde igitur? hxc cogitatio, quod volen59 Mihi quidem qux in Aclis xn Sociorum tes Acla Proculi Syri,
occurrit

turpiter

consarcinata

percrebuit opinio tur martyrio perfunctus esse fet hsec usque ad Baronii tempora, ipsomei
teste, uti

supra vi-

smt manca sunt, dilatare et complere; ex aliis Sanctorum suoque Procuto apvitis, aut fama obscura, sumpserint,
plicaverint, illorum gesta. Certe sic
illi

dimusj atque rursum fuisse rationes, cur putatus sit quod idcm obiisse martyr sub Maximiano imperatore;

applicavere ex

Baronius demum concludit ex supra citatis S. Paulini episcopi Nolani versiculis ; et recte. 56 lnterim ex illa Baronii conclusione non conficialter episco-

Actis S. Herculani episcopi Perusini, sub eodem ToMagno descriptis, totam tila passi, a Gregorio Papa
historiam martyrii ejus,
ubi
de,

dttobus

loris,

e tergo

pus subTheodorico rege,

alium quoque Proculum marlyrem BoTheodorico aut Tolila regibus Gothorum. monix sub Imo fuisse, plus quam probabile redditur, tum ex hatur, non fuisse

alia ; abscissis ; de puero, ad sepulcrum resuscitalo, et palxstrx loco Perusia, in Bononiam. mutato tantum

ctenus

disputatis;

tum ex

eo,

quod opinio vulgalior

Sic etiam audiverint, Proculum quemdam Bononix pro Christi fide occisum esse et episcopum fuisse ; id ipsum suo Proculo Syro applicaverint, et episcopum

olim fuit, Bononix episcopum Proculum sub allerutro prxdiclorum Regum vitam martyrio finivisse. Adde

Narniensem

fecerint, qui

fuerat

Bononiensis, sub
in Actis

E
uti et Acla qvi

quod

sic concilientur
et

Martyrologia

Romana dwersarum

Theodorico rege, non sub Totila passus. 60 Similiter de S. Ettticio sive Eutxjchio
xii Sociorttm

editionum

corrcctionum, habitura in duobus Proculis

pauca

legunlur, videlicet,

quod

relicto Eutgchii,

Bononiensibus, quod in uno frustra qnxrebant, allerum martyrem tantum, sub Maximiano imperatore ; alterum

germano suo'
duxit vitam
;

e quod ducit in p a e e r fm lacum Vulsini, ubi per multos annos eremiticara sociorum.

Brictio," perrexit iter,

martyrem
gibus.
uti ostendi-

et

episcopum, sub Theodorico aut Tolila re-

nec plus

ibi

de

illo

habetur. Posteri vero

ejus nomiuis propagandi

tur.

57 Locutus sum hactenus de Proculo, tempore Arianorum Bononise passo, sub disjunclione, passusne fueril sub Theodorico, aut sub Totita, Gothorum regibus :
propterea quod Acla diversa diversis
istis

S. Eutychii prope civitatem Nursiam

dicta civilate a monachis

abbatis

illi Acta Nursix, aui cum mullis annis

stttdio,

apphcaverunt

cum

soeio

S. Florenlio vitam
reliquam

solitariam egerat, electus futt abbas monaslerii, quod in

incolebatur,
ibiqtte

Regibus

tri-

buant martyrium ejus.

fuisse, legilur in Actis,

Sub Theodorico namque passum qux extant apud Surium tomo

Baronius; opinatus tamen

vitam sancte traduxit atque post morlem multorum gloria miraculorum coruscavil ; plurimum diversus ab Eutychio

die

Junii; eamque opinionem ad sua usque tempora

ab Theodorico ad persecutionem

Syro, qui

cum
et

Brictio

et aliis

Sociis dicitur in

percrebuisse, notavit supra

ipse,

Italiam venisse,

apud iacum Vttlsinum multos annos

Distinguun-

martyrium

illud

eremitam

egisse.

Maximiani relrahendum esse. Passum vero sub Tolila rege, habent Acta apud Petrum de Natalibus et Antoninum.
gitur,

61 Atque

hxc suffiaant modo ad distinguendttm

lur qmique

Ex

assignata autem diversitate temporum, qui;

duos Proculos, Bononiensibus proprios, a Narniensi e Proculi tres Syria advecto. Quod et confirmari polest ex diversis, jam dicti,
qtfibus colunlur diebus.

bus dicitur Procv.lus Bononix passus esse

facile colli-

Proculus Narniensis ab omni-

non unum Bononise Proculum fuisse martyrem,

unum illic martyrium consummasse sub Maximiano : sed is non fuit episcopus, et Acta apud Surium citato tomo 7, et apud Anloninum
sed plures. Baronius recte staluit,

bus Marlyroiogis untiquis, tam qui ipsum vocant presbyterum, quam qui martyrem, atque eliam qui epi-

scopum martyrem,
bus,

uli supra

111

vidimus

ab omni-

secundo

loco,

ad ipsum quoque referenda sunt, quamvis

in

bribus.

inquam, adscribitur Narniae At Proculnsmiles Bononiensis,

et

Kalendis Decem- F
colitur

Bononix

non signent idem tempus martyrii; quod

vero snb Juslmo impcratore
Italia simul

Surianis

Kalendis Juniis, eodemque

die legitur inscriptus

Mar-

nolatur contigisse sub Theodorico rege, in Antoninianis

;

dommali
et

sunt.

qui duo aliquot annos in Acla igilur illa agnoscunt

tyrologio Romano. Alter etiam Proctilus, Bononiensis episcopus, iisdem Kalendis Juniis Bononix cultum habet.

sub Tlieodorico

Juslino Procutum,

Bononix martygestis

rem; sed

ejus

gesta confundunt

cum

Proculi,
hi

duobus circiter seculis prius ibide.m passi.

vere Bononiehses fuere, aiter miles,
aller

Et

duo

episcopus;

62 De utroque Bononiensi martyre, tam milite, quam episcopo, agit quoque Ferrarius in Calalogo Sanctorum Italix ad easdem Jtinii Kalendas : quamquam in tanta re.rum confusione cum aliis aberrans,
nominet episcopum Interamnensem, Bononise passum.

ex diebus
diversis
,

quibus coluntur.

quorum corpora simul, et capila seorsim, hodiedum in ecclesia, S. Proculi nomine olim magnifice sdifxcata,
servantur
et

Ex

hoc igilur capite eliam distinguitttr Proculus

Nar-

honorantur.
porro
,

niensis a duobus Bononiensibus.

58 Acta
Bst et tertius,

quse extant apud

Petrum

in

Cata-

logq et

apud

Antoninum primo
regis.

loco, el in codice

MS.

Nolim tamensustinere, utrumque Bononiensem eodem die Kalendarum Junii martyrio defunctos esse, sed alterutrum potius; eumdemqtte diem alterius quoque cullui fquia forte natalis

passus

Pelri

sub Totila,

Calo, referunt sui Proculi martyrium ad lem-

pora Totilx

rum Syrorum. quod Missam ante auroram

citatum a Papa.
in via jussit stare ac mulsit

Item, faciunt illum Socitim advenaAiunt, presbyterum ordinatum; et,

celebraret,

proprius
corpora
neuter
ille

ignorabaturj

consecrasse,

quando utriusque

uno
die

loco collocata

olim

fuere.

Imo

lametsi

Romam

fuisse

Addunt miraculum de cerva, quam

primo Junii passus fuisset, fuissetqae dies assumptus pro simullaneo cullu, propter simullatranslationem

ad refocillandos sitibundos comites, cliaque quse ex Actis xn Sociorum sumpta sunt, et nihil faciunt ad alterutrum Proculorum, Bononiensibus propriorum.

neam

Hinc

concludi potest, Procu-

; nihilominus conslat ex antiquis Proctilum Narniensem Kalendis Decembribus natalem suum habere ; atque adeo per hoc a Bononiensibus fut horum dies natatis non Itabeatur

Martyrologiis,

quatenus ipsum Acta staluunt sub Tolila ; passttm esse, et gesta ejus ex Actis xn Sociorum refe-

lum Syrum

cerlus) sufftcienter dislingui.

AD TOMUM PRIMUM
Q.

JUNII.
tam
infeliciter

51
illum invenit, ut in alio suo

quirens,

V. De

aliis

homonymis, tum tum in Hispania.

Proculi sancti
Puteolis

in

Italia,

commenlario, inler Additionex Braulii pap. 66, alium loci situm debueril quxrere. Ibidem quoque, ad confirmanda Pseudodextri verba, producit Acta qusedam Proculi

D wcton

c.

i.

^upersunt
Proculi alii
in Halia.',

et atii in Italia

et

coluntur;

Proculus diaconus

et tnartyr

cum S. Januario,
I

xix Septembris. xix Octobris. Proculus episcopus Ravennas,

bris.

Proculus cum Nicea matre ibidem,

sui e.t sororum ejus, Domninae, Domitillae ac Theodorae. Citat pro illorum marlyrii palxstra Mar- nam '" Biipatyrologos, qui scribunt : Interamnii, S. Proculi mar- ".^J""""

Decem-

tyris et

Proculus episcopus Veronensis, ix ejusdem.

hi

Ve-

ad prxsens argumentum de Proculo ex xn Sonon spectant, suisque diebus illuslrandi ciis Syris, erunt. Eo spectare possit Proculus martyr, de quo wie-

rum

Domninae virginis, cum sociis virginibus et nominatim citat Petrum episcopum Equilinum : Proculus martyr et Domnina virgo
coronatae
: ;

cum

sociis virginibus, ipso die

Interamnii passi sunt,

nempe xiv

Aprilis.

Sed

illi

non habent,

Interamni

minit S. Greqorius lib. i Dial. cap. 9 in S. Bonifacio episcopo, e.t apud nos tom. 3 Maji, pag. 370 num. 2 ;

Flavii in Hispania, quod

caput rei est.

Tum

addit,

Quis fuerit
ille.

quem

cum beati Proculi martyris natalipropinquaret dies, S. Bonifacius episcopus Fctius rentinus in Etruria, apud beatum Martyrem Missanbi legitur. quod,

quod Dexter suus martyrium Proculi referat ad annum Christi 175; Domninx vero etsororum adannum Christi

in codicibus

S.

Gregorius

nominat in
Dialogis;

rura solennia egit. Nihil addilur, ex quo cognosci possit ejus nasit, qualis ille Proculus sit, aul quis dies
talitius.

ait Reddam quae brevi compendio MSS. habeo de eorumdem Interamnensium martyrum Natalibus et Martyrio. En Acta, qux profert, plane ludicra.

160. Denique

idque prebent

Baronius die tJunii

in nolis ad

Proculum Bo-

66 Sancti martyres

Christi, Proculus et

Domni- hxc

Bivarii

nonicnsem militem, opinatur, hujus natalem illic designari, dum ait; De illo etenim, et non alio, ut de
roartyre

celeberrimo,

cunctis

notissimo

ibi

agi

na ac ipsorum sorores, Domitilla et Theodora, Interamnii nati sunt patre quidem Interamnensi et matre Flaviensi, civibus christianis ac locupletibus:
;

B persuademur. Non
tam celeber
fuit

ausim

id ei assentiri.

Neque enim

a quibus

filii

quatuor, supra nominati, timore Dei

Proculus miles Bononiensis martyr

et lege Christi educati fuerunt. Prior

omnium Dompostrema,

utpote cvjus martyrii tempus, usque ad xtatem Baronii

credidit vulgus, fuisse

nina in lucem

prodiit.

Post eam Proculus. Hunc

ut parentibus

regnum Theodorici autToiilx,

Italia.

secuta est Domitilla.

Ac tandem omnium
Contigit autem,

regum Golhorum
Puteolis

in

Celebrior fuit

Proculns,
alte-

nata est Theodora.

orbati,
tenti,

cum S. Januario
;

passus.

Nec lamen ad

Doraninaet Proculus, patris hereditate conInteramnii remanserint

:

rutrum illorum videtur Proculus, de quo Gregorius,

referri debere

Domitilla vero

et

quia ulriusque palxstra martyrii lon-

giuscule dislabat a Fercnlo Etrurise,

quod prope hoS. Proculi,

so-

diernum Viterbinm silum

le.nnia natalilio ejus

fuil,

et ecclesia

in qua Bonifacius episcopus Ferenlinus

Missarum

Theodora ad Flaviensem urbem secederent, materna praedia adepturae. Erant utrobique vitae et morum laude praeclari. Cum vero Praefectus quidam Interamnium accederet, ad idolorum culturam ampliandam et Christianorum fidem abolendam, Proculum et Dojnninam, ex fama notissimos, ad se accersiri jubet quos de fide, quam colerent, interrogatos sed constantes Christi confessores compertos,
: ;

die celebruvit, verosimiliter in sua

dicecesi

videtur a propiorc S.

Proculo marlyre deno-

minatn
verosimiliter,
si,

fuisse.

64 Sed neque denominata

Jnteramnentis.

fnerit a Proculo Narnienqnipassim creditur sub Totila passus esse; quo tem-

in vincula et

pore Bomfacius quoque, episcopus vixerit. Vixit certe

sed tandem

Domnina

carcerem conjecit. Iidem varie torti capite plexa ; Proculus vero

Gothorum tempore, qui desierunt sub

bvs in

medium
Gregorius,

seculi

sextiin Ilalia dominari, a Narsete devicti, succedenti-

ad palum ligatus et sagittis confossus, in coelum evolarunt, xvni Kal. Maji. Cognito autem a Praeside,
hahere.nl; accessit
sti,

eorum locum Longobardis

declarat,

et

dum

describit Bonifacii gesta

ex ore Gaudentii, ejus alumet

quod duas adhuc uxores (lege, sorores) virgines ad oppidum, et eis pro fide Chri-

ni;

satis

alumni nutritorem

magistrum

Bonifacium, ad tempora Gothorum spectare.

tur potest Bonifaciana S. Proculi ecclesia
culo Narnicnsi dcnominata fuisse
;

Non

igi-

quamviriliter fatebantur, pari immanitate capita amputari fecit, post dies xv a fratrum suorum martyrio,

a S. Pro-

imperante Antonino Pio.

chronici Dextrini adoratorac defensor per-

coque minus, quod

67 Alter
gio

F
ac Tamayi
scripta.

videatur dicta
extitisse.

ecclesia jam ante episcopatum Bonifacii Quamobrem dicendum potius ecclesiam illnni

petuus, Joannes

Tamayus Salaiar

in sito

Martyrolo-

dedieatam fuisse S.

S. Valentini ejusdem civitatis episcopi discipulo

rat ab ecctesia Proculi Bonifaciana; ria ejus
illis

Proculo Marlyri Interamnensi, ; tum

abe-

Sanclorum Hispanorum, ad diem xiv Aprilis ita aiinuiitiat : Interamnii Flavii in Hispania, Passio SS. Proculi, Domninae virginis, cum aliquibus etiam
virginibua, quae martyriura, profide acerrime defensa, complexse sunt. Tum in Notis suis lamquam ex
trxpode loqvens, multa confuniit ex recentissimis scriptoribus Equilino episcopo, Galesinio, Ferrarw, Baro
ait, in Notis ad : el Bivarium quidem, Dextrum, anno 175 n. 2, fol. 257, tres Proxiv Februarii, culos martyres consignare, alium die xiv Aprilis, ac tertium Decembris illicque alium

quod palxstra martyrii ejus Interamna, propius

in partibus vicinis celebrior fuerit,
;

tum quod memoquatn

atiorum,

Bononix aut Puleolis passorum

martyr
fnit, uti et

tum eliam,

quoi

is

simpliciter
;

vocatur apud Gresubiit, ut diu anle

nio el Bivario

gorium

et seculo tertio

martyrium

Fl.

episcopatum Bonifacii in diwcesi Ferentina ejus ecclesia possit extitisse.

Procul,{ S [ n .

65 Superest
dicto martijre

aliquid dicendum

de S. Proculo

jam

Baronii
errore

imposturam
convincere

indigitare,

et manifeste

de
,

teranmensis

lnleramnetisi, Martyrologiis passim in-

illius

notationem.
et alia,

Modestius

iprilis inscriptus
Nurttjrologiis

scripto ad
referri.
le

diem xiv Aprilis ; an is possit ad Hispaniam Refertur sane nnnc a nonnullis, postquam ma-

quxso de Baronio. Post hxc

dacter pronuntial
:
:

xque vana, ausic for.

Acta Proculi

et

Domninas

prodiit in lucem, xtcrnis tcnebris sepeliendum chro-

manda
tem

veniunt

quo, quxso, ex codice, auctor,

nicon Fl. Lucii Dextri impostoris, qui, uti supra san-

verisimilitudine ?
dicit,

Non tam

audacter Bivarius, qui saloraaila Tamayi;

Carpoplwrum atque Abundium et Brictium, ex Italia in Hispaniam transtulil, ita hic idem tentat in Proculo. Scribit enim ad suum Christi annum 175 : Interamni Flavii in Hispania S. Proculus martyr. Diem cultus non addit. Commentator Dextri Francisctos

Acta sua illorum Sanctorum se compendio

habere
et

in codicibus

MSS. Avdiamus

simul meminerbnvs, ipsum

loqui de martyribus, qui

seculo Christi secundo passi sint.

eus Bivarius

mox diem invenit xiv Aprilis : et pay. sua 250 in situm Interamnii Flavii in Hispania in-

68 Proculus ex antiqua Asturicoi-um in Hispania Flaviu.n, cathoortus prosapia, apud Interamnium

licas

amplexatus

est voces, et

ad fidem Christi ooa

versus

52

TRACTATUS PiLELlMINARIS
qui plures Proculo socios nominatim addunt,
et

A
MXTOKE
C.
1.

versus, illam totis viribus defendebat. At per Gallias et Hispanias excitata penitus Antoniniana persecutione, sanctissimus pugil una

ignotas
sorores

non tantum

cum Domnina,

et

fuisse fingit.

sororibus etiam
nibus, ad

Interamnensibus accolis

et virgi-

Saltem non habet cx Martyrologiis, neque. u Pseudodextro sno ; nec

Ipse viderit.

Domninx, Unde autcm ?

sed etiam

Proculi

coronam properavit intrepidus, quam per varia tormentorum certamina absque turbatione suscepit xvm Kalendas Maji, anno clxxv S. SoAntonio Vero imperium modethero Ecclesiam, et rantibus. Malum omen hujus oraculi, quod lam non
;

auctorem antiquiorem se. 71 Tamayus Salazar addit, Proculnm ex antiqua Asturicorum in Hispania ortum fuisse prosapia ; et
citat

<> afingenti.

*' mtilio

ad fidem Christiconversum, una cum Domnina et Jlivarlo oc Tamoyo, sororibus, etiam Interamnensibus accolis et virginibus, martyrium subiisse; non ausus
culi

est

verum, ut seipsum

falsilatis

arguat,

dum

imperato-

rem Antonium Verum, qui nusquam

fiut,

pro Lucio

sororem appellare, nec sorores

Domninam ProDomninx nominatim

;

Vero

fqui aliquando eliam Lucius

Antonius Verus,
Christi

exprimere.

Nempe

qui commentarios Bivarii in chro1

sed raro,

a probatis scriptoribus appellatur) producit

nicon Dcxlri, anno

legerit comrnentarios

627

editos,
in

passim sequilur

non

ejusque xtatem copulat

cum anno

clxxv

fis

ejusdem

stt

modus consignandi annos Christi, ante seculum Chrioctavum, vix aut ne vix quidem usurpatus fuit) qui
copiosa et di-

similis

farinx

scriplores,

Murcum Ma.rimum et anno demum 1651 fillo

quippe tempore suimi quoque

M artyrologium

Hispani-

jam a se.rennio apoplexia mortuus fuerat. 69 Redeamus ad fontcm, ex quo tam

Solet

Dexter

versa inlerque se conlraria oracula paulalim profluxe-

natales

lanctorw

runt de Proculo

et

Domnina marlynbus
:

in

Hispania.

Tamayus) in poslumo opere edilos, in quibus sua commenta Bivarins de fralerna consanguinilate Procuh, Domninx, Domilillx ac Theodorx, eorumque simultaneo marlyrio, sub eodem Prxcoeperat
feclo

cum imprimere

Scaturigo

est

in Marttjrologiis anliquis, in quibus die

fcujus tamen siiet nomen)

tolerato,

indubitanter

xiv Aprilis passim legitur

li

Interamnis, beati Procuvirginis,

pro veris venditat.

martyris. Item, sauctae Domninaa

cum
Ro-

72 Quid de Proa.li hujus

tempore sentiendum
sil,

ac

Sociorum martyrii

aliosque

tt

sociis virginibus coronatae. Ita

Usuardus genuinus.

indical

Henschenius ad eorum

alios martyrio

Alii

his

plures adjungunt socios, alii pauciores.

manum

Martyrologium, anno 1586 impressum, citata Usuardi verba servavil addil solum, post Domninx virgi,

Acta die xiv Aprilis, nempe cxsos fuisse anno 272, quo annos ac dits substituentieliam S. Valentinus Interamnensis episcopus, martyr bus.
faclusest, sed mensibus duolms ante. Pseudodexter an-

ms roetmartyris. ln posterioribus
culum quoque
ex
in
aliis locis

veroedilionibus
:

Pro-

nos diversos consignal, et

ciabus, ait,

Domniuam quidem cum

unno 160
;

so-

facit

episcopum etmartyrem

contra quod

passam

esse
his

Proculum vero

Hispaniam

debacchantur Bivarius ac Tamayus.

rologiis

Ex

hisce

Marly-

anno 175. Bivarius,

jectis,

Dexlri sui opinationibus reponit accidisse anno

traducere,

Pseudodexter, uti passim, loca natalitia Sanaliis

omnium qnaluor marlyrium

clorum, qui ab anliquis te.mporibus in

o Marlyrologiis consignati fuerunl,
loci
si

regionibus

consimile

nomen

apud veteres geographos aut invenit in Hispania aut invenisse finxit; ad Hispaniam suam trahere miris
modis
et
et

160, sub imperatore Anlonino Pio, qui ab anno 138 ad usque 161 imperium lenuil, mortuus dte vn Martii isltus anni. Tamayus pariter, simul passos opinatus, assignat martyrio annum 175. Ita hi, contra doctri-

fraudulentis

consuevtl

ita

Proculus quoque

nam

Domnina, Interamnis seu Interamnii ad fluvium

magistri sui, simul omnes martyrio coronatos ponunt, atque inter se de tempore marlyrii multum discrepant
scfau.
;

Nar in Italia certo passi, idoneiei sunl visi, quos ad Hispamam pariter traduceret, addendo elogio Usuardino de Proculo, Interamnii Flavii in Hispania. Et hxc consignavit ad annum Christi 175 antea vero de Domnina, ad annum 160, sic scripserat: Interamnii, Domnina virgo cum sororibus, egregiis Christi mar:

nec ralionem reddunt sententix de anno martyrii

:

sux. "Avroi

ficlio apud Bivarium. Marlyrologia Proculo, Domninx etsociabus assignant diem xiv Jprilis; uti et Tamayus. Pseudo-

Hxc

de die nova

dexter die.m nullvm exprimil. Bivarius martyria

dil, inquiens,

divi-

tyribus.

Hic nondum
in

cogitabat Pseudodexter de Inter:

amnio Flavio

Hispania

et

Bivarius in suo com-

menlario fatetur, se Flavium apposuisse, ratus mntilum esse textum ; aut, uli ego suspicor, ut Proculum,

Proculum passo* esse xiv Aprilis Domitillam veroac Theodoram pott dies xv. Unde aulem id ilti innotuit? Ex Aclis suis qux scilicet hinc quoque fictitia comprobantur ,dum con
et
;

Domninam quidem

tra

Domninx

et sororibus ejus facilius facere posset

:

germa-

num
vti et traduii(

fratrem

de qua re nihil Marlyrologia, nihil ipse

unanimemMartyroloijorum veterum consensum marlyria Sociorum ad alios atque alios dies noviter referunl. F 73 Qnid porro Acla, tam illa, qux Bivarius, quam Diisonaniiu
procuderunt,
inler se

Pseudodexter.

qux Tumayns
igitur
et

comparuta,

ven
;

ah ntroque
sci iptore

70 Prima
:

fonlis

derivatio
in

qua deducilur
et

doccbunt ?
el

Cum

ipsa, nulla /ide antiquiore sint nixa

Proculum

Proculus cx Italia

lnleramnio

Hispaniam

In-

teramnium Flavium, aperta

mox

aquas, sequaces ejus

est a Pseudodexlro : cujus deduxere in varios euripos.

De
el

passim contraria in prxcipuis historix punctis trudant ? Bivarius dicil ; Sancti martyres Christi, Proculus et Domnina, ac ipsorum sorores Domitilla et

relatu,

Proculo, Interamnx xiv Aprilis in Marlyroloijixs

Theodora, Interammi nati sunt.

mitillam et

Jam

dixi ego,

adscripto,

quem omnino suum

Do-

esse conlendunl

Hispani
nisi

non alium ejusdem nominis, nilal certo scilur pra-ter

pauca,
nostra

qux

in Marlyrologiis leguntur illo die,

,

recens baptizalas sororum esse; eaque nomina suspicor ab ipso desumpta ex Actts

Theodoram

Bivario

de nominit"

famosissimx virginis Fiavix DomitilU,

viarto

qux

in

Bre-

sententia

qua putavimus supra

Proculum
qui

Romano

legilur

una cum Theodora

et Eupliro-

istum,

eumdem

esse

cum Proculo, S.
el

Valentini, Inte-

syna virginibus
tyrii

et

collectaneis suis, gloriosi

ramnensts

mar-

episcopi

martyris

disctpulo,

cum

Ephebo et Apoilonto scitur ex Aclis S. Valentim, Inleramnx coronatus fuisse, el Martyrologio etiam Ro-

mano ad diem xiv Februarii insertus est. Loquamur clartus. Proculum el Domninam, qui cum aliis plunbus
leguntur in variis Martyrologiis

cursura confecisse. Ut Domilillam ad suos referret, potest ipsi aptum fuisse visum nomen Flavia quod cum Flavio Interamnio quamdam nomine tenus
habet simititudtnem.

Cur Theodoram sotam adjunxerit

voluit

non Euphrosynam

Interamnx xiv
Pseudofacil,

tum

socias sorores

ylpriiis passi, soios in

Hispaniam

puta factum esse, quia tres tan Proculo dare : ideoque solas

transtulit

dexler

non tamen fralres germanos

uec simul

pastos dicil, referens

martyrium Domnin cum sororibus (Usuardus tantum habet, cum sociis virginibus)
ad annum Christi 160; Proculi vero ad annum 175. Bivarius socias virgines, eatenus anonymas, baptiiat

Domitillam ac Theodoram, loco anonymarum, ninx adjunxerit. Tamayus, nulla Domitilla, Theodora invenlis, utrumque reliquit

Domnulla

anonymam.
ac de parentibus.

74 Bivarius patrtm illorum facit Interamnensem, matrem vero Flaviensem, cives Christianos et
pletes,

locu-

o quibus quuluor

filii

in

Domitillam

el

Theodorara,

illis

quoque Martyrologis,

timore Dei et lege

matre

Christi educati fuerunt. Tamaijus nihil de patre aul

AD TOMUM PlilMUM
A
tnatre

JULII.
conciudi polerit

93
ex titdem Aetit
;

ne.dum
oit,

de ehrisliana
Christi

eorum

ftde

aul pietale

77 Idem
ubi dicunlur

h. fine,

U
A

vrodens,
et

Proculum

catholicas

amplexum
;

voces,

ad fidem

conversum esse

ut iilam

parenttbus non acccperit. Apud Bivarium prseler nomia omnium quatuor liberorum, ettam exprimitur,

ordo natalium siiigulorum, quis primo, quis secumlo, quis tertio, quis quarto dcmum loco, edili in lucem fuerunt. Hsec lam accurale recensita, si a contemporaneo scriptore prodita fuissent, utique possenl invenire /l-

"* *-' Proculus vero ad palum ligatus et sagittis ronfossus. in coelum '"'"J"* oitentiunt. ,. .. rr evolasse xvm Kal. Map. Unde hsc tam dtstincta ItaActa tue butl Bivarius Marlyrologta antiqua, ad dtem prsedt- fictitia. ctum xviii Kul. Metji, nilnl habenl de tnodo tupplicii,

Domnina
,

capite plexa
.

";r

quo ant Doninhia aul Proculun marlyrtum sunm compleverint. Et in noslra scntenlia. quod luc Proculus idem sit ctim tllo, qui posl maqvstrum suum S. Valenlinttm episcopum, passus

dem.

Sed lum nararer, talem scriplorem iynurasse nomina parentum, quorum loca nataha indicat ; el ignorasse nomen Prsesidis, sub qno filii martyrio affecli
fuit,

Inleramnii iegitur ad dtem

Xiv Februarii in Martyroiogio

dio

Romano

conslul, yUt-

cum

sociis suis perctissum fuisse.

Unde

igilur liabut/

sunt; quod utiqiie notius pubtice lunc

quam

priva-

Bivarius (ilerum dtco) Proculum sunm; qui

xvm

Kal.

torum hominum ad necem damnatorum ordo natalium, ac debuissel exprimi nomen tyranni, ul passim consuevit

Muji Martyrologiis inscriptus est, ad palura ligatum et sagittis confossum, in cceium evoUisse? Nisi cerliora,

in

antiquis

martyrum

Aclis,

ad faciendam ftdem

quam

hactcnns, proferantur testimonia, non creipse

historix el de.clarandum lempus, quo

martyrium

subie-

dam. Sed nec

de.

Dexter
:

id credidit,

quia

uiltil

habel

runl. At Acta Bivariana tantum abest, ut a conlempo raneo scripla fuerint, ut anle, hxc duo secula, non extiterint
:

tnli

martyrio Proculi
,

neque etiam Tamayus, qui

suts

tantum innuit

Proculum cnm

quod
et

slylus

ipse

atque

adjuncta

manifeste

nam

properasse intrepidura, quain

ad martyrii eoroper varia tor-

prodanl,

paulo posl monsirabituv pluribus. Tamayus,

qui unant lanlam sororum habet nominatim, de ordine nascendi ne somniavil quulem.

mentorum certamina absque turbatione suscepit. 78 Txdet me hac super re plura proferre. Manett
Interamnx ad Nar in Italia suus Proculux e'. Domnina. Mane.nl Martyrologiis antiquis sua fides.
igilur

75 Vl de tempore martyrii sub Anlonino Pio, qnod

Actatllorum
aualia sint.

vosuil Bivarius
"
.

aut

sub

Anlonio Vero. quod posuit

qtiamdin verosimilioribus
possunt,

argumentis

oppnynari noa

V.

Tamayus,

inlnl amptius dicum, videamus,

unde scri,

quum

quie lnc prolata sunt ex chrcmico

Psen

plor ulerque sua Acta habeat.

liabere e suo ipsius genio,

dum

Tamayus declarat, se sua ait, eorum quatuor So-

dodextri, ex comme.ntariis in tllud Bivarii,el ex

tyrologio

Mar-

Tamayi.

ciorum Acta sic formanda veniunt, nullum scriplorcm, nullum leslem cilans. Bivarius eadem confidenlia
prxfalur
:

VI.

De

Actis S. Proculi, quae hic dantur.

Proculo non uno
Equilini
et

Reddam

ego, qua? brevi compendio

in

MSS.

codicibus habeo, de

eorumdem Interamnen;

MjLrinnis jam mulla de S.

Acta qux

jt e

aU ctore

ut habeant sium martyrum lnteramnenses, unde inillorum amorem excrescant et concivium tantorum coronis glorientur. Pia quiclem

natalibus et martyrio

sunt in Cutalogo episcopi

;

Brotuli-

sequentium
c or "
'

mus num. 32
qtur habet S.

duplicia

qttoqne

Proculornm
salis est,

Acta,

Anloninus, quantum

inspexi-

hsec ttllima vota Bivarii veritaie

non ilem hislorice vera

(in

mus. Habemus prseterea

Acta

MSS.

ex

Legendu

autem vera pietas fundari debetj qux

produc.it seculo

citat

Acla. Passos dicit Sanctos suos seculo Chrisll secundo;

Sanclorum Fratris Petri Calo, patria Clugiensis, 4itionis Venetse, religione Dominicani ; in qua tractat
prxter sanctos, quorum
de
illts

Acta illorum
omnibus.

demum xvn,

eatenus ignota
qtto

festa celebrantnr in

Ecclesia.
er

Unde autem

producit?

Ex
illa,

qao auctore,
inquit, in

qtioque,

quorum

vix

habetur memoria,

codice, qtia btbliotheca t

Habeo

MSS.

codicibus. Qualibus, qtixso ? Antiquisne?

excoyilatis?
si

An

recenter

Primum,

de antiquilate, certo indicasset,

:

foreiU codices antiqui

quod fuerint recenHores, ma-

lueril silentio dissimulare,

quam

Aclis suis prsejttdicium

Jacobna de Voragine prsetermiserat, ifi tot]ttitur Altnmura in Bibliolbecn sua Dominicana. S. AnlminttPorte 3 Historiarum tit. 23, cap. n, 2, eum vero> Petrum de Clausia, qui dicitur Scalo ; addttque fere ul supra, quod compilavit Legendas Sanctorum mul-

afferre

apud

lectores.

q
Invectivx

76 Habeo ego ex propria

ipsum passim non esse

lectione scriptorum Bivarii

tum diffuse, de multis sanctis referens, de quibuJacobus de Voragine non facit mentionem. Ex ilfo p
sttam Procitlt vitam contraxit Antoninus.
el varie, set'

Itistoricorum nolttiam aliquam,

in

exeaque judicare cogor,

eruduorum

tam bontim Insloricum,

quam

non satts, casliyatam,

edidit loco cilatp.

attt

potius mullimedis mttlatam. adhttc conlracliorem pttbiti

laudatur esse bonus theologus. Et ante me idem senserunt viri perquam eruditi, tum alii, tum nominutint

Eamdem

Nicolaus Antonius,

et

Eminenliss. D. de Ayuirre, S.

cnp. 15. cavit Episcopus Eqttitinu.tin suo Catatogo lib. Baronius, quamqite nos ex Catalogr qttamcrebro cttat
illo

R. E.
spanus.

Cardinalis, qui
est

me

suo, tlla super re colloquio,

;

imprcssinnts denuo, ul

jam

dixi.

Hic domns ipam

;

non semel dignalus

Romse anno 1G'J8

uterque Hi-

vitam, utia Pelro Calo

tationes aliqtiot.
e.r

descripta rxt

additttrt

anno-

llli in suis scriptis

passim iiivehuntur in se-

quibiis judicitrm

formari

possi! dr
ttui
e.tiavt

quaces ac defensores Pseudodextri, xque ac in ipsum,

auctorilate hujits vitx, atque adee de

exlraclis
;

compendhs

tamquam

corruptores Historix nationis Hispanx ; ne quid nolxpejoris dicam. Opera illorum publice cxtant,
nt inspici possint a quolibet, qui plura de genio ac fide

quse sane peteriyua apparebit.

illa

Simul

indicabimus, quid in

prxcipttr mtttattrm

atil pr&ter-

missttm

sit

apttd

Antoninttm. In ttibus kisce

;

vilis

a-

talium historicorum

novisse

cttpit.

Imer

alia couvin-

vitx compenctiis Procultts vocalnr Episcopns

bus opinionem
sit

cunlur Psettdodexter el asseclx ejus, plurima, tam sacra quam profana, historice finxisse, etiam libellos integros; eaque per emissarws suos sub falsis nominibus

suam de

episcopatu

ProcuH
ettt.

etitim

ex fw"hnn-

Baronitts, de qna tnipra satis dictnm

anliquorum scriplorum, modo unum, modo

luli

alittd,

ve-

antiqua,

el

recenter a
:

se, e parietinis

erudcrata,

ACTA
SANCTI PROCULI EPISCOPI ET MARTTRIS.

per manus dedisse

docti, sed
structi,
et

eaque plures, cetervquin

et scientia theologica

etiam

minus cauti

magis in-

quam Itistorica, mox avide amplexati fuerunt tamquam pro aris focisque suis, defendenda susceperunl quacumque via. Intertam prxclara monumenta
numeres quoque velim cvdices

Ex MSS. 1

Pctri Calo, Dominicaui,

fvl.

parle

13.

MSS.

e quiiius

Acta sua
dicere,

roculus de Syriae partibns

Romam

venit.

cum sy*>
"

Ju""

qtiatuor fratrum Bivarius, non ausus antiquos

gloriosa societate et vera fraternitrte ,

Justini * imperatoris et

seu cautus, sive incautus produxit.

Romanam

tempore in ni provinciam *wa ttetfm,

prnedicationc
a
t>

54

TRACTATUS PR^LIMINARIS
sicut sol fucolis,

A
ACCTORK
C. J.

praedicatione ac miraculis illustravit,

nec

aliis

prosuntnec

sibi,

sed in inferno deti-

gans nebulas. Interamnensem vero civitatero, ordiBononiara autem, sui pro ne et pastorali cura effusione sacravit. Hic a ventre Christo sangainis
;

nentur,

igne perpetuo cruciandi.

mitti

Tunc Praefectus
et ante

"> corceretn

jussit eura diu caedi et catenis constrictum in

car- mittitur

cerem

cum

aliis

Christianis,

car-

matris consecratus Deo, et inter vasa gloriae deputatus,

cerera poni custodes. Beatus vero Proculus

tempore praefato

in

crypta Neroniana

se

pamtentix
operibus se
dal,

conferens, pcenitentiae opera peragebat, bis tantum et signa et prodigia in hebdomada sumens cibum
;

ctans, oravit ad Dominum, dicens: erubescant qui te expectant, et non revereantur qui ab Angeh quaerunt to, Deus Israel. Circa mediam autem no-

pernoDoniine non

multa faciens. Quadam die prsesentato sibi a quodam viro, proprio filio, Hereciano nomine, catenis
constricto, quia pro suis sceleribus a doamonio

ctem ecce Angelus Domini cum nimio splendore, apertis foribus, ingressus est ad eos, et exhortans
eos et benedicens, duxit extra civitatem, dimisitque
eos
:

educitur.

ve-

patratgue miracula

pro eo fundens orationem Domino, comminatus est dasmoni, dicens ; Exi ab eo, damnate, et plasma Dei relinque, moxque d;emon ad ejus imperium foras egressus, dimisit hominem sanum.

xabatur

qui reversi sunt ad loca sua,

magnificantes

Dominum.
vocatur Lazanum

4 Sanctus vero Proculus venit in oppidum, quod o, invenitque ibi venerabilem vip,

Mulier, quae ab infantia propter infirmitatem

sca-

rum Volusianum
tis

cum quo

diu permanens, segro-

et

Lazanum

brorum d, lumen amiserat oculorum, audiens, sanctum Dei pollere signis venit ad eum, et lacrymosa voce humi prostrata.ait Miserere mei, serve Dei, tribue mihi tuis precibus lumen amissum. Sanctus vero renuens, ait Recede muher, non est in me
;

multa beneficia conferebat, inter quos quaedam Virum Dei adducta est, per decem annos paralysi laborans et carens membrorum officio quae
puella ad
:

veniens, curat infirmos

ista virtus.

Cumque

illa

eura adjurans, in precibus

fideles
,

beatus autem a medicis numquam curari potuit Proculus pro ea orans, dixit, Domine Jesu Christe, qui incurvatam mulierem per decem et octo anuos,
;

perduraret; vir
rant, ut

sanctus rogavit

qui ade-

ab

infirmitate

curasti,

respice ad preces

meas

et

secum pariter misericordiam Domini implorarent, et ait Domine Deus meus, rex cceli et
:

hanc puellam

pristinae sanitati restitue.

Mox

puella

terrae, qui propter

nos

in

mundum

venisti et

huma-

nam carnem
te,

de beata Maria virgine suscepisti, qui

:

sana surrexit ;magnificantibus, qui aderant, Domiqui mirificat sanctossuos. Neromanus quidam nomine,febribuslaborans, audita faraa beati viri, ad

num,

dixisti discipulis tuis

Quodcumque

petieritis credi-

eum

veniens.postulabathumiliter, seab eo pristinas

:

hanc mulierem, de tua raisericordia confidentera. Et his diquia accipietis et

fiet

vobis, illumina

sanitati restitui

sanctus vero Proculus et Volusia:

ctis,

signavit oculos ejus, et statim vidit.

2 Tunc relatum est Justino Imperatori, quod a beato Proculo idolorum 'cultura e exterminarctur ;
qui
accusatus

mox

jussit

satellitibus, ut

eum

inquirerent et
prajsentarent.

constrictum catenis suo conspectui

apud

Justifidei

num

Christianx,

Quod cura audissent Christiani, timentes amittere servum Dei, venerunt ad eura, etaierunt ei Serve Dei, salva animam tuam hoc tempore, etpro salute
:

nus pro eo Dominum oraverunt, dicentes Domine, qui sanasti socrum Petri et puerum Centurionis, sana hanc per preces servorum tuorum, ut cognoscant omnes, quia tu es Dominus Deus noster cumque qui aderant respondissent, Amen erexit se febricitans sanus et a beato Proculo baptizatus est. 5 Interea beatus Valentinus praefatus, apud Urbem martyrio q coronatus est, cujus loco beatus Proculus succedens r, signa multa et prodigia fa;

succedit

Valentino

in

episcopatu

fidelium te reserva.
tur, se

inimici

Cumque Sanctus magis faterepro Christo velle pati, quam furorem vitare vim facientes ei fratres, duxerunt eum usf,

ciebat, et multi baptizabantur, eratque

in ecclesia

1 r

magna
stis ei

laetitia

de tanto pontifice
ejtis

sed antiquus

ho-

invidens,

famam extinguere

est conatus,

que Nequinam
a fidelibus ducitur

de coelestibus loquentes semper.

h,

Tunc Valentinus g episcopus Tyriae

Interamnis
culi, venit
i

quae hodie

mittens inhonestos quosdam Christianos, qui Papae Eugenio s suggesserunt, quod Proculus episcopus

vocatur, ut audivit faraam beati Pro-

Kequinum,

yh

a Valentino
initiatur

secum duxit ad episcopatum, et hcet seclamaretindignura, tandem beato episcopo acquievit, ut sacerdotii gradum reciperet: quo suscepto, dura sacrificarct quadam die hostiam imad
et

eum

Interamnensis, antesolis ottum Missam celebrans, repente post eucharistiam sumitcibum, iiifirmitatem

ac stomachi debilitatem, quam Sanctus ex longe at> Eugenio ante habitis afllictionibus patiebatur, omnino tacen- Papa citatar tes. His auditis, Papa commotus animo jussit cubi- Romam
culariis suis, ut celerius euntes,

maculatara Deo, assistente

ei

Valentino episcopo,

eum ad

se

ligatis

Presbyler,

ecce Angelus Domini veniens

tuli' calicem, ac videntibns omnibus qui aderant, deportavit in aera, et postspatium duarura horarum rediens, super al-

posttergum manibus ducerent; sed cubicularii cum

pervenissent ad eum, remissius
centes
:

Carissime Procule,

eum a*ffati sunt, diDomnus Papa mittit,

tare posuit, dicens beato viro

tu liba

Dominus benedixit,

eum k. Quo facto, magnas Deo Valentinus episcopus cum universisqui aderant. gratias retulit,
qui magnificat servos
ctionis,

ut nobiscum venias, et ante conspectum ejus assistens, ad interrogata respondeas. Sed cum jam
esset sero, iter distulerunt ad

Sed et in die resurrehora Missarum, Angelos r.udivit in ccelo

suos.

gloriose cantantes,ac ab eis accepit

l

horam Domino
l.

mane. Dei autem famulus surrexit media nocte, et Missas celebravit, mate et sumpta Eucharistia, rogavit Papae nuntios, ut tus, secum ederent cui assentire noluerunt. Cum vero
:

accusa-

sacrificandi hostiam laudis illibatam

iter agerent,

contigit ut sodales ejus ex calore solis

;

a paganis

comprehendi
tur,

3 Tudc pagani, videntes Christi cultum per B. Proculum ampliari, miserunt speculatores, ac in prasfatam Tyriam venientes, perquirentes B. Proculum, invenerunt eum, cum S. Valentino episcopo, et cum multis aliis Christianis orantem, quos comprehendentes perduxerunt ad Adrianum prasfectum civitatis Nequinae m qui sanctos interrogat, utrum
;

sitibundo pectore anhelarent quibus cum multum episcopus condoleret, vidit cervam cum hinnulo suo
iter carpere
;

cui in

nomine Domini imperavit, ut

ad ejus imperiura
se
:

staret

quse

mox

stetit

quam

vir

Deimulgens,

sociis

potum

dedit. Nuntii vero

Papaj

intuentes prodigium,

humo tenus

prostraverunt

servi an ingenui essent, cui ait B. Proculus, servi sumus Domini nostri Jesu Cliristi, qui reformabit

esditur,

corpus huuiilitatisnostrae, configuratum corpori claritatis suae. Prsefectus dixit jnro per deos quod si
;

ad ejus vestigia, veuiam postulantes. 6 Dominus autem volens magnificare Sanctum suum, misit Angelum suum in visu noctis, dicentem Papae Dimitte servum meum Proculum epi:

eoque venit

scopum Interamnensem,
recte et
rata.

et quae ab eo facta sunt,

non
n
et

sacrificaveris diis, diversis pienis te interficiam,

te

non liberabit

Deus

tuus, quera Judaei ncrucifi:

xerunt. Respondit S. Proculus

non sine causa, cum Domino intellige opeTunc Praesul, ex visione perterritus, misit ex

Miser,

dii tui

quos

latere suo honorabiles nuntios, ut

ubicumque obviarent

: :

AD TOMUM PRIMUM
rent Sancto,

JULII.

55

cum magno honore

dimitterent

eum,

sanctum, tollens filium suum, qui a daemonio vexabatur, constrictum

catenis duxit ad

D
c.

veniam postulantes. Cumque intuentes eum vellent cum honore dimittere, et veniara postulare,
pro se
ieclarata
pontifici

noluit beatus Proculus, dicens, se velle videre tanti Pontificis vultura. Tunc ascendentes equos cum

Sanctum Dei ; aixtore qui pro eo oravit ad Dominum, dicens Domine Deus omnipotens, expelle hunc nequissimum spintum ab homine isto, ut cognoscant omnes, quia tu
;

divinitus innoce ntia sua.

gaudio, aheuntes
qui videns
:

Romam,

se Pontifici prsesentarunt:
cecidit ad pedes ejus,

solus es verus Deus.

Et

haec dicens, apprehendit

est daemoni di-

secum Proculum,

manum
cens
:

daemoniaci, et comminatus

dicens Sancte Dei, sume culpabilem, et veniam da poscenti, pro te ab Angelo flagellato.Cui Sanctus : Noli, Pater, sic humiliando te, decus Catholicorum

Da honorem Deo

vivo etvero, recede ab hac

minuere, sed

me

trangressorem pro merito tuae arse,

Ad cujus vocem mox u*. fumus teterrimus de corpore pueri egrediens, diraisit horainem sanum. Tunc Erronianus cum omni domo sua bapticreatura Dei.
zatus est, et
alii

gue
tt

voluntatis.

Tunc complectentes

ac diebus

lxxix, et facta est

laetitia

magna

c honorifice

pluribus commanentes, se divinis eloquiis refecerunt. Beatus vero Proculus, a Papa benedictione
accepta, reversus est in locum suum, in quo multi ab eo ab obsessis corporibus daemones sunt fugati,
casci illuminati,

in plebe Christianorum.

remittitur

9 Totila i igitur rex Longobardorum y atque Gothorum, ut audivit, quod per beatum Proculum Idolorum minueretur cultura, ac Christi cresceret no,

xy
propterea

manchi

restituti, surdi

et

languoribus

per invocationem

Christi

ab aliis nominis

pristinae redditi sanitati.

7 Eo tempore
t

Britius episcopus, Carpoforus et

multi

alii,

qui

cum

eo de Syriae partibus venerant,

venit Spoletum ad alios

socios

miserunt ad eum, ut ad eos Spoletum quam citius qui ad eos Spoletum cum Volusiano properaret
:

veniens, salutaverunt se in osculo pacis. In jejuniis vero et orationibus Sancti Domini persistentes, ido-

lorum culturam sua praedicatione evacuabant, infirinter quos mis sanitates plurimas lmpendentes
:

paralyticus,

membrorum omnium

officio destitutus

erat

in ccelum rogavit beatus

sed pro eo rogantibus Sanctis, elevatis oculis Proculus Christum, ut eum

restitueret, a peccatispariter liberando.

men. quasi leo saeviens Bononiam venit, et fecit capills capitisdamnalUT beatum Proculum perquiri et vinctum catenis tur a TotUa ante deduci quem intuens, ait Omniura ma- rege, lorum auctor, cur viperino toxico regnum meum taliter destruxisti, ut ipsi dii nostri responsum dare non velint? Beatus Proculus respondit:Magnas age, grafias.miser, quia regnum tuum, comptum et politum, beata sandtaque doctrina Dei et electorum L repletum, auro obrizopotest non imraerito comparari. Tunc Totila iratus, praecepit spatario, ac didascalo Judaeorum z, ut binas auferrent loras a tergo ejus prius, et postea caput ejus amputarent. Beatus autem Proculus antequam decollaretur, oravit dicens, Domine Jesu Christe accipe in pace Spiri:

ineolumem

tum meum
spieulator

completaque oratione, genuafiexit et

accedens,
evulsis loris binis,
bis

gtadio percuiiiur,

Tunc homo plenarie est sanatus, et qui aderant, gratias Domino retulerunt. Eo tempore praesidebant
Spoleti'

ense

Turgius et Leontius praefecti nequissimi,

quae

qui videntes signa et prodigia,

Dominus per
repleti,

suum famulum
raiserunt

faciebat,

zelo iniquitatis

aa Ettunclux magna super Sancti corpus per spatium duarum horarum emicuit. Veneruntautem sancti viri.quos ipse etextra muros urbts ,, baptizaverat, et corpus ejus tollentes, extra muros seputtus,
collo percusso, caput ejus amputavit aa.
.

ut ubicumque invenirent , ante conspectum eorum compesanctos, ducerent ditos. Nocte vero eadem apparuit Dominus per vispiculatores
jubetur migrare
et

in

autem Volusianus,
eo oculos
ctura
rata.

optimo loco cura aromatfbus condiderunt. Beatus colligens Sanguinem ejus in vacaeci liniens, luraini restituit.

se argenteo, in civitate, qnae dicitur Castellum; de

sum beato Proculo,

pore vos
praedica
salvate.

dicens

Dilecte mi, surge

cum

Bononiam

fratribus tuis, et ad partes alteras euntes, hoc tem-

sanguinis

Item per dimulier est a fiuxu sanguinis libese-

Tu autem vade Bononiam, et nomen-meum populo terrae, et multis per

ab errore
venies
viae suae

Tempore procedente puer mortuus, juxta

,,,

te conversis et

mitam
gens,

revocatis,

ad

me

ad veritatis triumphator
Proculus

se-

cum
surquia

palraa Martyrii u. Completa visione

ait fratribus
:

pulcrum ejus positus, vitae est restitutus. Corpus mortuum vero Sancti inventum est cum capite nulla laesionis resuscuat. et multa alia miracula ibi est signa habens bb bb ipsum mirabiliter operatus. Dominus per
,

Fratres,

surgite eamus,

Dominus noster Jesus Christus hac hora apparuit

mihi dicens, quia
salvaveritis
:

ANNOTATA.
a Hinc patet, ac patebit in decursu apertius, Proculum Itunc, unum esse e fratribus novem, qui cum
Anastasio patruoac patruelibttsduobiis
e

mane perimendi

estis,

nisi

vos

mihi autem praecepit,

ut

eam Bono-

ubi

unum

niam. Tunc exierunt nocte illa a Spoleto, et dantes sibi osculum pacis, ab invicem recesserunt. 8 Beatus vero Proculus cum venerabili Volusia-

Syria

in Ita-

liam venisse dicuntur sitpra, in Actis eorum, tempore

Juliani

"tterumqne
sanat,

no Bononiara veniens in domo cujusdam, qui Theodonus vocabatur, hospitati sunt. In cujus domum

Apostata?. Hinc vero ponitur adventus ejus

sub Justino Imperatore, qui annis 155 post Julianum

Pax omnibus, qui unitatem veramque Trinitatem fatentur. Cui Theodonusait, videoteprudentem virum inania verba formare, tamen cujus sectae sit haec doctrina, mihicupio pandi. Cui Sanctus respondit, si ad hanc veritatem
ingredicns heatus Proculus, ait
,

imperare

cceptt.

Malum omen m

principio orationis

eoque pejus, quod paitlo post Justino, qui bene Catholicus prtnceps futl, attnbuatitr pcrsecutio, in Chrtstianos
socios mota, qux supra JuQuamobrem maluit S. Antoninus prxtermiltere nomen Imperaloris, sub quo venerit Proet

Proculum hunc ejusque

tributa fuil.

liano

attingere velles, carere te oportet daemoniacis pompis, ut credere valeas Verbum vitae Deum et hominem,
ac multos baptizat

cultts:

non tamen omistt Petrus in Catalogo suo, sed

dominura Jesum Christum , qui de utero Mariae virginis natus," et passus sub Pontio Pilato etc. ut in Symbolo continentur. Respondit Theodonus, credam hunc, quem praedicas Deum esse, si per ejus invocationem manum aridam filii mei unici potueris

pariter

Justinum expiimit.
dixi, in Actis

b Jam

xn Sociorum, adventum

ejus

consignari tempore Juliani Apostatse.

c S. Antoninus, Veroniana.

d Qualis

hsec infirmitas sit, explicabunt fortasse

Itic

me-

autem Proculus mox tulit prolem illius, et invocato nomine Domini Jesu Christi, restituta estmanus filii ejus, acsi nihilmali habuisset. Tunc credidit Theodonus, et haptizatus est et tota domus ejus. Erronianus autera quidam, ut audivit signa, quae faciebat Dominus per hominem
restaurare. Beatus

dici; ego tantisper

accipio pro

infirmitale Vario-

infestant,

rura seu Variolorum, qui ptteros prxcipue et passim cutemque scabram reddunt, ac ssepe iis labo-

rantes privant oculorum usu.

infanlia acciderit.

Quod

et

mulieri Ituic ab

Nempe, qux imperante

Justino pridem

extincta erat

;;

56

TRACTATUS PILELIMINARIS

A
>

erat

m Italia.
[ttisset

Loquitur qvoque auctor hic de Justino,

obtinebil
slelis

majoris

absque.
letjo,

testimonio

antiquo.

Ego

in

uti supra de Juliano, qutisi

Romx

aut

in Ilalia

com-

xu Sociorum

Proculum, progredientibus
Colonia, quae Narnias

moratns
sit,

Imperalor. quando

salellilibtis

suisjus-

Sociis Spoletum, substitisse in

dicitur, ubi superjacet

Proculum eoniprebenderenl<; quod

nihilo facilivs

castrum Carsulanum,

monstrabttur,

qnam
et

ibi

fuid jussisse dieitnr in

f
rt

Jithanum, cum simile Aclis xn Sociorum.

fuisse

erat vir sauctissimus',

ibi

in quo nomine Volusianus. Nulla

menlio oppidi, quod appellatur

Lazanum

nulla

Nequina,

seriplorihus not.r mclioris

Nequinum
,

hic castri Carsulani.

Narnia,

a flavio

Nar, qui

tllac delabitur

appellata

p Volusianus in
dicilur

citatis

fttit,

aliquanto propior Hortam,

ubi

Nar
est.

in

Tiberim

Proculum

post diulinam
in his

modo xn Sociorum Actis, commorationem conse-

in/luit,
illa.

qutrm Interamnam, Episcopalis

De civitate
m.
sua Ne-

crasse Sacerdotem:

mox

pluscula dabo ex Plinio, ac Livio Annot.

in crijpla

tione ejus partein habel.

Hactenus videtur Procttlus mansitse

roniana. usque

meralur inler
inter
altertttris

vero, nullam in consecraldem Volusianus Ughello nuEpiscopos Narnienses; Jacobillo autem

dum Nequinum deductus fuit. g Valentinus hic, quem secundum vocant,

et

Umbrix Sanctos ; desumptus

verosimiliter ant ex

ac

Proaiunl

aut ex ulrisque, de quibus loquimur, inler se

culum cxmsecrasse presbijtennn

nensi,
est, si
sui>

episcopum,

non consenlientibus Aclis.

q Valentinus hic, qui lnteramnensibus secundus a Valentino I distinguitur, et confessor in pace

utique a S. Vulentino I, episcopo et marlyre Interam-

Imperatoribus gentilibus
fides hisce Actis.

passo

diversus

est, et

qua

consecravit presbyterum, in Actis

Verum ille, qui Proculum xn Sociorum vocatur

consecra-

putatur quicvisse, uti apud Fcrrarium, Jacobillum, et

Volusianus

cum quo Procutus, aniequam

retur, multis annis bonas

conversationis egisse vi-

tam,
h

ihi legitur.

hauseril S. Valentinus episcopus Tyrias (rectius Tyreae) quas hoJie dicitur Inter&mnis (re-

H inc

Tyriam suam, pro Interamna,

Ughellum videre est ; in liis Aclis, atque eorum comAnloninum et Pelrum de Natalibus, dicitur martyrio coronatus fuisse, et qttidem, uii hxc Acla habenl, apud Urbem, utique. Romanam: apud quam, cum scialur martyrium subiisse Valentinus I ;
pendiis apud

Antonintts,

dum

scribit

pronum

est suspicuri,

in his

Aclis utrumque Valenti-

num

confundi, aul polius ex uno duos fieri.

Qua

de re

ctins
illas

Theramne) audita fama

sar.cti

viri,

cum ad

partes circa cryptam Feivniannm faliam enim

plura seq. r Proculus hic, non potest Valentino, apud urbem

habitattonem Proculi etttenns nnn nomniavit Antoitinits)

accessisset
Ni-srio,
,

Romam

martyrium pusso,
itli

successisse in episcopatu

In-

eum

Presbyterum
Vulentiiii

ordinavit.
putius

teramnensi, nisi posl aliquot secula. Successisse autem

cnr civitaiem

episcopatem,

Tyream quam Tyriam

appcllet Autoninus:

ego alibi

apud probatos scriptores neulrutn vocem

Itttclenus

pro

ahquem Proculum immediale; aul Proimmedialum in episcopatu Vulentiiium, quem sccuntlum appellanl; ex his
Vtilentino

cutum

liituc

habuisse decessorem

Interamua legi. Cnr autem ulleram quoque eorrectionem addat

i

saltem Aclis probari non potesl.

s

Jam

supra

Aclis

Antoninus, malens scribi Theramne,

quam Interamnis,

rata sunt,

scd minus perspicue

xu Sociorum quam

lixc

eadem naribidemque

hic;

xque

An, ut distinguat inter tres urbcs homonymas, Interamna dictas, el sedem Valenlini episconeseio.
reclius

annolavi

litl. r,

Pontificem anle
lilx

Eugenium uullum sedisse Romanum annum Cltrisli dcliii, inttgro post Tomartyrium,
ei illalum.

palem

cxprime.iulam putaverit per

Theramne

necem

seculo, el diutius post Proculi

seu Ilala fuerit tempore Antonini, seu Latina manserit, per aphxresim breviuta, non secus ac
illa

Vernm vox

sub vivente adhuc Totila

Incongruentiam

hanc

viderit

S. Anloninus, abstinens in sua ejusdem

Interanmis convenire singulis dictarum urbium polest ac non semel usurpalur ab Ostiensi in Clnonico pro
iUa Inttramna
quse Liri
re.

rei narratione,
t

nomine Ponlificis proprio.

omni

atljacet,

et

episcopalis

non

fuit.

Qua de

vide plura in

Commenlario prsevio

ab Eugenio Pontifice, accepia benedictioue ejus, regressus fuit in locum suum, evocutus inde, venit Spuletum; ibique reperil Brictium

Eo tempore, quo Proculus

ad hunc traclatum.

episcopum, Carpophorum

k Hactenus narrttta, incipiendo ab, Ecce Angelus Domini veniens, lottdem verbis legunlur eliam apud
S. Anloninum, exceptis apicibus paucis, ul facile hinc colligas, ipsum haec prse oculis habuisse.
1

el ttlios,quibuscumde Syri* partihus venerat. Reperit ibidem quoque Turgium ac

:

Leontium, prajfectos nequissimos Quosomnes, diximus jam ad Acla xn Sociorum et ex Martyrologiis

antiquis, vixisse sub imperio Diocletiani et Maximiani, tribus ac diindio ante ponltficaium Eugenii secttlis.

H-vc

qiuiqne.
:

ab,

gloriosse,

iisdem verbis refert

Antottinns

sed

gme
:

pr.Tmitin

aliquantum diversa,

Ex
rum

his-etiam dignoscitur auctor

pra? oculis
:

uomiiliil daritatis majoris afferrc huic textui

horum Proculi Actoaut vice

el

pourunt;

sunt aute.m lurc

celebraret Proculus in Resurectione Domini de nocte, qua hora Christus resuri-exit.

rertt

Cum

habuisse Acla

xn Sociorum,

versa

cum eadem nomina propriu

hic,

personse utrobique

legantur.

audtvit Angelos gloriose cantantes elc. Affehxc etiam aliquid htcis simili narrutioni, qnx de

u Similia fere atque

de Procnlo referuntur in

Proculo legilur supra in Actis xn Sociorum.

m
urbs,

Nequina

civitas et

Nequinum

olim appellala fuit

Ub. 3.

Aclisxn Sociorum, de Brictio; cui ibi non quidem Dominus ipse, sed Domini Angelus appurel nocle per
visum,

guas deinde Narnia.

Unde Plinius

cap.

14: Narnienses, quod oppidun,

Nequinum antea

ipsum alloquilur et aniniut ; multos per eum convertendos ad fidem, prvdicit; ac gloriam ei sempiternampromitlit.

vocatum

El Livius lib. 10: Apuleius Consul, in Umbria Nequinum oppidum circumsedit. Locus erat arduus, in parte una praceps ubi nunc Narfuit.
;

Totila cassus

fuit

a Narsete anno 532, annos cen-

nia sita est

n Hunc

nec munitione capi poterat. loquendi modum habent quoque Acta xu

;

nec

vi,

tum anle pontificatum Eugenii, et amplius quam dncentos post mortem Brictii atque Carpoplwri guibus;

cum tamen,
uti

uti hsec

Acla, non minus

vivis egit.

quam Acta xn
si

Sociorum, quibus

Sociorum, memorant, in

Deum

eliam exprobralur a lyranno, quod colanta Judris crucifixum. Verba sunt, docent
ibi

Qme

vera sunt,

populum dootrinam hominis

cifixns est.

illius,

qui in Judaea cru-

Baronium loquentem audivimus de Actis Proculi apud Petrum in Catalogo, non tanlum duos Proculos
Inleramnensium episcopos
sanctos, ul

Baronius conclu-

o Lazamim. Astumunt hinc vocem illam recentiores, M JacobiUus oppidum illa significalum ponit tom. 1 pag. 10 supra Carsulos. Verum cum ipsos Carsulos jxmat loco ion suo, in positione Lamni nihil
auctoritatis

dit,

admilli oportet, sed tres.

Neque enim xtas duorum

Brictii,

hominum, quanlumvis longa, multo minus episcopatus eorum, allingere potttit eetalem Carpophori aut

regnum Tolilx, el ponlificatum Eugenii. y Rex Gtthorum scitur fuisse Totila, Longobardo-

rum

AD TOMUM PRIMUM
rum
sed
scittir

JULII.
ejus
;

87
de sepullwse loco
exlra muros
I) *>

non

fuisse. Scitur
fuit.

quoque non coluisse

infeclus,

idola;

tatione capitis

Christianus
ze.lo,

Ariana hxresi
Longobardi,
in

snoque.
est,

dalo; de mortuo puero ad illud resnscitato; de redin-

'rk

perverso
ma.rime.
Totila,
tali

re.cte,

credenles crudeliter periecutus

atterente
;

ecclesiasticos.

Italiam

cum capite ; leguntur eodem fere sensu de S. Herculano, sub memornto Totila episcopo
tegratione corporis

adhuc cunsidebnut
copias
e.i

Pannonia
e,

indeque invisuis
et

Perusino, in

vita ejus.

a Narsete,

auxiliares

miserunt
pars non
Totilx de

Quid

talibns

Proruli Actis credas

maqis

quam

conlra ipsum Totilam extremis ejns annis,

Aclis xii Sociorum ?

Omnia ejusdem farinx

sunt.

cxiqua fuernnt victorix,

quam cum

interitu

55-2. Gotlns reportavit Narses anno potius Spatharius quid z Spatarius, aut

sit,

quid

PARERGON
De duobus
sium
sanctis Valenlinis

iiem didascalus, scio. Illud passim accipiturpro armiqero, qui Principi ensem prseferl; hoc vero magistrum

Interamnen\olusiano.
Valentini prt-

ejiiscopis; el

quodam
Romx

Doclorem significat. Verum quid sit Didascalus Judaeorum hoc loco, non seque. scio. Leiji quidem apud Riqordum in gestis Philippi Augusli regis tomo 5 Hislorix Francicx Scriplorum, pag. 8; Majores Judaeorum et sapientiores in Lpge Moysi, ab ipsis
et

yJuaiitoS. Valentinus, nominis sui primus, Inleramnensis episcopus,

et

mtirtyr,

passus, celebrior

esl

mi nemoria

Marlyrologits antiquis, natalem ejus die xiv Februarii

referentibus
:

tanlo
ipse,

minus

eis

nolus est

S.

Valentinus

Judae-is Didascalos vocari, videlicet a doctrina et scienprrrstabant uliis. Sed hic illud accipi lia lequm, qna
taliter

secundus,

et

ut aiunt,

episcopns Interamnemis
;

qui recentioribus
tus.
tiat

aliis,

Martyr

aliis

Confessor credihis

non
licet

potest.

Quid enim Toiilx, Christiano,

ut

Roswcydi Martyrologium
xvi Kal.
:

vetus

Romanum annun:

dixi,

hasrelico,

cum

tali

Quid etiam
dit,

adeum

facil

prxceplum, quod

Judxornm didascalo? ibi Rex de-

Martii duos

Valenlinos martyres,

verbis

Roinae, Valentini presbyteri

etS. Valentini

ut binas auferret loras a tergo Martyris, et po-

Interamnensis episcopi.

'

stea caput ejus amputarct? llxc mmistrorum potius lustitise el camificum sunt, quam didascalorum. I/oc porro prseceplum, quod a Totila datum fuisse leqilur conlra S. Hercnlanum episcopum, male hic transfertur

2 Marlyrologium Adonis, quod supra ex parte de-

scripsimus, nolavimusque
,

in

cordare

cnm

genuino

Dcdx

Martyrologio

Valentino episcopo conce i e br,s cpud sic habet : iiartijrologos. ,

. . .

Romas, nataiis
die, natal's

S. Valentini Presbyleri.

Eodem
;

ad S. Proculum. aa Dies martyrii hic desideratnr

S.

Valenjtini

Interamnensis episcopi

Antoninus notat
scribit pas;

qui tentus apaganis ac virgis cassus, et post diuiur-

Kalendas Januarias

Petrus in Cutalogo

nam
non

caedem, custodiae manciputus,

cum

superari

quo die sionem ejus aqi die Kalendarum Decembris etiam inscribitur Martyrologiis pene omnibus, ut osten-

posset, mediae noctis siientioejectusde carcere,

decullatus est jussu furiosi Placidi, Urbis Praefecti.

sum

est,

ac hodiedum celebranl Interamnenses festum

die,
:

Tunc Proculus

Ephybus

et

Apollonius

discipuli

Proculi sub Totila passi eodem

die vero

Kalenda-

ejus, transferentes corpus

ejus ad

suam ecclesiam
his
,

rum Junii
se,
el

colunt Bononienses, duos Pioculos martyres

Interamnae urbis, noctu sepelierunt. Similia

et

suos, alterum militem,

allerum episcopum; quos inter

ab Interamnensi diversos putamus.

sit

Hinc per

totidem fere virbis, hobcnt alia pleraquc Martyrologia, tum impressa, tum MSS. qux videri jmssunt ad diem

errorem descripta

apud Antoninum passio Proculi

;

Kalendis Januarii pro Kalendis Junii

in quo errari

xiv Februarii nostri, in Commenlario ad hujus Valenlini Interamne.nsis Acta, num. 5.

facillime potuit propter similitudinem initialium littera-

rum

Junii

et

Januarii, prxsertim
fit;

si

dimidiata tanlum

vox Jun., uti ssepe

scripta fuerit,

quam

librarius

3 De S. Valentino secundo, uti vocant, episcopo Interamnensi, nulla, ut dixi, apud Martyrologos antiquos memoria, imo neque apud recenliores. Quidquid
de
illo

f/J^f^j"
tat

Baronim,

acceperit pro Jan. Kalendis

tur alibi

enim Januarii non inveniante Antoninum memoria S. Proculi alicu-

meminil

in
,

Nolationibus

ad

Martyrologium
litt.

Romanum
Aprilis

Baronius

die xiv Februarii

c,

e.t

xiv
el

jus

Antoninum vero soli fortasse Galesinius et Ferrarius ejus meminerunt prxdictis Januarii Kalcndis. El Galesinius quidem his ibi verbis utitur : Bononi S. Proculi episcopi, cui pro fidei Catholicse propagatione caput jussu Totilae, Gothorum Regis,
:

post

lilt.

b, nititur

Actis S. Proculi episcopi

Martyris, aPe.tro de Natalibns compendio relatis Ub. apud 1 cap. 15 : qux fidei subleslse sunt : uti et Acta
S. Antoninum,

mus ex MS.
dentior,

ampliora, qnx prxcedenti dediPetri Calo. Ferrarius, Baronio auFr.

et

prfecisum est.
in

Hxc

in

Martyrologii sui contextu;

se sequi

et

Notationibus faletur,

S.

Anloninum

in

Actis Proculi, primo loco apud ipsum retalis. Iterum

vero ex iisdem Actis, uti ex verbis ejusdem Galesinii
patet,
vitati

primus ctorum seu Catalogos suos, tam generalem illorum, qui Cataloin Martyrologio Romano non sunt ; qttam in

illum videtur intulisse

in

fastos

San-

gum Sanctorum
quam
scilicet

Italice,

anno 1613

exeusum

post-

Proculum

adscribil
:

Kalendis Decembribus

et ci-

leqeral indicatam supra

Baronii dubilasub conditione

Narnise, hoc modo

;

Narniap S. Proculi episcopi

tionem, de

existentia istius

Valcntini,

et martyris

qui, Totila

Gothorum

rege, ob Catho-

licam fidem
in Catalogo

varie exagitatus, demum admiranda virtute martyrii certamen confecit. Ferrarius quoque

Sanctorum, qui in Martyrologio Romano nonsunt, Kalendis Jnnuariisilaincipit InteramnoeS. Proculi episcopi et martyris. Ex tabulis, uti subdil
:

(qux nondum quo item per et diem ei natalem tnbuit vu Januarii : Pataviai, aut potius die colitur Valentinus episcopus Passavix, in Norico, ab codem Ferrario eliam memoratus
in

verisimitis reddita cstl

propositam. Insu-

Catalogo generali.

in Nolis,

ecclesiae Interamnatis,

quae illum primo

est

die Decembris,
colit.
sise.

quando corpus primo translatum

De eo

agitur in codice antiquo ejusdem eccle-

4 In hoc Catalogo de Interamnensi Valentino II sic afflrmat Valeutini, episcopi Ferrarfwj scribit: Interamna: in Umbria S. subjicit : Ex Tab. Inet confessoris. Et in notis mox teramnensis ecclesiae. Claruit sub Gelasio Papa I,
quo episcopus Interamnensis creatus est; prout in quiantiqua ejus ecclesiae monumenta habent
:

In quo tamen aliqua essent corrigenda. Vellem

i

scire,

unde et quo, corpus translatum sit die Decemcum Marlyrologia anliqna ilio die colant Natalem ejus: quem quisquis celebrandum esse putaveril
bris;

die

Januarii; mirabor,

si

antiquiorem producat tahs

qusadam corrigenda videntur. Qua de re in autem nostro Catalogo Sanctorum Itali. Qualitcr 39 eeclestx ibiscribit? Post elogium, in quojannos
bus
Interamnenst prxfuisse, acdie vu Idus Janunriiobiisse, urbem conditus, multis et in ecclesia S. Zenonis exlra clanusse Valentinuslegitur ; notat prxdictus
miraculis

rei testem

S. Antonino; apud qucm, ut modo diximus,

opinamur legi primum diem Januarii, pro Junii. bb Hxc, el qux paulo ante dicta sunt, de duobus
loris,

jnssu Tolilse e tergo martyris excisis,

Julii T.
I.

et

ampu-

Ferrarius

se

ilta'accepisse

ex quodam Martyrologio

VIII

MS.

58

TRACTATUS PPwELIMlNARIS
eeclesiae

AUCTOBK
.4(7(1 (-1

C.

J.

confundunt

in quo praeterea corTridentum indeque a pus Valentini a Longobardis Thassilone Bavarias duce Pataviam (Iicet perperam Dux et civitas hasc in eo Martyrologio nominentur) translatum, ibique honorifice conditum

MS.

Interamnensis

ductafnil: tantummodo meminit locorum,ad qttx corpus

fuit perlatttm
:

n
et

fortassis, ut, relicta in obscttro

S.

Va-

Am.
perjoaa.

lentini septtltura
latio

prima ;Valentino Interamnensi trans-

""""'<,,
'"'

narratur.

Quod tamen a vero maxime

distat.

Va-

cum contrudictione ,accommodnri possel. Est enim Tridcntttm in via ordinaria, qux Intcrnmna Passaviam ducit. Adde eliam, quod, corpore
Tridenttim,minori

nim.

lentinus enim, qui Patavias in Bavaria colitur, non Interamnensis, sed Pataviensis episcopus fuit uti
;

S. Valcntini in

Casl.ro

Magiensi adhuc quicscente, non

ac patroet

prncul inde extiterit ecclesia sub invocationc

apud Surium, qui vitam

illius

affert
;

tomo
agimus

4, et in

Metropoli Salisburgensi babetur bic vero, de quo salutis mcxx

:

obiitque
;

anno anno

S. Zenonis xdiftcata ; cinio cjusdem S. Vita apud Surittm uti legilur in citata S. Corbiniani

Valcnlini

nttm. 20.

Cum

vero Inleramnenses habeant qttoque ec-

dxxxiii.
viensi

Annus
hic

mortis

adscriptus

mcxx, S. Valentino Passaa Fenario, multos post ipsum

secutos.

sanctitate

induxit in errorem,
clausis ocidis

Ughellum,

Ferrarium

Angelonum et Est is annus

alios

Zenonis exlra urbem suam, el celebrem Valenlinum I episcopum, ctijus eliam memoriaforlasse aliqua fuit in ip.sa S. Zenonis ecclesia ;
clesiam

S.

potius

potcst

homonymia personarum

et

ecclesiarum Martyro-

inventionis.non mortis;

quam

constat obiisse Valenti-

Pnssaviensem seculis fere septem integris ante. Et Ferrarius in Catalogo generati episcopatum ejus ipse

num

Interamnensi occasionem dedisse, omnia prxdwta ad se referendi, ac dicendi e stta S. Zenonis ecclesia
logo

corpus S.

Valenlini translatum fuisse.

Yalcntini
2

alligal

anno 400, parum

sibi constans.

5 Colligitur ex prxmissa Ferrarii Annotatione, auclorem Martyrologii MS. Interamnensis, ab ipso citati, illittcratum fuisse ; ntpote qui ab ipso Ferrario arguiprxciptus kistorix sux partibus (quales sunt nomina ducis Bavarix elcivitatis PassaviensisJ aberrasse, perperara utrumque nominando. Colligitur quotur
in

hxc ita se habue.rint, sive aliter, Auctor Martyrologii tam multa scripsil perperam, sallem ul ftdes ei hic haberi non possit in Valentino stto II prudenter. Quod manifestius eliam commonslrari atque ipsis oculis videri posset, si Ferrarius aut alius ipsum non excerpta Martyrologii lextttm nobis exltibuisset

Certe, sive

Acta dubix
fidei esse,

tantum aliqua

dedisset.

Ntinc autem,
;

cum
in

inspicere

cum

S.

Yalen-

tino Ep.

assaviensi,

que, idem Martyrologium (uti et alia Interamnensia MSS. ad Valenlintim II spectantia) saltem post annum Christi 1120, el verosimililer longe tardius.con-

Marlyrologium

illud ipsinon possimtts

atidiamus alios,

qui inspexerunt, legerttnt ac citarunt illud

suis,quas

S. Valenlino II texuerunt, Legendis

diversis

ac discemus ex

scriptum fuissc.

Nam

corpus S. Valentini, Passaviensis

tribus
:

temporum characterikts
,

rerumque gestarum
;

episcopi, illo circiler

ibi et

anno inventum Passavix, amplius seculis latuerat omnibus ignotum

nisi post
et

circumslantiis

qttas

singuli

adstruitnt

quam

riihil

adeo

certo credi possit illi scripto,

ex

qito

tam diversa conseindicant

sententiiB

ut illius nolitiam vix potuerit

habere Marlyrologii In-

quantur.

teramnensis Auctor,

dictum

annum 1120,
quoque aures
res
ejus,

quando

talis

invenlwnis,
nti
fit,
,

secutorum illam miraculosimul

rum fama,

late didita, pulsaveril

Interamnensium

narraveritque

quasdam

9 Ferrarius scribit, Valentinum II diu Romx commoratitmeta Gelasio Papa ad episcopotum Interamnensem promotum fuisse. Jacobillus, de commoralione ejus Romana ne verbum quidem proferens, ait, a clero
Interamnensi electum
et

dicersissimx,

prxcipuas a Sanclo gestas, tum ex Actis

qux

la-

ab Hormisda Pontifice

summo

minx plumbex
niani

per

compendmm
episcopi,

insculpta,

una cum
Valentini

conftrmatum
morttti

fuisse.

Initium episcopatus

Valenlini

corpore tunc inventa fuerunt ;

tum ex Actis S. Corbi-

Ferrarius referl ad pontificatum Gelasii, anno

;

II 496 de,

Frisingensis

qux ejusdem

Jacobillus ad pontiftcalum
Cltristi

Hormisdx
et

alque

meminerunt.'

annum
illis

320.

Ille, cpiscopatui

atlribttit,

annos
di-

Nam

qttx in

leguntur de S. Valentino Pas;

39;
posse

Itic,

non amplins 13.

Martyrologio
sic scribens in
:

Qux
cilato.

sane,

qux mox
rebus

saviensi episcopo et confessore

videntur Valentino

II

centur, commonstrant,

niltil certis

his de

haberi

Interamnensi ab Auclore Martyrologii, rerttm patrix sux satagente , accommodala ftiisse. Puta, quodRomam
adiverit, ibique a
fuerit
:

ex

Qttod

etiam probabit
indc

Ughellus,

episcopis Interamnensibus de

Romano

Pontip.ce ordinalus episcopus

Valentino II
bulas

Publicx, ecclesise Inleramnensis ta- quas

excessisse

quod

mitltos gentilium alque

:

Arianorum ad
obieril

ft-

narrant,
et

dem

calholicajn converlerit

quod varia
extorris,

ab Arianis
die

(Ferrarius
illaraque

c
uti patet

passtts,

atquc urbe sua episcopali

anno dxxvi moiiuum anno dxxxiii) ecclesiam rexisse ipsos xxxix annos.Qnod
Valentinum
Jacobillus ponttnt

deducunt

ex

iisdem rebus, utrigue

tributis.

vii Idus Januarii : qnod sacrum corpus ejus Longobardi Tridenlum, atque inde Thassilo, Bojoarix Dux ,

negal idtm

Ughellus cohxrere posse

cum

(ut inqtiit)

ejus antecessor Felix vixerit

Passaviam

transtulerint. IIxc,

inquam,

et

aliaS. VaValentino
uli

lentino Passaviensi

propria,

Interamnensi

autem successor, anno exdem tabulx publicx, si non aberrant

quoque sentenlias Ferrarii
palus
Valenlini,
et Jacobilli

anno dxvi, Proculus dxxxiii. Addo ego, quod

ipsx,

everlant

II accommodata fuerunt in Martyrologio MS. Ferrario de. Sanctis Italix sub die vn Januarii
gere
esl.

ex

de inilio episco-

colli-

modo

indicatas.

Detractis

namqne

Ex

iisdem Valentini Passaviensis rebus ges-

annis 39 episcopalus, ab anno Christi b26, quo tabulx

tis fecerit

Martyrologii

Auctor

Valentinum suum

consignant obitum Valentini ;debelis episcopatuminiisse

Confessorein ; quem Acta S. Proculi C apud S. Antoninum, apud Pelrum de Natalibus et apud nos, dicunt

anno 487, Gelasio nondum Pontifice Romano; sttb quo iniisse dicil Ferrarius; el iniisse annis 33, ante annum
Christi 520, quoiniliitm episcopatus ejus constltuil

marlyrio coronalum

fuisse.

Constat quoque ex

Ja-

Actis S. Severini Noricornm

apostoli ac aliunde,

Vase-

lentinum

Passaviensem, supremum

diem

obiisse

Et Ughellus ipse, num 516 et 533 concludere

cobillus.
bis,
niltilo

qui episcopalum inlra anvidelur ex citatis ejusver,

ptimo Januarii. Quamobrcm, nisi aliunde monstretur

apto argumenlo, eodem die etiam obiisse Valentinum 11

propius

sequitur aucloritatem tabularum

:

quam

prxdicti

Auctores

factoque

suo

omnes com-

Interamnensem

suspicabor

Auctorem Martyrologii

monslrant

diem illum a Valentino Passaviensi

seque ac alia prxdicta.

mutuatum

esse

, earum auclorilatem parvi faciendam esse. Ecce quol capita, tot scnlentix ; ex iisdem tamen 10 monumenlis, desumplx. Ut nthil dicam de Francisco

scriptores
liodic.rni,

7 Sciveritidem Auclor ex

vita

S. Corbimani,
inde

Va-

Angelono,

qui in

Historia

sua Interamnensi,
pag. 261 gesla S.

anno

lenlinum

quemdam Tridentum
;

atque

Passaviam
ibidem

1646

Romx

edila, referens a

Va-

translatum fuisse

nec poluerit ignorare, quod

legitur, obiisse ac primittts

tumulalum
loco,

fuisse in

Castro

Magiensi, quod
Interim

est in

Alpibus prope ab

Athesi fluvio.
translatio

dissimulato sepulturx

unde

eum contra sententiam trium prxdictorum ; ait, martyrio coronatum decessisse. In quo sequi ma. luit Acta S. Proculi C, apud Petrum de Natalibus, et S. Antoninum impressa; quam alia sux Interamnensis
lentini II,

ecclesix

;, ;

AD TOMUM PRIMUM
ecclesix
hsec

JULII:

89

monumenta

el

Martyrologia
de S.

tantillo ille

habet in pretio, ac
illic

MSS. Quin imo tam parum antiqua

sui tronsla-

prope castellum Lazzanura, supra ipsatn civitatem n Carsulanam, atque per aliquot annos habitavit eo- MTI TORR

C.

J.

reputat, ut
tione per
deinde,

qux

legi

Valentini

dem

in

loco socius S. Proculi e Syria advenae, qui

.cd

ah ipto

Longobardos Tridentum, ac per Thassilonem Pnssaviam, supra notavit Ferrarius ; ipse dicat,

1'roculo ordi-

successu

temporis creatus

episcopus

Carsulanus natum

a quibusdam raodernis scripta esse. Ecce quo deveniant antiqua de Vaientino II monumenla, et tabulx
publicse, et
debetque antiquus ejus
cultus

atque Interamnensis, consecravit ipsum Volusianum faUte prepresbyterum, secumque duxit Spoletum aclnteram- hyterum.
ad propagandam Christi fidem etc. 15 Observandum hic venit, quod antiquiores scriptores faciunt Proculum, qui cum Sociis e Syria ve~
;

nam

Martyrologia

MSS.

Nihilo majoris anliquitatis sit opinio, qua Dynastx Caslelli Arronensis in TJmbria , dicuntur apud Jacobillum, erexisse in suo Castello, del Lago, vulga11
riter appellato, ecctesiam in

F.x

tam

con-

trariis opi-

nil,

discipulum Volusiani,

et

ab

illo,

aiunt, ordinatum

nfontlnu

esse

presbyterum

medix

eetatis scriptores,

nulla men-

cundi,

eumque

ibi

colere ut

honorem S. Valentini sePatronum. Quod enim illi

tione

Volusiani facta, dicunl, Proculum

fuisse

illum conse-

cratum
si

presbyterum a S. Valentino Interamnenin episcopatu successisse.

prxstiterint olim in

honorem S. Valentini, a vetuslis Iuteramnx et circum cclebris. sanctitate temporibus

id ullimis hisce seculis, qttando

episcopo, eique
scribit,

Jacobillus

denique

Volitsianitm non consecrasse presbyte-

Valentini duo prodie-

rum Proculum,

runt Interamnenses episcopi e scriptis apocryphis,

luerint

ma-

atiqui credere,
fttisse.

in

honorem S. Valentini se-

sed ipsum a Proculo, jam episcopo Carsulano atque Interamnensi, ordinem presbyteratus accepisse. Quis expediat nos ex hoc labyrintho? Adducit pro se Jacobillus sui temporis scriplores
et

cundi factum
ritur.

Cujus rei firmior probatio requi-

Angclonum. Sed

illi

in

Ughellum eodem labyrinlho oberrant,

faciunt.
;

12

De

utroque Valentino Interamnensi episcopojam

dum

duos Valentinos, duosque singulorum successores,

egerunt in suis Actis Sanctorum Decessores nostri; de

Procuhs, Interamnx episcopos

primo quidem, die xiv Februarii, probato ex antiquis

16

Qui evadere

labyrintho cupiunt

sequantur
;

Marlyrologiis cultu,
secundo autem,

et

prolatis veteribus Actis ejus ; de

filum, quod

letcndimus

et
;

htijus

capilis

forsi-

nihit concludi

vu

Januarii, satis obiter, ex Fervario,

suis

tan ejus ductu viam invenient

cerle

non incurrent

m E

certo potest-

qui primus hunc inseruit Catalogis

Sanctorum

et

scopulum, in qttem recentiores, minus oculali, passim

imptgerunt,
stituunt episcopum

sequaces
melioribus

mox

habuit recenliores

alios.

Verum cum

argumentis
probari.

ipsemet

fateatur

ac moneat, Mavtyvologium

MS.

el
,

dum Proculum primum, uti et S. Valentini I

isle

voeanl, con-

sttccessorem.

monumenta Interamnensia, ex quibus sua depromit cum Vavacillare cl suum Valentinum II confundere lcntino Passaviensi, pateatque pugnttve cum illis qux de eode.m Valentino II narrantur in supra datis S.
, ,

Habuit quidem Valentinus Proculum, quemadmodum

Februarii
;

discipulum,

nomine

in

Actis ejus

legitur xiv

sed

is

Proculus neque Syrus natione, neut

alibi

que presbyler, nedum episcopus fuit;

diximus.
faciunt

Proculi Aclis,

dum
;

una, martyrio coronatum Valentiallera,

Nec minus
cessisse

impegerunt,

qiti

Proculum Syrum,

num

II asserunt

morluiim

in pace dicunt;

episcopum Inleramnensem;

dum
;

alii

ipsum dicunt sucValentino II.

neutra satis idonea videnlur, qux

ideoque velim,

Valentini II Inle-

Valentino I

alii,

successisse

ramnensis episcopatum ac velustam venevationem faciant indubitatam

;

Turpius quoque impingunt

los

qui duos inducunt Procu-

lenlino leguntur in Actis nostris

aliter

qux die vn

de eodem

Vanon

Syros,

et

singulos singulis Valentinis dant succes-

Januarii,

sores in episcopalu Interamnensi.

ri ;

Quod

ut potuerit

fic-

accipiat

Lector,

quam ex Fcrrario desumpta

non facile tamen persuadebitur viro prudenti, faesse, ut

donec antiquum ejus cultum pvobapevint Inleramnenses

ccrtioribus argumenlis.

ctum
e

duo sancli Valentini cpiscopi Interamnx,

habuerint singuli singulos sanctos Proculos, utrumque

13 Quid porro? Videtur Valentinus Ute secundus,

Qui Proculum
ordinavit

Syria cum aliisSoQiis

in

Umbriam

adveclos, in epi-

Inleramnensis episcopus dictus, nomcn suum mutuatus

esse a

scopatu suo IhUramnensi

sibi

proximos successores. Ut
est

presbyterum

Volusiano quodam, ad quern Proculus,

inter
;

xn

id persuadeas, antiqtriore et ctoritate,

magis solida opus

au-

Socios e Syria in Italiam advectus, accessit

gttntur in Aclis
bis
:

uti le-

qtiam qttx ab errantibus in labyrintho tenebra-

eorumdem Sociorum num.

3, his ver-

Proculus, a Sociis relictus Narniae, ubi super-

jacet castrura Carsulanum, in quo erat vir sanctisaliis

vocatus

simus nomine Volusianus,

cum quo

S.

Proculus
;

rum, hactenus palpitando inventa est. 17 Unttm ego ex Actis xn Sociontm, agnosco ProF culum, e Syria advenam, in Umbria : qui, ut ibi nar- Vnus ratur, substiterit in colonia Narnix, porro tendenhbus tum
SpoleUtm Sociis
sbytev
sit
; et

tanProcttlus

Volusianus,

multis annis bonae conversationis egit vitam

et ad-

mox
;

concesseril incastrttm Carsu-

icitur e

monitus a S. Volusiano, ut cura3 sacerdotalis ageret vicem, ab eo ordinatus est in loco, seu ordine,
presbyteri.
fuisse,

lanum, ubi diu adhxserit S. Volusiano, ab eoque preovdinatus

ac deinde citatus
sit

Syria in

imbriam
venisse

Romam

ab

De

Volusiano, qui hic iunuitur episcopus

dum

dicilur

Proculum ordinasse presbyterum

clarius

loquitur

codex

MS.

Stroz-ziantts

in

iisdem

Eugenio Papa, propter nescio qttem abusum. Illum unum, inqitam, Pvoculum agnosco e Syvin in Umbvtam venisse ex ftde illovum Actovum. At qui postea
Acta singulavia compilavunt, non una, existimo omnes e labyvintho in labyvinthum impvudentes se imejus
misisse,

xn Sociorum

Actis, videlicet quod Proculus adhaesit

. .

S. Volusiano, castri Carsulani episcopo.

et

ab eo
ali-

presbyter consecratus
cliis Valenti-

est.

dum

uniits Pvoculi,

Syvia advenx, Aclis

puta Bononienmanifeste furati

14 Dc hoc eodem Proculo ejusque consecratore

ter scribunt

immiscuerunt, qux ad

alios Proculos,

nus.

in

Proctli Actis

Petrus

Calo,

Pelrus

ses, spectant, tempora et loca et personas ttbique confun-

episcopus Equilinus et S. Antonmus quod nempe Va; lentinus, episcopus Tyrise, quae hodie Interamnis

dentes, uti

et

genus martyrii, quod

sunt cx Actis
tila

S. Herculani

episcopi Perusini, sttb To-

vocatur, ut audivit

famam

beati Proculi, venit ad

;

Gothoritm rege passi. Qttx satis superque elucida-

eum
"' contra dicunt, Vo-

et secuin duxit ad episcopatum et licet se clamaret indignum, tandem beato episcopo acquievit,

vi sttpra.

De

Volitsiano, qtti aliis

aliis vevo
fttisse ;

dicitur

consecvnsse

Pvoculum presbytevum,
quid dicam 9 Aliqua de Acta xii Sociovum litt.
cetebrat Jacobillus

dicitur ipse a

Pro-

ut sacerdotti
tri

lusianum non ordinas-

gradum reciperet. Verba hxc sunt PeCalo. Jacobillus compilavit quxdam Acta sancti,

culo consecratus presbyter

ac de sanctitate ejus,
tn

illo

mcmini
et

Annotatis ad
ejtts

ut vocat, Volusiani episcopi Carsularum ac Interamnaj, tomo i, pag. 10, pro die 2 Januarii, ejusque

o,
l

alibi.
;

Smetitattm

Tom.

pag. 10

festum ponil die

Acta

sic orditur

S. Volusianus natus Carsulis (quse

Jttnttarii,

celebris, sita inter Cesiam et Aquamspartam in Umbria, deinde destructa a Gothis) diu vitam egit solitariam et perfectam in quadam eremo civitas olim

ctorc.

miracula addit ; omma, ntdlo probato auCttat Fevvavittm in Catalogo gcncvali. Hic citat
ccclesix Intevamiiiiisis,

monumcnta

gux

in

hac part

nihil obtineve,

jam

dixtmus. Gcsla

ejtis

nulla Itabentur

fundamenlaliler

TRACTATUS PR^LIMINARIS
fundamentalilcr,
casione

qnam qux

in Aclis
:

xn Soriorum,

oc-

10 Adhtic verbum

ile

Vulusiiino,

<le

quo tam varia

[1

Proculi, rarrantur

et h,rc ipsa nihil

habcnt

chronologice veri.

etnon cohierentia jam vidimus, Ughellus ipsvm xque ac Jacobillus, imcr episcopos Interamnenses numerat,
successorem
vixerat
in

"

'""' Pofo.
vi.

ftano
culo

18
temjtore Golliornin cunt
>.

Nam

aiunt,

Prorulnm,

Volnsiano

imtiatum

Proculi,
castro

quocum prins vitam

SQlitariam

xtsse- non
.',,

,..

pretbyterum (uterque dicitur vixisse tempore Gothorum

in

Carsulano per multos annos tempori-

Herculanv
1'llllSillO

Italia ante

dimidium

seculi sexli) eitatum

Romam

bus Gothorum, in Iinliu dominanlium. Citemus tesctum

Uo.he.lti

tp

ab Eugenio Papa, qui

post

et aliis,

mum

creatus fuisse scitur.

medium seculi septimipriImo JacoMlus in sni Prolom.

ipsius
i

lomo

col.

811

S.

Volusianus
Interamnensi,

sancto
circa

Proeulo suecessit

iu

episcopatit

cnli primi,

Tnteramnensis episcopi, viia,

uti
et

pag.

402, revocai mtalem Voluswni,

islius, ail

Proculi

nnniim 310; suoque antecessori, pietatis ergo, sacellum construxit cujus memoria die vni mensis
;

initium
.'

seculi

iv

(quanlum
istum

hoc distut a
possit

Januarii,

ut eolligitur

seculo
falsa

vii

ut

Proculum

fncere

ex

Interamnensis

ecrlesi

ex quadam antiqua tabula tametsi apud niilktm

;

1'ttipoieCx,,

lliorum.

opimone, suceessorem S. falenltni 1 Inleramno

episcopi atque

ktate isiius
xisse,

Et tamen iterum errat quem ponit initio seculi iv cum anno circiier 273 ebierit, marlyrio
martyris.
Valentini,

in

oinnino auetorem reperire potuerim res praclare gestas, qnas a<i posleritatis exemplum jacerem in comraentarios. Unde igitur
sanrtitas?
cpisciipniu

vi-

innotuil

Ughello,
successio
?

viri

co-

Uiule

xtas

indicala?

Umte

in

ronatus.
allniis,

E.r

tiis

criortbiis,

aliisque argumentis
lectar,

jnm

Interamnensi post Proculum

et

Hxc

omuia
:

facttc concludet

prudens
in

unum

tuuiuni-

erronea suni, uii

anliqua

tuluila,

de qua meminit

moilo
srii

Proeulum Synim

Umbriu
toco.

fuisse episcopum,

cum
hino
si
;

Volitsinnus isle et istc Proculns, e Sgria

ittlve-

Interamnse seu alio in

Indidem quoque pole-

ctus, atque

conlubernalis

Volusiani

Castro Carsuvixisse
,

ritjudicare, an duo Interamnse fuerinl sancli Vatentiiii

oliunilc noscantur seculo iv sub Golhis

ibi

episcopi, qui singuli post $e S.

Procuium

in epiteo-

tamcn Volusianus sanctus

ejus

unquam
,

fiterit

et.

patu suo successorem habuerint.

ibi iluo

Si enim non fuerunt

;

nomen
lentini
fuisse.

non

sit

suppositum pro nominc S.

episcopi

Vascitur

Piotu'i episcopi,

natione Syri

neque faerint

primi

Inleramnensiitm

qui

duo episcopi {'alentini.

CAPUT

IX.

DE SANCTO ISAAC
UNO EX
Isaac nomine rum
lem
essc
tentts

XII SOCIIS
commemoratum, quem
qui huc

E SYRIA ADVENIS, IN UMBIUA.

cujus praeclaras virtutes et

seu Isaacum, in Actis

xn Sociorum Syroet

miracula S. Gregorius
illum lo-

qua-

Papa commemorat. Notatque Baronius ad

ejus illustrem
ejus nomini

dicemus ? In Marlyrologiis paulo antiIsaac, spectare possit,

cum, Vigere adhuc Spoleti, ubi claruit sanctitate,

quioribus nullus
Jsaac altus non est, (liutm Tsaac
Ilic
itlibus Sjtoie-

memoriam.

fidelicel in ecclesia, quee

invcnilur

nisi ille sil (ac esse

lib.

debetjde quo S. Grego-

illic dic.afa,

hodiedum supcrest.
ejus, die

rius in Dialogis

Nostris

iudc. e.liam prodttcta ct

3 cap. 14, ejus Acta describens, a impressa die xi Februnrii

3 Prxtermillo aha, qux de hoc sanclo Isanco, SyAcla

ro
natione,
et

Spoleti

abbate, afferri

possent

qnia

XI Aprilts

ttntts

png. 25, in qtiibus legitur Isaac e Syrise partibus (indi-

ejus
tis

Aeia
;

sufficit

nter illustrata sunl ad dicm xi

qttse

ApriS.

uostri

itttt-

demel xn Socii dicuntur advecti) ad Spoletanam urbem

venisse,
et

nostri

adductis

de

ipso scripla reliquit

slrula,

usquead extremaGothorumtemporaperqui intcr

Gregoritts
hattserint
;

auctor
el

pnmus, ex quo

reliqui

omnes sua
alia qttoque

venisse. Etlioctcmpus non potestdiscriminure Isaacum

nonnulli scriptores

Umbri

hunc ub
venit
de
i/tiu
:

illo,

xn

Socios e Syria

in.

Umbriam

superaddideruni auctoritate
potius dttbiam rctldant,

sua, quie

fidem

Idstorim

quia

illorum Aela miscenl quadrala rotundts,

s.

colligunlqtte tn

uniim Sanctos, qui uliundc noscunlur

:

Urcijorius,

diversis secutisvixissc

ipsaquemel Acta

id contestantur,

dumsuos

Carpophorum presbylerum et Abundium Diaconum narrant sub Dioclctiano et Maximiano secusanctos

li

quam illuslrent. Gregorius sic ordilur. Prioribus Gothorum temporibus fuit juxta Spoletanarn urbem vir vita; venerabilis. Isaac nomine, qui usque ad extrema Gothorum tempora pervenit quem nostrorum multi noverunt
;

iv inilio Spoleti passos esse

alque ilcrum sttum san-

ctum
sult

Totila

Hercutanum, creatum episcopum Perusinum, Gothorum vegc. seculo iv marlyrium conc.

Hic itaque venerabilis vir Isaac, ortus ex Italin non fuit sed ea illius narro miracula, quae eonversatus
;

in Italia

fecit.

Cum primum
venisset,

e Syrias partibus

summasse. Alii qttoque xn Sociis ad hiec Gothorum tempora referendi snnl. Joannes, Gregorius,Proe.ulus,
et potiori ratione hic

Spoletanam urbem
percussorem
possessiones
eis
;

ingressus
;

ad templum,
oblatas

suttm

dxmone

liberat

recusat

Isaaeus.

prophelico spirittt edoctus, venturos fttres,

inscriptus
(lcmiiin

gos meminit,

2 Qui de hoc, post S. Gregorium, inter Marlyroloprimns est Greventts in additionibus ad

,

operam

et

mercedem parat
;

nuditalem

simulunti-

bus vesles suas veddit

Martijrctogio
l',i

fttrtum occullum revelat.

Hxc
miiluoii tn

ii

fiu

Usuardum

Cnrlusianis
;

impressus

Colonix

1515
:

compendium
te

vitse

apud Gregorium.

alque tterum 1521

ttbiita

cclebratur die xi Aprilis

Isaac monacbi et confessoris, qui ut refert S. Gre-

4 Jacobilttis abbalis hujus Isaaci vitam, majori pnrex citalo Gregorio, Ilalice lexuit lomo ipag. 391,
sie orditur
:

mullisJacobillus,

gorius 3 Dialog. cap.

14, de Syria veniens,

apud

quam

Hic Sanctus
venerunt

fuit

unus e trecentis

Spoletanam

virtuteabstinentia?, contemptu

urbem humili constructo habilaculo, rerum transeuntium,

Soeiis, qui e Syria

tiochiae
;

in

Italiam, natns

An-

prophetiae spiritu, oralionis iutentione incomparabiliter prasditus fuit.

Unum

singularia, quod Isaac e Syria venit in comitatu trecen-

fuitque sacerdos et

monachus.

Hxc

hensibile
laetitia
el noninno.

videbatur,
illis

erat quod in eo reprequod nonnumquam tanta ei

tot virtutibus, nisi

torum sociorum, quodque

ignoravit Grcgorius
:

Antiochise

natus

fuit

inerat, ut

sciretur
die.

rum
sane

nec citat Jacobillus vadem dtciosuorum. Quidni ego, eodem ac potiori jurc. dicam,
est,

esse plenus,

nullo

modo

crederetur.

Eodem

ex

eodem S. Gregorio

sic loquitur

Martgrologium Romaet confessoris.

num

Spoieti, sancti Isaac

monacbi

duodecim Sociorum? Credibilius tam longinquts Syrix partibus per vaslum mare, marlyni aut prtedicalionis evangelwx
venissc in coraitatu venisse ex

causa,

AD TOMUM PRIMUM
causa
in

JULII.

61

TJmbriam Sucios XII simnl, quam

Irecentos.

uti dupltcat sinijnlns fere. personns, inter Soc.ios

xnno- D
'"ctow
'"
e. j.

Prxterea venisse xn Socios simul, dicunl ecpresse iltrecentos simul, nulla antiquitas hrttm Acta : venisse
vrodit
;

minatas,puta Brictium, Joannem, Laurentium, Her-

estque, id

nunc

dicere, confugiitm ignorantix

culanum, Proculnm eo quod sibi videalur persuasitse, omnes sanctos in iisdem Actit xn Sociorum nomi;

" c duP 1 '-

pierotque
Sanetot.

nuemudmodum
seculo Christi

sunt etiam alix

Socwrum

liirmx,

qux

natim expressos, ad idem tempus tive teeulum lertinm

jierltnere;

male supponens tres

Sociorum
classes

pnmo, quxque seculo tertio indidem, et causa, dicuntur in Umbriam venisse. eadem de 5 Tiirmnm eijo aliam non agnosco, quam duodenariam. quxin Aclis xn Sociorum, expressis singulorum nominibus, iuvenititr : qnx Acta ab homine anl ignoranlissimo,

quod diximns
referl

paulo ante, falsum

esse.

Sic

Brictium unum
Diocleliiitii

nd seculum leriium ad lempora

uli debuit,

Imperotons,

quia eodem ipsum

referunt quoque

Marlyrologia anliqua.

Alium
ipsitts

vero,

Martyroiogiis ignolum, referl ad seculumpiimum, tamqtium diversttm a priore. Qaod

billi

aut slolidissimo aut fallacusimo olim com-

lamen ex

Jaco-

pilata depreltcnduntur.dum suisin Actis pro e.odem temvore congerit Sanctos xn, eosqne potrem, filios ac nepotes
ftngit,

de tilroque Briclio scriplis cognosci

:

potesl

fulsum

esse

quia prxcipun ttirtusque gesta descripsit ex

ums

qui

diversissimis temporibus, imo seculis,

iisdemque
ait,

xn Sociorum Aclis
per amje.lum

dc Briclio
et

titrumque,

in
divers
is

tem-

paribus

Vmbria fuerunt ; alii qttidem uliunde noti, alti non item. El bxcipsa Acla, quia pro eodem tempore salvari

Spoleli in carcere inclusum

post varia tormenta

tolerula, inde

alia atque alia

non possunt, occusionem dederinl posteris excogilandi tempora et inducendi alias alque alias
lurmas. Sunl enim scriplores aliqui, indu-

Domini eductnm fuisse : ulrumqite ibidem sttb Pr.rside Martiano (quod nomen etiam, uti ahu prxdicta, in Actis xn Sociorttm legilnr)
multn passum
visse.
;

Sociorum

in

pace tamen

utrumque lundem quie-

centes seculo Clinsti

nuntero duodenario mutuatos,

slolo e

primo aliquol nominatim Soaos e tamquam a S.Pelro Apoet bi

Syria missos:
Alii

negant
ex

sec.ulo

terlio

ullum

Ilxc uni conveiure possttnl Brictio, non duobus. Quamvis nec uni convenire, pulem, omnia quia omnia desumpla sunl ex Aciis qttam maxime fubulosis, el prx:

venisse.

aittnt, se.calo tertio venisse

,

omnes. Alii

postere compilalis.
7

denique
nisse
in

adstruunl

aliquot

illis

nominulim adve-

Ul aitlem Briclinm
sicalios,

Itunc

ex

Aclis xn Sociorum
et

comitulu irecentorum Sociorum seculo sexto,

duplicando, refert Jacobillus ad seculum ni

ud secu-

regnanlibus in Umbria Gothis.

lum
Syria profeclos
in

quos nominavi, Joannem, Laurenlium,

refert

6
e Syriu in

Cum

igituv inter Socios xn, e

Proculum, pariler duplicando,

seculum
vi.

ad secttlum

III

et

llmbriam
advenisse,

Umliriam, nominelur Isaac. et niliil illic singulare de eo referatitr prxler nomen : Gregorius vero dicat, haa-

culum
locis,

i,

iii, el

cum suum etnalione Syrumfuisse

rum
florttisse

et

lemporibus Gothoilli

cap.

Herculanum vi. El lurcsatts oslensa 4, 5, 6, et 8, et quxdam

vero Iriplicando refert nd se-

sunt snprasiiis
adhttc dicentur

Spoleti;

quis dubitabit, quin

eadem

cap.

persona sint? Nullo quidquam rationnbililerin conlra-

rium afferenle.Nam quod opponere videtur Jucobillus, nullius momenti est. Duplicat more suo httnc Isaacum,

ii. Id ipsum quoque prctstittt Jttcobtllits tn Itoc, de quo agimus, lsaaco, ipsum conatus aliumfacrre ab Isaaco. in xu Sociis nominato.

CAPUT X.

DE

Ma ejus
etusta, nulla

S.

BARACTALE SEU PARACTALE

UNO E
XII SOCIIS SYRIS
Umbria.
Martyre Spoleti in
imo minus, de hoc Baracta<">(

ilalo plus scitur,

le,

Laurentius, Proculus, Hereulanus, et Baractalis. Hi

men unus
rius, ct

quam

de Abbale lsaac, de qtto capiie su

ergo carnis propagiue consanguinei ex oriente, ubi

Syria ditissima consistit provincia, egredientes, propnosque lares divino amore deserentes, velut un-

perwri diximus. Iste enim notus

apud S.

Gregorium
ille,

et

sunt, utiputamus,

Acta sua habel cerlissima ; si taille Isaac, de quo Grego-

decim

solis

radii emicantes, occidentalem

plagam,
qui-

sunt

cujus

De

Baractale
tenus,

vero agitur

nomen memoralur inter Socws xu. qutdem i".ter eosdem Socios

seorsim Acta nisi

infidelitatis caligine

demersam, penetrarunt. E

nomine
la, e

sed nulla habentur

bus unus, valde Deo devotus, Christique cooperator probus, nomine Paractalis, cujus hodie in nobis
colitur

'apocrypha, in Actis

xn

Sociorttm fundala.

Hnbemus

il:

Natalis, Spoletanam Valeriae provincia; urin

Passionariis Spoletinis descripta sub hoc titulo

bem, tunc
adit
;

agonizandis martyribus saevissimam,

,

Vita S.

Baractalis martyris,

cujus

corpus prope

ibique multos a pernicie infidelitatis sanavit

Spoletum conservatur. Die ix Octobris. Tum sequitur; Relicto Proemio, quod incipit, Postquara protoplastorum inobedientia imraortalis perdidimus etc. An hxc nolalio sic etiam legatur in Passwnariis citatis,
an a
librario, qui ipse

coelorumque civibus sociavit.Cujus quidem actamultimoda obitusque insignia, priorum incuria ad nosvel

tram non pervenerunt notitiam. Sed quid illius dicta iacta requirimus, cura ad ejus sacratissimum
vi-

Proemium, quod

ibi forle

habe-

corpus diversa miraculorura beneficia coruscare

tur. prxlermiseril , addita sil;

equidem dicere nequeo.

demus? Namdoamones
sibilia

fugatos, variisque infirmita-

Habemus

certe alias ejusmodi

Sanctorum

vitas, qitibus

tibus fessos, illius juvainine

prxfigitur simile

Proemium. Sed parva hujus omissio-

videmus sanatos. lnvienim ejus suprema dona, per visibilia ipsius

initio

nis jactura est. Vita nobis sic incipit

ul > fatetur

signa intellectu eonspiciuntur.

Panegyrista
recentior

2 Multoruru religione, simulque sacrarumscripturarum lectione comperimus, teraporibusJuliani Apostatae

3
illis

Hoc

comprehenditur tolum, quod

in Actis
qiii

nil.it

re-

undecim viros religiosos ac christianissimos,

provincia,

Reliqaa profluxerunt ex ingenioorntoris (dignoscilur entm ille, hxc sua proconcione duishistoricum
est.

ttm

ab ipso

'.estaritin

m-

ex

Syria

Romam

venisse,

liminaque
Britius,

se)

comparantis Baractalem

cum Abraham patnarclta. rtmin postta e.rieritnt; exhorta:ilis,;ue

Apostolorum sedula prece accessisse. Nomina ergo

Anastasius, Euticius, Joannes, Theudela, Isac, Abunduis, Carpophorus,
:

quia uterque edomoetpatnu

eorum haec sunt

auditoressuos exemplohujus Baractalisaddespectum mun-

dietimitationem Christi. Interea apparet ex prxmissis,

prtmo,

62

TRACTATUS PR.ELIMINARIS
nulla mentio Antiochise, nulla anni ccxc, nulla Caji

A
autore
c. j.

primo,historica hic oratorie ornata, in Actiswx Sociornm

ffxnian. Deinde, falli oratorem, dum ait, tempore Juliani Apostatx occidentalcm plagam infidelitatis catigine demersam, el Spoletanam urbcm in torquendis martyribus savissimam fuissc. Nesdverit, Jiiliannm Aposta-

Papae, nulla junioris setatis nulla procuratoris rerum temporalium, martyrii, nedum loci, diei aut anni nulla

quandovel ubi

illud suhierit Baractalis.

Et horum

nihil

repcrircpotuit Orator prxdiclus, qui forle a tribus scculis vixerit.

tam

post

Constantinum

magnum
in

imperasse. Tcrtio, ora-

tionem hanc dictam esse

Nalali S. Baraclalis, qui

ponilur, nunc sallem, die ix Octohris. Quarlo non innotuisse oratori acta alia vitx aut obitus, quia priorum

5 Credibiliora sunt, qux idem Jacobillus sub finem annectit, videlicet, quodcorpus S. Baractalis aliquando translatum fuerit in ecclesiam S.

isi

mn.

ccniiorb

Gregorii

ibique

me ""> r >ie

incurw ad suam non perveneranl notitiam

pretor, eatcnus

quod interfactane-

celebretur ejus festum solenniler die ix Oclobris; atque

nulla extitisse,

qux

aliquid de vita et

etiam in civitate ac dicecesi Spoletina sub rilu O/ficii dupiicis.

morle cjus docerent. Atque adco

gat requirenda esse.Deniquc,

illius dicta vel

Quodque Deus per

illius

merita variis tempo-

adsua tempora conversus;

ribus operatussit nonpaucamiracula, sanando multos

diversa miraculorum bcneficia ad sacratissimum ejus cor-

pus coruscare, inquit, videmus. ffoc ullimum, ex visu cognitum, credi fas
beneftcium proferatur
:

lignis,

infirmos et liberando obsessos a spiritibus maad ejus sepulcrum. Nihilo plus hic dicit Jaco-

est,

quamvis nnllum singulare

billus de miraculis,
sit,

quam

dixerat Orator ; ut credipos-

dicendumque , sanctum quemdam

il-

nihilo plus miraculorum post dictam pro concione

fuisse,

subnomine Baractalis (cujuscumque demum nationis

lefuerit) lunc Spoleti
in corpore

orationem illam, inparticulari annolatum

antea.

quam

quievisse

e.l

cultum

annuum
nec invenit vera Jacobdjj

habuisse.

4 Plura singularia, quam citatus Orator reperire

potuil
;

refert Jacobillus de
.

patna Baractalis,

aliisque

fj u$ g est { s

> sea q UX crel

Jacobilloin rehus tam anti-

quis non dchent, absque auctoritate anliquorum,

quam

Monualdus, episcopus Spoletinus, una cum Benedicto, Fulginate Dadone, Reatino atque tribus aliis Umbriae episcopis, die vi Augusti anno mcxxxxvi consecravit solenniter dictam S. Gregorii ecclesiam, inejusdem S. Gregorii et S. Baractalis martyris honorem concedens mulsequitur
:
;
; ;

Tum

non habet. Ait, Baractalem, Antiochiae in Syria nalum unum ex vndccim fratrihus, venisse in Italium sub an-

tas indulgentias in anniversario dictsecdnsecrationis,

num Domini
r

ccxc

factum fuisse clericum

Romx

a S.

omnibus.qui debita cum devotione visitatumvenient eamdem ecclesiam extra quam collocandas cura:

Cajo Papa. electum Spoletia fratribus fquia omnibus

a?tate junior
erat) in

rarunt

statuas binas proegrandes e petra, alteram

;

procuratorem rerum tempora-

S. Gregorii praedicti, habitu sacerdotali, a dextris

lium, fratribus necessariarum.

lus,

Tum

alia jungit Jucobil-

alteram hujus S. Baractalis, a

hic ait
istius ecclesix

sinistris.

Quod tamen

de forma ejus eleganti, aspectu Lrto, optimis

mo-

generaliter Jacobillus, in solenni consecralione

ribus,

sermunis eloquio, conversationis suavilate seque

anno 1146 concessas /Wsscmultas Indulindicasset,

cum

gentitibus atque Christianis;

tam

belle] excogilnta
dicit,

gentias, vcllcm spectalius

lae

qux

et qualesil-

omnia, acsi oculis suis ipsc conspexissel. Denique

capite
alia

fuerint

probasset, datas fuisse.

dici

Plura

forte de hoc

plexum

esse die ix Octohris

antiquis.

xque ignota

hisce Jacobilli,

anno 303. Omilto Examincmus modo, quid in antiquitatis sit. In Actis xn Sociorum

S.

Baractale

poterunt ad diem ix Octobris, quo

satis hoc loco.

colitur.

ffxc modo

CAPUT

XI.

DE THEUDILA
ULTIMO
XII

SOCIORUM E SYRU ADVENARUMsummo

runt
ei

P
Vita unde
collecta,
et

e.rvenimns

tandem, Deo auspice, ad ultimum

sive.

THB
Pontifici,

qui tunc erat Cajus, et exposue-

)xn

Sociorum Teudillam
de

Theudilam
seorsim a

de

quo nihil omnino legitur in

et ipse Jacobillus nihil

ullis

Martyroiogiis
reii-

siderata

causam adventus sui. Pontifex autem, coneorum optima dispositione, omnes novem

illo

ou ' s Sociis
aliquot alios

traclat.

Tantummodo ipsum nominat

inter

fratres et duos consobrinos adscripsit militise ecclesiasticae, relicto in statu laicali Anastasio. Et hunc

lomo suo 2 pag. 49, sub lioc iitulo: Vita sanctorum fratrummartyrum.Laurentii, Herculani Teudillae et Isaac e Syria ac septem Sociorum Spoletinorum: qui omnes undecim numero, martyrium
;

quidem Laurentium ordinavit sacerdotem lam vero, Herculanum, etlsaac, clericos

vero,

Theudireliquos

tum sacerdotes, tum

clericos fecit, cohortans

sustinuerunt Spoleti. Sequilur

facla, quse
lecta est
;

vita,

cx Italico Latine

priori sua parte ex Actis

xn Sociorum

omnes, ut promulgarentEvangelium Romaeatquein aliis provinciis. Postquam aliquot mensibus com-

col-

postcrwr fortassis ex Legendis ecclesix Spoex recentiorum scriptorum opi-

lelinx apocryphis, aut

Romse fuerant, ibique praedicantes, multas animas converterantad Christum, viderantqueetiam martyrio affici prtedictum S. Anastasium clam inde
morati
;

nionibus, inter se dissonis.

pluribus

profecti sunt, divisique

applicala,

2 Sancti, Laurentius, Herculanus, Theudila et Isaac, fuerunt fratres carnales, progeniti ex fratre S. Anastasii martyris ; cujus vitam narravimus die v Januarii. Illorum patria
fuit Antiochia, civitas in

ab aliisin via, variislocis laboraruntinvineaDomini: ethi quatuor sancti fratres, duce S. Brictio, istius nominis secundo, consobrino suo, sanctisque suis fratribus
alii

Carpophoro

et

Syria celebris. Cupientes autem animarum saluti operam dare et martyrii coronam consequi amore
Christi, venerunt circiter annum Christi ccxc in Italiam in societate aliorum quinque fratrum suorum

veneruntincivitatem Spoletinam; cum iisque et aliis quatuor, uti narramus in illorum vita, incubuerunt in conversionem infidelium, et converterunt eorum numerum praegrandem.
;

Abundio

et

duorum consobrinorum, duce Anastasio suo patruo et appulsi Romam, posjquam devote visitassent ecclesias sacrasque reliquias istius urbis, stiterunt se

Quantum hi fratres sancti operarentur in dam- quicaptm paganismi, denuntiatum fuit Martiano rxMe praesidi v UttrttM* Umbrise, qui tunc residebat Spoleti, jussitque continuo ministros suos, illos, ubiubi invenirentur, ca3

num

pere

AD TOMUM PRIMUM
Inventi autem sunt in pere ligatosque sibi sistere. Syncletas, viduae nobiiis et multee pietatis, ex

JULII.
:

63

domo

alium in locum magis tutum qua de re hactenus digni non sumus habere notit.iarn.

D
Al <T(.RB C.
1.

urbe Spoletina
alebat in

quae ipsos clam hospitabatur atque

sua.

6 Lubuit
billo

h,rc describere

omnia
ul

latine,
,

uii

a JacojaeobUti
,

domo

Ulic igitur capti a lictoribus

relala

suut
lioc

Italice

paleal

pteraque

si

oscitantia

a c liberati,

ad pragsidem adducti sunt; qui, multis, tum blanditiis tum minis, Sanctos postquam traducere, a tide abducere et ad idolorum cultum conatus fuerat, mandavit sanctos Brictium, frustra Carpophorum etAbundium in carcerem trudi hisce
ligati, et crudeliter
:

non omnia,

truclutu

disputaia de
esse ex

xn Socus; ab fmem
liac
;

corum asserloribus sumpla

Actis simultaneis
,

eorumdem Sociorum
additis

ab

initio

usque ad

subinde

reccnliorum conccplibus.

De

autem Jaco-

Mlliana narratione, qnod ad

primam

ejus pnrlem alti-

vero fratribus concessit tempus deliberandi. Post haec Brictius cum sociis suis e carcere per angelum Do-

net.nihil habeo quod dicam, nisi qitod toto tructatu

dixi,

jam
se

ac deinde, circiter annumccxcv a mini eductus Cajo episcopus Martulee seu Mardicto Pontifice S. tan?e, quae civitas Umbriaeest, creatus; anno autem
fuit,

Acta illa xn Sociorum a capite ad calcem, per nullam mcreri fidem. TJt non dicam quod pluria
,

in

suis mulaverit Jacobillns, alia prxtermiseri!

subslituerit, qnse in Aclis illis

et alia

non habenlur. Sic pree-

ccciii

dum pergunt
(idem annun
tiare,

ecclesiam quoque Spoletinam adroinistravit. 4 Hi porro Sancti, Laurentius, Herculanus, Theudila et Isaac, in societate aliorum septem fidelium

Urbanum Papam et Julianurn imperatorera apostatam, sub quibus legitur in Actis, Theudilam et
termisit
socios

Romam

ve.nisse

ac

substituit

Cajum Papam

Christianorum Spoletinorum , nec non sanctorum jam dictorum Carpophori atque Abundii, et S. Baimpenderunt se, juxta ractalis, fratrum suorum
;

Diocletianumque et Maximianum irnperatores, quorum temporibus Romam venerint, alque in urbe Spoletina

martyres obierint: qux nullo modo probari ma-

dicti

angeli

mandatum,
:

prsedicationi verbi Dei in

gispossunl,

qnam qux
in

in ipsis Actis habenlur.

Spoleto et circum

ac vesperi redibant omnes qua-

7 Quse

parte secunda narrat idem

sunt.

Jacnbillus

gratis dicta,

tuordecim, tot enim erant, ad quamdam catacumham seu caveam , quae erat ad radicem cujusdam
extra muros civitatis, ubi erat parvum praedium dictae Syncletae ubi et S. Brictius jam dictus, postea construxit parvam ecclesiam in honorem S. et jam etiam dictum Pontiani martyris Spoletini
collis
; :

xque male fundala

Elenim

gratis ab eo dicilur,

quod Baraclalis natu minor fratrum fuerit;quod illis de victu et vestitu providerit, remque familiarem administraverit
;

quod

demum

ipsi,

anno 303 die ix Octobris

(utilegituretiam in singulari ejus vita pag. 325, apud

Jacobitlttm ) martyrtuin passo, in
fraler

S. Baractalem, qui erat illorum frater natu minor, elegerunt ministrum et procuratorem victus etvequi deinde dum satagebat etiam converstitus sui
:

eadem cura successerit Laurentium cum aliis martyrio coronatum fuisse anno .103 die XX Baractalem vero eodem anno, die ix Octobris. Julii
Laitrenluts
:

tlitm

pariter dicit

tere intideles. captus fuit a dicto. Praeside et capite uti narratur a nobis ( Jacobillo ) die ix minutus
;

Quo

igilur

modo

potest Laurentius,

tribus fere mensi-

bus ante
ctalis

Baractalem pro Christo

rei famiiiaris
,

occisus, posl

Bara-

Octobris in ejus vita. Loco hujus S. Baractalis elegerunt hunc S. Laurentium ad idem munus obeun-

morlem
secum

curam habuisse ;
vktus
et

ac fratn-

bus

occisis

necessaria

vestitus proet leces con-

dum mane

absque timore ullo, atque per civitatem lucraturi Deo animas vesperi vero recipiebant se ad consuetum hospitium suum in dicta cavea, ubi vacabant
:

alii

vero,

egrediebantur

curasse?

per campos
;

et

8 Denique addit Jacobillus, corpora qualuor fratrum simul passorum, septem Sociorum Spoletinorum
,

jecturx.

recondita in

tribus ttrnis

lapideis

deposita

fuisse in

orationi, confortabant
et capiebant
iterum ca-

animas conversorum ad fidem,

eadem crypta subterranea, ubi viventcs

supra

Deo

servierant;

5
et

Cum

quietem aliaque necessaria. vero crudelissimi Imperatores Diocletianus

qaam

et ecclesia fuit sediftcata

S. Pontiano, quse

tempore nostro (JacobilliJ vicino monasterio

monacha -

piuntur

Maximianus publicassent severiora edicta contra jam dictus Martianus praeses mandavit cumque inventi essent capi hosce sanctos fratres a lictoribus nocte in prasdicta cavea, omnes tredeChristianos,
;

rttmS. Clarx annexa fuit ; fuit inventum corpus ullum

non tempore bellorum translata fuerunt alium in locum magis qua de re hactenus digni non sumus hatutum
et in urnis lapideis
:

fortassis quia

cim,

injectis vinculis

conducti fuerunt

cum

mille

vilipendiis
illos

et contumeliis ad Praesidem, qui denuo hortatus est, utcolerent idola; inventos autem
,

bere notitiam. Ita Jacobillus; qtti si alia attclorilate, quam a se allata, non scieerit, corpora in tribus iirnis lupideis illic sepulta fuisse, mirarinon debet, illic invenla nonfttisse. Ulientm hic dupticat ex Aclis

in fide Christi constantes praecepit

et

Carpophorura

xu SoIsaac

gladio

quidem

et

Abundium

custodiae seorsim raancipari

ciorum, nomina

SS. Laurenlii
nil

Herculani
;

et

cxduntur
20 Julii
on. 303.

sanctos vero Laurentium, Herculanum,

et Isaac,

Theudilam

quoritm

atibi deposita

fuere corpora
poluisset
,

ila

prxter nuda

aliosque septem

Christianos Spoletinos,

nomina
fuisset.

hic invenin

si

quid

invenlum

cum illis erant, decollari, ac dein corpora illorum projici extra muros civilatis, ibique relinqui
qui

insepulta in cibum animalium ad raajorem contumeliam ac terrorem aliorum. Atque haec ita executioni

9 Redeamus ad Theudilam de quo hic prxcipuus Inde nomen Teutila sermo nobts est. De adjunctis enim ei hic a Jacobillo sumptim sit
,

Soais,

Laurentio,
est

Herculano

atqite Isaac,

jam

satis

mandata sunt die xx Julii anno Christicccin factique sunt omnes undecim, martyres gloriosi. Corpora eorum clam collecta sunt a praedicta matrona Syncleta aliisque Deo devotis personis, quas secum ad tara sanotum opus conduxerat, depositaque fuerunt tribus in loculis lapideis eadem in cavea, ubi viventes constanter Deo servierant. Postea ibidera supra prsedictam caveam constructa fuit ecclesia
;

dictum

supra. Putavit Jacobiltus, omnes, qui inler

Socios nominantur in iisdem eorumActis, ad tempora Diocletiani referendos esse, uti eo refertitr marty-

xu

rium SS. Carpophori presbyteri atque Abundii diaconi, qui inter eosdem xu Socios nominantur , atque
nominatim
dicitnttir

sub dicto Diocletiano ( quod etiam

ex Martyrologiis constatj mnrtyrii palinam obtinuisse. Sic et pro S.'Herculano qui in iisdem [Actis nomi,

S.

Pontiani

et fuit

ecclesia

parva subterranea.

Populus eo ire consuevit venerationis causa, referebatque inde multa divina beneficia. At nostris ( Jatemporibus ecclesiola illa subterranea, clusa fuit intra monasterium raonacharum S. Clarae,

sub Totila , passus, alium hic substituil Herculanum, qui passus

sit

natur episcopus et martyr Perusinus

sub Diocletiano. Similiter hic alntm soiniuari: Lauet

cobilli)

in-

rentium

alium Isaac,
piwmissis
;

loco illorum,

de quibtts egt-

mus jam
;

in

et egit ipse Jacobillits

seorsim

quod contiguum est dictae S. Pontiani ecclesiae; et in loculis lapideis nullum ibi corpus inventum est; fortassis quia tempore belli translata fuerunt

meminil Jacobillits hic vero tantum habet, quse omntbus commitnia sunt ex Aclis xn Sociorum j et quse ipsi libuit adjunaliis in locis.

At de Theudila

nihit alibt

icre.

64

TRACTATUS PR^LIMINARIS.
nominatim Socios, Chrispolytum, VinBenignum. Adjungil illis Jacobillus etiam Joannem quemdam et alios innominatos magno nualios,
el

A
'

gere,

male cokxrentia. Ego mihi imaginor, compilatorem Aclorum, uii plures Sanclos, qui divcrsissimis temporibus vi.rcrttnt, in nna contulit Acta, atqtte omnes
quogue tetcus
in Actis

briam

centium

fratres ac patvuclcs fni.iit. itn ct alterius

hominem
apud nos

inter fratres adoptasse.

et

Lego enim
in

S. Chrispolyti episcopi
editis die
,

martyris Vettonx

Umbria,
pa-

xn Maji, sororem
,

ipsi fnissc,

nier martyrem
Lcgilnr iilcm
xii

alibi Tcutillam. nomine Teutilam quoqtte nomcn, leviter variatum, in Aclis

omnes Hierosolymis Jacobillus omnes Antiochia, autumant missos fuisse a S. Petro apostolo. Quid de hac missione pro secttlo primo, sentiendum nobis videatur, diximtts lum alibi, tttm prsecipue m Commentarii prsevii. Jacobillus S. Chrispolytum ctiam dttplical more suo allerum tribuens semero. Campelltts
, ; ,

Sociorum.

Cum

autem incomperto

sit

stolidum

cttlo

primo, allertim
in

illorum Actorum compilatorem omnia

illic

nomina sua

tonensem

utrumque episcopum VetUmbria. Primum colit die xn; secundum

tertio,

die

"

*#'.

mutualum

cssc

ex aliorum

scriptis, et nullus seu nulla

xix Maji. Decessores

nostri

non nisi

unum

noverunt

Teuttila sive Teutela in sanctis.

Umbrix

reperiatur usdebcl illud

;

piam, quam

in diclis S. Clirispolyti Aclis,

Crispolytttm episcopum Veltonensem ; nec nisi pro anno 303 ac die xn Maji, quibus dicitur in Actis suis

nomcn

inde, ut aliunde alia,

erat, viro
applicuisse.
;

assumpsisse

ct

quod

fc-

coronatus
aliis.

martyrio fuisse

cum

sorore

sua

Teutela et
citatum
de

minm
fecisse

sororemque

Chrispolyti

Qui plura de

hisce cupil novisse,

adeat

fratrem Laurentii, Herculani atque Isaac, hie

neotericorum con-

diem xn Maji
ejtts

noslri.
,

prsenominalorum

10 Tzdet
ceptibus,
tius.

me. hisce

et similibtts

nulla vera antiqniiate fundalis, inhxrere diuqttoe

2 Vincentius episcopus Mevaniensis el frater Benignus diaconus, referuntur item a Nosiris ad diem vi Junii tamquam martyriitm passi anno
,

SVI "-

centio.

Indicavi tolo hoc traclatu,

mihi veriorasunt

cccni
cibus

neque in Actis eorum, qiur

ibi

e qtiatttor codi-

visa, absque odio aut

amore, absque discrimine naliocuiqtte

MSS.

dantur, quidquam reperitur, quod indicet,

nnm. Qtix sua cujusque sunt hbenter

cedam,

si

eos e Syria advenisse,

nedum

aivenisse seculo Christi

veriora protulennl ex antiqtiitate

namijite
scriplores, qttorum

idonea.

Rccentiores
tot sententise

qttot capita

primo, aut a S. Petro apostolo missos fttisse. Dtihilari quoque potest de altero Vincentio fquem inter Socios
trecentos e

E
tlic

sunt, in hisce rebus antiqttis non moror.

Syria venisse

in

Umbriam,
ei.

et

episcopum

Jttnii.

Fulginii fuisse, opinanlur Ughellus

JacobiUns) anis

APPENDIX
DE SS. CRISPOLYTO, YINCENTIO,
BENIGNO, ET ALHS.
Actum
de
lyto,
est
S. Crispo-

diversus

sit

a Vincenlio episcopo Mevaniensi.

Ego

qui-

dem nolim negare diversum esse, optarem tamen id certius probari, quam probelur ab Uijhello et Jacobillo
hodicrnis scriptoribus
;

quia semper mihi sttspecta est

dicitttr untts fuisse. Plura de Benigno Diacono vidcri possunt

turba
quibtts

trecentorum

Syria in Umbriam advenarum, e

et

tiximus

initio e

httjus

Commcntarii

nostri

num. 6

hic Vincenlius

Bernardinum
Spolelina,

Comitibus de Campello, in sua

SS. Vincentio Ep.

die vi Junii.

Itisloria

omnium xn Sociorum,
tempore cum
illis

dc quibus huc tisque

egimus, aetatem referre ad seculum Christi

primum

de Sociis xn,

Nos, quod instituimus prsesenti Tractatu, duce Anastasio, e Syria in Umbriam

;

eodemque

venisse e Stjria in

Um-

advectis, agere

hic absolvimus.

ACTA

INDEX

SANCTORUM
AD TOMUM
1

JULII

/V aron, primus Legis Hor Comm. l. De

stamentipa^
nis
1 6.

Mosaicae sacerdos in monte

cultu

Carilefus Presb. Conf. Anisolae apud Cenomanos in Gallia. Comm. % i. Ejus patria, atas et prima
institutio

monastica 76.

j}u.

Monasterium Aniso-

Sanctorum

veteris TeS.

lense

S. Carilefi Acta, a subaequali scripta,

n De peculiari cultu

Aaro8

qua

non extant 77. m. Alia

translatio 79. Vita e

Carilefi Acta, cult.uset

collatis

MSS.

cum
;

edilione
:

Aaron Martyr

in Britannia,

cum

S. Julio et aliis

Mabilionis 80. Cap.

stitutio

i.

Sancti aetas et patria

in-

15 3 Acacius Mart. CPoli. 2 Adegrinus monachus

Ex

Mroll.

559
apud
Sequanos.

Balmae

Comm. De
vita ex

sanctitatis titulo, Actis ac aetate 300.

apud monachos Menatenses deinde apud S. Maximinura Miciacensern, usque ad sacerdotium 81. Cap. ii. Carilefi cum S. Avito ad solitudinem recessus ubi a Rege Childeberto fundum
;

MS.

Balmensi

301

2 Adeodatus Presb. Galliani in agro Mediolanensi. 274 Ex Ferrario et Castellionso 559 3 Amedinus M. CPolitan. Ex Mroll. 273 2 Amida Mart. Ex Mrol. S. Hieronym. 273 2 Amigradinus ex Mrol. Hieronym. 559 AmmoniusM. CPoli. Ex Mroll. 3 559 Ammus Mart. CPoli. Ex Mroll. 3
3 Anatolius Ep. ejusque decessor Eusebius, Laodiceas in Syria. Comm. De cultu, conjunctione cum

coenobio aedificando obtinet 82. Cap. iii. Thesaumonasterium conditum, a quo ferus repertus
:

minae arcentur

Sancti virtutes et miracula 85.

Miracula post mortem

1

88
Sinuessae
i.

Castus et Secundinus, Epp. et Martt.

et Cajetae

inCampania. Comm.
et Cassii

SS. Casti. Secundini

in

De synonymia Campania et
:

Apulia. 17 n. De Casti et Cassii item Casti et Secundini, exornatis Actis et male confusis 18. Vita et mors, ex Actis ecclesise Cajetanx. Caputl.

564 Eusebio, gestis, scriptis ac aetate Conf. CPoli Comm. i. Cultus sa3 Anatolius Ep. cer, elogia, miracula, tempus vitse ac mortis,
Acta.
ii.

Varia stupenda a Sanctis patrata et perpessa 21. Cap. n. Similium prodigiorum prosecutio 23.

De

translatione

brachii

S. Casti

Ep.

et

Mart.

Inquisitio critica;

in qua praecipuae

Cajeta Calvum,

Ex

Actis Ecclesix Catvensis.

25

adversus

Anatolium

accusationes

expenduntur

Accusatio tertia et quarta diluuntur 575. iv. Expediuntur accusationes reliquas 577. Vita Graeco Latina. Cap. i. Anatolii natales, acta

573.

lii.

3 Cerealis M. CPolitanus. Ex Mroll. 559 3 Chustus Mart. Alexandriae. Ex Mrol. Hieronym.

558
3 Chrestus Ep. Syracusis
jetano
in Sicilia.

Ex

Oclavio Ca-

synodo Ephesina, patriarchatus CPolitanus, actacontra Eutychianos in concilio Chalcedonensi 578. Cap. ii. Anatolius perstringit Dioscorum, miraculum pro auctoritate synodi Chalcedon. et veritate fidei orthodoxae 582. Cap. iii. Defendit faroam S. Danielis Stylitae, a quo ipse aeger dein

3 Cionia Martyr CPoli. Ex Mroll. 3 Cionius Mart. CPolitanus. Ex Mroll. 2 Crescentianus Martyr cum
sociis in

555 559 559

Felice

Camp.

273
559 3 Cyrianus Mart. CPolitan. Ex Mroll. 3 Cyrillus Mart. Alexandriae. Ex Mrol. Hieronym.

cumbens,

uti praedixerat, sanatur. Virtutes, obi-

tus, publica reliquiarum veneratio

584
sociis.

550 558 3 Cyrion Mart. Alexandrias. Ex Mroll. Cyrion alter Mart. Alexandriae. Ex Mroll. Hie3
ron.

1 Antonius seu Antoninus Mart.

Romae cum

Vule Isicius.

3 Apricus Mart. Alexandriae. Ex Mrol. Hierony558 miano 2 Aristo Mart. in Campania Felice. Ex Actis S. 273 Sebastiani 273 2 Arixus Mart. Ex Mrol. Hieronym. Grx3 Asclepiodotus Martyrcumsociis. Ex Menoll. 557 cis 559 3 Atranus M. Tarsen. Ex Mrol. Hieron.

558

D E
JJathus Ep. Ravennae
inltalia.

Commentarius 557

559 3 Demetrius M. CPolitanus. Ex Mroll. 3 Diomedes Mart. cum sociis. Ex Menoll. Grxcc-

rum
l

557

B C

Doraitianus Abb. apud Segusianos, in monasterio

S.

artholomaeus Ep. Vicentinus, Ordinis Praedicatorum. Comm. i. Recentiora de eo scripta, cultus, miracula, translatio, epitaphium, columna, in ejus honorem erecta 246. |u. Vita.per Lean-

Ragneberti Jurensis. Comm. Memoria in fastis; monasterium, a S. RagnebertoMart. appellatum; Acta non satis sincera 42. Vita e.c aetas Sancti
;

antiquis codicibus monasterii S. Ragneberli Jurensis.

deducta, ex aliis illuepiscopatum Vicentinum 249. in. Reliquum vitaeab anno 1260 ad obitum 253 1 Basilius Abbas, fundator monasterii, dicti ad Profundum rivum. Ex Menxis Grascorum impresstratur usque ad
sis

drum Albertum compendio

Cap. i. Domitianus, parentibus orbus, Roma in Galliam secedit; a S. Hilario Arelatensi sacerdos ordinatus, ductu S. Eucherii solitudinem petit, ibique habitationem sibi et sociis aedificat 44.

Cap.

ii.

Tempore

famis, sociis et casmentariis de

:

28
Julii

pane miraculose prospicit Latinum ab Arianismo convertit; a quo et uxore ejus S}'agria fundis 46 donatus, sancte, uti vixerat, moritur

T.

1.

IX

3 Emerion

INDEX SANCTORUM
3 Emerion Mart. Alexandria?.

Ex

Mrol. Hieronym.

58
1

Comm. Sedes episcopalis memoria in Martyrol. Laus vera apudS. Hieronymum. ActaMSS.
tias.
;

Eparchius Conf. Monachus Presbyter, apud Engolismenses Reclusus, in Gallia. Comm. $ i. Ejus gloria ab antiquo monasterio et solenni cultu 97
<j

non magnae
in

fidei

566. Vita ex Cod.

i.

MS.

Sucrx

F.remi Camaldulensis. Cap.

Pritni ejus labores

ii.

Gloria ex Gregorio Turonensi et Actis sin-

ceris

98 Yita Auctore
i.

cosevo, ex Passionali

MS.
:

Boileccnsi. Cap.
alia gesta

Patria, parentes,

monachatus

usque ad sacerdotium et reclusionem. 2. Miracula et asperrima vivendi ratio 99. Cap usqueau obitum et sepulturam 101. Gloria postunia in miraculis exvariis
1

conversione Altinensium. Consuetudo cum S. Chromatio. Ordinatur Episcopus. Confert se in Palasstinam ad S. Hieronymum 568. Cap. n. Obtinet brachium S. Jacobi. Litteraede Martyrolbgio ad S. Hieronymum et hujus Responsio. Secessus

ad Marcellianura,

et obitus

569. Cap.

iii.

Sedis

episcopalis et sacri corporis cura aliis

translatio

102
v. Severianus.

571
3 HeliodorusM. CPolitanus 3 Helion

Epasus Mart. Antiochenus

3 Eradius Mart. Alexandriae.

Ex

Mrol. Hieronym.
Isicius.

Martyr Tarsensis.

Ex Mroll. Ex Mrol.

559
Hierouy-

558
1
1

Esicius Martyr

RomanusVide

Esther Regina, Assueri Regis conjux, Perside

Susis

in

11
Grseco-

559 miano 559 3 Heraclius M. CPolitanus. Ex Mroll. 273 2 Hicicius Mart. Ex Mrol. Hieromjm. Aviciacensis, Presb. Conf. apud Ceno1 Hilarius

3 Eulampius Mart.

cum

aliis.

Ex

Menoll.

manos

in Gallia.

Comm. DeSanctisepultura.trans35.

rum
parvo

557

latione, aetate et dubiis gestis

Lectiones de

3 Eulogius Constantinopnlitanus. ExMrol. Romano 3 Eulogius Mart. Alexandriae Ex Mroll. 3 Eulogius M. CPoli ExMroll.

Hilario Aviciacensi

37

3 Eulogius alter Martyr CPoIi. Ex Mroll. 3 Euphemia M. CPoIitana. Ex Mroll. 3 Eusebius Ep. Laodiceae, cum Anatolio ibidem Episcopo 504 3 Eusucius

560 3 Horestes M. CPolitanus ex Mroll. 559 558 2 Hyacinthus Mart. Ex Menologio Basilii 272 559- 3 Hyacinthus, Cubicularius, Martyr et alius Sy559 nonymus. Sylloge historica. E Synaxariis Grxeo559 rum 559
;

Tarsen.

Ex

Mrol. Hitr.

Romanus. Ex 272 2 EutychianusMart. cum sociis in Campania Felice 273

2 Euticius Mart.

559 Mrol. Hieronym.

s doneus cum De

aliis.

v.

Primus.
Praedicatorum.

2 Joannes Vicentinus Ord.

cultu, patria, aetate et Actis 4 1 0. Vit.v

Comm. Auctore

Valerio Muscheta Ord. ejusdem

F G
JT elicissimus Mart. cum
lice

412 Cap. 1. Ingressus Joannis in Ordinera. Fundationes et fundatores mnnasteriorum Venetiis ac Patavii 413.

sociis in

2 Felix Mart. cum

Gallia.

sociis in

Campania Fe273 Camp. Felice 273

Cap. 11. Ejus conversatio et praedicatio Bononiae : pnefpctura coenobii Patavini Inquisitio in vitam Antonii Patavini, eidem commissa ingens con:

cionum fructus, signis

415. Cap.
iii.

et miraculis confirmatus

1 Floregius Ep. Conf. Stagni apud

Ruthenos, in Expenduntur dubia circa Lec tiones Stagnenses 38 n. Notitiae aliquae, Stagno

Gregorio Papa IX missus, pacem

Comm.

i.

suadet. Dedicatur ibidem

primnm

Praedicatorura

templum
nedicto

cujus occasione de alfero agitur, a Be-

acceptae 39.
1

Acta ex

Breviario Stagnensi
in
:

40
Gallia.

Gallus Ep.

Claromonte Arvernorum

Comm. De

cultu, aetate,

S. Gregorio

obitu, sepultura vita a Turon. scripta 91. Vita ex Gregorio

XI consecrato, deque illius Pontificisvera origine 416. Cap. iv. Firmata per Beatum pace Patavii instituitur illic solennis festivitas B. Pe;

tri

martyris. Bononiae effoditur corpus

S.,

Domi-

Turon. Cap.

i.

Deillustribus ejus natalibus

;

insti-

nici in comitiis

tutione monastica

ceterisque gestis
ii.

episcopatum 93. Cap.

usque ad Degestis in episcopatu,

ibidemque mirandamulta patrantur a beato Joanne. 419. Cap. v. Veronae ad innumerabilem concionem pradicans, sublatis
;

Ordinis

virtutibus, miraculis, obitu, sepultura.

94

3 Germanus Ep. in Mannia 3 Golinduchus Mart.

seu Mona, maris Hi-

bernici insula. Notitia ex vita S. Patricii

cum

sociis.

corum
1

586 ExMenolog. Grsegg7

dissidiis, summam pacem inducit 420. Cap. vi. Obitus B. Joamnis Persecutio Acciolini de Romano, sub ejus tyrannide multi fratres Preedicatores in carceribus dies suos compleverunt, fame

Golvenus Ep.

Leonensis in Britannia Armorica. Comm. S. Golveni patria, Acta, aetas, cultus 111. Vita ex Renato Benedicto apud Gononum 113

consumpti 421. Testimonia variorum 424 3 Irenasus Diaconus Mart. cum Mustiola et aliis
de Beato
,

et psedore

('lusiiin Etruria.
in fastis et cultu

Comm. De

Actis, a?tate,

3 Guthagonus Conf. Oostkercae apud Belsas in Flandria. Comm. De astate ac gente ejus, sepultnra, elevatione corporis, translatione et reliquiis
1

560. Passio ex

MSS.

editwne Surii
Isicius vel Esicius, Processus,

memoria cotlatis cum 526

Romani. 26

887 Acta qualiacumque 589

Marina, Antonius

e Lectionibus breviarii

vel Antoninns, Serenus etVictor; Martt.

Ex

Mrol. Hieron.

H
llechardus Presb. fundator monasterii Scheidensis

Prsmonstratensis in Westphalia Comm. De prima hnjus beati Viri notitia et cultu 242. Vita a Gelenio concinnata. Patria, familia, monasterium fundatum, obitus 244. Inventio
poris an.

Ordinis

3 JocundusM. CPolitan. Ex Mroll. 559 2 Jucundionilla Mart. Ex Mrol. Hieron-. 273 3 Julianus Mart. Alexandriae. ExMrol Hieronym.

558
3 Julianus M. CPolitanus. Ex Mroll. 559 3 Julius Martyr. Alexandriae. Ex Mrol. Hierony miun.

cor^

1628, notarialiter descripta 245 3 Heliodorus Ep. Altinensis, Torcelli prope Vene-

558

1 Julius

AD

TOMUM

JULII.
i

j u i| us

Aaron

et socii,

hodierno cultu et Justus Mart. cum sociis in Camp. Felice 2

Martyres in Britannia. De martyrii tempore 45

fastis

et cultu 560.

Passio ex

MSS.

collatis

editwne Surii

cum 562

273

O
3
1 1

28 J^eo Anachoreta. Ex Synaxariis MSS. LeonoriusEp. in Britannia Armorica. Comm. l. Patria, rnltus. translatio Parisios et Bellum montem 105. II. Acta non sincera Alherti halucinatio 10(1. Vita ex MS. Cap. i. Natales; prodi:

\J restus
nymiano

Martyr Alexandriae.

Ex

Mrol. Hiero-

558 2 Otto Ep. Bambergensis et Apostolus Pomeranorum, Bambergae in Franconia. Comm. i. De scriptoribus Actorum 309. u. De Sefrido et Ebbonescriptoribus311. iii. De Andrea, aliorum
scriptorum compilatore 312. nominis civitatis episcopalis
;

giosus in litteris progressus; transitus in Galliam; perpetua fere miracula; accessus in aulam Fran-

iv.

Brevis notitia
;

Sancti

ejusque

cicam 107. Cap. II. Alia miracula; Regis in ipsum liheralitas; Judualum furenti tyranno eripit 110 409. Lectiones ex breviario impresso 1317 Hieron. 49 1 Leontius Ep. Augustodun. ExMrol. patria 2 Lidanus Abbas Setiae in Latio. Comm. De scriptoribus vitae eorumque aetate EpiSancti
;

illustris originis

314. v. Variis argumentis os-

tenditur

fuisse 316.

e familia Andechsiana non vi. PrimaOttonissetasante adeptum episcopatum Bambergensem 318. vn. Gesta a principio episcopatus ad annum usque mcxxiv
,

Ottonem

scpis Setinensibus et praesenti statu corporis 302. Vita et miracula. Ex Cod. MS. Collegii Societ. Jesu Setiee. Pars. i. Parentes, patria, monachatus
,

chronologice ordinata 320. vni. Percurritur vitae reliquum a dicto anno usque ad obitum 322.
ix. Canonizatio. memoria in fastis recentioribus ex officiis et elogia 325. x. Perpetuus cultus
,

monastenum novum,

exercitationes

mors, translatio 305. Pars.ii. Miracula a vivente patrata 305. Pars iii. Miracula post 307 mortem ac translationem Setiae facta '29 Lupianus Confessor. Ex Greg. Turonensi 1
religiosae,
,

327. xi. Idem cultus, ex reliquiis et monumentis Sancto erectis 330 xn. Vinum ad depellendas febres benedictum; et beneficia per
ecclesiastir.is

illud

obtenta 332. xiu.

Item,

contra morsus

rabidorum canum 333. xiv. Ottonis Homiliae

M
2 ifjarcia Mart.

334 MSS. quae supersunt Vita Prima. Auctore synchrono, ex editione Canisii Prologus Auctoris 334. Liber i. Cap. i. Ortus, studia, legationes, gratia apud Caesarem, promotio
Carapania Felice
ad
episcop;itum

cum

sociis in

Bambergensem 335. Cap.

n.

273 3 Marcus et Mocianus, Martt. Cultus ex Menologiis 563 Moysis et Aaronis soror Maria Prophetissa 1
,
;

Ingressus in ecclesiam suam; consecratio et com-

Eleazarus

sacerdos

Aaronis

filius

Phinees

mendatio per Paschalem PP. a quodonatus pallio, regimen sanctae orditur 337. Cap. iii. Monasteriorum multorum fundationes qua intentione a^gressus sit et quomodo eas a summis Ponti,

Eleazan filius; Aaronis nepos; utriusquesuccessor 10 Martinus Ep. Viennae in Gallia. De ejus aetate cultu antiquo et recentiorum Martyrologorum 13 elogiis Marina Mart. Romae cum sociis. Vide Isicius.
,

ficibus

confirmari curaverit 341. Cap.

iv.

Cura
:

restaurandae Cathedralis, augendique Episcopii

ipsiusmet frugalitas. morbus, misericordia tempore famis 343. Liber ii. Cap. i. Litteris Boleslai,

Pomeranorum
gentis
;

doraitoris

invitatus; suscipit

auctoritate Apostolica missionem ad conversionem

istius

Martinianus Mart.
vide.

Romae cum Processo, quem

eoque proficiscitur 346. Cap.

,

ii.

Pirissae

admissus
349.

ingenti fructu

populum cate-

2 Martyres termille,

cum

S.

Paulo Apostolo

passi.

chizat, baptizat ac fidei mysteriis et Saeramentis

Ex

Mroll.
xv.

271

3 Martyres Alexandrmi

Ex

Mrol.

Hieromj-

miano
1

558

Cap. iii. Caminae felix conversio, polygamiara deserit. Punitio matronae , ubi die Dominicametentis. Julinensesbarbari, repulso
instituit

Dux

3 MartyresConstantinopolitanixxiv. ExMroll. 559

Evangeho, Viro Dei necem in'ent&nt 352. Cap.

Stetinenses obdurati mitesount;

iv.

Martyresxxv Nicomediee.

E Synaxariis

MSS. 29

3 Martyres Tarsenses
1

559 ix. Ex Mrol. Hier. Martyres cclxxviii, cum S. Zelo et S. Orione. Ex Miol. Hieromjm. 27 3 Martyrius Martyr CPoli. Ex Mroll. 559 1 Martt. bis mille. Ex Mtnseis Mazarimanis 28 1 Mauritius M. E Synaxariis MSS. 29 3 Menelaus Mart. AlexandriB?.. Ex Mroll. 558 3 Menelaus M. CPoli. Ex Mroll. 558 1 Moderatus et Felix , Martyres Autissiodori in Gallia. Comm. de antiquo cultu; de situ corporum hodierno, per revelationem inventorum; atque
antiquitate ecclesias S. Moderati 255 2 Monegundis vidua Reclusa Turonibus in Gallia. Comm. i. Vita a S. Gregorio Turon. scripta; reliquias Turonibus antiquus cultus 275 u. Reliquiae et cultus Chimaci in Belgio 276. Vita
,

piunt

idola

verbum Dei recifrangunt 354. Cap. v. Exemplo

suscipit,
et

Stetini,

Julina fidem

binas

struit

ecclesias. Convertitur Dodona, Colobrega et Belgradia. Otto redit ad suam ecclesiam 358. Liber
iii.

Cap.

i.

Denuo ad missionem

illam profectus

per Saxoniam, fiuctuose laborat apud Timinam, Usnoym et Hologastam 360. Cap. ii. Gosgangiae
fano destructo, ecclesia derlicatur. Mizlai mira ad misericordiam mutatio. Boleslaus, Pomeranis in-

Tentata insulae Veraniae conversio 363. Cap. iii. Solus Otto ad Stetinenses Apostatas poperans, socios adsciscere cogitur. Mira Witsaci per eum e carcere liberatio. Furifensus, plaoatur.

auctore S. Gregorio Turonensi 278. Officium in

ecclesia Chimacensi

sacnficulo, hastas vibraturi , 365. Cap. iv. Sincera Sfetinensium obngescunt resipiscentia non absque gravibus Ottonis periculis. Miracula varia. Ruthenorum conversione

buudi,

instigante

3 Montanus M. Tarsen. Ex Mrol. Hier. 3 Mustiola matrona Mart. cum Irenaeo Diac. Clusii
in Etruria.

281 559

tentata, reditOtto

Bambergam

30S. Cap. v. Curat

:

ejus cum leprosum; ad Pomeranos dona mittit Hungarorum Rege amicitia ; cujus filiae Bela,

Comm. De

Actis, aetate,

memoria

in

Sopbiaj heroica in servando virginitatis proposito

constan-

INDEX SANCTORUM
constantia

iEger, ad ecclesiam dedicandam divinitus convalescit. Operibus mise371. Cap. ti.

ricordiae iromoritur. Oratio funebris

373

"Vita

Altera. Auctore Ebbone monacho. Ex MS. hbliothecx Paulinx Lipsix, nunc primum edita. Prologus 375. Liber i. Cap. i. Otto origine noab Henrico IV Imp. e sororis capellano, creatur Cancellarius et Episcopus Bambergen. atque ad ecclesiam illam deducitur 376. Cap. ii. Dilatum munus consecrationis suscipit a Paschale
;

monacho Coelestino 443. x. quaedam Beati elogia 444. xi. Pja quaedam scripta, Beato attributa, eorumque analysis 446. xn. Vindiciae adversus obtrectatores 447 Vita. Auctore Anonymo coaevo. Cap.i. Beatipatria,
colle^ta a Maleto

Insigniora

bilis

natales,
risiis,

morum

innocentia, studia litterarum

Pa-

ibidem canonicatus, et Drocensis archidiaconatus 446. Cap. 11. Episcopatus Metensis, in

PP. donatusque
et ecclesiae

usupallii; Moguntino motropolitae Bambergensi commendatur. Mirabilis

eoque gesta 449. Cap. iii. Cardinalatus, iter Avenionem et virtutes 450. Cap. iv. Humilitas , jejunia,

ejus in fundatis restaurandisque ccenobiis munificentia 378. Liber ii. Cap. i. Irrita Bernardi in

macerationes corporis, vigiliae , orationis studium, amor erga Crucifixum, ejusque apparitio, donura lacrymarum 451. Cap. v. Praecipua alia,
quibus excelluit, ornamenta virtutum 452. Cap.
vi.

Pomerania missio Ottonem accendit ad aliam nova

ratione instituendam. Caminae
dicat
:

cum

fructu prae,

Mors, corporis fragrantia, sepultura

454
S. J.

sed a Julinensibus barbare repellitur 382

Vita Altera. Auctore Henrico Albio

Cap.

i.

Cap. n. ConversisStetinensibus.Julinaminvitatur.

Quaesitum Tnglai idolum. A suis revocatus, revertitur Bambergam 385. Liber ih. Cap. i. Apostasia Stetinensium et Julinensium.Prodigia varia.

Beati natales; misericordia erga pauperes; studia inchoata et interrupta 455. Cap. 11. Redintegratio

canonicatus Pariausteritas vitae studiorum archidiaconatus Drocensis , humilitas, siensis

,

Redit Otto
Cap.
fidia

in

Pomeraniam, ac Duce cum

in

suis

episcopatus Metensis 456. Cap.

cordia,

111.

Cardinalatus,

converso, inter ruultapericulafidem restituit 387.

n.

asperitas vitae, suaveolens odor corporis, miseri-

Mira Mizlai

captivos

misericordia.

amor erga Crucifixum

iv.
,

ejusque apparitio

Boleslai

cum

Ducereconciliatio. Stetinensium per-

correcta

391.

Cap.

iii.

Confirmatis Steti-

nensibus Julinam accedit. Plura ibidem miracula..

Tabe corripitur, ad mortem sacro oleo se comparat testamentum condit imperat, sanctarum inungitur, a famulis caedi se
duplex 457. Cap.
,

Tentata Ruthenorum conversio. Ottonis reditus,

Theclas et Agnetis martyriosibi praelegi jusso, pie

morbus, obitus, sepultura 394. Liber iv. Ebboni superadditus. Cap. i. De signis, ad sepulcrum ejus factis 396. Cap. ii. De gestis ad procurandamcanonizationem 397. Cap. iii. De ipsa canonizatione etmiraculis 399. Suppl. ad vitas prasmissas

moritur 459. Cap.

cula innuraera

v.

Concursus ad corpus, mira-

novi

402. Dissolutio veteris monasterii S. Michaelis aedificatio et consecratio 404. Praecipua

:

460 Processus de vita et miraculis. Pr^eambulum i. Nomina, patria, aetas conditio Testium examinum loca et tempora 462 Pr.eamb. 11. Initium Processus, factum Avenione 18 Januarii 1390, 463. Pars I Processus quae estdevita, moribus acvirtu,
;

quaedam miracula 406.

S. Ottonis

Sermo
in Anglia.

in

translatione

tibus B. Petri. Cap.

1.

Illustrissimi parentes, ge-

409
Comm. Natales,

2 Oudoceus Ep. Landavae

nere et virtutibusconspicui 464 Cap. ii. Educatio, canonicatus Parisiensis, virginitas 466. Cap. iii.
Solida et sincera humilitas 469. Cap.
steritas et maceratio corporis 470.
iv. Vitae

cultus sacer, sanctimonia, tempus vitae ac mortis

au-

283. Vita incerto Auctore

284

ambo ,P. abbas

et Conf.

in Nitria.

Comm.

i.

Sancti celebritas, memoria in

fastis

recentior,

efformatio nominis varia 30. n. ^Etas, unus an geminus fuerit an sacerdos, an bis exul. 31.
:

Vita.

Ex

Eximius orationis spiritus 470. Cap. vi. Eximia item erga pauperes misericordia 478. Cap. vii. Nitor conscientiae, quotidiana defectunm annotatio, crebra eorumdem confessio 481. Cap. viii. Colloquia ascetica, desiderium adeundi loca sacra, fastidium aulae. 482. Cap. ix. Cura domesticorum , zelus 484. Cap. x. Patrimonium suum obstrictum fratri mavult, quam gravare bona ecclesiaj suae MetenCap.
v.
sis

Palladio 32.

Alia de S.

Pambone

ex

34 3 Parthenus Martyr Tarsen. Ex Mrol. Hieronymiano 539 3 Paulus Mart. Tarsensis. Ex Mrol. Hieronymiano 559 2 Petrus de Luxemburgo Ep. Metensis, S. R. E. Cardinalis Avenione in Gallia. Comm. 1. Natales; prima aetas; praematurus parentum obitus; educatio sub proxima consanguinea; votum virginitatis
;

variis collecta

486. Cap. xi. Crucifixi apparitio, supremus morbus, testamentum, virtutes raorti praeviae, et
alia
xii.

adjuncta 489. Cap. ejus subsecuta sunt 494.

De

lis,

quae

mortem

Pars

ii Processus, quae est de miraculis post mortem. Cap. 1. Testium nomina, patria, aetas, conditio ; depositionura tempora 407. Cap. ii. Mortui resuscitati alii a morte praeservati 409. Cap. 111. Muti, caeci, surdi, febricitantes sanati 502. Cap. iv. Contractio, impotentia manuum et bra; ;

fratres et sorores 428.

11.

Benefieia

ecclesiastica, ad quaecertatim

promotus est usque

ad Cardinalatum 430. 111. Obitus, testaraentum, sepultura, primus Avenione cultus, processus pro cultu universali 431 iv. Cultus instantissime
.

chiorum, rabies et demeutia curata 505. Cap. v. Lepra, fistula, gutta, fluxus sanguinis, periculum partus, sublata 507. Cap. vi. Liberati, captivi spoliati a praedonibus, naufragi, laborantes morbo caduco bona recuperata detractores puniti 509.
;

petitus, diu retardatus,

tandem concessus

et

in

Cap.

recentiores fastos relatus 433. v.

Reliquise et

innumera miracula 435. vi. Antiqua Acta, inter se collata; quando et a quo edita; unde et a quo
submissa
436.
;

laborantes impotentia tibiarum, dolore capitis, gravella fluxu et dolore ventris

vii.
; ,

Adjuti

512.

officium

orationes propriaa

Incendia extincta morbi multi ac diversi propulsati 513. Cap. ix. Praadictorum conViii.
,

hymnus

Vita recentior, a P. Henrico Albio S. J. edita, ad trutinam revocata 438. vin. Vitaa recentioris, a Martino Boureyo, monacho Cceles vii.

miraculorum fide, Principum votis et donariis et fama publica 516. Cap. x. Depositiones testium super nonnullis praegressis articulis,
clusio

ex

aliisque

tino editaj, analysis et crysis 439. ix. Historia

}AS. eorum, qua? post

mortem Beati

gesta sunt,

miraculis 518. Cap. xi. Reliquae Testium depositiones super miraculis 523. Cap. xii. Processus de miraculis apographura
,

juridice

confectum

AD

TOMUM

JULII.
nockescel 179. xiv. De translationibus et ostensionibus reliquiarum an. 1369 et 1480. 182.

oblatum. 831 confectum, ac Martino PP. V Nicolao Malet Coelestino AvenioHistoru , a P. i. Testamentura B. Petri, et nensi collecta. Cap. fundatio monasterii Ccelestinorum Avemiracula, 533. Cap. n. nione ; canonizatio a multis petita pro canonizatione supplicationes Aliae aliorum eiusdemque retardationes 536. Cap. iii. Item

Rescriptum Episcopi Cameracensis , quo Sancti

reliquias visitari et populo ostendi praecipit etc.

183. xv. De prima pretiosissima Sancti lipsanotheca deaurata, anno 1369 perfecta 186. xvi.

De

augustae lipsanothecae interitu

sacrorura lip-

personarum 539. Cap. iv. Depualiae illustriura Martinum tatio Coelestinorum Avenionensium ad canoniCaroli V Regis Francorum V annisus Acta concilii Basileensis in zatio cur retardata variorum opera eius favorem 543. Cap. v. Sedula sacellum Beato extructum apud Concilium Bulla beatificationis 546. CAr. vi. Exhumatio
:

sanorum dispersione

et recollectione 188.

xvn.

De nova theca
sitione,

argentea, sacri corporis in ea depoet

deque ultima Visitatione

ostensione

anni 1680. 190. xvm. De antiquo S. Rumoldi sacello 194. xix. De magnificentiore Sancti
templo,
altera,

quod hodiedum extat 196. xx. Pars qua proferuntur instrumenta, prioris pro-

corporis, translatio, reliquiae, miracula recentiora, templum instauratum confraternitas instituta,

,

hationi servientia 198. xxi. Nonnulla, ad Sancti

548 festum Petrus Patricius Conf. Constantinopolit. Comm.

honorem spectantia et confraternitas 201. xxn. De sacris ejus reliquiis alio translatis ac venerationi expositis 204. Reliquiae,

Humbecam
,

solen-

De

cultu,

occasione melioris

vitae,

aetate

289.

niter translatae 205. Aliae in Regiscuria et Son-

Vita ex Menxis
Porphorius Mart. Alexandriae.
ron.

257

Ex

Mrol.

Hie-

Primus, Idoneus et Alii. Ex Mrol. Hier. Processus Mart. Romanus cum sociis. Vide
cius.

558 27
Isi-

dereygen 207. xxm. De anno quo obsessa Mechlinia, S. Rumoldi patrocinio, illustrem victoriam obtinuit eaque de causa ex voto instituta
;

supplicatio

annua 209.

xxiv,

De

dicta

suppli-

catione singularia quaedam 210. xxv. Ad totum commentarium appendix, de progenitis ab Urso

Processus et Martinianus Martyres Romae. Comm. i. Antiquissimus eorum cultus e Sacramentariis, Kalendariis et Martyrologiis, 266. n. IIlustris sepultura, templa, translationes et perpetua celebritas 268. m. Agta non satis sincera 269.

213.

MARTYRiuMex Codd. MSS.

etS. Gregorio

PP. 270

Vita Auctore Theodorico Abbate S. Trudonis. Cap. i. Discessus Rumoldi ex Hibernia peregrinatio Roniana adventus Mechliniam viventis miracula et martyrium 215. Cap. ii. Depopulatio Normannica. Post mortera miracula et cultus per 218. Ad sequentem S. Rumoldi vitam
; ;
; ,

R
i^fuintianus. Ex (K

D. Joannem

Domyns

scriptam, prasmonitio

222.

Vita Altera ex editione Vardaei, collata cum antiquiore. Cap. i. S. Rumoldi nativitas et vita ante
Martyrologiis.

49
Menseis Biblioth.

episcopatum 225.
Hibernia 226. Cap.
cepta 228. Cap.
iv.

Cap.
iii.

ii.

Archiepiscopatus in

Quintus Mart. in Phrygia.

Ex

Peregrinatio

Romam

sus-

Ambrosianx Rayraundus Conf. Tolosae

273
in Gallia.

Roma

Mechliniam

venit, ubi

Comm.
n.

i.

De

cultu seculo 17 instaurato 589.

^Etas
anti-

ab Adone comite benigne suscipitur 229. Cap. v. S. Liberti resuscitatio et martyrium. Sanctorum

Sancti 590.

ejus operibus ac statu vitae 592. iv.

Notitise Tolosa submisste 595.

m. De

insignioribus

quibusdam

De

quis ac recentioribus Actis ac miraculis 594. v.

Rumoldi et Gummari colloquium 231. Cap. vi. Acta S. Rumoldi reliqua, martyrium et cultus 233. Additamentum exeditione Domynsii, collata

Vita

in Lectiones

cum MS.

Belgico 234.

novem

distributa.

Ex MS.
Anonymi

Tolosano. 597.

Vita

altera ex editione

Tolosani 600. Miracula

recentiora

602
1

Regina, Ostrovandiae sive Austrobandiae comes,

Dononii prope Valencenas in Belgio. Comm. De Dononio ; S. Reginae cultu ejusque et fili* Ragenfredis Actis incertis 237.

De utnusque

gestis

1
1

ex officm Dononiensi 238. Officium ipsum 239. Rumoldus Ep. Mart. Mecbliniae in Belgio. Comm.

^ecundinus Ep. Martyr Sinuessae cum S. Casto, quem vide. Serenus M. Romanus cum sociis. Vid. Isicius. Servanus Ep. Conf. et Orcadum insularura Apostolus.

Ejus aetas
;

apostolatus

nomen,

in varia

i.

De primis Actorura
iis
:

scriptoribus, et difficul-

distractura
rio

gesta, miracula 50. Vita ex Brevia-

occurrentibus 151. n. De si-riptoribus Actorum ac primum de Theodorico Abtatibus, in

Aberdonensi

52
Epasus, Martt. Antiocheni.

1 Severianus, Zoelus,

bate Trudonopolitano 153. m. De Legenda, ab anonymo Belgice scripta, et ab Joanne Domyus

latinitate
rit

Anonyinus

donata 155. iv. Quo tempore sciipseBelga et qua lingua primura

;

27 Mrol. Hier. Severus Martyr Tarsensis. Ex Mrol. Hier. 559. 3 Emesam in Syria. 1 Siraeon Salus Conf. apud

Ex

Comm.
,que
alio

l.

Unde

ei

nomen Salus

cultus alio at-

aliis

vulgatissima Legenda 157. v. De Rumoldi Legendarum scriptoribus 159. vi. De Rumoldi patria, aetate, parentibus 161. vu.
scripta sit

die

^Etas, 115.
conscriptge

apud Graacos et Latinos 114. n. in. Auctor vitae lingua Graeca

iv.
:

116

Auctoris stylus, et divisio:

De ejus dignitate pontificia 164. viis. De ejusdem cultu, ex Theodorico et Martyrologiis 167. lx. De cultu, ex antiquis officiis occlesiasticis apud L.odiensis 170. x. De cultu, ex breviaAberdonensi et canonicorum Regularium Congr. Windesemensis 172. xi. De cultu, ex item ex brerecentinri Leodiensium breviario
riis,

nostra interpretalio
v.

monitio ad lectorem

118.

Compendiura vitae ex scriptoribus Griecis colle:tUMi 118. Vita Auctore Leontio Ep. Neapoleos in Cypro, Sancti coasvo. Ex MS. falicano. Prologus Auctoris 120. Cap. i. Symeouis et Joannis peregrinatin ad Terram sanctam, occamonastica; sio melioris vitae 122. Cap. ii. Vita

viario et picturis Mecliliniensibus 174.

xn. De

apparitiones 125. Cap.

iii.

Secessus in solitudi-

sepultura Sancti et prima corporis elevatione ac transhtione 177. xm. De translatione in Stey-

neni; maohiu.itio satans 128. Cat. iv. Apparitiones egressus ex eremo ad lucrandum animas
;

Deo

INDEX SANCTORUM
Deo 131. Cap.
ejus ibi
v.

Stultitiam

simulat Emesae

post
tione

mortem miraculis
Mabilionis

60. Miracula alia, ex edi-

famulatus. verbera, jejunia, mira gesta

:

63.

Item
sec.

alia

ab

Adalgiso
;

Miracula et praedirtiones haereticorum, Judneorum et meretrieum conversiones donum castitatis 138. Cap. vii. daemon fugatus
135. Cap. vi
: :

Scientia

arcanorum
;

diutnrna jejunia
accipit
;

oculos

affectos curat

cibos diviniuis

amirum
Reliqua

ab injusta morte liberat 142. Cap.

miracula 145. Cap.
tus,
ix.

viii.

ex eodem miraculum ltem hymni, ex Matnlwne 64. Aliud MS. Reginx Suecise 72. Elevatio corporis et alia, 73 ex Mabilwne 3 Theodotus Martyr cum sociis. Ex Menoll. Grseco557
S.

Theoderici monacho

xn

scripta
;

Virtutes,

praedietio obi-

Thomas M. CPoli. Ex

Mroll.

mors

sancta, cantus

angelorum, sepultura,

corpus ablatum divinitus 148. Kpilogus

3 Strategus Mart. CPolitanus. Ex Mroll. 3 Sustratus Mart. CPoli. Ex Mroll. 2 Svithunus Ep. Wintoniae iri Anglia. Com.m. i. Cultus, translatio corpons, miracula, reliquiae,
orationes propriae 285.

150 559 559

3 Timotheus Mart. CPoli. 3 Trategus M. Tarsensis.

CPoli.

Ex
Ex

Mroll.

Mrol. Hieron

3 Triphon M. 3 Tryphon Martyr Alexandrioe. Ex Mroll. 3 Tryphon alter Mart. Alexandriae. Ex

Mroll.
Jlieron.

Ex

559 559 559 559 558

Mrotl.

558

n. De scriptoribus

vitae,

miraculorum

et translationis

287. ui. Responde-

U
rbanus

tur nonnullis quaesitis, ad vitam ac

mnrtem

ejus

spectantibus 288. Vita auctore Gotzelino, collata

cum

aliis

290.

Hisloria

translationis

Cap

Mirtyr,

item

cum

sociis

in

Cam273

i.

pania Felice

Corpus divmitus ostensum. Miracula 292. Cap. alia miracnla 293. Item ii. Translatio corporis alia ex antiquis r.iembranis. Cap. i. Miraculorum
;

290 pars prima 294. C.vr. II. Pars secunda 2 Symphoiosa Mart. cum sociis in Campania Fe273 lice

ictor M. Romae cum sociis. V. lsicius. 1 De 2 Visitatio B. Mariae Virginis ad Elisabeth. primaeva hujusfesti institutione 262. n. Propai

T
3
1

gatio festi in variis ecclesiis et locis "265.

dix.

De

S. Maria,
et

Consolatrice atflictorum,
praecipua ducatus

AppenPro-

heodota Martyr

cnm

sociis.

Ex Menoll.

Grse-

tectrice

Patrona

Luxem266 273

eorun.

557

burger.sis et Chiniacensis

Theodoricus Presbyter, diseipulus S. Remigii, in monte Or, prope Remos. Comm. i Discipulatus sub S. Remigio, cosnobium cultus et aetas
,

2 Vitalis Mart.

cum

sociis in

Camp.

Felice.

53. II. elevationes corporis 54. Vita ex eod. Remigiano 56. Alia ex

Vita a variis scripta, miracula, rhytmus,

MS.

Codice S.
ejus
;

Marix

Bonifontis

etc.

58. Cap.

i.

De ortu

institutione sub S.

Re-

migio

servata

cum conjuge

virginitate, et conii.

structo ab ipso monasterio 58- Cap.

De

gestis

^jelus Mart. in Mesopotamia, et Socii vi Item Item' Alii cclxiv. Ex Orion cum Sociis vih 27 Mrol. Hieron. V. Severianus. 1 Zoelus Mart. Antiochiae. 1 Zoilus Mart. Nicomediaj. Ex Martyrologio S. Hie: :

post susceptum Sacerdotium in

tris
;

conversione pa-

ron.

26

ejectione

meretricum

variisque in vita et

INDEX

CHRONOLOGICUS
ANTE CHRISTUM NATUM.
sacerdos 6 Aaron, primus Mosaicae Moysis AaroMaria Prophetissa, soror
et

S. Dathus Ep.
S.

Legis

Ravennae in Italia 557 Petrus Patricius Conf. Constantinopoli 257 S. Martinus Ep. Viennae in Gallia 13

nis

10
11
S.

SECULO
Anatolius
Laodiceae
S,

III.

Estber Regina, uxor Regis Assueri

Visitatio B. Mariae Virg. ad

Ep.
in

ejusque

decessor S.

Eusebius
5(54

Elisabeth

262

Quintus Mart.

SECULO CHRISTI PRIMO.

SS. Processus et Martinianus Martyres Romani 266 S. Chrestus Ep. Syracusanus in Sicilia 555

Phrygia
et Mustiola

Bruchium Alexandriae evertitur An. 275 SS. Irenseus Diaconus

trona, aliique Martyres

273 565

ma560

SubNerone. Martyrestermille,cum

S.

Paulo Ap. 271

Sub. Lioclet. SS. Ariston et Socii in

Camp.

Felice

273

SECULO
S.
S.

II.

SICULO
272 Syno556 Martyres 557
et alius

IV.

Hyacinthus Martyr Hyaciuthus Cubicularius, Mart.

S. Lupianus Confessor

nymus
SS. Theodotus, Theodota et socii

Heliodorus Ep. /Utinensis Conf. Anno 303 SS. Julius, Aaron et Socii, tanni
S.

29 566

MM.

Bri-

15
Circa

AD
Circa 317

TOMUM
31

JULII.
scopus S. Otto

Natus

Sec. iv fine S. Sec iv ant v.

S. Pambo anachoreta Pambo Abbas et Confessor S.

320

30

An. 1118

Uomitianus

Abb.

sianos

apud Segu42

Lidanus, Abbas Setiae in Latio 302 1124 Suscipitur a 'S. Ottone Poraeranica missio, postea denuo resumpta 322
S.

SECULO

V. 49 255 50 580
91

Ep. Augustodun. S. Leontius Autisiodori SS. Moderatus et Felix

An. 1139 S. Otto Ep. Bambergensis, Apostolus Pomeranorum moritur 309 1152 Dublinensis Cathedra in archiepiscopalem 163 Hechardus Presb. monasterii Scheidensis Ord. Praemonstraten. fundator 242 1173 Consecratur ecclesia coenobii Scheidensis, a B. Hechardo fundati 242 1189 Declarata Herbipoli S. Ottonis canonizatio 325
Circa un. 1170

evecta

Servanus Ep. Apostolus Orcadum

S. Anatolius Ep. CPolitanus

B.

Jn. 458
scopus

489 Nascitur

S. Gallus, postea

Arvernorum Epi-

SECULO VI
S.

ei VII.

105 Leonorius Ep. in Britannia Armorica Golvenus Ep. Leonensis ineadem Britannia 111 S. 114 S. Symeon Salus Confessor in Syria 116 522 Nasoitur Symeon Salus Circa Theodericus Presbyter discipulus Anno 533 S.
S. Remigii

SECULO
derici

XIII.
S.

An. 1233 Fit altera Translatio corporis

B. Joannes Vicentinus Ordinis Praedic.

Theo55 419

53
Carilefus Presb.

340 S. nomanos 545 Lues inguinaria Galliam misere vastat Circa an. 554 S. Gallus Ep. Claromonte in
Circa an.

Conf. apud Ce-

76

95
Gallia

91

106 560 Perit Cramnus, rebellis Clotarii filius An. 564 8. Oudoceus Ep. Landavaa in Anglia 283 Circa an. 5"P S. Monegundis vidua Reclusa Turo275 nibus An. 581 S. Eparchius Conf. monachus presbyter, 97 apud Engolismenses Reclusus 571 697 Transfertur corpus S. Heliodori Circa

1235 Mirabiles praedicationes B. Joannis Vicentini 416 1260 Defertur Vicentiam sacra Spina, a S. Ludovico Rege accepta. per B. Bartholomaeum Vi. centinum 232 An. 1271 B. Bartholomaeus, Ep. Vicentinus, Ord. Praedicatorum moritur 246
-

SECULO XIV.
1303
Obsessa Mechlinia, ope S.

Rumoldt

libe-

ratur

211

1312 Consecratur templum S. Rumoldi Mechliniae 199 1348 Elevatur corpus B. Bartholomaei Vicentini
247.

SECULO
S.

VIII.
151
in Belgio

S. Regina, Ostrovandiae

Rumoldus Ep. Mart. Mechliniae Comes, Dononii

vm.
S.

237
Seculo forte

Flandria

Guthagonus Conf. Oostkercse in 587

SECULO
larii

IX.
S. Hi-

428 1369 Nascitur B. Petrus de Luxemburgo 1369 Reliquiae S. Rumoldi transferuntur in pretio184 sam thecam argenteam deauratam 1371 Celebris pugna Reswileriaua, in qua caesus 428 Guido de Luxemb B. Petri parens 1383 Ad Episcopatum Metensem promovetur B. 430 Petrns de Luxemb.
,

841 S. Aldricus Cenoman. transfert reliquias

Aviciacensis.

35 268

Circa 820 Transferuntur corpora SS. Processi et

Martiniani in S. Petri in Vaticano

1387 Moritur B. Petrus de Luxemburgo Avemone 428 1389 Instituitur festum Visitationis B. Mariae Vir262 ginis 1390 Instituuntur processus ad canonizationem B. 432 Petri de Luxemb. Elevatum corpus integrum S. Reginae Circa 1400 237 Dononii

An. 862 S. Swithunus Ep. Wintoniae in Anglia 285 876 Desolatum a Normannis S. Epharchii mona97 sterium

SECULO
S.

X. 1435 Agitur
in

SECULO XV.
Concilio Basileensi de canonizatione B. Petri de

Adegrinus, monachus Benedictinus, Balmae apud

Sequanos
Circa

300
S. Leo-

Luxemb.
Rumoldi

965 Ex Britannia transfertur corpus norii in Franciam

Detegitur
et

1486 Visitantur

reliquiae S.

433 183

105
corpus

SECULO XVI.
Clemente VII Beatis adscribitur B. Petrus *33 de Luxemb. reliquiae S. Mone1562 Diripiuntur a Calvinianis 273 gundis Turonibus 1568 S. Eparchii reliquias diripiunt Hugonotti 97

971
S.

venerationi

exponitur

Swithuni 285 976 Levatur corpus S. Theoderici Remensis, ad74 miniculante Rege Lothario

1527

SECULO
S.

XI.

Raymundus Conf.

Tolosae in Gallia

Circa 1062 Nascitur S. Otto Bambergensis

589 318

An. 1071 Transfertur corpus S. Theoderici in 55 monte Or prope Rhemos 1090 Adela, Roberti I Comitis Flandr. filia, mater B. Caroli Boni dat S. Theoderico Remensi
,

1578 Surrepta ab haereticis pretiosa lipsanotheca 188 S. Rumoldi 1580 Direpta ab Anglis hasreticis Mechlinia, reli188 quiae S. Rumoldi fcede dispersae 1585 Reliquiae S. Rumoldi colliguntur et appro189 bantur

71 silvam in Harlebeca 1097 Absolvitur celeberrimum templum Spirense, 319 cura S. Ottonis

SECULO XVII
ecclesia Setinensi

et

XVIII.
S.

1606 Solenniter transfertur corpus

1631 Novas macenses
S.

Lidani

in

304
reliquias accipiunt Chi-

SECULO

XII.

Monegundis

1106 Anagniae a Paschale Papa consecratur Epi-

2/6

1631

INDEX CHRONOLOGICUS.
1632 Anna Austriaca, Regina Francise, depositioni in thecam argenteam corporis
derici

interest
S.

1653 In novam capsam Blesis transferuntur

quise S. Carilefl Anisolensis

reli-

Theo-

56
la

1657

Levantur superstites reliquiae S.

1640 Eymericus Marcus de

Cenomanis 1652 Tolosates dira peste
civis

Ferte recognoscit

Turonibus

90 Monegundig "'5
193
cultu

reliquias S. Hilarii Aviciacen.

liberat S.

olim suus

35 Raymundus, 590

1665 Insignis ara S. Rumoldo erecta 1715 Instituitur processus verbalis super
S. Floregii Stagnensis

39

NOTITIA FIGURARUM
Ornantium hunc Tomum.

151 1 69, 224 S. Rumoldi prsetensa insignia 170 Sigillum Capituli S. Rumoidi Mechl. sec. xn 188 argentea deaurala S. Rumoldi Lipsanotheca 190 Eauchini Archiep. Mechlinien. Sigillum Joan. 1 92 Lipsanotheca nova argentea S. Rumoldi Pii II et Pauli II Insignia Nicolai V, Callisti 111,
i^\g\\\vmCapituliS. Rumoldi Mechl.
sec.

xiv

Templum S. Rumoldi Mechlinix

Sigillum eccl. S. Rumoldi in Steynockzeel Scutum gentilitium Cardinalis Granvellani
S.

Rumoldus cum S.
bergam

Liberto conjunctus

1 98 204 222 223

S. Ottonis

mausoleum, ad S. Michaelis prope

Bam330 332

Ejusdem

sancti statua lapidea ibidem

197

ACTA

ACTA SANCTORUM JULII

TOMUS PRIMUS

PRIMA DIES
SANCTI QUI KALENDIS
primus Mosaica? Legis SAaronmonte Hor. in
S. Maria, soror
S- Eieazarus,
filius

JULII

COLUNTUR
et Confessor inNitria.
in

sacerdos,

S.

Pambo Abbas
nis.

S. Hilarius Confessor, Aviciaci

CenomaStagni

Moysiet Aaron. Aaron.

S. Eloregius

Episcopus Confessor,

S.

Phinees, neposAaron. S. Esther Regina. Viennensis, ApostoS. Martinus, Episcopus lorum discipulus. SS. Julius, Aaron et sociiMartyres in Britannia.

apud Ruthenos in Gallia. S. Domitianus Abbas Confessor, apud Segusianos

Jurensis.
S. Leontius fessor.
,

in

monasterio S. Ragneberti

Episcopus Augustodunensis, Con-

SS. Castus et Secundinus, Episcopi et Martyres, Sinuessa3 et Caetse, in Campania.

S. Zoilus vel

S. Quintianus.

Zoelus Martyr Nicomedia?..

j

S. Esicus.
S. Processus. S. Marina.
J
(

Servanus Episcopus Confessor, Orcadum insularum Apostolus, in Scotia. S. Theodericus Abbas Confessor, in monte Or, prope Rhemos.
S.

Martt

S. Carilefus

presbyter Confessor,
in Gallia.

Anisola?

S.

Antoniusvel Antoninus( Roma? S. Serenus.

S. Vietor.

apud Cenomanos
S.

Gallus Episcopus, Claromonte Arverno-

rum

in Gallia.

S. Zelus vel Zoelus,

in

cum

aliis vi

Martyribus

S.

Eparchius Confessor, monachus presbyter,

Mesopotamia.

S.

Orion

cum

aliis viu.

Sancti cclxiv vel cclxviii Martyres.

S. Severianus./
r.

..

.1

S. Zoelus.

Martyres
.

/
I |

..

apud Engolismam in Gallia. S. Leonorius Episcopus et Confessor, in Britannia Armorica. S. Golvenus Leonensis Episcopus, in Britannia Armorica.
S.
S.

S.

u Lpasus.
Idoneus et
fortasse

Antiochia?.

Symeon

Salus, prope

Emesam

in Syria.

S.
S.

Primus Martyr.)
alii,>
)

Rumoldus Episcopus
nia? in Belgio.

et

Martyr, Mechliin Belgio.

Martyres.
S.

filii.

Regina Vidua, Dononii

stantinopoli.

S. Basilius

Abbas, fundator monasterii ad

S. Petrus Patricius

Abbas Confessor, Con-

profundum Rivum. S. Leo Anachoreta. SS. Martyres Anonymi.

S. Mauricius Martyr.

B. Ilechardus Presbyter Confessor, Scheida? in confiniisWestphalia?. B. Barlholomaeus Episcopus Confessor, ordinis Pra?dicatorum

SS. Martyres xxv Nicomedia?.

S.

Vicentia? in Italia.

Lupianus Confessor, tensi, apud Armoricos.

in territorio Ratia-

PR^ETERMISSI ET AD ALIOS DIES REJECTIAlellus seu chanus

mns
pus
fuerit.

Alildus

II,

Archiepiscopus Ardmaa Colgano ad diem xni Januarii,

Ardmacltanus Archiepisco7. pag.

ego satis capio, unde Sancti titulo eos donet Colganus.

Ut majori

notitix acquirendx temptis supersit,

alteri Alello seu Alildo conjungitur, qui pri-

omnia rejicimus ad

Supplementum

xm

Jauuarii.

ejus nominis

Sic

liabet

num.

62. In episco-

civitate S. Albini Episcopi et Confessoris Andegavis corporis ponitur in Martrjrologio S. Satranslatio

vini de Levitania, a

patu successit Alillus secundus, vir itidem Sanquem ctus, ex eadem etiam oriundus prosapia
;

Saussayoproaliqua parte
esl
i

edito.

Colitur

et

de eo actum pridem

Martii.

nonnulli non miro, licet

mero

errore,

cum
;

ipso

Martinus militaris
ctorum, sed
is

refcrtur primo loco in Viola

conlundunt

etc.

Nec primum,

nec sec.undum Alilnostri

certo est

dum

inter Sanctos noverunt

Majores

neque

Palestinae, ut evincit

SanMarinus Martyr Cxsarese positum ibuiem elogium. Vide Usuardum, 1

Julii T. I.

PRjETERMISSI
Usuardum, quo dic in Acta etiam rclatus est 111 Martii. Cajus Papa in Hieronymianis et aliis refertur. Florarium legit Gaii Papae translatio. Colitur et de eo actum est xxu Aprilis. ltem Theodulphi Confessoris scribit Ado MS. S.
Laurentii Leodii, nltimo
notitia.
loco, nulla atldita ulteriori
si.

Nosde

illo

xxx
miraculorum signis

Junii.
efful-

Arlef, qui bonis actibus et

sit,

refertur in citato supra Martyrologio S. Savini

de Levitania, sed hic cerlo intelligitur Carilefus, cujus Acta hoc dic
illiistrantiir.

Felix et Moderatus signantur in novo Catalogo

bus Kalendariis prxleriti

MS.

In

Florario conjungilur cuin Lupiano, de

:

Sanctorum Antissiodorensium pag. 64, antiquiori;

quo hoc die agimus

sed quis

liic

Theodulphus in-

Castellanus

Moderatum
Quxri-

Abbas prope Remos in monte Or, aut Tlieodulphus presbyter apud Trevidicetur, incertum est.

Si

est

hoc die admillit, lacens de Felice. In citalo Catalogo

breve elogium additur, sed satis confusum.

renscs, uterque Sanctus colilur

Maji.

mus monumenta,
tyrii

acluri de ipsis alio die,

cum mar-

Theodaldi Episcopi et Confessoris translatio memoratur

in

tempus incerliim videatur.

MS.

Flovario

verum

in indice scribitur

Theobaldi,
est

et ejus depositio

refertur xvi

Maji, qui

Raynaldum Decanum Martyrem in Catalogo Sanctorum Autissiodorensium memorat Ludovicus Natalis

d'Amy, de quo
reperio.
in nullis
aliis

S. Ubaldus,

uti dixiinus ail

dictum diem xvi Maji.

et

catalogis

quidquam

Martialis

Archiepiscopus Ravennas
dic in Usuardinis
:

Confessor

refertur hoc

codicibus, quos
islius

Flo-

Savinura adducit catalogus novus,

siae

uti

elericum eccle,

rentinos

appelhimus

ve.rum

nominis

nullus

Autissiodorensis

S.

Germani discipulum
el

apud Ravennates Episcopus fuisse to, quin sermo sit de Marciano

codicibus et in
ipso

scitur.
,

Vix dubi-

apud aliquos
tale

martyrem. Hic porro a Ludovico Nasanctus aliquis Fa-

qui in prxdictis

d'Amy

refertur xi Julii

Romano

recte

ponitur eo die quo de

vinus martyr, u Julii.

ipsi prius inter

Alius catalogus Sanctortim

actum

est

xxn
Ordinis Camaldulensis
,

Maji.

cxv, de his omnibus nec verbum habet.

se,

Conveniant

S. Theobaldus

indicalur

a
de

nos de singulis agemus suo lem-

TVione

Dorganio

Bucclino.

Et ilerum quando
in

pore.

eo egimus inter prxtermissos et

ctos

alios

dies rejei

Liberiae imperatricis et Agrippinae legitur in addilio-

Junii.

nibus Grevem.

Quis hoc

satis explicet?

Invenit ali-

Comardus Episcopus
actumest

et

Cartusix UltrajectinsB.

Martyr refertur a Matricula Idem est, qui Cuno, de quo

I

quid Canisiani Martyrologii auctor Walasscrus, quo

tenebras dispelleret, utiiuun luce veritatis. Sic habet

Junii.

Germanice

Justi et Clementis translationem aticubi notatam reperi.

ronis tyranni

Item imperatricis Liberiae, quae Neuxor erat, ut Agrippinae, uxoris

De

ipsis

actum

esl

v Junii.

Tarnanus Episcopus Lismorensis. Catalogus Ferrarii

et

Dempsterus. Vide
officiis
iii

xn

Junii.

Agrippae ducis, quas a sanctis Petro et Paulo confidem. Hxc in catalogum retulil Ferrarius, nolans se ex Canisio accepisse : de qua
versae sunt ad
re, inquit, nihil

Isfridus in

Hispanicis memoratur hoc

Julii, ait, coli a
est

die.

Ca-

apud

alios

hactenus legimus. Ne;

stellanus die
bus.

Prxmonstralensi-

que nos reperimus quidquam

qui hsec

frustra exspectaluri,
verilate
conciliet.

De

ipso

actum

xv

Junii.

cum Romanx
visse

hislorise

Ramuoldus Abbas

signutur in Catalogo Ferrarii. Vi-

Interim dignse
in

Acta xvii Junii. S. Theobaldus Episcopus Viennensis refertur a Genebrardo, Ferrario, Saussayo et aliis. De eo egi-

&

sunt Liberia et Agrippina,

qux
ad

Arturi Gynecseo locum occuparent. Berlanniepiscopi Bituricensis et confessoris

scribit

marginem Florarium,
alibi inter

nescio

qua

auctoritate,

cum

mus

xxi Junii.
Bucelinus

Sanctos locum non habeat, nec

tali titulo

De

Eberardo, ex Abbate Archiepiscopo Salisburgensi,

donetur a Sammarthanis, qui ordine

38 vocant Ber-

fuse agit

xxx

Junii

et

rursus hoc die.

Vita ejus data est

X xn Junii.
in

Martyres dccc Verolamii notantur

Usuardo Pul-

tolenum, alias Bertellanum.mendose Berlamum dictum. Apud Claudium Robertum Episcopus 41 est Berlamus, apud Chenu Beolamnus. Nusquam
de ejus cultu velverbum.

sunensi. Vide xxn Junii. Joaunis presbyteri et Martyris decollati Roma? sub Juliano ullimo loco meminil Felicius. Haud dubium est, quin indicetur Joannes ille, de quo actum
,

B. Ezzi sive

Izzi episcopi

Salisburgensis,
viri
:

ex roonavir-

cho et abbate S. Petri ibidem,

magnis

est xxiii Junii. S. Joannis Baptistse octava signatur in pluribus Mar-

tutibus conspicui, meritis gloriosi sic ullimo loco legit Bucelinus. Admitto etogium, de sanclitale aut
cultu doceri cupio.

lyrologiis.

Nihil addendum

iis

qui

iicta

sunt ad

em Eadem
die

die

Roms,

xxiv Junii. octava Luceise virginis sanctisuo, scribit hoc

Sabinus notalur in Kalendario Benediclino ut episcopus Albigensis, marlyr, et prius abbas ejusdem
monaslerii. Hsereo, fateor

monialis

cum Auceia Rege sponso

marlhani,

sociis ponitur.

Rabanus. In Hieronymianis cum vm aut ix De iis jam abunde actum est cum
,

; nec nodum solvunt Samdum episcopum Albiensem suggerunt;

magna cohorte
S.

Junii, et rursus exprofesso

xxv Junii.

Salvium
dus,

Sabinum nomine qui canones concilii Agathensis, cui interfuit anno 506, nominis charactere insignivit. Nec Sabinum Benedictinum, nec sanctum episcopum Albiensem hactenus
mits.
satis

Usuarad quem videri potest nostra observatio. Acta

collocat

in portu

Valentianas hocdie

agnosci-

ejus illuslrata sunt

xxvi Junii.
in Hassia, ex Catalogo

Abba Synoda apud JEthiopes

et

Haymeradus presbyter
rarii. De eo actum Martiahs Apostolus,

in Ludolfo.

Festum P.

Fer-

Synodae habet Calcasendius. Coptitse vocant Patrem

XXV H
i

Junii.

abbatem

nisi forte

magnus

dici debeat, quia

sit

vel ui Felicius ponit,

Episcopus

magna
ipsos.

Acta illustravimus xxx JuniL S. Theobaldus Eremita in territorio Vicentino est in Maurolyco, Molano , Galesinio Saussayo et m variis Breviariis, uti diximus ad diem ejus natalem
discipulis.
,

et Apostolus,

unus de 72 Christi

de eo prxdicantur miracula. Fides

penes

B. Davidem Cirburura, ex Anglo Carmelita simo factum Drombrensem episcopum

,

doctistalibus

sanctimoniae radiis clarum, ut obiens anno 1446, passim Beatus appellatus sit, Ludloae in Hibernia

xxx

Junii.

Corsicus et Leo notantur in Usuardo Hagenoyensi, spectant ad xxx Junji Ostianus presbyter Vivariensis in eodem Hagenoyen;

temponbus ea aptavit auctor Aciei P. Plnlippus, ut videre lieel, in Warsei commentario de Prasulibus
Hibcrnix.

inter Carmelitas sepultus, ita hoc dieprofert Acies Carmelitana bene ordinata. Verum non recte

;; :

AD DIEM PRIMUM
Hibernise. Certior item habenda esset sanctitatis cultus notitia. Satis sit Itscc obiter notasse.
el

JULII.

Daumuerum memorat Saussayus in appendice pag. 1235, Germanum S. Carilefi, ejusque in eremo, cum Gallo, ejusdem voti sectatore, socium. Ita
ille,

riri possit, quo de cultu.Eugenio II exhibilo constet, polerit de eo agi, ubi primi et lertii Eugenii Acla illuslrabuntur mense Novembri.

sed ejus vadimonio stare non

licet.

Concordius Episcopus Toletanus, elogio non mullum dissimili, ab eodem Tamayo refertur secundo loco. Acta vero profert ex Juliano et aliis, forleex Luitprando, Dexlro etc. Sed suspeclx nobis merito sunt hujusmodi merces. Matlem, Tamayus signa produ-

Dedicatio Ecclesiae Gemeticensis, ponilur in proprio

loci

Kalendariopro a?inolOC7, item apud Saussayum

colitur Brunst,

hoc die.

Primitivus aliquis martyr

eo, opinor,

ubi corpus

est in collegio Societatis Jesu,

prima Dominica Julii

Quintanaduennas eum nequidem posuit inter Sanctos secirndi generis. S. Simeonis Agricolae, qui clarus miraculis obdormivit in Domino, depositio in dicecesi Calagurritana. Est hsc tertia annuntialio Tamayi, huc adferenlis verba JHgidii

cerel exhibili olim cultus.

ex Romanis Calacumbis delatus.

Bartholomaeus abbas et S. P. Bernardi frater, cum titulo bonae memoriae et longiori elogio, hoc die laudatur a Chalemolo.

Joannes a S. Dionysio, Congregationis Fullie.nsis, ut pius pater honoralur apud eumdem Chalemotum.
Obiit

Gonzalvi Davila regii chronographi, quse ex Hispanico ita Laline vertit : In ecclesia parochiali S. Georgii, oppidi Acuelensis,
in ejus majori capella, corpus

S.Simeonis Agri-

anno 1627,

solitus
:

tentiam ssepe proferre

et solitudo.

dignam Facere

viro religioso sen-

et pati, silentium

colse veneratur, ex oppido Cabredensi oriundi, Sanctus hic agricolarum tutela est, ut a Deo plu-

Estetiam inMenologio Henriquez. Jacobus, Dunensis in Flandria monachus, titulum Beati habet apud Henriquez, ut qui inler gravissi-

viam pro eorum

segetibus efflagitet, dequoplura

quotidie mirabilia visuntur. Colitur ejus festivitas Kalendis Julii, ad

quam novem circumjacenqui solenni

mos morbos, insolita patientia omnibus exemplum praebuerit, et morli proximus, D. Bernardum coelesti fulgore coruscum, eteum adaeterna praemia
vocantem, conspexerit.i Obiisse dicitur an. 1478. Bucelinus Beatum appellare non dubitat ; Saussayus

tium oppidorum
subdil

accolae conveniunt,

ritu festum concelebrant.

Quis fuerit S. Agricola

quove ritu colatur
re-

Tamayus; qux
didici
:

ejus Acla,

nonditm

fides sit penes

Chronographum

gium.

Fidimus

quidem

Chronographo,

sed certi

omni

titulo abstinet, et recte

comperi enirn Brugis,

esse,

aliquid de ejus setate aut gestis optaremus, ut ei lo-

in ipsa

Dunensi abbatia vix de nomine notum

filius

cus in Actis daretur;

quse si alicunde suggerantur,

constet,

tanlam abest ut cullu aliquo publico honorelur.

cum
lum

de

die obitus

non

poterit

facile alibi

Lugidius

Lugei. Gormun. Lugidius

fil.

Lugei,

collocari.

In nullo

liactenus

Marlyrologio inscrip-

episcopus de Cluain camaint. Maguir. Episcopus

fil.

est ejus

nomen, prseterquam in Universali Cas-

Lugaidi. Ubi

sit

Cluain-camaint non comperio,

tellani.

nisi
libus

eadem

sit,

quse Cluaid-camhain, cujus in annaftt

Clarissia Leonardi, virgo devotissima et Mechliniae

Dungallensibus

hxc mentio ad annum 1089

Beghina, ex
Gynecxo,

secunda parte novalis Sanctorum

perfectione
et

Marchertacus o Brien et cum eo classis Momonensium, perSinanum fluvium venerunt ad locum Rivensem.et depraedati sunt Cluain-camhain, qux
proinde in ipso
sunt verba
illo

Brabantiae ponifur hoc die a Raissio. Arturus in

vitae

virtutum

amore
obiisse

spectabilem
circa

pra?dica(.

Habemus

vitam bene longam

lacu, aut eidem vicina sit.

ediloris

Hsec

ex prxfata Novali descriptam, in qua dicitur

P.

Sirini,

dissertationis

dsanx

de S. Rumoldi patria, in indice MS. ctorum Hibernorum liujus diei ; sed quam hiec probata sint, facile intelligilur.

VarSan-

annum 1460
interiit,

at ita

apud Beghinas MechliClarissiae

nienses, ex suburbiis in

urbem translatas, omnes

memoria
verterim,

ut post

conatus meos ad-

vel

ipsum nomen ignorari; procul abest

sil.

Ultanos

Barindum, Sillinum alias Sinellum, Connanum el Erninum addit prxfatus Sirinus in citato SS. Hibernorum indice, nudis ferme nominibus, qux hic commemorari forte non
binos,

Barninum]

seu

ut cultu aliquo celebris

Petrus a Mechlinia, seu Mechliniensis, Ord. Minorum, ut signis et virtutibus iltustris memoratur ab Arturo. Raissms ex Gonzaga elogittm desnibit, in
quo id siiigularissimtim, quod post mortera ad ejus sepulcrum, quod e regione venerabilis Sacramenti

merebantur.

Eugenius II Episcopus Toletanus, sic hoc die refertur a Joanne Tamayo Salaiarin suo Martyrologio Hispanico : Toleti in Carpetania, natalis S. Eugenii, hujusnominis II, episcopi ejusdem urbis qui litteris, doctrina et moribus sanctissimis imbutus, ad opus ministerii felici pietate cucurrit,
et meritis plenus, in

tam crebra fiebantmiracula, utdum propter nimium interturbaretur divinum officium, necessum fuerit, ut Guardianus (sicut fertur) super ejus sepulcrum accedens, praecipeerat,

populi concursum

ret per obedientiam, ut cessaret, et ita deinceps

gaudium Domini

sui

fidelis

servus intravit. Cital deindecatalogtimbene tongum scriptorum, qui de eo meminerunt, subditque Acta ex S. lldefonso et variis a se collecta, qux ut re-

cessarunt miracula. Niltil a nobis prsetermissum est, quo de immemorabili olim cultu doceri possemus,
ut testis est

R. P. Bonavenlura
Franciscanorum
;

Sc/tuyvers, provin-

dx PP.
datas
et

inferioris
lilteras

Germanise
est.de

pudianda nunc quidem non existimem;

res Fastos vellem, exquibus constet

sic anliquio-

chronographus
publico cultu,

verum post
collalionem,

ultro citroque

Eugemum

illum

amicam

fateri coactus

Hpro
cultum
noslri

Sancto unquam
fuisse.

in

Hispania, saltem Toleti,

Sanctos Toletanos

Petro unquam delato non constare,

nec
Itodie tilla

Habeo

prse oculis

quemadmodum
mcmoria.

ejus

in

eo ca-nobio

reperio,

Quintanaduennas, inter quosl et III Eugenios II non item. Observo autem in ipso operis

indice

magnum

poni discrimen inter Sanctos cultos,

Susanna, virgo abbatissa, mira Dei sapientia et virtute castimoniae insignis, refertur etiam ab Arturo
in

et alios,

quialiqua sanctilalis fama a scriptoribus cevocal

Gynecxo, sedsolita sua

auctoritate,
qttse

cum mtsqiiam

lebranlur.

vero

Primos nomen Sancti

Santo
:

San

aul prxfigit S.

Aliis

sciatur cultttm habuisse.

vita

Fide

de ea dicunttir in

postponit, ut de

Audcntio, Ar-

cobispo
et sic

Arrobispo Santo Euphemio, Eugenio II et lol aliis, quos constat numquam Sanctorum honoribus fruilos esse. Pridem didicimus, non temere fidendum Tamayi elogiis. Siquid tamen aliunde. repede Aurasio, de Celso,
Cixila,

S. Tlteodorici abbatis hoc die. Joannes Capito ex Petri Opraeeri Martyrum Hollandicorum decade secunda, lib. 8, hoc die memoratur a Raissio,
ut presbyter et

martyr alque

honestae vitae testimonio ornatus, qttique docendis pueris operam dans, ex furca extinctus sit

Saeerdos

PILETERMISSI
Sacerdos innocentissimus, hoc
apponitur.
die, sed

annus non

ecclesias beneficiis multis dotaverit,

dirutaearum

Theodoricus Loet Ord.

bricensis, in

Minorum Guardianus EtnZulphanix comitatu anno 1572 cum sex ex eadem sacra familia immanibus tormentis perimpios hsereticos excruciatus, memoratur a Raissio et

resarcire, dilapsa atque dispersa congregare, et ne religio penes eos tepesceret vel remitterelur,
solicitus
fuerit.

Hx.c quidem

boni pastoris argunihil hacte-

menta;

nt de ejns sanctitate vel cultu,

nus nobis innotuit.

ejus virtutibus

Longum

ct

verbosum de ejus vita

legi,

Arturo ex historia Gomagx. Electi ac Sociorum ejus Martyrura, in Morea a Mauris coronatorum, meminit Artnrus. Doceri cu-

ac martyrio commentarium

in quo de multa traduntur, ut ferme tanlum non

MS.

sanctus

Martyr
el

appctletur.
:

Cxdis causa apud

alios

pimus de probato ab Ecclesia martijrio, ant saltem de eorum alicubi cultu. Petrus a S. Martino Conf. Ord. Minorum, refertur ab Arturo his verbis : Hujus sauctitas tanta extitit, ut plurimis integram sospitatem ab Altissimo impetraverit.Beatum ipse vocat, sed ritu ecclesiastico coli nusqnam docet.
Francisca a Peralta virgo, religione,
etiterum in Gynecxo.
vitse

longe abest a martyrio

ipsius vero

cum Frederico

jEnobarbo
guit

magnam cum

Viclore antipapa communio, non arEcclesia catholica, ejusque capite

Alexandro III conjunctionem, ut vide apud Baronium ad dictum annum 1160 nnm. 32. Nequevero
ad hunc
i

Julii diem referendus est, quandoquidem

candore,

ex Dodechino aliisque constet, in nativitate S. Joanrtis Baptists, scu xxiv Junii, inlercmptum fuisse.

ac virtutibus celebris. Referlur ab eodem Arturo,

Monegundis
ctarhs,

est in

Adone,

in aliqnibus

Usuardi audie,

et in

proprio

Tungrensi hoc

ab

aliis
.

Cumineus,
Sanctus

alias
et

Cumenus, tamquam episcopus Aendromensis vel Mndruvel

Comanus

melius

u j ulii

miensis, nominatur ab Huijone Vardseo in dissertationede palria S. Rumoldi pag. 159, pro hoc die
I

SS. Processus et Martinianus, videntur immixti esse Hieronymiano Luccnsi, et eorum alter apographis
aliis.

Julii.

Quccrimus alia monumcnta exquibusde ges-

tyrii

An quodpost Apostolos quasi immediate mar coronam adepti sint ? Ita speculatur hypercritiAb
et

tis

ejus et cullu ce.rtiores

reddamur.
Tricastrinensis, no-

cvsGallus.
etiam

S. Martini de

Ulmis, episcopi

xxx

men

iisdem Hieronymianis et aliis referri xxxi Maji, notavit iis diebus Henscheest,

nobis suggessil

R. P. F. Augustinus Lantois,
Guardianus conventus
dnta copia

nius; at certum
clesia

nalalem ipsorum semper in Ec-

doctor

theologus et

Valrea-

censis, dioecesis

Tricaslrinensis,

in faiibus Delplii-

nalus

el

Provincix,

authentica,
notariis

die

mensis Novembris 1662, a duobus

gnata,

u j u |jj Vigilia Visitationis, est in nonmllis Kalendariis recentioribus, de festo agetur n j u jj:
Udalricus episcopus Augustanus ginx Suecix, sed spectat ad
est in

habitum die

subsi-

instrumenti

vctustioris,

nempe anni 1398,

Usuardo ReIv j u jjj

quo refertur revelatio corporis prxdicli S. Martini, factai die mensis Julii a R. A. D. Vicario Vasionensi,

Nicolaus et Hieronymus fralres Martyres memorantur in Catalogo Fcrrarii, et dislinctius

logio

coram multis

inMartyro-

testibus,

quando etiam

fuit re-

Brixiano

Bernardini Fayni,
illius

pertus unus tilletus (an non billetus?) pargaminius, fore in suramitate dictae capsae attachiatus, et in
dicta capsa
scriptus...

tamguam ex
Afrse

prisca etnobili Pedroccha familianati, suntque de

numero magni
minatim
rio ante

elenchi

cum

clavo ligatus, ab una parte de-

Martyrum S.

quos caute admittendos putamus.

agit Papebrochius, iu

inquo descripta erant hsec verba : Sacorpus, sive sacra ossa B. Martini de Ulmis quondara episcopi Tricastrinensis hic sunt

De

his

duobus no-

crum

tomum 2

Aprilis

pag.

Propylxo anliquaxlix. Habentur

MCCfixcvm.

die

xxm

Junii. Fuit

haec translatio

prima, facta a Guillelmo Gaudeberti, vicario ecclesise de Alensono, Diensis dioecesis, qui sacrum cor-

pus in ecclesia nova FF. Minorura Valreaci, et in majori capella dictse ecclesiae reponi fecit.

etiam in Marlyrologio aliquo Bnxienn, quod ad nos misit Ughellus, cujus setatem ignoramus. Siquid magis solidi de corum Aclis habent Brixiani, ultroet lubenter amplectemur, referemusque addiem, quo Brixia- ritu chplici coluntur

Vi

Julii!

B. Libertum Martyrem

ne

fusti

alibi

reportaretur per satellites

sive
:

armigeet vi-ue-

Colonienses apud Geleelogio,

nium hoc
disposito
:

die celebrant

ros, qui hodiernis temporibus

cum

non

vigent

satis recte

runt
sias

Turone,

Turonenses, sub D. Raymundo de TureneJ qui quam plurimas eccledestruxerunt. Hxc quidem, quod ad duas hasce
dicti
(forte

de eo pluribus agetur

X vi

Julii.

Fidei, Spei et

translationes atlinet, satis distincta sunt. verum quo tempore vixerit sanctus ille Martinus de TJlmis,

Charitatis elogium Floro adscribitur in editwne Bedx ante tomum 2 Martii; de quibus etiam inter Auctaria Usuardi et in Kalendario

S.

Maximini. Gelenius in
bet

fastis

quandonam Episcopus Tricaslrinensis fueril (curn apud Sammarthanos non reperiaturj quid demum
egerit,

quo

tempure mortuus
licuit.

: Ad Tumbas, sive in pago Tumb prope Nidecam, in dioecesi Coloniensi , trium sanctarum virginum Fidei, Spei et Charitatis,

Coloniensibus sic ha-

sit,

nec vestigium ha-

qnarum etiam

clenus eruere

rologio universali

lum

silet.

Plures Martinosin suo Martyenumerat Castellanns, de hoc alProferant saltem aliquid Tricastrinenses
de Sancti xlate, dignitale et
potefit de ipso agi in alterius hul

rehquiae habentur in Gundelsfescheim, prope ab-

batiam Prumiensem, qux aliu apud nostrum Theodorum Rhay, de

verbis

lequntur

illustribus

anu
San-

aut Valreacenses, quo

gestis

mabus Julix,
ctuario

Clivi.v, etc.

Signanlur

Uem

in

doceamur

cum non magis ad hunc diem quam ad alium quemiibet reducendus videatur Arnoldum archiepiscopum Moguntinum, anno 1160
Juhi,
a furentibus civibus immani prorsus caede
trucida-

jus semestris decursu,

MS. Grxci recolunl xvn Mlhiopes apud Ludolfum, xxv ; Julii Nos cum Romano de iis agemus die i Augusti Sanctorum Martyrum. Servani militis et Viriani
Paderbornensi

Sepumbris

cum

tem;Sancti
Fuit
is

rixm

tiiulo

hoc die

MS

sociis suis, seribit hoc

donavit Castellanus

Episcopus ordine lxix, laudaturque apud Serranum, quod tempore ingruentis inopiae, quas totam Germaniam premebat, trecentos pauperes nutriverit, quod religionem arctius complectens,
illius professionis viros, quorum jugiter fruebatur contubernio, tamquam patres et fratresfovent; manum soliciti tutaminis ipsis impertiens-

telhgo.

Ftoranum Sanctonecdum inDe Servano, seumeliusSema.no, Orcadum

die

sedqua

aucloritate id faciat,

episcopo

planeignoro.

agemus infra; quis ille sil Servanus miles Non maghcapio, tinde his conjungatur cum Vmano, xque mihihactenus ignoto, guamqmm apud Grevenum legam : Viriani martyris

rum

ejus

fusiusque apud

Canisium

Viyiani et sociorum ejus Marcelliani et Fausti qui sub Decm decollati sunt. De

et socioViriani aut

pluribus Virianis',

Viventiis

AD DIEM PRIMUM
Viventiis, Juventiis, Vincentiis aliisque kujusmodi loculi sumus in auctaluxatis et corruplis nominibus,
riis

JULII.

singularibus virtulibus illustrem; Kalendarium ordinis Cisterciensis,

Usuardinis,

Junii;

quo etiam die in Actis

plura circa Virianos discutiuntur.

Mire nos

torquet,

excusum Divione 1617, ad vn JaElizabeth de Wans, virgo monialis in Aquiria, quod imitatus est Chalemotui,
nuariisimpliciter notat
:

ea Sanclorum nominatransformandi transponendique

licenlia.

sed
lis,

longumex Cantipratano velex

cujus ecgraphum apud nos
est,

MS. Rubex

val-

nii;

Greuenus Virianum Martyrem habetiJueadem qua hic claritate; ex qua nempe vix divelit.

elogium texent.

Raissius ipsam

cum B.

Sybilla de Gagis, in Aqui,

vinare queas, quid

In iisdem auctariis
est

Junii,

ria quoque sanctimoniali

transfert ad IX

Oclobris.
:

ex Florentinis codicibus
;

Virianus miles

cum

Arturus, Saussayns

et alii,

Henricium

secuti sunt

Secundario sub Decio ex quo xque quidquam intelhgas. Canisius, quantumvis confusus, id lucis adeosdem liic appellari , qui in ut conjiciam dit,
,

at plerique titulo Beatae abstinenl, contcnti

appelel

lalionc Pias vel Venerabilis,

quemadmodum

Fi-

sen in Flonbus ecclesix Leodiensis pag.

449. His

Usnardo ponuntur ix Augusti; sunlque Secundianus, Marcellianus et Verianus, eo die clarius a

Canisio signati, quo hic cos remitlimus, ix Augusti.
S.

pressus ambagibus, ac de vero cultu

bitans, nequid temere slatuerem,

potispmum du-

germanum fratrem
rem

Livinum, tunc Lovanii Theologicis operam dantem,

iis

Ermentrudis vrrginis apud Coloniam elevatio m Florario Sanclorum suggerilur, sed de ea alibi hoc die nihil, nequidem in Fastis Gelenii. Addiliones Greveni memorant Ermendrudem xm Augusti solo
nomine, quo die cetera inquiremus

commentariis fuse

et late

inslruxi, quibus

lotam coram accuralius posset

ipse

disquirere. Prxstilit

in

rem non segniter, et hxc verba respondit

i
:

Julii
Istic

171 5 ad proposita,

vidimus effigiem

xm

Augusti.

Elisabethae, adscripta hac epigraphe B. Elisabe-

S. Cathfadius ponilur

apud Colganum nota 59 in sextam S. Palricii vitumpag. m. Ipsum coli asserit in

hac
i

patriis suis Martyrologiis

die Julii

vel

xvi

Sanctorum Hibernix catalogis, nullum hactenus Cathfadium reperi. Sirinus suggessit Cathbadium. Si certiora pro alterutro,
Seplembris.
in tol nostris

Ego

cultusindicia subministreniur.uli et

rerum gestarum

tha de Wans radiis illi, uti nec S. Lutgardi, erat ornatum caput, cum hunc depingendi modum negent usitatum. Quaesitum est aliquid ad singula puncta ad singula fere responderunt infelici verbo, nescio. Cultum apud eas, non publicum, sed privatum dumtaxat obtinet, cujus cultus testem dederuntscriptam orationem, quam in choro
: ,

monumentu,
hoc die,

poleril res ecaminari xvi Septembris.

asservant, et
serui.

Joannes episcopus

Spoletanus a Jacobillo refertur tamquam martyriiab Arianis passi proprio;

quam partim descriptam huce inEt sane ex modo quo scripta est, videtur
,

perantiqua, eamque ab antiquioribus

vel ipsaa

faietur tamen festum ejus recoli xix Septembris, quod etiam testalur Ughellus tom. i col. 172. Remitlitur ilaque etiam a nobis ad eumdem diem

jam

seniores accepisse se testantur.

Quoad bene;

ficia,

seniores rursus aiunt, Beata intercedente,

obtenta esse plurima. nihil probant

traditio.

sancta

est

xix Septembris

Certamen Sanctorum martyrum Cosmae et Damiani, qui Romae [passi] sunt sub Carino imperatore. Hi cum medicinae artis essent periti etc. Qux vulgo notissima sunt, refert hoc die menologium Sirleti. Pluribus ea prosequuntur Synaxarium Cryptx Ferratx atiique Grxcorum Fasti. Alibi lego dediet expressius apud cationem Ecclesiae S. Cosraae Cajetanum in martyrologio Siculo : Cephaloedi, dedicatio ecclesiae S. Cosmaj. Hxc et qux ad Sanctos fratres speclant illustranda erunt xxvu Septem;

Locum sepulturae ignorant, lum ccemeterii quemdam ostendunt,

:

sed angu-

pultam putant

in quo sean vero da corporis elevatione quondam fuerit cogitatum, utrum a nomine parentis, an a nativitatis loco, dicatur de Wans ; an fueritolim abbatissa in Campania, aut alibi an prima Julii colatur, an alio quopiam die ipsae nesciunt. Monumentaaut acta quaerit R. V. anti; ;

qua

promisit negant vel schedulam habere se strenue, et siconfessarius, rem curaturum se

;
:

bris,

ubi interim videri possunt observationes nostrx

quid casu reperiri possit, quamprimum transmissurum. Frustra expectalum est hactenus : cum vero
ex adducta
epistola plane conslet, nec certo die. nec

ad Usuardum, Sophia mater Fidei, Spei

xxvn Septembris.
et Charitatis, ab
iis

ferme

cullu publico inlpsomet Aquiriensi parlhenone Eli-

signatur, qui de filiabus hoc die agunt.

Mirumsane
fuisse,

sabetham honorari,
gallico latine reddita

mihi integrum non

esi

est, ei

quid

Sopluam istam apud JEggplios tam oelebrem

amplius adscribere. Porro oralio

:

hujusmodi,

ex

quemadmodum

in Patriarchis Alexandrinis ante to-

mum
dolfi

vii

Junii annotavimus. Fasli JElhiopici

Lu-

creator meus, in
ritate mihi

Deus meus, aeternum, pro gratiis huc usque

Benedictus
sis

legunt

Scptembris

Sophia

cum

filiabus

receptis, quas pro

immensa tua
domina

bonitate et cha-

duabus Barnaba
ab encomiaste

et Axosia, ubi notat editor, vocari

aeternum collatum

iri

contido

et vos

gemmam

urbis Romas.

Rursus

in

Domina

S. Lutgardis,

iisdem fastisw Septembris, Elisabetha Sophiae

et

filia,

Maria soror ejus. Sophia spectat ad xxx Sept. SS. Ragenfredis, Ccelestina, Rosa, Arabrosia, Ava,
Euphrosyna, Helena, Neptalina, Paulina et Carola, ut SS. Adelberti et Reginx filix Sanclse, omnes celebrantur a Raissio et aliis, quarum quinque in Terram sanctam profectx, ibidem, qualuor alix Romse mortuse el sepultx sint, sola primogenita
Ragenfrede Dononium reversa.
agetur

S. Elisab.etha iores et carissimae consorores, estote

in secula etc. Siquid

domina de Wans, meaa honoratissimae maS. Sybilla,

benedictas

prxterea

suggesserit

R. A.

D. Confcssarius, quandoquidem prxdicta Elisabetha, non magisad huncdiein quam ad alium pertineat,
poterit de ea agi

cum B.

Sybilla de

Gagis, cujus

corpus, approbanle illustrissimo Francisco Buisseret, Namurcensium Episcopo, elevatum est anno 1611,

De

hac

et

ceteris

viu Octobris.

permissiumque, ut ab omnibus tamquam Beata colatur poterit, inquam, Elisabetha cum Sybilla
;

Elisabetha de
sis,

Vans

falias

WansJ

ordinis Cistercien-

conjungi ad dictum diem

ix Ootobris.

Aquiria monasterio, dicecesis, non Antuererrat Arturus, sed Namurcensis, geuere et vita et &piritu prophetico nobilis laudatur a Chrysostomo Henriquez hoc die, ex Cantipratano lib. 2 de Apibus cap. 50. De ipsa sermoest tomo 4 Juniipag. 225, num. 5, et rursus ibidem iu ipsa
in

Caprasius Prwr Carmeli

est
ii

inter Prxtermissos posttus

,

piensis, ut

Junii. huc remissus

non

satis
est

recte
:

si

cum

Lerinensi Caprasio eonfundmdus

natn

hujus

Junii illuslrata sunt. Verum aliler deCaprasius hoc die in Acie bene ordinata pingitur Phiiippi a Visitatione, utpote qui in monte Car-

Acta ad

S. Lutgardis vila pag. 256, num. 21.

palet, dictx

Ex

quibus
et

S. Lutgardi

salis

familiarem fuisse,

melo cum sanctis Joanne Hierosolymitano, Cvrillo Alexandrino, Liberato, Felice, Timotheo et
aliis

f.

PRiETERMISSI.
aliis habitaverit et praefuerit,

et

Concilio Ephe-

sino adfuerit. Christo et

obiit. inquit,

Deiparse devotissimus,

Martinus episcopus Lugdunensis in solo Ohinio a Lugduni S. Martini nobis repertus est hoc die
:

anno 450, die 15 Octobris, licet 1 die Julii niemoretur in Kalendariis. Non magnx auctoritalis est Acies illa, Bostius et Palxonydorus
Octobrem servant
res tota discuti,
;

ejusdem urbis Episcopi xv, qui S. Alpino successit, et virtutes optime imitatus, pari habetur
honore. Citantur Tabulse Democharis.ut etiam notat Raynaudus in Indkulo pag. 333, sic suljiciens :

si

operx pretium

fuerit,

poterit

xv

vel

xx

Octobris.

Simon

Judas passi in Perside signantur in Hiecoluntur ronymianis, remittendi ad diem , quo

et

xxvin Octobris. Walaferus archiepiscopus Duffelensis,

miensis
(vcl

Sunt qui scribant Abbatem prius egisse in insula Barbara et S. Martini discipulum fuisse. An S. Martinum in Santonibus Abbatem, sanctique Martini discipulum, cum hoc nostro confuderint, alii
pronuncient. Certe in praedicta insula altissimum

alias

Dunel-

dum

Dumblanensis) in Scotia, qui Rumolinstruxit in scientiis, in Prxtermissis posi-

de eo silentium.

Nam

ecclesia, inibi

S.

Martino

Marlii, ex additionibus MSS. Cartusix Bruxellensis ad Grevenum, additurque, de eo agi posse ad Vitam S. Rumoldi. Nos quse de eo in
tus est

xxvm

sacra, patronum habet S. Martinum Turonensem Episcopum. Fatetur Severlius pro hujus S. Martini

festo nihil deprehendi

in

Breviario

Lugdu-

vita

S. Rumoldi tradita sunt, paulo post dabimus. Vocalur ab aiiis Gualaferus, diciturque Rumoldi sc-

nensi. Putal vero potius cum S. Martino Lemovicensi, quam cum Sanlonensi confundendum. Castellanus in
suo

Marlyrologio

Universali, inter

tot

cius

Dempsterus de eo agit inler certo die carentes. Nolabo hic, Camerarius xxix Octobris inscripsit quod apud Warxum ad Prsesules Lagenix, propria ejus manu adscrtptum liabemus, quod Molanus, Lippelous et alii, in vita Rnmoldi agant de quodam
.

Martinos, nullum Lugdunensem annumeravit. Lemovicensis colitur ix Augusti, Santonensis vn Decembris

poteril.
:

ad aUerulrum diem res accuralius discuti Vide interim Caslellani notam citata die

vn Decembris, ad quam potissimum Marlinum Lugvn Decembris. dunensem remitiimus S. Theobaldus Abbas in Vallibus Semarii, non est notus prohoc die, prxterquam in Kalendario Ord. Cislerciensis. Chalemotus eum memoral viii Decemb.

Gualafero archiepiscopo Dublinensi, cujus nulla inter sequentes Dublinenses mentio fit. Si vere ul Sanclus colendus est, poterit ex Camerario collolocari

xx

Octobris.

DE
j.

S.

AARONE

PRIMO LEGIS MOSAICjE SACERDOTE, IN MONTE HOR

B. s.

COMMENTARIUS

1.

De

cultu

Sanctorum veteris Testamenti.

tris inseriterit.

-ensem hunc ordimur ab aliquo anliqux Legis

Principe, sicuti Majumincepit Henschenius,

Quod
sit,

hic de

utut probabile

in ea
edito,

Beda asserit Papebrochius, quam de Bedse Martyrologio

conceperat
opinione,

Mi
dote. Cavit

ibi

a Jeremia propheta, hic ab Aarone, primo

Levitici generis ordinisque Sacer-

a se

et

Henschenio
art.

cogor

summoque
illic

atiter sentire, ex argumcntis in prsefatione ad Usuardum

sapienter Henschenius, nemoles hujus

excresceret, alque adeo

cap.

operis in

immensum

Jeremia prxclarissima scribuntur,

plexus; quse ad probandum,

qux de S, petijussit ex quam;

videntur,
in cujus
esse.

2, apag. 13, a me propcsitis, quse evincere majorem istius Martyrologii parlem Floro,

studio
si

Bedsr.
est

labor accreverat, adscribendam primi

,

Chrii

plurimis ejus prophelise interpretibus

paucis ea

comin

Quod

verum

consequenler slatuendum

erit,

stianis Fastis
inscripti

cum

in orientali,

tum

nullum

veteris

Testamenti Sanctum a Beda in suo

fuisse, exceptis
solis

Mar-

Machabii,

occidentali Ecclesia aliqualem Prophetse cultum perli-

tyrologio

productum
Augusti
;

Machabseis,

nebant.

Cerlum

nobis esl,
illis

ci

methodo semper insistere,

quos in melrico suo genuino, fortasse ex Hieronymiano

signavit
i

nec alia de veteribus

ferre,

antiqui Foederis Sanctis pronostris

Machabaei Augusti coronantur

non
etiam in Martio Hkronijm. uti
et Ilabyln-

quam

quse in Martyrologiis

Sanctorum-

mensis
est.

in ortu

ubi exacta metri ratio postulanda

que Catalogis, jam passim admissis, tradita inveniemus. Siqui forle adhuc supersunt, qui viros sanctos
utriusque Testamenti, ab Ecclesia in sacris suis Fastis

3 Verumtamen sive a Beda

rologio illo consignali sint,

ipso, sive

ab ejus aug-

menlatore Floro, veteris Testamenti Sancti in Martylubet hic

commixlos, mirentur, adeant

illi

traclatum de Jobi alio-

paulo accuratius
Sanctos utriusque

rumque veleris Legis Sanctorum publico cultu, tomo vn Maji, ex prxclara doctissimaque dissertalione Ro-

indagare, qnse prima origo fuerit,

nici;

mana

fuse

deductum a pag. 054

nos hic aliam quse-

Fmderis commiscendi . In citala prsefatione Usuardina cap.iarl. 4 num. 144 inter proprias Romani parvi
notas charactensticas,
veteris

sliunculam, quse ad forum nostrum proprie spectat, occasione Aaronis,

unam

esse censuimus,
el

quod mulli

quam

brevissime poteril, in principio

Testamenti Patriarchx

Prophetx apud Hie-

discutiemus.

2 Ad diem x
Inter Sanctos veteris

Aprilis, quo in plerisque Faslis refer-

ronymianos codices prxtermissi, in eo Martyrologio, quod ibi ut vetus et ut Romanura vindicavimus, col-

tur Ezechiel propheta,

compendiosum de more comrnensic

Testamenti

tarium texens Papebrochius,

auspicalur

Qui me-

moriam
in
;

et

nomen
,

Ezechiel prophetse hoc die notarit

ante Bedam quidem invenitur nemo id tamen absque antiquiori veterum Fastorum exemplo ab ipso factum non fuisse, argumento

Martyrologio

Verum an istius Martyrologii auctor, primus ; et sine exemplo id aggredi ausus est ? An in Hieronymianis nulli Patriarchx et Prophetx memorantur, nulli veteris illius Teslamenli Sancti ? Jam
lecti reperiantttr.
et

est ipsa,

qua

utitur, brevitas.

Multa ibidem ingeniose

laudatus Magister, quse

genuino Bedx metrico Machabxos celebrari, eosque satis verosimiliter ex Hieronymianis acceplos, ulpote qui etiam in Epternacensi, quin et in vetutisdixi, in

et verosimiliter conjicit nosler

simo Pole.mei Silvii laterculo, in tomo

edito

vn

nosiri Junii

hic

ad examen novum revocanda non sunt. Vellem equialicunde eruere conati fuissent Majoresnostri, qiis
inter Marlyrologos, veteris Testamenti Patriaret id

disertissime
et

annuntiantur. Alque hos

ego,

qui

dem

verum

primus

chas, Prophetas

genus

alios Christianis Fastis nos-

plenum, ut ita toquar, in Ecclesia, a primis usque seculis cultum obtineant, ut pluribus dixi in observatione ad Usuardum, citata die i Augusti, atque
hos,

DIE PRIMA JULII.

i

hos,

inquam, primos puto Sanctos, qui ex veleri Lege

traducti sint
;

quales Fasli auctori

Romani

illius

parvi prxluxerint.

D
aictorp.

ad novam centiores Martyrographos

mitlente Ecclesia) ut

indeque exemplum cepisse re(ita volente, aut

sallem percultu

Ceterum quod vere exsliterint sxpe dicti Fasti qualescumque, et Beda el Romano parvo antiquiores, hinc
apertissime suadetur, quod citati superius ex

'

alios

quoque

ecclesiastico

Beda

Je-

donarenl.

remias, Elizseus, Isaias, Daniel, Samuel

iisdem plane diebus
,

ei

Zacharias
phrasi

& In alia Usuardina observatione ad x Maji dubitum

jecti
et alii

eodem

modo,

eadem

ab

sensim ad-

tarevisus sum, utrumad Hieronymiana vere pertineat patientise speculum Job Propheta. Dubitandi ratio fuit quod in prsefalo codice Epternacensi nullos hujusmodi

utroque

Rursus vero, nec Romani parvi auctorem , MarUjrologium Bedse, nec vice versa Bedam aul Florum, Romanum

conslanter et concordiler referanlur.

Sanctos reperissem in textu expressos, prxler jam diBabylonicos, eliam lamctos Machabseos et tres pueros

parvum

consuluisse, manifeste, ni fallor, colligi ex eo,

quod vetus istud

quam Martyres xxiv Aprilis notatos, Job vero, cilato die x Maji ad textus calcem frigide adjiceretur his verbis : Alibi depositio Job Prophetae, quem sane mirum esset a Beda, Floro et Rabano prxleritum, si apograin antiquioribus Martyrologii Hieronymiani habuisset. Utcumque lamen id fuerit, ncmpe phis locum
ad Hieronymiano Jobus perlineat, an adjectitius censeatur ; habeo quod quserebam exemplum in Machabseis et

mero alterum superet.

8 Redit

Romanum Hxc

tanto

annuntialiouum nu-

pro duorum istorum

Marwandel-

tyrologiorum inter se collalione.

difficnltas superius

tacta, et in

Usuardina
accersiverit

et

pra-fationc proposila, unde priscos

Patres
;

hertus.

metricus martyrologus
est,

ff andelbertus

qaam certum
habeat nos-

Fastos etiam ahquos antiquiores vidisse, in quibus

plures Sanctos hujusmodi repererit,

quam

Babylonicis,
fallar,

ibi

certissime notatis, unde, nisi

trum Bedse Marlyrologium; pauciores, quam in Romano parvo recenseanlur, cum iv et xm Julii Propltetiscareat, vi vero ejusdem mensis solum Isaiam canal,

vehementer

secutis

subinde martyrologiis ansa

prxbita fuerit, aliquid supra antiquissimum Marlyrologium audendi, qua ratione in nonnulla Hieromjmiana

prxterito Joele, qui in

tur.

Romano parvo

Isaise conjungi-

B
ex antiquioribus tabulis,

apographa irrepsit Aaron, de quo hic ex professo tractandum atque ila Abbacuc et Michaeas xv Janua:

num
diam

Conlra vero xiv Junii prxfalus Metricus Romaparvum excedit, dum prseter Elhseum, etiam Abcelebrat,

eodem hoc versiculo

Vates Helizaeus

rii etc.

5 Prima hic vides Sanctorum

istorum veterum in

simul Abdiasque refulgent. Ilic disquisilioncm, tamnihil etsi non stitis explanatam, sistere cogimur, cum
ultra lucis affulgeat, qua cerlius aliquid in hts tenebris

Fastis Christianis lineamenla; primum in Martyribus, deinde in Jobo et Aaron, qui paulatim in auctioribus

Hieronymianis accesserint

; at

quem

in amplificandis

eruamus. Sperare ausim, conatus nostros stimulum atldituros curiosis harum rerum indagatoribus, ut atlius
rimando, alia fortasse monumenta refodiant,
qttse

majorem
tot

in

modum

Martyrologiis alque in inserendis

nos-

priscorum Patriarcharum et Prophelarum nominibus verum anlesignanum statuam, ut operosejam pri-

tra ex dubiis in apertiorem veritatem deditcant. 9 Inlerim ex dictis non obscure concludilur,

quod

n"

Ut

aper-

dem disquisiverim, necdum ausim nisi cum Papebrochio ad ignotos

Fastos

tuto

determinare,
antiquiores

aliquos

confugiam,

ex quibus auclor

Romani

parvi,

supra innuebam, videlicet, primum Hieronymiam Mar- ta ad commiscendos tyrologii compilatorem, una sua allerave commemora- |^""' tione solorum veteris Teslamenti Martyrum, viam peruisse
,

Florus et Martyrologus metricus Wandelbertus plerosque suos Patriarchas et Prophetas decerpserint, ac

alios porro

qttam ingressi

recentiores

Martyrologiorum
pulaverint,

compositores vel ampliatores,

licitum sibi
colligere,

ex proprio penu acceperint. Atque eo paclo modus aperitur, quo illustrari possit quseslio in prxfatione

plures alios ex
Christianis
elici

eodem Fcedere
.

qitos

Sanctis
et alia

admiscerent
quse
et

Potest

prseter

hanc

Usuardina proposita cap.

in

i.

art.

3,

I,

num.

conclusio,

religiosioribus

Martyrologiorum
scritpulitm

63, utrum nempe

exornandis

istiusmodi

Sanctis

admiraliontbus

propugnatoribus insilum

Wandelberlus
secutus
quas viderit
Florus, inde
aliquos acci-

Romanum purvum, tanquam

duclorem

evellat, circa ftxos dies,

ftterit ?

tibus consecratos. Illos

variorum Sanctorum feslititahia appello rigidos dierum obscrrevocare

in

piens

6 Iterum moneo,prxscindi hic a jam dicla hypothesi, quam in Usuardina prxfatione stabilire conatus sum, de annuntiationibus, quarum in Bedse metrico nulla exstat memoria, Flori auctario tribuendis, tametsi in

vatores,

qui nefas

arbttrantur,

ditbium,

utrum marlyrium,
derint,

obitus, depositio, vere tali die acci-

dum

ittt

in Martyrologiis consignala
;

Sanctorum
sit

nomina reperiunl

cum tamen

nihil
el

magis obvium
Prophetis

Papebrochiana editione
hic

Bedx
ille

ipsi

adscribantur.
fueris, super-

[ut in laudatis supra Patriarchis

liquet)

Etenim quamcumqne
erit

viam ingressus
vel

quam hujusmodi

dies,

assignandus martyrologus
coltector,

priscorum SanctoFloro
innotuerint,

bitrio selectos esse,

quemadmodum

pro mero Martyrographorum arde Romano parvo

rum

ex

quo

Bedx

nimis qitam ssepe ostendimtts in nostris ad

observationibus.

Usuardum
qtta inulti

atque in eorum Martyrologium fuerint translati. Sol-

vendo huic nodo nutlus aptior hactenus occurrit cuneus,

10 Monendum
ad eos
solos

restat,
et

disquisitionem hanc nostram

quam

si

cum Papebrochio asseramus,

exlitisse

pridem
de-

Patriarchas

Prophetas

extendi,
est,

quibus

liodie

abu-

vetustiores aliquos Fastos breviores, a

quocumque
i

mum
muel

compositos, in quibus pauci, ut Jeremias

Maji,

ea ab Ecclesia prxrogativa concessa Martyrologiis inter Sanctos computentur

sunt, qui ex laudato
in

nt saltem in
,

tuntur.

qttales

ii

Etiz-seus

xiv Junii, Isaias vi

Augusli, Zacharias

et vi

Daniel xxi

Julii,

Sa-

Romano

parvo in Adonem, ex hoc

xx

rint, eosque Fastos

ad

Bedam

vel

Septembris signati fueFLorum pervemsse,

Usuardum

aliosquc alicujus notse Faslos Lalinos aut

Grsecos derivati sunt:

nam

verosimile prorsus non

iri

est,

indeque tales Sanctos in Martyrologium sub Bedse notnine transiisse

;

at vero

auctorem Romani parvi

aut reperisse,
,

amunde
citatos

pliorem

messem aut Marlyrologium suum

dies, videre est

collegisse,

probatam itmquam fuisse eam nonnullorum temerittilcm, qui Patriarclias prope omnes, Judices, Reges, Sacerdotes antiquos, etunn dquos sacer textus vituperat, pseudokalendariis suis aut Sanctorum nostrorum Cataiogis adoptandos pulaeerint. Eo solttm dirigetur nostra hsec observatio, ut cutos,

aut probatum

ab Eaiesia,

locuplelarel

ut prseter
i,

xv Januarii, x Maji,
et

iv,

vi et xui

Julii,
bris,
uti et c >or

et iv et

Septembris, ix

Octobris,

v Novem-

xi

xxix Decembris.

au-

Romani

Parvi,

7 Sunt igitur in Romano parvo annuntialiones Patriarcharum et Prophetarum anttquorttm tredecim, supra eas quse in Martyrologio Bedx et Ftori inveniuntur, ex quibus abunde conftrmatur character ipsi proprius de priscis itlis Palribus majori numero Martyro-

Martyrolotjiorum exploraloribus perspicuum sit, ex quam parvis initiis paulatim invaluerit uimia compilatorum libertas, in adscisccndis undequaque, sint deriosis

logio insertis

sed frustra

plane qusesieris, qui

aut

virorum celebrium nominibus, quibusFastiChristiani prseter modum excresceirnl; pessimo sane cremplo, quod utinam recentioribus aliquibus non placuissct, qui talia vestigia secuti, Martyrologia sua, Menotogia,
lectu,

Gynxcea

8
Gymecea
AMTORK
J.

DE
et
irt

S.

AARONE.
tricum Wandelberti encomium. Rabani verba

gemis

libros

ita

amplificant,

ut vcros

Hiero-

Sanctos ab
vidise-

aliis

disiinguere difficillimumsit, saltem in-

mjmiana

sunt,

Nolkeri
possint,

Adoniana, vel
ita legat
:

certe talia ut

B. S.

aul obtrectalioni valde obnoxium.

Adonis censeri

cum

perpeluus Adonis

Distinctio
inter

11 Liceat hic
adnectere
,

Ka-

alteramnon inutilem observationem circa Kalendariorum Martyrologiorumque

et

manuductor
tio

Romanum parvum

In monte Or, deposi-

lendaria

genuinam distinctioncm, de qua tametsi abunde egevint Majores nostri aliique, non omnes ad omnia attendisse
videntur. Id ferme proprium vcris omnibus Christianis

Aaron.primi Sacerdotis in Lege. Ceteris horum Martyrologionm exemplaribus recensendis superscdeo.

14 Al prxtermittendum non

est

Kalendarhs (non hic etymologice sed ecclesiastice loquor) id, inquam, Kalendariis proprium deprehendi,
quod
eos sclos Sanctos referant, qui in Ecclesia,
ct

Adonis, monastcrii sancti Laurentii Leodii, quod cum ex libro dc vita cl obitu utriusque Testamenti Sancto-

elogium grandioris Ant >quu n

''Jfs elo-

oium.

rum, sub nomine

sit,

Isidori Hispalensis vulgato, descriptum

ad cu-

purius ex ipso fonle, sive vero, sive supposititio,

jus usum compilata sunt, verum

proprie dictum cul-

tum

obtinent,

sive

de

quibns

in Officiis.ecclesiasticis
fit

ipsoque etiam

Missx

sacrificio uliqiia

commemoraiio.

In talibus aulem Kalcndariis strictissime sumptis, vel

seculo nono vel cilius ad ecclesiasticum ritum ordinatis,

: Aaron framiraculorum socius, atque in Lege Sacerdos Domini prinms, thuribulum in dextera gestans furenti se flammae opposuit, atquestans

hic proponelur. Sic in citato opere legitur

ter Mosi, et insignis

inter vivos et mortuos, objectu

ire

sui corporis, trans-

nullum Patriarcham aut Proplietam

reperire
est,

veteris

Testamenli qualescumal>

ut

proinde facile appareat longe major

et

libcrtas in

Martyrologis, Sanctos omnes

que corradentibus. Consuli potest Kalendarium

rio, Spicilegii

Ache-

tomo 10, BeiLr metrico subjunctum, in

quo Sayicti nulli non Chrisliani celebranlur, exceptis

solis

ignem ad agmen viventium non permisit. Hic per historiam victimarum et sacrificium sanguinis, futuram Christi passionem expressit. Anno autem egressionis filiorum Israel quadragesimo de terra ^Egypli, cum esset annorum centum viginti trium, mortuusest juxta Petram, insignem Arabiae urbem,
ubi et sepulta jacet soror ejus Maria, ubi etiam et

Machabeeis, qui vel

in ipso

Carthaginensi,
i

toties

a nobis in Usuardi editione laudato, codem die

sti

Auguel

expressissime

commemorantur, atque adeo vero

proprie dicto cultu, ab ipso Ecclesise

sunt, ut dictis in

exordio honorati

eorum laudem orationibus Gregorius

nunc usque ostenditur rupes, qua percussa, Moses E aquam sitienti populo tribuit. Est autem hic locus in extremis finibus Idumaaorum. 15 Non esl hujus instituli id genus elogia pluribus Ilem
illustrare
;

aliud

Nazianzenus,
reliquerunl.
et

Chrysoslomus aliique Patres testatum

est ratio

satis descripta sunt

sacris Litteris

Aarolib.

ex cod. Bagenoyensi,

nis gesta,

de

quibus consuli possunl interpretes in

et

Marty-

12 Non eadem
mero
Officio ecclesiastico

de Sanctis

illis,

magnonunomina in
pasne
dies

Exod.

Levitic.

Numer. unde

historiam chronolo-

rologia

in Martyrologiis relutis,

quorum

sola

ad

Primam

recitabantur, vel ut in:

sinuat

Magnus Gregorius ad Euloginm Nos omnium Martyrum distinctis per singulos

,

anno mnndi mmgccclxi ad annum mmdlxxxiii. Sequalur modo elogium aliud, de quo dicere ccepimus, ex codice Usuardino
gice locissuis disposuil Salianus noster ah

Hagenoyensi, quod pro auctoris

slylo, ita sonat

In

passionibus, collecta in uno codice

atque quotidianis diebus in

nomina haberaus, eorum veneratione Mis-

monte Or, depositio Aaron Sacerdotis primi in Lege Moysi. Qui Aaron erat filius Aram [Amram] et
Yocabeth de
tribu

sarum solenniaagimus. Quse postrema verba non video alio sensu inlelligi posse, quam de sola illa nominum
enumeratione vel lectione, non in Missa proprie dicta, ad quam certe Martyrologium non spectabat, sed in
solo officio,

Levi,

et frater

Moysi, ducis

populi Israhelitici, qui unctus est in Sacerdotem ex

filiis suis. Hic cum Moyse coram Pharaone in yEgypto, ostendens signa quse praecepit Dominus. Postea cum in deserto Moyses in monte Synai legem Domini de manu Domini recipere debuit, populo ydolum fecit.proquo redargutus a fratre suo, se excusavit et populo crimen imposuit. Qui tamen postea populum Domini optime rexit cum Moyse. Ejus etiam virga floruit [Numer. cap. 17.] id signum sacerdotii sempiterni, et in monte Or ex praecepto Domini obiit et sepultus est. 16 Juverit audire verba sacri Texlus Num. cap. tum ex sa20 Cumque castra movissent ad Cades, veneruut cris Litte-

praecepto Domini cura

stetit

quemadmodum ex ipsiusmet Gregorii Sacramentario ad oculum demonstrari posse, norunl erudili omnes, qui antiqua Sacrumentaria et Kalendaria
ecclesiastica

non perfunctorie lustraverunt

nisi

quis

malit,

Gregorium hic significare, generalem aliquam Sanctorum in Missis memoriam fieri. Certe Sancti
runl, et

prope innumeri in antiquis Marlyrologiis locum habite-

modo habent, quorum

in Missse sacnficio nulla

umquam commemoratio

His pnemissis, qux ad Aaronem perlinent jam paucis pro more nostro expediemus.
exstitit.

in

montem Hor,

qui est in tinibus terroe Edora

:

ubi

ris.

locutus est
SII.

De

peculiari cultu S. Aaronis.

Dominus ad Moysen Aaron ad populos suos non enim

:

Pergat, inquit,
intrabit terram,

ln quibus

Martyrologiis uotus sit Aa-

ictum est superius, Aaronis nomen in Hieronymiano apographo veluslissimo Epternacensi non exstare ; est
in aliis a Florentino editis, sub

quam dedi filiis Israel, eo quod incredulus fuerit ori meo ad aquas contradictionis. Tolle Aaron et filium ejus cum eo, et duces eos in montem Hori Cumque nudaveris patrem veste sua, indues ea
Eleazarum
tur
ibi.

eadem

fere formula ;
vel

filium ejus

Aaron

colligetur et morie-

In monte Or, depositio

Aaron Sacerdotis,

Aaron

Fecit Moyses ut praeceperat

spoliasset vestibus

Dominus

et

Pontiflcis, de quo nihil habuit quod observaret vir eruditissimus, nisi ut ex notatione, ni fallor, Baronii, remitteret ad

ascenderunt in montemHorcoramomnimultitudine.

Cumque Aaron
Eleazarum
cilio,

suis,

induit eis

Josephum

lib.

4 cap. i, quo

et

nos curioet

filiura ejus. Illo

mortuo

in

montis supermulti-

sum qux rum

lectorem remiltimus, contenli Martyrologia

ca-

descendit

cum

Eleazaro.

Omnis autem

talogos percurrisse.

Neque opus est cetera Hieronymiana,

breviora appellamus, sigillatim describere, cum eotextus pro hac die abunde enumerati sint in prsecilata prsefalione Usuardina cap. i, art. i, 2, a num. 27. Bedx auctaria eamdem servant phrasim, sed ex

tudo videns occubuisse Aaron, flevit super eo triginta diebus per cunctas familias suas. Vide hxc
fusius explicata a landalo Saliano ad

annum

supradi-

ctum mmdlxxxiii.
terisque vetustis

Non

destint alii, qui de

Aarone ce-

illis

Usuardo acceplam, qui ex Adone scripsit : In monte Hor, depositio Aaron Sacerdotis primi. Collecta in Usuardo noslro exhibetur lota ejus soboles, prxler elogium codicis Hagenoyensis, quod in curiosorum graliam
infra subjiciam. Esl

lingtta scripseriM, al

Patribus, varia metltodo, stylo et ne prsescriptos jam limiles egre-

diamttr, salis erit, historicam periocham ex Petri Equilini calalogo hic altexere, in

eorum prxcipue gratiam,

quibus, ex aliis libris plura colligere non vacat.

En

ejus

etiamapud Usuardum, toium me-

Aaronicx

vitse

compendium.

17 Aaron

DIE PRIMA JULII.

17 Aaron Sacerdos primus et Pontifex secundum Legem, frater Moysi, filius Amram de tribu Levi et
Jochabel ejus conjugis, qui inter Patres sanctos veEcclesiastici 45, plurimura comteris Testamenti, mendatur, populum Israel de terra yEgypti una cum
tra
et

9
et

Moysen

Dathan,

et Abiron.potiores

Aaron, ccl de Levitis secum habuit, D Rubenitarum sibiad- ArcT0Rt:

iongiorhistoria

ex

junxit, et seditionem in populo excitavit.

Quos om-

'

"

petro Equilino

nes miraculose

cum uxoribus

et

filiis

et farailiis ac

omni eorum
et

supellectile terra se aperiens absorbuit,

germano eduxit,

et

coadjutor ducatus Moysi, per

propter quod populus in furorem excitatus, Moysen

quadraginta annos in ererao fuit. Ipse enim uti eloquentissimus, a Domino datus est Moysi, qui erat impeditus in lingua, ut esset os ejus ad populum
:

Aaron,

uti multitudinis interfectores lapidare vo-

luit; eisque

ad tabernaculum fugientibus,

ignis

Domino egressus populum devorare

coepit, et

a qua-

Dominus enim Moysi

praecipiebat,

et

ipse

Aaron

verba Dei narrabat, atque populo vel Pharaoni, ex ore Moysi cuncta quasi internuncius referebat, sicut
habetur Exodi 4 cap. Ipse etiam cum Moyse Pharaoni adstitit, et signa Dei ostendit. Nam et tria

tuordecim millia ac septuaginta de populo interfecit. Tunc Aaron, ad suggestionem Moysi, tollens thuribulum, hausit ex altari ignem divinum ; et posito

thymiamatecucurriteitoadpopulum, sequeinter

vivos et mortuos incendio opposuit, et pro eis oravit,

prima signa plagarum, quibus yEgyptus percussa est, per manum Aaron Dominus fecit. Postquam

autem populus Israel mare Rubrum transivit, ut hsec omnia copiosius in gestis Moysi tractabuntur, pridie Norias Septembris et Moyses in montem Sinaijussu Domini Legem accepturus ascendit, ubi et
;

confestimque plaga cessavit. 21 Adhuc autem non cessante tumultu super sacerdotio Aaron, eo quod dicerent filii Israel, etiam ex aliis tribubus dignos reperiri, qui sacerdotio fungerentur, tulit Moyses ex raandato Domini duodecim virgas a principibus duodecim tribuum, et in

facite cor-

riguntur.

diebus quadraginta sine cibo

corporeo permansit,

cum Moyses

in

pulus impatiens, deos

monte moram faceret redeundi, poitineris duces ab Aaron et

lavit.

Hur, quos ille sui loco reliquerat, instanter postuHactemts satis rccte, verum in sequentibus nonnulla adjiciuntur, qusemelius omitti poterant.

unaquaque scripsit nomen principis et tribus sme; nomen autem Aaron scripsit in virga Levi, quas cum posuisset in tahernaculo coram Domini, sequenti die invenit virgam Aaron germinasse et aE migdala cum foliis produxisse. Quo signo, ordinante Deo, Aaron sacerdotium firmissime possedit quaj
;

rommentis mixta;

18 Quibus Hur resistens, sputis ab ipsis, utdicitur, suffocatus est, unde Aaron timore coactus est, [et] aurum etargentum eorum petiit, quod in ignem
projecit, et

etiam virga

testimonium in tabernaculo reposita fuit. Cum autem populus per annos xl in desrto fuisset, et Dominus Moysen et Aaron, ne terram
in

egressus
in

est vitulus

conflatilis

instar

^Egyptum adoraverant, daemone bovis, hoc agente, quem et populus solemniopere [o/jms] zans, et hostias offerens, adoravit. Quod cum DominusMoysi revelasset, etpopuli dispersionem comminatus esset, Moyses pro populo intercessit, et placato Domino, de monte descendit, visoque tanto scelere, tabulas Legis.sibi a Domino datas, indigna-

quem

promissara ingrederentur decrevisset, eoquod ipsum ad aquas contradictionis non sanctificassent, ut habetur Numer. 20, et dicetur in gestis Moysi, mandavit Deus, ut Aaron pergeret ad populum suum. Qui ascendit in montem Or cum Moyse fratre suo
et Eleazar

ubi Moyses Pontificem Aaron filio suo omni sacerdotali cultu indutum exuit, et Eleazar
;

induit.

tus confregit

vitulum quoque combussit, pulveremque in aquam conspersit, et ex ea populopotum dedit. Cumque, ut tradit Josephus, auctores sceleris cognovisset ex colore auri potati, qui miracu:

22 Quo

facto confestim
Julii,

Aaron

in ipso

monte oc-

fieque obidies re-

lose apparuit in barbis

eorum,
illis

filios

Levi

sibi

ad

ubi sepulturaj ejus adhuc lo- tus cte ostenditur. Et fleverunt eum filii Israel xxx diecus bus. H?ec unde supra, nempe ex allegatis sacri Textus historia locis, et ex dictis Josephi et Hieronymi, ex

cubuit Kalendis

signatus.

ultionem adjunxit, et ex
lia occidit.

quasi viginti tria mil-

Cumque
ille

accusaret Aaron, quod populnm

quoque Scholastica, nec non ex Chronicis Guilelmi. Undecumque accepta sint, qux Scripturx sacrx narrationi
lia,

exaudierat,

se excusavit, pertimuisse populum,

quia pronus erat ad roalum.

exceptis Josephi aut aliorum
storias sacrse
tes.

commentis,

Hoc Exodi 32 cap. Sed qux hic hi-

superaddunlur, melius, ex nostra quidem sentenprxtermissa fuissent. Ne vero hic crisim sacram

aggrediamur,

unum

est,

quod nescio, in quo ex

citatis

imperilc assuuntur, utvide apud interpre-

scriptoribus, hujus
scilicet

elogii compilator invenerit, Aaron

;

Pergit Equilinus.

qux ex

sac.

Scriptura

19 Post hoc, ut habetur Levit. 9, Moyses de mandato Domini, Aaron et quatuor filios ejus Nadab, Abiu, Eleazar et Itamar, prius aqua lotos,
oleo sanctificationis perunxit et Sacerdotes ad ministeria sacrificiurum constituit ; quorum omnium

occubuisse Kalendis Julii cum ut summum obusse. Sadici posse videatur, sub mensis Julii finem supra cilalis Marlyroverosimile est, diem illum ex
tis

logiis

latinis
et

Petrum

didicisse,

Qrsecos

Orientalcs aliis plane

recolatur
;

diebus,

quandoquidem apud xque pro aristorum Fastis cur-

bitrio delectis,

ul

jamex

Aaron summus et primusfuit; cui solo [soli] semel in anno tantum in Sancta Sanctorum ingredi licuit. Dies autem consecrationis Aaron et filionim ejus
fuit dies

sim dicendum superest.

23 Inveni qui
nnis,
Moijsis

scribani,

nullam apud
antiquorum

Grxcos .4aprophetarum

Gr.rris

eum

aliorumque

alitcr

octavus anni
alr.ari

secundi egressionis filiorum

Israel ex /Egypto.

hostiam in

Et cum Aaron praecepto Domini ignis divinitus a Deo egressus sacrificium primitus inflammavit. Et serposuisset,

aliquam Dofieri, prxterquam generalem prima Quadragesimx; sed quid ni Dominicam minica Nativilatis Christi, quenotant prxcedentem festum madmodnm legimus ni Ephemeridibus Grxco-Moscis

memoriam

vatus est ignis iste perpetuuspergenerationes usque ad transmigrationem Babylonis. Eadem die Nadab

xvn Decembris
gislri

pag.

lxi, ubi

videri

meretur
ex

Madi-

mei Papebrochii

observatio, atqxie

mox

Abiu filii Aaron jam Sacerdotes consecrati, quia igne alieno thus obtulerunt, igne divino consumpti sunt quos Aaron et alii duo filii ejus lugere proet
:

ibi citatorum cendis corfigi distichorum

numerus. Fa-

teor equidem,

propter unctionis sanctitatem, et divini judicii reverentiam, tamen sepelierunt eos cognati

hibiti sunt,

tionem fieri, Sancti veteres, quo modo in Martyrologiis nostris, oslenaccrcscentc sensim majori liccntia, factilalum
illam gtneralemqtu dimus; ac certe prseter confusam simul mcmorium; qtialiscumque ista sit, momnium disticha nonaginta venio in Menxis ad xix Decembns
in Ephemeridibus quinque, non centum sedecim, ut aboliti Fa-lcris Patres ab scribitur, quibus prisci UU

quibus

non eam apud Grxcos dierum distincilligentur prxfali dclcrminate

eorum.
et inter.

pretibm

cap. et 17,

20 Post haec autem, ut scribitur Nuraeror. 16 cum Chore filius Isuar, fratris Amram,

videns fratrueles suos honoratos,alterumsacerdotio, alterura ducatu populi, invidit; et murmurans conJulii T.

Adamo,

10

DE

S.

AARONE.
25 Kalendarium Copticum
Grtecorum Fastis longe
conformius, quod
veteri

A
tucroBB
fiim Moyse

coUntilms,

Adamo, nullo Umtn servnto chronologix ordine, ad Suxannam dcducuntur. 24 Quod autem in ea distichorum scrie est sextum numero et septuagesimum, videtur prima fronte montem Or vel Hor connectere cum duobus fratribus,
populi Israelitici ductoribns, atque ex loco Aaronicx tepulturx Prophetam aliquem effingere. En titulum:
Mvy-fir,

a Ludolfo

vulaatum, a
stylo

D
alUer
alitsjue

recedit, in eo

Latinorum

Putriarchas, Prophetas, aliosque ex

Testamenlo larga manu Christianis Sanctis invel ipso

spergat,

Pilato
est locus

superndtlito,

cui

cum uxore
perpetuo

Procla concessus
et

xix Junii. Abraham, Isaac

sibi

Jacoh

xxvm

cujusque me.nsis diem

T_v

Tiporfr.Twv

Mwm;

"Qp

r.zl

'Aapciv iepiwv.
et

cursn dicatum habent, pariquc. tenore Michael arcliangelus tliem

Cominemoratio Prophetarum Moysis, Or sacerdotum. Distichon vcro est hujusmodi

2vv "Qp 'Aapojv
T^ovvrt;
ifytrfto

Aaron

xn, Maria Virgo xxi, Christi nativitat

id

xxis, prxter
seu prisci

genus alia

nol/is

valde peregrina. Porro

illi,

seu sancti alii,

non semel recurrunt

irpoypaifti
araupix.<~<;

XpioroO

iraSov.

quos inter
est,

Tov M_ae'a.

alteram

Aaron noster geminam festivitatem adeptus xxvn Martii plena rubrica, Aaron Surararsus xxxi Jalii alteram, sub hac sed
,

Quod

ita latine

redditur

mus Sacerdos;
Or
et

Aaroo, Ante expresserunt cruce Moysen. Ambo exaltant.es praesignata Scriploris imperitia vel oscitantia nomen Or suppoanas Christi
posuit pro
raelitici

Hur, quem nuperrime furentis populi Issi

minus solenni formula Aaron frater Moysis. Kale.ndarium Arabo- ALyyptium non melius consarcinatum, a MeGratia Simonio Lutine versum, legit xx Julii moria Moysis, Aaron et Elizaei. Non divinabo,
:

spulis,

credere fas

est,

suffocatum vidimus.

qitcTnam

tot

variationum

repetilionumque

causa

esse

Vera
et

ejus laus exslat

Hur

\obiscura, siquid

Exodilk, 14; Habetis Aaron natum fuerit quaestionis,

factum
est.

potuerit; satis sit, digito

monstrasse, Grxcos xqite ac Latinos, imo Orientales reliquos, non mugnopere olim
ut ve.ros obitns aut depositioms dics in-

referetis ad
p

eos. Hinc, procul dubio,

ut

soliatns fuisse,

tn superiori disticho

cum duobus

aliis

Prophelis
die

collo-

quirerent,
tivilates

ad quos, sallem

hujusmodi Sanctorum fes-

catus

sit.

Ita de Aarone

Menxa

citalo

xix De-

revocarent. ffsec de Aarone. Sequitur in ca-

cembris.

talogo Pelri de Nalalibus.

DE MARIA PROPHETISSA
MOYSIS ET AARONIS SORORE
J.

B. S.

DE ELEAZARO SACERDOTE, AARONIS FILIO, ET PHINEES, ILLIUS NEPOTE, UTRIUSQUE SUCCESSORE

tres istos

FILIO,

HUJUS

Aaroni subjungimus, ex
fallor, a

serie,

qua in

canticum hexametrorum carminum,

scilicet

Cante-

\ilato catalogo ordinatos reperimus,

inde. nisi

YarieaLa
tiiiis ct

T:
tis

vehementer

Greveno, ex hoc a Cani-

mus Domino eomposuisset, ipsumque primo cum viris decantasset, Maria deinde chorum mulierum
ducens. sumpto musicali tympano, canticum ipsum
repetivit, et

'''"",""" morantur.

Usuardinas connumeratos, his verbis : Maria? sororis Moysi et Aaron. Eleazari filii Aaron, et Phinees, nepotis ejus. Sunt hi ex eosio inter accessiones i
.

Domino pro
Israel in

victoria

laudes egit. Sed

cum

post annos aliquot, ut habetur

filii

Num.

12,

dum

rum Sanclorum numero. quos

noslris insertos diximus.

invalescente paulattm

essent

deserto, in loco

qui dicitur

recentiorum Martyrographorum liberiore liientia. Fas-

seu classicos, imo nec in

auctariis

iilis,

Sane apudnullos antiquos qux viderim, Usuurdi

prteterquam in so-

Astaroth, et Aaron et Maria contra Moysen murmurassent, et se eide sanctitate pari jactassent;

jubente Domino,
cesserunt
ruit et
:

ipsi tres

ad ostium tabernaculi acin

corum memoria
Gre.veni
ct

recolitur,

quibus Deus

nube majestatis appa-

lis tis

jum

citatis

Canisii.

De

ipsis nihil

Fas-

Copticis,

msi Phinehas, qui

aceipiatur.

ibi

ponitur
de

pro Phinees
agitur
;

In
et

Menitis

xn Julii, Maria non

,

Eleazarus autem

Phinees
.

n Septembris
At Phinees
is
ti-

Mariam lepra percussit. Qu tamen post dies septem, Moyse pro ipsa orante atque pcenitentiam agente, sanata fuit, et Aaron a Domino veniam de contumelia postulavit. Anno vero xl
egressionis filiorum Israel de Egypto, populo adhuc

absque ullo elogio simul memcrantur

idem, opinor, de quo hic sermo

est,

singulnri justi

per desertum agente, mortua est in Cades, et sepulta in

ejus
locis

tulo decoralus, hoc dislicho honoratur

xn Marlii:

TEoTr, Qivce;

monteSin. Quo autem die dormierit, expressum non habetur idcirco Aaron fratri suo
,

cr.)l.

toO

OeoCi

nilai;

'Hpuv Oaapbi fyvymv SpaOaiv Xuo)v.

Quasi diceret
pitiatio
,

memoria copulatur. Haac Nura. 20,

quibus supra.

et

aliis

ccelo

receptum Phinees, ut

sit

pro-

curandis animae vulneribus.

remittitur

Tomo

_ Martii
:

pag.

103

cum

patre ad

n Septembris

Maeto-

ria ab aliis
hic Petri

Moysi connectitur
secuti,

iv Seplembris.

sed nos

Cntalogum

trium prtelitulatorum

3 Eleazar sacerdos, filius Aaron, patri in sacerdotium successit. ut superius dictum Hic est. enim, ut habetur in libro Josue in pluribus locis, cum Josue duce populi Jordanera transivit, terram promissam acquisivit, et earn per sortes duodecim
tribubus filiorum Israel, mandato Dei divisit; sacrificia pro populo secundum legem a Deo datam
obtulit,

elogittmafl

'"'

gia ordine subjiciemus.

l

"

mtltu-

2 Maria prophetissa soror Aaron etMoysi, intra numerum sanctarum matrum veteris legis a Josepho non immerito computatur, quia ut sacra Scriptura Exodi 15 innuere videtur, sicut Moyses inter

et

in

tabernaculo
;

Domini cum

filiis

suis

jugiter

ministravit

et

post obitum Moysi modico

mares
pro

Israel

filios,

sic et

Maria

inter

feminas,

suo

modulo ducatura

obtinuit,

sanctificata fuisse videtur.

Nec

eniro

ut tanto populo quis in

praeesset.

utroque

ex quo solo decens fuit, sexu nisi sanctus

in

postquam submerso Pharaone Rubrum mare cum omni exercitu suo Moyses
et

Unde

tempore populum rexit. Et posthaec sanctitate plenus in pace quievit, et sepultus estin Gabaa, quae data fuerat sibi et filiis ejus in monte Effraira. Videat curiosus lector, quid de hoc sepulcro memoret S.IIieronymus in vila S. Paulse xxvi Januarii, num. 17, pag. 331. Pe.rgit elogium : Hic, etsi non expresse, tamen satis tacite inter sanctos Patres, Ecclesiastici

DIE PRIMA JULII.

clesiastici

4S,

numeratur,
filius ejus,

ubi

patris

praemissis

laudibus, Phinees

tertiusin glorianorai-

natur

ut sic inter Sacerdotes gloriosos, primus et

culpa redargueret, Zarabri princeps tribus Symeon D qui filiam cujusdam Madianitae in conjugem acce- aixtok perat nomine Chorbi, coram omnibus professus, se ' s-

tertius expresse,

secundus vero tacite numeratus

intelligatur. Verba Ecclesiastici Moysen primum ceDeinde : Dilectus Deo et horninibus. lebrant ;
. .

alienigenam cognovisse, et ldola coluisse, nec legi, quam Moyses populo imposuerat, obnoxium esse,
spectante omni populo ac flente, ingressus est tabernaculum mulieris, surgensque Phinee3, arrepet

Aaron, fratrera ejus, et similem sibi Excelsum Phinees filius Eleazari tertius in Levi. de tribu imitando eum in timore Domini etc. An o-loria est,
fecit
.

toque pugione, ingressus est post illum in lupanar, ct perfodit ambos insiraul coeuntes in Iocis genitalibus; et cessavit plaga, quae
ir.

lixc

cum

elogii

verbis

satis

consonent, viderint

alii,

populo processerat,

Petrus in
Catalogo.

jam de ipso Phinees agendum. 4 Phinees sacerdos, Eleazar successor et

licclesiastici

et xxiv
filius,

Legis

Phinees, zelo nimio vindictam Dei in peccatorem virum

millia

extinxerat. Et quia

45 cap. et

Machabaeorum

2,

inter

exegit, idcirco

Testamenti commemoratus illud memorabile habetur Numer. 25, est. De quo quod cum populus Israel moraretur in Sethim, et
sanctos Patres veteris
multi ex ipsis, cum filiabus Moab fornicati esBeelpbegor Deo sent, et ad suggestionera earum

Dominus eidem et semini ejus Sacerdotium aeternum constituit, qui et cum patre Eleazar promissionis terram intravit, et ei in Sacerdotium successit, et gloriosus meritis et fama
laudabilis
in

pace quievit, in sepulcro paterno tu-

mulatus.

ipsarum,

sacrificia obtulissent,

eosque Moyses de

DE ESTHER REGINA
J.B.S.

ASSUERI CONJUGE, SUSIS IN PERSIDE

rsesul Equilinus

de Nalabbus,

supra

toties

valus non

sil ?

Ad

hoc el similia interrogata, semel re-

P
JL
Qlli
I

nobis laudatus,

Martyrologos nostios omnes

superat,
ut-

pono, quud
solo

jamnon

semel

addaxi responsum

hxc a

in
/

coacervandis Sanctis, qui ChristumServa-

primi

talium Sanctorum collectoris

beneplacito,

torem

prxcesserunt,

longissime.

tum pro

cultu ipso,

tum pro

cullus die

determinando,
de qua eCoP 1 ' t"

pote per
Sanct

rimos
nus,

coltr-

omnes priores mundi xtatesstudiose decurrens, Septuagesimx, lib. 3 a cap. 2 ad 12, posl Dominicam ttlludens ad tempus, quo in officio ecclesiastico inlectio libri

unice pependisse.

git Equitt-

cobatur
collocat.

Genesis,

primx

xtalis

Patriarchas

Deinde a cap. 46 ad 56, post Dominicam Sexagesimx, enumerantur Palriarchx alii a Noe usque ad

Aram, Abrahami

fratrem,

quem

ferme

Mar-

3 Fastorum Copticorum compilatores non minus fistto omnia disponenles, ad xx Decembris Estherem rejiciunt, scribentes, Esther reginaa Persarum nulla facta mentione Mardochxi, qui nec in toto eo Kalendario usquam nolatut est. In aliis nostris Orientalibus neuttr comparet. Ad Grxcos quod
denter, pro genio
;

tyribus adscribit, dubitantibus interim aliis,utrum idola

attinet,

idem, ni fallor, dicendttm

erit,

quod supra de

suaumquam
simx per
autem

deseruerit. Post Dominicam Quinquage-

undecim capita sequitur Abraham cujus progentes dcducitur usque ad Effraim et Manasse. Ut
alia
ceteros hinc

Aarone ; recoli nimirum Estherem, atque haud dubie Mardochseum,sub generali illa commemoralione omnium
veteris

Testamenti antiquorum Patrum. Inter disticha

et

inde

sparsos

prxtermittam,
istius principio,

solis
lib.

vero quinque

nonaginta,

ibi

etiam allegata, quod est

:

Kalendis Septembris, seu mensis

ordine antepenultimum ad Estherem refertur

T>i;

MyfiyLti

8 o

cap. 1 ad 16,
(

manipulum

reperias

Judicum ferme

Sauctai

TLazva,

-f.q,

hjrpoiaafj.hr^ zov 'lapxrj. ex

sedecim

mum
P
verit

Josue Propheta antesignano, Samsone deciquartum locum tenente, usque ad Annam proQiue

9aviTou
Israel

Commemoratio Estherisjustae.quae populum

a morte redemit.

Eadem

prorsus est totius

phelissam.

Petrum

ratio aul convenientia

mo-

dislichi sentenlia.

ad classes

illas ita

dispescendas,

in cilatorum li-

"Eiwot./ 'Eo-9/:p a-jopac, 'lapxrikhac,,

"Acfou kdvHv [ilXXovzixc, h/Svvai r.xlai.

brorum prologis inveniet curiosus

hic dicta sunt, ut

lector.

Hxc
in

eo solum

clarius innolescat, unde tanta

Sannon

flabcs, quse Estheris

memoriam

in aliquibus Fastis

ctorum illorum veterum multiplicatio, vel

tris

ipsis nos-

relatam exhibent, ad hnnc diem a Lathr.s recentioribus

Martyrologiis facta

sit

:recle

an perperam,

retractam

superest longius Petri elogium

ex citato

est

men,
therem /"
ijimi,

nostrum definire. Sanctos omnes colligimus, sic laut eorum qualicumque cultui nihil inde accedat,

lib. 8, cap. 81, desancta Hester regina describendum. 4 Hester regina claruit in civitate Susa, quae

quod in hoc nostro opere locum obtineanl.

^ Apud prxdictum Petrum pridie Nonas Septemex receplo in antiquis quoque Martyrologiis nsu, reponitur legislator Moyses, atque inde circa medium mensem subsequuntur Tobias, Jitdith et Eslher.
bris
,

postmodum Edessa dicta est, tempore Assueri, sive qui reguavit ab India Artaxerxis regis Persarum
:

3p*irum

usquead Ethiopiam supra 127 provincias. Qui tertio anno imperii sui fecit grande convivium cuuctis principibus et magnatibus provinciarum, quod ducujus ravit 180 diebus in domo sua mirabili column; erant argenteae, tectum vero instar firmamenti, habens gemmas diversi coloris, in figura siderum et signorum dispositas. Post hos dies con:

De

prioribus erit alibi dicendi locus, at vero

Estherem
reperi-

hoc die celebrandam putavimus, quia signatam

mus in auctariis Usuardinis apud Orevenum et Molanum, liis simpliciter verbis, Hester reginae cur hoc potius qttam alio die, fugio quxrere : cum td plane arbilrarium esse, jam sttpra abttnde dixerim. Florarium
:

vivii invitavit

discubuerunt
erat. Vasti

omnem populum qui erat in extra domum vn diebus in

fecit

Susis, et

vestibulo

Sanctorum
reginae
dil
;

MS.

scribit

etiam eadem die, Item

Hester

horti deliciarum, quodmirapulchritudine decoratum

sed Cajiisins breve

elogium germanice addi-

quoqueregina

conviviumfeminarum

reginx pulchrse et fidae, quae universum populum Judaicum, ope Mardochaei, prajsentissimo periculo eripuerit liberaveritque.
logia

Hactenns Martyromeminerint
ser-

in palatio, ubi rex manere consueverat. Die autem vn praecepit rex vn eunuchis, ut introducerent reginam in apparatu suo, ut ostemleret omnibus pul-

noslra

qux
cur

quidem
et

Estheris

Quxret

aliquis,

Mardochxo honos suus

chritudinem ejus. Qux ad imperium regis venire contempsit. Et iratus rex de consilio vn sapientum, qui

12

DE ESTHER REGINA.
cum
respexisset
:

IUCTOM
J. B. S.

qui sibi semper adstabant, imperavit, ut ultra Vasti non iugrederetur ad regem sed altera melior re-

collapsa est.

eam torvo vultu, timens Hester Quod cernens rex et ei compatiens,

gnaret

pro ea

ut

per

hoc

discerent mulieres

omnes. non parvi pendere mandata maritorum suorum. Igitur ad suggestionero procerum regis, coeperunt inquiri virgines in omni regno ejus et tradi Aggeo eunucho ad custodiatn et acceperuntcultum et ornamenta ad libitum suum, ut quieeumque ocu:

ad eam,

quia ipsaiu prae omnibus diligebat, surgens venit et ccepit hortari, ne timeret, eo qnod tali

legi, qtias

pro subditis facta erat, ipsa, utpote regina,

Illa

non tenebatur.

osculata, invitavit

eum

vero surgens de angustia, regem et Aman ea die secum ad

prandiura. Et cura secum

ambo comedissent,

obtulit

lis

regis placeret, ipsa regnaret pro Vasti.

b Erat tunc in Susis Judaeus nomine Mardocheus qui descenderat de transmigrade tribu Gemini tione Jechoniae. Hic erat nutritius filiae fratris Edessae, quae alio nomine dicebatur Hester, quam orbatam utroque parente Mardocheus adoptaverat
:

rex Hester, ut peteret quidquid ab eo vellet. Quae iterum eos duos, videlicet regem et Aman tantum, pro die sequenti ad convivium invitavit, et tunc ab
eo peteret quod optabat.

8 Egressus

est

itaque

Aman

lastus

et videns

in filiam.

Haec inter ceteras puellas tradita est eunu-

non indicavit populum suum, sicut ei invenitque Hester gramandaverat Mardocheus tiam in oculis eunuchi, et tradidit ei ornamenta pulchriora et vn puellas, quae excolerent eam. Porro virgines per ordinem ingrediebantur ad regem, et quae ab eo egressa fuerat, non poterat ad eum redire, nisi ex nomine eam vocaret. Mardocheus autem versabatur circa domum regis curas habens salutis filiae. Tandera ex ordine venit dies, quo Hester ad regem ingressa est. in ornatu specioso, et invenit gratiam apud regem, et fecit eam regnare pro Vasti, va anno regni sui et celebravit nuptias integro mense, donaque largitus est occacho
:

quae

non assurrexisse, indignatus est, vocatis amicis, indicavit eis omnem gloriam suam, addens, quod ipsum solum cum rege Hester ad convivium invitasset. Verumtamen nihil se habere putabat, dum viveret Mardocheus. Sed amicis consulentibus, jussit trabem excelsam parari, ut regi suggereret, quatenus Mardocheum in ipsa appen-

Mardocheum

sibi

deret, et sic laetus ad convivium

intraret.

illam rex duxit

insomnem, jussitque

sibi deferri

Noctem An-

nales et legi. Etventum est ad locum, ubi erat scriptum, quod Mardoclieus nunciassetei facinus eunuchorum. Cumque rex interrogans audisset, quod ex E hoc Mardocheus nihil prajmii consecutus fuerat, et responderunt ei quaesivit quis esset in atrio
;

sione nuptiarum juxta ejus magnificentiam regalem.

Mstoria ex sncro Textu

Eodem tempore

irati

sunt duo eunuchi, regis

quod Aman. Ipse enitn intraverat, ut regi suggereret de morte Mardochei. Cumque vocatus intrasset, interrogavit eum Rex, quid fieri deberet

janitores, et machinati sunt in

Mardocheum non

mortem ejus, quod Qui indicavit Hester et illa regi ex nomine Mardochei quaesitumque est et inventum, et appensus est uterque in patibulo. Et traditum est scripturae in Annalibus regis, in quibus
latuit.
:

quem rex desiderabat honorare. Qui cogirans pro se dictum, respondit, quod indutus regalibus et coronatus, supra equum regis per totam civitatem deberet circumduci, tenente habenas primo de prinviro,

cipibus

reges accidentia sui temporis

haec
stirpe

registrabant.

Assuerus

exaltavit

Aman Amalechitem

Post de

Aman

Statimque jussit rex, ut quidquid dixerat, mane faceret Mardocheo, nihil omregis.

nino prasteraiittens.

Agag, fecitque eum post se primum in omni regno suo et adorabant eum omnes servi regis prseter Mardocheum, qui propter patrias leges coram eo genua non flectebat. Quod attendens Aman indignatus est. Et accipiens eum esse Hebraeum, cogitavit

natus rediit

Quod cum fecisset, consterdomum. Et ecce nuncii regis compule-

eum ad convivium reginse venire. 9 Finitoque convivio, dixit rex Hester, ut peteret quidquid vellet, quae petiit sibi donari vitam
runt
et

omui populo suo, cum per omnes provincias ab

occidi. Quod Amau audiens Rexque iratus surrexit et hortum intravit cum post horam redisset, invenit Aman super

re^no Assueri, veteri motus odio, quia Judaei perdiderant Amalechitas. Duodecimo igitur anno Assueri missa est sors in urnam coram Aman quo die et quo mense gens Judaeorum interfici deberet et exivit
in
, :

omnes Hebraeos perdere, qui erant

Aman
et

mandati fuissent

timuit.

sors decima

quarta die mensis duodecimi.

regi,

Aman

lectum reginae corruisse, in quo ipsa jacebat, ut ei pro anima sua supplicaret, putansque quod eam opprimere vellet, exclamavit et cum ab eunuchis
;

quod gens Judaaorum novis legibus uteretur et regis jussa contemneret, pacemque regni turbaret decrevit rex, ut gens illa om;

autem suggerente

quod trabem ad suspendium Mardochei parasset, jussit eum in ipsa immediate appendi, et dedit Hester domum Aman. Auditoque ab ea, quod
audisset,

nino periret.

promisisset impendere decem millia talentorum argenti in gazophilacio regis ex bonis Judaaorum, concessit rex omne illud argentum Aman, et quod de populo illo ageret, ut sibi placeret. Tulitque rex annulum quo utebatur, et dedit Aman, ut scriptas litteras ex nomine regis

Cumque Aman

Mardocheus patruus suus esset, dedit ei annulum suum, quem receperat ab Aman. Qui de mandato
regis scripsit novas litteras, regis annulo signatas,

prioribus contrarias, ad principes provinciarum, ne occiderentur Judaei, imo illos, qui parati erant ad

interfectionem ipsorum, Judaei interficerent, et

ma-

annulo suo signaret.

salis nota.

7 Tunc scripsit Aman nomine regis iitteras annulo regis signans, ut occiderentur Judaei aparvulo usque ad senem et bona eorum diriperentur xiv die, xii mensis statimque in Susis pependit edictum.
:

nus principum esset cum eis; et factum est noinen Judaeorum celebre. 10 Igitur praecedenti die ante diem qua Judaai occidi debebant, videlicet decima tertia die mensis
duodecimi, percusserunt Judoei hostes suos plaga magna per omnes Provincias ad septuaginta quinque millia. In Susis vero interfecerunt sexcentos viros. Die vero decima quarta solennitatem Domini
celebrantes, convivia

Quod cum audissent Judaei, fleverunt. Hester quoquehoc audiens, accersivit Mardocheum, qui orania ei per eunuchum significavit, et exemplum edieti ei misit, mandans ut ad regem intraret et ei pro suo
populo supplicaret. Et quamvis Hester, juxta legem regis, non auderet ad eum ingredi, nisi vocata, sub poena mortis tamen in Domino confisa exposuit se
;

magna
:

fecerunt. Deinde regis

filii

mandato suspensi

sunt'

decem

Aman,

et

ejus progenies deleta est

et constitutus est

omnis Mar-

mandavit Mardocheo, ut omnes Judaei pro ea orarent et triduo jejunarent. Die autem terpericulo, et
tio,

praemissa oratione, induta regalibus,

docheus loco Aman princeps primus post regera. Hester quoque regina servivit Domino omnibus diebus et genuit regi filium noraine Artaxerxen, qui
post regem

stetit

in

Assuerum

in

atrio contra basilicam regis

cum duabus

regno successit. Mortuo

filio

puellis.

Qui

quoque Assuero regina Hester cum

suo annis
pluribus

DIE

PRIMA

JULII.
Hester et
aliis

13
voluminibus quibus supra.
Al
I

tenuit, et post haec in pace dorpluribus imperium sepulta in Susis in sepulchro regali. Haec ex mivit ,

libro

TOBK
I.
s.

J.

DE S. MARTINO EPISCOPO
VIENNtE IN GALLIA
SYLLOGE HISTORICA
De
secui.0
ii.

ejus setate, cullu antiquo, et recentiorum Martyrologorum elogiis.

de primis nonnullis Galliarum
fuit

j^

uemadmodum
iApostolis
tcritici aliqui,

superslites fuerint) tertium

muila pridem

disceplalio, sic

Episcopum ad hanc tunc temporis in Galiiis florentissimam civitatem direxerunt Martinum noraine, qui propriis Christum
cruce pendentem ac patientem viderat oculis
,

primos
mittere.

deomnibus ferme dubitare soliti, Viennenses Episcopos vix audent adtomo 3,

nota 3, in

in

qui-

Hos

inter Tillemontius

que post demandatum

sibi evangelicae praedieationis

sul>

nennensium Efp.
series,

S. Irenxum a pag. 621, non pauca erudere colligit, qux priorum istorum Episcoporum selalem et gesta, ut

strenue decursum munus, tandem

placido fine obdormivit
(alii

Vespasiano,

minimum, non
omnes
I!

salis exacta ostendunt.

Dubilationes eas

fortasse dispelleret, saltem

comprimeret Adonis
et

Martyrem faciunt) annua a successoribus memoria Kalendis Julii honoratus sic tamen ut et offlcio et rituali commemora;

auctoritas, si ejus
esset;

Chronicon purum

intcgrum superchro-

lione prorsus careat,

solo

nomine notus

in

Breriario

nam quod vulgatum habemus, tam parum

est,

anni mdxxii. Sequilur in citato Elencho Verus episcopus, qui postea Kalendis

nemo hactenus Vxennensium Episcoporum seriem recle ex ipso ordinare potuent. Fatendum
nologicum
ut

peratore, sanguine suo

Augusti sub Nerva ImViennensem ecclesiam pur-

prxterea, celeberrimum Antistitem,seculi dumtaxat noni

scriplorem,

puravit

lestem irrefragabilem non csse in

;

iis,

qux

tempora ejus tam longe anlecedant

bile sit,

quamquam

credi-

ad quera etiam Pius I Romanus Pontifex apostolicum rescriptum transmisit. Immanis parachronismus, quo Nervse anno xcvm defuncti, imperium
:

Viennensis

ecclesiie vetustiores tabulas

prxlu-

cum Pio Papa,

nis poslerior
scii

qui

totis

quinquaginta

et

xisse,

in qutbus

tam probata monumenta

repererit, ut

est, ineptissime connectitur.

amplius anCeterum Bo-

iis tuto

innitendum exislimarit. Ita censuisse videntur

nostri, qui in primis

Majores
cente,

duobus Episcopis Cres-

xxvn
et

Junii, atque Zacharia,

tempora, saltem Episcopos ipsos

nenses

xxvu Maji, si non tamquam primos Vien-

Elenchum ferme descripsil Chenu : Claudius RoSammarthani in nominum ordine concordes (quamquam hi dicant Verum restituendum loco xn,
bertus et
distinctius nolare

anno cccxiv) tempora

caute evitant

Aposiolorum temporibus proximos adoptarunt quorum ego non infundatam credulitatem xmulari exopto polius, quam neocriticorum nimis quandoque
scrupulosam
in

estque ea tutissima ratio,

quamdiu

certiora

non suppe-

tunt documenla, unde implexa probabilius evohanlur. 4 Interim Bosquetus et Labbeus malunl Veri mar-

m
alios,

rehgionem

tumetsi

de cetero

plurima

tyrium ad
esset,

Pii I tempora

differre,

unde consequens
tradilio,

offendam, valde imperite digesta.

Adonis

aut diu vixisse priores Episcopos, aut ccrte paulo

2 Hic
"

successionis ordo ab

Adone

in

Chronico sta-

tardius inccpisse,

quam

ferat

Fiennensium

mZVxacta

Postquam sub Nerone retulit : Quo tempore creditur Paulus inHispaniaspervenisse, et Arelate Trophimum, Viennae Crescentem discipulos suos ad praedicandum reliquisse, de tempoiibus Trajani loquens, sic habel : Sub quo etiam Imperatore gloriosissiraus senex Zacharias, Viennensis ecclesiae Episcopus, martyrio coronatur. Nani primus Crescens, discipulus Apostolorum, Viennae aliquot annos resedit quo ad Galatiam reverso, tertius Martinus Episcopus et discipulus Apostolorum Viennae resedit. Turbala hxc esse nemo non videt, nec lucem adferunt; qux paulo post subdit : Verus Viennensis Episcopus, qui unus fuit de discipulis et auditoribus
tuitur
;

ex qua etiam Adonis Chronicon, non inte.rpolatorum culpa, tam in prionbus prxcipitatum
est,

ipsius, opinor, sed

quam

in Justo Episcopo
:

quinto

extensum,

dum

Hoc itidem tempore et Justus anno cxx scribit Viennensis ecclesice Episcopus illustrissimus in contumvero subannum clxiu : Justus fessione extitit Viennensis Episcopus, longo tempore exilio maceratus, Martyr gloriosus efficitur quie omnia in Boscii
:
;

Elencho accurahora non sunt. Sed Justum abunde illustravit Henschenius die vi Maji, de salvanda primorum jam memoratorum Eptscoporum chronologica serie
nihil magnopere solicitus, quamvis eamxque ac Sammarthani perturbalissimam facile agnosceret. Nobts etiam satis erit ea proferre, qux ad Sancti noslri un-

Apostolorum, Trajani temporibus doctrina

sione fldei floruit
:

et confes-

qux

si

ad litteram intelliguntur

dicendum erit, Zachariam et Verum, ac proinde intermedium Martinum Trajani tempore floruisse autpassos
fnisse,

tiquum cultum spectanlia, in Fastis ecclesiaslicts tradita invenimus. Quod si paucula in Adonis Chronico mularc liceat, obscurissimce chronologix lucem aliquam a(fundere non desperamus. 5 At locum hic etiam suum prius postulare videtur minus etiam aP<~ Lie Joannes Lievrxus iu opere Gallico de antiquitatibus
Viennensiiim, a Majoribus
7iostris

in quo vel inlerpolatum

vel

truncatum Adonis

dum,

Chronicon mihi quidem videtur, aliquatenus restituensi pro Trajani legere liceat Adriani. Sie series ipsa utcumque conciliabitur atque unaex Elencho pon,

iiflcali

historico

apud Boscium

in

Bibliotheca Floria-

censi, sic tetnpora dividi poterunl, ut Crescenti subro-

distribuendorum et refutato, cujus impcrilissiina ratiosatis evidenter ostendit, quam apud porum
netises incertus
sit

non semel appcllato tan-

gatus Zacharias
conseculus
sit,

post multos annos martyrii coronam exceperit

is,

Vnnprimorum istorum Episcoporum calnobilitalis anti-

quem deinde

de quo agimus,

culus.

Statttit

itaque, pro suo patrix

S. Martinus, itidem Apostolorum vel virorum aposloli-

quitatisque

corum
uti

discipulus, sic in prxfato depictus :

Elencho apud Boscium

pag.

55

vindicandee zclo prxfatus Lievrxus cap. 7 ipsum Apostolum Paulum priuiura fuisse

nequc

B ~
lcilf

3 Post beatum Zachariam (hujus martyrii annum n n ie nii sa ncti Apostoli (vellem indicarent scripto^ )
res
illi,

Viennensis EcclesiaB Pastorem. Quo pacio ATtlatmglonandi masibus omnem prxripit de S. Trophimo
teriam, olim
tantoperc agitatam.

Tam

illustri

pnnntcitius.

quinam per

id

tempus Apostoli

in

iis

partibus

pio

posito,

Crescens

secundus,

Zacharias

Martinus

14

DE
erit.

S.

MARTINO EPISCOPO VIENNENSI.

nnmenulla Adonis exempla supersinl,

A Martinus
Aicions
j.

vero taster quartus ordine Episcopus

a quibus Episcopi

UU

randus

Zacharix
;

tribuit

annos regiminis duos et

Viennenses absunt. Exemplo sint codices nostri

MSS.

s.

quadraginta
serit,

post quatn viduatam illam ecclesiam as-

Morinensis
tino
et

ad ponliftcatum Alexandri I, fsedit hic tempore Adriani itnperatoris ah anno circiter cxix ad
usque

et Rcginoc Suec. qui hoc die de S. Marnon meminerunt. At editiones integrx Mosandri
alii

Rosweydi,nec non codices

:

MSS.

omnes
tertii

sicdiserte

cxxxj qui S. Martinum nostrum natione Rotnanum, Christi Redemptoris, etc. Viennam destinavit. Sedit povro Marlinus annis tribus mense uno, martyrio coronatus sub Vespasiano anno cxn. Ita Lievrxus, qui

pronuntiant
urbis
missi.

Viennae, B. Martini,

ejusdem

Episcopi, ab Apostolis ad prrefatam

urbem

Tn vero Adoniano
ut facile

texlu

lurc

annuntiatio ultimo
esse,

an

hiec

somnians

scripseril nescio,

dum Alexandrum

loco refertur,

intclligas

additamenlum

alut
nem,

Mo.
r

; ,

I Papam eequalem facit Vespasiano, hnnc vero superstitem facit an. oxu, que.m constat ultra xxiv Junii
anni lxxix (Baronio lxxxiJ vitam non protraxisse.
ft)

sedab ipso Adone factum. Qui autem Adonem sub nomine Bedx edidit, quem alii Bedam spurinm seu sup- MWymlo.
posititium,

ftlJtlS

6 Est inter varia

nostra

Martyrologia

MSS.qux

nos Plantiniannm appellamus, eadem ipsa Adonis verba medio textui inseruit. Quid Nvtkerus velit

Viennensi

MartyroInqm

solos particularium ecclesiarum.

Sanctos complectuntur,

xi
:

Maji, non equidcm

Viennae,

satis perspicio;

audi ejus tex-

Sanctorum sanctae et antiquae Viennensis Ecclesiae, metropolis Allohrogum in Gallia, prout in Martyrologio digeruntur, cura R. P. Petri Francisci Cltiffletii cxtractus, quem anno mdclxii Viennx existens Papebrociiius tolum descripsil suh hoc titulo : Martyrologium Viennensis Ecclesise, nuper reformatum, et maxime a S. Adone Archiepiscopo ejusdem ecclesiae dispositum, labore et
et

Ordo

series

beatorum episcoporum Martini et Materni. Quem Maternum, ob clades imminentes, solenni ante Ascensionem Domini (triduoj Letanias instituisse retulimus. Vehementer fallor, nisi Ma-

tum

mertum

volnit dicere, qui eo die colitur:

tot seculis

sed quid ea

connexio duorum Sanctorum

disjunctornm?

Cur Martinus
tissime
i

studio Joannis le Lievre, Theologiae doctoris, ejus1!

quem omnes constanCeterum S. Martini noslri anliquam venerationem abunde probant bina hxc Marxi
refertur,

Maji

Julii collocant?

dem
tia;

ecclesiae

canonici, abbatisque S. Ferreoli inest oratio,

lyrologia classica, qnibus codices Usuardinos auctiores

stauratum. Ulriusque eadem sium historix auctore

eadem sentennihil

cum

aliis

recentioribus

Martyrologiis
editio

subneclemus,

cumque ab eodem Lievrxo antiquitalum Vwnnencompilata

sint,

quos inter Bruxellensis,

Lubeco-Coloniensis,

profecto

mirum,
bique

si cl

Martijrotoijinm

et historia,

paria utro-

comminiscantur, paucissimis exceptis, qux cuobservabit.

el ex eo Canisius ipsa ferme Adonis verba immutata referunt ; ut et Florarium MSS. in quo adjectus annus nec legi potest nec, si posset, quidquam

Grevenus

riosus leclor per se facile

Juval hic totum

acceptum,
codex Bo-

significarel.

prxdicti Mariyrologii textum transcribere,

ni fallor, cx legenda
decensis,

10 Paulo uberior
loco scribentis:

est

phrasis Galesinii ita secundo

Qitid Cale-

aliqua,

qualem

refert

Viennae, S. Marini Episcopi, Aposto-

sinius et

ab Henschenio in Zacharia citatus tomo vi

6.

lorum
fidei

discipuli, qui

beato Zachariae Martyri

in

Satusayw.

Maji pag. 652 num.

Juhi
dtltlll
t

Audiamus Lievrxum

die

episcopatu succedens, ccelesti doctrina et prteclara confessione eluxit: In notatione. recte monet le-

tn-

tjinn

mtde

7 Natale S. Martini Martyris, qui tertius a B. Crescente Viennensis Episcopus, Domini Salvatoris
discipulus
in Cruce prolumen solis obscuratum super terram, mortuosque suscitatos admirando, cum
extitit,

gendum Martini; sed unde annum Christi cxiv sub Nerva Trajano eruerit, plane ignoro. Satis verosimile
est,

dtsposltum.

quem putientem

ex Galesinio in
:

Romanum

transisse, sed compe.n-

priis ipsis oculis vidit,

diosa periodo

Viennas, S. Martini

Episcopi,

Apo-

aliis

multis exclamasse fertur

iste. Is

Vere filius Dei erat itaque lapidato ab infidelibus B. Zacharia,

:

Vieunam ab Alexanhro Papa

tus,

postquam
aedificare

illa

I missus et consecrapluribus annis pastore destituta

stolorum discipuli. Nemo plura verbis dedit quam Saussayus solila sua elegantia : Viennse Allobrogum transitus S. Martini Apostolorum discipuli, civitatis hujus Episcopi secundi. Is quem ferunt Christum in Cruce pendentem et patientem pro salute
nostra, oculis propriis conspexisse.

foret, ccepit circa

sepulcrum S. Zachariae domuncuad honorem Dei Salvatoris, B. Petri et SS. Apostolorum ubi missam celebrabat, verbumque Dei praedicabat. At vero postquam Viennse

lam

Occidentem
tore

progressus,
venit,

Romam

Ex Oriente in cum Paulo gentium docPetri jam praeconio evangelico

sedisset

annis tribus et mense, ipse martyrio est coronatus sub Vespasiano Imperatore, anno a

illustratam; ubi suscepta ab ipsis fidei principibus, prasdicandi in Gallia auctoritate, cum Vero, sibi

dato sancti muneris subsidiario.variis in locis Vien-

Chkisto
tio

eadem domuncula conditus. Stat inurbe Vienna ecclesia ejus nomine a sancto Nicecxii, et in

nensis et
tifice,

Celticae Gallise,

salutis

navit. Deinde Zacharia, Viennensis Ecclesiae

nonicis regularibus S. Rufi diversata. festus Kalendis Julii agitur.

Verior S.

ejusdem urbis Archiepiscopo constructa et a caEjus dies

verbum dissemiPon-

tatis

Martini
tttt/\

8 Hxc Lievrxus, seu potius Martyrologium ab ipso instauratum dicam, an depravatum, cujus ineptiis refellendis, cum patentissimx sint, ulteriorem operam sumere non vacat. Ad veriorem, certe precclariorem S.
Martini
Viennensis laudem plurimum conferl probalissimum Adonis Martyrohgium, proul ab ipso secun-

qui prima fuit in Gallia fidei victima, ob pieassertionem, nobili agone l^ureato, Viennam, ut dispersas oves solaretur, profectus, episcopatum

ibidem
Christi

iniit gloriosum, tamdiuque ibi hsesit, gloriam gregisque salutem provehens, qua

signis et

apostolica conversatione, donec decurso strenue evangelicaepraedieationis officio, tandem sub Trajano principe, placido fine obdormivit; atque
Christi primariis praeconibus in ccelis sociatus, perfuncti sanctissime muneris percepit, sacra bene

dis curts

auctum

est,

dum Viennensem cathedram

monui
in novissima

oc-

cuparet, ut
gii

variis locis

Martyrolo-

Usuardini

recensione.

Martyrologium suum ex
Floro aucto, atque ex

Nimirum cum prxfatum Romano parvo, ex Beda a

exacta militia aeternum donativura. Cujus nomen in benedictione permanens, sacris ex tunc diptychis adscriptum condignoque honoratum cultu,
,

Sanctorum Aclis Lugduniconcinnasset, quale in Usuardimanus anonymum pervenisse prxf. cap. 3 arl. 3 o num. 160 oslendimus, posteaquam ad infulas Viennenses eveclus esl, decescollectis

tanti herois

memoriam perennavit gloriosam.

locis

117

hnjmmodi

communibus reliquos omnes Qa

ratit"

sores suos Episcopos sanctos, antea prxtermissos, propriis quosque locis subinde adjunxit qux
;

Martyrologos longe antecellit Saussayus : sed de prisco S. Martini cullu.jam satis diximus; liceat poslremtim
conjectura sallem aliqtta

Viennen sei

Spiseopl

causa

fuit,

primos

cur eorum plerosque Usuardus ignoraverit, imo

non-

non omnino inverisimili, ita Viennenses Antistites disponcre, ut inepta et abturda omnia prorsus elimtnentur. Dent nobis hodierni

DIE PRIMA JULII.

dierni
dubitantes,

15
exislimo, scabritiem
lectores

Crescentflm in Gallia

atque,
i.n

adeo

12 Sic equidem

omnem,

qu;e
A'
I

Viennx

fuisse, ut illustrissimus

de Marca,

celebri

in scriptis Viennensibus

offendit,

aliquantu-

CTOBE
B.
S.

Valesium epistola, aliique viri docsua ad Henricum satis probabiliter evincere conantur, quidquid tissimi
obluclenlur alii
;

lum Ixvigari
curatius

el

explanariposse. Si eanon placent, ac-

aliquid reperi,

quod substiluas.
pole.nl

Ai
in

ordinari

vero eo potut n-

non continuo sequitur, Zachariam

in

paclo

non

tam commode
etc.

Marlinus dki Apo- deantur.

vidisse

Viennensi calhedra ipsi immediate successhse, quemadmodum hodie, de vacantibus sedibus disponilur : nemo
successiones

slolorum

discipulus, aut Christitm

Cruce

pendentem
abrepli de

Apage minutias
obseero,

fortasse heri excogitatas.

tam scrupulose primorum Episcoporum aut exilus aul uspiam discussit. Fuerit porro a Cres-

Audianl me,
islis

Viennenses,

nec palrix, fumo

sed opportuno
ultro de-

circumstnntiis

hlige.nl,

cente,in Galatiam profecto, secundus Zacharias, extremis Trajani temporibus fquod cum Adonis Chronico neqnaquam pugnat) circa annu\m cxv marlyrio affectus, cui si cum Lievrseo annos totos xlii episcopattts tribuere
fas
sit,

muncre

conlenli,

qux

recentius invenla sunl,

,

serant, idque adeo (acilius quod satis vulgala acceplione

Aposlolorum discipuli

inte.lligantur,

qui

cum

primis

aposlolicis viris conversuti sunl.

Si paradoxis nimium

ordine retrogrado

ad

annum

Chrisli

delectentur, doceanl ipsi, a quibus Apostolis, post

SS.

lxxm,

facile

cum

Crescentis

discessu

combinandum

Petri

et

Pauli martyrium, Martinus

:

>t

Verus Vien-

ascendemus.

Jam

vero S.

Martinus
rit,

noster,

annk

aliquot retjnante

Zachariam secutus postea Adriano sede-

nam

destinati sint

mullum

profecto in

eorum gratiam

evicisse videbor, si

perligeritque ad

tempora S. Alexandri Papar. I,

ipsorum Prssulum seriem ad Apostolorum tempora non adeo incongrue perduci posse ostendere.

sub quo aul in pace depositus, aul forte marlijrio coronalus, locum cesseril Vero, qui Adriani {non Trajani
ut diximus)

Sequenttum xlatem
hujus
loci

et

stabilirc,

non

est,

ordinem elucidare ac viam slernimus, quam si

florens

[sic

temporibus doctrina et confessione fidei enim Adonis Chronicon restituendum puad S. Pii I pontificatum
de

Viennenses ingredi voluerint, securiori methodo suo-

rum Pastorum catalogum

Lievrxus
et alii

digerent,

quam Boscius
vix

tamus)

reclissime dici possil

haclenus fecerinl,

usquam

sibi

supervixisse, a'que adeo rescriptum illud accepisse,

cohxren/es.

Hac

occasione S. Marlini dicta sint satis.

quo inter eruditos controvertitur.

DE SANGTIS MARTYRIBUS BRITANNIS

JULIO
E

AARON ET
agensuJanuasint,

SOCIIS
J.

B. S.

COMMENTARIUS HISTORICUS
De hodierno
CIBCA AN.
CCCIII.

cultu et martyrii tempore.

ron, qui

Ab Adone
laudutt sunt
22 Jumi,

D
;

Lichfeldiensibus martyribus

rerum

quas Albanus Martyr divine

admirabilitate obstupefacti
fidei
,

fortifalsis

irii

Bollandus

eos inter

etiam duos hos nos-

terque gesserat
diis repudiatis,

]tros complecti visus est,

quiutut antiqui
in

Christian

adhreserunt, in cu-

ab ipso Venerabili

Beda
,

Anglorum

historia

jus ronfessione, virtute admirabili constantes, Diocletiano et

celebrali, in nullo

tamen classico Martyrologio, seorsim aS. prolomartyre Albano multo minus hoc die recoluntur quodque magis mirere, , nec Beda ipse in sito Martyrologio, etinm ut a Floro aul a quibuscumque aliis auctum est, Juliinostri anl Aaronis meminit. Est

Maxiraiano Imperatoribus, martyrium

strenue subierunt.

Hxc

a Baronii phrasi, qni Be-

dam ferme
que

describere maluit,

nimium

dislant.

Ab

ulro-

differt brevius Cunisii in

eloginm, utiet longius

,

Anet

glicanum

Martyrologio proprio
et alia,

annis mdcviii

Ado tirius unicus inter antiqitos naverit xxu Junii sub finem elogii
igitur
,

qui ipsos nomisancti Albani,

mdcxl

impresso,

qux

iisdem vel similibus ter-

minis conccpta, frustra hic sxpius repeterentttr.

3 Peregrinum
est
,

hisce verbis

Quo in tempore persecutio Oceani limbum transgressa, etiam Aaron

:

crudelis
et

qttod in codice
:

Usuardino Pitl-

ridetur
/uisse Pe-

Julinm

sanensi hoc die legitur

Passio sauctorum dccc Mar.

Britannise,

pluribus viris ac feminis felici cruore damnavit. Atqite. hxc prima el sola duortim
aliis

cum

tyrura, qui tempore Diocletiani

tate passi

in

?MI " Verolanio civi- '""

sunt

Nam

hi certe ad

xxu

Junii perti'-'

Martyrum nostrorum memoria cst eaque mere adjectitia, qux in utlis vetustis Faslis usquam recurrat. Quid
,

nent, ubi videndus commentaritts

bani,
el

ad Acta sancti Al-

nostra ad
in

Usuardum

observatio. Quisquis vero

inltt-

quod nec
rologio

in ullis

Hieronymianorttm, Adonis aut Usuari

primus
lerit,

Kalendas Julii duos nostros Martyres

di auctariis notatisinl? Qttxro inde Itac

Julii

Marty-

puto Castellani observationem non multum a vero

Romano

inserli fuerint? In

Baronii notatione

abludere,
et sociis
,

dum
i

ait,

Aaronem hunc Anglum cum

,

s/

cie

citantur vetera manuscripta, sed quse aut qualia ea

sint,

ex synonymia nominis cutn Aarone sacerdote

Julii relatum esse
in

nusquam

dicitur.

Ego

sincere fateor,

me

in ingenti

Levilico, hoc

qtiemadmodum

alibi
est.

nostra plurium voliiininum eolleclwne nullum invenisse,

sed qui prinius ipsos
ttoc

factum, non semel

Actis nostrts demonstratum

in quo Julii aut

Aaronis nomina appareant. 2 lnter omnes auctariorum Usuardinorum compilaprincipem locum tenet
is
,

De

celero non verebor asserere, Eqtiilinum Prxsttlem.

liberalem alius dtertun dtslribnlorem, citm tilterum

Aa-

die re-

tores

quem Hermannum
aliis

ronem hoc

die,
,

coltocatum reperisset, absque longa ter-

tulerit,

Grevenum Cartusianum hocdieita legit Aaron

:

appellare consttevimus, quique

et Julii

giversatione

juniori quoque Anglico et sociis cultum

Martyrum, eura

pluribus.

Eum

secttttts

Molanus, inprimastta
:

editione
,

: triumpliatorum ccelestium numero sociatos Cal. Jilii. Atque ex hocfonte

determinasse, rotunde scribens

addidit typis minoribits

cum

aliis pluribus,

toria? suae. Cttr

tialionem abesse
riis

Aaron et Julii Martyrum quorura Beda meminit lib. hisin posterioribus editionibtts eam annunvoluerit, non divino. At ex his auctai

hattsisse reliquos jatn citatos recentiores

el

Marlyrologos,

Baronium ipsttm, plusquam rum de Ats dicta sufliciant.

4 Anliqttior
est Itorum
libro
i

verosimile existimo.

Ve-

Sanclorum

certa et

solida
cal-

j^ ,
f
;

/,></

non videtur ucccpisse Baronius , neque, inducor, ut credam, Gatesinium, ei prxlu.risse, cujtts Itoc est elogium : In Legione Augusta sanctorum Julii et Aa,

laus apud

Bedam

historix cap. 7,

dum ad

" historla,

cem

passionis
:

sancti Albani

Anglorum

protomarttjris
et Julius,

""/,"

adjungil

Passi sunt ea tempestate

Aaron

,,,,.

Legionum

14
fc

DE
eril.

S.

MARTINO EPISCOPO VIENNENSI

nulla Adonis exempla supersinl,
a quibtts Episcopi

Martinus vero noster quartus ordine Episcopus numerandus

Zacharise tribnit annos regiminis duos et
;

UU

MCIfKE
J.

Viennenses absunt. Exemplo sint codices nostri

MSS.
Mar-

R.

B.

quadraginta
serit,

posl

quam viduatam

illnm eeclesiam as-

Morinensis
tino
et

et

Reginse Sttec. qui hoc

die de S.

ad pontificatum Alexandri I, (sedit hic tempore Adriani imperatoris ah anno circiter cxix ad
usque

non meminerunt. At editiones integrse Mosandri Rosweydi,nec non codices alii MSS. omnes sicdiserte
:

cxxxj qui S. Martinum noslrum natione Rornanum, Chri.sti Redemptoris, etc. Viennam destinavit. Sedit porro Martinus annis tribus mense uno, martyrio corotwtus sub Vespasiano anno cxn. Ita Lievrseus, qui

pronutitiant

Viennas, B. Martini,

tertii

ejusdem
urbera

urbis
missi.

Episcopi, ab Apostolis ad praefatam

9 sedab

In vero Adoniano
ul facile
ipso

textu

hscc

annuntiatio ultimo
"l"t

an hsec somnians
stitem

scripseril nescio,
jacit

dum Alexnndrtim
xxiv Junii

loco refertur,

intelliyas adilitamenttnn

esse,

Moq ui

tiem,

I Papam sequalem
facit

Vcspasiano, hnnc vero superconslat ultra

an. cxn,

qucm

Adone factum. Qui autem Adonem sub nomine Bedse edid.it, quem alii Bedam spurbim seu supnos Plantiniannm appellamus,

Martymlo.
Oiitm

f.l

vtijtls

anni lxxix (Baronio lxxxij vitam rwn protraxisse. 6 Est inler varia nostra Martyrologia MSS.qnee
solos particttlariiim ecclesiaritm

posititittm,

endem

ipsa

atau

Viennensi

Martyrologio

Sanetos complecttintttr,

Sanctorum sanctae et antiquae metropolis Allubrogum in Gallia, prout in Martyrologio digeruntur, rura R. P. Petri Francisci Chilfletii extractus, quem anno
et

Ordo

series

Adonis verba medio textui inseruit. Quid Notkertts velit xiMaji, non equidcm satis perspicio; audi ejus textum : Viennae, beatorum episcoporum Martini et
Materni.

Viennensis

Ecclesiae,

Quem Maternum,

solenni ante
instituisse

ob clades imminentes, Ascensionem Domini (tridtioj Letanias retulimus. Vehementer fallor, nisi Mased quid ea
tot seculis

mdclxii Viennse existens Papebrocitius lolum descripsil sub hoc titulo

mertum

voluit dicere, qui eo die colitur:

Martyrologium Viennensis Ecclesiae, nuper reformatum, et maxime a S. Adone Archiepiscopo ejusdem ecclesiae dispositum, labore et
:

connexio dttorum Sanctorttm

disjunctoritm?

Cur Martinus
tissime
i

xi

Maji

refertur,

Julii collocanl?

quem omnes constanCeterum S. Martini nostri

hsec

studio Joannis le Lievre, Theologiae doctoris, ejusI!

anliquam venerationem abuude probant bina

citm
aliis

Mar-

dem
tia;

ecclesiae

canonici, abbatisque S. Ferreoli inest oratio,

tyrologia classica, quibits codices Usuardinos auctiores

recentioribus

stauratum. Ulriusque eadem sium historix auetore

eadem sentennihil

Martyrologiis

subnectemus,

cumqtte ab eodem Lievrseo antiqititatum Viennencompilata

sint,

profecto

mirum,
bique

si cl

Martyrologinm
facile

et historia,

paria utro-

comminiscantur, paucissimis exceplis, qum cuobservabit. Juvat

hic

quos inter Bruxellensis, editio Lubeco-Coloniensis, Grevenus et ex eo Canisius ipsa ferme Adonis verba immutata refcrunt ; ut et Florarium in quo adjectus annus nec legi potesl nec, si posset, quidqtiam

MSS

riosus lector per se

totum

significaret.

prsedicti Martyrologii

textum transcribere,
aliqua,

acceptum,
codex Bo-

10 Paulo uberior
loco scribentis:

est phrasis Galesinii ita

secnndo

Quicl Cale-

ni fallor, cx legenda
decensis,

qualem

refert

Viennae, S. Marini Episcopi, Aposto-

sinius

e.t

ab Henschenio in Zacharia citatus tomo vi

6.

Maji pag. 652 num.

Juhi
dutttr tlo-

Audiamus Lievrxum

die

discipuli, qui beato Zachariae Martyri in episcopatu succedens, ccelesti doctrina et praeclara fidei confessione eluxit: In nolatione recte monet le-

lorum

Sausmym.

qiurn

male

7 Natale S. Martini Martyris, qui tertius a B. Crescente Viennensis Episcopus, Domini Salvatoris
discipulus
in Cruce prolumen solis obscuratum super terram, mortuosque suscitatos admirando, cum
extitit,

genduin Martini; sed unde

annum

Christi

cxiv sub

Nerva Trajano
est,

eruerit, plane ignoro. Satis verosimile

dispositum

quem patientem

ex Galesmio in
:

Romanum

transisse, sed

compen-

priis ipsis oculis vidit,

diosa periodo

Viennae, S. Martini

Episcopi,

Apo-

aliis

multis exclamasse fertur

Is itaque

Vere

filius

Dei erat

iste.

lapidato ah infidelibus

B. Zacharia,

Viennam ab Alexaniiro Papa

tus,

postquam
aedificare

illa

I missus et consecrapluribus annis pastore destituta

stolorum discipuli. Nemo plura verbis dedit quam Saussayus solita sua eleganlia : Viennae Allobrogum transitus S. Martini Apostolorum discipuli, civitatis hujus Episcopi secundi. Is quem ferunt Christum in Cruce pendentem et patientera pro salute
nostra, oculis propriis conspexisse.

foret, coepit circa

lam

et

sepulcrum S. Zachariae domuncuad honorem Dei Salvatoris, B. Petri SS. Apostolorum ubi missam celebrabat, ver;

Ex

Oriente in

Occidentem
tore

progressus,

cum Paulo

gentiura doc-

bumque Dei
sedisset

praedicabat.

At vero postquam Viennse

annis tribus et mense, ipse martyrio est coronatus sub Vespasiano Imperatore, anno a Christo cxii, et in eadem domuncula conditus.
Stat
in urbe
tio

Romam venit, Petri jam prasconio evangelico illustratam; ubi suscepta ab ipsis fidei principibus, prasdicandi in Gallia auctoritate, cum Vero, sibi
dato sancti muneris subsidiario.variis in locis VienCelticae Galliae,

nensis et
tifice,

Vienna ecclesia

salutis verbura dissemi-

ejus

nomine a sancto Nice-

navit. Deinde Zacharia, Viennensis Ecclesiae qui

Verior S.

ejusdem urbis Archiepiscopo constructa et a canonicis regularibus S. Rufi diversata. Ejus dies festus Kalendis Julii agitur. 8 Hsec Lievrseus, seu pottus Martyrologium ab ipso
instauratum dicam, an depravatum,
lendis,
cttjus inepliis re.fel-

Pon-

prima

fuit in Gallia fidei victima,

ob pie-

tatis

assertionem, nobili agone laureato, Viennam, ut dispersas oves solaretur, profectus, episcopatum

ibidem
Christi

Martini
laus

iniit gloriosum, tamdiuque ibi hassit, gloriam gregisque salutem provehens, qua

cum patenlissimse sint, ulteriorem operam sumere non vacat. Ad veriorem, certe prxclariorem S. Martini Viennensis laudem plurimum conferl probatissimum Adonis Marlyrologiitm, prout ab ipso secundis curis

signis et apostolica conversatione, donec decurso strenue evangelicaepraedicationis officio, tandem sub Trajano principe, placido fine obdormivit; atque

auctum

est,

dum Viennensem cathedram

monui

oc-

cuparet, ut
gii

Christi primariis praeconibus in coelis sociatus, perfuncti sanctissime muneris percepit, sacra bene

variis locis

in novissima Martyrolo-

Nimirum cum pratfatum Mttrtyrohgium suum ex Romano parvo, ex Beda a

recensione.

Usuardini

Floro aucto, atque ex

exacta militia aeternum donativum. Cujus nomen in benedictione permanens, sacris ex tunc diptychis adscriptum condignoque honoratum cultu,
,

collectis

Sanclorum Actis Lug-

tanti herois

duniconcinnasset, quale in Usuardi manus

pervenisse prsef. cap. 3 arl. 3 o

memoriam perennavit gloriosam.

Eplscopl

anonymum

nnm. 160 oslendimus,

posteaquam ad infulas Viennenses evectus est, decessores suos Episcopos sanclos, antea prxlermissos, propriis quosque tocis subinde

ratioo* 1 1 In hvjusmodi locis communibits reliquos omnes Q,ia Martyrologos longe anteceltit Saussaytts : sed de. prisco ViennenM

S. Martiui cultu,jam satis diximus; liceat poslremitm conjeetura saltem aliqna non omnino inverisimili, ita

adjunxil; quse cattsa fuit, cur eorum pterosque Usuardus ignoraverit, imo non-

primos

Viennenses Antistiles disponere,

ut inepta et

abturda omnia prorsus elimmenlur. Dent nobis hodierni

DIE PRIMA JULII.

i:

dierni

dubitantes,

Crescentem

in

Gallin atque adeo

12 Sic equidem

existimo, scabritiem
leclores

omnem, qux
aliquantuptacent, acA
1

Viennse

fuisse, ut illustrissimus

de Marca, in celcbri

in scriplis Viennensibus

CtOHK
B. 8.

offendit,

Valesium epistola, aliique viri docsua ad Henricum probabiliter evincere conantur, quidquid salis
lissimi

lum

Isevigari el explanariposse.

Sieanon

curatius

aliquid reperi,

quod subslituas.
polertt

Al

ordlnari

vero eo poue

>

i-

obluctentur alii

non conlinuo sequilur, Zachariam in catltedra ipsi immediate successisse, quemadViennensi

;

pacto

non

stolorum

Martinus dki Apo- dianlur. discipulus, aut Christum vidisse in Cruce

elc.

tam commode

modum

liodie

de vacantibus sedibus disponitur

nemo

pendenlem
abrepti de

Apage minulias
obsecro,

fortasse heri excogitalas.

tam scrupulose primorum Episcoporum aut exilus aut successiones uspiam discussit. Fueril poiro a Crescente.in Oalatiam profeclo, secundus Zacharias, ex Trajani temporibus fquod cum Adonis Chronico tremis nequaquam pugnat) circa annurn cxv martyrio affectus, cui si cnm Lievrseo annos tolos XLII episcopattts tri-

Audianl me,
istis

Viennenses,

ncc palrias fumo

sed opportuno
ullro de-

circumslantiis

htigent,

muncre

conlenli,

qux

recenlius invenla sunt,

serant, idqueadeo facilius, quod satis vulgata acceptione

Aposlolornm discipuli

intelligantur,

qui

cum pnmis
SS.

aposlolicis viris conversali sunl.

Si paradoxis nimium
Verus Vien-

buere fas
lxxiii,

sit,

ordine retrogrado

ad

annum

Christi

deleclcntur , doceant ipsi, a quibus Apostolis, post

facile

cum

Crescenlis

discessu

combinandum

Petri

et

Panli martyrium, Maitinus

:

>t

ascendemus.

Jam

Martinus
rit,

noster,

Zachariam secutus poslea annis aliquot regnante Adriano sedevero S.

nam

destinati sint

multum

profeclo in

eorum gratiam

evicisse videbor, si

ipsorum Pntsulum sericm ad Apo-

perligeritque ad

lempora S. Alexandri

Papx

I,

stolorum tempora non adeo inconqrue perduci posse ostendere.

stabilire,

sub quo aul in pace depositus, aut

nalus, locum
ut diximus)
cesserit

forte martyrio coro-

Sequentium xtatem
hujus
loci

et

ordinem elucidare ac
si

Fero, qui Adriani (non Trajani

non

esl,

viam sternimus, quam

tomporibus doctrina et confessione fidei florens (sic enim Adonis Chronicon restituendum putamns) reclissime dici possit ad S. Pii I pontificatum

Viennenses tngredi voluerint, securiori melhodo suo-

rum Pastorum catalogum

Lievrasus
et alii

digerent,

quam Boscius
vix

haclenus fecerint,

usquam

sibi

supervixisse, aique adeo rescriptum illud accepisse,

de

cohxrenles.

Hac

occasione S. Martini dicla sinl satis.

quo inter eruditos controvertitur.

DE SANGTIS MARTYRIBUS BRITANNIS

JULIO

AARON ET
agensnJanuasint,

SOCIIS
J.

B. S.

COMMENTARIUS HISTORICUS
De hodierno
CIRCA AN.
CCCIII.

cultu et martyrii tempore.

ron, qui

Ab Adone
lauduti sunt
l?
Jllllli,

D
iuntur
;

Lichfeldiensibus martyribus
,

rerum

,
,

quas Albanus Martyr divine

admirabilitate obstupefacti
,

fortifalsis

uii Bollandus

eos inter

etiam duos hos nos-

terque gesserat

)tros complecti visus est,

quiulut antiqui
in

diis repudiatis, Christianas fidei

adhasserunt, in cu-

ab ipso Venerabili

Beda
,

Anglorum

hisloria

jus ronfessione, virtute admirabili constantes, Diocletiano et

celebrali, in nullo

tamen

classico

Martyrologio, seorsim
lioc die

aS. prolomartyre Albano

Martyrologio, etiam ut
aliis

mullo minus
,

reco-

strenue subierunt.
que

quodque magis rnirere

a

nec Beda ipse in suo

Maximiano Imperatoribus, martyrium Hxc a Baronii phrasi qni Bedam ferme describere maluit, nimium distanl. Ab utro,

Floro aul a quibuscumque

qui ipsos nomisancti Albani,
.

dtjfert brevius Canisii

in

clogium, uliet longius

,

Anet

auctum
xs.ii
:

est,

Julii nnstri aul Aaronis meminit. Est

glicanum

Martyrologio proprio
et alia,

annis mdcviii

igitur

Ado unus

unicus inter antiquos

,

mdcxl

impresso,

quse iisdem vcl similibus lcrssepius repeterentur.

in codice

naverit

Junii

sub finem

etogii

minis concrpta, frustra

liic

hisce verbis

Quo

in tempore persecutio crudelis

3 Peregrittutn
sanensi

est

quod
:

Usuardino Pul-

,idttur
fuisse Pe','"'"

Oceani limbum transgressa, etiam Aaron et Julinm Britannioe, cum aliis pluribus viris ac feminis felici cruore damnavit. Atque hxc prima et sola duorum Martyrum nostrorum memoria est eaque mere adjectitia, qtux in ullis vetustis Fastis usquam recurrat. Quid quod nec in tdiis Hieronymianorum, Adonis aut Usuar,

Passio sanctorum dccc Martyrum, qui tempore Diocletiani in Verolanio civiitoc dic legitur

L<l "'~

tate passi

sunt

m Nam

hi certe ad

xxn

Junii pertt'

limB.

nent, ubi videndus commentarius

bani,
el

ad Acta sancti AlMarttjrcs intu-

nostra ad
in

Usuardum

observatio. Qiiisquts vero

primus
lerit,

Kalendas Julii

dttos nostros

di auctariis notatisint? Quaero inde hac

rologxo

Julii

Marty-

puto Castellani observationem non mttltum a rero

In Baronii notatione citantur vetera manuscripta, sed qux aut qualia ea sinl.nnsqnam dicitur. Ego sincere fateor, me in ingenti
inserti fuerint?

Romano

abhtdcre,
et sociis
,

dum
i

ait,

Aaronem

Itiinc

Anglutn cttm

socio

ex stjnonyinia nominis cum Aarone sacerdote

Julii relatum esse
tti
,

Levitico, hoc

quemadmodum

alibi
est.

nostra plurium
in
>ed
ni us
t/ui

voluminum

collectione

nidlum invenisse,

factuin, non semel

Aclis nostris dcinonstratum

p,iipsos

quo Julii aut Aaronis nomina appareant.

Dc

cetero non vereborasserere,

Eqiiilinum Prxsulem,

1 lnter omnes auctariorum Usuardinorum compilatores

liberalem alias dterum dislrthutorem,

cum allerum Aa-

hoc die retulerit.

principem locum tenet

is

quem Hermannum

roncm hoc

dte collocatum reperisset, absque longa tcr,

Martyrum, cum aliis Eum secutus Molanus, inprimasna editione addidtt typis minoribus : Aaron et Julii Martyrum cum aliis pluribus, quorum Beda meminit lib. liistoriae suae. Cwr in poslerioribus editiontbus eam annuntiationem abesse voluerit, non divino. At ex his auctariis non videtur accepisse Baromus neqtte inducor, ut
:

Grevenum Cartusianum hocdieita legit Aaron

appellare consuevimus, quique

et Julii

giversatione

juuioii quoque Anglico et sociis cultum

determinasse, rotunde scrtbens

pluribus.

: triumpliatorum ccelestium numero sociatos Cal. Julii. Atque ex hocfonte

hausisse reliquos jatn citatos recentiores Marlyrologos,

et

Baronium ipsum, plusquam rum de his tlicta sufftciant.

& s/ntiquior
est

verosimile existimo.

IV-

hortim
libro
i

Sanctorum certa
histori.r cap. 7,

et

soltda
cai-

j)e s
"'

n e dn

laus apud

Bedam

dum ad
.

WtJorta,

credam Gatesinium, ei prxlu.risse, cujus hoc est elogtum : In Legione Augusta sanctorum Julii et Aa, ,

cem passionis r
adjungit
:

sancti Albunt

Anglorum

protomarti/ris
et Julius,

Passi sunt ea tempestate

Aaron

1" Ka romi elojium:

"

Legionum

16

DE

S.

MARTINO EPISCOPO VIENNENSI.

minem, Balxumapostatam suomel gladio jugulat ; mallcm ego, ipsam ejits narrationem accuratius discussissel,
atit saltcin

Legionum
AW.VORE
1.

urbis cives, aliique utriusque sexus diver-

sis in locis

perplnres; qui diversiscruciatibus torti,

B.

et inaudita

memhrorum

discerptionelacerati, unimas
,

docuissel,

qnx

sit illa

Britannica historia,
atqui ipsi de
,

ad

supernas civitatis gaudia, perfecto agone

mi-

ex qua Balxus pcriocham sitam adornavit. Sane Gilda

et

serunt.

Hxc

tota et vera,

qux quidem
,

Gildx saAaronis

Beda antiquiorem non somniaveril

picntis tempore
historica

ad nos perveneril
,

Jirfii et

tota ea

peregrinalione ad exleras nationes

ipsamque

qua mox patebit , contractum esse Romani modcrni encomium, quod supra dicebam a Daronio, Pctrum Equilinum sccuto, pbrasi Galcsialaudatio

ex

urbem
speciosa
laudf.ri

Romonam
Apostatx
eti

deque Amphibali

discipulatu, nec

verbo meminerunt,

quanam

igitur attctoritale niti potest

commentatio? Subjttngit Alfordus,

,

nae antepositum,

Itis

verbis

Iu Britannia, sanctorum
,

am

hosce Martyres a Joanne Fox

sed

Martyrum Julii et Aaron qui post sanctum Albanum, in persecutione Diocletiani passi sunt quo
:

quiin eo fallalnr,quod\oceteos cives Verolamienses,

tempore
torti, et

ibidein

quamplurimi diversis cruciatibus

,

Sic

saevissime lacerati

ad supernaa civitatis

quos Gil das et Beda Legionum urbis cives appellant. alii s criptores Angli alia comminiscunlur , quos cum Bal seo et Foxio od Bedse textum remitlemus, qui
in citalis

gaudia,
nuisse,

consummato agone, pervenerunt. Fidctur

quamvis eam Beda expresserit. Martyrologium Carleon ad Oscam
:

Annalibus
,

seqttitur,
et

a nobis

supra relatus. Hic

,

Baronius a palxstra nominanda quasi consulto abstiAngliettm cditionis mdcviit vocat

fluvium
,

soltts

est

qui verus
,

geniiinus dici possit

ctti

adde
acie

verba

Gildse

quod

summa magnanimitate
Hiue

in

Christi perstiterint.

vero stalue, sub numeri

28

in

Cambrise provincia, vulgo Soutwales

finem rcctissime obscrvasse laiidatttm Alfordum, nihil

posterior anni
satis
est verbo

mdcxl, Caerline vel Caer legion; qttse notasse. Plura vide apud Campdenum
Capgravii solam de nostris Martyribiis
transumpsit
fol.
,

pag.
aliud in dicto Eguili-

489

circa finem.

5 Legenda

eorumdem. 8 Ceterum [sic pergit Alfordus) antiqui Britanni non minus hos duos, quam Albanum et Amphibalum erectis aris templisque coluerunt. Et imprimis
aliud exstare de genere mortis aut gestis

ct

rem

ex-

plicans.

ni catalogo;

Bedx
rcm
nus
quse
lib.

epitomen

8 verso,

col.

1;aiii

Legionum

urbs, ubi nati et defuncti vitasunt,

eorum

ptiraphrastice reddiderunt

veluti laudatus Equili-

sacra corpora, structa desuper ecclesia, honoravit,

ut testis est Giraldus Cambrensis in itinerario, ubi

6 cap. 35

Aaron

et Julius urbis
,

Legionum,
alii

est civitas in Britannia, cives

in

et

plures

de

Martyres utriusque sexus,

eadem

civitate passi

nobiles

Legionum urbe agens et post Albanum

,
:

[Jacent hic, inquit, duo

et

Amphibalum
et

praecipui

sunt sub persecutione Diocletiani et Maximiani ; qui

propter multa et insignia miracula, quae in passione
beati

Britannia? majoris
tyrio coronati

protomartyres, et ibidem marscilicet

Julius

Aaron

quorum
,

Albani

Martyris ostensa sunt

ut supra in

ejus passione

actum
,

est xi Kal. Julii, conversi sunt

fidei

ad Christum

et

pro ejusdem

ac confessionis

gloria, et ipsi ab infidelibusmartyrium passi, trium-

uterque ecclesiam in urbe insignem habebat suo nomine decoratnm. Tres enim egregiae in hac urbe Legionum antiquis temporibus fuerunt ecclesiaa. Una Julii Martyris, virgineo Deo dicata, regula-

phatorum ccelestium numero

sociati Cal. Julii. Simile fcrme corollarium ex Floribus historiarum refert Usserius pag. 107, sed multis id genus laciniis descri-

rium choro venustata. Altera vero beati Aaron socii, ejusdem nomine fundata, et canonicorum ordine
praeclare
nobilitata. Tertia vero metropolitana sede

bendis

non immorabor diutitts,omnia complecli videtur Aljordus nosler in Annalibus ad annum cclxxxvii
liic

Cambriae totius insignita.]

pit TJsscrius pag.

Hxc

apttd

Alfordum Gi-

raldus, in quo cx Galfrido Monemulhensipattcula car-

a nitm. 28, ubi prsemisso Albani sociique Heracliimi-

marty rio, posl longomde Amphibalo ejusque anonymis comilibus instituiam quxstionem, tandem de noslitis

168, veium, cum ad Sanctos nostros eorumve cultum non spectcnt, neque ad nos pertiuetca
examinare. Verba ex Giralito Cambrensi accepta,
a
aliler

Iris

ita prosequitur

Camdeno

ptuj.

490

rcfcrunlur,

eadem tamen senlen-

sed mtlius adducitur

Alfordus,

6 Illa vero Britannia? pars unde Amphibalus oriundus, servavit paulo melius concivium suorum

tia,

quottsque ad Sunctos noslros speclat.

Fonlem conQu.rrUiir

sulat, qui alia quxrit.

Martyrum memoriam nam ibi Julius et Aaron, ut hac Diocletiani et Maximiani persecutione , passi memorantur. Olim illi, cum domi Htteris et rerum divinarum meditationi vacavissent; ipsum Christia;

9 Opportunius hic qtixreretur, quo anno marlyriitm

passi sint gloviosi noslri pngiles
fulge.rct,
,

siqtiidem aliquid af- <7'">n

jtassi sint.

quod

id cerlo et indubilale

determtnari posset.
persecutionis Diorevocavit

Ad annum
cletianex
,

ccciv sub initium

Lichfeldienses

magnx

nae

fontem Romam (quod sa?pe antea a Britannis factum) petiverunt. Testatur hoc Balasus
religionis

suos

n Januarii

Bollandus, Hcnscheniusantem Albani socioritmque pas-

cognomento Apostata
hostis, qui ita de
illis

Romani nominis
:

et Ecclesiae

sionem signavit anno cccin. Repugnat Alfordus

reccpliori

cutn

scripsit

[Julius et

Aaron

fa-

migeratae
tur, ubi

Legionum urbis (ita Isca Silurum appellaLegio secunda) cives prseclari, et Ampbi;

baliMartyris in Christo discipuli,pietatis ornamenta plane illustria in Britannia fuerunt non solum in

sua patna
bant.

litteris

obnixe invigilabant, sed et exteartibus addiscendis pete-

Anglorum tradilione pro anno cclxxxvii decertans. At enim Majorum nostrorum opinionem prxferendam censemtts; cum cnimBeda illam persecutionem clarissime denotct, quse omnibus fere anteactis diuturnior atque immanior fuit, utpote qux per decem annos (id ibi cx Orosio Bcda describitj
a tanlo lempore

ras nationes, pro bonis

insigniter eruditos

Romaeque potissimum studuisse Ieguntur. Inde

fuisse
ille.

incendiis ecclesiarum, proscriptionibus innocentum, caedibus Martyrum incessabiliter acta est, dubitan-

illos,

Britannica passim
si

dum

narrat historia.] Ita

excutias;

Jam vero

eorum

fidera
,

nonesl, quin ad ultimam respiciat, anno cccin, mense Februario Nicomedix inchoatarn ; hsec autem
in Brilannia brevi sopila fuerit, Albani,
,

cnm Romae potissimum studuerint et Martyris Amphibali discipuli fuerint crucem enim;

cum
anno

bali ac proinde Julii

illi

AmphiAaron sociorumque martyritim

,

vero, Sanctos, Sanctornmque reliquias

et

princi-

cccui verosimillime adscripsit Henschenius

pem urbem

omni religionisritu illos coluisse, atque ita non minus Romanaa fidei quam Britanniae nostraa illustria fuisse ornamenta, certum est.
in

estque etiam Baronii sententia, ab Usserio contra populares asserta pag. 147. Tillemontius rem dubiam facil lomo 4, pag. 738, sed de pervacaneum est.

his pluribus disputare su-

alios refu-

7 Sic recte Alfordus, argumcnto

ut aiunt, ad ho-

tans

DE

DIE PRIMA JULII.

17

DE SANCTIS

CASTO ET SECIINDIFSO
episgopis et martyrieus
SINUESSjE et cajet^e in campania
COMMENTARIUS PR.EVIUS

JlLIl.

I.

De Synonymia Sanetorum
odefridus Henschenius ad

Casti,

Secundini et Cassii in Campania et Apulia.

de

xxu Mnjiagens

/ETiilms,

qui

in

aliis
est,

item

Martgrologiis

ut

in

Casto et Cassio Episcopis Martyribus in

Usuardo noslro videre

tamquam

a Cypriano laudati
et

Henschenii dubilalio dc

Synonymis
Savrtis

Campania, nonnulla refert ex Michaelis Monachi Sanctuario Capuano quae abunde prodaos Wos Sanctos magis ad urbem Soranam, le.nl Lecliones autem ex qu am ad Capnanam pertinere. Capuanis antiquis de sanctis Casto et Breviariis Cassio, ibi producere noluit Henschenius, quia mani,

memorantur.
probabilissime

Eadem

ipsa

nomina cum Marcello

Octobris,
eos

Sainrnino Capux adscribuntur vi

opinalur
sed ex

quo die

Baronius,
Africa sub

Sanctos

non

Capux

passos,

fVandalis eorum

eorpora eo translata, ut etiam in observationibus Usuardinis cursim

insinuavi, nisi magis placeat conjectura

festum

est, inquit, eas esse

vertwtenus contractas
Cajeta transmissis,

Florentinii, ex vetustissimo Eplernacensi,

Castum

el

p>

ex prolixioribus

Actis,

nobis

JEmilium
possent.

in

Apnlia recensente, qui

forte eo

paclo,

Sanctorum Casti et Secundini, Sinuessae passorum, proferandis ad primum Julii, quo coluntur. Hoc a
nobis infra

tamqiiam ab Africanis dtversi, regno Neapolilano asseri

examimndum

erit.

Pergit Henschenius

4 At enim,

sive in Africa, sive in

Apulia, sice in

orieia %n

Hos
eos,

igitur relinquentes Cajetanis, damus Soranis qui nunc (xxn Maji) coluntur, ut diversos,

Capua

passus dicatur sanclus Castus, qui regni

politani proprius sil; id prorsus

Neaindubitatum est, eum

memoria
sit.

regno ifea-

quamvis non sine scrupulo non quidem quoad Sanctos Secundinum et Cassium, quos satis sua distinguunt nomina, sed quoad Castum, metuentes ne sit unus idemque, et divisis in plures urbes reliquiis, in uno loco junctus sit Cassio, in altero additusS. Secundino,

unum, solum

et

nnicum

esse,

cujus

in ullis

antiquis ecclesiasticis Tabulis consignata

Atque hinc
metuentis

egregie confirmatur

Henschenii opinatio,

communi utrobique

festo

cum hoc

et

cum

illo

colatur. Sic lum prudentissime censuit Henschenius, mentem apertius expressurus, si ad i Julii pervenisset,
collatisque Actis deprehendisset,

qux

hic paulo fusius

unus idemque, et divisisin plures urbes reliquiis, in uno loco junctus sit Cassio, in altero additus S. Secundino. Elenim recentioris sevi esse conjunctiones illas, nunc Casti cum Cassio, nunc Casti cum Secundino, luce meridiana darius oslendunt, quse dilifjentissime evolvi Martyrologia antiqua omma, qux
ne
sit

ex professo niinc expendenda sunt.

excussi eorum auctaria,

qux

consului recentiora quan;

2 Ut Majorum
eXP '
^Ui'r.

vesligiis

insistcns,

rem

omnem

tumvis aitcta et Sanctis referta

in

quibus

nusquam

fundamentis excutiam,

primum propono
,

obscura fon-

occurrit vesligium hujiismodi sociationis, sive Casti et

Cassii, sive

tium capita, ex quibus multa confusionum seges promaquot Casti, quot navil. Disquisitionis principium sit

Casti

et

Secundini, nec sub Martyium,

titulis.

nec sub Episcoporum, necsub Confessorum

Sola

Secundini, quot Cassii in

Campania

felici

locisque

Kalendaria Capuana, nescio cujus xtatis, auctoritatis

aut
fidei,

finilimis colantur, ut Capuani, Sorani, Beneventani,

relulit

Michael Monachus,
:

in
;

quorum
in

lertio

Cajetani, Trojani, aliique, quorum interest, sereno et pacuto anuno secum ipsi dispiciant, singuline siinony-

legitur

xxn Maji
:

Castii et Cassi
:

quarlo et

quinlo

Casti etCassii

quidquid aulem operosissime

reperi,

n,um Sanctum, ut proprium, corpusque ejus integrum babcant. atque adeo, pro variarum urbium cultu, Sancti
ipsi diversi statuendi sint
;

qussiveiim, nullum

Martijrologium

Romano

moderno antiquius,
anni
die.

in

quo Castus et Secundinus simul

I

an

polius pacifice

inter se

combinentur, non soliim non

Julii, sed nec ullo totius

transigere velint, ut unius ejusdemque Sancti notubi

lem partem possideant, sicque tam varie distracti in illis partibus Casti, Secundini et Cassii fortasse ad
tres

Hoec de Casto. 5 Porro nomen Secundini fut taceam Secundos

.

dumtaxat reducantur, saltem ex

ut

iis

unicus Secun-

dir.us

stimmum geminetur. Nolim ego inter ipsos arbitrum agere, sed cum eruendx veritatis, ad Dei Sanctorumque gloriam partes susceperim, monumenta eorum examinando, sic litis totius momenta Ubrabo, ut eam ipsi, aul qui inler ipsns intilligenliores sunt, harumque rerum perili, haud difficulter queant dirimere.
3 , 4 Casto sumamus eiordium, ctijus nominis multiplicandi, si uspiam ralio afferri possit, ea cerle ex

Secundianos) frequens etiam est in velustis classi- Sec in(li is cisque Martyrologiis, imo in Hieronijminnis SecunMartyres m Africa passi memorantur xix dini
,

...

et

Quia ae

et xxi Februarii ac xvi Novembris : atiis lacis xxx Aprilis, v Jidii, vin Augusti et xiu Septembiis: inter quos solus ultimus cum Felicissimo in Apulia ponitur,

politano tribui queat

quique proinde solus ul popularis Marlgr, regno Neade Secun:. salvo semper effuyio

dinorum corporibus
terquam quod

e.r

Africa

eo

quoqtte delatis,
;

qux
pi\r-

Inter varios Castos

mulliplicandis Secundinis occasionem prxbueriut

e sancti

Prisci

sociis,

cum

eo ex Africa

ron"'

Hiemnymiani Murtijrologii set, ex quorum densissima Martijriiin silva, plures synonymi Casti Campanix vindicari possenl, si ulli ad Campaniam pe.rtinere reperire.ntur. Invenio illic post
accuratnm examen, sub Casti nomine, diversos Martyres
ferme viginti, variis diebus relatos, sic tamen, ut ex iis omnibus nec nnus unicus sit, quem iu Campnnia passum ausiin asserere. Occurrunl xxn Maji Castus et
Julii.

apographis accersenda es-

pulsis, Secttndinus

aliquis

fuisse dicatur

apud Monascribitur
:

chumpng. 68,
:

de quo pagina sequenti

ita

Secundinus habet etiam hodie plures ecclesias parounam in pago ejusdem nominis alteiam ohiales
;

in

et olim tertiam in Sabiniano aliam in territorio Castelli ad mare. ln ComnunFcbr. pag. 533, tario prsevio de sancto Castrense <id xi

pago Bellonaj

dubitatur, an Prisci socii Episcopi fueriut

etpag. 329,
videlur

T.

I.

::

18
videtur Sccundinus Prisci
AlCTOltE
J. B. S.

DE
et

SS.

CASTO ET SECUNDINO EPP. MART.

Cogor qux vera sunl dicere, sed dicam
fesle probare,
,

Caslrensis socius, Trojse

quam

potero

ut Episcopus prxfnisse, non

sentiendum
sil,

Martyr sed Confessor. 6 Si itaqite Secundinus prior cum Felicissimo compositus, Martyr dicendus sit, liabeo Sccuntlinos saltem binos, quos ncmo Campanix vel Apulia merilo recusare queat, Martyrem unum, allerum Episcopum Confessorem.

modestissime, viderimihi, ipsam ejus notationem mani-

perspexisse, quos

virum emincntissimum, non satis distincte demum Sanctos primus ipse et absque

exemplo, Martyrologio

Romano
lectore

superadderet
hic deveritatis

Martyroloi/io

9 Liceat mihi Baronianx notationis verba

scribere, et

inseruU,

Qusero,

an ab

iis

diversi sint,
sic legens

quos refert xxi Maji:

cum

erudilo

ad sinceram

Monachi Kalendarium quartum,

S. S.

Secundini

Martyris
/.

l.

3
3.

item

xxvni Maji

lancem appende.re. Sic de Casto et Secundino observat Petrus Diaconus biblioth. monasterii Cassinensis in
lib.

Secundini Episcopi

Quxro prxterea, quos

Secundinos nobis proferal

num. 5949,
primo

quifuil ecclesix

Usuardus Vaticanus sub Beneventanx ; sic scribens

et

Benedictus, qui de vir. illust. cap. 29 hsec ait Guaipherus, sanctitate et religione conspicuus
:

suavis eloquio, ingenio magnus, et sermone facun-

loco vi

Maji

Natalis S. Secundini Episcopi

et Confessoris, in S. Sophia.

Eodera

die, S.

Secun-

dini Martyris. Fallor,

ni

kic

mccum

sentiant regni

Neapolitani indigen.v, saltem erudili, cosdem prorsus

esse qui in istis.du.obus codicibus,
et

Trojanum Episcopum, vitam sancti Secundini, et cantum ejus, et sermonem et hymnos de eodem. Citationem admitto, sed quam accuraliorem legi malim cx Leone Ostiensi in Aclis nostris Tomo 2
dus, scripsit ad

Kalendario Michaelis
diversis

Febraarii pag. 529. Utcttmque

dini scripsit
citato

sil,

non vitam Secun,

Vsuardo

Vaticano,

qvamquam

diebut,

ob

Guaiferius, sed hisloriam inventionis

loco videre esl.
,

ut

varias causas,rccensentuv;

idque adco lanto pronius,

qnod in Monaclio locus non apponatnr, ubi aut cullum

peculiarem habeant
et in
,

aut corpora serventur.

Jam

vero

At quidquid scripsisse dicatur prorsus non video quorsum ista hoc loco a Baronio adducantur ; neque cnim de Casto et Secmi,

Actorum

aliam parlem

facile consensuros opinor,

cundinos numero prxcedenti relatos,

confundendos
nos, Trojanos

esse.

ncmpe Secum Bcneventanis Dc Secundino nostro hodiemo, cum

Bencventa-

dino Sinuessanis
ferius, sed dc
fcssore,

ve.l

CajeUmis Martyribns

egit Guaife-

Secundino Episcopo Trojano, eoque Conillo

quem ex mente Cajctanorum a suo

Secun-

Casto copulato, id solum restal, Cajelanos,

dino,

Casli socio 'oporlet esse diversissimum.

Ausimne

Capuanosque amice rogem , patiantur Henscbenio ad divisionem reliquiarum reme Inc cum
,

divinare, suboluisse Baronio idenlitatem aliquam utrius-

que Secundini,

quam

expressius

declurare subterfu' notatio-

carrere qttx causa fuerit,

Sanctum unum aut

duos, in

gent?
10 Pergit Baronias
:

plures alios synonymos partiendi.

ouill tlv

Rursum etiam
:

fPetrus Dia-

nibus

De

Cassio non

est

quod hic operosius disputem

conusj cap. 32, haec ait

Cassio.

nisi ut tolam

hanc dc trium Sanctorum multiphcalione

aut confusione controversiam una opera elucidem.

in

Est

Gregorius Tarracinensis Episcopus, parvulus et ipse in Cassino oblatus, memoria tenax, ingenio vivax, tantae fuit gravitatis,
suavitatis et eloquentiee, ut a nonnullis

Hieronymianis Cassii nomen, sex ferme locis, sed ubiquc, quemadmodum supramemorali Castus et Secundinus,
ita

ceretur Ecclesise
Casti et Cassii
elc.

scripsit

columna dipassionem Sanctorum

qtti

aliorum

Martyrum

turmis

loci

plerumque
vel

Nempe Sanclorum,
minimum

qualescum-

satis incerli,

immixtum,

ut saltem in

Campaniam

qtte fuerint, octingentis

annis ipsum prxcesse-

Apuliam perlrahi omnino nequeal. Usuardus inter Damascenos Cassium aliquem habet xx Julii, eumque ex
II icronymianis per

rant. Acta illa sunt, nisi vehementissime fallor, quce a

Adonem
;

acceplum. Alium recital

Majoribus nostris xxn Maji rejecta, tamquam ex passionc sanctorum Casti et Sccundhiiverbolcnus desumpta,

Florentio x Octobris sed hic xque quidquam cum Campania aut Apulia commune bubet. In auclariis solusdenuo Vaticanus sub num. 5949, de aliquo Cassio in Campania sic loquitur xxu Octobris : Beneventi

cum

quxque Gregorio magnam laudem nonpeperere,

ex
locis

nisi

inde excuselur, quod potius laudationem encomiaslicam

textam,

Marlyrum communibus el pervulgalis conquam Acta aliqua ad veritatem exacta prxdiSed quid hxc iterum
et

natale S. Cassii Episcopi, in sancta Sophia. Qui ab

care voluerit.

a Baronio recitan-

Hcnschenio alicubi refertur Cassius, ex Marlijrologio Cassincnsi xxi Junii, non est Cassius sed Castus, cum aliis Martyribus conjunctus. Habes igitur Cassium

tur? Quid Gasto

coluntur,

Cassio qui
et

Capux ,

Sorse
ipse in

et tiltbi

cum Casto
Baronium
;

Secundino, quos

Marunum

tyrologio Sinuessse
conflasse

adscribit? Dices,
id

Castos in

unicum ex mero Beneventano

vel

auclario, de quo, vel solo,

cum Casto

conjuncto

vel dc parte, vel de toto, ve-

quidem salis vevosimile est, sed cur non aperlius pronunciatum? Certe aut ni/iil dieit
adxquata
sit,

lim inter se conveniant citati supra Capuani

Bcneventani aut

alii,

, Sorani, apud quos singularem veneratio-

ejus notalio, aul hoc dicit, et ut

debet

Se-

nem

obtinuit.
et

Castus

Jam eo progredimur, quo Secundinus, in tilulo propositi.

;

nos vocant

cundinus pro Casswab ipso fuisse suppositus. non satis 11 Ad Castum et Secundinum propius spectat quod uccuratus.
in citata notatione seqitilur
nius,
: Habemus, inquit BaroActa eorumdem Martyrum, incerto auctore, quae recepimus ab ecclesia Cajetana. Est illorum exordium Postquam beatissimi elc. Imo incipiunt Igitur postquam beatissimi etc. Et in his quidem nomina Casti et Secundini rcperiunlur. Subdit : Et ser:

II.

De
dini

Casti ct Cassii item Casti et Secunexomatis Aclis, male conlusis.

ccepi

Sanctus
stros

iio-

fj am dicere

par

illud

Sanctorum Casti

et

Se-

primus Baronlus

cundini, quantavis diligentia, quantovis sludio adlubito,'

monem
mus
et

de iisdem, cujus est exordium

elc.

nusquam

combinatum inveniri a me potuisse in ullo Marlyralogio, pnrterquam in soio Romano modemo, a Baronio prnecipue recognito, ex quo in Ferrarii Calaila

solennitatem
sia Cajetana;

Nova

et

apertissima confusio.

Hodierna die Habcab eccie-

nos manuscriptum utrumque,

primum

logum Sanctorum llalix adoptati sunt. Plane suspicor, nonneminem Cajeta oriundum, tumquc alicujus forte in
Curia

Romana

auclorilalis,

qux
in

infra dabimus, et forte

monumenta ecclcsix sux alia momenli non majoris,

secundum Capua perP. Antonium Bcatillum accepta, quod postremum etiam apud Monachttm exstat, in Capuano Sanctuario a pag. 504 utrumque
:

infra dabimus.

Baronio exhibuisse, unde

Martyrologio dalus

incognitis antea Sanctis.locus

Quid igitur magis obvium erat,quamexipsius nolatione lucemquxrere, qnse confusionis inter Caslum et Cassium, Caslum et Secundisit.

requirat hic rurstts aliquis Baronii diligentiam, quod sermoncm de Caslo et Cassio, in horum luudem a Gregorio Tarracinensi compositum, Casto
et

Ad

postremum quod

attinet,

Secundino, aut inad:

num
lustri

lenebras dispelleret.
et

Verum
qux me

vertenter, aut sludiose tribuendum censuerit tasse, ut suspicionem meam denuo

nisi for-

ecce novas nebulas

vel invilum

aperiam, sub obscu-

spinas

scopidos offendo,

cum

rioribus involucris, id insinuare voluerit, quod apertius

il-

explicare

temporum

Annalium

ratio, aut nescio

ecclesiaslicorum parenle committant.

qux

alia causa

non

paliebatur.

12

DIE PRIMA JULII.

19

A
Vnde acta
coaluerint,

12 Falendum certe omnino est, idque, pridem vidit Henschenius, lotum illum qualemcumque sermonem, ex antiquis Breviarii Capuani Iectionibus,
in feslivi-

Ferrarius,

confundit, sic el
rat,

qnemadmodum Castos salis recle. in unum h Secundinum aliquem qumrere debvte- AC I.TORK quem cum Cajetano identiftcaret. Eum opportune I. 8. S.

alicubi a Gregorio pro concione ditate Casti el Cassii Actis CajetanisCastiet Secundiniplane consonum clum,
esse,

suggessissel

solaque brevitate ab

iis

dislinctum, et ea propler

Michael Monachus, supra a nobis laudatm, nempe Secundinum illum Africanum, Prisci Capuani socium, quem Trojanum Episcopum fuis&e, el Beneventi alque alibi coli, sinescrupulo dicere poterat.

Henschenio ad hunc diem rejectum. Recte quidem, cnm utriusqne orationis eadem sit sententia vemmtamen in eo Henschenium falli existimo, quod
a laudalo

imo aptior
tijrem,

erat

Secundinus

aller,

Quin quemsupraul Mar-

antiquas Breviarii Capuani lectiones ex prolixioribus

Actis Cajetanis excerplas putaverit, ul passim usuvenit, dum longiores hislorix cum brevioribus comparantur.

forte Felicissimi socium, etiam Beneventi coli ostendimus ex Usuardo Valicano, qui fuit ecclesix Beneventanm. Prmter hos duos Secundinos, qttos diversos

dicere possis,

alium ego non

novi,

Hic
nem

ego oppositum deprchendi,

nam Actorum

Casti

et

aut Cajetanis ut proprium

udscribam, nec

quem Sinuessanis eum Baro-

Secundini compilator,
de Casto
et

Gregorii

Tarracinensis sermo-

nius aut Ferrarius hactenus commonslrarunt.

Cassio

prx

oculis habens, nihit aliud

16
illa

Ad

Acta provocas
e.t

ullro et

lubens sequor.

At

operm contulit, quam ut eumdem longiorihus dialogis, miraculorum narralionibus, tormentis prodigiisque, pro
sevi sui

Castum

Tota res

Secundinum

celebrant,
fere

ut gloriosissi-

exornata

est

mos Episcopos, thaumalurgos, omnia

genera prodigiose superantes, gladio
viensi, vel, si ila vis,
in

tormentorum
in

ingenio licentiaque exernatis, mere amplificaret,

demum

Aquaviet

ut brevi pluribus edocebimus.

a Ferrarlo eontracta,

Sinuessana urbe coronalos

Julii etc.

13 Aliam prxfalorum Casti el Secundini Actorum, sed genuinam epitomen ex Cajetanis monumentis, proprio marte contraxit Ferrarius, inscruitque ad hunc i diem Julii Catalogo Sanctorum Ilutim ; ex quibus,
inqttil,

quidem prima die mensis

miror
in
iis

Lego hmc omnia,

et obslupe.sco

sed verisimililudinem quxro,

:

quam
et

non reperit Ferrarius

et

qumro, qui Acta Casti

satis

Cassii ab Aclis Casti

Secundini

distinguat

plura, ut

minus

verisirailia,

resecata sunt.
jtt

Debuit sane adhuc multo plura resccare,

encomium

qumro auctoritalem, qum saltem aUerntram passionem p credibilem faciat, quamque frttstra a Gregorio Tarracinensi repetas, seculi xn scriptore. Atque ut demus, Secundinum aliquem, aut ex toto, aut ex parte Cujelm
quiescere; ipsorum eril evincere, diversum a Secnndinis cete.ns

suum ad aliquem verisimilitudinem

historiam
satis

reduceret.
involvit

Ad

hsec,

implexam, magis

Ferrarius,

dum vn Novembris agens dc Casto Episcopo et Martyre Beneventi, Castum et Cassium Episcopos Africanos facit, quorum reliquiae, sub Wandalis, in Campaniam
Casti
et

eum

esse.
si

Ignoscant Cajetani veritatem pro-

dere
alii

nolenti;

Sorani,
et

delatae, et in diversis urbibus conditas fuennt.

ex Actis Casti

Capux collocat, multis miraExstant etiam Casti reliquiae aliquot Beneventi, ob quas ibi hac die, vn Novemcum Capuae et alibi xi Kal. Junii bris, is colitur
Cassii rcliquias
culis coruscantes.

vel

Grcgorianum

est

Capuani, Benevenlani, aut Secundini extrahant, quod suum de Casto et Cassio superent in;

Tum

formis et male, contexta dialogorummiranddrumque farrago, qttam de quibuscumque ignotis Martyribus, mque

ac di Casto
prmdicare.

et

Secundino, eodem
talibus

prorstts pacto valeas

Castus et

Cassius celebrentur.

Hmc

Ferrarius ex

Brev. Capuan. Annot. Baron. ad diem i Julii, et Tab. eccl. Benevent. Quasi ignoravsrit, Castum et

autem documentis diversitatem aut Caslorum aut Secundinorum erui posse, quis facile
persuaserit? Fallicupw
rint,
;

Ex

si

Cajetani melius

me

edocue-

Cassium

ila

Sorm

honorari, ut

existiment

Sorani

promptissime amplectar, quidquid cttm aliqua ve-

utriusque corpus apud se quiescere.

Utut

se torqueat

risimilitttdine suppeditare dignati fuerint.

En modo

ex-

Ferrarius ad hmc componenda, nec Soranis, nec Beneventanis, nec Cajetanis, nec aliis satisfacit.
qtti

plicatiorem utriusque passionis analysim,

1

7 Casti

et

Cassii Africanorurn

res ob-

scuras

14 Sic porro observat : Horum Martyrum (Casti et Cassii) Acta in eccl- Cajetana asservari a Grogorio Episcopo Tarracinensi, cum essetraonachus Cassinen.
citato.

ra, probabilissime ex

Ferrario exislimo
clesias distrtbutm

Afnca quorum

essent,

Martyrum corpoCampnnium delata, cum reliquim cum in varias ecrogaverit earum aliqua Grein

js

^ctis acce-

pta,

etiam scripta fuisse, testatur

Baron. loco

gorium Tarracinensem,
neralibus

ut in

eorum laudem encomium

aliis

cum
C
in

eumdem esse cum Secundino Sinuessae Kal. Julii Martyrologio Romano passus memoratur, cum
apparet, Castura hunc,
Casto, qui

Ex quo

aliqttod concinnaret, qttale infra subjiciam, terminisgeita

digeslum, ut suppositis

nomintbiis,

permque quadret quibusvis Episcopis Martyribus. Placuil,

tamen ex Actis valde diversus sit. Nescio an hic obscuritatem studio sectetur Ferrarius, ut ferme supra de Baronio suspicabar. Perpetua a-quwocationc implica-

haud

dubie, Sinuessanis ct Cojetants tam opporsito

tuna siibslructio, ut Casto

amplificata
et interpolutu

et

Secundino

oratorie

adaptaretur, quod nimis

quam
quo

mur

rem examinasset, diceret rotunde, Acla qux : si sub Gregorii Tarracinensis nomine circumfertintur sermonem esse, qui quarlo loco citatur a Baronio, eumque de Casto et Cassio, compendio memorare, quod in Aclis Cajetanis de Casto et Secundino verbosius deducitur.
,

sxpe accidisse norunt deplorantque, qui in Actis nostris

vel mediocriter

versati sunl.

Recens exemplum
nisi

istiusmodi ingeniosam decorationem contexere rogati su-

mus, afferrem
cetera insignis,

in

medittm,

honori pttrcerem

vtri

cui

mirtim

est,

talem, hoc prmscrtim

Ut hoc denuo

et

semel

et satis

inculcem

sermo

iste

GregoHo Tarracinensi, qui ftoruit seculo xu, in honorem Casti et Cassii alicubi dictus fuerit, alius vero,
(

tempore, cogitationem in mentem venire potuisse. Ego panegyrim voco, totttm Gregorii opusculum, vel. si mavis,

sfimonem

oratorttim. ex notis

Martyrum
vel,

passioni-

non minus liberalis amplificator, fusius deduxerit, qux Casto et Secundino Sinuessanis, tamquam diversis
Episcopis martyribus applicaret.

bus coagmentatum, sex fortasse aut amplius seculis post

reliquiurum in

Campantam

uilventtim,

si in

Cam-

1'luribus in"olvit.

paniti passos cupis, certe

annis plusquam octingentis a

;

15 Ferrarium implexa
dice, in

proloqui, patet ex ejus in-

Martyrum ipsontm
qiiain,

glortoso eertamine

sermonem, tneo-

Castus et Cassius Ep. Mart. Capuae xxu Maii. Suessae. Alibi i Julii. Corpus Cajetae. Deinde : Castus et Secundinus raart. Sinues:

quo

ita

habet

omni prorsus nota

hislorica deslitutum, quo

illa

dem

vitio

plane laborat, amplior

et interpolationi-

seu Suess nunc Cajetae Julii. Corpus in ecclesia Cathedrali. Ergo uterque Castus Cajetx, ergo
sae,
i

bus diffusior de Casti fJ.Secundini passione enarratio. 18 Notas historicas nomino, qttx de martyrii tempore,
siini

carcns omnt

loco,

aliisque circuniftantiis dis/inele edoceant; ut

nota historica

umcus Castus, cujus corpusjam non Sormaut Capux,

sed Cajetx dumtaxat depositum corpus Cassii,
ice
sit.

Cmsarum, Consulum aut prxfeetorum Christianos

aitt
;

Non quxro

ttbi sit

vexantium nomina;
qualiscumque epoclia

saltem indicata ptrsecutio, vel

qni httc non spectat, ncc in prscfato involuisset

ilem Sanctorum patria, natalis,

proprium locum hahet. Si rem explanare

incolatus, urbs episcopalis, signaque id genus a/ia,

jum

veritatis

,:

20
veritatis

DE
certi

SS.

CASTO ET SECUNDINO EPP. MART.

mine Jesu, quem Judaei crucifixerunt. Tunc Impe- D
rator haec audiens, exurgens detribunali subsellio,
misit queradam

inquirendx materiamex renata subministrent,

nihil in toto encomiaslico prxconio, nec
ileductioiie

Al'CTORB
I. B. S.

quorum

in ejus ampliori

repenas. Audi porro Gre-

crudelissimum

praesidem

Campa-

goriani sermonis principium ex antiquis lectionibus

niae civitatibus, qui veniens in Aquoeviventem civi-

Breviarii

Capuani, cum

MS.

nostro

collatis.

Ho-

tatera coepit quaercre beatissimos Dei

diernadie solennitatem beatorum Martyrum, fratres

carissimi, Casti et Cassii celebrantes,
tius imitari,

stum

et

famulos Caffac omnmnec temporibus, necreCassium.

debemus poquos rolimus. Hi sunt namque viri

bus, nec pe.rsonis retle divisa sunt. Epistola familiaris

ponlificum idolorum ad Imperalorcm innominatiim, qui

Cltiistianos necditm

triumphatores, quiterrena eordis desideria respuentes, ad aeterna praemia pervenire meruere gaudentes.
lutis,

noverit

hic

vero

ad

tanti
el

menti

litteras.

de tribunali subselho exurgens,

moprx-

Sufficiant ergo nolus ad profectum nostrae sa-

exempla SS. Casti et Cassii, qui propter adipiscendum coeleste regnum, omnibus se dominicis

sidem sine mora in Campaniam millens, ut duos viros inseqttalur. Quid hic, obsecro, non prorsus redolet, piam
quidem, sed male conceptam fictioiiem? Audiamus reliqua.

mandatis sponte reddiderunt,

et

ita

cunctis se

legibus devinxerunt Reiiemptoris, ut propter almi-

22

Cum autem

prassentati sunt sanctissimi Cas-

ficam vitam,

quam

ante

vixerant, meruerint ad

martjrii gloriam pervenire.

tus et Cassius ante conspectum crudehssimi prassi- ampiiora omnih. dis, intuens eos torvo aspectu praeses, dixit ad eos
:

GngorH
Tarracinensis sermo de Caslo et
Cassio

19 Non enim tantum

in illo

tempore perfecerunt

Cujus vos jactatis esse

potestatis

ut contra deos

praeceptum dominicum, quo pertulerunt confessionis

supplicium, sed optimum
Christi
illis

nostros tam perfide peregistis ? Per virtutem deo-

visum

est,

secundurn

rum,

nisi

conse.iseritis,

et

piissimis

diis

debita

potirentur. Valde

Evangelium vivere, ut Christi passionibus quippe est congruum ut initia

,

exhibeatis, diversis prenis et cruciatibus vos vitara

finire faciara.

Ad

haec verba respondentes, dixerunt

bona

fuissent,

quorum

finis est

optimus insecutus.

Castus namque acastitate nomen accepit, vere etiam castus, quia castitatem ddexit et pudieitiam amavit.
Cassius vero qui odoriferum continet nomen, bene conjuoctus est castitati. Cassia enim nomen est odoriferura, et sicut cassiae radix proficua est medica-

Tormenta tua in nomine Domini nostri Jesu Cbristi non timemus, sed valde ea despicimus deos autem E tuos nec coJimus, nec adoramus. Praeses vero jussit eos duci ad templum Apollinis, dicens Si non adorant deum Apollinem gladio interficiantur. Hiec qnidem non magnopere offendnnt ; sed nimium
:
:

minibus corporum,
ficiant
pio, de

odoriferum nomen,
reliqua
et

qua Cassius estvocatus ita castitate conjunctum, prolanguoribus animarum. Ex lioc solo princiex,
:

jejitna et brevis visa

hujusmodi passio compilatori Acinterloctttiontim,

cum

loritm Casti et

Secundini, qui proinde prolixam lorcontinuo succedenlium

,

mentorum,
texit,

sibi

declumatione

conjecturam

faciet,

qui

miraculorum, pnnitionum prvsidis aliorumque eatenam,

germana

authentica Sanclorum
labris deijustavit.

Marlgrum AJa
Custus a castitate,
sapiant.

qux rem aliunde omnibus

verisimililudinis cir-

primis, ut aiunl,

cumstantiis denudatam, non possnnt non exlra historicx

credibilitatis limites exponere.

Cassiusacassta deductus, fallor ni

xvum suum
Castum
et

Sequitur Casti

el

Cassii

Si Casti

et

Cassii Actorum ad

Secundilitdere

martgrium.

num
hlc expendttttr

translalor,

tam

belle in

Secundiui nomine
sic

potuisset, forle el suos talibus flosculis exornasset.

20 Post tam elegans exordium,

loqui pergil orator Gregorius
tissirai
:

de

Sanclis suis

Igitur

Martyres Castus

et

postquam beaCassius ad honorem

totis

23 Ducti sunt autem beatissimi Martyres ad templum Apollinis. Venientes autem ad templum, ante- Notx sttppositionis in quam introiissent, oraveruut sic Tu Domine Deus Yermone omnipotens, qui trinus et unus, pro cujus amore Oregorii ducimur ad interficiendum fac ut hoc templum,
:

episcopatus sunt nobiliter sublimati,

in Dei opere
lo,

viribus

ubi egressi fuerimus, statim

cum

simulacris, quae in
:

ita

perseverantes, sicut luminaria in coefulgebant in mundo, ut etiam dasmonibus

ipso sunt

imperarent, nt omnes aegritudines curarent, et salutem animabus corporibusque praberent. Et hsec qui-

ad nihilum redigatur et postqnara de hoc exierimus mortali seculo, ecclesia consecretur ad gloriara et laudera nominis tui, ut
,

minutetur

et

dem

satis justa

textu nilide

exordium cum reliquo e.onconneclens, quod certe Aclorum Casti et

oratio est,

te deprecaturi ex quacumque necessitate oblationibus conveniant, sive pro infinnitate sive pro ira judicis, sive pro remediis peccatorum,
,

omnes

cum

Secundini interpolalor longe melias servasset, non tam clare plagium revelaturus,quam dum abrupte etinepte,
contra
i

tu exaudies, qui
et

cum Patre

et Spiritu sancto vivis

ectae constructionis

moditm

ita incipit

I"itur

hcec dixissent, vox de ccelo sonuit, dicens

postquam beatissimi Martyres Castus nus ad honorem episcopatus etc. Qux

cinna scribendi ratio
partictila
est,
r

et Secundisane. incon-

\iullo

prxgresso,

ad

quod

Cura Venite fidelissimi dispensatores , percipite regnum, quod sitienter optastis, et orania quae petistis dabuntur vobis. Dum autem introissent Sancti in templum
:

regnas Deus per omnia secula seculorum.

igitur

refeni ullatenus possit.

panicula

Apollinis, cecidit
et oppressit

templum cum omnibus simulacris,

illaesi, et

illa igitur, usqtie

ad praeberent, verbotenus convenittnt

praesidem et omnes qui consenserant

illa

Acta ulraque, sed Cajetantts ampliftcator, qux. generatim in elogio dicitntur, quod daemonibus imperarent, aegritudines curarent, etc, composito exemplo confirmare aggreditur, aliaque ad eamdem normam extend.it,

neci

Sanctorum. Sancti vero evaserunt

est die

factus

magnus

et intolerabilis luctus
ita ut venientes, gla-

omnibus cultoribus idolorum,

dio interficerent Sanctos.

ut

lector ipse
el

ex

amborum scHplorum ad invicem

24
illwl

Uliit

compendiose Casti
adornavit,

et

Cassii

comparalione
ciel.
et

martyrium pro,

annotationibus nostris evidenter perspi-

ponere volueril Gregorius Tarracinensis

Sic prosequunturleciiones Capuanae.

seu quisquis

primum
oratio,

cum

Artis nostris

cinferlur,

21 Videntes autem pontifices templorum vel idolorum, quod multi populi crederent per eos in Do-

vix potttit evidentiora

suppo-

sitionis

signa praebere,

quam

sit

hoec

Sanctorum ad

Deum

minum, fecerunt suggestionem Imperatori de SanCasto et Cassio, continentem hsec verba Piissime Imperatori, pontifices idolorum salutem,
ctis viris
:

responsum

coeleste,

quo poslulata promit-

tuntitr, secutaque templi eversio,

cum

prxsidis

omnium-

Si citius

vitatibus Cun:paniae,

vcrba vel vestra potestas non subvenit ciomnes dii nostri ad nihilum redacti sunt a doctrina impostorum Casti et Cassii n0 irlerel, niS n Str S derident ei n? f! ? , nescmus quam sectam volunt ratroducere de no-

que adstantium sub ruinis contritione. Scio hnjusmodi portenta, in aliis qttoque Actis reperiri, qvx hw non vacal enumerare ; verum ubicttmque inveniuntur, apnd
cordatos

nl,is

harum rerum examinatores , manifestissima secam adferunt merx fictionis indicia etiam tum, cum
,

"tatom~2c"to~rum

scriptor, se ea octlis
attdet.

vidisse

testari

dicam, an mentin

Si

talia

Gregorius, forte ex

populari

, ,

DIE PRIMA JULII.

vopulari
traditione
,

21

hausta, paululum exornavit, fecit

notat Henschenius, medii aevi
illicite fingi

vro nimia

ut
,

alicubi

sancto vestro copuletis consortio, et sicut per vos sanctissimis vestris roeritis

muli veri Dei excelsi, ut

me

simplicitate

talia

haud

existimantis

incitamentum. Cum vers, ut ad nublic* devotionis teste Petro Diac. de vir. illust. Casin. ccepimus,
dicere

est

corpus me.ura a vexatione daernonum liberatum sic animam meam ab idolorura perfido jugo
laetifioati

liberare dignemini. Beatissimi autera Christi farnuli

Gregorius vixerit temporibus Alexii , Hencav- 32, Joannis Imperatorum adeoque initio seculi rici ac
,

Castus et Secundinus ad hsec verba

et dixerunt ei
:

sunt,

jn
cile

videant istiusmodi Actorum admiratores, quam fasuspiciant , qux nuila prorsus fide ve.l auctoritate

ex toto corde tuo, unum verum Deum esse in coelis eurudemque Patrem et Filium et Spiritum sanctum Trinitatein esse et
Si credis
,

nituntur, lot seculis post

rem gestam

pie excogitata, vel orutionis

ex aliis pnssionibus clausulam.

nec

adumbrata.
fideles

En modo
tuleru-u

abrenuncias da;monibus, et credis, idola deos non esse, facimus te aeternae vitae participem. Itaque

minus

25 Venientes

autem

corpora
,

homo iterum cura lacrymis dixit Daemonibus quidem abrenuncio, etomnibus operibus et pompis
ille
:

Aclis,

qux

pluribus
Sanctis aptair posient.

Sanctorum, et cum honore sepelierunt eos in loco omnibus invocantibus ubi nunc praestant beneficia
se, adjuvante

eorura, et idola credo esse

sibi

mufa

et surda, quae
;

nec
qui

nec

aliis

possunt

auxiliari

Deum autem
,

Domino nostro Jesu, qui

esl verus

in coelis est confiteor, quia ipse est

verus et potens
et tales

cum Patre et Spiritu sancto in secula seculorum. Amen. Addunlur porro upud Monacham postrema hsec verba Nam etsi universi Sancti ubique
Deus,
:

Deus, qui seculum perditum restauravit

mearn.

possidet famulos, per quos salvare dignetur

animam

Tunc sanctissimi
,

servi

Christi

Castus et
in fide, et

suut, et in

omnibus possunt,

specialiter

tamen Cas-

Secundinus
et

ut viderunt

eum

sic fortera

in nostris tus etCassius pro nobis interveniunt, qui partibus supplicia pro Christo pertulisse probantur.

sanctam Ecclesiam ounfitentem, baptizaverunt eum,

cum

eo alios circiter quingentos, qui fuerant ad

illud.

fult dicere in Campania

tatcm
sic ul fe.rme

sed nullo determinato loco,

spectaculum

E quod
viris

tota oralione stitis expresso,

prxter Aquxviventem civi-

3 [Videntes d autem Pontifices idolorum, runt manifestationem Imperatori de sanctis r

:

Capuanis, Beneventanis, Soranis,

multi populi crediderunt per eos in Christum, fece-

xque ac Calvensibus, Sinuessanis, Cajetanis, et quimutatis dumtaxat busvis aliis convenire possit : imo
,

nem motus
imperator,

"

eaaw

Casto
ratori

et Securtdino,

continentem
S.

Piissimo Impevestra
onit-

Sanctorum nominibus Martyribus omnibus

colunlur.

idem sermo aptissime quadret

qui in tota

pontifices

idolorum

D. Si citius

Campania usquam

potestas non

subveniat civitatibus Campani,

Hisloriam paulo magis reslrinxit Actorum

nes

dii nostri

ad nihilum sunt redacti ad pestiferam

et Secundini amplificator, qui in Calvensi civipassionem exorsus, inde ad urbem Aquambibcntem, tale Sunctos deducit, ac demum Sialiis Aqiiaviviensem de quibus plura observanda coronatos staluil nuessx

Casti

doctriuam inimicorum deorum Casti et Secundini;

nomine religionis, deos nostros derident, et nescimus quatn sectam introducunt de nomine Jesu
qui sub
Christi,

quem

Judaei crucifixerunt.

Valete.

Tunc

supersunt. Acta Cajelana inlegra subjicio.

YITA ET MORS
Ex
actis Ecclesiae

Imperator haec audiens, exurgens de tribunali subsellio, misit crudelissimum quemdam prasidem, nomine Curvum, in partibus Campaniae civitatibus,
qui

primum veniens

in

Aquambibentem
beatissimos

e civitatem,

Cajetanae.
I.

ccepit

diligenter inquirere

Castum

et

CAPUT

Varia stupenda a Sanclis patrala et perpessa.

J.gitur postquam beatissimi Martyres Christi Castus

Secundinum. Cum autem prassentati fuissent sancti viri ante conspectum Curvi, intuens hio eos torvo Ex quo genereestis orti, aut aspectu, dixit ad eos
:

cujus vos jactatis

Dxmoniacus

esse potestatis, ut
?

contra deos
vir-

Dostros tam perfide peragatis

tute

Sed dico vobis

a SS.
,

liberatur

Secundinus ad honorem episcopatus sunt sublimati, totis viribus in Dei opere perseverantes, sicut luminariain coelo, ita fulgebant in mundo, ut etiam
et

deorumnostrorum,

nisi consentitis, et piissimis

deis nostris debitam exhibeatis reverentiam, offertisque eis thura, diversis pcenis et cruciatibus vos
vitara finire faciam.

a b

imperarent d emonibus et omnes aegritudiues curarent, et salutem animabus et corporibus praeberent. Quadara a die, dum per plateam civitatis b Cavensis

Ad

haec verba sanctissimi

:

viri

responderunt

hominem totum dilaceratum, plenum multis dremonibus. c Ille ut vidit eos, cecidit ad pedes eorum. Tunc daemonia quae in ipso erant, coeperunt vexare eum, et per os illius clamare et dicere Quid nobis et vobis ? Quare incenincederent, viderunt
:

Tormenta tua in non timemus, sed valde ea despiciraus, deos aMa t. autem tuos non colimus nec adoramus,] neque thura
dicentes
Christi
offeriraus
ccelis,
,

nomine Doinini Jesu

mittU prxsidem. qui Sanctos tor-

sed servi

sumus

veri

Dei

qui

est in

nos vestris orationibus sanctis ? Si vultis, ut migremus hinc coram vobis, ne nos in tartaris relegetis. Illi vero aspicientes in coelum, unanimiter
ditis

qui coelum terramque condidit. Praeses Curvus audiens haec verba iratus est valde, praecepitque Sanctos retrudi in asperrimum carcerem, usquequo tractaret, qualiter animos illorum ad idolorum culturara reducere posset et praacepit per
;

In nomine Domini nostri Jesu Christi qui pro salute hominum ex Virgine nasci voluit, praecipimus vobis, ut ab illo exeatis, et amplius in

dixerunt

triginta
dari.

dies nullum eis

cibum apponi, aut potum

Angelus autem Dei quotidie spiritualem mi-

eo nullatenus potestatem habeatis. Statim daemones reliquerunt eura quasi mortuum. Sancti itaque Cas-

nistrabat coelestem cibum. Transactis etenim tnet ginta diebus, jussit praeses Curvus Castum

Secundinus apprehendentes manum ejus ei Surge et cognosce Christum Dei filium, esse creatorem tuum, qui te a potestate daemonura liberavit, et sicut meruisti, illos a tuo corpore discedere, ita a tua aniraa arcere valeas, ne in
tus
et

Secundinum cum magno ferri pondere vinctos ante suam praasentiam exhiberi, et primo blandis et dolcibtis verbis, dixit
:

dixerunt

qua progeniti
in

estis

Doleo de vestra nobilitate f ex unde facite ut non publice pu-

niamini. Sancti vero Castus et Secundinus ferventes Spiritu sancto, dixerunt Nefandissime g prases;
:

et

" 500

">i<s baptt.

^atur.

perpetuum, cum illis damnatus existas. 2 Tunc homo ille adverba sanctorum Martyrum exurgens, factus est sanus, et procidens ad pedes Sanctorum cum lacrymis coepit clamare voce mag'ia, et

dicere

Obsecro vos, beatissimi Christi

fa-

qui sui tormentortim timeant Praeses dixit Si Redemptoris iram non metuunt. Jovi thtira non non acquiescitis mihi et magno deo laniandum. incenditis, leonibus trademini ad 5 Sancti itaque dixerunt Nos alium Dominum nescimus
illud

tuum

gentis

22

DE
;

SS.

CASTO ET SECUNDINO EPP. MART

cum Patre
sacrifica

A
tX MS.
h

nescimus, nisi unum, qui in et Spiritu h sancto habitat

coelis est, qui

ipsi quotidie

cruciati, nos

non sacrificamus. Dixifque Praeses ad

Dominum credimus, nec timemus sed scimus illum hominem corruptibilem puerorum
;

mus, et tem nec

tluira nostri cordis

incendimus. Jovem au-

Quamdiu patiar vos, deos nostros blasphemantes? Per virtutem eorum modo faciam dentes
eos
:

vestros
abscindi,

lapidibus
nisi

frangi, et

sacrificaveritis.
:

linguas vestras ferro Beatissimi auteru

si

Objiciuntu leonibus;

i more canino, necatorem unde miraiuur quo ordine Deus potest dici, qui nec horao suis meritis debuit appellari. Iratus autem prseses, jussit eos tradi leonibus. A Sanctis

violatorem, et suas germauae,

;

Martyres dixerunt

Dic nobis, stultissime,

dajlapidibus

mon

dentes et Iinguas nostras potest restaurare, si abscissae fuerint. Praeses magis atque magis iratus,
praecepat dentes

">iUundi
Jitlieiitur

eorum lapidibus contundi,

et lin-

vero facto signo Crucis, iram leones deposuerunt, et mites facti, pedes Sanctorum lambere coeperunt.
Populi autem innumerabilis multitudo in

Dominum
fieri,

nostrum crediderunt
riam nominis
dare,
nisi sui, ita

videntes tanta mirabilia

quas per suos dignatus est facere

Dominus ad gloPraeses vero

in

guas abscindi et in imam carceris custodiam retrudi. Alia autem die educti de carcere, steterunt ante Prassidem illaesi. Praeses ut viditeos sanos, et nihil pertimescentes, stupefactus, ad eos dixit Dicite mihi, seductores hominum, quo ordine dentes ves;

ut Pra-sidem vo.luissent lapifieri.

tri

et

linguae vestrse ita sanae

sunt, ut vobis lo-

Sancti prohibuissent

quentibus nihil desit"?

Sancti itaque respondentes,

nihilo
et dentes,

fugiens abscondite, k misit ministros suos, ut Sdnctos Dei

dixerunt

Deus noster omnipotens, qui ex

ipse nobis linguas

Castum

et

Secundinum iterum

custodiam

creavit omnia,
sanat, sed

quos

mitterent carceris. Ministri itaque venientescorruerunt ad pedes Sanetorum, dicentes Nos inviti ve:

abstulisti, restaurare dignatus est, et

non solum os

nimus jussum crudelissimi

vos
et ccctesti

praesidis adimplere,

ut

custodiam carceris retrudamus. 6 Beatissimi Martyres hilari vultu

in
:

cisionc rc~
creati,

tranquilla dixerunt ad eos

et mente Eamus, quia Domiuus

,

omnia membra nostra, si in frusta feceDeus quippe qui verus est, et absque illo alius Deus non est, ipse restaurator est nostrorum corporum et animarum.
ris concidi.

" tem

noster Jestis de coelis adjuvat nos. Ducti sunt auad carcerem, et dum intrassent, sic psallebant
:

9 Dixit tunc Praeses ad eos Dicite mihi, quid est Deus, in quo tantam habetis fiduciam, ut deos
:

Miserere nobis Domine, et fac nos^n agone certa minis viriliter perseverare. Venit itaque lux de ccelo ad eos, et inter lucem vox sonuit, dicens Pax vo:

nostros derideatis, et tormenta nihil pertimescatis ? Ad hasc sancti Martyres dixerunt Deus noster in
:

quo nostra fiducia est, per quem tua tormenta non timemus, est verus Deus, unus et omnipotens
Pater, et Filius, et
jtute

bis

fortissimi

milites

nolite

timere versutias

tormenta nefandissimi praesidis, et ejus ministrorum sed pugnate fortiter, quia ego vobisdiaboli, et
,

Spiritus sanctus, qui sua virstelligerum constituit ccelum, terramque fun-

davit,
flatus

cum sum

usquequo introducam vos in perpetuam mansionem, in qua feliciter cum fratribus vestris
,

maria segregavit ab arida, in quo est omnis hominum, per quem sustinemus et sumus, a
postea
fustl-

quo segregatus es tu pestifer. Praeses vero ut vidit

se

sine rine perenniter maneatis, et haecdicens ad ccelum ipsa vox sublata est. Sancti vero unanimiter in

coram omnibus injuriatum, erubuit

:

bus cxdi
sed prsses

fortitcr, et

Dei opere permanentes, venit ad eos multitudo populi, qui per eos ante crediderant, et baptizati sunt
in

jussit Sauctos Dei crudeliter fustigari; qui dum pa- excxcatur. terentur, sic oraverunt Oraraus te, Domine, ut

nomine Patris,

et Filii, et Spiritus sancti. Praeses

vero haec audiens, jussit adduci Sanctos ante suam praesentiara quibus et dixit Usquequo deseritis deos et eorum culturam non exequimini ? per vir, :

non praevaleat inimicus Praeses in servos tuos, et sciant omnes isti, quia tu es Deus noster, et non est alius praster te. Cum autem orassent Sancti Dei, obcaecatisuntoculiPraesidis. Tunc Praeses ccepit
angustiari, et eductus est a militibus in secretum cubiculumsuura. Populi itaque qui crediderant, cum

tutem deorum,

non adoraveritis eos, et debitum exhibueritis obsequium ignem incendo et cremabuntur corpora vestra.
si
,

prxcipilautur in

Ad

haec Sancti

respondentes,

dixerunt

Illi

ignem, sed
ill.rsi,

tuum imperium timeant, qui non metuunt Dei sui iram incurrere nos autem in nomine Dei nostri nec te, nec tuum ignem, qui est temporalis, timemus, quia bonum Salvatorem animarumnostrarum habemus, qui per ignem tuum refrigeriura nobis
:

dicebant Sanctis Dei Ecce Deus omnipotens vindicat nos de inimicisnostris. Iteergo, quo vosille ducere voluerit, pro vobis pugnat et absce: ;

magno gaudio

dite illsesi, ut

evadere possitis tormenta horribilis Praesidis. Sancti vero dixerunt Tormenta hominis
:

corruptibilis
est, ut

quod facturus ad illam beatitudinem pervenire mereamur.

;

non

timemus

faciat

prajstare potest. Deos vero tuos lapideos, surdos et mutos non adoramus. Praeses haac audiens, exarsit
in iram, et jussit copiosura
pit servos

ANNOTATA.
a Hic statim exhibetur primum episodium gumeno, a mullis dxmonibus liberato, et salis
fidem converso
opus non
ea quse
est,
.

ignem accendi

et praece-

Dei Castum et Secundinum ligatos, ibidem praecipitari. Sancti itaque in medio ignis inter se unanimiter psallebant Benedicam Dominum in
:

in

ener-

mire ad

Sed
1

singula dicla
ea altente

et

gesta excutere

ps.

33.

omni tempore, semper laus ejus in ore meo. Angelus autem Domini descendit de ccelo confortans eos,
et extinxit

satis erit,

his

includunlur,
;

Cassii fere accepta esse

detracto.

fervorem ignis. Praeses vero ut vidit tanta mirabilia, illico obstupuit, et jussit Sanctos de igne educi qui educti sunt, nullam maculam in corporibus habentes, neque capillos adustos, sed hilari vultu aspectuque placido, praesentati sunt
;

Notabis, ex Aclis SS. Casti el verbulo hinc inde addito aut

legisse.

participes sint

b Hsec sludiose inserta videntur, ul martyrii glorix Calvenses, ad quos S. Casti brathium delatum dicitur circiter ann. dcccclxvi,
ut fidem fasi

cit est,

ante Prsesidem. Quos videns dixit Quse sunt maleficia vestra, ut igni et feris imperetis ? Beati autem dixerunt Haec quae cernis, Praeses, et aestimas esse maleficia, certissime scias, quia Dei omnipotentis sunt beneficia, qui nos a leonibus, et tuo igne dignatus est liberare.
i

instrumentum post Jcta recitandum

quod

verum

oporlet ibitnnc temporis ecclesiam exlitisse in S. Casti honorem exslruclam, ubi frustra qussitx fuerint beati Martyris exuvise. De Calvensis urbis situ, antiquitale, restauratione, videatur Ughellus

Consentite mihi, ut sacrificetis diis oranipotentibus. Sancti autem dixerunt Diis, qui raiseri sunt, et apud inferos male
:

8 Praeses vero dixit ad eos

lomo 6 a col. 600, cujus Calalogus Episcoporum ex prxfato instrumento augeri poterit, dummodo
satis probelur

Legant hsc, qui miris

peniluts
introspicere,
tttrgeat prodigiis.

delectantur.

Non

lubet sinseries

gula

cum

tota

Actorum

simihbus

DIE PRIMA JULII.

d Hic
recurrunt Acla
isque,

23
:

SS

Casti et

Cassii,

de

quorum
dis

verisimilitudine diximus supra.

est
,

Nomen

Prsesi-

adjectum

forte pro libitu,

vocatus esl

Curvus.
pro Aqusevivensem, ut legunt e Ila habct MS. SS. Casti et Cassii, qute nusquam exprimunt, Acta

an

eo in loco vere fueril palxstra martyrii.

Supposuit

Sed quaenara est civitas id Aquaevivens? Meo judicio locus, qui nunc dicitur in nostro regno, Aqcaviva. At hujus nuncupationis, non unus est locus in regno Neapolitano. Aquaviva locus est, a civitate Barensi fere xv distans milliaribus. Aquaviva locus est circa Venafrum, prope Fornellum Item extra regnum circa Truefftum flumen in Piceno, Aquaviva castellum. Ubi ergo passi sunt sanctissimi Martyres'? Profecto in Aquaviva illa enim ad Campaniam pertinet. circa Venafrum intelligi locum a Monacho designatum : sed Demus, cur Sancti Aquavivx inquirunlur, qui prsedicabant in civitate Calvensi, non minus xx pas. M. a priori dissita? Quis cos illo adduxit, quis reduxit Sinuessam?
Monachus,
ita observans
:
. :

Martyres dixerunt Nos contra Imperatorem nil agimus, sed pro illius et totius populi salute Deum verum, qui est in coelis, adoramus, ut relinquant tenebrarum errorem, et Deum verumillnrum creatorem agnoscant.ne in perpetuum cum illis surdis et mutis,' quos creditis esse deos, igni tradamini in perpetuum concremandi. Et hsec dicentes, revocati sunt ad carcerem. Altera autem die sedens Praeses pro tribunali, jussit adduci Sanctos cutn vero
:

I)
r.\

ns.

sedissent Sancti ante Prcesidem, dixit ad eos

Vel

nunc recedentes ab insania vestra, qua laboratis, considerate et videte, quanta sit virtus invictissimorura deorura, quia cum perditos oculos haberem
,

invocatione illorura illuminatus sunq.

Sancti vero
:

Castus et Secundinus subridentes, dixerunt Insensate canis, a quid est quod loqneris 1 Qua ratione

potuerunt idola muta et surda virtutes aliquas facere? Si est aliqua virtus in effigie eorura,
nobis praesentibus, quidquid possunt,
raonstrare.
incipiant de-

Nihilcohxret.

Nec magis

placet Beatilli conjectura,

12 Dixit ad eos Praeses si consenseritis mihi, guostterum at et sacriflcaveritiseis, est quidam bydropicus, faciam i"'
:

ad Actorum oram manuscripta. Credo, inquit,

civitatem (Aquavivensem)
esse

hanc

eum
diis.

in

templum

Apollinis

deportari, et
vel

dum
:

sa-

urbem Calvum, inquam

natus fuerit, quamvis tarde,

nunc

sacrificate

plurimse aquse hinc inde confluuut. Difftcultas recurrit

infra circa Sinuessam.

Tunc Sancti respondentes, dixerunt

Scimus

quia lapides et ligna, et quodcumque aliud metal-

f Quse hic oslenlatur nobilitas,

xque fundata
.

est,

ac

lura divinitatem in se

pcrpetua suppliciorum
dicuntur
:

concatenatio

Episcopi supra
vera
est.

Tamen

si

ita est, ut

habere nullatenus potuerunt. dicitis, plane credimus tibi

adduci bominem una cum Sanctis ad temet jussit
ibi sacrificabant pontifices

sufficiat hsec nobilitas, si satis

ita

statimque Praeses

raisit

g Non
thcntica
dislat

locuti snnt Martyres, quorum Acla au-

hydropicum,

et deportari

et

proconsnlaria habemus.
slylus,

Tanlum

ab

hisce

plum

Apollinis,

et

dum

eorum

quantum lux a

tenebris, falsitas

a veritate.

idolorum, *deus eorum Apollo in terrara corruit. Videntes populi et pontifices idolorum, quid factum
fuerat, dederunt

h Nec perpelua
i

illa

Sanctissimx Trinitatis

repetitio

mugitum,

dicentes

Invictissime

Acta nostra magnopere commendat.

Prseses,
ritis,

Nota

est

Poetis Juno,
,

quse se Jovis sororem ac

:

hos rebelles deorum nostrorum dimiseomnes nos ab ira piissimorum deorum nostrosi

conjugem jactat

incestu plane execrando

.

hoc merito

rum perimus. Tunc

fortiter.

Praeses jussit fustigari Sanctos

exprobrare Sancti poterant

Sed ditm parricidium im-

properant, tantum non caliimniantur.

Videntes autem populi Christianorum, inSancti vero surrexerunt in pontifices idolorum

:

k Hxc
tes

ct

pleraque sequentia verisimilitudinis limi;

adhortabantur eos,
filii

dicentes

Nolite hoc

facere,

plane

excedunt

certe admittenda

non

sunt, nisi

charissimi, quia Dominus noster non vult coacta

majori aucloritate nitantnr

servitia

et

hoc dicentes, converterunt se ad Prse:

sidem, cui et dixerunt

Ecce, Praeses, vidisti virvultis,

CAPUT

II.

tutem dei
revocate
virtutera.
in

Apollinis,

si

erigite

eum,

et

locum suum
jussit.

et alia vice probate illius

Similium prodigiorum prosecutio^

D X
Prxses frustra Apolli-

rases autem diu cruciabatur spiritu pro luminis

amissione et praecepit Sanctos Dei in arcta custodia mancipari. Se vero jussit ad templum Apollinis
prsesentari
:

hoc fieri ; dum autem positum esset simulacrum in locum suum, iterura pontifices idolorum eo ritu, quo soiebant, coeperunt ei sacrificare, et dum diutissime sacrificarent, deus
13 Tunc Praeses

-,

/ll/( i

n p ,a
,

et

dum

a militibus

portatus fuisset,

eorum non

potuit

illud

solatium exhibere.

Tunc
:

cecidit ante

Apollinis simulacrum, et
:

cum magno

beatissimi Martyres

dixerunt ad Praesidem

Vis

nem
cat:

inoo-

Deus Apollo et certissima Jovis proles, subveni mihi, et meos, quos perdidi, oculos, restaura faciamque tibi aureum simulacrum. Apollo autem deus illius, necsibi nec illi potuit subejulatu dixit
,

videre virtutera Domini

nostri, qualis sit, et con-

verterunt faciem suam ad hydropicum coram omIn nomine Doraini Jesu Christi, nibus et dixerunt
:

exurge sanus,

venire, quia in

inferno volutatus est, et cruciatus

in ccelis, qui potest et

Tunc Prreses videns quod nulsolatium praeberet Apollo, occulte misit, et jussit adducii d se Sanctos, qui dum venissent,
lum
ei

diu longo cruciatu.

languorem

unum verum Dominum esse animarum et corporum curare statimque surrexit homo ille, dicens
et crede
:

Recedite miseri a cultura deorum, et ad

Dominum

Deum verum, quem

:

isti

prsedicant, submittite colla.

dixit

ad eos

Dabo vobis multa pondera

oculos,

auri, si

credentes
sit in

diis,

quos perdidi,
:

restauratis.

Beatissimi Martyres dixerunt

aurum

tuurn

tecum

Videntes autem populi glorificabant Deum, dicenBenedictus Dominus Deus omnipotens, quem tes praedicant isti famuli ejus. Tunc timens Prseses
populi seditionem, tradidit eos in Aquambilicentem Nisi sacrific civitatem cuidam Vicario, dicens
.

perditionem

nos autern

non desideramus

terrena, sed oculos tuos propter eos, qui hereditatem capturi sunt seternae salutis, ut credant, quia
a Sanctis

caverint, diversa in eos exerce tormenta, ut sic diis Recedente

non

sanatur

est alius,
in

nisi

unus Deus, quem nos praedicasal-

mus,

nomine ejus illuminabimus, statimque

est.

vus factus

omnipotentibus debitam exhibeant servitutem, quia ego recedo hinc. Tunc Vicarius duxit eos ad carcerem in domum suam, et monebat eos, dicens Sa:

pr.tside,

Prseses vero considerans tanta mirabilia in Sanctis Dei dixit ad eos Si non contra deorum
; :

crificate diis omnipotentibus, quos totus

veneratur

nostrorum

culturam, et contra piissiraum Imperatorem, non desiderabam persequi vos. Sancti

agitis

mundus. 14 Beatissimi sancti dixerunt

potentem, qui continet

Nos Deum omniet

mundum, colimus

adora-

mus,

, : :

94

DE

SS.

CASTO ET SECUNDINO, EPP. MART.

tormenta vis inferre, vivum te statim incendemus. f 17 Tunc Praeses coepit suadere populo, dicens revocentur ad carcerem, quousque faciam de eis relationem Imperatori. Populi vero multo rmgis voin eos

A
EX H8.
torqticnttir

a ricario,

mus, simulacris autem factis, quae- vos dicitis esse deos, non solurn non sacrificamus, sed veluti daemones, sicut sunt, nimiura execramus. Vicarius
vero jussit eos levare catasta, dicens
queantur, quousque denegent

Tam Deum suum,

:

diu toret idola ni-

credant deos esse. Sancti vero Martyres dura

lebant insurgere in Prae.-idem, sed Sancti prohibue-

mium
ste,

torquerentur, dicehnnt

Domine Jesu Chriest

runt
tur
ibant

fieri,

adjuva nos,

statimque

facta

coruscatio

autem

etibantgaudentes adcarcerem sequebanillos multitudo Christianorutn et omnes

:

aeris, ita uttortores fugerint, et Sanctos Dei diiui-

cum

Sanctis
:

Angelus autem Domini venit de coelo, et deposuit eos incolumes de catasta. Tunc Vicarius, ut vidit eos ereptos de catasta, dixit ad eos ut video, dii nostri adversus Deum vestrum unde congruum milii videtur esse, nihil praevalent deserere eos, et Deum vestrum sequi, per vos qui tanta operatur, et quamvis timeqiram Imperatoris, et Praesidis, tamen occulte credam in eum. Sancti Martyres dixerunt Vicario Si iram Imperatoris et Praesidis times, ad illam beatitudinem, quam Deus promisit timentibus se, non poteris pervenire
serint in catasta.
: ;
: :

cebant ad eos

Ite in

ad carcerem. Sancti vero dipace et Deus omnipotens tri,

i

buat vobis mercedem. Tunc ingressi ad carcerem

omnes qui habebant infirmos ducebant ad illos. III autem solummodo sermone curabant eos. Praeses
:

ntttiturno.

itaque misit legationem Imperatori de Sanctis, haec "d Impera. verba continentem Cum totus mundus per vos torem,

va

legatu,

gubernetur et regatur, adjuvantibus diis, solummodo Campaniae fines consistunt, deserentibus populis caeremonias deorum nostrorum et ad Deum Chri-

et quia ira istius

seculi

nulla

est,

considera,

et

vide virtutem
sit,

Domini

nostri

Jesu Christi, qualis

qui in tormentis potens est timentibus se subve-

nire, et post, vitam

aeternam condonare.

Secundinus prasdicant in tantum, ut templa deorura nostrorura cupiant incendere, et nos ipsos lapidibus obruere. Et nisi vestra succurrat excelsa potestas et mittat exercitum copiosum cum quibus valeam perdere eos, quod ore dicunt, comet
totis viribtis

stianorum,

quem Castus

convertuntur,

per miraculum itt

giti

paralytic

15 Tunc Vicarius, videns tantam effieaciam serin Dei servis, dixit ad eos : Si vultis, ut istius seculi tormenta non timeam, et veraciter cre-

plebunt.

monum

18 Iraperator haec audiens,

et

fecit

adunare exeret

qui exerctsubmittit.

citum, eoque misso, Praeses corroboratus est valde, tum

praecepit adduci Sanctos Dei,
:

convertitttr.

quem vos praedicatis, habeo filium paralyticum, adducam eum vobis, et si videro eum sanum, veracissimus efficiar Christianus.
daru
esse,

verum Deum

Castum

Secun-

dinura, quibus dixit

Jam

deponite vestram super-

biam, et sacrificate

diis,

secundum praeceptum Im-

Vicarium ut cognoscas Dei vade in domum tuam, dicque paralytico In nomine Dei, quem praedicant Castus et Secundinus, exurge sanus Vicarius autem veniens in domum suam, dixit verba SanctoSancti dixerunt
:

ad

peratoris, et faciam vos primos inter pontifices ido-

nostri Jesu Christi virtutem

:

lorum sin autem acerrime puniemini. Sancti vero dixerunt iniquo Praesidi Nos quantum pro Deo nostro acerrime puniemur, tantum ab illo ho; , :

rum

statim surrexit

sanus, et cucurrerunt
et

ambo
ut
tota

pro

norem immortalis regni adipisci merebimur, quia illius amore tormenta, quae nobis inferre crepatienter sustinemus. Dixit Praeses
:

ad pedes

Sanctorum,

cceperunt rogare eos,

dis,

Si

ohediis

baptizarentur ab eo, et baptizati fuerunt

cum

dientes fuissetis, debitum exhiberetis

honorem

domo sua promiscui sexus numero quadraginta, et factum est gaudium in illa die in domo Vicarii.

sed quia snperbe agitis contra piissimos deos, raale peribitis. Adhaec Sancti respondentes, dixerunt
:

Cum autem

saepius
tle

cresceret

numerus Christianoadduci ad se
d civitatem

Vos male

peribitis, qui

non cognoscitis Deum Crea-

rtim, venit opinio

sanctissimis viris Cas'to et Seet jussit

cundino ad aures Praesidis,

Sanctos,

torem. [Praeses vero haec audiens jussit adduci eos ad templum Apollinis, dicens ministris, si non adorant deum Apollinem, gladio interficite eos. Pucti vero ad Apollinis templum, sequebantur eos omnis multitudo Christianorum, simulque gentilium, videntes signa, quae per eos Dominus dignatus est
operari.

una cum Vicario Sinuessam

praesentiani.
dixit

ante suam
inimici

Sancti vero ubi praesentati

sunt ante Praesidem,

ad eos

Adhuc

vivitis

deorum? Quare

seducitis

tot

populos,

ut

relinquant deos suos et serviant Deo, quem praedicatis ? Persalutetn eorum, nisi revocaveritis animas
er.rum

ad culturam illorum, ut offerant

diis

grata

19 Venientesautem ad templum Apollinis, et an- Ecerso detequam introissent, sic oraverunt. Tu, Domine Deus mumApolomnipotens, qui trinus et unus es, pro cujus amore ducimur ad interficiendum, fac ut hoc templura, quod ingressi fuerimus, statim cum simulacris, quae
in
et
linis tempto.

libaniina, lapidibus obrueraini.

16 Sancti vero intrepidi responderunt, atque dixerunt Quam diu vivimus nos in hoc mortali se:

glailio (e-

rittntur.

culo,

omni

die

suademus

eis,

ut respuant manufaest co-no;

ipso sunt,

minutetur,

ctos deos, et
Siiperalis

Deum unum,
nihilo

et

ad nihilum redigatur,

qui in ccelis

scant creatorem esse

lapidtbus,

autem tuos pro

jussit eos in

omnium animarum computainus. Tunc

I
, .

lapides
iratus,

postquam de hoc seculo exierimus immortales, ecclesia consecretur in gloriam noministui qui huc
:

plumbo

etc.

campo lapidari, ettamdiu lapidati sunt, nnrtnsnno nn-lirino vanlai,nn4n n lapidibus, i _..u l. quousque undique replerentur 1., ,.; ;i, et sub la pidibus dimiserunt eos lapidatores et abierunt. Sancti itaque sani egressi sunt de acervo lapidum , etastiterunt ante Praesidem, cui et dixerunt Nos
:

deprecaturi convenerint, sive pro infirmitate, sive pro ira judicis, sive pro remediis peccatorum/exaudias, qui

cum Patre
,

tv

,_....

et Spiritu sancto vivis et reg-

sumus, o Praeses, quos jussisti lapidibus obrui considera ergo et vide Domini nostri virtutem. Tunc
:

nas in secula seculorum. Cumque omnes fideles respondissent Amen vox de ccelo sonuit, dicens Beati fidelissimi viri dispensatores, percipite reg, :

num, quod

scienter optatis, et

omnia quae

petitis

Praeses jussite resolvi plumbum in dolio, et ibidera eos dimitti et dum introissent in dolium, fervor illius extinctus est, et egressi sunt Sancti
;

--"-Apollinis,

dabuntur vobis.

Cum autem

introissent' in templura

desuper cecidit templum

cum omnibus

incolu-

mes. Populi autem videntes tanta mirabilia, multo plures crediderunt, et clara voce ccoperunt dicere
:

simulacris, et oppressit Praesidem etomnes qui consenserunt neci Sanctorum. Sancti vero evaserunt
illaesi,
lis

Magnus

est

Deus Christianorum, quem

isti

Sancti

praedicant, et converterunt se ad Praesidem, dicentes : Si jam non recedis ab istis famulis Dei, et alia

magnus et intolerabicultoribus idolorum, ita ut venientes interfecerint Sanctos gladio. Venientes autem fideles tulerunt corpora Sanctorum, et cum holuctus omnibus

et factus est in illa die

nore debito sepelierunt eos in

loco, qui dicitur Luti:

ubi

DIE PRIMA JULII.

beneficia invocantibus se. Martynbi nunc prasstant sunt autera Castus et Secundinus in civitate rizati
plevit, Idcirco

28
Princeps munificentissimus nna cum
in
I)

summo Pontifice,

quibus locis consecrandi essent

Sinuessa g prima diemensis Julii, adjuvante Domino cum Patre nostro Jesu Christo, qui est verus Deus Spiritu sancto, in secula seculorum. Amen.
et

Episcopi suffraganei, coepit snbtilius cogitare ; ob quam causam erainentissimus Princeps illam noctera

ANNOTATA.
a Inter tam multa locum lenct ridiculum
ine.pte
fioc

insomnera duxit. Circa vero matutinam horam ante suam praesentiam sapientissimos Capuanae civitatis convenire praecepit, cum quibus per Canonicam institutionem loca electa sunt, in quibus Episcopi ordinandi esse deberent, inter quos primum Andream

consarcinata, non ultimum

el

colloquium, uli

sequens hy-

dropici sanalio, cui brevi accedet paralyticus.

b Hoc eliam deerat ad ornamentum. c Mutatur scena in civitate Aquabilisente, non maquam prior Aquabibens. Prxsidi fatigato qis nota,
substituitur vicarius
;
:

venerabilem diaconum suum fidelem Calvensi ecclesiae ordinavit Episcopum, qui tanta Dei gratia ccepit coruscare et constantia, ut non solum constructas
magnificaret ecclesias, verum etiam destructas ad pristinum renovaret vigorem.

cui

ad fidem converso, rursus de-

mum

prxses succtdit

sed

magno suo malo,

Sinuessx? Ncc

ul oslendil

catastrophe.

d Quid modo
divisa sunt

agit prseses

locis recte

Quadam autem die, dum in studio persisteret de construendis ecclesiis, evenit, ut in ecclesia beati Martyris Casti, quam in honorem diaconatus instaurare coeperat, Dei faventc clementia, in episco- invcniuntur
patus dignitatem sublimata, mirifice ipse ordinatus
esset, et
S. Casti reliquiec.

omnia.

Huc nempe speclat notatio monachi pag. 508 Eadem Acta citata per Capacium, habent, Sanctos
e

cum thesaurum
minime

pretiosi corporis Martyris

Casti ibidem

reperisset, omnipotentis Dei

et ubi, vel qualiter

Aquavivensi civitate in ignem missos, inde Sinuess, lapides, plumbum et varia tormenta sustiin

praecepit

implorari praesidium,

fuisset beatus Castus, anxianter quantocius quaerere

coepit.

nuisse. Conveniunt
'

hxc cum

nostris, sed

ubtnam Apol-

Cunctipotens autem Deus, qui

omnium bono-

templum collocabitur ? f Populus in prxsidem furens, nova ad lmperatorem legatio, submissus exercitus, ad debellandos universim duos homines, et hujusmodi congestx menix.quid aliud sonant, quam pium ahquod drama.
linis

rum complet
pervenire sumpsisset
perquirebat,

desideria, ad aures praedicti Prssulis

fecit,

quod

in

civitate
Ille

Sinuessa Castus

martyrium.
qualiter

itaque
ibi

multo

magis

posset

pretiosi

corporis

g Huc landem
tet,

perductos aut redactos Sanclos opor-

Martyris Casti invenire thesanrum; et veraciter cignovit, quod Cajetam corpus illius Martyris fuisset
delatum.

'quamvis templum Apollinis fuerit in civitate Aquacolluvie, nihil certi hauriri posse,

Magno

igitur gavisus est gaudio, et totis

illius

bibente vel Aquavivensi. Fateamur, ex hujusmodi re-

viribus certando ccepit cogitare, qualiter

tyris aliquas potuisset habere
reliquias.

si

rum quxramus locum,

non magis quam

MarDeus au-

qui dicitur Luti.

:

Qux monumenla
corpora horum

habuerit Ferrarius, fugio quxrere

ejus

seque plausibilis est

ad hunc diem annotatio

quiescere ferantur,
;

Cum

SuessjE

ibique natalis ipsorum

tem, verus Rex, qui urbem Calvensem tanto voluit coronare patrono, secundo anno pontificatus ejus a Cajetae partibus, illo magis certante, praedicti Marquod ab ipso tyris brachium Calvum deferri fecit
;

hoc die celebretur

pro Suessas, in Martyrologio

nisi forte Si-

Praesule

cum

populi turba honorifice in CalveDsi

eo

Romano
Suessam
quos
apuil

SinuessjE

scriptum videtur,

clesia collocatum est.

Ex

illa

autem hora

in civitate

nuessae passos quis dicat, corporaque, urbe eversa,

delata fuisse.

Cajetae

An

hoc ferent Cajetani,

alii ?

ad
Est
sub

Landonis

corpora

translata, notat Beatillus et

major pars de praedicto thesauro tempore illius civitatis Domini, cum reliquiis sancti Secundini in altari juxta sacrarium condita est. Capita itaque

Ferrarium, qui Martyres nostros passos

velit

istorum sanctorum Martyrum Casti et

Diocletianoet Maximiano, sed quo sponsore,quo vade?

Superest instrumentum, de cujus non habeo.
fide,

Secundini conservantur

cum

reliquis reliquiis intus

quod staluam,

in sacrario,ubi dicitur(loVestiario) cum suis statuis, scilicet cum humeris et mitris argenteis.

q De

translatione brachii

sancli

Casli

Episcopi

ANNOTATA.
Habemus
formem
hujus imtrumenti copiam aliam, plane descriplam, cujns hic
est fxnis
:

et

Martyris, ab urbe Cajeta

Provincice,

ad urbem Calet imperilissime

vum, Capuance
Calvensis elc.

ex actis Ecclesice

Capita itaque Martyrum Casti et Secundini in Cantra reposita sunt. ubi orani anno, in illius solemnitate venerantur

Instituto

epilcopatu
ealvensi.

i\.nno ab incarnatione Domini

nostri Jesu Christi nongentesimosexagesimosexto, indictionenona.tempore quo Longobardorum mirifice jura gerebat Pan-

a populo in laudem Domini nostri Jesu Christi. qui cum Patre etc. Monachus autem observat: Acta, quae citat Capacius, habere anno
dcccclxvi,

dulfusserenissimusPrincepsCapuae, qui fretustonantis virtute,

Pandulpho

Longobardorum principe

mirifice in almificis rebuspollebat; conti-

Joaune
duce,

III

Capuam
(qui

adveniente, Landone

Cajetano

git,

ut Domini nutu suramus Pontifex Joannes ter-

Cajetam

nempe erant
Papa

Sinuessae) delatos

tiusdecimus deveniret Capuam. Tunc praefatus Pan-

certe, inquit et in altari a Pontifice conditos. Is

Mo-

dulfusexcellentissimusprincepscumex cordis affectu desiderium haberet martyris Stephani et beatae Agathae, in

nachus, fuit Joannes dcccclxvii.

XIII, et annus a Barooio

nostra

computatione dcccclxix. Com-

sublime sublimare basilicam, et Episcopum sanctae Capuanae sedis vigore litterarum Apostoli-

plura inputa, ul lubel, non est operae pretium de his

quirere.

carum crear* Archiepiscopum

ovanter

talia

com-

Julu T.

DE

26

ACTA SANCTORUM.

DE SANCTO ZOILO MARTYRE

NICOMEDI,E
J.

B. S.

Ex Martyrologio
nter Sanctos sub Zoili nomine, bini

S.

Hieronymi.
et

prx

ceteris ce-

Ubres sunt; III

alter

Martyr cum

sociis

Cordubensi-

bus, de cujus cultu, geslis et inventione fusiiis egit :

Aliis dielnts

2 Studiosc hoc die obscrvat Florentinius , multis abundare vetustins Martyrologiura supra Romanum eniendatum Quasi vero id novum sit et
ccelestibus
:

hoc die

I~ rte

Phru.

coluntur
Zoili,

Henschcnius ad xxvn Junii, nosque eliammeminimus obscrvationc Usuardina ud eumdem diem; alter Aquileicnsis presbyter, memoratus inActis sanctx Anastasix

non usitalissimum in ea emdentissima ulriusqite Martyrologii discrepanlia, cum Martyrologii Romani re-

xxv Decembris apud Surium cap. 7, ut cui illic apparuisse illustris Martyr Chrysogonus. Atque hi ilno Zoili sunt in Pelri Catalogo noli Ub. 6
dicitur

Usuardum Belini potissimum secuti, numquam Hieronymianum viderint. Addit porro, primum
visores
,

in

eo

(Hieronymiano MartyrologioJ
Kal.
addit
Julii. In

referri

Zoilum,

cujus etiam ita nemimerit vetustissimum Antuer-

16 el 19, quo polius spectabat Zoilus hodie.rnus Nicomediensis , siqvid uspiam reperisset Antistes
cap.

piense
beiense

Nicomedia

titulum Martyris.

Zoili. Solum CorTexlus Florentinii

Equilinus

quod de ejus

gestis,

hactenus plane lalenti-

ex Lucensi upographo

lcgil Zoeli, cui

ferme consonant

bus, memoria; proderet.

miano

lalerculo

Est vero hoc die in HieronyZoilus non unus, nisi quis distinguen,

das putet appellationss Zoili

Zoeli

et Zeli

qux

in

variis citali Marlyrologii tabulis,

ferme confunduntur

Hieronymiana minora Rhinoviensc , Riclieiwviense et alia, quorum laterculos pro hac prima Julii ordine relulimus in prxfatione Usuardina a num. 27, ubi advertes, codices Augustanum, Gellonensem et Lab-

quemadmodum illic passim usuvenit.ut per scriptorum imperiliam Martyrum nomina plerumque luxata aut
deformata
ris
sint.

beanum nonnihil

deprtivatos

in aliis, lextus
,

contraclos; sed in codice

Reginx Suecix
,

nimium seu S. CoZoili

Celerum

sive idem, sive

diversum dixe-

lumbx, ab Holstenio laudato censem

legi,

confoi-miler

ad Eplerna-

nomen, certum videtur ,

in

tres hoc die diversos

Mar-

In Nicomedia, natale

Sancti

tyres sub simili nomenciutione venire.

Primum, quo de
in

quam
eo

nos lectioncm in titulo servandam putavimus:

alits

De

jam loquimur
unicum,
mus.

Nicomedia, alterum
;

Mesopotaet

mia, tertium dcnique in Antiochia

alios sociis conjunctos, ut

primutn solum

Martyre nihil in omnibus eorum auctariis, ne quidem in

cessionibus Usuardinis,

Martyrologiis aut
,

ullis

quas viderim, acfrequentiius tt

brevi clarius

osten-

quanlumcumque

numerosis

nihil,

inquam, de eo reperitur.

DE SANCTIS MARTYRIBUS ROMANIS

ISICO

VEL ESICIO, PROCESSO, MARINA, ANTONIO VEL ANTONINO, SERENO ET VICTORE

Ex
Martyrologio S. Hieronymi.
tiones perpe.ram connectit, sic

osl

laterculus hic ex Htc-

Hieronymianis aliisque Martyrologiis fuse

illustrarunl, proprio, ni fallor
,

P
ad
tyribus

egimus,

Zoilum Nicomediensem , de quo proxime esl in Hieronymianis, audeo dicere

cujus gesta

Romae,

Isici,

suam efformans : Item Processi, Marinae, Antonini, Sereni,

omnibus, commemoratio aliqua Gagi vel Gaii

Papae,

Victoris, Zeli

cum

aliis octo.

Majores

noslri
et

ex

ipsis

de Zelo ac

sociis, el habcbis

Deme partcm ultimam genuinum texlum, prout in

: In eadem Antoni, Sereni,

accurate

Corbeiensi et Blumiano sincere redditur

depositionis die

xxn

urbe,

Esici,
:

Processi,

Marinas,

romjmiano

Aprilis. Scquitur in laniatis apographis,

mullum

dispari formuln

eadem vel non Et natalis sanctorum Lu-

Victoris

relicto dubio

Qui ipsissimus est ordo a nobis adoptatus, nomine Isicii w/Esicii, Antonii vel An-

ciae virginis et

Acciae regis

cum
,

aliis viii vel

,

ix

tonini.

qux multa

observat FLorentinius

qux ad

exactio-

rem trutinam revocanda essent nisi provinciam itlam jam pridem occupassel Papebrochius, dum de illis Marcommentarium bene longum texuit ad xxv Junii, cui non lubet, in re obscurissima novas conjecluras superaddere. Satius erit, ,Caio et Luceia
ais, in indicnlo ad alios dies rejectorum
tocatis
,
,

De ieronymianis minoribus , non est quod longum sermonem instiluam, citatos supra, prxfationis Usuardinx numeros, a 27 consulenti.patebit,ita abbreviatas esse

Tabulas, u{ ex

ipsis

nihil lucis hauriri

possit.

Sic auctarium

Bedx Tomacensis solum nume-

rat

Esici, Sereni et Victoris. In Adonianis et Usuur-

cum

so-

dinis altum

deomnibus silenlium.
'

de more colclas-

reliquas

Hkronymianorum laterculorum
prima
,

ses,
recte hic

qua

fievi poterit diligentia,

in series suas digerere.

uli' 3 Hodierna Notkeri annuntialio : Romae, nativitas rejectis r:m coni 6 sancti Gaii Papaa et aliorura non paucorum Martycturis.

rum

dubium

ingerit Florentinio

2 Eas

utrum

hi

Romani

inter

positus,

est, aut

saltem post

jam

dictas

athletae sic collective

immediate subsequens
exprimilur
:

quee in Florentinii labula ita

In eadem urbe (Roma) Esici, Processi, Martiniani, Marinse, Antoni, Sereni, Victoris. Redundat WcMartinianus, quo reliqui codd. Eplernacensis, Corbeiensis, et

reponendi non sint inter triginta quinque milites , qui per prodigium lactis , de cervice Apostoli Pauli emanantis emolsignati,
,

liti,

recte

Blumianus omnino carent; unde nobiscum censel Florentinius, ex diei sequentis laterculo huc retractum, tamquam Processi (qui male cum
crasttno

gladio et ipsi cervicibus amputatis Christum Dominum confessi sunt. Sapienter facit, dum ab a/fir,

matione abstinet : nam Notkeri auctoritas, meo quidem judicio, hic nulla est; cttm textus ipse Hieronymianovel per umbram ad militesillos, de qttibus meminit solus Chrysoslomus,respicerevideatur, necnllam temporit aliamve notam adjiciat, unde de Marlyrum

rum, ne

confusus fueritj socium. Laborat eliam

nxvo

aliquo v)ograi>hum vetustissimum,

dum

binas annunlia-

nostrorum

DIE PRIMA JULII.

nostrorum
qxialitate vel levis conjectura eruatur.
velit

27

Minus
:

die.m sequentem spectant, nec

etiam intelliges, quid

Florentinius per hxc verba

die

Tres eorum tantum recolit hac eadem Martyrologium, sed nomina Longini, Acesti et MeMSS. additBaronius in Nogisti; quae ex veteribus ea enim omnia ad non consonant tis cum nostris
:

Romanum

cum Martyritms Hieronymianis ullam kabent. affinitatem. Recta et bona est se.ries a nobis posita ; ulinam modo reperiretur aliquid, quod de ipsis et tuto referri el illustrari posset, ad
eorum vilam,
yesta aut

martyrium pertinens.

DE SANCTO ZELO MARTYRE

IN

MESOPOTAMIA
SOCIIS

CUM

SOCIIS

SEX ITEM DE S- ORIONE CUM OCTO, AC DE ALIIS CCLXIV

:

Ex Martyrologio
I

S.
r,

Hieronymi.
r,
.

JVLII.

-ungo hic plures

lasse et

Martyrum
et

manipulos,

licet for-

VariX clas

tempore

patria

et

palxstra diversos, ne

J; B
Zoelus
beiensi
aliis

pluribus articulis

idem ferme dicendum recurrat.

vel

2 axc, mquam, rectc ibi quidem distincta sunt, que satis numerus sociorum Zeli et Orionis bene expressus; at distindz. quis demum seligendus erit numerus plurium istorum
,

.,

,.

071 Ubi-

Primus Zelus,
,

ut Corbeiensis codex

legit,

anonymorum, qui ab omnibus diversimode

refertur. Sup-

omnibus Hieronymiants apographis apud Floventinium distincte ponitur : In Mesopotamia. Socii sex xque cture exprimuntur in Lucensibus, Corin

pelix ab Hieronymianis minnribus peti neque.unt,

nam

unicum Barberinianum, quod de illis meminit prxfalionis Usuardinx num. 30 et in Bedse auctariis ad
,

dicis

xisse

Blumiano : In Mesopotamia, sex. Vidimus supra antiquariam scriplurcm covetustissimi Eplernacensis, male Zelum subjunMartyribut Romanis : Item Rorase, Isici
et

Zeli

cum

hunc diem, difficullaiem polius auget

sic

scribens

In Mesopotamia, Zeli cum aliis vi, Orionis cum uliis ix (non vm ul legit PapebrochiusJ et aliorum cclxxiv. Crediderim ego in numeris Romanis facile x additum
fuisse,

Victoris, Zeli

cum

aliis

octo; in quo

et

nova occurrit
transferansic

haUucinatio, quod socii Orionis ad

tur,

Zelum

etcum
:

eo connectantur

anonymi cclxii;

enim

sequitur

Orionis et aliorum lccxh. Longius aberrant Lucenses codices, qui prxtermisso Orione et sociis, sic copulant omnia, ut et aliorum cclxiv videantur Zelo
et

adeoque pro sexaginta irrepsisse septuaginta, unde e.t medium illum numerum cclxiv in titulo plane servandum putavi. Iti Adonis appendice Rosuieydina appositi sunt Zelus cum sociis sex, et Orion cum octo; at Notkerus tres illas turmas confudisse videtur , hac
unica annuntiatione
plurirais.
:

In Mesopotamia, Zoeli

cum

aliis

Mesopotamix

adscribere. Melius porro distinguuntur

Nihil

est

quod

dictis

superaddi

possit,

in Corbeiensi, cujus hic est textus

Zoeli

cum aliis

sex

Orion

cum

In Mesopotamia, aliis octo et aliorum

:

donec aliunde Acta eruantur, ad distinguendas classes.

ducentorum sexaginta octo.

DE SANCTIS MARTYRIBUS ANTIOCHENIS

SEVERIANO, ZOELO, EPASO

Ex Martyrologio
I I

S.

Hieronymi.

>!

alteram

Marlyrum

classem,

qus in

solis

Hie-

JIILII.

.nium integre reperitur

,

ronymianis majoribus apud laudalum Florenti: In Antiochia, Seve-

Hieronymianos parvos tili passim sint codices illi, quos appellamus, colligeex sxpe citata prxfatione Usuardina num. 29 et 30, ubi apograp\um Richenoviense, aliis
paulo correctius, habet
Gellonense autem,
:

Jriani, Zoeli Epasi. Apographum Eplernar cense, ultimum nomen corripit, pro Epasi scribens Pasi,
haud dubie amanuensis oscitantia. Recte advertit Florentinius hos Martyres , reliquis editis huc usque Martyrologiis ignorari, nam neque in Bedx, aut Adonis, aut Usuardi auctariis, neque apud Rabanum aut
,

Augustanum
ipsis

In Antiochia, Severiani et Labbeanuin, nomen

:

quidem Severiani referunt, sed

locodeturbatum, ut cx

ila aliis

immixtum,

aut.

Severiani solius positioncm

seu palxstram cognoscere omnino ncqueas. Nihil aliunde subsidii occurrit, quo de Antiochenis illis plura trada-

Notkerum

signalos

usquam

reperias.

Quam

vero

mu-

mus,

et certe

frustra alibi quiereretur.

DE SANCTIS PRIMO, IDONEO

ET ALIIS
Ex Martyrologio
JI'L1I.

S.
rit,

Hieronymi.
est,

trum hi Martyres
posita

sint,

dubitare jubet ap-

particula

depositio.

Tempus

pa-

non magis constat. Hoc certum Martyrologiis nostris tum MSS.

ignotos esse.

omnibus
typis

aliis

Fuerinttria, palsestra nusquam innotescunt. fxlios habuenesocii,an ambo, an alteruter

tum Quid de cetero cum aliqua verosimilitudine cx Hieronymianis eruipossit, docebunl sequentia. Eptemacenst

editis

28
ternacense vetustissimnm simpliciter legil
Idonii cura
filiis
; :

ACTA SANCTORUM.
Depositio
tatio, ubi ait, in

vetustissimo Antuerpiensi
;

Primum

cui ferme accedit

Blumianum. Sed
fastis suspicari

de

prierta

mutilatione in hodiernis

jam

licuit, inquit Florenlinius, binos

Lucenses codices
qui diserte

altegans, ex quibus texlum

suum desumpsil,

Et depositio Primi, Idonii cum aliis, qux est etiam annuntiatio Corbeiensis, quamque ut verosimillimam proelulimus. Corrigenda est Florenlinii notignant
:

memorari cum filiis quando quidem in eo codice ne.c Primi nomen recurrat, in quo de mutitatione suspeclum diximus. Quantum porro valeat ejusdem conjectura, de Primo et Idonio in Primidonii aliis expendendum relinquimus nomen conftandis
tantura
,

Nihil ipse

immutare ausus

est

neque

nos aude-

mus.

DE SANCTO BASILIO ABBATE

J. r.

FUNDATORE MONASTERII DICTI AD PROFUNDUM RIVUM

,

Ex Menseis Graecorum
nniversaria S.
Basilii

impressis.
Porro apnd Constantinum
Combefisianx idem
indigitatur.
iste

memoria

sacris

Me-

coenobiarcha fuisse traditur.

in avi vita

nxorum Grxcorum

fastis

insaibilur die prima

numero 41

editionis

_J
nostri

Julii

liisce

verbis:

t>5

auT5 Jipepa tou oatoullatt,v povr.v

locus vocabulo

unico Ba9uppuat;

.Tpoc.

rptwvBaat/Wou, tou cuaTapievou

:

Bnsilii vita,

netate, ac reliquis,

S. ad illum sprctantibus,
,

De

tou jia905 puay.oc

Basilii,

Eodera die memoria sancti Patris qui condidit monasterium profundi

nihxl
ipsius

comperti
disciptina

habeo, prxter

hoc unicum

quod sub
sit

monasticx vitx

sludium edoclus
yove'wv
9et'ou

Rivi, vel ad Profundas

Aquas

prout alius hunc lo-

sanctus Abbas Ignatius, qui apud Grsecos colitur

cum Lntine reddit. Verum ulraque interpretatio solis dissonat verbis. Ejusdem coenobii brevis recurrit nolio die xxvn Septembris in prxfatis Menxis, diciturque tou
ZoiOr.pos XpiOTOu, tou eTN/Uyoptevou tou
[3a9e'oc,

Septembris,

ex.

vruttbu rorpa

tu>v

xaTa

tov tepov 2ap.o\jr,h, xai

dnb

ixvn dvtTiQr, Qew BaatWov tov

aetate

x.TiTopoc.Tv;c. piov?;, Tiiv fj.ova/_tx.f,v /.pi'oeiav ex.7rato"ev9ei'c.

puaxoc,.

Aparentibus velut alterSamuel ab ineunte

Deo

Monasterium Christi Salvatoris, cui coguoraen est

ditumProfundiRivi .Iterata ejusdem
supradicti mensis, occasione S.
loci

in-

consecratus et a S. Basilio, ccenobii conditore.raonastica disciplina institutus, dein prxdicto loco, Profiindi

mentiofit die vu,

tertius

Lucx, qui ibidem

Rivi nuncupato, Antistes prxfuit. Vide

Menxa.

DE SANCTO LEONE ANACHORETA

j. p.

Ex MSS.
-ihit

Synaxariis Graecis Sirmondi

ciatoc,

et Chiffletii.

Aliorum itaque silentium supplet apographum nostrum tum e Synaxario Strmondi membraneo, tum e MS. chartaceo Chiffietii, magna parte
bulis

de hoc Sanclo Menxa Graeca, nihil menologium BasUianum. Quare alio recurrendum mihi fuit, ut aliquam S. Leonis
sacrit

Aidsv epyiprjTMs, yuizvoc. cTtaycov.ev

eipr'vr,

TeAetovTat.
vitas

S.

Leo Eremita, postquam vixisset cursum in pace consummavit. Elogii

vcrskulos e

nudus,
loco

duos hosce
transcribo.

anachoretx memoriam invenirem,

ta-

Synaxario

Chifflctiano
Savetv

huc
Ae'ov,

consignatam.

Ou

aapxi

7ieta9eic, 7rpiv

"Eua

Qc. TTptoToc. 'XSap.,

yuptvoc, Sjv

ovx atayvvov.

transcriptum, in quo apographo paucula

hxc

lego

'0

Nuiuquam Eva vicit te caro, ante obitnm Leo, Non erubesce nudus, ut Adam innocens.

DE SS. BIS MILLE MARTYRIBUS

Ex Menaeis
J.

Mazarinianis.
Eicjoc.

P.

hxc pariter Numerosa phalanx, mille

bis

el

gloriosa

Martyrum

Ttaaaaet ^tXtavopiac. 6uo

5>v

perpetuis fortasse oblivionis

Ietttwv 'A9/.tcov,

ftaxpav SethtvSpta.

tenebris fuisset involuta et prxterita a nobis in

Aclis noslris, nisi

j\ucis

subministrasset apo-

viros bis mille generosos necat Pugiles inest his nullus a viris timor.
:

Ferrum
Altusio

graphum Mazarinianum.quod in omnibus fere convenit cum Chiffletiano. Sic ibidem annuntiantur Ot aytot
:

in

voce

/j.havSpta
et

quse

virorum

bis

mille

agraen designal,
viris
est imilabilis

in voce SnhxuSpia,

quam
ener-

MapTvpe; c'cj>et T>etouvTat. Sancti bis mille Martyres gladio consummantur. Adjungo duos versiculos ex Mazariniano jam nominalo :
5tay_t').tot

timorem a
Laline non
gia.

incussum non incongrue

dixeris,

cum

pari

brevitate et

DIE PRIMA JULII.

29

DE SANCTO MAURICIO MARTYRE

Ex MSS. Synaxariis
jtui.

Graecis

Sirmondi

etChiffletii.

anctum hunc enuntiant Synaxaria Sirmondiana partim prosa oratione r/j aumi et Cliiffletiana,
:

'0 Mouptx(0

yu(jii/04

BxptaSeij (*e X[,

(ii').(.

Kp('v( pe).('aoti)V r.Ju Ta<; Tp(io(;

S:
'

ivApa

ayioi

Maup('x(0<; p.iliypicQuc,, xai utt6

Manricius artus nudus, et melle oblitus,

xaxz xevToujxevoi, xzlnolvxy.i. Eodem Julii) S. Mauricius , qui melle' unctus, (\ 3 partim consummatus est et ab apibus punctus,
aiXiaaSiv t
;

Mel esse reputat dulce puncturasapum.

Jn

MS.

nustro

legebatur
liquet

y.iypiaMc,,
leyibus

sine

dubio

mendose, quanlum

ex

metri

iambici.

metrica

Substitui ego exjqxaflei?.

DE SANCTIS MARTYRIBUS
XXV NICOMEDIENSIBUS
B
idem Codex Martyres
ctos
y.i

Ex MSS.
noster Sirmondi

Synaxariis Graecis Sirmondi et Chiffletii.

Sanayioi
'ApSp.bc, dvSpdiv Yiv9pa%u>Li.ivuiV xuxXo;,

et

Chiffletii
oi

hosce

xxv

nobis exhibet.

To

r.ivxiy.ic,

yip KevTe orjXov

est,

i>i

xuxXo;.
ussit, cyclus,

MapTUpes,

o'(

ex NoiojxyjJetVs nupt xtkiiovxai.

Numerus virorum

flamma quos

Sancti xxv Martyres Nicomedienses igne consummantur. Eorum elogium binis iambicis versiculis

Nam

quinque sumpta quinies vere est cyclus.

absolvit

MS.

Chiffle.tia.num.

DE

S.

LUPIANO CONFESSORE
Notitia

ex S. Gregorio Turonensi.
di-

ujus commentarioli

materiam

pridem

gerere cceperat Joannes Bollandus, qui

xvn

2 Porro Gregorii verba de Gloria Confessorum cap. 54, hsc sunt : Infra ipsum Pictavorum termi-

in albis
tui,

mor-

Hl
Nalalis
S.

Februarii

.culis

Lupianum huc remiserat, pauqux de Sancti memoria collectis

Turonensem
supersunt.

apud solum Gregorium

Lupianus,
prseferendus
nisi hic
sit

ln

lupiani,

antiquis classicisque Martyrologiis

aliis

plane

ignolus est
apographis.

PVandelberlinis

Namnet. id est in vico Lupianus quidam in albis transiens, Ratiatensi requiescit. Hic fertur a beato Hilario Antistite, donum baptismatis suscepisse sed mox, ut diximus, migravit a corpore. Cui a Deo bonorum orn-

num, qui adjacet

,

civitati

codex

noster pervelustus

sub

num.

nium
ejus

largitore,

tanta est gratia attributa,

ut ad

t MS. 120 A;
quinto
loco de

in quo versiculus, alibi

non repertus,
meritis ipsas
:

Sanctis

adjicitur

Tu

Lupiane celebriter ornas, pro quo

Salvius et sanctus Schaldi
relalus

in Spicilegio est

tum

littora visit, ab aliis

sepulcrum caecus visum, paralyticus gressum, dein clari mutus mererctur eloquium. Invocatur sanctus Lupia- mtraculis nus in litaniis Pictonkis, quas illustrissimus Henri- p cus Ludovicus Castanxusde la Rochepozay, Pictavo-

xxvi
ullis

Junii.

berti verba fugio

hxc genuina fVandelquserere : certe neque apud Usiuwdum,

Sintne

rum Episcopus.concinnavil,

qui el in notationibus cilata

neque in

Usuardinis auctariis nataiis ejus ad hune

Gregorii verba adducit indicatque Ratiatensem vicum, nunc Rie dici, quem forte melius Castellanus supra vocavit

diem refertur, prxterquam apud Hermannum Greven, in sua Sanctorum Usuardo additorum congerie scribenlem : Lupiani confessoris. Unde acceperit, difficilis esi

pays de Retz. Ve.rum cum Castanseus

ut

Lupiano
satis insi;

diem nullum, nuat, nullum

dictis nolis

plerisque

aliis,

assignet,

ejus agi in

ea dioxesi celebritatetn

nisi

conjectura,

nisi

videril

AVandelbertum
,

jam

fortasse ibi referendus sit

ad xi Octobris,

dum

in

prx-

citato

similem, vel

magnum Adonis MS.

quod exslat

ponitur posl S. Genardum.

Isne translatus Cla-

juxta Leodium, in quo habetur Ipso die, Lupiani Confessoris. Nec plura reperit auctor Florurii MS. Lupianum cum alio male
tn monasterio S. Laurentii,
:

3 Quxri potest, an ad Arvernos Lupiani nostri reliquix translatx sint? Ita videntur indicare codices
Usuardini

conneclens

Item Sanctorum Lupiani et

in

Tbeodul-

phi Confessorum. Caslellanus

Muiiyruloyio suo

Universali, paulo distinctius ex Gregorio Turonensi locutus esl : In territorio Ratiatensi (pays de Retz) in

Jquiunctinus, Burdegalensis Clu- romontem. Caudiacenses niacensis, Altempsianus Daveronensis auctariis Usuardinis et D. lc Mare sign. C, ul vide. in xvn Februarii : ex edilis Belinus, Gtilesinius, ffion,

MSS.

Ferrarius
tio sancti tyrol.

una omnes phrasi

Claromonte

translain

Britannia (minorij, sancti Lupiani, qui obiit ipsa

hebdomada, qua baptizatus est

habet Greyorius
indice
;

nempe

in albis,

ut

MarLupiani Confessoris. Saussayus Supplemento, iisGall. eodem dic et rursus in

,

unde laudatus Castellanus ipsum in

appellavit.

dcm

utrobique verbis

Arvernis

translatio

sancti

neophytum

Sitne hic verus obitus

Verosimilius existi-

Lupiani Confessoris. At
piani Confessoris.
tus error est
;

Cauisius ac Molanus, nulla

:

vel depositionis dies, quis divinct ?

facta mentione translationis

Claromonte, sancti Lnin

imo, arbitrarie selectum faisse, ab eo qui primus Sanctum ex Turonensi ffregorio extraxit, ac Fastis
inseruit.

Verumlamen
si

cum enim
,

per litteram

Molano manifesR, se ex Bclmo

,

descripsisse testetur

textum corrumpere noluit

non

potuit

;, , ,

30

DE
:

S.

PAMBONE ABBATE ET CONF.

differt
to

A
AU
UIKE
J. B. S.

potuit non addere voeem translatio.

Ab omnibus

possimus

nec kis diutius inhxrerc

in Catalogo

Claromonte, translatio sancti Lupiani Confessoris. Idemne sil Lupianus, de quo S. Grcgorius Turonensis, an alius, nihil est, unde defmire. cer-

Maurolycus

operx pretium D

est.

Apud Savaronem,
est

Arvernicorum Sun-

ctorum, nullus

Lupianus.

DE

S.

PAMBONE ABBATE
ET CONFESSORE
1N NITRIA

COMMENTARIUS PRjEVIUS
%. I.

Sancti celebritas, recentior in Fastis

memoria, varia nominis eflbrmatio.

in Nitria. Notet
hic lector,

FINEM

SEC. IV.

Ve monachis Nitriic

vico

D
,

e celebratissimis jEgypti asceteriis tam multa

jamin
Ruftno

Pambonem primo

pridem trudidere Majores nostri in hoc vasto de Actis Snnctorum opere,ut superfluum plane
sit

in Nitria, deinde in Cellulis collocari.

citat

Qux

ex eodem

eadem rursus
,

aliisverbis repetere.

De monte,
sermo

Rosweydus, vide in ejus de editionc pag. 441

vitis

Patrum

eremo

ceu ccenobio Nitria sxpe

etiam

sjpms
ctuin,

a-

recurrit, prxsertim mense Januario ad vilam S. Macuni Alexandrini, sed ma.rime ad allerius S. Macarii JEgyplii, lome i, a pag. 85. Rnrsus ubi de S. Antonio: ttem tomo 2 Aprilis pag. 201 ; tomo i Jnnii

3 Actorum defeclu, cogimur centones,ut ita dicam, colligere; ac primo breve Palladii ex laudala Rosweydi
editionc

E
in mllis

encomium, tum

alia

hinc inde nullo

servato

Marliis an.
tiqitis

lemporum, qui hic servari non

quse infra subjicientur.

La-

potest, ordine coacervata,

tinis

290 et locis aliis qnx liic enumerare opus non cst, cum versemur in re alias notissima apud Palladium cap. 69 salis accurate descripta atque iisdem
pag.
,

At ne quid intactum relinquamus, hicea prius illustranda snnt, quee dubiis aul diffi-

cultalibus implexa,

De
esse

recepto in Ecclesia cultn, prxcipua

fere verbis, saltem eade.m sententia a

Rufino
,

lib.

cap.

disquisitio

prxviam aliquam lucem desiderant. apud nos solet hic non immerito inslituenda cum
,

21, in editione Rosweydi pag. 477

ex quibus recen-

Sanctus hic noster in nullis

consignatns, postremis

antiquis
seculis,

Martyrologtis
re-

tiores mulli cum TiUemonlio variis commentariorum suorum ecclesiasticorum capitibus. Mitto ea qux in

demum

apud aliquos

prxdiclee Nitriensis eremi vituperium facere possunt, ob

contractam

centiores in sacras Tabulas relatus fuerit. Inter scriptores latinos elogium exHeraclide, ut ait, eiolimcon-

ex

Origenianis dogmatibus labem,

retrahi

cum

cinnavit

hxc ad Sanctum nostrum

neqnaquam

possint.

Nec

Equilinus Episcopus Petrus, cujus xlatem sxpe alias notavimus, et hic iterum notare compellimur,

scriptorum Rufini, Palladiiaut aliorum fidem hic

,

quisquam merilo in dubium revocet

reseos fuligine

quod ejusdem hx-

tenda fuere

inspersi fuerint. Hxc paucis prxmitnequid deesset ad cognitionem loci , lot

nempe qui librum suum absolverit anno mccclxxi, quoniam hunc primum fuisse existimamus, quide S. Pambone in suo Sanctorum Catalogo egerit,
lib.

6, cap. 38,

diem hunc

Julii, nescio ubi repertum, ejus festivilati

die,

sanctissitnorum anachoretarum post S.

ribus, sudoribus
e.t

Ammonem
,

labo-

assignans, quasi eo

in

Domino

quieverit.

virtutum

omnium

radits iv.signili.

quos inter
iaudatissi-

2 Non
lenlium S.

arBitror

cuiquam dubium

esse
et

quin prxcel-

mus Pambo,

Pambonis geslorum fama

eximia sancti-

tatis gloria,

phnutiis, aliisque antiquis

digiosis
incolis,
vitis

magnis Antoniis, Paulis, Pachomiis, Paillis JEgypti eremorum pro-

4 In Ephemeridibus Greeco-Moscis ante me obsernec apud vavit Papebrochius ad diem xvm Julii fquo die ponitur Giwcos noeliam a CastellanoJ mirandum esse, nullis hactenus tus.

qux de

eum parem fecerint, ut ex pluribus Patrum scripta suni, operum loas facile

Graecorura Fastis inscriptum S. Pambonis nomen, Synaxario Chiffletiano, idque nudo dumtaxat nomine IlafiSti. Addo ego non minus mirum esse,
nisi uni

demonstrari polest, licet tanli viri actorum seriemnemo olim digesserit. Hujus lestem habeo, hac saltem in parte omni exceptione majorem, utpote oculatum, Rufinum Aquileiensem, iis libris, quos Eusebii inlerpretationi subjunxit. Is ita libri 2 seu n, caput quartnm exorditur : Perid tempus Patres monachorum, vita et antiquitatis merito Macarius et Isidorus , alius-

quod nec apud seculi noni Martyrologos usquam notus

nec ante Equilinum in ullis anliquis quaiibuscumque Fastis Ecclesiasticis , Hagiologiis aut Kalendariis memorelur. Fateor equidem, inler collectanea nostra
sit,

codice quarto, exstare

discipuli per

que Macarius atque Heraclides et Pambus, Antonii ^Egyptum', et maxime in Nitria; deserti partibus habebantur viri qui consortium vitae et actuum non cum ceteris mortalibus, sed cum su:

apographum Kalendarii quod Carmclitanum Mechliniensium appellatur, nescio unde eo allalum, in quo habealur Pambonis Abb. memoria die i Julii : verum accurate observavit ejus descriptor, alia ibi prima manu, quse forte sxculum xiv sapient
alia recenliori expressa
;

ita ut

hoc die antiquior textus

S. Joannis

referat

Aaronem Sacerdotem, octavam

nempe
Visitationis
:

Baptistae et Vigiliam,

pernis angelis habere credebantur. Quas prjesens vidi, loquor, et eorum gesta refero, quorum in passionibus socius esse promerui. Consonant ea quse. refert, ejusdem hbri cap. 8 Florebat igitur ^gyptus ea tempestate, non solum eruditis in christiana philosophia viris, verum etiam his, qui per vastam eremum commanentes, signa et prodigia-, apostolica simphcitate vitae et cordis sinceritate faciebant.
:

B.

M.

V.,

exquo de
jectitius

antiquitate judicium feras

posterior vero ad-

habeat : S. Rumoldi Episcopi et martyris. Pambonis Abbatis. Undc pateat, quod jam diximus primum esse Episcopum Equilinum, qui Sanctum nos-

trum sacra

in Fastis Latinis

commemoratione donaverit.

5 Proximus huic

et liberalis ejus descriptor est

Gre-

Ex

quibus interim, quos

ipsi

vidimus, et quorum ipsi

inferiori, Isi-

benedici manibus meruimus , ii sunt, Macarius de superiori eremo, aliusque Macarius de

venus Coloniensis, in suis ad Usuardum a recentioadditionibus ribus celeubi ipsa Equilini verba, ex Socrate, vel ex Fitis Pa- bratur. trum desumpta adducit : Pambo Abbatis
et Confesesset illiteratus, et psalmum aliquera discere cuperet, lecto sibi versu illo : Dixi , custosoris, qui

cum

dorus.in Scitiis,

Pambus

in Cellulis,

Moyses

et

Ben-

diam vias meas; ut non delinquam

in lingua

mea

sacundum

, , ;

l)IE

PRIMA

JULII.
tissimi

31

secundum versum audire

noluit

sufflcere sibi di-

oens si accepil Canisius , superaddens , Equilino sua etiam conlra Ulam regidam, numquam sepeccasse meuuod Recentiores alii, Maurolycns, Felicius, Fer
minissel. textu rarius simpliciori

primum implere

posset.

Ex

Annalistx opinione, 373, neque enim majorem y

hoc vel ex ipso

latitudinem pati dixeris hsec Brevi post terapore dor- AIXTOBE. miit homo Dei. Cum aulem ex Palladii verbis conten- 1. B. S.
dere qnis possit, non nisi semet Nitriensem solitudinem
invisisse

laudatam Meianiam, consequens

erit

quod
vi-

^Egypto , vel ^Egyptum, sanctiPambonis Abbatis. Phrasim apud In ^Egypto , sancti tantiltum ampliavit Galesinius
scribunt
:

In

diximut, ante prsedictum

annum 373 Pambonem

,

vere desiisse, quod admitti posse neuliquam censemus

ob alia argumenta, paulo inferius adducenda

ex qui-

Pambonis monachi

et Confessoris, vitae divinitus in

bus constabit,
te.ste,

memoratum Sanctum,

vel

eodem Palladw

solitudine actae laude clari. Neque tamen Baronium Martyrologio Romano inscribehsec moverunt, ul eum

plnribus adhuc annis superstilem fuisse. Ceterum,

illa

ut in priori

hypothesi xlas ejus definiatur, retrovixit, septuaginta,

Psemonis nomine, dum xxvn Augusti leret In Thebaide, S. Paemonis anachoretee Pamgit monem seu Pambonem iutelligi voluerit ut ex ejus
nisi sub
,
:

cedendo subducendoque anno, quibus

alia deducetur sequela,

quod nempe lucem aspicere de-

buerit

abanno 303,
vero

vel juxta

primum calculum quem

,

Annalibus
auctariis
cujus vilx
series

collegit

Rosweydus

in

observatione

quam
sexto

tuctur Tillemontius, sub finem seculi

tertii.

ad Usuardinam noslram editionem, tomo

9 At
lione,

cum

iis

conciliari nullo

modo

possunl,

et

ex Ru-

Jv.nii, dicto die

xxvn Augusti subnexuimus.

sit

quse tradit Rufinus

quse post

lib.

cap. 4, loquens de persecu-

flno,

nas-

6 Ceterum quidquid

de Baronii me.nte circa Psee.sl ,

Athanasii obitum a subintruso Lucio

:

quamexstat

monem

et

Pambonem, dolendum

viros

illos

qui

exritata cst, ubi verbis supra cilatis

Per

id

tempns

scripserunt de gestis priscorum illorum anachoretarum seu monachorum (nam de horum appe.llationnm diversa
vel

Patres monachorum vita et antiquitatis merito, Macharius et Isidorus, aliusque Macarius atque Heraclides et Paiibus Antonii discipuli per ..Egyptum et

una notione

hic dispulare

non

lubet

dolendum

inquam, scriptores illos de plerisque paucas potius virtutes et apophthegmata sparsim memorasse, quam sin-

maxime
Addit
:

in
Ii

Nitri deserti partibus habebantur etc. ducebant exercitum Domini, non morta-

gulorum vitas accurate distribuisse, sic ul orlus, patria, prima eorum conversatio, reliqua xlatis curricula, cettrique characteres distinclius haberi nequeant. Notis-

libus telis. sed fide religionis

armatum exercitum,

moriendo vincentem, et qui sanguinis sui profusione victor Christum sequeretur ad ccelum. Quique dum
in tabernaculis positi et orantes, axspectarent in-

sima

est noslri

Heriberti Rosweydi egregia de Fitis

diligentissime recensitis lucubratio;

SS. Patrum

a se

terfectores suos, delatus estad eos

bris

non usquequaque obvium ex ea porro Pambonis vitam ordinare, ut non aliqua prseesse, sic postere hinc inde statuantur, defeclu notarum, quse ad
facile est conjicere,

ab

homo, olim memomnibus et praecipue pedibus aridus. Sed cum eis in nomine Domini oleo fuisset perunctus,
etc.

statim confirmata sunt plantae ejus

Patet ilnque,
:

seriem chronologicam instruendam nos manuducant. De varia nominis efformalione tuntopere laborandum

adhuc annis aliquol supervixisse S.

Pambonem

imo,

siverasunt quse ex apophthegmatis apudCoteleriuminfra recitabimus, vitam protrahere debuit

non video, cum nullus in dubium hactenus revocaverit

ad usque tem-

ansub

diversis histe scribendimodis,

,

Pambos, Pambus,
lateant Sancti

pora Patriarchse

Theophili,

quem anno primum 385

Pambo, Pambon

Pammon

diversi

Timolheo subrogatum ostendimus in nostro de Patriarchis Alexandrinis tractatu pag. 49.

unus enim idemque monachns, solitarius, anachoreta

Abbas Nitriensis, sanclusPambo apud omnes existimatur. Alque hxc quidem salis plana sunt , de dubiis et
incertis sequenti

10 Ut

hstc in specie.m conlraria

componantur Pal,

ladius secum ipse conciliandus est, non solitus chrono-

qui duos
statuere ri-

disputandum.
setas,

logicam rerum seriem prosequi,

loco in vila

ut

ex relato proxime dentur,

evi-

Melanix apud Rosweydum pag. 773

cilalis

$. II.

Sancti

unus an geminus
?

fuerit?

denter conslal. Ibi enim

subjicit
:

supraverbis, immediate

An
In ejus
se-

sacerdos

An

bis exul ?
definienda Sancti nos,

Posthaec autem
et

cum
et

Augustalis Alexandria

relegasset Isidorum et Pissimium et Adelphium et

X
tri

rima

difficultas occurril in

Paphnutium

Pambo
in

duodecim Episcopos

et

tate defi-

xtate, non

tam

facile dissolvenda

nisi diversi sal-

presbyteros et clericos et anachoretas,

ut essent

nienda

h&c inde C potissimum desumitur, quod Palladius ex Melanix setem duo statuanlur ejusdem nominis
;

atque

omnes numero cxxvi

Palaestinam circa L)ioesa-

nioris narratione indicare videatur, tunc obiisse

Pam-

ream, et ipsa (Melania) eos est secuta, iis ex suis propriis pecuniis subministrans etc. Si ilaque Pambonem cum
cjrleris confessoribus

Roma venisset Alexandriam, unde in Nitriam progressa, Sancto attulit vasa argentea trecentarum librarum argenti subjungit enim paulo post laudatus scriptor eode.m tenore : Brevi
bonem
,

cum

ipsa ab initio

exsulem secuta
per
si

est

in

Palsestinam Melania, non poluit ejus morli interesse,

dum primo

in

Nitriam progrcssa,
est,

ibi

annum

di-

midiura commorata

atquc

adeo,

tunc obiit

S.

autem post tempore dormiit horao Dei. .. cura esset annorum septuaginta. Hic insinuari videtur primus Melanix Alexandriam atque inde In Nilriam accessus,
qui ad inilium irhperii
Vatentis passim rejicitur, seu
vel 368,nist

Pambo, dum centarum librarum argenti

a prxdicta Melania vasa argeutea treacceperat, ad ipsum post-

liminiohsec rediit,idque verosimiliter

anno ccclxxxvi

ad annum

circiler

367

ronio malis statuere

annum 372,

aut

cum cardinati Bacum Pagio proxi-

me

fert.

prsecedentem, quod modo ad rem nostram nihil reIn hoc cardo verlitur, quod Melania apud eum-

dum Alexandriam privendidit et in aurum minutum mo appidit, res suas convertit. Satis diversa sunt, qux jam diximus, ad eumdem tamen Pambonem referri, qui negari possit.
siquidem, teste codem Palladio,

necdum

video.

Unus, opinor,

est

Pambo,

sed Melanise

dem Palladium
,

lib. 8 cap. 117 pag. 773, cum res suas vendidisset (Alexandrix) et in aurum minutum convertisset ingressa sit montem Nitriae, sanctos Patres conveniens Pambo... et versata sit apud
,

accessus duplex lucinatus est.

staluendus, vel

Palladius turpiter kal-

eos circjterannum dimidium, obiens solitudinem et videns omnes Sanctos.

"ficultates

rm uninon ut certnm, saltem ut verosi- q ctrm fuisse nominis putamus. millimum deducimus, Sanctum nostrum istius unum unicum in jEgyplo natiim circa annum 317, ju11

Ex

dictis,

si

niorem, magni Antonii, qui

obiil

356, disciplina ana;

WaUodfo

cardo satis implexus vertilur quod hic utrobique loqui videatur Palladius de primo Melanise in /Egyptum adventu quo ipso tempore, si
,
,

8 In hoc, inquam

choretica inslitutum etcruditiim fuisse

porro in solitu-

dinem Nitrise secessisse, ubi eum reperit Ammonius, is qui de gestis Pachomii el Theodori egregiam ad Theophilum Alexandrinum epistolam exaravit, in Actis xiv

primo
cesserit

scriptoris istius textui

adhseremus, e

vivis

ex-

S.

Pambo

adeoque ante

annum

in

eminen-

Maji Latine

et

Grxce editam, pag. 353

in fine

nominans

: , ,

32

DE
Domino fuerant

S.

PAMBONE ABBATE ET CONF.

Piorem, qui
quae est interior in solitudine, et
et

nans S. Parabonem et Dei famtilum

c
J

lOllt
B
*

gratias sanitatum a

adepti. Rursus

unam

in Celliis, et
si

pag.

Haec, inquam, omnia cum fierent, 354 d cum Piore et Pambone in monte Nitriae monacbis
:

igilur miri,
lulis,

unam in Libya n unam in monte Nitria. Quid idem S. Pambo nonnunquam in Cel,

degentibus, reliquisque

senioribus,

annuntiavi ea

nonnunquam etiam in Scete repertus ftterit prxterquam quod forte casu eo devenerit, aut Theophili gratia eccesseril.

qua) de persecutione ista Theodorus praedixerat. Demum pag. 355 d Hi enim ipsi sic quasi obscuri
:

15
exilii

Ex

allegatis supra Rufini

et

Palladii verbis,

vn

geni _

prorsus latebant,
et

quemadmodum

et sanctus

Ammon,

exurgit apud

Tillemtmtinm altera

disqttisitio

de loco " a "* s )

"'' "' 1

sanctus Theodorus in monte Nitria, et famulus Dei ac pulchra senectute venerandus Pambo.

S. Pambonis. Rufinus eum conjungit cum Macariis, Isidoro et Heraclitle, in eo sequaccm habet Soxo-

12

An

tantam senectutem Pamboni tribuat

Ammo-

menum
juncto

lib.

nius pro eo tempore, quo hanc ad Theophilum episto-

sibi

6 cap. 20 pag. 662 duce ^Egypti , cum

suscepit...
viri
. . .

At Lucius

ad-

magna militum
tunc

lam dabat, an forte pro eo quo ferme Julianus periit, memoraveral non satis distincte explicatur , qitamvis mihi verosimilius sil, indicari tempus, quo
ut supra
,

manu, adversus monachos

expeditionem
steriis

in solitudine degentes

multi enim

tem-

poris admirabiles
praeerant.
fuisse

regionura

triarchatus Theophili, quo circitcr pulchra

tute

scnbebatur prxfata epistola, nimirum sub inilium palum sencc-

cujusmodi
,

monatunc Monachorum
illarum
et

praefectos

accepimus

Macarios duos..

vcnerandnm Pambonem
si

e vivis excessisse credimus.

ceteris

Pambo

Alioquin nova oriretur

difficultas,

non minor.

atque Heraclidem et ceteros Antonii discipulos. Lucius igitur... vi eos cogere aggressus
est... Porro... milites....

Nam

sanctus

Pambo

pulchra

fuit senectute vene-

noctu"eos comprehensos,
id exsilium fitisse

randus,
pono,

dum

illum invisit
et

Ammonius

circa

annum
viginti,

inquamdam
novimvs,
el

^Egypti insulara, quas paludibus undiConfessores miracula, a Rtifi.no

ccclvi, ut ex Papebrochii
quis credat

Tillemontii calculo sup-

que cincta estabduxerunt. At breve

anms
ibi

post plus

quinque

et

nam cum sancti

cum ipsum Melania

narium
Sacerdotem non fecit
fuisse? Alia

obiisse narrat,

non

nisi septuage-

occurrunt ordinandtr. chrono-

culte mandavit, ut qui

Sozomeno ennmerata, patrassent, Lucius statim occum Macario erant, ad snas

S.

hgise non minus apla.sed

qux

hic inlacta relinquimus.

verbis, sive

sedes in solitudinem reverterentur. Patentissimttm

exislimo, hic

Certe ex recitatis

Ammomi
et

Grxce, sive
Tillemon-

Pambonum

nostrum alterum Sanctoeo

Laline leganlur, non rccte videtur

tius

collcgisse

rum socium

designari, qui proinde

etiam confes-

tomo 8 pag. 447,

initiatitm

alibi sxpius,

S.

sacris

seu

sacerdotcm

fuisse

Pambonem annis 355

re-

sionis litulo decorandus sit.

aut 356.

aliam plane
socios,

16 At enim Palladii lextus snpra num. 10 relatus, rem enarral, alium persecttlorem, alios
alium locnm diserle exprimens,

rcspondttttr.

Ammonii ad Theophilum epistola.

13 Latinam versionem jam dedimus, qttamjuvat

posila.

Pambonem

au-

pelere, ut evanescat quxslio a laudato Tillemontio pro-

tem tam ctare pronttntians, eumque ipsum, qnem Melania in monte Nilria convenerat, ul nullus dnbio locus
supersit, quin
et hecc confessio

(Monachis cum Piore

degentibus,

et

Parabone

in

Nitriae
tiavi.)

reliquisque senioribus

monte annun-

Sancto nostro

sit

tri-

Utrum nempe
nnmeraret!

prxdiclis annis ccclv aut ccclvi

buenda, nisi forte

eamdcm

censeas,

cum

allera, qitx

S.

Pambo

saccrdos esse potuerit,dum solum quadraginla

Rttfino et Sozome.no in sociorum nominibus, adeoque ct

loco exilii confusa ftierit, ut

crtatis

Ego

ibi nihil reperio,

ex quo

talis

non improbabililer

existi-

controversin educatur, citnto toties grxco epistolx

Ammotw
opsu

nianic lextu,
v.7-[

quem

hic subjicio

Toic

irepi

xav ayiov niop

TotTc,

mat Tiilemontitts nola S,pag. 790. Meliorem evadendi viam suggeri cupio, ut non cogamur admiltere, bis exulasse

riapicto xai toTi; Xoiitoic icpeaoUTspat^,

bj

S. Pambonem, primo

in

AZgypti insttlam cttm

in

tf,c NiTBi'*?

dttiyjtikav etc.

Lego equidem
est in

7Tpo-cuTWc.
sigrtiftcato
el

sanclis Macariis, deinde

cum

aliis

Palxstinam abin brevi

ttnico

asl itlud rectissime

versum

proprio

ductum

cum interim

laudalus

Palladius

rrceptissimo,

senioribus, ne alias et Pior,

et reliqui

Sancti vita,
exilio faciat.
colligit,

mox

producenda,
sit,

nec

verbum de

monachiomnes presbyleri sen sacerdotes

istius
sit,

fuisse dicantur,

Regula

ab eo anctore, qui flores polius

quod nec Tillemontius, nec ullus rititum monachalium

temporis peritus admiserit. Quidquid tamen ejus illud fortasse rectius a Tillemontio assertum fueril;
in

qttom

historias scribat,

non omnia ordinata

exigi posse.

Putamus jam

dicta sufficere,

ad ea qux

proposuimus illustranda,

si cui

plus

otii fuerit, cete.ra

ipsum

nem

Ammonium eo anno 355 vel sequenti, Pambomonte Nitnx vidisse. Ceterum nobis satis esl,
nostri

exaclius discutiat, nobis suaderi

hactenus non potuil,

Pambones geminandos

esse.

primam Sancli
indicasse.

xlatem quoad fieripotuit breviter

,

TMrmontii
dulnis

14 Inter argumenta, quse ad geminandos sanclos Pambones excogitavit Titlemontius pag. 788, unum
adferlur tx eo captte, quod Rufinus
tib.

VITA
Ex
Jtlujus
Palladii
lib.

8. cap. 10, pag. 715.

n cap. 8

S.
,

Pambonem, nonjam in Nilria sed in Cellulis collocet quxdecem millibus a Nitria dislabant. Sic habet Rttfinus
:

montis

{NitrixJ accola fuit

etiam abbas

Pambo, a
monii
filii

qui fuit magister Dioscuri Episcopi,

Ex quibus

interim, quos ipsi vidimus, et quoii

Amb

b et Eusebii et

Eutbymii fratrum, etOrigenis

viri

rum

benedici manibus meruimus,

sunt

Macarius

fratris Dracontii,

illustris

et admirabilis.

DiscipttlM

de Superiori heremo.aliusque Macarius de Inferiori, Isidorus in Scetiis, Paubus in Cellulis. Ut obiter

dkam, supponitur Rufiuus

anno 374.
faciunt, uti est in

/Etjypti eremos

lustrassc

Suntetiam qui Pambonem Sceti incolam apophlhegmatibus apud Cotelerium tomo i pag. 463 Idem Abbas Theophilus Archiepiscopus venit aliquando in Scetim congregati autem fratres dixerunt abbati Pambo aliquid sermonis habe etc. Hxc variis modis commode dissolvi possunt, at mihi hxc prx ceteris placet ratio; quod
: : :

Hic Pambo multa quidem habebat et varia privilegia inter cetera autem, quae recte et ex virtute ab eo gerebantur, hoc habebat, quo erat reliquis su perior quod scilicet aurum c et argentum despi:

docet

avx

despicere,

ciebat, quantura postulat ratio Dominica.

Unde

mihi
d

narravit beata Melania, quod cum ab initio Roma venisset Alexandriam, de ejus virtute audiisset a

anachoretx

isti

non

ita

alium quandoque non

uni loco adslricti fuerint, ut ad migrarent. Sic in S. Macarii

i

beato Isidoro d presbytero et xenodocho, qui de eo Melanix mihi narravit et ad ipsum deduxit in solitudinem. asaar?0>' Ad eura, aiebat, attuli vasa argentea trecentarum tea atte librarum argenti, rogans eum, ut rerum mearum dist ensans
^'

Alexandrtni vita legitur tomo

Janudrii pag. 87,

in

eum
,

habnisse diversas cellas,

unam quidem

esset particeps. Ille autem, inquit, operans et ramos texens mihi benedixit voce magna dicens Deus
:

Scete

det tibi mercedem. Et dixit suo ceconomo e Origeni

*

'

Accipe

DIE PRIMA JULII.

* Accipe, et ea dispensa universae fraternitati, quae insulis ; heec enim monasteria maest in Libya, et
a l.

33
\)
i

exercuit, nos relinquimus aliis nostros labores: et forte incidemus in pericula vel latronum vel maris.

x bmxa-

Theodo-

rris

indigent
in

ei praecipiens,

ut ex eo nihil daretiis
sit regio di-

Age

ergo, frater, vitam aggrediamur monasticam,

wo

qui erant

^Egypto, propterea quod

ut et patris nostri lucremur facultates, et nostras

nec gratitujiiiis signa

ei

tior et abundantior. 2 Ego autem, inquit,

animas non perdamus. Placuitergo utrisque scopus

stans exspectabam, ut vel
vitae solitarise
;

sed inventi sunt alius in alio discre-

oetendcns.

benedictionibus ab eo honorarer, vel verbo saltem laudarer ob tantum donum. Cum vero nihil omnino

pantes.
;

Cum

itaque pecunias divisissent, et reliqua

Domine, utscias quantum ab eo audiissem, ei dixi trecentee hbrae argenti. Is autem rursus sunt sit cum ad hoc ne omninoquidem annuisset, et nec ad
:

vasis

quidem thecam attendisset, respondit Is cui haac attulisti, o filia, non opus habet, uta te discat quantitatem ponderis. Qui enim montes appendit et saltus statera, multo magis scit quautitatem tui argenti. Si enim haec mihi dares, recte mihi pondus
:

omnia hunc quidcm sibi scopum proposuerunt, ut Deo placerent, sed diversovitae instituto. Unusenim omnia dispergens, dedit monasteriis et ecclesiis et custodiis, et cum artem didicisset, ex qua sibi panem pararet, exercitationi operam dabat et orationi. Alter autem ejus nihil dispersit, sed facto sibi monasterio, et paucis assumptis
fratribus,

quemlibet

excipiebat

hospitem, quemlibet curabat aegrotum,

dixisses, sed

si

Deo

ea obtulisti, qui

ne duos

qui-

dem

obolos despexit, sed eos plusquam omnia aestiSic

quemvis senem retinebat, cuivis pauperi dabat. Sabbato et Dominica tres aut quatuor mensas statuens, eos, qui erant egeni, excipiebat. Hoc modo vitam

mavit, tace.

ergo,

inquit,

dispensavit gratia

f septuagenarius sancte
moritur.

Domini, dum ingressa sum in hunc montem. 3 Brevi f autem post tempore, dormiit homo Dei, nec aegrotans, nec in nulla parte corporis dosed sportam contexens, me accerlorem sentiens dioit siit, et cum adesset jam extremus stimulus, Cape hanc sportam a meis manibus, ut mei raiiii memineris nihil enim habeo aliud quod tibi relinquam. Et cjm hoc dixisset, exceditsine febre, cum
;
: ;

suam consumpsit. 7 Ambobus autem mortuis,

utrisque dabantur a fratribus,
inventi

diversae beatitudines

el su,,se

" lta

utpote quod essent orta con ten

tio

ambo

virtute perfecti. Et aliis quidem placealiis

bat vita ejus, qui renuntiaverat;

vero ea quae

communicabat omnibus egentibus. Cum ergo inter fratres incidisset conteinio, propterhorumbeatorum
diversum
diversas,

maxime propter laudes vadunt ad beatum Pambo, et ad eum revitae institutum, et

:

esset

annorum septuaginta, Domino commendans spiritum. Quem cum ego curassem, et linteis Sancti
corpus involvissem et deposuissem, recessi a solitudine, usque ad diem mortis mecum habens illam

feruni, ut de hac re respoadeat, volentes scire, utra-

nam
est

sit

melior vitae ratio. Is autem eis dicit

qui

Utri-

que sunt perfecti apud Deum,

alter quidera functus

;

munere Abrahae,

omnes excipiebat

alter

Vltima ejus
verba.

sportam. Hic Pambo cum esset moritnrus, in ipsa hora excessus, eum circonstantibus Origeni presbytero ac ceconomo et Ammonio viris inclytis, et reliEx quo g veni quis fratribus, dicitur hoc dixisse in hunc locum solitudinis, et raeam asdificavi cellam et hic habitavi, nullus fuit dies, quo non aliquid nec memini me ab operis fecerim meis manibus nec me in aliquo panem gratis datum comedisse hanc horam pcenitet alicujus sermonis, quem dixerim et sic ad Deum recedo, ut qui nec pius quidem
: :

vero suscepit firmissimum et constantissimum zelum

Rliae Prophetae, ut
ei

Deo

placeret.
fieri

Et cum ahi quidem

quaesumus,

dicerent

Quomodo

potest, dic,

nobis pedes tuos attingentibus, ut hi sint oequales. Cumque alii exercitatorem praeferrent, et dicerent

Prasceptum implevit evangehcum, ut qui omnia vendiderit et dederit pauperibus, noctu et die perseverans in orationibus, crucem ferens, et sequens Servatorem contra autem alii de altero contenderent,
:

dicentes

ac religiosus esse cceperim.

HuinUitas
et tucitur-

ostendit in
viis regiis,

Hic, obsecramus te, tot et talia viscera omnes egentes, ut exiret et sederet in
et

nitas.

4 Hoc quoque de eo ferebant testimonium Christi servi Origenes et Ammonius, quod numquam de re aliqua interrogatus, quae vel ad Scripturam, vel ad
actionem negotiumve aliquod pertineret, statim re-

qui erant

affiicti

colligeret,

et

opem

feiret;

neque solum suam recreavit animam, sed

:

Nondum inveni quod respondeam ssepe autem prreterierant tres menses, et non dabat responsum, dicens Nondum comprehendi. Tam considerate quidem ex Deo dabat responsa, ut a Deo cum omni metu omnes acciperent. Dicebatur enim hanc virtutem etiam supra magnum Antonium et super omnes Sanctos exercuisse nempe, ut esset in loquendo accuratus et perfectus.
sponderit, h sed dixerit
: : :

etiam aliorum, a>grotos curans eteis dans auxilium. Rursus vobis dicam, a S Pam8 Et dicit beatus Pambo dirimipares apud Dominum, unicuique aufem bone ambo sunt

vestrum de

iis

satisfaciam. Hic

si

non usque adeo se

tur.

exercuisset, non fuisset dignus, ut illum bonitati illius compararem. Ille rursus, qui recreabat ac reficiebat hospites,

etegenis ministrabat, ostensus est

Domino pro

viribus aequalis. Ipse

enim

dixit

Ego

non veni rainistrari sed ministrare. Hic ergo minister, etsi videbatur onus habere ex labore, attamen
ex ipso quoque habuit recreationem. Exspectate autem paululum, ut a Deo quoque de his liabeam revelationem, et postea scietis cum veneritis. Intermissis ergoaliquot diebus redierunt, de his Magnum illum rogantes. Senex autem respomhtillis, dicens
:

Palladii

5 Fertur autem praeter alia haec quoque actio

cap. n.

Hospitalitatis

cum Piore

Pambon, quod Pior, qui se in vita exercebat monastica, ad ejus cellam aliquando accedens, prosancti

certamen.

prium panem
Pior
:

detulit.
:

Cum eum autem Pambon

Cur hoc
fecisti?

reprehendisset, dicens

Respondit

Ne te gravarem. Itaque tacitus eum dimisit. Post aliquantum autera temporis accedens magnus Pambon ad cellam Pior, panem suum secum madefactum attulit. Ab eo autem rogatus, quanam de
causapanem
bon
:

Ante Deum

vobis loquor, vidi utrosque simul stan-

tes in paradiso.

ANNOTATA.
IJiif
kic

''alladius

"p.
16.

15 et

Dc
et

attulisset madefactum, respondit PamIdeo madefeci, ne ego quoque te gravarem. 6 Alii, Pacesius et Isaias i nomine, fuerunt fratres patre mercatore Hispanico, qui quidem cum pater eorum esset mortuus, diviserunt facultates,

ex Palladii

liisloria

Lausiaca seu ad
in

itt-

sum

scripta desumpsimtts, totidem fere

verbis leguntur

in Heraclidis Paradiso,

apud Rosweydum

appendice

pag. 946

Pacesii

Isaix di-

""uperreclione,

quas habebantin mobilibus in nummisquidem quinque milha, in vestibus autem et servis, quoe inventa
:

948. Palhdii Lausiaca, qux in eadem appendice subsequitw, pag. 9S7 carel iis,qurdePiore
el et

duobus fratrtbus dieta sunt.

fuerant.

Ii
:

inter se delibrarunt et sibi consulentes

Huc

referam Soeraiis de Pambone elogium

lib.

4,

dicebant
frater ? Si

Quodnam

vitao

iter
,

ingrediemur,

cap. 23, pag.

233

ct

234

editionis Valesian.r.

exerceamus mercaturam quam pater noster

cum

exspers esset litteraruni,

Pambos accessitad quemdam,

5
ut

Julii T. I.

34

DE
Psalmum
disceret.
:

S.

PAMBONE ABBATE ET CONF.

geret, respondit
:

A
ex pallmho.

ut

Sed cum primum versum auDixi custodiam disset octavi ac tricesimi psalmi vias meas, ne delinquam in lingua mea; sequentem unum hunc versum snffiaudire nolens, abscessit
:

In Scitim vado, ut etiara nostras

sportellas huc afferam.

Quod cum

audisset senex,
:

compunctus
abstulit.

ccepit poenitere,

dicens lacrymando

Indulgete mihi, quia charitas vestra fructum

meum

cere dicens,

modo

illum perfecte ediscere et

opere
di-

ipso adimplere

posset.

scendum

tradiderat,

Cumque is qui versum eum reprehenderet, quod

per

fert

sex continuos
spondit, se

menses ad ipsum non venisset, reversum Psalmi nondum opere ipso didipostannisinterrogatus

10 Idem scriptor citato jam libronum. 164, sicre- Monachis : Beatus Athanasius Episcopus rogavit aliquando honorm exAbbatem Pammon, ut iret in Alexandriam. Qui de- IMeri jubet.
scendens cum fratribus, cum vidisset quosdam seSurgite et salutate monachos, ut culares, dicit eis
:

cisse. Multis deinde

aquodam
:

ex familiaribus,
gris, inquit,

num versum

illum didicisset

inte-

benedicamini ab eis

frequenter enim
est.

isti

Ioquuntur
vidisset

novem ac decem annis opere eum explere vix didici. Idem cum quidam ad panperum alimoniam aurum ipsi dedisset, dixissetque Nnmera
:

cum Deo,
ibi

et os

eorum sanctum

Et

cum

opus est numero, sed reanimi affectu. Idem Pambos, rogante Athanasio cto Episcopo, ex solitudine venit Alexandriam. Cumque

quod dedi

Nihil, inquit,

ibi

scenicam mulierem conspicatus esset, illacryma-

Tum vero sciscitantibus, qui aderant, quamobrem flevisset Duae res, inquit, me commoverunt. Prima estmulieris hujus exitium. Altera, quodtantum ipse studii ac diligentiae non adhibeo, ut Deo placeam, quantum adhibet illa, ut obsccenis hominitus est.
:

mulierem theutricam, lacrymatus est. Et requisiverunt adslantes, cur plangeret? At senex respondens, dixit Duae me res ad has lacrymas compulerunt, una quidem perditio illius mulieris secunda vero, quia ego tantam curam non habeo placendi Deo, quantam habethaec mulier, ut hominibus turpibusplaceat. In libro de Vilis Patrum, incerlo auctore, interprete Pelagio, UbelloS num. 14, pag. 566,
:

Dcflet

mu-

idem de Athanasio, idem de muliere Iheatrica refertur,

uti ct

in apophthegmatis,

apud Cotclerium tomo

pag.

lierem thmtricam.

639 num.

4, atqite utrobique

nomen Pambonis
in

diser-

bus placere

possit.

Inlcr prxstanlissimos Christianx

et e.rercitatores
lib. illi

tius exprimilur.

Alia pars habetur

citat.

Cote/erio apolibetl.

philosophix sectatores

Pambonem
516.

eliam

phtheg. 7, ubi alios

iffl.
il.

Tu

vide

Pelagium

67,

connumcrat Sozomcnus
b

3, cap. 14, pag.

Hi

sunt fratrcs
tit

Loiuji,

in historia

Origenilocis

starum famosissimi,
ribus; at

vidc apitd

JDoucinum
in

plu-

eorum qnaliscumque culpa

auri
;

Magistrum non
citavimus

redundat.
c

De

el

argenli contemptu.

jam

Soest.
:

libello 10 num. 65 Monachum Venerunt aliquandoduo fratres ad abbatem uon faciunt opera extePambo, et interrogavit unus ex eis, dicens Abba, riora. ego biduojejuno, et duos paximates manduco; putas salvo animam meam, an seducor? Et alter dixit

11

Apud laudalum Pelaqiiim

:

legilur

cratis vcrba

specimen quod sequilur peremploritim

ibi

Ego

colligo de opere

manuum mearum
eis retineo

duas siliquas

Forle idem etcemplum

insinualur, per ista verba

etc.

diurnas, et

parum ex

ad victum, aliud

Idem cum quidam ad pauperum alimoniam

d
satis

An

non

ille est

Isidorus Origenista famosissimus?

notum est, quantam nomini suo labem intulerit Melania illa seiiior, Origenis sectatonbus nimium adhxrendo.
e
f

autem expeudo in eleemosynam; putas, salvus ero anseducor? Et cum plurimum rogarent eum, ille non respondebat eis. Post quatuor autem dies cum
discessuri essent,

rogabant eos

clerici,

dicentes

Nolite tristari, fratres,

Deus vobis

prsestabit

Be

Vide nolationem Roswcydi pag. 785. brevi isto tempore supra in commentario

locuti
i

sumus.

g Est apud Colelerium apophthegma vin, snmplum ex hoc loco, vel ex Rufini lib. 3, num. 160, vel ex Pelagii libello i, num. 16. h Fide Cotelerii apopht/iegma nonum. i De his duobus fralribus, vide qux nolavit Rosweydus, eudemilla pag. 785.

enim consuetudo liujus Deus ei dederit quod dicat. Intraverunt ergo ad senem, et dixerunt ei Abba, ora pro nobis. Et ille dixit Ambulare vultis 1Et dixerunt Etiarn. Et intuens eos, in semetipso accipiens opera eorum, scribebat in terram et dicebat Pambo biduo jejunat, et duos paximates manducat putas in hoc est monachus? Non. Iterum dicebat Et Pambo la:

dem

sic est

mercesenis, non cito

loquitur, nisi

ALIA DE
Ex
Singularem

S-

PAMBONE

borat in die duas siliquas, et dat eas in eleeinosynam putas in hoc est monachus'? Necdum. Et pau;

lulum reticens, dixit ad eos

sed
si

custodias

conscientiam

Bouum quidem operaris, tuam cum proximo

variis collecta.

tuo, ita salvaberis. In his ergo sic aedificati fratres,

R.
-

cum gaudio
.

charUalem
exercet.

B de Vitis Patrum num. 146, apud Rosweydum pag 521, hoc de Sancto nostro insignis
{.ufinus lib.

recesserunt. Est apopltthegma secundum apud Cotelerium pag. 638. Paximates, sunt panes bis
cocti,
de. quibus vide Rosweydum paq. 1045. 12 Sequitur apud Pelagium num. 66 : Frater qui- Mala vodam interrogavit Abbatem Pambo, dicens Quare luntas mame prohibent spiritus quidam facere bona proximis? gls impedit bnna quani Dixit ei senex Non sic loquaris, alioquin Deum durnon. mendacem facies sed dic magis Omnino misericordiam facere nolo. Praeveniens enim Deus, dixit
: :

charitutis

exemplum commemorat. Quidam ex senibus de Sciti discipulum suum transmisit in /Egyptum, ut ei camelum deduceret, qui sportellas quas fecerat, portaret in /Egyptum. Cum autem deduceret camelum, alter senex obvians eum, dicit ei Si scissem, frater, quando ibas in ^Egyptum, dixissem tibi, ut
:

etmihi alterum camelum adduceres. Quod cum ille fraterproprio Abbati dixisset, prae multa charitate dicit ei Vade, fili, et duccamelum ad illum, dicens
:

Dedi vobis potestatem calcandi super scorpiones et Luc. serpentes, etsuper omnem virtuteminimici, curergo
tu

III.

ei

Quianecdum

parati sumus, comple necessitatem

tuam, et vade tu cum ipso camelo usque in 2E%yptum, et iterum reduc nobis camelum, ut et nostra vasa portemus. Cum ergo fecisset frater sic, et ivisset ad illum senem, dicens Abbas Pambos dicit,
:

immundos spiritus non conculces ? 13 Idem Pelagius libello 14 num. 7. Venerunt aliquando quatuor fratres de Sciti ad Abbatem Pamunusquis-

Obedientix prxcellentia

bo, vestiti pelliceas tunicas, et indicavit

que virtutem
alter vero

parati sumus, tolle et comple necessitatem tuam. Carricavit autem senex camelum
et ivit in

quia nos

necdum

non praesente eo, de quo loquebatur. Unus namque ex eis jejunabat multum,
alterius,

^Egyptum.

Cum autem discarricasset,

camelum
;

ite-

rum

ille

frater reducebat
:

et dixit

pro me, Pater

cumque senex requisisset,

Ora quoper:

nihil possidebat, tertius vero habebat charitatemplurimam; de quartovero dixerunt. quia viginti duos annos haberet, in obedientiapermanens seniorum. Respondit autem ei Abbas Pambo Dico vobis, quia istius virtus major est quam ceterorum
:

quoniam

DIE PRIMA JULII.

a

35
quando
facies ejus gloriosa reddita est facies velut fulgur relucebat,

quoniam unusquisque vestrum virtutem quam pospropria eara retinuit, hic autem sidet voluntate
voluritatem abscindens, alienae voluntatis se servum fecit. Tales enim viri Confessores sunt, si

refulgentis,

D
aictobe
'

ita et Abbatis

suam

Pambo eratque tamquam rex

sedens super thronum suum.

Ejusdera operationis exstitit

Tacitttrni-

tas xdifl-

cans.

usque ad finem ita permanserint. Inter apophthegmata a Cotelerioedita, est ordine lertium. 14 Libello 15 num. 42, hoc S. Pambonis placitum ponitur : Venit aliquando sanctne memoriae Theophicongregati lus Episcopus Alexandrinus in Scilhi Dic autem fratres dixerunt ad Abbatem Pambo
;
:

Abbas Silvanus, nec non Abbas Sisoes. Huc refe.r apophlhegma primum : Quidara erat nomine Abbas Pambo de quo fertur, per tres annos integros illum orationem fudisse ad
;

Deum, ac At Deus
rebat.

dixisse

Ne

mihi gloriamdederisinterra,

sic eura gloria affecit, ut

faciem ejus intueri, prae gloria

nemo posset in quam ore praefehistoriam.

unum sermonem
hoc
loco.

Papae, ut oedifieeturanimusejus in
:

Et respondit senex
aedificatur, 'neque in

Si

in

taciturnitate
aedifi-

17 Apophthegma XIII hanc

continet

Quod num-

mea non
cabitur.

sermone meo

1005,
ei

15 Inter sententias Patrum apud Rosweydum pag. hsec Pamboni, aut potius S. Antonio, tamqnam dicta tribuitur : Requisivit Abbas Parabo Abbatem
:

Antonium, dicens Quid facio sedens in cella? Respondif Nonsis confidens in merito justitise tuae, et
:

quod nunquam vultus quam riseejus subristim ostenderet. Quadara ergo die, cum rit. vellent daemones effkereut rideret, ligaverunt alam ad lignum, portabantque, facientes tumultum ac dicentes Alle, Alle. Quos cernens Abbas Pambo, risit. Daemones vero coeperunt tripudiare, Vah, Vah, inquientes, Pambo risit. At ille responAiebant
de Abbate Pambo,
:

non eogifes de rebus

transitoriis, et esto tenens lin-

guam
Quomodo
quis salvanius.

et

ventrem.
noslri apopltthegmnta ex Coteleesl
:

16 Reliqua Sancli bo
Si

riosubjungo. Ordine decimum

:

Dixit

Abbas Pam-

"

potius,

cor habes, potes salvari. Cur XI Pamboni quam alteri adscribatur, equidem nescio. Sic
Interrogavit presbyter
Nitriae
:

Non risi, sed derisi imbecillitatem vesunam alam tot numero portetis. Ulti- Misericormum deniqne seu XIV, est hujusmodi. Rogavit dia in P rximum Abbas Theodorus Phermensis Abbatem Pambo Profer mihi verbum. Ac aegre dixit illi Theodore E
dit eis
:

tram, qui

abi;

misericordiam exerce erga omnes. Misericor-

sonat

S.

Pambo

comparalus
Moysi.

Quo pacto In magna servantes conscientiam suam a exercitatione, et proximo. Sequitur .XIT.Dicebant de Abbate Pambo sicut Moyses accepit imaginem gloriae in Adamo
:

dia

enim invenit
est,

fiduciara

coram Deo. Neqtte

:

itlui

debent fratres degere? Illivero dixerunt

omittendnm

quod sexto

loco retulil Colelerius

Dixit

iterum: Ejusmodi vestem gestare debet monachus, ut si prfjeoerit eam extra cellam, per tres dies

nemo

attollat.

DE

S.

HILARIO AYICIACENSI
PRESBYTERO CONFESSORE
IN GALLIA
J.

APUD CENOMANOS

COMMENTARIUS PR/EVIUS
Sancti sepultura, translatio; aetas et gesta dubia.

B. S.

Aviciacus,
ribus

Auciacus, Antiacus,

vel

(vernacule Oise seu Oisey) vicus

lus in agro

Auxiacus est etprwraquinque

celebrari. Illud eliam certum.in eivitale

Cenomanensium
lioc die,

melropoli,

non nunori cullu prxdilum Sanctum, parifestivitate

Cenomunensi,
ab

octo circiter millia-

Gallicis

urbe metropoli,

imo duplici mense Januario,

que

honorari, et
in qtto

et

oratorw

primum

a S. Al-

Flexia distans, eo ferme solum nomine

Aeiciaci de-

celebris,

quod

drico, seeuli ix Episcopo, corpus deposituni fuerat, in

prxtitulatum

Sancto

cognomentum

iudiderit

Avicia-

ftmctus, ibi-

dem

coitlur.

censis: nimirum,
est

qmd

Hilarius noster, siquidem vera

ftnem beaquadringentis

templttm pnrochiale, sub ipsa Hilarii Aviciacensis appellatione, snbinde commutato, ut ferunt lectiones ttjpis editx infra

indigenarum

traditio, illic sttb seculi iv

totis

tam anintam exhalaverit, ibidemque

et

sexaginla annis sacrttm ejus corpus depositttm fuerit,

dandx, et Corvaiserius in citata Itislo105; narrans ibidem, sacras Sancti exuvias ria, pag. Huqonoltontm iconoclastarum lipsanomachorumque tnfestasmitniis effngisse, qttodlignea
condit.r,

donec anno 841 a S. Aldrico

xxm Cenomanensium

dumtaxat capsa resttb

Episcopo, pretiosissim.r exuvix in urbem ipsam translatse sunt,

ab sceleratis

hominibus,

reformationis

mus
in

die xxin Septentbris, ut testatttr clarissiCorvaiserius in sua de Cenomanensibtts Prxsuli-

neglectx ftte* larva, attro aViue argento inhiantibus , majus rei testimonium, omni exceptione riut. Ilttius
addttxit
:

bus historiapag. 296, idcmque multo fusiits dediicilur

tpsam

videlicet prsifatx

capsx,

ita

postulan-

legendaMS.de qua
eo,

pluribtts infra erit disserendum.

Ab
iste

inquam, Sancto

illud

vico

decus accessit, ut
solittts sil et

mense

recognitionemque, faclam tibus parocltianis, apertionem anni mpcxl per illitstrissimum Eijme-iMarlio
de
ia

ab hoc Hilarius Aviciacensis nominart

cum Marcum
tact.e

Ferte, tunc Cenomttnensittm Epiet

porro appellari perseverel, qttamvis, ut

ab annis amplius octingentis,
ix,

jam dicebam,
mediitm seculi

scopum, quando nempe reltquix omnes tnlegrx

reperte

in-

nempe

sttb

dicunlur

leslantibus

nonnullis suavem
in

<ed celeh rius Ceno-

sacrum depositum e prion sepulcro extractum, alque in ipsam Cenomaneusem urbem translatumfiterit; non seculo xiv, ut alii perperam traditlere. 2 Utrttm hoc tempore pecttliaris aliqtta S. Hilarii

odorem

spirasse,

quo adstantes mirttm

modum

re-

creali fnertnt.

3 Et hsc quidemtleS. Hilarii AviciaceasisreU- lhrc ,, apud Ceno- ccriwra qutis, Aviciaeo Cenomanum translatis,
secula honoratis, atque haetenus seduto extra dttbti aleam posita videnlttr, utpote conservutis, quam ca docnmetttis puttlo ccrttoribus constant,

manis, quo corpus

tr -nslatum.

memoria Aviciaci

supersit, nec Acta, nec Corvatserius

manosper
qttse

tot

? tpsa.

explicant, sed aliunde. exploratum

habeo, ejusdem loci

ipsitts

ecclesiam Sancto dicatam,

jori

statuam

in ura

ma-

depictam, reliqttias ibidem asservari, atqtte hoc die solemni citltti feslum in popule

expositam,

in

lubore

ex Momnia, qua de Sancti origine, Ztate et gestis, cerc, popiiltin tradtltone, magis verbose, quam scioqu.e
longiora

36

DE
illa

S.

HILARIO AVICIACENSI, PRESB. CONF.

medare potuit fingendo isti fsi ila latine milti loqui fas est) patrinatui (a inventer ce patrinage) quamvis,
subdit, nullain

longiora Acta in amplas ttovem lectioncs distributa

fCTORS
11

moranl. Ipsamet Acta

descripta, ad

ex autographo Cenomanensi
misit diligentissimus juxta

s.

Papehochium

ac indefessus Itujusmodi cimeliorum procurator V. C.

Clauditts Caslellanus,

que mihi
tavensi

litbet

contrarium habeam argumenta. Netam illustrem Sancti nostri cum Pic-

Parisiensis ad

B.

M.

Canonireve-

cus, a nobis se.icenties laudatus,

Stibliato

sancto anni

Hilario propinquitatem evertere; Itistoriam, quo nsque licet, non repndio : sed ne longis t;ctliosis-

1G85,

sic scribens

En
S.

tibi,

Pater

admodum

que ambngibus chartam

impleam
vice

et

lectores fatigem,

rende, Legendas

Hilarii

Avioiacensis,

quas

malui

tres lectwne.s lijpis edilas,

quamvis

longioribus

modo accepi a D.le Voyer, Canomco S. Juliani Cenomanensis, correctas ex authentico, litteris Go'hicis in

non certiores, Actorum

eas annotationes
sint salis.

infra

snbnectere, qnibus

adjiciam,

qn.se

ad rem illtistrantlam
verisimili-

membraDa
S.

exarato, quod servatur in scriniis

Nec

verebor,

suppoiita priorum

sacrarii

Hilani, urbis Cenomanensis.

Legerat

tmline,

ex biudato non

semel

Corvaiserio

iis

ipseprius e.rcusseratqne prxfatas lectiones; plusque in verboritm qnam rei ojfendens, candide in epistola

adjungere, Hilarium

nostrum, postquam

pag. 104 Cenomaiwest,

rum

fines, solititdinis

qiixrendse gratia, ingressus

afjirmare non dubitat,

meram

iis

verbositatem conti-

austero vivendi genere, cminenti sanctitate, patratisque

miraculis, tanlatn
sibi

nimium
verbosa,

Ces leoons ne sont que du verbiage. 4 Idem ego ingenue faleri cogor, quoque evolvo s.rpius, eo minus placere : quis enim ferat pltrasium
neri
:

nominis fainam conciliasse, ul

S. Victurius, quintus postS. Julianitm Cenomanensis Episcopus fvivebat is S. Hilarii Piclavensis lemporej
seepe illum sua przsentia,

epithetorttmque redundantiam,
repetit.

Habe specimen ex
;

lect.

qux idem ad nauseam 2 Erat enim prae:

liarique alloquio cohoneslavit.

ad cellulam accessu, famiNota est Dialeclicorum

verisnnili,

scriptus S. Hilarius, Christi sacerdos Deoamabilis,

et populo dilectus in maginariis quoque atque deviantibus valde honerosus. Erat enim aspectu decorus, forma pulcher, agilis ingenio, doctrina pru-

paramia, ex vero verum

risimile elici.

ex

non

nisi

ve-

Ceterum prseter
C,

vetustas

illas

membranulas E

difficuller legibiles, vel ut habet

silor lect.

idem Legendx componescio

dens, Dei

servitio

servens,

charitate perfectus,

prseter

vetustam
gesta

quam paginosugtillo

nec minus dubia xtas,

castus, sobrius, prudens,

modestus, die nocteque

lam, qna forte

geritur,

sola translatio contlnebalur, nihil

Domino amabiliter serviens

gione
praecipuus, hospitalitate
clarus,
praeditus, temperantia

Eratenim
Hilaris,

vir Reli-

quo

Sancli

aut seias confirmari

est,

prudentia
fortitudine

pacto possint.

Imo, quod sane mirum

ne.c

nec Legcuda

interna

major,

nee minor,

Corvaherius hactenus invenedicla nttperrime

et

firmus, censura justitise stabilis,

siduus, patientia robustus,

longanimitate ashumilitate mansuetus,

decorsapientiae adorillius

runl, quo loco

sita ftteril

cellula, in

qna vitam suam Sanetus exegeril,

turius venlitarit.

ad eum S. Vicmitiis prorsus

charitate solicitus, et ita

eum

Cultus vero ultra fines Cenomanicos

nabat, ut

secundum Apostolum, scrmo

conditus
;

sem-

iiiiinquam videtur extensus fuisse,

ecclesiaslicis

cum

per

in gratia sale esset

Dominum

assidue

Fastis Hilarii nostri

memoria reperiatur
provincia

prasdicans,

mundum

despiciens,

diabolum concul-

inscripta. Solus Castellanus in

Martgrologio suo Uni-

cans,

multosque diabolo
etc.
et

subtrahens,
et

Domino
ita

lu-

venalil709
nensi, S.

edito,

itaposuit: In

Cenoma*
cujus

crabatur
tur,

Milto aposlrophas

discursus Sancti,

Hilari'

de Anciaco,

Confessoris,

alque imperite

arbitrarie contexros.
clare

Qni

loquunpraeter

nimis

quam

ostendun',

nihil sibi

corpus honoratur Cenomani in Ecclesia parochiali sui nominis. Unde autem no'am temporis eritere potueril, prorsus ignoro:

verba suppetere.
aut 8 secutis post Sancti obl~
et 7

ad marginem enim adscripsit, quod

si

5 Neque tamen ea sermonis copia Actorum sinceritati obcssel, nisi

se,

circa

annum dxxxv;

verum

esset,

tota prior
,

compilator ipse identidem proftteretur,

ab antiquis dumta.ral hominibus didi-

Legendje pars suspecta plane

Pictavensi

et conficta

redderetur

tum

\crijita.

qux
:

scribit,

dutn tota est iu extollenda cognatione

,

cum S. Hilario

: Vitam auminime reperimus quia propter negligentiam custodum et desolationem, lmo destitutionem memorati loci (de Aviciaco) est

cisse

imo

tectione,

ultima clarius ediceret

quem

constat

ultra

annum

saltem

tem

saepedicti

S. Hilarii

ccclxviii nullalenvs supervixisse.

8 Placuit mihi, neque

milii

diffileri

possum, perplacere
con-

qux ad

va-

etiamnum
in

viri

rerum

id

genus peritisstmi

ria secitla

Sed quae de ipso a cultoribus ejusdem loci et senioribus atque veracibus hominibus ac Dei
perdita.
servis,

jecturam,

eo,

ni fatlor,

fundatam. quod cum Acta

reducitur,

Ma

dam
nimia

vetustis

scrutando reperimus; quae etiam in quibusmembranulis, difficulter Iegere prse

,

omnia amplexissima cdverteret, titlius putarit et verosimilius, si Sanctus noster tuncin Cenotnanos adduceretur, quando compertum est, multos anachoivias
eo

abolutione invenimus scire volentibus, scripto praeseuti manifestare studuimus. Quid autem, obsecro, a tsenioribus dicere potuit, qui seculo
vel forte eliam serius, colligere ccepit spec-

confluxisse, ut
et

ex S. Catilefi

vita lioc etiam die

illustrata

cx tomo

Bibliot/tecse

MSS.

Lnbbei a

pag.

469

clarius intelliges.

Id

inte.r cetera

dubia

mea
ad

primum xn
tantia ad

proposueram
S.

erttditissimo noslro

P. Edmundo
quem
ipse

de Vi-

Sunctum, quem

in

principio ait

fuisse ge-

try, cujus diligentia plures

nohlias acceplas refero,

Is,

nere nobilem et a S. Hilario, Pictaveusis urbis Episcopo, baptizatum,et ab eo a sacro fonte susceptum, et in filium adoptatum? Sequitur nutritio, educatio, eruditio,
et in

Hilarium speclantes.

Cenomauis

consuluit, Castellani opinionem ex eoeverli putat, quod

lomo 3 Analectorum apud Mabillonittm

testamento Bertichramni inveniantur

sacerdotem ordtnalio, aliaque,

si

Itasc ve.rba

non verc, sallem non supra verisimilitttdinem adornata ; nisi quod imponere et sibi conlradicere videalur;

oraues Basilicas, quae circa civitatern

142 in : Per nostram esse

pag.

noscuntur, hoc
S.

est, basilicae S. Victurii.... basilicae

ille,

dum

lectionem

illam

primam,

ita

concludit:

Signa

Hilarii etc. Atqui, subsumit

vivebat landutus

vero atque virtutes, quae eo tempore, quo cura Sancto Hilario memorato pontifice morabatur, per
merita a Domino (facta) sunt quaedam in vita sancti Hilarii suprascripti Pontiticis, et in libello, qui de ejus virtutibus conscriptus est, commemoejus
:

Berlichramnus anno dlxxxvii, ergo pridem mortuus eral S. Hilarius, utpote in cujus Iwnorem jam tiinc
erat

erecta circa

civitatem Cenomanensem basilica;

potest,

adeoque admilti non

seculo

primum

sexto,

S.

rantur. Utinam talia monumenta in

possenl

medium

proferri

Vubia ejus

cum
vertsi

S.

Ilita-

rio Picta-

cogna-

ttoi

6 Non dissimulavit Castellanus, segre se induci.ut crederet Sauctum nostrum, ad magni Hilarii seculum pertinere: Conformitas nominis, inquit, facile ansam

Hilarium Aviciacensem inpagum Cenomanensempervenisse, nedum circa annum dxxxv e vivis excessisse. 9 Al pace doctissimi viri dictum sit argnmentum cum

trans-

in eo genere est, ut ntmiitm probet ac proinde nihil

inie
sancti

enim consequens
nostri

fieret,

basilicam in

honorem
tribus

latione non satis couci-

lianda.

Hilarii

Cenomanis

exstructam fuisse

DIE PRIMA JULII.

tribus

37
in

ferme

seculis

ante

Aldricum,

de cujus

setate,

nere erogarat, felicem

insigni opere Christus

vide

Tom. 4

Jv/nii pag.

850, quem

tamen Scriplores

Cenomanos adventum hoc o

Ccnomanenses unanimi consensu asserunt, primnm et cullum Sancti Avicmco inurbern fuisse qui etcorpus

cum claudo et t \ lect. impotenti coram se ad ecclesise fores jacenti expe- impbess
nobilitavit,

ditum et

facilem

incessum

restituit.

Item et

illud

Cenomunenscm

transtulit, ut principio sutis

si

dictum

esl.

jam

Vis aliqua ejus ratwcinio acccderet,

in allegato

BerAvi-

vulgatae sanctitati multura addidit, cum Marci hospitis sui uxori (Falca mulieri nomenerat) mut*
et quasi elingui,
alii

tichramni lcxtu scriberetur, basilic_e S. Hilarii ciacensis. Neque vero illud rb circa civitatem,

eam

perinde ut

admoto ad os pollice, loquelam, cuidam contracti brachii solutum et

etlcnsionem palitnr, ut in eo comprehendatur vicus ipse octo ferme milliaribus gallicis ab urbe Aviciacensis
,

dissitus.

Admitto itaque, S. Hilarii basilicam tempore Bertichramni exslitisse ; al probari cupio, Hilario nostro Aviciacensi eam dicatam fuisse potius quam magno Hilario Picltivensi Ep., quem puto intellitji oporlere,

liberum usum impertivit. Nec utique caret miraculo quod cum Ionge ab urbe, in veteri idolorum fano populus commessando insaniret, disturbatis oninibus, nulloque

quadam

cum

quidquam contra audente, sed sacra majestate singulis perterritis, et fanura idolo, et impios ritus, martyrium sic sibi proviri

quolies per additum nome.n alionon deflectilur. Edisserant mihiCenomanenses, aquo S. Hilano in eorum
dicecesi

curatum iri ratus, funditus evertit (/. Tu autem. 3 His itaque et rnultis aliis per Christum fideli
ministerio
certior factus

denominenlur S. Hilaire
Rotrou,

de Lierrn, S. Hisur Erre, apud

et thihi

laire des

Landes; a quo S. Hilaire

miraculose patratis, de Patrini obitu Hilarius ipsiusque visendi et ado:

ej us

sepul-

Nogeut
igm.la?

le

a quo loca alia forte vicina

randi sepulcri studio incensus,

cum

venia, iter
in

in- tura, eleva-

gressus est, morboque

est,

statim

correptus,

vico

li0 el lra " s

10 Necesse omnino

ingenue fateamur, turbata

et implcxa esse, quse de S. Hilario Aviciaccnsi contorta magis quam explicata suut ; adeo ut pluribus disquirendis supersedendum judicaverim, ne amicos frustra

Auxiaco Calendis Julii, circa annum Domini trecentesimurn octogesimum e in Domino obdormivit. Multos autem post annos curo eximius sanctitatis
cultor

Intio.

Aldricus miraculis

divinoque quodarn

af-

fatigarem.

Locum

ubi prope

Cenomanos

habilaverit

et

flatu invitatus, illius vere apostolicam

vivendi ra-

ubieum sxpius
plifuata,

invisisse

dicilur S.

Victurius,

nemo

hactenus poluit assignare. Acta ipsa oralorie polius

am

tionem diligenti inquisitione didicisset, sacras ejusdem reliquias urbe Cenomaniea, urbemque sacris
reliquiis

quam

vcra

factorum

narratione fulla
et

esse,
et

nemo, qui legerit inficiabitur. Utut tamen

lera

ea

ce-

omnia

se habeant,

perstabit Sancto noxtro perpe-

donare decrevit. f Itaque ad tam nobilern receptum, celebri totius cleri pompa comitante, Pontelevium usque progressus,
ccelestis hospitis

tuussuus cullus, quoupiid

visus est,

Cenomanos a

tot

seculis

gailta

sallem cx quo sanctus Aldricus, e priori

dignum a Domino pii ob?equiipraemium, et quant<e dignitatis esset sacrorum munium ferculum, consequutus
est testimonium.

Aviciacensi sepultura, in augustiorem corpus

Dantur hic
lectiones
lit,

transtu-

ut snpra diximus.

En

rnodo lectiones, ut eas habe-

Doda
Hilarii
oculis

nomine

Siquidem, quse mulier a nativitate caeca erat, cum divi

ferventi
iraplorasset,
in

ex-

cusx.

mus
esse

infolio expanso impressas,

quas audio compositas

seu praeside coltcgii

a R. D. Portier, Principah
ct

opem tide et prece omnium oculomm

usum

impetravit.

Tunc

Cenomctnensis,

S. Hilarii pastore, qui ex Autciaco

facilioris enuntiationis

sacra

laetitia diffiuentibus

universis, pretiosum d?po-

formasse dicitur
tia.

Auxiacum

gra-

Breves nolulx illustrabunt, qux explicalione opus

habere videbuntur.

primo in primariam ecclesiam, tum in eam aBdem, ubi nunc in veneratione est, nomini numinique divi Hilarii dicatam, ab piissimo Antistite, quo decet cultu et reverentia illatum est. Tu autem.
situm

LECTIONES
De S. Hilario Aviciacensi.
a
Lectio rv.

ANNOTATA.
a

De

sanguinis cognatione nihil habel Legenda ma:

jor, nihit Corvaiscrius

crevit paulatim
:

orutio.

-Dilarius genteet cognatione a divo Hilario Picta-

b
si

Hoc

etiam satis scite hic adjicilur

quidmirum?
suppo-

vorum Episcopo

conjunctus,

cum ab

eo

suscep-

S.
c In

Hilario

Pictavensi

adeo

conjunclus

A magno
Siiariopatrino ordi-

tore et filejussore ad sacros baptismi fontes

accepisset, postea adolescens factus, ad

nomen eam litte-

natur.

Legenda majori

MS.

prxmittuntur exhortalectionis quartd- pro-

rarum

et pietatis

natus
b

provectus est, ut cerdos ascitus, sanctum antistitem

commendationem tanto magistro ex laico clericus, postmodum saindividuus, b

stabiin

tiones el objurgationes adversus idololatras, pro arbitrio

compositas, quae usque

ad meditim
incipit

ducuntiir,

ubi

primum

Ccnomanensis pere-

quantum

licuit

laborum comes

propaganda

grinatio.

liendaque fide magnopere adjuverit.

Cumautera,

Hxc

oinnia

in prxfatis

lecliontbus

MSS.

fuse

Arianorum factione praevalente, ab sede"episcopali Constantii edicto, propugnator fidei sanctus Hilanus in Phrygiam relegatus esset, neejusdem subsidiarius noster Hilarius suo duce et auspice orbatus, otiosus et inutilis resideret, dimissa patria et

umplificantur usque ad finem lectionis quintse.

e

Dum

nimis scrupulose

annwn

denolare voluil hu-

rum
367

lectionitm contractor, non advertit,

S.

Hilartum
obiisse

Pictavenscm,
:

ex communiori
obsecro,

sentcntta,

anuo
ut

anne,

tredecim

annis

opus

fuit,

cognatione, ut inveniret, qui se in vineam conduceret, peregrinationem suscepit. Ob

Domini

eam

itain

Sanclns noster de Patrini obitu certior fieret. Ih Breviario anni 1663 per errorem dicitur obiisse an. 180;
conlra, in edilione

que rera
et

non modico
partes

itinere

confecto, tandem
c

1693,

servatis

omnibus qux magno

post

Cenomanorum

perductus, benevolo optimi Antistitis Victurii consensu, seu

ibique libenti

Hilario xqualem faciunt, differtur nihilominus obitus

ad tempora
Alii alia

Ahirtiani Csesaris,

medium

sec. v.

Lectio v.

magis invitatione usus, sic verbo et opere perfecit, ut statim Deus servi sui piam sedulitatem, et in proximossinceram charitatein multis rairaculis sibi acceptam comprobarit. Tu autem.
2 Siquidem, ut plura alia taceamus, religiosi sacerdotis, qui, cura nihil aliud sibi suppeteret, partem pallii, D. Martinum imitatus, pauperi initi-

commiiiiscunlur.

Rectius omnia gcneralioriverbositate

illtc

bus terminis iuvolvcrent, ut facit legenda.

f

Translutio

illa

ejusque occasio solita

et 9,

describuntitr

Legencla lect: 7, 8
illo
;

ubi

legi-

npago Ce. "oman. mi _

ra

tur

Tempore siquidem

neinpe

post

mortem

Mtrat:

Ludovici Pti Imperatoris.

DE

: :

ACTA SANCTORUM.

DE

S.

FLOREGIO
Expenduntur dubia

EPIS.

ET CONF.

STAGNI APUD RMTIENOS, IN GALLIA

COMMENTARIUS PR^EVIUS
.
1.

circa lectiones Stagnenses.

vnlgo Estein, seu Stngnum oppidum, unde vetustam juxta Estaing, ac illusCastellano Stain,

4 Illud imprimis conatur evincere, S.

Floregium

Episcopis Arvernensibus vere accenseri posse, quemad-

trcm prosapiam,

jam
in

olim denominalam arbi-

modum

laudalus noster

Gissxus,

catalogo

isti resli-

Tam
tum

cerest Sta-

tror, situm

est

pago seu agro Rulhenorum

a finibus Arvernicis,
provincise Ruthcnensis

luendiim curavil Guillelmutn de Ba/fia,

catenus prx-

(Gallice

RouergueJ non procul

leucis
cl

termisstim, cuique reipsa iocuin subinde dederunt

gni ciiltilm
liabere,

sex ferme

Francicis a

marthani inter Durandum

seculi xi.
ratio
;

et

Petrum Roux
el

sub

Samfmem

urbe melropoli
le

cognomine distans, ailjacensque

infra Entraygues,

amni
leucis

At

dispar plane

S. Florcgii

Guillelmi

Lot, leucis tribus

recipit

ubi

prxdiclus

amnis
supra
cipii

fluviolum

alterum

la

Truejre,
aut
eo

Claronwntanum Episcopum fuisse demonstravit Gissxus, de S. Floregio autem, necdum

hunc vere

Cadurcum

circiter viginti.
incolis,

De oppidi
;

muni-

constat, quo tempore in vivis etjerit, neque

apud Claro-

magnitudine,

aliisque

spectantibus,

montanos

ulla

ejus
est.

in ecclesiastico

officio

mcmoria

nonnulla sequenti paragrapho

subjiciam

prxcipue quod
tilulo

ejus iipud
gii, (gall.

nos celebritas sumitur a corpore S. Flore-

Branchium cx prxfata StaE gnensi Letjenda, qux de Arianis meminit, per meram
hacienns rcperta
Scio,

Floret, Florez, Fleuret et Fiouret)

quiescit, solenniterque colitur

hoci die Julii, sub

conjecturam asserere vixisseS. Floregium circiter annum quingentesimum, quo tempore Gothos ex partibus
Aqttitanicis cxpulit
in

Episcopi Alverniensis
logo solum scribat
:

quamvis

Ferranus

in

Cata-

Clodovxus Francicx monar;

In territorio Ruthenensi, S. Flonulla temporis, quod lamen

:

chix

Gulliis
,

conditor
facile

regii Confessoris, cujus corpus Stagniquiescit; dont

le

adslruilui

tam

negatur,
et

verum quam gratis id cum Legenda ipsa,

imperilc
conlexta
,

corps est a Stain

ac-

quantumvis

dttbie,

vcrbosc

si

curale facere assolet, adjecla nola

ul plane
;

ostendat,

qua

satis

lempora designat, alia indicare videatur. Never-

quo tempore

vixerit, se

ptane ignorare

Episcopi

au-

que hunc nodum solvere ultatcnus potuit processus

balis,

lem digtiitatem non aguoscere.

quam

sint

2 Neque cx
est

aliis

Martyrologiis votitia ulla

hauriri

obscura quee de eo traduntur,

potest, utpote in
:

quibus Floregii

nomen plane ignolum

Ipso die in territo-

nec habuit Saussayus quo lucem afferrel, sic scri:

agendum eril. b Sic incipil Legenda in novem lcctiones divisa Ex priiu Post multa annorum curricula, nuntiatum fuit in lcctJonis urbe Romana, quod aliquae haereses in partibus sP mmm
de quo
infra pluribus

bensin Supplemcntopag. 1139

rio
tiae

Gallicis seu Aquitanicis, et specialiter

Ruthenensi.sanctiFloregii Episcopi, dotibus graperornati

;

mam

contra forBaptismi insurrexerant, et pervenit usque ad

cujus etiamsi gestorum

sanctorum

notitiaexciderit,

memoria tamen ob

titulos perfec-

aures beatissimi Pontii, qui sedem Apostolicam tenebat, seu regebat illis diebns. Hic supradictusPontius jussitvenire

te justitiae, perpetuae venerationi consecrata, ibidem clara perscverat, potissimum in oppido Stagni, ejusdem agri Ruthenensis, ubi sacrum ejus corpus digne
repositum
laudatus

asservatur

et

colilur.
,

Addit porro
sua accepisse

ad se omnes Episcopos, qui praeerant Gallise seu Aquitaniae; qui venerunt ante eum Romam, et cum eis perrexit beatissimus Floregius, qui Episcopus erat Alverniensis illis tempo-

in nolis

supra Ferrurius

se

ex monumentis Ecclesias Stagni oppidi agri Ruthenensis,

'

ubi

corpus

illius

reperitur

et

colitur.

Ex

vita

illius, in

Ecclesia Stagnensi MS.,

fuisse

eum

Episco-

pum Arvernorum

apparet

sed in

Tabulis

Episcoporum Arvernensium

ctiam a
Ferrario,

non reperitur. Vixit tempestate haaretieorum Albigensium. Ab eo oppidum in Arvernensi dicecesi denominatur. 3 Nescio equidem utrum Ferrarius, pro S. Floregii
hic non accipiat

Et interrogavit eos sanctissimus Pontius, per ordinem, si hsec vera erant, an falsa, qua? insonuerant auribus suis de Ariana perfidia sive dogmatis falsi et Aquitanici baptizabant F per doctrinam barbaricam 1 Cui omnes dixerunt Nos ipsam doctrinam paucisperaudivimus, et si auribus.

unumquemque

diviraus, tamen eam mus tantum, quod

recipere nolumus. Sed

haeretici

audiviiter

per Aquitaniam

faciebant,

et quos insipientes inveniebant, de ipsa

si

urbem S. Flori, vulgo

parle, quse

S.

Flour

ce-

doctrina,

fieri

potuisset, cupidi eos

est,

terum

in

ea

Arvemix

Limania

dicitur, lo-

Sed
6

si

inter eos

actum

imbuerent. ad nos non pervenit ista

ctnn aliquem a Sancto nostro

denominari, testatur in-

doctrina etc.

strumentum ad mc missum, quamvis illum ego necdtim

repererim.

Quam hxc male

et,

comptasint, nemo non videt. Pri-

Monumenta autem, qux jam

ab anno

citat

Ferrarius,

mum
habes

ni fallor, evidcnlissimum suppositionis

signum

ter

colligi-

reducuntur ad solas lecliones ecclesix Stagncnsis, quas

Tolosa

in

nomine Pontii Romani

exstittsse.

Utr,

ad Bollandum

1643

transmisit

scimus

numquam

Ponliftcis, qualem Conabar principio lapsum

P. Pctrus Possinus
diensis,

noslcr ex schedis Odonis Gissxi,

excusare, supponendo
te

aucloris historix miraculosx imaginis

B. M. V. PoEpiscolecliones

atque ejusdem

loci

ac Velaunensium

porttm, edilx 1620.

Ad

prmdictas, inquam,
islx
nihil

nomen Pontii fortasse abbreviapro Pontificis at cum tertium tam apcrte exprimatur, quis satis suaseril, sphalma scnptorium repulari posse. De Alverniensi episcopatu
scriplum
fuisse
:

reducuntur omnia
lius ftdei

verum
iis

tam

d\tbix ctforte nul-

jam supra diximus. Convocatio

liae

sunt,

ul ex

certierui queal ad S.

Floregii

episcopalum,
iisdem

gesla aut tempora stabilienda,

quidquid
et

innilaltir

Jacobus

Branchein Vitis
et

Jacobo

Sanctorum Sanclarumque Arverncnsium

sium, an.

Velaunen-

Branche

1652

typis vulgatis

ubi

exscriptis nostri
in ipsis
lectio-

P. de Gaches aliqua producil, qux nec

nibus continentur.

illa Episcoporum Galseu Aquitaniae, aliaque omnia xque apertam fictionem redotenl. Quxnmus hic potissimum, an per densas istas tenebras non aliquis lucis radtus trnnspareal, quo in temporum cognilionem deveniamus. Memorantur hic haereses aliquaj in partibus Gallicis
:

nemo

de Artanis sic

loqui solitus est. Respondetur

Nos lpsam doctnnam paucis peraudivimus. ltem

Sed

DIE
&

PRIMA

JULII
riam, cubiculum oslendalitr, in quo,
retur, dtcilitr habitasse.

39

quod haeretici per AquitaSed audivimus tantum, et quos msipientes mveniebant niam iter faciebant, Sed si inter etc. Sequitur porro de ipsa doctrina ista doctrina. ad nos non pervenit nos actum est obsecro, an Arianismo, sub Gothis per AquiJUxpende, hic invalescenti, hsc sutis quadrent ? An non
,

dum

ibi

commoragenus
,

rj

De

his ego aiiisque id

non
nisi

satis

perspeclis,

sententiam ferre

non poteram,
per eru-

aictorr ' b s
-

aliunde plenius edocerer.

Itaque via brevissima

conjeci el

usus

sum

dubia

mea

in

charlam

taniam

ditissimum amicum,

ulibi a

me

laitdatum. noslrum

P.

depinguntur, quos in Aquitania grassatos plures errores Episcopi? Hsec de Arianismo satis commode
fatentur
intllligi posse,

Stephauttm Chamillurt, transmilti caravi ad P.

Re.cto-

re.m collegii Ruthenensis, instanter rogans, ut quoquo-

haud equidem existimo.

motlo posset, difficultatibus meis satisfacere conarelur.

ille rem slrenue el ad votum meum prxslanler. Communicalis enim cuin Illustrissimo ac Reverendissimo D. Joachimo d'Eslaing , Episcopo Sanflorano, qux-

quam male,
nwlta con-

7 Quid igitur? nica sparsx sunt,

An

alise.

hxreses in Gallia Aquita-

Gessit

easque inter

una de baptismo per

tuantwi

erroribus pludoctrinam barbaricam? Utique : nam Albigenses ab rimis crassisque Aquitaniam infecerunt Arianis multo pejores, quibus mirum ipso seculo xu,

sitis et

postulatis 'meis

hic continuo inquisitionem seu

Processum verbalem

institui

mandavil per adm. R.

la

non
aui

esset, si

imperitus scriptor eum, tribueret,

mdxime

D.

mysterium samtissimx Trinitatis est, fateor, sed non mea, nec nova, cum jam Ferrarium audiverimus asserenlem, Floregium vixisse
ad
spectabat.

F. magiuim Vicarium
apla existimavero.

Raymundum

De.

Coudre,

Priorem
rei

et

ahbalix Pebracensis seu Pipera-

Conjectura

censis, ex qtto ea paucis

desumam, qux

elucidandx

tempestate hsereticorum Albigensium, forte sub initium exortx hxresis, seculo xn necdum adullo, siquidem hoc et id genus capita alia cum lectionibus illis
conciliari

11 llabeo prx oculis prxdictum processnm verbnlem; per pro

cessum forma confeclum die xxiv Februaiii 1715, balem De la Coudre atii*que subscriptumqite a prxfato D.
gatlice in
ver-

possint.

Eadem

tempora

insinuare

debet
in vi

undccim primariis
rio,

testibus

DD.

Paroclw

ejus Vica-

Branchius,

dum

ait,

Abbatem Clarium, de quo

in

Majore,

(Maire) Judice el Consule, ceterisque se,

lectioite agitur,

S. Floregii

reditu ab urbe

Roma

ditlo inlerrogalis

socium fuisse ex familia d'Estain, qux alias ante an-

num quingentesimum
illustrissimam

d'Estain, ex
lib.

meral Gissxus
multis ante
cebor.
uti et

Agnosco genlem qua Anlistites plures nu3 cap. 17. pag. 473. Verum an
inclyta fuisset.
seculis
floruerit
,

quorum responsa fideliter contracla et Latine versa subjiao. Quxsiveram i, unumne dumtaxat et solttm Stagnum esset inpago Ruthenensi? Re:

sponsum

solum ipsum esse.in

eoqtie quiescere

S. Flo-

regii corpus ferme integrum,ubi celebri et stabili cultu

Itoitoretur
i

annum HC

lubens

do-

Julii, solemni feslivitate

magno circumvidescri-

cini

popuii

concursu ac

pietate.

Secundas articulus

de

abbatia
Ctarii

8 Tenebrosa hxc esse haxtdquaquam inficior, imo, imperite contexta sttnt omnia, quamvis uti dicebam,
testelur

spectabut locum ipsum

bilur, velut

Stagnum, qui pluribus

transcriptor Petrus
Julii

du Puy, Joannis

filius,

oppidum ducentorum focorum, merciUu hebdomadario et qitalernis annue nundinis gaudens, in cu-

die

prima

anno

Domini 1622, a parente fidetypis edito

lissime transumpta ex autographo, scripto an non exprimitur; expensis Domini Joannis Ginestonis, dictae ecclesi (inteltigo Stagnensis) rectoris, die xn

jus medilullio specletur vetus castrum dominoritm comitum Staynensium, ubi cubiculum viderint, quoi a

Septembris anno Pomini 1555. Tenebrosa, inquam, sunt ; neque illud satis capio, quod citata lectione Yl habetur, his verbis : Clarius Abbas Ruthenensis civitatis,
fuit, qui
:

S. Floregio nuncupatur : al nullum pronus monumentum Sancti xtali conveniens, utpote quem ex Branf chio supponunt fioruisse sub annum qidngenlesimum.

De antiquitate et

nobilitate gentisStagnensts (d'Estaing)

loci beatissimi Amantii primus Abhas Stagnum castrum post obitum suum illi dimisit puta loco beatissimi Amantii Ruthenensis civitatis. Quxro Rutlienis abbaliam sancti Amantii, primi nimirum Ruthenorum Episcopi, sed hactenus non reperio, nec apud Benedictinos, nec apud Sammarthanos, nec usquam alibi, ut, si unquam exstilerit, jam

qui

pluribus agere ad inslitutum nostrum nonpertinet. 12 lnquisitum tertio in locitm, ubi Sancti corpus de- ea satis re. positum esset. Ductus est igitur delegatus in teslium ctesoluta
sunt, comitatu ud templum parochiale, jain memoralo veteri castro adjacens, ibique spectavit sacellum S. Fluiegu

ex adverso majoris propylei,

ttbi

precibus prius fusis

in fornice observatum est scutitm genttlitiuin

ignotitm.

Ad

cornu

Epistolx altaris S. Floregii

apparuerunt
corporis,

in

Ruthe-

n immtttatam aut destructam 9 Hoc dubium nonnihil

habitus,

esse opporteat. illuslrare voluit

vestigia anliqui

tumuli seu repositorii, sacri

Processus

nensi civi
tate.

verbalis, in mei, aut potiusS. Floregii gratiam,

Stagni

quo respondetur

Nullam haberi notitiam,

spectaverit

ex lapide in panete incrusttito ; uuile elevatuin futl anno 1GG9, ttt patet cx inscriptione apposita serx capsx novx per D. De Renous officialem et vicarium gene-

quod Stagnum unquam

S. Amantii.
tus

ad ecclesiam

ralem Illustrissimi de Paulmi, tunc

scopi,

Ruthenensis Epifacta
ftterit,
,

Hoc

scitur finquiunt testes, seu delega-

neglecto die, quo prxfata elevatio

De

la Coudre.J et

oculato

testimonio confirmari

cujus

tamen memoria agitur ultimo

forum Stagnense

die octavx festi

potest,

templum

S.

Amantii Ruthenis

antiquum

solemni per

supplicatione.

Capsx

esse et elegans, hoc tempore collegiatum (fateor id sciri possej olim Abbatiam Ordinis S. Benedicti

novse lignex,intercurrentibus cxrulei coloris lineamentts deauratx, litteris itidem aureis inscnbitur Sanctcs

futrum hoc tam certum sit mullum dubito) atque aliquando Cathedrale. Quinimo ecclesia ipsa Stagnensis sancto Amantio primitus dicata, priscis fortasse

Floregius.

Ea

autem aperta a R. D. Valentino Ga-

accensis briac vice-pastore, induto stola et superpelliceo, quatuor, per vitrum apparttit cranium, carens tsedis
inferiori maxilla,

temporibus capitulo Ruthenensi S. Amantii subjecta esse potuit. Ila conjicit laudatus Dominus De la Coudre, ex quo plura mox dabimus ad perpetuum S. Floregii cultum confirmandum propius spectantia.

cum

ossibus brachiorum et tibiarum

costis
et

vertebris
digitis.

tribtts,

pluribus

undecim

Sancti

13 In

superiori

partejam

dicti tumuli, eleganti

pe- qux ad prx-

nicillo depictx sunt imagines

S IIMplura iub 'aa me

Proposiia,

Notitioe aliquae

Stagno acceptse.

dtwrum Episcoporum sa- stntium cor/.011! tt Clllaltera referens sanctum Amantium cris indutorum tum speantiqitum tititlarem, altera S. Floregium, vesti tum ctant
.

J-*. ac elebrwrem S. Ftoregii culttm faciunt, quse notavit

alba

cum dalmatica

aut tunicella violacea, pluviali cro-

Branchius, de
ut

mma
ipsum

ecclesiis aliquibus parochialibus

fno-

tacitus prxterit)

in provincia Arvernensi,

qux

patronum

et tilularem recolunt.

Item quod in

tenentem. ceo, milhra candtda, pedum pastorale manu epigraphe litteris uncialibus patria diacum hac subtus latus lecto expressa S. Flouret. Ad alterum aliaris conspieitur Sancti stattia cornu Evanyelii seu ad
,

Castro Slagnensi,

ad xternam ejus

sanctilatis

memo-

pontificalibus inter

columnas affabre factas

collocata.

Hinc

,, , ,

40

DE

S.

FLOREGIO EPISC. ET CONF.

quia licet indigni servi
vari deposciraus.
tui

UT.IORF.
J.

Hinc adaram maximam deductisapertum est armurium ferro obdnctum, ex quo dcsumptum brachium Ugncum
luminis argenleis alioque. ornatu decoratvm, trium aut
quntttor

simus, a te semper adjuteslati

B.

17

Ut paucis complectar rdiqua

illi

sunt una-

seciilorum setatem

pi\rferens

in

quo dicilur

nimiter viri

Iwnoraliores omnes, ad rei veritatem

convocati et rcguisiti; tcstati,

^nuntk
Sanctt
cula.
"iiVq.

ejusdem Suncli, quee e.rponitur atque processionnHtcr (ut vulijo loquimur) deferri solet ad saesse purs bracltii

indagandam tum simul

inqttam, sunt,
ficiorum, quse
loti

qtiotidianom csse miraculorum ac bene-

cilliim S. Floregio dicatum

apud cseruleos Pwnitentes

oppulo notissima sint, certissimam-

exlra oppidum, ubi fons scaturil,

quem

fert traditio, in

summa

aquse penuria miraculose a Sanclo repertum,

que memoriam : parem itcm circumvicinorum accolaruni confluxum, deccm et quimhcini iitde leucis, voti exsblvendi

unde.et potari eo solenl, qui variis infirmitalibus deti-

gralia

Slagnum adeentanlium,

qiti

uquam,

in

anleprn fatam lipsaurdere perpetuo lampadem sumplibus toparnotltecam

nenlur. Id quoquc observntunt
est,

S. Floregii saeello bencdktum,

leant, velut

domum
et

cumporlare so-

amulctum,

sctt

prsesens

ch<r Siagnen.tis, in

gratiarum actionem pro singulari

quod familia universa se semper

sus morbos unintulivm non solnm

et

remedium, adcerjumenlornm. sed

Sancti palrocinio

segrorum Itominum,

qxtibus in extremis posilis, Sartcto

exptrlam
Officium

lestalttr.

opilulanle, sanilatem frcquentcr attulerit.

ioco,

Demum

opelu-

14 Petieram quarto
proprium
nobisesl, inquit

num

in Breviario Rutlie-

pidanorttm Siagitcnsium omnino

omnium summum

nenside S. Floregio officium

fiere.t?

ltuquc exhibitum

cere in patronum uc tutelarem fiduciam, ob cnralionum

gralias
,

De

la

Coudre, proprium diojcescos, in

absque

quas ssrpius prsrstari oculisipsi

suts conspi-

quo Sanclus refertur, tamquam Confessor Pontifex sub

rilu semiduplici,

ciunt, et

pridem
seu
la

prseslilas a majoribttsacceperunt.

Pro-

cum

oralione. propriu, sed

le-

cessui

inquisitioni vcrbali propria muv.u

subscri-

genda, ad diem v Julii. Vt de Slagnensibus agamus

ibi exliibiti

psere

De

Coudre commissarius, Galtier parochus

sunt libri varii membranei penicillo exarali,

:

quos inter Antiphonarium sub hoc tilulo

Ad

lauclem

sanctissimae Trinitatis, Virginisque Mariae- Deiparae

Pradines, Major, Du Far, Judexet Consul, Masnil advoculus, Donniergue, Caylas, Martin, Du Rieul, Annat, Chauve.

Gabriac

vicc-pastor,

Matris, nec non totius curiae coslestis. Incipit liber

18

Ex

onmibus supradictis de antiquo S.

el

Floregii
Qtiid de

Sanctorale per Anthonium Ceriti presbyterum scriptus, impensis, et fundatus per nobilem et potentissi-

cullu, constanli vcnerotione,

certiorcs simus;
nilttl
tle

perennibus bencfiais
eclale et rebusgeslis

Actisper
conjectu-

Sancti origine,

mum

virum Guillotum Dominum de Stagno et de Laudoria baronem, et ad servicium Dei et fundatio,

troisus edocemur, ut facile colligas,vera dixisse

citato

ran

cemeti

possit.

Saussayum.in

stpra clogio, quod gestorum sanleviler

nis pra-fati Domini. In margine proeessus noslri insi-

nunlur vixisse Guillotum illum

usque. ad

sttb

initium seculi

ctorum memoria ^xciderit. Kolimtemere aul quidquum suspicari, ncdum stutucre : at ccrte in
implexa
el

re lani

unnum

1.^40, cujus insignia exprimuntur in

;

involuta,

non verebor indicare qvtd mihi,

prima
ex Sanctorali desum-

nempe scutum Francicum sub coronule aurea (de France, au chef d'or.) 15 Officium de S. Floregio in prsrdicto libro sic
liltera

majuscula

omnibus operose perpensis, inciderit,quodque ut

facile passurus,

meram
mecum

conjecturam, hujusmodi rerum peritis suggercre audeo,

ut ab omnibus rejiciatnr.

Ita

ptum,

notalnr

In sancti Floregi Episeopi et Confessoris. In primis Vesperis antiphona Ecce sacerdos ma:
:

cogilavi

occurrat,

cum Legendam examinanli, nihil quidquam quod cum veritate hislorica conciliari possit;
hisloscriptoris arbilrio

gnus,

cum
aliis

reliquis de Laudibus.

cum Ora

de communi.

Ad

Psahnus Dixit Magnificat, Antiphona

:

verosimillime concludo, totam illam Stagnensem

:

riam pro
Qttid
si

S. Floregio adscriptam.

pro nobis gloriose Christi Confessor, qui tuum natalem, licet indigni, cuitu tamen pio et sincera

igitur lantisper concedamus,

Sanctum, quo de
el

agimus, Stagnttm olim pervenisse peregrimtm

igno-

Omnipotens sempiterne Deus, qui electumtuura Pontificem Floregium nostris temporibus per signa gloriae tuae non de sinis declarare, concede plebi tuas, ad ejus solemnia
:

devotione celebramns. Oratio

tum, ubi pie defunctus

clarescere cieperil
:

et

deposilus,

multis miruculis

populus attlem ad S. Florum, in vi-

cina Arvernia miraculis celcberrimum,rccurrcresolitus,

Sanctttm

anonymum

tot

prodigiis

opud

se

corttscan-

confluenti

ut

quaa

devote

ab

eo postulaverit
etc.
:

a te percipere mereatur. Per

itaititr

Dominum

Omitat se-

tem videns, piu a-mulalione alterum Florum dixerit, e.t per aliquum dimtnutionem, ex S. Flour, fecerit S.
Flouret cui deinde aplala
,

verskuli, nihil magnopere significuntes

sit

cilata

totiesLegenda,

quam

cundum Responsorium, tamquam ad hisloriam pertinens, descripium est A Poncio Papa vocatus Flore:

talem qualem prudentum

el

lectorttm judicio

exponimus

submillimus.

gius

Rornam et insuper interrogatus veri lavacri pandens formamet Arrii confundens normam, sic respondit vir beatus. y. Nos baptisamus
perrexit
;

ACTA
Ex
Xost
Breviario Slagnensi.

in

nomine Patris

et Filii et Spiritus

sancti, sicut

Ecclesia
explicalione hinc inde
indiget.

Romana
rite

retinet et docet.
sit

1G
bitur.

An

descriplum

Responsorium terlium

multa annorum curricula, nuntiatum

fuit in
Leclio
i

haud equidem

scio, ul cerle.
:

Sic sonat

commenlario indigere videFloregius Praesul beatus, a Domino

possidet

urbe Romana, quod aliquaa haereses in partibus Gallicis, seu Aquitanicis, et specialiter contra formam

praedestinatus,

regnum

oaternum, sed

si
,

Baptismi insurrexerant, et pervenit usque ad aures

Beatissimi Pontii, qui sedem Apostolicam tenebat, seu regebat illis diebus. Hic supradictus Pontius jussit

possidet hoc

regnum, non quia est praedestinatus sed quia a Deo prae^citus Arverniae prassul futurus,
nec ne, hocregnum possessurus. Addit Responsorium quartum : Floregius prajsul beatus, sacro flamine

venire ad

se

omnes Episcopos,
;

qui

praeerant

Galliae,

seu Aquitaniae

qui

obumbratus, claudo gressum reddidit, demum languore prostratus, atque febribus vexatus, iu Christo
obdormivit. Inde. iransit Processus ad Responsorium sexlum, quod cani sotet in vigilia festi, dum aperitur
capsa

venerunt ante eum

Romam

et cum eis perrexit beatissimus Floregius, qui Episcopus erat Alverniensis illis temporibus, et interrogavit eos sanctissimus Pontius unumquemque
si haec veraerant, an falsa, quae insonuerant auribus suis, de ariana perfidia, sive dogmatis falsi et Aquitanici baptisabant per doctrinam barbaricam. Cui omnes dixerur.t Nos insam doctri: :

per ordinem,

reliquiarum, quas

ingens populi

mullitudo, eo

dxe confluens,

veuerubunda quotunnis honorat. Sola autem Responsom tsttus verba, hymno, Iste Confessor
r ,m rum exurgatnobis

ZrTZ

'

n0stl

venia, praestante

sta S no
te,

ypie,

Prasul

nara paucis peraudivimus, et si audivi.nus, tamen eam recipere nolumus. Tu autem Domine etc.

2 Sed

DIE PRIMA JULII.

Sed audivimus tantum quod haeretici per Aquitaniam iter faciebant, et quos insipientes inve2
Lectio
II.

41

Homilia vit* ejusdem S. Floregii.

D
-

cupidi niebant, de ipsa doctrina, si fieri potuisset, imbuerent. Sed si inter eos actum est, ad nos eos

jjiim hora
in

adest,

manus

EX BRKV. et faciem abluit Floregius srAG

ct induit se vestimentis sacris, ut

mos

est.

Et cum

non pervenit ista doctrina.sedbaptizamus in nomine Patris, et Filii.et Spiritus sancti, sicut in urbe Roma
scriptum
fuit et retinetur.

sacrario essent, accessit ad

eum

caecus unus, et

de ipsa aqua,
oculos
linivit,

quae de manibus
et statim

Episcopi cadebat,
recepit.

Tu autem Domine

etc.

visum

Quo

viso

3 Hoc audito Beatissimus Pontius gratias agens, Unus Deus, Pater vihis verbis eos alloquitur
:

omnis
eftert.

populus mira exultatione laudes ad ccelos Celebrata denique Missa, unusquisque ad

Lectio

ventis Verbi, sapientiae, virtutis et subsistentia; suae ac figuras, perfectus perfecti genitor, pater filii unieeniti,

cum gaudio remeavit. Et Episcopus cum Abbate suo supradicto ad hospitium pervenerunt,
propria
et in crastino die iter capiunt,

unus Dominus solus, ex solo Deo,

veritatis,

figura,

viam dirigunt. Ro-

verbum penetrans, sapientia comet imago omnia, et virtus qua omnia creavit, quod prebendens
sic fieri

gatus Episcopus
tes

cum Abbate,

die sancto Pentecos-

potuit, Filius

verus veri, et invisibilis ex

ad Stagnum pervenerunt.Tu autem Domine etc. 8 Mox ut ingressi fuerunt nobilissimus Abbas ait
:

invisibili, incorruptibilis
:

ex

incorruptibili, sempiter-

suis

Ite velocius,

et

Episcopum, qui

mecum

est,

Lectio viii

unus Spiritus sanctus ex Deo nus ex sempiterno habens, etqui per filium apparuit imago substantiam
filii

diligenter accipite, quia castus et sanctus est.

ut audierunt, ad euui pervenerunt, et

dilectione ad habitacula ipsius Abbatis

Mox cum summa

perfecti.

Tu autem Domine

etc.

4 Perfecia viventium causa sanctitatis, sancttficationis praestatrix, per quam Deus solus sub omLectio iv.

nerunt, nobile stratum

illi

pararunt.

cum eo veJam horaadest,

illius

mensam ponunt,

cibos offerunt, coBperunt epulari.

nia et in omnibus Trinitas perfecta majestate,

cognoscitur et Filius per

et

omnes,
Igitur

Duin epulabantur, eratin angulo domus

clau-

sempiternitate et

regno

minime

dividitur,

neque alienatur.

dus unus quioctoannos non valebat ambulare; qui ait Episcopo Te beatissime Pontifex Floregi de:

B namque

factum, quod aut serviens in Trinitate, ne-

precor, ut roges

Dominum

pro

me

peccatore, quia

que induotum tempore ante hoc quidera non subsistens, et quasi postea super ingressum, neque ita
defuit FiliusPatri,

multi diesjam stant, quod ego cecidi in hac infirmitate.

neque

Filio Spiritus sanctus, sed

Hoc mensam, et

audito, Sacerdos accepit

panem de supra E
:

beuedixit et

illi

jussit dare

quo accepto,

incorruptibilis, et immutabilis

eadem Trinitas semfide,

per manet, etin ipsaTrmitate, et in ipsa

rogo

comedit de ipso, et statim sanus factus est. Qui propter visa miracula, quae per Sacerdotem suum

vos omni tempore jugiter permanere. Deinde benedixit eos. Post benedictionem tribuit eis, et dixit
:

Deus operatus
dicto

est, et

omnes

qui

ibi

aderant,

Deum

laudare atque glorificare cceperunt, una cumsupra-

Rogo
stra.

vos,

et

admoneo cum omni

etc.

humilitate,

ac

Abbate

mansuetudine, ut unusquisque redeatis ad loca ve-

anteeum
xit

ut autera surrexeruntamensa.claudus venit.et ad pedes ejus cecidit, et ipseere: :

Tu autem Domine

eum.et dixit Vade

in pace.

Tu autem Bomineetc.

5 Et dum regressi eritis, laudes et vota Domino Deo nostro assidue humiliter reddite, cursum veLectio v

9 haeto mane ipso, dominus Praesul regredi voluit ad locum suum ; sed rogavit eum Abbas, et
ipse populus, qui castro Stagni praeerant, ut cum Lecti0 eis maneret, et mansit cum eis quindecim diebus.

strum implete, sicut historia ecclesiastica refert injunctum esse vobis, et unusquisque per civitates,
atque in sedes vestras episcopales fabricare.eccle-

siam in honorem Domini Dei, et sancti Joannis Baptistae, et in ea sacrum fontem aedificate, et per omnes vicos ecclesiae similiter altaria sancti Joannis
dedicate, et
in alia

In quinto decimo autem die a febre^corripitur, et in cubili cecidit, et octo dies supervixit et in illis

diebus octo

non cessavit a praedicatione

:

divina,

ecclesia nullus

baptizet.

Hoc

prasceptum firmiter retinete, et observate. Hoc audito,

sed omnes qui ad eum filii charistua vita eos docebat, atque dicebat est, ad illam festinate, simi, quam fragilis ista vita
ubi noii fletus nec
stridor dentium,
et

veniebant, dulciter de perpe-

omnes Episcopi qui

in

urbe

Romana

aderant

ubi

synnamo-

de Aquitania, vel de Provinciis Galliarum, libere ea, quae Pontius Papa eis annuntiavit, cum gaudio

mum,

et

balzamum,

omnis terebintln natura,

receperunt et retinuerunt, et alacriter ad loca sua

reversi sunt.

Tu autem Domine

etc.
tri-

6 Igitur Beatus Floregius sequens eos post

lectic

transcendamus, visibilia omuia despiciamus, transiad illam coelestem patriam ex totis toria cuncta viribusanhelemus, quia non solum pareutes nostri, qui nos illuc praecesserunt, sed Martyres, Prophe;

duum, non potuit velocius

ire propter

duos sodales,

tae, et

qui infirmi erant, sed assidue peragrarunt quantum potuerunt, et usquecivitatemVercellis pervenerunt.

Patriarchse vel et ipsi Angeli nos expectant ut quanto ocius festinare curemus, ac desiderant humiet ut citius fiat, Domini clementiam quotidie
:

Vespere autem jam facto,

vigilia

Dominicae Asceneis

liter

exoremus.

sionis ingressi civitatem et

cum

Clarius

Abbas

nibilo [creasti,]

Omnipotens Deus, qui cuncta ex qui nos per sanguinem unigeniti filii

Rutenensis civitatis, qui loci beatissimi Amantii primus Abbas fuit, qui Stagnum castrum post obitum

suum

illi

dimisit. Ipse in hospitio junxit se

et illa nocte

manserunt invicem

cum illis, summo diluculo

sancto voluntarie tui redemisti, exaqua et Spiritu regenerasti.fac nos dehac miseriatransire.pereumunigenitum tuum.Ethis dictis emisitspiritum,

dem et cum summa

,

diligentiasepeiierunt

eumaromatibus

perrexerunt ad ecclesiam sancti Eusebii. Nuntiatum est clericis ipsius ecclesiae de Episcopo Floregio, qui ibi aderat, et cum eo nobilissimus Abbas, nomine Clarius, continuo venerunt ad eos, et rogaverunt eos, ut illo die cum illis manerent. Et rogaverunt Pontificem, ut senior Missam celebraret, qui ad praeccptum eorum obedivit. Tu autem Domine etc.
Lectio S. Evangelii

ipsum castruin, in quo sepultus jacet conditum in hodiernum diem. Tu autem Domine etc. usque
in

ANNOTATA.
Non
earistmavi operx pretium
notis

has lectiones

ULustrare,

cumin commentario
et

prxviosatis insinuove-

secundum Lucam.
suis, sint

non magni momenti scriptionem. monerc, Evangelium, quod post commnne CouMlleclionem ponitur, non speclare ad tribuatur. Si sciPontificis, licet S. Silvestro
inn, vagam esse
Sufficiat hic lectorem
fessoris

1n

illo

tempore dixit Jesus Discipulis

lumbi vestri praecincti, et lucernaj ardentes in nibus vestris, et reliqua.

Julii

ma-

ipsum iliud Evangelium pro communiConfessorumassumptumfuii.facUiusdevenireturin cognitionem secuii, quo scripta fuerit prxfata Legenda.
retur tempus, quo

Tom.

1.

DE

42

ACTA SANCTORUM.

DE

S.

DOMITIANO ABBATE
IN

APUD SEGUSIANOS,

MONASTERIO

S-

RAGNEBERTI

JURENRIS
COMMENTARIUS PR^VIUS.
Memoria
ejus in Fastis,

monasterium a S. Ragneberto Martyre appellatum,

Acta

setas Sancti,

non

satis

sincera.

seculo
aut V.

iv

n observationibus Usuardinis ad hunc diem diximus, nullum Martyrologium sancti Domitiani

temporis

monasterio

accidisse

notissimum

est;

quod

Adone Viennensi Usuardum, Notke.antiquior sit. Ex hoc vero in rum et altos Martyrologos rccenliores passim omnes

Abbaiis meminisse, qui saltem

primum S. Eugendi, deindeS. Abbatum fama intercepxt. sanctus Ragnebertus, Ragnibertus, RamgberSic
appellalionem
Claudii nominatissimorum
tus, et molliori inflexione

cum eam

a prima sua origine nuncuparetur Condatescense;

Ab Adone
in Fastis pri-

atque in
est.

Romanum modcrnum
autem plurimis
tot

transiisse,

indubitatum

Rambertus,

is

qui inter sy-

mum
tus

siijna-

Ne

Martyrologiorum textibus
faligem, satis mihi
diversos rivos aqux,

nonymos,
tyr dictus

snb

Ebronii tyrannide, upud S. Domitiani

eiclem
et more iltius temporis Marnomen suum, sed post Adonis

longo
erit,

ordine recensendis

leclores
111

monasterium
tempora
erit,

interfectus,

fontcm aperire, unde

nunc

est,

puriores nunc

lutulentiores
:

dimanarunt.

En

Prxsulis

indidit;

ut proprio

loco fusius

ostendendum
Julii.

Viennensis verba
qui Vallis

Et

in territorio

Lugdunensi, loco

die quo

S. Ragneberlus
et

colilur,

xv

HuE

Vebronnanuncupatur, depositio viri Dei, beatissimi Domitiani Abbatis, quiprimus illic eremiticam vitam exercuit, et plurimos sibi in Dei servitio aggregans, monasterium instituit, magnisque virtutibus et gloriosis nairaculis valde clarus, collectus est ad patres suos in senectute bona. Hxc ferme ad verbum descripsit Petrus Equilinus in Catiilogo lib. 6, cap. 30, pro Domitiano, male reddens

jus qttoque

Sancli,

ex ejusdem

loci

monumentis,

pag.

Acta edidit laudattts Gtiichcnonus, in Probationibus a 232; notans ad calcem, eamdem Legendam,
sed longe

dissimilem

el

breviorem,
vol.
i

in lucem emisisse
liist.

V. C.

Andream du Chesne
Dagoberto.
condili,

sub rege

Franc. smp.

sec

de nomine monnsterit a S.

Domitiano

quod jam

ex

Guichenono paucis

delincabimus.
finibus Segusianorum, hodie in confinio terrilorii Lugdunensis, Jurse monti vicino, vel sub

Dominiano. Qux ex Ilieronymianis minoribus in prxfalione Usuardina num. 39, 41, 43, a 44 recitantur, mera sunt assumenta, ab aliqua recentipri manu ex

4 Situm estin

distinctior

Adone
nb antiquis
sci

iis

codicibus adjecta.

2 Rcctissime
in prosecutione
iptorlbus

observavil V. C. Samue.l Guichenonus,

partis

secundse

hislorix

Beugesii

jugorum Jurentrum principium (unde, et pnssim venire "ahorum not ""'solet sub nomine raonasterii S. Ragneberti Jurensis) xqualiferme trium Gallicorummilliarium a fluminibus Rhodano et Idano (in Actis Igneus dicitur) distantia,
ad fontem,
aliis torrentem Bebronnam. Ado sttperius Vebronnara vallem scripsit, quod eodem recidil; sed male Wion et alii, quos mutuos transcriplores dicas,

netjtcctus
est.

pag.

96 ad

S.

Rambert de Joux, Doinilianum

celebri
ita

nos-

trum,

tametsi pro

Sancto in Fastis agnitum,

neglectum, ut de ipso

tamen ab anliquis scriptoribus

tyrologium

vix quidquam traditnm reperialur. Cital ibidem

MarRomanum, Trithemium, Wionem, Menarquibits

vallem'
tioribus

Membranam
monumentis

inflexerunt, de consulendis vetus-

nihil

magnopere

soliciti.

Ex

prx-

dum, Saussayum,
dedinius.

jam

nos ex

Adone antiquiora

dicto fonte videtur

amnis

aliquis vel torrens profluere,

Neque curamli
suis

siiut

scriptores Benediclini,

qui

se in

Idanum

exoneral. Abcst itaque S.

Domi- F

qui uf

Lomitianuni

annumerent, mortuum ftne.l

gunt anno dlx,

niijudicio, tomo

cum ex
i

prudenliori Acherii

Mabillointer

Aclorum Ord. S.
sit,

Benedicli,

prxtcrmissos collocalus

ut seculo ferme inlegro Cas;

monasterium quam longissime a ripa fluminis Ligeris, quo ipsum trans Ararim porlarunl Sammarthani, Gallide Chnstianse lomo 4, non adverlentes conlradictionem, dum in margine
tant

tiani seu S. Ragneberli

no-

sinensem institutorem pr&gressus

lis,

qui/ipe qni ex

Aclib.

piimttm a Gonono,

in vitis

Patrum

Occidenlis

4,

apag.

314, deinde a laudato

Guichcnono

inter

Ragneberti Jurensis, o monte Jura, qucm ad ripam Ligeris frustra quxsieris. Esl ibi in Forensi pago Prioratus
est,

S.

Rambert de Joux,

hoc

S.

Probationespag. 228, vulgatis, synchronus fuisse asseratur sanctissimis

Arelatensi,
et

S. Ragneberti, ad

viris

Vincentio Lirinensi, II ilario

nisi prsefatorum

Domttiani

Eucherio Lugdunensi;
in
iiis

Actorum

scriptor,

temporum
vilse

nolis seque

ces-

quem sunt qui contendant, sacra Ragnebern corpora fuisse translata. Tu videsis Guichenonum pag. 97, uttra medium. 5 Hxserat pritts S. Domitianus cis Idanum
et

pitasse dicatur, atque

in

ipsius

principio,

dum

flu-

vium, ubi modo, ni

vestigta.

Domitianum, in Gallias
lionis Juliani

fugisse narrat,

metu persecuseculo

Aposlatx. Hic

eam

burgus aut vicus S. Christophori, aliaque supersunt commorationis ejus

fallor, extat

tantisper hypothesim
statuit

Verum

horridioris solititdinis
,

sequimur,
quinto.

quse

Sanctum

amore impulsus

floruisse

factasibiaS. Eucherio poteslale

locum seltgere maluit, in
qtto el

desertissimum

3 Soli

Guichenono
loci, in

acceptam referimus dislinclio-

ipsius Santti, et

naslern,

enm moetinm

ejusque,

si

qui fuerint,

Ex
tnr

Culcke-

rem notitiam
vila

iinnn Itnbe-

cherii ductu se

quem S. Domitianus sub S. Euprimum abdiderit, e.t ex quo deinde, ut

alium

Abbatum memoria

magis desertum migraverjt, eum nimirum, qui binis, imo pturibus post seculis, non jam S. Domitiani, sed S. Ragneberti martyris nomen adeptus sit; quemadmodum Jurensi alteri ejusdem
lestatur, in

perplurasecuta, sepulta fuisse videlur; donec tande.m. verosimihter per S. Domitiani et S Ragneberti Martyris miracula. reviviscere;
locus
ccepit, ut

',',"

ZTaS
tagnebert.

'

colique et augeri adeo dic "-

seculo fortasse duodecimo,

Ragneberto appellatum, pnvilegus suknde donatum, marchionisque tilulo, ab

senstm

oppidum

accesserit, itidem a

Emmanuele

DIE PRIMA JULII.

Emmanuele
bullam
Philiberto, Snbaudise duce insignilum, ut
ssspius

43

apud laudatum jam

Ccelestini

Guichenonum videre
aliaque

esl,

III,

privilegiorum confirmatricem,

ad

ffumbertum

abbatem referentem,

plura

speclaiitia ad idcm monasterium, quod Abbatibus secularibus commendatum, aliorum sorlem subiit, ita dein-

pore, Jnlianum insecutorem, divino audivit apud D Persidem gladio interiisse, de qua re utcumque se- aictohe curus, et a pra?fato venerabili Episcopo ex sua con- ' sversatione admodum dilectus, secundum ecclesiasticosordinespresbyter abeoestordinatiis acdeinde
:

humanos declinans

favores

petita

benedictione,

ceps collapsum, ut
fecisse

a pristino splendore

plurimum

de-

Australes expetiit partes, eremiticam ducere vitam

testetur

Guichenonus, apud quem cetera curionos sancli nostri

Domitiatti Acta

magis eligens quam civilem. Verum audiens

beati

sns lector

inveniet,

expcndamus.

Eucherii sanctitatem Episcopi Lugdunensis, etc. 9 Quis ex tota hac rerum temporumque perturbatione vcl

6 Jam
ter
seu longx seu breves,

Legendam integram a Guichenono inProbationes a pag. 228 productam, ubi extracta

dixi,

micam

veritatis elicial?

Dubium non

qu* nec
est,

in-

concitiari

quies,

quin scriplor Imperatores male desiynaverit

asseritur

ex Breviario
cui hic

abbatiae

S.

Ragneberti
Incipit

in

quos sinegligamus, facile palcbil, totam S. Dmnitiani

Beugesio,
sanctissimi
toris
editov

titulus prsefigilur:

vita

vilum ad seculum v pcrtinere; ut Sylvanus, forte pro

Domitiani, Confessoris Christi, funda-

Salviano posilus,
Arelatensis
strant, ctrca
et

Vincentius

Lirinensis,

Hilarius

monasterii sancti R-igneberti. In fine observat

:

Eucherius

istiusseculi

lumina commonillustria; quo

transcriptam Itanc

Legendam

a Be.nediclo

Go-

annum Dom. 440 maxime

non in Vitis Patrum. Occidentis lib. 4, sed mutilam. Titulus ejus esl: Vita S. Domitiani eremitae, ex MSS.
codicibus monasterii S. Ramherti. Habemtts ipsaru, maiiu P. Petri Francisci Chiffletii descriptam, ex antiquis codicibus monasterii S. Ragneberti Jurensis,
diverso ab
caret,
aliis tituto
:

poli.isi.mum tempore in Galliam veneril S. Dumitianus.

Attdio, et

ila

velim turpissunos lapsus salvari posse.

Chartjbdi vttata in Sctjllum ruitnus,
erit

Verum ea ratione, nam mcre ftctitium

citur S.

totum vitx principiiim,

dum
:

di-

Domiliani pater ob Catliolicam fldem interattrita, etc.

ftcla

item
est,

alteram
ut

MS. qux
stt,

titulo

emptus, mater vero nimia dolore

erit

et celeris

brevior

mirum

x iisdcm

Latini

et

Sijagrix donatio, ab his acta

vm

Kalett-

codicibus
tis
el

lam diversa

prodiissc. Chifflclianam,

cum

edi-

darumJuharum, annoprimo
a nativilatt Doinini

Valentiniani Imperaloris,
Itanc

hac ultima collatam, infra dabimus. Porro in hoc

sinl, utpote auctoris

371. Fateor equidem

ultimam
in ec-

omncs conveniunt, quod acepltalx

prologo carentes
;

epocham, a nativitate Domini 371, solum poni

graplto C/tiffletiano,
set, nihilo inde

ex

quo

fortasse

scriptoris

nomen,
ne-

verum
prirao

etsiel ab eo

exemplan

abes-

seriptionis tempus, aliaque ad vitse tlluslrationem

magis subsislerel appostta temporis nota,

:

cessaria opportune educi potuissent. Acephalas esse, sa-

anno Valentiniani

quamquam enim ad
fuit

ulti-

Actorum principium : Igiturbeati Domitiani, etc, quce particula a Gonono prsetermissa

lisprobat, nifaltor,
est,

mum

Valenliniannm recurreris, qui

tertius istius

nominis.oportebildoiiationistnstrumenltim.anteannum
saltem

substituto

Iwc principio

Beatissirai Domitiani

426 conditum

fuisse, hoc est

pnusquam

aul

Hi-

etc. Brevius

ve.ro
:

MS.

nostrum alterttm, neglecto omni

Imperatoris

larius Arelate, aut

scopi.

Eucherius Lugduni sederenl Episola

exordio

incipil

Constantii

temporiet

bus

etc.
et

10 ffxc sane omnia, qux

integrx sunt Chiffletiana
et

ad examinis

truti-

7 Magis plenx
non recte
digestx
sunt,

Gui-

nam

revocari

possunt, turpissime aberrant a vero, ut

sit,

nec satis explicari pos'sunt.

chenoniana.

Cetcrum

istx et

alise

manifestissimis

proinde tutum non

adhibere,

reliqux Actorum narrationi

fdem

parachronismis, nec a Gonono,nec a Guichenono observalis,

et

qux quo lempore

coagulata sint, haud facile

totum opttsiiainficiunt, ut scriploris imperitiam,

totius historise

conjeceris. Certe

dubiam

fidem ostendant. ffsec

inter subditilias

cum
SS.
in

vidcntur, dutn tnm exornacit.

Adoni Viennensinullatenusnota fuisse elogio Sanctum breci vulgarique

credere,

advcrtisset Mabillonius,

nequidem

Mulim

idem istud compendiosum

ul ad.-cttis

Beiicdictinortim

vitas

e.i

locum concessil. In Annultbus

i

porro nonnulla carplim contraxit tomo

pag.

222,

Adonis elogtum, ceptum, materiam suggessisse

ex perpetua traditione Lugduni acscriptori,

un-

temporum notis hallucinationcm advertens, at niltilominus et ibi ctpag. 26 historise substantiam quadamtenus admittens, eamdem, ex Sijagrix, in prsefatis Actis
laudatse,

dccumque ornamenlis,

totam,

suum

liistoricam

seriem

nomine ; ex Ennodio,
vita,

in vila,

non S.

Ste-

tam inconcinne digereret. Contendcs, pra-fata Acta scribi debmsse, antequam S. Domitiani monaslerium a S. Ragneberti martyrio nomen commutavtt ; quid tum
postca / Quis

phani, sed S.Epiphanii Ticinensis; item ex Augendi,

alias

Eugendi
facio,

conftrmare vcllc vidctur.

Maximi

equidem
stri

semperque fcci
;

viri eruditisstmi nobisqtte

an S. Ragneberli appellatto inJila fucril antescculum xu vel xm, quando forle ejus reliquU miraculis ciepeiint inclare.-cere, indeque oppidum
scit,

eestimatissimi judicium

al

enim vereor,

ut sancti no-

Domitiani xtas cum Ennodii Syagiia et Ettgendi Syagria (siquidem utrvbique eadem prxdicetur) satis
apte conjungi
ct

apud tolmonasteria jactum novimus. Quid, quod a Joanne Abbate, sancti Dvmitiani sttccessore, usque ad seculum xn, nec unius Abbatis nomen reperiaxdificuri, ut
tttr,

concordari possit,
et seculiyi

dum

ea

ad Ettche-

rium 1 Lugdunensem
billonii calculo

principium, ex

Ma-

qui ei monasterio prxfuerit / Quts satisprobaverit, diligetttiorcs fuisse monachos, in conquirendis S. Do-

producenda ertt. Exponamus primum praectpuos Legendse S. Domttiani anachronismos 8 Acla omnia cum edita, tum MSS.,utut tantillum
'ed variis

mitiani Aciis,

quam

iu consignandis

Abbatum suoram

variantia,

in eo certe planissime

consonant, qttod S.

Ne hic Jubia Jubtis paucis inJugare, un Actorum ftdcm u.-qiiequaque tueanqux in eorum favorem, eicutis locis adJuctt Mabtlnomtnibus?
tur,

implicem, superesl

Parachronis-

Domitiattum
vendi ftnem

Romx

natumvcltnt, sub Imperalore Con-

lonius.

's

mfectae,

slanlio, atque adeo diu aute

antium CCCLXI. quo

liic

vi-

fecil ; conlinuo enim adstruunt, mcttt persecutwnis Apostatse Juliani, Sanctum fugis-e in Galliam,

appultsseque Massiliam, ubi

cum Sylvano eruditissimo presbytero aliquamdiu commoratus, Lirinensem usque peragravit insulam in qua uno anno
;

quo 11 Primus ejusloctts est pag. 26 jn principio, miracula aJ aiiiium 510 5. Augendi Abbatis citam el Mabilio tx prosequens, narrat optimates ipsos ct Episcopos, vel so- Syagrir nohis. w- mine las Augendi epistolas cerlalim exqutsivisse. In Syagria noquit, illustris qu*dam materfamilias,

conversatus, cuncta quas ei acciderant, P. Vincentio, doctissimo ac disertissimo presbytero narravit

et fratribus
:

mine, qua? tum erat ecclesiarim monastbriorumque mater, e desperato, quo tenebatur, morbo, oscumvaluit. landa Sancti viri epistola, repente convaluit, quo
facto

quo

in

loco

persecutionem

audiens,

Lugduni

civitas

magnis gaudiis

ivcieit:i est.

quam

fugerat, advenire, Arelatem

apud

Domnum

Hilarium Episcopum, quantulumcumque commoraturus advenit, cum quo, aliquo conversatus tem-

Haec est illa Syagria, qua; S. Epiphanio Ticioensi Episcopo. cum opes suas redimendis apud Lugilunum captivis profudissel. contimo ad expensas reDE.VPTIONIS

44
demptionis necessaria
ACCTOnK
J.

DE

S.

DOMITIANO ABBATE.
rium suum absolveret, jam lum senex erat, ut habesin D Actis num. 17 Surgentes autem secuti sunt senem, usque ad calcem perduxecoeptumque oratoriura runt. Numero autem sequenti : Oratorio quoque consummato, et a beato Eucherio Pontifice dedicato ccepit stricte Dei famulus inibi jejuniis ac vigiliis senile corpus domare ergo vivo adhuc et superstite Eitcherio, eodem a quo susceptus fuerat, jam tnm senex
: ,
:

clesise

suggessit , Thesaurus ecLugdunensis ab Ennodio appellata, cujus

B. S.

PROLIXAM, ait, QU.ERIT VITA NARRATIONEM, tametsi SUFFICIT, UT EX OPERIBUS AGNOSCATUR, QU* VERBA transcendunt. Erat porro SyagmLatini uxor, viri pra?potentis et nobilissimi, sed Ariani, qui a Domitiano Abbate ad fidem Catholicam adductus, fundum eidem ad construendum Bebronnense monasterium concessit. Paucis hic mnlta complectitur Mabillonius, quse denno repetuntnr pag. 222, solis ferme S. Domitiani Actis subnixa. An satis certa sint haud
,

erat S. Domitianus,

et verosimililer

ante Eucherium
tol

mortuus
habebat

est.

Jam

vero Syagria Latini uxor

adullos
;

filios,

qui omnes donationi subscripseranl ante

erat

equidem
piitat se collegisse

liabeo

exploratum.

ilaque ut

minimum quinquagenaria
judica
,

annum 450.
certo halluci-

12 Miraciilum cpistoLrS. Eugendi in Syagria 60clesiarum monasteriorumque matre cxhibitum, quod

habes in Actisnostris
mitto
;
i

Tu modo
supersles

an ea Syagria ad seeulum sextum

liic

fuerit. Dices, scriplorem

Januarii pag.

32,

ultro ad-

ad camdcmipsam referri ulcumque Syagris alicujus, verosimililer eliam Lugdunensis, laudem prseclare decanlat Ennodius, in edtlione Sirmondi pag. 408, el tomo noslro 2 Januarii pag. 739 ntpote quse S. Epipbanio Ticinensi magnis elcemosynis succnrrcril ad redimendos a Gondebaudo captivos anno 494. At vellem probasset Mabillonius, Syagrinm islam fuissc Latini uxorem.atque adeo monaslerii S. Domiliani fundatricem. Non una offerlur B dubitandi ralio prima hic sit : quod nulla Actorum ;
ncc
dijfiteor.

annuo, fateorque, in computandis temporibus infelicissimum esse. Sed an ex similibus sarmentis licuit
nari
;

posse,

quee in

Mabillonio,
illa

tam asseverantcr pronuntiare

Hsec est
?

Syagria... Erat porro Syagria Latini uxoretc.

Claudicant omnia.

En

modo hypotliesim

aliani ferme

xque scabrosam. 15 Cum Actorum islorum chronologia tam fallat evidenter, et pro alterutra parte, omnino repudianda
sit ;

quid

si,

rejectis

nominibus Vincentii, Hilarii

;

et

quamtum.elegeris.

'

Eucherii, insistamus primse parti

.trurn sub Conslanlio vere
lias

Sanctumque nos- queviam

in

natum, sub Julinno

Gal-

S. Domitiani
illa,

cpoclia satis

certo subsistat

forte

nec

adducamus, non ad Hilarium Aretatensem, sed ad

qum ex

tot

Sanctorum conjunctione

coalescit,

nem-

celebriorem illum,
exiiio tunc

magnnm

Pictaviensem antislitem, ab
si

pe Vincentii Lirincnsis,

Hilarii Arelalensis

et

Eu-

rcducem. Quid

pro Eucherio restituamus

;

cherii Lugdunensis, non junioris, qui forle nullus un-

Justum, alium Lugdunensem Episcopum

auctor

cui
;

Legendx
utrnmque

quam Lugduni Episcopus

Eucherii, qui seque ac
probabilius e vivis excessit
:

fuit,

sed

primi

et

senioris

notiorem

alium male

subslituerit

Hilarius,

ante.

annum 450,
Domilianiin
non
so-

nomen ad
tali

historiae veritatem

ut proinde

nec.

chronologico ordini insistendo

xque conducet. Imo vero, quadrabunt omnia

,

Galliam advenlus fsiquidem

sitj

in ipsa Gallia natus

in grassantes tunc dominantesque

Arianos
fuerit,

lixreticos, a

nec Lugdunensis commoratio, nec secessus in

nec monasticse
conversationis

quibus S. Domiliani pater occisus

quorumque

litudinem,

diuturnitas,

conlagione afflatus supponilur Latinus Syagrise conjux:

nec dcnique ejus xtas aut morlis tempus definiri possint.

quadrabit facta
sive is

donatio sub Imperalore Valentiniano,

Putat Mabillonius pag. 222 ex pontificatu Eucherii junioris Episcopi Lugdunensis, et ex tempore Syagriae, Latini uxoris, qui sub finem seculi
,

pro ejus nominis primo, sive pro secundo acci-

piatur.

Ad

reliquam vero Actorum seriem tutandam

nihil prorsus interest, sive

ad finem seculi iv
pertinere
lectoribus

sive

ad

quinti, et sexti initium vixere,

colligendum tempus ipsum, quo S. Domitianus floruerit. Hic ego pedem fi-

seculum posterius

S.

Domitianum
erudilis
et

dixeris.

gere non ausim, epocha pendeat.

1

cum ex

solo

Syagriae nomine tota ea

In dubiis versamur , qux enodanda proponimus ; uti

suis Mabillonius, S.
ferat

ulterius

illud,
vilse

cur in

Domitiani
:

Annahbus compendium difDomitiano

Quid

si

enim Legendx auclor, qui

summam

in

ad annum 590

Sancti noslri

demum an

nostro S.

atatem,

componenda temporum ratione imperiliam demonstrat, quul si, inqttam, Syagrise nomen, ex aliqua superstite
fama apud Lugdunenses
truserit,

conveniat, quod ibi ex Gogi epislola referlur, de rosa-

rura vergultis, ex sacri Domitiani Abbatis sepulcro

celcbre, ibi etiam

perperam

in-

prodeuntibus.
de ceteris

Ul vera admittimus
sententiam ferre

quse ab

Adone
non

qucmadmodum factam

ejus donationem

cum

traduntur, prxscindendo a tempore quo Sanctus vixerit

;
,

anno primo Valentiniani copulavit, ecquid ruit

perslriiclu 1

lota de-

nobis integrum

terminati lemporis ratio, hujusmodi anachronismis su-

putamus.

En

modo Acta

ipsa ex correcliori Chiffletii

Adde quod Syagria S. Eugendi, aliquando

fuisse dicatur; ea vero, qnse

MS. cum
tro

edilione Gononi, Guichenoni, el altero nos-

materfamilias
describilur,

ab Ennodio

apographo collata.

solummodo laudelur ut thesaurus ecclesiae quod xque virgini alicui prxdivili, ac vidux competit imo polius virgini; nam plures liberos habuit Syagria
Latini uxor, quorum aliqui donationi subscripsere fuit,

VITA
Ex
antiquis codicibus monasterii S. Ragneberti

que adeo minus potens ac dives ad opitulandum S. Epiphanio Ticinensi, captivos redempturo. Nolo nimium
rigide

singula discutere

quamdiucirca S. Domitiani
lubens falebor, ex con-

Jurensis.

setatem nihil certius

occurret,

cursu cum Syagria, satis feliciter el verosimiliter Mabilbnium, ad seculi quinti finem et sexti imtium S.

CAPUT
S.

I.

Domitianum
Lugdunensis

retraxisse,
fuerit
,

si

modo nulla

alia

Syagria

Acla Eugendi,
dius appeltaverit,
sterior.

quam monasteriorum matrem thesaurum porro ecclesise Ennoquseque S. Domiliano longe

sil

po-

sed nntrte Incerta funt

14 Et talem fuisse oportet prxlaudatam Syagriam, siquam fidem Acla mereantur. Insisto dictse hypothesi,
quod Vincentw Lirinensi, Hilario Arelatensi, et Eucherio Lugdunensi xqualis fuerit nosler S. Domitianus : Eucherius porro vel ante, vel circa annum 450
vivere desieril. Sic arguo
:

Domitianus orbus parentibus, Roma in Galliam secedit a S. Hilario Arelatensi sacerdos ordinatus, ductu S. Eucherii solitudinem petit ibique habitationem sibi
:

et sociis ojdificat.

omnia,

priusquam Sanctus orato-

lgitur beati Domitiani Confessoris Christi vitam descripturus, primitus invoco Deum Patrem omnipotentem, ut qui eidem Sancto usque in finera
dedit

DIE PRIMA JULII

perseverantiam , nobis qui scripturi dedit bonara a vobis qui compellitis, per ejusdem Sancti, sumus,
intercessionem Sanctorura, vitam atque 'omnium
venerabili Episcopo ex sua conversatione
dilectus,

45

admodum D
."*'

secundum

ecclesiasticos ordines presbyter

:

ab eo est ordinatus
favores
,

ac deinde
,

humanos declinans

ex m-s ab "''

Denique a Constantii Imperatribuat sempiternam.

sang"'" e

petita benedictione

Australes f expetiit pre ,bijter

stri

natus,

in Romana urbe ex nobilitatis toris temporibus non obscuris natalibus nascitur Domitianus lampade autem MarciaDei famulus, patre Philippo, matre
,

partes

quam
liarum

eremiticam ducere vitam magis eligens, ordinatm. civilem. Verum audiens beati Eucherii san/
,

ctitatem, Episcopi Lugdunensis inclytae

,

urbis Gal-

qui prae ceteris gratia generositatis ornati nilla regenerationis gratiam, ut a prole compertum est
;

summa cum
,

festinatione

illum videre de-

siderans

Lugdunum

ingreditur

ejusque volunta-

inteere ac catholice inter Arrianos occursus fidelivero puerum praefater custodiebant. Ablactatura
tuin, scholis

tem sciens Pontifex, tabulara etiam cum reliquiis sanctorum Chrysanthi g et Dariae super quara
,

commendaverunt catholicis in quibus divini eloquii strenuum aliquamdiu commoratus

;

eremitae futuro pius Pater dedit. Missas faceret Sicque Lngduno egressus, quamdam ereraunculam
,

coepit habere in discendo studium. Qui

dum

fere

aggreditur

locum qui Axantia

/;

vulgo

dicitur

/4

iam duodecim

b esset

annorum,

trimonii a parentibus acceptis , revertitur, studiisque majoribus in

cipatur.

omnis paad scholam rursus

libellis

atque ibidem, non adhuc multos commoratus dies , arctum construxit oraculum, i et Pontifici rnemorato innotuit, ut ejus jussu in honore sancti Chris-

discendo

man-

Ubi

aatatis suae

dum fere usque ad quintumdecimum annum, vacandi haberet studium in dicatholicam

fi,

tophori Martyris dedicaretur.

5 Interea dura ibidem conversaretur servus Dei

vinis cultibus, patre ab Arrianis ob

Domitianus, jejuniis

dem interempto
patre ab Arianis in-

mater nimio dolore

attrita lucis

et orationibus ac vigilis, Mis- ao Eucheno saruraque solenniis intentus, discipulos ccepit habere, lugd. ere

terempto;
tionissespo-

hujus caruit usu. 2 Sicque ab infidelibus patre interfecto, matre vero nimio extincta dolore, nobilis qui remansit atque parentifilius, maximis repletur doloribus
:

qui ejas arctissimae vitae cupiebant esse pedissequi.

mum
net.

obti-

Uans,

bus hurai condigne

deberet
si

reclusis, ex

doloribus quantu-

lumcumque recreatus,
;

ccepit cogitare

quid

agere
laica-

Sed dum frequentiam adventantiura circumquaque residentium cerneret populorum, graviter ferens, ad doranum Eucherium repedat Pontificem, taliterque eum alloquitur Pater Venetande, non mihi videtur tumultuosus, cunctisque pene notus ille locellus, in
:

patrimonio contentus temporali,

lem an ecclesiastieam expeteret dignitatem. Curaque duobus mensibus in tali versaretur conflictu ,
tunc famulura

quo habitare coepi, aptus esse monachis, maxirae ctim aqua illic desit. Cui Papa k piissimus Vade, ait, et perquire ubicumque vis, locura ad habitan:

domus

sua3 taliter
si

alloquitur

Eia,
liber

inquit, Sisinni, c dicito mihi,

homo, dum
in

esse dignoscitur,

et perraanere securus

libero
,

potest arbitno,

implicare se debet in diversis

et
:

multis, ac caducis servitiis.

sestimo, et
cultas est,

Respondit Sisinnius vere fateor nobilius, quemquara, cui faesse liberura, quam servura. Et domi;

sicque benedictione accepta ad congruum propriam revertitur cellulam. Altera vero die, post laudes Deo redditas, et solenniaMissarum celebrata, cum discipulo suo, Modesto nomine, contra orienqui fluvio, qui Igneus dici- Ex illa in tales partes iter arripuit ~'' profundam ereraum sese dederunt. in <les l 'orem tur, transito, in in quibus abdit, ei confinio videlicet Lugdunensis territorii

dura

i.

Cor. 7.

nam et doctrina Optime, inquit, respondisti Si potes Apostolica, quamdidiciinscholis, itadicit liber fieri, magis utere hanc quippe secundum diste autem, et ompositionem sequi cupio regulam
nus
:
; : :

locis antiqui

falsi

monetarii olim

conversati fue-

rant.

6 lgitur circumcirca
nientes
,

illos
;

perscrutantes locellos,
inter quos

fontes repererunt irriguos

unum

inve;

nes, quibus prsefectus

sum, dimittens

liberos, cetera

pauperibus eroganda. Quod statim incipiens agere , infra duas hebdomadas totum patnmonium vendidit, et omnia pauperibus erogavit atque monasticam devotissime suscipiens vitam, sevolo vendere,

maximura Bebronnae indiderunt homen unde usque in hodiernum diem, Bebronuensis dicitur ille locellus. Nocte vero illa in quodarn specu se recludentes, hymnis, et laudibus Deo peractis quieti fessa dederunt membra. fatigati ex itinere
/ ,
,

cularem funditus dereliquit. 3 Interea Constantio Imperatore defuncto

metu Juiiani fugtt in

Ju-

lianus Apostata suscepit

exercens

multos

imperium monachos etiam

qui crudelitates

militare jussit.

Circa raediam vero noctem, _non valde soporato Dei famulo Domitiano, Dorainus Jesus ei apparuit cleDomitiane mentique vultu eum alloquitur, dicens viriliter age, quia m omniathleta prudentissime
;
:

Galliam;
"

Quod

vir

Domini audiens,

furentis diaboli, et in-

videntis agnovit astutias,

atque continuo evangelidicens

.

cam
Matth. 10.

protulit sententiara,

Si vos

persecuti

fuerint in

una

civitate, fugite in

aliam. Crescente

autem rabie
lis,

saevientis Apostatse, praefatus vir nobi-

dissimulato habitu, navigium expetiit

marinum
,

Thebaidem iturus. Sed quia conspexit, quod in Thebaida persecutio major excitanda erat eo quod illic copia monachorum esset, formidavit illuc
(juasi in

quod multos , qui tuo , eo exemplo nutriendi sunt, in hoc loco sim filios recepturus sicut disposuisti heri in animo tuo, ita aedificare incipe. Cogitaverat naraque sero. supra collem, qui praedicto fonti eminet contra occidentem, qui quantulamcumque habebat plauitiem, maximam facere cellam juxta viam vero, hospitiolum
bus

sum

tuus adjutor

oratorium
construit.

transmeare quin potius occidentales partes eligens, navim quamdam ingressus Marsiliam usque per:

venit

ubi

cum

aliquamdiu
gravit

Silvano d eruditissirao presbytero commoratus, Lirinensem usque pera,

insulam
ei

in

qua uno anno conversatus

cuncta, quae
bus.

acciderant, Patri Vincentio, doctisfratri-

parvulum propter pauperes, ac, si fieri possit, quandoque oraculum. Expergefactus itaque Dei famulus, gratias egit Deo, qui ei prosperum suura nuntiaverat eventum continuoque reversus ad cellam discipulos ex loco aptissirao et maxime ex visione, quam viderat, consolatur non modice. Oratorium vero, et hortellos, ac vineam, quam ibi construxerant, cuidam presbytero commendantes, ad
:

simo ac disertissimo presbytero narravit, et

Quo in loco persecutionem audiens, quara fugerat, advenire, e Arelatem apud domnum Hila-

num

Episcopum quantulumcumque commoraturus cum quo , aliquo conversatus tempore Julianum insecutorem suum divino audivit apud Persidam gladio interiisse.
advenit
: ,

locum praevisum cutn omni supellectili devenerunt atque ad habitandum, infra biennium, habitacula, geniet duo oratoria, unum in honore sanctae Dei Christricis Mariae, alterum vero in honore sancti
quae etiam jussu Martyris condiderunt Dorani Eucherii Papoe Lugdunensis dedicata sunt. 7 Cceperunt autem quaedam eremi loca excolere, semina jacientes, uberes fructus unde recepere tem-

tophori

4 De qua re

utcumque securus

et a

praefato

poribus

46
A.

DE
suis.

DOMITIANO ABBATE.
An
Nescio quas partes Australes expetere poluerit. ad Lirinenses redire meditabatur ? g Scimus horum Sanctorum retiquias a Pelagio II t
f

poribus

KI VSS.

Quadam autem die, dum Domitianus Dei famulus eum fratribus quodam opere fatigatus,
ad vicinum alveum, qui Albaronna m dicitur, ad atque causa refrigerationis venirent lavandum
,
,

Gregorii magni prsedecessore, ad Gre.gorium

Turonen-

nudati
Yulpeculam
oratione in/fiimil

amnem

ingrederentnr, vulpes, quae callidum

religiosi Dei famuli

sem
sota

missas, alins deinde

:

animal dicitur, sandalia

rati

memo:

seculo oblentas
litijtts

a Marcwardo Prumiensi,nono lempore Eucherii, Lugduni fuisse, ex

ore proprio
vir

laniare

coapit
ait
:

quod

Domini cernens,

atque corrosit Domine, qui angelos

scriptoris ftde

nun credimus.

h Forlasse hodie Bourg

vulgo Ain.

quique vermiculos condidisti, et omnia, quae supra, infra, et subter sunt formasti, te invoco, ut haec ferula, ac gmius illius, ulterius nos ac suc.cesfecisti,

S. Christophle cis Idanum, Guichenon pag. 9C testatur vocari adhuc

Aucia.
i

jEdes sacra,

in

qua

oratur,

vide

Glossanum

sores nostros laedere

non praesumat. Necdum verba,

Cangii.

Dei famulus finierat, et bestiola illa ante ejus oculos expiravit deinceps vero nullam laesionem genus
:

k De nomine Papse, quod pridem Episcopis commune, satis alibi diximus.

1

illius in

eodem
:

loco facere praesumpsit,

usqueinhosunt

In

MS.

noslro altero ad

marginem notatur N. D.

diernum diem

nam

et

cum

gallinis
,

illias loci

Le

Bron, quasi dicere velit, se.diculam aliquam sacram

in

visse postea jocasse

vulpes

contra

suam naturam

agentes, sed nullamearumlsedere praesumpserunt. n 8 Ccepit interea Dei servuscum suis arctiorem ita ut ipse infra hebdomadam semel vitam ducere
;

honorem B. V. Marix. m Nullum ibi alveum novi, prseter illum quem supra dixi tn Idanum profluere, sed quo nominea ppelleibi sttperesse,
,

tur, tie.cdum reperi.

cibum sumeret.
ribus pellendi
:

Nam
unde

et collata est ei a

Domino po-

n Satis mira
esse
ita ut

est hiec

Sancii oratio, ceterum, quod

corpotestas daemonibus imperandi, et ab obsessis

et

hic asseretur, notavit Antonius

;

Lwnnard, verissimum

cum multum ab adventan-

etiam plurimi coinmendent suas (Gal-

tibus tsedium pateretur, formidanshumanos favores, quos et declinare nitens, secedebat clam in profun-

linas opinorj beato

Domitiano, quae liberantur a vulex

edito

pium oppressione hodie adhuc.

o Addidi illum,
sensus ad
id

dam eremum,
Arctiorem vitam discl

sabbato ad nocturnas tandem vigilias

Gononi, ut determinetur

pulorum
precibus
temperat.

revertens. Cernentes autem ejus discipuli, pra? nimia eum abstinentia valde debilitatum, pedibus illius provoluti, aiunt
:

sigmficandtim, quod auclor intendil.

Cur nos, Pater, deserere ni-

CAPUT
Tempore
famis sociis

II.

aut certe cur non perpendis, nos aliquos esse adhuc rudes ? Quod si ex nimietate maciei decesseris. indocti, et sine pastore remanebimus. Discipulos
teris,

et

csementariis de
:

nempe nimio
ccepit

afflictos

dolore conspiciens

paululum
il-

habere quotidianum vilissimum cibum, et

o

pane miraculose prospicit Latinum ab Arianismo convertit; a quo, et Syagria

conjuge fundis donatus, sancte,
rat,
uti

rum

vespertinum

et

sic

utcumque

refocillatus

vixe-

est. Visum est interea Dei viro, ut circa viam, propter frequentiam transeuntium, sicut prius cogita-

moritur.

verat,
ait
:

oratorium faceret; et convocatis discipulis necesse est, fratres, ut cum Dei miserentis ad-

Oed
vir

jutorio incipiamus

viam aedificare oratorium. Cui consentientes, eademdie cceperunt fundamenta aperire atque alia die posuerunt ubi ex vicino convocatis caementariis, oratorium non adeo
circa
;

unum

adveniente famis inopia, quae tunc temporis Galliam tenebat aliqua per loca, panis etiam defecit quod servis Dei, et eorum coementariis conductis
:

Urgente

fa-

rte, divini-

tus

panem

Domini cernens, ait laborate, fratres, prout opportunum vobis videtur ego autem properabo
: ;

invenit,

modicum

aedificare cceperunt.

ANNOTATA.
a Notavi supra

ad seculum, aliqua victui necessaria quaesiturus. Ascenso autem asello, venit ad villam, qu vulgo Torsiacus a dicitur; atque dum ex more homines loci illius, in clibano pridie panes coxissent, et ille

diversitatem in

Legendx

principio.

Particula denique, hic lam aple quadrat,

rius igitur. Rectius fe.rme

quam

supe-

prunas adhuc ignitas conspiceret, adclinis intuitus infra clibanum, panem mirae magnitudinis, atque
insoliti

MS.

alterum, quod, priori:

candoris aspexit, foris

cum

baculo extraxit,
sed

bus omnibus prsetermissis, incipit

Constantii Impera:

et cunctis incohs praedictae villulse ostendit,

alicui illorum in

toris temporibus. In finehabetur

Coliegit haec

An-

oblivionem venisset

cum

ne forte nul-

tonius Lionnard, camerarius S. Ramberti, exvetustissimo missali

lus

MS. Mirum
nni

esl

ex eodem monasterio de

tam diversa
rint.

prodiisse,

diversi, diversimode collige-

ex ipsis suum cognosceret esse, intellexit vir Domini, ab eo, qui panis est vivus, suis esse csementariis praeparatum sicque continuo reversus ,
:

In hoc plane deesl donationis mstrumentum,

eis obtulit, dicens

Accipite, fratres,
:

annonam

nobis

quo

se et

quo infra.
b Sequimur

a Domino

MS.

Chiffletii, in quo,

uti et in ediet

sexdecim

tione Guichenoni, sic legitur.

MS.

allerum

Gononus

ex quo videlicet pane, quatuor caementarii, decem sunt pasti diebus affatim videbatur natnque in, eoprasparatam
et

suos et cxmentarios
sustentat.

monachi,

habent

Qui

cumad

adolescentiaeannos pervenisset.

Prsefer, quod lubet.

c Iia rursus Clnfflet
alii
:

rum, dum frangeretur, manibuscrescere. 10 Ergo ex eodem panedumjam quinque diebus

essent refecti, Pater sollicitus de discipulis ac caementariis, qui utrique in oratorio aedificando erant
intenti, rursus asello ascenso,

Guichenon

format Sisimius,

Sisimus. Plurimx snnt liujusmodi variantes minue.t

tix, ul infra, muletari

militari pro militare

:

exci-

seculum

repetiit, vi-

tata erat, pro excitanda

Lugdunum, pro Lugduno:

el id

Dominum,
sunt

pro

Domnum,

genus differenlix

alise,

ctuinecessaria mendicaturus. Erat praeterea quidam vir, Latinus nomine, secundum secularem potentiam
nobilissimus, in praedio suo, quod dicebatur pridem Calonia, a fonte, qui Calonna vocabatur, trahens

quas ex noslra edilionein

aliis lectcr

corrigel.Nontanti

Actailla,ut hxc scrupulosius ve.rsareoporteat.

ceteedi-

d Dixi supra, Silvanum luc forle posilum pro bn Salviano putavit Gononus hoc nomen in sua
;

vocabulum
tus, voluit

sed hic vir

cum

esset potens, et incly-

a nomine suo fonti et

tione alteri posse subslitui.

bulum
aiiis

id est,

villae trahi vocaa Latino fons Latinus, inde et villa

e Sic plane legendum est, errat hic et mullis

locis editio

Guichenoni.

Latiniacus, quae nomina usque in hodiernurn diem b et fons et villa retinent. Quadam vero die, dum a
jocis,

DIE PRIMA JULII.

jocis,

47
vir conspiciens, cum uxore ac omni faraulatu, festinus cucurrit ad

quos

cum
suae

avibus facere solitus erat, reverteventilatores conspiciens, illuc di-

cadere.

Quod Arrianus

retur arese
vertit
:

et liberis,

sed et uxor illius, Syagria noraine, religiosa occursum ibique dum fabulamatrona properat in per diversos amplexus, et frumenta rentur simul venderent , supradictus serdiversis adventantibus
:

palatium suum, quod ex marmoribus magnisque silicibus erat constructum quod introgressus, ccepit cum conjuge ac proceribus suis considerare cur,
:

cum asello advenit, eosque ita vus Dei eremitanus Nobile connubium, vita vobis et pax alloquitur : augeatur ; servi Dei viventis in vicina ererao degenmiserunt me ad vos, sicut etadceteros nobiles, postulantes praesertim cum necessaria victui veliraus aedificara et panis deunum oratorium
tes
; ,

vocem tanti minionis rustici, tanta Deus voluit facere ? Fana corruerunt, terra mota est, ccelum tonitrua, grandinem et fulgura dedit an
inquit, ad
:

forte vera

putanda sunt, quaj prosecutus est, ut Dei Filius, a?qualis sit Deo Patri per omnia? Syagria conjux ejus, provoluta pedibus ipsius, ait Domine
:

mi,

si

bene percunctaris, invenies

Dei
ille

vera, quae

fa-

fecerit.

mtilus
:

prosequitur

quoniam dum tecum

ejus, quasi angeli,

11 Tunc ad illum Latinus

Cur,

inquit, expetis

loqueretur

m area,

vidi vultura

cura potius minionem c tibi meura dari frumentum, quam servum Dei? Domitianus essete conspiciam,

cum

quod

et inrticare tibi volui, ut considerares

:

sed accedente subitanea ruina, non valui

pter, obsecro,

quaproquia

respondit

Dux

inclyte,

bene apertos oculos

in

ut jubeas
retinet,

eum

accersiri ad te, qua:

rae habuisti
ter,
laliniim

modo, cum

plus desidiose et negligen-

tenus sana,

quam

doctrina te instruat

quam
:

expetit vivarn. Latinus autera, quia Ar-

nisi ita esset, ut ille prosecutus est,

tam grande mi:

Hriaimm

rianus erat, multumque de fide disputare cupiens , Ergo quia ministrum te dicis esse servorum ait

raculura minime fieret.

14 Cui
tii,

Latinus

jube, inquit, intromitti illum

eremo, dicito nunc qualem tenetis fidem'? Domitianus respondit

Dei,

commorantium

in

mihi
:

quodcum jussumesset,
et

quaesitusper omnia officiapalaest

Fides

minime repertus, putatus

coruscatiouibus
:

mortuus esse
cadaver

varia fuerit, variantes et leprosos gignit ; si autem solida et universalis, solidos, et absque ulla
si

grandine ac
larsus ad

cujus

dum
il-"

requiretur ad sepeliendum, reperitur Dei famulus

obfuscatione
perducit.
salis?

ad regnum sine
:

fine

raansurum suos

aream cum

asello, girans

eamdem aream
Iae-

Tunc Latinus quee est solida et univerDomitianus respondit ipsa est, quam audivi etdidicia magistris meis Apostolicis viris, et quae nunc multos habet insecutores Arrianos. Latinus
:

cum

proprio baculo, et rivulos ex procella conglo-

batos prohibens, ne triticum, quod grando non

serat, rivuli contingerent:

quod factumest ingrande miraculum, ut ne una quidem gutta, quae humanis

potuisset oculis apparere, nec Christi
git

Domitianus respondit : haec est fides Denm Patrem omnipotentem, et in Jesum Christum, filium ejus unicum, Domiuum Deum Patrem , nostrum, et in Spiritum sanctum eo quod habeat filium ; filium, eo quod habeat Paait
:

quae est?

amicum
;

teti-

nostra, credere in

Domitianum, neque aream

est ingressa

sed ne-

que asellum. Quod cum conspexissent juvenes illum

perquirentes,

mino.
fretus

lllc

vero haec audiens,

cursu praepeti, suo nuntiaverunt doconjugis ex parte

fa-

trem, cui aequalis secundum Divinitatem per omnia Spiritus vero sanctus ab utroque procedens est
; ,

consilio, ita se promisit crediturum, uti

,

mulus Domini Domitianus credebat

irascaris, serve Dei viventis,

quem

intro:

nihilorainus consubstantialis et coaeternus est Patri

filioque
:

mitti jubens, pedibus ejus se provolvit, dicens

Ne

has tres personas,

unum

fateraur Deura

quod
:

te

minionem vo-

?o magno !l " re "(9-cilur.

quia una Deitas, una omnipotentia, una est aeternitas,

individuaque majestas.
ait
:

12 Latinus
jor

ergo potestas Patris nonestma:

quia vera te agnosco prosecutum esse de fide Trinitatis, ita credo ut tu tantum obsecro deprecare pro me et domo mea Dominum, ut aver;

cavenm

et

quam

filii?

Domitianus respondit
filii

nequaquam,
,

tere dignetur iram

suam

a nobis

quia veraciter creet

secundum Divinitatem quae et Patris, sicut Deitas, et aeternitas. Tunc Latinus stulte dicis vis modo, ut ego, qui tantae potestatis sum vir, adhuc puerulo filio meo, quem cernis, omnem gloriam meam, et dignitatem credam, quarum adhuc minime dominari valet?Et si ego decedens et moribundus nolo illud facere quanto magis nmnipotens DeusPater, filio suo adhuc tenero non suam omnem contulerit dignitatem ? Domitianus respondit o Dux, carualiter sapis, et secundum carnem omnia judicas nos autem credimus, quia Deus Pater, per Fil.um omnia fecit, sicut in Evangelio legimus, omnia per ipsum faeta
quia ipsa est potestas
:

do, filium Dei aequalem

Deo

Patri, coaeternum,

consubstantialem.

famulus haec cernens, gratias egit DoDomine, gratiae tibi a fidelibus tuis mino, dicens innumerabiles reddendae sunt, quia errore perversicque propria F sos quos vis revocare non desistis levavit manu Latinum flentem de solo atque prout potuit, illum ac domum ejus ab errore Arriano ad
15 Dei
: :

veram

retraxit catholicam fidem, adjutus

maxime a

sunt,
"'vktum
'tproiiigiis

et sine ipso

factum est

nihil.

Latinus iratus
;

matrona Syagria, quae nobilis erat catholica. Triduum vero apud eos faciens famulus Do mim, commonuit eos, sinceriter tenere rectam fidem quem cum maximis honoribus cumulare vellent.. nihil aliud quaesivit, nisi securitatem in eremo
supradicta
:

ait: recede,

minio.a nobis, quia mentiris

cogitave-

'erritum

ram namque, si recte prosecutus fuisses, asellum tuum onerare frumento. Domitianus respondit si
:

quantum juris eorum erat et aliquam vineolam ex qua posset llle, atque alii servi Dei post illum r ^ ... r erefuturi, Deo offerre sacrmcium. lunc Latinus
;

"""" 9 ue
i

'

rr,

ootlts dotiti-

tvr

ego de

fide

recte sentio, et
in

haec

vera sunt, quae

sum prosecutus modo,

per omnia
corruant.

coaeterni, et fana, quae ad culturam

nomine unigeniti Filii Dei, coaequalis Deo Patri, haec

daemouum

fabricata sunt,

petram quae Artemia d dicitur, a dextra seu laeva, sub integritate tibi cedo tantum ut per tuam et tuorum sequentium licentiam, nos, et posten nostri venandi licentiam habemus. Tunc Syagria Domine mi, vineam expequaeris usque ad
:

mum quam

13 Erant autem
"i fidcm
t

fana,

'Micatn
eocat
;

aream duo excelsissima quae secundum gentilium ritum, in honorem

circa

possumus illi supra villam sitara, quae Vallis dicitur, quam Gondobado filio nostro detit
;

dare

illam

Jovis et Saturni fabricata antiquitus fuerant, et licet occulte, tamen adhuc colebantur a ruralibus rusticisque hominibus. Qua ruina peracta, statim terra

dimus, quae prope

serta e ac, sicuti
reddit.

eremum

suara est, et dicitur Deofterri,

Deo decet

optimum vinum

Convocato

itaque notario, ac testibus, con;

^

contremuit
gire,

et post pusillum, coelum,

ccepit;

cum

esset sere-

tinuo factus est libellus incontinens

num.nubibus obumbrari

magna

deinde tonitrua mufulgura coruscare, atque graudo nimia

16 Dominis f magniticis. servis Dei, Domitiano,

et sociis ejus eremitis Latinus, et Syagria. Propte-

rea

48

DE

S.

DOMITIANO ABBATE.
monasterii constituens, g quietem arripuit: rnultisque diebus ac noctibus in divinis laudibus et orationibus perseverans, Deo soli p] a.
cere studebat,
ceret.
levi
ita ut semper in virtutibus succresAppropinquante jam fine dierum suorum,febre accersitoque Patre monasterii, cecorripitur
:

EX MSS. onnlionis

rea quia servi Dei excelsi estis, ideo concedimus quse vobis jure propriefario res proprias nostras.

nem nomine, Patrem

mstrumcntum

sunt in pagis jnclyt Lugdunensis urbis Gallia, et ex parte Bellicensis castri; hoc est vineam unam supra villam, quae dicitur Deserta, et terminatur a
inter consortes colonos, et campuin de ipsa a sero, inratione subtus viam a medio die, via

mane

a tergo, sylva regalis supra ter consortes colonos collem et habet in longitudine cum colle, et sylva supra viam, secundum virilem manum, perticas
: :

teros quoque jubet adesse (erant autem vigintiquinque fratres,) quibus praesentibus, sic eos alloquitur
:

Pacem
videbit

sequimini, et sanctimoniam, sine qua

nemo

Deum

ipsi

agri pedales

centum duodecim

in latitudine

a parte

dete, et appropinquabit vobis

stri custodite in

autem appropinquare Deo stupracepta Patris ve:

scirpo perticas agri pedales lxxii, Infra hunc terminum, et perticatioac semissem. nem. sub integritate vobis cedimus. Similiter et

meridiana,

cum

omnibus, quia credo

docere
liarum.

cogaoscite

namque quia

eum recta vos revelante Deo novi

Calendarum Ju/"'niinclofo

diem obitus mei, qui certo

erit die

unum campellum

subtus viam superiorem, qui ad

stirpum praescripta? vinens a sera jungit, et ipsum campum secundum molares definitos, cum integritate

vobis donamus.

Supradicta autem omnia, ut

prasfati

sumus, vobis cedimus, praeter quod illud in Arandato ad praesens servamus nobis cetera vero pro aeternae vitae prsemio, et pro redemptione ani:

19 Quibus verbis auditis, fratres flere ccepertint, dicentes Et Pater, cur tam cito nos deseris"? Quibus ille ait Non vos derelinquo, filii, sed Deo podate mihi osculum; qui tius commendare vado
: : :

obitvs die,

sancfe
tur.

?nori-

omnes

osculatus, dixit

Ipse, qui pati dignatus est

nostrarum, seu ut intercedatis ad Dominum pro nobis, ad dextram, seu laevam, usque ad petram Artemiam jure vobis tradimus perpetuali, ad possidendum futuris temporibus, ac libere, firmissimeque

marum

pro vobis, et pro omnibus, vos conservare dignetur ite ad propria. Appropinin suo sancto famulatu quante igitur die Calendarum, jubet iteruni Abbatem adesse, et fratres, sacraque Missarum solennia ce:

utendum.

Si quis contra

hanc nostram mercedis

lar-

gitionem inrumpere conalus, destruere tentaverit, aut pervadere aliquid voluerit, iram Dei omnipotentis incurrat, deputandus aeterno supplicio, et non valeat vindicare quod quaerit; sed firmum maneat, et stabile nostrae mercedis augmentum. Data octavo Calendaruia Juliarum, anno primo Valentiniani Imperatoris. Dux Latinus ultronea voluntate, et propria manu fieri jussit, et subscripsit. Syagria

coram manibus ad ccelum erectis, ait In manus tnas, Domine, commendo spiritum meum itaque cum hoc extremo verbo efflavit spiritum. Anima autem a corpore egrediente, tanta illic fragrantia et odor suavissimus ortus est, quantum nullebrari
:

sicque

divino saginatus pabuls

cunctis discipulis,

lus

conjux similiter. Gondobadus genitoribus consensit, et subscripsit. Deodatus rogatus signavit. Leotardus, liaud aliter. Franno, nihilomiuus. Secundinus,
similiter.

Operarios

famc dcpressos
cit,
refi-

Galominus, non aliter. 17 Igitur vir Domini Domitianus recepto libello, oneratoque asello, ad propriam repedare volens cellam, invenit stios dormientes caementarios, jnxta
fontem, qui dicitur Condemnans. Famis enim inopia depressi, aedificium reliquerant; monachi ad altissima, solitosque reversi cibos
prias redire disposuerant
;

in eodem loco sentire antea meruit; quidam fratres infirmi, unus typo quarto, h et melancholica passione dealii ferunculorum pressi, ex memorato odore repleti, sani effecti sunt. Tuflc Pater cum fratribus, praelibati patris corpus suscipientes, condigno honore iu sarcophago praeparato haud longe ab altari sancti Genesii Martyris ubi Deo favente, usque in hodiernum posuerunt

hominum

ita ut

?',

diem divina ostenduntur miracula. Recipiunt ibidem caeci visum, claudi gressum invemunt, daemoniaci
curantur, et innumera alia per servum

suum DoPatre, et

minus facere dignatur miracula

qui

cum

Spiritu sancto, in Trinitate perfecta vivit et regnat

caementarii ad pro:

Deus, per omnia secula seculorum. Amen.

dnmos

quos

cum

dor-

mientes reperisset, ex parte citavit eos, dicens: quid est,

'

illos

cognoscens, ex-

ANNOTATA.
a Guickenonus, Torciacus, ut habet etiam

fratres, quid agitisT

Cur cceptum opus

dereliquistis?

An
:

forte virtus
est,

MS.

al-

deficit? Cui protinus responderunt

Papasti sumus ex pane abunter, nam decem diebus dantissime, quem nobis detulisti pridem, et uno supermansimus die sine victu, hoc est sexta feria

verum

terum, sed nolavitad

quo modo edidit

haclenus ignoro.

margmem Linnnavd, Torciodus, Gononus. Qux lectio prscfevenda sit,

.

b Guichenon pag
de Lanieu, ego in

97 Latimim

appillat toparcham

esca vero deficiente, ccepimus reverti ad domos proprias.

illis

partibus locum alium non novi,

Famulus quoque

Domini Domitianus
illi

ait

qui Latiniacus Latine nuncupetur.

Qnalero putatis esse hodie feriam'? At

dixerunt,

c Minionem, roinio constanter legit Cliiffletius

riat

va-

Sabbatum. Erat autem secunda

Domitianusait
:

feria.

Surgite, quia satis

Tunc beatus dormitum habe-

Guichenon, qui minimum,

scrtbit.

In Gonono

est

mimum et morionem mimum, in MS. allero mimiovelit.

sit

tis duobus diebus, revertimini ad coeptum opus, Dominus enim largitus est nobis uberrime victui necessaria. Surgentes autem secuti sunt senem,

nem.

Satis patet quid auctor indicare

d An lixc petra, vocanda Armia, non salis pevspicio.

adjectivum faciunt
f
vallis,

Artemia, Altemia an

cceptumque oratorium usque ad calcem perduxerunt.

prxfcctoque
wciis suis Abbate,

e Ita hic scvibitnr, acsi esset

nomen propvinm,

alii

vel vinese.

18 Quadam autem die Latinus cum Syagria conjuge eremuni petens, visitavit fratres videns vero conversationem illorum, laetatus est valde, multa:

cavet,

que

eis largitus

est

dona, sicque benedictione acInterea coeperunt

cepta, reversus est ad propria.

Aitevum nostvum MS. donationis instrumento plane solummodo scribens, datam vineolam, simtil et eremum, in quo habitare cceperat, a petra Crispa, usque ad petram Armiam. Gononus partem descvibit, usque ad, quae dicitur deserta etc. In Guiclienono desunt in fine subscriptiones quatuor ullirnoritm filiorum,

nobiles aliqui, audientes

famam fratrum, venire ad

eum,

ad habitum religionis suscipiendum ei tradere. Oratorio quoque consummato, et a beato Eucherio Pontifice dedicato, coepit stricte Dei famulus inibi jejuniis ac vigiliis senile corpus domare : et quemdam prudentissimum fratrem, Joanet filios suos

Leotardi, Frannonis
gine curiose

Secundini

et

Galomini,

sic ut

in solo Chiffletio habealur inlegrum.

Hic auteminmav-

notavit in hunc modum : Haec scripta quidem erant in textu, sed rubris litteris, post offerre sacrificium. Sequuntur donationes, quas dux

; ;

DIE PRIMA JULII.

Syagria ejus uxor fccit beato Dosub data octavo CaJuliarum, anno a nativitate Domini 371, lendarum Imperatoris, prout infeanno primo Valentiniani

49

dux Latinus

et

suis, mitiano et successoribus

Et postquam quemdam prudentissimurn D Joannem nomine, patrem monasterii constituit. h Sic in omnibus excepta editione Guichenoni, m
vertens
:

t-\

u$*

qua substituitur febre quartana. Id quidem indicare

voluit auctor, sed servanda eranl ejus verba.
i

et describitur. rius continetur Multa in ipso instrumento observanda essent, sed

Guiclienon scribit

alii

fulvo colore, sed reliqui, ut

exislimem, nolo lectorespluribus ancutn supposititium

notationibus fatigare.

in textu.ad
correxil
;

quem observat Gononus, qui furunculorum Furunculus est, tuburculum acutum, cum

2 Lego, et quemdam prudentissimum fratrem Joannem nomine, patrem monasterii constituens, pro constitutum, quod apud alios nihil signifwat.
Paulo
liberius in

infiammatione ac dolore in carnosis maxime partibus, ut scribit Galenus provenitque ex humoribus

;

crassis. Dicitur

autem furunculus, quasi furtim na-

hac re processit Gononus,

sic

sensum

scatur.

DE SANCTO LEONTIO
AGGUSTODUNENSI EPISCOPO
Ex Martyrologio
uam
SECILO
V.

S.

Hieronymi.
c.

est celebris in

Hieronymiani MarlyroloLeontii

scrupulnm movet Florentinius in hodierna nolatione ex

alio Martyrologio

igii exemplaribus

Augustodunensis
ejus longa oblivione

'memoria,
sepulta
;

tam sunl gesta

S. Sabinide Levitania, quod hic ipEpternacensis annunlialionem refert; sissimam ferme

at subdit Florentinius

s.Leonorio recte

nec apud Samnutrthanos aliud habet

annuntiationem, ex Adonis apassignalo fonte, ex quo eapro-

Notus in antiqtiis

elogium, prxler

nudam
ibi

videtur Molaaus
vero
;

in

: Leonorium hunc appellare appendiceadUsuardum. Minime

duttngul
tur.

pcndice
cesserit.

desumptam,non
Si recte

nam Leonorium
Molanus,

in

Britannia minore Episcopum

Mrltiis.

ordinata est series prsecedentium

colligitur, floruisse
;

ibi appellat

cujus vitam infra dabimus.

Di-

sequentiumque Episcoporum,
tium sub secuh quinti initium
rologio Universali pag.

Casteilanus in

LeonMartycirciter

ceres

laudatum Florentinium, ex Usserii Britannicis

ubi pag.

scrupulum suutn hausisse,

cinatttr Usserius,

168

egregie hallu-

692

putat, ad

annum

dum

extra c.horum saltat.

Audi

ejus

430

ejus

obilum pertinere.

Jam per codicesnostros Hie-

verba

Iisdem

Juliis

Kalendis, in Britannia, sancti

ronymianos tantisper discurramus. Vetustissinms Epternacensis

legit
:

Leonorii Episcopi et Coufestoris

memoriam

cele-

Episcopi. Subscribttnt reliqui,

Augustoduno, depositio Leontii cum hoc solo discrimine,

brari, Joannes Molanus, ex Martyrologio quodam

annotavit, sed hic, ut opinor, mutilato. Nempe, quia

sic

quod tcxtus Florentinianus ex Lucensibus male habcat

Usserio placuit
fuisse.

scriptum enim,
:

inquit, \n

eo pri-

Leoni
codices

Corbeiensis vero interserat tituium beati. lnter

mitus

potius crediderim

In Britannia [sancto-

H ieronymianos
:

contracliores,
et

Epternacensem

rum Martyrum
sitio] sancti

Juliiet Aaron.

Augustoduno, depo-

sequuntur Barberinianus

Reginse Suecix seu S. Co:

Leontii Episcopi et Confessoris. Chro-

lumbx, ab
vius ponit

Holstenio laudalus

Richenoviensis bre-

nologica verset Usserius, sed in

messem ignotam falcem

Augustoduno, Leontii Episcopi; brevissiAugustoUsnardinus Davero-

me

Gellonensis. Augustanus et Labbeanus,

vel

Aug. Leonti. Codex Augustoduno, depositio Leonis Episcopi Editio Lubeco-Coloniensis Augustoduno, depositio sancti Leonis Episcopi et Confessoris qux etiamFlorariiverba sunt ; sed verum nomen reslituit Greveni
nettsis legit
:
:

duno,

non mittal. Rectissime a Molano, altera editione, scriptum est : In Britannia etc. ut infra demonslrabitur, de Leontio nusquam loquilur. Verum de hoc ex
vetustissimis rnonumentis abunde diximus.
lio et

Quid de Jusit,

Aaron,

in antiquis

Martyrologiis tradilum

quid de

prima sua editione, minoribus typis, ex Greveno descripserit Molanus, habes supra, ubi de illis
ipsis in
esl.

auctarium Leontii Episcopi et Confessoris.

Marlyribus actttm

H actcnus

satis certa

et

indubitata sunt

omnia

DE SANCTO QUINTIANO
Ex
'

Martyrologiis.
Quintiani Martyris
:

j.

b.

s.

JULII.

Ieontio Augtistodtinensi, Quintianum

sttbnecto,
ii

quem sanctum quoniam in aliquo Marnescio

fuerit
is

quique

inter Usuardinos, solus

'yrologio sociatos inveni. In classicis locum non

,

de eo Sancto meminit codex Ficlorinns, eamdem ipsi lauream tribuit : Eodem die, sancti Quintiani Martyris.

Altabet

quisquis

demnm

Quintianus,

msi inter classica Martyrologia numeran possit Barberinianum, in prafatione Usuardina citatum num. 30;
in quo

Suspicetur aliquis, ex aliquo hujtismodi codice ultimam suam annuntiationem dcsumpsisse Mauroly:

apparet prsrdicla conjunctio : Augustoduno depositio Leontii Episcopi, et sancti Quintiani, non Quintiani Confessoris, ut est in auctariis
clare
:

Item, sancti Quintiani Martyris. Ceterumuter Quintiano conveniat, cujus fuerit, quando vixerit, quid gesserit, ubi, qtiando mortuus, aut Marttjrio a/fcctus sit, an pcculiarem uspiam culiitm habeat, an

cum

tititlus

Bedz
gatur
s ",

a Papebrochio vulgatis. Quidsi enim duplicetur unnuntiatio, positaqueinlerpunctione post Episcopi, le:

forte cttm alteroaliquo

Quintiano vel

Aprilis. vel xiv

:

aut xvi JtMiM

confuiidendus, doceri cupio

hic ea so-

Et sancti Quintiani,
Usuatdina num.

qui Confetsor, an

Martyr

lumcausa post Leontium Augustodunensem

quod
ita in prsecitato

collocatur,

hactenus

ignoretur? Certe

codex Falicanus, in
scribit
:

MS.

Marttjrologio Barberiniano

P r *latione

U,

Et sancti

conjuncti videantur.

Julii T. 1

DE

50

DE

S.

SERVANO

EPISC. ET CONF.

I)E S.

SERVANO
nomen
in ad ultimum ferme Thuopportune in-

EPISC.

ET CONF.

ORCADUM INSULARUM APOSTOLO

JElas, aposlolatus,
J.

varia distractum, gesta, miracula.

Palladium 432 Christi anmim vivendo nequaquam quem inFordonensi demum oppido, in
:

B.

S. V.

SECCLO

De
brochius

insulis Orcadibns,
silis,

lem

priori /tctorum semestri non semel

fuit.

transcendisse

agendum

Piwemilti hic

et

quo consederat

(ubi

hodieque contracto Sancti Pacl

seri possent,

qux de

ipsis liabet

Henschenius

nomine ab
ita

incolis appellari audio)

:

mortem

obiisse,

Ex
et

Pallndii

Ternani

ad diem xvi Jprilis, tomo 2 pag. 438 occasione. S. Magni Comitis prxfatarum insularum Orcadum palroni. Propius etiam ad rem nostram accessil Pape,

Forduni (vico in Mernia nomen est) beatissimum hujus vitae exitum sortitus, satis concessit. Ubi sacrae ejus reliquiae in
narrat Hector Boethius

temporibus.

xu Junii a pag. 533,

alias

cujus commentarius

de

S. Ternano,

Tervano, Pictorum Episcopo,pro ma-

jori parte aptari debet

iis, qusede.S. Servano nostro seu Sernano hic dicenda sunt ; caque imprimis quse breviter commemorantur de Pictis cl Scotis, qut, teste Beda

multo habita? honore, a multis illuc religiouis causa confluentibus, vel hac nostra aetate venerandae ostenduntur, etc. Consequens igitur planeest. nt S. Servanus, ante

annum

Christi

432 Orcadum Episcopus

con

secralus fuerit.

ibi,

fidem veritatis acceperaut, praedicante

aliis

iis

verbo

Ninia,

Niniano, Episcopo, qui erat Romae re-

moribns

4 Confirmat hscc omnia Leslseus lomo de originc, et rebus gestis Scotorum lib. 4 in Rege 41,
ila

ul traduni

scriptons
Scoti,

gulariter tidem et mysteria veritatis edoctus.

deinde subsecutus fueril Palladius
et

Quem

pag. 137, signatis Leonis I temporibus

scribens

ad Scotos

(intellige

Palladius

Servanum episcopatus
insulas,
fide

auctoritate
ibi

Hibemo-Scotos,

et

Sculo-Britannos) in Christum

latum, ad Orchades
et

ut gentem

cumu- E rudem

credentes, a Pontifice

Romanae

Ecclesiae Ccelestino

barbaram

Christiana imbueret, allegavit, et

primus missus Episcopus. Ubi

et alia

de S. Palladio,

Tervanum quoque Pictorum Archiepiscopum creaduo tanto religionis pietatisque sui partes cumulate explerunt partim haeresim Pelagianam ex insulanorum animisevellendo, partim religionispuritatem illorum jam purgatis animis instillando, ut merito hic Pictorum, ille Orchadum apostolus postea censeretur. Non magnopere discrepat Dempsterus laslor. eccl. lib.
vit.

vi hujus mensis referendo, inler modernos Seotos et

Hi-

In quibus locis

ii

bernosfonlioversa discutiuntur, quee

cata, atquc adeo hic repetenda

illic

abunde expli-

proferendae studio,

officii

non sunt.

2
colligenda Sancti nostri

Ad

S.

Servanum

alias

Sernanum jWErnanum,
setas,

quo de hic ioquimiir, speelat prxcipue S. Palladii

definienda sunt.

utcumque determinata, cx quu Sancli nostri tempora

ntas,

Elenim quemadmodum S. Ternanum Pictorum Archiepiscopum, ex Heclore Boelhio, S. PaUudius constituit, sic ex codtm Boethii loco, Scotor.
hislor. lib.

573, addens Georgium Brounum, Episeopum Duncbeldensem S. Servuno templum Petkarviae pa17, pag
.

7,

fol.

128, constat, quod laudatus Palla-

rochiale dicasse, circa

annum 1511, imo dedicatum

Verum
sequenti pag.

dius

Servanum Episcopum, ad Orcades insulas missum, ut populum rudem Christiana pietate institueret, creaverit. Sie

apud Orcadenses

episcopium.

9, et

Fordonus Scotichron. lib. 3, cap. apud Usserium pag. 672 Praedicationis, inquit,
:

num. 1032, ante hunc, anno 293 S. Serfum claruisse asserit ; qui ex Culdeorura grege Episcopus electus, aliquid magni animo agitans, Orcades nondum adhuc
fidei luceillustratas adierit, et
illis

Sacramentorum administrationisconsortem, Pulladius, sanctissimum virum Servanum habuit quem

:

verbum vitajrudibus
ut hic pri-

gentibus indefessus nunciaverit

apostolus
;

ordinatuin Episcopum, quia tantae genti ministeria solus impendere pastoralia uon suffeeerat, ad ortho-

mus Orcadum
possit.

Servanus, secundus dici

doxam populo fidem docendam, ac opus

perficiendum, Evangelii
effecit
joris

sollicite

dignum per omnia,

suum

et scriptores

b Sic comminiscitui famosus Thomas Dempslerus, g^ntis sux, el Sanclos incredibilem in mo- Demsten
multiplicare solilus; ut rectissime olim observaveSerfim
ali

coadjutorem. Adde citata ibidem Joannis

:

Ma-

dum

verba

Servanum Episcopum Palladius ordiinsulas, ut genti

rit eruditissimus noster

Labbeus,

nat, et
lizaret,

eum ad Orchadas
misit.

evange:

in patriae suae
hic sancto
illi

gratiam

omnium fabularum, consarcinatorem esse. Ila

:

quem

com-

miniscentt.

Rursus

Polydorus

Virgilius

Fecit

Servanum,
misit, etc.

virum singulari bonitate ac modestia praeditum, Episcopum, quem postea in Orchadas

tria adscribit,

Serfo, nifallor, planeimaginario,opera Conciones ad Orcadianos item librum

Ex

quibus liquet, dubitari non posse

et

quin

de religiouis Christianae mysteriis, tum Epistolas ad Scoticas ecclesias. Qux omnia verosimillime in ipsius
solo cerebro condita sunt
:

SS.

Palladius, Servanus

Temanus synchroni omaliunde vacillet scrip-

ila

ex Sancto

'uno,

geminos

nino esse debuerint,

cum tamen

nobis obtrudit,
cetera
sit

torum

fides,

lestelurque Usserius in indice chronologico

quorum alter aliis scriptoribus Scotis, rerum suarum non parcis laudaloribus, incognitus

ad annum 431 ista.... de Ternani archiepiscopatu, et Scrvani ad Orcadienses legatioue, si qua fuit,
Palladii
quit,
qui Episco-

diversos illos fuisse homines non facile ; quamquam cuiquam persuaserit. Certe non persuasit Usserio ; ut

excessu longe posteriora fuisse, idque, inratio.

temporum evincat

3 Porro S. Palladii missio, ex Prosperi Chronico,

recte post alios a Papebrochio affgitur anno&M. qui, ut notat Usseriuspag. 671, non longe

pus

fuerit

At-

antt an. 432

post mis-

sionem suam, vitafunctum Palladium, et postillius mortem, in Hiberniam a Coelestino lgatum esse Patricium, Ninius, Maccuthenus, Probus, Jocelinus et alii, Vit33 Patricii descriptores, confirmant : quo-

enim {verba ejus sunt pag. 673) Ninia, Ninius, et Ninianus unum idemque est nomen; ita etiam et Serfa, Sekfus et Serfanus, sive Servanus. Vau enim (ut Latini etiam hanc consonara appellant) et F, sive digamma ^Eolicum, ejusdem propemodum esse potestatis, et in se transire mutuo, Grammaticis satis notum est. Videat ibi curiosus lector, qui in eam rem scriptores adducuntur.
6

Hxc

modo

pluribus proseeuii sumus, quod, citatis supra

et in Officii ejus lectione v

Pftma

w"
""

habetur traditum,

testimoniis, pleraque

eo illum venisse, postquam Palladius inde recessisset, et exiguo praedicationis fructu mortem obiisset
in finibus Pictorum.

omnia contineantur, quse proba- raiu i" twribus monumentis de S. Servano memorari possunt, centiotW "-

quem

Unde

in nullis antiquis Marhjrologiis signa'um reperiejus,

Fastis

moria,

colligere

promptum

est,

mus. Antiquior

quod equidem sciam

memoria
hoc

, ,

DIE PRIMA JULII.

additionibus Usuardinis apud Grevehoc die exstat in auctariorum colleclorem locupletissimum, simplici

51
,

Obetho post septenniura defuncto

Servanum

fratri

num

regnum

D
J.

reliquisse
et

et

Alexandriae

per xni annos AICTOII

B.
S.

kac formula

Servani Episcopi et Confessoris. Qiiod

huc nullatenus pertinet.

divino studio

artibus

discendis vacavisse. Post

Florarium
videtur;

habet de Servano aliquo milite, corruplum

certe

Dempsterus
sic

xxx annos ab Alexandrino Episcopo ad sacerdotii gradum promotura, in patriam rediisse et a Cananaeis

pro sua insigni omnia mulliplicandi aucloritale,

bet
i

ha-

Januarii

In insulis Scoticis, Servani

apostoli. Item xni Mnji : In maxima, Servani apostoli. Rursus xxxi Decembns : In insulis, Servani earum apostoli. Plar.uit Ferrario

Orcadum Pomoria, Orcadum

obiisse.

Episcopum electum, per xx annos munus illud Hierosolymitanum deinde Patriarcham sepexstitisse
:

tem annis

atque ea

civitate

relicta,
,

Constantinopoli per tres annos

commoratum
,

Ro-

mam

perrexisse, tunc Pontifice destitutara

ibique

modus ille annunliandi secundns : In Pomona etc. Sed i Januarii posuit. Camerarius aliam viam ingressus Sanctum retulit xx Aprilis,ut facile videas. amero
Scotorum inaento
et arbitrio

concordi cleri et populi voluntate, administrationem

illam adeptum, in cathedra Petri septem annis consedisse.

pendere

incertarum alias

quae in

Neque magis fortasse arrisura sunt aliis extremovitw illius actu gesta refert Johan;

hvjusmodi festivitatum de.lerminalioncs. Camerariielogium infra dabimus; cderum hic ex Majorum nostro-

nes

Tinmuthensis quemadmodum discipulus et alumnus ejus Kentigernus a contubernio ipsius discesserit exponens.

rum placito Greveni positionem secuti sumus, quamquam non magis certuni sit, die Julii, quam quolibet altero S. Servanum obiisse.
i

10 Sequitnr
etiam
habe.s in

ibi

discessus

islius

descriptio,

quam qux

legenda Capgravii

folio

208

verso, alque

vero tegantur in
vlta S. Kentigerni.

7 Castellanus in Martyrologio Universali hoc ipso

a Castetlaun

ex ea in Actis nostris xin Januarii cap. 2, num. n,

pag. 817, ul proinde ea omnia kic denuo transumere opus non sit. Monendus tamen lector, adjungi illic
posse non

mate
cata

collo;

Wallia, S. Servani Scoti, nolans ad seculum vi sed quid iis velit, futeor me non marginem satis percipere, saltem si de Servano nostro agere indie scnbit
:

in

tenderit;

nam

cur hic in JValliam,

Orcadibus insulis

675, circa Mallenae seu Malinae

contemnendam Usserii observationem pag. et Ledonis vocabula,

Actis, pro fluviis accepta, crescenlis
et

ex diametro ferme oppositam, retrahatur, prorsus non

video.

qux

in

illis

Cur autem
titulo?

caret apostoli, seu saltem Episcopi

decrcscenlis Oceani aeslus

solummodo denotant. Juverit

laudem haud parum condu;

Orcadum

Cur

differtur ad seculum vi,

nisi

cum

eo

etiam indicare, non pauca alia pr.rfatis Actis contineri,

quse ad S. Servani nostri

pertingere certo

non potuerit,

cum

long&vis ista-

rum partium
vir de cetero
forte

Sanctis centenariam

setatem

eum supe-

cunt

ut de S. Kenligerni matre benigne suscepla

;

dt

rasse ftngamus.

Cuperem

scire,

unde similia hauserit

enutrito baptizatoque puero

de optima ejusden+educa-

non minus accurutus quam eruditus; nisi Scotorum opiniones repudiandas omnino censuerit. Legilur quidem sub finem elogii Aberdoniani, quod indabimus
:

tione; de avicula rubisca ab invidis condiscipulis occisa,

a Kenligerno
cilo ;

vitat

restiluta; de igne, crucis signo eli-

de sancli Servani coquo resuscitalo, aliisque sub

fra

Est alius S. Servanus, natione Israe-

liticus,

qui temporibus beati

Adampnani Abbatis,

in

S. Servani disciplina miraculosis gestis, quse fere etiam leguntur in elogio S. Kentigerni apud Camerarium.

insula

gesta per

Petmook multis miraculis claruit, pro ut eum in ejus vita lucidius coroplectuntur. Ferum quisquis hic dcmum Servanus est, ad JYalliam
seculum vi, neque adeo Castellani calculo chronologico ullo

Sed ulinam omnia

rent
l

satis

idonea

auclorilale subsiste-

non pertinet, nec ad

suo complexus

11 Paulo ferme verisimiliora apparent quse elogw est Camerarius, citato die xx Aprilis in
,

Verosimiliiu est.

ab

aliis

modo suffragalur. 8 Interim si satis vera essent hxc omnia, pro uno Servano tres diversos haberemus, nostrum nempe Orca-

hunc modum

Hoc eodem

die

S.

Sernanus Episco-

pus et Confessor, et Orcadensium apostolus. Hic honestis in Scotia ortus parentibus

midtiplicati

dum
sula

Servani.

apostolum ; alterum Casteilani in Wallia seu Cambro-Britannia ; tertium Israelilicum illum in in-

nasterii

Christi

Culrossani momonachus educandus traditusestsub annum ccccxxvi fuit enim Culrossa monasterium
,

Pelmook, cujus

scilicel

gesta

in ejus

vita, nescio

ante Palladii sancti

post

quali, lucidius

quis accedere possit, nisi fallit Scolichronicum

complectuntur. Quid quod quartus aliFordoni

Scotos celebre et humanas sacrasque disciplinas

et

in Scotiam adventum, apud virorum sanctorum fecundum) ubi

,

quas sanctos

apud Usseriumpag. 1033, dum itascribit :In eaquondam praefuit sanctus Odomnanus Abbas suis monachis, quando honorifice recepit S.
suis sociis

Kentigernum

Ternanum ibidem

docuit, sancto

in ipsa insula, ad

Servanum cum primum suum adven-

Palladio (hic quippe a Coelestino Pontifice ad Scotos missus fuit sub. ann. ccccxxxi, ut Pelagianam hae-

t.um in Scotia, et cui

tunc delegavit insulam de Le\vyn ad inhabitandura, quia uterque insulanus

miles pro

resim pullulantem supprimeret) in opus Evangelii disseminandi se devovit. Corruptores catholicae religionis detestabatur gravissime, et insectabatur

Christo
est,

esse

contendebat. Scoto aliquo

tot

acerrime; nihil etiam non moliebatur, ut Orcadenses

,

OEdipo opus

qui haec nobis explicet, neque enim

nondum

Christi initiatos

Ecclesiae catholicae

sanctos Servanos admittere nobis integrum videtur, ne-

conjungeret.

Magno

igitur labore, sasvientis maris

que Servanus unus a seculo v ad vin, quo

dictinis sec.

Adamna-

incommoda

nihil formidans,

num, seu Adamnanos floruisse habes in Actis Bene3 parte 2 a pag. 499, non, inquam, Servanus unus omnia illa tempora el munia explere
Nihilominus,
si

sancto missus invenit omnia. Itaque

est, ubi infidelitatis

ad Orcadas a Palladio errore depravata

potuit.

conjeclura non plane nos

fallit,

Sernanus frequenti celebratione Missarum conciliato sibi numine, inchoandam sibi animarum salutem a cura corporum statuit

quemadmodum Serfus anni 293, cum

nostro Servano

unde vinctos
officiose

in

custodiis

et necessitate oppressos
:

componi supra potuit, sic demptis incompossibilibus circumstanliis, idem forlasse ubique erit Orcadum apostoras,

statis
,

temporibus invisebat

viris

etiam
et

primariis
privatis

divina praedicatione verbi colloquiisque

de quo

jam

rcliqua inqutrere pergimus.

non deerat, Domino ubique cooperante

QualiaActa

"'ei-it

Us-

serius.

9 Vitam ejus aut gestorum senem videre hactenus non licuit nec si licuisset, ea hic subjiceretur saltem st plane talis est, quatem describit Usserius ptig. 674,
,
,

his verbis

Habetur vita S. Servani MS. stultissimorum mendaciorum particulis undique referta. In e a- regem terrae Chanaan Obeth filium Eliud ex Alpia filia regis Arabiae, natos geminos, Generacium et Malachiam sive Servanum , suscepisse legimus.
:
,
,

sermonem confirmante signis et miraculis. 12 His et ejusraodi apostolicae charitatis officiis Camtrarii cloQixm, eo usque celebrari pervulgarique cospit Sernanus ut jam tum Orcadianorum Apostolus nominaretur.
,

Varias scripsit epistolas, ex quibus luce clarius apparet, quanta Sernano esset cum divina mente conjunctio, quam aflduens quamque redundans divina-

rum suavitatumcopia, quam

crebris

quamque perpetuis

, ,

52

DE
Deo splendoribus
spiritualibus

S.

SERVANO

EPISC. ET CONF.
vanus vero pollicem
illum.
in

A
AICTORK
I.
II.

tuis a

lustraretur, quantaque ejus in

mens ejus ilproximum charitas ,

os ejus posuit

et diabolus

r\

territus atque horribiliter

clamans

liberum dimisit

s.

qualis etiam pro Christo martyrii subeundi sitis et

agunt Skonensia Chronica, Arnoldus in Theatro conversioDis gentiurn Leslseus lib. 4 historise Scoticse, Major in eadem historia, Regius
ardor.
illo
,

De

Medix

lectiones de

Octava S. Joannis Baptist&.

Insuper qusedam mulier paupercula, quasi amens

in Calendario, et
viri

alii,

quorum multi tradunt, hujus

sanctissimi precibus effectum , ut nullus serpens, venenatorum animal nullum, ne quidem quod

sanctum supplicavit Servanum, utduos suos infantes quos mortuos ante pedes Servani projiciens, d sua prece vivificaret qui pietate et miseeffecta,
,

LECTIO
Infantes
iuseitat
;

VII.

venenatorum speciem referret, cujusmodi est rana, apud Orcadenses reperiri sit. Hacicnus elogium Camevarii, penes quem dictorum fides sit vix ullum paulo celebriorem Britannicarum insularum Sanctum
:

ricordia motus, compatiens, preces

et

Domino

effudit

utrosque defunctos

vitae pristinse

restituit.
LECTIO
e
Vlll.

invenias, qui non simili aliquo prodigio spectabilis prsedicetur.

cui miracula exlectio-

Quidam vero latronocturnahoramuloneme quemin domoejusdem S. Servani depositum.secum abstulit et comedit, et tandem dum diligens inquisitio de hac re fieret, suspectus latro ad Sanctum virum
dam,
properavit, volensque seipsum justificare, super ba-

furem

mire

confundit.

13
in

Cetera,

saltcm

quse

memorise

prodila

sint,

S. Servani nostri miracula dabnnt lectiones Breviarii

culum magnum

praestitit

nibus adjiciuntur.

Aberdonensis, adeoque totius ecclesise Scoticanse, impensis Valteri Chepinsignis

ecclesias

usum

sceleris expers, innocens et

juramentum quod hujus mundus erat. Mirares;

,

hoc quod humanis non poterat declarari

ovis illa

indiciis

man Edimburgensis
bi

mercatoris typis mandati,

Ka-

modo comesta,
;

lendis Februariis anno a Christo

nato mdix, Jacofallor,

lando formavit
stratus,

gutture furis voeem baunde latro confusus, in terra proin

IV Scotorum Regis: addendum,ni

anno xn.

uiiserabiliter

veniam petens

f pro

quo

Sequuntur itaquc

leclioncs prxdictse, quibus hic titulus

Sanctus

Dominum

oravit.
in loco, qui

prxfigitur.

Draco ingens

et horribilis

Dunyne
f

VITA
Ex
Breviario Abcrdonensi.

etpecudibuscasdem gravissimam fecit, ad quem Sanctus solus accedens , lorica fidei armatus, baculi sui cuspide pungens, terribilem ilfdicitur, in populis

LECTIO
rt

IX

dracointer-

nem
fleit.

lum

ORATiO.
JJeus
te
,

qui B.

Servanum pro humani generis

salu-

mirabilibus fecisti coruscare

miraculis, ejus

miraculimemoria, vallis illa, Vallis draconis dicitur. Tres etiam viros csecos tres claudos , et tres surdos , de Alpibus <7 pro sanitate recuperanda ad eum venientes, /) quos in aquam per eum benedictam ter balneare fecit, et exinde exeuntes meritis sanctissimi viri sanitati
in cujus
, ,

interfecit

draconem,

qusesumus, intercessione benigna, vinculis peccato-

omnes
qui

restituti sunt.

rum solutis minum etc.

LECTIO
1.

regna nobis tribue

ccelestia.

Per Do-

Est et alius S. Servanus i natione Israeliticus , temporibus B. Adampnani Abbatis in insula

,

S. Palla-

dio constitutus Episco-

pus,

ervanu s, qui de Scotorum natione originem sumpsit, sub ritu et forma primitivse ecclesise vixit a usque ad beati Patris Palladii Pontificis adventum
qui a B. Ccelestino

pro ut gesta per eum in ejus vita lucidius complectuntur. Alia manus ad marginem addidit : Alius S. Serfus ; k insulaclaruit,

Petmook multis miraculis

rum Scoticarum
anno 293.

apostolus fioruit, teste Dempstero,

Papa missus
,

fuerat ad Scoto-

rum gentem convertendam

qui ibidem sanctum invenit Servanum, et quia tanta genti mysteria pastoralia solis [sotus] lmpendere non sufficiebat, B. Servanum, utin vinea Domini secum operaretur,

ANNOTATA.
Vuh dicere, ni fallor, harum lectionum compilamonachum fuisse ut jam proxime ex Camerario retulimus. At noslrum non est, horum scriptorum aliorumque popularium, oppositas passim narrationes cona
tor,
,

doctrina ecclesiastica sufficienter

eumdem in Episcopum b rum gente suum constituit

LECTIO
II.

imbutum et per ordinatum, in omni Scoto,

suffraganeum. Sanctus itaque Servanus, cum in opus Evangelii

,

ciliare.

De

hac ordinalione a solo Palladio

facta

vide

directus

et villas

castella et vicos

circuiret

et

Uiracula
patrat,

verbum Domini seminaret,

ncis suis apud

contigit ut ipse

cum

Cle-

annotationem Bollandt ad vitam S. 818. litt. d, Jan. xin.

c Nulla esl Syntaxis
:

Kenligerni pag.

nocte quadam hospitarentur; qui de tantis hospitibus immensas Deo referens laudes , unicum suum porcum in refectionem Sanctorum , ad eorum victum mactavit.
,

quemdam pauperem

inserendum videtur: porcum

Sanctus itaque Servanus pietate motus, c porcum, quem ad suorum refectionem mactaverat, in area sua meritis sancti Servani, mane jam vivum reperit,

porcum quemetc. Similia plura recurrunt inepte ordinata , tum in ipsis liarum leclionum miraculis, tum in eorum compositione, quse egregie firmant Bollandi de hisce judicium
rustico restituit, qui proinde
Prsef. ad

Februarium cap. 3
esse,

pula

nonnunquam congesta
tutum
toribus queant,

omissis

iis,

tam imperite quse ad vir-

sicque hospes hospitem alternatim se reficiens

officia spectant, ut

pauperem sanctissimus Pater in pace dimisit. Aquam quoque in vinum convertit, et cuidam monacno segroto ab bibendum dederat, ex quo hausto
sanitatem
LECTIO
et
III.

quam Sanctos

risum potius movere Iecillos venerandi imi-

tandique affectum. Expende hic modo reliqua. d Participium pro indicativo male supposilum, uti
etiam infra. Lege projecit.
e Intellige multonem, qui Gall. mouton, Lat. vervex, de quo vide Glossarium Cangii. Satis patet ex toto contextude ove sermonem esse. f
tiit.

illico

reparat.

dxmonem

Tempore autem quodam in spelunca de Dysert, diabolus B. Servanum variis qusestionibus tentavit,
qui divina virtute confusus abscessit et ab illo die dsemon ille in spelunca illa nemini apparuit qui locus usque modo in honore S. Servani celebris
,
;

superat.

V ide quse diximus

illi.

ad d,

et substitue petit vel

pe-

habetur.

Unde

diabolus videns se contra sanctum

virum

commissis graviter injuriam facere conatus est unde ad miserum queradam hominem intravit, qui tantum ei appetilum tribuit , quod nullo modo saturari posset. Ser:

nil prsevalere posse, in sibi

mines

si cx Italia in Scotiam venerint hoDislinguunl Alpes Geographi, sed nulli alii montes isto nomine proprie gaudent prxler Alpes Transilvanas. Procul dubio hic Alpes appellantur
,

g Mirum sane

montes

ipsi satis frequenles in Scolia.

h Amica

DIE PRIMA JULII.

4 in

83
illo et

h Amica phrasis , jam

d
et f.

non semel superius correcta

Melius

lerjeret

venerunt.

i, k Be Servano sumus num. 4 et 7.

Serfo

abunde jam

locuti

DE S. THEODERICO PRESBYT.
DISCIPULO
IN
S-

REMIGII,

MONTE OR PROPE REMOS.

COMMENTARIUS PR^VIUS.
aetas.

I.

Diseipulatus S. Remigii, coenobium, cultus et

l,

n Metropolis Remensis historia tomo

13,

lib.

2, cap.

lxix.

Alii

Janiculum

montem

aureum vocare ma-

ANNO
DXXXHI.
Inte '

S.

Remigii discipulos enumerans

Martotus,
ila

V. C.

^ ss

Ii
ciun
i

Guilielmus

loquitur

Ut coelum
perfunditur

qua re fusius disputat Baronius in Annalibus ad prsdiclum unnum 69. Ad rern nostram.
lunt, de

J_stellulis micat,

harumque

luce

Ssdpato
non postre-

serenum
S.

est, sic

provincia Remensis discipu-

orum

Remigii splendescit numero, et sanctitate

Non desunt qui naliva e.tymologia scribentes Gallice Mont d'or id simpliciter Latine. vertunt Mons aureus; at scriplorum codicum orthoijraphia de3
,

eujus 7ttjmologw
rfe

""">

,)

decoratur. Ex his qui intima cum eo familiaritate conjuncti erant, et velut domestici; plures tam e clero quam ex laicali ordine raemorantur a Fro-

cepti,

inquil

nam rum

S. Theoderici aetate

Mabilio in Aclis pag. 616, annot. a an or pro auro Francooranino

idioma admitteret,
loci

dubium

est. Alii

doardo, ut Agricola, ^Etius, Agathimerus, Ursus, Pappolus, quibus addi possunt Celsinus, Clodoaldus et Leonardus, hunc Chronicon Centulense Reraigii

Aureurn monlem a
terum auctor
scribil
vil.r,

amutnilate dictum
infra patebit,

volunt.

Ce-

ut

conslanter

Or

qnamvis ad ejus mentem scribendum

videatur

germanum propinquumque facit, colitque maritiraa ad Bononiam ora velut commuuem adversus navalem hostera patronum.
tiam ad
illustrarunt, inter quos
tensis,

Alii ob eruditionis prsestan-

Hor, ulesl num. 8: Or siquidem lumen, vel iracundia, sive montanus interpretatur. Rursus Mabilio in Annalibus lib. 3, num. 21, Montem aureuin per-

episcopatus provecti, proprias

diceceses

eminent Vedastus AtrebaMorinensis, Medardus, GeneAntimundus

baudus, Lupus et Agricolaus. Quidam vero, spretis hujus seculi curis, procul ab urbibus in cellulis
excubantes, posteris asceticse vitse exempla reliquerunt, ut Theodericus, Gibrianus, Helanus, Bertholdus.

peram nonnulli interpretantur contra veteram traditionem, qui hoc nomine lumen vel iracundiam sive montanum significari testantur, exoticorum ejusmodi nominum recti interpretes. Atque eapropter raontem Horensem atque proinde monasterium montis

Horensis scribere mavult laudatus

attctor, nt

vide

De horum

nonnullis actum est locis propriis,

Ann. Iib.8, num. 26, ubieos refellit, qui TheoJcricum et Theodulfum Horenses cum sijnongmis Treviin

Theodericus, qui an ab ineunte setate a S. Prxsttle institulus fuerit, ut recentiores ahqui narrant, ex Actis non constat: at S. Remigii
hic illuslrandus venit
consilio,

rensibus confundunt,

scrvatum

fue.rat

tomo

quod pridcm ab Henschenio obI Maji pag. 95. Quidquid inteaut

rim

sit

de variis hisce analogiis, derhationibus,

sponia

expe.ditum,

monatierio
ibi

exstruendo
aperle tradiinclytis-

interpretalionibus, receptissimam lectioncm in

culi sumtts, et

tilttlo se-

pneposilum, ac sacerdotio iniliatum,

tur,

cum

attctore vitse

monlem Or

appella-

quod certe

satis est; ut verus et

germanus

vimus,

cttjuscumque

demum

S.

Theoderici xtate

or

simi
mtmasterium amdidit iii monie Or.
.
.

Francorum apostoli discipulus fuisse dicatur. vrxroqalivam S. Theoderico 2 Neque est qui eam ' ' '

illud significationis fuerit.

p
el vicissitudines

4 Variam camobii
tus

ipsius sortem

di-

el

var as

adimat, nec dc

coznobti

erectwne dubitatur; alia non-

,.

ligenter prosequitur, sxpe hic

nobis laudandtts

Marlo-

vkissitudi-

nulla controversiunculis luc explanandis obnoxia sunt.

tomo 2,

lib.

i,

cap. 7, existimans regularem disci-

'"'" s d,s ~

C Celerum
net

tertio

ab

urbe Remensi milliario, seu leucis

plinam omnino

desiisse subultimis
clericis

inde duabus Gallicis brevioribus

Boream

versus,

emi-

primx

dgnastise,

lum

in

Francorum Regtbus monacharum locum

Suession.
ejus coenobii

prxfalum Sancti

nostri

monasterium monti amano,

subingressis, quorttm

primum meminit Conc.

in

qui motli clivo

jugum
et

leniter ad urbern demiltit,

im-

anno 853 habitum. Rursus canonicorwn

fit

positum, olim sub S. Remigii auspiciis xdiftcur' ccep-

mentio

anno

882. Synodum

ipsomet camabio

tum, auctum subinde

ficentia ditatum,

insigni Regis Theodorici muni-

celebratant narrat

953. At paulo posl ab

Httngaris

postea barbarorum incursionibus deformatum; ad clerum seculurem truductum, a laicis fere occupatum, sed seculo landem x ab Adalberone Remensi Archiepiscopo splendori pristino restitutum ac

devastalttm,

opibus ac sacra supeUectile

spoliatum, et

voracibus flammis penilus

eonsumptum
prsesul

est.

D.o interim

beati Theoderici merituin infinitis

sigiiisque

revelante prodigiis,

coruscantibus,
in

Adalbero

multum
ctericis

monachis Benedictinis concessum. Idem ipsum

ultima reformatione celeberrimx
tioni

hodie-

propensus
liberius

sanctam Benedictinam regulam,

Benedictinos
sttbstituit,

quesubsistii, antiquo disciplinx vigore restauratum, et

vitvntibits,

bona

mo-

S.

Mauri

congrega-

naslerii, a

Rogero comite usurpata

necessaria disposttit;

et

prsedia ab eodem
fortiler vindicavit,

adscriptum

esl.

Multa

hic

aliqui circa

ipsum
apud

aliisque

nobilibus

violenter avulsa,

monasterii
excogitata,

nomen comminiscuntur, utrum non stutim satis Uque.t. Sunt

satis recle

habitacttla

atque ut prsedicta infncta,

in fu-

qui

novatio, clericis
tttruin

nequidquam remtentibus

Marlotum tomoi, lib. 2,ra/). 14, Montem utumHar nuncupatum existimant, a concursu depositionis, his
ipsis Julii

robur oblineret, reqio diplomate

Kalendis,

cum Aarone

Levitici ordinis

Sa~

cerdote in

monte Hor : quamvis, inquit ibidem auctor, Mons aureus, vel monasterium montis or dictum alicubi reperiam, sicut mons Vaticanus, ubi Petrus
Apostolus cruci affixus, ob nobilemejus triumphura

dii sub die vn Kal. Junii, mini dcgcclxxiv, Indict. 2, vigesimo anno regnante gloriosissimo Rege Uomino Lothario, munienda ontnia

Compenanno Incarnationis Dodato

perpetuoqne sancienda curavit,

appendice

quemadmodum
pluribus
ca

ibi et in

nostra ex Mabilione
lector

argumentis
corporis

probatum

inveniet, nti et

qux de

Mons aureus

dictus

est

apud Spondanum

anno

elevatione idem Marlolus cap. 8, de regulari observantia

u
tia ct gisto

DE
ibidem

S.

THEODERICO PRESBYTEKO.
solito,

a Francorum regibus percipi

doricus

Rcx

ArCTORK
J. B. S.

cap. 9, deque synopsi

Hxc

paucis

Abbatum, cap. 10 fttsius deducit. attigisse sufftciat; ad Sanclum nostrum

quil Grcg. Tnron. in

Clmsli
Clirisli

vicesimo tertio regni sui anno, inlib. 3, hislor. cap.%, hoc est anno dxxxiv. Annus ergo morlis S. Theoderici,
obiit
esl.

ejusque cultum propius accedimus.

Vsuardi amiuntiatio
u multls

anno dxxxiii consignandus

Ila etiam ante

ampliata,

5 Inter antiquos, seu quos vocamus classicos Martyprimus S. Theoderici mcminit Usuardus, ex quo in totam ejus progeniem rccenlioresque alios, passim nolos, transiit. Primigcnia annuntiatio in
rologos, solus et

Mabitioncm sensit Coinlius ad dictum annum dxxxiij num. &,subscribuntque, rccentiorcs chronologi passim
nulto, quod sciam, rcfragante.

nuperrima

noslra

recensione est

In

territorio

Re-

. II.

Vita a variis scripta, miracula, rhythinus, elcvationes corporis.

mensi, S. Tkeoderici presbyteri. Sed his noncoiucntus scriplor vcluslissimi et purissimi codicis Herinicnsis, ut fuit tis,

olim Remcnsis provincix, adjunxil:

S. Remigii, qui

discipuli

Abbaejusdem magistri sui

^ancli
celebris

nostri gesta

non indiligcnter

prosecidus

est

rerum

ecclesix

suffragantibus

meritis,

Regis

Francorum

filiam

dus,

vel

si ila vis,

Remensis Frodoardus,

scriptor

Flodoart,

Ma variu
"i Phribix

historiae suse lib.

idd. ex stant

asseritur resuscitasse a mortuis.

Alins vero, quem

cap. 24, ex quo S. Theodcrici

vitam
fuil et

vulgavit Surius

Motanus

in

additamentis descripsil, ex Flodoardo su-

peraddidii,

Theoderici

filii

Clodovaei.

Cum

autera

multas virtutes
pinie) et

operatus esset gregis Dei

ductor

Theodericus (natus patre latrone

angelis

tamquam rosa de eum susoipientibus, cum gloria

ve-

apud LeqendaAliam paulo diffusiorcm primus edidit Mabilio tomo i Acl. Ord. S. Bcnedicti, intersubditiliasa pag. 015; postca vero antiquiorem
rios reccntiores

hoc die, caque pridem notissima

passim

recepta.

se rcperlam, cujus

meminerat
lomi
i

tonio

S Act. Bened.

migrasset,
niens,

Rex Theodoricus ad monasteriura

pag.

519

appendici

crum

evexit. Pluribus supersedeo,

sanctum corpus propriis huraeris ad sepulqux videri possunl

Usuardi
cdilimic.

pag
terii

6S1. Primam, quse S.

Annalium inseruit a eliam apud nos MS.exstat et

monasChesnii; nostrum vero

infra dabitur, se descripsisse testatur cx codice

tn cilala noslra

In parvo Marlijro-

Thcodenci

et

V. C.

logio S.

Maximiiu Trcvirensis, quod Hicronymianis

annumeravimus,
sic

mxnoribus
tate,

legiiur:

Remis

civi-

lis

apographum desumptum ex MS. S. Mariae Bonifonidem ipsum est, quod exhibent MSS. itidem ,
nostra
alia,

depositio sancti Teuderici presbyteri.

Lsetiensis sic habet
:

Aucta-

Valcellense

et

prscgrande

rium vero Bedx

S.
tet,

Legendarium

Ipso die Remis,

Theodorici Confessoris. Siquis forle Adonem cimemineris aucliores codices allegari, quales apud

nos sunt

MSS.
est

ejusdem monaslerii, collatuin a Mujoribus cum atlero Reginse Suecix, elc. inter quse omnia vix ulla occurrit narrutorum diversitas, solumque eo discrepant

S. Laurenlii Leodiensis,

et atius

Re-

prxfali codices,

quod aliqui

unum dumtaxat miracu-

ginx Suecise.
sed non sati$ accuratr.

omncs Martyroloqos, Maurolycum qui pro Theoderici scribil Theodori, Galesinium, Felicium, Canisinm, Ghinium percurrere, nut eorum elogia transcribere, cum vel Usuardinis,
opus,
recentiorcs
vel cilatis supra verbis et ctogiis ut

6 Non

lum, quod Flodoardus quoque narrat, ad calcem adjectum habeant, alii plura, alii ea omnia subjuugant, quse Mabilio a vita distraxit, interposilo titulo : Miracula quaedam S. Theoderici Ahbatis, quem et nos ordinem, tamquam clariorem, secuti sumus. Hoc solo
discrimine excepto, conveniunt exemplaria omnia, nefortasse verborum minutiis, quse verosimitius non auctori vitx, sed amanuensium diversorum oscitanglectis
tise

aul alia vitx compendia adducant, quse hic in

plurimum utantur, cumnlum

esl.

coacervare

nec lubet,

nec operx prelium

Talia

item invenies apud

Wionem, Dorganium, Menardum,

et alios,

udscribendse sunt.
inter qnx

Bucelinum, Saussayum

phrasi dumlaxat, vet

se

majori vet minori extensione diversa. Ne.que eorum errores, qui liinc inde cnca Sancti xlatem irrepserunt,
sigillatim refellendi sunt,
veluti Ghinii, signantis an-

9 Alleram vitam, priori illa vutgalissima breviorem postea reperisse memorat taudatus Mabilio atato

breviora

seculo

num

obilus

dxx,

vel Bucelini, qui

anno Christi dlx

migrasse asserit;

cum

5 Benedict. a pag. 519, quaa antiquioris videtur auctoris, in qua Teudericus, ad discrimen Teuderici regis Tecderio appellatur. Sed bona
,

prxferendt
sunt,

ii

ex chronologica vitx, seu poaperte deleganlur.

tius morlis dispositione salis

Nemo

de S. Theoderici sanctilate priscoque in Ecclesia cultu

dubilavil

anliquis
in

umquam, nec vero dubitari potest, cum lam monumenlis subsistat, et Sancti nomen eliam Marlyrotogium Romanum insertum sit : In territo-

rio

Rbemensi, S. Theoderici presbyteri, discipuli B. Remigii Episcopi. Plana hscc omnia sunl; proximum
epocham figamus. 1 S. Thcodericum nostrum claruisse temporibus Clodovaei Regis Francorum non male asseril Baronius in nolationibus ad Martyrologium Rom.; sed nec
est, ut setatis ejus

illa nutlius momenti esl, nihil enim ibi plus dicitur, quam in MSS. noslris et apud Flodoardum, ubi se Sanctus a synonymo Rcge discriminat per Theoderio vel Theodorio. Hxcigitur Acta prima vocat Mabilio tomo i Annal. pagina 64 ex codice Remigiano, ab annis fere octingentis exarato, quibus hunc lilulum ex autographo prseftgit : Incipit

C. V. venia, observatio

vitasancti ac beatissimi Teuderici Abbatis ac Confessoris, discipuli almi Reraigii, qui requiescit in

Determinatur annus
obitus.

monte Or, monasterio quod ipse angelo ostendente construxit. Harum duarum vitarum oratio et stylus
plane conveniunt, utraqueseclatur atque ad oralorios
brevior

eorum opinione, quam nuperrime rejecimus, quod Sanctus obieril circa annum dxx. Ceterum cum apud vilae scriptores de unnorum ejus numero nihil usquam traditum sit, sic nec de ejus nativisatis

recte, nisi in

xvi sui elegantiam

est;

seque

numeros exornata
et

multo

autem qux prima

antiquior a Mabilione vo-

catur, utpole

tate

quidpiam cerlo defmire

l

licet.

At enim

recte obser-

vavit Mabilio tomo

Act. Bened. pag. 620 annotal. a, ad designandum mortis sancli Theoderici tempus dupli-

: nam de miraTheodorici a mortuis suscitatx non meminit, neque donationum ab eodem faclarum, etc. Si recte con-

qux nonnulta

prxtermisit

culo

ftiise

jicio

homilia

es-t,

se.u

potius sermo encomiaslicus in lau-

cem nobis suppetere chronologicam nolam: alteram nempe petitam a Theoderiqo seu Theodorico Rege,

dem S. Theoderici
simi, poterit

ab uliquo
:

compositus, quod vel ex

ipso exordio colligas

Quid dulcius,
audiri,

fratres

caris-

qui

Sancti corpus propriis humeris in scpulcrum inlutit; alteram a Romano Remorum Episcopo, qui lesleAdalgiso, in libro miraculorum S. Theoderici cap. i, funus
curavit.
successit

Christianis

quam quando

per suorum laudem Sanctorum, laus et gloria redditur Creatori

? etc.

Romanus S. Remigio
non anno dxlv, ut
dxxxii,

in

sedcm

Rememem
putavil,

10

Ceterum

hanc

primam

vitam

legisse et prse

qux Floi

oculis habuisse

Sigeberlus

sed

anno

circiler

cum

quam
trahit,

Flavius,

Romani

successor

toncilio Arvernensi,

auno dxxxv

subscripseril.

Theo-

Flodoardum, cerlissimum est, quippe manifeste in muhis, ut paulo verbosiorem coneadem tamen sxpe adhibens verba, sxpe sensus
de

doardo

p*

luxerunt-

bene longos transcribens, ut ne

ambarum

afftnilaie

uiio

DIE PRIMA JULII.

4
ullo

35
aliquid, hactenus, ni fallor, ignorap>

modo

dubites.

Nec

dubitare sinit

duorum miracuct

camusque anecdoti
lum. Edila
esl

lorum apud Flodoardum conjunclio

connexio, quasi

hxc Parisiis anno 1632, sub 'nomine aictoic

et

allerum completo jam operi superaddatur, sic enim etiam, prasfati Regis filiara ( de habet : Reperitur prior vita non meminerat J vitafunctam, magniaua
flcus hic Domini praeco
vitae

D.

Bailly, consiliarii

eleemosynarii

regii,

ccenobii

'

S. Theoderici Abbatis, ac Reginx

ab ipso dedicata.

Annx

l ''"'

Austriacx
ctar

lu " r

reformasse spiraculo,

non

fuisse, sed

At verum auctorem Baillxum ipsum notirum J acobum Vignerium, in repu-

ntx

salllcte,

pro qua languente

Rex ad sanctum direxerat Remigium. Addunturque nonnulla ttmpore Hincmari gesta, quorum notitiam primx vilx auctor verosimillime habere non potuit. Sic rursus ibidem Flodoardus

blica litteraria olim notissimum, tunc vero adhuc juvenem, vix annum octavum et vigetimum egressum; Vignerium, tnquam, auctarem colltgo ex ipsinsme.t Utteris auloijraphis,
le

sequentem
connectit
:

proxime paragraphum cum antecedentibus Traditur hujus beati viri suggestione,

datis ad R. P. Dom. Roy Lxliensem monachum, Remis 1 1

Clirtslianum
1

Kal. No:

vembris artno

1631,

in quibus ita

scribit

Postridie

sanctus Remigius collectionem meretricum, quae ad id usque temporis prostibula ferturextra civitatem retinuisse, subversis fornicibns, in viduarum quadracinta congregationem permutasse, etc. Hxc si
tanltllum expenderis, statim inlelliges, scriptorem illum, qux aliunde collegerat, vitx a se, partim descriptx,

qiiam vitam S. Theoderici , seu Theodorici (qui S. Remigii quondamalumnus, tum fundator ac pri-

mus Abbas
tertio ab

parlim contractx, subjunxisse.

yita auclior

istius raonasterii, quod in Monte Aureo, urbe Remensi milliario constructum, postea S. Theoderici appellationemsortitum est) gallico idiomate a nobis conscriptam reverendissimo hujus loci Abbati tradideramus, litterae tuae ad R. P. Re-

\\

De

setate auctoris

phasipotius

de qua pnncipio
^j/,;; es t

...... anonvmi, quivitam / diximus, fusion oratwne

. .

maiorem.
.

exposuit,

quam

re (tiffert;

^.
i>

q UOd satis certo

t

queas decernere.
971,'

Flodoardo

natum Ayraut, hujus loci Rectorem perlata? sunt. Hinc collige, quam opportune ceciderint, ut statim responsum, quod minime urgebas, obtineres. Hinc
ego conjicio, hanc ipsam vitam a

^rca annum Dom.

ejus

posteriorem esse

P. Vignerio

com-

oportet,

cum
vila

historix
,

caput 24, quo S. Theo-

posilam,

et

Abbati
et

ipsi

oblatam

cum

et

tempora plane
gal-

"

derici
et

continetur

in

accommodatiorem

seriem

conveniant,
lice

nullam aliam S. Theoderici vitam

ordinem redegerit ; pro sua scribendi facultate mulla superaddens, multa amplificans, servala nihilo-

tunc editam

me

videre

meminerim,

in

Btbliolheca

autem Scriptorum

Societalis

nullum ejusmodi opus Vi-

minus

ubique

eadem prorsus rerum geslarum subfacta

gnerio adscriptum reperiam.

stanlia, ul

quivis per se,

uiriusque
poteril.

collatione,

imo

vel

primo

solo intuitu perspicere

ille in

Liberius

ilaque scriptor

utramque priorem vitam falcem

ex Flodoardo gesta accipiens,

14 At quisquis prxdiclx vitx auctor fuerit, non qU3Linp u . magnopere de S. Theoderico merilus est. Misit olim nbusaberad Bollandum laudalus Christianus le Roy elenchum '"'
i

immisil,
sed totam

plura quidem

errorum, quos in prxfata

pcr perperam appellantur,

vita

observaverat.

El

certe

ferme antiquiorem panegyrim,

immiscens.

quam Flote

palpnbiles sunt plurimi, prxsertim in seculis,

doardus hinc inde conlraxeral, orationi sux, etiam encomiasticx, ad verbum

qux semquarlum pro quinto, nonum

decimotertio
.

Hoc

luce

meri:

pro decimo, duodecimum pro

Stc pag.

diana clarius docebit utriusque vitx

cetera percurrendo facile statues,

MS.

exordium

et

74

circa finem, xiii

Maji sumitur pro

et

xm

Kal.

Maji

quam
illi

paucis describi
et

seu xix Aprilis,

non xx, ut alicubi

78,

scripsit

Mabilio.

possent
sitis

omnia,

qux

oratores

longis

conqui-

Turpius labiturpag. 77
corpus post

dum

ait,

S. Theodetici

phrasibus,
dicto

prope ad
superius

nauseam
14,
et

deduxere.

Vide

primam elevationem anno Dom.

976 per

Cointium

anno 333 num. 56, Mar-

lotum tomo 1, libro

2, cap. 3,

Mabitionem

in

Annal. tomo

1, lib.

num. 21,

ubi

singuli paucis

Adalberonem factam, annis dumtaxat lvii aut lviii eo depositum mansisse, quandoquidem seculi xu loco principio inde translalum fuerit. Qux omnia falsa sunl,

totam S. Thcoderici historiam complexi sunt.

ulix contractieres sunt.

nam
sunt,
fonte,

secunda

translatio,

ut
et

ex

instrumrnto
ipso

latino,

'" Ceterum memoratx jam tres vitx prxcipux quarum hic primam et tertiam, alleram in ipso
Flodoardi
ex
hisloria,

in

veltri

capsa reperto

ab

auctore

adducto

constat:

Anno Dominicas

Incarnationis mlxxi, Indic-

vcl

apud Surium
istis

aliosve invenies.

tione

vm

translatum est hoc pretiosum corpussanc-

Habemus etquartam,
.,

sed prioribus

longebreviorem,

tissimi Confessoris Theoderici, fundatoris et

tis

Abba-

MS.
bina

Ullrajectino S. Saivatoris, Rosweydi cura ex-

tractam,

qux mera

potius epitome dici debeat, sola fer-

me

patrata, compleclens,

Theodorici ipsoque Rege filia quamque proinde opus non sit producere. Quintam adhuc reperio a P. Alexandro fVilthemio subunnum 1644 Bollando nostro oblatam, cujus ibi hoc i?iitium adscribit. Incipit vita beati Theo-

miracula, in

hanc thecam studio et industria Rambaldi, ejusdem loci Abbatis, sibi fabricatam cum auctoritate D. Manassae, sanctae Remensis sedis Archiepiscopi. etc. Atque hxcest secunprimi hujus coenobii,
in

da translatio, ab auctore vitx

gallicx prxlcrita,

quae

mutatio evenit anno centesimo postquam hic monasticus restitutus est ordo. Vide Marlotum tomo 2,
lib. l,
1

Tempore illo, sicut operaet conversatio ejus gloriosa, ordine vulgata, percurrit in populo, dignum est, ut tanti viri pagina gloriosa audienti plebi sit recitata, quia melius aedificat
cunctos,
si legatur, quam si impio ordine silentio subtrahatur. Hic vero juxta ordinem seculi, etsi ad nobilitatis titulum ejus non accessit origo, obtinuit

derici Confessoris.

cap.

10.
([;
.

ergo annis dumtaxat lviu in Adalberoniana thecaquievit S. Theodericicorpus, sed annis omnino quinqtte et nonaginta. Tertia aulem translatio secu-

Non

m m

translatio>'**.

lo

xni (non

xii

ut

perpetuo

hallucinatur

scriptor

tamen summa
exaltavit
adolevit,

nobilitate

eum
et

in ccelum. Christianse

apud illum, qui taliter tamen familiae

pubescens sinecrimine, dum pertransit juventutis annos, sponsam quidem habuit, sed cum ad perfectam sapientiam pervenissent, tinn
propriis voluntatibus confestim
vit.

nimirum 1233, mensis Octobris die xxm, utifert documentum alterum his verbis conceptum : Anno Domini hccxxxiii, x. Kal. Novempretiosum corpus beati Theobris, die Dominico derici Confessoris, fuudatoris et Abbatis primi huGallicus ) contigit anno
;

mundum

renunciain

Tunc quidem beatissimus Remedius

pontificali

Remensi

hanc capsam argenteam, et auctoritate venerabilis patris Domini Henrici tunc Remeusis Archiepiscopi, per manus venerabilium Patrum Jacobi Suessionensis, Philippi Cajus coenobii, translatum est
in

urbe,

ordine

fungebatur

officium, etc.

thaulan., Milonis Beluacen., Adas

Sylvanectensis,

Hsec cum apud nos non exstet, plura qux de ipsa dicam non habeo : compendium ex vuletiam videtur esse

gata prius

vita, fortasse

majori nostra, desumptum.

di-

13 Superett

ut et

vilam Gallicam recenseamus,

Walteri Tornacen. Godefridi Cameracen. Episcoporum, Giraldo existente Abbate hujus ccenobii, prssentibus Guyllermo AbbateS. Auberti Cameracen., Euardo Abbate Sancti Basoli, et multis aliis
bonis

, ;

6
bonis viris
Al
1.
:

DE
pontiflcatus dicti

S.

THEODERICO PRESBYTERO.

Domini Henrici anno

CTOKB
B. S.

septimo et Gerardi tunc Abbatis hujus coenobii, anno primo. Inventa autem fuerunt hsee antiqua
scripta, in antiqua theca, antequam dictum corpus sanctissimum transferretur. Vide iterum Marlotum
loco

VITA
Ex
codice Rcmigiano
I,

supra

citato

pag.

25

sub finem.

apud. Mabilionem totno Annal. Bened. pag. G81.

,

quas ullunde temporibus

stiis re:

16.
agit

De

translatione
i

ultima seculi proxime clapsi

in

Henschenius

Maji

commentario ad

vitam

wuid
rum
ad

dulcius, fratres carissimi, poterit a ChristiaScriptoris

stittiimus

S. Tlieodulfi, referens ex Mabilione, sed loco non assignalo ; anno mdcxxix. , Anna Austriaca felicis memoriae, Regis Christianissimi Ludovici XIV matre,
proesentiam

nis audiri,

quam quando per suorum laudem Sanctoamorem mens audientium

est, qui
,

czordiurn.

laus et gloria redditur creatori. Excitatur enim

promittentis

cum

suam

dignanter
Theoderici,

exhibente,

praesentialiter cernitur completio

promissorum. Ve-

theca? argenteae inclusas 5. Thcodulft reliquias.

Idem

intelligendum de corpore S.

cum utraque

translatio, velpotius in novas thecas transpositio , eoclem

anno

Al ubi scripsit Mabillonius haec accidtsse 1629? Auctor vilse gallicx anno, ut jam diximus 1632 editx, ita Rcginam alloquilur, ut persdic factasil.
illo

per Psalmigraphum promemoria aeterna erit justus. Cujus etenim umquam mundi ab exordio memoriam justi delevit oblivio? immo cujus justi nomen cum laudibus non vivitin seculo, quod in divinae memo-

racissimus

namque
:

miserat spiritus

In

riae

scriptum

est indelebili

libro ?

Cujus

rei prae-

picue tradat, per id tcmpus factam sacrorum pignorum

translationem. F.t quidem ipso
illo

sens instat indicium, beatissimi

bile
;

Teuderici meraora-

eodem anno

1632

eam

contigisse,

teslis in
;

hac re oculatus

est scriptor,

pag. 87 diserte asserens

Die Dominica, Junii

xm,

anno mdcxxxii, translationem novissimam corporum eorum Sanctorum, quorum vitae praecedunt, factara esse ab Episcopo Catalaunensi, assistente Regina,
quae ex singulari pietate, eam solennitatem regia sua praesentia cohonestare voluerit, Marlotus item tomo 2. lib. 1, pag. 21 sub finem : Serenissima Fran-

meritum qui quantum in ipso fuit, laudem ab hominibus non quaesivit, mortalis gloriae tumorem calcavit. Plus suae conscientiae quam vulgi opinionibus, et plus Deo quam sibi de se credidit. Sed humilium exaltator, atque se deprimentium erector Deus, ejus laudabilem famam, famosissimamlaudem,
longe lateque diffudit.
Ille

igitur, qui

fortia quae-

corum Regina Anna Austriaca

praesente, in

novam,

que confundens, infirma mundi elegit, hunc non ex superbo sanguine generari voluit, qui eum in generatione justorum sublimiter nobilitavit. Quibusdam
quippenobilitas generis saepe
mentis.
et

sed longe ditiorem thecam, idem B. Theoderici cor-

gignit ignobilitatem

pus translatura est anno mdcxxxii. Neque majori verilate nititur, quod ibidem addit Henschenius ex litteris

A parentibus tamen

Christianis fuit ortus,

cum

ingenti studio legitimae conversationis

usque
Laus
S.

SanTheodericiani Prioris anno mdcxlv, nempe quod Abbas Ramboldus anno Christi mc, loculos duos novos fieri fecit, in quibus eorumdem Sanctorum sacra pignora recondidit nam Ramboldus iste, alias Raimbaldus obierat m vel iv Kalendas Aprilis 1078, isque idemjam ante novos loculos fabricari curaverat,

R.

D.

Joachimi

le

Contadi

ccenobii

ad annos pubertatis laudabiliter est enutritus.

2 Interea bonae indolis adolescens juveniles annos ingressus, juxta amorem humanas propagationis, consulto parentum persuasus, nomine tenus,
quasi non habiturus, sponsam habere coepit. Sed

Tlieoderici os-

scrvata
eirijinitate.

sponsi

sponsasque ccelestis

esse

malens amicus

ut snpra ostensum esl.

etiam diem quo celebrior facta

est.

17 Hscc cursim de
vationibus
citata

variis corporis S. Theoderici ele-

et mulationibus

dicta sint

plura memorat

Contadi charta a Papebrochio descripta circaelecura peraclam, adstante

vationem primam Adalberonis Arehiepiscopi etAirardi

Abbalis
thario ex
et

amore invisibilium latenter inftammatus, moxque de mundo, mundique principe palam triumphaturus, adhuc studebat fl eri Dei cultor occultus. Habuit quippe in proximo, quo sanaretur, medicum, quo juvaretur, patronum quo doceretur, magistrum, beatissimum Remigium cujus tunc temporis can; :

juvante Rege Lo;

MSS.

didissima

prsefati monasterii

at

cum

fama, famosissima claritudo, clarissima

hecc

omin

nia diligenter discussa sinta Mabilione seculos 5 Bened.

a pag.

519,

maluimus

ejus

dissertatiunculam
accuratius

miraculorum coruscatio, non solum vicina quaeque loca, vero etiam totius Europae terminos ad usque Oceani limbos illustrabat. Hujus igitur gloriosissimi
patris exemplis sanctus Teudericus jugiter irradiatus, ardens desiderio virtutum, crescebat in

appendice
edoceatur.
delicet,

subjicere

ut de omnibus

lector

Unum

ex Contadiana schedula adjungo ,vi-

ab
die

eo tempore in hunc usque diem singulis

perfectum.

Omnia

xix Aprilis, in saepedicto monasterio Hor, officio proprio, expressam omnium jam dictorum historiam continente, festum pradi-

annis

quas videntur, vilescunt, quae

montis
ctse

videntur, in desiderio sunt.

virum non Copulae nuptialis amor

Otia solita-

amarescit, indulcescit
riae vitae

amor

casf.itatis.

placent,

utriusque Sancti elevationis solenniter celebrari.

in

carnis negotia displicent.

Amor

Quae historia quoque

choralibus
presse

omnibusantiquissimis
et
aliis
toties

libris

MSS,

ut missalibus

amore extinguitur, nihil amori Christi prasfertur. Renuntiatur mundo, fcedus initur cum Deo bellum
:

breviariis, exingeri et
et

habetur. Miror ergo ab

instrumento

indicitur horti, singulari locus quaeritur certamini.

Sponsus alloquitur sponsam, sponsi

tur amorem, perpetuam

regeri, factam translalionem illam xiv

Kal. Maji,

coelestis hortapro virginitate pollicetur

rursus in

translationis

secundas

repeli,

xiv Kal. Maji, infra majoris hebdomadae,

iterum

etc.

Et

titur,

mus

: Hoc etiam Kalendarum die, idem felicissithesaurus ante plures annos ab Alberone, etc. Lege nbique non xiv Maji, nec xiv Kalend., sednwi

coronam. In coalibus vitee praemium, sequi promitagnum. Sed sponsa adhuc tabescens amore
carnali, deridens spernit sui salutaria monita sponsi.

Kal. Maji, qui

Aprilis.

recte concurrit
esl,

cumjam

dicto die

xix

Reliquum

ut vitas ipsas oboculos

pona-

mus ,
alias

quibus

primum
,

illuslralionem

spectant

miracula, eaque quse ad ipsorum deinde hymnos, Hucboldi,

,

Mirabatur enim se subito repudiari, cum debuit conjunx fieri. ^Egre ferens, fastidia pati, antequam posset uxor vocari, amaro animo respondet, cum se despectam videt. Cum igitur sanctus Teudericus
cerneret, quod sua persuasio in

Hucbaldi
el

monachi Elnonensis

cum non

qui vertente se-

culoi\,

x principio vixit, hactenusinedilos, aliaque ad Sanctum ejusque coenobium spectantia subjungemus.

animo sponsae lohaberet, non consentientem sibi, deserit atque pacificis ei verbis vale dicit. 3 Tunc erat urbe Remense quaedam celebris abnomine Susanna.quae
sub providentia

\cla ctt

batissa, sacratissima virgo,

ubb.

"*"'

summi pontificis beati Remigii, puellari praefuit congregationi, femina virilis animi,
virago

na

et S-

jtcmil'"-

DIE PRIMA JULII.

consiliatrixaltioris ingenii. Tirago profundi consilii, adpiissimae matris mitissimos sinus, Ad cuius, quasi Teudericus. Dehinc virgo vircontulit se sanctus

S7
ij

erat divinum adjutorium. Andiens igitur Rex famam venerabilis Abbatis Teuderici, jussit eum ad se

vocari
nit

et

cum

venisset, ostenditei

morbum mise-

Deo soli erumpentibus lacrymis

cini

cognita pandit sui

cordis

arcana

rabilis oculi.

gemitu conturbatur,

sin-

Monstrat poenam qnara patitur, praevepericula quae veretur. Supplex deposcit, subni-

pedes spiritalis matris solo gultu concutitur, ante salubre consilium cum subsidio precum sternitur,
subnixe precatur.
matris
flenti

devotissimi juvenis,
:

Ad hunc compunctionismcerorem commota sunt viscera piissimae

mce-

xus rogitatfirmiter sanitatem, qnam a Domino per suum servum deprecatur. Tunc vir Dei sciens virtutem non esse humanae fragilitatis, sed divinae
operationis, corpussolo sternit,

animum superside-

compatitur, lugentem solatur,

ra erigit, totum se orationi

rentem

laatificat, et

Dominum

pietatis

compotem exorat. Communis igitur

ut
voti

eum

faciat,

committit. Deinde peracto ferme unius horae spatio, certus quod oculo

utrius-

que Pater pius ab utrisque cousulitur sanctus Remigius. Cujus per sapientissimum consilium, ad

providendum

futuri monasterii locum, mittitur

cum

Regis lumen impetrare meruit, orationem finivit tandemque surgens, erecto ad sidera vultu, sanctae Trinitatis nomen invocat, oleisanctipaululum summitati pollicis infundit, oculo male habenti signum
salutiferae crucis imprimit, simulque,

virgine virgo, sancta cura

sancto,

Susanna cum

Teuderico. Conscendunt

silvosi

montis verticem, in
construeretur

pristina, confestim
gnificat

lumen
:

reddit.

cum sanitate Regem regum ma-

quo postea constructum, et modo manet raonasterium.

Illis

Rex

laetus

laetitiarepleturpopulus, ingenti

orationis

autem domus, ubi deindeseptaclaustri, ubi porta

dubitantibus ubi

exultat gaudio universus senatus. Laudatur Teudericus Dei servus, glorificatur ab oranibus mirabilis
in Sanctis suis Deus. Convocavit Princeps primates

monasterii, mittitur de sublimibus aliger missus, a quo Teuderico, coelum scansuro, consignaretur in
terris locus.
ruit,

populi

seque

ipsurr.

accusat, quod tam

tarde in-

Jam tunc

laetum primitus

omen appa-

quireret atquecognovisset virum Dei. Congratulatur

cum mysticus
volans,

ales aquila spatiando gyrans, et

in

quoque de magnitudine miraculi, quod tam

cicatricis vestigia, nullius caliginis reliquiae

citius

B gyrando
nasterii

locum mocapacem, secans aera, designavit. Et ut

quantum

ipso fuit,

sensit virtutera spiritalis medicamenti, ita ut nullius

rema-

specialius ostenderet, quid

Dominus

vellet, fere

unius

nerent, sed clariore lumine et perspicaciore visu de

horae spatio,

supra, ubi ecclesia construi

debuit,

sanato jam oculo luminosi radii reiulgerent. Exultat

lentis volatibus stetit.

jjesignatio
ccenobii

omnis
sit

aetas

per totum palatium, una vox exultatioper universum regnum, servus Christi Teudericum

4 Libet considerare, carissimi, quanta

tas istius loci.

digni-

nis et confessionis sonat

prx-

Mons Or nominatur

monstrante
angelo.

sexus

duobus virginibus invenitur,

ab utriusque per aquilam

cum Teudericus

Regem

ostenditur, a

Domino de coelis consecratur. In monte Or per aquilam ad serviendum Deo describitur loquo renovanda erat
veteris hominis,
sicut

cus, in

Per raultum tempus laboravit in vanum invalida manus medicorum iste pauper clamavit pro divite, et Dominus exaudivit eum. Quod potentia non valuit divitis excelsi, hoc apud Deum
reddidit sanitati.
:

aquilae, juventus. Sed ne aliquo casu contigisse ab

valuit oratio humilis justi.

7

incredulis crederetur, die natalis Domini,

cum nox

quantis honoribus
!

Rex sublimaretDei servum,

1
I

HumUita

detrimentum patitur, et lux augetur, quadriennio continuo, supervolandomonasterium, circuire eadem aquila, mirantibus plurimis, cernebatur. Quse vero
virtutum opera, quanta miraculorum insignia peregit inibi miles Christi
cit
Ordinatus
sacerdos,
tione

si vellet

tis ergo noQuantis muneribus repleret, si cuperet immuQuid men Quantis dignitatibus remuneraret, si sineret tat. enira oculo carius, quod salute utilius, quid vita

Teudericus noster, non

suffi-

per singula quaeque sermunculus.

pa

trcm de la-

mona-

5 Post autem non multi successum temporis, cum Teudericus presbyteralis subiret onus honoris, implere volens officiura sacerdotis, ccepit omnibusprsedicare praecepta salutis.

cltum facit-

q animum

piissimas prolis,

Dehinc specialiter tangit Marcardi cura carissimi ge-

Vel quid haberi pulNumquid enira non dedisset pro vita, suiregni dimidium, qui si moreretur, perdidisset totum 7 Sed humanse laudis, et mundanae retributionis contemptor, gratis dare maluit quod gratis accepit. Atque vir magnae hurailitatis studiosus, cum plus curabat ne Regis esset univocus ; ait ad eum, dicen3 Domine Rex, quia Teucomparari potest pretiosius
1

chritudine desideratur avidius?

nitoris. Filius

sapiens laetificat patrem, et coelo regenerat se generantem de laico monachum, de

:

dericus

latrone

datorem largissimum

de servo diaboli

nomen tuum veneranter vocitatur a populo, ego servus tuus, ne feram nomen simile, de cetero, non Teudericus, sed vocabor Theoderio. Tunc Rex

Christi fecit libertum.

Sanat Jtegis
Theodorici

oculum.

6 In illis igitur diebus de sancto Teuderico sancta per populos divulgabatur opinio. Et ne veluti lucerna contecta sub modio, sed hominibus luceret
in

gratulanter admirans, et admiranter congratulans purissimae simplicitatis humilitatem, atque simplicissimae humilitatis puritatem humillimam, venerabiles manus deosculans sacerdotis, postulat bene-

mundo, quantum fuerat sublimis meritis, tantum

dictionem, atque honorificem jussit

eum ad suum

clarere ccepit insignis miraculis. Ejus namque beatissima fama pervenerat usque ad Francorura Regis
palatia,

quorum tunc erat Rex valde timendus Teu-

deduci monasterium. Ex hoc igitur uno demonin sancto stratur, quanta curationum gratia fulsit Quantas namque tum cerneres ad eura" Theuderico.
!

ilulta mi-

dericus, Clodovei filius, cujus oculus subiti doloris nimiis cruciatibus ita est correptus, ut nullis diversi generis medicamentis ad sanitatera pristinam

confluere debilium multitudines, quaj sine mora tetn- racula. Cascis quoque poris continuas reciperent sanitates visum, surdis auditum, claudis gressum restaurans,

posset perducere medicus. Unius oculi lacrymabilis aegritudo, oeulorum multorum lacry-

ullus

eum

mas
certi

excitavit in populo

Regis

animum

exitus in-

hinc tangit forraido mortis, illinc magnitudo doloris, hinc metus amittendi luminis,
:

conturbant

aridas contractasque manus relaxans, a daemonibus obsessos liberans, nocendi diabolicas fraudes per divinae medicinae destruxerat artes. multum felicem gregis Domini pastoreiu, cui 8 datum est corporibus, simul et animabus conferre

illinc

imminentis timor deformitatis.

Nam

si

Rex
:

salutem

triumphalem

spiritalis belli
!

ductorem,

adforet luscus, maximum inpopulis fuissetdedecus aut enim turpiter regnando deformitatis portaret

mundum cum

suo principe superantem

!

Patrem

sancti elo<>''">

opprobrium, aut perditione oculi forte perdidissetet regnum. Unum ergo restabat Regi consilium, ut ubi
cessaret

piissimum multorum monachorum nova et vetera in domo Patrisfamilias proferentem perseverantissimum in Dei fadispensatorem
!

fidelissimum

humanum remedium,
i/.

hic

adesse necesse

mulatu, usque

in

finem, suae suorumque salutis cu-

Julii T.

pidissimum

58

VITA

S.

THEODERICI PRESBYTERI.
moremque mortalis gloriae calcavit, plus sune conscientiae quam vulgi opinionibus et plus Deo quam
de se credidit. Sed hurailium exaltator atque se deprimentium erector Deus, ideo ejus laudabilem
sibi

pidissimum comparatorem sanctum Teudericum. Qui vitam angelicam in terris agens, et mentis intentionem in coelestibus figens, in diebus suis per justitiae meritum placuit Deo. Tunc plures instruxit discipulos, et nunc innumerabiles imitatores suo sa-

famam ac famosissimam laudem longe

fudit, ut exeraplo tanti viri infirmiores

lateque dif-

multarum virtutum opera, post mira oculorum insignia, bono certamine ad victoriam perducto, felici cursu consumluberrirao informat exeraplo, qui post
niato, suis plangentibus

corroboren-

ac cervicositas in altum de se contidens, prostrata et collisa humilietur, et justi humilitas per

tur
e

monachis,

obviantibus

ei

Sanctis, gaudentibus
obitus,
lis,

et perducentibus

eum ange-

et sepultu-

die Kalendarum Juliarum cum gloria migravit ad Christum. Cujus audita pretiosissima morte, praefatus RexTeudericus ad monasterium properanter venit cum magna multitudine, etpraedicti beneficii memor, et suae salutis non immemor, ad tumulum corpus beatissimi Abbatis Rex propriis evexit. humeris. Nec mirum, si rex hominumillius membra commendet tumulo, cujus anima cum gaudio Rex regnm suscepit in cmlo. Ad cujus etiam venerabile sepulcrum divina virtus usque in hodiernum diem multimodam operatur salutem per cujus nos om:

ra a Rcge procvrata.

secula laudabiliter exaltetur (. Ad excitandam itaque et raagis magisque inardescendam eorum utique fidem, qui castimoniara diligunt, et Deo per cordis munditiam placere volunt, hujus beati viri cunabula infantiae, quibus inter cetera qualis ipse futurus erat, declaratur, operae pretium duximus recolere, inserentes miraculum, quod ex tunc et

nes deposcimus patrocinium, ut raisericordiam habeamus ad Dominum, qui vivit et regnat per omnia
secula seculorum.

nunc permanet, eritque a Christi dilectoribus digna sui veneratione semper amplexandum. 3 Fons siquidem ex die quo humanitas pueritia?, seuejusdemcunarum pannulicceperuntablui.non sor- miraculum dium jactu, non alicujus immunditiae inquinamento, i fonte ubi panniculi ej quod oculis haurientium offensam daret cum ejuslavantur dera putei semper fuerit os patens quolibet modo E
;

potuit infici.
tis

Unde

patet quia virginatis et castita-

VITA ALTERA
Ex MSS.
S. Mariic Ilonifonlis, Valcelhnsi, Reg.

Suec., Belforlii, el noslro; collatis cumedit.

Mabilionis.

servum futurum, praefatum fontem voluit purificare ut qui templum corporis ejus incorruptum noevo pollutionis, jam sua gratuita pietate sanctificaverat, ipse quoque puteura quo infantiae ipsius rudimenta fuerant lota, purura valde magisque habilemad potandum per succedentia tempora custodiret.
auctor Deus
per praedictum
:

4 Beatus igitur Theodericus

cum

ingenti studio
Parentum
suasu
conjH'

legitimae conversationis usque ad

annos pubertatis

PROLOGUSa
Vitr.

San-

ctnrum,
utiles.

illemoranda o sanctorum Patrura exordiaet adrairanda rairacula, cum ad posterorum agnitionem et

utilitatem stylo traduntur, quae visa sunt vel audita

jamque bonae indolis adolescens effectus, juxta morem humanae propagationis consulto parentum persuasus, noinine tenus sponlaudabiliter

enutritus,

gem

ducit,

sam

relatu verissimo,

honor Sanctis exhibetur, fides credentium accrescit, inimicus humani generis, pcenis
aeternis plectendus, confunditur, et Christus factor

ccepit habere, quasi non habiturus. Sed sponsi sponsaeque ccelestis cupiens esseamicus, amore invisibilium latenter inflammatus, mox de mundo

et redemptor, qui caput et corona

omnium Sancto-

mundique principe triumphaturus, studebat fieri Dei cultor occultus. Hujus itaque angelicae munditiae habuit in proximo, quo sanaretur medicura,
quojuvaretur patronum, quo doceretur magistrum, beatissimum Remigium sanctae sedis Remorum Episcopum cujus temporis candidissima claritudo,
,

membris laudatur, magnificatur quotiglorificatur. Nihil b enim dulcius a Christianis die et potest audiri, quam quando per suorum laudem
est, in

rum

Sanctorum, laus etgloria redditur creatori. Excitatur tunc ad promittentis amorem mens audientium, cumpraesentaliter cernitur complectio promissorum.

q Veracissimus namque
ro.111,7.

promittit Spiritus. In
justus. Cujus etenira
justi

est, qui per Psalmigraphum memoria, inquiens, aeternaerit

delevit

unquam

mundi ab exordio memoriam oblivio, imo cujus nomen

vivit inseculo

justicum laudibusnon
et regnat

?Vivitprorsus

cum Christo, cujus nomen

felicitatis aeternae

etvitaecoelestis scriptumest in sempiterno libro. Ibi

*

Gall.

Thierry

siquidemcredimus sanctissimi viriTheoderici *annotata merita, cujus succincte conamur et aggredimur

pudice
litteris infantiae

commendare primordia.

miraculorum coruscatio, non solum quoque vicina loca, verum etiam totius Europae terminos ad usque Oceani limites illustrabat. Hujus denique beatissimi Remigii patris exemplis sanctus F Theodericus eruditus et jugiter irradiatus, ardens sed Remigii virdesiderio virtutura, crescebat in virum perfectum, exemplo ginitatem pro nihilo ducebat cum ejus concupiscentiis mundum colere statmt. quem cordis cernebat semper tendere ad interitum; illud sedulo beati Joannis Apostoli non rainus ore ruminans quem mente Omne quod est in mundo 1 Jo. 2, 16. concupiscentia oculorum et superbia vitae. Ergo quae viduntur omnia ei vilescunt, quae vero non videntur in desiderio sunt. Copulae nuptialis amor
clarissiraa
:

amarescit, et castitatis
tariae

amor

indulcescit. Otia soli-

pudicaeque vitae

vehementer placent, carnis

restinguitur.

VITA.

negotia nihilominus displicent, araor carnis spiritus

CAPUT
De
S.

amore superatur, desiderium desiderio

I.

Thcoderici

ortu,

institutione

sub

S. Remigio, servata
nitate, et constructo

cum conjuge

virgi-

ab eo monasterio.

Hic crescit quidquid inde minuitur, nihilque amori Christi praefertur. Abrenuntiat jam sanctus vir mundo, amando pudicitiam fcedus init cum Deo amante puri cordis munditiam, illud in pectore versans praemium salutis Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt. Bellum itaque indicitur
;
:

Maltb.

5-

totius continentiae hosti, etsingulari locus quaeritur

c

latre

itaque

Marcardo

et

pagoRemensi

villaque

certamini. Perfunditnr facies rubore verecundiae, et

d
.

Alamandorum curte oriundus

beatissimi
in ipso fuit

Theoderici

patria et educatio;

d atque secus pedes Remigii educatus et adultus, quantum

reserantur arcana cordis, ubi flagrabat amor pudicitiaj.

laudem ab hominibus non

quaesivit, tu-

3 Tandem ergo sanctus

Theodericus alloquitur

sponsam

DIE PRIMA JULII.

sponsam,<7 et ad perpetuamque pro virginitate pollicetur coronara et ,x_ praeraium, ci conni ea nrnmitfat lm.1^1 imi-i promittat m _ si sequi se
1 .
.

89

sponsi ccelestis

hortatur araorem,

consortio,

retur. Recte ergo pars istius meriti simul

agnum sequentium immaculatum, priva- D cum Patre y.\

t

uss.

..

ad ?<""

caelibis vitae

cum vxorem inducere non

possel

maculatum agnum.
amore
carnalis
;

Sed sponsa adhuc tabescens

cninifuali oinnir, ani\',nn.t T>,..^;..*.. - A :u: A spirituali.sanctoscilicetRemigio, adscribi potest et eliam uxor Theoderico quia si ipse non clamaret, forsitan tirginila lem
. ;

desiderii, spernit sui salutaria

mo-

sponsa virgo non permaneret. Consuluit, oravit, et

obtinuit,

vovet.

nita sponsi

mirabatur enim se subito

fieri
;

repudiari,

ut sponsalia

manumissa

in terris,

centu-

tequam posset uxor vocari. Amaro anirao respondespectam videt. Cur, inquiens, ludidet cum se
brio roeadscribis,
bolis lece

cum

debuit conjux

aegre ferens talia pati, an-

plicato fructu utrisque repraesentaretur in ccelis.

opera,

Prosequamur praeterea sancti viri quem Dominus ad hoc sublimavit,

tribus a civitate
, , .

virtutum

tem, dominii ulla servitus subjugat f Quis te alienavit ut connubia respuas, procreare natos execres, pater filiorum vocari non adquiescas? Forsitan ab alia
pellectus, haec

quamamore propagandaecarau sohumana desponsasti ? Cur despicis amanquam generositas non degenerat, nec alieni

per

eum

ut ineo et MittUur cum sua miraculorum ostenderet insignia. Est suaannaad

silvula

distans

monte

cui

venerabili
aedificari

vocabulum est Or m quo visum est semper in divinis fulgenti patri Remigio
: ,

raillibus,

sita in

cnmtrW!ndum canobmm.

vana mihi suades ut insanus. Cumjam Dei electus talia et multo plura a sponsa que auribus perciperet, et cerneret quod sua persuasio non haberet non consenin animo ejusdem locum
;

ccenobium urbi catervara monachorum sub beati Theoderici regimine, quem videbat jam exemplo virtutum vigere, coadunaret Deo militantium.

Ad hunc

ergo locum

mittitur

providendum

pastor futurus cura sancta virgine Susanna beatus Theodericus, abstinens cum abstinente, virgo cum
virgine, ut quibus erat devotio castitatis in ccelesti-

tientem sibi deserit, atque pacificis ei verbis vale dicens :Non, inquit, ut asseris, me insania tenet,
sed amore
coelestis

bus, esset similiter per eos locus orationura in terris reperiendus.

sponsae

raagis

accendor, quae

Conscendentesque

silvosi

montis

quotidie parit filios cohabitatores et coheredes supernae civitati Jerusalem. Tu sponso utere terreno,

verticem, circumferebant oculorum aciem exorando

divinara providentiam,

ut cujus instinctu haec fuequaliter construi deberet

quoniam mihi sedet animo,

sic transire

per terrara

rant inspirata, misericordia visibiliter forent demonstranda, quo in

loco vel
situs monasterii, ubi orationisdomus, vel

hujus peregrinationis, ut sequi merear agnum cantando novum canticura indefessa voce in coelis.
iusannam
abbatissam
cmisdil.

domatum
cui angelus lo-

6 Haec praefatus urbem

et

Remensem

coucite petit,

adjacentium, ubi deinde septaclaustri sive portarum

poni fundaraentura. Haec
illis

quamdam Abbatissam,

caelibem vitam ducentem,

animo, supplici voto,

a quo beato Theo-

nomine Susannara, quae erat virgo sacratissima, idem beatus perquirit, sobrius sobriara, virgo virginem,
beati

volventibus, subito mittitur de sublimus aliger, in

similitudinera aquilae, Angelus,

designat

pudicus

summique

Pontificis

pudicam, quaeque sub prudentia Remigii puellarum tum

derico ccelum scansuro consignaretur in terris lo-

pra?eiat congregationi.

Femina

virilis anirai,

virgo

profundi consilii,
cujus quasi

consiliatrix altioris

ingenii.

Ad

Qui mysticus ales spatiando gyrans, et gyrando volans, non ea pernicitate, qua illud volatile ferri solet, sed amica familiaritate lentis volatibus
cus.

ad piissimae

matris

mitissimos sinus
tantae virginis,

monasterii locum,

quantum

in

ipso

fuit,

secans

sanctus se contulitTheodericus, indubitanter fidens

quia unde anxiando
cujus

aera designavit. Et ut manifestius patesceret, quid

erat moestus,

Dominus

vellet, fere

unius horae spatio, supra ubi

stetit

mens

ccelestia contemplabatur, consilio simul

ecclesia construi
tibus, remigio

debuit, sanctis \-irginibus intuen-

et consolatione feret

vere quantocius
vir,

laetitiae resti-

alarum

summisso. Intelligunt

tuendus. Interea ante pedes spiritualis matris, solo

se sternens

devoti cultores Dei continuo, divinum esse

et sancto patri

missum

idem laudabilis

virgo virgini,

Deo

soli cognita pandit sui cordis arcana, et erumpentibus lacrymis gemitu conturbatur, singultu concu-

eventum. Utque ne hoc ab incredulis, quasi casu contigisse, et non divinitus, crederetur quadriennio ipso die natahs

Remigio referunt

rei

titur,

atque salubre consilium cura subsidio precum subnixe precatur. Adhunc compunctionis mcerorem
devotissimi juvenis comraota sunt viscera piissimae
matris, ac
flenti

'

compatitur, lugentem consolatur,

et ut

Domini, cum nox patitur detriraentum lucis, et aucoruscat, supervolando monasterium, continuatim jam perfectum, eadera aquila, vel potius in ejus specie Angelus mirantibus plurimis cernerorae fulgor

mcerentem
ciat,

lsetificat,

eum

voti

compotem

fa-

batur, ut

pateret cunctis,

divina

providentia, et

Deum

pietatis exorat.

Communis

itaque utrius-

cujus el S.

que pater pius hac de causa ab utnsque consulitur sanctus Remigius, cujus eruditione et assidua famulatione in cunctis jam profecerat sanctus Theodericus, ut qui factus

non humana, eumdem locum raortalibus tali signo fore ostensura, et Deo ad filios adoptionis procreandos spiritaliter et erudiendos doctrina scienti* Dei, acceptum. Dignumque erat, ut qui misso ccelesti

Remigii
fmrtalu

fuerat pridem vitse ccelestis

ei

consignabatur

tales

habere cultores,

quos proba

instruendo

demonstrator, fieret

in

his

consilii

salubris dator.
in virginitale

Cujusper sapientissimum consilium, pro sponsa mittitur, pra>mium aeternae retributionis

perseverantibus ab ipso eidem demonstratur, et quia virginitas angelicas niunditiae semper amica est, Angeli quoque eorum quibus plaent,

conversatio et mira virtus efficeret aeternae coheredes vitae. Qui locus a duobus vasis munditiae virginibus, sexu disparibus, sed animo aequalibus perquisitus, ac in specieaquilae ab

Angelo demonstratus

a Deo conditore

et creatore

omnium, dono charis-

matis creditur consecratus.

semper vident faciem Patris, satis instruitur. Adquiescit denique, imo amplectitur sponsa sanctissimi Patris alloquia, dulcedine vitae aeternae melhta, et se promittit,
si mereatur Christo adhaerere, salvam, pudicam, incorruptam manere. Laetus demum ardore castitatis sanctus Theodericus amplectitursponsam, quem videbat a voluntate saevien-

8 Ad transmittendas igitur vel elevandas animas interpietatio m " tu 0r ad amcena aeternas felicitatis loca, misso ccelesti * praedictus mons, qui Or h recte vocatur, saepissima
-

Or siquimontanus interpretatur. Bene utique de ira enim saavientis leonis, qui indefesse quaerit de grege Domini, quem
apparitione et illustratione demonstratur.

dem lmnen,

vel

iracundia,
:

sive

tis

inimici et

carnis

D eo, tenella fragilitate calcata, amon mancipatam. Ecce patet

jam Sanctus flagrabat
S1 s

voluptate ereptam et
liquido,

opifici

atris faucibus

devoret, eripiendi
scilicet,

inibi erant. et in

singulari castitatis

montem, ccelum
regnant,
ubi

quo Sancti

cum Christo
ipso

quantum

quotidie auxilium ab

petimus

ccelesti desiderio, qui dolebat,

precatu supplici, sublevandi, atque lumini perpetu

felicitatis aeternitatisque

P on sa terreno viro jungeretur, utique virginum

gloriae reddendi,

quo obscuritas

60

VITA

S.

THEODERICI PRESBYTERI.

mss.

scuritas tetrae mortis abest, sed lus indeficiens tranquillitatis cum gaudio et diuturna pace manet, et

CAPUT
De
gestis post

II.

prsemia meritorum ibi singulis pro factis recompensantur, quae oculus non vidit, necauris audivit, nec in cor hominis ascendit, praeparata a Deo diliIn monte denique altero Or rupis a Moyse, quae usque hodie ibi monstratur, percussa
gentibus se.
fuit,

sacerdotium in conversione

patris,

ejectione

meretricum, variisque
miraculis.

in vitaet post

mortem

aqua affluenter largita ; in huj.us vertice Or montis aqua salutaris et fons saliens, doctrina scilicet divinorum dogmatum et eloquioet populis

J_n
ter

isto itaque loco miles

spiritalis

plurimorum

rum sanctorum,
administratur.

filiis

Ecclesiae sacro fonte renatis et

pastis,

Christi Theodericus paeffectus monachorum

Sactrdos
ordinattu

quse virtutum operaegerit, et miraculorum insignia,

cibo potuque spiritali

quotidie profertur et

In

illo

rebellium corpora, de petrae

duritia refecta sunt aqua, in isto latice assidue re-

plentur corda. In

illo

sacerdos legis veteris Aaron

defungitur, in isto Sacerdos novi Testamenti sanctus

non sufficit libelli pagihonore ministerii sacerdotalis ab na. Deniquesumpto angelico spiritali patre Remigio, implere volens officium nominis, ccepit omnibus ministrare verba
nostri enarrare per singula
salutis,

multos
eerttt,

con-

Theodericus fulgens virtutibus,

culo migravit, hic in ipso

eodem

die Kalenille in

lubrici

erroris,

darura, quo valde videtur mirabile, quo

se-

convertens eos qui deviarant per anfractus et revocans ac reducens ad viam

redolent roliliorum, atque vernant

pascuae paradisi semper florentis, ubi

sae,

resolutus carne venera-

et folia

tur et colitur. Bene

aequora

etiam per indicem

coelestem

aro-

matum omni jocunditate

rat,

in specie aquilae locus coadunationis

sanctarum ani-

et venustate flosculorum a.

B marum,
pernis
diae,

filiorum videlicet aeternae Jerusalem in su-

sitae

ostenduntur, ut

ibi

in vasis misericor-

abjecto vetusto

homine cum operibus

suis, ju-

ventus fidelium ut aquilaa renovetur.

Quia igitur jam Sanctus plurimjs praeerat et prodequod actio vitae contemplativae/inflamraarat, cujusque vestimenta erant candida, et oleum de capite non deficiebat, qui mane seminabat, nec vespere cessabat ejus animum cura Marcardi caris- etiampatnm simi genitoris tangit, cupiens eumlaqueis irretitum suum Mar:

ANNOTATA.
a Purius censeo antigrapkum noslrum, ut cum
aliis

abstrahere secularibus
sapiens
laetificat

et doctrinis ac sacramentis cardum.

,

informari ccelestibus. Atque

ut scriptum est, filius patrem, et ccelo regenerat se ge-

MSS.
bilio;

collatum

est,

quam
solo

sint

e.a

quse consuluit

Ma-

nerantem, compos sui desiderii effectus de laico monachum, de lupo ovem, de latrone datorem lar-

quod vel ex

prologo colligi posset.

,

Incipit

gissimum
bertum.

et

de servo

diaboli,

Christi fecit li-

ipse,

Memoranda primum

ubi

certe

particula ista

plane redundat. Paulo inferius habet,

sermone veracissimo; magis placent nostra, in quibus verissimo. Sic ad locum Psalmographi pessime scribit promittit
Spiritum, ubi sensus ctarissime exigit, promittit Spiritus.

10 In

illis

igitur diebus praaclara Sancti

et

pulos divulgabatur opinio,

clarere
ccepit

per pone lucerna contecta

in

S. Remigivs

rjus consilin

maneret sub modio, sed omnibus lucqret

longe
lateque
gloriosis

mundo,

miraculis.

Adhaerens namque speciali famulatu beatissimo Reet

b Confer hsc
transfusam esse

sequenlia pleraque

cum

vita anti-

migio, ejus in multis vestigia;

quiori, el plane perspicies totam

:

atque.
illa

doardi cap. 24, ex

ut in

ferme ipsam in hanc idem ferme dicendum de Floetiam pro majoriparte accepto,

sequebatur,
eris.

sciens illud

eum imitando, proPsalmigraphi, quia cum

viro innocente innocens

Psa). 17, 26.

sancto sanctus eris, et

cum

Commentario

praevio notavimus.

Idem etenim pater spiritualis, cui moris erat gregi commisso visitationis curam solerter impendere,

c Reclius hic ilerum, quam in edito, ubi frustra repetitur .-Igitur beatus Theodericus, etc.

dum quadam

die

ut erat solitus,

cum

beato

Theoderico psalmodiae

laudes decantando
peteret,

praediaccidit

d Adducit
cap.

hic
1

24,

lib.

Mabilio verba Flodoardi ex cilato Hist. Remen. ubi dc S. Theoderico

ctum monasterium visendi gratia

sic ait :

tur,

villa, ut tradiCorte, patre latrone, veluti rosa spinarum procreatur horrore. Confernum. 9. Alam-

Ortus autem pago Remensi,

ut transiens secus locum, qui Cedrius vulgo dicitur, ubi prostibula meretricum erant beati Theoderici
;

Alamannorum

in versiculo

haesisset

faucibus peractaque, qua pro causa ibant, in rein loco,

psalmi,

quem

canebat, vox

manorum
ab urbe
sita est.

Curtis, vernacule

Mnancourt,

tribus leucis

deundo eodem
migius
vel

Remorum Sopix amni,

vulgo Suippe, impo-

subito spiritu intercluso substitit.

:

eodemque versiculo consuete Cui sanctus Re-

Miror, inquit, frater, cur repetito in loco,

versiculo, contra

e Hic iterum male in edito corroborarentur. Errata id genus plurima occurrunt ; sed ejusmodi minutias curiosioribus lectoribus excutiendas relinquo. Liquet, quod initio dicebam, MSS. nostra
riora esse.
f

eodem quo prius

quolibet

morem

ani-

mus
via
lor

discurrens,

Dei

in

laudibus iterum

titubaverit.

Mabilonianis puinserunlur

Non, Pater, ait, egregie, mens per dequiddam mali cogitando, captatur, sed pro do-

cum

sanctitas tua conspectibus divinis in coelo

et

Qui enim fortia quasque, etc. Sed ea a MSS. nostris ommbus plane absunt. Sic rursus alia in fine numeri
:

Aliqua

in

edito ex priori vita

sit

semper praesens,
jussibus

Regum

gratia

terrenorum
''''"

tuis

pareat,

cur animas retibus innexas utiMiiu^;

tertii,

quse pnulo distinctius

exprimere operx pretium

diaboli et fraude, pateris in prassentia tua perire et irtcum tuae remunerationi abstrahi, in profundumque baratri cura serpente seductore
si vis,

non
feste

est,

cum ex

yirgirtlW-

unius ad alterum comparatione mani-

demergi? Scio enim,

internuntio

appareant.
Sufficial lectorem bic

et pro certo vis, quia potes solo

denuo eursim monnisse, hxc omma ex vetustiori Vita, seu potius encomio desumpta esse; nec aliud occurrere, quod observatione dignum sit, prxter smploris vel scriptorum quxsilam
eloquentiam, qua multis pauca dicunt.

hoc Regis
oves
restituere.

munificentia

impetraie, et creatori suo

fauce inimici
est,

circumventas,

ac de

ereptas,

Nam

tua suggestio, jussio

etRegum

Hac de causa Pater egrcgius, laude attollendo discipulum, exhilaratus, Regi supplicat,
obtemperatio.
et

h De monte Or seu Hor in Comme.ntario ximus; excogitata ab oratore interpretatio

probanda
sit,

satis

di-

locum

ceenulentum,

ubi

diabnli

exercebautur
so-

et allusio

an

opera, ut optabat, impetrat. Expulsisque omnibus,

aliorum esto judicium.

ad deceptionem animarum congestis, usque ad

luro

DIE PRIMA JULII.

]um
latibula

61

meretricum, quae erant caverna dae-

oculi aperiuntur,

ad praesens cernitur, subvertit. Et spurcitiarum extra erat civitatem ouoniam locus ille
raonum, sicut
infra positus, compositis
*

culis,

muros domorum receptanumero quadraginta sanctimonialium, b quo

vox reseratur, et vitae redditam D simul cum sanitate se esse, puella obtenfu beati EX "** Theoderici omnibus praedicat. Accurrit Rex cum
matre stupens miraculum, palatium omne exultat familia gaudens tripudiat, dum vident vitae iterum
mortali redditam,

beati

meretriculae erant, coaequato, inibi consilio et jpsse Theoderici fidelis discipuh collocavit, et unde

sumptus corporis victu quotidiano haberent, penes largitatem Regis promeruit. Instituit quoqu ut idem numerus semper maneret, et sicut illae lenoperficientes, et voluntatem daemonum cinii opus
peragentes, reditus proprii corporis

quam plangebant paulo ante a conspectibus humanis subtractam. Veneratur tunc Sanctus a Rege et proceribus, glorificatur a palati-

nis omnibus, et laude attollitur a turmis vulgaribus. Cujus animum jubilationis gaudium non perfudit?

Domino terreno

persolvebant, ita istae Regi coelesti corporis et corcustodientes, cum fructu bonorum dis munditiam

Cujus de circumstantibus os lacrymae lastitiae non rigaverunt? Quis a gratuita Dei pietate potuit cessare? Qui sic inter peccatores positum dignatus est

suum servum honorare ? Ecce lucerna jam

operum se ipsas repraesentarent. Ergo quia spiritus ardentes caritate facit quos inubi vult spirat, et voluit menti famuli sui ccelitus intimare, flammat,
quatenus spiritualem magistrum commonere faceinimicusgauret caritatis amore, ut animas, quas

pleniter

accensa plurimos per loca contigua, sed et longe positos lumine claritatis suae illustrat, et ad Dei amorem, abjectis mundi vanitatibus, efficaciter exhor-

tando informat.

debat adquisisse, suo creatori redderet, et portio execrabilis diaboli minorata remaneret. Intelligeret

etiam vir sanctus, plenus Deo, licet meritis mortuos suscitaverit, quod et in discipuloparsspiritus ipsius
effulserit.

12 Rex itaque non solum discipulum, sanctum "TumgratuuTheodericum, sed et beatum Remio-ium cu- do piens dono munificentiae sublimare, Venderas* super \ Vendieres fluvium Maternam * reverendo Patri Remigio, MaUonT Gaugiacum * vero villam, in pago Remensi sitam, " Gueui
scilicet
-

Inspiratum est divinitus

discipulo talia

magistro suggerere, ut retributionis munus valerent a Deo utrique recipere. Magnus magister, magnus et discipulus, et post magistrum cumque magistro

praecepto suae auctoritatis roboratam, sancto Theoderico contulit, dicens Hoc parvum munusculum,
:

hoc opere laudandus. 11 Defuncto autem Chlodoveo magnoRege, quem fandoliiiiituradsanan- beatissimus Remigius a ritu gentilitatis ad fidem
in

praeclare famule Dei, tibi et sub tua gubernatione tuaque doctrina degere cupientibus, prompto animo conferimus; monentes et obsecrantes, ut dum hoc

corporalibus augmentis

creveritis, pro nobis et pa-

damBegis
fiUam
'

chrlsti

converterat, et ex sacro fonte baptismatis

susceperat, filius ejus Theodericus regni c gubernacula suscepit, vir acer et agilis animo, bello potens
et astutus ingenio.

rentium animarum remedio, ac prole concessa, et stabilitate regni servanda, preces Deo inara cordis. et quotiens ad altare accesseritis, totiens offerre non pigeatis, quatenus unde vobis corporis robur adoleverit, inde
,

venerandus, aevo sanctus Remigius, adhuc

siam. Hujus itaque

orbe etiam universo semper florens, et miraculis coruscans

Ab

anima pastu
.
.

spiritali repleatur.

13 Praeterea intimandum
.

est,
,

ob eorum confu. ,

Remorum

regebat

eccle-

tandara

maxime stultissimam dementiam

qui

Prxd,ctum miraculum
con firmatur.

Rex

expertus plurimorum relatu

praescripto miraculo aut titubant, aut secus quod est

virtutes, pro filia rogaturus,

ligebat, quaeque gravi

quam unico amore diincommodo tenebatur, missos

credunt, licet long tempore post ejus venerabilem

eidem
et

dirigit,

obnixe deprecans ut ad eum veniret,

laDguore fortissimo aegrotanti,

cum

subsidio ora-

obitum res fuerit acta, ad praesens in mediumnroferre, quod praefatae resuscitationis miracu.um cartarum testimonio in archivo sanctae Remensis ecclesiae sit

Sed sanctus Remigius molestia quadam corporis detentus, beato Theodetionis

manum

imponeret.

repertum, etin praesentia Regis ac procerum

rico,

quem
in

pie

casteque enutrierat, et divinis do-

ctrinis instruxerat,

C pletum

spiritu videbat,

quemque gratia curationum recausam negotii pro qua

filio spiritali

ab recolendum jugiter a diligentibus et credulis. Cultore itaque Dei et Sanctorum piissimo Karolo Rege, filio Ludovici Imperatoejus recitatum.
fortassis dubitatum erat

quodque

aemulis et incredulis,

sit

petebatur, ut paterdivinus

commendat.

ris,

sceptra regni

Qui jussa magistri accepta cupiens solerter explere, iter arripit, et palatium Regis, crcdens divinam sibi

quidam procerum

Francorum nobiliter gubernante, ejus, nomine Agilramnus ejus

,

munificentiam expetiit, ut

eum

dato alicujus

villse

clementiam adfuturam, festinus puellam visitaturus petit. Inter eundum denique medio itinere tristes
excipit missos Regis, qui asserunt

eamdem

petiisse

viam universae carnis, utquene ampliori gravaretur

labore, plurimis suadent verbis.

Ule vero a coepto

non desistens negotio, magistri conatur omnimodis parere imperio veniensque Regis palatium, patrem tristem, matrem moerentem pro filia, familiara lugentem pro Domina, optimates dominorum causa et dolentes reperit pro puella ab omnibus cara
: ,

honoresublimare dignaretur. Exquiritur nomen pagi nomenque villae, quo honor regius suo fideli postulato concederet. Ignarus petitor, inscius et Rex dator, quae multo tempore jam evoluto beatissimo RemigioRemensi Praesuli cum testamento cartarum fuerat attributa, Venderns villa super Maternam sita, a largitate Regis dari postulatur. Remorum sedem venerabilis Hincmarus Episcopus tunc rege,

bat;

is

audiens villam infiscari jure

proprietatis

tam

lumine hujus vitae privata. Quorum lacrySecemis et ipse Sanctus permotus in lacrymas funebria dite, inquit, paululum et praeparentur ego prorsus, pro quibus veni, procurabo explere
cito
: :

dono regali dignoscebatur, protinus praeceptum traditionis per Gerardum ejusdem ecclesioe militem electum, Regi transvelle, quae ejus Ecclesiae subjecta

mittit, evidentioribus eidemonstransindiciis, contra

canonicam fiendum esse legem,

si res Ecclesiae

tra-

obsequia.

Cumque non
in

alii, nisi

quos jusserat san-

ditas, divelleret, et juri alterius proprietati traderet.

quam mormscitat.

ctus Theodericus,
a(j coe ]

um

ocu )i s

domo remansissent, elevatis simul cum manibus, preces Deo in

facie lacrymis et
:

Theodericus pro resuscitatione

cubiculo mentis devotas, profusa

corde compuncto persolvit moxque sciens se exauditum, ad corpus exanime accessit, atque oleo
sancto,
in

incertum videbatur, quomodo Rex filiae a sancto Theoderico, sanctissimiRemigiidiscipulofacta, non solum eumdem Theodericum Dei servura honore praetule-

Quo

in praecepto

rit,

morem

reconciliantis, quinque
illinit.

corporis

verum et magistrum praestantissimum, sanctum Remigium, cui Dominus tantam gratiam contulerat,

sensus, tactu pollicis

bito

membra mortua

Mirura in modum suin redivivam redeunt formam,

ut talem discipulum haberet, qui Spiritus sancti dono, sicut et magister, mortuos suscitaret, houoris

et

, ; !

62
A.
f.\ MSf.

VITA

S.

THEODERICI PRESBYTERI.
vit.

et magnificentiae gratia villam

Venderas tradiderat. Haec ut regia potestas animadvertit, a traditione substitit, ecclesiaeque messe propria concessit. Ideo
hoc interpositum
est,

Quod

potentia non

praevaluit divitis

terreni,

hoc apud

Deum

obtinuit humilitas justi.

Quid enim

ut incredulus resipiscat et

in membris oculo carius? Quid vita desiderabilius 1 Quid salute vitae comparari potest pretiosius? Vel

credens plus gaudeat.

Ipsius regis

quid
qui

haberi

pulchritudine

desideratur

avidius?

oculum curat

14 Dispositio igitur divinitatis Dei, qui fidelem suum servum beatum Theodericum tam admirabili facto praetulerat, et sublimando declaraverat, miraculo miracultim adjungens, voluit

Numquid non

dedisset pro sui vita regni dimidium,

eumdem

aegro:

torum,
et

et

male habentium fore medicatorem

ut

sicut alebat spiritali pabulo esurientium animas, ita

corporum sanandorum haberet curas, et sitientium quidem animos poculo spiritali, languentium vero medicamine salutis recrearet. Accidititaque ut
supradicti Regis, cujus flliam
vi

si moreretur perdidisset totum? 15 Maximis itaque honoribus Rex pro collata sibi sanitate sublimaret Dei servum Theodericum, si vellet multis muneribus repleret, si cuperet plurimis dignitatibus muneraret, si sineret Sed humanae laudis et mundanae retributionis contemptor, quod gratis accepit, gratis dare maluit, nec
; :

" iiouo prxdio donatur.

quidquam terrenum aliquando accipere ullatenus

necessitati valda si hoc posterorum competens esse non prospexisset. Muneratus ergo jam dudurc pro filia resuscitata de Gaugiaco villa,

suscitaverat, oculus

consensisset,

nimii doloris ac
ut

corriperetur,

immenso in tantum nulla medicorum arte dolor ad

cruciatu

modicum
lis,

sopiretur. Erat

enim angustia intolerabisublata a

remuneratur nunc de Germiniaco

ejus et futuris
et

d pro

salute
'

et spes medelae penitus recuperandi

oculi reddita, cupiens in isto sicut et in priori dono,

d Germigny

medicis, uniusque oculi lacrymabilis aegritudo, ocu-

praesentibus consulere

filiis

in

lorum multorum lacrymas excitaverat in populo. et Conturbabaut animuin Regis incerti exitus B Francorum, ne deturpatio ei proveniret, metuebat exercitns. Hinc tangebat forimdo mortis, illincmagmtudo doloris, hinc metus amittendi luminis, illinc admittend* timor deformitatis. Nam si Rex aequale lumen oculorum non haberet, maximum populis dedecus exhiberet. Aut enim turpiter regnando
,

Christo.
dis, ut

Ipse enim nihil

umquam

terrenae merce-

sent,

paulo ante dietum est, nisi hi in causa espro tantis recipere beneficiis adquievisset.

Tantae quoque humilitatis seu simplicitatis gratia

deformitatis portaret opprobrium, aut

tione oculi, forte perdidisset et

cum

perdi-

regnum. Unura ergo restabat Regi consriium, ut ubi non valebat humanum remedium, requireretur divinum adjutorium. TrausmiUit igitur supphces missos ad venerabilem Abbatem Theodericum, ut qui fuerat fllias suas vitae restitutor, fieret tam benignissimus, quam celerrimus ejus oculi medicator. Advenit illico idem reverendus Sacerdos,
ostenditur
ei

Domini fuerat praeditus, ut cum a Regis prasmunere accepto et sumpto pacis osculo, discederet dixisse feratur Domine Rex, cum tu honore potentiae Theodericus Rex venerabiliter voceris a populo, ego tuus servus, ne nomen simile feram, de cetero non Theodericus, sed appellabor Theodorio. Admiratur Rex gratulanter viri
vir
sentia, supradicto
;
:

et exhumili-

sancti

purissimae

simplicitatis

humilitatem, atque

tate nomen

simplicissimae

humilitatis

puritatem humillimam

immutat.

venerabilesque deosculans manus, Sacerdotis postulat

benedictionem,

atque honorifice jussit

eum

ad

suum deduci monasterium.

16 Ex
lis

miserabilis
patitur,

oculi

his igitur et in his

tam

praecipuis miracu- Multis clam

mimciilis

vulnus, monstratur pcena

quam

nudantur
desposcit,

sanctus Domini Theodericus, fama discurrente

pericula quae verentur. Supplex ergo

Rex

obnixius rogitat, firmiter sperat sanitatem,

quam a

Domino per suum servum sibi precatur Tunc vir Domini sciens virtutem divinaa
nis esse,
nit,

conferri.

circumquaque praecognitus, venerari ccepit speciali conventu ab omnibus in regno Theoderici Regis consistentibus. Quantas tunc cerneres ad eum confluere debilium

operatio-

multitudines, quas sine

mora tem-

non humanae

fragilitatis

corpus solo ster-

poris optatas receperesanitates. Cascisnempevisum,

animum super sidera erigit, totumque se pro Regis oculo orationi committit, misencordiam Domini, puro corde rigans faciem, fonte lacryniarum

surdis auditum, claudis gressum restaurans, aridas

contractasque
liberans
;

manus

relaxans, a daemonio obsessos

mille nocendi diaboli fraudes per divinae

surgensque post paululum ab oratione, plavultum oculorum ad coelum, ubi animum posuerat, totum elevat, nomenque sanctae Trinitatis invocans, olei sancti parum summitati pollicis iniundit, et oculo male habenti signum salutiferae crucis imprimit, ac lumen pristinum Regi citius cum
quaerit,

medicinae destruebat artes.

gis Christi pastorem,

multum felicem grebelli ductorem, simul et animabus con-

cidum

triumphalem

cui

datum

est corporibus
!

ferre salutem

trophasum

tantem, et

mundum cum
!

spiritalis praelii reporsuo principe superantem

tactu in
cat

momento
laetus,

restituit.

Regem Regum
populus,

magnifiingenti

rum ad regna coelorum

Rex

laetitia

repletur

exultat gaudio universus Senatus, laudatur Theodericus Dei servus, glorificatur ab omnibus, ut justum
est, mirabilis in suis Sanctis

Deus. Convocantur a

Rege primates
lantur

populi,

de magnitudine
in

congratu-

miraculi,

cum

se gaudet Rex, virtutem

per servum

suum Theodericum renovatam, quam

expertus ante fuerat in filia resuscitata. In tantum etenim subito operatio spintalis medicamenti infusa
est oculo, ut millius cicatricis vestigia, nullius caliginis vel glaucomae remaneret macula : sed, mirabile dictu ita est claro lumine radiatus,quasi numI

patrem piissimum monachorum, et ducem multoprudentissimum in domo patris-farailias pastorem, et talenti crediti a Domino fidelissimum relatorem! Perseveravit enim in Dei famulatu usque in finem ; et quidquid ore docuit, exemplis evidentissimis demonstravit. Quique sic despexit mundi labentia ut semper cum Christo possideret coslestia. Qui siquidem confessor Domini Theodericus, post multarum virtutum opera, post miraculorum insignia, bono certamine ad victoriam perducto, et felici cursu consummato, vitam Ange;

morilur.

licam in terris agens, et mentis intentionem in ccelestibus figens, obviantibus Sanctis, gaudentibus et

perducentibus

quam

fuisset oculus aliqua

laesione

aut caligatione

gloria migravit ad

eum Angelis Kalendas Dominum.

,

Julii

cum

contactus.

Una vox

exultationis et confessionis so-

17 Hic
justitiae,

in

diebus suis placuit Deo per meritum

nat per universum regnum,

Christi,

invalida
valuit,

cum Theodericus servus Theodericum Regem reddidit sanitati. Quod medicorum manus per multum tempus non
in

pauper iste mundo, et dives

cum fructu bonorura operum ac Theoderio liumerii Hic discipulos doctrinis conspicuis Begis ad tumulum instruxit plures, qui salubri ejus informati exemplo defertur.
etideo fruitur

corona

gloriae.

Deo, pro di-

et virtutibus praediti, magistri effecti sunt imitatores. Cujus transitum audiens sanctissimum prasfatus

vite clamavit, et

quod

flagitavit sine dubio impetra-

Rex

DIE PRIMA JULII.

.

63

ex Theodericus propere ad raonasterium, ubi corhumatura jacpbat, cum plurimo equipus venerabile supervenit, raemor beneflcii prioris, sed et suae
ad tumulum, quem sibi idem Confessor Theodericus vivus beatissimus prseparaverat, corpus ejusdem, conjuncto veneratatu

fusionis

domura

rediit.

Compertoque quod sanctus

non immemor

salutis,

Dionysius in urbe Remensi esset, ad quam tunc ex mss temporis ipse Christi Martyr pretiosus metu paganorura * fuerat allatus, arrepto protinus itinere,
veloci

Normanno_

Christi

suffragio, propriis evexit bilium Christi sacerdotum

cursu supervenit usque ad pretiosissimam rum. praefati Martyris Christi glebam : ad quam cum timora et reverentia accedens, magnaque cum fiducia et devotione

Subsequitur funus beatum plangentium caterva monachorum, lamenta dabant per aera conventus populorum, cum vident terrae in abditis thesaurum subtractum abscondi, corpus scilicet
humeris.
doctrina hactebeati Theoderici, cujus solamine et sustentati. Fatetur Rex, nifuerant uberrime

se solo prosternens, deprecatur, ut ejus obtentu a tanta liberaretur intolerabili passione.

2 Cura autera hoc

die noctuque postulasset, et a d

s.

Theode-

nus

jam nunc exinde remedium autumaret, apparuit ei riei seputcrum cur<Mm in somnis, ut ipsa postmodum retulit, quidam habitu
clericali

mio cum dolore animi praesentia

tanti patroni privari,

indutus,

scilicet

in

veste

candida,

facie

fuerat medicujus beneficio in contrariis meritus humanis compatiendo, cari. Non est mirum si Rex
illius

jocunda, capillo
cilento, aiens

admodum
:

albo, vultu paulisper

et

ma-

illi

Surge hinc

vade ad sanctum

membra commendat tumulo, cum gaudio Rex Regum suscepit in

cujus
ccelo.

auimam

Theodericum, quia secundaferia, quae est post cras,

ipsius erit festivitas celebranda, et vide ne in

Ad

cujus

domo
illius

sepulchrum divina virtus usque in hodiernum diem ad laudem sui multimodam operatur virtutem; cujus nos beatissimura deposcamus paB trocinium, ut misericordiam habeamus apud Deum, imperium et potestas, cui est honor et majestas,
venerabile

ejus appareas vacua

tibi

sed accipe potius ceram, prout

praesens suppetit facultas, et sic ad cellam

perge, ipsiusque interventione obtinebis quod iraplo-

cum Patre et Spiritu culorum. Amen.

sancto per inflnita secula se-

ANNOTATA.
a Sic
tota

Expergefacta ac de visione stupefacta et admirans infit Utinam ex voluntate Dei sit visio ista et actutum prae gaudio surgens, haud aliter ac jussa, fecit. Venit ergo ad ecclesiam Sancti in veneranda solemnitate scilicet ejusdem beati Theoras.
: !

derici, tres

S. Theoderici vita ferme ex

floribus

com-

ciderat

et ante

hebdomadas habens, ex quo hoc illi acmausoleum ejusdem se toto corpore

aliqua Sancti pomtur. Hic, si usquam-. locus erat gesla generalibus leromnia sigillatim enumerandi, at ferme comprehenduntur, unde pateat, satis sero collecta minis
esse,

prostratam lacrymabiliter dedit, ac pro salute sua preces effudit, totaque nocte ibi in oratione perseverans, veniam de piaculis suis humiliter ac fidenter
quaesivit.

qux de S. Theoderico commemorantur.

Interea dura

ante sepulcrum

sa&pedicti

migium,

o! Flodoardus b Virgines procul dubio intelligit : pag. mihi 131 ait, S. Recitato supra Ub. l.cap. 24, prostibula illa, S. Theoderici suasu, subver-

Confessoris Christi jaceret, divina operante gratia

per hujus Sancti meritura et intercessionem ccepit

manus

feminae ipsius paulatim a fuste disjungi, et

viduarum quadraginta congregaipsumque numerum viduarum permutasse tionem ut adhuc quoque manet, decrepauperum manere,
sis fornicibus, in

absque laesionecujuslibet doloris pedetentim aperiri;

sicque denuo tota

unius

articuli,

dicto

visse.

Manebat

igitur

sua

scriberet

vitx

auctor,

idem viduarum numerus, dum Flodoardo non longe pofilios

elabitur,

ac si Multi vero qui aderant hoc divinae potentias cer-

manus expanditur, et in momento citius, in pavimentum fustis ejus manui numquam adhsesisset.
illa

sterior.

nentes
regni Clodovxi inter qualuor
laborent eruditi,

miraculum, quod in

die

ostensum est
cordibus suis,

divisio, in
satis

c Fulgo nota est qua explicanda quidquid

conveniunt,

per beatissimi

Confessoris Christi Theoderici me-

ritum, glorificaverunt

Dominum

in

urbem Remensem

Theoderico

natu

maximo subjectam fuisse. d Confer hxc cum num. 7 vitx

perspicies

qui semper est mirabilis in omnibus operibus suis. 3 b Referamus et aliud memoria dignum, qua-

vetustioris; facile

tenus palam

binas

diversas

narraliones non

cohxrere.

Diminutio nominis varie efferlur, pro varia primitivi

inflexione.

qualiter opituletur famulis suis otberto mono,beatissimus Pater et Patronus noster. Fuit frater in cho bonam mortem obtihoc monasterio, Otbertus nomine, qui antequam
fiat,

MIRACULA
Ex
editione

enormitatem Hungarorum gladiis traderetur, ad extremum vitae deductus est. Dumque certamina daemonum pro se litigantium et eum ad interitum rapere conantium pateretur, almi
Gallia ob scelerum

"e

"

Mabilionis,
nostris.

collata

cum MSS.

patroni sui S. Theoderici tandem se videt eripi meper invocationera nominis ritis, daemones vero
Christi et

Sanctorum

ejus, a se

et indignatione recedere. Vidit etiam

cum magno strepitu quemdam fra-

.Jesidia igiturplurimorumvel raritate scriptorum, De

esperam

sabbau labo-

"""

punita '

plurimis ostensionibus beatissimi Confessoris Christi Theoderici miracula hactenus neglecta, istud quod per eum dispositio divina nostris temporibus operari

trem, dictum Bertricum, qui non longe ante decesserat, se crebro visitantem, consolando quoque monentem, ne hic apud seculum ultra manere cupiat,

dignata est donum, studuimus commendare ad dignoscendum, qui venturi sunt, posteris. In una itaque sabbatorum scilicet vespere primi sabbati, postquam omnis Christicola debet a suo cessare a
opere, accidit, ut quaedam sancti Dionysii femina, nomine Gislaidis, dum molam verteret manu, ne-

litteris,

quae

immo ad eum quantocius ire gaudeat, ut ea numquam potuit cogitare, valeat videre; quo-

niam si demoraretur in seculo diutius, nequaquam tantum malum vidisset aliquando, quantum visurus
esset in proximo. Cujus dicto probatio constat veriiste siquidem levi dolore corporis tatis insecuta
:

sua molendo frumenta, in curte superiori ipsius beatissimi Christi Martyris villa,
cessitatis causa,

tactus ad ecclesiam properans, exitum suum precibus Domino commendans, fratres advocat, missam

quoque,

quam
;

ubi fuerat orta et alta,

manubrium quod tenebat,

repetere facit

debito properantius celebrant, illos quae videratnarrat et eos de servitio

quoque molam vertebat, mox manui adhassit, adeo ut a nemine posset divelli, sed amputato ex utraque parte manus manubrio, cum detrimento tantae con-

Dei studiosiusagendo et psalmodiam cum devotione canendam monet atque jam quasi securus ethilaris migrat. Post cujus obitum gens Hungarorum c,
:

Galliam

64

MIRACULA

S.

THEODERICI PRESBYT.
Aquilonarem plagam, ad cujus marginem exstat crux anliquitus erecta, in qua depingitur Abbas in loculo tnb cujus pede videas concham fontis expressam, cum
hominibus
mile,
et

n EDJT.
URILl

\ Galliam ingressa, caedibus, incendiis et rapinis pene cuncta devastat, ipsumque monasterium flammis exurit, et proxima quaeque circumpositarum ruinis fere villarum proterit. Intuemurque modo jam manifeste, quam vera fuerint, quae ille audierat ex
revelatione.

canlaris

inde bibentibus

ut veri

sit si-

non alinm hic designari, quamvis hoc tempore non amplius frequentetur distinguendus ab alio fonte
t

qui ex nemore proximo in monaslerium per tubos plum-

De fonte dudum
i

noviter exorto.

beos derivatur. ld unum ex antiqua illa fontis religione adhuc superest vestigium, quod in cratere quodam vitreo,

4 In

silvula,

huic contigua monasterio, fons d

est,

argento incrustralo,

quem S. Theoderici

dicunl,

ad quem febricitans quidam casu deveniens, vidit super ipsum fontem inclinatum quemdam senem in clericali habitu, aureum baculum in manu tenentem, qui cum sonitu

dudum

noviter exortus

infundunt vinum, infirmis contra varios morbos propi-

nandum.

ALIA MIRACULA
Ab
Adalyiso S. Theoderici monacho, seculo xir
scripta.

advenientis

motus

se

videretur erexisse a fonte

tanto iste pavore concussus est, ut attonitus in ter-

ram caderet;
rexit, et

et post

modicum rediens ad

se,

sur-

splendorem, qua senior abierat monasterium

yersus,

magnum

vidit; sicque salvatus

ab infirmihoc
in

tate sua laeius abscessit. Casci tunc temporis

Ex ejusdem coenobii cod. MS. cura R. P. D. Juliani Nerman Prioris, eruta a Joanne
Gele, inquibusmiraculis nonnulla minus utilia praelermissa sunt.

loco illuminati, nonnulli claudi erecti, muti locuti

sunt, et surdi receperuDt auditum.

Item de miraculis ibidem

factis.

Ex

edilione Mabilionis.

5 Nuper quoque ordinato Hugone Remis Episcopo, quaidam paralytica, quae jacebat in civitate

PR^EFATIO AUCTORIS.
MJtlectissimis Dominis, patribusque
nobii S. Theoderici in

ad januas ecclesiae S. Mariae, Magenildis nomine, admonita per visum, illo se defern petiit, atque, ut aqua ipsius fontis perfusa est, incolumitatem recepit.

venerandis Cce-

monte Or

conslitutis,

servorum

Quwdam

Adelwidis nomine, arida brachiis,

aqua, sospitate potita recessit.

Dei minimus Adahjisus perpetuam

cupiens,

in

Domino salutem.

ut
Mouzon.

eadem
ut

lota est

Vestraejussionis, amantissimi Patres, exsecutor esse

Caecus quidam de caslro

Mosomo,

* tunc adveniens,

miraculorum

gloriosi

Confessoris Christi

ecclesiam B. Theodenci introiit, lumen Quaedam paupercula de ipso loco, ut oculos sibi Hoc fonte diluit, lumen quod a sexdecim annis perdiderat, recepit. Fulbertus quidam brachium gerens aridum, ut se hac aqua periudit, sanitatem brachiique recepit utilitatem. Tunc etiam quidam caecus, nomine Ammalricus, ibi visum recepit, mox ubi se hoc fonte lavit. Aliaque plurima nuuc ibi rerecepit.
fulsisse

mox

Theoderici volumen,
distractus, relegi
:

tardus et ad alia negotia et quod esse minus videbatur,

licet

prout temporis opportunitas suggessit, seriatim ornare verbis studui, atque praefixis modo titulorum
capitulis, ut unumquodque eorura, ex ipso capite manifestius appareat, adsignavi, vobisque petenti-

bus offerendum putavi. Igitur vestra

studio,

dilectio,

amici

probantur miracula et ex diversis

aegritu-

dinibus diversa sunt coliata remedia.

ANNOTATA.
a Durabat ergo ad/iuc pia
les
ilta

quod impetravit opu?, hoc editum excipiat, et aliis communicandum prius ipsa communicet et legat ubi si quid perperam me locutum cognoverit, si quid minus provide, minuscaute, minus honeste, sibi quaeso corrigat, mihi indulgeat. Ego naraque,
:

sicut in remorsis dapibus aliquando fieri contingit, quo plurima diversi generis nascentia proponuntur,
fi.de-

consuetudo, qua

a vespera Sabbati laborem

manuum mtssum

facie-

vigilavr, ubi

bant, tn subsequentis aiei

C Greyorium Turon.

in

lib.

Dominicm reverenliam. Apud 3 Miraculorum S. Martini

Dominicae conformare. Meminil Flo4 historise Remensis, cap. 8,
factse

hoc opere interalia mea meoruraque opuscula cum plurima reliqui, hoc pro vestr caritatis imperio resumpsi si qua vero majora me aliorsum traxerunt, cceptum sibi negotiura deserere
sic in
:

cap. 33, mutieri mantts arida facta letjilur, quia die

Sabbati post solis occasum, qui nocti

adjacet,

panem

coegerunt. Quapropter styli mei tenorem visus sum toties mutasse, quoties ad ea quae dictanda fuerant,
licuit recurrisse.
vilis

voluit

doardus presbyter in lib. Translatioms corporis &. Diomjsii Remos,

ob

melum Normannorum, tempore Fulconis

tempore hoc miraculum factum tecuto ix; ut notavil Mabilw.
est,

Episcopi, quo

nimirum vertente

Sed si verba vilia videntur, tamen materia non est Dei enim virtus et Sancti sui meritum laudatur in ea. Unde postulo paternitatem vestram, ut hoc blande suscipiatis, et pro me ad Dominum fundatis preces.
:

tchemus,

Reg. Suecise appositum re.perit Henesse prsdictum miraculum 888. Habetur idem ipsum in MSS. omnibus, alque in Flonostro

In

MS.

1.

Quomodo
simi
sil.

et

a quibus corpus sancli ac bealisnostri

factum

Theoderici Patroni

humatum

doardo

ubisolum reliqms adjicitur, seque ac in codice

hoc miraculum
in

noslro Valcellensi.

b Deest

MS.

Regitix Suecis

I gitur
:

beato Confessore Theoderico ad supernae

Flodoardus habel lib.\,cap. 25 et duo sequentta ; miracula cap. 26. c Flodoardus lib. 4, eap. 21, Hungarorum irruptionem referl ad annum primum Hugonis, poslulali
in

beatitudinis gloriam de hoc

mundo

vocato, Rerao-

rum

venerabilis Archiepiscopus

Romanus, qui eo

tempore a Deo
regebat,

sibi commissam ecclesiam nobiliter Francorum Regem inclytum Theodericum

Episcopum,

id

est

ad

annum

cum

Christi 936, inquit

sacerdotibus et nobilissimis palatinisque viris

Mabitio.

d Hxc quoqne Mabilionis ooservatio est : Prope idem monasterium visitur etiam nunc fons unus ad

ad obsequium sancti corporis adesse rogavit. Rex autem pro gloria beati viri gaudens, sed quia sibi et mundo subtractum audierat, multum dolens, advenit, et collectis

sacerdotibus et cleri populique, qua?

devota

DIE PRIMA JULII

devota convenerat, non parva multitudine, sacri territorio corporis illius exsequias venerabiliter in in monte conspicuo, qui ab antiquis Or Remensi
vocabatur, celebravere. tanti viri, virtu3 Sed ne diu cclarentur merita
cfu

65

fama diversum volitans debiles et segrolos us- b quequaque refocillabat. iSam omnibus illis et rumor ei ton. gratus ct ad Sanctum desiderabilis concursus. "*ix Quanto enim quisque diutius languerat, tanto festi,

tum rniracula in aegrotantibus continuo consecuta quam ipse, cum adhuc sunt, non solum in ecclesia, in bac luce, demonstrante sibi Angelo asdiviveret
ficaverat, sed etiara in ea silvula, qu<e in montis

nantius sanari cupiebat. Inde catervatim ruebant, et tantam Dei laudem, Sancti meritum videre desiderabant. Fuerunt vero et quidam quibus ostensum
est in visione, quo loco donarentur optata sanitate.

Horum quasdam

mulier paralytica, cui nomen

Ma-

latere ad Aquilonem prope ccenobium sita est. Ibi enim olim fons erupit ad honorem Sancti in populis amplificandum ad quem cum Eegroti venirent et
:

genildis, jacebat in

Reraorum urbe ad limina bea-

tissimae Dei Genitricis, ut ab introeuntibus ecclesiam

ex eo lympliam fideliter haurirent, invocato nomine Domini et sancti Confassoris, illico sanabantur. Ita-

stipem peteret subsidii corporalis; sed neque fides aderat etiam cum salutem desideraret, ut se sanari
precaretur.

que

fons

ille,

sicut fideles

viri

et

qui

utrumque

6 Divina vero bonitas, quae ahquos idcirco percuti siuit, ut Dei opera manifestentur in
illis,

videre,

testantur.

fluminis, in

colurem et saporem Jordanici quo Dominus et Salvator noster ba-

somno

soporatae

in

visionem

aegrota;

monstrare dignata

ptisroa sanxit, retinere videtur.

Nec mirum

si

vir-

tutes in ea fiunt, virtute divina, quando et insitas qualitates has ab illo habet, a quo bona cunctapro-

est muheri. Quas visio non falsidica rem vanitatis innodans, sed aperte denuutians , imperat ut ad montein Or, ad sancti Theoderici prassentiam, ad

cedunt.
II.

fontem nominis ejus, sicut erat infirma, ab amicis

I)e

quodam

febricitante, qui casu veniens

in iUius visionc

ad

sese deportare faciat, ubi frigido liquore tacta sani-

tatem

recipiat.

fontcm Sancti,
\

sanalus

esl.

versa, de visione tacite raeditari ccepii

primo

Expergefacta raulier et ad se re- E et quamvis inane reputans somnium haesitaret, tamen

:

/uadam vero

die febricitans aliquis secus

illo

eumdem
cogita-

postmodum

vel dubia spe gratulatur. Visa est igi:

fontem deambulabat, qui tamen de

tione volvebat. Erat

ml

tur laetari misera

et

unde gaudeat

atttita diutino

autem ei letale frigus et calor, vicissim compugnantes in imis ossibus et medullis, ita ut f ugiente frigore, desideraretur idem. Calor enim
ingens in

languore, praesentes qui aderant percunctantur. At

llla refert

quae ex visione conceperat, et ab eis

illico

immensum

debilia

membra

vaporabat.

quoties a cespite revulsit

gramina/quoties ab ar-

bore abrupit frondes, et

cum nimio

ureretur aestu,

jungebat membris, et aec sic ardorem mitigabat. Saepe vero nudatus veste, solo cohaerebat, sed quse
natura frigida videtur terra,
calebat. roiseria
!

illius

tacta

corpore
induviis

commonetur, ut minime dubiura, quod ei divinitus ostensum est, at verum credat. Narrantur etiam illi aegritudinum variarum genera sine numero nuper in monte Sancti aquaa tactu fugisse, et penitus a possessis corporibus defluxisse. Tunc illa jam non dubia de salute, sed fide firma credens se sanandam, abducite, inquit, hinc amici quantocius, et quod
mihi divina miseratio dictavit, offerte
conspectibus.

Saepe

cum

frigeret,

me

Sancti

onerabatur amplioribus, et qu<e aestum concitant, potiunculas bibebat, cumque admoveretur igni, ante

Illi

itaque

mox

vehiculo

morbidam subvehen-

prunas etiam frigebat. In hac igitur anxietate mentis et corporis, ad jam dictum ibntem deambulando venit sed cum adhuc eminus esset, contuetur san:

tes, et gressu

ctum Dei Confessorem Theodericum in habitu clericali, aetate senem, virgam auream in manu tenentem et inclinatum super fontem. Qui cum de incessu venientis aegroti, quasi motus a fonte se
ille nimio pavore concussus, in terram cecidit, oculos clausit, et velut attonitus ad modicum mansit. At postea in se reversus, quid

quo poterant iter accelerantes (optabant quippe visum iri quomodo salus infirmis illaberetur membris) ad optatum locum pervenerunt. Visa protinus unda fontis accendit desiderium sospitatis, et desiderii crescente flamma, accedentium
roborabatur fides credendi sumpta materia.

Nam

revocaret, aegrotus

passus fuerit sensit, et caput elevans, Sancti monasterium versus aspexit,'quo lucis lineam et quasi
nimiae claritatis radium, qua Sanctus ierat, intuitus

utrimque laetabunda agmina discurrebaut, et de percepta jam salute, prout quisque poposcerat, potiti F gaudebant eis qui nondum fuerant consecuti, munus salutare designabant. At illi ajgram nudautes et ut interius sanaretur potantes, frigido fonte ex:

terius perfundunt.

mira Dei virtus! quae

lassis

membris

et toto

corpore perdito, alieno subsidio,

c*<:i,

claxidi,

n t<etsurdi
>nati

denique sanatus homo, febrem illam amplius in suo corpore non sensit. Caeci ea tempestate illo in loco illuminati, nonnulli claudi erecti, serest.

Ita

ut huc veniret, eguerat. ex gelido rore calescens substitit, et cum visibili eleaieuto, invisibili gratia

douata

est.

Tunc

in se divina

muti receperunt et auditum surdi. Per haec emrn amator hominum benignissimus Deus sancti sui Theoderici gloriam mortalibus innuebat, unde
et ipse glorificabatur in Sancto, qui gloriosus est in

monem

glorificandum

Domiuum

munera sentiens, ad viventem in secula, solvit

es

linguam. Gloriosus,
merita aegritudinem

inquit,

Domine

in

Sanctis
perfectaj

tuis, qui per beatissimi Theoderici Coufessoris tui

meam

fugasti et

me

Sanctis suis, mirabilis ln majestate sua.

III.

Paralytica mulicr, ab urbc

veniens, sanala cst.

Remorum

ergo nomen tuum benedictum oranibus seculis seculorum. Cumque in secula et in mulier de recepta sauitate tripudians, laudes multisanitati restituisti. Sit

empus, locus et persona narrationis nostr* ordinem faciunt notabiliorem. Ludovico quarto itaque
et eo cleri populique votis annuente, Hugo o vir episcopalis Archipraesulatus apicem meruit in urbe Remensi. Eo tempore miracnlorum seges in monte Or ad

sonas Deo reddidisset, cum universo comitatu suo, remeavit ad propria, et omnes qui prius cognoverant eam paralyticam, ad amorem saucti Confessoris

permoti sunt.
IV.

Francorum Rege nobilissimo regnante,

De quodam

caico,

coram mtdlitudine populi

repenlc Uluminaio.
visor, ad haJTjt populus, Sancti quidem miraculi complebat vias, oppida, sua regrediens bitacula
,

memoriam

beati Theoderici Abbatis, velut in agro cui benedixit Omnipotens, excreverat, quorura fruJulit T. 1

rura,

6
_.\

MIRACUL.-Y

S.

THEODERICI PRESBYT.
effugavit,

rura, castella tiuper in

exedit.
V *" 1LL

honestissima fama,

monte Or ostensse virtutis quicumque hacc a Deo per suum Theodericum fieri audiebant, ad sisanctum ut quod niile quid videndum lre et ipsi cogitabant
et
:

Siloe comparetur.

lumina reparavit. Ergo fons iste aquae D At cwcus ille Siloanus Dominum
; :

per auditum capientes agnoverant, oculis contuentes, credibilius haberent. jEgroti sane, et qui minus
et qui araplius dolebant, isti furte, quia facilius sa-

sanantem, illuminantem agnovit Deum Dei filium credidit eteum secutus est hic autem, quia a pnero Christiano nomine beatus, auctorem suum crediderat, modo receptis oculis, eum corde et ore, et si quid voce potuit, laudavit, glorificavit, veneratus
est et ad
tanti

minores aegritudines putabant, spe majori nitebantur; ilii vero difficilius aut omnino nihil mederi posse morbis gravioribus arbitrantes, aliquando
nari posse

propria reversus est

sed et omnes qui

contemplatores fuerant, Dominum Deuiu benedicentes ad habitacula sua redierunt.

miraculi

desperabant.

Horum tamen

multiludinis adeundi
;

Sanctum unusquisque opportunitatem quserebat cujus autem facultati voluntas amplior adhaesit, is
aggressus
iter,

V. De mulierc, quas a fcbri filium smim vexatum, ad fontem, beatissimo Tlicoderico intervenienle, feUciter

ad locum

cit.ius

pervenit. Sed senes,

sanum

recepit.

anus et pueri, quibus aut senectus vires ademerat, aut eas adhuc veniens tetatis ordo, n<m plene contulerat, audientes Sancti miracula gandebant, et ad

gitur auctore Deo, postquam

beatissimi Theode-

pnesentiam properare desiderabant. At cum in membris debilibus robur omnibus abesset, ii quod suo quondam tempore taba non evenerant, dolebant. Unde et amissam juventutem pierumque votis imejus

nci Conlessoris Christi merita, miraculis apertissiiue prodentibus infideli plebi clarificata sunt, et

quod

in

superna

felicitate

jam cum Christo

;

glorie-

tur, nullo dubitante; popnlns adveniens

tam animae
virtutum

salutem
rius

quam

corporis feliciter expetebat

preeantes revocabant, pueri.vero quod tantae possibilitatis et sua; libertatis

V>

facies recessit abdita,

qu*

adhuc non essent, querelas

prius in miracula, supe-

effundebant, et juvenescere velocius optabant, ut ad

verat,

Sanctum
derent.

memorata, efncaoissime apparens sese dilataAd hoc enim miracula elaruerant, quia signa
ut cunctis

pariter in unurn properarent, atque sani-

erant,

per

exteriora dona

patesceret,
invisibili-

tatuin genera, quaa per illum fieri eredebantur, vi-

quanta Sanctus aeterna gloria coronatus,

ter in

animarum
menti

salute operari posset

9 Igitur ab omni provincia

et

et

de longinquis etiam

serto

credentium,

quia

partibus affluentes, Dei beneficia populi sentiebant,

erant miracula, satis utiliter

eum,

qui per Sanctos operari nnrabilia dignatur,

hoc innon cessaverunt. Et fnns

:

et

opus

ulterius

glorificantes Inudabant.
nihil novi, nisi

Cum

ergo eorum plures, qui

ibi

per anditum,

quidein in imis terrse visceribus occultatus est, nec amplius in eo priora beneficia claruerunt. Sanctus

contigisse cognove-

autem numquain a rnisericordia

ferendo cessavit
:

vel a beneficio con-

rant, desiderio flagrarent contueri, vel aliquam fe-

brim ruere, febricitantem surgere, infirmum convalescere virquidam memorabilis, Amalricusnomine, adductus est (caecus enim erat) et ecce gaudium ma:

semper operatur. Sed quia carnales difficile vel numquam spiritualia capiunt, ad informandos vulgi animos ut credant,
invisibiliterenim

gmim
Deo

tenebris futurum rontinuo per amplius de recipienda luce. Dicebant ergo Modo,
fit

in plebe

cle

gratias,

hominem -videmus,

in

quo Dei propi-

per sancti Theoderici merita conferetur, atque hinc hodie magis visa beneficia quam audita referetiatio

aliqnando visibilia miracula opus snnt. 12 Diu ergo cessantibus visibilibus operibus Sancti, generatio. quae tunc erat, moriendo praeteriit et ad nostra usque tempora ventum est. Volens
itaque

Dominus Sancti
et

pulo manifestare,

mus. Igitur ad fontem

saepe memoratum caecus deducitur, et undique turba coeunte, propter undam

sui beatitudinem recenti poad se quasrendum torpentia

corda exoitare,
per

nostris his diebns

eumdem Sanctum

videndus statuitur. Qui poscens vas, liquore salutifero plenum, libavit, oculos irroravit, tersit, vidit
atque se videntes recepto lumine videns, ipse cognovit. Gloria tibi, Deus omnipotens, exhilaratus
populus acclamat, qui cupientes, quaerentes, aman tes nos videre talia, per Sanctum tuum hodierno laetificasti miraculo, praesenti munerasti bono. Et

nova miracula dignatus est misericorditer

ostendere. quaj plebes fidelium viderent, et Sanctorum Regem devotius gloriflcarent. Igitur in v:co, qui Chaneia * dicitur, cum plures mulieres, tum Chagny, etiam una erat, quae filium quem genuerat, in domo " ta roMd
<J

propria nutriens habebat

homo quidem

clare videns, cupiebat ipse Deo dare laudes: sed ejus una vox victa vocum multitudine,

sed hunc habere, quasi non babere videbatur, dum puer febri valida incredibiliter vexaretur. Vexabatur etenim miro modo,
:

'"'""'

nec exaudita, conquievit, Qui tamen si quid de Deo, de Sancto bene cogitavit, hoc utique prout credimus,
acceptabile ipsi

Deo

creatori fuit.
illa

10 Fuerunt itaque pauci in

vulgi multitudine,

qui

quoniam

reliquis prudentiores habebantur, dili-

ut vicissim frigus et jestus unum corpus miserum vindicantes, modo tremere, modo palpitare, modo vero manare gelidum sudorem a defecatis artubus, compellere viderentur, et cum tanto miseriarum augeretur pondere, genitrici suas per singula momenta videbatur mortem denuntiare. At illa laita

crymis suffusa
credebat,
id

genti investigatione quaesiere, cui potissimum istum salutiferum fontem valerentcomparare. Multaquippe

aquarum

diversitas

memoratur. ahae quidem

alia?

sterialiae

litatem, aliae fecnnditatem,

ebrietatem,

flebat, et si quid opis afferre filio ab amicis, a vicinis, a cognatis toto nisu qdaerebat, a transeuntibus etiam, quid febrim expellere posset, saepe rogitabat et cum omnes
:

vero sobrietatem, morbos innumeros aliae, atque alise sanitatem gignere referuntur. Rerum siquidem

opiniones

inventas a sapientibus etiam medicinae curas expendisset, nihil sanitatis invenit

in illo. Sffijpe

eorum

vel

omnium

creator ipsarum unicuique, inanimatisetiam corporibus, infinxit, ut unumquodque

tibus.

eorum

quidem membris, ardore letifero calengelidam superfudit aquam; saepe clamanti,

id

ad

certa vel occulta ratione operetur, sed universis fontibus dictorum aliquid innatum
est, est.

quod creatum

modo

Unde cum Angelorum Dominus homo

frigesco, modo gelasco, modo vero morior, paravit ignem, ut satisfaceret in hacce puero febre miserabiliter alternantr.

factus,

verbo solo cascum a nativitate sanare potuisset,' sputo facto luto illitum, ad aquas Siloe prsmittere maluit, ut inde lotus caecitatem perderet, lumen reciperet.

13

Cum

igitur

horum

nulla profuissent, et creber

suspiriis,

anhelitus,

longis

interceptus

interitum

Quare

nulli aquae
ei,

congruere,

quam

magis videtur iste fons qui creantis gratia, tenebras

omnino minaretur (jam enim semivivum, quasi futurum mox cadaver, corpus extensum jacebat in terra) venit ex inspiratione divina matri in animum,
ut

eum ad

sancti Theoderici praesentiam deferret,

atque

DIE PRIMA JULII.

illins, qui nuper terraa atque de salutifero fonte scaturientibus, antiquum repetens venis ab imo miseratione refluxerat, membra deortum, (iivina Et acceptum ferebat, sed diubilia filii perfunderet. mcerore continuo confecta, brevi resedit tino fletu ac

67
[)
i

es,

ductus itaque

referemns. Igitur factis compensant diota. Rehomo per duorom annorum fere cur-

ricula caecitalem illam passus est.

iabih.

properans pervenit itinere fatigata, et respirans ac quM ibi oraverit, quidve imprecata locuro, quae
ad
fnerit, cum super orbis divitias prolis salutem optaverit, non est requirendum. Oravit autem, et ad fontem cum fide descendens, hausit lympham, et superfundens segroti fllii membris, repente vidit visibile

ib Ut autem in monte Or ad prasentiam B. Theoderici miracula superdicta clamerant cura circumquaque provincias, tum etiam villam supe,

rius

aliorum ocnlos
multis

nominatam fama replevit. Et audiens eaecus, lumen Sancti merito nuper receSed
ei

pisse, gaurlere ccepit quasi qui sperat et diffidit.

suadentibus, ut

iret,

ut crederet,

utaSan-

cto sanari postularet,

rairaculum

sanitalis.

Nam

dicto

citius fugit

dolor.
lis

membra

pallida roseus recepit color,

medul-

ire perrexit, et veniens ad fonlem prassentibus supplicabat (plurima quippe turba circumjacebat) ut sibi liquor ille largiatur,

nervis et ossibus puerilis illapsus est vigor, et

quo, Sancto suffragante, dolores effugantur, sanitas

exhibetur. Eflectum petentis oratio

puer denique stans et gradiens, recept sanitatis laotitiam celare non poterat. nec volebat. Et mater
haee intuens amplissime gaudebat. et tanta Dei magnalia laudare cupiens, pree nimia mentis alacritate
in ipso plausu defieiebat
:

consecuta

est,

sed huic tamen digno

tri-

haustum denique hqnorem caecus ille devote coepit, libat, oculis infundit, et ad templum contiimo devotionem suam pergit Deo eommendare supplicationibus. Postquam igitur orando sibi satisfecit, et
forte Deo, reversus iterum ad fontem est
:

pndio subito quasdam praeteritarum rerum pcenitudo sese in^erebat, videlicet quod virtutem Sancti sero
cognoverat, plurima frustra perdiderat, sanandum tarde crediderat, quem modo fonteo liquore tactum

ubi cura

secundo
brae

gelidi

fontis

unda

fovisset

oculos, tene:

mox

fugere, lux

hominem

replevit

qui

cum

R dentem

sanctissime prosilire videbat. Et hwc igitur antecefilium seeuta, ecclesiam sancti Christi Confessoris Theoderici est ingressa, ubi uterque

nomen

fontem videret, videret orbem, videret etiarn (urbam undique confluentem, quid ageret ignorabat, nisi quod ab his suggerebatur ei qiios videbat. Universi vero qui aderant, arl monasterium cuin illo
pergunt, et fratribus ibidem Deo famulantibusostentum glori tantas virtutis adsignant, et una cum
eis

Domini Salvatoris pro recepta samtate benedixerunt, et Sancto vot.a vovetites ad habitacula sua retrressi sunt. Vicini autem et qui aagrotum priusquam
sanaretur noverant, videntes modo sanum et nullum febris vestigium retinentem, ipsi etiara Deum
benedixerunt, et ad Sancti memoriam tenendam, colendam, frequentandam animati sunt.

Domino Deo laudum

praeconia solvunt.

Et

homo

quidem, qui caecus venerat, vota vovit et videns at-

que laatus ad propria reversus est. Convicanei vero et quicumque hasc eo tempore videre et audiere, erga cultum Dei et Sancti memoriam excoleudam
devotiores extiterunt.

VI.

Quemdatn hominem
rat,

aerius

humor

ccccaveVII.

quem Sanctus

illuminavit.

Cwcus

alius, fonte tactus, in

monasterium

veniens, illuminatus est.

J. eracia
silvae, in

vocabulum est cujusdam nominatissirnae qua constat monasterium de nomine san-

Micbaelis Archangeli b ab antiquis olim aedificatum, propter quod villa qusedam sita videtur, quaa
cti

vulgo Aneia vocitatur. In hac igitur aliquando vir quidam, nomine Hostrebaldus, qui una dierum operandi gratia in eam silvam iugressus, sed repente tenebrarum situ ccelum sensim caligante et densa

vespertina diei synaxis solveretur a tero oculo magnae virtutis miraculum per Sancti jnirato: hujus raeritum declaravit divina potentia. Nisiacus qitod miraritlum omtsdenique Regius fiscus est, juxta quem villa, Diseia sum est a vocabulo, sita est. In hac itaque puer, Hagano no- Mabilione. mine, a parentibus humana lege procreatus, in-

__jodem itaque

die,

quo meruerat

iste * sanitatern,

cum jam

* agit de homine, alfra-

tribus, aliud

nebula totum inane desuper obnubilaute,

visus est
sibi

homini crassior humor ab alto derluxisse, atque os et pupillas oculorum infecisse. Cumque saepe manibus et veste, ut clarius videret, siccare conaretur,
amisit lumen,
tenebris illam
est
et apertis oculis,

gruente repentino dolore, cum quid haberet, adbuc rudis, edere non posset, oculorum eaecitatem incurfacerent, quid sarit. Parentes autem illius quid ei prece pretioque providerent, ignorabant, luti ejus
cuid
saepe

cum adhuc

diluculi

suam
:

caecitatem imputaret,

inventus
ibi

jam plurima curationis gratia adhibuissent, namque matrona, lacte de papilla presso, inherba-

a quibusdam

et

ab

eis

interrogatus quid

fantis oculis instillavit, ssepe lingua lingens,

solus esset, quid vias variaret, quid baculo protento semitam palparet, qui caecus non esset, qui clare

rum succos apposuit, sajpe etiam carmina de parte sed cura, qua; ceteros allebona immurmuravit
:

omnibus. uti sibi caacitas ingesta liuper, esset nota, ciim animi rancore et fletu nimio respondit insensati homines et perversi,
si
:

diem videret, ac

vasse videbatur,

niliil

infantulo

profuit, et

omnes

graviores bestiis et feris illte quidera, me plorante, me vociferante, fugiunt, et privato lumine fugiendo consolationem pra:stant vos autem rationabiles
!
:

amici, cognati, viciui etiam geuitoribus condolebant. Audientes autem, quia nuper a Sancto casci tres, sed et ante plurimi sanati fueriut, nec non ab aliis
infirmitatibus
alii

quique sine numero relevati, pa-

dolores doloribus augere contenditis, dum sic interrogatione cumulata sub exprobratione loquimini. meque flente, ad fletus uberiores
et noti,
impellitis.

homines

rentes diem constituuut, quo ad hujus beatissimi Confessoris memoriam infantulus deseratur. Ve-

niente vero die, sine mora parvulum ad montem Or et ad fontem Sancti devotissimi, cum oiiini veneratione et fide deportant
:

Nos,

quid autem

quid facias videraus, patiaris, nescimus tu vero si quid est

illi

inquiunt,

et pro eo

vota voventes et

occultura manifesta,

bus enarra. At

ille,

quid noxium, scire cupientimatutina, inquit, nebula, capiti

si

Sancti suflragia postulantes, fontis unda totam parvuli faciem perfundunt. At ille flebat, et quid illi
tieri postuiabat, quidque virtus omnipotentis praestare disponebat, omnimodis ignorans, cum stridore nimio vagiebat. Denique euiu ad monasterium deferunt, et de Sancti patrocinantibus

parentum devotio

meo superrinens oculos

clausit,

lucem negavit,

te-

nebras induxit, et ecce nihil video. Nos, aiunt illi, mbil consolationis afferre, nihil beneficii praabere in boc tibi discrimine valemus tantummodo te ad
:

reliquiis

adhuc

cascas faciei victoriosissimta crucis

*

'

Lege cha-

domum propriam reducemus,

teque tuis csecum, ut

Christi

character

superduci deposcunt

quo peracto

,acterem.

G8
a cto ctecitas

MIRACULA
nmnis effueata
ost. est,

S.

THEODERICI PRESBYT.
matrem suam instanter et opporttine, quatenus sibi n vehiculum conduceret, vel quodlibet pararet gestatorium, quo viri Dei saepedicti ssepiusque dicendi Theoderici adire posset oratorium. Mira res penuria matrem arctabat, et contra filiam super eo quod non habebat nec modum habendi vel inveniendi
I
,

luxque

plena ingratulati,

EX EMT.
JIABILL.

fantis orbibus infusa

Unde parentes

sed et onines qni omnipotenti

VIII.

tunc pariter
retulerunt.

audierunt, laudes

Domino
<//'

De surdo,

veniendo adsanctum virum,

recepit auditum.

E.
Vraine
*

jt

opulentia virtutum

Sancti

cum ad longinquas

sciebat, querebatur, cum ecce puella, membris genuino refuso vigore, incolumem se esse vociferans gratnlatur, et gratulabunda insperato surgens, inco-

La Som-'

me.

quidem nationes, tum etiam ad proximas provinciae Remensis partes odore multifluo spirabat famam. Unde contigit, ut villam quas Fraximus * vulgo vocitatur, et est in territorio Vermandensi secus Somenam* fluvium, perveniret. Erat autem homo quidam in illa, longo ante tempore surdus, qui cum vulgus promiscuum gratulari et ad miraculorum S. Theoderici relationem capiendam attentitm videret, verhis (quia qui non audire, poterat loqui.) quid ccelum suspiciant, quid pectora tundant, quid lacrj,

lumitati suae attestafur. Videres paulo ante vehicu-

lum petentem, nunc inopinato

quaerere,

stupidam

praecurrere, praecurrendo matrera, montis

matrem Or fontem
salubri

quaerendo attingere,

attingendo

lympha singula membra perfundere.

sanctoque patri
in foribus oratorii ejus

Eas Domino
vota laudura
fidelibus

persolventes, pium erat audire et videre,

mirantibus super immensa Dei

:

clementia, qui an-

tequam invocetur, dicit Ecce adsum, et frequenter nec speranti praestat aeterna beneficia.

mas fundant, quid demum gratulentur, interrogat. At illi, quia verba sonantia capere surdus non poterat,

X. Mulier ante triennium

cceca, sanata feliciler

signorum nutibus
in

et voce,

quamquam

ille

non

recessil.

audiret, surdos, cascos, claudos et infirmantium coe-

tum a Deo

monte Or
ille

et

ad Theoderici fontem

sanatos assignant. Et

doctus talia capere signa,

baculum sumit, viam carpit, plurima cogitationum volumina mente revolvit, et incedeudo et festinando
ad

montem

propinquat.

Hora

erat,

qua fratres ad
aeris

laudem summae Trinitatis

clangore principium
tis in

congregati,

solito

illius
ille

assignabant.

Etcum monsanus, sensit

circuitu

sonus

aera
in

repleret, senserunt
capite

omnes, quibus erat auditus

et illecui paulo ante fuerat

minime sanus. 0, Deo

Confessor

gratias, iuquit,

o sanctissime

Domini,

est, quod Longuis quod quidem situm est super fluvium ^ Charum, et undique silva circumdatur. Juxta hoc villa est Romaus nuncupata, ex qua fuit mulier, Dodo nomine, oculorum lumine triennio privata cujus tsecuperandi gratia circumduxerat eam vir suus per loca Sanctorum pleraque, sed a nullo potuit remedium, quod expetebat, impetrare. Super hoc oranino desperatis, viatores quidam forte obviant, qui salutatis eiset eorum rebus cognitis, primo monent eos, ne consultus suos flocci faciant, deinde in monte

JLn Trevirorum dioecesi castrum

appellatur,

Theoderice,

quam vera sunt quae de tepraadicanturl utinam modo plane scirem ea quae mihi convicamei nudius tertius in
villa

Or, inquiunt, noviter repertus est fons aquarum, contra morbos et pestes salutaris, non liominum

nei

nostra referebant,

modo, verum

et

bestiarum.

Si

gnave

facientes,
addideritis,

quaeque inter se conferebant, quae signis incompositis designabant. Et certe mihi meus animus proferebat, quia

praeteritis laboribus illuc

tendens iter

quis dubitet vel ignoret, quod miserentis

omnium

ad istas partes me venire volebant, me venire nutibus demonstrabant, et surdos et caecos et alios ab infirmitatihus multis revocatos, diilli

Dei praecipuam largitatem

tia obtinuit, ut rivus illic

illic

invenire poteritis

quoniam Sanctus, qui meritorum suorum excellenscaturiat, impetrabit, ut

in salutem quaerentium
utilitatibus proficiat. Securi

numerum dispositis innuebant. Sed quid multa mecum eloquor, veni et sensi Dei virtutem et Sancti
gitis

ergo de meritis ejus

ut

imo

ex Dei

largitate

iter,

meritum

unde,

utinam ad ipsos jam

remeas-

sem, et plene modo scirem, quid ipsi memonebant! Narrarem quoque eis Dei collatum in me beneficium. Sed certe prius ad Sanctum perveniam, hujus terroe habitatoribus Salvatoris Dei magnalia re-

monemus, non segnes attentate. 20 His breviter peroratis.cogitur maritus acom-

amissae dispendio, et properat uterque ad fontem, ut una potiretur properanter .sospitatis remedio. At ubi ventum est,

pare, quae cogebatur a lucis

feram. quodqueperS. Theoderici deprecationem et audire merear et audiri me credam. Tandem igitur

haurit uterque

aquam

in_

salutem salientem, lavat

homo

vel ista eorde concipiens, vel ore profundens,

ad monasterium pervenit, et monachorum catervae, quae adhuc ad laudem Dei consistebat, ista denuntians, et effectu novo materiam glorificandi conditorem dedit. Nam.his auditis et aera feriunt.et ore
personant laudes Deo creatori, qui
in secula.

mulier et itinere quidem fessa, sed moras impatiens, caput oculosque diligenter, et sic obdormit juxta fluentem. Eo autem, qui nec dormit nec dormitat, miserante a somno evigilans, quod diu optaverat

est

benedictus

lumen sibi sensit rediisse, et marito exclamat stanti non longe Gloria, laus et honor vero lumini Deo super coeli lumine, quod optato video. Quanta hinc
:

subito utrique orta fuerit

laetitia,

conjicere potest

IX. Puella, toto corpore parahjlica, oralione et

merilis beati viri

sana

recessit.

J. ium est sentire de Domino in bonitate et in simplicitate cordis quaerere illum, de quo dicit Psal-

rerum convenienSurgit excussus a terra uterque, et resumit sua quisque, liminaque templi accelerant subintrare, et summo largitori munificentissimoque Confessori gratias, pro acceptis beneficiis, gaudent recompentia.

quilibet auditor ex se vel ex simili

mista, praeparationera
*

sare.

Avenay
Item.

cordis

eorum audivit auris

tua.

iioec.

Ex

pore

Hautvil-

rum quam
O
S.

vico Avenaio* puella fuerat, quae toto corparalytica, octo annis lecto decubuerat, quospatio numquam manus ad os mittere, numse valuit in latus

mus cum
XI.

Nec defuit actutum excitus faraa facti pluriplebis conventus, qui fratrum concors catervae,
eis

resonareut competenter hymnos et laudum

concentus.

alterum

deflectere.

Hsc
:

Eodem

die claudus a malris ulero puerulu

lier nion.

Altovillari *

jam pridem invecta

fuerat, ut

S. B. dicrc.

Sancto-

inter

manus

geniloris erectus est.

Kem. ubi
Belena
turi

rum

patrociniis a pondere mfirmitatis allevaretur

coli-

sed rediit ab eis inefficax, eo quod alterius raeritis

curanda reservaretur.

Post reditum

autem

petiit

Xltiic divinae munificentiae addendum est aliud gestum. Puerulus nomine Hugo Laudini erat, quem
uterus

DIE PRIMA JULII.

uterus
iDultn

69

matris luci

claudum ediderat. Hunc pater

tempore moerens, memorialis ncstri virtutum gaudens, humeris imponit, excitatus rumore, spe fontem, salutis vicarium, multo sudore, ob
et ad

quae etsi obmutuif set, indicio tamen erat videntibus \) radius pupillae clarus ct purus et intuitus, quajerant kx f.dit. impraesentiarum. Rcdditis ergn pro salute adepta " AB '"-.

gratiarum muneribus, alacris ac

taedii

nescia, proli-

iterprolixum respersus, tandem deponit, ct primum perfundit lympha mequidem totum pueri corpus rcdibus infert eum, humilitate, rlicante, deinde sacris
pietate,

xum
non
bus.

iter remetitur,

et
,

suum

repetit diversorium,

alienis rnanipulata

sed propriis fulta lumini-

devotione insignitus, fide duce

fidissima

quse quatuor fcederans, quinhis tribus ancillante, paternae petitioni, merita beati viri actae scilicet Nam subito clamore cersivif. celerrimae subventinni.

XIV.

Quomodo

clerici

Luudunenses voluerunt

furari corpus beati Theoderici.

msolita prece bajulati filii bajulus pater terretur, ambulare, nec ultra porqui se erectum deinceps velle profitetur. Nonnulli astantes cum patre
et

leatissimi Theoderiei meritis

suffragantibus, in-

numera

beneficia pra;stitit

Deus eujuscumque generemotis longe et

li-

tari

ris fidelibus

summis
:

et

infimis,

stupent,

super pedes

suos

consistere,

vacillare,

prope manentibus
bris exarata,

quae

partim scripto sunt in

tremere, incedere,
;

quem noverant ex

utero matris

hactenus claudum et 'accinguntur praeconari magnalia Dei et reddere munera laudum.

XII. Mulier contracla

partim negligentia et oblivione oblitterata, partim memoriae quidem nonnullorum com-

Sancd
est.

fonlis aspersione

sanala

mendata, sed ne nesciantur, litterarum adminiculo necdum coarctata. Horum pauca disposuimus, ne omnino a memoria, ut pulvis a vento, removeantur, scripto munire, eorum auctoritate freti et fide, qui
vel viderunt ea, vel a videntibus potuerunt audire.

"Jujusmodi nonnulla frequenter ad eumdem fontem o-esta sunt, quae ob sui pluralitatem et scripto-

Majorum nnstrorum quidam narraverunt nobis rem omnino divinam et pietatis nobis patrocinantis demonstrativam. Vir piae et laudabilis memoriae pater ccenobii hujus Raimbaldus c, circumquaque manentibus egregie reverendus erat religionis fama et opere. Is loculos recondendis corporibus beatorum

rum raritatem, flatibus ventorum et oblivioni tradita sunt. Sed nos ea quidem quae vidimus, nolumus negligere, ne illa, ut qiiam plurima, properaret oblivio absorbere. In

Remorum urbe
sexdecim

fuit

mulier,
spatio

Rothildis

nuncupata

annorum

Confessorum Tbeoderici
suerat, et ut devotionis

et Theodulfi

aptos compo-

nervorum stupore et membrorum contractione deEa doraesticorum manibus quotidie in bilitata.

porticum majoris ecclesia; ferebatur, ubi alimonia

benevolentiam ostenderet,

quam erga Sanctos

habuerat, auro et argento eos

decorare intenderat, quorum

canonicorum glorioutdictum estdenonnullis. saeDeigenitricisalebatur, Tandem rumore virtutum gloriosi patris animata
transeuntium et
stipe

maxime

membra primo palliura superextensum tegebat, tabulis tantum anterioribus

et posterioribus mirifice decoratis.

ad fontem medicantis aquae vehiculo delata cujus custodes fide firma expetiit, ut membra debilia salutari lympba respergerentur. Quod ubi factum
est, et
:

25 Intereainter Laudunenses et praedictum Abbatem altercatio causae super fundo quodara erat, pro qua finienda, ut corpus beati Theoderici Laudu-

num

est,

sospes

geminus vigor subito medullis refunditur et unde venerat, effecta, carpento neglecto,
in

pede regreditur. Nos vero astantes et haec vidimus

Auclor testis.

et

Dominum, qui operatur

ferretur, oblata occasio admonebat. Illatum ergo urbi et ab ejusdem clero et populo decenter est majori et honorifice, ut par erat, exceptum, in ecclesia diligenter servabatur a clericis ejusdem ecclesias, nostris omnibus semotis : et illos quidem,

sanctis

suis, jubilo

cordis et vocis laudavimus.

XIII.

commenut nostros semoverent, inopinatae fraudis admonuit, quod non multo post manifeste aptum
paruit.

De Britannia Occani
nicns, meritis beati viri

ccecata mulier ve-

visum

recepil.

Nam duo illorum noctu cum ferramentis, fraudis suae necessariis, sacras aedes irrumoperi viri Dei punt, irrumpentes sacrilega manu loculum
manus injiinfringunt, effractura aperiunt, aperto sedmanibusinjectis, incomprebensibiliter Deo
ciunt,

JLjx insula Britannorum oriunda, sed Anglicse gentis indigena mulier, multo tempore oculorum visu
privata,

fama fontis et 'harum virtutum excitur, sumptoque duce itineris mare transfretat, et memoriam Sancti ingreditur. Triduum expendit coenobio fontique, confitetur, orat veniam sed interdiu nequit impetrare aerumnae suae indulgentiam. Tunc
:

furari et cooperante, corpus quod erat prtesens, quia moliebantur nec sentiunt, nec inveniunt. exportare quo non minimum raente consternati, ut no-

Super

jam quasi desperans

retrocedere,
prolixius iter,

et taediurn

perpessa

disponit

tam confusionis etfugerent, claustra effracta retegunt qua occaopportune et diligenter, ne quoraodo, ne suspicione quisquam rimarentur, et sione, ne qua fraudulenter. rimando agnosceret quod egerant
eorura et diligentia, ut causa lateretfamiliam Sancti, qui se suis fraudis hujus diu

atque

infecto

negotio,

licet

anxia,

Tanta

fuit

cautela

'

Cormicy

quo defatigari decreverat, iterando, accelerat finibus suis se reddere. Sumit tamen ex aqua fontis, et defert secum, donec vicum ingreditur,
.

d 'M. He

quera dicunt Culmissiacura

siti

quem ingressa
propulsare po-

valida
terat

attentatur,
salutari,

quam

facile

factum

qua onerabatur, quod et Sed proh dolor, restabat interior sitis exteriori acrior, quam utinam a>que propulset fonte singulari, salubri quidem exterius, saluhriori autem
est.

lympha

servaverat, non suis oceultaverat. venerabilis Abbas, 26 Nec multo post prasdictus impetravit a Remorum Metropoperornatis loculis, conveniendi et iudiceret litano, ut diem statueret manentibus. quo Confessor pius et a

circumquaque et amplectendus suo loculo exponeretur videndus,

requie perenni reponereligiosis, et in eo veluti in Cujus statuti conventus diem audienretur ab illis.
raduo illi, quos mirabilis Dei operatio, quea non potest, a fraude sua nolentes tione comprehendi Abbatem adeunt, verentes ne confuswnis
tes

interius.

Quod ut fieret, visum est insuper illi, oculorum luce carentium loca, ex eadera summotenus aqua irrorare, fide prasduce quse cogit mentem ,
,

averterat,

quam

illustrat,

m ora,

et

impossibilia

pertentare.

Neo

pudore indueretur,
sis quibuslibet

dum tempore

constituto rehgio-

visus admittitur, caecitatis obstaculnm rernovetur, retrorsum subito torquet gressura, ne ingrat* sui lateant beneficia, et fit signi testis et nuntia
:

ostendere Sanctum vellec, nec ille metientes, quos inveniretur. Sane alios ex seipsis sui cum inventione merito Deus privaverat, .Electi

tum

70

MIRACULA
visu et invasione.

S.

THEODERICI PRESBYT.
distulit pater

tum
EX
EDIT.

Fatontur ergo

reverentioe

prsedictus

munifici

Comitis

consilio

HABIIL

pudet tanti Patris easses clandestinne fraudis, nec vel insultantes thesauro suo privatis, vel conillos,

assentiri,

et hujus negotii

eventum

experiri. Super

sulemes eonini fam et detrimento laudis. Eorum confessione Abbas primo turbatur, sed pietate patna
perturbatione sua citius relevatur. Nam jejuniis triduo continuatis. et cum precibus et suspiriis eisdem astantibus, lociilos aperitur. Sanctus integer
.1

quo Domni Rainaldi primi Remorum Archiprsesulis assensum expeteris , imo super hoc pottssimum ab
eo expetitus, litteris ejus cura sigillo acceptis, quarum indicio Sanctus, quoquo gentimn veheretur, ut par erat honoraretur. Cum apparatu non minimo,

^'m

s t( dcfirtut ,

H ""<h

invenitur, oculis videtur, manibus tangitur oritur duobus illis novaj admiralionis confusio, et familiffl
:

secum suum vchens patronum, iter arripuit, et ad locum prsedictum perveniens, quaacumque Sancto oblata fuerant a Comit.e et Regina, nulla contradiinterveniente, consecutus est. Verum de Sancti viri pictate quid potissimum dicere, qnid lauilis meritis ejus dignum poterimus adscribere?
ctionis

quippe Sancti antiqu devotionis ampliatio, patroni

erga se eonsiderant coramiserationem ex praesentia sua et manifestatione, et erga illos indignasui et

mora

tionem ex absentia sua et occultatione. Omnipotens Deus super omnibus benedicatur, quae in Sarxto
suo mirabiliter operatur.

quocumque ibant, quocumque virSanctus ferebatur, opem miseris impendebat. Nam revera medicinaa
exsecutor quibusque morbortmi venenisde manticamisericordiK salubre antidotum proferebat,
ccelestis
et quaslibet molestiarura pustulas scalpro adustionis

Amen.

\v. Miraculum

clc

Egardo sacerdolc sanaio.

vi.im
((

divinas inhibebat.

Xndyto magno Danorum rege

,1

Roberttis

comes Flan-

cum Danorum
drite
t/ina

re-

apud

S. Theoderi-

cumcicipittr
V.

comparejus Regina quam frater iterato matrimonio jungi expetebatur Flandrensium hujns rei gratia suus Robertus eomes Siciliam ducens, per Franciam transivit et montem Or ad hospitandum expetiit. Quod audiens Rodulphus venerabilis Abbas ejusdem loci, collecto coenobitarura suorum coetu cum vexillis et apparatu ecclenis ingresso,
:

univers carDuci Sieulorum

30 Ea tempestate sacer
resipilam

ignis,

quem

Graeci he-

Uirncnln

r(

dicunt, divinse animadversionis index, Flandria incubuerat partibus, Christicolarum quam plurima multitudine, tain horribilis cladis verbere grassante, partim prostrat?, partim gemente et prae doloris immanitate dentibus stridente, partim morte

curatimu.

jam mulctata. Porroapud villam Curtracum qucmdam clericum, cui Egardus nomen, eadem clades
adeo invaserat, ut a sura sub genti in pilaa modum conglobati nervi, talum dextri pedis femori connecterent, et a sura usque ad bases ejusdem pedis, os nudum et candens, ab igne sacro cxesa carne, appareret, nec jam sentiretur ipse pes emortuus,
quippe qui nullum officium jam exhiberet. Is ex litteris Metropclitani, quae praferebantur, adventu

siastico,

decenter processit
receptt,

obviam, et honorifice
scilicet
,

utrumque
et

Comitem

ac Reginam

exceptos

introducit in

cellarn

imo

in

domum

regiam.

Nam

vidisses in parietibus, paulo ante in-

cultis, et

laquearibus, squalore pridem horrenti-

bus, pallia imperatoriae digtiitatis, cortinis operosis superextenta, coruscare, et nihilominus stupuisses
fulcra caelaturis,
sculpturis,

tornoque spectabilia.
mollitie fulta,

Stramenta quoquecum plumarum techis purpureis superinduta. primoresque ingressos his insidere, hisque refoveri. Porro sedilia quoequo tapetibus, cum artiticiali subtilitate, tum colorum varietate preliosis venustabantur, pavimenti quoque
facies pulvere suo detersas ac virentibus quibuslibet

tum

vin Dei cognito, actutum coepit prasagire curationis SU33 consecutionem et, ut v.ites Jeremias, exaestua:

re sentiebat ossibus suis ignera, id est subito inge-

nitam cordi suo ex devotione praesumptionem. Tandem optato adventu viri Dei et comitum ejus proceditur, et
pietatis

officiosissime a

fidelibus excipitur.

Ex

odoriferisque [floribus] respersfe, ingredientibus ac residentibus suave redolebant. Prae caeteris placuisset
tibi

et suspiria devotionis

enim profusione nonnulli lacrymantur, vota promuntur, in jubilo cordis et

persolvuntur.
Vidisses

vocis laudes

Egardum

te-

quamplurimuiu seduiitas puerorum,

ordine
sese

ofnciis

nere

baculos

pannis

obvolutos, et his sustentari,

domus a sapientibus sapienter dispositorum,

nestate et
sollerter,

qui ho-

et vix procedere, sed

tamen celeres per spem praesubsistere et

cbmitantibus

providebant

cedere. Vidisses

eum inteTdum fessum

ne quid deesset mvitatis et recumbentibus, et ne quid per incuriam deperiret de sibi assignatis
substautia, supellectili et utenstlibus.

28

Cum

igitur

omnibus

rite ordinatis, inimitabili

Sanctum prasstolari, sed ad Sanctum praecurrentes mente praecurrere. Vidisses singulos pectora tundere, commissa fateri, pro commissis veniam petere, sed mirareris oculos pasubsistendo advenientem
troni nostri, veluti ceteris aversos,
intueri
:

pater industria regium

(ut

ita

discumbentibus ministrasset,

dicarn) apparatum non minus spiritum

nec minns

stupuisses

Egardum solum mentem ejus, velut

misereri
:

quoque illorum edulio suo refecit. Nam dilecti Deo beatissimi Theoderici vitam virtutibus illustrem coram eis a fratribus lectarn et expo.->itam, quasi saluberrimum animae ferculum illis apposuit, quod prse ceteris sumptibus et impensis uterque magni
tecit.

ceteris tunc

explosis,

Egardi

solius

et

qui fugiens in angulo ecclesiae latebat,

quoniam

se

impotentem

et

debilem a potentibus et
in

valentibus

opprimi verebatur,
31

medio

ecclesiie positis,

angulo sup-

latcns proferebatur.

Communicato ltaque

consilio, patris eximii con-

Sed quid immoror multis, loculus

altari

tuberiiales esse deinceps elegerunt, ut ejus patroci-

ponitur et Egardus fustibus innitens e vestigio sequitur, luminaria suimet praesagus componit, et ante

nio familiarius ab eo cogniti fruerentur.

Quod

ipse

quidem, utpote divinitatis imitator, gratis omnibus impenderet. Sed rerum suarum a se factns heres et
possessor, sibi
iiberet.

loculum spe gaudens accendit. Interea nostri omnes,

praeter paucos altaris custodes, curandis et reficiendis

jam

velut emptoribus suis illud red-

corporibus accinguntur,

cum

ecce debilis Kgardi

Cum

benevolentia ergo et concordia utrius-

nervi a callositate, quaeut diximus, sub genu dextro

in

que hujusmodi habita dehberatione, et benignitate alterutnus sibi invicem spondente, munus quodcum,

Cones j,i ixum S.

Tlteoderico
tribuit.

que est ex me tibi prodent Comes juris sui fundum, quod Harlebeccaj villae proximum est, viro
:

Dei suppliciter attribuit.

ad

Quo facto, ut quantocius sortiendum et jure perenni possidendum, Sanctus in loculo suo veheretur, benigne prudenterque consuluit.

eumdem

sibi

modum pilae coaluerat, solvi cceperunt eteorum quidem strepitus per totam ecclesiam audiebatur, sed ipse tamen nullo dolore angebatur. Nec multo post positis coram custodibus et stupentibus, velut exanimis pavimento prosternitur, et exinde laxatis in usum anibulandi nervis, admonitusa circumstan:

tibus,

trina

circa altare
:

deambulatione,

seipsura

aeger experitur

ex qua deambulatione, curationis

;

29 Post cujus

et comitatus ejus

abscessum, non

ejusdem infirmi veritate comperta

prandentes

cum magno

DIE PRIMA JULII.

macno gaudio accersuntur
bili

71

et pro Sancti sui

mira-

lesimo centesimo undecimo tanta efferbuit mortalitatis pestilentia, ut

operationeDeolaudes redduntur. Et necui scruerectus aeger in inesset de pulsa debilitate, deducitur, resolutio nervorum omnibua
,

nullae

domus

nlua

habitatoribus subtractis, non- '* nwi. vacuae remanerent, solitudine tantum v '""'

medium
ex esa
nos

ostenditur
igni

videtur

et tangitur.

Os quoque, quod

inhabitante et racastitia. Quippe nonnulli ad vesperam sospites, mane facto tnmulandi efferebantur
:

butmud
1111.

caro nudura reliquerat, rediviva postutectum est parva temporis intercapedine, ut latione
vidimus, nulla ducti curiositate, sed pro miraculi posteris intimanda certitudine. Posttanti plene incolumitati restitutus, benehaec Egardus immemor, relictis sedibus suis, saficu coUali non montis hujus expetivit ubi aliquamdiu aedem
ipsi
:

mane sani, facto vespere fauce mortis absorbebantur. Lnctus ubique, quoniam eadem erat
frequenterque

unum tandem residuis inventum est remedium contra grassantis pestis justitiam. Compertum erat eorum plerisque pernicitate fainaa
faoies vivi mortuique,

ac tacendi impatientia, quod lues hujusmodi fugaretur Pafris nostri meritis et praesentia.

crnm sublimatus est, commoratns, sacerdotali dignitate factus ecclesiae heati Hilarii e in monte et minister amplins Deo devote faOr sitae, quindecim annis et Exinde jam quasi theorematis solius mulattis est. anno verbi pro nobis humanati mcxxiii
inspector,

Unde

suae
liinc

consulunt calamitati,

licet

ambigant utrobiqne.

de periculi evasione, hinc de sui voti consec-utione.

Memorabilem tamen
Romanae,
licet

patris montis Or,

Radnlphum

adeunt, oausam suai luis non dissimilem inguinariaa

non

nesciret,

singullim exponunt

propositum imitatus est. habitu monachi indutus, et curatoris sui, mundi hujus effugit Sic interventu et ut credimus, solidi portus adeptus
naufragium,
est refugium,
sto,

pro qua ut vir Sanctus illo invectus, succurreret morti proximis, lacrymabiliter petunt. Verum ille

primo paultilum cunctatus

est, sibi

suisque tiinens,
suos consulit, et

praestante

Domino nostro Jesu Chri-

dum
illis

illorum miseretur

sed

mox

cui^cum Patre et Spiritu sancto semper est honor et imperium.

insperato petita pollicetur.

igitur loculis praedicti patris et cotn-

34 Sumptis
innumera

paris ejus Theodulfi, ccmitante provinciae adjacentis

XVI. Miraculum de claudo curuio.

nno Dominicae incarnationis mcii indnximus animo porticum nobis necessariam ante valvas ecqu33 cum plurima ex parte clesiae hujus construere
:

Delatlo relitjuianint aii

vicum penetrant, quo infesta lues Pande, pande mirum, nec taceas veridica pagina. Hic vicum penetrarunt luminosi patres, cum pace duce salutifera, illic fugae consuplebe,

debacchabatur

lit

negligenostris impensis assurgeret, sed consummari privatim deliberavit sacrista noster.ut loculus retur,

tenebrarum parens, cum lue coraite pestifera. Hic ingreditur cum compare suo, comes veritatia pater, illic fugae consulit et mors cnra eo mendacii
parens spiritus mendax
liuic

aptaretur pretiosis Sanctorum reliquiis, qui circumoblatione circa deferretur, quatenus devota fidelium

et ater.
:

NuUum

intervattum

cceptum opus perficeretur. Quidecenter compositus, Sanctorum nonnullorum memoriae, quaquaversum sub nomine beatissimi Theoderici ferebatur, nec ta-

quoniam dispar erat causa fuganti mortem, utvitam extinguenti. Quanta

ingresso et
illi

egredienti

tunc fuerit jocunditas, paulo ante moestis, luce exorta cordibus luctu tenebrosis, quibus pandetur

men

corpus ejus continebat

id est sine

quippe quod integerest ergo

ad liquidum,

nisi

(quod absit) idem perpessis.

grassantis
pestis

rimum, suo conditum apud nos servatur. Ventum

aliqua diminutione sui, loculo

35 Fugato
bili

igitur

principe et

prostrata ejus malitia,

potitur victoria
,

dux noster

et signifer opta-

Catalaunis, et totius civitatis, reverentia et devotione hominibus dilectus aeque ac Deo excipitur. Excipitur sane, quoniam, qui recipit justum in
justi,

et plausu

quidem laudis binc

nomine
veritas

inde concinent.e regrediebatur, cum ecre quasi vestigium prostrati hostis victori superesse contemplatur.

mercedem
:

justi accipiet.

Neque enim

^d quod propellendum

agonista divinus accingitur

Chenay

potest fallere, nec fidelis

hospes veritatis promisso

corporaliter

Nam
dera,

Cbanadium * villam,
sed
curatae,

superiori raorbida? pri-

debet car j re
testatur,
sunt, ibi

et ut Gregorius, ipsius veritatis praeco.

sancti Martyres ubi plerumque majora operantur. Interea quidam adolescenl Tebaldus nomine, claudus ex utero raatris. qui in ccenobio principis Apostolorum fsti-

non

Litaldus quidam ex

incolis,

contiguam, dum pertr.msit, fiHam contractara ex

utero matris ulnis bajulans, loco viri Dei snpposuit. Nec mora, erigitur pusiola, gaudet et accurrit pater,

pe alebatur

ecclesiastica, audivit de patroni nostri

innitentem adjuvat, et ut arabulet manu sua nunum ejus sustentans. blande cohortatur. Sed

adventuet praesentia, nec distulit repere et scabellis sese mvehere, donec reptabundus studuit loculo ejus succumbere. Quo facto, subito erigitur virtute divi

ambulandi nescia nunc titubat, nunc occidit, nunc erigitur, et his modis virtutem divinam in ea operari genitor lsetus testabatur.
:

Unde clamitant

cir-

kl est fcr

na na

et ejus

*.

rum seu
''(1(5

bellis

ope fertur, quem Hanc quippe manibus apprehendens, pro tenuit, et deinceps secutus est eam et

non fert praesens

libiti-

scaejus

latores incessu,
suis,

quo recens

potuit,

nec renuntiavit
aedes

erecta est. Deum super hoc laudure cumst?intes oportet. Sed familia Sancti ne quid frivolum autumaret, hujusmodi clamoribus noluit acquiescere. Quid plura, a suis ad sua dilecti Deo cum gandio

sed

nostros comitatus,

sacras

montis
ferrae

hujus expetivit, et mansit apud nos duobus annis quibus expletis, propria repetivit, et. adhuc dum haac de illo scribimus, vivit. beatum virum, qui adhaeret Deo et unus cum eo spiritus est, et o
:

reportantur, et super lue mortis exstincta undique Dorainum laudabant, et liberationi vicinorum suo-

rum congratulabantur. Cum ecce octo diebus exactis, prafatus pusiolae genitor manu ducens eam, valvas
intrat

hujus

ecclesiae,

et

devotas quidem preces

filia,

mmis
tur,

felices,

quorura patronus
est
!

est, si
etsi

quem consecutus

Nam

eum sequanut stella a cum

ceteris

prius effundens. majus altare post accedit cum

stella differt claritate,

a suis differat,

oblationes et laudes persolvens divina? munificenindicio pater monasterii tiae. Cujus coram astantis

virtutibus,

tnra pnecipue virginitatis gloria, modo tamen unitur suis caritate, et sui unientur claritati
ejus sine invidia.

operatus et concio fratrum diligenter addiscit, quid merita sancti sui beatissimi Theodesit Deus per
rici

patroni nostri in ejus

tilia,

et tunc

deninm
et

ala-

XVII. Miraculum de hte cxtincia.

la vesle Re >*os aliuens

<J a P^

fluvium Vidulam * villa sita est, quara Cha-

cres postponunt cui est laus laudes Deo et praedicant ejus mirabilia, iniperium in Trinitate perfecta et honor, virtus et Amen. per immortalia secula seculorura.

omnem

cunctationem,

concinunt

lon dicunt. In ea Dominicae incarnationis anno mil-

ANNOTATA.

72

MIRACULA
ANNOTATA,

S.

THEODERICI PRESBYT.
temploextractus.adhunc locum redueitur.ubiferme d quinque hebdomadibus consequentcr immorabatur
expulsione hostis prseconium laudis beato Theoderico ascriberetnr. Interea comites, adhibita ut de
illi

E\ EMT.
MABILL.

Imo puer quinquennis, ul Flodoardus testis oculatus in lib. 4 Hist. cap. 20 asserit. Quod monstri
a
instar in ecclesia

visum

est

sed patris ejus Heriberti

crat.

servili custodia, accelerant revisere propria.

ei

Sed

Comitis Firomandcnsis cupiditati parendum

qui

familiares.

immo

et fideliores fuerant, utejus

aliis

b Monasierium S. Michaelis in Tirada, Tierache, diaic. Laudunensis ad nostrum usque tempus Ord. Benediclino subjectum
est.

finera viderent, infra

paucos dies

dam ad eum

rediere.

cum Verum sub hoc

,

quibustemporis inbeati

tervallo, accidit ut ea nocte

qua solennitas

c Interfuit synodo Suessionensi

apudS. Medardum,
convocata,

Theodulfi celebraretur, circa

tus^in extasi, videret
cie

primam vigiliam duc-

a Manasse

Rcmorum

Archiepiscopo

anno

Domini 1078. Ejus

rici

obitus in Necrologio

S.

Tlieode-

Abbas hujus loci obiit iii Kal. Aprilis, pro quo habemus generale pisciumet subcinericios panes. Alibi reperio, Raimannnntiaiur his verbis: Rairabaldus

signum sancta? Crucis in speflammarum sibi prastendi, dehinc etiam sequebatur quidam senex, candidus ultru communem ho-

minum aspectum,
energumeno signa
rit

vultu

decorus, et

ut

eodem
el ttb
ttfimsibi

referente, cognovimus, ipse iue-

baldum illum
bralum
juisse

obiisse iv

Kal. Aprilis 1078,

si

ergo concicele-

lio illi iuierfuii,

debuit illud sub anni

principhm

Domnus Theodericus. Accedpns itaque propius, eum lenissimo tactu attrectavit; sed quibusdara spatiis

"nte
-

s Theoinka
euiatiir

quomodocumqnc anni nnmerentur. d Nempe Adela Robcrti I Flandrix Comitis filia, soror Roberli II, cognomento Jerosolgmitani, Kanuto Danorum Regi primum, tum Rogerio Calabrix Duci
nupta. Exsiant in monusterii S. Theoderici cliarlophy-

interpositis,

tandem evanuit
?

et

nusquam

ei

ultra coraparuit. Quid plura

Evigilans Theodericus,

tactu vin Dei sensit se sibi fuisse redditum, mox-

laao litterx Adcl.c, datx anno 1090. anno 31 Philippi

regis

Francorum,

Indict.
:

xm

anno
litteris

Rodulfi, Abbatis

tertio, iv Kal. Oclobris

quibus

S. Theoderico

fcujnscorpus servatum a Deo integrum

territorio dc

dicitur) silva in

Herlebec conceditur.
aliud ipsins Robcrti Comitis diploma infra
a

Et hoc
scrijitis.

el

que impiger ecclesiam intrans. coram feretro ejus sein terram prostravit, pro recuperata salutegratias agens Deo et sancto Confessori. Surgens autem post paululum, quid nocte viderat, per ordinera quibusdam fratribus explanavit, eique sunt multum congratulati. His ita habitis, alacrior remeavit ad propria, sumptoque a suis saluberrimo consilio, pro recompensatione collati beneficii, data plurima pecunia, ut dives erat, infra hanc viciniam a quibus-

dabimus, ex apographis

luudalo supra

Vignerio de-

dam
B. Hilario
cridi,

nobilibus viris,

a Tebaldo

scilicet patre

Ful-

e Ecclesia parceeialis viciS. Thcoderici

Tecelina de Cantamerla, Rodulfo et Joanne

sacra
f

est, ut

ad vitam S.

Tlieodulfi,

diximus.

Monasterium S. Petri Cataluunensis Ordini S.

Benedicli liactenus subjectum.

Ham, Rainero de Geldura, emit quoddam proedium, quod dicitur villa Francorum, quod beato Confessori Christi Theoderico tradidit ad temporalia
de
solatia

Fratrum. Multis deinceps supervixit annis,

MIRACULUM
S.

sed modernis temporibus viam ingressus est universee carais.

THEODERICI
Suecice,
in 4,

AD HYMNOS

Ex MS.
Jj
uit

lieg.

num, 1456.

DE

S.

THEODERICO ABB.
citato

Jfobilis

Flander Roperegrinatus,

mam

quidam miles Theodericus nomine, Flandrenquidem patria?, secundum seculi fastum oriundus, et hic, ut multi noverimus, in rerum facultate dives, qui quodam tempore duotus amore peregrinatiouis, sumpto apparatu, viam Romaa aggreditur, Apostolorum limina visurus, et ab eis veniam peccaminum deprecaturus. Iter agendo, hoc in loco desis

Dedicalio per Ilucholtlum

Ex jam

MS.

lieg.

Sueciai.

ilectis in

Christo Patribus ac Fratribus congre- F

gationis almi Confessoris Christi Theoderici,

Huc-

scriptor

pi

ntjatn l >"

boldus

humilis,

licet

indignus

officio,

sacerdos,

trum

venit,

quia tunc hospitalitatis gratia pollebat, sese ea nocte ibidem mansurum disposuit, et audita
et
loci religione,

habitu monachus, omnera

felicis vitae

jocunditatem.

complacuit. Recreatis ea nocte somni dulcedine artubus, summo diluculo resibi

multum

Pia vestra religio atque ardentissima in Deura et sanctum ejus Theodericum devotio studiique simul
boni intentio, nostrara adiit raediocritatem, expostulans, ut ad

sumpto

pervenit, factaque oratione jam inde coeperat reverti dum autem

:

itinere, suis diebus

Romam

laudem Dei

emensis viarum
retur,

milliariis, per hunc locura regredecomitibus ejus orationis gratia templum intrantibus, nescio cujus judicii ultione correptus,

nostrorum imitationem majorum, qui in et Sanctorura ejus mente promptissima, singulis apta temporibus, canora composuere modulamina, nos quoque vobis nocturnalia de memorabilibus praefati cultoris Dei et specialis Patroni
nostri

impos

itineris effectus est. Ceteris igitur ignorantiillico

Domini Theoderici

gestis cantilenae, melodiis

5.

ftiecderio

bus, retro substitit, ostendens

in reditu
lit

actibus debac-

dulcorata,

cum

antiphonis coaptaremus responsoria,

lujmnus cof
cinn&tti

chationis

exterius,

qui

phrenesira

mentis

pate-

in ejus sacra festivitate

canenda. Quod exequen-

phreneticus,

retur

Videres eum per quseque devia incomposita verba proferre, quasdara inanitates ventorum, ac si manu capi possent, magno
interius.

dum

discurrere,

quanta vester
suffragia,

tanta noster aggressus est animus alacritate, id fieri poscebat devotione. Et ecce

divina favente gratia, per ejusdem beati viri

Dei

conamine insectari. Dum tantaraentis pervagatione, per diversitates viarum, Rerais usque pervenit teraplumque beati Remigii irreverenter ingressus, nec minus quoque debacchabatur; sedcomites, facta tandem oratione, Theodericum abesse in comitatu animadvertentes, ut ejus debacchationis signa ab incolis
loci didicere,

quod vestra suggessit charitas,

;

nostrae

parvitatis obedienter explevit bumilitas

sed quia

attestante

voce evangelica,

dignus est operarius

et vestra boin

mercede sua, me humiliter expetente,

nitate favorabiliter annuente,

hujus parvissimi

recompensationem
tionibus vestris

servitioli, spopondistis mihi,

cum
ex-

adhibitis secura

quibusdam fratribus

vestrae promissione fidei, acturos vos in sacris ora-

monasterii, quo

cum

certius divertisse audiunt, in-

memoriam

inei singulis annis,

;

cunctauter

iter

acceleraverunt.

Tandem

itaque de

pleto hoc ipso officio nocturnali

non tantum dum

in

hoc

DIE PRIMA JULII.

in

73

hoc cursu

instantis aevi

videor frui sole volubili,

cum Deo disponente contigerit, sed multo magis, defungi. Et addidistis hujus in me praesenti me vita
benevolentiam exempli, vos per successiones temporum, veluti pro bonae consuetudinis lege, relictudilectioni. Promissionis ergo inter ros posterorum
nos istius firrnitas intemerata,
tas
sit fidei vestrae

ALIUS
JLVultet Domino mente serena, Laudes ac jubilos concio nostra,
Solvens almifluis atque colendis
Festis eximii Theoderici.

jostulat pro-

* aissa sil
illis

pro mer-

veri-

ctdeorationtim subsidia.

coram Deo semper aperta, qui eum promittit

in

Qui tactus radiis Spiritus almi, Qui transire videt gaudia mundi, Sprevit clara figens lumina mentis, Quo nos certa vocant munera Christi.

tabernaculo suo, et requiem habitusancto suo, qui loquitur veritatem in rum in monte corde suo et qui non egit dolum in lingua sua. Et ne vobis videar pro parvis exposcere magna, sciat

babitaturum

dilectio vestra,

apud se illum recepturum impensae in me charitatis praemia, qui pro minimis rideliter maxima. Igitur gratifica solet rependere actis,
vestrse dulcedinis sponsione et jussione aeeepta, ut
in

Hic nam Remigii dogma magistri Sectans, postposuit noxia secli Cui mox coenobii creditur ordo, Quem digne coluit dogmate claro.
:

In quo mira nitens ccelica virtus,

hoc perseverans, Deo miserante. maneat apud

Infirmos varia clade levavit,

vos nostri memoria, haec prasdicta, sicut et quae sequuntur, capitula in hac adnotata sunt pagina. Pro vivo, Psalmum De profundis. Pater noster.

Et Regis sobolein ordine miro, Orando revocat mortis ab antro.

Tu nos

ergo, pie Christe Redemptor,

Salvum facservum tuum. Convertere Domine usquequo. Mitte ei Domine auxilium de sancto. Nihil profieiatinimicusineo. Esto ei Domineturris fortitudinis. Domine exaudi orationem. Deus qui justificas impium et non vis mortem peccatoris. Pro defuncto, Psalmum De profundis. Pater noster. Requiem asternam dona ei Domine. Ne tradas Domine bestiis animam confitentem tibi. Anima ejus
Capitula.
in bonis demoretur.

Istius meritis solve,

precamur

Cunctis criminibus, atque beatis

Jungas agminibus lumine regni.

Sit laus ingenito gloria Patri,
sit Genitoque, Majestas similis Paraclitoque,

Virtus atque decus

Unus

qui Deus est tempore secli.

Amen.

porta inferi.

Annue

nobis

DE ELEVATIONE CORPORIS
S-

Domine, ut anima famuli tui Hucboldiremissionem, quam semper optavit, mereatur percipere peccatorum, per Dominum.

THEODERICI

HYMNUS DE S- THEODERICO
.T estiva Christo cantica, Nunc turma fratrum concinat, Qui semper in Sanctis suis, Mirandus et laudabilis.

ABBATIS REMENSIS
Ex
f
qux

tomo 5 Act. Ord. S. Bened. a pag. 519.

itam sancti T/ieodorici Abbatis retulimus in seculo

i,

auctore

anonymo

aliam breviorem postea reperimus,

in

Cur dilata
fuerit elevatio-

qua Teudericus, ad discrimen Teuderici Regis, Teuderio appellatur. De ejus elevatione hic agendum, quam mirum fovtasse
videbitur,
dul/i,

antiquioris videtur aucloris,

Theodericum terrea, Et carnis oblectamina,

Qui corde
In seque
fecit

tamdiu

fuisse dilalam

cum

sancti

Theo-

ejus

discipuli,

corpus ante hoc tempus tumulo

spernere,
figere.

elatum

fuerit,

atque
,

Remos deportatum. Verum

illud

mentem

inde accidit, quod

ejus

sancli

Theoderici corpus maluerint

Is ergo spernens seculum, Christoque sponsam conferens,

Coelestis aulae praeoiium,

Sibi petit

Remigium

A
Cum

quo salubri dogmate,

doctus esset optime,

Nortmannoquam Remos delatum, amittendi periculo exponere. Hujus vero elevatwnis occasio nata est ex restttutione monachorum in ccenobio sancti Theodorici, quod in monte Or duabus ab urbe Remorum
secreto loco penes se propter

alumni

rum metum

reponere,

leucis situm esse alias diximus.

Datur Pater coanobio, Fundat poli quod nuntio.

Prajclarus hic in dogmate, Et actibus sublimior,

Cum

locus

iste

betlorum temporumque

injuriis

Canonici in
suffe-

fere attritus esset, taxata regulari disciplina,

monachi iocim monacli.

ex regularibus

facli

sunt seculares. Id contigisse putat chorum

Marlotus sub ultimis Regibus primx

Multis parabat prseviam,

sex canonici
in
libello

sancti

Equiiem anno 882 Theodorici nominantur

stirpis.

Arctam polorum semitam.

Divina

supplici

clen Remensis, pro electione Ful-

mox
vitae

clementia,

conis.

sfccessit

ad miseriarum cnmulum, quod

in

Hun-

Miraculis hunc radiat,

gari idem monasterium seculo dectmo flammis combusserunt,

teste

Ut verba

seminans,

Frodoardo
ex ejusdem

historia

lib.

l,

cap. 25.

Et sanitatem conferat. Nam suscitavit unicam

Theoderici filiam, Ipsique Regi postea

Antto 953

Chronico,

synodus quinque

Lumen
'

restaurat turbidum.

Oremus ergo supplices, Nos h ujus ut precatibus,

A vitiis Christus lavet, Hlustret et virtutibus.

Sit laus, decus, virtus, honor, Patri, Proli, Paraclito, kit Trinitati gloria,

Um

Deo per secula. Amen.

Jtdii T. I.

Episcoporum apud sanctum Theodericum in territorio Remensi celebratur, Artoldo Arcbiepiscopo praesidente. Ad quam vocatus Ragenoldus Comes, ob res ecclesiasticas ab eo pervasas, venire noluit sed deprecatus est Regem, ne excommunicaretur, ut ad synodum mitteret. Cujus excommunicatio tunc Regepetente intermissaest. Posleatamen, id est anno 966, Odelricus Archiepiscopus Ragenoldum Comitem excommunicavit, pro viilis ecclesiae Remensis, quas pertinaciter dotinebat. Et ipse Comes loca qusedam ejusdem Episcopi cum suis pervadens, rapiuis incendiisque devastat. Rage10 noldus
:

74
noWus
F.X F.DIT.
M.vltll.L.

MIRACULA
iste

S.

THEODERICI PRESBYT.
quara trecentis quinquaginta annis requievit et translatio ipsius atque sancti Theodulfl in capsam
:

comes erat Rociacc.nsis * primtts, qui mulla

bonn gcclesise, etiam sancti Theoderici, invaseral, sepultns iii ecclesia sancti Remigii ojiud Rrmos, prope

DeRoucy

Gerbrrtjnm Rrgiiutm.

Restitttttts

Anno 970, Adalbrro Odalricum Rrmormn Anlistitem e.rcepil, riti nikil antigttius fuii, quam monasteria
3

Annum assignal breve Ghronicon Remense apud Labbeum anno cmlxxvi, sanctus Theodericus levatus. Prolixam htijtts elcvalionis liistoriam scribii Anontjmus, citjus heec sitmma : Effossa kumo, apparuit
a.rgenteam.

ordo vtonachorttm 972,

siixcune concredila,

in

mrliorem statum reformare

sancti Theodci
ici

id

derepente quidam sarcophagus,

in

quo

niliil

aliud

quod de Mosomagensi rt Chronici Mosomensis verba rrtulnnus suprrius, ubi de sancti Arnulfi translatione actnm est , ex qttibus hecc
repetere juvat

exsecutus tst.

xepertum est praster terram, quae, putrefactis laterum compagibus, intro plurima ceciderat. Et hoc quidem fecerat provida hominum industria, qui sa n

ad consequentiam dictorum.

Jam tunc

cophagum vacuum
defossa
kttir.o,

inter

tumulum

interposuerant,
Aliius

Episcopus Adalbero iiitendebatanimum, hunc locum

decussare.
id csl ornare,

ne quispiam furtim sacrum pignus auferret.

regulari institutione, sicut

post fceitRemis, sancti Theoderici locum, quem de manibus Rotgerii comitis Rociaceusis, injuste illum
tenentis, vi et sagacitai.e retraxit
deciin
:

landem inventuin est corpus beati Conholosericis vestibus involutum, stola scilifessoris, cet circumquaque leato auro deducta;et pleraque
pariter reperta suntpretiosa indumenta.

et remotis

duosed

prasbendariis

non Deo

et Sanctis ejus,

7 Inlerea Episcopns, rem

Lothario regi

deferrnpallto su-

t-otha r i

ttaje

sibi ipsis et

comiti servientibus, Abbate ex monas-

dam

ratus, jussit

corpus in terra relinqui

"dmiiimtl,,,,,

terio sancti Remigii accepto,

Airardo nomine,
moltis csl

cum

prrhijrcto.

monaehis Deo
bero,

fideliter militantibus, religiose insti-

Hasc autem facta sunt anno Dominica? Incarnatioms dcccclxxvi, mense Aprili videlicet
;

tuens ordinavit.

Ad

kxc pia opera

Adal-

xiii

Kal. Maji, inter ipsa Quadragesimas solemnia:

in

tum quia

in

Gorziensi monasterio institutus a pucro

ra tempora sanctus

nec tamen usque

ihterim

Decembrem mensem a
pignora

loco. se-

furral,

tum quia per

Theoderiats

pulturae reraota sunt beati viri

Quaerebat

miroculis coruscabal. lestante Frodoardo.

Hsec monain brevi

chorum

rrstiiulio conligit

anno 972. Sic enim

Clironico

Remensi

legimus

apvd

Labbeum.
in

cmlxxi^, restitutus est ordo

monachorum
anonymus

Anno monte
qux-

Or.

Rem

fusius narrat auctor

in libello inelibello

dilo, de elevatione sancti Tkeodrriri.quo ex

dum
tis

Inr driibamns,

ubi

Adalbero Rrmensis Archiepi-

Episeopus, ex iudustria, opportunitatera quo Rex Lotharius, qui illis temporibus regno prseerat, expeditius accersiri posset ad ipsam elevationem, quod ad eflectum usque non pervenit juxta votum ejus, quia ferme toto illius temporis curriculo, immorabatur Rex pro quibusdamreipublicae negotiis circa extremas partesregni. Demum acridit, ttt prsediclo

scopus Adalberoni

Meltmsi Episcopo, consanguinita-

propinquiori linea conjuvictus fuisse dicitur.

mense, infra ipsos dies, quibus agitur observantia Dominici Adventus, ut Remoruin tinibus Rex

prxfeclo Abbate Airardo

4 Qui jirtmus loro prxjeclus esl Abbas, dictus est. Airardus ex nomine, ex ccenobio sancli Remigii, ubi tunc religionis studium florebat. Is olim ex clerico monachus effectus.jam quoque eximia vitae conversatione
vixit,

appropinquaret, habiturus quidem apud Metropolim palatium cum optimatibus suis. Rrx ab Episcopo invitatus

ad celebritulem, non renuit adesse. sed

mox

cura

uxore sua
ravit.

Emma

et exercitu

copioso eoiter accele-

plures

excellebat

et

sanctitate.

Ibi

dum

Adalbero missa legatione, inlerea vicinos Epi-

etin

loci reparatione, et in

fratrum spirituali

scopos et Abbates convocavit.

Omnibus adunatis Ar-

aedificatione attentius laboravit.

Porro plures monaconfluebant. Crebro

chiepiscopns sacrum corpus

chorum
tiato

ejns, studio

beate vivendi animati, abrenuuillis

tumulo efferre conatus, sed frustra; Regcm obsecrat, prxbeal manum .\Tkeoderie

seculo,

huc diebus
,

cum

regiis

kumeris

in

tumulum elatum, ex
efferri.

eode.m nolle
,

etiam, visitaudi gratia domnus Adalbero huc veniebat, eisijue monila salutis dabat.
Quod Adalbero, dtpto-

absque regiis manibus

Apposita Regis vianu

sacrum corpus

facili negolio

educlum

est

tertio

Idus

5 Neque
giis
litteris

lioc

conlentus Adalbero, factum sttum rea

Decembris, atque decentiin

locido repositum.

Ipso die

confirmari curavit, obtentis

Lolbario
iis

Rex cum Regina beato

menta obtulerunt.

Confessori pretiosa orna-

mate
curat.

regio

Rege

litteris,

quas Marlotus \n tom. 2 retulit. In

proloquilur,

cortfirmari

litteris

Rex
sihi

fidelem

suum Adalberonem

8 Prasterea beatae memorias Episcopus locum amplius

illuslrare cupiens
,

Arckiepiscopitm,
ginre,

accedenle
ut

etiam rogatu

Emmx

rl

S. Tlteo-

Re-

corpus beati Tkeodulfi, quod

diil/i coiyt
ndjitttgitiir-

supplicasse,

diploma

largiretur

super

tunc

quadam abbatia

ccenobii,

tertio milliario

ab urbe

Remis nam sedem,

in majori ecclesia quiescebat, ad pristi-

reportari curavit

ut scilicet,
,

ex his duo- E
divina

disparata, in honore beati Bartholoniaei, beato dispo-

bus patronis, uno

in loco sociatis

virtus

nente Remigio, sub divina revelatione constituti, in quo venerabilis Confessor requiescit Theodericus,

copiosius orirelur, quae flnitimos

ad pietatero excitadies nihilominus

suis co-

ret efftcacius. Reclumantibus civibus,

conslituta est. Adalbero

primus ejusdem loci ab eodem sancto Dei pontifice monachorum Abbas institutus qui locus cum a mo:

sacram sarcinam cum

,

nastico

ordinc

defecissel
,

in canoniculrm

procurante
dignitatem

eodem Adalberone
est reportatus.

pristini ordinis

Rem

probul Lotkarius rex, conftrmans

bonorttm restittttwnem, quse eidem monasterw ab eodem

faela est.

locum qui mons Reraensis dicitur dclulit ex quo monacki eamdem suis hnmeris gaudentes ad suam ecclesiam extulerunt. Hxc paucis ex auctore illo anonymo post cujus libellum varia sancti, cum Tkeoderici, tum Theodulfi miracula refemilibus, usque ad
, : ,

Diiilomati subscribunt prseler Atlalberonem

runtur,

quse parlim sancli Theoderici Actis snbjuncta

i.

Adalbero Laudunensis, Wido Suessionensis, Theobaldus Ambianensis, Gillebertus Manasses, Albertus, et Rotgerus tomiles. Actum palatio Compendii, sub die vn Kal. Junii, anno IncarnaRemense.m,
,

sunt in seculo

9 Horum omnium auctor fuit cum Adulberone Airardus Abbas, qui primus loco prrefuit posl restitutam inibi monaslicx vilx disciplinam. Morluus est ante an-

Mrartii-

tionis

dcccclxxiv,

Indictione

secunda,

vigesimo
Hlothario.

num

anno regnante
6
Elevatur corpus S.
Theoderici,
cst

gloriosissirao rege

domno

Rebus

ita

ordinalis et firmatis, consilium initum

983, ut colligitur ex indice monacliorum , qui mortui sunt sub unoquoque Abbale Remigiano. Nam sub Rodulpho Abbate tertio, ponitur obitus Airardi Abbatis,
el

de sancti Tlteoderici corpore e lerra efferendo. Id

el

Ckrisliani

ejus successoris.

Rodulphus vero

factum anno 976,

itu legilur

quidem xiu Kal. Maji, quo die

loci
:

non

excessit

annum 983, cum non nisiannos xiv Arprxfueril.

post

in

Marlijrologio

Inventio

corporis

chimonaslerio

Ilugonem, qui annos

bea

Adalberone Arcbiepiscopo, qui ordinatione beati Remigii, primus Abbas

ti

Theoderici a Domino

dumtaxat duos Abbas

defunctum, ut
crologio

fuit, post

Hincmarum anno 967

Theoderici

in ejus elogio

superius diximus. In ne-

exstitit in

monte Or, ubi incorruptus plus ferme

Remigiano Airardus Abbas sancti

DIE PRIMA JULII.

A
r

notatur v Kal.

Junii

Christianus

xiii

Kal. Fe-

bruarii.

dictione II, Epactaxvn, regnante Philippo gloriosissimo Rege Francorum annoxxxi; anno archie-

D
:

APPENDIX
Ad
"'

piscopatus Domini R. [Rainaldi] vu

Rabodo regente

Noviomensem
Abbatis
in.

feiiciter

ecclesiam

anno R. [Rodulfl]
Rodulfi Abbatis f.

S. Theoderici Miracula.

+ Signum
S.
niliil ullra

Ade.lx Reginse. S. Hugonis.

Signum
S.

Tuboldi.

Rieheri. S. Lanfredi.

Atljiciii" 1

71

/c

jam ad

totius traclatus

complementum

diplomata Adelse Danise desiderari videtur, prscter

Rolerti ainx ejusque fratris
Comitis Flandrise
,

^iplomata-

Requx

S. Rogeri. S. Tebonh, S. Dodini, monachorum. S. Hermanni Prsposili. S. Leduini. S. Lanberti. S. Albaldi. S. Haimonis. S. Lyseberti. S. Hclmicini,

apographis Vignerii, supra u nobis promissa sunt, ex Christianum le Roy, ab lioc ad Bollandum transad vulguvil Murtolus tomo 2 paij. 182, niissis. Primum
sed
ita,

ctericorum.
laici.

S. Connonis Prppositi
rnlfx.

S. Gummari. S. De-

S.

Godescalci. S. Ribocli. S. Dodelini. S.

Ben-

ut loco

non uno ex

liac

editwne cmendari pos-

ronis. S. Heriberti. S. Leudonis. S. Beringarii, lai-

quamvis nec in nostro nsevi desint, quos opcrosius sit excutere hujus loci plane non est. Sic et in Roberli
Comitis prxcepto, prseter lacunas ahqua occurrunl qusc ad epacliorem erudilorum, quorum inlercst, trulinam

corum.

Dc nova

lerra,

quw

dicilur le Resle, et

restilutione Herlebeeck.

rcncimus, ad prsesens institutum satis cnl, utrumque qnale accepimus , in illorum ijratiam inslvumentem
,

! n nomine
et Filii et

sanctae et individute Trinilatis, Patris

Spiritus sancti.

proponere.

Diplomuli AdeLv linnc titulum Marlolus.

de suo ni

Amen. Notum
sanctae matris

sit

tam

fallor, prsefixit

praesentibus

quam

futuris

Ecclesiae

Pmceptum

Adelce,

Danorum
stjlvtc

Regince, quo per

fidelibus, quod ego Rotbertus Flandrensium Comes, Dei gratia inspirante, Hierosolymam ibara, plurirao

chirolecam donatio

de Harlebec,

mo-

exercitu

meo

coniitante.

Diverti autem

cum

qui-

nachis facla confirmalur.

busdam optimatibus meis ad abbatiam,

sancti

nomine Patris et Filii et Spiritus sancti. Ego Adela Dei gratia Danorum Regina. Notum sit omnibus sanctse matris Ecclesiae fidelibus filiis, quod
ego partem unam sylva?, quac jacet in territorio de Herlebec, dedi sancto Theoderico Confessori Christi
gloriosissimo, cujus virtutum famosissimam

in honore Bartholomei et beati Theoderici Confessoris consecratam, ubi Abbas et monachi reverenter susceperunt nos, cum processione eccle-

Apostoli

siastica venientes

nobis obviam. Qua expleta, in claustrum suuu. nos duxere .... participationera orationum et eleeiiiosynarum suarura nobis conces-

serunt

pro peccatorum

meorum

laudem a multis cognoscens, ob animae Domini mei Regis remedium, et omnium antecessorum nostrorum tam illorura, qui soluti debito mortis, diem Domini in pace sustinent, quam illorum, qui adhuc in carne positi vivunt. Et ut hoc magis firmum permaneret, consilio Domini Rainaldi Remorum venerabilis Archiepiscopi, nec non eximiae congregationis Sanctae Mariae Remensis et Fratrum Domino et praedicto Confessori Christi Theoderico servientium, Abbas Rodulfus, qui tunc gratia Dei illis praeerat pastor, electis sibi fratribus quibusdam, corpus sanctum quod divina pietas, qui castitatis et angelica? mun,

remissione et incolumitate mei meaeque conjugis Clementiae, suprascriptis scilicet et Abbati et monachis
reddidi, quod antea dederat soror mea Adela, abs meo tamen favore sed egopostea ipsis abstuleram quorumdam suggestione reddidi, inquam, partem terrae et aquae in saltu meo de Herlebeecke, ut ibi
:

restituat

Abbas

et

monachi

ejus molendinos et duas

fecit fa-

doraos atque

capellam unarn. Hoc autem

vore conjugis meae praedictae Clementiae, cui super

hoc

[litteras] sigillo

meo corroboratas
ne
scilicet

direxi,
ipsis]

ut
vel

forestariis

prohiberet,

[vel

servis

eorum aliquam
vel

injustitiam vel violentiam ulte-

rius inferrent.

Siquis

autem nostrae benevolentiae

infregerit

ditiae

semper, dum vixit, fuit domicilium, servavit integrum, huc in nostram prassentiarn advexit. Cu-

donum minuerit
ejus

jus
,

adventum cognoscentes, obviam

clericis et

ei

processimus
laudibus et

cum

proceribus nostris,

cum

hymnis

nostram introducentes, eum cum digno suscepimus honore. Omnibus vero rite peractis, praodictus Abbas R. [Rodulfus] cum fratribus suis nostram precati sunt clementiam, quatinus donum, quod per fratres suos sibi transmiseram, Sancto ibi in praesenti coram nobis posito solemniter redonando confirmarem. Ego, accepta
in ecclesiam
,

incurret, nostrae autem perpetuum perdet. Denique beneficio, ipsis scilicet monachis a me -concesso, addidi, eisque unum bunnariumprati prope molendinos

lram

amicitiae gratiam in

concessi.

f Signum
de Ganl.
-f-

Comitis Rotberii.

Tbali [forte Theobali vel Tetbali]

f Signum comitis + Signum Baldumi

pin-

SignumRogeri
-j-

Castellani d Iiisula.j-Si-

gnum
cernx Comitis.
Comitis.

Signum Eustachu, Signum Arnulfi de

Co?nilis.f
el

ab eo beneficii sui et totius congregationis tara corporaliter

Signum Cononis
Actum
ricum,
in

Raineri clericorum, capellanorum

quam

spiritaliter societate, adstantihus ihi

procenbus nostris, petitionem suam per cirotecam unamadimplevi. Actum est hoc apud Herlebec, anno lncarnationis Dominicoe millesimo nonagesimo, lu-

monte Or, apud Sanctuni

incarnali
iii
,

scilicel

Theode-

anno

Verbi millesimo
iv,

nonagesimo

sexto, Indictione

Epacta

concurieine n.

DE

76

ACTA SANCTORUM.

DE

S.

CARILEFO PRESB. CONF.

APUD CENOMANOS
COMMENTARIUS PR^VIUS

ANISOL^E,

IN

GALLIA

$
CIRCA ANS. DXL. Acla probant,
celebremfuisse
sec. 6.

I.

Ejus patria, setas et prima monastica institutio.

Inter liatn
aliis,

seiuli se.rti

numerosos

et

celebres per
is,

Gal-

vel duplicatur

trajectns

Ligeris,

qui non nisi semel

aut
translata,

Sanctos, locum non inftmum tenel

in Actis nostris
alias

de quo

necessarius

fuisse videtur.

Sic

et aloi et

pridcm
lefus,

sermo recurrit, S. Cariaul Karileffus,

aut turbata sunt;

fusio inter

quemadmodum

altera apparel con-

Carilephus,

multis

Avitos, quos

operosius distinguere conatur

sed plerumque luxatis modis, apud Mttrtyrologos

laudatus Mabilio, nmi absque

sic ut

inflexus, monasterii Annisulensis, vulgarius Aniso-

alius

fuerit Miciacensis

magna verosimiVludine, S. Maximini iiuregisodalis,

lensis, in

Cenonumensium
appellalione.

finibus condilor,

quod Iwdie,
vulgo

mine
de.

successor, alius Perticensis, S. Carilefi

ab

ijisius

Gallica,

S.

Calesii,

qua controversia

pluribus

agendum

erit

ad

diem

S. Cales, vel S. Calais, passim nuncupatur. Ccenobium ipsum Ordini Benedicltno subinde adscriptum est,

xix Decembris.
4 Cetcrum, ut tota S. Carilefi, usque ad

ultimum E
-

quamvis certum

sit,

S. Carilefum aliam prorsus Regu-

jam dictum
ralio,

recessum, vita, brevi compendio ob oculos vltamm

lam cum S. Avito professum,ut kabes tomomjuniipag. 358, annot. c. Seculo quinto natum, sequenti, necdum ad medium producto, mortuum, admiltunt omnes; at
exactam ejus xtatem, aut
eruere
vitse tolius

ponalur, pateatque

primx
14,

...

ccenobttaus ejus tnstitulionis cta

sticu Miciaci

cbronologicam senec uliunde salis

de ea
statueet

riem, nec cjus scriptores tradidere,

certo
ril

16c(17 ex allera S. Maximini vita, ex Mabilione, citata jam pagina, subjiciam, ns prxternussis, qux in prwn, pag 386 inter miracula num. 3 pai/. 599 habentur, cum merx
numeros
tres,

promptum

est,

quidquid

repetitiones sint, iisdem

prope verbis ubique conccplx.

de Sancto

Cointius ad

annos 517, 525, 52S, 532

341.

Erit eruditi

lectoris,

ex parvo Iwc specimine conjicere,

S. Aviti socielus, disciplina monaslica,

primum Menate,
hausta, inde in

quam

belle

congruant,
in

qux

nostro,

tum sub suncto

Maxtmuw

Miciace.nsi

projniis,

tum

S. Aviti,

tum

in

liis

tum in Maximini S.
Aviin

pagum Perticum,

[le Perche,] demum in Cenomanensem soliludinem migratio, fortuitus Childeberti in venatione ad ipsum accessus, obtenta ab Rege ad condendum monasterium latifundia, pluresque alix hujusmodi

Actis descnbuntur. Titulus capili, aut sallem sectioni

prxfixus, hic est
tus ad
:

Quomodo

S. Carilefus et S. et

beatum Maximinum veuerunt,

secundx
istius vitx auctor
libris

quomodo
Sic

sancta
scribit

contemplatione permanserunt.

autem

circumstanlix

in Aclis cxpressx,

jam
,

diclas conjectu-

Berloldus, monachus

ras firmant, et Sancti nostri tempora

quoad

licet defi-

Miciacensis, ex

MSS.

V. C.

B. a"Herouval.

niunt, tumetsi ad Acla Cenomaitensium Episcoporum,

a Mabilione tomo 3 Anulectorum edita,nonrecurralur.

3 Interea ea tempestate duo quoque spectabilis ex S. Maxivitae viri Carilefus et Avitus, ad eum visendum ar- mini vita dentissimo accurrunt amore. Per idem enim tempus coenobitalem sub Abbate, in loco, cujus est vocabulum Menate, servaverant vitam. At vero speculativee

nalum
nico.

in

2 In Arvernensi territorio, parentibus secundum

seculi dignitatem clarissimis,

pago Arver-

ortum

diserte tradunt

prxfata Sancti Acta

tis

an autem Claromontanse civita-

fucrit
:

indigena,

ul voluit

Branche,
accersi

satis

incertum

anhelantes Anachoretarum theoriae, ac saepe

cst

hominum more locutum

nobilitatem

existimo, qui a regionum

arbilrantur.

vicissifn

amica de spiritalibus rebus ferentes

collo-

metropoli,

aliquam

quia, furto fideli seipsos Abbati etproprio subduxe-

Hocconstal; quamprimum ad unnos litterarum studiis

aptos pervenisset, doctrinse gratia,

runt ccenobio. Exin autem pracviam itineris habentes devotissirai animi voluntatem, Ligeris tantum alveum attigerunt dein sanctae opinionis auram, quae de beato Maximino eo tempore ferebatur, tinnula captantes aure, ad visendum propere animi et corporis cursu devolveruut. Quorum adventum ubi
:

in monasterium,

cui

Menate vocabulum

est,

missum, ubi Domino

comministratore, et litterarum facundiam, etsanctse conversationis susceperit normam. Nnnirum in hoc

ipso cKuobio

fovitque adeo,

prima posuit perfectioris vilx fundamenta, ut ad magis ardua cerlamina incitatus,

monasterium deserens, Miciacensem Abbatem,cujus tunc late
islud

beatus vir comperit, accurrens, ipsoque exosculans,

toto caritatis affectu excepit, omnipotentique Domino, causa devotionis adventus eorum, multimodis reper.dit gratias. Igitur prasfati

cum
ad

socio

Avito

primum

Maaiminum
postquam

pcr Galtiam sanciilatis

ubi,
in

fama inelaruerat, perrexerit,

palaestra se

communi virtutum
i

famuli Dei, videntes se tanta caritate a viro Domini tractari, ejus-

exercuisset {inquil Mubilio lomo

dimissa,
sui

Annalium pag. 77)

jam non sua

sponte, sed Maximini Abbatis

que invictum circa divina obsequia animum, idemque fratrum qui sub eo degebant, longe aliter quam
alios noverant,

concilio, Miciaeensium societate, cum Avito commilitone et populari suo, in Perticensem solitu-

sanctaj religioni

certatim operam

dare

intermissa
ibi

eremum

et

cum

Avito

ptura loca
incoluisse.

dinem discessit. 3 Quo auciore luc tiadut vir eruditissimus, autunde acceperil, nusquam indicat; serte nec in S. Aviti, nec in S. Conlefi Acis id expressum reperit; imo ipsa

petendi cura, satius du-

xerunt,
probare.

gradum
viro

sub eodem

figere, seque in ccenobitaii vita, Domini, aliquantisper exercitando

Quod

divino nutu sibi inspiratum

deside-

S.Maximmi
pag. 595,

vilu in appendice Actorum Beiied<cl. lomo i, oppotilum plane insinuat, nuiforte prima

Sunctoivm isiorum ex Menoiensi camobio fvgo, cum

hoc altero seces.su
jectis

fermi

confundalur, ut ex nonnullis adcolliijitur. Talia sunt Cellarii offuium,

iln

rium beato detegentes Maximino, et ibidem remorandi, et cum fratribus communiter cohabitandi, facillimam habuere licentiam. 6 Beatus porro Maximinus videns utriusque viri Carilefi atque Aviti animum supernis semper anhelare gaudiis, seque ipsos seris ac crebns extenuare
jejuniis,

tett disP tur,

onr

quo S. Avi/us Menaie funcivs,

ves

inde profogiens cla-

occupare continuis ac
silentiis, fatigari variis

puris

orationibus,

ad cervical Abbatis deposue.rit, quod idem Acta S. Maximinifactum volunt Miciaci. Rursus confundilur

exercere

carnis laboribus,

omniumque

insignibus virtutum

ad culmen sacerdotii

DIE PRIMA JULII.

dotii

77

utruraque promovit. Erat quippe

illis

studii,

ab

illicito stultae

temeritatis appetitu faciles animi

compescere motus, corporeaeque oblectationis labilesfrenare iliscursus hinc opere se conspicuos redsermonis gradere, inde piis prudentum auditibus conditos. Inter hsec seminarium pii detia exhibere siderii, imbre sancti Spiritus aliquamdiu in eorum
;

conflucntibus, nobile ccenobium, in loco, qui AninD sula nominatur, aedificavit. De hoc ila Mabilio in ak.tore Annal. pag. 76, num. 43. Hoc ccenobium a fluvio ' s
-

Aninsula vulgo Anisola cognominatum, Carilefus regnante Childeberto, consensu

praeterfluente,
et favore Innocentii xit.

Cenomanorum
:

Episcopi exstru-

Item infra num. 44

Carilefus ab Avito Perti-

cordibus confoturn, scilicet quo olim

vitae,

solitariae coe-

magis magisque crescebat. perant anhelare vagabunda cordis ferebantur levitate, Ad quod non verum iriexplebili Christo omnino deplacendi in dies trahebantur cupidine. Post annos vero ccenobil.alis
[communis] studium, anachoretico aspirabant certamini. Et quia ut in opere patrarent, se non posse Abbatis et fratrum sine licentia incunvitseque

cum Daumero et Gallo digressus in pagum Cenomanensem, consedit in loco Casa-Gajani appellato, ad Aninsulum amnem, qui locus, tametsi amoenus, ab hominum tunc frequentia omnino secretus erat. Illic tamen visebantur parietinae vetusti sedificii, quamdam operis dignitatem etiam tum re
censi,

ctantcr noverant, id agere clanculo nitebantur. Igitur inter noctis silentium, cum Abbatem et totius

Ibidem ecclesia itidem superstes erat, a Turibio Episcopo, sub titulo S. Petri constructa, ut in Actis Cenomanensium Episcoporum legimus, ubi
tinentis.

Innocentius,

ejusdem

civitatis

Episcopus,

multas
gesla

congregationis fratres sopor altus haberet, vir Doraini Avitns claves Cellarii, a proprio cingulo recervical Abbatis deposuit, et pendulo gradu monasterium excedens, uno comitatus Carilefo, Ligeris amnem petivit. Tunc conscensa navi,
vinctas, ad
in aliud

Carilefo suppetias contulisse perhibetur.

Hic

Cenomanensia cvm Carilefianis commmcct Mabilw quorum, ne ad vitse capita longiores annotaliones subnectendx
sint,

visum
sit.

est,

aliqualem hic notitiam prae-

millere, pro

qua

confestim delati sunt littus

adorti, cui

exin
est

saltus

magni solitudinem
ticus, intrarunt.

vocabulum

Per-

II. Monasterium Anisolense, etS. Carilefi

Aeta a subaequali scripta, quae non exstant.

itsque

ad

fitrittm in

Peiticiim

fuga elapsis, dieque terris reddita, beatus Maximinus una cum fratribus suis eos sollicite requisivit, nec tamen invenit. Quorum discessu non minimam cordis est passus tristitiam. Illi itaque, ut
7
Iis tali

i'

vetere

iilo

et celebri

camobio pridem egit

in

Ben~

(irca

e ; us

schenius

Kalendis Murtii

commenlario prxvio ad monasterium

optabant, consortia

simul in

multorum vitantes hominum, eadem primo cohabitantes solitudine, ali:

vitam S. Siviardi pag. 6b, de ejusdem vero funtlutione cmtroversa plurima annotavit Papebrocliius ad gcsta S. Innocentts
seu Innocentii Cenomanensis
Episcopi, xix Junii a
citata snpe-

quamdiu delitescebant

juliare longius clarescente,

deinde sanctarum virtutum quibus in dies dare ope-

pag. 859, quibus malcriam suppeditarunt

rius

ram contendebant,
cabant.

plures ad aemulationem sui vovictricis

Acta Cenomtinensium Episcoporum

a Mabilione

Unde neduoegregii

pugna; signiferi,

edita, mullis charlis

ad S. Cartlefum ejusque monastereferta, quas ruirum

si

tantumuni praficerenturagmini, cum utereorumsingulae posset prsefici turmae, ab alterutro divisi, suos quisque coepit ad bellandum in Christi militia cogere tirones.
Carilefum,

rium perlinenlibus
vitse

est

ignorasse

Ex

his

patel, recte a

me

supra, aJveret

sus Mabilionem observalum, Sanctos noslros Avitum

tum exstiterint, cum ipsi sanclissimi viri res gestas tum uniformiter prosecuti sunt. Multa in illis Episcoporum Aciis video lilibus et contenlionibus plane obnoxia, ctrca subjectionem moS. Carilefi auctores,
nasterii Anisolensis Episcopo ct ecclesim
vi lestanieiiti, a
et

non

Maximini Abbatis sui consilio, sed

illo

Cenomancnsi,
condili,

clancuh, scd fuga, atque

ciaccnsi
et

inscio, e monasterio

Mi-

S. Carilefo vere vel prselense

se proripuisse,

qux omnia

Actis S.

Carilefi

pluribus
el

Episcopis provincix Turonensis, Abba-

S. Aviti satis consentanea sunt.

tibus
vitn tra-

Comitibus subsignati, pluribusque istiusmodi

aliis

8 Dilficultatem ingerit, quod in posteriori

III

documentis
liic

cursim infra assignandis, de quibus

est,

rjm du-

dilur

xvu Junii tomo iii.pag.

3J4,

num.

H,

ncmpe
.-

cx professo dissercndi locus non

prxsertim cum

liillm

an

quxsitum, rcpertum atque e solitudine retractum fuisse

S.
Avitttm, ut

olim ogitata controversia, suscitanda amplius non videatur.

perstiterit

MttlS:
citnto

Miciacensi monaslerio prxficeretur

Consuli possunt Mabiltonis annotaliones in prze:

idque confirmat Lctaldus, de miracttlis S.

verbis

Maximini tmno i Acl. Benedict. pag. 600, num. 6, his : Itaque post gloriosum piissimi patris Maxi-

missa sua Acla a pag. 391

hic in totius rei

compen-

diosum specimen,
pag. 78

sat

erit

ex Annaltbus Bencdictinis

mini transitum, B. Avitus ab eremi quiete divellitur, et in ejus locoa fratribus subrogatur, qui et
ipse religione mirabilis, pii Patris vostigia indeclinabiliter prosecutus est.

numerum 45 lectori proponere. 11 Tempus conditi Aninsulensis monasterii certo

inquit

n Maliilione

Tum
sic

autem in praedicta san:

promptu non est. Id factum constat eo tempore, quo Cenomanni Childeberto Regi parebant ac proindepost mortem Chlodefinire,

Mubilio,

in

numero 12 tem aliquanto dierum

cti

Aviti vita

legitur

Prseterito au-

domiri

Burgundiae Regis, cui

hasc provincia,

ex

nequaquam diutius aliis prasesse passus est. Videbatur enim ei, quod lta Abbatis premeretur nomine, ac si magni pondespatio,

ris

gravaretur

mole. Quapropter noctis cujusdam

paterna hereditate, sortitione obvenerat. In Actis Cenomanensium Episcoporum variae referuntur littera?, tum Carilefi, coenobium suum Innocentio Episcopo subjicientis; tum Childeberti, hauc subjectionem approbantis
Childeberti.
:

in tempore, B. Carilefo comitante, vastas loci

thici solitudines, ut sese

Per-

quarum litterarum

priores,

iterum occultarent, expe-

datas sunt octavo Idus .Tanuarii,

anno quartodecimo
litis

tiverunt. Qnibus de.nuo consentiunl, quse liabet Lctal dus num. 8 : Beatus porro Avitus, cum parvq tem-

Verum has

litteras, etsi antiquissimas,

utpote quae seculis octavo et nono in

conten-

pore monasteriale regimen tenuisset, ad dulcedinem anaehoretica; vitte. quam degustaverat, remeare
disponit, etc.
cilata

tione producta? sunt, non immerito suspectas red-

dunt nomina Episcoporum subscribentium, quorura

nulli
in

Pugnanl hxc omnia contra Mabilionem, Annal. pag. Tl verum cum huc proprie non fa,

indicibus Turonicee provincioe

et

Antistitum

per

id

tempus reperiuutur;
lilteris expressi, in

ctanl.
str

um

ud dictam xix Decembris S. Carilefum redcamns.

rrjici ntlasunt.

Ad

no-

dictis

census illi, in proegratiam majoris ecclesiae

wium est "Wrum ad

Ce oniam

9 Beatus nihilominus Carilefus (inquit ibidem Lelaldus)

petiit,

ws

^rexisse,

eodem flagrans ardore, Cenomanica deserta atque infra breve tempus, multis ad eum

Cenomannensis, qui numquam ab Aninsulensibus persoluti leguntur. Accedit, quod monasterium istud a Nicolao Papa, apud quem prolixa de ejus sub
jectione

controversia

tum

recruduit,

quse antea,
Caroli

7S
faroli
AVCTORK
1.

S.

CARILEFO PRESBYT. CONF.

quo nupcrrime Mabilio, videndo
pag.
in Analcctis

Magni

et

Ludovici Augusti principatu, agitata

fnerat.

80

atque

in

precaria,

pag, 84;

tomo 3 a rursus in
quee hic

r>

R.

S.

expensi
tur

(l

soltita vidcn-

12 Melioris notae videtur in arrhivo Aninsnlensi diploma Cliildeberti Regis pro dotatione ejusdem ast annus ejus quartus, qui in recenmonasterii uon apograpbo legitnr, sine dubio mendosus est:
:

instrumento

tcrtio,

pmj.

80; itcm pag. 104, 100, 102,

aliisve similibus,

16b, 183, 184, 232, 234,

indicasse
srif/iciat,

ab

iis,

quorum

interest, aceurutius

disculienda.

Ilic

unice observatum volumus, Acta Cciis,

lum quia eo anno Childebertus minorennis erat, necdum conjngatus ouui Ultrogottha Regina, quaa prsedictse dotationi fkvit; tum quia necdum tunc
Cenomanni Childeberto Regi parebant, sed Cblodomiro ejus germano, qui non ante annum Childeberti
est.

nomanensia plurimum disnrepare ab

rilefo,
riitit

qiuv de S.

Ca-

muijno candore
sunt,

et fnlc

ub

vitse

scriptoribus nar-

mtiltis illis sociis,

apud quos ncc vcrbum cliam traditur de quus nominalim enumerat Corvaiseex Aclis S. Almiri,
tle

rius, forlasse

quibtis infra.
vitaa
eiurdo

Rcgis tertiumdecimum, Christi dxxiv necatus Forsan omissa est in apographo numerica
iv.

15 Porro
ct

prsecipuum

vitse

S. Curilefi scriptorem,
laudalis nuper
fuisse

in

Actis Bencdtctinis

et iu

Annu.

nota x. ac pro xiv, scriptum

erat Aninsulense monasterium,
onmscribit.

Hoc diplomate
situm
suain

libus, constunter censet

Mabilw,

S. Siviardum

Childebertus Carilefo traait Madvallem, ubi

Anisolcnsem Abbtttetn, quem

octavi principtum,
anr.o

floruisse pttlat sub secttli

ejusque fiues cir-

H enschenio obitum
in

ejus consignanle

Idem princeps
iu

eumdem locum sub

Carilefi

687.

Ubi

id

denium Mabilio repererit, nusquam

tutelam
inscnptis

suscipit
:

aliis litteris.

Daumero Abbati

indicat,

nisi forte

MSS. qux

citut

Cisterciensi et

ex Perticensi monasterio socius, ejusdemque in regimine Aninsulensi sueeessor fuit. Eamdem gratiam Chilpericus
qui Daumerus,

B. Siviardi nomen prssflxum fnisse e.cistimemus. Ceterum tn isiius Sancti Actts ab Henschenio
Jlnisolensi,
illuslratisi

Martii pog

05,

ncc

minimum

occurrit

anno regni

sui

pnmo

contirmat Gallo Abbati, qui

vestigimn, unde talem vitam ab eo scriptam fuisse colligatur.

Canlefi seivus in libro de vita ejus appellatur. In

Actis supra laudatis

Al cujuscumque tlemum
ca
lunc.

auctoris eafuerit, sin-

exhibetur precaria,

Cenomannensium Episcoporum Gallo Abbati a Domnolo Epi-

cere simplicitcrque composita

stylo,

vidclttr,

ornuliori fc.rme

qttam

ferrent

lempora.

Nec

multttm

scopo facta, Chilperici anno v. Deinceps nulke hujusmodi liiterte inveniuntur aute precariajn, ab lladomdo Episcopo lactam Sigranno Abbati, cui sucoessit S. Siviardus, is qui gesta S.

absintilis est

aliorum phrasis; id vero in omnibus mi-

Carilefi litteris,

mandavit.
sisse

Ex

his lntelligimus, Carileluin vita cesistius seculi

randum occurrit, ab ipsis tam sludiose vitula ea omiiitt, quse cum S. Innocenlio trunsactaa S. Carilcfo fttisse, tol locis trailttnl ciluta jam loties Episcoporum Cenomanensium gesta. An quod per id tempus Ce.nomanent.es inler el Anisolenses de jucisdiclione

sub aiinum
elc.

xi, eique successisse

vel

excm:

Daumerum,
13
contra actc

ptione contenderetur, non

habeo

unde dcfiniam

cum

Jiic puucis multa complexus est confecilqitc vir

;

tamen non semel ea controversia recruduisse dicalur,

qvid veint
ftihse,
reittur.

Cenomanensia,

erudUissimus

nam

ut clarius

loquamur, modestc qui-

tanlisper

susptcari,

eam

fortasse

causam

dem sed nervose primum in hac re Ccnomanensium Aeiorum fulcrum, quod est S. Carilefi testamenlum,
plaue subverlil, atque adeo inslrumenla cetera ei innixa convellu, quod prius salis insinuaverat seculi 3 parte 2,
tn

cur de eadem re lam diversa ulrimqite

memo-

10 Et vero suspicionem hujusmodi augere possent Acta S. Almiri apud Labbeum tomo 2 Bibtiolh. MSS.
a pag.
4-09, S. Sivtardo longe

et ali

altti

SCItptll,

Acta

el corriijendis pag 027. Viderat pridem Cenomanensia, pro maijna parte apud 7ios MSS. Papebrochius, e.adem cUuns ad vitam S. Bomnoli xvi Maji, lomo tertio pag. 603, ubi adulterata
.

addendis
tlla

antiquiora

et

geslis

Episcoporum Ccnumanensium, qua parte de S. Carilefo loquuntur, magis conformia. Sic ibi incipit uuctor

anonymus

aut omniuo

fictitia

pronuntiare non dubituvil

cur

postmodum, xix Junii, ad vitam S. Innocentis, ilidem Cenomancnsis Episcopi, majovem eis ftdem liabuerit,
equidem ignoro. Ceterum inveteratailla Cenomanenses
iuicr ac Carilefienses litigia
lius

pridem examinavit Coinsi

ad

unnum 515,

ciyus opinio satis verosimilis cst,

Compulsi a Fratribus, imperante etiam Domnolo. scribere S. Almiri vitam, ne inobedientes appareamus, adjuvante Spiritu sancto, qui in prsedicto Sancto requievit, stylo suo tenui aggredimur. Praecipiente quippe Domino nostro Jesu Christo, legimus sic Aperi os tuum et adimplebo illud. Idcirco recitanda sunt, qua; in
:

Pontifice nostro B.

sic ul facite

quis persuaderi possit,

iervente dissidio,

quod inter Kpiscopos Cenomannenses et Fratres Canlefianos diuturnum fuit, in gratiam monachorum producta fuerint apocrypha Regum diplomata
;

exemplum bonse actionis devulgata, lucrum animarum, atque suis imitatonbus procul
rilefo

faciunt

dubio

proficiunt in augraentis. Est ergo hic scriptor S. Ca-

eodem prorsus dolo usos,

tuebantur.
Ulut

qui paites

Episcoporum

nostrum

ea se habeanl. ad insiilutum hoc quod simplicia, candida et sincera appareuni S. Cacilefi Acta ; contra vero, ul minimum in hac re implexa et suspecta videantur Episcopvrum Cefacit,

ferme &qualis, ittpote cum S. Domnolus Ccnomanensis S. Innocentio, qui obht circa unnum 542. post quindecim annos, qnod esset anno 557, successerit,
vila

funclus circiler anno 583. Hic vero anonymus, per turpissimum flagilium imponere nobis voluerit, aut quispiam alitis fidei non minus subleslcc, ejus scrinisi

nomuneusium
pro quibus

ijesta.

pta interpolaverit,

auclor idem ipse

edidil,

est,

qui

pnmam

pugnat Corvaiserius.

14 Intcrim Itisce potissimum insistil Corvaiserius, pnij. 123 nurrans, S. Carilefum, priusquam Anisulse
dumialium
/itjeret,

S. Carilefi vitam

ut

mox

ex ejus verbis oslen-

dam.
17 Sub
sic

od Jnnocentium accessisse, vemam-

istius

S. Almiri vitx iniiium multa prseel

que Ulic liabilaudi impetrasse. Historiam bubali (vel ut ypse putat cervij ad Sunclum confugientis, aliter expontt,

mitlunlur, quue

SS. Avilo
ad

Carilefo

communia

sunt,

qiu aliqt"1

ut prior pars tola

ipsos referatur.

Imprimis
venisse

admW at

quasi

quam in immemor

Aclis referatur.

Tum

autem pag. 120,

observat scriptor,
berlo
et

imperantibus aptid Francos Childein

fucUe anlea ab Innocentio polestatis, ait,

Clotario fralribus,

Cenomaniam
sociis

hunc segre

tulisse,

quod S. Carilefus

dicecesi

Ceno-

sanctos

Avitum

et

Cariiefum cum

quibusdam,

manensi sua
sanclus upud

mmium

exlenderet, ea.nque
:

procedendi

qttos alii poslea seculi sunt,

aliquo spalio temporis in-

ralionem mullum vituperasse

undc couctus fuent vir

prutestarique,
velle,

Episcopum

sese purgare,

eos ex Aquitania, et ex pago potissimum Arvernico venissc, ac priusquam in

terjecto.

Beinde subjungit,

nullum episcopalibus juribus pra-judicmm ufjerre

Ceuomaniam
lur deinceps
gesta sunt
;

penelrurent, subslilisse prope, Aureliam,

quin imocamobium, fortunusque omne.s, lum praesentes,

in monasterio, cuibealus

lum

fuluras ei

pemtus submiltere,

ut fusius

deduclum

mvenies in

exemplo traditionis vel testamenti, de

Maximinus prxerat. Sequunqux cum S. Innocentio, ultro citroque primum per consolatoriam Episcopi epistolam,

. .

DIE

PRIMA

JULII.

79

stolam, a sacerdote, nomine Benedicto, delatam ; ob guam per eumdem saeerdetem viri sancti dicto Epiiuberet, in

scopo gratias retulerunt, mandaruntqtie, quod ipse quantum Deus dederit, voluntarie adim-

quam habemus ex MS. Ultrajeclino Q S. Martmi, quod hodie in Cartusia Coloniensi asser- aictore vatur, et procul dulno pridem servalum 3 fuit, cum eo > ipso, aut certe plane similibus MSS. eodicibus usus lit
elcgans est allera,

"

plerent.

Quorum voluntatem
qui,

ut roemoratus Inno-

cens

audivit,

antequam eorum obedientiam

Surius, ex quibus vitam edidit, contracla nonnibilultima facie, a nobis inter Miracula restitmnda.

Stylum

aiidiret,

graviter hoc ferebat. et

admodum

eos re-

dar<*ucbat, etc.
simies
et

Subinde. componunlnr pacifi.ce dissenpotestale. prsedicandi,

cellula.i

aliqnot locis, ubi res poscere videbatur, se elimass fatetur, at vrimigenia phra.n etiam Budicr reperiri.
testatum
reliquit

omnes, data plena

Bollandus.
est in

Tertia

demum
nosl.ro

el

alii*

qux omnia alludere videnlur ad ea, qiur in gestis Cenomanensium Episroporum fnsius deducla meminimus.
ecclesias rrdiftcandi;
A :iis nostris (, plane
conformla

paulo brevior vita

Legendario

prirqrandt

MS. membraneo, quod fuit olim monosterii Palcelle.nm quse e.odem exordio repetilur in MS. Aquicinctino fol.
18.

fateor

18 Post heec additur articnlus, de cvjus veritate me. plurimum dubitnre : at cum nostrum sit, omnia
proponere, erudili lecloris judirio relinquemus.
:

Hoc

de omrubus constat, scriptas

incursiones,

illas fuisse ante

Normannorum
S.
Carilefi.

cum omnes

testentur

fideliter

cnrpus Aninsulae qniescere,

quod harbaro-

Sic liabet

Qualiter autem sanctus Carilefus

cum

rnm
ct

illorum metu ad caslrum

est, ubi

prsedicto Innocente Episoopo egerit,

et quales co-

latum

Btesense subinde transusque hodie debita veneratione honoratur

hserentias habuerunt, vel qualia instrumenta cbar-

colitvr.

tarum simul fecerunt, in eorum opusculis, sive in gestis pontiflcalibus Cenomanicse urbis hactenus similiter et habetur qualiter cum insertnra
:

21
torum,
ac

Observo, S. Siviardum, seu prxcipuorum Ac- iptamvts nec

quemrum Mabilionc

seqiumitr, attctorem, seque

eo tnrpiter a

tpsa n&vis careat

:

lertium, qui

breviora rompilavit, in

S.

psimus

Avilo egerit, aliquid ineorum vitisolim conscriet ideo hic non est opus tangendi, neque
; :

principio lapsos, quod S. Carilefum natnmdicanl Chil-

deberto ac

germano
et

ejus

Clotario fuliqui codices lequnt

.,

sed siquis ea pleniter scire mihi videtur inserere desiderat, praedicta opuscula legat, et sic inveniet.

Hildeberto

Lothario,)

rempublicam regni Fran-

Deinde namque auctoritate et largitione memorati

Episcopi, et consilio S. Aviti
sierunt
illa

corum gubernantibus, dum Clotarius Radegundem, natione Turingam inclytus vero Childebertus
Ultrogottam (inuno cndice scribitur Altrogodem) sihi matrimonio copu'avit. Sic enim sulijungunt : Quo tempore pradictus Christi famulus Carilefus in Arvernensi territorio ortus
est. etc.

eorum

magistri, quaesine

loca.

qua? postea sediticaverunt,

quibus cellulas,
S.

opem

eis

non modicam prsdicto

construxerunt, in
in

Innocente, Episcopo ferente,

Qux
illis

nonnisi per
dici potue-

qnibus et corporaliter
locis

modo requiescunt; quibus

summam
nasci

inadvertentiam a scriptoribus
sit,

jam

repertis, sub sanota regula fratres congreet

runt, quandoquidem certum

tempore Clodovsei maqni

snb S.

gaverunt,

vivere regulariter docuerunt,

sicut

Sanclum
anno

oportuisse, qui
circiter

Maximini Mialiquam-

usque in

hodiernum diem, Domino opitulante, regu-

ciacensis,

520
per

defuncli, disciplina
el

lariter student.

diu

vixerit,

cum

Cbildebertus

Clotarius

non ante

annum S28, partam

$. III.

Alia S. Carilefi Acta, cultus, et

translatio.

Clodomiri, parrkid'ium

immane nepotum, filiorum rempublicamregni Francorum

gubernaverint. Scribere. debuerunt, istorum

selate

Eegnm

S. Carilefum,

jam apud Cenomanos degentem,

virtutibtts
tnter Yitas
rarte scri-

acmiraculis illustrem fuisse. Melius scopulum

O'
is

satis

vera

sunt,

qnx modo ex S.

jllmiri Aclis
fsi

ptas,

relulimiis, manifestissimc patet,

sanctum Siviardum

S.

Carilefi

vilam scripsit) primum non fuisse, qui

Sancli res geslas

illo,

memorix

prodideril

sed ex\nnonymo

Surio editie,expunctis Principum nomimbus, qua* cum Sancti nativitate coincidere omnino non posse, haud dubie adverterit. Vernm nec ipse erroribus immunis est, dum Maximinum facit Aurelianenevilavit auctor vitx a

aut

simili scriptore,

materiam sumpsisse, quam

pro suo

modo

nonnihil expoliverit.

Jam
fit,

vero,

cum
illa

sem Episcopum, 22 De cetero

plurium vel r
ingenio
el

etc.

tanta est

trium
.

illorum

scriptorum
qiianla est
.

plures ejusdem

Sancti Vilas reperiamus, stylo maqis

consequcns

in

rebus enanandis concordia,

i'

lmes al, nmittuntur

quam

rebns ipsis diversas,

eadem

styli ampliftcati vei contracti diversitas.

pro smgulorum
ipsos

velustiora,

sive istins, sive alterius

Acla,

scriptoribus

scribendi peritia,

de qua fe.rme inter

nostrii prseluxisse.

Porro

inter hsec paulo recenliora,

certatum videtur,.cum satis evidenter pateat, ex eodem

fonte

prxferenda censemus, qttx sub S. Siviardi nomine edidit

omnia profluxisse, ut

facile

observahit, qui Surii

laudatus Mabilio, ex

MSS.

ui

jam

dixi,

Cister-

editionem modice immutatam

cttm

Mabihoniana

et

nos-

ciensi et Anisolensi,

quse endem, sed nbsque aueloris

trn contulerit. Floridior est, imo verbosior prsefala Sv.

nomine,
lucentis,

etmm apud

nos

MSS.
Aliud

exstanl excodice

P allis
nnno

riana fex editoris

scriptaj longiotibus
in

mente, graviter et
diologis et

erujite con,

Ord. Cisterciensis, diceceseos Senonen. a P.

transumpta.

exhortnlionibus contexta

Clnffletio

exemplnr
misit

MS.

1638 Parisiis ad Bollandum

des, descriptum ex
be.rl

MS.

Anisolano manu

P. Joannes DarDomni An-

qua non multa habuil, qux elimnret Surius. Nos eam reproducere, operx pretiu.m non censitimus, cum no

ejustlem loci reliyiosi, quod cum codice 8C3 Rcginx Stieeix accurattssime conlulil Oodefridus Henschenius,
a "i S.
vavil,

cavemlum, ne multipticalis hujusmodi Aclis, opus nostrum immensum excrescat. De Gononi compendio non loqiiimnr; is eivm fatetur, se sua
tissima
sit,

nobts vero

Aviti

vitnm

xvn
ut

Junii illustrans, recte obser-

omnia ex Surio

delibnsse.

Minus etiam curanda

sunt.

totum prope ejusdem caput secundtim in Acta

transiisse,
in

S.

Carilefi

Annolatis ilerum diceseu Siviardinam spectant

qux hubet Equilinus Episcopui lib. 0, cap. 37 ; ubi in brevi epitome error non untts offindilur. Pro Avito.
ponitur Adjutus
:

mus.
P r *rmnda
Sioiardina.

mulieris pttnitio facla dicitur vivente

etc.

20 Ad primam illam vilam,

citata

Sancto

hic

autem Cenomanis sepultus,

Nequc

hic

MSS. omnia, in quxbus inler se ronferendis nihil desideraripassisumus, quamvis minulias hinc inde leves
neglineiidas putaverimus, ne innumeris el nullius

mo-

alwruni recenliorum elogin recensendu Saussayi qiue salis vuttjata locis sttis mveniri possttscipimus, sunt, prxsertim aptul monasticos Martijrologos Wio
aut

mcnti asteriscis
c "t

et notulis

margines omnes inftcianlur,

accresin

ncm, Bucelintim
tissimo

et

alios

lonije prtsstabit,

pro ve.tus-

aut Grammaticis observatiuncitlis annotalorum

S.

Carilcfi cultii vetustiora

monumenta conCornupera nostra

Usuardi
Inguibus^
nntiqtiis ftlstis

nume.rus

ne.que

lamen indicare negleximus

quo

sulere.

notabilitcr
% sti

differant, aut se mutuo excedant. Priime vitx, selale, ni fallor, suppar, nec minus nitida et

23 lnler Hieronymianos
beiensis

codices solus auctor

deeo meminit,

iis

verbis

qux

in

80

DE
retulimus
:

S.

CARILEFO PRESBYT. CONF.

Annal. pag. 78, num. 45, qualectores monet
rnodum
:

A
j.

Usuardi edilione

Cinomannieo Anisola

in hnnc

b. s.

monasterio, depositio S. P. Carilefi Presbyteri et Confessoris. Ex hoc in apographa minora projhi.nl de quibus inprsefat. Usuard. pag. 9, num. 29 el 30. In
,

Ceterum mirabitur,

ittquit,

fortasse aliquis,

cur Gregorius,

Turonum

Antistes, nullam de Cari-

lefo, qui in sua provincia ante

Gellonensi, luxato nomine, martyribus immixtus Alibi,Orionis, Crilifi Confessoris, Zoeli, etc. In Augustano item, Urion, Arileffi Confess., Zeli, etc. Labest
:

se floruerat, menAt mirari desinet, cum alios ejusdem provinciae, liaud minus illustres, itidemque praetermissos advertet, ac ne nominatum quidem ab ipso,

tionem

fecerit.

beanum deformius
ad Gradus
:

legit, Arilesae.

Coloniense S.

Marix

licet
rilefi

Et S. Carileti presbyteri.
:

De

eo silent

Aninsulensis monasterii meminerit, sancti Cavocabuln cum adjuncto oppido insigniti, ejus-

Beda

el

Florus

inter

auctaria

scribit
:

Atrebatense.
die,

Karelifi

Confessoris.

Tornacen.

Eodem

S.

demque reliquiis nobilitati, usque ad tempora Nortmannorum, quando ad castrum Rlesas delatoa sunt.
26 Qnid
forte alii de eorporis

qui bonis actibus et miraculorum signis ieromjmiana Barberinian. (quod est inter effulsit. Anisola monasterio, depositioS. Carilephi contracta)

Kerlesi,

S. Carilefi depositione

aut translatione scripserinl, nec

minandum

puto,

cum

hsec in tanlaluce posila sint.

qwerendum nec exa- Vorum Casn J"J""BHn

1

Romano parvo prseteritus est; nec facile divinaverit, cur Ado vm Junii scripserit : Item quis eodem die, S. Carilefi Confessoris. Credulerim Usuar.
presbyteri.
do prxluxisse auctiorem aliquem

incidi in Fastos

fVeslfaliseMSS., a noslro P. Joanne

i

aberrant""

Velde olim
legitur
:

colleclos et concinnalos, in quibus

Julii sic

S. Carilephus Presbyter et Confessor. Mol.

ait
:

Hieronytnianum

co-

Ferrarius in Topographia

Cenomanis sepultum.
S.

dicem, qualemjam diximus esse Corbeiensem. De vera autem ejus annuntialione in citata editione qnxsivimus,

Garnefelt translatum putat

cum

Liborio Pader-

bornam

et

inde Hervordiam,
cap. 8,

ubi

Wernerus

[Role-

putavimusque

formandam,

ut

ibi in textu

refertur

Aninsulse monasterio,

sancti

Carilefi

presbyteri.

Codex Centulensis male legit : Carileffi Episcopi. Ambianensis eodcm errore laborans, vulgare elogium addit Qui,.... heremiticam vitam gerens, plurimo:

nominat inter reliquias S. Corelphum, liaud dubie pro Carilepho. Sed an hxc cum supradictis conciliari possint, nedum subsistere, facile
vincli] lib. 3,

lector perspiciet.

rum postea ibidem exstitit pater monachorum ; ubi etiam clarus miraculis, in pace quievit. De reliqua
Sanclusmemoretur

VITA
Ex MSS.
collatis

Usuardina sobole loqui supersedeo. 24 Murturoloqits metricus Wandelbertus laudato ,,,-, / . ,, Tr j Aarone, sic subdil : Has quoque (intellige Kalendasy
i

cum

editione

Mabilionis

'

contemptor mundi Carilephus honorat. Rabani elogium liujusmodi esl Et natale Arelefi Confessoris, qui ab infantia Deo deditus, monasticam vitam expetivit, et a sancto Maximino Aurelianensium Episcopo (lege Miciacensi Abbate) simul cum Avito socio presbyter ordinatus (vide ActaJ vitam solita:

PROLOGUS AUCTORIS
Vjonstat,
ritati

veterum

fuisse

viros per scripturarum

commendarent,

morem, ut sui temporis suarum monumenta posteeorumque dicta memoratu

digna vel facta, aut

riam desiderans,

monasteria in diversis
sanctitas ejus
,

locis aadi-

litteris traderent, aut picturae committerent. Vel certeaere seu marmore laborioso,

ficans, multis virtutibus ante

obitum et post obitum

plurimis
profuit.

atque spectabili opere effigiarent

ut

id studii

habentes,

suum

claruit,

et

quaeque

ad

sui

notitiam utilium,

vel cognitu

Notkerus

scribit Areleffi

totoque

Rabani

elogio, paucis
:

digna, vel aestimarentur imitanda,

eorum industria

mulatis in

suum textum

translato, subjicit

Sed quia
aliquando

virtutum nomine, aliquando

vitse sanctitas,

ad successorum suorum perducerentur notitiam , quatenus nec suo tempore indevoti, nec posteritati
apparerent

miraculorum
lis,

efficacia designatur,

unum

de miracu-

per sanctitatem

dum

ad comprimentemerariarum mulierum audaciam, in hoceccleillius ostensis,

verendum

Haec cum ita sint, nobis quoque ne militura Christi fortia facta, atque imitanda trophaea, quibus in nostro seculo emicueinofficiosi. est,

siasticorum historiarum breviario

ficiat.

commemorato
nomine

suf-

runt, silentii carcere

Audiens quaadam mulier,

Gunda,

futura aetati, vel mediocri stylo

premamus; sed succedenti promandemus. Unum

quia sanctus Areleffus

virile

muliebri sexui, per quem robur solet emolliri, interdixisset aditum in

virili

monasterium suum, assumpto

Sancto Dei illusura,

habitu

quasi

enim e pluribus Christi fortissimis praeliatoribus F Dominus nostro Ecclesiae attribuit aevo, Carilephum nomine, cujus inclitam vitam, roultorum utilitati
profuturam,
tulae

jam voti sui compos effecta, inter multitudinem virorum tendebat ad coenobium, et ecce subito in amentiam
et ut sibi videbatur,

ipso opera ferente,

et

suscepimus chartanto operi exis-

contradendam,

quamquam

taraus impares, utpote quibus et tenuis adest facundia, et ingenii

versa,

etc.

quse Iwnestius,

et

procnl dubio verosimilius,

narrantur infrain Actis

anum.

33.

25 Possent
omissis
recentiori-

hic superaddi

Beda Planlinianus, MauMarlyrographorum longa

rolycuset recentiorum aliorum

series, sed inutilis
;

perangusta copia; satius tamen rati novimus, vel paucula, quara cum servo pigro et neghgenti pro retenta Domini pecunia; subire taciturnitatis dispendia.

sumus, vel

exiliter dicere quae

quippe cum

bus,

quidquid ad

velustissimam cuttus

exjam citatis habealur memoriam propius

illis

Datetiam Dominus loquendi incitamentum, qui

cipit

prae-

pertinet; quse in Martyrologiis

tissima,
est,

anliquis licet no-

ora aperire, et ea ne elinguia reraaneant, Spiritus gratia promittit adimplere.

nihilommus a Romano moderno prsetermissa ex solo, opinor, Baronii arbitrio. Causam nec scio,
alicubi cilantur,

nec lubet inquirere. Qui prxterea, tamquam de S. Carilefo traclantes,

ut Cratepolius,

Ti-

2 Ipse ergo nobis orandus est, ut qui servi sui adjutor exstitit ad bona peragenda quae prascepit, sit et nobis adjutorio, ad narranda quae in eo peregit quo scilicet tenerior aetas cognoscens vetera:

Quid

"ticii"'
'

intenitt

geolius

aliique
:

similes

scriptores,

huc conferre nihil

norum

possunt

utinec Renatus Benedictus, apud Ferrarium in Catalogo male asserens, Sancti corpus in abbalia Praten. apud Cenomanos depositum, cum constet, ex

Christi militum laboriosa pro Christo certamina, seu quse propriis laboribus adepti sunt praemia, veluti palaestrici agonistae certaminis fortissimi,

oleo imitationis paternae peruncti,

fortiores

quo Blesas metu

Normannorum

translatnm

esl, illic

per-

petuo tervattim fuisse, ibidemque anno 1653 repertum ut opportunius injra dicemus. Martyrologium Canisii

reddantur ad toleranda contra spiritales nequitias acerba discriroina. Quae singula ad divinitatis gloriam referuntur, quse tantam meritorum attribuit
famulis suis praerogativam. Corda etiam torpentia,

Aninsulam

in diozcesi Treverensi

male

collocavit.

Su-

perest apposila

Mabilionis

observatio,

citata

superius

manu commonitionis

suae,

ut evigilent pulsat

ut

pudeat

DIE PRIMA JULII.

pudeat eos non imitari, quos similes sui aliquando noverint, utpote quibus et caro ex eadem materia constiterit, et anima aeque adeo cunctis bona inserta
sit.

81
veluti

monia,

ad omnia invalidus, humilitate ma

gistra, a senioribus studebat expetere ronsulta

D
IX

et
ibi

qiiiius

im-

Uentibus

f(
jcrfjasrifc

3 Sed quiainvahdi reddimur nostris exigentibus desidiis. ad eorum sequenda vestigia, vel narremus utcumque, quaa de eis miranda comperimus, ut vel

quaeque ex eorum ore audiebat, veluti oracula divinitus emissa, summopere statuebat servanda
veluti in

HM

perbocnos quorum llli

si operum, inveniamur vel qualescumque narratores. Quod opus non aggredimur nostra praesumptione, sed sacrorum Ecclesiae praesidentiumEpiscoporumjussione.Injungiturnam-

in sui

consoKiumasciscant,

6 Interea cum his diu operam daret exercitiis gymnasio exercitatus ccelesti.cupiebattan- Vitam eremtdem aperto sese credere campo, et singulari contra ticam cum S. AritO exdiabolum dimicare certamine, heremiticam scilicet
appetens vitam, in quasolus

exstitere factores. nos

dextram consereret, et, fautrice divinitate, hostem protervum humilitatis protereret armis. Haec eo intra se diusolo
tius volvente, et debita

cum

petit

cum

cautela,

que nobis, ut jam dicti beatissimi Carilephi vitam quoquo modo describamus, qui temponbus Childeberti praeminentissimi Regis floruit, atque in castris
sanctae Ecclesiae,

qualiter sibi
die vir expec-

agendum
nobii

esset, deliberante, quadarn et per cuncta laudabilis,

tabilis titse,

ejusdem cce-

monachus, Avitus nomine,

tamquam strenuus

ei coilocutionis gra-

miles,

contra

tia affuit.
vir,

potestates aereas, clypeo fidei protectus, spicula doctrinae contorsit,

quamquam minus

Eratnamque isdem, de quo sertno a^itur, clarus, secundum perituram

;

fulmina miraculorum emisit.

seculi dignitatem, prosapia

meritorum tamen

nrae-

ditus

summorum

praerogativa.

Dum

ergo

CAPUT
De
q

inter se

I.

opportuna colloquia serunt, et divini epulas verbi palato mentis degustant, codicem, sancti Evangelii

Sancti cetale et palria, apud Menalenses monachos, deinde sub S. Maximino Miciacensi inslitutione, usque ad sacerdolium.

textum gestantem, aperiunt, oblatamque

,

oculis

li-

neam quaeprimaforteoccurrit, linguarecitant, mente pertractant. Erat namque hujusmodi Qui plus
:

Sancti xtas,

patria et

parentes

germano ejus CloRempublicam regni Francorum gubernantibus ut se habet talium usus rerum, monarchiam regni sui in duo diviserunt; ita tamen, ut in amore germanitatis manente unitate, unusquisque eorum
rincipe itaque supradicto et
thario,
:

patrem, autmatrem, autfratres, aut sorores, quam me, non est me dignus. Ccepere itaque, veluti animalia munda, cibum hunc dente discretionis tediligit

I.uc 14.

26

Matth. 10. 37.

rere

et quia se plus ad arduam conversationem haec verba sectandam admonerent commentari, ubi sci:

licet vacui

parentum

sollicitudine, alienia cognato-

rum

notitia, solo brachio intentionis ccelestis

sanc-

ab alterutro tradita portione. Monente etiam successionis amore, connubia studuerunt inire. Quorum Clotharius Radegundem natione Turingam, pietatis insignitam moribus, sibi
sui

potiretur regni

tique desiderii, vitia carnis liberepossentconterere.

7 Itaque e vestigio Petrum secuti Apostolum, qui voce Domini audita, protinus retibus navique relicta,

Domini secutus

et Menate est itinera, beatissimus Avitus profugiens,

Reginam. Quaa postea, exacthsin ejuscopula annorum circulis, Pictavem petiit, atque in suburbio ejusdem civitatis, animabus, Christum desiderantibus, semet spectabilem reddidit. Ibique quantum sibi posse fuit, Superorum conversationi
ascivit

clavescellarii,

cum

cingulo revinctas, clanculo Ab-

aliquot

batis sui supposuit cervicali.

Erat namque tunctem-

poris, rei frumentariae apothecisque praepositus mo-

nasterialibus. Sicque tandem, ruptis deliberationum

morulis,

pedem a monasterio extulere,

carpere eoepere.-

et destina-

propinquans, vocante hora,

terrae,

mortalibus praefinita
;

tum
navi
dita

iter

Emenso

itaque non multo

quod suum

consortio

erat, reliquit animam autem, Angelorum sociandam, quibus et diutinis

a monasterio itinere, Ligeris adiere fretum : quod e conscensa, Christo propitio, facile transmea-

laboribus se sociam praebuerat, misit : eis quidem , qui aunuc domibus luteis praesident, excubias sui
licis

runt, et in suburbium Aurelianense devenerunt.

autem praestantissimi
in

viri et locis,

cum sudore relinquensaemulationis; Angevero coetibus admisceri festinans, mortalia liquit, et immortali sponso, cui jam dudura conjungi arde
corporis
bat, sese conjunxit. Inclitus

ximini fama, qui

iisdem

AuDeo amabilis Macohortibus mona-

vero Rex Childebertus Ultrogottam,meritis venerandam Reginam, sibi matrimonio copulavit. Quo tempore a praedictus Christifamulus Canlephus, in Arvernensi territorio parentibus secundum seculi est dignitatem clarissimis
ortus.

Miciacensidegentium, praeerat, citissime ad eum visendum convolaverunt. Isdem namque praeclarus meritis vir Maximinus, a Chloin coenobio

chorum,

fundum acceperat,

dovei f Regis et Reginae ejus Chlothildis liberalitate, ad in quo sibi suisque coenobium

f
S.

Maxiviinum Miciac.pergit
:

construxerat, et in eo spirituali philosophiae tunc temporis operam dabat. Qui ut sanctorum cognovit

Qui

quamquam

nobilitatis clarerent titulis,

adventum virorum,
et

et

ardentem circa Dei culturam

accessit

animus clientelaedevotissimus Dominicae, quae eos, obumbrata seculi dinobilitati

tamen huic

affectum, protinus eis etsecum habitandi facultatem,

gnitate, potiore donavit claritudine.

prima in
monasterii
'itstitutio.

donatum Dei famulum, quidem adhuc morantem in annis, studiose nutriverunt. At vero appellente eo tempora,
et tenerioribus * quaestudiis in

S Susceperunt itaque sibi

b c

sunt habilia discendisjdoctrinaa gratia monasterium, cui Menatec vocabulum est, mitti-

fratrum attribuit societatem. 8 Ipsi vero, nequaquam obliti suae propositum intentionis haud retro aciem mentis retorserunt, vel tepiditati aut ignaviae manus dederunt, sed tamquam Evangelico nianum imponentes aratro, mentis obtutibus ad bravium supernae vocationis inten,

utii

cum

socio

sancte concersatur.

debant,

castigabantque corporis seusus a sinistris

tur.

UbiDomino administratore
il

et litterarumfacun-

affectibus, et studebant eos venustare

sacrorum acet opare

;

diam
sti

et sanctae conversationis citissime suscepit

nor-

tuum

exhibitionibus, studioque

illis

erat,

mam. Videres

namque ejusdem

loci

devotos Chri-

sese reddere conspicuos, etsennonibus salsos

erat-

famulos, alterutroin ejus caritatesese praecedere festinantes, et ut eum alius verbo, alius instrueret actu, laborantes, ipso vero tamquam terram bonam, suscepto divini verbi foenore, quo centuplicatum redderet, insistentem. Nempe quamquam immatuN.tas te mporis juveniles

que in eorum operibus videntium admiratio, et in sermonibus gratiae oblectatio. Reddebat namque eos castitas floridos, fides invictos, raentis puritas simplices, splendor vitae laudabiles. Praeponebatur ab
eiscunctis, qunediligipossunl, indilectioneDomiuus,
et propriae dilectioni nullo

repromitteret annos, gravitas tamen interior lascivos compresserat motus, et

ei

modo

suppoiiebatur pro-

ximus.

Erat

illis

humilitas, non

modo verborum
11
tus.

quamquam
Julii

calleret intelligenti, sapientiseque acri-

vel habitus, sed totus ipsorum ea conditus erat ao>

T.

I.

82

VITA

S.

CARILEFI PRESBYT. CONF.

illis

\
EX VSS.
Luc. 9.23.

tus, ita ut

quiqueeos viderent, in eorum studiis, velut pictura spirituali, verba Domini picta putarent; abneget quibus ait: Si quis vult post me venire
;

attingere anachoritale certamen singulare; ne qua deesset perfectio, quam eis demonstrabat Pa-

semetipsum, et

tollat crucein

suam, etsequatur me.

ANNOTATA.
a

De

apertissimo

lioc

parachrontsmo,

quo S. Cari-

Clotario lefi naiintus cum regnanlibus Childeberw et cimjungitur, di.rimussuprain Commcnt. prseperperam
vio

trum recitata lectio. Itaque ab eodem quoque loco pedem referentes, vastas expetunt Perthici c salt.us quas perngrnntes, inter opacaquaeque solitudines nemorum, et lustra abditissima ferarum, obviinn se tulit eorum conspectibus fertilis locus, qui tunc Piciacus dictus, ac nunc vocabulo Cellae sancti Aviti cognoscitur insignitus. Sane ut, amcena divinitatis potentia in eorum cordibus uberrimum monstraret
;

"'

Knicen.
e abdii

"

n"

mnn. 21.
in lioc

fluere sancti Spiritus rivum, eis fontem aquneaperuit

b Consonant
nis,

loquendi
et

mode,

e.ditio

Mabilio-

viventis,

nequa

illi,

qui gratia sancti Spiritus pota-

codex Vallis lucentis

rcctius

MS.

Reginse Succise. In
;

bantur interius,

necessitate gravarentur exterius.

Anisolensi noslro

legcbatur

nppellente tem-

Quem fontem
hactenus ob

beatissimus Carilephus,

manu

sua ut
ignobili

pore, quod studiis est habile discendis.

c

aquse retentor esset, tereti circumdedit

,

asdificio, et

Monustcrium

est

dicecesis

Claromontanx

quod

amorem

illius,

a devotis non
,

eliamnum cxstat, vernacute Menat, Iwdie Ord. S. Benedicti.

tegitur operculo.

Quem locum

tamquam Domini

provisione sibi

delectum. amplexi, in eo stationem

d Ila
bilio,

MSS.
e.r

omnia
Actis

non

satis clare. Aliter legit

Ma-

collocant,

diesque quaraplures in sanctse Trinitatis

et

sed perfeetum

sensum non
S. Aviti

reddidit. Lcctio nostra

devotione continuant.

352 num. 5, infra litt. f. ubi incipiendoa videres, usquead statuebat servnndn, iisdem verbis concepta sunt omcoufirmatur

xvn

Junii, pag.

10 At cum
pata,
in
notitiae

tempora

eis divinis studiis

manci-

S. Avitl,

eodem loco protelarentur, et odor eorum atque operum circumquaque divulgaretur,

Aviti, aures suprndicti Regis occu-

mrmasteiium

conditw;

nia, nisi quod pro calleret, habeatur polleret; pro, et

fama beatissimi
tis
:

quaeque. qu.v particula

liic

non semel recurril, melius,

pavit, probata veridica Salvatoris sententia, dicen-

quaeeumque aulem.
tcr

Tum

vero sequens

nvmcrus nosprsedictorum

C,

est

principium

ca/niis

sccundi

ponit,

S. Aviti Actorum, convcuique cum numero tllic 7. Numerus noster septimus, paulo brevior est, quam ibi sit
octnvns.

accendit lucernam, et in abscondito neque sub modio, sed super candelabrum, ut quiingrediuntur, lumen videant. Jussu itaque ipsius
inclyti Regis, et basilica in

Nemo

Luc.

11. 33

eodem

loco fabricatur,

Nostcr octavus,cum eo qui

qui
si

ibi est

nonus, ferme
facile per-

cobseret. Cetera
spcicl,

plusculum commixta sunt, ut

conferre

opibusque regiis ditatur, nec non ccenobium prasparatur, quatenus lichnus sanctse Ecclesiae nequaquam
fulvis occuleretur in tenebris,

ntraque Acta
,

voluerit.

Consule

sed cunctis sanctae

etiam,

liibet

annolatione.s II c.nscheiiii ad prsefalum

Ecclesiae

filiis,

sui rndios spargeret luminis.

caput 2 Actorum S. Aviti.

e

11 Beatus autem Arvernia venientibus,

sanctis viris prospera
,

Carilephus
vitare
,

prout moris

est Sed
rens

renio-

Non

video

cur Sanctis, ex

sinistra

ob
sibi

custorelin-

tioraqnrS. Cati-

trojicicndus fucrit Ligeris, nt ccenobium Miciacense attinge.renl

aliquibus velimns, eos prius ad ; nisi cum Oricnlem ultra Ligerim perrexisse, inde ve.ro deflexisse ad Occidentem versus Aureliam. Diri eliam in

diam sui appeiere in his carissimum quens Avitum carne, ab ejus praesentia
secessit heremi, cura

leftts

in interiora

tamen ei inextricabilibus esset devinctus nexibus animi. Neque enim divinitas probabat, duos sui exercitus inclytos duces, uni debere
prasesse caulae,
posset.

Commenlario
transilu,

videri

factam confusionem in Ligeris

seque.

ac in officio Cellarii ac deposittone cla-

vium ad cervical Abbatis, elc. f In MS. Vallis lucenlis male

quasi studiose hxrente

cum pluribus uter eorum sufficere Itaque assumpto secum suo commilitone
,

legebatur, ab Hilde,

berti Regis, scriptore in dicto superius parachronismo

,

Reginee nomennon apponitur. In codice Regin.x Succias mutatur phrasis ; a Chlodovieo primo Christianissimo Rege Francorum. Corrcxi,

secundum

MS.

Auisolense, editionem Mabilionis

et citala

Acta S. Aviti.

Daumero, d conservoque itidem Gallo, pedem vertit in partes Cynomannieae urbis tandemque divertit in locum, veterum vocabulo Casagaiani e nuncupatum, situm in parochia Lahrocinensi propter quem locum defluit Annisola amnis f qui hactenus nomen ipsius fluvii mutuans, eodem quo ille nuncupatur nomine in quo multis admodum delituit diebus. Erat namque locus a cujuslibet accessu secre:

CAPUT
De
S.
Carilefi

tus, in altitudine

II.

remotus,

ad solitudinem recessu, ubi occasione bubali, ad ipsum confwjienlis, a Rege Ckildeberto fundum ccenobio wdiftcando oblinet.

cum

heremi a viventium conversatione attamen terrae fertilitate jocundus. Reperit etiam inibi fontem vivaci vena fluvium
,

S. Avito

evomentem, parietesque vetusti aedificii senio lapsantes dignitatem tamen pristinam ipsius operis
,

vestigiis

protestantes.
vitis.

Obtulit etiam

se ejus con-

spectibus parva

Cumque

haec singula lumine

in
Sacerdotio
initiatus,

Intereavirpiae recordationis Maximinus, ubi comperit

curioso perlustraret, inaestimabili suffusus gaudio, terram sese protinus dedit, et misericordiae Do-

mini,

eorum studia

tamquam

qui haec sibi paraverit, gratias red-

circa tbeoriae anhelare

appeti-

tum, vitamque per orationum instantiam, vigiliarum assmdatem, precum pernoctationem, ad

debat innumeras, totis supplicans nisibus, ut qui ei locum praeparaverat, fructus quoque operarii coelestis
sibi

supernum

aspirare conventum studuit ambos sacerdotali a insignire dignitate. Cujus voluntati divina provisione prosper cessit eventus. Interea devotissimi Christi famuli, nimw flagrantes amore, nec satis fieri suo ln his cernentes desiderio.remotiussibihabitaculum
;

ibidem

peragere
sibi

praeciperet.

Cumque
intra

i eremo

noctis

spatia orationibus occupassat, in crastinum

et

celtulam
constr"' 1
'

cellulam habitationis
parietinas supradicti

fratribus

suis

aedificii,

vimine lento contexit,

inchoavit.

et hinc inde agriculturae

operam dare

judicarunt perquirendum.
fluct.vaga incitabat

Ad quam rem non

illos

levitas, sed

Domini excitabat

voluntas, Christoque placendi mexplebilis cupiditas Erat namque illud studii, ut quia annosumijam

transegerant in

ccenobitali

conversatione cursum,

12 Itaque die quadam cum operi instaret coepto, viteraque repertam, tarnquara voti sui adjutncem ivistatl" circumfodiendo, et superttua quaeque resecando ex- cucdlao^ coleret, sudore laboris coactus, vestimento, quod enitiWcucullam vocant, exutus, quercui appendit. Inter haec autem avicula perexigua, cujus vocabulum est
Bitriscus

DIE PRIMA JULII.

Bitriscus q, dum quaquaversum, ut ei moris est, juxta familiarem sibi consuetuva"a pererraret, et mtima quseque quadam curiositate dictante
irrem,

83
i

villam, Madnalis

nuncupatam, devenit, nuntiatur-

queei

perlustraret, vestimento sese abdit, atque recedens, ovum enixum reliquit, Carilephus autem devotus
Cliristi farnulus, diurno explicito opere verticem axis declivior linqueret , et
,

illis locis inusitatam bestiam, haud longe in solitudine delitescere. Rex autem gaudio exhilaratua, jubet venatores suos

ibi

consistenti, bnbalurn,

"

3S

cmn jam
occasum

praeparare, quaeque erant necessaria bestiae capiendae :canumscilicet vim exacui.arcuumsagittarurnque

sol

tepescentibus radiis vicinum promitteret, vestimen-

tum recepturus, arborem

adiit,

ovum

alitis reperit.

copiam sutficientem exhiberi, volens eum in crastinum venari. Quae sub celeritate omnra peracta sunt. Iq crastinum vero necdum caeca nocte aufugiente, interiora saltus petunt, et sicubi anirnantis vestigium

Quovisoinaestimabilegaudium, admirationi raixtum, eum occupavit, totumque spatium illud, quo lucis
abscessu umbra? terras tenuerunt, in laudibus divinis expendit. 13 Cum vero jubare suo Phoebea lampas jam
j)e

perspiciant,

mox

rrt

sese lux repraesentavit, terram

oculo curioso pererrant.

lossos ad
tera

Tamiem

itaque signa ejus

itineris diu rirnata reperiunt, et acres post eura rno-

Imc casu

mundum
bris,
ret,

venustaret, et suppressis caecse noctistenedensitate occulta, manifesta redde-

aliisque rebus
S.

umbrarum

Avitum con-

sumpto secum germano suo Daumero, beatum

sulit.

Avitunr repotiic, de his, quse corde illius tegebantur, consulturus, simulque et de loci opportunitate rnventi perlaturus. Interea,
viris,

insequendum funibus absolvunt. Mrser aujamjamque capiendus, ad sanctum Carilephum decurrit hubalus, et quasi cui qnaquaversum fuga negaretur, Domini virumquasisingulareadiit suffugium. Sane venatores indicia ejus itinerum sequentes, canum etiam latratui credentes, tandem devenere ad locum, ubi Sanctus, cellula
aedificata, habitabat. Ibi itaque

aa< sanctum
se receptal.

dum

ut rnoris est sanctis

manu
,

propria
et

multa multorum utrlitati profutura inter eos venerandus vir inter cetera et illud, vertuntur exploquod ei evenerat, venerando Avito retulit volens, utrum ab eo quasi novura aliquidaccirare
; ;

Sanctum virum,

post

tergum illius praedictum adstantem veluti querulum ac trementem, videre bubalum. Tum vero

dens audiretur
videretur. Vir

vel

si

quid hac re

portendi posse
his

autem Domini Avitus, se

ait
:

moveri
et nulli
:

confessus est.et quia non frustra, nec casu id acciderit,

insolita rei novitate turbati, nec bestiam attingere, p nec sancto viro aliquam molestiam ingerere ausi sunt. Venienti vero Regi, et sciscitanti causam morarum, afque ignaviam socordiamque illis objicienti, ita

adjungens,

mi amantissime,

respondent

Kn, inquiunt,

uti

peritia et
:

postponende mortaliura Carilephe, insiste labori Non equidem haec qualiacuraque promittunt, sed
editus alitis foetus,

industria dictante consuevimus, cuncta peregimus

magnos

loci

illius

futuros por-

tendit proventus. Scito

ejusdem loci cernas nobiscum consistentem

milites,
in exercitiis

majorem olim futurura Domrnicum gregem, quam hic

mirlto
;

enfm

quadam eventus novitate perculsi sumus. Invenimusnamqueinquodam tugurio homrnem nobis incognitum propterque
ipsura reperimus, sed
,

bubalum

illiirs

habitaeulum bestiam consistentem. mansuefaest

qui

tamquam

optimi

ctarn,

Domini vitam transigentes,

immanem. Enimvero quia visum eumdem hominem Domini esse servum,

nobis, zndeRexira utpote cui commotus,

post laboriosos carnis triumphos, a Doraiiro irainar-

feralia

subduntur animalia, nec ejus quietem ausi

laborum suorura consequentur fructus. Noctem itaque illam insomnem ducentes, totam eara Domini dedicavere servitio. Et nunc sermo erat eis de praesentis vitas institutione nunc ad futuram remunerationem locutio percurrebat modo immortalium spirituum consortiis intererat nunc autem sanctorum virorum documenta, atque exempla recensebat nuncitem psalterii modulamen dulci plectro mens docta ad suavem Domino reddendum
cessibiles
;
; ; ;

sumus perturbare, nec bubalum impetere. At Rex ira permotus eamus, inquit, ad locum de quo sermo
;

agitur. Euntes itaque pervenerunt usque ad locum,

in

quu Domini servus, bestia

exorabat.

sibi

famulante, Domi-

num

potentiam studuit

16 Tunc Rex, viso hoc miraculo, nequaquatn Dei in talibus venerari; sed, permotus
inquit,

s.

Carilefum

indignatione, has increpando voces coepit emittere. maleexcipit.

Unde,

vobis,

incognitae personae,
rnei juris

tanta

sorrum pulsabat.

His itaque actibus totius noctis

praesumptionis audacia, ut

saltum, nullo

opaca? solati sunttenebras.

At

fatiscentibus umbris

concedente, ausi

sitis

irrumpere, et nostrae vena-

Chnsti miles Carilephus repedans quo venerat, tugurio sese recepit dilecto.

tionis dignitatem vestra importunitate vel in aliquo mutilare ? At vero vir sanctus nequaquam oblitus

F
Marc.
13. 9

14 Erat nempe, ut jam dictum

Familiarem
Imbet bubulum,

est,

idem locus

vocis Dominicae, qua

ait

Dum

steteritis

ante Reges
re;

securus
feris

totius

externi tumultus,

et

tantummodo
ita
:

et Principes, nolite praemeditari

quemadmodum

Luc21.

heremiquefamiliarissimis animantibus pervius.

soepe visitabatur,

spondeatis, ego

enim dabo vobis os

ec sapientiam

Namque earum adventu

ut

cum summa
:

constantia et humilitatisreverentia, ait

Job. 5. 23.

quodamraodo de eo proprie dictum videretur Et bestiae terrae pacificae erunt tibi. Erat namque spectabile, videre bubalum, h qui in ea provincia difficihs est inventu, inter cetera animantia venientem ad

Rex bone. nos, quos hic vides, nequaad regem quam despectus tui gratia, aut conturbandae venanec placari tionis, lustra ferarum irrupimus, et inhabitabilia suiit
loca occupavimus, sed uti familiarius atque enixius

se

eum
tise

et qui ante spissioribus tarrtum

locis sese oc-

culendum crediderat, tunc videres eum omnis

oblitum, et
depositis
rictibus,
et
feralis

ssevi-

animi

pervrcacia,

servo Domini mitem se et tractabilera praebere, atque in morera adorantis torosam cervi-

hominiquo raodo placent divinitati, bus loca petiviinus, ut quia hic consortiis hominura secernimur, post lapsum mortalis vitffl, in ccelo consortiis angelorum perfrui mereamur. Rex autem niraio felle suffusus,
servitio, inaccessibilia
si

Domini occuparemur

oem mclinare, virumque venerabilem, submoto omni trmoris angore, belluam adeuntem, et lento ungue
cornua sulcantem, nec non colli toros, atque palearia tractantem, et illam velnti familiariter palpando

praeeipio, ait, authorrtate nostra, et te et socios tuos

hinc secedere, et ut deiuceps nullus

inveniatur, cavere.

hic ex

vobis

setas inter

Tunc venerandus Carilephus,

:

mulcentem. At ferus

ille

hoc contre-

nec in minimo minis perturbatus regalibus, ad itaplenda divina prfficepta sese vertit, et Regi dixit
Est nobis, inclyte Rex, servis tuis, aliquid vini, quod parva vitis lric inventa atque exculta elicuit
;

ctatu, veluti benedictione

utl ei

donatus, praepeti cursu, natura dictante moris est, vastas repetebat

solitudines.
regios

petimusque serenitatem culminis

vestri, ut aliquau

Knatorts
fugiens.

*8 Inter haec autem Childebertus Augustus, cum

sibi

tisper ejtrs poculo indulgeatis. quatenus alacrius taru

juncta conjuge Ultrogota, omnique comitatus r equentia, partes Cynomannicaa urbis adiit, et in

tua nobilitas, quam et coraitum tuorum ad palatium redeundi habeat facultateiu. Egit eninr hoc, ut scri-

pturae

84
F.\

VITA
:

S.

CARTLEFI PRESBYT. CONF.

giae

MSS.

tura? obsecundaret, dicenti

20

Sisitieritinitnicus tuus,

solummodo

sibi

providendum persuaserat,

celer-

Rom K.

da ei potum, hoc enim faciens, carbones ignis congercs super capiit ejus. Porro princeps isdem niminm fttrori parendo, non solum carbones caritatis,
frigore restinxit malitiaj,

sed

etiam

equum suum
iter

rime quod precabatur, fierijussit, dicens uni commilitonum suorum Ocyus, frater mi, vinum huc deferatur, simulque calix, quo Regis voluntati anobis obsecundetur. Quo extemplo allato, sanctus
:

calcaribus verberans, ut ad palatium rediret,

arripuit.

Carilephus

manu

poculum

porrexit.

propria calicem implevit. et Regi Rex vero alacri animo, quodoffepotius

donec
plus,

divi-

17 Sed Domini larga misericordia, et inexhausta potentia, quas humiles suos, fracta superborum potentia, exaltare consuevit,

rebatur, pro dantis dignitate

quam pro

sui

saporesuscepit, et osculata

manu

ejus, ori admovit,

retulit, itidem-

nituscorre-

citissime,
,

quanti apud
aperuit.

atque eo exhausto, divtnitati gratias

eum valeret, qui despectus fuerat cum Rex isdem, tumore immoderato
in

Nam

distentus, iter
illius

redeundo accelerare

vellet,

equus

stupore

repentino captus, subito constitit, et licet hinc inde

cruentatus, processum Regi denegavit. Inter hsec

que comitum ejus quisque fecit. Mirumque erat videre, vas perparvulum in tantam exuberasse copiaa magnitudinem, ut liquor ille vitreus ubertiro singulis propinaretur, nec tamen detrimentum inopiee,

admiratio timori
facto opus esset,

sociata

omnes occupat,

et

quid

omnes cogitare

compellit. Sed

cum

quousque omnes sufficienter biberent; pateretur. Sed patet, non minoris fuisse meriti beatum Carilephum nostri temporis heremitam, olim Helia atque

diu in his hacsitarent, unus illorum,

ceteris praestabat, ita

qui prudentia
:

ad Regem loquitur

Optime

si non me suspicio failit, homo ille qui a nobis contumeliose tractatus, atque ignobiliter est compellatus, Domini servituti devotus est, cujus virtuti

Rex,

quorum unus ex hydriae parvula farina, tam sibi, quam hospiti suae jussit exuberari abundanter cibaria, alter vero
Helisaeo.itidem heremiticis Prophetis
;

ex pauculis hordei panibus, centum virorum exclusit

esuriem.

hoc

prsestitit

Dorainus, ut quia a

te,

non ut decuit,

20 Igitur Rege

et

comitibus,

quantum voluntas
Madualem
Satirto concedit,

quoque ad ea quae vis peragenda, denegetur effectus. Itaque celer ad virum Dei dirigiturnuntius, qui et de praeteritis veniam impetraret, et jussionem illius, de his quae agenda forent, Regi deferret. Qui citissime ad locum, ubi vir Dei erat, devenit, orantem eumoffendit, et Regis necesest tractatus, tibi

dictabat, vino exsatiatis, vasculo supradictonequa-

quam

aliqua sustinente demensionis dispendia, item

viri sancti advolvitur, et
:

ad con-

pedibus

haec verba profundit

deprecationem in ^ndumcno1 Certum habeo, virorumopti- A"" '

me;teDomini

inhaerere culturae, etDomini servura

divinitatem vero tuarura in omnibus fautricern esse

sitatem exposuit. Devotissimus autem Christi famulus audiens hsec,

Domini misericordiam, se honorantem, glorificavit, et Regi ut ad se reverteretur, humiliter praecepit, dicens Vade, fili, et dic Regi
:

precum, ideoque peto, uti voto meo tuum praebeas nutum, quo scilicet fundi httjus Madualensis, quanta animo tuo sederitacceptaportione, coenobium Christo adjutore fabricare debeas.

Quam

petitionem

licet

ut revertatur; et quia sine benedictione recessit, ira permotus, acoipiat a Domino per famulum ejus benedictionem, et revertatur ad palatium suum, subad Sanctum
reverticorji-

vir Doraini diutissime refugerit,

praevaluit
;

et ut id fieret,

tamen Regis petitio obtinuit. Nec tamen vir

ullo

Domini ampliora spatia se suscepturum

consensit,

modo
k

mota omni lassione. 18 Itaque ipse quidem orationi devotissime incubuit, apparitorvero mandata suscipiens, quara celerrime ad

quam diurno

itinere sedens asello k pos-

set obambire.

21 Hoc

Rex

impetrato,

veluti

magno donatus

ct rcversus

Regem

revertitur

quem

uti dimiserat,

immobilem, et spiritualibus vinctum reperit nexibus, et coram eo legationis suae verba deposuit, dicens Optime principum, vir Domini, ad quera me tua censura ire decrevit, te ad se redire praeci:

praemio, benedictione postulata, et accepta, reversus est ad propria. Cumque reverso et domum petenti,

Reginie

ontnia nanal

jam

dicta
ei

nem

Deo devota occurrisset Regina, per ordisuorum eventuum texit historiam. Ipsavero
:

adhasc ita respondit

pit, ut

benedictionem ejus, qua te ipse irascendo

fraudasti, accipias,

magnopere

cupit.

Mirum

m mo-

ut verba servi Domini audivit Rex, armis terribilis, potentia singularis, comitatus frequentia

dum mox

magnam cordi meo cum timore peperere laetitiara: tiraeo enim tibi Domine Rex, nequid hujuscemodi rei causa, offensae apud Deum, famulumve
Fateor,
haec quae auditu addisco,
ejus incurreris. Congratulor prae multa benignitate sua

pene

inaccessibilis, eis, quibus vinctus fuerat, solutus est nexibus ; et qui voluntati Dei, qui in sancto

tamen tuae Deus noluit

eo didicisti,

saluti,

quod

praesenti

suas, suiquefamuli injurias ulcisci. Oportet te

viro habitabat, contra ierat, et contra eundo semet

vinciri advertit,
illis

operam dare
dissimulans
ris
;
,

his,

quae ab

tamen ne forsitan

iterum ejus nutibus parendo, ab quibus arctabatur institis solutus, quodjubebatur, implebat festinus. Itaque equo absoluto,

inobedientias atque indevotionis arguaevitans,

et leviora

deterioribus

plectare tor-

festine

mentis.

el admissi

veniampcterc

ad hominem Dei devenit Rex, dudum tremendus, modo tremebundus et oculos, quos dudum prae irae
;

ANNOTATA.
per Episcopum Eusenam, vt supra diximtis, erravit auctor vitm secundx apud Surium, dum Maximinum illum, Aurelianensem Episcopum fecit. b Quot annis Miciaci egerint SS. Carilefus et Avi-

magnitudine cruenta obsederat nubes, nnnc abluebat cor contritum, lacrymas eliciens cervicera,
:

a Vull

quam dudum superbia reddideratrigidam, nunc humilitas reddebat curvam. Plantis itaque Sancti advolvitur, dextera pectus frequenter quatitur,

dicere, qttod curaverit

:

bium

eos sacerdotio miliari

reum

Jtex

cum

comitibus

modtco vino
refectus

que seiterum, iterumque fatetur, et uta Sancto viro indulgentiam, pro his quae lasciviendo commiserat, consequeretur .modestus implorabat. 19 Beatus autem Carilepbus, amica sibimet humilitate admonitus, Regem prostratum adiit humihter, benigneerexit, devotissime verbisprasdicationis mstruxit; et ut deinceps se a tali levitate
peraret, admonuit. se dicebat,

tus,

certo

delerminare neqtteo,

satis

arbitrarius
illa,

est

Coinlii el atiortim calcultts.

Ceterum annositas

non

unum
c

aul allerum, sed ptares commorationis annos in-

dicare videlur.
Vide.at ciiriosus lector ea

qux

observavil

Hensche-

tem-

nius

ad jam ssepe dictam

lilt.

At vero Princeps iterum se ejus vestigiissummittens, loco raagni beneficii habiturum

si

S. Jviti vitam pag. 356

annotatione

k
vita
et hic

d Daumerus in
lefi

dudum

nihili

quod habuerat, nunc potaretur. Ipse autem,

beati viri muniflcentia, vinoillo,

germanus, quod
commilito
;

vero, ibi

qui animositati funditus renunciaverat, et saluti re-

apud Surium vocatur S. Cariinvenies nutn. 13 Gallus qni ab aliis servus dicitur. Uter
:

litulus melius compelat, sus

deque

est,

supponitur certe

S. Carileft,

DIE PRIMA JULII.

<?

85

Carile/i, post

Daumerum

in

cmnobii pr.rfectura

fuisse successor.

inquit Mabilio, non Jagani, ut e lta scribendum, qui locus exstat in dioeSurius et ex eo alii habet
:

Volens etiam divinaclementia, servi sui devotionem D magis magisque in sui augrnentare mulcendo clien- EX tela, cum quadara die, coactis fratribus qui secura morabantur, agriculturae in prasdio jam dicto insisteret,
illis

MS9.

vulgo Cenomannica, ad fluvium Anisolae ces a n1l le, unde monasterio nomeu Anisolensi, quod nunc S. Carilefi, vernacule S. Calais dicitur, Ord.
, i

atque rastris terrara vertcret

arandi copia
;

sarculo

deerat naraque beatus Carilephus terrae glebam detrahens , thesaururn latentem retexit,
;

S. Benedicti.
f

Erudilionem kic
his verbis
:

inserit auctor

secundx vilx, seu

frigidas aquas

eatenus mortalibus incognitum. Quo viso, fratres thesaurum suos accersire studuit, et quafiter eos Domini mise- re P erit
-

Surianx,

Ubi multi fontes

ricordia consolaretur,
dit,

indicavit, pariterque

osten-

ebulliunt, a

quarum

frigiditate fluvius ipse

vocabu-

dicens

En, optimi commilitones,

nostri
nobilitat, cui

attendite,
suis

lum sumpsit, quoniam anio, tremo intelligitur idcirco Anisola dicitur, hoc est tremoris insula atque frieoris. Hinc est quod volucres anates nuncupantur

qualiter Creatoris

misericordia donis

nostram exiguitatem

parum

est,

homi-

num

quia semper

in aquis desiderant
:

Eqo

aliunde anatem derivo

commorari. valeant cetera quantum

Henschenius ad

nos beneficiisditare, nisi et opes terrae sinibus hactenus abditas, jam incipiat contradere. Referanius itaque
illi

gratias,

eumque

tota pectoris devo-

valeie possunt.

g Vide qme de Bitrisco

stepe
litt.

notavit

tione studeamus laudare, utpote qui ea quae raajora sunt, atque illi ut sibi competit servientium munera

memoratam vitam S. n
fortasse

Auiti, citala pag.

336 ad

nobis contradidit, qui

sumus membrorum

ejus infima

et contemptitilia. Solo itaque postrati, et diutissitne

h Non male

opinalur Corvaiserius, feram

vel

sanctam Trinitatera
t.ione

illam Sanclo familiarem, cervuir. potius

tauruin

venerati,

in hyranis et laudum decantatandem assurgunt, et susceptura, in oratoriurn,

:

Silvestrem appellari posse, quam bubalum. At enim nec lauri silvestres nec bubali eo tempore in iis regwnibus deerant,
si

quem reperere thesaurum,

quod duF.

dum
in

fabricarant, transvehunt

filius

namque sumest

vera sunt quae narrat Agailaas apud de morte Theodeberti,

mi Patris Dominus Jesus Christus, cujus moris

luteis

Coinlinm ad

annum 348

quam

habitaculis degentibus

suis famulis, quae

senlentiam adoptut eruditissimus noster Gabriel Baniel

in laudatissima

sua Francorum historia, non

ita

pridem

secutura eos bona maneant demonstrare, quo scilicet uberius satagant mentera suam in amore ejus
ignire, et qui jusserat eis per

Galtice edita tomo l pag.

i

115.

Alii melius

MaduallisiW Madvallis, cujus parlem

in coelis

20, Childebertus S. Carilefo tradidit; ad quam notat Mabilio pag. 647 ex vita S. Medardi : Prsedium illud Madvalles dicebatur, ex Britannica
infra nii.m.

Evangelii oraculum thesaurum manentera condere, dicendo Thesaurizate vobis thesaurum in coelo, ubi neque aerugo exterminat, neque tinea demolitur, neque
:

Maith.

6. 20.

fures effodiunt et furantur

tes,

etiam terra consistentanti esse poterat

et

Latina Hngua nomine composito, quod Bonavalnostro scilicet

terreno voluit invitare thesauro, ut perpendesi

lis,

Romanse

linguas vulgari

potest

rent cujus pretii esset coslicus,

interpretari eloquio.

humanus thesaurus.
quod apposite
125,
ctijus
et

k Huc
servavit

referri meretur,

erudite ob-

23

Ita et hoc

quisquam

forsitan nec digne mirein primi protoplasti per- Adami prhi-

Corvaisenus pag.

verba Latine

tur, quia dignitatera

quam

reddo

Quamvis,

inquit,

solitudo S. ^Egidii, casu

;

fere huic simili,

quamvis item pari miraculo motus Dagobertus Dionysianum monasterium condiderit est tamen in circumstantiis magnadiversitas. Ast in ecclesia prioratus Castrensis, cujus ignoratur fundatio, siti in silva de Doudetecta fuisse videatur
;

obtemperando non quidem adhuc donatus paradisi habitatione, sed adhuc oneratus terrea gravedine. Scimus namque, eumdem parentem nostrum tantae fuisse sapientiae, ut omnia ruris,
didiraus transgressione, iste
divinae

'ej' recupe-

voluntati. recuperare valuit,

,asse

v,(,ei ""'

pontique,

vre, prope

eremitorium S Theobaldi, apparet reprae-

nutibus, et vocata
et

atque aeris animantia ejus crederentur ill obedientiam non detrectarent,

sibi

sentatio histonae, nostrre huic

omnimode conformis,

congrua

susciperent eo imponente nomina.

sculpta in superiori parte operis, quod templi navim a choro disterminat. Ulic videre est Priucipem venantem, canes feram insequentes, eremitam, hanc
in cellulam

Nonne

reddita videtur htec sancto viro prudentia,

cui didicit sasva obsecundare bestia.

Et cujus

rictus

suam recipientem

in aliadeindefigura

agnoscitur eremita asino insidens, quasi qui silvam circumeat. Dum perpendo narrationem de S. Carilefo,

solent bene cordati fugere viri.nunc cernere a erat, famuli more, ejus adhaerere liminibus, etveluti discipulum assidue magistri limina tereutem, mox ut
prascepta
illius

audisset, avia quaeque cursu petebat.

et rei

tambelle cum ea pictura convenire, locisitum exitum adeo consiniiles contra vero nomina
;

Estetriam illud considerare, quod imperiosa quae illi attributa est peritura potestas, isti eam misericor-

tam

diversa, loca vero

tam procul

distantia

fateor

lngenium in ea obscuritate evanescere, nec habere, quod aut resolvere, aut conjecturare satis tuto
possit.

Dictum est enim Dominamiuipiscibus illis maris, et volatilibus cceli, et bestiis. Ideoque prsecellentissimus Carilephus, quia eum, qui regalia videbatur regere sceptra, viderat ab humana discesditer contribuerit divina majestas.

primis, in origine creatis

Gea.

1-

28

CAPUT
Dc
reperto

III.

sisse dignitate, et potius cordi humano inseruisse bestialem feritatem, non oblitus suas potestatem

thesauro

et cundito

monasterio, a
:

quo Regina ipsa cl mulieres omnes arccntur deque prceclaris Saucti virlutibus el miraculis.

dolninationis, fraeno orationum docuit eum ira; limitemimponere, et de cetero humane se civiliterque

tractare, ne de

illo

posset dici

Homo
illis.

cura in ho-

s.

1S. 13

nore esset, non

intellexit,

comparatus est jumentis

isti

insipienfibus, et similis factus est

24 Interhsec vero necdignitatem

video defuisse

Yarix ejus
h

^n Sancius
ter ram

luec vero devotus Christi famulus, non, ufi moris est terreniscommodis inhiantibus, ineoexultabat,

1 nter

priscam

b quiasicut colonis paradisi,

laboris sudore, jussa est tellus

omnisuppresso proventura fructuum

exco-

quod

ei

m,

ruralium suppetebat copia fundorum,

collaudabat

sed

omnipotentissi tnae
quae

munificentiam

pietatis,

unde pauperes aleret, exulibusque atque peregrinis solamen conlerret, sibi attribuerat.

sponte ministrare, haud aliter beato viro parum quod habuitvini exiguitate oblila, didioit sese extendere ad multorum satietatem virorum. Nec mirum
est,

sanctos viros ea qua> alterius perdidere ign.ivia.

86

MIRACULA
propria etiam

S.

CARILHFI PRESB. CONF.

hostis calliditatem,

^
KX MSS.

-via,

instantia,

cum

recuperare in praesenti laboris statuent rerum conditor, ad eas

illos

qua

in

paradisi amosnitate,

p er

carno solutos, in quibus sine aliquo sui status pernianerent detrimento, nisi obicem se praebuisset praacepti transgressio. Et quia
sedes revocare
illi

femineam que aequum

ne capiar

imbecillitatein, frcgit, viri

est mihi

vigorem. Ideo-

cavere muliebrem aspectum,

ego laqueis ir.imici, incolens squallida heremi loca; cum irretitus sit ille suasionibus ejus
qui paradiso fruebatur,

bnmiliando sese, ardent divinis exequi jussioni-

cum

vitae

jocunditate, etiam

bus, sequum, non eos mulctari, ea quae in transgres-

sores lata est, sevetitatis sententia, sed potius etiam

in prasenti honorari'divina muniticentia. 2:> Igitur vir Domini, qnia tantis ac talibus se

eollocutione divina. It.aque dehberationi cito finoin imponens, nuntiis Regmae ita refert Ite, inquit,
:

optimi juvenum,
ferte
:

et

Domines vestrae haec verba

re-

Muliere,

Si quid

praevaleo, pro ea exorabo.

fjrxclara quc
virtvtes.

Certum

cmiioUo ar .
cer "
Itatuit.

honuratum videbat

beneficiis,

magis ac magis cre;

namque in scebat in variarum virtutum exerciti.s semet liberalissimum eleemosynarum largitionibus

exhibebat
; :

In jejuniis

promptum
;

in

vigiliis stre-

niniin nec non in torem se comprobabat eximium ita ut quodammodo singulariter sententiam Davidico ore prolatam, ira-

omni plenitudine virtutum opera-

plesse

videretur,

dicentis

Ibunt,

haud dubium

tamen habeat, quamdiu in corpore superfuero, faciera me mulieris nequaquam visurum neque hoc ccenobiolum, quod Domino praecipiente construxi, ingressui mulieris unquam patebit. Neque enim decet, nos qui de Christi censemur fatnilia, vendere nostrum mulieribus aspectum aut pro capessenda terra, inimico humani generis nostrani prostituere animam. Ideoque aniraum suum ab hac intentione
:

Sancti, de virtute in virtutem, quousque

hominem

submoveat, et

fisci sui

parlera, cui

libuerit, attri-

exuant, et
Pb.83.
8.

Deum deorum

in Jerusalera ccelesti vi-

buat. Quae consuetudo in

eodem monasterio, Domino

deant.
ln eondendo
ccenobio ab

incolitjuvatur.
1!

20 Interea circa ipsius beremi, quae sanctus vir quidam hominum, rusticali opere tenuem sustentantes vitam habitabant numero
teniierut loca,
,

manet inconvulsa </. 29 Praepropere autera ad Dorainam famuli reversi, responsasibi traditaretexerunt, Reginamque moestitia magna affieiunt. Nec tamen illa ultra rofavente, hactenus

Hrgiua

nl,

incepto teij.
tit.

septem, qui divino timore etamore inspirati, simulque rei novitate allecti, Dei famulum saspius invisere curabant,
et necessitatem ejus,

gare apposuit, ut faciem viri Dei cerneret. eo quod

et

sanctum virum inquietare pertimesceret,

sibi judicasset.

et per

quantum

sibi

rationem satisfactum

Ipse vero de-

posse erat, sublevabant. Sed et aviro Dei thesauri,

votus famulus Domini, adeo

ex

terrae visceribus sibi traditi, aliqua

scilicet

portionefue-

a cunctis judicabatur reverendus, ut operutn suorum clarescentibus merinullus ejus voluntati conaretur reluctari. Cernebatur namque vultus ejus angelico veluti nitens
tis,

rant donati, quo

stern adjutores

et

propriam indigentiam

ejus juti solatio temperarent, et aedificandi

forent.

mona-

Qui et promissionis suae quamdiu mortalibus interfuere rebus, ea quae professi sunt, opere impleverunt. Sed et soboles eorum, hactenus devotissime praedecessorum suorum exempla sectatae, itidem actitare no-

aspectu, et

secundum scripturam, vultus indicabat

illi

memores,

et

ipsi

raentem. Aderat
trutinata
;

morum

temperantiaaequa lance
cultus animus

circa

exercitia Dominici

devotissimus, amorque inexbaustus.

quae diceret", sa]e
nae,

Jam vero verba

cerneres divi-

sapientiae condita

scuntur
Reginamaijnis
promissis

c.

27 Inter haec vero cum Regina Ultrogotta, Domini devotione nobilissima, certis nuntiis sibi deferentibus viri Domini vitas qualitatem addidicisset,

omnibusque commuuicare sui fragrantiam odoris. Ha?c omnia super fundamenturafidei Christianae in corde suo collocaverat, Christum adhibens structurae sua? perpetuura fundamentum, qui est vera

parcimoniam, sed et noctium insomnie tatem, nec non et vestium vilitatem, sed et super
cibi scilicet

petra, super
cit in

qnemomnis

constructio stabilita, cresin

templum sanctum
ei

Domino.
peregrinos et
exules
sibi
Plurimic a\a

clarum in Christi famulatu, ac perseverantem servum (erat namque ei etiam consuetudo, cinere et cilicio corpus obvolvere et quando summa
orania,
;

30 Erat

interea circa

magnus

dilectionis favor, ita ut

non secus quam

Sancti
tes.

cirtu-

exigebat lassitudo,

quieti

indulgere,

nuda humo
Uomini
viro
dile-

corpus supersternere) misit ad

eum

aliquos appari-

torum suorum, ut suam

voluntatem,

significarent, loquens in haec

verba

Rumor,

ctissimi mibi, nostras occupavit aures,

virum hunc venerabilem, quivicinam incolit heremura; Domini esse vere lamilianssimuiu, et ejus ori divinum paejus conspe-

tere auditum.

Unde

peto, ut

ctumpctit;

celeritate properetis,

ad eum cum summa mei desiderium animi patefa-

alimoniam subministraret, tegimentaque praeberet. Hujus pede ccelestis desiderii compressus, succubuit amor mundi, hunc tremuit hostis antiqui pene invincibilis astutia, decipulasque suarum sero gemuit transilitas nugarum, quia scilicet agonis certamen, non propriae virtuti aliquid tribuens, assumpsit sed Christi intus auxilio, et instructus exemplo, contra hostes ejus, ipso duce militavit. Roborabatur naraque in eo naturalis infirhaerentibus
;

raitas

carnis, ardore intimo

caritatis,

imbecillitaspiri-

ciatis, et ut ei satisfaciat instantia

precum uostrasi

temque corporearura virium solabatur copia

taliura

rum,

obtineatis

magnopere enim,

voluntati

eflectus detur, exopto, ut vultus ejus perfrui merear praesentia, et animam meam divinae cupio commen-

dabilem reddere clementiae, per ipsius interventionem. Quod si precibus meis anuuerit, omnia fisci
illius,

simulque illud apostolicum hortamentura Quia non sunt condignae passiones hujus temporis ad futuram gloriam, quae revelabitur in nobis. Itemque Per multas tribulationes oportet nos introire in regnum Dei. Haec atque alia sacrae
,
: :

chrisraatum

I\om. 8.18

Act.

li

2I

m eujus

parte residet, praedia

ei

attribuam,
voluerit

ut

facultatem

habeat,

quidquid

de

his

agendi.

Scripturae documenta, tamquain sal spiritale, fiuxa mundi gaudia atque seculi pituitas ab eo exsiccabant et ad semper mansura, cor illius ignibant. Haec il-

28 At
ted non admittitur,

imnistri,

suae jussionis

executores,

nequaquam segniores Dominae ocius ad venerandum

Chnsti veniunt famulum, voluntatem Dominae suae aperturi. Ipse autem parumper deliberans, tacite secumvolvebatin hunc modum cogitationem :Unde,
inquit, talia Reginae, ut
tet,

tantopere

me

videre exop'

diutinissudoribusincultum.jejuniorumsquallore

horridum rurali exercitio nibil aliud^uam rusticum, pannorum vilitate deformem, prudentiaj tenuitate degenerem? Novi certe, novi virilentam veterni

continuata contra diabolum donec tandem optata quiete, post laboris excursum, a Domino ei frui concessum est, et operis sui recompensat.a remuneratio. 31 Dum enim his, atque hujusraodi agonibus insudaret, et pene infatigabili intentione sese avidus praeliator hosti protervo ad singulare quotidie certamen objiceret, agininibusque monasticis undequaque ad se confluentibus, aemulamina suarum finis cunctis virtutum invictissima rehnqueret
lius exercitatio,

haec

extitit decertatio

/.rlrem" s

morbus obitM

el

mortalibus

DIE PRIMA JULII.

mortalibus
pit pulsare,

87

inevitabilis,

ostium corpusculi ejus coadilecta

;

ut anima

Deo

diutissimis

re-

viticta catenis

carceralibus,

tandem

libera, serviin

tutis

rumperet vincula, et Regi suo occurreret

e

gaudium

ejus suscipienda. Acri itaque febri corpore

aspectui divinitatis, et servorum ejus illusura. D Itaque armis accincta haculoque quasi praepo- ex 8. tentia et decore innixa, veluti portentum, sicut se 'wcundg mul er "' res habebat, diabolicum, tandem provenit ad monasterium. Invidus enim diabolusidcirco vas

'

sibi

ami-

praereptn, medullae igne genuino

pprurebantur, et unda per membra singula siccabatur. Spisanguinis ritus tamen, carnis infirmante vigore, fortior reddebatur, et ad Domini faciem deprecandam, quo celerrime soluto carnis vasculo liberaretur, magis ac magis accendebatur, cupiens spcundum ApostoPliilip.
1

cissimum

intravit,

ut an vera

essent,

quse servo

Dei concessa fuerant, exploraret, quatenus mentes mortalium ab amore illius loci tepefaceret, et quod lucrum inibi per dies singulos Domino acquiritur,
annullaret. Sed moris est sapientiae divina> ut Scrip-

tura

dicit,

Draconi illudere, et ejus

calliditates,

de-

-3

lum, dissolvi et

Christo esse. Divinitas autem bonarum precum, et rationabilium suscepfautrix trix vocum, ipsius preces ad se benigne admisit, e(,

cum

humani generis prsparatas, ad utilitatem viventium convertere, quatenus unde sibi cogitaveceptioni
rat lucra conquiri,

inde

eum

contingat detrimenta

quod anxie petebat, pie implevit. Denique resolutione jam vicina, cohortibus monachorum circum
se astantibus,
tibus, paulo
et quae

graviora

pati.
viri

Nam cum
corpus

pradicta

Gunda oratorium,
Do-

quosancti
veneratur,

hnmatum

fuerat, et hactenus

ventura erant

ei

praestolan-

adisset,

et fratres,

laudes debitas

post futuram

suam

eis

pnedixit reso-

mino, consueto more decantaturi convenirent. Apertis ostiis,

lutionem, et prout possibilifas permisit, ut sui memores essent his verbis admonuit Filioli, adest
:

ipsa

domum cum magna

et

audacia temeri-

tati

mixta

irrupit,

urnam qua

sancti tegebantur

mei

finis irrevocabilis

hora, ideoque peto, ut vestri

;

rectam Deo servetis neque ulla adulterinaeam commaculetis. Obediencommixtione item caritati connexara vestro in corde et tiarri
mernores, fidem

ossaviri, impudice adire voluit. 35 At vero ea, domus interiora petente, et cu- virilihabltu riose perscrutari volente, gemina capitis eju.s lumina E

opere

tamquam

singulare

Christi

imitamen

constituatis; ut

non modo poenas

devotissimi

possitis

evadere
coronas

gehennales, sed etiam

Domino tribuente percipere

milites,

qu reverenter contemplari voluit, ad ea quae consueverat videnda, jus visionis amisit. Nam simul et daemone pervasa, undam cruoris teterrimi per
inconcessa
sibi

crepitu repentino mulctata sunt, et

mereamini

veluti

triumphales. His et similibus documentis,

tamquam

os arca ejus pectoris repente emisit. Quae ubertim defluens terram .cruentando madefecit. Quae cum
elisa in terrara invisis torqueretur

ultimum vale fratribus

dixit, et ccelicum ccelo collo-

cruciatibus, no-

canilum spiritum reddidit.

vitate
explicet,

32 Jam vero eo migrante, quae lingua

discipulorum
dolor

quisve stylus percurrat, qui fuerit circumstantium

dolor, qui pectoris anxii singultus, et crebris pulsati

tormentorum suorum, ora in se convertit circumstantium et quidnam illi accidisset penitus ignorantium, et primitus quidem arbitrati sunt,
;

eam masculini
reatuum, sancti

esse sexus,

et

causa

pulmonum
locutionem

suspiriis.

Qualiter loqui volentibus, at-

viri adisse limina.

deflendorum Visa autem lymstridore,

media interrumpens verba, doloris magnitudo etsi enim gaudebant, se ad ccelos tantum praemittere patronum, nequaquam tamen ab eo sine dolore pointerdixerit
:

que orare nitentibus,

phatica ejusjactatione simul

et horribile

terant divelli, cujus verbis consueverant adhortari,

et

imitamine in Domini araorem subindeaugmentari,

causam rei 'perscrutari studuerunt. Illa autem actuum suorum, infelicitatisque propriae retexuit historiam, omnibusque palam claruit, praesumptionem ineataliflagello fuisseplexam et ne unquara fragilitas humana in talibus potentiam
scrupulosissime ab

ea

Corpori autem funebria impendentes obsequia,

cum

auderet lacessere divinam,

hujusmodi castigatione
monasterium
"> ares3X
-

magna
siliea,

diligentia loculum praeparaverunt,

et in ba-

sepuliura et miracula.

obitumsuum ipse aedificavit, terraa mandaverunt. Quem locum Dominus Jesus Christus, saepissime ad demonstrandum, quem circa famulum suum habuerit, favorem, mirandorum operum ostentionibus consuevit nobilitare. Neque enim vel
quara ante
hujus operis sinit brevitas, vel stylo suppetit facultas enarrandi, quot caeei post ejus excessum ad

commonitam. 36 At vero servi Domini, qui ad laudes recinendas Domino venerant, operi ccepto inst iterunt, uberrimas sanctae Trinitati gratias referentes, quod promissa, quae sancto suo Carilepho statuerat, inconvulsa perseverare decreverit, simul
de hac re in aliquorum
et,
si

dubietas

sepulchrum receperintvisum, vel debiles sanised et daemones ex obsessis corporibus propulsi, nec non plurima sint raortalibus per
illius

tati sint redditi,

remanserat cordibus, tantis eam propulsabat miraculorum indiciis. Unde et eamdem mulierem in sua voluit permanere promissionis sententia, quatenus manifesta daret indicia, increduli divinorum
veritatis

verborum quo

feriendi essent se

intercessionem ejus collata beneficia

Terribilis

jactura. Qui

mos hactenus
religiosis,

circa

eumdem

f.

1'imilio

33 Unum solummodo referam quod recens demonstratum a Domino constat dilectionis ejus indicium.

locum a mulieribus quidem

ratione

observatur

religionis.

amore et veneQuas autem non

sententia talis di-

Cum

enim

et in

aula celebraretur regalii, et

arcet

amor

devotionis, coercet

per ora curreret vulgi, beato Carilepho

cordi fuisse in vita sua

numquam
et

vinae animadversionis.

Quze cuncta prseconia sunt

talis esset,

mulierem

videndi, sed

non modo ejus qui accepit ut

sed potius

petitionem
niulieris

fudisse ad

Deum,

ut a

ccenobio ejus

conventus, quod impetrasse a Domino praedocuimus cujusdam inhonestae raulieris cor Satanas adeo face incredulitatis igniv it, ut utrum necne verum vo;

arceretur

sanctre Trinitatis, sine cujus nutu nec aliquid esse posset ; cui honor, et potestas, virtus, et imperium
in orani gente, loco et

tempore et per cnncta secu-

lorum secula. Amen.

esset,

quod fama

lante jactabatur, experiri

conaretur. Erat

autera
lubrici

ANNOTATA.
exprimenda ea construclione codices nostri : reriorem leelionem secutus sum. b Tola iuxc de primorum parentum privilei/iis, per duos et amplius numeros deducta oratio, scriptoris hua Variant
in

nomen mulieris Gunda. Quae persuasioni

anguis, Evas sequendo
vestigia,

obsecundans, co-

mara
retur

capitis incidit,

ut praecisio capillorum menti-

virilia

Insuper et contra Dei jura, sumpsit indumenta quatenus, sicut praedictum est, quse contra Dei voluntatem erat factura, contra conditionem primeevam, et legem divinam,
:

sexum

virilem.

jus propria

pariajnulta episoJia et discursus exhorlatorios habet auctor vitx Surianx, sed de his non
est
:

moremque mortalium semet immutans

iret,

quasi

meminit.
c

Et

88
A.

MIRACULA
c

S.

CARILEFI PRESB. CONF.

munera quae ultro devexerant. Et ipse exterioribus D commorans diutius in exitibus, jussit uni suorum
condisoipulorum, altius ingemiscens, cuncta ad quae vellent accessum adhibere, reserare secretorum inet hoc, postquam rescivit eorum causas netima ac calamitosa pericula cessitudinum condolens
: ,

Ei

hic totim

nnmcrus

solius anctoris

nostri est,

exmss.

satisque indicat, non multispost Sancti obilum seculis scriptam esse hanc vitam; nam verosimile non est ad ducentos vc! trecentos annos durasse illam ruslico-

rum

dcvotionem,

majorum

sitortim

oncrosa

exempla

seclaiuli.

d Istud interdictum,
ecclesia intelligendum

inauit
est,

Mabilio,

etiam

de

perhorruit.

ut

patet ex Miraculis.
ccenobiis

2
sent,

Verum

illi

orationibus diutius

cum

incubuisocxtUortn

Eadem

disciplina in plerisque

Gallicanis

viguit, ut in praefatione nostra

observavimus. Lege miraculum S. Joannis Reomaensis num. 9. Est in appendice Act. Bencdict. tomo l pag. 641, e.l in Actis nostris tomo II Januarii paa 865, nitm. 7. Vide etiam
.

lacrymosos addentes gemitus, surgunt, altari nudato a duobus, qui geminis forte constiterant
lateribus, fasces virgaruin

tnidkem
lialiciit.

manibus tenentes,

altare
:

Cointium, ad capilnlitm 13 regulx S. Aureliani Arelatensis

anno 548 num. 25.

sacrum verberare cceperunt, simul clamantes Cur nos, Domine, non defendis piissime? Cur hic obdormiscens nostri oblivisceris ? Cur famulos tui juris tuos ab hoste non liberas immanissimo? En
,

e In
est

MSS.
ignis

Vallis Lucenlis
;

et

Reginx Suecix
inlel-

qui liberabit, ut poscimus. Utquid

cum

procul a te
potentia,

igne genuino

malui cum

aliis lcgere, ut

habitemus, non praesentem quoque

si

illic te

ligatitr,

geminus de

vi morbi, et

igne divino,

digneris, esse

credimus? Cur quod humana ne-

quo Sanclus llagrabat.

f

In editione Mabilionis
:

et in

MS.

noslro Aniso-

quit manus, Deo consors, et Angelorum atque Archangelorum socius, divinitus non operaris? Talibus
attoniti vocibus

lensi, sequitur htec conclusio

Sepultus itaque est vir

Julii,

accurrunt custodes

simul et

rei

totius boni speculum Kalendis

ccelo lae^ante,

terra plorante,
qui

novitate permoti,

non sine indignatione, eos

sacris

regnante Domino Jesu Chnsto,

B cum

Patre per omnia secula seculorum. Amen. Ergo eodem die est sepultus, quo mortuus MSS. alia, Vatlis Lucentis
subjungunt Reg. Suec. hac clausula praetermissa maticulum de pnmtionc mulieris, qitod ab aliis varie
et
,

et Spiritu sancto vivit et gloriatur

Deus

expellunt locis. His itaque peractis, citius ad propria cum metu reversi, hoste se caruisse laetati sunt infestissimo. Contigit enim ipsum Vicarium, qui
eis

narratum, hic fuse

tera miracula ex

nilide
et
,

est caste

exprimitur. CeAnisolensi modo

edilo
iis

ex

MS.

subjiciamtis, additis

quae Surius ex vita a se vul-

gata expunxit.

crebras ingesserat post damna contumelias equitem eadem hora, ut verissime notatum est, leporem venandi obtentu insequi. Exitiali ergo quadam cogente manu, equo dejectus, fractis expiravit cervicibus , tiraoremque metus et reverentiam cunctis, cognoscere qui poterant, intulit, ne quis temerare unquam possessiones viri auderet vene,

rabilis Carilefi, aut sui coenobii.

MIRACULA.

AD SEPULCRUM
S.

3 Nec praetereundum censeo admirandum in quodam patratum miraculura qui ita contractus
,
,

Misere

ctmtrti-

cttts saiittlur.

nervis obstupentibus obvenerat,

haererent natibus.

CARILEFI
Normannorum
tempestate

ut calcanea ipsius Devectus siquidera ex possessione Monasterio contigua ex qua et oriundus exstiterat, propinquorum manibus ponitur in basi, ,

Facta, scriptaab anonymis, qui ante Carilefi

lica,

quam

vivens vir Dei Carilefus, senio lapsan-

translationem,

peraclam, vixisse videntur.

tem sudore reaedificaverat proprio. Ibi igitur commorans, postquam pro eo aliquantis diebus pratum
a Dei servis
corporali
,

Ex MS.

Anisolensi,

Mabilione

el

vita

est, vidit matutinali peracto officio , ut saapiuscule referebat, intuitu, astare

,

a Surio cdita.

propter sequendam

in habitu
sibi

sacerdotali
et

canitie

venerabilem

manum

dantem,

ut surgeret

bis ac ter imperitantem. Ruptis sed

Xxrdor
C

inest animo, hoc nihilominus paginae

enim ad vocem

com-

jubentis

nervorum nodis

durissirais, cruoris asper-

rnittere opus,

dictu mirabile

quod cuidam
edicitur.

curiali

contigisse,
est,

veterum relatione
primus

Possessio
assidebat
,

iter.

monasterio longius
,

sita, cui vicinus

vir inter suos

mente tumidus

superbia
avidissi-

elatus
Vittici

in

rebus

transitoriis acquirendis

ccrnoba

S. Carilefi,

mus, coelicarum nihil curans. Ob idque multa inferebat eidem beati Carilefi fundo incommoda; variis
afficiens

commaculatus, tentat quod nescit, trepidus Genibus atque plantis insuetum appetens opus, pergit imitabundus ediscers progrediendo, quod ex multo obliviscendo perdiderattempore. Tantara itaque consecutus est in eundo valentiam, ut equestri
gine
diuturnitati

per et

Insucontumeliarum addebat discrimina, si quid mussitare praesumeret ipsorum quislibet. Amaritudinis ergo tandem affecti dolore

injuriis incolas villse sibi contiguae.

rei familiaris

damno

auderet sese in viando committere et non tantum committere, sed etiam hanc superare, ut verissimis approbatum est indiciis, jactitaret. Cujus et personam nomine tenus designarem si aliquid
;
,

commodi nostrae chartulae contraderet. 4 Auribus terrigenarum ad excellentias

gativam
Carilefi venerabilis eflerendam,

nimiae
sibi

juris viri Dei Carilefi servuli, nullum

pra?ro-

jitirrfJiinii

jam
,

reputantes posse aliquid provenire subsidium, post diutinae calamitatis incongruens dominium

commodum

lioeraluf

sumptis

viae

longioris necessariis
;

munera secum
sibi

vehentes competentia

quibus placidum

pro-

prium facerent Doiainum, si offensae alicujus tenerentur rei, imo et Salvatorem nostrum Redempto-

quod divinae virtus potentiaa seculis praemonstrare decrevit. Arvigena pagi Vindunensis, cum die Dominica plaustri boumque agitator, absque arbitris in sakum pergere disponeret,
:

insimulare

duxi

tori

rem omnium
giori

coenobium almi Carilefi supplices adeunt. Tardius sed enim basilicam ingressi, lon,

comitatus puero, ante matutinam proficiscens, ulspiritui traditus, ac ultione est divinitus coercitus. Deposita igitur Patroni proprii potentia

quam

sibi ccelitus

fessi jejunio,

altera

die

qua pedes domibus

extulerant,

cum

fore concessam credimus;

Fratres, vespertina expleta synaxi,

nequaquam spiritibus potestatem supranominatorum Mar-

remearent ad propria diverticula, petiere custodem

sacri sepulcri, uti indulgeret eis deplorare vocibus

tyrum ac Confessorum antiquiora tentavit adire suffragia. Quorum memorias multis peragrando
diebus,
nysii

Martini videlicet,

querulis proprium

Dominum,

Hilarii,

Martialis, Dio-

praeferentes manibus

ceterorumque,

quos meritorum

excellentia

mundo

DIE PRIMA JULII

niundo clarissiraos reddidit;
tentaret, accepitin
supplici voto

89

dum

ulterius progredi

somnis mandatum, ut proprium

cujus juris sibi
ocius igitur properaret,
illi

expeteret Dominum,
:

meminisse deberet
tura
et

quia

ac gratulabundus ad propria remeare contendit D redditis pro gratiarum actione continuo laudibus. y\ MS3. 7 Fervidus menti calor advenit, supremae com- Item contractus et cacu* mittere magnitudinis pnginae opus mirabile, quod
sananiur.

salus ereptionis beati meritis Carilefi

:

esset even-

unius

temporis
*

momento duobus

debilibus

haud
alter
'

qnod

alii

praestare snpersederant,

indul-

dissimile praestitum est beneficium,

quorum

Vas vimi-

o-entissime ipse largiretur.

;

Quapropter

ultro asger

qualo
lefi

devectus puer, ad
est
,

limina beatissimi Cari- ncum

accurrens almi deposc t Carilefi merita, flebilis orat, vincla sibi laxare postulat, quibus retinetur
,

projectus
officio

a parentibus, omnimode pedum

ab utero nodosae congelationis

carens

et

inimici. Exactis autem aliquot diebus (namet Iapidum molibus se concidebat, et ictibus collidebat fustium ) propensius tamen, cum in oratione se Dei

servi prostravissent,

Domini jam jamque miserentis

tempore compliciti nervi, posterioris progressi petierantpartes;proquemanibus, terratenusgerulanutrix, reptare potissimum docuerat, quam corporeis suppositum basibus viando posse incedere. Altervero
adultus jam aetate,

clementia, per Sancti, cujus adierat limina, et petebat intercessionis munia, praeclara merita resipiscens
biliter
;

dum

viriles attigisset

annos, in

diutinte infirmitatis fat.igatus labore, ministerio pe-

solvitur vinculis atrocis liostis, cui horriis

dum admisso
nibus,

contractus ambulare,

reptando

ma-

cruciandus traditus fuerat. Sed

liberatori

non ingratus proprio, usquedum hominem exuit, in

ejus deservivit,
cubiis.

nusquam longius progrediendo,

illius signi

ex-

non pedibus noverat. In qua lectuli quoque detentione, oculorum amisso lumine, caecus fuerat factus. At pene jam viginti labentibus in infirmitate annis, spe recuperandae sanitatis actus, virum
venerabilem Carilefum adierat.

gnitudinem
Cxcus curatur.

addere mamortalium olim provenisse, nulli venit in dubium. Cum rotans anni quo convenit vertigo festivum reduxisset diem ejus sacrum ad memoriam reducere mortalibus
5 Prurit etiam
, , ,

mentem, quod utilitati

Nam
verum

juvenis

fa-

mulus ejusdem fuerat

destitutus,

ccenobii,

in intirmitate

ad propria remeaverat soli. Paschali igitur ingruente solemnitate vespera venerabili, in E

transitum

undequaque multi confluxere, nobilium

simulque et ignobile vulgus. Verum affuit, et inter diverso remedio egentium turbas, infirmorum
, ,

convenit caecus preeterea septuagenos aetatis exce-

dens annos, spe deductus medendi inter plures, ex implorator pietatis existens longinquis oris affuit
,

lominicae, simulque et venerabilis viri poscens sedulus clementiam.

fusis

Nec

fiducia devotionis frustratus,

,

qna jejunium a devotis Christo cunctis celebratur uterque eorum delatus in ecclesiam, cum famulis cetera turba sacrum ccepit audire officium. Et ecce subito, dum sacrae persolvuntur devotionis munia, sanctum Cariexortus impar ab utrisque clamor lefum invocantinm, in eos omnium permovit intuitum cunctorura oculi prae gaudio exundavere lacrymis et unanimes precabantur, dicentes Miserere eorum, Domine, succurre vir beate Carilefe,
; ,

humiliter precihus

dum Missarum

solemni-

solve Satanas vincula, quibus retinemur astricti. Id

bus interesset muniis, et Evangelicae, Levita pronuntiante, depromerentur oracula lectionis, sensit
divinas

etiam devotus adstans ccenobii Abbas cum turba monastica, refertos oculos lacrymis addens, etiam
plura concinebat ex animo. Igitur ante Missarum initia, alter eorum gressum alter quoque cum gressu
recepit et visum. Cuncti, quiorapro eis inoratione

animadversionis subitum provenisse auxi-

lium. Et

quodam

ignoti vultusac venerandi habitus

sacerdote, sibi dextrae

oculos, respexit illico

manus protensione

tergente

faciem legentis, nitoremque

solverant,in gratiarum actionem

Carilefo

intuens vestium,
tur.

secum quod factum erat, mirabaItaque Missarum completa solemnitate dum

;

convertuntur
:

omnes edicunt

Domino famuloque Deo gratias Deo laudes, qui laudis non nullus invenitur
,

cunctis egrediendi pateret aditus,

est

domum

egressus

exsolvat debita Christo.

ecclesias

negavit

manum

ductori

propriam

seque sciscitanti puero,

cur baculi renueret obse-

8 Huc accedit gloria Justi congruens miraeulum manibus proistud. Nam quid invalidus pedibus
,

Dcbila pedtbus erigilur,

qnium

respondit
fuisset

meritis

claritudinisse visionem
u lucidius

Domini Carilefi, tantae adeptum fuisse, ut nusquam

pinquorum ad ccenobium jam

in ecclesia ponitur.

dicti Carilefi adductus Preces supplicationesque fun;

fruitus,

dum
,

aelatis esset juvenilis

floridus in annis, gratias omnipotenti

Domino

refe-

rens, simul et ejus

famulo

rediit

dum

a servis
retulit,

duntur pro incolumitate adjacentis aegroti is enim p secundum perituram seculi dignitatera clarus, prosapia ortus nobiliter fuerat, Felix nomine, sed aliqtianta actus attestatione, hoc carens vocabulo, per

Dei sextos horse compleretur officium.

Coram quo-

que cunctis,
excitavit.

quae

acta erant,

astantibus

omnesque ad laudes
"ew
mutus.

Divinitati referendas protinus

opera viri Dei recipere meruit felicius, quod amiserat sanitatis commodum. Igitur adveniente solemnitate,

6 Operosum esse forte censeo, illius munificentiam signi, huic addere operi quantam assecutus
,

qua beatus Cartlefus seculo abscedens, feliciuscum Christo victurus migraverat, ejus ad tuaibam scelerum diutius excubans aegrotus decubuit. Pro
abolitione

est

quidam elinguis accola pagi Senonici. Is cum sttpis poscens alimoniam, quaquaversum voluntas dictasset figeret gressum mendicitatis obtentu semet atque recreari gestiens, coenobium beati Canlefi adiit. Et quod vocis carens officio lingua ne, ,

supplicans

Dominum famulumque

ejus,

intercessorum suorum stuframinus spe recuperandae sanitatis allectus. Tandem defatigato giura Sancti poscebat ex animo. tllico irrepsit, genamque genae imprimens,

quaerens peccaminutn, nec

somnus

quibat dicere
collisione

manus protensione ac tabellarum

lignearum, misericordiae poscebat opem. Inter haac convenere servi Dei hora congrua in ecclesiam Missarum cclebraturi accurrit

cernit virum, in haut obdormivit, adstantem sibi ac venerabilem. Is sibi bitu sacerdotali conspicuum

solemnia, mutus, assequi sacrara cupiens audientiam. Devotissimis viri igitur postulatiombus Sancti poscens indiilgentissimatn pietatem, admissorum scelerum veniam precabatur attentius. Cum autem ad Apostolicam, ac subinde ad Evangeliciuu

Ulico mantim protendens, imperat, ut ocius surgat. nervorum coinevigilans, ruptis fibrarum nodis, et
plicationibus,
effltiente
:

mter plures

et

astare coepit tremulus adstantibus retulit, alacri suffusus gaudio. hujus m- Qlli j,i S ,; 9 Retexam, sed enim parum prolixius, quid iu eum divina Roma Uterafelicitatis historiam, quatentts
patescat. Vegesserit clementia. mortalibus clarius qua? ipso uitimante corum ea ipsa refereraus, puentia mtitus, gnoviraus. Ab iueunte aetate atque
1

abundantissimo crtiore, et quid erga se actum

uti
sit,

ventum esset sacram recitationem, subita fibrarum

fluere.

>,<>

ruerat.

uptione linguae contiguarum, sanguis ccepit efIllii ico aager pristini recepit sermonis officium;
Julii T.
I.

mancus

90

MIRACULA
et contraetus fuerat.

S.

CARILEFI PRESBYT. CONF.

trabea circumamictus candida, nivea talique; mentecaptum voce, lacerna decoratus
canitie

mancus
KX
MSS.

orbatus utroab que parente, in hereditate locupleti relictus avunculo proprio Romae perlatus est. Ibi aliquamdiu demoratus. linguse offieium recipere raeruit, ac
,

Verum

comptus,

'

Quid incassum his homo miserationis degens deraoraris in oris? Surge et nativum revercompellans
:

manuum

ministerium assecutus

est.

Cui et hoc in-

timatura esse diuitur; quia in oris Galliarum, pedum redditiosibi maneret fore ventura. Quam juvenis indeptus.

tens ad solum, beati nostri Fratribus [an non Fraillius enim mentis tris?] Carilefi posce suffragia
;

Dominus
tificatus

te sanitati restituit.

Hac admonitione

cer-

juxtaquod suprarelatum

raandatori suo gratias referens, diu nasterio

;

magnas mansit in moest,

aeger, relicto stratu,

cuncta quoquomodo

ecclesiae, usque dum ejus vulnerum sanarentur loca, quae evenerant pro extensione venarum atque nervorum

stipe pastus

vesicas turgentes, et

movetque uti actu quod didicerat. Et unus eoperagant ocius jussum rum aetate et dignitate provectior, eadem sibi a Dopotuit, pandit sibi adhaerentibus,

mino imperata bino

jussu

fatetur.

Tandem

ergo

resolutione. Et quid divinitus assecutus

sit,

pluri-

mis referebat percunctantibus.

Puer calculi. morbo immu
nis

reversi, beati adeunt supplices limina Carilefi, ibique valentiam aeger captivus dies , intra paucos

10 Tandem et illud mirabile, quod beati Carilefi meritorum prrerogativa nostro aevo attribuere dignata est. Quidam puer calculi morbo vexatus atrolaborabat incommode, mcestissimos reddebat parentes, patrem dico ac matrem, qui quotidiano
citer,

plenae adeptus

sanitatis munificam,

grates retulit
:

ac subomnipotenti Deo, famuloque ejus eximias inde locus ejusdem ccenobii augmentari crescendo ccepit in majus, fama virtutum beati viri ubique
diffusa.

Idem miraculum,
majus
discrimen

sed brevius

refert

auctor
cditee.

affectu, quasi

quaedam funebria obsequia

filio

vide-

vitx

secundx,

apud nos MS.,

est

apud Surium
miraculo

bantnr impendere. Tandem carnalia captant consilium ut natum eumdem medico dirigerent numinatissimo et exercitatissimo qui eodein H degebat sancti Carilefi ccenobio. ltaque equo inve;

meditantes,

Lon.jC

in

sequenti,

ut ex utriusque
bilio
:

narralione perspicies.

Sic habet

MaMutuzSs.
Carikfi
Dionysii
subditis
et

ctus; stipatuslnnc inde satellitum cuneis (nobiliter

monasterium viri Dei pervehitur. Sed accidit, ut ea ipsa die annua ejus ac venerabilis solemnitas celebraretur, qua puer monasteriurajam dicti Venerandi adierat. Post oraenimvero
fuerat natusj ad

12 His quoque illud juvat adnectere factum mirabile; quod cuidam cseco contigisse narratur. Nam dum unusfamulorum beati Dionysii, lumine orbatus gemino, ejusdem beati
prasfati Carilefi posceret

m
sais

me-

curandU

vias

delam, intercessionis juvamine ocius assecutus est, quam speraverat sanitatem. Nam sanguinis unda
facie perfusus, dura ante

tionem igitur,
coe.

dum

vacaret audientiae Missaj, affuit

officio vesi-

voluntas digerendi hquoris acrius elixi

Progressus
lapillos.

lllico,

applicuitque cuidara contiguo

paneti, lapidum calcisque levigato compage, ternos

minxit

Quorum

interclusione

meatuum

de-

tumbamcorporis beati viri cceli lumen amissum cum admiratione cunctorum adstantium, ac Domino famuloque ejus gratias referentium, recepic. Paucis vero mterjectis diebus, dura alter ex familia B. Casolo decubuisset, haustu
rilefi,

posita, sanissimus redditus,

non ingratus, tam ipse

seposita ex-

sancti adiisset limina Dionysii,

et

causa defienopis

quam

sui ductores

beneficii largitori,

dorum reatuum,
fertur, diutina
;

ejus similiter precaretur

terna medendi cura,

spretaque pigmentorum pnl-

clementiam, quia et
mivit, viditque
ficali

ipse caecitate plexus erat, ut

verulenta contusione,

ad propria alacres rediere, narrando vulgantes miracula Christi, qui m servis

operatur

inter preces prolixius fusas obdor-

beatum Dionysium

in

habitu ponti-

Exuberant talium operum Sancti mirabilia, quae ad laudem insuis

abundantissima munia.

dividuse Trinitatis paginae cernuntur, et cujus sit in

.ccelo
aifluit

meriti, clarescit in

terris, cujus pulvisculus beneficiorum abundantiam. Hactenus MS. no-

vocantem, citatum proprio vocabulo, ac Cur mea, o homo, quaeris suffragia. sibi dicentem frater noster Carilefus abunde tibi impartiri dum valeat sanitatis commoda ? Ab ipso quoque haec te
se
:

strum Anisolense.

non se sperare decuerat. Cui respondit aeger meritis proprii Domini. Illum tamen dere de
; :

diffi-

sibi

Alia duo miracula ex edilione Mabilionis.

C
Encrgumenus J\ddit ipse num. 11, J2, et 13 miraculum punitse a B. Petru ml muliebris audacise, quod nos suvraretutimus. TumnuS.

fore testatur contiguum, proque me ab ipso opem Quia ille cuidam poscere debes. Et vir sanctus meorum homini nuper simillima dona illuvirorum

minationis contulit, scias te protinus,

serante, illuminandum. Et

Domino mievigilans
in

tactis oculis,

Carilefum

Roma libe-

mero 14

sic

pergit

Quidam Galliarum nobihssimus,

continuo aeger,
attollitur gaudii.

cruore

suffusus

ora,

laudibus

randusremit- P'bus relertus opimis, locuplete familia diversae setatis undique septus, cuneis obsequentium fultus, titur.
spiritui

immundo

traditus,

horrendum irendens, ve-

xabatur atrociter ; rationisque inops, cum sensu vocem quoque humani sermonis pesulens inimicus ademerat, et frangens potius verba quam eloquens,

Hausit ccelum, et lumine recepto, nullo egens ductore, ad propria rediit. Ita Mabilio : audiamus modo AIS. Erit hoc specimen styli auctoris secundx vitm, perquam floridi. Sic scribit Claudere me sermonem. Mla eji non miraculorum cogit inopia, sed inertem poetam rei narratfa
:

more canis rabidi, ore hianti sonum emittens, bacchando huc illueque vertebatur. Fit interea discursus affinium, at omnis familiae multis accurrentibus nec succurrentibus, mente captus, quos attingere
poterat, lauiare

catena insipientiae stringit, cujus

libelli

dum

finem

tentabat. Loris sed cum duris a suis astrictus esset, loca Sanctorum diutino, absque

cuperem imponere, cujusdam veracissimi viri relatione raihi est objectum miraculum, quod quamvis sint omnia admiranda, quae referam ad laudem Dei nostri praeterire non audeo, quia omnipotens Deus,
;

quibus

suum servulum Karileffum

junxit incuslis,

samtatis efficacia, perlustrans labore, tandem perducitur, et, ut verius fatear, trahitur ad beati Roniae

non

Apostolorum Principis limina Petri ibique eventum rei praestolantes diebus noctibusque sui excubabant, Domini flagitantes clementiam, ut fa:

muli sui, pcenis exhausti, jara jamque misertus, per orationem Apostolicam opem ferre sanitatis dignaretur. Igitur

hominibus mamfestare in terris. Aiebant enim quod quodam tempore, unus ex famulis mouasterii Sacerdotis Domini Karileffi loquelam auditumque perdiderat. Qui cum aliquamdiu mutus surdusque maneret, ad oraculum beatissimi Dionysii Confessoris et Martyris, quod est ultra Leiodora fiumen, in loco qui dicitur Novimeto, [vide notam
est dedignatus

cum

post

multam energumenus desopore

Mabilionis] in solemnitate natalitii ipsius Martyris,

bacchauonem,
capiti visus est

fessus,

membra iaxasset, astare enex admodum venerandus'

causa orationis perrexit. Quo

cum

pervenisset, et
illico vir-

sacratissimum templum fuisset ingressus,

tute

DIE PRIMA JULII.

Martyris precibus os ejus apertura tnte Dei, Christi auditum, ita ut pleet aures ejus receperunt
strage,
in

91

es t

ctrum recte verba ederent et aures ejus resonaret auditus. Audite nunc, quomodo ad gloriam Cbristi, qui in Sanctis suis operatur quotidie per sacerdotem gloriosus Martyr Dionysius, non ejus Karileffum dies, suscepit talionem, ut patenter dapost multos retur intelligi, quia qui hic corpus suum, ob amo;

castrum Blesas, vulgo Blois, dicecesis Carnotensis ad Ligerim situm, translatae sunt asservanturque hodie in oratorio, S. Carilefi dicto,
intra castri arabitum,
praeter sinciput,

n
fjjj^f

mss.

''** '/'<<""<

quod cum

duabus vertebris

monasterio Anisolensi habetur. R. P. Dominus Josephus Desormes,

in ipsius Sancti

tum Prior ejusdem monasterii ad nos

litteras
Illustr.

transmisit

rem

ccelestis

patriae,

jejuniis,

vigiliis,

ceterisque

faustis laboribus castigare non desinit, in coelo, coeNam lesti dominio, sanctis Martyribus sociatur.

nuper Carnotensis Episcopi, quas hoc loco referre juvat. Nos Jacobus Lescot, Dei gratia et auctoritate Apostohca CarJacobi Lescot, notensis Episc. in praesentia Serenissimi Princi pis,

in die depositionis
releffi,

corporis Sacerdotis Domini Ka-

Domini Gastonis Ducis Aurelianensis

Blesensis,

et

Car-

dum ccenobium magna cum

ctus

hinc inde caterva populorum, ad ejus

devotione venisset, contraiuatris,

notensis, Comitis

ac

Ludovici

XIV

Franeiae et Navarra? Regis Christianiss.

patrui,

quidam ab utero

ex

terris

basilicae

Serenissimae Principis ejus uxoris... anno Incarn.

Christi Martyris Dionysii superius meraorati, ad tam quia ita conpraeclaram festivitatem adductus est
:

Dom.

mdcliii,

Dominica, xxi mensis Septembris,

S. Besorii, corpus S.

transtulimus partem ossium S. Carilefi Confesso ris;

glomeratus dicitur fuisse, ut nec pedibus valeret

gradi, nec raanibus
aliquid

membra

BarachiiMarreperimus

operari

cujus Jempli

tyris, etc. Et incapsa, ubi erantrecondita praedicta ossa S. Carilefi, brevicatura

aditum intromissus,
et brachia

mox

solidatae sunt planta? ejus,

manusque

resolutae, ut

extemplo exiliens,

Nos quoddam

Episc. Carnot.
in

pergameno descriptum,
:

coram cunctis qui aderant graderetur, et expansis ad ccelum manibus, laudes redderet Excelso ac si B Sacerdos Dei, Christi Martyr diceret Ecce pro auditu reddito surdo, mutoque loquela, in virtute
:

sanum

et

integram, sub hujusmodi tenore

Ego

Willelmus Dei gratia Senon. Archiep. et Apost. Sedis legatus transtuli partem ossium B. Carilefl

vin Kal.

Septembris,

regnante
aetatis

Ludovico,

filio

Dei summi, tuo faraulo et pedibus gressura reddidi, etad operandum brachia solidavi. Haec se, qui retulerant, miracula audisse et vidisse testantur.
des,

Ludovici Senioris, anno

filii

Domini Philippi

ejus sexto, praesidente castro Blesi Thenbaudo

viri bonae

Fis

Comite, filiiTheobaudi,

quam supra

dixi, nurrationis differentiam.

Hxc

Surio omissa sunt.

memoriae, Coanno Incarnatio mitis Senioris. Factum est hoc nis Dominicse mclxxi etc. Notat demum Mabilio,

ad quos modo speclet przedicta S. Carilefi

ecclesia

Monitum
Oancti

Mabilionia.

Blesensis.

Carilefl reliquiae, grassante

Normannorum

DE
De
iirca ax.
DLIV.
t

S.

GALLO EPISCOPO
IN

CLAROMONTE ARVERNORUM
ejus cultu, setate,

GALLIA.
J. B. S.

COMMENTARIUS PRyEVIUS
obitu
:

sepultura, vitaa S. Gregorio Turon. scripta.

Galli,

pluribus

Sanctis Prxsulibus

illustrissima

ejusdem
B.
in

civitatis Episcopi et Confessoris, cu- auctariis

In antiijuis
fastis necjlectus,

sermo recurrit
to,

u
sex
notis

est, tas,

olim Arvernica, nunc Claromontana civiita

jus

vitara

r' ""^ niS Gregorius Turonensis scribit; qux

translata snnt.

inActis noslris sxpiusde ipsa ejusque

wrba
lano

Canismno germamce

Ex Mo- p
Gre:

mulliplicibus patronis Sanctis et protectoribus

:

Sanctum

novisse potuit Galesinius; atque ex

solus

xxv

dies Januarii, in S. Praejec-

gorio Turonensi elogium contrahere in

hunc

modnm

Antistites Claromonlanos

enumerat eo mense
notitiam

illustratos.

Ad

sufficicntem nobilissimse urbis

Arvernis, S. Galli Episcopi et Confessoris, viri admiranda charitate, summaque humilitate et patientia

quod

Sammarthani, cctera apud Savaronem descripla sunt. In Episcoporum eatcnus itidem Sanclorum ordine sextvs et decimus est
facit,

abunde suggerunt

maxima, quibus

virtutibus, et sancte mirificeque

factis

clarus, ecclesia sibi concredita, viginti sepabiit in

et

tem annis ad Dei voluntatem administrata,

ccelum.

S. Gallus, polyhistoris Gregorii Turonensis patruus, ab hoc ila laudatus lib. de Vilis Patrum cap. 6, ut prxctariora Acta desiderari nequeant. Inter synonymos

Ex

alterulro,

ni fallor, accepit

Baronius

Romano
est
:

inscripsit.

Monasticis Benedictinis,

fFioni,

Dorgnnio, Mennrdo, Bucelino nequaquam prseteritus

prirnus Galesinii

Gallos Episcopos Claromontenses

dislinguit

ad libellum de Sanclis et ecclesiis n. 1 ceterum notissimus est hic noster istius nominis primus, quem sane mirum non solum in sinceris
, ,

Savaro 3, 8 et {

in

vcrba adoptavit, sed in notatioest.

est,

ex Abbate Chrononensi factum vigesimum septiraum Arvernensem Fpiscopum : neutrum subsistit : uti nec illud quod innibus non semel hallucinatus
Ait,

Usuardi

et

Adonis Martyrologiis praetermissum,

ul

terfuerit conciliis iv

et

v Vienneusibus
ita

de Aure-

observat Mabilio, sedin nullis prorsus Fastis ecclesiasticis seu Martyrologiis antiquis consignatumfuisse. Ne-

lianensi v satis certum est, non

de anno 532, ad

quem

ibi reducitiir.

que enim in ullo classico

qualia voco Hieronymiana Bedam, Florum, Rabanum, Romanum parvum, Ado"em, Usuardnm, Notkerum; in nullo, inqttam, classico memoriam ejus reperire est : imo nec apwl Mau, ,

3 Doryanius principium elogiiex Wione decerpsit: charitate, arecentioriS. Galli Episeopi et Confessoris, magna patientia celebris. suminaqufl humilitate et maxima Bncelinus auannuntiatio simplicissima est

^J^

Menardi

rolycum, Ghinium, Florarium i PrimusS.

videtur Joannes

et recentinres alios.

Gallum auctariis Usuardinis inseruisse Molanus : Arvernis depositio beati

,

epitomen contraxit, male ferme vitnm obitum inncctcns anno S73. Elocum Baronio S. Galli gium Saussayi est etiam totius vitx compendium, cujus
tent

totam

postrcmam

92

DE
liic

S.

GALLO EPISCOPO
volvil Coinlitts,

A
AVCTORE
).

postremttm partem
minibiis

subjicio

Demum

vir tot H0
in

rem magis implexam reddunt, camque u

perperam
cliciunt,

amandus, admirandus, postquam sua

demum

conclttsionem

qua

asscrit

B.S.

urbe coacto concilio (quod primum fuit) magnacum dignitate interfuisset; quinto Aurelianensi subscripsisset.

Pro certo igitur et indubitato habeatur, S. Gallum Arvernorum Episcopum ad Deum migrasse, illucescente die Dominico, ut preemisimus, quarto Kalendas Julias, hoc anno episcopatus sui vigesimo septimo, Christi dliv, Theobaldi regis sexto.

numquam

a bene operando fatiscens, ex

stadio excessit, atque ad piorum

laborum coronam,
est.

anno episcopatus

sui

xxvu, profectus

Sacrum

ejus corpus in ecclesia sancti

Laurentii

humatum

7 Nttllo modo placet dies qttarlus ante Kul. Julias,

qui nec
Saiicli

ante altare, postea ob beatituilinem [et] micantia signa, digna ccelitis veneratione habitum, ipsi ecclesise

cum

Gregorii

narratione,

nec

cum

rceepta

'/""

ei

Ore.
-

feslivitatc

componi ullalcnus

potesl.

Faleor

"""" *' er

nominis

deinde indidit

nuncupationem.

At

cquidem arbitrariam esse ele.ctioncm primi

ad recolendtiiirSuncli nalalem
attl

diei Julii

successu temporis inde levata ejus pignora, ad basilicam de Portu honoriflce translata fuerunt, ubi

ex

lali

depositionem; neque notas aut erui, aul slaprincipio chronologicas

ut

cum inultorum aliorum

religiose asservantur.

pretiosis exuviis

reposita

biliri posse,

me

longa e.rperientia docuit, observavit-

que etittm Pagius, ad aiinum 573 num. 5. Potuit au-

i Sancti
Chronologica
vitx scries

noslri clironologicam vilx seriem sic ordiut

tem

tali

die

aut elevatus,
illis,

aut

translnlus fuisse

at

navit Cdintius,

ccnseal

anno 509 num.

II,

ipsttm

certe nec

Kalendis

ncc v vel iv Kulendas S. Gal-

ex tutic xlalis vicesimum alligisse,

teat

adeoque nalum oporQuintiano Arvcrnensi

liim obiisse aul depositttm esse,

Co """>>

489. Slaluit dcinde a S.

e

gorius, ut prorsus

lam clare indical Grenon videam qua ratione in tam ma-

Episcopo S. Gallum
Quinliaiius

monasterio Crononiensi educlum

nifesium errorem induci poluerit Cointius. Obiit, enim,

die Dominico, primo mane, jacuit in ecclesia per triduum, illoque triduo celebratae sunt Rogationes, quales ubique quotannis post Pascha fiunt. Quxre.nda
esl

515. Porro cum anno 527,

ad Superos
successit

transiisset

xm

Nouembris,

S.

Gallus,

a
vel

Tlieodenco rege substitutus,

et

forte eodein

anno

Arvernoium Episcopus. Sijnodo Aurelianensi n per Laurentium presbijterum interfuit anno 533. Concilio in suu Arvemensi
saltem
sttbsequenti ordinatus
civitate

mox

igttur

Dominica ante Rogationes, quinla

li

post Pasclia, seu

cclebralo

535, posl Honoratttm Biluricensem

qux triumphum Ascensionis prxcedit, quaqtte Sanctum mortalitatem cxuisse diximus anno 554, videnditmqae in quem el cujus mensis diem ipsa
eo

secundo loco

subscripsit.

Synodus
cjus

Aurelianensis ni

anno

inciderit

patebit

apertisiime, nec

isto,

nec

habita est 538, ad

quam missus

Optardenus presiv

ullo

anno in xxvni Junii

littera

cadere

unquam
i

poiuisse.

byter

delegatus legitur. Adfuil

el

Synodo

anno 541.

Fuit eo anno, sub

lis
:

Dominicali

D Pascha v
;

Apri-

Demum

Synodum

ibidem coactam sua prxsentia

jam

digilos consule; itaque

Dominica

post Pascha,
3,

S. Gallus colioneslavil 549.

Cum aulem, leste Gregorio Turonensi, vivere desierit anno sui episcopatus seplimo
el

xii Aprilis;

Aprilis;

Dom. Dom. 4,

2, xix Aprilis

Dom.

xxvi

vigesimo, setatis sexagesimo quinlo, fecte obitum ejus

tioncs prsegressa,

referl

laudalus Cointius ad
Baronii, Savaronis,

contra
ciiii et

annum 554. Quse omnia Sammarthanorum, Bran-

rere, atque adeo,

ipso

Maji; demum 5, seu quse roganon potuit non cum x Maji concurnon xxvn attt xxvm Junii, sed eo
iii

die excessisse

debuit S.

Gallus, quidqttid
sive

sil

de

aliorum calculos fquos hic sigillatim enumerare

septtllura, sive ea in

quartam,

in

quinlam feriam

aliis rejectis

non vacat) optime ordinala censemus. 5 Neque hsec fusius prosequinecesse esl:cum certwres
characteres chronologicos
reperire
potuerit,

nemo haclenus, quod sciam,

patebit

non lubet. 8 Est hxc eliam Mabilionis sententia, qui tamen in feme ttl Ma0 "'"'' loco sepullurx aberrat. Sic habet in Actis Benedict.
dilata fueril; de quo concertare

ut

rursus

infra

ubi

de

tomo primo, annotat. a, pag. 118. Gregorius Turo-

S. Gulli obilu. Fortunatvs, cujus metricum elogium ad calcem vits invenies, poelice scribens, minus exacte
Sancti nostri episcopatum quinque quinquenniis, setatem vero quindecim luslris, quod esset annis qiiinque et
sepluaginta, defmivit. Sic quidem S. Galli epitaphium

nicus Episcopus chronologicos raortis S. Galli characteres

tres
pestis

nobis

suppeditat, videlicet

annum

octavum

ex laudato Fortunalo eiplicuil Cointius

al in

Anna-

libus

Baronii ad

annum 573 num.

26, in Broweri edi-

lione et Mabilionis fragmento, diserte legitur

non terquina lustra, quse nescio ubi Cointius repererit, sed

Bis

terdena tamen lustra superstes,

ut ibi luslrum

indubilate pro anno

sumendum

sit,

sicque vixisse dica-

tur Sanctus annis sexaginta;

num,

quod seque a vero aliesallempoelice, seu metri causa, dictumest; Gregorio clarissime lestante, obiisse xlatis anno sexagesimo
quinto,

diem Dominicam, et regnum Theodebaldi lib. 4 Historiae, cap. 7. Dies Kalendarum Juliarum, quo S. Gallus colitur in tabulis ecclesiasticis, non est dies obitus, sed forte translationis, quandocorpusejus in ecclesiam S. Mariae Portuensis (qua? principalis est ecclesia, in ho- F norem SS. Vitalis et Agricolae primo condita, deinde S. Laurentii dicta) ex alia vicina S. Laurentii aede, a Guidone Episcopo delatum est anno mcclxxxv. Nam Gregorius diem Dominicam, qua S. Gallus ad
inguinariae,

superos evolavit,

specialius

definiens,

dicit illam

praecessisse triduum

qnem nos opinamur fuisse annum Christi 554. Pagius mortis annum incertum esse ail, nec Mabilio
determinare audet
dicto
: at enim satis probat Cointius, jam anno Sanctum noslrum verosimillime e vita mi-

Rogationum qum ubique post Pascha fiunt. Cum vero ex eodem Gregorio lib. 2 Hist., cap. 34, praedictaa Rogationes ante AscenSIONIS DOMINIRE TRIUMPHUM CELEBRARENTUR, niimquam possunt cum die Kalendarum Juliarum convenire. Nihil itaque certi ex his characteribus elici
potest,
nisi quod mors S. Galli post concilium v Aurelianense, at vero ante Theodebaldi decessum collocanda est, videlicet intra annos dl et dlvi.

grasse.

ipse

tamen

in

6 Superest nobis cum ipso Cointio controveisia circa S. Galli obitus diem, de quo ex Gregorio Turonensi
ita
t\

die obitus erravit,

ad citatum annum 554 tium. Doroimca primo mane jacuit

. ;

3.

Obiit, inqttit, die

in

duum,

illoque triduo celebratae

ecclesia per trisunt Rogationes,

Ruinarlius

luis ingttinarix initittm repetit

a fme anni

quales quotannis ubique post Pascha fiunt.et quarta die sepultus est a; vicinis Episcopis, ut

546, atque annum ejus octavum, S. Galli mortualem, recte nobiscum illigat anno 554. 545,
vel principio

Gregorius Turonensis in ejus vita testatur.' Quaistio est an dici debeat raortuus aut sepultus Kalendis Julii, quo die anniversariaejus memoria ubique recolitur!
Vtique ea qusestio
rii ve.rba
est,

9
1

Ex

dictis patet,

receaere, non sic in us,

facillime solubilis,

si

ad Grego;

que

altendatur, ad quse sola oportet attendere ad qusestionem explanandam multis disputat

sed

ad locum sepulluric spectant, plus nimio intricala, nisi a Suvarone locis sttpra citalis explicala fuissent. Nobis sal est. ex vita eruere, quod Episcopis quarta die advenientibus, eum {S. Gallttm) de ecclesia levaverunt, et portautes in sancti

in ... nosqux

die.

obitus a Coinlio plane

i lo""" "'
se'' ulttir*
rci>er>>
..Ilui-X
'

et in-

Basilica Laurentii sepeliunt.

Ad

conlroversiam
a Cointio

,, :

DIE PRIMA JULII.

Cointio late deductam, de confusione
siaruitt

93
a
\)

nominum
;

eccle-

taverunt. Sicut sanctus Gallus

urbis,

Claromontensium quod
olim

atlinel

dislinijuimus
et Fitalis,

ecclesiam cathedralem, tumS. Laurentii, hodie S.

in

SS. Agricolx

incola Arvernse a Dei cultu abstrahere non potuit dilectio patris, non matris blanditiae, non amor nutri-

quem a

A. CBEf.. n ro*.

Maiix, ab

ecelesia

S. Lau-

cum, non obsecundatio bajulorum

matis,

sed his omniaesti-

qua Sanclus noster sepullus est, quxque nonrentii numquam, ut Savaro notat, ecclesix S. Galli dicta
reperitur
;

bus pro nihilo habitis, et tamquam stercora

nasteriali se

pridem vero unita

fuit ecclesix

S. Marise

Dei se dilectioni, Dei se officio vovens, morecessum districtioni subegit. Sciebat enim
,

de Portu, quo Sancli corpus translatum est. Et hxc quidem aliquando principalis appellata leijitur, sed cum
addito de Portu,
sic ut disersa sit

juvenilis fervoris
nisi

flammas non

meditatur

aliter posse devincere,

censurae canonicae et disciplinae severissimae sub-

ab ccclesia malre

deretur. Sciebat insuper, se ab humilitate seculi ad

altiora

seu cathedrali, quemadmodum operose quxril, dislinnuit el exponit Cointius ad prxdiclum annum 554 loto

sublevandum,

et per patientiam tolerationis

ad illam excelsi

apicis

gloriam evehendum,

quod

numero
size

4.

Unde

facile est corrigere

confusionem eccle-

postea probavit eventus.

S.

Marix

Porluensis

cum

episcopali, in quo

Ma-

2 Sanctus

igitur Gallus ab

adolescentia sua de-

bilionem supra aberrasse diximus, et fatetur Ruinartius annotat. g, in nupera Turonensis editione cot. 1176.

votus Deo esse coepit, diligensque

Dominum,
cadia,

et ea, quae

Caslellanus in Martyiologio Universali pag

bilionem seculus est.
Vndc Acta

692 Ma-

gebat. Pater ei

ex tota anima obtentopu Deo dilecta esse noverat, dili- patris connomine Georgius, mater vero Leo- sensu
'
,

daumpta
sint.

Sed de his salis. Reliquum est, ul de S. Galli Actis pauca deli10 bemus. Dictum est supra, vitam ab ejus ex fratre necap.

a stirpe Vectii Pagati b descendens

historia,

quem
qui ita

Lugduni passum Eusebii testatur

de

primoribus senatoribus

fuerunt,

ut

in Galliis

pote, Turonensi Gregorio scriptam, inter Vitas Patrum

nihil inveniatur generosius atque nobilius.

ei

Cumque

in

monasterin

6 recenseri.

exstent,

Cuin vero plures Gregorii editiones quarum novissimam adornavil Ruinarlius, du-

pater cujusdam .senatoris filiam quaerere vellet

,

egregie profiCit;

ille

B bium

fuit,

quam
differt

eligeremus potissimum. Posterior

a
prioribus,

illa

assumpto secum uno puerulo monasterium Cremonense e expetiit, sexto situm ab Arverna urbe
milliario, suppliciter

in mullis

proindeque variantibus
fo-

Abbatem exorans,

ut sibi co-

lectionibus aliisque id

genus minutiis distinguenda

mam

ret, quibus immorari vix operx pretium. Citat editor plura MSS. ad qux priorem leclionem se emendasse

capitis tondere dignaretur. At ille videns prupueri nomen inquirit, dentiam atque elegantiam interrogat genus et patriara. Ule vero Gallum se
,

profitetur

verum, ul dicam ingenue, plerumque non

;

vocitari

pronuntiat,

civera

Arvernum, Georgii

fl-

arrident adhibitx correctwnes aul mutationes

sic

ut

lium Senatoris.

Quem

Abbas, ut cognovit de prima

:

eam prxtulerimus, quam pridem vulgavit Mabilio inter Acla Benedicl. tomo i a pag. 116, quamque proinde hic recudendam curavimus, et annotationibus tum Mabilionianis, tum Ruinartianis, tum nostris illustrare conati sumus ; adjectis ad calcem binis miraculis prope
continuis, altero
tius

stirpe esse progenitum, ait

Bene

desideras,

fili

sed primura oportet haec ad patris tui deferri noti-

tiam

et si haec ille voluerit, faciara quae deposcis.

ex Savaronis ultima edilione, vel podisquisitionibus

;

Denique Abbas prohac causa nuncios ad patrem interrogantes, quid de puero fieri juberet, misit. At Primogenitus inquit ille parumper contristatus
:

Durandi notationihus ac

de ser-

erat mihi

et

ideo volui conjugio copulare

sed

si
;

vata a flammis civitate Arvernica

altero

ex Branche,

de perpetua febrium curatione in ecclesia Langeatensi

seu Langhiacensi, ubi singulari cullu Sanctus noster,

tamquam

titularis patronus,

solemnius honoratur.

Jam

Gregorii verba describamus.

eum Dominus ad suum dignatur accire servitium illius magis, quam nostra voluntas fiat. Et adjecit Quidquid vobis infans Deo inspirante suggesserit, adimplete. Tunc Abbas ista nunciis referentibus, puerum Clericum d fecit. Erat autem egregiae ca,

stitatis,

ettamquam

senior, nihil perverse appetens,

VITA
Ex
S.

Gregorio Turonensi
Vilis

a jocis se etiam Juvenilibus cohibebat, habens mirae sedas. lectioni dulcedinis voces cum modulatione suavi ^"jf^ tur dans operam jejuniis, et absassiduae incumbeus tinens se raultum a cibis; quem cum beatus Quin; ;

De

Patrum

cap. 6.

tianus

Episcopus, ad idem monasterium veniens, cantantem audisset , non eum permisit ultra illic
e

,;

CAPUT
De
illustribus

I.

retineri, sed

secum ad civitatem adduxit,

dulcedine spiritali nutrivit.
,

et ut cce-

lestis pater, in

S.

Galli natalibus,

institutione celerisque gestis

monastica usque ad episco-

palum.
obilitatis l\.

vox ejus magis ac neodohco atque idem in populis egicarus, magis in dies componeretur, maximum haberet amorem, nuntiaverunt haec Theoquem dicto citius accersitum tanta dorico Regi
3

Cumque defuncto patre

dilectione excoluit, ut
piditatibus,

eum

proprio

filio

plus

K ''Mium

nii,,

Jitibus

fmmt,

mundanae fastigium semper inhiat cugaudet honoribus, inflatur occursibus, forum pulsat , rapinis pascitur calumuiis
,

ret.

Regina autem,

ejus uxore, simili

amaamore di-

ligebatur, non solum pro honestate vocis, sed etiam

delectatur, rubiginosi auri talenta desiderat, et

dum

pro castimonia corporis. Tunc vero Theodoricus Rex ex civibus Arvernis clericos multos abduxit,

parva possidere videtur, ut agglomeret plurima, magis accenditur ingeritque ei congeries auri sitim

arduam possidendi,

sicut Prudentius ait,

quos Trevericae ecclesiae, ad reddendum faraulatum Domino, jussit assistere beatum vero Gallura a se nequaquam passus est separari. Unde factum est.
:

Auri namque fames procedit major ab auro. fit, ut dum gaudet pompis seculi , et vanis lunoribus oblectatur, nihll ei de mansuris dignita-

Unde

Agrippinam /'urbem, et ipse abiret simul. Erat autem ibi fanum quoddam, diversis ornamentis refertum, in quo barbaries, opima libaut eunte

Rege

in

tibus in
luae

memoriam revocetur

nec respicit ad ea,

,

mina exhibens
replebatur
:

non videntur, dummodo illa quibus satiari ammum putat, importune possideat. Sed sunt qui se de his nexibus, tamquam aves de laqueis evoantes, et ad altiora tendentes mentis alacrioris ingemo absolverunt, facultati,

ibi

usque ad vomitum cibo potuque ut Deum adorans, et simulacra

,

membra, secundum quod unumquemque dolor attigisset, sculpebat in ligno. Quod ubi sanctus Gallus
audivit
perat,

colonixfattum
incendit.

ac

relictis

terrenis

cum uno tantum clerico proaccensoque igne, cum nullus ex stultis pa,

statim

llluc

bus, totis se viribus ad

illa,

quaa sunt ccelestia, ap-

ganis adesset

ad

fauum applicat

ac succenlit.
Illi

'

94
Illi
A.

VITA
videntes

S.

GALLI EPISCOPI.

GREG. TIRON.

scendere, auctorem

fumuin delubri ad coelum usque coninventum incendii quaerunt

:

ANNOTATA.
a Hodic Ctaromonlana
est.

evaginatis gladiis persequuntur. Ille vero in versus, in aula se regia condidit.

fugam

Verum postquam

Unde

et

quo

tempore

facta fueril nominis immntatio, tipnd

Rex, quaj acta fuerant, paganis minitautibus, recognovit, blandis eos sermonibus linivit, et sic eorum furorem improbum mitigavit. Debinc autem referre
scepe erat solitus vir beatus haec

de , utroque onmine a principio operis fuse dtsputantem, invenies.

Savaronem

cum

b Lege Vectii, vtl Vettii Epagathi simos Lugdunenses

inler

lacrymis, et

nobilis-

Prttlicil, sc

forc Episco-

pum.

Voe mihi, qui non perstiti, ut in hac causa Fungebatur eo tempore diaconatus offlcio g. finirer. 4 Denique cum beatus Quintianus Episcopus, ab sanctus hoc seculo jubente Domino, transisset Gallus apud urbem Arvernam eo tempore morabatur. Cives autem Arverni ad domum lmpetrati presbvteri, ejusdem avnnculi, convenerunt, conquerentes de obitu Sacerdotis, et quis in ejus locum
dicebat
: ,

Mnrtyes,

egregie a citato Eusebio

laudati hb. 5, cap. 1.

c Alii melius legunt

Vide

alias

inflexiones
lib.
liic

Crononense, vulgo Cournon. apud Ruinarlium Inc et ad

,

Historiam
d Notal

4, cap. 40, annotnt. d.

Ruinartius
inferre

ex hoc aliisque passim

Gregorii

locis
oliin

Ludovicum Thomassinum,

Abbates
visse,

tonsuram clericalem conferre consueolim fuisse

deberet substitui,

requirentes.

Quo

eamdemque
:

diutissime per-

monachorum

ac cleri-

tractato, regressus est unusquisque

ad doraum suam.
sancto
ait
?

Posthorum discessum, sanctus Gallus vocavit unum

e clericis
,

et irruente

in se Spiritu

corum tonsuram rnonachos denique saepius clericorum nomine fuisse designatos. Quod passim nos quoque observavimus. Lege ea de reejusdem Tholib. 2,

Quid himussitant, quid cursitant, quid tractant

Vacuum

opus eorum. Ego ero EpiscoDominus hunc honorem largiri dignabitur. Tu vero cum me redire de prassentia Regis audieris, accipe equum decessofis mei stratum, et egrediens, teobviam exhibe mihi. Quod si audire despexeris,
est, inquit,

massini Disciplinam Ecclesiae latin. editam parte i, cap. 39. Cui consentit Cointius ad annum 518.

pus. Mihi

Vide et Mabillonii notas ad vitam S. Sequani, Sec. i Bened. pag. 264. Idem ferme nobis dicendum erit ad
vitam S. Eparchii.
e
cap.

D?
12

eo
et

Gregoriusin Historia
13, sed

lib.

2, cap. 36,

lib.

3,

cave ne te in posterum pceniteat.

contra

Cumque

haec lo-

queretur, super Iectulum decumbebat.

Tunc

Ex

quibus patet,

iratus

maxime eumdem

de

Vitis

esse, qui

Patrum cap. 4. primum Ruthe;

cum multa exprobraret, elisum super spondam lecti h latus suum lsesit, turbidusclericus,

eum

nensem, deinde Arvernicam rexit ecclesiam

stinctus et in duos distractus in

male

di-

Martgrologio

Romano

que discessit.
o Quo discedente ait Impetratus presbyter ad beatum Gallum Audi, fili consilium meum noli moram facere, sed vade ad Regem, et nuntia ei, quae hinc contigerint, et si ei inspirat Dominus, ut
,
:

14 Junii
f

et

13 Noaembris. Vide commentarium HenColonia, nomine

sito satis celebris, tttnc et

scheniide Quintiano presbyte.ro tomo 2 Junii, pag. 960.

Ea

est

Trevlrensl-

bus frustra
expetitus,

mullis post seculis

Francorum Regibus

subjecta.

No-

tibi

mus

hoc sacerdotium largiatur, niagnas Deo referigratias: sin aliud, saltem ei qui ordinatus fuerit, commendaberis. Ille vero abiens, quae de beato Quintiano contigerant, Regi nuntiavit. Tunc
,

tandum porro, ob fac.tum, de quo htc agitur, S. Gallum in fastis Coloniensibus referri apud Geleuium hoc
die.

g Huc
Galli
,

referenda eti miraculosa sanatio pedis S. per intercessionem S. Jtdiani Brwatensis

rejectis

Aprunculus i Trevirorum Episcopus transiit; congregatusque clerus civitatis illius ad Theodoricum Regem, sanctum Gallum petebant Episcopum. Quibus ille ait Abscedite, et alium requirite Gallum enim diaconura alio habeo destinatum. Tunc eligentes sanctura Nicetium Episcopum acceperunt. Arverni vero cleri consensu k insipientium facto, Simo- multa munera ad Regem ferentes venerunt. Jam
etiara
:

quam
ria

fuse et distincte narrat Gregorius lib. 2 de GloMartyrtim, cap. 23. Certo ea eonltgit circa annum 525, dum Tlieodortcus, ut ibi dicitur , excidiura Arde.

vernae regioni intulit, etc,

vita S.

quo pluribtts agitur

Quintiani supra citata.

h Qui latine scit, novil plane et intelligit, quid sit sponda lecti, nec explitatione opus habet. Qui a Grieco
rovjii foedus, aut a sponsis et

niacis,

tunc enim germen illud iniquum coeperat pullulare, utsacerdotium aut venderetur a Regibus, aut emeretur a clericis. Tunc ii audiunt a Rege, quod san-

quxrunl

vel divinant, cerle

spondendo derivant rem notam magis involillo

vere videntur.
i

Colitur
:

22

Aprilis. Vide

die

Henschenii com-

ctum

Gallum habituri essent Episcopum. Quem presbyterum ordinari jussit Rex, et raandavit, ut
datis de publico expensis, cives invitarentur ad epulum. et laetarentur ob honorem Galli, futuri

mentarium

est ad annum 527, ex ordinata superiits a nobis chronologia. k Novissima Ruinartii editio legit ; Arverni vero

sed obilus ejus

reducendus

Epi-

scopi.

Arvernensi
ecclesix prafi
citur:

autem referre erat non amplius donasse pro episcopatu, quam unum trientem coquo, qui servivit ad prandium. 6 Post haec Rex, datis ad subsidiura ejus duobus Episcopis, Arvernos eum direxit. Clericus vero ille,
Is

Quod

ita factura est.

cum consensu, etc. atque consensum istum accipiendum putat pro instrumento electionis, Regi
clerici

solitus,

exhibendo.
est.
1

Ulram

lectionem prseferas, mihi

Aclis

stts

deque

Usitatissima

in

horum temporum vox

est,

qux

hinc infra denuo recurrit, pro psalmodia seu cantu

qui super spondara lecti latus ejus illiserat, Viventius nomine, ad occursum Pontificis ,

ecclesiastico.

secundum

verbum

illius,

properat, non

sine

magno pudore,

CAPUT
De

II.

et se sunulque

equum, quem jusserat, repraesentat. Ingressisque utrisque in balneum dolorem lateris, quem ab impulsu superbiae ejus incurrerat, clementer nnproperat magnam ex hoc ei ingerens vere, ,

S. Galli gestis in episcopatu, virtutibus,

mi-

raculis, obilu et sepultura.

cund.am

non cum

ira,

sed tantum joco spiritali

delectatus. Igitur exinde

cum multo

psallentio

in

tantaque caritate

J am vero, assumpto episcopatu, tanta humilitate, eum omnibus usus est, ut ab universis diligeretur.

civitatem suscipitur
ordinatur.

inter*'? en clucet P""

et in

sua ecclesia Episcopus

Patientiam vero ultra

hominum

mores habebat,

ita ut si dici fas est,

Moysi compa-

raretur ad diversas injurias sustinendas. Unde factum est, ut a presbytero suo in convivio percussus
in capite, ita se

quietum reddiderit, ut nec sermoneui

D T E PRIMA JULII.
nem quidem asperum responderet
ei
;

95
in similitudinem nivis
:

sed omnia, quaa

riem,

quam vestem

candidam

r>
,
,

eveniebant, patienter ferens, in Dei hoc arbitrio,

jactaret.

efferebat, et ait ad eurn

Bene

te,

cum et a quo se petebat enutriri, Ennodius quidam, ex senatoribus presbyter, in con

calumniis atque conviciis eum vivio ecclesiae multis lacessissct, consurgens sacerdos, loca basilicarum

Nam

o Sacerdos, pro-

IK(

spectat divina pietas pro populo tuo supplicantem, ideoque ne timeas ; exaudita est enimoratio tua, et

rmm

ecce eris

cum populo

tns, nullusque,

te vivente, in

tuo ab hac inflrmitate liberaregione ista ab hac

sanctarum circuibat. Ceterum cum hoc Ennodio post eum cursu veloci pergens, fuisset perlatum se ante pedes ejus in ipsa platea prcsternens, et veniam petiit, deprecans ut euin oratio ejus cum oinnipotente Judice non fuscaret. At ille benigne
,

strage deperibit. Nunc autem noli metuere, post octo enim annos expletos migrabis a seculo quod postea manifestum fuit. Expergefactus igitur, Deo
:

gratias pro hac consolatione

eum

colligens, cuncta, quae locutus fuerat, cleraen-

egit, quod per coelestem nuncium se confortare dignatus esset. Rogationes h illas instituit, ut media Quadragesimapsal-

ter indulsit,

eum arguens, ne

haec ultra contra sa:

lendo ad basilicam beati Juliani

pedestri venirent. Sunt

Martyris,

itinere

proplietica

cerdotes Domini proferre auderet quia ipse episco patum numquam promereretur accipere. Quod postea probavit eventus : nam cum in Gabalitano ad episcopatum jam electus a, jam in cathedra positus,

autem

in

hoc itinere quasi

stadia trecenta sexaginta.

Vr

X didio.
a

ut diximus, lues

illa

Cum autem regiones illas, consumeret, civjtatem Arver-

jam cuncta parata

scopus;
surrexit
ita subito
,

essent

ut benediceretur

Epi-

nam, sanctiGalli intercedente oratione, non attigit. Unde non parvam censeo gratiam ejus, quihocmeruit, ut pastor positus

contra

eum omnis populus con-

oves suas devorari,

defen

ut vix vivus posset evadere, qui postea

dente Domino, non videret.

presbyter transiit.

Inlerest 5

Syn. Aurelian.

8 Apud Aurelianensem autem urbem incriminato ab iniqnis Marco Episcopo, et in exilmm truso, magnus Episcoporum conventus est aggregatus,
Childeberto

Rege jubente. In qua synodo

cognos-

centes beati Episcopi, hoc essevacuum, quodcontra

10 Sed veniamus ad illud tempus, cum eum Dominus de hoc mundo jussit assumi. Cum gravatus comptus' incommodo decubaret, ita febris externa omnia sanctissime raembraejus depilavit, ut capillos et barbam simul " wrilur amitteret. Sciens autem se, revelante Deo, post triduum migraturum, convocat populura, et omnibus
confracto pane,

eum

fuerat mussitatum,

eum

civitati et cathedrae

communionem

sancta et pia vodie tertia, quae

Diaconi superbi pcena.

Denique tunc ad servitium sancti "Galli Valentinianus c diaconus, qui nunc presbyter est et cantor, accessit. Cumque Episcopo alio Missua; restituunt.

luntate largitur. Adveniente

autem

erat Dominica dies, civibus Arvernis

immanem

al-

latura luctum, albentejam coelo, interrogat, quid in

ecclesia psallerent. Dixerunt

sam

dicente, diaconus

ille

propter jactantiam potius,

vellet,

quam pro Dei timore cantare

prohibebatur, dicente sibi
:

a sancto Gallo

benedictionem
tello

psalli.

At

ille

autem circumstantes, psalmo quinquagesimo

Sine, fili, quando Dominojubente nos celebraverimus solemnia, tunc et nunc ejus clericu concinant, qui tu canere debes celebrat Missam. At ille, et tunc s6 posse, pronuntiat. Cui sacerdos Fac ut libet, nam quod volueris, non explebis. Ille igitur negligens mandatum pontiticis, abiit, et tam deformiter cecinit, ut ab omnibus irrideretur. Adveniente autem alia Domi: :

et benedictione decantata, et alleluiatico

cum

capi-

expresso, consumraavit officium totum tempo-

ris

ait

matutini k. Quojam extremo perfunctus officio, Vale dicimus vobis, fratres. Et haec dicens,
:

extensis membris, spiritum cceio intentum praemisit

ad Dominum. Transiit autem aetatissuae sexagesimo

quinto, episcopatus

vero

sui septimo

et vigesimo
l

nica.dicente saspedicto pontificeMissam,

abire
:

eum

jussit

Nunc,

inquiens,

in

volueris, explicabis.

Quod cum

vox ejus praeclara facta est, retur. beatum virum, cui

est, ut sicut aniinae, ita et

nomine Domini, quod fecisset, in tantum ut ab omnibus laudatalis

Exinde ablutus atque vestitus in ecclesiam defertur, donec comprovinciales madeum sepeliendum convenirent. Magnum autem ibi miraculum ostensum populis fuit, quod scihcet Sanctus Dei,

anno

/.

attracto dextero pede in feretro, se in aliud latus,

gratia concessa
ejus

quod erat versus

11

altare, contulit.

voces

hominum sub

Dum

hsec agerentur,

Rogationes

illae,

quas

et

ab Episco-

C
Lectulus ejus

potestate consisterent, quas et cura voluitcantu prohibuit, et

sanat quar-

cum

libuit,

tanam.

autem Deus et

alia

cantare permisit. Prsestitit miracula magna per illum. Nam

dule correp-

quotannis ubique post Pascha fiunt, celebrabantur. Jacuit autem in ecclesia per triduum, assiduo instante psallentio n,

P's sepelitur.

cnm magna

frequentia

populi.

cum

Julianus Defensor, d presbyter deinceps,

cissimaa voluntatis

homo, a quartano typo

tus, graviter cruciaretur,

lectulum sancti sacerdotis expetiit, in quo decubans, a famulo opertus, paululumque obdormiens, ita sanatus est, utneccontractus quidem postea ab hac infirmitate videretur.

Episcopis auteiu quarta die advenientibus, eum de ecclesia levaverunt. et portantes in sancti Laurentii o basilicam, ibi sepeliunt. Jam vero in exequiis ejus quantus planctus, quanti populi affuere, enarrari vix
potest. Mulieres

cum

lugubribus indumentis,
:

tam-

quam
Judaei

si

viros perdidissent

similiter et viri obtecto

est. Ipsi

"
Arvernettse

Cum autem Arverna

civitas

maximo

incendio

capite p, ut in exequiis

uxorum mos

quoque

'ncendium
sedat,

cremaretur, et hoc Sanctus comperisset, ingressus ecclesiam, diutissime Dominum ante sanctum altare cum lacrymis exoravit; surgensque, Evangeliis
coniprehensis, apertisque

lampadibus plangentes, prosequebantur. Omnes praeterea populi una voce dicebant Vae nobis, qui post hanc diem numquam similem
accensis
:

Quo obtemperante, protinus ad adspectura ejus ita omne incendium est extinctum, ut nec favillae quidem in eo igne remanerent. Sub ejus autem tempore,

f,

obviam

se igni

obtulit.

merebimur habere

pontificem.

Et

quia, ut

diximus,

provinciales longe distabant, nec celerius venire poterant, ut mos rusticorum habetur, glebam super

beatum corpus posuere

intumesceret.

tideles,

quo ab

aestu

non

magno
:

terrse

motu Arverna

cussa
ues
s,

sed cur

acciderit,

civitas est conignoramus. Hoc tamen

Quem

cespitem post ejus

exequias
Fulget mtractilis

scimus, quod nullum ex populo laasit

(j

Cum autem

illa,

'Wealue

'nnuitiariu

regiones

quam inguinariam vocant, per diversas desaeviret, et maxime tunc Arelatensem

mulier quaedam, et vere fut ego diligenter inquisivi) virs'0 purissima et devota Deo. Meratina nomine, ab aliis ejectum, collegit;atque in horto suo posuit, et
i

infusa

Vxservat.

provinciam depopularetur, sanctus Gallus, non tanpro se, quantum pro populo suo trepidus erat.

aqua, Domino incrementum dante, De quo cespite infirmi non solum autevivere fecit. rentes herbam, atque exejus succo bibentes sanasajpius

mque die ac nocte Dominura deprecaretur, ut vivens plebem suara vastari non cerneret, per visum noctis apparuit ei Angelus Domini, qui tam caesa.

fidelis super eum oratio suffragium merebatur. Qui postea per incuriam, virgine migrante, deperiit. Denique ad sepulcrum ejus

bantur, veruni etiara

multae

: ,

96
multic virtutes ostensae sunt.
A. GIIKC.

VITA

S.

GALLI EPISCOPI.
fide-

Nam

quartanarii et

diversis febribus aegroti, ut ad

liter

beatum tumulum

TORON.

9
Herbis ad

perveniunt, protinus hauriunt sanitatem. Valentianus igitur cantor, cujus supra meminimus, qui postca presbjter fuit q, cum diaconatus

Vidt commentarium prsevium. p Observat Mabillonius, inquit Ruinartius, hodieque in exequiis Regum, viros, defuncti officiarios
capitibus tectis funeri assistere. q Vide apud Ruinartium ex Thomassino, quales [uerint cantores seculo sexto.
r

De

loco sepultur.r, corporis transla tiane, etc.

fungeretur

officio, a

typo quartano corripitur, acper

tiimulum
sparsis, febris
depellitur.

multos dies magna defectione laboravit. Factum est autem, ut in die accessus hujus febris, loca sancta circuire disponeret, orans; veniensque ad hnjus
Sancti sepulcrum prostratus, ait
:

In novissima editione
:

est;
alise

ut nec

ullas,

quas

vulgo fractiones vocant

ratus est, nihil adeo

editiones et

MSS.

Memor

esto mei,

frictiones. Lectio noslra plana cst;

nam

si

febri libe-

beatissime ac sancte Sacerdos, a te enim educatus,

mirum

si

fractionibus

et inter-

doctus acproraotus sum. Memorestoalumni proprii, quem amore unico dilexisti, et erue me ab hac qua detineor febre. Haec effatus, herbulas, quae ob hono-

missionibus caruerit.
s

Inter virtutes

illas prse.cipue

numeranda
adducit

venit

quam tamquam perpetuum miraculum

dus
in

rem Sacerdotis tumulo

deeerpit,

respersae

fuerant a devotis,

notis

et

disqnUitionibus

Duranad Savaronem edit

collegit, et quia virideserant, ori applicat, dentibus

1662 pag. 183,

lico latinc

cujns hsec ferme verba sunt, ex gal:

succumque earum deglutit. Prateriit dies et deinceps illa, necab hoc estpulsatus incommodo vel minimos ita sospitati est restitutus, ut nec ullos
;

reddita

Obtinet, inquit, apud Arvernenses

post mag-

M incendh
claronumttn

traditio,

bonum hunc Sanctum (GallumJ

num

incendium, quo ejus tempore urbs Claromon- "mperserwi

rigores
ita

ultra perferret.

Hoc

ab ipsius presbyteri ore

gestum

fuisse cognovi;

non enim ambigitur, per

illius

potentiam prodire virtutes de tumulis servos,

tana conflagravit, [vide supra principio num. 9] Dominnm exorasse, ut si imposterum tale quid accideret, una dumtaxat domus consumeretur. Id vero
a

rum suorum

qui

Lazdrum vocavit ex monumento.

Deo impetratum,

saepe

probavit

eventus,

ut

testantur grandaevi

senes

etiamnum

superstites

ANNOTATA.
a Xotat
post
hic Ruinartius,

nos autem abhinc annis quinquaginta, cum hujusmodi infortuniis interessemus, quando nimirum

factam

eam

electionem
est

furentes flammas videbantur totam aliquam urbis

mortem S.

Hilarii, cui substitutus

Evanin

thius, qui concilio Anrelian.

4 subscripsit.

regionem absumpturae, eas, inquam, per impraavisam, sed prosperam plane fortunam, unica domo
exusta,

b Id actum est,
concilio iv

inquit Mabilio,

non quidem
coacto,

tum
,

subito sisti, oculis ipsi nostris conspe-

Aurelianensi, anno

dxli

cui

ximus.

Marcus cum S. Gallo anno dxlix celebrato,

c
latur

subscrijjsit, sed in concilio v,

in

quo non exstat subscriptio

vicis pag.

Aliud miraculum referl Branche de Sanctis Arver450, quod addi possit curationibus febrium,
is,

Marci, qui tunc temporis exsulabat, etc. Qui

:

quse eliam in Actis memorantur. Testatur

propria

hic

Valentinianus, infra Valentianus appel-

se

experientia

dedicisse,

dum

per annos undevi-

rectius

Ruinart utrobique eodem moclo

sit,

scripsit.
et

ginti

parochum
titularis

egit Langeati, [Langeat] ubi

;

tam- Perpetmm
miractdum
in sananAls
lebricitmili-

Qxdd per vocalem intelligendum

infra per cantoris

satis

patet,

quam

patronus colitur S. Gallus

fusis

testatur,

nomen

clarius explicatur.

inquam,

febricitantes,

ad Sancti

imaginem

d Defensores erant, nt notat Ruinartius, quibus

rerum

et

Recte id
e

negotiorum ecclesiae cura commendata erat. nomen indicot; vide Thomassinnm Discipl.
l,

precibus, haustoque vino ad ejus invocationem benedicto, immersis in illud sacris lipsanis, passim
valetudini pristinae restitui

bus.

Ecclesise parte

lib.

2, cap. 98, etc.

idque miraculum prope perpetuum perseverare.

;

illic

Jam

alibi

notavimus per

typum quartanum non

se resti:

Coronidis

loco

subjicimus

metricum

epitaphium

aliud intelligi
f

quam

febrim quartanam.

quod ceteris jam abunde

tione

illustratis,

ulteriori

explana-

Putat Ruinartius leclionem sinceriorem

non indigct.

tuisse, per Evangelia comprehensa apertaque nescio an id omnibus persuaserit; nam ut demus apud Gregorium et alios ejus sevi Scriptores casum quartum

EPITAPHIUM
Domni
Ex
Galli Episcopi
lib. 4.

nonnumqnam pro
ipsos

sexto usurpari, non probabit id

apud

semper peri.
lue ista
lib.

g De
Historia

non semel meminit Gregorius, ut in

4, cap.

et

de Gloria

Martyrum

Venant. Fortun.

carra. 4.

cap.

dnci possc ad fxnem anni

qnentis.

51. Existimat hic nobiscnm Ruinart ejus initium re545 vel ad principium se-

J."Xostis inique,

Adam

paradiso fraude repellis,

Ecce Deus faraulos praestat adire polos.

hse Rogationes S.

h Sunt
rant,
i

Galli proprise, ad imi-

Invide, sic tua

mors

horaini meliora paravit,

lationem Mameitinarum, quse praecedenti seculo ccepeinstitutse.

Tu

expellis terris, hic dat et astra suis.

Testis et Antistes Galhis probat iste beatus,

Quscrit Ruinartius et nos

cum

illo,

an hic de eulogiis

Nobilis in terris, dives eundo polis.

agatur, an de communione sub unica specie.

k Patet,
148,

hic intelliyi Laudes,

ut hodie loquimur;

Qui Christi auxilio fultus, nec adultus in annis Se majora petens, odit amare lares.
Effugit aruplexus patrios,

nam Psalmus
149
et

Psalmi alleluiatici Fide plura de Psalmis alleluiaticis apud Cointium ad annum 536 num. 28. Nolabis etiam, decantare hic idem esse ac
50, Bcnedicite
id
et

matremque

relinquit,

150

satis insinuant.

reatare.
1

Qui monachum regeret, quaeritur Abba parens. Illic tiro rudis generoso coepit ab aevo Militiae Domini belliger arma pati. Quintiano demum sancto erudiente magistro,
Pulchrius est auro corde probatus homo. Inde palatina Registranslatus in aula, Theoderice, tuo vixit amore pio.

S. Galli a>tutem

et

episcopatus ejus tempus chro-

nologice disposuimus in commentario prxvio.

Jntellige vicinos Episcopos, qui ad

Episcoporum
ad novorum

defunctorum exequias,

quemadmodum

et

Mox

ubi destituens terras, petit astra magister,

ordinationes convenire soliti erant.

Cessit discipulo cura tuendo gregem.

n Recte observarijubet Ruinartius preces continuas

circa corpus defuncti.

Pontificatus enira moderans ita rexit habenas,

Pastor ut

officiis,

esset

amore pater.
Mansuetus,

DIE PRIMA
,

JTJLII.
praesensit

07
dona
futuri,

Maiisuetus, patiens, bonus, aquus, amatus, * amandus,

-p>

Hoc opus exercens,

Se pastore

D
ex mss.

nihil posse perire gregi.

fflator ' Al- a

Si

oa erat offensae, sed locus hic veniae. qua supervenit, facta est injuria virtus, Unde furor poterat, inde triumphus erat.
Dulcia condito

Sic pater ecclesiam regit in quinquennia quinque,

Hinc meliore

Bis terdena tamen lustra superstes agens. via Sanotum ad coelestia vectum,

Plebem voce fovens, quasi natos ubere nutrix

Non

premit urna rogi, sed tenet ulna

Dei.

'

qutd ni aula?

cum

sale mella rigans.

DE

S.

EPARCHIO CONFESSORE
MONACHO PRESBYTERO
COMMENTARIUS PR^VIUS.

APUD ENGOLISMENSES RECLUSO

I.

Sancti

gloria

ab
;

antiquo monasterio et solemni cultu.

de
ejus

e,

Engolisma
aliisque

nobili Aquitanise. urbe

ANNO
D1.XXXI

D
bis et

situ

adeam

pertinentibus pridern alibi

fttit,

3 Porro pag. 162, ad annttm 876 sic observat Ade- tariamsortem marus : Quo tempore gravissime Nortmanni Aquita- exP ertan
-

in Actis nostris

loquendum

vtxxn Maji,

lomo v, pag. 131, in sancto Ansolio, primourgentis Aposlolo ; quapropter longiori Itic de-

scriptioni
Enrjolismx
gloria

Epar-

tamquam
lisma

supersedendum duxi. Utor voce Engolisma, maijis recepta, quamvis von ignorem mttltiIculisma, Ecooperose qusesitas et col-

chiu

plices ejtts antiquioresqite appellationes

et viginti fortasse alias.

lectasa V.

C. Adriano Valesio, in Notitia Galliarttm

pag. 250, qtto curiosiores leclores remittimus.

Ittbet

Nec

alia

inquirere,

qwe

apttd

Corlxttm

aliosqtte E-tgolis-

menses scriptores salis obvia sunt. Huc eateitus solttm spectat ca nominis prselibatio, quod prxdtctx civitati
insignem

splendorem attulerit

is,

de quo

agimtts,

S.

monasterium quoque B. EparNortmannis desolatum est, ita ut nullus monachorum ibi degeret, et hac de re Canonicalis Ordo ibidem regrederetur, qui nuper exierat. Pg, 164, Ademarus Comcs possessiones auxisse dicitur concedendo S. Eparchio Godorvillam. Pag. 165 fusius descrtbitttr Monachoritni reslitutio sttb JVillelmo Sectore-fem, ubi prsedia et ecclesis eiittmerantur monaslcrio attributse. Persam fortunam itabe.s pag. 171, diim Episcopua Grimoardus, datis muneribus, a Willelmo Comite monasterium S. Eparchii expetiit, et sibi vindicavit, et per multos annos sine Abbate manere fecit, et plures possessiones, e.tc. Demum pag.
afflictahant
chii a
sic ait

niam

Eparchius,

inter ejus tntelares patronos

itt

non postre
magnificum
jun-

mus, cujus solitudo subinde commtttitta

coznobium, ponte super Caranthonttm

184, loquens Ademartts de Wtlleltno Comite defunclo, Willelmus, pro sepul: Obttilit supradictus

stralo, tirbi

tura sua S. Eparchio diversa et pretiosa munera,

ctum, Regum Francix, scd prsecipue Pippini, deinde Willehni coqnomento Sectoris-ferri, aliorumque Prin-

tam

in terris

quam
etc.

in

filis,

auro et argento multo

aliisque rebus,

Tanla nimirum Calholicorum Prinpietas fuit,

ciptm donationibus

ita accrevit,

ut tota Gnllia celeber-

cipum

in

S.

Eparchium

quam

sub

Wil-

rimum
mitum

fttcrit,

plttrium

Episcoporttm Ittmulis, imo Costata

lelmi successoribus perseverasse et forte accrevisse non

ipsorttm

Engolismcnsium

sepultura no-

dttbttamus; donec Httqonotortnn rabies, capta urbeanno

bihtatum.

1568
Sancti

in

venerandas, totque

jam

seculis

honoratas

2 Nonnulla ad eam abbatiam variamque ejus sortem

cetebrem
ibi

ttostti

aliorumque Lttgolismensium palronorum

pcpcrceral.

abbatiam
habuit,

memorant Sammarthani, ut multo plttra erui poterattt ex Chronico Ademari Chabannensis, monachi S. Eparchii, in Biblioth. MS. Labbei tomo 2 a pag.
spectantia

reliquias,
infideliutn

sacrilegis flammis desxviit, qutbus vel ipsa

Nortmannorum immanilas

151,
tatur
berli

proxime sequenli, singulare quidnottbi lamen tn nomimbtts S. Geiinini et Charierrorem oporlet agnoscere; sic habct : Per id temttbi

pag-.nu

4 Hocc de Sancti monaswiio cursim cx Ademaro Bieronym. delibata sunt; nunc ut ejtisdcm cttltutn diliijentitts e.ie- adjectus cum
quar, piimuin notn, varios ipsum
tttlos

tn Marttjroloijtis

""'
li-

m utul,s

>

nactum
nominis

esse

pus S. Germanus Parisiorum Episeopus, missus a Rege Chariberto Egolismam civitatem, consecravit
basilicam S. Eparchii, ubi ipse nuper sepultus fueadfuit cum eo venerabilis Gregorius Episcopus Turonensis, et in ipsa basilica, multa pignora reliquiarum B. Martini Episcopi collocantes, dedicaverat
:

ejtts

analogia

quemadmodum mira est qtta appellatur Cybar

;

Gallicu
vel

Ciqui-

bar. In Hieronijmianis apograplus auctt

bus in
nostris observatiotttbus

Usttardinis

dictum

est,

nempe.binis Lucensibtis,
certo adjectusest,

Corbeiensi atque Blumiano.

perperam vocatus Episcopus. ln Lu;

cen.

Egolisma

civitate, depositio Separci Episcopi

legitur,

eam in ejusdem beati Martini honore. inquam, errorem agnoscerc, ttam ex temporum ratione constare supponimus, S. Germanum seque ac Charibertum Regem ante S. Eparchium c vivis excessisse.
runt
Oportet,

Eparci Episcopi. Ad hsec Flo in aliis duobus vero, inquit, constanter tam in binu; rentinius : Cum codicibus nostris, quam in Corbeiensi, Episcopus

nuncupetur,

et

Eudem

Chronici paghta legitur ctus prosternitur, mortuusque

Theodebertus deviab Aunulfo quo-

sum, ne

alius esset ab
alitts

Separcus in illis dicatur, veritu> Eparco Abbate. Polcrttt etiat;:

cssct

ibi

dubitare, an nott

ab

Eparco Episcopo, qu

que Duce collectus, Egolismam civitatem portatus,

ibidem sepultus est apud S.
oit

modo nomcti expiimiint

ntts.

codiccs Corbciensis et

Blumiastiut atit

Eparchium. Pag. 160

Aqnitanis, filiuni habitum in
Qttod
etiatn

Dubittm attgerent Hierontimiuna mittora, GclloAinjustantim,

Ademarus, Pippintim

rcgem

nense,

Labbeanum,
coiistans

ct

siqua
cst
:

Ludovici Pii, transtulisse canonicalem

hiijttsmodi,
n'l in

qttorum

lcctio

Ingolisma.

monasterium S. Eparchii EngolisruEe.

testatur

auetor Chrontci

MalliacensU apud Labbeum

Episcopi

Eolisma, nou Separci, sed Bparci vel Eparcii modica nomenclaturx varialiotie, c/n.r to:

Pg. 197.

Nota

est Nortmatttiorum grassatio ipsiusque

men diversum hominem non

designet.

Nempe

in codi-

Engolismensis 161.

urbis

destructio,

iHdem

signata pag.

Julii T. I.

eem aliqucm Ilicrotttjmtatium scmcl admtssus crror, facile in omnes alios promanavit. 5 Possel 13

98

DE

S.

EPARCHIO CONFESSORE.
ria
potuit, in primis

A
iUCTCRB
J.
II

5 Possel q\ is non absimili scrupulo duci, sil neidem Eparchius Abbas, Eparchius monachus et confessor,
'.
s

euim editionibus

inepte

legitur

>
' i

presbyter, Eparchius reolusus,

est.

nam

et

di-

inlfr
solis

SS
s

l'.-i-

hisce appeltationibus ornatus

Codex Divioexhibebat
:

Adgparchius Equolonensis, licet textus ipse prxpositionem ad a nomine separandam clarissime demonstret. Verum Itac omnia a doctissimo Theodorico Ruinartio
bene reslituta sunt, eo pacto, quo infra ostendemus
Gloria
in

notus

cst.

ensis

Bedse,

recentimi

manu adjectum

icolismse,
I

Esparsi

presbyteri et

Confessoris.

De

Sancti posthuma.

Nunc

te.vlus

Gregorianse

Florum, Romanum parvum aut Adonem genuinum (nam Leodiensem S. Laurentii nuctiorem excipio) notus omninonon est S. Eparchius

Bedam

aul

historise referendus,

pro quo aliisquesit.

II. S.

Epnrchii gloria c\ Grc^orio Turo-

tosler,

quacumque

inflexione aut

apposilo

distinctus.

nensi ei Actis sinceris.

Fextus Usttardi sincerus etgermanus scribit; Givitate

Engolisma, S. Eparchi monachi et Confessoris, in qua annuntiattone mira est codicum omnium consensio, juieque eisdem verbis in Labbei Hagiologium transiit.
Petrus

'biit

et

Eparchius, reclausus
de quibns,
Petrogoricie

Egolismensis, vir
plurimis, pauca Ex
Grejorm

magnificas sanctitatis, per

cula ostendit
:

quem Deus multa mirarelictis

Calalogo

lib.

n, cap.

184 scrVU hocmodo:

in civitate

Epachrius monachus et confessor

lisma claruit. Placuit Baronio,
secuto,

Engoopinor,

perstringam.

urbis

inoola

Tunnmi
fuit,

sed

Galesinium,

posl conversionern

clericus factus,

Egolismam ve;

Usuardi commemorationem aliter exprimere: quod nomen ei Engolismaj, S. Eparchii Abbatis

,

niens, cellulam sibi a?dificavit, in qua collectis paucis

ei

monachis,

in oratione

morabatur assidue
in
in
fuit,

et si

liam
fuisse

inbiiit

Gregorius Turonensis, tametsi

asserat,

aliquid

auri argentique

offerebatur, aut in

ne-

dumtaxat reclusum. Jl de
vocetur

his inutilis qusestio

cessitate

pauperum,

aut

redemptione
cellula
illa,

captivoillo

est;

ipse ubique intelligilur

Abbas. monachus, reclusus, etc. idem S. Eparchius presbyr.er con-

rum

distnbuebat.

Panis

vi-

vente, coctus
nccessitas

numquam
de

sed

devotis,

cum

essor, quiapud
"ituni

Engolismam

civitatem,

sanctissimam
1

exegisset,

inferebatur.

Magnam enim
devotorum

cuvi pari morte

a

commutavit an. 581 Imc

aut Pater uut

die

catervain

populorum,

oblationibus

Julu,

discipulis procul dubio

Abbas

redemit. Pusularum [pustularura]

malarum
;

jppi llalus.

num
titulum

crucis signo- saepe

compressit

venedaemonas de
etjndicibus

An abbas, an Be.ieclictinus P

Eum
ribi

cum

ipso

S.

Eparchio constanter

obsessis corporibus

oratione

abegit;

vindicant

Benedictini Martyrologi Wion, Dorga-

plerumque,

ut "eulpabilibus

ignoscerent, dulcedine

Menardus, Bucehnus, quorum primus brevi Iwc elogio Sanctum exornat : Civitate Engolisma, natalis S. Eparchii Abbatis et Confessoris, in oratione assinius,

profusa imperavit potius

quam

rogavit

nam

ita

erat dulcis alloquio, ut ei negare

fuisset indulgentiam deprecatus.

non possent, cura

pro furto quis ad
antiquiora

dui.

erga pauperes niirnin in

modum

benigni, et in
vita? sanctis-

Quodam

vero tempoie,

dnm

redimendis captivis sumrae liberalis,

Dicitur
verba,

simaa et miraculorum gloria clari. Addit Dorganius:

pendendum deduceretur, qui et in aliis multis sceleribus, tam in furtis quam in homicidiis accusabatur
rcisit

enim tres
salis

mortuos resuscitasse. Menardi

orationem transcribere

aut longiorem Bucelini

ab incolis criminosius, et hoecei nuntiata fuissent, monachum suum ad deprecandum judicem, ut

concederetur. Sed insultantevulgo atqne vociferante, quod si hic demitteretur, neque regioni, neque judici possit esse consultum, dimitti non potuit. Interea extenditur ad
trocleas, virgis

nonvacal;
dictinos

atiunde palet, receplam apud

Beue-

scilicet culpabilis ille vitas

orationem esse, S. Eparchium suis accensen-

dum; quod eliam supposuit Mabilio, dum vitam ejus inter germana Ordinis sui Acta relulit. Equidcmccenobium, qnod supra laudavimus, ad Suncti
rmiiiis

cellulam

ac fustibtis

ca;ditur,

et patibulo

ndifieatum, Benedictinis subinde cessisse non dif/iteor,

:iec

certnm
:

est,

S. Eparchium post

S. Bene-

dictum vixisse
,'am

al sanclisstmi htijus

Patriarchat regu-

condemnatur. Cumque mcestus monachus Abbati nuntiasset Vade, inquit, aHende a longe, quia scito, quod quem homo redderenuluit, Dominus suo
:

professum,

qui per

39 annos
de
vi

reclusus vixit, seger-

munere
protinus oratione
preces,

donabit.

Tu

vero,

cum eumcadere
ille

videns,

rirne

inducor ul credam, certe solidis urgumentis proaliis

apprehensum
et

adducito

in monasteriuin.

'mtum cuperem, aeque ac

aut

Sanclis Abbalib-us

Monacho verojussa compleute,

;

prosternitur in

monachis. quos

secuto

in Galliis floruisse; et

tamdiu

in lacrymis ad

sanctitatis

miracuhrumque

gloria coruscasse constat,

qtioadusque

disrupto

Dominum fudit obice cum catenis,

pro quibus

clariora etapertiora

normse Benediciinx in

Gallia tune propagalzvestigia entdilidesiderant, quam assignare poluerit Mabilio Prsf.ad tom. 1, num.

Tunc monachusapprehensum eum, Abbatis conspectibus mcolumem reterrae restitueretur appensus.

64. St ut demus, normam, sallem alicubi, eo seculo admissam, an ad quoslibet monachos aut reclusos continuo
7

prassentat.

10 At

ille

gratias
:

Deo agens, Comitern

:

accersiri
solitus,
11 et certiot

jubet, diceus

Semper me benigno animo

dilectissime
et

propagata censebitur?
omissis
i

eras audire,
est

ei

Ad Sanctum

t'orum

clonii

redimus, cujus titulos omnesin Gal-

licanosuo Marlyrologio complexus

Andreas Suus-

cur hodie induratus hominem, pro cujus vita rogaveram, non laxasti ? At ille Libenter te, inquit, audio, sancte safili
:

tradwitur-

sayus, pereleganti panegyri, giui lota S. Eparchii vita,

n epitomen auctore dignam contrahilur. Vulgata id genus reeentiorum encomia describere supervacaneum esl, dttm antiquiora certioraque nionumenta suppetunt, lectorum eruditorumgusluimagis accommodata.

cerdos; sed insurgente vulgo, aliud facere non potui, timens super me seditionem moveri. Et ille
:

Tu,
dire

inquit,

me non
est,

auilisti,

Deus

autein

au-

dignatus

et

quem

tu tradidisti

morti,

Ea

in-

ille vitaj restituit.

terprimastenet, quodde S. Eparchio elogium concintavit laudatus jam non semel Gregorius Turonensis, Sancto nostro synchronus, quem supra
rus,
adfuisse

En, inquit, coram teadstatsanus. Ha;c eo dicente, prosternitur ad pedes ejus Coines stupens, qnod videbat vivere, quem in mortis interitu reliquisset.

aiebat Ademadeiicationi primse ecclesiae monasterii,

oblinuit.

Hasc ego ab ipsius Comitisore cog-

novi

quod a S. Eparchio nomen

Loquitur Gregorius de. sancto Engolismensi Recluso, Hktorise Fruncorum lib. 6, cap. 8, quod a nonnullis criticis prope
rejeclum, auctori

fecit, quse insequi longum putavi. Post quadraginta quatuor veroannos reclusionis suae, parumper febre pulsatus, tradidit spiri:

sed et alia multa

suo infra asseremus

et

rursus de

el posilionis

GloriaConfessontm, cap. 101, ubi deformato et Sancti nomine, faeite alteri cuipiam tribui histo-

tum, protractusque a cellula, ,sepultura3 mandatus est. Magnus autem conventus, ut diximus, de redemptis, in ejus processit exsequiis. 11 Haclenus Gregorius, in re sub oculis ejusgesta,
testis

DIE PRIMA JULII.

testis irrefragabilis

99
I)

diserte

asserens,

S. Eparchivm
,

post
Coi'lt'"' s

XLlv

contra
tuggtlbmi

annos reclusionis spiritum tradidisse quam testetur vita nw.r pToducenda,annosdumreclusionis Sancto adscribens.

pcrgnmenn MS. insigni, mensis Julii, ccxn png. R. Enilem plane est hujus et pruirum sententia
sionali

seddiversus slylus, isque obscurior

citalem pinne. redolens
;

cl seculi

sui simplilectoribut

taxat

39

Ex isto aliisque
vellical

qua causa
si

eruditis

id qenvs locis,

Gregord historiam sxpenvmero

gratum
rit,

Cointius, interpolatores identidem incusans, ubi totus Turonensis Antislitis texlus. Sed vincst et genuinus

primigenia phrasi bic ederenlur, lectionibus varianlibvs, ubi operx pretium fnefore.

putavimus,

in

annotntione.s

rejectis.

Hic

solum prxmoneo,
convenire;
est,

dicem habuit

Gregnritr Francorum hisloricus, Inuila-

Acta

nostra

cnm

Labbeanis magis
sub

nam
loco

tum supra Ruinartium, in pnrfalione nd postremnm eivs operum edilionem, ubi cum desumpta ex prrfnto malui ipsam eruditissimi loro diffiniltas expendatur,
viri verbis,

Mabilionis ediiin

fmem mutiia
tametsi

ut

svn

ostendam.

14
ris,
vel

De

auctoris

fide,

anonymus
oceurrere,

sit.

nemo
histo-

qnam mcis

dissolvere.

Inde porro,

ut ccr-

haclenus dubitavit; neque miki

quee

hlcexUS.
Bo <fe?OIJ'

tum,

cum

reccplissima opinione stntuemus,

cellula

S. Epar-

chium

e rcclusionis

ad xlernae gtorix coronam

;

qunmquam in nonnullis sntis mirx, auctoritatem minimum labefactent, pnrsertim cum Turonensis

evolasse

amio 581

non biennio serius

nt alii tradunt.

Cum
ti,

vero adkuc adolescens, forte

annorum

duode.vigin-

Grcgorii leslimonio non pauca [ulciantur; scriptor vero ea sinceritale, candore et simplicitate. sua proferat, ut

ad eaneeliarii munus ub avo Felicissimo evectus fuerit, idemqne ad annos qiiindecimexcrcuerit, svpponi
verosimillime
attigisse,

apud maxime incrcdulos omnem suppositionis suspicionem prorsus effuijerit, in exordio professus, se ea
scriberc,

pniest,

annum

terlium
:

et

trigesimum
si

qvx sub

oculis

omnium
se.se.

sunt peracta

et

priusquam danlur anni mnnachulus 44, qui ad 581 nos perducunl, consequens crit, nattim esse. circiter annum 504, ab
seculo valedixerit

quibus

ad-

num.

5, operte. indicans,

saltem Sancli diseipulis

ail,

familiurem fuisse,

dum

de Gratiano loqucns

sicut

de ore
potius

ejus audivimus.

Sunt

igitur prxfata

Acta

octogesimo autem non procnl abfuisse

Vj

cum

denasceretur.

nolx bonse, quidquid pro illms

seculi more,

miraculis

a Ruinertio

Audiamus modo Ruinartivm Prsefalionis num. m. 12 Adversns cap. 8 libri 6, objicit Cointius
chronologicum errorem, quem sufficientem existimat ad elevanlam Inijus capitis authenf.iam. Ibi enim
Gregorins, seu,
nt

quam Sancti

virtutibus enarrandis insistant, et

amanuensivm ignorantia hinc inde

luxata, vitiata, et

imifutatw.

forte, clnritntis gralia, interpolata in editis

vidcantvr.

Nos
a

simplicissimvm, qvamvis

obscurum,

hiantem
in

et

ipse

vult,

ejus

inter.polator

scabrosum auctoris stylum reddemus, qualem

MS.

Eparchium anno ejus reclusionis xliv

obiisse dicitj

diligcntissimo collaboratorc nostro Gamansio. anno

qund falsum esse prohat vir eruditns ex Vita cjusdem Sancti ab auctore aequali scripta; ubi Eparchhjs triginta
vixisse,

1641, ciim Bollando communicato reperimus. Miracuta posl mortem patrata, tum ex. Gregorio Turonensi,

solummodo

et

novem annis

reclusus

Deinde Aptonius, quo sedente Eparchius recludi ccepit, non suscepit Ecolismensis ecclesiae regimen ante annum dxli. obiit anno At Eparchius, nemine contradicente ejusdem seculi lxxxi , proindeque supra annos
disertis verbis
dicitur.
,

tum ex Ademari Chronico supra cilato, tum ex cditis a Labbeo, ad Actorum calccm, sub lilulo Gloriee
posthumx subnectemus. Acta prxfata
sunt.

MSS.

hujvsmodi

VITA
Auctorecopevoex: Passionali MS. Bodecensi.

quadraginta

in

cella

reclusas degere non potuit.

At cum
tremse
ut
in

Cointio
suse

fatemur,
legitur

reclusionis

Eparchium anno extrigesimo nono obiisse

;

ejus Vita
illud

sed

si

reclusionis

no-

CAPUT
De Sancli
nem.

I.

mine totum

tempus

intelligatur,

quo Epar-

patrict, parentibus,

monachatu

aliis-

chius relicto seculo in monasterio vixit, aut in loco

deserto. quo majorissolitudinis desiderio secesserat,

que gcstis usque ad sacerdotiurn

et rechtsio-

jam nulla supererit

difficultas.

Certum quippe ex

ejus Vita est, illum in

mum
tario

monasterio privestem monasticam induisse, tum inloco solia ceteris separatum aliquamdiu degisse, prius-

Sedeciano

quam Episcoporum
omnia
Gregorius

auctoritate recluderetur

quaj

simul

conjungens,
dicere potuit,

illa?sa historiae veritate,

Eparchium, annos xliv

Gregorianx

a est, illas enarrare virtutes, qusB ,, noscuntur. In hac ergo sancti Eparchii p veraces esse cum prologus vita, nulla superflua aliquis putet adjecta dixero, sub oculis omnium fuerintper- auetoiis. ha3C, quae
;

"otissimum P.

acta

rechisnm exegisse.
historise tntegritate.

Hxc

pro salvanda

non urbanitate sermonum vel eruditate b verborum in loco transcripta precor tamen, ut si
:

etsi

cui sapientissimo fuerit

perlata,

placita

bonitate

Ma a
varie

variis edilu,

13 Jam vero S. Eparchii Acla pnmus, quod sciam, gutgavil Surius, solito duclus stvdio stylvm emendandi. /4n idem pr.rstilerit Gononvs, tn appcndice ad Fitas

emendet

et legentes fidem potius adhibeant factis,

dictis.

quam
sit,

in

reprehensione exerrent c

Ergo quid

per ipsum in hoc seculo, auxiliante Domino, gestum

referam. 2 Eparchius igitur Petrocoriea? urbis genitus fuit; cujus pater Felix, cognomine autem Auriolus voca-

Patrum

Occidentis pag.
:

428, an

alibi

exomata repccoristet,

rerit, nescio

talia
e.t

sane edidit, ut plane

pluri-

mum

Scculi honores

elimata

interpolnta fuisse,

pnrterqunm qvod
verba,

fugiens,

imperfecta sint, quodque

quae pag.

Gregorii Turonensis

75

pratulerat,, hic editor immiscuerit. a/ia-

que aajunxerit,
tur.

qvx

in

genuinis Actis

non conlinen-

Eadem,

scd longe puriora

Bibliothecs sure

MS.
519,
aliis

batur; mater vero Principia d dicebatur. Cumautem annis ageretur e circiter septem, in urbe pr;vfata litteris truditur edocendus, et cum inspirante Deo pleniter fuisset edoctus, exinde ab avo suo Felicissimo, tunc temporis Comite

inseruit noster Phitippvs I^abbeus tomo

a pag.

ex Sanctorali

Bernardi Gvidonis,

plvtilmsque
verbis
ct

illeCancellarium
tise

sibi instituit

MSS.
sibus
Ho.,

codicibus,

qux omnia, saltem

phra-

causa detentus raagis

et

est receptus; quem quam rera adolescenexercuit quam cum volunf,

:

plurimum discrepant, ab

Benedict. tomo i "eroum ntraque edilione, diversam adeo

/fct.

iis quse consuluit Mabipag. 267 ; collata enim ad

tas permitteret;

cum apuJ ipsum

expetit

ter

quinos

fuisset annos. relicta seculari militia. insciis

omni-

(Si

solum pro-

bus,

Sedacianum
;

</

monasterium, seseque
fit

logum excipiasj elocvtionem invenio, ut non pnucn stuaiose ab amanuensibus transposita etmutnta vnleautur.
Exstattt apvd nos 'legular. S.

pedibus Martini Abbatis prostravit et sefieri monachum postulavit et intercedente Dei misericordia,
licet invitis parentibus,

monachus
exercetur.

et

MSS. ex Badecensis cmnobii, Ord. Avgvstini, dixcesis Paderbomensis Pas-

postulavit.

tamen obtinuit quod devote Prima autemobedientia, culturam vinese

et terram

100
et
Al

DE
:

S.

EPARCHIO CONFESSORE.
quassata et cum ad ecclesiam confugium darent cunctus populus hoc per Eparchium esse factum clamabat, et laudem Domini manibus applaudebant
fuit ejecta,
;

CTOM

terram proscindere et omne servitium, ut moris quod officium ille est regulae, jussus adimplevit
benigne suscipiens, indicabat ejus habitua pauper, ubi Christus proficiebatnr dicens //. Jejnnabat quotidie, vigilabat et orabat assidue, et perseverabat in
misericordia? operibus, multos quidem languidos et a daemonio vexatos sua purgabat oratio.

et per plurima loca

omnes

carcerati

J. B. S.

univcrsi.

ANNOTATA.
cipiunt Acta

5 Eodem fere tempore Levivialum

agellum mo-

Cum

muttis

nasterii,

cum

Victoriano monacho jussus

dum

car-

miracttlis

a Elucel a principio aucloris sttjlus. Sic quoque inapud Labbeum et Mabilionem , sed in
locis
el

peret

iter,

vidit

capreolum

summa cum

velocitate

decursu innunteris prope

a noslro

inter se differunl, et
ite.m

currentem et fcetum suum quein reliquerat, festinans ablactare, oransque tacite vir Dei jubet bestiae, gradum figere, quod illa non solum exspectandi officium prasbuit, sed etiam humiliato capite, ejus

MS.

discrepant.

Aliqua

exhibent ali-

quousque tlimala.

b Sic disertissime
runt
lesl

legit

MS.

verosimiliter pro eru-

ditione. Cilata impressa aut invenerunt aut correxe,

manus

osculabatur,
crucis

quam

ille

tracta

manu

tangens,

saltem rudimento verborum. Vix dubilari no-

ieniter signo

armavit atque eundi aditum

k

quin vel eruditateverborum sitpropria etgcrmana

permisit in pace.

Quodam enim

tempore cum ad

auctoris lectio.
in quibus esl ; quam c Variant denuo impressa reprehensionem inferantdictis. Fateor equidem plira,

nimium
resceret,

incla

cellam sancti Aquilini orationis causa

cum Munde-

ricoquodam monacho properaret, mvenit avem, super pullos suos

illius

residentem, quas simili modo ad orationem immobilis perstitit, et ipsam cum

benedixit, atque illaesam
dimisit.

sim nostram nihil elcganlise prx

ce.nlx sunt discrepantes lectwnes,

sc ferre

video, cur ulia seque inconcinna subslilaenda

verum ncc sit. Sex-

pullis suis

Dum

quas

si

sigillalim enu,

vero haec,
**

quse diximus,
ccepit.

vel

alia

multa Domino
seculi ei

merare

el

cum

impressis

conferre

volue.ro

Actorum

donante perficeret,
esse
;

ipsa

publicatio

textum longe superabunt annotata nostra. Collalionem

hujusmodi, curiosis relinquo, ea dumtaxat illustraturus,

horribilis sicque occulte suum deserens monasterium, totum se Christi misericordiaj commit-

qux magis
d

necessaria videbunlur.
et

locum reclusionis inquirere, et dum circuiret pagum Equilinensem /, puerum Graculfum nomine, interemptum reperitin villa Anglesis, quem
tens, ccepit

De

Felice

Principia

que parens colitur apul

Mabilio : UterPetragoricenses, in vico

sic notal

ad

monachorum sanum restituit. Filium quoque mortuum in Burdigalinse, sua revosupplicationem

cavit oratione ad vitam.

Themolaco, vernacule Themolac, in quo Eparchius natus dicitur a Johanne Puteano Recollecto, in libro de Episcopis Petragoricensibus pag. 116. Doceant
nos Themolacenses de cultu, fe.sto et gestis. Castella-nus Principiam inter sanclos Aemcros collocavit, de Felice
nihil reperio. e Corrigercm,
fideliter reddere.

soltttidinem

quxrens,

igiturloca singula peragraret, secretius voluit pertransire agnitus a civibus, indicatum est Aphtonio, ipsius urbis Antistiti, dequojam inter au-

Cum

ras

fama volitaverat

at ipse per

semetipsum ple-

annos ageret, nisi fixum essel MS. Plurarecurrunt hujusmodi, sed eadem
infra sumilur
;

nius recognoscens, gavisus factus, eum cum magna exultatione suscepit, et cum causam ejus devotionis
sollicitius intellexit, ire

religione intacta servavimus.

f Comilis appellatio ct hic el
dice, seu

projuqualis

eum

longius non permisit,

ab Aphtonio Engolism. cp
susceptus,

cum magno cordis amore secum astrinxit atque locum, quem desiderabat, tamquam eremi solitudised

pro supremo in criminalibus aclore

id est

adhuc Antuerpix Marckgraef,

Comes Marchae,
;

nem, desertum ostendit quo viso vir beatus non tantum loquebatur ex ore, quantum ex corde gaudebat, eo quod remotus locus esset, et civitas procul, et desuper latere montis fons aquaa fluens ma:

olim limitum prasfectus, hodie Lat. Marchio

cttjus

Cancellarius fortasse dici possit, qui a supremo secun-

dus

est, vulijo

Schout,

Scultetus,

alibi

alio

nomine

compelltilus.

Qui plura de his cupiunt, consulanl Gloshabent

sarium Cangii.

naret, et Carantonis fluvius ab alio excluderet Iatere. Postquam vero exul coepit esse a solo proprio et

g Imprcssa

Sediciacum.

Castellanus in

valde

nimium

Martgrologio pag. 692 vocat Gall.

opinor, notaturtts,
si

Sessac
,

plura
el

fuit in civitate detentus, noluit

absque,
:

nutu

plura scivisset. Surius

Rui-

velabbatisdebere recludi sicque vir Domini Aphtonius Episcopus cum Missis suism, id est Frontonium archipresbyterum, qui postea episcopatusmeruitdignitatem, Arthemium archidia-

sui pontificis

nartius ad cap. 8
uli hic,

lib.

historiat

Greg. Turon. lejunt

Sedecianum. Vlut
esl construclio
:

scripseris, nihil

apud Samnec eam

,

martliunos de eo ccenobio invenies.

el obtenta

facultale, sacerdotin
initialus

conum, virum per omnia Christi famulum et item Arthemium defensorem ad Sebaudem n Episcopum vel adsuura Abbatem, ad pacem percipiendam, vel obtinendum quod voverat, destinavit qui regressi vixtandemoptime cunctanuntiantbenignepermissa. 5 Cum autem in civitate moraretur et mansio fuisset pramarata condigna, atque omnes quos septa domus continebant, sopor cepisset, ille
;

h Non
perftciunt

impressa variant
facile
:

sensus

tamen

efformari poterit

si

post jussus adimplevit, legalur

Et

talia

eum

officia

benigne suscipere, indicabat ejus habitus pauperr quo se Christum profiteri dicebat. Jam alibi monuimus, in antiquis Actis passim rccurrere participia pro
,

modo
i

male supposita. Labbeus Lemojallum, Mabil. Lemoialum

indicativo

quid

singillatim,

nullo sciente, relicto stratu, ad locum,

prcestel, nescio.

qui ei
;

os-

rtclnditur
o

tendebatur recludi, ambulavic per noctem cumque cursum o vel orationem peregisset, sublatum lapidem capiti suo supposuit, et cum se in

k Ut

de participiis jain dicebam, sic qui in hisce tnosatis

dicum versati sunt,

norunt particulam enim sup-

eodem

plere vices autem, ut rurstts infra

1

sopor. dedisset, vox Christi facta est ad per, dicens; Eparchi, hic permane, et
nol.

loco

eum

desu-

quam ordinationem fratribus ore propno referebat, et cum in civitatem fuisset rcaressus
;

vagan

jam amplius

num. 11. Semper agilur de Engolisma, cujus nomen plusquam viginti modis inflecli, supra in Commentario observavimus.

m
suos.

Pro,

cum

Missis suis, melius quadraret, Missos

Apertt, carce-

*.?*"

sub bora tertia venit ad carcerem in quo vincti P luriffii tenebantur ' et <=um custos carceris ibidenn esset, emisit afons piissimam precem, nec diu tamen detuit, quod devote postulavit ; nam ostia carceris sub arduo sunt aperta imperio, et virga
,

n In impressis scribitur Sabaudem

eumque

nolat

Mabilio, resliluendum Catalogo Episcoporum Pelragoricensium.

Per Cursum

ferrea foris

inlelligitur Offtcium

Divinum. Vide

notalwnem Mabilionis.

CAP-

, ,

DIE PRIMA JULII.

101
ei

CAPUT
Miracula
tinet,

Regem
II.

iturum, et quod minor

f.

facultas donaretur,

ejus regni vires exploraret

D
r.o,YO
IIS.

Cumque

haec parentes

et

asperrimam vivendi rationem conusque ad obilum et sepulluram.

ejus vidissent, ipsum non sana mente ista meditari, A iter assumunt, ut quasi cum ipso ad Regis prope- KX

furem SUSpensum
palibulo

Quid
bvterii

vero miraculi egerit postquara gradum presaccepit, Aphtomo Episcopo ei tradente, silere

rare deberent praesentiam, et per aliam viam ducere eura' ad Eparchium coeperunt. Cum autem

enim pauca de pluribus. Cum non oportet, referam nomine Redemptus, haberet vas quidam rusticus
,

cum melle repositum

sublatum,
rit,

et a

quodam

fure fuisset ei

sollicite

cumque in ipso Redempto omnia

perquirens, ipsum furem reppeconspectum Ramnulfl a Comitis ab

fuissent manifestius adducta,

approximarent ad urbem, recognoscens se ad Domini Genesii vicum, quod Equolisma dicebatur, erupit tandem in vocem se ad Eparchii aspectus ire non velle. Cum haec nimirum recusaret manibus injectis occupaverunt eum qui cum ipso erant,
, ,

et

super equo positum, manibus ligatis, et pedibus sub ventre equi perstrictis, ad Eparchium eum per-

duxerunt invitum
concuti et

quo intromisso, ccepit crinibus

se sanctitatis

gravioribus fuisset applicatus, et et latro tormentis tam hoc quam alia majora confessus, suspendi eum
praefatus Coraes omniinodis ordinasset , pro ejus beatissimus supplicavit, dicens, vita? obtentu vir
ipsurn

nimium plaudere,

compa-

rem non habere. Cum

dure fuerunt
accessisset ad
affixi.

haec ageret et
,

cum

vitia pes-

sima ab ore proferret,

non oportere sed ipsum obtinere potuisset cum nulla ratione apud quod plurimum postulavit, vocavit unum de fratribus Gratianum presbyterum, sicut de ejus ore au-

digiti sui palmis nimium Sanctus itaque Eparchius cum

hominem pro

illa

re niori

eum, statim manus

intulit

ad signan-

dum eum
vit,

quem cum

signasset, graves illius voces

;

ad sanitatem perduxit

deinde sequenti die ordina,

divimus, jussitque
b,
!

ei collectis

infirmis et matricolis

eum more laico g tonderi ille vero clamabat quod nemo esset illic tam audax, qui ejus crines
auderet amputare

ut ad

portam

civitatis, rei

Cumque miser

fuisset suspensus,

exspectarent eventum. etcum jam morti

pilli

traditum reliquissent, furca suspensus ipsam totam comminuit, et de impedimentis ligationum absolutus,
per discipu-

tandem vix aliquando sunt caejus incisi. Sequenti autem die clericum eum fieri, ordinavit cumque et hoc fuisset impletura statim obmutuit, et cum nullo homine per dies mul;
:

ad civitatem versus validissimura arripuit cur,

tos locutus est, neque ullus dejejus ore egressus est

lumsohit
citx restituit.

el

Videns autem haec Comes jussit militibus , ut equis ascensis eum, antequam ecclesi attingecumque ad ordinatioret limina, praeoccuparent
sura.
;

sermo

nem

non minima multitudo ccepisset equitare mira res affuit ut omnes ante conspectum Comitis tabascerent in itinere, et eum minime attingerent,
ejus
,

sed occupatus a matricolis, vitam sospitem habuit, orationibus ereptus famuli Dei Eparchii. 7 Item alium insequens
vita suppliciter

non post multum vero temporis eum saincolumem reddidit posteaque diaconus factus, usque ad obitura suum sanus perseveravit. 9 Salomon quoque unus ex suis noraine, caballum ipso tempore ad hyemandum susceperat ipsius h, sed veniens servus Ebrulfi quem prae omnibus diligebat, furto eum abstuht cumque ad ipsum
;

num

et

Furis
itus.

in

suo

scelere inter-

Comitem, pro alicujus exoravit, qui non solum non prass-

fuisset perductus daamonio correptus voce valida clamare quod fecerat

,

ccepit
sic

miser

simulata

Itm alterum.

petitione, quasi languore

aliquo detineretur, eulo:

titit,

verum etiam inversis eum pedibus suspendit et simili modo ad ejus orationem absolutus, in vesperam de longinquo spatio ad illius pervenit praesentiam. Clara sive Arania,
creata, toto corpore

gias

sancti Eparchii petierunt

at ubi introgressi

sunt qui venerant, post datam suggestionem, statim

eis dedit

responsum, quod

fallaciter ejus

munia posmorte
,

Mulier a
contractione
sanala,

cum

ex genere nobili proesset contracta, ad famam

;

tularent,

nam

ipse servus

adhaesit in
;

qui

beatissimi viri in carruca pervenit

lius praesentiarn introisset,
ei

cumque

in

il-

nec multum morati, caballum ipsius ad ejus reduxerunt praesentiam.

furatus erat

suum

equum

sic

ejus pietas subveniret

et

magna voce rogavit, ut cum apud ipsum una

Obstupefacti autem ad invicem

loquebantur, quo- prophetm

;

septimana esset coinmorata, per ejus orationes pristinara sanitatem recepit. Quanta vero fldes in ea post sanitatem fuerit, silentio praeterire non debeo
:

denique perceptam domi reversa, contigit ut litteras a famulo Dei secum ferret dumque super littus
;

eulogias tamen spiritus. antequam eas acciperet, in suo scelere, ipso daemone perpetrante interiit et quandocumque aliquis, an bene, sive male se de ejus famajactaret; omnia Spiritus sanctus ejus F

modo omnia

potuisset cognoscere
:

non denegavit

sed infelix

ille

auribus intimabat.

maris

in

domo sua

esset, vidit

nautam gravissiraum

perferre periculum, et confisa de auxilio Dei et oraP" Sancti cursu concito , accepta Utteras navem tionibus sancti Eparchii , " iiaufragio epistola et festinanter ad ripam maris pervenit
, ,

pro suo facinore boia

peditus, et
ficerent
;

10 Servus quondam Leontii ex urbe Sanctonica, Coptimm c n<P' d bus k gravissima dum esset com'

jam

diutina laceratione ipsius pedes deviri,

"

audiens laudem beati

in

ad

eum

fecit

libcrat.

porrectis

manibus eam
:

contra extendit, et alta

confugium, projectusque

faciem obsecrabat eum,

arctiori

Serve Dei Eparchi, salutem Christi per hasc pignora litterarum ad liberandos nautas operari dignare nec hoc sine divino adfuit nutu, quod navis ipsa omnibus portis c re;

voce exclamavit dicens

ut ipsum dignaretur sua oratione liberare. Videns

autem haec sanctus Eparchius,

ut videret,
sit
si

constrictu

ingenio, licet non desperaret de divino artifice, sed,

arte

hominum
et
,

potuisset exsolvi, jus-

fellUur lepra lictis,

a fluctibus valde oppressa, in loco ubi stabat,

fratres

convocari

compeditum exsolvere.
volentes confringere

legio

temomrn,.

ad ejus pnrvenit praesentiam. Beatus igitur Eparchius Genesiam aliam ferainam a lepra percussam

Cumque
;

nialleo percuterent
ille

A 'tcnUirecluH

m "abilis
"iraiio

mundavit tribus cascis lumen restituit et de Gendemia alia femina legionera daemoniorum ejecit. 8 Quidara vir, Artemius nomine, parentibus non inflrais, cum de Scripturis sanctis traetaret et ad
; ;

dabatvoces intolerabiles prae dofratres vero dicebant, se nequius compeditum lore fuisse, nec euro a se liberari posse affirmabant. Quilms sanctus Eparchius ait date malleum in maboiam, niiser
;

nibus ejus,

ille

vero prostratus in oratione ctim

:

la-

religionem Christi se converti d voluisset

ec

nec

adhuc clericus ordinatus, in Sanctonico se reclusisset, et non minima annorum curricula in ipsa
reclusione consisteret, et ob hoc ei crines longissime fuissent propagati , a dsmonio correptus, exinde egressus est, dicens, se ad Hildebertum e

chrymis, post paululum exsurrexit, dicens nus solvit compeditos et prascepit ei. ut
:

Domileriret,

et sicut

aestimari potest

quem tam
intulerit

gravis dolor
;

vexabat, quain levem

tira

sibi

colaphum

sta-

autem ut percussit,

tribus locis

confracta. ad

pedes ejus cecidit.

11

Cum

102

MIRACULA
Cum enim
prsaliator

S.

EPARCHII CONFESSORIS.
sto, qui

A
A.
i

Christi

semper contra

C"i:\u

daeinones diraicaret,

compellebat neeessitas, ut ad

Deus

in

cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat cuncta secula seculoriim. Amen.

\ US

energuraenos catechizandos,

ampnllam cum oleo,

;

Ji.itnmiis
frtimlttitis Jton

loco quo posuerat, accipere deberet

affait

festinns statim

ANNOTATA.
a Impressa
qnid prscferas.
httbent

lcrrttur.

inimicus, cumque ille raanum ail ipsam accipiendam extendisset, serpens immanissimus ipsum
in

Chramnulfi

parum

mterest.

manu

percussit, ct
diaboli,

cum

intellexisset

niulta esse

Mira Sancli
,,<

non se carminibus sanum effici figmenta ad orationem continuo sollicitus acpostulabat, sed cessit, manus vero nec inturauit; et sic eum Dei pietas incoluraera reservavit. Cum autem pervigil non ooctibus, non diebus, a cursu divino cessaret, ct monachis suis non solum laborare, sed nee pa-

b ffocest pauperibus in matricula recensitis, ut

ante
c

me

observavit Mabilio.

Letje portubus,
;

d Impressa

Et servus Dei esse cuperet

Mabilio,

id est

di

Monachus,

inquit,

nam Monachos

oiim ser-

nem etiam
tiiui

quacrere,

unquam
:

permitteret, nisi tan-

vos Dei appellari solitos, diserte probavit Henricus Valesius, in disceptatione de Basilicis cap. 5.
e Sie et alibi scriptnm
f -ffique turbata sunt
dit,

non solum victum, sed necpanemadvescendumsehabereconspicerent, vultu tnsti acclamabant ei dicentes, quod periclitarentur fame at ille lacta facie, sedula pradicatione moneFides famem non timet / et ad bat eos, dicens confortandos quoque animos eorum fabulas m eremitaruin eis saepius exponebat. Domini vero miseratio ita adfuit in ejus orationibus famuli Dei Eparchii, ut numquam eis deesset, quod undique non veniivnt ad eos exenise n a fidelibus transmissse, undeet
orationi insistere
at ubi
; : :

invenimus pro Childeberfo.

Surius paueis redSed quid hxc ad

impressa,

ejus regni vires exploratum.

hominem reclusum? Patel delirium esse. g Norunt eruditi, presbyteris olim Ikilum
latcalem
et clericalem

fuisse

tonsuram cimferre,
per

ut

hic

fe.eit

S. Bparchius. h Involuta
referas
est historia

divinandum

est

nia evolves. Si vis

i

ipsum, qux quo omlabori parcere, adi Surium.

ct
:

eum

\i

tamen

attentius legeris,

Bomii
se diiitin

ipsi

reficorentur et egenis substantiam ministrarent.

Sumuntur

hic Eulogiaj,

pro

panibus,
liis

ni fallor,

12 In quantum per chartarum volumina facta sancti viri reperimus, duo millia populi de collatis

Miraiula rana.

muneribus noscitur redemisse. Ne in narratione quoque signorum volumen extendere videar, quae
facta sunt praetereo, ne pro ipsa

eorum partibus. Vide de apud Cangium. k Intellige compedcs reorum, ut etiam

benedictis, aut
bilio.
1

plurima

nolavit

Ma-

prolixitate

sui fa-

Aurea

est sancli Flii

:

lonyini sententia, ex epistqla ad

stidium lector incurrat;

ceres irrupit,
Asperrtma
vivend

nam

quantis vicibus

car-

Heliodcrinn

in

nnvn cditione tomo 4, parlel.paq. 11.

observat

vel

quantos ab immundis spiritibus

Recte,

opinor,

Mabilio,

per

fabulas

vel
ire

adversis infirmitatibus liberavit;

multum

est

Patrum

hic designari

Collutiones Cassiani.

per singuia. Vestimentum

fuit

vero ejus et victus

vel

n Putriam suam, seu Lemovicensem linguam, Hispanicz a/Jinem, indicarevidelur scriptor, ut ilerum infra

multum

semper asperrimum, vinum vero

reliqua potionum genera refulavit, et nullus ex suis

nec secretissirnus ministereum unquam vidit edentem. Sub quanta vero afflictione quadragesimae diebus erat, quam creber in orationibus, quam humilis in

num. 13 in, exspectaculum. Lege xenia, mnnera, e.lc. o Ultimum lioc miraciilum deest in edilione. Mubilioni.s
:

observandum
selas,

tamen, etim

ex

eo

confirmetur

scriptoris

qui

primi templi

ecdificalioni,

paulo

suscipiendisfratribus, severus in corripiendis, alacer in exhortandis, non est nostrae possibilitatis evolvere, nam continentiam et rigorem ejus nulla

post

Sancti morte.m secutse, superstes fuit; potuit niipsi

hitominus ant Sancto

familiaris fuisse.

aut

saltem discipulis

ejus

Concursus
exequia
,

(;

unquam
ginta et

infirmitas fregit.

13 Ut ad extremum veniamus,
fatigatus, die
in

cum annos

GLORIA POSTIIUMA
tri-

novem in reclusione explesset, nullo taedio Kalendarum Juliarumemisit spiritum, aeterna claritate. Grande boc exspectaculum

ln Miraculis.

Ex

Gretj.

Turon. de Gloria Confess. cap.

11.

cunctis extitit, ut in triginta, et eo amplius exinde millibus in vico Viegio, hora diei tertia, dum quae-

ubi puella a
<l
.

dam

monlo

puella a dsemonio torqueretur, transitum ipsius beatissimi Eparchii narravit in voce, et relictis

Oed

libcratnr.

omnibus, iter quo numquam fuerat, tanto avidissimo cursu arripuit, utea die ad vesperum in ejus basilica

et ad Eparchi Equolesinensis * urbis reclusi, sepulcrum saspius infirmi sanantur. Nam et frigoriticorum febres et alia incommoda, ejus meritis

Engolismensis.

restinguuntur. Caecus vero de

rio,

Petj-ocorico

territo-

adveniret,

ut se

die vero subsequenti a nequissimo

sepultura; illius projecit, fusa

oratione,
antedictae
suspensiu
.iitscitatiir.

est spiritu
Sepultttra.

mundata.
funus
viri

lumen

recipere

meruit.

Comes autem
;

14 Dumque

Dei

urbis Equolesinensis, fure invento ac suppliciis de-

Eparchii

volitaret

per aures omnium, convenerunt undique cives ex omnibus locis, ad ejus sancta membra tumulanda.

dito, patibulo

condemnari prascepit
est.

et

adductus ad
ap-

stipitem,

fusa oratione super terra, patibulo

Cum
set,

pensus relictus
senf, simul

vero locus inquireretur, ubi sepeliri debuismultique multa conferrent, et basilicarum eligerent loca, unus e ceteris vir clarissimus, Alexandernomine, ingressus hasilicam, divino utcredimus

Quod

cura nionachi praesensis-

projecti ad tumulutn Sancti, orare cce:

perunt, dicentes

sancte Confessor, si tibi vita superstes esset in seculo, eruere potueras hunc pausiout
cio

Vasculum

rii,,

vacuum

rc-

dwtdans.

admonitus instinctu, locum in quo sancta ejus deberent mcmbrajacere ostendit. Sed in quantum ad rei pervenimus veritatem, in eadem hora dignoscitur dormisse in Domino, in qna prins veniens in reclusione, audivit Dominum dicentem sibi Eparchi, hic permane et jam amplius noli vagari. Illud quoque silentio non praeteribo, quod vasculum vini, dum ad ejus basilicam aedificandam distribueretur|
:

perem de manu mortis,

addictos
liberasti
:

sed nnnc

plerumque non

tali

suppli-

diftidimus

de tua oratione, ut quod vivens fecisti in seculo, possis renovare subliinatus rn ccelo. Et data nocte,

Abbas usque ad furcam. Accedente autem monacho, statim disruptis ligaminibus, terrae demisit

lapsus est

et sic

sustentatus

a monacho, vivens

adducitur
abscessit.

ad

monasterium,
vitaque

haustoque

parumper

et

valde pervenisset ad
;

imum, noctu redundavit

vino, convaluit,

ab judice

obtenta, liber

expleta

hsc

et alia

quam plurima ab

ipso noscun-

tur esse peracta praestante

Domino nostro Jesu Chri-

Ex

Bper
Ex
Labbeana MS. lomo 2 a pag. 522. llem de virtutibus ejusdem sancli Eparchii.
Biblioth.
e

DIE PRIMA JULII.

vitas, caecus lurnen desiderans,

103
ad ejua
festinabat
',

accedere limina, adhibitoqne quodam puero, qui ei prsebebat adminiculum ad eundum.ciim pontem suCarantoni alveum, inter catervam populi inve-

s.

beatissimi

Eparctaii Eparchii

presbyteri virtntibus et virlutibus

operibus, quce

Dominus per eum

ab eo ad requiem conscriptam charttatem vestram esse non reor, quia reniorem e lectore, vobis in parte jarn manifesta sunt aperta. Nunc vero quantas et quales posthumaet

qu usque vocatus est, immefecit

;

impervium clamabat voce qna pnterat Sancte Eparchi, tuum mihi prcesta auxilium, ut merear ad sanctumtuum properaresepulcrum.Tunc de ccelo splendor veniens, suos tetigit oculos, etita
nisset
,
:

'

"

'wn

perfectum recepit lumen ; statimque carpens viam, ad hominis Dei pervenit memoriarn. i\ec niiriun,
qui casco sedenti in
restituerat
via et clamanti, vivens

'

,ll '" lur -

tum ejus corpusculum, ad loeum sepulcri, vel per multarum terrarum spatia, ubicumque articulorum ipsius reliquiae conditae sunt, virtutes Dominus per servum suum revelare dignatus
in
est, vestris

clarum

lumeri, sic

potuit

per

interventionem

suam,

auribus,

quantum
I"itur

ipse permiserit, intimabo.

inclytae

pivstare visum ccelitus pauperi snpplicanti. Duas rursus feminae tunc temporis per baptismi lavacrum fuerunt annexae, inter quas antiquus hoseminavit discordiam.
reputaretur esse

'"

punitio ob

vclum Sancto
ablaliim.

memoriee Canberus Rex ad regendam patriam Carlonensem advenisset cum gloria, quamplures ex Francorum genere nobilissimi viri, proceres, optimates, ad Regis obsequium convenerunt, ex quibus unus, Dulciadus nomine, in terntorio Engolismensium comitivam obtinuit dig-

cum

stis

Nam

cuin una alterius

rei furatae

obnoxia, perjusjuran-

dum
re
;

constituit ad sepulcrum S. Eparchii se purgased conturbatione populi, ad locum destinatum nequivit, accedere. Unile fiilem habens illa, quaa c;ui-

sara

suam amiserat, quod tantum verbo

jurisju-

nitatem.

Cum

vero lucubrata oratione properasset

randi in loco quo stabant, se non esse ream veraciter affirmaret.

ad basilicam sanctissimi
devotiunis
ecclesias

viri, velura quod matrona, animo ad sepulcrum obtulerat, ad ostium affixum pendebat, primo intueri coepit, et

Cum

itaque altera furatae rei conscia,

manus

levare ad sanctum sepulcrurn vellet,

;

nnnime E

adhnplevit

sed in terram cadens, de admissa noxa,

quod ooulo nequam-conspexerat, concupivit, atque

Abbatem alloqui ccepit, et omnes ibidem commorantes suisobtutibus prsesentari praemoxque explevit scelus opere, quemadmocepit
turbido
vultu
;

dum
quod

serpens, qui repit pectore,

habet, in ore.

repit et ventre, et

confessionem coram hoininibus dedit. Nicasius quoque tunc temporis Enjralismensis ,. x r ^ Angii iHiuta o Episcopus, ni civitate Burdigala ecclesiam sacriOr- naufragia dinis in bonorem S. Eparchii devote constituit, ubi tAerantur. etiam reliquiarum ejus pignora cum magna gloria,
, .

venenum
nisi

velum sibi injurias, hominibusque suisiaferret. Illi vero zelantes ejus benevolentiam, velum ei causa muneris concesserunt. Quod cum laeto animo recepisset, super stratum suum poni praecepit Cum autem noctis
tempus advenisset, crapulatus a vino
ctulo prostratus accubuit
set
:

Verbis cuidam pure innuit, gratis dirigeretur, graves eis

Deo

auxiliaiite, collocavit.

Quodam

vero

tempore,

cum naves

Britannicae armataavelis et remigio, pro

exercendis negotiis ad portum ejusdem civitatis accederent, mare vento rlante intumuit, et msistente
procella, carina

mergi

coepit.

Tunc omnes

lassati

quasi ad mortem, remissa voce, qua poterant,

cum

in

eodem

le-

lacrymis proclamant
rige liberis,
libera

Sancte Eparchi, manumporquos. bostis

;

sed

mox

cuin se dedis-

perditos,

iniquus

somno, in gravi puerum, ut velociter velum reportaret ad tumuium

febris irruit
taedio,

vocavitque
:

vult

sibi

providere captivos

statimque

Eparchii

meritis pius adfuit Dominus, et in

sed ipse membratim distentus, in vulnere longo labefactus dolore corporis, et

finivit in scelere.

velum reddidit,

et

vitam

In ipsius Regis tempore, duos viros

iSberantur
captivl

quidam Copraecepit

mes

palatii ejus,

in

catenarum

vinculis
;

poni, super

quodam crimine accusatos

qui pervir,

tutem

S.

Eparchii jurantes,
noctis tempore,

illius crirninis

se

esse

insontes;

cum

custodes a

somno

fuissent depressi, catenae

cursu veloci ad
periculo liberati

ipsorum confractae sunt, et ex mortis sunt. Waragailfus quoque coiuitibasilicam properantes,

vam exercens
nervorum
viri
ilem

militiam,

morbo regio contractus,

;

et

debilitate afflictus est

qui ad sepulcrum

alim

deportatus est in feretro, quasi ut sepeliretur in tumulo. Sed pius Dominus, qui non vult mortem
;

contractione

nenormn
"'"'

languor

peccatons, sed ut couvertatur et vivat, per servum suum Eparcliium restituit ei corporis sanitatein. Albinus iterum vir Sanctonicae civitatis magnificus,
longo

vocem prorupemiraculum videre meruerunt. runt, magnumque Quia ipse, juxta verbum Evangelicuru, imperavit ventis et man, et facta est tranquillitas magna. Hi vero, qui in puppi residebant, ad sanctam ecclesiam orantes pervenerunt, et munera, quaeportabant, fiJe integra Deo obtulerunt. Quidam vero homo dives, Almodio nomine, de- Avarus ganciam vini ad festa solemnia beati Confessoris w sed Missus direxerat, ad pauperum refectionem immisericors, medietatem vini in eleemosynam tantum dedit aliam vero ad suae voracitatis mgluviem satiandam reportabat. Denique rota carri comminuitur, vasculum fractum cum vino in foveam cecidit. Ostensa est autem inibi avaritia et malitia hominis, ut non lucrum suae gulositatis ipse adipisceretur, nec etiam mercedem de commisso sibi a
:

Domino
nequam, xit more

reportarit.

Quidam homo
sed quantum

(t l'ur

pu-

afflatus

spiritu

iiiiuitur.

pallas desuper
furtivo;

sanctum sepulcrum abstraputabat

iter arri-

tempore languore detentus, carri postulavit vehiculum, et ad memorati viri sepulcrum, devoto animo expetivit ipsius auxilium quem Dominus
:

tantum ingrediebatur ad locum ubi furtum fecerat. Ad sepulcrum itaque amens,

pere ad eundum,
infelix.et perfidus pallas reddidit, et rediitconfusus.

temina cxcitate-.

sanum

prsecepit ad

suum

redire praesidium.

Jolita

vero femina, viri magnifici Fingonis filia, oculorum pupilla, ofiuscata, per aliquod tenipus in dorao orbata lumine sedebat et debilis quae ad sepulcrum
;

Eonaldus quidam humunculus, contractus corpore, ita ut nec gressum 1'acere posset, ad basilicam
ipsius

Si , n , Kl

Sancti

venit,

repertaque

ccelesti

medicina,

contraehu

""<

rebribus.

per paucos dies deprecando Dominum, lumen recipere meruit pristinum. Qusedam eodem modo matrona, nomine Dodolena, febribus vexata, allata boum vehiculo, ad sanctum
S. Eparchii,

propriis

pedibus et erecto corpore, ad locum unde

Fur ad
redit.

venerat, remeavit. Claudius faber uocte per anlVa-

se

ctam vitream

in

basilicam introivit, argentura de

:

ipso sepulcro furtim abstrahere voluit

sed in mente

pervenit

coenobium
recepit

quas

indubitanter orans, pri-

stinam
Julii
las,

Verum quia Kalendis virDei de seculo vocatus est. ad coelestes epucum per annos singulos ejus celebraretur festisanitatem.

sui sceleris conscius; cumgrandi metu. quod fraudaverat prmsentavit. Hoc quoque non silendum puto, quod nostris tcmporibus actiim fuisse discerno,

ideo quod veraciter contigit, assignabo. Gregorius

Turonicta

104
Turonicae
AICTORB
]. B. S.

MIRACULA

S.

EPARCHII CONFESSORIS.
Pag. 179. Item dum reliquiaa sacrae B. Eparchii D procederent ad S. Praecursorem, (vide ibi liistoriam
inventi atpitis, etc.) delatus estpariter baculus ejusdem Coufessoris est ipse baculus pastoralis, i
:

urbis Episcopus dixit; obiit Eparchius,

etc.

Vide. supra commentarii prxvii. . 2. Fidetur aulem mdicare srriptov, sese Gregorii Turonensis tem-

portbns

proximum

fuisse.

Sic.

post

relatam Greyurti

tiarralionem pergit.

suminitate culminis curvatus, ad cujus

modum

su-

Monastcrii bona retinens morte punitur.

Waldericus vero Sanctonicse civitatis vir perspicuus, devotionis animo, monasterium et domum ad panperum necessitatem, in suo praediolo super Carantoni fluvium, cui constat,

per reliquias ejusdem Sancti, horis nocturnis usque sole oriente, resplenduit in coelo ignea virga, curvata nihilominus in fastigio, quoad ventum est ad caput S. Joannis, et miraculis claris a S. Eparchio

Montem
S.

esse vocabu;

lum,

aedificari fecit in

honorem

Eparchii

et

cum

super infirmos sanatos patratis,

cum

laetitia

regres-

egressus fuisset
vit pro

de seculo, monachis ipsum decre-

sum

est.

remedio animaj suae. Gratharius vero vir

iniquus et pessimus, polestate superbiae accinctus, pro socero conatus est possidere monasterii agrum
:

Pag. 181. Willelmus vicecomes Martiliacensis et Odolricus gravi discordia decertabant cum Alduino fratre eorum.... unde factum est, ut
frater ejus

/>e

'i

puntti '

a quo Pater monasterii Rusticus saepius postulavit, et usque ad ejus genua provolvens descendebat, ut

a Guillelmo Comite inter se pacificarentur, et pacem ipsam pactumque conditionis super corpus
S. Eparchii

redderet agrum,
fuerat,

unde pauperes, quibus delegatus sustentarentur sed ille nou solum illum non
:

perjurio rei, alter

eidem jurarent. Quod inter se mentiti et excaecatus est, alii duo omni ho-

reddidit,

verum etiam fructus inde provenientes,

recondebat. Indictum est monachis

nore privati sunt.

in horreis suis

ab Abbate triduanum jejunium, et quod sagacitas non putaverat, accensus est febre valida, et stomacho supereffluente, cum gemitu clamabat miser et Saucte Eparchi, reddo quod abstuli, retrepidus
:

Pag. 183. Eodem vero anno correptus est languore corporis idem Comes usque ad mortem, quo anno Sanctonas urbs ab impiis Christianis concre-

mata
cultu.

est

cum

ipsa basilica S. Petri

sedis episco-

palis, et diu

permansit desertus ipse locus a divino

paulatim ccepit viribus corporis Egolisma secus ecclesiam S. An-

mitte

malum quod

perpetravi.

Missum itaque

festi-

Et hanc injuriam Dei, Comes supradictus E

uanter misit, qui vas argenteum ad ccenobium deportaret, et se reddendam villam eorum nuntio
designaret. Sed jussu Domini, sicut Ananias et Sapphira severitate S. Petri percussi sunt, ita et
iste

vindicare volens,
destitui et in urbe
dreae, propter

officium divinum, jubet sibi

domum
:

prasparari, in-tjua asgrotans

decumbere

ccepit

ubi

avarus et cupidus, judicio S. Eparchii et villam

incessanter e diversis partibus

nobiles

cuncti principes et

reddidit, et vitam finivit.

eam

visitabant.

Cumque

dicerent nonnulli,

Quanta autem Dominus per servum suum ostendere dignatus est miracula, longum est dicere per
Plura alia
beneficia.

maleficis artibus
et

eum

aegrotare (solebat

enim robusto

singula.

Nam

multi qui oppressis corporibus a dia;

sano corpore vigere, tunc vero nec moresenum, nec more juvenum corpore fatisceret) detecta est

bolo vexabantur, liberati sunt

imbecilles a diversis
citantes

et plures infirmi et

languoribus vexati, et febriac secretiori infirmitate de-

typo frigoris, quartanis videlicet et quotialflicti,

dianis febribus
tenti,

medelam corporis receperunt ac sanitatem.

Nonnulli etiain a catenarum vinculis, et a eatastae tormento, et pedum ferreis vel ligneis carchannis
absoluti sunt.

quaedam malefica mulier, artes maleficas contra exercuisse. Quae cum non confiteretur, judicio Dei commissum est, ut quod verum latebat, eventu victoriae inter duos campiones probaretur. Factis ergo sacramentis decertaverunt inter sediumultumque, missus Comitis Stephanus, et defensor maleficae Willelmus. Stephanus victor sine damno sui

eum

vere vir beatus, constans in opere,

oratione, qui
civitate

corporis fuit

alter capite quassato,

largus in eleemosynis, promptus in

pertus, ab hora tertia usque

nonam

in

sanguine coopedibus stans,

Vicloria

duello.

non longe a

manens, erat quasi in vasta solitudine constitutus justns et fortis, prudens et temperatus. Et quicumque habensinfirmitatem, devoto animo et prompta voluntate ad ejus sepulcrum
;

vivus in

manibus deportatus, longo tempore lecto decubuit. Permansit Stephanus vero, et exsiliens corpore inlaesus, eadem hora venit currens pedibus, gratias Deo referre ad tumulum B. Fparchii, ub
nocte praaterita pervigil excubaverat.

expetebat

sanitatem, lsetus ad
alacritate,

domum

redibat, et

De

hujusmodi
se-

cum magna

praestante

Domino nostro

pugilibus, in certaminis
pulr.ra pernoctantibus,

perviyilio ad

Sanctorum

Jesu Christo, cui est honor et gloria, virtus et potestas in secula seculoium. Amen.

videat lector curiosam disserta-

lionem

Gallicam in Ephemeridibus Trivorlianis anni

Ex

Chronico Adcmari Chabannensis, monachi S. Eparchii, in Bibliolh. MS. Labbei tomo 2

1711 mense Junio

a pag. 1025. Talium duellorum exempla habes in Nolis Sirmoudi ad Gofjridi Abbatis

a pag. 151.

Vindocinensis opuscula, a pay. 61, ubi inler hoc Slephano ayitur pag. 66.

aliti

de

Xeguit
trans/erri

ag.

165

dicilur Alduinus, jussissesedificare ecele-

Ex Gnnono
lequam N.

pag. 431

col.

i,

infra B.

siam in honorem Salvatoris, foris muros in capite

basilicae S. Eparchii, ubi

corpus.

S.

Lignum

deputaret,

si-

quidam, iniqua suasus cupiditate, operisancti [Epurchii] sepulcri furatus,

mul

corpus S. Eparchii ibidem transferret, et vocato a Francia Fredeberto Episcopo, consanguineo suo, fecit ipsam ecclesiam dedicare in honore
et

menta palliorum
gare, tanto

in fugiendi itinere,

quantum
ei,

se aestimaverat elon-

Salvatoris, corpus vero beati viri levare non valuit, quod volebat transferre in eadem ecclesia.

loco, Sancti virtute.

1'tilia

<h>

uiinsore

bonorum.

Pag. 167. Arnaldus quidam subtrahens S. Eparchio villain Salacensem, et conferens Heliie Duci, villa Boensi, ab angelo percussus hac de causa interiit, et in fine S. Eparchio villam Ajarniacensem contulit pro emendatione, et sepultus est juxta

de quo se rnoverat videns se latere non posse, infelix et amens perfidus pallia reddidit convicinior fiebat

Tandem

fusus.

Alqne hsec de mttltis pauca collecta su/ficiaut; plura haud dubie snppeterent, staccuratiorem eorum notitiam monachi servussent, nisi forte scripta interierint. Non
tacebo quod ad Sancti glorium notavit

Miracula plurima.

ejusdem basilicam. Pag. 172. Per idem tempus, mortuo Josfredo Abbate et Martialis.... sepulcrum S. Eparchii clarescere innumeris ccepit miraculis.

laudata sttpiusversione Martijrotoyii

Mothertus in Romanipag. 428,

insignem Pictavii ecclesiam parochialem esse fub S. Eparchii nomine.

DE

DIE PRIMA JULII.

103

DE

S.

LEONORIO
IN

EPISC.

ET CONF.

BRITANNIA ARMORICA
COMMENTARIUS PR^VIUS.

. I.

Patria, cultus, translatio Parisioset

spicari
spectiB

Bellummontem.
qma
de
ficlione
el

seciii-o.

vi.

^-^

anctorum
tola

si ullum Confessontm foecundum fuilseculum sexEeclesia. certe

prxsenim

attsim,
esse

suppositione

su- qux

mintm

cceperinl,

vti

profecto esse debent,

cum

esl '9 narass '

Si
'

itttm,

et

prx
imo

reliquis

orbis Chrisliani partibus

verisimihludiwis Umites longe

transcendant. Id plane

Gallia,

in bac, fcracissima

Armorica,

miror, tn

noliliam Alberti

Inter slupcn-

commiarantibus illucex insula Brilonibus, dicta subinde qtix singulari prorsns moilo, circa r ii ann ia minor,

est, ul verlunl aliqut,

de

le Grand de Morlaix, Iwc Monte Relaxo, non pervenisse

Zlwmmiz
minons
vitas

ea lempora, Sanclis coruscavit. insu l a ittuc ferme appulsis

vms, ex majon

illa

Britannica

aul lecliones prxfatas, aul prolixwra Acta, quibus colleclionem sttam, hujusmodi porlenlosis subditiiiisque

cuere celeberrimi in magislri ac doctoris S. Hiltuti discipuli atque

Eos mter emiCambro Bnlavnica seu Wullia

documentis turgidam, augere potuisset, non

tas

in

opposi-

omnino partes

iturus,

dum

seriem chronologicam

ArmoPaultis

Episcoporitm Rhedonensium, anl disposuil ipse, aut ab

Atigasttno du

ricontm apostoli Samson, Gildas, Maglorins, plnres alii, lum Episcopi, lum presbyleri, cnumerali
et

Paz male

digeslam accepil. Ibiceiie alia

illi,

prorsns omnia commenli sunt auctores

ipsa majori
,

sed qttx ncc

8,quorttm apud Cointiumad annum 520 nnm.

tria gesla recensentur.
rii,

illus-

DeGildaaclum

est

xxmJanua:

agetur

xn Martii; de aliis alibi de reliquis Loquendum itaque noiiniimquam fuit de coloniis, qux ex Brilannica insula, a Saxonibus eam Galliarum aliisqtte gmlibits misere depopulata, in
de Paulo,
stto

quum citata Acla probabiltlate nitunlur ; E dum Maximinus et Synchronius, primi Rhedonenses Episcopi, cum perpettia successione, ttsqite ad Constantinttm

loco.

Magnum

deducttntur, cujus tempore

octavus

ordine poiiitur S. nosler

bus et

Leonorius, sitque adeo, duoseculis senior, qttam

in

quod excurrit,
;

Actis

partem se receperunt,

sed polissimum de Sanctis,

,

vel

reprsesenletur

ul proinde non formidem asserere, vix

cum

aliis

transfretanlibus

vel seorsim

cum

sociis

mo-

quidquam
esse,

certi

de xtule

attt gestis

S. Leonorii sttper-

nacliis,

tam prodigiose, ut eorum Acta referunt, in easdem partes delatis, ut plerumque valde suspecta
sint, late
tri,

solamqne aliquam nominis ejus

circa

increbrescere,

finem seculi x,

famam cxpisse dum reliquix ex

qux
varias

narrantur.

miris adeo modts, nulla fide, nulla auctoriSxpe aperte professi sunt majores nosillas

Britannia Parisios allatxsunt.

Legendas,

qtiibus

Britannicorum in
res gesloe

est,

Armoricam commeantium Sanctorum

com-

Longu ttd id stabiliendum probalione opus non cum nulla fide digna monumenta exhiberi possinl, Uemoria ' nec in ullis antiqttis seu classicis Marttiroloqiis usquam
4
inserta sitS. Leonorii

in

prehenduntur, tolimplexis, dubiis mirandisque historiis involutas, ut difficillimum sit vcra a falsis secernere,
aitt

memoria

seculo forte undecimo,

translationis

Pralensi cgdici Usuardino, seu vere, seu prxtense autograplto, item codici, ex

ex longis historiis
;

dramatice exomatis veritatem

historix Britannicx scriptor
deiis tacere maluerit,

quo Muneratus suum Usuar-

ertiere

sic nt
lib.

Lobinxus
l

dum

edidit,

et alteri

MS. Reginx

Suecix, signalo

clarissimus

num.28,

quam

ulla inde historica

monttmenla excerpere.

num. 428, qui etiam Pansiis in usu fttit, inscripta : ex Munerato in Molanum, exhoc in Canisium et Fcrrarium translala.
itiiquiuntm.
Qttse

repmtenda
Acta
S.

2 In talium fictionum nnmero reponenda vidclur S. Leonorii Episcopi item Cambro-Brilannici vita seu longior, nonniliil mulila, sea brevior per novem

omnia ostendunl, S. Leonorii

translatio-

nsmen Purisiis solum

nis

innotuisse, occasione

Quam aulem

confusa fuenl ca meniltil

Leonorii,

lectioncs ordinata

quas diu in Breviario S.

Mactovii

moria, inde etiam evidenter palet, quod

distincti,
;

locum obtinuit, ex editione anni 1517, ad

nos trans-

imo nec

ipse episcopalus loctts assignari potuerit

et

anti-

missa die x Decembris 1689 per D. Syndicum Capituli Petrum, cttjtis cognomeli vidcttir esse Eon. Extraclx et

quiores enim codices Pralensis

cissune leiiant
ris et
:

Munerati

sic

simphadstruit

In Britannia, S. Leonorii Confesso-

pro aliqua parte ampttftcalx, pro alia, con-

Episcopi.
sic in

Neque
:

ampliits

quidjttam
11

traclx sunt lectiones islx ex longiori

Legenda, quam
Cl.

Saussayits,
stylo
stto

Supplemento pag.

39

sttMimiori

cum Bollando pridem communicavit V.

Andreas

prxdicans

Item

in

minori Britannia, S.

du Chesue, prxclanssimo opere de lustorix Francorum Scriptonbus nolissimus, desumptam.ut in margim

apponitur, ex aliquo codice Atre^atensi. Eavero, hactenus inedita, miris referta prodigiis, exaliis Legendis

Leonori Episcopi
ratione

et Confessoris, tara patenti raira-

culorura coruscatione quain antk]ua fidelium veneillustris. Qttzr veneralw tn Franctam ttllata,

adnmbrata,
vertil e

et

ad stuporem ornata videtur; utsatis adi

causa fuerit cur Bello-iitoiilenscs vel aiti, vitam concinnandam putaverint, ad exemplum aliarum Britan-

du Chesne tomo

pag.

536 fragmentum
expuncta

etlens,

quo prodigia omnia studiose

sunt. IJabein

nicarum Legendarum, ne Sancltts suus, minus quam hisloceteri, mirabilis riderctur : sictamen ul in tota
episcopatu vel tia, nec vcrbum occurrat, guo de ejus divinando probabiltlcr quidquam statuas. Cur tuitem du Chesne eam in Britannia majon compositam velit,

mus Brevianum Parisiense, edttum

S. Leonorii commemoratio
Baptistae, de
fit

1684,

quo

in octava

S. Joannis

communi

Confessoris Pontificis, uti ctium

modo servatur ad S. Maclovii, ita teslantibus cfficiis illius ecclesix propriis, qux apud nos exstant, recenlius impressa, sed anno in exemplari nostro uon apposito.
Retulit porro Castellanus,
el

dicam

infra in annotulis. In
:

Florano Sanctorum snntn

et

plicius etiam legitttr

5 II. tc fortc
annotationibits

Item Leonarii ep. et conf. obsciviins nosler Sinum Motherius

Martyrologit
,-

manu

propria leclwnibus

nostris MSS. apposuit, piwdiclam commemorationem S.Leonorii e Parisiensi Breviariosublalamfiasse 1607'; ted qua id causa factum fuerit, non indicavit.

versionem

ad nttpcram suam .... t pag. 418, S. Lconortum

,-.

Romani
... Episcoi. . ,

paulo

aistinctior
,.

factt

ecfllll0 ,. ltlu ,

pum nxum
et S.

regionarium

in

Britannia, quales apitd Lobi-

3 Ceterum lectiones ipsas novem ex proprto Sanctorum Macluviensium, expunctas omnino fuhse suJulii T. I.

tbidcm fuisse ceiisenlur, Mansuetus, S. BriocUS Martyrologio Sarason. Castellanus porro,

Universali,

ait,

discipulum fuisse S.

Iltuti, qui a S.

14

Germano

; ;

106

DE
eruditissimus,
est,

S.

LEONORIO EPISC. ET CONF.

et

erravit \ Germano Parisiensi institutus fuerat. In quo

incomplelain

operi noslro inscrere

uctorij.

vir

nam
:

Iltutus,
in

Germano

Parisiensi
in

solo

ncstro arbilrio,

hvjusmodi
:

; verum ne pro D monumenta suspecta a &j

n. s.

senior

nec

ille

magis

GaUia, quam hie

Bri-

reddamtis rejiciamusque

visum
,

tannta fuisse iraditur

uel

alii

veroomnes scribunl Iltutum,

discipulus
fuit,

cxponere

ad explorandtim

legentium judicio rectcne. ex toto senserit

est,

'"'iatfe**.".

Hidultum,

si ullius

Germani Galli

Lobinxus, dumlib.
mavit
:

2num.

17(5. sic prudenter

existi-

fuisse

Gcrmani

Autissiodorensis,

dum
:

luc in Britannia

Ptlagianam

hxresim

interimeret

quamquam

et

hoc

non careat. Interim etMotherius et CasteUanus in eo concordani, quod S. Leonorii re.liBritannise quise. cum plurimorum aliorum Sanctomm
gravi diffkullate

miuoris lipsanis,

primum

Parisios sub ffugone

Duce,
;

ex ingenium cudendis fabellis assuetum, quibus potissimum Legendas Sanctorum respersernnt pr&sumendum tamen, ld ipsis raerito tribui, ut saltem credamus, non esse supposita ipsa Sanctorum nomina et pr;ecipuas vitne ipsorum cirantiqui
inquit,

Quamquam

Britones,

insula sua

contulerint

circa finem seeuli x fuerint a S. Salvatore

allatx

lix

vero Sancti

noslri, seorsim

ad

Bellum-montem super
unde
cccle-

Isaram devenerint,
tita sit.

in diaxesi Bellovacensi.

sia prioratus, ibi existentis,

Atque

hsec

a S. Leonorio nomen sorsola, cum aliqua certitudine de

stint,

; neque S. Leonorii nomen falso nobis obtrusunt : at ex omiiibus vil<r circumstanliis, solasdnas probasse videtur Lobiuxus ipse. cap. 189, ita scribens:

cumstantias. Prudcnti jiulicio lubens subscribo

enim

credibile. est,

Sancto nostro memorix prodita

ut

jam dicebam, concinnata

neglecta, a nullo

fuerit

quorum occasione, Legenda illa, quse,

Leonorius seu Lunarius Episcopns Brito, natus et consecratus in Wallia, tempore Comorri se in solitudinem abdidit prope Alethum, cui usque hodie a

forte

hactenus saltem integre cdila

fuerit.

Leonorio fS. LunaireJ nomen impositum. (Castellanus mavult Gall. reddere. S. LinuereJ Si Acla
S.
ibi

6 Laiulatus supra
histona a du Chesne
ri:e
.

Cl. Andreas du Chesne,

liisto-

Lobinxo
quod

cilata

nostris

similia

sunl
:

palel,

Scriptorum Franckorum
,

tomo

3 paq.

344, in
j
ni

pancissimas circumstanlias ab ipso adoplari

primam
;

erimum

edita

fragmenta luslorix

r r j -n rrancicx a Ludovico pio aa Hodeduclo,

nempe,
alteram,

Episcopus

fueril

Ciimbro-Britannus

r berlum
fallor,

Hugonis

Capeli fiUum

primus,

translationis illius narrationem

fdii

produxil,
i

inde
liutoin

descriptam a Gerardo a Bosco

rtst

Bois) >omo

quod eremiticam vilam in Armorica duxerit tempore Comorri, cum Cramno occisi in famoso prselio, quo rebellem filium vicil Clotarius anno 560. Unde
liqtiet,

Parisiensts apag. 547,

et

rursus a Mabilione

syncbronum
et
tol

fuisse
,

appendice

tomi 3 Annalium
Mabilio,

Benedictinorum a pag.
fuerit,
;

Patilo

altis

SS. Samsoni, Maglorio, Armoricam codem ipso tempore

istoriim circiimslanliis
cc.rlo
.

719. Aniium. quo prsefala translatio facta

decisum
cujiis
relinqii.il

in-

incolentibus.

ad Boscum remittens

ex

De

reliquis

Aclorum
.

nibil
;
,

opinwne png. 530, debuil res accidisse anno 965

aliquot Britannicis monachis, sacras exuvias

habuit Lobinxus,

quod pro
,

veuditure

auderet
,
,

proutjaant
Inareiiimm.
_

fCasteilanus notal 96Gj Salvatore Alelhensi Episcopo,

ncque eyo, ut
tot

canilide futear,

adeo suin rrcilulus, ut

probalisque teslibus

cum
intet

Lu-

concalenata portenta sine

fulis

leliam

Parisiorum dcferente.

Ad

nos

quod

attinet
,

facile

admitlam, praeiertim cum nec auctor, nec tempus,

sint,

Sanctorum-

corpora

numeranlur

Samsonis

quo Acta scripla

in

nec quidqttam aliud innotescal,

Dolensis
lis
;

archiprassulis; Magloni,

ejusdera praesu-

quo vel tenuia credibilitatis

moliva fundari queant.

alioriim Actis

Machuti
Episcopi

Episcopi, Senatoris Episcopi,

e.tc.

norii

Scio

circa

translationes

Leohorum
vuria

Adde quod mulla videanlur cx

sic

accepta,

tamen exaggeruta,
fu.it
:

ut diversa appareant. Felicissi-

Saiictorum nonnulla conlroversa occurrere, tum

de.

mus
son

in htteris brevi tempore perdiscendis S.

Samiribus

eorum

tum de anno, quo ex contige.rint verum hxc ad nos non spectant, qui multum nos detexisse pulamus, quod nomen Leonorii expressum inrepositione,

sed

immensum

superat

Leonorius

qtii

diebus ferme novit omnia. Accesstis

ad aulam Fraucipalrala, posses-

cam
siones

RegisCltildebeiti, miracula

illic

vcnerimus.
1
Reliquixin

dono

acceptae

ad xdiftcandttm

fundandumque
tyranno

Atque

hsec

prima

illa
,

est

nisi

vehementissime

monasterium. Judualus prosequenli Comorro

ereptus
;

fallor

Bellomontc

Mcepta in Francia S. Leonorii Episcopi memoria, cui dcinde, ne celeris Sanctis Bntannorelcnto in
celebris esset Acta adaptata sint, Francia sacro corpore, ut irucitato fragmento chronologico sequitur : Pace itaque in tota Gallia et Nortmannia vigente et florente, quidam eorum, qui de Britannia Parisiis advenerant, nutu, ut credimus, divino, sumptis Sanctorum corporibus,
,

hxc omnia non minus sapiunt celeberrimi sancti Samsonis Acta, intcr Bcnedktina a Mabilione
edita tomo 1, o pag. 1C5, de quibus pltira disseremus

Armoricis mintis

ad xxvrn hujus me.nsis Julii. Ha>c in specimen addu- F cta sunt, ut quid deS. Leonorii Actis censendum sit,
leclor iutelligat.

quse

etbeati Leonorii et S. Wenalis, aliorumque

secum detulerant, almividelicetSamsonis, quorumdam Sanctorum; quidam eorum patriam repedare,

illic

trulinam llbratis om- Quid de * S. Leonorium, SaMt0 u forte etiam in S. Hiltuli schola cum tot aliis Sanctis eru-

10 Ego, ad exaclam

voritatis

nibus, ul vertim concedi posse

opinor,

ditum, a S. Dubricio,primtim Landuvensideinde urbis Leonse Anlistite, ex more illius temporis, ordinulum abspie sede Episcopum, vel ctim Samsoneel Muglorio,
ab eodem
in
et

qnidarn adalia Galliae loca migrare disposuerunt.... Ituqiie recedentes, alii Corboilum castrum, alii

eodem modo consecratis velcum

,

sociisaliis

Bellum-montem expetierunt. Nimirum ad Bellummontem delatum fuit corpus S. Leonorii, ut supra

diximus, manente Parisiis ejus veneratione, etiam
officw
ecclesiaslico,
teste

Armoricam

transfretasse, ut aposlolico zelo

legibus
institueret;

ge.nlem

illam

Chrislianis

quemndmodum
in

in

tot alios

antea a S. Palricio, alios porro a S. tVilleinitiatos,

Castellano,
:

qui majoribus

brordo
fuisse,

proximis
,

inde
in

seculis

Belgica

Parism

cut-

jc

tis

nosvris vropria

iacta

est

manu adscripsil De S. Leonorio commemoratio Parisiis usque ad annum

infra

oslendimus
si

commentario ad

Acta

S. Rtimoldi. Id
fugisse

minus

placel ; dic, me.tu

Saxonum

mdcvii, in octava S. Joannis Baptistao ; fiebatque jam anno mccxxix, ut patet ex parvo Pastorali. Hmc
itaque
celebrioris

cum sociis monachis, ul in soliludme secttrius el qutelius Domino deserviret idque eo te.mpore quo Co;

cullus vera

origo, sed

qu*

niliil.

Actorum fidem
possil.

ad

aut

sinceritatem

tulandam

conferre

morrus, pnlso Judualo tyrannidem occupabat, hoc est annis aliquot ante seculi sexti sexagesimum. Reliquse, quibus Acta contexta sunt, narraliones lolerandse an
rejiciendxsint, eruditorum leclorum censurx relinquen-

. 11.

Acta nonsincera; Alberti hallucinal 10.

.

SZtquidem fateor

diu

me

dubitasse

Legendam lam

an expediret
prseterea

studiose

decomptam % mutitam

dum; quibus el Albertinum opinamentum examtnandum proponimus, ex clironoiogia Episcovorum Rhcdonensium, quod se ab Auguslino du Paz accepisse testatur,

ex anliquis schedis,

numquam

antea

visis,

eru-

tum,

DIE PRIMA JULII.

tum, et Esl atitcm inslrumentum hvjusmodi: ibi hnbespag. 5. Tempore quo Lazarus, una cum sororibus 11
EscperuUW com-

107
Deinde quotidie
in

cum Ogerii

et

Hurrxi apographo

collatnm, ut

sceret

b.

scripturarum sententia

r.\

mss.

et in laudibus

Dei ita floruit, ut per

omnem

regio-

1)

nem
nera

laus et fama ejus exiret, et multitudo populorum

ei deferret,

jiWerti

meittarius

Martha, post pracparati minas Gallias adveniens, Massiliensem docebat naufragii, Trophimus Pauli discipulus et regebat ecclesiam

Maria Magdalene

et

frequenter ad videndum
viduis
distribuit, et

eum veniret, et multa rnuquas accipiens, egenis, orphanis,

nihil ad

usurn
esset,

Arelatensem instruebat ecclesiam sium

fines

Sedonius,

qui

Cumque quindecim annorum

regionis

suum retinuit. omnes homines

fuerat caacus natus, eloquentissimus, apud Aquen;

Saturninus Tholosates
sociis Parisinos
;

Dionysius Areo-

patus

illius uno consensu, una voce, ad episcohonorem venire eum cupiebantatque exhor-

pagita
;

cum

Martialis Lemovicen;

tabantnr.

Gatianus ses Urbinus post Stemonium, Arvernos Turonenses; Sergius Narbonenses; Lucianus Bellovacenses Maximinus cum Synchronio (alias Suffenio) in Armorica Villam Rubram, quaa Rhedo;

2 Divina igitur

dispositione factus

Episcopus,
/ ICtU Epi scoput,traruU in Galtiam,

cum

lxxiii discipulis, exceptis aliis, servitio fratrum

num

civitas

dicitur,

atque instruxit, in sublimi ad confluentiam fiuviorum positam et a?dificatam,

Domino visitavit rexitque ecclesiam Rhedonensem,

misera'nte

navem ascendit, et in Galliam d transivit, ubi cum fratribus suis sylvam complanavit. Cujus fratres cum in laborando fatigati essent, angelus
deputatis,

Domini noctequadam beato Leonorio

Crastino sex
utensilia

astitit,

dicens:

atque juxta eam oratorium

(quod

nunc

boum juga, cultros, vomeres, ad arandum onvenier.tia facere

in

et

omnia
ubi accepta
revelationt.

aecelera.

capella de civitate dicitur) sublato inde Tethios ad occidentem vano simulacro, Deo sub invocatione beata? Mariae Virginis Deipane consecravit Episcopus,
alio

Peracta ea, praecipe ponere

planata sylva divinitus

campo, ex quo comfuit

e

mane

eversa. Operabi-

tur pro te Christus inauditum

miraculum, ex quo

Veterum Deorum
ad orientem

visionis turri
Isidis

purgata, et

per multas

dejecto

idolo, ulteriusque

praesentes atque futuras generationes omnipotentiamajestatisejus glorificetur. Crepusculo

successorem sui episcopatus diSynchronium, cui succedens Rambertus, ibimisit dem multos sibi adjunxit discipulos. Plura hic coripse progrediens,

quoque aurora? transacto,

nocturnali, fratribus

et

jam synaxi expleta

pandit sibi revelata.
sibi

summatim

Deinde impigre facta utensilia omnia,

jussa ad

rupta nomina; sed clarius

fallit

scheda in Ramberti

nomine, guule anle Francorum ingressum,

tota Gailia

nnmguam

notum existimo. Sic pergit:

de prmis Epp. Rhedovensibus.

12 Ramberto Servius et Servio Justus, qui persecutione Marci Antonini et Secundi Commodi Gallias agitante, martyrio coronatus est. Decii persecutione Honoratus, ejusdem ecclesiae Episcopus est
truncatus. Diocletiani persecutione PLACiDusEpisco-

arandum, in canipo memorato jubet portari. Secundo autem die instante, duodecim cervos grandissimos vident, quasi ad aliquid desudandum paratos et ante eos unus vastissimus jacebat cervus
;

eorum cornibus enecatus. 3 Intelligens autem vir Domini divinum donum,

jubet
excoriari cervum,

atque ex ejus pelle lora

incidere.

Tunc postea
;

pus, martyr gloriosus occubuit. Leonorius, magni

Constantini tempore, paci totas Ecclesiae reddita, cre-

propinquantes aratris,

numero duodecim apdeprimunt colla, ut superea

cervi

cervos 12 aratro junyil:

ponerentur
fratres.

scentepio fideliuraccetu, desideratus urbi Rhedonicae pastor exsurrexit, amplioreraque illam, quae Rhedonis videtur,
sancti

jujja et statim imperio Patris peragunt Ammirabili dispensatione Dei omnipotentis

concordes,

pari

progressione atque retractatione,

Petri Apostolorum principis

idolis, sibi

sine ulla instimulatione tangentium, arando traxe-

basilicam, dejectis

paganorum

cathedra-

lem ecclesiam consecravit. Huc usgue commenlariolus, guem nec Alberlus ipse integre tueri audet, prxsertim qua parle primos illos et celebres urbium apostolos,
contra

runt tota die, usque ad horam diei congruam a labore dissolvendi boves. Instante autem ea, solo
fixi

et

completo

Gregorii

Turonensis teslimonium, primo

serse

manserunt, donec deligarentur; deinde statim pere dimitUto ad pascua concurrerunt deserti. Mane autem facto reversi sunt ad suum jugum. Sic assueti quinque
septimatibus "'ac diebus tribus diurno labon, excepto die Dominico. Postea gregatira
sancti Leonorii stantes, licentiara
'

Christianx seculo in Gallias adducit.

At

de

Maximino
de tota

septimacLS.

primo

Rkedonemium

Episcopo,

atgue

adeo

ante vestigia

religua serie nullatentts dubttat. Abundet ipse in sensu suo; nobis reliquum esl, Acta ipsa ex manuscripto fideliter exlubere.

petunt abeundi.

Quos manu sua benedicens, jubet impavide recedere. Sicque aeripedes expetuntabditissimas sylvas,

VITA
Ex MS. Atrebalensi descripta Andrea du Chesne
a Cl.

numquara deinde visi. & Sancto autem Leonorio,

fratribus sibi sociatis

persistentibus in Dei laudibus, tempus

opportunum Agrumdeinde
seminans,

V.

seminandi advenit. Tunc ipse vir Domini manu propria, cum reliquis fratribus totum voluit seminare

agrum. Quadam autem die cum

vellet scire, quali-

CAPUT
De Sancli
gressu,

I.

natalibus, prodigioso in litteris pro-

ter messis proficeret, sumptis tribus discipulis, ad eum vadit. Dum autem in capite campi super bacu,-

Gallium transitu, perpeluisprope miraculis, etin Francicam aulam

in

deque ejus

ciccessu.

Per reeelath-

M. uit vir

quidam

in Brifanniae

partibus nobilissi-

"em natns,

nus, nomine Hoeloc, et uxor ejus dicebatur Almapompa. Quibus a Domino per angelum revelabatur, quod illis fllius nasceretur, cui nomen esset LeoEorius, etdivino jussu disciplinis traderetur. Nato autem beato Leonorio, et quinquennio facto, ducunt
ejus parentes ad scholam, et commendant eum Heltuto o viro sapientissimo. Concessit autem virtus d'vina Leonorio beato tantam gratiam, ut in prirao ie, litterarum omnium nomina; in secundo, conjunctiones earum; in tertio, scribendi uotitiam agno-

lum requiesceret, apparuit forma aurei arietis in quem talpas ex more fodiendo terram in cirinvenit aticuitu discooperuerant. Uuo extracto a ioco, ait Aurum convenit Regibus, non sacerdotibus, quem reum arictem. postea pro munere grandi praesentavit Childerico f Regi. De illo vero campo, primo anno juxta Evangeli('am vocem collegit centesimum multiplieatum fructum, et sexagesimum annis singulis. Illo autem
terra,
:

temporeChildericus Rex Francia? imperabat, siaiulque Britaunias transmarinaa. Audita ltaque sauctitatis ejus fama g, oravit eum ad se vemre. Qui Regis parens voluntati, ccepit ire.

eum

acceptis fratribus

aiiquantis

"tteras

Cum autem

devenisset ad fluvium

Rheuum

qttcm Rtji przsentctttrus,

Mortrue h vocata, tum, ut duo caeci secus viam, qua gradiebatur Vir Domini,
in villa,

fortuitu accidit adveu-

h h

108

DE
sibi

S.

LEONORIO EPISC. ET CONF.

quam
tis
:

\
rN nss

Domini, qua?
debatur mihi

invicem confabulareiitur.
in

essent nece,ssaria menclicantes Ex quibus unus ait Vipraeterita.

pependit n.

somnis nocte
:'

quod qui-

tali,

ordine prior, in ipso tenui solari radio ves- n Dum autem infula comptus sacerdoaccessissct ad altare, duse columbaa candi- lr
in
,

"
,

Antistes aspectu reverendus, oculis perspicuus, genere, Leonorius noraine, laeta facie, Anglus Esne vultu liilari me percunctabatur, his verbis

dam

diores

rfnos csecos

Christianus? Cui respondebam

generatus,

fonte

perenni reTrinitatis

nive, de coelo sunt visae descendere, una quidem super scapulam ejus, altera mansit super aram, quousque divini mysterii solemniter peracta est celebratio. Hoc quibusdam corde mundis datum
et ipsi qui viderunt, et oranes qui

so 'n'
s "5

rL

',en 't.

''

veram sancta? et adoro omnipotentem k. Et

individure
ille

est videre,

au-

statim

ex sputo

dierunt, ingenti perculsi sunt miraculo.

'

mixto olenque benedicto liniens, imraittit in eorum ac signo vivificae Crucis facto, / orbes oculorum, benedicens rae illuminabat. HocVirDomini audito, repletur gaudio. Accedensque pronus ait: Si ea, frater, quae dixisti, vera sunt, secundum ordinem rei ostensum agamus, invocato Christi nomine, et ait Jesus Christus, Dei verbum, quod caeco nato
:

ANNOTATA.
a De celeberrimo illo Sanctornm Cambro-Britannorum mngislro, jarn diximus suprain commentario. Videatur vita S. Samsonis apud Surium xxvm
Julii.

mirabiliter

lumen, ipse quae petis, concedat tibi per meam deprecationem, moxque ad hanc vocem Sanlaudans et gloriticans cti caecns clarissime vidit nomen Domini. Cognoscens vero alter caecus, illureddidit
;

etiam supra.
lia

b Mirus sane etprodigiosus discendi modus, de quo Non ita profecit S. Samson. Hocel sirniprmligia
in

fragmento a

Du

Chesne

edito,

caute

omissa sunt.
c
lisec

sanat.

minatum sodalem suum, orare

cui

coepit

Virum

Dei,

reddi sibi ab eo lumen, erat autem Catechumenus,

beatus Leonorius respondit. credis Patrem, et

ille,

S. Leonorius ad episcopatum promovealur? Vide lecliones ex Breviario S.

nostra
:

Nimium contracta videtur nam qux ralio, cur

in principio

Legenda

Filium, et Spiritum sanctum? Et

Credo. Cui
linivit ocu-

Maclovii infra subjicienclas.

Vir Domini, sicnt credidisti

los
istius

tiat tibi.

Et

sicut et prioris,

et

apertus est

oculus

d Ncqne hic historix filum recte deducitur : prxmitlenda sunt ex prsefatis lectionibus qux transitum
illum in

m
Ad regiam
perreniens,

Videns Famulus intellexitnon vereesse Christianum.etait: Dei hoc, Confitere peccata tua. At ille, nondura baptizatus sum. Cui sanctus Leonorius: Vis baptizari ? Qui ait Volo, et baptizavit eum. Renatus in fonte perenni, peccatorum remissionem, simulque alterius oculi recepit lumen. 6 Igitur beatusLeonorius ad palatium perveniens Regis Childeberti m.invenit hominem fientem, nerunus, alter vero mansit caecus.
:

GalHam

sundeant.

Prxterea, non
quasi

iln in

Ar-

morica statim

collorandus,

eo transvoiaverit.

Mirnnda
tione,

alia hic congerunt lectiones,

tum

in ordina-

tum postea peracta, qux

hic ad

hislorix per-

fectionem desunt. lnserenclx hic plane essent lectiones

1, 2, 3, 4, b, 6, et 7, quas

eodem ingenio
;

et

slylo

composilas facile advertes.

e Recte
ita
ait,

inauditum fore miraculum

foret, ~si

sed

non

stupendum

descripta hic essent ex

citntis

vis

coxarum contritis, scabellorum munimine se trahentem; cui juvenis protervus, satelles Regis,
tulerat.

lectionibus progressa miracula,

non minus mirabUia,

de columbis Sanctum mari deferentibns etc.
,

de nautis in veste candidissima

alloqucntibvs, el ejus allare ex

scabella
ait
:

Quem

intuens beatus Leonorius,

:

Quid ploras? Cui infirmus

Quia hic superbus

De

cervis et lupo

aratrum ducentibus agitur

in vita S.

juvenis

mea

abstulerat scabelia. Conversus Antistes

Kentigemi,
pag. 8i ultra

cujus

sanctus,
Ille
atteri misero

ad juvenem, obsecrat, quatinus reddat. autem superbissimus, etiam aliquid famulo Dei

compendium exhibet Camerarius medium. Vide tomum Januarii pag.

l

opilulatur,

respondere dedignatur. Tunc servus Domini, tres sapientes atque nobiles adhibens secum, aitjuveni:

818, in ipsa S. Kenligerni vita. f In sei/uentibus ponitur nomen Childeberti ;aptius, opinor, quamvis nec uni, nec alteri, lotam illam narratio-

Qui despicit pauperem, exprobrat factori ejus,: ne tam obstinato perseveres animo sed obnixe precor,
;

nem

convenirc existimem.

Novus Legcndarius Adrianus

Baillet, pridem

redde, precor,

scabella misero. Cui ait e

:

contra,

auciet asserere, Leonorium nosirum cum S. Sumsone ad aulam Childebertiper-

Romx confixus,

diabolico infiatus responso

te

Quid tua refert? Quis

sis,

rexisse. Sic ille Sanctis pro arbilrio tribuit,

qux

pari

constituit

meum Dominum?Quis

et

unde,

jurealibi eripit.

p
scriptor
:

ignoro, et pro te nihil ago. Tunc S. Leonorius misericordia motus super egenum et pauperem, accessit

g Ntmium properat
venit S.
sui

vix in Armoricamad-

Leonorius, et

jam

totam Franciam nominis

verbis,

ad eum, et fusa oratione ad Deum, ait In nomine Salvatoris Jesu Christi, surge sanuset ambula. Et ille cito surgens, nihil in ullo membrorum suo:

fama implevit. Nota ex

du
Chesne,
vitam

proxime superioriUsserium
et

bus, Britanniae transmarinao, collegisse

forte

hanc

in

Brilannia sorip-

rum
sed prolervum aulicumpunit.

Memor

mali sentiens videntibus cunctis laetus exilivit. itaque Antistes, esse dictum Psalmographi
vultus

tam.

bh Quis
villa

hic, obsecro, fluvius

dicentis,

Domini super facientes mala, et perdet de terra memoriam eorum, iratus ait juveni
Quae
tulisti infirmo,

Mortrue

? Certe ut

mhil opus habuil ad

true,

Rhenus aclstruilur, quse Regem Neuslrix pergeret, Rhenum de/lectere. De villaUorad

faciat,

modo

sint tibi necessaria, et

cum

hic

ad rem non
Brito

non

est

quod plura

statim in terram
elatus. 7 Childebertus

decidit, qui

antea erat superbia

illius,

indagemus.
i

Melius

diceret,

vel

Britannus nam An-

autem Rex conjuxque

et

no-

glorum
luerat.

nomen,

eo

saltem

mmcoram
Jtege saeris

min e ultro gdis,

.

tempore

necdum

inva-

optimates

regni

obviaverunt
silentio

festine sancto Antistiti, et petita ejus episcopali be-

k Quid
I

operatur,

nedictione, gaudentes

eum deducunt. Et hoc

Non
ille,

satis consequenter

non

est praetereundum, quod in crastina evidenter apparuit signura. Rege memorato humillima prece exorante, ut coram eo divina celebraret mysteria, ad declarandam puritatem ejus vitae, et sanctitatem animae dum venerabilis vir et Deo dignus, intentis in coelum oculis, vestem manicalem exueret, atque
:

cus

omnipotentiam? somnium suum narrut cxcur enim non dicit, in nostrorum orbes
si substituatiir

oculorum

supra dicebam, scribendum tsse etiam habet fragmentum Du Chesne sic ex eodem Usserius pag. 1012.
Childeberti.

Patet,

quod

Sw

n Videlur

hicscriptor

ad dexteram partem ponere speraret, radius

undecumque mirandasua

cor-

solis

per fenestram egrediens, suscepit fortiter, et tam-

radere. Tale quid recurrel vi Julii in vita S. Goaris, ubi id genus miraculo, ad Sancti innocentiam compro-

bandutn,

DIE PRIMA JULII.

bandam,
locus

109

datur

an

inde

acceperit

nescio

latu, ut beatus vir promiserat,

opportune inseritur. sallem hic non

illic sanitate recepta d plenissima, iterum reversus est ad Franciarn. i\ mss.

CAPUT
De
aliis patratis

II

et in

12 Per idem teinpus vir Dei insignis per omnia verbo atque actu simpliciterapostolicam obserin sollici,

Tintinnabuli
*<>nttu

miraculis; de regialiberalitale;
furenti Comorro eri-

et

quomodo Judualum

vans sententiam monentera, qui praeest tudine, munificentiam Childeberti Regis

raverat,
iraplere studuit.

uti irnpe-

Convocatis itaque Regis

ascendit, siguum tine

puerit.

procuratoribus,

montem unum

N
pocttlHin
re cnatum el

tinnabuli e supra ponit, quatit plectro, evolat sonus

dignum
is

ec non hoc de felicibus sancti Leonorii gestis est admiran. Nocte subsecuta, abeunte de

convivio

Sancto

viro, et eunte dormitura

porrigen*

paulo superius araici et parentes

memorati juvenis, machinati sunt extinguere veneno, tali commentato Regis jussu, causa verae didolo. Tres pincernae,
posteura, cum pocuhs, pretiolectionis, diriguntur pigmentis confectis, inter quos antecedere fesis cerunt illum, qui mortiferura deferebat poculum.

tantum nutu Dei prolixius, ut audiretur m cirC uitu aeqaali modo, a quatuor miliaribus. Descendentibus autem beato Leonorio, ministrisque regits, perambulant looa in quibus sonuerat voxaerea. Per cunctantur in terra illahabitantes, si tinnitns aures
in

eorum senserant. Plerumque,

alii irapie cii,
,

ut assolet,

alii

splen-

doreveritatisaoceudi.quseaudierantprofitenturvere

Qui venientes steterunt ante eum. Protinus vir Dei intellexit, et ait: Ego jam discalciatus hac nocte
nisi a discalciatis
ti-.u

mentientes tetri caligine suffusi mendapossessionum denegavcrunt se audisse. Veridicos autem testes Umitescircumscribit. sanctus Pontifexad dexteram suam ordinans, ait
:

Christus,

vere Dominus, repleat frugura opulentia

vita.sessurosque venturus faciat
sont tintinnabulo f denegasterilis et infruc:

pocula a [non] sumam. Qui staIseti

omnium
dixit
:

in praesenti

cxtrahunt pedibus

calciamenta. Illeautem,

judicareinparte altera. Deindederogantibus veritati,

ntii

propinabat potum mortiferum accessit propius.

Quicumque audito

suManea
morter.rtinguttur

Sederle autem viroDei in lecto, et cum poculum ad benedicendum fuisset oblatum, venerandus Leoet norius, extensa manu, signum Crucis edidit quod tenebatur plenum veneno eodem signo vas,
,
,

verunt, in egestate permaneant

tuosa perseveret illorura
zizania et vepres
terra.

Nam

tribus

annis

rupit, et

ilhira extinxit. Viso

super pedes tenentis cecidit, eaque nocte hoc, illi tres timore exterriti

solummodo 13 Ecce inter ceteras virtutes sancti Leonorii, hoc opus dignum pietati vestrae ac beatitudini insi- Qiaesltut ad cxdemjutluaIiuare censeo, in quo mens plena pietatis Sancti, et
protultt.

omnia renuntiant Regi.

9 Rex veroetReginacumsuis optimatibus, mane
prostrati
sed Sancti aratiom suscitalur.

manus

victrix diviua in unura apparent convenire.

"*'

Extitit igitur

Sancti pedibus, precantur ut extinctum resuscitare dignaretur. Quibus vir Dei jussit ut
,

corpus

illius

ad januam deferrent corpus defuncti

ditt

ecclesias.

Ubi
fiexit

quidam Dux Britannus, g Rigualdus nomine, uxorem habens et filium, qui praevent'is morte, reliquit utrumque. Nefandissimus autem vir, vocabulo Commorus, invasit ducatum, et uxorem,
illius
filio

cum sacerdos Dei cum

genu, et super

fratribus pervenisset,

violenter

duxtt, privato dignitate et honore

oravit, seque
:

Rigualdi, nominato Judualo.

Interim

mater
/t

Domine erigens, palmas ad ccelum tendit, dicens spiritura juste abstractum. in hoc corpusculo redde
Vix
in

pueri vidit in soranis h, qitia filius ejus in vertice

sederet montis porrecti, ad

quem Proceres

Brito-

orntione verba compleverat

et regrediente

num
tur,

anima, corpus
rifica

omne
;

contremuit, ut concussione mi-

venieutes, virgas quas ferre manibus videbanproclivi vultu Judualo offerebant. Ille autem

apparuerit, tremendo palpitasse.

tettens, ait
et

Cujus

mox

manum
surge
,

In nomine Doraini nostri Jesu

ea; susceptas, ocissirae surgens antecedebat oranes. q U prosequebantur posteriori ordine, dignanter
i

Tradito

Jletji

aureo ariete,

vehementer territi, amplius virum Dei coeperunt honorare, et jussit Rex deferri aurum, argentum, pretiosas gemraas, et vestes auro textas. Cui famulus
,

modo talia noli agere. 10 Quo viso Rex et omnes qui aderant
a

ovantes.

somnium,

Mater evigilans, ignara quid portenderet sigillatim aperit viro sco Commoro. Con:

tinuo felle commotus, tndignans graviter, ait Numqui d tuus filius in ista regnabit super me patria?

Dei respondit

Nihil ex
,

his

accipio

sed

trado

capite, a

arietem aureum

solidis b tribus millibus argenteis

Pro certo scito, repertus sttmmo mane plectetur modoque carebt*- ducatu ostenso tibi. 14 Ula hoc audito, nimium dolore filii perterrita, F
reperta,
surgit
e

valentem

pro quo mihi et successonbus raeis tantum de tua terra tribuas, inhaereditatem perpetuara, quantura valere dicitur. Itaque Rex libenter con:

occasione

stratu,

vocataque mnmtumatris
t

puella, oraniaque jussit pariter crudelia dictu i. ... privinno Commori, filio videltcet suo, imperat,

cessit,

tradens

illi

miram
tionem
"lilinet.

ttoua-

sui monaslerii posita

quatuor milliaria ex omni parte [et] adjecit Hoc donum pro

: ;

ocissime tutelam fugiendo arripiat.

trisjusso, quantocius surgit, et

Ille

audito mavelocitate
:

cum omni

ariete aureo
et sobole
c

concedo. Ceterum pro

addo tantum prsediorum

me et uxore ex meo transmatinnitus sipositi. In-

fugam

rino c fisco,

gni d tui

quantum spatii percurrerit super cacumen montis excelsi

terea amici et propinqui meraorati saepissime juvenis,

prostrati genibus sancti

Antistitis obtulerunt

ignorans cujus conanime posset tueri cura repente, Deo inspirante, memor femae beati ad SaiH Leonorii, quse longe lateque respersa, praecipue in r gje Si pervenisparte, quas sub axe ponitur occidentis k, pervenit, rem set, sub ejus tucela, Christo duce onmera aperit. Quem consolans beatus Pontifex painiit,

.,

lim

maxima exsenia
nus

*, flagitantes reddi sanitatem male

terno affectu,
libe/abit
te

ait

Viriliter confide in

Deo, et ipse
tui

merito juveni. Quibus respondit venerabilis Leono: Munera peccatoris non sunt accepta Deo : sed ut manifestentur opera Dei in eo, subsequatur

iniquissimo pervasore patrimonii

Commoro. Interim secure mane nobiscum.

15 Splendore itaquerosei Phoebi irradiante mundum, de lecto Commorus surgens, ore torvo coraritrici

nostrum

nam
fumtus

iter ad Britanniam, et valetudinem.

ibi

recuperabit ple-

Com-

11 Cum igitur de virtutum ejus floribus et gratia signorura ejus, aula Regis pulchro decore vernaret, ""W* ipsum 'Wl juhelur et velut splendor quidam luminis huic mundo effulsisset, et

minans, rabie cordis anhelus, Judualura sibi adduci mori manus jubet, ut eumtraderet neci. Andito autemquod fuga lapsus esset, ferox veluti beltia. sibi pra>dam abstractam, instat persequi, et missa legatione, mandat reddat sancto Pontifici, quatinus inimicum suum respondit Non est nossibi. Cui beatus Leonorius sed vivificare. traa disciplin, homines mortiflcare,
:

odoris sui fragrantia longe lateque comdemura licentia a Rege accepta, cum maximo honore reversus est ad Britanniam patriam,
plesset,

quem

secutus juvenis languidus,

cum grandi comi-

Temperato autem responso, raetuens ne violenter Commortis,

110

VITA
die circa

S.

LEONORH
abstrahe,

EPISC. ET CONF.

A
EX MS*.

Commorus, constipatus
retj in crastino, inquit,

satellite, eutn sibi

horam tertiam Judualum pro certo monstrabo. Nocte autem instante, etmortalibus indulgentibus quieti,
navi,
1()

LECTIONES
De
Ex
S.

paratajam

Leonorio Episcopo
aii

Judualum cum sodalibus

suis

/.

In crastino adest festinus

Commorus, grandi
requirit promissura

anliquo Breviario

usum

ecclesice S.

Ma-

mirabili motto
etactit.

pompamilitum circumvallatus,
Respice illam navim
,

clovii, imiiresso

MDXVII.

ostendi sibi inimicum. Cui sanctus

et vide
,

Leonorius

ait

qui iu

medio stat,

P ost Passionem et

Resurrectionem Domini

nostri
prsedi-

juvenem, hic
videns,

est,

quem

tu quEeris.

furia invectus, rahie

Commorus illum obsessus, palmam in

Cal
agit

Apostolica per universum

catio
;

mundum

crevit

ita ut

multi crederent

Dominum Jesum

Chri-

facUittu,

faciem sancto Pontifici dedit, et habenas equi spu-

mantis reflexit
caribus
itaque

statim divinitas ultrix adfuit.

tondens caballi

latera,

dum

celerem cursum, subito elabitur coruipes, elisoque

collo,

enecatusjacet m.

fringitur in partibus tribus

Commori deniquecoxa consic Commorus ad do:

mum

evehitur propriam , diuturnoque et insanabili vexatus dolore diutius excruciatus expiravit. Audita itaque morte, Judualus, ad proprias Britan,

mundi Redemptorem. Facturn est autem ut uni viro nobilissimo. nomine Eloc, et nomen uxoris Almapompa, revelatum fuisset; quod et illis filius nasceretur, et ut ei Leonorium nomen imponerent. Nato itaque puoro, cum esset quinque annorum duxerunt etiin parentes ejus ad scolas. Et in eum tantadivina gratia resplenduit, ut in primo die, litterarum omnino nomina cognosceret in sestutn esse
, ;

cundo, conjunctiones, in
haberet.

tertio.,

notitiam scribendi

niaa revertitur

sedes.

Orationibus

denique sancti

Leononi adjutus, honorem paternum sine efiusione

sanguinis, recipere meruit iutegrum n.

Cuui autem esset

nis
illius
:

ifitateqiiindec.ini

annorum, omI.eclio
1.

regionis
nn.i

clerus et populus, licet multtim

recusans

voce ad episcopatus

honorem eum

AiinnntmV),

ANNOTATA.
a Insciiuparticutiim non, constructioneila, ni fallor, exigente; tametsi vaide mirus videatur hic Sancti
scrupulus.

elegeruht.
tione ejus,
et ad

Cum

autem sanctus Dubricius in ordinacum aliis duobus Episcopis procederet.

Ejiiscoptiy

Cangius Si duodecim denariis sequivatebant sotidi de quibusltic, magni pretiitunc fuisse oportet arietem istum attre um ni non cum vellere ad fabtdas umandanGlossurio.

De

solidis aureis et argenteis aisputat

genuaflectenda se fratres jactassent, viderunt cuelitus emissam super eum descendere, et super dextram ejus constanter manere, donec totum officium ordinationis ejus consummaretur.

columbam

Sanctus autem Leonurius tn Dei ope de die in diem crescebat. Die vero quadam, dum Evangelium
ante

Leclio

3.

dusest.
c

eum

legeretur, ubi

Quid

querit patrem aut

sibi vult

Dominus ait, nisi quis relimatrcm etc. cogitavit, ut Christi

Dtscesstm
ttiedUatttr,

transinarinus

fiscus

in ore Ckil-

deberli.

qui nec
in

Qttid

autem

palmum terrx ultra mare possedit? Armoi ica dare potuit, ubi verosimilius
Lobinseum.

discipulus efficeretur, venit ad

Diler-te

eum

vox,

et dixit

Dei

Leonori bene cogitas, ultra mare periliic

nilul uitqiiuin jttris liubttit? Vide

gere non differas, quoniam

gentes te expectant,
secreto fratri:

d Uln crtera omnia mira sunt, eiiam accedere debuil

ut eas convertas ab errore paganorum. Ille lsetus,

evigilans a somno, convocatis ad se

mirum
cavit,

donationis genus.

e Quidid xs

campanum,

bus enarravit
illudque

tunc
et

illi

responderunt

Pater fac

non

minimum

vo-

qnod ad qualttor mitiiaria sonum diffundere de-

buit?

Quamquam daremus

singula milliana, nonnisi

pro mille passibus geometricis accipi. f Metius leyeret, sono tintmnabuli. g

Juttttuti pater, a
lib.
i

sequemur te quocumque ieris. Factum est autem in eadem regione, omnibus lugentibus^ venit ad mare et invenit navem ultra mare navigare paratam, et in ea tres viros veste
quod
tibi placet,
:

l.ectio 4.

et sedutti

tcmpcstati,

binxum

nttm.

Comorro interemptus, apud Lo29 , vocutur Jonas undenam

;

C iguur Rigualdus hic acceptus est? Forte ex atiqua alia Leyenda fubuiosa, ubt nomcn immtitatum
fuerit.

quos salutavit, dicens Pax vobis. Et intravit navem cumdiscipulis septuaginta duobus navigantibus autem illis, ecce procella
candidissima vestitos
:

venti

flavit.

Et, eo dormiente, jactaverunt

pene
ti-

h Puto

Itoc

esse

merum

omnia. iu mari, una

cum

altari

suo

sed prae
:

ipsitis

scnptons somnium

ad ormtmenttim historix : cerle ahbi quam in smutibus scriptts non fucile reperietur.
i

more excitaverunt eum, dicentes Pater

crucis faciens, dixit
:

ora

pro

nostra salvatione. Sanctus vero Leonorius, signum

Hialus

multum k Diceres, S. Leonorium sub

de quo implendo non est operx pretium laborare. Facile conjtcitur,

est,

quid scriptor velit

alio

axe positum,

ali-

quot centenis teucu inde abfuisse, qui interim paulo post vicinus ostenddar.
1

Salva nos, Jesu Christe, ne compescuit mare. Et ad Pontual, Deo ducente, pervenerunt. Descendens autem e navi, vidit duas columbas

pereamus,

et statim

nive candidiores, altare prasdictum ungulis suis de

ferentes, dixerunt

Lectio

5.

abangel
allare rtap-

Supplen

poiesl, imposuit.

dicunt. Constul,

Hatc omnia historicx verdati aperlissime contraComorrttm (quem Gieg. Tttron. Itb. 4

mari profundo levantes, quousque ad Sanctum deSancte Dei Leonori, en tuum

:

altare deferimus. Etscias,

quod quicumque a modo

cap. 4.

appellut) in

capite autem 20 Chonobrum eodem prselio cecidisse, in quo periit fumosus Crumnus, Ctolaru regis ftlius, cum uxore et liberis

Chonomorem,

super eum falsum juraverit, ad annum non pervenietplenum. Quod de mari profundo angelicis manibus elevatum. Sanctus itaque respondens, ait :

m tutjurw combustus. Hmc etiam

Itttjus

nonnulla refelle

ex

vttx fratjmettto mtttlit Cointius

hincS. Sumsoms Aeta impugnans, quee Ucet undequaquetuen non attsim, certe mnjorts fidet exislimo, quam stt hxctotu S. Leonorii Legenda n Deest opens conclusw, qux lola
nutn. 8,

qux ad annum 529

Domine Jesu Christe, quia consoprecor tuam misericordiam, ut coufirmes corda fratrum meorum in tua fide ne deficiant pra; egestate in ista incognita regione. Et ecce vox de coelo dicens Dilecte Leonori, memor esto,
Gratias
tibi

ago,

latus es

me

habebitur

si

addatur ultimus paragraplius

hic

vitse

Cwnjam

S. Samsonis!

ru Mucloviensis utiqua

supra ostenderimtts tu lectioinbitsBreviaconlineri,

Itic

qux

rantur, visum est easdem

in Actis deside-

subnectere.

quod Jesus Christus satiavit quinque millia hominum, ex quinque panibus et duobus piscibus. IUi autem tres, quos Sanctus in navi repererat, ultra non comparuerunt. Post multum vero temporis, cum sanctus Leonorius in

Leclio

6-

secretiori

loco

oraret, ecce

unus passer
candidissimus

, : ,

DIE PRIMA JULII.

candidissimus spicam strumenti in ore tenens. Hoc signum crucis fecit dividens sanctus Leonorius, Domine Deus omnipotens te adoro, te laudo, cens benedico, et tuam precor misericordiam, ut non
,
'

111
:

Tunc angelus Domini apparuit et dixit ei Oratio D tua exaudita est apud Deum, et mane surgent.es Ex
,

BRRV

lols

splm""

defert-

te

repererunt duodecim cervos in campo, Dei virtute domesticos, qui cornibus suis unum eorum occiderant.
riari
aliis

j^*^'
arantcervi.

mihi pro tentatione daemonum, et cum hoc dixisset, avis volans ante pedes ejus descendit et conversus ad avem, et advocans unum de suis fasit lioc
,

cervum mortuum excoet de corio ejus lora fieri ad arandum, et cervis virtute Deijussit arare. Tunc cervi cajussit
:

Tunc Sanctus

mulis, dixit volucri eistri mei, praecipio

In
tibi,

nomine Jesu
ut

Christi

maDei

put inclinantes,
Ite in

tamquam ad benedictionem
eis
,

opus
dixit

antecedas istum

perfecerunt. Sanctus

famulum, usque ad locum, de quo abstulisti spicam. Avis autem volabat. Frater vero secutus est usque adlocum, ubi erat fruinentuni : videns frater cavisus est. Et revertens narravit Leonorio. Tunc dicenSanctus cum fratribus laudaverunt Deum Te Deum laudamus, usque ad finem. Tunc tes
, :

autem benedicens pace. Sanctus autem Leonorius

cum

suis

fratnbus die noctuque orationibus perseverabant et cum tempus seminandi adesset, jussit semen afferri, et spargit in

campura

et crevit

ad fructum

centesimum
in

et sexagesiraura. Altera die

dumexiret

campum,
solito,
:

Sanctus

monens

fratres, ut laborarent, dixit eis

:

more
lit,

arietem aureura, quem talpa? discooperuerant, quem accipiens attuvidit

Qui non laborat, non manducet quia otiositas inimica est animae. Post haec paraverunt se fratres ad laborandum,
et in galli
LeCio
Socifs
fcssis,
7.

dicens

aurum Regibus

tibus, et recusavit,

convenit, non sacerdopraesentandumRegi Gilberto.

cantu surgentes, celebrabant

noeturnas

labore

vicilias

circa

mane autem facto, horam nonam ah opere

:

labori insudabant.

Et

recedentes, ad

orato-

rium perveniebant, laudantesetb9nedicent.es Deum. Haec igitur omni die, exceptis- Dominicis diebus
1'

Rex igitur Gilbertus, qui in illo tempore regnabatin Francia, audiens famam S. Leonorii et vir- Leitio 9. Re,em adit ' tutes ejus, legationem mittens praecepit ad se venire. Nec mora, iter arripuit cum quibusdam ex fratribus. Et cum iter ageret, duos caecos illuminavit in villa, quas vocatur Mortrue, unns Christianus,
, ,

facientes, cceperunt lassi

deficere,
:

et perrexerunt
te,

alter

cathecumenus, qui non

vidit,

nisi

ab uno
qni

ad Sanctum,
ubi

et

dixerunt

Pater, oramus

ut de
,

oculo, donec fuit a Sancto baplizatus. Et hoc divul-

loco isto recedas,

etinalium locum nos conducas

Tent.atio diabolica
est,

gantes, pervenit ad locum, ubi

Rex

erat

ac-

Dominus

servis suis solatium

:

impendat. Tunc
conforta;

cedens ad portam
sanavit. Et

palatii

plorantem paraliticum
de curia Regis, qui

Sanctus dixit eis

mini in

quemdam juvenem

Domino, et induite armatnram Dei

mane

scabella paralitici, superbe deridendo.

lerat,

autem facto conduxit ad sylvam fratres suos et invenerunt sylvam coelitus adoraverunt. Tunc eversam et in mari pictam, et in illa die nihil aliud
fecerunt, nisi
facto,

cum abstunec admonitus a sancto viro reddere voluit ,

in paralisi

indigens scabellis
haec audiens,

cadere

fecit.

Tunc
obEt ad

laudare Deum. Iterum

,

autem mane

Rex, viam sancto viro venit

et

cum Regina

et comitibus,

et humiliter adoravit.

Sanctus cum fratribus exiens ad fodiendum in campo, cogitaverunt fratres, fessi pra nimio labore, noctu, magistro ignorante, fugere. Et hoc est revelatum beato Leonorio et Deum oravit, ut
:

petitionem Regis, ante altare celebraturus' accessit,

quasdam manicas exuens a

fuit.

brachiis, solis radio

imposuit, qui eas sustinuit, donec offlcium comple-

tum

vellet fratres

suos confortare.

DE

S.

GOLVENO LEONENSI
IN

EPISC.

BRITANNU ARMORICA
patria,

COMMENTARIUS PR^VIUS
S.

Golveni

Acta,

a?tas,

cultus.
et

llerum Itic exhibetnus in minori Britannia sanctum Eptscopum Golvenum, cx mnjoriseu

SECUL.

ante Februarium cap. 3,

Papebrochii Responsiones

A;
dit

anliqua

Britannia

ortum,

cujus

purentes
el

-satis

miromodo,

certe soli

quodammodo
,

in-

comitati, in
Atterti col-

eam Galtix partem

principium,
ex
tota historia infra

appulerinl

ut osten-

Legendse

Renato

Benedicto et

21 num. 43. 2 Ad sanctum nostrum Golvenum quod attinet, non omnia fin.rit Albertus habel enim, quos ad calcem ciquasi liic ingentem navarit muitos sxpe tat, auctores plurimos operam, ad comjreijanda, qux ad Sanctum nostrum auctores ad
art.
; :

a lo-

tiintn

Gonono cum
non tacuit

acrivs "siiiala

producendum.

De

Itoc

spectabant certwra monumenta.

lis

Ferum,

e.rceptis tabu-

cUat,

magnus ille Albertus de Monte Relaxo , vanctorum Armoricorum operostts encomiastes, totie.s a Mujoribus nostris citatus, tolies refutatus ; numquatn tamcn eo ornatus elogio, quo ipsum non ita pridem decoravit,

Leonensibus, quas ante ipsum viderut Renatus

nedtctus, reliqua

nomina ad osientationem

politts

Bequam

qui accuratiorem

Britannisc istius

/tistoriam

ad dictorttm fulem (uciendtim adducuntur: s\c Robertus Cxnalis, Wion, Argentrmus, Chenu, Claudius Roberqtto tota lus, du Pa: aliique vix verbum adferunt
,

condidit

F. C.

et

supra laudalus Guido Alexms Lo-

AlbertiLegendavetperi\mbramconfirmetur,prifterquam

binmus, Ordiuis S. Benedicli, Congreijatwnis S. Muuri. H\c in sua prxfatione, rotunde asserere non dub\!at ,

quod Argenlrseus directissime Alberto

sil.

ipsi oppositus

Ex

uno

alterove, de reliquis

facias

conjecluram.

totam eam Alberti collectionem, non esse nisi merum fabellarum contextum aptioremque adeo re,

creandis incredulis,

quam

ajdificandis fidelibus. Sit

hmc acrior

fortasse, el justo seuerior censura; tanta sane libertate, in vilis ill\s Armorico-Britannicis, sine discr \m\ne coacervand\s,orator\e concmnandis, el Ubcra-

Hsec sunt Claudii Roberli verlia : S. Golvenus Pauli successor, obiitapud Rhedones in monasterio sancti Melanii. Wion sic Itabet in adjectis tomo 2 pag. 879; S, Golvenus Brito, ibidemqne monaehus et postmodum eremita. S. Paulo ad patres apposito, Leonensis

lissime

ampliftcundis utilur auctor ille ut 111 eo scrienth genere paucos s\bi nnteferri patialur, ettam Hibernos vel Scotos, dc qmbus videnda Bollaudi prxfatio
.

Episcopus creatus, post multos pro grege suo perpessos labores praemium eorumdem perceptu,

rus migravit
Julii, et in

ad coelum post

annum

dc,

die
est.

primo

numerum Sanctorum relatus

Non
recte

112
recte asserit, se

DE
hxc omnia haberc ex

S.
vita

GOLVENO LEONENSI EPISC

apud Rcna-

AUCTOnK
J. n. s.

tum Bencilictum. 3 Atvero Argentrccum, Albertinis

assererc. fatetur Albertus ipse in

anno salutis bxl, regnante in Britannia Aremorica Hoele II ctc. Eo nimirum anno natum ipse slaluit
S. Golvemim,
pus
miiliu congerens prodtgia,

direcle Opposita

in ahnotatis
et ut

notula textui suo ap-

nostris breviter obscrvabiinus.

Pergit porro,
in

ttiam

sibi

tem-

oppositos.

posita, aitque nescire sc, utuie. Argentr.vus ea.excerpe.re potuerit.

nativilatis, sic et successioms

affigil.

episcopalum decalculo

Ncque

ego

scio,

ande

acceperil

verum

id

terminalis annis bellissimc

Sic in ejus

cerlum

est, falso

addnci in confirmatiotiem corum,

qnx
19.

cum
istc

ipsius sententia

tam apertc pugnant.

libro
1

Sic hquilur
,

S. Paiilus ordinatits fuit 529, cessit autem episcopatus 553. >S. Joava, alitts Johcvius, ejus discipulus, obiil

Britannix

Itistoriograpltus

cap.

S.

Golvenus primum

S.

Pauli in cathedra Lecnensi

factus est.

successor, inde Rhedonensis Episcopus

555, Tieriwtnalus, alter successor, mortuus c.st anno 556. Tnm ad ecclesiam suam rediil Paulus, eamque gnbcrnavit usquc ad onnum 1500, qtiando itcriim abdicavit,

Natus erat

in territorio

Leonensi, et administrato

designato successore Cetomerino

cui

anno 611
salis ni-

aliquamdiu episcopatu. austerioris vit;e studio ductus, abdicavit, seque ad Burgum S. Desiderii ,

vita fnnclo,
scililqnc

detnum

sttffectus est

S. Golvenus nosier

usque ad

annum 616.

IPrc omnia
fi.dat,

quatuor leucis Rhedonibus distans, recepit, in locum cui nomen Motte-merioul, ubi eremitorio sibi constructo, obiit 1 Julii anno reparatse salutis dc, corpus
in ecclesiam S.
est.

tide disposita

sunt; sed quis

Alberto

in

ordina-

lione

Cetomerini aliisque

sibi conlradicenti, ubi

et alii

Renaaffir-

tns Benedictus,

Argentr-rus

tam expresse

Quam

Melanii apud Rhedones translatum hxc parttm conformia sinl Legendx nostrx
;

mant.. Golvenum obdormivisse in l'omino, anno dc? Ilnbes epocltam Papebrochii, Aibe.rti, Bcnedicli el
Cointii, cx quibus, quse

aut Aibertinianse, infra munifcstius patebil

luvc

lamen

prxferenda

sit,

in

e.a

rernm

pro majori parte scqni maluit Ctistellantis in suo

tyrologio Universali

Mar-

incertiludinc

nulla satis

momenta persundent.
cultu antiqua in

ad hunc diem

qitam

longioribus

Ncc de S. Golveni

Fastis

rr.o-

aut Gononi, aut Alberli narrationibtis siibscrtbcre.

13

4 Cetcrum

in dixccsi Rhe.donensi

tamquam Episco-

niimcnla exislttnl. Martyrologii omnia classica de eo altum silenl, nec in ullis auctarits Usuurdinis consignattts est.

Kecentmi
infastti

metnorio

Ex

leclionibus

Rhedonensi
bus.

pus proprius non agnoscitur S. Golvenus, ul patel ex Breviarii ejus ecclcstas lectiombtis pro vm Julii, qnns
ex editwne anni 1620 luc subjicio
lictis
:

De Wione jam
quibus
,

dictum

e.st ;

citat ipsitm

Ferrarius

si

Saussatjttm in Supplemento pag.

B. Golvennus, re-

1139 addas
esse

Itoc

solnm

probaveris

recentissimam

transmarinis

partibus,

applicuit in

partes

in

Mnrtyrolmjiis
referri

Sancli

noslri

memoriam.
bis

minoris Britanniae, in parecia Plebis Desiderii. Qui

Dcmpslerus
signaverit,

non meretur, lametsi Sanctum

mundi inanem spernens gloriam,

in solitudine inter

elegit sibi

locura

xxiv

vepres condensos,

divinse con-

putant,
in aliis

inqtiit,

Nonnulli Scotum sed ego delibero. Recte sane, sed et

et

xxvu

Junii.

templaticni aptum.

Quo

in loco, sdificato sibi

parvo

oratorio, solutus secularibus impedimentis, ccelestis

vitaegenus colere instituit

luit,

jejunium enim adeo co-

matura ihliberatione opus fuit, qttam non adhibuit. Ceterum hxc est Saussayi metapltrasis : Leonii in Armorica, sub archiepiscopatu Turonensi, depositio

utab ipsa infantia, nonnisi semel in die panem cum aqua et paucis eduliis, pro sustentatione tantum, numquam pro delectatione sumere consuevent.

sancti Golveni, Episcopi

secundi

illius

sedis

et
sibi

Confessoris,

qui S. Paulo

succedens,

teneram

Barbari Britanniae partem occupare volentes, non tam armis Comitis cujusdam Britannorum,quam meritis et precibus sancti viri fugati sunt. Tanta demum ejus fama sanctitatis fuit, ut post discessum beati Pauli Leonensis Episcopi.summo omnium consensu, quamvis invitus, Episcopus consecratus fuerit quem honorem ne acciperet, quamdiu potuit, recusavit. o En modo lectionem tertiam Nam Romam ire se
est lectio; sequitur secunrla
: :

Hxc

prima

relictam ecclesiam ablactavit, solidoque enutriens cibo sanctae praedicationis, et illustrans lu-

mine

piae

conversationis, ad plenam virtutis forfiliaa,

mam
factus

provexit; sicque ex

imo sponsae decore,

nuptias,

Deo gratissimus, ad agni perennis

superna Hierusalem aguntur, beatitudinis candidatus evolavit. Obiit autem apud Rhedones
quaa in
vir sanctus, et
est. Nescio

in monasterio S. Melanii sepultus unde Castellanus habuerit pag. 692, quod

finxit,

ut interim alius ordinaretur. Sed Romanus Pontifex, per clerum et populum de ejus sancta
,

scribunt

conversatione certior

factus,

eum ad

episcopale

onus assumpsit. Tandem cum ecclesiastici negotii causa Rhedonas venisset, febre [correptus, et miraculis clarus,
Sancti atas
ittuuiritur,

Vulvinnus diceretur. Lectiones Rhcdottcnscs Golvennus, alii Golveneus, nos recepliorem nomenclaturam secuti sumus 8 Ex dictis, saltem ut verosimile slatui deberet, S. Golvenum cx majori Britannia, barbarorum incttrolim
siones fitgientem, ut
e.o

pmlialiilit

tempore. plures fecere, in Artno;

nl.<

scno

dignum Deo spiritum

reddidit, et in

ricam

migrasse, adulto
solitariam

monasterio S. Melanii sortitus est sepulchrum. Nihil in liis de S. Gotveni xtate, aut tempore quo vixerit, deUrmuialur, nisi hoc unum, quod fuerit celebris S. Pauli, Leoneiisis primi Episcopi successor, nulla facla
mentione. trium intermediorum, quos ex Pauli vita adducit Aibertus, in suo catclogo chronologico pag 269
.

mum

jam ferme seculo v> ibi privitam duxisse, magnamque. cxemplis

virtulumcl miraculis

famam sibi conciliasse, non tanlum, ul Pamitenliarii dignitatem a S. Paulo Lconensi Episcopo obtmueril, cum in tota hujus vita notus non
sil,

sed talem tamen,

Cum
rio

sor designatus, posl

stittttum,

ut quocumque modo, ejus succesCetomerinum, tertium Pauli subsil,

autem juxtu calculum Papcbrocliti, in commentaad vitamS. Pauli xn Martii pag. \H,Sanctus hic
mor-

sedem adeptus
a

tcnueritque usqtie adseculi

circiter
.

finem;

probabilissime

anno

600, ad laborum

toto fere sexe.nnio post abdicaliottem supervixerit,

mercedem
de

Domino

tuus

autem

evocalus Alquc. hinc rejicicnda fo-

sit circiter

annum 573,

conseqitens fieret,

8. Golvenum nostrum, Leonensem cathedram conscendisse ai no 56/ Ralio cur ita statuat Papebrochius,
.

ret Argentrsei senlentia, a

Caslellano fermc adoptala,

relklo Le.one.nsi,
et

secessu

in soliiudinem,

post

dcsumuur exconcursu
XII

Rbedonensi quoqite episcopatu, aliisque

quse

eo spectantibus,

iliei

Dominkx cum

iv Idus, seu
hsec etiam

Martii, qui anno b73 contigit. At comcidennt, ejusdem secuMQ, 84

Cointius, ultimo

cum

contra Alberti chronotogiam.

tt 90; contendit morlem consignandam. Vide ipsum ad annum 590 num. 29. 6 Alia omnia comminiscitur rotundissimeqne definit Al crtus, sk vitam incipiens, ut nec de nalivitalis

anno Pauli

cum supra rclalis lectiontbus, ipsisque Actis, proxime subjiciendis, non cohxrent, ex qitibus nimirum efficitur, S. Golvenum, solius ecclesi:r Leonensis Eptscopum, in monasterwS. Melanii sepullum fuisse;
utique
fuerit,

prope Rhedones, non quod

sed quod ob

ejtts

urbis Antistes

aliqua negotta illuc divertisse

me-

morelur

tempore vet
inquit,

minimum dubium
Papae,
et

reltnqual

Tempore

9
illa

Yigilii

Justiniani

Imperatoris',

Ila mecum sentire tenebitur, quisqnis monumenta Britannka, nescio ubifabrkata,ad aliquam saltem

probabilitatem,

DIE PRIMA JULII.

probabilitatem,
quamvis
aliter

H3
dtri-

post

perpetuas in singulis prope

cir-

cumstantiis cespilationes, reducere conalus fuerit.

vet
sentire

Fa-

ad eremi secreta credidit evolandurn. Mox igitur, D nemine sciente ejus propositum, in horridum quod- A vtro

etiam chronologica E/iiscoporum Leonensinm, tam erudita melhodo, per Ponlifues et Imperatores, deler-

dam desertum

secessit

etcum

ibi

construxisset cel-

tt

tideatur.

minato singulorum Episcoporum ingressu

ducla ab Alberlo series.

et exitu,

de-

Verum

ecce, el ibi fullit gres-

lulam c ex virgultis et arborum foliis, ccepit mirum in nem in modum corpus suum, vigihis et jejuniis afhVere. In hoc autem deserto per multa annorum curricula

adoptatu, solUudilecedil

sus, ubi firmissime positus videbulur.

Habet Lobinxus,

hominibus incognitus mansit

fabtilarum
cundi,

satis

scrupulosus osor, sub

fmem

libri

se-

inter quos Golvenus

brevem elenchum Brilannkorum Sanctorum, non recensetur : an quod supposi-

pane hordeaceo et herbarum radicibus ad vitae utebatur sustentationem: semel in die e cellula progredi consueverat, et deam:

tum
rie

velit?

Non

ita

exislimo, ceterum ila ipsnm ex seexcludit, ut nisi sub alio

locus
.

bulabat circa cellulam, tres faciens stationes, et in unaquaque oraLat pro felici statu ecclei.ia;, pro Regibus et principibus Christianis, et devotissime tres cruces, quas in his tribus stationibus collocaverat,

Leonensium Episcoporum
hb. 2,

nomine
citato

lateat, ei nullus supersit

En

ejus verba,

num.

220

S.

Tenenanus seu Tini-

der, ex insula Britanmca ortus, sacerdotio initiatus erat, priusquam in Armoricam transiret. l)iu illic vixit ignotus in silvis prope locum, ubi deinde conditum est Landerneau demum invitus e solitudine
:

amplectebatur et osculabatur, et redibat ad cellam.

ita

postmodum

4 Tunr. temporis cura multi piratae, d et Nortd mannietaliiidololatrae Britanniam suisincursionibus Prxdicit devastarent et popularentur, quidam e potens et victoriam dt

extractus est, ut eveheretur ad cathedram Leonen-

magnanimus Comes,
luit

collecto

magno

piratis

exercitu, vo-

sem post Cetomerinum

Si

ita est,

non video quem

eos debellare. Sed antequam eos aggrederetur,

locum habeat S. Golvenns. Ignoscant Britanni, si ex pugnanttbus eorum commentariis nihil satis cerli eruere
valeamus.

venit ad virum Dei, petiitque orationum

fragia.

suarum

suf-

En

modo Acta

ipsa nihito veriora.

Sanctus autem anachoreta dixitei, ut secure procederet adversus inimicos, quia eos debellaturus
erat.

Comes,

hoc accepto responso,

abiit et

cum

VITA
Apud Gononum de
Iib.

Dei adjutorio inimicosfugavit. Victor igitur rediens

Vitis

PP. Occidentis

ad Virum Dei, invenit eum prostratum super terram, et manus in modum crucis habentem et oran-

2, pag. 85.

tem pro victoria Comitis.

victoriam

Qui cum salutasset,

ei

et

Ex

de

inimicis

reportatam

attribueret,

Renato Benediclo.
a vir

Jjeatus Golvenus
Cum
recens
natus, defectit

admirandae sanctitatis

fuit,

qui ex honestis et Christianis parentibusprogenitus,

aqus baptizari

non

ad Sanctorum imitationem vitamsuamconformavit. Hic igitur patrem habuit Glandanum, virum pium
et egregium, matrem vero Gologuenam. Qui cum propriam deseruissent patriam, nempe Angliam, transmisso vastissimo mari, ad quemdam pagum, nomine Odena, applicuerunt ubi cum multos dies
:

posset

Vir gravitereum redarguit, dicens, non suis victoriam meritis esse tribuendam, sed bonitati et potentis Dei.Quadam die cum misisset virum, nomine Madenura, ad quemdam rusticum valdedivitem, qui ei eleemosynam dare consueverat, ut quidquid pra? manibus haberet, ei mitteret ille festinus abiens ad rusticum, retulit eLverba Viri Dei. Rusticus vero quoniam agriculturae operam dabat, nihil praeter aratrum habebat in manibus. Sed cum nollet
:

mansissent, Gologuena, quae

pra?gnans erat, san-

ctum hunc fructum, nempe beatumGolvenum, effuditin lueem, Postquam autem multi fluxissent dies a nativitate Golveni, et necdum sacrum baptisma habitatores enim suscepisset, ob defectum aquas loci illius magnam aquae penuriam et incommoditatem patiebantur, neque habebant puteos aut fontes,
;

nuntium vacuum ad Virum Dei remittere, accipiens aquam turbidam infudit eam in sinum nuntii, quae statim in optimum aurum conversa est f. 5 Interea accidit, sanctura Paulum Leonensem
Episcopum, qui tunc temporis sanctitate florebat, ex hoc mundo migrare ; qui paulo anlequam moreretur, convocans suae civitatis proceres, dixit eis Sibi divinitus fuisse revelatum, quod Golvenus anachoreta g ei in episcopatu succederet. Quare eos rogabat, ut hunc Virum sanctum post ejus obitum Paulo enim Episcopo eligerent. Quod et fecerunt
:
:

(
et inviius

Leonensi
ecclesix prxftcitur.

sed ex remotissimo et longinquo loco aquara ad su-

stentationem cura

magno

labore afferre cogebantur.

Quod cernens Glandanus Golveni pater, orationem fudit ad Dominum, dicens Domine Deus, qui non
:

defuncto, eura elegerunt, atque invitum h in ponti-

pateris nos tentari

supra

id

quod possumus, mise-

rere nobis
funs

ecce enim quia ob defectum aquae, sacrum baptisma non potest suscipere filius meus.
:

cathedra collocarunt. Factus Episcopus ccepit optime suo fungi officio, et populum sibi creditum
flcali

sapienter et prudentergubernare.

Demum cum

mul-

mha-

culosc educitur,

2 Finita oratione, benignissimus et misericors Deus, qui semper voluntatem timentium se facere
consuevit, fontem b e terra emanare fecit. Quod videntes loci habitatores, gratias omnipotenti De^o pro

tis claruisset miraculis, senex et plenus dierum obdormivitinDomino, annoDomini sexcentesimo i.

ANNOTATA.
a

Glandanum ejusque uxorem propter hoc mirarulum in magno pretio et honore habuerunt. Unde et opulentissimus
tanto
beneflcio

agere

cceperunt,

et

Magis

historice

ad

fidem

facicndam

orditur

quidam

et dives,

Godianus nomine,
ministrabat.

eis

onmia ad

Le Grand, ut supra diximus, per chronologicum principium : Tempore Vigilii Papa? et Justiniani I Imperatoris,

victum necessaria

Golvenum quoque

jam sacro baptismate regeneratum, adoptavit in tihum, eumque in moribus et litteris erudiendum cuParentibus defunctis, mirum in modum proGolvenus, tum in virtutibus, tum etiam in studiis litterarum, unde ab omnilius magno prosequebatur amore, et quasi Sanctus habebaravit.
flciebat beatus
tur, et

Hoel

II

anno salutis dxl, regnante in Aremorica elc. Hoelem istum pro seculo vi non novit Lo-

binxus, mihi non lubet qnxrere. Vide quse notuvit noster BaertmsxYliJiinii pag. 297 nd lill. c, ubi eyfrte

corrigcndx sunl. Cetcriim Figilii et Justiniani tempcra non male hic componunttir ; utinam hac et cetera satis
ftdeliter exacta essent.

stitutus,

honorabatur. Adhuc enim in pueritia conmiracula edebat, et sanabat segrotos sola

tantis

b Qua hxc
vix di/feit

aiielortlatc nitantur,

non disputo
;

tn re dif-

Le Grayd, stuloplurimum

nam omnia

manuum impositione. o Verum enim vero cum

bus, timens ne vanae gloriae
Julii T. I.

fusiori oratione ampliftcal.

atque fonlem illum vulgo

testaturque,

polleret virtutititillaretur
:

appel/ari atl,

stimulis

c Ilsec rursitsmuttis infarcit

Feunteun sant Goulveu. Lc Grand

15

etiam

114

VITA
nomen
;

S.

GOLVENI LEONENSIS
;

EPISC.

A
AVCTORE
J.

eliiim hodie eremitorio

itl

Peneti sant Goulven

Su.cones
sed

ejus intercessionem liberata. 2,

De

infante ex

incendio
lintea-

cst

locus pxnilentix

S. Golveni.
e.t

domus rusticanx
;

servalo, combustis ejus cunis et

B. S.

d Piratas admillo.

forlasse.

male

miiiibus. 3,

De

Nortmannos cum mnisminimtim duceiitis S. Golveno posteriores sint, si re.cte in

hicetiam canil Albertus,
his Actis

ftudiose comburere. tentassent, ope S.

ei intacttr

mercaloris chartis, quas citm malevoli Golveni , integrs

sutit.

ex igne ereptx

4,

De

punita vanitati

xtas ejus definiatur.

,

e ln chronico Latino

iuquit

Le Grand, Evenus
est

muliercuLr, qux profano culln ad Sancti festivitatemte exornare tenlabat. S, Altera paina sumpla de rustico,
vicini sui arietem fitrato,
ctijtts

appellatur.

An

exeodetn, nescio qno chronico, reliqua,

iicreperil,

culter

manui contructx
coufessus,

qux

fusiiis dc.liicit,

non

operx prcliiim

adh.vsit, donec ttptul

Sunclum, crimen
esl.

dam-

disquirere. Nlhilhic de monasterio upud

raculose designato.
1

Albcrlum mircfcrre,

num

resarcire polUnlus

0, Alter vicini vervecem

qtttinlovis
est,

igne

ascenso

numqnam

calefacere,

nedum

Albcrlo salis non

mirnculum hoc
mirabilis, tres

ud-

coquere polutl; qui agnita culpa, furtiim restituit, gratiustjue

dit,

exeodem auro couflutum culicem; ilem

tres cruces,

Sancto

egit. 7,

De

milite aliquo,
lerribili

bonorum ecin se et

imo insignes, sonique jirorsns et quidem quadratas.

campanas,

clesix S. Golveni raptore,

snis affliclo; 8,

punitione
ct

Quod

alte.ro

rursus

pari miraculo

g Videlur Le Grand Sanclum nostrtitn gradalim quodammodo prontorere voluisse nuni muiius pceiiiten:

conftrmatiir. 9, Religiosus aliquis Brilo,

nomine

Iler-

vaus, liberatur felre bibendo aquum

10, Tres
piie.ri

fonteS. Golveni.

tiarn susccpisse ait, de quo nilnl in hisce Aciis.

vivt el suiii, c.r

domo flammis constanpla

h 1'tdendus hiciterum Atbertus, qui S. Golvetmm

fugienlem

ediicunttir.
lulus,
tioiitin

Romum

usque proseqttilur, quo

et

capiluli

Infans submersus, ad S. Golvcni dead vitam revocatur. 12, Incendiitm ad invoca11,

Leonensis depulutos adducit; ivm S.

Gregotium

nia-

Sancli

sopiliim.

13,

Femma

martnts

aqtiis

gnum, Golvenum ordinantcm,

satis apte disposila
:

et

vescio

qvx

alia,

non

circumdala, Sancto prolcgenle, non sulmergttvr.

14,

cile
i

adoplata

qvx mirum cst a ad annum G02 num. 26.

olnlns salis

Cvinlio tom fa-

Equits amissus, a rustico, Sancto rem commendante,

inopinato reperiltir.

15,

El

ttllimi

miractth unitvs ex-

De anno
6.

ni comrnenlario

dictum

est

primiltir, nentpe

num.

Rex minoiem

1187, qiiando Ilenricus Anglorttm Brilanniam ferro et igne devastasse

fuit

APPENDICULA
De
Ex
jX E,
decim

dicitur.

Qvo tempore
et

qui

domum suam
sola

el

bona
aliis

omnia S. Gotveno
vicinis

vovtt,
itjne

quo failum, ut domibtts

absitmptis,
illa

Miraculis
le

contitjuis

qux

Alberlo

Grand.

Sancto dicata

erat, intacta substileril.

mtiltis, quibtts posl

obitum fulsit miracvlis, quin1, Deptiella, purulijsiper

colligit cilatus auctor.

DE

S.

SYMEONE SALO CONF.

APUD EMESAM
IN

SYRIA

COMMENTARIUS PPwEVIUS.
.
1.

Unde

S.

Symeon

sit

Salus dictus. Cultus ejus saeer alio die apud Lalinos, alio apud
Greecos celebratus.

S.

Symeon

Qnippe phtlosophum tn uno Symeone nostro videor reprxseniare gemtnum, Democritum videlicet et Heraclilum, sed professione Chrislianos.
pientius ostendit,
flenilo risit,

D
ctus est

um
el

de rebus a S.

Symeone

gestis dicere

ag-

Latine reddit
plilhegmata

^gredior, historiam tncipto prorsus

muabilem,
reperire.

Vos Palrum
:

estis fatujE.
in
:

Ammona

nutn. 9.

Expressius Apo- p Senex vero

cujusmodi in Tabulis Ecclesiasticis perpaune.

cas cerle,

dicam rarissimas

sit

Nemo

enimvero sadoctius aut

et ecce mulier quaedam prope ipsum stetit.et dixit oiTo; oyipwvaaloieazi. Senex ille stultus est. f^tde Cangium. 2 Cognomentum, hoc tametsi abjectum ac vile, Sanctus hic noster in amore atque in deliciis habuit. Elenim

stultitiam simulabat

mundum
cum
;

utitk Salui
dictiu-

de.stpere,

nemo

aul ridendo
ttt

flevit

ejus insaniam,

quam Sy-

quo fucatam ambitionis, elalionisqtte sapienliam reprimeret certius, mundtqne fastum ac celebritatem ttominis,

meon, dum,
1

Aposlolo loquar, visus est velle

qttx ut

Cor. 1.10

umbra corpus, seqni

virtiilem solet,

tttlius

perdere sapientiam sapientium, et prudentiam prudentiumreprobare dtim, prout deipso cnuntiat Martijrologium
;

declinurel,
gessit,
tatttr

promplus facere quidlibet ac pati, lalem se qualem clartssimis monumentis consiijnuta tes-

Romanum

stultus propter Christum fa-

anliquilas, qualem posteritas

admirabunda intueChristo, ac

sed altam ejus sapientiam Deus magnis miraculis declaravit. Id cattsx est quod cognomentum Salus illi indttum fuerit, de cttjus etymo bre.viter nonnulla subjido. Placuil venerandse unttqtiitalt eodem cog-

tur, et vix credit,

simplicem, faluttm pro

honoris

dementem. El
inltmis
ejtts

nomine alios prxlerea compellare Sanclos, de qtttbus ad diem xxv Februarii, nec non ad xxiv et xxvi Maji. Porro hoc illis indilum fuit cognomen a Syriaca voce, aalbc, qux idem denotat, quod simplex, stultus, fatuus, convenienle rei significatx nomenclalione
lerea
,

conlemplio adeo penilus animi sensibus inhxserat, ut dedecus omne lucro apponerel, omnemque, quoad poterat, infamix caplandx occusionem attcuparelur Hac in parle, mgeve.ro
.

mosus
tus

erat

ac gratiostis,

altbi

caudicem,

plumbeum,

sttpitem,
fuit

mentisque impolem dixisses. Usque adeo toin imitando Christum cruciflxum, Judaeis
1

prop-

quidem

Cor

scandalum,

gentibus

autem

stultitiam.

quod illi Sancti sub affectato stullilix velo, cceleslem suam sapienttam octullarent. Hujus etymoloaix testem addv.co Palladium in Historia Lattsiaca cap.
42, ubi dicitur
:

Proin non fuit Symeoni satis in obslrusas, el penitus ab hominttm socieiate remotas Syrix latebras sese abdere,

opesque ac facultates

stias

'Xpxii eote aotkai Quod'velus interpres

ate ac sordibus ccmmulare;

omnes cum mendiciverum divini spiritus impulsu,

DIE PRIMA JULIII.

vulsu,
evocari

115
in

ex umhra
se

el

solitudine

in

solem

et

pulverem
seil

si ullerius

primam
oriti

lapsut originem inquirert lubet,

rj

sensit

ad prxlianda prxlia

Domini;

facile ille

potuit

vicit, Acephalos superavit, Judseos enim Onge.nistas magos debellavil. De qua re Vita proxime a repressit, poterit tibi plura dare singulatim nobis illustranda,

qux

ipsi
;

prx
nisi

oculis

quod in exemplaribus, aictore habuerunl, exetum vel extritum ' r

eo,

ex

fueril
fuisse

malis dicere,

omissum,

quod

aeque

amanuensium oscilantia pronum esl. Nos autem,

Julii

loco

iioii

"iio.

Marlijrologii
sic breviter

r Uus sacer apud Gricos;

3 Ea, In Me.meis Grsecorum impressis, in Menologio egrum a pud Sirletum, a Canisio.inter Anliquas le.ctiopedio.

quse ad cuitum ejus atlinent,

ex-

de S.
die in

Romani ordinem secuti, Kalendis Symenne agimus, lamelsi ilie non suo, quo

etiam

nioris

Menologio Cryptx Ferratx nes vulgato,proiit cliam Basilii Iinperatoris edito: in tlorologio denique jussu
tvpis excuso, anniversaria ejus

commentario prmvio S. Symeonis Stitylse Juxxiv Maji promiseus fuerat. Mitlodicere de vii racidis, qit.r sparsim narrata inveniel lector in Fila.
. II.

festa Inx cetebratur vi-

De

;et;ile

S.

Symeonis.

gesima prima mensis

Julii.

Unum

pro mnltis locum e

Menseis produxisse sufficeret, in quo disertissime prsedicta dies signatur hoc versiculo : 'Er/.xiJi Sk np&rn lufjiirhv eBav&v 7tUKiwocfpy.

I/ loruisse Symeonem seculo vi xrx imlgarie, cerlins puto conslarc, quam ut pluribns slabiliri opus sit. Sed

vixitSumean
seculo vi.

indagandum
series per

prseterea venit,
et

quo anno

dicli

seculi in

Bis rlena et prima, provirlus Symeon otiiit. Habemus Me.nologium Sclavo-Rttssicum sive Knlen-

lucem prodierit,

exinde universa,

si fie.n possil, vilse

annos ex ordine definienda.

cerli

De

natali

ejus

darium perpetuum

tolius

anni Moscovitici, quod nobis

oc generosus
,

anno nihil

prodil

auctor

Vitx Leontius. Lucis

Sparwenfeldiannm,

comninnicnvit pnv.nobilis

Dominus Joan-

plusrulum snppeditiit Menologium

de qno snpru, dumdicit
:

c.um illud ipsum nes Gnbriel baro dc Sparwenfeldl verbalim prius vertisset Latine anno e Sclavonica lingua

S.

P. N. Joannis eremifae,

quod ulem Menologinm est collatum cum va1688 riis codicibus tam MSS. quam vario tempore editis, in quo ua annuntiatur Sanctus noster prsedicta die
;

Simeonis propter Christum stulti, etS. P. Ezechiequorum duo priores fuere anno dxxii sub Julis
:

stino.

Quoniam Symeon

fuisse dumlaxat,

el

non na-

tus ibidein ponitur diclo anno,

non determinalur nobis

Sixxi Julii: SS. PP. NN. Joannis eremitae meonis, propter Christum stulti. De Joanne agetur die xxi liujus mensis, quo eliam die insertus legitur
[et]

certum tempus pro annnnalnli. Neque quidquam habemus determinatius e Menologio, jussu Basilii Imperatoris collecto, quod
Qaat.lziyx, '\ouaxivau,

Sanctum memorat

floruisse

ir.t

zf.c,

Faslis

Latinis.

R. P.

Georgins

David, Societatis
navata rebns
meritus,

imperante Justino.
perperam,

noslne sacerdos e provincia

rius,

Bohemise, ac Missionaprselibnto,

rem

involvunl polntsquam e.rplanent,

Menxa Grxca dum nulalem fiut

Moscux
opera,

residens anno

gunl sub Justmo

censeo, et

Juniore,

ego quidsm

nostris

perquam de

nobis prxclare

pnlebtl ex dicendis, addita parliculavim, for-

aliud

Synaxariuin Rulhenorum communicnvit cum P. Papebroclao, Latine abs se redditum ; ubi die dicta
mensis Julii leguntur sequentia
Sali.
:

tasseopera interpolalorum, autnmanuensium errore huc intrusa. Utut est, prsefatus Vitx scriptor Leontius,

V. P. N. Simeonis
;

duas nobis

in

Vita subministrut characleristicas riotas

Alque adeo
alque

videmus anniversariam S. SymeoGrsecis tabulis

nis

memoriam

eodem ubique die

dissitas

temporis; alleram valde, indelerminatam, alteram utcumque determinatiorem. Prima desumitur e peregrinatione Hierosoltjmitana,

recoli,

ad exteras

quoque mulluinque

Moscorum ac Ruthenorum regiones longe

vagulnm
esse.

lateque perhi

narrat sub Justiniano

quam Symeonem instituisse Imperatore. Verum cum ille ad

Secus faciunt Latini.

Nam

passim

annos omnino 39 cum mensibus aliquot, imperium pro-

cum Martyrologio Romano, Symeonis festum

recolunt

Kalendis Julii. Habe tolam atque integram [nam partem ejus supra jam dedimus) prout habetur in Murlyrologio

duxissememoretur, manet xque series temporis obscnra prxsertim quia et indecisa quoad plures saltem annos ;

nusquam
6 Alia

indicat auctor, quoto

Symeon

vitx, aut

sux

Romano,

enunliationem.

Apurl Emesain

S.

aul Jusliniani, anno isthuc

veregrinationis susceperit.

Simeonis Confessoris, cognomento Sali, qui stultus propter Christum factus est. Sed altam ejus sapientiam Deus magnis miraculis declaravit.
4

nota, eaque ad certnm aliquod

punclum tcm-

Inquiritur in

poris deftniendum

magis

incommodnta, assignatur

a annum

Quseri

apud
clesise
J.attnos
diversis.

jam

possit,

unde exorta
die,

sit

diversitas

Ec-

diebm

Grsec.r a

Latina in

cultus

hujus Sancti.

jam diclo ac pluries dtcendo Leontio, petiturque a terrxmotu Anliocheno, qui accidit sub Muurilio ImveraSanctum columtore, quo tempore miraculose stitisse
itaque nas, idem scriptor refert in vila cap. 6. Oportet meminisse triplicem diversis lemporibus terne motum Antiochix extitisse. Quorttm ordine prior fertur conligisseanno Domini 525; posterior anno 528. De duo-

Manifeste hanc nobis indicat

Heribertus Rosweydus,

dum
hac

verba, a Baronio in Nolis ad Marlyrologium Romunum expressa, die i Julii, agunt de eo

in isthxc

die

Gra>ci

in

Menologio, notatum
etlitione impresso,

reliqu.il in

MS.,

in recenti

Usuardi

quo

diffe-

bus hisce actttm in

Commentario
die

rentiam

ecclesise

Latinse in hoc puncto

ab ecctesia

Slylitx Junioris
dilur

praevio S. Symeonis xxiv Mttji. Tertins memorir pro-

Gneca solerter detexit, ita loquens: Imo vero, Menologium uti et Menaea, xxi Julii Simeonem Salum
statuunt. Existimo
ter vitas

Baronium

Julii

Simeonem po-

apud Evagnttm, his verbis : Anno, inquit, urtrigesimo septnno, bis Antiochenaj sexcentesimo ac sexagesimimi ab ultimo terpost annum unum

suissein Martyrologio, quia Aloysius et Surius in-

Sanctorum eo die exhibent, qui videntur eatn opinionera sumpsisse e flne vitfe, ubi dicitur i
Julii obiisse.

dum motu, postremo die mensis Hyperberetaei. sponsam acciperem, et tota civitas ego virginem
ra>

feriaretur

tertia circiter noctis hora, terras

mo-

Sed consulendus textus Graacus, viibi habeatur A, unde 'interpres I Julii expressit; an vero xa, quod est xxi Julii, uti Mensea et Menologium Cum itaque

tus

cum

fragore ac

sonitu

irruens,

totam urbem

dendumque an

concussit.

Deme

nb anno

037

Antiochetio annos 48,

quol annis wra

Antiochenu antevertit
concurret

Christianam.jam
Christi

repraesentant. festwuas S. Symeonis in Menseis, Menologio, el Horoogio supra cilatis non , id est die prima, sed *d, esl xxi signelur, quo die etiam clare. et expresse
notatur in Vita
'

annus 637 Antiochenus 588 vel 589, inchoato. Hisprmmissis,

tuo.

cum anno
sie

equidemsta-

MS.

proxime a nobis illustranda, jam

nostrum peregritemporibus Justinuim Impenatum esse Hierosolymam supervucisse ad ratoris; cum indidem quoque constet

Cum

constel e nta,

Symeonem

s l" cu

Suriurn et Lipomanum, et post eos onium, aliorum fortasse errore potius lapsum quam
est,
'"

um

usque tempora Mauritu Imperatoris, jam

fluit

sponte

"ssignando genuino

cultus

aberrasse, qui exin e

,-,.,

apud Grsecos die Fas ZsLcUin~osTQuod

positionibut sua prima hsec conclusio, cum qualuor videhcet ipsum vixisse sub indivulse counexa ; Jumore Justino continuis Imperatoribus, Justiniano,

antegressts

Tiberio II

116
Tiberio II
et

DE
Maurilio, imo eliam

S.
sttb si

SYMEONE SALO CONFESSORE.

Justino vetere

AICIOHE
. J.

(qui fuerat nominandits primO locoj

verttm dicil
,

me-

P-

moratum Menologium Sparwenfelilianum in gtto distincte perhibetur fuisse anno 522 sub Juslino prxdicto.

solebat, uti videre dabitur in deeursu. Nttnc quo major concilietur auctoritas vitx, pa-ne supra fidem in mullis mirabili, atque incredibili, patica snbjungenda

communicare

existimavi de meritis, sinceritate, ac verilnte sanpissime

memorati Leonlii. qui hanc a

sic a

se descriptam ad posteros

7 Conclusio altera
Sariss ni.f chronotogice

me

inslituitur, et vitse

Sysibi

transmisit.
111.

meonis nostri series universa per annos continenter

deducta;

succedentes deducitur in hunc nwdiim. Vtvere. caycrit

De Auctore

Vitae.

anno circiter vulgaris serx 522 sub Justino velere. Post exactos in patema domo annns 30, peregrinatus sit Hierosolymam ad visenda iocu sacra, cui peregrinationi, uli etiam secessui ad nwnasterium Abbatis Gerasimi (consute vitam cap.
l)

J. ametsi alia, quse in cognitionem nos dticerent Auctoris vilx,

testimonia non adesscnt, vel e solo

titiilo

vilx

J-fontitts

wjj

scrlptw,

a se conscrijitje
est lnijus tenoris

pras/to, satis
:

innotescere.t.

Inscriptio

trtbtte

annnm

inde disita.

(3i'o y.ci

7roXerei'a

rou

SSa Zuj/ewv,

gressus, in eremo, non procul a mari

geril annos

Mortuo

exe-

novcm

et viginli, quot reipsa exrgisse testa-

rou Stx XpioroO eitovof/aaQsvro; ZaXou, cruyypacpei; utc} Aeovnou rou oaico-xrou E7Tio/07rou Ne*7:o).e(<); rhc, KuTrp('cov

tur vila;

jam annus primus,

quo, relieta soliludine in

stullitiam mentitus fuit,

v*ioou,eve|r,xovrazaiTpici y.i^xlaioic, c5ia),*^So:vo)v

publicum prodiit. atque

Emesx

xtatis ijtsius erit 60, et concttrret cum anno Christi 582, qui numeralur primus Mauritii Imperatoris; quod con-

utov, xdci Ta y.y.xa octov 'Iwovvnv. Vita conversatio Abbatis Sypeonis, qui cognominatus et est stultus propter Christum, a Leontio, sanctissimo
7ra'vTa roi y-cit

gruit

cnm

vita, in

qua asseritur

et

solitudine venisse

Neapoleos

in insula

Cypri Episcopo conscripta,

tri-

Emesam

temporibus prsefati Mauritii Imperawris.

Jam

vero ponc annos 6 vel 7 Emcsse

transactos ante terrse

motum, et facile pervr.nies ad annum Chrisli 588 aut 589 inchoatum; respondebitque unno 66 aut 67 inchoato selalis S. Symeonis. Quanto autem tempore ultra vixeril, nihil habeo comperti ; cum annum mortis ejus nusquam expressum viderim, quem etiam Itaud
credo facilc alicubi

bus et sexaginta capitibus complexa quidqxiid tam ad ipsum quam ad S. Joannem spectat. Se.d dispiciendum prseterea est, quibtis potissimum pracconiis Viri
;

merita laudari celebrarique possinl.

ratio, earum prxsertim,

quse videntur

Rerum etenim naromnem ftdem

superare,

htimanum captum cxcedere, cujusmodi in vitx Stjmeonis decursu occurrunt non infrequentes, nisi
et

expressum,

reperiri posse. S.

Atque
medio
vitse

auctoris fide ac sinceritate confirmentur,

ris ac

parum ponde-

hxc,

quse de ordine temporis

Symeonis
ul

in

posita suut, erudito lectori sufficiant,

de ejus

momenti apud lectorem habere solent. quemadmodum monelx tam a pondere quam a
suus constat valor, ita historise
sola,

Nam
ftgtira

mortisque chronotaxi per probabttem conjecturam stalual ac definiat conformiter ad vitam, a nobis iliustran-

pretium

non a mole
instilui poquatis
fuerit.

sen antiquitate, sed etiam ab auctore pelitur.

dam.
8 Verum calculo annorum jamjam
an cum
cttlo

10 Omnis autem quse de Auctore Vilse

iniio

multum neeccle.siastica

test tractatio,

tribus
si

maxime

capitibus
;

videtur absolvi

cal-

Svagrit congruat.

gotii Jacessit

locus,

ex Evagrii historia

posse.

Primo

dicatur qualis fuent

desuntptus. Ila scribit ipse de nostro

cap. 34.

Symeone
ille,

libro

vixeril; denique e qtto hauseril fonle

tum quo iempore rerum tam inauOrdior a primo.

Cum

immineret

terrae

motus

quo Phos-

dilarum ac mirabilium narralionem. Conciltum

nice maritima concussa est, et quo Berythus et By-

hlus ac Tripolis prae reliquis urbibus vexatae sunt,

flagello in

altum sublato ex columnis, qua? erant in

foro, plerasque verberare coepit, inclamans his verbis

:

State, saltandum vobis est.

Et quoniam

nihil

temere aut inconsulto ab eo fiebat, hi, qui aderant, studiose notarunt, columnas. quas ille praetergressus

anno Christi 787 celebratum, ita de Leontio pronuntiat Actione 4. Petrus et Petrus, Deo amabiles presbyteri, et locum retinentes HaLibrum hadriani Papse senioris Romae, dixerunt bemus prae manibus beati Leontii Episcopi Neapoleos Cypri, et postulamus legi eum. Lecta vero Leontii pro cullu sacrarum imaginum apologia, qux inserta
2,
:

Nicamum

minime verberarat. Quae quidem haud multo post

corruerunt, terrse motu subversa?.
audi

hiibetur in

concilio

ibid.

Constantinus sanctissimus
:

In qtiem

locurn

Valesium in Annotationibus ad proxime citatum Auctorem : Hic terrae motus contigit

commentantem

Hic, qui lectus Episcopus Constantiae Cypri dixit Pater, in una urbium Cypri decore sacratissimo est, claruit et multa prseconia et festivos sermones ejus
:

anno vigesimoquarto Justiniani, ut scribit Cedrenus in Chronico, et Theophanes. Qui cum ccepe.rit imperare antw 527, duclo regni exordio a Knlendis Aprilis, j/im motus isle secundum dicta, acciderit versus annum

habemus, cum quibus etiam

figurationem

est

sermo

ejus, in trans-

Salvatoris nostri.

Conscripsit autem

vitam

550, quo
Itaque.

ipso tempore ab

Auclore recentiore illum inSali

Gallice edita.

dicatttm reperio in vita

inter
el

Symeonis

Joannis Archiepiscopi Alexandria?, cognoquin et S. mento Eleemonis, id est misericordis quaedam; atque in Symeonis Simplicis, atque alia omnibus sermonibus suis orthodoxus cernitur. MttlS.
:

suppulalionem

lemporis prsesentem

ex

tum hallucinatur
velim a leclore,

Vossitts,

qttod obiter hic observalum

Evagrio,
ter atque

superiore.m ex Leontio, intercapedo inter-

dum
,

de loco, in quo episcopalum gessit

loquitur

cedit circiUr

38

aut

39 annorttm,

totidentqne

unam

inea,

Leontius

aliom epocham annorttm diversitas, juxta

qux

statula a nobis supra et definilu sunt, de qtto diseufficit obiler leclorent

hanc sentenliam, de 38 Actione iv Synodi Nicaenas u, civitatis nomen praeteritur. Nam simlaudalus
Historicts Grxcis
lib.

2, cap.

crimine

monnisse. Evagrius haet

pliciter dicitur,
kv

be.tur, el retpsa est

magni nominis historicus, el Symeoni fuit coxvus; sed quoniam non nisi paucula puncta summatim de rebus ejus gestis, quasi ex
accuratus
inridenti,

pua tuv
11

rroJ.ewv

Leontium hunc fuisse Episcopum, KuTrpou, in una nivitatum Cypri.

cilalum Synodi locum,
salletn

Sed

p!\rdictus Auctor,

m
tix

'

coW""

vel prorsus'
legit.

non inspexit, vel integrum

non per-

utvocunt,

delibarit,

non video quid cogat

Dic, umabo, quomodo in Actione iv dictse Synodi

recedere a calculo Leontii;

eum ille Auctor ex instituto res a Stjmeone geslas ab initio vitx melioris, usque ad
ftnem, dtictu continuo prosecuttts
rasqtte, si
ftteril,

disertius ac luculentius in

nomen
scu

civitatis indicari potuit,

qua sacras infulas

gessit

Leontius, fuisse Neapolnn

quarum ple-

Ctjpri, vulgo

Lemissam
prae

Nemosiam, quam quando

:

non omnes, testalur

octilah testis
ore.

se

ex Joannis diaconi

uterque Petrus presbyler expressis verbis dixit

Ll-

Emeseni,

miliarissime
cui se suaqtte

ac

accepisse, qui diaconus faconjunclissime cttm Symeone vixit

el

brum habemus

omnia Symeon credere,

et

quocum agere
larva, can-

serie, oc deposita simttlationis ac stultitix

manibus beati Leontii, errionoTrou Nea7ro),ecu? t/j; KuTtpou Episcopi Neapoleos CypnEt quandoquidem in eum jam sermonem incidimus Leonlium non Constanlix, sed Neapoli in Cypro, cpi,

dide sinccre

aperte, mirabile vitx

suse

institutum

scopatum administrasse ,

solide

probat

Bollandus

in

commentario

DIE

PRIMA

JULII.

117

commentario prsvio ad vilam S. Joannis EleemosynaJanuarii, hisce verbis : Meminit hujus rii die xxm
auctoris [Leontii] Sigebertus de Scriptoribus eccleLeontius, inquit, Neapolis Cysiasticis cap. S7.
.

enunliat ad
ritate res

620 num. 2 Omni since- D ab ipso Joanne gestas scriptis mandavit. aictobp. Sunt ea hujusmodi, quse in magnam admirationera ' ' legentem adducant, ut, nisi essent a gravissimo
Christi
:

annum

ejus

priorum insuke Episcopus scripsit vitam Joannis

Alexandrini Episcopi, qui ob eximiam in paupeagnominatur Eleemosynares misericordiam " Idem testantur Trithemius, Possevinus, rius.
,

temporis scriptore prodita, vix fidem apud aliquem

Ad hatc e prerdiclo Concilio iv Ntcm.no discimus alias Leontii tucubrationes nimirum : Multas laudationes ac orationes panegyricas; atque una
invenirent.
,

Bellarminus de Scriptoribus, Molanus, Galesinius, Baronius in Notat. ad Martyrologium. Et hic tomo8 anno Christi dcx nnmero vu et anno dcxx num. 2
; :

cum

iis etiam transfigurationem Sospitatoris nostri. Apologiam prmterea pro Christianis contra Ju&ttoi, ex qua excerpslt nonnulla S. Joanne.s Damascenus orat. iii

quem tamen perperam Constantise Episcopum appellat ad annum dxciv numero xxx, aut certe alium ab hoc judicavit. Binius in Bibliotheca Patrum seculo vii
;

de imaginibus, teste Vossio. Hisce omnibus malure

bratis el e.xpensis nihil

li-

moror neotericum quemdam

scri-

ptorem, qui in tabula crilica Auctorum,

sibus pnemittit
Vitis

quam

quol
se.

men-

Constantiae vel, ut volunt, Neapoli

:

in

pro Episcopura scribit fuisse. Possevinus tius Constantiae in Cypro Episcopus, Vir sanctus, tribulationes, quas ecclesia Dej passa est tempore
.,

CyLeon-

Sanctorum
:

gallice abn

editis,

poslquam ex vero

dixisset

Leontius valebat doctrina

et probitate, laudatusque fuit a

Gregorii Jlagni Puntificis Maximi et Mauritii Imperatoris scripsit, ut ex act. iv Nicseni u Concilii
constat; sed aut excidit, aut alibi delitescit.
..

n Concilio Nicaeno cecumenico ob sua scripta, quae orthodoxa ibidem declarata sunt adjungil rotunde. magis quam solide,
;

tamquam ex
dice critico,

tripode, nulto cilato auctore

Et

erat et credulus. Talis visus

fuit esse viro

Sed bonus isti immolonge

mox
%

de Leontio Episcopo Neapoleos, velut diverso,

cum ab

aliis

scriptoribus, de quibus supra,

B
sed tfeapohos

ex Sigeberto et aliis agit. Ita Bollandus. 12 Faciunt ad proposilum ea qux Rosweydus stu diose collegil in Notalionibus ad Filas Patrum, ubi

mnjoris notx atque auctoritatis,

alius orbi reprsesentetur.

quam

ipse sa,

14 Decursis

iis

qum ad personam
qua
natali,

Leontii pertinent, agatur. Ta-

Qaa xtate
vixerit.

incsprofuit
lipiscopus.

2 ad vitam S. Joannis Eleemosynarii hmc observat : Anastasius Bibliothecarius in sua versione vu Synodi, post Symeonem, addit, eum scrino a tione
t

superest ul de xtate,

vixil, breviter

me

tide

anno ejus

nihil certi

liquet, constat

tamen

floruisse lemporibics

Mauritii lmperatoris. ldque

psisse turbationes propter Christum, circa ea tera-

probutur e verbis Synodi

n Nicrnnx
/.x-.i

actione

iv,

ubi a

Ecclesia factas, quod hic deest in Graeco. Quare vel ipse perfectius Graecura exeraplar nactus

pora

in

Constantio, Constanlisein Cypro Episcopo, distinclis ter-

minis asseritur,Y,v-e-aoc $k
tou By.ailiuic. Floruit

Tou^}(p6vou4M2Vpix(OU

fuit. vel certerou uaXoO,

quodepitheton est Symeonis,

quod simplex et stultus Syris designatur, ipse metaphrastice explicat ex Graeco. Nam oaXo$ rou oxlov
Graecis jactatio, turbatio.
textui

peratoris.
tius

autem temporibus MauritiilmJam vero curn regnare cxperil Maurif>82, et, persoluto

anno vulgaris serx

lntmanm
;

vi-

Quare

forte

nihil

deest

cissitudinis debito, regnare desient

anno 602

yrmlerea

Grsco

vocabuli

cra).ou

sed Anastasius lapsus luerit ambiguo et caXou. Quae res Baronio Tomo vm

cum S. Joannes Eleemosynarius,

ros

cujus vitam udposte-

transmissam

fitisse

a Leontio,

supra probavimus,

anno Christi dcxiv et anno dcxx labendi occasionem

prsebuerit, ut existimarit

ex mortati vita excesstrit anno

est

Leontium hunc historiam

a Mauritio nar-

616, jam consequens primo, ut vitam produxerit ad annum circiler 20

seculi, vel etiam longius, vixeritque sub
e.t

sui temporis scripsisse, incipientem

ejusdem

Im-

rare eas, quae fuerint in Ecclesia perturbationes.

peratoribus Mauritio, Phoca,

Heraclio. Secundo, ut
Salo, juxta cal-

Eadem habet Possevinus

Quare
tescit,

noster in Apparatu sacro.

excidit,

ah.quamdiu vixerit cum S.

Symeone

liber ille forte

non

nec alicubi deli-

quia

numquam

forte scriptus fuit.

Nec

recte

culum ex Leonlii prxdicti epocha ptitnbus deductum. Consule Bollandum in commentano prxvio ad vilam
S. Joannis Eleemosynarii die xxmJanuani, Doctrinam temporum Dionysii Petavii lib. 3, cap. 49, Criticam Historico-chronologicam Pagii ad annum 616. 15 Deinceps de. fonte ; e quo historiam vitm liausit

priore loco

apud Baronium
in

et

Possevinum

dicitur
fuit.

Leontius Constantiae Episcopus.

Imo Neapolis

Vide Onomasticum

Hactenus Rosweydus, recentioribus passim, quos quidem videre mihi licuit, suo calculo sv/fragantibus. Admiltatur Uaque tamquam certitm et indubitatum, Leontium non Constantim, sive Salamin.v quse moderno sermone etiam Famagosta dicitur, sed Neapoli in Cypro, vulgo LeNeapolis.
,

Leontius, sicut inilw hujits parugraphi dicendum mihi proposueram, ila pronuntio ex capite i vitm S. Symeois,

Qtio

ex fonte

ubi ipsemet auctor

:

eum^pandit, ac descnbit ih hmc

verba

niissx

sive

Nenwsiae, prmsulem extitisse.

sil,

Prselerea,

Emess

quod obiter hic dictum

pserit tribulationes,

librum, quo Leontius scri-

Hec vero omnia virtute praestans Symeon ubi stultum etiam se siraulavit narravit diacono cuidam sanctae Catholicae Ecclesi*, ejusdem
, ,

quas Ecclesia Dei passa est tempore Gregorii Magni, Pontificis Maximi, et Mauritii Imperatoris, nusquam excidisse, aut alibi delitescere,

Emesenorum

civitatis

viro rairabili

et virtutibus
,

conspicuo, qui etiam divina. qua pollebat

gratia.

operationem senis intellexit

tus
rairaculi

in

quem idem

iste

bea

sed verosimiliter

numqunin

fuisse in

rerum natura,

nisi

Symeon stupendum miraculum

contulit, cujus

alus argumentis id probelur,

hallucinalwnemque hanc

esse ex perperam accenluata et cohsequenter perperam intellecla voce aaXnv, pro aolds. Alqite adeo ex Act. 4. Niceni 2 Concilii contrarium non videtur

ortam

itaque,

mentionem faciemus suo loco. Idem ille prasdictus Dei amans Joannes, virtute insi-

probari, neditm constare.

gnis diaconus, totam pene vitam sapientissimi [Symeonis] nobis exposuit, Deum adhibens in testem eorum, quas diceret, tantumque abesse, ut addendo
aliquid narrationi, veritatem ejus contaminasset, quin potius plurima lapsu temporis esset oblitus.
n, st0 nam

J<
'

elogkl
et

siasticis

13 Sed nunc a Cardinale Baronio Annalibus Ecclemspersa de Leontio prmconia, excerpamus : In

Baron.

notis

Co nc. Kic. i

Martyrologii Romani ad diem i Jnlii sic fatur cnpsitejus [Symeonis~\ res gestas, humanura captum

16 Prinius itaque
tate ac virtute

fons, e

qno Leontius horlum suum suam hausenl

inigavit, fiut Joannes

excedentes, probatissimus auctor Leontius, Episcopus Cypro. Tum paucis interjcctis proferl lucum e

Emesenm ecclestx diaconus, piespectabilis, Symeoni non lantum comipsius

vus, sed

mullarum

actionum

lestis

ocutatus et

concilio

Nicmno

Pater, qni lectus est,

etc.

Quem

inspector, hospes, amtcus, et familiaris.

Qua

adjuncta

etiani iios

Iwdem commendal.
minati

supra citavimus. Purpuratus idem Paler

m
sic

emque

L eontii,

seepissime laudati, ac no-

in vita

S. Joannis Eleemosynarii,

faciunt solerter observanda sunt, proplereaquod mirifice vtt.v ac rebus a Symeone gestis, ad conciliandam fidem quantumcumque illm appareanl mirabiles ac p.rne in-

credibUes,

118

DE

S.

SYMEONE SALO CONFESSORE.

perquam
divcrsa.

credibilcs, utpole qtt.r intellignntnr a talibui principiis

Dttm

ftdus

nimium
ne

quis affcctat esse

sil

AixroBE
J.

p.

falcem

ad posteros essc propagatse. hlcm Leontius fatetur od vitse, nondum hoc dctccto fontc, dumtaxat conainnasse
sc

inicrprcs, vix potesl ftcri, ut

non eodem tcmpore

tlicani barbartts

hiUlcus, insnlsus. iiiqralus.

tiostis.

ac vi-

compendiutn

Salo, quod nttspittm vidi

'iitmsiroii

quoddam de S. Symeone exstare. Porro an fonlisprseniiiiiscrinl

ln vcrsionc Lattna, a Surio edita, videnlitr non

occurrere, quse Lector utriusque linguse perilus, enunliala velil; tlc qnibus tn amiotalis.

piiucit

hnnplnf scmpcr eequt

tllimes

ac

alitcr ftirlasse

Innpitlr, ut intcrpolalorumopero, nulla

unquam
aut

labe-

De mca

denique inlcrprclalione

sic httbcto.

Genuinitm
licuit

cula fuerint

infeclsc,

prsrstare equidem

polliceri

non austm. Prsesertim c.nm dubitari non videatur posse, quin riln prius per vitiniis Iransterit Mctaphrastis,

ac primigeuium .Auctoris se.nsum, quoud Lntinx locutionis idietismis, sequi sum

salvis

coiiatus,

qn

vero

sim

assecuttts,

malim

jntlicio
est, ul

id

polius

decidi

quam ad
caitsx,

nos peevenerit. Inlcrim. non habeo

quidquam
ad

itlicno,

qttam meo.
de.

Snpremum

brcviter Lcclorem

cur

sttbuercar

nolabilem,

el

quse

reruv

moncam
19 Si
opertim
est

vita jtimjum dnnda.

stibslantiam pertineat, addendo tlcmcndove inlcrcessisse

Ittcubrutiones

nostrse

tam anguslis

ftnibus
Oesta Symn.

mul.tlionem. Inierpolatio
illa monteiiti ftteril,

si

qua

fitcrit

atlhibita. lcvwris

conlinercnltir, ut in illontm dumlaxal vilis illustiuiidis

ponerettl,

""

mirondi,

salvo vertlalis Itisloricse rcliclo ar-

quorum tam ad vetterationem

clttra

Potius guam
'""tttiitla

gitmento. Vita a Surio vulgala, citiiidcni.

quem
si

nostra,

fonlcm redolcl.

cum

vix a nostra discrepet,

minulias

noituullas levioris
notatis.

momenli

excipias, de quibus in

an-

mnvoria, qnam ad imitalionem accommodata ; pepercissem operss, neque in mentern venisset unqniim, vilom S. Symeonis Sali lalinitate. donatam, ac nolis
illttstrulam itjpis vulgare.

Nam

snb ftnem cjusdem

absttrda,
ttt

vitse

lam mulla occurrunl, inepta,

stolida,

ru-

IV.

De

Auctoris stylo, divisione, et nostra

dibus offendic/alo, doctis rcro, et supra vnlqtts

tibus, lisu potius

sapien?

interpretatione,

monitiuncula ad Lecto-

quam

ftde

digna esse vidcanlur. Sed

rem.
non
tn-

alia prorsus oc longc mclior eril

cipili rttiionis

rerum

facie.s, si

prx-

diclamine Symeonis gcstu non metiuris,

pensiculatc ea cxpendas, ocnlisque a terpcnitius inlrospicias
;

Slijlus

ommbus
compttis,

D
tione

scd malttre
Aticloris
slijlo.

et

divisione,

noslraqne intcrprcta-

rena

concrctionc dcfxcalis

quo
,

visum

esl

breviter lcctorem monere.

hic
est

In

slyto ocis
esl.

illud boni conseqtteris, ul

Deuin luudes,
snis,
iltos

reve.rearis

ac

currunl sequentia,
perspicuus, quse
tlos

insinuanda

Plunits

ae,

mirubilcm pnvdices in

Sanctis

atqne in nostro
finijens

prima sermonis. Nec complus

et

potissimum Symeone, quando

ad nulum

omnino

esl,

nec omnino netjlcclvs. Occnrrunl htnc inde

suum, petiingit a
snuviler
disponit

finc,

iisqne

ad finem,

et forliter

ac

nomtulla

vocabula, barbariem redolcnlia,

primsevo

et

ordtnnl

omnem

vitse

rationcm,
;

Graecanicse palxstrse usui tiettliqiiam accommoilala. Ec.

qttis

qtiantumltbet a
alqtte

communi hominum scnsu ubhorrentem

per tramites

enim AlticsevenustaU accenseal hasce

palatium
xvpis,
;

voces

; jt5la;

untim

sic, alittm aliler,

toto ccelo di-

roceslunc indebarbarsc,

xiov,

nouSa/Uepios, eques; a-pxra, platea

oijrtxtoi',

versos,

ad mansiones, quse in domo Pulris mullx snnt

dojrtTiosi,

hospitium.;

tare

pro xup.o;,
cetera
id

obsequium; axcaztv, saldominus; mrojpi, pro mripiov

ge.nus?

ac varix, perducit. Plura ad prxsens institulum sttppedttat

Prologus aucloris, quem tu inspice. Qtwrsum

qttse

luee

poculum,
locis ratio

et

Adde,

quod pluribus
le-

pertinent? Ut perquam mulla,

vitse

leges

in decursu

sctibendi non consential

sphalmata
scriploria.

gitima ac genuina. Quidsihsec

amanucitsittm,

cum menda

orlhograpltia

irrepse.rint vilio

S. Symeonis mirari noris, imitari nonprxsumas. Heroicum lamen sui desptcienliam, flitxarum re.rum

non probe atque emendate

?

primsevus
con-

conlemptum, precundi studium, amorem Dei ac proximi, et cetera hujusmodi, quoad poteris, inoffenso pede
seqtiere. et

orlhographix lcges cnllcntium

Quod

fuctle poluit

tingere. si excepUe transcriptseque fucrint vocc.s ex ore diclanlis juxla pronuntiationem modernam Grsecorum

cnmlarc.
its,

20

Inlerea

qux modo diximus,

coronidis

loco
Ejus ehtjhtm

qua

est

pronum,

vocalcs

mullus cum diphihongis

se
res habeal,
sufftcit

juvat imponere elegans ac disertum e.pipltonema emineitlissimi Cardinulis Baronii,

qttenlis
:

confunilcre.

Quomodocumque

ad

ad unnum 548

ita lo-

ex Baronio.

propositum paucula isthxc

lectori

observassc, utquc

indicasse

Partitio

omnia ad grammaticse regulus, exacta a me correctaqm esse. Audisti paucisde slylo auctoris, nunc
de partitione scu divisionc intellige. Ex titulo vilse, qttem protulimus supra 3, vidisti Itisloriam hanc

mireris Dei providentiam,

Vides in his plane, quam vehementer addum quo tempore infa-

Aucloiis,

di visum fuisse in cupitu tna et sexagtntn; verum qux potiore jure numeros possls dicere, lum quia extguo intervallo dislanl mter se, lum quia margini adscripta
leguntur absqttc
titulo,
el

tuata videri poterat Grascorum sapientia , cum jam Oriensprorsussterilis redditus.parere desiisset doctissimos illos atque sanctissimos viros, qui, sicut
antea, orbem terrarum scientia illustrarent ,'atque adversus hostes fidei Christiana. pugnarent ac superarent, virum excitat, qui se stultum fingeas, omnium sapientissimus demonstraretur, simulque lusu

consislunt

in

solts

liiteris

et nostrtt-

alphabeticis, quas
lilius.

adhibent
nostro

Grxci pro
in

notis

Nos more
majorem

rem omnem

numerapaucwra, sed

prolixiora capila
titttlo ail

dispescuimus, svo quibusque prxfixo rei dislinclionem ac p.rsptcuilutem.

quodam adversantes religioni Christianae haereticos, Judaeos etmagos vincat, utplane illud cum Apostolo
liceat

exclamare

quisitor hujus seculi.

18
Jtntio inter-

Ul aliquid udilum

de

tnlcrpretatione Latina.
olzoc, aircoc

ffsec a

me

pientiam hujiib
suo Baronius.

servata ratio

est.

Pronomina

Ubi sapiens, ubi scriba ubi inNonne stultaiu fecit Deus samundi? Ita graviler et apposite more
: ,

pretattonis

hic, iste, particulam conjunctivam

*a.i, et, nec non adverbium ouv, igitur, itaque, creberrime in textu Grxco

repetita, sciens ac

volens multis locis luline suppressi

ne

tectori stomachum facerem tam frequenli et insiptda earumtlem particularum repetitione, quam tam sxpe recantan vix sine saliva

V. Compendium vitae S. Symeonis Sali e Menologio Graco et Mena.is; nec non memorabilia qua?dam ex Evagrii Scholastici Ilistoria

Lalini feruul.

Ecclesiastica, libro 4.

quod verba qumdam prsesenli tempore

fuluruii,

Accedit eo

reddtderim

expressa, per

iis

in

[ocis

aperlc conslruclio extgere.

ut

Nec

qutbu , Vllklml j,. \ vero lam fui relioiosus

,

M,enologium jussu Basilii imperatoris collectum, jam

stipra

a nobis,

et sexcetttis

ahis

locis in

boc opere

me-

Compt""1 '''
vitx
S.

phrasis, energta, symmetria altertus

verbo scrupulose reddiderim. Sua cuique Itngux loqttendi atqtte. scribendt proprietas est Alia entmvero Grsecis, alia Lalints constructionis esl ralw

verbttm

morutum,
Atque

brevi

compendio nonnulla Symeonis

nostri

gesta perslrtngil.
nl a

Idem

fil

in Menteis, ide.m in Evagrio.

Symeoitis
e MeitoloP

Ungux

ub aitera

Menoloqio dicto incipiam, Laline. retldo, qux de Sancto et Socio ejus enuntiat die xm Jiilu !

Memoria SS. Patrum Syiueonis, propter Chnstum

stulti

DIE PRIMA JULII.

Deinde tic pergit : Hi Edessa urbe stulti et Joannis. Justini claruerunt. Postquam oriundi, sub regno et vivificam ad Sanctatn civitatem discessissent non amplius ad propria reversi Crucem adorassent, sed ad monasterium sancti Gerasimi digressi,
,

H9
Ac
post dies aliquot veniens amicus ejus
r>

mandavit.

et synasceta [Joannes) reperit

ipsum jam migrasse AOCTOM

P.

ad Dominum.

Men.ris ad Evagrium venio.

lnstoriopltilis

24 Nolior
aucloritas est,

viris

Evagrii Schotastici
tt

sunt;

quam

ut ejits fides, sincerilas, et accnra-

Evaqrio

monastieum amplexi sunt institutum

iverunt in solitudinem, rio egressi,
tionetn et austeritatem per

etemonasteexercita-

Scholastico.

omnem

annos quadraginta perfe-

Postea 'Joannes in solitudine remansit; rentes. vero ad Sanctatncivitatem se contulit, et stulSymeon titiam mentitus, miracula multa in hac simulatione patravit. Dum autem extremumobiisset dietn et ferretur ad sepulcrum a duobus hotninibus pauperibus Hebrasus aliquis audivit plurimam syinphoniam An-

Unicum dummemorium revocari, id quod prxfati sumus jnm nunc, Evagrium nostro Symeoiu contemporaneum futsse. Ad h$.c, quo
taxat a Lectore notaH velim, seu polius in

tiopturibus hoc loco commendari debeant.

tempore
degebal

luc

palrabut

res

adeo

mirabiles
fil

Emesx

Evagnus
tempus,
locis

Antiochise.
et

Quo

ul

idem utriuslametsi
se,

que
dimt
ria

vitse

regionis tractus

idem,
inler

habilarinl

non adeo propinquis

fidem

red-

inilnbitatiorem
ejus

eorum

quse

tx

Hislo-

gelicam, et ex apdibus suis prospiciens videt duos solos, qui corpus ejus portabant. Et intellexit quod
,

Ecclesiastica
Valesii;

delibo,

juxta interpretationem
,

Henrici
perlineat,

ne

qtadqitam
esse

quod

ad.

Symeonem
etiam
in
8.

ille,

non habebat cantani.es horaines, haberet cantantes Angelos. Joannes aur.etn vita quoque excessit. In Menologio Basihano de geslis Symeonis
qui

neglecinm

videatur. Fuit

Emisenorum urbe Simeones, qui tum oranem adeo exuerat, ut ab

inanis gloriae fas-

Simeon

fjlorix osor.

tantum

est.

ei

Meiueis.

22 Mensea Grsecorum, typis excusa, aliquanlo prolixwrem vitx S. Symeonis synopsin exiubent eodem die xxi Julii, qitam e Grseca Latinwm \acio. Hi Symeon et
Joannes e civitate Edessa, quae jacet in Syria, tempore Justini Junioris orti sunt (An natus fuerit
S.

universis, quibus erat ignotus, profatuo haberetur, licet omni genere sapientiae, et divina gratia abundaret. Porro hic

Symeon tempore

Justini Junioris, diximus salis in

Sitneones seorsum ab aliis, plurimum degebat, nullum omnioo mortaliura sinens cognoscere, quandonam, aut quo raodo Deum precaretur, nec quo E tempore domi aut jejunaret, autcibum caperet. Interdum etiara in viis publicis aut in foro agens, e
stetu mentis

Commentario

prervio.

1.) divinoque desiderio ac-

deturbatus videbatur, nec prudentiae

se
ferre.
cibis

censi, iverunt ad Sanctam civitatem, et arlorato vivifico ligno, ad S. Gerasimi monasterium se contulerunt. Et postquam accepissent sanctumhabitum a
S.

ac solertiae quidquam prae

in

Nonnumquara
utebatur,

tabernam irrepens, obviis

dum

esuriret.

Quod

si

quis inclinato capite

eum

salutas-

nondum exactis ibidem Nicone, e monasterio septem diebus, egressi, solitudinem petierunt, in qua
,

set, ipse iratus illico aufugiebat,

illius

metuens ne virtus

a vulgo deprehenderetur. Ethoc quidem

in foro se gerebat.

modo

annos quadraginta perseverarunt, decurso omnis

exercitationis
fortasse hic

Simeones

Erant tamen quidam

et

austentat.s

curriculo.

Signatur
,

tantum annus quadragesimus inchoatus

et

cum vila, qux signat annos dumlaxat 39. Dehinc autem Joannes in solitudine permansit. Beatus vero Symeon ad Sanctam civitatera reversus est, precatusque, uthomines lateret, simulataque stultitia, ad civitatem Emesatn accessit, in
conciliari sic potesl

quibuscum versari consueverat, absque ulla simulatione. Etvero inlimum Symeoni fnisse Joannem diaconum Emesenum, cui et cor aperire, quocum agere solebat deposita omni simulatione stultitise,
ejus familiares,

narralur infra in vita

capite

i,

IV, VI et

viii

et

jam

nunc notavimus supra.

25 Ex
qua?

his

quidam ancillam habuisse dicitur

amans
mix.
infaflagitii

qua sub specie

in

stultitise,

multis patratis miraculis,

cum

a nescio quo stuprata, praegnans esset, et

In Menseis Grscis, a Matthxo Radero nostro Laline versis, quorum MS. habemus, ita lego : Simulataque stultitia, Edessam patriam suam,

Domino

requievit.'

cogeretur a dominis ut auctorem hujus

minaret, Simeonem clanculocum
dixit, et

no-

ipsa
;

rem habuisse
se,

ex

illo

segravidam esse juraturamque

si

accessit, in

qua sub specie

stultitiae
:

patravit. Manifestus hic est error

nosterstultiliam simulavit, ac
Stf,

multa miracula nonerum Symeon

vita,

rem

ita se

habere, ac,

opus foret, etiam convic-

tol

mirabilia palravit Edes-

scdEmessee, proul diserte asserunt Leonthu in

turam. Quod cum audiisset Simeones, assensus est, carnem se gestare dicens, rem admodum fragilem atque imbecillam. Cumque hujus rei fama ubique
divulgataesset, gravique ignorainia
,

Evagrius, Menoloyium Basilii imperatoris, ac Menseu

imjrressg,.

ut

quidem

vi-

Vnde

lapsus hicirrepse.ril, ipse viderit.

in

Sane
lucem

idem Auctor in Viridario Sanctorum, quod

edidit,

non Edessum, sed Emesam futsse scripsit ex Evayrio : Erat autem in Emisa Symeones. Hic inanis glorise vestem sic exuerat, ut ignorantibus desipere vide-

Symeonis theatrum, de quo

,

hic agilur,

debatur, aspersus esset Simeones, subducere e medio se ccepit, simulans se pudore suffundi. 26 Postquam igitur dies pariendi advenisset, et

mulier parientium more sederet in lecto, parturitio '"/'^" miracucit ac ^'iquidera immensos atque intolerabiles dnlores affe- Irm patrat,
rens, in

extremum

vitae

discrimen mulierem addu-

retur

Nunc

etc. Reliqua dabuntur infra interprete ad Mensta redeamus.

Valesio.

23 Et post mortem
autem inter

demum suam

agnitus est, alio

aliud quodpiani e miraculisejus enarrante.

Quaedam
in co-

alia, quae patravit, rairacula, ut

xerat. Partus vero rainime proraovebatur. Cum igitur Simeones consulto illuc advenisset rogatus ab affirmavit iis qui aderant, ut precationem faceret, pariille coram omnibus, mulierem non prius esse turam, quam confessa esset, quisnam infantis, quera
,

gnitionem venirent, concessnra non est. Aliud itaque, idque postremum recensere necesse est. Dum

in utero gestabat, pater

fuisset.

Quod cum Ula

fe-

cisset,

etverum
erupit,

infantis

patrem nominasset, statim

ipsa

duo illum efferrent neglectum, illotum, odoramento et cantu destitutum, et deferrent ad aliquod
viri

infans
Idetn

veritate

quasi

obstetricante.

lioc

faclitm narratitr infra a Leontio capite v.

coemeterium, nec non transirent domum cujusdam Hebraei, tanta apparuit frequentia psalmodioe, tantaque hominum melos canentium turba comitari
,

27 Idem aliquando visusest introire incubiotilum

meretricis
:

cumque januam
est.

occlusisset, solus

cum
quis

sttlnenit

intdim meretrtcti

solamoratus
proripuisset,

Ostio deinde reserato,

cumsefuga
nutn

jam ac praecedere, ut Hebraeus prospiciens, et Sanctum a duobus dumtaxat hoinintbus pauperibus efierri videns diceret Beatus es Sale quia, qui non habes cantantes homines coelestes uactus es virtutes, qui hymnis te honorent. Hebraeus itaque descendens, suis illum manibus complexus, terrae
,
: !

circuinspiciens

undique

ipsnm videret, eo tnagis

ii,

qtii

lllura

viderant

auxit suspicionem. Adeo ut mulierem adduxerint, et ex

sibi vellet

Simeonis ad illam ingressus, et tam diuturni temporis mora. At illa juravit se triduo, antequam illo venisset, ob rerum
illa sciscitati sint,

quin

necessariarum

420

DE
;

S.

SYMEONE SALO CONFESSORE.

his verbis
nihil

necessariarum penuriam, nihil praeter aquam gustasse Sinieonem vero obsonia et cibos et vas vini ad
j.

p.

se attulisse, obseratisque foiibus

mensam

apposuisse,

iussisseque ut coenaret, et dapibus sese exsatiaret, quippe quaesatis atflicta esset inedia. Simul reliquias

State, saltandum vobis est. Et quoniam temere aut inconsulto ab eo fiebat, hi, qui aderant, studiose notarunt columnas, quas ille praotergressus minime vnrberarat. Quao quidem haud
:

ciborum, qui allati fnerant, proferebat.

Hoc quidem

multo post corruerunt, terrae motu subversae. Sed et plurima alia ab eo gesta sunt, quae peculiare opus
plura
desiderant. Pcculiare illud opus concinnavil Leontius, edoclus a Joanne diacono Emeseno uti supro
,

non invenioin Vita e.rpresse narratnm a Leontio ; occurrunt tamcn in ca non pauca, qux ob affinitatem suaderc possint illud vere contigisse.
in

ttrrm

tnotu stare jubtt colum-

28 Idem praeterea cum immineretterrss motus ille, quo Phcenicemarifima concussa est, etquo Berythus
Byblus ac Tripolis prae reliquis urbibus vex&fee sunt, flagello in altum sublato, ex columnis, quae erant in foro, plerasque verberare ccepit, inclamans
et

rnrsum insinuavimns cum antea non scripsisset nisi compendium; prout futetur ipsemet sub vi'x fxnem quam conscripsit. De terrx motu tigitur apud Leontium
;

nas

capile
vio.

v; uti el de tempore cjtts, in Commentario prxSed nunc h's prxmissis vitam prolixiorem subjicia-

mus.

VITA
'Auctore Leontio Neapoleos in

Cypro,

Episcopo,

Sancti

cooevo.

Ex

codice Yalicano, signato

num. 819,

coilata

cum

ea, qua; esl aputl

Surium,

Tom.

3.

pag.

1.

PROLOGUS AUCTORIS
Miorum do
ctores

\Jv\ docendi
alios

auctoritate apud alios valere student,

*Jt
y.stv

TO StSxaY.xXlY.OV 7tp6;
d\iu>u.a, oxfeO.ouotv
cy.

a')).r,).0U;

aiKvSoVTSC, U.tXaSlO>xr]v

e propria sua vita debentostenderedoctrinam,

quam
:

xov eaurojv (3iou

xr)v

ixipwv
xf,v

doceant, juxta divinae. vocis oraculum Sic luceat lux vestra coram hominibus, ut videant
Matth.
5.

SiSxoy.xXixv v~aStiY.vvtiv, xaxd

Bttav

aix>vf,v,

liyovaav

ovxujc, Xxp.'!jxxa

xb

cfo>; vu.ujv

iu.Tpoa%v tojv dvSo\xau>atv xbv

erepou; vou9e-

opera vestra bona, et glorificent patrem vestrum

qui in ccelis est.

9po)7ro)v,6rro>; 'iSu>aivpo>vxd Y.a/.d ipyct, Y.ai

Ne dum

alios prius

monere,

in-

ixxxipx uptoJv, xbv

xoic, uvpxvaic,. Mr,7ro>;

struere, et in

viam ducere student, quam

ipsi se do-

Teiv y.xI Y.xxxpxitztv, Y.a\ bSrrjttv atttvSovxtc,, npiv ixv-

cuerint, et expurgaverint per divinorum

mandatorum

TOU5 StSxiuiatv,
lu>v
e.

y.xi h.Y.a

idpu>atv Std

xfjc,

tcov 9et'wv ivxoVZY.p'jV Y.lx.V-

Matth. 1.

proprium mortuum flere, quam de alieno laborent, et in illis impleatur, verum hoc, et ipsis congruum eloquium, quod dicit Qui non fecerit et docuerit, hic minimus vocabitur in regno ecelorum. Et itexum Hypocrita ejice primum trabem ex oculo tuo, et tunc inspicies etc. Ideo sapiens quoque actuum Apostolorum scriptor de magno ac verace Deo nostro et
observationem, ante obliviscantur
:
:

pyo

)'9, 9o)OtV 7TpO

TOUTCOV OtY.UOV

aat, Tiept tov

7t

tou eripou
aij/euoe;,
u.r)

dayaXr,a%jxtc,,

y.xi

-KXr,pu>%

auTot; to

xt apuotjov avxotc,
Y.at

Xbytov,

xb

cfocoxov ooti;

TxoiY,ar,

StSdlr,,

outo; ilxyj.axoc,

Y.lrMaixai

ev

xri

(3aat)et'a

tcov

oupavuv. Kat 7raXiv

Soy.ov h.
i\r)c,.

'YTtoy.pLTa h.oaXXz TtpwTOV tv;v

xov ocf9a/lu.ou
Y.XI

oou,

Y.xi

tot eptS)i^et;,
toiv

y.at

ra
9eou

Ati 10

TOJV

rrpatieoJv

dxioaxokojv ootpo^
r',u.rl>v

avyyaamvjc,
y.at

Ttspt

tou

Act

1.

magistro

sic loquitur

Qua> ccepit Jesus facere et

vas,
,

fj.iyxlov r.xi a').r,9tvou

oV}aa/x').ou outoo;

docere. Hoc enim et Paulus, maguum Ecclesise Romanos increpans, scripsit, sic dicens Tu
:

o>r,aiv ojv /fpEaTO 6 'Ir,oou? Ttoiervre y.xi StSdaY.ziv

Touro

qui

yap

Y.at

nu).o; to uiya o/.euo;

xfic,

lY.Y.kriatac,,

innxlfix-

alium doces, te ipsum non doces?

Rom.
1.

etc.

Quoniara ergo

tov to~; "Pwu.at'01;, lypatsiv

ovxojc,

liyuiv ilxa
v.x.i.

StSdaiix;t

e vita nostra, doctrinse et operationis, quae secun-

xwv
t\

etepov, atxvxov ov SiSx.aY.ztc,;

(3t'o-j

xd

zOfic,.

ovv

]>'

C dum
quates esse debeanl.

virtutem est, imaginem et figuram proponere

in nobis

oUtiov

StSx.aY.x\txc Y.xi

Tfjc,

y.xx' dptxfiV

ipya-

non possumus, peccati affectiones ubique

circumferentes
;

aixc, tiv.ova f.ai tuttov

Tfic,

xpottivxi d.Svvaxovu.tv, xd vxlr,

age, vel ex aliorum operatione, et ex sudoribus, qui ab aliis exantlatisunt.aliraentum,

du.xpxixc, iv eauTor?
zy.

r.xvxxyov
v.xi roiv
u.f,

T.tpttpzpavxzc,,

tsjiot,

Y.xv

xfic,

ixhojv ipyaaixc,,

aXAot;

Trov/;9E'vTO)V

quod vobis hodie non pereat sed animas nostras adducat in vitam aeternam, revelabiraus.
,

iSpoxojv

xparrjf,v vp.tv af,y.tpov

d.Ttollvu.'zvr,v ,

dXV

bSr,-

yovaxv

Ttpo? to>f,v

atwvtov

xdc, f.fxtxipac,

tyjydc,, dvav.a-

)uiJ/ou.ev.

2
Divinus sermo

Nam

panis quidem confirmat corpus, divinus

2 "ApTo;
xr,v

u.iv

yap xb

autein

serm0 animam excitat ad virtutem, maxime eorum, qui negligentiores sunt, et in divinorummandatorum executionem segniter incumbunt. Nam diligentibus, et cogitatione

i/vyiiv

Ttpo;

ao>u.a axmittf Xoyo; Si apETW amuSxiuJc, Staytiptt, y.xi

Ttept
r>;v

Qtoii

u.x-

Xtara twv

pa.9ufiOTe'po)v
du.tkojc,
xfj

ipyxaiav
xoic,

xujv 9et'o)v

TtapyyE).p.a-0)v
OTtouoat'ot;
v>i
Y.y.t

Six/.ttu.ivtj>v

u.h

7p

Deo inhaerentibus, suffioit conscientia, ad doctrinae fundamentum jaciendura qua? omnia bona conciliat, et avertit ab omnibus
,

Stxvoia Ttpi; 9eov avaxetptEvot;, ixa-

r.xi

f)

auvtiSnatc, 7tpo; oioaay.a),t'a; U7t69eatv, 7t'vT

Y.ai 7ta'vro)v xu>v Ttov/,p6)v atro-

xd dyald avu&avltvovaa,
xfc,

cibus

animx.

malis. Sed

qui hisce viliores sunt, indigent legis scriptae declaratione, et arguraento. Si vero aliilli,

arpetpouaa. To?; Si ixt xovxwj TaTcetvoTepot; yoztd iaxtv

tou ypaTttou
Tt;

vo'ptou
Y.XI

quis

primum

Ttzpyye)t'a; xal u7to9iaW;.

zi

et

secundum modum

viae,

quae ducit ad

St

TOV TTpWTOV

virtutem, repulerit; necesse est, hunc ex studio etiam aliorum et cura, quae per auditum et narrationem ad ipsum devenerit, divino desiderio exci-

XOV StVXZpOV Tp07tOV

Xfli

TXpOC.

dpzVr,v (fEpouar,; bSov StXY.povazxat,

h. Trj; xujv a))o)v
6cp9a).u.ou;
O7tou5>7;
xfc, xt

dvxyY.r\ rovxov

Y.xv

yi tfpovriiJo;,
ay.o/j;

T>j; Te y-ar

aurou,

Vsum
vel

crea-

a se ipso excutere, ar.gusta tritaque via incedere, et vitam aeternam in posterum

tari,

somnum animoe

SC

>ti o"ir,yr'aeo); Y.ai xf,v

rrpo;
r>5;

aurov Y.axavxu>ar,i,
tyvyfic, VT.vav z\

Tr69o) 0eio)

JteyepS^vat,
y.at

ixvxav o:7Toriv?aa9at,

turarum,

auspicari.

Etenim penes nos

rov axtvf,v K*i

est, et in

nostra posi-

Te9):w-w.evr,v

abusum

tum potestate, desiderio futurorum, praesentia, tamquam pertranseuntia, contemnere; aut contra desi-

oSeuaat bSbv, ye
Y.xi

t>5; aiujviov lottzbv

dtxxp-

i^aa9t

t,u>f,c..

ydp

ecf' f)u.iv

iaxtv, v.ai

iv

xf,

f,u.zxipx

ilavaia y-tirat, Tty

7t69o) rtiv

u.tlXbvxu>v, Ttiv

7rp6vTO>v
u>i

DIE PRIMA JULII.

j ,r*pepjf.opievv twv %u.la :uv 7tapdvro)v,
jtai

12!

xoracppovnoat,

r,

iraXtv

m1

-xai

bt-

derio et cupiditate praesentium, bonis,

numquam

I)

7iepa'vTo>v ay*9o",v arroruy uv

oti

X9e; rd Xeydp-.evov,

eXEyywatv

ffi.o.c,,

r.iv.v,

aev

oi it*

iSvos

otV9p<B7tot, oi

r&>6eS euapeOTrloavTes,

t4
3i.

rjpWpas xi vtoi
oi

cpuffew;

uTtspxomfa fMtXtora

iv

rrj

i fj.iTiox

yevea tftuoTripe; ccjxoii/ lu-ii.

m
oV

fic r.xi

outo;

6 TPtvaotoot;

Zufwt&v xmSeotiwsv, zai rroXuye

atJeaiiitiTepos. rtot sc* toooutov xa9apoTiTtiv TtoXXwv a7ra9ee'a; uuV; 'veopaptev, &OTe ota to"jv -o; xai xouvtwv roc; fiTta9ort'poi; zai oapzooWepott; fioXuepiov
ep.7tdo'iov rou TTpo; aperf.v ptou aurott; Xi SXaSnv xat eoTTOitiv, o"ta rourcov oiiro; 6 xaSapt&TaToe, Morr-p p.zp-

terminandis frustrari. Et verum esseil, quod di- a.lboht. etum est, convincunt nos quidem omnes homines, qui a seculo sunt, qui Deo placere studuerunt, rwbklfberum tametsi ejusdem nobiscum consortes essent, naturae; maxime vero qui in a aetate nostra, luminaria <' apparuerunt. Quorum unus hic sapientissimus Syrneon b extitit, multoque prae inultis venerabilior. *
' '
'

Eo quod ad tantum

puritatis et impassibilitatis fa-

stigium conscendit, ut per ea, quae in via virtutis videntur afferre piaculum, danmum, ac irnpedirnentum illis, qui pravis affectionibus et carni adstrictiores sunt, perea, inquam.purissimusille Symeon, Sijmeonh sicut margarita, impollute trar.sierit. Loquor sane
!

/apt'rr; <Jea
T/5;
ecv

popSdpou

orptoXuvTtBe; iJiojoeuoe. A-fyc

}>i

oia

TtdXsi cJiaroiSr;;,
rrj;

xat

r/5; tojv

yuvatxdjv avaarpooee';ac

orj;,

xct

XotTtr;;

tou pYou dr.i-r.c,

arrEuaa;

Ar,9w
fj.ii/.y

roi";

pa^upioTepott;

xai TtpotfaotSopeVoii; aouva(3t'ov,

v/.

de commoratione ejus in civitate, mulierura conver- vrobatur. sione, et reliqua vitre ejus fraude festinans vere
;

rrpd; rdv

xar' apetjjv
yvr.aiuu;

zr,v

v/.

SeoO jrapexoue-

ostendere, desidiosioribus, et impotentiam causan-

vr,v

SivafJ.iv roic,

fyvyfc,

aht&.ar^

aurt Xet-

Toupyouatv,

xara

tojv TtveuptaTMV T; itovrjpta;.

cum virtute transigendam, pra;beri a Deo vires, sincere ex tota anima ipsi rninistrantibus, contra spiritus malitis.
tibus ad vitam

3 'AtTti Je 7ra'vrae,
tk?
y-

ro-j; r/i; rrpoxetf/eV/;;

ffj.i-j

Trrpi

3 Rogo autera omnes,

tionis ejus,

.qui

de angelicae conversa-

ayyeXexr;; aurou 7roX(retat;

dY/,yr'c0>;

axpotaptiyouc,

IvTuyvxvovra;, f/Ta cfdSou rou Kup/ou Tof;

Xeyopte-

,j

vot; zpoo-e'xetv, zai

t?

TtpeTtouor,;

ctlr.lc/r.c,

xptOTtavoFs

est, narratione au- (:,. sta ejus diunt vel legunt, ut cuin timore Domini attendant miranda. iis, quae dicuntur, et verace, qua; Christianos decet, E

qu

prse

manibus

TttffTEW; aSizo-ToV.-ou. 'Oioap.ev*yap ort Toi; atfpoveore-

atque inconcussa
iis,

fide.

Novimus enim futurum

ut

pot; r-zt

/aTacfpovtTar;, aTtto-Ta oo^opev zai /fyetv, xat

att'a.

qui araentia et contemptu laborant, incredibilia

dicere, et risu digna. Si vero audiverunt
:

yeXotTwv
aotpo;

'Ei

ije

wxouoav tou eirovroc. '0 90,ojv

toutu, pto)pi;'yev/Ow,
ffj-iic,

videamur
dicentem
tus
fiat,

vat

ev toj atwvt
r.ai

i'va yevrj-

Qui vult sapiens esse

sit

in

hoc secuio, stul:

'

Cor 3
-

'rat

oofijc,.

r.x/.iv

p.oipot

ota

Xptardv, xai

rra'),tv cirt

to ptoopiv rou 9eou, ootfriTepov tmv av9p(i7to)V

EOTtv, oux

av rot;
o">;

jTto

toutou fou
Ttpooerxov.

6'vto);

a5Xr,Tou xarepf/a),Xov

Et itenim Nos stulti propter Christum Et iterum Quia quod stultum est Dei, sapientius est hominibus non rebus ab illo
ut

sapiens
:

Cnr.

Cor.

yaoOeiatv
TtXeov tojv

ye).ot'ot;

'A),A' k

xat

vero pugile gestis,

tamquam

ridiculis,

attendant

ra; XotTta;

t>5; aperri;

7T0/iTet'a; peTe/.OovToov
Tt
ojv,

sed potius et plus mirentur, quara eos, qui in cete-

e9aUfjta^ov.

'Ou 5e yap ayuptvaffTo;

e7tt

rou ir.iT.xa)o-7Tp

rarum virtutum
digus, in
licis

curriculo versati sunt.

Nec enimpraefecti

touvto; Jfdptevo;
eTtt

tov r.oof/ov v/fnor,ovj- cclV

vero adhuc inexercitatus existens et

in-

tojv r.oltf/v/JM

r.xoxxdhwtj dpdjptev ytvdptevov, ot' av

T/j

mundum

arta; d orpard; dptoGuj/aciov eorr,xev, otrtve;

OUvafiEt,
o7t).ot;,

tou 9eou

ordinibus

venit sed quemadmodum in belfieri videmus, dum universus exer; ;

x.at

Toi;
t>5

eTTty.etpiEvot;

auTo^;

OTpartojTtxor;
"pt-

citus siraul stetit

aliqui propriae, seu

potius Dei
sunt, et

xat

Jtatfdpo) 7toXeptAc^
r.at

xat 7ro).uypovc'oj
ei;

virtuti, et bellicis armis,

quae in

promptu

Ttetpta

xaTa9appoua(V, outoi

ptdvot

fi.ovofj.x/ix'j

diversae in beilicis rebus, ac diuturnse experientiae

ex tou 7t/t9ou;

xara
ot'

tojv avTt7ta').0JV

exTrr.Jojaiv.

'Outo)

confidunt;hi vel

soli

ad singulare certamen e multiille

xat autd;

TTOtei,

av y.aXoJ; xai
'Or' av
t>5

vop.t'pto);

tov

xaXdv

tudine contra adversarios exsiliunt. Sic et

cit,

fe-

aytiva 'rruxTeuaev.

tou Trveuptaro;

o"uva';jtt

eaurov T9o)paxcapcvov iOv,

or'

av

-f,v

ouvaoctv xar'
iikr/jVj,

aurou,Tou TraTeiv
or

erra'voJ

d'cj,eo)V,

v.xi

oxoprrcwv,

av -fv

rf)c,

aact-/.oc,

Ttupojaiv, t^ tou aytou 7rvup.aTo;

a7ta'ar,;
rrj;

quando belle et legitime pulchrum certamen certavit; quando virtute spiritus tamquam thorace indutum sevidit; quando virtutem ab ipso accepit quando calcandi supra serpentes et scorpiones
;

opsao)
rpucf;;

xareoSeoev, dt' av xai

$ic\r,c, oj;

tou

ptou

aurou

carnis
tinxit;

inflammationera,

rore

Spiritus

sancti

ex-

xpciyyte, xaT'iTTuaEv.

Kzt

rt'

$ti rrXiov

Xeyetv

or'

av rrv arra'9eiav

ti);

cfizrcov

effo)9ev

xat

tHo)9ev
v.-ii

cjta

TzrrEtvocppoauvr;

Trpd;

quando universas vitae hujus delicias et gloriara, sicut araneam, contempsit. 4 Et quid verbis opus est 1 quando impatibilitatem, tamquam vestimentum intra et extra per humilitatern ad se attraxit, et est consecutus, juxta
filii

eauTov TrEaTta'aaro f

t>5;

uto9eat'a; xaT?tti)9rj,

xara
-.f,c

adoptivi dignitatem
in

rhv

cjojvrv,

t;v

ev

tc7j

aaptart
<\,v/f,c,

rwv aoptstTWv,

rtepi

vocem, qure

Cantico canti
c

pa; xac a'rra9ou;

tfratv
ptou,
o

et'pr,pteuw.
cj/uyrv,

"Ort oXn v.xlf,

f TtXnatov
errt

Xpiard;
fjuifxoc,

rrpd; rrv
v aur)5

oXr, v.xlf,

xat

oux eOTtv. Tore xat auro;

ov xoaftov, waTtep et; pcovoptay^av, ex -j;; epr]pcou

roij

xara
fiero

cJcaSdXou 9edXexro; ihrrf,$r,avj

rrajjy

ou Otxatov
ut|/o)9e'vTa,

yap

tov outoj
Of/OfUAojv

9eou

rtptr^Evra xai

rr5; tojv

corum, de pura et prtssionis experte anima, est dicta: Quia totapulchra, dicit Christus ad animam, totapulchra, quae mihi propinqua est et macula non est in ea. Tunc ille in mundura tainquam in singulare certamen ex solitudine contra diabolum a Deo electus exsiliit. Non enim putabat wquura
;

mt

zaratj,povc'aac ao)rrpc'a;, d\).d pcvrpcovruaa; rou ecTrovro;- ayaTtraet; rdv 7tXr,fft'ov oou 0); eaurdv, o; xac f/opcpyiv OouXou Iv0uoao9a/ arpETrro);, $ii rf-j tou oouAou aojrr.ptav, oux arrr,?t'o)av. MtpcEirac xat auTo;

esse, ut, qui ita a

set.,

Deo honoratus
;

et exaltatus es-

proximi negligeret salutem sed memor illius, Diliges proximum tuum, sicut te ipsum ; qui dixit qui et formam servi induere immutabiliter, propter
:

aacth. 5. 19.
-

tov OeoTtoTw tov otxeiov,

aojpta 9ei ;(
\

rriv

otxetav Xr,9oj; cj/uyrv

v.xi

servi salutem, non est dedignatus

ipse etiam

imiet

VK Ttva;

fftiaet.

'Avayxatov Ss

rrpd Ttavrwv,

tatur

Dominum suum, propriam

vere

animam

rov rportov t>5; ei; rdv xdaptov ex

r>5; lp'ptou]aurou

eXeu-

aeo); upirv Otr,y)o-aa9a(. 'Et9' oijtoj;

ra Ttapao^o^a aurou

Necescorpus ponens, ut haberet , qnos narrare, quo pacto sanum vero est, ante omnia vobis
salvaret.

?o>9aupiaTa Ttpayuara. e solitudine in publicum prodierit, postea de rebus "f ' ab ipso gestis, qua opinionem superant, et admiratione dignse sunt, habiturus sum sermonem.
:

Julii

T.

I.

16

biJ

-'-'
I

VITA

S.

SYMEONIS SALI CONF.

ANNOTATA.
A LfONT.

EX

MS.
ct

a Leontiits itaque S. Symeoni ro.rvus. b Al> Evagrio hb. 4. Eccl. Histor. cap. 33.

et

Niceplwro
I.

lib.

17. Eccl. Histor. scribitur

wy.uw,c

Latine redditur Svmeones.

CAPUT

Symeonis
'

ct

Joannis pcregrinalio ad loca sancta, occasio melioris

a Justinianus

vittr.

a
Peregrinatio
Bierosotijnn-

uo tempore regnabat sanctus

Im-

jQiV Tof;
xai

^pdwott: Trj; fixatlzixc xov

iv dyiotc 'Iouoti-

perator, Christicolis convenientibus, et sancta Christi loca adorare desiderantibus, qute sunt in Sancta
civilate,

vtavou toO (SactXs'co;, Txpxytvou.ivo>v tojv cpiXoypiarwv

to'1;

dyiovc
,

tou
tv;

XptOTou

to7Tou;

npoBvu.ovu.ivoiv

tnna
b

secundum consuetudinem.

in b exaltatione

-ooa/.vvziv
i/t)/coot

to- ; sv

ayt'a Trd/.sixaTa oov'/,9etav, iv

coo7rotou

^
t>js

pretios ac viviflciE Crucis. (Noscunt autem omnes, qui convenire ibi soleiit in hoc sancto et celeber-

tou ztu.iov xai

araupou. rivcoo/.oucn/
ev TauTyj trj
T.xar.c

Si r.xvzzc oi ixsrce Trapayvsa9at ziwBbzzc

a'yia
/.ai

rimo festo, quod fere ex universo terrarum orbe concurrant populorum turbaj, quibus crux et Christus in amoribus est.) In eodem hoc celebri festo contigit duos quosdam juniores, e Syria c oriundos,
sibi

Txavvu.vf,zu>

opT>3, oti
/.aojv

ayyiov

z/.

oixouptEvr,;

ouvTpsyouat tmv
Tt'/.f,9r,.

ia ccnXoaTaupa, xaj

Xptorocpopa

Ev

t>)

auTJj aotOrp.) eopTii, aus/or,,

ztvxc ouo vscoTspov;, arro iupt'a; 6'vTa;, avvzvydv KkfiXot;

Symeont

mutuo occurrere, Deo

sic

disponente.

Nomen

xt' ot/.ovopuav 9eou.

6'vopta toj evi

"lcoxvvr,;,

/.%[ r'u.s-

uni erat Joannes, et

nomen

alteri

Symeon. Con-

ovopca rco eTepco iupticov. 'Q,c ouv cTterp ti|/xv x;t0

sumptis ihidein paucis diebus, et sancto Dei festo finito, recessit deinceps unusquisque ad propriam
civitatem.

pa; 6Xt'ya;, xal

zf,c a'yia;

tou 9eou EopTrj; TsXtco9t'or;,

toixv TroXtv. 'Eirsi xar'
ot

avsycopst Xoiirov ixaoro;

t; zf;j

quo tempore juxta benigni Dei benehi

svoo/.av toC Cj-tXav9p6J7rou 9eou soyov

zf.v

duo outoi veaiTEOot

aXXriXcov,

placilum duo

juniores cceperunt agere familiariter,

avvzvyixv

v.xi

zi,v

dyxTcr.v

u.iz

oux

eti

non amplius a se mutuo separati sunt. Ideo dum redirent ad propria, redierunt simul cum suis etiam parentibus. Nam Joannes patrem quidem habebat, non autem matrem ; et erat junctus uxori tum temporis. Erat enim quasi annorum viginti duorum. Symeon vero patrem quidem non habuit, sed solam matrem anum, quasi annorum octoginta neminem vero alium omnino haet diligere inter se,
;

/ojpt'a9r,oav
Et;

airr'

aXXrXeov. AtoTtEp xai ird zb avaXuaat

-/oveojv

Ta

iSta,

bu.oBvfj.xSbv 6j<Jstaav pcsra xai tojv

piev
v,v
(ij;

auTOJv.
p.r,Tpa

^v
$z ou'
r.v

yap

'lti>xvvr,e,

ira.TEpa ptv yipovTa,

Sk v.xi ZzvyQeii
etoov
x(3
'.

yuvatxt ev auToo tw
2uptE0jv

^povoj

yap

'0

c"s

Kxxipx

ftiv

ouz

Ety.Ev, ij.rr.ipx Si

piovw ypauv

ti; etojv tt',

p\ix.

ouoeva 3i
auvodia,

a/.Xov to auvoXov

^v

TjavrE; ouv r.aav

zf,c

xai
zr.v

oj;

xaTscrcav to xaTocoopov

l;pty/i, xat ir.ioxaxv

et socio cjus

buit.

Omnes

itaque erant unius comitatus

in

et post-

-oAiv, 9swpi Ta fjiovaCTr.pta

zx. Ttept;

tou

Iop3a'vou

Joanni

quam descendebant

vallem Iliericho

d, et

trans-

'Iojavvr,;,
it;

xai XEyst auptcTt toi lvp.ioiv. Oidxc Ttve;

ierant civitatem, contemplatur Joannesmonasteria,

quae jacent, circumcirca Jordanem, et dicit Syriace

ptEVOUCtv
auTO~j

Ta

6c7Tt'Tta

zx.vzx
cTs

a.T.ijxvzi

r'u6iv

XiyEt

i/.stvo;,

tive;; 6

luixvvr.c <sr,aiv,

ayysXot tou

Symeoni

Nosti quinam habitent in illis hospitiis ex adverso nostrum Dicitei ille Quinam ? Joannes autem dicit Angeli Dei. Dicit ei Symeon, ve:
'?
: :

8eou. As'yi auTti 6 2upt(ov ci; 9aup:a'aa;, c5uva'pts9a

itiiv

apa

auTou;;

Xs'yst

auTco h.{ivoc, eav yiv6jj.z9x &c zivzc

zc auTcJjv,

vat'.

'E/.a9s'5ovTo

ouv

v.xi

oi

$vo

zic

iiTKOuc,

luti

miratus

An

licet

videre ipsos

Dicit ei

ille

r,axv

yap

Euiropot acfoo^pa oi toutojv

yova;. KaTsX96vTs;

Si fiamus, ut aliqui ex ipsis, licet. Sedebant itaque

mv wOiwc
fP^'
~' J

ar.o tcov ti:7icov, scJcoxav xiizavc xolc Soiiloic

duo

hi in equis, erant

rum

parentes.

Cum

quippe perquam divites eoergo statim descendissent ex

*Tfiy, EtTrovTs;.

TrpoXaosTs rua;.

TTpocETtotr^cavTo
cle

yap

^'zfic

**BiK,toBat.

Kxzx

av/v.vpiav

zvpBr.axv
et'4

equis, dederunt eos servis suis, dicentes

dite nos

simulabant enim in loco autem inventi sunt in via, qu deviat cit, ad sanctum fjordanem.
:

Prscesedere. Casu
:

'-~xvo>

*7 m

izxpaazoxzi(fivar,c ooou, xai a'7ro'vspoucr,i;

l"o3xvr,v.

e, et

quaedu-

occasio sanctioris rit,v,

6 Stetit igitur uterque, et dicit Joannes, digito ostendens Symeoni En via, quae ducit ad viam
:

6 'EcTa9raav
youca
f,

oi/v aptcfoTepot,

xat XsyEt
r,

TcoaVvr;,
r,

i/7roOi/.vuoJv toj ciay.TuXco tco 2uf/.e6jv iciou

t';

6c?6;
tciou

atia-

sancti Jordanis, et en via

quae ducit

ad mortem,
praeces-

zf,v

6d6v tou ayt'ou 'Iopctoou, xat

zbv Oavarov,

f,

o3oc

ostendens
et
illis,

ei

viam publicam,
unusquisque

per

quam
in

a.zzxyovax ztc

O^Et^a; au-oj zf,v 6o6v zf,v

serant parentes eorum.

Agedum

itaque, oremus,

orf/.oct'av, }i* f,c

TrposXaSov

ot

yovsi; auTcov.

stemus
et

Asupo ouv
ii,

nostrum

una

ex

Eu^/f/E^a,
tcov,

v.xi

OTa'9cofj.sv

iv.xazoc rptcov st; uixv

aub$bv

sortiamur, et hanc, qu* sorte obtigerit, Viam ingrediamur. lnclinato igitur genu, et editis suspiriis, dixerunt ODeus, Deus, Deus, qui vis
:

xat Xayojp.sv,

xai Etrtvt \xyzt, exeiv/iv

zf,v

Ttopeuo'jf/.E9a- K/.t'vavT;

ouv yovu, xat 0Tsva?avTs; iirrov

SsXcov

Seos,

0e6;,
6sXr,fj.a

9s6;,

universum

voluntatem tuara manifesta servis tuis. Et dum ipsi sortem ducerent, sorte vicit decem Symeon a Joanne. Stabat autem in via, quae ducit ad sanctum Jordanem. Tunc hilares facti. ornnium suarum facultatum, et parentum, tamquam si essent somnus,
ipse
obliti,

mundum

oXov

tov

xoap.ov ccocat,
v.xi

salvare,

Tu

auTo; t6
XayovTOJV
Ivfj.zojv.

cou cfavspcocov

Tot";

JouXot; aou.

auTCov,

sXaysv
zic

a~o tou
bSbv

'Icoa'v^ou iJeV.a,

tco
zic

iazazo 3i
lopoavr.v.

zf,v

zf,v

7rcpipouaav

zbv aytov
Ttov
tc7jv

Tote Kzpvyxpzi.c
auToF;,

ysvopiEvot, aitxv-

UTrap/j/ovTcov

v.xi tcov yoviiav

w;

6'vap

complexi alter alterum osculatique sunt. Erant autem httens Graacis apprime instituti, et multa prudentia ornati. Haec vero omnia virtute prastans Symeon enarravH ahcui in urbe Emesa (ubi
et stultum se g simulavit) diacono sanctae Catholicae Ecclesia; ejusdem Emesenorum civitatis, viro mirabili et virtute conspicuo, qui etiam ex divina gratia, qua

7rtXa96ptvot, xpaTr.cavTs; xaT<piXy,aav savrou;. 'Ilcav

0 xai

za

yoa.ij.ij.aza

za sXXr.vtxa

t';

axpov

sV.f/.a96vTe;,

xat

cfpovr.Cit

T.otXbf,

v.v/.oau:i.u.ivot.

Hxvza
dyiac

3i

nxvzx

zir,yf,axzo 6 ivapero; 2up.scov Ttvi ev 'Eu.iar,, sV9a v.ai zbv

aa/.bv

TrpoasTtotriaaTo,
tf,c

cTtaxovco

zf,c

xa^oXtxii;

Ex/.Xrata;
:oj, T

avzfc 'Eu.zatviiv
Trj;

izblzuic,

dvSpi ^lavu-xaiztxc aurco 9et'a;

ei;
01/

xai EvapETto, 6; xai ex

,

Trpocoucr,; pocoucr,;

pollebat,

yaptTO
9aupta

evor,ae Tr,v

intellexit,

operationem Symeonis,

epyaaiav tou ye'povTo;,

ovzoc
tciico

xai

in

quem idem

iste

beatusSymeon stupendum contulitmiraculum, cujus miraculi faciemus mentionem suo loco h. ldem itaque prasdictus, Dei amans, et virtute insignis Joan-

Cfo6ep6u

inoir.azv
iv
toj

y.av.xptoc
u.vr,u.bv

lupteuv,
tvaou.tv.

oi/jtvo; _Ba.iiu.xzoc,

tottoj

Ovzoc ovv

6 etprptEvo; 9ocfi/r;;'Icoavvr;;,
f.u.iv

6 ivxptxoc Std-

xovo;, avzbc

zbv aTxavxa

)St'ov

aytSbv xov itavabtfov

Str,yf,aaxo,

DIE PRIMA JULIl.

6V,y>ioaTo,
1

123

roK

xuptov jtpoSaAAtSftevo;
ovSev

x&v

Xeyottevcov

nes diaconus,

omnem pene
exposuit
;

vitam sapientissimi Sy
'

ucfotupa, '
itfffHfunt,
EjieXa'9TO.

hi

iXXot ptdtXXov

xaya Tcpoo9w,v Emypa^ tco xai xi jcXeioTa iy. tou /povou

D
A
1

meonis

Deurn testatus de ua quae dicebat, tantumque abesse ut aliquid addendo narrationi, veritate.n ejusdem contaminasset quin potius multa lapsu temporis esset oblitus.
,

nobis

U.ONT. X MS.
(01 "",,

ffl

//tjc unrfe

liuuserit
ttuetor.

VL*Xtp%ouivti>V

ouv

auTCov,

cvrfii,

vr J
''

utovc 6Sr,yf)aaaav , 1' oiAr,9co; ek '" Sw v.ai TpE/ovTa;, o'); ITerpov xai jjyaJJliupLEVOU?
ETti

0V r"!" P' iitiv avxove,

'Icoa'vvr,v
Tj

7
quae

Dum
vere

itaque

(ut dicebam)

viam ingrederentur,

tov

Swojtotov

tou

Kuptou T^cpov,
xxi

y.c.l

a)).r,Xou;
'(>

ducebat eos ad vitam, videre ipsos erat exultantes et currentes (non secus ac Petrum et sumeonis Joannem ad vivificum Domini sepulcrum) et mutuo iocii
alter

tl

jtpo9upi? cTtsyefyovTas,

7tpo9ufiojiotouvTa?.
ii

fiev

alterum

desiderio et alacritate excitabant.

yap

"loMbwJH etpooEiTO,

(jiv!tiw;
c5e

avfntahia t;

fir/rpof

NamJoannes metuebatneaffectus
retardaret.

matris

Symeonem
Iapis.

avocxctyr/

tov Supteciv. '0

jcaXiv eKffTSe,

pi

wpootoutou

Hic rursum haerebat

novse
nuptae, sicut

dubius, an non

7ra9cia

T veoyaptou yuvatxo;,
httaxpitijri

&ojcep

fiayv^Tt? Xi9ocj,
e/.

propensio

-pJceauTBV

t6v

'leoxvvr.v.

Kai Xowtov
xoti
ptr.cJev

vou9sTriTixoic. grepos Ttpo; tov erepov

jcoepaxAr/nxoic;
p*9vfr?ia-(6,

exeypwto Xoyoic. xai 6 piv SXeyev yetp k's t6v hQS Zvu.toi'J cTeXtps Zuptewv iXnl^oftej dvtyvjvffir.fj.tv. ti yap omi Yifiipcf
htivcf

9eov, oti t ar.fter.fiac,

Ta

ptaraia
ev

ad se tempore, monitoriis et consolatoriis inter se utebantur sermonibus. Et hic quidem dixit Neutiqtiam tor peas, frater Symeon sp peramus enim in Iieum, hodiernadie nos esse regeneratos. Qnid enim nobis
convertisset Joannem.

magnes

Et

in

posterum ex

illo

.umcta collo, a

tou f3iou itpdrffixxa,

y.ai

7cXouto; tbopeXnoai

stultoe illae vitao res,

dicii

et divitiae prodesse in
nisi

die ju-

oiXXa piaXXov y.ci pXaiat. ovSi xai pXaUat. ouoi r.aicix xpioewe, eduvotvTO, dXXd naXXov
11

possint

imo potius quid possint

nocere.

veoTr,; TraXtv,

y.ai

xo xa/.Xoc,

c6 Ttpo/.eiftevov

xO> ociOti
f,

"

Nec rursum juventus, nec

nostro

pulchritudo, inhaarens

LtZTi

ruWV,

t; ei;

TE/.o; te').o;

afiapavxov Siafiivtt. dfidpavxov Oiaft.cVEl.

r,

aXX'

VT.O

corpori, immarcessibilis
;

permanet usque

in

tou vroou;

tw xaipw,
xai
o

u7to

9xvztou tou
jtoAAoi

Tcpoiy.zipou
eAe-/ev

finem

sed vel tempore per senectutem vel mortera

,

anoXAuTai,
jrpor;

w; Taura xai

TtAeiova

riv

2ae6iva

'Io^xvvrc, jcaXtv av-E(f9iy-/ET0 l/.sr-

voc,

xxi

xa

optota etJuowjret xai

eXeyev

-/o)

ftv,

oioeAtfe
y.i/.zr,-

intempestivam perit. Et dum hsec et multo plura iterum hic respondixisset ad Symeonem Joannes Ego quidem dit, et simiha verebatur, et dicebat
;
:

lc&avv, o'jte
fiai, ei

TT^TEpa ouT oioeXtfoU';,

ovte aOeXya;
.

Joannes frater, neque patrem. neque fratres. neque

sorores habeo, praater
genuit.

f!

Triv Tajcetvriv

Xpeav exetvw,

Trjv epte

yewijca-

oav. oj

toooutov

oi jcovov Aoyiijoftat Ttcpt ezuTou, ooov to xpaopta

e/.

oou

tw

y.apc5t'av (fooouf/.at, firicti);

[Ppaopa
Tauir;
oiA-

humilemanum illam, quae me Nec de hac re laboro tantum, quantum tiraeo ne cor tuum nov* nuptte desiderium abstrahat a
bona hac
via. Haec igitur atque his plura inter se amice conferentes, perveniuntadmonasterium, quod vocatur Abbatis Gerasimi i. Nam hoc etiam oraveDomine Deus, in quo jubes nos monasterio rant quod et facollocari, inveniamus januam apertam ctum fuit. Erat itaque in hoc monasterio Vir mirabilis, nomine Nicon, horto cui vere congraa k
: ;

vEo-/a'f).o'j

-/uvat/.o;

ditoaitaaYi oe

xr,c octou

zf,i ayaO-fii. '};

ouv TauTa xai

,

jcXetbva

toutwv

rcpo;

Ar,/.ou;

oivreif rAoAoyouvTo

xatavxiiaiv uc

fiovotoT>ipiov

to xaAouptevov
eu^oiptevoi'

rou

acca Ttpaatfiov.
eupotpLev Trv
ev touto)

r.oav -/ap xai touto

fif.a.c,

preces,

on

xupte 6 9eo;, ev oto) xeXeuet;

atti-.iortep

lctolat fiovaaxriptoi ,

Supav avoi/.Trv,
ptovoEOT>!piw d-jf.p

xai

-/e'-/ovev.

rv ouv

tw

9au7Cpo.

ftaato;

ovoptaTt NtV.wv, a'v9p()7ro;

aAr9w; xaTa tvv

NtV.cov

ar-/opt'av,

xai

xf,v

r.ohrtiav

xTr;aa'ptevo;.

yap

vTiffjyi
ptt'ot;

Traoav oatfiovt/.viv Ttapa'Tai;tv,

/.aTaAa'f/.7r(j)v,

9auptaot xat arr

cognominatio conversationi erat indita. Nam vince bat omnem diabolicam legionem, miraculis et signis effulgebat, et prophetiaj dignitate erataDeo honoratus
xit
;

xai 7tpoor,Tet'a; actwptaTt utco 9eou

xf,v

qui

TTiftrf/'vo;'

o;
tj,roi

xai Tcpoeyvcd

toutuv tuv pia/.aptW

AiyovTa aCTM
tva
-

enim
,

vidisse se in somnis illa die,

,

etiam beatus hosce affore praenovit. Diqua advenequi dicebat ipsi ut ingrediantur
:

7rapouot'av,
xf,

yap ECdpaxevai auTov y.axx tou; uttjou;

Ttva

runt

aliqttem

Surge

et aperi

r[J-Zpa,
y.y.i

ev

f,

7tap-/vovTO,

dvd-

januam
et fecit.

gregis,

oves meae,- quod

ixa

avotEov trv 6upav

Trj;

7T0i'f/vr,;

etO').9()ot

Ta

Tipooata ftou, OTtEp xai eicoiVloev

8
Etjcev

!>

ouv

TTapayevofzevot

eupov

Trv bupav

av0)-/u.

xai tov Sooiv xa9el;ofievov, 'xai jtepipvovTtx xutous.

o
f,

'Io)a'vvr,c

Zvf/zwv.
y.ai

xaXov

orftetov,

aO*eXcj.e
;

8 Postquara ergo advenissent, invenerunt januam apertara, et Abbatem sedentem, et ipsos expectan- iHgrasusad fra- yuonem Abb. tem. Dixit Joannes Symeoni Bonum signum,
:

ioou

9upa avot/.T,
Xe-/ei

6 ooTta'pto; xa9r,fteo;-

(i;

ouv

ter, ecce

janua

aperta,

et ostiarius sedens.

Dum F
l
:

ETcXyioi'aoav,

auTot; 6 ryouptEvo;- xaXw;

ouv
eu9c'o); to>

r'.X9ov

Ta /a-

igitur

appropinquassent, dicit ipsis

Hegumenus

7tp66aTa tou XptOTOu. Xeyei

/(i; riXBe;

iuptetiv.

lcli,
oe

a).r,9(i; Si/.a

oa

ajto tou

aSoa
ouv

'I(.)avvou.
te).i6ti;

Ta yap
TJlTa

fea

7tepiu.e'vouoiv tXeyev Se dta

a'peTr,v
(3t'ou.

Trv

Bene venerunt ovesChristi. Dicit statim Symeoni Bene venisti Sale vere decem m tua ab Abbate Joanne. Decem enim te manent. Dicebat autem
:

tou xaT

St.tdfi.vjoi
i\f,i
itti

auiou;

propter

perfectionem
illos

vitaj

cum
die

virtute

degendae.
a

907tw7tTou;. oiveicotuoe.
yetv,
Ttpo

Kai nj
ti;

f,p\axo

auTotc Xey.xlf,,

Postquam itaque

excepisset

tamquam

Deo

tou
f,

eiTTEtv

auTti,

y.vpiov

y.alf,,
fi.f,

xat acia

Trpo; 9e6v dydr.r, uptdiv, (io'vv, eav

utto

tou

avrtoixou t5 ootr,pt'a; rpttiv TauTrv jjotuvwoxTe aSea9)7Voci.

xotXo; 6 cipoao; vfxmv, oi)Xa ft vtJol)or,T Tp/ovT; a Xp'? u OTE'iavo)9)7T. xaXr r itpofieois, ipiuv aX).a ftr)
^.f, ylixv^fj to TTEptxatov ipttov Ta; xaputa; nff,.ipov 7rup. xaXtic Ta ftE'vovTa TrpoeTtptroaTE Ttiv a7toAXuftvwv. xaXoi ptlv ot xata aapxa upicov yovEi;,

lectio

missos quiescere fecit. utique in Dodicere/ priusquam ei loquerentur, et digna vestra in Deu.n diBona, bona mino non permittatis eam extingut ab
:

Et

postera ccepit ipsia diviniha

P'

'

Si

modo

adversario

salutis

vestraj.

Bonus cursus vester;

vuaTdtjjjTe,

tva

coronemini. Boverum ne deficite currentes, donec vestrum verum ne dormitate, ut propositum

num
non

tepescat ignis, qui corda vestra hodie

illa,

combu-

xaixaXov to toutoi; JouXEuaat- xaXXtov

eicoupaviw Tcatpi
owpraTixoi,
ot

oe avEtxaoTO);
oi

euapeoT)5of xaXoi

cJeXiyoi

oi

XX

CfAoi,

oi

a'X).

7tvEUftaTtxo', auftcfopo)Tpoi. xa Xoi XpioTov, ovi lytxt ev tco xooptw dlld -J X eiv cjtXou;, y.y.i t^ivtii npo; tov
oi
;

manent, praeposuistis iis, quae rit. Bene Boni quidem vestri sectindum carnem papereunt. at sine comparationa et bonum illts servire
quas
rentes,
:

cor- ejus hortatio melius est, patri ccelesti placuisse. Bonifratres

pore

at

fratres spiritu conductbiliores

Bom
:

amtci od nrtnten,,

intoTTO.

xa >

oi

Ttpoo^Ta,,

ou?

tpo; tou, o\va'oTa;- XX' oux eiotv outmc, ti; to exsw tou; oiyt'o U; ayyilovi uTtsp f.ixwv i/.ETuovTa;. xaXri xat
ertatvETii
r,

^ ET

ev

vayxr,

tcov /_pr,ptaTwv tco eurtopouvTt ptETacTcoatc, xai

mundo prop ter Christum, quos habetis in apud Dosanctos habere anncos et benignos me lius in necessttate m inum. Boni prajsides, quos habetis verum non sunt contra eos, qui habent potestatem
:

verum

tanti,

124
.\

VITA
Bona

S.

SYMEONIS SALI CONF.

f,

tanti, quanti

cst habere sanctos angelos pro nobis

et laudabilis diviti distribntio pein

ei;

rou;

jrrxous e&oiSeia, xai

rcap'
sfyui/

etkotW d\V
f,

ou }$
Trpo-j-

LFONT.

supplicantes.

outo
(3iou

c>,T6t 6 9e6;

jrpoccpopav, ci; ro

EX MS

cuniarum, et pietas

pauperes et beneficentia

evey/.at

sed neutiquani Deus tam qurerit aliam a nobis oblationem, quam animarum nostrariim. Dulcis quidem
vitae
liciis

auru ra; laurcSv ujuya; yXuxeTa y.bj rwv xo\> xaXuv airoXauar.;- d),X olv. ecnv to/) t>5; rpuffljjj
6

rou jtapacleiaou. teproo; y.h

roi; jroXXoi";
oqjQxlybc.

7rXouro;

itar

ejri9uu.yiToc
6

bonorum

fruitio

verum ajquari non potest dequidem

;

ruv 'vSpcijrow

a'XX'

ora eartv iao; 6

v.a.i

paradisi. Jucundse

divitias, et desidera-

oux efoev, zat ou;

ou/. flxoucev,

btci

xa p-

Cor. 2.

hominibus verum non sunt sequales quas oculus non vidit, nec auris audivit, nec in iis, cor hominis ascenderunt.
biles multis

oYav a'v9po)7tou oux dviSr,

9 Delectabilispnlcritudo juventutis
Psat. 44.

verum

nibil

Tepjri/6V

to

z.a'XXo;

r;

voJTr,ro;-

aXX' OUGSv

0);

simileest pulchritudini Chrisfi, ccelestis sponsi. Dicit

to tou ejroupaviou vuptcpiou XpioroO'

'/ap o AxxttS-

enim David

speciosus fonna

pne
:

filiis

hominum.

6>paio; xaSXXei ra.pd rou; utou; tojv av9pcijrc>>v. u.iya

to
,

phtribits

Magmim

militare terreno rogi

verttra talis militia

orpareuea9at rw
roiaurri

ejriyeici)

fiaaiku'

dXkd

Ttpoaxaipo;
z.ai tjj;

verbis

ad tempns est, et perioulosa. Hisce et talibus monens illos Sanctus, cessare ab admonitione nole.bat,
spectans
fluentes.

arparet'a,

z.at

ETrixivcTuvo;.

Tourot;

xt>U

rotourot; vou9eTUv aurou; 6 aoto;, Ttauaaoflai

vou-

ex oculis eorum fontes

lacrymarum

ef-

9eaia; oux eSouXero,

9ewpc3v

iv.

zwv

6<p9aXpt6Jv

aurSv

Ac

veluti

si

divinum sermonem [prius]

rmyaq oaxpuwv
Xoyou
arp-zcDti;

exj/eopieva; - o>; u.rma)

yap

daoiiaxvxtc,

non audivissent, ita attendebant iis, qua? [tum] dicebantur. Iterum ergo conversus ad Symeonem, dicit: Ne te aitlicta, neque laeryma canitiem dominas tua; matris. Nam multo magis illam consolari potest
Dens, per certamina tua exoratus, quam tuus conspectus. Etenim si apud illam, usque ad mortem
ejus perseverares,
illam e vita

9et'ou, ovro);

roi; XeyopieW; 7tpoaeiyov. IlzXiv ouv

7rpo;

rov

2vv.mv,

Xeyec

p.r,

9Xioou,

ptr)

6V

oaxpue
jrXeov

-.r,v

jtoXiav

-f,-

zupia; cou ptrjrpo; - zaiyao

jroXXfi

rou jrooawjrou aou cWvarai Ttapao.u9>/,aaa9at auptu9y,aaa^at

9e6;,

uaWTtoupiei/o; utto rtov

a&v aytivojv

ti

yaa

xai

zzii-Yi
ei

aypt TW; reXeurv;;

ai irpo
airr.c,
v.'A

aii-f,c, (3i'ov

Tcpooe/taprep];,

aXXa
rwv

incertum

enimvero, an tu ante
;

clSrAov,

xhv

UTtet/pyo-j, Ep/jj.0;

non excederes, destitutus virtutibus et excederes, non habens, qui te a futuris malis possit liberare. Non enim matris, non patris dilectio, non fratrum turba, non diviti, non gloria, non conjugale vinculum, non filiorum affectus, judicem placare possunt
;

apsruv ondpyiM,
ae

drcicjym

u.f,

'iywj zbv

$vvdu.~.viv
p.r,rpoc,

twv

pteXXovrtflv

/.a/.wv

tpuaaa9ac. ou^j
rJ.f,0'ic,

yap

ou rcarpo; ayd-nxj, o:v. adeXcpaiv

ou 7tXou-o;, ou
eu7ta9eta,

Soia,
v.pi-.f,<j

ou

yuvat/.i;

Seapto;,

ou

rimufj

t6v

ouvarai ouawTr/iaai,
/.ara 9siv Ttovot
e<fl.

aXX' r evapero;
v.du.a-.oi.

TroXneia,
Ttpo;

sed vita virtuti consona, et

suscepti

y.at
TOjv

ot

v.xi

IlaXtv ouv

propter

Deum
dixit

labores ac molestiae. Iterum ergo ad

:

'luavvrjv

pc/iTe aot,

reVvov, 6 ey9po; rw^ tluytiv

1/j.o-j;

Joannem

Neque
:

rum

hostis subjiciat

tibi, fili, animarum nostraQuisnam parentum meorum

r.u.6>v iir.nSyllr,- xic.

rt';

apx roi;
u-iv

yo/si; y/;poooa/.r,aei;
;

:w

epdiv

ouptStov
;

Ttapao-.u9raeTat

ri;

ra b.iivwj

senectutem pascet ? Quis vitse cousortem consolabitur? Quis illorum lacrymas_sistet 1 Nam si illos alterius Dei curas
;

Oa/.pua x.a7a7iauasi
ey/.areJei^aTc,
Xoi; d.v

ei

yaa

jrpo; erepov Beov toutou;

z.at jtpo;

erepov cTouXeueiv drcfoy/.G^i, y.x(fpovric^ei

o)

reliquissetis, et venissetis

ad

ser-

iu.tpiu.vxTz, ei
fi

apa

auroiv

v.a.i

7tapa-

viendum alteri recte soliciti essetis, an quis eorum curam gerat, et consoletur, an non. Jam vero post-

p-.u9cirat,
Xet't{/ate

ou. vuv $k Ttpo; aurov,

toutou; ey/.are-

TcpoaJpaptovre;, xai laurou; aoiepcSaavre;, 9apv.dv.tivo

quam
ipsos

accurristis ad iilum, cui eos reliquistis, et vos

peiv

y_pr),

St

Xoyt'Sea9aito) (3io)

ori ei iv

roi

zoapw
Travruv

consecrastis,
;

oportet confidere,

atque illud

touto)

6'vto)i/

r\u.wj, z.ai
f,

JouXeuovrwv,

considerare
vitce

quod

servimus,

si, dum sumus in hoc mundo, et omnium gessit curam Dei bonitas

Ttpovoiav ETtotEiro

tou 9eou a'ya96rr;, jroao) ye ptaXXov

o-.t

ou tfpovriaet vuv tow fu-txipwv oikojv.

v.ai

iJouXeuetv auToi,

quanto magis curabit nunc domos nostras, quando , servituri ipsi et placituri ex tota anima exivimus.
,

euapeorecv aurw

6Xo'jJ>uyo);

dtrfX^oyvj.

continuata.

10 Igitur, fllii, memores Domini, dicentis ad eum, qui aiebat, permitte mihi reverti primum et sepelire patrem meum Sine mortuos sepelire mor;

10

Toivuv,

6)

rexva pvyjptoveuovre; tou /.upiou eijrovro;

l-tiaxoa^ov
ptot,

rcpo; rov eiTcdvra,

z.ai 9aj|at

uTtoa-peiJ/ai jrpurov,
Jtv.ooii; 9a't|/at roi. ;
1

Matth

8.

tov Tczripa ptou, atfi; rouc

tuos suos,

haud possit, nec vos pceniteat currere pone ipsum. Quid enim? Siquisterrenus rex et obnoxius corruptioni,
induite, quse mutari

mentem

eauiojv ve/.pou;. a'p.ETaaTp6tj>0) yvoiy.r,

v.v.i

dy.t-xy.ilf,TO>
;

v.xpoix v.xTaSpdy.tTt OTtioo) aurou

6

Ti yao apa

ei

z.at

eTiiyeio; outo; v.xi <p9aor6; (3aatXeu; jrpoerpetj/aTo uu.a;,

acciret vos, zona induere volens, ut in patritiorum,

et cubiculariorum

Cojaat

(3ouX6pevo;,

ei;

irarpixiou;,

fi

z.ouot/.ouXapiou;
z.at o);

ordinem adscripti, terreno palatio ejus, quod praterit, et tamquam umbra et somnium evanescit, praeessetis nonne contemneretis
;

rou BTciyeiou aurou jraX.ariou, tou 7capeoy_optvou,

a/.ta;
v.y.i

evUTcrtou atpavic^optevoi;, d.oynv,

toij/

ou /.arecppoyt-

aare av aitavTtov
y.ai

omnes
ipso

ujrap^ovrcBV uu.tv, zai OTtoutJaio);

diligenterque et sine impedimento ad ipsum accederetis, honoribus, qui ab

sunt, et

facultates vestras,

avepTtooiaro); jrpo; aurov xa.TeXau.oa'vTe, to>v jrap

v.a.i*tf,'

auro Tiy.wj,

aurou
v.xi

otj/eco;

xai jiappr.aia; airoy.at

Iva.

conspectu ejus,

et collocutione

frui

Xauetv 7ri9up.ouvTe;,
9a'yarov

~\ivxa

tcovov,

xotcov,
xriV
E7ti

xat

desiderantes?Nonnelaborem omnem, et molestiam, et mortem prajeligeretis sustinere, ideo solum, ut

digni
essetis

TCpoeiXaaSe urtop.evetv,

y.ovov,

f.y.ipcv
jtaar;;

Xt'vr,v iSt-iv

d\io>%Tt, iv
Si-yyfixi,
;

r,

pteXXei 6 (3aatXeu;
crTpXTtiitrj,

videndi diem

illum,

quo

futurum

T>7;

auyxXr.Tou
up.a;

v.xi

xat

(ftXortei7tev

esset, ut

[quo]

vos militaretis

rex cum omni suo senatu vos exciperet et et honoribus afficeremini ?

;

p.ta9at

rcav oe

tfr;aa'vTO)v

ouro);

^eiv,

autem illi dicerent, ita esse dixit magnus Nicon Quanto itaque magis, filii, cum majore diligentia et compunctione ad corruptionis expertera, et sempiternum regnantium regem accurrere et sequi nos, si volumus esse grati servi, debemus ? in meiDoriam revocantes dilectionem, quam ostendit Deus erga nos, ut filio suo unigenito non pepercerit
:

Cum

piya;

NiV.ojv.

tcoXXw y.dXlov ouv, re'xva, p.era rcXetovo;

rcii

oirouojj;, y.ai /.a.Tavui^eo);

atySaprcp xai aiojvio/ (3aatXet

v.ai

tojv i3aatXtuo'vro)v
Euyv6>fj.ov;
r,c,

xaTaTpE/etv

a'xoXou9eiv

f.yiic,,

oi

JouXot 6cpeiXop.ev, pt.vrp.ovEuovre;

r>i;

dyxnr,',

ivtSti\a.TO et; ypta; 6 9eo;, cocte tov utov

d~t'

auTOU TOV
jtavrov

fiovoyevij ouy. ecpeiaaro

f.yxc,,

aXX' ujrep
y.ai

viptojv

jrapOo)xv

y.utov.

6)OT

ouv

ei

uirep auroij t;y_'ap.ev, oi to)

xd eauro)/ aiftara atptari aurou xric, oj.9opa;

v.ai

nostra causa, sed pro nobis omnibus tradiderit lum. Itaque tametsi sanguinem quisque

il-

xai

rou

9ava'rou

Xurpco9e'vre;,
cle

ei;

utwv

ywiOlCiW

nostrum

ra^tv t'a7toty)9VT;, ou

outo); avra^tov

Tcpoar,vciyxpii/

DIE PRIMA JULII.

a

12g

kutoV ou yotp o>.otdv hertv h:fv%-jxt "P-* PaotXtfiev douXtxiv, deeXtpoi. iv, xai cap-x
x

rum ordinem
eS e,

adscripti,

nihil

adeo sat
,

fratres; et

sanguinem servi

dignum nimium quantum

pro ipso effunderemus, qui cjus sanguine ab interitu D et morte sumus redempti, et in genuinorurn filio- *.uo*r. M3 ipsi mldiderimus. Nam sanguinem regis effusum

differt.

ANNOTATA.
a Multo latius olim Sancti nomen quam hodie patuit, teste Velsero in Comm. ad Convers. S. Afrae; Episcopi vulgo Sancti, Sanctissimi, Beatissimi dicebantur. Reliqui etiam Christiani, certe prohafae Sancti, quamquam adhuc mortales. Constantinus orationem, quam ad Christianam ecclesiam scripsit, vitse,
. .
.

Ila Stengelius in Commentario ad VitamB. Wiltielmi ad Sanctorum ccotum inscripsit.

nos iv die hujus me.nsis.

H irsaugiensis
'

de qno

b Ostendi populo Crux, et profem adoranda solebat, non solum in 'contigua Paschx die, sed etiam in media jejuniorum hebdomade, qux, nobis est quudragesimse tertia, proul dicilur ad diem iii Maji. Idem fiehat et cum xaltationis S. Crucis xiv Septembris. Uli colligitur e vita S. Marix multo majore concursu populi, in feslo

JEgyptiucx. ea occasione. conversse, de qua die n Aprilis. c Orti Edcssa Mesopotamix urbe, quse a Juslino Imperatore restaiirataJustumpohs quoque dicta ctore Evagrio lib iv Eccl. Ilistor. Cap. vm.

fuit,

au-

d
60,

TJrbs
teste

quondam notissima Palsestinx, 150

stadiis distans

Jerosolijmis in orlum.

Jordanem fluvium
el

versus
est,

Adrichomio.
in planilie

Josue eversa

fuit, restauratori ejus

tlieatri

imprecante diras; nuncvero inviculum redacta

amtenitale

jacetque
signis.

perampla,

montibus in

formam circumualu,

palmarum

fructu in-

Grxco barbure napaaxpaxtdtni, velvapaatpaxitf.iv ubllalicoet Latino, Strada, VideCangivm. Interpres apudSurium derivaiiit a voee axpaxhc,, exercilus, atque hoc sensu reddidit : et Conti^it autem ut invenirentur in via, quae declinat a via mifltari, non satis apte, ut milii quidem videtur.
e Deviare, a via deflectere,
:

Strata

Fluvius Paisestinse celeberrimus, qui orilur Dan dicti<, ad radices montis Libani.
f

in

Gulilseu,

in

limite Cxlesyrix, ex duobus fonlibus

Jor

et

g Uibs

Sijrie, aliii Ernessa et

Emissa,

vnlcjo

Hemz. Nos Emesam

scribimus,

modum

scribendi

Grxcum

secuti. Archiepiscopali sede claruisse, Chrislianis in

auctorestTyrius. Sita

est

Syriwrerum potientibus, ac quatuor episcopatibus imperasse, ad Oroniem fluvium inter Arethusam ad Septemtrwnem, el Laodiceam ad meridiem.

h
i

Capite septimo, invenies.

Actum

de

illo fuit

quinta die Martii.

k
1

verbo vtxxco, vinco, cujus parlicipium est vtxwv, vincens, uut Victor.

rjyoufjtevos,

Dura

ipsi

Abbas, monasterio praefectus. sortem ducerent, sorte vicit decem Symeon a Joanne,

uti

dictum supra.

CAPUT
Vita monaslica,

II.

apparitiones.

\_

x\i-.x

Sk Ttoana

v.xl

irXeiu toutuv uTceTi8gTo

r:Xr;po(jopr,9ei; ex

auTor

6 6eo opo; T

rrpoyvous v.xi

tou 0ou -ov

ipyj-

jrpoxetpevov auTotq
jjttxiv

ayuva xai

Jpofjtov,

Xeyu oi tov
touto,
ouo"

xai efotxov iravTeXus xai

6vay?>prtcu.hv fiiov. ou
co;
eiri-

to

xoyov

yap

urra'pX6tv

uireXafjtSavev

eruxev toi; jroXXois, xaT&>p9oufjievov, xai apifMtrwt

reXoufjievov,

pxktaxx opuv a&uMta attakot, xai ifjtaTiots ftaXaxot? flfjuyteo-tjieva, xat veomTa aira rpucpyiXou |3iou
avareSpafjtfxevjiv, Itai ev aveoet r.iir,
fjtevnv.

xai ajraTj suvei9io-

59ev 6

cocpo;

tarpos

v.xl

oioaa/xXc;

nj evouoj]

tlsec omnia, atque hisce plura suggerebat ipsis Vir Deifer, prsescius divino monitu et certior factus instare illis certamen et cursura, solitariam videlicet, domo penitus carentem, et anachoreticam vitam. Non enim reputabat hoc vitasgenusleviter, nec communi multorum more ampleetendum esse et perficiendum; maxime quando videbat tenelia corpora, et vestimentis mollitras induta, etjuventutemin deliciis enutritam, et omni relaxationi et deceptioni obnoxiam. Unde sapiens medicus et magister divina
notione, quse
ei

ilia ffieonia
>nonita,

aurco

8et'a

yviiost xai r.iipx, toutou; toT; TotouTot; vr.o-

inerat, et experientia, illos exemplis

Jetyfjtaotv v.xl jrapayyeXfiaoiv oirXi'oas,

ipoTipoi;.

Uyet TtaX(v

a'fjt-

hujusmodi
pellat
:

et monitis munitos,

iterum ambos com-

BouXeo9e
teo);

tr.v x6fiv

t/j; xeipaXrjs

uftuv ar.w.r,ejr(xetfteviB

paa9(,

r,

f^xoiv xpovov ev^aTpt^a^ tu

i/.

Ufttv oV,(jtepov

tou Xatxou ayr.i^xxi. Sojrep Sh

a'71'ou,

piia; axe-

^ews, piaXXovcis e^ evi; jrveupiaTo;

Tepot ujto tou;
Ttobxc,

ejreaav afjttpo-

tonderi vultis, an quo induti estis hodie, aliquantisper perseverare 7 Quasi uno consilio, seu potius uno Spiritu saucto acti.amboacciderunt adpedes Hegucapitis vestri
in laico a habitu,

An

comam

tou ifyoupvou,

atTouvre? outov,
y.xi

meni, rogantes ipsum, ut mox

et sine procrastina:

u8ew; xai avuTtep8^T5 xoupeuaa( auTuuj2ufjied>v, oTt Et p.r,

eXeyev

touto irowoe( tx tcoXXou tou t^ou;,

nisi hoc facetione eos tonderet. Et dixit Syraeon probatio ret raulta cum festinatione, statim ipsos discessuros

eu8e'u5 TCEpxea9ai

auTou;

(';

erepov ptovaaT/ipiov aV.a-

*o; yap xai arrovnpo; ujrrjpxev Se 'Iwawr,; aoespuiTepo;, xai yi/uatv rrXeiova xEXTnptEvo;. eXzSev ouv eu9e'u; iva

exaorov

auTtiv

xar'

ic5i'av

oaio?

Nixwv,

c?oxipta'aa(

pouXof/evo; api oT'piov tv 9epf;.r;v ajroTayw, Tr;v irpo; T Tiv 9:iv,xai eXeyev aurto Ttva, a'vaxo7iT(v auTov rceipcoftevo;,

tou

ptv)

xaprjvat ev auT/j

Tii

r.piux,
.

ouo" 0X10;

cte

Ti ouvoXov. ou Sk hEpou au-tov auv9f/vou rfoxeTo rcpi; Tiv BTepov, y.ai eXeyev auTw- (ijou tov aJeXcpov aou ETteiaa

ad aliud monasterium. Nam simplex erat et innocuus Joannes autem majore sapientia, et rerum Sanctus Nicon unumnotitia prasstabat. Nec mora quemque eorum seorsum prehendit, periculum volens facere, quam fervida rerum, e materia concretarum, secessione adDeumaccederent. Et qua;dam ipsi dixit, cunatus moram injicere^ ne iila die tonderetur, sed nullo operse fructu, neque alterutro eorumconsentiente. Ivit itaque ad alterum, et dixit
; :

/j

fetva ( reto; eva eviauTiv,'o>;

JtExpi'vaTo auTco, rcpi;
fte(va(,
fteivr;,
7 E1/
iiv

eariv

Xaixo;.

eu9e'co;

ouv

touto iXsyev- kiv 8Xtt

evco

e/.eivo;

ovtcoc,

Ttareo,

oux avexopiat. xai

t'ai'av

touto Sk

a ^

$ 2upttcbv,

ots xar'

eXaXr.asv

Ecce persuasi fratri tuo ut laicus, qualis est, maneat ad unum usque annum. Stalim itaque illi respondit is, cui hoc dixerat : Si vult ille manere, maneat vere, Pater, hoc ego nou sustineo. Atque hoc dixit
ipsi

1:26 ^
K.

VITA
perDominnm

S.

SYMEONIS SALI CONF.

fuit
:

ipsi

Svmeon, quando seorsum cum eo locutus

utoV OTCevoov,
ptou rpiusi
f.

Tti-to,

Six tov xuptov,

xai

yap

m \v
tc'Xiv

LEONT.

Festina, Pater,

HS Symronii

[oro] etenim inultum Joaiinom fratrera, ne, quotrcmit meum cor propter niam ab anno uxorem duxit pnedivitem et forinosam, rursus rapiatur ipsius desiderio, et ab amore

v.xpSix

$ii tov dSzi.^ov

Tt*'vu tvnoptJ) xotl

Icdxvvyjv,

8n y
tou

etou; iZivyQr, yuvat/.i,

wpxiu,

ij.fi

6 rcpo; auT/iv tco9o; apTcaoet auTov,

xi

6xXel\J)!i iy.

Ttpo; Geov tc69ou.

divino deficiat.

oc

/Ofllllli.'

fervor.

ii Joannes iterum seorsim multa cum prece et lacrymis (utpote qui ea multo vivacius praj oculis hauebat, quam frater Symeon) eidem viro spectatte Ne permitte, Pater, utfratrem virtutis illud dixit
:

12 IlaXtv
Evaperio v3p

$i 6 'Ioiavvr,; toOto

xara

ptov*;, tfi auTci

tlr.vj fiixet TtoXXrj; i/.ea';

xai daxpucov,

xi 7o
TcXsi';)

ixsV.Tr.To

auta

rcpo tojv 6'j)9aXpt6Jv

-

utoO

csuoixoj;

ToO

aCJEXcpoO

2ufJ.E'iv.

Tt Tp

ufi

aTCoXsCOJ

TOV

meuni amittam propter te. Etenim sola ipsi est mapos !er, sed tam impense amabant inter se. ut non transigere; sed usque hoset duas lioras sine ipsa neque die dormirent siuiul, et mater ejus, et ipse
;

acTeXtjiciv

ptou Sii coO, xoi

yap

fTe'pa

xexTriTO

ptovov

xat

roiouTos

r>

ey.Tpo>v

rc69oc,

6'iote

p; 6uvaa9i
ur.TE

avToy

m ^ aai $ va ap? Qf*%v

ya)pi'c*,Ecf9ai
pte

uTrJs, a'XX' eoj; ariuepov

EXOIUOJVTO aucpOTEOOt,

rjTE ptr,Tr,p

autou xat uvxoc,

noctu separari possent. ld quod

exedit, donec

maxime me

urit et

vuxto;
Tpor/st

uuvauevoi" ottsp ptaXtoTa, xaisi xai

tOco,

ipsum tonsum videro, ettandem deeo

uyoic v xoupeu9e'vTa utov

Tcspi

xf Ts/sio);
UTCEp

nou amplius laborem. Audiit vir magnus alterius de altero curam, et certus quod non confundat Deus, neque despiciat eos, qui ex toto corde et fide non
ha/sitante ad
/on.Mtra,

ditautpiuw-o)
tfji
eic,

auroO. Trii Ttap afitpoTEpcov ouv

dllf.lovc, tfpovTiuot; iixouoev 6 pt'yac, xai

(Ji;

Tc"/,r,po-

Cfopr,9f'c,

ou /.zTato/OvEi 6 9so;,
y.ai

o-j

5h

r.ypy.cl.ir.ii.

ipsum confugiunt, adducto

forfice,

et

to'L;

o),oiiuy_wc

cJtOTa/.TOj;

utoj TCpootJpaf/dvTa;,
txceoj;,

quo par est, ordine, altari snperiiuposito, illos totondit c, etexutiseorum vestibus, induit eos aliis ad commiserationem quidem, sed simul ad sanctimoniara accommodatis. Compatiebatur ipsis vir sapiens et comixiseratione plenus propter teneram corporis constitutionem, et molestiam, cui non assueeo,

aya-ojv to
Tf9r.xo')c ir.i

iiaXt'otov,

xai ptETa

rjj^ jtpotrr,xouari{

toO aytou 9uotac"v;ot'ou, exoupeuoEv utoikj,

r.xi

EXiJOoac

Ta iuaTta aUTUV, EveouOEV aiTouc

auTouc
o

oi/.Tpa

ptEv, uij.oiidyt.x, eXecov

oofJoc/.ai avfj.r.y.Oi-zrxroi,

dt

rf,v

tou oojptaToc auTuy aTcaXcirr.Ta, xzi aauvt'9toTov

utoiv,
o
(jiev

xaxoTCyyetav. xouc-EuoptEvwv os

lwavvr.j

Postquam tonsi essent, Joannes ubertim flevit. Sed Symeon innuebat ut desisteret, omnino ignarus cur fleret. Existimabat enim ipsum flere.
verant.
pras dolore erga parentes biios, et dilectione conju-

ExXatev Tcavu.

cje

Xuptedjv

evuoev
0"oxei

toutov

Tcauaao9a,
/.uTcnc;

pf. vooiv 6).(ij; to c5ia tc /.Xat'et

yap
T'^;

oti rro

T(ov yovEOJV auToO, xai

v.ly.Ui'

t/;c

ayaTcr,c

yuvai/.o; utoO
r.y.i

f/Ta ouv to xoupeu9rjva auTou;,

ET.tTE/.EOat,
E/.a9s'^T0
r.i/.iv 6

tr;v

a'yt'av

denuo consedit Hegumenus, per totam pene diem ipsos admonens. Sciebat enim eos non longo tempore apud' se commoraturos. hoc quoque ita dispensante Deo. Postera ergo die, quae erat sancta Dominica, dare.
gis suaa.

Tonsura

et synaxi absolutis,

ouvaciv
Tcaor;;

ryjupievo;, $ii

o/euov

-fz fai^y.c vou9eToiv auTOuc. f,Ou yap

toO
6eoO
v.yi

ot ou rco/.u/povoOoiv r.^oi auTov,

toOto

oixovofrtaavToc. Tii ouv Ercauptov eoouXeto,

oi/or;; ayt';

xuptaxr;, OoOvat
Tivec
to"jv ao*Xcf'jjv

uto^;

v.y.i

~o

aytov o/rp.a.

(i;

ouv

ipsis
simplicitas

volebat sanctum habitum.

ipsis

Dum

nonnulli fra-

eXeyov auToi;, pta/.aptoi' eote, oti auo'j;

trum

dicebant

Beati estis, quia cras regene-

ptov avayevvaaSe, xaiy'veo9e xafiapoi

iyivjy,9r-z dr.b

rabimini, et mundabimint ab omni peccato, ut

dati fuistis

mun-

ni-r.t daypziac, oj;

e9aptSr,9riOav,
v.y.i

iva auT>5

t^ rpiocx ioxr.TioOr-t,
tcoo;

eadem

die,

qua

fuistis baptizati, turbati

ecTpapiov

ocatpoTEpot

tov

Bdov
rcpooe-

uterque ad divinum Niconem cucurrerunt, vespere

Sabbati, et pedibus ejus acciderunt, dicentes
:

Nt'xo)va, o'|i TOi oaccaroj, x?.i Tot; rcooiv

tcitctov

auToO
uf,

Ro-

Xe'yovTE;'

01'Ju'Jii

oou,

TcaTEp,

fjy.r.-i-r,-

gamus

te, pater,

ne nos baptizes

nam

Christiani

f,udi, /ptOTiavoi

yap

eot/ev

xai /ptottavojv ymiwj. 6

sumus, et Christiatiis orti parentibus. llle ignarus quidnam audivissent e patribus coenobii, dixit ad

ok ufi yvoO;

t'

f.-y.v axr,/.oo')T; utco Ttiv

ti';

toO /.otvocYov 7ta-

TEpwv, EXeysv rcpo; utoucvuuc,;

ot $i

yap
oi

TsV.va 9e'Xe fiy.r.riiy.i

fijGrj, oi

Quisnam baptizare vos vult, filii? Dixerunt Domini ac heri nostri, raonasterii patres, dicunt nobis Cras rebaptizabimini. Tunc intellexit Hegumenus quod ipsis dixissent de sancto habitu. Et C dixit ad illos Recte dixerunt, fijii; cras enim sancto etangelicotf habitu, si Deo visum fuerit, induere
ipsos
:

Etrcov,

oi

xupiot

oeOBOTat

tou

fjtovaoT/ipiou TcaTEpe;, Xfyouatv rptiv.oTt auptov e;avaoarcTt'teo9e.

Totc

ov'jf)y.tv

f.yovutvoc,

oti rcEpi

toO

dyiov
I*

o/r',ptaTo;
efrcov,
o'j

Errcov auTor;.

xai

Xfy-t rpo;

auTou;. KaXcZi;

Texva, xai yap toO xuci'ou

euOo/.oOvTo;, auptov

9eXo!/.ev

Evouoat upta; to
oi

aytov xai

ay/eXtxov
TtatOE;,

oyfiua..
ptr.^Ev

vos volumus. Ubi innocui pueri Christi intellexerunt

nihil in se desiderari, ut

'Q; Evor.oav

irovrjpoi

ToO XpiOToO

monasticum vestimentum induerent, dicunt Abbati sed enim quanam alia re indigemus, Pater, ut induamur angelico illo, quem
:

auTou;
toj

eXXet'rceiv
-

tou EvouptaTo; toO usvayixou, Xeyouatv

Tt'TCOTe

aooa

Tt'

yap, ~izia, aXXo

ay/EXtxov
E/.Etvo,

/pr.itof/sv,

tva

Ev3uO'jOfj.E9a to

o X'yt;,

o/rjpta

dicis,
apparitio

habitu

13 Praeterita autem hebdomade

exaltatio pretioses

qua colebatur

13 ^Hv
f,

c5e

f/.sya;

outo;
Tiptiou

rfj

rcpoXaSouor; E3opa'5t, ev
f,

Crucis, vir iste

magnus

juniori

v.ai

v-fnpyvj tou

aTaupoO

ui])Ci>ot;,

cTccTojxciii;

cuidarn fratrum, sanctum dederat habitum, et

tum

Ttvt tojv aSeXcfojv veoJTE'pc) oyf,uy. t6 ayiov,

dv.uf,'j

xat oux
Tt
6

r,v

temporis
bat

necdum expleverat septem

dies. sed fere-

TtXr.pwoa;
Iotiv
f,

Ta; eitTa

f.uipac,,
6'v

a'XX'

ecjopei

vir rxagnus in

adhuc oinnia, quee contitutio exigebat. Quem medium produci permisit. Ubi ergo venit, contemplanturillumambo et acciderunt illico
ad pedes Abbatis, et dixerunt ipsi oramus te, si animo fixum sedet sic nos vestire, ettali honore et gloria dignari, ab lioc vespere id agito, ne forte,
:

Tta'vTa, 6j;

v.y.-io-uac,,

CTceVpE^Ev

f/Eya;

eu9u;

ei; ftiaov
v.y.i

a/9rjvat. 'Qc, ovv r.X9e, Seojpouatv utov

ETtEoav eu9e'oj; tic tou;
(5e6fjte9a
TccicJa;

zfj.cfoTEpot,

toO a.Soa,
ueXXeitj
eotce'-

xai

efTtov auTOJ,

aou, eav outoj; f.uuc,

c?6i;r;;

evoue:v, xai TOtauTr,; Tift'^; xai

a;oOv, acp'

pac

TCot'r,aov,

uf, tioj;

av9pooTtot 6'vte;,

3id

-f,c,

vuxtoc;

quoniam hominessumus, humani

nobis contingat, et discedamus

aliquid per

noctem

Cf9a'or)
$ot\r,c.

f,uiv to av9pw7tivov, xai aTC'X9o)f/.ev t>5; TOtauTrj;

y.y.i

tali

gloriaetgaudio,

/apa;, xai toO toioutou

oj;

ocj/txiou v.ai

OTECfavou
Eipri-

necnon

obsequio etcorona frustrati. Postquam ergo eos audiisset Hegumenus dixisse de tali obsequii et coronae privatione, intellexit vidisse eos
tali

iztcotu/ovte;'

ouv fv.ovGtv utojv 6 ryouuevo;

0'|t)ltOU

XOTOJV

TV TOtOUTOU
xai

xat OTecfavou TtoTuy/a'v|V,

aytoy oyfiua ajopoOvT

ev6r,oev OTCtaaiav

autou;

ei; tov to

apparitionem in eo, qui ferebat sanctum

habitum et permisit eum ire &d locum suum, ubi erat, a quo tempore mduerat sanctum habitum. Postquam ille

eo)paxE'vat,
totcoj,

eiteoTpEiJiEv

U7tX9rv

auTOv

ev

tw

ic5i'oi

otcou

r,v .i\

ou evecJuoaTO to aytov a/rjpta.

eXuTtr,6*r,aav

Tovrov
tou

ouv

aTteX96vTo;,

acpocjpa

oi

TcaiiJic

XptOTOU,

DIE PRIMA JULII.

XptotoG,
TroVep,

127

xai

Uyovoiv

rffl

jtyoufi&ij),
f.udc,
ci;

dix

rw

xupiov,
rd

abierat, valdedoluerunt Christi pueri, et dicunt

dvdara,

Ttotr.oov

eiteTvov,
t>5

oti ei;
zi.jj.-n

fiovao-Trpidv oou dXov av9poj7ro; ev

eortv, ci; exefvo;.

toixutv;

oux

Aeyet auTof;

SSaV

iroia nu.r>; rdre

HePropter Dominum, Pater, assurge, et fac nos tales, qualis est illo ; nemo enim in toto rnonasterio, e.st homo, quem nou anteeat honore. Dicit

gumeno

I.

,0\T.

UT.OV

fxx

rbv
xfc,

dhoivrx
Ttptr;,

f.pac,,

-i-.zp, tou
y,xi

ayf.aaroc.

eis

uTou xai
ijti

ftaxapioi eaftev
p.ovxyorj
p.t-.i

futli, ixv

toooutou
y.xi

tt).'/,9ou;

/rplorj- oc[/ir,xeud-

Abbas Quali honore?Tunc dixerunt Per eum, Pater, qui nos dignatur hoo habitu et honore, beati sumus et nos, si a tali monachorurn multitudine,
: :

ue9a,

toioutov cTECfavov Xxar.pbv lip.Tcovry.

y.zi

em

rr;

futripxc xetpaXws tfopeeofiev. tv6pu%ov yip

uevov
(3Xs'ireiv

tov rr/ovyvou;,

cereos gestantium, fuerimus stipati, et talem coronam, splendide lucentem, gestaverimus in nost.ro
capite.
'

ri

uir

auT&JV opt&fxeva. oia touto

Putabant enim Hegumenurn

ipsi

oiiok CiT.tv ad-.oi;,

oti

auTo? ouoev

ilotv,

a/X' iavrimctv,
y.a9apdTr,Ta,

ea, quae
ipsis

etiam vidisse eonspexerant. Hoc cognito non dixit

simplicitatem

xxi *azen).df*i

iw

iroXXiiv axepatdTr/ra

y.y.i

se

nihil vidisse, sed tacuit, et

aiitcza oi tou

Zuf/.ewv.

magnam
meonis.
o s'ya;, drt

ac puritatem obstupuit, .potissimum Sy-

14 ToOro 5k
Ttvivp.azoc.

y_y.pitozizo>c sXeysv auroc;

aupiov evtjuoptev /ai

vadi oii

xrii

yy.pi.zoi

rou ayfou

14 Hoc autem gratiosissime eis dixit Vir magnus: Die crastina 'vos quoque sancto habitu induemus,
adspirante
Spiritifs sancti gratia.

p.tzd ovv rb XaSefv aurou; to ayiov oyfiua,

6

Quo assumpto,

hiOMUS
ncuticus

DIO-

u; c^isSeSatouTo
xn

ooiWTaTos otaxovo;,
TtpotrtBTta

OtiayvpiCiro

at|wJS Zuuiiiv, oti tz

a).).r')oj>

i^Mpovatv
urr'

vv/.ri ci; iv f.jxipa, y.xi baolwc,

rou Trpdrspov

aurdjv

prout affirmavit sanctissimus diaconus, innocuus Syrneon asseveravit, mutuos se vidisse vultus tempore noctis, sicut in die, et similes illi, qui ante

9ea9e'vTo;, oTe'a>avov erri T>7; tou ere'pou xecsa).;; d erepo;.

'Ev Totaurr oe
6*

/apa

*''

<

r"I >

>5

"J

Z'i ''"''Jv,
f,

are

pt

SeXetv

fudi tvytpo>i

Tpocfv;; p.e-a).xpa'vetv

7r'ioeoj;.

Mera
ov

ouv ouo fui^ac tou ).zoerv auTou; to ayiov ivivrrpo ir.xa

ua, SeospouoiK tov

y.y.1

futoo>v tovto XaSovra,

tic,

tov

OTiqavov xai

tou; oijjizeuovTa; e5eaaavTo,

jtat ttfopei

oayyouz/yv,

y.c.i

eWet

Siaxoviav. xai Xoraov

oux

tTt ou9e

tov oTetjavov auToi ntoiy.iiuivov, ovxtTia/iv

pt'wv oiJ/i/.euovTa;

TOu; ui

povayou;

iy.iy.Ti.To,

xai

alterum in alterius capite cor onam. Tanto autem, aiebat. nostra mens affectaeratgaudio, ut nec cibum nec potum gustare luberet. Exactis itaque ab assumpto sancto habitu, duobus diebus, contemplantur illum, qui ante septem dies, eum assumpserat, quem etiam coronatum et comitatum conspexerant (ferebat hic mantile et ministrabat; sed non amplius deinceps coronam capiti itnpositara, nec rursum monachos cum cereis comitantes
apparuerat,

e9au(/aaav. xai
etoeXtfo,
tr.-.z

/eyei

lvuio>v zi> 'ladwrr ziiaTtvaov

tzi;

ixv

y.y.i

fy.iic, rrXr.ptdauptev

auTa; rutoac,
y.-A

habebatj et mirati sunt. Dicitque Symeon Joanni Crede, frater, tametsi etiam nos septem hosce dies

o-.x eri 'iituiv -.f.v tir.oir.iiy.v xaurr,v,

zfv /i-

ptv. y.xi liytt 6 'l-jiivvr.c,- yy.i zl 9e').ei; i'va yevr.Tai

(fs;

d$t>wcrttp

Aeyei

au

rra/.iv,

ixv ar.ovcr,c uov,

z'"v

ivy.

adhuc elegantiam illam et gratiam sumus habituri. Et dicit Joannes Quid vis ut flat, frater? Cui ille iterum Si me audis, ut res
impleverirnus, non
: :

sijmeon medi-

eyxzte/.ruj/auev, y.ai ar.tzx\ip.t t ix

Zo>ui c !x zthJoic, drtb r.iar.c.

y.oauv/MV, dr.ozx-

seculares, quas reliquimus, et valerejussimus, per- latur

fecte toto animi nisu valere jubeamus.-

r.vof,c,-

a)).ov

yap

(3t'ov

xai

\iva

rpiyuxza

Sewpo,

toj

ayfuxzi toutu. atp'f; yap

>ipta;, xai'ovTat
f,

caixh o
9e'v

oouXo; tou 9eou eve'ouoev

oux o?0a
jrofiev, /.al
fi

Ta eauuf,

ftou,

ty/xu

<!jvyfi

uov

9euauT&J

Aliam namque vitam et res novas contemplor in hoc habitu Ex quo enim, eodem nos mduit Dei servus, flagrant mea praecordia, nescio unde, et quasrit anima

p>?oai'

Tiva, ufzt ).a//aai,

axouoat' Ttvo;Ae'yet

)e'yei

meanon viderequemquam,
Dicitei Joannes
:

nequealloqui, necaudire.

lo>ivvr,c,
eiTi

xai xi Tpojyupiev doihU.

Tpojyouotv
oi

aura 2utiv
vcai y.ai

ptetuv.

xouovre: (Soaxoi,

Ttepi

yj)ti tir.vj
6e')ojv,
itoj;

fuiv o

xupic, NiV.wv.
(3i'ov

ra'^a yap

auro;

iva toioutov

oiz;oj^-v,

Sir.yfcxzo

faiv zb

t/iaiv, xai ttoj; xoipiojvTai xai Travra

Cjr.aiv

ra xar' aurou;.

'EiTa
T/,v

ToJavvr;,

xai

Tra-;

oti oure cj-a/ai, oute

xaTatTTaotv

7rape).a'coiv.ev.

Etquid comedemus, frater? CuiSymeon. An comedunt, quipascentes evocantur.de quibus heriDominusNicon sermonem quoque adnoshabuit. Nam forsan ipse etiam volens, ut nos hujusmodi vitam amplectamur, exposuit nobis quam vitae rationem teneant, quomodo dormiant [, et quidquid ad illos pertinet. Deinde dicit Jcannes et quomodo ? Quia neque cantum, neque eorum institutum no;

vimus.
1 b'

Tore dviofitv

6 flei; zf.v

xapoVav tou aooa Ivat-

ojv,

xai etirev '0 atiaa; tou; ttoo tou Aauio" euapratraofCti xai f,adc. 'Et ok y.xi

aavTa; auTw,
oidaaz.ei y. a ;

aaoi yevoJpe9a,
to;

fudc,
ei;

o'j;

0t'3a;ev
fjt>;

tov AauiJ,

fv

et';

lb Tunc Deus aperuit cor Abbatis g Symeonis, Qui servavit eos, qui ante Davidem placuerunt Deo, nos quoque servabit; et siquidem fiamus digni, nos item docebit, prout docuit Davidem,
qui dixit
:

TrpoSara

r>iv

'e'pro.ov,

9e).rar; dvx/.vlxi
ort ei;

zfv

quando

in solitudine

Trpo9uf/tav

fiou

aoeXcfe'.

dllx
uf, co;

/.oir.iv,

touto to

siderium

meum

retardare.

pascebat oves. Noli, frater, deQuod superest, ne rem,

irpayfta eooJxafiev eaurou;, T tupt; Icoavvr; ei 7rev

dyxviooutv auro- Tdre

cTe

QO.tic, Tioiiao>utv . ttoj;

t>5

xai titoyoutOy, ozt

9upa xXeterai
zrj

vuxri';
av-.bc,

Aiyet
avot-

aurcij ^ufjc<jv.''0 avot'^3; rft^v

fuipx,

quo animum appulimus, reddamus irritam. Tum dominus Joannes dixit Faciemus, uti vis. At quomodo exibimus? Nam noctu clauditur ostium. DiQui illud nobis aperuit interdiu, cit ei Symeon
: :

:ioim

itx

76t
zr,c,

xai

zri

vuxti'.

'Q; ouv tazr.axv

zfv (3ouX^v, u9u;

vuxrd; xaTaXaSouar;, 9eo)pet

6 'Hyo-uptevo;

nva
ei;

xa9'

uttvou; vot'yovTa zf,v

Gupav rou fiovaOTrptou, xai Xiyovta.

tou
eu9;'oj;

i/?eX9ere

7rpd6aTa

eacjpaytapteVa
5iU7rvia9et';,

Xpiorou

rrv
ei;

noctu aperiet. Stabilito igitur eonsUio, statim ubi advenit nox, H?gunienus videt aliquem in somnis, aperientem ostium monastern, et dicentem Exite oves Christi signata; ad pascua vestra.

idem

ille

poaiuiv Uftciv.

KaJ

xarepyeTai

A somno excitatus, statim ad januam

sedit moestus,
:

pervenit,
:

quam
con-

ov Ttu/cSva, xai eiipov

aurdv avotxrdv, xai vofttaa; ori

Xeyuv.

ubi invenisset apertam, ratus exinde egress:'s

tKriMtv exi9ev, exa9i;T0 ouyvd;, arevactojv xai

Urt oux

rijiojOev eyto

aptaprojXd;

XaSetv rrv euxrv

cTEOTtd-

gemensque et dicens Non eram dignus ego peccator, patrum meorum preces accipere.
Illi

Ttazipo>v ptou. 'AXr,9c7j; outoi ptou jraTC/; xai

at, ^tat

OiOaaxaXoi ruyy;_avov, xai

r,

cJta

touto Tr; Ttap'

Xt'9oi Tiptiot,

Ideo scopum,
secutus.

sane erant patres mei, et Domini, ac magfstri quem sibi pratixerunt, non sum as:

auToiv Ttapa9E' a U;
*

a royr.aa.

BaSat, Ttw;
erri

Pap*l Quam

pretiosi lapides, ut loquitur

y^
oj;

r,

ypatfjj,

XXr,9oTE;

xHt

yrjc,

xuXi'ovrat, uo

Scriptura, latentes supra

terram volvuntur

qui a

^ojv utv cfatvdftevot, urtd dXtytov

cTe

xaTa),aftSavdftcj"iXoyt'CeTO,

muhis quidem
tur.

videntur, sed a paucis apprehendun-

Taura ouv

et;

eaurdv

aorfiovcTjy

Dum iaK

mcestus secum agitabat, ecce puri

sponsi

128
sponsi Christi
<

VITA
veniunt ut egrediantur,
ferebant

S.

SYMEONIS SALI CONF.

ioVj
oi

ante quos

vufitptoi

oi

xaSapo! tou XpiotoO

epyofievot

71;

,.

LBONT,

eontemplabatur purissimus hegumenusNicon eunuchos aliquot, quorum sceptra nianu tenebant.

alii

to etieXSeiy, o>v

e'fjt7tpoa9ev

eBetipet 6 xa'9apo)TaTo;

^you.
Jj

lampades,

alii

fisw? Ni'xmi/

nvs; euvouyou;

Xapwrao\rftSpou;, tou;

oxflitrpa ev t>i fj.ta

xtexovts.

ANNOTATA.
a Laicus est,
jtri

wfa

institutione a populo non cst discrelus, quasi popularis seu secularis,

a Grsecb Xa6;

populus.
1) Observa circa vocem dixoxayf, e.r. Tsidoro Pehisiota lib. 1. epist. 1. ad Nilum monachum, Sancti Viri monasticse philosophisa principes et antesignani, ex serumnis et certaminibus, quibus perfuncti sunt, Cuni d . vocabula quoque rebus congrua, monendi nostri atque erudiendi causa iniposuerunt xayfv secession^m a rebus, ex materia concretis, et uTtorayr.v propensionem ad obediendum nun:

cuparunt.
c Breve
est

illud

Auctoris

de

Eccl.
et

Hierarch,
Filii,

cap.

b\

Sacerdos

monachum

signo

signans, tondet in nomine

induit.

Patris,

et

Spiritus

sancti, detractisque vcstimentis,

Crucis connigra veste

et

d Duplex apud Grsecos cst monasticus qux liuc spcctant, dal Goar pag. 490,

habitus, parvus
et

nimirum

et

magmis,

sive angelicus.

Cujusapparatum,

Habertus

obscrvnlione tertin.

e Ita appellati monachi quulam Palsrstinx (SoTavoijayoi, quia tcsle Evagrio lib. 1 Eicl. Ilist. cap. 21. Cibos quidem bominibus usitatos aspernantur, terram autem depascuntur, unde et pabulatores cognominati sunt; tantum carpentes, quantum ad vitani sufficit. Sive, prout tradit SiKomeiius lib. 6. eap. 33. Ne-

que domicilia habent, neque panem, neque obsonium comedunt, neque vinum bibunt. In montibus autem degentes. semper Deum celebrant, precibus et hvmnis secundum ritum Ecclesiaj vacantes. Quando vero E vescendi tempus advenit, pabulautium in morem, quilibet falce arrepta, per montem vagantes, herbis
pascuntur.
f Ita

ccgraplmm nostrum

non y.opwvxxi, a

y.oudoi, qtiod

est

comam

nutrio, sicuti expressil Interpres apud

Suritim.

g Abbas non tantum Hegumenum, seu praefectum monasterii designabat, scd ita compellabantur monaclii passim omnes, prxserlim senio vencrandi. Id quod semel hic indicassc sit satis in antecessum ettam pro locis sequentibus.

CAPUT

III.

Secessus in soliludinem, salanw machinatio.

Abbati liiconi

J_jos a igitur conspicatus solide gavisus fuit quia non erat frustratus , suo desiderio. Postquam
,

Q
oi

r's

ouv toutou; zQzzaaxo,

r.=oiyapfc, ccpoSpa

iyivzxo,

oioti oux dr.i-v/Dj xfc, auTou enioWtar;' ov Bzxadpivoi

(jtaxaptoi, r;SouXr,9r,cav uirostpetjiai,
pf, vorfaavtes oti

hunc vidissent
tes

beati, voluerunt redire,

non cogitanNicon,

quod Hegumenus
ipsi

esset. Cucurrit itaque S.

6 ryoufjtEvo; iaxiv.

"Eopapiev ouv 6 oato; Nixtjjv xai 7ipoTtpo; cautov,

'lc,

et advocavit eos ad se.] Ubi

primum
gavisi

eis

innotuit,

etiam

valde

sunt

Hegumenus maxime
;

aexaXeaato auTou;
Sewpr.cavTE;
o

oiiv

eyvwoav

otl 6

f,yoCpevic. eativ, Ttzpc/apziz.y.ai autoi eyevovro, p.dXiaxa

j.y.i

quando videbant ostium apertum. Etenim Deum hoc iili rursum revelasse, cogitabant. Jamque volebant poenitentiam b facere, ac vetuit illis d^cens
:

tov TtuXtova avoixtov, vo'r,aav yap oti

0eos auTw

7raX.1v

xai touto xai

aTtexaXutj/ev

'H9E'Xr.oav
liyoiv,
ti(i>;v

ouv /Ja/Eiv

pzxdvoiav,

t}txo!)Xuov

autou?
3ta
Tr]v

nihil tale eis licere fiacere propter

aclis gratiis

angelicum habitum, quo erant induti. Mox illi dicunt Grates tibi agimus, Pater, et quidnam Deo ac venerando capiti tuo simus repensuri ignoramus. Quis nos hujusmodi donis cumulandos, sperasset ? Qualis rex nos tali dignitate honorare posset? Quales terreni thesauri adeo repente nos divites redderent t Qualium lavacrorum usus adeo animam nostram mun:

firMv TotouTov auTot; i\zivai

tou 7iepiTe9evT05 auTor^
ouv
c/iizij)

TioifiOui,

a'-/-/eXtxou

oy_rja<xtoc,,

Aeyouoiv
ti'

eu9lo)5, euy_aptOTou(jtv oot rraTEp, xai

i:po-

adlai
Tt'5

toj

0e<3

v.a.i

-r,

arj

Tt(j.t'a

xe^aXjj

oux

oi't5af;.ev,
;

r'(j.a5

TOtoi/Tow

oojpeoiv
ato')(jtaTi

d^uaSf,vai fp.dc

fXr.ttvj

71010)5

(5aotXeu5

TotouTO)

ripfaai

r,3uvaT0,

Troioi 7tt'-/etot
7tot'ouv;

Sr.oaupoi ou'to>5 itaiyvr.i 7rXouT>;oat fp.dc,

r/jtoiv

Ilotwv XouTpwv a7roXauoetv outo)5

.

tw
xai

daret

vare

Quales parentes ita diligere possent ac serQualia xenia donaque remissionem peccatobreviter nobis afferre
t t

tyoyriv i/.y.Hdoiioj

llotot yovCic

outoj;
xf,v

ayatrijoai,

owoat wuvavTO
f,pi>v

Ilota

^e'vta owcicr.

twv a'aapTi0JV
0)5

rum nostrorum tam

Sicut

atpeotv

ouvto'(j.o);

outw; iviyy.ai fpiv 'iayyov,

tu facis, venerande pater noster

Tu progenitorum
post

ou

Ttpte fp.GiV 7ratep, xat avTi 7tavT0)v

v.ai

omnium, ac parentum
pater et mater es.

tuv
ou

7tpoyovo>v
7taTrip

loco nobis

Christum

f,pdv

-/ovewv,

a\i

ffjMv pieta

XpiOTov

xai

Tu Dominus,
et

tu

instructor, tu

pf,rr,p.

II)

Stanom,

ou ou-/xpoTr,Tr,;,
et7ttv

yetpayoyi;.

manuductor, tu viau dux, bus referendis lingua non

alia

quaecumque, qui-

2u

odr,-/o5,

xai ooa ylwaax

oux iayuet. Sid oou

lp.a9o(jtev a'Xw-

sufficit.

Per

te pretiosis-

tov TtoXuTtw-r.Tov jjtap'/apt'Trv xTtca'(j.e9a,

9oj; Tr,v Ovvap.iv

simara margaritam adepti sumus, et vere baptismatis virtutem cujus sancti nobis prsenuntii patres
,

tou

[jci.Tvclap.axoc,
6'vto);

ou7tp fp.1v oi oatoi

TtaTEpE; 7tpoeXe-/ov "Eyvoip.iv

xfv

xo>v

rfxETc'po)v

fuere

experti sumus.

Novimus vere peccatorum

dpctjxioiv xaTaxauatv

ex

nostrorum combustionem ex igne, qui corda nostra comburit cui tolerando impares sumus, 'adeo praej

tou
pf,

7teptxatovT05
outoj;

r'fiwv

Ta5

xapoia;

Ttupo;,

omp

r.ai

tfepovTe;,

Ta

f,po>v

EVTo; 7IEpt!pX'-/WV.

cordia nostra inflammat.

ejusgue preciirn pense

tus postutatis

17 Beatitudinem tuam, o pater, obsecramus, ut pro nobis ores et servos tuos abire sinas,
;

17
aou,

j\tTou(jtev euyr.v Ttotiiaai exTvr7); t>;v

u.axaptQTr,Ta
et;

TtaVep,

xai

a7roXuoat tou;

00115

JouXou5

to

ut sincere et enixe

Deo serviamus,

cui nos conseobliviscaris

yvr,ai'o>;

xal oXo^u^o); fJouXeuoat

atfteptoaafxev eauToi)5

cravimus. Sine te exorari, ut

numquam
,

0eo), Juao)7toufievo5 pr,$iTCoxt

7tai'i5uv,

Xr,9r,v ttoiriaai dyfit.ii>>'-1

aou

inutilium flliorum tuorum, eo tempore

quo manus

ev

xatptS

exTa'aeu; ywjotv aou TtjjttWt'.

N
vat,

,,

DIE PRIMA JULII.

\

12

ouacorfouuevoc utto v i,
xfic

tv

S-evoiv,

odie

MvEtav
Ttarep

Ttotou

auioJv

op^avelVj.
TtaXiv

Kai

ETtiXa66piEvoi toiv

yovdzoiv
t6)v caiv

tuas venerabiles extendis. Imo, imo. vir sancte' sine te exorari ab alienigenis orbitatis efirum re:

D
A
r.X

T o0

'Oalov,

iltyov

LROMT
MS-

Mvr,c9r,Tt
Ttij

tawivwv

Ttpo6a'To)v, ojv

oXoxauTooaac

XoiotbV Mvr,Toii

miniscere. Oeinde genua sancti hommis amplexi rursuni dicebant Pater, esto memor hurnilium tua:

uoveuoov ttevow tfVTOiv, a v TO) xaX6j

xrlrto)

TtapooV-

rum ovium, quas Christo

in holocaustii irnmolasti.

eTrtXa9r, oxvr.poJv ioyaz&ni, oov tfuTeuoat ecTteuoac,. Mv? evt}ey.a'Tr,v tic, tov aptrceX6)va t6) Xptaro) oii Ttept T/> EutoOcooac,. 'EOavuaUv 0 xat ec.etiMteto o Ttoipr/v,

Recordare externarum plantarum, quaspulchro paradisi horto inserere studuisti.

Ne

obliviscere ope-

rariorum

6soip6)V

tovc,

Ttpo

ouo

i.y.toorj

icjtoiTac,,

outo);

et;ai<fvr,
'fic,

quos undecirna circiter hora in vineaChristimercedeconduxisti. Mirabaturautemet

inertiiirn
,

ao'vta9evTac Ota tc, rtpi6oXrii; tou 9ei'ov c/r.piaToc..

exXaucav ouv ai/tfoTEpot

eucovuuojv
ave'oTr,.

Eiri

ixavr,v oipav, y.Xivac, yovu 6

obstupescebat praeses, quando videbat eos, qui ante biduum fuerant ldiotae ac rude6, tam subito evasisse
sapientes, ex eo, quod assumpsissent divinum habiturn.

oaio; Nixojv, xai orr.cac; 2v(/.e6)V ex 5e2t6)v, xai Iwavvr.v

e

Kat
o

iit.Tii.vac,

xdc,

ytlcac, etc tov

Dum

ergo uterque satis diu flevisset, genu

in-

ovoavov, dr.tv. '0 eoe,

6 u-iyac,

cr/.atoc, y.ai atveToc.

o

'0

eoc;,

clinavit S. Nicon, et collocato

Symeone a

xai layupoc,. '0 0eoc

avcjpoc,
tv5

dextris et

7fpoatO)Vioc, eicazovaov

at/.aprojXou

6')pa

Taur/.

'EtcoV.oucov

p.ou

0e6c, ETtayoucov uou ev tc/ut. Mr, uv/(j.6vevoov ev TauTr, uov Trj TfpocEuyri- toiv ati y.ai etc, aet Ttapaxoow Tri<;
iur.c,

Joanne a sinistris, surrexit, et protensis in coeium manibus, dixit Deusjuste et laudabilis, Deus magne et fortis, Deus qui es ante secula , exaudi virum peccatorem in hac hora exaudi me Deus
;

eEou6ev6)CEo)c
V
Ttupi

'Ertay.ouo6v
>;

(jtou,

KuptE,
tou cou

ETta'zouao'v

exaudi

uou
Y.ai

TtpocEuy/c,,

ttote

TCpocpr.Tou,

hoc, quo preces fundo, prsevaricationum, a

5ia Ttuv auTou TCpo6ei6)v, rai; avopuac,

xat
Tac;

p/.ou

xaTacpXe6

ov,
to)v

auapTt'ac,
.

pi.ou

xa.9apicov.

Nai,

0eoc,

immemor tempore mea vilitate usque et usque profectarum. Exaudi me Domine, exaudi me in igne orationis, sicut olim tuura
in fortitudine. Esto

me

ayi'o)v

c7uva'pi.Ecov

Nat

6 tojv

aacoptaTcov

TCownfc. tov

prophetarn

et ejus interventu

Nat,

6 eitccov

'AtTEtTE, y.ai Xr't|;c9.

Mr

pt fioeXucV,

quitates, et peccata expurga. Ita fiat, o

a'xa9apTa /t7r, TCEpioEbXr.p.Evov, xat ev aptapTtatc, cuveyouEvov. 'Ertay-ouaov ptou

ev 6 ETrayyEiXapi.evoc srcaxouetv toiv

ctarum virtutum
creator
!

ita fiat,

combure meas iniDeus sanrerum incorporearum E

:

ita fiat"! qui dixisti

Petite
lcibiis

et accipietis.

dh3tia

ErtixaXoupiivtov

oe,
i

xai xa.Tu9uvov Ta $ixr,airo.v

icfvri;
iic.

Ne abominare me,

qui

sum

impuris, et in

uara
Etrcwv
ev
r,

t6)v o*ouXo>v

cou, y.a

Toic itooac
etci

ooov

peccatis haereo. Exaudi me, qui promisisti te exau-

eipr/VYiS.

2uuTta9r,oov aza'xot; Ttatctv

ouciv, o

rtvEo^Eaxepatoi d); ai TtEpicT-pat. 'Exexpal^ao> 6Xr y.apota ptou, '0 Qeoi;, o eoc, ETtay.ouoov ptou
zat t6<v
erti

diturum eos, qui mvocant te in veritate diriga gressus servorum tuorum, et pedes eorum in viam pacis. Cumpatere innocuis pueris, in externa terra
;

eXiric TtavTOiv toiv TtepaTO)v T;; '/S,

^Evr?

existentibus, qui dixisti

Estote simplices sicutco- Matth.

10

ptaxpav.

lumbae. Clamavi ad te in toto corde

meo

Deus,

18

'ETttTt'ptr,oov Ttactv Tot;

axa9apT0t; rcvEuptactv aTto

'Ex/_tov popttfaiav

TtpoooiTtou tojv Ttat'i5ojv

aou. 'ETCtXa6ou otcXou xai 9upEtou

xai avaoTr,9i

tic,

xr,v (5or,9etav au-ojv.

Deus exaudi me, spes omnium finium terne, et eorum, qui sunt procul in terra aliena. 18 Increpa spiritus omnes immundos a facie puerorum tuorum apprehende arma et scutum, et ex- h surge in adjutorium eorurri effunde framcam et
:

impetratis

xat ouyxXetoov
E'ti,
6)

ic,vjavrlac,
tv?

tojv

xaTaStojy.ovToiv
2o)Tr.pt'a

cutou^.
Etptt

conclude adversus eos, qui persequuntur

;

illos

dic,

zuoie,

tyjyrj

auT6Jv

oou

76).

'Yrtava/oipr.aaTO) arco
).!ac.

Tr;^

auTOjv oiavoiac,

TtvEVfa OEt-

axrotai;, uTCpr,<pavt'ac, xai Tcacr.; xaxtac, zat

xa-

Domine, animae eorum Salus tua ego sum. Recedat a mente eorum spiritus timoris, acediae, superbiae, et omnis malitiae, et extinguatur in illis omnis
flamnia atque motio, quae diaboli operatione exsurgit.

Tao6Eo9r,TO) auTtiiv TCtica Ttupojctc zai zt'vrotc ez otacoXtzJii;

EVEpyetac cuviOTa ptfvr,. <l'o)Tto9/TO)

tivu/r,
y.at

aiTov to

oo"(ta,

Corpus eorum

et aninia et spiritus, cognitionis

xai

r,

to Ttveupa toi CjWTt Trc yvuictotc, aou,

tua? radiis illustrentur, ut occurrentes in unitatem

fidei, et

iva y.aTavrr.aavTe? tic zr.v v6)-r.Ta

ETttyvoioEo);
Tri;

Tr;

Tti'aTEO)c,

xai rrc
14 14

agnitionem sanctaj

et

adorandie Triuitatis,

a'yt'a?
eic,

xai

Ttpoaxuvr,T/;c
r.Xtxtac,

Tptaooc,
oe

avjpa reXetov,
ai6)va
aiCjvoc,

ptETpov

Oo?a'oo)0t'v

xai

euapOTr,oojot'v

aot

toj

Kuptoi, oti
IlaTpoc xai
Aiic oe

Tca'vOrucv to

tfuXaxTr.ptov
a'/i'ou

6'voua

cou,

tou

Tou Teoii, xai tou

Toi; auv
Ttaai
rr)?

IlviuuaToc.
co

'Aiir.v.

au-

virum perfectum, in mensuram aetatis, glorificent placitoque se tuo. qui Domite in seculum seculi nus es conforment. Nam praesidium omnium populorum est nomen tuum, Patris et Filii et Spiritus sancti. Amen. Da illis, Domine, cum omniura bonoin
, ,

Totc,

dya%u,

Kupis,

zai

to-!c Xoyout;

rum cumulo,

ut hujus meas miserabilis et indignas

Taurri; uou

oixTpac,, v.ai dvaliac, oou ixEat'a? v

xap-

orationis sermones, assidue cordi suo insculpant, ad

ota Ota

TtavTot; e/etv Ttpoi;

5o^oXo/t'av

xai uptvov Trc or^

XprtTTOTr.To;. IlaXtv Sk

Ttpo:

aiTovc piETa TtoXXoiv Sa-

xpucuv 'iltytv. '0 0eoi;, ov

cj)

E^XEEao^e, Te'xva y.ald, xai

tov

gloriam et laudem bonitatis tuae. Iterum multis cum lacrymis ad ipsos dixit Deus, quem elegistis, boni filii, et ad quem accurristis, Deus ipse emittet ange:

xanSpaueTE,

auTot; EcarcocTEXEt
y.ai

dyyu.ov auTou
zr,v

luru

Ttpo

rtpocOjTtou uptojv,

r.azzav.v)dati

ooov auTou
u>c epr.civ
6

/xTtpoo9v

tojv

Ttorjoiv

upioiv.
pts

'O

a/yXoc,

suum aute faciem vestram, et prasparabit viam suam ante pedes vestros. Angelus. qui sicut dicit liberat me ab omnibus contrariis magnus Jacob
,

ftEya;

laxcoo,

puouEvoc,

aTto rcavTUv
t6jv

Ttov

BvavrKOV

0UVa'uEO)V,

aUTO; TCpOTtOpEUETat
tov sauTou
v.ai

Tpt'oo>v

uuoiv.

'0

pucxuevoi;
auroi;

Tcpocpr,Tr,v

ex

OToptaTo;

XeovTOJV,

praecedet ante vias vestras. Qui prophetam suum liberavit ab ore leouura, ille vos quoque liberabit a roanibus leonis. Qui elegit vos
potestatibtis,
ille

puceiat

upta;

arco rojv /etpojv tou Xeovtoi;.

exAc,a'uvo; uptac

0eoc, auTo; a'xaTat'o/uvTov rrv 9uot'av pov ^uXa^i. 'Q; tJe Taura xat rcXeiov toutojv autot;
eTtr,uEaTo, zai auvertXaxr; 6 ^Eocsopoc TOJ

Tpa/rXot?
ev

aurtliv

ab ignominia vindicabit. H;vc et plura precatus, et colla eorum stnnxit Serva, Deus, serva eos, qui vir deifer, et dixit neque enim initoto corde diligunt nomen tuum
Deus,
ille

sacrificium

meum

xtxt

i'XEyev

2&aov,

0eoc, aoJoov
ou

tovc

6Xr xaptJta
ei,

7aTtr,aavTac, to 6'vopta cou,

yap

acJixot;

KupiE,
tce-

^ xa TaXEn])a'vrac, Ta
,

quus es Domine. ut illos, qui stultas hujus reliquerunt, contemnas et deseras.

vitre res

ptaraia tou

h6i'ou

Tfpa'/ptara,

pweTvxori {y^aTaXeiuVai. '9. Eraf rtaXfj T

auTouc.

BXertETe

Te'xv,

EU

19 Postea ruvsum ad
Attendite,
filii,

illos

sermonem convertit

< :

"' r0
i)

'a

KMeiiov ^utou; e?et5ojxaTe cpoSepov x a^farov. ._ f" f oSr^*iTE, Juvaro; ydo iariv tbc 0 oux
yit/ii

AXXa
a'cei

terribili
:

vos

et occulto bello dedistis;

^',."'

sed

metum

pellite

potens enim est Deus, qui non

et

s Joan.

^
"J1

*^
a
1 *

" _,

T, /_

17

patietur

130

VITA
Certate,
filii,

S.

SYMEONIS SALI CONF.

uua;
r

A
A.

patietur vos tcntari

ItOM.

nere.

supra id quod potestis sustiut non supereniini. Sed state

7Teipao9rjvai, urcp d SiivaaBt uTteveyxefv.

fxr)

'Aywvf-

axa it, rexva,

uovsuaaTe toO

ixxrMvai auTW, aXXa

arrJTe yevvafoi

EX MS.

animo erecto, opponenles inimico sacri habitus armaturam. In memoriani revocate verba illius, qni Nemo mittens manum suam ad aratrum, et dicit
:

iyovTtc -6 drtXov toO ayfou

a/riuaTo; xar' auroO, uv.

eirtdvTo;, oucTei;

emSaXwv
ra

xfv

yii.py. adrofl

eV

arcoTpov,

xai aTpatpei;

ei;

oTCiaco,

eu'9eTo;
rcepi
tvjc,

eanv
tou

conversus retro, aptus est regno coelorum. Et rursum de sadificatione turris ne viam perfeetam in:

et; xf,v (3atXefav Ttiv

oupavwv. Kai TtxXtv

dplxfxzvoiv

Ti;

Trupyou

oir.oSofj.fit;-

Mf,

uuwv

xii.tiac

cipientes, in Dei

obseqmo desides

sitis

et in vobis et

oSov,
pw9>3

Tyjc
etp'

v.xxx
vu.iv.

0eiv

rtoXtTefa; artoyauvw9>)Te, y.xi tj^.

impleatur,

quia

coeperunt Bedificare,

non sat

r,oi,avxo

otxodourjaar, xat oux efyov

habuerunt vinnm et aninii ad opus consummandum. parviim est bellum, sed magna State secun o filii
:

Svvxfj.iv, xai rcpoOuufav rcpd; tov arxpx ia fxov toO 9eut. Xiov. 'AatpaXtWofo, Te')tva, utxpi; d TrdXeuo;, XXa us"-

corona; temporalis labor, sed seterna reqnies. Itaque cum teinpus procederet, et jam deinceps lignum
c pulsaret; et
illi

yac

axiyxvoc, rcpdaxatpn;

6 rcdvoc,

aXX'

aitjjvia

f,

dvd-

Ttauat;. Trj;

wpa; ouv
a);

7rpoxot|)aOf;;,

xai fSr, Xotrciv tou

ioiav, xzt efrtev

janua essent egressuri, Hegu:

EuXou xpouovro;,
eXaosv
6

EpieXXov

toO TCuXrivo; iiitjyzaOai

v.aT'

Propter meno seorsim prehenso dixit Symeon Deum, mi Pater, ora ut Deus, ex animo fratris mei Joannis deleat memoriam conjugis stia;, ne maligno

Suuecov

tov

ryouuevov

auTCO, o"ta tov 0eiv, Tcarep, tv\xi, iva d 0eic, tJtxaxerJaa

ti;v fxvf.fj.vj zf,i yvvx.ty.6c

toO arJeXtpou uou 'Iwavvou,

Orcd

txf)

machinante spiritu
propter

me

deserat, et ego inteream pise

rtwc ex toO
X,urcr;

r.ovr,pov
y.xl xf,c

idaxi ue, xai TtoiXuftai

t;

dolore, ob ejus exitium et recessum. Ora, obsecro,

au-ou,

TrwXsfa; xat tou /wptouoO. ''Eu-

Dominum,
illo

ut Dens etiam parentes

ejtis

con-

soletur, ne de
ac spe
mati.

laborent.

xov Kuptov, iva 7Tapauu9r,ar,Tai d ed; v.xi TOV5 yovef; auToO, fva fj.fi ueptuvwotv auTov.
^at,
Siofj.xi tJta

20 AtveroSenex. miratus fraternum affectnm confirnihil ei respondit. Rursus Niconem eodem modo P prehendit Abbas Joannes et seorsim se vocavit sic
,

2i)

Qauua^aavTi;

Se

roii

ye'povToc
axitr.piOr,

zf,v

efropyy,v,

f,v

tyti irpo{ tov oicTeXcpdv, oucTev

xvxm. fl^Xiv Si

xhv

xvxm

Tpdrtov eXaSev aurov, xai d

aSca;

Iwzvvr,;,
rcaTep,
fxr)

loquens

Propter Deuin te obtestor o Pater ne fratris mei curam depone sed ora, ne matris suae
:

xai

7To;pxa'Xei

xa^' tofav.

Six

xov 0eiv,

dfj.ikf,ar,c,

xov aoeXtfou uou, eu^duevo; fva

fir.xipa

fif,

tpuyy,

ue
ev

dolorem miseratus, me fugiat, et in portu inveniar naufragus. Haec ubi dicta ob alternam mutui amo;

o"ta
x<i>

xf.v

auToO, auu7ra9wv auT)5, xai eupe9tj

Xtuevt UTtouevwv to vxvxyiov. '[ic ov iipr.xxt, xaTaTtpii;

'

ns

vicissitudinem obstupefactus Nicon

:

tandem sub-

TtXayeic xf,v a'u'i,oTe'ptov

aXXriXou; dyxxrr.v, TeXeftu;

jecit

Ite,

filii,

annuntio enim vobis,

eumdem,

qui

Xeyet

auTof;.

nopeueo9e,

rexva,

euayyeX.fiouat

yap

aperuit vobis hic, aperuisse

illic,

jam nunc

ea, quae sunt

uufv, oti
exef.

d avotc/a;

uufv

6>St.

rtpoar.votEev up.fv xat

v.ai

Ta

et

postquam frontes eorum, pectora, totumque

illos

Kai

ccppayfaac, auTtiv

Ta ueToorta
'Q.C,

xd axfBn,

corpus signasset,
tui, alienigenis

dimisit.
;

Dimissi itaque et

xai dXov to awua, erceXuaev auTou;.

ouv arceXu^r.aav,

egressi, illud usurparunt

o Deus hujus magni servi

xai eEv?X9ov, toOto eXeyov. 'O 0ed; ToO Sovlov oou Tou
ueyaX.ou, 6Sf,yr,aov
oTt
ffj.dc,

nobis etauxilio carentibus esto viae

loca,

touc,

Uvovc,
xf.v

v.ai

aTcepiOTaTou;,
erctaTa'ue9a'
et;

neque regionem novimus. Verum accedentes ad te, morti, et solitudinis hujusce pelago nos commisimus. Tunc Joannes ita Symeonem compellat Quid modo est t Quorsum tendimus ? Cui ille Pergamus ad dexterara quidquid euim dexterum est, bonum est. Jamque tan: :

dux; etenim neque

ouVe

tov;

totcouc,

ouTe

yoitjxv

AXXa
tov,

7Tpd; oe epyduevot, TcapeJtixauev

et;

eauTou;

9dva-

to
xo>

Tte'Xayo;

'lwavvr,;
a7rexpf9r,

epruou TauTr,;. Aeyet ouv d Suueriv Tf iaxiv apTi; HoO vnxyofjtv

xfjtc

auTw

exefvo;,

paXuuev

o"e^ia. ot:

dXa Ta oeEta,
xf.v

na.Xd efatv.

Kai
ir.i

epydpevot xaTr,vTr,aav

erti

vexpav vexpa

d
e

tum

viae

erant emensi, ut ad

rent versus fiuvium, cui

mare mortuum d veninomen Arnon e.

OaXaoaav, w;

xov Xeyduevov 'Aovovav.

in

eremum

secedunt.

21 Deo autem dispensante, etnumquam deserente qui toto animo in eum confidunt, invenerunt locum (quem senex quidam prius incoluerat , sed
illos,

21 ToO 0eou Si otxovouraavToc, xai

et;

fxnSir.oxt tou;

avxov TceaTeuovTa; dXoi(/uyw; eyxaTaXtuTca'vovTo;, eutotcov,

pov

ev9a ojxet

Tt;

yiptav,

rcpd

dXfywv

ruepriv

qui

quo modica erat supeliex, nec non herbae ad vescendum grata; et delieatae, quibus etiam vitam aluerat senex ille, qui ibijaeebat. Locum conspicati non secus sunt gavisi quam si thesaurum invenissent. Igitur viri illi, omni praconio celebrandi (eum quippe noveobierat) in
,

jam paucis ante diebus mortem

xi).tvxf,aac, ev 6>

{mfoyov

y.ai

atxpa

axeur,,

xai (Soravat

Toutj,pai Et; to o9fetv

auTou;, i\

cov r,'a9tev d

yepwv,

Exefae xefuevo;. 'ItJdvTe; ouv tov tottov oi aoid^tuot, eutfpa'v9raav,

urcd

w; Ttva

9r,aaupdv eupov. ''Eyvwaav yap

dn

0eoO

( f.xo\.fj.xa ir

xxi

erce'utp9r/'

aurof;,

v.a.i

f,p\xvxo

tvyy piaxzvj
TcfoTeuaov

xo> 0eo), xai Tti

ueyaXw

ye'povTt.
.

"EXeyov yap,
ouv euetvav
ijou-

runt fuisse praeparatum divinitus, et oblatum) Deo et magno illi sem gratias agere coeperunt. Enimvero, aiebant orationis ejus praesidio feliciter no,

SC tvyo>v
fxf,

a.vxov y.axtvoSta^fxtv

'i2;

dXtya; ruepa;.

tffpwv Tiiv apeT;v

toO XptaroO

Xwv d

e;/_9ooc Ttiv t|uy_wv

r.uwv StaooXo;, r,p^aTO TtoXeuefv

et; xf]v

bis successit Tentanlur a

diaoolo.

hoc iter. Paucis ibidem exactis diebus, servorum Christi virtutem non ferens animarum nostrarum hostis diabolus, impugnare eos coepit,

auTouc, tov uev 'Iwawr.v

ixvxov yuvafxa, tov Si

xfic,
eauToO ur,Tpd;

2uueo)v

t; xf,v

dydmv

xf,v

TcoXkf.v
i\

"Ot ouveoXertEv eauTovetc

eXeyev

Joannem quidem uxoris, Symeonem autem magno erga matrem affectu. Quando itaque unus ex iilis
afflictum se vidit, statim alteri dixit
: Surge frater, oremus; Et usurparunt orationem magni Senis. Oraverat enim Da illis, Domine, ut orationis hujus sermones cordi suo insculpant. Et eventus lllico do cuit, ambos hanc calluisse ex prompta memoria. Et
:

auTWv 9XtSduevov,
dStltfi,

eu9e'w;

tw

e?pw-

'Avaora,
toO

euEo')ue9a.

Kai

f,vyovTo Tf,v tvyr.v

drt o"d;
xf\

ueyaXou

ye'povTo;- r,'u^ato yap,

Trj;

auTof;

Kupte ToO; Xdyou;

tvyfc,

raurr,; ev

KxpSix aurwv. Kai

avxfiV ex OTr,9ou;,

eu9e'w; oi duo eup9r,aav, ytvtiaxovxr/.i

re;

auTiiv

r,'uyovro

rta'vT0T

tic,

Jxaarov rcetpaaudv, xai

et;

^xaarov atTr,ua aurwv

rtpo;
o);

eam adhibebant,

tov edv. "liortv yap dre ercupou auTou; d tJtaooXo;,

iXrr/iiTO 6 9eoq>dpo; 2aX.d;,

quoties tentatio ingruebat, aut aliquid a Deo petebant. Quadam vice instigabat eos diabolus, uti narrabat deifer Salus, ad usum carnis et vim ; et in principio suggerebat timorem, et tor-

w; ixv

y.pix xai otvov r,'a9tov,

xai rcaXtv urtfSaXXev auTof; rcapa Ta; dpydc, Sttlixv, xai V.rofav rtpo; xf,v aoxr,atv, ware SiaoopoK iritr,xtiv

porem

auTou; urcoaTpEtpeiv
TtaXtv ^e

ef;

to uovaoTv.ptov

otrci

T),; epiuoU,
E"

in vita ascetica

adeo ut variis modis cona-

xara tou;

retur eos ex

utcvou;

monasterium revocare. Nunc iterum quaedam representabat in somno nunc amicorum aliquos, hos quidem flentes, hosce genio inin
;

eremo

9ewpefv "Eartv Si ote xai

tou;
rcoXuuopifo;

tpavTaofa tou; eauTtiv

cte

ffjfou;,

uev xXafovra;, toO;

o'tfi;,
fxr)

euw/r,9e'vTa;

TtapeaxEuai,ev d

* at

Tto>,Xa eVepa,

ovSi

ilriyfiaaalai Svvaxov, ti

toutcov
Ttiv

DIE PRIMA JULII

131

tcov TtT(pCTjuriJw

Iv

m(p*

ylvetccl tic.

'AXX'

f.vtr.a

o"

dv

dulgentes in
lis

iavnuovtvov twv axe.djct.Mijm, oSc ei; aXXr.Xouc e9ea'aavto, xai tmv oaxpuow toO Tepovroc, T)j ? (JioVaxaXiVc,

irnagine corporea effc.rn.abat versipelac tortuosus coluber, et plurima aiia, qua re-

d
,

ioTrep iX['w

7'V xaTerrpauvero utcov

et

r,

xapSiV,

y.ai

TtapexaXetro.

censerenemovalet, praetereum, qui tales tentationes eipertus fuerit. Sed qu,-.ndo recordabantur coronarum, quas alter in altero conternplati
fuerant, in-

IE0VT
-

stitutionumque

lacrymarum Senis

cor illorum quasi sancto quodam oleo delibutum recreabatur.'

ANNOTATA.
a

Qus

clauduntur

hocsigno ab
ipsi

initio

sus exigere.
titiae,

Qui elenim

etiam, Sgmeon ac Joannes, valde gavisi sunt?

anteijressa fuerit menlto.

b
vot,

gemitus et anxietatis Hegumeni, proxime. InUrpresapud Surmm legit y.yJ.tlv yxtdvouui ,

hujus capitis, denideranlur apudSurium, qualia tamen videtur sensi nulla gaudii, sed tanlum tris-

et reddit vocaie poenitentiam. Nota cum Cnngiovocem w.-y.prxler poenitentiam designare corporis et capitis inclinationes, monachis ac pcemtenlibus usitatas. El

forlasse hoc sensu (xetdvoia luc accipitur.

Quomodo Ugnispro xreCampano utantur monachi

Ingens lacns Palsstinse ad meridiem,
el

Orientales, explicat libellus

Hieronymi Magii de Tin-

linnabulis.
(1

Terrv sanctx versns Orientem, hebraica phran, mare dictus, quale

unde
et

vocalur omnis copiosior

aquarum

rollectio.

Mortuum nuncupatum, quod nullum

mtil producat, sed lacus prorsus sit bilumiuosus, pestitens, el horribihs,

gignal piscem, nultumve aliud aniAsphaltites appellalur a scrip-

tonbus Graecis ac Latinis. Plura dabit Cotovicus Ilinerarii Hierosohjmitani lib. 2. cap. 17. e Designatur hic lorrens Arnon, ni fallor, de quo Josephus lib. 4. Antiq. Judaic. r.xpf.v im r.azauov 'Apv&v oc ex twv Trjc 'Appaciac opcov opjj.wp.tvaq, ycai b\d Ttxar.c, ipfuov pe'cov, d$ xf,v 'Aa^al-ixr.v liuvr.v iittaet, apit/m
cfvxt Mo6i'tiv xai
rpitfso/.

'Aftopmv

yf, o' avxr,

xapicoopopo? xi

ixi.ffiac,

av9poJTt(ov 'ioov

toic Ttap' OtoiV, aya9otc

i/.uvr,

Pervenit ad fluvium,

pererrans, in
et fructus,

nominatur Arnon. Is ex Arabiae montibus exortus, desertum medium Asphaltitem lacum influit, Moabitas ab Amorrhaeis disterminans; estque haec regio fru"ifera,
qui
est satis, incolis suppeditat. Ita Josephus. Porro in

quantum

Ms.

nostro adjectu modica paragoge

scnbitur 'kpvav&v.

Vocabttlitm isthoc vel non invenit in suo apographo, vel prxlermisit interpres apud

Suriun

ad diem

Julii.

CAPUT
Apparitiortes, orationes, egressus

IV.
in

Symeonis ex eremo

publicum prce zelo animarum, occultatce

ejus actiones.

Eq^tveTO $i
ptev vou9eTtov

utoic xt' 6'vap,

y.ai 6

xuptc Nizcov,

otc

In

somno etiam apparuit

illis

auTotc, oTe Oe Ttpoceuydftevoc uTTep autcov.

(J/aXpioOc.,

nunc eos instruens. nunc pro

ipsis
;

dominus Nicon orans. Aliquan;

Apparitionu.

"Eoti Oe OTe xai

auToi/c

cStoVzaxcov,

v.ai

ecu-

TtvitovTO aTtocTr,9i'CovTec

dca ytazd
erti

toui; uttvouc

uto'. c 'Eyt'-

do etiam eos docebat psalmos et experrecti memoria tenebant, quidquid in somnoillos docuerat. Id

eoYoao/Ev, xat

tlyav

yapdv

touto

fteyaXr.v.

vcoaxov yap oti Trovef 6

tpopoOvTo
et^

ye'peov

oY

avxovc.,

xat

e7i).r,po-

aiJTwv

Ttliv

TtpayptaTcov.
Ttpo

Kai yap
r,

Trpo Traor.t;

quod magno eis gaudio fuit. Sciebant enim senem ipsorum causa laborare, de quo ex rebus ipsis fiebant certiores. Et vero cum prae omnibus peteret
tio recrearetur, et

aiTr.oeto; ex

0eoO toOto

Tt'vTO)v a(Tr,ofj;V(<)v

ap.xf,c,

(foTepwv, tou ptev 2vptiiv,

ptr.Tpo;

ivct Txapct.-y.lrBf,

xapoia

uterque a Deo, Symeon quidem, ut cor matris solaconfirmaretur Joannes autem

;

aiiTOU, xt

7t/.r,pocfoor5)?"
xf,v

ToO

oe

lojavvou, iva
to aTto/.o-

ut Deus conjugem

suam

susciperet, etdolorem e se;

TtpooXSrT[ o 0eoc;

avrov

avfj.ct.ov, r.coc,

paratione ejus ortum ex aniruo fugaret exaudivit Deus

,

utrumque

rnivai

xfv

ayiatv

avxf.c, aito xfc,

ivvalac,

a.vxov, ticf,-

qui dixit, se facturum voluntatem

xovaev
vcuv

6 t)eo^

aa^oxicoiv,

6 eiTtci/v

GeXrpta tojv ^ocavui-

fimentium

se.

Et jam duobus exactis annis, domi-

aurov

TtoiJioai-

Kai Sva

etciv, TrpeX96vra)v, irr/.rf,

poajopfjr, 6 xupc;
f-fiXrp

Ivptoiv ex WeoO, ort alvr.ac iaxiv

autoO, xai oti cvatVcTai
Y.ai

avxov

Ttept

aOrr; y.xxa
Trj

vuxTa, xat 7tapptu9eiTai avxf,v,

/iyei auT>5
ptr,

Ivxai

nus Symeon certior a Deo est factus, quod mater sua causa non doleret quod noctu ei appareret, et ipsam consolaretur et diceret Syriaco sermone : Ladechre, Lichem Hoc est Ne luge mater ;
;

puv

Oia/.exTci)

AaSiypt,

Xiy.ept, o

eoTtv,

Xi/Ttou, p-f-to,

etenira belle

xai yap xaX(ic eotcev xayw, xai 6 xupi;

'\oiivvr,c,

valemus, et

habemus et ego et frater Joannes. et militiae nomen dedimus in palatio regis.

uytaivotuv, xai eoTpTeu9rptev eic to TtaXatiov roO (iaoi^edic,

o

xai

io*ou

OTetpavouc tfopoutiev, ou; dviavatv fpdc,

'AX).a

paoueOi;, xai OToXac euTtpiTtei;.

toui;

Ttapyftu^roai
5ti
jJ-ix'

xai

yoveic

toO

ac5e).(fo0 'Itoavvou,

iuoxi
6

taxtv eaTpaTeufievoc.

'AlXd

ur.oiv IvixrBf-t.

Kai

ooe

oac Oe Icoavvr.c eMev oti liytt

loou
tov
[xiv

avxoi tic Xeuyeifiovojvenoir.aa,

xf,v

Et ecce, coronas gestamus, quibus rex nos induit, At parentes a quoque consolare fratris Joannis, quia mecum una militat. Neutiquam ergo lugete. Et Joannes quoqueconspexit aliquem, candidis vestibus indutum, qui dicebat Ecce, Patrem tuum dolore hberavi conjugeiu vero tuam e
et vestes elegantes.
.'

TcaTtpa

aou

a)!uTtov

vivis tollam propediem.

T^vatxa' aou ev TauTai^ Ttpoa),aftoa'vofti.

23

'El;r,yr,aavTO

poi, xai

oijv aXXrXoic a e9ewpr,aav apttfOTeeyipraav, xai [eu(ypav9r utcov 1] xapciia. Kai

23
alteri

Igitur, qure quisque contemplatus fuerat, alter

;

Teco; ex toO XoyiaptoO tojv yove'cov auTcov eu9e'coc exouc^iaav

narrabat et gaudebant, et cor eorum exhilaratum est. Et tunc pareutum cura statim levavit
illos

olatio,

avxovc,

.0e6c.

Kai
itepi

XoiTtov ev

aveoei

uitKpxov,

ftri

Si

Deus

et

imposterum eam omiserunt,

;

nihil

_i XuTtouftevoi
tov

autcov.

'AXX' aTtdvcoc, y.ai aoxvco;

prorsus de ipsis dolentes

gnitie
,

sed sine molestia et sesilentii

;

xfic, aaxriaecoc, xai f.avyjac, JiereXouv Jpdfiov 5ia avT c, tuipac, xai vuxtoc, ei fir; tov aTtepiOTtacTov Ttei-

exercitationis

et

cursunrj

pera-

paoftov, xai xf,v .... dp aftepip.vov fte'ptfivav,

XeiYcTou EtrtTou
oi

),e'yco $f,

xf.i

ddta-

rrpoaeu^;, itpooeu^c, $1

f.c y-ai
cJi'

(5ia

ouvtoftiac TtpoexoiJ/av

gebant quot diebus ac noctibus seu potius tentationem, quae non distrahebat, et solicitudinem, quae niinime solicitabat, assidum orationis; qua impigri
operarii

aoxvoi epyatai, waTe

ev 6X1-/01; ypovotc, a;ico9>!vai

tam compendiose

profloiebaat

ut exiguo

tempore

132

VITA

S.

SYMEONIS SALI CONF.

auTov; OeJwv dpa'aewv, xai
TtXr,po<popto"jv

A
A. I.KONT.

KX IIS miraada.

tempore honorati fuorint divinis visionibus, et miradum culis confirraati. Nam parvo post tempore vacaret, quasi ad lapidis jaotum a uterque silentio se miituo [dist.ihant.] Sed enim hoc etiam sihi prw.

xi OauptoVwv.

Mt/poO yap /pdvou TtapeXOdvTo;, xsti apt<poT'pwv r,Wfa\ t.0VTWV, ? cr.Tto Xt'9ou (3oX>^<; XXrXwv. Tlaav yap xai
toOto eauToJ; iJiaTurtwoavTe;, toOt eaTt to otvayojpeJv xaT* iSiav, ots (3ouXsti d xaOsJ; s; auTwv xara ptova;
eui;aoOai. 'Hvt'xa Si eXOwatv

hoo est seorsim secedere, qnando alter singulatim ab altero volebat orare ut, si inciderent
scripserant
;

aurw

Xoytoptoi

f,

a'xr,dYa,

ipsi eogitationes, aut negligentia obreperet. ad alterum accederet, et ambo sinnil Denm invocarent, ut

sp/saOat auTov ?rpo; tov STspov xai

TrapaxaXsJv toO aTraXXayrjvat
ouv twv rptspwv xaOrptevo; 6

xoi'vo>;,

tov 0eov

ToO TmpacfJ.oO.
iupisojv
sv

'Ev

p.ia

a tentatione liberarentur. Die quodam cum Symeon loco sibi consueto sederet, videt se in ecstasi veluti adesse apud matrem suam, regrotantem Kdessa? (ibi

tw

eiOiapteVj)

auTW
yap
rri;

Torrw, OewoeJ saurov

sv ExoTa'asi,

wanep

TrapeJvat
sxsJOsv
;

Trpo; Trv
r.v,

eauToO
Xs'yst

/jtr.TEpa

aaOsvoOayv

sv 'ESiari,

enim erat) et dicit mater r Et cum illa diceret recte, fili. Ille rursum nam rogavi illum, vade. ait, ad regem, ne metue praeparavit, et, ubi voluerit, te et bonum tibi locum
ei
,
:

lingua Syriaca.

Qui vales

xai

auT>5

T>5

2uoa

<f

ov>r IKj; eyet; pi-^Tsp

Ae'yet

oe

eirrouo-r,;,
Trpoe,

xaXo">;

Texvov.

auT/i

Tra'Xtv.

"Tirays

tov (3aoiXe'a, poi <foSr,9>i;, oti 7rapExxXeaa

<>Te (5ou).erai,

aUTov, xai r/Toipiaaev aoi xaXdv totcov, xa<

sequar
Ecstasis.

illuc.

a9a'vw ae sxsJ.
intellexit ea ipsa
;

hora maad trem e vivis excessisse Domine, orabimus. fratrem Joannem, dixit Surge Cumque ille turbaretur (existimabat enim aliquam

24 Ad

se reversus,

24 Ei?
T>5oai
Tr)v

sauTov Si sX9wv, syvw

pir,Te'pa

T>j

auT>5

wpa

te/.eu-

et curriculo

currens

auTou, xai 3pop::'w; s?.0wv rrpo; rov

).s'ysi

tiStXabv 'Iwawrv,

auTw, va'aTa xupi,

Troirooptsv

sM,y. Tou $i rrapayOevTo;, sowei

oup<S>5vai
0>i;,

yap

Treipaop.ov Tiva
;

tentationem accidisse Symeoni) dicit ei Symeon nihil enim mali habeo, per Noli turbari, frater
: ;

tw Supiewv,

y.iytt

auTW

2up<e<iv

Mr,Sev Tapa^-

a^eXrje, ou5e

yap s/w
6

Ti'7TOTe
-

xaxov 5ta tou 0eou.

qua mors matris a Symeone

in

Deum. Cui Joannes Et quae causa talis cursus, n pater Syraeou (Nam impense venerabatur, et colebat ille Symeonem, sicut Symeon Joannem) tunc
:

IlaXtv ouv Xeyet

aurw

Twavvr;

Kat

ti;

r,

cthia tou
ETt'pta,

'?

toooutou aou apouou, Trarsp Zu/iEWv. lfavu yap

xai eotcETo auTov, wotteo xoixeJvo;.

Tote reptyuOeyTwv

oculis fletu perfusis, et gemraarura instar lacryrais

in pectus ejus decurrere incipientibus, dicit Joanni
:

auTOu twv 0ffl9a).pLWV aTro twv cJaxpuwv, xa< ap^ap.vo>v

xaTp/eoOat wo7rp
ptapyaptTwv
irii

to

ot>:9o;
piou

autou,

cognita.

Jara

bonam meam
:

et

benedictam matrem Dominus

V.yu auTo;TW 'lwawr, apTt Trv x^Xr.v

euXoyr.ptevr.v
6

pwtip xa!
EEr.yr.oaTo

ad se vocat. Et narrabat ei visionem, ac flexis genibus orabant audiebaturque Symeon Deum compellare vere miserabilibus
et supplicibus

Kupto; irpooXaptoavsTat, xai

auTw

Tr,v

o7rTaat'av,

xat xXtvavrwv auTtiv Ta yovT,

serraoni-

ruyovTo. K5<t rv axouoat tou Suptewv Xsyovro; rrpo; tov

fisiv, eXsstvou;

bus (nam comraovebantur et conturbabantur viscera commotaj et clamabat ejus affectu naturali
,

ovtw;, xai TrapaxXr.Tizou; Xoyou;, auvsxai

OTpECfovTO yap
u7to

OiSTapacoovTO Ta atikayyva

auTou

Deus. qui sacrificium Abrahae suscepisti qui ad Jephtae victimam icspexisti qui dona Abelisaversa;

TWS yuaew; xtvouptsva, xai icoa. '0 0o;, a rrv Tr> oXoxauTwatv 9uat'av toO 'Aopaapt iJefapievo;, 6
'IscfOae TrtcX-'ij,a;.

tus non fuisti;

Annam

per Samuelem puerum tuum, prophetissam esse ostendisti tu idem, Doqji

;

'O Ta Jwpa toO 'ASeX

pt>;

poeXu^afieTrpo-

o;,

oia tov iaptourX. tov r.aiox aou

xr,v

"Avvav

mine, mi Domine, propter me, servum tuum, suscipe spiritum bonae matris meae.

or-iOv. avxoet':?.;,

auTo;, Kupis ptou, Kupte', oi

t>:v <]/uyrv t>5;

epte

tov

Memento, Domine,

JoOXov aou TTC,oooeai

Mvr,oOr,Tt, Kupte,
ihv si;
epte

xaXr;

ptou ptr.Tpo;. tojv

laborum ac molestiarum ejus, quae mea causa pertulit. Memento, Domine, lacrymarum ejus, et'gemituum, quae emisit, quando relicta llla confugi ad te. Memento, Domine, uberum, quibus me lactavit vilem, nt gauderet juventute mea. et gavisa non fuit. Ne obliviscere, quod ne vel ad ^oram separari
a
in
b

twv XOTrwv aurr;, xai

pto/Owv,

iwntxotv. Mvjio9v,ti, KuptE, twv Jaxpuwv xat tojv OTEvayptwv, ojv tiiyivj, o:e zpi; as s; utws, auTr,; eciuyov. MvraOr.Tt, Kupts, twv ptaiwv, wv eOr.Xaaev iy.i tov TaTretvov, tva TroXauor) Trj; su:>i; vsoTr.To;, xai
oux aTT'Xauov.
Mri
eTrtXaOri,

oeoTroTa,

oti ouJe

rrpo;

me

potuerit,

et separata fuit a

me
me

toto teinpore.

wpav

y/jptoOiivat' ptou

siuvaTo, xai EywpJoOr, ptou bXov

Recordare, Domine, qui omnia

scis,

quod, quando
ej

me

oblectare se volebat, tunc

subtraxerira

Tov ypdvov. Mvradvsuoov osOTToTa. d 7ra'vTa ETriOTapisvo;, oti, ote ecouXeto yaprvat si; sui, T0T6 auT>j sauTov ata
to d'vopta oou iariar.aa.
payp.o"iv tojv OTtXayyvojv

propter

nomen tuum. Ne

obliviscere, juste Deus,

Mr

ijrtXaOr,,

JtV.ats tojv otzoTrat>i

dilacerationis viscerura eju<=,

quam

sustinuit

illo die,

auT/5;,

wv eo/e

r|j.pa,

ort

Ejus pro ea
preces.

quo ad te confugi. 2b Nosti, Domine, quantum vigilarit noctibus singulis, in memoriam revocans juventutem meam, ex quo ipsam dereliqui. Nosti, Domine, quot noctes duxerit insomnes, quaerens ovem, quae secum dormiebat. Ne obliviscere, benigne Deus, quantusdolor cor ejus pupugerit, quando in vestiura mearum contemplatione defixa hsesit, quia nuspiam erat margarita ejus, hisce indui consueta.

TTpd; CE xaTEtpuyov.

2S
Ttaoav
a-j-.r.v

rtvojoxet;, Kupte, Trdaw aunvJav exTr.aaTO

xara
e;ots

vuxTa

p.vr,poveuouoa
.

T>i;

i[).f,c,

vedrr.To;,

iyv.a-O.intvj

20

o'5a;,

oeaTtdTa, Trdoa; vuxTa;

S7rotV,aev aiJ7ivo;,

Cr.Touaa to auyxotptojpiEvov auT>i Trpo-

SaTov.
ptet/E

Mr, ETttAaOr, <ftXa'v0pw7te, oio; ttovo; auTii; Ttet/,v

xapoYav,
ptr.xETt

ote

Ta

ep.a iptaVta

OewpoOaa

OT>?-

aaTo, ota ro
.

etvat

tcv p.apyapt'Tr,v

aurii;

tov

Memento, Domine,
ex

quod ipsam

solatio, gaudio, et exultatione, quae

c,

TaOTa Evouoptevov. Mvr,ptovuaov, SeoTtdTa, oti ziv s; EptoO Ttapap.uOt'av, xai yapav, xai ayaXXJaOtv, EOTEproa

me

sperabat, privaverim

ut

tibi, et

meo,

et ipsius

UTW,
ut>75

iva oot

tw

eptty v.al

a\jvr,c

0ew

v.ai

Oondr>i rwv

DeoacDomino universorum servirem.

I)a eiangelos,

a7ravTWv
Trv

SouXeuaw.
<lj\jyf,v

Ao;
to"jv

aurrj

ayyeXou;
%a\

oiow?owt4
Orpioiv

qui aniniam ipsius serventa spiritibus et feris

mahgnis

ex

TtvEuptarwv

tou
eTtt-

aeriahujus regionis.quae sine misericordia conantur devoraretranseuntes.Domine, Doraine, emitte custodes fortes, qui increpentomnem impurampotestatem, quae occurrat ei sinedolore et torrnento. Deus meus!

aepo; toutou twv Ttovripwv, xai aveXerptdvwv, rwv

yetpoOvTWv xaTartieJv Ttavra; tou;

uevou;.

cTi'

auroiv 7rppX"

'EEaTtdoTEtXov

auT>5

KuotE,

Kuote
ouvap.e

tkOXaxa;

toyupou; erttTtp.ojVTa;

Ttaori

axarapTW
<J/uy_>iv

^uvavp-ou

Jube separari animam ipsius a corpore.etsi aliquid tamquam femina in opere vel sermone peccavit in hacvita, condona animae ejus, propter sacrificium, quod genuit, et tibi, Domine, obtuht, me indignum servum tuum. Utique Domine Deus meus, qui justus esjudex et benignus. Ne illam inducas de tribula-

Tror, auT>5 xt aXuTtoj; y.ai

aSaoavlarwc,. 'O 0eo;

xeXeuoov otay_ojpio9r,vat aurri; rrv

xai
(3t'w,
et

ex tou adjptTo;,
Ttj/

ti oj; yuvr, ev

spyw,

r\

Xdyw

rjptapTev sv

ot

tw

ouyyojpr.oov

T>i <)/uy>5

aurii;, uTtep T>i;

tpts

9uat;i r'4

eyevvraev, xai Ttpoor,veyxe'v aot SeaTtoTa,

OoOXdv aou, vai Kupte

0ed;

p.ou, o

tov avactov dVxaio; xptrr,; xai

aO.av-

DIE PRIMA JULII.

cpiXav9po>Tto;.

m
<le

M/7

tiesvy*r,i

Jwitf

c*7ro

W%o

i t

tione in 'ribulationr>rn,

dolore in clolorem,
r
(

rie

ge-

i)

OXiuVv, na'

ajto oWvifs ei

Wuvnv,

ajro OttvayfitSv

ec;

mitihus in

Mm;, fo ilu-nffir, oia tov f/.ovoorevayfwvi, aXX' vti M' ifftXktMO) Ty,v tii%*Q&>, aVT ' $ec*tf' -/evyj UTS, Tof; ayiot; oou, o 0o;, 6 0ed; ptou, ei<j yToiptaopteW

uo propter filium suum unigenitum doluit, in gaudium, e lacryrnis in exultationem, pr-paratam Sanctis tuis, o Deus, o Deus meus in secula. Arnen.

gernitibus; ged a dolore,

" "

timrr

TOU4 iov5. Afty,v. 26 Tffiv auTOJv ex

t>)<;

euy/;,

rpEaro

aoeX&o;
a<]eX<t.

'IuavvM

jrapafj.u9eia9ac auTOV

xzi Xeyeiv 'loou,

Suueojv, 7i).ripo(fopy,0v 0 o 0c,;,

xai aiayxovOEv

Tr;;

oratione, coepit frater Joanneg consoipsum, ac dicere Ecce, frafer Symeon, votis iton uxoru annuit Deus, exaudivit orationem fuam, et matrem J " anni rCT"
lari
:

26 Finita

jrjjofleXoJSero TJjv tnjv pty.TEpa. 'AXX' apri evYr/; aou, xai ouvxojriafldv, fioi, xai eue;cipie9a <5ia tov Kupiov oi apt-

tuam assumpsit. Sedtu nunc

laboria in

partem veni.

ctoTepoi,
ifc,

i'va

Troiyay) o

0ei; to tXeo; aurou,

y.ci

ptera

iva

xata awn^mnaty 0eou dvopiaa9eiar,; ywancot p.ou, xai auT/iv cjEpr, 6 0eo; eU Xoyiapiov tou ftovaxiyou
y)

Orcmus propter Dominuin, ambo, ut DeUs quoque faciat misericordiarn suam curn tlla, qua?, Deo indultrente, uxor mea est vocata ut eam quoqne ad
;

aYy,u.aTo;,

jrotyay,

T o eXeo; aurou, xai

Xa'S/]

adtr.y.
9eo)pEi

monastici habitus instituturn inducat, aut faciat misericordiam suam, et assumat ipsam. Pauco tem-

Kai
6

o')t

riucjavto 7ti
'Io>avvr,;

dXiyov ypdvov, ev ftia vuztc

aoca;

Trv pir-ipa tou Supcetiv e).9oCaav, xai

T

pore precibus dato, noctequadam videt Abbas Joaanes matrem Symeonis venientem, ac tenentem
uxoris
ejus

y.pardaaoav
aurri.
oi/.ov

TrJs y.eipd;

yvaotocj auTOU, xai ).iyouoav

eX9e

manura, et dicentem

Surge,

soror,

'Avaflta,

aOe).cpyi,

syyu; ptou,

oti

xaXov
utdv

accede pmpiusad me; quia pulchram

vit

domum donasuae et seret

E/pioaTo

ptoi

(3aai).u; o OTpa.TEuaa;
a/.'/.y.lov

tov

mihi rex, qui fiiium meurn

adscripsit.

railitiie

uou ec;3ou).tiav auTOU. 'AXXa

cfopeoov xa9apa'.

Ta

i\).j.-t.j.

aou./.ai

vitio

At vestes tuas muta,

mundaa

Kai

miiavti,

epvioiy, u9ecjjc, v.ai y,xo).ou-

indue.

Et
fuit.

illa

surrexit,

inquit, protinus, et secuta

Syoev aJT/j,
r>

z.ac

eyvo) otc etsXeuty.oev

to^tiov

xat aur>;,

/.ai

otc

ipsam

Et cognovit [Joannes] quod ipsa quoque

ai cTuo ei;

xaXdv
cl>;

eiocv, xai EYapyj

/apav

pt.eyaXrv
ev

aaiaax. Kai
jriay,
ETii

<5ieTE'Xeaav ei; tijv eprjftov

v/uy.ei,

ooxouvte;

rnortem obiisset, et quod amba? in bono loco e-sent; et gavisus fuit gaudio magno valde. Atque ita perseverarunt
tatione,
in

aoxr.aei, xai xaxorra9eia xai

xai xauocdvi

eremo exercentes
frigore,
et

se in
a?stu,

omni exerciper viginti

Et/.oot

e/vez ETr,
/.

7to).).ou;

xai aoatovc; Tteipaoptou;

tolerantia,

irtopiEivavTE;
u.a).co:z o

tou
e/.

JtaSd),ou,

xai toutov vr/.yoa/Tt;,

a-JTtxi

novem annos, multasque

et inexplicabiles sustinue-

lupiEwv

T/j; Ttooocjoy.c

a/.a/.ia; xai

x9aooT/;To;. Hio9avET,j yap, eavrov Ota

EV

t/:;

ivoi/.ouor;

UT(5

TOU

DtyioU
piy.TE

TtVEU^aZTOC
r

Ouvap.EM;, p.yT
r,

tt9o;

runt a diabolo tentationes. Et hunc superarunt, maxime vero Symeim, per eam, qua pollebai, vitarj innocentiara et integritatem sentiebat enim se, per
:

ccoSnupiEvov,

u/"/. ?"

Iteivav
T/;;

zauoojva,

aXXa

virtutem Spiritus sancti,

stbi inhabitantis,

nec

ti-

0/E'J'V uTtep
pievov.

xa ptETpa

T)75 (fuoeo;

av9po)T:ivy.; yevo-

famem, nec aestum, sed ipsam natura? humans conditionemprope esse

mera

dolorera, nec frigus, nec

prrjetergressum.

27 Aeyei
ev T>7 Epy.pio)

toj 'Ioiavvyi*

Ti woe).oupiE9a
;

).oirre/v.

oioeXcse,
p.ou,
ti

27 Dicit Joanni
si

TauTy ocaTpiSovTE;
(

'AXX' sav axouaijc

frater, in hac solitudine

Quid proficimus imposterum, commorantes t Enimvero,

studto sal-

avaota,
pi/i

a-;'). '-c<)ptEv,

oojocopiEv

xai a/./ouc. 'iioe yap

ov/. cicfeXoupiEy,

EajTo-jc piovou;, eteoov

Tua

xai

ptt-

me audis, surge, discedamus, alios etiam reddamus salvos. Hic enim, praeterquam nobis, prosumus
nemini, et a nullo mercedem accipimus. Et incipiebat ei dicere nonnulla .hujusmodi e sacris paginis Nerao quod suum est quaefrat, sed quod proximi. Et
:

cmd

'

a " :mai

o9ov rrapa tivo; oux e/oiiev xai

>.

xai

>i'pcvTo

Xiyeiv auTO),

tc ciyia; ypa^y; Ttva ToiauTa. My.oei; to boutou

a).).a tj

'

^y.TEiTo,

toO TrXroiou.

Kai

tto"/.iv
gojOcj).

Toi; iraoiv

7ta'vTa

yiyova,

tva

za>T<j); Ttva;

Kat

ex

tou

iterum

Omnibus omnia

factus sum, ut
:

omnes

sal5.

evayyeXiou- oti outojc /.att^aTo) to

tojv

(fjjc

Uftcjjv

efxitpooQev

varem. Et ex Evangelio

av9poJ7TO)V, ottoj;

iowoiv
upiojv,

Uftdjv

Ta za).a epya, zai

ram
alia

horainibus,

Sic luceat lux vestra co- ^atth. ut videant opera vestra bona, et

oc,;z'o'j)otv

tov Ttatepa

tov sv Toi; oupavot;.

Kai

glorlficent

tiXXa
XcSyei

Tiva Toiau-a.
auTOJ- Noput/o,
yptcjjv,

Kai

aTtoxpt9ei<; 6 xupi;
6

Tcoavjy;,

patrem vestrum, qui in coelis est. Atque quaadam istiusmodi. Et respondens Dominus
dicit
ipsi
:

ciiJeXcfe,

oaTava;

etf9oVr)06V tr,v

Joannes,
nostraa

Futo. frater, satanas

quieti

)iau/iav

xai 'J-icaX/.iv ooi tov Xoyiapcov tOVToV,

ottoj
Ez/.y5v:-

touvavtiov xa9ioov, xai tov Jpdptov rptojv,

ftv U7T0

rou 0eou, i; tv Ecrptov TauTyv

o

7r).yp'.''0<i)piv.

AiyEi vjto,
T/7

2uueti)V,

TTIOTEUOOV, Eydj OU piEVO),

uiraTO),
iptitai^cdv to)

a).).

EV

Ouvaptei tou

XpiOTOu

xoofiO).

mvidit, et hanc tibi cogitationem injecit. tupotius mane, et cursum nostrum, quo voQuin Tum cati sumus a Deo, impleamus in hac eremo. Crede, ego non maneo, sed disce.io in Svraeoa rursum virtute Christi, mundum ludificaturus. Cui
:

Ae/ei avToj jraXiv d aoeX^o; autou- Mri, aoE/.<fE za/.E, jtapaxaXi oe Sii tov Kuocov, pty; eaorc pie tov tajtetvov. UU7T0) yap ydj ei; touto T fiETOOV Ecp^aoa, cva 0'jVy.9'jJ
c,

frater ejus.

num, ne

Ne bone me humilem

frater, oro te

deseras

propter Domineque enim eo virludificare, S

^fcw"

tuiis perveni,

ut possim

mundum

ept7taic;ai

toj

zdopicjj.

'A)./.a

oi'

otutov,

tov

^EJcavTa

rfia;,

pty

GeXyoy;

arcotEu/Oyvat tou

oou

atTeXcfoO. -'J
1

oioa;, oti ptETa

0eov o-jSivx E/0), ec pty 0, a'j).0/E pto'. , AXa Tra/Ta; ylpvioauyv xai irpoflexoXXijSmv aoi, xai a pTi ov 9e/eic, ei; T/iv ip) piov
oajtep EV TtEAzyEi, saoai ptE

tibi

qui nos junxit, noli disjuogi a tuo ulium, Nosti, quod post Deura non habeam fratre. omnibus, ut preeter te, frater mi; sed renuntiayi adhasrerem. Et nunc tu vis in hac solitudine

propter eum,

tat/Tyv. Mvyptdveuoov t/;; yptipac r/.E''vyc, ote sXayopiEv,

tamqnam
diei,

in

pelago

me

linquere.

Memento hujus

*ai xaTypydptEQa

ijrt

tov z.upiv Ni/.ojva, oti 0uve9e'pie9a,

M" /o>pi?eo9ai
'p 3'c 1

arr' aX/.y.Xtov.

MvyptdvEuoov
xai

tj;;
r jjtev

t^ocipa;
oi

ote

to ayiov

ayypi?

EvE'}'J9ypiEv,

ouo

uojrep ficx

Abbatem Niqua sortem duximus et adivimus conem; quod convenerit inter nos, mutuo non sequando sanctum parari.' Memento terribilis hor, habitum induti sumus, et eramus duo, sicutanima

^uYy, uot Travrac

tvi!;o9ai

erri

Ty ayajril
tov

rftwv.^ Mrj 7rcXa'9y rtiv

r.fta;
(t*l

Xoywv tou ptfyaXou yipovToc,

evou^iryoav rfi vuxti, r <;y'.X9opiv. jto); a7rdXcjjptat, xai Exirjyar, d 0o;

Mr.
ryv

irapaxaXdJ,
cj/uyy.v

tamquam uua, adeo ut omnes dilectionem nostram oblivisci sermones rem novam mirarentur. /Nolito qua magni senis, quibus nos admonuit ea nocto,
et reegressi sumus. Ne, queso, ne forte peream,

piou

ajtd oou.

quirat Dens

28 Atyei auTpJ A
' '
'

jraXiv d Zupieciv Ndptioov, a7ri9avov,

animam meam abs te. 88 Cui iterum Svmeon Cogita tne

:

"/'; fpovrioac eaurou xara pidva; oJv IlioTEuaov, ^" l PXr> euxai xX'i;, Ejrei eyco ou pcevo). 'Qz ouv icJev

nonue haberes. unde

solus esses? Crede,
si

tui

esse mortuum; curam gerwea, tamets.

*'-*

venias, recte lacies et belle;

quouiam

; ;

134

VITA

S.

SYMEONIS SALI CONF.

aurov
o atJeXcpoc 'Ieoavvr.e; entpiEvovra,

i,

LEONT
MS.

quoniam ego non maneo. Ubi vidit frater Joannes eum persistere, cognovit quod divino instinctu. hoc
quippe eos potuisset separare nisi sola mors, et fortasse ne ipsa quidem. Nam scepius hoe etiam Deum rogaverant, ut ambos simul e vita vocaret, et credebant exaudiendos se fuisse a Dofaceret.

Eyveo

dn

eZ

Q.

jj

ertXripcocpoprOr,
II jxr,

roOro Ttpaijai.

EX

Nihil

Oavaroc;,

Txya

Si

oux iyiapittv avrou ovSi aurdc. Kai yd B Jj

T.Ttei

'

xai toOto 7toXXa'xtc Kapay.alioavTtc, tov 0eov, iva duoO TrpocXxcV.Tat roOc cluo, xzi ETtiareuov ou eiaaxoOaai auTtov 6 Kvptoc xai ev Tourtp, coc ev aTraatv. Aeyet
ouv

rnino in bac re,

sicuti

in

omnilms. Dicit itaque

ei

aureo.
BO.Y).

HXeVre

lvfj.toiv,

ptr,

ttcoc,

StdSoXoc, y).tvxaai

eje

[Joannes,] Videsis,
tibi velit

Symeon, ne diabolus fortasse

'O Si einev aureo.

"iia^ep
pce.

struere insidias. Respondit ille:

in

Tu modo

tv/f, aav.

2.0 ptdvov pf, eTTiXaOr, ptou ev Tr oiiSi eyto aou, v.xi 0eo<; xai al

tvyai
6

ne mei obliviscere

tuis precibus, sicut nec ego

oou acoSouoiv
dStlyoc,
ectJeXcfs

lla'Xtv

ouv

rpiiaTo vou9etiv avrov

BXeVte,

tui obliviscar; et Deus,

nec non preces tuas serva-

avTOv

xai

liyttv.
fir)

aaepaXtoai osavTov
f,

bunt me. Iterum ergo monere ipsum coepit frater ejus, et dieere: Vide ut cautus sis, frater Symeon,

Zupcscov, iva

daa ovvfltv
f,

pr,ptoc, axop7rr,ar
pXacj/r,
f,

xdaptoc/ xai

daa

eocf'Xr,Gev
f,

vavyja,

rapavr,'

ne quidquid collegit eremus, dispergat mundus quidquid promovit silentiuni, ladat tumultus quid,

xai

daa

f,vtyytv

aypunvia,
ptr,

Std

vrrvou

a7rcoXe'arc.

.AacfaXtaat, aOeXcfe,
JiacfOeipr, (3t'ou
f,

T>iv aeocfpoauvrv

tou ptovaytxoO
BXeVce ar) tov oe tocoaev
o"tarpi6r,.

qnid congregaverunt
frater,

ne vitae fraus corrumpat. Vide ne fructura, quem percepisti ex absentia feminarum, a quibus te hactenus servavit Deus, perdat. futura

somnus perdat. Cave, monasticae moderationem, mundi

vigiliae,

arrarr,

reov

xoapttxeov.
ei;

xvpTtdv

rrjc.

orepr.aeto; tcov yuvatxeov,

a:7rco).e'or,
f,

cov

0eoc
BXe'7r;

teoc

ariptspov,
-r.v
(3t'o;,

per'
oot

auTtou
6

pcr

ay.-r,(j.oavvr,v,

f,v
f,

avaycoorirtxoc
ptrj

cum

eis conversatio.

Vide

7rpoeEe'vr,oe

otaoxeoaa/?

TroXuxrrptoavvr/,

rrto;

ne inopiam,
vit

quam
;

tibi

conciliavit

vita

solitaria,
afflicta-

iaTr.liv

f,

vr.oreia ocopca, nayyvr,

ra

(Spcopcara.

dispergat opulentia

ne forsan corpus, quod

jejunium, cibi impinguent.

ac absterraitc Joannc,

B ne dum contrectant manus, siniul contrectet anima; ne dum comedit os, simul dulcedine afficiatur cor ne dum pedes vadunt, simul inordinate subsultet
interna quies, et interna pax
;

frater, ne compunctionem amittas per orationem per negligentiam. Vide, obsecro, ne dum ridet tuusvultus, difiundaturmens tua;

29 Vide.

29
}.iar,i

B).e'7re,

ac5";Xcf',

ptr

Trtot;

rriv

xara'vui;i'v

oou

aTrcoTr,

risuni, et

Sia tou

ye'?.coro;

xat rrv Ttooatvy/.v aov Sia

Tt5:paxaXco,
ptrj

apttXiac; oou.

BXertE,

rrcoc

yeXcovroc roO
fj.fi

"

TtpoocoTtou oou, ouvStayetV.rat 6 voOc; aov,

c|r.XacpovuTcov,
auvt),rXacp>;ar,
aus/r,c5uv9>7

tcov yetpwv

xai
f,

f,

tyvyf,,

ptr)
fif,

toO aroptarcov ttoJcov

ro; eoOt'ovroc,
(BaotCdvrcov,

xai

rtaaSiot,
rtal

a*tque ut paucis

com.

auvopyrorTat aTa'xrco4
eiTrefv,

f ivSov favyta,
ocopta ettoOev,
etXrcpac; ex

plectar omnia, ne quidquid agit corpus extrinsecus, anima etiam agat intrinsecus. Sed si prorsus a Deo
accepisti virtutem, frater, ut,

xat ouvrdpccoc
TtpaTTr
y.ai f

ptr

oaa Ttparrei ro

tyvyf tcco9ev.

AXX'

et

xai dXeoc

quo se cumque modo

0eoO

cJuvaptiv,
f,

aJtXcji, i'va,
f,

dca eav ro
xapoYa,

ccopia

TrpaEet

habuerit corpus, aut sermo, aut actiones, careat animus tuus et cor motione et perturbatione, et neutiquam ab illis rebus polluaturaut laedatur vere
;

ayffiaTa,
Otafjevr

Xdyouc

7rpa'ypcaTa, a'xt'vr,Toc xai

ytai

arapayoc
U7tt>

vouc oou
f,

rtai

oucTapccoc
7ti

toutcov pcoXOverat,
rrpt'a oou

(3Xa'7tTrat,

ovtco; eyco
rco

Tfi

acofi.fi

de tua salute gaudeo, modo ut Deum ores, ne hic nos alterum ab altero separet. Tunc dicit ei Abbas Symeon : Ne timeas, frater Joannes non enim proprio Marte id volo agere, at Deo jubente. Et in
:

x ai'p w

f-ovov

Xva

vJir,

0ecp,

ivot i/.ti

/copror, rpcac i\ eaurcov. Tdre li^tt aurco

f/'ov.

accac tvart' eptauroO

ptoi,

M>; cfoSrOrc, aoO.-vz

7tpai;at,

Icoavvr, ou

yao

ToOro poOXop/.at

a'ui toO 0ou xeXeOovrdc

drt rrpo toO aTtoOavttv

hoc cognosces placuisse Deo opus meum, ipso cooperante quia priusquam moriar, veniam ad te, et vocabo te, et amplectar te, et paucis post diebus me
;

xat ev toutco yvcoor;, drt EurpecTroev tco 0eco to

tpyoi/
pte,

pou Ota rrc auroO ouvtpyeiac,

f.fiipati Cj.9avetc pte-

epyoptat, xai xaXei oe, y.ai a07ra'^optat' ae, xai ev dXt'yatt;

sequeris. At surge, et orationem instituamus. Et postquam sat diu orassent, et alter alterius pectora

'AXXa
aurcov

avda-.ot,
E7ri

xai Trotrccopcev euv.ai

/_rv.

Kai

tila.fj.ivtiiv

txavac copac,

cptXrr

amptexi, lacrymis suis ea rigassent, dimisit ipsum Abbas Joannes, factus ipsi comes per satis longum spatium; non enim patiebatur anima ejus ab

aavrcov ra eaurcov orrOr,

v.ai

(Jpecavreov

aura
ou

a7to reov

oa/.pOeov Eaurcov, arrrXuotv avrov d

c5ot7rop>;cac

aSoac leoavvr; cuvoyap ISiSov aXXa xaOdn p

toc

ipso
:

aureo,

txaviv

otaorrpta,

separari.

Sed quando

ipsi

dicebat frater

Symeon

avTOt f cj/uyr aurou ycoptoO^vatlaTt' auroO,

'i/.f/iv

Revertere Irater, non aliter sermonem hunc audivit, quam si gladius eum separasset a suo corpore. Et Herum orabat eum ut ad aliud modicum spatium

aurto d aSoac iupcecov, UTtdarpeiJ/ov, aiJtXcpe,

tva eycoptttv
outcoc

aurov ptayetpa

ccTto

tou
v-ai

oeopcaroc
Tta'Xtv

avroO,

rou

Xdyou toutou

f,v.otv,

7rap/.a'Xet

comitan permitteret. Itaque, cogente ipsum Abbate Symeone, rediit ad locum suum, lacrymis terram
irrigans.

auTov ouvaxoXou9>;vat aXXo

tzurav

dXt'yov.

'Qc ouv eota'caTO

accac
t'c

iupteeov, uTtCTpetj/ev, fipiyoiv Tfv yf,v toic

icjcov ToTrov.
T>5

Oaxpuatv,
in

tov

30 Symeon
venit

meroso- c n tendit. Nam lymam, desiderio jam dudum fruendi sanctis Christi locis.

sanctam Christi civitatem recta vehemente aiebat sitire se et ardere

30
jrd/.et-

'Qp9oopdpcr,o/ iv
'Eot'i{/a

ayia XpiaroO rou 0eoO

i/.tytv,
y.ai

rptcov

yap

ttzvu, co;

iyy.itTO 7tt7ro-

Ociv

ex

jroXatJtJei

Et postquam pervenisset ad sanctum ac vivificum Christi monumentum, sanctamque ac salutarem et victncem calvariam, desiderium explevit. Nam tri-

yiviaBcci
rd7tcov,

$ta toooutcov

ypdveov tiov

ayieov toO

XptoroO

nai xaraXaccov ro aytov xi aytov xai aeorrptov,

Co/OTtoiov toO

XptoroO

fj.vffja, y.ai rd

duum

xai
$'t

vtzr.cj.opov

xpavt'ov,
eic

tov 7ro9ov ETtXrpcooEv. TLvifitivt

a'yt'av

in sancta civitate moratus fuit, accedens et adorans perquam veneranda Christi loca et precibus vacans. Omnis aulem oratio ejus
;

rpet?

r,fj.ipxc,

Trv

TtdXtv y.a t if,\j.tvoe,.

'EpX"
totiou;,
ar.t-

ptEvoc
/-'A

v.y.i

TTpoaxuvcov rove, itavainTovc, tou

Kuptou

erat, ut actio-

nes ejus tegerentur, donec ex hac vita migraret quo hommum gloriam defugeret, per quam

tuyopevoc. 'H ot tuyr

aurou 7taaa UTtrpye rou

fJ-iy.pt Tfe,

it'ja'yf,ve/t

av-.ov t/.v ipyaatav

auroO p.T?OTa'av9pco7reov c?di;av,

ad hominem superbia

accedit

oecoc ex roO (iiou, Xva c?tacp uyr, r>iv

Tt7/v

et existimatio propria

real

3i.

vel ipsos angelus perdidit in coelo. Exaudivit ergo ipsum llle, qui dixit Clamaverunt justi, et Dominus exaudivit eos. Etenim quamquam
:

q,,

01
f,

Trapayiverat rco av9pco7rc,/ U7repr,cfavet'a xai oir.atc, xat ayyf/.ovc ar.o/.iac/.aa ie\ ovpaveuv. 'Etorxouotv ouv
r.c

aurou,

tiitoiv,

iy.iy.palav
y.ai y.ai

oi

Jixaioi,

yai

Kvp'4

tanta patraret

Eiorxouotv cvtoiv,
toO e7tiTEXe'oavToc,
vou,
eoc,

prodigia, et res

tam

incredibiles supra opinionem

iis,

prout

ydp Tooaurac 9aupcaToupyt'ac avrooaOra TtapdSoi,a xaTpyaoop.oux

'II

intelligi

datur ex

quae sequuntur; non

fie-

bant actiones Sancti, hominibus manifestae.

ex rciv ec>-c eoti f/.a9etv,

rotc; avOpei/Tiotc;.

Ey'vTo df.lr,

f,

tou

Nam

'Ooiou epyaaia

ydp

atTr,otc

aurou
eoOTtep

DIE PRIMA JULII.

eyeVeTo inl tcx; arteo xdXupifi
Ti
i

135 tegmen super corda eorjui j)

a.

xapoYa; r&v 9eo)pouvto>v

autou z-iittMe?.
rio")c

petitio ejus facta est veluti

UTt'
Ej

o.vtov teXoufieva, !co T>5

mv7

ruin,

donee

in

Domino

ohdorrniret,

videbant ea,

vtomr.

touto
t>jv

i.v,

Xsyw

Sfi

ro tov

0sov

oxETtstv ex
rr,v
rcc/p'

quae perficiebat, [et non intelligebant.]

Quomodo **
Deus tmpttrata
Dea
'

v'dv9pwTcwv

peTW
Trdaev

tou Maxapttou,
*a.8<iirikot
cje

6\ot

enim,

utow

wv,

ou

iyiv-ro';
tv5

Nuv

fiev

nisi res ita se habuerit, virtutem beati Viri hominibus

nisi, incruam,

occultarit, propter

3aif/ovo)vT;
S^^Ti:o'v.
y.oi

ewpievo;,
<Je

TtdXev
rtoXXd/.t;

ev

xP'

Xai/.Trpd

Teaiv

tsi

pteXXovta jrpoXeyow,

d.ot; T Tto ptxp69ev

'Et;

Ttepi

auTou XaXr,9evt

ar,-

umvwv.
*

dopaTou Tpo-vrv

ev tfi Sptffiw

navroia- tpu'Kcp*t'ou;,
y.y.i

eam, quam ab ipsis adepturus erat, gloriam, non l""ninet innotescebat omnibus? Qui nunc quidein daernonia- '" teat cos sanabat, nunc rursus ignem e ferebat manu e nunc vero saepius nonnullis futura praedicebat, et
aliis

mjj; yeXototfwi; eTtiKPfii?o>v.

"Earev oi

8*!

significabat ea, quae in loco remoto de se erant

xaxoTttVrou; Ttpo;

rnv suasSEtav

e7tiaTpe'/fO)V,

vo-

dicta;

nunc cibos omnis generis ac

delioias, oc-

aouvTa; twwevoi;,
$i xai

dXXou; ex xevOuvwv puofievoj - noXXd/.i;

y.o.i

culta virtute.et ridiculo modo,

ineremum

inferebat;

yuvafa doiuwa

Kooviv.a,

Ta

f/.sv

ET-i

vejfiepiov

nonnnmquam etiam
pietatem

yduov naiyvexw; esepev, t 5e awa,povsfv oid /pru.zTwv

avOr.peuouevo;
TEp/Eo-^ac
ETTOtEt. (Ttoiitt.

Hebraeos, aut a fide devios ad convertebat, sanabat aegrotos, et alios

tov f/ovrpr, piov fxe"ktJ.o. 5i "AXXa c5e y.oi tiv f/ovr,pr, fSi'ov p.

dtd vlc Ttpoaouar;

avrw xot9p6tTo?
'0 yap

/.zts-

epericulis liherabat. S<epius item mulierculas impudicas et meretrices, partim quidem ad legitimas

vutte.

Ki

c ou io.vu.-Jlo>, ptXoxptotoi, itp

0sw tOt
TtotoJv

jtarepya&Stxevov,

ayvwaTov
outwc

Siyp.iivy.t..

ra-

nnptias ludicromodo traducebat, partim ad frugem, pecuniis inescans quin imo per insitam sibi pieta;

xexoufifisvas dpErd;
y.yj.yorj.ovc, -nd.-tv,

rav eauToO
r/j

flepairovTWV

rco>Xdxe;

tem tangebat earum

cterentur.

cor, ut vitam solitariam ample-

auTou oexovofua, xi Ta;

/.TaOrXou;

Nec miror,

OhrKticolae, eum,

qui haec

toutou tou 'Oafou

ErcocrOEV.

rraacv oi/aa; ayvwcrrou';,

toc'vuv Jsipr.Tai,
totcoic,

'Q; avwTEpw
ev toi?

cfia-pr'ij/a;

Ta?
vi.v

per Deumpatravit, incognitum permansisse. Etenim [sicut] illefamulorurn suorum virtutes, quae absconditae latent, saepe manifestat, sic dispensatione

TpEfc

rfjepac,

a-/e'oi;

xaT>.afxSa'vei

sua

'Eueoevwv rcoXtv
festavit.

hujus
uti

Sancti

[virtutes]

omnibus incognitas, maniin

Triduo itaque,

dictum est supra,

in sanctis locis

consumpto,

Emesenorum

civitatem

pervenit.

ANNOTATA.
nume.ro singulari parentem, conformiter d ea, qu.se supra, cap. i, ubi nara Interpres apud Sttriwn legit in duvtxwo. Nisi per to parentes, hic fortasse signiftcentur amici. ralur Joannes fuisse teges, dicendum erut : tote auTrv EcxauTou oiz ri ovopd aou earepnaa. b Jiutn communes probx Sgntaxeos

Exempla passim sunt obvia, c Verbum aTeoci, privo,

d
tojv

ut videre est

hic construilur

apud Gretserum lib. 2. lmtitutionum linguse Greecse cap. 10. cum gemino accusandi casu, contraquam fie.ri communiler solet.
mutilus. nisi subaudiatur iveaToJTwv, autquid simile.
reddil
:

auTwv ex

~f,c.

ivyf,c

num. 26. Sensusesl

non satis proprie sic

e Interpres apud

Surium

Rursum

auteni res splendidas

;

manu

ferret.

Xam

pneterea ignem, flammam, ignis fulgorem et hic furmufuma-, effeto Xau.Tcpov, vulgo splendidum. denolat splendor ignis, pro igne ipso. Plura de hac re exempla reperies in Glosctus videtur poni pro causa, nimirum
sario

Cangu.

CAPUT
Stultitiam simulal Emesce.

V.
res mirabiles,jejunia, miracula.

Ejusibidcm famuhttus, verbera,

Je

TpoTco; Tij;

ev

tj

itoXet

etootTou

utou uTrepyev
-fr,

outo).

'Eupwv

o aottjtuos irci rij-

xoirpcac;

e&a rn~

TtoXews, y.vvy. vexpiv,

vi'ou,

Xuoas,

o ecpopec,

Covaocov ex o/ot-

autem civitatis ingressu ita se gessit. Cum insignis [Symeon] in sterquilinio, qu d erat extra civitatem, invenisset canem mortuum, soluta, quam

n I

ipso

ft aclionlbus s jmeon>
,

xai ijr.aa^ tov TtocJa auTou, eaupev autov to:/ojv

zf.c,

portabat, zona, e funiculis texta, et canis pedi alligata,'

xai eiaep/opiEvoc Jid

o/oXi'ov

TcopTrc, otcou TC>,rai'ov

eotiv to

trahebat ipsum currons,

et

ingressus est per

twv

Tcaicliwv.
e,

'Qc toutov ouv e9ezaavTo

oi rczc jec,

portam, prope quam

schola erat puerorum.

: !

Hoc

rpEavTO xpdteiv,
6tci'ow

dSSdc

ptwocic,

xai 'ioxO.ov xciytiv

T>?

auTou,

xai

xoooictetv

UTov.

ouv

Errauptov,

xupiaxrc ouarc, D.aoev xdpua, xxi

ai'a

s.i-f)Siiv

iv rj?'exxXn

Vah abbas hic viso, pueri coeperunt clamare postillum currere. et alastultus est. Et institerunt pis eum impetere. Postridie vero hujus diei, quae
erat Dominica, coepitnuces, et ingressus eeclesiam, apparens
in principio divini officii

ev

r/j rf aoyfi

zf.c,

XeiToupyiac. xapucjitwv , x7i aciawv

Tac

y.avof, vofXoZ

'Oc ouv toutov

t6v apcSwva,
x?i

cevyxac
exeiGev
y,i-'o

xaTTpe/.ov,
kXt'9a?6v

nuces projecit, et candelas

dtrt

dvep/eTac

eic

Tac

-/uvaixzc rofc xapuc5c'oic. Ilo.cZ> ouv

cevs-/xdvTwv

extinxit. Ubi autem accurrerunt eum ejecturi. ambonem n conscendit, et exinde nucibus appetebat

^"j^ r

auTov, ev toj e^:'p>^ea9ai, 'i-~ov\iv

~.i

TacXia twv TrXa

eec
Eic

mulieres. Itaque
rent, inter

dum

multo

cum

labore
b

eum

ejice-

xouvTapiwv,

oi

y.o.i

Eclwxav

autw

-O.y.yac,

GdvaTov.

egrediendum tabulas

placentariorum

"?

oi/v

efcjEv

eauTov ouyxXaoflevtajleXeyev

eautov

Taiceive

Supcewv, ovtw? outw; ou tf,c, eec Tac yerpac; toutwv pieav wpav. KaT' oiy.ovou.ixv ouv tou fc)eou Oewpef autov etc fouoxdpioc, xai oux r,o"ei, oti tov aaXov npoaTcoteiTai, xat
Xe'-/ei

subvertit. qui plagis illum mulctarunt usque tem. Quando itaquecontusum se vidit, li*c

admorsecum
:

auTei,

9i>.etc,

xupt dood,
toc

dvTi

tou
eercev

yupeuetv,

i'va

eaTaaae, xai TCwXef;

Oepfia

Ki

Humilis Svmeon, vere, vere. sic non vives in manibus eorum una hora. Deo igitur ita ordinante, conspicatus eura quidam puscarius c, et ignarus quod Visne Domine abba stultitiam simularet, dicit illi
:

utoj exefvoc, vai.

jam gyrando circumis, statorem agere, d, Equidem volo. vendere lupinum? Cui ille
qui
:

et

>2

U;

ovv

eoTra^v

aurov

pti'av

f)p:ipav,

f,pc\o.ro

TtstvTa poyeuetv

toi; av9ooJTtoic, xai

u.y)

Tpwyetv xai

auToc

itXBfotov 'Hv yd a

cpa-/wv 6Xrv vnv eSJofjtdo".

Aeyei

uvr

yK

tou cpouaxzpiou tw dvcjpi autwc,' Wo^iv f,ya?fJiv tov aSSdv toutov; ovtw; edv ourw; Tpriyet, ou
iv a

yuvfi

XP 'a,

TtwXnawuev

ti'

iroTt,

xav

pte'av

ydp ydaTpav

32 Poslquam ergo ipsi hoc officii dedisset uno Ignem vorare ccepit onmia erogare hominibus, et hebdomade uon etiam ipse insatiabiliter ; nam tota comcderat. Dicit itaque puscarii uxor manto suo Vere si ita Uiide adduxisti nobis hune abbatem. ampliaa vendamus. non opus, ut aiiquid
die
,

fert

vorat,

Eteuim,

136
A

VITA
i

S.

SYMEONIS' SALI CONF.

i\

LBONT,
ms.

r\

Etenim, ex quo accurate ipsum observavi, ampho... ?_____ --..i'.,b-,.-^v.\m integram lupinorum comedit; non noverant
1
.

7; fyco xavovitouoa aikov, (tpayev Oepfitcov.

_|
i

Ow ly(.
.

'

_*

-__ vo>axov

E*l d. oti
rl -

*v V TT "v ooa etyov xat Ta Aoiira >____*___ V yaarpix,

, ,

y-

-.

_-* -

'

ft 1

\*

"^

} f*

_.

to.c

autem eum eonsodalibus suis et reliquis erogasse vasa qu.ecumque habuerat reliqua, iil est fabas, lentes et

ovvaJeXcpot;
<pa'Sara
v.ai

v.oti

rofc Xoitto.c
<fax/,v,

r.v

poyeuaac, tout' .otiv Ta

ixav-,
t>;i

rf,v

xai ra TpcoyaXta xat

legumina oninia, sed putahant illa vendidisse. Aperto itaque armario, et nec merce, nec pretio ejus reperto, verberarunt ipsum et dimiserunt, ejus quoque harbani vellentes. Inelinata in vesperam die, voluit thuris suffitum emittere (neque enim reeis illa vespera, sed

aXX'

evdf/ttjov

oti

t7rci>X/,0v

auTa.

1; ouy rivotiiav

ifj.Solf,v, v.y.i

ovx tupov cpoXtpdv,

Xuaav, Ti'XXavTe; xai tov

aurov, xai i.niTciiyova avTou. T/j; isitipatt

'tTuij/av

ouv

xaTaXaSouar,;,

r,9e),r,cev

(BaXeiv

Ovfi.ixfj.a,

ou ydp
Jjj

..veycoo/aev an' a.Twv

9tv
T/jc

arcoijjai,

a).X' exti exotpir'9y)

u_

cessit ab

portaml et non inventa testa,

dormiebat ibi extra manmn immisit in fo-

Oupac. Kai

fj.r,

eupcov daTpaxov, ESaXev xr,v yeipa

eye'(jt/,aev

auToii ei; xf,v eartav, xai

a\jxf,v lx.fj.Ttpx, zai

/"3

cum, et implevit eam igne e, et suffitum dedit. Deo antem volente salvum facere puscarium (nam hasresectabatur) vidit sim Acephalorum /"Severianonim
ij

eOuuia. Tou 0eou $i ^eXrja^vTo; atoaat tov cpouaxaptov,

rv yap atpi-txoc r<BV 'AxecpaXcov _ieurpiTcov, e.Jev aurdv >' y\jvf, utofl Oupttcovra t>j yetpi aurou, xai -xrrXayefaa
),e'yef

Symeonem manu
uxor, et
perculsa

sua
in

suffitum
:

emittere
!

puscarii

Ei; 0toc, aSSa Sufitcov,

ei; xf,v ye.pa'

oou

9u-

dixit

meon, an suffumigas
33 Hoc audito
iJ/a".'.

Unus Deus mann tua?

senex se
ipsi;
si

Abba Syignem
e

pua;

flnxit

uri, et

33 'Q;
xatof-evov,

0. touto 6 ye'pCOV /ixouaev, TrpoaeTrot/.aaTo xai

r.otl

10)111
:

manu
tus,

sua projiciens, transtulit in pallium

nolis,

pa./io

quod gestabat, dicens

in pallio

suum veut in mea

Ttvaa.c_v ra AapiTpa ex

t>;; /.etoo;

aj-

tou, fitT'oa).)tv
o
etjopet,
to"e

auTa

tt;

to

5ra).Xi'ov
fJ.r,

auTOU to
et;
tl>;

7Ta),atov,

manu, ecce
Dei,
ros,

qui

meo suffumigo. Et sic virtute conservavit rubum incombustura, et puepallium

salvi

etTttov

xv-fr Ivai eav

Tta).).iov fiou
-

9i)r,c,

tw
eTti

yv.px
xupiou

fi.ou,

ei; to

Oufttor

Kai

nec ipse Sanctus sensit ignem, nec

tou t^iacfuXalavTo;
$xc, ou fe outw;

T/jV

(3a T0v acp),exT0v,

r,
1

xai tou; natou 5t

cpoua-

ipsius.
/t

Quomodo autem puscarius

diceturin alio capite

et
h.

uxor ejus

6 "("lato;

r J)va tou
TpoTro>

Xa^otTroou,

evaserint,
/taoif

Illud etiam stu-

to

7ia).).i'ov

a-.Tou.
>;

'Orrot'o> o .

taojOr.aav o

laudem

diose observabat Sanctus, ut,

aliquid praeter

quandocumque

fecerat
illam
,

xapto; xai

)y yuvr UTOU, ev eTtpco xscfaAatcp

p/,'ir,aerat. p/,9r,a
eTrot'ei
Tt'

opinionem

mirabile, viciniam
res,

'E7ieTrJtuatv 5. xat to.to 6 "Oato;, oti xa9oTi

TroTe

protinns

mutaret, doner.

quam
ilhJd,

fecerat

esset

7rar>a.o:-v,

e.9e'o>; >;),).aaae

-r,v

yetTovt'av

e/.ei'v/,v,

oblivione sepulta. Studebat etiam, ut inepti

pra se ferret, quo contegeret
serat.

aliquid

eto; ou )./,auov/9>7 to

npaypta, o

eTtotr.aev.
Tl

"'EaTrcuotv .e
7roTt,

quod recte ges

xai TrapauTa ay/u aTt'aaa9at axatoov

exttvou t-txa).u'}r, to xaTop9cou.a.
ev xa7r/,)tt'o-, /\af_oave T/iv Tpocprv
Tr).ayy_vo; 6

iva

cV
aa-

Evenit aliquando ut ille, qui lupinos distribuebat in caupona, acciperet cibum ejus erat au:

Ilor.

cTt

9eppto.oTcov
c)e

a.Tou. 'Hv

tem caupo adeo immitis,

ut

ssepe

non

daret

ei

xa7r/),o;, toaTt 7To),),a'xt;

y.oti.Tiio

ou 8k rr,v Tpotf/v

cibum; tametsi multa venderet propter Symeonem.

auTO. iSiSou,
'2;

TtoWriv 7rpaaiv tycov o"ta tou iiaXou.

t').eyov

Nam
ter

cives, quasi rei novitate suspensi, dicebant in:

ev

zxln yap
"Aycoutv,

pteTetopou,
7rt'coptev

7Tpo; a)).ri),ou;

oi

se

Eamus, bibamus,
i,

ubi

Salus est.

Quadam

7ro).t'Tat'

ottou 6 _ia).d;.

'Ev p.ta ouv

igitur die ingressus

est serpens, et bibit

una ampulla
et abiit.

et evorauit

vinum ex desuper venenum suum,

,

tcov /fi.epcov zirjf,19iv oipi, xai 'ir.uv i\ ivhc, tcov (3uaai'cov

tou otvou, xai eEepaatv xa Tto t6v tov auTou, xai 'vtycopraev.

arcana scnt<aC!U mo/f

mulctatttr.

Abbas Symeon sed foris Postquam venisset Sanctus, videt ampullae inscriptum, mors sic tamen ut videri non posset. Statim igitur intellexit,
erat intus

Non

Oux

rv o. eaco 6 aooa; 2uuecov,

'EX9c_v
oi/v o

),),' eHco

eoa'X9ecopet*

ducebat cboreas

cum

popularibus.

Xitev p.eTa Ttov Sr.fxaxaiv.

"Oaio;,

-ry

^iaaav

7rtytypap.p.t'vr,v
ei;

dopxzoic, 9a.vaTo;. 'Eu9e'co;

auT/iv,
y.xi

ouv evdroev to ytyovo;

inipxc

;u).ov,

quid in ea factum esset, et sublato ligno, fregit eam, sicuti plena erat. Arrepto itaque ligno e manibus
ejus, verberavit

ty.Xaaev auT/iv, d>; eyej/e. AaScov ouv d au9e'vTr;

auTOu
auTou,
cTe

to t;uXov ex
eto; ou
r,).9ev,

t>5; y.eipd;

auTou, e.coxev

auTcji pter'
T/iv

ipsum herus, donec

deficeret, et in-

rTovraev, xai eoYcocev autdv. 'ETri

auptov

sequebatur ipsum. Venit autem postridie AbbasSymeon, et abscondit se post januam et ecce rediit
;

xai Trapexpucr,

orttato xf,c

9upa;

a'Soa; iuptecov,

zat tacov
zai t.ou,
tov,

auTov

xarrzXo;, e).av to EuXov to

auTo,

eurnque conspicatus caupo, arripuit lignum idem, volens ipsum occidere; et cum
serpens, ut biberet
;

7ra).tv d 6'tfi; r).9ev

mttv,

9e').cov

cpoveuoat au(-iaoi'a

xai a7roTuyc)>v, eocoxtv

y.xi 'iy.lxatv

dXa Ta

percussisset et aberrasset, fregit

pocula.
stulte? Vide,

omnes ampullas
:

et

xai Ta TTOTripta. ToTe EiatTrri.raev

iaXo;, zat

Xeyet

Tunc accurrit Salus, et dicit Quid est non ego solus sum iners k et minus dexter. Tunc intellexit caupo quod ob eamdem causam Abbas Symeon fregisset ampullam, etasdificatus
fuit, et

auTW,
Suuetby
tJytov.

Tt eaTiv e';ryt;tOe,
eyvci) d

ovx

zifj.i

_yco

fidvo; a7re'pyr;.

Totc ouv

y.xtuXoc, drt $t outo ezXaaev d aSoa;

to

(-laoiv,

zzi

ci>xoi.ofi.r,9r,,

y.xi

tijv"

au "6v

habuit

eum

pro sancto.

Ex

odio

vanr

34 Cum itaque vellet Sanctus abolere sui existimationem, ne herus gloriose de se prasdicaret; die

34
Tris

0z'/cov
f>.f,

ouv

"Oato;

avaXuaat
ev

T>iv
f/.ta

otzoJofDJv
xoif-o>fie'vr;

auTou, tva

9ptaf_oeuar, auViv,
p.dv/,;,

glorix

quadam.cumuxor
venderet, accessit
tulit

ejus dormiret sola, et ipse

vinum

y.vatzd; -.tou
7:p'>;

xaztt'vou irpooa'XXovTo; oivov,

Zuptecov,

eara

Abbas Symeon,
llla

et prae se

eTreor,

kutz
to

aooa;

zat

e.yrfiartaaTO

exuere se vestes suas.

clamante, ingressus

a7toouta9at

ifj.xriov

auTou.
).e'yet

'Exet'vr,; ouv"(3o/aa'on;,

est vir ejus.

Cui illa, ejice, inquit, scelestissimum hunc, quia vim mihi inferre voluit; et pugnis eum caedens, ex officina expulit in glaciem (erat enim tempestas perfrigida et pruinosa.) Atque ex lioc tempore caupo non modo eum habuit pro homine emota. mentis
facitmiranda,

eio>;X9tv d av/jp a.T/i;, xai

xvzai exet'v/r BiXe

tfco

tov TptoxaTapaTov toutov,

oti (.ixoaaOat

e9e'Xrae'v f/e,

xai Ttvyf>.ai;TU7rTo>v e^riveyzev aur/iv ez tou e'pyaaT/pt'ou,

ei;

to zpuo;,

r,v

yap

y-;if>.cov fj.iyxc, v.x.i

-

(3poy/i, V.ai eV.Tore

ou ptdvov ort efyev auTov d

y.xi ei
Ttoiet

xa 7t/Xo; Tiapacfpova,

dU"

dicentem

verum si alium quempiam audiret Enimvero fortasse se talem esse simulat

;

aiXXou Ttvd; /,'xouev Xe'yovTo;, ovrto; Ta'^a eauTOV

outo); d '.\6Sa; outo;, eu9e'co; eXeyev auTco - "Ovtco;

Abbas
uxori

iste

statim

illi
;

respondebat

Vere

purus
:

.aiu.ovia'pt; eOTiv
T>iv

xa9apd;, ou TrXava
rfii'-r,mv f/.otyeuaat,
fj.f,

pte
et

av9pc07ro;,
e7te'ruytv.

Stl

putus daemoniacus est

carnes

non

fallit

me homo
si

nam

yuvatxa

f>.ou

xa'

meaa vitium offerre

voluit,

potuisset, et

Ta xpta
xt;
d

Tpcoyei

w;
t/v

'iyaiv

0edv. "ETpcoyev yap TroXXaytudptevo;

vorat sicut atheus. Saepius

etonim

carnes

AiVato; xai

xpea,
fj.iv

pt/i

apTov dX/v
ouctei;

TW

quoque vorabatVir justus, quando per totara hebdomadem non gustaverat panem, et uemo jejunium

tSiJof/aOa, y.ai

fj.vri9is.ixv

auTou

evdtt.

Td

6*e

xpe'a eTptoyev e'fi7rpoa9ev auTcov Trpd; d.nxrvj aurcov.

"OXo;

DIE PRIMA JULII.

"05.0? Sl
oii/
r,v

137

woitep

aocipcaro;,

xai

[xh

oi

i/cjopojuevo;

ejus intelligebat. Et arnes

bat,

aa//,ptoauvr,v,

pfre Tv T avflpoiicw, urre

r/iv

tw

rri;

ut

illos

falleret.

quidem coram eis voraTotus vero quasi corpori8

cpuaeo);.

ftoXXAnt yap th; yaarpi; aurou

iw&iTOlScnicj
7toijcTai,

oixe/av

vpetai/
eiri

eu9e'o);

pty.oeva
erei

epu9pioiv,

T>J4

ayopa;

Ttpi;

TOTtov exa9e'i;Eto

7ta'vT0)v, xoivcjiuctv cppEvojy

reu8
jfj.

rtetaat |3ouX6ptEVo;, 6>; ort

tmv y.ara

espers erat, neque eurabat dedeena aut aut naturae. Saepius etiim, volens alvum exonerare, nullius causa erubescens, mox ad locum aliquem sedebat in foro coram omnibus atque hoc facie;

D u hominum, gxwT*"

arry.O);,

toOto
vn

epyaijerat.

Opoupovuevo; yap,

6);

TtoXXa'xi; Etpr,Tai,

evot/.oua? avT/ii

dvvauei tou aytou

avoirepo;

rivEUuaTo;,

Ti;

ex |tou

OtaSoXou Trupcioeox;

eTuyyavev,

piyioaptffis t/iri

Taurr;

(5).a7iTopevo;.

35 'Ev
e'x

ptta

ouv 9eaaaptevo; toutov /ara.TeTryuEvov

(r,v

t>5; doY.Y,aio>{;

yap artoTtaaya, /ai

xai tov
/.ai

r,v

rcotriaa;

oito; ra; E/apEro;

ayi'a;

vr.areia;
0!OCpcX>5;,

Traaa;) 6 Trpoptvr,uovu9i;
6
(3t'ov

ex eo persuaderet vere se esse emotae rnentis. Etenim Spiritus sancti, uti dictum saepius est, ei inhabitantis virtute munitus, incendium diaboli superabat, nequaqnam ab illo Ijesus. 38 Die quailam postquam vidisset eurn prae exer- ,ed non tanda citatione maceratum (nara Pascha praeterierat, et sinecibo sacraomnia jejunia transegerat) praedictus
bat, ut vel
-

'""'

'IoMti/l/ViS o

aurou

rpttv
Tiv

spectatse virtutis

Joannes,

Dei

amans; idem

ille,

jcpr,y;aauvo;,
c/cfaTov

xosi

ouuTta9r',aac,

9auptaiaac

qui vitam ejus nobis

exposuit, nec non

miseratus

auTou a/.Xrpayojyiav,
y.ai

/,at'7tep

iv 7to).t

Tuy/avov-

xai yuvatcjiv
fiou).r,9eic 6);

av9pO)Ttoi;

auvavaarpE/vouEvou,

ev Taicei 7tatyvic7t'ou

a'vay.Tr,oaa9ai au :ou to

ac miratus inerfabilem ejus austeritatera, tametsi in civitate esset, et cum mulieribus pariter ac cum viris versaretur volens quasi per modura ludi cor;

cwpta,

Xeyei

auTW,

Epvj/i

Xouetv,

iaXe'.

Ae'yet

auTco

pus ipsius refocillare,

Subjecit
ille
:

exeivo; Xs'yoJv, vat.

aitoc5uETat to
yecfaX/iv
};'yei

"Aywuev,
auri

ayo>p.ev, /.ai cjuv T(5 ?.6yca

/.ai e7tere9r,
cl);

Imo

dicit Veni lavatura, Sale. vero, eamus, eamus. Dictum fa:

luaTiov aurou,
cj;aa;

auri

et;

riv

aurou,

ei; aurriv,

cpaxioXtv.
Ettei

Kai

auTCo 6 xupt; 1o>aivvr;, Cfcipeaov aoeXcve,

ovtoj;

av yuptvo; 7TEpiTtaTF;, eyco

auTci) 6

ptera cou oux epyouai. Aeyet

eyoj Epyov Ttpi

aSoa;

Duptecov.
ei

"YrtayE e;r/,
Epyri,
ioVi>

ctum; exuit vestem suam, capitl superimposuit, et tamquara fasciam eidem alligavit. Dicit illi Dominus Joannes Indue, frater quia vere, si nudus ambulas, ego tecum non venio. Cui Abbas Symeon Apage stulte opus agendum praeveni /. Si autem
: ; : :

E
l

epyou

ertotraa,
/.ai

oe

oux

e'/o)

TrpoXzptcaivw

venire renuis, en, praecedo te pauxillum

licto

eoque re-

cs ptixpiv,

acpet;

aurciv TtpoeXa.Sev
a).).i).oi;,

6).t'yov.

Auo ovv
vcai

/ouTca rioav yyt'cCovra

yuvat/.etov.
/"ippcr,aev

ev

avOpwov,
6

ev
/.at

"Etaaev ouv

to twv avcipwv

Za/ic,

aliquantulum prascessit. Duo erant lavacra. mutuo sibi propinqua, virorum alterum, alterum mulierum Reliquit Salus id quod erat virorum, et
contulit se

ei;

ro yuvai/.etov e/.ouatw;. "E/.pattev ouv auT/i) I7ou uitayei; 2a).e, ptetvov,

STpacpei;
o
Tciiv
-

/.upt; 'Icoaivvr,;-

yuvatauTci
Gepptov
evi
-

/.wv

60TB/ /.ivo.

aup.aato;,
jiai

), yt

"TitayE, ou
v.xt

icir./e, e/.r Oeoiv.iv

vepov, /.ai
e/.ji
,

woe

K vepov. ivat Tt Ttore Tieptaaov ou-e

Jpaptwv,
Tic

ovte owe 5e

Kai
y.at

Etar)X9ev
0'ihf,-.'

avaptEaov
o"e

tow

yuvaixcSv,

o>;

ero /upiou

"Qoptraav
E^rveyxav.
ote

-aaav xaT' autou,

ouv auTov
e^etTtev
ci;
Ilt'(3i'ov

TuitTovaat

aurov

'IJpfjJTr.aev

o oocft).i; otaV.ovo;,
autci),

6/ov tov

auTou

ota tov xuptov, r.ixio,

ttg>$ ia9a'vou
;

oeauTOv,
;

eio)X9e; ei;

to XouTp6v*To yuvaixtiov
c;u).ov

Xeyei auTCp

creuaov, Tt/.vov, wart;p

rfc-:v

pieTa

i;u).o)v,

outco; xayco
oti ei;

tote'

OuTe yap 0;ou

oti

ocipta

ecfopouv, oi$i

quod erat mulierum, sponte Dominus Joannes Quo tendis Sale? Mane; mulinrum istud est. Conversus vir mirabilis Apage, inquit, stulte; illic calida aqua m, et hic calida aqua. Quidnam est amplius aut illic, aut liic? Et currens, trarisivit per medium mulierum, quasi in Dominu glorians. Omnes autem irruerunt in eum, et verberantes ejecerunt. Interrogavit ergo eum Dei amans diaconus, quando totam ei vitam suara exposuit. Dic, propter Dominum, Pater, quomodo fuisti affectus, postquam es introgressus lavacrum mulierum? Cui ille Crede, fili, sicut lignum est cum lignis, sic ego tunceram. Xeque enim quod
ad
illud,

sua. Inclamabat

"

Cj')fiaTa eia;X9ov, rio9avoptr,v. '.\)./'

0X05 fxou 6 vou; ei;

to epyov tou

v,

xai e? auToO oux arrecTr^.

Ta

usv

corpus ferrem, n^que qu od ingressus essem locum, ubi eraut corpora, sentiebam, sed mens mea tota
erat in opere Domini, ab eoque non destiti.

y*p T/ov a-.Tou 7tpaypia'Toav 6 At'xaio; ETrereXei Jia ao)rr,ptav xai auptiraQeiav twv a'v9p'jiro)v, Ta oi tva E-t/.a).uc^ciaiv aurou

Nam

ea,

qua; gessit, Sanctus, effecit pirtim ex studio

tis, et

salu-

ra

eTtiTr.o-upiara.

oC 'HaaV
XuoonopTa,
otaxovou tou

Ttore
et;

7ta'Xiv

eEco9ev T)i;

7ti).o);

Tpi'/ovr;

ex commiseratione homiuura, partim ut obtegerentur ipsius recte facta. HarmcntccuM 30 Nonnulli extra civitatem agitabant cursum,
libtrat.

o)v

urfp/ev ut6; tou xupou

aurou, 6;
7:06 6Xi'yo)v

'Io)a'vvou

rou
rrop-

Cj.t'Xou

'f/.-:po")v

v
e/.

Iysoporta dictum. Erat inter illos filius Joannis diacont, Symeonis amici, qui paucis ante diebus rem

vuaz;

ei;

uravc]pov, xat v toj ;L/eci9at a-irov

't''J6vro;

tou

habuerat
est

cum muliere conjugata

cumque domo

oixou aur/i;, 5atuovi'a9r, pircTevo:

a-jrov.

'H9-

ejus egrederetur,

/roev ouv

"Oato; apta xai

).yei

oo)'fc,ovt'oat,
piri

xai

iaaao9at
r:5tt';oj

nemine ipsum vidente, a dasmone obsessus. Voluit eum Sanctus simul ad frugem
:

aurov, xat
f.e9

rot; Tcs/ouatv, 6'vro); ei

arjfij

xai ;yoj

reducere, simul sanare, etdixit currentibus

Enim-

upov, oux

Oy.a; cJpaptErv, xai >ipJ;aT0 Xi9aitetv

vero

si

ego

vobiscum una non lusero, non

smam

aurou;.

I19E'Xr,av

ouv XaoEtv

aurov

ei;

to

pte'po;

onou

Tpe/ev, 6v eueXXev ia'oaa9ai. 'Iowv

Ss

acfa; iuuecov

piaXXov
Tl

Ei;

T i siievavriai: ptspo;
TtoieFv,

a'r:iX9V

'Wr, yap to
oppta
6 cs9a'aa;

vos currere, coepitque in eos lapides mittere. A oluerunt ergo admittere illum ea parte, qua currebat is, quem erat sanaturus. Hoc viso, Abbas

rus/Uev

xai

ci;

/ipciavro

toe/eiv,

Oato; xarz tou

Symeon

potius in oppositam partem recessit. Scie-

Ttato"o;

rou Ojiuovmvto;, /at

aurov, urc>vo; voriaavro;, TU7CTei aurov

'

ei; Tiv"otay6)va,

** 7 El Mr/.iri ptot/eue, TaTtstve, xai oux iyyt^Et aoi ; o_Oatuo)v. Eu9e'o); ouv e'pprc;ev aurov ro cJatptoviov, xai
cvvr/.9r,aav 7ta'vT; eTtavo) aiiTou. acfpijuv, 9eo)pi tov

bat enim quid esset facturus. Et quando incipiebant currere, prosequitur Sanctus jnvenem, quem daemon invaserat, et eum assecutus. nullo id intell,>'e poscgente, maxillam ejus verberat, dicitque et daemon non appropinhac moechane, o infelix quavit tibi. Statim itaque discerpsit eum dsemon, et omnes accesserunt ad illum. Dum itaque jaoaral aspicit is, qui patiebatur, quod humi spumans
:

'Q; ouv ExeiTo /.auai

iaXiv 6 Kolo-yjiiv cjfixovra elauTOU "* faupov, xa! TUTTTOVTa aurov ptera c;u).t'vou oraupou. t; eaurov Oe uera rcoXXa; wpac TtavEX96jv, ipoJTaro.
7t-.Ttov9a;
;

xai oux

YiSuvrfir,

timiv,

ei uy; ptovov ori rt';

cle

J6

'

','

foi,
V

urxETi Ttopveue. Tou

gtp^yj^
ftjTtjp

aSoa iuptewv
xai
ityyetro

.to)ii, T0 .

aVe'vr,iJ/ev

"o-i Xe7trouepoj

Salus persequerctur canem nigrum, exse [ejectum] et percuteret ipsum cruce lignea. Multis post horis ad se rcversus interrogabatur Quiduam es pas:

T i Ttpaypia.

sus? Et nihil poterat dioepe,pMeteroUB hoc uuum Ne posthao miechare. Abbate Dixit mihi aliquis
:

Jttlii

T.

I.

18

autem

138

VITA

SYMEONIS SALI CONF.

A
A.

LBONT,
are-

ET MS.

Uanum
factam
sanat.

autem Symeone ad Superos translato, rediit ad se, et reni gestam singulatiin oinnibus exposuit. 37 Scenicm rei operam dabant in theatro mimi. Unus ex illis dicebatur Psephas. Itaque cum a malo hujusmodi vellet eum absterrere Vir justus (habebatenimopera quffidam bona prasdictus Psephas)
non dedignatus
tulit,

27 'EQeaVpttdv
cee'f

Ttoxe

puptot

ei;

tu 9e'aTpov.

Hv

eE 3,

auTtov, auTtiv,

MVcpa;.

<Xo>v

ouv ,to

towvtov xaxov
d

avxdi|/i 6 Aixacoc.

Efye y> tiv xaXa epya

ecYceX9eiv,

Xeydf-

vo; fynpas,

ux

m&We toO
se

XX tmXO,,
oi

est eo discedere
in

et stetit infra

sed illuc se conarea circi, ubi ludebant mi:

naf

xaVw iotto

to TteXfta, otiou eTcatSov

ft,'^,

xat w; fosv tov HVityav

apbtptevov

tou

Tcoteiv 9efttT2

mi. Conspicatus quod Pseplias agere inciperet res quasdam nefanas, parvum admodum lapidem arri-

Cruce prius insignitum, projecit in manum dexteram Psephae, et illam exsiccavit. Nemo autem tum observavit quisnam prqjecisset lapidem. Sanpuit,

noaypa-a, piVcreeJ XiGov pttxpov Ttavu, Ttotr.aa; ee; auTov aTaupdv, xai (3a'XXet?xaTa Trj; dVijia; /etpd; tou V.V,y<z, xai e;r,pavev auTr,v. Oucki; Si evdrioe to tc; tov Xi'9ov
eppctkv. <l>ac'veTac ouv auTti
Tf,

vu/.tc

xaTa tou;
,Tt

utcvou; d
et

"Ooeoc

xac

Xeyst

auTo>.

'Ovto>; hlUxvyw,

xat

pf,

ctus itaque noctu apparet|eiin somnis, et dixit: Revera scopum attigi et nisi juraveris fore ut hoc
;

dptdaet; OTI
uytat'vee;.
pt>i

oux ert

ecct-r,t5euet;

TOtouTdv
Trj;

Ttpaijai,

ouy

"iiptoaev ouv auTo>

<Std

xzt
tou

0eoToxou, otc oj
TcaeyvedYo
ecr,yer eoiyetTO

vit insiitutum non amplius

cetero non amplius talem
surrexisset,

secteris,

neutiquam
"

rcapeX9u tou Xoitcou

toiovtou

re sanaberis. Juravit ergo ei per Deiparam, for Ut de

Kai dvaaxdc,

uyerj, eupe tv X&pa auTou iiyi.fi, xac pe Tr,v yeepa

ludum exerceret. suara sanam, et narrafiovov eiprxev, dTc ti'c -wTe ftovy.o;, vit, quaecumque viderat. Verum, quod Salus esset, a-o (3ato>v, errteftot TauVa. qui ipsi locutus fuerat in somnis, asserere non potemihi dixit. rat. Tautum dicebat Monachus, nescio quis, ferens coronam ex palmis, haec
invenit

Et cum

manum

t opa OevTa auTti rtavTa. DXriv otc d 2aXd; f,v d ecicojv aurw y.a-d tou; utcvouc, oux mvvffir, timiv, touto dV
tfopo>v

aTetvavov

B
Non
libros, prout Interpres

ANNOTATA.
a Pulpitum, tribunal ecclesias, ab avaoaeVetv, ascendere.
b

apud Surium
Glossario.

verlit.

El

vcro

zi.cla seu

xaO.iov

sumi pro labula lusoria

evincunl loca a
c

Cangio allata

in

nomen proprium, utputavit Interpres apud Surium, scd appellativum. Sive etenim posca vet pusca siymficet ocu/parov, vinum acidum aquae mixtum, sive potionem aquae et vini, sive denique potionem quamcumque, semper puscanus erit ille, quipotionem istiusmodivel conficit vei divendit. Inepte itaque dictus interpres Videt eum unus, nomine Puscarius. d KOpe;, xup, xupr,;,xuf,o; Grseco-barbare pro xuptoc, Dominus. e Ridicule legitur apud Surium : Praeclare implevit hlem error apud eumdem recunit paulo post : Et nescioquae lucida e manu sua transtulit in vetus pallium. Recole ea, qux supra dixi in Annotatis adcaput

Non

est

iv. hltera e.
f

Hostes concilii Chalcedonensis inter se ipsos more ha-reticorum

pugnarunt

ut plane acciderit hoc

veluti portento
dierit

quodam, ut bellua sine capite

(ita

Acephalorum
ex
eis

armata capitibus inter se pugnantibus.

Severianorum

Nam

eadem pluribus proprimum eminuit caput Severus, ex quo denohasresis appellata)

Nicepltori Callisti Itisloria
Ecclesiastica

minati sunt Severiani. lla Burcnius ad annum ChrislibZh, apud quctnptura.

g
lib.

I)e quintuplici

classe, ac multtplici crrore traclal

18. cap. 49.

h Eo, nimirum, ait Baronius, quo ab aethiopis forniam damna Auctor narrat, in quo mentio fti converstonis puscarii et
Suriutn,-qua dicilur caput hoc desiderari in
gilur
i

itxoris

induto pravo daemone, ea ipsos passos esse ejus, refrauante nota margtnali apud
sequeitti capile,

liac vila.

Vide dictam conversionem

quod

et

le-

apud Suriutn.
fciv.oc,,

Est,

vas

vel

urna habens ansas,

uti

ab Eestjchio exponitur, vel vas vinarium, uli Ettstuihio pla(3i'aoiv?

cet.

An

inde p-jociov, vel ut sequilur proxtme in lextu, fiiaaa,

Tiepyr,; obscurioris est

k Vox
1

notx. Vtdelur habere afjtnttalem

cum

signiftcalione

vocum aepyo;

et ae'pyr,Xo;,

iners, otiosus. Inle.rpres apud

Inlerpres apud
to vapov,

Surium verlil, Cave. Ego enim ante opus, opus feci, utinam satis congrue et sitjmficanter. idem\sonat quod uypov, humidum, liquidum. Vide Attctorem Etymologici in voce vaoav.
Surium
vertit
:

Noster

scribit vepov.

CAPUT

VI.
et

Aliu Symeonis miracula, pradkliones ; harelicorum,Judaeorum

merelricum

convemones, fugalio dcemonis, donum

Prxdictio
terrx motus,

castitalis.

a
b

agna terrae motu, urbem aliquando invasuro, quando Antiochia o concidit, temporibus sancti b
Mauricii Imperatoris (tunc enim e solitudine in publicum exiit Sanctus) arripuit lorum ex funiculis,
et coepit

I
ev y.ai

c'XXovto;

TtoTEjj
f)

-y'v\TrdXiv

xaTaXapiSavetv
eYcc

oecotiou

jxeyaXou, otb

AvTco^eta

eTteaev,

tuv yaovoiv tou

yap xaTrvrroev

aytot; Mauptxtou tou

oc/.oupte'vr,v,

(3aocXe'ti);,

(totc

ec; Tr,v

ex

TJ;; lof,jJ.oxi d

tov "Ooco;) rjpTtaoe

columnas percutere, ac dicere

singulis

Dominus tuus, sta. Et orto terrae motu, nulla ex omnibus columnis, quas percusserat, cecidit. Venit itaque ad unam columnam, et dixit Tu vero
Dixit
:

Xtipov ex tou oywvtou, xai ript^aTO TUTtTetv tou; trruAou, al A " Xeyetv ',6/aoTo) E?Ttev d xupto; aou, tOTa
-

9ovto; tou aetaptou, outtee;

ei;

oowv

erut|<ev

otuXo)v, eTteoev-

'HX^ev ouv
p.r)

v.ai
fj.fi

et;

eva otuXov, xat

Xe'yet auTtj)'

Zv

oe

tt

miracu-

lum.

nec cade, nec sta. Et scissa est a deorsum, fuitque modice inclinata, et

summo
;

usque

Se

Ttiaric,,

ewc Sh axaOfii, xat ea^taGn tco avo)9ev

pttxpov,

sie perrnansit.

xaTo),

r.ai

e/Xtve

$s outo); eptsivev.

Ouoei;

0<-

Nemo

quod fecerat Sanctus sed uno omnes ore dicebant quod columnas percussisset ex
intelligebat id

auvj/.ev d

eTtotV,aev d

MaxaptVn;. 'AXX' eXeyov

tou;

ttavrii,

otc

aTci

Ttapatj)poviaet<); eTutpe

otuXou;

oo;aoc

DIE PRIMA JULII.

xa
Aauftaaat Jx ri eov, oti 6Y wv Ttve; evofit^ov . aurov a'awTeuea9ai ayrfta'iwv, ota toutwv 7roXXaxt; Ta
7raoaO"ol;

130

dementia. Landantlus et adrnirandus Deus, quod per u quas figuras, existimabant Symeonern se stolide
gerere, per eas saepe ostenderit res, opinionera ho- . LEOTT. minnm excedentes. Impendente civitati lue, scholas EI M.
ubi

eveciefxvuTo .

0avauxoO

ya'p

7TOTe

Tj

TtoXei

'jre'pya9ai pteXXovro;, 7rapeX0wv 6Xa t ayoXfa, f',t,c\ato aonxCttjOai tou; Tratoa;, Xe'ywv ir.daxoi, w; ev yeXofw.

omnes

adiisset, ecepit salutare

;

pueros,

dicens

'Yjtaye
ojrov
>i

xaXw; xaXe p.ou. Ou Traivra; oe rjoTcaaaTO, aXX' 0eoO yapiS eyvwptaev auTW. Kai eXeye tw OteSrye, pui
ftipjK

singulis quasi joco

Apage bene, mi bone. Heqne

:

salutavit omnes, sed quos

oaaxaXw exaaTou ayoXfou- Tov 0eov,

Ta
ctou

Dei gratia indicavit. Dixitque magistro uniuscujusque schols Per Deum,

stulte,

TcatoYa,

Ta

tftXw,

6'ti

ftaxpav OTpa Tav eyouatv aTreX6

ne excarnifices pueros; amo

debent.

illos

longam
ei

9efv.

Kazanaitojv oe aurou
auTov. ToO
et;

otOaaxaXo;, eortv 6re eoi-

enim viam conficere

ludos faciens,
,
,

Magister autem,

auTw aSfva;,

iazi oe oie xat TOt^ Ttataiv eveue, xai

cJe

nonnumquam
.

caedebat scutica, non'

eaTuXitiov

SavartxoO xaTaXaSovTo;, oux

6

numquam annuebat
r,
,

pueris, et procaciter ei insultar

.

,lia

tuetvev ou 5e ei;
Travre; a'rre9avov.

wv f,andaazo

aSoa;

"'vfieojv,

a)Xa

bant c. buborta jam lue, ne unus quidem remansit ex iis, quos salutaverat Abbas Symeon, sed omnes mortui sunt.
et ludere;

c<io

P rx(Uatm
c

ra culo.

39 Efye
ofxouc
Trotef a9at

oe

xai eOo; 6 "Oato; a've'pyEa9at

xai
TtafCetv, TtoXXaxt;
c*tou)a;

tic,

tov;
Trpoaiv

twv TtXouafwv
oYptoTou

Oe

39 Solebat etiam Sanctus adire divitum domos, et non raro etiam simulare se osculari
ancillas.

Prxdictio
tertia

xaTacptXefv xat zac,

ai-cw,
ftfav

ev of;

eorum

Dum

die

quadam

aliquis

plebeius
et

ttta

Ttyo;

eyyaaTpwaavTo;
ptvi

oouXr.v

evo;

impraegnasset ancillam
nollet aacilla prodere

unius ex illustrioribus,

twv epttpavwv, xai

tov 7topveuoavTa
outkc,

""ouXopteW,; zf,-

otouXr;

e/.oavat

stuoratorem, interrogabatur

ei;

aurtiv, vipwTaro Tczpa ZYJi xupfa;

ote'cj,9eipev.

a sua Domina, quisnam se corrupisset. Respondit

illa
illi

ro

ti';

aur/iv
fie.

'H oe

e*7iev,

2aX6;

*ufied>v

EotaaaTO

EWovro?
r,

ouv aurou xara auvri-

Sstav

ei*s

tov ofxov, Xiyet

oti

aiiQiv-.oia Trjc xopr,; r.ai

KaXw;,
oou-

Symeon Salus vim mihi attulit. Ingredienti domum, dicit puellae dorniaa Praeclare, Abba Symeon quia corrupisti et irnpraegnasti an:

de more

aSSa
zf,v

"".uptewv,

loBapai
oiiv
~.n

evsyaoTpwaa;
yeXaaa;,
t>)
v.a.i

Tr,v

Xr,v ftov.

'Eu9e'w;

exefvo;

itnor.fyac,

eauTou

v.t^alfv

yupi
tov?

oiha auTou,

eXeyev

aur>5,

ETTtauvaywv optou
TZTceiv>i,

7re'vTE

OaxTuXou; eaurou'

"Ao;;, a'^e;,

apTt yevva aot, xai eyet; pttxpov

r,

cillammeam. Igitur ipse ridens, incurvato capite in dexteram suam manum, et contractis'quinque digitis, dixit Sine, sine o misera Hla tibi jam pariet, et habebis parvum Symeonem. Donec itaque veniret dies ejus, mansit Abbas Symeon, adferens d
:
!

2uuewv.

"Eoic,

ouv

'i'fla.ozv

r,pte'pa

aurrji;,

ef/.etvev

lpsi siligineos

panes, et carnes et obsonia, et di-

aca; ^uptewv, xouoa/.wv auT/i at/tyvta, xat xpe'aTa xal

6'|a'pta,

xat eAeye. $a'ye, yuv>j ptou. "Ote oe iaSaaev

e.utem aderat tempus et hora ejus, ut pareret, dies tres uteri cruciatu
xit
:

Comede mea uxor. Quando

xatpc,; xai /

woa tou

yevvrjoat aurrjv, ExuXt07r6vrjaev Ta;

Ae'yet

Tpei;
Trpo;

rpt-'pa;

ew; OavaTou.

ouv

ri

xupt'a
r\

auTrj;

tov 2aX6v. 'Eu^at

acoa Suptewv,
eittev

oti

yjvr,

aou

mortem usque laboravit. Dicit itaque domina 1 Ora Abba Symeon, quia tua uxor cum miraatlo. non potest parere. Respondit ille tripudians Per
fa.d

ejus ad Saluni

ou ouvaTat yivvf,aai.

'0 oe

aurji

yai'i.ii;,iv

Ma

Jesum,
infans,

per Jesum! o misera! non egredietur inde

tov 'Ir,aouv, fta tov Troouv, Ta7retv>i, oux a7re'py_eTai to 'Q7rat5t'ov exet9ev ew; ou eiTrr, Tt; eotiv a itatwp auTou.
ouv rixouaev touto
f.

donec prius ipsa dicat quis

illa

sit

Pater ejus.
:

Hoc

audito,

quae periclitabatur, dis.it

illius,

Hoc

ego

xtvSuveuouaa, e*r:ev "Oti xaTeTtXei;a

Ot'vo;

criraen eiaffinxi, [aon

sei]

alicujus e plebe

auTou, aX.X* ex tou

eu8e'w{ eye'vvr,aev.
ot ptiv

tou OnuoTOU

eaTi'v.

Tott ouv

Kai SaufiaoovTWVTcavTWV,
oi
ETtei

efyov auTov,

Tunc ergo statim pepent; et mirantibus omnibus, doraesticorum alii sstimabant ipsum
proles est.

tou oixou aytov,

$k TraXiv sXeyov "Oti ex tou

sanctum,

aaTava ptavTeueTat,

iir.yoc,

xa9apo; eaTiv.
ev ptovaojcripito Ttvi

40 Auo
7tXr,afov

oe tivwv

7raTE'pwv

tot6

'Eftsar,; et;

eauTou;

tf.zr.atv

rrotouue'vwv,

xai

Ope satanae divinat, alii autem dicebant quoniam prorsus est emotae mentis. 40 Dum duo quidam patres, qui tunc erant in De lapsu Origenls aliquo monasterio prope Emesam, qusrerent in:

e;epeuvovTwv, to

tlta Tt'

apa

'Qotyevri; 6 aioizv/.oc ir.ioiv,

ter se, et radagarent, quid causae fuisset

quod Oriingenio
al-

Totaurri yvwftri n.ai

ftev

oocffa rrapa

X /.syovTo;,

oTt

oux rv ex

Qeou Weou
zr,

Tifir,5Ei';.
r,

Kai

tou

genes

in

haeresim

inciderit,

qui

tali

r.poco-joa
v.ai Tric

utw
oe;tou

et sapientia Deo honoratus

fuerat.

Cumque
fuisse

yvwat;, a/.Xa cjuatxov TrXeovEV.Tr.pta, Xotjrov oi

voo; uTcapywv, ptaXtoTa ok xxi
ypatfr;;,
a'vayvo'>aei

C^fa;

xai

toi;

ayfot;

-aTp^atv oyo/.zozc,
-viv

ojIsjiv

ex Deo, sed exnaturali ingeniiubertate porro felieeni animam nactum, praesertim vero cum scripturae di;

ter diceret, scientiam, qua pollebat, non

tov eaurou vouv,

y.ai

ex toutou

zul

,btcXfwv auToO

vinae lectioni, et sanctis patribus vacaret, acuisse

auyypatyriv ejrotraaTo.

Tou

Oe iraXtv avrtXiyovTo;, oti ou

ipsum iagenii vim,

et

ex hac

re ortum,

quod

libros
;

OuvaTaf

ti; XaXrjaai ex tpuatxou TrXeovsxTrptaTo; Xoyou;,

h suos conscripserit. Duiu contra diceret alter

tate

non

ou; e;e9eTo, ftaXtara tou;

fteypt;
aviftEpov

twv 'EEarrXwv auTou. Ato xai

>,

posse aliquem dicere tales ex naturali ingenii uber-

oeyeTat auTa w; avayxafa

xa9oXtxrj

sermones,

quales

ille

vulgaverat,

praesertim

"jxx/r.ata. Ila^XtvcJe ey.etvou ajroxotvoptEvou, ort, TcfaTeu-

toutou aocfiav xai TcXetova; auTou (iifoXou; auyypatjvaftevoi. Ti ouv apst xai toutou; eTcaivEOai ^pri dtta T>iv jroXuXoyov auTwv
jrXefova
o et;

oov,

etatv eXXr.ve;

xTraa^uevot,

usque in Hexapla i Catholica admittit tamhodiernum diem Ecclesia quamnecessaria /,. Alio iterumrespondente Crede,
illos, qui

dieuntur, et quae ideo

^Xuapiav; 'AouptDiSaaTwv Tofvuv ptetvavTwv, reXo;, Xeyet npo; tov aXXov 'Axouoptev Tcapa twv epyoftevwv

Gentiles sunt, qui sapientia illum superarunt, et scripserunt. Quid ergot plures, quam ille, libros
'

ex

twv

ayt'(iiy

tojtwv,

oti

fteyaXou;

ptovayoi.;
aTc'

E/Et

epruo;

toO

Topo~a'vou,

aywftev, pta9wftev

aurwv.

kn opus est eos laudare propter verbosas suas nugas ? Dum discordarent mter se, tandera dicit unus Audimus ex iis, qui veniuat e sanctis s, alteri
: 1
i

'vaTaAabovTe; ouv tou; a'yfou; totcouc, xat eucauevot, epyovrai xai erci Trv eprptov t>5; vexpa; OaXaoarc, et;
v

quod Jordaais solitudo inagnos habeat monachos Eamus, discamus ab ipsis. Itaque euntes ad sancta
:

xat r.aav u7ravaywpr,aavTe;

ot

aofo*tftoi,

xai
ftl

aetrcotr,-

loca,

et orantes, iu

fvr.oTot

Iwavvr,; xai 2uftewv. ToO

et;

0eoO ouv
eupov

maris mortui,

quara secesseran' Joannas

perveniunt etiam ad solitudinem ec Sy-

aavro;

xevov
f,Sr,

tov

xonov

auTwv,
et;

tov

acoav
r>iv

raeon, perpetuis praeconiis celebrandi.

faciente ut non frustraassuinerent

Deo autem
inve-

"wavvr,v,
<*vTa,

Xoittov,

xai aurov

ftETpa TeXeta cp9ar,X9ov ot

id laboris,

w; yap Wev auTou;, alaaaav at}e'vTe;, xai eirt

Xeyet-

KaXoi;

T>iv

liuvr.v -f,v ?r.pav 'X96vTet;

nerunt abbatera Joannem, qm ibidera restabat. et qui pervenerat ad apicain parfectionia. Ubi autem
illos vidit, dixit
:

"TXr^aat.

Bene venerunt, qui

rnari relicto,

ad siccam paludera hausturi veniunt.

uo
A. LKONT.

VITA

S.

SYMEONIS SALI CONF.

41
TeSv

41 Longa igitur ac religinsa inter eos ultro citroque habita collocutione, diosbant ipsi, cur hoc iter
EX
JIS.

noXXrj; ovv"y.xi 9eocptXou; cuvTuyta; ueta^i au

XsyoUffn/
seutffl

yevouEvr;;,

oY

oiv

vr,v

oSoiitopfaK
wVt;

suscepissent. ftespondit

consttltus

accepi

Nondum, Patres, charisma discernemli judicia Dei verum abite ad Sy:

Toaaurr.v Hvvaetv, Kai Xfysi aurof;, oureo), ttatipte to y_a'ptaua o\axpfao); -urj tov (")eou xptua'TO)v

EfXntva

meonem Salnm,
ipse et hoc,
dicite
illi
:

qui est in regione vestra

et potest

dXkx
uuo")v,

aitilleTt rcpo; tov

2aX6v Xuueojv, t6v

vu\iv v.xt
,

ev xr)

ywox

et alia

quu-cumque

vnltis,

solvere, et

xai auro;

Wvarai
Sexa.

auTo xai rcavra oaa

Eu!.ai xai
ei;
'|

Ora pro Joanne, ut ipsi etiam decem sorte obtingant. Postquam venissent Emesara, et sciscitati essent, ubinam illic esset Salus, qui vocabatur SymedVi, omnes deridebant eos, dicentes Quidnam ab ipso vultis, Patres mei? Emotae mentis liomo est oranibus m irascitur, irridet omnes, prascipue monacbos. Postquam ergo inquisivissent, et invenissent eum, instar ursi, lupinos vorantem, apud puscarium, statim unus scandalizatus fuit, et dicebat secum Vere magnum Gnosticura n visuri
:
:

(3ouXeo9s, ETtiXuoai, XsyovTSf; auro)-

wavvyj,

"EuEaav, xai riowrriaav rcou eotiv exsf aXo;, 2uueojv xaXouuEvo; Tta'vT; xaTyE Xo)v aur6)V, xai eXeyov Ti 9s'XeTe & Exsf. I/OU, -XTZot;; av9po)7to; eotiv rcapacvpoiv, xat rtaVac

iva

X.v l-xyr,

y.xt

auTO)

2;

r,X9ov

xuXXof xai

uouxfc.i, xaT' eEafperov

<Se

tou; uovayouc

ToJv Si fKtlr,Ttadv-t,iv aurov, Si eupovre; ei; cpouaxa'piov Tpor/ovTa Oepuia, 6); apxrov, euBscor. 6 ttc, iav.xvSxlio%
....'.

y.xi

tintv

.r

ev

>..

'V.n.-.. eauTW, aXr,9oj;

.'

-.

pteyav Tvojotixov x,'X0ouev

../

t>.

..*

'

tStiv,

multa habet, quas nobis exponat. Postquam accesserant, dicunt ei Benedic o. Quibus ille Male venistis, et ille, qui vos misit, stultus est. Apprehensa itaque auricula ejus, qui
scilicet
:

venimus. Hic

OUTOC TtoXXa ^i TOU eCSlTCefv /ufv. 'Qc OUV ETtXr)ataaav, Xfyouatv aurw, EuX6yr,aov. Ae'yst aurof; sV.Efvo;
y.ai

xaxo); /;X9et,
ouv
to
d)Tt'ov

7ts'utpa;

upta;

'i\\c,yac,.

Kparrlaa;
xoaaov

tou crxavciaXieSei/TO;,
Erci

SiSet auTO)

toioutov, oTt

Tpef; rptEpa;

e^at'veTO,
r)jj.ipxc.

xal Xeyet'

Ta

fuerat scandalizatus, alapam

ei

infregit hujusmodi,
:

Siputa ti ue'u^ea9e, TeaaapaxovTa

5e 'flptyiv/,;
't\

iSpxyr,axv, o

gttid respon-

ut per triduum appareret ejus signum, et dixit Cur lupinos reprebenditis Diebus quadraginta ma'?

auTwv ou

rptiyet,

5ri

u7repeta>;X9ev Et;
et;

rw
>

9a'Xaooav, xai oux tayuoEv eEEX9etv, xai eTrvfyn

ouv autoiv,
<>*''*

derit.

Origenes autem ex iis non comedit, quia subiit mare, etegredi non potuit, sed in fundo
;

defacti sunt

v pu9ov. l->.rcXayvTo)v ^ z y a ro TO ^ or
-

Sn

TW06t7rsii utoic

'

'-'

'>

T;*

^' Ktl

2aXo;, XX' el;

ei7te

P
1

Obstupefactis ltaque illis, eo quod oumia prajdixerat, ethocquidem ipsura, quod decem p velit Salus, sed stultus est similis vobis. Accipis, dic, in crure imo, imo abite et sublata mox olla, in qua erat Tervida pusca r, ussiteos ambos in
<j
; ;

suffocatus fuit.

'

'^TIV

6,'-

(0 ") 5

vpfinr Aauoavet;,

avTt

xvi'uriv,

"*> " a '>

pouo/.a;

unayste, xai ertapa;

eu9e'o);

tk yyTpav t^;
et;

t5
i

^eot/i;,

fccsuow

aiirouc

Ta

yiilr,

-.ohc,

^>

'

ya

"' o*uvr,9o")ai

XaXrjoat to ti

efTtev a-JTof;.

Acephalos
convertit.
s
t

quod ipsis dixerat. 42 Die quodam accepit panduram s in puscario t, et canere ea coepit in angiportu, ubi erat Spiritus

labris. r.e possent proferre id

42 "EXa?ev wc rv
ptv, y.xi r,p\aTO

tc

to tj>ouaxa'piov ev uta -y.voojOTEVOpuurlv, orrou

r]y

auXefv

Eic zv
y.y.i

rcveuua

immundus. Canebat autem et dicebat orationem magni Niconis, ut e loco fugaret spiritura. Multos
quippe
vexaverat.

axa9apTov. "HuXr; oe

Vltytv zr.v tiiyrv tou ueyaXou

Nixuvo;,

i'va aT.orjtoiir.

iy.

tou totcou to Ttveuua, ttoXXou;

itapyjXSei/

Postquam

fugisset

dajmonium,

yap ExuXXowev.
o');

'Q; ouv Etpuye to Jatuovtov,

transiit in
diffregit.

forma aethiopis per puscarium, et omnia Ubi redierat vir mirabilis, dicit Dominas

ai'9t'(dt{/

ota

tou
o

cpouazapiou,

xat

oXa
rij

auvfjTpitliev

'YrcoaTp^ac ouv
Tou
-

auuaatoc,

Xf/et

otu9svrpi'a

au-

Quisnam haac confregit? Cui illa. Maurus quidam diris devovendus venit, et omnia confregit.
sua?:

Ti; EzXaor.).9e,
;

Taura; 'H
xat 6Xa

oe efTtev,

et;

uaupo; emavT^
2aXe'.
yu.oiv,
Ae'yei
'1);

xaTapa.To;

auvffrpitj/e.

AE'yEi

Rursum

ille
:

subridens.

Pumilio,

pumilio?
:

H&c

xovSoc, xov56;

'H

oe'

cpriffi,

xai

ovto);

Alia

autem, ait Vera dico Sale. Et ille denuo Vere ego ipsum misi, ut omnia frangeret Hoc audito, voluit eum caedere. Qui ubi se inclinasset, et sustuejusprx- lisset pulverem, projecit, et oculos ejus obscuravit
Sanctus, dixitque
in ecclesia
:

ut>7. 'A/r,9o); eyo;

auTov

TCut|/a,

tva y.lxar,

b'l.x.

TOUT.0

ouv /./.ouoev sxEtvri,

ittxaac,

etr;Tr,ae rutj/at
y.xi

auTov.

'0 Se

y.Jlx;, y.yi

yby.y-x, iopi^e,
e't:ev

eo/.otioe tou?

o-y^aXuou; auT/i; 6 "Ayioc, xai

ijEt;

"()vto); ou ypiTtt'r;

dictio.

mecum

Certe non me captabis sed vel comraunicate, aut maurus uni;

U-t,

aXX'

r,

tic,

xr.v

iy.yJ.r,cixv

uou xoivwvefre,

pauoo;
auT/
v&i

vi[/.Epr,oiov

xXaaei 6Xa. 'Iloav yap tmv AxscpaXow

r/i

versa confringet in dies. (Erant autem ha^resi Acepbalorum infecti.) Postquam ergo ab illa recessit, ecce postera die eadem hora iterum venit, et in conspectu eorum iterum universa
aathiops diffregit.

atpTizo)v. 'Q; ouv dr.rj).9ev dr.' auT/i;, toou

TJj
'j'iy.

7taupiov

oioa ?,X9ev, xai

b

TtaXiv

ouveTpttj/ev

o-j^aXuotpa-

p.aupoc. 2Tvo9ivT; ouv, eyo/os/TO 6p9ooo^ot,

-

e/ovte;
X-'ytv

TOV Suue6)v 9epa TrovTa 0eou, jJWtvi toXuo";v:e;

TtE&t

In angustias u itaque redacti, religioni Christianee

auTou,

zafrcEp_

xa.9' Y.fj.ioxv

tou

2kXou

Tta-

nomen dederunt,
Dei,

et

nemine

ipsi

babuerunt Symeonem pro servo audente obloqui, quamvis quotidie

pepy^ouevou, xai uouzi'iovTo; aurou;.

Judacum punit
et convertit.

transiret Salus et eos irrideret.

43 Quidam
tute, voluit

eivitatis operarius, cognita ejus vir-

lavaret,

eum vulgare. Semel enim vidit, dum se duos cum eo angelos versantes. Operarius
in

43 Tt;
uoatEuaat

t6)v pyaoTr,ptaxo~>v T/i; 'tc6Xeo)c, ri9e'Xr;aE Sr,-

auTov, yvou;

rh
y.x.i

apet/jv

auTou.

"Idev yap

autem erat Hebrams, etmulta

aurov irrzi Xououtvov,

auro).
Etc

ouo ayyeXou; auvoutXouvra;

Christum blasphe-

mabat. Sanctus apparuit ipsi in somnis, dicens, ut nemmi proderet id quod viderat. Mane volebat alter de ipso tnumphum agere, et mox adstans ei Salus,
tetigit

'Hvoe
6

Epyaor/.piazo; 'ESpafo;, xai EoXaacpr'uet

Tov XpiOTOv TcoXXa'.

^afverat ouv auTO) xara tov;

Mr.OEvi

urcvou;

"Oato;,

Xiyow

eiWv,

6 'iSe.

Tii ouv

eo)9ev eoouXeto

9ptauSeua*i aurov, xat

eu9e'o); xat'

Ttapaara;
iair.fj.nn,

abiaejus, ac compressit, et

non valebat

ulli

loqui. Accessit igitur

auroi 6 "Oato;, /JtpaTo t6)v

yetXeW aurou,
eaurou,
i'va

sua

se fereba

Salum, etsignum dabat manu u loquelam redderet. Sed Abbas Symeon prae
stultum, et vicissim annuebat. amentis in Innuebat autem ei ut se signaret. Et videre
alteri

xat oux loyuas XaX/jaaf tivi. "HpyEro

y.ai

o^EJrcpo;

tov XaXov,

eveuoev

auro)

r/j

/Etpt
b

rtotriari

aurov

erat

morem. utrumque

XaX,ioai.
y.y.t

npooErcoiefTo Se

d&odc, 2uue6)v

c/.v-.ivevotv

aurw w;

^r,y_o;'
iVJefv

rov oa/.ov, "Eveuoev oe auro), tva

annuentes, horrendum praebentes spectaculum. Iterum itaque apparuit ei Svmeon m somnis, dicens Aut baptizare, aut mutus ens x usque ad mortem. Et tunc
:

naTaotfpayfonrai. Katr,v
Ttpo; XXriXou;, cpoSepov
6 re'pa>v xar'
6'vap,

tou; a'uaioT'pou; vsuovra;

^saua. Oafverat ouv auro) TtaXiv

rj

Xeyo)V,
ptev

(3artTfcCr,,

r)

rcpi;

czut/jv

em, ub. raortem

Jud<eus se

quidem non auAbbas Symeon, et videbat angustiis premi, maxime quando corpus
obiit

ouv oux rjviaytTO auTM tpoaQfjvat. "Ore Se dnilxvtv iayxToic, b dGSdc, Xvjjtiiv, xi
[TeXeuTiiv] Ey_t;.

Tote

IStv

ixvTov 0TV0)9evTa

Tou^afo;,

ua'XiOTa Se iv to)
ueTaTt9fov:.

DIE PRIMA JULII.

ueTaTt9e'vat to
o o'xo; avrov.
).ei\|/avov

141

aurou, xilt

eSa7TTi'c9r,

avro;

y.al

ejus transferebatur, tunc ipse et tota

baptizati sunt.

domus

ejua

Kai

iviy.a dvniSivj ex t/;; a'yi'a; y.o/.uuli/Koiti

e/.zJ.et

SiBoac,

eu9e'to; t>.a>;r,atv.

3e x.ai Tr,v uvei'av tou tttoj/ov;.

2a).ou xar' eviauTov, xai

c7e

Ei: tooovtov
fj.iTf.ov,
"

y.a9apo'Tr,Toc7ro).).a'xi;

x*i

a'jra.9ei'a;

r,laatv 6

Maxapio;
ploov

ware

oaoceiv avrov xai yopeveiv, xpa~

ut'av Sv/xeXnuiv ev9ev, y.ai

uiav
y.ai

ev9ev, xai
itxiCttv.

6).ov

toC

Et egressus e sancto lavacro, statim A. LEOVT. locutus est. Sali autem quotannis memoriam celeZX 118. brabat, et pauperes invitabat. Eo autem puritatiset impatibilitatis pervenerat Sanctns, ut ssepenumero saltaret y ac choreas duceret, tenensaliarn mulierem scenicam hinc, aliam inde, et in medio popuii veraretur, ac luderet, et
Iieres

druony.ov cuvetTai aurov

"Qore eoTiv ore

ei;

nonnumquam
s^uas in

impudica;

mu-

eoaAAov
xo),7Tov

tr)c

ytipac,
v.at

auTwv Ta aceuva yvvaia

ye'poJv coojTep

tov

immitterent manus
,

sinum

ejns, irri-

aurou,

eataivov, y.ai ey.6aciov, xai eyapya'-

Atov avToy.

'O Si

yovaoc y.a9apo;, ovoa-

tarent alapas impingerent, ac titillarent. Senex autem non secus ac purum aurum, nequaquam ab
hisce rebus contaminabatur.

uii; ijro tovtcov etnoAvveTO.

44 'Hv yap,
jroAeptov

to;

e/eyev, ore

-r,v

jtvpoJaiv

xai tov
y.at

44

Fuit, uti retulit,

quando

in solitudine bellnra

Donum

catti-

eoyev

et; Tiv

epruov,

o"er,9ei;

T0U 0eov,
ev.

tov

habuit
rent

cum

libidine,

precatus Deum, et magnura tatu>

ueya').ov
jro),e'uov

Niv.covo;,

tva

xoucsi^cr,

avrov

tov

ueya/.ov

Niconem, ut arduo
;

rei voluptariae conflictu se leva-

Trc Jtopveta;, xai Sewpet

airat; e).96vTa

tov aotoV

contemplatus
Cui
:

fuit

semel venientem hunc visibi

:

ptov

tovtov, xai

/iyovTa avior
ei pt;

Ilto; eyet;,

dStXyl; Kai
r,

rum

celebratissimum, et dicentem
I

etJiov avTto,

Cfr.oiv,

cj,9a'cr,c,

y.axcoc, Sioti

oapi:

frater

ille

respondens,

dixit

Qui vales, Male, si non

:

orat'vei pte,

ovx otOa

o"ia

ti'.

Mr,5ta'aa; ovv, twcriv, 6 6auey.

succurras

nam

caro

mihi

molesta

est,

nescio

ua'ato; NiV.tov, ejrjipev

vowp

tov ayt'ov 'lopaaVov, xai

quare. Subridens itaque mirabilis Nicon, uti retulit

eSa).ev vttoxoto) tov oucj,a).ov aurov, acppayioa; toj tvjico

Symeon,

sustulit

aquam
:

e sancto Jordane, et pro-

tov tiuiov OTaupov, y.aitintv autoV 'loou uytr,; yeyova;.

'Ajio TOTe ovv, oj; coptvvev,

jecit subter ejus umbilicum, sigr.o facto

veneraodae

ovTe xa9

ujivouc,

ovTe yor,-

Crucis, et dixit ipsi

yopoJv, jruputrews

cJoiurTtxr; r.oOeTO.
vjiOTpe']/ev 6

Aio ua)tCTa xai

tempore,

uti

Ecce jurabat, neque

sar.us factus es.

in somnis.

Ab hoc
vigi-

neque

9appojye7ti tov

xoouov

Tevvaroc, o-uujta5'^-

lans, corporis

flammam

sensit.
in

Hac

re potissimum

aaty.al ocooat touc jro).euoue'vovc (3ov/\6ptevoc. "Ecrt yap

ote xai touto
e^oj ce cfi7r,v,

fisus vir llle generosus,

mundum

reversus est,

eAeye jrpic uiav

tcTjv

eTatpi^otov.

0e/ei;

compati volens et servare eos,

Evenit aliquando,
ut

qui oppugnabantur.
:

xai

StiJco

oot ey.arov 6).oxoTi'va- A2pe9i6e7rt'9ovTo.

uevat ouv noW.ai avrcij

y.ai
tci

'EoetV.vue

yao auratc

Xoyapiv, ef^e yaj ooa

r;9eAe,

tov 0eov aooaroj;

cuidam meretrici diceret habeam, et dern tibi centum Visne ut amicam te aureos z. Mnltse igitur animo lubenti ipsi credebant.

auToj y_op/,youvToc Oia to ev9eov auTOu oxojtov.

jtov

Kai Aoi-

Nam

Spxov a-r,-n

uapa

T)5;

Xa^uoavouor,;, oti ovx a9eTei*

aurov.
ejioi'et.

JlavTa

o"e

5ta oxr.uaTcov oa).cov xai ao oyrptcov

ostendebat enim, qoantam volebat; Deo invisibiliter ei suppeditante propter divinum, quem sibi praetixerat, scopum. Porro juramentum exigebat abilla, quae acce;

eis pecuniae aa

summam

habebat

aa

perat,

eam promissa non reddituram

irrita.

Omnia

45

A)./V

ou ^uvarat

Aoyo;
jtoiciv

Trv tcov

jtpayuarcov

autem faciebat per stultas et indecoras figuras. 45 Verum non est rerum imagini repraesentandae
par oratio.

eixova ujiodetcai. 'H:v

yap

eauTov, jtore uev ujioei;

Nunc enim

simulabat se
sedilia,

claudicare,

affutata stuUUia.

ycoAaivovTa, jiotc Oe jtr.ocovra, jioTe oe oupouevov

y.a9t'ffuaTa, 7Iot oe
(3a').).ovTa TroSa

Ta
xai
ejti

nunc

saltare,

nunc trahi ad
impingere, et

nunc

alicui

Ttvi

Tpe'_/ovTi,

plTtTOVTa aVTOV
y)i;

na).t Oe IV

xata

JTr,v

rjt\r,vr,c

ye'vvav

xuAiouevov

xai

Idl

a\j-r,v

jiaiovTa

to^;

jtootv.

"Eoti Si oTt xai

tov OiaAaXou o"ta).aXouvTa jroooejioterTo. '"EXeye

tcov oyrptaVcov apuo^eiv xai ouuca).).e-

yap

7t).etov 6).tov

ipsum projicere ; alicurrenti pedem lunte, volvi per terram, quando autem sub ortum et pedibus et calce eam impetere, nonnumquam simulabat non cohaerentia loqui dicebat enim, prae aliis omnibus hanc figuram convenire et conducere
;

o9at to toiouto ayr,\j.a;

tou

jtpoojiotouusvoi;

aoioiav
yev'r).ey

5ia XpiOTOv.

o"ia

toutov yap

noAAaxt; xai
6aa r\W.vj

xai avey.oiTTev a//apTta;, xai opyr,v tivi

eireujre,

7io6; dtoocvcco
ejroi'ei,

amentiam simulant, propter Christum. Per hoc enim saepe argaebat et reprimebat peccata, et bilem evomebat adversus aliquem, ut corrigeretur;
iis,

qui

xai

jrpoe/.eye'

Ttva,

y.ai

ptovov

aliqua praedicebat, et faciebat, quajcumque volebat,

oe

tw
av

eauTov
ejtotet,

cftovr.v,

xai Ta uO.n iW.aaai,

y.al

ooa

Jtsp

eiyov avriv toajiep tov; tioaXovc tov; sx

vocem dumtaxat, ac sitummembrorum commutans, et quidquid faciebat, habebant eum tamquam unum
e multis, qui afflatu daemonis loquuntur et vatici-

oaiu&vtova 6"ta).).ovvTa;x al jtpofjr.TevovTa;.

nantur.

ANNOTATA.
a Satmuhis de Iwc cpocha octum in Commentario prxvio. Circa hatic cocem, qusdam notacitnus cap. i, qua: liic pro insertis liaberi volumus. c Pro aruJitco communiter dicitur CTr).tTevco, infamia noto, publico, oratione invectiva utor. Hinc orao
tiones

S. Gregorii Nazianzeni adversus Juhanum dicunlur ).6yot cTr./.tTevTixoi, pro quoetiam dicitur cTv).ouay_t'a. d KovSa).eFv esl, afFerre, adducere etc, quod vulijo dicitur e7toy_etv, Jiaxoui^eiv, avayeiv. e StXfyvtov et Galenum lib. i. de ailtyvic, siligo, videtnr liic drberc accipi pro siligineo pane. qui apud facuh. alimentor. vocalur siliyineum pro quovis paue indeterminato, aihyvlzr.c apTo;. Nisi malis hic sumi panem

tamquam spcciem pra genere per synecdochen.

omnem partem pr molestia. Basihus lib. dc Spnitu sancto cap. 30. dicit philosophia in vnrios illitm eriores iiithi.iit. S. Origenem non habnisse sanas de Spiiitu sancto Orijfiiem nuopimones. S. Epiphanius in hbris de hseresilnu, mero acccnsel aliornm libros Origenis Hepi apxwv, ut ostenderet lipreticorum. S. Hieionijmus Latinos fccit errores phtrimos anathema ibidem inspersos. Deniquc in qitinta Sijnodo gencrali collatione S can. 11 dicitur de Oiigeni et scriptis Nestorio, et Eutycheti. Phna Bellarminus ejus. sicut Ario, Eunomio, Mucedonio,
f a xvAt'co

volvo,

et

jtoveco,

laboro

i7wns/ dicns,

torquere se in

g Plalonis

scrrptor. Erclesiast.

Htnc

9ri 211. Cardinnhs Bellarmimis pro eodem ntimcro

dictus est ovvTaxTixo;,

S X

l ''"'"

Et Baronius ad annum Christi 538. nim rnilliaeum ctmscripsisse, auclor est Honorius de luminaribns
librorum citat et

num. Siad annum sequitur Epiphaniitm tn h.rresi Urigcms.

Ecclesiast.

compositor

et

acWavno;,

quasi adamantis instar studio iudefessus.

Julii T. I.

19

142

VITA

S.

SYMEONIS SALI CONF.

n,

A
A.

leont.
'

EX " S

Scriptura; opus Origenis ingens, Id est sextuplicata. Sic appellat Eusebius lib. 6. Historix editionem S. Tyrio miligavil Auctor, et in sex columnas dulinxit pro sex cujus spinosum partter ac longum laborem secessu duabus HebraicU, elquatuor Grxcis, Symmachi. Aquilse, sepluaginta duorum ej us dem varits versionibus, nempe Vtde Baronium ad annum Chrislt 231. Inlerprelum ac Theodotwnis. nb Orvjene alienus, Hexnpla ejus his verbis cotnk 5. Hieronymus in epistola ad Titum cap. 3 quantumlibet illud ingenium suo nobis labore donavit, ut non magnopere pertimescamus sumendut: Hsec immortule saliva, et rasa fauce gaudentium. tiiepercilium Judasorum, solutis labiis et obtorta lingua, et stridente Eptphanium lib. deMensur : Sex columnas interpretum alternatim collocans, magnam adslipulutur S
i

ronymo

utilitatem cognitionis exhibuit. multitudine Orirjenem vicerit. JJidymiis, 1 Non occumt, qui librorum
ter millc ucquintjenlos. Sitidse

teste

Suida

edidisse libros

lradii

quoad hunc niimerum consentit Allwnxus Ub. 4. Seneca eum exlenda usque ad y_alv.ivri.ooc aeneis intestinis praditus. quater mille. Dicttur c,b Hieronymo ob laborem indefessum Ather tradit, quasidicas oblivionem librorum, videlicel na-tts (jiZ'/.to'/.z Jav a Dcmelrio Trazenio compellatttm quod
,

ssepe nec

eorum meminisset, quse

y.j/./.ow,

scripserat.

ferbum

uti et

sequens povxtgu, a

me

qusesila

at

non repcrta.
;

n Ita
doctius el

dicti kxrelici quitlum,

slitltitis.

propterea quod insignem erudilionem sibi vendicarent

ctim nihil ipsis esset in-

o Consueta salutandi forma inter Ecclesiasticos, qua alter ab altero benedici sibi petebat. Sic in Actis num. 1, de ipsa et Zosimo dicilur : Jacebant ambo, alter ab altero benedici volens nec aliud utrimque audiebatur, quam, Benedic. Da in Annotulis ad cupul 19 Symeonis Slyiilx Junioris tlte
S. Maria; /Egypliacsc

xxiv Maji
ferens

lillera e. Sed obseroa pro scquenttbus cum Baronio. Ista symbolice de Origene Symeon, quod deChristianam bene probatam simplicitatem.per lupinornin esum repraesentatain cumplus sapere vellet quam oportet sapere, evanuitin cogitationibus suis, etputans se sapientem, vere stultus factus est. Istiusmodi igitur ludibrioSymeon Origenem voluit condemnasse. ItaBaronius ad unnum Chrisli S48 num.18. n p Allitdu Symeon ud verba a Joanne dicta : Orapro Joanne, ut ipsi etiam decem sorte obtingant, quorum elium se conscium oslendit. Vide, qux supru diximus tn Annol. ad cap. 1.
ille
:

Surium vertit : Accipitisne, ait, plagam in crure? Aliter lego in MS. nostro, aliter Porro oidetttr diclio disparala, et neutiquam ad rem pe.rtinens. Nam nonnumquam simulabat non cohairentia loqui dicebatenim prae omnibus aliis hanc figuram convenire et conducere iis qui amentiam simulant propter Christum, prout habes in ftne Ittijus capitis. r Insnlse inlerpres upud Suiiitm ; Statimque sublata olla, in qua erat levis vesica. In MS. nostro legilur
q

Interpres apud
redtltdi.

quamille,

i^euTo;,

iervidus, bulliens, non iaazbc,, laevis. Vocis <fovax iijnoralio,

erroiis

ant saltem nolilia non salis dislincta

significal

diclo inlerpreli

puscam, de qua in annotatis ad cuput '6 hltera c. Favent versioni noslrx ret adjuncla. Res agebatur apud Puscarutm, el verosimiliier in puscario, id esl, in loco vbi pusco coquebutur; ollum sttstulit Sijmeon, labra monachorum adussit. Qttorsum huc perlinet levis vesica? Prxsertim cum Phsemon dical in Cynosophio, pagina, ul citat Cantjius 264 wovoxa oe zoztv SJtoj v.ai voo>a Oeppiov v.ai wa dio. Pusca vero est acetum et aqua calida, et ova duo. s llai/ciovpi pandura, instrumentum musicum, Polluci el Athenxo 7rvcJovpa. Pandurizo, panduram
aitsam

prxbuit,

qux prxter vesicam eliam

pulso.

Pandurizavit,

organo modulatus
loco,
tis,

est,

ita

Lampriditts

in

Heliogabalo

uti

est

in

Hierolexico

Macri,
t

Hic sumitur pro

,

ubi conftcitur pusca, seu officina puscarii, et patet

partim ex arliculo prxpositivo

neutro zb

partim ex

qux

poslea sequuntur

avotlov cpouozapiov i^izoc,, aperi

:

Accetlii Nicephorus presbyter in vita

MS.

S.

Andrex Saii

'Eiarp.Oev iv

puscarium quotannis. cpovaxaptV Ingressus est in puin suo

et

scarium.

u Interpres apud Surium habet

czifioiUivzii ovv

Confirmabantur itaque Christiani, qui indubie

exemplari

legil

v/ivovzo bo%ho\ot.

Ego nostram

lectionem prxfero. Et, sic puscarii

uxoris ejus conversio,

ab Letmtto ahbi promissa, hic datur. Recole, qu.r dicta sunt in annotatis ad caput b littera h. x jrpocj avniv, subinlcllitjo zO.vjzy.v. Usque ad ipsam mortem.

y Perperam
/.

interpres sxpe dictus zb adaaetv reddit, sederet, de quo Cangius, et patet ex sensu.
o'/.ov.ozivtv, lov.ozr.vr.v

1'iobut Ciin.jius voces blov.ozivoc,,

seu

mimmum

solidum aureum
et

pro

qito interpres

a a loyactv

).oypiov

stgniftcare

(npographum noslrum habet okoY.oztva) significare assem. pecuniae summam, seu certam quantitatem nummorum, in Glos-

mox

citatus habet

sario Cangius affirmat.

CAPUT

VII.

Scrutatio arcanorum, diulurna jcjunia, suuaii oculi, cibi divinitus allati,

amkus

ab injusiu

mortc liberalus.

Scrutalur

Oiquando una ex

his, qua^ rutabantur esse ejus amio, pravancata esset, statim instinctu spiritus mtelUgebat formcatam et dicebat loqtfens, et suum ; os apenens clamabat; Praavaricata es. Sancta,

jt

TOTE fo r.au&r. avrffl v.U b. z&v voatlopivw a vzi> ,,7, Ev6&> zf, wkuazt iviu, bzt iriowat, .i eXeve l*U>v, v.ai ilavof/o zb miim vtov **i

*D

Sancta, da

orabatque ut infirmitas usque ad mortem .ejeniret, aut non raro, si perseverabat mdulgere hblduu diabolum etiam ei immitebat. Ab
;

Lpsi

&m

ap |gyi5
pr.

Ay.', $i

ia ixi,\*i t^
f,

ofl^
liv

[,, aizt Iw

Swatov

^ X ero DMv,
v.*i

r.ollav.ti,

ivip.wt
tovtov
,ai pr,

hoctempore tandemeffecit, utquotquotei suberant ad frugem red,rent, et uon prmaricarentur. Prope

L^li^

omos-ovw,

Saiaova aizft Ewuwv.

Si

t S zaacopiva, irS,

L^
'Ex
(3fov

Emeaam
lum

hab.tabat protocomes ahquis qui ibi aud>vit vitam Symeon.s Crede, inquit dummodo
;
:

naoaoaUtv C hofa" TIv 'Epiar.t piwv, koozoy.^c, x l ci s

Ctov, li 7 u- n'aVevox,v ev ,ai idv te iv alr.Ua iaziv
e,'

't S

kWov
o>
pia

ftcovoev zbv

t5u>,

iiv r.ooanoir.zb, \azi,

il-

v.dero, stultusne s.t in speciem, an vere

tW.

n'p 7 evoaevo;
ot.

emota

zr.v r.bltv,

k t

a^olav eSpev,

isLza&v

vriv

'

:, ;

DIE PRIMA JULII.

ata 7tpoiaTaptEVT;, xat
dXXr;
eXt&pit^v

143

auTov.

'Eu9e'o);

o TtpcoToxour.Ti;, xai ei; eau-6v eTieXoyt' 0 Eaxavoa).i'a9r;

Ceto *oti t>~'/~ SuptOTt. ut' o-teuei, oti iwpveOei

Wpa

mente [comperiam.] Dutn itaque venisset ad ci- a leost. vitatem, fbrte fortnna comperit, quod una, quae ejus EX *'
sit

au:6;
6

aaTava; ou

7:1-

get-ebat

kvt&v

'|iu5oacca;

outo;;

loris csederet. Statim

curam, ipsum bajularet, etquod alia ipsura protocomes scandalizatus est,

et

KxTa/.tt-cov ouv auTa;, eu9u; 6 SaXo; 'ioyy.at Ttpo; tov KOWtoxou/iTr.v dr.iymza dn' OuTOU, coaei ).t'9ou (3o).r,v,
xjti

et

secum cogitabat,
?
Illis

dicebat Syriace

Numquid
ipsis

ipse satanas credet fictum

hunc abbatem cum

statira

ofowziv autto xoaaov, Eyuuvcooecli Ta iuaTta auTou,

eiTltev

rem habere

itaque relictis

Salus ad

xac
o)5e

ttoo;

auTOv

(3a/.).t'?uv

Aeupo 7tattwv

'TaTTetve,

ooXo;

o-jx evt.

"Eyvo> ou Exsfvo;, oTt Ta

ev T>)

xapoYa

protocomitem venit, qui aberat ah ipso quasi ad jactum lapichs. et dedit ipsi alapam exuit vestes
;

avTOU SVOIWS, xai 9auudaz; xaOoTt >:pv_ETo itetv Tivt to 7tpdyua, EcTsaueiTo, ri yXcoaaa auToO, zat oux r/juvaTo
ct,9e'yi;ao9ai.

suas. tlixitque

ei

saltans

Adesdum, lude o
Iatabant
in

vilis

homo
ille,

Hic non subest a dolus.

Cognovit igitur
corde.

scrutari

eum, quas

Et

quando rem miratus, veniebat. utMiceret alicui id quod contigerat, ligabatur ejus lingua, et non poterat proloqui.

47 'Et/e

oe

xat t6

ydptaua

t>;;

.E/xpaTEta; UTrsp
r,

7roXXou; tcov otyitov

Ka9oTt yap ecf9avev

vr,aTeio>v,
c)e

a'7t'a

Teaaa-

excelluit.

47 Gratia item abstinentias prne multis Sanctis Adveniente enim Sancta Sanctorum jeju-

oazoaTr tcov dytcov

dyiac
TTEptTCTr,;.

oix eyeusTO Ttvo; d/pi n;;

t>7

'dmg^lZi
jejunat,

"Eu9;'co;

atto Ttpcoi

dyt'a

ireptTfr/l

niorum Quadragesima, non gustabat aliquid usque ad sanetam feriam quiatam. Mox autem a prirao
diluculo, feria

x^9e'To

ei;

t6v irpotv.
ot

Tpcoycov,

coaTe

zai

ex
tfr,aiv

toutou
ou 06

ecxavcTaXi'ovTo

GewpouvTE; auTov,

co; oti

:rv ayi'av

T.iur.r-r.v vr.aTeuet.

'0 3e xupi;

'Itodvvr.; 6 c5td-

eadem quinta sedebat in itra b comedens, udeo ut scandaliz.irentur spectatores, eo quod ne qnidem sancta feria quinta jejunabat. Joan-

xovo; Eyr.coo/.Ev ev&eov efvai

3e KUTOV
T)?

uv

epyaaiav a.uTou. '0; iie

nes vero diaconus

dyt'a TtiUTTTr, xa9;?o'uevov et; tov trpdv r.ai

Ttptoi,

TpcoyovTa a7to

Xeyet auTco.

Iloaou touto

2.ali

Aeyet outw xdxtfvo; xpaTriaa;

ev T/j yetpi

auTou, Teaaatouto,

cognoscebat divinam ejus esse operationem. Ubi ergo sancta feria qninta vidit eum sedere in itra, et comedere a prima luee dicit Quanti hoc est, Sale '/ Cui ille, prehensa ejus ma-

paxovTa

e/tov vouptta, to cjoXepov tcr./e,

jrjjiepcai/

cTr.Xcov cTid

oia TEoaapdzovTa

ea9ietv

auTov.

'EcpiXo/copei

nu mis

follaris c iste, o stulte,

c/,

quadraginta valet numin alio

:

significans per boo, post dies quadraginta se

jtdXtv ev erepti) Ttvi t/5; TtoXeco; dptcj,ocTto cTafptcov. 'Ev

uta
Ttva

demum
urliis

ouv e*0v auTOV

oato; uaptcov, SiXovTtx xpouaai

xo).7tti)

cumedere. Dajmon iterum compito frcquens versabatur

illac

quodam
die quaus V" eaa/'-

quem
;

twv TtaoeoyouEvcov, xat Xao&iv ev Tci

r;pi;aTO ).t9a?etv ev9ev

auTOU

)t'9ouc,
iy.'i>-

dara vidit Sanctus, transiens

quod

vellet pul-

hebdomadis

xai Ev9ev

tic zr,v

ayopav, xai

sare aliquem eorum, qui proeteribant

et arreptis in

samtx.

Xue 7ta'vTa; tou; 9e).ovTa; Ttepaoat. 'Ev toutoi; Tiaprjfie.

xucov, v.ai expouaev

utov

6 Jatpicov,

xai rip^aTO acppiCetv.

suo sinu lapidibus, coapit eos projicere hinc et inde ad forutn, et itnpudiebat omnes, qui volebant transirc.

ToTe

Xeyet Ttaatv 6 "Ayio;,

6 Tta^vaocfo;,

apTt 7tap).9;TE e/ot. "HiJet

Inter

haec transibat canis

qucm dum percus,

yap

oti

ei

e7te'paaev av9po)7to;,

auTov

r/fieXXe

sisset

dasmon, coepit spumas cmittere. Tunc dixit

:

xooueiv 6 Saijj.tuv avTi

tou

xuvo;, Jia touto excoXuaev

fjiv

auTou; 7iapeX9etv Ttpo; (3pa^u. "OXo;

d); ijtT 7tpOEi'pr,Tai,
U7i);p7.E.

ouv 6 axo7to;,
oi/Tco;
ETttcpo-

tou Ttavaocpou toutou 2ufiE0)V

to acoaat ^uya;,
r,

Nune transite stulti. Noverat omnibus Sanctus enim vir sapientissimus, quod, si transivisset homo, i<l pulsaturus ipsum fuisset [d;emon] loco canis
;

npcJjTov uev ei;

eite ot

circo aliquantisper prohibuit eos

transire.

Totus

ociv, cov auTai"; y).otoococ,

Tta'Xtv clta

ue9ociUTixo"); E7tU7tV,

EtTe

quippe

scopus

ut

jam

praedictura,

sapientissimi

9auuatoov,
cov 7tp6;

cov dvor.Tto; cTteaTetXe, EtTe c5ia Tta-

hujus Symeonis

ita se

hahuit,

primoquidem, utani-

pay^eXtwv,
5e iva
fj.ri

auTou;
r,

p.copo7totcov

EXeyev.

"ETtetTa

mas

salvas faceret sive per rationes, quas ipsis ri-

yvco9)5

auTou

apeTri, xai XdSrj eTtatvov 7tapd

dicule, vel

captiose suggerebat, sive per miracula,

,

dv9po)7tcuv

xai

Tiptr'v.

quae aliis non advertentibus perpetrabat

sive per

promissa, quae, stultum mentitus, proferebat. Deinde ut virtus ejus non innotesceret, et nullam apud ho-

mines laudem 48 XcjpeuovTtov ydp

xaTa),y6vTcov auToiv,
vr,c

et gloriam acciperet.
in

ev

ptta [puptr,]

xopaat'a)v,
tTi'

v.ai

48

Nam cum
et

quodam

vico puellae choreas du-

ecTocjev

auTco 7tapep7.Ea9at

exet-

cerent,

numerum
ct

inirent,

visum est

ei

transire

ti0

oat iorum

t?,c

pufir,;.

'Q; ouv eroov auTov, rpt;avTO xaTaXs^yEtv

9e').o)v

per illum vicum. Ubi

eum conspexerunt, accensene

coeperunt. Vir itaque justus,

ei; azzy.oo.c.

'EucjaptEvo; ouv 6 AtV.atoc,

v.a.i

aco'ppov/j-

eum
fecit

[eolludentibus]

aat ^utd;, eu9eco; EaTpaucoaEV oXac,

Xr.Xai;

co;

rp^avTO
eyvo>aav

a).-

fusis precibus, volens eas frugi reddere,

mox omnes

Xeyetv

T6'i'auptSdv

auTat; xaxov,

oTt

strabones;

dumque

intcr se referre inciperent

auTo; auTa; EaTpaucoaE, xai xaTTp/_ov aUTCp xXatouaat

oTttac,)

maluin, quod
stortos
sibi

sibi

evenerat, cognoverunt ab ipso di-

auTou zai xpa^ouaai' 'AvdXuaov 2aXs, dvdXuaov.

Evoutijov

ydp auTov^

7t6

ETtiXaXtd; OTpauciaat auTa';.

|5ia.

12; ouv ECji9aaav

auTov, EzpaVraav outov

Kai wpzicCov

Et accurrerunt flentes ipsum et clamatites Dissolve, Sale, dissolve. post Putabant enim strabones ab illo se esse factas per
fuisse oculos.
:

ivz avaXuaet, cfnatv, to tor.ae. Ae'yet ouv auTai; Ttat^cov

Oi'a 9e).i ec uf/cov uytdvat,
cjtXr.aco

verborum incantationem.
tenuerunt

Igitur ad illum digressaB

vi,

alias sanati

tov

t5o)9Xfjiov

y.^-.fr,

eum

vi, et

adjurarunt

ut dissolveret
:

tov

arpauo)9vTa, xai

uyiaivet.

"Oaa; ouv

'fiil-r.ci-j

t*o;, tva uytavcoat,

'otezt,

cfr,atv 6

"Oato;, za^Eo/cavTO, at Si

ai p/; zaTadeijzf/.Evat iva tftXraei

auTa;, eptetvav
ai/TOV
d7t'

quod ligaverat. Dicit itaque illis ludens Qua>curaque ex vobis vult sanari, osculabor oculum ejus strabum et sanabitur. Quotquot ergo voluit Deus
ut sanarentur, inquiebat Sanctus, accipiebant conditionem; reliqune vero, quae non permiserunt, utse
oscularetur,

outco; x).at'ouaat.

MeTa

ouv t6

dva/coprlffa!

avycov oXiyov, r.pflavTo xai ai Xot7tai;xaTZTp;'/tv auTou,

x-at

xpaieiv,

jxetvov,

2a).,

ptttvov,
ttTetv

t6v

Oeov
uev

ptervov,

manebant
et

sic flentes.

Dum

pauxillum

a/ j as

non

cfiXr.aov

z:i /pi;.
1

'Hv

ouv

t6v >Te'povTa zdyvj-.ci.,

oi

itaque

ab

iis

esset digressus, coeperunt et reliquae uem,

'atza.c veavioa?

67tt'aco

auTou. Kzi
o*e

E/.eyov

oTt

ad illum currere,
per

clamare

Mane,

Sale,

mane,
igitur

jSowm
~

fteT

auTou. Oi

eXoytCovTO, oti icr.y^r.aav

Deum mane,

osculare et

nos. Videre

xj.ic.

xopaota. "Epteivav ouv outcoc d9epa7:UTa oid EXeyev ydp 6 "Oaio;, ei fx>i etto^uo-jev aurx;
'

erat senern currentem, et puellaspost ipsum. Et hi quidem dicebant, quod puellae lpsum luderent cogitabant, quod etiam ipsaa emota essent mente, Atque ita in perpetuum non sanatae permanserunt.
illi

"';, uTtepczXai er//,v ei; daontdv raaac rd; yuvafxa; ^upia;. AXXa oid t>5; voaou t'7jv occSocXptcov auTwv evcj/-

Dicebat

144
Dicebat enim Sanctus
A LEO.NT. EX HS.
et guare.
:

VITA
Nisi strabones

S.

SYMEONIS SALI CONF.

oouctv
i/.

illas fecisset

zwv

7toXXti>v'

xaxwv. Exa'Xecv kvtov x-xt iU

avTou, xat ev.oeu.avTo
o>pt6v T0

Deus, futurura fuisse, ut morum licentia omnes Syri mulieres superarent sed per morbum oculorum multa eas mala declinasse. Invitavit lpsum quadam vice ad prandium Joannes, amicus ejus, et suspensa ibidem erant larida. Coepit igitur scindere et comedere crudum laridum Albas Symeon. Sa;

aptcTov o xvpt;
iv.ii

lojavvr,;, o tpt/.o;

XapoYa. "Hplxzo ouv xoTt-etv xat Tpojyetv

Xapdtbv o acca; 2upteo>v. 'O Sk

9e'Xo>y 'j.tzx

7ta'vaoipo; 'loixvvr.c,

mj

OVTOV,

xpauyjj; ti tiiiuv avTtp, lyyiaac, -pbc TO ou; Xeyet avTbV "'Ovtw; ov azavciaXiiUi; pt, ea-,

oayr;

d-.b leaptY/Xibv wptov, XotTtov ei -t 9Xr,;, -oir.aov.

pientissimus

vero Joannes, nolens ipsi aliquid diHaud clamose, accedens ad aurem ejus, dicit cere scandalo mihi es, tametsi crudum e camino sane comedas. De cetero fac quod lubet; norat enim
:

'Eyivoyaxev yxp zr.v dptzf.v tou ZaXou, Oioti nvEvuanxoe

a'v9pcu7:o;

xai auTo;

uiriSpj^sv.

Sali virtutem
esset.

propterea quod et ipse vir spiritualis

roamei

49 Venerunt aliquando nonnulli Emeseni in solennitate sancfapascliali, ad sanctam ci\itatem ceqnorum unus ivit ad sanctum lebraturi festum
;

49

HX96v

7TOTE TtVi; 'Ep.eCVoi V T>j a'yia T.XayyJ.ix

ei; zf,v dyix.v 7TOAIV

eoptaaai,

ojv 6

ei; v.xzfjfjtv ei; zbv

aytov "Iopdavr/V u;ac9ai.

aac,,

Kai

7tptpy6ptevo; tov; TtaTe'v.ai

Jordanem ut
ut sibi

oraret.

Et circumiens patres, petebat

iziizo e-JXoyiav. IvviSr, ovv

zbv

aSSav
xaT

'liaivvr.v

bene precareutur. Contigit ergo, ut

Abbas

tov aoeXtfov tov

ptiav tov

aSca

Svptecov a7tavT'/;Gai

oixovo'12; oe

quoque Joannes, Symeonis Abbatis frateroccurreret,

sic disponente, mercatori [huic] in Ubi illum conspexit mercator. projecit se humi, rogans ab eo preces. Cui Abbas Joannes Cujas es ?
:

0eov,
o

toj 7tpaypcaTevT>5 ei;

Tiiv epnptov,

Deo

solitudine.

iiStv

avTov

TtpayptaTeuT/;;,

eppujisv

lavTov

X3 "- 2 ',

gIzojv tvyr,v ~xp' avTov. Ae'yet aurcl o

rto9tv ei
;

aooa;

'Ioiavvr;,

Ae'yet autcjj exeivoc, airo 'Epicr,;,

ltarep. ToTe

Emesenus, Pater. Tum respondit ipsi Qui habes ibi Abbatem Symeonem, qui dicitur Salus, quid a me abjecto petis? Nam ego quoque precibus ejus liniigeo, ettotus mundus. Itaque Joannes Abbas rcercatcrem in speluncam suam admisit, et opiparam mensam illi apposuit. Nam Dei virtute in ariila illa solitudine inveniebantur mundi panes siliginei, et opsonium in olla coctum, et vinum optiSubjecit
:

ille

a'7txpi9r,

avtoj, xai /.ojv

/.t

tov

aooav
Tt'

^vptEoiv
^r.Tetc
b
;

zbv

Xeyop.evov 2a).ov, e ep.ov tou TaTtetvov

Twv

yap evYtuv e/.et'vou Yp^^oi y.ayoi, y.ai "EXaoev ovv tov 7TpayptaTevTi;i/ 6 d&Sdc,
oirfAaiov auTov,
'E/.
y.ai Trape9r,y.ev
et';

bloc,

xoopto?.

'Ioiavvrj; ei; to

avTai TpaTieSav TiXovatav,

i/.tlvr,v zr,v c\r,oxv,

0eov yap
y.ai

evpt'ax=TO
v.xi

t^v Eprptov
^eaTov

aiXiyvia y.a9apa

6'|a'ptv

Triyavov, y.ai otvo;

aptaTo;,

ptacia iiihvx. 'Q; ovv etfayoy zai e/opavTtp

Tpe?;
v.xi

mum,

et vitrea vascula.

Postquam ergo comedissent

f,

Taa9r,aav,

titjoiatv

evXoyt'a;
).e'yef

i^eata;,

y.ai

et.saturati essent, dat ipsi tres calidas eulogias

avTa;
aou
ar,Cj,

6pLOt'u; ex

0eov ovaa;,
epiov,
iJta

Ao; t^ lol/b,

Deo itidem submissas,

meis verbis
:

et dicit

Da

Salo, et dic ipsi

x.ai ti-Ki

avTO)

tc\

tov Kvptov evy_ov

zw

d$iX<fu>

et St/mcon

Propter Dominum, ora pro fratre tuo Joanne. Domino itaque veritatis testimonium perhibente, simul atque Emesam venit mercator, occurrit

'hjjxvvri. T>5; aXr,9eia;

ai; r.X9ev ei;

ovv tov xupiou eTrtptaprupov-

"Epteaav o 7Tpayp.aTevTi:; a7iavTa avTW

ei; Tr]v
Tt'

rcopTav Trj; TToXew; o d&Sdc, ivpteoiv, Xeytov avToi,

ic,r,yt,

dicens

Abbas Symeon prope portam civitatis, Quid est, stulte 1 Qui valet stultus, tui similis, Joannes? Non comedisti eulogias, quas tibi
ipsi
:

eattv

ttw;

'iyti o 1xj.bc, 6

6p.oto; aou
;

\ojdvvr,c,

poi e'tfaye;

Ta; euXoyiac, a;
Tpet";,

cJeJoiite aot

ovtoi; ovtoi; tdv

'Ey.ervo;
eiTreiv

eipaye;

ra;

v.xvmc,

aiixdc,

nizztic,.

ovv

dedit
illas

'?

Vere, vere,

si

comedisses hasce tres,

male

e9ap.Sr;9n, oi; r.V.ovae 7ia'vTa,

6aa viSovXeTo

auTw.
2aX6;,

decoxisses.

Ille

itaque obstupuit, ubi audivit

"EXaSev ovv avTov

eu9eto; ei; to y.aXvctov

avTou

divlnitus
pasli.

omnia, quae volebat ipsi dicere. Excepit itaque eum statim in tugurium suum Sulus atque ita confirmabat mercator, omnia sibi eadem apposuisse eum sine ulla mutatione, sicut fecerat Abbas Joannes , usque ad ipsam oculi magnitudinem, quod in spelunca ejus viderat. Et quando comederainus, dedi
;

xai ovtoi; c5t't'a^vpt'CeTO 6 TTpayptaTevTi;;, oTt 7T3:'vTa a7iapaX.a'/tToi;

7iape9r,y.e
ptot v.xi

ovto;

01;

v.xi

aooa;
auToi

'Ioiavvr,;, o>; v.xi

c5ev tlc,

avTov tov

ptey'9ou; trj; (3t'aar;, r,; ?-

zb a7T>iXatov auTou,

v.xi o>; tpa'yoptv, eijtoy-a

Ta; Tpet; euXoyia;, yat

eov9ptojv eiTretv
Ttvt'
Tt'

dvtywpr,aa
ttote Tiepi

tic,

zf,v

oiv.bv ptov,

avTou. Aioti

ttxvztt,

ipsi,

inquiebat, tres eulogias, et recessi in

domum

eTtXrpoa/opouvTo oTt

ic,rrybc,

taziv.

meam, erubescens quidquam cuiquam de ipso dicere quia omnes pro certo habebant eum esse
,

fatuuin.

Amicus mconis

Sy-

50 Diximus superius g, quod patrarit miraculum aliquod in viro Dei amante, qui vitam ejus nobis exposuit. Coutigit autem miraculum hoc modo Malefici quidam homiuem occiderunt, et arreptum
:

50
fp.lv.

'Xvwzipijj

tipfiv.xfi.tv,

oTt eiroirae Tt Bxvb\x dc, zov

(3iov

9eotfiX>j dviipx,

zbv

v.xi

zbv

avTov

ic.r,yr,axfj.tvov

'O

Si

Tpo7To;

tov
tfo'vov,

9avpaTo; eaTtv
y.at

ovtu>;. Tu/65
cr.ri/topa,

xaxovpyot
lfpp(t|iav

e7toir,cav
9upt'6*o;

XaSovTe; to
ofy.ov

cadaver li projecerunt per fenestram in domum viri Dei amantissimi pra;dicti. Non parvis igitur concitatis

c^ta

ew;

ei;

tov

tov

eiprp-^ov

9otftXea-a'TOU dvdpoc.
vr.c,

Txpxyfc. ovv

ovv. oXiyr.c yevop.y.ai

turbis,

res ad

pratorem delata

est, qui su-

ij.Otv ei;

tov dpyovzx to 7Tpaypta,

eiJffKfiaaro,

spendio

addixit

mortem, nihil Deus Sali, adsis mihi

Dominum Joannem. Tendens ad aliud secum dicebat, quam hoc

:

fva tjioupxio9>i 6 yupt; 'hixvvr.c. 'i);

ovcIev

01/v aTit

aTro9avty,

dllo V.zytv

tic ix-jzbv,

ti

ptr,

0e6; tov ixAov

y.ai

in hac hora. Deo autem voLente illum liberare a tali calumnia, venit aliquis ad

tzyuxaz^i ptot' &pa TauTr. Tou Kupiov

otuaai
Xe-yet

W.ovzoc.

ov

ev. zf.c,

Abbatem Symeonem, et dixit Infelix Amicus iste tuus Dominus Joannes diseedit, ut in furcamagatur;
: !

Totavir,; ouxomavTia;, r.X9e ti;, **i

Ta7retv,
6

Tw abba

2lvp.eo>y'

ipiXo;

oov

t/.tivoc,
ti

VTtayst njoupxtff9>ivai 6 y.vpt; To>a'vvrc, v.xi bvroc

Bxvr,, dr.b ~v'vxc

x~o-

precibusejus

Dl et

vere velH

&1 ille si " le

monatur, monatur, moneris

tui

et tu pra3
ille

fame

nain nam aute.n

talem nemo
ei

d~o%ia>.tic, oti ovoei; oov

zbv -poTtov
zf,c

tfpos/Tt-ct

curam habet atque

Dixit

ti; ey.etvo;. EtTte 6; avTo~> v.x\

xaraitAox>i;

quomodo crimen caidis esset adornatum. Abbas bymeon stultitiam mentitus, dimisit eum,
hoc referebat, et secessit
in

toj ojovou. noiraac ovv eavTov

d^f/.iv tov
y.ouTTTov,
pt>;

abba;

up.etoy ?'.'X

qui

eittovTa

auT'p,

zai

a'vyo>or,0v

-'j-o-j

occultura

locum,

ubi

07tov

semper orabat, queni nemo norat, nisisamicusejus,

Dei amans Joannes, et flexis genibus orabat Deumi
ut servum suum, liberaret e tali periculo. hi qui eum ducebant, ut suspenderetur,

fvytzo Tixvzozt, 6v
6
9otftX>;;

ovctei; eyivwaxsv,
v.xi

"
Ta

tfiXo;

avrov

'lojdvvr.c,

y.Xtva;

yjvx-.x, T.xpt/xAtCzbv

0:6v pua9r;yai tov avTOv JovAov

Postquam
pervenis-

ez tou TotovTOv y.tvjvvov.

Kai o>; Cp9aaav ot titvbjv-xvzt-, tfovpxiaat aiizbv ei; t6v tottov 6-ou r;'p.eXXov azfaxi zry
ooupr-c"'

DIE PRIMA JULII.

xa6aXXa'ptoi Tpey.ovTec xai X '-/ovtcc moiptua) utou, to*ou ropeflwKM oi tov cs6vov iv tot ivopx, airo'Xu9r;vat

145
;

sent ad locum, ubi erant posituri furcam ecce ac- A lE0N currunt equites i et dicunt, ui virum absolverent ; kSus!"'

aXrfltia -otr.oavTe;. 'AoXu8 ouv eu9'w;, cooQoupourocv^ei;

Sl

rw

to-

kov, ottou

rtfet

it&Tott itpouxeo8*i

* "u

^uueiiv,

xa

ftoYv

ocutov

cnw (ubtoSw hmivovrci tac xf a S

"auvjej yap 6ti acpepa;

inventos esse, veros caedis auctores. 81 Absolutus itaque statim, recta cucurrit ad locum, ubi sciebat semper orare Abbatem Symeonem, ab et conspicatus eum procul manus extendentem ad
coelum, timuit. Juravit enimse vidisse globos igneos, qui ab ipso 01 umpeutiiH in ccelum.et in c i " t,j " eruuipebant 111 cceium.ei circuitu ejus
i

'

nJ asto

^'atur

jrupo; T iv oCpavov. xuxXou vepy.oufva; SJjauTOu et; zhv oupavov, eSeoipei xai *w./.uu avto/v^''- ^ r ; x ourou w; nWSeawy xatousvov, xai auTov eic t6 pteoov,

e!focr;9r,.

isTe

ur,

jrXr.ataoai
toev

aurw, ew; ou
ue, xai
tdcov

tw

e-jy >;v
v

STeXeiwoev,
uot- Tt'

quasi clibanum accensum, et ipsum in r medio, adeo ut non appropinquarit, donec orationem absolvisset.
i
;

xat oTpacp;

e-J9e'w;

Xiyei

'Iwavvr, ; 6'vtwc. ovtw;, -apa xouua errtve; 60Ti, otaxove outw, aXX' ujraye, eucat. Outo; 6*e 6 jreipaauo; auvEon
r,X9ov ;y9c; ot ouo jrrw/oi jrpoc oe, xai eujropwv oot, dtori oouvai auTot;. ajreoTpecjja; auTOu;, po. yap j[aa etatv, a oYoo);

Et conversus [inquit] vidit me; etpostquam vidisset, dicit. Qnid est diacone Joannes? Vere, vere adbibisti

imraodiee. Ast abisis, ora. Haec

namque

tibi

ac-

cidit tentatio,

quia duos

raendicos, qui heri vene-

runt ad
rejecisti.

te,

pro eo ac poteras non sublevasti, sed

tua sunt, frater, quse das.
:

xdilljL Ei ajrioTec; tw
6

eirtovrt,

6rt

exaarov ra

Non enim
ei,

An

jrXaaiova
'

ptetaijtjou;,

XeicJjcTai

ev

tw

vuv atwvt, xai

non credis

qui dixit

Quod

unusquisqtie, qui lar-

lv T

w ueXXovu
'IcJou

lar.v aW>v\nv xXr,povou.r,oei.

Ei uev oux
a'jriaTet"c

gitus fuerit,

airtoTr;;, oo;.

JEt

Oe ou 6Yc?co;, cpvepo;

ei

oti

tw Kuptw.
oi

Xoyot caXoO, uaXXov xai oocpou aytou.

accepturus sit plura in praisenti seculo, et in futuro hereditatein seternam ? Si credis , da. Si vero non des, rnanifestum est te Domino non
credere. Ecce non tam Sali, scu fatui bominis verba,

Ilpo; toutov [riv

yap rov xuptv 'Wwr.v,

rcot'et

6ti euptaxovTo

duo xaTa ^va--, ouijsv

tou oa).ou. 'AXX' ourw;

eupu9uo>; xai

xaTavevuyuevwc
1/.

ouveTuyxavev auTco,
tou OTouaro; auTou,

ei;
o'i;

quamsanctisapientis. Nain apud Dominuiu Joannem, quando duo simul agcliant seorsim, niliil faciobat
stulti
;

KoXXaxtc euw5t'av e^e'pxeo9at

jj

vcrum adeo concinne

et tanta

compunctione
r.

JteoeoatouTO ouro; 6 xuptc 'Iwavvrc, wate pttxpou Sth,

agebat
et

cum
;

illo,

ut

saepius bonus odor ex ore ejus

aTuaTeiv ue, auTov e'vat tov rrpo

wpa; aaXov. Jlpis

$k

erumperet

uti

asseveravit idem

Dominus Joannes,

artavTa; eripw; Jiexeito.

parum

abesset, quin non crederet

eumdem

illum

esse, qui paulo ante erat fatuus.

Sed apud

alios ali-

ter se gereliat.

ANNOTATA
a

Per apocupen

Ionire pro eveoTt, ponilur

evt.

b Vocem kpav millibi reperio. Quid si ponalur pro itpiov, quod MSS. Grsexo-Latina, vertunt itrium tractum 1 'Ixptov emendat Salmasius ad liist. Auguti. pag. 155 et pergulam interpretatur. Vide Hesychium in

Favorinum in irpov. Genus est monetse, de quo consule Cangii Glossaria, ubi plurima curiose congessit. Ine.pte igitur Latine videtur verli esculentum apud Suriutn. d Nummus pars tertia est quadranlis, talenli autem seu solidi 18000. Nam in tol vouuta dividi, observat
ttpiov et

Hesyehius.
e

Quid

sibi

vult

et;

aSSacW

Inlerpres

apud Surium

accepit pro lusu calculorum, quo ex

:

fontc,

quo

vade, quo teste, nescio. Sic itaque reddit Latine hunc

sensum

Et coeperunt euni refcrre

in

catalo^um eorum,

qui erant lusuri calculis.

f

Eulogi

ae

sunt panes, aut alia edulia sacerdotis benedictione consecrata. Vide Glossarium Cangii.

g Capile primo.
h To
i

oxr'vwpia

est

tentorium,

tabernaculum,] habitatio, hic vsurpatur peracfoptxw; pro corpore

e'jt7i:ro;, 6 ev ititiw xa9;ptevo;.

vel

cadavere, quod habitalio

animx
et

fuit.

Lexicon Cyrilli

MS.

Glossx Basilic. KzSaXXaptoc,

Ka6aXo;

yoco 6

irrrroc^.

Cavallarius, eques, qui equo insidet. Cavalus enim est equus.

CAPUT VIH.
Iieliijua

miracula eoopediunlur.

joti 'E,

yap, 6re xaTaXaf/Savouar;;T>;; a'-/ta; zupiaxn;, Xaucaveiv autov otpav oaXotxt'o)v, v.cr.l cpopetv aiiTa ci; opaptov, xai xpatetv ev ti5 aptotepa aurou x l P'' otvma, xat outcd; (ia-'.ctv xat' Tpciyetv ino 7rpwi. 'I'tva; oe '.v.i
e/ptev ei? to OTOjjia

Fum D. advenisset sancta diesDoininica,

acceperit seriem a farciminum
/),

contigit, ut

et illa ferret

tam-

a b
Sanat oculoi.

quam orarium,
sic

et teneret sinistra

manu

sinapi, et

auTwv

i/.

x-ju otvr.jrew; ex

twv

a'p/,o-

a prima luce tingeret et comederet. Aliquorum vero ex iis, qui lusum cum ipso venerant, oblinebat
os sinapi.

f^evwv Tcatcat pte-' auTou. "09ev xat rt; eX9cov Trpoarcafsat auTcjj /o)ptxo;, c/wv ev Tof; ijuoiv 6cp9aXp.or; aurou

Hinc cum venisset

aliquis rusticus cura

Aeuxwftata

ofojtpa,

ey_pt'a9/;

utt"

aurou ex tou otvrrcew;

axopja,
jrotetv,

rou; ocf 9aXptou; autou. ToS

/ei

ot otutfSevtos ew;9ava'Tou,
ec;

eo lusurus, cujus uterque oculus laborabat candida albugine, inungebat utrumque ejus oculum sinapi. Cui, ad mortem usque afflictato, dicit Abi stolide
:

otutu, ujraye, vi'}e ilr./i

6:o;
o);

r.cr.i

et:

eu9uc
eu6 6 eweue
fjJ

uytatvetc.

Exeivo; oe

ooxtiiv

ti

aceto te lava, et sanabere jamjam. Ille vero ut qui existimaret se quidquam effecturum, protinus
alliis et

iatpouc ejpauev. xai jrXetov eruoXwOy;. TeXo; ouvuet 2uptOTi,

> Tto f/.avc'a;

ua

Tov

eov TOU oupae't

ou

iav eywot eu9e'w;

~ev
j/ot

rrr.ci/ioat ot

5uo p.ou 6cj,9aXuoi,

jvnpapievou

2aX6;,

7rot6).

Kai

aurou

6);

ad medicos cucurrit, et magis caecutiebat. Tandem itaque furore percitus, jurat Syriace Per Detim cceli, tametsi statim duo mei oculi deberent exsilire, quod mihi cumque Salus dixerit, faciam.' Postquam
:

titev

";

""

fjTe

aurou iiyuii, J 'r- j r.-.r,; xaflapoi, 6ffTe ooca^etv aurov tov 0e6v. "^CicT^oa; auTW 6 2aX6;, Xeyet auTo"). 'loou uyt'aeu9e'w;

a-jToj,
'

eye'vovro

ot 6<p9aXp:oi

lavisset ex praiscripto Sali,

mox
ei

oculi

ejus sanati
natalis die,

fuerunt, et tara defajcati

quam primo

adeo ut Iaudaret Deum. Salus

obviam factus, dixit:

146
xit
A.
lil
:

VITA
Ecce sanus factus
c,

S.

SYMEONIS SALI CONF.

vac,,
"t\r;yt,

es, stulte

noli posthac fu-

fnjxeri

xXe'rcrr,;

zx aiyftux toO
b

yeirovoe.

rari capellas vicini. Alicui quserenti quingentorura

'Er./.xm
Y.a.1 tl);

n;

Xoyaotv iv

'Eptecrj

LRONT. HS.
C

vopucptara TrevTaxoaia

nummorum surnmam

Emesa? surreptam, occurrit

invertere se volens, dicit

iCr.Ttt

ajra, dnxvTX avzvt

acoa; Suuetoy X3

'

urreptos
resti

nummos
tuit.

Abbas Symeon. Et ille, Symeoni. Potin' es efficere, stolidc, ut nummi mei inveniantur ? Cui llle Possum utique, si velis. Res:

5eXo)v fj.eracaXat ixv-.bj 'i.iyn rcpic auTov, ouvacat notf. axt xi rrore ilrr/t, iva eupeOtaci tx oXoxoriva' piov ; A.t'- ,
y

avx&
ei'rro)

iv.tivoc,

ixv 9e'Xy;, vxt. Aeyet aurtT) exeivo;,

oi'do)

jrotV.oov
_v r,

pondit

alter

Effice, et
:

si

inveniantur, dabo

tibi
;

xai ixv tvpt9G>atv,

coi Si/.x. Ae'yei auro") 6 iaX6;,

decem.
rando

Tum Salus si quid dixero tibi, facito et invenies in armario d bac etiara nocte. Dato jurejuille

lot jrotVioov, v.xi

tic,

ro oxeupi'v aou eupt'cxei;

ty,

vuxfi

raurr,. 2uve9ero ouv auTta pter'

opxwv

ort

et

tc

etjrr;

a-jTd
yj-,-.

ad se recepit quod, siquid ipsi diceret, auditurua ipsum esset, modo ut nihil importuni ipsi Abi, nummos tuos abstudiceret. Dicit ei rursum
:

axouet auroO, ptovov

p.r,

ay.xtpbv xi Jiore

iir.r,.

Aiyn

jrxXtv "Yjtaye tx okoY.QTt.vx aov 6 doOXo; aov

6 int/.iojr-

lit servus tuus, qui a poculis e tibi est. Sed ecce, da mihi fidem fore ut ipsum non c;edas, vel aliquem e tua domo caedebat autein acerrime. Ille igitur pu;

iirrjptv. 'AXX' ioov, oo; f/.nt X6yov, ort o-j SepEte auroy oure aXXov roO oixovoou, eoVpev yip trepofyiSj. 'ExeiVoc

ovv evopuoev ort yxptv tojv oXoxotiVojv

p\ri

efrcev

auru,

va

Sipr, Ttva'.

'0 Si aoca; Supte&v Std tq

ptr,BejroTe oioxt
pte9' opxojy

tabat, dictum sibi esse, ut

nummos
unquam

neminem csederet propter sed Abbas Symeon ipsi dicebat, ut nullum

fidem

avTov,

iititv auroj.

"Eowxev ovv auroj Xoyov

v.xt

Cfptxtwv, oti ov Sicitt Ttva, x( 7teX96jv, exparrcev tov

5ou).ov

caedcret. Dedit itaque ipsi

cum ju-

au-oO xaAoGeXoi;,

eAaSev tt^p OtoO to 7tVov.

ramento gravissimo, quod neminem esset verberaturus. Et abiens, servnm suum blande prehendit,
et recepit ab eo qiiantum perdiderat.

SeverilaUm heri ac perfldiam punit.

53 Accidit ut veniret ab
caesurus
;

illo

tempore

aliquera

53 "EoTtv
oux
r,0~v'jxTo,

oOv OTe r,pyy.o Stipai Ttva atto

jtote, y.xi

ct

non potuit
:

sed

manus
:

ejus emarcuit.

dll'

e09e'oj;

evapx.a

r,

ytip aijTov.

Kat

Rei gnarus, dicetiat

fero
;

Enimvero hnc Salo acceptum

Solve, Sale, jura-

7ttytv;Jjoxo>v,

eXeyev "Ovto); toOto

r.y.i

i/.

rou

a/.oO

ansvoj,

et adivit ipsum, et dixit

ille

xat aTtete 7tpo; avzov,

y.y.t

e/eyev AOcov, 2xli, t6v opxoic

tva
fir,

mentum. Et mox
non sciret quid
xit

stultum se fingebat, adeo ut

eu9iw; exeTvo;

eu.wp07tot'':i, oj;

otSiv Tt O.eyev

sibi diceret.

Quando
in
;

itaque perge-

auTW. "Ot oOv

ETteptevev ciat'va)v
y.ai

aurov, tpat'veTt auTu

ovtojc
6).ov
/.Oco)

bat molestua esse, apparuit ipsi

:

somnis, et di-

xaTa touc
opv.ov,
l

Ottvou;,

liytt

autoJ,

tov

A : erc solvam

juramentum

solvo, et prorsus reddo irrita.

promissa verbis inita Quid ineptis? Cur vis

xat XOo! to /oyaptv cou,

1

xat

oy.opirito), x(

do'yr fj.ovtic

ti'

9eXetc to

c^epetv

tov^

cuvO^oOaou;
'Q.C,

cou,

caidere scrvos tuos, qui praeoedent te in futuro seQuid dsemoniacis prastiteril,

toO; TtpoayovTa'; cou ev

e?^ev,

tw

pteXXovTi atoovt.

ovv TauTa
5atp.o-

culo. Postqtiiim

liasc vidit, in posterum quievit. Compatiebatur Symeon dasmoniacis tenerrirao affectu, ita ut discedens variis modis se illis similem
,

rtmyxniv

i.ti'

ai-.ov.

Ivviiiy.rjytv Se Toic,

voictv
e7iot'ei

uTrep Ttacav

ttOctv,

ojcte t^tatfopo);
truv

Trepyouevoc,

eauTov w; eva e auTtov, xai

rv?;

aurot; Stxyotv,

redderet, ct

cum

iis

agens, multos ex
,

illis

sanaret

touc itoXXou;' Et auTwv Stx

toYa; tvyf,c
Xe'yetv '0.
y,X9e;

Hto,
(3t'a,

aiCTt

precibus suis, et nonnulli

a daemone obsessi, ob: I

Ttva; iJatptovwvTac JtaXaXerv

y.at

3aXe,
r.p.o>v

murmurarent, ac dicerent violente Sale Totum mundum subsannas etiani venisti ad nos ut nos vexares ? Recede hinc non es ex nostrogrege. Quid noscrucias per totam noctem, et uris? Quando
; :

6Xov tov
triavai

y.o'cf/ov

^Xeuatet;,

y.ai

xat

eyyjc.
e;

r.fJ-dc,;

'Kvxyjj>pr,aov ev9ev, ouy. e?

r'ptwv.

Tt'
r,v

y'pta; j3acavt'^et; 6Xr,v tljv

iy.ii 6

vOxra

y.at

y-atet;;

'Q; ouv

"Ooto;, 7toXXou;
ayt'o'J,

vtat

auto;, w; dtaXaX&jv x itveu-

igitur ibidem aderat Sanctus, multos etiam, ut qui

ptaTo;

riltyytv, tou; ptev y.Xe'u[vavTa;, tou; St 7top3e

ipiiu.<lj'-TO

loqueretur ex instinctu Spiritus sancti, corripiebat;

ve-JozvTa;, aXX.ou;

xpxZoyj,
oj;

<L;

p.r,

y.otvo)-

hos quidem, quod furati essent. illos, quod scortati; alios reprehendebat cum clamore, quod non assidue

voOvra;,
ooare y.ai

cuv-^tii;, y.ai
St'

aXXou;

ETtidpxouc

f,ltyytv,

auTw;

xfc, erttvot'a;

oytSbv

6Xr,v t;v TtoXtv

communicarent
quid mulieri
dlvinatrici,

alios insectabatur,

tamquarn per-

aWxoTtTEv toO aftapravEtv. 'Hv Si

yuv>7 fj.zvnc,

y.ar' ey.etvov

tov xaipov
TtotoOca.
StSovc,

juros, eo successu, ut totam pene civitatem hac industria a peccato coerceret. Erat per id tempus

xat tpuXaxrapea

v.ai

inyotSiac,

raurr.v 6 At'xato; ijjr,yavr,aaxo y.r>ica:c9at

avxfi

(ft'Xr,v,

mulier divinatrix, quaa amuletis et incantat.ionibus navabat operam. Ilancsibi demereri studebat Sanc
tus. dans ipsi ea, quas ex aliorum beneficentia colli gebat, sive obolos, sive panes, sive vestes. Quadam die dicitilli
out) quo

a auvjjyev ex
cot

tojv <Th56vt^)v auro), etre tfoXepa, iitt

uJ/ojpttV,

lire Kxi ipta'rtaeyoj

'Ev pita oOv

iva

Xe'yt aurv?-

0e'Xet;
otto

7totr,co)

tpuXay.Tov,

p.r,Si-noTt

Xa'or;

otfOaXftoO; Aeyet

auro>

exet'vr;-

Nai lali.^

Aoytcaftevr,

Visne ut egotibiamuletum conficiam, mimniuim fcanins rmnlAstipml i oculo * d_ Qumquam foapias [molestiam] ex ,,l n ? Res:

t
y.y.i

y.av

aaXo; ecrtv,
et; tic TttrtaV.tov

tooj;

CTttTuyxavet.

'A7teX9(iJv ouv,

eypatjvev evoatvev

Suotort'. Karapvr.cet SupiOTi. Karapyr,oet

a7t'

oe o eo;
oe rou;
vtat

pondet
metsi

illa.

Volo equidem, Sale

sic

repntans

ta-

Traucet

ae

a7tocrpE(poucav

auroO

Ttpo;

sit

fatuus, forsitan id efficiet.

:

Bcripsit in tabella Syriaoe

ac cessare

Abiens igitur Faciatte Deus desistere ne bomines ah ipso avoces et ad te

,

av9po)7tou;.

"EStoxev oOv aur>7,

xat etfopeoev

avro,

ouxert eJuvr^r, TtotKCat' tih,

ouSe ptavrtav, ouJe (fuXa-

xtov.

convertas. Dedit itaque

illi,

et ferebat tabellam, et

non amplius potuit

letuui.
qtitd

alicui divinare,

aut facere amufratribus

et
g.

Hcbrxo

54 Alia quadam
Erat autem figulus

vice sedebat

cum
figuli

calefaciebat se prope

caminum

vitrorum

Si rraXtv arrai; xa9)5fjtevo; ptera atTeXtfwv, y-' aatv6p.Evo; TtXrotov roO xaptr.vtou toO OeXeuVoO. 'rivoe 9ep

54 'Hv
|

per sionum
S. Crucis.

Et dicit Symeon pauperibus, ludens. Vultisne ut risum vobis moveam ? Ecce supra poculura, quod fingit artifex, faciam crurem, et frangetur. Postquam itaque ad usque septem ex ordine fregisset, coaperunt ridere pauperes, e( r<>m indicarunt artiflci. Qui ferro candente eum perseoutus est. Symeon ab eo digressus exclamavit Vere mantzere h, donec crucem formes in
Ilebi-ieus.
:

6 vt).t<^bc

'Eooatoc, xat

Xe'yet
;

Tof; TtTOJVof; TtattoJV We-

Xete, rrotw Opia;

6 Tev_vtrr,;, ttoio)

yeXacat

'IiJo j

xara

rrorrptv,

o Ttotet

araupov, xai xXarat. 'Q; ouv exXaaEv etrrov evopot'vo); xav errra, f,pt\xvTo yeXav ot r.T<>>yot, xat
auro) to rrpaypia, xat
eJi'<i)t.ev

xaurrpta!aa; aurov.
6'vro); ptavr!Cr,pe,

5
'-0>c,

oOv a7trpy_;o, expai.ev, aur<i Xe'yo)v,

toO

rrotr.a/i; et';

rat, xat
viy/.r,

xXaaac

ro pteTOJTtov aou crauoov, 6Xa auvrptoovTtaXtv aXXa oexarot'a evoootvo);, xate-

fronte,

tredecini ex ordine fregisset,

omnia conterentur. Et postquam iterum alia compunctus est t, et forraavit crucem in fronte, nec quidquam amplius

[xarevOy_9r]
ovy.ETi

xai

rroiet
rt'

crauoov
ttote.

ei;

to

(<eTWTtov

auroO, xai

exXaaev

tov Ev- toutou ouv

or,p.o-o>v

Tponou aTD7A9ev, xat iyivr.o /ptcrtavo;. Aexa

T.OTt

DIE PRIMA JULII.

Tore tcXuvovtojv
irpoeX9d)v 6
jtoioj Opttv

147
,

ra

Smtw
xopttj/dv.

iptaTta eEo)9ev

Tri;

rcdXeoj;,

fregit.

Maxaptrr,;, Xiyet auToi";- AeOre e;rxot, xai

aptarov

Itaque ab hoc tempore mores mutavit et Christianam fitlem amplexus cst. Viris decem pleniens Sanctus, dixit Adeste stulti, et apparabo vobis splendidum prandium. Quinque igitur ex illis
:

a.

leont.
-

Oi ouv

tcevte z\ auTtov Efrrov

beis extra civitatem vestimenta lavantibus, interve- E * us

Otoev o 0ed;, "AyoKfJW. Oi Ss X.otrcoi exwXuov aurou;, "/.; ovte;, vat, ex toO ox.dTou;ey_et upttv Tcoo5aat apiarov,
outo? arco 9uptBv
ei;

9upav

errsVjTr,

xai Tcd9ev i/fi' 'AXXa t

dixerunt.
ipsis,

Novit Deus, eamus. Ceteri prohibuerunt

:

piovov e;apy/;aai rucat (JouXerat.

Scilicet apparabit nobis prandium e tenebris. Jpse mendicat ostiatim, et undc habebit/

dicentes

Verum dumtaxat
55
'Errt'cTeuaav

vult ut cessemus.

ouv,
-

x.ai

aroiWov

oi

Tte'vTe.

Kai

Xiyet auToi";, ftetvare

uoe Kai
Ovtoj;
rf/.fv d

actei; auro-j;, woei to^ou

r,'ui;aTO.

(ioXrv aTOjXSev arc auroVv, xai xpurcTOJ;

E/.-:ivot

Ae'youotv

rrod; eaurou;9e'Xet

Evertafy9r,f/.ev, vof/to)

yap

55 Creditlerunt itaque quinque, et abierunt, nni...., , bus dicif, Manete hlO. Et relictis ilhs qua.si ad teli jactum recessit, ut clam oraret. Dicunt illi inter se Eaimvero delusi sumus. Fojnum, opinor,

.^,

, , Impetrat pauperibus
.

ydpTOV
9o">f/ev.

sviy/at
iJou

dcoa;

2up.eojv,

iva (3oaxr,-

Kai

o);

raOra eXsyov,

9eo)poOaiv
r,v

auTov

nobis aiTerre vult Abbas Symeon, quo pascamur. Et ecce, ubi hajc dixerant. conspiciunt, eum signura

viuovTa aurof; drreX^eiv rrpd; auTov,

pr.r/t eva'f/evo;,

yap

d); rcpoei'-

xai ex 0eou ETotpta'aa; aurof;

Tca'vTa.

daro ut accederent ad se. Etemm, uti supra est dictum, oraverat, et virtute Dci omnia ipsis prapi-

KaTaXaSdvre; ouv auTov, eupov o>; srci xupiou xefpteva ef/rcooc9sv aurou atXfyvta, xai TtXaxoOvra;, xai ocpafpta,
xai
ot})a'pta,

Postquam ad illum pervenerant, invenerunt a iteo ante eum, utiquea Domino positos, siligineuspanes, vium.
raverat.

convi-

xai

ot'va'pta

Otacpopa,
6

xai

i{,a.9upia,

xat

yXu/.O, z.at arcXoj;

doa rcaVra e/et

(3fo;

XtptSa.
v.y.i

Kai
Xoyo)

placentas, tragemata, pisces, diversi generis vina psatjria k et dulce /, et, ut paucis absolvam, quitl-

cpaydvTtov aurcov Xe'yet Aaf/ca'vTe,

TaTceivoi,
yt'veo9e

quid

vita

habet

lauti.

Dum

comedissent, dicit

twv yuvatxwv
eicr.yot,

ufjtdiv
p.r,

Kai

iav

f/.r,xe'rt

dV.ptdTai

Accipite, o miseri, pro vestris etiam uxoribus. Et

ovto); ou

uaTeprGouatv rd atXfyvia raura ex

siquidem non amplius

fiatis

populus stultus, revera

,

toOv ofxtdv

uptuv, eo>; ou aTCo9a'vo). Aiyoyatv ev eauToc;

5te air>?X9ov.
exXeftJ/ouffiv,
et;

Aoxtf/dcoftev ftfav eoc)0fidc5a, xat eav

-

ptr)

ptr,xe'ri

xaTE X9o)ftev f/erd

idV/v oti

toVv Erafpojv

rpidjv

rd dV,f/.0Tixdv.

'Q; ouv
/:pie'pav

oux eceXefrcov rd af-

non deficient hi panes siliginei in domibus vestris E donec moriar. Dicuntsecum, quando abierant, periculum faciamus vel una hebdomadc, et siquidem non Pi">" defecerint, non prodeamus amplius in publicum

Xfyvta, xatTot /a9'

ouxe'ti

auTciv darcavdvTwv aurdjv,

fl\

cum

sociis.

Iiaque ubi viderunt panes

iis

mm deticere,
co ""

rcap^X9ov dtd y.axoO TrpdvpcaTcc. AXX'oi Tpet;

auTciv xzi

epovaoav xaTavuyevte;
Ttvi
eiTceiv
ti'

eTti

zr)

TcoXtTeia
'i'Cr,

toO
ev

2aXou. nXr.v oti

capzi
d

rcoTe,

aypt; ou

2aXd;, oux

r,c)uvr,9rcav.

consumerent. non amplius "" egressi sunt, ut rei quidquam malffl committerent. Sed tres ex iis vitam vixerunt solitariam, Sali conversationecompuncti. Atnihil cuiquam dicere potuetametsi
quotidie ex

runt, quoad vixit Salus.

50

Ilotov

i5e

rroayfta zat' Ttvta9Xt'o), ftaXXov

tj?

0"e

poup-

oouvapto) ircotVioev, ajtov

ypacfij TcapacJoOvat ry y.ax'

potius Burdonario

56 Cujusmodi autem rem misello ouidam, seu m prsestiterit dignum est man,

mutai

V i lm

auTov. 'Hv yap

6atvovTo)v

eXer'ftojv d (3oupoouva'pto;,

xai aird aupt-

dare

ecfupacev.

'Ev

f.ta

ouv
y.al

e^epyoptevou

auToO

Erat vero Iiurdonarius misericors, et e rebus, qusa ad ipsum

iis,

quae de

illo

tractant

litteris.

evey/.at Xdyo)

toO otxou auTOU,

d

ei; rcpactv oiva'ptov,

redibant

dispergebat.

Quadam
et

die exeunti

illi

ut

aTcavTa auToi
yet;, E;r,ye
erci
;

Maxapto;, zat

Xeyet auTcp - TIoO uTcaerci

pro domo sua ailerret,

:

Ei^ev yap aei toOtov tov Xdyov

c)ta

to auTo

cToftaTo;. Ae'yet ouv auTtj) ezeivo;,

auto") d acSa;-'iuf/.o')V

otvaptv, 2aXe'.
o);

'ArcE/.otCr,

'1's'pe

zai yXtydvrv

*PXP- 'Oiovtc9ei; ouv d (ioupOouvapto;, eXeyev xa9' lautov, 'i; aTcref ""Apa rcofo; caTava; arco Tcpwi e7Tet/.t{,v
ftoi

Tov

aocav toOtov,
oiija

Xe'yovTa' ptot- CjVepe

\xm yXtydvr.v;
rj

Ovto); zazorcdiJivov yiveTat to oiva'piov touto, zai

5si,
)i

di;i-

vinum emerot, occurrit Beatus, et dicit Quo te agis, stulte 1 (Sermo enim iste identidem ei eratinore.) Cui ille Eoempturus viuum, Sale. Respondit ei Abbas Symeon Aller etiam pulegium n ubi redieris. Auguratus itaque Burdonarius, dicebatsecum, quando abiret Quisnam satanas a temporo matutino ad me misithunc AbbaAlTer inihi pulegium ? Sane malum inacetum tem, qui dicit
:
:
,

oux

ti.

'Q; ouv
yy-pdi

UTC'oTpet|iev

eveyza;
to

oivov

est hoc vinum, et velacessit, vel (vitii habet] nescio

naAov tczvj, arrd

e'Xa.9ev

eveyxat

yXtyovr.v.

quid. Ubi itaque rediit.ferens

vinumperquam bonum,
Dicit
ille

Ae'/ei

auTM

TcaXtv exeivo;,
d

dvro);, Ta7Ctve, e'Xa9ov

Mei-

prae gauilio oblitus est afferre pulegium.

otzcz; ouv
TTpayfta

'Aooa;,

Xe'yet

auTw "TTcayE
-

aou

otoizr,9r,.

'Q;

ouv

r.X9e

Toyap pteTaSaXat Ta
ptdvov,

iterum Symeoni

Vere, o miser homo, oblitus sum.

:

Subridens
utres

ipsi

Abbas

Abi modo,

inquit,

res tua

aozrota, rupev au-a d^io;, ori

}ocfi i'v9po)ro;

xai da-

administrata
,

est.

Quando ergo
;

venit,

ut mutaret

cppavJ^vat auToO. Tore ouv evor.cev ro rcpayf a, zai npsaTO Xsyetv "Ovto); apTi xai apTt ayof/ev c)ta yXtydvrv.
t.oparfiev ouv xai r,X9ev rcpd; tov 2aXdv, xai rcapexaXet utov. TEXeyev yap oti worcep d t^r,cfa; tcoiei dcf9aXfio-

invenit in eis acetum

prorsus ut

homo

vel

odorari eos pertimesceret.Tuncitaquerem intellexit,

et ccepit dicere
:

Enimvero jamjam alleiimus pulead Salum, et oravit

fecisti.

gium. Cucurrit

igitur, et venit

ItAavtav, oStojj xai zuto; srcotrcEv,

avaXucov
o"e'

o 7Tot'r,aa;
cpr.at.

eum

(dicebat eiiim

fecisse

de more prastigiatoris,

ia/s. AE'yEi auTOJ i/.Eivo;,

Aov o;vr,v

Tt'

ETiotraa; d

Ka-

qui oculos facsinat) dissolve Sale, quod

posuit
et
ille
:

Reet

dydpaaa,

Kai^yiUpefl dt'3iv ei; d"uo

f/e'XXr,

wpa;. Ae'yt

Quid

feci ?

Hic

ait

Bonum emi vinum,

acelum

aj *0)

r.-jj.vj-

"Yrcaye, urcaye, ou

aot, avot^ov ecpe-

TO); tpoutJxapiov,

xai auucpEpEt cot.

.

tempore horarum duarum inventum est acetum. Abi, abi, mitte hanc curam, aperi Cui ille iterum mox puscarium, et proderit tibi.
:

<*""<> in

"""""

H7 ^n yap j' nv
ij >'>\i.rr
:

,-.

o cxorco;

xzt

/,

eu/rj
r,v

tou

epovTo;, tva

57

Nam

scopus et oratio Senis erant,

ut quia
niliil

zai/.aTo; auToO,

oti

eXeriftcOv,

XX' oux

erat nfisericors, labor ejus benediceretur. Sed

sv

>/

Ttpoc}avc3s Tcotwaai ti Tco^e, - -

aXX' o/a ota rcaiyvt-

//.

," " a Tevuyr ouv d (ioupoouvapto;, xai Xe'yet 'EuXo-o;o Oeo;, ciouczaptov ,avTo; avoivo), xai OCVOlEaVTO auTou,

WAV
Tcji

quidquam voluitaperte facere, sed omniaper Iudum. Compunctus itaque Burdonarius, dixit Benedictus Deus puscarium aperiam. Quo aperto, benedixit ipsi Deus. At pro quibus rebus ille debebat Salo gratias agere, potius succensuit, non intelligens
: ;

P '"

r-"-/obv.

Woirw
f*

io oe Tcav rou rcpa'yfta... toO aSca iupteojv. 'Hppo)CTrce'v

Tii;

quam bene
rcoTe ti;

de se esset meritus. Sed hoc totum fiebat,

7 ^avojv
l

rcdXeoj;.

"ir/ev

Je e9o;

"Oato;

nemo

ut Deus tegeret scopum Symeonis. ./Egrotavit none primoribus civitatis (accedere eo, et in domo
ejus

148

VITA
aleis

S.

SYMEONIS SALI CONF.

mepyerfixt
y.xi iux.lltiv ei;

ejus ludere consueverat Sanctus) et videt aeger se in

tov oTxov uwro, xai

ti- jg, <*-

somnoludere
A. LI.IINT.

cum

quodara aethiope. Erat autem

pr,9r e9&pei

eauTov y.azi tois utcvou; TMhUgovta fiera

6

EX

HS.

ille

raors. Festinavit

itaque infirmus, et venit ut

et
te

tivo;

ai9tWo;. 'Hv oe outo;,

(joi,

9aiwcot:. T&fOaoe ouv

projiceret, et nisi jaceret ter sex, victus erat.

jEgrotum a morle liberat

venit illum in somno Abbas Symeon est stolide ? Revera jam maurus iste

ConQuid dicit vincet. Sed

:

xai r.X9ev

learapp^at
<_9a'vet

6 oflevuv,

xai

ei

f./)

-6aXr.v
6

TptWa,
Sca;
vtxa ce
6

f.zTdra.

o5v autta v.azi tou; utivou;

iluuec-v, xai leyer

Ti eoTiv,

ec.r,ye

'Ovtoj; ap rt
Xoyov,

da fidem,
cubile,

te

et

posthac non violaturum uxoris tuae tuo loco projiciam, et non vincet te.
uti
retulit,

paupo; ovtoc;

'AXXa

cSdc

ptot

5n

ov*

eri fitaiveii
pt'rtTW

Postquam iurassem,

qui ista vidit, et

tov xofrm^rft yuvaixoi; oou, xai eyi xatapvti gou, xai oux ktt. oe. 'Qftdoa; ovv cpr.otv 6
l| eftoO_Ta

accepisset a me aleas, projecit, et ceciderunt ter sex. Experrecto itaque infirmo, ascendit statim

TavTa itKw, xai Xacwv

,6dXta Sppufev,

xai

btoobv tptexw 'E|uitvw9e'vTos o5v toO appt&orou,

6ev ev9v; 6 ZaXo;, xai Xeyet

VjjX..

Salus
e( corrigit.

Bene ter sex jecisti o insane. Crede, si jwamentum tuum violes, maurus ille te suffocabit. Et postquam ipsi et omnibusejus domes,

et dicit

1111

avroV

KaXa TptWa
zbv opxov

eSa-

Xe;

ptaTate IUazvjaov,

eiv TtapaSyj;

aou, 6

ptavpo; exeivo; Ttvr/et ce, xai vSpica; avTov, xai TtavTa;

"o^

ticis insultasset,

cursu se inde proripuit.

oiV.ou

avTov, v.xzfMev zpeyoiv.

ANNOTATA.
a Voi ctpa, pro qua Latine posui, series, quxsita, sed nuspiam inventa. b Legitnr oXci/.oTto')Xr,c, et exponitur npud Auclorem Etymologici, fartor, farciminum
vocis caXctVtov signi/icutio Itaud obsrure eruitur.

venditor.

E quo
certam

c Aoyaptv non

sigmficure exactorem, prout legitur

apud Surium, sed summara pecunia.

seu

quantitatein

nummorum,
abstrusa.

exemplts bene mullis ostendit Cangius in Glossario.

d Vox cxevpiv

Fidelur derivan a ozevoc, vas, qua.cum.que utensilia

c/evaptov, oxeuoTrixrj.
TttvTtipvr,;,

et

qnid ni zb cxevpiv signi,

ficalione coinctdat

cum vocabuhs
significat
:

e ETttx.pvr,; idem

quod

qui culliore

hngua

dicitur ocvo/doc,

pincerna

qui est a poculis.

Lego apud Surium

f

Servus tuus epicernes.

Legit Thterpres apud

Surium

ut

numquara

sit tibi leraa in oculo.

g Pro Grxco veXecpo; dicitur communiter vaXovpyo; fictor vitrorum. h Scribit /1 amartolus in Copronymo : Mav.oiip Tta>vdpiacev, 6 .cti |3Xa'acpr,fAov. Mansur cognominavit, quod est, blasphemnm. Porro fxavcovp apud Saracenos indigitare rederaptum, auctor est Cangius ; piavcvp vero Arabibus esse victoriosissimum, lestatur Scatiger. Sin legendum manzer, uti exstat apud Surium, significare
dicitur Ilebrxis,

nothum, spurium, e scorto natum. A quo indubie Grxcum f~avc,rp apud Gregentium, Tlteophanem, Cedrenum. Beuleronomii 23 legiiur : Non ingredietur mamzer, hoc est de scorto natus, in ecclesiam Domini, usque ad decimam generationem. Quomodocumque vox isthxc scribenda sit [ttam p.vz'Qioz, quod in
apograplto
nostro legitur,

necdum

inveni) videlur a

Symeone

adltiberi,
,

ut

homtnis

ira/i

impelum reprimeret,

nnncupundo illum blaspheinuin, cum Hebrxus uc Judxus talem esse cognoscebal. Adi Glossarium Cangii.
i

esset

vel

Spurium, quem

fortasse divino instinctu

Surium eliam legit compunctus est, atque adeo v.xzzvux. c)r<. Hinc iJ/aOupiavoi, dicti, hxretici Ariani Constantinopoli, qui Palrem semper fuisse Patrem asseverubant, etiam cum filius, ut ipsi somniabant, non existeret ; propterea quod, ut habet Socrates lib. 5. Hislor. Eccl. cap. 22, Theoctistus quidam psathuropola, id est, placentarum venditor,
Inletpres apud
..

aOvpiov placentcB species.

ardenti studio huic opinioni patrocinatus est. Ita ibidem interpres. Consonat Sozomenus
cap. 17
1

lib.

7 Eccl.

histor.

de.

Psuthurianis agens.

Neopliylus monachus in glossis, Iatricis

MSS. Quando

in libro

medico inveneris

-/Xux. indefinite

dictum,

nihil aliud dicit,

quam
est

dulce vinura. Vidi lextus nostri vocem

et citari et scribi

yXuxuv, pro yXuxu.

Burdonarius

agazo. Consule Glossarium Cangii.

,

n Herba est fruticosa, semipedali altitudine, foliis sarapsuchi surculis per intervalla purpureo flore C coronatis unde multis pulegium regale nominatur. Alterum genus est flore candido, cui magna cum nepeta, et menthasocietas, multum excalefacit, et extenuat. Si apecore gustetur, balatum illico dicitur concitare.
;

Idcirco quasi SXr.ywv vocatur.

Pulegium autem Latini appellant, quod recens incensum pulices enecet.

Ita Gorrajus. Forsan hic pulegium ponitur pro qualibet alia herba,aut olere, y.xzx ouvexu~oxw. o Insulse legilur apud Surium : Pulchra trajecta trajecisti, stolide.

CAPUT
Symeonis
virlutes,

IX.
sepultura,

prwdictio

obitus,

sancla mors, ArKjelorum canlus,

corpus

divinitus ablalum.

Symconis paupertas,
sttutium orationis,

j ir ille vere sapiens nihil quidquam possidebatin suo tugnrio (Nam habebat tuguriura ubi dormiret,
,

v/ux
avTov

exiV-TriTo Si outoc. 6 Socjoc, aXr,9coc.

ti.

sv

tw

traXuSiw

Etyev yap zaXvor.v ota to xoipiac9ai avriv,

ei

uuum fascem sarmentorum. Ssepius itaque noctem produc^ns in oratione nsque ad lucem, et terram lacryrais rigans, egrediebatur mane, et scindebat vel ex olea vel ex herbis, faciebat sibi coronam, quam gestabat, teneseu potius ubi vigilaret noctu) praater

ftaXXov $i $tx to ypuTTvetv auTov ra? vuxTac.,

tfopTt'ov xXrftaTtc.itov.

ft

ev

UoXXaxt; o.v zfv

y.xi
Trpoai,

vfr*.zx StxzehJiv

ews 7tput

ev

_rpocev/_)5,

zb etTacpo; fipeyjav zoii Oxxai

E/.oTtTev
r,

xpvctv, e;rp/_To ajto

arto (3oTavi)v,
y.xi xHc,

aTto eXat'a;,

eirot'et

eavTM

CTe'cjiavov,

xai

ecpopet,

batque

civitati viotoria

fuga ram.
g hri.x.

ramum, et stabat clamans Regi ac Civitatem quidemesseanimara, regem vero rationem dictitans, quae pravis anirai affectionibus dominatur. Petierat autem Sanctus a Deo ut
sua
! :

manu

xai expaVet
cev xpa'^oov
TtoXtv
,'fjtev

iizi

xetfo; avTov vjx xXa'c)ov, xai Urttf

NtV.r.v

^actXer xai

i>5

TtoXei.

"EXs/ev oe,

zf,v

tyvyfv, pactXea $e zbv

Tta9dJv

Xoytcfidv.
p.f>

Kai

avToxpaTopa Tciv tovto $k f^faxzo zbv Qebv o

f,

non crescerent crines

capitis

sui, aut

barba: ne,

"'Ayto;, tva

a^crr,

zd^ur;

ttjs

xecpaX; avTov, TOV

DIE PRIMA JULII.

ttu; Sii tou xaprjvai, ^ewipi; -/Evr.Tat tou Tttiywvo;, pra -iv y.povov, ov eiutov Troiei oaXov. Aio xai 5ti

149

dum

w&n

SuzO.tci-j iv
Stc

Tfj

ToiauTr noXiwue, ouon; ecuriv 9aaaTo,

a6Tou, oute 5te exr.paTo

ivKfe s

xoptr, Tij; v.ty*lf,c

l-ry. Tlo/lr.v ouv

sjziyt-j

xai

eirwtjjeX:-!

winvtffav
ftoi/tp,

ttoXXoV.i;

tonderetur, innotesceret ,eura se stultum si- n mulare. Idcirco per totum tempus, quod exegit in hujusmodi vitte instituto, nemo vidit. crescere co- A. LEONT mas capitis ejus, nec ab eo tonderi. Frequenti pari- EX MS. ter atque utili solius Domini Joannis diaconi con

ra
ei

Kupfi Iwavvr, toJ

Sucx&w

xai

yjiret'-

Xet,

oti

tjavEpo)oei

rni tov svapeTov

oxo7to:

suetudine utebatur, et minabatur, quod, si alicu alicui manifestaret suum virtute prastantem scopum, in

Sacavo) pteyaXr, y.azi rou ptfXXovTa ai&va jrepiirsdSt. 59 "EXeyei/ i$e auTtii 6te arravTa Tov eauTou St'ov
liv.r.VJ :"--(!>

magnnm
JiO

cruciatum incideret

in futuro seculo.
anlrol tJemlsslo;

Dixit
itl

autem

illi,

tout eotiv rrpo ouo rptEptiv roO pteTaarrivai

suit,

est biduo ante,

dum vitam ei omnem expoquam e vita excederet: Hoet

auTov ex tou Siou, oti ariptEpov a7trjX9ov itoo; tov aie),<poy 'Io)a'vvrv, xai Eujpov aicov tfta tou Qeou Ttpox6']/avTa tteyaXto; xai ^a'pr,v. Etoov yap aurov (fopouvra tov
yov aurou,
cTe'tt a-

dic adivi

fratrem Joannem, et inveni

profecisse,

per

Deum

gavisus sum.

ipsum valde Vidi enim

inscriptum
:

eum

gestare coronam suam, cui ernt

tolerantiae in solitudine.
vir
:

xai ejtiyEypaptptEvov 2Te'tyavo;

rraXtv, a/r,aiv

rrrroptoi/rj;

rri;

Corona
dictus

Ac rursum bene-

soruou.
ar.aiv,
y.ov.iari

Kai
o">;
'

ExEfvo;
fjtot-

6 euXoyrpievo;, eiSov,

ille

Vidi,

inqtiit,

aliquem, qui,

dum
'

ad-

rX9e;, Tiva Xiyovxi

'EXOe, eX9e SatXs, tva

arEtyavou;, tiv Tipo-

venisli, mihi diceret: Veni,

.

veni Sale, ut accinias

ou

X va
fioi
et";

3T<pavov,

aXXa toI;
oe,

ar.vEWa';

ij-uj/tov.

"Eyw

xupi ap/tjtaxove,
xiaoatyaaiaa-.b
ptta96v iyti

on
ptot.

non coronam unam, sed coronas ammarum, quas mihi obtulisti. Persuasum vero habeo, Domine archidiacone,
ficari

amorpovupe-

mm

ou3ev
2a),oc

E*t5ev

iu.i Tt

toioutov,

aXXa

eum

nihil tale in

me

vidisse, sed grati-

yap *'
;

? r'X nc av9pco7ro;

Ttotov

xo-

uitjao9ai

IlaXiv Exetvo;,
f/ovay_ov
r,

o"uao>7r6) oe, i'va

Ttaaav Tuxr, 1/ >

mihi voluisse. Quaenain enim merees manet hominem fatuum et emotse mentis? Pcrgebat ille
:

ua')taTa
Etuxev.

t?

r/

TtTory.ov, ptr.o^iroTE Et!out5VO)or,c, co;

OWev yap

yajrr,,

5n

tlalv

tic,

routj

-Rw/ok,

Obsecro te, ne ulla anima, imixime autem mtmic hus vel pauper, unquam t.ibi vilescat, prout a
cont git
i .

ftaXtora Se th touc

WfXwq,

av9pwrroi, (i; 6 rjXio; xa-

N ov
|

enim

c h ar itas
;

9a'pot
9Et'a;

xa9ap9EvT; ui rtt ujtoptov^;, y.xivnc, xaxojtaauTtiv.

a0

priBsert i

inter ctecos

inveniantur

quod inter pauperes, homines,

n6oou;

Tri/t.)pi'ou;

y o)pyou;

itjov

ev

t5

qui instar s0

is;

purgatione purgali sunt per patiencivitatem, ut [ibidem]

ttoXei

TtoXXaxt;

tOp/oft.vou;
tjta

xotvwv/Joai,

xai

o'vt;

tiam et isramnas suas. Quot rusticos agricolaa sa;pe

vidi ingretlientes

x5:9ar,t>)Tpou;

tou ypuoi'ou,

to

axaxov auttiv xai*

communi-

ajt0('pyov, xai o"ta to ev

eo9i'eiv

lOpWTI toO TtooooJitou auttiv

carent, qui puriores erant auro, quia innocue vive-

tov otxetov apTOV.

bant, et qnia
to^;
Xeyoptevoi;
apt').Etav

panem suum

in

sudore vultus sui co-

60 'AXXa
JeoitOTt,

fir.Jev

pte

C7ti

rrpoc

oe,

7rtp.E'f/4r,,

5ta to olr.v

tou
6

otV.rpou
o^ta

ptou t'ou E^EiTrerv oot.

rrvwoxEO^Eori xai oe

xupio;

medebant. 60 Sed no propter ea, quai apud te dicta sunt, Domine, rae reprehendas; etfnmi exposui omnem miserabilis vitai meae ncgligeiiliam. Cognosce autem

Ta'youc TtpooXaptSxvETat. 'AXX' oor oot ioyyc xai rjuvaptt;,

quod Dominus
Sed, quantum

te

qnoque brevi

assuiiipturus

sit.

opovTtoov

Ti?;

otxEta; oou

\>yf,c,,

'iva

ayEtptzoTo);

vales ac potes,

curara gere animao

tou; xooptoxparopa; tou cxo'jtou; tou a'po; toutou dt7tE-

tunp, ut per principes

pxaat

SvvrfifjCj.

OI$tv yap
oii

Kupto;

oti 7toXXr,v ptEptfivav

xai o6oy iyv>, ew;

eotiv
1

aptEpifjivr.otj) 3, auTtliy.

"AuTr, ya'p

tenebrarum hujus aeris, poexpers transire possis. Scit enim Dominus magna mo solicitudine et timore affici, donec securiculi

r,

v^fjtepa

Ttov/ipa,

Ttepi r,;

'AttootoXo;,

xai

Aauto
ra;

e?7rEv.

Aio TrapaxaXw
oou
5uva'f/.t,
i

oe,

TEXvoy

xai

aiJeXtie

rus ab ipsis requiescam. Hasc enim est dies mala, de qua A postolus et David locuti sunt. Ideo rogo
te,
fili

Psal

4()i

'losivvr,,

%iari

eotiv

tjEzrov, eXeei,
<$>ririv

xai

ac fcater Joannes, quanta potes contentione,

;

Eph.

5. et 6,

uTTEp

Ttaaa; ape-ct;
6

(3or,9>5

rp.tv tote.

yap
r,{J.ipx
ayi't.)
r,

misericordiam exerce
q Uara

haec

nos tunc juvorit plus

Psa1
'

Maxapio;
Trovr,pa

ouyttov

7ri

7rT&)y,6v v.ai

Tiivr.za,

iv

puoETat aurov

Kuptoc,

Y.ai

p.r,3E'7roT to")

"uotaoTrpto) TrapaoTij; exoov

avofj.ia dva.l(ovc Ttotrori v.ai

xara

tivo;, pyj
rf,c,

tto>;

ari

aXXou;

7rnj>ot-r,aeo);

tou

omnes virtutes. Dicit enim Meatus qui intelin die mala libeit SU e r egenum et pauperem iig p Dominus; et numquam assistas altari rauit eum habens quidquam adversurn aliquem, ne forte ini: ;

40

ayt'ou jrvEuf/aTo;.

quitas tua alios etiam indignos reddat adventu Spiritus sancti.

61 Tau-a
t o)y
'o
fir;

y.y.i

aXXa xai

TrXEiOTa Tr*pr,yyt).y utw,

rtva y.rjt thiiv aiza 7toT Ttvi TrapexE').uoev $ta

7ta'vTa;

61 Ifec et plura alia enuntiavit, et prohibuit, ne aliqua ex iis unquam cuiquam diceret, propterea

pteTa

7tt'aT0);

Siytvlai za

Xeyofieva.

quod non omnes

accipiant, cura
sit solatio,

fide, illa,

qua3

di-

rf,c ".

j oann

napaxXr,

9r,Tt de,

i-RuSr)

o"ta

t6)v rpi6Sv

toutwv rptEpwy
v.ai

7tpoo)af/SayTai 6 xupto; rov Ixlhv rov eXa'yioTov,

tov xuptv luavvr.v
T.ov

aStlybv autou. Kai yap

eyti

uto;

quod post hosce tres cuntur. Dominus assumpturus sit minimum hunc Sadies lum, et Dominum Joannem, fratrem ejus. Etenim
tibi

Hoc

Ktltiiv

tt-nov auTo"), oti ao^EXtfE

foupo, ayo)p.v. K^.tpo;

ego ipse discedens, dixi

ad
sis.

ei

Adesdum
;

frater, eatmis.

eoti XotTtoy,
r">u,
y-x.i

alli

ptsra iJuo

r,fj.iaac_

Ote

tic,

to xaXuotoy

Tempus etiamnum superest

sed post biduum veni

&ilo> Iva iyr,c p.yr,p.6ouvoy tou TaTretvou xai aptapTtoXou 2a),ou. Kai raura
fi/int ii ri Euptoxetc.
rltiova.

tugunum meum,
Volo autem

et vide

an aliquid inventnrus
humilis et
ipsi effatus, discessit,

ut hibeas

mnemnsynon

f-at

toutwv

EtTrwv

urfi,

dneXfltii/,

ouveoteiXev

peccatoris Sali.
et in

Haec et plura

eaurov ev T ti xaXugtw airou. Nuvi 8t -/.aiabc, xaXet, <j> J'Xot, xai rbv ec%mBavfioxezav auTou flai/aroy, ptaXXov $i ujrvoy, upuv titryr.aaaQai. Kat yap eanv y.ai buto{, ou
"r,v

tugurium suum se

abthdit.

Nunc autem tem-

pus vocat, o amici, ut ejus quoque mortem admiravobis expot on e dignissimam, seu somnum potius,
i

ru/ouoav r.xaiywj
peSaiWie,

6)tfe).etav,

aX)a' re xat
ooti;
y.y.i

7rivTo)y

TO)V 7tpoeipr,pievtj)v EEatpeTtirEpov,

atfpayi; xai
xa9'orr,-

nam. Haec enim non levem etiam vobis praebebit utilitatem. Quin imo, id quod omnibus, quae prdicta sunt, est excellentius,
illa

e-""

*""f'

xa

xf.c,

aptoXuvrou aurou
6 lVlsya;
rr,y

7to),tTEt'a;

sigillum extitit et

y.tv

Aio96 toyof/svo; yap

xotvrlv

woav, 6ou).6ar.tviyya-

confirmatio

intaminata^

conversationis ejus.

Dum

ftevo; ptroe

pte-a 9a'vaTov rtpojv

a'v9po)7rei'av

' T 'o ; 'EioeX9wv u7roxa'TO) tou o'vto; . tfoprt'ou rwv x'rw.aTiot'o)v vt(7) y.aXu6t'o) auTou to) iepti, exeiae xa9eu-

enim Vir magnus sentiret communem adessehoram, et ne post raortem quidem vellet humanum referre
honorera, quid facit ? Ingressus subter fascem sarmentorum, qui in sacro ejus tugurio erat, ibidera obdormiens, spiritum suum Domino in pace reddidit.

ouvr.9etc

WiJ^

*U

Ka f wx,;v T Ttveupta ev eiprvr,. Oi ouv oiOtou, rie oux eftJoV avzbv rac. Svo /-ptepa;,

f^

'^ E

'youotv "Aywu.tv,

ii5o)ptey,

pj

rrw; a'o9ever blaloc,-

Kai

Familiares ejus, qui a biduo illum non

viderant,

Julii T. 1.

20

dicunt:

150

VITA
Eamus, videamus, num

S.

SYMEONIS SALI CONF.

eupov aurdv uTcoy.arco xsiuevov tou cjoprfou tcov y.XruaTtdicov vexpov, Tote Xlyovoiv, apa av apxi 7riaTuoouaiv
tcovte;, ot Ttap' eauTdv
?,v

X
LEONT. EX MS.
A.

dicunt:
Salus.

forte" infirmus sit

Et invenerunt eum sarmentorum, mortuum. Tum dicunt: An jam credent omnes, quoil raentis compos iste fuerit t Ecce, ipsa etiam ejns mors ad scalmos b est. Et duo quidam tulerunt eum non lotum, sine psalmodia, sine cereis et odoramentis, et abeuntes sepelierunt ipsum
in

jacentem subter fascem

outo;; 'Bou xai auTo;

g^.

vzto; aItou xaTaoxaXuoc,. Kai paaxdaayra; auTov ddo Tivi;, /copi; toO TtXuvai utov, xai ycopic cJ/aXucodiac,
xai
ycopi; xr.pio
ei;
-/.ai

Bu/uKpdtw,

ajreX9dvTes

S9ai|iay

auTov

to EevoTacfiov.

Angelorvm
cantus,

tumulo peregrinorum. C2 Hisautem, qui eum portabant, et tumulaturi ipsum abierant, progressis ad usque domum cujns-

62

2; ouv

ampymzo

dti oixov Tivd; aTto 'EEpxicoy

ueXec|/ou, ovnep auToc eTtoiraev

et'or'y.auv, oi

XpiaTiavdv,

co;

avuTepoi

dam
nis

Hebraei, figuli vitrorum,

quem Salus

Cbristia-

toutov (3acTa'tovTe;, xai e^ep^ouevoi GaUai

eiprue'vo; arrd

Sepultura,

sacris adscripserat, audit praedictus Hebrasus psalmodiam tam cnncinnam, ut talem labia bumana cantare non possint, et turbam tantam, quantam huinannm genus congregare nequeat. "Verum ille perculsus ordinato ac concinno angelicae harmonise sono, incurvans se, videt virum sanctum efferri a duobus dumtaxat, qui venerabile ejus corpus por-

avzbv, ay.ouei
ue'Xo; ou

'Eopaiow ipaXpuodia;,

oiov

dvvaTai cpaXai yeiXoc

r,

av9po)7ccov, y.ai TtXri^o;

'Ey.TtXayei; ouv
Trj;

ou ouvatat cuva'i;ai Ttaca

exeivo; eni

av9pco7toTr,c.

tm

ouvTovcp xai Ttavapuovio)

dyyO.ty.fic
Ttpo-

rdupieXeia; f,yw, TtapaxuTCTei xai 9eo)pet rov "Oaioy

xouit/juevov uito duo
y.ai

pidvov

twv (3aaTadvTo aurou

toutou tou

tiuiov acopca. Tote

pie'Xou;

e*Ttev exeivo;
e*

aoparou

tabant.

Tunc
:

dixit

ille,

qui lioc

los audierat

Beatus es Sale,
tibi

non spectabile mequia, qui non habes

aV.ouca;

Maxapio;

2aXe. oti

uri 'iymv av9p(&.

Ttou; <|,aXXovta; aoi, eyei;

oupaviou; duvauti;
i0i'ai;

eV upivot;

homines, qui

psallant, habes coelestes virtutes,

Tiucoaa; ce.
e'9at(iev.

Kai

eu9e'co; y.aTEX9cbv,

yzpatv avzov
xtavdaoi
xupi;

R
corpus alio

hynmis te lionorantr-s, et mox descendens, eum suis manibus sepelivit. Et tunc audita a se canticaangelorum, omnibus narravit. Audivit etiam hoc Dominus Joannes diaconus,
lere pretiosum ejus
et curriculo

Kai

tote Ta axouc9e'vTa auTco

ecV,yr,aaTo.

aouara

uarwv, Ttaciv
'lcoaVvr,;

"Hxouoev ouv touto

opouaio); ueTa

y.ai 6
y.ai

diaxovo;,
ei;

y-ai r,X.9ev

aXXcov

delatum
rinilus.

di-

accurrit

cum
justa

TtoXXoiv

tov totov, OTtou ETacpn,

ETti

jSouXouevo; aveXey.r,-

multis aliis ad locum, ubi sepultus erat, volens tol-

a9ai to ti'uiov auTou Xe^ljiavov

to Ivti'uco; aurov

corpus, ut honorifice

ei

deucai. 'Qc, ouv r,jotc\av tov Tacfov ou^ eupov auTo, uet=9r,xev

persolveret. Aperto itaque sepulcro, illud non invenit

rat.
;

yap aurov

dVjiiaaa;

Kupio;. Tote airavTE; waitEp

ETtoir.asv

nam Uominus,
Tunc omnes

qui

eum
e

glorificabat, transtule-

e^upou
bvi

ave'vri<J/av,

xai e^r,youvro aXXriXoi; daa

veluti

somno

excitati sunt,

et

exaorco 6auuaaia.

Kaiond^ia tov Qeov

TtpoceTtoiEi-o

cula, et

narrabant inter se qiiBenam unicuique fecisset miraquod propter beum finxisset se stultum.

tov aaXov.

ANNOTATA.
a Uti narratum invenies capite vn.
sive

b Grxce w.alpoz, paxillus,

paxillus cavo quasi infoditur.

teres

lignum, cui alligatur

Hinc

fucilis nolio vocis

remus. Derivatur a xaTaaxaXuo;, pro qua forte legendum

cy.aXXcd fodio
it,a\a.

quia

axaXuouc.

EPILOGUS
1
Simfoiiis

1;cc vita est et conversatio, amantes Chrisli ani-

v'uto;

d (Bi'oc y.ai

r,

TtoXiTeia,

6>

djiloypiazot, tou 9au-

laudi

mae, mirabilis bujus Symeonis. Has paucaj sunt ejus, e multis collectae virtutes. Hic ipsius est vere ocrultus ac coclestis cursus, qui a nullo quidera videbatur, sed omnibus repente manifestus innotuit.

TtoXXvWv dXiyai auXXEyEicai apETai. Outo; auTou d ypuTtrd; oVtco; y.ai

uaci'ou toutou 2uueo)v. Auti at aurou ex

oupa'vio; clpduo;, d urdevl f/iv dpcouEvo;, Ttaciv de e^ai'cpvr,;

eupE9eic

y.aTa'dV,Xo;.

Outo;

d ve'o;

Ad)T,

d)CTtp ev

Novus hic Lot, qui, sicut hic Sodoniam, sic ille munihim clam ingressus est. Ac mirabilia ejus,
;

in

SoOdpot;
9d)v.

Ey.eFvo;, outo); lv

Tdixdauo) outo; amavci); utteXauTou,

zai
TtoXuuvr.Ta

et

Kai Ta uev
y.czTa

Qa.vjj.aaxa

celebratiBBima certamina, quoad per tenuitatem no-

eTta9Xa,
ypacjy;
Tr,;

ye

to

ruiv to^;

ouJauivoi;

eyywpouv,
Ttpd rau-

stram licuit, litteris mandare studuimus siquidem ante hanc [vitam] aliam compendio conscripsimus,
propterea quod necdum nobis innotuerant singulatim apices omnes hujus mirabilis narrationis. Eum

rapadouvai ecrcouSaVauev,

y.ai

Lxipav
p\r, tco)

Stx cuvTouia;

TtETtoir,xap.ev, (Jta to

eX9siv ei;

r,uETe'pav yvwaiv, xr.v X.ETropiipEiav tou

auuaciou tou-

tou oiryrpaTo;.
rijxizipac,

Td

de toutov Eyzcouioi; Tipwcai, ou Tij;

nulta par
oratio

vero prseconiis celebrare, non est in nostra scientia situm, sed eorum, quibus facultas adest, ut dicendo yirtutem ejus exssquent. Quaanam autem laudarit
illum oratio,
qui

yviceo); xaS^OTYixev, aXX' ekeivcov, oi; Wvaui;

TtpdoeOTi, y.ai

omni oratione

Autquomodo

illum

altius est evectus ? laudarint labra carnea, qui in

zf, toutou apETrj a'uiXXaa9at. nofo; yap Xdyo; ETtaivEcetEv tov UTtep "Xoyov Tiur9'vTa, r; Ttd); oa'pxtva ytilr, tov ev aapy.i acapxov dvaaavivza. Iloic, cte

aocj,ia yXcocar,; Triv

Ttacav cocfiav xai apdvr;aiv

;

T>!
t';

/-***
Ttpd-

carne carnis expers apparuit?

pientia prasdicarit illum, qui

Quomodo

linguae sa-

0eov ucopia iEacpavicavTa

ccOTtov, d oe

"Ovtco; av9p(OTto;

prudentiam at&otata propter viti Vere in faciem [respicit] homo, Deus autem ad cor. Vere non sicut videbit homo, sic videbit Dominua. Vere nemo novit, quaa sunt
hominis,
spintus bominis. Verene ante tempus aliquem judicenius, amantea Christi anima>, donec venerit Dominus, qui omnia illuminabit. Quis dixisset, Judam versari quidem corpore cum discipulis, corde autem esse cum Judaeis? Quis Rahab, quaj in Jericho corpore erat in prostibulo, existimasset
nisi

omnem sapientiam ac Deum stultitia supera-

0eo;

ei;

y.apStav. "Ovtco; ou^ outco; o^itat

avOpcoTto;,

(i;

d'|eTai
ei p.f,

Kupio;.

"Ovtoj;

ouijei;

yivcioxei

zi tou av9po)Ttou,
uri

zb Ttveupia tou a'v9pcortou. "OvTW?

co

Ttpd
d

xaipou

Tiva xpivcouEV,
y.ai

cin/dypiaToi, 0); av

fX9r

Kupio;, dc

cpcoTioei

TtavTa.

Ti; O.eyEv,

cp'-

Xd/piaToi, tdv louoav uTa T'iv pa9r,Tcov otayo-jza

uaTty.ojc,

aco;

uta 5k twv 'lovcWcov {iv.apymxa y.apdtawc,

Tr;v

Ti;

ev

'hpiyco

'Paac

lv tco Ttopvsio)

oucav aoOuan,

ecVdy.Ei ev xupico tco TtveuuaTi, Ti; tov Aa^apov e/.Ecvov, tov TtTco/iv, stXtci&v ev ToiauTrj TaXaiTtcopia Ttov eXzcov

spiritu
ill

diaTpicovTa,

iv

ToiauTr,

sirpiepia

ev

tco

tou 'ASpa*/*

esse iu

Domino

Quis sperasset, mendicum

um

xdXTto) yeveaSai.

6i

ME
64 TauTt*
icSotec, ayairr,Toi,

PRIMA

JULII.

151

Lazarum.in tanta ulcerura miseria degentem, futuD

rum
xil rpiis mtcteptsv to

IlpocEy.E noaixSi ttoyov, <a< ur.o-E xaX'i; aufttfiouAeuovti" ur.o T <>'~ wpt 0, aXXa treavttu f/ovov. Ac'oti toi tJotSi

sinu Abrahas in tanta felicitate ? a. leont. 64 H;bc videntes, o Dilecti, et nos obediamus EI Ms ei, qui recte consulit Attende tibi ipsi solum, et
in
-

neque

|K

rrowi<Jiov^optio-fteiiM,K<?i tovWiovfoflov
tCXOX

so lum.

AElUtT'

TOJ

EXOUpZVIOU

paCtXEOJC,

XpiCJTOU
toj

ti>

r,

ooca,

*' T0

"psfroc;

""f

"';'

BaTpi xai

jravaytw

aicivac. 'AuV,v. 'Avs-auaTO xai 6 xai -JjiEpOaufxacTov (3t'ov jtoXcTEUtjaptEvoc, tov ayysAinov SuutSUV, o 5ta XpcCTov xXr.OEic laXoc, ur.vi 'IouXt'o>
nvUfi3i-' et; tovc.

neque qusa sunt circa te, sed tibi ipsi Quia unusquique onus suum portabit, et G <- 6 5 propriam mercedein aecjpieta coelesti retre Christo- ' Cor \3 cui gloria et potestas cum Patre et S. Spiritu in sgmeonis.
tuis,

cum

KA', uEyaXwc. ujTEpaaTpaiJ/as

uiVjcj

ev tocc.

xaTa 0sov auTou

"Spovo)

Amen. Requievit autera, postquam angeliperquam mirabilem egisset vitam, Symeon, dictus pmpter Christuin Salus, mensis Jnlii die vigesima prima, et in recte factis secimdum Deum
secula
et

xaToo9o)p.*ccv, xat aipE-afc xa.TajrXrSiac xai Tac ujitpxoa-

admodum

coruscavit, et virtutibus in admirationem

twv acuuaTcov
EtXr.rptic;,

O^uva^uEtc,

xai to> aoTaxTO)

tou

0eou xai

flaTpot;

Ttiv tfoJTUv

TtapcCTauEvoc;. "iic

rapuit ipsas quoque coelestes spirituum corpore carentium potestates ; et perenni solio Dei et Patris

TtoppWav
Kuotoc

tzxaTaTrauOTotc uptvotc yspcnpsi cuv

IWsO' ou rp.iv
tjotr,

hmiinum
tuis illum

adstat, ut qui libertatem acceperit, perpe-

jraaaic Tat"c oupavtot? (Wa'u0-iv,

i'/} VJ us'poc.
TtZiv
/'

hymnis celebrandi una

Itaque

cura omnibus cce-

xai xXrjpov toO ayiou toutou ZuutUUV

lestibus virtutibus.

uTa rtavTWv
oti

ayiW
6'jC.y.
si<j

sv

tji

ayrlpfc) aiiTou

(3actXEt'a,

Dominus habere parteni et hereditatem cura sancto hoc Sy meone,

det nobis

avTou ectiv

toutj accLvac.

Aur,v.

onmibus Sanctis, in regno suo, quod senescere non potest. Quia ipsius est gloria in secula. Amen.
et

DE SANCTO

RUMOLDO
Actorum
illustratoribus,

EPISCOPO ET MARTYRE

MEGHLINIJ] IN BELGIO
COMMENTARIUS PR^VIUS
.
I.

De

S.

FHimoltli Meclilinicnsium
difficultatibus

Apostoli primis
in
iis

tlcquc

occurrentibus.
multa de S. Rumoldo commentanti, maetltin.

chlinia, Belgii civitas celeberrima,

Metropoalibi, ut
.

ut Vard.ro,

M!
blahlimx
conspedus.
tivis
clili

litica

et primatiali sede,

nec non suprcmo

num

adjtdricem parrigerel, cui vitam a Domynsio

sed fruslra a

Burgttndix Senatit

nabilis,

quam

tam commotluverat, diu multumque

nie

provinciam

cum

suburbnnis pagis a reliqua

Museo
iter

nostro quxsitam.

Non
ttt

pigebit

totam epistolam

Belgica distinctam, comitatus tilulo aliisque. prxrogail/ustiem, paulo fusiut describo, in

Martinianam huc
sumiiins.

inscrcre,

pateat qttam impervium

illis

meditullio in-

ingrediamur, dttm desertam ab

spartam rc-

Brabanlise ducatus

sita est.

Gcmmam

non incon-

grue dixeris, eamque pretiosissimam Btabuntino annulo

non minus eleganti inserlam, Bruxellas inter Anluer-

piam

et

Lovanium, xquali ab

islis,

quatuor ferme leuBelgii metropolis,

3 Reddo vobis B. Rumoldi vitam ingenti cum gratiarum actione. Conatus sum, sed conatus tantum, respondere, quaorendo indagandoque, siquid

cx nostri
Martinii

rarttjn distantia.

Saaa

lieec

totius

quod V. R. usui esse posset, reperirem. Quotl reperi, mitto

' ;

ut tutelarem

Patronum

ac protectorem eximium, colit

et

nempe

offit-ium

particulare de B.

Ru-

S.

Rumoldum Episcopum

Martyrcm, suurn olim

Apostolant, doctorem, quidtri el conditorem, reslnuraturem. omnisque religionis, etfttlei el pielatis propugatorem,

moldo, a R. D. Petro vando Wiele Archidiacnno F mihitraditum, et, ni fallor, compositum, ac Romam,
ut a Sede Apostolica contirmetur, missum. Desumpsit is id, cum e vita B. Rumoldi, tum e tradifione,

idque

lanta,

tam

singulari

tamqne eonstanti
urbium, in
hac

veneratione, ut vere dicipossit, nulli aliarum Belgica-

ahisque

vetus enim de B. Rumoldo officium, una

supellectile

rum,
vera

forle

nec
si

tolius

orbis Calltolici

cura archivio ac

pene

omni

ecclesiae

parte cedere,

non omnibus palmam

prxripiat.

Quum

Mechliniensis, incendio periit, unde gre quid certi

prasdicem, docebit hsec nostra tractatio, in qua nonnulla principio explicanda sunt, qux toliusreiideam
clarius repnesentent.

Mechliniapeti potest. Suut picturs facile viginti in sacello D. Rumoldi, quibns ob antiquitatem, fidem ex iis ipse dehaberi posse, censet Archidiaconus
:

" oj)eris

2 Daturus itaque illustrissimi

''t

toto

Belgio Marlyris

HHicixUas

Acta, in ipsoliminepreefaritibu.il, cum de eamdem provinciam ante tne suscepere, tum de summa difficullale eampro merito administrandi. Inter
pontificis
tis,

qui

Heriberti

Rosweydi,

primi operis noftn

molitoris,

ui sumpsit multa, et ego plura per otium, si id fore et gratum V. R. intellexero, bona fide desumam et mitlam. Quaj Archidiaconus in suo habet officio, eaipse fulcit probatquevel suo vel majorum testimonio, locis, plateisque et nominibns eorum.
1

quem numquam

satis laudabunt, qui ejus titcvbraliones

atteniius expenderint; inter Rosweydi, inquam, scbedas, majoribus nostris Bollando, Henschenio et Pape-

brochio relictas, videor nonnulla deprehentlere, ex quibus conjiciam, eum ab annis fere ce.ntum id tentare
"otuissc
,

videtur judicio) petendum putarem. siquid obtineri vellemus. Nos ne conemur tenues grandia. De vita B. Rumoldi nihil dabimus. Occasione novi Archiepiscopi, de institu-

Unde ab

eo (ut vir

magno

raihi

tione
nisi

Cleri quid enarras6emus

et

adornassemus

quod ego moda,

iia

ferente

rerum nostrarum

Cimmeriis

omnia
et

essent

tenebris obvoluta.

'"'''<',

exspectattonu, sed prsemalure nobis erepto, quem ae rebus Rumoldianis Rosweydus consulueral ; fortasse

mx

exequi compellor. Conjecturam firmo ex epislola 'l lsu "> dala a nostro P. Joanne Marlinio, viro svm-

Vale
4 Scriptionis dies
at

annus

in

epistola apposili

non

ex scriptorum noslrorttm ad Bosvie9. sunt, Bibliotltcca, in qua Martinitis in Societatem admissus dum epistota
eos facile assequor

dicitur

152
A.

DE
indicetur

S.

RUMOLDO

EPISC. ET MART.
Borealium grassationes,
absumpta sunt. 7 Juvat el alio
tyrii

dicilur

novus
AICTOBE
I. B. S.

anno 1613, mortuus aatem 1625. Cum aulem Archiprxsul, Mechiiniam venturus
appultus, isque alius esse non possit ab Illussatis ce.rlum videlur,

quibtts

omnia

ferro el flammis

aul

jam

loco

trusimo Jucoho Boonen,

scriptnm esse circiter
lilteris

epistolam

nezium, Fncis sux dissertalione ultirna,

S. Libetli disquirentem, qttod
decisum reliquisset, pergit ipse

loquentem audire laudutum Gnrtempus mar-

siqmficat lectiones de

annum 1621. Quas autem in iis B. Rumoldo se a R. D.

aliis vitis nostris

cnm Gramayus

in-

^""Wniiicu.

veltistoiurn scriptorum

Archidiacono accepisse, eas curn

MSS.

conjnnclas reperi, nunnjuam probalas aut usu receptas, nec opinor, unqunm recipiendas ; vel quod Romse, vel

excidium deplorare. Cautius proinde deplango, inquit cum merae sint circa id rei tenebrae, deesse scriptores ad

firmandum
,

vel

dirigendum

pauci enim et
in
aliis

quod veicrando
ferto,

ipsi

Capitulo,

tot

doctissimis viris re-

sparsim
toriis

ut alibi queror. obiterque

:

bis-

non placuerint. Nolavit in adversariis suis

Am-

tangunt

ita

ut necessitatis magis
fuerit,

quam

vo-

plissimus olim Metropolitanse Decanus

tonius de

R. A. D. Anfuisse, ut

luntatis meae vel

consilii

quod totam prope

expressi; ut ex
in

Mol,

anno 1622 plunbus actum

el

Normannicae
ria,

populationis

faciem

officn S. Rumoldi approhatio

confirmalio

Romx

obqttse

his aliisque qua; subjicio, quid

certum

hac histo-

linerelur,

verum
gesta
in
erit

id sucressu caruisse,

oslendunl ea

poslnwdum
aijemhim
qtae

sunt.

Porro de Wielii
ea
se.u

lectionibus

Siquas enim ab oculatis vel auritis vicinae ajtatis testibus litteris

quid probabile

mecum

arbitreris.

sequentibus, nv.nc

prosequamur

M arlinianx epistols

veritatem,

summas, qux
expertus
e.st

in htsce re.hus occurrunt, difficultales confirmenl.

5 Venssima a Mnrlinio scripta

fuisse,

Uem

cx

vir erttditissimus

Joannes Antonius a

Gurnez fquem

commissa fuerant; esrndem illa sortem subiere quam vetera pleraque monumenta, quorum pene nulla Normannorum, mox Hungarorura faces effugerunt. Qua de re videre potesMolanum inNatalibusadxxx Julii, xix Septemb. Cal. Oct. Mirasum passim, Bucherium disp. Tungr. cap. 3 in fine. Et ne lamentantis prajfic* recentem hanc naeniam credas noris Ebonem, de quo alias, Rhemorum pncsulem, et
;

Curnesio,

Gurneiinm deinreps appellabimus) Congregationis Oratorn preshyicr, in suu ad vitam S. Liherti Face lnsto-

novem disserlationibus accensa, quse ulinam plusculum luce el claritate prsefnlgere nobis possel, in denrictt
,

Normannorum per
tradendis

restatem

unam
aliis

an. dccgxxii in
pietate

sissima silva, ohscura

et luhrica,

quam

subire cogimur.
at vero ssepe

Christianis sacris

et molliendis

Mulla

ille

operose disquisivme videtur,

animis

Apostolum,

paria de

barbaris fuisse

plus eruditionis gramniaticx

congessisse.

quam

verilatis

hisloricx

Idem

testatitracmnltolies profitelur

Gram-

mat/us, Mccltttnicnsis histuri.r dicam, an Itisloriunculx

compilator, mulla
sihi ipsi

delihans,

vix quidquam explicans,

ut

conquestum. Donatiani, inquit, sanctique Remigii ac innumerabilium Sanctorum vitae scripta Vandalorum vastatione scias esse delata. Hsec, si Vandalis Normannos substituas, ge>tis S. Rumoldi tam
aple

passim

oppositus,

non

immerito laudatus

quadrant

acsi

studiose

de

ipsis

excogilata

Verlumno comparel, dictum Lipsii ile Lazio ipsi applicans : Vir multae injudicium et fidem, est ubi redustrias et lectionis
et
:

Gurnezius Prollico ipsum

fuissent.

sit,

8 Pltinbus opus non est, ut unicuiqne perspeclum rem prorsus arduam esse, illius Saticli res gestas
in quibtts liomines e.rudilissimi tol tenehras,

falentibm

idem Muhliniemibw.

quiras. Eslprxfccto
viro

vM seepe

requiras, tesle prsenobili

illttstrure,

ac

Mechhnienstum

rcrum longe peritissimo D.

latehras, salebras, lubyrintlios, et quidquid

ambiguum

et

Daniele. Francisco

Cuypers, Toparc/ta de

Rgmenam

incertum

dtci polest, se reperisse

pridcm
et

fassi sunt, et

urbisque ipsins dignissimo Grapltiario,

numenla Mechliniensia
opposita ilocent
illa

appellel

cum passimmoGramayus, quibus plane

eleganlis-

porro agnoscunt erudili Mechlinienses, quorum in hisce

auxilio, opera, consiliis,

conjecturis

rerum peritia

ipsa ex archivo Mechliniensi explo-

nonsemel

uti necesse

fitit.

ratissitna diplomula, a prsedicto Dornino in

dem

noster Franciscus

Eadem omnia observavil priBaertius, dum in iis lenebris

dolore hemiplexia
taclus,

simo ntembraneo opere collecta

fidem
accnratissime exacta,

atque.

ad autographorum

ambnlaret,

sumnto

noslro

quxqtte salis probant, in

profanis, subeo
solo

coaclusqtie adeo conalus suos

teri

ad finem perducendos alfacere aggredior, ita alieejus

rebus Mechliniensihtis, ttim sactis lum

sulloritttn fttisse
titulo

relinjuere, qttod

modo

bisloricum

Giamayttm, quem
historicam

nis itsurus, ut observaliones

meis distincttirus
iniliales

quis

cxcnset,

quod rcs obscurissirnas

crisim

salutare

sim,aut per appositas, ex nsu nostrp,

et

nominis

mulueiil,

quam ad

laboiiosius ex-

coguominis

lilteras

F. B. aut
ipse.

aliter

exprimeudo,

D
plures tn

plorare.

quidquid ah ipso, ut

est in re.hus

Hibernicis versatissivitas duas, seu

6 Ut ad Gurnezium
laus itehelur,
lertia,
.

eamdem rtm
uddiuenli

redeam, ea diligentissimo viro quod longe majori coiratu, jttdicio et so-

mui, elaboratum
vis encomia,
nis

est.

Selegit

mahrevi

alterum Ahhatis Tkcodorici, alterum Joanpastoris Gavriani, preefixo

sua elaboraverit, non pauca admiscens, quse ad

Domyns,

ulrique

Rumoldi Acla illnstranda conducent, lametsi densam noctem, tonebras plusquam Cimmerias, antiquitatis latebras, syrtes, scopulos, labyrinthos per-

commentario, nonniillisque annotatis, qttx suis

dccursu dislinctius indicabimus.

locis in

9 Baerlium nostrttm in eadem

arcna pr.ccesserat
Ordine

plexos uhique
npntt
rlfiisu

se offendisst profileatur,

quod identidem

R. P. F. Hugo Vardmus,

Quld rardmi
inlenderit.

vir doclissimtts ex

ipsvm
esl

ileploral Lipstus, tenebras iltus, quibus Hclgica lusloria, paucitati scriptornm assi-

FF. Minorum
fessor
cl

H ibernorum

Lovanii olim S. T. Pro-

Itaijiogrnplius , in opere

posthumo bene magno

patria S.

gnans

quod neque nostra, neque alia lingua, res majorum curioso et fideliter proditas, et pauca, quai exstarjt, fabulis aut ludibriis aspersa
ot
fato,
sinl.

malo

de Actis, martyrio,

liturgiu antiqua, et

Ihic

ettam spectant

verba twstri
:

Bt.chcrii, ab

eodm GurnMo
tor,

Rumolddi, recognito et in nonnullis suppleto a V. A. P. F. Thoma Sirino, atqtte ab hoc edito Lovanii 1662, tfl (itw pncfatx illx Sattcli nostri vilce perTheodorictim et

pag.

120 relata

Vides, amice lee-

Domynsium
TanUv

pluribus notis et

observationi-

qnantopere

in his
;

laborandum sit ac tertiis, semper aliquid eastigandum aut addendum occurrat. Ilem tsta Ponti IJeuteri : Tanta fuit hominum eo tempore simplicitas aut barbaries, ut in ro parvi momenti essent nimii cum vero diligentia opus erat, dormire aut aliud agere diceres. Cui
:

tam abstrusis, tam vetustis ut non mireris, si curis secundis

bus explanaittur.

molis opus in lanta rerum so-

lidarum penuria ssepe

tulitm

demiratus

sum,

at

dum omnia

allenlius evolvo el pervolvo, id

unum ex

profcsso Irac-

video

ul tonqutsilis

uudecumque argunienhs,
iu-

illud ilcnium evincatur, S.

Rumoldum, Martyrem

ehtum, Archiepiscopum Dublinensem, Mechliniensium Apostolura advocatum sterilium conjugum,

agricolarura,
pisjatorura, institorum et navigantium, fuisse ac dici debere natione Hibernura, quem scopum, utrum satis attigerit, ex Baerlh ohservatiombus

vicissitudinibus

accedit.quod totseculorumdecursu.acvariis rerum multorum diligentium scriptorum labores interierint. Puta, pcr tmmanes illas gentium

DIE PRIMA JULII.

loco disquiremus. Certe in pnefatione bus aliisque suo expressissime Vardseus profitetur his verbis : sua iii

153

Vere pro
ntis

aris et focis hic, sicubi alias

pugnandum

primo memorise occurrunt appellem, de S. Aldegunde D Tvunchiniensi, S. Ida Gandavetisi, Idaberga Winoci auctorb Bergensi xx, de S. Rotrude xxn, de S. Theodulfo !.
Lobiensi xxiv, de S.

patriis et cogiiatis Divis, et prasclarissimo fuit, pro ornamento. Hsec ad totius lucubrationis nosirse
fttere; jam ipsa Acta eorutnque notittam prxlibanda interpolatores penitius inspinamus. auctores atque

Odumo Hujardiensi
et

S.Ciolsende Marchianenti

xxv, de Adilia Orpiensi xxx, uno

repertis
aliis

mense Junio,

ubi Actis attl

non

aut

rejeclts,

solus cullus potuit stabiltri.

In

autem sxpe con-

II.

De

scpiptoribus

Aclorum

S. Runaoldi;

jeclandnm aut ferme divinanditm, ut in S. Ayu ad xvin Aprilis ejusque saiuio conjuge Ilidulfo xxui Junti, in

ac

primum de Tbeodorico Abbate Tru-

S. /Firone

xu Maji,

in

S.

Dgmpna
aliis

xv,
el

in

S.

dotiopolilano.

Itisbeiga xxi ejusdem

mensis; in S. Gudwalo
plurimisqite
ibi

Gosupra

doaldo vi

el
:

vn Junii,

pussim

repenenilis

ne tnirum uut

novum
teste,

videalur,

si

rum
Pr
s

\\ic applicave incipimus querelas eruditorum nostroBelgarum supra memoratas, Actis sunctissimi

vulgus atiquid htc supere,

aitt

scrupulosius

antiquita-

tem

eijerere

conemur,

qux
alias

Hensclienio, ttnno 3

"sumoldo

scriptor

Mechliniensium patroni Rumoldi, cttjus gestorum seu seriem uon nisi trecentis et amv i tse sa tis confttsam

Febrttarii

pag, 180,

veneranda, turpi labe

fabula)

obscuratur,

dum commentiti
itaque mtlti

vix anicula-

jheodoncus

^ ^jj
mus, ex
riam

j, os t

marlyrium
tot

Itlteris

consignutam novi-

rum

lucubratione dignie proferuntur.

vitio verterit,

sola

secults

Mechliniensium narruliune primus nonhisto-

13 Nento
utpote aui

quod Ilensclieniugui faeiuin,

oretenus, opinor, facta

contexv.it, sed

scriplori, qui

nii judiciu, vel si itu vis,

opiuamenta

e r "' rma "

cam

alicubi

ad populum

encomium scu oratwnem panegtjriliabuil, in landem Suncli

ut natione

iu

Be.lgicis relms disculieiulis egregie vev-

salnm norerim,

adeo ut Bnigensibus prsejudicin quini-

nostri,

quem Mec/ilinix
coli

Scotum

el

ab im-

tumms

inveterala, de

B. Caroli Boni
lubore.
e

parrictdis, evtvtrts

B
piis

occisum

intetlexeral\,

Ulac Tvudonopuli

Gan-

dentissime /alsa demonslravenl, aliaqtte

7iwdo notisshnn
incvedibili

cnuhlis

davum,

olqtte hinc

rursus
est

transiens.

Neque

ad S. Trutlonis camobium quod altius scrulari velimus aut

a Normannis eversse,

tenebris eruent.
et alibi prufer-

Hujiis
re
7ion

vestigiis insistens,

mullaet hic

antiqux Mechlinise,
tabulttna fingcre,
e

funditus

jormidabo, tamttti plebi displicttuiu, virorum

quibus vetustwra de S.
;

Rumoldo
atqtte

doctorum approbatione contentus, quorum opiniuiies exploratas bubeo. Quidquid igitur

sit

moiiumenla erui potuerint

superest, cui tota

unttm

hoc

fulcrum

de variis

Aciunim

rerum hic dicendarum mounicum Est autem apud historicos omnes,etapud les iitnilatur. Fard.rum ipsum fqui tttmen vetera a novis non salis
discrevitj recepta regulu,
lubuit,

S.

Rumoldi

scriptoribus, interpolatoribus uut deforma-

qttam ejus verbis exprimere

ipsis re-

eorum 7nore in tneertutn divagemur, illud meritam veneratioitem hubebit, quud qualtcumque autiquitute excellil alque aileo ceterix omniloribus, ne

apttd nos

semper praeferendum.... auctorem

fortassis

bus, qui de S.

Rumoldo
pvimus

scripse.runt,

prwferendus

erit,

bus gestis viciniorem, quamquam politi; utpote qui a fuco et fallacia tantis minus tum abesse censendus est, qantum a novitatis suspicione,

comma-

qui setale propwr, lumelsi tnbus,

ut dixt,

scculls

Sancto dislans,

ea

posteritati

reliquit, quse

deinceps pro variorum

hagiopliilorum sludio, ornula,

:

tamquam

qui eo firmiorem fidem vene-

vefovmata
dispttto;

et

amplilicuta suiu

vere an falso
iis

liic

non
le-

rationemque,
accedit,
pmt
Sancti

senectutis comitem,

meretur

quo

singulos enarrabo ordine, ut de

sequus

magis ad fontem ipsum priraamque

scaturiginem

ctor prnde7itev queat slutuere.

canalium turbulenta traductione niinus contaminatus. \\ Alqtte hsec tum quidem obtinent, dum de Sancti
flW a [ leiius cuj uscum q ue re bus geslis plures scribunt,
ejus, qtio de agitur, setali

14 Est

iiaque primus S.

Rumoldi encomiastes (nam

po-

Abbas ad
S.

qui paulo anle ipsum

stea expticandus,
testatur) est,

scripsit Baldericus, pluribus

Trudonis

de solo

nomine,

e.remo et murtyrio

obitum seculo

inquum, encomiasles primus Reveieiulus

et

proximi

alii,

alii

puulo re-

admodum Pater
chronko
Baertius
nosiro
:

Dominus Theodoricus

quem
sic

ex

moliores

asl

Itic

falevi cogimur,

primum
tempore

omniitni, qui

Trudonopolitano

MS.

depinxil

S. Riimoldi vitam prosecutus

lis

sit,

tribus integris secustta seripsisse,

ipso posteviovem esse, atiitte eo

quidquam de tum profanissupererat, quod satis tuto prodi possel, prseter sola nomina cl morles virorum Ulustrium, quibus tum apud populos supersles fama,
qito post

Normannorum
sacris

devustationes, nil

rebus

tum

Hic prius ad S. Trudonis monasticara vitam profcssus, sed ob frequentes contentiones Abbatum, quibus omniaperturbabantur, pessumeunte F monastica disciplina, Gandara ad monasterium S.Petri se receperat, utibi in pace et quieteDomino
deserviret. Sedinde

anno mxcviii ab Episcopo Leo-

mulla pro affectu aut pietale, adjeceral dtcum, aut affinxerat

;

sic ut viris

eliam induslriis

et pcvspicacibus,

quorum lum magna

rias ub

penitria, diflicillimum esset, absqtte

teritatis dispendio' sepullus

fevme

Sunctorum memoconali
el

diensi eductus, monasterio S. Trudonis Abbas consecratut. est. Diguitatem quam rogantibus fratribus, adnitente Imperatore, cogente Episcopo, invitus ipse susceperat, 11011 minori pietale quam laude ge^Mt
;

inlentu

vevocave.
esl

Quod qui pnestare

toties

quippe monasterii

sui

bona non pauca

aedifieia, qua?

manibus

sunt, eos necesse

Itullucuialos,

Uones tvolvi,
sludtis el

lam turpiter ut quolies Mnjorum nostrorum tucubraveliemenler ubslupuenm, cuntm luboribus,

faleamuv,
tot

usurpantium recuperavit,

pene

omma
disci-

incendio perierant, restauravit,

monasticam

indusliui,

intricata

involutaque nuniu-

refonnatioue, priplinara, inducta Cluniacensium Erat autera pro ratione sui Stino viguri restituit.

Ut Servatios et de Trajcctensibus Episcopis Diatnbam, Vatastos, Amandos, Pipinos et innumeros alws laceam, vix in Aclis dies occurilluslrari potuisse.
vit,

meniu

temporis, litteris apprime excultus, et nou nioribus dieebat ad populum. eaque occasione subsidia, ad restaiirandum raomodica pecuniarum
pluribus liasterium ab audiloribus eliciebat. Hac cbronico Trudonensi. Huctenus ille.qux narranturin libri 5 el videri possunl i pr.idtiio eliiouico ttib fniem Tlteodonci in mitnere et tm lotu libro 6, ubi Rodnlfus oculutus penecutionibus successor, alque adco
testis, ccenobii

festis solen-

quo id

genus
71011

scviptiones

exculiendse

opevoseque

e>"uitcrunUit

fuerini.

Longa vero

experie.nlia edoctus

Hensclienms tomo 2 Mavlii pag. 593 diserte asserit, \ itaa S. Lambeni, Liavonis et aliorum in Belgio,
sec. xi et xii,

magis id elium pro sequenlibus pugnul, >nept e reformatas et interpolatas esse.

t*"id
cfelrl*

mambus
SCnblf.

istius

xrumnas tumeulubiU
.

slylo

de-

vitx

* Porro sincerorum

de

Sanctis Belgii Actorum

Sar"

P em"'tam,
tpsis toto

^nitclgu

quam clare ostendunl tot brevissimi de Sem 'teslvi jam edito cummentarii, ut eos qui
n ,mis

51

Ad

clogutm nos spectat Tlteodona breve

et gualicana

Quoli-

^J^
msignu,

virtute et

niam theutonica

lingua

expeditus,

beralibus

54

DE

S.

RUMOLUO

EPISC. ET

MART.

beralibus artibus egregieeruditus, in prosaet versu

AUCTOKE
I. B. 8.

secundus, dulci et altissimasonorus vocalitate.brevissedpulchrapersona, mediaque aHate. El tilihi : Erat eniin tam clero quarn populo et monulii esset
Dachifi

rarissimas esse partis hujus Brabanlinx hislorias setula XI antiquiores, quse verse el genuinx dici possint. .

Re

ctissima itaque Baertii pe.rsuas o, in Actis S.

Rumoldi

gratissimus,

multa litterarum

scientia

et

unke T/ieodorko fidendum, donec anliquius aliquid aut mayis sincerum prodierit.
18 ld frustru qusesivimus hactenus. et quscumque ullerior investigatw, Theodonco
insinuaule,
nihil

egregi vocis jubilo acceptissimus, tum placidissinii^ moribus et vultus hilaritate serenissimus. Vide AcheriiSpkilegiujli tpmol pay. 397 :l 409. Porropag.

cassa

erit

398

Anno

igitur ab Incarnatiene
ul est in noslro

Domini mxcix.
ejus-

(Leye 1098
gcmlaiii a

MS). Theodoricus
et
priiois

a se prstermissum, quo Qccurulam et Mnceriu, rerutn omnium notiliam acquirerel, ad originem ueque ""trumentm Suncti, ad parentes et proavos rimalus, de
quibus

tpso satis * huiiu

al 1<"

Iuk

dein loci antea niitritus, ad eaunlein ecclesiam

re-

lamen ex Mechliniensibus
diserte lestatur.

nihil

certum se comperisse
Theodorico
et

Domno
tertiis

Olberto Episcopo

Leo-

Nec quidquam compererul

cltronkon

diensium,

jam

inissis

litteris,

Flandria,

antiquior Baldencus Noviomensis

scopus,
libro

Tornacensis Episcriberet, in quo

monasterio S. Petri Gandae, tandem est revocatus,

nescio inagis an coactus, et
ter et Aljbas loci nostri
solatioiiein intus
rnihi, qui
i

dum Cameroccnse
cap.

Nonas Martii presbyonsecratus. Quantam deinvenerit.

vi

2 47 in hanc senlentiam loquilur : Aiiud Maslinas quoque monasterium est canonicorum, ubi
pretiosus

et

foris

crede omnis

quiescit

Bei

Martyr

Romuldus, genere

haec leeis, quia nulla

ingenii

possum

Scotus, qui vitam eremiticam ducens

exprimere. Patj. 402, dubitut auctor uirum Hierosolymiticam, an magia Babylonicam desolationem ve-

zatus est
tria et

ut

mirari

salis

inibi martyrinequeam, unde tam itlus-

tam splendida, perpeluis ferme prodiyiis exorlol

Demnmpatj. 418 Theudorki obilum consitjual liis vethis : Obiit autem vn Kalend. Maji, die Litania' majoris anno MCVll, exactis in Abbatia annis novem, monsibus tribua, sexdiebus minus.Pu/a
lil

appellure.

nata repererint, qui

annis

et

forle seculis a

Theo-

dorko remoli, Letjendam aliqnam germanicam,

betgicam, compilarunt, lattnilate

intelligo

subinde donatam, ex

qua tam
nostris

a die i/un
dictO niino

bacuLum
1098.
his

accepit,

iii

Kal. Februcrii,

jam

semper auctiora prodierunt, qux nullis conattbus et luboribus ad e.caclam veritatem vavaitti,

lemusreducere.
semel proposita

Qux cum
essenl,

16
orationem
litihnit

Ex
et

eruditis Mechliniensibus non

ritum

abunde innotesaint Tlieodorici aetas,medoclrina, ne.c quisquam est qui dubiiet, quin

vero-

uno Tbeodorko sistendum nobiscum fassi sunt, quotquot ea super re consuluimus.

in

inter alias
sillli/ilir

Sunctorum
lianc etiam
:

vitas,

quas

enarrat

Valenus

Atlvertanl autem nimiiim zelosi huyiopltili, qui Suuctts

Cniltltiri

Andreas,

de S.

Rumoldo

elaboraverit.

delrahi

sibi
;

imayinantur, quod
advertunl, inqiiam,

Pergo cum Baertia

ail

eorum Le.yendis non

non conlinuo
falsitatis

Iuter scripta ejus reperitur la-

concedilur
artjtii,

tina oratio de vita S.

Rumoldi, quam ipse videtur

quod

populum

tumquum stnccrum upprobari

ei seriplori

nequil. Id

recitasse Leodii, in festivitate

ejusdem
sal-

solum asserimus,
Alios

prse reliquis
et

Sancti, quEO ibidem celebratur

habendam
imo

xxvn Octobris,

fidem, qui puriora tradere potuit,

dit.

tem a tempore Episcopi Notgeri, qui secuio decimo de quo plurilius ngemus. Posset tamen quis suspicari, oratinnem istam Mechlinia? in festo sancti Rumoldi habitam a Theodorico, specialiterinvifloruit,

prudeutius tradi-

scriptores

minime

negliijimus,

eomm

narrationibus,

omnem eam
est, ut

verisimilitudinem concessam

volmmis, qtiam in

eis viri eruditi rejiererint.

19 Reliquum

tato, nec ad

dicendum

invito

dum
S.

pauca subjiciam, de genuino

et

istac

transiret

maxime

Gandavo

sincero

proficisoens ad

suum

ipsius Theodortciani operis exempluri,

quoi

Vart/ermaprotulit,

Trudonis mona-

a quo interpolatores aliqui

sterium, futurus Abbas. Sed huic opinioni obstant loquendi quasdam formulaa, quas in oratione ista

manum
Iribuenda

non ahstinuerunl
censuerant

dxus
;

num

ea, opinor, cuusu impulsi , ne exipso refellerentvr,

ipsi

qme
in eo

Sancto suo

repenuntur ait enim Incole Mecldiniam dicunt, qua phrasi ordinarie non utimur, cum de Ioco prae:
:

sensim

senti .'igimus.

Plane

quodnon adverlerint, inlerpolaliones suas inepleetridicute Theodorici textui immisceri; imo Theoimperilissimi,

subscribo,

at quid

si

Gandavi

dorwum ipsum, virum sua

liter sibi

setate

dicta sit, festoaliquo die

liabes niini.
tis; iinin

jam advesperam

doclissimum, piteri-

incliiiante,ut

\(j.toram

nwnachis, latini sernwnis periplus

adplebem latine dicere mcongruum videtur,

aliunde vero constat,

et

numquam

latius demonslrabitur. Plura suh Theodoriei nomine MSS. consului, quortim noiinulla immensum a prima ejus puritate

contradkenlem induci, vt postra

otii

adscnbendum

Theodorico fuisse, quam dum in nwnte Blandinio tranquillam vitam ageret. Adtlo Buertii observationem ultimam.

dicendum

tteflexerunt, mullis turbatis, truncalis et inversis, atleo

ut Theodorici lineamenta vix aynoscantur.

Neque

in-

corruplum apographum prx oculis habuit Surius, nec

alii salis noti et

it /!
Sffll

]tl

17
I

Scripsit

hhittti

tem
ole

trinisiri

dldlcerat:

ecab Episcopo Leodiensi Notgero erecta esset i collegiatam, fundatis duodecim prabendis. Scripsit, inquara, non ea quaj viderat ipse, quasve
ia,
iis,

S.

autem Theodoricus quarto post morRumoldi seculo, cum jam Mechliniensis

Legendarum cdmpilalores, ast in exordio pturibus aliis locis fanle depravatum, quale apnd nos
in

MS.

minori forma exstat, uli

et

aliud a Rostveydo

desumptum e.r MS. codke S. Salvaloris Utlrajecli, cum qttibus prxdutx editiones ferme couveniunt. Preeclare de

qui

vidissent,

acceperat,

sed qnaa

ab indagando

Theodorko meritisunl Fardsus

rejectis spuriis illis

el

anle ipsum

coi irereral

ex on vulgi, simplioiter ea referentis, quai longa per majores traditione, ad suam co^ni-

Colganus, qui
et adnlteratis,

omnibus, suppositis

fonlem consulendum censuerunl, ex quo

<""""" pervenerant. Nec credo, Tl.eodoricum retullss ,,i& s ea ea dumtaxat, qumrationi et

'" '

certius el securius

num ipsum
edilionem

purisstmam ajuam, hoc est yermaTheoderici fcetum nobis educerent. Atque

histo-

eongruajudicabat, adeoque saltem credibilia J "tatem autem indagaudi pra buit. dierum aliquot in urbe Mechliniensfco si comnioratio, cum Trudoimpoli

dmum

hanc sequi plane decrevimus, de qua Varipsum loqiienlem audire juvat pag. 58 et 59. 20 Cum autem in Surio notent viri docti, abena-

apttd S"<"*
ittUf e i altos

Gandavum, aut Gandavo Trudnnopolim >- proficisceretur. Banc Theodorici proflcisceretur. Har>" Tl Abbatis oratbnem ant.qmssimumess8deS.Rumoldoet maxime
'

cerum, quod scripto exstet, monumentum mihi persuadeo et persuadebo tam diu, donec
aliquod, aut
oportel

sin-

tamswpiusphrasim wterum autographorum, et mutilatam aliquando vel mutatam rerum ipsarum serieiuacnarrationem; hanc Theodorici daturus eram ex fide codicis membranacei MS. in celebri abbatia
Alnensi,
nis
;

polatii'

antiquius

Ordinis Cisterniensis et Leodiensis ditioideo

,

magissincerum

quam

prodierit.

Eamdem

utque omnino virorum apud MelcUinmmpatrtarum rerum perUorum senteutia, candide (alenHum

e<se

contractiores

vel

genuinam existimes, quod quibusdam fragmentis

aliae vel

alterius

styliauctioresviderentur.quam illa pnmitus scripta ab auctore fuerat, aut, ut creditur, habita pro roncione.

DIE PRIMA JULII.

cione.

135

Quare ratus, hunc Alnensera codicero, ceteris anno mdcxxvi eura nuos tunc videram, exactiorem, ad verbum transcripsi, ut omissa ibidem existens, Suriana lectione ederetur. Ceterum posteaquam
opera R. P- F- Joannis Colgani, S. T. Lectoris, Surius cuni antiquo autographo ipsius Trudonensis ccenobii, ubi Abbatem agebat auctor, conferretur, codicem Alnensem ex Trudonensi diset constaret,
fideliter, demptis quibusdam verhorum varintionibus et transpositionibus, Trudonopolitanum exemplar, velut loco ipso denotante, magis genuinum et minus adulteratum foetum Theodorici, ad verbum et apicem (qui non ex mala vel jara antiquata orthographia sit)mihi

donata. Haebraeorum 13. Mementote praepositorum

d
b. s:

vestrnrum. qui vobis locuti suntverbum Dei, quorum AUCTORK intuentes exitum conversationis, imitamini fidem. j.
Senatui populoque Machliniensi, Joannes

Domyns

criptum primo fuisse et

minutulis,

MachlinianusS. D. P. Particulu quondam, mujorem velustatts notam indicat, quam prxferal ipsa endem dedicutoria, ex qua liquet, tum vitam illam composuisse Doinynsium, cum haereticorum hujtis aevi deliramenta inraliieranl, eorumque portenta ad ravim usque reclamarent majorum nostrorum religiosis institutis ex qiubus snhs prnna lectione judicaveram, aurtorem
:

scribere tltJntisse

rnra

onno l!i70. Qu.r

el

id

qenus
:

alia, cur suppressa a

Vtird.ro sint,miror vrhrmentrr

tintium expresse signat

Domynsius

ipse in

prima nun:

videor secutus etc. Recte omnino, solerter el ftdehlcr ; ntgve enim sagacius aul prudenliiis germana Theododerici narratio erui unquam poluit : cui proinde soli
prse

cupaloria, a

me

suo locore.stituendn, his verbis

ECiua-

vria divso Virginis Doiparse, ipsis rraacidaneis feriis

Ascensionis

Dominicaa, a Christi cunabulis

placitere

auuo

habendam, nobis tam certum est, quam quod certissimum : quamvis recte observitvent /J enschenius lomo 2 Martii supra cilalo pag. 593,
celeris

fidem

mdlxix. Nrc
opera R. A.
vuiitlcn

Fard.ro insiqnia Srotira. semel

atque itentm r.rprrssa. qu:r suhiuJc ex Dnnitjnsio

et

MS.

eruditishimi

D.

Canonici Sebastiani

constare, eiwn iu annis Christi

et

certis Imperatori-

Cruys reperto, tum

nosira

vero ex apographo excuso,

bus ac Pontificibus adjungendis plane aberrasse, ut ilndem de xlale S. Bavonis osle.ndit, et pluribus ad Kalend. Octobrh dicendum erit. Hsecde Legenda Tkeo-

quod

biblinlhrca

Lovaniensis suqgessit,
institiitum

Actis

ipsis censtii inserrnda.

Sed ad

redeamus.
exordiS.

23 Sir

ntinciiptitttritim alteiani iul Srntituni

:

E
capitulo el

doriciana; ad alteram

tijpis

editam proijredimur.

tur Dontijiisitis

En

vobis, Viri

prudentissimi,

III.

De Legenda ab
et a
i.

Anonymo

Belgiee
lati-

scripta

D. Joanne Dornyns

nitale donala.

Rumoldi, Tutelaris vestri Divi historiam, latiue a nie qnalicumqiie stylo depictam. Hactenus quidem eam gerniaiiice impressam manibus trivistis, :il i|iii:i paucissima jam exstant exemplaria, rem haud infrugiferam me fecisse autnmo, dum ejusdem Divi
vitam Latinam reddidi
:

Magistratu
dlcata >

idque

in

eorum
([uiii

pot s

iinum
lati-

Uitlto

am*

roximam
extensam
et

voco,

quod iiitermediam nullam lam umple

sive.

gratiam,

(jui

praiter

matcruam

Hiiguaui et.iam

plior Le-

lypis edilam noverim,

ab uno, sive.a

nam
sit

calleant.

Neque addubito,
vobis, pro solita

quod prsestare

genda Jo

Domyns,

pluribus succes.su

temporis scripta
late,

et

aucta fueril.

Ea

cpnatus sum,

benignitate vestra,

autem

esl

fuse
et

et

per capita

xxix deducta upud

Vardxum,
4,

quse simul implent

cum vanis additamentis, pnonas 42. in forma, ut loquimnr nam a pag. 12 ad S3 producitur ; cum lola Theodistincla historia,

gratum futurum e.lc. Ubi observes velim, scriplorem de sttjto magis, quam de. exacta rei veritate fuis&e
solicitiim,

ul e.c rjus rpiloqo clarins prrsptcirs,

tliaii

in

dorici
solas
si

paneijyris,

miracula

multa

complectens, ad
perlingat,

undecim

in

eadem

edilione

qua
facies

prsefata

miracula

aliaque

parerga rescindantur,

Actorum Sancti materia ad 'tres quatuorve commode coutrahatur. Nihilominus Leyendam

tota

Miraculorum seriem (amice Lector) quiu germanico in exemplari superioribus jam annexa est, data opera, volensque bic omisi; non equidem ideo, ut eam tamquam fabulosam et minus verisimilem respuam, aut etiam
hunc
opus suirm coiuludit
:

modum

illum

latina hac versione

iliiod

indigiuim

passim recipit vulgus,ut taceam nonnulla magis eliam amphfirata, quam prior illa exhibeal, ut manifestum
ex vita postrcmo vulgata sub Waehtendonckii ttomine, de qua alibi : jam rem propositam inlueamur.
est

res est, eloquar, hac rudi

existimem. Ego, ut mca opella, solum

volui, ut eruditionbus, quibus ego

homuncio minime

sum conferendus, vium tantum praamonatrem, qua nimirum hc, rudi quidem mincrva a me descripta,
tersius

Descripsit Daertius edilionem

loquitur

Vardsei,

de quu hic

ila

tandem ac

latinius,

atque pro

rei magnifi-

b7 : Domynsii ergo translationem (quara genuinam esse, et cum autographo rite concordare testatus est, facta collatione exemplarium, R. D. Alexander vander Laen, Archipresbyter Mepag.
chlinipnsis) dedi

centia, tractent.

24 Nobis longe gralior essrl subacta ad reclam cri- mutila cst, sim rerum narralio, quocumque demum verborum uin- et tieijanlior quam vcrior bitu circumscripta. Displiceret maxime, quod miraculorum seriem data opera volensque omiserit, nisi ex MSS. noslris Ullrujectino et Rubem vallis uicumtiue
cotligcrem, nilnl in tolu
illa

ex fide codicis excusi Bruxellae apud Michaelem Hamontanura anno Domini mdlxix, cujus ccpiam mihi fecit R. A. et bonas memorise P. Heribertus Rosweydus, magno sui apud Hagiologos relicto desiderio, e vivis ante biennium su-

sertr
sit.

conlineri,

quod ex

Theodoriro desumptum
rogavi,

iioii

Ea

tnnrti causa umiros

operam conjrrreut ud Legendam illam Belgi;

Titulum ab eodem etiam praemissum, eumdem afflxi, et nuncupaturiam ejus epistolam ad Mechlinienses concives, quod contineat aliqua ad rem praesentem facientia, secus atque altera ejusdem ad RR. DD. Caiiooicos, ideo hic
suse transiationi

blatus.

cam

quoqttoiitotlo rrprrieiultim

quod tlrnium nitprn

iinr.

ubi hscc

jam

prtrlo

suljicirniln erant, feliatcr accidit,

dum
mihi

in auclione vetus
a

exemplar Belgicum venumdatum,

Jloijncl.

R. adm. D. Cornelio Paulo

de

Paprn-

dierht, Canonico

Melropolitico atque

Excrlletilissiini
;

omissa.

Archirpiscopi Secretario procuratum

esl

accurate prr
nri-

22
Pard.ro

Poterat
salis

et ea dedicatio adjici,

quamvis ex al-

omnia disrussum. Cur autem anliquiorum illorum

dior sim, non mirubunlur
ii,

teru
r ciMa.

inlelligatur auctoris inlenlum.

in

Nolatur

ipsa

qui quanli en in his rebus

:

Ula

vita

nostris
,

indicibas

idemque procul dubio

(acienda sint, probe compertum liahent

id vrro eo

magism
serie,

exemplar indicatur quod a Rosweido commodatum Vardxofuit, aliisque subinde concessum, a quibus veronmiliter

necessarium hic erat, quod vel ex miraculorum vel ex aliis adjunclis, quasi manu duci possemus ad
cerlodeprehe.ndendum, quoprimum tempore Lrgrnda
illa

redditum non

sil.

En

titulum, ut a Vardseo

txpressus est
tyris

: Divi Archiprsesuhs Christique MarRumoldi Machliniensium Prsesidis, sive Tutelarisesimii vita. Abs Joanne Domyris Machliniano, Guavrianorum parocho, latinitate quondam et typis

Belgica ab

Anonymo

compilata fuerit,

quam

remotissimse antiquitatis

cum, meo quidem judicio, vix vetustior esse possit. Id me non

qux noOis, ttnnmonumenlum porrigilui; seculo xiv, imo forte xv

infeticiter conjectasse,

d oc

et

136
docet ipsum exemplar
AVCTOBJB
J.

DE
recle

S.

RUMOLDO

EPISC. ET MART.
per

Belgicum, tam diu desideratum;

antiquitate,
dccertat.

modum

appendicis ordine subjunxit, ex Theodorico

quod atttem

anlea censuerim, ostendet refulalio

B. S.

argumentorum Vardxi, quibus pro prsefala utpote ad scopum suum necessaria, operose
tam

ferme accepta, ul ostendunt MSS. noslra bina Utlrajectinum et Rubcx vallis, de qinbus alibi plura. Est
ilaque

rursus preeposlerea hxc ilCalio:

Quamobrem

nec vero antiqua

25 Sic animadversiones suas auspicatur pag.

53

Anonymum

nobis esse

primum hujus
ille sit,

vitae scripto-

rem, qui exstet, perspicuum

vel hinc

solum

fiet,

(Jnonymi) compendium aliquod mutilum Theodorico lectura fuisse existimarem etc. Inferre debuit, Tbeodoriciana omnia ab Anonymo transumpta
hujus
atque in
ortu, elc. aucta,

quod omnitim antiquissimus

liniensis

qui quae servan-

tur et creduntur, inter vetustissima ecclesiae

monumenta

s-cripsit,

sive latina

Mechprimum

immcnsum stupendiis priraordiis, conceptu qwe longe melius inlra Theodoricia-

nos terminos conclusa mansissenl.

deeo
ret,

Verum

haec a Var-

Belgarum hngua hujus Martyris a Domynsio in latinaru translata. Pergit Acta, hic Porro hiuc eumdem Anonymum reliquis pag. 54
sive vernacula
:

assumenda

fuere, nt vel ex hac

Legenda

ostende-

ab omni sevo S.

Rhumoldura pro Hiberno

habi-

antcriorem
:

ratio

in

auctoritate

fundata demon-

lum, quo unice collimat totaejus operosissima lucubratio. 28 At demonstralionibus suis necdum satis hdit
Vardasus
;

nam ex nominatis scriptoribus rerum Rustrat moldi, nominatissimus et primus est Theodoricus... sed hunc latuisse constat, quae palam apud illum
habentur de Rumoldi parentibus, stupendis primordiis, conceptu, ortn, baptismo, et sub Guallafero sancto disciplina, atque in Archiepiscopum mirabili
electione,

etenimpag. 55 Anonymi tempora

facile vestigatu,

Quibtu

disqui-

temonstrari

rens, sic pergil:

Ceterum quo tempore Anonymus

putat

vixerit,

nonest

quamquam
aevo

videa-

tur

propemodum

vicinus

ipsius

Rumoldi.

quod
;

et expressis verbis

Theodoricus fa-

tetur et facto

nam

cap. 2 ait

Parentes autem et

proavos tacuimus, comjierimus, aut quiasupervacuum aestimamus, etc.

e.t

aut quia nihil certum de ipsis

fuere, de facto
et

ea, quas

maxime niemoratu digna

Primo, quod cap. 22 subinsinuet, sibi synchronos quosdam, fuisse testes oculatos miraculi conversionis scipionum SS. Rumoldi et Gummari in frondentes arbores. Secundo quodcap. 29'indicet, corpus S. Martyris Rumoldi adhuc humatum jacuisse in primo loco, tumulo et sacello, atque ita nondum fuisse elevatum e terra, neque eminenti in sarcophago,
tate
i

omisit, facta aliquarum

rerum minoris momenti,

ublica Episcopi et eleri auctoritate reposfestivi-

ad vitam Sancti minus spectantium, mentione;

nempe

tum, et consequenter neque adhuc solenni

et liturgia
illustri

quia ea non vidit, ac proinde ex ipso, aut quos legit

auctoribus, desumi non poterant, neque exstat ulla
antiquior aut recentior Mechliniensi eodice, in quo

de tam

cultum Rumoldum... cum tamen Martyre, miraculorum et pietatis

sit

laude famosissimo, haud

tissimos clientes, nimis

credibile, inter

devo-

leguntur, nisi ex
derivata.

hoc tamquam ex prima origine

quam fiM

tt

aliis persua-

dere volult.

20 Alqui hujus ipsius originis e.pocliam quxrtmus; verum ignoscet vir dvctissimus , si lianc ejus in rebtts historicis argnmenlandi ralionem ab insliluto alienam
pronnntiem.

martyrium ccelestibus honoribus, reliquorum Sanctorum more non fuisse celebratum. Tertio demum quod miracula sua omiserit, quae non longe admodum a fine seculi, quo Rumoldus in coelum abivit, patrata fuerunt.
diu post
;

Non potuil quisquam majori diltgenlia res Rumoldiunas indagare, aut e Mecldiniensibus mojori
cura veritatem exquirere,,

Ex
sio,

his Iribus antecedentibus,

sequi debet heec conclu-

quod Anmiymus

propemodum

vicinus fuerit ipsius

quam

fecerit

Tbeodoricus

83vo Rumoldi.

neque ipsum

latuit,

quidquid aliqua saltem probabililate

aut verosimilitudine, posl tria inlegra a glorioso Sancti

marlgrio sccula memoHst

Mecbltniensium inbserebat

apnd qnos de Runioldi parentibus, stupendis primordiis, conceptu, ortu, baptismo et sub Guallafero sancto discipliua, atque in Archiepiscopum mirabili
electione,

29 Sunt igilur hx bases Vardxanx, quibus totam prxtensam Anonymi sui antiquilalem fulcit, sed quas cuilibet obvium sit nullo molimine concutere: Primum argumenlum fundatur in his Anonymi verbis cap 22 apud Vardxum pag. 33 : Spectantibus istud quamplurimis,

sed qux
facillime

lum

baud dubie necdum cogitatum

hic Tbeodoricus, acsi

erat.

per

Unde immerito arguitur

ea quae

qui hoc ipsum attestati sunt. Recle; sed quam, obsecro, aut Dialecticx aut Grammnlicx regulam ex alatis verbis educetur, Anonymo synchro-

maxime memoratu digna

fuere,

et

quse tunc Mecldi-

nos quosdam fuisse testes oculatos miraculi conversionis

ni,r oportebat esse nolissima, sludiose

quodammodo omiserit, facta dumtaxat aliquarum rerum minoris momenti et ad vitam Sancti minus spectantium mentione. Ego vero tam multa Tbeodoricum dixisse
,

scipionum
satis

Dolendum

est,

interpolalorem aliut
eo
loco insereret
ibi

quem non

astutum

fuisse,

parliculam mihi vel nobis; alias quidquid

tur, verissime

affirma-

me

prxdicari potest de ipsius Chrisli

iiulnmo, ut siquis ad

ngidissimam Irutinam singula ex-

Servatoris miraculis,

nempe palrala

esse spectantibus

pendere voluerit,
tura.

et

Vardxi

et

aliorttm fides

sit

vacilla-

Et quid demum a

Saticti excessu

viro, post trecenlos et amplius a annos scribente desiderari potest, cum

tam sancte
perisse.
Vardasus
mttlta conge-

contesletur, nihil

certum de

ipsis se

com-

quamplurimis, qni hoc ipsum attestati sunt, quamvis nullus eorum mibi synchronus fuerit. Quin et simili argumento probaretur, non tanlum synchronus Sancto fuissc, sed intimus eliam discipulus : narrat enim qutd
angelus S.

Rumoldo, quid parentibus

quse

ejus dixerit, et

27 Vardssum sequumur Atqui vice versa, nihil apud Theodoricurjj legere est, quod Mechliniensium \nuii\imim latuit. Non magis reclum est boc argumenlnm. Ex eo anleredenti manifeste seqnitur
-.

id

genus

pittra,

nento scire potttit, nisi ex ipso

Sanclo audiverit. Appello omnes,

lecfuri
sttnt,
si

qui

citatum caput
veniat, id

vel uni unico

illic

in

mentem

ergo
or-

inde extundere, quod se

deprehendisse existimavit
w

Anongmus Tbeodoricum
nnmnita de suo
adjecit,

prse oculis habuit,

ce.tera

Vardaeus.

quemadmodum

in

sexcenlis

30 Quid
derim
in pari

aitero antecedente elicere velil,ulut expenfateor,

liic et

Legendis contigis*e novimus, qttse quo ampliores sunt, er ommum ertidtlorum concordi
sniteniin,

sxpitts,

me

prorsus non intelligere.

:

En

COMlllwM-

eo

plus

forma raliocinium

Tlteodorictts indicat, cor-

perdunt credibilUat. At miracula quajdam

desnnt,

Anonymo
Tot mira:

stupenda

ipso fortasse posteriora. Verbo dicm in Anomjmo suo legerat Lomynsius, ut

cula post obitum facta negligenda putaveril, bens ita cum illo vitam concludere:

satis

ba-

Declarare enim volens Altissiraus sanctimoniam et tanti martyris meritum, morbidos complures curavit; multaque in
ejus gratiam
edidit

pus S. Martyris Rumoldi adhuc humatum jacuisse in primo loco, tumulo et sacello elc. Ejns verba sunt Ado Comes sacrum illud funus impositum vehicnlo, quo ntjnc requiescit loco deportat, et sepulturam celebri sumptu procurat, nulla ulltus ele:

vationis

facta

mentione, ergo

propemodum
quem supra
quod tamen
esl

vicinus

fuit ipsius aevo

Rumoldi,

is

oslendimus,

signa; qus scriptor Belgicus

trecentis ab eo annis abfuisse,

Vards
conse-

DIE PRIMA JULII.

157

consenuens

par ntrobique

est,
:

sed

xque

falsa conse-

antesecultiin

quentia. Missa isthxc faciamus

vatione. erit alibi dicendi

de prtma Sancti ele-

xn jam adultnmsi n eomponerenon potuisse' D 33 yititur Baertii ratiocinatio Domynsii paraphrasi, AECT0RE
qua rolunde
el

lorus, ubi et

aliam Vardxi

in

intrcptde omnia tlcfiuiuntur; verumia- nisi Domyns

opinionem refellemus, censentis prxfutam elevationem,

et

in

Steijnockeseel
qua-

translationem
tumetsi
et
uli<]ini

faetatn

tempore

Normannorum,
vestirentur,
traditioni

verosimilitttdine

men parupbrastcs ipsein suo ad Lectore.inMonito,apad eumprimus Vardxum pag. 46, mutationema sefactam ttltro fatetur nominasset. his verbis: Haud miraberis, candide Lector, locurn
'I

attamen
corpora

historix

et

Mecliliniensium

i>is

-ii[i:'

!.

iiiiiiius

"Inn exmvuil

Divus hic Ru-

omnino
terra

repuijnant. Ridienlum porro est sibi

imaginari,
ainns,
e

Sanctorum,

pattcis

post

obitvm

levata fuisse,

cttni

jjlurima
;

siu!, qu;v.

cum tamen Germanici libolli auctor, quisquis is fuerit, eumdemlocum nuncupare videatura d.emone, sive
molilus, appellatum a

me Ddbliniensem,

multis

seculis scpulta

remanternnt

qttod

de S.

Rualiis

D*MOMA.caM, qua
fallor,

i.i

"

hallucinatus

est

ille,

ni

moldo

disertissime pronnutiat

Theodorieus, de

ob temporis diuturnitatem.

Nimirum

abster-

autem Sarclnnii, seu ad S. Trtidonis sepultis infra ostendemtis. Postremutn argumentnm jttm satis dissolu-

ritus

Domynsius

titulo

quxsivil in Hibernia nometi

krchwpiscopi Duvelensis, proxime accedens, et pro

dignitates,
ut ahbi

tum
tum,
qun<

esl;

Anonymi
Theodorico

opus Belijicum

jam

e lenebris

eru-

suo mero arbilrio substituit Dubliniensem, qua ratione

ape.rte

dcmonstrat, nihil

eorum

prtetermisisse,

sensim elimatx suni

dicemus.

S.

Rumoldi

in

thnnati suo apta

repereral.

Jam

Al enim ex
id

his sequeretur,

non coucludere

mihis paulo apliori ineestigandi ralione,

qitum verosi-

quidem

Baertii conjecturam,

pro slabilienda

Anonymi

millnne
ssepa

fieri

poterit,

stabilienda
aliis

dicli

aetas,

deque

Anonymi jam gestorum S. Rumokli

est
sit.

eelate; at certe

genus mulationes, dicam depramanifesle osleudiiiil,

vationes nintis
fulei

quam

quamparum
possit,

scriptoribus

agendum. Pro quibus

ntoniiinentis

Mechliniensibus
corruptas

haberi
eidrinus

in

quibus
.

tam

notubiliter

prxcipua

Quo tempore scripsisse Anonymus Belga, el qua lingua

IV.
scripta
sit

videatur
priniuin

rerum

circumstantias,

adeo

w.

nonnemo Domynsio

vulgatissima Legenda.

Dubliniensem ex Duvelensi fuciat, anne forsitan B. Rumoldus oppidi sui nomen, Duffele pago propter Mechliniara sito indiderit. Ubique brevia, ubique syrles. At quid si
perspicacior, non

sed serio inquirat,

actenus negative
tatem
Anonymi
cotligi

quodummodo
ea refellendo
,

Aiioiiyuii

anliqui-

ttlia

rnna pluscaltnn

lucis

prxbeui\f
l
,

evertimus

quibus

submxam
e.e.

eetas

posset

illam

existimabat Vardseus, prxterqttam quod

ejtis

34 Medilemur tanlillum capttt Quae cu;:i expendenda proptinum

:

in

qtio

hrc reiba Exfama

citix

Si-

Regum,

ilex.

volutaret

confessione,

imo ex

collatione

utriusqne vitr Theodo-

Domynsianx constet, nihil apud Theodoricum legi, quod Mechliniensem Anonymum latuerit; seu, quod eodem recidit, Theodoricianis ommbus
ricianx
et

animo; claris quanlaiii nat.alilms orta, illustrissimi nimirum Sicilias Regis ftlia, cui et Cecilia iiomeu miris apud euin efferebatur praconiis. Stttis brlle
concordant Sicilia
illa
et

Cccilia, at tittam facile

prxconia

usum
csse,

esse

Anonymum, quodque

inde rcctissime conse-

ex Sicilia

in

Iliberniam per
satis intelligo.

id teiupus trausvola-

quitur, diclum toties

Anoiiyrnum Theodorico juniorem

verint,

cquidem nou

Ceterum

pe.r Sict

neqite adeo seculttm

obscura fuerit

S.

xn setate superare, quo quam Rumoldi rerum yestarum historia,

limine
salutavenl, difjiteri

lium patet rima,

qitx nos doceat qnxrere, quo potissi-

mum
nem

zyo apud

Belgas

noli

fiterint

Sicilix

Reges.

nenw, qui
ausit, qui

rcs Belijtcas a

Lectores precor, ut
patj.

Vardvi ad hunc locum

diijnentur
:

annotatio-

non contra scriptorum nostrorum omnium

tcstimoniis
refragari.

79

tonsulere
tllic

nou pamitebit lu-

torrentem cxce enitiprsesumpserit, ac dise.rtissimis Theodorici

et

bons, ob congestam

multam eruditionem Hibercujus ea

setate

Chronici Mechliniensis

nicam, nusquam
sequeta
Sicilia
studio,
est,
ttt

alibi rcpcrieiidum ;

Aljue hiuc inudenli lectori considerandum rehnquo ,unde

Legendarius
ille

eum

S.

Rumoldi

demnm Regem in
patriam

Belga, lam minuta, tam singularia

sit,

Vardxus
putet,
:

non reperiati

pro suo

in

lam distincta, in tam densis tenebris assecutus

vel

ut

Casiliam
ex solius
e.o

Sicilix substituendam.

Non

ipsa angeli

nuntia apud

Vardxum
,

cap. 2, 5, 7,

nwjemur

ego

10, 14 expressissimis terminis retulerit

et
oi

quemadmodum
responsa,

dubtto conjicere.,

Regis Sicilhe nomine, uon se.culo scriptum esse. Leijendnm,

personarum omnium verba,

acsi

allocutiones,

quo de Sicilix
illttstria

et

ationes,preces, etejusmodi arcana quseapuii

,

ita describunlur

tus

el

oculatus testis
erit

Domynsium Anonymus pr.rsens omnibus, auriadfttisset. Verum hxc annotaliomateriu.

quxdam

gesta pertulerat; msi novo

Neapolis Regihus fama in Belgium miraculo

perperam
dseus,

fingamus,scriptamin Iliberniu vttam, qux Itttc delata, intellecta fueril, contra qttam puqnel l'arqui

num nostrarvm
*x tempore

pag.

ii*i

aperte

et

vere

pronuntiat,

vix

32 Hic ex professo dispiciendum, nusqnarmte Anonymus rimam aliquam exhtbeat, per quam in accuratiorem
ejus cognitionem

quidquam de Rumoldi gestisapud veteres

reperiri.

Scotos...

onhlepiscopatus Dutiliniensis,

deveniri possit.

Primam

sibi

35 Neque ruminemur

sublilius

Legenda Domyn-

Baerlius in eo,' quod tolies repetatur titulus Archiepiscopi Duhliniensis, quem non est verosimile
ab

aperuit

Anonymo eum tnli xvo

tisine

cotifictum fuisse
scripsisse,

unde

est

consequens,

Mecldiniensh siana, esl hominis Belgs, verosimiliter Theodorico popnlaris opus, qui regium prosopiam in nebrevioribus Legendis reperiens, nullo et terpolato
gotio

quo

archiepiscopatus Dublide talis nominis

:

niensis

institulus erat,

adeoque

An-

aliquid

in

Beigio percrebuerat

atqui certum

videtur, idque in decursu scopi dignitatem Dublinii

demonstrabimus,

Archiepi-

patrem Regem Davidem, quod nomen in 3 o&n non esse ignotumsciebat,{ChroniconMechliniense roCeciliam ex Sicilia nera appellare maluitj malrem vt indeque rursus accersiverit. Redeo ad argumentum,
Scotia

nolamnon

fuisse ante

annum
istam
est satis

1152

est

igitur coniectarium

alterum,
polttisse,

vilam

nte illud tentpus

ecrta probatio,

adontari non

qux

secidum reperiendum, quo maxime inclaruerant secttto 13 et xm notissimorum, nomina Regum Siculorum, qualia seculo xn magisconvenit.quamerant notissima. IIoc postremum
elicio,

annosaltem removenda

ipsum non solum Theodorici xtale, sed 60 posteriorem esse. Imo magis adlmc
epoclta, si

eril scriptionis

Guallaferus S.

Rumoldttm
Pucto
tituli

in archiepiscopalu prxcesseril.

Quo autem
dis-

Sancto nostro paulatim

accrevennt,

MSS. mequod nullius translattonis tn ea et aliis vitis Convenit, inquam, nam cttm moriam tdlum reperiam. sacra et propaulatim, ul fit, accrevtsset S. Rumoldi authentico anni 1265, quod fana nobditas, indiplomate
Clansstmum Cuyapud laudatum nobis Prxnobdem el cure faquo Walterus Bertholdus, de perum exstat, Rumoldi disponit ; invenio hxc verba, S. bricx templi
21
Episcopi

quam

nec a priori ablwrream

eu potissimumdecausa,

quiremns i n decursu, quando de xlttle, genere, episcoV"tu etc. erit aijendum ; ad prxsentem controyersiam satis est, auctorem Anonymttm, quiscumque ille stt,
Julii T. I.

158
Episcopi
et

DE
Martyris,
secuttis

S.

RUMOLDO

EPISC. ET

MART.
Domynsii phrasi,
,

AlLK
1.

III.

quo poslmodum

Patroni dictae ecclesiae, ex est titulus Archiepis-copi. Pri-

ratione differunt ab elegantiore

cui

expoliendx

eum

unice

intendisse
toliits

supra

e.r ejitstnet

B.

B.

mus tufficiebat setulo xiu, nec quidquam pronnu e.st, quum ut paulopost, pro generis elium uobilitatc, accessent Sidlia tltm muxime celebris, qnse S. Uumoldo matrem deileril Ociliani Regtt Sicilix ftlium. Evidentiom desideras

verbis ostendimiis. Si rei

analysim

sntis percipio,

verosimite mila vuletur,

breviorem

fnisse

Legendam,
trutlitio-

primtlus ex Theodorico aliisqne accrescenlibiis

ntbits,

sub fitiem seculi xn, vel principium

satis
lulttie

xm

ab ali-

mur qux

: tenebns impula; mujoii luce opus esset, ad cliinus perspicienda, diligeniis obtolula sunt : at quidquid conutus et

quibui versa-

quo von
aiiis

pento elaboralam, qnam deinde ornainenlis umpltaverit, sive unus sive aller Saucli

cultor,

quamque

postea

ehtnaverit

celeberrimus

apud

liie uilliibue.rimvs,

wi/ossibile. Iincleuus

fuit tioctem

il-

Rubeam
mannus,

vallem Hogiologii Brabantini colleclor Oilleviia functus

lain dispellere,

1487.

Ex

simili nliquo

Legends
ver-

arguitur eo

lili

'chrum conjecturst nostrw

nihil solidi opponi

po-

apographo, certutn

est,

scriptorem

Mechtiniensem

tempore

/7t>-

ruisse Lefjcn-

darium,

Domynsium, quemadmodumex Duvel formavit DuMinium,

lest,

insi quis

Vardseo suppetias ferens, contendat,

naculam suam composuisse,ut apertissime indicatpag. 34;e. liac demum prodiit palmare Domynsii opns, de
qvo jiim
satis

ex Casilia finxisse Siciliam. Gratis id quidem,sed tum inceriii documentu sujijiosiiionis insimulare quis
iic

diximus.
a

i.etel?

Porro Domynsium Belgitam Legendam

in

hoc

puuito presse secutum, probant

MSS. Eubex

vallis et

39 Paulo attenlius atque nltins ruminando, atl rerum caput, quam poterit proxime accedemus. Domynsiuiiitm Aiiouijmum Belgicum, utpute mngna parie nuctiorem Letjetidts Tuiiijieiisi, Uiliujeiliiiti
lis ;

Domymm

'terttm latine uersus.

Ultiajectinum S. Salvatcris,
seque diserte
eonficit est et

nomen exprimitur. Peremptono argumento rem

in

quibus Sieiliae

el

Rubess vaL
:

lusce

posleriorem

stutuere.

ommno

oportet

hw

autographum ipsum Belgicum,

digladienlur
i

quo eadetn

regniet regist sponste efformatio Cecilia. Utcuminter

sc.

que

sit,

qui voluerint,

tum

de

primu Domijusiuna capila omtua refe desinunt tn ea satteloium Ruuwldt et Gumman rentia, qusc a Domytisio pomtnr cap. 22; ex Theodoeniin, cuni

genteUtmt

epistopatu
;

Rumoldi,quemalii

hodierna

rieo

aiitem.

que.m

expressis terminis de nvitiine

citat

Scoiiu collocant

nos

textui

Domynsiano
;

inhxrentes,

MS.

Rttbe.e vullis, miirtyriiim el miruculn desumentes.

ultra progressus

putamus
suiis

s<

Be.lgs

aetatem ex Regibns Sicilix

Fernm

Domynsianus Anonymus,

tntis

verosimiliter

nobis
recte

erutam

et

quamquam
nimirum

ab

archiepitcopatu non

arguisset Baertius, aliunde

eet;
ttuttu

plurima subjunxit dcS. Liberto, aliisque S. Rumoldi geslis, deque cjus martyrio, qusein MSS.
orto capitibus

atum manebit, quod dictnm

certa

aucloritate

conslare,

S.

Rumoldo adseriptam

/ dignitatem, anle cilatum nuperrime Walteri Grimbergensis diploma, ez quo patet, tali tilulo insignttum anno saltem 1*(65 unde denuo fluil conse, rium nostrum, circa seculum tertium decimum, e.l 'forte
:
....

haudquaqvam prxtermiltenda, si eacum illi posl Anonymiim et ex Anoityitio suas Le.ijendtis deprompsissent. At vero Legendxistse AJSS.su pissimxcitantanttphonas metricas ex
desideranlur,
scriptoribus nota [vissent, tmtsi

Officw ecclesiastico Leodtensi, hac vcl simill phrasi:

est

Hinc quodin matutinaliOfficio ejusdem Sancti canitur

et scnpsisse

gendue
,
1 1

Domynsiam primum
tituli

auctorem.

Anonymum LeNunc atteram

haec antiphona, puta de Sancti ortu

serena,

Rumoldus

vir inclytus.ad

: Stirpe natus ex ccelorumpe..

ositi

partem exequamur, quo nempe idiomate

na, snspirat medullitus. Iletn illa, de

ejus infatttia

primum
gul primo

scripta juerii Mechliniensis

Legenda.

lattm
pserlt,

acri-

37 Toiies laudatus nobis Vardseuspag. 56 dtprimo, illa Belgtca stylo aul sermone scripta uerit, conjt ram promit : Denique existimo nihilorainus idem Anonymi historiam prius latina scriquo vila
itonica lingua,
tius coni

Oriundus ex Scntorum regali prosapia, honestate vitam morum ornat ab infantia; cumreliquis,
suo
,

Officium describitur

quns dabimus hujus commentarii 9, ubi t \um ex quo laciniss noiinuilas, relicta
:

metri ratione, Domynsianse historite insertm

sttnt.

tum quia

ita

frequen-

40 Est

itjtlur iiistimiilttd

Officium
Vallis

vitis

MSS.TunRormjei*
si

pe quod vita3 Sanctorura in

latino traducantur,

pa-

grensi, Ultrajectina et

Rubex

antiquius,
tota

exolitonm
genetto
explicaittr,

trium

quam
vulgo
.

coiijectitiam prodere aiuleo,

metrica

esse poluerit

quia saltem
i

li

cti

s
liti

propriae
,

primu amptior
iitiin,

vila,

pro hberiori poetx

attus

iugenio

quam

deinde

solula oratione, sed

"
Rumi

ipt, et aliis narrationibus, vel coaevel

1

audetidt potestate, ad
Itodie.
.

eum modum
refertur
sic re.m
:

amplificaverit,

1/110

-.
:

autem,
nou
et
sii

<|u<e

olim

de

in preedictis

MSS.

quibus tander,

clesia Mechliniensi,
>"',

dum
:

non fuisset
i,

Anonymus Belga,
ntiiiiine.

lolam deduxerit
est,

si

qu

sttb Doiiitjnsii

circumfertur . Alque ea

nisi

modernis dioecesis iHaiueratsubjectaanteannumMDUx,

aedralem unaerihuiuana incuria
B ' ve

vehemenlissime

fallor, sincera genesis

Legendan,
m,
eas
e;r

runi, spectosius qv.mn

veitus

Mechlinite adoptalai

observaverim,

u-,t;c ac

Doiuijnsinm

ibi

hodie prorsus
octbginta

ignorari;

quo
tn,

se in

orum. Nam iilas inquisiverim.nusquam genuinas invedoricorecentiores.Z/e

us infta.Obiler noto, errasse
1

rtttn uli ittinis feriiie.

ex

hominum
Itislotia,

otnnes delevil

Wachtendanckiana
sane jactura,

eum Gra-

ntario tolius populi

<
;

an
:il.~fm,

ui

levi

Mpotecum ex Legendisilalia

lis niiiii

proisns prsstermiseril,

vero

non minus

quet

sedi

Cameracensi

in spiritualibus,

ut

toquimur,

tnitttntlii, udeoqt,.

jrutissima CV

fuit; sed ad institutum

iqua
u,
uinple-

ut

dit

grapho sequenti.
Jtiin
ttti

'"" ""
!

r
-'

trit

Mechlinieusis Legenda.

41

e:r

me

38

qtt.rreiii S.

Rumoldi

ardci

uli et itas

luitnes,

juod

scailuiii

probaklius referendum
Breviarii

offlcUWt**
sis.

^tcitatasuperiusetmoxexpen,

MSb.alterumS.Sa
,

Ulficiiim

Rumotdianum
dissimulabo.

Leodiensisf
inferius

IU

Rllbex
Itim

1111,'iion

vallis alleruin.

quorm
:

Ostendam

8. nuli

drinde Ilel gice aui lor

redditt, i

um pnncipium

Regnavit

in

m nomine

regnoScoti Rex

S.

Martyrologitim repenri, cui inserta sit ad Julii Rumoldi memoria, quod secuto xiv vetusia

David,

in civitate dicta

Verwyck

probttri possti,

mdeque ex conjeciuru non infundata colextensioni cultus sanctissitni

Veer\vich)quprincipali8etcapitalis civitas
totius regni existit.
et illustrem,

ligtiui, pitblieultotit et

Mar-

Hicnamque conjugem nobilem iUustris Regis Sioilia, fili am Ceciliain

,

tytts

prnnyuam
in

ttiisum

dcdisse celcberrimam cot poris

truiisltitioiiem,

nuncupatam duxit

in

uxorero

etc.

qux

sola scnbetid

quando

solennmimamque etevalwnemanni 13()9, primam illam pretiosisstmam, et ab impw

tem-

DIE PRIMA JULII.

templorum spoliatoribvs subinde dirrptam, capsam depositum
est, ut
e.x

159
,

rhijthmkis ex vetusto

instrumenlo authentico

postea

de-

monstwbitur.
ibi

De

Leodio

tditer licet conjicere;

nam enm
sit,

officio Leodiensi, sic tamen irf D ex Theodorico desumptum sit, cujus rei acctobe causamjam dedimus, rejectis ad calcem miraculis, int.er ' s

martijrium

S.

Rumoldus xxvii
ut infra

Octobris

oiim cultus

et

qiiorum narrationes plura rhythmorum fragmentu

prsefato
officio

ex

adhac colatur; pro eo avlem

seculi xil codice,

die tn aliquo

Usuurdino
;

desumpta interserunttir . Aliud munu-

dicam,

relr.tus sit

facilius

admitti patest,

oflicium ecclesiasticum ab ipso fortasse

faisse
:

scriptum ex Rubea valle acceplum, alteri consimile cst, sed priorimagisvariegatttm, adscripto Theodorki exordio, et post

seculo xtii Leodii reteptum

ex quo htvc alia

deducetur conclusio, prsrdictnm Officium sub fiiiem seculi xn composilum, porro Acta MSS. prout Trajeeto,

Leijendam, in capita 24 divisam, assutoper alium novo cupite. subjuncta ex eodemThe.odorico pasatgue miraculis
'

siniie

deqva Legenda

audieiidits

Var:

Twuiriset circa idem

e.r

Rubea

valle aecepta sunt. illo posteriora,

da-us, ipsam

cuin simiU altera Tungrensi conferrns

tempus coaluisse, tum

tvformat'

nempe, cum

teste

IJenschenio, nt supra diximus,

rit.r
el

multorum

Son-

clorum

Beltjii inepte

interpolatie svnt.

verumex prmjudicaHs, perperam supponens, prsefatdm Legendam ex Domynsio acceptam esse ; cum nihil certiussit, qiiam quod compilator Anonymus ex Letjendis
illis et

Legendam vero Domynsianam multa ampliorem, ab Anonymo Mechliniensi seculo xv conchmatam; quam
st-.ito

Theodorici) sua omnia corrasei

:

it

tlecinw

proxime insequenli Domynsius, non

uli priilem

satis.

integre, latinitate donavit.

Vifii

44 Sic loquitur Vartheus patj. 50 Existimare quis posset, codicem Tungrensem MS. apud RR. UD. Canonicos regulares ihidem.Tlieodoricoet Anonvmo
Belgico prsecellere,
nisi totara

utt et Tun-

grensis Var(txo visa

Belgica

42 Hxc.
riis

palpando quandoqur

el

e.r

ruila

priorem partem

sui

700 annis post Sanctt

congrueiitiis

res combiiitindo determnioveriim,

vohii. ui pnteat, nihii

scripta

relmquere

me temere

de-

ex hoc desumptam fuisse constaret, facta collatione ex illo autem, et quidem verhatim, posteriorem.
(iiempe
libvs,
ttli/tii* it
i

marttjrium
scripta.

fiiiitiniiiii

fuisse, tametsivita

Belgica teaebris suts se-

desipuerit,

ut

ex duobus integris opecollogerit.)

pulta mansisset. Asi ubi ipsum

noii satis

autographwn palnm

est,

duas

laiinias
feci,

male consutas

Quare E
inde

sincera

Domynsii

fldes

ultrorevincitnr, quie

eam missam
tatis,

quamquam

ad

manum

sit

versione sua expuncta votuit illa, unde Belgicm scriptionis lempns nperte. colligitur. admutasin antepeniiltimo
capite auctoris vindiciasomittens, qnibns S.

transcripta, quod nitul vel antiquitatis, vel auctorinihil

rei

aut eleganti;i! habe.it (praster quod

et Legionensein Episcopos

Rnmoldnm

memoret Londinensem
lorum verha,
ihi

vere

Marlyrem

dici posse

ct

esse

demonttrat, adve.r-

interfuisse conseorationi S.

fessoris

sus eos, opinor, qui, teste chronico Mechlinienxi, Conritu colendum contendebaiit. Hoc iuter uliu ar-

gumento

utitnr,

qnodnon

sine evidenti miraculo etreii

Rumoldi) supra ipsa ilminus concinne et nuperius roacervata, quamquam Mecliliniensi Senatui dono ohlata et gratanter accepta nuper fuerit, arbitrante
exscriptore, illam offerente (quod et ego primo arhitrahar)
ihi

martyrii testimonio recens sanguis in sacro 'vertice, tum npparere. pottterit, cum jam a septingentis annis,
auctor inquit, interemptits fuisset. Allialit procul dubio

quid contineri lnonuraenti singularis.

Quare superfliiam ejus

aliarum recentiorum,
Grassius
collecto

editionem

juilicavi,

ut et

ad causas, cur aperta fuerit lipsanotheca p<ior deaurata in Paschate anni 1480, quando nimirum increduiis nonnullis exhibenda fue.re sacra B. Martyris ossa,
nr prsesertim calvaries, inflictum capiti vulnus referens.

qnas

RR. PP.
Domynsio,

Lippelous et
et
alii

Cartusiani,'

Ribadineira, Harscus

neotherici ex Theodorico,

aut ex

his

E.r annis atitem septinsentis, qvi

efflu.rer.int,

invicte

conficitur,

tum aSuncti cxde scripsisse Anonijmum

Tungrensi MS., aut alio vix ab hoc renti codice Rubese vallis compilarunt, nam
dcinptis pauculis verbis, afferunt ulterius,

diffenihil,
illi

quam

Belgicum, qnetn prx oculis habuit Domgnsius, sub f\iieiu seculi xv, postquam peracta ftterat prxdicta visitatio,

antiquiores, quos, licet minus

politi

commatis
a'i

ali-

quando

sint,

semper

in re historica praeferendos, ad lec.

de t/ua in allera sui opusculi parte ptuj.

204

sotis

toremsumpraefatus.siinul atque, quod

pedemlitte-

rotunde asserit nonnulta,

qux

sola ejus auctoritate.

non

ras.utaiunt, ipsaauctorum verhaponenda statuerim.

admiserim, idque imprimis quodtum

in ipsa theca re-

perta fueritit instrumenta, ex quibus constaret, sacrum

corpus in scri.nio ligneo jacuisse annis quatuor et sep-

45 Istud ad pedem littcne, si reete observasset Vardmus, alia in MS. Tungrensi notare potuisset, ex qiiibus Domynsii Anonymo antiquius esse omnino
penpexisset, quxcurintacta
reliquerit, facile assequitur,

vetust i ores

sunt Domynsiano Anony-

_ tingentis, nimirum, quosipse computavit,

se.d

cujus rei

nec verbttm fticiunt diplomata authentica paulo postpro-

quisquis doctissimi viri, pro S. Rumoldi ptiina

lanlis,

mc,
decer.

fercnda

ex

lus aliud cruere

non voluimus, prmter Ano-

ntjnu scriptoris ietatem.

scopum semper hubet pne oculis. Episcopos Londinensem el Liiicouiensem, senfere Lincolniensem, verum de DuvELENSI e.rprimnnl etiam MSS. ntislra
:

Y. De

aliis

S.

Rumoldi Legendarum

ARailElMSCOPATU
de.m Titntjreiisi

iiftiini siltiil

VariUe.us, lametsi iu eo-

MS.

refrrri cerlo debeat, siquidem co-

Scriptoribus.

de.x isie
et

corruptorum manus effugit. Ego elegantias matjis concinne coacervata ,iu antiquis Legendis
breviores.

S.
t-ctjcndn itss.

ontes prsecipuos et capitales assitjnavimtts Theadori-

qn.rrere numqittim didiei, quo

oum, Acta
cnu,,
e.r

MSS.

ct

Anonymum

Domijnsianum Belginlii
tlr

sunl

et

eti

minus majorem apud

[>hti

commatis

nos

antiquitatem

Ujtrajeetina

x "aII

quibus profluxere umnia, qn.c

hm

sancto

Martyre sultem
vel

rttnt aliquali verosimilitudine vel typis

scripto
et

mandarunt;

celebriores

autem duos, Theo-

doricum
dxus.

Domynsium,

ut primigenios scriptores, suis

majoremque proinde auctoritatem merentur. monumenti singularis nihil continet Tungrensis iste. codex, quod nostri ad verbum non exhihetuti, quos eidem prsrferre audeo, cerie Domynsiano
sapiunt,

De

cetero

deS. Rumoldi patria dissertationibus, prmmisii Var-

longe vetustiores, prorsus non

dnbito.

In reliquis bene
et

Jum

veroin mnseo nostro exstant

prmdktm

MSS.
:

Legendx geminm Rosweydicuratranscriptm.altera ex

codicr Ultrajectino S. Salvatoris, cujus Utulns est

Vardmus: nam reperiuntur omnia, qum in

opinalur
siur
scripta sint,

in

Theodorico

Domynsio

MSS,

illissmpiuslegi, non
post

Vita

magna admiratione, quod cum

tam miru
ejtts

Theodoricum

Rumoldi Archiepiscopi Duvelensis; ubi neglecto, qttiapnd Domynsium legitur, aucto postea Tltcodorici probgo, a capite primo incipitur Rejnavit in regno Scotiie Rex quidam nomine Uavid, in civitate dicta Verwyck [alias Verwich.) Sequitur major pars vitrn Domynsianx, uti verosimiliter primo composita est,
S.
:

et

prodigiosa referant,

qvr

ipst

ignola fuisse, ex
aliquoties,
istis

silmiio abunde constat.

esset,

Dubitavi

numoperm pretium
edere,
et
;

allerum

exMSS.
in

lypis

ceruni,

c.uiii, itl

jam diximus,

Theodorico

Domynsio

contineantur, quid

opns erat

nullis divisa capttibus, sed varie interpolata

untiphonis

etflem reriim seric rrpelila leclorem fatigaret Ut lamen apud MechUnienses fidem meam liberem, ipsis

Lejen-

; ,

1G0

Legendam totam
AUCTOBF.
J.
D.

suo

loco

RUMOLDO reprsesentari curabo. Ad

DE
S.

EPISC. ET MART.
celeraque inde eruit, cvidentissimum est
:

ergo

inuti-

S.

Vardirum regredimur. 40 Pergit is pag. 57

quod
elegantlB
(addere

lem operam sumunt, qui Domynsii

in

Anonymum Theo-

fwe

Theodoricuro vero,

qui ex ipsis et
Tlieodorico

styli sit antiquioria, brevioris,

nec non magis

et

fingere meditantur el Legendis ve.tusliorejn prselerguam quod num. 42 veram ejus setatem demondorico

pnlerat simjilicioris

veraciorisj

strnverimus.

praemisi Domynsianae
sit rei etn.ateria?

translationi,

quamquam

bsec

49 Possenl
referri, qui

et

alinrum

scriptorum hallucinntinnes
tectiortes

qua copiosioris, credidit) videre antiquitatem (guam Vardxus se probatissimum auctorera quamvis et illum tamquam (imo unice prolmndumj vitae S. Rumoldi atque alioetiam Sanctorum universi scriptores Catholici, de iis apentes, fuerint inoffcnso pedesecuti, Surius, MoIanUB, Baronius, Antonius Yepes Hispanus,

qua

dignioris ob

dentes alia,

2j nonnulla hinc inde deeerpentes, desuo adf"* Dt>m . Jn pnsteris errandi occasioncm prscbitcre. Al

vacat,

enim scriptionibus illis examinandis operam cbuti non cnm ad assignatus supra scaturigines omnia plasint,

rum

ne revocanda
dicccesis

ex qnibns

ista

officia

ecclesiastica
suiil,

Leodiensis mirabili mixtura contexla

ut

infra latius deducimus.

Locum
de

mere.rentur

Lcctinncs
offioio

perdoctus anctor Cbronicorum generalium

S.

Ordinis

quatuor et

viginti

MSS.

B. Rumoldo, ex

Benedicti, et reliqui infra nominandi, ex quibus

particulari ecclesiaj Mechliniensis

nondum

appro-

Molanus Mechliniensia MSS. volvisse videtur, reliqui solum Theodoricum, etiam ante Surium et
solus

bato, de qvibus paragrapho primo ex Martinii epistola

locuti

cenfuin jam

tum,

cum

aliis

ampliue annos, Lovanii typis mandaSanctorum vitis. Quam hir Legenindicet,

tro

sumus, easque compositas diximns a R. D. Prvandc /fielc, in varios dies divisas ad celebranS.

dam quodammodo
istas

Rumoldi octavam. Verum neque

dam Lovunienscm
ui ru confuse
ret.

non

satis
cst

intelligo

antiast

quissima noslra editio Lovaniensis

digesla, tmlla S.

anni 1485,
vita

Rumoldi

compa-

Interim

vere

Mc

asseril

Vardxns,

universos

script.ores

('ntliolii-os

iuoffenso

pede Thcodeiicum
twn omnes
since-

mugni pi ndendns t ideo, npote merum Domynsii compcndium, cum Molani elogw, in varias itidem lectiones distributo ; quod postremitm infra datvri sumus. Alios Lrgendarios seu palrios seu exiraneos non enumero. De. Surin jam supra memini. Dnm Harseum appellnrH
audis
;

secutos
rinn

verum

et illud

rertnm

e.st,

puta

tibi

oggeri Legendse

Surianse non

satis

Theodorici

opus vidisse,

cui snli

utinam scmper
obser-

bene

conte.xtum

compendium.

Cornelius Qrassius in

aiiii.rsi.i

ent Mechlinienses,
facit

Zncharisr Lippeloi editione S.

alia Vardsei
tribitit, falso

Rumoldo novum
vita ibi

litulum

47 Ail rem nosiram etiam

(in i/uo et
alils

citant

Theodoricum, cum
stt.

excusa

vatio pug. 58.

Ceterum,

inquit,

crassus error non-

ex solo Domynsio conlracta

oel
si

Fritstraalios recitavcro;

mulli

liiitliiriiiali

neminis

fuil.

snnt)

tyris exstare

mo

cjus

fparcendum nomini) Vitam hujus MarMS. Walciodori aS. Forannano, prileci Abbate concinnatam, nulloque funveritatis subnixus.

decem adduxeris, ex
illam

iisdemmet fontibus omnia

qttss

aceepisse demonslrabo. Nihil hicreliquuni, nisi ut paucis

vitam

recenseamns,

suh nomine J.

V.

damento
monasterii
jatn ante

Omnia enim hujus antiqua documenta cum perlustrassem

W.

ecclesise

Mechliniensis

Decani, postremo vulgata

est niitiu

1G38.
Legcnclti

sexennium, nihil ibi auctore Forannano scriptum reperi, prater vitam S Eloquii, eo per S. Forannanum gentilem suum, atque Domnachmorensem in Hibernia pontificem, translati et qiioddam metrum pium do variitate mundi quas
; :

50 Legi ipsam atque pervolvinonsemelattentissime,

addtto stipra quiqunginta capita. paginas 79,
in

paulo
dif

Wachlentmchii,

minori fonna

quam Domynstana apud Vardamm,

stylo, quern

fusam, co fermc

Domynsius

in epilogo suo

tantopere optaverat,

dum viam

praemonstravit,

qua

quidem
lioii

ipsa,

sola virorum ernditorum

conjectura,

vetus scripturaasscribit Forannano,nisi aliquem

nimirum beec rudi quidem minerva a se descripta, tersius tandem ac latinius atque pro rei magnificentia
tractatentur
;

fortassis viderit doctissimus

rit,

Molanue, qu'

id

asse-

quod

pcrmagniftce
Illitstriss.

prsestitit,
et

vir titnc

et

nihiiabsque

Item et moldi editam a Theodorico, fuisse Bruxellis impresflde

magno judicio. eruditione et Wionis oscitantia est, vitam RueaDomnysii

sit,

Amplissimus, poslea
ibi

Ep.

Archiep.
Latinitati

nam
fluitotis

Domynsius cx

codice

Rubcx

vallis

diori et comptiori ita redditvs est,

viginli quatuor primis capilibus
itl

ut nihil

aliud

sam
ibi

quse tunc Theoderici narratione toto ccelo diversa, etnisi vehementer fallimur, tantumdem
priniiiiii

.-1111111

mdi xix, ctmi

aclum videatur, prseter

et

prodiit,a

vniim, vt Domnysius rnagis tersc

:

ornate loquereehronologice
et
et

tur

qu<rqtte

aptid

ipsum non

satis

ab

liisti

....
hir

rilate

remota.

genealngice

ordinata erant,
,

signalis

annis

Adonis
alia-

48 Ut
/
iii

demum

simul

et

semel plane convellantur

:
,

propinquis
ijitr

valde

libcrnliter

delcrminarentur,

tum

ardteana lum aliorum

suooi

compc

umque argumenta
,
:t,

admiscerentur non injucunda parerga, quibus

sin-

l" "".,'
lis

ex

gulatim excutiendis,
rahor.

cum planeobvia
non
S.
r

sint,

non

immn-

MS.
"

ea

'"
Rumoldum m
tur
:

discru ere,

qtise

leguntur

Lirmt
s

verbo insinuare,
forte

i>riits

ad

collationem sunctos
ste

upnititiiiii

rsse,

iiriuu

teme.re. qucmquam Rumoldo palseslra

er ei

Gw mamm

historia,

prosequi-

oratorem,
trasse,

manum Wachtendonckio
de
cetero

minis-

lntereavir beatissimus et vere Deo dignus Bacerdos Rumoldus, pater patriaa et suis temporibus lucerna in tenebris lucens, peccatorum caliginem

quamvis
est

virum iilteratum

ct

Laline

peritum non ignoremns.

."il

Brevior

et

contractior in referendis miraculis

oircumquaque atquesuo resci

ad bravium
11
'

et

ibat in bonis

proficiens

capitc 25, 26,

prseripit,
cis
,

27

ct

28, sed omnibus audendi palmam

crol<*
auclctf

ns,

tus, occurreret in

doneo cunctis virtutilms redimivirnm perfectum, et pertingeret

SBternse,

dum

cap.

29 ex
Leonis

nullius auctoritatis chroni-

forle

a sesquiseculo

Belgice

consarcinatis
et

to-

felicitatis

quam

sibi

Dominus

tam Pontipctitm

III,

csesaream

Caroli

certamen acceleravit cond ire. Ipsum vero passioni ejua ordinem, quoniam a venerabili quodam Abbate s. Trudonis in Hasbania nuper,
1
'

Magni aulam

sub

annum

803 Mechliniam

adducit

quamvis breviter, luculenter tamen desertum [descriptum] n ivi.idirco eum stylo meo non prosequor, sed lectons studium ad illius scripta remitto. Sunt igitur Legemla i.sta, alqut ei similes, Tuitijirnsis <;
Ultrajectina
ittis
,i

tamqnant ad metropolim aliquam lam augustis majestatibus dignam, quse per id tempus vix oppidi, dicam,

anmunicipii nome.n merebatw. Ce.rte nullus S. Rumoldi, quantumvis eximius encomiasles, tam gloriosam
Sancti apotbeosim eatenus
excogitare prmsumpserat
:

puta

dum

prsedictum caput sic concludit

Mechliniae,

Theodorico
siia

nostro posteriores

atqui ex

in dicta

Martyris (Rumolili) asde, latina lingua conin

Theodorico
vcl

Anonijmum,
(iiirif,rn,i,iir.

ex

ipsa
et

omnia accepisse Domynsianwn Domynsii confessione, qui

cioncm

laudem

illius

habuit, et aliquot ecclesise

,

urbem

Duvelensem

archiepiscopatum

donaria contulit Lro Papa III. Si ipse Theodoricus annis fcrme 500 chronographos prsegressus, talia tradidisset,

DIE PRIMA JULII

apud obsecro.merehilur, qui decimo prope : qualem, Rumoldi exitum secitlo similia recenset ? post S. Xeolunt e.vortus est, qui nobis demonslret S. Leonetn III in Brabantiam pedem xmquam intulisse, quidquid
didissel,

161
superius
relatis,

historiae

Francicx

peritos nttllam fidem

evidentius esse non polest, ex paulo

inveniret

quandoqnidem
Wallaferi
et

MSS.

D
ALCTORE
I.

nostra hina Ullrajectinnm S. Salvallis,

vatoris et cosnobii

Rube.v

non

almm exprimant
,

B. S.

temvla ab eo
Allegat
illos,

ibi

consecrata

nonnulli

comminiscantur.
codiees

Rumoldi sedem arcliiepiscopalem preeler Duvelensem. Et lianc ita efformaverat Anonumus Belga, per Duveleu, tametsi pug. 34 asserat, ni autographo suo Latino
se legisse

fVuchlendonckius

diversos

MSS.,
el

Dubbelensis, per gemiistius

opinor, quos mihi exhibnit

adm. Reveremlus

mim

bb.

At nullam, inquis,

nominU metropo-

eruditissimvs Sebaslianus Crucius, ecclesije MetropoliGrudualus. eadem de ipsis mecum senlanse Canonicus
tiens,

lim totaveteri ant nova Scotta reperireesl.

idque ipsum majori adeo
debili

Non

inficior

me

slupore

a//icit,

qnod tnm

van.

quos anus

dum

eadem nimirum, quee olim seusii Lipsius in LoQui annules ? Illine plebei et triti 2 plerosque (et initia praosertim) somniculosa vel qux sensil Molanus, condiilisse videatur historias nostras vuigares, mendaciis plenas
cap.
: , :

argumento pro archiepiscopatu Duhltniensi pugnent palriarum truditionum vindices. Mngis id etiam miror m scriptere vil.r Wachtendonckiante, qui citato
passim

Rubem

vollis

Hagiologio, suppresso

vero

epi-

scopatus nomine, pro Duvelansi, substituil

et ipse liu

Lovuniensibus oslendil. Cilnl ilem esse, in commenturiis Wachtendonckius Vincentium de antiquitate. Testes
alios el

blinensem sedem nulla mutationis data

Domynsitis,
misit.

ratione,

quam
er-

ea parte sincerior, indicare non pra

quxrimus ; sallem jure. poslulamus, liujasmodicodices, toties ineadem vita lacilo nomine. cilavatles
tcs, tuli
tis

Sed

de his dtsserendum erit 7.

dignitate episcopali agelur,

54

lhi de Sancti
de.

pro- Clrca SS.

fftbernos
\

aucloritate dignos, ul in

rehus per

tot

secula

xime. sequenli

ipsius patria el parentibus, qua

et

la

plurime
dillictUtatts.

historieam fidem mereantur, qualem apud nul-

sunt in snnctis Scolis prtesertim

ffibemis eupra motn Actis

los

sapientes invtnient. Qua' duobus capitibus proxime

tlum obscura

e.t

iutrictitii

utpridem

loco

non

seqiteniibus dicuntnr de

faciHus salvari ouiuino

net,

possuni.
:

respuimus

Normannortim irruptionibus , Caput 32 pro majori parte 33, quuntum ad miraculum attirejici

uno observalumest, mtmstvpe fujmenlis

logix Sanctoi

scuteitnl tjeueu-

um Britannorum,
itt

qui inhas partes trans-

migramnt

habes

in

Aclis

xxv Junii png. 90 de

filio

ut

Theodoricianum,

non dehel,

uli

neque

S. Adalberto

Egmundano,
,

prtstenso

Edilbaldi assignare

quatuor proxima, usque ad 37 mclusive. !52 Paucula alia percurramiis. Cap. 38

ifljis

Regis Deirorum
asserilur,

et locis aliit,

qu.e

moilo

promptum non
pag. 300,
scopalu

esl.

Exemplnm

nliud, hisce dissertatio-

miran-

da qitam. pro

banda conIJtSSit,

Keligiosas de Blyenberg, Cleri accrescentis causa transmigrasse anno dcccc ad locum, ubi nunc degunt PP. S. Augustini in eremo. Apage palseophiarreplam di//iiiiini, ex iisdem chrouicis nimis avide,
:

nOius non niiiius affine exhibet Bollitndus tomo 2

Maji

dum

in

assignanda S. Vironts patriaet epi</ii(ii

mullum

desndat, non majori

nos

Ittc /'-

c(H)'i sirnns, ojier.r pretio.

Videutur

ihi

2, a ntim. 11,

cillnuiim eril, aute

secnlum

xm

monaste.ria

MechlinUe

unde paucula

Ittrcseque.ntibus disquisitionibusprmmitto.

reperire, prxter solum S. Rumoldi Canonicorum monaslerium dc quo circa annum 1050 me.mintt Baldericus. Neque ullam veri speciem habenl. quse sub finem
,

S. Wiro patria
quoties Scotia

Scolits

dicitur

qumrit Bollandus, uu
,

appeilatur, de veteri

inteltiijendus sitscriptor?

seit. Hibeniia, Id eiumvero consectarium ne-

habentur: Clero apud S. Sedem instaute Martyr Rumoldus anno dccccxxx, omnibus beatus ex ordine discussis, in Sanctorum numeruiu adscriAlexandro vero IV Pontifice, festus illi dies, bitur
capitis
, :

gat, ut quoties

Sanctus

aliijuis

Scotus appellatur

aut e Scotiaoriundus, continuo Hibernus habeatur neque e diverso, ut in ea regione, quaa sola ad hoc
:

tempus Scotiajnomen

ipsa Joannis BaptisUe octava

rius ex

indiciiur.

Hoc

posle-

Molano

vel ex citato ab eo

Martyrol. nd alws
investigavi
,

retinet, natus censeatur, quia Scotus vocetur, si aliunde evidens fiat, prognatum alitumqne in Hibernia. Notanda ibidem, qu.c de de
ii

transiit, sed frustra hacle.nus

monumenla
lnee.

episcopali
erit

Dumblanensi

disserit
:

quo forte redurentla

ex quibus probari id possit, Theodorico apertissime reclamanle, enjus expressa ve.rbn

suut
:

Sed ne quid
,

orlhographia superiori

Duvelensis S. Rumoldi propius etiam accedente Dubbaleusis, qux cum Dumpaulo

le

Baptistae celebritati et officio detraheretur

ootuva

blanensi

mojorem uf/inilnlem

huhe.re

videtur.

ab hac die Martyris oflicium perculitur, ergo iluohus ferme ante Alexaudrum IV secutis (nam liic anno 1201

Cetent per

confer

cum
et

iis

quie de

Sancli noslri,

Scoii un Hiberni, patria

episcopatu

jam

disceptare

jam inm Priminn admitti mdlo modo

obiit)
sii

translata erui

S.

Romuldi

festivitas.

aggredimur.

potest,

neque enim anti-

quiur solennis Pontificia canonizatio agnoscitur,

quam
indocti

VI.

De

S.

Rumoldi

patria, relule

Udalriciana

>er

Joannem XI'
;

celebrata anno 993.

et purentibus.

rerum mirabilium compilalores sunt

illi

vernaculi chronographi Wachtendonckius, tiun sunt

sui

ex
in

quihus

sua

sumpsit

rebus ordinandis comSufficere

profecto
ipsis

]\_d

purticularia

sensim descendimus,

quibus

paulo

binandisque

immemores,

aecuratius enodandis eu prxmittenda fuerunt, qus

Quam hsc

debuerat prior

illa

inaudita canonizalio, de qua numero

superiori egimus, a
lluta,

Leone III
i.i

in

concione latina

tam augusto consessu laudem s;incti habita.

alibi legitur
:

cumentorum et vero suo gradu

scriptornm
collacarent.

fidem auctoritatem

ue

m
nn-

dubia

stnt.

His itaque expeditis,

mum
dendts

indagamus, cujas fuerit S.

Rumoldu;
sit.

Miraculum capins 39
0r

etiam

Reliqua

pore vixerit, quos pareutes sorlitus

In qutbus
.

tredecim capila suo loco ad incudem revocabuntur,

me multum
tnm

titubare,

li

soii

mirabuntur

qui re-

W archidu
.

5>3

'Puc.

Lireat hic cttrsim observare, tothm illam et tam iosam Archiepiscopatus Dubliniemis S. Kumoldi
,

recentioribus Legendis itlis sui' assueti,

qus

in

iis

periunt,

iiidnhiiaiii

existimant, ut crimini

sibi

du-

""liensij

apud Mechlinienses inolitam traditionem

vmo
ntilii,

levissimo

cerent, ea vel a longe in

dubium reruriae.

Sk

hodieapvd
.'

prorsus fundamento subniti, cum ea a solo Domtinsio procusa fuerit, seculo primum xvi octingen'<>' ferme post Sancii Martyrium anuts, contra dtsertant

multos S.

Rumoldus
Cecitix

sine controversia

Regum

Davidis

et

filius,

/falluferi Archiepiscopi
in

Du-

blutiensis discipulus,

ejusdem postea

eadem metro-

n ,

formttlam manuscriptorum omnium, lum

Latino-

poli successitr liabetur, ctan

tamen ea omnia ad rectam

prxdita,

tum vernaculorum. Et dehtsquidem reumcoripsttm

crilices norniuiii exiiminata, nibit

ruptmem (ulenlem habemus Domynsium

supra
,

similia,

nedum

eu verilnte
sibi

minus sint quam veroquam rerum puVetustis-

nnm. 30. Baud n.iraberis, candide lectnr, locum quo episcopale munu.s exercuit Divus hic Rumoldus, appellatum a me Dublinensem etc. De Lattnts

triarum amantet

tam facile imaginantur.

exstet, S.

sima, qux usquam iu Marlyrologiis

memoria, ea reperilur

in

Ustturdo

Rumoldi UUrajeclino, quem

in

162
in nostra edilione

DE
XII

S.

RUMOLDO

EPISC. ET MART.
constructo, inquit, statim monasterio... Anglos ihiD dem loiavit relictis in prasfata insula (/ his poinfo)
Scotis.

lum
AICTOBE
1.

pertinere. Ibi
leijititr
:

Rosweydinom diximus, et ad secuaulem ad xxvn Oclobris simitli:

0. s.

Adone X. LaurentU LecdU etiam signatur : Eodem die apud Maslinas, S. Rumoldi Martyris. Sed proposita cxcutientln suul. Iitapio ab hs qux circa S. Rumoldi panssinie

Rumoldi Martyris

sicque in

Quod

videlicet

monastenum usque
:

hodie ab

"""Wli,
"'' Ss. i,

triam censuit Baertiut.

ottendlt in-

ipsum namque. quod nunc magnura de modico effectnm, Maigeo consuete vocatur, et conversisjam dudum ad meliora instituta omnibus, egregium examen ronf.inet monachorum
Anglias tenutur incolis
qui

^'erni,,
"Jfiliijm,

56
multis
S.

Ii.

1'.

llutjo
el

Vardxus supra laudatus,

erwlite

inquit,
e.st
,

de

provincia

Anglorura ibidem

collecti

ad

gens VarAml opus

;

stuiliosf

pcrsuadere

conatns

cleptns

Rumoldum fuieie nationc Hibernnm, qumdam Seoto-Albientee, qui sux

;

contra liagiopatriue

exemplum venerabilium Patrum, sub regula et Abbate canonico, in magna continentia et sincerifaie
proprio lahore manuuin vivunt.
laudalus
Bcltjii et

ipsum

Hmc.

et

ex us. n q
et

vendieare volunt

guorum argumenta omnino enervat

pi\rter

Fardseus, solide oslentlcns, uutiam antiqnis hutoricis

cognitam fuisse Scotiam,
heiiiinm

Bcda narral lib. 5 cap 10, 11 Germanix Apostolis, palet, multos

natos, in
inde.

12

de

nobiliter

cam, quum

tiunc

II irecle

apud Anqlo-Saxones
sticam amplexos,

Hibernia vilam monain Ge-r-

dicitnus insulum; udeoque in

,

Ityptitliesi

ad prxdicaiidinn fidcm
Willibrordus
et

concluilit, qitod S.

bernus

fuit.

Hisi Scolus fncrit, Rumoldus Vcrum utinam teque dilucide ostendisset,

ex Scutia fuissc

mamam
ulerque
tur
:

et

Belgium

essc profectos.

Tulcs fuerunt IViet socii,

chbertus,

Swibertus,

autosteiitli posset,

nriundum

in quo

etc. qui

abomnibus Scoli
fucrtt

EwaltUs Hiberni habeban-

vcrsatur cardti quststionis.

Sane quotquol nffriunlur a

qtiid ni et talis

sunetus

Rnmoldusl
fnma,

Ccrte.

Vardsio, pro putria S. Rumoldi Htberniee asserenda,

nomen Saxonicum Rombant, cum

Hibcrnus
ipsi
crcdititr, videtur

Martyrologiorum

et

sacrorum histortcorum teslimonia,

qua idsuadere. Alque. hxc ju;

vuttjari

cum

ttiillu

anliquiora sinl Theodoricoet Anonijmo

lis

Docou,

stistima verissimaque nalionis Hibernicse gloria

quod

mynsiano, patet ex
clutliposse.

nihil amplius

quam ex

illis

Germani,r

e.t

Belgio ftdem non tanlum annuntiave-

El cum

ointua ex lus fnntilius

profluant

rint, sed mngistri

etiam fue.rinleorum, qainobis

locuti

nihil conferre potestad rei controversss decisionem,

jiauci, sive plures, sive sacri,

sive,

sunl verbitm Dci.

siveprofani historici, eos:

60 Hactenus
Hibcrnicis

Baerlius,
,

pro sua in versandis rebus

et

In

lam

ilcm secuti, idem

scribendo narrent

hi

enim ducuntur
,

solertia

prudentissime
et

verosimillime.

dubia,

non ducunt;
minunt.

ct

lumen qutdem ostendunt

sed non illu-

Nec
lubet

milii

cum Vardro

Sirino
ipsi

de.

S.

Rumoldi
ne.

patria

cottlendere.

Evicerint
attinet;

nec

Hibfinntn

57 Al neque Theodoricus neque Domynsius

in

tantne
:

futsse,

parum ad me

qunmvis ex Bosschaertio
Rtt,-

quo

lieel

snnl auctorilutis, ut quxslionem ilirimere possint

ul snprn di.iinius,

nam

de primis Frisix Apostolis, fucillime oslendi possit,

/Seotos refellat,

umi scripserunt ea quse videranl ipsi

se testarentur
.

rel abiis, quividisse

acceperant: sed

famn et lomja tradilione ad suas aures pervenerant. Atqui eo quo ipsi scribebant tempore, uti
qu:e obscuiu
ct iiunc,

moldum eeque ac Wtllibrortliim vere. Anglo-Saxonem fuisse. Jamdixi milii fixum esse, a Theodorico non recedere, tum in iis.quz ad patriam, tum qux ad setatem etparentes spectanl. Cum vero de gente jam satis egerillaudiilus collega Baertius,

quidqutd peregnnum in Belgioerat, Scoticum

proverbio, intle orto, ul
snis iloctoribus,

panca adjiciam, hsesurus

unde tam
illustres

dicebatur, vulgari

reor,
et

quod

in definienda setale, inquirendoque,

Belgium
qti.c

mulliis

ex primis

Scotia,

natales

S.

Rumoldo

'

paulatim
lectores

accesserint.
,

Monttos

lltlnrinii csi, accepisset.

IUiautem,

rclicta patria,
,

dumtaxat velim

erudilos

expielulc
laca,

liomam percgrinabundi petebant aut alia Sanctornm reliquiis cl monumenlis celebriora

,

prse oculis cnmmcntarii Itujus nostri

habendum setnper paragraphum pri-

mum, quo ex communi Belgarum

itn iulercidisse

querela oslendimns,

Udemque,
adoptantes

si

iiu

disponente Deo,

locum alkubi
et

aptum

veras

ct

genuinas bistorias, sed prxsertim

ut

invenissent, monasterium
socios,

exstruebant

ex indigenu

sinceia
sil.
si

et

integra

Sanctorum Acta
,

minime vurum

regiones

circumcirca perlustrantes
superstitionibus

strptus

palpando

imo quodammodo divinundo,

quns

illic

iuvciiicbant
,

tliabolicis
et

adhuc
baptis-

e lenebris,si

non omnino vera, sallem verosimilta eruavetuslissimus

obcmcatos

prsedicatione

miraculis

convertebant

mus.

mystenis

fidei erudiebanl,

illuminabant sacro

61 Primus
tor,

el

rernm Belgicarum
is est,

scrip-

F
quldqtti
Balderico
n

mate, verique Dei cultui consecrabant,

erudiloi-um .rstimatione ditjnus,

quem

supra

58
On
'

htoi interS.

Rumoldum numerandum
liquet,
in

rnirit

non dufuisse.

laudavi, Baldcricus Noviomensis, el Tornacensis Epi-

Scotus opptllctur,

biin;

aitameninde non omnino

Hibernum

scopus

qui circaannum
,

1050
id

cltronicon

suum

scripstsse

non /uisse Awjlum,

Potuit quippe

apud Anglo-Saxonesnatus,

Hibernico

censelur
S.

ex cujus
fuisse

verbis

nnum
est

certo

e.ducilw
,

aliquo Scotorum

monasterio religiosse vitx prseceptis erudiius, imo monasticam vitam professus, sacrisqueoriliitilnis

Rumoldum

pretiosum Dei Martyrem

eoipso

geubi

nere Scotum, apud Maslinas(//oc

nobtlior Meclilinise pars

loco,

initiatus,

cum
ctiuiu

aWis viris

apostolicis

Galliam

ti

Belgium.aut

Rotnam

pietatis

causa profectus,

vitam duxisse
bit

el

inibi

modo coiispicititr) eremiticam martyrizatum esse. Non pigeea

sic accip'

tandem Mechlinise sedem

slerio.

fixisse,

condito ibidem

mona-

hic verbo notare,

quosdam, qui de Sttncto scnpsere,

sed in loco

Nihil hic a me peregrinum

lib.

dici fatebilur, credo,

pueriliter tudere in ista voce apud, lynasi

quisquis historiam Bedse perpenderit,

litibet

prsesertim

3, cap. 27; ubi

cum

narrasset,

qux anno Domi-

debeal,

ut

S.

Rumoldus non Mechhnix,

Mechlinist vicino solitariom aut monasticamvilam egerit; qtti locus

"<'

Tncarnationis sexcentesimo sexagesimo quarto pestiintihun steviisse per BHtanniam ei Hiberniam, sic
prosequitur
:

Mcchlintensi urhi subinde accesscrit. Hos

ris sci-tptoribns
/"'

ego discere velim, particulam illam c

prieserttm
in

Erant ibidem
el

multi nobilium simul

cta insula patria,

Hibemia) eo tempore mediQcrium de pente Anglo(tn

el

Martyrologis,
colilur;

passim sumi

'/"" " vl e
'

rum, qui tempore Finani

vel
illo

qva Sonctus

unde apud
elc,

Colmani Kpiscoporum,

Tarsum, apud Nicomediam,

quod Caesarea', Tarsi,
demonstrari potest.
vi.r

nentioris vitaj gratia

qmdeiu

mox
1

divina lectionis, vel contisecesserant. Et quidam

conversationi
fldeliter

etc. ut

Caesaream, apud idem prorsus sonat, niiiuiiieiis aliis exemplu

Adde quod tempore

se monasticaB
alii

magis circumeundo per cellaa um, lectioni operam dare gaudebant. Quos omnes Scoti hbentissime suacipientes , victum eis quotidianum sine pretio, libros quoque ad
legendura
el

mancipaverunt.

vestigia exstiterinl illius civitatis,

Rumonli quse modo MecnS.

liniii

eam enimposl Normannorum deprsccedationes;in aliquam oppidi formam primum exslrui

appellatur,
iii

pissc,

confesso est

existcuies, ct, nt

ttlibt

atque b.r sunt Maslinst, set dicemus, crescentes , de quibus

lo-

magisteriura gratuitum pnabere curabant

tjuitur Btildei iens.

59 Idcm Bcdu hb.

4, cap.

</,;

sancto Colmano, et

Ad uigumentum regredior. 62 Proximus Baldmco scriptoi; qui de S. Rumoldo

memintt,

DIE PRIMA JULII.

Theodoricus, quem paragranieminit ipsius, est Abbas genuinis suis coloribus depinximus. Is v ho secundo vauhdistinctius, secundum Mccltltnicnsium IradUiontt, ?x Scotta etiam orinndum dixit S. Rur:rpltcans,
mffl

163

ThtodorM

damento non nitatur. Accedil nonntillum aitctorilatis D pondus a vetusto codice Lipsiano Sigeherlini chrnnici, AICTORK Mirxi ad prttfatum aniutm 775 adctti in edttione
J. B. 9.

satu

<"-<

Bibtrnia

'

scriptum legitur

S.

Rumoldus Episcopus ab

impiis

moldum; ex illanimirum

Scotia, unde
,

lios

alios

qua-

occiditur. Notabis. Siijehertttm olnisse 1113.

Coluiubanum el Bertuituor Kilianuro, prodiisse designat : Bx iioruin numero, ex hoc nuoi angulo -beattia Rninolilus nrbis terne remotissimo
nmicuit.

Fursamm

65 Conftrmat receptam Mecltliniensium opinionem indubitata antiquum nostntm clironicon MS. Diicttm Brahanlisc, reddilur S
a variis,
iti

fallor,

Affligemiensibits monachis ad
stc

an-

Rumoldt

El pomum

discordix

et

tantarum

conflictatio-

num 1470
rolomanni
sancti

perductum, in quo
[fratris

habelur

Hujus CaLie-

nuin materies, ex eo nempe quod a Theodorico Scotis adscriptus sil sanclus noster Kumoldus, de. quo pht-

Carolimagni) tempore floruerunt

et

HUs

Rumoldus Mechliniensis
alii

Gummarus

supersedeo : at inde nondum eruitur ftribus dtsputare eetatis ejus epocha, pro qna secure determinanda aenda
vix

rensis, pluresque

quidquam suggerit Theodoricus coltiqi posse ce.nseat, eodem tempore

,

nisi quis
e

ex dictis

magnsa sanctitatis viri et mutandem Carolomannus anno Domini lieres. Hic DCCLXXl, regui sui anno tertio migravit ex hoo miindu. il;tc
iinta clironologica

Scotia

egressum

obilus

Carolomannt
ilti

vrrts-

isli quatnor ad missiones suas S Ruinoldum. quo alii Cum aulem conslet, Columhanttm, Furpenexeritnt. nrutii et KMantim, forte eliam Bertuinum ante fincm

sima
ttt

est.

additque proinde chronico

tantam fldem,
illo

factlc

credam, priorem
qttt in

iliius

parttm ab

compo-

sitam csse,
liiitdatttf.

alto

MS.

Chrotaco Ninoviensi mire

seculi vii

laborum

metam

attigisse,

consequens

esse.t,

diciturque cltronicam sttam produxisse usque

e.c

eodem itto seculo floruisse S. Rumoldmn , quo tota Mechliniensium tradtlio everlerelur, apud quos constuns sententia est, Sanclum martyrio coronatttm anno 775,
qnanivis calculus
ilte.

ad anuiim Dninini 1143, qnml

legisse videor. Idque adeo
ibt
ftt

nnnnitllis indiciiscolr

verosimiiius, ex eo, qttod

S.

Riimolilus

jvit

Ruinhnldiis nerdum appeltetur

rile

satis ttrbitrarius stt.

Episcopus, quem titulnm, omnibus

S.

perpensis, ipsi

B
Ktc tx
Thtoiorico,
nec ex Cra-

63 Neque
conjunctione

dicas, Tlteodoiici

encomium,

Rumoldi
et

tribui ctxptsse

non puto,

nnte

fine.m seatli

xu;

sane

sstatem non obscttre.

prodire,

ex ejus familiaritate

scriptor iiiillitsalifitjns niomenti, anle. ea tempora, quod

e.nim
flde
i,

mayo,

diplomalum

Adone Comite, cnjus tempora ex exploravit Gramayus tn historia Me-

sallem sciam

tali dignitate S.

Rumoldum

donavit;

unde aticitirium Sigeberli supra rrtntum,

xiu vel
forte posterius

ml seculum

chlinicusi lib.
iiistiitniiiititm

3.

dum

nobis protultt

velus Pipini
Attgttsti dte
affini
stto

pertinere plane mihi persuadeo,

s
,

Parisiis ilatum anno 753,

Verumde

ea dignitate proprius sequitur dicendi loc

nobilitas.

xxn,

regni anno terlio,

in

quo tradit Adoni,

ubi

supercst indagandn S.

terram
excipit,

Bratuspantii medio,

ScaldaTylam
et

Rumoldi 66 Theodorkum unno 1107 obitise

est, neqtie

extra a

itrovertetjium
pt>

aultm

dictam Francis Maslinas, quod nobis sonat

,

sium

duHttni, quin Rumoldiana

cjns

a Daoide
il-

maris lineam. Si litm facla donatio

Rumoldui ab
sterili coiijitge.

gyris speclet ad finem

lustri S.

secuK xi

in en

atiletit

de

ijenus

Adone cxceptus
vixissel,

esl,

posteaquam diu cum

Rumoldi
:

stemmate nec verbum reperias,

quid dubii superesse potest, quin Sancit stas

stabilita sit.
cre.ilo ;

miniis, iinde rajios tiiitalcs Sancto possis

asserere.

En

recte et chronologice

Gramayo, multa
ejiis

li-

T/teodorici verha

Ut

in

virum

profecit, ad quid in

bere asserenti,

non

qui aulem

diploma aut

terra sua adspiraret

gitat,
in id

non inveniens, de peregrecoprseparat

;

sattem

authenticum
e.sl

diplomatis fragmenlum proferat,

se totum expedit et

nullo
>

hactenus inventus

nemo. ln
itl
:

brcvt periodo liiuhtint

utique
nil

impediente, nulla repugnante

fastigium
:

dignitate,

omnia.
Christi

Nou
niit

solct

apponi

diplomutibtis
dies

Pipmi

anntts

rctjiiini

eum evehere

votcntihits.

1'lana

Incarnationis

numerantur more Ro-

mano per Kalendas, Nonas etc. Annus 753, debuit esse, ai minimum, Pipini quartus : Bratuspantium
pro

Ad quid in terra sua adspiraret non snnt omnia invenians. Hsecne, obsecro, >n Regis fllium, jam tum
Arehiepiscopum quadrare possunt t Quis vero credat verosimile, Theodoricum, qui tam solicite omnia a Mechtiniensibvs exquisierat, quse ad sancti epr

Bracbantia

supponi

non

delet,

ul

fusius

alibi

ostendo, licet
:

apud Sigebertum legatur et pro eo multi cerlent silus Mechliniensis, ubi Sealda Tvlam excipit, omnino fallit, nec pluris facienda est maris
lineu.

tam notabilem circumstantiam prsetermissurum fuisse, si lum apnd Mestoli

ijlonam spectare poterant,

ex hoc prsetenso diplomate, tive ex Theodorieo, justam S. Rumoldi selatem demonstrare,

Itjiittr,

sive

chlinienses ea regiat prosapix invaluisset tradttio.

disertis verbis

Quis

multo

difficitius est,
e.c

quam
etioi

creduli homines exisliment,

potest
, ,

Quvd
prime
'
'

Theodorico
itlud

et

calculo nostro ap-

ausurum exprimere: credat, inquam, tam ra sua adspiraret non inveniene, de |q ere At, inquies, t peregre cogitat
:

convetiit,

cst

S.

Rumoldum peremptum
in

potuere,

el

exaliis tlocumenlis probari. Scilicet,

dum

ntequam de Normannorum

Belgio grassatio-

iiihns cogitaretur.

S. Riiinolili memoria ita nico Mechliniensi, ut vei de

erat obsewata, toquorex Chroejtts

martyrio dubitareiut.
ab e cer-

ttgueex
Oomynsto aut
"''

Qi Q
trminatior
lithet.
niiit

consistat Bomytisii ejusque

sequaeium

IIoc

aliis

suaderi facile concedimus, nobis, qui argu-

temporum ratio, scrupulosius txaminare /Etatem auctoris Anonymi Latini omntum

mentorum historicorum momenla libramw,

tiori aintoriiutc

numquam

ita

videbitur.
Theoit
''

ndam putavimus ad ftnem

'

circiter

67
ynti.

/'

quserimu
verosimiliter circumscribei

xm, quo tempore

testanle

vitse S.

eo

gestarum distincta series

Rumoldi et rerum ab haberi haudquaquam pofu

,

ex qvibus

Hgnotum
> uUi
!

ceat tuto, saltem

tutt,

chronko

Mechliniensi, aliquot post ejus

obitum seculis Sancti

memoriam obscuratam

Ceterum prxdkta epocha recedendum nou videtur martyrium S. Liberti a Theodorko ir1

paulattm patescat, traditionis islius imm rtio, ut primo simpliciter, ex ore subinde Regis, tum Davidi el Ce

''"iit

Normannorum
passim

ita

involutum,

ut

Molanus

ad thronum quasitus, tametsi jam Ardh gere compulsus sit. ffactenus enim ex m
itior

ep*

.'"'

illud differant ultra

annttm 880, quo

posl Sancti obitum

seculorum,

id

ttnum ex
i

pacto necesse esset admittere, sanctum illum Rumoldi discipulutn ad annos fere triginta supra centum vilam produxtsse : quod vix credibile esse, miht ultto fassi
su "t trudilUsimi
viri

liler evkimus, fuisse ea Seotia saltem

amici Mechtinienses,

Itaud in-

tiinntx insula oiiundum, at iton maijis regk Furvrogenitum, quam Sancti illi quatuor Kilianus, Columbanus et Bertuinus, qaos S. Run sa3us,
zelo

nle

P<*ssuri, si

secttli

ix

Rumoldi martyrium ad principium relraheretur. At mihi qiiulem certttm est, a

S.

Apostolico

pares conslituit

Theodoricus.

Cetera

omiiia, i/ux ad

lam illustrem

oritjinem conferre quidid

statuto calculo

non

de/lectere

tumetsi indttbitato

fun-

quam

poterant,

tum erant per

temptts Mecltlima:
iynota,

:;

164
iqnota
i,
.

DE
,

S.

RUMOLDO
scriptor

EPISC. ET

MART.
Rumoldi dignitate
Rumoldi

saltem obscura et dubia,

nl laudatus

um.

(ari

non dubitet
atit

1.

B. S.

cuisse,
sibus
)

se ta; parentes ejus et proavos quia nihil certum ex eis [Mechtinien-

VII.

De

S.

Pontificia.

comperissel, aut quia supervacaneum existirequirere,

mavit, in trunco fructus saporem

quem

J^jx eodem

fonle.

processil S.

praesulatus, de
,

ramo constat
rinni,

satis
et

prudenter

superque pullulare. Prxclare disapienler; neque Sanctis Mis, aut

huic Rumolilo alia accersenda est gloria,

quam

quse ex

quo nihil apud anliquiores Baldericum, Tlieodor, n m Usuardum Ultrajectinum sec.uli xu, Adonem S. Laucodicem anliquum aut Affligcmiense renlii Ijeodii
,

propria virtute et tanctitate proficiscitur.

i

Duciim Brabantix chronicon reperire

est

ut

'.aeile

mpe.rUe ejus

texlui

imerlum,

08 Huic disquisilioni coronidem imponam, conjeclura, in tam dcnsis lenebris non inverosimiti, nobiliiuii S. Rumoldi genesim uliquam breviter propone.ndo.

dictam snpra corijecturam nostram admittas, seculc primum xiii Episcopi titulum S. Rumoldo fuisse adscriptum, uthubet Sigebcrliadditamenlum : S. Runiol-

Ex

ThemUirico jomliquet, profunditm Me.chlinix fuisse

dus Episcopus ah impiis occiditur. Non

lori

placuit scrip-

sub finem srculi XI

deS. Ruraoldi parcntibus iqnoransanguinis

tinm.

Primum

illuslris

grudum

ei addiditis,

quiTlieodorici evcoviium depravavit, eomodo,

noi

quoapud
edilum,

tus S. Rumoldi purentes ex nescio quibus tradilionibus adinve.nil, sicel episcopalem

Anonymo vagus ille et verum quemadmodum :

indeterminatus preesula-

MS.

exstarejam diximus, a Surio

Theodorici ipsiut verbis
e.tc.
:

aliisque.

imo archiepiscopalem sedem eidem

timavil,

se aptare posse exis-

uui

]iro his

Parentes autem

quam tamen adeo barbare

expressit, ul

ibi ter-

ejus et proavos tacuimus sunl

:

hssc

perperam tupposita

rarum quxri

debeat, nec Hiberni, nec Scoti satis hac-

Ne

autera parentes ejus aut proavos omnino

taceamus, ex regali quippeprosapiaextititoriundus;

illustris

tcnus deprehenderint ; neqne ueprehendissel Pardxus, msi Domynsii arguta metamorphosis opportune sttccurrisset.

Regis Scotiae satus

extiturus heres ejus-

Non

eo hsec

dicta sunt,

ut bealissimo

Marlyri
:

Hio denique Bceptro regni potiturua erat B generis insignia, deliciarum commoda, praesulatus

dem

dignitatem episcopulem immerito adscriptam censeam

absit.

culmina
S.

lubrica existimavit

elc.

imperiliam mamfeste

ailve.rlas, post

Ul autem (alsarii lam illustres lilulos

non habuit, ut se:

Rumoldo

affictot, satis

cerebri

guentia

Theodorici verba

expungeret

Ut

profecit, ad quid in terra sua adspiraret

in virum non inve-

niens, de peregro cogitat, qiur cuni superioribus collata,

7ion

Episcopum fuisse, jam in ipso titulo decluravi, non quidem Dtbliniensem, ut snpra monui. el hic ex professo ostendam, verum ex eorum numero, quos frequentissimos exinsulis Britannicis inBelgium, Galliam el Gerntaniam trajecisse compertissimum esl. Haec pn.ulo ailius repetenda erunt, iis denuo prsemittis, quse de eode.m argumenlo disputavit Baerlius ; quibus
nostru subjiciemus.

Nam

obseuram contradictionem involvunt. Nihiltali

ominut ex
tori
sii.r

corruplore promanant regii sanguinis el

71

Imtium sumit ab argumento negativo ex

,

lau- jtiamjmm

episcopatus prima

lineamenla,

qux postmodum
,

scrip-

dato s,cpius Balderici chronico

in quo

dum

S.

Ru-

ab

oiitiji/i!

Anonymo campum aperuere

velu cxpanderet,

in

quo eloquentix

non mmorttur,

Reijem
e.r

in Scotia qmereiis, rcgni

moldus pretiosus Dei martyr, genere Scotus, et vitam eremiticara duxisse dicitur, nulla episcopatus fit
menlio.

metropolim, matrem

Sicilia, et

hujusmodi alia tam

aliquis

At

quid vetat,

inquit,

Episcopum vitam

ere-

non perire

coagmentata, ut scriptor

apud nos

MS.
01)
tuitlv

iia

Domynsii principium mcrilo

sugillet.

miticam ducere, subinde verbi Dei prxdicalwne interruptam ? Recte omnino; nam et plurcs alii e Scotia et
aliis partibus in

lcolis

ru/ ulnl
l'"iii'lilsilts.

Domynsii prima verba sunt : Regni gubernaoula quoudam apud Scotos urbe metropoli Guervilebat David Rex etc. Ad hvec observator Peivurrenti mihi Scotia; Regum catalogum inhisto1

Belgio Episcopi, idem vits genus amsit,

plexi videntur. Quidquid tamen de eo

lii

iterum Baer-

verbis utor,

Arcltiepiscopum

nulla ratione credi potesl.

Dublimensem fuisse, Dubltnium enim in metropoest,

ria

Scotorum Hectoris Boethii Scoti,

viri

longe doc-

lim

et

tissimi, ad
in

Jacobum

archiepiscopatum erectum

annis circiter qua-

Scotia)

Regem

scripta,

duo

universum Davides Scotorum Reges sese offequorum prior fuit ordine xc Scotorum Rex, qui ^or novem supra viginti annos rebus rite administratis, anno a Christianae religionis ortu mciii virunt,

Rumoldi martijrium. Hujus re.i testem audiamus Jacobum fVarxum, qui licct acatholicus, diligentcr tamen Htbernicarum ecclesiarum monumenta scrutatus est, in suo de Prxsulibus Hibernix
dringcntis post S.
edito anno 1CG5, i quo de Gregorio, primo Dubliniensium Archiepiscopo sic habel; Grego-

commentario,

tae

suae finem imposuit. Posterior

:

David ordine

fuit

XCvm hicannoregnisui xxxix, Christi vero mccclxx defunctus est. Jam vero quandoquidem vixerit Rumoldus sub annum Domini dcc, cum beato scilicet
Gomaro, imprimis illud perspiouum est, neutrum e Di ridibus Rumoldi patrem fuisse.Et cum plures in
catalogo Davides non inveuiantur nulius fuit David Scotornm llex Rumoldi pater. Atque hoc collabente fundamento de genitoi'e Ruiffl
,

rius hic, illico ut electus est,

Angliam

trajecit,

pro more, consecrationem a Cantuariensi Archiepiscopo acciperet, ac praeter litteras a Rege, in

ut
ibi

ejus gratiam couscriptas, a Clero civibusque Dubli-

Regum

niensibus litteras commendatitias secum deAilit. Ordines primos accepic a Rogero Sarisburiensi Epi-

moldi, quis nou reliquam

riain

omnem vitse ejus histogerris Siculis vaniorem autumet, quie iu ipso

Btatim limine cespitet, imo verius, tam prooul ahern a janua ! Sk ille pro Scotia S. Rumoldi palria
I

scopo xxiv Septembris mcxxi, et u insequentis Oetobris (professione consueta praestita) Lamethsa Rodulpho Cantuariensi Archiepiscopo, in Episeopum hujus ecclesiw consecratus est.

72 ll.cc omnia lam clara

ritatem spirent. Sic pcrgit
:

et

perspicua suut,

ut

ve-

necdicif"sit

janua inm procul aberrare ''"" aconfundit; id solum indicans, se Davi m aliquem in ScoHa Regtm qussivisse, qui ei aptus
u

rtans.

Sedquid miii,

Post reditura, cum annos circiterxxxisedisset(anno scilicet Domini mclii) CoJoannes Paparo Cardinalis, et Christianus

("*

ejjiscopVi

msussit,
tota
e.-t

berms ineztneabUU genealogia, quam innumeris tnas mvotvunt, qui ipsam cum
nanlur, aut

Rnmoldi pater appellaretfir. Atquehxc nobilitatis Rumotdians a Scotis seque ac Hialiis

mS.

narchy Episcopus Lismorensis, uterque Legatus ubi Pontificius , Kenanusse synodum coegerunt
,

Vardeeo explicare co-

cum

quod passim usuvemrc

tia

Domymiam, Legenda conciliare e.r Majorum nostrorum senten-

superius abunde tndicatum est.

palliumei traditum est, et archiepiscopalis dignifas tunc primum huic cathedrae concessa. Sic a pierisque traditur. Si vero ecclesias hujus archivis credamus; pallium accepit in ecclesia sua cathedrali, in Dominica qua cantatur, Lajtare Jerusalem. Nota
est hscc

Dominica, Quadragesimse quarta, qux eo anno

secunda
littera fuit

bissextili, currenle

Dominicali E,
ejusdem mensis

P&ix,

cha cadente in xxx Martii,

nitido

DIE PRIMA JULII.

nitido et

165
circa annnm millesimum trigesimum annisfere trecentispostS. Rumoldi martyest

rolundo calculo.
,

Qux

ne quis credat
acalholieo

fidei quid-

dralis,

ereclae
;

quani

amittere

ex eo quod ab

narrentur,

fy

oclavum

consulat foutet ipsos, quod adducit Labbeus Chronolo-

lium

eodemque tempore fundalum

:

qix historicx parte 2 pag. ubi sic leget : sti 1151;

498 sub canone anni ChriJoannes Paparo Legatus

,

capitulum Ca-

AI-CTORE
J.

thedrale

adeoque

si

S.

Rumoklus

B. S.

fnerit Dubliniensis

ab Eugenio Papa in Hiberniaui missus est, ut deferret pallia quatuor Archiepiscopis, quos in ea instituerat insula, de quibus Henricus, Rogerius,

Episcopus, fucrit ante ecclesiam Cathedralem trecentis uiiiiis, et ante fundatum inibi Cnpitultim, atque tam
brevi tempore sederit, ut

nulla

ejus

superfuerit

apud

Robertus etc. Hxc si non sufjiciant, adi Baronium ad annum eumdem 1151 num. 4, ipsissima omnia fusius
referentem,

Dublinienses memoria, uullus per annos fere

lre.ce.ntos

successor, nisi fnrte unus alterve, de quo panter dubitatur. II irqiiain crediliha sint, prudeutis lectoris judicio censeiiilnm itiniquo.

qux cum Warxi

dictis ila concordant,

ui

ovum non
resumo.

possit esse ovo simiUus.

Jam

Baertii texlum

76 Veneror tamen
gart)
si

aiitiquam Meohliniensium tradiS.

"

tionein, et iwntijifalciii diqnitalciii

Rumoldo

lradit < one dene- "\

(icliiutti

aut Episropu*

73 Non existimo, inquit, inveniri posse aut desidequo ostendatur S. Rumolrari prmius argumcntum
,

non audeo

at ne.^ue

audeo defimre, cujus eccleordinationem

episcopalem

]JO test:

',-quando

aut a

quo

DuHiniensis,

dus numquam Archiepiscopus Dubliniensis fuisse. Sed forsan ilidem fuerit Episeopus, anlequum archiepiscopali dignilate ecclesia
ista

susceperit; hxc eniin perquam incerta suni.

Dum

vero

dehu
riam
per
uli

niquirfiido, perlego et alteiUius

considero

Itisto-

omaretur

ideoque nominain epi-

tus et credilus fuerit Jrchiepiscopus,

quod cjus

scopatu successores,
diffkile
:

tales fiterint.

Id quoqiie
voluit.

assertu

el Acta Patrum eorum, qui nos in Christo Jesu EvangeUum genuerunt ; si tantisper conjeclttris lieeat, dum alittnde clarior lux affulserit, non vere-

sane

Warxus mlul

defimre

Hoc

esl

bur ipsutn potius Mechliniensem, qtinm

commenlarii ejus de Eptscopis Dubliniensibus principium. De Sanctis Wirone, Rumoldo et Sedulio, de-

Episcopum eredere,
neralulnii

a S.

Dubliniensem Wdlibrordo consecratum. Ve-

que Cormaco quodam, quisedem Dubliniensem ante Donatum administrasse dicuntur, apud Ilistoricos

Anglorum.
git

Bedam attdiumus Ub. 5 cap. 12 Historix Ibi cum narrasset gesta S. fPillibrardi in

conversione Frisonum, aiiorumque Belgarum, subjun:

E contra autem in vetustis hujus ecclemonumentis, a quibus aegre dissentiam, Donatus hic, alias Dunanus, primus ejusdem sedis Episcopus exstitisse traditur. An primus fuerit nec ne, non detiniam. Sed certo constat, Ostmannorum Dufit

mentio.

Nam

non multo

post, alios

sia?

nibus ipse oonatituit Antistites,

quoque illis regioex eorum numero

illo

fratrum, qui vel secum, vel post se

ad praedi-

candum venerant, ex quibus

runt
quas
bus,
in

aliquanti

jam dormieiis,

Domino.
e.t

bliniensium

eum primum
anni 1028

fuisse
de.

Episcopum. Non
Prxsnlibns Lageipse propria

77 Hxc, inqtiam, consideranti

Meclilinieiise.s liahent,
de.

conferenti ctim

omittam hic notare, quod prim.x

S.

Rumoldo

tratUtioni-

" Quod
'""'' ii "' c " 5is

nix

editioni

IVarxns
ct

manu
in

adscripsil:

Placeat videre, Card. Baroniuin in notis

ad Martyrol.
Indiculo SS.

Romanum,
Belgii
l

Joannem Molanum

Julii, et

F. Zachariam Lipe-

eodem die et mense. Dicti, ibidem martyrio S. Rumoldi, agunt de quodam Guallafero Archiepiscopo Dubliniensi cujus nulla inter sequentes Dublinienses mentio fit Reliqua ejus
loo in vitis SS.
in vita et
,
:

perquam verosimile vidctur, S. Rumoldum in Anglo-Saxonia naticm, vitam iiiuiiusticam dnxisse in Mageonensi Hibernue .monasleriu ; ulii euni auclivisset fruclum, quem S. FFiUibrordui eum sociis in converreferebat, et forte etium gloriosum sione, Belgarum utriusque Ewaldi martijrium, quod inuntiq.ua Saxonia subierant. zclo animuntm et ejusde.tn coronx desiderio
accenstts, ttans

mare

in Belijium venerit

alque, ut om-

verba ex majori edilione referamus.

cum ca scdes
seculo 11

nibus fere Sanctis inde venientibus in usu erat,

Romam

primum
crccta

ecclesiam cathedralem S. Trinitatis qnod attinet, eam in civitatis medutullio, Sitricus, filius Amlavi, Rex Ostmannorum Dublinii et Donatus hic
Canonicis secularibus construxerunt, circa
salutis

74

Ad

ad Apostotorum limina venerubunde peregiinalus, re.

dieiilin

Belgium adS. IVUUbrordum, ab eoqueordiut

natus Episcopus,

pr.rdicatwnem

Evangelii,
,

quam
eccle-

annum

S. WiUebrordus

circa

Mechliniam
;

Liram,

Antuer-

tius

Mxxxvni. Canonicos autem seculares LaurenArchiepiscopus Dublinensis in Canonioos mufaOrdinis Aroaeensis, circa

piam inclwaverat,
siis,

prosequerelur
presbgleiis,

exstructisqtte

consecratisque

firrnam stalnlemque
Ila
poterit S.
si

vit regulares

annum.Do-

redderet gentium

earum conversiouem.
dici, et

mini mclxiii. De ecclesiaa fundatione ita liber niger ejusdem ecclesiae. Sitricus Rex Dublin. filius Ableb comitis Dublin. dedit S. Trinitati et Donato primo episcopoDublin. locum adaedificandam ecclesiam S. Trinitatis, ubi fornices sive voltas sunt
fundatoe,

Rumoldus
losinfide
missus.

Hibernus

credi Episcopus,

non

\:

DubUnieiisis, non incongrue MechUuiensis, ulpolcadilinstruendos, conscrvandosqtie consecralus et

78 lluc usque firmx

et

solid.e

nostri Baerlii ani-

cum

terris subsequentibus,viz. Beal-dulek,

madve.rsiones, quibus pro ea

parte subscribo,

quod S.
,

Rechen, Port-rahers, cum villanis, et vaccis, et bladin; nec non aurum et argentum sufficienter ad
aidificandam ecclesiam,

Rumoldus
nec
esse

Dubliniensis
;

Archiepiscopus nec fuerit

sed regiona . rtus seu

Apostottcus,

potuerit

ut

ex eo

eliam

capite

eviden-

cum

tota curia contulit.

ter ostendimus,

quod nullus Domynsio antiquior,

somniaverit,
sitque proiude
,

de

Exstructa ecclesia, Donatus hic,

prope eam pala-

Dublinio unquam
traditiones

iuter

tium episcopale excitavit,

lis,

in loco, ubi nunc suunt desDecani. Construxit porro capellam S. Michae-

quam, qui Illi post aliquot secula successit, Richardus Talbotus, in ecclesiam

MecbUnienses omnium recenlissima. Addo hic svffragium eruditijnxla accuriosi patriarum rerum indagalons R. D. van Uestel, pastoris in Westrem, ad

erexit parochialem. Obiit tandem Donatus vi Maji mlxxiv, ei in eccle-

ClarissimumCanonicumCruciumxvJanuariillllscribentisin

sia

certis
n rmmentis
"'cndatur

suaCathedralipropesummumaltaresepultus est. 75 Hujusmodi. inslrumenla consulere debuit Far-

hxc verba: Asserunt, inquit, eum fuisse EpiscopumDublinenseminHiberna.aliiArchiepiscopum;

nescio vero qua
erectus
sit

fide,

cum

episcopatus Dublinensis

axus,

dum

per totas 36 paginas a

et

38 pro

anliqniori-

bus Archiepiscopis operose desudavit,

l

Episcopis

omnia

9 e ndam Doniynsianam, cui

lam tandem reducendff ad Lenomen Dublinii perperam

Dubliniensibus

in archiepiscopatum anno ergo breviter dicam, quod senvero anno mglii. Ut missione tio, de episcopatuS. Rumoldi, puto quod

mxxxviii,

modum

nsertum,tamfacile observare poluit. " urgnmento deflectamus, ipsttm

Verumnea Baer-

ad conApostolica Stephani Papa;, fuerit Episcopus quoque infidelium. Subscnbit igitur et ipse versionem
Baerlio pro altera parte, quod m/iilominus, quiddignilate prxfulsisse omnino dicendus sit. Nec anlistes, a quam lanlopere piaculi, si Mechliniensis
episcopali

concludit in hunc Itaque in monumentis ecclesix Dubliniensis

onatus nominatur prtmus Episcopus ecctesix CatheJulii T. I.

22

prxci-

;,

, ,

166
A.

DE
prxdicalionis
et
sit

S.

RUMOLDO
nominelur,

EPISC. ET MART.
veritati historicx repngnet ; ul est illa Dubliniensis archiepiscopatus, audeo dicere, fabula, a sesquiseculo per Domgnsium primum conficta ; cui prxferri magno-

prxcipuo

martyrii loco
appellatio,

quamvis ea vahle impropria

qux
,

Scotis

1"u"T

sive.

BibernU omnibus, EvangelH apiidnos prseconitm,

loco,

quem

excoluerunt,

trtbuenda esset

sicque

S.

Livinus, episcopus Gandensis, 5. Forannanus, Walciodorensis, 88. fViro et Plechelmus, Ruraamundenses, S. Foillanus, Fossensis, 5. Chilianus,

pere non debet alia seque inepta Anonymi scriptoris narratiuncula de archiepiscopatu Duvelensi, exlra

notum orbem procul investigando

81 Accedat confirmatio ultima, ex antiqnissimis, ^tusuu Mechlinix exstent, monumenlis desumpta, ex ipso Ca'- **& nimirum Capituli MechliniensU sigillo, quod seculo
quee

Albiniaaliis locis

censis in

terrilorio

Atrebatensi

alii

ab

denominalionem acciperent, quodincongruum

qui

esse,

nemo
prop-

rcm altentius iutrospexeril, di/Jitebilur. Ea Rumolter, malim ego, onnuente rursus Gestelio, S. dum, episcopum Regionarium, seu Apostolicum appellare
,

XIV usitalum, in Mechliniensium

tione

Diplomatum
lioc

collec-

mihi exhibmt officiosissimus in

Commentario

allaborotor vir Prxnobilis et Clarissimus supra laudatus

quales

in

Actis

noslris

recurrunt

plurimi

Cuyperus ; exhibuit, inquam,

multis sigilliistius
ticis

et

delineari curavit unuin

pridem descripsimus, seu S. Leonorium, nullius certx sedis in Armorica Britannia minori Episcopum : cui S. Amandum alios-

gualemque hoc

ipso die

non

ita

ectypum, prxfalo seculo xiv authenimpressum, in quo sanctum Rumoldum, rescriptis

habitu ornatum,
oculis

episcopali
plaris.

ipse tuis

contem-

gue
qualeiplurimi ath iiibiru,

liceret adjicere,

diu nullius Sedis, sed veros

Apo-

stolicos

Episcupos.

79 Alne Belgionostroegredi cogamur ; jam statim ges Ulln Epi SCOp OII} Scotos omnes indigilavi; SS.
Livinum,
Foillanum, Auglos
i

,,

(ii, t

Plechelmum, Forannanum, Wironem et Chilianum. Adde his Scotos alios, vel Hibernos, S. Liephardum apud Hunonis
,

iuiiim, vulgo flttnnecourt, non procul

;

Cameraco

S.

Svitbertum, apud Teislerbanles

Trajectenses ;
niniit

S.

Cobanum, apud
Arlesix

S.

Vulganiutn,

in

parlibus

Lensenses, vulgo Lens, S. Luglium, in Faslis

Octobris, Lillerium translalum, sed et
:

Mi-

rsei

xxm

ipsum

Eibemise Archiepiscopum
in sola ubbalia

alios

alibi.

Accedant sex

Lobiensi

plantfttionem ordinati,

ad Ecclesiarum Abel, Amulwinus, Erminus,

Episcopi,

Theodulfus, Ursmarus, Vulgisus, cujuscumque gentis uiii

nationis

(uerint.

Pro Anglis

et

Scotis

exstat

disertnm Sigeberti testimonium in

chronico ad

annum

651

Multi de Anglia et Scotia in Galliis

peregri-

nantes,

verbum Dci seminabant, multumquefructum

Etto, Bertuinus, Eloquius
fuisse
;

Deo
Etto

laciebant, scilicet
priores duos,

qnorum

Episcopos

novimus
;

S.

Imdie, quiescil

in cccnobio Lxliensi

S.

Bertui-

nus Malonim.
tempore
iu
ftiei

En

quot Episcopi Apostolici, Scotiple-

rigue, Angli aut

luce illuatrarunt

Hiberni Belgium nostrum eodem fere non sit, si ; ul mirum

collocetnr.
et

ln adversa
prxsertim
el

facie

simplicia sunt omnia

in altera

eorum etiam numero S. Rumoldus

si

porrv

nobilissimos illos duus

Belgarum
et

His Frisonum

adjecta martyriiet nescio aquila,

qux
;

alia

argumenta,

lilium

qux

in antiquissimo sigillo anni

Apostolos, SS.

Willibrordum

Bonifacium,

cum
de

1304 non erprimuntur

conjecluram
fuisse

causam divinent

alii,

ego

tm eorum

sociis,

plerisque Episcopis,

aecensueris,

guibus agud Willibrorditm Bosschaerts, supra citatum,

meam non prodam. Ceterum Decanum ct Cupituluin prxdictum

Itoc

usum

usque ad

De primis

Grisi.r Apostolis

omnis

difficultas

nullo

erectionem archiepiscopalus, ex laudali

Cuyperi opere
in-

negotio evanescet.
ni
vit

Quis autem

ignorat,

eorum aliquos
satis indica-

demonslrari potest. Quo tempore

signia regni Scotici
,

adoptata fuerint

nostram Brabantiampenetrasse, ut
Baertius.

jam

sequenti . indicare conabimur.

i/iinu

aut

S,

80 Ego
,/,,
'

cerle

nihil
.

probabilius,
lecta
et
.

verosimilins

nihil

mttlbrordm
unl fiipu con ,,,,,,/

82 Ne ex sensu meo omnia, hoc paragrapho dicta, ^JfScis disputtisse videar, Majorum meorum suffragio eadem y/>c/
roborare non
pigebit,

p0m

video,
.

quo sarta

maneat Mechliut iterum dicam,

Britannicis

apud quos de

sanctis

Episcopis
et

/'"'""'"

ie sanctt

siii

Apostoh

Palroni episcupatu
ad

Britannicis, inde in Galliam,

appulsis, freqite.ns est et

Germaniam

Belgiitm

ma
feriat

traditio.

Nec quemquam,
cum
i>rr

tantus

Episcoporum ex
numerus,

insulis

mum

quidem

in

sxpe repetitus sermo : ac priS. Liephardo, quem proxime nomina-

nos transveclus
tipud

ea

tempora, nihil

Britannos

familiarius fuerit, quain

Episcopos

vimus, circa Hunonis curiam anno 640 a malevolis crso, tomoi.Februariipag.i9i:, declarat Henschenius,
exstilttisse eo secttlo,

multiplicare, adeo ut in sola Hibernia

consecrasse dicatur unus S. Patricius.

305 Episcopos Quod vero ad

ivio

et

seguentibus,

Episcopos

multos Apostolicos,

nulli sedi affixos. Exprcssius au-

rcm nostram propius attinet, Bedam n^irin habemus, muUos regionibus nostris Antistiti-s constituerii
'

temtomoZ Februariipag. 25

II illibrordus ipse

eui
ille

cum

subsequalis fuerit S.

Ru-

assent, complures seculo octavo e Scotia et Hibernia sanctos Episcopos in Belgium finitimasque provincias venisse, fidei

moldus
gtiare,

(obiit

enim

anno 736J

nihil pronius esl cofiwrit,

ac

quam gnoi ex eorum numero fratrum

qui vel secum, vel post se huc ad pra^dicandum venerint, abipsomei S. fFitUbrordo, velab alio Episcopo, (mle a Romano Pontificc [sive is Stephanus III
(ilius

pietatis proseminandae causa. Aliis locis non semel rcperio, multos viros Apostolicos, antiqux religionis

sive

restauratores, propagatores pietalis, Hibernix et Scotix debere plerasque Belgii nostri, provincias. De Abbalitm nttmero conjecturam facies, si memineris, in
solo

(ueritj

consecratus

quod

tion

obscure indicare

Walciodorensi

ccenobio

tres

voluisse videlur

htecverba
stolico

Baromus, sequenti. referendus, per Qui Romam petens, et a Pontifice Apoinitiatus.

limites

hujusmodi Sanctos

munere

Nihil
,

luc assentur,

quod

verisimttitudinis

excedal

multo

minus quod

et Maccalinum. Rursus de S. Stlvino, qui ettam seculo octavo floruil eodem lomo pag. 26, sic habet Henschenius : Sedplures ea tempestate sancti viri, ut ad ethnicorum

numerari, Forannanura,

Kadroem

nationes

DIE PRIMA JULII.

nationes

167

Christo

adjungendas

majori

pollerent

est,

ut aliqua

Legenda aut saltem panegyrica hudati" D

AUCTORE
asserta, puta,
J

auctoritate,

Episcopi ordinabantur.

Quamquam

de

altln cetero el ibi et

viris
sint.

non dissimutel, multis Apostolicis venerationis ergoepiscopi appellati factum, ut Vl pluribus supersedeam ; in quacumque classe
collocaveris,

a scriptore non ignobili concinnaretur 85 Redit thcsis noslra, jam lolies

B. S.

primum, qui

S. Ruinoldi gesla scripto mandaverit, saltcm cujus oratio ad nos pcrvenerit, fuisse prxfatum

S
tem

Rumoldum

mdubitalum
ei

est,

jam

a sep-

circiter leculis

Episcopi titulum

constanlissime

dem

Theodoricum, ex quo de Sancti cnltu pluribusque ejusmiraculis rcddimur certiores, quam ex aliis quiLcgcndis.
:

adhxsisse.

Atque

hsec satis dicta sint, ad

:

vendicandam

buscumqtie, postmodum auctis et pro scriptorum ingenio

adornatis

Sancto noslro ponliftciam dignitalcm

cultus
ejus institutus et

nunc quo pacto

Sic sub elogii sui finem loquitur

propagatus

sit,

quam

poterit

The.odoricus

Redeamus jam tandem ad

celebris
:

solennem
depodie
transtalo

accuratissime disquiremus.

diem Martyris, qui octavo Kalend.

sitione ejus

Julii est

jam

nec

immerito,

ut

qua

tumfeiio'

VIII.

De

S. Rumollli

Cllllll,

ex Tlieodo-

Praecursoris nativitas, juxta angelicum praeconium, ' cum gaudio celebratur interris, eadem, ob meritum

rico et Martvrologiis.

Martyris, tripudium esset coelo et terris. Sed ne quid Baptistse celebritati et officio detraheretur,

Ejiuutn
culttii

<r<

Hormannos

j\ ntiquis Marlyrologiis seu classicis, uti vocamus. non esse inscriptum S. Rumolrli nomen, miritm nemini videatur, cum sub ftnem seculi octavi martyrii lauream
consectitus
sit,

octava ab hac die Martyris officium percolitur. Atque hoc nnicttm ct solum fuudamentum est, cui innitttur traditio, de B. Martyris c.cde, ipsa S. Joannis Baptislw fcsta luce perpclrata, dcque ejusdem festi et
Ojftcti

in

octavum diem

subsequcntem

translalionc,

abolitaque

ferme
nisi

pcr

Normunnorum

qnam

incursioncs ejus
santiitalis
et

memoria, non

duobus post seculis

Alcxandro IV adscripserit Mecliliniense Marttjrologiiiin a Molano rclatum, prorsus non vitleo.

cur
Qualiler aulem,
e.l

miraculorum fama
futt,

cceperit inclarescere,

quo Offtcio

sttb

ftnem sectdi xi a
-p

idqtte forlasse in

ca sohtm Bclgii parlc, qttx Mechlipia incolarum et constanti traditione

ntse

proxima
:

qtu dtvinarc possil. Satis nobis

conservata
Dalderici,

exqua haud dubie manavil laudatum toties quamtumvis breve elogium : Apud Masli-

nemo est tam antiquo cultu Theodoricum testunlem habeamus. Cur apud Leodienscs xxvn Octobris fcstivilas jam pridem celeillis

Canonicis

cidtus fucrit S.

Rumoldus,

sit,

quod de

nas

quiescit pretiosus

quoque monasterium est Canonicorum, ubi Dei Martyr Rumoldus, genere Scotus, qui vitam eremiticam ducens, inibi martyrizatus est. Jam non semel protestati sumus, nos post adhibitam longam indefessamque diligenttam, antiquitus

brala

fuerit,

xi/ue

incerlum

est

sed de

ea

agemus

. seqtienli.

86 Non adeo diffnsum fuisse S. Rumoldi cultum, quemadmotlum asserit Wachlendonckiana vtta, ex eo
manifestum
aniiquiora,
esl,

Sancti

fama

inclaruit

quod

nulla Martyroloqia
excepto,

seculo xiv

seculo 14,

Rumoldianse
Leonis III

sanctitatis

el

marttjrii

lestimo-

solo
;

Ultrajectino

de ipso

memo-

nium, neque per nos, ncque per

potuisse.

alios reperire

uspiam

riam faciant

ut

non temere superius

vix prxleryressam.
secttlo

suspicatus sim,

concio lingua latina anno 803

in

Sancti venerationem limites Mclclthnicnscs aut circumvicinos populos

coram Carolo magno

cldinist, liabita,

et

canonizatio

laudem S. Martyris Meanno dccccxxx omnibus

Nec

liabe.o,

unde

conjiciam,

quod

xu multo

latius se extenderil,

ex ordine discussis facla, qux a scriptore vitx fVachtendonckianx lam prsefidenter narranlur cup. 29, el cap. 38, omnibus, qui de S. Rumoldi Actis ante annum 1638 scripserunt, prorsus ignotx fuerunt, ex
reccntibus vernaculis chronicis adoplatx.
noitij

nisi forte tunc conligeril translalio

Sleynockeseelensis,

modo apud Mechlinienses in proprio diaecesis Offtcio recitari sotet, de qua agendum 13. Potissima celebrioris cultus epocha desumenda vidctitr ab ecclesise
ul
sedificalione,

non anno 960,

,

ut vull vita

fVachtendon
diplomate

mirai

8i Rcstanratio sacri
extincti,

culttts,

per Normannos ferme

ckiana cap. 40
ut

sed verosimiltimc sub ftnem seculi xn,

eutii

tiotgeri

opera

ut tcslutur Chronicon

Mechliniense

vernacu-

ex

citato

superius

Waiteri Bertholdi
:

tauratur,

lum,

memoria enim,

inquit, S.

Rumoldi valde obsmiracutis,

colligi posse vidclur,

primttm inchoala

de qua re alibi
accessisse

curata erat; debetur parlim novis

coli coepit,

quibns

disputabitur.

Singularcm vcroglorium Sancto

ut

Sancli nomen celebrius factumest, etrursus utSanetus

tamelsi dubitaretur, Martyrne dicendus an Coniessor partim insigni xelo magni illius Nolgeri Leodiensium Episcopi, et Meclilinise Domini temporalis, quicumab annodll ad 1007 immortalinoesset
;

crcdiderim, ex transpositis in prctiosissimam capsam,

annu 1369,
reliquiis,
rit,

ettam

altbi tatius

ostcndam, sacris cjus

,

qux solennitas, meo quidem judicio causa

illiui

fue-

cur in varios

lemporis sucros fastos S.

Ru-

moldi commemoratio consignala invenialur. Martyrologia plura, quse, recepta phrasi

minis suigloria episcopatum lentieril , eo prxcisetempore

vixit,
ct

Usuartli augmenlati
et tes-

quo

e prseteritis catamttalibus emersit

Mechlinia,

appellantur, evideutia sunt httjus rei argumenta

timonia. Inter ejusmodi codices, in nupcra
di
edilione.
,

per S. Rumoldi patroni sui cultum ita accrevit, ut vehut nonnulli, partem ejtts aliquam lunc muris cinc-

mea Usuarfacit,
in quibus
ita

qux supplemenli Junii partem

et

tam

fuisse. Itlud

certum videtur, quidquid apud Chalegatur, cerlam,

recensui

Ultrajectinos binos

Leydensem,

peauvillum

non

inquam, videtur, a
fttisse

ad xxiv Junii, qui verus marttjrii

lego
:

dies creditur,

prxdicto Nolgero sallem

ribus sic scribit noster

dotalum

Mcchliniense

In Magliniis, passio S.

Rtimoldi Episcopi et

Cunonicorum diiodeam cotlegium, de quo ex anliquioBarllwlomseus Fisen u in Flonbus

Leodiensis ecciesix ad x Aprilis cap. 3 : Mechliniam (^um templis Normanni deformaverant : restauran'lam sibi sumpsit Notgerus, Leodiensem enim

In Mechlinia Brabantiae,
tyris.

Martyris. llagenoyensis, modo non mtdtum aisstmili : Rumoldi Episcopi et Mar-

Molani auclarium
illi

sic

etiam brcviter eodem die

In Mechlicia, S. Rumoldi Episcopi et Martyris. Sic

codices

ad

ad xxiv Junii, nulla regii sanguinis , nutla

ditionenj

jam
est

tutn pertinebat.

Duodecim Canonico-

tum collegium
itque hoc
nttciu

condidit, addita Pra?positi dignitate.

tnemorutnm,

coltegium seu monaslerium a Balderico quod ab antiquitate (nempc ab ipso Rumoldo) constructuin, ab Adone etS. Liberlo
donalio-

Dubliniensts facta menlione : ut hic non repetum, quod supra ostendi, in velusliore Usuardo Ultrujectimo seu Rosweydino, seculi xu, nullo alio,
archicpiscopatus

quum Martyris

tilulo

decorari,

quemadmodum

et

in

,'tndalum, regalibus emolumentis, Nolgeri

ibus
,

Adone Laurentiano Leodit. 87 Pro prima Jtdii stant

quorttm primtts Lovaniensis
:

alii

Usuardi aucliores,
pas-

augmentari testatur ; per quod sup""" debemus, S. Rumoldi cullum miriftce illusaatum; donec transeunte
illac

njaxtroe

Apud Mechliniam,

Theodorico, id ef/ectum

sio S. Rumoldi Martyris, Episcopi Duvellensis (pro ut probant quo in editio irrepsit DunellensisJ fili Regis Scotias. Usuardi

Ampliori

"uctiores,

168

D.E S.

RUMOLDO

EPISC.

ET MART.
me
Lovanii in
studiis
sint
:

A
AIXTOHK

Ampliori elogio Sanctum decorat editio Lubeco-Colo niensis, qux Mechliniensem Legendam integram non
vidit.

Ruraemundensis Episcopi,
theologicis tunc agente.

Hxc

ex incidenti notala

Hxc

ejus sunt vcrba

In

Brabantia, civitate
et

jam ex
quse

ipso

Mechlinia,

sancti
filii

Rumoldi Episcopi Hiberniae

licet

Molani Indiculo Rumoldiana excerpemus parum differanl ab iis, qux in Natalibus

Regis Scotiae; qui licet ipso die nataMartyris, praecursoris Domini passus sit, ejus tamen solis lennitas hic festive peragitur. Grevenus item in suis
auctariis
:

traduntur, nihilominus hic insrrenda fuere, ut pateat quos rivulos, deserlo fonte, secutus fuerit Molanux
sutis

accuralus alioquin hnjusmodi rerum explorator.

ei

berniae et

Rumoldi Episcopi HiMartyris, qui passus est quidem vm KaIn Brabantia,

S.

90 Neque
tradilionibus
satis a se

vilio

verlimus, quod Mechliniensium

recentioribus,

dtcam, an Legendis

non

iloltt

>ui t

lend. Julii, sed ejus celebritas hicfestivius recolitur. Seqnilnr Molanus umpliori hoc dieoratione, ex Usuar-

nisi

examinatis, impensius faverit, a Domynsio mullum fallor, instruclus ; sic lamen, ut prhna
fuerit ausus in textu

"^

Mechliniemium aliquamlo proprio Mechliniae, passio S. Rumoldi gloriosissimi Martyris atquc pontificis, Scotorum Regis filii, signis et doctrina mirabilis. Qui regalis celsitudinis solium, et pontiflcalis dignitatis respuens honorem,
do aliqiao awtiori,

Usuardi sui editione non

rologii

Mariy-

ponere Dublinum, sed solum in margine de suo adjicere, quo satis oslendit, rem illam recentioris xvi esse, neque in uliis altis Marlyrologiis, neque, in ma-

Macbliniam

petiit,

sibi divinitus

revelatam,
:

quam

\m
iiniii

Ralend.

Julli

oonsecravit martyrio

sed quia

eadem

die sanctissimi Baptistie et praeoursoris

celebratur nativitas,

DoRomanus Pontifex Alein nativitatis

Cartusiano Zeelemensi et Et vero liquet ex supra citutis omnihus, nou ulium ei lilulum in Martyrologiis purioribus adscribi qunm Episcopi et Martyris,
nuscriptis
a se consultis,

Rubeae

vallis,

reperlam

fuisse.

xander IV, passionem nostri Martyris

pra;dicta! Octavis instituit solennizari.
i;

Episcopi Hiberniae, quod opinioni nostrx omnimode congruit, ul inde etiam merilo conjicias, accepta
vel

esse verba illa

lentia,

omnia ex Mecliliniensium

constanti sen-

88
,-,////<

Ilnc ce.rialim secuti sunt Marlyrologi recentiores,

seculo saltem

xm

plane recepta. Solus codex

I-;

sive monastici, sive alii. Incipio a

Muurohjco.

sic cor-

Lovunicnsis scripsil
aliunde habuit,

'/"""""'"
(icccsscrc

Romoaldi Episcopi et Mart.yris. Galesinius codem die nomen deformavil, at i Julii quo eum Maurolycus non memnriil, Molnni vesligiis institit, quemadmodum et Casrribenle

xmv

Junii

Maclinii, S.

quum

Episcopi Duvellensis. quod non ex Lcgendis illis MSS. Anonymi

et 5.

Mechliniensis, de quibus vide supra 3, 4

nius in recensione Martyrologii
scripsit, notula

Barodeibi

Romani Molanum
,

marginali

in

textum translata, unde

nisius.

Ghinius

aulem,

sic bos

bovem seculus

est,

legitur

Episcopi
in

Dublinensis

non

Archiepiscopi.

Molaui Indiculum
el ulii,

consuluit,

ex

quo encomium infra

Fernm

Annahbns,

ex puriori scaturigine de suo

episcopatu Dubhniensi prusin-

dabimus. Idem fere factilarunt

Bucelinus,

Saussayus
Brevius

loquens, a

litutis regiis el

quos hic describcre supervacaneurn

at

esl.

denlius abstinuit,

eo insigni elogio contentus, quo

agil
istt

Menardus,
omnes, uti
et

quocumque

stylo utantur neoterici

cerius et certius dari non posse,

monuimus.

En

modo

Anglicanum, aliaque

clogia a
el

dseo congesta, aut quse in Scoticis

Dempstcri

FarCame-

rarii circumferuntur, fontem indigitant

unde sua hau-

Molani verba ex Indiculo. 91 Sanctus Rumoldus Archiepiscopus et Martyr, ex ea parte Scotiae, quae hodie Hibernia dicitur,
desertis patria, parentibus,
nobilitate et archiepiivit,

,,0
i
la
l

"t

serint, nec centies multiplicati plus habent auctorilalis,

qnniii

ex prmgressoribus acceperint.

Su/jkiat MartyroS.

scopatu Dublinensi,

Romam

et

inde,

habita

Ugium
nenais.
lius

Romanum

Machlinise,
filii,

passio

Rumoldi

Pontificis benedictione, juxta angeli

apparitionein

Martyris, Scotorum Regis

Iu notis nihil addii
;

et Episcopi Dubli-

eo pervenit, ubi Scaldis fluvius in mare se exonerat,

Baronius, quod non

me-

naturaque, juxta Luna? curriculum labitur ac perfluit.

aliunde itluslretur

mihi prse ceteris semper pla-

Hoc

est,

ad Mechliniam
ibi

ubi sic fidei rudi-

cuit brevis ejus in

Annalibus, telecla integraqne narratio

:

menta

plantavit, ut merito Mechliniensium Apostolus

ad unnum 775 num. n

coronattir apud Machliniara in Belgio sanctus

Hoc eodem anno martyrio Ru:

habeatur. Susceptus est

mite, ejusque conjuge,

benigne ab Adone CoS.

quorum prolem

Libertum

genere Hibernus qui Romam petens, et a Pontifice ArosTOLATus muxere initiatis, Machliniam veniens, illic Evangelium
vir,

moldus,

Apostolicus

brntizavit et in sanctitate erudivit; ac clericis re-

prsedicavit,
tit.

Cumque

populumque illum ad Christum converDei verbo et egregio virtutum exemex

novis
palraitibus

1'!",

atqne miraculis plantasset ecclesiam,

illam

Sed anno dcclxxv, duo sicarii secure dirum vulnus capiti inflixerunt, unde mox Martyr migravit. Unus ad hoc facinus impellebatur cupidine auri alter, p quia a praesule de adulterio erat reprehensus. Na'-,
1

ariter viventibus praeposuit.

feriis Baptistae,

eamdem

fuso sanguine irri-

talis

celebratur

Mechliniae,

Calendis

Julii,

ubi

gavit.

astpu
w',,',',',

Boro'""'''

80 Non potuit Baronius brevius, dms ct circumspectius, rem totam

''"'"''"" so,a ''""'

simplicius, niti-

complecti

nam

Hibernus,

nihil est
;

quod
Ll

in

contro-

thecam habet argeuteam et valde sumptuosam, cui parem in his regionibus non reperias eumdemque locum multis miraculis, et non raro victoria contra hostes decoravit. Est autem Mechlinia unica civitas
:

versiam voeari u quoqttam possit

pairiu disceptare

neque verode Sancti

multum mihi
stabilitum

lubuit.

nwdo unice

venandum,

ut

olim S.

Rumoldi cultum,

in patria Mechliniensi asqualiter distansaprimariis Brabantiae urbibus, Lovanio, Bruxella et Antuerpia. Dicitur etiam Machlinia, et a Gallis Malina. Quae
:

constantissima

Mechliniensium pieiate accrevisse demonstremus, quod ex dicendis de elevationibus, translationibus,

elucescet.

ostensionibus

etc.

magis

magisque

subinde

vox nunc extra usum est in Latino sermone aliquando tamen tritissima fuit, quando etiam Lyra, oppidum vicinum, Ledo nominabatur. Ledo autem
;

Locum hicproprium habeat Molani Indiculus Saiiihnnm Belgii, ultimx Usuardi editioni adjeclus, qucm ipsi nuciori tuto adscribendum
puto,

utpotecujus

annum lb73, cum Katales Sanctorum Belgn anno primum 1593 vutgati, exejus schedis
collecu

ded.catom, notat

Malina leguntur pro maris recessu et accessu apud Augustinuni libro 1 de mirabilibus S. Scripturse cap. 7 et alibi. Unde a maris fluxu, haec nomina indita esse supradictis oppidis, annotatum est ante annos trecentos in historiis Rumoldi et Gumnian.
et

tantummodo sint, teste Mtrxo, codice DonaUonum pniruin pag. 85, his verbis : Natales namque Sanctorum Belgii, qui nunc exstant, non ab lpso

Est autem Rumoldi festum, ex constitutione primae Synodi Mechliniensis duplex per dicecesim, novem
lectionum per provinciam. 92 In Natalibus prxfigitur elogium, quod ex Molam Usuardo supra dedimus; Indiculi texlus contrahtlur,

Molano, sed a Petro Lovio, ex schedis Molani, in ordmem sunt digesti atque editi, jussu Henrici Cuqun, tunc Lovauiensis Academia; Cancellarii, post

cmisso parergo de Malina

et

Ledone

ad calcem autem

DIE PRIMA JULII.

translatio Steinockeseelana, de autem piimum prodit ncc verlmm haclenus reperi. Ne , aiitiiviioribus
,.,,

169

,/

miuseam eailem

repetaiilur, illa transcribenda

U
.!.

iimi.

B.S.

,,"
,

putavimus.
//<
</"' r

Neone
/'''''

vero Molttni onl

quidquam
'"''

conferre potest, nisi

'"'""'"''>

Lovn uuctmimonumenta pro-

dticiint,

""'

prvdsns quisque

rerutn

a-slimalor

cis

possit

acquiescere.
in

Rem

paulo

altenlius perpentlissv
prudcnt"'*
rtseisw*

vnletur
e.r

Faslis suis

Bei\

Cl.

MiiKts. nonnulla
satis

prsedictis

rescindens,

qux
esse
si

non

ccrta,
:

sultcm
et

controversise

obnoxia

animadvertil

poterat

regiam stirpem omillcre,

:

sinmtta otiosius scrntntus fuisset. Sic incipit

Ruraol-

dns ie"ia stirpe apud Scotos natus, pratria relicta, Christi ministerium caducis rebus oranibus sibi an-

teponendura putavit. Romara igitur, perfectionis profectus stu.lio, et ut ApostcJorum limina viseret. existens, nullam pnedicandi verbi est. In itinere
Dei

occasionem prtetermisit.
et

Apostolorum

Romoe Martyrum memorias

constitutus

indesinenter

frequentans, multis osculis et lacrymis eas coralectebatur, et bellatorum Christi certamina animo
r'

suo ita repraesentabat, ut totus in martyrii desiderium rapcretur. 93 Sed divinitus ut in Galliaa partes descetideret
de ijenle ct
episcopaltis

loco

admonitus, Pontificis obtenta benedictione, Machliniam venit. Ibi ab Adone Comite perbenigne ex-

Hxc

Mechlinim ante Domynsium

et

ignota

fuisse,

satis prohiire videtur relatum preecedsnti

proximt iparaibi

ceptus,

non multo post ipsius conjugi

Mackliniaa
et

Eliz;e, fusa

grapho sigillum Decani

fuissc

Capituli, qtiale

in

nsu

oratione, fcecunditatem praedixit elc.

Kumoldus vero
vicinis
in locis

ostendimus

untequam eccksia ad
qute pTO aunn

metropolim
/,.,,

orthodoxam fidem
tanto

cvcherciuf.

Appello rursiis Mechliniensia apud Cuype-

studio tantoque

proventu

plantavit, ut

Maigi-

rum

dipltimiilii, intcr

1599

rcfcrtur Si-

Capitull

chliniensium Apostolus merito habeatur.

tur, strenue prsedicationis

Hunc

qillum hujusmodi,

Itodiequc. usitaluin.

sigtuum,

obeuntem munus,

sicarii

Corpus ejus aquam demerserunt

duo
clc.

sicarii, ut
;

crimen celarent, in
aquis extractum, in
ubi hodieque sacra

sed divino desuper radiante

lumine, per

kdonem Comitem

Machliniensi urbe conditum

fuit,

ejus ossa adservantur, in illustri sui

lica,

nominis basi-

quam Notgerus Episcopus Leodiensis circa annum 1000 Canonicorum xu collegio auxit et Paulus IV Papa anno mdlix sede Metropolitana
nobilitavit. Sequitur Balderici
texius,

de quo

salis

Ceterum cujus loci Episcopus fuerit Rumoldus, ante suum ad Belgas adventum, merito quis quaerat Hiberni, juxta Romani Martyrologii tabulas nuncupant illum, Dudliniensem in Hibernia Antistitem. Scotus aliquis fortasse dixerit, ipsum Dumblanensem lii Scotia Episcopum fuisse. Hoc
alihC
:
:

Tum

scio,

Archiepiscopos

Mechlinienses,

insignia

sua

gcntilitia
iu scuto
sui,

cum

insignibus regni Scotiae mixta, uno

gestare, in

honorem

et

memoriam
necde

patroni

natione Scoti.
h.ic

merlto dutiitttnte:

94 Recte
loco,

observavit Mirseus,

episcopatus
-

qua

uec de ijente, salis cerlo conslare. Illud curiosioris

occasione

disquisilionis adjecit, quis tlemtim Archiepiscopis et Ctt-

pitutu auctor esse potuerit, insignia regni Scotix

Me-

Fides hic

sitjillum

uovum, diversum a
c.rorvatum,

priori,

gran-

cnliniam accersendi post medium seculi xvi? .1, quod anlea Cupilutitm ignoravent, Palronitm suum Scotum
fuisse?

dius, eicijantins,

nti\ite

insiqnibas Scolicis, seu purlim

cnjits

Domynsio-Rumoldiiaiis
nulta

mtttationis

Imo per

id

tempus pro Hiberno

liabilus est, ac

alta rtilio afferri poterit,

quam quod Cupitulum

Sedis
ratus.

Dubliniensis Archiepiscopus a

Domynsio

decla-

Implexum plane negotium. Frustra

eyo qusesivi

suos imitari votunc Metropolitamm, Archiprssules eyo pricdictum Domynsium cxislimo luerit, quibtis
prseluxisse,
in

naclenus veram ejus rei causatn, qux, nisi fallor, ab

ipso
s
-

operis

sui

fronto

scutum

gentililium

RumolUi

Domynsio rcpetenda erit, dum in Suncti viiu insignia D. Rumoldi, nescio

reperta, expressit in

toties

cilata

ubi

lerrarum

inttgniu,

hunc modum

cum Scotkis illis insignibus Cardinalis repra-sentantem, nisi id pnus faetum ostendas mixtum, nolaliut Mirseus, dc a Granveltano ipso, ea, quam
Grunvclltin,

causa,

170
causa,

DE
nempe
medius solval, qui polest
:

S.

RUMOLDO
ceciderit,

EPISC. ET

MART
ex-

in honorera Patroni sui natione Scoti.

Nodum
AUCTOBB
J. B.

ulcumque

parata
cerpta

tissimum consutuit, vel tunc editioni, paulo post secutx liabuit, anno 1634 compilatum , unde eliam
lectio unica,

S.

in vila
sic

Domynsiana primi

istius

Archiepiscopi scutum

qux pro secundo nocturno prima

fa

relalum invenio.

ponitur de Translatione in Steynockeseel, ad diem xiv Oclobns, atque item alia, xxvn prxdicti mensis

ejusdem Sancti ex Steynockeseel Relatione

non
inter

satis clara et

plana

sint, infra

qux quam patebit. Equidem

;

fatebor,

me non

salis

intelligere, qui fieri poluerit, ut

tam

illustria et

magnifica

ciiltus

ac vencralionis
propria
ecclesia

argumenta,
Officii,

unum

illud,

proprii

in

desideratum fuerit. Festum Recolleclionis sareliquiurum, ab unpiis iconomachis anno 1580 cravum
dispersarum, indubitatis monumenlis constat, de quibus agemus in decursu, ut quxqtte suo ordine erunt digerenda.

97 Certior
qui ab
est, ubi

itaque et antiquior S.
pelitur,
et

Rumoldi

cullus,

Leodu
esl:

officio ecclesiastico

Leodio accersendus
Breviarii rationem,

ctl 't>ntun

expressissimam Missx
sed

Exemplum
cliinus, ut
in

secutus est Granvellani successor

Hau-

vide

1G. Secutus
alii

csl

Hovius, secuti sunt

ud Illustrissimvm

nonnullis

rescriptis

usquc.

xxvn Octobris habilam esse, omnino qux in museo nostro exslant, editionibus cur autem tali polius die, quam Julii, utut operose inqiiisiveiim, necdum satis assequi datum est nisi
non
I

Julii,

liquet

ex

iis,

Alphonsum, sub quo consuetudinem illam desiisse intelligo. Quo pacto misceanlnr Arcliiepiscoporum sCuta

forUisse ecclesix isti

notum fuerit supracilatum Rosweydinum .Utuardi Martyrologium, in quo tali die legere
:

cum
UarlUa Bi
berntea
Seolica.
ei

Affligemiensi, liuc

non pertinet. Digressiuncula

potuerit

Rumoldi Martyris,
die, et

vel

potius

vetustum
fue.rit, in

ista satis diu

me

detinuit.

Ad

Sancti cultum redeo.

Adonis apud S. Laurentii codicem secuta

quo
et

aut

95 Ncquid autem de me conqueri possint Hiberni Scoti, paragraphnm hunc, saiis jam prolixum,

eodcm
in

eodem

titulo

cotitur.

Missale per-

anliquum
nosl.ro

forma, ut vocanl, oclava, a collegio olim

tilulo
:

vocal
glice

concludam eo Martyrologio, quod Vard&us pag. 89, Sanclorum Anqlix, Hibernix el Scotix, An-

Silvxducensi obtinuimus, sub Iwc

Mis-

sale insignis ecclesiae Leodiensis, quod venale repe-

excusum

el

MS. Romx
el

in Collegio

Anglorum,

rietur in
cobi,

alma Pansiorum academia,

in vico S. Ja-

in quo ad

diem xxiv Junii

Mechliniae in
et Martyris,

xxvn Octobris leijitur Brabantia, passio S. Rumoldi Episcopi

Regis Hiberniae
:

ad intersignium pellicani vel sancti Georgii. Ultima libri facie hxc nola apponitur : Exactum est
in

tilii

elc. ut

supra. Item

inclyta

urbe

Parisiaca,

ad xxvn Octobris
bcrnisefilii;

Mechlinise in Brabantia translatio S. Rumoldi Episcopi et Martyris, Regis Hi-

ecclesiae Leodiensis,

Episcopus

quiordinatusDubliniensisin eodein regno devotionis ergo, limina Apostolorum

inde regressus in

defridi de Marnef et mini Salvatorisque mundi mdix, xxvii Septembris.

Missale hoc insignis sumptibus atque expensis GoWolffgangi Hopylii, anno Donequeilhid

Fueritne editio antiquior, incompertum

satis

est

Roma)

visitavit, et

Germaniam

constat,

ut

supra

dicebam,

quo primuni anno

seculo

inferiorem, primus in Mecbliniensi territorio fidem

Missam
diensis.

de S.

Rumoldo
fortasse

fecerit praefala ecclesia

esl

sub Adone Comite plantavit, illiusque provincia? raeruit esse Apostolus. Postea in odium Ohristi interemptus fuit a duobus sicariis an. dcclxxv. Cujus
deinde venerabile corpus translatum estMechliniara,

At

certe

non vana conjeclura

etiam paulo

Leoxv

receplam fuisse,

citius,

de quo

plura disquirere, in ea rerum incertitudine supervaca-

neum

judico.

Vardxuspug. 47,

allegat Missalia anti-

magna cum

solennitate

et

veneratione, atque in
et

qua, tam
binas

MSS. quam impressa,

desumam,
die

ego ex puriori fonte

ubi prius monuero,

spectabili feretro,

ex argento

gemmis

distincto,
:

noslro, totant, utjacet,

e.o

reconditura fuit ad quod diversa miraculorura signa Dorainus operatur.

est in

aliisque ornamentis condecorato,

Missas ibidem extendi, primam de Figilia Apostolorum Simonis et Judx, alOctobris

xxvn

Ab Alexandro IV

Pontifice

maximo
scriptor,

relatus

teram de S. Rumoldo Episcopo et Martyre.

album Sanctorum. Hactenus

F
J/issfl,

quidem probans, sed de celcro ptura

ex dictis

cuUum commiscens, qux

iis

98 Ad Inlroitum
et ple.ne,

Laetabitur justus
legitur.
:

elc. inlegre

uti

modo de Marlyre
etc.

Deinde Gloria
interce-

iicendisque plane refellunlur, ut

sit.

diutius

in excelsis

Tum

Collecla

Deus qui

immorari superfluum

Cetera prosequamur.

dente beato Rumoldo, Martyre tuo atque pontifice, labentis fluminis undas tua virtute solidasti, et sub-

IX.

Rumoldi cultuex antiquiseeelesiasticis Officiis apud Leodienses.

S.
S. Ruraoldi

De

mersum a mortis
mirabiliter eripuisti

nexibus, de profundis aquarum

:

concede propitius, ut ejus

in-

tercessione a periculosis hujus seculi fluctibus eriProprlum

S
(fg

IloH minima
eirctter eeclesia

gloria est, quod a tribus

ftutnoldo

seculis

aut co amplius, in \Leodiensi principe Offkio

gavisus
fuerit,

piamur, et ad portum ajternae beatitudinis, te duce, feliciter perducamur. Per Dominum. Qux sola dicitur. Epislola
:

Dedit Dominus
seu de
5.

proprio

confessionem. lndi-

quod
ibi

utrum
al-

calur

Mechlxnia eo transvectum sit; an conira, tum, cum Mechliniensibus

fuerit

commune,

composi:

missali ponitur

fol.

communi Mart Pont. ut in eo Ecclesiastici 47 Grad. Domine

communicatum
an

terum

praevenisti

eum

in

in

benedictionibus dulcedinis, po-

dubiis rebus

ptvblema dicam,

xnigma

vidert posset, cui solvendo

suisti in capite ejus

parem nemo

coronara de lapide pretioso. f.

:

facile reperiret,

nwi tam aperta narraret Vardeeus, cwm Mechliniense se queesivisse

hodie

Vitam

dum

frustra Ofhlest,

testatus
viri,

atque

rem exammalam. Mechlinis nullum in usu fuisse unquampropriumde sancto Patrono ccclesiasticum
pos t

ingenue

taterentur erudUissimi

accurate

longitudinem dierum in seculum seculi. Alleluia. Martyr, mundi spef. culum, Rumolde pater prajsulum, lapsum revoca populum, ad verae vitae statum, qui revocasti parvulum a funere, sub pondereamnis exanimatum.
petiit et tribuisti ei

cium, anlc

Ofji-

quod modo exstat, sub Illustrissimo Jacobo Boonen, ex supra relalis elogiis, aut potius ex scnptu illis, qux vitx Wachlendonckianx auctor poillud,

99 Sequentia

Jubilemus salutari nostro, Christo

:

voto pari, pro Sancti memoria quem decorat sanguis fusus, et virtutum frequens usus, cum coelesti
gloria.

quentta-

Rumolde Martyr

sancte,

aurem

praebe
laudi

DIE PRIMA JULII.

k

171
;

laudi taDtte ; dignitates. paupertatis gratia. Justis t es et recales desperatis, a te verbis veritatis, filius pro-

servis patrocinia. Qui

liquisti faculta-

fcetum

mittitur. ldera

natum

baptizasti. tpiem post

mortem

languorum diversorum relevans stis gaudium supplicium. Vers. Cceli vernans in roseto, divo madet rore, contemplando vultu laeto, regem in decore. Et Pers. Ora pro nobis. Ad Magnificat. Gratuletur
et
et
laetetur,
:

p>

m;ctobk
i

n. s.

dum mergitur. Manum diu dissorevocasti, flumine mulieris restitutara, tuo scimus munere. Milutam,
les

quidquid

urbis

continetur,

in

flgura

sphaerica

laus

Rumoldo

praedicetur,
coelica.

quem laudanColle.cta.

pene suffocatus turba dasmonum, curatus, porte Capta tristis, dum causatnr. frigus coepit vivere.
veste

do veneratur nobiscura plebs

qui intercedente.

Ueus

nescit. sed velatur,

noudum

habita.

Non

est

quos et quantos decorare, solent tua leve declarare, consors angelorum, sis patronus sermerita. Ergo vulorum, in Christi praesentia. Et adjutos tua prece,
venia. mutri a perenni nece, impetrata
:

Amen.

El

angelnm
lumbi

Sinl
tlc.

mine tam

Eva ngelium Sint lumbi vestri. In commttni fol. Confessorum. Offertorium : Posuisti Do12; quod esl capite ejus coronam de lapide pretioso viin
;

102 Invilatorium. Exultando jubileraus Christo Martyrum, qui Rumoldura in rosarum vexit hortum Qoridum. Venite. In i Noct. Ant. Stirpe natus ex serena Rumotdus vir inclytus, ad ccelorum peramcena suspirat raedullitus. Psalmi unins Martijris. Ant. Oriundus ex Scotorum regali prosapia, honestate vitam morum ornat ah infantia. Ant. Sub
ros?e

Inrttatorium proprtum,

tenella

raox aetate crescens snpientia,

Divinitatis igitur se

vitae florens

petiit

te et tribuisti ei, alleluia.

Secreta

sanctitatespernit transitoria. Vers. Gloriaet honore.

Lectio
l.

Oblatis,

Domine,

placare

muneribus

et interce-

committens

consilio

dentebeatoMartyre tuo atque pontitice Rumoldo, a

cunctis nos defende periculis. Per Dominum. Communio : Magna est gloria ejus in salutari tuo, glo-

beatus Rumoldus, compendiosa peregrinatione Italiam reversus, qua se Appennini montis dorso attollit,

riam et

magnum decorem impones

:

mine. Complenda qui ccelestia alimenta

super eum, DoQuaesumus, omnipotens Deus, ut

supergreditur, Galliasque ingressus, in eas occidentalium partes se disponit, qua Scaldis fluvius

aastum maris
incolas

percepimus

intercedente

Breviarii.i

B beato Martyre tuo atque pontitice, per htec contra omnia adversa muniamur. Per Dominum. 100 Sequitur apud Vardseum, Officium ecclesiasticum S. Rumoldi ex Breviario Leodiensis dioeceimpressionis annum adscrisis impresso. Non vidco cur
bere neglexerit.

in Ruparam usque remittit, locum Machliniam, propter maris malinam, quae certis temporibns, cum cornicnlantis lunai conso- E nantia, nunc accessum, minc reoessum faciunt, nec

ultra

quam ad

hujiis

loci

fretum.

damna

vel lucra

Apud

nos exstantedilioneslres diversx,

commutant. Resp. Plebs Rumoldum veneretur, pia cujus moduletur laudes plcno pectore. Vita cujus et doctrina quondam floruit Machlinia, nunc dotata
corpore. Erectns

quarum prima hunc lilulum prxferl : Breviaiii Leodiensis pars hiemalis, ab aestivali apte distiucta, et ad prscipuam ac antehac non visam completionis atque in alma Parisiorum acadelineam redacta
;

namqua virtutum

cultuine, ut sol

emicuit plobis in agmine. Vita.

103 Lectio u. Nobilium quidam, Ado nomine, co- HnnalM mitatum regebat, cum a;que moribus et genere no- phnnx omnes
_

mia, opera atque diligentia Wolffgangi Hopylii impressa anno Domini mccccxiv, ultima Julii. Ilem alia

bili

conjuge

ambo

religiosi,

rentes castitate conjugali, ut antiquos

et

ambo ante Ueum iloillos Abraham

tertius

Breviarium sacrae Leodiensis ecelesias, nova officia plurimorum Sanctorum complectens.... nuperrime, hoc anno, ab incarnatione Verbi mdxx, Parisiis ef-

Saram

esse

putares,

praterquam Isaac

formatum. Priores hxdux vulijo Gotlticis excusx sunt,

sed deest

cditiones UlUris Teutonicis,

tertia purioribus
:

aberat. Resp. Hic est prudens et fidelis Jacob, formam ob Rachelis, parentes etpatriam derelinquens, ad aspectum Dei tendit per despectum spernens

prima

facies.

typisJoannis Latii
ferendo S.

In ultima pagina anno mdl-viii. Hx

Officio

Romanis Impressum omnes in re-

ignominiam. Vers.
sulatus, regales

Genus

et delicias,

culmen praeSper-

divitias calcat vir sacratus.

nens.

Lectioiu. Hi

solita religione virum Dei

mox
:

Rumoldi

consimiles

sunl, atque ex

earum aliqua, sua exeerpsent laiiduttts Vard:cus,omissis lectionibus, quas ego non censui pr.rtereiindus. Hube
igitttr

jam sxpe dictum Offtcium ex

intregro transum-

visum invitant, hospitio inducunt, convivio participant, ad oommanenduin postulant et impetrant jofelices tali hospite, ad cujus ingressum divina benedictione. Resp. Archiprasulatus cundati sunt
functus
officio,

ptum.

honorem respuens non onus

exilio.

solto

101 Die xxvn Octobris. In primis

eniiphonu
proprla

Fesperis,

An-

relicto gloriae, latet

Fers.

Corpus domans,

ad

Pwperoj

Triumphanti concordando militans Ecclesia, lseta colat exultando, Rumoldi solennia. Psalmi unius Martijns. Ant. Sidus ortum in Scotorum regione
tiph.

calcat supplicia, carnis in

se trucidans vitia. Solio.

F
tectiones ix
v.x

nobile,

lumen

in

Brabantinorum terra dat mirabile.

Anl. Ortu clarus generoso, vir104 ln n in aspectu gratioso cunctis amabitute prasclarior, vir amalior. Ant. In virtutem de virtute tendens
Noct.
bilis,

Theodorico

Ant. In Machlinia fun pwnMalina?) Lux virtute refulsit praevahda, ubi facta statione, liquefecitgelida.
Ant. Sed

sedem, Deo concedente.scandit Archipraesulis.

ibidem lux eclipsim passa, sole clarius non passura defecturnamplius. Ant. Crebns namque per Rumoldum signis floret populus
relucescit,
;

Ant. In honorem sublimatus, humilis in gloria, rerum censu dilatatus, vivit in penuria Posuisti.XB-

sed et terra, quem patronum recipitdivinitus. Iltjmnus; Aulae coelestis laudemus consulem, dilectum
Christi Rumoldum praesulem, quem Dei nutu felix Machlinia fovit exulem. In qua defunctum oranssuscitavit,

Una enim dierum solus et sine arbitris divinum aliquid dum ageret, tota spiritum mente manu imposita orationem prophetiae concipiens
clio iv.
,

pollicepraestat, utrisque benedicens, ftocunditatem compatrem promittit, de nomine praetur,seipsum

dicit.
saei,

Resp. Juxta verbum

steriiis,

viri Dei,

novi velut Eli-

quam operibus

sanctis

decoravit

et

eam

fcecundatur

cujus natum

sacro

lavit

fuso cruore proprio sanctificavit. Ibi Martyris cor-

pus reconditur,
si

supplicantium languor repellitur, languentium pia devotio fide nititur. Laudemus ergo cumjocunditate, virum praeclarummirasancti-

flumiuis. fonte demum, quem privavit vita cursus Parentum itaque Sanctus solatium, vitaj restiVers. Accomraotuit submersum filiura. Quem. Lcctio v.

cum eodem perenni fruamur solennitate. Prasstethoc nobis beata Trinitas, et indivisa ejusdem unitas, ut sempiterna nobis paradisi detur amomitas. Amen. Resp. O praeclarum sidus rarum,
tate, ut

dant fidem parentes stupidi, certi facilius naturam efflcavinci, quam Rumoldum posse mentiri Fidem de prius cia comitatur, et juxta viri Dei dictum,
praesensterilifiliusnascitur; exceptus, homini Dei
tatur.
Ille

susceptum baptismate

abluit, et

Liber-

nesciens solatiura, desperatis sospitatis, dansque via spatium caecis viam, harmouiam surdis, mce:

pietatis, tus nomen imponit. Resp. Hostes tandem vanitatis, cultu sub contemptorem copiae, amatorem

inopia,

, ,

172

DE

S.

RUMOLDO

EPISC.

ET MART.
r>

A
ACCTORE
J.

inopiiB, sestimantes, paupertatis

virum mactant im-

B. S.

coeli pie. Vers. Sicut rubens rosula cruore proprio, vEstimantes. Lectio vi. sublimia petit martyrio.

Rumolde Dei rosa, qui jam in tara speciosa Anl. Regis tabernacula introisti cum decore, quod sitisti pleno ore gustans, per te macula peccatorum deleatur, et aeternae conferatur vitae nobis gloria.

^Etas interea usque ad adolescentiam profecerat, et ex pii doctoris magisterio, dulcis pusio in omnis boni formam coaluerat. Parentes cum suis collateralibus [curialibus] exultabaut, et de futuro herede
quotidie cogitabant. Hujus talis laetitiae ximi moororis nox obteuebrat, et totara

X. De eodem
viariis

diem ma-

Rumoldi cultu ex HreAberdonensi, et Canonicorum reS.

domum

ca-

gularium Congregationis Windesemensis,!

mirandum liginosa nube involvit, et caecat. Resp. cujus meritis turba cedit et praedicanduin virum,
obedit

XI uc
hende,re

usque,

Officium primnrium

primum
fnis.se

el

pro-

daemonum

qua; mihtis
Vers.

sitit

vitam,

jam

at-

prium, quo S.

Rumoldum
;

olim cultum

de.pre-

tritam ab ipsa suppliciis.

brevlter aecr.pla

Mox

a turba liber

uspiam potui

neque de pluribus

fcu m Mer i>otn

' Sntia

alibt propriis

mnt.

qua premitur, semivivus sospes efficitur. Quae. 105 In iii Noci. Ant. Solum Deum concupiscens, descenditde gloria, loca tendens ad deserta,
contemnit sublimia Ant. Tandem ductus in deserto, sacro duce Spiritu, ubi nunc Machlinia sita, quievit a strepitu. Ant. Ibi Christura praedicavit, vitae sancto merito
tyrio.
;

cogitassem, nisi alia liinc intle

investigando, in manus

incidissent binn de Sanclo nostro Officia, alterum

ma-

nusrriptum Scolicum ecclesix CatheOralis Aberdonensis desumptum ex antiquiori, impresso anno 1301); allerum
in

Breviario Canonicorum rcgularium Congregationis

ea
,

IVinde.semensis, ex

qus:

apud nos
,

exstat, editione

sed et cursum consummavit

Corona Vert. eniin dierum puer cum coajvis ludos in dum meditatur, dumque nimium undae dit, periculum iniit, elapsus submergium
Vers.
1!

marLectio vu. Quodara Magna.

felici

Bruxellensi Francisci Foppens

in principio

annum
Sic

piwferens

1672,
S.

in

fine

autem,

annum 1678. De
legitur

alvei littore
ripae credifacit. Tristi

Aberdonensis xtale,
habct
:

ex titulo feremus judicinm.

(in

De

Rumoldo
Scotorum

Ofpciis textn

Ru-

maldo) Episcopo
Scotia, Regis

freraitu

totum
conatus

statira

littus

concutitur, et projefrtistra

ctus. qui

mergentem extrabat,
defecit.

omnis na-

sive Dunblanensi in Mechliniensium Apostolo ac Patrono, Martyre. Ex Breviario Aberdofilio,

Dunelensi,

tantiura

Captiva

[praeda]

coram

nensis civitatis Cathedralis eoclesias,

quondammem-

oculis abducitur, et absorpta earaeratis undis includitnr.

Resp. Vetustate mulier doloris vexata,

sanitate

num habens aridam,

merita, gaudet

grata, per

maRumoldi

impetrata.

Christi
facit

servus, Christi

braneo.jam Edimburgi excuso, regnante Jacobo IV Rege, anno Domini mmx. Mitlo hic obscrvatwnes, qux fxeri possenl super episcopatu Dunelensi sive Dunblanensi, de iis enim sxpe lestatus sum, nolle me disceplare
:

miraculura vetus,
tate. Lectio

novum

per meritum. Sani-

obvium cuique, animadvertere, non

ila

exar-

vm. Rumoldus interim aberat, rumor

intonat,
et
nihil

matos esse Scotos, ut vel Iwc tempore proS. Rumoldo

sibi

ad parentes usque
sus prosseus dolor

minus suspi-

vendicando decertare desinant. Nobis

tiiul.o

salis esl,

ex

cantes irrcmediabili vulnere transverberat. Appen-

prsefato

colligere,

Officium istud Aberdonense,

cum

priori laetitia, praeponderat;

filio,

non

esse posterius
et

secnlo xv, quo gloria

potissimum S. Ru-

etquo olim

laetiores

de recenter nato

eo nunc

tristiorea <le

mortui suhmergio. Resp.

Frigoris in-

commoda dum

captiva querulatur, mira res, et teg-

mina tantura domi meditatur; vestium solatia sentit, quibus non velatur. Vers. Charitatis vestitus
podere, pater pius succurrit miserae. Vestium. Lectio ix. Nihil enim sine dolore amittitur, nisi quod
sine gaudio
terent, quid

quaquaversum dividgata est. Exstat apud nos alia collectio Sanctorum Scotire, cui male prxfigilnr in titulo, quod floruerit S. Rumoldtis sub Constantino Pogonato anno 670 in reliqvk tamen cum priori convenit.
moldi fama
;

108 Quis Anliphonas et Lectiones ordinnverit, fugio disquirere, cum de eo certi nihil reperiri posse videatur
:

ex Ltamia
}{S.

comjmiest,

tum

possidetur. Quid
consilii caperent,

agerent, quo se ver-

illud tuto dixerim,

Officii istius

concinnatori prx,

non habebant

sola

haec

spes,

ut

quam impetrante [quo prophetante]

;

non habitum acceperant, eo orante, aniissum recipiant. Resp. Vulpes gallum subito rapiens astuta

Legendam istam manuscriptam Domijnsiana antiquiorem, qux sub nomine Tungrensis, Ulirajectinx et Rnbex vallis circumferlur, expensa a nobis supra
luxisse

5. Probant
Leodiensi, sed

hoc

Antiphonx
sunt

aliquot

non ex

integro

q qno canente mulier matutinas tuta, pulsans horologium, cessant destituta Vers. praedicandi Rumoldi
meritum, reportat

verosimilius
,

inde

excerptx,

unde

et

lecliones profeclx

pro compilatoris arbitrio de-

vivum vulpes galliculum. Quo.

sit

ductx ;

ubi

Leodienses

purum

putum Theodoricum
Aberdoneiue
Officium

Proprla rwr
nis

Te Deum. Vers. Magna est. 100 Ad Laudes. Ant. Deo nostro

auclorem habent. Caret etiam

jocunda de-

responsoriis, nonnullis Antiphonis, aliisque quemadmo-

laudts.

omnla "d cor&que laus; qui munda corda replet gratia ; qui divisa niaris unda, viam suis per profunda, pandit

dum

paragra.ph.um proxime pr.rcedentem

cum

hoc conlectio-

fercnti,

ad oculum
iis

patebit.

Poteram equidem
;

ad

cojlestia.

cum

Ant. Corda jubilent et ora, decantando sonora voce laudes Martyris ; quem ad bona

nibus

describendis

supersedere,
at

conlcnlus fontem
sed

indigilasse

unde promanarunt

cum non mea,

potiora, bac in die mortis hora,

Rex

transvexit lu-

minis. Ant. Felix servus et

clatus, nec

beatus, dignitate

non

parentum

gloria, ab indignis trucidatus,

monumentorum qualiumcumque fi.de subsistere velun, quse de S. Rumoldi gloria non oscitanter collegi, totum ipsum Officium hic inserere non piguit. Notandum
superest,
in ecclesia Aberdonensi feslum
i

coelos scandit laureatus,

adepta victoria. Ant. Sit haec dies praesens lseta, sit jocunda sine meta, qua valle miserise relicta, domoque spreta ^Egypti,
Christi
vit

S.

Rumoldi

celebrari

Julii

uti

notavit

is,

qui

hanc clausnlam

athleta

regcm

adit gloriae.

Ant.

Quod

siti-

contemplatur,

Alexander Kennetus Aberdonensis Scotus, Ordlnis Seraphici perimmeritus religiosus

apposuit
:

F.

contemplando delectatur, dele-

otando Iruitur, gravatur, dum

coelestis. ul

curavit scribi. Sic incipit saepe dictum Officium.

ris

perfruendo satiatur. satiatus non

sitit

quo pascitur. Hijmnus. Aulae

Benedictus DominusDeus Israel, qui degentem servulum hic sine querelis, vexit ad palatiura ubi demptis velis. videt absque nubilo, faciem in jubilo regnantis in coelis. In secundis vesperis qux /iuni de Apostotis
; ,

supia.

Ad

Benedictus. Anl.

109 Antiphona ad Magnificat in primis VespeStirpe natus ex serena Rumaldus vir incl^tus ad coelorum peramoena suspirat medullitus oriun:

anfpl"*
\eiP

aai

dus ex

morum

Scotia, regali prosapia, honestate vitam ornat ab infantia. Oratio. Deus, qui intercedente B. Rumaldo Martyre tuo atque pontifice, fluminum labentium undas tua virtute solidasti, et

pro suffragio sive

commemoratione de S. Rumuldo

triduo submerso,

mortis nexibus de

aquarum

humore

DIE PRIMA JULR

a

173
;

quaesunms ejusdem interhumore nobis de morte ad vitam transferri sempiventu,

eripuisti
:

da

tete erige crede in Deum et a tua curaberis lepra. Et hoc verbo continuo resurrexit et restituta est

D
auctore
J. b. .

ternam. Lectio
David,
i

i.

In regno Scotiae
civitatem

Rex quidam nomine

inclytain pro

caro ejus, sicut caro pueri parvuli, crediditque et baptizatus est. Perducto autem eo Romam, a Ro-

Bervici

tunc

mano

Pontifice

tunc benigne receptus

est.

oobabit&bat. Hic conjugem nobilem, Careiliam no-

Tu au-

mine.

illustris

Regis

Sicilire flliam

duxit

in
,

uxosese

rem

qui sinml ut conjuges diu cohabitarunt

niutuo diligentes, sed ferventius omnipotenti Deo gratias invicem referentes in semine suo. Tu au-

tem etc. Lectio ix. Regressus autem a Romana civitate, per Lombardiam venit ubi varios languores et dolentes pro auxilio suarum infirmitatum reperit. Vir itaque S. Rumaldus intelligens quod a dajmo; ,

tem

etc.
ii.

niovexati erant, prece fusa primitus

tione

Qui cum sacri baptismatis unda regenerati fuerint, vitam suam sancte, in omni doctrina Dei, duxerunt. Hi cum non haberent. prolem, quar.i hreredem futuram in regno Scotiae exspectarent,
Lkctio

devota ora-

nomen Domini

nostri Jesu Christi invocando,

,

dcemonium

omnipotenti Deo preces pro haerede nocte ac die fundere non cessarunt. Tu autem etc.

illud exivit apprehendensque inanus infirmorum, statim sanitati reslituti sunt. Tandem per GaUiam rediene, Machliniam venit, ubi tunc locus erat nmltnni desertus ubi post varia et
:

quam ailmiranda

Lectio

iii.

Ad quemdam
,

tatis et religionis

tunc Dunelensis

magnae sanctivirum Wallaferum nomine pro ecclesiae Episcopum, [recurrnnt.]

igitur
,

cujus viri sanctitas per omne regnum Scotiae divinitus erat divulgata. Hunc rogaverunt, ut omni-

Dei commissa miracnla, snbiit pro Christi nomine martyrium, et ibidem requiescit in pace beata iitfirniis et langnidia, in pracsens sanitatem hactenus praebens. Tu
,

per

eumdem virum

antem

etc.

Respou. antiph.

psal.

hym.

et cap.

potentem
prolem, in

Deum

de communi

quatenus eis dicto suo regno successorem , concede,

orare dignaretur

unitis Martyris et pontificis.

112 Sequuntur antiphon* ad Landei ex Legenda

ret.

Tu autem
Lectio

E
.

etc.
iv.

MS.
Dictus
,

dUpesitse, quse
;

in

Officio Leodiensi
,

responsoriis
.

110
et

lediones

acquiescens

precibus

Episcopus eoruuidem invicem Rex et Regina in

:

scrrnnu

ul

supru recte tli.innn; Ofjun

^, ,

Inijtts

latorem, proprium Leodiense

tulinii est.

numquam
et
tul

vidisse.

et qux ad campi- Laudes proCapi- pnxsunt.

mnes

quo in loco tale a Domino angelicum receperunt responsum Prolem non solum membris decoram, veruni virnobilem illustratam, suscepturam habes, in qua Deo tutibus
orationibus sese
:
,

prosternunt

Omnis
fltc.

pontifex.

ffymnus, Deus tuorum

Magniflcat
in

militum
secundis prmdiatis

Sic ad
a

Benedictus
Leodiensi

Vesperis,

differunt

omma, ex

responsoriis, imo

cx

citatis Actis descripta.

beneplacitum fieret, et per multitudo converteretur ad

quam magna populi Dominum. Tu au-

]n

prsemissis lectionibus
ei

hiatus mulli,

perfecix

distortse

periodi

truncatm, impassim occurrunt, quas

,

tem

etc.
v.

comgere anl

restituere.

non placuit

ut

auctoris petotas

Lectio
peperit.

Demum
,

juxta divinum oraculum Re-

ritia el

induslria magis patescant,

lecliones in

gina concepit

Unde

ac mirae pulchritudinis filium inde parentes non mqdicum gavisi, Epi-

pnores
dit,

negleclis per

septem enarrandts vitm primordtis impcn' incuriam artiortbus Sancti geslis,

videlur.

qui

scopum praedictum devote exorarunt, ut liunc eorum filium sanctis suis manibus baptizaret qui eisdem exhortationibus annuens, eumdem filium suum, in nomine Doroini, ncmen imponendo Rumaldum, divinitus baptizavit. Tu autem etc. Legtio vi. Qui quidem deinceps tenerrime nu:

quse

plane

ignorasse

Mnllo

politiores

sunt

ternse lectionee

Windesemenses, non ex

MS.

Legcnda,
autprm-

scd ex
terttis,

Domynsio

contractte, nonnuilis correcHs

.

quse scriplori disphcuere.

e.oque.

impriniis, quod

S.

Rumoldum, Archlepiscopum vocandum

Determinatum
rcijnlures
,

non cencwperil

suerit.

tcnipus dcjinire

qna apud Ca-

tritus,

Spiritus

sancti

gratia

repletus, in

quint.o

noniros

Ifintlcscincnscs

cclcl/rini

anno, praefato Episcopo scientiis et mo ribus traditur educandus. Qui bonae indolis sub eodem patre viro famosissimo, scientiarum sapientiieque et virtutum pocula, cum suroma diliaetatis suse
, ,

festum S. Rumoldi

integrum miki non

cst ; id mlit-

lominus certum statuo, hodiernas e.orum

lectionet

Do-

adeoque post unnum 1569, verosimililer elapso proximc secuto, ad c.rctnplum Mc-

mynsio antiquiores

n<ni esse,

gentia, et ferventi corde suscepit.

Puer autetn Ru-

cliliiiieiisium

primnm

udopliilas.

Veram

fuisse conjectu-

maldus
diens,

juxta praeceptum Domini parentibus obead paternum regium venit palatium ; sed
,

mcam, probavit Erud. D. Canoinci cl

ram

subseeuta

informatio

R.
,

A.
ex

Scholastid, Nicolat Slaets

omnes

divitias regales,

omnesque mundi pompas

et

honores caducos reputavit, et tamquam animae suae

contrarios respuit.

Lectio
indtdem

vii.

Tu autem etc. Hisque omnibus spretis,

qua inlellexi, anno primum 1658 coli rccpisse S. Rumolduru a laudalis Canonicis IVindesemcnsilms. Juveril ct hoc OffU inm ocults subjicere, in quo Sunctus
noste.r

sese hu-

Canomcis

rcijuluribits accenietur.

miliando

in ecclesia ct

regia capella, die nocteque

dtsumpu,

devotis in orationibus jacuit prostratus.

sibi

Omnia

quae

debiles,

dabantnr, pauperibus et egentibus distribuit, infirmos ac captivos visitavit, operaque

,

misericordiae juxta Domini praeceptum, ililigenter adimplevit. Quare in ejus laudem devotis canimus
,

Die tertia Julii. In festoS. Rumoldi Episc. et Mart. Can. Reg. Dupl. liiit. j>rinia Canonic. reg. Windesemen hujus. Omnia de communi unius Martyris, prater ses ea quaa sequuntur. In primis Vesperis Commemor. tantuui haliet, et fit Comm. Octav. SS. Apostolo111}

Festa

JfLii.

rum. Hacleinis rubrine

Majestari
tuss

liim ponitur

li-cc

Oratio
beati

vocibus

Sub

tenella

mox

aetate crescens sapien-

nos quaesumus,

Domine,

Ru-

tia, vitae

florens sanctitate, spernit transitoria.

Tu

autem
tificali

etc.
viii.

Lectio

Deinde beati

viri meritis, infula

pon-

moldi Martyris lui atque pontifi,'is supplicatio veut qui incessanter pro nostra neranda conciliet assiduis ejus precibus exfragilitate delinquimus
: ;

dum

decoratus, in superioribus partibus Galliaa, ibidem sermonem populo faceret, leprosus

petiit
,

piemur. Alise rubricse notant,

lecliones
;

primi nocturni
pro secundo

sumi

tle
:

Scripluru

occurrcnte

tum

quidam ab eo

eleemosynam licet gentilis tuerat. Cui Rumaldus respondit Terrenam eleemos ynam, quia aurum neque argentnm, unde tibi dem, non habeo, sed
:

nocturno

Lectio
filiuin

iv.

Cum David Scotorum

et

Rex, nulla jam

prolis spe teneret.ur, precibus Dubiinensis Antistitis

spiritualem, et hoc quod mihi est,

impetravit,

tibi

do

q Uare in

nomjne Domini Jesu

Christi, ve-

editus

Rumoldi nomen

eodem momento, in lucem accepit. Puer egregia prae23

a mater-

locius

tibi

dico

surge, et de loco, in quo

sedes,

ditus indole, ab ipsis

incunabulis ter in hebdoniada

Julii T. 1.

174

DE

S.

RUMOLDO

EPISC.
evexil,

ET MART.
sublimia canens
tle

ALCTOBE
1.

B. S.

a maternis uberibus ahstinebat, quam abstinentiam usque ad vitse extremum observavit. Sub Dublinensi pra;sule usque ad annum quintum deciinum artium disciplina mirifice imbutus, a patre ad
regiam aulam revocatur; ubi precationibus, eleemoangelica syni.s, et ceteris pietatis operibus vacans
,

stirpe

serena,

Scotorum
quarum
Laudunt

regali prosapia, regalibus divitiis, Arcbipraasulatus

ofiicio
,

aliisque

kujusmodi
prtesertim

decorationibus
in

lamen

nonnullie,

antipkoiiis

Sanclis qiubuslibet, saltem Martyribus applicart com-

visione confortatus, totum

se

nuditati, paupertati,

coi poris afflictioni ita devovit, ut regales nuptias et

mode possunt. Istud insolitum, quod iltustrior vilx pars, qux in fuso pro Ckristo sanguine consistit, prmlerila sit. ln toto tllo salis longo Officto, de. Dubluuo
allum silentium, utpote cujus appellalionis anie Domyiu sium nulla usqunm exstat memorui. Sed de his rurstis
diseeplare

regnum,
114
ex Domynsto tua acceperunt,

sibi

a parcntibus oblatum, constantissime

v.

recusaret.

Le :no

Dulilinensi

Episcopo

defuncto,
viribus

non vacat, neque operosius inquirere, quo

angelico monittl, in ejus locum, lolis licet

reluctatus,
sufficitur.

Inito pontificatu,

multos a

primiim anno e supradtcto Leodiensi Breviarto expuuctum fuerit S. Rumoldi proprium, nuperrime a nubis
descriptiim;

daunonum
a
flagitiifl

casiris ad Christi stipendia traxit, plures

quod factum

esse inter

annum 1558

et

ad

poenitentiam perduxit. egentes innu-

meros

et

verbis et eleemosynis allevavit.

Mortuo

patre, supe nu inonente nuncio, regno excessit, et

1623, e.x exemplartbus nostris evidenter conslat, kabemus enim posteriorem editionem et alleram anni 1636 a quibus abstinl omuia, quse ad S. Rumoldum pertinenl, ptseter untcam lecttonem,
qttarla esl, seu secuttdt
qttee

Roinam contendens, dignitatem suam in manibus Stephaui secundi, summi Pontiflcis resignavit hoc
:

ad xxvn Octobns
arbitror
etitim

Noctumi prunu. Non

in

unum ab Apostolorum
suis precibus

principibus efflagitans,
ipsi

ut,

leelori injucttitdum fore, st

lolum illud ofjicium ktc

lauream obtinerent. Ilaque, monitu angeli Brabantiam petens, inter Macblinise silvas et dumeta demoratus, Adoni Archioomiti prolis spe distituto, suis precioptatissimam
martyrii
,

subnectatur, quo

apparebit novilas
recenliori

lectione tametsi

brevissima,
aiJuptata.

stylo

Meckliniensi

nou

ntkil

bus, et sobolem (clicissimam impetravit, et

extinctaui vitae restituit.

eamdem

117 Hic tiltilus est S. Rumoldi Episcopi

quse
ibi sic

Die xxvn Octobris. In

et Martyris.

festo subuituta at
hodie
tectio.

Duplex. Oratto

Mca

mtilalam habel in ultima editione posleriorem elausulam,

Lectio

vi.

Ab

eo Principp,

gioinbiis obtinuisset, inter

cum locum in iis reulmorum umbrosa, Canodivi

sonat

Concede utejus meritis, de

ad
ajternae

flucti-

bus

seculi

hujus erepti,

beatitudinis

nicorum regularium monastcrium, et

Stephani

cediculam exstruxit, Dei miserantis ope ita sibi favente, ut licet Hunnis Danisque, hostili furore grassantibus circumstantes regioncs , ccenobia ,
,

portumfeliciter perducamur. Primi Nocturni lecliones ex kodierno communi desumcndac sunt : A Mileto, In secundo Noclurno, leclio iv. Rumoldus ex parte
Scotiae, quse

Hibernia dicitur, nobilibus ortus pafactus,

teinpla,

ferro et

igne fuerint absunipta, Rumoldi

rentibus,
ivit,

ac Dubliniensis Praesul

Romam
sibi

immunis per oinnia pennaneret. Veruin asdem sacram augustiori forma dum exstrueret, et fabros
locus
adiens, ad vitiorum,

acceptaque Pontificis benedictione, juxta

maxime vero ad

adulterii fce
;

factam angeli apparitionem, eo inde pervenit, ubi Scaldis fluvius ad Mechliniam se in mare exonerat
ibique Christi fidem, per S.

ditatemevitandam fervidiushortaretur altereorum omni libidinis genere corruptissimus, sanctissimum virum salutaria monentem, lnfami odio aversatus,

Lambertum Episcopum
ipsura

plantatam,

sic

rigavit,

ut post

Apostolus

eumdem ex

insidiis valido ictu vulneratum occidit, et corpus, lacinori obtegendo, in fluvium praterla-

Mechliniensium babeatur. Qui cum religioni magis ac magis illic propagandae insisteret, tandem a duobus sicariis, quorum alter a praesule de adulterio reprehendebatur, capite graviter vulneratus, vitam martyrio consummavit. Resp. Stola jucunditatis. Leclw v et vi de sermone S. Augustini Episcopi,

bentein demersit
tuni,

et

Sed miro quodam lumine prodiexpiscatum, summo populorum concursu

et ejulatu in aide sacra honorifice

In vita et post

tumulatum mortem, claruit miraculis.

fuit.

Triumphalis
Martyris.

beati
III

Martyris, ut in communi unius

cullu

71011

ita

prldcm
inclwato.

verbo notasse, exsture apud nos Diurnute anliquvm ad cujus calcem legitvr : Consumniatuni est hoc opus Diurnalis, secundum ordinem
Capituli

115 Non

erit abs re

Nocturno, homilia in Evangelium Sint lumbi vestri prsecincti,tt( in commtini Confessoris non Pontificis. Nona lectio legitur de Evangelio vigi-

In

c Canonicorum regularinm
sis

Windechiuemenanno

lix sunctorum
etc.

Simonis

et

Judx. Ego sum

editio,

vitis

vera
anni

per honestum virum Theodoricum Martini, artis inipiessoiKe magistrum in urbe Antwerpiensi
salutis milleaimo
(ato

Iia poslrema
lectio

nostra

sed

in

allera

1623, nona
Jesus de

ponitur de Evangelio, Descendens

quingentesimo, anno vin. In prxDiurnali ntilla S. Uumoldi commemoralio, vertttn

addilamenla,
coiiimniii,:;

monte.

Hac

non

continentur nisi

Of/icia

propna Leodiensia,
est.

alia posterior

Romano

ritui immi.ita

inter

manu

recentiori exarata, reperitur

eic.

oiulto
factle

Deus qui intercedente

receiuiom
sevi esse

Sic ut

118 Diximus sub inilium

qualecumqiie

citati

paragrapki. nec a
httc

ietur ussequt,
el

non

solum
tn-

Vardseo nec ab alioquoquam reperiri

usque potuiise
,

propntitti

Offidum sed
veiteril.

Cunoitiaitinii S.

Humoldi, ulpote qui

demum proprium
celebraverit ecclesia

Officium

quod

de

ilechl.
est a*.

"><""

tn liberati eo Breviario, seculo

primum xvn locum

S.

Rumoldo

collegtata,

sive Melropolitica,

eo antiqttius,

Mechliniensis, swe quod per

1635.

Xi.

De

S.

Kumoldi

cultu

ex recentiori

decretum suum prxscripsit IUustrissimus Boonen xxv Augusti anm 1634, quodque ex orationis rerumque

et picluris

Leodiensium Breviario, iiem ex Breviario Mechlimensibus.

narratarum stmilttudine ab eodem compositum judico,

qui iitnm amplissimum vitam ultimam qitadrienivo post
typis mandavtt.

Nullum autem

velustius fuissc Offtctum,

fllmuin 0
txpuncto

salis

probure videnlur lectianesillxviginti quatttorMSb.

Leodiente antiquum
lectiones

$.

9,

ex przatatis

Brevtarm
observan,
medulla.
Inne
i,t

apud

suf/icieniissme probatum est; in quo velim

,la

l.tu

dienses

o/?lcio

pruprw,

omnes ex Tlieodoriciani acomii dicam, od verbum detumptas, nisi quod

sint
:

R. A. D.vande Wtele Arcliidiaconi, quas Martutium ad Rosweydum misisse paragrapko 1 ostendimus, qnxque ad hunc finem, aieunle seculo xvn, concintiatx
dicuntur, ut obtenla
S. Ruieoldi

mde

Romana

approbatione, per totam

at

viltos*

antiphonis, hymnis,

versibus,

octavam dislribuerenlur. Fulli cupio;

tamditt

responsmis, capitulis ulium stylum redolentibus, rhyth'. rnunm nempe poetx tlhus, qtti Theodoriet oratione panegyrica non eontentut, ad multo amnentiora

donrc offtnum Mechtiniense, hodierno antiquius, exkt-

bitum
tisse.

fuerit,

persuasum

Itabebo,

nullum

exstt-

musam

Qui rem illam accuratius postmodum

inqutstvu

Reve-

,,

DIE PRIMA JULII.

175

Reverendus
Jacobus

admodum

Slaeis,

Eruditissimus D. Nirnlnus S. T. L. Canonicus MetropoKliau

et

ftoWfu, ex vestium fnrma et co-npositione, pene dicerem

ct tiestilms ipsis cnlligat,

id

et Scholasticus,

fassus est,

in

editione
niliil

Mechliniensi

quod prxciptie intewlit

S.

Rumoldum

AUCTORE
I.

opud Henricum Jaye anni 1629,

proprium reperiri
:

de S.

Rumoldo

certo certitis in Hibernia

nnlum

esse.

B. S.

lerttonitms

hndiernis

editiont aiini

1635 primum insertis. Notatnr quidem Officium pasjionis S. Rumoldi cum octava per omnia ut hodie, praeterquam quod neque collecta, neque lectiones
secundl

Id vero deplorat maxime, quod vetus aliqna Sancti effigies seposita sit, in ejus olim aedicula Mechlima) appensa, ante aram ejusdem Sancti et sacelli in qua S. Rnmoldus.filius Regis Hibernias expresse
et propriis
I

Nocturni

terminis

propriaa

asserebatur.

sint.

Sic

Qucrelas

mittat

item,

inquit,

habentur Officia pro

et

festis translationis, relationis

ardteus, jacturam facile compensanl

,\r

picturse super-

sltt.-s,

reliquiarum, <ed omnia sunt de communi. Interim nequid a nobis desideretur, ex morecollectionis

qnibus, id qttod quxrcbal

potissimum

se

evicisse e.ristimal.

derno MechUniensi proprio ea deseribemus,

S.

121 Imagines
eruditii issimis

ipsas

cum

pluribus

quse
et

de
in

Capitulo viris seculo 15

idque inter antiquiores non sttnt,

Rumoldo

attente
,

Julii recitantur, in metropolitana

contemvlatus

sum,

olia

animadversum

diascesi,

sub ritu dupltci primse classis

cum

aciava,

ex

plures in tabella vemacula pictu-

ras describi,

decreto Synodi provincialis anni

quum

in .rdicula
nittle

mdlxx

cnp. 4

<le(e.stis.

dubio

,/,

foiwa, nmi

Antuer/n.r fu Offtcium subritu semiduplicidiem Julii. 119 Lcctio iv. Rumoldus Dublinensis Arclnepijuslectiones
describuntur.

appendantur, ea procul a Fardso nnlata quo.l sn,

cclltim, post restaurationem

angustius factum, eas nnn

ul,

scopus, exScotiae parte, qua? Hihernia nunc dicitur, et ex regia illius gentis stirpe natus, patria, parentibus, ae stemmatis suceessione desertis, Christi

caperel suo ambitu, vel forte perierint aliqum, namacliis, vel aliocasuconfract.r. aut
sniit, si recte

ico-

disrttptx, Sttpersic

meminil,

tres

supra viginti,

ut recte

raiionem

iniisse vidcattir, qui

ministerium caducis et perituris rebus omnibus

putavit praferendum.
fectionis studio. ac ut

smgularum

inscriptiones
setate

sibi

in VartUri

gratiam

iransumpsit.

patria igitur

Romam

De ipsarnm

per-

aliqua

fiiit.

Apostolorum lumina

intcr nos disceplalio; nonnullis excharacted,tctn, justo vetustinres

yiseret,

rmn Belgicorum

et religiosa locapraesens veneraretur, profeotus est.

zstimantibus

In itinere constitutus, nullam praadicandi verba Dei occasionem praetermisit interdura quoque ubi res
:

veritm t/m nnnis trecentis anliquiores prtmuntiar,- auderet, inventus est nemo. Modus Belgicus effingendi
litteras,

seculum

postulavit,

ad

nequaquam superat,
pra

infidelium

conversionem miracula
et

ego, ut cnn;

adhibuit.

Romae

dide tlifiim, vix eo atatis pertingere

existimo
,

constitutus, Apostolorum

neque

Mar-

vero tantam vetttstntcm

tyrum memorias indesinenter frequentans. certamina eorum ita animo suo reprassentavit, ut martyrii
incensus ardore,
fnerit.

se ferre picluras

nec

ma-

gnx

auctoritatie esse

sedex

pictoris arbitrio formatas,

el

brevi patebit. Niltilominits. dala

concessa ea xlale

totus

in

illius

desiderium raptus

idipsum dumiaxat probaretur

Lectw v. Sed divinitus, ut in Gallisa partes descenderet, admonitus, obtenta Pcntificis benedictione,

quod ssepe insinuavi

nimirum,

Mechliniam
exceptus,

pnst primam sacri corporis ekvationem vel trniislationem solenniorem 1369, imomultis post annis,
Iraililioiiibns

venit.

benigne
tismate

Ubi ab Adone Comite pernon multo post ipsius conjugi

et

ex populartbus

compositas

esse,

et nisi

multum
rari

fallor, successu

temporis innovatas.

Ce.rte,

foecunditatem prsedixit,
initiavit,

mi-

susceptam prolem bapei nomen imposuit submersum ad vitara

:

liceat,

in

sacelli

prioru

et

majoris destructione
iis

ac Liberti

quem etiam postea aquis

anni 1580, hserelicos iconoclostas ab

nuisse, nisi

manus

absli-

revocavit. Hic Libertus Scythis et Danis, ab ora maritima usque ad Agrippinensem Coloniam bello omnia vastantibus, in Hasbaniam, ut periculo se

impiorum hominum eo tempore in sacra grassanlium metu, tuto loco tempcstive absconditx sint.

eximeret, profugus, ante ipsam diviTrudonis aram victima Deo immolatus est. Lectio vi. Rumoldus

Nondeerunt fortasse. qui suspicentur nonnullas ex anleriorum memoria rcstititlas fttisse, et pro scribentis
,

capin npposilas picturarttm explicationes.

vero orthodoxam fidem Meehliuia; et vicinis in locis tanto tamque indefesso studio, tantoque proventu
plantavit, ut Mechliniensium

122 Utut res halieat, ipsas amplector et veneror tamqnam vera Rumnldiani cultus et Merhlinicnsiiiin erga sanctissimum Patronum pietntis argnmenia et monumenta, alque adeo singularum epigraphas
beo,

nec satis

Apostolus merito ha-

conformes Legendis

beatur. Qui

cum

htc e.xhi-

religioni

pagandte insistere,

magis ac magis illic protandem a duobus sioariis, quo-

quarum

aliquse ptus

dicitnt,

qitam pictur.c

refe-

rum

ront, picturw ve.ro ipsse Legeinlis, qnanltimvis antplis,

alter a Praesule de adulterio reprehendebatur,

non seniel adversantur.

scriptus tiiithis sic Imbet

A prima
:

in capite

incipiamus, cni adconfir-

graviter vulneratus, vitam martyrio consummavit. Corpus ejus iidem illi sicarii, ut crimen
celarent,

S.

Rumoldus fidem

radiante lumine, ab
in a?de
divi

inaquam demerserunt sed divinodesuper Adone Comite aquis extractum,

:

mabat, mtiltos a?gros sanabat ex charitate. Pater, e vivis excedens, ipsi consulebat, ut regno et episcopatu fe abdicaret.

Prima
:

inscnptionis pars a nnllo

Stephani conditum, dein ad ecclesiam, qu nunc metropolitana est, translatum fuit. In

i

Legendario

tradilur
e\t.

secvntla, vel ipsi

Domtjnsiano
ul

Aiininjmo appnsila

Noa.

legitur

Id advertens Vardxus,
sic

nodo

Mileto, in

m.

homil. in Evang. Si

quis vult venire.

ricturx sa-

cuique paratum hubet cuneum,

salvare nilitur.
scribitur,

postremam parlem

120 Subnecti

hic deberent Offtciaalia Mechliniensi

Quod vero, inquit, in prima imagine parentem jam morti vicinum, Rumoldo
;

"Ui s. RumoUt

metropoli propria, de translatinne reliquiarum noekeseel xix Octobris, de

facta

Stey-

suasisse abdicationem temporalis et ecclesiastici re-

mde

relatione,

xwu
iu

giminis atque honoris

ctores et soripta

Oilnhns,

cum oppositum

tradant auest
;

tle

sacrarum
quce
,

reliquiarum
veritm
fntear
,

recollectione,

monumenta, ambiguum
atque pietate

J\ovembris,

nisi

ut

non

minus ad

de

patris

devotione

Sancti cultum pertinent, supra hoc et prsecedenti

praesumpseris,

quam

pertineant ra, quse

fitse

jam

consilium ante datum mutavisse,

quando perspeimpressam
:

paragrapha

deditcta snnt.
sinl,

At cum

ctam jam
evidentius

seculi pereuntis

vanitatem et fallaciam, eo
fortius
in-

hstc

proprium locum habilnra

superest

habebat

tmplendu
niensinm

quo

lituli noztri
,

pars ultima, deantigitis Mechlir

choandse jam

seternitatis

considerationem

vel ni

picturis in S. Rumoldi sacello fe,me ro""do, ctxmeleni angulum occupante, asservatis, alque

malis, scripturam flandricam

'"

orbem circnmcirca
laline

in pluribus vetustate abolitam, aliud fortassis primitus, quam jain appa-

dispositis,
,

quarum

tres et vigtnti

reat, significasse.

enumerat Vardieus pag. 107 eX ^elgico

s

Nos

Itsec

prudentis lecions judicio

illud
:

singularum epigraphas
ut ex navigatione,

relinquimns, cui slalim occuiret tritum

Pictofuit

redditns describens, omniaqne tam

ribus atque poetis, quidlibet

audendi

semper

"

io.se et

minitiim

observans

ex

aequa potestas.

123

170

DE
insciiplio

S.
est

RUMOLDO
hujusmodi
:

EPISC. ET MART.
infirmus

123 Piclurx secundx

AUCTOBE
I.

sanatur

et

S.

Rumoldum
,

bonorum

S.

Rumoldus mare

transmisit,

ut singnlaris Dei

suorum ex asse
femina

scribit

heredem.

B. 8.

Slephanus

Francia amicus, navieula viminibus eontexta. Viro in qna>rebant. ca;co nato visum restituit plurimi eum
;

manum

habens aridam
:

xvm. Qua?dam eam sepuk-ro ejus

inferens,

sanam extraxit

PP
tur.

II.

Primum,

ut Theodoricianum, non retpuo.

esi

Miraculum
Tertium pie

male adduci-

Francicum

posUriorum Legendarum.

daamone. xix. Langeres bis lumen oculorum amisit

implorans, continuo
illud

tres obsessi liberantur a sacerdos dissolutioris vitse

supponitur. m. S.

Rumoldus manus Domini Stephani Pap II . operibus poenitentiae deinceps se dedit. Malo ego cum BaroniocreS. Rudere, o summo Pontifice, quiscumque is fuerit,
Quod autem moldurc spostolatus munere initiatum, lam andacter hic signetur nomen Stepham Papx II,

resignato episcopatu in

confidenter Sancti openj recuperat. xx. Mechlmia

; ,

capitaneus quidam in diuturna obsidione cincta nomine Domini egrediens, ao costam Sancti clypeo
pergerens.
obsessores

auxilioSancti repulit. xxi. S.

omnes in virtute Dei, et Rumoldus Mechliniam

:

multis ac variis liberat periculis

costa ejus dat

non error est pictoris, sed nsus seu abusus plurimorum circa personam Stephasic olim loquentium, atque existimantium,
;

inquit Vardssut, vel alterius

,

benedictionem
est

in conflictu

circumfertur multis

cum

corpus lnminaribus. x^u.Patronus

;

in

memoriam

mercium exercendarnm

num

reapse seeundum, ob brevitatem

in

Paparum

serie praeter-

suos terra marique protexit.

Rumoldus, cliei.tes xxm. Dignaris quidam

S.
interiit;

eundum,
supervixif,

temporis,

quo

electioni

quippe intra quatriduum defunctus, et taniilli spalii ultimo et penultimo die sui impos, ut ex Anastasio Bibliothecario narrat Baronius ad

[alins Helinardus] in venatione lapsus equo Mechliniam defertur ad sepulcrura Sancti,

viscit.

et revi-

120 Jam descriptarum picturarum e.pigraphs, imaginibus

ijjsis

annuin

DCCLli,

num. 10. Quid

hic innuere velilVar-

non

satis cohsrentes,

Legendis quandoque
sint

Circo ptxiictaspictwas
dubia,

dxus
ficiio

eqindem non capw. Frustra excusatur error vel picloris el aliorum, quibus rwn mugis notus fuit

oppositr,

plures

numero, quam

picturse

ipsx,

aliaque idgenus altenle observata, conjecluris nonnullis

1'upu, ad qui

accessil S.

Rumoldus, quum unnus aut

Al
singulis pictu-

ansam dederant, quas ealenus proferre ausus non

fue-

dies nativitatii ejus, vel egressus e palria, ad suscipien-.

dam

tontjam illam peregrinalionem.

ram, debito fundamento destitutus, quo eas alicunde firmurem. Dubinm erat, num ex /lnonumi Belij.e

rarum epigraphis

exculiendis inhserere non lubct, aliqua

Legenda desumptse
item, un

cssent inscripliones

an potius Le:

eruditorum lectorum coiisiderationirelinquenda sunt.

Ad

genda ipsa Belgica ad earum normam exacta

Dubinm

sequentem properemus.

eadem

an
;

alij'

picturx in

antiquo sacello

124
Omnium
in-

lv.

S.

poscit.

Respondit angelus
es.

scriptloncs

exauditus
dixit.

Rumoldus marlyrium ardenter poAmice Dei lajtare nam Et licentia a Papa obtenta, ei vale:

speclabiles fuissent

adeoque utrnm manus alia posl:

modum non
hariolari.

accessisset

quamdiu auiem
,

vita ista ve.rna-

cula reperiri non poterat

frustra erat in rebus ignotis

Tandem

in

flne

thesaurus requietionis ejus

Videatur
pictura
ipsa

Ubi itaque in manus meas devenit, prima

solicite

multipliciter

benedicitur.

cura

fnit,

inquirere,

num

in

Legenda

ipsa

utrum hxc omnia exprimantur. v. S Rumoldus appropinquans territorio Mechliniensi, copiosam multitudinem, ipso Parasceves die, invenit petulanter
choreas ducentem
:

istiusmodi inscriptioncs aut epigraphx non invenirentur.

Atque eccum primo

paragraphos seclum
idque vel in media
structione
betur.
,

ipso intuitu, in ipsas incurro, obser-

voque, opusculum tolum,

non

in capita

articulos aut
litnlos,

mox

eis

Dominic passionis

esse, ted liinc inde

,

immixtos

Lamentabile annuntiat praconium.

Comes Adolpus
Ut pro-

fluente

et

incompleta adhuc con-

eum ad

se per iiiternuntios advocavit. vi.

adeo ut ssepissitne orationis sensus pertur,

pheta praidixit, Elisam filium parituram, eique fcecunditatis gratiam impertivit, loecunditatis annos
jain

Stint aittem pra-fati tituli sic plane concepli

,

ut

magis picturx alicui

posita
lotio, acsi in

quam

historix convcniant
lalis hic cst

prs-

supergressse.

vn. Comitissa

infantem peperit

semper particula hic, seu

repraisen-

Libertum nomine, ipsum Rumoldus Mechlinia herebaptizavit. vin. Triduo hunc infantem submersum, ut rescivit Sanctus, precibus eum genuflexus,

dramate spectacula

exhiberenliir.
earum
'

dem

127 Ut paulo clarius rem perspicias, opusculi Belex gici ideam habelo. Libellus est ducentariim viginii
pagellarum, magno cbaractere,
satis legibiliter
,

vm
n

iis, qit

vita et incolumitali restituit. ix.

S.

Rninoldus hic
niortem usque

in

exigua formu 12
et

vtta Betgla
habentttr,

damionem
saucius,

expellit

liberatus
;

ad

quamvis per multas abbreviationes

descriptus

lelinquitur

populus pro eo ad Sanctum

mutiles
sorore
sula
:

rubricas,

ab aliqua sunclimoniali

intercedit, ut etiam sanitatem oblineat corporalem.

x. S.

Anna

Uumoldus
:

ct S.

via Lyrensi oonveniunt

ecclesiasticis

Gummarus frequenter media cum crucibus et vexillis

Rumoldus quemdam opera;
,

van Thienen, adjecla ad calcem hac clauscriptum anno Domini mdlv hand dubie ex
,

autographo, quod sequendum susceperal. Porro pag. 7,

constructioni
It.rr

scipiones, quos terrasinfixerant.fronxi.

dere cceperunt.

S.

periocha

necdum perfectx, ineplissime inseritur roatrimonio junguntur Rex et : Hic

;
,

riorum

suorum

adulterii
tibi

cogitans, facile

arguebat hic intra se obsistam alium ad necem ejus

veritate occubuit,
;

invitabat. xu. S.

Rumoldus pro
increpans
in

operariorum
effulsil

peccata

ex

coelo

lumen

Miper corpus
hoc

Deus

aquas projectum. xm. Noluit lumen latere, quod lumen fidei alios

docebat. Piscatoresadcorpusappuleruntjilludoceul-

Regina Scotia> nt fucile videas, scenam potius esse quam dicendorum epitomen. Pag. 8, seque imperite tttrliatur sensus Hic Rex et Regina ab Archiepiscopo fWulaferoJ prolem efflagitant. Idem tenor est patj. 1 Hic S. Ruinoldus baptizatur Pag. 10 Hic angelus Domini S. Rumuldum oratioui vacantem alloquitur. Rnrsus puij. 19 Hic S. Rumoldum pater et mater
: 1
:

tatum invenerunt, Comes vehementer indoluit. 125 xi\. liuiuii. Dani et Nortmanni Mechliniam
ordlne rtseruntur.

ad nuptias pelliciunt.
angeltis
,

Tum

pag. 20

Hic

.revelat

S.

Rumoldum consecrandum
:

esse Archl-

oppugnabant
dit.

S. Rumoldusut patronus eam defenQuidam gallum aurarium attingena, resupinus cadit.xv. Ihve Nonna navi imponitur nemo poterat
;

episcopum. Putj. 34
Arcliiepiscopus

Duvelensis.

Hic S. Rumoldus ordinatur Hic S. RuPutj. 38

:

moldus

in

suo archiepiscopatu

Verbum

Dei populo

a littore a overe, donec exponeretur ccelesti indumento cooperitur. xvi. Nonna qudam diu custos existens, ex galli cujusdam cantu horascognoillaui
:

annuutiat.

scebat

is

et cuntra

dam tempore, grassantibus gentilibus, corpus defertur iu castrum quoddam Steynockeseel. Dominus

in conspectu sororum a vulpe rapitur naturam vivus ab ea reportatur. xvn. Q uo -

128 Pag. 40 Hic praecipit angelus S. Rumoldo, e paterno regno discedat. Pag. 44 Hic S. - u moldus mare irajicit vectus Davicula e viroini DUS
: "

ollalioi'

obducta corio bubulo, liquata pice obliPug. 47 ; Hic S. Rumoldus ethnicum paratam. lyticum sanat, eidemque baptismi gratiam impercontexta,
titur.

DIE PRIMA JULII.

titur.
tlitur.

177

Eadem E sequcntia
'

semper phrasi
:

et

ex eodem fonle procc:

esset, ipse construxerat.

Pag. 51

Hic S.

RumoMus

tum monastenum, sed

el

El vero non solum construcecclcsiamaS. Rumoldo sdi: ,

q
1. 1

annulum episcopalem suraino Pontitici resignat. Hic ab angelo monetur S. RumoMus, Poq. 59 Hic S. Rumohlus Papaj deserat. Pag. 61 Romam accepta ab eo benedictione. 65 Hic valedicit energumenum liberat. Pag. 68 Hic S. Rumoldus Evangelium pnvdicat populo insolituS. Runioldns dine choreas ducenti. Pag. 70 Hic S. Rumoldns benigne excipitur ab Adone Conrite ejusque conjuge. Png. 82 Hic S. Rumoldus filium Comitis sacris
:

ficatam trudii quoqne Theodoricus

Adunantur

num. 7. ftis verbis Deo militantium copis accrescunt oninia, qure ad usus pertinent ecclesia, usque ad coiisiiiiiin:it.i operis sunimam. jir;/'" haceadm ealesia est, jn.e tipini Theodorieum num. 10 dicitur ecclesia nostri Martyris, qnmtempore Normannicarum inenrsionum illsBsa permanserit Seqmnti num. 11, sic
illic
.

habetur

Mulier

niatneularia

eadein

et

nonna,

undis abluit, eique Lyberti

nomen
:

imponit. Pag. 86:

filius, et

Hic aquis submergitur Lybertus Comitis Hic S. populo investigatur. Pag. 96

et S.

Rm.ioMus
:

nomine, pia devotione, ecclesi ejus (S Rumoldi adhseserat. Runus um. 14 Quidam Lantegerus nomine, qui in ecclesia 1!. Riimoldi ooaluerat. [lemetnum. 17, miles ille stipendiarhis,
G-erlendis
:

Gummaius

pia miscent colloquia. Pug. 108

confractus

Hic Lybertus aquis educitur precibus sui sancti Hic serit et. plantat S. Rumolpatrini. Pag. 121 Hic S. Rumolotii vitandi gratia. Patj. 126 dus
:
:

el velul totia destitutus viribus, ad ecclesiam B. Ramoldi alienis defertur maiiibus. 131 Quocumque me vetto nidlum aliud lemplum
,

sacellum

aut

ecclesiam

apud

Theodorieum

reperio

dus, sacellura exstrui curat, quod etianinura Meclili-

Hic sanctus vir Rumoldus Hic piscatores mirant.ur quod ipsis inter cannas apparet. Pag.Wa: lumen, Hic sacrum corpus S. Rnmoldi in aquis invenitur. 129 Alque his sex el vigtnti prxcipnis programmalis dislirtguilur tola itla Belgica Legenda, quse ego haud
nise

exstat.

interflcitur.

Pug. 133 Pag. 142

prxter imom bcclesiam S. Rbmoldi, qua antescrip- Adone sacrum toris illius lempora et eo quo scribebal sevo, non ub corpus,
, .

sepuUumab

tilio.

sed a soloS.

Rumoldo

habuerit denominalionem,

In

sepulcrum S. Rumoldi, de quo memtnil itlem Tlieoloneiis num. 16 ilem mensaejus altaris, ntim. 18 niedicinalis tumba nnm. 19 quse
lioc
,

ipso templo fuit

otnnta aucltir

uoster soli S.

RumoMo

tttlseriltit,

nits,

faeilius sol-

difficulter

crediderim ex picturis

olirh exposilis

ad ver-

quam

vuntur.

bumdescripta
intrusa,
qnse.

esse, ct operis contextui

non

salis apposite

tamen sequi ferme maluil Domynsius,

mlc sucra uul templo veiliiiin ftteieits ut nuila prorsus iniivne assequi queam ; unde Anonymus ille Domynsiqmts, el recenlivres eum certatim secuti,
de
ttliu

quam in alttis sectiones versionem suam dtstribuere. Hinc ud superwrum ditbiorum solultonem datur colligere.
,

nobis eduxerint

templum
sttil

S.

Stephano dicatum

quoA
Tlieo-

multis post seculis adhuc exsliterit.

dorici panajijn
iiiiiiitin
,

Bgo

in

tola

imagines dlas

omnes, proul

olim exstiterunl,

1101),
iiilul

quarto post Sancti

,

Legenda Belgica seu

spectareque

Domynsiana
ante

anliquwres

esse,

miirttjtitim seculo scripta

prvrsvs reperio
,

quod

adeo

ut

conjeceramus,

ad

finem

vel a lumje td insiuiiure

vitleutur

quupropter
;

abique

seculi xiv, post sacrihcorports in theca

deaurata deposi-

ulla li.csiliiliiiiirprviiitiilitniiliiin ccnsco

teinpliim quiile-

tionem, imo polius ad principium

menla desumpla
viilgalis, qusr

fuisse

earumque arguex Actis Latinis [um maxtme

,

xv

cumque a
corporis

nostro S.

Rumoldo
dittititm,

srdifieutum,

sacrisque

ejtts exttviis
;

nutlius

itlteiitts

Sancti

Anonymus Betgicus prse

oculis se liabuisse

nomine

sallem posl sepullurum ab Adoue procuratam,

diserte

fatetur pag. 34,

ut paulo superius

relulimus.

niinciipatitm futsse. Al, inquies, Sancto ulleei sttllem ab

ipso vivo S.

Dixi, prout olim exstiterunt, nirai de kodiernis, inter

Rumoldo

dedicari de.buii. Quid tum postea ?

dicat
;

qnas plura miracula

aliseque

inscriptiones

prioribits

Quis
potius

inde

consequens

titnltim

S.
tiul

Stephani
S.

suppositse reprsesenlanlur. non

eadem

est ralio,

quum-

obtinuisse
?

quam S.
:

Liturcnlii,

Marim
mibi

qutim jam nltra admiserimus

ex eruditorum Mecldialiquas, trecense

Matjdulenx

Domyitsianam Legeudam

addiicis, ejustanti

nicnsium
torttm

jtidtcio, si

nonomnes, saltem
selulem
prse

que sequacium gregem

Verum

isti

omnet

ctrciter
,

annorum

ferre,
,

uisi

non sunt, quanti solus Theodoricits, pro

et priucipiu

ftne uinlecimi

plerscque

per iconomachos disruptee

et

tacerulx

ad

duodeeimi seculi indubitalam ferens sentenmnliiu

esece

vetitstioeiim

normam

subinde efformat.v

et resttlnlx fue-

liam, a qtta sexcetdi recenliores,

bentes,

descri-

rint, aiict.eqne

epigraphse pro imperiti alicujus arbitrio.

eos

non

dimooebunt, qui non

itt

speciosiora sed

Nolabv lnc rursus, Domynsium aulogritplium Belgicum non integre reddidisse citata pitcj. 34 et uliis,
nviiiiuiin silentio preesit
,

veriora disquirunl,

rursus dicendum erit . 18.

p
Rumea,iadhuc
jacebat temImre Theodo-

132 In
dicinalis

eu ecclesia, ul iicrum
fuil

dicam

fuit S.

quse ud

rernm ttlustralionem

moldi sepulorum,

mensa ejus

altaris, fuil

poterant conferre.
tatttia

Jam

cetera ud cultum quoque spec-

prosequamur.

tumba, eo quo Tlieodorjci selale requiescebat loco, ab Adone olim celebri sumptu procurata. Expendantur ea Theodoriei verba, qux sola ubunde
suffwiunl. ut rrfellanlur

XII.

Do

S.

Rumoldi sepultura

et

tle

vuna eorttm opinamenlu

in Steynockeseel
,

qni

prima

sticri

corporis clevatione ac trans-

sacrum
Vardseo

cotpns

tempore Normannicarum vastationum

et

laiione.

alio deporlalum,

nominatim
ea

cttm

existimunt, freti

pictttra

quum prxceiciuli-

In ecclesia

D
rus,
ssepe

dcnti

paragrapho,
:

ordine septimam

decimam

pnma
cerie

S.

Rumoldi

depositione

seu sepullura.

mus

Quodam tempore,

grassantibus

gentilibus,

toncto

xdifl-

nta

testem habemus, in his Aciis unicum, qui magts secu-

mrnus devius dici possii, ductorem noslrum lumlutum Tlieodoricum, ubi nttm. 9, relala Sancti
it

dominus

corpus defertur incastrum quoddam Stejnockeseel iiifirinus sanatur; et S. Rumoldum bonosuor.im ex asse scribit heredem. Sutis certum
nullus in hac Bclijii parte tjeiililium grassationes

rum
esl,

patrata csede,
e.x

miraculo apparentis supra

,

corpus luminis, eodem

aquis exlraclo

sic

de Adone

occnrrisse, post illas

qux

sub gcnerati

Normannorum
;

Comite
jubilo

subjungit

Sacratissimum
trabit.
;

illud

funus

cum

nomine

in unttulibus

noitris describuntur

neqite jnoin-

impositum vehiculo. quo nunc requiescit loco, deportat, et sepulturam celebri BUmptu procurat nec defuit digitus Dei operatus Btatim mirabiliter ad glebam Martyris sui. Il,c
:

ad terram

de de aliis verificari posse adsci tplam pictttrse epigra-

phen. Ast ego illam, vel

si

de anliquioribus seculi xv

futsse dicatur, falsi plune urguo, Tlieodonci testimomo

ila

innixus, ut

si

in

eo,

quod

oculis

suis

vidil,
et

nos

l *s

verlus el longiori p/irusi,

sed eodem plane se.nsu

decipial, tola S.

Rumoldi rentm geslarum

Repelamus

miracu-

Domynsianus Anonymus cap. 29 iu noslra edinum. 40, expressius noluns ; delatum corpus sacrum in aMiculam quara Sanctus, dum in vivis
,

enarrat

lorttm srries corruat necessesil.

ejus verba:

terram Sacratissimum illud funus cum quo kunc requiescit trabit, impositum vehiculo,
loco,

jubilo ad

178

DE

S.

RUMOLDO

EPISC. ET

MART.
annum
non
est,
,

ACCTORE
J.

loco, deportat; et sepulturam celehri sumptu procurat. Habes Sancti sepulturam, habes sepnllurx ex-

curricula potissimttm collimantia. Circa

quit,

in.

ut reor dccciii.

Nam

verisiraile

Me-

B. S.

pretsum locum, S. Rumoldi ecolesiam, habes denique, sutrum coipus tirca annum 1 1 00 adhuc huini dcfos-

chlinienses, florente

tum religione et pace in Belgio, ""Vtotl*, ulterius distulisse sui Tutelaris, interea coruscantis
miraculis,
et

sum,

proctil dubio sub

erecti;
ricus
:

mensa altaris in ejus honorem quod idem sub anuum 1050 asseruerat BaldeUbi quiescit pretiosus Dei Martyr Rumoldus.
adhuc seputtus
Trudonopuli
jacet, ut
tot

continuis

ubique terrarum

inclvti

elevationem, celebreraque cultum, praesertim si "verum est, quod fama tenere dicitur, Leonera III Pa-

Intellige

alia

Sanctorum

pam anno

DOCCVIll,

quo

Carolum Magnum

Rt-mis

corpora

et

et alibi

Itumala relicla fueranl,

ne a barlmris ludihrio hnberentur.

coronavit, Machlinianam ejus asdem adiisse, ibique eum donariis et latina laudum concione veneratum.

133 Qu.rro, qni

Elevuclones
cilius faettc,

nobis

ostenilat,

quo

primum temloco

Quod enim narrat Gramayus

sect. 3, post

lib.

3 de Mechlinia
est

pore, ex primo

illo

lumulo elevatum, capssc nov.v inhonorutiorique

discere.

duo fere ab obitu secula (hoc

post

a clusum,
fuerit?
dictit

et

decentinri

repositum

medium

seculi decimi) percrebrescente

miraculorum

Cramayo

Idex Theodnrirn

non possnmus, ut ex
et

patet; Acta
vallis

MSS.

Tungrense, Ullrajectinnm
aul
potius ex

fama, corpus Rumoldi et inventum et elevatum. si referatur ad primam corporis elevationem, nec ipse
vel uno
teste probat, nec
;

Rubett
(aciniie
qua.i,

incompleta sunt,

duabus

cohaeret dicendis notafuisset, aut

coniexta;
in

Domynsiamu Anonymns
prolulit;
lucis affulget.

irque quid-

tione sequenti

nec consentaneurn

Ru-

medium
vet

ne.qne ex Chronieo

Meni-

moldi
ficiis,

in

Machlinianos

chlinienti

scinttlla

Qramayus
tect.

aut

horum

multis mirificisque beneerga illum continua^ devotioni et

et

hilumiiius, pro sua in rebns rnlunde defimendis auctorilntr,

fiide

observantiae singulari,

rerum Merhliniensium
:

lib.

3.

3.

inlre-

multo minus, quod uti ibidem praemisit, vastan'e omnes circumcirca pro-

jj

duo fere ab obitu secula, percrebreseente miraculorum fama, corpus et inventnm et elevatum, et postridie festi
pronuutial
IIoc certius
est, post

Normannorum rabie, in oblivionem pene abierat vita, et mors, et merita magni hujus Anvincias
tistitis,

divaj Cseoilias

(snspiror,

id

ex alicujus pseudo-chro-

esset in

adeo ut in vulgo ignoraretur, censendusne Confessorum, an m Martyrum numero.

ausirh

nolngi scrinio extractum) aromatilius

conditum

seri-

136 Non
sxpe
quo ducem

ncyare,

Gramayum
carpit

in

transvcrsa
in

coque ornatum,
situm. Et
cura

in in

ligneam thecam decenter repodies

deflectere, td
ille

tamen immerilo

Vurdnus,

E
thecam

peregrinorum cresceret

et

habct auctorem Chronici Mechliniensis, Et

ipse,

miraculorum frequentia. iternm solenni

sacri

ritu elevata

dum

Vardxtts

omni

teste et aucloritate deslitulns,

argentem
fingunl

pignoris ossa

per Robertum Cameraoensem

m-

meris popttluribus

rutntisculis,

pro

hominuin ingenio
adoptans

tequam
exstlterU.

Episoopuni, relataque in argenteam, cujns pretium

exceptis margaritis excessisse constat sexagiuta sex

adinventis, ufjigitur, pias opinationes passim

aut exiogitans, ex hodierna rerum congruentia, mugis

florenorum

inillia.

Factum anno
in

369.

Cum autem

quam ex antiqua
quod tcxtui
htc scriptor
ipsi

ingruente bellorum periculo

Oscaliam Petraeam

delata, huini defossa longo tempore latuissent, eadem, qu,e nuper, miraculorum gloria vetuit sub modio abscondi candelabrum. Prajsul itaque CameDuce Burgundo Abbatibusque seplem raoensis
,

Pneterquam re.i veritate deductas. Domynsiano conlrarix sint ; nam dum ligneam arcam, in qtta sacra ossa recon-

debantur argenteae theca} inclusam expressissime memorat, primam sacri corporis elevntionem haud
obscure differl
sucras S.

ad annum

1369, qun indubilatum

est,

testibus,

anno 1479, reliquias visitavit, populoque inspiciente reposuit. Thecahaec sive feretrum, inter pretiosiores totius Belgii facile habendum, sacrilegum hsereticorum manibus nuper et profanatum et direptum est, sacsllumque ipsius Divi funditus eversum, recenter reparatum est. II&c Gramayus. 134 At mihi nihil tncertius, quam quod de prima
elevutione el deinde in Oscaliam

Rumoldi

reliquias in

eam primum

translatas

et repositas ftnsse, teste

iterum e.odem Chronici Mechliilta

niensis

auctore., ubi,

narrata celeherrtma

Mechli-

niensium de circumvictnis oppugnatoribus victoria anni

stippltcatione anjtua
tttenda, qtix in

1303, cnnlinuo subjungit, conceptum a civibus votum di in S. Rumoldi honorem initi,

hodiernum usque diem quarta Paschatis

;

a Domynsio

Pctrzam

translalione
teste suf-

feria

perseverat

ac

de.inde.

unanimem

reselutionem

Gramayus comminiscitur,

nullo sntis
elevationis

probo

fulius.

Et quidem prinue

historia

Theo-

fabricandx thecx argentese, quse non ante pnedictum annum 1369 pcrfecta. et popttlo undecumqne tnrmalim
conflitenti exldbila
antlieiilico
fuil,

dorico apertissime rcpugnat; translatio in Stcynockesee.l

quemadmodum
seculi

ex diplomale
14.

ad ea lempora reducitur, ut neniincm Mechlinix credam exislcre, quirebus bene perpensis, ausit Gramayo
subscribere. Prodeat

demonstrabitttr pttragrupho
translalione

Quomodo
sint

atttem

cum
illa
,

xiv concilianda

modo Joannes Domyns vcl polius Aiitmijmus Rclga, primus qund sciam, Steynockese,

prima
ricula

quomudo

Domtjnsu verba, post raulta annorum Vardieits pro anno 803 reperlnrus
aliis

curstt

liuiite

Sancli vitam additamentisa pag. 188, apud Domynsitun latine cap.t, ue etivutione quum qussrimus , sic loquens Post
, :

trnnstationts

nnrrator, in suis ad

thecam argenteam,
translatione

examinandttm relinquo.
proxime,

De

Steynockeseliana agemus

nunc

multa annorum curricula, et cnmplurium signorum edita prodigia, quae Ueus per Sanctum suum operatus est, tara ante ejus ex hoc seculo commigrationem,

primnm elevationem investigare pertjamus. 137 Siquid vulent pix illse ac reliqiusse Vard.ri
jectur.e, ut

con-

sub

quam postmodum, sacratissimnm hujus Martyris corpus bumo Levatum est, quam magnificentissime, idemque repertum diversis aromatum
speciebus conditum. Atque sic lignea in arca sacra OSSa recondebantur,.vestimento serico, quod multis
erat aureis

verosimile supponendum est, Leone III, aut Notgero Leodiensi mttltis post Theodoricum annis, propagata per famam miraculorum el vitam ab ipso scriptam vulgatamqne, S. Rumoldi gloria, de elevando sacro thesauro, n Me,

non quidem CertocW'' erant i<"> attamen non

ossa,

chliniensibus lutn paulo opulentioribus, serio cogilutwn

fuisse,

procul

dubio,

cttrrenle seculo dttodecimo

tum

oontextum lineamentis, involuta, ac ar;

nempe.
et

cum

belli

Grimbergensis
in

tumttltibus compostlis,

gente theca; inclusa quae reponi atrio siimini chori, nimirum supra
tiatfB

solita est

sub

dominis Btrthotdis

gratiam a Duce Brabanlix

aram Adnun-

Oivas DeiparaiMaria.

Quam

multa hic perpe-

rotn

confundantw,

perspiciat. Nettu

minus ad prtma

nenu est qui prtmo intuitu non tamen abslerritus esl Fardxus, qtto Dnmynsii vcrba, insignem annotatioad

domiuio aut patrocinio (advocatiam per id temptts dicebant) magis in dies florere et augeri caepit Mechliniensium respttblica ; accrescente
receplis, sttb il/orum aut

etiam tum Clero, Cameracensium Episcoporum favoribtis illuslrato,

nem adjiceret pag. 86 I 87. 135 Verba ejus referamus,

quod pluribtts dicitur

Aclis in subjuncto

corollario; adeo ut de

multa

annorum

in sanctissimi Patroni

amptwri et magnificenliori templo conhonorem exstruendo consilia

tulerint,

,:

DIE PRIMA JULII

tulcrint, et eo ipso aut sequenti

179

mox

seculo

xw

manus
irrefra-

operi adnwvernit.

Hujus

rei teslem

habemus

inde acciperc poste tidentitr, unde nemtni incidit requirere.

eam

gabilem,

non

faltor,

miilla

alias diploma, quo ad fabricam, si pridcm inchoalum, tum rero promovcndam, disponiiiitiir nnno 1265. Certo eo se.culo elevatas

citatum

140 Leijeram
lensi.
in

pride.m in codice

Usuardino Bruxel-

^ZT
translati0

ad usunt

Ecclesnr Collegiatm S. Qudilse,

seculi xiv, aul sub initium
in

quem Eorum prima

legc-

etjam tum
niosu illa

in eapsa

ahqua

mipera ad Usuardum Prxfalione pag. lx tcriptum

ftiicnt

repositas fmsse sancti

Mnr-

ccnsui sub

xv;

tyris reltquias,

ex eo constare debet, quod durante faobsidione anni 1303 prxfata capsa (sic refert
Mechliniense)
a

ram
et

inquam,
:

verba

Martijrologm ad iv Junii hxc Meehliniae, Translatio S. Rumoldi, Episcopi

eo

Cltrvnicum

duobus

Canonicis

ex

templo fn forum processionaliter fuerit deportata... inde ad portam cnemeterii (Kerck-lwf poorte) eadem snpplioatione delata, civibus victoriam per S. Rumoldi merita deprecantibus elc.
lempore famost obsidionis

Excussi subinde quidquid scriptorum cominentaiiorum in tubulariis Mechlintcnsibus. qnidquid

piipuliirt

Martyris.

Iradilinuc

accepluin snpcreral, niilln

usqnam

Itujiismodilrtiiislaiitniis occiiirenlc vcsligio. sallem stitis

distincto,

cum prxter Steynockeselianam

sit.

138 Huc spectat Wachiendvnckianx Legendtt caput 48, satis in hac parte sinceriim, si debilos limiles non

nulla apud
nnllti

Mciiiliiiicnxes nota hodie aut udniissn

tiniiiic

saltem

reeolatur.
si

Incessit

ilaqtte cupido,

Hoc anno (ucccin) obsidebatur a Joanne Duce Brabantia;, assistentibus Meehlinia Lovanio, Bruxella, Antuerpia evocatis, ei civibus
excederet. Sic habet
:

invcslitjaiitli.

qua [orle rutione

rem ulterius pnedictam Mttrltjrorei

logii

Bruxellensis annunliutioiiciii,

Mecliltni.v
iitlul

de

facto gcstx,

commode

udtiptarcin.

Eicnini

minus

feri.i

recensent aliqui,

qnarta hebdomadae sanctie. Obsidionis causam qnod Mecblinienses venditionem

quam

verosiinitc visum est,

figmentum aliquod, viciuo-

rntn ijrutia,

Bruxellis in sacros Easios relatum fuisss;

indictiluiii tllic sucii cori>oris

medietatis urbis ab

Hugone de Cambilone Episcopo

porro, cogitari nvn posse,

in

Leodiensi, sine debitis solennitatibus Duci factam,

aliqui, quod constitutum ab eo urbi disquisitio penes eos prsetorem admittere nollent Hac obsidione tanta erat apud Mechlinienses sit.

impugnarent

velcrcm tltcctim argenleam depoHUonem tinni 1369, quemttdmodum nonnultos velte. sirpius observnvi; nnm
toia ea rcs

Paschali temp or peracta cst, die 3 Aprilis, non ultima Decemlnis 1370, n( chronica aliqua somqttod
e.c

penuria,

ut

vel

pugnando
se

unum

vel

alterum diem

occumbere, aut intra dedere tenerentur. In

deliberant inter se,

niant,

ipso

auihenlicv instrume.nto evnienler

tlemoiistrnbiltir .

14.

tantis angustiis constituti,

dum

141

Ad

hvc

certissimum esse debet, ex prima sein

quidagerent;
illis

variis hinc

inde propositis, incidit

pttltttra, alqiie.

ex priino,

quo sacrtim S. Rnmoldi

in

alicubl
4

consilium

bonum,
feretro

ut ope beati Martyris im-

cvrpus reconditum erat,sacello,

hodiernnm basilicam notatur

Julii.

plorata,

cum

(quod in

honorem

ejns,

ex

aliquando translalum fuisse antc ftuein

seculi xiu, ut

cypresso confectum, et panno

gato,

aureis lineis variecivitatis

jam

oste.ndimits; idque eo mvdti

et

ct

splendore, ea solen-

coopertum erat) circumcirca processionem nudis pedibus, et in

voto etiam addito,
futuris temporibus,

mnros,
:

nitate

pompa,
ut

qnam
fti,

tanta

celebrttas

merebatur,

lineis facerent

quxque,

passim

inter Sancti festa

connumerari

quod eam quotannis, perpetuis si obsidio solveretur, resume-

consticvcril. Ilismccitin allenle perpe.nsis, vix dtibilan-

dum
.

pulavi, quin pr.r/atum Maiigrvlvgium, eatn ipso.m

nvbis
,

rent. Resolutione

capta,

Anglum equitem Petrum

Dondelaer ducem suum statuunt, qui superposita clypeo suo costa B. Martyris, quae etiamnum vitro
inclusa visitur, in aciem
procedit,
vertit,
itaqne.

cum

civibus bene animatis

fugam eodem Martyre incolas suos adjuvante. Erat

et

conflictu

inito,

Brabantos

in

cvmmonslrttrel quam tolo hoc primam illum nempc, ex vcteri S. Rumotdi claust.ro ad novam basilicam, qux, aptissime, ex rerum quodammodo exigentia fttcla fueril infra octavam ipsius pridem slubiliti natalis IV Julii circa anqusesivimns,
,

titinxliitivnem

num 1230,

dtcamits per conjecturam, anno 1227, quo

tunc temporis
etc.

feretrum

portalile,

ex cypresso

citrrente httera

Dvminicali C,

Julii incidil in

diem

confectum

verum quo

illud

tempore primum ela-

Jvvis, atqtte adeo IV, tali Irnnslativni convcuicnlissima,

fuerit

boratum fuerit, quo prxcise anno elevalum corpus, cum

Dvminica, hoc eliam

Qttotl

le.mporc. sub dedicationis,

nusquam

certo

nolatum rcperiam, tuntisper inhmrebo

,

atius dice.ret

encxniorum nomine, apud Metitlinienses

vero successu temporis ncgletia vi-

prolabiti conjccturx supra positx

accidcre id debuisse

celebemma.

circa finem seculi

duodeami

quo reperta, elata et in

deri potue.rit Iruiislalionis istius svlcitnitus,

mirum necvncurre-

thecas decenter
clwrii,

fuisse reposita 56'. Trudotiis,

Eu-

mini vidcalur; qitaniluqitidcm cum ipso

ret,

festo

ac

Liberti sacra

pignpra

narral Gttrneuus
liumi defossa

alia vero translatio recoteretur

est.

mense Oclobn, de

pag. 21Ji.

qux ab
si et
sil
;

aevo

detituerant usque ad

Nortmannorum annum 1169.

qua modo agendum

139 Quid
idque potuerit

aliquantulo tardiusS.

Rumoldi

cor-

pus elevatum.

Xlii.

Uc

translalione in Steynockeseel.

idque sub seculi insequenlis princi-

fadum
c

futsse

"cu /Snem
12,

tec.

pium, quo faciunt ea qux milii subinde sugtjessit R. A et Erudihssimus D. Canonicus supra luudatus Cruaus, ex MSS. annultbus vemaculis, (qui pro eo tempore fidem aliguam faciunl) diserte asserenlibus
,

E.

hscc Sleynvcheseliana S. Rttmoldi translttlio

MeTranstatio
alia Martyroi.

cltiinix liodie

pervutgata,

vete-

gcmino
alterum

Officio

imo unice nota et celebrata duplici, quvrum allerum translalioni,

respondeal.
Illtim

rem Canonicorum Mecltliniensium Itabitalionem, seu o. Rumoldi monaslerium, ubi claustrattier vivere. assueverant, eo
J

re.lationi

forlasse

inter

nota,

Usuardina auclaria, ex proprio otim Mechlinicnsi aut

Miiiiijrologio aut
titia,

loci fuisse, ubi nunc existil caznvbium tianctscanorum, quibus ex Italiu quinto post o. Fruncisci obttitm anno adduciis, convcntum Mecldi-

Kulendurio, vel aliunde. accepla na-

r.

signavit Joannes

Molanus ud

xviii

Octobcis

In

Mechlinia, Translatio sancti Rumoldi Martyris at-

mensem xdificaverunt Berl/toldi, teste Gonzaga pag. 98 sub annum 1231 pvslquam inde migruverant tanonici ad novam basilicam corpus S. Rumoldi
;

que

liaitd tlubie id

Pontificis ; qui, si Sletjttockcsctianum novisset, verbo insinuare non prstermisisset. Ilinc

esl

eamtlcm sumpsisse censendus

nvlvgiv Scotico,

Dcinpslerus in

Me-

secum transferentcs, ut sacrum ietud depositum

e evatuin futsse, el

eo

ommno

nccesse

sit

admiltere,

ante prsedictum

annum 1231
,

cun <jue tunc m lemporis basilicam deportatum

non sine pompa ad novam qttatemsi

xvu Octobris, de suo prsmiseral Mechlinise, Rumoldi Archiepiscopi Adventus. Occurrit et eadem Irunslalio in Florurto noslro Sanclorum
qui

recle

Tun 'nyrense chromcon adduxil laudatus Eruditissimus "nvnicus Cructus. Quse omnia apprime cansvnant iis,
"

MS.

seculi, ni fallor,

xvi, prxdiclo die xviii Octobris

Apud Mechliniam,

Translatio S. Rumoldi

Episcopi

uc usque deduxeramus,

quseque lucem

aliquam

et Martyris. Alque Itic plane indicuri supponimits eam, qua de agimiis, translutionem in Steynockeseel,

qux

180

DE
procul

S.

RUMOLDO
S.

EPISC. ET MART.
ejus tempora faclan:
scrle affirmaret,

quee in hodierno Officio Mechliniensi XIX Oclobris re-

AUCTORB
I.

colilur,

dubio

prnpter

occurrentern

Lucx

B. S.

Evangeltsl.r festivilalem, tn sequentem diem transposita.

Supponimue,

inquam; oum

alia

vera translutio non

textus

tametsi non tam di Steynockeseliam miraculi el tam splendtdse donationis silentio quisque conficeret, qui enim tam solicite sub finem numeri
ftiisse.

Quod

vel

ex solo

celebris

lfi

mpenil,

ad quam descripti Martyrologtorum

in citnto

referri que \nt,

modicum censum annuum, eumrjue vttalitium, cx voto reddilum, commenwrat, an is, obsecro, pagi inteari
donationcm
est, nttlla

143 Succedit
uti et Relalio,
ithi

Officio

Mechltnicnsi, ipso

neglexisse

censeri poterit
alia

;?

Certum
tali

item

niense Octobri, die XXVII, seu in vigilia Apostoloe.l

Acta aul monnmenta

atttiquiora,

MSS.

exslare
detertni-

rum Simonit

Judse,

primum

notatn

apud Grevenum,

Domynsii Anonymo
nota translalione
ejus loct
tione
et

qnx

de

Rurooldi Episcopi et Martyris Relatio. Tum apud Molanum in Usuuidi additamentis, eodem die, In Mechlinia, Relatio B.

subsccuta in Steynockesecl toparchx tam celebri curatione, ac demum pagi dona-

Rumoldi Episeopi
:

et Martyris.

meminerint. Est ergo ad Legendam

forle.

Belgicam
tota

Item

in

Menologio Srolico Dempsleri

Mechliniam
Usnar-

quse secttlo XV, vel

translationis
illitts

xvi scripla

est,

revocanda
inter

Relatic reliquiarum Rnmoldi. Scripsit Grevenus, vel

quisquis esl islius eltlionis imcior, ul in Prsef.

historia,

qux ulrnm

antiquas

pictnras expressa fnerit,

dnin

di.r.ittius,

aut sub finem seculi

xv, aut certe snb

Uibulu invenire dehuit prtedictam

vis

imiium xvi, adeoque tuncin aliqua Belgica Sanctorum Relationem quam;

ex diclis supra xi, conhUtcumque statueris, scripta pictttris prxferenda sunt ; unde Itic primo proponendus totus Do-

ciendum

est.

mynsii tcxlus, qui attctarii ejus

sub hoc titulo
:

captit allerttm constiluit

Translationem, qtix prxsupponi debel, neglexerit.

Divi Martyris

corpus, ob bellorum
satis ap-

Ce.lerum
liter,

cum

altera alleri conne.xa

sit,

non improbnbi-

turaultum,

in

vicum Steynockeseele advectum. Ex

pictnrx epigraphx diversitale
incerta

colligitur,

lUramque Mrchlinix
liumnlili,

fuisse celebrem ab

tiluli httjus el

i/iso

seculo .w, quamvis

peculiari Ojjicio, saltem pro-

parel,

quam
ve.l

Mecltlinise
:

olim

fueril

dtclx

prio, in errlestn S.

"

eam quolunnis recolere, non videatur in more posilum fuisse. Altamen festivilulem qmiemqualem innuil fundatio Decani Joannis
Robyns, reperta

trunslalionis et epocha el cattsa

sed

Domynsium
a pag.

au-

diumus

potins

Legendam Belgicam
imperite,

190
vertit

mulla more

suo

confundentem.

Sic

ad calcem

ne.crologii Mechliniensis,

stepius alibi citandi, ubi

proanno 1524, notatnr

natali Sancti

dislri:

bulio facienda in /eslo Translationis D.

eo, opinor, quod
di.iinius.

Rumoldi

non

cum

ipso

die confluere

en

itaque, de quo

jam

dixi, Translalionis et

forte Relationis Steynockeselianse, in ipso illo t>/roxxvii

Octobris pridem celebrata.

aptanda
narraltoni Sleynockeseliana:,

poris

144 En utcumque probatam sacriS. Rumoldi corTranslationem el Relationem, sed absque exquo vel unde
faclse

pressiont' lerinini,

fuerinl

quas

nihilominus ex Iraditionejam recepta, Steynockesehanx

historix uptare cogimnr,ciijiis verx drcumstantise adeo
obsciurss
et

ignotx

snnt, ut

qui ccrtum

tempus

>

Domynsius : 146 Accidit ut bellum atrox moveretur, et plerique cives Machliniani, quod chari et pretiosi su- juam nec pellectilishabebant, urhe avectum, amicorum tutela Domynstu, commiserunt, demandaruntque. Erat autem Canonicorum quidam, maximum rei dispendium formidantes, quietconsultaruntMartyris corpus advicum Steynockeselanum deferendum. Fert fama, thecam argenteam, in qua sacrum Prajsulis corpus repositum erat, eo loci ruri defossam fuisse, corpore pluribus ibidem coruscante signorum prodigiis. Verum sopito jam bellorum dissidio, corpus ipsum a effossum fuit, quo illud ad pristinum tandem
reducerent locum, antelatis vexillis sacris, ac solenni

pr.rfata trunslutio et

relatio contigerint, aperle edtssesil

rat, hactenus tnventus

et

nemo. Fuxo implexa omnia

tempora ascendunt; sunt

pompa. Erateodem tempore equestris

ordinis

involuta perspicias.

Sunt qui cum Vardseo, picturam

appeUante, nd Normannica
nln,
el

quispiam Steynockeselanus princeps, isque comitiali laborans morbo. Quoniam autem complura operatus
esset inibi

qui

Wachtendnnekianx vilx auctorem cap. 43

Deus signa per Sanctum suum, admit-

40

seculi,

dum

prioribtts seculis
</

involuta

tenebris

tere ille noluit, ut divi Antistitis Runioldi reliquias

omma
necdum

offendunt,
adulti,

bellum

confu-giuni.

Grimbergense seouli xn Atque isti quidem nt vede.

tustiorem deftniant

cnm,qua

agimus, translalionem:
vestigia premens,
e.le-

Gramayus
alia

vero Domynsii, ni fallor,

plane ssmita progressus, ut inter sblenniores

se

a sua ditione auferrent, ni prius incolumis sanus ope Sancti redderetur. Quamobrem totus CanoniCumprimis corum grex in haec prorupit verba Altissimum, at precagrate heros, absit ut tentes ' beris eumdem obnixe religioseque, utdivini muneris
:

vationes

ostensiones
collocet.

anni 1369
Ne.quid

et

1479 eamdem
quod
rei
il-

te

participem reddat, auxiliante ad

ille

eam rem
:

sancto
in

translationem

igitur,

suo Martyre. Hisce auditis,

ait
:

Quem

mo-

lustrandw conducat, prxtereamus, singulorum auctorum rnl.i exhibenda swU. .1 Vardmo incipio, qninotatione
in cap.

dum rum

i Domynsiani auctarii, ad vicum Steynockeiia

seel, conlra Scriptoris inenieni

loquitur pag.

87

deprecabor Dominnni? Aiunt sentinam purga. ex animoque defle commissa peccata, atque horum pcenitudine ducitor, quo tandem favore numinis auxilieris. Quo prsestito, domini

Scelerum tuo-

Quo autem determinato anno

indfi 1'uerunt

eo allata, aut relata

Canonici in genua procubuere,

tus sit
ille

Deum ipsum

arden-

sacr.i ejus lipsana,

nusqnam invenio

tius pro principe rogitantes, ita ut pristinse restitu-

ut

tamen certum suppono, illuc translata occasione imminentis Normannici furoris et belli, sive ejus, quod ab anno dccclxxxi, ad finem fere noni seculi
duravit,
derunt.
sive alicujus

incolumitati.

Hoc

edito in ejus gratiam

signo,
collegio

quod

habebat
:

dominii
cujus

mox Canonicorum
Steynockeselani

contradidit

vici

anteriorum

quae

in

an-

nos DCCCXXX, DOCCXXXV, dcccl et intermedios inciUnde Inter epigrapbas icoaum Mechliniensis sacelh S. Rumoldi.... deeima septima ha^c est grassantibus gentilibus, corpus S. Rumoldi dafertur in castrum quoddam dictum Steynoekeseel. Algue hxc tota Vard&i busis, qU am ex Theodorico suptrius ita tuertimns, ut hujus opinionis propugnatores satis exarmatos existimemus. 145 Ut innmcussum igilur et indubitatum
obscur.r, du-

dominium perpetuum imprsesentiarum obtioet divi Rumoldi collegium Canonicoram, ita ut investiendi
et

revestiendi jure

inibi

potiatur.
divi
in

In

hnjusce

rei

Quodam tempore

memoriam lyehnura pensilem

nici

Rumoldi Canosuiiuni

diu

uoctuque
totius

accendunt

chori

medio.

147 Sola
mentnlx
scriberet

hujiis farraginis,

satis

male coag'/'"''

lectio,

cordatum qitemitie convtncct, Domynintellexisse quid vellel aut

ckti,

sium non usquequaque

Catholica.

admitti

Miror bellum

rt islud atrox, qnod, fUtrenU

bix tt implextt:

cupio ex uprrtissmio lawiaii Theodorici testimonio, prmcedenli paragrdpho tatis expenso, nullam sacri corporis elevattonem, neque adeo translationem ullam, ante

Canonicos coegerit,

thecam argenteam, bo
ruri
defOdere, q misl

fwrenorum millibus sstimatam,

ibi ttttius

quam

in

urbe deliluisset. Si id famu ferebat,

dum

DIE
dutn Domynsius
viveret,

PRIMA
S.

JULII.
turbatus,

181
merito

necdum

elupsis duobus serulis

Mechliniensis

de

transferendis

a confecta prxdicta capsa argentea ; quid ita palpat, quasi res remolissima sil, de quu nec temporis, nec

Martyris

deliherare
banti.r,
litis

personarum, nec
setnotttia?

illius distinctw
si

reliqniis, iisque securo loco collocandi* AUCTOBE debuerit. Quid enim a mctore J.D. S Duce Bra- '

cireumstantite snperfuis-

atihuc

Plura notarem,

mihi animus

esset,

rem

metiti

per

ipsam suspectam reddere. Minime vero; quanlumvis obscura sinl omnia, id saltem perspicere uideor, Domynsii

infantulo, aul proeeribus probe cathoid tempus potuit? An sacro corpons

deposito?
iiijiiria,

Apage; id ubsqite. summa Brabantinarum nemo ausit asserere. An tltecsc argenteir t

dtio

memoriam, aut popularem tradttionem, faetst aliquando saeri S. Rumoldi corporis in piwdictinii vicum SteynoekestHanum nlicujus
translationts,
loc.i

tempore

invaluisse aui

Ast
est.

illn

post

deinitm seculn primiim conftci ccepta

Qutecvmque
et frivola.
sitn

alia ratio ftugatur,

;

mque vana
aliqun
ret
et

erit,

cassa

Qnid ergot Dicam

siipponilur, vel

suppoin

toparcltte curutionis, utqiie

ea

vel siipimiicntlii est,

occasiouc, transliiii

factu
istius

aHqnando

capiluium juris

perpetuum imprasentiarum obtineti hxc omiiia densis ignorantias tenebris itnmersa fucrint, docebit Legenda ffachtendonckiana, cujusauctor Vard.raitam illinc Scyllam, inde Damynsii et Grmnayi Charybdim reformidans, seomilos alios rerims. ttovam
a se excogitatam viam ingredi coactMS est; ad bellum,

quod Ferum quam

directi,

Stiynockeseel translatio;

pignus uddueitur,

jus

directum Capitulo concessnm, ob impetratam a loci Domiiio sanitatingratiam : vsrbo, id evincere videntur

citata superius Martyrologia, aliaque

monumenta quansit rei istius

tumvis obseurata, utsarta

suhstiinlii,
:

teeta

servanda

vermn

qni

toterulntilms aul verisimilihiis

circumstanliis

eam

vestiat,

tnntum

obest. ul

q uis inven-

quod translaiioni utcumque salvandx opportunissimum cre.didit, citalis ad

ut
iii.n,

Grimberganum

dilapsus,

tus sit haitenus,

qtie pnvftiliim

ut

iii

diversa polins abierinl qmcitm-

historiam vel prtmis labris degustdrunt,

marginem
sed qui in
est.

codice, neseio quo,

:

MS.,

pieiura,

Molaiw

et

Picturit gentiles in genere

iiitniiitis

regestis capituli

melius solum

Domynsium
ei

appellasset,

delerminando tempore

plane

oppositus
tntl

vifititt

nommat; VardmusadtNorDomynsius et Gramayus ad nimium temporapropinquant; mediiiuter trnmes Wachretrocedit;

Dc

pictvra

jam

salis

diximus;

Molanus,

potius

Lowius

in Natalibus, nec
tiec id

verbum habet de

bello

tendonckiamts etLectionum auctor, uon tnagis feliciter tempora designarunt : ad Ihodem ittam Brabantinam
dilapsi,

Grimbergano;
pituli,

nisi recenttssima sint.

magis inmure credo regesta caCeterum novum hienihil

s,

quam

licet,

ad homittem

lamisper supponert

nsiis sim, noii aiitrr piidcui habui, qttod VUlguS lliitiuinictnn

vtiettt
,

qaam

ut

figmentum
Btitl.e-

aut

Leijeiul.r uli

inusitalum, utpote

li!;v

scriptores eonsuliie-

illud ipsiiin

cum

multos murginibus udjicerc, quos

ris,
vi c

ibi in fonte

qitidqiium

eorum qux

recitat, Iradere dcpre-

nio et aliis sapientiortbus Bcltjis alibiomnino rejecturu qtiiimqtnim netjem , disseiiiitmes ali/uas stili uitiium

hendes, imo sxpc contradicere,

En

ejus cup.

43.

1159

iiiterveuisse,

qux Grimberganis damnum

illi noii
,

de.da-

nec alii recle

148 Rebus itamiserolococonstitutis (nempecssis Qrimberganis in decretoria pugna ter Langenhaegm,

caotoque, ut fcrltir, Guullero anno 1144J Clerus

rntt, sed

ad quas scriptores
ciintlitle.

videnlur respc.rissc.

Celeruin ul
tiuni

dicam
fatert

plus temporis ei disquisU

tempori
aptarunt,

Me-

impendi,

quum
csl

chliniensis, merito turbatus, de transferendis sancti

magis

dalum

audeam, neq ue lame.it mihi Corinlhum adire, quam ceteris eo

ul aperte pronunliare cotjar,

Martyrisreliquiis,iisqueseeuroloeocollocandisinter

dcmiim redactus,
esse scintlendutn

nodum
dubium

sedeliberaverat.Nulloveroaptioriconsiderato.quam
castro de

mmjis quam solveudtim. Transtationem

et iliiiititiuiiem
;
,

Ham,
illius,

in

vico de Steynockerseel,

apud

qualemcumque, miritculum
revocare, duriusetdum est

t'

pro loco obtinendo institerat. Quo benevole votis annuente, dictae reliquiic eo translata?,
et circa

Dominum

apta lemporareperire, qui-

bu^ ea gesta sint, huc usque iiiciignitum etimpervium.

dictum castrum in terra defussaa sunt, ubi

claruerunt

quoad cessarent tumultus, delituerunt, multisque

miraculis
vici
:

quorum

intuitu

altare dicti

(quod aNicolao Cameracenci Episcopo Capitulo

fuerat) postea

1B0 De eslero, qui translatiom sa-pe dictsemediam viam aperuit, auclor Legendx ffachtendonckinnse, non potuit non per eamdem sacrutn corpus ad priorem on per be.lsedem reducere cap. 46. his verbis Illis conditio- lum Grimber:

datum
dein

ijanum,

sancto Martyri dedicatum, et

ejus indictus
forte
est.

nibus, compositis

ita

rebus

(postqitam

in

gratiam
Dies

dies

festus

translationi

xiv

receptt sunt Grtmbergani)

de referendis sacri Martyin

Kalendas Novembris, nnnirum ab anno

<

1634,

ris reliquiis, cogitare coepit Mechliniae clerus.

quo Officia Mechliniensi ecclesis propria pubticartjussii

Illustrissimus Archiep.
citius
;

indicitur,

et

multo comitante populo

et ecce

Steynocibi

Boonen xxv Augusti uut paulo

.\v.

kerseel

itur,

non exiguum

id

temporis

dtc

illo

xiv Kulendus pro arbilrio selecto, cum

uiiraculum.
set,

Cum
vici

iu Steynockerseel clerus advenis-

in

Martyrologiis translatio notetur

Kal. Nov.,
vi

Dominus

eum

rogat, quatenus pro se apud

altero

jam pridem

relationi

consecruto,

Kalendas

divinain

bonitatem

intercederet,
beati

Novembris seu
S.

xxva

Octobris,
tol seculis

qno apud Leodii nses

recoli solilus eral, ut

Iaborabat, precibus
retur. Clero in

ut a lepra, qua Martyris liberari mere-

Rumoldi

nalalts a

genua procumbente, Deumque per

illius

supra latius deduximus

lectio iv,

. 9.

Brevturii Mechliniensis

sancti Martyris merita pro salute

deprecaute,

quod in
historise

cum reluto captte belle consonut, prxterquam tlia novum bellum instntielur, minus etiam conveniens : Exorto inter Mechlinienses et
itidem iv,
esl
:

statim a morbo, quo affligebatur, convaluit, sanctas-

populos vicinos tumultu. Leclto allcra,

cupilt

46 describendo simillima
islorum
Qiiin
et
ti.ntje

n-.que

major

Offi-

cwrum

piopriorum unliquilus mi/n hucteiius

reri ittioieni

que reliquias e terra effossas restituit ac loci sui dominium, in accepti beneficii signum, Clero possidendum dedit Clerus vero, qui dominium hodie adhuc directum possidet, reliqiiias cum exultatione et gratiarum actione receptas, Mechliniam cum
:

innotuil.

oslendiinl

vuriir

magna
monis

celebritate reduxit,

et in illius

memoriam.
satis

Breviarii Mechliiiieiisis edttiones ; fiim non reperiantur

ntst in

relationis solennitatem instituit, ipsa vigilia SS. Siet

impressione anni 1073, quomvis ab anno forcelebrari potueriut, sed sub

rttit

Judse. Turde profecto

si

et.

non

memori
so-

tasse

16^9

coinmuui:

gratttudine,

quidem verum

est, eant relationis

imo

vel ab

anno 1524. qno Decanus Jmtnnes Robijns,

lennitatem non anno 1634, cum S. Rumoldi Proprio,

sed
arttto

Ut snpra dixt, dislribiilionem

altquam fitiittavtt in feslo translationisD. Runioldi, non eapresso die. Videamus

1673,

primum fmsse institutam

ptuj.

coulra

ipsius Domijiisu seutenliam

latio

44, asserenlis: Trans-

tta
rei

modo an hxcomnia sgtis apte temponbns diviea sttit, *mo an a quoquom stc dispesa commode qtieunt. 149 Imprintis non video, nec vvlebil ertulitus lector,
ris AJechlmienses per

hujus tam emmentis viri Rumoldi, peracta est Evangeliographi Luca? tametsi ipsis feriis divi Apostolorum Simonis earn recolat ecclesia, pridie
,

"<<"<antia

yanam

ita

quatemcumque cladem Griinbermisero loco constitutas futsse, ut clerus

et Judae.

Sed neque

hoc asse.rere potuit Domynsius,

tpso anliquiorem,

nisi divinando,

uam apud Grevenum,

Julti T. I.

24

non

182

DE
sed relatio
:

S.

RUMOLDO
et

EPISC. ET

MART
spes est'
possit.

A
AtcTonE

non ponitur pridie Apostolorum Simonis

translatio,

Judae,

Hurnbeeck. Si hxc documenta reperiantur,

fore ut

imo multis
die.

ante

seculis in

ad alia perveniri

Usuurdo

Rosweydi signabatur ea

natalis,

quem

Leodienses, in hunc usqne diem relebrure consueverunt.

XIHI. De translalionibus

et osiensionilius
et

sedpertransa

131 In tanta tamque perplexa rerum tncerlttudine, pugnantiumque sententtarwn diversitate, dicam an
tempeslule, una
SV.ptre.Sl
tid

wnem

reliquiarum S. Rumoldi anno mccclxix MCCCCLXXX.

eluctantlum naiifrmjio la-

bellu, ri*emota et

demissa certi temporis determiualione,

qutnit aisequi nullo siwlto

possumus, rerum saltem subul

Jj/r remotiorum seculorum

gentes,

te.nebris

tantisper

emerex Traniuui
"fepwtflo

slanUa eo pacto splvelur,

admillamus

Dominum

ali-

sereniora

tempora

ingredimur,

ubi non

quem via de Sletjnotlieseel periculoso morbo tum labi/rasse, cum S. Rumoldi miraculorum jama, ex Theodonco liabila, ad eum perlata est, idque forlasse seculo xii atil xin, qua tlle permotlis, cum in Itumanis
remetliis spei

meris popularilms

traditiunculis, picturis aut incerlis-

h*

simis scriptis, sed ex mortumentis aulhenticis depromemus, qttx de primanis duabus nolioribus translationi-

tl,KQm
\;">

<"gtn.

bus

seu

oslensionibus sacri corporis

tit

S.

Rumoldi

nos

mhil snperesse cognosceret

Mechlinienses

ad superna
ut

tam secure doceant,

confuijiens

Canontcos

exoraveril,

sacra suncti sui Patroni piqnora, tunc recens e primo

sepulcro
ibique,

Eosdem rum auni 1369, alteram 1480.

plomalnm, pcr Prsenobilem
et

dubitalwni locus non supersit. jnm non semel snpro notavimvs, primam nimialias

1479, quasex

tli-

levata,

Steynocksseel

ad se

ieferrenl,

qnod

licet

suppunere, ad altqtwl dies in templo

jam

ssepe laudalum,

mecum

Clarissimum Cutjperum communicatorum fnie, hic

Sleynockeseliano exposiiu relinquerenl, quod saiis esset, a xvin Oclobris ad xxvn; quibus el translatio el relatio tn Minltjrologiis reiotunlur.

Ferbo, quo usque per

hospitem
tes-

Sancli merita eorumque preces opiatum santtaiem adijj

adverbum describamjacite refutaturus fVachtendonckionx Legendse auctorem, cap. 50 ila loqttcntem : Theca perfecta, evocati Mechliniam Reverendissimi Gerardus Cameracensis, et Adelbertus Ultrajectensis,
Episcopi,
reliquias

insceretur
noleiis

qua

iemum

impelrata, caileftem

ut
illi
,

eam

vuLiium dimitlere, ut

mtemam

benedicerent, et sancti Martyris

gratitudinem

inclusas, ex sacello D.

taretur, tabulas donalionis confece.rit;

Stephani, ad
transferrent.
;

quo ex tempore

basilicam

eidem

Martyri

sacram,

principium
i/ativss

quxrat

qui polettj jus directum et prsero-

Nec mica

qnmcumque penes Capitulum Mechliniense in /lerpetuum manserint. Qui aniiquum morem norunt transferendi Sanclorum corpora. ad capiendum dona\orum bonorum possessionem, ut de. S. Tbeodorico liabes supru a uum. 26 pag. 78; forte conjicient, curatum primo miraculose xgrum Dominnm, corpus vero sacrum eo delatum, ut dato fundo qnodammodo invesdrelur.
ftdes
tt

venlalis loli isti periodo inest Gerardus Cameracensis aul Adelbertus Trajectensis, anno 1369 non eranl in rerum nalura, saltem non Episcopi qui
dtcttntur.
istius

Jam

icl

lectores

prsemonitos velim, unnos

ac

temporis

paulo aliter,

modo

fit,

numerari

sotitos fuisse,
lentlis

BeJyis non

Januariis sed

morem houiernum, eos a KaGutlicanum, a xxv Martii aul a

//<

vel

alia ratione

perstat sua Theodorico

et

tiuctoriias;

Domynsii

Gramayi vommenta,

Paschale inchoandi sequentibus, quod hic plane usuvenil, cum ulraque festivitas circa tempus Paschale peracta
v.
sit.

de defossa ruri pt eliosissima capsaargentea, evanescunt;

Diversitas in eo consistebat,
nos

quod cum annus

alibi fluere ccepis-

neque bella quxrenda sunt, qnse inter Principes Cailiolicos, aul adversus circumvicinos gesta, ad tam procul occultandas sancti

g.

1369, inilium apud

ipso Paschatis festo

sumeret,
set; quse

jam a Kalendis Januarii

non observala,
aul

Martyris

magnam

reliquias,

Clerum Me-

sicpe pariunt

conquse

chliniensem
tiora

fusionem,
nullo

disputationibus

impulerint.

ansam

substituerit,

incumbum, gratiam
^

cum me

Siquis conjecturis meis cerveniati perscrutandse unice

inibit

prstbent,

negotio

prorsus immortalem.

152 Nou gravabor

aut forte
ptsr

subjicere aliam Prsenobilis et Cl.

viri

S """' : ''

ToactaZ"'"'

Cuyperi conjecluram, saloandse utcumque rei sub"/'/"""""" Norunl, inquit, Annalium Mecltliperiti,

niensmm

quanlas

in

ea

urbe turbas
ipsi,

festum inciderit, elolash secunda autem anni 1479, mihi 1480, plane atten- o nso dendum est : primum enim rescriptum a Joanne. de erlhs Burgundia Episcopo Cameracensi datum est Bru- *""'''
in
'
'

habet,

154 Id cum

componi possunt. in prima exallatione

in

locum quidcm non

tertium

Paschatis

exeunte

seculo

xellse

xiv

excitaverint,

anno Domini mcccclxxix,

mensis
Martii
die

iidem

more Gallicano
tertia;
ipsa

qui ad

capsam

tllam tlegantissimam condendam, ingens argenti pondus conferre coacti sunt, pannorum textores,
lanifici

scribendo,

vero

oslcnsio, in sequenti testimonio facta,

natratur tnbus

fullones, eo

audacise
reliquis

et

temeritatis provecti, ut a

gistralu

ma.

ponte Befferano fest is ?u< e foro ,! collegium Soc. Jesu pergenttbus transitur) '"'""''";'"""'"' <. oliquot posl annis yerpetuo '">'" muUandifuerint. Quidsi ardentibus illis Llibusmotibus, et sacro S. Rumoldi corpori et pretwsis-

et

civibus in

vicibus et diebus, videlicet, in die Annuntiationis Virginis gloriosaj, mensis Martii vigesima quinta,

pro prima
Aprilis

quinta in Paschalibus, mensis pro secunda et Dominica, octava Paschae, ejusdem mensis nona, anni ab incarnatione Domini mjccclxxx, pro tertia, vicibus.
;

feria

sexta,

nmss

ptospieiendum putaverint Canonici Mechlinunses,nea furenli ptebe profanarentur, cujus occaswne acciden.nt et miraciilum et Steynockeseliana donatw, tle quibus jam tam multa disquisivimus. Eliganl Mechlinienses quod mayisarriderecensuennl, ego
soltus

caps.t

sic itemm in fine dicti inslrumenli diserte appomtur : Datum et actum MechliniaB... anno Dominic* lncarnationisMccecLxxx Indictionexm, mensis

El

Apnhs
qux
est

die

x.

Demum

tn definilwne confirmatoria,

Instoricx
q U3! i

ventatts

congtssi,

ornatissimum Capitulum, si, quod ab anms ferme centum conceptum futt, hoc ternpore exequeretur. NolllM ,, a

verstam

salmndm intuilu ea omma eum fmem apta extstimavi. Contro-

tnslrumentum tertium, stc lestatur Joannes ipse Cameracensis Episcopus : Datum Meet

culimae,

dictae

nostras

dicecesis,

actum anno Domini

forte dirimeret

mcccclxxx,
patel slyti

mensis Aprilis die

diversilas,

xvi.

Ex

quibus
tametsi

hic verbo insinuanda,

ad
stve

rei

capul

speclet

minime,

sive

enim

anno 1479

pHmmus D

IV Aovembns

e petendi cop am accepti domiu^ de Steynockerseel. R. D. Wachtendonck susce Pit commissionem petendi ab herede D Clerici (P- ni.) registrum feudalium de Steynoekers,el

commmionem

Decanus de Mol, a d annum 1628, R. D Va der Laen

.-

.uscepit

populo fuerint reliquis, nihil magnopere. ad rem prsesenlem confert, modo de facla ostenstone salis conslet, prout sole meridiano clarius
toti

1480

exlnbilx

constare demonstrabilur.

Utrum diplomata
;

ista vide-

nt Comynsius, multum dubito sionem ex paulo recentiori

potuii,

postremam ostendiscere
cap. 4.

Iwminum memoria

et

quam,

neglecta priori pauci s -deducit

quse

DIE PRIMA JULII

711*
.Xos in

183
Episcopus
Patri,

oposeulo

vernaculo

habenttir

pag.

201.

gratia

lne indubitata

snbjiciemus.

Prinue

Iranst itionis

instruinentum brevissimum sic in collectione

ria a

Cuype-

rem gestam

testatur.

153 Anno Domini millesimo trerentesimo sexart

Reverendo in D eadem gratia ArcT0RE Dagnensi Episeopo, nostro suffraganeo, et in pon- > n. s. tificalibus vicario, nec non venerabilibus in Christo
,

Cameracensis

Christo

Domino Godefrido

prnna
instriinK"a>'il>e*t' c '

iemonstraiur

to

rjesimo nono, die tertia mensis Aprilis , quae fuit post Pascha Domini nostri Jesu Chriferia tertia Pontificatus sanctissimi in Christo Patris ac ti,
3

patribus sancti Bernardi, supra Schaldam Villa; rionsi, et de Bauweio, Cisterciensi sancti Petri Haffligemiensi, sancti Henedicti ; sancti Michaelis
;

D.imini nostri,

Papae quinti. Archiepiscopi et Martyris, de antiqua capsa translatae extiterunt ad praesentem capsam, per
nioldi

Domini Urbani divina providentia anno septimo, Reliqniae Sancti Ru-

Grimbergensi beatae ejusdem beatae Mariae Jettensi Averbodiensi et Parcensi Praemonstratensi; ac sanctse Gertrudis Lovaniensi, Canonicorum Regulariutn sancti Augustini Ordi;

Antwerpiensi
Maria;

sancti

Petri
;

de
,

Tongerloe

villam

Machliniensem ex

pio

voto constructam

nis, nostrae

prtrsentibus dictae translationi

ptis,

una cum

Pradatis infrascriDominis Canonicis, et Capellanis

censis dicBcesium

Ecclesiae Sancti
tis,

Scabinis et Juratis, nec

Rumoldi, ac Magistris Communitanon aliis pluribus pro-

vidis et honestis viris oppidanis dictae villa> Machliniensis.

Leodiensis et Tornamonasteriorum Abbatibus , ac Praeposito de Frigidio monte, bujus oppidi Hruxellensis, ejusdem nostrae dioecesis, aut tribus seu quatuor una cum dicto nostro suffraganeo ex eis salutom in Domino sempiternam. Gratum pariter
,

Camerarensis

Sequuntur nomina Praslatorum Johannes Egmondensis, Ordinis sancti Benedicti Theodoricus de Vlierbeke ; Bernardus de Boedeloe NicoJohannes sancti Bernardi prope laus Villariensis
, ;

Scelle, Ordinis Cysterciensis

Martinus sancti Mi-

acceptum Domino Deo altissimo credimus impendere famulatuin rutn Christi fideles ad illa studiosius opera excitamus, per quae Dsei et Sanctorum suarumque Ecclesiarum veneratio et honor attollitur, populi crescit devotio dubia de
et
; ,

chaelis Antwerpiensis

Radulphus Grimbergensis, Praemonstratensis Ordinis ; humiles Abbates Si,

:

medio tolluntur et salus augetur animarum. 1^8 Sa posito nobis pro parte Vicedeeani
et Capituli

17

gerus de

Novo

lapide, sancti Servacii

;

Trajectensis,

Leodiensis

diuecesis

Cornelius

Ecclesiae

Sancti
,

atque Rectorum fabricas Ecclesias sancti Jforum primo Rumoldi oppidi Mechliniensis dictae nostraa dice,

mnndat

Rumoldi

Machliniensis,

ecr-lesiarum

Decani

et

cesis, assistentibus

eisdem legislatoribus ejusdem Bpiseopw

sit

quia nos Abbates et Decani praescripti dietae translationi inlerfuimus, nosfra sigilla prassentibus du-

oppidi

qualiter in dicta Ecclesia et feretro, valde

et

sumptuso
simi

decoro, reconditum
et

corpus beatis-

ximus apponenda: nec non Johannes

tensis Ordinis

Alibas

Jet-

Praemonstratensis

sigillo

caruit

cum a memoria hominum apertum etvisitatum, populoque

ostensum non
vero
sit,

Martyris

Pontificis Rumoldi, quod

nec non Willihelmus Cantor beati Rumoldi Machliniensis, Henricus Prior beatae Marias in Hanswyc.
SigtUa pendebant inferius, inquil apographum.

a
si

plerisque dubitatur, ab aliis

beatissimi Martyris atque Pontificis corpus, sive saltem corporis ossa

illic

ignoratur,

ejusdem

156
Uem
itllera

Ex

boc diphmate evidenter palet,

illam tVachlendoncldanam
longissime.
,

quod supra

sint recondita

quae

quidum
:

reliquiae

propter

dicebam, tolam
a vero abesse

pcriodum

dubium seu ignorantiam

hiijusraodi,

in

debita ve-

quam
,

nam

prseterquam quod

neratione haberi omittuntur

appositi, propter

timeatur etiam quod

vetustate
,

Epitcopos nominel

quorum alter Oerardus necdum ad Cameracensem sedem evectus erat, alter apud Ultrajeclenses nusquam notus est, quique proinde Machliniam tunc evocari non potuerint, neque adeo translaquse per solos
subscriplos

panniculi quibus sunt involutae, brevi cludendoque

illic

temporum lapsum
:

consumpti formidantur

quare pro parte eorum

tioni interesse,

Abbales

etc.

facla est.
rit,

fQuis vero tunc Epitcoput Cameracensis fue-

Mechlintif etium tum prxsens,

:

pronme

explica-

quatenus ad D laudes dictique sanctissimi Martyris et pontificis venerationem, ac Christi fidehum devotionera amplius excitandam, feretrum pruHactum, cum solemnobis fuit humiliter supplicatnm,
i

bilur

solum dicla sunt in ordine jam relalum instrumentum.J In eo etiam labitur ; quod S. Martyhsec

nitatibus et ceremoniis ad hoc

requisitis,

auctori-

tate nostra aperiri et visitari, populoque pro ipsius

ris reliquias,

ex sacello divi Stephani ab basilicam eidem Martyri sacram translatas comminiscatur, ubi inslrumentum expressis terminis asserit, quodde antiqua capsa translata exstiterint ad praesentem ca-

devotione augmentanda, ostendi, ac deinde renovatis pra-fatis

documentis, breviculis, et pannulissive

telis iterato recludi,

mandare veliemus
Sanctorum
meritis,

et

digna-

reinur.

psam, per villam Mechliniensem ex pio voto constructam illo nempe, quod supra conceptum narravimus, pro obtenia fomosissima victoria, cujus annivet;

159 Nos
dubitantes,

itaque

inclytam
per Suffraga" et""

coelorum gloriam Christi

qui

fideles

minime assequi
per condignae

eorum

patrocinia,

suum

saria memoria, per suppticaliouem quotannis

tur.

celebra,

Baerttum prnlem aliosque erudttos Mechlinienses diu mnltumqus vexavit, et mihi molestias non paucas crcaverat quibus me expedire haud promplum erat tota accura; verum re
,

Sacellum islud S. Stepbani

devotionis obsequia promerentur. Illi namque venerantur in ipsis, quorum gloria ipse est, et retributio praamiorum. Devotis
vestris

supplitationibus

pie inclinati, vobis omnibus seu saltem tribus aut quatuor ex vobis, si ceteri nequierint, vel nolint

ttus examinala, ea principin superius. paragrupho 12, ex Theodorico posuisse videor, quae non obscure osten-

interesse, praesente

tamen

praelibato nostro vicario

uant,
tstutl

in

solo

imperili

hominis cerebro imaginarium

ut proprio
loeo

in Pontificalibus et suffraganeo ; de quorum circunspectione et industria ad plenum confidimus ,

sacellnm exstitisse,
erit

demonslranet

comitatum cominittimus, quatenus aliquo

,

die

so-

aum

Sequanlur modo resertplum, teslimonium,

decretum, quse alteram ostensionem tnno factam satis fuse describunt.

1480

celebrius

lemni, ad hoc per vos ordinando ecclesiam praetactam accedentes, feretrum praedictum cum solemnitate et reverentia,

quibus decet, aperiendo

reli-

nescriptum Joannlx de Burgundia Episcopi Cameracensis, quo reliquias S. Rumoldi

visitari et

quias inibi reconditas, et illarum documenta, siquae visiteillis sint annexa, discrete et cum maturitate inclusam, tis, capsulam seu capsulas eidem feretro
seu inclusas, et vestes, breviculos
telas,
,

pannulos

sive

populo exhiberi prwcipit.

"

Vluribut

reperientur,

quibus reliquiae hujusmedi si vetustate consumptae, vel consumpti

illas,

forsan involutas

""riHis.

tloannes

de Burgundia Dei et Apostolicae sedis

fuerint, extrahendo, illosque seu

aliis

in Iocis

, , ,

184
cis sacris et capsis ALCTORF.
1. B. S.

DE

S.

RUMOLDO

EPISC. ET
heati

MART.
Martyris,
sana, salva, integra,
;

dictum nostruin consecrandos, pro ipsarum reliquiarum reverentia et honore apponatis et applicetis. 180 Reliquiaa hujusmodi dicta die solemni et

reponendo, alias seu alios per suffraganeum consecrandas. seu

Rumoldi

et

incorrupta,

ac bene redolentia

lethalis

vulneris
j

signo, in sinistra parte capitis invento, reperimus et propterea ad populi devotionem augmentandam,
dicta

visitationcm
institui.

duobus aliis diebus, per vos.aut dictum Capitulum deputandum, ut dubium hujusmodi de medio tollatur, ipsaeque eo amplius in reverentia habeantur, populo cum talibus reverentia et honore, quibus
decet, ostendendo
:

ossa et reliquias corporis ejusdem gloriosi Martyris, debitis ad hoc solernnitatibus et ceremopopulo et Christi fidelibus niis requisitis mediis,

cunctis ad ecclesiam ipsius Martyris advenientibus,

et in

magna

et copiosa

multitudine confluentibus
tribus vicibus et diebus
,

nec

non

dehinc designationes

eadem vestra auctoritate

videlicet in die

earumdem reliquiarum, cum bona specificationedocumentorumsuorum, quae illic reperiri continget

,

nobis fideliter remittendo, ad tinem, quod,

visis et rmiatis

singulis

Annuntiationis Virginis gloriosae, pro prima ; feria mensis Martii vigesima quinta quinta in Paschalibus , mensis Aprilis sexta pro
, ,

mature, nostrum desuper decretum

ipsi

secunda

et

Dominica

octava

Paschae

ejusdem
,

interponere valeamus, per quod

praefaii scire poterunt,
et

Christi fideles

mensis nona, anni ab incarnatione

Domini

mil-

quid

illic

venerari debeant

dulmimque removeri

exinde populo devotio crescere et augmentari possit et valeat. Nos etiam de

lesimi quadringentisimi octuagesimi, pro tertia, vicibus, ostendi et exhiberi, nobis praesentibns et

astantibus decrevimus et fecimus.

omnipotentis Dei misericordia, beatissimaeque Dei

genitricis Virginis Mariae matris,
et I'auli
niiiini|ue

acbeatorumPetri
praefati,

Apostolorum, sancti Rumoldi

om-

103 Ostensione et publicatione et exbibitione hujusmodi fac.tis, praemissis et elapsis, reliqnias et ossa corporis ejusdem gloriosi Martyris nil dimi,

coram
nortta

H/or-

Dmt

Sanctorum meritis
et singulis

et intercessione confisi,

nuendo
Iaesa,

vel abstrahendo

sed sana, integra,

,

et

il-

^"rgimdii

omnibus

vere poenitentibus et confessis

et contritis, qui dicti feretri apertioni, praefatarum

ac rebus

pro ut reperimus, cum novis panniculis telis aliis, ad hoo solemuiter consecratis, iterato
interfuerunt
,

quoque reliquiarum visitationi et ostensioni nec non ofiicio Missae, quod pro tunc illic celebrari contigerit. quadraginta dies indulgentiarum, de injunctis eis poenis misericorditer in Domino relaxamus.
,

Datum

et.

actnin Bruxelhe, dielae nostrae dioecesis

suli sigillo

nostro anno Domini millesimo quadrin-

Ulustnssima DoEduardi Regis Anglise germana, et hujus oppidi Duaria relicta , quondam metuendissimi principis Domini Caroli Ducis Burgundiae, Brabantiae efc. et Maria ejusdem Caroli Maxifilia, ac illustrissimi et invictissimi Domini
ubi una nnbiscum

mina, Domina Margareta,

gentesimo septuagesimo nono, more Gallicano scribendo, mensis Martii die tertia. Et pmilo inferius
in

miliani Anstriae et Burgundise Ducis conthoralis, et

apographo

eral

scriptum

Per Domiuum Epi-

scopum.

El signalum Tswinnen.
Inferius pendebat sigiltum

Episcopi Cameiacensis.

Testimonium

Godefridi, Episcopi
el

Cumera-

ccnsis suffraganei

Abbatum, de facta sooslensione reliquiarum

lenmi visilalione
S. Rumoldi.

et

domina Machliniensis, ac nobiles Domini, PhilipLudovicus de Brude Steenhuyse ac Dominus de Gruethuse, Balduinus de Lannoy, et Joannes de Boeveryes, Dominus de Wierres, Milites nec non venerabiles viri Domini et magistri, Joannes de Platea Vicedecanus; Robertus Hendrick Cantor, /Egidius de Musenis, Balduinus Hidde Joannes de Kcrckhove, Antonius Capitis, Judocus Nachtegale, Henricus Ghiselberti, Canonicus et Plebanus; Petrus Laurentii, Joannes Pycoti, MatHerraanus de Busco, thaeus Godefridi, Canonici Antonius Ysendyn, Lamberthus de Thenis, Ludopus De Croy, Comes de Symay Princeps gis, Comes Udonii
; ;
: ;

Bic testantur
Su/lYag. et

verendo in Christo Patri et Domino Domino Joanni de Burgundia, Dei et Apostolicas sedis gra(,
,

X\
tia

vicus Walteri, Bartholomaeus Imbrechs, beneficiati

de Cellaer; Joannes dc Quercu junior.

et

senior,

Abbatcs

Episcopo Cameracensi ejusve

,

in

spiritualibus

vicariis

vestri

numiles
ac in

et

devoti,

Godefredus

eadem gratia Episcopus Dagnensis,

tatis

vestrae paterni,

suffraganeus,
n.in

pontificalibus vicarius

nec

Auguslinus Albi, Martinus Lancum, Henricus de Joan- ,! plunmh Ghele. Cornelius Ducis, Joannes Dorspoel aliis. nes Huberti Joannes Verneyen, Simon Robosch, nec nori Ruraoldi sancti Capellani ecclesiae F Wilhelmus prior in Hanswyca, Joannes Catten,
,

loe,

Franciscus Villariensis, Livinus de BoedeMartinus sancti Bernardi supra Schaldam Ordinis Cistercieneis, Bartholomeus Averbodiensis, Wernerus de Tongerloe, Joannes sancti Micliaelis Anlwerpionsis Mareus Grimbergeiisis Rolandus
,

dyck

fessores

Leonardus de Merica, sacras paginaa proCornehus Vicegardianus Minorum, Joannes Boor Augustinianorum, et Godefridus Canuelitarum. Priores Dominus Antonius vander Aa
etc.
;

miles,

Scultetus

Jettensis, Ordinis Praamonstratensis, Cameracensis,

Don.icellus
,

Tornacensis, et Leodiensis dioscesium monasterioniin Abbales, salutem ciiiii omni honore et reverentia ac veritate subscriptorum 169 Notum fecimus vestraa reverendae paterni:

brugge, ahas de Colem Henrici de Colem militis

tri

Henricus de OeyenDomini tilius legitimus

Rumol-

yEgidius Vranx,.magis;

Communitatis

/Egidius de Ghestele
,

qua decuit reetosunsiomm verentia, receptis vestrs paternitatis litteris, etad

visit.

factam

tati,

quod

visis a nobis et

cum

ea,

venerabilium dominorum Vicedecani et Capituli sancti Rumoldi, ac legislatorum oppidi Machlmiensis, dictaa Cameracensis dioscesis, impetratis et concessis, feretrum ac capsulam beati Rumoldi Martyns. in ecclesia ejuadem in quo seu qua. corpus seu ossa, et reliquiae ejusdem recondita esse credebantur, honoriflce et sumptuose conBtructum, juxia tenorem vestrarum litterarum
,

i'

questara

Joannes dus de Baerdeghera, Joannes de Hamme de Duffele, Petrus de Cennen, Gcorgius de Dorpe Jacobus Beckeve, Henricus Langhe, Arnoldus de Damme, alias de Beneden Petrus Caluwaert
,

Joannes de Baesrorle et Jacobus Robbyns, Scabini Wilhelmus de Winckele, Andreas Hoots decani Lanificii Joannes Mol. Ludovicus de Heyst, Auto; ;

nius

Boem, Wilhelmus de Beret, receptores

; ;

sive

reddituarii

narius

magister Hubertus Welleraans pensioThpodericus Adriani, Joannes Barbier se,

;

cretarii

preesentibus annexarum, aperiri fecimus. In eo vero cum magna reverentia ossa ac reliquias corporis

de Beelt Bartholomseus de Busco, Henncus de Erpe, Joannes de Beret, JoanRuinoldus nes de Beckere, Godefridus Vriesce Quayvoer, jurati Joannes de Platea griffier; Pe-

Reynerus

trus

DIE PRIMA JULII.

trus de Roene de Yetegem, Rumoldns Vleroinc,
ctores fabricae
vir<*arius
;

185
Rumoldi, nec non legislatorum
et

re-

Collegratsa sancti

Joannes de Brande, alias Cronaert,

Oulieerts,
feretri,
et

Wiihelmus
gubernator

alias

Trabekier

custos

et

qnam

Mechliniensis, nostrae dicecesis, auctore nobis seriose exposito ; quod cum a memoria homi- J- b. s.

incolarnm

oppidi

pltires alii

num

utriusque sexus incola; hiijus oppidi Machliniensis et extranei includi et reeludi. magnis, reverentia, ho:

jussimus et mamlavinore mus, et personaliter duabus notariis subscriptis ad hoc vocatis et requisitis inclusimus, et ad pristinum feretrum, unde per nos extracta fuenint, reposuinitis.

et diligentia intermediis,

feretrum sanctissimi et gloriosissimi Martyris atque pontiflcis Rumoldi, ipsius ccclesiae Collegiataa Patroni, quod in eadem sumptuosissimo opere extructum, sub magnis venerationeethonore seivetur,
apertuin, neque dictis fldelibns ostensum non ftierit, a pluribus dubitatur, ab aliis vero ignoratur si

ejusdem Martyris atque

poris ossa
in

pontificis

corpus, sive cor:

ACCtdit

164 Quas omnia per nos acta. tur, pensione nostrorum

et singula

sic

tit

pra;mitti-

iit,

vestrae

patet-iiitati
,

sub

ap-

in

recondita unde quod ipse Martyr et Pontifex, ejusqtie reliquiae, tam grandi veneratione, sicuti merito deberent,
feretro sint

eodem

sigillorura
et et

ac

subscriptioscribiinus
,

prtBsertim ab aliquihus haberi omittnntur,

ne notarioi uin fldeliter notificamus testamur

,

legaliter

insinuamus.

Datum
,

et in

actum

Machlinise
sancti

Ecclesia
,

Cameracensis dioecesis Rumoldi praemissis prsesen, ,

107 Qimre pro parte praefatorum exponentium, nobis fuit humiliter aapplioatum, quatenus feretrum actaomnia hujiismodi per reveremlum hi Christo Patiem Do-

tibus

anno
decima,

Dominicas

lncarnationis
,

millesi-

Godefridum Episoopum Dagnensem, imstrum suffraganenm et. in pontifloalibus Vicarium, nonmiiiiiin

mo
tertia

quadringentesimo

octuagesimo ihdictione mensis Aprilis die decima, Ponti,

niillosqiie
reli(|tiias,

ahos ecidesite Pradatos aperiri ao illius nec non documenta anliqua illis, ut veri-

Christo Patris et Domini Domini Sixti divina providentia Papae quarti.anno nono. Sic subscriptum. Et ego Georgius Monachi presbyter, Cameracensis dioaeesis. publicus sacra
Imperiali auctoritate, ac venerabilis Capituli hujus
Ecclesiae sancti
et

ficatus sanctissimi in

similiter putabatur, apposita,

cum

debitis diligentia,

reverentia, et honore, nostra SMctoritate visitareet

examinari, ac dictis Chrisli fldelibus, pro eoruindem

Rumoldi notarius

et scribajuratus,

augmentanda devotione, ac dubitantibus procul pelE lendis, ostendi mamlare ilignaremiir. Nos itaque devotis eorum supplicationibus inclinati, prselibato

Viceplebanus ejusdem, quia supra dictis apertioni, ostensioni corporis ac reliquiarum sancti Rumoldi
Episcopi et Martyris, inventioni et in loco suo pristino reinclusioni,
dictis

Dommo

Episcopo Dagnensi, nec non caeteris monasteriorum dictae nostraj ac Leodiensis et, Tornacensis dicecesium Abbatibus, super prasmissis tmstras
vices impartiii sumus, committentes eisdem, quate-

caeterisque

praamissis

una cum
sic

reverendis patribus interfui, eaqne ornnia

:

fieri vidi et scivi

ideo has patentes,

sigillatas,
et

dictorura doin

nus feretrum hujusmbdi aperiendum, reliquias in eodem reconditas ac documenta illis apposita, summa

minorum

sigillis

causa connotarii subscripti scriptas

subscripsi, signoque et
in

manu mei manu

, ,

hac

cum
gloria

diligentia

visitarcnt

illasque

populo tribus

propria

diebus
,

solemnibus, pro ampliori

ipsiusque Sancti

magnificentia et

nomine meis solitis siguavi, praemissorum fidem et testimonium rogatus et requisitus. Deinde liabebatur id quod sequilur
Et ego Hubertus de Wesemale, presbyter, Cameracensis dioecesis , perpetuus beneficiatus de Cellaer, in Eeclesia sancti Rumoldi, publicus Apostolica auctoritate Notarius, quia supradictis,

veneratione ostenderent

nobisque rescriberent, qnid

et

praemissis et circaea

fecerint et invenerint, ad finem

quod singulis visis mature rimatis, nostrura desuper decretum in:

Kolariorum
fiies;

terponere valereinus

1G8

Ctijus

quidcm

commissionis
in

vigore

atque

etiam

prastextu, praelibatus Reverendus

Christo Pater

apertioni corporis ac reliquiarum

inventioni, ost.ensioni

sancti

Rumoldi,
dictis

et in loco su7 pristino rein-

Dominus Godefridus Episcopus Dagnensis, nec non Eraneiscus Villariensis, Livinus de Doudeloe, Martinus sancti Bernardi, supra Schaldam Cisterciensis Johannes sancti Michaelis Antuerpiensis; liartholomaeus Averbodiensis Wernerus de Tongerloe, Marcus Grimbergensis, et Rolandus Jettensis Prae,

clusioni, caeterisque prasmissis,

una cum

re-

verendis patribus ac
interfui,

cum

praescripto connnotario
;

eaque

sic

fieri vidi et scivi

ideo has pa-

tentes litteias

manu

propria scriptas

ac dictorum
subscri-

dominorura
psi,

sigillis sigillatas,

manu eadem

monstratensis Ordinis, dictarumnostrae, Leodiejsis

et Tornacensis dioscesium

signoque et noraine meissolitis signavi in praemissorum tidem, rogatus et requisitus.

monasteriorum Abbates,
;

feretrum hujusmodi aperiri facientes

illo

reliquias in

Appendebanl

siyillu

Abbatum

existentes

et.

documenta illarum

diligenter
tribus
et

Dagnensis, Villariensis, Boedeloe, S. Bernardi S. Michaelis, Averbodtensi*, Tongerloe, Grimbergensis, Jeilensis.

atque mature visitaverunt, illasque

diebus solernnibus, de nostris

populo

auctoritate

con-

sensu ostenderunt

per quas quidem

visitationem

examinat.ionern et ostensionem luculenter constitit

Decrelum

Joannis Ejthcujti Cameracensis.

<

et constat, qtialiter in feretro hujusmodi ossa ac re-

liquias

corporis prssdicci
sana,

sanctissimi
salva,

Martyris et
,

*<

M
auctoritai

Pontificis Rumoldi,

intnfira

incor,

'iiversisctsiuguIissanctaematrisEcclesiae
fidehbus,

'hri-

rupta, ac bene redolentia,

lethalis vulneris signo

sti

fylscopi,

praesentes litteras

inspecturis, Joan-

in sinistra parte capitis invento,

nes de Bur^nndia, Dei et Apostolrefle sedis gratia kpiscopus Camerarensis, saluteiu in Domino sempiternara.

rentia reperierunt, recondita verentia, post

elapsiim,
inl

cum magna revequae cum simili redierum solemnium sed sana

ad hoc per di-

dictorum
pro ut

trium

Gratum panter

et accepturn

Deo impendere

addendo seu

subtrahendo,
illa

credimus famulatum, chim a mentibus Christi fidel'm, dubitationum nebulam propelleutes, ad Dei ouiniputentis laudem, honorem et gloriara, Sancto-

integra et

illaesa,

reperierunt; curn noaliis,

vis panniculis, telis

ac rebus

ctum.siirfragaiieiiin

rumque suorura venerationem

iflem
I

nostrum solemniter consecratis,

in lucem ventatis QMuciiBuSj quae propter temporis diuturnitatem hristi fidelibuserant invisa, ea propter ahis
aliis que sic

iterato recluserunt.
10!) Nos itaque fide dignis relationibtis praslibatorum dominorum Episcnpi et Abbatum. fidem indubiam adhihentes, prassentium tenore decernimus
et eonflr-

asserentibus, adinodiim ignota. Sane nuper pro arte p dilectorum nobis in Christo Viceecani et Capituli, ac rectorura fabrica^ ecclesiae
'

Slc

mantis.

et declaramus, ossa et reliquias corporis praidicti

sanctissimi Martyris et Pontificis, in dicto feretro

indubie

186

DE

S.

KUMOLDO
veneranda
et sin-

EPISC. ET MART.
et quart Paschatisferia, in supplicatione (nempe anniversari illa, sub ejus seculi principium inclioala) Venerabila

indubie fuisse et esse recor.dita, ac ea ut talia ac

Robertum

Cameracensem

Episcopum,

pro talibus, a singulis Christi

AICTORE
J. B. S.

fidelibus

esse et venerari debere

ln

qtiorum

omnium
et per

gulorum, ttdem et testimonium praemissorum, praesentes patentes litteras exinde

fieri,

ser.re-

geri

Sacramentum deportasse ad domum usque D. ZeVleminx hoc est, inquit , usque ad Couwen;
:

tarium nostrum signari, nostrique sigilli jussimus et fecimus appensione communiri. Datum et actum
Mechliniae,
dictae

bergen

atque

in

reditu

ibi

denuo resumpsisse

nostrae

dioecesis,

anno Domini

tulisseque ad templum, ubi solenniter sacris operatus sit, assistentibus ei Abbatibus Vlierbecano

et

millesimo
Aprilis

quadringcntesimo octuagesimo, mensis die decima sexta. In pltca erat scriptum

Baudeloensi; ut plane.nurum vtderi

Roberli Episcopi in
islius

nullam translationis diplomale licri

,

debe.at

Per Dominum

Episcopum, et siijnalum

Tswinnen.
Appcndebal siqillnm Episcopi.

mentione.m ; magis etiam mirum, in ejus nomine Leijendx IVachlendonc/iianse. auctorem aberrare, potuisse altum vero eumque imaginarium Ultrajecto accersere

Ceterum deauratam
.

fuisse

pra-dictam

lipsanotltecam
loco fucile

XV. Dc prima

pretiosissima lipsanotheca

etsi lac

non exprimat Chronicon, ex alio ejus

deaurata, anno mccci.xix perfecta.

educttnr, ditm sub

ipsam dissolutam fuisse et rursus ex integro inauratam. Extaurefert,

annum 1452

Theca illa sane magniftca,

dalo

Chronico, prout

descriptttm

habet Nobilissimus

ramayum audivimus

sttpra

paragraplio 12, num.

esse,

Cuyperus, unde superiora verba accepi, quamquamtn

133, narrantem, solenni riltielevata

sposita sacri

seu Iran-

Robertum Cameracensem Episcopum, relataque in argenteam [thepignoris ossa, per

upud iios longe aliter legerit Papebrochius ex laudalo, inquam, chronico personare. incipit exoibiextraclo

lans pondus

totitts

primir capsse argentex deauvatx, de

,

cam,] cujus pretium exceptis margaritis, excessisse constat sexaginta sex fiorenorum millia factum
:

Ji

teniporis

anno mcccxix. Meltus GramuyiisCameraeensem istius quam auctor Leqeivtx Episcopum reperit Wachlendonckiunx ; erat enim id tcmporis Roberlus
,

Gebennensis, postea sub Clementis

nionensis pseudopotltifex,

VII nomine Aveud eam solennitalem

que.m

Methlinium

advenisse. dtserte scrilnl

Cbronicon Tongrth

Gramayus merito pronuntiavil inter pretiosiores totius Belgii habendam, qnse sacrilegum hasreticorum manibus profanata et direpta fuerit. 173 Fiis conformia tradit Wachlendonckianus cap. 49 Ab his (texloribus, fullonibus etc.) sumptuosissima beato Martyri theca ex argento deaurato procurata est, quae deinde anno mccclxix perfecta existens ter mille sexcextarum marcarum, absque
qua
geinmis et lapidibus pretiosis, quibus discriminata apparebat ad sexaginta sex florenorum millia aes,

V.

<hi Jli/umlnnit
rellqift

eliam
)...,!

II,

liniiCiiUln

Mechliniense, quamvis factam ab ipsomet reliquiarum translationem seu transpositionem non memoiet. Do-

mynsius ex Legenda Belgica ante

rat, auctarit

Gramayum

scripse-

suicap. 3; promiscuum autem vulgus et

timatafuit. Hasc, theca turbulentis hisce temporibus, pro dolor, vendita, catholicis civibus multum moeroris attulit, et

cives Mechliniani, gratitudinis ergo

tantum donaaureatn
til

quam exigua
iStc

salus

bello sit, suffl-

riorum accumularunt acervum

Belqico deauratam Drrnulbr

ut ex eis

conflaverint Martyri thccam.Leqere dcbuit

:

est in

sed trilas

semitas cal-

ferme etiam Mirseus de Cunonicoritm collegiiscap. 74. Ab iisdem (Geusiis), dum ex improviso urbem occuparunt, iuventum est in medio ecclesiae corpus S.

cienter edocuit.

care non solet Domynsius; ceteris arqenlea llieca sufflcit,

Rumoldi
;

et

foedissime cun-

quam
S.

in.

/nnir

modum

describit

cilatum

Chronicon

culcatum

et

dispersum

Mechltiiiense, ad

diclum aniium 1369: Capsa nova Rumoldi, ad quam spectandain ingens hr>minum confluxerat, tunc

niultitudo

primum

perfecta

est,

caput, ex cranii cicatrice conservatum. Periit etiam feretrum ejus; siquidem cum multis miraculis et victoria contra hostes clareret, fullones et textores

tamen benignitate nolum, ope virginis est

Dei

pendens argenti solidas marcas, ut vocant, teh mille SEXCENTAS pro quarum singulis, artifici solvendi
fuerunt floreni Rhenenses octo, sic ut tota res constiterit sex et sexaginta Rhenensium flurenorum

eornmque consortes anno

mccclxix,

ob

victoriam recenter per ejus

ei

obtentam, ex voto

merita construxerunt feretrum, aesin

timatum

in registro

civitatis

argento et factura

tempore gw>
rariui erat

non computatis pretiosis monilibus ahisque adjectis omamentis. 171 Notari lnc posset florenorum nostratium et Rhenensium differenlia, qiiorum bi utpote totitlem
millihus,
,

ad sexaginta sex millia flurenorum,pra?ter

et alia quae postea

gemmas
Impera-

accesserunt.

Novissime celebre
I

donarium adjecit Margarita, Maximiliani

toris Filia, Belgii gubernatrix;

ut feretri valor fue-

argentum.

ferme medii patlacones, sexta sui parte nostros excederent, nisi perspectum haberem noslrates florenos Bel,

nt

ultra vas auri,

cum ab

hostibus religionis profa-

nabatur.

gicos,

riim qualicumque

Rhenenses olim etiam quandoque appellatos. Vemodoaul numereutur, aul sesttmcntnr

esl,

174 Reqistrum
eo nthil

civitatis lotie.s appellari audis,

sedex
cl
1

haurire

potuit

harum rerum

diligenlissimus lniim

rerlum
Sancti
fuisse,

tmiliim urqeuli pondus,

e.rpensiim,

ea

tempeslate in

mvestigator Pisen. Cuyperus. Conveniunl interim chronici Mecliliniensis

el

c/ireiiir

venerationem
ne ilicom

prodtqio

proximum

gucd "'""'"
,rctr sithM
cit,

Lirani scnplores,

Grnmayus,

oporlel

paradoxum. Idque mecum sentire pentos eornm femporum hislorix, qmbns iqnota
non
in

Wachtendonckianus, in exprimemlis tllis sexaginta sex florenorum millibus: differunt chronicaalia in

Mirxns,

el

esse non potest arqenti rurilas,

Belqio solum, ve-

marcarum numero, quorum

nihilominus

bina, ter mille

riim

et

in aliis regionibus,

priusquam fodinasin Euro-

septingentas

pam

effudisset America. Xe luc digressionibus itnmorer, nmi ignorant Belggt, quam angustx essent Prtncipum nostrorum res mari.r, quam rara intemplis nionumenla

referunt, aliud, ter mille ducentas, sic

tamen

ut

expresissime taxetur.

eadem ubique pretiis svmma Equidem in ea snpputatione erroeruditis

rem tam patentem

chlintensibus,

argentea.
stipendia,

quam quum

tenuet fundationes

oslendi, nt fatenlibus

Metot

rerum sacrarum

conctpi

omntno nequeat,

quo pacto

iUis operarum merces, quibus. ul per-

vulgatum

est, in diumum laborem cedebat perexiguus nitminus, insem nostratem qninla parle excedens, quem inde dictum volunt Uratprnninh quod ad satts

marcae argenti deaurati, comprehenso artificis stipendio, majori pretio non consttterinl ; ut cuilibel, rem tanlil-

lum

expende.nti, ultro

in oculos

incurrit.

Dubio huic

lautam

unius diei recrealionem,

imo susientationem sufjkerel.

Sed ad c/irontcon redeumus. 172 Pr.rtmserat hujus auctor, advenisse feria quinta hebdomadae Majoris, seu die Jovis sancto

solvendo operam conlulil, ssepe mihi et Cl. Canonicus Crucius producto

,

laudandus R- A. chronico Henrici

:

vanden Coelput, cujus verba cx Belgico laline reddo

Anno,

inqttit auctor, mccclxix perfecta est theca, pendens argenti marcas ter mille septingentas. Mar-

cae

DIE PRIM r\ JULII.

e

187
ex conrepto
voto

singulae constitere florenis sedecini

'

(probe novi-

dum

est,

quod hodieque perseverat,

exuviis circum
ircTORE
i.
II.

mus, "" """'" n, c stabile f"isse marcarum per id tempus pretium, ut fuse ttocet Cangius in Gloss. (pro porro marcae cujusartificio, florenis alteris octo
:

quarta saltem

Paschatis
deportalis.
,

feria, sacris

urbem annue

Palebit, opinor manifestissisi

me

rei

impossibilitas

vetusta

illa

theca,

hic

in

ducatum nue deauratio ducatos duos insumpsit computando ad binos florenos (quid id auri fuerit
,

irs incisa,

conferatur
fallor, si

cum

recentiori, quse exhibeiur .

sequenli

iwn

ipsa evidentia oculos offendut,

nescio) sic

utpro feretro integro,

,

id est

pro argenfue-

to,
rint

auro

et

aurifabri

stipendio

solvendi

prxlerquam quod ipsis lestibus paleal, novam antiqua mujorem atque adeo probabilissimc ponderosioram esse.
Atje vero, ut
ibi demonslrabilur, uncms argenti pendit nova, non amplius qualer mille.seu marcas quimjentas,

floreni

sexcenti supra centum et tria millia,

prster uniones et pretiosos lapides incrustatos, valoris plane inaestimabilis. Opus octennio absolutum est, nempe ab anno mccclxi ad annum mccclxix. 175 Nemo kactenus, quod sciam, calculum accuraauod r"
,,(

ei

autem subvectandx vix

suf/iciunt viri octodecim, quot

pnlabimus, fuisse
ton e.fisinnet f

necessarws, ut pondus fenne octies mnjus pronwverelur. Et ent, qui id non plane adgna-

tius sttbduxit, et,

jttstius

supposita totius narrationis veriltile

,

a 11

reprxsentuvit

lio

obser-

tataa

fidem Itabere

numeros tute multiplica, si mihi recusas : verum memineris, arithmeiicum

177 Detur

aliquid fundatissimx conjeclurx,

brevi

elucescel, in chronici supputatione

grandem

subesse er-

meliorem fuisse scriptorem illum, quam hisloricum; utpote qui non adverlent, multa se. commiscere, quse si
ad reclam crisim exiijantur, fuctle convelli possint. Ea interim laus ipsi debetur, quod consequenter pretiisum-

de quo
thtntur,

verio-

rorem; sumptas nimirum ab eoaliisque scriploribus, se invicem csecomodo describenlibm, marcaspro mensunciis; quonwdo fenne legit Papebrochius in eo quod
,

ra hic tra-

prx
quo

oculis habuil,

Tungro-Mechliniensi Chronico, in

mam
nulla
sunt,

malerix gravitati aptaverit,

prorsus ratione inita,

in

quo ceteri onnes,

studio
hallucinati

melitis expressas reperit

marcas trecentas sex,

ubi

quasi
videtur

procul

dubio pro sex, legendum sexdecim, quem ego

quemadmodum

fallere

rece.ptissima illa
tlubilante,

cnlculnm plnne existimo ad

verum accedere proxime

Mecldimensium

tradttio,

nemine uno hodie

Ettm mihi

suggessit Reverendus

admodum

ac Cons.

qutn feretri totius pretium fuerit, sex et sexaginta flo-

Ambrosius de Smet,

Canonicus graduatus Metropol.

renorum millia, post tot Chromca, Gramayum, Mir.rum et fVachlendonckianum,quod scriplorum illorum

Excetlentissimo Archiepiscopo a secretis, ex autkentica etjurata depositione R. D. Joannis de Froymont, Cantoris et

unum unicum prius animadvertisse, vix crtdibile apparel, cum nthil magis obvium sil, quam fl. 10, prenec

Canonici Metropol. facla xxxi Augusli 1020 ad interrogatorium Illustrissimi Nuntii Apostol. pro
,

lium marcarum, aurifabri stipendium,

ralionts florenos quatuor,

fl.

8,

e.t

deau-

statudiaiceseos, vacanlesedeperobitum llluslrissimi IIovii.

supra

viginti,

in

cum aliis consliluunt oclo ipsum mnrcarum numerum ducere,

qui
contrahere, ponderi compeet vel atironibus
esl

ln

eo

inslrumento ad inlerrogationem vn, super

atque inde justam

tentem.
idque in re

summam

Rumoldi asservatis, respondet Froynwntim, thecam veterem argenteam deauratum

teliquiis in

templo S.

Quod siinre tam manifesta,

observanda,

arithmettcis

lamdiu aberrarunt, non

si

non adeo
aitttqua.

quod mihi succenseanl Mechlinienses,

htstoricos,

lapsus alios
invotutos,
el

ponderis utique trecentarum et sedecim marcarum argenti puri quod tam recle a D. deponenle asseri existimo, quam male decantatam pretii suinmam
fuisse
:

anliquitate sua

densiori caligine
soltus

exjnessit.

Dices,

ea ratione ad pretium scxuginta sex

subinde
S.

retegam

et

restituam,

veritalis

millium florenorum

Rumoldi ac ipsorum gtorix

solidius itlustrandx sta-

biliendseque gralia.
17.6 Celerumcitali Chronici auctor, utut benearithInendlbtle

numquam perventum iri : Fateor equidem,at in utroque etpondere tt pretio erratum, facillinu inducorul credum; qnamvis pretium commodius,
quam
et

gravilalem salvan posse existimem,

si

deuuratio

/ tam immr. nr pondus iv

feretro pnrtatili

meticus, non magis

nobts obtrudere,

quam reliqui adverlit, paradoion se dum lltecam porlatilem depingit, lam

ut omnibus nte compulatis, ud uncias

pretiosx

gemmarum
raris
fuerit

decorutiones computentur. Quot

aulem
et

immanis ponderis,
qutbus
aurei

et quam exomatum

momlibus unwnibusque dislinclum sumptuosissimum feretrum, uns:

sexcentas argentt supra vtginli

novem millia ascendat;

quadringenli
ducati

quuiii trudiluin reperi

Anniilium isturum scriptoribus

e.t

addendi

seplies

mille el

visum

e.st

salis,

incredibilem itlius etegantiam

insssti-

quorum saltem novem

certo

unciam confictunt,
et

ul proinde
vtginli

insMnptse fuerint plusquum oclingenlse

unciie auri
,

mabilem vatorem una voce conlesturi. Tale fitit olim superbissimum illud Mecltlimensium in sanctttm Apostotttm,

dux
duas;

adeoque

universum pondus
et

Palronum,

Tntetarem

pielalis

ac

venerutionis

pertigerit
viyinti

ad unciarumtriginta millia quadnngentas

monumentum, quod
ces tatrocinanlium

post bina secula sucrilegas et rapaevasit.

unde exsurgit porlandum onus librarum mille octingenturum nonaginla quinque et unciurum
duodecim,
prseter ligna, ferramenta aliaque onerosx malerix impedimenla. Quis autem obsecro sibi persuaserit, tantam molem humanis humeris in supplicalioni-

hxreticorum manus non

Ut

curiosi lectoris non

solum ingenio sed

toties

et oculis sulisfa-

ciam, cjusdem ideam, qualem a

obtinui,

laudato Cutjpero

detineatum alque in xs incisam, kic reprsesen-

lari curavi.

bus eircumferri potuisse, quod tamen omnino supponen-

188

DE

S.

RUMOLDO

EPISC.

ET MART.

9% ccc~ a^aciiteadearuratca
ffieli/juiarwih

Jarwtz Jfiumoldi

piclnru,
explicaturquo
veterts tticci:

178 Desumpta qnam nan

'
,
.

esl

delineotio

ex velusla

grnndiori
in
se.

tius Belgii

admimtio

ftterat,

Ittctuosissimo illo Catho-

seinel conlemplalns

snm, exposila
'
. .

licx rei

secnlo, piissimis

clientibus
cessit.

ereptum.

fidei el

Occtipata t

nl ^ )nl / Ht/

inqressum

temph
.

meridianalem. quo
Arli/icium
fallit,

Reqi

rebeltibus

inprxdam

Fnrialem clarissimx
more
de.

ab lixntms
llechlittia .

delincalio.

ecclestic etiralores solenlrectpere.

nemo non
expres;

urbis depopulationem

paucis, sed

stio

eleqanter,

1580,

perspicit ei

admiratur, ai intuenies

itn

depinxit nosler

Famianus Slrada,

Bella Be.lg. De:

sum

Snneti corpus acsi

omnium

orulis patuisset

con-

tra quuni testentur relatn

tica, etc qtitbns

proxime imtrumonta authencanslal, sacra illa pignora sic lltecx'

i, lib. 3, ad annum 1580, png. mihi 175 et 176 At Ninova oppidum Alosto proximum, nec post

cnde

miilto Mechlinia,

amissae

sunt. Illam

Franciseus
tribu-

argentess imposita fuisse, ut ceria

rinl
:

hominum nemimi
riubitari
beatissir.ii

fue

Lanua

hano Joannes Norricins Anglorum

penpicua aiias etiim neque. mnlla niinui ignorari, si ejusdem

contlita.

poluisset,

nus, aliquorum dolo, ac praesidii parte in proditio-

Marty-

nemassumpta, inopinatus
tegrata
aliquoties

ris corpus, sive saltein corporis ossa illic essent re-

Ncque dubium
ijisn

putnmiis, qnin pr&fatse thecee

intravit nec nisi redinpugna. amissis suorum circiter ducentis, tandem obtinuit, continuata mensem inte:

arqenteir aha arca liijucu, sncrum corpus continens. inclusn fttmt, ea

/

grum

direptione,

tam profunda victorum

avaritia,

nimirnm, quam
dii

fitrentes lnrretici,
,

ut post abrasa expilataque templa pariter

ac.

domos:

mox dicemus,

cnnfreqernut

ipi.eruntque

dispersis

post cives non semel vitam libertatemque redimere coactos; in

sit,

per teinphiin sacris reliquiis. Tesiniur id disertimme Domynsius ex Belg ico *ua Anonymo, his verhis : Reest in ipsa thec-a scrinuim lignenm.... quo sacra ossa omnia involuta jacebant ut prorsus induhilnium sil. e sarris lipsams nihil hominum oculis
:

mortuorumquoque monumenta
Angliam
avectis,

ssevitum

humo

revulsis ablatisque inde sepulcralibus la-

pertnm

pidibns, atque in
resi

ipsa eruhescente, divenditis.

Quibus

ac palam, haeprofecto

spoliis, et sibi

Norricius non leve dedecns, vel apud

;

fuisse

speclahtle.

Ad

tulcm,

nan

riiru

salvandam tiajue piclur.r vericrystatlina, per qux supinum coroportet, sed

in

pus

apparuerit,

condpere

ipsa theca

et in Anglos omnes odium Belgarum, eam populationem, novo nomine, Anglieo canas furias hodie execrmtium, comparavit

gentis snae scriptores

argentca

penicillo

uduinhiulitin,

vel

aurifubri

arte

ntrinri calculo

exsculptum fuissesacrum depositum, vcque aliud quidqnam conspieipotuisse ; siquidem itn fuerinl olim omnia, ettton potius ad recentioris pictoris ingenium postmodum ejjormatn. Sic mectim sentiunl erndiii Mechlinicnscs, quibus difficiiliulcni naii semel propasut.

impelu

apud Mechlinienses notalas, qttod eodem thesnurum sunm. lipsnnothecam illam incomqtto

parnbilem direplam plerique omnes exisiiment. 180 Advertant, ohsecro, veri S. Rumoldi clientes,

("'

iradattt

qnum non

facile

popularibus rumoribus annuere

ve.l

liceat,
re.s

profa""'*
notlulipiei

conlra vero,

quantam

in minutiis,

ad eorum
el

sa-

cras spectanlibus.disciiiiendis

XVI. De
sacroruui

cwam

diliqentiamad-

cafti

augustae

lipsanothec
<l

lipsanorum

intentu, spersione ei re-

liihere.

oporteat;
quilnis.

ril.

cum mihi diulissime. indagandum fuequando et quomodo ; tolies jam dicla

direpta
esset

colleclione.

dcaurata
vendita.

lipsanotheca

profanata
,

aul

Duhinm ex

coincidit,

quod

in

iconomachorum

(f am descriplnm

a nobis magnificenlissimum S. Rumoldi mausolirum, quod per bina cl amplius seeuta lo-

Angtorum depopulnlione nusqtiam legerem aliud repertum, prxter arcam ligneam, dispersaque per lempl""1
S. Martyris ossa, nulhbi facta
mentione
feretri deaurati,

DIE PRIMA JULII.

rati.

189
tenuil, ita

quamquam
:

id aperte indicare videretur Grnminjits,

octo dies continuos

snhjungit

Quibus ela-

per hsec verba

quae sacrilegura haereticorum maniprofanata et direpta fuerit. Sic et Mira-us : ut bus feretri valor fuerit ultra vas anri, cura ab hostibus
religionis profanabatur. Ilem Wachtendonckianus Ha?c tbeca turbulentis his teraporibus, pro (iolor
:

D
i

psis, dicta> reliquiae,

post gratias actas iterum inAICTOBE clusse et sigillis confirmata;, perseverarunt integrae n.
9

usque ad annum 1580, quando occupata ab h&reticis Mechlinia, per ecclesiam ab illis dispersee sunt.

Verum

Deus. qui mirabilis est in Sanctis suis, non

vendita, catholicis civibus multura raoeroris attulit. Ecquis extalibns terminis aliud satis queat perspicere, qunm quod ab ipsis Anglis, urbis invasoribus et direptoribus

passus servi sui

dispersas, quo
Illas,

membra illorum furori relinqui, pias aliquot et honorabiles personas commovit, qui
meliori modo,
reliquias colligerent.

mense dprili 1580,

ipsa capsa

argentea, pro-

fanata, direpta et vendita fueritt El vero in eaopinione Mecblintenses deprehendi, dttin ea de re studtosius

Hauchinus, postquam super earum veritate, deliita informatio sumpta esset, approbavit, et ab orr.nibus, uti veras
honorari pnrcepit
Ittit

urbe

liberata,

Archiepiscopus

interrogarem.
constare,
et

Ad
;

argumenlum, quo nrgebam, aliumle

in

solum scrinittm lignemn

reposilum
est
;

te.mplo irtventum

dtcere.

ac demum anno mdlxxxvi fvomdlxxxv) ad ecclesiam Metropolitanam

:

confractum

crede.re

non paucos, ibeal nescio

cam argenteam prius

tuto loco

abscnndiiam,

solemniter transtulit, Clero, Magistratu ac populo comitante, et Deum in Sancto suo collaudante. Cujus
solemnitatis
berti, ni

cujus proditwne, a sucrilegis inventam, direptam ac venditam. Miratus sum pmfecto in re xtali noslm

memoria Nnnas Novembris.

celebratur, ipsa D.

Hu-

tam propinqua, tam varias esse sententias, nec quitlquam deprehendi posse.

certi

183 Processum ipsum ex

Mecldiniensi, cnm

archivo

Archiepiscopali

181 Non acquievi interim.donec alicunde

asl illa an.

soiidi ali-

autographo seu originali Itlustris- guas postsimi llnurliini apprnbatione inferius tleserihenda, pro iKttdum coite,

quid sugqereie'ur,quo jaclum adeonotabile ad sinceram

veritatem reducerem. Aliis iltiqne snbsidiis pvivnlus, re-

sintjultni

stta

in

nte
esi

benevolenlitt,

nuper ud

tempus

ctas

1578 ab
'

concedere dignalus
chiepiscopns
e.x

Excellentissimus modernvs
de Alsalia de

Ar-

Auriaco ablata fueru!

curri ad cituia superius chronica popularia,

in antiqnis rebus tradentiis nullitis

qtier

quam
htm
In

Thomns Pbilippus

Boussu,
!'

momenti

sunt,

qtulms tolius Recollectionis

apertmimam

veritatem,

in
tes

iis

quibus scriptoresipsi, qnantumvis plebei, preesen-

siimma mea rnm voluplate eognovi. Pt.in

me.ntabilis
ctianis
itrliis

iltilur thita-

aut pro.rimi fuerunt, ftdem

aliqnam mereniur.
locutos

tragoidi hrevis commemovatio, tum

redu-

his vero reperi,

vnnam non
el

fvisse dubitationem

neque satis clare

distincte

meam, Gramntjnm, Mi-

nd

obedientiam

legitimi

Prinnpis Belgael

rum Philippi

II, Ilispniiitiviiin
.

Regis, ut

niandati

rxumet fVachtendonckiunum in relalis supra teslimoniis. Falsum est, direptionts tempore abscondilam alicnbi Ihecam argentcam; fulsum esl,ub urbis invasoribus
et expilatoribus

Archiepiscopalis

die

xxvn

Octoliris

anni 1585 emuut

naii, quo sttb gravibus panis i>i:viti>rnr,

quicumque
absluiisset,

reliquiarum
vitl
t:h itlin

partes aliquas,
accepisset, ens
tid

avt

templo

profanatam, direptain ant venditam;

Riverendnm adntodum D.

cum anno 1S80, in Anghcanis furiis n Famiano narralis, nullum jam amplius Mechlinix exstavet S. Rumoldi argenteum feretrum , ab anno 1S78, jussu Orangii

Mathiam

vtindeu

llnve. lunc.

Cunnmcum

et

Arehidiatttque
iti-

conum, postea suh ffoviinomine Archiprsssulem,

ad Reverendum admodnm D. Melchiorem Huijs,

Principis

Brahantix

per

id

lempus prxtensi
sacra

dem
et

Cuiitiniriim, in luu

catisa deputatos, protinus

deloco

Ruardi, seu Advocati aul Prolectoris, cum alia

si

ferrent, escpositis sub

jurnmento orcaswne, tempore,

conseeuti essent.

temploritm supellectUe, nonnullisque xneis campanis,

modo, quihus

e.as

Audiu

jurati te-

nonex
,

vrbe, saltem ex circumvicinis pagis violenter

stes ver ptttjinas

magnas
el

duodeviginti in folio enume-

ablalum

et Antuerpiam, pe.r id tempns pertluellium hxreticorum arcem, absporlatum, ut disertissime testa-

rantur, aquibns dispersse reliquist etcceptx sunt, deinde

in

eapsa toUectst

reverenter
:

depositx, solenni
cujut

De-

tur chronicon sub

nomine Cornelti
:

Vermolen

ful.

29.
(no-

creto upprobtitx

ac confirmai.r

substantiam ta-

Cnjus verha luline verlo

Eodem anno mdlxxviii

metsi jttm
est,

tibiintle
e.r

dederimtts. operee

pretium tamen

taverat immetliale superius in Julti)

ex oranibus pagis circumcirca auieruntur a;ra campana, cum omnihus

f
,

ipsnnimet

originali hie lriin:rril:ere.

Mjlenni decreto

argenteis

lipsanothecis
:

e teraplis Mechliniensibus

nus,

184 Revorendissimns in Christo Pater et DomiI). Joannes da Hauchin, Dni et sanctso Sedis

jussu Orangii Prineipis

quando etiam spoliatoribus cessit hierotheca S. Rumoldi, pretiosissima illa gemma, pendens argenti marcas 3200, prster auet

Apostolicae gratia Aj-ohiapiscopas Mechliniensis etc. Reducta hac civitate Mecliliniensi (qme anno mille-

simo quingentesimo octogesimo, die nona Aprilis.per

h,ereticos, Dei et Ecclesiie suoa Catholica3 inimicos,

rnm
alius

magni

pretii -lapides.

ltn

loquilur lestis, ni

fallov, oculatus, eupts

asserlum plane confirmat scriptor

interfuit,

ex improvisomisere invasaetspoliatafuit, destructis

et

fide

dignissimus, quiet ipse rei gestx

profanatis

L>"i

templis, reliquiisque

Sanctorum

alibi referendus.

Videatur Dionytsius Mulzaertin hislond dictum

ea

rta sua eeclesiastica Belgiee edita,

annum
sini,

1578 In quem porro vstim

redacta
stt

omnia

pristinam potentissimi Regis nostri Catholici, Domini et Principis sui naturasua auctoritate pontificia protinus hs, obedientiam
disjectis et dispersis) ad
;

<m clare perspicitur, ut superflua

omnis

explieatio.

jussit congregari et recolligi,

diligentia, reliquias

"mni qua

fieri

potuit

hnmanem
eodem

ejus temporis barbariem collige, ex eo quod

S.

Rumoldi

|iontificis

et

Mar-

ipso anno Mechliniensia snburbana omnia, per antiquum Belginaijium, Belltunia, Blyenberg, tempia

tyris. sua3 metropolitanas

tis

ecclesiap, et hujus civita-

Patroni

desuperque

et illaruin verificatione per

o. Ntcolai, Neckerspoel

et

Hanswyck, incensa

et

solo

squnta

sint.

<** Inuaso-

"

solas

"liovtas di'Pnserv.nl,

182 Direptionis templi el sacrarnm reliquiarum htsioriam, nullus integre, quodsciam, descripsil haete nus, aut forte sntis describere poluit : utpote eujus jir:ectpuarum circumstunliarum nemo
Ttt,

Reverendoset egregios dominos et magistros, Mathiam vanden Hove Archidiaconum.et Melchiorera Huys Canonicum, presbyteros, sacraa Theologiae Licentiatos, ad hoc per Revere.idissimam dominationem
prsefataa

suam,

suosque

confratres

et

Canonicos,

leslis esse aul toltteant ausus fuertt, omnibus melu diffugienlibus, aut

ecclesise

capitulariter deputatos, diligen-

ter

intra proprias

domns conclusis, sic nt miraruln simite. videatur, dispersas ab impiis per templum sacvi corpcrts

capi, et per me notarium publicum, ejusdem Reverendissimae paternitatis suae Secretarium infra-

scriptum, fideliter conscribi inforraationem et attestationem.

postmodum conjungi, nt ex longo processu verbali, super ea re habito,

certum
est.

partes colligi poiuisse; el rursus

185 Quibiis peractis ostensioneque earumdem re

Sie breviter rem

delthat fVachtendonckiaaitni

nus,dum

relata cap.

Sl ostensione

1480, qux

collectarum reliquiarum, populo, m prajsentia totras ltauMnus Dominorum isi Cleri magnificorum et ornatissimorum
i

upprobavit

Julti T. I.

25

C on-

190

DE

S.

RUMOLDO

EPISC. ET MART.
187 Non ex hoc diplomale, sed ex fFachtendonc kiana Legenda acceptam esse lectionem qux quarto
,

A
AUCTOBE
J. B. S.

Consiliariorum supremi parlamenti Consilii, Gubernatoris, Schulteti, Burgimagistri etConsulum, nec nonnotabiliorum civium hujus civitatis.ad hocin ho-

r,

loco legitur die ni

Novembris,

colliges

ex male notato
diserte supe-

Sj'*"''i
-

diernam diem, tertiam videlicet mensis Novembris, quae Dominica fuit, postVesperas convocatorum, et in capella divo Martino sacra simul congregatorum,
publice
facta, atque

anno 1586, pro proxime

dubitato.

prsecedenti,

tam

voi>em4

rius expresso, atque ex adjectis notis chronologicis in~

Ila

habet

piwfata

lectio,

edilioni Proprii

dicta

informatione,

sic, uti

prarahttitur, super

earurndem rehquiarum

recol-

lectione et verificatione capta,

una cum

attestationi-

1673 : Anno Domini mil. lesimo quingentesimo octogesimo occupata per hajreticos Mechlinia, sacras Martyris Rumoldi reliMecliliniensis unni
inserta
,

bus
tis,

dignorum, super iisdem factis et annotaaltaetintelligibili voce, per me uotarium et sefide

quias. per ecclesiani ab

et

illis

dispersas

pise aliquot

cretarium praedictum, de mandato eorumdem Dominorurn, Heverendissimi et Canonioorum, praelecta, idem Reverendissimus Dominus noster pontificah,

honorabiles personoe collegerunt. Quas, urbe liberala, Arehiepiscopus, poslquam super earum veritate. debita inlorraatio et

sumpta

esset, approbavit,

ab oinnibus

uti

veras sancti
;

Martyris reliquias
millesi rao

bus indutus, easdera recollectas, recoguitas et approbatas divi

honorari

prsecepit

ac

demum anno

Rumoldi

reliquias,

huic

cistulse sive

quingentesimo oetogeshno sexto, ad ecclesiam Metulit

capsulae reverente

rimmisit et

imposuit, ejusque

seram suo contrasigillo obturari et communiri jussit,

tropnlitanam, indicta processione, solenniter transClero, Magistratu ac populo comitante et

;
,

ad tompus, et donec successu

decentiori et magis ornato

felicioris

temposingulis

Deum
mus
et

ris,

feretro reponi. poset

Sancto suo collaudante. Hujus vero solennitatis meraoria hodierna die celebratur. Illnstrissiin

sent; elargiendo
divi

hberaliter

omnibus

Hovitis die xiv Janii

1598

consecravit

sacelliim,
,

Christifidelibus, quihuic Recollectioni reliquiarum

allare

Patatii

archiepiscopatis

Mechlmiensis

ac

Rumoldi solenmtati

interfuerant,

et

singulis
in

prxdicto alluriimposuit retiquias S. Rumoldi Episcopi

et Mttrtijris el

annis in
jj

lllius ltecollectionis festivate

(quam

per-

tihorum sunclorum Marlgrum. Celcras

relato Recol-

petuum
in

die tertia Noverabris in hac civitate

Mech-

porro reliquias, quas in exumine supra

leclionis,

liniensi celebrari et observari voluit) divinis officiis

non judicaverat
pe.rsonarum
,

esse tailltenticas, proptercir-

dicta ecclesia devote

in

interfuerint,

quadraginta

cumslctnlias

qvae

easdem

cottegeranl

indulgentiarum dies

forma Ecclesiee consueta.

cistula sive capsula (cui

capsulse lignex imponere rnaluil,

batis

quam
,

eas cv.m appra-

180 Quo
el

facto,

eadem
propria
et

relmquere

eadem

ve.ro

capsula
est.

ad

latus jani

hnnnrl

praesentes,

manu

ejusdem Reverendissimi
contrasigillo
eis

dicti altaris

hodiedum reposila

pristtno
reslUuil
;

Domini subscript,

dicto suo

subimpresso munitae.in

rei sic gestre

perpetuam me-

X"VI1.

De nova
et,

theca

argentea,

sacri

moriam quoque
toto

impositee
civitatis

sunt)

processione

cum
me-

corporis in ea depositione,
visilalione

tleque ullima

Clero

hujus

prsecedente, populoque
illinc

oslensionc anni mdclxxx.

eamdem devote
condecenti,

snbsequente,

ad prsefatam

tropolitanara ecclesiam reverenter delata fuit, in loco

sicuti

quondam

solet,

ad honorem Dei
Patroni,

ero.cta

ultima

ista

collectarum retiquiarum
, ,

omnipotentis, et S. Rumoldi
quitus observari solitis

illius

cum

II auchinum jjrchiepiscopum depositione,

solennitatibus, processionibus et casremoniis, antiet consuetis,

,

est

apud Mechlimenses de altera lipsanotheca compa-

,,-,,..

per deliberotum De
oc i

" ra
,

,,

luemthm

ma m
h

quam suaRe-

randa,

qux priorem

si

non supe.rare,

sttltem

preti.o

e.t

161",

verendissima

praidecessorum suorum vestigia insequendo, dicta sua auctoritate approbat,

et confirmat, in

dominatio

arle adsequare posset, qua de re satis jejune loquilur vita

Waclttendonckiana

capite

nlliir.o

his

verbis

perpetuum conservandam.

Actum

huic sacro [opinor, deposito seu corpori] tuosa sub Archiepiscopo Jacobo Boonen,

et

Nova sump-

ut supra successive, anno

Doraini millesimo quin-

Philippo

gentesimo octogesimo quinto, Indictione decimatertia,dictadieterUaNoveinbris,pontificatussanctissimi

in Christo Patris et

quarto Rege Catholico regnante, Isahella Clara Eagenia Hispaniarum Infante, Belgium gubernante,

Domini

nostri, D. Sixti, divina

ex argento theca comparata

festis, cuivis

est, quas bis

quotannis

providentiaejus norainis Papae quinti anno primo.

solenni processione defertur, et omnibus majoribus

Signatum

erat

devotionis

populi,

videnda exponitur, sive pro augmento p sive pro impetratione auxilii

Joan. Hauchinus, Archiepiscopus Mecbliniensis.

Sancti, quod

etiamnum

sentire dicitur qui illum in-

Et sigillum matum.

in

ceru rubra Hispanica hic infra effor-

vocat, et experiri qui

eum

in affiictione

implorat.

ln altero

latere paulo infeiius,

eadem
,

Multi adhuc hodie febricitantes, sacellum ejus visimulti qui ex aqua tantes feruntur a febri liberari
;

qua decretum ipsum manu

bibunt, cui sacrum corpus

Ad

prsefati

Reverendissimi Domini

Archiepis.

mandatum proprium
J.

injectum fuit (ubi nunc puteus prope nosocomium Hispanicum est) a morbis sublevari. Benedictus sit Deus in Sancto suo, confiteamur ei, qui fecit nobiscum misericordiam suam,
illi

Goossens,

gloria et

imperium

in

secula seculorum.

Amen.

Hsc

ultimae clausulx

priscorum Aclorum
tanti

slylnm sa-

piunl, at cur lam perfunclorie, nutlis

stantiis

prope circumoculis suis

notatis
attigerit,

rem

momenli sub
intelligo.

gestam

haud equidem

189 Sulis
lustre opus
ralitate,
tuli
pttin

summam ad lam ilmotiendum , sive publica, sive privata libenon tamcito colligi potuisse. Retjestum Capicertttmesl,
artjenli

Archiep
wJ.'

we"-

Metropolitici folio

345 ftdem
tria

facit,

Archiepiseostto

Mtnhium Hovium,

florenorum millia dc

conlulisse

xix Januarit 1618.

De

reliquorum pia

.twjh-

latwne nihil sigitlatim mihi constat ; id scio, rem tum tempons serio agilatam impetrato a Serenissimis
,

Belgii Principibus Aiberto

el Isabella

paulo

ante

nimirum

iv

Decembris 1617, indutto, quod ad reprxsenta-

,;

DIE PRIMA JULII.

ingentium sumptuum, in novs thecx fabricam (aciendorum, Mechliniensibus facultntem conceunciatim reducendi ad pretium assium ilit, argcnli
sentationem
nostrutium quadraginta oclo, quod esl uncias singulas
confectis,

191

nona circiter

valons sui intrinseci parte imminuere

pii,

ad templum in choro inter pulpitum d aeneum et Cantores, tempore Vesperarum, uti ante ACCTOBE Vesperas lignea thecaunacum reliquiis, inter altare J. B. S. et pulpitumaeneum. Vesperisfinitis.comparuitDecanus et Arcliidiaconus, induti pluvialibusrubeis, una
Illustrissimo Domino ad summutn altare. 193 Et subsistente Illustrissimo Domino ante altare in pontificalibus Decanus una cum Archidiacono ligneam thecam aperuerunt, elevantes the,

idque inluitu operis

et

sub cautela,

ne
Ita

aurifabri

cum

conccsso privilegio in aliis abuterent ur.

me

docel
,

diploma ipsum, e collectioiie Cuyperiaua extractum quod ex Belgico verlere, operx prelium non censui cuin prxter jnm dicta, nihil scitu dignum conlineat.
Ilinc porro
liquet.

perfectam
on. 1031.

cam reliquiarum
sistente

sigillatam et ornatara rubro holo-

mannm

operi

admoveri

ccepissc

serico, ibidem pridie ab Illustrissimo

jam

diclo

anno 1G18, larga dignissimi Archiprsesulis

maiiii celeris pcaslucenle.

Ktm

i <<' ar '

dacripsil

190 Nullum non lapidem movi per amicos Mechlinienscs, ut lnm de novse islius lipsanothecx pretio tum de. tempore qno perfccta est, tum demum de sacri
,

Domino, asDecano, Archidiaeono et Breamontio inclusam, demptis reliquiis e lignea parva cistnla, in qua ab anno mdlxxxv ipso S. Lucaa inclusae ab IIlustrissimo

Domino Haucbino P. M.
altare
:

fuerant, defe-

rentes ad

summum

reclusa lignea,

unacum

corporis in eatn translutione et deposilwne, ex Actis publicis vel

Capituli melcopoUlici vel civilatis

;

labulariis
est.

incertisreliquiisibidemconclusis;delata adHntiquum "locum. Progressus cum assistentibus Illustrissimus

toain,

aiithentice edocerer

at (cuslra hactenus

taboralum
scepe

Opportune svccurit inde(cssus adjutor,

Canouicus Scholastictis Slaetsius
,

laudnlus
rodtce

Dorainus ad benedicendam novam thecam argenqua benedicta, reversus ad summum altare

fuerunt
ibique
reliquiae,

qu.i

repcilo

delatoe

coraitante

Illustrissimo

manuali A. R.

el

Amplissimi qitondtim Domini Decani

qv.o,

Domino, ab Archidiacono
tliecam,

et Decano, ad

argenteam
et

Melropahlici Antonii de Mol,

qux decanolus
(ttbricu,

sui

impositae

praesente

toto Clero

tempore gesta erant, proprta

manu

dielim unnotuverat

Magistratu

Seclusa theca, a Canonicis, Capellanis

fuit

ex eo decerpsil, quse de prmdiclx Iheae

dere. pretio,

pon-

et ecclesiasticis subsidiariis delata

ecclesiae, ibique

ad navem
et ab iisdem

prima

expositione, aliisque co spectantibus

more consueto exposita,

accurale et cerla (ide scripto consiynata, lectori non in-

jucunda (ore existimo. Amplissimi

viri

narralionem, ut

a secundis Vesperis relata. Sequitttr ordo supplicationis, et posl variu : Octiduo in Choro venerationi
die et nocte [paluil]
ruit

nobh moriscst, integram

licel

ct

immututum tcaiisumpsimns,
composila, non
sit ;

Octiduo evoluto, compatoduti

hiuc inde, utpole in proprios usus

Decanus cum R. D. Archidiacono,

praesente

su-

vsqv.e

adeo terse cxarata

verilalem in hisce, non

perpelliceo et stola,

receptore

civitatis

eleganlitim scctamur.

a nobis postmodum

Habe igitur Slaelsii extracttnn, cum autographo coUalum, quousque

habelur
:

cum

operariis civitatis, reliquias detulerunt ad an-

ad rem nostram perlmet. 191

Ampliss. D.

Ad annum 1617, xixMaji

cum
diversis

Resolu,

Decams
Mol,

ttc

tum. omnibus praesentibus, agendura

tiant, ut

excepto D. Cantore

tiquam thecam ligneara in sacello reliquiarura. Obserarunt dictam ligneara thecam, quatuor distinlocis, sigillp Illustrissimi Domini majori, tractis dendo argenteara tbecara receptori, donec perfecta
collocetur in templo.

de

Magistratu

occasione

thecae argentea?,

quae conficienda erit, ut consen-

194 Hcclenus
circo solennilatis

novse thecm ostensionis ac

descriplio,

primx
,

idin

suo tempore a Clero solo deferatur, juxta mentem Illustrissimi Domini.... et quoad confectionem claviuin,ut saltem unaa Clero deputando
asservaretur.

Decani Molii verbis

Ejuspondus.

cujus manuali

tolis

sequentibus scx

annis nihil, quod

Eodem anno

ad xx Deccmbris

Visitavi

cum R.
ptum
quinque
dimidio
dicere
;

D. Poenitentiario

vanden Rynden, concealtitudinis

huc (aceret, reperil Slaetsius. Primvm recurrit ihccm Rumoldianx mentio xxm Junii anno 1631, qno diz potiitur : Theca argentea coram deputatis de Ma-

thecae S.

Rumoldi. Protractus estlongitudinis

medio.

pedumcum
ponderis

trium

cum

coram D. Snoy ponderata, inventa asquater mille uncias argenti, quod est dicere cendere
gistratu, uti

quingentarum librarum (voluit marcarum) argenti et lignea theca centum

;

maccas non plus quingentas, vt paulo superius observabam. Hinc

do.lur intelligi, magniftcentissimo

opcri eo

librar

vel circiter

ita ut affirmet priinarius auri. . .

anno

post varias mttluliones el redialegrationes ultima-

commodo gestari a sex. sacerdotibus poterit. Ad annv.m 1618, v. Fcbruarii. Illustrissimus Dominus in pleno consessu Magislratus, me et
faber,
. . .

lam coronidem fuiise imposHam, atque adeo ex co lem- p pore sacrum san/iissimi Marlyns corpus in urgenlea Iheca icmansisse, prxterquam hcbdomadis aliquot dum
,

D. Arcbidiac. concomitante, proposuit, et affectuose inducendo suggessit Magistratui, ut thecam S. Rumoldi, nunc inceptam ex argento Germanico valo-

imminenlibus Lovanio anno 1635

(xderalis Franco-

Batavis, dissohenda fuit et occullanda , ul ex aliis Molii annolnlis mttnifestum redditur : sic enm scribit

ns 48
nis,

st.,

confici

gento. Secundo, ut

curarent ex puro et optimo arnon tanti ponderis et magnitudi;

ad xxxi

Jmii 1632,

institutae

fuerunt preces

xl

quo minus a Clero coramode gestari posset sed non successit Aurifabro pro qualibet uncia
addicti sunt, ratione

civihorarum. congregato exercitu ad liberandam Trajectensem ab ohsidione. Hora v rielatas et tatem

formae, floreni

tres

et

asses

quindecim.

192 Ad annum 1624, iii Julii : Habita matura anno Hi'24 deliberatione inter Illustrissimum Dominum et de'""i expo- putatos ex parte Magistratus, similiter et Capituli, sttam
'l>'l

Rumoldi seu theca aranno 1633 operose descnbit amatus gentea. Junio a se ad/nbitos ad dissolet motus varios mense cum reliqtiiarum vendtim arqenteum (eretrum, illudqne qttod abscondendum holoserico tecta, tuto loco
repositae fuerunt reliquiap S.

Demum

tltecn

solttl'1

obsidione

Lovauiensi rtirsus coaptatum

(tnt, et

narrat,

placuit hinc inde, ut theca argentea

ko

S.

Rumoldi

posi fttctam
sic habet

hcet adhuc imperfecta, deinceps deferretur a Clero.

ejusdem

xviu Julii debilam omnium recognitionem, Theca argentea in mensis xxix

:

nomine actum est cum Superioribus omnium Ordinum, qui omnes unaannuerunt, et distributae sunt
schdeulae

ordinem redacta, habita

generalis,

fuit

solennis -supplicatio

acaCleroet

Religiosis delata, praesente

stationum.

In quera finem

clausis

ostns templi, facta est proba, gravato feretro lapidibus, aequalis, ut putabalur, ponderis ; et resolutum a proba habita , requiri octodecim personas.

officium, una ac celebrante Illustrissimo Domino delata theca ad cum laudibusvespertiniscelebratis, absoluto Te Deum laudaraus, in gratiarum

Eodem anno
theca e

vi Julii

Ab

operariis civitatis delafa

cborum, Lovaniensis et paactionem liberationis civitatis occulla, Slaetsii curis et ditriae. Algue ha-c, entenus
ligenlia revelata sunt.

domo

aurifabri, collocatis

omnibus partibus

195

192
195 Porroexisliscolligitur,
AUCTORE
1.

TE

S.

RUMOLDO EPISC ET MART.

ait,

satis justas et exactas

Archiepiesse raiiones Belgice scriptas et ex tabulario

scopatus
et

forma florenos

aurifabro pro qualibefuncia addictos ratione tres, asses quindecim, unde exurgii
florenorum
excrescent

B.

S.

mecum communicatas

pretium.

GonsullissimoD. Cornelio

admodum Rcvcrendo Paulo Hoynk, Canonico

ab

summa
priori,

quindecim
florenorum

millium; addatur hsc

viginli

qualuor millia

Melropohtano atque Excellentissimi Archiprxsulis SeIn cretario, quarum haec esl summa Latine reddita ;
confectionem et refectionera thecae argenteae S. Ruin moldi usque ad diera xxiv Januarii mdcxxxi, floreni 24497-18 3. materiam et formam expensi sunt

supra sexcentos, qui a quxstoris

rationibus modicum differunt.^Cum autem in his verbo belgico l]ttthecam non semel refeclam seu reunilitn indicetur,

Huens

dintegralam, restauratam seu immutalam fuisse,facile

est conjicere,

sumptus

alios fieri

oporluisse,

etiam

<j

Ex donis atque eleemosynis quocumque modo

lectis accepti floreni

col-

11868-6-1

unde plus expen-

sum quam receptum 12629 12-2. Hoc autem reliquum debitum in sex diversos urbis coraputus inseomnia ex notitia privata et libro manuali in hunc finem exarato a juniori quaestore Sebastiano Huens.
retur, eo pacto ab ipsa persolvendum.Hsee
delineatio.

1631 ad mensem Junium priusquam ad eam formam adduceretur; quam hic m xre expressam habes, ex accurata delineatione, longitudinis paulo plusquam sex pedum, altitudinis quatuor
principio anni prxdicti

pedum
tum,

et

septem digitorum, prxter superius ornamenlatitudinis

demum

plusquam duorum pedum

ac

dimidii.

Ulteriorem

explicationem non subjicio,

cum

197 Expendumus Decani Molii verba superins relata, quibus asterit confectam capsam, anno 1031 die
xxili Junii, coram deputatis a Mogistratu uncius quater mille ponderasse,

res in aperto sit, pateatque Sancti vivtutes et miracula

insigniarlificio describi, quae
curiosi lactores
,

ex Actis repetere poterunt

solis regia

dum

interim oculos pascunt augusto

canebat

unde

fit

justnm argenli pretium

speclaculo, cujus materiam, ut de

totidem pattaconum nostratium seu florenorum novem miUium et sexcentorum. Jam veroadv Februarii 1618

poeta, opus superare fatebuntur.

LlPSANOTilECA.

AHGENTEA

S.

RuMOLDI, QCE HODIE STATIS DIEBTO POPULI YENERATIONI EXrONlTUR.

Adscriptus annus per
lillerus

Hxc

est

theca illa celeberrimu, de qua seque ac de

numerales numquam
in altans frontesub

vetustiori, ttito dici poleU, preliosiorem toto Beltjo aut

feticms clironice reddipotuil,

eleganti staiua exprimalur.

quam

eleganliorem non reperiri. Locum, seu, ul vocanl, repositorium tanto thesauro dignum, abannis ferme sexaginta

paravil

Archiprsesul

longe

itlustiissimus
in

Anqua

sanCtVs rVMoLDVs.
198 Priusquam
deauralee, cni

dreas Creusen,

magnifkam aram exstruendo,

appoita

perpetuo

conservaretur. Docet id

inscriptio

a sacris

lipsanis recedo, attentos

quam

hic ad

verbum reddo:

ilcrum velim defensores enormis ponderis prioris thecse f^iiaUof

cum popularibus

suis chromcis et

Wach-

<"'

Sancto Rumoldo Enscorv, Mechliniensium Apostolo et Martyri,

HUJUS URBIS ET ECCLESLE PaTRONO, et ejus sacro corporl hic recondito, Andreas Cruesen V Archiepiscopus Mechliniensis VOTIVAM HANC ARAM MDCLXV
POSUIT,

tendonckw rotunde tribuunt marcas argenti ter mille sexcentas, imo ter mille septingentas, quod est dicere, uncias vigesies novies mille supra sexcentas, prxler uneias auri ullra octingentas viginti duas, in deau-

ralioncm insumptas, unde exurgit pondus ferme octies hodienue lipsanotheae gravitatem superans : attentos, inquam, velim, agnoscereque suppositionem tantum noa
impossibilem, oculis plane refragantibus
recentior, vetusla longe
,

dum

tlieca

DEDICAVIT.

major apparet,

adeoque verosimi-

DIE PRIMA. JULII.

193
Concilii regii

similiter et

ponderosior.

Jam

vero disertissime

notat

ct

magni

senatore ecclesiastico, et
civitatis

D
ait.tobe
'

Decanns Molius, docelque quotidiana experientia, portando hodierno feretro requiri octodecim personas
;

nobili viro

Domino Nicolao vander Laen,

Burgimagistro
,

Mechliniensis

alqui anliqua illa, se.que nc tnoderna, statis

tempori-

Domir.o Joanne Baptista vanden Venne Pensionario, supradicta aret

b.

s.

bus per urbem circumlata est; qntrro an snfficientes eo

gentea
aliara

hierotheca.

sublato tecto, aperta, invenit

tempore tola Mechlinia clerici fuerint, qui tam

immaloco di-

nem nwlem,
moverent.

noi\ dico

humeris ferrent, sed vel

ut supra dicebam,

ex ligno thecam rubro holoserico obductam, bene clausam et circumcinctam chorda ex bysso et auro contexta, et in diversis locis rounita minori
sigillo Illustrissimi

199 Placet
hujus et a tiquions-

igitur

fraqmentum

ac Reverendissimi Domini Ja-

nostrum, exaliquo Tunijre.nsis seu MechliniemU chronici

cobi Boonen, quarti Mechliniensium Archiepiscopi,

volius sexdecim

apographo sumptum, nbi marcx sex dumlaxal vel snpra trecentas numeranlur, quod ab vel potius pro hodierno pondere aliquanlum recedil
,

idem noster Vicarius Generalis, coram antedirtis testibus dictam ligneam hierothecam praefata chorda byssina resecta, aperuit et remoto gossipio,
, ,

marcis

ter

mille septingentis, totidem uncise accipien-

quo obtcgebantur

inclusa

ac byssini

rubri velo

dse sunt, in

qua suppulatione non tantum discrimen interceaet. Rem tolam paragrapho 15 operosius discnssimus ; de his jam plvsiiuam satis disputalum sit sub:

aperto, deprehendit in

hoc thesauro Reliquiarum, infra latius specificatarum, quas enixiori cultu et

veneratione
,

qui aderant, excipientes (uti

per tot
in

jungamus modo instrumentum ex Cugperi museo etiam quo ultima ostensio anni 1680 tam fuse deusmplum
,

secula fecerunt praedecessores nostii)

Deum

Pa

et clare describitur, nl

commentario opus non

habeat.

trono suo efiuse laudaverunt et Mechliniensi Provinciae et civitati gratulati sunt de thesauro tam
pretioso,

Alphonsus dc Berghes,
Sedis gralia,
sis,

Dei

el

Apostolicce

prout praeroissa

omnia, et quae

mox

sub-

Archiepiscopus MechlinienBelgii, ad

sequentur, ex fide digna praememoratorum testium

relatione didicimus, et signanter ex ea quara nobis
fecit

Pritnas

exercitus
suoe

regios

praememoratus Dominus Vicarius noster ge-

delegulus

Apostolicus,

Majeslati

neralis.

consitiis status etc.

Omnibus hns

visuris

salutem in Domino.

similis,

Juoniam nunc agitnr annus quintus supra nongentesimum, quod sanctus Rumoldus Mechliniensium Apostolus, postquam Evangelii lucem hue in'

vexerat, martyrii

palmam

est hoc loco adeptus

,

et

202 Qui, cum de praemissis facta esset relatio tam dictis Capitulo Metropolitico, quam et tam huic quara isti inMagistratui civico crevisset ingens desiderium videndi, coram honorandi Reliquias antefatas, impetum ferventis devoeam hierothecam, cujus tionis non valcns sistere convenienter clausae et asservatae clavem apud se
, ,

ad nns delatum fuerit ardens studium

quo fertur
beneficio,

retinehat, in choro

ante

summum

altare,

proesen-

totus Cierus, Magistratus et populus hujus civitatis

Meohliniensis, ut pro

conversionis sua?

tibus Dominis Canonicis Capituli Metropolitaui aliisque multis de Clero, Dominis Consulibus, hujus civitatis aedituis,

qund a misericordiarum Domino consecuti sunt per ministerium dicti sancti Martyris, agant gratias

aliisque diversis

de regimine ejuspostridie

dem
festi

civitatis

et

magno civium numero,

m
sui,

gaudio et jubilatione,

et ut

Apostoli, Patroni
,

praecursoris Dominiante meridiem denuo aperuit,

et venerationi ex,

annuntient gesta, extollant merita

ejus, qui

deprsedi-

et

eoremdem omnium conspectui

in

cent martyrium, et magnificent trinmphum, ad ho-

posuit sacras Reliquias ante dictas

et specialiter

norem

martyrii dedit victoriam,

eumque

cranium,

cujus

parte sinistra

visitur martyrii

juvit, ut

vinceret, et quod ad prasfatos fines coepta

esset metropolitana nostra, praedicto sancto

tyri sacra, erigi,

Mar-

locus, id est apertura seu perforatio, cum vicinarum partium laesione, qnam impius caeraentarius, de
dolori suo adulterio a sancto Martyre admonitus percutiens, in capite cruindulgens, aduuco ferro
,

augustius

adornari,

arcus triumphales
arte et pretio

paramenta
ut

sacrificii et altaris,

spectabilia praeparari, ac
voto,
'

demum omnibus
reliquias

esse in

deliter intulit, et vitam ei abstulit temporalem, qui

hierotheca

continens

ejusdem
pri-

sancti Martyris,

ex argento affabre constructa,

stino splendori et nitori, diuturno pulvere nonnihil

percussori a;ternam procurare satagebat. Pra-terea idein noster Vicarius generalis congregat multitudini exhibuit visendas brachiorum et tibiarum
fistulas,

obfuscata,

restituatur

et ex ea extrahatur nota-

partes

scapularum, diversas

costulas, et

bdis aliqua pars sacri corporis ibidem reconditi, quae

publicae venerationi et conspectui

varia alia ossium fragmenta, quae religiosa praede-

omnium exponeincommoda

retur in tempore jubilaei (quod ad belli

ad pauculos annos

dilatum) inchoandi a primis Vesperis Dominics quartsa post Pentecosten; prassentis anni, et in Dominica sexta subsequente post
fuit

cessorum nostrorum solicitudo praedictas hierothecae veneranter inclusit et sancte servavit usque in hodiernum diem. Quibus peractis et dimissa multitudine,
iterato hierotheca
fuit

conclusa,

et

convedicto

nienter sigillata

extraeam, de Capituh cum

;

Pentecosten

inclusive

term-nandi

juxta bullam

nostro Vicario generali dehberatione

reroanente

ApostolicamdesuperexpeditamRomaaapudsanctum
Petrum, sub annulo Piscatoris die vigesima sexta
Aprilis, prassentis anni, qui est quartus sanctissimi

praememorato cranio, quod super hierothecam positum,

ctui et

durante jubilaeo apte

totius populi

Mecmi-

Domini nostri Innocentii Papae undecimi 201 Nos tam religiosis studiis et votis cupientes
cooperari
,

niensis et adventantis aliunde multi venerationi. in dicta nostra Metropolitana,

et

in

expurgationem hierotheeoe, ejus-

demque apertionem

et alicujus notabilis reliquiae ad effectum ut supra, extractionem et publicam ejus expositionem consentiendo, notabili infirmitate tunc

pro ut et ad Dei honorem et gloriam exponeretur est. factum 203 Cura autem finito jubih-ei tempore eadem
: ,

hierotheca, et Reliquia reponi debeat in saepefata apponi apud reliquum sceleton antedicti sancti
infirmitate Martyris. ea propter nos a supradiota relevati, praesennostra, per Dei gratiara, nonnihil Domino tibus admodum Reverendo et Venerabili

detenti, coacti fuimus, dictss apertionem etextrac-

tionem committere, prout commisimus, Reverendo admodum Domino Amato Coriache, in dicta Metropolitana nostra Canonico Archidiacono, Vicario nostro Generali, qui cisco

coram

electis testibus, videlicet

Perre Decano, Praeposito praefato, Michaele venden ejiisde.n nostrae Meceterisque Dominis de Capitulo
Vici tropolitan (assistente nobis praefato
rali)

admodum Reverendo

et Amplissirao

Domino Fran

Vanden Venne, Praeposito

prasdictas ecclesiaa

uominis mar nec [non] praesentibus nobilibus

tino

194

DE
de

S.

RUMOLDO

EPISC. ET MART.
Apostoli et Patroni sui cultores pientissimi.
id diffiteri possnnt,

A
acctore
j.

tino Ignatio

Hornes,

civitatis et provincias

Mechliniensis

toparcha de Nil, Sculteto Consule prae,

cum

prsecipuas

Nec sane D nonnullas BelqH

cultu coa-

b.

s.

fato, aliisque pluribus

Dominis deMagistratu ac"di-

nostri urbes tunc a monasteriis et

luisse aut accrevisse

Sanclorum
sit.

versis oinnis generis aetatis ac conditionis personis,

in confesso

Testor Leodium

hierothecam jussimus aperiri, et in eadem aptecum reliquis sacris ossibus, reposuimus supradictum cra-

nium ipsum, pro majori

in

futurum

fide et securi-

Atrebatum, Audomaropolim, Gandavum, Montes Hannonix, Bergas S. ffinoci, Lyram, Nivellam, Rursemundam, ul tot alia oppida prxteream. qux a sanctis
ipsis

tate, minori nostro sigillo cerae hispanicae

impresso

Patronissuis nomina sortita sunt.

du^bitari

Ac de Mechlinia

sigillavimus, uti et ceteras

tabiliores partes, ubi id

Rehqniarum
:

saltera no-

ut rursus dieam, S.

qnidem nonpotest, quin ante

depopulationes
,

commode

fieri potuit,

eodem

Rumoldi tempora
sit,

vix oppidi aut municipii appella-

nostro minori sigillo munivimus declarando ipsas omnes hactenus sollicite conservatas et publicae venerationi a tot seculii fuisse expositas, et ab

tionem merila
deleta
.

per

Normannmum

ita

ut

verosimillimum extstimem
emersisse,

non

nisi per

pro veris

et indubitatis

Reliquiis

sancti

omnibus Rumoldi

S.

Rumoldi crebra tunc patrata miracula,

accedenle
rnunificentia

}& narseculi

vis initiis

sub finem
,

Martyris, semper habendas et in veneratione reti-

Notqeri Leodiensis
Leodiensiitm
hsec
et

sub

Episcoporum

nendas. Et ut id convenienter et pro antiquo more fiat, eamdem hierothecam fideliter clausimus, etsigillo

Bertholdorum auspiciis formatam. Sed

poni eain

et renostroobsignavimus diversis in locis jussimus in summo altari. In quorum

,

ad aliam disquisitionem spectant, hic solum asserere tulo posse vuleor, primum templum, quod cis Diliam
inqitam exstiterit, fuisse a^ S.

omnium fidem et robur has expediri mandavimus et earum unum exemplar includi hierothecae, alterum
Capitulo Metropolitano, tertium Magistratui, quar-

struetum, qnod sive

innitit

Theodoricus,

Rnmoldo in Ulmo exNormannorum rabiem evaserit (ut negat scriptor vitse S. Gummari
restauratum
illud ipsitm

Theobaldns) sive abiis destrttctum, poste.a

fiieiit; id,

tum sdituis

suprafatis consignari et nostris

quoque

inquam, asserere tutoposse videor,

,

regislris Archiepiscopalibus inscribi.

Datum Mechli,

templum

ab
,

omm hominum

Theodorici

tempore
fuisse,

niae,

sub nostris signatura et

sigillo

die vigesima

viventium

memoria,

dictum ac

octava Junii anno millesimo

chiepiscopus
Mechliniensis.

sexcentesimo octoge-

simo. Pnuln inferius erat scriptum,

Alphonsus
inferius.

Ar-

lemptum seu ecclesiara S. 206 His tamen occurrunt

placel templum, S.
caie. et ade.o

nominatum Rumoldi.

citati recentiores quibus,

Et adhuc

De

mandato

Illustrissimi et

Reverendissimi Domini Arde Maeyere Secret.

a S. fiuStephano dicatum, Mcchlmise collomoldo deno. vetustum et permanens, ttt ff uchtendon- mimta tst,
totie.s

Sed

chiepiscopi praefati,

ckianse vitse scriptor,

J.

a nobis confutalus, cap. 50,

Signatum

ex chronicis recentwiibus
S. Martyris

MSS.

non dubitarit tradere,

,

Inferius appendebat sigillum Archiepiscopi

Reliquias

ex sacello D. Stephani
qtti

ad
opires

Mechhniensis.

basilicam, eidem Martyri sacram, fuisse translatas,

idque anno 1369. Alios non enumero

eamdem

XVIII.

De

anliquo S. Rumoldi sacello.

nionem, non

satis

examinatam

ultro

amptexi sunt,

pejquam
,

difficiles et

obscuras, novis difficultatibus intrieruditis Mechhniensibits non semel

canies, ade.o ul

cum

Prima Mech
linix aedes

sacra

ea jacere cozpi P am supra, paragrapho duodecimo quibus super sedificari possit templum, fundamenta eeclesia vel sacellum, non S. Slephano, quod quidem
,

conferendum
rent

fuerit, v.trum et

quo

loco
,

exstilisse cense-

prxfatum S. Slephani saceltum et an diversum statuerent a primh Merblinix Cisdilianx xdificata ecclesia,

constet, dicatum; sed ittud

quod ab ipso Sanctimartyrio non aliud quam Rumoldt nomen apud Mechlinienses ob-

apud S. Rumoldi monachorum

ne absirusioribu.s
illis, sol.a

vel

ctericotum

monasterium. Interim rebus omnibus attentius consideralis,

tinuerit.

Theodoricum, utin

ceteris

ad sancli Martyris

Domynsii seu /lnonymi

olevm
et

gesla spectantibus, sic in kac pnrte.

Domynsio
:

ejusque

Belgse anctorilali nixis, frusira rnquirendis,

sequacibus longissime prxferendum putavi

ita

idque mihi

fixum

est,

u! si quo

modo hujus

fides et auctoritas

vacitlenl, prorsus
sistere

nou videam, quo

demum
,

pacto subet

queanl S. Rumoldi acta, passio

alia,

miracula,

quarutnque

ad ejus cultum

et

venerationem spe-

tantia. Prseferatnr itaque

Anonymd, patebitque , diisse memorulum toties S. Stephani templum

Theodoricus Domynsioet ejus ex illorum penu primttm pro:

nempe

ex Legendx, [ a Vardseo edilaest, capite 23, in nostra editwne num. 34, ubi ita habet : Quo etiam loco
vir sanctus aediculam dedicavit

operam perderem, ad uaum Theodoricum confugi, cujus encomium, ut solum et unice genv.inum, mihi sequendtim proposui. Hunc atttem, tam certu.m est, lemphm S. Stephani ignorasse, quam evidens sit, nultam ab eo ecclesiam Mechlinix nominari prxter unam sancti hic denuo Rumoldi. Verba ejus citato 12. relata oculis stibjicienda sunl. Nitm. 10 dtserte exprimitur, ecclesia nostri Martyris, quse tempore Normannicarim incursionum illaesa permanserit. Sequenti num. 11, dicitur, mulier matricularia, eadem et nonna Ger,
,

Deo

in

honorem

S.

lendis

Stepbani proto.nartyris, ubietcompluresannos divus

Rumoldus commoratus
ve.ro alibi asserat,

est,

una cum Liberto.

Cum

delatum corpus sacrum, in abdiculam, quam Sanctus dum in vivis esset ipse
, ,

nomine, piadevotione ecclesiae ejus (S RuItem num. 14 : Quidam Langerus nomine, qui in ecclesia S. Rumoldi coaluerdt. Deniqite num. 17, miles ille stipendiarius, confractus et
moldi) adhassisse.

velut totis destitutus viribus

construxerat, inde a recentioribus passim scriptum reperies, S.

Rumoldum

in ecclesia

S. Stephani primam

ad ecclesiam B. Rumobli alienisdefertur manibus. 207 Theodorico consonat auctor Chronici Mechli,

sepulturam accepisse. Id quam nobis displiceat, citato jam paragrapho diximus, cum Theodorico sustinente.s non aliud lemplum primis itlis temporibus Mcchlinix
cis

Diliam

exstitisse, prseter illud

solum, quod ab ipso

S.

Rumoldo de.nominatwnem habuit. 205 El vero ad sancti Rumoldi gloriam

quamquam illis temporibusnon plane accuratus sit. Hic ad annum 883, de eeclesia loquens, non alteri illam adscribit, quam ipsi S. Rumoldo; fe.minam item itlam, quam Gerlendem Theodoricusvocal,a Normanniensis,

,,l

ex

rico,
etc.

U"" '" M

nis

longe illu-

<S.

strins esse,

non a

S.

Stejihano,

nuncupalum
plitm,

quod a primis seculis templum suo nomini habuerit, nemo, opinor, ibit inficias. Tem-

captam e.l avectam, appeilans S. Rumoldi Slephani Sacristanam. Ubi de Notgero Leodiensi loquilur, lamquam primo Capituli Mechliniensis fun,
,

datore aut restauratore

inquam, alnon quale modo conspicitur, sed quod

clare edisseril, instituisse

Ca-

pro eo tempore sufficere potuerit primis Mechliniensis urbis primordiis, quam a S. Rumoldi cultu incrementa

nonicos duodecim S. Rumoldi, quorum Praepositus una esset Canonicus Leodiensis ad S. Lamberti.

sua sumpsisse, non xgre patientur ejusdem urbis incolse

Porro ad annum 1250 narrat, Scholasticura Arnoldum van Zellaer fundasse capellam cum duodecim
pras-

DIE PRIMA JULII.

praebendis,
ubique
scit

19S
sno
facit

In novo ambitu S. Rdmoldi. Hic ego lemplum S. Rumoldi agnosco, nec aliud agnos-

210 Solens more

veris commiscet
libri sectione
,

Gramayus
:

dum

falsa

ry

ut

liberalius comminiscitur ejusdem

Menmi
i.

Walterus Berthout in diplomate non semel cilato, dum disponit de fabrica templi B. Rumoldi Episcopi etMartyris patrohi dictae ecclesiae; anno 1265. Colk-

namus modo adductarum auctoritatutn seriem. Antiquum moaasterium S. Rumoldi dum a Normannis seculo ix destrueretur, ecclesia ab ejus nomine nuncupahalur sub finem seculi x, sic a Notgero appellata est : medio seculo XI, quiesce.bat apud suum monasterium pretiosus
:

His cum veteri atheismo in barbariam relegatis, ad fidei nostra? fundamenta eamus, jacta probabiliter per sanctum Willibrordum, confirmata certo per Lambertum
2,
describo

quam totam

b. s.

!r m i"' r P

aliaua

eram

latt yu.t)

Hubertumque

antistites

(tametsi vulgo S.

Leodiorum. Quorum illc Rumoldi nomen magis innotuerit,

in id

ab antiquo oppidi Tutelaris haberi, et

solennibus compellari solet
specie; quod
;

juramentis
depingere
a

quem ob

Dei Martyr Rumoldus,

seculi

te.ste

Balderico
,

sub ejusdem
eccle-

solent equitis armati, gladio accincti, infulati tamen

finem

et

sequentis principium

non aliam

crederent ejus interventu, urbem

:

siam reperit
S.

Mechlinix Theodoricus,
:

prseter ecclesiam

barbaris semel pra;servatam. Doceo haec

exjura-

Rumoldi

pro seculo

Xlil

evidenter militant citata

menti

nuperrime testimonia : pro seculis sequentibus res per quis locus supersit Domynsii templo se loquitur : qus.ro
S. Stephani?

Scabinalis furmula anno mccciv renovata. Cur autem una cum Lamberto, peculiari titulo venerentur D. Magdalenam Mechlinienses causam
,

dat vetus
capitibus Domynsianis,

208 Exiis
vltu atque ex
Belgica cottfii-

qux ad Anonymi

Belgici fidem exigere

vehemenler pridem optaveram,

seu primi Mechlinix Legeuda Wachtendonckiana
,

unitm eliam

fuit,

vetusti istius

Chronicon Leodiense his verbis Cum barbari naves suas praeda et captivis onerassent, spoliata, excepto templo, tota urbe, inter alios abduxerunt feminam sacristanara cryptae, quae
:

meum

matvr.

sacelli appellalio,

quse in

perseverasse fingilur ad usque

annum 1369. Ubi

,

itaque

B. MariamMagdalenamtotocordeinvocans, exaudita est. Cum enim vellent vela in altum dare barnavis quae feminam ferebat, moveri non poUnde coacti illam dimiserunt et hinc B. Mariam Magdalenam oppidani colunt ad rei memoriam. In Tutelarium etiam genere ponendum quidam cenbari
;
,

mox locum ipsum exemplar vernaculum nactus sum quxsivi, ex quo id eruuset Domynsius, qui in uutographo exslat pag. 116; ubi denuo adverti, qund jamsaepecontestalus

tuit.

sum, nonsatis
brr namcn/

fideliter

rem administrasse Latitnbt bit ca-

num

interpretem,

dum sensum Belgicum,

fintt Stclicns capcilc/

sent B. StephanNm, ob

id,

credo, quod B. Rumol-

peLLr Ijcrel

Romliouts

dus

isti

ecclesiam

suam

legatur inscripsisse anno

e vita

rlooatcr

/ :

vertens

S. Uamboute capcllc / lurpiler truncavit , ita yEdiculam dedicavit Deo in honorem Pro:

iicclxxxv.

Nempe
ahis

toto

decennio postquam

mi-

grasse supponitur.

Atque aeditomartyris Stephani; ubi addere debuit cula i!la tribus compellatur nominibus; sacellum
S. Stephani,

211 In
sect.

multis

errat

liic

Gramayus,
Hibernia

uli ei

sequenti,
ipso,

dum Sanctum

ex

educit,

scjuncto a
ctaustro

capella.

Rumoldi, S Rumoldi Inepta quidem videtur tnplex illa et male

monasterium

S.

eodem
nici

quo martyrium

subiit

anno 775. Mira- Canonicorum

culum S.
fi.de,

Mariae Magdalenae, ex nescio cujus chrotribuitur,

compaginata indigilalio, septem

obitum seculis
debutt

et

amplius post Sancti

reddere

quod S. Rumoldo expressissimis

,

excogilata; at lextum integrum

facile fttisset

verbis

vindicat

Domynsius, ex quo

colligere, divi-

proprie solum spectet

lenae,

nusse verosimiliter

Anonymum Belgnm, dum

non
nisi

S. Sle-

quaB

cum huc Magdamunificentia peregrinorura, divi RuTheodorieus. Milto cetera

prxdicta

ledicula B.

phaninomenintrusit: quod ^tametsi aliquando obtinuisse

moldi corpus

visitantiura,

in

magnam
ipsa

excreverit

darcmus,

id certe,

pro exiguo

ilio

tempore,

ecclesiam, cujusambitus, orientem versusexstructus

sit

quod Sancli martyrium prxcessit, locum habere posset cum ab ejus obitu liactenus non alia Mechlinix, saltem
vera appeltatio nola fuerit, prxler

sub

annum
aedicula

mccl.
B.

Alqui

hsec
,

ecclesia est hodie melropolitana

ergo

S. Rumoldi quxcumque olim

,

templum

et

monaste-

fueril

M. Magdalenae
Anguslius
ut

brevi

titulum

rium antiquum S. Rumoldi.

istum amisil.
facessere posset

Rem

totam ex verosimillimu conjeclura

fuerit

209 Negotium aliquod

De templo
S.

laudatum

sic

paucis

expedio.

primum

istud

Chronicon, per aliam S.

nisi

Marix Magdalenx xdiculam,

S.

Rumoldi sacellum,
potuent

adventanlium peregrinorum

M. Magdalenx

commodissime explicarelur.
:

En

e.jus

verba ex Bel-

multitudinem caperet, neque id commode exlendi aul

protendi
;

Post gentilium recessum, urbes et oppida paulatim restaurancoeperunt, quemadmodum

gico latine versa

quapropter de alia ecclesia

,

sedifi-

et

Mechlinia,

ubi

antiquae

habitationes in ditione

canda consilium cxperint Mechlinienses tum, opinor, cum vulgala per Theodoricum vita et miraculis, illustrior reddita est Sancti

Gnmbergensi impletae sunt, circumcirca templum B. V. Mariae, quod per id tempus sacellum erat subjacens parochise Zemps, tunc valdeextensae. Exstructae pneterea sunt domus transfluvium circa monasterium S. Rumoldi, in tantaamplitudine, utecclesia fundatasit ad honorem Dei et S. MariaeMagdalenae:
S. Rumoldi tunc erat obscurior, sed brevi clarescere coepit singularibus miraculis, ita ut ejus cultus nova caperet incrementa. Negolium, in-

fama ac

gloria

vicinosque

populos excitavit ad implorandum ejus patrociniim, ea

donariu

afferenles,

quibus

inchoata seculo

xu fnam
,

Theodorici tempore non videtur exstitisse) xdicula

sic

sensim auctaet perfecta

sit,

ut post tria secula, in hoiis

diernam

magnificentiam

excreverit, relictis
ut

me-

memoria enim

morix B. Magdalenx

vestigiis,

tamquam secun-

quam,

facessere posset ecclesia fundata ad honorem Dei et S. Mariee Magdalenae, quam nonnihil ampliavit Gramayus lib.%, sect. S Et referunt memoriae veteres, p ost recessum Normannorum , loco ubi nunc
:

daria patrona Iwdieque a Me.chliniensibus honoretur. Mansit interim in priori suo sacello S. Rumoldi corpus, donec elevatum, ad majus templum translalum
est

212 Nihil
possit,
sit.

sub principium, ut putamtts secult xm. hic trado, a quo quis merito abhorrere
,

quodve a Molani

et

Mirxi opinione alienum

templum
d.

est,

exstructam

convenis

sediculam

Hicde Canonicorum
;

collegits cap.

Mariae Magdalenae, quae munificentia peregrinodivi

Rumoldi corpus visitantium, in magnam excreverit ecclesiam, cujus ambitum versus orientem exstructum lego chorumaliassub annum mccl, que templi partes perfici coeptas an. mccccliv ; turrim autem biennio ante inceptam subsidio oblationum et donariorum: quae occasione Juhilaei, a
JNicolao

rum,

S. Rumoldi, ex Molani mente collocal in pitrona. Ulmos sed paulatim, inquit , Mechlinia ex parva

S. Jf. Mag74, monaslerium dal altera MecMinir partis intra

urbe transdiliana

adeo excrevit, ut minc

est in

colle-

gium

S.

Rumoldi

in raeditullio urbis situm

sit, et

PauloIV Pontifice maximo erectum Archicathedralem Belgii ecclesiam. patet, Archicathedralem ecclesiam
exislere
,

primam
loco

Sitpponitiir, ut

eo

ferme

et Calixto III concessi,

a Pio

II

aucti,

quo olima S.
;

Rumoldo exslruclum
si
ita

est prxfa-

undique confluentes suppeditabant.

tum monasterium

vel,

vis,

proxime ad ipsum

monas-

196

DE

S.

RUMOLDO

EPISC. ET

MART.
n

*
J

CTOItB B.
S.

monasterium. Statuendum porro, sediculam S. Marix Magdalenx aut templi hodierni partem aliquam occupasse aut saltem
aliquod S.
ei

de quo an hodie vestigium supersit, satis exploratum non haheo.

eliam proximam fuisse

Superest

215 At.inquies, saltem restauratum

coemeterii: ita

esl
;

in

anqulo
t

Rumoldi
:

sacellum, de quo Mirseus ita ex

quidem fertvulgi
erit

traditio

at si ut vera '""(
''

uj

Molana prosequitur

In

coemeterio hujus

ecclesiae

admiltatur

Ctarissimi Crucii conjectura,

rion

usque

deflnir

situm erat oratorium sive sacellum a D. Ruraoldo constructum, in quo is frequenter meditari solebat. Quod cum in summa apud plebem Mechliniensem
veneratione esset,
fidei

adeo

cnmmodum

vetustum Canonicorum claustnm

inibi divinn officia pe-

ad usgue saceUum extendere, ut

regissc dicantur.

hostes, qui sibi Geusiorum

Admitto etiam, spatiosius olim fuissequalecumque autem fuerit, a monasterio Rttmotdiano

nomen sumpserant, funditus cum multis aliis sacris locis everterunt. Non omnia scrutati sunt laudati dum prsetereunt indicare , ubi et in quo scnptores
,

mmis

dissitum videtur,

si

istud vere

exlittt

ipso illo

loco ubi

hoc tempore spectahtr

PP.

conventus.

Obscura

volulamus

Franciscanorum quis entm, obsecro

sacello quieveril

sediculam

S.

sacrum S. Rumoldi Marix Magdalense ignorare vtdentur.

corpus,
satis

dumque

deslructorum sedificiorum,

Asl hsc a nobh

eruderata exitlimo.

inslauratorum mumodo defmial? Poiuit exsiitisse S. Rumoldi xdicula, ejuscerte alio loco demque sepultura, potuitet pr&fatum S. Rumoldi moet toties

tatorumque

limites

exacte

XIX. De mognilicenliori S. Rumoldi templo quod liodieque exstat.

nasterium hodierni nosocomii Hispanici parlem com-

plexum fuisse. Demus altqutd antiquis ruderibus, non tam facile eruendis dignoscendisque. Inlerim de sacellis
itlis

seu sediculis antiquioribus salis dictum

sit

in prseclarissimam

modernam

basilicam ocuios iterum

,

Hodiernx
tcclesix

luter Legend.r Wachtendonckianse dubias

me.rito
:

periodos,

convertamus
et

non determinatnri
quousque
ac

quse partes primo

,

computavimus

id

qxiod

cap.

40, ex nescio quo

qttando

inchoatss,

eductse

qua

ratione
perfecls,

consecratio

chronico accepit, de navi erclesise Metropolitanae in-

eveclse aut
ftterint,

ampliatee

demum

quo ordine

chnatae atino dcccclx. Veri/ali propius accedunt, quse

hubet enp.

qnod architectursc
qtia

peritis dispiciendum

relin-

49

Adscito deinde

diensem Tlieobaldo fqui xiii mano tumultu sagitta transfixus

sententiam ferente
Duci
abjudicata, et
,

oathedram LeoMaji anno 1312 in Roin eslj

quimus, sed

potest

conjectura id dicturi, quod ex

annaltbus aliquo usqne educitur.

summo

Pontifice

216 lgnoscant
seduli, qnod

Eruditissimi amici

el
,

cooperatores

medietas dictaa
ecclesise

urbis

Joanni
post

persuudere milti non possint

templi ho-

Melmpolitaitt
'" cl""">
P-

restituta

fuit,

dierni initia ad

annum 960
,

referenda

iterum ad successores Joannis variis venditionibus

intercedentibus,

ex cujusdam
Ita sentire

chronici

fabulis mixti

incertissima

tmt
fi.de.
,

reversura. Hic Theobaldus, sicut multa urbi privilegia contulit, ita sub eo urbs flofuit.

compellor, quod ante Notgeri lempora

facies

non

fuerit, qnse

rentissima
chliniaa

Metropolitanum

Sub eo templum, quod nunc Meest, per Guidonem Episcoejus suffraganeum

,

Theodorici, alias in
gentis silentium.

ea Mechhnist tantum opus aggrederetur. Adde laudem S. Rumoldi nihil negli,

pum
cum mea

Demum
;

ne paradoxi quidqtiam adtotis

Elenensera,

consecratur.

mittere teneamur

Diploma
aliis

nempe

quinqtte secnlis

unius

consecrationis ad

calcem hujus paragraphi,

templi fubricam lenuisse.

Malim
,

ego

basilicss ipsius

huc spec.tantibus

subneclam

ubi

probabi-

lissimam
facile

aliam

eruditissimi

Cntcii opinionem,

cum
esse,

conciliandam retulero, in ordine ad sacellum

primordia exeunte seculo xn collocare, tum scilicet, cum Bertholdi Grimbergenses post Grimhergantm
excidium, a Dtice Brabanlise in graliam
cificam
recepti
,

pa,

S. Marise

Magdalcnse, quod
,

ille

pnlat

ipsum

quod hodieqne exstat

coznobio

PP. Minoritarum
et
,

con-

tiguum, sed aliqua sui parte imminuium,

cente domo, quse spectat

bonorum suorum pnssessionem obtinentes de amplianda exornandaque Mechlinia, in qua propter

opulentiam ferme dominabanlur
potueriint.
,

ab adjanovo

ad mensam pauperum
vir

convenientius cogitare
et

Stalttamtis

S. Spirilus nomine msignitum.

pnorts parochialis locum

itaqtie

navim majorem
,

cho-

214 Conjecturam firmat

rum,
erudilissimus in
eo,
alii

hodiernis longe humiliores

eo promotos fuisse,

quod ante Canonkorum ex veteri claustro Rumoldiano migralionem, de qna cursim egimus sub ftnem 12, num. 139, parochiali ecclesia non caruerit Mechlinia,

ut sub inithtm seculi

xm

fnotant aliqui
stbi

annum 1203
tertitis.

1209

alii

1219) sepulturam
machina,

in chori ambitu

elegerit fVallerus

Berlhont ejns nominis

accesse.rttnt

Acre-

quam

iis

seculis

claustralibus

m more positum erat a collegialis omnino sejungere, quo Canonici divinis

concursu strepituque
essent

crescente

paulatim

ad templum

Canonici. antea clatistrales, circiler

licla

annum 1227,

offidis vacarent liberius, a populi

PP.

Franciscanis priori habitatione, in ruinam,

semoti

quippe

cum minime nmpla

xdificatum, de

hujusmodi
illud

lempla clauslralia, quale fuisse credidero

a S.

primum

Hoc
sijiiis

quo jam locuti fuimus. posilo, non incongrue intelligitur, cur ob afjlitxum

Rumoldo

Absolutum non multo postfnisse, quatemcttmque pro tempore cbori ambitum, ex eo patet, quod inibi Arnoldtis van Zellaer Scholasticus cah.aud dubie. vergente.
,

pellam

suam

cum

duodecim

beneficiis

fundaverit

ctrcumvicinee multitudinis,

aliam,ex

unno 1250.

collatis

eleemo-

snliculam

seu ecclesiam

217 A> enim procul a

totum
augusli templi
docet alterius

exstruxerint

perfectione

eatenus abfuisse

Mechli-

menses.

citi a sancta Marta Magdalena, per id tempus vulde celebri fulpote cujns fe.stum in dioecesi Leodiensi indixerat Albero anno 1125; nomen indiderint, quttque parochiali tilulo prsedila fueril, translalo

sedificium, nimts

quam

aperte

aucU

tt

pUuta.

"'

Walteri Bertholdi diploma anno 1265 condilttm, quo ad fabricam promnvendam e Dominis
Canonicis

unum,

scabinis alterum, lertium e civibtts

illuc,

si

annulibus credimus, allari de Mnsents

;

bcrlo amsecrato

a- S. Lamquousque Canontcis ad ampliorem ho-

designat, qui eidem perficiendse intendant. Porro operi augendo ampliandoque toto seculo xni insigniter pro-

dicrnitm basilicam
toto

cum

gressum
erat, ut

est

sacto S.

Rumoldi

nam

sub

annnm 1312

eo perduc.ta
sit

res

corpore, et

pnrxciali jnre transeuntibus (Leodiensinm

solennis consecratw et
cttjus

dedicalio facla

ab

mrorum exemplum
len.r zdicula

Cano-

secuiis, qui ab anno 1204, privatam intumducerecorperinu, prsedictaS. Maris Magda-

Episcopo Elenensi,

inslrnmentum cum

aliis sttb-

frequenliir,

detUt

amisso etiam

priori

nomine; siqitidem eadem ipsa sil, quse modo ad Mtnorilarum ingressum superest; de auo quid itdtuera non ansim, post tot incendta aliasque

PP
cerii
'

jungam. Quse autem tunc forma et ampliludo basilicx fuerit non ausim arbitrio me.o decernere, forte nihil magnopere defuerit ad inlegritntem templi, sed paulo
,

humilioris qttam

modo
ejus

sit.

Qualecumque

statuas

certri-

tum

est,

annis post consecrationem

non ampttus
et

ruinas qutbus perire potutt, seque acvetus S. Rumoldi templum

ginta.

magnam
erat
,

partem

puta tectum

quidquid

ligneum

flammis absumpta. Terribilis incendii

annutn

'

DIE PRIMA JULII.

annum non male
designat citatum ssepe Mechliniense
tensi,

197

chronicon, 1342, in die tamen lurpiter aberrans, dum vigiliam Ascensionis, eo anno, quo Pascha incidii iti

undique confluenles suppeditabanl. Ineo, inquam,

xxxl Martii, componit cum xxix Muji. 218 Recttssime rem nolavit Hocsemius apud Chaleslis synchronus, his peauvillum tomo 2 pag. 464
,

non fallil, verum more suo usque adeo properal, utres AICTOHE eminus polius monslrure quam narrare videalur
;

cum-

que passim cespitare solilus sit, ettam in veris vix fidem invemal. Digna sane erat lam insolita gratia, quae
Inveni ego certissima in mugno Chronico Betgico, cujus auctor, testis oculatus, relato jubitxo anni 1450 pag. 380
editionis Francofurtensis

fdt

s"

com busla,

aW

(mcccxlii) mensis Maji die anverbis : vigilia Sacran.enti, circa horam notepenultima,

Eodem anno

monumenlis historicis flrmaretur, quibus invesligandis non arbilror currenli Gramayo olium fuisse.

rtddilo

nam, igne
versus
:

fortuito fuit Mechlinia conflagrata,

uude

11 dttcti

s,

/**"'

madratum
121,
tice

Annis undenis, * totidem cubiceque, reatu Es Mechlinia tu Sodomorum subdita pcenis Nocte Sacramenti te vastavit ferus lgnis,
Insiliens tignis, agitatus turbine venti.

sequenti Dominus Nicolaus

:

tris Philippi

anni Jubilaei
Mechliniensi

Aoccu""' o? e
II <"*

sit prosequilur : Anno Papa ad instantiam illusDucis Burgundiie, unum annum, sub urbis Romae indulgentiarum forma,

1607,

oppido

concessit

ita

ut venientes

Purro
villus

inler annotationes adfert lauilutus

ita

Chapeaudescri-

1331,
1,

arf*

verba Cornelii Zanlfliet,

:

tragcediam

Mroi' bentis

Mechliniam vel ibidem habitantes, si illo anno durante certas ecclesias ad hoc decretas cum oblationibus suis visitarent, consequi indulgentias peccatorum possent.

Die

prajcedente

in

professo Sacramenti,

vehemens casu a quadam domo transiliens, ecclesiam collegiatam S. Rumoldi,et alias nonnullas ecclesias, et pene majorem partem domorum opignis
pidi

omnium

Mechliniensis devastavit. In quo hoc mirabile

220 H.tc de prima concessione Nwolai Papx V. Deinde pag. 383 sic habel idem Clironicon : Anno variis JubiDomini mcccclvi, quinto die Maji, Calixtus Papa Uis concessis,
canonizavitS. Vincentiumde Valentia, Ord. Pra?dicatorum. Eodem anno idem Calixtus Papaordinavit
et concessit in oppido Mechliniensi
,

cunctis videntibus apparebat, transiliens de vico ad vicum ,

quoniam ignis ille domos intermedias

qum enumelantur,

relinquens intactas, alias apprehendit et destruxit,

in

subsidium
pri-

usurariorum et aliorum notoriorum sceleratorum, nihil eis nocens, pertransivit. Ex quo datur intelligi, diabolico flatu factum incendium, Domino hoc
permittente propter
hsec sit,

Cruciatoe contra Turcam, indulgentias anni Jubilaei,

per decemannos continuo duraturas

quarum

mus annus

coepit

in

vigilia

Pentecostes ejusdem

peccata inhabitantium.
auctore
ratio,

Vera
est
.

an
;

ficla

nostrum non

anni, durans usque ad festum omnium Sanctorum tunc proxime futurum inclusive. Hinc dabilur inteliigi,

disquirere

patet,

siam
ante

eo

anno conflagrasse, restittttum

sacri

quod dicebam, sancti Rumoldi ecclehaud dubie

corporis
al

quod alias dubium videri polerul

de quo

in

Brevi ejus-

dem

Calixti,

mox

erit

thcenditm.

Tum

vero

solennem

in

thecam deauratam
successu

przfati Chronici pag. 404 ud

Iste Pius
tias,

annum 1438

ita lego :

translationem anno
leviori

1369;

etiam tum, nisi fallor,

,

opere, quod

per elevatiores fornices

temporis in

hodiernam altitudinem eleganlissime eve-

Papa conflrmavit et ratificavit indulgenquas praedecessor suus Calixtus Papa III concessit oppido Mechliniensi. Atque ibi ferme sislit
scriplor

clum
teste

est,

ultima

manu

fornici chori adjecta

anno 1451,
in

Anonymus
alia
et

Canonicus reg. Cong. ffindesealioquin procul

metrica

inscriptione

Belgica,

qux

sttpremo
xxsat

mensis, vix

Belgica memorans,

apice

etiamnum
sic

visilur. 3n't

3arr mccccli,

'tjacr
;

dubio addidisset

Puulum

II, Pii successorem,

quem

non Suliibccn
quse

l)icr

fjcmrrn/ born u>o:t fjcflotcn bcfcn ftccn

ad templi Rumoldiani consummaliouem aliquid etiam

contulisse, Mechliniense chronieon teslatur, et

Latine

sonat

Anno mcdli

erat

hic

commune
ditur.

jubilseum, quando hic lapis ultimus clau-

confirmasse
insignia
;

1464

idque

Jubitrum hund obscure probant ejus

gentilitiis adjuncta,

trium pratgressorum scutis

1451 perfecttis

ctiorus,

219 Perperam itaque a Gramayo plerumque titubante, signatns est annus 1454, quo chorus aliaeque
,

in navis ecclesix prima feneslra meruliei obversa. Sin-

gvla ad

me

misit

laudalus

D. Canonicus

Scbolasticus

deuide turris
ctepta,

templi partes
oblalionum

perfici cceptas sint

sil

in eo

non

fallit

Slaets, digna qusr hic in singulari prorsus

modo

indulti
altbi

quod exslrui coepta

el

turris ab
;

anno 1452, subsidio

occasione jubil.ei a
el

continualiqne Jubilaei
editis collata.

menwriam exhibeantur, cum

donariorum

quse

Nicolao

Papa

V concessi,

a Calixto III

Pio II ex-

NlCOLAI V.

CallistiHI

Pnll

Paui.iH

'I aliarum partiim

cpochx

Pontiftcum Bullas, ulut soltcite non licuit ; ex Calixtina, quam suqgessu Cmjperus de aliis slatui poterit eollijique, non ad solius tunis eedificationem, sed et tid reliquurum e '"P partium complementitm imo et ad uliarum ecclesiarum ornatum
quxsitas,
reperire
,

Stngulorum

anno 1487. Metrum Belgicum (quodait, opus istud eo anno publice esse conclusum) accipe: tVit nirrrk looit
gcflotcn in't jarr

mcccclxxxvii optnbarr.
nullo
istius

Turrh
vestigio

vero
in

eleganlissima
ecclesia

eoncameratio,

apparente,
:

compleia seu clausa iudicatur alio

iuob
trfc

praedictas gratias fuisse suecessive con-

versicuto
nirn

essas.

(Sfflottll

tot

rlrr

arnficn
,

'

ilorn

Majoris navisfornicem clausum testaturiiiscriptio

Julii

frljjrrf

sidxiii.

( idem

est

sensus

qui

jam

T. 1.

26

proxime

198

DE
est.)

S.

RUMOLDO

EPISC. ET

MART.
posterum
et irritari

A
'

proxime redditus

Quod utrum

de solo fornice, an

et ut ab aliquo in

CTOng
b. s

i.

etiam de. magnifica lurri in hodiernam elevationem me educta intelliyendum sit, non definio. Observare lapides, turri jussit Cuyperns Leunculum stylobatae
forinsecus vicinse
,

vel infringi, ego sigillo raeo proprio

non valeant n una cum sigiU

venerabilis Patris Domini, D. Episcopi Longuen5i s testamenti mei execuet Abbatis loci S. Bernardi
,

insidcntem

cujus basi inscripta esl

toris,

chronologica nota

uno latere exprimenle hoc verbum : Aiido, allero u, lertio vero cccclxiii, forte qnod lunc ingens isla moles ad eam altiludinem evecta fuerit, vel imposita, cui ut ipse opinabatur, postrema manus ei
,

praesentem paginam duxi roborandam. Actum anno Domini millesimo ducentesimo quinquagesinio. 223 Sequatur cilata szpius ordinatio fabricx templi
S.

Rumoldi anno 1265.

interior fornix,

qvo

alii

annus post quinquaginta, uccesseril, de disceptent : gratius erit jucundiusque lectori

Ordinulio fubricce.

celeberrims: lurris partem perfectam, uti et deficientem illvstri collaboocutis conspu-ere, qnarum delinealiones
ratori

Cuypero acceptas

refero. Altitudo partis perfectz

ad trecentos quadraginta octo pedes ascendere. dicilur cui si tertia pars accederel, vix ullam toto Belgio reper-

praesentes litteras inspecturis Decanus CapitulumecclesieeMachlinien^is, Walterus Beret thout Dominus Machliniensis, justiciarii, Scabini
,

11 niversis
et universi

Orihuato

fa^tawi
265,

tum
non

iri

crediderim, ad

quam comparari
seu

posset, prseter
indices,

solam Antuerpiensem. Gnomones

ita

borarum
singuh

pridem
,

elaborati.

pedes quadratjinta qualuor

Burgenses, ejusdem loci, salutem in Salvatore. Noverit universitas vestra quod omnium nos attendentes honestatem et decorem ecclesiae Machliniensis, cnjus fabrica stetit pro tempore aliquo
,

supra cenlnni
tuntur
;

sua

circumferenlia

complec-

antiquo despecta nimium, ex negligenti provisione,

et

cetera explicatione

non indigent.

defectu consilii et auxilii Canonicorum

Scabi-

%.

XX.

Pars altera, qua instrumenta refe-

norum, et aliorum Burgensmm Machliniensium, ob quam causam pure propter honorem Dei omni,

potentis, gloriosaa Virginis Mariae, sancti Rumoldi

runtur, prioris probalioniservienlia.

B
De fundaitone Zetla-

Episcopi et Martyris, Patroni dictae ecclesiae, eidem

fabricae deinceps assistere volumus,

cum omni
inter nos

bene-

fi

Xl 3^.
in

quantum

fieri poterit ,

ea serie disponenliir , qua

servato
antiquitalis

volentia

prxcedentibui appellata sunt,

riana.

ordwc. lncipiam itaque acelcbri fundatione Zellariana

pro anno 1250, de qua plura exstant in Regesto Capituli ; sufficient sequentia.

Fiwdulio beneficiorum de Zellacr.

|n 1

et , quod , usque ad consummationem fabricae dictae ecclesiae, ab anno in annum, de novo tres provisores, Canonicus residens, Scabinus semper ab et Burgensis intercedentibus provisoribus, subsequentes eligant ad dictam ecclesiam qui in anno provisionis suae, de fldelium eleemosynis et aliis reditibus ad haec
, , ,

honore

statuentes

pertinentibus, provideant utilitati ipsius ecclesjae et

dictae fabricae,

secundum quod viderint expedire,

aliis

in

nomine sanctae

et individuas Trinitatis

Amen.

libris,

ornamentis, et omnibus

rebus, ad deco:

Ego Arnoldus de

Zellaer

Scholasticus Mechli-

rem domus Dei spectantibus,

sicut decet

ex quibus

niensis, sanus et incolumis ac mentis meae

compos, flrmam spem flduciamque in Jesum Cbristumhabens, nullo praesentis periculi metu perterritus, sed sola spe aeternae retributionis quaedam beneficia ad laudem, et honorem Beatae et gloriosae Viiginis Mariae de possessionibus meis et reditibus instituere decrevi. Lego igitur et in primis assigno triginta
,

provisoribus primo principaliter eligimus

Dominum
dicti

Joannem, Cantorem Machliniensem

Capituli
;

ex parte

binorum

Waltherum de Standeken, ex parte Scaet Joannem Mulart, ex parte oppidr.norum

Machliniensium, in provisores ipsius, ad regendum

officium provisionis dictae ecclesiae, sicutdicturo est
[a festo] nativitatis beati

Joannis Baptistae proxime

,

venerabiles Abbas et conventus de Flierbeke, de voluntate et ordinatione

lib.

Lovanienses,

quas

viri

venturo,

ad

annum immediate sequentem

:

post

dictara nativitatem

volentes et in hoc unanimiter

suae lapso

mea
^,

solvere tenentur.

quae habeo in
suis,

Insuper et omnia bona Havera, cum omnibus pertinentiis

. .

consentientes, quod dicti Joannes Cantor, Waltertis

et

Joannes

anno provisionis
,

debitis ac
''

duodecim Capellanis ut deserviant in honore sanctae Dei genitricis semperque Virginis Mariae, pro beneficiis beati Rumoldi in Mechlinia, recep,

turis de prasdictis reditibus, singulis pariter et universis tamquam inter se portionero. Sed Capellanus

eleemosynis ipsius ecclesiae quantum in ipsis erit, diligenter computatis, de communi consilio ipsorum trium, tres alios sibi eligant provisores, Canonicum residentem, Scabinum etBurgensem Machliniensem,
ad hoc idoneos et competentes, ita quod si aliquem de dictis Provisoribus electis, vel in posterum eligendis, in anno provisionis suae decedere contigerit,

beata? Mariae in

novo opere amplius habebit

praedictis

aliis

Capellanis

de
;

reditibus

xxx

solidos

ad lampadem ante altare B. Marise in novo opere, quae luminis beneficium jugiter, tam

Lovanienses

quod

quam nocte, praestabit ibidem expensas autem hujus lampadis, procurahit Capellanus dicti novi operis cum tanta diligentia, ut lumine numquam
die
,

duo provisores superstites poterunt sibi assumere loco decedentis, et quicmnque Canonicus, Scabinus vel Burgensis, ad dictam Provisionem, ab antecedentibus
alii
,

eligere tertium provisorem, et

careat, et

si

quidquam super easdem expensas su. . .

peresse contigeril, hoc dictus Capellanus convertet in usus ornamenti altaris sui meliorandi. Capellani autem qui dictis beneficiis deservient, sive sacerdotes tuerint, sive clerici, talimodo ipsisdeservient, quod horis Canonicis tamquam Canonici interesse tenebuntur, et nisi residentes Mecblinia?,
istisbeneficiis

provisoribus electus, contradicitelectioni, etofficium provisionis suaj in anno sibi assignato suscipere
noluit, tenebitur fabncae beati

Rumoldi Machlinise,

monetao persolvolumus, quod deinceps annis singulis flat electio provisorum usque ad consummationem fabricae supradictaa statuentes quod quinovae
et legalis

ad xl Lovanien.

vendum. Et

sic

personaliter

cumque per annum Provisor dictae

deservierint,

ecclesiae exstiterit,

redditibus adea assignatis

omnino de peropient, nec habebunf

nihil
,

Capellanus vero beatae Mariaa de novo opere

cum

qui

Missam qualibet die tenebitur celebrare. Ut autem haac omnia et singula prasdicta robur habeant perpetuum
est,

prsedictis

duodecim connumeratus

non possit eligi in Provisorem ipsius ecclesiae ab anno provisionis suae, infra terminum quinque annorum immediate sequentium, nisi pro Deo et
tare.

voluntate propria, vellet officium provisionis accepIn quorum omnium testimonium, et ut prae-

missa robur obtineant, et firmitatem,

sigilla

horum
dicto-

SuJu Tom.

S)etvrteatis

Jurris temvli S,3iumoldi

<$le c hlvnia?,

ftGckLinice.

auousaue

koaiie j>er(-ecta.

e-rt,

&(.&? 2>>a.lae>'

J-ecit-r

,; ,

DIE PRIMA JULII

et Capituli villae Machlidictorum Walther Berthout, litteris praesentibus sunt appensa. Actum

199

modo Reverendus Pater

niensis,

ctava

Pentecostes, anno millesimo ducentesimo

spectant

ac Dominus Cameracensis Episcopus praedictus assensum his adhibere dignetur, AtxT0RE authoritate nostra conferimus vere poenitentibus et > s.
confessis, dictam ecclesiam devote visitantibus.

sexagesimo quinto. 94 gubjungo quse

lilulus est

Daferia

ad

prxdicti

tetnpli

tum anno Domini millesimo

226 Ad Jubilxum quod

ccc. duodecimo,

nnsecrationem. Prioris instrumenti in labulis Capituti

:

sexta, post Marci Evangelistae praedicta.

attinel
,

liabeo

mandatum
De JubiUit.

Plulippi Boni tum Belqarum Principis,

Gallice. scrip-

Copia

consensus

scu

aullwritatis

per P.

tumdatumqiie Bruxetlis xiv

seu more Gallico
,

/lprilis

430 ante Pascha,

1

Episcopum Cumeracensem, Archiepiseopis Calliolicis, ad consccrandam et Episcopis ecclesiam beati Rumoldi, el duo alluria.
[\everendis
in Christo Patribus, ac

quod

est dice.re
,

anno Romano

431
:

a Kalendis Januarii inchoato

ul snpra explicui

quo

decreto priedictum Jubilxum, anno proxime prxcedenti

Romx

cetebralum

e.x

smgulari Ponlificis Nicolai

islo

concessione,Mechliniseeodem
ractapolcstas
consecrandi
lempli etc.

mense. Aprili inchoaneo

Dominis uni,

dum monet

die

xxm

qui fuit
in

anno Parasceve
narrante inter

versis, ac singulis Dei gratia Archiepiscopis

et

Domini, Pasclia incidente

xxv

Aprilis. Pluribus ea
,

Episcopis Catholicis, et Eoclesia? Romanse devotis, miad quos praesentes litterse pervenerint, Petrus
seratione Divina Cameracensis
in

describuntur in Chronico Meclilimensi

celera, quod seplem templa Mechliniensia, septem

Ro-

Episcopus salutem

manas

eeclesias

reprsesenlaverint elc.

Ul vero adven-

Dominosempiternam. Ad paroohialem ecclesiam, beati Rumoldi Mechliniae, nostrae dioecesis, non valentes accedere de praesenti, plaribus arduis nostrae ecclesis Cameracensis negotiis impediti, Paternitates vestras attente

tantium nndecumque fidelium securitati prospiciat Philippus, districle prxcipit

summo

suo prxtori, ejns vices

,

gerenti, omiiibusque aliis justitise administris

liberos,

accessus

tutos et faciles reddant,

solicileque invigilent,

rogamus

et requirimus,

qua-

nequid cuiquam

incommodi aut detrimenti

supptebit

afferalur.

praefatam ecclesiam beati Rumoldi, si sit perfeeta, cum duobus altanbus, exstantibus in eatenus

Jam
esse,

dixi,

Bullum Apostolicum Nicolai

est,

V repertam non

defectum

Calixtina, prout a Cuypero

dem, consecrare dignetur primus vestrum, qui super hoc fuerit requisitus, vobis enim et vestrum cuilibet,

suppcditata
sila

indidgentiarum

usum elee.mosynarnm explicans, suppogratia, quam se indulsisse eodem

:

munus

consecrationis

cum

plenitudine indul-

Brevi leslalur Pontifex. Sic babet

gentiarum, quae ad honorem omnipotentis Dei in consecrationibus ecclesiarumdari solent, vere pnenitentibusetconfessis,eidem ecclesiaeetpraedictis duobus altaribus impendendi, adhibitis solemnitatibus quaj consueveruntintalibus adhiberi, tenorepraesentium committimus potestatem. Datum sub sigillo
nostro, quo
in

dilectis

Episcopus servus servorum Dei, Antonio Ferrarii prsecentori Przscribu ecclesiae Barchmonensis, acolytho et cappellano, nec P nt ifex
Calistus
filiis

227

magistro

non familiari nostro, ac Decano et Capitulo sancti Rumoldi opidi Machlimensis, Cameracensisdioecesis, nec non ejusdem, quae etiam parochialis est, parochianorum curas
nitatis, Scabinis et

talibus utimur,

in

castro

nostro

et aliarum

parochialium

ipsius

de Mala domo, prima die mensis Septembris, anno Domini millesimo trecentesimo undecimo.

opidi ecclesiarum Rectoribus, ac Magistris

communec

Consulibus opidi ejusdetn,

Copia
qui

litlerarum
consccrat

Suflraganei Lcodiensis
ecclesiam
beati

,
,

non Nicolao de Driele et Oberto Trabukier operario ecclesiae sancti Rumoldi eorumdem, salutem et Apostolicam benedictionem.

Rumoldi

cumduobus

allaribus.

228 Hodie siquidem, pia consideratione ducti, eleemosynaomnibus Christi fidelibus vere poenitentibus et con- rum recipienfessis, certas ecclesias

opidi

Mechliniensis.

Came- darum

t! rater Guido Cisterciensis,

ni,

Dei gratia Elenensis

racensis dicecesis, certis mensibus, diebus et annis,

Episcopus, vicem gerens Reverendi Patris et DomiDomini Theobaldi, Divina providentia Leodiensis
Episcopi, universk Christi fldelibus, ad quospraesentes litteras pervenerint,

tunc expressis, visitantibus et ad usus, tunc similiter expressos, pias eleemosynas, oblationes, largitiones, seu

dona erogantibus, ac etiam

proefatas

illis,

qui in

salutem

in

Dominoet subscrip-

causis tunc expressis,

ecclesias

visitare

torum
Domini,
nos
de

cognoscere veritatem. Universitati vestras

non valentes, eleemosynas hujusmodi,

in usus eos-

tenore praesentis chartulae, quae Reverendi Patris ac

dem convertendas, ad

ecclesias

praedictas

desti-

Domini Petri,
est

Dei gratia

Episcopi, litteris

affixa,

Cameracensis facimus manifestum

dicti

narent, quod confessores sui, quos eligerent, ipsis

Reverendi Patris ac Doraini, Domini Petri Cameracensis Episcopi feria sexta post festum beati Marci Evangelistae, ecclesiam Parochialem beati Rumoldi, cum duobus altaribus Cameracensis dioecesis, dedicasse
concessione
et

beneplacito

a commissisper eos criminibus, peccatis, delictis et excessibus, nec non a quibusvis excommunicationis, suspensionis et interdicti sententiis, absolutio-

necnon plenissimam omnium peccatorum suorum remissionem impendere et concedere

nis beneficium,

in

et

honore sanctae Trinitatis, beatae Marise Virginis, beati Rumoldi Marlyris atque Pontificis, ponentes
anniversarios Dedicationis praedictae,
festi sanctae Trinitatis.

possent, sub certis modis et formis concessimus et indulsiraus, prout in nostris inde confectis litteris
plenius continetur.

dies

singulis

229 Volentes

igitur

ut

eleemosynae, oblationes,
in

octavis

omnibus vere pcenitentibus et confessis, de praedicti Reverendi Patris ac Domini, Domini Petri Cameracensis
Praeterea
Episcopi authoritate,
et

largitiones ac dona praedicta in usus,

quos

illa

et distribuen-

juxta mentis nostrae propositum converti disposuimus, tideliter dispensentur, oportune providere;

daritm

unum annum

singulis diebus,

quadraginta dies, a die consecrationis praedictae usque ad unum annum, singulis diebus et ex tunc
in

sub interrainationedivini judiciiac aeternae iraledictionis, quam misit Dominus super Chore, Datan, et
Abiron, quos terra vivos absorbuit, districtius inhi-

antea,

praedicta

authoritate

perpetuo singulis

bemus, ne

quis cujuscumque status,

gradus.

or-

annis, in die Dedicationis praedictae et per octavas,

unum a-nnum indulgentiarum

:

vere pcenitentibus et confessis, dictam ecclesiam devote visitantihus, elargimur in die quoque Dedicationis, et per octavas
praedictas

dinis vel conditionisaut praeeminentiaefuerit, etiamsi archiepiscopali, regali. ducali autalia quacumque
ecclesiastica
vel

raundana praefulgeat dignitate. de

quadraginta

dies

indulgentiarum, dum-

eleeraosynis. oblationibus, largitionibus seu donis praedictis quidquam subtrahat, auferat, detineat aut
sibi

200

DE

RU MOLDO

EPISC. ET

MART.

A
ALCTOBE
1. B. S.

sibi^aliquatenus appropriet vel usurpet, per se vel alium seu alios, directe vel indirecte, quovis quaesito

232 Leo Episcopus servus servorum Dei, universis Christi fidelibus praesentes litteras inspecturis,

sed duao partes omnium eleemosynarum, oblationum, largitionum, ac donorum hujusmodi, quaa in septem ecclesiis praefatis, sive in illarum
colore
:

salutem

et

Apostolicam benedictionem.

Sem

iin S<ilari

piterno Regi, qui

nobis, licet immeritis sua pietate commisit, reddituris ejusdem gre^is in

gregem suum

'"""Itoccn.

capsis sive truncis vel super illarum

alibi,

altanbus aut tempore praedicto durante et occasione indulgentiarum hujusmodi, erogari vel offerri contige-

extremo judicio rationem, summis, ut tenemur studiis, quos ab aequitatis justitiae limitibus humani
generis asmulus saspe divertit, Salvatori nostro
nni

subsidium reprimendarum oppressionum, de quibus in dictis litteris nostris fit mentio, convertendas, per praefatum Nicolaum
rit,

nobis per

nos in

non mortem, sed poenitentiam desiderat peccatorum acceptabiles et bonorum operum sectatores reddere exquirimus, ut in ipsa reddenda ratione, divinaa
justitiae

de Driele depositurium nostrum, ad hoc serie pra3sentium specialiter per nos deputatum, realiter assi-

ultionem possimus evadere, et qui abeisdem

illius,

limitibus devii facti fuerint, per grata

gnentur, reliquam
in

vero

tertiam partem

ex

illis

restantem in opos fabricae singularum ecclesiarum, quibus erogata fuerint, ac in augmenturn divini

et accepta qui misericordiarum Pater est, gratiam valeant invenire.

Deo opera

cultus inibi fiendi, fideliter et integrahter ad ordina-

moldi Machliniensis,
libus
in debita

233 Dudum siquidem cupientes, ut ecclesia S. RuCameracensis dioecesis, conhonoribus, et a Christi

fide-

tionemet dispensationemMagistrorum communitatis

et

gruis frequentaretur

Scabinorum praedictorum, secundum necessitatem singularum ecclesiarum, dispensandam concedimus pariter et assignamus per praesentes hoc addito, quod praefatus Nicolaus, autalius vel alii, per eum
;

veneratione haberetur, ac in suis structuris, luminaribus et aedificiis debite conservaretur, repararetur et manu teneretur, ac fideles
Cbristi eo libentius, devotionis causa ad dictara ecclesiam confluerent, et ad conservationem, reparationem et manutensionem hujusmodi manus
, ,

forsan deputandi,omnesetsingu]aseleemosynas,oblationes,et donapraedicta.inistoprimo

anno ettermino provenientia.acnobisvelCameraeApostolicas, utprasita

mittitur, realiter assignanda, reciperepossint et va-

promptius porngerent adjutrices, quo exhocibidem dono ccelestis gratiae uberius conspicerent se refectos,

leant,

tamen

quod super tertiaparte, eccleexpensae

capi
et

omnibus

et

singulis

utriusque

sexus

fide-

siarum
possint.

praedictarum
Si

deduci

libus pradictis, vere pcenitentibus et confessis, qui

eamdem

ecclesiam S. Rumoldi in Kal. Julii,

et

et

B.

modnm,
tensuris

stib

quis autem in contrarium quidquam attemptare praesumpserit, non possit a reatu hujus-

230

Mariae Magdalenae

ac S. Lucae festivitatibus, nec

non prima Adventus,

Vesperis

qua

in Ecclesia Dei can-

modi ab aliquo,
illis

nisi a

Romano

Pontifice pro tem-

tatur Laetare Jerusalem, diebus Dominicis a priniis

,

consiietis.

pore existente, et satisfactione debita per eum, de

quaj subtraxerit, abstulerit, detinuerit, appropriaverit vel usurpaverit, realiter prius facta, prae-

usque ad

occasum

solis sequentis

diei

Kal. acfestivitatum, et dierum

earumdem

inclusive

terquam

in

mortis articulo constitutus, absolutionis

beneficium

obtinere. Vos igitur, quibus claves et custodiam capsarum et eleemosynarum ac oblationum hujusmodi gerendas commisimus, atque com-

annuatim devote visitarent, et ad conservationem, reparationem et manutensionein hujusmodi, manus promptius porrigerent adjutrices, pro Kal. et singulis festivitatibus et diebus hujusmodi, quibus
id

facerent, viginti quinque annos et totidem quadra-

mitti contigerit, sitis in

commisso fideles nec non Decane, Rectores.Magistri communitatis, Scabini et Consules praedicti, opem et operam diligenter adhi;

genas de injunctis
fectis
litteris,

eis

pcenitentiis misericorditer in

Domino relaxavimus, pro

ut in nostris inde con-

ut singulas eleemosynae, oblationes, largitiones et dona prasdicta in praefatos usus, in quos ea, ut prsfertur, dispensari volumus, quantum in vobis fuerit, integre et absque ulla fraude convertantur
:

beatis,

quas perpetuis futuris temporibus valere voluimus, plenius continetur.

234 Nos

igitur cupientes,

ut dicta ecclesia, ad
filius

quam

sicut accepimus,

dilectus

Magister

'

Videtw

Wilhelmus de Enckenvoirt,
nonicus
et

recepturi proinde asternae retributionis praiuium, ac a nobis et Apostolica Sede favores benevolentise, et
gratiae speciales.

Rumoldi Ca- contmua ftiisse Praepositus * ac Campiniae Leodiensis tas, ciii

ipsius S.
aliitm

rfijni'

Datum Rumae apud sanctum Pe-

trum, anno Incarnationis Dominica; millesimo quadringentesimo quinquagesimo sexto, Idus Aprilis, pontificatus nostrianno primfr. Inferius erat scriplum N. Ferraru, el supraplicam, Adrianus. 231 His omnibus tmperadde butlam
De
tiis

ecclesiarum Archidiaconus. Notanus, scriptor, cubiculanus et familiaris, ut singularem gerit devotionis affectum in majori veneratione habeatur, et
;

PW-

situm num!renl MecMinienses, '

animarum
praefati

salus

peramplius propagetur

ac fideles

paiebit ei

Apostolicam

aliis

gra

Leorns X, dalam

per Leo-

nem

plures indulgenti cpnceduntur, quid si dicamus, royatu Guilielmi de Encl;envoirt, Mechliniensis ecclesix
S.

xxvu Martii anno 1816, qua

ad conservationem, reparationem et manuF tensionem praedictas, eo devotiores et promptiores reddantur, quo exinde pro animarum suarum salute, majora munera spiritualia adipisei posse cognoverint;

CnnUrm-

de omnipotentis

Dei

et

beatorura

Petri et

Ru-

moldi postea Prxpositi, deinde S. R. E. Cardinalis, de quo in Rumoliliano Corollario, Sancti Aclis subjuruto. fusius agimus. Ex ipsis Aposlolicis Utteris

Pauli Apostolorum ejus auctoritate confisi, omnibus et singulis utriusque sexus fidelibus Christi unde-

cumque

existentibus

qui

Quadragesimalibus

et

magmi membrana

in

aliis cujuslibet

anni temporibus, et diebus stationum

expressis et

in tabulario Archiepi-

icopali repertU, intelliges, gratias indultos respicere

basilicarum

et ecclesiarum

omnes favoresque

ibi

S.

Rumold!

basilicx structuram

perfecttonem totiys operis

accesstsse
facile

reparatwuem, comervationem debilumque ad divina mystena decenter peragcnda ornatum ; unde collwttur ad eumutque annum 1516 de(u lS se adhuc nonnulla ad
:

muros ejus, ecclesiam S. vote visitaverint, et ad praemissa manus adjutriees porrexerint, ut omnes et similes indulgentias et peccatorum remissiones aliasque gratias, tam pro

almae Urbis et extra Rumoldi praedictam de-

cerpi

templum lottus Belgti elegantisstmum reddidere. Poterant seorsim exqu * ad indulgentias spectabant
propius at oculis subjicere malui, curiosis lecto

mdemus, qux augustum

cui subinde eas decoraliones

quam per modum suffragii pro defunctis, pro quibus id fecerint, consequantur, quas consequerentur et consequi possent, si singulis stationum diebus et_aliis temporibus, singulas etiam septem
vivis,

Bullam integram

rthuspnsque S.Rumoldi alumms minime displictturam Stc lii hquitur Pontifex :

principales ac B. Mariae de Populo, intra et extra muros Urbis, hujusmodi consistentes basilicas et
ecclesias

personaliter

visitarent, et alia facerent,

quae pro

consecutione indulgentiarum

hujusmodi
requi-

DIE PRIMA JULII.

requiruntur, auctoritate Apostolica tenore praesentium concedimus et elargimur.
fideles ipsi ad indulgentias et remishujusmodi consequendas, aptiores reddantur, siones Decano pro tempore existenti, et dilectis filiis Ca-

201

D
S

235 Et ut

XXI

Precationes aliaque

ad S. Rumoldi

AUCTORE

liouorem spectantia,

uli el

sub cjusdem

nomine ContVaternitas.

aliquus presbypitulo dictae ecclesiae S. Rumoldi teros seculares, vel quornmvis etiam mendicantium
,

Ordinum Regulares,

in

eo numero

qui ejs

vide-

J\.d calcem Legendx Domynsianse,

dseum subjungilur
his
:

bitur, singulis diebus et temporibus stationum hujusmodi, qui dictorum Christi fidelium ad eamdem

eiiam apud VarPrecatio ad euradem Martyrem,

,

precatio

verbis

preciose

sacer,

et

insignis

amice
in

ecclesiam S.

Rumoldi pro hujusmodi indulgentiis

Dei

omnipotentis,

Rumolde,

qui

mundo
:

hoc

consequendis confluentium et confiteri volentium, confessiones audire, ipsosque et eorum quemlibet,

ab omnibus et singulis eorum peccatis, criminibus, excessibus et delictis, quantumcumque gravibus et enormibus, etiamsi talia forent propter quae Sedes
Apostolica merito
et rebellionis

etiamnum vitam degens, caducos honores omnes, facultates et oblectamenta respuisti quamobrem et
tuis

eximiis

meritis

promerentibus

preces

tuae

universae

summo Numini

sunt gratae et acceptae.

,

Id qund vel in ea re Deus ipse demonstiavit

nam

foret

consulenda,

praeterquam

matri

sterili

foecunditatem
tuis

prolis
;

offensae ecclesiasticae

libertatis,

aut conspirationis in
Pontificis,

statum
falsitatis

Romani

criminum haeresis personam seu seu Sedem eamdem,

sancto interventu, impetrasti

ab ipso , tuo quam etiam mundo

jam editam,
adraovisti
;

Htterarum, supplicationum ec commissio-

baptismo infantem denique flurainibus enecatum et submersum, parentibus redivivum, uti propheta
Elisaeus reddidisti.
Vers.

sacratissimis manibus

nuni Apostolicarum, invasionis, depraedationis, occupationis et devastationis terrarum et maris, Ro-

Ora pro nobis beate Pater Rumolde.

etc.

manae ecclesiae mediate vel immediate subjectorum, k offensae personalis in Episcopum, vel alium Praelatum, prohibitionis devolutionis causarum ad dic-

Resp. Ut digni efficiamur promissionibus Christi.

Deus, qui intercedente beato Rumoldo

E
Precatioli

tam curiam, delationis armorum, et aliorum prohiabsolvere, ac eis bitorum ad partes lnfidelium poenitentiam salutarem injungere, nec non vota quaecumque per eos pro tempore emissa, ultramarino, visitationis Liminum Apostolorum Petri et
;

Vardxana pug. 40. Sequilnr pag. 44. quxpotius siccilo, cum in parvo libello nulli mimeri apponantur. Ad divum Martyrem Rumoldum peroratio Precamur te,
liabentur

237 H.rc

etiam

in

editione

o sacer Antistes, et invicte Martyr, ut quotquot tibi

adminiculantur, enutrias et praeserves. Sceleribus

Pauli, ac S.

Jacobi in Compostella, nec non castivotis

,

tatis et religionis

dumtaxat exceptis in alia pietatis opera ad subventionem fabricae dictae ecclesiae convertenda commutare, ac juramenta quaecumque, sine juris alieni praejudicio, relaxare libere et licite valeant, deputandi plenam et liberam, auctoritate

tum

etiam nostris iratum hujusce mundi judicem pacareddas. Etenim ad miseriam nostram oculos si
nil

flectas,

vilius

et abjectius

erit

si in

divinam
nil

respexeris misericordiam, raagnificentius

atque

Jesus

Christus, qui mediatorem

agit inter

Deum

Apostolica

tenore praesentium

facultatura

concedimus, praesentibus, quas sub quibusvis similium, vel dissimilium indulgentiarum et facultatum

suspensionibus,
at facultates,

revocationibus,

restrictiombus, et
alias indulgentias

modificationibus per

quascumque

etiam pro fabrica basilicae Principis

hominem ipsum. Hunc exoratum ,quaesumus, habeas, teque sanctissimum Antistitem intercessorem constituat inter ipsum et mortales nos; quo qui peccatorum premimur pondere ab iis liberos et puros reddat, ut Dei tandem munere, coelicas conscendamus sedes, sicque unatecum, sancte Pater Rumolde, exhilaremur aeterna in patria
Patrera et
,
:

Apostolorum de Urbe, seu expeditionis contra infideles, et quibusvis aliis etiam magis piis usibus, cum quibusvis etiam derogatoriarum derogatoriis ac
fortioribus et efficacioribus

Quod

nobis

contingat gratia Dei Patris cunctipo-

tentis, qui vivit

regnatque

in

aevum Amen.
:

clausulis irritantibus-

que, et aliis decretis, per nos et

Sedem

praedictam,

238 Subjunyil Domyntius adhortationem ad quoslivos bet clientes S. Rumoldi lioc modo conceptnm praeclari, tam viri quam feminas, desiderio qui fla,

item adhortatio.

C etiam motu proprio seu ad quorumvis instantiam

quomodolibet factis et faciendis nullatenus comprehendi, ipsiscfue suspensionibus, revocationibus, restrictionibus et modifica;

concessas et concedendas

gramini sobolis nanciscendae, qua aethereas occupetis sedes, quem merito aliura habebitis honori, quam divum hunc Praesulem, Christique Martyrem

Rumoldum
infoecundos

in

cujus
stenles

gratiam divinura
,

imperium

tionibus, etiam quotiens in

futurura emanaverint,

et

foecundos reddidit?

Hunc

non obstantibus litteras easdem, tamquam ab eis semper etomnino exceptas anectum suum consequi et plenarium firmitatis robur obtinere, et ab omnibus inviolabiliter obserillis

minime subjacere, ac

gloriosum interpellate tutelarem, ut ipsius ope felices edatis partus. Arbor siquidem illa beata, quae
fructus fert optimos.

Nautae dein,

piscatores,

aliique

mare saepenu-

vari debere decernimus, etiam perpetuis futuris temporibus duraturis. Datum Roraae apud S. Petrum anno Incarnationis Dominicae millesimo quingentesimo sexto decimo vi Kal. Aprilis, pontifi,

mero trajicientes, haud immerito animadvertent, quomodo Deus optimus, maximus, divo cooperante Rumoldo fluctus ipsos compresserit, atque ad tanti
Martyris ministerium prajstandum accingentur.
Similiter et

catus nostri auno quarto. Subsignatum erat Phi. de

negotiatores,

agricolae,
;

ac reliqui

Koma
parte
:

in

extremo -maryine, visa P. Harciaci

:

supra

omnes manualia exercentes opera

quandoquidem

phcam; Joan. de Madrigal

Data
in

in adversa totius Bulla-

Secretaria Apostolica, subscriUlque

vir unquain sementis fecerit, quidquid sanctus fructum produxit uberrimura. Locus item, quo con-

Blondus.

quiescit, felix et faustus est sospitate, exercitiis ac

idque in rera omnium eorum, qui ibidem ipsum, per divum imploraturi sunt Rumoldum. Sit itaque laus et gloria Deo Patri et Filio,
faustitate
:

Deum

ac Pneumati sancto, sempiterna in secula, Amen. 239 Demnm pag. 52 apud Vardsum scribitur ode
Sapphica, ad numeros, inquit auctor, vel saltem lulus, hymni : Ut queant laxis resonare fibris
ti-

ix hymno

etc.

Poeia

202
Poeta anonymus
AICTOBE
J. B. S.

DE
est
;

S.

RUMOLDO

EPISC. ET MART.
bout, sed
tatse

solum

didici, verba sunt Vardsei,

Rommout

effertur, exoleta dialecto.

.

Repor- n
et

religiosum esse ex ordine quserere supersedeo, existimans

S. Benedicti. Plura ego

satis esse,

victoris

annus sianatur 1301

quando

voto

moldi clientibus ode

ita reddidit

ipsa, ut jacet,

quodS. Ruexhibeatur. Titulum

sole.nni se

obslrmxere devolissimi S. Rumoldi

clientes

circumferendi annue,

quarla Paschatis feria, sacrum

,

suli

Vardsens : Magno Rumoldo, Archiepiscopo Dublinensi, Metropo-

Martyri, sancto Prae-

ejus corpus, designata theca argentea pretiosissima

de

qua
tur

satis

diclum jam

est .

De
:

certo victorix

anno infra

litanse ecclesia; et civitatis

Mechliniensis patrono.

agetur.

De

hujtts confraternitatis institutione, sic loquilib.

Habe carmen ipsum : 240 Dulce sacrato mea lingua pange,

Praesuli carmen, cane laureati

Gramayus sacram tituli

3. sect.

divi

5 Denique anno mccgxxxiv Rumoldi civium sodalitatem, proFides sit penes ipsum instrumentum, quod ex
:

bante Episcopo, institutam.

aliler loqui videtur prsedictum

Martyris celsa celebrem Rumoldi Voce triumphum. Te decent laudes, sacer o Rumolde,
Te, cui, terris procul hinc relictis, Contigit fuso superas adire

Belgico Latine versnm

stibjicio.

242 Hsec

est institutio Confraternitatis

Domini
'

sancti Rumoldi,

patroni nostri

quae facta et ordi- fr

nata est anno Domini mccci, quando civitas Mechliniensis

tiae

"^

ma: kguti
10 v

'" x

Sanguine sedes.
Clara ne virtus modio lateret,

multum

periclitabatur

etemm Dux Braban,

Sceptra contemnis, patriamque et ipsum Infulae sacrum decns et remotas

cives

Tendis

in oras.
petisti,

Ergojam pauper Dominum

Tot per amfractus, peregrinus Urbem Sacra ubi, sacris veneraris ari Ossa reposta. Inde digressus, Domino monente,
Figis hic sedes, ubi tortuosus Inclytam, flexu vario, Malinam
Dilia transit.

Prole

mox chara
;

steriles beasti

Mechliniam cinxerat sic ut votum emiserint circumferendi annue sacrum S. Rumoldi corpus die mercurii post Pascha, quod eatenus in more positum non fuerat. In iis itaque urbis angustiis incolae universi se S. Rumoldi clientes solenni juramento professi sunt tumque instituta est Rumoldiana Confraternitas communibus oppidanorum et Capituli suffragiis, sic ut confratres et sorores capellaniam in S. Rumoldi templo fundaverint, collato xxvn librarum stipendio ad celebra- E tionem Missa? quotidianae pro omnibus fratribus et sororibus S. Rumoldi vivis et defunctis. Nunc intelligant omnes, quod qui confraternitati illi aggreinfesto exercitu
, ,

Hospites

mersum

rapidis sub undis,

gari voluerit, teneatur solvere

cera?
;

xx

solidos et libram

Jamque defunctum revocas Libertum

Lucis in auras.

^singuli

autem fratres

et sorores

annuatim

pendunt

vm

solidos.

Quod

siquis frater aut soror

Quid loquarvit* quoties beatse Edoces leges ? quoties docentem

Audit intentus popnlus, tuoque Pendet ab ore.

moriatur, cedit confraternitati extima vestis, ideoque gratis conceditur labarum. Quando autem frater aut soror ex morbo decumbunt, dantur ei hebdomadatim solidi octo. Sciendum praeterea, quod
confraternitas annis singulis
in festo S.

Sed fames quid non sacra suadet auri?

Rumoldi,

Te duo nummum cupidi (nefandum Pro scelus 1) ferro perimunt, cadaver

Fluctibus abdunt.

octiduo post S. Joannis, offerat taedas binas cereas

librarum sedecim in honorem sacratissimi corporis Domini. proomnibus fratribus et sororibus vivis et

Corpus at noctu radiante luce, Proditum servat venerans Malina. quater sanctam, quater his beatam
Ossibus urbem.

quod annue celebrentur duo anniversaria in capella S. Rumoldi pro omnibus fratribus et sororibus vivis et defunctis, scilicet diebus
defunctis. Item

Sterne te totam, generosa quanta es Civitas tanti tumulo Patroni,

,

octo post festum S. Joannis, et diebus totidem post Epiphaniam, cantatis pridie vigiliis cum Venite et

Orna
(

et

exorna meliora gemmis Martyris ossa.

Lectionibus, ipso autem die fiunt commendationes, cantaturque Missa de Requiera pro omni-

novem

Sancte, nunc urbis decus, o Rumolde, Civibus dona benedictionem,

bus fratribus et sororibus S. Rumoldi vivis et mortuis, tenenturque fratres et sorores vigiliis et
Missae interesse

cum

oblatione, uti et debent offerre

Urbis et totum regimen teneto Jure sepulcri.

H<eresim, pestem, fera bella, morbos

cum

tsedis in

festo S.

Rumoldi. Rursus, sciendum

quod confratres omnes annis singulis congregentur,

saltem qui adesse volunt, eligantque binos provisores,

Finibus nostris procul o repelle Adjuva sanctis precibus clientes

duobus

aliis depositis,

functi fuerant, postndie ejus diei,

Sancte Rumolde. Fac uti te qua licet aemulantes Te triumphantem comitemur llluc,
,

tus

renovatur

quod

est

munere prius quo urbis senaindicare diem martis post

qui isto

medium Aitgustum. 243 En primas

slitutiones,

insignis Rttmoldiani sodalitu con-

Nunc

ubi oeterna frueris salute

omnium,

opinor, consensu approbatas,

et
,

ab Oralix tde*
collatx

Sancte Rumolde.

ipso principio observatas.

Qnanto autem fervore

quo

soldalltii S

241 Porro Mechliniensium erga palronum et tutclarem Snnrtum pirlus, hoe eliarn argumento elucel,quod
pnrler menta,
lol

zelo,

ternitas,

qua religione non habeo

prsedtclis

legibtis inslileril confra:

tinde certo conjiciam

pro coustan,

Rumotdi

alia publicm vrivatseque veneralionis

monu-

quatuor

et

amplius seculis,
a nobis relatse,
inito
,

occasione celeberreligioso

piarum adeo regularum observanlia stal justa prsesumplio, tot aliis devotissimi erga sanctum Patrolissima

rimae victorix
fcedere
,

alibi

inter se

num
quam

cultus et perpetux

peooe veneraiionis argumentis

ut

itadicam,

sinqularem congregatw-

suffttlta;

nem
tusla

seu confraternilatemin S.

Rumoldi lionorem in-

quamvis id genvs institutiones facile nonnumintercidanl, aut ctiralorum negligcntia ftaccescant.

de
,

stituerint, coneeplis in

eum finem legibus, quas in vevernacule deductas in archivo Archiepiscopali, cliarudere Belijico,rudi orthographia, litteris
membrana
hinc inde exessis reperi, ab annis fortasse
ducentis exa-

Mechhniensibus sanctissimi Patroni tam sedulis cultoribus,idinanimumnolimtnducere. Demus

Verum

intermissa fortasse exereitia, gementibus sub Itxreticorttm tyrannide civibus, at brevi reparata instauralaque

ratasatqueex vetustiori hujusmodi programmate. procul dubio descriptas ; ubi Sancti nomen, non ul hodie Rom-

omnia

existimo,

rebtis

reflorescenlibus

collectisque

Sancli reliquiis, ut superius explicatum

est.

Eo P olis

simum

DIE PRIMA JULII

Pauli V, plena spiritnalibus gratiis siinnm Aposlolicisque largitwmbus ad excitandam in Rumolresumendaque dianis sotlalibus anliquam religionem
facit bnlla
, ,

203

animabus defunctorum confratrum et consororum praedictorum recitaverint, aut peccatorem aliquem

ad viam salutis reduxerint,
et ignorantes pracepta Dei, et ea quae ad salutera sunt, docuerint, aut quodcumque aliud pietatis vel charitatis opus

n
MITORE *
i. B. 8.

egregix charitatis minisleria, in exordio cortfralernitalis

concepta stabilitaque.

Bullam ipsam ex autographo

exercue-

transumplam exhibeo.

rint, toties pro quolibet praedictorum

PAULUS
J\d
paulo V

ginta dies de injuqctis eis seu alias

operum sexaquomodohbet

P- P- V,
sicut accepi-

debitis

pcenitentiis, in forma ecclesiae consueta relaxamus. Praesentibus perpetuis futuris temporibus

perpetuam

rei

memoriam. Cum

valituris.

Ecclesia Cathedrali Mechliniensi, una pia et utriusque sexus Christi fidelium Confraterdevota nitas sub invocatione sancti Rumoldi, uon tamen

mus

in

246 Volumus autem, quod si alias dictis confratribus et consororibus praemissa peragentibus aliqua quodhicrealia indulgentia perpetuo,

pro

hominibus

tinius

specialis artis

canonice in-

stituta existat, cujus Confratreset Consorores

quam

vel ad tempus nondum elapsum duratura, per hos concessa fuerit, praesentes nullaj siut, utque etiam si dicta confraternitas
alicui

fertur.

plurima pietatis et christiame charitatis opera exercere consueverunt. Nos, ut Confraternitas pradicta

Archiconfraternitati aggregata

jam

sit,

vel

majora indies suscipiat incrementa, de omnipotenmisericordia et beatorum Petri et Pauli tis Dei

imposterum aggregetur , vel quavis alia ratione uniatur, seu etiam quomodohbet instituatur, praesentes et quaevis
aliae litteraB

Apostolicaa

illis

nulla-

Apostolorum ejus auctoritate

confisi

omnibus

et

tenus suffragentur, sed ex tunc eo ipso prorsus

nulla; sint.

singulis utriusque sexus Christi fidelibus, qui dictam

Datum Romae apud sanctam Mariam

sub

Confraternitatem imposterum ingredientur, die primi eorum ingressus, si vere pcenitentes ^t confessi

Majorem
inferius

1618, Pontificatus nostri

erat

annulo Piscatoris die decima Julii anno decimo quarto, et

,

sanctissimum Eucharistiae Sacramentum sumpserint, plenariam, nec non tam eisdem et pro tempore describendis,

scriptum

thias.
J.

Et Paulo

Publicetur. Signatum Matinferius a dextris erat scriptum.

:

quam jam

descriptis in dicta Confrater-

Card. S. Susannae.

nitate Confratribus

Consororibus, in cujuslibet eorum mortis articulo, si vere pcenitentes et confessi

et

247 Hic velim

tissimi,

observent S.

Rnmoldi

clientes pien-

ac sacra

Communione
,

refecti, vel
,

quatenus

id

facere
ore, si

nequiverint
potuerint,

saltem contriti

nomen Jesu

uno eodemque tempore urbem universam in Sub Archiesancti Potroni gloriam quodammodo exarsisse Illus- P' sc ^ndrea trissimo Hovio cum Mugistratu et primoribus in novam instauratur.
thecam argenteam intenlo,
aliis

autem corde devote invocaverint, etiam plenariam, ac eisdem nunc et pro tempore
sin

ut supra demonstrai.um esl,

porro de resumendis stabiliendisqiie anfiyua; pietain

existentibus

Consororibus etiam vere poenitentibus et confessis, ac sacra Communione refectis, quae praefatae Confraternitatis ecclesiam vel capellam seu oratorium, in festo ejusdem
et

Confratribus,

tis officiis

unum

conspiranlibus.

Hoc
,

pacto celebn
cui subinde
pietatis

confralernilati prislinus fervor

redditus

novum splendorem

conttdit, novis sodales

omnes

igniculis inflammavit eximius S.

Rumoldi

cultor et

sancti

Rumoldi a primis Vesperis usque ad occasum

omnes religiosx observantiee

exercitatione.s , digno

ad Ar-

hujusmodi singulis annis devote visitaverint, et ibi pro Christianorum Principum concordia, haeresum extirpatione, ac sanctae Matris Ecclesias
solis festi

chiprxsule zelo mcensus llluslrissimus Andreas Creusen, dum parato ad id libro nitidissirne compacto variisque
elegantibus picturis ornato,

Deum preces efiuderint, plenariam similiter omnium peccatorum suorum indulgentiam et remissionem misericorditer in Domino
exaltatione pias ad

primus

inscripsit,

nomen suum propria manu exemplum pia semulatione sequenli-

bus metropolitani Capituli Prseposito et Canonicis, quo

nis

concedimus.

ex lempore magis in dies accrevit sodalium omnis ordinumerus, sitmma cum voluptate in eo codice a me

245 Insuper
singutarl
breri,

recensitus.
dictis Confratribus et
,

Ex
ita

inscriptionibus chronographicis

annum

Consororibus

vere pcenitentibus et confessis ac sacra communione refectis, qui praedictam ecclesiam, vel capellam seu oratorium in sanctissimi Corporis Christi,
ac Conceptionis et Nativitatis Leatae Maria? Virgi-

colliget curiosus leclor, Ires

cuit,

Latinas inde desumere pla-

qux

sonant
,

rUMoLDI ConfraternItas anDrejs pr^sULIs MItra reCens

noVo noMIne spLenDore
248 Non
tim dictum
est

ejusdem sancti Rumoldi diebus, a primis similiter Vesperis usque ad occasum solis dierum hujusmodi singulis annis
festi

nis festis,

nec non in Octava

CcepIt.

opus singula seorsim prosequi, genera-

sit,

devote visitaverint, et ibi, ut petitur, oraverint, quo die pra>dictorum id egerint, septem annos et toti-

binas praxipuas quotannis solennitates a

consodalibus S.

Rumoldi

observari solitas, alteram ea

Qutenam a
Sodatibus

dem quadragenas
divinis officiis

ipsa Paschatis feria IV, <7a

bis

summa

celebritate

per ur-

quoties vero ipsi missis, et aliis in dicta ecclesia vel capella seu ora:

mcenia ex voto circumfertur discripla superius hie-

torio pro

rotheca argentea, ob memorabilem illam vicloriam anno

tempore celebrandis et recitandis, seu congregationibus publicis vel privatis ejusdem conpau-

1303 obtentam

dequajam
,

sxpius

et

proxime

in

Con-

fraternitalis conslitutionibus dictum

est.

Festivior esl

fraternitatis, ubivis faciendis interfuerint, aut

procuravenec non etiam qui corpora defunctorum, tam confratrum et consororum dictae
rint,

peres hospitio susceperint, vel pacem inter inimicos compo.suerint, seu componi fecerint, vel

altera ipso encxniorurn die

Julii, infra Sancti

seu quse Dominica prima

octavam inchoari consuevit, atque ad

tres sequentes ferias protrahi, exposita in templo Iheca

confraternitatis,

dinara faciendas sanctissimumque Eucharistias Sacramentum, tam in processionibus, quam cum ad rmos, aut alias ubicumque, et quandocumque pro

quam ahorum ad sepulturam ecclesiasticam associa61 aut 1 ua scumque processiones de licentia orj
.'

ipsa argenlea, hobilaque diebus Lunae , Martis et Mercurii panegyrica de Sancto oratione a selectis con

cionatoribus

non
e

solis confratribus,

sed pr.rcipuis quialiis

busque, turn
S.

Magistratu,

tum ex
el

civibus

ad

Rumoldi
ipsa

basilicam avide
die sabbati

copiose

con/ltteiitibus.

Theca

coram Magistratu deponitur,

npore deferetur, comitatifuerint, autsi impediti, J"np anaB ad id signo dato, semel orationem Domi'cam, et salutationem angelicam dixerint, aul et H mquies orationem et
salutationem prasdictas pro

rursusque eodern adstante redncilur, poslquam die Jovis peractx sunl pro defunclis confratribus solennes exequix, quematlmodum feria v Paschatis /todieque Hs omnibus parentatur, qui in famosa piigna anni 1303 pro patrix libertale sanguinem pro/uderunt. Tanta est

,,

204
el

DE

S.

RUMOLDO

EPISC. ET

MART.
S.

tam constans apud Mechlinienses

accepti olim bene-

ornatum costa

Rumoldi, quam rectores

ecclesia?

MCTORE
J
II

ficii recordatio.

S.

249 Neque

illud omiserim,
mirifi.ee

qnod ad ambarum execonducit,

its

hodie observentur.

quiarum solennitatem
teresse debere, et
civitatis collegia

nempe inquinque

quidem

togis suis indutos, qui

hactenus habuerunt. Invenio capul illud, melius dixerim ferme corpus medium, florenis plusquam quingentis constitisse. Esl et alia costx, saltem ossis par~ ticula, qux forte a Wachtendonckiano innuitur, reliquiario
inclusa
:
,

seu contubernia componunt, vulgo Belgis ghildae, alias gildoniae appcllflla : omnibus ad ho-

angelique

manui

epigraphe

Reliquiae ex ossibus S.

norandum sanctissimnm Prolectorem

indefesso zelo con-

niensium
indieanl,

Archiepiscopi
ul

qux

imposita cum Rumoldi Dublisevum suum salis

,

currentibus, pene dixeram, concerlantibus.

Habet

et id

certo

magnam

simjuiare laudala confralernitas, ul prima die mercurii ctijusquc

videanlur.

Vix iamen
ipso

dubito,

antiquitalem sapere non quin ante. jam dictam

fue.rit

decanlari curet, confratribits

hujiismoili institulis,

mensis solenne sacrum in Sancti honorem atque eo convenientibus

,

dispersionem, pretwsi depositi aliquid donatum

ecclesix a Sancto
keseel
.

ad chrislianas
vesligia,

virtutes

ad se-

denominatse in vico Steynoctribus ferme leucis Mechlinia in meridiem

quettda Apostoli

stti

exemplo maigs qnam ver-

dissito;

illo

nempe, cujus dominium

divi

bis sese nitiluo stimulanltbus, vt

mirum

profecto videri
noslrie urbibus

praesentiarum,

perpetuum imo tempore celeberrimi miraculi, obti-

non debeut,

si

dum

pr.rripuis

Brabantix

nere dtximus

Rumoldi Canonicorum Collegium

jure
inibi potiatur.

singttlarcs olim proprielates, ut

Lovanio doctrina,
;

Bru-

ita ut investiendi et revestiendi

xeltx nobilitas, Anluerpix opes, tributx sunt

tatis

sancU-

JDomyusii verba sunt,

riara

addentis,
divi

pnrrogaliva, merilo quodam suo Mechlinix adhx-

lychnum pensilem
in
et

rei memoRumoldi Canonici diu

quod in

serit.

Hac

gloriari in

Domino pergant Mechlmienses,

pari obedientia
;

noctuque accendant
hodieque perseveranle

summi

chori

medio,

cultu

snb S.

Rumoldi
virtutum

auspiciis fortunati, feitciores porro, si

si

Capttulo oleum submtnislrante

prxdicatx ab
reliclis

ipso fidei purilati,

omnium

Christianarum exemplis, pari

constantia insistere perseveraverint.

Hactenus de
in S.
,

iis

ut accurate notavit Amplissimus Decanus Molius. Et, inquam, ecclesix concessum haud dubitem sancti Rumotdi, utpote Palroni, suirum aliquod pignus, ibi-

quse in ipsa urbe spectavimus,

summie
:

Rumoldiffusum
reli-

que a plnribus seculis populi venerationi expositum

ubi et

dum

veneralionis

argumentis
ciiltum,

superesl

ut

in alias Belgii parles

per oblentas ejus

eadem festa solenniter Mechlinix obtinebant.

recolt

consueverint,

qus
anni
<>i
,je "

quias eliam contemplemur.

252

Colligilur

id

ex

instrumento
officiose

Belgico

1607 cujus apographunt mihi

XXII De
translalis
positis.

procuravit Clar.

olimar-

sacris Reliquiis S.
,

Rumoldi

alio

Canontcus sxpe laudatus Crucius. quo

chus, ejus
testantur,

R. D. paroecclesiastico

tex ' k,u*

ibique populi

venerationi ex-

inipositat.

vicarius

et

praecipui

quique pngi incolx

ritu

bina

S.

Rumoldi
etiam a
Julii,

fesla

ab

immemorabili,
l

populo

ibi celebrata fuisse,

alterum martyrii

Iranslaltonis

kjucri

thesauri

alterum xxvn

sui

solicitos

vigilantesque

Anle an. 1580 futsse Mechlinienses, vel inde conjicias, quod in toto nultx extra Belgico Rayssii Hierogazophylacio solum sacrariim Mechl. s.
Jlumoldi religuix,

custddes

Octobris.
dit

De

reliquiis vero expressius testimonium de-

xv Junii 1717 hodiernus

in
haec verba
loci
:

pastor

R. D. Gronfidera
facio

doni,

Infrascriptus

Lxliense reperiam, in

pastor eeclesiae

quo de S.

Rumoldo

Epi-

S.

Rumoldi

de

scopo et Martyre
satis

Steynockerseel,

reliquise depositse sint, procul duhio

in dicta ecclesia fuisse

motlicie,

cum

servatam antiquam statuam

nihil ultra explicet priefatiis

in

Rays-

sius;

Brasseur aulem

Lxliensis ecclesix Cimeliar-

chio pag. 137 soltim indicet, esse os rotundum. Neque vero addilur, quo tempore eo allatx fuerint, unde non
inverisimiliter suspicari quis
possit,

Rumoldi ad normam sigilli hic adjuncti, e qua, superiorum permissu, modo est conflata remonS.

strantia

cujus pectori erat imposita theca, in qua servabatur notabilis pars reliquiarura S. Rumoldi,
;

parliculam

esse

ex

furibundorum

Iconoclastarum

dispersione

anno

1580 servalam datamque apio aliquo Catholico, ccenobii istius religioso, qui eam in sacro illo tbesauro locum
habere voluerit. Suspicio
est, s\d in eo fundata, quod anle sacrilegam illam expilalionem, non sciatur theca antiqua deauratal in qua anrto 1369 sacrum corpus deposilum est, unquam aperla fuisse, prxlerqunm in

ad longitudinem pollicis cum dimidio, dinem unius pollicis, easque reliquias,

nioribus

et
uti

latitu-

e se-

pagi intellexi, fuisse expositas fidelium venerationi, praecipue Dominica infra octavam corporis Christi,

dum

in supplicatione

solebant

cir-

solcnni

qua

ejus inspectione et vuitatione anni 1480, de egimns supra, nbi disertissima exstanl leshmonia inspectornm ac visitatorum, qnod summa reverentia post dictorum trium dierum solennium elapsum

Dominica ab incolis, adhuc solet p vocari dedicatio S. Rumoldi. 253 Sigilli ectypum oculis subjicio, uti vetustum
quae

cnmferri,

nihil et

addendo seu subtrahendo, sed sane integra

[ossa]
protit
illa

illaesa

repererunt
aliis

cum

novis

panniculis telis ac rebus

rint.
niii fortasse

iterato recluse-

in Steynocheseel.

tyris

281 Recle ilaque supponi videlur, sanclissimi Marreliquias omnes seu sacrum corpus integrum
in pretirsUsima lipsanotheca remansisse ad furias Anglicanas prxthctianni 1580. Quod
a.leo

Mechlinise
vsqtie.

tameu
lapsam

scrupulose

accipi

nohm,

ut

nusquam

di-

aut

extraclam

credas

parliculam

aliquam

qmli* esse potuii ,lla, seu a Mechlimcnsium duce, S.

et

juxla ac conspicuum S.
keseel

Rumoldi

cultus

in

Steynoc- pup" 1
i0

costa, seu

pars alia.

RumoW auspiciis puqnonle prxfixam volunt, ut alibi diatur qimmquc Wachtendonckiana Legenda cap. 48 | M I taiur, etiamnum vitro inclusam venerationi
vincente. clypeo

quam

monumentum,
statuam
illic

eoque illustrius,
diu
venerationi

quod argen-

^"

^.

team
sentel,

habitam repne-^

quam mirum est, tam facile transformori permissam. Quemadmodum autem indicat relatum
Grondoni testimonium,
retraclam
vittxlem in
sic

exponi

Din a me. quxsiia beati Marlyris costa, tandem npud Molium reperla est, ita lestanle. 10 Aprilis anno 1635 Expositum fuit argumenteum caput S. Rumoldi^

translatam modo seu

polius

esse celebriorem

Dominicam

S. Rumoldi infra octavam Corporis Cbristi,

intelligi.

natalis festi-

ex

alio

instrumenlo vemaculo datur

im-

petrasse

, ,

DIE PRIMA JULII

vetrasse
ut altera

205
cultae.

Steynocke.seclenses,

quod

illo

postulave.ranl,

fuerunt, et publica veneratione

In

translationiss sotennitas

retrocederet

in

xx

quorum D

fidem hasce

Juousti,
povulo

festum

electi,

S. Bernardi, patroni secundarii a quo item die circumferri solitas et prxet

necnon secre- AtcToae tarii nostri scfcscriptione munitas dedimus Me- i. B. 3. chliniae die supra declarata. Signat Archiepiscopus,
nostris,

manu

et sigillo

fatam
Ratio

statuam
postulati

reliquias,

notavil

Chr. Crucius.
Flandrico

Secretarius

Coriache,

el

is

qui

apographum transBenedicl. Trudono-

in

prsedicto

inslrumento
festi,

sumpsit

xx

Junii

1717,

Beda

transferendi seu
ribus festis,

componendi

hsec data, ne plu-

politunus.

Ex

registris archiep. constal,

i

prxter

ea, quse ab Ecclesia preecepta sunt,

chiprsesulem

die

Octobris

eumdem Ar1640 Thenis in templo

quo-

populus gravarelur, manenle interim Clero oblvjalione

officium
et

PP. Minoritarum
rum
duobus,
inter

consecrasse qualuor altaria,

alias

Missam

solilo

rilu

prioribus diebus per-

inclusx sunt S.

Rumoldi

solvendi.

Atque hsec de primis reliquiis, quas extra Mechliniam publicx veneralioni proposilas fuisse hactenus deprehenderim.
254

Reliquix.

256 Ulrum alias subinde reliquias Boonen extraneis ecclesiis largitus sit,
inquisitionem

Illustrissimus
post
id

sedttlam
est,

AUx

in

His proximx

sunt,

anno 1631 Trudonopoli-

explorare

non

licuit ;

cerlum

frudonopoli

tanis

dono datse ab Illustrissimo Jacobo Boonen, haud

anno ejusdem

"wslau sunt
anno 1650;

seculi quinquagesimo,

datx s,mt anno

,,s
1631

dubie in

piam quamdam commutationem cum reliquiisS. Liberti, quas eodem anno inde acceplas refert Gurnezius in suo de rebus gestis S. Liberti Synlagmale

Humbecam Mesacris pigno-

chlinix multo viciniorem ex S.

ribus ejttsdem Illuslrissimi

Rumoldi

lavore

nonnihil obtinuisse,

cujus

re.i

insigne

argumentum

reliquit laureulus poela

,est lib.

pag.

39

his verbis

Anno denique

reparatae salutis

noster Jacobus Wullius, uti vidcre

2.

Heroi-

mdcxxxi, Illustrissimus ac Reverendissimus Dominus Jacobus Boonen Mechliniensis Archipraesul

corum
le

editionis Plantiniunse

anni 1669 a pag. 104,

ubi oratiuncula solula

dum

pro Episcopali munere, suae dioecesis paroecias haud ita procul Trudonopoi'ilustrat, ab Abbate hu-

iusce Ioci

Rev.

Adm. Huberto Germeys, aliquam

Liberti portionem;

nobilmimum virum Balduinum Cocq alloquitur, suavissimo dcinde IdgllioS. Rumoldi laudes celebrans, dum sacrx istx reliquix in diclum pagum deportarenttir xxiv Julii 1650. Excusa
le

lipsanorum B.
ditaret,

quibus natale

prius fueral res tola sub nomitte Cosmse

duini
ftl.

Cocq Bal-

Martyris solura et Metropolitanam suam basilicam

ipso illo

anno 1650,
in

et peculiaribus libellis

magni muneris
postea, die

loco expetiit,

insignemque
est. Quae reejusdem anni,

seorsim

distributa,

ipsa Translationis solennitate,

tilulis,

capitis sive cranii

liquiae

partem consecutus
ultima Augusti

sicque a nobis sub iisdem

ad S. Rumoldi gloobservabit cu-

riam reproducitur.
riosus lector,

Mutatiunculas paucas in Idyllio,

facile.

Illustrissimi Antistitis auspiciis,

solenni

admodum

secundis curis a fPallio faclas,

pompa incredibiliquetotiusMechhnia?
et in

laetitia allatae

ambas

ediliones coufcrendo.

En primam

equestri, uti pingi solitum diximus, umbilico

integram

ct

intactam.

tenus, effigie, auro argentoque pretiosissima,

positae, in

com-

aedem metropolitanam l). Rumoldi importata? fuerunt. Exponi solet equeslris ea, seu militaris effigies, cum altera Episcopali S. Rumoldi, slatis
per

PUBLICA PIETAS

annum
vera

diebus,

ut discipulus

cum

magistro,

cum

D.

patre plius pari a Mechliniensibus pietate

RUMOLDO
cum
e sacris
illius

honoretur.

Ne

quemquam
atque

incessat admiratio, cur clericum,

Martyri, et Episcopo, Mechliniensium

presbyterum

prseposilum militari passim specie

breviier respondet Gitr-

Apostolo, et Patrono Tutelari, exhibita

ossibus,

Malinates in aris exhibeant,

nezius;

omissis

allegoricis, quaeque

ad mores for-

mandos spectant, haec

in

ratio placet,
vel-

quod antiquis
Magistratibus
illecebris

III. ac Rev. archiep. Mechliniensis

usu fuerit,

insignes genere

IACOBI
e.t

gestis Divos, licet aliquando spretis

culi,

BOONEN

se-

clericum vel monachum induissent, priori tanien illohabitu, inqne trabea, paludamento, equestri
sago, aliisque exutse dignitatis insignibus honoran-

Collegii

Canonicorum favore cl benepccntia,

PARS hcmbecam transferretur

NODILISSIMO DOMINO

dos

sive

imitandos
Ita

proponere

quod

exemplis

SS. Bavonis, Mauronti, Vincentii aliorumque postea

D.

BALDUINO LE COCQ
HUMBEG^; DOMINO
quam Rex David una cum
Arcano
in

firmamus.
in quibus

Gurnezius

alii forte aliter sentient

tiilomm
pro acceptis

"Hquiis s.
Uberti.

nomen meum proftteor. 255 Ceterum anlidorum fuere, eee de qtiibus agimus, S. Rumoldi reliquix, a Trudonopoltlanis non "rt pompa et solennilate eodem anno exceptse, atque

Felicitatem,

grandi

illo

Hiibraeae gentis

regiam

intulit,

tn ecclesiam

abbatinlem illalx, ubi ipsa

Sancti

PRECATUR

festi-

vitute,

resperis solenuius exponunlttr. Testimoninlcs Iltustrissirni Jacobi lilterx cetera docebunt:

a primis

COSMAS LE COCQ
Parenti
filius.

Jacobus Dei et ApostoJicae Sedis gratia, Archiepiscopus Mechliniensis, omnibus has visuris salutem in Domino. Notum facimus, nos die v Juhi anno
salutis

Ilon

est,

Pater,

mdcxxxi, exsacra theca reliquiarum beatissimi Martyris et Pontificis Rumoldi, patroni ecclesiae nostrae Metropohtanae tibus Reverendo

nostrae celebritate

ab hac qualiscumque pompa. qua occasionc alienum, aut e longinquo ac-

Mechliniensis, praesen-

admtdum Domino, Domino Antonio

de Mol,
ral >,

ejusdem ecclesiae Decano, et Petro vanWiele Archidiaeono, vicarioque nostro geneet

Illustri

cersitum votum hoc meum, quo te domi forisque beatum fortunatumque esse cupio. Si enim illud Hebraea? religionis monumcntum inclytum, in quo inscriptis divinis legibus tabulae servabantur, hoc
ut quocumque rcligiose inferretur, feliciquoque bonis omnibus circumfluentem infertatem ret, egone spes meas aut inanes, aut intempestivas esse existimem, cum te sacra D. Rumoldi ossa

habebat,

quam donamus Admodum Reverendo

onimo Abbati

sumpsisse partem costsede prastactis reliquiis

et Religiosis celeberrimi monasterii

sanctiTrudonis dicecesis Leodiensis, etasseveramus esseveras et certas

reliquias
prsedicti

in

aedem Humbecanam
Erat,
fateor,

religiosissime
illud

iuferentem
augustius
sapien-

Martyris,

vidi?

erat

nuuiumentum, quo
exstabat

quse

ab

omni aevo pro

Julii T. I.

talibus in ecclesia

habitae

nullum inter Mosaica sacra

27

206

DE
oraculum,
solium

S.

RUMOLDO

EPISC. ET

MART
,

A
j. b. s.

sapientiae

magnittcentiae,

prodigium quo responsa fundebantur, manabant beneficia, ad cujus honores cetera referebantur omnia, qua?cumque erant ad religionis sanctissimas caeremonias divinitus impesanctitatis sedes,
divinitatis, e

moldum

venire

is

dubitare

demum

poterit, q U j
est
"""''""
at.

illum patriae nostrae, cujus

Patronus ac tutor

nec videre vulnera, nec calamitates nosse, nec supl plices querimonias audire, adeoque nec belli pacisque consiliis praesidere, nec justissimae caus, nec publicae felicitati

Cm

rata.

Sed et hoc habent sacrae

illae

exuviae ut ab

consulere existimaverit. Tibi igitur

eo cujus sunt, et opis et commodi plurimum polliceri tibi merito possim. Etenim si ille, dum viveret,

Illustnssime Domine, vobisque

admodum

Reverendi

legum divinarum custos, si sanctimonia? exemplar

si

veritatis internuntius,

Domini Canonici, gratias habeo non tantum pro impertiti muneris dignitate maximas, sed, quoniam
effert se

nonad suorum tantum sed etiam DOBtrorum temporum praedicationem atque memoriam ubique benevolentissimae caritatis reliquit impressa vestigia nunce pleno beatitudinis
fuit, si
;

atque diffundit

laetitia

antmus, gestitque

jam nunc eorum omnium, qui D. Rumoldum in aede Humbecana sibi propitium, ac publice privatimque beneficum sentient, interpretem agere, multiplices et immortales. De Parentis vero mei sensu cogitanti mihi verba repenre difticile est, quibus gratum illius erga vos animurn exprimam. Mihi credite qui e quotidiano illius conspectu congressuque assequi saltem aliquid prae ceteris possunr
;

defendendo ornandoque non cogitet, quem non modo sibi supplicem habet, sed etiam cinerum suorum custodem, et gloriae propagatorem
loco, de
illo

suae

258 Quid'? exstinctusne

oratiunculam
]]] e

esset

amor

ille

vividus,

inexhaustus,

ille

fouti

suo simillimus, qui nulli

illi

composu

unquam
in illa

deerat, sufficiebat omnibus? Quae

aditum

liberalitasadgloria.il, Martyrisquelaureampatefecit,

laetari non quod, cum intelligat pignus hoc quo illum dignati estis, auro et gemmis multo esse

de beneficentia vestra sine aliquo dolore

potest; propterea

bonorum omnium, quibus

fruitur,

ubertate

carius,

prsreptam quoque

sibi

esse videat parem

penitus exaruisset?
J

Non

potest a rae, Pater,

non

referendae gratiae facultatem.

Verum

remuneratio-

potest brevi allocutione explicari,

'

quantum

tibi prae-

sidium

in

eo

sit

positum, cui solenneshonores suppli-

nem ea non postulant, quae remunerandi conditionem exspectationemque sua majestate sustulerunt.
261

catiunesque decrevisti.

Neque vero huic pompae

illa

tuae

Sadochus suus defuit, genere, et auctoritate,

sacerdotio nobilis, quando sacra

et

pignora supplivir et amplis-

cantis ritu divinisque laudibus uudique personantibus

Detur hoc ergo meritorum vestrorura magnitudini, detur D. Rumoldi sanctitati, sacrorum illius 3 Davide cinerum venerationi detur, ut, cum nihil, quod tmphEiegratus animus comminisci potest, praetermiserit '"<i
;

circunituht Joannes
simis, quos

Wachtendonchus,
:

nunc gerit, et majoribus, quibus fungetur, hononbus longe dignissimus quibus ego nunc, cum jam dudum virtuti tantae, prudentiaeque debeantur,
quasi praesentibus et laetor, et fruor. Illud fonassis cuipiam videatur , in quo cum Jessaei Regis pompa

omnia tamen benificentiae tur. Atque hic cum de

alloquar, Pater,

vestrae debere sese fateate

ll! "

lm

'

loquor, ut

te

iterum

cum ad

laetitiam

celebritatemque

cohonestandam Musas huc invitassem, quae mihi

sunt hujus poematis D. Rumoldo nuncupandi, eaedem prope mihi sunt ejusdem tibi inscribendi causas:
altera religionis, observantiae altera, utraque pietatis.

comparari nostra non possit, quod sacrum illud Judaicae religionis et imperii pignus sub hominis unius pnvati custodia detentum, nullo cultu, nullis sacriiiciis,

Cum enim

pietas e virtutum

choro una
id,

sit,

quae nisi parentibus impendatur,

officii

sui rationi-

nullis caeremoniis honoratum, in locum multo celebnorem, Sionis arcem, regni sedem, Hebraorum Capitolium apparatu sumptuque regio ac maximo
,

bus
aris

filii

desint, in diversa

non abeo, cum

quod

bZfwaii",?'

pompa vero nostra ex augustissimo in angustum atque hunule templum descenderit. 259 Verum nihii hic ego excu^o. Fuerit illa ^ uoudam Ev *"J''i pastoritii regis ac plane pastoris
delerretur
:

Eoque magis, quod filios Plato gravissime moneat, ut in paterna domo, velut domestico templo, parentum honoribus , velut quibusdara sacris, operentur, quippe quos ad hoc ipsa natura, sacrorum regina
inscribitur.
et magistra,

dicatur, tibi quoque a

me

cousecraverit.
,

Dabit igitur hanc mihi

oratio,
pitio

qua Heroem advenam hu.uili acceptum hosad opes contemnendas hortahatur, quarum sci-

veniam D. Rumoldus si privatam amoris in te mei testificationem cum publica in illum religione
conjunxerim.

'

licetin illaexulantisArcadis simpl.eitate splendorem nullum esset conspecturus. Nobis certe modicus

tenuisque cultus operose excusandus non est apud eum, qui opibus pretium nullum unquam posuit.

Quare

baec

catissimae pompae exilem

tam bene ominata pietatis initia, et auspiquidem, sed religiosum

tibi

RUMOLDUS
IDYLLION
Oi
Qua
poteshac mecum, Genitor, cessare sub umbra tua rura novus praelabitur amnis, et ecce,
:
,

apparatum bene

ac feliciter evenire iterum ite-

rumque jubeo, Parens optime. Quamquam quid ego tam angustis hmitibus L). Rumol.li
beneficentiam

Te enim, Illustrissime Mechliniensium Archiepiscope, te una cum Amplissimo Canonicorum

1

circumscribo

dlgml

carm me

cceiu novosacpublicoshonoresillidecernente, novis ab eo publicisque beneficiis augemur. Faciatque

utinam Deus immortalis, ut luctuosissimis hisce temponbus, dum undique, velut in

l/OHliOVicino invitat succedere ripa salicto, Pa Huc ades et, siquid nostrum tibi dulce, piumque est,

Accipe, quae silvas inter

tibi

communi

carmina

lusi,

incendio

aux.lia quaerimus, Divi Tutelaris nostri patrocinium

hac

et.au. sacrorum procuratione imploratum contuhsse al.qu.d gratulemur, ad extinguenda funestissima bella, qu.busBelgicam totjam ann.s ardentem frustra miseramur. Certe quod magnum aliquid spe prB . sumere nos merito jubeat, sacrorum ejus ossium huc translatorum annum primum signare jam licet nobi,

Exiles supra calaraos, et pascua surgens. Ipse suos propius spectans Rumoldus honores,

Te mihi materiam dederat, panterque canenti

Fecerat ingenium, lcetosque afflaverat ignes. Illum etiam ripae, illum etiam fontesque, lacusque,

Et nemora,

et totis

resonabat vallibus Echo.

Arduus illum etiam dignantem rure morari

Assiduis pulsus referebat cantibus ther. Dumque omnes hic ardor habet, sic coepimus
ipsi.

lissimis victorns certissimisque pacis auguri.s

Serenissimus Princeps Leopoldus dedit,

quas

^Esiam Axonamque vietricibus signis. 260 Atque in partem illius quoque gloria; D. Ru-

fixis

ad

263 Ergo
rieas

erit ut res hic inopes,

humilesque mj-

Aspicias,

Rumolde ? ergo

tibi

sacra placebunt Nostra,

DIE PRIMA JULII.

Nostra nec
te

207

agrestem, Pater,
est, altis hic

aspernabere cul-

tum?
nixa columnis moles, tantum tophis et pumice scabro Stat Aspera. Non rudibus, tibi quas ereximus, aris,

Non, ut

digna

Divino Puero donis placuisse Sabajis Credimus at non et simplex quse turba ferebat, Seu sinum Iactis, seu condita subere mella,
:

ACCTOBE
I. I. s.

Aut agnam

stabulis, aut raptos corte

palumbos

Candet ebur, non texta nitent Babylonia muris, Non statuas, tabulaeque lapis sunt omnia nudus. Exuviisque tuis poterunt haec templa videri Pulchra satis? Ne rem tenuem.ne munera sperne, Quae ferimus. Sunt illa quidem, sunt rustica, neo te
:

Despexit Puer, et Pueri dulcissima Mater.

Sunt et opes animo nec, si silvestria sordent Munera, mens etiam sordet divesque voluntas Muneribus potior. Certe pastoribus illum
: ;

Fortuita effultum stipula, calamoque palustri Fas primura vidisse fuit. Fas et fuit illis

Reges ante ipsos

Quae deceant. Non est adeo, sit cetera simplex, Paupertas ignara sui. Sed si tibi laudis Materiam sors nostra dabit, quaeso utere magni More Dei, qui nec spicas, floresque patenti
Delectos prato, nec thuris spernit honorem Exigui. Tibi pro nardi spirantis arista,

divinis flgere plantis

Oscula, speluncaeque fores intendere myrto,

Nexilibuque hederis. Nec si, Rumolde, licebit Pauperibus de te quidquam sperare colonis,

Non

te res nostrae capient, et rustica

Et quaecumque

tuis

dona, humiles solennia sacris

divi.

Pro myrrhae lacrymis, mentham, casiamque, thyniumque,

Et quodcumque viret nostris, redoletque myricis, Spargimus. Ipse tibi nostro de rure coronam, Primitias frugum, nostris ab ovilibus agnam,

Pastores referemus. Amarunt rus quoque

266
infers

Pater, o
!

quem

te

nostris

modo

finibas

Ecquis

argumenta potentis Annua persolvarn. Vincantnos proxima sumptu

Foeturae sobolem, voti

io vestrum, pueri, natalibus arvis Gratetur mecum, victurasque horrea* messes, Majoresque greges, melioraque vellera lanas

Paulo cla-

riorest alttra
editio.

Argutis

calamis et carmine laudet? Sis felix Humbeca. Tuis non tristis arator
Intindet sulcos agris, frustrataque credet

mecum

Mcenia, et argento solidam. signisque rigentem

Ostentent

Urnam, Cinerum monumenta tuorum,

!

Semina. Non

laetae

segetes, solesque benigni,

Non, si divitiis, etiam cedemus amore. quid voluit, vel quo se 264 Eheu
jactat

Non
nomine

rores puri deerunt.

Spem provehet

anni,

Qui nunc lustrat agros.

Si Sol, si Sirius illos

Usserit, edicet Zephyris, edicet et Austris,

villae

Rustica simplicitas? an parvas culmina

Solentur terram pluviis et mitibus auris.

Turribus augustis, spatio quas dissitalongo

Oppida prospiciunt, an rara mapalia magnis

Urbibus, et stipulas ausit componere

Interdum /Boliis Austros quoque claudet in antris, Et quaecumque atros inducunt flamina nimbos.

gemmis?

Tu quoque, magna
Jarn saturi, et

Pales, mirabere saepe juvencas,

sive ad praesepia stabunt

Parcite sublimes pastori, parcite turres.

Sa?pe ego vos, salices nobis, et pascua testes,

Balantumque greges,
Seu virides

niveo implebunt mulctralia lacte,

Admiror

coelo eductas, vastisque superbas

late saltus, atque

arbuta pascent.

Ssepe hinc oculos ad mcenia vertens, Spectatamque diu molem veneratus, et ipsum

Culminibus.

Non

illos turpis

scabies,

non tetra venenis

Qui dedit huic

nomen

serva, Pater Optime, dixi,

:

Pabula, corruptique lacus, aut frigora laedent, Mollibus albentes villis; habilesque ferendo.

Me, patriosque greges camur, Deferat aura preces ad

et

si

modo

justa

pre-

267 Haec ego pro

coloni

gregibus

pro

frugibus

illa

te

Saepe etiam praesens, et ruri missus in

non invida nostras. urbem

Poscite. Poscentes ccelo miseratus ab alto Audiet et nostras veniet Rumoldus ad aras,

Suspexi augustis opulenta altaria donis, Craterasque graves auro, caelataque in auro

Qui modo parte

Forsan Dura
et

sui nostris est additus aris.

arma
,

brevi

fquid

non
t

sperare jube-

Divorum simulacra, cruces, et pallia, et urnas, Ingens argentum, atque operum artificumque laborem. Sed non haec decorum summa est. Vos pignora Divum,

mur,
pavet
Marti,
et

nostro

cedi

procul

Axona

Et

fessis bello populis

Leopoldus olivam
)

Ostentat, venturae ardens occurrere Paci ?

Vos auro
Exuviae

inclusi Cineres, arisque receptae

datis.

Ducent scabra situm, ferrique

si

erit aptior usus,

famam templo
nostris,

Has quoque

nunc

Cum
Tunc

Servamus
Non,
si

quamvis

sint rustica, templis,

Martiaque
agri

gravibus rastris, curvoque nitescet aratro, in duro vertentur pila ligones.

tibi

Parcite sublimes pastori, parcite turres,

crescet

honor,

tunc

et

te

divitis-

etiam cedemus amore. 265 Quid tum, si sacros cineres atque ossa sadivitiis,

ligno

Custodem, Rumolde, novas de marmore factas Exspectare velira meritis pro talibus aras.

Servamus loculo? quid tum, si bractea tantum Obducta est tabulis? Num prisci temporis annis,

Dum

Nunccinerum loculus pro temporeligneus Aurea Pax terras respexerit, aureus esto.
Talia cantabam
:

at

cum

populus pauper,

Li gneus exigua,

dum stabat Divus in sede demntique ex arbore rami,

cantantr conscius aether

Annuit,

et coelo visus

dare signa sereno.

Et quos seu Lycidas aliquis, seu Thestylis horto Attulerat flores, templis arisque paratus, Non spernendus, erant, num plebs minus, araque simplex
Coelitibus placuere?

De

neliijuiis sancti

ditionis

Rumokii in Regis curia Luxemburgensis.

non aurea curant JMunera, sed, qui muneribus se prodit, amorera, Absit amor, perfecta auro caelataque tanti
Illi
J rna

valet, quanti calathus contextus hibisco. arcite sublimes pastori, parcite turres,

ITJ ujori cura, solicitudine et diliijentia opus fuit, ut e partibus remotioribus sacrarumS. Ruraoldi reliquiarum An

16su

^n,

si divitiis, etiam cedemus amore. quondara magnos, et ab extremis Nabathasis j>' xcitos Reges, tuguri sub pauperis antro,

nolilix habercnlur. Suggesserat miai /ubilissimus, juxta past0 gL^. el laudatissimits allaborator Cuijperus, meminisse se, curfei in

quod

in

ultima tlieae visitatione seu recogmtione anni ditione Lu"

1680, pastor aliquisin ducatu Luxemburgensi,

diaicesis

ce " 1 "' g

'

Trevi

208

DE

S.

RUMOLDO
expo-

EPISC.

ET MART.
D
sub

Trevirensis et Decanus Christianitatis Arlunensis, par-

hac civitate
sigillo

AICTORE
J. B. S.

tem aliqnam reliqviarum

obtinuisset, venerationi

fuit publice exposita, et habita in veneratione. In cujus rei fidem praesentes litteras,

nendas in ecclesia sua, in qva prxcipuo cultu honorari aiebat S. Rumoldum, Mechlinix Apostolnm et MarUjrem, quidquid
corrvpto aliquanlulum nomine,
fere

minori antementionati Ulustrissimi Domini Archiepiscopi et nostra signatura expediri manda-

Roopera

mual. aut simili

inflexione

appellaretur.
officiosa

Ul de

vimus. Mechliniae die decima sexta Julii anno a partu Virginis millesimo sexcentesimo octogesimo

omnibus accuralius edocerer, vsvs sum

Et

in

margine erat picta figura reliquiarum

dicti

R. P. Lambertide Beeckman
ea

Societatis nostrx Recto-

ris Leodiensis, qui post varias litteras

Arlunum scriptas, dudum desideraveram. Misit inde xn Julii 1717 optata documentaR. P. Anlonius Capvcinus, addens, testatum sibi modernum pastorem,

Martyris de spina dorsi magnitudinis repraesentataa et infrascriptus seu subsignatus A. Coriache vicarius generalis praedictus.

demum

impetravit, quse

ductum per pergamenum,

pra
illi

dictae litterae

Et erat redimiculum train quo scriptae erant sucoloris rubicundi, appendens ad

mayno concursu

illic loto

circumvicinis populis ad S.

anno frequentaii templum; Rumoldi opem implorandam

certatim confluentibus, prxserlim ad

medelam

in

morbis

animalinm, non sine patentibus

et

quotidianis beneficiis.
festivilate

Porro prima die Julii solennion

S.

Sancti naibi

taiem celebrari, majorique clientum pietate, ut

eliam

sigillum prsedicti reverendi Dograduati Archidiaconi concessoris. Visa hac authentica do272 Et in dorso stat reliquiarum de spina dorsi sancti cmm natione partis Martyris Rumoldi, sub sigillo minori Ulustrissimi time '^lfr^. Domini Archiepiscopi Mechliniensis et signatura Tra

apponendum

mini Canonici

''

Ruinoldum noslrum smgulari

gloria clarcscern in-

sui

Vicarii generalis D. Amati |Coriache, simulque

telhgamus. Bonalionis reliquiarum, earmnque ab Ordinario approbalionis inslrumenta subjicio.

iisdem reliquiisa nobis debite recognitis, auctoritate officii nostri concedimus, ut jam dictse reliquise in
ecclesia parochiali in

269 Amatus Coriache, Presbyter Canonicus graut patet ex authentico instrumento

Regiscuria

dioecesis

nostras

duatus et Arcbidiaconus in metropolitana sancti Rumoldi Mechliniae, nec non Illustrissimi Domini
ArchiepiscopiMechliniensis Vicarius generalis,

om-

Ducatus Luxemburgensis, Christi fidelium venerationi exponantur. Datum Treviris xxviii Julii mdclxxx. Erat snbsignalus J. Hanethan
Trevirensis,
et

nibus has visuris, salutem in Domino. Exposuit nobis

Episcopus Hier. suffraganeus,

Vicarius

generalis

Reverendus DominusJoannes Marson, presbyter

Trevirensis. Infra ponitur Itvjus instrumenti aulhenticatio

:

rector parochialis ecclesiae loci Regiscurise, vulgo

Ragecourt, et Decanus ruralis Arlunensis, Trevirensis dicfecesis in ducatu LuxemburgeDsi, quod ab

Concordat cum suo originali. Ita

est F.

immemoriali tempore in praedictaparochiali, quotannis, prima Julii celebretur festivitas S. Rumoldi

Pontificis Martyris, et ibidem
laterali

Joannes Evangelista Enpensis, Guardianus Capucinus quamvis immeritus.

super quodam altari

Sancti statua
lignea

De

sacrisS.

Rumoldi

reliquiis in Sonclerey-

visa fuerit

ejusdem

quinquepedalis, et ad

tam

incolas pvaadicti loci,

eam accurrere consueverunt, quam alii, alibi etiam re-

gen, vico Campiniae Brabanlicae.

motius inde habitantes.ut per intercessionem antefati Martyris, adjutorium in suis necessitatibus a

aulo liberaiius dislribui cceptx sunt S.

Rumoldi

revit

liquise in

ullima

magnx

hierothecse argentese apertione

Deo impetrarent. In cujus quidem

statuae

locum,
aliam-

et visitatione

anni 1680, quando Illuslrissimus Alphone

rius in Sondereijgen an,

utpote annositate deturpatse, et carie exesse,

sus de

Berghcs pluribus
collegio

Metropolitanornm Canoniobtulisse

novam exponens

collocari procuravitm eodem altari, ipsumque altare non consecratum inantea, consecran in honorem, etsub invocatione saucti Josephi,

corum

nonnullas particulas benigne

dicitur, aliis eas acceptantibus, aliis prseoptantibus, ut

in ipsa theca relinqucrentur.

Ea

occasione partcm non

sanctiRuniol

li

M ai"ty r

'

prsementionati, et sancti

unam

Antonii Abbatis.

amplissimus ac R. A. D. de Coriache Canonicus graduatus, archipresbyter, hodie in suprema

nactus
est

Ampl. D.
Coriache Archidiac. et
Vic. generolls,

fidelis

270 Cum autem per antedicta adminicula populi devotio increverit, etsperandum sit, quod ea
praeterea
accipiet incrementum,
si

Belgii cura consiliarius, non ita pridem sede vacante

magnum
dictae

eam

Vicanus generalis, a quo easde.m anno 1698 impelravit R. D. Eduardvs Heylens vicarius in Sondereygen, sub
parochia
de Baerle, dioecesis

gratiam obtinere valeat, ut

sua; parochiali supradonetur aliqua particula de reliquiis ssepefati saucti Pontificis Martyris Rumoldi eapropter cum
;

Antuerpiensis, atque ab

Ordinario debite approbatas pvblicse veneralioni exposuit, ut ex instrumentis, opera R. A. D. ahbi non

instantia et fervore supplicavit, quatenus ea gratia

semel laudali Canonici et.Scholastici Slaetsii inde ac- F

ceptis

non denegetur, praesertim hoc tempore, in quo celebratur nongentesimi anni ab ejusdem Sancti martyrio solonne jubilseum, et ejusdem aperitur
sibi

mox patebit. Refert ipse reliquias a se visas et honoratas, digiti longiludinem exxquare, viderique partem costx, ad quam venerandam ex circvmvicinis pagis
milleni confluant, non sine prompto expetili palrociml

hierotheca,

tum

ut

haec expurgetur

et exornetur,

tum

ut reliquiae ei ea extrahantur,

quaa

durante

subsidio, iiprxsertim, qui autdefectu visus, aul strumis

prsedicto jubilseo, fidelis populi conspectui et venerationi exponantur.

explicantis

laborant, uti de
est

plurimorum sanatione

testari

paratus

hodiernus pastor

R. D. Joannes

le

Roy. Concessx

occasionem et causas
donationis;

271 Nos praemissis omnibus attentis, et facta relatione Illustrissimo [Domino Archiepiscopo prsedicto, nec nonadm.Reverendis Dominis Praeposito, Decano, et Capitulo Metropolitanse Mechliniensis
prsedictae, de

pnus
rnoldi
dictas

fueranl dierum xl lndulgenlix pro sola S.

Ku~

octuva, at ex modo largins reliquias quolibet die devote visilantibvs. Brevi

indultx sunl, prse-

narratione
et

tam

pio desiderio

venerabilis viri exet incli-

subsigno.tam prsefatus

rem lotam complexus est manu sua descnptam R. D. Eduardus Heylens,

et

ponentis, de

eorumdem benevolo consensu

natione, ad majorem Dei et Matris ejus

glorifica-

quam hic e Beigico Laline reddo 274 Reliquias S. Rumoldi Archiepiscopi

Marjnjfi(wW
i

tionem , et augmentum cultus sancti Martyris Rumoldi, gratiose dimisimus, etpraedictas parochiali de Ragecourt donavimus partem reliquise ejusdem Martyris de spina dorsi, figuras et magnitudiuis, prout hic in margine repraesentatur quatenus in eadem, de consensu Ordinarii, exponatur publicae
,

tranityris, patroni et protectoris sacelli ac communitatis sokm im- tatWi de Sondereygen, magno labore, studio et cura

petravit R. D.

Eduardus Heylens ibidem

vicarius,

singulari benevolentia Amplissimi ac R. A. D.

Co-

riache Archipresbyteri et Officialis ecclesiaeS. moldi Mechliniensis, qui ipsa dono acceperat

Ru"
ab

Christi fidelium venerationi, prout a tot seculis in

Illustrissimo Alphorjso de Berghes Mechliniensium Arcbi-

DIE PRIMA JULII.

209

Sunt autem pr.edict.ae reliquis im...^.^.mmediate desumptae ex theca argentea Mechlinije asservata, anno mdclxxx, dono item in ara principe
Archiepiscopo.
concessaa per praefatum D. Coriache eidem D. Vicario xxvm Junii mdcxcvih, subinde approbatae ab Illustrissimo Ferdinando van
datas et liberaliter

ponebatur

De mandato

simi Episcopi

Illustrissimi [ac Reverendispraefati; erat signatum Ludovicus

D
i.

Grez Sec. 277 Prxmissa omnia conftrmari cx aulographa epistola, qux apud
.

de ALCTORE
S.

et illustrari

possunl

uos exslat, data

Goswinum van Geffen

;

olim

Beughem Episcopo Antuerpiensi xxx Junii ejusdera an ni, cum Indulgentiis dierum xl per totam S. Rumoldi octavam. Secuta porro est translatio et exaltatio ea solennitate
tiis

Domini Heylens
inlelligitur,

prxierea ad ~ molitut ji(

in

QM

o. l. ^rofessorem

ex qua id etiam

idem

I).

unam

non

Vicariut.

qua major
potuit
;

reliquiarum S. Rumoldi parlem adeplum Conjunctas ego unitasque existimo, cum

testetur

fuisse.

in loco et circumstan-

approbatas

partes

excogitari

non

omnes, in diplomate aulem

sit.

non

instituta

nisi

processione,

de unica sermo

Ita scribe.bat

comitantibus vicinis contuberniis, reliquias in Ginhoven suscipiente atque in designatum locum deferente Amplissimo ac R. A. D. Schuermans Decano
ecclesiaa collegiatae

xx Februarii 1700
Salute prsevia

Reverende adm.

Pater professor.

Hooghstratanae, concurrentibus

Ab anno adfui R. P. Papenbroeck ad examinandam vitam S. Rumoldi Martyris et Pontilicis.

patroni nostri, cujus Sancti reliquias approbatas ad tres partes notabiles adeptus sum

ac

ad celebritatem tribus circiter hominum millibus, die vi Julii jam dicti anni mdcxcviii. Et eral signatum,

ad perpetuam

rei

memoriam. Eduardus Hey-

lens Vicarius in Sondereygen. sunt testimonii, a R. 275

Hxc

ritati relicli,
ut

expressa verba; inquo id

D. Heylens posteunum desidero,

docet

authentica
rtlatio,

quod diploma Illustrissimi Joannis Ferdinandi Antuerpiensis Episcopi, cui adnexa cst donalio reliquiarum,

mediate ab ArchiepiscopoMechliniensi Pater autem Papenbroeck tunc ostenderat mihi varios libros tam impressos quam .scnptos ad octo aut novem de vita S. Rumoldi , et cum sim intentionis, diviua favente gratia, edere librum de vita S. Rumoldi, ad
:

majorem

manu propria AmpUsstmi " grapho firmata, e.t sigillo

quod
diploma
superius
signato,

de Coriache scripta, chiroin

devotionem excitandam inpopulo ad sacras ejusdem Sancti reliquias : sic desiderarem a Reverenda P. Vestra hunc favorem et gratiam, quatenus vestra
bonitas procuraret mihi praedictos libros, pro nno aut altero mense ad summum, ut aliquid exiis excerpere liceat, ut Deus glonticetur in Sancto
suo.

cera Hispanica munita,

Ferdinandxum, inquam, diversum a

approbationis diem

exprimat, nimicontradictioni

rum xx
salvandx

Octobris 1698.

Huicin speciem

Non

ea superest via,
die

quod Illustrissimus van

Beughem

fecerit prxdictas rehquias populi venerationi exponendi, diploma autem mox referendum, tum primum edideril, dum facta re-

xxx

Junii polestatem

Papenbroeck et Rev. Vestra, tamquam zelatores animarum, zelantes pro honore Dei, hoc nobis [ non ] negabit. Indubie
participes
eritis hujus futuraa majoris devotionis. Scio flesideratos libros o Papebrochio commodatos, et

dubito, quin R. P.

cognitione,

dictas

reliquias

thecse

argentese

vitro
est

crystallino coopertae reverenter inclusit.

Obvium

poslmodum remissos; an et quii de Sancto compertum csl. De his hactenus.

ediderit,'in-

cuique perspicere, thecae isti argentese, quantumvis parvx, fabncandx, tempusnon suffecisse,axx\'mJunii, quo die acceptse sunt, ad xxx ejusdem mensis, quo

XXIII.
S.

approbatas narrat relatum proxime instrnmentum. Ut utea se habeanl,illud certum est, sive xxx Junii,sive xx
Octobris,

De anno, quo obsessa Mechlinia, Rumoldi patrocinio illustrem victoriam obtinuit, ob quam ex voto annua
processio instituta,
lipsanothecse fabrica.

sive

utroque

isto

die

anni 1698 legitime

conceptaque prioris

approbatas fuisse S.

Rumoldi

reliquias; atque in

Son-

dereygen
est

summa

haberi in veneratione. Diploma ipsum

fuit celeberrima victoria, ne aliarum seriem turbare videremur. Pnrro ut in variant De certa z/e ucriu el multa passim confundunt scriptores vernaculi chro- victona s. nicorum Mechliniensium, sic neque prxdictam victoriam Iiumotdi

hujusmodi.

276 Joannes Ferdinandus Dei

raro
te

[uc ET differenda

diptoma

et Apostolicse sedis

approba-

gratia, Episcopus Antuerpiensis,

suris salutem in

omnibus has

vi-

tionh
conciliata.

Domino. Quoniam qui Sanctis de-

in Dei orcnipotentis gloriam et redundant utilitatem, merito existiC mamus, quae eorum cultui amplificando conducunt, smgulari studio nobis esse promovenda. ;Cum itaqueR. D. Eduardus Heylens, dioecesis nostraa pretotius ecclesise

feruntur honores,

satis -distincle

enarrant,

neque annum, quo

meritit obcontitjit,

lenta,

conformiler designant, palenti inter binas classes discrimine. Habeo pro oculis chronica omnino quinque, inter

qux prxcipuum plane

censeo Mechliniense iilud, sspe

sbyter et sacelli in Sondereygen sub parochia de Baerle dioscesis nostrae, vicarius, nobis exhibueritpartem reliquiarum S. Rumoldi, extractam ex magna theca argentea. in qua ejusdemsanetireliquise asservantur in majori altari ecclesise Metropolitana; Mech-

a nobis atatum, quod alii Tungrense appellant, a loco, ubi vetuslius ejus apographum apud Canomcos Regulares asservari dicitur.

Hvjus

chronici xtatem intelliges

ex uttimo historix arliculo, qui notat annum 1307, quo Mechttiiix habilx sunt solenmssimx exequia; Regis Philippt

ex legitimo testimonio, Propnamanu R. A. D. Coriacha Offieialis Mechlimensis scripto et signato, ejusque sigillo munito; juxta quod praememoratam partem reliquiarum

Imiae, prout nobis constitit

cognomento Pulchn, xvi Septcmbru 1506, in

esl

Hiquam
. *

spania defuncti; atqne ha-c

potissima hisloria,

ego Mechlinix reperire potuerim, officwse milu concessa, a laudato sxpe Nobilissimo Cuypero, constanti
in hoc opere adjutore, aucla ab ipso et ad paci/icationem Atrebatensem cum Parmensi, xxvi Mart. 1S79, per-

veram et legalem recognoscentes mmori nostro sigillo insignivimus,

uti

et

approbantes,

et thecse argente, vitro crystallino coopertae, reverenterinclusiraus cum potestate, eamdem in prafato sacello de

ductu, ac variis diplomatibus confirmata,

culis, quibus,

iis

sallem se-

ut

proximiora

sunt,

sic

verosinuliora

ius S J

P ub "ca3 fidelium venerationi et devotiomexponendi. In quorum fidem, praefatam thecam umculo serico colori? rubri signatam, sigillo nosro minori cerae Hispanicas impresso muniri, et 611 ' 68 manu propria signatas, sub sigillonostro ord? Uan0 a secretarii nostri signatura expediri
'

ondereygen

tradunlur.

Aha

chronica, eliam ab hominibus plebets

scripta, isti subxqualia aut recentiora sunt utpote

qux

pertingant ad annos 1498, 1546, 1593,

et

ad usque

seculum xvn proxime elapsum.

et

Ex

xtate aucloritatem

ftdem colligunt erudtli.

'.us
i

SC0 pa

Datu 'n Antuerpiae in palatio nostro epixx Octobris mdcxcvui. Erat signatum nandus E iso u s Antuerpiensis. Et ad ialus P <>P
,.

die

279 Ea mter Chronicon, quod Nicolanm Stae/arts auctorem habet, terribilis slragis auni 1546 spectatonon satis rem, signat obsidionem, quo de modo agimns, anno 1301: certa et unialia

duo

Coelput, stant pro

Rumoldi vandem Riele, ct Henrici vanden /ormes sunt scriptorum anno 1303; sic tamen rcm uar- narratioiiet
rantes,

210

DE
et protectionis

S.

RUMOLDO

EPISC. ET MART.
Adductus est currus onustus passis halecibus, in socios distributis, quicurnque vero ex ii s comederunt, civitate donati sunt. Gratias Deo sanctoque Rttmoldo redintegratae/concepto voto"de anrant, etc.

rantes, ut miraculi aut reliquiarum S.

Rumoldi, aut
Priori con-

AVCTOHE
1.

Sancti sui auxilii

nec verbum faciant,

B. S.

mira atlmiscentes, qux ab

aliis reticentur.

sonant ordinationes sodalilii Rnmoldiani supra relatx n. 242. Gramuyns posteriorem epocham sequitur lib. I,

nua procesione perpetuoinstauranda, Sancti cornns

eo die per mcenia circumferendo cum facibus cerse tumque etiam ordinata est facienda theca argentea. Dirta processio, ne sacrum passionis temvirginis,

9; al lib. 3, secl. 5, victoriam partam,ait, 1301, Seeundse epochse adhseret fVachtendonckius ; alios refert Papebrocltiusin Annaltbus Antuerpiensibus MSS. pro
secl.

anno

1302

certantes,

inter

quos

numerandus

venit

Bulkens in Troph. Brab. a pag. 353. Sic ut eliam hodie. nec satis planx el liquidx sint rei totius geslx
circumstantise.

necde anno inter eruditos Mechlinienses

omnino conveniat.

Rem

etiam turbat chronicon Belyil

pus turbaret, paulo post dilata est in quartam Puschatis feriam, concessaomnibus comitantibus anni integri indulgentia a Joanne Papa XXII, anno mcccxvi, ut declarat Bulla multorum Cardinalium qui praefatam indulgenttam auxere anno Mcccxxxur
addiditque Nicolaus
bilaei

cum, ab Anlonio Mallhseo tomo Analeclorum edilum, in quo legitur : Anno cio ccci obsidebat Dux Mecbliniam, die jovis sancto. Hsec quidem constans
hodie Mechliniensium
e.t

annurr. alterum tempore Ju-

mcccl. Invenlse non sunt citatae hic indulgenliarum Bullee, de aliis satis supra diximus.

concors sententia , subS.

Ru;

282 H.rc

chronographo

isto

explicata utcitmque

ffloldi auspiciis ac patrocinio dimicatum oblenlamque insignem victoriam, cvjus in hodiernum diem, ex em sso

miraculosiv victorix descriplio,

qux utinam
;

ab

aliis

non

Vf"-te

magis involuta
postea
qui

tunc voto,

solennis

agalur memoria, sxpe jam dicta

belli

Addit auclor fateturque ingenue sese discordia? finem nescire at certum esse, urbem
esset.

circu m .

staiMx
" multis

mk

quarta Paschalis feria; verum in

ris

causa, in docto-

nomine, in pugnandi ratione, in cxsorum nnmero,

ipso

multum passam, propter Ducis potentiam ipsam denuo tam arcta obstdione cinxit, ut cibi
ad Re.pelmondam

'tyllcatx.

in

victorix

die

el

anno,

mirum qnanta
:

inter

nulli tnferri possent, exustis etiam

patrios ipsos Annalislas discrepantia

v.t

taceam Braquas

onerariis navibus, qu,r inde prius

bantinorum
collegil

non

cunformes narraliones,
e.r

ferme

Buckenius,

fumoso chronico, Rhythmtco non

umiecumque probando.
seu

Ne

autem de

re non salis cognita

disceptalwnem aggrediar, ex laudaio chronico Tungrensi

Qui deineeps penuria pressi, capti sunt, ac ceteros inter primarius Mechliniensium ductor Arnoldus van Eekhoven etc. Ntliil hic de equite Angelo Petro Dondelaer, cujns menunere

annonam collegerant. oppidum deseruere,

Mechliniensi

potius

fVachtendonckw, ejus

Domynsio aut seriem, quanlumvis ambiguam,

quam ex

Domyns

et alii,

ex qutbus sua desumere voluit fVuchaliunde

et

tendonckins,

tamelsi

prxmiltam : nequc cnim, fatente chronico, reperiri hactenus potuit, quis pttgnae istius, die Jovis sancto
initae,

istum, annis

quinquagtnla

conste.t, Dondelarium amplins hoc bello junio-

rem
larii

esse, aliis expedilionibus

:

verus

exitus

fuerit,

Brabantinis chronicis

notissimum
clypeo

nihil item de costa

affixa,

rem
fert

aliter narrantibus, ut vide

apud Divee.nm

lib.

13.

quae

medium seculi xiv Rumoldi Dondeetiamnum vitro inclusa

ultra

S.

pug. 134, aliosque ejus populares.

narralio
:

Hunc

lilulum prx-

Mechlinix
quidem
alia

visatur, fruslra

illic

indaganda, quandocostx particulam,

Hoc

est antiquum dictum, seu vetus

non nota

sit,

prx.ler

eam

rei gestae

fama.

qux Sancti
,

reliquiario seu

medise slattix peclori imossis

Hei gestx
series

280 Dum Mechlinienses tempore Quadragesimae ciborum inopia laborarent multus de pace sermo ferebatur. Interim oppidani opportuno tempore ultionem meditantes, spem suam in
e-

posita esl; nisi

ad aliam istam
seculi

particulam recur-

ratur,

quam

genio prseferri supra

diximus

sic in

re sub initium

xiv gesta,

adeo ancipiles sunt

ex

Deum

re-

annalium istomm compilatores, ut mirari nullus debeas,

si

chronico

chliniensi sec.

ponunt

et in

sanctum

Rumoldum. Lipsanothecam
pnnno aureis
lineis variegato

in

antiquioribus

nulla ipsis,

aut certe valde

ingestam

XVI

(ex cypresso confeclam et

exigua fides habeatur.

Equidem non

difjitebor,

coopcriam, inquit fVachtendonckius) Canoniciduo, de

loco ubi sub odaao reposita erat, processionaliter ex

mihi ssepius suspicionem, quod acceptum a S. Rumoldo beneficium, ad alia forle tempora referendum sit, qux
chronologi
fuderinl
:

templo detuleruntad forum, atque ibi preces suas una fuderunt. Paratis pugnatoribus deducta processio, usque dum ad portam a ccemeterio dictam
f<furrlil]rtf pooit )

isli,

posl

duo a re gesta
ait,

seettla scribentes con-

perveniret,

ibi

subsistens et

Deum

feretrum anno mccclxix constructum ob victoriam recenter per S. Rumoldi merita obtentam, non videlur to becenteb ad annos

dum Mirseus

invocans ac sanctum
tirentur,

Rnmoldum,

ut sui viotoria po-

66

extendere.

Sed neque

itla in

hac re

testis satis

quicumque subsequi poterant, ex oppido ruentes, primo Liranos cum Campiniensibus, tum Antuerpienses, magno turbarum, cornuum etc. strepitu aggressi, acerrime oppugnarunt qui omnes versus Waelhem fuga elapsi sunt. Narrant aliqui, pontem ligneum a fugientibus
equites, et
;

Tum

idoneus dici potest. Longsevam miraculi et continuam traditionem utique admitto, sed in cujus narratione
distinctius altquid desideres.

Jam

ad historiam

redeo.

283 Pugnx diem anle prxmiserat

auclor, el hic
repelit,

chronici nostri

mudae seu

Cmnx Domini,

feriam quinlam majoris hebdo- PnbaW " pro qua ulicubi lego proxime
ge ,i
polttislt'

confractum,

gnatn stragem

ne Mechlinienses insequerentur, maad pontis aditum inferentes. Alii dicunt, Mrjchliniensesipsos pontem disjecisse, atque hinc cladem longe majorem passos hostes. Tum in

prxcedenlem diem mercurh; Bulkenius ex chronica

sua poetica, vigiliam Paschatis, aliis omnibus incognitam, nominavit. Celerum chronico isti adhserendum
censeo, aliisque passim; hic
res ipsa
conligerit.

urbem reversi sunt ovantes victoria Mechlinienses,

ingenti laetitiaexcepti.

unice quxrens, quo anno

in hac parte satis

Ul scriplorem
Leodiensis

historicum,
in foro

presse

281 Stratas memorant

quo
titr

sequamur, ex eo notandum,

qwd

mensas esculentis
gratias agentes.

Hugo
rit,

ca'$i et

et poculentis refertas, creati sunt,

ubi tantillum jentaculo re-

fugati dicitnobsessorcs

Deo

Episcopus Jounni II Duci Brabantix anno 1300 Mechliniam autvendidede

Cabilone

et S.

Rumoldo

Mechlinix.

Porro armataa sunt habitiores virgines et matronae, eorum vices suppleturae, qui aut occisi aut
,

aut sallem oppignorarit, adeo ut anno

mox
et

sequenti

ipse

cum Advocalo Joanne Bertholdo

mttlla in civitale
liberlates

saucii

ordinaverit,
largilus,

defecerant,

Bruxellenses facta irruptio. Hi ad Vallem liliorum castra posuerant, latissima

in planiciet,

moxque
verum

in

vuria privitegia, immunilales

plerique effugerunt,

quemadmodum certo per Nobilissimum Cuyperum

dentem
rei

conslut ex longo dip'omate

prsefnlo

chronico, in evi-

quemadmo-

dum
facti

et

Lovanienses de reltquorum obsessorum clade certiores. Itaque Mechlinienses in urbem suam

compoitantes, quaj rapere potue-

redeunt, raptim

probationem inserto, quod dalum est aftno Ibi festo S. Lncix, seu xiu Decembris. paci/ice disponuntur omnia, Mepleraque in favorem

1301

in

chliniensium, concessis eliam stapulis seu nundinis

illis

fumosis

DIE PRIMA JULII.

salis et avenx, longx cum Antuerpienfamosis piscium causa discordise. Cetera ad eleclionem Scabinorum sibns spectantia, Mechliniensibus seque favo, ; ura civium

21
celebre

proinde nulla usquam dissensionum aut rabilia sunt, nt i, ralio pro eo anno Mechlinienses inter ac Ducem
e lli

miraculum, ante Pascha patratum, r, referri debeat ad annum 1303, an potius ad anAUCT0RE num 1302, ut supra ex Butkenio el Papebrochio dixi? i. b. s. Dubii expositio pelenda est a modo, quo annos eo scculo
rius,

utrum

qm

numeraverint Majores noslri, quos ego morem

Gilli-

mtione veradiurt

Brabantise

el
:

Advocatum Bertholdum a quoquam exconisi dicatur, sub ipsum anni piincipium,

cum

secutos opinor,supra a nobis

num. 134 explicatum,

,

lwluertnt -

nitari possit

apud quos nimirum anni principium

publicis seu diplomatibus a
rat,

saltem in aclibus

aut circa

Pasclta discordiurum
tunc

ahquid

prxcessisse,
repetitis

atque

ex

inchoatam

obsidionem, quae

quod

Paschate desumi consuevedemonstravimus, usu venisse in ostensione

inslanrala fueril, quo paclo salvenlur vicibus solula et Anouymi alicujus in chronico apud laudatum
dicta

sacri corporis S.
relatis,

Malthaum pag. 74, post tres annos calamitatis Meverosimilius est, anno illo 1301, chlinise. Mild quidem
causatn belli

Rumoldi et instrumenlis de ea ibi quorum alia annum signant 1479, alia 1480, cum tamen omnia paulo ante, et paulo post Pascha ejusdemmet anni Romani ge.sta fucrinl. Si igitur morem
illum Gallicum secuti sunt per id tempus Mechlinienses, ut ego mihi ferme persuadeo, dici poterit, celebrem de Brabantinis
flueret.

necdum

exarsisse.

284 Non
1303 sed anno diplomatibus Utchli-

mullo post pr^bttam a Mechliniensibus

causam oportet, ex Ixsione viri alicujus, ut giscure meminit magnum Chronicon Brabanlinum;
offensx

victoriam relatam fuisse,

dum adhuc
salvari

more Gallico armus 1302, quo pacto

epochx verilas; sin
in usu

vrx torem

alii

seu schultetum a

Duce declaralum,

levi

poterit islius

modum hodiernum
non
esl,

seu
el

mensibus.

occisum volunt. Utut fuerit, fatentur omnes, datam aliquam a Mechliniensibus offensx causam, qux Joannem Ducem, pritts tam benevolum, et Brabaiuiam
C ausa

Romanum
non
alio

habuerint, dubium

quin

vicloria et subsecuta

cum Duce BrabantLe pacificatio, anno quam 1303 notari possint. Nihil in re

vrope universam

in

ipsos concilaveiit,

arctaque, diu-

mulat proposita
calculo,

turna

ac repetita obsidione
citali

Verba sunt

urbem cingere compulerit. Anongmi apud Mallhxum : Post ha?c

graviter offenderunt, interim

qusestio, quocumque enim modo annos olim computaverint Belgx, semper verum erit,moderno

gesta fuisse

omnia 1303, eosque chroaologos

Q Mechlinienses

Ducem

clariora prxdicasse,
tus est.

apud quos jam

dictus

annu* signa-

quod ipse et Joannes Berthout, cum exercitu venientes ipsam obsidione vallaverunt et tandem ad deditionem coegerunt qnx obsidio in Quadragesima inchoala, miracttlose ante Pascha solula, posl denuo
:

E
supplicalione annua, feria
S..

XXIV. De
victorice

iv

Paschatis, curn

acrius

resumpta
ad

fuerit, Mechliniensibus ad deditionem

Rumoldi reliquiis, niemoriam institui solila.

in

compulsis, ut disertissime notat laudatum Mechliniense

Chromcon
adaucens

annum 1303,
datum jam

con fvmatque Cuyperns,

e civitatii tabulariis Iria

Belgica diplomata,

quorum
veneris

pnmum
post

diclo

anno

1303

die

festum

Sancti

Joannis

P.aptistss

[sec illa esl, dequajam toties dicendum fuit, annua dacriptx viclorix commemoratio seu perpetux apud Mechlimenses m sanctum Patronum et Tutelarem
,

H.

Supplicationis
vo to conceptx,

capitula deditionis complectitur, arbilrosque seu pacificalores

gratitudinis solenne

argumentum

supplicatio
tot

nimirum
hunc

denominal

aiterum, prioris

conftrmativum,

ex voto

decreta

et instituta,

per

secula in

die Dominica proxime secuta, post festum S. Joannis terlium denique a statutis m eadem causa Baptistae
:

usque diem perseverans, quarta Paschatis feria festive

celebrari consueta, circumlato

per urbis mccnia sacro

prxfalis arbitris,die sabbati antefestumS. Lamberti,

pignore,
notheca,

primum
de
seu

in deaurata,

nunc in argentea

lipsa-

eodtm rursus anno 1303, quod videri potesl in Pro137. Atque hoc est, quod bationibus Butkenianis pag Chronici, post septemdecimhebdoinnuere voluit auctor
.

quibus

supra abunde
enarravimus,

egimus, deposito.
uti.

Causam

originem

et thecse

ex

magnifico mausoleo depositionem ; superest declarandus

siyillatim moJus, quo a devotissimis clientibus, seu clericis

madarum

obsidionem,

redemptam pecunia a Duce

ve-

xam, addito onere, quo Mechlinienses per sex hebdomadas ei militare tenerentur etc. atque ita in ejus
protectionem
suscepti

seu

laicis

supplicatio
fuisse,

ipsa

quolannis peragilur.

Caeptam ipsam

anlequam prior theca deaurala

ejus
inilia

sunt

Mechlininienses

eisque

anno 1369 perficeretur (siquidcm

ad an-

p amicum se et benevolum Dux Joannes exhibuit. 285 Hxc omnia ipso illo anno 1303 gesta et transacta satis ostendunt, et famosam obsidionem, et proQuiannum I3(K signant, digium relatse anle Pascha per sancii Rumotdi inter>

num 1303
videbitur
ferri,
;

vere revocanda sintj ne.mini, opinor, dubium

potuit

enim

et debuit liynea

arcula circum-

eodem

pacto quo in

ipsa

victoria

deporlalam
pro-

ostendimus. Id dubii occurrere possit,

cessio habita fuerit

numquamne

cessionem

victorix,

ad annum

istius

secuh

primum

ipso

victonx commemorationis die

referrihaud qttaquamposse, quo tempore, utjampatuit,

civitatem Mechliniensem beneficiis, favoribus et privilegiis cumulabat Dux Brabantix , ut eam sibi in perpeluum demereretur devinciretque. Aliunde novimus, prxdtctum Ducem anno sequenli 1302 betlum adversus

CcenaDomini; at longe verosimilius est, impedimentum majoris hebdomadx a Mechhniensibus

seu feria v in conlinuo observalum,
sic

ut a primo exordio translatam

id

eam

ce.lebritalem, chronkis

passim

insinuantibus,

omnino existimem.

Mechlinienses movere non potuisse, tum cum prsecipux ejus copix, Regi Francix Philippo adjunctx, contra

Flandros militabant, apud Cortracum xi Julii prxdicti anni 1 302 ad internecionem deletx, ut etiam memorat
chronicon nostrum, primorum procerlim et militum Brabanlinorum, ea clade interemptorum, nomina distincte enumerans, qux ad inslitutum nostrum non pertinent. Hoc nnum inde ervimus, loties dictum Mechliniense bellum, nec anno 1302, hodierno numerandi

288 Scrupulosus indagator sit, qui quxrere instiprimum ritu aul ornatu prxdicta supplicatio decrela ac proinde ordinata fnerit, cum vulgo notissimurn sit, quam facilein hujusmodi rebus mutari aliquid
tuat, quo
,

et cons tanter

servatx

demi

vel adjungi possit.

Tradtt Butkenius pag.

ita

355,

obscurius

insinuant

alii,

instilni

solilam, ut cives

omnes
pite,

linea veste alba induti procederent, aperlo ca-

nudis pedibus,

ex primi voti obligaltone, a qua

subinde ob aeris incleinentiain a Sede Apostolica dispen-

anno 1301, quo de Ixto potius ingiessu, quam de bello cogitandum fuisse, ex dictis manifestum existimo, ut tuto concludi debeat, Me.chliniam a Duce obsessam pressamque fuisse, eodem ipso
accidisse, nec

more,

sationem

obtintierint.

Verum ne
diario

de quatitor

tnlegris

seculis disputemus; ex

seu adversariis

laudati

sxpius Amplissimi Decani Molii.vix annonm oclodecim decursu, ab anno nempe 1617 ad 1035, varias
easque, pro rerum subinde ncctirrentium ctrcitinsianiiis, nolabiles mutationes observavi, qnas Itic enumerare

tempore,

q uo pucta conventa conclusa sunt, de quibus

curiosus magis

proxime meminimus.

286 Superest nodus

quam

necessa-

operx pretium

non

est, sufficiat,

ad stupendam

Me..

chlinien-

212

DE

S.

RUMOLDO

EPISC. ET MART.
tropolitico et

A
MJCTOHB
J.

chliniensium in sanctissimum Patronum venerationem interruptam et fidem demonstrandam, numquam libere

.tupplicationem,

Exccllentissimi Archiepiscopi

secretario

B. S.

numquam
quatuor
et

data opera prxtermissam

quod

satis probat

amplius seculorum constan-

R. A. D. Hoynck mihi descriptus. 291 Feria in Paschatis hora duodecima, sub put su grandioris campanx, a deputatis in hanc rem urbis
operariis, secreto deponitur e

tisstma reliqio. Missis ilaque

tionibus,

momenti nullius variasibi juris cives studiosis-

unum

notabimus, id

atquein chori medio

hora

altari lipsanotheca <"" **""* decenter collocatur. Ejusdem

diei

summo

sime semper vindicasse, ut tacrum feretum, dislributis inter se slationibus, saltem per urbis mtenia, humeris
ipsi suis

2 pomeridiana

Vesperx solennes decantantur

maijna

alacrilule

gestarent,

relicta clero id

Archiepiscopo vices obeunte in concursu Capituli Metropolitici, lolius Senatus Hvici et Cleri subalterni
Finito Completorio, cui eliam interest Archiepiscopus tn throno residens, incensat is lipsanothecam, quse nrocessionaliter

per urbis plateas pr<rstandi provincia. 289 Prxtereunda non sunt, qux sedulo annotavil
antiquior
jerits et

Amplissimus Molius ad
nino verbis
rentia
et
:

XIII

Aptilis 1621, htice

Om-

defertur

ad navim

ecclesise a

Canonicis
dicto ve-

modus,

Ordinatum a Capitulo, ut cura revedevotione processio major per moenia

solito

capitularibus, comitante per ordinem toto

nerabili

jam

consessu.

civiratis

more

crastina die celebranda insti-

navis ecclesix,
accensisqne

Deposita axitem in medio majoris loco ad solennitatem debite exornato

,

tuatur. Inchoabuntur preces ab egressu, incipiendo

cereis

sacra

tipsanotheca

modulatoque

a Responsorio, quo absoluto snbjungentur Litaniae, continuando usque ad portam. In ascensu ad moenia

musico
S.

carmme, canit cotleclam de Rumoldo, factaque rursus incensatione, pulsanlibus

jdrchiepiscopus
diei ccetus dissol-

canlabunt pro devotione Minoritae, continuando usque ad portam Adegemensem (!>'2lcirn,rm poortr) quandochorusnoster resumet, psalmoscantando gra-

tympanis aliisqut instrumenlis, ejus

vitur, remanenle. prsedicto loco sacra lipsanotlieca, po-

puli

pontem ligneum, (br prutrn bruggr.) Veniendo ad parochiam S,. Rnmoldi, intonabunt hymnos de Martyre et Martyribus, continuando B usque ad turrim lanionum (Dlrtfrl)nuiDtr8 toun /) ubi Augustiniani, pro eorum devotione incipient et. continuabunt usque ad portam vaccaruni (ttotvv ;ortr .)
duales, usque ad

undecumque confluentis vcnerationi exposita. 292 Ipsa lv fcria, apud Mechlinienses festiva,

rei ine 9

sacrx solenniter operatur Arcluepiscopus sub horam octavam, hesterno consessu, ausim dicere, universa
prope civitate, ad celebritntetn congregula. Pulsus majoris

campanie
esl

officii

sui

omnes

commonet, videreque
et

adeo

prxter

totius urbis

clerum, opificia plurima,

inchoabunt et perseverabunt usque ad partem de Aeckerspoel. Ibidem resument Minores usque ad portam Hanswyckanam, quando ipsis ibidem desistentibus, Augustiniani iterabunt vices usque ad portam BruxelIpsis desinentibus ibidem, Carmelitse

coutubernia quinque (Gildas

Belgx

vocant) singulavesti-

bttsaut siqnis distmcta, ornatissimam seriem instituere,

qua

ipsi

supplicationem signo

dato

ord.iuntur.

Aciem

iilam prosequuntur e clero regulari Ordines mendicanies,

PP.

Dominicani primum, deinde Cappucini, tum

el

lensem ubi Carmelitae, dnplicatis vicibus, producent usque ad (Cbrrftr portr, ubi chorus noster, inchoatis sequentiis et hymnis de V. Sacramento protrahet, in templo concludendo. Item ut ordo servetur in deferendo V. S. Celebrans hoc anno, ob defectura Episcopi, Decanus deferet e templo usque ad iTUccfrjautvcrs torrn inde diaconus usque ad portam de Neckerspoel, ac successive subdiaconus, usque ad portam Bruxellensem, ubi pastor S. Rumoldi ordinariam stationem babet, usque ad sacellum S. Jacobi, ubi celebrans resumit. Hic illins anni cursus fuit,
; ;

Carmelitx Calceali, post Angustiniani

Minoritse;

demum

clerus universus secularis

in classes suas

cum

conventu Hansconstituti,

wyckano,

secundum dignitatem
clerici et

ut principem
politici.

locum teneant

Canonici Metrocui proximus

est

Pone

gestatur lipsanotheca,

Archiepiscopus prxlata cruce, piissimum agmen claudenlibus

Dominis de Magistratu, qui

eo die togis suis

induti procedunt, albos etiam hodie baculos gestantes,

promiscua populi multitudine ingenli subsequente. Diximus supra requiri viros octodecim, qui feretro humeros
supponant,

pondere

ita

non comilantibus, opinor, sacris

reliquiis,

quod tunc ad

intervalla succolandi vices

premente, ut per non longa alternandx sint. En modo

finem necdum perducta esset argentea lipsanotheca.

gestarum
ita

sibi

succedentium seriem.
deportat Clerus Metropoliticus,
e

290 Audiamus Molium xxi Martii anni 1625

in nonmillis
variatus.

293 Lipsanothecam

loqnentem

Placuit ut in ferendis reliquiis feria iv

in

mixtus clero subalterno,

Pasch* servetur modus servatus

[Dominica
e choro ad
t.

dedicatione

palalium. Hinc gratum onus suscipiunt

navi eccle.six usque ad vetus PP. Minoritx

(br

Julii] scilicet a

Canonicis et Pastoribus

usque ad
cedunt
a quo vices

magnum pontem

(Broot-brnnrjr) ubi suc-

navem

[pridie] et altera die

aCapellanis

PP.

nostris, assuvnptis seminuristis, e navi

palatium,
aiftrort,

inde usque ad

ad antiquum plateam dictam de Uiru-

Augustinianiusque ad forum frumeutarium, sunt PP. Carmelitarum Calcealorum ad

portam usque

Bruxellensem.

ad

quam

scanduntur

acapellanis secundarum eccclesiarum cum aliquotseminaristis inde usqueadforum frumenta:

mcenia occidentem versus, fitqne totius urbis circuitus,

per ambilum prope rotundum, passuum geometncorum

rium aFratribus Minoritis: indeaFF. Augustinianis usque Stn auunorire, et postmodum a Carmelitis usque ad portam quem ordinem vicissim servabunt
:

3200. Atque
ces, in

turmas suas ordinate

hic in ascensu concurrunl certatim opifidtstributi, ut ipsis pretio-

sissimas exuvias deferre liceat, ad determinatum sputtum

vices

oranes in redituadecclesiam, a porta, dicta

pooitr
:

i>'3brrftr

mutare coacti. Prxcipua

opificia in

hunc

modum

continuabunt cives
'(Db rrftt
poortr.

per

descensum
bis

mcenia usque ad Hactenus Molii ver-

disposita habeo.
bri ferrarii,

Primi ad portandum ndmiltunlur Falignarii, deinde Cozmenlurii, Instito-

tum
,

authentice

exposita ab

annis prope centum votiva

pacto ad hunc usqne diem

eelebritas,

qux cur eodem

Molitores, Naupegu opificia, Nautie, Lanivnes, IchthyopoLr, Bajuli seu Dossuum,

res,

Pileopoii

Tiia

non perseveraverit, haud equidem disquiram.

Ad

an-

Cerevisix coctores,

num 1G29, Aprilis die 6 vandum in domo civica.

modo dratnifrn
solet

notaverat, jentaculura serDesiit ea consuetudo, neque

Lnnx

textores, Stragularii,

Hortulani, Vehicularii, Pislores, lonsores, Sartores,

Panni

Caligarii, Coriarit, Sutores, Pinguiarii,

Fictores seu

migustissimum Sacramentum.

Doliarii, Scrimarii,
leones,

Quatuor

opificia,

Linopolx, Lin-

Audisti rrlnjwsis Ordinibus commissam spartam, sacra pignora per urbis mcenia cantu honorandi, supplet hodie eorum vices clerus secularis : prioribus vero sacris familiis, de quibus meminit Molins, accessere PP. Dominicani, e Silva ducis,

seu Lini textores, Sartores veleramenlam, Chirurgi, Pictores, Serrarii. Cerdones, Stramentaru, Tapelopmi, relicto deportandam theeam
singulis eo ad sd explendam pielatem nihil desideretur. Decurso hac ratione totius urbis amplissimo circulo,

spatio, ul

anno 1629 capta, profugi

eoque

post annos eireiter

viginti se

recipere compulsi.

His

prxmissis, sequilur ordo, a laudato alibi Canonico

Me

ad latus orientale portx Bruxellensis ilescendit siipp catio, et via, qua venerat, ad Metropolitanam ecclesiam

n' ^

^^

rever-

; :

DIE PRIMA JULII.

revertitur, translato ob opificibus

218
petita

sacrarum reliquiarum
ejusque ipsi ba-

297 Crediderim ego

chromco,

onere in Patres
juli sunt
ttsqtie

primum Cappucinos,

ex

vernaculo
vidi,

aliquo

qualia Mechlxnix

plura

ad forum frumentarium.

Ab

ab

indoclh

eo foro

PP. Dominicani ad magnum pontem, in quo succedunt PP. Minorttx,gestantque ad vetus palalium,
referunt

thcsaurum Clero seculari resignantes, ubi eumdem prius acceperant. Jtaque a Clero Metropolitico et suibi

otwsisque hominibus compilata, ubi de cygno Jleystano alusque id genns prodigiis agitur, qux nec ftde.m nee memoriam mereantur. Inde porro ve.l ex alits svpra a me
cttatts
,

TVT
llraium^

inepttsstmam

suam historiuncutam

corraserit recepiue,

ba/terno.

inde

ad navim

ecclestx ad solitum

locum

Domynsiantts anonymus , tam misere contextam et digestam, ut velsi sexcenties evolveris, vixumbram
tatis

veri-

reducitur. Sic absoluta, ad tres plerumque horas protracta supplicatione, post antiphonatn ab Archiepiscopo

exlundas.

Hxc

ad commentarii hujus nostri calcem

exculienda fuerunt,

neqmd ex antiqua

illa

rursus canitur oratio de S.

et exultationis signis

Rumoldo, editisque tympanorum lituorumque

fatigatos

Domynsiana

Ixtitix
sonitu,

Legenda a

nobis neglectum aut prailermissum dicalur.

ad propria singuli redeunt,

turi.

artus

refocilla-

Germanum Domynsii textum ad verbum referamus. De progenitis ab Urso. Salutis humanae anno mclxxiv terni erant fratres in Anglia, quam Britanniam
majorem appellaresolent,
sua
hi
sortiti
:

295 Atque
ilia supplicafio

his

sigillatim

descriptam habes votivx

solennissimzqtte supplicationis egressum, decursum, re-

Dom.

t.

gressum, ut nihil modo supersit prseter

feslivitatis

uon

progeniti, ab Urso nomina a quibus neci datus est divus Thomas Cantuariensis Pra;sul. Ob quod nefarium scelus tres

"*'

minus piam conclusionem, quam hic paucis subnecto. Svb horam quinlam resumit Vesperarum offtcium Archiepiscopus, servato
rittt

germani fratres una

cum

alio

quopiam

odo-

diei prxcedctttts

quo plane abso-

ratus et gustus sensibus sunt divinitus privati. Qua ex re facile erat illis colligere, quam enormiter

luto, reportatur e navi ecclesise ad chorum sacra lipsa-

nolheca,

omnibusque eadem denuo ratione solenniter

,

peccassent et divinam provocassent iram. Hi tres, adjuncto sibi quarto Anglia egressi Romam peti,

administralis
tridie

in choro feretrum relinquitur

celebretur pro
defunclis e S.

ut pos-

verunt, scelerum

suorum expiationem impetraluri

missa

sodalitio

confratribus, de qua

Rumoldi meminimus 21, num.

loco proprio
tertio

summo tum

temporis pontificatui prresidente Ale-

248. Peraclis porro exequiis,

principe theca restituilur, unde

in altari

xandro III. Hoc unum rectse Chronologis, aptari polesl, nempe percussores illos, Romam ad expiandum
parricidium perrexisse,
eo pervenisse.
et

Paschatis feslo

tempore

jam

dicti Ponlifici

deposilam diximus. Alta est apud Mechlittienses festivissima

supplicnlio

Pergamus

citm Domynsio.

Domtnica
,

Julii

in

ipsts

urbis

encxniis seu dedicatione

ut vulgo loquuntur, in qua

eliam per urbis compita deferri solet sacra lipsanotkeca,

comitantibus

nonnumquam omnis
civitates

generis speclaculis, ad

qux vicinx

certatim concurrunt.
nostro,

Verum

de

298 Quorum confessionem ubi excepisset Pontipoenitudinemque eorum animadvertisset, iis injunxit, ut tantisper orbem peragrarent (proxima non culfontes nocte, qua primasesequied dedissent.) Id haud gravatim exequuti illi, quo emendand
fex,
vitae studio

hisce omnibus,

pro

insliluto

ad S. Rumoldi

gloriam, abunde dictum existimo.

pervenere

nam

ipsis

navarent operam, Coloniam ad Rhenum ubi vinum epotando gustare coeperunt; sapidissimum melleque dulcius videbatur.
; ,

XXV. Ad totum commentariumappendix; De progenilis ab Urso.

Fabula de S. Thomse Cantuar. inter-

Machliniam post adventantes extra urbis portam (quo loco ad rei memoriam asdicula erecta est) sensu
odoratus sunt donati, panem olfaciendo
;

in hasc ob

Dei munificentiam
o sacra Colonia
!

sibi

praestitam erumpentes verba:

felix

Machlinia

Horum omnium

hjervo hic titulum

in

Legendam

S.

Rumoldi

additamentis Domtjnsianis ad qui ut prxvie explicetur , sic ;

appendicis propositam intellige

certior redditus ipse

Romanus
ipsi

Antistes (nam

Romam
e t sepulti

redierunt,

ut

eadem
ii

adnunciarent) maximis
dicuntur.

fectoribus,

quxstionem per
remplores S.

modum

donavit binas hasce civitates gratiis et condonatio-

sitne ullo pacto verosimile,

Thomm
tres

quatuor carniftces seu inteCantuariensis Archiepiscopi et

Martyris

quorum

germanos

fratres

ex Anonymo
extra

suo Belgico comminiscitur Domynsius, Mecltlinise e sen-

sibusitnum recepisse, in cujus miraculi

memoriam

urbis portam etdicula erecta sit ; ibi porro ad aliquol annos supervixisse, quod retiquum erat vils tempus post

ab Urso deuominationem Machliniam repetierunt, quodque relihabentes quum erat illis- vitae tempus ibidem consummarunt. Viri erant generosi et stemmate illustres, qui luculentas aliquot aedes post sancti Rumoldi templum exstruxere, quas impracsentiarum nostrate lingua
nibus. Fratres
,

terni

appellant (Dnbtr
conficientes,

hootlicrucn.

Cursum
,
:

denique' vitae

annum 1174 consummasse, quorum sarcophago

tissimum epttaphium inscriptum
ttc.
sit,

vulga-

Machlinis sunt humuti

atque horum

quse Domynsius el Vardxus Actis S. Rumoldi ad ornatum subjunxere

Richardus Brito, post ipsum laudatus alibi

recttperationem

sarcophago hi versus inscripti erant Rychardus Brito, necnon Norwilius Hugo

Guilielmus Trachi, Reginaldus
filius

Ursi,

opinor,
fortasse

quia amissi

olfactus

Sancto

Thomam martyrium
299 Nontina
reliquis

fecere subire beatum.

adscrtbendam censuerint. Satis alias Domynsii nimitim creduli ingenium propalavimus : id miramur,

utctimqtte coiivenire non difflteor, at in

nihil

narratur, quocl a fubula

est,

eximi possit,
in ullius sani
,

figmentum tam
referri

facile

comel .

inverisimile
potuisse.

ad S. Rumoldi merita

quam, ut ilentm dtcam, mirabile

,

utur

quoquomodo
lib.

Fabutam
:

appellat

Gra-

mayus vicmo

3, sect. 12,

dum

ita loqttitur

Erat

in hujus

(vult dtcere in vicinia

S. Nicolai

Hanswyckana) sacellum an. 1174 a satellitibus quatuor B. Thomas

et

hominis cerebrum incidisse et itt lol chronica si non ttisi quoadverba, saltem qitoad sententiam trunsivisse qttod in istis error ttddatur, quod S. Thomas citalo anno
,

divina gustu olfactuque privatis [exstructum.] Qui cum veniaa consequendas gratia Romam petiissent, scelus expiatun, post peregrinationem longam, Colonia; gus.' Me chliniae olfactum recipientes, hoc signo miserationis divinae supplementum agnoverunt. Noina eorum erant, Richardus Brito, nec non Nor-

Untuariensis caede inquinatis,

ultione

1174 martyrio affectus sit, qitem constat, triennio citius eam palmam consccutum. Ne singulas Domynsii periodos refellere aut evertere cogar, rem totum, sett
parricidarum istorum funestam tragcediam,
ex incorrupto S.
fonte
accipio
,

uli gesta est,

iis

nimirum ex
et

Fitx

Thomx

synchronts scriploribits
stta

oculatis testibus,

quos in quadripartita

historia e codice btbliothecx

^ius Hugo, Guilielmus Trachi

rsi
;

Faticanx

edidit

cximitts el tolo orbe litterano celebrU

a*c

Reginaldus filius a qu posteriore fabula eos vocat Ursi fllios. ex Vet eri MS. codice
,

Chrislianits Litpus,

Ord. Eremittirum S.
,

Augustini

S. T. Doctor

ttttno

petita sunt.

vera stcarioritm

Julii T.

I.

1682 ex cujits pag. 119 et 120 twmina describo. Reginaldus ab Urso 28 patre

214

DE
;

S.

RUMOLDO
,

EPISC. ET MART.
gemitibus et suspiriis inenarrabilibus incessanter implorabat. Jam supranorainatus in historia hac Guilhelmus de Traci erat Deo ultionum Domino
,

patre belluinam feritatera trahens

AECTORB
). B. S.

Hugo de Moreuti et

villa, characteribus

et
,

ipse suis
et

ibi insignitus

Wilhelmus de Traci
hic habes Ursi vel
;

Richardus de Brito. Ursionis filium Reginaldum

Unum
,

alias

claraantera ad se militis

sui

sanguinem justissime
,

Raynaldum Quid igitur sibi volunt fratres ii terni ab Urso denominationem habentes? Sic eliam exprimuntur, ut diversarum familiarum nomina
aliis
,

ulciscente

in isto prsesertim sic

utpote qui alios

in Aclis

apud nos

MSS.

atque a S. Thomse domestico aut

provocarat, audens primus et ante alios, ut putatur super Christi Domini caput, gladium vibrans ad ictum , tam profane , tam impie ferire nequaquam
veritus est.

familiari composilis, sic in Anglicana historia Malthsei

Unde

et justissimo

Omnipotentis judicio

Paiisii, sic apud alios passini

Andi modo cerlam

et

genuinam laudatorum scriplorum narrationem a pag. 154, de morte sacrilegorum militum. 300 Verum in gloriosi Martyris nostri victoriosae
veris S.

etiam ipso vivo adhuc, contra naturae legem computrescerent, quae vibraverant gladium et manus simul et brachium. Et quidem jam supradictae civitatis Episcopus certissime retulit, sic conti-

factum

est, ut

Thomee

actls

mortis palma

visibili inter visibiles virtutes lpsius,

gisse,

ipsiusWilhelmi

in

hac infirmitate confessarius.

lestantibus.

una est discernenda studiosius, intuendaattentius, amplectenda devotius. Una est, inquam, prae ceterismirae et fere inauditae pietatis eximie plena. Nara cum Martyr

magnas quidem

et adrairatioae dignas,

302 Et ut ad alios praefatos sacrilegii complices, unde ccepimus, revertamur ipsorum quotquot et
;

tres alios

talium, ut diximus, miranda, quia certe miraculosa,

BierosolynU
triemiisputii,

hic

in

sanguine suo victorioso plerosque diaboli

est, virtus

vinctos eduxerit, adhuc quod supra quatn dici possit

nec dubium, corporum mors, per tara modici temporis intervallura, triennium, utdiximus, videlicet, sic erat ut in tam brevi nec unus quidem ex eis
superfuerit, Altissimi super eos
si
,

periisse:

aut capi, pietate superabundanti plenum

effusi

sicut creditur
,

et

sanguinis ipsos suos effusores sanguinis

inauditi patratores tetigit et lavit.

tam Lavit, inquam,

,

sacrilegii

quod ipse velit , miserante clementia ad terrorem tamen et miraculosam militis sui ultionem
forte
justitia

ut videtur a sanguine, ipso quo prius a Deo erant maculati, ipso Marfyre, qui sanguinem suum fudit, in propriis suis occisoribus , principatus et potestates tenebrarum

eos virtus

omnes

in brevi sic prosternente, ut viri

isti

sanguine

loti,

sanguinum,

etsi pcenitentes, ut
,

juxta verbum Domini

relalio,

descripsimus, tamen dies suos non dimidiarent.

exspoliante, qui tenebant eos

eos etiam confidenter

traducente, et longe trahente a regione dissimilitudinis,

Hactenus vcra et sincera, de S. Tliomx camificibus in qua solam editoris ddigentiam desiderare ausim, cujus erat, ambiguas hinc inde mainiscriplj

quo jam procul abierant, ad illam plenitudinis

periodos restituere, et obscuriora notis explanare. Satis

solitudinem, cujus

Rex

penitus

mansionem optabat,

modo

sit,

probatissimorum
et

scriptorum

narratione.m,
ut lux

Ecce elongavi fugiens et mansi in solftudine. Adeo etiam palam, quod curn in seculo magni et
dicens
:

tantum a Domynsiana

Vardxana

differre,

a tenebris magis distare non posse videatur.

generosi fuissent sacrilegi occisores

ii,

et

multarum

303 Quis enim

ita loqui
licet,

in ea tota historia, vel syllabam,

si ut nec occasio
talis flctionis

possessionum Domini, milites strenui et in militiae arte edocti , et in aetate sua robustiori, cito tamen post patratum flagitium, relictis omnibus Hierosoly-

mam

publicam egerunt poenitentiam. Qui tamen omnes infra triennium a patrato sacrilegio rebus humanis sunt exempti, in vera et fructuosa
profecti,
,

Domynsiano commento satis commode aptari queat? Vides, salutis humanae anno mclxxiv, nec in Belgio, qui Jerosolymam profecti erant, nec forte tum amplius fuisse in rerum natura; qui igitur, Mechliniam post adventantes, extra urbis portam (quo loco ad rei memoriam aedicula
reperiat,

quse

excogitari
possit.

sicutcreditur, etquipraesentes fuerunt contestantur, poenitentia pro errore facti et sceleris immanitate
,

erecta est) sensu

isthxc allera
et

Romam

odoratus sunt donati? Qusenam peregrinatio? Quse illx gratis

mortis suae articulo ante oculossuos, quasi appensum cernentes ponderabant: toto corpore semper quasi attoniti, stupidi , dilacerati et convulsi,

quod semper

et in vita et in

condonaliones a Pontiftce concessset

Quod

camificibus

illii

reliquum

fuit vitse

tempus, postannum 1174, quod

Mechlinise consummarent? Quse vero sedespostS. Ru-

ab

illo

semper peccatorum patrono

et in vita et in mortis

moldi tentplum ab
nique
etc.

ipsis exstrui

potuere ?

Cursum de-

specialiter et

incessanter,

articulo

supplicantes veniam, et invocantes patro-

vitse conficientes, Mechliniae atque horum sarcophago hi versus inscripti erant

sunt humati,

cinium, in
eonim unum
Cusr.ntix in

quem tantum admiserant

sacrilegium.

Dignum

patella operculum;

sic

tolam

fabellam

Horum tamen unus, quorumdam pravorum consiliis, moras in dies nectens, nec quam cito alii
301

concludi oportuit,

quam

utut mature

et sedulo expen-

derim, prorsus non video,

quid

talibus
et

confingendis
sti-

Calabria,

opinor de-

esse Neapo-

Hierosolymitanum iter arripiens, etiam cismarinis in partibus acturum se pcenitentiam sperans, cum in regno Regis * scilicet apud -praeelaram
ante

ansam

preebuerit.

Mechlinia exules

conscientix

mulis agitatos transire potuisse, haud equidem

diffiteor,

civitatem

atque ad aliquot dies ibidem hospilari, verum quid hsc

Htanl

quaa Tusentia [Cusentia] dicitur, in infirmitatem decubuisset extremam, infirmo mox

ad totam illam narratiunculaml

potest;

Nodum

solvat, qui

mortem

ego

conjecturis supersedeo, veram historiam

etiam coeperunt corporis membra computrescere, ita ut cum tabe caro ipsa, quaa nervos tegebat et ossa, ab ipso infirmo frustatim dilacerata et convulsa
projiceretur in areaa medium, nervis sic discoopertis et ossibus. Et praesertim brachiorum et manuum caro ossibus et nervis vix adhaerens,
t.onera desiderans, de facili,
difficultate,

figmentis subslituisse conlentus.

Rogerum Hovedenum,

inter scriptores
illos,

Qui piura cupit, adeat Anglix pag S2a

.

in fine, ubi discet, tres

de quibus supra actum,

Jerosolymis sepultos ante ostium templi, quorum

superscriptio haec est
:

Hic jacent miseri, QUi maripsse,

etquasi separaut videbatur, et absque

TYEIZAVERUNT BEATUM
tuariensem.

ThOMAM ArCHIEPISCOPUM CANde quibus

Nunc

vitse

tam multa

a funesto

illo

carnifice milite,

tamen vere
sua

utinam

ante diximus, expomndse sunt.

pcenitente, projiciebatur

s.c se resolvens.

Ipsa

gemebunda

quasi sponte , ut videri poterat , ouasi

indignata et verecunda, quod post tantum nefas, manu horainis et brachiorum ministeno perpetratura, deinceps in humani corporis

quasi

compositione foret. Misertamenille, dum itaseipsum vrvens decerperet, convelleret. dilaceraret

Neomartyris indulgentiam suffragmm et patrocinium, cum sumtna contritione'

VITA.

ceret,

et proii

pii

et

gloriosi

,;

DIE PRIM\ JULII.

215

VITA
Auctore Theodorico Abbate ad S. Trudonem, ex editione Hugonis Vardaei, juxta MSS. Alnense et Trudonense correcta,
quibus praelixus erat hic
passio Rumoldi
Ihorc
circa
1 1

raret non
rat

mvemens, de peregre

cogitat; in id se

totura expedit et praeparat.

:

Romam

auditu didice-

titulus

Incipit

et

Liberti

Marlyrum, au-

visendorum locorum, vel ve- DOEICO. neratione Apostolorum appetendam deliberat Ora- patriam dtstnibus exoccupatus, nec jam in angaria Crucem Jesu Ttru Romam petil; gestaturus, in Britanniam ex more gentis transmeat. Navigant enim vimineis alveis, quos circurodant ambitione tergorum bubalorum. Inde transmisso

eara vel studio

TBEO-

Morinorum
est, in

freto,

Tlieodorico

annum

Abbale S. Trudonis Doniini 1100, qui obiit anno

Gallias

defertur,

qua brevissimus transitus maris quoquo locorum veniens

:

07, 7 Kal. Maji.

Jesum semper proloquens, de vita aeterna et quid sit Deus, homines instruens sjepe etiam, cum ratio
postulasset, miraculorum gratia refulgens. Sic delaborioso satis itinere, Alpium nives

CAPUT

I.

mum

trans-

re P tat -

q ua olim
vira

Discessus Sancli ex Hibernia,

peregrinatio
vivenlis

naturae

Poenus Hannibal aceto et igni faciens i, scisso Apennino, Romani

Rornam, advcntus Mechliniam,

miracuta eimarlyriHm.

Crucis gloria

X riumpbale
B

et

gloria

Christianorum , miracula

per Apostolos Biiernos dif/50

sunt et virtutes Sanctorum, quae quo latius propagantur, eo et boni in Domino gloriantur, et mali erubescunt et cruciantur. Hoc insigne ab illa Crucis

nominis vir es lacessitum transvolaverat 4 Urbem dehincingressus.aliquotdiescontinuat, Apostolicum piscatorem quotidie studiosa oratione unde a providentia solicitat, et clavim k cceli ad aperiendum invitat. Mechliniam Mirabatur urbem, in qua olim totius orbis daemonia, directus;
velut in

sentinam confluxerant, nunc unius Dei cultum amplecti feliciorem per omnia Apostolorum
;

arbore natum est, in qua cum vita mortera triumphasset velut irfigata foecundissimo aquae et sanguinis imbre, statim extendit ramos suos a mari
;

usque ad mare; eosquefiores edidit, quorum fructus et suavissimus sapor orbis terrae sinum implevit. Novit hoc ab ortu ^Egyptus et India ab occasu
;

eo, quo primi olim ejus muri maduerunt, fraterno sanguine amplexatus et ipse triumphale Martyrum nomen, qua ierant, qua steterant, qua pro nomine Salvatoris sanguinem fude;

sacra passione,

quam

rant, mille osculis et genuflexionibus satisfaciebat: et dulci mixto ploratu, quaedam bellatorum Christi

pene orbis Britannia, cum adjacente Scotia a, qui statim ut ab illius aeternitatis sole tacti sunt, illi sub umbra ejus, quem desideraliant, requievere isti ad ardorem usque martyrii festinaverunt incalescere, et stridentia anhelantiaque verba in dulce
alter

spectacula ipse sibi in corde suo repraesentabat. Ducebatur totus ardore martyrii, ut si tormentum

Crucis melos didicerunt infringere.

lade diffusum
b
c

Unde hoc tam

eorum cor?

germinarium,

nisi quia in

commercii mortem Sed quia non est in hominis potestate via ejus ex providentia omnipotentis Dei, de repatriatione admonetur. Divinitatis igitur se committens consilio, compendiosa peregrinatione Italiam reversus, qua se Apennini montis dorso atipse se ingereret.
:

et torttr adesset, ultro ad vitalis

dibus caluerant Jesu Christi

amor
b,

et desiderium

tollit,

Assentit

in

hoc

Herbipolis

gloriosa

Martyris

supergreditur; Galliasque ingressus, in eas occidentalium partes se deponit, qua Scaldis fluvius

de

; nec minus Perona c, Scotorum talium et tantorum Patrum gloriosa ve-

Kiliani meritis et corpore

aestum maris in
incolae

neratione

Columbanus d

Italiam, Bertuinus e
et

il-

et

Rupenam l usque remittit. Locum Mechlimam dicunt, proptermaris Malinam m, Ledonam, quae certis temporibus, cum corniculunae

lustravit occidentalem
Dan. 15.
alii,
i

Galliara,

innumerabiles

lantis

consonantia,

nunc accessum

suis quique

nunc
loci

locis, qui vitae sinceritate et fldei

recessum faciunt, nec

fretum, vel

ultra,

quam ad hujus

integritate multos ad justitiam erudierunt, et quasi

stelke fulgent in perpetuas asternitates.

2
f
'

Ex horum numero, ex hoc

dicturi,

orbis terrae
f

tissimo angulo, beatus

aliqua

Rumoldus

remoemicuit, de quo

commutant. 5 Nobilium quidam, Ado n nomine, comitafum gerebat, cum asque moribus et genere nobili con-

damna

vel lucra sua

guoruni

juge.

Ambo

religiosi,

numero S Xumoldus,

studium pietatis affectamus, minus dicendi notam formidamus. Quo eniin ore, qua fucundia quis posset exponere, quem vix suffiadaequare? Parentes g autem ejus et proavos tacuimus, aut quia nihil certum ex eis comperimus, aut quia supervacuum aestimanus in trunco fructus saporem requirere, quem in ramo
ciat cogitatu

dum

castitate

conjugali,

ut antiquos illos
:

ambo ante Deum Abraham

Adoni filium tiorentes ex sterili

et conjuge
promittit

Saram
aberat.

esse putares

Hi

solita

quod Isaac tertius religione virum Dei mox visum

praeter,

invitant, hospitio inducunt, convivio participant, ad

commanendum
tali

hospite, ad

postulant et impetrant, felices ambo cujus ingressum divina jucundati

constat satis superque pullulare.

tutis
diit,

Omni autem

vir-

bono ab ipsa imbutus infantia, eo usque prout nihil eorum, quibus

Deus acquiritur, inten,

tatum reliquerit. Accessit ad religionem litterarum scientia, ut quodcumque ageretur intellectuali scripturarum sale aspergeretur. Tota insula mirabatur,
sicut

Una enim dierum soli et sine divinum aliquid cum agerent, Rumoldus, tota spiritiim prophetiae mente concipiens, manu imposita orationem praestat utrisque benedicens foecunditatem pollicitur; seipsum compatrem promittit de nomine praedicit. Accommodant fidem
sunt benedictione.
arbitris
;
:

parentes stupidi

o,

certi

facilius

naturam

vinci,

omni terrarum gleba fecundior,

ita

quam Rumoldum
mitatur
sterili
;

est Scotia

Sanctorum gloriosa simplicitate beatior. Haec illa teste Solino, olim inhumanaincolarum ritu aspero, alias ita pabulosa, utpecua interdum, nisi a
/i
;

posse mentiri. Fidem efficacia cojuxta tempus et diem praedictum, de prius

nascitur, exceptus
ille

filius
:

sentatur

homini Dei praesuseeptum baptismate abluit, et Liin

pascuisarceantur, in periculum agat saties.UIic nul lusanguis, avis rara, gens hospitalis sed bellicosa adeo ut victores, hausto prius interemptorum san
guine, vultus suos postea oblinirent. Apis
in
81

bertus nomen imponit. ^Etas interea usque adolescentem profecerat, et ex pii Doctoris
gisterio, dulcis pusio in
rat.

omnis boni formam coalue-

ibi nulla,

Parentes

cum

suis curialibus exultabant, et de

tantum ut advectos inde pulveres seu lapillos, quis intra alvearia sparserit, examina favos de3 Ut in virum profecit, ad quid in terra sua aspi-

futuro herede quotidie cogitabant.

6 Hujus

talis laetitiae

serant.

obtenebrat, et totam
vit et caecat.

diem maximi moeroris nox quem postea submersum, caliginosa nube involad ntam Quadam enim dierum puer, cum cooe- reeocat,

domum

vis

: : :

216
vis
A.

ACTA
ludos
in

S.

RUMOLDI EPISC. ET MART.

dumque
;

alvei littore

dum

meditatur,
iniit

ferre. Miseri profecto et proditoris Judae dignissimi

THEO-

DORICO.

nimium bene ripae se eredit, periculum submergium facit. Tristi fremitu totum statim littus concutitur, et projectis, qni mergentem extrahant, frustra omnis natantium conatus deficit. Captiva praeda coram oculis arjducitur et absorpta cameratis undis includitur, Rumoldus interim aberat; rumor ad parentes usque intonat; et nihil minus
suspicantesirremediabili vulnere transverberat appensus praesens dolor cum priori laetitia prseponde:

elapsus

laqueol qui

dum vanissimum
tanti

sectantur qusstUm et
religiosi

turpe
tes

lucrum,

tamque
crimen

Sacerdotis

incurrunt magistricidium. Prasterea factum volenpalliare,

sceleri

addunt
foliis

raptumque
t

sacratissimum corpus, praeterlabentibus

jiciunt.

undis in-

Regressi mendaciorum
:

rem gestam

frustra tamen. Piscatoribus enirn noctu circa negotia, partito labore, occupatis, lux ccelestis incanduit; et quo loco illud sacratissimum corpus

cooperiunt

quo olim latiores de recens nato filio, eo nihil enim nunc tristiores de mortui subraergio amittitur, nisi quod sine gaudio possisine dolore detur. Quid agerent, quo se verterent, quid consilii
rat;
et
:

delitescebat, superfusis luminaribus aperuit. Perterriti homines, et nihil per se prassumentes, Comitetn

adeunt

novitatem

rei

patefaciunt

prodigium

ali-

habebant. Sola hsec spes, ut quo non habitum acceperant, eo orante amissum recipiant. Evocatus homo Dei, tristi luctu et ipse totus concutitur, nec minus quam ipsi progenitores, super spirituali filio suo compungitur consolatusque alios, qui seipsum vix consolari poterat littns sddit, locum notat, et celebri oratione
caperent, non

prophetante

quod id sibi vtderi persuadent et promittunt. Ado socium se praestat navigii, solitoque jucundatus luminarium miraculo, jactis retibus, nobilem piscaturam

cum jubilo ad terram trahit; imposittlm vehiculo, quo nunc requiescit loco, deportat et sspulturam celebri sumptu
haurit, et sacratissimum illud funus

procurat

nec defuit digitus Dei, operatus statim

mirabiliter ad glebara militis sui.

ter quaterque

Jesum inclamat. Circumstat

tristis

con.ventus, pra-stolaturqiie fidem p eventus.

dictu
!

Mirum
a Agi

ANNOTATA
hic de ea Scolia,

F. B.

vixdum ab oratione surrexerat, rejectis oculis, propter adstantem puerum adspectat, non dissono tamen a trium Bahylonicorum puerorum miraculo. Nam sicut illi caminum triumphaverunt
absque ignis odore ita et hic in contrario elemento, supergressus est aquas absque aquarum humore. Jesu bonel quid illud miraculi? quid illud fuit gau;

qux nunc

dicitur Hibernia,

multis ostendit Vardxus, et probal parlicipium, Adja-

cens, quod respectu Britannix non convenit

Scotix,

hodiernx

qux

illius

pars

est.

b Urbs Franconix ad
c

Mcenum

fluvium

prxdica-

tione el marlyrio S. Kiliani illustrata.

dii ?
1

ubi

nunc mors victoria tua

ubi

nunc mors
tibi

Qor. 15

stimulus

tuus?Eccenon solum
tu obaudis, ipsi spoliant
:

noster Ctlristus,

sed et qui sunt Christi, in nomine Christi

im-

Perona leijendum juxta codicem Alnensem et Runon Prona, ut impressi mendose liabent est aulem Perona in Picardia, regione Gallix ad Somobex
vallis,
:

perant

gratias
dii.

illi,

cujus

nam

fluvium, civitas anliqua

,

quam

S.

Furseus Hiet miraculis

gratuita adoptione homines facti sunt

bernus

Abbas

et

Episcopus, prxdicatione

conditoque
in

7 Redivivus puer parentibus, imo a parentibus Rumoldo redditur donaria auri et argenti, to:

convertit

ad Christum, uno ante S. Rumoldum

seculo.

d Colitur S. Columbanus Abbas Bobiensis 21 Novembris. Breviter

Vlmo

tiusque supellectilis adduntur. Vestra,

det, vobis sint
:

monasterio

cadentibus in
istis

ille responcaduca enim aspernamur, ne cum prseceps labamur. Aut quse nobis cum

hxc

notasse sufficial; plura vide apud

Vardxum.

Non

omiserim tamen,

cum Bollando

ob-

servare adixAprilis, tomoi, pag. 827, Septimo post

intent.o

quorum jam totus in coelis actus et tanten satisfaciatis advenos vestro, de? Ut serta paludis huju? nobis dari deposco ; non ut alieno
conventio,

rutn

delectemur fundo, sed ut labore nostro inibi servoDei proficiat mansio nec magnum id esse
:

pluexortum seculo ac ultra Belgium sanctos illustrasse tum adyenas Aquitanos Scotos, Anglos, Hibernos, tum indigenas viros ac feminas quod idem ferme monuerat ad xv

Christi Salvatoris

rimos

debet,

si

spiritualia.
offert ex

vestrametamus carnalia, qui seminavimus Favet statim Comes, quod petebatur,

voto;

Januarii tomo n, pag. 344, auream illain setatem appellans , qux ad octavum seculum omnino extendenda est, ut eam non magis excesserit S. Rumoldus,

testamentalis conscribitur pagina,

quam

illi

quos

locis citatis

exornat Bollandus, aut qui

adstipulatione sttbnixa.

Nomen

loco

Ulmus

q,

ob

hic a Theodorico nominantur.

ulmorum illic luxuriantium copiam. Adunantur illic Deo mihtantium copiae r, accrescunt omnia, quae ad
usus pertinent Ecclesiae, usque ad consummati operis

e Codex

Bertinus

et

Trudonopolitanus et Rubese vallis habent, "Winocus; sedrectius Alnensis, Bertuinus

summam.
8 Ule ipse posthumus Libertus inibi adolescit et Postremo sub tanto Patre, Dominico gregi

nam neque

erudifur.
ipsum prxflcit.

Bertinus neque Winocus Scoti fuerunt Bertuinus vero, confessor et Episcopus, inter S. Furseisocios a nonnullis numeratur , teste Molano. An Hibernus fuerit , examinandum erit xi Novembris
Vardeeus
f
de,

prsficitur, postea persequendus et proprii cruoris laurea coronandus. Ea enim tempestate, qua Scv-

hoc et

aliis

minime

dubitat.
in Natalibus

Alius

tharum furor excanduit, et de vagina Daciaa Getharum gladius erepsit omnibus ab ipsa maritima ora usque ad Agrippinensem Coloniam ca?sis et incensis,
;

Rumoldus cum

beati titulo

Molani
stri

describitur,

in observationibus ad elogium no-

hic

homo

Dei, occasione evadendi periculi, in

Sancti : Habuit etiam Monasterium, siveMimegarvordensis ecclesia, beatum Rumoldum Episco-

Hasba-

niam
Det

se transtulit;

effera gens ante

quem persecutum et captum ipsam S. Trudonis aram fecerunt

vtcttmam. Corpus, ut aiunt, (veri enim periculum ad me non recipio s) iliic sepultum. De loco autem sepulcri non ambigua sententia
est
Sancti martyrium, corporis revelatio et sepultura.

Joseph in yEgypto, sic ille in annonaa multam largitatem indigentibus impendit; sed postannum Domini nongentesiraum, ut nulla ratione cum Mechliniensium ecclesiaste confundi possit; qui eum integra centuna

pum, qui

veluti alter

Westphalia,

in caritate

9 Invidia interim recrudescit diaboli, novos ccetus cernentis quotidie Christo adunari, se impigre im pugnari; interdum etiam superari inficit nota peste duos quondam sancti viri comites, qui so um aliquando gradientem, et ex more Psalmos ruminantem, ex adverso, lethali vulnere excipiunt spe adipiscendae pecuniae, quam solitus esset circum:

antecessit.

Male ad marginem

citatur AlbertiCrantztt

Metropolis liber 2, cap. 18, pro iibro 3, pag68, ubi prxdictus Cranluus simpliciler asserit

miht
:

Se-

quutus est illura in episcopatu, ordine vin, nomine Rumoldus. Cujus in prascipuis virtutibus memoratur, quod in fame et caritate annonae etc. An unquam cullum, et quo die habuerit, quidve prxterea gesserit cupimus aliunde intelliyere. Allerum Hem

Rumol-

DIE PRIMA JULII.

217
pj

Rumoldum
A-

in Annalibus

Scotorum
lib.

se

reperisse
sic

ait

elie dictus

Gononus,dequo

3 pag. 173

habet

bendi

Fuit S.

Rumoldus

Scotiae regis filius, qui desiderio

Malina vide etyn.ologias variorum et scrimodos apud Gramarjum hb. 1 sect. 1 et 2, et Corollarium nostrum infra. Sed urbe.m Liranam a

m De

dobico.

vitam solitariam ducendi, sesequendi Christum et in eremum, ubi per multos annos, in trunco
ces? it

Ledona

diclam Ledonne, negat auctor C hronici Lirani.dice.ns quodin primordhssuis Ledonne

,

antiquitus

spinis etarbustulis circumdato, ne arboris degens, principibus regni inveniretur, multa et a nobilibus
sitis et frigoris sustinuit. Sed inventusa suis inarbore et trunco cum essetsenex, redire adseculum, ab eis trucicavato, cum nollet sic pretiosam et gloriosam mortem in datus est, et conspectu Domini |egit. Sed hsec ad Rumoldum no-

dicere.tur a sanclimonialium,
sterio, quse

Latine

Dominx

incommoda famis,

cebanlur. Quisque hic in

mona- ' Donnes disuo sensu abundet,vide. Varquod

ibi

exstabal,

B- s

Gallice Les

da-um pag. 62. Nobis apertius dicere

inteUexisse Theodoricum Malinoe et

liceat,

non

satis

Ledonis
sibi

signtficala,

dum

inde duabus urbibus indita nomina

e.x

imaginatus

est: ubi

Beda apud Usseiinm,

utriusque vocis ideam

speclant, quam Monasteriensia Porro strum non magis nome.n non magis in BHlannicis quum GerRumoldi manicis partibus notum , ostendit etiam Sehafnabur.

perspe.xe.ris, facile

mecum

convenies, Mechlinias et Lirae

appellationes non magis inde procudi potuisse;

quam ex

giganlxa manu Antuerpiam.autsimilesalias e.xolicasnomenclaturas. Audi Usserium ipstim,citalum suprapag.

pro anno 1069 adducens Rumoldum aliquem Eftiscopum Constanliensem. Certe Saxonicum aliquid
ae.nsis, et

57, nnm. 10 in commentario de S. Servano, ubiauctorem

vitse
et

Germanieum sonare
si

Rumoldi nomen, supra abunde

S. Kentigerni corrigit,fiuod MalinanV.spu Mallenam

pro
ftuviis

dicluni

orietnr

Ponti Heuteri elymologiam admittas, est, tlitmMt, quod ipse silvam raram et infrea
interpretatur.
editio et

Ledonem

acceperit. Tta hobet

pag

675:

^j
-

^,
ei

In qua narratione

illud scriptorem fugit, Malina? et

quentem

Ledonis vocabulis, non

Ultraj eclinum
,

Malina ejus nominis fluvios aliquos iedo

s Surii

MS.

hunc

locum

sed crescentes et decrescentes Oceani asstus denotari,

parentes ejus et ila omnino taceamus, ex regali quippe prosaproavos B pia extitit oriundus, illustris Regis Scotiae satus,
interpolalum
habent.

Ne autem

qui alternante

per septenos
inter se

octonosve dies

successu,

mensem

quemque quadriformi
enim
sirai-

suse mutationis varietate dispertiunt. Minores

sestus
liter et

tamen fructus extiturus ominus in radice quaeritur, ubi gratius in ramo sapor pullulando cominus demonstratur. Hicdenique scep
hasres

ejusdem

frustra

Ledones sunt

dicti

qui a quinta

Luna,

a vicesima incipiunt, et quot horis accedunt Malinae sunt majores

:

totrecedunt.

quae a tertia
et sex diein

tro regni

potiturus erat, generis insignia, deliciapraesulatus culmina lubrica aestima-

decimaet vicesimaoctavaLunaincipiunt,
bus et quindecim horis durant,

rumcommoda,

et sunt citiores

transitoriis fortunEcque vit; etut debonis caducis et fallaci subjectis, ad immarcessibiles divitias mentem aspiraret, volunlaria paupertate, sacratisiiraus Dei

accedendo, tardiores
Beda'; et ante

in

recedendo. Ita venerabilis

eum

auctor librorura de Mirabilibus

viginti quatuor

sacraa Scripturae. Quotidiana inundatio bis in die, a

servus carnem propriam domans,

mentem sinceram

tempore ad tempus, per horas

per peragitur
nis et
:

et solidam Creatori suo, cum omni devotione dedicavit, ut inpersona ejus impleretur quod scriptum est;

semhebdomadas LedoMalinaa vicissitudo comitatur. Sed Ledo ses

et per alternatas

Eccenos reliquimus omnia,

hunc

et secuti
,

sumus
definio
;

te.

Quis

locum

ita interpolaverit
:

non

Surius
anti-

horas inundationis, ut totidem recessus habet, Malina vero grandis, per quinque boras ebullitet per

sane non fuit

quioribus.

reperitur

enim in

codicibus ipso

septem horas littorum dorsa retegit,

explicalis,
tot

His

ita recle

scriptum

Neque credibile est, suum mutasse, si codex

apud Fardeeum.

ipsum Theodoricum
Alnensis
et

siquid verosimile habet Theodorici cogitalio,

Trudo-

in

noslro Belgio
toca,

Malinas

et

Ledones numerabiin Gloss.

nensis conyeniant, ut teslalur Colganus,

contulisse dicitur

qui utrumque

mus, quot sunt

tingit.

ad quse maris IpsIus unquam per-

De

his

etiam aclum

in cominentuiio prsevio,

ostensumque quam imperite sua

sed

fide quarum

alius opiniones

apud Cangium
,

nulla magis

probet

a maris sestu indita

digesserit interpolator ille, paulo post Theodorici verba

esse Mechlinias ct Liras vocabula.

'relinquens

ad quid in terra virum profecit sua adspiraret non inveniens etc. Quod autem ait
:

Ut

in

n Aliis Ado

tum gerebat,
tore

Adolphus, gui eo terapore comitautut nobilis.nott videtur accipi a Theoet

Theodoricus,

si nihil cerli
,

ex

eis

comperisse,

intellige

dorico, nisi pro xtatis illius Comite, seu loci guberna-

de Mechlinicnsibns
titulis

qui Theodorici xtate deS.

Rumoldi

aut judice

quales supra descripsimus ad Acta

necdum somniaverant.

h Solinus Hiberniam vocat.

dicla in appendice

De

hoc Solini loco vide

ad acta S. Palricii
et

verum cur Vardseus contra Solinum

rit

num. 25 et 26, manuscriplum

S. Eparchii pag. 102, annot. F, de quibus etiam agit Molanus in prsefatione ad Militiam sacram Ducum enschenius tom. 1 Febr.pag. 297 et Brabantise, el

Trudonense, pro t6, Gens inhospitaetbellicosa, posueGens hospitalis sed bellicosa, non video : So, Unus enim de. Hibernis adhuc paganis loquitur : credi,

qui 396, eos distinguens a Ducibus etiam temporariis intendebant. Consute Faucheti opus toti alicui provincise
,

Gallicum de origine dignilalum

plures
citatos

lib.

2, cap. 4, aliosque in

Adonis comitatus.

apud

Thomam

de

Rouck

Heraldo

bile

autem

est,

Hibernos
ftde

quam nunc

colunt hospitali-

tatem, simul
didicisse.

crepel,

Christiams virtutibus Si Alnensis codex in eo a Trudonensi disoportet scriptorem ejus, eadem qua Vardseus in
aliisque

cum

Belgico a pag. 118; ubi explicatum invenies, quo paclo Magni Caroli deficienle progenie, Duces illi, Comites
et

Marchiones seu Marcarum

aut limitum custodes

gentiles suos,
i

usum

fuisse benignitate
lib.

emergere primum cceperint, [sibiqne denominatum ac supremam potestatem arrogare; quod ad Capelides diffcrt

Livius DecadisS,

balis in

fateatur

Annihatiam, etrupeaceto et igni diminuta; cumque ambiguum esse quanam Alpes transierit Anni1,
agit de transitu

Mantelius

rem pluribus prosequens

iib.

in

hisloria

Lossensi

nuperrime. edita,

1,

cap. 6. Sic,

in-

bal, ita hic

Tlteodoricus asserere non

ille

potuit,

S.

Ru-

moldum, eodem quo

tramite Alpes transiisse. Scaldis

tribus

k
1

Surius, Clavigerum. Surius,

Ruperam,

vulgo Ruypel.

quam, Ado comitatum gerens a Theodorico describitur et pro eo tempore, quo Duces illi et Comites auctoapud rtlatis suse limites necdum excesserant; verum praeDomijnsinm num. 25. Archicomes appellatur, clara Pipini Regis stirpe progenitus etc. nec apud
Mechliniense.s dubium
est,

Mechliniam, Ruperam inse influentem absorbet, ascendente autem maris sestu, perejus alvcum in DUiam et Netam marinos fluctus devolvit : horasiquidem una infra Mechliniam Rupera.DUiam et

circiter koris infra

quin fuerit verus

ibi

supre-

musque Dominus, cujus alii genealogiam memoriler nomine concinnarunt, uti et conjugis, proprio Elysae
prxdtctum
Baerlti ad nuncupatse, pro quibus videndse annotationes numerum. Hic ego observare soDomynsii

Netam

recipit,

quarum hsecLira,illaMechliniadefluit.

lum

218
,

ACTA

S.

RUMOLDI EPISC. ET MART.

narrabitur, quando de S. Liberto erit

A.

THEO-

DOEICO.

^um volui, qnot titutos prxter determinatam xtatem, Adoni ejusque conjugi adjunxerinl recenliores Legcndarum jabricatores; quamvis de cetero negare non ausim, potnisse
possessiones,

agcndum decim
qua Norman
sit.

quarta Julii, ubi etiam inquirendum

erit,

norum
t

incursione et quo anno interemptus

Adonem tn traclu Mechlinienst opimas quin et magnx parlis terrilorii principaHasbania, obtinere, in
ad S. Rumoldi Prxpo-

locum, inquil Wachtendonckius, ubi nunc teus, juxta nosocomium regium est.

Ad

m-

tum, ut ante ipsum Bavo in

quem

successerit Libertusfilius,

CAPUT

II.

situs et

monasterii seu collegii fundator prxcipuus, sal-

tem primus, ulex verosimiUimis conjectuiisalibi disceptatum

est.
:

Dcpopulalio Normannica, Sanclipost niortcm mirucula, et festus dies.

Carolo o Romae a Joanne Papa in Impeconsecrato, ira Dei respondente peccatis A fomanni, populi sui, Normanni b adjunctis sibi Danis, Franmtacta s. ciam et Lotharingiam pervagantur, flnes pracipue

o Videtur Vardxns maluisse legi stupefacti vis enim stupido pro stupefacto ulantur latini

quamnunc,

r V^eterum

plerumque eo

significatione accipitur,

qua de parenli-

ratorem

bus snncti Liberti inlelligi non polesl.

p Finera mallet Vardxus

q Si Ulmeti
ckius,

legi,

etego.

islius vestigia, ut asserit

JVachlendonS. Cathaspa-

Ifttoldi'

adiiuc conspicua

sint extra

portam

rinx, prope Mechliniam, illud ad satis

magnum

Brachbatensium e omnemque circa Scaldam flumen terram ferro et inde Wael fluvium ingressi, totam igni devastant
c,
;

Morinorum

Menapiorum d

tcil

et

ne senatur
b

lium

se extenderil.

Batuam
Vardxus, ex Mirxo
et

f,

palatium

etiam

Neomagi

g incendunt.

cie
fs

r Multis disputat laudatus

Ve

S.

Rumol- Molano, an Monachos Religiosos. nn Benediclinos, an

ii monasterio.

Canonicosstricteregulares.anseeularescollegeritinsuum
monosterittm
verisimilius
eo;

Eodem anno Godefridus et Sigefridu* Reges Normannorum, cum insestimabili multitudine, juxta Mosam in loco Haslon considentes, Leodium, Tra/(

S.

Rumoldus,

el

consideratis
,

omnibus,
ego

jectum,
runt.

Tungros, S.
in

Trudonis, Coloniam
palatio

et

Bun-

exislimat,

Religiosos fuisse

et

cum

nam, cum adjacentibus provinciis

Aquisgrani
filius

et castellis combu-

antequam venerit
regulam
potuit invenisse,

quandoquidem religiosam vilam professus videatur, in Belgium. An autem Benedictinam

ipsis tradident,

equos

stabulantes,

oppidurn et regiam

domum

incendunt. Adhaecmala,

quam
in

in Belgio tunc lemporis

Hugo
dia.

an sanctorum Colmani, Columbani aut

Hibernia ipse observaverat,
post

in Lotharingia, et

Columbee aut aliam quam

definiri

ex Waldrada pellice, Bozo k tyrannizabant in BurgunAc, ne chronicum raagis videar texere, quam
j,

Lotharii Regis

non

potest.

Cum emm

mariyrium

ipsius,

Nortmannorttm gladio S. Ltbertus occubuerit, circa annum trigesimum secundum seculi nonijuxta fVachtendonckium; decimum
vero aut vigestmum juxta aiios apud

coeptum opus prosequi hoc tali bellorum incendio, per / decem et octo annos totus orbis cum arderet,
;

et juxta

prophetam
in

nec scabelli pedum suorum

irae suae

Dominus
clesia
sit,

multitudine

recordaretur, ec-

Thren.

2.

monachi reliqui fuga sibi consulendum putaverinl; mansit monasterium usque adseculum deciet

Vardxum,

tamen nostri hujusMartyris illassa permannec quidquam tale effera gens adversum eam
n.

mum,per annos centum

et

amplius inler iteratas sxpius

aliis viris

aut potuit, aut prsesumpsit

dae quidara

Ad quam
;

gratia prae-

barbarorum incursiones, tam monachis quam

ecclesiasticis deslitulum; ut

merito ignoretur quales fue-

rint qui
,

primi illud tenuerunl. Annis etiam al'tquot interdicuntur, ad sacelli

sacri corporis custo,

medits sanctimoniales, aul saltem devotx feminse locum

inltabilasse
et

diam, qux rursus sub finem seculi noni

depopulantibus
sola Ger-

Mechliniam
lindis

barbaris, ila se subduxerunt, ut

el

ex eis cum accessisset et superpositum campanarii (quod vulgus gallum propter similitudinem formae, nos aurarium, propter observantiam vocamus aurss) prsesumeret tollere, lapsum facit, dignasque rapacitatis pcenas debita morte luit et quia juxta Salomonem, pestilente flagellato, sapiens sapientior erit; hoc, unius infortnmum ceteris om:

Prov.

19.

nonna

sacristana inventa sit,qux captiva abdu-

nibus disciplinse fuit commonitorium.

ceretur; a Sancto dein miraculose liberata. Seculo deinde

decimo

civitate reflorescenle, obscurior fuit S.

fuisset, si

Rumoldi

memoria; qualis non

tum monachi, mediocri

saltnn numero, monasterium incoluissent.

Eodem temmo:

pore, sanctimonialtbtts alio se reciptentibus, videtttr

rehqua prosequamur, vel id in sancto Martyre mirabile, nec minus jucundum est, quod circa supplices suos hanc velut maternam curam exhibet, ut de minimis quoque rogatus, se quasi obviam praeparet. Mulier matricularia o eadem et
nonna,
Gerlendis
:

11 Ut

Gerladi
captus jolta

a mtlpe
restitmtur,

nasterium, ad xdipZcalionem ecclesix

attt

aliarum do-

nomine, pia devotione

ecclesiae

munm,

fuisse destructum, relicto

solum Sancti sacello

quod post ttanslatum etiam Sancti corpus , usque ad noslrorum Geusiorum tempora, venerabile mansit. Pro
secularibus Canonicis a sancto
stra

sonandarum campanarum offlcium habebat. Haec prosequendarum horarum, diesolem,

ejus adhaeserat

noctu gallum

Rumoldo

institulis, fru-

omnino afferlur chronicon Cameracense, scrtptum

sibi nutriverat monitorem. Assueta domesticos parietes subrepere vulpecula p, dum unam alteramve praedam impune asportat, majora
;

seculo undecimo, fundalisjam per

EpiscopumNotgerum

dttodecim Canoniciscum Preepostto.

alibi indicavi: tale

Quid ego de primo S. Rumoldi monaslerio censeam, autem fuisse non dubilo, quale MechBaldericus
:

gallum totum negotium intendit sed pennam volatilem, nec rependo fas erat adspirare ad trabium altitudinem. Nota igitur usa fraude, parat insidias, subintrat latebras, eum
praesumit
in
;

nec saliendo

liniensi conjungit

Nec procul a Maslinas

est

monasterium Canonicorum, quod ex propriis praediis vir Dei Guntmarus, illustris laicus struxit, communi, opinor, cum S. Rumoldo consilio : ut plane
audiendus non
sit

interim securum et superbo gressu limen calcantem de post ostium bestiola aggreditur, invadit, et minaci pressum dente velut triumphans asportat tum
;

part. 2, pag. 90;

nedictina fingens

Germanix sac. tom. 1 Ulmense ccenobium sub regula Beet alii cum ipso. An inter S. RuBucelinus
,

Accurrit mulier, sed tardion impedita gressu, uno et altero conatu frustra consumpto,
silvae se reddit.

totius

moldi socios fuerit S. Himelinus de quo actum x Martii pag. 46, non est unde quis certo delerminet.
s

damni querelam causando deficit Quid

:

in
ait
;

Sanctum
mihi

retorquet, et

et tibi? aut

nnni

Hxc ita

accipe

cum Vardseo,

ambigat, an sacrum corpus

hzc

ipse scribebat, illic

et

ut Theodoricus solum S. Liberti , quo tempore exstaret, forlasse quia suo xvo
:

reddatur gallus, aut matutinis careat Rumoldus. Nulla mora, reddit bestiola, et captivam prsdam, velut quodam suffusa pudore, coram oculis miran-

tium

quxsitum noverat

non inventum
et

hoc vero

postmodum
fusius

$ub fVirico Abbate inventum

elevatum

esl, ut

deponit vivam data delicti venia frustrata prjesumptrix, nihil simile deinceps ausura, ad latebras se recolligit. Mirentur alii confragosum cffilum, turbatum mare, terram concussam sufficit mihi in
; :

his,

DIE PRIMA JULII.

his, quae

219

putantur minima, gloriari super hoc Mar-

tyre.

Pene enim nescio, JSgyptii pestilentiusne caesi sunt in Cinyphe, anin omnium primogenitorum occisione.

ingressus, velut majora D appetiturus, iterum salubnter reprimitur, et oculoA THE0 . rum caecitate percutitur. Quid multis morer 1 Eru- do-hico.

corde recedit, viamque

suam

ipsapostei

12 Superest et aliud ejusdem hujus su matricunon minori pietate amplectenlariae miraculum g,

tnoduma
borbaris

a evadit

Ea enim incursione, qua Danos superius orania divina et humana perturbasse meminimus, hanc quoque captivam fecerant, et mare transportaturi abduxerant. Ostium Scaldis necdum attigerant transtra, remos et cetera, quae sunt armamenta nadura.
;

ditus ex verbere, ad horam poenitet et ad horam illuminatur iterumque priora prssumens iterum csecatur. Edoctus tandem, qnid sit contra torrentem niti aut quid sit homo comparatus Deo nil simile
, ; , , ;

ultra ausurus, ante

humiliatur

et

quas nullus effugit, mediante nostro Martyre, non tantum

illas,

manus

oculis, sed etiam corde illuminatur.

15 Clareat hoc vel exemplum, vel poenaeis,qui non

contenti aurea mediooritate inani ebulliunt avidita
te; nati in

vium, reparaturi, figunt auchoras. Nox solito horridior, utpote vicina jam hieme, in somnos vocat.
Ceteris

nocturnum frigus

duplici diploide consolan-

membris, nivium poenas luit. Extrema tandem urgente necessitate, appensa oratione cum lachrymis Eia, inquit, S. Rumolde, si jure, si fideliter, si ad gratiam tibi servivi, nudam et algentem tuam coostatim depressis oculis ut obdorperi. Mira fides mivit, omnibus, quae domi reliquerat, vestimentis se coopertam sentit. Expergefacta, miratur et stupet officiosum sibi Martyrem, quibus potuit laudibus
algoris et
:

tibus, captiva, in prora, contractis insimul

pauperenidoet rusticanotugurio, aspirant undecleriei ad alta laquearia et tecta palatina; assueti olimpane admonentur < cibario, similam et mella praegustant cum fastidio Isaiae 5. 8 de quibus propheta Vae qui conjungitis domum ad
: :

domum, agrura agro

loci,

copulatis, usque ad terminum numquid habitabitis vos soli superterram? Filius Patriarcharum Esau, propter lenticulam venditis

Gen. 25.

primogenitis,

de gula arguitur

David,
,

manu
:Reg. 23.

fortis et

amicus Dei, propter aquam quam de cisterna Bethleem insanguine virorum fortium hauserat, reprehenditur, quam nisi Domino statim libasset

magnificat et effert. Sol in diem fuso

vires deficiunt, et
ficiunt.

mane repube-

sanguinis

poenas

luisset.

Ipse

filius

hominis

seebat, et navis cseso funs, solvi parabat.

Hic vero quo amplius insudant, minus prosimulacra, toto luctamine et

filiis

seculi vini potator aecusatur; et qui sine

omni

Stabant fixa

conatu deficiente,

rupium instar mediis inhaerent

quid agat, innuentibus,

peccato erat, deebrietate calumniatur; et Apostolus E ait : Non sunt condignas passiones, hujus temporis, Rom. ad futuram gloriam, quae revelabitur in nobis.
Si

8.

fluctibus, alternatim quis

non sunt

condignae passiones,

quauto

minus

cum interim unus captivam senis Rumoldi admonet hano longarum morarum causam sibi vidimitti
;

ebrietateset commessationes t aut ad quos specialiter loquitur Propheta ; Vacate et videte , quo-

deri.

Ex

consulto favent ceteri

ea dimissa,

mox

niam

ego

sum

Deus.

Nonne ad

Psal. 45.

Clericos

Eis

velut exsarcinata navi,

non
'

difficili.

compedibus

mini, quis
faciliori

conslrictis.

velificant omnes celeritate Quod ne in hac tantutn captiva mireusque in hancdiem carceratis et bojatis*

quippe vacationes, eis ferias instituit Papa Silvester, quas prius a nominibus deorum suorum gentiles vocabant: nobis quippe vacare, nobis feriari institutum
est, ut,

S.

Rumoldus

fcecundus ar-

exauditione consuevit compati. 13 Praeterea de serendis arboribus, et insitivis earum, non ignobile illud ejus recordamur miraculum. Quidquid enim hujusmodi seminum sanctissima
ejus

ribus, tanto
vicinius.

quanto remotiores sumus a negotiis seculaOmnipotentismajestatemcontempleiuur

Unde Apostolus

Nemo

militans Deoimpli-

cat se negotiiis secularibus.

Aut numquidnon adhuc

2Tim.

8.

borum sator.

Thess. 3 et

manus sparsisset, cum incremento ccelestis gratiae donum comitabatur efficaciae. Meraor enim Apostoli. Qui non laborat, non manducet et rur:

cum Deo eadem

perdurat gratia suo Martyri, ut contemptores et veneratores aeque, aut certe amplius, possit coronare autpunire?

lThess. 2.

Manibus nostris laboravimus, ne quemquam vestrum gravaremus honesto hoc plerumque exersus,
;

cebatur negotio, in tantum ut partito ipse sibi tempore, nulla

in oratione,

16 Verum ha?c, ut ait quidam, mordacius deOmnibus scribenda B. Hieronymo relinquamus. Nos vero ad patrocinans, cetera, quae supersunt, narranda redeamus, ut quod seminecem
superest
diei,

omnino hora
aut

praeteriret, quin aut labium in opere. Fagi-

in

laudem

beati

viri

percurramus.

sanitati
restituit

manus occuparetur

Compertum hoc

signis evidentibus, nullum

unquam

neam boc negotio nutriverat silvulam, sub quarum plerumque recubans tegmine, meditabatur barmoniam Davidicae melodias. Ad nostra usque tempora r una harum perdurat arborum dulci digna religione
;

frustrari, fusis ergahunc patrem precibus, quibus- cumque gravetur incommoditatibus. Quidam Helinardus t dum nimium indulget venatibus, et fugien

et

grata plantatoris
laudis.

sui

recordatione excrescit ad

tem praedam captat avidius, lapsu, aut alio, nescio quo modo, inclementer periclitatur. Erat languor
vehemens, ad mortem proclivior, ut paratis exequialibus, nil amplius, quam extrema conclamatio
expectaretur.

materiam
Mupenda
Lanloeri et

"petUa sanaUo,

14 Quidam Lantgerus s nomine, qui in Ecclesia Rumoldi coaluerat et in presbyterum profecerat, sed ut assolet ex abundantia luxuria, et ex luxuria nasci superbia, corde tactus ad hoc usque intumuit,

Cum

interim recuperato spiritu,

lin-

gua adhuc obligata, quodam oculorum nutu ad sepulcrum B. Rumoldi, gemitu interprete, se postulat deferri.

ut nec pares dignaretur, nec quid sit homo recordaretur. Non jam privata loquitur , altiora praesumens, velut uter in pruina, inani turgescens spiritu, stipendia quae ex quotidiana dabantur prsebenda,
ucit

Satisfaciunt

misero,

et

inter

exceptum, ante altare

illud, plus

cadaver

manus quamhoet

minem

projiciunt

tristis

turba prosequitur,

contemptui

ad alia velut majora migraturus

ceciderit, collidet
et

pretio fidei, divinae misericordias stillicidium provocatur. Adest evicta divinitas et prece omniunr uni

se extendit.
a
j>>

Sed

lapis ille offensionis et petra scan;

huic redintegratur prior

et

auctior

incolumitas.
l3

qui super

quemcumque

qui ln

eum

impegerit, confringetur, qnaedam statim

Miratur seipsum redivivus homo, etpaulo ante aliorum delatus adminiculo, plusquam seipsum portare El0 Psufficit;

salubna fugitivo atigatum

I.Jl,

s,uo opponit scandala, et occultis importunitatibus, cunctis quibus antea ^uctabatur, excludit rerum successibus. Nara, ut

recordatusque Scripturae, Non apparebis in

tui

conspectu Dei
et

vacuus, annui census votum

facit,

fiptutn est,
Se nsatos
, i

soht
Sic

j.

r ' Stior

pugnabitpro eo orbis terrarum contra primo flagellatur inopia, deinde an mi lapidatur acedia dies iP se et nox
r erum
'

dum advixit, persolvit. 17 Addamus et aliud non minus exemplo

' dignum, '",^ d" _

be

miraculo. Quidam eorum, quos stipendiarios vocant milites, ab Antuerpia Mechlinis habebat

quam

rat>

Plerumque etiam mors vita jucundior. sipatus, nec tamen compunctus, pertinaci
'

negotium. Feria Ccsnse

illius erat, in

traditus Jesus, perditi hominis salutem

qua a discipulo est operatus.

220

ACTA

S.

RUMOLDI

EPISC. ET MART.
quatenus te orante et ipso propitiante, alleviato pecad aeternitatis mereamur scalam cati pondere quod ipse praestare dignetur, qui y,. pertingere vit et regnat Deus, per omnia secula seculorum
,

X
a theo-

tus. Jejunium ex

antiqua Patrum institutione unipercursa versaliscelebrabat Ecclesia, utpote nondum

solemni Quadragesima. Miles
libet, licet, et
ille more eorum, quiquod noluerunt, non

r,

Dnwco.

bus quidquid dedignantur

junii

Iicere,

absque Missae audientia et jeprandio, solus

iter attigerat, et ecce

Amen.

reverentia, confecto matutino

progreditur.

Vixdum medium

ANNOTATA

F. B.

armatura et copiae, daemonum, sub femineo babitu, crispanlegio enim clypeo tegente tibus a tergo jubis, hastata manu, equi humeros, improvisa progreditur, spumantis urgentibus a pulvereum quatit ungula campum

coram

oculis dissimilis militiae

a Carolus Imperator III, cognomento Crassus, Romx coronatus n Joanne Papa VIII ipso Nativitatis

Domini
Equilis de

die

Va.Td.seas

anno 881, inglorius obiit 888. Citat hic Chronicon MS. acephalum Generosi Domini
fit

latere calcaribus, in

unum

illuin

totus

ille

intendit

aurati Lovaniensis, in quo smpius

incursionibus
vel
:

mentio

gladio dum furor et impetus. Ille contra evaginato frustra conparat congredi, uno atque altero ictu

Norlmannicis

non existimo tamen

istud majoris

auctoritatis

anttquitatis esse,

quam

sumpto, aurasdum
sat
:

verberat inani conatu, vireslas-

Acta S.

Rumoldi per Theodoricum.

jamjam

infelix futurus victima,

equo

labiiur,

compos, et tota illa iniquorum massa, velut voti conclamat et irruit. Cum illevix ad mentem rediens, addito et toto conatu celebre Jesu inclamansnomen, perturetiam Crucis signaculo, omnem iniquorum bat aciem, et velut fumum reddit inanem. Contractus tamen et velut totis destitutus viribus, ad ecclesiam B. Rumoldi alienis defertur manibus. Illic

Lolliario rege Francotantum hodiernam Lotliaringuim aliarum, olim non sque ad Mosellam fluvium ditiones, sed etiam Brabantiam, Geldriam et ditionem Leodiensem complcctebatur

b Lotliaringia sic dicta a

et in

ea

latitudine hic accipicnda est, ut consideranli

patet.

c Morini accolx

maris

Britannici, ubi nunc occi:

dentalis Ftandria et pars Artesix

eral
et

ipsorum Metropolis

dies aliquot continuat, et

demum

curatur.

Tua

haec,

/~., m ic femtnammlscrabllimorbo,

Domine, gratia, tua baec in Sanctis tuis est gloria, ul nullum prorsus sit incommodum, quod ad eorum preces non sentiat remedium. 18 Femina quaedam, longo manus languore gralabovata, frustra inmedicos multaconsumpserat * .
: '

Teruana. Porro gentes istx barbarx, qux cxdibus rapinis assuetx, extra palriam suam victum et sesxpiusque imperium
Gotli, Daci,
et

des queerebant,
pulatse
videlicet
iis,

Gullius depo:

sunt, variis reperiuntur appellatse nominibus

Hunni,

Dani, Getx, Scytx

:

ab

quibus erupisse dicebantur, regionibus

ultimis ta-

.^

rabat non

modo

chiragra, sed etiam digitis

nulli

pal-

men quibus sxvterunt

temporibus, communiter Normanni

Biam

relisis,

truncum

profuturum

officio

aegra

vocabuntur; neque abs re; hoc eniin nomen viros Aquilonares denotat, et illi ex regionibus, qux Francix ai Aquilonem sunt, plerumque erumpebant. d Menapii, quorum metropolis Tornacum, alteram Flandrix partem el Hannoniam incolebant.

trahebat. Subrepserat etiam inopia, omnium semper incommodorum pedissequa. Hoc duplici pressa infortunio, quid jam ageret non habebat operari non valebat, mendicare erubescebat. Rememorata de
:

largitate Martyris, ad

mensam

ejus altaris accedit;

Nunc

Brabantia, pars inferioris Lotharingix,

ut

cum

supplici prece

aegram

manum

porrigens, non

supra dictum.
f
vios.

micas panis, sed pleuissimam sanitatem de

propitiatoris sui recepit.

manu

Nunc Betua, regio inter WaoXim et Rhenum fluHxcesl antiqua Batavia, unde Hollandi nomen
sortiti sunt.

f't

tilltTCS

eiwravmem.

19 Operae pretium est, dum brevitati studemus, multa praeterire, ne, dum affectamus officiale stuneque euim diurc, auditorum incurranms taedium etiam si vellemus, materiam aequare possemus, ad cujus snperabundantem gratiam Tulliani eloquii fluvius siccaretur. Sed nec sanctum virum nostro
:

Batavorum

g JVaalis

Neomagum

alluit

meridiem versus.

h Chronicon a Vardxo citalum, de quo supra, annotalo a, ita habet scriptum in margine : Haflon vel Haslon juxta Mosam, inter Leodium et Hoyum, ubi

jam

est abbatia

quae

dicitur

Alii dicunt,

quod
mo-

quis putet egere officiah eloquio, cujus laus et glo-

consederunt inloco, qui dicitur Ballon.

nasterii quod vel
potuit,

Nomen

pensatur de aeternitatis munere et beneticio. Verumtamen quod loquimur, quod scribimus, neria tota

omissum

fuit, vel

a Vardseo legi non

videlur esse

Le

cloistre

Dama.

Cetcrx qux
tres
et

cesse est ut in laudem et gloriam ejus expendamus,

sine quo loqui et scribere, nec

hic combustse
i

narrantur urbes, omnibus sunt notissimx. Ludovicus primogenitus imperium

:

debemus nec possu:

Defunclo Lothario Imperatore, regnum ejus in

divtsum
est.

mus. Addamus tamen

quanta virtute hostiles daemonum ictus soleat propulsare quod cum sit de una et simili re similiter factum, non necesse fuit variare. Tres quidam a daemonibus vexati, ad medicinalem ejus tumbam sunt praesentati et curain calce,
ti.

filios

Italiarn

accepit

Lotharius

secundo genitus regnum

Austrasix, quod a suo nomine

vit
:

Lolharingiam nominaProvincix,
alias

Carolus

tertio genilus

regnum
sine

Arelatense. Lolharius
filium ct fdiam spurios
bina,

Rex

legitimis

decedens,

Quanta autem
velit

putatis,

et

quam

efficaci possit
,

reliquit

ex

Waldrada concude
et

et

suis

supplicibus

compati

cbaritate

qui

tanta
tate.

omnibus incommodis patrocinatur

auctori-

Gislam nempe et Hugonem, Deinde Carolus Crassus imperio

quo hic agitur. regno Francix,

quam
jam tandem ad
solennem

late extenditur, potitus,

el

omni

vi

Normannos

do-

20 Redeamus
Cur /estum
in

diem

mare

finibus

imperii

expellere aggressus, semper

:

Martyris, qui octavo Calendas Julii est depositione

e us ce ' e ^ r ' s
\
'

infeliciler

cum

illis

pugnavil

ideoque ad pacis consilia

trnmiatum

ne c immerito, ut qua die praecurso-

conversus, frustra oppugnatis

ad Haslon Normanno-

ris nativitas,

juxta angelicum praeconium,

cum gau-

rumcastris, concessit Godefrido eorum Duci Gislam,

dio celebratur in terris,

eadem ob meritum Martyris tripudium esset ccelo et terris. Sed nequid Baptistae
celebritati et officio detraheretur, octava ab hac die Martyris officium percolitur. Age ergo, Pater sancte,

spuriam Lolharii, uxorem, et Frigiam dotis nomine inhabitandam dedil, adjectis, ut habel Waclttendonckius, bis

mille

et

octoginta libris argenti.

Tum Hugo

ab

linperalore cognato

suo

Lotharingiam paternum

Martyr

invicte,

supplices tuos

refove
si

cum

regnum

repetere ausus, sed repulsam passus aut dilasibi illud

judice

seculi causas nostras

compone,
si

uostram

tionem, armis

vendicare decrevit, ideoque soro-

respicis miseriam, nihil foedius,

omnipotentis miMediator Dei et hominum, mediatorera te audiat inter nos et ipsum.

sericordiam, nihil pulchrius.

rium Normannorum Regem, in societalem belli adscivit : sed tandem uterque per Henricum, Caroli ftdtlem,
dolo

captus,

Godefridus

jussu

Imperatoris occisus;

Hugo,

DIE PRIMA JULII.

llugo, (Tulis oculis,

Plura de

his

monachum induere coactus est. Vardmus ex chronico supra memorato

fuil.

S. Fulcone Archiepiscopo Morinorum, ne barbaros

tnfideles

et
*

quod in nonnullis corrigendum

accurate

k Boso
roli

filius

Arduennv
ftliam

Calvi

Imperatoris,

Comitis, sororius erat Caqui dedit ei in matrimonium

Hermingardam

Ludovici secundi Imperatoris,

id indecisum reltnquunt.quod maxime quxri poterat, quo nimirum anno, ex Theodorici sententia, a barbaris
illis

et

societatem belli adscisceret. Hzc erudile a Baerlio notata ,in'.,

quamquam

TBBO-

D .BICO.

inter-

sui exfratre nepotis, aliisque illutn tiignilolibiis etproventibus auxit. fcrumpost obitnm Caroli Calvi ejusque
filii

Ludovia Balbi, cum hujus filii Carolus et Carolomannus Francix regnum obtincrent, qui passim ille:

emptus censeri debeat S. Libertus; de qua re operose disputat Gurneiius in Face sua hislorica ad res gestas S. Liberti, dissertatione ultima, qux ex
professo di-

scuticlur x;v Jnlti.

gitimi habebantur

trimonio, quod Ludovicus inscio

pater,

quia netnpe progeniti eranl ex mapatre contraxerat, et

:

Vide interim prsefalx disseiiatwnis pag. 209, meminerisque ex num. 20 CommentarH

prtevii; non
usqtte adeo
et

laborandum, ut anni

Cltristi,

Impcratorum
tientur,

Pontific.um
iis

recomperta irritum esse voluerat

et

apud Theodoricum

conci-

credidit Boso,
:

dum

in

notandis,

parte.m

regni saltem aliquam sibi cmnpelere

eum sxpissime

aberrasse

ideoque

constat.

ab Episcopis

principibus

sibi

adhxrcnlibus,

Rcx Bur-

m
riori
idqite
de.

Provincix coronatus et salutalus est in castro Mantaliee dccima quinta Octobris anno 879, et quamvis deinde a Carolo et Carolomanno tantam cla-

gnndix

et

qnadam barbarorum
anc.toritate

Existimat Vurdxus, ecclesiam S. Rumoldi anteincursione destructam fitisse; prolial ex Aclis S. Guminari per Theobaldum,

quorum

aqendum
illis

dem

acceperit, ut viclus

omnino videri poluerit

vires

Octobris.

Wachtendonckianus
a barbaris

tamen identidem reparavit,

incursiones

opportunitatem nacttis per

Mechhniam

Nortnannorum, dum us resislendo Regum exercitus distinerentur. Bein Carolus Crassus Imperator, qui lerras quas occupaverant, Normannis concessit; Bosoni etiam permisit, ut regnum Provincix et Burgitndix paafice
teneret; quod

ad dtem undecimam autem cap. xxx dicit, incensam fuisse. anno octineril

genlesimo trigesimo secundo, qtw ctiam S. Libcrtus ad aram S. Trudonis creditur trucidatus. Deinde aliqtwt

deinceps

fecit, in

eccleallati,

postannos Matliildem nobilem feminam.filinm Rasonis, qui fiutcr fuisse dicilur comilis Adonis, ipsiusque heres sarta tecta, combuslx pe.r Normannos xdis, reparasse
e.l tlomos cis Tiiiam concrematas erexisse : at uliimum non videtur vcrosimile, quia chronica Mechliniensis dicil, domos cis Tiliam ad monasteriiim S. Rumoldi

sias

ettam munificus. Anctor Chronici a Vnnl.ro

videtur de
loci
1

Bosone

in

quibusdam hallucinatus, sedhujus anno octodecennium

istvd
cce-

non

e.st

ea enuclealius dispulare.

Difficuller tlixeris, a quo

:

ettstrmca,plas,

Theodoricus inchouverit
pisse ab

videtur quidem numerare

raloris Caroli Crassi primo,

anno octingentesimo octogesimo secundo, Impenam anno praeeedenti, ipso natalis Domini die Imperator corvnatus fuerat. Eumdem porro annum Normannorum incursiont assignat
Chronica Mechliniensis: Anno, inquit, octingentesimo

/>.<( csesosper Afnulphum Normannot. n C/tronicon Mechliniense ita habet ; Unus nutem qui ecclesiam spoliare aggrediebatur ex ascensu in praeceps ruens, cervicem fregit, quo casu perterriti ceteri, ultraaccedere non sunt ausi.
,

o Mtiiricula; catalogus, descriptio, index. Voxnota

juris-consultis, in ecclesia duplex
erat,

octogesimo secuhdo advenerunt infideles cum regibus suis Godefrido et Sigefrido et Lovanii substiterunt,

referebantur

personse sacrx, tam

viri

una, in quam quam feminx,

omnem quaquaversum regionem

et

dopopulantes,

ecclesix deservientes et exreditibtts ejus alemlae. Altera patiperum, qui ex eleemosynis in ecclesia oblatis, sti-

Antuerpiam comburunt

Mecbliniam cum mona-

pendium aliquod aui

e.x

etiatn sustentationem accipiebant;

ii,

hac computatione nonnisi annos novem reperies, anno quippe octingentesimo nonagesimo primo ab Arnulplio, tum rnje Germanim ac
dein Imperatore,
csesi
atl

sterio S. Rumoldi.,Sed in

quibiis

seligebantur
erclcxia,
et

qui sacristam

juvarent in

mundanda

prsparandis,

campanis pulsandis, lampadilms alus ejusmodi minisleriis. Ne autem

Itanc secundi fuisse ordinis, addi-

internecionem

barbaii, per

putaremus Gerlindem
lur

Belgium
Caroli

/jrassari destiterunt.

Si

dixeiis, coronationem
nt

eadem

et nonna,

tertii

ideo

dumlaxat a Theotlorico allatam,

tim

seniorem

significat,

qnx vox sanclimonialem prxserut habet Papias : Nonnos

et vetus

'

designaret tempiis deslructi per Normannos monasterii S. Rumoldi, et ccclesix singulari beneficio conservatse; ceterum incursiones barbaricus mu/to citius inchoatas.

vocnmus majores ob revercntiam,

scheda de

ordmatioue Episcoporum, pro ancilla

Dei sacrata,

Huic

expliratuini Varda-us recte opponit, quod si ante-

quae a Franiis nonna dicitur. Eral ergo Gcrlindis ex primo matriculariarum ordine. Nam postquam, ut annolaio
sarta lecta

rioresdepopulationescomprehenderevoluissetTheodoricus non oclodecennium dicere {lebuisset, sett integrum fere seculum. Propterea putat Vardxus, calamitatum
ista-

diximus cx fVachtendonckio,

Mathildis

restaurasset sedis Rumoldianse, convenenint

aliquoi virgines
et

Deo

dicalx, quss custodise dictse sedis

adliibitx, noctu

rum tempus etiam

post

Arnulphi victoriam protrahenBcltjio cessa-

Reiiijiiiarum
iln

S. Maiiyris

diuque

dum, quamvis enhn tunc a depopulando nnl Normanni,a(iis tamcn

regni
infesh eranl
,

alterms

modulabantv/r, a quibits exordium sumpsere

Francorum

regionibus

religioss S. Vicloris in Blyenbergh,

Nonnsa
ci

ten baen,

ncquc. bclla inlestina captivitate

Hugonis

ab hoc miraruto nominats, ut existimat Wachlendonekius; ex

istts

exstincta sunt : Artiulphus

enim Imperator filium siium

una

erat

Gerlendis;

quia nunc regu-

illegitimum
bus contra

Regem Lolhanttgix constituit, rebellanlieum subdilis et Carolo rege Francix illi

.

bellmn movente, quod quamvis annis aliquot sopitum Writ, i n it a inte] Arnulphiim, Carolum et Swindebal-

lam S. Augustini profitentur, credidit idem Wachtendonckius, jam tnm eum fuisse professas, cum tamen seculo iioiio, ista vix notu exset in Belyio. De eadcm
re dictum esl satis in

commentario prsevio.

dum

pace, Lotharingi

lamen barbaros

regis sui

mores

numquam tolerare poluerunt : et post tnoiiem ArnulPhr bellum recntditit, doncc Swindebaldus amw nongentesnno dekpsus
in

p Hinc palet, monasterium S. Runioldi, nondum sedificatis cis Tiliam domibus, eliamnum tunc fuisse
in
solitiitline;

valpes
sit,

entm,

nisi

longo

usu aliquan-

maniis Iwstium, peremptus

cst,

tulum cicurala
tttr.

oppidum aut pagum non inyrcdisanctimoniales reliquas

siqust

ginm.

ejusque mteritubella intesttna cessarunt per Lotltarincoronatione ilaque. CaroliCrassi usqtte ad in-

teritttm

q
id

Credibile

cst,

pcr

Swindebaltli anni suttl oclodecim; an illos des >gnarevoluerit Theodoricus, judicel Lector. Elenim eo
emjtore
e

tempus

fingi possint,

anno

octingentesimo octdgesimo,

quo

iterum

Normanni

tnajori crudelitate in Bctijittm

relicta sola
et

Normannos
eo,

in Galliis

ex

q U od

Carolus

Rex

adhuc polentes fuisse, aniw octingenlesimo node

fcedere

irruperitnt,

ad tutiora loca se recejusse,

agesxmo

octavo

dcltberaverit

cum

ipsis

neundo, contra

Odonem rivalem sunm,

delwrtante e.um

per SancGerlendc sacristana, Chronica MecUiniensis narrat mitum liberata fuit. raculum liunc modum : Ad ostium Scaldis, non

qux

hic sola captiva

Julii T. I.

29

procul

222

ACTA

S.

RUMOLDI

EPISC. ET MART.
Capitnlum Mechliniense parmam Scoticam, lamquam vere Rumoldianam non ita pridem tunc sibi vindicasset
r>

A
a tbeodobico

procul Mechlinia, stabant naves infidelium.in quas plures Christianos in captivitatem abducendos cogebant. Inter hos erat sacristana S. Rumoldi, quao
in nocte hiemali frigida, sub dio in superiori navis

qualem ferme Domynsius exprimil post alteram

caloriam,
glebulse,

dedi-

1*"-

nbi

ge.nlililiis

Scoticis

superponuntur

tres Cr intWfa

tabulato manebat, et invocato S.

Rumoldo obdorsibi

tribus triliceis spicis

miscens, consuetis tegumentis tecta

videbatur.

hodiemis scuti
de novilale

dislinctx, cuni omnibus "'"'Iw "" nu"" nrchiepiscopalis deeorationibns, nequis

Mane discessurae naves, solvi nulla vi poterant, ad magnam infidelium admirationem, donec quodam
clamante, hoc ob sacristanam fleri , eamque dimittendam, liberata est, et naves solverunt. Putal

dubitare possit,

quidquid hanc

pra-ferat

epigraphen insiqnia

D. Rumoldi. Titulum genuinum

Vardxus, Gerlindem Itanc Sanctam fuisse, sed fatelur, annumeratam reperisse. Piamfuisse Gramayum prxdiclum et religiosam non dulritamus
se nvllibi Sanclis
,

reddn, prout in prima facie. alttmbratitm reperi, tum ntmcupalnriam Capitulo Metropolitano Mechliniensi serenitatis gloria insignilo, quse a Vardtro prscterita
fueral. Cetera

ex hujus editwne

descripsit

Baertius,

ego

cum

ipso

Domynsiano opnsculo
quod du.v
aliler in

contuli, ra [erme
vel tres sectiones
sint,

miraculum S. Marise MagdaUnse Iribuentem,

refulavimus. r Post Theodorici tempora, nulla arboris istius

alibi

sola observata diversitate,

aliter a

Vardsco,

antiquo edilo divisse

me-

moria reperilur
perseve.ravit.
s

sahs diu

stetit,

dum

ultra tria secula

manente tamen utrobique eadem prorsus rerum substantia. Domtjnsii cnlpa [aclum, quod Belijicum aulogra-

phum
,

integre. redililum

non

sit,

nonnullis,

qus

alibi

Wacklendonckius, nescio quo auctore

a

Lantgerum
in collegvam

notavi, suppressis omissaque

miraculorum

serie,

quam

Francum nominut,
suum adscitum.
adscribo,
si

vultque ab inennte. selate in familia

et

cum proxime ex
perest, nisi ul

ipso Th.eodorico

dederimus, nthil su-

Comitis Adonis educatum

B. Rumoldo
e.l

Domynsittm ipsum inspiciamus.

En igitur

Verum

hv.c

sinulia pie

cogitatis

supradictum titulum

enim ordo miraculorum altendatur, hoc

contigit,adeoque
nisi

post

Normannorum tempora
numqtiam
videril

dum

Lantgerus,
,

S.Rumolnovum tongsevse

Divi Archipr.TSulis Ciiristique Martyris

Ru-

moldi,

.Nfachliniensium Praesidis sive tu- E

selahs ftmjalur

miracnlum

quale in S. Liberto non-

nulli cognnlnr admitlere.

t

telaris eximii Vila.

El

hoc el

miracula cetera post

S.

Normannorum
cwpit

cladcm contigisse oporlet, sereniori seculo reflorescente

Meclilinia,

Abs
Joanne Domijns Machliniano, Guavi ianorum parocho,
latinitate.

dum

Rumoldus

novis clarescere

miracuUs, ut narral Chronicon Mecliliniense.

donata.

Ad scquentem de

S.

Rumoldo Legendam

PRvEMONITIO
JLfm in Commentario prscvio 3, editionem DomynRarlsslmum Domynsil opus sinnse Leqendse, per Rosweydum Vardseo commodatam ,
describitur,

ad Mttseum nostrum postliminio non

tem, nescio quo
diu
casu,
intercidisse,
,

rediisse, vel sal-

meque

ea propter

multumqne conctnm inqttirere ul alicunde exemplar aliud, seu Latinum, seu anliquius Belgicum e tescd casso diu conatu. Jacluram quadamtenus reparaveral sxpemihi laudatus Cl. Canonicus Crucms, submimstrato apographo ejusdem Domynsianse rersionis manuscripto. quod cx imprcsso transumptum
,

nebris cruciem

[iinnl Lovtniii

anno 1596, avulsumque ex

Mementotc pr.rpnsitorum veslrornm, qui vobis locuti sunt verbum Dei, qvorum inluenles exiium conversationis, imdamini fidem.
Hebr. 13.

curiosi cu-

jusdnm

adversariis, ut manifeste oslendit VitscS.

,

Ru38.

moldi principium

quandoqnidem inchoetur a

fol.

Al

votis

demum

fecit satis lectissima

nostra Lovanien-

Cum

privilegio.

sis b,bl otlieca, ubi

desideratum Domynsii exemplar reesl,

pertnm ad me transmissum

R. P. Recloiis Antonii Beltonville, qund cum adeo rarum esse, experientia didkerim, ml qnidquam prxtermissum
aut

benevolentia

Impressum Bruxeike apud Miehaelem Hamontanum anuo 1569.

ncglertum

volo

possit candueere.

quod ad integram cjus notiliam LibeUus typis nitidis excusus est in

,

ijitbjeclas sanctorum
pictoris libitn, vel

Rumoldi et Liberti effigies, pro Domynsii cagitatione expressas, de- ia

facie.

su hjetiam

forma 12, pagellas continetts GO, numeris non signatas,

iis

sunipsi ex altera

Lcgend.r

Huc.

vero recurrere lamella

distimiiis
faciei

titulis,

quos alibi descripsi.

infra

Expansum

possunl, relalse supra observationes nttm.

inauratis,

234

de statuis

obsersa

prima:

lilnlum

subjiciam, cinn adsculpta

equeslriqnc S. Liberti habilu, a

et

lamella,

Cardinalis GranvcHnni, primi Mec.h/iniensium Archiepiscopi, gentililia insignia referente, mixla

vindicato. Ibi senilis [uctes

sancti
jttvenilt

cana

barba,
;

Gumezio longxvam

principis setatem

reprsesentant

ast hic contra

cum

hodiernts Scotids, quemndmotliim Jrchiprxsttlibus

forma excusus, tamqunm discipulus cum ma-

istius ccrlesia- usitalum ex Mirsro sttpra insinuavimus sub fintm . 8, clarius autem in excuso Hauchini Granvellani successoris . 1G, num.

gistro componitur; cx scuto Mcchliniensi, cui

quodampe.r

modo

innititnr,

dominationem
septem
insignibus

commonstrans, sed
et

186, quod

el

se-

immanem

prolepsim

ampliits

seculorum;
donata
sil

cutis postca Arehiepiscopis in

.,

[uisse constat

usque

quandoqniilem

illis

primvm

ad Illustrissimum Alphonsum,
pari solel

atque
bunalis

hodiedum usnrAf/ligem,ensis

Mechlinia a Friderico Cxsare,

ipso

sigillo judiciali

tr

Archiducis Maximiliani Belgii Principis patre, anno 1490, ut constat ex

diplomate
,

junctis Scothis

etabbatia

symbolix,

impositaque

toti

alibi

recitando.

Omamenla
:

reliqua

scutn viventis Archiepiscopitessera.

observare,

operse pretium

non existimo

in

propatulo

causam

Hujusinslilutioiiis principiuin hahes i n Grauvellano fruslra aliunde quKsieris, quam ex eo,

sunt, ex cujusque

mgenio

attt

propensiori voluntate pie-

quod

tateque exphcnnda.

Scre-

DIE PRIMA JULII.

223

Mfecenates optimi, tutelaris vestri Rumoldi vitam, ex vetustissimo archetypo germanico translatam,

D
A.
, 0AI,

oporamque meam boni

frueutes,

consulite,

tantisper

eadem boutm.

dum litteratior quispiam (quales plurimos Machlinia habet) politiori dicendi stylo hanc historiam recudat ; hujus enim solius, non aurae popularis captandaj gratia, hiclaborame susceptus est. Precor denique Deuiu Optimum Maximum ut Dig.
vestram Ecclesias suae quam diutissime servet incolumem, cui me etiam atque etiam commendo.

feriis

GuavriaDivae Virginis Deiparae, ipsis praecidaniis Ascensionis Dominicae, a Christi cunabulis anno 1569.

R. D. V.
observantissimus clientuius

Joannes Domyns Presb.

<

Senatui populoque

Muchliniensi

Joannes

Domyns Machlimunus.
Serenissimo Canonicorum collegio Metropolitana; ecctesice Machlinicnsis.
in,vobis, E
stylo

S.

P. D.

S. P.
(e IV.

Viri prudentissimi, S. Rumoldi tutela-

ris vestri Divi historiam, latine

a depictam. Hactenus quidem

me qualicumque
eam Germanice
paucissima
infrugiferam

multis verboruni utar ambagibus, Viri ornapaucis, quod

volo,
accipite.

impressam, manibus
fecisse

trivistis, at quia

tissimi,

Annus nunc
Ru-

jam exstant exemplaria, rem haud

me

agitur tertius aut quartus,

cum

exiruii Antistitis

moldi Acta sive viUim, in latinam traducerem lin-

guam

quibusdam meique amannuper legendam et introspiciendam dedi. Non quidem eo animo, ut versionem hanc in lucem darem neque enim id tutum existimabam, lnaxime hocce exulceratissimo tempore, quo innumerae (pro dolor! ) passim vigent haereses. Qua de re summce audacise loco hactenus habui, hujusmodi quid in lucem edere, quod ad Divorum attinet his;

quam

et candidis

tissimis amicis,

autumo, dum ejusdem Divi vitam latine reddidi, idque in eorum potissimum gratiam, qui praeter maternam linguam etiam latinam calleant neque addubito , quin quod praestare^conatus sum, Vobis pro solita benignitate vestra, sit gratum futu,

rum, licet non usque adeo dextro Apolline Musisque faventibus, rem ipsam tractarim. Cuncti Martyres (ut D. Ambrosii utar verbis) devotissime percolendi
sunt,

sed

speoialiter

ii

venerandi sunt a

torias
et

quae nunc prorsus in contemptum abiere ; exploduntur abs hsereticorum asseclis. Quibus probe animadversis, in aniraum induxeram, intra

nobis, quorum reliquias possidemus. Enimvero quem Divorum Machlinianos majore bonore prosequi Vos oporteat, quam Praesulem hunc Rumoldum quo
;

auctore olim majores vestri

raentis sunt imbuti, atque finibus vestris exulavit
:

Christianae fidei rudi-

parietes

me

continere,
scriniis

et
,

versionem hauc

meam

tutiorem in
emitteretur.
ln

fore

quam

si

in

publicum

ita ut

Etchnicismus procul a non immerito eum;

Verum

frequens amicorum adhortatio

:

dem Martyrem
inter primos

postmodum sententiam mutarim occinebatur enim mihi indies, vel eo magis mihi
fuit, ut

causa

loco habeatis siquidem numeratur, qui Christi Evangelium Machlinianis adnunciarunt.

ille

Apostoli

aequum

esse, ut, quae dictaram, evulgarem, quo haereticurum pervicacia magis magisque incrudesceret ac desaeviret. Itaque amicorum postulatis mo-

His adde, quod et illius sancti viri ope adjuti majores vestri, hostium victoria non raro sint potiti
:

adeo ut in hunc usque diem florentissima urbs

gravatim; ac resumpto calamo, castigavi, quo emenaudaciae potissimum adductus sum, ut aliquo modo palam testarer, me lubens [lubenter] si queam, gratificaturuui Metropolitanae ecclesiae Machliniensi, nou ita diu institutae. Pluribus enim deviiictus sum (fateor) Machliniensi civitati; siquidem me nedum in hanc Iucem illaproduxit, sedateneris, quod dicitur, unguiculis enutrut, et siqua deuique eruditionis scintillula Joihi est reliqua, hanc Machlinia, dum Standonici couegii ibtic alumnus degerem, subministravit. rum 4 u andoliujuseininentissimiMartyris sacra ssa vestra in tutela hactenus servata sint et
licet

rem

gessi,

Machlinia, a nemine
victa aut expugnata

quantumcumque
fuerit
,

poteute, de-

meam qualemcumque operam uatius prodiret. Huc autem

bellorum motibus non semel perculsa, ut ex annalibus liquet. Pro quo beneficio termaximo semper devinctos Vos
licet

variis

prout maesse addecet vestro Patrono et tutelari guo studio a majoribus vestris declaratum est, ea maxime in re, quod thecam illain argenteam, auro gemmisque ornatam, fabricarunt, nunc, si unquam
;

alias, pristino

suo nitori et integntati redditam, qua

religiose

in

Martyns

reliquiae

asservantur.

Opus

certe sumptuosissimura et cui par hisce in regioni-

etiamnum terventur, visuiu mihi fuit, Oruatissimi " et generosissimi Domini, hanc rudem minimeque elaboratam
atlssimi

edere

opellam vobia dedicare et sub exnominis vestri auspiciis in vulgus

gesta,
igitur,

bus non reperias. Vos quoque haud degeneres filii, progenitorum vestigia insequentes, quotannis Iustrare consuevistis urbem, vestrum circumferentes Tutelarem. Nec est cur abs religioso boc instituto deflectatis unquam, ob haereticorum hujus cevi deliramenta, nugantium, Sanctorum venerationibus,

,uo

rum

nimirum tam praeclara Divi manibus coinmendeutur. Accipite

Et dubio procul ha:c satanica doctrina ; et a Catholicorum grege explodenda, atque mordicus retiuenda ea, quam multis seculis RoDei derogari
gloriae.

mana

224
A.

ACTA

S.

RUMOLDI
Quid autera

EPISC. ET MART.

mana

et Apostolica observavit Ecclesia.

meppam geographicam
retttius

totius arekidicecesis

edidit Flo.

r>

aliud honoramus, ut obiter dicam, et

domtns.

Sanctis, nisi Dei dona, nisi

veneramur in Christum ipsum viven:

Langrenus

malttit

pura

insignia
oculis

Scotica
ip$ a

S.

Rumoldo

tribuere,

ut

omnium

mappa

tem

et

operantem

in

illis ?

Qui honorat Dominum,

inquit Epiphanius,

honorat

vero ignominia

afficit

qui etiam Sanctum Sanctum, ignominia afficit ipigitur hseretieorum portenta,

ex qua aliqui male dubilanl, utrum Rumoldianns spicas assumpserit Hovius, cttm hic aperte tria
exltibel;

viridia folia pro insignibus habeat.

sum Dominum. Valeant

Certe neminem
S.

unum

ila

desipere

exislimo,

qui
sibi

tametsi ad ravim usque reclament majorum nostrorum religiosis institutis. Haec licetnon nescius sim,

Rumoldum
fuerat

talem

unquam tesseram
quo de id

sumpsisse,

P'o

men
'ltor-

ftnyere

ausil, eo seculo,

yenus

insignibus
isthsec

tit>ilu

vel

me

tacente,

strenue a Vobis
iri,

senatu populoque
epistolio

necdum
omnia,

somnialum.

Verbo dicam, nova

aut a
;

""""'

Machliniensi factum

tamen

hoc com-

et satis verosimiliter

Domynsio

ipso, aut

pellandos vos esse duxi. Valete et prosperante Deo, Rempublicam vestram, ut hactenus, bene beateque

saltem ejus state adinventa

habeat vetus paroemia
libet
:

ut et hic

locum omnino

gubernate.

audendi

semper

Pictoribus aeque poetis quidfuit aequa potestas, quemad-

modum proxime

ex eodcm

Domynsio reprcesentavimus
mditari habitu, totum
sinislra

INSIGNIA

D.

RUMOLDI

S.

Liberlum

ut adolescentem,

cataphraclum,

bipennem

dextra,

hodiernum

scutum Mechhniense prseferentem, quem

historia cla-

mat, a printts annis, sub S. Rumoldi patrini sui et a morte suscitaloris ductu, clcricalem et monaslicam vilam
duxisse, functum post Sancti Pneceptoris

martyriitm

Preepositi munere,

et

yrandxvum a Normannis ad

S. Trudonis aram mactatum, de quo dicendum erit xiv Jttlti. Iynoscendum hominibus, qui ex ingenio potius et
pia reliyione,

quum ex
et

veritate sua metiuntur, turbato

rerum, temporum

locorum ordine. Sic

et

parmam g
in hac

illam Scoticam prxmittit

Domynsius

vilie.

a se scriptse

aut latinitate donatx, plane

oppositam,

cum

ad Scotiam Hibernicam omnia referantur, ut ex ipsa-

met jam perspicies.

staiim
imperilo
intelligas,

Confer, obsecro,
Theodorici
hoc

sequentem

Do-

mynsn prologum cum

exordio, fallor ni

islum ex

desumplum,

sed ab

aliquo insigniter

interpolatum, a Domynsio

metaphratisce reddilum.

PROLOGUS
^hristianorum amplissimus
\aitenus H.
t(j

et

maximus

ille

honos,

signa sunt et r6cta Divorura opera. Hoec quo latius

epistolse

nuncupatorise Domynsii, ad quas

De nuncupaicuto Rumol-

propagantur, eo amplius pii exhilarantur, perversi autem pudore suffunduntur et reverentur. Magnificentia
isthasc

toert/aJui velim,

manicum, quod
Leijendam

in priori

diano,

ipsant

vetustissimum archetjpum germemorat, non aliud esse. quam Belyicum, sub ftnem seculi xv scrip:

ab ipsa sacrosanctae Crucis arbore

per

prognata est;
et cruoris,
illa

quam

vita

mortem

superavit,

veluti fcecundissimo irrigata imbre,

aquse nimirura

tam, de qua jam

altera asserat,

toties sertno nobis fuit

quod vero in
impresest

germanice impressum

fuisse,

ex Christi Jesu profluxi pectore. Mox ramusculos suos longe lateque extulit; hujusflosculos,

sionem intelliyo, calamo exaralam,

quemudmodum
vetit,

modi quidem fructus producens ac

ut

C apogntphum
nullum
ejus

noslrum, nisi quis lypis excusum

sed

miraculo proximnm
loco,

exemplar ad nos pervenisse, quod ferme esset. Celerum, ne velapexe Dodici possit,

horum suavissimus gustus universum expleverit p mundum. Respexit hoc ipsum in Oriente Egyptus et
India, et in Occidente, altera orbis parte, Britannia

mynsii opere a nobis prxteritus

hoc iterum

cum

vicina sibi Scotia.

cum

ipso et ex ipso inserimus

jam

dtcta superius,

illustrata fuere sole,

Quamobrem qui ab aeterno quam primum prodigiosa optaCrucis

et sub finem . 8. expressa S.

Rumoldi,

ut vocare pla-

taque percipientes verba, ad sacrosanctse

cuil, yentililiu insignia, nescio a quo,

quo tempore, qua

ratione aul occasione concepla, quse

si attente considerenlur, omnino suadeant,non aliam, utibi dixi, eetate

Domynsii,

Mechliniensium opinionem fuisse, quam quod S. Rumoldus Regis Scotix hodiemx pZUus atque adeo non Hibernus, sed vere Scotus Albiensts ye,

honorem, martyrii in ardorem, Christi festinarunt nomine. Ex horum autem numero, ab orbis terrae remotissimo climate Divus emicuit Rumoldus, unicus Scotorum Regis gnatus. Is spectataa vir innocentiae et fidei constantia celebris, archiepiscopatus

nerc fuerit,

quem nihilominus Dublimensem

ille, uti

in

Hiber-

obeundo munia, complures ad justitiam aequitatemque pertraxit quique valedicto tandem suo regno,
:

nia Archiepiscopum seriplor

suo loco ostendimus,

ylebulse
illse

pnmus
spieis

atque
venit;

summo

Antistiti

praesulatus

sui

dignitata

pronuntiaverat.
(ul

Unde porro

cum

videturj triticeis adjectx

aut scuto Scotico

superimposilx accesserint, nemo hactenus vel divinando

assecutus est

contradita, divino praescripto ac jussu, Machliniam ubi rite candore et miraculorum Christi
attestatione

ecclesiastem

agens

fatali

concessit

quidpiam excogilare volttent, S. Rumoldo adscribens fxcunditatem messium quse tn deserto prius Ulmeto, nunc urbe et ayro Mechhniensi succreverint; uuaque uberes spirttuales
:

nitl quis symbolici

necessitati, sacro

fulgidus martyrio. Praeter haec,

depraedicare

quoniam per Vatem regium adhortamur, ipsum

summum Numen

in

Sanctis

suis

fructus

in gentili prius solo , ad Chrislianam pietatem S. Ruiuoldi prxdicationibus converso , mira fertilitate producti [uerint. Liceat hsec omnia tam pie expltcare

qui

aequum, salutare rationique consonum fuerit et id collaudare iu divo suo Antistite et Martyre Rumoldo hoc loco potissime, quo sacrura ejus conquiescit corpus, per

quameo Umpore

cogitare licitttm fuit.

angelum quidem

illi

designato,

Qui anno 1673*

atque per

summum

Pontiticem maximis gratiarum

donis

DIE PRIMA JULII.

donis accumnlato,
vitae

225
ita

quem (inquam) locum

ipse

Martyr
tanti

ille

suo munere, infantem hunc est elargitus,

ejus nobie significare

claritate exornavit,

ac postremo cruore suo

sacravit.

nomen

ibidem

effuso

magniflce adeo

Ad

itaque Praesulis, quo accendantur omnes, venerationem, quam liquidissime ipsius vita et mors hic depingetur ad Dei maximi honorem.

haud gravetur. Atque ipsis divinam opem obnixe implorantibus, coram adstitit S. Guallafero Dei angelus, mandans ei ut Rumoldi i nomen puero daret. Hinc non vulgariter
gestiebat
iis
ille,

A.JOAN. DOMY.NS

cum

coetu

universo, actisque super

VITA
Ex editione Vardaci,
collata

Deo quam cumulatissime gratiis, prolem ipsam unda baptismatis lavit, Rumoldi nomine eam appel-

lans.

cum

antiquiori.

4 Post Rumoldus, uti unice charus filiolus, honestissimetenerrimequeeducatus fuit, divino utique imbutus spiritu. Prius enim quam fari ille didicit,

Ilic

ab infan-

tia sanctissi-

CAPUT
S. Rumoldi

I.

bonam prae se tulit postmodum meriti

que

indoleio, ac demonstravit, quanti

esset futurus.

Ab

ineunte

namter

nalivitas el vila ante

ajtate parsimonia)

plurimum studens, corpuscufertur,

Episcopatum.

lum suum extenuabat. Siquidem de eo

;

Ponirf

Kex

metropoli Guerviana a, tenebat David b Rex, eximia quidem ac singulari prudentia vir, nec minus

egni gubernacula

quondam apud

Scotos, urbe

ipsum singulis septimanis jejunasse, secunda nimiruin, quarta et sexta diebus tantumque semel iis diebus materna suxisse ubera, nullo amplius tum sumpto corporali nutrimento, hunc et abstinendi

modum

per

omnem

servasse aetatem.
at
voluit,

Quem non a
Deus
tres

Sallx

cum

rerum copia divitiisque

tur

affluens.

Maximo

is

teneba-

se ipso puer acceperat,

divino ex afflatu.
ternis in diebus,

ulecta uxore,

desiderio liberorum suscipiendorum,

nutu et imperio Scotensis sua ditio deraretur. Qua de re non explendae libidinis causa, quin imo utlegitima potiretur sobole, multumdiuque
volvebat animo,

quorum pacatissime mo-

enim indicatum

ipsi

divisas esse in divina et superbenedicta Trinitate personas, atque unica in comestione Deitatis unitatem.

quam

sibi

parem jungeret conjugem ; cui proba contingit femina, rem haud pnenitendam nactus est. Quas cum Rex volutaret animo, ille claris qusedam natalibus orta, illustrissimi nimirum Sicilise Regis c filia, cui et Cecilia nomen, miris honestatis enim apud eum efferebatur praeconiis
:

moribus ac generositate siquidem Sapiente teste,

5 Adolevititaque puer Ruraoldus omni in pietate, natusque annos quinque, a parentibus piis moribus a
et litteris instituendus est traditus

Guallafero

litleris insti-

Guallafero Aret

tuttis,

chipraesuli

quem paterne
:

ille

suscepit

dtvinis

litterisimbuit

quo tandem

filiolus virtute et pietate

is

divino

munere

inclaresceret, cui
astatis suae

rem ad annum usque

adhaesit eam ob decimum quintum.

nomen longe lateque spargebatur. Prae gaudio itaque gestiens Rex, hanc adeo ingenuam heroinam annuente hujus parente, celebri pompa sibi matrimonio copulavit, idque non modo ipsius, sed et uniejus

enim a patre evocabatur regale ad palatium, Principe dignis moribus erudiendus, tumque honorandus, uti regius heres. Parentibus itaque juxta
praescriptum Doininicum, moreia gerens Rumoldus, regiam accessit. Verum regales pompas et honores

Tum

versi d sui populi Scofeni gaudio incredibilr.

plane aversabatur ac respuebat,

suas

tamquam animaa
abjectissimus

2 Rex hic suaque conjux multo tempore una degebant, nulla edita sobole, Dei templa proni frecaiilus monelur deprole quentantes, multa exercebant pietatis opera, Deum
tuiclpienda,

adversas

atque

omnium
:

esse

studebat, diu noctuque

regali in aedicula precatio-

numquara non deprecantes, ut lis prolem pro sua benignitate daret quae nimirum ipsis hac vita functis, regni gubernationem et tutelam susciperet. Quod ut facilius impetrarent, sanctum rogarunt Guallaferum, e tunc tempons Dublinensem Archiantistitem (cujus pietatis ac sanctimoniae fama per universam divulgabatur Scotiam) ut sacrosanctam precaretur Triadem f, sobolein eis quo impertiret
;

nibus piis dans operara quidquid enim rerum temporariarum ille sibi comparare potuit, pauperibus liberaliter elargiebatur. Infirmorum curam gerebat,

vinctosque carceribus invisebat, ceteraque misericordiae

opera, pracepto Doroini impendeuat. Inter

dimissius, ceterisque, Regis
in

omnes denique

pa-

latio versantihus,

submissius sese gerebat.

cujus opera res afflictae regni post utriusque busta propulsarentur. Religiose admodum prostravit sese

humi
ns

ipse Praesul

una cum rege reginaque, atque

:

Deum suppliciter exorantibus, en apparuit Dei nuntius in g haec verba prorumpens Mittite moerorem ecce enim regina gignet marito prolem,
:

eamque corpore venustissimam, Deo apprime placentem quce complures ab gentilitatis errore ad Christum perducet, id quod res acta postmodum
;

6 Quodam autem tempore dum intempesta nocte calesti exhorvacaret Rumoldus, apparet Tei nuntius, tatione totits inquions Fili indolis optimai Rumolde. Altissimus ad Deum rapittir. nam ejus nomine-mundate praeelegit et adamavit F nos honores ac gaudia omnia abdicasti. Is te donaturus est, locodiadematis temporalis, quod tibijure debetur, corona coelesti. Quare in eo quod coapisti perseverabis, et Domini nostri Jesu Christi vestigia insequi haud cuncteris. Pompas mundanosque applausus respuens, virginalem tuum florem illibatum usque servato. In omnibus te submissum exhibeto :
orationi
:

edocuit.
f*dicentt
"igelo,

tomoldus
"Ppellalur.

o Juxta Angeli dictum concepit Regina, peperitque prolem insigniter decoram. Hanc ob rem gaudebat Rex cum conjuge sua supra modum unum 00 abs Guallafero Archiepiscopo contendentes, ut hanc sacro tingeret fonte, quod ille haud gravate a Dnmt. Cum autem baptismo adhiberetur,
:

eleemosynas, tua ex substantia, pauperibus et egenis Christi nomine impartito. Populum item tibi

concreditum, aut etiam concredendum, benigne inDei ecclesiam ejusque ministros honore ac amore prosequitor. Ab actibus denique sceleratis et
strue
;

infans ogitabat Episcopus, quid nominis

illi

imponeret.

cogitatibus irnpuris immunem te usque gerito. Altissimus enira tua facta dubio procul fortunabit, mentem illustraturus gressusque directurus tuos.

erum quid responsi

darent

suscepturi prolera,

Haec affatus Dei nuntius disparuit.

citer

Ad

quse suppli-

Penitus ignorabant h, altercantes inter sese, quo pellarent ipsum nomine. Hisce animadversis, ait sanctus Pra^sul Puer hic divinitus estcollatus. ac
:

Rumoldus

Gratias, inquit, tibi refero, Deus

cunctipotens, qui dignatus sis me erudire. Oro te proinde, pro iramensa tua benevoleutia et amore,

gemtus, rogo itaque vos omne3, ut una mecum 8'ose in terram procumbatis, Deum quam arsime Pulsantes precibus ut quemadmodum
;

quando ex hanc lachrymasummo ccelo ac Patris dextera in qua in, amautissime rum te demisisti vallem

quo genus ipsum humanum

:

dilexisti,

Jesu,

226

ACTA

S.

RUMOLDI

EPISC. ET MART.
brescere poterat in vicina Lagenia, credique potest, no-

A
A. JOAN.

Jesu, penuriam, esuriem, sitim et calorem, uti verus homo, contumelias item, injurias, derisiones, ac

men

Cxcilia

tum temporis

satis

usitalum fuisse feminis

DOMVNS.

ignominiosissimam denique mortem, juxta propheut mors tua amaminime sit inefficax. Verum, ut pollicitus es, mei semper curam habeas, quseso inque viam mandatorum tuorum me dedu-

larum

vaticinia, subire voluisti

Hibernis. Egoattlemexislimo, Acta Domynsiana tantx aucloritatis et antiquitatis non esse, ut certum facere
alicui

rissima, in

me

tuo servulo

possint

Hibernum

fuisse

sanctum Rumoldum
lanlo molimine volvil

nec satis credibilia reddere,

el revolvit

qux

Vardxus, ut supra non semel observavimus

videtur auctcr vilx assenliri opinioni Vardxi

cas,

quo tandem post hanc vitam, coelestem perci-

in Comrfienlario prxvio.

pere merear coronam, cujusergo, terrestre

ilereliqui.

regnum

Non

Atquehunc

in

moduui adolevit Rumoldus,

ita ut

asserentis
fuisse in

patrem

S.

Rumoldi,

multa conspicuus sanctitate, maretur.

abomnibus ada-

Lagenia, non attlem

totius

regnlum dumtaxat Hibernix monar-

cham, qualem hicvidelur agnoscere auctor vitx, cuinon

nist

Rex mngnus
Dempsterus
teste

et

potens placerc potuit.

ANNOTATA
a

F. B.

nomine, vt

Venvich el genuino vel Guare fatetur hic nullam talem metropolxm inveniri in Hiberma hoc lempore; sed antiquitus futsse plures, qux nunc aul
Urbs Guerviana
ptttat
,

aliis

Vardxus, Guari

vici sunt, aut pagi, qui

nomen antiquum

servanl.
de.

Exi-

stimat

aulem idem

Vardeeus, hic agi

eo vico seu

num. 590, ita de Guallafero Vardxo : S. Gualaferus Confessor et Episcopus, hoc est, episcopali titulo usus ad liberiorem Evangelii praedicationem, S. Rumoldi Scoti comes et discipulus, cum eo ex patria in Belgiurn appulit, omnium laborurn usque ad martyrium particeps. Joannes Domyns in vita illius Sancti nec plura de eo comperta. Miratur hic Vardxus Dempe
lib. 7,

narrat,

Guere an Ri, Gueria Regia, dislans Dublinia, li iginlu septem millibus passuum versus We.\fordiam. Si plura vis,
municipio, quod vulijo eliinnnxm vocutur
id est

steri

quse certe non habet,

cxcitatem vel tmptidentiam, afftngentis Domynsio, immo qutbus contraria scripsil. An

somntat Dempsterus
fessor et Episcopus,

dum

dicit

S. Gualaferus contitulo usus

aut anecdotis Ilibernicis

deleclaris,
aliis

ipsum adi

nobis

hoc est episcopali

non lubet res incertissimas,

vere.

xqtte obscuris invol-

b
nos,

Hxc Vardxus
ut

contra Scotos Albienses seu moder-

ad hberiorem Evangelii prasdicationem, an Episcopum se menlitus esl ad liberius prxdicandam fidem 1 ^ Qux heec Dempsleri ineptia ? Matjna, fateor ; at solus
non
f

ostendal S.

Rumoldum, Scolum Hibernum

Rumoldi
fuisse,

curril.

fuisse, contendxt,

nulhim Regem Scotix Albiensis inS.

Videtur hujus vitx auctor sttpponere, ante tempora

ecclesium sanctissimx Trinilalis Dublinii

veniri uspiam,
et id

qui poluerit Paler S.

Rumoldi
el

quidem meo judicio reete contendit, sententiam ejus approbanle Molano. Rejicit eliam Vardxus vmnes Scolorum Albiensium seuteutias, dePatreS. Rumoldi.

condttam

consecratam fuisse, quod

quam

abhorreal a

vero, dixi in

commentario prxvio.

Verum dum
omnia

g Frequenles
iguoto

angelorum
descriplum,

appariliones,

vitam

ab

ipsum quxrere

tncipit in

Hibernia; ante

auctore

reddunt

de

fubulositate

asserit, tam certum esse Rumoldi parentem in Hibernia regnasse, quam est difficile assignare,

suspectam. Adverte autem, angelos apparuisse S. Ru-

moldo, vel
autetn

ipsitts

causa, in

Hibernia

et

Romx,

non

cujus regni

aut ditionis

Ostendxt etiam,

aut regulus fuerit. omnes Reges Hibernos, qui Davidis tam procul anle aut post Rumoldi
noix

Rex

Germania aut Gallia : nam ilte, qui vilam hanc composuit, de Actis S. Rumoldi in Hibernta aut
consilio

m Belgio,
et

nomine

gloriati sunt,

Romx parum
suasione

noverat
peracta

ideo votuit ea angelorum

tempora regnasse, ut eum genuisse

potuerint

tan-

demonslrare,

et

ipsorum
in

dem per conjecturam, ut ipse ait, probabilem, assignat Duvidem aliquem regulum in Lageitiu, a quo per varios
Reges Htbemicos, genealogiam S.
usque ad Millesium Hispunum,
et

apparitionibus omare. Historiam autem

gio,

vitse,

Bel-

Germania

et

Gallia transactx, poluit contexere ex

,

Rumoldi

deducit

Mechlinieiisium

inde usque ad Ja-

phetum filium Noe: tn qua serie genealogica ego nullum gradum probare possum aul neqare, deficienlibus tam Htbernicis quam Ilispanicis monumentis, prseler
ultimtim,
*->

tradilionibus qux eliam miracula quxdum, alibi palrata, circumferebant. h Quis credat, Regis filiutn ad baptismum solenniter deduci, nee quidquam ante ex consilio statui de
Qttis

imponendo nomine.
liberasse

credat Patriuos prolis regise

nempe Japhetum
hinc
pale.l, >i

fttisse

filium

Noe, quod de
nobilem,

anle interrogationem Episcopi nikil cogitasse, aut dede imponentlo nomine, ul de eo

altoniti

fide est

ego per conjecturam dixerim,

fuisse

interrogati,

S.

Rumoldum Antjlo-Saxonem

non

hxreant

tamquam

Jovts ignibus

icli, et

deinde

peccasse meconlra auctores ad testandumidoneos. Vide dicta superius variis locis.

allercari incipiant.
i

Habent hoc merita Sanctorum, ut nomen a Deo

c Vardxus hic ostendit, Regcs

ct

Principes

Hibemos
aut
si

accipiant, inquit ex S.

Ambrosw Vardxus, ac

deinde

sxpe

Itabuisse conjttges, filias

exterorum

Regum

Rumoldum
qtti

in mitllis

Principum,

adeoque nihil miruudum

dtixisset sibi in

fuisse,

David

etiam

ejtts
sit.

Rcx

S. Joaitni Pixcursori comparat, festo similemquc ob causam martyrio

in

Lagenia

Principis, prxsertim

cum

ttxorem filiam cxterni huberet tn suu ditioue Duqtto

coroitatus

venial in tota Hibernia,

blimum,

Deinde cum nomen Rumuldus, non inadfert dtto non niullum diset

celeberrimum emporitim,
el notilta

facile

aliorum

crepantia

Rumoel
a

Rumond,

qtix pulut in

Rumol-

Principum fama
floruerunt, Sicilia

pcrferii potuit.

quod seculo septimo exeuitte, quo S.

Nec obstat, Rumoldi paicntes

dum

Regem non
fllia

Latinis potuisse muluri ; qui talium curiosus est, ipsum adeat. Ego existtmo noinen Rombout,
fucile
ipsi intlitum
in

haouerit; potutt euim,

quod

Bapttsmo,

a Latinis,

cum jam Sanctus

Vide notatio-

alibi

refutavimus, Reguli aut Principis cujusdam

colerctur, esse

mutatum
i

filiam ducere,

qux

in

Rumoldum.

Regis

et crcdita sit et dtcta in esl,

Htbernxa. Ceterum Vardxo verosimilius

nem F ad

cap.

Theodorici.

in

mo-

numenta Meohliniensia, qux Domynsius

verttl. transscrxbentium ignorantia, Sicili irrepsisse, pro Casilia; qui cum forte nusquam alias Regem Casxlix legissent, notissimi regni vocabulum substxtueruiit. Iiaque juxta Vardxum, S. Rumoldi mater juerit fxha RegU Momoniie, qui vulgo a Casxlxa seu Caselia Momomarum metropoli, Rex Caselix lltbernis vocatur Hujus multo

CAPUT

II.

Archicpiscupalus in Hibcrnia.

(aciltus,

quam Siculx Heroinx,

una cum A i nvptu w universo Scoteni regni optimatu, quo nimirum ado- ma*?

Xost

haec

conventum

iniere parentes,

probitatis

fama

incre-

lescenti

Rumoldo conj ugem ajque

nobilein deligerent.

Post

DIE PRIMA JULII.

Post longas itaque super hac re consultationes inter ipsos habitas, raandat genitrix suis faraulis, ut
filium adducerent.

227

gravarentur,
*

At non

est

is

tum

' tum " Praesulem inaugurarent. Quorum

eamdemque

approbarent et desien
postulatis
JOAN.

repertus,

in

Tico aut platea o lusitans, uti juventus plerumque adsolet, sed sacra in aede orationi vacans. Hinc

eductus est ad suos genitores, adstantibus universis regui proceribus. Nos, inquiunt ad illum, ea gratia collocuti sumus hodie, consultumque nobis videtur,
ut heroinam stemmate illustrem, in conjugem adsciscas, quacum post fatalem patris tui diem, reg num gubernes, liberos ex ea suscepturus, ne Scote-

annuentes Episcopi, mox eo pariter advolarunt. at- DOMYNS. que omnem rem gestam inibi sunt edocti per Canonicorum gregem. qui et decenti admodum achuraili apparatu dignissimos Antistites exceperunt.

11 Auditis ac perceptis omnibus, quae prius cona Cantuarientigerant, confirmarunt Cantuariensis et reliqui duo ' ' 2

num regnum

legitima tandem sobole

;

Episcopi electionem prius factam. Eaque de causa, "'"' Episco ' '"' adjunctis sibi Canonicis ac Clero universo, regale ; accesserunt palatium, una cum vexiilis sacris. At-

orbum

foret

quibus auditis respondit

vos parentes observantissimi et magnates universi, ne, quaeso, ullam super hac re mihi fecentis mentionem. Vanis enim hu-

que iis regiie jam proximis, conspexit Rex adventantem clerum, ignarusque c rei, admiratus est haud mediocriter. Perbenigne nihilorainus ac religiose

jusce

mundi hononbus, ac muherum amplexibus longum vale dixi quin etiam, totum memet Deo
:

eos suscipiens, perquirebat adventus eorum causam, simul qua de re hujusmodi apparatu ipsum
accessissent.
ret.

creatori raeo devovi, ac perpetuo corporis hujus ca-

Tum

loqui

siquidem prophanum principem ageexorsus Cantuarianus, rem actam

Dublinensis

stitatem servare constitui. Dominus item Jesus, qui mundanum respuit regnum, mihi in mandatis dedit, ut nuditate ipsum subsequerer, animique dejectione, ac vitae asperitate. Eheu animadvertite vos. quid

Regi aperuit, utputa filium ejus unicurain prsesidem

archipraesulatus
giis

communibus

suffrauti

a Canonicis declaratum esse, atque hunc,

mihi prodessent mundanum imperium et mulierum amplexus, quando brevi hinc emigrandum erit, tumque nihil habiturum, quod gratitudinis loco pro acceptis
tot

ipsorura collegara, confirraatum. Efflagitabant igitur a Rege, ut unicum ejus gnatum ac regni here-

dem

in

Episcopura provehi admitteret, quemadmo-

dum

istud a Dei nuntio proditum esset.

ab eo munificentiis

e
auguratur:

illi
:

referam. Idcirco

hanc, oro, supprimite nam animo statui meo, dum spiritus hosce rexerit artus, sanctam, pudicam piamque hic transigere vitam. 8 His autem perceptis, arguit mater filium quam

vocem

12 Perspiciens autem Rex, hoc ipsum Dei nutu deparentum gestura esse, Antistitum Canonicorumque annuit cmsensu 'optatis; gratias et
irs

agens, qui

tali

ipsum ac ejus

filium dignati essent honore. Quibus etiam ut face-

ret satis, asseruit.filium

rmndana
omnia constanter
respuit.

acerrime. Haud,

imprudentem existimassem, ut magnificentiam regiam tam parvi duceres, vel eo maxime, quod non minus in ea divinis operam dare queas rebus. Ad quas adolescens Ruinquit, te adeo

orationi vacare.

nus ceterique

Rumoldum aedicula in regia Ad quam illico profecti CantuariaPraesules, una cum Clero ac plebe,
:

moldus ita est, dulcis mater, ut asseris sed id quidem dubium, nec omnino tutum. Infracto animo
;

repertus est is precationibus incumbens. Tum Cantuarianus praefatus est Rumolde, Dei amore flagrans, priusquam in utero materno concipereris,
elegit te aeternum

Numen

in

ille sit

oportet, qui terrenis

hisce

negotiis implici-

tistitem, ac gregis sui pastorem, ut

Dublinensem Archiannimirum ipsius

pa-

tus,

incontaminatam

nihilominus

duceret vitam.
hujus evitare

Christi oviculas, suavissimi divini verbi pabulo

scas, atque

Quamobrem

certius nil,

quam mundi

Deum ipsum

colere ac revereri instruas,

pompam. Quibus animadversis, meminit pater verborum, quae Guallaferus nuper de puero hoc, ante ejus conceptum ccelitus edoctus, pronuntiasset. Ea
propter diligentius
fllii

quin etiam, tuo ut cruore consecres Dei Ecclesiara

Quapropter age, accingerejam

Jesus te vocat,
ris,

verbis

auscultavit,

quam

neque

ei

laetus, quo Dominus quem amore prosequeris ac reverequoquomodo relucteris. En, visum est

mater ipsa. Quidquid ergo ab ipso et aliis, super adolescente constitutum erat, filii reliquit arbitrio. 9 Sub haec contigit, Guallaferum Archiepisco

nobis, te

in

Archiepiscopum

Dublinensem desigauditis, ani-

nare, totus enim Canonicorum grex angeli monitu

te

delegit in

suum Antistitem. Quibus

pum
Designatus Qb angtfo

e vivis excedere,

Gmllafero
SUCCessor

par erat, in super novo in demortui

nici, ut

summi itaque terapli Canounum coiere, colloquendi gratia

locum eligendo Episcopo.
illi

mo

consternatus est divus Rumoldus, dictitans, sese

Verum hac

in

electione parura

convenere, at

hujusmodi munere indignum, quiuue modis omnibus conabatur sese exiraere ab ardua provincia sibi oblata. Tandem ne prorsus videretur divino adversari beneplacito, suppliciter annuit. optatis.

maximaa inter eos sunt exortae disceptationes ; demum eo res devenit, ut cujusdam viri, haud poenitendaj sanctimonioe ac sophias, monitu, ad religiosas preces conversi sint Canonici. Quo cum obnixe

Tura in

mandatis extemplo dedit Canonicis Cantuarianus Archipraesul, ut ipsum ad summum templum deducerent
:

ibi

enira constituerant

Romano more eum-

numinis favorem, quo certius redderentur, quisnam potissimum ad episcopale munus adsumendus. Nec fuere vanae eorura preces inox enim ipsis apparens e ccelo angelus, clara voce
ii

lmplorarunt

divini

demarchipraesulatut Dublinensiinaugurare.non sine

celebri

ceremonia ac gaudio.

Deus ornnipotens, inquit, vestrura omnium exaudivit preculas, qui et jussit vobis indi^are, ut unicum Scotorum Regis gnatum, Rumoldum nomine in Archiantistitem communibus
:

intonuit

13 His peractis, Cantuariensis ceteriqne Pontifices abeundi copiam petiere a novello Episcopo,Rege nus porro ac Regina, sicque ad suas diceceses abscessere. Rex '"kdicens atque Regina gratias agebant Deo pro tanto munere
ut in
sibi et

suo

filio

collato,

adhortantes

eumdem,
inde

divinis,

uti

coeperat,
;

perduraret, nec

ad hoc namque ipsum delegit ternum numen, siquidem dejecto ille sit animo, K P ars imonia celehris, nec minus castimoniae ac mumficentiae amans, et is qui pietate in dies suc1

esignetis suffragiis,

deflecteret

unquam

optimurn

maximum

deprecantes filium, ut Deum diu noctuque exoraret pro eoprospero successu. Suis denisacrosanctae ac divinae

rum

et Scoteni regni

que parentibus

valedicens,

crescaf.
'"

Triadi hosce commendavit.

yum

'"Afepj.
ele.

10 Quihus auditis, maximo perfusi anomci, atqne unanimes elegere D.

ntistitem.
ret, aflvocarunt
'inos
s,

sunt gaudio

14 Valere jussis

in

liunc

modum

suis
sibi

gemtori-

Rumoldum

in

bus, vir sacer Rumoldus, consciusque

Haec quidem designatio rata firraataque et Cantuariensem b Praesulem Episcopos vicinos, summis expetentes vo-

candi licentiam traditam.

primam

depraedi- de ss. Triniconrionem ha- '"'* prxdkat.

buit de superbenedicta Trinitate atque exorsus est

ut novelli Antistitis declarationi interesse haud

ejusmodi prooemio In principio erat Verbum, de potentia scilicet Patris in divinitate, descendendo ad
:

filii

228
filii

ACTA
natalera,

S.

RUMOLDI

EPISC.

ET MART.

Jesu Christi

;um quo usque totum divi

A. JOAN.

DOMYN8.

populo adnuntiasset. Plures Joannis sermones indies dicebat, ita ut plurimos ab alios Christiaincredulitatis errore dad verum attraxerit nissimum, haud paucos etiam, Christi profitentes nomen, sedimpie viventes, sana sua doctrina et mi-

Evangelion

CAPUT
Peregrinatio

III.

Romam

suscepta.

raculorum operatione, ad suorum perduxit scelerum

poenitudinem.

diura orationi se daret divus

:

uodam deinceps tempore, dum circa noctis meRumoldus, apparuitei

obcr

15 Prsesul hic Rumoldus tanta fulgidus sanctiatgue umni virtulum genere cffulget.

tate ac benignilate, ut aliis essetvirtutis exemplar, ipse sinceritati dabat operani ; in abstinentia, nimis

duris item in laboribus et quin etiam animo submissus, extrema in rerum inopia degebat. Quidquid enim possederat, sibique corradere poterat, totura id egenis, Christi impertiebatur nomine.

quam

acerba, vivebat

Dei nuntius, ita inquiens Paterno valedicito reeno ora "'lm tuoque Archipraesulatui, exteras petiturus regiones. renum &. rens Patre namque ejus hac vita functo, universa Scotiae nobilitas, cum promiscuo populo, constituerat hunc

vigiliis

assiduus

heredem a, regno inaugurare. At Rumoldus, animo quam diiigentissime perpendit omnia, quaeipsi ab angelo nuper denunveluti singularem
vir sacer

ciata fuerant, ac voluit

gerere morem.

Ea

divino oraculo in omnibus propler animo volutabat suo

ANNOTATA
a Adolcscentes
regii,
in

F. B.

quomodo Dominus noster Jesus Christus cceleste suum regnum propter hominem reliquerit, descenderitque in hanc miseriarum vallem
sed in
in qua multa ob humani generis salutem etiam perpessus est in:

de quornm matrimonio agitur,

non
b

solent ludere

plaleis plebeiorum more,

suo pulalio

cum
alios
et

nobilioribus sc recreare.

commoda. Juxta
Linille

angeli

itaque monitum, firmiter

et

Duos

Episcopos putal
sed

Vserdseus fuisse

constituit,

propriose abdicare regno Scotensi

colmenscm

Londinensem,

miratur accersilum

pcenitentiae subire

Cantuariensem Archiepiscopum, omisso Ardmachano, totius Hibernise. Primnte : concedit iatnen, quacumque
ex cansa, ipsum ordinatum
piscopo Cantuariensi.
creilerc

nis

non quidem instarSimoCyrensei ad hoc compulsi, ut Domino, in ferenda

;

molem

cruce,
est.

opem

ferret, sed

sua sponte illud aggressus

instituto faceret
satis,

fuisse a Cnlliberlo Arc/iie-

Utque huic jam sancto

Verum parum
est

heec

ad mc,

qui

nvn possum S.

Rumoldum unquam

Episcnptim

clam et inscio suo populo, natale excessit solum ne scilicet violenta manu ipsum detinerent.
in

Dttbliuii fuisse.

Non

lamen quod miretur Vardecus,

Episcopi Dnblinienses quarto
seculo,in

siquidcm quatuor
scilicet post

ultinii

17 Patria itaque egressus est vir sanctus acprimo Angliam devenit, navicula transvectus, quae con-

in Gallia

S.

Rumoldum

Angliam

profecti,

torta erat ramis, et corio sive

bubalo obducta

ter-

cxcum
""'

illmf.

ab Arcbiepisropo
sciens vitse

Cantuariensi consecrali

sunt.

Hoc
Qui

gore

b,

eaque compicata. Post in Franciam trausmea-

pritnus auclor, ausus non esl

Ardmachano
el

vit, ubi

quemdamreperita
tibi

nativitate cascum, ab ipso

:

Arcliiepiscopo

Rumoldi ordinationem

adscribere.

stipem exigentem. Huic ait

aut aliud, quo

plura
rseum.

liuc

de re dcsiderat, adeat

Vardxum

Wa-

Aurum et argentum subveniam, non est mihi at Je:

sum Christum,
nato
oculos

qui etiam, divino suo imperio, casco

,

c Qui potuil Rex hoc ignorare? Convenerat Clerus ad eleclionem novi Pt\rsulis; inter electores orta est discordia, qnsc concordan non potuit, nisi pe.r preces et

adaperuit
oculis

deprecor,

ut et

tibi,

ab
In

ineunte cetate

capto, visum
tibi

impertiat.

hujus etiam

nomine

dico surge et illuminare,

angeliram apparitioncm. lnterim Re.c

habitans
ignorat
.

in eadem nrbe ab ecclesia, hxc omnia Divino tnonitu fihus suus unicus eligitur Epiet

laboribus tuis

forsan non procul

scopus, et

Rex

ignorut.

Oportet Clericos fnisse arctissiinleijrnm,

tibi comparaturus victui necessaria. Et evestigio aperti sunt oculi, conspiciebatque clare. Tum gratias, quam poluit maximas, agebat. mendicus Deo ac divo Rumoldo, votuin altissimo faciens

m.r

liiriturnitctis, nt

pcr mcnsem

enim lemporis necesse

tuariensis
in

est interiurrisse,

tuntum anlequam Can-

et dileciae suas genitrici, purissimae Mariae Virgini,

se deinceps totis viribus obsequium

gratum

praesti-

cum

duobiis aliis Episcopis ex Angliuveniret

Hiberniam; per mensem, inquam, integrum nullus

suvni
esse electum
nisi

turum. Hoc edito signo, atque sana sua depraedicatione, quam divus Rumoldus in Francia habebat,

electorum indicaverit Rcrji, filium

Episcopum,
tunc
,

forsan

sub pcena excommunicationis

complures gentiles ad Cliristum pertracti sunt, sacrum Baptisma expetentes. Non paucos etiara ad

rrvrlatio rlrctionis fueril

tiicere

potittssent

prohibila : at nescio an vel omnes. Advcniunt tres Episcopi

suorum scelerum detestationem

ille

et

resipiscentiam
Alec ' ? "1'
f (f
.

promovebat.
aliis

ex altcno rrgno, qnibus jam innotuerat quam ob rem advriincnt : ct hi insalutato Rege, statim ad ccclesiam
se cotifenint, electionem confirmant, et principcn; sine

18 Nonnullis inde

diebus interjectis,

manniam sive Germaniam superiorem pervenit vir Dei Rumoldus qua in provincia saepenumero de
:

i0 (iooii.

mora qiuvrunt ordinandutn, ne uno quidem prxmisso, qiti Regi causam adventus cortim indicaret. Ego etiamsi
credere deberem, S.

nostra religione verba habuit. Itaque elephantiacus quispiam gentilis ipsum adibat, hunc in modum prolocutus
:

Rumoldum

blimensem, non credcrein

Episcopum Duunqiiam, talt modo eleclum

fuisse
existi-

Si, inquit, vir

,

sanctus es, qualem

te

ho-

elper saltum, ut aiunl, consecrattim fuisse. d Fordxus, qui auctorem Sancto fere cosevum mat, putat hmc intelligenda de incredulis
bUniitn, veuiebant
tota

e.rterarum

nationum, qui negoliorum vel recreationis caxisa

;

Du-

nam

ttun

conversa

ad

Christum

eleemosynam quampiam Temporariam contribue. Ad quas divus Rumoldus stipein, unde tibi donem non habeo; ac spiritualem tibi impertio. In Christi Jesu D. N. nomine, flui decemcuravit leprosos, erige te a loco quo consistis, atque fidens Deo, crede in ipsum moxque a tua
mines
praedicant
milii
:

Hibernia, non supererant qui converterenlur.

Ego

credo, auctorem

dum hxc

kabume
dtssilis
:

notitiam,
et

scriberet, tantam de Dublmio quantam de omnibtiscivitatibns longe

de S.

Rumoldo, quantamde omnibus Eptnecmajores ejus ttnquam videranf

scopis, quos nec ipse

Qui sine mora surrexit, ac toto corpore purgatus est instar pueri recens nati. Quam ob rem leprosus hic illico in Christum credidit, ac sacro baptismate tinctus est per virum sanut post ctum quem adhortabatur iraperabatque
sanaberis lepra.
:

adeoque

ea scripsisse

sancto Episcopo, in
scribere potuisset.

Rumoldo, quse de quovis civitate quadam barbara degente

de

hac

vitia

praecaveret et
praestito

peccata.

Hocce autem
attracti

tam
sunt

celebri signo
:

complures ad Christum
,

quo dein

populoque
fecit

edocto,

P er
in-

montana

et convallia

iter

B.

Rumoldus

ter

DIE PRIMA JULII.

terGermaniam
et Italiam.

229
]) A. JOAX.

Acquocumque

ille

loco-

rum adveniret, popello Christum Jesum religiose admodum annuntiabat, eo loci perveniens, quo Annibalem c naturae vim fecisse apparet, qui Alpes peragravit Romam usque. Igitur vir sacer Rumoldus

admitto, tales naviculas in usu fuisse Hibernis, ad lra~ jicienda fre.la el flumina, ita nego eas aptas fuisse ad

trausnaviganda maria.
c Satis apparet, hunc locum ex Theodorico ast ulrobique male collocari Annibalis per situm,

DOSIYNS.

sumptum:
a limine

Romam

pervenit, nonsine

summo

animi desiderio

Alpes tranin antiquis

norunt qui

Romanam

historiam

atquelabore improbo.

vel

salularunt.

Mulla

hic auctiora sunt,

mam opP" 1
dignita-

sus,

lem

PP X

19 Anno post Christum in terrbs natum septingentesimo quinquagesimo secundo ex humanis deeessit d Pontifex maximus Zacharias, cuiinPon,

quam

Legendis.

d
quid

De

Zacharia

el

Ste.phano.non male divinavit; sed

tificatu successit vir pius

Stephanus,

ejus

nominis

ritig'">t-

secundus. Hujus tempore Romam invisit D. Rumoldus, Pontificemque ipsum adiens sacratissimis
,

cum Stephano, paucorum dierum Pontifice, agere poluerit S. Rumoldus alibi dixi. Vide Vardxum
,

pag. 83.

e Melius servaretur virisimilitudo,

i Mirabile hoc videbitur

si

ejus pedibus supplex sese provolvit, quos et deosculatus

est.

Papa,

ut solel,

Quem

Archiepiscopum Fratrem compellaret.

nonnullis et non sntis cona Canonicis Dublinienet sine prsevia

petiit ab eo, uti

honoriiice salutans, summopere annulum consecrationis, juxta quod

grue conficlum, S.
sibus fuisse eleclum
ficis

Rumoldum
Episcopum,
:

quo Archipraesul Dublinensis initiatus et declaratus esset, suscipere haud gravaretur. His auditis, supra modum admiratus Pontifex, itaipsum
postulabat,

PontiQuisjus

approbtuione

consecrutum
et

successorem autem tm-

mediale a Pontifice electum

eleclionis

confirmatum.
abstulitl

quodque tibi nomen, et quis archiepiscopatus ille, cujus mentionem facis 1 Tum ille; Rnmoldus mihi nomen, ex Scotia oriundus ego, archiepiscopatus, de quo loquor, Dublinensis est. Ceterum Pontifex ob celebrem, quam B de viro sancto jam pridem audierat, famam , hunc
affatusest
:

Quisnam

es, inquit,

fili

e,

ecclesix Dublinensi

Successorem

Rumoldi exislimat Vardseus fuisse Sedulium, filium Luathi, quem Marianus Gormanus in suo Murtyrologio ad 12 Februarii, vocat Episcopum de Alh-clialh,
S.
est

hoc

ait in

modum

Fili,

Scoteni regni legitimus pro-

Marlyrol. Dungallense insuper addit, decessisse anno 785. Verumhxc omnia exiguam auctoritatem conciliant, quia non sunt antiquorum auctorum.
:

Dublinii

et

gnatuses heres; supertejam dudum haud sinistrura sanctimoniae percepi rui.iorem. Quin te ad archiepiscopatum illum divinitus adscitum esse intellexi.
fili, tuum repete regnum, atpopulum maxime efferum, Christi suavissimo jugo subde, ne ajustitiae tramite aber-

CAPUT
Roma Mwhliniam

IV.

Quade

re, dilectissime

queillius regionis

proficiscitur et ab

Adone

Covtitc benigne suscipitur.

rans, in
custos,

errorem deviet

at veluti impiger sacrorum populum hunc ad Christi gregem, hoc est

:

Hiisomnibusitagestis,gaudioperfusus virsanctus,
Petrus Mmx ab Paulus aliique sancti Martyres pro Za^rtloco pietate occubuere. Ex intimis animi praecordiis ac edoctus, profusis lacrytnis Deum quoque deprecabatur ut sanctorum Martyrura coetui adnumerari mereretur.
sacra invisitloca, quibus cruci affixus erat
et capite plexus
,

aeternam vitam, adducas.

gvi

eam

invi-

tus admittit
et alteri

20 Ad quae vir sanctps Minime, inquit, sanctissime Pater, ita fieri aequum est; siquidem ipse Chri:

stus
ris

summus animarum
:

pastor in Evangelicis

litte-

confert.

Nisi quis parentibus omnibusque, quae mundi hujus sunt, abrenuntiaverit haud Dei regno aptum fore. Igitur, Pater, quando ab angelo
,

pronuntiavit

Perlustratis dein

quam

religiosissime
ei
:

sacratis loeis

omnibus, secundo apparuit

e coelo

Angelns pre-

edoctus sim

ad Evangelii norraam

meam comquae

cationibus vacanti, atqueait

ponere vitam, animo constitui;

sunt,

hisce,

mundi

longum vale dicere. Quam ob rem Sanctitati tuae demando quod spirituafe et quod profanum, profanis principibus trado; sicque Christum Jesum, qui nostri causa egestatem tuht, nudus imitari statui qucad vixero. Hinc non immerito mater sancta
;

martyrium subibis; at redi [via] quousque eo pervenias, quo Scaldis

,

Neutiquam hoc loco eadem qua huc venisti

fluvius in

mare se exonerat

a,

naturaque, juxtaluna? curricu:

lum, labitur acperfluit

nam eam regionem

sacratis-

simis tuis es illustraturus exemplis et martyrii deni-

Ecclesia, in hujus celebris viri praeconium, secunda

quelaurea insignitus, regnum pertingeicoeleste. Atque haec affatus Dei nuntius, mox ab oculis evanuit.

cantione matitunali

quam responsorium vulgo

:

Tum

gratias

quam
ei

religiosissime
esset

Deo
,

egit S.

Ru-

appellant, ita de eo concinit Hic vir prudens et fidus Jacob, ob Rachelis formam parentes et patriam

moldus, qui

dignatus

demonstrare locura,

p
i

deserens, coelicolascontendit.perdespectumspernens

ignominiam; genus et delicias, culmen Praesulatus,

regales divitias calcat vir sacratus. Porro penitus perspecto sincero ejus animo. nolens summus Pontifex ei

ipsumque divorum Martyrum catalogo inscribendum delegisset. 22 Surgens prima luce vir religiosus, summum

suis sceleribus b expiandis

idoneum

quoquo modo adversari archiepiscopatum a divoRumol <lo per annulura suscepit, sub et Dublinens prssulatui nsi suo tempore de altero provisum
est

adiit Pontificem, postulata ab eo abeundi facultate eum a em a ad pcenitentiaj locum. Sunnnis item votis expetiit Papa benelocum. sibi ab Angelo designatum, donis spirituali- itietinnious

bus per Pontificem

accumulari.

pastorefper Pontificem.

ANNOTATA
a

F. B.

non quod aeternum est, exigis, non te remorabor diutius. At abi pergeque, quo Dominus te Jesus per suum evocavit Angeluin, omni istic virtutisproficiens geraaximus; quoniam, inquit,
nere. Imbecillis, tuasanctadoctrinaet pietate, adde

cumtdatum. Idcirco Pontifex qu.int caducum quid, sed

Cum Rumoldus jam

et

esset

non poterant eum in

Episcopus consccratus,
nisi voluissent

animum; a nostra etiam

religione alienos ad Chri-

Regem

assnmere,

episcopatum unire, ita ut successores ejus tmper fuissent simul Reges et Episcopi, prout in unPeno, q Episcopatus est, e.liam regionis est princeps.

regnum

stum reducito, assidua tua depraidicatione.

etiara auctoritate Dei omnipotentis terris obeo;
,

Quin

cujus vices in

Credat

hk

'

h "' voluisse

Hibemos? Quis

credat, vo-

sanctorumque Petri et Pauli Apostolorum, benedico c locum illum tuae mansionis ut quicumque divinum favorem in eo perquisierint , tuis
meritis

eos sibi

Regem

^redem non

assumere,

ex quo certi erant se

eumdem

impetrent.

Sit in eo loci faustitas,

habiluros.

sanctimonia, benedictioet

omnebonum, utquotquot

wt f dubio F wi T!!'

Cimba

Jlaisus die 2

/ """

ex Sibernia
ut facile

trajecerit in

Franciam. Verum

Deuin ipsum inibi sint imploraturi, te promerente, quoad mundana ac caduca, quas aspernatus , bene

Julii T. 1.

30

fortu-

230
fortunent',
A. JOAN.

ACTA

S.

RUMOLDI

EPISC. ET MART.
tera eos ad misericordi opera egenis impendenda quod essent Deo apprime grata et accepta. Ceterum
illis pie erudiendis operam daret, sedem eidem parari jussit Comes suo in palatio satis accommodam, in qua nimirum Deum pro utriusque

gaudeant et jucundentur in divinis ac perpetuis rebus, ad quasaspirasti. Secundum haec,

Pontifice valere jusso
est,

DOMYNS.

sibi

vir Dei egressus cupidusin solitudinem, haud dubie perveniendi a coelesti nuntio demonstratam.
,

Romam

quando

sanatoque

in

Lombardia dxmoniuco,

23 Cum dein sacer vir Rumoldus pertransiret Lombardiam, percepit inibi pluresmisere ejulantes, qui et opem ejus implorabant. Ac confestim didicit anxiumque ille, populum idcirco moerore affectum
,

salute precaretur.

26 Quodam autem

die,

viro, deploratum, fuit ei per

commorante ibidem sancto Comitem ejusque con"ttor,

ob quemdam a cacodaemone obsessum, a quo nequaquam liberari posset. His animadversis, doluitsupra modum divus Praesul miseri hominis vicem, inquiens,

jugem, quomodo multo tempore jugali vinculo adstricti una vixissent, sed nulla edita sobole eamque ob rem, post fatalem ipsorum diem, dominia sua
:

fecmilttattH
impefro/.

multifariam dispertienda.

Quam

religiosissime

ita-

Dominus noster Jesus Christus, qui mutum expulit

daemonium, pro sua benigua miseratione ac
imperio, te
ritui

summo
spi-

jam

integrae sanitati restituat.

Tum

que rogarunt divum Rumoldum, ut suis in precationibus utrosque hospites suos Altissimo commendatos haberet. Sublatis extemplo in coelum oculis,
ita

impuro, Dei imperavit nomine sanctus Rumoldus, utmiserum desereret. Nec mora, mox cessit ab ho-

precatus est

ille

Gratias,

inquit, tibi

refero

mine, juxta sancti

viri jussa.

Verum adeo
viventi.

infestus

cunctipotens Pater, pro omnibus munificentiis mihi collatis, maxime, qui me tuum famulum numquam

erat languido daemon,

priusquam cederet, ut mor-

non propitius exaudisti.

Ehea jam, Pater

miseri-

tuo similior videretur,

quam
,

Hanc ob rem

cordissime et Domine clementissime, de tuaconfisus

dignaretur et infirmo a obnixe precati sunt illum Deo impetrarecorporis incolnmitatem, veluti a muto

immensa misericnrdia, suppliciter te rogo et deprecor, ut hasce meas preculas minime respuas, sed
exaudias quaeso, prout Abrahamum exaudisti, ut e Sara uxore sterili etiamnum et vetula, filium susciperet,

daemone ipsum liberum reddidisset. Tunc manu a

terra erexit

morbidum sanctus

Praesul; abi, inquit,

sanus, neque sceleribus amplius te commacules;

cura, utposthac resipiscas, et

at

quem

lsaacura appellaret. Qui itidem

Manue E

miselium peccatorem divino quoque numini commendes. His quidem verbis daemoniacus ipse pristinae restitutus est sanitati, ita ut plurimi hoc signo ad Christum attracti
sint.

me

orationem exaudisti, quando ejus conjux diu infoecunda, angelique levata solamine, Sampsonem pro genuit

virum robustissimum.

Queraadmodum
steril is,

et

famulas-tuae Annae, multo tempore

depre-

catione fiecti voluisti, quae Helcano marito

Samuelem
Joan-

Meehtlnit

die

Veneris sancto saltantes

corripit
:

24 Profectus inde vir sanctus, Germaniam peragravit, ad Scaldam usque, tantisper suae habitationis qusritans locum a coelesti nuntio sibi designatum, quousque Machliniensi sclo vicinus esset. Erat
is

prophetara

edidit.

Quique

Elisabethae infcecundas

conceptum nihilominus

dedisti,

divum

scilicet

nem

Baptistam. Ipse denique, Domine Jesu, praeter

tua genitrice Virhis Ita
et

naturae ordinem, ex purissima

tum

locus

multum vastus

et

incultus, vepribus,

gine nasci voluisti.

famulis

potentiam

sentibus et arboribus luxurians,

reperit divus

ac nil nisi ferar-um

domicilium. Atque hoc loco rnagnum

,

hominum vim Rumoldus ad citharae tibiasque et musices symphoniam choreas ducentium idque circa dieir sacrum, quo Dominus noster humanam salutem est operatus in Crucis stipite. Hoc autem conspecto, tripudiationes horum interrupit, ac exor,

tuam, quaeso, exere, ad laudera et honorem tuum, ut hi etiam jucundentur pro tua immeusa misericordia prole legitima. Diguare quoque eosdem foecunditatis donare gratia, ad sanctae Trinitatis do-

xam.
27
catus

Hsc
est,

ubi perorasset vir sacer

Rumoldus, mox
suis
Einc mtus
S
Litertus,
'

prophetiae dono imbutus, hospitibus

fcecunditatis

sus de nostra religione verba facere, populo rudi annuntiare ccepit, quae quantaque Dominus Jesuspro nostra
salute esset perpessus mala tanta quidem energia, ut populus mirum in modum divino accenderetur amore, acsacrosanetae Triadis notitia
;

omnium

partim imbueretur.
set vir

Cum

dein concioni finem fecis-

deserta petivit, coelestium contemplationi vacaturus.

religiosus,

nemons

rerum
Archi-

bene preimprecando atque vaticinabatur, ipsius Comitis conjugem brevi concepturam, parituramque filium, corpore pervenustum, industrium ac sanctiinonia celebrem. Praemonebat etiara ille, infantem postmodum ab ipso baptizatum iri et suscipiendum velut lustrico parente huncque appellandum Libertum. Hujus itaque viri

munus

eis

dictis ac pollicitis, tatitam

adhibuere Comes

atque

23 Eadem tenipestate commorabatur

Porro
sus<
ali

inibi

Arfonr lienlgnc

tptWf
e

coroes quispiam praeclara Pipini <l Regis stirpe progenitus, Ado nomine, previncise illius a primis annis gubernator. Erat huic generosa conjux, Elysa e appellata, quacum in matrimonio, infoecundo

hujus uxor fidem, ut prius naturara ipsam defecturam crederent, quam divi Ruraoldi verba irrita
aut inania fore, quae de nascituro
set.
riliolo

praenuntias-

Quainobrem

et
:

Deus, sicuti spem conceperant,

prout divinarat vir sanctus,
:

evenire permisit
concepit

nam

tamen (neque enim quidquam ex ea liberorum un-

quam

tuleratj vixeratannis sexaginta sex. Iissignifuit,

ac partum edidit idque incredibili sui mariti gaudio, ac totius populi illius

Comes

ipsa,

ficatum

passionis

divum Rumoldum persanctaeDominicae mysterium populo annuntiasse , ita ut

operam dabat, retraxesuccenderit,
in Christi

provinciae.

28

Tum Comes Ado

ejusque

conjux
gratias
illi

religiose

hunc a
rit, et

saltationibns, quibus

obtulere altissimo

suum pnellum,

agentes

magna

sla,m

plurimos

amorcm

ac

illustrarit.

Horum

certiores redditi

Comes simulque

mox accersito per internuntium viro Dei, rogarunt ut non dedignaretur ad illorura deflectere aedes; erat enim ipsis quod illi indicatum vellent Quoruni petitioni haud gravatim annuens virsanctus, ipsorum domicilium ingressus est, sane quam hononfice ab iis receptus gaudebant enim non mediocnter ad tam celebris hospitis
uxor,
:

immensas, qui dignatus esseteis dare heredem, qui nimirum, ipsis hac vita functis, eparchiam pacatissime moderaretur. Itaque sacra baptismatis unda
tinxit

prmlit o cl,tatisil"l' c
'"

ipse vir

Dei Rumoldus

infantem, indito ei
perspice-

Liberti nomine.

Ubiautem Comes Ado jam

a ret perpenderetque ea omnia adimpleta esse, qu divo Rumoldo Antistite super nato puero pronuutiata fuerant, mox vertens sese ad ipsum ait; Admi-

adventum

suppeditantes

ei

qua? ad

victum ac vestitum
e diverso,

opiis

habebat. Divus

Rumoldus

randam tuam potentiam, sacratissime Antistes, eximiam virtutem satis superque declarasti tuo

et in

beneficii, corporeae alimonioe loco,

verbo pascebat Evangelico. Cohortabatur inter ce-

haud immemor hospitum animos

filio Liberto, multis quoque nominibus me vinctum esse fateor, ea propter elige liic tibisedem, ubi perpetuum hajreas, atque te, patris et fidissimi

tibi de-

amici

DIE PRIMA
amici loco, perfroi mihi liceat. Commorante igitur viro, succrevit puer Libertus, eo loci religioso proficiens, summo nimirum parentum ac setate universi populi ejus regionis gaudio. Is enim ad

JTJLII

231

quod ante omnia probandum erat : si autem solum ve. D lit, per conjecturam credi posse Adonem sibi in nxo- a. joax.
,

rem sumpsisse
est

filiam Principis, regioni

sux

vicini,

non

D0,ITVS

cur dissentiam.

meliora semper progrediens, mendicis et egenis pastuduit impertiri ac obviis quibusque salutem

nem

precari.

Quse

item Deo

invisa
.

essent, aversari,

CAPUT
S. Liberti resuscitatio
el

V.
martyrium. Sanclocolloquium.

id genus imbibebat pietatis semina. autem puer hic divinitus progenitus esset, Quoniam pariterque bona praeditus indole, adco parentum

atque

alia

rum Rumoldiet Gummari

suorum

praecordiis

batur, ut abesse, optarent. Qui

adamanumquam non adesse, rarius vero bunc

iis

inhaerebat, atque ab

tametsi

nonnumquam pue-

ic

tanta cura enutntus

filiolus,

cum

corequalibus

juxta

lympham

lusitans,

rorum more passim

oculis
et

lusitaret, tamen genitorum suoanimis obversabatur. Ceterum teste rum In die bonorum, ne immemor Sapiente, qui dixit
:

dum

volitantes aviculas submeno

fideret
ripas,

lndefesse sectaretur,
certior
flens,

nimiumque

in

<-quh puero;

flumen ipsum praeceps abiens immergitur. Cujus rei

redditus genitor, plorans amarissiraeque suas complicabat manua, atque sublatis in aethera oculis, inquiebat pater Omnipotens, quid in te tantum committere potui, ut hocce

sis

malorum (siquiden

Iaeti

dies

in

mcerorem con-

vertentur) ita et Comiti Adoni ac ejus conjugi accidit filii in morte. veluti hoc ipsum animadvertere
licet,

ex his quoe post de ipso referentur.

jam

me

mcerore

afficias

Quando enim

in

mentem

venit

dies ille,

ANNOTATA
a Mechlinix
Scaldis in
perfluit

F. B.

mare non
;

Scaldis

Mechliniam

influit, imo nec adeoque alium locum mar-

quo me pro tua benignitato exhilaraveris, donando nimirum partuiu mihi, quem misere adeo acerba mors abripuit, subito dolore discrucior. Heu quid mihi jam commodi erit e sobole generosa,
I

quam enixa

est

mea

tyrii designavit

Angelus, quam eum, in quo vere mar-

conjux, tam repente e

erepta? Vos quotquot

mei

flagratis

tyrium subiit S.

Rumoldus.
non
commiserat
S.

medio amore, quare

me
Rumoldus,

b Scelcra multa

oportuit.
adfligor,

fortunatum appellastis, magis infelicem dixisse Longe siquidem majori jam moestitia

adeoque de ordinariis levibvsque peccatis hoc intelligen-

dum

est.

Benedicit hic Pontifex locum adlmc quserendum

et ipsi

Sancto ignotum
tot

an hoc

alibi fecerit

nescio.

quam gaudio prius simdelibutus. granda?vi,jam collacrymate mecum, vosque, natu minores, in gratiam demortui infantis, cessate quaeso a gaudiis. Nil enim mihi profuerit Libertum procreasse,

Porro

gratiarum congeslus cumulus,

nimis

quam

suspeetam reddit totam narrationcm, pro scriptoris ingenio excogitatam.

immo dedecori mihi nunc dabitur, ac numquam non mcerore tabescam. Gaudium meum ao
evanuere simul, uti somnus. mi generose speculum et decor puerorum omnium, nate, posthac haud mihi Iicebit te tamquam filio fruisci, neque in paternas successurus es opes, ditionemque. Si quod honestum lethi genus filium e vita sustulisset, esset istud quidem parentibus quodcumque solatium. 30 Hunc in modum ciiutius Iamentante Comite,
laetitia
flos,

d Quo consanguinitatis gradu Pipinum

gerit, pluribus quserit
dit.

Ado

conti-

Vardecus; sed nihd certi conclu-

Majorem difficiiltalem patitur xlas Adonis. Fixerat inquit Domynsius Ado sexaginta sex annos in sterili conjugio. Ponamus viginti annorum fuisse cum
, ,

iniret

raculose genuit filiiim;

matrimonium, adeoque anno octogesimo sexlo miis aulem Liberlus vixit cum

S.

vita,
et

Rumoldo, in ejus monasterio, annos plures, uthabet supponamus viginli; vixerit igitur Ado, centum

jam propius accurrens

filii

genitrix,

nobilis

illa

lamenlis

et

quinque annos ut
,

minimum

cum

S.

pervixeril

ejusque

sepulturant

honoraverit.

Rumoldo suVerum

Heroina, tanti mceroris ac lamentationis pereontata qwestibUM tmptentur est causam. Certiordeincepsfacta, atque de adversa omnia filii fortuna edocta mater, ne verbuium quidem,
prae dolore nimio, effari potuit

tanti mihi non est , ut audeam tam grandem setalem Adoni concedere, neqne audet Vardzus, seddicil, belgicum scriptum, quo C usus est Domynsius id forsitan solum indicare voluisse,

auctoritas hujus vits.

propter

eam

passa

est,

ita

ut

at animi deliquium opus fuerit eam inde abducere.

:

quod conjuges sexaginta sex annos nati essent,

adveniret S.

cum

eo

Ceterum colligere licet exsummoparentum mcerore, quem de extincto infante prae se ferebant, quanto p eum prosecuti sint amore. Tantae enim erant querela?, et

Rumoldus

quod

salis esl

ad miraculum.
filia

genitorum lamentationes, ut

omnem

illius

e Elisa, nonnullis

Adelisa vocata,

Lamberti

regionis populum ad

commiserandum permoverent.

herois, in

Hasbania dominantis, cujus filiorum alter Robertus, in via S. Eucherii Aurelianensis Episcopi,
ejus

Accurrebant idoirco undique senes juvsnesque, investigandi grat.ia, flumini

immersum
,

Comitis filium,
alii

a Carolo Martello, qui eum sede pepulerat, commissi, Dux vocatur Hasbanii, donacustodiae

Quidam navigio
bant,

ac natando hunc perquirebant,

vero in fluminis ripa consistentes

secum delibera-

vitque ipse

anno dccxlvi, ut habet Miraeus, villas quinque coenobio Trudonensi, in quo demnm humatus est. Alter Sigirammus Landradam duxit, CaPipini Regis sororem, ex qua
lia

quonam modo puerum

Nonnulli
:

investigareet offendere

possent.

retium

instrumentis

eumdem

quaeritabant

alii

rursus uncis

sive harpagonibus

roli Martelli filiam,

genuit S.
Lamberti,
patet

Godegrandum, Metensem Episcopum.

et coenobio

Vardxus. Robertum Comilem Hasbanix, filium fuisse

hoc ipsum sunt conati. Krant denique, qui innatando investigarent. At incassum laborabant omnes, siquidem submersum puerura minime repererunt.

Trudonensi dedisse quinque

et

villas,

Verum
erat, ut

quid consilii caperent, quidve amplius insti-

ex viia S.

Eucherii,

Mirxi

libro 2, cap. 5.

tuerent, ignorabant penitus.

petituri ab eo,

Hoc tantum reliquum

accersiri cu-

Donationum Belgicarum. Sigirammum et Landradam, rancorum ex genere primoe nobilitatis, parentes

tuisse

divum Rumoldum Praesulem

ut

rarent,

quemadmodum ipsum
ita

S. Godegrandi, de pago Hasbaniensi oriundi, alr Paulus Diaconus,

Superis impetrassent suo interventu,

preeibus pulsaret,

jam eosdem

verum Landradam,
non

fitiam
:

luisse Caroli
'

mm

Martelli

el

Pipini sororem,

dicit

ut aquis praefocatum infantem redivivum recipere queant. Destinantur itaque ad

(" isse vix potuit, ut

er filias

Sam '

ex aliis colligitur. At ubi inLamberti Hasbanix Comilis, repererit Elideficit

f'

Ueor nte ignorare. Dt eo ergo

Fardxus,

virum Dei nuntii, sed aberat ille ternis diebus a priusquam hujusce rei certior redderetur. 31 Erat per id tempus Renensi in provincia, ex

Em*

232
A. k. JOAK.

ACTA

S.

RUMOLDI EPISC. ET MART.

quidam
natalibus

Embleemo vico natus et educatus, vir Gummarus nomine. atque is

illustris

claris

DOMTNB.
abiente S.

ortus regisqueinPipiniaula, equestris ordinis unus,

Rumoldo,

adeo quidem bellicosus, ut adversum infideles Hunnonnumquam concertarit. Qui optiraum vitae amplexus initium, in multa perdurabat nos et Danos
pietate.

nostram ordinata sint eruditionem, ut scilicet nos piorum exemplis resipiscentes, vitiis et sceleribus repudium faceremus, constitutum est, ut quotannis clerus cum promiscuo populo ibidem conveniret, idque sacris operandi gratia quod multis annis ita
:

Quoniam autem vir Dei Rumoldus, divino munere accensus esset, ac omni virtutis genere conspicuus, amore flagrabat omnium, qui pietate inclarescebant. Quo etiam cumque locorum hujusille

modi quempiam

reperire posset,

hujus praesen-

tiam exoptabatplurimum. Idque non aliam ob rem, quam ut cum eodem de perenni felicitate verba haberet, atque divini verbi pabulo reficeretur. Allectus igitur S.

observatum fuit. 33 Tertio a submersione die Liberti intellexit vir Dei Rnmoldus ipsius fortunam adversam, magno eam ob rem affectus dolore, quod et palam testaba- >" mbmtr nam eo loci veniens, profuse lachrymatus est """Mcitan tur rewcoi. uti ceteri omnes. Nihilominus, hic qui vix seipsum solatio levare poterat, omnibus animum suppedita, :

bat, et

divus Praesul petivit, una

oculis, precatus est ille

Rumoldus

celebri

divi

Gummari

ac flumen versus populo, in quo puer Libertus praefocatus erat, ibique sublatis in ccelum
in
:

bonam inducebat

spem

cum

nomine, maximo tenebatur desiderio, hunc visendi conveniendique. Divus itidem Gummarus, percepta
sanctimonia, et mirifica S. Praasulis Rumoldi
reli-

Deum

cunctipotentem quam

giosa vita, ex animo etiam gestiebat, ipsum videre

ardentissime, nihil omnino haesitans (quamvis profusis lachrymis rem gereret) ut redivivum ac pristinae vitae restitutum filium, parentes recipere pro-

ac alloqui. Adeo quidem serio haec pertractantes, ut sese mutuo certiores reddiderint, super opportuno,

mererentur.

Quum autem
;

hoc modo prolixius orasset

rei

sacer Rumoldus,

adstante universo populo et

"

quo coirent tempore. Convenientibus autem hisce praeclaris S. Ecclesiae luminibus, non de asini umbra, quod aiunt, sed de his quae pracipuum habent momentum ad humanae vitae felicitatem pro-

movendam, verba ab

his ultro citroque sunt habita.

vitas

exitum praestolante imo quod mirum dictu, priusquam ille a precando cessaret, conspexit Libertum ante se in pedes stare, non certe alio vultu, quam neque enim vel ejus E si a somno excitatus esset crines, aut indumenta conspurcata, vel madida ap:

Jam

degustare satagebant aeternae

dulcorem,

parebant.

Verum

egressus est
ignis

ille

fluminis aquas,

memorabant etiam, quot

satanae laqueis irretiti si-

non secus atque olim tres pueri immunes, egrediebantur

mus, quibusque machiniscontra eosdem divino praesidio muniti. Nunc horum oculis obversabantur damnatorum aerumnae et cruciatus nunc justorum
;

caminum

Babylonicum
sibi

contrariis

nerape elementis.
genitores,

Tum

prae gaudio gestiebant pueri

cum omnibus

sanguine junctis

et

referehant prasmia.
vitae

Quam oaducum

item praesentis

tempus

esset,

sermocinabantur, et quot passio-

nos mortales obnoxii simus; multiplicia denique Christi Martyrum fotergiversationibus

nibus et

phaea

commemorabant
;

uti hic bestiis objectus,

sit

plebe universa, eo quod Libertum, ingenuum illum puerum, cernerent jam a morte excitatum. 34 Quam ob rem et a Comite oblata fuere divo Rumoldo Praesuli donaria magnifica auri argentique, quae omnia tamquam caduca et temporaria
floccipendens, hoc responsi dedit
:

ab Adont
sUvestrtm

devoratus

alius
;

lapidibus

obrutus,

tertius

ense

heros inclyte,

locum
ptens,

acc

peremptus compluresque alii fiammis exstincti. Haec et similia brevi quidem referebant tempore, quomodo nimirum, Sapiente teste, in paucis vexati, in multisbene disponentur. Nam Deus tentavit eos, et dignos se reperit. Quorum ab oculis absterget Deus omnem lachrymam neque enim erit his am plius dolor, clamor aut luctus, universa enim haec
:

haud potis sum propriis haec patrare viribus, nisi divino adjutus praesidio. Qua de re Deo omnipotenti
acceptum
id referre

debes,

cujus solius praesidio,

haec gesta sunt per

me suum

servulum. Temporaria

item haec, quae mihi offers, quia

mundana sunt ac dudum respui, ne mihi quoquo momentanea, jam modo peccandi ansam subministrent- Ceterum vicinus est hic locus quispiam palustris, isque
incul-

pertransiere. Colloquebantur iidem de variis

Evan-

geliorum scriptis, atque apostolicis viris, ac prophetis. enucleantes ipsum sacrarum litterarum fontem, quibus populorum animos imbuebant.

arboreus locus, inquam, altus, ac supra sentes et taxos abunde proferens atque vepres. nos, Hunc abs te mihi donari postulo, Dei nomine, non
;

modum

C
cum S. Gramaro conferente:

32 Utque sancti hi viri occasionem haberent amplius conveniendi, constitutus est ab iis dies, ad quem denuo coirentfc. Adventante autem constituto
tempore gestare consueverat uterque scipionem sive baculum, ad sustentandos artus, sicque convenere ad locum, quem inpraesentiarum apiiellant Ad
,

quidem
stris.

aliura in

bus operam dare

usum, quam ut divinis inibi laudiraihi liceat, una cum Dei mini-

His auditis, gavisus est supra

modum

Comes,

qucnum

c.

Is locus,

cum

esset utriusque doniicilio

in

tum quod hujusmodi quid ab ipso postulasset, tum quia elegisset, non procul ab illius habitaculo, sibi sedem construere, atque ait Quidquid petisti contendistique, lubens tibi annuo. Haec ubi prompsisset
:

intermedius, hunc

idoneum judicarunt,

quo se

mutuo pascerent verbo evangelico. Atque diviniafflatu spiritus, visura ipsis fuit

quotannis eo loci convenire et frequentare eumdera, una cura clero ac pcpulo, antelalis etiam vexillis sacris, ac sacrosanctis reliquiis. Operabantur ibidem quara religiosis-

verba Comes, nemoris deserta vir Dei Rumoldus laetus petivit, neutiquam a lupis, aut ejus generis agrestibus animantibus remoratus, quorum haud exigua istic tum erat copia. Quo loco et cellam sibi construxit, sive domicilium, foveis ipsum circumfodiens et aquis; cui rei manibus pedibusque meum-

sime rem divinam,

ejaeulantes
lit
;

snpplices preces pro populo quibus sic peractis ac constitutis, defi-

Quod quidem ibidem rem divinam

bebat.

et operis, ut citius persolveret, viros ascivit ille sibi

augeret,

uterque ipsorum in terram suum scipionem juxta queroum, et ecce, qui aridi fuere, repente virescere cosperunt, folia postmodum proferentes, spectantibus istud quam plurimis,
attestati sunt.

aliquot, sanctimonia celebres, et

hujusmodi dona-

tionem confirmavit constabilivitque Comes ipse, solemni suo testamento, ita ut, quae ecclesiae Dei es-

qui hoc ipsum Siquidem placuit Deo, hoc tam insigni prodigio palam pro suabenevolentia declarare,

hiijusmodi concilium sive conventum, ipsi apprime placere; cum ipse sit prolocutus Ubi duo vel tres in nomine meo convenerint, ibi sum in medio eo:

maximopere propagarentur, et in libertatem vendicarentur. Quo etiam loco vir sanctus aediculam dedicavit Deo in honorem protomartyris btephani ubi et complures annos divus Rumoluus
sent,
:

rum.

Cum

itaque,

fratres,

pranarrata

omnia, ad

-commoratus est, una cum Liberto. twubi s. 35 Posteaquam enini adolescens animadverteret, tum plurimis sese nominibus viro Dei devinctum esse,
studuit

**

DIE PRIMA JULII

studuit ad illius exemplar, pietati operam dare strenuam, et yitia ac scelera detestari orania ; tanta quidem enitens religione veraque animi submis-

CAPUT

VI.

A.

JOAN.

sione.ut a?ternae tandem felicitatis bravium sitpostmodum adeptus, prout ex sequentibus constabit.

DOMYNS.

Acta S. Rumoldireliqua,marlyriumetcultus.

Cum enim

efferi

gentiles, quos
in

Hunnos

et

Danos
verbi Apostolici Qui non laborat non manducet item Mauibus nostris operati sumus ne quem vestrum gravaremus ita numquara non aliquid operis actitabat, exercens se ingeniumque suum, partim manibus operando, par: ; :

regiones tumultuose irrumperent, urbes universas, vicos et divorum templa, ac coenobitarum conventicula, cum inhabitatoribus,
ellabant, appeii

hasce

Oanctus Rumoldus, memor

,

S-

Rumoldtu

pie conversans

devastarent ferro ignique

Dei tamen munere,

ille,

ab

hac clade immunis

perstitit locus

quem divus
:

Rumoldus inhabitaret cum

hujus
conventiculo, a

suis sodalibus, idque du-

tim etiara

piis precationibus

bio procul piis meritis sancti Praesulis

vacando. Nullum, inoperi.

neque enim

Superis

prohibiti barbari,

quam, ille tempus patiebatur sibi intercidere, quod non daret orationi, aut honestiori alicui
consuetudinis erat llli, seraentem facere, ac diversi generis arbores conserere. Ac quidquid ejus sacratis manibus consitum aut plantatum fuerat, enatum succrevit optime ad eam rem dubio procul cooperante sibi divina munificentia. Erat inter cetera spera
,
;

quidquam mali inferre ausi fuere. Eodem autem tempore accesserat Libertus Hasbaniam, invisendi gratia suos amicos e et sanguine junctos. Qua in
provincia

Quod

ut re et facto prasstaret

Hunni

civitates ac vicos

omnes depopula-

bantur, atque inhabitantem populum, tanta quidem crudelitate, ut quisque in fugam sese daret ; itidera
et

Libertus.

barbaris

erat ullus refugii locus, omnia subvertentibus, tam sacras aedes,

Verum non

sancti

Rumoldi arbustum consitum cuji fructu: hominum usus multum erant accomraodi. Pro more
viri
,

L^bertus, asdem adiitdivo Trudoni sacram.

quam religiosorum habitacula. Suffugiens demum Athanc

etiam delectabatur
boris

ille

hoc

in

arbusto,
aliasque

sub

ar-

umbra Davidicos Psalmos

divinas

quoque impii gentiles populabundi ingressi sunt: quibus conspectis, confugit ille ad Christi aram, quam et amplexus est. Eheu Deum haud reveriti athei, Libertum istic peremerunt ante <iram suminam. Sanctus hic quanti fuerit meriti, signa etporI

persolvere Deo cantiones. Atque ut tanti viri memoria nullo intercideret tempore, Tutelaris ille habetur o.nnium terraa fructuum, et mechanicarum

Ea propter in plurimorura ore tantum hunc Prsesulem colentium et quid rei auspicantium,
artiura.
ilhid proverbii ut

tenta, quae
edita, satis
dis

tam

ante, quam post ejus occasum sunt superque declarant. Hisce adeo nefan-

rebus patratis, regressi

demoliti sunt quidquid

tantes fecerant.

Hunni unde venerant, obvium habebant, uti adven-

Deus divusHuic et suarura frugum ac pecorum ceterorumque fructuum

:

plurimum versatur
adsit

que Rumoldus

nostris

conatibus.

decimas, mortales quotannis pendere solent.

ANNOTATA
a Si tridui
ipsum
iter
(

F.

B.

37 Denique Dominus noster, qui benedicto suo cruore universura purgavit raundum, voluit et locum dum ttmpl illum, queminhabitaretvir Dei Rumoldus, ejusdem xdificando consecrare morte, ac beatum reddere, martyriique 0CCUP alUT
<

itmere abfuerit S. Rumoldus, oportet

of/icii gratia,

aliquod instiluisse episcopalis

ipsum Sanctum insignire. Constat itaque eumdem, quo Deo divinisque vacaret, aedificationem
corolla

At, quod
adfuisse

numero sequenli affirmari S. Gummaro, credibile non

solebant,

videtur,
est;
et

eum

tunc

quam
suis

coeperat,

cum

locus,

ad

demandasse

ad amussim perducendi [curam] operariis, aediculam nimirum prius

quem convenire
distaret

nna tantum

dimidia leuca

Mechlinia.
existimo,
lios

Non

Sanctos (ut

mox

diciturj

cum

memoratam, insignis quidem structuras, ac elegantiae uti etiamnum videre est. a Facto quoque ut praestaret, quod Scnptura nos admonet Non mo, :

vexillis sacris

eo convenisse, sed post obitum ulnitsque

hoc fttctum a populo, ob veneralionem Sanctorum, quia vigebat hcec Iradilio, eos ad httnc locum de rebus spiritualibus inter se traclasse. Quod autem

rabitur, inquiens, opus mercenarii sui apud te usque mane ; circa vesperam indies eo accedebat, investirarii,

dicatur populus

gaturus, quid quantumque operis egisseDt sui opequo dignam ipsis rependeret raercedem. At,

convcnisse proccssioualiter. sacris operandi gralia.

id

verum

esse credo, si saceilum

:

aliquod

ibi stetertt,

in

que ad meliora semper eos adhortabatur adulterii crimen inter alia gnaviter reprehendens quod ope;

quo sacrum celebrari posset

celebrasse.

Conditum est amborum Sanctorum, tamquum renttum, memoriam, in quo Belgica

in

non enim credo sub dio non ita prtdem sacellulum,

tbi

invicem occurlegitur,

inscriptio

eodem laborabat vitio, odio et invidia in sanctum virum exagitabatur. Is animadvertens, utriusque stipendiura semperpromptum ac paratum, simulatoanimo ad suura
hoc
mihi,

ranorum

alter percipiens, qui hocce

hocsensu: Felix locus, v 't, ubi sanctus

quem Dominus perarabulaRumoldus et Gummarus res divicollige

modo

prolocutus est sodalem. Fidem habeto

divitiis

virum hunc

superabundare oportet,

nas pertractarunt. JEtatem

c Sic notat v "cat Stadeley codice ubes

ex apposito anno

nummis habere crumenas et thesamrum abditum. Ille namque nullis sumptibus aut oneribus
refertasque
deterretur. quinimo nobis operam nostrara quotidie

Vardxus, locum

Itunc codex

Tungrensis

Gui"mtiri

pa

(m nostro MS. legitur Gadehey, in mUis stadeyke ) Harxus in vita Stadeki- sed Grumayus lib. 4 de Antuer,

rependit sine cunctatione

lucri, opera.'

ulla.

Verum quando

asgre

iraprolio labore ac multis sudoribus,

parum facimus

pretium nobis
,

cap. 8. ait,

Sauctorum

quercn dictum

olim
villa

quid attentare

fuerit, hujusmodi operis quo non inter plebeios et infelices

anteyek,

nmc

c orrtipie

Scaedeneyck. Vide de

Maeydeke, Duffeliee

sita, Mirieum in Not. pag. S57. d Vide qute de ista sedicula dicta sunt 12 et \8, commentario prstvio.

tieclius dixerat Theodoricus

ar

fugisse

imminentes

" ros -

Ptura

aliit

hic

male connexa sunt.

homines connumeremur ; ut, inquara, e medio tollamus hunc virum externura, idque occulte, ne tandem uterque nostrum male pePeat, quem et furtim neci demus, atque exanimem submergamus, ut facinus ipsum celetur, ne pro perpetrato scelere meritas luamus poenas. Alter quidem ductus cupidine
auri, istud annuit, eo a sodali fornicario impulsus qui virum Dei Ruraoldum odio prosequebatur, quia
in

hnjus

vitia,

pariter egressi

semper paratus erat dieere. Itaque nequam, opportunum expectarunt

tempus,

,,

234

ACTA

S.

RUMOLDI

EPISC. ET MART.
hoc ipsum aquis eripuissent, et faciem ejus
atnoe-

A.

JOAE.

DOMVNS.

tempus, quo sanctura virum sine arbitris reperire possent. Ceterum, quamvis ipsorum perversus animus Deo perspectus esset, id tamen flocci pendebant.

nam

perspicere potuit Comes religiosissimi viri Ruraoldi exanime corpus Ado, id

extersissent
,

facile

Quo denique

flagitium istud,

clanculum perpetrarent, iter suspicabantur D. Rurooldum adventaturum, idque securibus et ligonibus muniti, non secus quam si

tamnefarium, ingressi sunt, ad quod

Quin grave vulnus in ejusdem capite conspexit, ac animo ea propter consternatus, hoc modo Quis, quaeso, te dive Praesul ac saexclamavit cerdos amplissime, tam immaniter trucidavit atque
esse.
:

a duobus
operariis

arborem quampiam extirpaturi exissent. 38 Sub vesperam solito adventavit more sanctus vir Rumoldus, investigandigratiaoperariorum opus, aequam ipsis ut rependeret mercedem. Quo conspecto, haud mediocriter gavisi sunt proditores illi duo, atque horum alter dirum vulnus capiti Praesulis inflixit, ut

illius

sancti

mortem multis lacrymis

et

suspiriis

deplorabat. His ita gestis, in mandatisdedit Comes

adstantibus, ut corpus sacrum ad sepulturas locum in aediculam nimirum deferrent quam Sanctus
,
,

impie occidi
tur:

dum

ex eo

mox animam

efflarit.

Neque

plus nummorum m ejus marsupio ab his repertum, quam argentei nummi tres, quot fama tenet ipsum

quemadmoetiamnum verura esse dignoscitur. Construxit autem illi Ado conditorium haud contemnendum, asdiculam eam multis honoribus ornanset
,

dum

in vivis esset, ipse construxerat

istud

donariis. Jussit et divi Antistitis corpus promagniflcentia

Sanctum perpetuo sibi quantum quantum etiam expenderet. Hanc ob rem,'

,

servasse

retinuisseque

sua exornari ac

convestiri.

Clerus tum

qui avaritiae vitio notabatur, atque ad facinus per-

maximo perfusus est gaudio, ac reliqui omnes, tam valetudinarii, quam incolumes, religionis causa accurrerunt, cupidi ipsum sanctum corpus videndi et

petrandum abs fornicario alleettis erat, invidia tabescentem sodalem convitiis maximis tum lacessebat et diris hunc devovebat, non quidera sine gravi quenmonia. quod nimiruni istud sicarium opus tanti
B proditoris impulsu perpetrassct. Quo denique sceleratum facinus occultum foret, sacrum corpus et exanime aquis dedere facinorosi , obdueentes illud arborum foliis, ne res in vulgus disseminaretur. At frustra laborarunt illi, noluit enim Deus admittere, ut insigne adeo hujus seculilumen obnubilaretur, quin imo placitum illi fuit, sancta in Ecclesia illustre illud reddere. Quam ob rem, quod celatura volebant, cueleste prodidit lumen quoddam coehtus emissum, quasi digito demonstrans quo loco religiosissimi viri corpus reconditum esset. Martjrium
,

lacrymis prosequendi. Morbis item correpti, sancti viri opem implorabant, voti compotes effecti. De- mtracm'" clarare enira volens Altissimus sanctimoniam , et tanti Martyris meritum, morbidos complures curavit, multaque in ejus gratiam edidit signa, qui vivit E regnatque cum Patre in unitate Spiritus sancti

Deus

in aevum.

Amen.

ANNOTATA
cellum istud
;

F. B.

a Exstitit, inquit Vardxus, tcmpore Bomynsii sased

poslmodum anno 1380 a Geusiis

di-

rutum.

De

hoc etiam in

Commentarw

salis.

itaque

subiit

divus

Praesul

Rumoldus propterea
,

demum

b Intellige imperii seu regni Francici, nam annis post quinque el viginti, a Leone III Romx
c Si recte ad calculos exigatur chronographica nu-

quod adulterium
Baptistae
,

redarguisset

instar

Joannis

coronatus est Imperator.

ipsis

etiam
nati

feriis

ejusdem

Martyris

Baptistn?, idque

Servatoris nostri Jesu anno

septingentesimo septnagesimo quinto, Francis imperante Carolo (cui ex magnitudine rerum gesta-

rum Magni cognomen

ptimo
b.

fuit)

imperii

ejus

anno se-

merandi ratio, non signatur hic annus mortis S. Rumoldi 775, sed 1275, quo fortasse anno Legendam suam adornavit Anonymus, qui vitam Theodoricianam miraculis multis, et Hibernicis Romanisque apparilionibus crescere voluit, cujus setatem qu.rsivimus
.

Annus autem
c

necati tanti Martyris hocce

versiculo continetur.

commentarii
,

przevii. Siquis aliter

licebit.

rem excusare

volue-

hIC CmsVs

CeCIDIt fLVVIo IaCtVS

neCe

rit,

per

me

ulique

demersum
corpus,
indicio
tis

Capta. 39 Piscatum egressi hamiotaj circa noctis intermediura, maximum intuiti sunt lumen quo loco
,

ADDITAMENTUM
Ex
editione Domynsii, collata

cwles-

luminis,

sacrum viri corpus a sceleratis projectum erat ignari tamen quid rei istud portenderet. Ac quocumque locorum ii sese verterent, semper obviura babebant lumen hoc insolitura. Hinc haud mediocriter
perterriti sunt piscatores , neque tamen suopte ingenio eo contendere audebant. Verum Co-

cum

MS.

Belgico.

V,itam
Vardzei,

S.

Rumoldi,
esl,

quousque hic dala

a Domynsio lalinitate donatam, descripserat Baertius ex editione Vt Mus

mitem Adonem
nerose heros,

verba genoctu piscantibus nobis offert sese lux qiucdam prodigiosa, idque uno et eodem loco. Quod si hujusmodi quid etiam celaverimus, ne sceleris arguamur, veremur. Idcirco hujusce rei certiorem jam te reddimus. Quibus auditis, adrairatus
:

adorti, talia protulere

utpote qui Domynsium non viderat, multo minus Bclgicum anonymum : ex Vardeo autem sota Acta accipienda censuit,, omissis iis, qux ad ipsa pro-

f^

xime non referuntnr. Aliter mihi visum est, ea polissimum de causa quod in commcntario prxvio ex
, ,

additionibus

est

Comes supra modum, ac animo volvebat, quid-

nonnulla cilaverim, alia refutanda susceperim, ul proinde necesse habeam fidem liberare,
istis

nam lumen hoc

denotaret. Qui et piscatorum dictis fldem prius adhibere noluit, quam hoc ipsum suis conspexisset oculis.

vcrbis ipsis
et

Domynsii integre et una opera collatis cum MS.

ftdeliter exhibitis, sed

il/o

Belgico

ut

quid

ab Adone inventum
honorifice

40 lnvestigaturus itaque
et

rei

veritatem Coraes

utrique commune, quid vero singulis particulare sit clarius innotescat. Notavimus in prxdicto commentario,

sepullum

junctis sibi piscatoribus, nocte intempesta egressus est perveniensque a* eumdem locum, cuncta reperit, uti prius edoctus fuerat. Hanc ob rem maximo-

non

satis recte se gessisse

Domynsium, dum, miracuet

torum

seriem,

tam clnre

expresse in autographo

Belgico, apag. 1S0 ad

sit, sit.

188 relatam, lotam prstermi-

pere obstupescebat ille, nihil minus cogitans, quam super divo Rumoldo. Jussit idcirco Comes, ut instrumenta adferrent piscatoria, periculum facturi

eo pra-textu,

quem nescio an quis satis probaturus Oralionem ejusmox referam, ubi prius observavero,
et

quiduam fluminibus immissum esset. Nec mora ejectis harpagonibus, comprehensum est nobile et sacrum divi Martyris Rumoldi corpus. Ubi autem

'

insertam hic ab eo precationem

receptam colleciam

quas

pauca

. 21, a num. 236, quorum sparsim relulit anonymus Belga. Habe modo Domynsii excusationem.

cum
et

aliis

dedi

42

DIE PRIMA JULII.

23S
:

A
iaW <<'""'..
tjv?t
en(>

42 Miraculorum seriem, amice lector, quae Gerexemplari, superioribus manico (intellige Belgico) in ; annexa est (adde, et semper annexa fuerat) data am omisi non quidem ideo ut ooera volensque hic tamquam fabulosam et minus verisimilem m respuam aut etiam Latina hac versione indignam existimem. Ego, ut quod res est eloquar, hac rudi mea opella, hoc solum volui, ut eruditioribus, qui: , ;

dum deprecabor Dominum ? Aiunt rum sentinam purga, ex animoque

Scelerum tuo- D commissa A , oks peccata, atque horum poenitudine ducitor, quo tan- domyns dem favore numinis auxilieris. Quo praestito, Domini Canonici in genua procubuere Deum ipsum
defle
.

ardentius pro Principe rogitantes

restitutus sit
ille

ita

ut pristinae

incolumitati.

Hoc

edito in ejus

gratiam signo, quod habebat dominii,

mox CanoniSteynocke-

bus ego homuncio minime

sum conferendus

viam

corum
seelani

collegio contradidit.

Cujus

vici

tantum praemonstrem, qua nimirum haec, rudi quidem minerva a me descripta, tersius tandem et larei magnificentia tractent. Haec tinius, atque pro lectoris prafatus, quae ad sancti venia benevoli Martyris elevationem, translationemque, atque id genusalia spectant, enarranda jamaccingor. Num-

dominium perpetuum impraesentiarum obtinet divi Rumoldi collegium Canonicorutn ita ut in,

vestiendi, et revestiendi jure inibi potiatur. In hu-

jusce rei

memoriarn lychnum pensilem divi

Ru-

moldi, Canonici diu noctuque accendunt.in sumrai chori medio. De ea translatione, qua polui verosimilitudine disputavi supra loco suo
:

vanum subterfugium ; sinceri interQuod addit, hoc solum vopretis est, viam tantum praemoneruditioribus. luisse, ut tersius tandem et qua nimirum haec straret,
quam
milii placuit

ceterum lychnum penalique

omnia reddere.

sitem in hunc usque diem perseverare, sumptibus, mihi non semcl lestati

Capituli

sunt erudili amici

Mechlinienses.

latinius,

atque pro rei magnificentia tractarent, id

fuit

45 Historiam

obsidionis

ct

miraculosx
:

victorise

minime ; gratius longe et acceplius vero debel piis et dcvotis Sanctorum cultoribus, vera, esse gemtina et sincera, quousque supersunt, eorum gcsta
curandum
g'
relegere,

proponit sub hoc simplicUsimo titulo

Prodigium. ln ^^ ' Belgico narralur a pag. 194, quod Domynsius presse anni 1303,
secutus
est,

d,?

'"

notans in ftne,

phrasi etiam

alibi usitata,
scri-

quam

phaleratis elegantiis compta et exor-

prrecidanias ferias diei Jovis sacrae,

bente
frotlTcl

Anonymo

nata.

Wornsbag cum

verosinnllime
.

postridie

43 Sequilur upud Domynsium

dt elevatione
eorporis S.

hic tilulus

Elevatio

contigerit, ut est in

Commenlario

23.

En

Domynsii

Rumoldi,

Rumoldi a terra, ejusdemque argenthecam reposiHo, qui idem cst in Belgico team Post multorum annorum curricula, pag. 188. Tum et complurium signorum edita prodigia (quae Deus per Sanctum suum operatus est, tam ante ejus ex hoc seculo commigrationem, quam postmodum) sacratissimum hujus Martyris corpus humo levatum est quam magnificentissime idemque repertum diversis aromatum speciebus conditum. Atque sic
corporis divi
in
: :

texlum;

Haud multo
oratio.)

post Machlinia, juxta Chroni-

con, valida bellatorum

{Vaga iterum
ordinis

manu undique obsessa est. Quamobrem et Machliniani

exercitu contracto,

ducem sibi assciverunt equestris virum, eumdemque Auglicum et Petri Don-

delier appellatum. Existimabant

resistendum.

Dux
;

hic militaris,

enim cives , hosti rerum quid sacraMartyris costa

;

rum expetiit quam ille suo

versis,

cui oblata est divi

afffixit

clypeo, in

lignea

in

arca, sacra

ossa recondebantur,

vesti-

mento serico, quod multis erat aureis contextum

lineamentis, involuta

moldo spem collocans. Ab quo Dei maximi gratiam impetrare possent,

Deo divoque Ruoppidanis autem unisunt supplicationes

ac

argenteae thecoe inelusa

quam

religiosissimae habitae

quae reponi solita est sub atrio

summi

chori

nimi-

rum supra aram Annuntiatae divae Deiparae Hunc locum, seu argentei feretri rcpositorium
potuu Domynsius seque ac scriplor Belgicus,

Mariae.
,

novisse

una cum arcula sui Tutelaris, qua totam lustrarunt urbem. Atque ad urbis portas sistentes gradum , thecam ipsam intramceniareposuerunt. Post ordine
egressi omnes, fortiterque belligerantes, Dei ac divi Rumoldi ope, victoria sunt potiti, ita ut Machli-

in reliquis

nrc res nec tempora distinguuntur nec coinbintnititr, ul supra in commentario abunde demonstratum est.

niense solum
rit
:

nil

incommodi ab hoste tum accepe-

44 Alterius
it transta'it "t < Sfcyno
ckeseel.

esl

in
s

a Domynsio adjectus : Divi Martyris corpus, ob bellorum tumultum vicum Steynockeseele advectum. Historia dearticuli
titulus
,

at

nullius
idcirco,

quemadmodum direptioni aut occupationi unquam subjacuit, ita et tunc perstitit. Dux

exautographo Belgico, a pag. 190,: Accidit, ut bellum atrox moveretur, et plerique cives Mach-

nipla est

li:

quod chari ac pretiosi supellectilis habebant, urbe avectum, amicorum tuteke commiserunt deiniani,

niandaruntque. Erant autem Canonicorum quidam,

maximum

dispendium formidantes ; qui et conMartyris corpus ad vicum Steynockeseelanum deferendum. Fert fama, thecam argenteam, qua in sacrum Praesulis corpus repositum
rei

sultarunt,

Deo omnipotenti et sancto Antistiti Rumoldo prorsus fidens, suis curavit impensis Divi costam sumptuose auro obduci atque argento instar angeli, eam manibus gestantis. Promiscuum F autem vulgus ac cives Maclihniani gratitudinis ergo, tantura donariorum accumularunt acervum, ut ex iis auream conflaverint Martyri thecam. Iidem etjuramento sese obstrinxerunt ac votum nuncuparunt, sacrum divi Rumoldi corpus quotannis sese
,
,

circumlaturos, novis etceratis taedis iisque accensis,

defossum fuisse, corpore plurimis lbidem coruscante signorum prodigiis. Verum sopitojam bellorum dissidio, corpusipsum terra effos-

erat, eo loci ruri

quemadmodum etiaranum
tio a festo

istud rite observatur, ter-

sum fuit q U0 ji] u(j a(j pristinum tandem reducerent iocum, antelatis vexillis sacris ac solenni pompa.
;

Ceterum editum est hoc miraculum, ipsis pracidaniis diei jovis sacraj, quae ccena Dominica vulgo appellatur. Sit itaque Deo
Paschatis
die.

laus et decus

omne

in asvura.

Jirat

eodem

tempore

equestris ordinis
;

quispiam
ter

46 Qtur

hic breviler, ohscure, confuse ct negligen-

^teynockeseelanus princeps isque comitiali labos morbo. Quoniam autem complura operatus >set mibi Deus signa per Sanctum suum, admittere lilenoluit, ut divi Antistitis Rumoldi reliquias a sua "itione auferrent, ni prius inoolumis et sanus

nuperrime paragraplw ad exac- qua hie denuo sunt, ostensumque, non satis discutiuntur verisimiliter adduci Petrttm illttiu, Dondelerium, equirecitantur, citato

tiorem crisim

revocata

tem Angliim, qui

tura.

forte tunc

necdum

erat in

rerum na-

Adde nemini non perspectum

memiiiisse

reddi, prxpropere

pa Sancti redderetur. Quamobrem totus Canonicourn giex, in haecprorupit verba Comprimis grate
:

superius

Domynsium

thecas

argenteae

*i absit

ut tentes Altissimum,

at

precaberis

quamruri defossam, tam diserle asseruit ; ubi notanda hsec verba, haud multo post; nempe post translationem
Steynockeselianam Mechliniam
fuisse

naem obnixe

religioseque, ut divini rauneris te

obsessam

qux

Participem reddat, auxiliante ad suo Martyre.

eam rem
:

sancto
in

Hisce auditis

ille ait

Quem

mo

imo nec sensate digcsta sunt, cum anno 1303, quo prodigium contigit,
historice, nec chronologice,

omnia nec

nonnisi

,,

236

ACTA
argentea

S.

RUMOLDI
quam
tunc

EPISC. ET MART.
ferias indicere,

nonnisi arcula fueril, eaque mere

A. JOAN.

lignea,
illa

octavo a festo Joannis

Julii
:

die, nimi-

Mechlinienses circumtulerr;

deaurata

rum

ipsis

Kalendis

Fallor, ni hxc paraphra-

DOMYNS.

quam auream thecam

dicere.

maluit Domynsius, pribene.

sis sit,

eorum quse supra

dixit Theodoricus

mum

con/lata

anno 1369,

ut

narrat

Anomjmus

suse capite ultimo.

fuit in

De

trunslatione non

pag. 199, cujus verba

mirum

esl hic

denuo preeleriisse

commentario
potuerit

prtrvio,

panegyrU una agendwm undenam Belga anony,

Domynsius, tum fuisse archetypum suum

pondus
concitiare potuerit.
:

nisi forte adverterit,

,

non cohxrenler locuprxterquam quod nec

mus

eruere

determinatam
nec plura
:

S.

Lucse. festam

diem hactenus Verba

e.jus

me

latet,

vacat

disquirere.

Demus textum integrum

anno 1369 per-

Latine versum

Nunc

scireoportet,

in quam infectam esse S. marcae argenti sexcentae super ter sumptae sunt niille. Omisso autem marcnrum pretin, solum ail, pro

Rumoldi lipsanothecam,

Translatio hujus tam eminentis viri Rumoldi peracta est ipsis feriis divi Evangeliographi Lucae, tametsi eam recolat ecclesia [Mechliniensis] pridie
et Judae.

sunt apud

Domyns

Apostolorum Simonis
recolitur, Mechli-

Tmo

eo die natalis Leodii

~

singulis artifici solvendos fuisse florenos octo

;

Rhe-

nix, non translatio, sed relatio.

nenses ac demum in singularum marcarum deaurationem ducatos duos expensos fuisse unde, inquit, exurgit summa pretii, qua arca constitit, fiorenorum Rhenensium sex et sexaginta millium, praeter
:

49 Peroratio ad divum Martyrem Rumoldum, adhortatio ad quoslibet, ad rnaritimos, reliquos ad

Indetitulus

^cchiepucopi mechanicos, habentur citalo . 21 : sensus Belgicusfi L l>Unteiuu. est. Historia progeDomynsio collectus et exornntus

lapides pretiosos aliaque subinde annexa, ut civitatis

nitorum ab Urso,
discussa
est
;

tota

reperitur

in

Belgico

a nobis

regesta declarant. Deo gratias.

28. Solum itaque

superest Domynsii

De

ostensionc

47 Cum kis non male connectit Anonymus Reliquiarum divi Rumoldi ostensionem, de qua ita Domynsius,
totis

monitum

an. 1480,

mille annis aberrans:

Anno

salutiferi

partus septuagesimo nono supra quadringenf esimum, ipso sancto die Annuntiatae divas Virginis Deiparae,

Candido pioque lectori salutem, quo ingenue fatetur, conlra autographi ftdem, in quo S. RuArchiepiscopus moldus apertissime, pronuntiatur Duvelensis, scripsisse se, Archiepiscopum Dublinen-

Cameracensi praasidente Joanne BurgunBrabantiae Ducis fratre, corpus sive reliquiae sancti Antistitis et Martyris Rumoldi, sunt ostensas populo, ab eo qui tum Cameracensi Episcopo a suffragiis erat Godofridi nomine, eoque
praesulatui

do, Philippi

sem. Audiatur ipse : Haud miraberis, candide lector, locum, quo episcopale munus olim exercuit divus hic Rumoldus, appellatum a me Dublinensem, cum tamen germanici libelli auctor (quisquis is fuerit) eumdem locura nuncupare videatur a dasmone, sive

daemoniacum. Qua
lor,

in re hallucinatus est

ille,

ni

fal.

Carmelitani instituti monacho. Repertum est in ipsa

theca scrinium ligneum,
nia involuta jacebant,
et vestis serica,

ob temporis diuturnitatem. Ac huicmeas

senten-

diversis

tiw adstipulatur codex

eiale
orbis.

vulgo inscriptus

Provinuniversi

lineamentis aureis contexta, quo in sacra ossa om-

omnium
Is

ecclesiarura

cathedralium

nempe
;

caput,

brachia,

hu-

meri, una
articuli,

cum scapulis costae, crura et manuum ad digitos pedum usque. Plane etiam con:

spiciebatur in Martyris calvaria cicatrix quaedam

enim inter Hibernos Praasules quatuor tantum numero complectitur archiepiscopatus, sciDublinensem Casselensem licet Armachanensem et Tuamensem. Hujus itaque te admonitum volui
,

atque adstantibus Joanne de Poertere, et Lamberto

hujus germano fratre,

atque

aliis

nonnullis

artis

medicaa et chirurgic* peritis, Machliniensis oppidi

civibus, quorura opera et industria, sacra haec ossa

candide lector, ne putes temeritati adscribendam hanc meam metathesim. Bene vale, et Sancti hujus pie fortiterque gesta imitare. Hoc recle : ast vana

apud me

esl

omnis excusatio in tam

manifesta

textus

per Suffraganeum juncta fucre, deprehensum

nil

est,

corruptione,

exqua

tantopere. invaluit

recepdssima hotitulo

eorum tum desideratum fuisse. Cujusmodi reliquiarum ostensioni septem interfuere Abbas; Franciscus Villariensis, Livinus Boulous, Martinus divi

die, se.d falsa,

Mechlinicnsium opinio, de
S.

Archi-

episcopi

Dublinensis,

Rumoldo

adscribendo.

Pide7.
80 Hactenus additamenta Domynsii, a quo iterum sunt, quse tamquam oculatus testis narrat Anonymus pag. 217 et 218, his verbis Atque ego, inquit, Reverendura sacerdotem novi, qui per meneglecta
:

Bemardi, Joannes sancti Micliaelis, Bartholom*us Averbodius, Guernerus Tongerloensis, Marcus Grimberganus.Conspicua;autem omnibuseranttotum ootiduum; idque ante Paschales ferias, tam mane, quam vesperi. Ceterum sigillis ac litterarum monumentis C certiores ii tum reddebantur, tam celebris Martyris ossu, una cum velamine, scrinio reposta fuisse annis plus minus septingentis quatuor. Submota est denique vestis illa sacra, et mntata in alterara, eamque viridem, cui nunc temporis involutna sunt sanctas reliquiae. Pristina autem vestis, populo indies exhibetur religionis causa. Periit modo velum istud; quee vero ex dictis vera sint, qux falsa. manifeste pcrspicics

Becentinm
miracuta

ctiam o Somynsio praterita.

rita S.

Rumoldi, magna in corpore

;

suo beneficia

consecutus est

isque asserebat

virum quemdam

extraneum seu alienigenam advenisse, qui rogaret, ubinam quiesceret S. Rumoldus ? Cui cura Sancti ipsius ecclesia ostensa esset, eo acturum se conferens, in gazophylaciura, seu truncum, si ita loqui profudit, ut licet, oblationarium, tantum pecumas
debuerit. Post cujus discessum aperta ea arcula, reperti sunt plusquam viginti racultro ingerere

ex instrumentis antbenticis nd verbum

binos articulos
et

signes

nummi

aurei

unde

colligitur,

S.

Rumoldi

relatis

14.
Rumoldi,
:

48 Subjungit
Antistitis
et

Domynsius, de feriis de ejusdem translatione, sic

si,

de Sancti

virtutum ac miraculorum famam, alibi quam hic (Mechlmise) majorem esse. Quapropter laudandus Deus, qui Sanctum suum tam gloriosum reddidit.
Praeterea, utor hic etiam verbis Anonymi, omnes qui quointra urbis Mechliniensis septa commorantur,
tannis argenteum
seu a tempore,
beneficia per S.

festis dlebus

male exorsus

Editorum per sanctum Martyrem

gnorum

hic finis esto,

quse verba in Bclgicc desunt

ubi tamcn mcrito locum liuberent, post tot miracula, a

nummum

S.

Rumoldo
est,

offerre

te-

Domynsio perpsram

neglecla.

ln

celeris

conveniunt

nentur. Vix equidem

dubito, quin totis ducentis

anms,
alia

Verum ne

hujus Divl obliteraretur memoria, nosse quemque oportet, sanctum Archipraesulem et Mar-

quo hsec vita scripta

plurimo
ut

Rumoldum

obtenta

sint,

confuse

tyrem Rumoldum
sar.cto die
iile in

sanguinem

profudisse

suum

testalur fFachtendonckius, sed

quorum memoria, xque

,

Joannis Baptistaj.

Relatus est idcirco

ac pia consuetudo tributum

interciderint.
in

annuum

Sanctorum Martyrum numerum, laureamque a Deo adeptus estperennem. At ne divi Joannis festivitas, per hujus Antistitis festum negligeretur, visum fuit Ecclesiae sanctae, divo Ruraoldo

Vehementer desidero

pendenai a civibus nobis ut collata a

quibus
,

Sancti gestis, aliisque ad eum spectantibus itlustran-

dis,

non tenuis opera, iclum eorum accendat

cura
incumbit
;

colligendorum miraculorum

atque u
cives

DIE PRIMA JULII.

*

237

cives,

Sancti clientes pientissimi

sint.

debitse

recognitionis

his votis potiar, quibus et Actis et Observationibus no~

immemores non

Faxit ipse gloriosissimus Martyr,

stns coronidem impono.

DE
B- S.

S.

REGINA, OSTRAVANDI/E
COMITE,
DONONII PROPE VALENCENAS
COMMENTARIUS

De Dononio

S.

Reginse cultu, incertisque ejus et

filiae

S.

Ragenfredis Actis.

SCB FINEM

Inter ratvr
tri

illnstriores Belgii

Parthenones merito nume-

apud

PP.

Franciscanos manvscriptum

tribus volumi-

SEC

VIII.

monasterium Dononiense, duabus ulValentianas Duacnm versus leucis Belgicis

nobilc

nibus asservari testatur Valerius Andreas. Porro laudata jam scripta vitam parentum et filiarum decem,
prsesertim senioris Ragenfredis ejusque miracula,

situm, ubi sanctimoniates, inquit Mirseus ad hunc

Dommii"" a
S.

cum

diem

Fastis Belgicis, hodie

vocantur, aut saltera

fundatione monasterii Dononiensis, ejusdem per Nor-

Bagenfrede vocari

aut a parentibu$ coniitum,

noto utar.
rici

volunt Canoniss, ut vocabulo apud omnes Idem monuit Colvenerius in notis ad Balde-

mannos

eversione, factaque
iis

submde reslauratione comet negleclis,

plectuntur. Ast

omnibus posthabitis

so-

chronicon png.

523: Hodie vocantur Canoniss*

las lecliones ccenobii proprias aiino

1625

e.rcusas sequi
,

et Dorninae.

Celebritatem addidit memorabtlis pugna

malvit

Henschenius, vel

in

iis

nonnulla observans

anni 1712 ab ipso loco denominata.

plane aberravit
simile est,

Ceterum si non Rosweydi noslri conjectura, salis ve.roDononium nonamultis secutis dici ccepisse,
seu
ibi

qux optabat antiquioribus monumentis confirmari.

Mayistri i-xemplum hic sequi mihi certum

quidem post

satis

est, quaudolongam disquisitionem, adhibitumque

tamguam Domnonium, abipsa Dominarum, narum appellatione, quod forte eo tempore,

non
essent. tales

Domnolse

omnem ad

certiora reperienda diliyentiam, nullo pacto

videam, qua ratione ad exactam crtsim exigi possint

quse tum in MSS. tum apud Guisivm referuntur. Idque adeo mihi magis licere inlelligo quod longse illse historis, eliam a La Barre, in magna de abbatiis
,

moniales,

et tali titulo insignitse.

,

Con-

jecturam firmat Baldericus, Noviomensis

textum integrum infia dabimus

et

Torrta-

censis Episcnpus, seculi xi scriptot probatissimus, cujus

:

firmtit,

inquam Ros-

collectione

MS.

weydi conjecturam,

Dononium

sed

dum prsefdtum monasterium, non Dunenu nominat. At qusecumque desuum

repetunt Dono-

ornatse, ad

tomo 6 parte 2 non uno modo exS. Ragenfredem potius quam ad parentes
aut adinvenhislorias,

pertineant.

mum

etymologia substet, natalem

4 Et
tas
,

vero S. Ragenfredis occasione,

nienses ab Sanctis Aldeberto et Regina, quos monaslerii

sui fundatores agnoscunt,
derici senlentia, alibi suo

aut saltem

excomptas

esse

prxfatas
et

quseadi
> 0(:t0, rls

quainvis magis placeat

Bal-

suadel mihi
inler

Balderici, vetustissimi

prsestanlissimi

ex-

tempore elucidanda.

omnes Belyas

scriptorts auctontas, cujvs

Chrom-

iresiltos,

ul

2 De beato Adalberto, seu potius Aldeberto, vulgo Aubert, sanctse nostrce Reginrc conjuge, et cum ipsaac
S.

con ad Gerardi primi Cumeracensis tempora, adeoque

ad medium seculi xi specture, recte censet editor V. Cl.

Georgius
istud,

Sanctos konorat;

Ragenfrede filia, in monasterw Dononiensi honorato, brevem commenlarivm texuit Henschenius ad

xxii Aprilis, ea

Colvenerius.

Suadet
e.t

inquam

Chronicon

Gerardi Episcopi

monasterii Dononiensis re-

solummodo complexus, quse ad Ostravandix comitatus appellationem ac limites, ad Beati

cullum, lectionesque ex proprio Dononiensi, spectabanl.
egit Papebrochius tomo 3 Aprilis pag. 35, in brevi de B. Ava Pirgine commentorio. Plura de Aldeberto legerat Henschenius,

sluuratoris setate,

nondum

SS. Aldebertus
res, el

et

inviiluisse historiam , quod Regina decem Virginum progenito-

prsefati

ccenobii fundatores

fuissent.

En

ejus

De eodem Dononiensi parthenone

verba

lib.

2, cap.

28

Rursus quoque

in vico

Dunsng,

beata Rainfredis ex sui Juris

vit, et

rebus cellam funda-

sanctimonialibus constitutis, ipsa etiam ab-

in

Annalibus Hannonia?, extractis ex

et

libris

Jacobi

Guise,

tribus voluminibus Gallice

anno mdxxxi
monasterio

excusis, ubi

volumine 2 a
:

fol.

47,

de

Dononiensi agitur

verinn studiose vitavit ea discutere

qvw tum a Guisio, tum in pluribus MSS. nostris, ipsi etfim noussimis, de ambobus sanctis parentibus eorumquedecem
serliru i%

filiabus, fusius

quam

verius traduntur , prse-

regimonium duxit. Hanc autem postea, incumbente inopia, inclinatam pauci canonici incolebant; donec consilio domni Gerardi Episcopi etLeduwini Abbatis (ati.v editiones apponunt VedastiniJ moderno tempore Balduinus Comes ad pristinum statum restituit, ibique monialibus regulariter institutis, abbatissam nomine Ermentrudem praefecit.
batissa

longa hislorta Gallica

MS. puginarum 88

in
:

Clarissima est

aucloris

sententia,

qua fundationem

foho, cujus iste est titulus,

ex Gullico latine redditus

Dononiensem
proinde

soli

S.

Rngenfrcdi adscrihit, ad
istse

quam

Hic

incipit

prima generatio

nobilis lineae Francicae,

speclant

longiores

narrationes, ad ejus

ex qua orta est sancta Regina, quemadmodum ex sequentibus intelliges, eta regibus Trojanis. Pergit eodem lenore, titulum sic formans : De Troialertium

natalem

viii Octobris

ex professo examinandx.

Ms, qui
stirpe
>

Coloniae

commorati sunt,

Regemque ex
posset,
facile

5 Sperare audeo, fore ut interea responsi aliquid obtineamex ipso Dononiensi monasterio, ad plura dvbia eufli allis qttse eo transntilti curavi mense Majo anni 1715, tum eodemspecirca Acta ipsa,

'""iistoria

Priami sibi prafecerunt. Quid ex hujusmodi fabulatore erui

Pipinum Herstallensem, Regis ad Textricium anno 691 rictorem, cum Theodorici

quse

ctanlibus.

perspexit

H ensckenius

nec multo

prsestantiora

me,

Pipino Brevi,
siynificantia.

Caroli

Magni

parente, inepte confun-

morant GvisiiAnnales, tametsi

otqve aieo correcliores continens capita
sint,

in plui ibus succinctiores

dunt aliaque immiscent, aut falsa,

aut

verbose

nihil

quam MS. Latinum

Tantumdem

requirilur ad

explanandum

decem, a 26 ad 35, desumptum, opinor, ex majori Guisii opere, qtwd Montibus Hannonise,
Julii T. I.

diploma, cvjus ehronalogici characieres aliter in MSS. ahter in Mirxi diplomalibus lomo 2ca;i. 12, aliter a

31

Locrio

238

DE

S.
;

REGINA, OSTRAVANDLE COMITE.

a

Locrio ad annum 805 exprimuntur

ACCTOBE
1.

Cointio

autem
et
,

8 Si tam certa essent, quse de ejus

rius exornaretur
:

nobititate a.iisque

tolum instrumentum rejicitur,

prsedicto anno 805 num.

scripta sunt, vix ulla in Belgio nostro Sancta prseclaal

B.

S.

108, qui elium consulendus ad

sequentibus.

annum 764 num. 16

quarum

nec officium ipsum, pridem a Donsevis pluribus vacat

Eo. omnia tacitus donec Canonissse istx Dononienses,

prselermittere cogor

noniensibus decantari solitum,

hk

Vff(ur

interest,

monumentu

lalit:

suggesserint ,quai ad

Sanctorum suorum
,

ullimos Reges Merovingicos aut saltem eorum tempora et Pipinos crassiori minerva confundens, quse. Guisii
editores
el

gesta iltitstranda necessaria esse,

abunde ostendi

iis

contractores prudenlius omiserunt. Trans-

diligenter usurus, si mecum communicata fuerint.Modo in earum ijratiam lantum prxstiti, quantum licuil

scriptse et missse sunt lectione.s per

Longastre, pastorem Dononiensem,

R. D. Paulum de ad P. Servium

quidquid

siibmiiiistriiii

tmposlei i:m poterit, eliam circa

ipsarum institutionem, reperient rationnn, habilum etc. locum, ut jam dixi dictum vm Octobris, ,quo in Actis S. Ragenfredis ad omniaremittimus. Videri intcrim possunt, atque huc
,

antiqitum

Itodiernamque

vitse

XXI Novembris 1599, postmodum inter Rosweydi schedas a Bollando repertse. Priores octo, quantumvis verbosee,

utcumque orilinatx sunt;

at historise

fil U

inter-

rumpitur,

dum

in sequenti, quse inter octavas

legitur

agilur de morte filiarum,

quarum
est

nulla in prioribus me-

aptari, quse de

S. Aldegonde, ad

xxx

Januarii

sed

moria.

Brevius

et nitidius

Molani compendium.
prsefigitur
lilulus
:

prsecipue,

qux ad S. Waldelrudem

ix Aprilis, pag.

Ceterum

prsefatis

lectionibus

hic.

826 dmeruit Bollandus.

6 Celerum huc speclunt, atque e.x Henschenii comOb translatiomenlario velim hoc ferme loco inseri, quse habet loto nem hoc die ex ffierogazophylacio Bclgico Arnoldi colUur Rajina numero 1, tum Raissii, luin cx ffenrico Doutremanno, parte 3 historise

Lectiones quas primo Julii, in solemnitate S. Reginae a Dononiensis monasteni monialibus cantantur.

Non multum

differt, prsefatum in Molani Natalibus elogium, ab ipsis Itodiernis Proprit Dononiensis lectto-

nibus, ex quo

Valencenen
sed
et

Jj

cap. 5,
,

quse non solum S. Ragen-

sumpserit,

cum Henscheniits, sua pro Aldeberto denempe ex editione anni 1625, nos etiam ex
illis

fredis,

utri

S. Rtginss
viuiisiruiit.

nostrse,

e conjugis S. Aldeberti el solcnnem cultiim patentissime de-

eadem lotum S. Reginse ofpcium compendio Molani

subnectemus, longionbtts
missis
;

MSS.

tantisper prseterdie
,

Ncc dubium

est,

quin postrema festivitas

i

plura daturi citato

toties

viu Octobris

si

jam piidcm

cclcbrtita fuerit hoc die

Julii, nihilominus

desiderato suppeditentur.

tam incertinn pnto obilus dicm, quam sinl plura alia, ad ejus originem, setalem, filiasetccenobii fundalionem
spectantia.
Itisioriie
d'

Ex
I

offtcio

Dononiensi
,

de sanclis Regina

ct

Sii/ua fides liubenda est scriptori

longioris

Gallicse
ecclc.sise

nuper

Ragen frede
Julti'

(tpud

Molunum

in Nutalibus

citatse,

qui forte fuit

Joannes

Arleux

Dononicnsis

jam supra

dictx Sacel-

laiius,

prima

Julii peculiariter S. Reginse cultui con-

quod co die circa annum 1400 corpus ejus, adhucdum intcgrum, per Episcopum Atrebatensem, qui tunc eral Joannes Cunard, incapsam argenteam translatum est, et cum marili et fdise S. Rugenfredis sasecrattt est,

cris

lipsanis
:

illustriori

loco depositum.

MiriKiim

Ceterum

in

parochiali

ecclesia

Audi rursus Dono,

nomine, Regina nihilominus proRegina etiam praeclaro sapia Regum et affinitate morum regimine, et ad ultimum Regina superni Regis dotatione. Heec ex oonsilio parentum, et Pifuit
;

J.n Dononio Qua; Regina

monasterio,

solennitas

S. Reginaa.
Hreve
totius

vitar- tt virtu-

!um compendium.

pini Regis (cujus neptis erat) in

conjugale consor-

niensi, visuntur sepulcra Aldeberti et S. Reginse

sed corpora sunt elevata atque in monasterii ara majore, argenteis feretris conclusa adservantur
;

tium accepit Aldebertum, ex primis palatii proceribus, probitate et militia apud Regem clarum ; virtute animi et gratia, apud Regem Cbristum claris-

S. Ragenfredis in medio, B. Aldeberti (qui tamen non colitur ut Sanctus) in dextro latere, et S. Reginae in sinistro.

simum. Clarebatenim non solum

nis et

nobilitate sangui-

opulentia

praediorum, veruiri etiam omni-

moda morum
tia.

bonitate

7 In
fastls Btlgicis

faslos sacros Belgicos,

saltem editos, S.

Re-

Sociati

autem

in

etactuum suorura experiencharitatis copula, Deo pri-

non

iia

pri-

dem

inserta,

ginam primns inseruit Joannes Molanus, in ullimis suis ad Usuardum auctariis, prima editione hisverbis: Item Denonio monasterio, S. Reginae, matris sanctse Rainfredis
;

mum, et postea per Deum sibi invicem placere studebant, totum vitae suse cursum decenter ornantes. Facti sunt per eleemosynas locupletiores, per
humilitatem potentiores. Non enira nudus Christus ante eorum fores moriebatur, famem aut sitim patiebatur,

acccptum, ni fallor,e\ Martyrologio,

aliquo prolongata per

sterii S.

quemdam Regularem

raona-

bus, phrasi

Pauli Rubeae vallis in Zonia. In posleriorilanlillum ampliata : Eodem die, solemnitas S. Reginae, qua: quiescit apud

sed

angustiatos indigentia et

oppressos

praejudicio sublevabant. Quibus etiam

Deus ex sufilias
,

Valencenas in

Dononio monasterio. An
posuertt

pernae felicitatis benedictione,

quae a

rccle

tn

iisdem ekvationem

elognm

xvu Martii, qitxrere supersedeo. Nuidum contexuit idem Mtdamis, vcl is, qui sub ejus
sunt

decem dedit parentum moribus non dissimiles

omnes

nomine Natales Sanctorum Belgii edidit, ex officio Donomensi, quod infra subjicicmtis. Paulo jejuniora
cetern qu,r halet Mirseus
;

elegerunt coelibem vitam, ut transacto cursu, gratiores Deo occurrerent. ^Edificarunt etiam parentes

harum virginum ad Scaldim

fiuvium, in

loco qui

Donomum
tricis,

at Raissius,

Molano appenquibiis vide

dtcem adnectens,
zscus

filias

decem virgines, de

Henschcnium, malri
tit

tini

dicitur, ccenobium ad honorem itemque ecclesiam in venerationem S. Marubi numerosum sanctimonialium numerum,
;

Dei Geni-

socias adjungit.

hutoria

ccclesiasttca pag.
el alii

Menologto, fVMolus
gos monasttcos,

Sequunlur Ga187, Laherius in

cui beata Ragenfredis filia praefuit

et clerieorum
praediis,

Dei gregem instituerunt, reditibus et

de-

passim.
ct

Adde
:

Martiiroloast in Actis

Mcnardum

Bitcelinttm

Bciedictiiiis pr^termissa est.

center ad servitutem Dei legatis. Visuntur eorum sepulcra in parochiali ecclesia, sed corpora elevata

ranits.Molanttin sccutus, qui

legeie dcbu,,.

Demitm

Nec prxtereundus Ferxvn Martit elevationem

apud Ge-

sunt et in monasterii
retris

summo

quiescunt;

Glumum
lemusm

Satissayum
fastis

cousimtl.a vide el Arl,tr, lm dc monaslerto

ct elogta

S.

lealtari, in argenteis beati in medio, Ragenfredis

Aldeberti (qui

tamen non

est canonizatus)

in

dex-

Agnppinensibus

gin<e, neptis Pi ii, P

vero Adelbert..

saltcm pro eeleberrinto S. Regt,,* dtcunt tcstimonium.

sic lcgit ItemS R e Reg is Agrippinensium, uxons Comitis Ostrovandi, Q Hm om la

cuhu indubUa """<um

Regin. De secundario festosunt verba propriae ecclesiae Decimo sexto Kalendas Aprilis, apud Dononmm hujus elevatio corporis S. Reginae. Ceterum diei Saxoniam lectiones continent, corpus sacrum in
tro latere, in sinistro vero S.
.

ferfibti 11

pnit>""*
soris

W"**

penon'"'
sium-

delatum esse, cura ibinega

S. ta justitia, praedia

Ke-

DIE PRIMA JULII.

239

S in
sterii

invaderentur. Antequam autem

eo

perveni-

rent, vir

quidam, dejectis limitibus, praedia monainvaserat, et cum nec caecitate, nec aliis pla-

Zacharia. Vers. Fuit horao Missns a Deo. Resp. Cui nomen erat Joannes. Oratio, Deus qui praesen- ex opfic. tem diem. Oclavse autem Apostolorum, non fit com- DONOW.

eis

emendaretur, per secreta naturae omnia intesic miser praedium cum anima perriora ejecit, et Postmodum perducto ad prsedium corpore didit.
advocatae, divinitus limites praedii distinguebantur, condigna veneratione Dononium refereet corpus
batur.

mem. nec

in primis, nec

secundis, neque laudibus.

Ad Matulinum

Invitalorium.

Adoremus Regem regum, quipro temporali regno Reginae dedit actcrnum. Psal. Venite exultemus Domino. Hymnus, ut in primis Vesperis.

Est
nat
'

autem

locus apud

Valencenas,

in

finibus

direcesis Atrebatensis,
Sanctadepin

quam

in loco Scaldis termi-

In primo Nocturno Antiphona.

pite,

in caibique S. cujus causa ex antedictis colligi potest; etcum baculo abbatiali, quia vel prima praefuit, vel si filia

Regina pingitur cum corona

Sancta Regina regiis natalibus orta, moribus maturis infantiae perornavit tempora.Psn/. de

Communi

memoretur prima,
fuit

ipsa

tauiquam fundatrix,
et
fortassis

plus

quam

abbatissa.

Caret autem nigro velo ob

Virgimnn, Domine Deus noster. Antiph. Flos regni, gloria parentum, inter spina palatii emicat ut liliura. Psal. Cceli enarrant glo-

amissame virginitatem,
sam,
sacris

eam ob cauabsurdum

riam Dei.
Antiplwna.

Virginibus

sese

praeponi

Ingressa annos

pubertat.is

nuptui
Psal.

iudicavit.

Natalibus.

Huc nsque ex Molani, seu potius ex Lowii En modo modernum Dononiense officium.

traditur sancto Aldeberto,

providentia Dei.

Domini est

terra. Vers. Specie tna.et pulchritudine

tua. Resp. Intende, prospere procede, et regna.

DIE

JULII

Jn fesloS. Regirue Dononii fundalricis, duplex 2 classis.

quam preciosa mors /V<2 vesperas Antiphona; cum reliquis de Lamlibus. Psalmi de Sanctorum, communi Virginum.
Capitulum.

Lecliones 1. Noclurni. Mulierem fortem. ut in communi non virgmum. Responsorium primum. Gloriosa Mater Regina, sublimi regum sanguin procreata, * Moribns castis infanttae perornavit tem-

pora. Vers.

Ex

spina pungente pulchre rubens ori-

tur rosa. Moribus.

Responsorium senmdum.
Inter flores regalis aulae gratia florens probitati
supernae,
*

Mulierem fortem quis inveniet? procul

mis finibus pretium ejus
sui, et spoliis
:

et de ulti-

Sanctum Aldebertum
titur.

Sortitursponsum nobilitatis primae. Vers. divinitus sibi destinatum. Sor

Confidit

in

ea

cor

viri

non

indigebit.

Responsorium tertium.
Fcecunditas tantorum

Hymnus.
Orbe
solari duplicata fulget,

decem Virginum,

parentum fit Quibus praeparatum

propagatio
est

regnum

Festa lux terras, sua qua resignans

Mater excellens meritis, triumphans, Astra petivit.

ccelorum. Vers. Sorores ex utero, sorores in propoQuibus prsparatum. Gloria Patri et Filio. sito.

Quibus praeparatum.
7

Hac

die

demum

micuit, vetustara

Nocturno Antiphona.
Matris, et
effudit

Exuens carnem, novitate sacra Floruit, luxu quod erat recidens,

So.bria vixit.

Fcecundatur uterus

fructum

Nupserat justo Comiti, favente Gratia Christi, quibus et propago Sancta praebetur, numeroque et actu Consona legi.
Virgines denas peperit beatas, Quas Sion mater typico sapore, Ut suas fovit, quibus aucta coeli

meum. Antiph. Per successiones annorum concipit, et parit Regina mater gemmas decem filiarum. Psal.
virginitatis. Psal. Eructavit cor

Deus noster refugium. Antiph. Post decursum

ris

pueritias,

moribus genitoPsal.

feliciter

insistunt morigeratae.

Magnus

Dominus,i!'. Adjuvabit
in

eam Deus

vulto suo. n/.Deus

medio ejus non commovebitur.

Turba
Et
tibi

recrevit.

Tempore

inclyti

Gloria Patri, genitaeque proli,

tris Caroli Magni.

Francorum Regis Pippini, patamquam gemma regalis in theac nobilissiLectio iv.

compar utriusque semper, Spiritus alme, Deus unus, omni Tempore secli. Araen.

sauris regalibus,

floruit puella nobilis,

dicti Pippini

mae

indolis,

jam

neptis.Reginanomine,

Vers. Specie tua et pulchrituditie tua, Resp. Intende, prospere procede, et regna.

Regina nihilominus prosapia Regum et affinitate Regina ctiam praeclaro raorura regimine, et denique Regina superni Regis dotatione. Ha?c divinae providentia? dispositione, ex consiiio parentum et Pipconjugale consortiura accepit Aldebertum, ex primis palatii proceribus, probitate et
pini Regis, in

Ad

Magnificat Antiphona.

Regalis sponsa, .sponsalis gemma, gemmatum monile decem filiarum in Ecclesia , beata mater

Regina, summae pietati clementer nostra offert vota.

Oratio.

apud Regem clartim, virtute animi et"ratia apud Regem Christum clarissimum. vere venter aureus, quo talis fructus Resp.
militias actibus

editur,

*Quem sacer
sacer.

angelicus laudat exercitus. Vers.

Praesta quaesumus, omnipotens Deus, ut beatae ttegmae famulae tuae intervenientibus meritis, apraasentibus liberemurangustiis, et aeternis gaudiis perfrui

lactis

materni pietas,

quo

tot nutriuntur

germa-

nae.

Quem

Sociati

autem

in

vinculo charitatis,
sibi

Deoprimum,
Lectio

mereamur. Per Dominum.

et postea per

Deum

invicem placere studebant,

nt inter

Deinde fit commemoratio de S. Paulo per Antipk. ^etrus Apostolus et Paulus doctor gentium. Vers.
Oratio. Deus qui hodiernam. Postea octava S. Joannis, ut in primis Vesp. Anthip. Ingresso

totum

vitae snae

cursum decenter ornantes,

honorem

seculi et divitiarum illecebras,

morura ma-

Constitues.

splendogis diligant honestatem, quam externum sunt humiles corde, divites operibus rem. Facti bene-

240

DE

S.

REGINA, OSTRAVANDI^ COMITE.

tris

BX

OPFIC.

benedictionis per eleemosynas locupletiores, per humilitatem potentiores. Non nudus ante eorum fores

mei.

Nonergojuxta Marcionemet Manichseum

negavit,

DONON.

Christus emoritur, non famem,

non sitim patitur

sed angustiati indigentia, et oppressi ipsorum erogatione sublevantur, et ita omnibus modis se exhibent in conjugio, ut Superiores effecti

prsejudicio,

ut natus de phantasmate putaretur sed Apostolns cognationi praetulit, uti et nos in comparatione dilectionis, carni spiritum praefera-

matrem
:

mus. Ecce mater tua et fratres tui stant foris, quaarentes te quidam, fratres Domini de alia uxore
:

mundo, magis

eligerent

regnare cum

Christo,

quam
se-

gaudere cum seculo. Resp. Depositis mundi impedimentis, * Libera

quitur

Joseph filios, suspicantur, sequentes deliramenta apocryphorum, et a quadam Escha muliercula confingentes.

Dominum

majestatis.

Resp. Regina egregie cursu consummato.etagone

Post erogationes obsequia sanctorum actuum. Libera soquitur. Quibus proinde etiam Deus, ex supernas felicitatis benedictione,' decem dedit filias, quae a parentum
Fers.
,

eleemosynarum

post

Hodie coronanda obdormivitin somnus pacis, quo caro solvitur Domino. Vers. terris, et anima redditur coelis. Hodie coronanda. Gloria patri. Hodie coronanda.
feliciter decertato, *

Lectio vi

moribus non dissimiles, omnes elegerunt cselibatum,

ut transito cursu praesentis vitae, gratiosiores Deo occurrerent. Quin etiam postposito amori divino,
affectu

Nos autem,
scripsimus,

sicut in libro,
:

quem contra Helvidium

Domini, non
filios

continetur

fratres

Lection.

Joseph,

parentum,

in

longinquas regiones ad visensunt. Beata

sed consobrinos Salvatoris, Mariae liberos intelligimus, materterae Domini quae esse dicitur
;

autem conjugali soluta, vitam Deo dignam Reginavinculo ducens et proximorum aedificativam, in omni virtutum genere et exercitio, tandera ad beatam remunerationem a Deo vocata, migravit in coelum Kalendas Julii. Corpus ejus venerandum, quod vivum fuerat B habitaculum Spiritus sancti, in ecclesia beati Martini, una cura mariti sui sancti Aldeberti corpore,
da loca Sanctorum peregrinatae sepultum
est,

Joseph et Judae, quos in alio Evangelii loco, fratres Domini legimus appella. tos. Fratres autem consobrinos dici, omnis scriptura

mater Jacobi minoris

et

demonstrat. Dicamus

et

aliter

Salvator loquitur
et
fo-

ad turbas, interim erudit nationes. Mater ejus (ratres, hoc est Synagoga et populus Judaeorum,
ris stant, et intrare desiderant, et

sermone

ejus in-

digni fiunt.

sed postea in

ecclesiam

B.

Mariae

Te Deum laudamus.

translatum, ubi suis

meritis subsidia praestant eos

AD LAUDES
El per Horas Antiphona. mors Sanctorum, ccelestia feliDominus regnavit cum reliquis. Antiph. Sanctus Aldebertus humanis exemptus, dipretiosa

devote invocantibus.
Resp. Beata mater inter legiones Angelorum, *

Quando cum
Vers.
dat

stellis

decem filiarum

intravit Jerusa-

quam

lem civium supernorum.

vere venter aureus,

citer peteutium. Psal.

quem

angelicus lau-

exercitus.

Quando cum

stellis.

Gloria Patri.

vina adeptus
Antiph.

est. Antiph.

Nec

differt Christus

Rex

Quando cum

stellis.

Regum sanctam Reginam

Felices

coronare post sponsum.

In III Nocturno.
Aniiph.

Sancta Regina, ut

gemma

Regalis,

re-

gemmis

fulsit in tbesauris regalibus. Psal.

Cantate Domino
filiae

canticum novum.
Anliph. Instantia ejusdem, decem ipsius
situm. Psal.
ani-

parentum coronae, decem filiarum Laudant Deum in coelis, quem solum dilexerant in terris. Capitulum. Mulierem fortem. ul inprimis Fesp.
in ccelo exornatae. Antiph.

Hymnns.
cluens mira pietate mater,

matae ad caelibatum, ad religionis aptantur propo-

Dominus regnavit,
in
ccelo.

exultet.

Subveni

Anliph. Sorores ex utero, sorores in proposito,

morum

miseris,

precumque

Malleo, culpse, male quis tenemur,

simul laetabuntur

Psal.

Cantate Domino

canticum novum
Fers. Elegit

quia mirab.
et praeelegit

eam Deus,

Quem
eam.

Resp. In tabernaculo suo habitare facit eam. Lectio sancti Evangelii secundum Matthaeum.
Lectio VII. Cap. 12.

Frange catenas. scelus nostrum vocat ad furorem, Redde placatum precibus tonantem, Nos ut ignaros scaleris manentes

Lumine
Et
tibi

donet.

Gloria patri, genitasque proli,

Spiritus alme,

In

illo

tempore, loquente Jesu ad turbas, ecce

foris,

ei.

mater ejus et fratres stabant Et reliqua.

quaerentes loqui
Vers.

compar utriusque semper Deus unus, omni Tempore secli.

Diffusa est gratia in labiis tuis.

Homilia sancti Hieronymi presbyteri. Occupatus erat Dominus in opere sermonis, in doctrina populorum, in officio praedicandi mater et
:

Resp. Propterea benedixit te Deus in aeternum.

Ad
Egregia

Benediclus Antiph.
,

fratres veniunt, et foris stant.etei desiderant loqui.

quod mater sua et fratres stent foris, quaerentes eum. Videtur mihi iste qui nunciat, non fortuito et simpliciter nunSalvatori,
ciare, sed
tuali operi

Tunc quidara nunciat

mater Regina

superno regi

gloriose

conjuncta, electis angelis cunctisque Sanctis gaudentibus, in ccelesti curia perenniter Deo laudes
decantat.
,

insidias tendere Salvatori

utrum

spiri-

carnem et sanguinem praeferat. Unde et Dominus, non quod negaret Matrem et fratres, exire contempsit, sed quod responderet insidianti, extendens manum in discipulos ait.
*

Oratio ut in primis Fesp.

Dei?ide
fit

comm. octavx

sancti

Joannis. Apertum
et

est os Zachariae.

Sancta Regina conjugali Superno Regi nupsit coronanda.

Fers.

Resp.

Vers. Iste
ejus. Oralio.

vinculo

soluta

puer magnus. Resp. Nam Deus qui praesentem diem.

manus

Libera post jugum, praemisso conjuge ad

Lectio viu

regnum. Superno Regi. Ecce mater mea, et fratres mei, isti sunt mater mea, qui me quotidie in credentium animis generant
:

Ad Tertiam Antiph. Sanctus Aldebertus. Resp. breve. Specie tua. Ut in communi virginum. Ad Sextam
Antiph.

Nec

differt Christus.

Capitulum.

isti

sunt fratres mei, qui

faciunt opera Pa-

Manus

suas aperuit inopi, et palmas suas extendit

DIE PRIMA JULII.

dit

241

ad pauperem

non timebit domui su a

frigo-

coelis est, ipse

meus

frater, et soror,

et

Mater

est,

D
r.\

ribus nivis. Resp. breve.

dicit

Dominus.
Post Communio.
r

otnn.

Adjuvabit eam.

DOHOH.

Ad Nonam

Anliph. Laudant

Deum

in coelis.

Capitutum.
Multae filise congregaverunt divitias, tu superfallax gratia, et vana est pularessa es universas chritudo, mulier timens Dominum ipsa lauda:

Quaesumus omnipotens Deus

ut

intercedente

beata Regina famula tua, illius salutaris capiamus effectum, cujus per haec mysteria pignus accepimus.

Per Dominum nostrura.

Die xvii Martii.

bitur.

Resp. breve. Elegit eam. ln secundis Vesperis Antiphona, Psalmi,

lum,
et

Capituea

In festo olevationis S. Reginae duplex.

Hymnus

ul in primis Pesperis.

Vers. Diffusa est gratia in labiis tuis.

Omnia ut in qux hic sunt

principali feste

prima Julii

prxler

propria.

Resp. Propterea.

7n II. Nocturno.
Postquara placuit Deo, tantam lucernam amplius sub modio non latere, sed super candelabrura positam, claritatis suae radios longius emittere
;

Ad

magnificat Antiphona.
Lectio. iv

Gloriosa Mater Regina, memorare quae sit nostra et suscipiens circumstantium vota, fac materia
,

beatae
,

tecum regnare in ccelesti curia. Deinde fit commemoratio de Visitatione B. Marix Virginis : Antiph. Beata es Maria. Fers. Benedicta tu in mulieribus. Resp. Et benedictus. Oratio Famulis tuis. Postea octavx S. Joannis Antiph. Ruer quinatus est. Ftrs. Iste puer magnus. Oratio. Deus qui praesentem diem. Postea commemoratio SS. Martyrum Processiet Martiniam. Oratio est propria.

Reginae sacrum corpus a terra levatum est et in ecclesia sanctae Genitricis digno loculo repositum.

Quod

ubi factum est, signis

non

illi

quibusdam

voluit

solum loco et vicinis, Deus manifestare sed

:

etiam paulo post apud Saxones,

est illustrare. Cutn

tali indicio

dignatus
ipsius

enim

in

Saxonia praedia

invaderentur, quae Deo famulantibus tradiderat coenobitis

MISSA
In Festo S. Reginse.
Introitus.

Dononiensis ecclesiae, sanctam Reginam advocatricem suam illuc statuunt transferre ut quidquid minus valerent ab hominibus per justitiam
,

obtinere, efficaeius possent a

Deo per

ejus praesen-

tiam impetrare. Sanctum igitur corpus eo delatum,

Dilexisti justitiam et odisti

iniquitatem

propprae

antequam illuc veniretur, per eam regionem fama vulgante celebratura est.
et

terea unxit te Deus,

Deus tuus, oleo

laetitiae,

Unde quibusdam gaudentibus,

ejus

et ad

susceptionem
propter
T.eoMn y

consortibus tuis.
Psal. Eructavit cor

devote

se

parantibus;

aliis

autem

meum verbum bonum

Oratio,

dico

ego opera

mea

Regi. Gloria patri.

Praesta quaesumus

Reginae famulae tuae intervenientibus

perfrui

omnipotens Deus, ut beatae meritis a

,

timorem et poenitentiam in corde concipientibus, vir quidam praepotens, qui magis poenitere debuisset majorem sibi peperit iniquitatem. Habens enim praedium praedio sanctae Reginae contiguum, pridie ante ipsius adventum, ne
injustitiam a se factam,
,

limites

eorum agnoscerentur,
infigi jussit

fines ejus finibus suis

praesentibus liberemur angustiis, et aeternis gaudiis

continuando,

aratrum.

Cui
felle

cum uxor
coramotus,
,

mereamur. Per Dominum.

Lectio libri Sapientiae.

ipsius resisteret,

ipse

contra

eam

domo
Mulierem fortem quis inveniet? ut die 10 Julii in Rom. vel in communi nec Virg. nec Martyris. Grad. Propter veritatem , et mansuetudinem , et
et

egreditur, et in
revertitur, et

prandii
rens,

eodem agro laborans hora aquam ad lavandum requi-

missali

prandium poposcit. At miser ille, in semel concepta perdurans obstinatione, divina ultione mulctatur non solum cordis, sed etiam oculorum

justitiam,
Vers.

deducet te mirabiliter dextera

et vide, et

tua.

caecitate, ut

aquam
,

allutam non videret. Cui uxor,

Audi

filia

inclina

aurem tuam,

Ecce,

inquit

aqua,

sed non
et

vides

quia jara te

quiaconcupivitrexspeciein tuam. Alleluia, Alleluia. Veni electa mea, et ponam in te thronum meum,
quia conpupivit rex speciem tuam. Alleluia. Lectio sancti Evangelii secundum Matthaeum. In
illo

punit Dei sententia,

sanctam Reginam adhuc

absentera praevenit Dei providentia.

tempore, loquente Jesu ad turbas

foris,

ecce

Lavatur itaque, mensaet mappa apponitur, cibus imponitur, caro cocta, cruda et sanguinea redditur, vinum in sanguinem vertitur, et miser ad
et potus

Leclio

vi.

Mater ejus, et fratres stabant Rom. \QJulii.

ut

in missali

poenitentiam
ejus oculorum
cibi et

non convertitur. Non

caecatio,
,

inclinat

enm

tanta divinae clementiae collatio,

potus mutatio
et

non llluminat cor

terribilis
fit

Et

dicilur

Credo.
Offertorium.

non terret eum

ideo nulla

pereundi

dilatio.

Filiae Regum in honore tuo, astitit Regina a dextris tuis in vestitu deaurato, circumdata ya-

Turbatur domus, accurrit familia, tollitur mensa cum mcerore, surgit ille manibus et pedibus
offendendo, quia
caecus
erat,

latrinas

expetit, in

rietate.

Secreta.

quas, ut olim Arius, per secreta naturae omnia interiora eraittit, sicque miser vitam et praedium

Vota populi
et cujus
sufiragiis.

tui

Domins, propitiatus intende,

nos tribuis solemnia celebrare, fac gaudere

simul amittit non latuit res acta vicinorum notised passim divulgatur ad majorem sanctas Reginae reverentiam, ita ut ei omnis astatis et
:

tiam,

Per Dominum nostram.

Communio.

sexus turba obviam occurreret. Perducto autem ad praedium corpore advocatricis , divinitus limites
praedii distincti fuerunt, et

corpus condigna veneest.

Quicumque

fecerit voluntatem patris mei, qui in

ratione

Dononium relatum

DE

242

ACTA SANCTORUM.

DE

B.

HECHARDO, PRESB. CONF.

MONASTERII SCHEIDENSIS", ORD- PRiEMONSTRATENSIS, FUNDATORE

In finibus Coloniensis et Markani territorii.
COMMENTARIUS PR^VIUS

De
CIRCA ANNIJ.M

prima

hujus

Beati

notitia

et

cultu.

MCLXX.

Oui
in

in Aclis nostris peregrini

nmx sunt

probe

rum, Arnholdum
roinata, hodie

norunt, quolics in ipsis

et

laudali

olim fuerint

et Erenwerthum fratres de CaCamen vel Kemenae, Lamberto SS

Joannes
ati et

jEgidius Germant fratres Gelonii,

PP.nostri Grolliusius ac Gamansius, ob

majeribus
nostris adjutricem

Ignotus hic prsebilam antea Beatus,

ssepe

manum
regio,

Apostolorum Coloniae Decano teste, assignatae sunt. Jus patronatus etiam ecclesiae Mengedinse illi Jonathan ab Ardea, approbante Engelberto Montano
mite Altenano,
Archiepiscopo Colomensi, praesentibus Adolpho CoFriderico Isenburgio Bertholdo
,

perquisitione sucrorum

monumentorum
et
,

inferioris

Rheni tractus, Weslfahx num, unde prxclara multa

blici jnris

circumvicinarum
eis studiose

ab

eruta

pu-

Bureno,
buit.

et Friderico

Wittenio anno mccxvi

attri-

fecimus, quse alias perpetuis tenebris adhuc

Hic

paucis multa connectuntur, quee

nonnullo

sepulta jacerent.

Parem laudem
inler

meritus

est

noster
intel-

examine indigent; verum cum ea qux de

posterioribus

ilem P. Jacobus Kritzraet, a quo fertne missa

ligo,

qux de B. Hechardo

manuscripta nostra

monaslerii prxdicti benefactonbus dicuntur, ad B. Hermannum, primum ejus Pricposiium propius pertincant, ea vel ad vi Augusli vel ad xxiii Decembris

reperta, occasionem dederunl,

Itunc

bealum virum, a
aut
,

Prxmonslratensibus

scriptoribus

aut ignoralum
die

cum

aliis diplomatibus disculienda remittimus.

satis

negleclum, Sanctorum

Actis

hoc

inserendi

sic

4 Neque vero
. . .

cerla est,

qux
,

hic adstruitur,
'"

lamen ut asserere non ausim, ipsum ejusdem Ordinis

religiosum
fuisse, lametsi
id alicubi
,

indicatum inve-

niam.
olini

De

Scheidensi comobio
Papebrocliius

cujus fundator dicitur,

in

'""',!" Scheidaux enocba, quandoauinonmilk _ dem in tpsa B. Juermanni vita, apud nos manuscnpla exammmda. sic legam : Igitur anno mclxxiii, ipso die, qui sancto

consecrationis ecclesix

meminit
Bertholdi

annotatis

ad Acta
pluribus
esse,

Servatio est sacer, videlicet in ldus Maji, die Do-

B.

xx

Junii

et

nos

de

eo

infra.

Hoc maxime dolemus,

et

obscurissima

qux

minica [concursus hic sub liltera Dominicali G solum habetur anno proxime prxgresso 1172] Philippus magnificentissimus Coloniensis ecclesia? Archiepiscopus

ad B. Hechardi originem
fateri

grsta spectant,

adeo ut scriptam

necesse

sit,

aut

nullam ejus vitam

ecclesiam

eamdem cum

Episcopis consecravit. Nec

e vivis excesserit

fuisse, aut si scripta esl, penilus intercidisse.

verosimilius deftniri potest annus, quo

a Geleniis

ct

Westfalicis
scriptoribus

crutus est.

2 Aclorum defectum, quantum quidem potuit, supplevit laudatus modo /Egidius Gelenius, contexta qnadam hisloria, ad cujus marginem manu sua adscripsit Grothusius :.Ex MSS. nionnmentis et diploraatibus,
opera Joannis Gelenii Doctoris et Coloniensis olim
in

prxdictus B.
obiisse. statuit

Hermannus, quem ultima

cyfris

vitx clausula
i

vni Idus Augusti, eodem ipso anno

errnsse videalur Pelrus de

173.

Adde quod
ghe.nare,

in

Wa-

dum

in serie

virorum illustrium pao. 151, ez

tradidit,

Chrysostomo vander Sterre

in

B. Hcrmatmum
circa

spiritualibus

Vicarii generalis conquisitis

collecta.

per
et

Cappenbergensi ccenobio candidx Jesu militise

esse adscriptum, nisi

jfigidiura

Gelenium

Porro ex

Gelenii

annum 1122

annum

religionis

Grothusii schedis transmissam cum aliis futise ad Bollandum, testantur binx litlerx prsefati P. Kritzraet, dalx xv Maji et xv Juuii 1602. Monumenlis autem
istis

quinquagesimum snperasse admiltamus. Nihil certius, quam quod allera vita, a Grolhusio aut composita aut p recognita mcmoral, incompertum esse, quo anno
[B. Hermannus] inter homines esse desierit atque quod in notatione npponit de beatorum Hechardi fundatoris, et Hermanni, primi Praspositi
:

colligendis

componendisque ansam dedisse videtur

B. Hechardi corporis elevatio seu translalio per Joan-

item,

nem Gelcnium

facta anno 1G28, Junii die xxin, cujus authenticum instrumentem infra vitse ipsi subjicitur. Vitx, inquam, siquidem vila appellari mereatur, qus, polius locorum communium compilatio diccnda est,

Actis, nihil fere praeter ipsam de sanctitate tradi-

tionem superesse.
Sic candide
perspexerat
;

et

sincere Grothusius, qui omnia recle

aiia antiqui et slabilis

quxque Sanctis quibuslibet, Hechardi popularibus, non incommode aptari queal, ul erudilo lectori, rem totam
attentius consideranli, manifeste brevi patebil.

neque
a

apud ScheiWestfali-

^
tigia

denses cultus sacri

monumenta ad nos peivenerunt,

supra scriniorum
sunt.

At enim

prxter ea

qux

citatis

ea qualicumque historia utendum fuil, cum documenta alia, saltem qux B. Hechardi gesta explicent. hactenus

corpm scrutatoribus suggesta

Jam

dixi ab ipsis

plane desiderentur.

3
De Schcida meminere
Annales Clivir.

De

cetero

pridem notum
est
etc.

nasterium,
suis Clivise,

testis

fuisse Scheidense moWernherus Teschenmacherus' in

candidi Ordinis historicis B. Hechardum non referri, ne quidem a Chrysost.omo vander Slerre aut Petro de fVagltenare scrupulosis alioquin Sanctornm, Beato,

rum

Julix
:

Annalibus parte 2, pag. 223.

ccenobiis

ac virorum illuslrium instituti sui collcctoribus, ut merito iterum dubitem, an conditor ille Scbeidensis monasterii, ibidem vitam religiosam vere
fessus
,

ubi

ita

habet

Ex monachorum

pracipuum

unquam pro-

Scheidanum. Ordinis Prremonstratensis, a distinctione finium Coloniensis et Marcani territorii ita dictum, anno mcxxx a Philippo Heinsbergio Archiepiscopo Coloniensi inauguratum cui anno CLXxm Godefridus et Henricus Domini de Hagen prredia quaedam donarunt. Eidem anno mccxv decimae in Berendorp , per Hermannum Wennemeest
;

non potius Canonicus aut Sacerdos secularts B. Menricusde quo et B. Beiiholdo confundatore Vrundebergensi agitur tomo 5 Junii a pag.
et

fuerit, qualis

58, ubi
recurrit.

et

de Scheidensi monasterio non semel sermo

cultus

Ad

B. Hechardi probalionem superdubio

tunt Fasli Wcstfalici, quos ex vetustioribus ecclesiarum

islarum

labulariis

procul

contexuit

noster

P-

Joannes

DIE PRIMA JULII.

Sanctorum etiam suo tempore Joannes Velde, de Actis
ita scribens hoc die i Julii : B. Ekardus bene meritus, et Scheidensis monasterii auctor. Cui subresbyter

243
ilhr

Extant ea de re barbari quidem, haud tamen pidi, sed antiquorum versiculi,

D
AtXTORK.
I.

V. V. Vejung Jonathas de Ardeia ejusdem dus; Wiltrudis et

:..,,nniinr. solo

venerabilium

tilulo decorati;

fundatores et benefactores, sumpti fortasse ex Gelenio, auem prxcipuum Sancti nostri illustratorem superius
diximus.

WlLTRUDIS VIDUA DIVINITUS ILLUMINATA DESTRUXIT CASTRUM CONDENS VENERABILE CLAUSTRUM, SE SUA CUII NATIS DEDIT AD CULTUM DeI,

B.

S.

TATIS.

9 Quxrit deinde Grothusius, quis fuerit B.

i" laudato

6 Hic
,x cltatis
Gelenits

sxpius a majortfus nostris opere,

He-

De

sacra et civiii Colonix magnitudine, non pauca atqux huc spectant potissimum. Impnmis libro 2, tiait

snntaqmate I, pag. 129 de gente Ardeia meminit, mo(undatriee qux satis conveniunt nasterii Scheidani
,

ex Wolando ipso aut compendium a nostro ipsius familia B. Hechardus proseminatus sit, aut (Irnlhusiii; qua demum ex gente ipse prodierit, adeo latet, ut
chardus.

Utrum

vero,

inqttit,

B. vir

omnem

videacur

famam

et

hominum

uotitiam
liberos

prateriisse.

Attamen ipsum

inter

Wolandi

ejus illustri genere infra dabuntur. q uas de syntagmate 130, 2, pag. 627, thesauPorro lib. 3, rum sacrum enumerans, qui exstal ad S. Margaretx,

cum Hs

auguroromninoessecollocandum, quiapluresindictis
versiculis scribuntur liberi se cultui divino

manci-

sic

habet

num. 7

In

maxima monstrantia, primo,

Eckhardo Scheidano, Ordinis

magnum

os de beato

passe, qui primi auctores collegio Scheidano dedere initia. In libris autem quos mortuales vocant, Ra-

Praemonstratensis [nescio an koc sujficiat ut ei Ordini luio vindicctur} qui Wiltrudi, Wolandi de Ardeia vi-

thardus laicus atque Echardus sacerdos collegii Scheydani fundatores et auctores nuncupantur, quo
titulo sola fere
sit tis

Ardeiadum

familia gloriatur. Decesbeatitatis etsanctitaejus,

dus, auct'*r

fuit

destruendae anno mclxxiii arcis, et

ipseHechardus magna cum

existimatione, quae

aedificandi in

comitatu Marcano monasterium Segor

sola vitee

pie

gestis

velScheida, in quoejusmemoria colituri Julii, et venerabili sepulcro incisum est epitaphium; Signis non
I!

tardus etc. ut infra. Inter festa ejusdem ecclesise

ite-

apud posteros remansit, a quibus in viridi, quod Werlense vocant, marmore, hoc ei monumentum statutum est.
oblivioni traditis,

rum

ponitur

B. Heckardi,

Julii,

de SS. Trinitate.
et piis

Jam dicla ferme

cta diei

repctuntur in sacris

Fastis, di-

Juliipag. 781. Atque hxcprxcipua sunt, quse

licuerit,

quidem hactenus videre

chardi sanctitatem

circa beali nostri

He-

TARDUS NOSTER FUNDATOR HeCHARDUS PRESBYTEn BOC PULCHRO REQUIESCIT CARNE

SlGNIS NON

memorix

SEPULCHRO,

prodita.

7 Observaverit
qui conditi

adduci

mecum lector, in citato Gelenii textu annum mclxxiii, quo primum destructa fuerit
cui

PNEUMATE SANCTORUM POSSIDET IPSE CHORUM.

10
ut

monasterii

arx

illa,

subinde monasterium Segor

superxdificari
cceperit

alque

adeo
,

fortasse

epocham non
recle nolant.

templum

ipsum

memorix

Grotltusius satis verosimiliter. quamqtiam non nemo clariora argumenta desiderare possit, qux verosimitia sunt, omnino consential, B. Hechardum ex Ardeiudum

Hxc

utinam
ra.

certio-

nequaquam servatojusto chronologioe ordine, cum in ipsa vita legerit, ut num. iostendimus, eodem illo anno mclxxim fimo juxta Teschenmacherum anno mclxx) Philippum inagnificentissimum Colon. ecclesiae Archiepiscopum ecclesiam eamdem cum Episcopis consecrasse. Mihi quidem longe verosimliius
opinor, lapsu; certe
est,

sanguine originem
esse nolim
;

traxisse.

Equidem

iniquus exactor
sanctitate et

ftterit

Beatus nosler non solum

signis, sed et gente et

sanguine illuslrissimus, qualem

etiam fuisse tradit,

rius vita a

qux hic sequitur, mernorala supeGelemo concinnata. In ipsa plus verborum

rei,

reperio

quam
:

saltem ad B.

Hechardum

proprie

arcem

prxdictam aliquot ante annis

sic

spectantis

destructam

verum

in tanta antiquiorttm
esl, nisi

monumentorum

utspaiium concedatur,
perfici pottterint;

quo exslrui omnia et commode ut anno mclxxii, quo notarum

facta sit
forlasse et fundalorc

penttriu, quid

reliquum

ut qualicumque scru-

tatorum jum laudatorum diligentia tttamur.

chronologicarum

concursum haberi diximus,

ecclesiseconsecratio, mortuis

Hecltardo, et

B. B. Hermanno, primo Prxposito. Certe

est,

VI TA
B. Hechurdi
/Vntiqua Saxonia
o, quae

cum Grothusio fatendum

tige el

de utriusque gestis fintel-

de gestorum tempore) nihil fere praeteripsam de

Confessoris.

sanctitate traditionem superesse. Nihil igitur in his

satis firmi est
, ubi pedem tttto ftgas; siquid luminis aliunde subminislrari possit, erit nobis sane gratissimum eoque non segniter utemur, dum ab B. Hermanni Acla

perventum

fuerit,

Augusti, vel

qux stipra monuimus, vel ad diem vi adxxiu Decembris, cum aliis diplomatibus
illttstranda.

ad ipsum spectantibus,

fiovalis vitz
"storia

ab

iis-

^W

cotlecia,

8 Patet etiam, securiora non esse, qux de B. Hechardi vita traduntur. Breve compendium inter Grothusii chartas reperit P. Kritzraet, hunc prxferens titulum : Historia B. Hechardi, Canonici sacerdotis, fundatoris monasterii Scheidani. An perCanonici
tnmcare
velit, fuisse

nunc Westphalia vocaVisurgim sita, fastigiatur in Exantiquis dorsum magna montium serie, quam Romani Rhe- describitur ticonem montem appellasse noscuntur. Porro ex ea, regio, uti fieri solet, multi nati fluvii, tam in ortum Visurgim versum, quam in occasum solis. Rheno miscendi, assidua scaturigine decurrunt inter hos fluvios, qui ad occidentem solem ex praedictis montibus delabuntur, duo sunt iisdem Romanis non
tur, inter

Rhenum

et

Ordinis pr;emonstratensis,
:

non

satis perspicio; sic

vilam contrahit

Wolandus de Arnemini secun-

eorum subinde Luppia et Erygrus quos nunc exiliore et truncatosono Lippe etRuer efferri audimus. His duobus rluviis spatiosus ager interjicitur, qui
ignoti
fluvii,

quippe ab exercitu

pontibus

strati,

ueia, vir nobilitate generis ac cpibus

ubi pluriinum prsedicti fluvii distant, 32, ubi vero

dus, virtutibus illustris, in antiqua Saxonia, quara

minimum
Luppiam

dissident,

VVestphaliam appellamus, arcem tenuitRuras fluvio incumbentem, in qua sacellum S. Severino confessori

censetur. Is ita a natura comparatus est, ut

fere

27 millia passuura latus esse apud

sit

humilior

ac tumulis subinde in-

nuncupatum vivus excitavit. At ipso defuncto, Hechardus morum integritate ac pietate ornatissimus sacerdos, Wiltrudi, viduae Wolandi, ipsiusque

ternascentibus, paulatim ubi

surgat,

Rura

propinquat, in

conspicuae ex longinquo magnitudinis montes ex-

quibus

elatus,

Rurae

decurrentis

amba-

et

eris

au ctor

fuit, ut

arce solo adaequata, ex ipsius

a:dificarent,

gibus

praetexitur, vetustis

silvis

ac densis lucis

rudenbus ccenobium
ere '' Paruit

se

suaque

mox Rathardus

laicus,

Deo Wolandi

horrens. Erat hoc extremum celeberrim* apud veteres Harciniae silvoe, novem dierum iter in latum
habentis, Iatus ad

Wilthrudis

fllius,

ac Deo se sua probavit pietate.

Boream obversum,

et

nunc

ve-

teris

244
teris

DE
multa
:

B.

HECHARDO PRESB. CONF.

pietatis

AicronK
J. B.

S.

manent, una cum nomine, vestigia Hertzbergh, Heerdeke, Arisbergh Hard, Harhusen, et similis appellationis veteres
silvae
istic
,

opus aggredi,

videlicet ut

arcem mutarent
et

in coenobium, et castrum secularis potestatis converterent in claustrum religiosae perfectionis. Quod

arces
silvae

et oppida, in ipso

limite,

ejus,

quam

dixi

perseverant.

factum est, divina ordinante clementia, quje illorum corda permovit, ut matura et frequenti super sanctissimoconsilio deliberationehabita, intuitu aeternorum
sibi in ccelis tabernaculorum comparandorum si sua transitoria deponerent in manus servorum Dei, tamquam trapezitarura aut nummulariorum qui acceptocopiosissirao lucro sunt soluturi, magna animi sui laetitia ac solatio, dornum seculi conver-

rii

i/ini

potens

Ardeiadum
famllta;

2 Sed apertius veterem servat nominis umbram, de qua mihi sermo erit, ditio ab antiquis tempori-

bus Hardeia dici nise, de quo

istic

celeberrima,

Hardi vel Ardeia b, alias consuevit, eo quod extremum Harciquas

dixi,

latus

complecteretur.

Floruit

longa serie nobilis Ardeise sanguis, tam bello

gestis,

rebus

pace, consiliis

armisque praeclare tractatis, quam ac religionis cura potens, donec ad

Walandum

seu

Wolandum

possessio

terra?

cum

atrium domus Dei e et ejusdem loci obsequio se ac suos semper fore advocatos et protectores devoverunt.
terunt in
,

sanguine devenit. Hic majorum suorum non dissimilis.virtute ac pietate majores suos etiam antecellere
annitebatur, qui Wiltrudem, genere ac virtute sibi

5 Quanto tunc putas gaudio

affecti

sunt

an<*eli
tetantiliu,

qui solicite salutem nostram exquirentes, gaudere solent super uno peccatore poenitentiam agente

angelis

similem, assumens in conjugalis

vitas

societatem, ali-

quotexealiberorumpateresteffectus, quosinpietatis
ac virtutum, generi suo congruentium, exercitiis educans, praeclari et apud Deum magni operis fecit fundatores. Inter cujus religiosissima opera, etiam
illud fuit, quod in castro suo, non procul Rura d Boream, sito, S. Severinum (pro eo quo Divis cum homine licet et decet modo) secum voluerit habinam sumptu et arte elegans sacrarium eidem tare sancto Confessori extruendum curavit c, in quo ad SS. Trinitatis gloriam cum aliorum Sanctorum, tum
:

quando non jam unam sed catervas multorum ad poenitentiam conversorum providebant ad novum hoc pietatis asylum aut civitatem refugii, aut Se-or concursuros, ex insidiis mundi et carnis et dsemonis ereptos, sive ut verius dicara, ex Sodomorum et Gomorrhae incendiis elapsos. Fuit illa dies magna
et acceptabilis in Israel, et sicut dies seculi;
seculi

certe,

quando

tot familliis illustribus emortuis, ipsa

in religiosa

Ardeia familia
les

cujus ultimus
I'

non solum

alias aequa-

illlUS

ac majores familias, sed seipsam vivendo supe-

S. Severini dedicato, persaepe

de altari cordis sui

nasteriorum

thymiama devotionis
domesticis
fidei,

ipse incendit

Deo

in

odorem

suavitatis; aclauiis sacriflcium ab aliis, imprimis a

ibldem Deo impendi

procuravit.

Quid interim tu ecclesiarum Dei expilator, moet religiosarumaedium dissipator, putas, quia tibi erit in gloriam dissipasse bona Domini tui ? Veniet tibi Dominus, et veniet in die vel nocte, qua non sperabas, et rationem reddi roandabit qui
ravit.
:

Unde etiam factum

rini meritis

est ut suffragantibus S. Seve-

enim

villico iniquitatis,

quem super bona sua

con-

et ipsius

pietate ac justitia, ejusdem

Wolandi sedula promerente filii, in timore Domini

educati

irent de virtute in virtutem, per visionem

videlicet pacis, per

conscientiam puram, de corde

integro et fide non ficta, operando salutem, et

et

suam
alteri

proximorum.
3 Sed illum hisstudiis occupatum, tandera

rViltrvdi ni
i-nlniini rtliIjVit

vitae

maturum, de praesentiseculosubduxit rerumlinea, quae quantam Wiltrudi, charissima;ejus conjugi

atque pietate

socias, doloris acerbitatem cumulavit, tantum ipsa ad virtutem adjecit, nam in omnia viduitatis mala, non temporum successu, sed uno

Dominus, non pepercit propter infamiam dissipationis in commissis, profecto non dissimulabit cura raptore bonorum suorum, de quo auditur clamor in coelura propter oppressionem pupillorum. 6 Non sic Wiltrudis nec filius ejus Rathardatus, quantumvis laici ; non ipse Dux praeelarr facti B. Hechardus, qui suis usibus substraxerunt, quod in servorum Dei cederet utilitatem benedicti vos a Domino, quia talem charitatem diffudit in cordibus vestris, semper honos nomenque vestrum et laudes manebunt, quas multo firmius memoriae, quam
stituerat
:

et fiUoRatlmr-

do

laico

em-

seiilienle.

aeris

laminae sunt insculpta

quamquam
et

nec

ista

quasi momento proscipitata, feoit quod electorum proprium est, ut et iste malorum eumulus, quantuscumque esset, sibi veluti materia quaedam copiosa ad spiritualis Mdificii incrementum deserviret,
et fleret sibi per Dei gratiam,

deerit

umquam

scriptura,

nam

hoc quod sequitur,

de

tali

sculptura est.

ventus.

Nam

ad pietatem, et.iam

cum tentatione proquam ante exactius

colendam sese convertit, et partiti nuper amoris impetura intra metas unius alvei concludens, in
Bxc de
slliu

WILTRUDIS FIDUA DIVINITUS ILLUMINATA, DESTRUXIT CASTRUM, CONDENS VENERABILE CLAUSTRUM, ET SUA CUM NATIS DEDIT, AD CUL-

TUM
ris

DEITATIS.
j)r$cript>t>

B.

Hechardl con-

quomodo secundum Apostoli praeceptum, placeret Deo. In his omnibus erat ei adjutor fortis et fidelis et prudens B. Hechardus filius d, qui pro ea qua erat morum innocentia et coelestiura rerum desiderio incensus,
,

unum

posthac

Deum

derivavit

cogitans,

Porro monasterium, quod in fundamentis seculaarcis tunc fuit enatum (quasi cum et cineribus

mtiMSterli

exusti phcenicis enascitur phcenix, aut aquila ex- quoai '" araiiiiia""' cussis ad solera plumis. renovat juventutem suam,

sacerdotio

fiiit

bat

Domino

initiatus, et in paterno castro serviedei ac nocte, incedens in oranibus justifidelis et devoti

novis subnascentibus pennis) situm est haud longe a fluvio Rura, et regione Hunnae fluvii, in prasdic-

lem,

tum flumen ex

australi plaga incidentis

nisi

quod

ficationibus

sacerdotis

sive

Deo

paululum septemtrionem versus a confluentia eorum

sepositnm, loco ad religiosae congregationis sustentationem opportuno, propter agrorum circumpositorum fertilitatem et pascuorum silvarumque

sacrificium labiorum
xirais

suorum offerret, sive cum proagendo, viam salutis, per continentiam etjustitiam et fidem demonstraret.

arcem suam
in religiosum

claustrum
llt.

4 Ille igitur mulierem fortem videns, et posse in eareqmescere cor ejus, qui propter nimiam excellentiam suam, est viri caput, Christus Dominus et s)iintum,quem m muliere forti laudavit Salomon adhuc excellentiorem ei, pro filiali quam ei debebat' cbaritate, viam demonstravit. Nam elapsis aliquanl
temporibus, et ipsi et alteri ejusdem filio Rathardo fratri suo, qui Patri in secularis potestatis emiuentia successerat, persuasit excellentissim
tis

necessarium fructum. Qni sane locus ab antiquis temporibus congruenter Scheida f nomen obtinmt, quia ipsum Dominus ab initio ex multis ahis discrevit, ut ibi separaret filios Adam, et filios adversus patrem suum et matrem suam, adhuc autem et ho-

tiomr

'

ctamo'1

minem adversus seipsum mortificare nimirum membra sua, quas sunt super terram, ut spiritus
,

salvus sit in die Domini, quando egressi angeli ejus, separabunt malos de medio justorum, et hasdos qui-

dem

DIE PRIMA JULII.

agnos autem a dextris aut autem in Domini congregabunt. horreum 7 Possumus etiam illam nominis vel loci cogitare conTiientiam, quod idem locus inter convalles pocivitatem Lunarn decurrendo laetisitus fluvii, qui

243
al nec

dem statuent a

sinistris,

lolium colligabunt in fasciculos, triticum

Hechardus Wolandi et Willrudis filius fuerit ; quidquam obesse video, cur filius dici non possil.
e

Monui

item,

c&nfusa esse tempora, quibus eversa

arx, sedificalum ccenobinm, exstructaet consecrala fuerit a Phitippo Coloniensi Archiepiscopo ecclesia. Forte

go rice tr.

explica-

alicnmle plusculum Incis accedet, ulea

Actis dilucidius explirentur.
f Aliter

inB. Hermanni
receptiorique

principium, quia humilitas et afflictio disficat, est ciplinas, filiis seculi quasi montibus, prosperitate et
superbia tumidis atque elatis vilescit, in qua tamen dicens vilitate Domiuus benedictionem mandavit
,

nomen Scheide
illic

et

planius

modo

nempeaterritoriorum
notatio

nuod inter medium montium aqusa pertransibunt aquarum utique, non quae arenoso solo absorbentur,
:

num. 3; fmitimorum sepaiatione, quod etiam Belgice sonat verbum scheiden Sed contra est
Grolhusii ad vilam B.
:

interpretatus est supra Teschenmncherns

Hermanni

Sche.idani,

sed qua? laetiticant civitatem Dei quae quandiu in praesenti vicissitudinibus est obnoxia, lunae non raro
,

ubi ita observat

comparatur, et quia per invidiam diaboli multis modis solet

Scheid monasterium Ordinis Praemoustratensis, situm est in comitatu Marcano, quod quamvis etiam Segor appellatum sit(idenim docent
littera?

domus,

Deum

timentis Jobi, concuti, ideo

pius et clemens Dominus etiam angelis suis vit de eodem loco ut custodirent eum.

manda-

Henrici Ducis Saxonioe et Westphaliae, quibus haec verba continentur Fratribus quoque de Segor, quod vnlgariter Scheiden nominatur) reti;

,i/ii

post

lapidem

8 Siquidem post Wiltrudem etRathardum, atque illius angularem B. Heehardum, fundato,

Wiltrudcm
ienefaclores

res ejus

suas g locum,
inter quos

eadem Ardeia familia per generatioues Domino cooperante, protexit et auxit

,

tamen praedictum nomen Scheide, cujus nominonnullis hinc prnflnxisse videtur, quod monasterium ipsura separet comitatum Marchensem a ditionibus,
nuit
nis origo, quia Scheiden segregare significat,

multa liberalitate ac pietate excelluerunt

ad electoratum

Everhanlus Comes, qui Scheidensis ecclesiae fidelis Advocatus, ix Kalend. Decemb. circa annum Domini mcc obdormivit in Domino, a quo, uti non dubitamus,
illius

et dioecesim Coloniensem spectantibus, ciun in finibus comitatus et dicecesis construc:

tum sit verum conjectura haec fallit, nara Scheide nomen extitit, etiam cum Heinricus Leo, Ducis Angariae titulo, et Westphaliae et ei terras, quae

mercedem

accepit,

receptus

in

aeterna

nunc

tabernacula in ccelo. cujus temporaneam man-

sionem prseclare tutatus erat in mundo. Huic deinde qui non solum patrem sed et successit Jonathas
,

Marcana dicitur, pra>esset. g Omnui moiiumenla clamant, extinclam

liberis

in

Wolandi
velit

Ardeiadum fumiliam

quid hic Gelenius

nominis sui antesignanum Ducem, cujus laus est in sacro volumine, Machabseum dico, a^mulatus, glorificavit

per generationes posteriores

nisi forte affines atiqui,

haudquaquam Jrdeiadum nomen

,

intelhgo,
sibi

post-

domuin istam
;

et fortem sese illius defenso-

modum

indiderint.

rem

declaravit

iv

Idus Octob. uti confidimus, vo-

A quo post annum mccxxxviii Jonathas, qui et ipse in vita majores suos multis semulatus est annis, et eosdem iv Idus
catus ad prsemia cceli.
alter extitit

TRANSLATIO
JT
uit in

B.

HECHARDI.

Maji in morte est

Comes

extitit,

Post quem Wilhelmus qui anno mcclxxxviii eumdem locum

secutus.

partibus Westphalias australioribus bello

et pace illustris familia

Dominorum de Bardeia,

op-

ornavit et defendit.

pidis

arcibus

et

terris

populisque potens, quae

9 Hi adversus devastantium rabiem et insidias se

et

Scheidani

ccenobii extitit fundatrix et

aevi

eidem loco

piissimi

opposuerunt

murum,

et adversus

sedentem ex latere

per inultos consequentis

annos, ttdelem et piam

advocati.

testamenti excuharunt pro loco, in quo Ardeiae sanguis suani Deo testatam fecerat pietatem propter
:

opem, pro amore Dei

impendit.

et

animarum suarum remedio

Comitis vidua
,

Nam
suis,

Wiltrudis Wolandi

quod etiam defuncti ossa sua et cineres eidem loco inferri voluerunt, ut cui viventes militassent, eidem essent in morte prsesidium. Interea vero virtutum
operibus ccelo maturior factus

cum

filiis

locum illum cum appenditiis

Dei

servis attribuit, et familia universa deinceps in or-

nandum

ac defenden'!um locum pronipto studio in-

B. Hechardus, cum opinionem sanetitatis ac beatitudinis, in ccelo pro insigni sua in Deum fide et charitate, recipiendse, eadem qua vixerat religione ac pietate vitam consummavit Kalend. Julii, ac honorifice in templo est
tumulatus, loco ab aliis ibidem positis discreto qui, ut pro nobis intercedat prsestet Dominus, cui est
; ,

cubuit, adeo ut in templo praedTcti monasterii cine-

ribus suis voluerint esse requietionis suae locum, ut

si

non

in

propagine sanguinis viverent

fideli

saltem in

memoria jugiter perseverarent. Nec permisit clementissimus et dives in omnes Dominus, pios erga familiam suam protectores
sua spe defraudari,
honorificati
qtiia in

Dei servorum, pia et

B. Hechardi gloria valde

sanctitatis

in

medio Sanctorum, honor et gloria

in secula se-

sunt,

qui

propter suavem

culorum.

Amen.

ejus odorem,

de suo elevatus sarcophago, plures ditavit ecclesias sua veneranda pra^sentia. Sed cum
peccatis exigentibus,
et
belli

ANNOTATA.
a Notat ad marginem scripti aui Gelenius, sumptam hanc descnptionem ex Plolamxo, Velteio, Tacito, Dione Cassio atque ex Julio Csesare. Qui de hac re
accuratiorem commentarium legere cupit, adeat
I

vastitas ingruens,

sacra

prophana

late

pessumdaret,

tum ea

[quas]

de

sacro ejus corpore reliqua erant in Scheidensi ecclesia, ossa, furori barbaro subtracta, in pristinum

sepulchrum maimmviim

sub terram, pretiosis ta-

men

tomum

historix Westfalicse nostri Nicolai Schatten, editum

atii obvii sunt, ut

anno mdcxc. Scriptores macherus elc.

Teschenmaterras

a quo tempore ad nostram usque aetatem recondita permanserunt. ac demum salutari adhibita diligentia, reperta et denuo, anno videlicet MDCXxviil die
xxiii Junii,

vestita panniculis, in loco fuerunt recondita,

o Hodie, extincto comilalu, tractus peUalur up der Haar, item Haard.

cum inagno

pietatis sensu, a pulveribus

itle

ap-

et subterraneo loco, in

die Est hsec etiam Gelenii ipsius annotatio. c An S. Severini cultus eo loci adhuc perseveret, diu sed frustra queesivi. d Dixi

honestiorem locum et lipsanothecam, una cum B. Hermanno, primo Scheidensis ccenobii pncposito, sunt recondita, prout
sequentis instrumenti docet elogium. 11 Nos Joannes Gelenius SS. Theol.

Doctor,

supra, non
Julii

satis

constarc,

utrum vere B.

Metropolitanoe ecclesias Colonieusis, et SS. Aposto-

T.

I.

32

lorum

246
lorura

DE

B.

HECHARDO

PRESB. CONF.
;

ecclesiarum respective Decanus Canonicus, Serenissimi et Reverendissirai Ferdinandi Archiepiscopi et Principis Electoris Coloniensis, Vicarius
iri

rotulis

spiritualibus et commissarius Generalis. Leonar,

dus Teveren

Abbas Knechstediensis,

et monasterii

Scheidani Pater Abbas, et Guilielmus Gruter dicti monasterii Scheidani primus Abbas Praemonstratensis

idem fere de reliquis ossibus flebat , exceptis n quibusdam ossiura diversorum, quae integrae permanserunt Caput non invenimus, videtur in prima translatione harum reliquiarum, in hunc loculura facta, illud non esse impositum. Summa, ex adhaerentibus ad haec ossa particulis lineis , qu^
res
attactu in cineres solvebantur, videre erat ad oculum, singula ossaetparticula.ffuisse subtilibus pannis involutas. Post

ordinis Canonicorum candidorum. Notum faci-

mus

universis praesentes litteras visuris , lecturis seu legi audituris cum nos sola erga Deum, qui in Sanctis suis honoratur, pietate et devoto in mo;

quam quidem inventionem FF.

gratias,

Religiosos, ut

Deo

Te Deum laudaraus

ca-

nasterii Scheidani Praemonstratensis ordinis funda-

torem, B. virum Hechardnm, affectu moti, ejusdem sepulchrum aperire et sacra ipsius lipsana inquirere statuissemus, quod anno mdgxxviii, die quidem xxiii mensis Junii circa horam octavam, decantatis

nendo etcarapanas compulsando, agerent, demandavimus, quod et factura est. Acta sunt haec anno Dominicae Incarnationis, mense, die, hora, utsupra.
NotajEgidii Qelenii.

Primarum horis, in praesentia testium infra scriptorum, chorum dicti monasterii intravimus atque in
illo

wuod

de Wiltrude et Ardeiatum familia ac pro-

post pulpitura gradualis, lapidcm quadratum vi,

coloris quules prope Werlas effodi solent, sexcubitalem reperimus, cujus peripheriaa sequentes versus antiquis majusculis litteris, omnino postquam
ridis

penso ejus in Scheidensem Abbatiam studio ac setam in vita quam translatione pultura ibidem B. Hechardi dictum est, id etiam ex antiquis versibus saxo incisis confirmatur, qui ne pereant, appo,

lapidem levari

curassemus,

legibilibus

insculpti

nendos hoc loco judicavi

In

sunt autem hi.

erant.

domo

Praepositi

Moznia Wiltrudis

castri confringere celsa

Signisnon

lardvs, noster fundator

Hechardus

Presbyter, hoc pulchro requiesat carne sepulchro,

Ardeix gaudens, hxcpia tecta In ipso autem templo

dedit.
isti

Pneumate Sanctorum
12 Hoc quidem
quo, ubi

possidet ipse chorum.

Nobilis ardeia stirps in titmba jacet

ea*
isti.
" An non istat

praevio,

removimus lapidem, sub

terra ad palma?
e

Qux

lemplo Chrtsti bona plurima contulit

ejecta erat superingesta

Item.

latitudinem, inventa est testudo,

tnbus Werlen-

Hic permagnorum

requiescunt ossa virorum,

et

sibus lapidibus quadratis constans,

longitudinem pedis

quorum singuli paululum superabant. Sub his

lapidibus quadris

Nobilitas ntorum decoravit

hos genitorutn

Nalus ab Ardeia, probal

illud

Mons

Aquileia,

inventum

est sepulehrum,

Wer-

Nobilitate sua, simul et Saxonia tota,

lensibus constans, longum circiter semitres pedes,

latum semiduos pedes, utrimque a latere duobns lapidibus jungebatur, ab utroque capite solidus erat
lapis integer. In

Agminibus magnis decimas lollens Alemannis. Ardea Westphalix, quondam rutilabat ubique,

Hic jacet

in cinere proslratus sexus uterque.

i,

hoc lapideo sepulchro

alius erat lo-

Ex

his observare licel

Ardeiades fundatores

et

bene-

culus ligneus quercinus, sex asseribus, uno fundamentali, duobus capitalibus et duobus lateralibus et

faclores. 2,

Gloriosam fuisse familiam. 3, Arisbergensium Comitum quos nunc Arensbergenses vocamus

,

operculo constans, ferreis et ligneis clavis junctus, ejus magnitudinis, ut justo a lapideo sepulchro ambiretur, sed prae vetustate elevari non poterat. Ita-

fhos enim indical acuta authoris

vocula

illa

MONS
subju-

AQUILEIAI
nemo
riores
scribit,

non initium dederit, ut non certe eidem inmxam fuisse. 4, In supesanguini,

si

que desumpto operculo, vidimus, ut apparuit, loculum hunc vestitum fuisse pannis lineis; in loculo reperimus duo ossa magna a coxendice usque ad genua, item duo magna a genibus usque ad talos,

gasse, 8,

Germanos feliciler betlum gessisse ac Famitiam fuisse extinctam.

Insignia gentis fuere in scuto albo.AiMi! Grolhusius,

figura quasi cerasi quadrifariarn secti, rubens

magna

pars coxendicSs, duae vertebrae et spina dorsi, scapula, sed quae, ubi attacta fuit manu Religiosi
fratris,

pellicula, scuto candenti impacta.

ostendit,
esse.

Atque in alia scheda gentem Arensbergicam ab Ardeiana diversam

eam

exponentis, statira resoluta fuit in cine-

DE

B.

BARTHOLOMLEO
VICENTINO
COMMENTARIUS HISTORICUS

EPISC.

ORDINIS PRvEDICATORUM
1. B. S.

. I.

Recentiora de Beato scripta, cultus, miracula, translatio, epitaphium, columna

in ejus

honorem

erecta.

II.

I.WI

Acta compitariint

D
iln

6 Illnstri hoc familise Dominicanse germine \iam semel alque iterum in Actis priorum meusium sermo occunit; num in elencho Pnei

Papebrochio fuere, cum ex poslertoris xvi scriplorum

placitis,

eum

catologo suo

mitanorum adjiciendum

censuit, ut vide

Patriavcharum HierosotytomoviiMaji m

l.rmissorum \xi Mnji, remittitur ad Junii, vero ih-rum trausferendits dicitur ad dtem natalcm,

appendice a pag. 692, ubi id unice prx oculis habutsse videmr, B. Bartholomaeum, si quo modo posset, sallem
apte inler prsedictos Patriarchas collocarel, de qua re
in commentarii Itujus decursu pluiibus

recentiores,

hactenus non satis certiim, sed ex Barbarano ecclesix Viccntinx historico tanlisper suppositum, diem hunc
i

agendum
Acla

erit.

Juhi. Plura de eodem B. Bartholomajo examinanda

Interim promissum ilhc invenio,

vilse

Itoc die a

nobis

DIE PRIMA JULII.

nobis

247
servalo
er.

nostro

danda, ea, qux ipse Papebrochius Vicentia a P- OctavioZenobrio, collegii Societatis Jesuislic

quorum unum de
licibus

rapidissimi lorrentis vor-

equite,

Beato

ipsi tribuit

Rectore,

MSS.

acceperat

tonius Thienaeus in catalogo, seu verius historia, per libros digesta, de

scripsit, suisque heredibus inedita B. Bartholomseo conferenda cum commentariis Barbarini, dimisit,
scriptis illis plnrimum, uti praesumitur, usi. 2 Ita tunc qnidem animo designaverat Papebroohius, thesanrum se Vicentia nactum existimans; at polsqunm commenlanos et Tltien.ri scripta diligenet Barbarani
lnis evolvi, conluli et discussi,

eadem nempe, quae M. Ansuo Sanctorum ac Beatorum

;

Marchesius, alterum AUCTORE

J. B.

addit

Thienxus ; qux a Barbarano aclscripta sunt Sacrx Domini Coronx, vel potius Spinx, quam a sancto Rege
Ludovico
13.

S.

mum
tpsis,

infra evincimus exvariis inslrumentis

sic

Bartholom<eus impetraverat, quod postre; qu;e ayud

a

Vkenlinas indubitata,
facile

me

referentur,

ut

ex

iis

nrgitmento, ut aiunt, ad

hominem, mulla nimis

recepta refutarurus sim; alia paulo clarius sta-

qttos inter

bilittirus.

primus leander Alter-

sno nniversali,
Vicentia;,

Inlerim twto, Caslellanum in Mattgrologio ex vtdgi opinione ita hoc die scribere

tam mitlta occtirrerunt,

minimum digesta, prxterqmm qvod

ul

incerta, dubia, implexa,

male ordinala

el

Venerabiiis Bartholomaei de Bragantia, Patriarchae Hierosolymitani, qui Parisiis existens,

recenlissima sint,

ut milii

sacram Spinam de manu

Vieentiae S. Coronas
ipso

S.

Ludovici recepit, unde

de

longe

ttttius

visum

sit,

antiqttiora

monumenta consulere

templum fundavit. Tacenl

qtix ad

Sancti xlalem paulo propius accederent.

is

Et

Marlgrologia alia ; sed aliunde cullus probationem

certior et manifeslior petittir a sacri corporis
et

Thienxo quidcm usus sum mtnime, quod

tior, et res et tempora temere dividut,
et

perturba-

proseqttor.

xque. imperile

b Ratio
elevatione
lib.

disjuncta consociet.

Fatendum

interim, nnllam B. Kar-

Iranslalione

tholomasi,
ade.o seculo

quem

sub Ordinis
floruisse

Dominkani

initiis,

atque

histori.r Vkentiii.e pag.

quam Jacobus Marrarius 128, apud Barbaranum

qux ad Beali
;

ex solenni
elevatione

xm

conslat, vitam olim scriptam

cap. 54, faetam asserit anno mcccxlviii, causa multo-

fuisse

unde

conseqititur;

non tantx

ftdei

esse,

qux

rum miraculorum

et

beneficiorum,

inter-

tribus post

seculis tradita

novimus, ut continuo tam-

cessionem frequenler obtinebanlur

qitapropler solenni

quam

certa

admittenda

sint,

rum scriptornm
reperio

collatione. brevi

qtiemadmodum ex varioapertius patescel. Qui

supplicalione insliliita, in medio templi ex odverso

arx

B. M.
civitatis

Virginis,

summa

veneratione

et

totius

prope

qualemcumque vitx seriem

sub seculi xvi

concinnavcrit, primum fitisse Leandrum Albertum, exprxclarissimo Ordine,

concuisii, in
nbi, inquil

elevala

arca marmorea reposiet

tum

esl,

Marzarius, adhttc integrum

prinapium, sciiplorem

sane.

celebrem,

illustribtts lib. 3, pag. 115, cujns compendtum Italke reddidit Seraphinus Razzius, inter vitas Sanctorum ac Beatorum, Panormi vulgalas mdcv,

tomo de viris

incorruptum servatttr. Prxfatam elevationem exornanl certalim oiitnes, imprimis Barbaranus, in anno tamen

quo conligetit
ntillis

aliis

referri

Marzario dissentiens. Ailenim, anonad annum mcccli, conlra quos et

pro anno mcccliv, quo x\i Maji

pag. 67.
alll

Manarium
ex

certat ipse

hrnnen-

jtra ataere.

eadem familia Joannes Michael Pius, libris qualuor Italkis, de viris illustribus Ordinis Prxdkatorum, Bononix impressis mdcxx sed prx ceteris omnibus, qui quidem nobis noli sint, copiosissime Dominicus Maria Marche.sius in sacro Diario Dominkano, sex tomis Italice itidem seripto et Neapoli
3 Secuti sunt
;

incidenle in sabbalum, faclam Iranslationem conlendil,

adeoque, ex ejus calculo, annis post obitum tribus et

octoginta. At enim non advertil vir bonus, eum sabbati cum xxi Maji concursum, non in annnm illum mcccliv,

sed plane in adversanlium senlentiam,

hoc

e.sl

in

an-

num

mcccli coincidere; unde

si recte.

signantur

jam

ab anno
prodiit

mdclxviii, ad mdclxxxi mdclxxvi ad diem Julii.

i

edito,

tomo

iv,

qui

dktse nolx, ambo tum Marzarius tum Barbaranus

xqm

Hxc

ita ordine re-

longe a vero aberranl, alter defeclu, aller excessn lolius

trknnii, quundoqttidem notarum con/luxus pro assignatis

censere visum est, ut perspiciat eruditus lector, quanta

scriptores hi

sua hisloria

omnes xque. ac Barbarantts in Vicentina ecclesiastka an. mdcxlix vulgata.in rebu.i

sine vetustiori teste aut jide digno vade,

jam annis

haberi non potuerit, nisi

incidit in xvii Jprilis sub litlera

dum Pascha Dominkali B, quod

differre

lam antiquis auctorilale valeant, quam caute expendendi sint,

plane accidit mcccl

nisi

velis

ad

annum

dum

MCCCLVi, Puscha incidente in

mulla de B.Bartholomaeo quasi in acervttm cumtdant, qttse ad juslx criticx regulas exacta, potius orationes
encomiasticx sunt,

quidem concursus reperietur,

at

xxiv Aprilis, quo par nusqttam deUrminalus

Beali obilus anticipetur

annorum lxxxiii numerus,

aut diffrratitr.

nisi

quam historix, veris suis et cerlis fundamentis innixse. Atqne til Leandrum ceteris prxut

6 Verum quidquid

sit

de

jam

dicto crrore,

homini:

feram. non tanli tamen faciendum puto ipsius testimo-

bus, chronologue non satis peritis, faale condonando

et secuta

nium,
sit,

non

et illud

omnino ad examen revocandum

seculis

ad rem qux prx manibus

barano
et

est,

putomajorem fidem Barhuberi pos-te, in eo

videlicet,

translatione,

ulpote duobus, et

quod cxcurrit
defectu

Beati morte
illo corn-

scriploribus

popularibas
;

poslcrius.

Ceterum
httjits

anttquioritm, ab

quod concordile.r asserttnl

id

Vicentinum per

mentarii

nostri subslructionem sumpsimus, ubi

aliis

tempus Episcopum /Egiduim, cum Clero, primori-

solita fuerit,

ex

evehendam,

sic ut

probatis monumentis paulo allius nihU neglecluri simus, quod ad ve-

bus urbis alque untversa popttli multitudine ad tempium

S. Coronx
bus

ram

et

solidam Beati nostri glorinm conducere arbitra-

bimur; ubi primum ostenderimus, ipsum cultu calhoUco,Sanctis debilo aut licilo, abimmemorabili, ul vulgo
loqiiimiir,

Prxdkatortim proyressum, prxsentietp. Francisco Bellunensi, inferioris Lougobardix Provinciali, reclu-

PP.

P. Romano

Vello, Priore conventus

sisse

antiquum venernbile depositum,

in

quo repertum

c'Htum

gnvistim fuisse.

probat
t'ti

"<"l>aranus

* Multis 14 argumentis operosms demonstrare conalaitdatus

sacrum corpus incorruptum et solidum, nulla sui parle dissoltitum, atque adeo tam integrtim, ttt volunt,
fuerit

ecclesiasticx

Barbaranus, plurima de B. Bartholomaeo sux Vicenlinx historix tmmiscens lib. 2,

igj^
(0(!S

acsi

ipso

illo

die fuisset sepultum, curn

annitto,

pedo

a pag. 97

ai i

d ecem e t septem capitibus.

Citat xllk pag.

149 Indicem nliquem Beatorum Ordinis

Uominkani, nescio cui Martyrologio subjunctum, in quo Ua legitur : Fr. Bartholomaeus Vicentinus EpiscoPus, vitae innocenlia et miraculis celebris, Vicen-

xque illxsis ac recenlibus; quod spectaailitm aitstantes omnes incredibili voluplule. perfudertl, singiilaremque omnium animis pictatis sensum inslillaril. Inde igitur e.ttractx
pastorali alnsqtie inditmentis episcopalibus,

sacrx

exuvix, debila cum

reverentta

recoudii.e sunt

in dicla superitis arca

marmorea

affabre facla, et

ad

se pultus, populi veneratione plurimum honoraIndicis istius et Martyrologii xlatem non habeo

septem pcdes a terra elevata, cui lixc inscripta epigraphe.

u de conjkiam,
tncrebutsse, si

at ex aliis satis patet, ab ipso Beati "M, cum sanclitalis lum miraculorum famam continuo

B.

BARTHOLOM.EUS
litmulo

EPISCOPUS VICENTINUS.
7

non

et ipso

vivo patrata sinl miracula,

Jam memorato

marmoreo imposita

cst

248

DE

B.

BARTHOLOfcLEO EPISC. VICENTINO.

Papebrochium misil anno mdclxxxi laudatus colleau noslri lunc Vicenlini Reclor Octavius Zenobrius in .
sertumque
esl citatse supra appendici Maji, quod hic denuoad B. Bartholomasi;; loriam reprmsenlari meretur
t\

A B.
AUCTORE
J.

Episcopi, penicillo ad vivum expressa imago, splendecorata, cui simitis alia in choro col-

dentibus radiis
locata fuit,

B. 8.

neque ex eo tempore a quoquam dubitatum,

ei

quin Beali txlulus

apotheosi,

deberelur, populari
id

quodammodo
locis

quemudmodum per

tempus sexcentis

D. 0.
Clauditur
,

M.

factum comperimus. Partem novi sepukri inferiorem occupavit lapis grandior, in quo aut lunc, aut forte
serius incisum vel inscriptum
virlutes et gesta

metrkum elogium, Beati

exprimens; quod scnsim mii velustate

ita corrosum et extritum est, ut vixaliqui versus inlegri

describi,

aliorum verba aliqua difficulter restitui aut

hoc tumulo venerandus Bartholomaeus Vicentinus olim Praesul de stirpe Breo-anze Dominici ex manibus vestem cepit Ordinis almi Pallatii sacri Roma est venerata magistrum
, :

componi potuerint. Quamobrem auclor noster charactere cursivo seu Ilalico ea reddidit, qttse oculorum acietn

Inde

non penitus effugerant : cetera utc.um.que supplevit, ejusdem cum Darbarano instiluti religiosus aliquis
Cappucinus, quie
hic
litteris

Pastor Paflensis, Nemonicensis, Et Vicentinus, patria plaudente creatur. Dogmata sancta dedit, miracula plurima
flt

fecit

Rumanis expressa

sunt,

eoquo

Vivens, atque graves morbos tumulatus abegit. Nuntius ad Gallos titubantes missus, et Anglos
In fide confirmat, velut alter Apostolus, atque Haereticas frangit scriptis vertitque phalanges

modo

et

ordine tolum epitaphium leclorum ocuhs

sislitur.

Hic lapidum compage

Bartholom;Ei;s Sanclo suo prius
in

jacet venerabilis, urbe

huc pustor, dans dogmata turbse.

Schismaticumque suo confudit dogmate Gallum. Hierusalem Patriarcha fuit, loca sancta restaurans.
.

btec

ahuua pulveve,

lata

Gaudebant, ubi scala chori nunc est fabricata. Hic mala confregit, morbos tumululus abegit. Louga dies Alino jiotuit nihil ipsa nocere,
J3

Francorum
Particulam

Regem Ludovicum
sanctae

visitat

et

Rex

Crucis

sanctseque

Coronae

Donat

ei

remeat sanctum portando thesaurum.

Spinaa struxit

Ut qnalis lntegrum

fuerit, sic

nec sua visa

latere.

Tunc templum hoc amplum pro

in

tumulo translatum corpus habebat,

struxit

Mille trecentum quinquagenus quartus agebat,

Ampla ope dotatum,

catum.
Transtulilhic Spinam

templnm urbe

lo-

honore Quae Domini fuerat pretioso tincta cruore, Et ligno Crucis cathedralem ornavit et aedem.

Bassaaum

patriae

ereptum sine sanguine

reddit,
:

Francorum Rege, sacrumque Dante Crucis lignum Ludovico unde datumque

:

Et Paduam tum.

patrise jungit

cum

fcedere pacis

Gaudentumque scholam fundat Viduasque

Post tres octoginta annos Integrum corpus visum est
transfertur, et

tuen-

plebe, et variis colitur venientibus hisqtie

Partibus hoc luuge ad temolum, populoofie sac nsque Altus in hoc fertur templum. Sed jura tenente

ecce

cum

vestibus. Ejus

Tunc

fitit

Hic fidei Nuutius

ln

^Egidio scripta hoc sua vita jubente. nomen dedit isti tale, quod Anglis
par
vixit, hic

^Eternum ut

Concives grati statuain posuere perennem, vivat, vireat, laudetur, ametur.

vetustate

et Gallis pressit, Gallique phalanges.

Monumentum,

ferme

collapsum,

huic

civitate palri

Ordinis

httjits

formae, huic marmovi reddiiiit Fr. Bassa-

Gaudentum e.rextt studium, viduasque tuentum. Hierusakm Patriurcha fuit dikxit et omnes. Hocc decuit Domini famulum alla in clauslra
,

nus Brixiensis S.T. M. hujus coenobii Prior, anno Domini

MDCLXIII.

reponi.

10 Hanc
(utor hic
si

epitaphii

veteris

ex

conjectura suppleti

Schtsmalicumque suo confudit dogmate Gallum.

Urbs noslra hunc talem
,

vcrbis

aliqutbus

utque

erronea crimina

conferas

cnm alUra
verba suo

Paptbrochii) puraphrasim, V^JZ,af Barbaraniana, vetera, quse

nativo
et

quatem
Senserunt, stupuit, cui Tilan
ssecla vehebat.

supererant

quseque ordine

rudi

minerva exhibente, invenies auctorem, juniorem poetam,

hoc solum curasse, ut sensum veterem daret, ubi pusset;
ubi non posset,

ri

Huic pietas hominum nam tunc dans vcta virebat. 8 Juverit ex eodem Burbarano subnectere aliud
Beali elogium versibus itidem
Lalinis

novum aliquod
.

et proposito

argumento
Vi-

concinnalum,

aptttm substilueret

opinor ex Barbarani

hisloria

quo etiam

lola

e.jus

vita

ut

hodie circumferri solel,

centina aut similibus tradilionibus , quas pro suo genio

ampliavit. Nihil enim in anliquo est, de sacri Palatii magisteriatu, nihil de episcopatu ejus in Cypro, multo

comprehendilur.

Hic jacet Hierusalem

Anglis

et

patriae qui Praesul

et

mmus

de altero Paphensi
,

qtti

superadditur; nihil de

Nuntius et Gallis Bartholom.eus erat. Qui prius est ubi scala chori, nunc membra
feruntur

Patavio reconciliato , statu&que recuperato Bassano erectione. Ordinem e.tiam rerttm immttlalitm reperies,
el

invenlionem corporis

integri, ibi

in

principio

hic

Integra de tumulo
Mille trecentum

quo jacuere diu. quinquagenus quartus agebat,

,

in fine sic posilam, ut

cum

illud hic dicatur post octo;

ginta tres

annos translalum

ibi

appareat ex parte

yEgidius jussit scribere gesta Patris.

notatus fuisse numerus

,

annorum
:

Christi,

quoidfactum

Hic struxit templum, confudit dogmate Gallum Gaudentes miseris profuit instituens. Huic Spinam Hgnumque Crucis dedit almus amico Rex Ludovicus Gallus et urbe tulit. Hinc sacrum colitur [corpus,] sic quisque salutem Obtinet, unde patrem se probat esse pium.
9
dublls vera

sit,

Mille trecentorum

pro reliquis autem nttmens

velustate extrilis

plenda verba

xque,
11

et

sup; suggeruntur apud Barbarunum pro anno qut quinquagenus quartus forlemelius scriberetur quinquagenus primus.
, ,

Tametsi digressiuncula longior videatur

ul su-

pradicta epitapbia cursim expendamus , se.dulo notandum est, poetas bos omnes Bartholoma;um rotunde Hic jacet Hieappellasse Hierusalem Patriarcham
,

on

satis

Eadem

apparet

utriusque.

elogii

sed

brevior

rusalem et patriaa qui Praesul

ab
his verbis, saltem ab
illam.

quo semel

observes,

posterioris

seiitintta, eaijue

iiaulu

miscenMus,

uitidius explicata.

antiquioribus fluxisse inveteoptnio' 11 "'

1 '

postmodum, licet non verius, limalum vel polius renovalum et auctum est inscrivtum marmori epitaphium, annis quatuordecim post editos Barbarani
felicius

ralam
qttam
legisse

de Beati nostri patriarchatu

mirum est Leandrum

attl

in tabula publica protestantcm non Albertum, dum Vicentise sttb ftnem

annales

pro ut illud

ex

ipso

tumulo descriptum ad

seculi xv,

subsequentis

principittm

se

adfuisse
teslatur:

DIE PRIMA JULII.

testatur;

249
,

arguendum

sanee

supinx negligenlix

qui

edere meditabatur, epitaphium non Beati eujus vitam Dicam ego candide, quod videtur : aut consuhterit.

multum
noster

fallor, aut

patriarchatus

ille

qualiscumque ve-

hoc acciderit et cujus fraude quod tamen non D multo abhinc tempore solura innotuit Patribus PrAUCTORE dicatoribus, sed hoc non credo per urbera vulgatum esse. Hactenus Zenobrii epistola, sincere et candide
prsesentem rei statum exponens, quemadmodum in hujusmodi rebus ex superiorum incuriu nimis quam sxpe usuvenit. Absit tamen nt li.rc debitx Beato veneralioni, ubicumque demum sacrum corpus depositum sit nocere
,

erit ad tempus, quo Bealus rosimiltime reducendus Episcopus fuit. Videntur enim duoin Cypro

elogiorum artifices ignorasse prorsus Nerttm priorum monicensem ecclesiam , multoque magis Paphensem, nuas pro una eademque accipiendas , nec Vicentini, ipsi Prxdicatores negare possunt. Hinc nec Palres

quidquam

possint

ntii
,

Sedes Apostolica, cujus placita

nobis oracula sunt

aliter judiret.

Nunc qux ad

Beati

vehemens
illos

me quidem
mediocriter
esse,

urget
doctos,

snspicio,

apud homines
,

gesta altinent sigillalim expcndamus.

vix

idem visum

in Orientc
:

Episcopum

ac Palriarcham

H ierosolymitanum
cum

II.

Vita per

Leandrum Albertum compcn-

idquc adeo facilius invaluissc credidero, quod

sancto

Rege Ludovico

in

Palxslina

egisse,

imo ejusdem con-

dio deducla, ex aliis illuslratur usque ad

fessarium fuisse, pervulgatum essel. Certe nemo hactenus tempus vel verosimile assignare poluit , quo

Episcopatum Vicenlinum.
iJamsupra monuimus, hanc esse unliquissimam Beati vitam, quam qnidem scriptam noveiimus ; ubi
mgclxxi
,

patriarchatum Hierosoltjmitanum, ad spatium quantumvis breve, administraverit B. BarthoJomaeus.

confusum
Leandri

nostri

Aha
tigna
deuti

cnllus

ex ar-

ex incidenti disputata sunt, occasione cncomii sepulcralis, quod eo adduximus, ul de exhibito B. nostro Bartholomaeo immcmorabili cultu
1

Ihvc

ohiter et

observes velim, ipsum obiisse

anle

annum mdxvii
lib.

vulgatam. Sic
viris

hanc vero non encomium autem laudatus

auctor citato

3 de

illustribus Ordinis
:

Lam-

apertius constaret.
scripta,

Ad

heec,

ex

vita a

Leandro Alberto

calorum pag.
tinus
,

115

orditur

PrxdiBartholoma;us Vicen-

qiiam

mox

subnectemus,

tempore

ante prxdictum

quod ejus sepulcrum lampas arserit,

putebit,

vir

et litteratura
,

insignis et

morum hodoctrinam

nestate

praeditus

ob

ejus

ingentem

sumptibus patricii cujusdam Vicentini

tesserurn, ob singulare beneficium,

Domino impelratum.
plitres

Castilius

in grali animi Beato propitiante, a apud Barbaranum

,

evocatus, et Magister sacri Palatii factus, excellentissime divi Dionysii Areopagitae libros ccepit

Romam

coram

tota curia enucleare

;

atque eos ornare

est,

argenteas lampades appensas, votaque id genus

,

scholiis et glossematibus

quo factum

ut visa

alia
tatos

titmulum affixa memorat tamquam indubitestes miraculorum, ibidem Beati meritis patrattd

ejus conditione, Pont.

Max. eum Vicentinum Epi-

scopum
ut ejus

declaraverit.

Quo

in fastigio sic se habuit,

torum. Citat prseterea

qui referat,

in pervigilio

Joannem Michaelem Ptum, ut et festo S. Coronx diem

,

nomen

longe lateque diSunderetur. Purro

,

ipsnm indicare prsetermisit,

intelligendam
,

nisi
co,

Parasceven a nobis
et

unum esse Bartholomosum, qui ceteros Antistites prudentia, ingenio et litteratura

asserebant omnes
longe superaret. Qtiare omnes ceu numen, aut aliquem e coelo dilapsum, colebant et venerabantur.

supposuerit,

inquam, pervigilio

fcstivHate multa accendi luminaria ad Beati nostri scpukrum; quod quidem cgo apud cilalum auclorem non reperi : ceterum, nelsi id abfuerit, allata hactenus

Quod

ut animadvertit Innocentitis
prasmisit
in

IV Pontifex Max.
ad Ludovicum

eum legatum
Regem,

Gallias

testimonia et documenta de B. Bartholomeei cullu nullum prorsus ambigendi locum relinquiint.

,

qui postea inter

Divos, ob ejus egregia fain

cinora, relatus fuit.

Qua

legatione sic se gessit

13 Ultimum suum argumenlum cap. 55 desumit

columna nwrmoreu
ez

Sanclo erecta

Barbaranus a columna marmorea, memorati templi S. Coron-n erecta

elaborata

in
,

ccemcterio ssepe

Bartholomaeus, ut in Galliis maximum sibi comparavent nomen. Unde Ludovicus cernens ejus vitae
integritaterr:,

cui

imposita

est

praecipua

eum

sibi

devinxu necessi-

B. Bartholomaei prcegrandis statua, e

;

marmorc
erga
,

ilem

insigne

monumentum
,

pietatis et veneralionis

Francisci Trissini

nobilis

Vice.ntini,

sacram
quod
ibi

Spmam
q

et

beatum nostrum Bartholomaeuni

est

Leander, cujus constricta et non parum tildine. hyperbolica narratio, longiori commentario excutienda. quam ex abaliisslu16 Patet imprimis, ex auditu potius d ose exornacerta alv/ua Aclorum relationr, hxc a Leamho acIta
,

'

collocatum

anno mccccxcii

Francicis,

Trissi-

cepta

et

mflaliori

oratione

deducta fuisse,

dum tam

"

'

sed

manis aliisque ornatum sculis genlililiisque insigntbus, qux ad institutum noslrum potissimum faciat , hac

confuse involvit

omnia, ut ncc ulla certa nota appo-

natur, unde vel unicum faclnm regulas liceat cxplorare.

hic auctor,

ad justas chronologix
ceteris prxslat

metrica inscriplione circum

columnam deducta

In hoc tamen

Ad tua confugio sanctissima vulnera, Da mihi perpetuo Iumine posse frui.

Christe,

quod
hos

alia

mulla pr.rtermiserit, qux a rc-

centioribus pie magis excogitata,

quam

solide probata

Qui patriam ornasti divino munere Spinae, Praesul, ob id patriae diceris esse pater.

Hanc urbem

tutare, Pater, per serta rogamus Spinea, pelle famem ssevitiemque luis.
tibi

Joannes Michael Pius B. Bartholomaeum appellal nobilem Vicentinura de stirpe Bragantia se.u Bregantina a castro hitjus nominis minsunt.

Inter

cupata.

Crescit

apud

Barbaranum

et

ex hoc apud

Rex Regum, Ludovice,

" c Manti
y ce
'

pro munere tanto

Marchcsium

oralio, utpote qui

familiam Bregantiam
loci

-<Equa ferat capiti

qui tulit ista tuo.

deducunt a nescto quo Adriano, prxdicti

Comite,

"linorum

"""Mioiie

antiquo B. Bartholomaei apud Vicentinos populares cultu religioso dicta sufficiant ; non videntur ea tieneratione satis conslanter

**

-D''

quijam tum anno Christi cl Vicentinum agrum depraedatus sit. Miror, non ascendisse ad Anlenorem,
vicini

perseverasse ;
tcstivitatis

hunc usqv.c dicm saltem non reperi hactenus, certum ei diem constitutum, nedum hoc i die Julii,'
in
testis
est

Palavii conditorem.

Alta

eodem

antiquitatis

studio inventa et a Marchesio adoptata

non vacat per-

nt mihi inefragabilis vius noster

supra laudatus Octaex ipsa

Zenobrius, ad Papebrochium scribens xxvi

,

currere ; qui B. Bartholomajo xqualis fuit Nicolaus Smeregus, Nolarius Vicentinus, in suo chronico apud Albertinum Mussatum, ad annum mcclx Beatumnos-

_' v 'a>

mdclxxxi
exhibeo
:

cujus

verba

autographa

eptstola

Ceterum ad idem sepulcrum non

,

de Vicentia

trum Episcopumsuum simpliciter vocat Bartholomaeum quod supra dixit Leandcr Bartholomseus
;

unicam tabellam affixam ut vocant, ex votp anno mdclxxii. Nullum festum vel honor peculiaris per annum exhibetur eidem Beato, fortasse quia ex tumba, inquam olim translatum fuit, sub-

nisi

Vicentinus.

Qux
ejus

ad Beati in Ordinem Dominicanum

singiilaresviriutes
,

ngretsum,
Prioris

philosoplite

et

theologise peritiam,

zelum

in prxdicando verbo Dei,

munus

aliaque ab ipso obita a prxfato

si

Barbastylo,

es t

ejusdem corpus

nescitur tamea quando

rano

et

Marchesio traduntur, simili,

non eodem

ampli-

250
amplificata,
All TORK
I.

DE
et

B.

BARTHOLOM^EO
dicam an

EPISC. VICENTINO.
bitabunt

nesrio quibus parergis, libere

mecum

alii,

an codices

illos

unquam

viderit

liberahler ornata snnl.

B. S.

17 Quod

Romam

evocatus et Magister sacri Pala-

Magtsterium tii, teste Leandro, factus sit, ambabus ulnis amptectuntur S. Palalii a encomiaslx nostri, quamquam nemini hactenits tamfelici Leandro asserut certum tcmpus recte delerminaret, esse contigerit, tum, quo Beatttm nostrum tali miinere fiinctum salis constet,
tacenle, ul

Barbaranus, quos ordine tam praspostero ennrnerat Sequunlur apud eumdem : Quaterni quamplures ser' monum, quos dictus Episcopus fecit, et notavit prnpria manu. Liber de regressu animae in se ipsam

cum

Pupebroc/tio supra observavimus

vel

ejusdem liber de naturali appetitu dominii. Liber unus de informatione Regise prolis ad Maro-aritaro. illustrem Francorum Reginam. Tres quaterni Chrocontinentes. Quaedam notae super commentum. Item commentum suner Cantica breviatum. Comtemplationes cum rhythmis
nicas

ipso antiquiori epilaphio,

torum sculurujitic. seu ejus quod in B. Bartholomaei lestamento Barbarano allegato (totum debttissct profragtnenlo, a ducerej cnp. 52 pag. I'i2, ubi Fir sanctus se Spinea
tur,
,

multontm incereliam contra pugnare videForlius

fxcunda
alias

aetatum

Cantica, sive

Coruna D. N. J C.
.

aliisque

reliquiis

dotasse

ait

convrntum FF.

Prsedicalorum, suhdal; in quo Ordine

et versibus diversarum festivitatura. Liber de suspectione mentis in radium divinum. Liber de naturali appetitu Divinae speciei. Liber de venatione divini amoris. Libri naturales. Ars nova et vetus.

ab infantia nutriti , et disciplina et moribus sub observantia notn inslitutoris Ordinis B. Dorainici eruditi et informati fuimus, et in ipso ad Nimoni-

tio in

Liber de aniraalibus ex multis compositus. ExposiCantica Canticorum F. Bartholomaei Bragantii

censemet Vicentinum episcopatum Dei raisericordia

prouioti; de prsfato magisteriatu sacri Pulatii
stlens
:

allum

eam dtgnitatem minorem censitenl, quatn ul inter cetera virtulis sux merilorumque decora Idem hoc ipsum argumentum infra connumerarelur
nisi forte
.

Episcopi Nimonicenshs, ad illustrissimum Regem Galliarum Ludovicum. 20 Talis est Barbarani catalogus, inquo de seholiis et glossematibits in Areopagitam, verbum nullum; procul dubto, quia
Vicentiee

In Syrk

s.

MSS.

'"tlmkitm
intiisit

non exstant. Siitpera

,

hic descripta paulo studiosius

disctitiantur

vereor ne
Lullistici
,

retutret adversus pnetensurh patriarchtttum Hicrosoltjmiliiiitim,

aliqua alio

amandanda

sint:

posset non
ista

nemo

qttem saltem eo loci mdicare non prxlermi-

aliquid ea inler olfacere.

loci

Sed

examinare

kujus

ad eam ecclesiam fuissel evectus, prsesertim cumjam tliclum testamenlum condidisse supponalur xxiii Septembris mcclxx, hoc est anno illo,
sisset, si vere ttnqttam

non

esl;

VicctUinttm

ad ea redeamus, quse ante Episcopatum ex laudatis a B. Bartholomaeo gesla

,

modo

instrttmentis

comperimus. Ita de

se ipso
:

narrat

qui wtse ullimum anlecessit.

vir Sanctus, post verba superius recitata

Navigantes

18 Qnam
omiss scopatu
TVemonicensi.
tjicio

esl

verosimile,

excessisse
qitod

Leandrnm

in

Magistri sacri Pafotit,

defec.lu laborare

ex ipso ad recentio-

ergo (ex CyproJ in Syriam, Regem atque Reginam visitavimus, et in Joppe atque in Sidone, et ultimo
in

res Ordinisel palrix scriptores defltixil,

tam estcerlum,

Acone

benignissime ab eis accepti

fuimus

et

ipsum

tn eo qttod episcopalum

nicensem annotare neglexerit, de

Nemoqttojam Beatum ipsum

attdivimtis;

tanto amore dilecti, ut in Franciam profecturi, nos

instanter

rogarent, quod eos Parisiis visitare curanobis tribuentes, quod

tam cxpressis terminis loqttentem

porro lestalum
reliqttil

idemque

reraus; spera

ibidem sacra

alio

instrumento de Sptna
et

Dei nobis rommunicarent.

glise,

Cum

ergo de regno Aa-

Coronse Domini, itpud Biirbnmnum cap. ii,

Ugliellum de Vicenlinis Episcopis, Ilalix

apud
tomo

quo pro

fidei negotiis

profecti eramus,

cum

sacree
:

ipso rege Angliae pariter et

Regina Parisios

venis-

1130 relato in quo sic diserte legitur Post Rex Christianissimus cum Regina et fere tota Christianae religionis amore mare dorao Regia
5
col.
,

semus, spes nostra desideratum suscepit effectum.

Millo plurima, qux
citati nostri scriptores, pti magis
apttd
el

haec

quam

veraces,

de legatione Apostolica in Syria

obita,

tempore quo nobis, licet indignis, Nemomcensis civilatis, quae in regno Cypri est, poutificatura
transiit,

S. Ludovicum

de munere. confessarii Regii,

nescw quibus
Itis

altis

commenti sunt.

Ad rem

noslram, ex

Apostolica sedes contulit. Ultroet cundtdefaleor,

ignorare quse
sit ista civiltis

me Nemonicum, Nemovicum,
vel

beali Anlistitis verbis figenda esset lota cltronologise

ratio
illitts

usque ad episcopatum Vicentinum, siquidem cum

lemporis kistoriis componi comnwtle possenl, quse

Nimonitum, Nimonivicnm,
absimili

quoeumque

alio

non

modo

inflexeris,

vndenein hujnsmodiignolishoc

hic de se

tempore nominibusindagandis supra Magistrum sapiam;

leclorem rogo, consulal

21

Primum quidem

B. Bartholomaeus narrare supponitttr. ex Itis verbis, in Franciam

,

prtncipio,

ttbi

clalttrum satis

tomttmwi Majipag. 692 cttl. 1 Nemonicensem nomenprobabiliter derware et combinare conaPapelirocliius

profecturi, cottjicere velil uliquis

beatum

Attlistttem

fitnctus

cum sancto Rege in Syria in Franciam medilaretur

anno Ludovicianse
rediisse

egisse,
,

dum

hic

regressnm

deinde !(}
tione

atque

adeo verosimillitM
mgcliv.
Uttde

dns*

-'

tus est. Celerttm,

ul. xtl locus ille apud Geographos Itodie non compurent, credendum utique est beato viro, primam stittm eptscopalem sedcm tam expresse nominnnli, ne alnts comvellumttr fateri, supposititia esse omnia, quat

expe.dttionis nltimo,

consequeretur, inde in

ecclesiam

suam Nemonicenscm
translattis, sea

eodem anno,

et forte

ad allerum ibtdem commoin

ratum, donec Ponliftcis jussu Vicentiam

tantquam anliqtia
baitinum

el

indubitata insltumentu

apud Bar-

ab impio Ezelino, eo accedere prohibitus,

Angliam
ipso

et oltos obtrutlitnlur.

pro

fidei

negotiis

deslinatus fueril,

unde cum

Scrtytn

tm
tln.

19 Qu,r de Areopagitst Dtonysii libris excellentissime coram tota curia Romana enucleatis, quos ilem
scholiis et glossematibus ornaverit,
der, vereor etiam
ttt

Rege Angliae pariteret Regina Parisios

que hinc ulletior conjectura
circa
fteret.

venerit. At-

B.

Barlltotom.ritm

Catalogus ex

inlerserit

Lean-

sutts

ad veritalem exacla

sint.

Non

me

commenlarios ab aliis celebrari, verum quo loroaut tempore elaborati sint, non est, qui
,

latet

ipsos

illos

annnm mcclvi iler in Angliam suscepisse, et non multo post cum Rege et Regiua Luteliam profectum. Ferum hic rhodus, hic saltus est, cui stiperando me
imparem
historise

fateor,

quamtumvis operose

attgulos

omnes

salis eerto

ad posteros transmiserit. Si Barbaranus non fallUur, alta mullu sttnt Beati viri opera, et quidem
Vicentiieiit bibliotheca S. Coronse

Anglicanse scrulatus sim, ut temptts invemrem

h<rc
est,

in

quod

aple quadrare

uspiam deprelienderem.
ex

adhuc manuseripta,
el postillas
,

quse

ila

recensel cap. 55.

Glossas, inqutt,

propria

manu scripsit in Job, Hieremiam, bamelem Matthaeum.Marcum, Joannem; Actus Apostolorum]

Epistolas Canonicas, Genesim,

Henricum, vm Idtis Attgusti mcclih Anglia solventem, Burdegalam appulisse ipso Assttrnet ptionis Beipars festo, constitutis comite Richardo alRegina regni custodibus; sic ttt Regina non ntsi
Certum
tero post

Leviticum, Isaiam, Ezechielem, libros Machabaeorum, librum Sapientiae:

Autbenticum, tres libros codicis, unum digestum, et quosdam ahos libros juris Canonici et civilis. Du-

anno mccliv, iv Kal. Junii, scilicet die veneris ante Pentecosten maritum Regem subseenta su, nequidquam urgenle prsecepto, quo transfretare prottibebatur. Quse omnia diserte tradit Matthseus Paristts,
denun-

DIE PRIMA JULII.

denuntiatus alias
eo f cile eviceris,
linutn,

251
,

Romani

Pontificis hostis.

Ex

quibus

rem sequendum proposuimus, Leander Albertus

rierit.

laAl I.TOIIB
,

saltem tempore, B. Episcopum Vicen-

metsi multa aul studio aut ex ignorantia, tacitus prsele

Regem

et

Reginam ex Anglia

in

vostea Parisios lothesi tum in

comitari non potuisse,

Franciam, et cum in ea hy-

Sic enim in citatU, . hujus

:

principio

verbts

1.

s.

s.

Cypro adhuc

detineretuv.

22 Anglicanam hislortam prosequendo usque ad finempe adannum mcclix fhicenim desinit egregia
cm tnde <t9< rt t
,
paritios

Quod ut. animadvertit Innocentius IV Pont. Max. eum legatum pr/emisit in Gallias, ad Ludovicum Regem, qui postea inter Divos, ob
clare pronuntiat

egregia ejus facinora relatus

verlio

fuit.

Fallor,

nisi

ex

Parisii telaj

tiusquam

sermo

est

de Regis

Henrici in

pr^misit

quilibel

omnino
,

inlelligat, prius in

Gal-

Franciam tmjectu. At sub ipsum Continuationis prinavium,

sic

renisse

legitur

Eodem anno

(mcclix)

Rex An-

essei

iiatWt

elorum

Henricus III a conquaestu, anno regni sui Galliam transfretavit. De Regina aut legato xliii in silentium. Fuisse per id tempus Ponltficio altissimum Henricum, et cumS. Ludovico de multis transParisiis

B. Bartholomaeum quum ex Syria redux S. Liulovicus. Nec de eo dubitabil quisquam, qui meminerit Innocentium IV, vn Decembris ejusdem
lia fuissc

anni mccliv e vivis excessisse;

Parisiis prxsens
esse

utique
,

tunc certissime

Beatus delmit

cum Gallus

et

tum Francorum tum Anglornm Verumtamen neque lunc B.Barcum ipso Rege Angliae pariter et Regina tholomajus
eaisse
,

historicorum

Anglus cum Reginis uxoribus indubitato conwnerunt. 25 Hac basi, qua in rebus obscurissimis verisimilitudine
licet, posita,

unananisest consensio.

ruunt

quam
levi

plurimse

quse a

Bar-

contra alio-

baranoet
qui

aliis

snpra

citatis

lemere
oculo
ipsi

narrata
dignari

invenient,
voluerint.

Parisios veilire potuit, utpole qui tunc in

tisse
i)p;'

Anglia exsti-

eorum

historins vel

rum num

inconcinorrtinem.

minime reperilur. Elenim dum ab anno mccl,

anuos singidos scrupulose enumerat,

Tantisper itaque (saltem donec

meliora proferant)
,

imo turpissi-

supponendum

est,

mis coloribus omnes Ponliftcios

ablegatos odiose depin-

Angliae pariter

Beatum nostrum cum ipso Rege et Regina Parisiis fnisse, dicto jam
est,

historicus.et quidem an. mcclviii, pag. qit Anglicanns 650, Nuntios Papales omnes, saltem aticujusnoitiilti

anno mccliv; unde consequi necesse

anno

ut mini-

mum

ucchiuprsecipitaiite, ecclesiam

Nemonicensem de,

minis

colligil;

nempe Episcopum Bononiensem

Ar-

seruisse,

utinltaliam reversus, legationem Anglicam,

confectisqtte

chiepiscopum Massanensem, Joannem de Diva, Bernardum, Senisium, Rustandum, Herlotum, ^ut annis
illis

seu Gallico Aiujlicanam susciperet

rum
inde

Rege Anglix Henrico

in

Aquitania

negotiis

in

Atiijliam sttcccssive

missi fuerant;
,

dnm nume-

cum

ipso pariter ac Regina, Parisios pergeret.

iis

Mira
,

nullum certe rum invidtose polius auget quam minuit Bartbolomseo locum videtur relinquere, quo ibi leB. cum ipso Rege gationem obierit , atque ex Anglia pariteret Regina Parisios venerit. Hic nodus Vicenttnis et Domimcunis scriptoribus examinandus et
,

hiec videbuntur,

prxsertim qui suis Legendis

aut

corasis

aut in

undccumque elogiis assueti , multa compilare cumulum quodammodo conjicere malunt, quam
regulas expendere. Fefellit
et

res ipsas ad rectse rationis

etiam Papebroeliium conrepta ex Barbarano

opinio, cui inheerens, sic vitae a

Ughello

solveiulus

erat;

sed

encomiastis
iis

illis

nihil antiquius,

quammnlta congerere, de
rare.
qiuc

apte componendis nihil cu-

ad n-

clam chronologiam,

23 Ipsorum eralqttserereet accurate deftnire, quotempore adsedem Netnonicensem promotus quot annis ipsam B.Bzrt\\o\omcettslenuerit; quando ad Vicentinam transierit.

drum

occtipusse

Respondet Burbaranus, cap. 52, primam catheannis decem, hoc est, inquit, ab anno

B. Barlholomseo traducta? chronologiam constituit, ul pularil, anno primum mccliv, aditam ab //jso Syriam factum anno MCCLVii Vicentinum episcopum, apud Anglum et Gallum anno mcclx legatione perfunctum anno mcclxiii factum Patriaroham Hierosolgmitanum; aliaque ibidem ordinarit, quse cum hac chronologia haadquaquam posse consistere, primo ipso aspectu stalim fiel
;
;

mccxlvi, ad
decim,

annum

mcclvi; alleram vero annis quin-

perspicttum.

nempe a mcclvi ad mcclxxi. Quam hac levi catamo resolvuntur, tam facile negari, nec minus comrnode convelli possunt, supposita semper inslrumenlorum veritate de qua Barbaranus non dubitavil; ulinam tam sedulo ea excussisset. De primx sedis principio
,

26 Non lubel hic sigiliatim referre, nedum refelqux speciosius quam veriits aliqitos finxisse diximus, de B. Bartltolomsei ad S. Ludovicum Aposlolica nec eoitt Stjriarn legatione, de qua nec verbum ipse,
lere,

Potittl

ad

ecclesiam

rum lemportim
asserit, sese in

Scriptores

meminerunl

solum

enim

Yicentinam nominoti
125;

hoc solttm asseriposse videtur, B.

monicensem Episcopum fuisse

perttts relala vere et

Bartholom*um Nequando m Cyprum apsi

pulitS. Ludovicus anno mccxlviii. Quod

proprie accipiuntur,

verba su-

tempore quo nobis pontificatum Apostolica sedes contulit ; dicendum erit, ut Barbaranus alicubi fateri cogitur, eo primum anno Beatum noslrum creatum fuisse Ep'scopum. Tum ut superitts cilato Beali viri texlui explicando
conaliimaliqitemimpendam,planeexistimo^ anteannum
mccliv

Syriam navigasse, ibique Regem atque Reginam visitasse. Nec quxro nec divino, qtiam oh causam episcopatum Nemonicensem deseruerit; an cum Manfredo episcopo Vicenttno, quem Cyprium isli
imaginantur, permutaverit ; quo pacto excludendus esset Paulus, qui ab Ughello quadragesimus ordine el immediatus Beali
nostri decessor pontlur.

Nequc magis
si forte

obuium

est deftnire,

quo anno ad Ficenlinas infulus defueril, nisi

stinatus,

nominatus aut promotus

Cyprum deseruisse, ipso anno mccliv ad Angiorum Regem deputatum; sic tamen ul Angliam verosimiUus numqtiam viderit : scd ita intelligenda ejus verba, ul ad Henricum missus fueriiprsefato anno jam adidto,

feiiciter id invenerit

Ugheltus, citans Reg.

Vatic. ep.

741

f.

censi in Cypro, ab Alexandro

10, ubi dicatur ipsum, ex Episcopo NemoniIV ad hanc, Vicehtt-

"Um
sub

cum Reginain Aquitania commoraretur, unde ejusdem anni ftnem cum ipso Rege pariter et
is

l^egma Parisios venerit; non ex insula Britannica sed ex ditionibus Anglorum Regi stcbjeclis in Gallia.

nam, ecclesiam fuisse translatum anno mcclvi, xv Kal. Februarii. Qaod si verum est, cum noslra rerum serie fucillime conciliatiir : potuit enim, dum in Gallia h<ereret, ad Vicenlinam sedem promoveri, Episcopo
Nemonicse in ejus locum siibstitnto, quse ecclesia eatenus per Vicarium administrata fueril, ul passim
alio

24 Atque
nerl m"t reiu.

hic est celeberrimus

amborum Regum Requo ex

""
miKur

Qtnarumque congressus,
ttsertissime consignatus

ab utriusque gentis hisloricis

anno mccliv, eo ipso

nostri.

ralsestina reversus est S. Ludovictts, in quo perpetuo totlucinantur scriptores Quibus non vacat, vourntna multa evolvere aut consulere, legant brevissimos "i'ditissimi nostri Phitippi Brietii annales, tota Italia gattsstmos, ad

etpridemfactum esse notissimttm est. 27 Votunl recenliores nostri, Beatum ante legationis Angitcx susceptiouem, Vicenliam pervenisse, anno,
fieri

tjito

deintim
it

jjerventi
1260,-

ut inler

alios nolal Thien.rits,

mcclviii, atii

mcclvi;

titm, verba sunl Ugltelli,

in

ea administratione pro-

dietum

annum mccliv.
quem

Neqite vero
,

bos vicisse exemplo, improbos et a catbolica tide hasreticorum fraudibus adversos fregisse doctrina
;

arbitr irarium

credas

opinionem hanc nostram

utpote

1"am

apertissinte cottfirmal, is,

nobis ut antiquio-

circumventum, multa passum esse, tandemque ab Ezelino ssevissimo pulsum in exiliura.ifac omnia
ampli-

252

DE
et

B.

BARTHOLOMJEO
nilantur, sole cla-

EPISC. VICENTINO.
pluribus referemus,

A
AUCTOB.E
J. B. S.

ampliftcant Barbaranns
nosis pia ist.r

Marchesius, sed quam rui-

cum

ea ferme sola, de ejus

toto
at

fabellx fundamentis

scopatus tempore geslis,

veri specie prodilu sint.

memorix, saltem cum

epL

Vicentiam rius demonstral Beatus ipse, qui se primum

aficmisse lestatur,

Unum

hic

nnrral

Lennder

dum
est,

sacras eo retiquias portavit an.

MCCLX,
in

titm

scilicet

cum exslinUo Ezettno, ex Gallia

ut ex ipsismet ejus verbis infra

Itaiiam reversus

intelligss.

Multa

id

gcuus alia plane intricata offendo,

quod Barbarano nonjdacttil; audiamus sequentia eiiu verba : Accepta igitur a Rege sanetissiroo redeundi in Italiam cum pretiosissimo thesauro facultate, cum quodam venerando patre Asculano Ordinis nostri
temporibus malignigsirois, et perloca periculosa
liam
revertitur
:

sincere fateor,me igiwraie malte, quam ad frigidas conjecturus confugere, q"o nos atias compelleret

qux

Ita-

et tanto

diviso thesauro, partera

confusa, ut ante me observavit Papcbrochius, totaejus temporis Vicentina historia, ac certorum monumen-

torum apud RR. PP- Prmdicatores penuria, quorum qui primus B. Buitholomxi ge.sta recensuil Leander
Albertus, ea ignorasse tleprehendilur,
cta esse oportebat,

venerando patri Asculr.no dedit, et partem alf era[n detulit Vicentiam. Porro Asculani partem illam excepere ingenti cum honore, quam usque in hodierdum diem observant. Neytit lt,rc Burbaranus cap, 4 2
L

qum

ipsi

perspe-

et

ex responso Guardiuni alicvjus,

ibi

Ordinis

sui,

dato

priusquam de texendo encomio suo

potuit, qiiandotestetur, vidisseque
loculi

xxviii Augusti,

cpgitaret,

quxquenullo negolio ohtinere

pag. 106 addueto, evineere conatur non purlem Sptnse Vicentinx apud Asculanos honorari
a

quidem Vicentix se fuisse tem lampadem, de qna I

arden-

sedspinam aliam,

prioii diversam, qrnx a Phitippo

sumus.

unde aliqvalU
i

28 Nemo igitur a me. exspeclet deductam vitse seriem, quam nusquam haclenus reperire licuit. Scimus,
JJ.

Rege, S. Ludovici filio, data fuerit Genera/i Duminicanorum, quasi in permutationem cum digttn S. Dominici,

ut

ibi

leetor testatum inveniet.

ii

</..

teriei

Hartholomaeum

patria

Vicentinnm

fuisse, in

Or-

luendam

suscipio, dispulent

quorum

Neutram pnrtem inlrrest. Jam ad

est.

texttur,

dine Pra^dicatorum ali infantia nutritum, et disciplina et moribiis snb observantia Institutoris S. Do-

episcopalum Vicenlinum' propius accedendum

minici eruditum; Scimus, in ipso ad

Nemonicensem
verosimi/Ume

111.

episcopatum fuisse

promotum

idque.

Reliquum vitai, ub uimo mcclx ad obilum.

factum credimus an. mccxlviii, tempore quo nobis.... pontificatum Apostolica sedes contulit, S. Ludovico
apitd

Cyprum commorante. Quibusuam

sit,

antea
et

in ipso

Ordine muneribus perfunctus

ul ait

an Lector

Prior,

ifcrgimus cum Beato nostro, de gestis suis sic testimoninm ferente, in cilnto jam non semel instrumento
de Spina a S. Ludovico

Solmlstjtn
c

Thienxus

memorant alii; negare. Scimus prxterea, ex Cypro navigasse in Syriam, Regem Ludovicum e.t Reginam visitaturus, idquc ante
atl

an magnus verbi divini seminator, ut non est integrum asserere, sed neque
;

Lu

tetixaccepta

Nam piissiet nobis,

mus Rex Francorum, rona, spinam unam

inquil,

de Spinea Domini Cofecit

,

^J'

excludi

regio flexo poplite, nostris ex opposito flexis genibus, devotus, et de suis sacns regiis manibus, manuspontificales ditavit.Quid ultra ? dilectionis osculo

annum

mccliv.

Ab

episcopatu

Nemonicensi

Vieentinum forte deslinatus aut designaius fueril ab

missus interim
ob fidei negotia ad

Innocenlio IV, sed luibante omnia impiissimi Ezelint

tijrannitie,

dato pariter
facta, hinc

et

accepto,

mutua recoramendatione

Regem

et inde, nos' abire permisit.

Cum

ergo

Antjlix, atque ctiam ad S.

Ludovicum. anno, ut diximui mccliv in Frunciam snam reducem; postbiennium ab Alexandro IV ad destinatam prius sedem evectus, ut ex Ughello nuperrime annotavimus. Hxserit porro apud sanctum Regem quo usque Ezeltnus, dum

anno mcclx, perfido Eccelino raortue, ad civitatem Vicentias appropinquaremus, Clerus et populusuniversus nobis obviam vonit, clamantes et dicentes, Benedictus qui venit in nomine Domini. Hinc igitw,
rejectis dubiis

ambagibus, hinc, inquam,

esi

et

non aliunde
ite-

Medwlano

insidititar, fttgere

compulsus, a

fcederatis

dcsiimendum

Vicentini episcopatus initium; ut

ipse in

interclusus. vulneratui accaptus, vitx simul et

imma-

rum

testis est

Beatus

donatione reliqniarum,

ntuin vexationnm flagitiorumque finem fecit anno mcclix.

apnd Barbaranum cap. 43,

facta

anno mcclxi.

Indi-

Atqne hssc sunl, qu;e a B. Bartholomaeo ante susceptam Vicent/nam ecclesiam ex certis monumentis gesta
comperimus.

ctione vi [lege iv) die xiv, intrante Martio. Ubiexpressis terminis asserit, se reliquias a S. Lttdovico ac-

29 Jam vero subjungi

aptatis etiam Ixanttri verbls,

hic possunt,

qux apud Lean-

drinii

sequuntur,

dnm

Beati legalionem ad S. Litdovi:

AD ErlSCOPATUM portavisse, cum pbimum accessit ad eum. Adde Smeregi chronkon, in quo F prima B. Barttiolomxi memoria ponitur mcclx, Itis
ceptas,

cum memorat,
sit

iiis

verbis

Qua

in

legationesic se ges-

verbis: Indictione tertia,

paraverit nomen.

maximum sibi comUnde Ludovicus cernens ejus vitae integritatera, praecipua eum sibi devinxit necessitudine. Compnsitis rebus, cumremearein Italiam eum oporteret, compulsus est a Rege, pro mutuo amore accipere munera. Qui videns, se non nisi munere regio donatum posse recedere ex Galliis, unam ex
Bartholomseus, ut in Galliis
spinis sacrosanctae Coronse Dominicae, diligenti

Potestas Vicentiffi D. Marcus Quirinus de Venetiis, quierat Potestas Paet D. Episcopus Bartholomaeus duaj anno mcclix
fuit
:

de Vicentia, qui erat

in spiritualibus et temporali-

bus

civitatis Vicentiae

Dominus,

fecit

ipsum

eligi

Indiin Potestatem. Rursus, seqttenti anno mcclxi,

ctione iv, fuit

D. Joannes Gradenego de VenetllS

:

Potestas Vicentiaj

Iibras et quia ipse obtulit mille

cu-

stodia servatae

ethonore

in regiis thesauris.rejectis

temporalibus muneribus, sibi dari petiit. Verum Ludovicus eum voti compotem reddere cupiens, propnis manibus, coram Galliarum heroibus, illi unam
pretiosissimam spinam elargitus est. Quo ordine quove apparatu ei tantum munus contulerit, videri potest in quodam libro ccenobii Vicentini, Ordinis
nostri.

denariorum parvorum ad ajdificandura locum S. Coehgi ronae, D. Bartholomasus Episcopus fecit ipsum in Potestatem Vicentise. 32 Nihil in toto Leandri encomio clarius exprnm Vicentiam lur, quam, sanctissimam Spinanr Domini
a

J-JJ
sc ,,

B. BartholonuTo delatara
triumphos
ita describit
:

annoDomini mcclx,

cii-

w r

jtts

quibus aliquid carptt

In

omnia narranda, alioquin volumen ingens ex hujusmodi incidentiis contexerem 30 Verissimum est, si non volumen ingens, saltem commentarium bene longum contexi posse, de thesauris
quos in Gallia obtentos, summo apud suos Vicentinos in honore posuit beatus Antisles, ut sequenti
sacris,

Non enim

duxi, hic

Vicentiam illum sacram Spinam afferre) obviam

vero Bartholomaeus vulgavera , appropinquaret (jam fama habuit totam

Quum

ta civitatem sertis redimitam, ac faces accensas adora u suppliciter

;

tenentem, sanctum thesaurum m ram, clamantemque Benedictus qui venit non mine Domini. Et quum Patres nestri ccenobium

Barbaranus

haberent

(licet

incolerent

urbem

et in quadani

muncula habitarent,

obtinuit a toto populo,

profano

DIE PRIMA JULII.

exstrui, quo haereseos labe profano magnificas aedes multo tempore inhabitaverant, ut homines
infecti

253

superabundaverat malitia, Dei bonitas et ubi olim superabundaret. Igitur exruderato loco, congratia structum estingens templum, ChristiCoronae dica-

adhucin parietibus dextris templi praefixum, lapide D sculpto cernitur, sepultus. Dum ipse in eodem coe- auctore nobio, anno Doinini mccccxcv existerem, cujusdam i b. s. civis Vicentini jussu appensa lampas est, quae jugiter die noctuque oleo suffusa, anteejus

sacrum

[cor-

tum et Spinae sacratissimae posita ara, in argenteo vase reconditae, ad id fabricato, auro ac unionibus adornato, quo suppliciter usque in nostram aetatem
populoque Vicentino adoratur. Quotannis a senatu lustrata urbe cum facibus accensis.praecedenetiam tibus pulcherrimis virginibus, sertis ornatis crinibusque pansis, et
tis

pus] manet accensa, referentis.se meritis ejusquod-

dam

semata

Domino beneficium promeruisse. Post glosin Dionysium, Sanctorum vitas Bartholomieus

detulit

brevi epitomate complexus est.

nam Domini
36
principio

Sanctissimam Spianno Domiui mcclx.

in

ffic denuo

meminit librorum Diongsii, quos

curia

omnibus Sacerdotibus, per totam

urbem circumfertur, deinde argentea corona ingenponderis

templum praediotum, vasisque pluribus

et imaginibus

dixerat; fns tuutio tum autem de Sanctorum vitis brevi epitomaie com- ordims prehemis, sed nos de Beati scriplis, quod quidem huc Oaudentium,
enucleatos
factiit,

coram Rottiana

ceteris, diversis coloribus ornatis

snperius aliunde egimus. Rcstarent explananda

reliqua,
qti
<

civitate donatur.

totius vitse gesla

et

si

ea

alicnnde

erui posscnt.

33
Oniini suo

Quam

passim obscura

dubia snnt. qtve Beali

Sparsimcolligemus,
spectat

satisprobata videbuntur.

Huc

noslri vitam aitinent,

Spinam
tlonal,

tum sunt certa, qux de sacra Spina narral Leander, ab ip.io Beato egregie confxrmala, laudato jam ssepe teslimonio, cujus partem ultimam hic subjicio : Erat in civitate locus, qui Collum
dicebatur, ubi sedes fuerat sathatiEe, et

vuhjo,

prmcipue cquestris Ordo, quem Gaudentium ahas beataa Virginis, seu Mariae gloriosae

niincupatum observo, de quo Barbaranuscap. 40 fusius memorat ; ego pnuca ad B. Anlistitis gloriam conducentia, huc

homines at-

compendio transferam. Ait

igiliir,

beatum
confir-

tendentes spiritibus errorum et doctrinis daemoniorum, in quo loco, universitate civitatis favente, ad

Bariholo.nacuin prttdicti Ordinis,

luw primum
occuparet,

mati cum

Vicenlinam calhedram
id

semina

B honorem Dominicae Coronae

fundavimus ecclesiam

qnivdam

jccisse, ilniu circa

auiium mccxxxi,

affliclissi-

Ordinis Prasdicatorum, cujus alumni fuimus, ibique

sacra ad collum nostrum pendentia, quae detulera-

mam

tcmpus variis calamitalibus civitatem Bononiensem cum B. Joanne Scleilo, Ordinis sui viro
itidem
Apostolico, ud

per

mus, devote reposuimus, et

Sic igitur Vincentiae civitas

alacriter

contulimus.
perfidiae, ci-

plaauidam pocnitenlix operibus

quondnm
exultet

vitas effecta est fidei et gratiae, sacro ditata

Plaudat igitur tota

doni ditata gratia.

munere. amplius Tarvisina Marchia, sed tu magis plaude Vincentia, tanti

Italia,
Ille

divinam misericordiam adduxit Tantus nimirum fuit illustrissimi Prxdicatorum Ordinis in pmdicando
verbo Dei fructus, ut inde. auctor noster originem traxisse existimct, varias, quas hodie videmus,
nilates scu sodalilia, sub

confrater-

vero,

qui gratis tibi sua

variorum invocalione Sancto-

dona contulit Jesus Christus, sic te gratam faciat, ut de gratia te perducat ad gloriam, in qua vivit et regnat cum Patre et Sancto Spiritu. Amen. L.
D. 0.
quani a S.

rum cum
que

uberrimo animarum emolumento. Erat tunc

studiis, discordiis, inimicitis, odiis-

Bononia contrariis

civilibus scissa et

dislracla,

quibus restinguendis

M. 34 Nec prsetermittendum
:

pacandisque ncmo usquam attendcret. Hinc noster arhoc loco est ipsumS.

Lu-

denti xelo impulsus, anno ut volunt mccxxxiii,

eam

so-

dovici donationis

instrnmentum, quod ex Barbarano ad

cietatem meditalus

est,

sub

B.

M.

Virginis auspiciis,

Ludovico
acceperat.

verbum describo

Ludovicus Dei gratia Francorum

in

cujus ea potissimum cura esset, ut rixis, litibus ac dis-

Rex,

dilecto sibi

Christo Bartolomaeo,

eadem

sidcntium animis componendis, tamquam advocati, arbitri et pacificatores ultro

et

gratia Episcopo Vicentino salutem, et sincerae dilectionis affectum.

impensissime inviqilarent,

instantem petitionem vestram, de pretioso ligno Dominicae Crucis, et sacrosanctae Coronas ipsius Spinam unam vobis, in signum dilectionis conferimus,

Ad

viduarum pnpillocumque patrocinio pari sedulilate suscepto. Vide Carolum Sigonium de Epp, Bonon.
pag. 123.

dilectionem vestram rogantes

37

//;' pniici

de mtillis, sed pr.vcipni,

characleres

quatenus eam debito conservetis, et conservare faciatis honore, et pro nobis orare velitis, et
attente,

sunt hujus

Gaudentium Ordinis
anno

proprii, quos curiosus ptorum sententix.

lector in nostri Philippi

et

Bonannii Ocdinum equestrium

orationes faciatis fieri speciales. Dat. Parisiis anno Domini mcclix, die Jovis post festum S. Nicolai hiemalis. Incujus rei perpetuum testimonium prajsentes litteras nostro sigillo praeeipimus communiri. Hahes ibidem a pag. 113, ulia ad eamdem rem spectantia testimonia Patriarclise Conslantinopolitani, triarclix Oradensis, cum Episcopts

militarium catalogo,

mdccxi Romse

edito,

num. lxxv ex Sigonio sigillatim descriptos inveniet, cum hac diversitate, quod Barbaranus a Papa Urbano

IV
B.

approbalum sodalitium
Burtlioloiivci

asscrat

mcclxi
;

attero

Vicentiam ingressu
de.signet.

Bonanniits au-

Pa-

tem annnm mcclxiii

,

Palavino,

Tarvi-

suio, Feltrensi, Torricelluno et

Exquilino, ac

demum
,

JJucis

nulla in

Venetiarum, quse transumenda non censui, cum hu controversia movcri posse videatur utinam

Idem utrobique lctjum poenitenliarius apud conditor Ruljiivis Placentia. apud Bonaiinium proprio Barbaranum de nomine Gurgo diclus : cujus conijregationis prtmus Magister conslitutus fuerit Loderengus Andalo vir
Pontificis
,

Beati ipsius gesta tam accurate descripla fuissent! Nec immemor sim denuo appellare donalionem ipsam, a aeato Fratribus suis Vicenlinis fuctam, cujus instru-

mullis

iioininibits

laudnndus. In pau

tths aliis

non om-

nino conveniunt prsefati scriptores, sed qute opcrosius disculere nec vacat, nec opus est. Fratres Gaudentes

mentum apud laudatum Barbaranum

Pag. 109.
Kellquum,

exstal cap. 43, a

ex Villario
nius, quod

et

Salimbeno cognominatos putal Bonan-

liandri e ;
9<um.

oo Sequatur modo, quod de Leandri encomio reliquum superest, ex qno rursus palcat, jam non semel a

quisque in aedibus suis cum uxonbus vitam agerent. Monasteria habuisse, et Religiosorum instar vitam instituisse ail Barbaranus, quod tilique
inverisimile non
cst,

m &i

nobu vere pronunciatum, nihil otim de

episcopatu, prieter

toto

Bartholo-

cum Bonanmus

fateaittr

deti-

jam

dicta,

scriplum fuisse.En

postrema Leandri verba Dum : esset in Galliis thoiomaeus, libros quosdam D. Dionysii

Bar-

cientibus postea paulatim ejusmodi Equitibus, Sixtum collegio Montis alti addixisse bona, qua; illi

legit. Igitur

possidebant.

De

habitu

e.l

reliquis

eorum

ohligationi-

>stquam clero et civitati suae pluribus annis moderatus luerat, vita sanctissime defunctus est, atque SU0 us su, J in templo Praedicatorum urbis Vicentinae, sepulcro, ut

bus, vide citatos scriptores

mihi

satis est,

ad Beatum

nostrum referendos ingentes

centise

fruclus,

qui ex eo Ordine

profectisint, etporro etiam, post ejus extincliouem

Vi-

par erat, tanto

viro digno, quod

promanare cernuntur,

in

iis,

quos Oplimates

Julii T. I.

33

quolannis

234
quotannis solent eligere, qui
AUCTOR E
I.

DE

B.

BARTHOLOMvEO
vices in

EPISC. VICENTINO.

Equitum istorum
si
,

componcndis simultatibus supplere conentur.

B.

S.

38
ticis

Ad hxc

etiam tempora reduci debent,

habel pag.

unquam

Tomasio Imolensi, Fratribus Arnulfo Humanens , ei ^Egidio Torcellanensi Episcopis , atque nobis nec non viris nobilibus Dominis Yrach de la Turre
j

mrrelicos compescit et

facla sint,

quc Barbaranus

104

de hsere-

a B. Bartholomxo ad orthodoxam

fidem reduclis,

templum S. Corome
exstrnil.

antesignano quopiam, nomine Gallo, ex regione S. Petri, qui 1 in Beati epilaphio depingilur. Alios hxreticos, cum nescio quo Jeremia pseudoeosque inter
episcopo, a nostro Beato ad Ecclestx gremium retractos suggerit Marchesiuspag. 5, alios autem cum Episcopo Viviano intrusos, Beati opcra ex urbe pulsos ,

Gniesto de Fonte Carali, Capitaneo, et Antianis Bononiae, de tumulo lapideo non caelato ad marmoreum et caelatum cum debita reverentia
Potestate,
et debita devotione transtulerit, atque caput pretio-

sum ad devota dictorum Episcoporum,

quenter
in

Magistri et
subse-

Fratrum oscula, primo reverenter exhibitum,

quse ut non difflcnlter admiserim

sic

ram,

vellem

vetusliori

auctoritate probari.
xdificatio
,

priusquam asseTempli
opus prse-

angulari pulpito ecclesiae dicti Sancti, in platea exteriori, praesente laudabili fidelium multitudine, ad tollendum de ipsius corporis, indicta ecclesia conservatione solida et integra, dubitationis cujuslibet scrupulum, qui forte quorumdam cordi-

S. Coronse PP. Piwdieatorum cipuum dici potesl, quotl episcopatus sui lempore ad culmcn perduxerit B. Bartholomasus nam si Barbarano credimus, anno mcclx inchoatum, toto decennio teuuit, anno primum mcclxx omnibus numeris absolutum tum, quantacumque fucrit lum beati Pixsulis
; ,

bus residebat, per

nos ibidera

praemissa

solenni

ipsum in dictum tumulum caelatum manu devota reducens, et in sui compraedicatione, monstraverit,

pagine corporis in osculo sancto recondens. 41 Nos de dictorum Dominorum Archiepiscopi

l>

>>tu

tum ulinrum oppidanorum ad promovendam operis perfectionem liberalitas, de qua re vide laudatum Annalistam Vicentinum cap. 43, totis quatuor sequenclcri,

auctoritate et

Episcoporum concessione, cupientes

in dicta

imin.

netttum tjm

utjam dictum corpus

ecclesia singulis an- itnnmedalm

nis festivis honoribus visitetur,

omnibus vere

pce-

tibus capitibus prolixius deducentem innumera bona et bencftfia, quse ciim Spina aliisque a beato viro prccuratis

nitentibus et confessis, ad quos dictorum Domino-

rum
ctio

reliquiis in patriam suam redundarunt. 39 Proxime inde capite 49, longisshnam historiam

Archiepiscopi, Episcoporum et nostra jurisdise extendit, qui prsedictum corpus, in festo

Aliaejus gesla texil

Vicentix.

Barbaranvs lurbarum, tumulluum, bellorum

civitates, eo solo ittluitu, ut ostendat B.
et

in-

ter nciims

Baradeo

ad octavas devote ac E laudabiliter visitare curaverint, annuatim, ex parte dicti Domini Archiepiscopi, duos annos singulos de
translationis ipsius et usque

tholomssi auctoritate
rias Vicenlinoritm el
ul hi,
tiones,

industria

extincias fuisse va,

Omnipotentis misericordia et gloriosae Mariae Virginis genitricis ejus meritis,

confisi suffragiis,

Palavinorum dissensiones
grassationes
el

Sauctorumque omnium
sibi poenitentiis,

post

mutuus

clades,

depopula,

de injunctis

miprae-

Bassanum oppidum, non unius belh causam

:

sericorditer in

Domino duximus relaxandos,

Viceniinis restituerint

quibus plures altas sive Reli-

giosorum sive secularium personarum compositas discordias

monium
sigillo

sentibus in perpetuum valituris. In cujus rei testipraesentes litteras fieri fecimus, et nostro

annumeranl
;

cilati

jam

toties

Barbaranus

et

Marassi-

muniri.

Datum

etc.

Plurima

congeril lautlalus

chesius

sed hsec et cetera omnia, apud ipsos fusius de-

Joannes Michael
causas, obiter

Pius,

ut

certam ostendat alteram

,

ducta legi sinemus,

quo usque limpidiores fontes

hanc sui Palriarchx translationem

hic tactas,
fortiter

peculiares

ejus

gnentur, unde. sua hauserint,

liceat et consulere.

quos nobis etiam accedere

fusius exponens

adversannobis usui

batas, consulto prstlereo.

Minutias prseterea, non magis prosec suntprscipua quse qui-

tiumque argumenta
minici, ad diem iv

confutans;

qux

esse poterunl in illustratione glorix

dem

satisccrto innoluerint, a

B. Bartholomaeo episcousque

posthumx S. BoAugusti. Satis modo sit huc usque

quatuor,
Quamdiu
condito

palus

Vicentini

tempore

gesta,

mcclxvii, quo translationi corporis

annum S. Bominici Boad

quse de

B. Barlholomxi vitam produxisse. 42 Supersunt ex communiori calcnlo anni

quibus quid
etjerit,

nonisc interfuisse debuit, si qnidem vera sunt,

ea cclcbritulc accerrime tuetur Joannes

nulla salis probabili conjectura as-

statim dicemus. Istce, inquam,

actiones,

Michael Pius, ut primarix sunt Beati

sequor, nisi quod anno

rit,

mgclxx testamentum
;
:
.

condide-

testomento
supervUerit,

quod nemo hactenus integrum protulit

fragmen-

nam

tolo

fere sexennio

centi.v vixisse, vix authentice

B. Anlislitem Vicompertum esset,nisi ejus

;

tumhabet Barbaranus cap 32 hujus tenoris

mcclxx,

meminiiset Smeregus ad

annum mcclxiv
est
,

cujus lesti-

monium

eo

pluris faciendum
vixisse videatur.

quod eodem cum

xxiii Septembris, in Camino episcopali (inlellige caminata vel camera) praesentibus etc. Venerabilis Pater Dominus Frater Bartholomaaus Vincentinus Epi-

Bcatu tcinpore

scopus

condidit

testamentum
Dei et

sic

dicens

Nos

40 Prxdictv auteni translationi Bononix adfuisse B. Barthohmxum, dubitare non sinit instrumentum,
Tinnslation
S.
i

F. Bartholomasus,

Apostolicae sedis

gratia

veris suis

Dominici mttr/tiiwf
1267,

Pio

et

quod a Joanne Michaele a Barbarano rcfertur, quodque liic legentium

notis distinctum,
:

Vincentinus Episcopus, a sanctissimo Patre D. D. Clemente, divina providentia, sacrosanctse universalis Ecclesiae

summo

Pontifice, auctoritate testandi

,

oculis lubet exponere

Venerabilis Christi fidelibus

praesenteslitteras inspecturis, FraterBartholomaeus,

miseratione divina Episcopus Vicentinus,

et

salutem aeternam in Domino charitatem. Justus et pius Dominus, de cujus munere venit, ut sibi a fidelibus suis digne et laudabiliter serviatur, vota bene servientibus

ad locum Dominicae Coronae Vincentinae civitatis, Ordiuis Praedicatorum , quam Christo auctore fundavimus, ad honorera Dei omnipotentis, D. N. J. C. crucifixi ad defensionem fidei, ac pro salute animarum christianarum civitatis
accepta
;

in primis

Vincentiae et Vincentini districtus

reliquiis,

et

sacrosanctis

multo majora retribuit,

quam

valeant

promereri.

Cum itaqne in generali Capitulo Ordinis FF. Praedicatorum, apud Bononiam celebrato,
sanctissimum corpus piissimi Patris Dominici, Ordinisinstitutoris ipsius, praesentibus et cernentibus venerabili P. F. Joanne Vercellensi, Magistro, et Fratribus dicti Ordinis in dicto Capitulo, anDo a nativitate Domini mcclxvii, Indict. x, die Pentecostes, v -Junii congregatis Venerabilis Pater Dominus Philippus, Dei gratia Archiepiscnpus Raven;

a piissimo Ludovico Rege Franciae, de ligno sanctaa Crucis et de spinea Corona Domim nom stri Jesu Christi benigne collaus, dotavimus, et et moquo Ordine ab infantia nutriti, et discipiina ribus, sub observantia nostri Institutoris Ordmis B. Dominici eruditi et inforraati fuimus, et in ipso ad Nimonicensem et Vincentinum episcopatum uei misericordia promoti, ehgimus sepulcrum inter duo inter alaltaria et tabulata, quae fieri decrevimus tare B. V. et Dominicae Coronse, ita quod viden
,

nas, praesentibus et adstantibus venerabilibus Patribus Dominis Dei gratia Octaviano Bononiensi

possit in choro interius et a laicis exterius, ut habeantruateriam, et causam orandi pronobis, quandocuruque

DIE PRIMA JULII.

documque ipsum viderint sepulcrum
pnrfatum fragmentum
turatn, elevationem,
:

255
si

etc.

Huc

usque

nihil

mirum

conjecluris explanare

non

patuit,

cetera qnse
et

ad obitum, sepul-

probabilissime
stro

numquam

(aclum

est.

Damus

quod ry Beato nc- AICTORK

J. .

miracula

cultum attinent dedi-

Episcopatus successive binos, quorun ipse.met in

S.

w dieooieueirtm

mussupra 1. 43 Quamdiu testamento condito supervixerit B Bartholomus, qno anno, mense attt die mortalem vitam
.

testamento suomeminil, condito anno mcclxx, vitx sux ttllimum proxime prxcedente, haudquaquam praeler-

missurus
fitisset.

illustriores infulas, si

unquam ad
fiet,

eas evectus

,u,

exuerit, docet quidetn pro

nihil dubitans

sua

libertate.

Barbaranus
i

Milii sane id verisimile non

nisi scriptores

quin

e vivis excesserit,

non

Junii,
i

ut

Vicentini aut

Dominicuni graviores

testes

adducant

male identidem

legit

Papebrockius, sed hoc die

Julii
,

quam
siti,

sint versiculi, nescio

quo secuh aut a quo compoillo,

penes ipsum, quandoquidem alii omnino signent, aut nullum audcant deaut allerum

mcclxxi

/i('s sit

tacentibus de patriarchatu

Leandro Alberto
quod

Razzio,

Joanne Michaele Pio,

tricis bis

et anliquioribus,

terminare.

Nam
;

si

vera

esl

nota factx elevalionis, de

sciam, omnibus.

qua superius egimus, sic ul ea incidere debuerit in anid autem contigerit annis tribus et octonutn mcccli Beati obitum ; tenendum omnino esset, exginla post
cessisse e vivis

45 Ut
vicariulmn

omnibus me demttm expediam,

dignilatem
Italia,

ul-

tttnam B. Bartholoruaei

subnecto,

nempe.

nec de viCa a "

Cxsaris

in

quem Ughellus anno "^rf^"

constat

anno mcclxviii
,

quod ex Smeregi chro-

nico

e.rtii

posse videtur

dum

pcr id

tcmpus meminit

turbarum occasione quaestionis episcopatus Vicentiae, quas cxdes et vulnera subsecuta sint : qttx sane arguunt sedem episcopalem, pro qua certabatur, paslore
viduatam fuisse. Ast eo paclo,
esset

cum Patriarcha Aquiex delectu Rodulphi Csesaris, Italiae vicarius fuerit, insecutisque proxime temporitms, iu Galliis et in Anglia Apostolicus Nuntius. Quam hxc inepte
mcclxii innectit, quando una
leiensi
et

imperite a viro

erudito

componunlitr

Quis, obse-

ul fictilium rejiciendum

cro, Rodulphus pro anno

mcclxii

Impcrator ? Quis

Beali testatnentum

jam

descriptum. Ilinc Scgllam

somniavit, B. Bartholomseura post anttiim mcclxii in

Galliis et in

video, inde.

Charybdin. Arguit quidem Smeregum Bar:

Anglia Apostolicura Nuntium

ctijus
;

fuisse ?

baranus, quod ea annis non suis consignaverit

verum

Malttnt

alii

vicariatum qualemcutnque referre ad Riet

"

enim vero, bona ejus vcnia,

eruditi,

jacile

paterentur lectores

chardum Anglum,
eleclio

Alphonsi
tuto,

Castellx regis
ipsi

majorem fulem haberi

testi oculalo et sijnchrono,

notissima est

sed

qitam

vtdcrint.

quam Annalistx Vicenlino,

nioribus,

in pluribus,

xvo suo

vici-

Similibus erroribus conspersus

paragrapli tts
,

est totus

ultimus Ugluili
,

non semel halluananti. Ego me fateor hic hxrere ancipitem, et Vicenlinis hunc ctiam nodum solvendum aut scindendum porrigere.

tum

ubi

de

Beati obitu

lum

ubi

de

sacri

e.jus

corporis
,

elevatione

meminit.
adduxit
in

Nec
Pape-

mayis curanda sunt

brochtus.

quae

ex ipso

44 Non minus
ntqiw
<le

obscura et involuta est

memorata

su-

pa

perius controversia, circa Patriarchatum II ierosolymitantim,

codice
bii

Memini, inqnit, me membranis confecto

legisse
,

antiquo
coeno-

bibliothecae

triantiattt

Hierosobjmitano.

adquem evectum
soliciti

fttisse

B. Bartliolomxum, tam
,

S. Salvatoris de Septimo, Florentinae dioecesis,

secure afftrmant recentiores,

prxsertim Barbaranus
prxfulserit
in

Rodulphum quemdam Vicentinum Episcopum anno

mcclxiv, die
iii

quam parum

sunt, ut saltem opportitnum tem;

mensis Octobris, ecclesiam Castro-

pus inveniant, quo

moratus

tali dignitate

nam

re-

cari in Hetruria reconciliasse.^cui S. Reparatas ti-

currere ad tempus, quo

est, ut

cum S. Ludovico

Palxstina

tulus est. Aut tnale legit Ughellus, aut plane erravil

codicis scriptor
:

volunt Barbaranus et Marchesius, idem

ac ingenue faleri, imaginarium fuisse

nam

siquid certum babemus,

illud ex

propemodum

est

prxtensum patriarcltatum,
ctum, ut supra non obiter
gerentes, quo patriarchatus

aliunde

tot
,

titulis

suspe-

Smerego mcclxiv Vicenlinx

sequor, cttm sentis,

evidenlissime constat, B.

Bartholomaeum anno
et

ecclesix prsefuisse. Alia non pro-

insinuavimtis
ille

modum

sug-

dumis, vepribus

spinis

plena

cum ptimo
vn Maji

episcopatu

sint omnia, sed eas nos inde selegisse existimamus,

qux
ali-

confundi possit.

Aliam viam
at

ingredi conatus esl

Pape,

de Bcati noslri geslis, virtulibus et sanctitate

cum

brochias in citata appendice tomi

sub ftnem

qua

certitudine

commemorari

et

prxdicari potuere.

pag. 693

et

694

enim cttm

in tenebris versaretur,

APPENDIX

DE

S.

MODERATO ET
MART. AUTISIODORI
IN
COMMENTARIOLUS.

S.

FELICE
c.
i.

GALLIA

SECOlo
p 0HTE

Anliquus

H
dem
tore

is ipsis

Julii Kalendis dictum est aliquid in.

ter

Prxtermissos pag

litt.

F,

de

sunctis

Felice et Moderato Autisiodori Marlyribus.

ulroqtte pluscula monitas fui

.De

non

ita

pri-

*"^w

a viro docto,

CUltus

Beuf, Canonico el sttccenecclesix Autisiodorensis , qux et veneralionem

le

Joanne

Vmusque peranliqttam
Modere
;

lucuienler decent. Asserit

namvulgo,

monasteriorum quorumdam, abbatiae S. Germani legi memoriam seculo xn descriptis kalendis Julii, absque S. Felice. Felicis S. Moderati autcm liiijus nomen inscribi omnibus suis Kalendariis ad diem xvi Junii. 2 Uti autctn S. Moderatus siti nominis ecclesiam habet ad amuem Curam, non in dicecesi jEduensi, ut
subditorum,
,

tem inatia

s. Felicis,

?e Canonicus citatus, S.
et

brevius

Moderatum More sub qxto

;

(Gallice

aliqiti

nuper sctipscre, sed

:

in finibus ipsitts Autisiodo-

ultimo

nomine

rensis
villa

ita

S. Felix ecclesiam quoque sitam httbuit in

dioecesis

eltum tnsertus est marlyrologio universali, a D. Clau Castellavo canonico Parisiensi gallice publicuto, ad

Madriaco,

quidem

Senonensis
leucis

sed non
:

amplius distante Autisiodoro, quam

quatuor

<fei,
*<fl"ati

692, hac annuntiatione ; In diceCesi Autisidiorensi S. Moderatus, cujus nomen serecclesia una et unus vicus ad curam amnem,) _ a 'tonicu s inquam, le Beuf asserit, in Kalendariis ,

kal Jdas

Jutii, pag.

meminitque le Beuf, se legere in gestis Guidonis sive Widonis Episcopi Autisiodorensis , qui floruil seculo x; ipsum imdefunctus apud Sammarlhanos, anr.o 961 petrasse ab Archiepiscopo Senonensi decimas trium
;

eccle-

, ,,

256
ecclesiarum,
AtXTORK.
C. J.

DE
quarum una

S.

MODERATO ET
in
;

S.

FELICE MART.

scilicet

Aigliniaco

rosimilius

consecrata est in honore S. Stepbani in Matriaco alia, in honore S. Felicis. Addit quoque, se porro
inquisivisse de villa Matriaco, ac didicisse a colonis

tenendum sit, mquiremus ad dictum diem. 6 Alia ibulem narrantur , Quod nempe Moderatu'

et Felix,

ambo

juvenculi
:

capite truncati sunt ner r

terapore

manura

carnificis

quorum corpora longo

:

superesse etiamnum vestigia sacelli S. Felicis in nemoribus ejiisdein villa:, et illucolim, sanitatum gratia. suppiieationes crebras fuisse factas. Ei proloci,

verurn successu temporis ipsi Sancti se revelantes per sua miracula, translati fuerunt ad ecclesiam S. Germani, ubi hodiedum
latuerunt Christianos
quibus repraesentantur, veluti offerentes caput ad martvrium. Hsec quoque. de inventione el translatione
cor-

^htl'" **
'""""n.

sequilur

Non minun

igitur,

si

in

Kalendario et

Martyrologio ecclesiae cathedralis Autisiodorensis perseverarit ad annum quoque mdclxx, illius Sancti nomen, cum a plurimis seculis Matriacum simul
appendiciis ad Capitulum Autisidiorense pertineat, et ad Capellam nemorum S. Felicis, sit ipsius

et visuntur

sunt eorum sepulcra prope murum sacelli S. Petri imagines aut pictae tabulae, in

cum

porum vago modo narrantur absque

temporis
siodori
:

teste,

absque nota
ipse Autiesse

certius credi potesl,

,

quod scriptor
et

provirlere, ut patet ex Registris.

functorie.

Hacc

ille

non per-

viderit

corpora

modo

imagines

in

3 Citat quoque Marlyroiogium ccclesix

nei

Autisiodocujus

S. Germani. Scribit quoque, epitaphia illorum fuisse olim exarata circum sepulcra, sed qux frequentatione populi, Sanctos

non

in

rensis,

cirrti

inilium

seculi

xu

conscriptum,

honoratum venientis

sic

atlrila

martijrologiis
vetvsiis.

ad se nu) er Lutetia transmissum esse, ennmeruns Smtctos ad sintjitlos anni dies ; qui passim noti et vultjares sunl, licet nec Usitartli, nec Adonis

exemplur

ait,

sunt, ut legi amplius

non

possint.

Hsec sapiunt antiillic

quitatem, ut credi debeat, sepulcra

culis exstitisse.

jam

aliquot se-

nec

alteriiis vestigia

Marlyrologium

illud

ad amussim
,

7 Antiquitas ecclestx S. Moderati, quam diximus

silam esse ad

sequalitr.

Tres tame.n aut quatuor

tittt

tlumtaxat inseri

amnem Curam,

cognoscilur

ex

funda-

ecclcsix^
"fcrafl.

quorum memnria

culluseelebritas, vulgo

minus nota
:

est

interque

illos legi

ad diem xvi Junii

Madriaco

villa, sancti Felicis

Martyris.

quod initium habuit anno 1075 sub S. Roberto, archiccenobti quoque Cisterciensis conditore ccleberrimo. Ait enim collector vits
tione monasterii Molismensis,

4
Utriusque corpus putatur nvnr
esse

De
lc

liitjns

corpore curiosius indaganti, /nfu/i lau-

MS. Abbatem Molismensem

jus habere
,

praesen-

datus

Beuf, videbitur quiescere ad S.

et
illuc

Germanum
bellorum

Autisiodorensem,
juxta

transvectum

tandi dictam S. Moderati ecclesiara Monasterio suo donatam ab initio fundationis suae per Ivonera d'A-

temporibus aut labentibus sacellis, repositum fuisse tumulum S. Moderati martyris, qui etiam

valon

et

Alicem

eorum

filiis,

ejus uxorera , consentientibus Ivone, Joanne, Hugone, Fossarto, Go;

ante

asvum Herici monachi

(floruit ille Autisiodori

defrido,

seculo ix, lemporibus Caroli Calvi,

cui et ultimis ejus

Hermanno et Hugone juniore quemadmodum notatum invenitur in tabulis dicti Monasterii, his

annis tledicavit
libris

Poema suum

de Vita S. Germani, sex

consciiptum) ex

propria ad

Curam amnem
fuerat.

ec-

sanctae Mariaa Mohsmensi : Dederunt Deo et ecclesiam sancti Moderati, id est presbyterium, ofverbis

clesia in istam S.

Germani translatus
Georgius Viole,
in

Huc
,

ferendam

et

quidquid

ad presbyteratum

pertinet.

tendit
in

quod

refert

Benedictinus
suis
in-

S.Germani Autisiodorensis,

Aniraadversionibus

Ait porro, Alicem post obilum mariti conftrmasse donationem suam in prsesentia Roberti de Chatillon
,

utisio-

dorensis,

quiens, se in majoribus legendariis

MSS. monasterii

quem opinatur eumdem

cilise

esse,

qui Prioratum S. CseS.

est,

Regniacensis, ex indice quodam, comperisse, Pas-

Castilionensis dedit monasterio

crcdibila
ille,

Germani
nisi

sionem ac Translationem S. Felicis in certo quodam volumine fuisse contentam at loco suo avulsum folium, quod maxirae dolet. Nec contra objici potest, quod memoria sanctorum Felicis et Moderati uno die recolatur in basilica S. Germani, puta
;

sub

annum mxx. Qnod

Quia Robertus
S.

non

ahter
dedit

probelur.

qui anno
fuerit

1020

diclum Prioratum

Germano,

tunc saltem
provectior
:

Dominus rerum suarum Molismus autem fundari

fuit

et fortassis rctate

tantttm ccepit
veroximiliter

anno 1075

die v Septembris,

quia oscitanter id factura a pri-

eique ecclesia S. Moderati

concessa non

mis monachisecongregatione S. Mauricircaannum mdcxxx, qui S. Felicem e xvi Junii, et S. Modera-

priusquam xdificium absolutum, et cOmpetens monuchorum numerus, ibi congregatus recteque ordinatus
:

tum

prima

Julii

expunxerunt, ut ad primam feKaleniiario suo

untiquo

riam vacantem
ducerent. Ita
le

in

recentiore, tra-

Bcuf.
et

5 Et
Martyril tem\>us incer
(Ull

/i.tc

de publico

liorum

sanctorum

post donalionem suam Ivo vixerit annos Atix post ejus mortem, forte non statim , confirmavit donalwnem. Quod si fecit in pnesentia Roberti, qui donavit Prioralum S. Cxciliee S. Gerfuerit aliquot, et

lum

cultu, deque diebus

martyrit sufliciant. Dies

retinendi sunt, quibus in

namque
Kalen-

mano anno 1020;

fuisse
:

is

debet, ut

minimum, cenlenarin
conftr-

xvi Junii

et

Jitlii,

quando

adslitit Alici,

donalionem suam

dariis ct Martyrologiis antiquis adscripti leguntur.

De

manti.

Malim

ego aliumintelligere Robertum, incujus

anno martyrii
dicecesis

et gestis

eorum minus

constat.

Habeo
sanctis

prsesentia hsec facta sint.

prae manibus colkctionem

MS.
sub

recentiorem de Sanctis
hoc tilulo
:

8 Hsec
sciuntur,

fere sunt,

quat de sanctis

istis

hoc tempore
Atitt

Autisiodorensis,

De

aut per

conjecturam
Christo obiit

dicuntur Autisiodori.
fuisse

miW

Martyribus et confessoribus territorii Altisiodorensis, secundum ordinem et mensesanni, observatum, atque extractum ex Martyrologio Autisiodorensi factum per D. Bargede, Archidiaconum Cathedralis
ecclesi Altisiodorensis. Illic die primo Julii agitur de S. Moderato et S. Felice simul. Marlyrii eorum
NOT I. TOM
Jl tll.

Alii prseterea tradunt S.

qitando occisus pro
fttisse

Moderatum
:

puerum,

certa.

alii,

itidem

puerum

utrumque simitl occuQuod ullimum rr.inus verosimile videri polest quia diversis dtebus eorum natales in Kalendariis antibuisse.

S. Felicem. Alii putant

\VV.

tempus referlur, ad marlyrium S. Fraterni Episcopi Auttsiodorensis, qui uno die dicilitr Episcopus et Martt/r focfis esse tempore Evarici Gothorum tytanni , Gatliam late. devastanlis, versus finem vitx suse, mortiti

quis consignati reperiunlur. Reliquiiu etiam S. Moderafi aliquse conservari dicuntur in loco, qtti Mailly le

Chateau

appellatttr,

qualesillse.sint,

sed diascesis Jugustodunensis non exprimitur. Potior tamenulriusqite

:

corporis pars putatur

rensis servari.

modo

in S.

Germani

Jutisiodo-

aitno

484

aut

stquenti.
qtto

Sed

hse conjeclurse sunt

cum ne quidem constet, tuus sih Imo nec satis

obieril.

scitur,

anno S. Fraternus morMartyrne an Confessor

MONITIO
Loco horum Sanctorum Felicis ac Moderati Marlyrum, inter Pratermissos nunc expungendorum , repone

Tertio Kal. Octobris. Autisiodoro sancti Fraterni Episcopi et confessoris. Usuardum alii sequunlur. Nos quid ve
scribit
:

Certe Usuardus de

ilto

sw

DIE PRIMA JULII.

pone
in morte ejus,

257
\y

memoriam sequentis Evae, ne pereat, ex elogio quam die prima Julii Venradii in ditione
;

clesise

choro sepulta jacel) quasi in monasterio proprio

Kesselensi,

mentis

rite

prsemunita,

omnibus sanctx Matris Ecclesix Sacraobiit, desumptam.

Cisterciensis,

Divina suapersolvens, zelo semper zelans, ac pihsuspi- aictorp riis ac votis anhelans, vitam suam reUgiosam et trans- ' r
igere religiose el finire pie
riis exilii sui

in monasterio proprio.
et adversitatibus

Var

Eva Bernarda Monix, Ordinis

rialis

Impedioe-

tempore

et

morbis

exagi-

monasterii de Beynderen prope

Hehnondam

tata, patietilissime toleravit allernantis

fortunx jacula.

cesis

Busco-Diicensis ReUgiosa,

Professa ibidem ul-

Exemplaris

in ea

eluxit charitas erga

Deum

et

proxi-

Domino tima, quse nobili prosapia nala , nobiliorem vitam aijere desiderans, ab ineunte xlate Deo servire
didicit,

muin, diim ex tenui sua facultate, qua pro alimentalione

utebatur, quidquid superfluum haberet, in pios usus ac

dum annos vix

nataoclodecim in Imperiali mona-

paiiperum necessilates distnbuicuraret

pecitnix thesauris, unice
intenta

non speransm
invenire
ipsa
et

sterio de

eheu

'

Beynderen sacram emisit professionem : sed in primo sux Religionisfervore, ad exaclx moobservanliam vix educata,
suis, post

thesaurum

nasticse disciplinx
liquis

omnibus Cmsororibus
de placito

cum rePacem generalem

non deficienlem omnia utilis estj

in crnlo.

Singularis in

fuit pietas, ac fervens

(qux ad continuum
istud

oralionis studium el celerarum virtutum

eultrix,

Ifeslphalicam
Belgii,

Ordinum confosderatorum extra monasterium suum exulare cogilur invita

sic ut

unicum
corde.

in eua lujdropisi,

qux

ei

mortalis fuit, in ore et

:

habcns S.

Auguslini dictum

Domine

hic seca

nimis
sibi

rectissime

illud

Prophetse lamenlanlis

aplaril;In pace amaritudo

et vota solvil

mea amarissima.
et

Cum

reliquis

tamen Venradiitm seccdens, ibiUemdevolissime,

licuit,

xternum parcas. Doncc tandem devotissime. invocans nomen Jesu in fe.ria sexta circa auroram, qualem sempsr a Domino postularat, spiritum
hic ure,
in

modo

quanlum
implevil in

monastica instituta

suum

Creatori snoreddidit, anno

setatis sua?

89, profes-

domo quamvis

privata. In ecclesia vero ibi(in

sionis 71, jubilsei vero

21

dem Fralrum Minorum Recollectorum

quorumec-

DE
Ton

S.

PETRO PATRICIO CONF.

CONSTANTINOPOLI
COMMENTARIOLUS PR/EVIUS
bibloth.

e solis

Menxis

A?nbros. brevem

Dei benignitate e periculo liberatus,

extitit benefactori
;

haud ingratus
occasto melto-

vitse

epitomen complexis, qux jamjam dabitur,

,

siquidem remisso nuntio seculo

obtulit
,

Cullm

1N
Memoria
die

sancti hujus Petri sacer cultus innotescit

in

se

ipsum Deo totum

dum quod reliquum

in

quibus ila legitur

MHp-r, tou ooiou Kcrobi

tou iv
TJ5

ejus supererat vitae tempus,

tione

monastica observasanctitate,

r,p.wv IlETpou Ilarpiy.tou, yei/opieVou

'Euso^pou.

insumendum
implevit
,

tradidit,

quod adeo naviter pro-

sancti

patris

nostri

Petri Patricii, qui

secutus

ut

egregia floruerit

Evandri raonasterii institutum professus est. Diserte is indicatur alibi loco non uno. Codex unus Taurinensis
prima hujus mensis, Codex item alter Taurinensis, tertia ejusdem mensis de illo meminerunt, prout in apographo nostro, P. Henscheaii manu descripto, observatum reperio; qui ettam notat, post, iv xuoi'oj, quo vo;
cabulo

atque adeo post obitum inter Sanctos in tabulis ecclesiasticis adscribi

Julii
:

meruerithocelogio, diei mensis

[Petrus sanctus Pater noster, ex ConstantiConstantini, a quo etiara

et

nopoli quidem sub piissimo fuit Irenae imperio, Patricii filius

omnem

scriptu-

ram

didicit gentilera

Christianam.

Postmodum

Petri

vita

in
in

dictis

Menaeis

Ambrosianis
:

absolvitur,
fiev

subjungi

codicibus

Taurinensibus
>

To

etuxori copulatus, factus est Patricius, et propter fortitudinem electus familiaris a Nicephoro principe
Stauratii genitore. Et

Trvivfiol

auTOU

ei;

X"P a S

^50 " tapa9e'j*evos

,

T0 ^

cum imperatore

profectus in

_ Tipioi/ aaipia

ei/Tau9a xaTaXeXoirccii:

xai anotv v'imp.ot

(fopeiv auTOi/ av-

0pa7tTuai/ 7iapao/.Euaajy.

Aiytrai Si
ivSoBiv

opoTa [avopoui/Ta] to
oii

i]/ia'9iov

Spiritus quidem plexum translatus est; venerabile vero corpus, hic reliquit, omnisque pellendi morbi virtutem indidit. Fertur ad virilem aetatem progressus, pilosam intus

za! avverafit,

tou zptyivo\j, P-&' ejus ad Dei am-

expeditionem adversus Uulgaros, post ipsius caedem et filii Stauratii fugam, fuit interceptus cum aliis quinquaginta, et a vinculis per orationera et appar
:

mundo relicto monationem S. Joannis liberatus assumpsit, et in Olympo monte cum sticam vitam sancto se exercuit Joannicio. Post ejus vero transitum, urbem regiam petens, et in templo, a se in
,

UabiUtur

gestasse tegetulam, 3 In MS. nostro,

visecis impressis

quacum etiam

sepultus
in

fuit.

Sanclorum plurium

Menxis

Evandri loco exstructo, residens, et omnem nbiens virtutera, multaque patrans miracula, conummatus
est
.]

prxtermissorum, defeclum supplente,

quod partim e
", partim
e

MS. MS.

Synaxario P. Sirmondi membraChiflelii chartaceo, concinnalum

Hxc

Baronius

Menologio

servamus, in hxc verba Sanctum nostrum enuntiatum ego : Mvr.p.r, tou oatou 7raTpo; r,p.<hv IleTpou IlaTpixiou,
'/evo^evou
iv

nant cum jussu Basilii imperatoris

Grsece imprimendi.
ctus hic noster vixit,
in

nostro apographo Menologii

editi,

Grxco , quaeconsoCryptx Perratx, Quando

liujus

vixe-

etadcalcem

Tomi

'it

Ad

ralionem temporis, quo San-

toi; 'Euas/Jpou.
,

Memoria
,

sancti Patris
extitit.
:

quod atlinet;

eam paucis contexo

nostri Petri Patricii

qui e ccetu Evandri

Binos versiculos additos transcribo et latine reddo * 8 * 'U 'J yni, xai Ta tw; '/f,c, r.oi?., Ir c)axo> p.i-.io-yj.v oupavou So\r,c, IleTpo;.

hunc modum. In lucem ingressus perhibetur temporibus Constantini, et matris ejus Irenes. Qui regnare
cxperunt anno
circiter
Cliristi

dcclxxx

Natusitaquesil anno
usque

dcclxxxviii. Politiori lilteratura, cujus credi-

lerrena Petrus decora, terrenas opes "ost fata linquens, gloriam coeli obtinet.
ardinalis Baionius
a "" unt
.

tur perstudiosus fuisse, sese deinde informaverit

ad

annum DCCCX.
onnoDCCCXl
sit

Tum
in
et

beUmn Bulgaricum,
eadem
occasione

et

Nicephori
propo-

qitente

nomen dederit, et seBulgariam cum Nicepkero unpemilitise

imperatoris inleiitum recensens verbis Theodori Studilx

Christi 811,

ratore

profeclus

captus.
,

Liberalus

eodem anno

tuum nostrum enuntiat

hxcad

S. Joannis Evangelislx opera

se contulerit; vitx

asceticse

ad monlem Olympum inslitutum amplexurus; in

3 Eo in praslio militans Petrus Patricius,

mira

quo perseveravit 54 anuos, atque adeo

adannum

Christi

DCCCLXV,

258

DE
Adde annos
aliquol,

S.

PETRO PATRICIO.
probabili conjectura
facile assequeris , totam vitse Vus D seriem ac durationem ,videticet Sanctum nostrum nc genario fuisse majorem, ac pervixisse ad finem seculit

A
hic Sanctus

dccclxv, xtatis lxxvii.

quos in

Evandri monasterio,

a se construclo exegit, alque annos

et

alios octo, quos seorsim viclitans in tugurio impendit;

VITA
Ex
Menceis

MSS.

bibliolhecce

Ambrosiance F.
Basiliano

0.

num. 148,

collata

cum

Menoloqio

MS.
futo;

Jjic
IVaUvUas
fllii

temporibus Irenes piissimee Augustee , et ejus Constantini, parentum divitum filius exti-

ev

zoic,

/povoi;

Eipbmt

tvj; euaeSeaTarr,;

mililm.

d
e
captivitas,

a puero ludum litterariumfrequentasetoptima quaeque collegisset, ea apud se deposuit. E scholis dimissus, et matrimonio junctus, dum Patricius b esset ac. domesticus c scholarum, cum NicephoroImperatoreinBulgariamcoutendit.Exorto autem bello, Romani primum Bulgaros strenue vincunt.Ea vero,quae posteaconsecuta sunt, juverit silentio pneterired.Superati quippe fueruntjetBeatus una cum ducibus e quinquaginta a Bulgaris interclusus
tit.

PoStquam

dvyovaznc,, vmi Ko>voTavTi'vou tou uiou auTjj; jrXouoimu yovlmv ulo?. IlatdoSev oe zfi zotv ypap.p.dzotv
irpo-

set,

tpotnwa;

axolfj, xat

Ta xaW.taTa

cnM.tZdp.tvoc,, Ttao'

iavzot TtQmt. J.tvyBelc, Si

Sop.iaziy.cic, Ttov

yvvaad, yxi

itaxpUutc,, xai
Nixr,<po'pou tou

ayolotv itpoShfitic, ptzd

fiaatltutc,, iv

BouXyapta TrapaytveTat.

Tevopie'vou Si

m-

lipov, zd pkv rtpotza 'Putpaiat tou;

ypdzotc, vtxtoat.
r,zzr,9r,aav 8ei; 6

BouXyapou; dva-

Ta

Sk

ptzd TauTa, xa),ov 7rapao"paueiv

zotv

ydp, yai auv TievTrxovTa apyavat yazaoytei'py.Sn itpbc,

Maxapio?,
vuy.TWp

BouXya'ptov,

oitoti'-

servatur, posnas daturus. Orantibusillis noctu adstitit

ferat Ttpttopr,9raof/evo;. 'Eu;(ofie'vtov Si avzotv iaiazaxat

avzoic,
'Itoa'vvr,;

Joannes Evangelista et Theologus, vinculis exi-

6 'Evayytktazr,c,
zfi

yai OeoXoyo;,
aTroxa-

mit, et in terram

Romanorum

transfert.

yai toiv Stapotv Ivzpovzat, xai

Qiaznat
yfi.
ixpbc,

'Ptopiai'cov

2 Post haec Patricius ad montem Olympum

vita iuoiiustica,

di-

2 Ata TauTa
avao"paf/tov apta

zb opo; tou W.ufiSou 6 IlaTpnuo;

tov fiovaarw
r,yn-

gressus, vit monasticae institutum simul

cum magno
omnes
re-

tw ptydlot Ttoavvaito,
7ta'vTa

Joannicio famplexus
{

est, facultates

suas

VTtip%tzat

(3i'ov,

Ta rrpoaovTa auTto ayiiQoXa

putans ut stercora. Decursis ibidem annis quatuor supra quinquaginta, omnisque virtutis emenso stadio ad

aaftvo;.IlAr,ptoaa<; Si iytiat jpovou;Xo", yairtdaav dptzriv tt\aaxr,aac, zr,v

BaaiXeuouoav xaTaXafia'vei, yai

auTou zbv
,

iv

Regiam

urbem

sese contulit,
,

et in

templo

zot rtap'
'Etti

avzav SoprBivzt vato tcov 'Euavopou

r,

yevoptevo;.
(3i'ov

a se constructo, cui nomen h Evandri resedit. Et conjuge ejus ac filio e vita egressis, in tugurio, quod construxerat, procul ab hominum conspectu vixit

yal

yvvri

auTou, yai 6

vtbc,

drti-

Aivrov,

TtoppotBtv \ya\ii&/,v Ttrfcdptvoc,

ev

avzf

Str,pyt<st

yjpbvovc, ox.Tto, Tpi^i'voi?

jxtvoc,,

piv zb \onxbv aotpa yalvitxb-

annos octo,

cilicio totum corpus amictus, pedibus incedens. Recte igitur et gratiose conversatus, in Domino requievit.

et nudis

dvvTtoStzoc, Si. KaXtOi; ouv yai Qtapiazotc, noAi-

cum Deo

Teuaa'ptevo;, averrauoaTo ev Kupito.

ANNOTATA.
a Anno Christi dcclxxx regnare ccnperunt, uti jam diximus. b Prsecipua inter autse przfeclos hxc dignitas inventa primum a Constantino Magno, teste Zosimo librol. Vide Glossarium Cangii, ubi plura. c Id est militias palatinse praefectus , uti estapudCangium. Apud Baronium ad an. 811 num. 7 redditur
,

familiaris miles.

Baronius ex Theodoro Studita ad annum dcccxi. aliis quinquaginta. f Be illius ab iconomachia ad orlhodoxam fidem conversione, vide Baronium ad annum dcclxxxh, cis. Nos de ipso acturisumus suolempore el loco. g Constantinopolim avTovoftaoTixto?.
describit
:

d Pathetice ea
e Basilianum

legit

cum

et aliis lo-

S.

teltanus in ahemeris ad

Evandri, ecclesia abbatialis, in qua Lazarus Pictor, de qua nos Martyrologium Universate pag. 856.

xxm

Februarii, humatus. Ita Cas-

SE-

259

SECUNDA DIES

JULII

SANCTI QUI VI NONAS JULII COLUNTUR

SS. Ires milites passi

S.
S. Euticius

V
S.
S.

isilalio S.

Mariae Virginis.
*
|

S. Adeodalus,

Confessor Galliani, in agro

Mediolanensi.

S.

Martimanus

,.

,.

Martyres Romoc. J
S. Paulo.

S.

Monegundis vidua sanclimonialis, Turonibus

in Gallia.

cum

Hyacinthus Martyr ex Phrygia.

S.

Oudoceus
Analia.

Episcopus

Landavensis

in

martyr Romse.
S.

S. Hisicius

S.

S.

Amidas Amigradinus

Martyres Roma?
vel
in

Swithunus Episcopus Wintoniensis in Angiia Adegrinus monachus, Palmae apud Sequanos.

S. Arixus
S. Jocundianilla

Mesopotamia.

Quintus Martyr in Phrygia

Crescentianus

S. Ariston

Xidanus Abbas Ordinis S. Renedicti, Setipf Volscorum in Latio. Otto Episcopus Rambergensis, Pomera-

norum

Apostolus, in Franconia.

S. S.

Eutychianus

R. Joannes Yicentinus Ord. Pradicalorum,

in ltalia.

Urbanus

Martyres
in

S. Vitalis S. Justus

R. Petnis de
nalis,

R. E. CardiEpiscopus Metensis. Avenionc in

S.
NOT. 2. APP. TOM. VII
JULII.

Luxemburgo

S. Felicissimus S. Felix

Campania

felice.

Gallia.

S. Marcia
S.

Symphorosa

PRjETERMISSI ET IN ALIOS DIES REJECTI

SVedasti
Episcopo,
in

corpus inventum esse a Theodorico

conjicio,

corrupta esse

nomina ex Hildeverto de
xxvii Maji.

anno ab Incarnatione Domini 852, Auctariis Bedx legitur, ex codice Atrebacur Mabillonius seculo 4 part.
i,

quo
Sendomiriro
in

Polonia

plurimorum

sanctorum

ten.ii; nescio

Martyrum, a Tartaris ob
scripseral Ferrarius
ii

Christi fidem occisorum,

in

Kalendario signaverit xi Julii.

Vide, quse eo
vi

Junii, quo die historiam in

spectant

Februarii.
est in

Aclis recensuit Papcbrochius ; non satis plene,

in

Inventio S. Eulaliae
rario.

V. M. Barcinone,

Fer-

Paralipomenis ante tomum 2 Junii pag.

nnm lxxxv
xlviii

Vide qux de

ea, el de translatione dicta sunt

xit Februarii.
filiae

ea addidit, quse ad beatum

Sadoc
:

et socios

pag. 579 ad

Ordinis S. Dominici spectabant

quibus alia adel

Mariaa Jaeobi, scilicet Minoris,

Cleophae me-

jnnxit Janningus tomo 7 Junii, paq. 8

ut de

minit Grevenus, ex eo Canisius, et fusius Ftorarium

omnibus

Sendomiriensibus
supersil.
sic

Sanctorum
duae.

: Ipso die, sanctae Mariae Jacobi, viHaec fuit filia beatae Annae ex Cleopha Cleophas autem frater fuit ipsius Josephi, nutricii
:

dicendum
liunc

Martyribus nihil Celerum laudatus Ferrarius ad

illis
:

diem

scribit

Sendomiriae in Polonia,

sanctorura

lxx Martyrum, a Tartaris propter

balvatoris. Haec

Maria

in

conjugium juncta
filios S.

fuit

Christi fidem interfectorum. Utrobique, sub mutata

phrasi, de iisdem sermo est, qui forte in diversis locis,

Alphaeo, ex quo genuit quatuor

Jacobum

Minorem, Josephum justum, qui et Barsabas, Simonem et Judam. Paucis multa, dissertalienibus obnoxia. Qux ad Mariam Jacobi matrem spectant, erudite discussit Henschenius ix Aprilis, eam statuens sororemB. V. M.,,Cleophx uxorem, matrem Jacobi minoris, fratris Domini (hoc est consobrinij qitem a Jacobo Alphsei filio, Matthxi fratre, distinQuit
i

diverso

die
est,

et

diverso

nnmero

colunlur.

Jam

assignatum

ubi de ipsis egerimus.

Transiatio S. Medardi memoratur in

n Junii. codice Divio-

vm Junii. nensi. Vide Beatus Joannes ab Avellino, confessor Ordinis Minorum, vita et miraculis clarus, in territorio Tudertino apud pagum S. Illuminatae, memoralur
ab Arturo. Ubi
rit,
is

Maji,

aliis

aliler sentientibus.

Vide utroque
i

hco
'

ix Aprilis et

Maji.

equidem

nescio.

hunc diem, ejus natalem inventNos ejusdem Acta antiqua et

Zenobii
"djiciunt

Episcopi

in

Florentia

translationem

coxva, recenter echartis

MSS.

eruta, dedimus tomo 2

Adduiones MSS. ad Grevenum. Tu consule

Cartusix Bruxellensis

xxv Maji. nddemitus Episcopus Meldensis ac monachus

Autuerpix
serie
:

undecima Junii, anno millesimo trecentesimo decimo tertio, aetatis suae anno sexagesimo tertio. Corpus qniescit in
Junii, in quibus dicitur obiisse die
in

notatur hoc die in Kalendario Bencdictino S. Salvatoris

in altero

aulem consimtli S.

Miinve-

Conventu S. llluminatx agri Tudertini. Sunt qui eodem conventu ponunl quemdam B. Joannem ab
Alviano, quod castellum
est,

chaelis

ibidem, legitur Hildenutus.

Neulrum
;

prope distans

a dicto

nie -s

in

Meldensium

Episcoporum

inde

conventu S. Illuminalx.

Verum hunc per errorem

distin-

; : :

260
distingui a

PR^TERMISSI
B. Joanne ab Avellino
satis

certum

cst

factum
lanus

est, et re

nondum examinata
id

" e ?e

tum quod scriplores sub tttroque nomine cadem gesla,

quse paucula olim sciebanlur, referant, atque
in

Caslel.

imitari

debnit.

Si

tamen

documenta

ambos

eodem convenlu diu

vixisse,
:

morluos sepullosque

esse, et lionorari, dicant

lum. quod Arturus a mo-

eruantur, unde Juvenalxs sanctttas magis cluces cum non magis obierit II Jttlii , qxiam quolibet r' die, poterit de eo alibi agi.
Basilisci

nasterio, qui in suo Marlyrologio Franciscano nihil

episcopi

Rufini

Eutropii

prselermisisse videri polest, mtllum noverit

Joannem

sanctorum Martyrum passio

bus

ab Alviano, noverit autcm Joannem ab Avellino, uti supra ex illo citavi. Error inde natus sil, qnod
aliqttis

MSS.
die.

et Collutl I" inserta esl addiiioni-

CarlusLr.

Bruxeltensis ad Grt

hoc

Sanctos

istos eo

modo

sociatos

in

,,,,//

Joannem ab Avellino

legens,

qusc

civitai

episcopnlis cst in regno Neapolitano, sat longe

remota

Martyrologio reperi hactentts. Basiliscum Marh rem habes in Actis iii Martii, cum Eutropio^
Cleonico, ubidc Basilisco varia erudile discutituux Suspicari ausim, imperitum additorem conft

a Conventu S. llluminatm, appellandum putaverit

a propiore sibiquc
notiore loco

Joannem ab Alviano.

Nns Acta
Sanctutn

plusculu primi ex antiquis

MSS.

ut dixi,

impressimus

xi Junii.

nomina invenisse, ubi intrusum Rufini ex Cleonico nttlem Coltulltius formntits sit. Nihil
cubt
offert,

Maximum episcopum Neapolitanum

in,

hoc

ex quo lucis quidquam accipias

si

alictmde

die obtrvdil Castellantts

sali
;

Martyologio suo nniverS.

accesserit, libente- utemxir.

vernm

quse. ratio

ad hoc ipsttm moverit, necdum

ipso scribunt Chioccarellus et

satts intelligo.
alii,
sit

Qui de

die

Donati Martyris Romani, ex MS. sxto cmltce, hoc meminit Galesinius, prastermissis .lrnlone
et

feslum signant xi Junii, quo

cum

prseferendtts

sociis.

Donotos sanctos longa serie habes

:

in

indice
tanti

S.

Barnabas,
ct

differtttr

in

diem sequenlem, ut

primt semestris
non
est

de

aliis

agetur

locis sitis.

At

vide in Actis

xn
httc

Junii.

codex
ex

ille

Galesinianus,

toties errorii con-

Marcus
sunt
:

Marcellianus male ab aliquo

remissi

victus, ut

ejtts fxde

Donatus

iste

tamqttam a ce-

spectant ad

xviu Junii.
Id
in nttpera

teris diversus

consignelur.

S. Irenei Episcopi depositio invenitttr in brevi aliquo

Hieromjmiano Martyrologio
collectione

Anecdotorum

Martenseo
e.x

et

Dtirando ernditissimis
monasterii Morbacensis,
hic

Campania Italias, S. Vitalis, qui exurbe Carpetanorum Thermeda Complutum deveniens.ibidem ex uxore Justum et Pastorem liberos susceuitquibus marlyrio
ubi iterum
coronatis,

Benedictinis edita,
dioecesis
aliis

MS.

Campaniam
ea

a.lfvit*

Basileensis.

Verum

codex ab omnibtts

suscepta conjuge, ex
aliis sociis

Natalium

ffieronymianis discrepat, sicque Irenseum an-

Episcopum Toletanum procreavit; domum martyrium cum

vit.

nuntiure videtur, acsi confessor esset, ptttamus indicari gloriosissimum Marlyrem Irensexim Lttqdu-

inclytus agonista comple-

Satis

ftterat
filios

Dexlro,
:

unam
,

Vilali

conjtigem

nensem
Leonis
II

de

quo

actum
die

tomo

vn

ad

diem

tribuisse,

duos

hic

addttntur mirabiliora;
et

xxvin Junii.
Papae hoc
;

fabricantur

Tamatjo

Acta

vapulat

qutdem

meminit

Usuardus Aquidie
111
:

Bivarius

etc.

Verum

seque tnfxda

sunt omnia, ex

cinclintts

plures

eum memorant
qxto

spectat

ad

iisdem lutosis fonlibus hausta.

Carmen

qualecumque,

xxvm
S.

Junii.

quod Vaideredoadscriintnr, hic nonexantino;si Vilalis

agitur in Breviario
officio

Theobaldus eremita, de
Ambianensi anru 1590
forte alibi,
:

aliqttis

sanctorum pxierorttm Marttjrum paler

filiis

fuisse

item in

Abrincensi

el

deprehendalur, de ipso cxtm

agetur vi Augusti.
noviittfra

non alius esse videlur ab eo de quo actum

dic

xxx

Junii.

Interim de vero hodierno sancto ^itale nihil mus, prseler ea, quse ex Actis S. Sebastiani
referantur.

Stola B.

V. Mari hoc
depositio

inter

Molani aurtaria
:

Hsec

est
ct

Tamayi
quartam.

annunliatio secunda:

posleriorum edilionum referlur, his verbis

Die se-

audi modo tertinm

cunda

stolae
:

sanctissimae

Dominae

S. Longinus, tertio loco proferlur a Tamayo, tamqttam

Deiparae in Blachernis qttx ex horologio seu parvo menologio Gr.rco tianslata sunt. Notntur idem ab
Octavio Cajelano in Marlyrologio Siculo,
nis.
tello

Martyr Romae,

Leontimiraculosa advectio 'imaginis D. V. a Cas:

et prsefectus militum, quiaS.Paulo ad fidem conversus, ob ipsius confessionem, cum sociis ad martyrii coronam pervenit. Cujus sacra

ab ahis alia.

pignora, in conventu B. Mariae Salicensi in Carpetania, Ord. S. Francisci, honorifice reconduntur.

Petrus,

qui Graace Megistus, Martyr fit n Julii. Verba snnt Dexlrini chronici ad annum Christi 66, num. 8. Hac mnjoribus inepliis cumulat Bivorius,

Equidem
reliqxiias

Itaclenns

non ntiud

qtteo intetligere, qttam

e Catacuinliis
istie

alicujus
erutas,
qttales

Martyris anonymi,

Romanis
honorari,

nomine Longini
alibi
et

appellalas,

dum Petrnm

iHttm Megistum

ail,

unum

fuisse

ex

apud nos

hic Anltierpis
.

ipsis tribus militibus quos Paulus Apostolus.... ad fidem perduxit, tolam historiam, de qua nos infra ex Eqttilino relexens. Tum vero, horum trium nobilium militura, imum fuisse Csesonium Maxi,

plures exstant. Sifallor, lubenter docebor

De

cctero

vide ilerxtm infra, de tribus militibtts anottymis.

Hst

hujusmodi alia seque absona comminiscitur qute hic indicari vix mercnlur. Vide infra, ubi de
et

mum

pluribus reftttare, operse prelium nonjudico. In oratorio marchionis Castri-Roderici S. Urbani

,

Martyris lipsana, quae una

accepit,
officio.

cum

aliis

Romae dono

tribus Militibns

anomjmis.

dum ibidera regii Oratoris fungeretur De sanclis anonymis ex cryptis Romanis

snpra. est
sibi

Juvenalis Episcopus Hierosolymitanus, Papebrochio in hist. Chronologica, anle lomum 3 Maji, ordine xliv, locum habet, non sine encomio, in menologio Sirteli, a

extractis, qttalis
.

Longinxts

satis sit hic

meminisse. Nttnium

arrogat Tamaytis,

dum

talem
,

Urbanttm confundit cum uno ex

sociis Jristonis

de,

Baronio Romanis Fastis exclusus,

redttctus,
Itis

quibus infra. Norunt eruditi, qxtas tenebras

sacrse affudertnl httjusmodi metamorpltoses.

historiie

sed

Ferrario postlimtnio

verbis

Hierosolymis, sancti Juvenalis Episcopi. tpsum laudibus ornat purpuratus

Non

iis

num 4S4 num.

inter

Historicus ad anscrtptorcs, ut
;

In oppido Villanova, vulgo de los infantes, in Carpetania, sancti Vitalis martyris Romse passi,
sacrae reservantur exuvise, quas monastenum fratrum Discalceatorum SS. Trinitatis, ex donatione Generalis accepit. Sic ultima primis respondent apnd ssepc dictxtm Tamayum.

21, nec

alii

eruditi

sanctos Episcopos collocari

mereatur

neque

Papebrochius eum ut Sanctum agnovit. Quod autem Bollandus in Jnnotatis ad vitam S. Euthymii

Magni xx

Januarii, pag.
titulum

318

Ixtl.

i,

k, Jttvenalis

Menochus episcopus
mempratur,
ail

nomini prs/igat

Bituricensis, in Sanctos relatus

l> c

Sancti,

id

sane

obiter

Ferrarius ad calcem notarum

die.

; ,

AD DIEM SECUNDAM
die,

JULII.

261

Quierimus

ubi,

quando, a quo t

Non

est, inquU,

in tabulis

Democharis. Ego
Gerundii

in nullis ettm hactenus

filiarum Cathbadii de Airidh-Foda.

Maguirde Airidh-Foda. Gorm. Festum mundarum Quxro ampliorem

distinctioremque notitiam.

reperi. Sancti alicvjus

fuerit

(gall.

Jeroche,) qui pastor

Gerundii-monasterii {Gilmoutier) prope Pomosam, colaturque Respaci, cujus corpus deposi-

tum

sit

in

Farae-monasterio

primam

notitiam

Venerabilis Richae Virginis et sanctimonialis, Ordini Cluniacensis in Germania memoriam hoc die agit Menardus, quem sequitur Bucelinus. Accepta est ex Actis S. Ottonis Bambergensis, ut vide infra in vita
,

Sanctorum Francix Martyrologium Romanum. Nota marginalis ad eum adscribit seculo vn. Atque hxc omnis, qux habeatur memoria qua plemorem de- eo Sancto
suggerit Castellarms in additione
, ,

prima, quam Sefrido tribuimus, num. 55. Sedqux ibi de Richa cursim narranlur , non ostendunt, cui-

tum sacrum
S.

ei

unquam delalum

fuisse ;

nec de eo

aliunde quidquam percepimus.

incassum quasivimus. Vulgo nolum

est,

qua industria
quosque

vir ille in eruendis Sanclis indefessus, ignotos

collegerit

ceterum donec distinctiora monumenta

accedant, salis erit

kxc

indicasse.

Magistrum cum duobus novitiis in Grandisilva ponit citatum Kalendurium Cisterciense. Eosdem ait sanctitate claruisse Chalemotus. Nihil de ipsis Henrtquez hoc sallem die. Solum desidero,
hoc die
ut nobis constel de cultu ecclesiastico ipsis exhibilo.

B. Antonius Patronus confessor apud Arlurum hoc ut qui die Malipurgi in India orientali signatur magnam Indorum multitudinem convertitadChris,

lde.m poslulo de sequenli.

Maria conversa,

tum. Item B. jDannes de Gongora Gaudalcanali in territorio

711* in Nazareth prope Liram [Brabantix) virtutum splendore et sanguinis genere nobilis, post obitum e vinjineo cadavere miram odoris

Legionensi, qui

summis

virtutibus floruit,

suavitatem, apitd eumdem Henriquez, qui Raissium

secutus est, emisisse dicitur.
catio,

mortuus anno 1578. Tum : B. Agnes virgo Salmantica) dcfuncta mcclxxii.

Prxmatura

fuit beatifi-

Qux

in

Ggnjce.o iterummemoratur

cum

multis aliis

nam Raissius in vita Beatricis ad xxix asscril, Mariam istam obiisse anno 1608.

Julii

sanctis feminis, quas suis locis referimus.

ut servus Dei item Joannes Baptista Cataneus venerabihs P. Thomas de Costa referunlur in
, :

Item de Joanne Archiepiscopo Upzalensi in Suecia qui a juveutute sua inter Cistercienses monachos,

quorum

JJiario
giis,

Dominicano Marchesii cum longioribus elosed cultum non probantibus.

,

Sibertinum confessorem tamquam ad Angliam specinter Auctaria sua hoc die recensuit Gretanlem
,

omni pietate virum doctrina sanctitate et prudentia vere magnura evasit, et post varia munia, ad pontiticiam dignitatem evectus, eam egregiis virtutibus exornavit, et tandem a piratis crudeliter
institutura professus est, in
,

educatus

in

venus, ex quo Canisius, citatus in notis a Ferrario

interemptus,

per

palmam
lla
ise

martyrii

feliciter
die.

ad

Libertinum scribi. Neitlrum placet. Reperi eliam apud eumd.em Grevenum Mamertini martyris, quem aliqui, inqv.it Canisius, Martinum Hierosolymitanum existimant ; xqtte ignotum nomen. Ego Mamerlinum istum ex Mamertino carcere credidi et credo hactenus imperite e/formatum fuisse. Quid ti Sibertinus ex eadem radice propZuxcril ? Fidelur
qui mallet
certe
alio

coelos conscendit.

Henriquez hoc
,

Chale-

motus, contra histm

excogilavit
:

veritatem aliam mortis causam

cx his Bitcelinus varia connectens. Inte-

rim nec tn Kalendario, nec in matjno Sanctorum ac Beatorum Cisterciensium Catalogo anni 1020 reperitur hic

Joannes Arc.hiepiscopus Upzalensis. Neque

vero a Joanne

fundamento
et

opus esse,

ttt

Sibertinus

et

Libertinus
tantur.

Mamertinus pro
aliis

veris Sanclis

admil-

Magno lib. 1 de vitis Pontiftcum Upzalensium pag 48, nequea Bzovio, istuts Ordiuis monuchus fuisse dicitur, quod unde Manrique aut
.

Seguinus acceperint, plane ignoro.

Martyrologtis recentio-

In Molano plurimisque
ribtts

num

Joannis elogittm accipe

Ex Magno genuiVerum hic pontifiexstitit,

recolitur

memoria

translationis

multorum sacro-

catus, quamvis

numero annorum angustus

ejus gloria

rum corporum ex
festiva

ecclesia

Laubiensi in

oppidum

tamen ingens
sortita est in

memoriam laudabilem
,

Binchium, facta anno 1409, xx Junit ; sed quse rsiDominicasecundapost festum S.Joannis.
Singttlorum

tempore sempiterno. Tribus enim

transactis annis post pontiflcium onus acceptum

Sanclorum nomina apponam

eos

ad

migravit ad Dominum, occisus a paganis Estonibus

(qui s:epe in
iltis

proprios dies remittendo.

partibus popitlabiindi grassabantur)

,

Ursmari, ad Ermini, ad
Theodulphi, ad
Wlgisi, ad

xix Aprilis.

in propriis ajdibus

xxv

Aprilis.

mensis

Julii

Almersteeck circa principium anno Domini mclxxxviii et sepulturae

eoclesia

xxiv
vii

Junii.

traditus

in

Upsalensi

nullo

ut vides

iv Februarii.

veri martyrii

(nam

al>

iisdem piratis multi proceres

cttltiis

Amolwini, ad
Abelis, ad

Februarii.

atiique occisi narrantur) nullo publici

vestigio.

relicto

v Augusti.
xxiii Junii.

Hidulphi, ud

qu.vro

Martyrem appellat Bxovius, per me licet ulrum Marlyr declaratus sil et pro tali cultus
ignorare non poiuisse
el

Amelbergae, ad

x
Mirsei
addita,
colitur

Julii.

Hoc

certe

videtur /audatus
ipse Archtepi-

Aya

Chronico

Montibus.
Aprilis.

Magntis, ejusdemsedis Upxalensis

scopus.

Vide

xvm
:

Macloviopoli in Armorica S. Gregorii Episcopi et Martyris gloriosi ita prseter morem nude et sicce
Saitisayus
in

Bernardinus

Realinus.

Societatis

Jesu sacerdos
loto

illustris sanctitatis

miraculorumque fama
Italia

Neaorbis

Martyrohgio

Gallicano.
sit

Edtsserat

politano reyno,

imo

universa,
tn

aliisaue

nobts aliquis,

quis isle Girr/orius

Episcopua et

Catliolici partibus celeberrimvs,

seneclute

bona,

Martyr

ego quiercndo oleum el operttm /> ; Cusiellanus ht Corollario pag. 738 inter Martyres

hoc die aiino

1616 ad

tliutuinoruin laborutn e.iiiniaest : ad cujus pridem processus, vita a

rumt/ue

viitulum

coronam evocatus

Gregorium Custarellum pustorem Mucloviopolilanum cnumerat : si hune voluil SausSayus, male Episcopum norninavit. Quidqititl sit, in utroque ejus indtce nulla istius Gregoni memoria.
Fernacus de Cluain- mor
attbi
esl in collectione

Domitiacenses

Canonizaiionem
variis editu,
e.t

formali

tomo 2 Maji
constteverat.

u pag. 1*,

qnanon pattca tlecerpsit Papebrocluus qux ferspecta virt bumilitas

suuiii

S. Irense, quain

fecisse videbatwr, adscribere

laci 11011 esl, fiet

MS.

Sirinii,

Gesta describere hvjus

jam

citala. Ita et alii, inquil.

Addit Gorman

id, uhi heroicus ejus virttttes et siijna probaverit

Sedis

Candidus
Item,
Filiae

et virgineus.

Apostolicse oraculum, quod antevertere non

in

prxsu-

Cathbadii

Airiudh.

M. Dung.

et

mimus.

Julii T. I.

34

Bes-

PR^ETERMISSI.
Bessoium eremitam
jElhiopes
JEllliopico
ct

Pbaulium confessorem
ambos
lioc

binos

rum pro
rarius,

Sanclos.

ex Kalcndario
accersit

Copto-

apud Lndolphum

Caslcllnnus,

sua auctoritate diem selegisse videtur Came cum asserat Colgnnus, Cainnectura seu Cainechum fita in Actis formatur nomen) coli t,
Octobris, quo die a

omi^six plurihtis aliis, qui

eoclem die ibi ponuntur.

Nobis integrum non putatnus, istiusmodi fnstos nostris admiscere, aul lalcs homines veris Sanctis annumerare, donec
constet.

Scotico rcferlur

Diversis hisce
cujus

Dempstero quoque in Menolonio nomine Kenici aut Canici nominibus idem indicalur Sanelus
sub

de corum atale

et

orthodoxia

omnino

B. Joannes de
Noll.ero
erit

Acla illuslrandaeruntipsoillodiexiOctobris Estremoz, laious, quem Pamphilus

S.

Goar a agendum
tradit,
iiilnl

referlur

mulilo

elogio.

De

eo

titulo

Beatorum

vi Julii.
die, ul

sinceritatis...

pluribus

illustrat, vir ingentis candoris et virtutibus et miraculia

S. Consul,

Comensis Episcopus, hoc

[unctus,

Jovius

ornatus,
scribil

vila

huc relrahilur

a Caslellano,

Lnsitnnam provinciam decoravit. Sic Thomas de Herrera in Alphabelo Augnsti392. Edittts

satis
est

tantopere in Martyrologio suo universali curare

nittno pag.

solilo,

fUam ut Sancli

ad proprios singuli natales

rum

dies reducantur, ejus rei,

esl,

utmihi non semel

colatur,

testalus

ad scrupulos ferrne studiosus. Verumtamen

ecclesia

cum
dies

Pumphilus, in Beatoanno 1581. ln Theatro triutnphali clwro 3, appellalur Joannes Bonus dicilurque ejus sepulcrum a vicinis populis haberi
litulis

liberalis,

in ea

Nonis hujus mensis

videlur,

is

nobis prseferendus

adeoque de ipso agemus

vn Julii. Albinum et Lisianum

rarium
lector.

hoc die conjunctos exhibet Flo-

veneratione. Ait prseterea Thealri Olim celebrabatur ejus memoria die n Julii, qua creditur obiisse. Conslat tamen exaliis non salis cerlnm esse annum aut diem obittts; quanin

magna
:

auclnr

Sanctorum,
Salis

tamquam
est,

Martyres,

Mulia
colel

doquidem
bris

Roman
:

tradat,

Joannem

die

xm

Octo-

ssepius transmutat ct transponit Florarii

islius

ad ccelos
mdxvii

evolasse mdvii.
qui

Mavult Herrera

verosimile

indicari

Sabinum

anniim

Cvprianuro,
sunt

qui coluntnr in agro Pictaviensi.

In

videtur atlmiltere,

Muilijrologio Bri.riensi,

imo

ct in

Romano,
qui

relati

humo

venerationem non Joannis devota pignora tradita in sacello majori ad latus Evangelii

publicam
ait,

dum

Julii; a Custellano

lioc die ;

prsedicto

die xi alia observat.

rentlu i-iunt
tlte,

Perum hxc

ex professo disqui-

quo in

Usnardi auctanis ulraqne

xi Julii.

inflexione positi sunl,

futuram resurrectionem exspectare. Ilaque elevata non sunt : unde conjicio, cultum verum legitima Ecclesim auctoritate necdum permissum fitisse. Si fallor, ea prodttcantur, quse rem certam faciant; et
locum Joanni
S.
die recoli
in Actis

Didacus monachus sancti Raymundi abbatis fde hoc ad i Februurii in Aclis diclum est) egregius coadjutor, dum Mahuroetanos fugavit et Ordinem militarem de Calatrava instituit, tilulo beati omatur

dabimus

xiu Octobris.

Melchiadem Papam
nuarii.

in plurimis Martyrologiis eo

pridem notarunt Majores noslri ad x JaJulii dtci potest,

Idem de hoc n
in

dum

in ipiis

nb

Henriqutz,
et

citanle
:

ffxonem,

Manrique,
sacris

H ieromjmianis
diadis, cui

legitur,

depositioMelciadis scuMil-

Murianam
ait,

Mtrseum

verum postremi duo

honoribus abstment,

srqtie

uc Chalemotus, qui solum

Corbeiensi transformatus est in Calepi,

Lucenci prxponilur Calestri, qui in haud dubie

in quo depositus est.

inter Ordinis sui viros illustres adscriptum. Si plus aliquid ei Ecclcsia tribuat, loatm in Actis

pro coimeterio
et

Calestrum

hic prxtereo.

Ego Calepum Melchiades autem de

,

dabtmus eo
tur

die quo in

Kakndario
et

Cisterciensi nota-

quo videri interim potest observaiio Florenlinii, ex

vm
quinque

Augusti.

Romani moderni

aucloritate,

remittendus

esl

ad

Liberatum, Bonifacium
tyres Curthtiginenses
seruit Castellanus,

socios etc.

Mar-

x Decembris.
Romas, Damasi enuntiat Hieronymianum Lucense Corbeiense item incipil a Damasi. Ado cum duce suo posuil ccemeterium Damasi, ut habes infra in commentario ad Acta Sanclorum Processi et Martiniani. Dubitat Florentinius,
cttts

huic diei, qno passi sunt, inqtti

vcrum

ex

logw colendi

et illuslrandi

sunt

Romano Marlyrosvn Augusti.

Translatio S. Euphtmia3 V. M. ponitur a Ferrario ex aliquo Grmcorum menologio: locum eliam habet
in

an non indicetur sanProbabilius

alterius

Supplemento Saussayi.

Hsc

et

cetera

omnia ad
illttstra-

aliquis

Martyr nomine Damasus.

si

celeberrimam Sanctam spectanlia huntur

cum

Aclis

censeo hactenus,

de Sanclo agitur

non

xvi Septembris.

nomen

insinuari,

quam

ejus qui in Hieronymianis

Guilielmi Bituricensis canonkatio referlur a Ciacconio. Vide x Januarii. S. Cahinnicum abbatem Itoc die adducit Camerarius,
de quo
in vila

contractis, saltem

Augustano,

Labbeano
illitts

et

Barberi-

niano salis clare exprimitur, nempe Damasi

eeque ac Melchiadis.

Papse

Porro

Pontificis Acta

S. Colnmbse non semel sermo

est,-

ul vide in Actis ix Junii pag.

199 num. 9
Sancii
istius

et

pag.

illustrabuntur xi Decembris. Translatio S. Thomse Apostoli alkubinotatur, de qua

214 num. 49.

rarius

Ex

Itoc
de.

postremo loco sumpsit Camesedata

plures

tniraculum

precibus

cum Hieronymianis, agendum

die sequenti.

Sed de ea

xxi Decembris.

tcmpestate, in qua perichtabatur S. Columba. Cete-

VISITATIO
B.

MARI^E YIRGINIS
AD ELISABETH.
Romanum annuam
memoriam
plenx,

II

JCLII.

Feslum Annuntiationii.

H
que

oc titulo

Martyrologium

Deum

sacratissimo utero gestantis,

potentibus a

ac solennem pr&sentis

festivitatis

inhabilantis Spiritus sancti stimulis agilatx, at 'l ue

annunliat; de qua pro more, noslris Majoribus usitato, notanda

veniunt.

Enimvero

qttiedam breviter parceVirginis Dei Matris Deo

,

monlana properanlis ad visendam cognatam suam sabeth ; el Joannem, Prsecursorem Domini, ab heredttaria peccati originalis labe liberandum, notior cuiUbet

2sft-

expl'

DIE SECUNDA JULII.

exploraliorque historia est,

263
rei

quam

ut explanari his a

me

perpetuam
ditoris

pluribus vel convenial, vel necesse sit. eitis mysterium sane falcem, quodaiunt, in alienam messem miltere El erudiias aliorum commentationes viderer, si pias atque
atque observationes,
strarunt, in
partes,
qttibus

humanam ereaturam ad

memoriam. Superni benignitas consimilitudinem suam

ACCTORE
J.

creatam, misericordi pietate respiciens, etiam collapsam fore primi parentis lapsu considerans, illam

P.

texlum

medium proferrem. Hx eorum hoc officium, qtiious inlerpretandi atque

paginas
in olio lilterario

Evangelicum illuquippe eorumsunt

negotium
,

miro decrevit consilio relevandam, ut scilicet Verbum supernum, quod erat in principio, eama mortis

Verhi incarnati honitas,

explanandi sacras
incumbit.

lexit

nexibus liberaret. Igitur pii.Patris, qua nos dicaritas temporis veniente plenitudine
,
,

Quare ul sua cuique relinqualur provincia

ro myslerii notione aut expositwne leclori snnclos Palitteraruth interpretes assigno, duotrcs ucsacraium
bus
limitibtts

prsrsens

argumentum

breviler

circumin-

scripturus; et allero

quidem de primseva origine seu

slitulioiie ,'iujus festi; altero de ejus propagatione,

in-

slitutiirus

sermoncm.

I. Di'

primseva Inijus

fesli iustituliorie.

psslum

hoc

ar, etguniiilo
instiliilum

primxvam fesii hujtts institutionem a primis ejus quum possumus allissime repelamits, revocandum csl in memoriam spatium prseteriti temporis, quo
l

exordiis

servi carnem assumere voluit, ut eamdem mortem nostram moriendo desirueret, ac damnationis sententiam, simul et maculam, quam per reatum primi hominis, generis humani posteritas incunisse noscebatur, clemens terni Verbi bonitas aboleret. 6 Quapropter de clara stirpe regia Davidica praselegit Virginem, in cujus utero, mystico spiramine, Marix digiiiVerbum ipsum carnem susciperet; ut egrederetur tas, juxta verbum propheticum, Virga de radice Jesse, et ilos de radice ejus ascenderet et requiesceret spiritus Domini super eum, profecto * reginam in'. perfectam
,

Verbum ipsum asternum sub forma

mortalitatis

nostrae

clytam, in matrem eligens

fuit sui corporis

Ecclesix

Catholic.se concordia

atque unilate fsede

ac

quae tanto rege digna tl.alamum praeparare, de quo tara,

misere distracta,

tunica Christi inconsulilis

pernicioso

quam sponsus
sus,
citur

pariter acdiiiturna scliismate inpartes avulsa, dissecta

et

locum
,

dilucerata fuit versus finem seculi xiv, sede.ntc Cle-

pras filiis homisum procederet specioNazareth, qua? flos, sive sanctitas diad suam conceptionem elegit, in quo per
in

menlc VII Gebennensi Avenione contra Urbanum VI, Ecclesix gtibernacula Romx moderante.m. Ad compoet

Angelica? salutationis eloquia ipsius incarnati Verbi

mysteria, miraque fuerunt solemnia

celebrata. Ibi

a quo

nendas Ecclesix turbus, et famosum schisma exstirpandum, solennitatem hanc primus institttit Urbanits VI
prxdictus, vi Idus s/prilis anno Christi
jioniificatus siti xi,

enim sumpsimus nostra? redemptionis exordia, ibique primum dies sanct.ficationis illuxit, qui nobis
de salute spem
intulit et

mccclxxxix
,

de aeternitate lastitiam. In
,

ut

amicum

in jccdus

aiiiutente ac

hoc etenim tant foecunditatis loco

venustissima a Domino conservata,
vas coelestis gratias

Virgo

regia
virtu-

palrocinante Arca fcederis, sanclissima Dei Genitrice,

divtsa coirent Ecclesise

flos sanctitatis,

membra, etpax unice necessaria

mundissimum, omnium

a ccelorum Re.gina ac

Domina pelerelur, quam mundus

tum

floribus redimita;

cujus puichritudinem sol et

dare non poterat.

3 Sublalo e vivis Urbano VI, antequam decrelum de hac colenda feslivitate more debito quaquaversum poa yiio jmtilica-

luna mirantur; Redemptorem gentium Virgo consub mortis cahgine cepit, datura lucem gentibus
,

constitutis.

lum.

tuerit

promulgari, Bonifacius IX, ejus successor,

illud

7 Sanc ipsa Regina coelorum, in cujus se clausit

viscera Dei filius factushomo, ex tanti honoris fasJlumllitas.

publtcivit

anno mccclxxxix. Consule Cardinalem Baronium in Annotationibus ad Martyrologium Romanum

hac die, sic loquentem ad propositum nostrum. Extant,
inquit,

nequaquam elatiotigio sibi per Angelum sed tamquam ancilla humilis, nis assumpsitspiritum,
nunciato,
effecta Dei, demura humilitatis suae, Dominus, exsequens officium, exsurquam respexit gens abiitin montana ad Elizabeth cognatam suam,

de ea re diplomata excusa in secunda parte

quamvis mater

Legend. in bibliotheca Vaticana plut. 4 num. 226. Nactus sum tractatum MS. Joannis Pragensis con-

Adalbertum, ejussolemnitatis impugnatorem; in quo cum plura erudite disserat texitetiam nontra
;

quae vocabatur sterilis, cura festinatione

,

et

jam semestri prasgnaiitein quemadraodum ab Angelo hu,

nulla divina miraeula, et certas revelationes

Miraculis

qui-

millimae salutationis susceperat oraculura, sic etiam

Uhatntum

bus Deus dictam sacratissimam solennitatem manifestissime comprobavit. Raynaldus,

siaslicorum post

Annalium Eccleac dictum an-

Baronium

continuator,

ipsam Elizabeth humiliter salutavit. Elizabeth vero ut salutationem audivit Virginis gloriosae, repleta Spiritu sancto, et incarnati Verbi mysteriuin in
dixit

num
tur
:

interres alias memorabiles ab Urbano

VI gestas
proul sequi-

quas ex Gobelino recenset,

hanc natrat

utero sentiens virginali, voce inagna exclamavit, et et benedictus Benedicta tu inter mulieres
:

Secundum (neinpe insigne et memorabile) fuit festum Visitationis B. Mariae Virginis, quod statuit crastino Odavae S. Joannis Baptistae singulis annis
in ecclesia celebrari,

Et unde hoc mihi, ut veniat mater Domini mei ad me? Ecce enim lit facta est
fructus ventris tui.

ut beata Virgo suis precibus

,

ecclesise

unionem reformaret.

et

reformatam conut
ait,

vox salutationis tuae in auribus meis, exultavit praa gaudio inians in utero meo. Et beata, qu;e credidisti, quoniam perticieniurin te, quaa dictasunt tibi
a Domino.

servare dignarelur.

Eidem
IX,

sanctioni auctoritatera
cura,
,

Ad quam Virgo veneranda

illud rairabile

in humilitatis

8uam

adjecit Bonifacius
fuisset

prius
litteras

spiritu respondeus,
tavit
:

canticum decanet exultavit

morte oppressus

Urbanus

quam

Magnificat anima

mea Dominum,

*" Bonira-

Apostolicas edidisset. Flsec ille. 4 Tum producit bullam a Bonifacio "O" quidem integrum, sed acephalam,
patte

spiritus

meus

in

Deo

salutari raeo,

quia respexit

IX
et

vulgatam,

magna

sui

humilitatein ancillae suae; ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes; quiafecit raihi nrigna
qui potens est, et sanctum

Iruncatam.
ecclesix

Eam

nos

inlegram,

ex pergameno

nomen
,

ejus.

Fridluriensis desumptam, alque a P. Joanne Gamunsio noslro ad nos missam anno 1641, leetoris oculis subjicimus. Eadem habetur in Breviano
8;Vtrensi

MS.

magnum mysterium! o admirabile commer8 ut matres de picium? o ineffabile sacramentum

gnoribus quie gestabant in uteris, in spiritu praeut sacri et etiam propbetarent, et, sentirent pandit historia, cceli Reginagravida, partu Evangeli
,

Yisilationis

mijsteriuin

anni 1478.

Eadem

legitur in Breviurio

Sle-

oensi anni

1512. Nonnullu ejus (ragmenta

alibi in

" iis antiquis Breviariis

interspersa inventuntur. Sic 'laque soiwt corrcctu et coHatnjuxla exemplar, quod in

cor.secranda divino,

prae humilitatis
sui,

amplions
filii

si-

gnaculo, Praecursoris,
nitrici

quem

gestabat,

ge-

Bullario

Pontificum

est

excusum.

gravida humilitatis inipendit obsequium; quo

v.sitatiouis

SBonifaciusEpiscopusservusservorumDei.Ad

^penso completoque hujusmod.

quas.

tnum

264

VISITATIO B.

MARLE
nime

VIRGINIS.
exstiterint,

AUCTOBE
J.
1'.

triummensium tempore, in domum suam estreversa. Haecest enim illa, de qua sacra canunt elogia, quae sole amieta, lunam habens sub pedibus, stellis coroquae in nari meruit duodenis. Hasc est enim illa
,

hujusmodi

constitutio

praedict'

praedecessoris frustretur effectu; volentes et auctoritate Apostolica decernentes

stitutio

quod hujusmodi con-

suis castis visceribus,

cceli

terraeque gestavit opifi-

cem, etsola cunctas haereses interemit, et pro Christiano populo, utadvocata strenua et exoratrix pervigil,

sexto Idus Aprilis perinds sortiatur effectum, acsi super ea Praadeces' soris litterae sub ipsius diei data confectaa fuissent

a dicta die,

videlicet

ad regem, quem genuit, intercedit.

felicis

9 Igitur
ab Vrbano 6

recordationis
,

tus, praedecssor noster

Urbanus Papa sexdignum reputans et debibeatae

prout superius enarratur quodque praesentes litterae ad probandum plene constitutionem hujusmodi ubique sufficiant, nec ad id probationis alterius
;

ad-

tum,

ut

festum

Visitationis ipsius
,

Mariae

miniculum requiratur. 13 Universos Patriarchas, Archiepiscopos, Episcopos

virtute
et alios in

virginis, quando, ut praefertur

visitavit Elizabeth,

ecclesiarum
obedientiae

praelatos

monemus

et
slricte

in Dei Ecclesia celebraretur, quod testimonio sancti sufiultum Evangelii, humanis nequit rationibus

hortamur

Domino, per Apostolica

districte

eis scripta, in

sanctae

prascipiendo

detrectari; ac attendens, quod laudes tantae Virginis

hlimana lingua non

sufficit

exprimere
ille,

Sancti et justi eam, in cujus

,

quem

cceli

nec etiam capere

mandantes, et in remissionem peccaminum injungentes, quatenus tam gloriosum festum et celebre annis singulis sexto nonas Julii, ut praefertur, devote ac solemniter celebrent, ac jejunium
vigilige

non poterant se contuht, aula Virginali, dignis laudum praeconiis ad plenum efferre poterunt; et considerans, quod ex quo Dominum in sanctis suis laudare jubemur quanto magis in veneratione
;

hu-

jusmodi suadeant in
et faciant

augmentum menti

observari

beatae Mariae Virginis

animis collaudare,
gratias referre,

matris ipsius exultantibus etejus laudum augendo titulos,

,

per universas ecclesias suarum civitatum dicecesum celebrari, ac officium peragi supradiet ctura, ut pia ejusdem Virginis Marias intercessione
ipsi Christi fideles, et hic

a noxiis protegi, et in fuIiceat

quem

genuit,

filio

debeamus, quae

turo sempiterna gaudia consequi mereantur.

B etiam exaltata supersidera,

lio genitoris.

stellato consedit sui so-

14 Nulli ergo omnino hominum

strae

hanc nohortapublicari
jttssum.

voluntatis, constitutionis, monitionis,

ct Bonlfacio 9

10 Ne etiam divinae visus fuisset resistere voluntati, quae tam sibi, quam aliis viris devotis ad hujusmodi sanctam festivitatem celebrandam
praedecessor credidit, dignata fuit
,

ut pie

idem

mentem

inspirare.

Dcliberatione etiam super hoc maturapraehabita, de

lium, de

fratrumsuorum, sanctae Romanae Ecclesiae Cardinaquorum numero tunc eramus, consilio ad

exaltationem
fidei Catholiea?,

mandati paginam infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri etPauli Apostolorum ejus, se noverit incursurum. Datum Romas apud sanctum Petrum Quinto Idus Novembris Pontificatus nostri
tionis et

digne et rationabiliter,
videlicet

anno primo. 15 Itaque ex authentica hac

genuina

bulla

de

primxva

ac
tfonestprlmittts institu-

videlicet

sexto Idus Aprilis Pontificatus sui anno

,

Itujus festi institutione satis

supevque

constal.

undecimo, statuit

ut festum praefatum

Jure

me.rilo

Visitationis beatae Mariae Virginis, quando, ut praefertur, visitavit Elizabeth, sexto

tur, inquit,

Grelserus noster lib. 2 4e Fcstis : FalliLntheranus Dresserus in suo libello de'

Visitationis festum institutum tradit in

tum a
kensi.

Con-

citio flftii-

nonas

Julii

annis

Festis,

cum

singulis in Dei Ecclesia

cum laudum

cantico, laetitiae

concilio Basileensi,

anno mccccxli,
scribit

secutus

nimiid a

jubilo, cordisque tripudio, sub duplici officio per or-

rum errorem Hermanni

;

Witickindi, qui tamen

bem universum
11
celebrari

solenniter celebraretur.

Concilio Basileensi factum

Suasit etiam et consuluit idem Prasdecessor,

festi vigilia,

ut ipsius

ut vigilia Nativitatis, et As-

prxccptum

aumptionis prsedictae Virginis festivitatum, etiam in observatione jejunii devotius observaretur, et man-

mccccxxxh, sed errat quia aliud est denuo promulgare, et prascipere, aliud primitus instituere. Prius illud fecit Synodus Basileensis posterius Urbanus VI et Boui;

facius IX.
borasse

At

vero dictam
isti

synodum non
et

segniter alla-

tamen duplex officium absque alicujus Sancti commemoratione exceptis primis vesperis ante octavam Apostolorum Petri et Pauli et oilicio totius diei octavae cum commemoratione taC men ejusdem novi festi, per septem sequentes dies
in Dei ecclesia

davit quod simile non

propagandx

feslivitati, facile evincitur ex

decreto sessionis 43,

quo

statuit

decernit.

ad

honorem
sae

ipsius Virginis Dei Genitricis, ut postex-

pleta Resurrectionis Dominicae, Pentecostes, glorio-

Trinitatis,sacriCorporis Christi.beatorum JoanBaptistae

,

cum

celebritate debita decantaretur.

nis

et

Apostolorum Petri

et

Pauli,

Ac

etiam volens idem praedecessor Christi fideles ad colendum tantae festum Virginis et etiam celebrandum, donis spiritualibusanimare, ipsosque mysticis
thesauris militantis ecclesiae benedictionum muneribus cupiens praevenire Et omnibus vere pceniten:

solemnia, in quibus ecclesia post solemnitatem Annuntiationis Dominicae, quam prasfata Visitatio,

temporis ordine confestim sequebatur, est occupata, per singulas Christianorum ecclesias, quolibet anno
sexto Nonas
bretur.
hortatio,
Julii,
et

festum

gloriosae Virginis celedecreto

tibus, et confessis, qui matutinali officio festi ejusdem in Ecclesia, in qua idem festum celebraretur,

Pia

pathetica pi\rdicto

prmmittttur

qua excitanlur fidetium mentis,ut spem suam

et

interessent,

centum qui vero Missae, totidem qui autem in primis ipsius festi vesperis, similiter centum; qui autem in secundis vesperis, totidem. Illis
; ;

in hac

Virgine collucent,

docte atque ascetice mysle-

rium Fisitalionis
transctibere

illustratur.

Qux

omnia de
possil

integro hic

niltil coijil,

el ibidem vitleri possunl.

vero.qui primae,

tertiae, sextae,

offlciis [interessent,]

nonae ac completorii pro qualibet horarum ipsarum,

16 Quserere

hic

non abs re quis

cum Joanne
tib.

Azorio nostro Part. 2 lnstitulionum Moralinmcap. 23. Curecclesia

additis inditlgentlis

qundraginta dies. 12 lllis vero qui per octavas festi praedicti matutinalibus vesperorum, Missae, ac praedictarum ho

tationem

secundo die Julii celebrat VisiB. Virginis, cm ex Evangelio constet

rarum officiis interessent, centum dies singulis octavarum ipsarum diebus. de omnipotentis Dei misericordia, et beatorum Petri, et Pauli, Apostolorum ejus auctontate confisus, de injunctis sibi pcenitentiis misericorditer relaxavit. Ne autem pro eo quod ipsius Praedecessoris nostri superveniente
obitu,

eam statim secutam fuisse post Annuntiationem Ego cum illo respondeo Ecclesiara ceiebrare diem
:

festum Virginis secunda die Julii, post Octavam S. Joannis Baptistae, quia, quo die B. MariaS. Eliza-

betham visitaverit, ex sacrislitteris non constat. At ex iis liquido constat, quasi tribus mensibus apud
illam mansisse, ex quo die ad illam visitandam accessit.

Htterae

Apostolicae super praemissis

confect, mi-

Unde ex Evangelio magis

nobis notum est tempus.

,,

DIE SECUNDA JULII.

tempus, quo Visitatio finera babuit, quam tempus, Elizabetba visiQU o Visitatio facta est. Nam si B. tribus mensibus in dotno Zacharias mantata, quasi
statim

265
fuerit et

hoc festnm promulgatum

inquit,

admissum

D
aictore
'

Verum, quadam

imminente tunc

in ecclesia Dei

magna

scissura, Christi

membra

variis sub Ponti-

'

consequens est ut manserit usque ad s it natus est Joannes Baptista, paulo ante igitur certior de tempore, post. Ecclesia quam de tempore quo t Visitatio,
es

diem, quo
aut paulo

ficibus, et

quo

finita

longo quidem tempore vehementer afflixit non ab oranibus universim suscepta festivitas est nec potuit in ecclesiarum nolitiam singularum tam
sancta atque salubris institutio pervenire neque officium fuit psallendum in ecclesiis ordinatum, quod
,

coepta est,

celebrat

diem

festum

Visitationis

post natalem

Baptistae, quia tunc vel paulo ante visiS. Joannis tatio finem habuit, et B. Virgo domum suam rediit.

ut par

Huic opinioni adstipulatur

therius noster in
suis

recentioribus

Simon Mo-

erat tantae festivitatis mysteria rationibus congruis et verbis sufficientibus explicaret. Quas ob res bixtus, hujus nominis IV, Romanus item pontifex, cui

observationibus

ad

Romanum
n
Julii; ubi

Martyrologium

Gatlice cditum, ad diem

ea vel maxime devotio cordi est, mviolatae Virginis festa sacris condecorare muneribus, pieta-

insupcr notat festum liunc dicm semper cclebrari consuevisse in dicecesi

temque fidelium de ea celebranda

elargitione provocare, ad

indulgentiarum
festivitatem

Abrincensi Kalendis Aprilis,

et

ab

exornandam

anno dumtaxat 1C98 signatum esse in novo Breviario ejus, die n Julii; Remis item peragi die octava ejus-

istam, pietate religionis accensus,

sedulo convertit

affectum.

dem mensis ritu primse classis cum Octava solentH. Sed ad mysterii hvjus laudes, de quo loquimur, non vulgarisacccdit

19 Hujus
et solennilate

festi

Officium, quo majore

cum

splendore
stabilitus.

peragerelur, suiscum Octava celebrandum

,

commendatio ex
expressa
N

eo,

quod a toljarn secuhs

mysterii

in

prxscripsil ecclesia Spirensis

uti liqnet
,

ex anliquo
:

Meno/ogio
rogenili
bealur.

Grseco, jussu Basilii

dicti

imperatoris Porphy-

ejusdem Breviario anni 1478

Itis

verbis

Ut autem
praefatae

collecto,

mentio ha-

omnis Fidelium nmltitudo ad meraoriam

Visitationis Marias de Elizabeth

acrius et devotius

excitetur, voluit idem

II.

Romanus Pontifex Urbanus

Propagalio hujus

festi in variis

VI, ut omnibus vere

ecclesiis et locis.

confessis et contritis dictum festum VisitationisMariascelebrantibus cumOctavis, loco distributionum materialium, in ecclesias fieri

consuetis, de thesauro
p
Boc festum
anno 1263

spirituali

eeclesi verae in,'

am

vero ecclcsias, dioeceses, provincias, regna longe

diffusa, in quibus hoc

dulgentise, sicut

in festo corporis Christi

futuris

lateque

festum pie, retigiose, ac

curiosius inquirere

solenniter celebrari

consuevit,

ac

temporibus effectualiter largirentur. Colligo ex OfSanctorum archidioscesis Pragensis diftciis propriis

ctam festivitatem ibidem a
primas
classts

perlustrare, snpervacanei operis

necessarii laboris. Suffcceril,

rem

censeo, el

minime

clero celebrari

ritu

dttplici

quxdum

e multis speci-

mina

exlnbuisse.

Non

videtur dubilari posse, quin posl

slaviensi.

cum Oclava. Idem fit in dicecesi VraliIdem primittts factum, saltem quoad Octavam

factam a Concilio Basileensi promuhjalionem, solennitas hsec faerit

indicecesi Leodiensi, prout patet exanliquissimo breviario

admissa per univcrsam Galtiam,

et

mulsub

acephalo

MS.

ad

cttjus

calccm

ita

ita

lego

tarum

liujus

regni d,ioeceseon ac cwilatum populis

;

Nota, historia Visitationis

S. Mariae Virginis

in-

prsecepto celebrari jussa

quemadmodum

fiebat

Romse,

choavit in Leodiensi dioecesi anno Domini mcccxcvi,

tempore Pauli Tertii.

a Franciscaniscelebratum
fertur.

Ferum

diversis in locis abrogata

rilu duplici cele-

ferlur,

ubi

solummodo officium ejus

prsescribitur.

brandum sine Octava

Dicuntur Franci-

prima die post Octavam B. Joannis Baptistae prasdicto anno. Obscrvandum pntlerea est dicto offiao varias collectas proprias de B. Virgine, et lectiones intcrseri
,

scani religiosi hoc festum celcbrasse in suo

Ordinejam

dicendas per Oetavam. de

hoc festo
ftt

Monumenlum
bibliotheca

aliquod

tum ab an/w 1263,

plius ante

id esl

cenlum

viginti annis et

am-

etiam fuerit

in

Neostadiensi
producti

communem

ejus institulionem

Sunt qui vein

ad Salam, cujus
diplomatis,
ganlis, calamo

mentio

ad ftnem jam
dicti patris

hnt, usitatum

fuisse in ecclesia Orientali, el

Syria

inslituttonem festi Aununtiationis piomul,

Domini
et ritu

celebratum Dominica quinta ex octo Dominicis, nalalem prsecedentibus, quse erat ordine quarta, huic

festo nalali

prxvia. Offtcium ecclesiasticum, quo tenore vulgalum apparuit a tempore Clementis VIII, auctorem habuil Petrum Ruisium de
Visitatione, oradltibitus

duns S. Francisci de Paula religiosum, qui fiierat ad reformalionem Kalendarii Romani

gorio

sub Gre-

ad correctionem Mtssalis ac Breviarii Romanx sub Clemente VIII, uli fidem fucit Nicotaus Antonius tomo 2 Bibliotk. Hispantcx pag. 188. Nunc nonnulla, quse ad stabiliendam nujus mysteru in variis locis venerationem conditcitnt,
ct

XIII,

Gamansii propriarum Saxoet aliarum Electoris Moguntini, manniae ducis, dantium idem festum celebrari , et una iis totum officiura adjunctum. p 20 Hsec axantiquis breviariis dicta siifficiant. Materiam hanc breviter prosequor aliunde. P. Gcorgius Erectx in IVeis in lilteris Praga ad P. Papebrochium da- ejtis honorem
si
,

non fullor

nostri adjectu; uli eliam litterarum

id est lotius liturgtse

tis

dte

xxix Junii 1669

Congregatiosic scribit

in

re.m nostram

nes.

Hoc annoincipimus,
ginis
in

aut potius reassumimus

au-

ctoritate suas sanctitatis festum Visitatiouis B. Vir-

foro celebrare.
Ituic debit.e

Adde,

quud ad reverentix

ex antiquis aliquot Kalendariis ac Breviariis coacervemus.

" cullus '." "Migm,
"'evlariis

18 Exordium sumo a Kalendario

eguur
att

Coptico, in quo ita

commendalionem, non parum pmideris ac momenti habere debeat id qttod scrildt Cornelius a Lapide in cap. \ Lucse, ubi sic statuit : Quomyslerio
circa

die

j,ui t

Festivitatis

Dominas nostr
Acce-

exemplo

et

.titulo

Visitationis

B.

Virginis,

JJeiparae Marias, et itus ipsius

'" "*

ad Elizabeth.

roultse congregationes

ad visitandos pauperes, ho-

Kalendarium Chaldaicttm stve Syriacum verbis la "ne ita sonant : 'l us Visitatio B. V. Maria) acta ad Elizabeth. Dictum Kalendarium Syriacum " Ve Uial<laicum, Romse impressum traditur anno 1 624,
Quo
decerpsit
C llegii

spites, infirmos, incarceratos etc. institutae sunt; ac super hoc titulo congregationem Religiosarum insignium per totam Galliam, quae apgnsserviat, instituit D, Franciscus de Sales , vir magnae pietatis et
zeli, ea raltone

Sanctos

mnUS

^
r fu

Simon Moysis Maronita Maronitarum in Urbe (prottt ipseOfficium hujus festi in

,

adductus, ut observal Motherius, qitod

istius

persuasum haberet,

Ordinis Religtosas per orbem

mterpres adscnbil ad calcem, vel alius ejus nomine)

terrarum debere propagari, ut servirent proximo. Sed

gna.

cum
''

diligentia.

B aHo ^ UUV Cum p

ev '

veteri

postquam Cardinalis de Marquemonl

Lugditnensis, aliam
ei

archiepiscopus
evicissetque
,

J !\

renetiis excuso 1479 celebrandum Octava; ubi et ratio assignatur, quid

et

mentem

injecisset,

clauslrum esse conveniens, qvin imo jiecessarium pliubus; institutum Franciscus

staculi,

quo minus ubique terrarum

gentium

suum

stabilivit

sub ea forma,

quam

266

VISITATIO B. MARI/E VIRGINIS

approbatione hujusmodi electionis, et eadem sacra Congregatio ad relationem Eminentissimi

Al/CTORE
1.

V.

quam hodiedum habet, relicto ipsi pnore nomine. Verum de prsefatarum Religiosarum instiluto, professione, propagatione plurima congessit D. Marsollierius in\vita
S. Francisci Salesii Gallice
7,

Dom

abs se edilu

tomo 2

lib.

quum

lu leclor, si tua id referat, consule.

Columnae, cognita causa de electi dicta B. Mariae, Matris Jesu Consolatricis alfli rum in protectricem et patronam ducatus
Cardinalis
Lu-s

6
t"
"

APPENDIX
De
Maria Virgine, Consolnlrice afflictolorum, PrOtectrice et Palrona praecipua ,-. ... .:.. .,. ru:I: t Ducalus Luxemburgensis et Chiniacensis
S.
i

burgensis et Comitatus Chiniacensis, quorum null anlehac fuit communis et universalis Patron facta servatis servandis juxta dispositionem decreti ejusdem sacras Congregationis super
,

'

electione

Sanetorum in patronos, de mandato

dationis

felicisrecor

Urbam

VIII

editi die xxiii Martii MDCXXX,

,

xxm

Lw .

Cur de MtiHa
Conaotalricc
affltctorum

^Jnandoquidem dies solennis e.t festiva, qua Virgo Moler in prolectrirem ac palronam prxcipuam Ducatus
Luxemburgensis vc Chiniacensis
Consolatrici afflktorum,
Julii
;

a,

pnefatam electionem eontirmavit et approbt et de prafata B. Maria Matre Jesu, Consolatrice

afflictorum, in Protectricem et

Patronam

sic electa

fuit electa

sub titulo

agatur hoe
die.

proponiturque in

Visitationis

B.

M.

secundam mcnsis impresso programmate officium V. celebrandum lioc anno

incidit in

mdclxxix ritu duplici primaa classis ab utroque clero ducatus Luxemburgensis etcomitatus Chiniacensis, et a seculari quidem cum octava, ob festum
B. Marise MatrisJesu, Consolatricisalflictoruin.proteclricis ac pntronne principalis

eisdem protectoribus et patronis competentes, decrevit, juxta tamen rubricas Breviarii et Missalis Romani. et ad formam Constitutionis ejusdem Urbani VIII super observat .ione festorum sub die xiii Septembris anni mdcxlii emanatae. Hac die vi Maji mdclxxix. Signatum erat
praerogativas
Caes.

omnes,

Cardinalis Fachinettus.

Infrascriptum erat

Bernardinus Casalius sacrre Rituum Conwre^ationis secretarius. Appositum erat sigillum in cera
rubra.
2b'

ducatus Luxembur-

gensis ac oomitatus Chiniaeensis

vie

Julii, existimavi
si

uon faclurum rem a noslro inslituto alienam,

hac

compendiose

Redeo ad prxdktum programma, alque ex eo dige.ro, quie instilutam hunc solemnitate.m

ftjflWB

io-

die sccunda Jtilii pnucula

tuiil.

subnecterem, qua huc spec-

quo majcre cum splendore uc pompa perageretur, colionestorunt. Innocentius PP. XI illam indulgemiis

leimttatu

tykttdoT

Programnm
solennitatls,

Sccunda Julii, die Visitationis S. Virginis, per totum ducatum Luxemburgensem, et comitatmii Chiniacensem cesic

22 Diiium programma

habet

xxvi Muji 1679, pro /ioc anno per totam diclam Octavam lucrandis, prosecutus fuit. Cujuslibet, qui in urbe Luxemburgensi erat, xris
plenariis,
edilo

diplomale

lebrabitur festum S. Mariae, Matris Jesu, Consolatricis afflictorum, protectricis

campant sonus,
auditus.

ac patronae praecipuas,

festiva admurmuratione vicibus qualuor Missa solennis a Reverendissimo et Illustris-

vi

factaa xx Februarii mdclxxvih per Ordines provinciae ac ducatus Luxemburgensis, nec non comitatus Chiniacensis, ac dein per omnes ejusdem provincias civitates et paroecias, et appro-

electionis

simo

Domino

Episcopo

Hierapolita.no

siiffraguneo
electio mise-

tres

Trevirensi, decantata, sub

ricordissimse

quam

renovata

Firginis Consolalricis afflktorum, lamet

quam

protectrkis

patronx provinciae.
,

Inslituta sup-

batum per serenissimos principes, Electorem Archiepiscopum Trevirensem et Electorem Archiepiscopum Coloniensem, nec non Episcopum Leodiensem; et per sacram Congregationem Cardinalium, qui Ritibus praesunt, Roma) vi Maji mdclxxix. 23 Porro dietorum Cardinalium approbatio sequenlis
approbatlo
est tenoris

plkatio solennis,

cujus apparutum
,

ordinem, ornalitm,
,

magniftcentiam

inscripliones

comitatum

staluas,
lon-

currus triumphales sigillatim recensere, plus eequo

gum

foret.

dissimis
riensi,

26 Per Octavam cantata sacra solcnnia a revercnDominis abbatibus Epternacensi ac Monastenec non reverendis palribus Superioribus
ordi-

eovipcndim
discrlpliu

tuum

Deputati ordinarii trium ordinum staducatus Luxemhurgensis et comitatus Chi:

num

religiosorum.

Ceterum lantofuit populi

freqitcntia,

niacensis exposuerunt apui sacram rituum Congre-

tanla omnis ordinis ac conditionis virorum acmitlierum

gationem, quod beata Maria, Mater Jesu, Consolatrix afllictorum, quae colilur in capella, eidem sub dicto titulo dedicata, et ad collegium Societatis Jesu

mnliitudo, tam propensa

omnium

cerlatirn in

Virqinem

Malrcm

acpio. voluntas, ut in soliu? urbis

Luxembur-

gensis temphs ac sacello D. Consolatricis per octa-

Luxemburgi pertinente,
mcenia ejusdem
civitatis

sita

vero extra et juxta

vam

distributa fuerint facile quadraginta minorum

millia. Ila

dicecesis, electa fuerit in

Luxemburgi, Trevirensis protectricem et patronam,

tuin

hostiarum

narratur in scriplo
,

de rebus,
,

hanc cclebritatem
apposilo

tum a
per

circumstanlibus

concinnato

ubi

tribus ordinibus statuum,

a populo sinet comitatus

scriptor narrationem

gularum civitatum praefatorura ducatus

secreta
suffragia
et

suam,

uti

et

ego
,

meam,

pio et

hoc

epiphonemate

absolvimus
in aliis

Benedictus

interveniente consensu Episcopi et cleri dictarum civitatum.

Deus, quod, quo tempore

riana, ita stabiliatur.

oris Marias cultus

convelhtur. in hac Provincia,

tota quanta est

Ma-

24 Quare

supplicarunt

pro

conflrmatione

et

DE SANCTIS

PROCESSO ET MARTINIANO
MARTYRIBUS ROM^E COMMENTARIUS PR^EVIUS

I.

Antiquissimus Sanctorum cultus ex Sacramentariis, Kalendariis et Martyrologiis.

Haslrem

tm, imo
i,

illustrissimqm in Sacramentario

nec non in
edilis,

Kalendariis

ab Allatio

et

atque

item apud antiquos

Mar-

tyrologosomnes Sanctorum Processi etMartiniani

^j^iu memoriam, paucis nolavi in observationtbtis Vsuardum, quod hic paulo fusius exordine demouslran- ^ dutn est. Monendos primttm ceuseo lectores, horutn v mt Sanctotum cultus remolissimse vetustali nequaqut"*
hoc die
,,
(

ad

vitio

DIE SECUNDA JULII.

posse, quod in Kalendario Romano iv seculi, vilio verti ul et Ruinarlio edito, non reperianlur, a Bucherio
objccit

267

At Romanum parvum Rosweydi

ponit
:

hypercriticus

Gallus,

cum

iltud

paucissimos

Sanctos compleciatur. Ncc Polemei Silvii tabulx, in parcissimx, recte opponentur, multo rebus Christianis Cartliaginense Mabillonii Kalendarvim, quod

offensionis lapidem D In ccemeterio Damasi, Prooessi et Martiniani, MICTOHI ab Apostolis Petro et Paulo baptizatorum Ex hoc 1 B. S. Martyrologus Viennensis : Romae , in coemeterio
.

minns

qui a beatis

Damasi, natalis sanctorum Proeessi et Martiniani, Apostolis Petro et Panlo baptizati et

Romunos Marlyres vix

riores iitveniri

attingit.

Itlud ccrtum est, ra-

instructi sunt,

anliquos Sanclos, de quibiisprxclariora

supersint monumenta,

in ecclcsiasticis fastis et vetustiora

quorum passio in Libello Apostolorum supra nota est. Utiquc, et ad propiiam, haud dubie, Adonis menlcm, qui in alio loco ducem suum Ravennx
repertum secutus
fuerat
;

quam
quos

de noslris hisce duobus

Processo et Martiniano,
tradilio, cos esse neuti-

qucm rnirum

esl,

ignorasse

constantissima Ecclesix
dubitavit, qui sanctorum

locum sepultiiiw nostrorum Martyrum,

lateat,

nisi hii aliquid

iia-

quam

Apostolorum Petri

et

quod faleri

debeanius nos ignorare. Refert

Pauli, carcere Mamei tino detentorum, cuslodes fuere, ab ipsis ad fulem conversi, baplizali, et paulo post marlyrii

que laudatus Ado, inler dictus Apostolorum

feslinitates

adviNonas

laurea

donati,
et

quidquid
obviis

Acla a Mombritio

et

compendium,

Surio edila

in

passionalibtis

maniiscripta,
ul paulo post

Actorum supra citatorum nwdum. 5 Natalis sanctorum Processi et Martiniani, qui

Julii pag. 40,
in huiic

ntbiginis aliquid contraxisse

videantur,

examinabimus.
mus.
neflisfiMiT.

Nunc smgula

eortim eloyia recensea-

essent Magistriani Melloprincipi, et viderent Vera Adonis scntentia, mirabilia, quae faciebat per beatos Apostolos suos

cum

Petrum

in

2 In Sacramentario Gregoriono editionis Menardi ad vl Nonas Julii hac oratione, qnx hodieque in Breviario

et Paulum Dominus Jesus Cbristus, mirari coeperunt. Erant tunc temporis beatissimi Apostoli traditi Paulino,

sub custodia Mamurtini

in

monte

ffl js

cclesix

Rom. eadem

esl,

celebrantur

Deus qui nos

monumenlis.

sanctorum tuorum
et

Processi et Martiniani confes-

de monte suis orationibus aquam manare fecerunt. Tunc sunt baptizati Processus et
Tarpeio,
ubi

sionibus gloriosis circumiias et protegis, da nobis

Martinianus a beato Petro

Apostolo,

et alii pro-

eorum iinitatione proflcere et intercessione gaucum aliera, super oblata, et item altera, ad dere complendum. Kalendarium Romanum Frontonianum Mense Julio, die n, Natale SS. Processi et Marti:

miscui sexus numero xlvii. Quod

Magistriani,
Melliehristiani

cum nuntiatum
essent
,

esset Paulino.scilicet quod Processus et Martinianus

effeeti

misit

milites et tenuit eos, jussitque incustodiam retrudi.

niani

cui plune consenlit Allatianum, hoc solo dtscrinobis

indicato,

Sequenti die educti,

contunderetur, sed
bant.

cum

constantissime Christum
ut

minc, alibi a

quod postremum antiquo

faterentur, jussit Paulinus,

illi

lapidibus os

eorum
Jovis

Romano modo numeret

Marlyrologia

Nonas Julii. His succedant Hieronymiana apud' Florenliuium, in

vi

gloriam in excelsis Deo diceet

Allata est et tripoda,

Illi,

supra eam

quorum anliquissimo Epternacensi seu Antuerpiensi nitidius annuntiantw : Romae, Processi, Martiniani ;

aureus.

cum

viderent, risum fanientes, exspue-

quam
qua

in aliis, ubi

nomen Damasi confusionem

se

parit,

runt in Jovem et in tripodam. Tunc jussi sunt in equuleo suspendi, et adtrahi nervis, et caedi fustibus, jussumque est,
latera eorum. Erat

in tantu

seculorum culigine,

extricare conatur

ut

nauima? ponerentur circa

Florenlinius, ad salvandum aliorum codicum fidem, in

Romas Damasi, Processi et Martiniani, vel, Damasi et militum duorum Processi et Martiniani; quemadmodum harum rerum curiosi in ejus annolationibus obscrvare poterunl. Nobis id maxime
quibus legitur
:

ibi matrona nobilissima nomine Lucina,,quae confortabat eos, dicens Mili:

autem

tes

Christi,

constantes

estote,

et nolite

raetuere

poenas,

quae ad tempus

sunt.

Iterum appensi in

aequuleo, a militibus caesi sunt scorpionibus; iterum

retrusi in custodiam, ubi venerabilis femina Lucina
eis. Post triduum Paulinus arreptus a dajmonioexspiravit. Caesareus praefectus hoc Neroni intimavit cui Nero praecepit, dicens Non tarden-

placet,

quod monet pag. 641,

col. 2,

his verbis

Cemelcrivm

hic quae diximus ad diem xxxi Maji de sanctis Processo et Martiniano, ubi eorumdem

3 Videnda

ministrabat

Damasimale
in Hieront/-

etiam

memoria
Julii

agitur,

quae forte alicujus solennis

dedicationis est. Secun-

nianisexpresIHffl,

translationis

aut

basilicae

tur, sed celerius extinguantur.

Tunc

educti

foras

dum
C

diem

antiquitus fuisse,
rologia, docet

Martyribus dicatum praeter omnia Latinorum Martysanctis his

muros urbis Romae,

tur,

in via, quae Aurelia

nuncupa-

gladio caesi

sunt. Corpora

eorum beatissima
pretiosis sepe-

Sacramentarium Gregorii etc. quibus ipse adjungit Kalendarium Hieronymianum perantiquum Lucense. Porro ad xxxi Maji sic disseruerat
Florenlinius, occasione Vias Aureliae ibidem signatx
:

Lucina
livit in

collegit, et

cum aromatibus
in

praedio suo

Arenario, juxta locura, ubi

decollati sunt, sub die vi

Nonas

Julii,
et

Hunc

Adonis locum consulnit Usuardus,

nitide concinnavil
:

ex eo
i

De Processo
rologium

et

Martiniano agit

Romanum Marty-

brevius

suum encomittm

Romae via
Nerone

ex hoc

ad diem n Julii ex Beda, Usuardo et Adone, qua die Acta eorum apud Surium agonem
coniplevisse docent, et in vetustiori nostro etiam Martyrologio eorum memoria repetitur, sicuti in

Aurelia, Natalis sanctorum Processi et Martiniani,

qui a beato Petro Apostolo
baptizati, sub

Csuardi.

autera oris contusionera, equuleum, nervos, fustes,

scorpiones perpessi, novissirae gladio

Antuerpiensi

et Corbeiensi.

Cum

hic addatur via

in cxeme-

caesi martyrio coronantur. Alque hinc palet, prope ad verbum de-

Alrelia,

illic

vero ex Adone adnotemus,

sumptum

esse

Romani

Itodierni

textum.

Longiori

ne aliqua translatio in alterutro loco recolatur, doductis ex uno in alteum coemeterium sacris corporibus. Sane tam in ctis apud Surium, quam in vetusto membranaceo
passionali nostro, sepultos hos sanctos milites dour Vla Aurelia, vi Nonas Julii. Hxc Ftorentinius.
in
"iltg,

tkrio Damasi, subiit dubilare,

phrasi, pro more, usus esl Nolkerus, ex eodem

Ado-

niano fonte haiiriens,qitamvis inexcuso mutilum esse ad-

prx

Rabanus Sanctorum Acta eliam : Romae, Processi et Martiniani, qui temporibus Neronis impeverteril editor Canisius.
oculis habuit, ita hoc die scribens

ratoris passi sunt.

et hi

Marty.
AAoni

* Neque ab ea sententia
9" ! quid
rnuno

defleclere ullo pacto licet,

demum
parvo

sit de ccemeterio Damasi, quod ex Rosweydi in Adonis Martyrologtum

Nam dum in custodia B. Petrus Paulus Apostoli, a Paulino praefecto servabantur; duo viri videntes mirabilia, quas Apostoli Christi
baptizati.

iorT'

P r oi uxtsse.recte ad Usuardum annolavimus. In Festius vero Apostolorum omnia idem Ado fideltus 11 '' "" m X paleoic Beda vel Florus ut a Ma ~
i
-

fecerunt, conversi sunt ad tidem Christi et a beato

Petro Apostolo sunt

et

Hos quoque dum

ei> fecisset,

prsedictus Paulinus a fide vera avertere voluisset,

'

non P s set,

licet

multa tormenta

ad

K Imj* enaariis

'* 8 e d ,tusst
:

'

"itide et breviter

cum

laudatis

extremum gladio capitajussitamputari.

7 Atque hxc ex Martyrologiis, qux classica voca-

Romae, SS.

Processi

et

Martiniani.

268

DE SANCTIS PROCESSO ET MARTINIANO.

didit. In cujus absidam, imaginem putcherrimam argento exauratam, cum diversis historiis marmorum constructiones ordinatas, infixit
'

AICTOBE
J.

B.

S.

mus, tamquam antiquissima et probatissima, quamquam quehinc inde a nssvis quibusdam immunia non sint, perperam madmodum hic patet in ccemeterio Damasi,
excorruplis, nifaltor, Hieronymianis texltbus accepto
:

d6
'

Bx
lius

recentiorlnthil

desumitur.

neque enim,
timani

ut

intelligi potest,

ante me notavit Fhrentinius, satis quomodo sanctorum Processi et Marcelebris esset in coemeterio

* pensant libras sexaginta duas et semis; simul etlilia de argento pens. libr. decem et
'

uncias duas.

septern e t

memoria

seu sanctorum Marcelliani et via Ardeatina, tanta viarum distantia, cum sanctorum Martyrum corpora ibi in proprio ccemeterio
antiquitus quieverint, propriamque ecclesiam ibidera habuerint, ul nslentlit Armghus libro 2 Rnmx sub-

Damasi, Marci ad Catacumbas

10

Necnon gabathas ex

mero septem, pens. simul

fecit in

uncias duas. Imagines etiam de argento exaurat

argento purissimo, nulibras tredecim, semis m

>'',

><*.

eodem

venerabili loco,

numero

tres

Salvatoris Domini nostri Jesu Christi, et duas ali rum beatorum Martyrum Processi et Martianini pens.
triginta et sex. Nec non et aliam imaginem ex auro purissimo obtulit ad ornapraafati oratorii,

terranex cap. 14, ubi postquam in Lucinx malronx loquitur: nobilissimst laudes excurrit, sic de ejus crypla

insimul libras

Hanc porro cryptam seu coemeterium

in

via Aurelia,

tum jam
argento,

6UO

cum Processus

agro tunc temporis pia et Martinianus, pro Christo

femina exstruxit,
viriliter

uncias tres. Simili

modo

numero

octo,

libras tredecim et canistra ex mundissirno pens. omnes libras tres

et

pens.

decertantes, ipsa potissimum exhortatrice, post agonem martyrio coronati sunt, uti ex Actis infra aperlius

quadraginta. Pariterque et concham ad sponTiam pro nocturnis diligentiis, ibidem ex argento constituit,

intelUgi

dabitur.

Mariyrohgia

recenliora

vel

appellare negleximue,

cum ex

iis

omnibus

solidi nihil
sit.

claves

pens. libras septem et uncias novem. Imo et in modum crucis ex auro purissimo, seu

erui possil,

quod ab

anliquioribus

traditum non

Jam

alia perennii eultus

monumenta expendamus.

gemmis mira^ decorationis, exornatas in eodem venerabili loco, merito decoravit, quae pens. libras....
Ubi etiam regularem ordinavit, quem laminis
ar-

II.

Illusiris

sepultura,
el

lempla,

transla-

genteis

superinduxit,

pens.

libras

viginti,

super

liones,

perpetua cclebriias.
num. 3

quem

constituit arcus duos de argento, et

gamma-

dias quatuor,

quae simul pens.

libras

sexaginta.

Propitiatorium etiam
/'.

Ima Sancloecclesia,

ntm

Postmodum vero in praememoratorum Christi Martyrum bonorem erecta ibidem fuit ecclesia, in qua D. Gregorius homiliam babuit xxxu in Matth. cap. 16, ubi sanctissimus Pontifex quamplura miracula cnarrat, quac devote eamdem visitantibus, Dei munere obtigere, et quaednm msuper ab iisdem Sanctis piissimaa cuidam niatroiia! grati animi iudicia exhibita commemornt. Nos Qregorii verba poslmotlum referemus sequamur hic Atinghum num. 4. Gregorius Papa tertius hanc enrndem ecclesiam instauravit, dum adhuc sacra eorumdem ibi corpora requiescerent,
I ergimus cnm Aringho,
cilato loco
.'

altaris ex laminis argenteis exornatum circumduxit, atque sacram confessionem

ejus, interius

exteriusqne, regulis suis nohilissime

circumstruxit, quaa simul pens. libras

altare

Etsuper

eorumdetn beatissimorum Martyrum vestes duas instituit, ex quibus unam de fundatocum cruee de chrysoclavo, et alteram de quadrapulo mirifice exornavit. Vela quoque majora de fundato, numero
septem,
liter

cum

periclysi de

blattin circumsuta
his

simi-

decoravit.
illustrata

Qux
sunt a

in

explicntione opus ha,

bent,

Papebrochio

tomo 3

Maji

pag. 390.

11

Ilsec

sanctissimi Pontipcis

Paschalis I erga
sacra

Anastasio teste
ait
:

iu

ipaius Gregorii

gestis, ubi sic

Sanctos nostros
nificentia?n

secuh

ix,

plusquam magnifxcani muut superfluum

uwii

X qua ad
iasllicam
Vatlc.

Item tectum basilicae sanctorum Processi et Martiniania novo construxit, suppositapila fabricis fortissimis, post eorumdem Sanctorum veneranda corpora, ad firniamentiim murorum basilicae. Hxc Anastasit verba sunt : sic Aringhus prosequitur Sacra postmodinn eorumdem beatorum Martyrum corpora, a Paschali primo translata fuere in oratorium, quod ipse in Vaticana basilica, ut jam diximus, erexerat. 9 Ad prxfatam translalionem, a Petro Manlio descriptam, monet iiem Aringhus, ccemeterium sancto:

tam

gloriose demonslrant,

ibiim

*"*

{IfiUttlKitK.

videatur plura aliunde conquirere.

Neque

vero

qtlii-

quam
sic

superaddiint

Romani
:

scriptores recentiores, quos

inter Floravanlcs Marlincllus

Romx

sacrx pag. 386,

et Mar-

paucis

rem

traclat

Sanctorum Processi
II
(voluit

tiniani basilica
rio

a Gregorio
Cilat

dicere Gretjo-

III)

instauratur.

Bibliothecarium.

Hc,

quod dicitur sanctae Agathse, ubi eorumdem Sanctorum corpora requiescebant, prope nostram villam, ultra monrem
inquil,

fuisse creditur supra casale,

rum

Processiei Martiniani,a sancta quoque Agatlia

translata corpora,

denominatum fuisse, eujus rei causa huc non spectal. Manlii utrrratio est : llic beatissimus prwsul Paschalis primus, detulit corpora Banctorum Processi et Martiniani Martyrum de coemeterio S. Agath
in ecclesiaul

periit sub Urbano VIII, Petro, Colangelo eam devastante, pro fabrica vineffi suas. Nec pneclariora exhibent alii. Severanus de vu Ec-

Marium. Funditus

clesiis

pag. 103 memorat sacrorum corporum

Ptuilo

transla-

tionem sub

111; pag.
tle

vero 131

alterum !tw
egeiit

Paulo

fattam;

quibus

cum abunde

noster

beati

Petri, in

quorum honorem con-

Janningusin
edila sinl

Veleris

Vaticanse Basilicx descriptione,

struxit

satis bonorilice

oratorium Bummas pulchritudims, in quo corpora eorum recondidit conclia

Citatus
hic

tomo sepiimo Junii proxime ediio inseria, aliaque jatn lomo eotlem Junii in Aclis SS. Petri et Pauli
;

porphyretica.
diversus
vide
,h " l
ris

Matnlii

tesetus

notabititer

est a

nupera ejusdem Manlii editione, quam

pag. 396 non est opus rem illam hoc Inco pluribuS proseqm. Neque de sacrorum corporum, saltem pottS'

tom. 7

Jnnu
iintur

pags

3<>,

num.

24. S,;l hme

simx

partis,

Romx

existentia, dnvitari

posse video,

ab Anasla.-io

in sancti Pontificis
.-

quidquid

Bueelinus in suo Sacrario Benedictitto asse-

in

Paschalis vita, cvJus lextutn subjitimus Simili modo eadem sacratissima beati Petri Aposteli ecclesia,

juxta mgressum, qui duoil ad beatam Patronillam. 6ratorium summaa magnitudinia atque pnlohrituimis decoranter constru^t, et Buper oolnmtms in quadrificio oamerantes, muaivo pulchrisque metatiia decoravit in quoetcorpora beatiasimorum
:

rut : Horum sacratissima corpora in celebernmo Fnklensi ccenobio asservari. et 12 At prxtermitti nequaquam potest longxvX
insignis
ila

Sanctoriim nostrorum memorist teternutn,

Marty-

rum

dicam, monumentum, quod in MaWertinO hodieque ostenditur, non semel a me visum et honoraa~ tum. Illud eleganter deschbit Eminentissunus An"
tista tnl

career

("1 **

HM

Processi et Martiniani ad bonorem et gloriam omnipotentis Dei memorialiter bonorificeque recon-

annum
est,

lxviii

digna res

num. 24. Admiratione, iii''"' lie eumdem illic fontem in hanc usi diem

DIE SECUNDA JULIl.

diem perseverare, non tantum rerum
ibi

269

gestarum
niiraculo,

non

ita

meiuoria nobilem, sed perenni illustrem

PP.

qnippe positus in medio carceris, strati prsagrandibus lapidibua Tiburtinis, sibi invicem inhsarentibus,
e perforato saxo altitudine cubitali tantummodo, et palmi unius vel oirciter latitudine, sic aqua scatuforas exundet, nec quantumlibet haurit, ut nec
riatur,

pridem edidit Honoralus a S. Muria, ex ordine Carmelitarum excalceatonm, Equidem fateor,

prstdicta Acta,

a proconsulatium aliorumque sincerientm puritatn longe ieficere, ai necdum video, cur tam enoie rejicienda sint, dum atiunde aliquali
excusationi
locus non deest.

AUCTORE
). B.

S,

unquam
,

siccettir.

Notissimum

est

ejus rei

anni tliebus, quibus ergo invisitur totius Urbis concursu, etfideles inde hauriant aquam, et potent, indeficiens perseveret. Hie itie idam et tamen fons cirtutc t petra erupisse Acia fons esi, quem divina leslonlur : At vero beatissimi Apostoli orayerunt in

experimentuin
oarcer
ille

duiu certis

li> Arguit 1 Tilitmontius, terminos Magistriani et Melloprincipes, quibus oocibus iuitur Ado, utitur Su- oii videntur tam crttde rius, et inAetis MSS. passim reperiuntur : veram in

religionis

rrjicienda.

Actis

Mombriiitinis
et

simpliciter

vocantur

Magiatri

principes

pendum

sii,

magistriani prinoipes, in quo quid carex infra indicandis intelliges. Arguit 2,

Trinitatis

Tempus

ipse dtterminet, qvt

ft

nomen nonesse inEcclesia tam anliquiusus. primum ea voce Ecclesia

rdabo.

eadem

custotlia

rumque orassent;
facto

illioo

beatus

usa sit, ego cetera

l>criclitiin

Demum

nonplacet

Petrus Apostolus,

monte Tarpeio, in oustodia Mamertini, eadem hora emanaverunt aqua? tle monte. Tuno bapti/.ati sunt beatus Processus et Martinianus etc. )3 Alia ptrteveranlis apud Romanos Sanctorum nestrorum celebritatis unjumenta profert Carolus Bariu

signo

crucis,

ea militum expressio,
,11,71,7.

quabaptismum
iitt

postulantes, stsiti

Atque

contemptim cetera percursufficere dkt,itans,

nisi occurrerent,

rere negligit,

hxc

specimen
sit,

bona ejus venia dictum

ifficultates

Sed qua gra-

crederem, ut propterea
vetustate
liber illc

tlptl'"

leSanctortim
CllltU

tbclonuvus Pitrza in Hemeioloijio ad liune

tlicu:.

sua

tanti ejus argumenta dubiam redderem Actorum, venerandorum, fidem. Magis displicet
vel

pariunt, non

exprmfatis Aetis relatoeorum martyrio, ita prosequitur Eorum festum cum tndulgentia plenaria pag. 7
fit,

cerem,

Christianorum accessus ad Mamertinum earui morbi curarentur, et obsnssi liberarentur a

in basilica

Vaticana die sequenti, ad altare

in
estii >u>

i]>so-

rum nomini
ralis, ubi

dicato,

centro magni brachii late-

dxmoniis. Displicet, quod magistriani nostri, propria sua auctoritaie liberos audeant dimitiere Apostolos,
Displicent
carceris

sacra corpora deposita sunt,

una

novem

menses,

Displicet

quod

septem aris priBcipibus.

olero prsedict
boniiiia

nobilissimo Capitulo et
in offioio

Petrus dicatur obtulisse

in carcere sacrificium.

Qum

basilicse

recitatur eo die

omma
alia
litcc
litot

tempori

ci

loco nti

satis

quadrare videntur; ut
digesta.

Papse, tlicta olitn in ipsorum portam Aureliam hoc ipso die. Posset hic oportunissime referri laudata jam non semel sanictissimi Pontificis homilia, ot cum paulo longior sit, satius visum est, eam ex Surio Actis ipsts subnectere.
ecclesia cxtra

S. Gregorii

prsteream
ct tilttt,

non salis

concinne

Attamen
primi-

quse scrupulosius examinari possent, id so-

probant, quod ultro concedimns,

non esse

ijcniti

elsincera Acta aut a testibus oculatis, sed ex -

diiu, ct multo fortasse posl

marlyrium tempore
iis

scripta,

Ceterum
Vatieona
ft

prmter solenniorem illam

basilica

m
et

augustissima

rosimiliter interpolata, ut
nisse, eruditis
1()

temporibus

usuve-

sanctorum Processi

Martiniani

notissimum

est.

Hvitatem, concessa est etiam indulgentia plenaria ad

Ad

interpolationes aul addiliones revocart poteet

exhortatricis historia,

Mamertino nempe illo, sanctorum Apostolorum Petri et Pauli, duorum nostrorum MarS. Petri in carcere,

totn

Lucinm matronx
agnoscens

quam

op- quamols errorlbus ct interpolattonibtts

puijntivit

Papebrochius tomo vn Junii pag. 189,

naro.

tyrum, aliorumque plurium cuetodia celeberrimo,

ut ex
tato,

dumtaxat

Lucinam, qus

<>

Neronis, sed

/wtluta

Baronio diximus, in loruvi vcncrnbilcm commutcste eodcm Pitr.ui. Porro tle eo curccre quiplura
Baronii dissertationem in nolis adMartyet

Dmt
icui

lciioni

tempore vixtrit ; quamvis interim non usque

si'(,

stnt.

adeo indubitata

de uniea Lucina opinio, Antiquila-

cupit, adeat

rologium xiv Martii. Atque ha>c de antiquo

perenni

Sanclorum cultu
accedamus.

satis dicta

sini,jam ad Acta propius

Actorum ibidem nonnihil suggillat laudalus Papebrochius num. 6, ex eo, quod Bede ignota fuerint, At icta nec noveril nec certe cum Beda anttqua omnia recitet,et prmterea valdepauca sint, qumipse Marlyroloijm stlo
tttscritii.

indt nihil Actit ipsis dvtrahi posse

III.

Acfii

non

stiiis

sincera.

conjicio.
olii:.

Ceterum

iu

eodem tomo pag. 'M'< num. 18,

nitilut

argumtntii ostendere

quam

exiguse

fldei

Actaa recenuoritms idttiic

D
tata

sint

Actorum
habemus
et

anliquitate, quod sciam, olim dubitavit

i/isu
;

ad

SS, probandum,

Processiet Martiniani Acta, atque inidonea

simul

in

ea

carcere (Mamertino)

"''"'"'

manuscripta inpluribus vetustis

edita sunt a Mombritio, Surio,

Apostolos fuisse,
vel ad
tuiii

Bimulque exivisse, vel ad fugam

ctmtmpta,

nostris patsionalibus

Orassio

aliis,

versanturque in

omnium manibus, mu>

mortem. Habet hsec circumstantia difficultatis parum nihilominus magislri mei placila ita at:

nonnihU phrati, ut Surio aliieque familiare est, at servato vHiique eodem rerum ord eadem ubique sentenlia. Laudavil ipsa Baronius ad

hmc

inde

temperari posse
discrepent,
biee fniei

censeo,

ui

nostris non

magnopere
et

Ego,utiterum repttam,

certa esse

indu-

anmtm Lxvmnum. 24

in ftnc, itttiitpiam

eo fldeliora,

Acta minime pronunlio, imo satis imptrilt concinnata agnosco, sic tamen ut non plane rejicienda
exittimem.

quo breviora, gut tant sinctritatis character ab omnibut itii agnotci solet, tum maxime, cum apertitsimm
"['

17 lllud equidem non

nostri Tillemonliut et
tuto dici possint

patior,

quod arrodunt

critici

otm aliunde suspecta non reddunt.

in

Bailletus,

ulrum nempe,
el

satis

Soloitur Neotericorv.ru,

Nonnutlat

sanctorum Procetti

el

Martiniani Actit

sancli Processui

Martinianus ad

ca-

citlus.

pridem observavil Papebrochitts,

deprehenderat, donec
tubierunt.

at
et

nemo tam apertai

Bailleti centurat

Tillemonlii

seculum primum pertinere, ductt testimonio impii cujusPrmdetlinato cap. 86, ita tiaiit Tertullianistm, quiin
dtpingitur,

Hic rotunde

enuntial, brevia

quidem
:

sed nibil inde auctoritatis

ribus
mit,
verbis, alieno quasi

illepluipsis accedere nominc, nilnl mitiut depro-

moii,

cum

altero

atterene,

eo

oontentos

nos esse

tamquam tergiversator versutusque (1kut plane mirer, talia m medium adduci possea Audi argumenlum : ,iiitn iiuris tam tmunctm. eibi oollegium extra muros rtutut deemon,
i

oportere,

quod de Sanctis nostris dixit Gregorhw. idem non obtcure indicare vitut ett RiAnarlius, ut reliquos tuceum, ijuibus rigidior veterum Actorum cntice, ne.scio quid habet, quod pterumque mugis arrideal, ut
s

Urbii fabricavit quod dum impetrasset a (yranno Maximo, sanctornm nostrorum exclusit locum, id
;

,:

duorum fratrum Processi

fuisse,

et Martiniani, dicens

eos Phryges

et ideo

hanc legem tenuisse

demonttravit, qui eruditam crincorum crisin

Julii T. 1.

quarn Tertnllianua. Atque hoc ordine, per occasio

3S

270

DE SANCTIS PROCESSO ET MARTINIANO.

custodia sancti Apostoli, perviam, quaa Appia nnn cupatur, ad portam Appiampervenerunt. Beatissim D autem Petro Apostolo, cujus pedem f attriverant

nem Martyrura Deipopulum

AICTOBB
J.

B.

S.

seducebat. Deo autem, Theodosio religioso Augustodante victoriam, punitoque satellite Maximi, de cujus se Tertullianista
potestate jactabat, statim fugit.
. .

Martyrum vero

suoruiu Deus excubias [an, exuvias] catholicae festivitati restituit. HirTc, si superis placet, consequens
votunt, non fuisse sub finem seculi iv receptam Romse opinionem, quod Martyres noslri sub Nerone pulmam
consecuti
fuerint.

compedes ferrei, cecidit fasciola apud sepem in via nova cumque venisset ad portam Appiam, vidit
:

Dominum Jesum Christum, eumque

xit
illi :

agnoscens, di:

Domine, quo vadis gt EtDominus

crucifigar
:

Romam
mane
et

inquit, redeo, ut iterum

tu

autem Rnl

At

facile

respondetur ; veieratorem
sectse adscri-

mam

revertere, rediitque Petrus

Romam

itlum,

seduclorem, versutumque dujmonem, splendide

fuisse,

mentitum

dum

Sanctos nostros suse

bere ausus est, Quid landem

subsittet.si frivolis bujus'!

tenuerunt eum. Nunciatum est autem Panlino viro clarissimo, magistro officii, Processum et Martinianum Christianos effectos esse. Misit eroo
mili*,es

modi ratiocimis conculi possil Supersunl explicandi termini Magistriani et Melloprincipes ; verum ne

milites,

comprehensosque

jussit

in

custodiam
Sic

re-

trudi. Alia die praecepit sibi eos exhiberi, adductis-

aclum aijam, videat curiosus

observavit

leclor

qux olim 222

erudite

que ad conspectum suum, dixit

estis,

stulti

facti

Hiriberlus Rosweydus in

notalionibus ad
et

ut deserentes deos et
militi*

deas, quos
adorat.
/(

invictissiini

Libellumdefestivitatibua Apostolorumpay.

223.

principes colunt, et antiquitas

temeritate
?

Nunc Acta
jus

ipsa exhibeo, proula Surio edita sunt, cucorreclior, nihil Aclis,

stylus, licel paulo

passim

ducamini, Respondit Martinianus clara voce

vestra privandi
:

ornamentis

Nos jam demum

coelestis.

plane incorrecl.s, addere vel demere potesl.

ccepimus habere sacramenta militiae

toris vestri, et

Pau-

linus vir clarissimus dixit: Deponite amentiam pec-

MARTYRIUM
Ul habetur in perantiquis

adoratedeos immortales, quos abincunabulis vestris venerati estis et coluistis, in quoreligione enutriti
:

MSS.

codicibus

rum

estis.

Beati

apud Surium.

voce dixerunt Nos Christiani Paulinus vir clarissimus Audite

:

facti

martyres una sumus. Ait ^

commilitones

T
_|

me

mei, etfacite quae dico.etestote amici mei etfruimini

empore

illo,

quo Simon Magus intrinsecusn creet

b

militia vestra, diisque omnipotentibus sacrificantes,

vivite, et sitis praeclari
:

Mulll n sauclls Apottolil

jiuit, et

impiissimus Nero tradidit beatissimos Apo-

stolos Cliristi

Petrum

Paulum Paulino
potestatis
,

viro cla-

conversl

rissimo

magisteriae

idem Paulinus

apud principes nostros. Responderunt ambo Sufficiat, nos declarasse tibi, veros nos esse Christianos, et servos Dei et Domini
nostri Jesu Christi,

mancipavit beatissimos Apostolos custodiae

tini c
:

Mamer-

quem

beatissimi Apostoli ejus

mi

veniebantque ad eos multi Christiani infiret curabantur eorum morbi, aliique adaeraoniis
liberabantur per orationes Apostolorum.

Petrus et Paulus praedicaverunt.

obsessi,

autem iisdem beatissimis Apostolis custodiendis deputati niilites multi, inter quos erant duo
magistriani d Melloprincipis, Processus et Martinianus. Qui cum viderent mirabilia, qua?, faciebat

Krant

3 Paulinus vir clarissimus dixit:jam dixi vobis, obtemperate consllio meo, et vivite. Illi autem tacuerunt. Iterum atque iterum Paulinus eadem inculcans, cum videret nihil profiet iterum repetens dico
:

Slstmtat
'"'"
,I

""B

tfar (i/ mli

eorum ora contundi. Cunique diu ca?derentur, clamabant ambo pariter, Gloria in
cere, jussit lapidibus

per beatos Apostolos suos Dominus Jesus Christus, admirantes dixerunt eis : Viri venerabiles, non potestis ambigero, vestri jam oblitum esse Neronem, quandoquideni nonuse jam mensis agitur, quod estis

excelsis Deo. Paulinus vir clarissimus

dixit militi-

bus suis
tibus.

Proferte tripodam, ut sacrificent majesta:

in custodia.

Rogamus
:

itaque vos, ut eatis,

noinine, per

quocum-

Nos semel Beati martyres responderunt obtulimus nos ipsos Deo omnipotenti. Allata tripoda, Paulinus ait Facite, quae dico. Allatus est au:

que

vnletis

tantuin in ejus

quem

faeis

citis res

admirandas, baptizetis nos.

corde et animo in

Dixerunt
:

beatissimiApostoh Petrus et Paulus

velitis toto
ipsi

Si

credere

tem Jupiter aureus. Eoviso, riserunt sancti martyres, et m tripodam atque Jovem coram Paulino expuerunt. Tunc Paulinus jussit eos in eculeo suspendi,et nervis attrahi, atque fustibus
ceedi.
Illi

nomen

quoque faoere

poteritis, quae

Trinitatis, vos nos facere cogno-

autem
ficii

alacri vultu laetantes dicebant

Gratias

tibi

vistis.

Hoe ubi audierunt, qui in custodia eraut, omncs unanimiter clamabant Donate nobisaquam,
:

quiasiti periclitamur.

Eadem bora

beatissimus Pe-

trus Apostolus in ipsa custodia Mamertini dixit ad omnes Credite in Ueum Patrem omnipotentem, et
:

Christe. Paulinus magister ofnimio furore incensus, jussit riammas ad eorum Benedilatera admoveri. At martyres clamabant ctum nomen Domini nostri Jesu Christi , quem beatissimi Apostoli ejus Petrus et Paulus praedica:

agimusDomine Jesu

in

Dominum nostrum Jesum Christum

et

filium ejus

verunt.

Qnigenitum, et Spiritum sanctum, strahuntur vobis.

omnia mini-

4 Erat tum Lucina nomine.

his verbis
nolite
:

ibi

matrona quaedam nobilissima

assistens eis, confirmabat eos
c<

Ea

w"" ^'
1

bapllzantur
ill

abjecerunt se ad pedes Apostolo2 riim. rogantes utbaptismum ab eis perciperent. At

verobeatissnni Apostoli oraverunt Deum.orationeque expleta, beatus Petrus in monte Tarpeio signum

Tum nmnes

Constantes estote, milites Christi.

et meni"i

Cllli< ir

0.

S. Pelro.

Crucis expressit in eadem custodia, atque eadem liora einanarunt aquae e monte baptizatique sunt
:

metuere poenas, quoe ad teinpus sunt. Pauhntis vero dixit ad eos Quaa est ha?c vestra amentia ? At illi corroborati, irrisere tormenta. Jussit ergo Paulinus in eculeo suspensos scorpionibus ca:

stigari, adhibita

voce prasconis, ita dicentis

Prae-

beati Processus et Martinianus a beato Petro

Apo-

Btolo. Boc ut viderunt cuncti, qui erant in custodia, prostraverunt se ad pedes beati Petri Apostoli , et baptizati sunt promiscui sexus et diversa
setatis

coiitemnere nolite. Eadem hora Pauhnus sinistro oculo orbatus est, ductusque poecepia principum
nitentia, prae dolore exclamavit
:

carmina

artis
et d' u

numero quadraginta septem.

magicae, pra^cepitque eos

deponi de eculeo,
:

Obtulit autem pro eis sacnlicium laudis, et participes eos fecit corporis et sanguinis Domini nostri Jesu Christj. Deinde beati Pnicessus et Martinianus dixerunt ad sanctos Christi Apostolos Pergite, quo vultis. Oblitus
:

W *B" maceratos, in Mamertini custodiam retrudi venerabilis. tem sedulo ministrabatLucina matrona
Post triduum Paulinus subito a daemono arreptus, lbat expiravit. At filius ejus Pompinius vociferans gubernatoad palatium Moderatores, inquiens, et
;

vestri Nero, de vobis desperavit.

enim Exeuntesergo de

res Reipublicae,

subvenite,

ut

extinguantur arte
rnagic

DIE SECUNDA JULII.

l
'

271
in

ma^icaimbuti.Audiens hoc Caesariusi urbis prsefeindicavit Neroni Augusto, qui ctus, rem gestam illos interfici. Pompinius itaque iussit sine mora ccepit fortiter urgere PrKfectum filius Paulini,
urbis Csesarium. Tum pra;fectus tulit in eos sententiam : ejectique e custodia, et ducti extra muros

carnem suam
Ecce qui
extineta

mortem

darent, nisi eis certissime

constitisset, esse vitam, pro

qua mori debuissentf EX sml0

ita crediderunt, miraculis coruscant.

Ad

namque eorum corpora

:

viventes aegri ve-

niunt, et sanantur

perjuri veniunt, et adajmonio

vexantur
culis

daetnoniaci veniunt, et liberantur.

illic

Quo-

ltcinni r

'*'"'

Aurelia capite csesit sunt. Cuiu v idisset autem illos beatissimaLucina, cum familia ubi sua sequebatur eos usque ad aquaeductum
urbis Romae,
via
,

modo ergo

vivunt, nbi vivunt,

ut in tot mira-

vivunt

bic, ubi

mortui sunt

dico lirevem verbo, sed non

? Rem, fratres, parvam merito, qnam

etiam decollati sunt, et trunca eorum corpora relicta qua: eadem sanetissima sunt canibus devoranda
:

religiosis quibusdatn senioribns narrantibus agnovi.

matrona

collegit, et

condivit preciosis aromatihus,

Gothorum tempore matrona qua>dam fuit valde reli^iosa, quaj ad horum martyrum fde Proeesso et
die,

sepelivitque in praedio suo in arenario juxta locum,

ubi ubi plexi sunt, sexto Nonas Julias via Aurelia etiam pwestantur beneficia eorum usqne in bodier:

Martmiaiio i/ici/lecclesiuin erebro veniebat. Quadam dum ex more ad orandum venisset, egrediens,

Pccutiare in

duos Btantes sub peregrino habitu monachos invenit,peregrinosoredidit, dari eis aliquid eleemosynte
prseoepit,

viatrona.

/,

nnm diem

h,

regnante Domino Deo atque Salvatore

nostro Jesu Christo.

Sed priusquan ejus erogator

et.

eis

ad lar-

giendum oleemosyham propinquasset, adstiterunt

ANNOTATA.
a Aliqua

illi

vicinius.

dixorunt

Tu nos modo

visitas, nos

MSS.

leguni intus, alia medius, omnia

te in diejudicii requiremus, et quidquid

idem indicare volunt.

b IntMigendus, opinor, Magister officiorum qux autem fuerit ea magisteria dignitas vide apud Can;

prastabimus
sunt. Territa

tibi. illa,

Quo

possumus, ab oculis ejus ablati ad orandum rediit, seseque iu

dicto,

lachrymis prolixius
tanto instantior in
niissione.
Si

effudit

et

facta est posthac

opere, quanto certior

de pro-

giiini.

c Jn aliis

Mamurt.ini

et

Mamortini; verum

autem jnxta Pauli vocem, est

reruin,

K
fides
'ii

lui-

jusmodi minutiis, seu potius libranonim meris erroribus, scrupulosius notaiulis aut expe.ndeiulis, ut

sporandanim substautia
apparentium
vunt
:

argui

itui

daemovideo.

oequaquam
:

jain diximus, ut

ventuilla

raiu vitain crcilal.is

,

i|iua

nibus pro daemoniis

etc. et

tempus terendum non

ecce

ipsi,

qui in

vi-

De

Magistrianis

Mello principibus,
:

dixi,

videndum Rosweijdum,

loco superius ciluto

addo, con-

humanis obtutibus visibiliter prssentantur. Quod enim videri potest, melius dicitur sciri, quam
credi.

sulendum etiam Longinum, ofjicia illa explicuntem. Ad marginem apposuerat Surius Aminelli pro Animelli,
sed

Venturam ergo vitam nos Dominus magis

voluit scire,
liter recipit,

quam

credere, qui eos, quos invisibivisihiliter

in

mc ununi nec aliud quidquam siijnifical. e De novcm mcnsibus captivilatis SS. Apostolorum,
commentario preevio.
f

apud se vivere nobis etiam

ergo,
fratres

ostendit. IIos

charissimi,

causa

vestri examinis,
tis,

quam cum

districto judice babebi-

aliisque difficultatibus hic occurentibus, diclum est supra

in

Aliter alque aluer hsec leguntur in

:

MSS.

dcfensores adhibeto.
inter

patronos facite, hos in die tanti terroris illius Corlo si apud queindam ma-

qux unum habet Tunc beatissimus Petrus, dum tibiam demolitam haberet de compede (in alio, du compedibus) ferri cecidit, ei fasciola apud sepcm
,

gnuni
l.ilionej

judicem

causa

quselibet

vestra

esset die cogi-

.crastino ventilanda,

totus hodiernus
:

dies in

duceretur

patronum vestra

fraternitas

fhsee verba in aliis desuntj et sonuit in via nova. Jnlelligo

asciam cecidisse, qua vulneratam libiam S. Pe-

trus obligaverat.

g Exstat hodicdum sacellum ad portam Appiam, hujus rei memoria perpelua. h Non satis apposite stijlum luc correxit Surius : melms ferme in aliis leyilur : Ut sequamini vana C mandata vestra, et sacrameuta militiae vestra: amittatis.
i

magnisque precibus ageret, ut apud tanjudicem sibi defensor veniret. Ecce districtus tanti illius Angelorumjudex laisus, venturus est que concilii terror adhibetur in illo conventu causa nostra discutitur, et tamen nos patronos modo non requirimus, quostunc defensores habeamus. Adsunt
quaereret,
tuni
: :

defcnsores nostri, sancti Martyres

atque, ut
ila

rogari

volunt,

ereo adiutores vestrie orationis qiucrite

'

dixcrim, quasrunt, ut quasrantur. IIos sanni Martyhos pro- resrogari

:
*

tectores

vestri

reatus

invenite

quia

ne

punire

vattLttt ' itt

fectornm Urbis,

Si pronomine proprio accipitur; incatalogo pr.rsaltem pront exstat, non reperieluT.

si

mhis sahlv _
,,iant.

peccatores debeat, rogari vult et ipse, qui judicat.

Unde etiam longo temporo coinminalur iram,

tamen misericorditer expectat. Sic autem nos
misericordia
<'jus
:

et

Quul

adjeclivum
in
liis

sit

Caesareus.
ditplicent, alque, luec etiam

et

k Plura

Actis

refoveat,

ut

nullo

modo

negli-

formula ultima,

nonmuuma

suppositionis

iuiln.

gentes

reddat
in

sic

peccata nostra perturbent, ut

Dc

iisdem bealis Martyribus, ex homilia xxxn,

in

desperationem non proruat. Quia et, si prsesument.es metuimus, et metuentes speramus,

mens

Evangelia, beati Gregorii Papce.

MartinianiJ
isti

aeternum regnuin
qui vivit et

ciiius adepturi
in

sumus per eum,

unitate Spiritus

regnat cum Patre

la n,i

">rum ,.,.

i\d

sanctorum Martyrum (Processi

consistimus,
fratres

et

sancti Deus, per omniasecula seculorum Amen.

mtntum

corpora

mei.

Numquid

DE TRIBUS MILITIBUS MARTYRIBDS

OUI

CUM SANCTO PAULO

die est
:

PASSI SUNT
etc.
is est,

Ex Homano parvo, Adone, Usuardo

"" Mbu,

omani purvi annuntiatio hoc

militum, qui
passi

Et

triurn

torum, quorum scatvrigo

auctor

cujus verba dedimus,

sunt.

cum sancto Paulo Apostolo Eadem est Adonis eadem et

,

Romani
eorum

purvi.
in tot

Uiule

aceepent,

non divino

.satis sit,

classicis Murtyrologiis comme-

Usuardi aliorumque omnium,

hos fontes secu-

moratio, cui acquiescere poterant recentiores, nisi novs

admis-

272
edmixcere
AlCTORE
f.

ACTA SANCTORUM.
libuisset.

Maurolyco, Felicio,

Galesinw

el

tot aliis

B. 8.

aptatis
sic ul

prselttxit Equilinus Prsesul, lib. 6, cap. 41, nominibus ex Pseudolini, opinor, narratione,

non dnbilaverint eos appellare Longinum, Megistum et Acestum, a quibus tamen metius abstmuit Baronius in hodierno Romano, primirjenium texlum trium sic reddens : Item Romse, passio sanctorum qui in Martyrio B. Pauli Apostoli conmilitum,
versi,

sunt, cum ad decollationem duceretur, ut snora dictum est iii Kal. Julii in ejus passione. Qui, juxta ^ quod Paulus eis imposuerat, die sequenti passionis illius ad sepulcrum Pauli venerunt, et duos
disci-

pulos, videlicet
et in

Titum et Lucam orantes invenerunt eorum medio Paalura stantem viderunt n U0

:

'.

cum eo

et

ccelestis

gloriae

participes fieri

videntes, territi fugiebant, Paul n Ut mox disparente, milites illi post eos clamabant, qu 0(j non ut eos caperent, persequebantur, sed ut ab eis
discipuli
illi

mcrucrunt. In nolattone huc adduc.il verba S. Joannis Chrtjsoslomi, in celebri oratione de SS. Petro et
Pnnlo, quse, tamelsi
satis cerlo Chrijsoslomi essent,
;

baptismum susciperent, sequebantur, Paulumquc in eorum medio se vidisse testantur. Haec ilH au _

de

qnn rruditi cntici disputnnl

tametsi,

inquam, Cluypotest

sostomi verba essenl, his tribus

non magis qundrarent,

illic

cum gaudio baptizaveduos dies a Nerone detenti, et pro runt; qui post Christi nominis confessione capite csesi sunt vi
dientes reversi sunt, eosque

quam
male aplata proprla nnmina,

a/iis triginla

duobus. Videri
'

Eminen-

Non.

Julii.

Huc

etiam spectant quse habet Equilinus ptjvsin*

sunt, quse de Petro, Megisto
et

tissimus Annalista.

cap. 23,
intelliges.

unde conversionis horum trium principium

2 Interim nequid ad vulgalam pridem historiam desiderari putiar, laudati Equilini encomium, ex Pseuiolino Imiiil dnbie contexlum, lectorum oculis subjicio.

Nugse

Lon-

''"""m ' r "" sfaa

gino ntiper somniata, in Prsetermissis verbo attigimus

ex

iis

monumenlis quse nemo unus hodie harum rerum

Sic habet

loco superius citato

Longinus, Megistus et

perilus admiseril.

Acestus milites a beato Paulo Apostolo conversi

DE

S.

HYACINTHO MAIiTYRE
Basilii collecto.
at postea a Cumaeis captus
die,

Ex Mcnologio, jussu Imperatoris

Cullui saccr,

Hyacinthi, iam aNostro, quode hic agimus, quam ab

alio

m
jam

cnxa Gr.rcorum impressa duos eodem

terlio

navit. Liber dimissus,

non secundo, sed

hujus mensis Julii,

.

Hyncinthos commemorant Et semel quidem

celebritatem

.annuntiant

sancti

Martyris

rlicto distincti,

per cognomentnm Cubicularii,

gloriosi Pugilis

qund ibidem ndditnr. Prseter perbrevem

noslri annunliationem, liisce
verl/is in

ac cruciatus est. Postquam orasset iterum, urbem que concussisset, ac idola contrivisset, multis persuasit, ut in Christum crederent. Post hfec a praeside Clearcho comprehensus, cruribus diffractis in carcere conclusus fuit. Unde liberatus, postquam omnem circumquaque percurrisset regionem, ac aegrotos

Busiliano

Me-

sanasset

aeger

ipse

factus

ad

Dominum
,

nologio

expreesam,

vestigium invemre

licuil.

nullum alibi ad hanc diem de co Sequens ibidem in ejus laudem

migravit.

contexitur elogium.

Si idem Clearchus a Baronio recensitus in Annal. Eccl. ad annum 189, qui sub imperatore
3

tempus

elorjium,

1 Sanctus Christi Martyr Hyacinthus e regione Phrygia3 ortum duxit ; in qua etiam pietatem edoctus est. Ad urbem Cumanam profectus, morbiin nomine Christi. Agnitum illum idocomprehenderunt et provinciae prsefecto tradidsrunt. Coactus, sed neutiquam persuasus, ut

Commodo
medio

floruit,

ejusque jussu prscfectum

Perennem

m'l

r"

sustulil,
eo,

si

idem, inquam,

sit,

Clearclius

iste

cum

dos sanavit

lblatrse

memoravimus, non obscuram temporis, quo sacrum certamen ab Hyacintho nostro exanllalum fuit, notam characteristicam habemus ; vulelicet versus finem seculi secundi. De Martyre
in elogio superiore

quem

idolis

immolaret, equuleo tortus est

catus,

Proesidem

tradidit

spiritui

Deumque immundo

pre;

noslro tantum est.

De

duobus

aliis

Hyacinthis

supra,

et

memoratis agetur

hujus.

edito miraculo, ipsum, in Christum credentem, sa-

DE
1-*lorentiniani

S.

EUTICIO

MARTYRE ROMANO
S.

Ex Martyrologio
seu Lncensis codicis textus hoc die

Hieronymi.
belle consonat

His

Martyrologium Reg. Suec. seu Se-

J
\

mutilus repr.rscntatur; neque plenus est Epteriincciisis,

tamen legitur Homaa, Eutici, adjunrtis tribus sociis, Gradino, Aiaxo, Amiin quo

nonense S. Colttmbse, a nobis editum lomo vu Junii, sic dislinctius legens : Et in eadem urbe, via Appia, Natalis
el

sancti

Euticii.

Adde Augustanum

S. Udalrici
secer-

deano,

de quibus
quse

proxime.

Sequitur

depositio,
ohi&derja

quo vergat, non

immediate apponitur; ad Melibi

Labbeanum, quse Euticium seu Eutycbium nunt ab omnibus aliis, tum prsecedentibus, tum
quenlibus; ut proinde non immerilo locus
hic assignelur,
classicis,

subse-

autem spectart docent Corbeiense Acherii

in

et

ei proprtus

Blumianum,

quibus laterculus melius exprimi vide-

tametsi in
sit,

aliis

Martyrologiis, etiam

tur, Euticio seorsim posito, ante ro depositio, Iwc

modo

Et Natale
et

Eutici

(m

aitt.ro

Corbeiensi

Eusir.i,) et

classis
loci.

quemadmodum nec nota est proxima variorum Martyrum non satis certt
notus non

depositio Milliadis Papae.

alioritm, qui

Tum vem

Hisici,

Amida

mox ex

laudatis codicibus referentur.

DE

DIE SECUNDA JULII.

273

DE SANCTIS MARTYR1RUS
HISICIO, AMIDA,

AMIGRADINO SEU AMIGRADINA ARIXO ET JOCUNDIANILLA

ROM.E VEL IN MESOPOTAMIA
cx
Martyrologio
fide

Notitia

S.

Hieronymi.

ii

loin

Jam
enim
:

dixi,

hunc Martyrum manipulum omnibus

Martyrologiis, prxterquam Hieronymianis igno-

tum : porro in liis concordem non esse tintiuntiandimodum. ln Lucensi, nullaeorummemoria:

Spternacense

quinque istorum Sanclorum nomina , hic consignomda putavimus sub dubio, scribendumne Amigradioi "" Amigradin, quod in Epternacensi vettistissimo
Gradini, inBlumiano Amigradittipra legerimus. Positio

truncatum

csse,

etiam

notavi;

scribit

Item'Romse, Eutici, Gradini, Aiaxi, Aiuideani Depositio. In Blumiano integritatem quoque dum legil : Hisici, Amidae, Amigradi , desideres,
textnm complctiorcm Corbeieusium; Hisioi, Amidse, Amigradinaj.Arixi, Jocundiauilla3;c.i'./oiH)/i
Arixi.

quia

seu locus certaminis disjunctive ttetn sumptus est, in contracto Hiennymiano Richenoviensi habetur:

Et
ex

in

Mesopotamia;
aliquo

Esicii,

Animida, Aurixi, quod

vetustiori

En

equidem non dubilo, memorari possit, frustra requiras.

Hieronymiano acceptum fuisse, Quid prxterea de. hisce Sanctis

DE
Gloriosum
labonbus

S.

QUINTO MARTYRE
IN

PHRYGIA

Ex Menseis

bibliotheca: Ambrosianaj.

hunc Christi pugilem, S. Quintum,

pro
Christo
exanllatis
illustrasse

tur.

Necmora, Sancti crura

grutia,

confregit;

quoe,

medi-

SIB AIHKLIA.Ml

cante Christi

sanata sunt.

Decimo autem

-provinciam Phrygise, ex sequentibus satisqui-

ourrente anno, quo oircuibat Sanctus,

ribus subveiiicns, ad Domii

morbumom-

dem compertum
vincise tratium,

est;

quem

vero ejusdem provirluti-

nem, omriemque languorem sanans, noc non paupe1

locum aut cwitalem merilis ac

est

migravit.

Cum

vero

bus suis cohonestarit, non tam definitu

nsea bibl.

facile.

Me-

Aurelianus

imperii
,

habenas eapessere

cosperit

anno

Ambrosianse

Quinti marlyris agonem breJulii

ille
:

Christi cclxx
statues.

jum

deivtate S. Martyris Qiiintifacile

vitcr describunl in

hanc sententium die u

Passio

Martyr
in

nosler

tam

e.st

in

Menns

imiiressis;
et

sancti martyris Quinti in Phrygia. Erat

reliano imperatore, et

sub Au-

quamineorum Supplemento ex Synaxario Sirmondi

Cltifletii,

Rufo

praeside.

Qui cum ob-

quo (Ucilur imilta patrasse miracula.

Tta'Xtv,

sessusesset adajmone, Sancti precibusliberatusfuit.

fcMaaOet; tmiXn Ktffrrof SpptboSri

iretpOr.OETai TrXiiv
y.ai

Exorto autem terraa motu, templo dilapso, contritisquesimulacris, ab alio prseside, cui nomen Clearchus, vehementor erga idola affecto, comprehendi-

Oavwi/ nolyu reXet.

fls

Diffracte crura, Quinte,

rursum valens

Sertum

feres, vcl tino

communi obrutus.

DE SANCTIS MARTYRIRUS
ARISTONE, CRESCENTIANO, EUTICHIANO,URBANO,VITALE, IUSTO, FELICISSIMO, FELICE, MARCIA ET SYMPHOROSA
IN
Nolitia
'<'

CAMPANIA FELICE

ex Actis S. Scbastiani ct MartyrologiiB.

S. Sebttstianimemnrari,
ibi legilttr;

DIOCLET.

orum Marttjrttm prius meminit auctor Rnmani purvi, solorum qiialuor primurnin nomina
exprimens, ceterus
sub terrninis,
et aliorum

nam deipsorum
ipsos

maitt/tio nihil

neque reperite

hutieitiis /inliii,

unde

tlntiis-

simus Cardintdis eruent,

lttis.se,

ataiu OCCHII
retttlit.

coronalos
Cilal hic
:

complexus
set

quod

forte etiam melius faclitas-

ut ttd

eum annnm num. i20,

Adu,

sic nullos

eorum

exctusuru.s
xi,

qui in Aclis
nisi id
,

Equilinus'

Adonem ex Hioronymi Martyrologio

,

S.Sebastiant,
fecertt quta

apud

noscap.
ab
,

sociantur,

verum

alibi

monui, nnn aliud S. Ilieruutjmi Mariyroopinione supponens,

alios alibi diversis dtebtis sitjnulus novtral

iis,

vel ul remanentes in Urbe,

Pontifi.ee,

qut hortanle Caio

inde recesseranl
:

distinguerel.

Stc iyitur

sanctorum Martyrum Aristonis, Crescentiani, Eutychiani, Urbani , Vitalis, Justi, Felicissimi, Felicis, Marcise et Symphorosae, qui ornnes apud Cainpaniam glorioso martyrio coronati sunt. Hsc ipsa verba in Usuardnm, inde in Rohabet

Ado

Item ipso

die,

quam ipsissimnm Usuareum Adone dum, ex recrptissima es.se antiquiorem, de. qua re vide noslram ad Usuardum pnefatianem. Ex hac Martyrum classe Vitalis e/ Urlugium nuvisse Etjttilinum
a

banns in Marlyruloyittm Ilispanicum translati, mullis Tamatjo ornanlur, qux vlinam aliunde. quam ex
probari possent.

pseudochronicis

De

cetero

horum

SS. Martyrum natalem Suessse

liquise

celebrari (ubi

eorum re-

manum hodternum
',

translata sunl, his in poslremo addi-

asserventurj apud Ferrurium asserunt scriptores

Cum Diocletiani imperatoris persecutio desaeviret.

passiones apud Surium descriptas
ait

Eorum

Baro-

nius in notalionibus; opinor voluisse dicere, eorum nomina , baptismum et discessum ab Urbe Aclis

: quidquidvero Jacubillu.s conyeril tomo 3 a pag. 432, ad ItuncS. Vitalem referrinon potest,sedad Sanclum ex cryplis Romanis bapttzatum.

Neapolitani

274

ACTA SANCTORUM.

DE

S.

ADEODATO PRESBYT. CONF.

GALLIANI IN AGRO MEDIOLANENSI
Notilia

ex Ferrario

et Castellionaeo.

uc

remissusest S. Adeodatus ex xxuiJunii,

dies probari debuerint ex

jam

dictis inscriptionibus
i

alque ex

xxv ejusdem
,

mensis,
in

quo dte meet

Sanctus hic
variis diebus

H:
Cataloijo
11

moralur a Galesinio
Ilaltsc

Molano

Ferrario

,in

Calalogo generali. Ast idem

S.

hic in altero

rudi lapide exoticis characteribus incisis, qua. ne c ipsee satis fideliter reddi potuere. Celerum ne tricis istis discttlicndis potius quam Sanclo illustrando diutiusinhz-

Sanctorum

Adeodatum

posuit hac

ream, iuscriplionem alteram de ejus translatione

jicto.

sttb-

signatus,

Julit die,cttm brevissimo lioc eloijio, ejus rctrationem

:

indicante

Sanctus Adeodatus presbyter, qui Probo

Juniore iv Consule,

cum lxxxv

circiter [annisj vi-

xisset, ix Kal. Julii migravit e vita, ut illius epita-

plnum monet Canturium pagum

in ecclesia S. Vincentii Galliani

apud

agri Mediolanensis,

Como

proxi-

mum.conditus; ibi vi Non. Julii colitur, quadiecorpus ejus in eadem ecclesia translatum fuit. Pridtm
optavit

Papebrochius signatas

in epilaphio

obscuras

temporis notas distinctius explicari. Sed frustra tentalum idfueiit. Primus epitaphium istud rudi in hpide
atque exoticis characteribus incisum, eruisse videtur
Cuioliis

4 Audi rursus Ferrarium vi NON. JULII TRANSL. S. ADEODATI ET DEDICJTIO ISTIUSECCLES. ET IBI REQUIESCUNTIN PACE B.M. ELISIASTICUS, ET MANIFREDUS PRESBYTERI, ET SAVINUS DIACONUS QUI FUERUNT 1NVENTI JUXTA SEPULCHRUM IPSIUS S. ADEODATI AN. mlvi INDICT. vi TEMPORE D. ERIBERTI DE ANTIMIANO SUBDIACONI MEDIOLAN. ECCLES. ET CUSTODIS ISTIUS ECCL. S. FINCENTII,SEU TEMPORE ENRI: :

Plequc rem

expllna

I.

scriptio olj

a basilica S. Petri,

Novariensis

Episcopus,
notas illas
el

CI REGIS.

Diversitas

in Caslillionaco

est,

qund pro

leste Caslelliomco,

qui seque ac Ferrarins

et

istius ecclesiae in princtpio, legat ipsius, pro Elisiasli-

non tantum non explicuit, sed

translationis inscriptionem

epilaphium

alteram
ita ut

cus, melius fortasse, Ecdesius.

diversimode

retulit,

posterior Castellionxus nolas

cessarias omiserit.

cbronologicas

magis ne-

Prmterea apud Castellionxum nonest expressus anntts mlvi sed simpliciler legilur anno Domini, ex qtta ultima voce abbreviata foi,

maverit aliquis mlvi.

reddidit Ferrarius
:

Demum

to ecclesiaeS.Vincentii

2 Sic epilaphium
cx antiquo
epitaphio

HIC RE-

in Caslellionxo desideratur, forteut

sux

basiliae faveat,

divcrstmodc
relato.

QUIESCIT S. ADEODATUS PRESBYTER, QUI VIXIT IN SsECULO AN. PLUS MINUS lxxxv, DEPOSITUS SUDARIO ix KAL. JULII

cum tamen ex
tres fuerint

cilulo

Martyrologto idem eruatur.

nihil confi.citur
tttsi
,

Ex

tempore Enrici regis

non apponatur,
factn fuerit.
sciri

cum

scculo xi
dislincte

ejusdem nominis;

vere annus

PROBO JUNIORE iv CONS. PERPETUO,

DICT.
130
iii.

IN-

Caslellionseus

aulcm

inter

Antiiiiiilates

omnino non possil, quo translalio Si per Eribertum designarelur Episcopus,

Lttcis

Mediolanenses, agens de basilica sua

Vincentianapag.
:

non procul abesset ab anno mlvi.

liari posset,

aliquid palconci-

inlegritati resliluere voluisse vide.tur

HIC RE-

panli ufferret signala Indict. vi,si cttm anno mlvi

QUIESCIT IN PACE S. M. ADEODATUS PRESBYTER QUI VIXIT IN S^ECULO ANN. PLUS M. lxxxv D. P. SUD. vim KAL.
,

Fateamur
,

itague imperfeclas esse prsedictas

nilttl,

inscriptiones

dubia multaetobscura; solidum

prx-

ter cultus aniiqni

sancto Adeodato

cxhibiti probaliocenstti-

JULII. Uter
spicio.

recte legerit, quis arbiler slatuet?

,

Porro

nem, qua
mus.

nixi,

ipsum

in his Actis collocandum

Sancti tempora

qui colligi possint, equidem non per-

Probum illum iv Consulem, imo Consulem perpetuum non qusesivit Ferrarius; Castellionrus vero ad locos communes dilabitur, dum de Sanctorum corporibus, variis in
locis

5 Alia intricavit
multis

Castellionsetts,
,

dnm
S.

pag.

128
nec
:

neq /*
suntiiis, S.

suadere

voluit

prxdictum

Adeodatum
inqtiit,

S. Augttstini ftlium

esse.

Quamobrem,
,

Auaustiiti
filias

quiescenlibus,

multa

nimis

quam

meam

/'

noio commemorat, eo solum adducta, ut Fincenliana sua

basilica, de
dicet.
sisset;

S. Adeodati sacris exuviis aliquid sibi vinMelius, opinor, el candidius cum Ferrario scripNil aliud de eo sciri potuit.
rei

hac parte sententiam desiderari patiar F non ego frustra censuerim B. Adeodatum in nostra ecclesia quiescentem, eum esse qui a sancto Simpliciano non baptismate sed catechismo, una
in

cum BB. Augustino

et Alippio initiatus est, ac

cum
,

3 SEque quidquam ad
quod aliunde
involvit
Castetlion.i u>

explicationem facit, quod

pagina adducit Caslellionseus testimonium vetustissimi manuscripti Martyrologii ccenobitarum D.

cilata

iisdem a S. Ambrosio baptizatus elc. Clarttm est non ulium hicindicari Aileodatum, quam S. Augustim
filium,

quem

constat cttm patre et Alippio a

S. Atn-

Francisci, in quo diversa plane

el

cilalis inscriptioni-

brosio baptiz-atum futsse.

bus conlraria traduntur. Ilabe textiim,

dequo ex

ipso

nseus a

Sed merilo vapulat CastellioThoma de Herrera in Alphabeto Augiislini" n0

scribente
:

pnncipio judicium feras

nerabilis Adeodati
obiit

xxxi Junii,
et

translatio ve-

pag. 2

ita

Eum

credit

Castellionsus

lib.

presbyteri
Julii
,

confessoris.
jacet
in

Hic

die

ix

Kal.

et

ecclesia

de antiquitatibus Mediolanensibus, esse B. Adeodatum, cujus corpus Mediolani in eccles'ia Vincentiana requiescit, et alicubi festum illiusagitur xxm Junii, fuitque ejus nomini in prafato templo sacel-

saneti Vincentii

de

Canturio Gallicani. Hic erat

annorum xxxv. De hoc

Martyrologium,
recinit

est legenda gloriosa. Qualecumque dicatvr prsetensum hoc vetustissimum MS.

simile
fuit
ei
,

lum consecratum. Falhtur tamen

hic

auctor,

qui*

quod

toties

nobts

Gale.sinius.

Etenim

fallunl hic

ferme omnia,

noster Adeodatus, neque obiit Mediolani, neque fuit initiatus sacerdotio, qu duo Adeodato Mediolanensi.
. . .

saltem inscriptionibus ex diamelro opposila sunt. Legendam autem perquisivisse, nec invenisse testaturlau-

tribuuntur.

Celera
lubet,

non
quid

prosequor,
et

nec
e

cum

Castellionseo disputare

quantum

datns Episcopus Novariensis

Lbidem,
ul

inquit
setas
,

Caslelliomeus
translationis

sacris S. Adeodati reliquiis in ejus basilica Vincenttana

fuerit

proinde sanctitas ejus,

unquam

aul

modo

supersit.

DE

, ,

DIE SECUNDA JULII.

275

DE

S.

MONEGUNDE VIDUA RECLUSA

TURONIBUS
IN

GALLIA

COMMENTARIUS PR.EVIUS.

I.

Yita a S. Gregorio Turonensi scripta, reliquiae Turonibus, antiquus cultus ex Martyrologiis.

et

\am plana
CIBCA N.

clara sunt,

inegundis,

qv.ee

qux ad sanctse Mononnumquam corrupte Monavel aliler

starum Calvinianorum incendio

feliciter

erepta,

cum

T!
insigneS.
Orcg.

gundis, Monigundis, Molnegundis

effertttr ;

jus prsecellentis
u tpole ab
ill

tam clura, inquam sur,t, qux ad huSanctx virtutes el miracula spectant

synchrono
,

circumstanlia capillorum, a Ruinartio expresse notata. Referlur item antiqua inscnptio in membrana, quam ex Gallica Lalinam reddo :

Reliqui S.

Monegun-

dis,

Turon.

nslri

teste

oculato

scripta,

vt

encomivm,

vix opus visum sit commentarium iis prxlexere, multo mwusalia Acta upud nos MSS. curare, quxnon nisi

dem

religiosissima?, sepulte in ecclesia sancti Petri puellaris, quae reliqui* in ea-

Dominse Carnotensis
ecclesia inventae

sunt ix Junii mdclvii. Adji-

ex

istius scriptis

adumbrari poluere. Nncta

est igitur

Sancta nostra

pncsluntissimum encomwsten sanctum

eorttm testimonia, qui prsedictx inventioni vel elevationi interfuerant, aut prsesenli memoria se ex anliquioribus audivisse meminerant, e terra, ubi occittntitr

Gregorium Turonensem , cujus lempore vixisse ipsam quod sciam, dubitavil hactenus, ut et floruisse, ne.nw,
proinde

cullalx fuerant, levatas fuisse, exlractasque ex lapideo tumulo, cui msculpta eral feminea effigies ; in
theca

xtalem

ejus

recle

consignaverit

postremus

ad S. Gregorii operum annum circiter 570. Encomiasten vocavi Turonensem Prxsttlem, neque enim vttx seriem, aut Acla in ordieditor Tlteodoricus Ruinartius,

mavis vase, itidem lapideo, repertas tunc temporis easdem plane reltquias, qux anno islo 1697 revero, seu

cognitx sunt: porro tkecx

illi,

seu vasi inscripta fuisse

hxc

verba, Tttronensi dialecto abbreviatti aut corrupta,

nem
quit,
tavit,

digesta, sed

brevem rigidx

pcenilentise et

ivsignis

miraculorvm patrandorum graltx synopsim

nobis reli-

a SAiim Mone; ul prointle de lola narralionis ventate dubium nullttm superesse vossit. De reliquiis Tttronensibus dicla
sint.

quam ad

Itistoricam

normam
quis

reducere

nemo
filias

ten-

satis

hic opportttne attexclur aliud in-

nec porro

tentare

unquam

facile poterit.

strumentitm vetustioris translalionis.seu transpositionis,

in

Carnotinam origine fuisse,conjugatam, binas

perisse, post

pe-

forma debtta a laudato Galliczonio recensilum, quod

4

earum morlem,

solitariam

vitam duxisse
collegtsse

ita babet.

Carnoti

et

Turonibus; hic socias virgines

Anno Domini

millesirao quingentesimo quinto,

plvrmis claruisse miraculis,

demum
;

sanctissimo ftne

indictione septima, die vero penultima mensis

gusti, pontificatus
f,

Au

instrumentum
' rans/a ''

duram vivendi rationem

aliis

clausisse

hsec sunt quse

com-

sanctissimi in'Christo patris et

""

pendio narrat Gregorius, et nos ex Surii editione,

collata, inferius

cum
et

Uomim

nostn,

t\

Domim

Julu,

,"

"nni lsOa

divina

providentia

dabimus.

2 Monasterium sanctimonialium ab ipsa condttum

vbiie canobit) quoilad

Papae secundi, anno primo, reliquiaeS. Monegundis, in ecclesia sancti PetripuellarisTuronisrequiescentes, et solitse

^ificatum, aut saltem inchoatum,

rius,

satis innuil

Grego-

venerari in eadem, translatae fuerunt

at

quamdiu hoc
Constat,
. .

in

eo stalu persliterit, frustra

in
.

de

quadam

veteri et antiquata

capsa

in

novam

cawnicos
transtit

quxsivimtis.
.

mutalum subinde
,
.

calleaium
.

thecis argenteis

notabiliter circumtectara, per re-

'

canonicorum, cta

id

unum

parthenonts anttqiu

indtdica-

verendum

in Christo

cium adhxsit,

ttt

eorum templum sancto Petro

quo ptane datur

num Ludovicum

de

patrem et Dominum, DomiAmbazia, raiseratione divina

lum, ad aliorum distinctionem S. Petri

diedttm nuncupelur
:

puellaris ho-

intelligi, viros in

nerabilium et circumspectorum

episcopum Albiensem, de licentia et permissu vevirorum DominoDecani, thesaurarii et capituli

insir,

puellarum locum
Ruinartius,
col.

sttccessisse.

Hoc ccenobium,

inquit

rum meorum,
Apostolicae et
ctae,

ris,

1247, dictum est S. Petri puellaquod etiam nunc nomen retinet, quamvis in

gnis ecclesias beatissimi Martini Turonensis, Sedi

Romanae
in

Ecclesias

immediate subje-

collegium

canonicorum

conversum,

sub jurisdi-

superiorum

ctione capituli S. Martini. Tum col. 1240, sepulta est (S. Monegundis) in ecclesia sancti Petri puellaris,

celebrantibus

prasfato

hac parte, assistentibus et conDomino Episcopo, venerabi-

libus viris magistro

Joanne

Gueruadon

celerario,

superius laudata, ubi ejus sacrae exuviae in theca pretiosa servata sunt ad annum 1562, quo Calviniani furentes eam diripuerunt. Pleraque ta-

Jacobo Bouhalle praeposito de Blaleyo, Petro Bodin et

Joanne Bouhalle canonicis praebendatis ejusdem ecclesiae

beatissimi

Martini

magistris

Guillelrao

men ejus ossa incendium evasere, quae semiusta cum ejusdem Sanctae capillis in terra absconsa sunt, ibique latuere ad annum 1657, quo, die nona
Julii,

Britonis, Petro Potier, Petro Paventeau et ceteris

canonicis dictae collegiatae ecclesiae, aliisque in multitudine copiosa translationi praedictae praesentibus
testibus.

levata fuerunt

terra

et

fldelium veneractijus

Signatum G. du Moulin

et infra signa. .

tioni exposita.

Huc

usque Rttinarlius,

postrema
reco-

turam

Ita est; et similis littera in.

signis

ma-

dicla confirmabit ultima earumdem reliquiarum gnitio, non ita pridem facla, ut jam dicemus.
"dejcci.

nualibus praefati Domini Episcopi et raei notarii signata fuit, et in dicta nova capsa ad futuram rei
gestas

r tcrt puel larh . in quu

reliqu

3 Recognit? fuerunt prsedictx reliquise, seorsim e thcca extraclx et recensilse vni Maji 1697 a Domino

memoriam pro

posteris reposita.

C ""'

5 Sequitur legutisatio, ut vocant, seu

authentice prsemissi instrumenti, in hunc

lestimonium

debite legali-

de Galhczon, ecclesix S. Murtini tunc cano,

modum

Ga-

satum,

nico et prsecentore,

postmodttm Illustrissimo Episcopo

Atjathopolitano, coatljntore Babilouiensi, ut conslat ex

tianus de Galliczon Episcopus Agathopolitanus coadjutor Babilonensis, a paucis mensibus, seu die

wstrumento, cujus copiam milii fecit Clarissimus et semper nobis laudandus Claudius Caslellanus Pari-

plurimis annis canonicus

et officialis nobilis

Octobris vigesima octava consecratus, et a quampraebendatus, praacentor

anno 1709. Porro res tota reducitur exl retum ex processu verbali tttnc habito, quo speciatim enumeranlur ossa S. Monegundis, ex iconocta-

siensis canonicus

atque insignis ecclesiae beatis-

simi Martini Turonensis, ad Romanam Ecclesiam nullo medio pertinentis, omnibus, quorum interesse
poterit,

276
poterit,

DE
fidem facimus

S.

MONEGUNDE VIDUA RECLUSA.

,

ac

testamur

praesentem

strse reliquias

AUCTORE
J.

B. S.

ciente, a nobis visa

scripturam ex authentica, et fidem lecta perspectaque,

in
,

judido fafideliter

Bocholtz, ducalus

anno 1559 fuisse in ecclesia parockiali Luxemburgensis prope Gony, UX

q

vtrvm adhuc ibidcm

II.

exstent, ignoramus.

Sit interirn

Miqui*

desumptam
poli

et

expressam
in

fuisse.

Patum MartinoMartini sub signo

Turonurn,

aedibus sancti

Reliquiae et cultus Chimaci in Bebio.

anno

sigilloque nostris et Secretarii nostri subscriptione, Domini roillesimo septingentesimo nono, die

\jbimacum Hannonim oppidum

nobile, colleqiatam

est,

principatus
cujus

litulo
.

vero secunda Martii. Agatliopolitanus, coadjutor Babilonensis. canonicus, manpraecentor et officialis supradictus. hfra. V)e reverendissimi Domini, D. mai. dato Illustrissiini et Lepreux. Ad latus appositumest sigillum in ce.ra alba. 6 Atquehxc
Die. natali
fil

Signat Gatianus

Episcopus

primaria fete c palronaS. Moncgundis a pluribus seculis solenni cultu i<, ' ta( * CAi.
ibi

ecclesiam

habens,

honorata

fuit.

macenses

tpsi,

Venerationts initia non norunt Chinec illud mquvrere nobis n^egrum :

m "?"" '
t

occasione sacrarum reliquiarum eo delatarum incepisse

de antiquiori illa recogniHone

et

trans-

non dubito,
obtinuerint.

latione, seu

in

novam thecam sacrarum religuiarum

dubie alise prsecesserint
;

ast aque incertum est, qvo tempore Ceterum satis verorimiliter conjicere

ipsas
licet

commcvioratio deporitione,

quamhaud

cete-

prius tempore

rum in eadem illatheca usquead sacritegosiconoclasiarum Calvinianorum furoresperstiterunt. AugustinTL?.,

qno solemnitas anno
dedisse potuit S.
ferendi,
illo 1505 inslituta est, occnsionem Monegundis festumin e.um diem transquia dies natalis Fisitativne B. M. Virqinis,

nostrx reliquias,

Chimacum accessisse priedictas quam alias S. Priscx, cujus

Sanctse
corpus,

attuhsse Joannem Comitem Suessionensem, Dominum Chimaci, morant saltem corporis parlem,

Roma

tuum anno mcclxxxii,

quse

testatur

inscriptio

sepulcralis,

eo tempore per

Galliam receptissima, impedittis

laudatus

fuerit,

vt disertis verbis ad nos scriprit

Castellanus.

ferumtamen
editionis

dttm Breviaria Turonensia, non ita priet

medio c.ltori visitur, de qua etiam egit Bollandus tomo 2 Januarii pag. 548, num. 14; niiu enim S. Prisca, non nisi ul secundaria patrona recolalur, dicendum omnino videtur, B. Monegundem

hodiedum

in

dem, nempe 1611

gundis

1635 cxcusa

consulo,

in

prioris

antiquiori

cullu

ibi

gavisam

fuisse.

In

officio,

unno

Kalendario notatam qnidem invenioS. Monecommemorationem, ast in ipso Breviario nec

ipsa reperitur. In editione altera
jit

1621 Duari imprcsso, quod

pingilur

infra tolum producemus,

habitu monialis, abbulissx in morem,

et

pedum

verbnm de
natali

ipso die

nutnu
esl,

le.nens,

dxmonem,

cujus collo catena inserta

commemoratio svb hac oratione :. Beatae Monequaesumus Domine guiidis natalitia venoranda
,

pedibus proterens ; forte qtiod itaTurontbus re.prxsatis tulo tradipossit.

sentari audivissent Cltimacenscs, de quo nihil repeiio,

Ecolesia tua devota suscipiat

ut fiat magnss glorifidei

quod

amore devotior, exemplo. Per Christum.

ficationis

et

tantoe

proficiat
e.l

9 Certiora sunt, qttx jam ferme. a seculo

srripta in nostro

disquisita
sedejus
': " ili

Iriterim

ad

xxx Auqusli

Museo

inveni, in gruliam, ni fallor,

reti-

ncc lnhnn

qvod ad S- Monegundem referri possit. Si igitur eo die Turonibus celebretur Sunctse nostrx festivitas, id peculiari officio ftat oportet, idquein sola
est,

nostri Joannis Bollandi, utentis opera arnici sni

R. D.

"" 1K3

Tbomse Luytcns, tunc monacbi, poslea abbatis L.rlicnsuam generalem inscripsit. Qusesis, cui prxfutionem
siverat prsefatus

direptts,

ecclesia
est,

S.

Pe.lri

puellaris

quod vel ipsum

S.
aliisque

difficile

Luytens ex R. D.

Uberlo

le

fiebvre

cum

hsec tota pendeal a primaria

fuerit, in

Marlini.

pastore

Cbimacensi, quid

reliquiarum in

sua ecclesia

Utm tamen

omnibus

fastis

monu-

superesset,

mentis constanter refertur boc die

Julii.

episcopi

7 Etenim sanctse Monegundis natalis apud antiquos

uti et in anti-

Martyrologos
servationibus
vius
,

ita

consignatus

esl,

quemadmodum
sunt
stylo

in ob'

cui hic ita respondet feriis B. Martini 1634. Pro secundo., pari die et clade fintelcxcidium Cbimacense anni 1552 ligit lucluosum perierunt sacrae reliquise B. Monegundis, patronae

qvis Martyroloqiis.'

ad

Usuardum

abunde

demonslravi,

nostrse primariae,
titulo Electae

quae in
:

antiquissimis

breviariis

vbi

et

pleraque

omnia recensita
el

quse

in auclariis

Usnardinis vnrio modo

refere-

mus,

jrisi

bantur, ut prorsns supervaeaneum videatur singula hic

Alnensis,

honoratur nec quidquam iliius habequod interventu R. adm. D. abbatis accepimus unam parvam particulam ex

denno

enumerare aut

describere,

recentiorum clogia

congerere,

quemddmodum e.t qux non aliunde quam

monasterio Bonifontis inFranciaOrd. Cisterciensis, quae ibi cum variis aliis reliquiis asservabatur. sub
titulo

cx antiquis ant ex ipso sancto Gregorio accipi potuere.

lis qn;e in Usuardo de fj ie.ronymianis diximus, addi

B.

Monegundis Virginis
particulam,

in

antiquo

perga- F

meno.

Quam

tanto

favore habitam,

possunt conlracliora

nobis edila
et

tomo vn Junii,
;

Avgustanum,
alia tcnsci et

Labbeanum

Burberinianum
Anedoctorum
et

item

dno recentius excusa tomo 8

Mur-

Capitulares solennissima processione die xxvn Julii anno 1631 intulerunt in ecclesiam nostram, ubi reposita est in capsula satis magna lignea, par-

DD.

Durandi, nempe Autissiodorense

ponitur

Turonense,

in quibus diserte

virginis vel ancillas

relala
sit,

Monegundis, vel Dei. Cur ab Adone prima Julii

depositio

tim deaurata, partim serico vestita, auro intertexto, quam in memoriam antiqui illius loculi, de quo

Molanus, circumferunt
Canonicf,
rantur.
collegit et edidit,

in

processionibus duo DD.

celebritate

fugio pluribns quxrere

tavit S.

Gregorius, ast

diem obitus non noa communi Marlyrologorum

:

et

a populo,

magna

hcno-

consensv recedere non licct,vlinec a

ttijus

Romano moderno,
est.

Kiilnnlariiim operis nostri regula

Ejus anrerecte

nuntiatio, Turonis, depositio sanctae

ligiosae feminee, ex

Monegundis
evilato

10 Scripseral Molanus, ve.l. quisquis Natales ejus ad n Julii in hunc modum: Turonis depositio S. Monegundis viduae; cujus historiam
sanctus Gregorius Turonicus Episcopus descripsit. Natale ejus tamquam festum solenne Chimaci celebratur secunda Julii, postposito festo Visitatioms

quodoiM'"
,gnora< st

Moloni'1 -

Usvardo proftuxil,
quo etiam in

virginis titulo.

De

observatione

nosira

Vsuardina satis dictum esi. Siquis nihilominus virgines appellari posse ccntendat viduas sanctimoniales, ut
alicubi observat Ruinartius,
satts

de voce

non litigabimus
monialibus
urbe patria

indubitatum

credimus,

terminum virginis apud

et
iri.

conMarias, eo quod collegiata dictae urbis ecclesia ejusque secrata sit in hpnorem divae Monegundis soreliquiis exornata fuerit, quas duo canonici in
loculo lennibus processionibus circumferre solent in Chvtnaargenteo deaurato; in appendice ad offtcium

Dialeclicos de

viduis

quanlumvis sanctis
et

mimquiim univoce prmdicatum

negundc, cjus
vita,

HactennsdeS. Moin

cullu

reliquiis

cense addilur;

Turonensi, unde monvmenta

alia obtinere

no

licuit

tuperest vl de ejtisdem Sancls- reliquiis et solennissimo

apud Belgas Clitmacenses

cullu, nonnulla subjiaamus.

dictaro solenmtatem frequentia, ad osculum, magna vicinarum gentium concessis ut vulgo fertur, catenae S. Monegundis, non magnis indulgentiis. Salis mirum est, desuper

confluente ad

De

aliii locis in

Belgio

id

solum novimus, Sanctx no-

scivisse

Molanum, quod

toculus

ille

argenteus periissd

DIE SECUNDA JULII.

direptione, de in preedicta
tus le

277
reliquiis,

qua hoc etiam monet lauda-

feminarum ossibus seu

invenimus descripta
bursae
in

quarum nornina
ori

Febvre:

excidio

luctuoso mdlii in generali Cbimacensis, cum omnia ferro et urbis

illo

Anno

mernbrana,

praylictas

AICTORB.
1.

flamma vastarentur, notavit quidam honestus civis, probus et capiluli bastonarius, direptores sacrorum
oculorum, reliquias in ignem mittere; quas ille mediis ab ignibus eripuit, et obtulit postmodnm

seu sacculi alligata. Intra earadem bursara linteolo involutas ac ligatas beataj Monegundia
sacras reliquias reperimus, atque abaliisdistmctas et separatas ligamini autem praedicti linteoli an:

B. g

DD. rapitularibus, fuino et igne nigricantes, quas dicti DD. adbuc servant, sed quia non fuit tum
ille civis, necressatis expressa, nesciunt honore possint illa ossa taliter erepta honorare. quo Bactenus verba D. le. Febvre : quibus ad.de, qux habentur in citato nuper Officio, nempe lum S. Mone-

adjuratus

nexus erat hic titulus in membrana descriptus Beat^ Mo.negundis Viroinis. Erat autem ipsum nomen beatae Monegundis inutroquetitulo oranibus suis litteris exaratum.
:

13

Ex

bis

patet,

unde

hodiernas

suas reliquias

et

approbatio-

nis ali

Episco-

acceperint Chimacenses.

gundis, tum S. Priscse reliquias periisse anno

lb?i2, die

illo

xv Junii, po die sanctissimz Trinitati sacra,anno 1631, cum appen sione majoris sigitli etc. qur eo solum spectanl, ut
Epistola

data est

Leodiensi.

20

Julii, II

Francis urbem conflagrantibus,

praesente.

probelur

verilas

donalionis.

Subscribit

instrumento

sub Henrico

Rege Francorum ibidem

F. Bertrandus

Tissier S. T.

D. raonasterii

Boni-

Nec quidquam aliud habet ecclesia Chimacensis, quam habuisse sacras reliquias. Intcllige antiquas illas, nam alius prwribus substitutas, mox docebimus.
11 Plura
alaex Bono- ad laudalum
fotiie
et

fontis indignus Prior, suo et tolius conventus ejusdem

ecclesiee

nomine.

Subjangitur

instrumenlum
occasione

aliud
et

Ferdinandi
quibus

Archiepiscopi

Coloniensis

Elecloris
e.t

ad.

elucidationem tolius rei conlulil

atque

Episcopi Leodiensis, quo relalis

modo,

acceptx

substdutx

sutd,

D. Lmjlens transmisit R. D. Joanncs Coppxus, Chimacensis ecclesise canonicus et notarius Apostolicus, instrumenta nonnulla authentica subminisirans, quse abs re non erit hic subjicerc, aut saltem
iis

jam

dictx

rcliqnix obtcntse
et

fuerant, teslatur
eccletias

Ordinarius, pro parte Decani

Canonicorum

oppidi Chimacensis.sibiiuisse hurailiter supplicatum,

ex

aliqua delibare.

In epistola

rjallica

data

xxiv

quatenus eisdem dictas reliquias exponendi facultatem concedere dignaretur. Nos igitur, iaquit, eorum
piae petitioni

Novembris supradicti anni 1634 narrat, qua ratione a Bomfontensibus S. Monegundis reliquias impetraverit,
easque

ab

Ordinorio Leodiensi
exponi curaverit,

approbatas publicse
illis,

annuere volentes, auctoritate nostra nobis quomodoiibet attributa, eisdem Decano et canonicis eorumque
episcopali ordinaria, seu alias

venerationi

una cum

quas in-

successoribus, praedictas S. Monegundis reliquias,

in ecclesia praedicta

cendio ereptas
se.orsim

jam diximus

sic

lamen, ut hse poslremx

inscriptione,

conjunctx fuerint, apposila

qua

populo

Christiano

dubia

earum

fules indicatur. Quaerit deinde

Coppieus,

praesentium
in

Chimacensi publicae venerationi exponendi licentiam tenore concedimus et impertimur facultatem.

,

utrum verisimile
alteras
illas

dici

non

possit, Bonifontenses reliquias

In quorum fidem praesentes per Vicarium nostrum

spiritualibos

suas olim accepisse ab eodem Chimacensi ecclesix suss

Domino, qui
obtisatis

generalem

subscriptas

sigillo

collegiatx Turonibus

nuerit.

Verum
:

id nimis [ortasse curiose, certe

non

fundate

maluissem ego,

invenire poluisset, quisnam

et

Chimacensis
prsedictas

Dominus

quo

prxsertim tempore,
delulisset;

reliquias
fecit,

Turonibus Chimacum
hic subjungere,

quo in talibus utimur, communiri mandavimus. Datum in civitate nostra Leodiensi anno a nativitate Domini 1631, mensis Julii die xn. Subsignat Jo. a Chohier Vicarius Leodiensis. Concordantiam testatur Coppneus notarius Aposlol. cum tesnostro,
tibus.

quod nec

nec facere potuit. Inlerim, quee ab ipso

accepta sunt , juverit

menta minime dubia, quod S. hodiedum Chimaci existant el solita pietate honorenlur.
sonat

tamquam monuMonegundis reliquise

14 Idem
quior
S.

ipse aliud diploma subjunxit, ex quo anti-

Monegundis
,

cultus

Chimaci

exhibilus

egregie confirmatur

aliaque eo spectantia memorantur,

Festum S. Monegundis pridem solenne fuisse,

Incipio ab authentico instrumento traditionis, quod ita

:

quee ex apographo nostro describenda censui. Ita habet

Joannes Dei gratia Episcopus Leodiensis, universis

et singulis, praesentes visuris seu audituris, salutera in

vl docet in-

stmmentum
donationis,

12 Reverende Domine Decane, venerabiles Domini, ecclesise collegiatae Chimacensis Canonici. Mvorum cum Christo in ccelis regnantium sacras reliquias, fontes esse salutares, quibus multa hominibus praestet Deus beneficia, piae Catholicorum mentes persuasum semper habuere et Patres orthodoxi in secunda Synodo Nicaena congregati, expressa definitione docuere. Proinde eo gratior nobis fuit vestra petitio, qua beataj Monegundis, vestrae Chimacensis ecclesiae collegiatae patronae,
,

Domino. Vota fidelium,

cultus

illa

prasertim, per quae

et

divini
saluti

succedit

augmentum

animarum

commodius

consulitur, ad exauditionis gratiam

libenter admittimus,

eaque favoribus prosequimur

opportunis. Sane pro parte dilecti nobis in Christo

nobilis viri Joannis de
ralis
loci

Croy

militis,

Domini tempoin Christo

de Chimay, nostrae dioecesis, exhibita

petitio

continebat,
et

quod Sanctissiraus
D.
suis

Pater

Dorainus,

noster Nicolaus Papa ex

Apostolicis
latius

reliquias, quae in nostra ecclesia servabantur, vobis

legitimis causis, in litleris

transmitti supplicastis,

quo certiores

facti

sumus,

vos non alio fine hunc tantum thesaurum (utvestris utar verbis)quam pietatis atque devotionis fidelium
tihnsti erga

Sanctos excitandae causa, postulasse. Vobis igitur praedictae beatae Monegundis reliquias, reservata solum nobis parte earum exigua, per

compleraentum structurae ecclesiae collegiatai loci praedicti, nuper igne (prodolorl) consumptae, et in qua sanctarum Moldegundis et Priscae virginum corpora condecenti
expressis et nobis praesentatis, ad

honore frequentantur, Christi

festivitatibus

fidelibus, in singulis

earumdem virginum

pro

structura

" D.

Dominum Joannem Coppaeum, Notarium Apostolicum, ac vestrae ecclesiae Canonicum, quem

ob hoc ad nos specialiter delegastis, mittimus. Ac ne cujusquam fides circa eas vacillet; scitote, illas ab omni tempore immemoriali, tamquam sacras

hujusmodi manum ibidem porrigentibus, septem annos et totidem quadragenas de injunctis eis pcenitentiis, ex omnipotentis Dei misericordia ac beatorum Petri et Pauli Apostolorum ejus auctoritate misericorditer relaxavit.
lpsius ecclesiae, pro terapore tx idoneis pres- ostenditur existenti, ac quatuor aliis discretis et diplomate praedictorum byteris, per Decanum deputandis, confessiones, durantibus festivitaChristi fidelium singulis pectibus antefatis, audiendi ipsosque de quibus catis, criminibus, delictis et excessibus, de

reliquias in insigni ra 'a, quae

illa

capsa, intus

omnino deaualtare posita

15 Insuper Decano

supra

maximum nostrum

est,

ac solennioribus festis aperitur, fuisse cum e lto cultu publiceexpositas, a populo venerandas. a ' a utem thesaurus ille bursa acupicta contentus,
aliis

una cu m

plurimis

Virginum ac

sanctarum

Julii T. I.

36

ore

278

DE
confessi fuerint
et

S.

MONEGUNDE VIDUA RECLUSA.

dummodo
stolorum ejus auctoritate
confisi,

A
AtlTOBE
J.

ore
talia

corde

contriti,

omnibus

et sin-

n
'^ 8

B. S.

Sedes Apostolica loret merito consulenda, absolvendi pcenitentiamque salutarem eisdem injungendi. liberam et perpetuam Apostolica auctoritate concedentes facultatem. Cura

non essent, propter quse

gulis utriusque sexusChristi fidelibus praefatis, vere conce poenitentibus et confessis, qui dictam ecclesiam
in

*a n

singulis

earumdem Sanctarum Monegundis

electae

et Priscae virginis, Conversionis S. Pauli, Dominicae

autem, uteadem

petitio subjungebat,

quotannis ex

in

more
fuit

populi loci antedicti, festum

S.

Moldegundis

virginis

solenniter
eo,

ibidem celebrari consuevit, id

necnon Dedicationis ipsius festivitatibus et diebus, a primis Vesperis ecclesiae usque ad secundas Vesperas inclusive. devote visi-

Ramis palmarum,

quod festum S. Priscse virginis in p .pulo consueverit hactenus solenniter celebrari. Quare pro parte nobilis Joannis de Croy supradicti, nobis iuit humiliter supplicatum, quatenus litteras Apostolicas hujusmodi, per nostros subditos desuper
sine
tequirentes,
publicari

taverint annuatim, ac ad reparationem, conservationem, manutentionem et ornamentorum hujusmodi fulcimentum, manus, ut praefertur, porrexerint adjutrices, pro singulis festivitatibus et diebus jam
dictis,
sibi

quibus id fecerint, centum dies de injunctis

misericorditer in
perpetuis

mandaremus,

atque

dicta

poenitentiis

Domino

relaxa-

iesta

sanctarum Moldegundis et

Priseae Virginum,

mus;

praesentibus,

futuris

temporibus

in singulis ecclesiis parochialibus dominii temporalis

loci

duraturis. In

quorum

fidetn etc.

de

Chimay

praedicti,

perpopulum

ipsius dominii

anno a nativitate mccccxcvhi

die vero

Datura Remis sub xxvm mensis

solenniter celebramla proclamari.

16 Nos
Joannls Ep.
Leodiensis

igitur

hujusmodi supplicatione inclinati,

Apostolicas,

Maji, pontificatus SS. in Christo Patris ac Domini nostri, D. Alexandri, divina providentia Papae VI,

supradictas

litteras

per presbyteros
subditos,
saltera

anni 1452.

parochialium

ecclesiarum nobis
in

desuper requirendos,

faciebus ecclesiarum

suarum

publicari, etinsuper, contemplatione tanti spiritualis et apostolici thesauri, in dictis festis ibidem adipi-

anno sexto. 19 Haclemis monumenta Chimacensia, exquibusde vetusto S. Monegundis ibidem cultu, de ejusdem reliquiis ibi etiam pridem asservatis, de earum amissione
aliarumque substiiutione. de solenni
feslivitate a populo

I>amur.
<:<

vita

otHcium.

scendi, hujusmodi festa

sanctarum Moldegundis et
in singulis ecclesiis
loci

celebrari solita, ea diximus, qwp. inde accipi poluere,

Priscse virginum praedictarum,

parochialibus
praedicti,
ita

dominii

temporalis

de Chimay

per

populum

ipsius dominii solenniter,

qnod, nedum a

peccatis, sed et

ab omni opere

quemadmodum priori paragrapho Turonensia relata sunt; qtiibus cum quod addamus, nihil\ supersit, subjungenda hic vita de qua num. 1 actum est, ex Surii editione, quam, cum aliis collalam, prxlulimus, tametsi variantes lecliones
talis

mechanico,

penitus in eisdem cesset et abstineat,

non lanti momenti

:

visse sint; ul
e.x

ex annoGreijorio
;

celebranda, per presbyteros parochiales ecclesiarum

abunde patebil

post

qux

laudato S.

parochialium ejusmodi dominii, proxima Dominica

subsequelur caput

xxiv de

Gloria

Confessorum

ac

hujusmodi festa praecedente, proclamari, in virtute sanct* obedientiae districtius praecipimus et mandamus. Et nihilominus, de omnipotentis Dei misericordia,
et sancti

demum

Officium proprium Chimacense B.

Monegun-

dis religios,ae feminae, decantari

solitum in ecclesia

ac sanctae Mariae Virginis gloriosissim

Lamberti Marfyris patronorum nostrorura

quatenus nostrae dicecesis exstide injunctis

exempta oppidi Chimacensis, Leodiensis dioecesis, excerptum ex vetustis ejusdem ecclesiae manuscriptis Duaci excnsum typis Petri Auroy, sub
collegiata
;

patrociniis confisi, antedictis Christi tidelibus confessis et contritis,

Pelicano aureo mdcxxi.

terint, quadraginta dies indulgentiarura,

eis pienitentiis,

misericorditer in
littene

Domino

similiter

VITA
Auclore S.
lib.

relaxamus. Dnlse sunt

anno a

nativitaie

Dommi

Gregorio
vila

Turonen.

Episcopo,

liS"2 mensis Aprilis die ultima.

Indulgentise

tribus

17 Ullimum Coppxi instrumenlum nos docet, templnm S. Monegundis necdum integre restauralum fuisse anno 1408, cum eo tempore novse ad istum finem
gralix accesserint, factie a tribus S.
bus,

De

lione Surii

Patrum cap. 19. Ex cdicollata cum aliis edilionibus.

Cardinalibus

R. E. Cardinali-

I nsignia
humano
cipi.

nimirnm Raxjmundo
el duce.

tituli

S. Vilalis, Gurcensi

Episcopo. Guillermo
episcopo
tituii

tituli sanctse

Potcntianx, ArchiEpiscopo Ceno-

divinorum beneficiorum charismata, quaa generi coelitus sunt indulta, nec sensu converbis proferri a, nec scripturis poterunt com-

Cene/icki Del

immensa.

Remensi,
et

et

Philippo de Lucemburgo

prehendi,
phetis

cum

ipse Salvator mundi, ab

illo

rudis

sanctorum Petri
,

Marcellini,
fl

seculi exordio, Patriarchis se praestat videri,

Pro-

manensi

qui

devote
ita

requisiti
ecclesise,

Joanne Girard

annunciari, ad

extremum semper Virginis

et prae*
t,

Capellano Chimacensis
bus inclinati,

ejusque suppl icalioni-

intactaeque Mariae dignetur utero, suscipi,

loquuniur: yEterna? mercedis partiqui se

ceps efficitur,

bonorum operum

constituit

potens imraortalisque creator, mortalis carnis patitur amictu vestiri, mortem pro hominis ob peccatura b
mortui, reparatione adire, victorque resurgere. Qui nos gravium facinorum spiculis sauciatos, ac latronura insidiantium vulneribus affectos, infuso meri oleique liquore, ad stabulum medicinae ccelestis, id
est,
u c.

promotorem. Cupientes igitur, ut ecclesia collegiata sanctarum Monegundis electae et Priscae virginis de Cymaco, Leodiensis dicecesis, congruis frequentetur honoribus, et a Christi fidelibus jugiter veneretur, nec

10.

non
,

in suis structuris et aedifieiis debite

Ecclesiae

sanctae

dogma perduxit

qui

nos

reparetur

conservetur ac manuteneatur , libris quoque, calicibus, luminaribus aliisque ornamentis

ecclesiasticis,

exemplis Sanctorum vivere, incessabili praeceptionis

suae

divino

cultui

necessariis,

decenter

sed ipsum etiam-inferiorem

sedviriliter agonizantium c

munere cohortatur, nobisque non modo viros, sexum, non segniter,

viris legitime decertantibus,
praeliis
:

mnniatur, in eaque cultus augmentetur divinus, et ut Christi fideles ipsi eo hbentius devotionis causa ad eamdcm confluant, et ad reparationem, conservationem et ornamentorum fulcimentum manus promptius porrigant adjutrices, quo ex hoc ibidera, dono coelestis gratiae uberius conspexerint se fore
reiectos.
concessio.

non solum
siderea
quae

praebetexemplum quae verumetiam

:

feminis, in his

favorabiliter desudantibus,

regna confert

sicut

beatae

Monegundi

d,

quae relicto genitali toro,

tamquam

regina prudens,
3 Ke S-

His prxmissis,

sequitur ipsa Indulgentiarum

18 Nos et quilibet nostrum, de omnipotentis Dei misericordia, ac beatorum Petri et Pauli Apo-

Salomonis adivit e, beati Martini basilicam, ut ejus miracula quotidianis momentis miraretur, expetiit, hauriretque de fonte sacerdotali, quo posset aditum nemoris paradisiaci
audire sapientiam
recludere.

2 Igitur

DIE SECUNDA JULII

2 Igitur beatissimaMonegundis, Carnotenae urbis indigena, parentum ad votum copulata conjugio,
duas
s patrio
.

279

visum recepit.

Homo

ex pago

illo,

qui olim audi-

filias

habuit, super quibus valde gavisa laeta:

iHoW""
f

1'5

batur, dicens

Quia propagavit Deus generationem mihi duiE filiae nascerentur. Sed hoc munmeam, ut diale gaudium intercepit f seculi hujus amaritudo, dum puellae, modica febre pulsat, metam naturae
debitam concluserant.
plorans,

tum perdiderat, ad hanc cellulam devotus advenit, pro quo deprecati sunt parentes ejus, ut ei manus
haec Benedicta dignaretur imponere. Sed illa indignam se proclamans, per quam Christus operari dignaretur, solo prostrata, et quasi ipsa Dominicoiliaque adhuc solo decumbente, aurcs surdi apertae sunt, rediitque ad domum propriam, mcerore ablato, cum gaudio. 5 His signis glorificata inter suos s, he vanae
:

mo
-

greg.
*-

Ex

orbatamque

se lugens,

hoc genitrix moesta denon diebus, non

rum pedum vestigia lambens nam clementiam supplicavit

hurailiter, pro eo diviitem surdum.

noctibus a fletu cessabat,

non

ullus

quam non vir, non amicus, propinquorum poterat consolan. Tandem

:

vero g in se conversa, ait Si nullam consolationem de obitu filiarum capio, vereor ne ob hoc laedam

gloris lapsum incurreret, sancti Martiii Antistitis item puellam

Job. I.

Dominum meum Jesum Christum. Sed nunc haec lamentalinquens, cum beato Job consolata, decantabo h
i
:

basihcam, relicto nonjuge cim familiaet omnidoino " pmtula.

sua, fldeliter expetivit.
ret, venit

Dominus

dedit,

Dominus

abstulit

sicut

Cumque iter coeptum carpead vicum urbis Turonicas, cui nomen est Evena, in quo t Medardi Suessionici confessoris
reliquiae

Arctissime
inclusa

factum est; sit nomen Doiuini benedictum. Et haec dicens, exuta veste lugubri, jussit sibi cellulam parvulam praeparari, in quatan-

Domino

placuit, ita

continentur, cujus et vigiliae ea nocte celebrabantur. Ibi u igitur illa attente excubans in
oratione, bora debita

cum

reliquo populo ad Missa-

tummodo

fenestellam,

per

quam modieum lumen

:

rum

accessit solennia. Quse

posset cernere, praecepit aptari

iliique

contempto

celebrarentur

w,

dum a sacerdotibns Dei advenit quasdam puella pustulae

viri consortio, soli Deo, in qua erat confisa, vacabat /; fundeiisque orationem pro suis ac populi delictis, babens puellulam unam, cujus ei famulatu ministrabatur aquae necessitas;
:

mundi ambitu, spreto

malae veneno conflata, prociditque ad pedes ejus, dicens Subveni mihi, quia mors iniqua vitarn co:

natur eripere. At

illa

more
ea

solito

in

oratione procreatori,

strata, supplicavit

pro

Deo omnium
:

B accipiebat etiam lymphis cineres

/

farinam hordeaceam, infusosque

diligenter colans,

erectaque, signum Crucis imposuit

sicqueinqua-

exeaaqua mix-

turam massae conficiebat, formatosque propriis manibus panes ipsa coquens, post longa jejunia reficiebatur. Reliquum domus suae cibum pauperibus
dispensabat.

tuor partes vulnere excrepante, puellam, pure decurrente, mors importuna reliquit.

6 Post haec ad basilicam sancti Martini Moneguncoram sepulcro gratias agens, quod tumulum sanctum oculis prodis beata pervenit, ibique prostrata
priis

Aliud mira-

culum.

3
jrjumis sese

Factum

est

autem quadam

die,

ut

memorata

contemplari

meruerat, in cellula parva con-

puella, quse ei consueverat famulari,

et credo, ini-

sistens, quotidie orationi acjejuniis vigiliisquevacabat. Sed nec. ille locus ab ejusvirtute fuitinglorius. Nara viduae cujusdara filia manus contractas detulit, cui x ut illa exorata signum salutis imposuit, raani-

maccrat.

mici astuseducta, cuisemper bonis injurias irrogare

inos est, se ab ejus famulatu subtraheret, dicens
:

Non potero ego cum hac domina permanere,

in
tali

quae

commoratur sed potius utar seculo, ac cibum potumque in abundantia sumam. Quintus autem jam fluxerat abscessionis ejus dies,
abstinentia
:

vero

bus suis digitos puellae contrectare ccepit. Extensis digitis, nervisque directis, volas laxavit incoillius

quod m haec Religiosa neque farinam consuetam, neque aquam acceperat, sed perstabat immobilis, et
fixa

lumes. Dum autem haec agerentur, audita vir fama Beatae, convocans amicos vicinosque
perrexit post eara, ac reduxit ad proprif., et
cellulam,
illa

suos,
in

eam

quo quisque n locatus vel fundatus, nec venti turbine, nec fluctuum impulsione dilabitur nec enim sibi illa de mortali
in Christo,
in
:

manens

qua prius habitaverat, intromisit. At non cessabat ab opere, quo consueverat, sed
in

exercebatur in jejuniis etobsecrationibus, uttandem

locum, inquo habitaredesiderabat, posset acquirere. Inchoat iterum iter desideratum, implorans beati
Martini atixilium, ut qui dederat desiderium, tribueret et affectum perveniendi ad basilicam. Revertitur

cibo vitam,
1'roverb. 10

sed de verbo Dei (sicut scriptum est)

putabat inferri,
Haliac
1

commemorans
: :

illud sapientiae Salo-

Exod. 16
"llffl.50.

Quia non necabit Dominus Quiajustus ex n'de vivit. Sed quoniam corpus humanum absque esu terreno sustentari nequit, prostrata in orationem o, petiit, ut qui manna populo esurienti de ccelo, lymphasque sitienti produxit e saxo, ipse quoque alimentum, quo parumper corpusculum fessura con-

moniacas proverbium

fameanimam

justi, etillud

ad cellulam illam,
in

in

eaque

perstitit

inconcussa

a viro suo quaesita.

nachas,

qua prius fuerat commorata, F nec enim est amplius Ibi verot/ paucas colligens mo:

cum

fide

integra et oratione degebat, non

nisi

Otellta accijiit

dignaretur indulgere. Protinusque ad ejus orationem nix de coelodecidua humum operuit.

lortaretur,

iuam.

Quod iUa cum gratiarum actione cernens, educta nianu per fenestrara, quod circa parietem erat, ex
ipsa nive collegit, de solitum formavit,

hordeaceum, non vinum, nisi Duritia ntr et hoc ipsum aqua nimia &" temperatum, nullum habens stratum fceni paleaeque mollimen, nisi tanttim illud, quod intextis juiii-i virgulis fieri solet, quas vulgo mattas ; vocant. Hoc

sumens panem parum in diebus

festis,

qua aquam exprimens, panem p quo usque ad alios quinque dies viftum corporeum ministravit. Habebat autem q contiguum cellulae parvulum

superponebat formulae,

lioc solo

supersternebat, lioc

erat quotidianum scamnum, hoc culcitra, hoc plumella, hoc erat stragtilum, hoc omnis lectuli com-

Snnai c c
,

virictaruim, in qtiod pro quadain relevatione prodire

erat solita.

In illud igitur ouni ingressa esset, intuens herbas loci ac deambulans; mulier, quae triticum supra tectum suum siccandum postierat, quasi
e "'inentiori

moditas; sic docens easdem facere, quas secum adIbiqueinDei laudibus degens, multisinfirmis, oratione facta, salutaria impartiebat medicamenta.
scivit.

loco, curisoppleta

mundanis, imporaccedit,

7 Mulier quaedam filiam suam exhibuitvulneribus aa, et pus earlem genuerant. Tunc illa, facta Saliva sua /""'"<"' oratione, salivam ex ore suscipiens, vulnera sseva "'""'

plenam

tune prospexit,
Co;gnoscens

moxque

oculis clausisTumine caruit.

perunxit,

puellamque

reddidit sanam,

opitulante
formavit.

autem reatum suum, ad eam

.

ejus virtute, qui caeci nati oculos

sputo

''em, ut gest a fue i-at, se p an d ens At illa dejiciens ln orationem, ait Vae mihi, quia pro parvitatis eae persona peccatrice, aliorum clausi sunt oculi.
: '

Puer

vero incola loci, maleficium in potione hausit,

de quo, ut asserunt, serpentes generati in intraneis. magnum dolores suis morsibus excitabant, ita ut
nulla quiescendi

consummata oratione, imposuit manum mulieri. oniestim autem, utsignum Crucis expressit, mulier

mora

vel

in

modicum momentum
poterat
;

indulgeretur

sed neque cibum aut potum capere

280

VITA
:

S.

MONEGUNDIS VIDU^E RECL.

tamen unius hic oculi recipies lumen deinceps autem propera quantocius ad pedes beati Martini, et prosternere in compur.ctione animi coram eo, ip S9 enim tibi restituet alterius oculi visum. Expergefactus bomo, unius oculi recepto lumine, abiit qu
:

A
EX
GRF.G

poterat

rejiciebat.

TIBON.
bb

quando bb aliquid accipiebat, protinus Hic adductus ad beatam feminam, petiit, se ejus virtute mundari. Cumque illa reclamaret, indignam se esse, quae haec agere posset, implicita precatu suorum, ventrem pueri palpabat, palma demulcens, sensitque ibi anguium venenatorum nequitiam latitare. Tunc accepto pampini viridis folio,
et si

jussio impulit imperantis, ibique

iterum obsecraus

saliva linivit, fixitque super

eum Crucis

beatas sig-

naculum. Quo posito super alvum juvenculi, dolore paululum sedato, obdormivit in scamno, qui olim
Item puerum

beati Confessoris virtutem, depulsa c*ci oculi nocte videns abscessit. Mutus etiam ad hunc Beatae tumulum prostratus decubuit : qui tantum fide coraest, ut rivis laehrymarum cellulae inficeret pavimentum, qui consurgens, absolutalinguavirtute divina, regressus est. Alius denique mutus veniens et decumbens, corde tantum implorabat, et non

punctus

morbidum.

doloribus insistentibus caruerat sorano. Post unius vero horae momentum consurgens, et ad purgandura

ventrem egressus,
cessit.

pestiferae

generationis

germen

effudit, gratiasque referens ancillas Dei, sonus abs-

voce solubili Bealae feminae auxilium, in cujus ore de raemorata benedictione parte infusa, erumpente sanguine

Item paralyticum.

tractus, ante

8 Alius vero puer paralytica aegritudine coneam intermanus delatus erat aliorum, deprecans a Beata sanari. At illa oratione prostrata, precem pro eo efludit ad Dominum. Consummata vero oratione consurgens, apprehensa manu pueri, erexit eum sospitemque abire permisit. Mulier erat caeca, quae adducta ad eam, deprecata est, ut ei manus imponeret. At illa respondit Quid vobis et mihi, homines Dei"? Nonne sanctus Martinus hic
;
:

mixto

cum

pure,

vocis

officium meruit

adipisci. Frigoriticus

quoque accedens ad hoc moliumentum, ut pallam tegentem attigit, restincta

contagionis febre, convaluit. Contractus vero, Marcus nomine, manibus deportatus aliorum ad sepul-

crum Beatae, orationem diutissime fudit hora autem nona pedibus propriis stetit, domumque
:

Item cxcam
restituit.

habitat, qui quotidie illustrium opere virtutum refulget'? Illuc

cum in valetudinem quarto aegrotaret mense, et non solum gressuum, verum etiam jam ciborura usum,
regressus est. Leodinus puer
irruens,

gravem

accedite,
:

ibi

obsecrate,

ut ipse vos

insistente febre nimia, perdidisset, ad ejus deporta-

visitare dignetur

nam ego

peccatrix quid faciam?

:

tus sepulcrum, praemortuus, accepta salute, surrexit

Ula vero in sua petitione perdurans, aiebat Deus per omnes timentes nomen suum, quotidie opus exercet egregium ideoque supplex ad te confugio,
:

cui praestita est divinitus gratia curationum.

commota Dei famula, luminibus

posuit
:

sepultis

Tunc manus imlate

statimque reseratis cataractis,

mundum

tumulo redivivus. Quid de frigoriticis reliquis locum plerisque hoc fuerit beneficium remedii, dum palam tumuli suiit fideliter osculati ? Quid etiam de energumenis? Qui adducti ad cellulam Beatae, cura liraeu sanctum fuerint ingressi, integrae menti restituuntur, Nec enim moratur larva
e

quar,

patentem, quae fuerat ca?ca, prospexit. Multisque etiam energumenis ad eam ingressis, ut manus imposuit, fugato hoste nequam, sospitatem restituit. Nec morabantur ex his curari, quos ad se Sancta
permisisset accedere.

egredi e corpore,
qui timentibus

cum

Sanctae hujus senserit adesse

virtutem, operante hoc

Domino nostro Jesu Christo, nomen suum preemia largitur aeterna.

ANNOTATA.
a Sic antiqua editorum
lectio,

Senedicto
sale et oleo,

9 Jam autem tempus vocationis ejus appropinquabat, et defessa corpore solvebatur. Quod cum

nec video prsferen-

viderentsanctimoniales,quas secum habebat.flebaut

valde, dicentes
:

dam

recentiorem Ruinarlii, in qua pro proferri, poni-

Et

cui nos,

quis? Vel cui

commendas
:

filias,

mater sancta, relinquas in locum hunc

tur effari.

b Optima
est,

et

vulgatissima

leclio,

in

Ruinartiana

pro Dei intuitu congregasti? At illa parumper lachrymans, ait Si pacem sanctificationemque sequamini, Deus erit protectio vestra, habebitisque

peccato mortui.

c Ruinart.
clara est.

agonizantem

neutra constructio salis

sanctum Martinum Antistitem pastorem magnum. Ego quoque non discedam a vobis sed invocata, adero in medio charitatis vestrie. At illae rogabant,
:

d Ruinart. beata Monegundis, sed melius edita. e Nihil opus erat in nova editione inserere
haec.
f Recte, intercepit; in novissima, praevenit.
,

ita

dicentes

Venturi sunt multi infirmi ad nos, fla<n. tantes benedictionem a te accipere et quid faciemus, cum te non viderint esse superstitem ? Confusae enim eos foras emittemus, cum tuam faciem non contemplabimur. Rogamus autem, ut quia haec ab ocuhs nostris absconditur, saltera digneris
:

\_/

oleum ~

g El hoc nitidius quam tandemque. h In nova est decantem. i Ruinartiana, quomodo. k Eadem, fundens orationem pro suis populique * *j\a iviu iifc|i i* mr wt ivi iAv/A*wvitj delictis et paulo irifra plenion sensu, cujus ei w uvi*u) ^uiuu v famu i

salemque bened^ere, de quo possimus

:

aegrotis be-

latu ministrabantur ea quae necessitas exigebat

1

nedictionem flagitantibus ministrare. Tunc illa, benedicto oleo ac sale, tradidit eis quae suscipientes
diligentissime servaverunt. Sicque beatissima obiit in pace, et sepulta est in ipsa cellula, multis se in posterum virtutibus repraesentans. Nam de memorata benedictione multi post ejus

Male

in

Ruinarl. ac diiigenter;

utt et infra,

pa-

nes et ipsam coquens.

m
quam

P.uinart. quo.

n Eadem
enim.

brevius
,

sed

non

rectius,

in

quo quisparticulam

sancte moritur.

locatus

omittens paulo

inferius

Miracula
varia
arf

transitum a;groti mcolumitatis beneficia sunt experti. 10 Bosoms denique diaconi pes unus a pustula mala intumuerat, ita utgressum
facere

o Hic przeferrem Ruinartianam, in oratione. p Sic melius quam

solito.

ejl 5

non

tumulum.

deportatusque ad ejus templu m,

1

valeret,

"

(fenrta

rpi;,,...!

extemploaperto vulnere, defluente veneno, sauatus est. Caecus quidam adductus ad ejus
oratione prosternitur
pore,
:

orationem fudit. 6X le memorat . quod nt super pedem ejus, et

q Major hic diversilas lectionis : Habebat enim contiguura celluhe parvulum viridarium in illud autem, pro quadam relevatione, prodire erat solita.
;

In quod ingressa, intuens. Stc paulo infra, remque ut gesta fuerat etc.
r Ruinart.
et

irruente

tumulum in autem in eum'soBeata, dicens

Homo quidam
legit

ad ejus cellulam,
parentes,
et

obdormivit, apparuitque

infenus
s

ei

Indignam quidem me judico exaequari Sanctis

manum. Eadem pro suos,

vel

infra

et

sed

omni domo, pro

omni dorno.
t

Ruinart.

DIE SECUNDA JULII.

2 8I

beati Medardi. t Ruinart. Ruinart. in quibus. ibi igitur u Bene,

:

laxet,

w
vit,

Sic

celebrarentur, melius quam

et

celebrantur,

inque tuae vitae mereamur sorte manere. Psalmus. Laudate pueri. Antiph. Beata namque Monegundis, cujus hodie

Q
f.X OFFIC.'

pusulse, rjustul meliusquam

infra oplime supplica-

celebramus solemnia,
cebras, gratia Dei

CHIMAC.

fragili in

corpore mundi
fortiter

ille-

male

in nova,

suggessit.
edila, cui

concedente,

superavit.

% Et
ut
i' l

hic

recle

ut

illa

Ruinarl. quse

Psalmus. La:tatus sum.

Antiph. Monegundis perfusa dixit lacrymis, mi Jesu Christe, permitte me simul gaudere cum Sanctis tuis. Psalmus. Nisi Dominus.
Antiph. Migravit
vidit

ra omitlens vero, et pro illius, ponens ejus, ac, t

obsecrationibusque, pro et obsecrationibus. y Sic melius quam ibique, et mfra mehus parura quam parumper, melius aqua nimia, quam nimio
latice.
z

de

mundo beata Monegundis,

et gloriam

Ruinarl. etiam mattas, ubi notat Mattas lectum

monachis

assignatum a S. P.

Benedictino.

Pro

sanctam Dei Paaccesserunt Angeli, et susceperunt animam ejus. Psalmus. Lauda Jerus.
tris, et

Angelum Domini,

supponebat, legit superponens, atque item supersternens. A& formulae, observandum, accipi hic pro sedili
vel

Capilulnm. Proverb. 21. Mulierem fortem quis inveniet? Procul et de ultimis finibus pjetium ejus
:

scamno. Infra,

melius

ediia,

commoditas, quam
legi, et,

confidit in ea cor viri, et spoliis

non

indigebit.

Deo
prae-

Ruinarl. necessitudo.

gratias.

aa

Asserit Ruinart. in

MSS.

ut quidam

Hijmnus.

Decantemus lsetabundis vocibus

vocant, potae haec causa genuerat; malo constructio-

nem nostram, rectam et plenam. bb Sic melius, quam post diu. Infra leijit Ruinart. precatu parentum, palpabat, demulcens, quod po-

Saerosaneta? Monegundis, ad cujus vestigia,

Maris mundi pulsis undis, sequamur

Sicut

ccelestia.

aurum depuravit

fornacis adustio,
fldei

pro effudit

nens, alixque discreptntes minulix occurrunt ; fudit pro obsecrate : Sanctimo: obsecramini

Sic hanc

Sanctam expurgavit

devotio,

niamque pro sanctiflcationemque

ego quoque, pro

nam

et

ego

etc.

Et beatam comprobavit prteclara religio. Creaturam dum perpendit omnem transitoriam, Hujus mundi parvipendit vanescentem gloriam, Ad hunc toto corde tendit, qui dat reis veniam.

Ex

libro

dn gluria Confessorum cupite xxiv.

Non

mRriti copiosa rerum abundantia,

Nec parentum generosa rnovetur

i\.pud ipsam vero urbem Turonicam beata Moneobiit. Fuit autem ex Carnoteno territorio, quae relinquens tam patriam quam parentes, ad hoc
gundis

prosapia,

Plus est

ei

pretiosa carnis abstiuentia.

stricta cella

Ergo clausa

mundi

fastus abdicat,

tantum Turonis expetiit, ut orationi vacaret

per

Contra carnis, mundi bella, hos*is quoque dimicat, Ne mergatur in procella Christo sese didicat.

quam Deus crebro

tniracula ostendere est dignatus.

Deo supplex famulatur

precibus, jejuniis,

Nam

si

quis pustulam
,

malam

incurrisset, et ad
:

eam
illa

veniens

oratione

precabatur

confestimque

Victu gravi cruciatur, Sanctus in angustiis Hanc Mariinus consolatur hostis pro insidiis.

prosternebatur ad supplicandum
ligens folia cujuslibet oleris
niebat, faciensque

Dominum,

Cumque corpus
Hordei ex pane

et colinli-

inanivit pro placenti ferculo,

aut pomi, saliva

vivit, laticis et poculo,

crucem super ulcus imponebat

folium; confestiraque ita

bat,

omne venenum evanesceaegrotus ultra perferrat.

Quare Deus insignivit hanc multo miraculo. Hujus opem imploremus atque patrocinia,
Cordis
ei

dignum Quartanariis quoque

ut nihil

praasentemus et oris obsequia,

leti

et

gulam dolentibus

Ut cum Ut

ipsa collocemur in ccelesti curia.

data

Amen.

benedicta aqua, saepius medebatur.

Ad

Versus.

cujus nunc

Ora pro nobis Beata Monegundis,

sepulcrum assidue

digni efflciatnur promissiombus Christi.

intirmi confluunt, et

sanantur.

Nam
ibi

quanti frigora passi, quanti a pustulis malis

veneno incrassante praemortui, quanti a dysenteria

sunt sanati, viritim non potest explicari. Sed
in libro,

quoniam multa ex his

ad Maijnificat. Regnum mundi, et omnem ornatum seculi contempsit Beata Monegundis propter amorem Domini nostri Jesu Christi, yuem amavit, in quem credidit, quem dilexit.
Antipli.
Collecta. Beatissimae

quem de

ejus vita

Monegundis, quaesumus Doatque ejus gloriosis pro-

C conscripsimus, memoravimus; quae deinceps gesta

sunt, tacere nequivimus. Probati archidiaconi nostri

mine, nos tuere

illecebns. Per

praesidiis,

famula graviter a quartana typo quatiebatur, et jam prope annum in hac febre aegrotabat; quae inter manus parentum deposita super tumulum sauctum,

vocati exemplis, cunctis mundialibus abreuunciemus

Dominura nostrum Jesum Christum

Filium, etc.

domum

2 Atl Matutmum. Invilatorium. Adoremus Chri-

incolumis est relata.

stum Regein Sponsumque sanctarum virginum, qui beatam Monegundem collocavit inter choros Angelorum. Venite.
Hijmnus. Mente nos l*ta, simul atque voce, Et choro, vita quoque consonante,

OFFICIUM
B.

MONEGUNDIS
RELIGIOS^: FEMINjE
Collegialte

Tu Monegundem, pie Christe, digne Da celebrare.

Carnis. Hasc, mundi, spiritus maligni
Bella deviqit#duce castitate. Spe poli tetro studuit domare.

Patronm Eidesice

exemplce, ac

totius oppidi

Chimacensis.

^\.<l

Vesperas.

D eo

devota

nostri

Antiphonas. Sancta Monegundis, famula, Regem posce tonantem, ut misereatur solita pietate, Psalmus. ^ixit

Corpus m antro. Huic latex haustum dedit, atque pastum Hordeum, stratum bene dura natta, Ut beatorum sociata turnue
Vivere posset.

Dominus
Antipkona. Alma Monegundis fainulorum vota tuorum suscipe nostra, rogans Dominum, ut crimma

Hujus obtentu Deus alme nostris Parce jam culpis, vitia remittens, Quo tibi puri resonemus almuiu
Pectoris

hymnum.
Gloria

282

VITA
compar utriusque semper Deus unns, omni Tempore secli. Amen.

S.

MONEGUNDIS VIDU^E RECL.

oleo et sale, fradiditeis, quae suscipientes diligenti. siine servaverunt. Psalmus. Cantate Domino. i.

Gloria Patri, genitaeque Proli,

Et
EX OPVIC.
cniuACi

tibi

Spiritus alme,

Aniiph. Cajcus quidam adductus ad ejus tumulum

inoratione prosternitur; et apparuit

ei,

dicens
,

In-

In primo Noctarno. Antiphona. Beata Monegunde deprecante Dominum, aures surda? apertae sunt, et benedixit Dominum. Psalmus. Domine Dominus
noster.

dignam quidem me judico exsequari Sanctis sed tamen hic unius oculi recipies lumen Psat. Dominus
regnavit.

Antip. Orationes ejus pervenerunt ad Dominum ut ejus corpusculum confortaretur. Psalmus. Cceli
,

enarrant.

Anliph

Famula

Christi Monegundis,

serviens
oratio-

homo, unius quo jussio impulit imperantis, ibique iterum obsecrans beati Martini virtutem, gaudens et videns abscessit. Psal. Cantate 2. Versus. Elegiteam Deus. r,'. In tabern.
oculi recepto lumine.
abiit

Anliph.

visione

expergefactus

Spiritui sancto, in cellula sola posita nibus vacabat. Psalmus. Domini est terra.

Domino

Evangelium

Versus. Specie tua et pulch. Resp. Intende etc. Lecliones priminoclurni. Mulierem fortem quis in-

sancti Matthaei. Simile est Regnum coelorum thesauro. Ut in communi non Pirginum. Resp. 1. Beata Christi famula Monegundis continuis jejuniis afflicta, post orationem ipsa propriis

veniet?

De communi.
i.

manibus formans panem

inter parentes,

Reficiebatlassatamembra.

Responsorium

Signis glorificata

lapsum incurreret, sancti Martini relicto conjuge cum familia et Autislitis limina omni domo sua Fideliter expetiit. Versus. Ccelestihus animo inhiabat, et parvipendens terrestria,
ne vame
gloriae
,

Versus. In oratione die nocteque perseverans, humiliansqne se coram factore. Reficiebat.

vidit

de mundo Beata Monegundis Angelura Doniini, et gloriam sanctam Dei Patris Et accesserunt Angeli et susceperunt aniResp. 8. Migrans
:

Beati Martini basilicara

Fideliter etc.

inam

ejus.

Versus. Cui nos raater sancta relinquis,

Resp. 2. Quid vobis et inihi. homines Dei, nonne sanctus Martinushic habitat, qui quotidie lllustrium

aut cui nos

commendas
?

filias,

quas

in loco isto pro

Dei amore congregasti

Et access. Gloria Patn. Et

virlutum opere

fulget'? Illuc accedite, ibi obsecrate,

ut ipse vos visitare dignetur. Fersus.

Nam

ego pec-

catrixqnid faciam? Atillain suapetitioneperdurans,

aiebat
:

Illuc accedite.

Beatissiraa Monegundis Carnotenensium urbis indigena, famula Christi devota, pervenit ad coalestia regna. Psal. Dominus

acesserunt. 5 Ad Laudes Antiphona.

Resp. 3.

Jam

teinpus vocationis ejus appropin-

reg.

quabat,

et

defessa corpore
,

solvebatur

Quod cum

viderent sanctimoniales

bant vulde

quas secum habebat, fledicentes. Fersus. Et cui nos mater

rat,

Homo quidara, qui olim auditum perdidead ejus cellularadevotus advenit, pro quo deprecati sunt parentes ejus, ut haec benedicta dignaretur
Antiph.
ei

sancta relinquis, autcui nos commendas filias,quas in loco lsto pro Dei amore congregasti? Quod. Gloria Patri.

manus imponere.

Quod.
Antiph.

3 In secundo Nocturno.
iter

Inchoat

iterum

Antiph. Prostrata Beata Monegundis coram sepulchro Beati Martini, gratias agit Deo, quod propriis oculis videre meruit. Psal. Deus Deus. Anliph. Postoratiouein factam Beata Monegundis
digitos puellse restauravit in Doinino. Psalmus. Be-

desideratum, implorans beati Martini auxilium,

ut qui dederat desiderium, tnbueret effectum. Psal-

mus. Eructavit.
Antiph. Post haec ingressa basilicam beati
tini,

nedicite.

Mar-

revertiturin cellulam illam, in qua prius fuerat

perstitit

commorata, ex hoc
refug.

amplius a viro suo quatsita.

Antiph.

inconcussa nec est Psalmus. Deus noster

,

Antiph. Impositamanu mulieri, beata Monegundis lumen impetravit ei a Domino Jesu Christo. Psal. Laudate Dorainum, etc. Capitulum. Mulierem fortem. Ut supra in primis

Cum jejunium

perageret,

numquam,
,

nisi

Vesp. Hijmnus,
Vesp.

Decantemus

lavtabundis.

Ut

in primis

in vespere, aut in

hebdomada

media

plerumque

etiam die septimacibum sumebat. Psulmus.

Magnus

Versus.

Ora pro nobis beata Monegundis.

Dominus.
Vcrsus. Adjuvabit eam.
Leciiones secundi Noctumi.
bJ.

Rcsp. Ut digni efficiumur.

Deus

in

med.
capitul.

Ex

beato Gregorio Tu-

ronensi Episcopo,

lib.

de vita

Patrum

19.

Beatissima Monegundis Carnotenae urbis indigena.

etc.

Benedklus. Cui nos mater sancta relinquis, aut cui nos commendas filias, quas in loco Benedictus. istopro Dei ainore congregasti Colleet. Beatissima;Monegundis. Utin primis Vesp.
Aniiph.

Ad

'?

Ad

Tertiam. Antiph.

Homo

quidam. Capitulum.

Resp. 4. Beata Monegundis Christi famula, spretis

Mulierem fortem.
Resp. breoe. Specie tua. Vers. Adjuvabit. Ad Se.itam. Antiph. Prostrata. Capiiulum. Manum suam aperuit inopi, et palmas suas extendit ad pau-

ex asse pompis

abdicatoque affectu conjugali,

jus

Tota mente sese contulit ad Christum. Versus. Cuamore penetrabiliter debriata, cuncta despiciens
terrena. Tota mente.

perem
,

non timebit domui

suae a frigoribus nivis.

Resp. 5. Beata Monegundis intercede pro nobis

quia beataes,

Resp. hreve. Adjuvabit. Fersus. Elegit eam.

Antiph. Imposita. Capit. Multae filia? congregaverunt d ivitias, tu supergressa es univer-

etcoronam

accepisti: et perpetuo flore-

Ad Nonnm.
:

bissicutrosa in paradiso. fersus.

et accepisti cura

Coronam

invenisti

Resp. 6.

Angelis Dei. Et perpetuo florebis. Constans esto filia, et in virtute Dei

sas

fallax gratia, et

vana

est pulchritudo,

muher

permaneas,

et

Christum

faciam videre sponsum tuum Qui propter tuum amorem sanguinem

te

ego

timens Dominum, ipsa laudabitur. Resp. breve. Elegit eam. Versus. Diffusa est. Ad Vesperas. Antiphonm de LaudUnis. Psalmi, Capitutum,

snum

fudit.

Hymnus,

et

Fers. ut in primis Vespens.

Vcrsus. Apparuitbeatus Martinus, dicens,

: ,

Beate

Monegundi Constans esto filia in mente habe Deurn tuum. Qui propter. Gloria. Qui propter. i In terlio Nociumo. Anliph. Tuno illa, beneaicto

Ad ilagnificat. Antiph. Laudemus Dominum Deumnostrum in B. Monegundis soleranitate quas

,

contempsit, in hac peregrinatione nuptias seculares sponsum etegit, Alleluia. Magnificat. Jesum

DE

DIE SECUNDA JULII.

283

DE S. OUDOCEO
LANDAV^E
S.

EPISC. COINF.

IN ANGLIA-

COMMENTARIUS PR^EVIUS
Oudocei
natales, cultus sacer, sanctimonia, tcm[)us vitae ac mortis.

mso dlxiv

r-on estcur primxvam Landavx in Anglia nomenclationem hic altius repetam, aut de.scrip-

plebis

numero

ingenti excipitur, in

occursum

ejus

IN
oiidocei
.

medium producam. Utrumque Comment. prxTeliai, die IX Feb. Parce admodum el je.june vio S. Oudocei seu Eudocei, poste.ritati commenin rebus S.
tionem ejusin
breviler prxstilit Bollandus in

prodeuntibus, et solenni processione eum in ecclesiam deducentibus. Multa statim privilegia sedi suse

a dicto rege impetravit, et mortuus, divis annumeratur.

r

davdis, antiquorum scriptorum laboravit induslria. Vix auidquam de illo scriptum reperire mihi Ucuit prxter

\eslam b. Oudocei

5 Martyrologium Anglieanum a WiUono editum, ' , _ o r\ i

memonam

enuntiat

et

, , Martijrolo-

hxc verba,

giis .inglicanis

quse ex Anglico latine reddo

in
S.

Eodem

die

Landav*

fraqmenta paucula,

qux

breviter delibata,

rem nostram
genealogico

utcumque elucidabunt. sumalur exordium.

partnUs ac
(ratres.

stemmate

ejus

Clamorganensi comitatu in Wallia, depositio Oudocei episcopi et confessoris, filii Budici

regis parvae

2 Quis S. Oudocei fuerit paler, quse mater, qui et quot germani frntres, perspicite patet e Regesto \,LanB davensi, apud Usserium pag. 561, perquam antiquo, Cybsdan, natus ubi legitur : Fuit vir Budic, fiiius

Britanni, qui profectus ad S. Teliaum, avnnculura suum, tum temporis Landavensem episcopum, successit ipsi in sua functione, et ordinatus fuit tertius episcopus ejusdem sedis, ubi
in

omni sanctitate

vitae,

Demeticam regionem tempore ejusdem regni, venit cum sua classe, expulsus patria sua. Qui cum moraretur in patria, accepitsibi uxorem Anaumeil nomine, filiam filia Linonui) Ensic (mater autem illius Guenhaf de qua Anaumed nati sunt sibi Ismael et Tyfei uartyr jacens in Pennalum. Qui cum moraretur in patria, missis legatis ad eum de nativa sua regione Oornugallia, ut sine mora cum tota sua familia, et auxilio Britannorum, ad recipiendum regnum Armode Cornugallia, qui in Aircol Laubir, regis
,

circa

annum

dc, et

beatam suam vitam finivit Landavae sepultus est. Marty-

Anghcannm, excusum Londini anno 1525, auctore Rkhardo f-Fhitfordo. cujus MS. apographum habemus, breve S. Oudocei elogium conroloijium Sarisbttriense

quod Latine. sic sonat : Landavse in Wallia , festum S. Oudoci -Episcopi magnae sanctitatis, et multorum miraculorum, inter quae notabile est, quod cum deberet bibere, et deesset ipsi poculum,
lexit,

fonnaverit in formam poculi butyrum

sibi

apposi-

ricae

gentis veniret.

tum, et ex eo biberit, quod ita postmodum perseverarit, ut totum aureum appareret. Et etiamnum
ita

3 Defuncto rege illorum, illum volebant recipere,

apparet, et ibidem reservatur

uti sacrae reliquiae

natum de regali progenie. Facto ab

cepit

illis

consilio,

etc.

De

hoc miraculo mentio

ftl

in

vita.

Nota quoque
:

uno ore, audita legatione et accepta, affectuose ac-

publica Sancli noslri veneratio Ferrario esl

inquit, S.

In Anglia,

uxorem suam praegnantem cum

tota familia

sua, et classe applicuit in patria, et regnavit per totam Armoricam terram, et in temporesuo tamdiu

Oudochi episcopi Landavensis. 6 Ceterum eximiis sanctimonix doctrinxque

doti-

sanclilas

bus coruscasse S.
tatis vinculo

Oudoceum,

et

proximo consangnini-

durantem usque ad Alpes. Et uxor ejus peperit filium nomine Oudoceum, quem post tempus maturitatis, misit ad studium htterarum, sicut promiserat S. Teliavo antea in Britannia, quod si filium haberet, illum Deo commendaret, sicut commendaveratambos
fratres suos,

altigisse S.

Teliaum, utpole cujus fuerit

ex sorore nepos, conficitur ex prxdicto Regeslo apud

Usserium pag. 562

Et

S.

Oudoceus,

ait,

ab infan-

tia ccepit ditari scientia

quos prsdiximus.

g
f8tu
i

4 Sacros ei delatos fuisse honores, habemus e veterrimo, atque inler Concilia Britannica edito MS. Landaviensis Eeclesiae, apud Spelmannum, tom. 1. pag.
: Post haeeRex.... veniam requiapud sanctum Oudoceum Landavi. In alia synodo Landavensi, ibid. pag. 63 legunlur sequenlia. Insinuandum est, quod sanctus Oudoceus etc. Item: Deo, sanctis Teliavo, Dubritio, Oudoceo etc. Ibid. in synodo 3 pag. 64. Sanctus Oudoceus famosissimae vittfEpiscopus Landavue transivit ad Dominum. Dewque : Donavit Deo et On-

cantum s. Teliai er quod suos conteraporaneos, et simul consocios ex- sorore nepos; celiebat moribus et sanctitate. Et post immensum p tenipus venit flava pestis per majorem Bntanniam.
et eloquentia,
in

Eaque
liaum

occusione dicit prsediclus auctor. adiisse S.

Te-

cum

suisclericis et populo Cornugalliam, quae

ibi

61

in isthxc verba

postea vocata Cerniu-Budic, et

invenit

nepo-

sivit

tem suum Oudoceum, virum praeclarura et mansuetum et utriusque legis peritum, ut candelam
super candelabrum.
7

Ad

hsc,

eumdrm Oudoceura
ex

prxfati

S.

Teliai
nc
tsc 'J"'

discipulum, deinde in sacrarum

fuisse

insularum

gestamine

us

SS. Dubritio, Teliau, et Qoceo. Idem habemus e breviculavita apud Capgravium paulo posta nobis danda. Idem lilteris prodidit Godwi"hs
Ubro, quem inscripsit de Episcopis Landavensiubiquxdam deS. Oudoceo nosiro in compendium contraxil ; ponitque eum toco inter episcopos Landa-

m,

jam sxpe memorato Regesto 5C0 Ad quani Tetiaum convenerunt discipuli. qui fuerant B. Dubritii, Lunapeius, Gunnaet, Cynmur, Toulidauc, Luhi! Fidelis, Hismael, Tyshei, Oudoceus et multi alii disuccessorem,

Landavensi

conclitditur pug.

scipuli, ut

eum moribus

et doctrina imitarentur.

venses tertio.post Dubritium, g n se ^ndus.

'

Hxc

de disciplina ejus snb

B.

Teliao.

Proxima sancomprobatur
suae

Successit, inquit. illi [Teliao] Ouoceus, filiusBudici, Britanniaj Armoricae regis, et " au wlae quaa fuit soror S. Teliai, antecessoris . su rin cipis, procerum etuniversi populi consensu

fm

quiprimus

fuit,et

Teliaum

guinis inter utrumqne conjunctio

rursus

ex eodem Regesto

pag.

562: Et post tempus

archiep.
rediit

conversationis, inquit, S. Teliaus

via3, ecclesiae S.

Landa-

Petri

Apostoli

ad natale
electione

e c us,

solum cum
cleri

suo nepote illum comitante, qui tantum

episcopatu Landaveusis

consecratus est Doroberniaj (quae nunc Canrll a ) arcliiepiscopo ibidem. Reversus inde, ,'a 6 Maurico, una cum regina, proceribus, clero et

crevit in bonitate et scientia, quod sibi

et populi succedit in

ecclesiaa.

8.

Quo

284

DE

S.

OUDOCEO

EPISC. CONFESSORE.
probabilius e vita excesseril paulo anle

AUCTOBE
J
.

ex conciliis Britannicis

8 Quo seculo vixerit S. Oudoeeus intelligi datur apud prxdictum Henricum

tibi

P.

Spelmannum,

perhibetur e

veterrimo MS. Lan-

annum Chri t* 560 5. Teliaus, S. Oudocei in episcopalu decessor nos jamjam probaverimus obiisse S. Oudoceum cir
,

Tempus vltx

davensis ecclesise, synodus Landavensis circiter an.

citer

Domini DLXab Oudoceo, tertio Landavensi episcopo convocata, qua Mauricus Rex Clamorganise ob perfldam Cinetu interfectionera excommunicatur. Ibidem loci reperire esl duas alias synodos Lnndavenses,

anno Christi 564, lectori facilis est determinatio temporis, quod in sacrarum insularum dignitale
hi

sub prxsidio laudati Prxsulis convocatas. Alteram

ille

ultimus impendit, stante sententia Bollandiana de obitu S. Tehai jam exposito. Conficitur itaque ex dictis,anno circiter 560 S. Oudoceum poenas, de quibus supra inflixisse eeclesiaslicas ; pqst triennium exuctum
utique 563, eas sustulisse
;

prxgredttur

titulus

Synodus

alia

ab Oudoceo Podum Carbani

praedicto (tertio Landavise episcopo)

vallis conciliata in

Landavensis ad Morcanti regis

:

denique ante
;

ftnem

anni

sequentis 564, e vita migrassc

bare.

quod intendcram pro-

absolutionem. Tertix

litulus sequens prxfigitttr

Sy-

sub Oudoceo, tertio Landavensi episcopo, ab hostio Guy, usque ad hostium Tivi, Landavise congregata, qua Guidnert, in causa regni in-

nodus

tertia

vita

12 Non desunt qtti existiment, S. Oudoceum serius excessisse, nimirum sub initium sectili vn eo

Refutata
oyjinio

prxcipue nixi fundamento, quod consecratus dicatur ab

S. Auq%Anglorum Apostolo inlelligi non possit, Jam vero cum ille anno primum dxcvi in Angliam veneril, ab
stino

arckiepiscopo Dorobernise, qui diversus ab

terficiens,

excommunicatus
colleclis
et editis,

est.

Hxc

qui Synodi utriusque citat verba, in

nicis

Spelmanno, Conciliis Britane

a se

qux

hic integra

prolixe

eoque, prottt auctores

tiatus S.

illi

triniscribere niliil attinet.

Oudoceus

sit,

contendant, sacrisinfulis iniOudoceum commodiorem temporis ratio-

iuxputat

9
ac morlls
vis S.

ffis positis manifeste. eruitur

non excessisse
seculi vi,

e viillo

nem

ordinationi ejus assignare se haudposse opinantur.

Oudoceum

ante

annum lx

cum

Sed contra
cei

faciunt ea,

anno episcopalcm, ut diximus, jurisdictionem exercuerit. reges homicidas ac perfidos, excommunicacirciler

conciliis Britannicis.

qux produximus hnctenus e Dein Budicum regem, S. Oudoperhibent rertim

sotie ai

patrem, multo anliquiorem fuisse

scriptores,

tionis vinciilo innodarit ; pcenitentibus ac resipiscentibus

Armoricarum

quam

ut post

annum tandem

iiutium

veniam,

quam

flagilabanl,

crimiimm

indulserit, et in

prislinam
rit.

ecclesise

communionem societatemque
e vita

coopla-

dc dictus S. Oudoceus ad episcopatum promotus, ma- E gnis ab anno mortis, quem nos supra fiximus, disjunctus

Imo

vero necdtim

migraverat biennio post

temporis intervallis, vivere desierit.

dictam lempus, uli constat ex Synodo prima cilata, in

consule

Qua Commentarium prxvium ad vitam S.

proxime

de

re

Teliai,

qua agebatur causa regis Maurici Et remansit rex Mauricns cum tota regione sua spatio duorum annorum et eo amplius sub eadem excommunicatione. Post haec Rex non potuit tam diu durantem excommunicationem tantam amplius sustinere, videns
:

qui S. Oudoceo, utijam diximus,

in episcofol.

patu Landavensi antecessit,

Tomo

Februarii

304

n.

9.
interjectis lector eruseculi 7

19 Inveniet ibidem nonnullis

ditus,

ingeniosam Bollandi conjecturam, qua opinatur

fuisse

perditionem animse suae et damnationem regni, veniam requisivit. apud S. Oudoceum Landavise et eflusis lacrymis cum inclinato capite, et coram tri,

S.

Oudoceum non
antislite,

initiatum ab S. Auguslino

episcopo Dorovernensi seu

Cantuariensi

sed ab alio
,

qtiodam
ob

Cantuariensi

quidem

sed

tunc
,

bus abbatibus, Oudoceus episcopus imposuit ei jugum pcenitentiae ad modum qualitatis et quantitatis,

tyrannidem
et

Anglorum

avitis

sedibus

expulso

exule

exlorn, de.gente in Cambria, qui tametsi Doexpulsus,

nipervixisse,

commendans

ei,

ut tribus modis
,

emendaret apud
videlicet jejunio,

rovernensis essel episcopatus possessione

hilo

Landaviee oratione et eleemosynis.

et

Deum
10

ecclesiam

tamen

sectts

pristinx dignitatis recuperandi spem,

Jam

vero

et

tieterminatur ,

sa n s

m anifeste

constat,

Synodo tertia Landavensi ibidem prxdictum Prxsulem obiisse

adeo,

anno post celebratam eamdem Synodum quarto, atque cumhabita illa fuerit anno circiter 560, mortem
obiis.se

una ctim nomine constanter retinuerit. Verum non est mihi animus prolixius hisce immorari, prxcipue cum et tractata sint, et videri possint alibi. Mirari subit nullam fteri de S. Oudoceo mentionem ab Alberto de Morlaix in libro de Sanctis Armoricis ; cum tamen
fuisse dicatur, etrevera,
uti supra retulimus, extiterit Budici Armoricx regis filius.Paucula hxc, qux de San-

S. Oudoceum circa an. 564. Id quod sic oslendo

:

assnmptis sxpe dictae Synodi verbis

Occidit Guid.
.

nerth fratrem

suum Merchion
,

et

excommu-

cto nostro

sparsim apud scriptores reperi,

lectori

reprxj?

nicatus est a beato Oudoceo

gata ab hostio
vise, et ita

Guy

a Synpdo congreusque ad hostium Tivi Landaet

sentanda duxi. Dolendum, non exstareplura de dignis-

remansit depositis crucibus ad terram, simul et cimbalis versis, tribus annis sub eadem excommunicatione, et ex toto, sine aliqua Christia-

ad posteritatis memoriam transmissa monumenla, prxter brevissimum vitx, quod

sima hoc Prsesulc

relicla, et

subdo, compendium.

norum communione.
quia

Finitis tribus annis requisivit

veniam apud beatum Oudoceum .... Post

hsec.
in

VITA
AUCTORE INCERTO
Ex
legenda Sanctorum Angliw apud

nondum

fecerat annura,

quem promiserat

exulatu, neque finierat, noluit illum absolvere, sed potius in eadem fleret excommunicatione, non ser-

vato ab eo primo jugo poenitentise. Manente eo in eadem prsevaricatione et excoinmunicatione ante flnem anni S. Oudoceus, famosissimae vitse episco,

Capgravium.

pus, Landavise transivit ad

sit

Dominum. Cui succes-

Bertguinus 11

etc.

Ad

Oanctus Oudoceus
;

tempus quod

et episcopatut.

scopatu transactum
sens institutum in
Feb._ Probabilius

ab S. Oudoceo in epiJoannes Bollandus hxc ad prxattinet,

Comm. prxvio

S.

Teliai, die

IX

censemus, S. Teliaum paulo ante annum Christi dlx mortuum esse, idque ex iis quae deinceps dicentur de Maglocuni setate, aliodilucidius patebit.
scribit.

Christi servus, ab infantia boVisitl"", sanetis meritis deditus, jejuniis, vigiliis, et nis et ApoStoW' orationibusproseterna mercede assiduus, liminibus B. Petri Apostoli visitatis, locum sancti David a adiit, et inde per ecclesiam S. b Theliai divertens,
reliquias
psit
;

rumque

quasdam ibidem acquisitas secum sumcumque in itinere constitutus latronibus obilli

latrona
in/est'

t*

num

dxl floruisse

anHieronymus Porterus

Harpsfeldius circa

nitmW-

viaret, et

copiam thesauri eum habere speranvellent,

et csecitatem incurrerunt, visum recepeoculorum

obiisse an. dlxiii.

Cum

tes, deprsedari

itaque ex scntentia Bollandi

poenitentes prece Oudocei

runt.

DIE SECUNDA JULII.

runt. Cura autem sanctus Episcopus iter cum somulieribus quibusdam butyrum laciis ageret, de

385

vantibus, aquam de vase

,

sibi porrigi postulavit. Illas

tutum et totius sanctimonias usque ad raortem fratnbus ostendit. Migravit autem ad Christum sexto

Nonas

Julii.

ver o ironice nullum aliud vas nisi butyrura se habere, responderunt.

2 Episcopus vero, accepto ab eis butyro, et fordt mata, ad morem tintinnabuli, nola inde potavit, et g W'o f"
;

ANNOTATA.
Pepediauc, Pembrochiensis a Cambrobrilannis Cantred Dewi, ab Anglis Saint Davids land appellalum, quod
comitatus promontorittm,

An

denotat auctor

notam
aitream.

tairforma remansit, aurea videlicet, in tantum quod videntibus apparet esse ex auro purissimo, et ab illo die in ecclesia Landavensi in miraculi testiin

monium conservatur. Rex quidam

gegis
e ,i,

venando cum
Sancti videns miracu-

eraa

cervuin insequeretur, et cervus ad pallium

confugeret,

nalus ibi fuerit S. David f An potius cathedram Menevenscm, quie a Davide prxdicto, S. Davidis nomen
accepit ?

munW-

rex cum venatoribus

c Fuit

is

centiu-

fit
cltus

mona-

lum, veniam a servo Dei humiliter postulavit , et totum territorium ei concessit. Dimissa tandem vir Dei cpastorali cura, construxit monasterium juxta aquam, nomine d Weie; et congregata fratrum

decessor S.

Oudocei in episcopalu.

Vide

iis, qua> ex Synodo tertia Landavensi prodttxtmus, ut conciltan nequaquam pos-

Commentarium prsevium. d Pugnant hsec adeo cum

sinl.

P
tnoritvr.

magna
vitse,

abstinentia et sanctitate per multos annos vitam ducens, exempla vir-

caterva, in

magna

d Fluvius,

latine.

Vaga

dictus, in orienlali

Monu-

methensis agri lermino.

DE
g. I. S.

S.

SWITHUNO
WINTONLE

EPISC. CONF.
E

IN ANGLIA

COMMENTARIUS PR^VIUS.
Swithuni
cultus, translatio corporis, miracula, reliquiae, orationes proprite.
diose tradit Mabilio in Actis Benediclinis secttlo 4, nos

olim hic in coacervandis S. Swithuni elogiis

ASNO
DCCCLXII

plus

eequo

prolixus

videri.

Isthuc ante

me

inteyram producemtts

e codice

l i/
Elogia S.

sladii decurrerunt alii auctores, videlicet

pervetusto Bigotiano, e

Gui-

lielmus

Malmesburiensis hbro 2 de

Gestis

Ponlificum Anglorum, Joannes Pttseus in appendice

e

quoque desumpserit prsediclus auctor. Sed de auctore historix prxfatss translalionis nos ptuscttlum altbi. Pro ea citat

cujus fortasse apographo

aut sane simili, sua

SwUhuni

de illustribus
nalis
et

Narlyrotoijiis.

Jnglix scriptoribus centuria 4, CardiBaronius breviter Tom. 10 adannos Chrisli 847, 862. Ne tamen nihil de ejus laudibus dicam, delibo
ad prssens argumentum pertinentia
Breve. S.
e

Mathewius

in Trophxis Benedictinis Tom. 2, die xv Jtdii isthsec Missalis et Breviarii Sarisburiensis verba:

paucttla
rologiis.

Marty-

Translatio S. Swithuni, sociorumque ejus. Prslibatus attctor sociorum nomine hic probabiliter designari
censet,

Swithuni elogium exhibenl Fasti Juiii hisce verbis : Wintoniee in Anglia, S. Swithuni episcopi, cujus gratia miraculorum effulsit. In codice Antuerpiensi majore, de quo consule prscfationem ad novam Usuardini Martyrologii editionem, sic breviter S. Swithuni laudatio absolvilur Apud occidentales Saxones, civitate Wenta, depositio S. Swithuni, mirificae sanctitatis viri. Codex

omnes Pontifices

et

confessores prsefatse ecclesix

Romani ad diem n

seu civitatis, quamvis

fortasse diversis diebus corpora

eorum
et

transferri contigerit. Interea

offert

opportunus

locus agendi de
iste

commodus sese hic humih et abjecto

tumulo, in quem sanclus

Antistes deferri post morinterposito

Altempsianus, de quo agitur in prxfatione jam dicta, Sancti noslri memoriam recolit die xxx Octobris, sive

centum anno Christi 971, Indiclione xiv, detectum poslea atque inventum fuit dtvino monitu, et in honoratiorem locttm solenniter
annorttm
et

tem

corptts

suum

prtecepit, donec

amplius curriculo,

videlicet

delatum.

Ea

qitx ad prxsens

argumenium ex Wolstano
1

polius ejus ordinalionem

Ipso die ordinatio sanctis-

congessit Mabilio, huc transcribo.

simi antistitis et patroni nostri Swithuni. Breve est

illud,

Turris erat rostrata tholis, quia

maxima

quse-

quod Rudburnus ex Lantfredo allegat, de Swi-

dam,
Illius

thuno carmen dislichnm. Pauperibus victum, nudis largiris amictum,

Dividis et miseris

ante sacri pulcherrima limina templi,

munera

larga, pius.

versiculos illos, a fVolstano monacho Ifentano concinnalos, vitseqne quidem metricx Swithuni insertos,

Sed

sed

iij

Inndem S. Adelwoldi, Wintoniensis

recurret
q U i citatse

episcopi,

Ejusdem sacrata Deo sub honore hierarchi. Inter quam, templique sacram pernobilis aulam, Corpore vir Domini sanctus requievit humatus. Cujus adhuc ipso latuit nos tempore nomen Nec fuerant nisi perpauci qui pandere nos: ,

de

qno

inferius
ieril,

sermo, pronuntiatos,
vitx

nemo

sent,

inficias

ftnem

inspexeril, ex-

Aut nomen meritumque

Viri,

jam tempore longo

ille

cusx aptid pag. 634.

Clilt,

Mabilionem Annatium Bened.

seculo 5,

Utpote transacto, postquam sacer Corpore ibi tumulatus erat; nam

sacerdos

vilis

apud se
inclitus

Notare
ttpttit

obiter lectorem jubeo, ipsos etiam prntestanin

Mente humili
idem,

in

tantum

Praesul

fuit

tes,

fotatante.

quos dicimus,

Angiia degentes. lam

lionorifice

ac prxclare semper de S.
tn pretio liabttisse

Swithuno

exislimasse, eoque
tit

annuam ejusdem memoriam,

post

Ut perhibent omnes, hunc qui novere fldeles, Ut se post obitum sineretniillntenus intra
Ecclesise Christi penetralia corpore poni
:

tnditctum schisma, et
vencrationis

caninam advrrsus Ecclesium Caihohcam, ejusque Sanclos rabiem, nonntdla erija ipsum
suse
vestigia

Sed nec

in electis loca

per diversa

septilcris,

superesse

v~lueri.nl,

relin-

In quibus antiqui patres jacuere

sepulti,
mittit,

quendo nomen ejus scriptum in Kalendario reformato

nov
^rtOKlatk

Aurea

sol oriens orbi

qua spicula

su.r

liturgise

dam

auctore

quemadmodttm a recention quo; invenio ohervatum.

Quamediumque diem
Illius illustris,

fervente caloreperurit
saepe notavimus, aula?,

Sed magis occiduo mandat se climate poni

Historiam translationis, cujus

Julii

summam

cotnpen-

quam

T.

I.

37

Contes-

286

DE
dum

S.

SWITHUNO
locan-

EPISC. CONF.
tnira-

Contestans lacrimando, suura non esse

ACCTOBE
J.

hanc statuam, referente Gotselino, praeclara

cula edi solebant
tus.
:

in

his leprosus a lepra

P.

Corpus in aede sacra Domini, praeclara nec inter moderamine Priscorum monumenta patrum
Christi
ita quod factum justo. Vir sanctus ut idem Qui tactus virtute humili se sprevit, et extra Est templum quasi vilis homo indignusque se-

Est

Denique Emma regina mater Edwardi reo-is a Godwino comite violatae pudicitiae accusata, cum in coenobium de Warewella retrusa fuisset, filii jussu candentis ferri examen Wintoniae in ecelesia S. Swi' thuni subiit ad probandum suam et Alwini Wintoniensis episcopi (qui ejus amasius ferebatur) inno-

munda-

pultus

centiam.

Innumeris signis, virtutibus atque coruscis Clarus, Apostolicam post transferretur in aulam. 4 Et herc quidem fVolstanus apud Mabilionem,
postquam
ex Wolstano
ide.m

Emma
S.

tota nocte

proxima pervigilavit ad
Die
facto
in

se"*"""? acp.

pulcrum
eeclesias

Swithuni.

pavimento

scopato,

novem vomeres

igne candentes

'

Wolstauus qvosdam versiculos superiostudioque require sagaci,

ribus praemiseral, qvi s>c sonant

ponuntur in ordine, quibus breviter benedictis, detrahuntur reginae calcei; tum posito peplo, succincta a duobus hinc inde episcopis, novem vomeres
illaesa

Prassulis unius sancti sublime sepulcrum.

percurrit, stupente

rege, et

omnibus, qui
in

Quod super invenies positum tumulare sacellum,

Parietibus structum, nec non et culmine tectum,

aderant, attonitis, uti fusius legitur

nastico Anglicano a

maxime

Mo-

pag.

33.

Haec liberatori suo

Sarcophagi inque
tum.

modum

bis

bina fronte loca-

Hoc
Nec
lalio,

inter sacramque crucem, quae sistitur illic Saxea, somniferam paulatim carpe quietem.
vero suis signis,suis prodigiis caruit isthxc transsed ub
iilo,

non ingrata, dedit ipsa die in oblatione S. Swithuno pro novem vomeribus novem Maneria, Edvvardo rege probante, et duo raaneria de suo adjiciente. Deuique anno mlii Emma regina raigravit a seculo et Wintonias in ecclesia S. Swithuni
sepulta est.

qxd depontt potentes de sede

et eialtat

magna miruculornm multitudine ac varietate condecorata resplenduit, qux sic summatim ex Gotxehumiles,
lino

8 Nec vero modice famam postumam

signis ac miraculis
lisse

S. Swithuni,

fle "5 ul*>

confirmatam

el

propagatam, contuS.
Etlielejus

complexus

esl

Surius,

el post

illum Mabilio.

ad promovendos labores
,

Aposlolicos

miracula

eiut,

die, hoc est Idibus Julii, puerum a nacontractum sanavit tribus mulieribus oculorum lumine orbatis visum restituit; nexibus ferreis mulierem, in carcere corapeditam, ruptis vinculis

5 Eodem

ivoldi

in

episcopatu
verbis

Wintoniensi
in

successoris

tivitate

honoripcis

declaralur

ejusdem

Etheluioldi

vita, auctore, ut

Mabilioni videtur, Wolstano monacho,

et

ejus

dtscipulo, conscripta,

impressa

upud eumdem

liberavit

paralyticum

curavit,
;

matronam nobilem
homines,

sed

cascara illuminavit

viginti quinque

variis vexatos

morbis, uno die perfecte restituit

caBcos aliquot, duas contractas fceminas intra

diera
;

unum
nec

Mabilionem Annal. Bened. seculo 5 pag. 616, nbi sic legitur : Cujus Athelwoldi praedicationem maxime juvit sanctus Antistes Swithunus, eodem tempore ccelestibus signis declaratus, et infra ternpli regiam
gloriosissime translatus, ac decentissime collocatus.

triginta et sex e diversis locis venientes,

unius generis laborantes aegritudinibus, trium die-

Ideoque gemina simul

naria,

in

domo Dei

fulsere lumi-

rum

neque diu post, centum viginti quatuor, intra dies quatuordecim curavit. Ita itlic. His unum addit, prout scripto prodidil Mabilio, Willelmus Malmesburiensis testis oculatus, his verbis:
spatio;
,

candelabris aureis superposita;

quia quod

Adelwoldus salubri verborum exhortatione praedicavit, hoc Swithunus gloria miraculorura exhibi^ tione ad laudem nominis Christi mirifice decoravit.
Mirarula qusedam, ligata oratione conscripla, habes paragrapho sequenti, ubi de scriptoribus.. Dicendum
eliam de sancti Prxsulis nostri rcliquiis.

Vidi (quod

mirum

sit)

horainem, cui violentia raptooculos vel illos vel alios

rum
(nam

effodisset
illi

lumina,

longiuscule projecti fuerant) per Swithuni

recepisse
;

Edmerus

sive

merita

eratque

praeteritae

calamitatis

Eadmerus, individuus S. Ansclmi

descripsit

archiepiscopi comes,

indicium, quod aculei punctionum palpebras deformabant. Annales Wintonienses apud fYarthonum in

antiquam crijplam

ecclesix

Canluariensis;
perti-

qua

ex descriplione omissis aliis,

qux huc non

Porro
nostri

Anglia sacra parte

hibent S.

pag. 295, celeberrimam nobis exbisce verbis

:

ne.nt,

paucula excerpo in rem nostram.

aliud
altari

Swilhuni translationem
Angliae,

Anno

altare congruo spatio antepositum prasdicto

erat,

jixciii in praesentia

abbatum

omnium fere episcoporum atque cum maxima exultatione et gloria de veteri monasterio Wintoniensi ad novum venerunt monachi, vi Idus Aprilis. Ad festum vero
Swithuni facta processione, de novo monasterio ad vetus, tulerunt inde feretrum S. Swithuni, et in novo honorifice collocaverunt. Et quoniam oecasione
S.
translationis, stmul demiraeulis

dedicatum

in

honorem Domini

Jesu

Christi, ubi quotidie divinamysteriacelebrantur. In quo altari B. Elfegus caput B. Switbuni.... cum

multis aliorum Sanctorum reliquiis solenniter reposuerat. Adisis paftem 2 supplementi mensis Junii
pag. 114.

De

reliquiis

hoc tanlillum

dumtaxat

est.

quod jam diximus.

tractandum
nobis et

fuit.

magno
fuit

quoqne hac

in

parte

subsidio
e.

adjumcnto

tam dictum apographum

pervctusto codice Bigotiano,

9 Pro orationilms propriis seu collectis habe, lector, MS. ea quae sequuntur eNexcerpta ora tioitei n* sunt ex Missali elegantissimo, ad usum Anglicana tP
ex codice noxlro
ecclesiae

quam

membranis regina: Snecix desumptum, quod non venit ad nostras manus nisi mutilum, utpote capite accauda truncalum. 6 Nonnulla quibus defectus iste utcumque possit sup-

aliud ex iiiitiquissnnis

dato,

ccenobio

Gemmeticensi a Roberto,

quondam abbas fuerat, tuncque episcnpu^ Londoniensis circa annum ml, ac tandem Cantuaqui ejus
riensis archiepiscopus etc. Missalis tabula paschalis
est ab

torumaw

V leri

'

pr "" ' laudato saepius Mabilione.

quandoquidem

tupplementum mirifiee faciuni ad giariam Sancti el propositum nostrum. Sic itaque ipse loquitur in Aclis Bi nedictinis seculi 4 parte i, pag. 71.Post superiorem

translationem
noraire

Wmtoniensis cognomentum

anno m ad annum mv. Sic igitur Widem legitur : Deus qui jubar aethereuin, antistitem Swithunum, moderna temporum dignatus es mundo revelare suppliciter tuam imploramus omnipotentiam,
;

ecclesia ab

ejus [Swithuni]

accepit. Alfwoldus

ex monacho Winfacem

toniensi Wiltunensis episcopus, apud Schireburniam imaginem sanctissimi Swithuni collocavit,

quatenus per gloriosa ipsius Sancti merita, quem facis coruscare signis miraculorum, praebeas nobis, virte supplicantibus famulis, omnium incrementa

venerationis extulit, inquit Willelraus riensis in libro 2 de Poutilicibus

MaimesbuAnglorum. Ad

tutum, et sempiternae felicitatis tripudium. Per elc. Nulla eslprsjaiw. Oratio ad Complendum sive Postcommunio sic habel : beus qui per sanctum confessorem tuum

DIE SECUNDA JULII

tuum antistitem

287
ipsius tempora, superesl

Swithunum mederis languoribus

riculi

stadium decurrerit anle

D
'

inflrmorum, concede nobis tuumjuvaraen, per ejus implorantibus interventionem, praesentis vitae fungi salubritate et civium supernorum societate. Per

ut ad

hunc

unum

Gotzelinum,

fontem, quidqttid sive gravius

tamquam ad prtmum auctorb *p Joannes Tinmuthensis sive Cap,

subsecutis tcmporibus edidere

referendu esse
aliquid

Dominum nostrum
tione

etc.

Fersiculos sequenlcs

cum

ora-

videantur. Nisi fortasse ipsi etiam

lucis prxtulerinl

Gotzelino

desumpsi e

MS

conlinente colleclas et antipho-

Lantfredus,

et forte

etiam Wohlanus,

Sanclorum Anglix. nas variorum Swithune pater, praesul mitissime noster, Per quem mira Peus
signa facit Dominus.

de quibus nunc tractabimus.

12 Expensis
ptx
per,
inseruit

hisce verbis,

qux

auctor trunslationis

corpuris sancti Anlistilis noslri,

:

historix a se conscri-

Unde historia

Nos

fragiles anirao petimus defende paterno,

Nos

ita gestura

vidimus,
;

quemadmoel
istis

Sanctis atque tuis protege nos meritis. Quo te pro nobis interveniente patrono

dum

praesens

deraonstrat codicillus
:

insu-

Possimus vitam scandere perpetuam.

qux ibidem dicit Qui nostra tempestate dignatus estSanctum suum signiset virtutibus mirificare,
expensis, inquam, hisce verbis, liquet, prxdictum auctorcin
fuisse
,

Ora pro nobis

pontificis

etc.

Deus qui hodiornara diem sacraconcedis

;

tissimara nobis in B. Swithuni confessons tui atque

translationi

corporis

S.

Swithuni coxvum
vero quo-

depositione celebrare

adesto

quin etiam oculatum teslem;jam

propitius ecclesiae tuse precibus, ut cujus gloriatur

meritis,

niam

satis convenit inter eruditos

Lanlfredum prxltbatse
el

muniatur

suffragiis.

Per Christum Domi-

translationU historiam sivemiracula post mortem Sancti

patrata, consignasse oratione soluta
;

num

II:

nostrum.

quoniam atiunde

non minus

certo constal,

ipsum

floruisse circa
et

annum
cum ma;

De

Scriptoribus

vitoa,

miraculorum,

980, non equidem video cuiitam probabilius

ac translationis S.

Swithuni.

jore veri simililuiine tribui videatur posse hoc noslrum

MS.,

quod lypis damus, quam eidem Lantfredo

sit

hoc de-

saltem sensu, quod noslrum ex ipsius scriptis

1 ria
fita S. Swi-

nobis suppetnnt de
;

S.

Swithuno

illustranda

sumptum,
scripsisse

et

exlractum, omissis
in

aliis miraculis, quse

fiet

inslrumcnta

nimirum

vita,

miracula,

ac translatio.

eum majore

numero planum

ex

iis,

thuni

Ea

quse de

iis

scriptores ad posteritatis
loco,

memoriam
et,

lit-

qux
sit

dein dicentur ex Mabilione.

El quid

ni hoc ipsum

teris

commiserunt, producemus suo

quoad nede il-

idem, vel ex iisdem saltem fontibus haustum,

cumen

cesse fuerit, notis illtistrabimus, prsemissa

pnus

quod in lucem mtttere prcetermisit Mabtlio, contenlus,

miracula
ratus, inquit,

lorum auctoribus brevi tractatione.

Vila habetur de-

scripta in legenda, antiquis typis impressa,

qux

vnlgo

passim Capgravio adscribi

assolet.

gendse auctorem censent fuisse

Sunt qui htijusce leJoannem Tinmuthenveterumque monaste-

sem,

monachum

ordinis S. Benedicli ad S. Alberlnm,

Swithuni summatim tantum retutisse , Lantfredi et Wolstani opera, quae penes nos habemus, non esse tanti, ut lucem publicam mereantur. In illis quaedam dumtaxatobservatu digna invenio, quae in fine hujus compendii
S.

qui Joannes claruit anno 1366,

relaturus sum.

riorum scrutatus bibliothecas, adjecit animum ad conscribendam

vitas.

historiam

ecclesiasticam
,

et

Sanctorum

Ex

ejus Sanctilogio

seu

historia

Sanctorum
vel

13 Nos, salva viri erudili pace censemus contra, apprime esse consentaneum antiquitatis scrutatori, neque dumab ejus inslitttto alienum, venerandx vettista,

Jranslationit

utriusque sexus, fertur

nia, vel pleraque in
lulisse
,

Joannes Capgravius

om-

tis

monumenta
,

e tenebris eruere,

ac proferre in publi-

prxdictam suam legendam transsuis.

cam luccm

nec non lucro apponere, quidquid

sit

hujus-

atque usus fuisse pro

Consule notam

modi, modo

sinccrum ac genuinum,

ad posteros

Joannis Botlandi Tom.

tera a.
1

2 Februarii pag.
et hic

308

lit-

transmitti possit, cujus vel solum et

unicum sxpe pre-

miehausta.
cis

Vitam eamdem, quam

Julii sub

sumus

daturi. pau-

tium est candida, antiqua ac primeeva simplicitas. Fortasse hoc MS. nostrum 'coincidit cum alio illo, quod,
sicuti scribit recentior

mutatis et stylo hinc inde correcto, impressit Surius

quidam auctor, extat

I.

in eximiae

nomine Gotzelini, de quo mox. Vita porro apud Capgravium edita el a nobis insinuata, nimis concordat cum ea, quam ut diximus, more suo exdie
,

antiquitatis

et

pulchritudinis

codice bibliothecaa
transta-

Cottonianae sub Nerone E.

tionis ac

Ad prxdictam
protit

miraculorum historiam
conducunt

in

apographo
auctori

polivit dictus Stirius,

quum

ut diversis e fontibus hau-

nostro est, Lantfredo attrtbuendam

tamquam

stx esse possint, uti conftcilur ex utriusque inter se

facla a

non

mediocriter

hxc e,usdem

apographi
et pri-

me

collatione.

Juverit audire,

qux de

auctore

verba.

Hujus tamen mirabilis Praesulis vita

vitx commentatus fuit Joannes Mabilio in Actis

dictinis seculo iv

Bene-

pag.

09. Hanc,

inquit.e

tenebris

primus
latus

demum

vertente seculo xi eruere tentavit

,

sca conversatio nobis incognita sunt, quia scripta minime habentur ; cx quibus apparet convenire auctori htijus nostri apographi id quod de Lantfrido et

Goscelinus monachus
in

ex Sithiensi ccenobio trans-

Angliam cum Hermanno episcopo Saresberiensi qui Goscelinus, referente Willelmo monacho Malmesburiensi, in lib. iv de regibus Anglorum capite ultimo, innumeras Sanctorum vitas
:

stylo extulit

informitereditas comitius renovavit.

veterum, vel hostilitate amissas, vel Ab hoc auctore idem Willelmus mutuatus est, quae de Swithuno retulit, agendo de Wintoniensibus episcopis. Instiutriusque
vestigiis

Wolstano assertum rcperio apud Mabilionem, qui conqueruntur quod prae scriptorum socordia nihil deposteejus [S. Swithuni] vita transmissum sit ad cohxrereaut ros. Non equidem concipio quomodo isthxc qni, tesle Mabiconciliari possint cum opinione Pitsei, ecclesiasticis Anglolione, in libro de Scriptoribus

Swithuni vita et rum,' Lantfredo tribuit duos de S. inquit Mabilio, unum tametsi miraculis libros dumtaxat invenio de translatione et miraculis, nec
, ,

tit

Harpsfeldius, et

post eura

Thomas Maihewius,
Hno
sic loquitur

aliique recentiores.
libro

De

Golze-

ullum de ejus vita scripsisse videtur Lantfredus , qui S. Swithuni gesta propter mopiam Scriptorum
ignorata esse conqueritur.

2 de Historicis Lattnis: Claruit anno mcx. Signavit vitam S. Swithuni Wintoniensis episcopi quae ipsa, vel saltem epiFossius
,

14 Postremum
Mabilio
e

iltud
et

restat

ut miracula

illa,

qux

Wolstani

tome ejus exstat apud Surium Tom.

iv,

Julii

n.

producamus.
novem,

Pnmum est

Lantfredi scriptis excerpstt, luc mracuia annis eju} , de homine pamctda, ab

constncto, et

Cum

igitur inter eruditos satis conveniat

sxpe

dictum

Gotzelinum litteris mandavisse vitam S. Swithuni. ne9e auctor huc usque, quantum ego quidem existimo, Pfior assignan queat, qui idem Iwc litterarii cur-

crimen ferreis vincults tradit prxdtctus catenis soluto. quod miraculum. ut (et apud Mabilio, in capite xxiv narrat Lantfredus, ex anttquis memnosrefertur mter miracula, desumpta
illud ob

branis

288

DE

S.

SWITHUNO

EPISC. CONF.

A
ACCTORE
J.

liranis
tiae,

Reginsc Suecixnum. 32) Hoc genus pcenitenquale saepius alias observaviraus, ita sequenli-

sintdivulgata penitus miracula, quae praepotens auctor miraculorum dignatus est largiri gentibus An-

P.

bus versiculis describit

Wolstanus

lib.

2 cap. 7.

Contigit interea

quemdam

patrasse reatum,

Nam
Unde

occidit

proprium crudeli morte parentem.

tamen ne tanta S. Swithuni meritum Dei beneficia queant posteritatem latere succedentem, nequissimus cunctorum pravis actibus hoglorum per
;

reo statim praecepit episcopus urbis,

lninum, utpote nulla divinae praerogativa scientise

nulla
fultus bonititis

Ferreus ut ventrem constringeret acriter omnem. Circulus , et similem paterentur brachia pce-

auctoritate
,

verum

vestris

nam

vestris confisus oratioobtemperans jussionibus nibus , tremens ad tantam pelagi magnitudinem accessi,
et

Continuosque novem semet cruciando per annos, Atria sacrorum lustraret saepe locorum, Viseret etsacri pulcherrima limina Petn. Quo veniam tantae mereretur sumere culpae. Peryil dictus Mabdio. Item aliud in capite sequenti
divitis

quasi

stillam de undis

Oceani,

ita

de

plurimis Sancti miraculis perpauca decerpsi.

17 Quapropter
tinus
,

efflagito

non

meum
,,

respiciat
..

Conditorem rerum, quameritum sed affectus juuiiraculis

lactum refertur de servo cujusdam Flodoaldi, praemercatoris Wintoniensis, qui servus coram
insimulatus,
jubetur, ut

bentium. Vos etiam pro meis precor orare dilectis, prxmim ne me seducat spiritus falsitatis. Niniirum animus
terrenis
irretitus

curis,

nihil

veritatis excogitare

Eadrico praeside incerti criminis

poterit, nisi prius fallacis caligines erroris spiritus

scientiae et pietatis expulerit.

Et quoniam perparum

Portaret nudaque raanu carbone rubentem

foret inculpabilis et si, Ignitum calibera Pergeret incolumis si vero noxius esset,
: :

scimus de signis mirabilibus, prodigiis ac virtutibus, quae Sanctus ista in sna gessit orationibus
vita
:

nimirum, ut inquit Priscianus, auctor grarnin

Plecteret hunc gladio tortor cervice retecto.

maticae artis peritissimus,studiis litterarum trans-

B
nonnulla ex Lantfredo
et

15 Tertium est in capite n de Birferthi monachi Abuiidunensis oculis restitutis, Otgaro tum abbate Abaddunensi,
cui successit

euntibus

negligentiam per scriptorum inopiam

ea, quae post ejus

veniamus ad

Wlfgarus, qui Wolstano

est in cap.

Wohlano

haec scribente florebat.

caeco illuminato
religioni duxit
,

Quartum

12 de

qui diejejunii

Wintoniam adiens

obitum indubitanter tumulum. Jdcircoque acsunt peracta ad viri Dei cessimus maxime ad evolvenda hujus Sancti miracula quoniam ut beneficia Dei dignissimum est
;

solverejejunium ante solennem horam Nonam. Quintum est de muliere quadam Gallicana,

laudare, et justissimum

eum

nescientibus praedi-

quae

dum

nocte

quadam

oscitaret,

nec

si-

gnum

crucis imprimeret, subito maxillae infirmitate

est.

sic impiissimum est illa quissimum eadem ignorantibus non enarrare. Humanus animus istius est naturae, ut quotiescumque

care

silendo negare, et<ne-

percussa

Sextum

est de lege Eadgari regis, in

legendo didicerit, vel audiendo

sacros actus anti-

latrones constituta, ut quisquis hujus sceleris reus

quoium

deprehenderetur, caecatis luminibus, truncatis manibus, avulsis auribus, incisis naribus et subtractis pedibus cruciaretur diutius, et sic demum decoriata

vel mores patrum, relinquat cordis duritiam, deseratque mentis contumaciam sectatricem

vitiorum, et inclinetur ad misericordiam, secteturque humilitatem magistram virtutum. Nihil ut vidisti lector, novse lucis
,

cum crinibus pene mortuus relinqueretur in agris devorandus a feris et avibus atque nocturnis canibus, quod postremum, Lantfredus in
pelle capitis

nihil notvise

suppeditat prse-

dicta

epistola,
,

nihilo tamen

secus hisce

inserendam

judicavi
posset.

ne quis fortasse

eruditus

eam

hic desiderare

capite ultimo

commemorat. Qui

isthxc proxime

com-

memorata S. Swithuni miracula contulerit cum tis , qux jamjam nos sumus daturi, facileanimadvertet pleraque omnia ibidem describi, quss hic recenscntur. Nos
pulavimus
lectoris interesse, ul

omnia

Respondetur nonnullis quaesitis ad vitam ac mortem S. Swithuni pertinen111.

hic, quse e

tfol-

stani et Lantfredi scriptis a Mabilione

excerpta sunt,

tibus.

cum farere possint si non ad notitiam illorum miraculorum, qux aliunde habentur poterunt ta; C men facere ad mnjorem illorum tonfirmationem.
ponerentur,

\Juo

fuerit loco natali beatus noster

Prxsul, quo genere

i6
Epistola
Ifintfredi

Ad apograpbum
et

oriundus;

quod professus

vitx

instilutum,

antequam

Sancli nostri

nostrum, tractans de miraculis extractum est membranis antiquissie,

S. SwithmNi
epiicop'-

mis reginx Suecix, quod

ctore, qui illud scripsit,
est, cerli

sacras infulas Wintonienses gestarit; non puto in anti- ante tum quis monumentis distincle alicubi definiri. Nobili pa-

attinel, nihil

habeo vel de au-

rentum
niensis

stirpe

eum ortum

scribit Florentius
,

Wigorest
,

vel de tempore,

quo scriptum

prxler paucula qux ea oecasione diximus paragraphoprxcedente, quo lectorem remitto. Suus hic quoque detur locus epislolx Lantfredi, qux ab eo tamquam auctore edita legtturin Anglia saca apud W/tartonum parte l pag. 322, sub hoc titulo Lantfredi epistola praemissa historia? de miraculis S Swithum episcopi Wintoniensis. Spero huc ipsam se;

m promptu,

aut explorati, prorsus ut nihil dicere mihi sit

apud anno Christi dcccxxvii non parachronismis unde hauserit Maihewium : hor. ad vitx institutionem ante epidiscutio. Quod allinet
ut

videre

scopalnm ffintoniensem;

respondet

Mabilio

Eum

monachura fuisse cenet Maihewius; quorum proinde sent Harpsfeldius haec sententiaest. Wintoniensem S. Petri cathedralem ecclesiam medio seculo ix a monachis excultam,
Wintoniae in coenobio veteri
quos migrasse ad canonicos seculares ^Eadgarus Rex post medium seculum x monachis mutavit. Et quidem ita diserte mentem suam explicat Maihewius, ut etiam Wintoniensem ecclesiam principalem, quae postmodum vetus monasterium subinde
,

auulolmore tnsertum

iri,

quia lametsi non

magnam

"'"" ! P ro quod nihil admnlnm,, "' mcis erudilwntsve /ustorica prxbeat

servirc

P'W
.

lamen eadem poieut nnter,; raculorum a S o^itliuno S\vitlm

Epislola hxcita souat
toniae

?'*""',

/,. , loco protoqi,

mstuii* mthistoria- miprs-mittendi '" L mlmnai

;

patratorum,
'

dicta est, ab ipsa sui institutione per

beatum Biri-

nilont;*,-

commorantibus' in S nuncupatur Vetustissimum

acper.iennisg,oria. ga

pTi"
j

l ud^r~;,^
'

v^ "^l ^ od

^"

num

episcopum, monachis Benediclinis paruisse existimet. Qua de re fusius in sequenti seculo disseremus. Habemus e vita Gotzelini posteo, a nobis propuerilem ejus simplicitatem
,

ducenda,

rnoritm inno-

cenliam, clericalum, sacerdotium, instilutionem Adulp/ti seu Elhelwlfi. , regisEgberti filii, nihilque prxlerea

- afiabi.es adelph.per^JLttC^

quod

dislinctiorem

explicalioremque

nobis

rerum a

S. Swtthuno anle episcopatum gestarum mentionem

m-

gerat-

DIE SECUNDA JULII.

aerat.

Asserit quidem Pilseus ex Lelando, ordinis Benedicti monaclntm fuisse Swithuimm; sed ma9 rotunde hoc dicit, si quam jorem mereretur fidem,

velle

videntur auctores
..

aliqui.

Bene

igitur

scripsit

D
Al tTORI!
P.

Godwinus:

circitertempestate Athulfum, sive Athehilfum,qui postea rex fuit.episcopum Wintoni-

Hac

,i

l"

er "

tam 19 Hiscc non olslantibus professio ejus monastica non obscure eruilur et asseritur anle episcopalum
,

verosimiliter probaret.

ensemcreatumcontendunt historicorum nostrorum non pauci,Simon Dunelmensis.HenricusHuntindonius, Rogerus Hoveden, aliique, et huic sedi annos septera praefuisse. ~Id quod mihi nullo modo probatur lta Alfordus ex Godwino.

amid Mabilionem

in

Annalibus Benedictinis

inslrumento quod sine ditbio vaq. 98, ex quo conscribendis Actis Sanclorum Orbuit eo tempore,
dinis
rit

Tom. 3 nondum ha-

22 Maneat
Helmstani

ilnqtie

fixum, non occupatum

ante
,

fttisse

locum
,

rpiscojnu.

S. Benedicli dabat operam, sedposlea naclus fuequando ad conscribeudos Annalesprxdictos animum

Wintoniensem
,

annum
ut

837

cui

Belmstano

non

Alhe.lwlfus

nonnullis

celero-

Bppulit. Profertur illud instrume.ntum in historia

jore fVinloniensi

ma-

quin non inftmse nolx hislortcis placuit comminiici, sed

supra, pag.
cti

Tomoprimo, Anglise 201 etseqq., in quacitatur

in

sacrir,

de qua

S.Swithunus
videlicet

successit; idque vel

anno protime sequenli,

nostri, facta in
,

Sanmanibus Colnoti archiepiscopi Doroprofessio

838, quem prselaudatus Alfordusdicit in faslis notari; vel anno prxcedenti 837 dicente. Maihewio in
,

vernix

antcquam

episcopum

Wintoniensem
,

esset

trophxis Benedictinis Angliee ad die.m 2 Julii

Agente

conseciandus, ubi inler alia, quse edicil

pressis
quit, licet

terminis ex-

monuchum

anlea fuisse se profitetur : Ego, in-

Swithunus raonaohus, servulus servorum Dei, indignus ad episcopalem sedem electus Wenarchiepiscope,
conti-

Etheluulpho, jam rege constituto, acpropterea post illius regni initium, quod contigit dcccxxxvii, eura sedi illi episcopali fuisse praepositum consentiunt
,

tana? civitatis ecclesiae, in primis confiteor tibi, re-

omnes. Consentit enimvero Malmesburiensis lib. 2 de Geslis Pontiftcum Anglorum : Ethelwolfus, tnquit,
ut altorera ductoremque suum suscienim eum vocabat) non prius abstitit, quam episcopatu Wintoniensi honoraret, consen-

verendissime Pater, Celnode

Swithunum
piens
(sic

nentiam raeam, quam

prius

professione monachali

P expressi,

et dilectionem

meam
et

ad

te

quod absque
ulla
falsitatis

ambiguitatis

scrupulo
est.

absque

tiente

clero

ordinante

arehiepiscopo Cantuarias

"

Credo in Deum Patrem etc. Itacommentione dubiluri minime potcst, quin S. Swithunus ante. que
episcopatum,
quale

Ceolnotho. Consonal prxterea Florentius Wigorniensis,

monastici insliluli fuerit

sectator

sed
,

lulfo regnante, S.
sit; cui

quiad annum 837, sic habet : Rege vero EtheHelmstanus episcopus vita deces-

islhuc fuerit,

an Benedictinum,
Vide.tur

an aliud

ab

antiquis

non

exprimilur.

tacile

supponere

Mabilioinstituti Benediclini
Actis

Bene.diclinis

monachnm fuisse; cumin suum quoque locum ei concedal,

ptwmemorati
ordiuis sectatoribus.

jussu regis B. Swithunus successit. 23 Thomas Rttdburnus supra memoratus.ordinalionem S. Swithuni factam quidem asserit defuncto He- Thomx linpstano, Wyntoniensi antistite, acregnante. Athulfo R"<iburni
seu Ethelwlfo,
se.d

et

non sccus atque uliis

illam removet

ac differl
,

">rum usque ad

20 Quxri prxterea possit,

qm
anno

quo anno Sanclus noster

Wintoniensis calhedrx administrationem possessionemque adierit. Coutigisse illud seculo nono satis consentiunt auclores, sed quoto prxdicti
gerit,

assequor.

annum 852; at quo nixus fuerit fundamento non satis Et vero idem auctor antea proxime producit
qttx scripta

privtlegium, seu donationis chartulam,

est

seculi

anno

id conti-

major inter
fuisse

illos lis

est et controversia.

Certum

pono

e,t

indubitatum, necdum

eum ad gestamen pastora-

lis pe.di

sic stabilw.

Anno 833

promotum anno 833. Assertionem meam Withlafius, rex Merciorum,

,

cum, utinarrat Alfordus noster

regnurn reciperet ,

in

Croylandensi se-

cessu profugus morarelur. diplomate regio sanxit, se, si

iUiloco facturum

bene;

quod sane

anno Dominicae incarnationis dcccxliv, indictione iv, (qitse est septima) ubi Swithunus nominaiur episcopus his verbis : Placuit autem tunc postea episcopis Alstano Shireburnensis ecclesiae, et Swithuno Wyntacestrensis ecclesiae cum suis abbatibus et servis dictum consilium inire. f-Vhartonus, commentator citati Rudburni seu scholiasles, censetintroitumSv,"hh.um ad sedem episcopalem recle e Rndburno positum anno
852;
esse
al

abunde

cumulale praestitit, subnotavitque in Concilio Londinensi publicum instrumentum, quod ab Ingulpho,

et

sphalma

irrepsisse in diptoma
et

prsedictum seu
sui/stiluendum

donalionis churtulam,

pro anno

844

prxdicli monasterii abbate relatum,

videri potest

upud
isli

855; eo quod

indictio iv ibidem apposita

ad umussim

eumdem Alfordum
g

et

alios

scriplores.

Privilegio

regio subscripserunt, primo

quidem
alque

loco
alii

Celnothus ar-

chiepiscopus Dorobernensis,

demceps ordine
quin
et ipse post

suo archiepiscopi, episcopi et abbales;

illos

rex Egbertus,

et

ejus filius Adelwtfus, nec

non

cum illo anno fqtto fuil iud. 3 non b) discordet autem cum anno 844, itt quem non indictio quarta sed nona (septima) inciderit. Idem Whartonus ex incuria lapsitm arguil Godwinum, quia mortem Helmslani consignnt anno 837. Sed an ipsttis in hac materia juconcordet
dicittm tantiesset debeal,
ut

duces tres.
scripsit

Et tandem

post

memoratos hosce omnes subverbis

:

prxponderet aucloribus an
vel ex erroribus indi-

etiam Swtthunus his

Ego Swithunus

lea allegalisf Patel conlrarium

presbyter regis Egberti praesens fui. Itaque anno 833 S. Siviihunus dumtaxat erat presbyter regis
Egberti atque

clionitm.

adeo

nondum

erat

episcopus.

Assero
antean-

24 Lapsummajorempatentioremquecommisit Usser*"' ius, dum in indice suo Chronologico statuit Swithunum

Helmstano anno 937, hts verbis /dccccxxxvii Helmstano m Wintoniensi episcopatu successit Swithunus, quem in Catabrisiensis academiae cathedra sacrae theologiae professorem
in episcopali sede succssisse

prteterea, nonfulsisse ipsumdignitate episcopali

num 837,
21
">>'cmius

patetque ex eo quod Hetmstunus decessor ejus

tn episcopatu,

anno tanlum 837 e

vita migrarit.

Huc

faciunt ea, qttx habet pfselibatus Alfordus

in Annalibits ecclesiie adunnum Christi prxdiclttm :Monturhoc anno Helmstanus, Wintoniensisepiscopus, cum quinquennio ecclesiam gubernaset. De eo haec habetGodwinus in catalogo Obiit Helmstanusanno
:

fuisse volunt;

horum

Kquali, Bonagratia

de Villa
illud
tn

Dei,

in epistola ad nigros

monachos Anglis
in indice,

attestante.

Hxc

Usserius

postquam

sua

et tumulatus jacetsuperparietem septemtrionalem presbylerii. m pergit Alfordus : Eumdem mortis annum conS1 gnat Wigorniensis, quod ideo notandum; quia n on desunt etiam nobileshistorici, qui putent, moruo Helmstano Ethelwolfum successisse regem oc-

" "

oc tnigentesimo

trigesimo septimo,

historia de Britannicurum ecclesiarum primordiis pag. 340 dixtrat sequentia : Qui superest Swithunus, ille ipse fuisse videtur, quem anno dccccxxxvii Helm-

stano in Wintoniensi Florentius

episcopatu successisse
in chronioo.
attt

notat

Wigorniensis
anno 937

diserte signatur

annus 837, nullaqne

ftt

Sed ibidem de Helmstano

przfatus

aut Swilhuno,

mentio.

Tum

ciaentis.

Sed qui regnum ingressus est iv Februarii, on Potuit episcopi sedem septennio occupare, ut

Usserius pergit : Nam et hunc Cantabrigiensem Villa fuisse volunt , idque auctore Bonagratia de Dei,

'

200
Dei, ex cujus epistola ad nigros

DE

S.

SWITHUNO
in

EPISC. CONF.
chardum ejusdem
S.

monachos

Anglia

^BCTOHK
J

a Rhotna Tudburno Historiae majoris

et liistoriolae

libro ni c. n,

fuisse

appellat

cum centum

Swithuni frafrem germanum annis Burchardus

p.

Wintoniensis
:

ecclesiae scriptore,

verba

Swithunum

antecesserit.

Cum a propria exnlans patria, producuntur ista in Anglia apud sanctissimos ac religiosos mona

..

chos totius regni vestri degerem in

clesise clesiae

Wentana

urbe,
ecec-

..

Helmstanumvenerabilem abbatem cathedralis

et

28 Aiicloribus postremo loco enumeratis, ac morlem Swithuni anno 863 c/msignanlibus, adhxret Mabilio loco proxime citato ; tibi eumdem quoquc annum notat Quid coegerit ipsum recedere a sentenlia Golzclini, supra

?o <Mno

mortwM.

..

venerabilem Swithunum ejusdem

et in

..

logiae in studio

praspositum, Cantabrigiensi cathedratum

professione sacrae theo,

me

me

laudati ex eodem Mabilione, ignorare fateor; nequc salis video subesse causx cur relicta ejus sententia, Sancti nostri obitmn figentis anno

num. n pluribus

8C2

inter aerumnosa exilii

discrimina speciali rernu

aliorum recentiornm auctorum placito

me conformem
itaque ceiueo

..

nerandae recreatoris gratia confovebant. 25 ln gux verba Whnrtonus commentatur in hunc

diclum obitum annectentium

sequenti, videlicet

anno dumtaxat proxime

863.

Prxferendum

in hac mate-

ria

moiium: Vereor ne Swithunus senior, Wintoniensis etiam episcopus, SS. Dubricii et Davidis familiaris

aniium 862, Mnjores noslros secutus, qni jam pridem ad diem xi Apnlis; png. 54 in Annotatis litt. 1, ejus-

fama celeberrimus, cum juniore male De illo vide Galfridum MonumeBritan. lib. ix cap. xit et Giraldum tensem Histor.
et lifterarum

dem

fuere sententix

S. Swithunus... sedit ab

anno

permixtus

fuerit.

dcccxxxviii ad dccclxii.
Bnilletus,

5x

dictis Inpsus errorecon-

vincitur ac crisim merelur, aliorum toties hypercriticus

in vita S. Swithuni asserit, quadraannorum spatium in episcopali munere eum impendisse. Corollarii loco adjicio.ea, qux notavit scho-

Cambrensem

in vita S. Davidis.

Deantiquitate aca-

dum

deniise Cantabrigiensis splendide fabulatus eratRudAnno Doburnus in historia minorihisce verbis

: . ..

ginta pene

..

mini dccclxxi combusta est universitas Cantabrigiensis, quae fuit aedificata anno a mundi creatione

liastes

Historix

ffinloniensis in qmrte prima

Anghx

..

4815 a Cantabro duce,

sophis cccxciv

et

frequentata a Philo-

..

ante Christi

incarnationem
similibus

per
uti

annos
in

Sic

illc,

Quibus attente expensis ac consiliisce et

,

deratis, sequitur

in

etiam

epocha chronologica superiore,

non nimium

esse defe-

rendum

auctoritati

Rudburni, atque adeo in admittenda

,

hxc prxdictx bistorix verba, Decessit autem S. Swithunus, anno Dominic incarnationis dccclxiii, ita commentalur : Sic 'quidem Hovedenus, Mailrosensis et plures alii. Vera E autem obiit anno dccclxii, vi Non. Julii feria v quod ex Wigorniensi et Westmonasteriensi constat. Sic et Historiola Wintoniensis MS. quae Swithusacrae a ffhartono editx, qui in

prmpositura

Wintoniensi

et

professoratu
fuisse

academix
ex
vi-

num

dccclxii,

anno

in Ethelberti

regis obiisse

me-

Cnntabriijensis quibus
vult prxdictus auctor
,

sanctum
non
e.ro

S. Swithunum
facilis, nisi

morat. Crasse errant Annales breves Wintonienses,

qui nativitatem Swithuni in
in dccclxxii
insttlutione

valde

antiquioribus ac certioribus argumentis probari hoc

dero

et stabiliri.

annum dcccxxvi, obitum Hsec prxfatus pro lecloris de rebus, ad S. Swithunivitamac miracula
protelant.

expositx.

25 Porro quae de monachis, ecclesiam Wintoniensem ab ipso anno clxix inhabitantibus, Rudburnus refert merae sunt naeniae , ut dicilur apud Ifhartonum in successione Priorum ccclesix Wintonie.nsis, atque ex eo colligitur non una eum fabula infartisse sua scripta. Sed quid ad fragmentum epistolx, superius allatse et citatae, tamquam a Bonagratia de Villa Dei scriptx ? Responsi istuc accipe. Dicere quod illud fiagmenlum sil omnino supposititium et adulteri-

pertinentibus, apographa nostra subjicio.

VITA
Auctore Gotzelino a apud Surium
Collala

cum

ea, quve est

apud Capgravium.
b

num
genio

videtur assertio

duriusculx

digestionis.

Quid
\Jflorioso rege Anglorum Egberto
regi

ergo ? Fuerinl forlassc particulx aliqux ex affectione et

patiiculari ab interpolatore

regnante, qui

huc intrusx; vel

si

hoc non videatur simile vero, confusio Swithuni senioris

cum

jnniore salis fecunda potuit

sit.

e.sse

mater, ut fabulam

ab idololatria per beatum Birinum d converso.octavus e in regni administratione successit, beatus Swithunus, pater et pastor iil

Kinegilpho

c,

S,

Sielftoi!

prxdictam enixa
sufficcre

Hoc tamen ullimum

non videtur

Ecclesia

Dei

futurus,

cursus sui in stadio mundi

cierlcot
,

arllltes

ad prxsentem controversiam dirimendam, quia

hujus exigendi, divinaordinante misericordia. accepit

habetur adjunclum

nomen Helmstani, venerabilis ab-

batis cathedralis ecclesiaa, qui

juniore Swilhuno
rint,
:

H elmstanus

vixit

cum

transactis,

exordium. Annis vero puerilibus, pia simplicitate jugum Dominicae servitutis suis humeris

nisi forte

duo etiam Helmstani fue-

quorum primus

fuerit

abbas tanlum cathedralis

episcopus
et

ecclesiae, secundus vero ejusdcm ecclesix

imponi voluit susceptumque humiliter viriliterque portavit. Itaque in clerum adscitus, de gradu in gradum, de virtute in virtutem, gressus ejus Deo
per omnia dirigente, conscendens, sub Helinstanof Wintano episcopo, ad sacerdotii honorem provectus est. Porro autem curabat seipsum ministrum ido-

synchronus Switbuno nostro.

gare.

Id quod non vacat indasatis.

Verum

de his plusquam

Nunc

ad alia pro-

peremus.

S.

Swilhumis

27 Extremus jam labor sit, discutere, quo anno Sanclus Prxsul e vivis cesserit. De hoc tempore satis
convenit inter auctores, exiguo
cto

neum

veritatis recte et catholice

dumtaxat

inter eos reli-

probabilem Deo semper exhibere, verbum tractare, humanitati et mansuetudini studere, opera pietatis ante omnia
et

unius anni discrimine.

Ejus obitum, inquit Mabicitato,

,

lio in

compenaio vitx S. Swithuni, pluries jam

Christi

exercere, non recte neque ordine viventes, virga insercastigationis corrigere, humiliter omnibus
vire.
illo .piscopaW. 2 Ejus fama ubi ad regis aures pervenit, ab ^ numera- WlntonM'' accersitus est, et inter praecipuos amicos

annum

dccclxii

referunt

Gotselinus

Mattlwus Westmonasteriensis, Florentius Wigorniensis, et

cum

eis Cardinalis

Baronius.

Annum

se-

quentem praeferunt Wilhelmus Malmesburiensis in Pontificibus, Symeon Dunelmensis in lib. de Gestis Regum Anglorum, et Rogerius Hovedenus. Diem sextum ante Nonas Julii adsignat idem Gotselinus, et cum eo Martyrologium Romanum, et alia recentiora. Longe errat Egilwardus in libro de vita
S. Burchardi episcopi Wirtziburgensis,
qui

tus.

Commendavitque
:

ei

rex fiUumsuum Adulphum

sanctis mog liberalibus disciplinis erudiendum, et subdiaconum orquem postea ribus instruendum exhacvita dinavit. Attamen patre ejus sine herede alius heres sudecedente, cum praeter eum nuUus uxorem peresset, Leone h Pontifice dispensante,
duxit. Defuncto vero Helinstano Episcopo,

Bur-

ommum

votis

DIE SECUNDA JULII.

votis
*
t^t

291

Swithunus electusest. Ejus precibus et exhorrex Adulphus permotus, ecclesiis Dei io n ibus

sanctus Swithunus, et omni pulso dolore, sanitati

D
AlCT0BE

eum
5

restituit.

regni sui benigne donauniversam decimam terrae Hbereque sibi vendicareconcessit. Idem sanctus it Eniscopus pontem Wintoniensem, qui est ad Orien-

Ethelwoldus Episcopus corpus beati Viri ootzel. e terra levaret, mira odoris fragrantiaornnes pervaran^jo sit, mulier caeca visum recepit, et multi diversn novis prodtgiii
pressi .-egritudinibus, ejus meritis curati
translatio incidit in
sunt.

Cum

tem

construxit.

Cumque

ei

aedificando

solicitam

Ea
ah

elara.

nivaret operam,
niffidatn
:

quodam die, illo ad opus residente, paupercula mulier eo venit, ova venalia in

annum centesimum decimum

et Idus Julii.

obitu

illius,

Incarnationis vero Doniinicae nongente-

quam apprehensam operarii lascivase deferens magno incommodo affecerunt, vientes et ludibundi,
non ereptis, sedconfraetis. Illa igitur ovis universis jHata lnjuria et damno dato, cum laehryrais et
eiulatu

simum septuagesimum primum,

die
:

Eodem

coram Episcopo conquerente,

in

vir

sanctus

puerum, a nativitate mirabiliter contractum, sanavit tribus mulieribus, oculorum lumine orbatis, visum restituit nexibusferreismulierem in carcere compeditam, ruptis vinculis, liberavit paralyticum
: :

vas, nietate permotus,

corripit,

quo erant reposita ova, dextra signum Crucis exprimit, ovaque

iis

curavit
vit
:

matronam nobilem, sed caecam,

illumina-

viginti

quinque homines variis vexatos morbis,

feminas intra

incorrupta et integra restituit. fabricare ecclesias 3 Solebat vero studiose

locis

qui e lucis diversis venerant, uno die perfecte restituit

:

caecos aliquot, duas contractas

:

quibus

non erant

porro dirutas et confra-

unum diem
tes,

triginta et sex e diversis locis venien-

CXX
owm,

atws

Dedicaturus sacras aedes, non equo ctas instaurare. vehebatur sublimis, nec secularis pompae apparatum
sibi

nec unius generis laborantes aegritudinibus, trium dierum spatio neque diu post, centum vi:

adhibebat

sed

clericis

et

familiaribus

suis

ginti quatuor, intra dies

quatuordecim curavit.

comitantibus, nudi% pedibus humiliter incedebat. Ad convivia sua accersebat non locupletes, sed egenos etpauperes. Os ei semper apertum erat ad cuhor-

C Rex Edgardus ob coercenda furta lege sanxit, ut infurto deprehensus, oculis privaretur, auribus, thuntmiramanibus pedibusque praecisis, cute capitis nudare- cula,
tur, sicque
feris

^
E

tandos peccatores ad agendarn posnitentiam. Monebat stantes, darent operam, ne caderent lapsos, ut
:

et avibus

laniandus objiceretur.
ea poenamulcta-

Accidit vero, innocentem

quemdam

resurgerent.

Cibum non

ut ventrem

farciret,

sed

pro sui sustentatione parce et moderate sumebat. Post multas vigilias multosque labcres, ne deficeret,

tum, pene amittere auditum, obstructis sanguine aurium meatibus. Delatus a parentibusinoratorium
S.

Swithuni, ut solus auditus

ei

redderetur, nou id

somni paululum admittebat, psalmis et canticis spiritualibus semper intentus. Proximis semper, perinde

rnodo impetravit, sed etiam alia, quaa non rogaverat. Mulierem quamdam dorniientem ostio aperto in
villa

quod utile, quod honestum, pium et modesto et humili sermone proponesanctum vir beatus usque ad vita? exitum in vera bat. Vixit observatione mandatorum Dei, omni custodia serac
sibi
ipsi,

civitatisWintoniensis.lupus e lecto absportavit

esset,

in sylvam, et horrendo ululatu alios ad se lupos ac-

vans cor

suum

in

omni munditia

etspiritali puritate,

Mulier et inediaet aetate debilis, quid faceret, ignorabat. Convertitur ad preces, divinam implorat opem, S. Swithuuum appellat. Lupus, ejus audito
civit.

catholicae et Apostolicae

doctrinae

custos iuteger,
in sanctae

nomine, obdormivit
gilans,
tuit,

inulier ses^ibducit

lupus evi-

filiorum spiritaliter

regeneratorum
eruditor

con-

versationis studio

pervigil et magister.

cum sociis quam Dei et

eara insequitur, sed laedi

nonpo-

beati Pontificis misericordia libe-

Humilitatem et mansuetudinem accuratius sectabatur. Denique pacem et sanctimoniam sequens, fontem vitoe et sempiternae beatitudinis sitiebat. Atque
migravit ab hoc seculo ad sidereas mansiones sexto Nonas Julii, anno salutis octingentesimo sexagesimo secundo i. Jussit vero non intra
ita feliciter
'

randam susceperat. 7 Statuam quamdara

S. Switbuni Episcopus Schireburnensis a fratribus acquisitam, honorifice ejmjuc " ua in ecclesia sua collocavit, ubi praeclara miracula
'

crebro edi solebant.

Ad hanc statuam quidam

le-

ecclesiam, sed extra ejus septa, indigno et

se tumulari k.

vili

loco

prosus non curationis obtinendae causa. sed ut ab stipem accipeillis, qui eo in loco preces funderent,
ret, accessit.

Cumque paululum
Swithunum

illic

obdormivisset,
ipsius

4 Post obitum
Mracula

suum

multis coruscavit miracuhs

/,

visura est ei, S.

adesse, lepram
illum

inter quae apparuit

l

cuidam viro

incredibili

mem-

manu

abstergere, et

morbum

omnem

repente

brorum omnium infirmitatelaboranti, adraoneus, ut Ethelwoldum Wintoniensem Episcopum adiret, diceretque

ei divinae

ab ipso depellere. cingulum solvit, et se purgatum ostendit.

Evigilans, laetus

coram omnibus

ipsius a loco, in

providentiae itavisum.ut corpus quo conditum erat, sublatum, intra loco honorificeutius

ANNOTATA.
a

ecclesiam digniori
Si difiidat

tumuletur.

habiturum sanitatem, quam, profligato eadem hora morbo, quo diu laborasset, illico esset recuperatums. Addidit
et
haesitet,

testimonii

loco

De hac re diclum in Ccmm. prsrvio a num. II. Rex Orientulium Saxonum. Regnare is capit b
!S00,
desiit

anno

suh

inilium
in

aniu 837, die iv Fe-

etiam, ut ad locum sepulturae veniat,

reis

unum

ex fer-

bruaru,

uli Iradit

Jlfordus

Jnnalibus ecclesise

An

annulis, qui
lapidis

etiamnum
laesione

lapidi

infixi

yisuntur,

glicanx tom. 3, nld plura.

sine ulla

cxlracturus,

rursum<jue

pari facilitate, nihil laeso lapide, in suum locum repositurus. Surgit ille perfecte sanus uti prasdicta
:

Juspkatus Rjgnum anno 612, tonwi. obiu 042, dequoplura apud dictum Alftrium d Ad Siiperos discessit amio 650, colitur die iu Dec Al. Kinegilsus.

erant, omniareperit, cunctaque ex ordine Episcopo enarrat. Incurvum quemdam, et pecudum more, prono vultu terram respectantem, sannm et incolu-

cemlris tamquam Occidentalium

de quo alias
die.
eril

Saxonum

Apottolus,

pluribus agendum ex professo, eodem

mem

Vir quidam nobilis et dives, cuin meridiano tempore ad fluminis ripam deauibularet, v idit subito apparentes sibi tres ultra moduin horreddidit.

e Ju.rta Atfordi indieem chronologicum

qui habetur

ad caleem tomi 3 Anual.

eccl.

AngL, Egberlusa Kinesatis

gilso est nunieru iindeiimus.

rendas quasi mulieres statura immensa. Ea> fugientem illum comprehendentes, et multis modis affligentes,

De Hetinstano Comm. pnrvio.

f

seu

Helmstano

mulla

ni

suo pene sufibcantes, incredibili horrore aflectum, insano similem reddiderunt. Adducto autem adecclesiara, nocteapparuit
pestiferoque
flatu

g At. Etbelwolfus, Ethelvulphus, h Dispensasse cum illo refen smpe dietus Alfordus, tomo3 pag. 54, Leonem III, Romanum Pontifieem ;
ilaque

Alidulphus.

292
itaque

VITA
ante

S.

SWITHUNI

EPISC. CONF.

annum 817, cum anno prscedente 816

nos signandum diximus in
potius,

obieril diclus Ponttfex.

i

Annum hunc
in

Commen-

larioprivio

num. 28,

quam

seque.nlem

ad ccelestis patriae beatitudinem incessant Quin etiain omnibus vaticinando prodas quod mox ut meam aperuerint sepulturam, ren e rient thesauros tam inasstiraabiles, tamque
lius, et

festinare.

'

pretio

k Plura
1

Comm.

prievio.

sos
adi,

ut quidquid usquanr est auri

et

gemmarum
talia fa'

De

hoc et sequentibus miraculis

qux

infra

vilescetin comparatione horum.

Postquam

dabuntur.

bro edicta sanctus Vates tradidit, ccelos subvolando

petiit.

Verum

faber

ille,

primo metuens
prorsus

videri falest

HISTORIA
TRANSLATIONIS

sidicus,

hanc visionem

nemini ausus

prima vice indicare

viventi.

ET MIRACULORUM.
Auctore, ut videtur, Lantfredo a, Wintoniensi in Anglia.

4 Qui secundo commonitus ac tertio ab eodem sancto Prassule acriter increpatur cur nollet '"'"* suis **** obedire pr;cceptis. Tandem accessit ad tumbam
;

almi

Pontificis

unum ex

supradictis arripiens

lum,

tali
:

voce, inquit, ad

Dominum

Monacho

annucreatorem rehic
in

rum

universse conditor creaturaa concede mihi peccatori ut si Sanctus iste, qui

,

Domine Deus,

quiescit corpore, ter comparuit meis

obtutibus

Ex

Anliquissimo

MS.
I.

Bigotiano.

noctis sopore, hinc istara possim

ferream evellere

sphaerulam

CAPUT
S. Swithuni

sicut nuper in somnii visione idem vir Dei meis auribus studuit resignare. Qui statim ut
;

traxit

orbem

chalybis,

ita

subsecutus est illum ex

in

corpus divinitus oslensnm,

ac miracula.

lapidea mole, quasi foret fixus

marino sabulo.
perinde

Quem

in propria

reponens

rimula, ita fixus

:

Eadgori

| emporibus felicissimi Fabgari * b Regis Anglorum ac gloriosissimi totius Alhionisc insuloe Imperatoris,
toris

mansit paululum pressus calce

ut post hoc

nequaquam
5

possit avelli a nemine.

E
Vttria> !*

Corpui
t/itnil

SlDlr

anno Incarnationis Domini nostri ac Salvamundi Jesu Christi dcccclxxi, Indictione xiv

mtrtt-

venientem causa^necessarise coemptionis, cui inti- rm mavitea, quse per somnia viderat, et humihtereum
flagitabat, ut talia suo

Eodem vero die, dum peragraret forum, reperit quemdam clientulum preedicti clerici Vintoniam

Cunetipotens Deitas dignataest ostendere Anglis d

tosum,
,1

Domino
illius

narraret.

Qui postlonginqui
siluit

Saxonibus sanctum corpus beati Swithuniantistitis, per cujus merita tot languentes, Deo favente, pristinae sanitati sunt restituti, quot nemo vivens un-

quam ad proprium

pervenit

herum per
rei

intervallum tempnris,

immemor

quam nec vulgante fama

conspexit, nec legendo

audivit, nec corporeo

didicit,

visu

ad Sancti alicujus
nobis
:

tumulum curatos
sulis
vita,
:

fuisse.

Hujus tamen mirabilisPrasincognita

sed postmodnm pcenitentia motus, domino suo cuncta, quao a faluo audivit diligenter narravit. Qui clericus eo tempore non solum Antistitem Wintoniensis dicecesis, verum etiam cunctos fratres ibi,

et

prisca

conversatio

dem commorantes

sunt

quia scripta minime liabentur

sedclementia

pertaesos habens propter expulsionem Canonicorum, nefandis moribus ac spurcis-

omnipotentis Dei merita, ejus miraculis coruscantibus, evidentissime manifestare dignata est.

2 Triennio
divinitus

igitur

antequam

sanctae

praedicti

simis utentium, pro quibus venerabilis Athelwoldus eos a praedicto expulerat ccenobio, magis quam sancti Patrisjussa implere studeret, audire renuit.

circumstmt,

manifc*tatitr

de mausoleo, quo olim fuerant huroatae, a reverendissimo ejusdem loci antistite Athelwoldo fratribusque ejus essent sublatae, appaPraesulis exuvias
ruit ipse

Postea vero expleto duorum curriculo annorum, favente superni clementia Conditoris qui cunctos,
,

Sanctus

in

somno cuidam
effigie,

veridico fabro,

angelica prseclarus

dicens ad qui

quid illum

agnoscis canonicum,

eum Numcum ceteris

:

quos pressit in vineam laboraturos Dominicam, gratis ad suam deducit gratiam idem Clericus qui nuper erat, factus est venerabilis monachus.
;

Nam

nos

ipsi

ita

gestura vidimus,

quemadmodum
p

prave viventibus nuper a vetusto e expulsus est monaslerio? Ut eum recognoscas dilucide, Eadsinns nuncupatur vocamine. Faber respondit Quon:

dam

prsesens demonstrat codicillus. Benedictus omnipotens Deus, qui peccatores justificat, qui in se sperantes salvat, qui superbos humiliat, qui humiles
exaltat.

illum novi, Pater

:

Cui Praesul ait

adjecit
;

mcdo tamen nescio ubi est. Nunc Wincelcumbe f degit. Et

;

nomine Christi pracipio, ut ad illum propere pergas, meaquejussa illi dicas Hoc tibi, Eadsine, praesul mandat Swithunus, quatenus ad Winthoniensem festinanter
tibique
in
:

Ego

te

rogo,

vir

6 Igiturbiennnio antesacri inventionem corporis, quidam gibberosus.et propter mgentem strumam

valdeincurvus.persomnium audivit.ut VVinthoniam veniret, et ibi per sancti meritura Swithuni, sanitatem reciperet. Qui raane consurgens, sicut valuit, gibbum geminis sustentavit eamburtis g, et ad
j

pergas civitatem, dicasque Antistiti, qui modotandem regit dicecesim, cui olim praefui, ut corpus meum de sepulchro elevet, et in ecclesia collocet
;

Winthoniam pervenit
lica visitatione

ibiquediu mansitans, ange-

quoniam quidem

coelitus

illi

est

concessum, quod

Bc, on

tttr,

tempore suo manifestandus sum. 3 Faberveroait ad Sanctum Domine nullomodo vnluerit meis credere dictis. Vir sanctus inquit
:

iterum admonitus ad tumbam sancti Swithuni perrexit, et flexis genibus, rogavit Dominiim, quatenus ibi sanaretur ipsius Sancti meritis, quemadmodum in somnis audierat. Qui
prassulis

j/|'-

tuis credat sermonibus, dic ei, ad meum quo pergat tumulum, et trahat unum annulum, ex his ternis, qui sunt fixi mei cooperculo sarcofagi si confest.m subserutus fuerit illum, hoc sit ei vere manitestum, quoniam te misi ad illum. Sin autem illuin minimehinc poterit evellere, tunc nulla ratione tibi debet credere. Putes deinde illi indubitan-

Ut

mox

ut surrexit a preeibus, ita curatus est divini-

tus, ut

nusquam deformis

gibbi locus

appareret.

Appropinquante vero sacratissimae solemnitatis die, quo venerabilis Dei antistes Swithunus corporeis nexibus solutus, de hoc raundo migravit ad Dominum, vir quidam dasmoniacis deceptionibus, omnibus membris miserabiliter debilitatus est. Qui cum
diu torqueretur, vicini
illius, et

ter referre,

quod si utriusque vitae desiderat perfrui sospitate, debet mores et actus commutare in me-

cognati ad Saneti
et

Dei tumulum
pervigilem,

eum perduxerunt, cum amico languente

illam

noctem
bu

assiduis orationi-

DIE SECUNDA. JULII.

Languidus vero mane oppressns somno, paululum obdormivit, et visum est illi quasi auidam a(l eum accederent, et alterum ei caloeamentum de pede subtraherent. Qui statim cum arail, u ?

293

peregerunt.

una die viginti sex D causa recuperandse sanitatis ex quibus qui- ex mss dam erant caeci, quidam surdi, quidam muti, quidam mri muU{ etiam paralytiei qui cum accessissent ad sancti Imguidi,
in
segri,
: ;

dit,

ut venissent

Winthoniam

cis

domum

sanus reversus
alii

est.

Subtalaris

tamen

Praesulis

monumentum

et

preces coram Deo effu- cxcm mnati -

eius

nimium

quaesitus est; sed

Curati sunt

octo debiles

nusquam repertus. ad sancti viri mauso-

dissent

sunt in

per ipsius interventionem omnes curati spatio trium dierum sicque laeti domum
,

leum, antequam ossa ejus inde elevarentur.

cum

ingenti gaudio redierunt, manificanteset lau-

dantes Dominum.

Nec multo
diversis

post

accesserunt ad

ANNOTATA.
a ln Commentario prxvio alligimus
spectant.
ea,

eumdem Sanctum ex
finibus

Anglorura
infirrni

Saxonum

centum

viginti

quatuor
:

multiplicibus

qux huc

constricti languoribus
lis

b Alibi Edgarus scribitur. Alfordtts noster tom. 3. Annal. Ecclesise Anglicanx nalalem ejus ponit anno 943, ex antiquioribus ; morlem anno 975, qui el de
illo atjit

hi oranes persancti Pnesumeritura a variis asgritudinibus Deo volente curati sunt in duarura revolutione hebdomadarurn, et

benedicentes

Domino reversi sunt incolumes ad propria, qui debiles convenerant. Cscatus est quoque quidam vir
in Letania majore causa latrocinii sed quia innocens caecatus erat, venit in Epiphania
:

tomo

citato locis variis.

c Id est Britanniae. Aristotelis interpres

apud Cel-

larium
dixit

2 Geographix Antiqttx cap. 4, pag. 280, Albion et Jerna, id est Britannia et Hibernia,
lib.

utconficitur

exeodem

Ce^lario ibid. pag. 254.

hic Anglise
et

Ea

designatur

pars,

in qua in

jacet

Wintonia.

De Anglorum
cap. 1.

Saxonum
lib.

Britanniam

Domini ad sancti Swithuni mausoleum, preces humilitereffundens. Et oculi ejus, qui erant ferro extincti, et omnino evulsi, illurainati sunt. Et habebat postea claros oculos omni tempore vitse suae. Ergo quia cuncta miracula, quas Dominus per sanctum

adventu agit Malmesburiensis

1,

de gestis

Regum
dicta

Swithunum dignatus
merare valemus

est operari,

nequaquam enu-

Anglorum
sunl in
f

e Dilttcidalionem hnjus loci quxre cx

iis,

qux

Comm.

prasvio sub initium

num. 18.
ali-

Locus milti incompertts. Quid si faeritpagus quis, vel oppidulum ignobilioris not^?

rogemus ipsum sanctum Praesu; lem, quatenus animarum nostrarura knguoribus mederi dignetur, pro nobis apud Dominurn intercedendo, cum quo pro bonis operibus sine fine permanere promeruit. Igitur dum tanta signa Salvator mundi ad venerabilis Patris Swithuni tumbam ostendere decrevisset beatae memoria; Athelwoldus
,

g Camburta
lum.

significat

sustentaculum

vel

bacu-

CAPUT

II.

episcopus imperavit fratribus ibidem commorantibus, ut semper quando quispiam aeger per meritum sancti Viri medelara reciperet, protinus oranes ad ecclesiam pergerent, et
glorificarent.

Corporis translalio, alia miracula.

Deum hymnis

et laudibus

Eadgaro

VJuibus transactis Idus

dus episcopus

Julii venerabilis

Athelwol,

Miracula
milta,

cum

aliis

coepiscopis, et abbatibus

10 Accidit autem, ut quidam post aliquot dies graviter ferrent, quod excitarentur per noctem ali- Apparens quando ter aliquando, quater et suadere coeperunt SwUunui
;

S.

cum pluribusque monachis sanctas reliquias, imperante glorioso rege Fabgaro * de monumento .sublevantes, in basilica Apostolorum

ceteris prave relinquere,

illis

quod imperatum fuerat

pie

a suo Praesule.

Quod dum incaute

foret praa,

Petri

et

Pauli
benefl-

cum magna veneratione collocavenmt. Ubi

cia praestantur

omnibus vera

fide petentibus.

Postea

vero quatuor aegri medelam acceperunt ad ejus tu-

mulum per intervallum trium dierum. Deinde per quinque mensium spatia raro fuit aliqua dies, quo
!

non sanarentur languidi ad ipsius Sancti honorabiles reliquias. Aliquando autem tres aliquando quinque, modo septem, modo decem, nunc duodecim, nunc vero quindecim. Vidimus namque plusquam ducentos in decem diebus aegrotos per me,

termissum per intervallum quindecim dierum apparuit ipse sanctus Swithunus cuidam fideli viroper somnium, dicens ad eum Vade ad monasterium hortatur Monachot vetus, et dic fratribus, quod omnipotenti Deo nimium displicet murmuratio eorum.quoniam quotidie miracula multa coram illis facit, et ipsi tam injuste agunt, quod ei non referunt Iaudes, sed caduca studia divinis operibus praeponunt. Adde etiam ad haec, quod si a laudibus cessaverint, protinus cessabunt raagnalia Dei si vero non desinent glorifi: :

care Deura, tot mirabilia ibidem faciet, quot a ne-

ritum Sancti curatos, et in anni circulo, qui carent numero. Quapropter increduli ad Sanctum Dei veniant, ut beneflcia Conditoris agnoscant, et creato-

mine vivente recordantur uspiam peracta. Vir vero

praefatus post Sancti recessionem evigilans, ad epi-

scopum Athelwoldura festinabat

et

ipsi

intimavit

rem laudent.
8 Cognoscant denique
hujus
astatis

fideles, quia

Dominus no-

ster Jesus Christus, Dei unigenitus, qui in exordio

velatus amictu carnis per semeptisum

caecos illuminavit, claudis officium ambillandi praebuit, surdis auditum reddidit, paralyticos curavit

laudem omnia, quae Sanctus Dei imperaverat. Qui comrao- ad Dei. illius tus animo, cur fratres non egissent secundum praeceptum rursus mandavit monachis cum magna comminatione, ut ad omnes sanitates, quae ad Sancti tumbam fierent, facto signo, omnes simul ad eccle;

mortuos suscitavit, supra mare siccis vestigiis ambulavit idem nostris temporibus ad clarificandum suae Majestatis omnipotentiam, etadmanifestandum egregie sacerdotis Swithuni meritum, confert sanitatis beneficium aegrorum corporibus, prae multitudine innumerabile ac maris arenae, quibus non est numerus. Benedietus omnipotens Deus, qui nostra
;

dicis vocibus canerent

siam pergerent, et Deo omnipotenti laules hymniquod ita deinceps hactenus

;

observatum audivimus. Cui gloria

nipotenti, qui sic

et laus

Deo om-

Sanctum suura
et

glorificare digua-

tus

est,

qui

vivit

regnat in secula seculorum.

Amen.

tempestate dignatus est Sanctum

virtutibus

mirificare

qui

suum cum Patre

signis
et

et

Spiritu

sancto vivit et dominatur per cuncta secula. Amen. 9 In illo tempore, quo Dominus rerum manifes-

wbat hominibus Sanctum suum Swithunum,

Julii T. I.

acci-

38

MI-

294

DE

S.

SWITHUNO

EPISC. CONF.
r>

MIRACULA
S.
Ex

basilicam, in qua ossa Dei Famuli quiescebant. pr. dictae tres caecae per sancti meritum Praesulis

SWITHUNI
antiquissimis

vero lumine Deo, meruerunt recipere lumen oculorum. 4 Juvenis vero viraginum ductor, clarescente aurora
lucis,

recte quivit fari quidquid voluit, et

fecit custodi, ut

mox signum

membranis
num. 769.

quatenus
vocaret.

illi

loqui

extra ecclesiara exiret potuisset; qui admirans

venit,
ait
:

quid

dicere vellet, ad

eum
illi

Regince Suecice in Cod.

Juvenis

interrogans cur eum scias verissime, n U0 d

: :

CAPUT

I.

Pars prima miraculorum.

ostquam sanctissimi corpus Pontificis infra ecclesiam sicut praedictum, est positum, quatuor aegri, sive quinque, medelam receperunt ad ejus tumulum per intervallum trium dierum. Expleto autem triduo, ferme per interstitium quinque mensium, raro fuit aliqua dies, quo in basihca, in qua sunt repositae sancti viri reliquias, non sanarentur languidi, quandoque plures sedecim, vel octodecim, quandoque vero pauciores, quinque, vel tres, cre,

Custos inquit Numquid Qui respondit numquam antehac locutus sum, et nunc prima audisti verba quae de ore meo sunt progressa. Ast ego hesterna luce mutus, tres mulieres huc deduxi caecas, [quasl
loqui
recte.

modo

possum

antea loqui poteras

P.

Deo juvante, modo sunt videntes. Quapropter perge voca fratres, ut solito more reddant grates.
o Eodem denique tempore quaedam aucillula pro parvo erat commisso religata a proprio Win-

/Egroli

toni domino compedibus ferreis, et execrabilibus manicis haec pertrahebatur in crastinum crucianda
:

muller

dirt

'"ciiinta.

diris verberibus;

ac nonnullis vibicbus.

Haec tota

berriiue etiara septem, octo, decem, duodecim, quindecim. Vidimus plus quam ducentos in decem diebus per mei itum Sancti curatos, et in anni circulo, qui carent a
plurimi,

non cessavit nocte perfusis Deum lacrymis exorare, ut eam liberaret a pessimo tortore per sancti Prssuiis interventionem. Rutilante autem diei hora, v quo debebatur affligi gravi tortura, inter preces et gemitus, ceciderunt compedes de ejus pedibus, quaa
illico

periculum

evadens,
sacri

dormientibus dominis,
Pontiticis
adl.uc ligata

numero.

confugit ad

tumbam

2 Vid.musetiamcircapraescriptumflmonasterium plateas adeo refertas utrobique turbis aegrotantium, ut quispiam viator difficile reperiret iter gradiendi

manicis.

Tum

a quibusdam intimatum est ejus do-

mino, quod ad sanctum Dei

fugisset servula
,

Famulum

praefata conesset de

et

per

ejus

beneflcia

ad ipsum

qui post aliquot dies, ita sunt curati, Deo faveute, meritis Sancti, ut etiam infra basilicam
;

compedibus absoluta. Quod cum audisset, permotus

iracundia,

summa cum

festinatione illo perrexit, et

reseravit,

vixquinqueinvenirenturlaiiguidi. Quapropterinvidi sileant, ac reprobi, qui gloriosa hujus Sancti miracula, aut negant, aut quod negare nequeunt, in sinistiam partem vertunt. Increduli quoque etiam

non sua sponte, sed Deo cogente manicas

nihil mali intulit ei.

et praadictam abire illassam sivit, et de illo facinore

6 Vir autem quidam multos paralyticus per annos

in proviucia

ad sanctuin Dei

Famulum

veniant, ut beneflciaCon-

ditoris agnoscunt, et

Creatorem laudent. Cognoscant

lingua

Hamme
ut

Anglorum commorabatur, quae eorum dicitur, adeo omnibus membris dede fulcro, quo
recubabat,
nulla ra-

paralyliw,

Dominus noster Jesus ChriDei unigenitus, qui in exordio hujus astatis velatus amictu carnis, per semet caecos llluminavit, claudis otiicium ambulaudipraebuit, surdis auditum
stus,

b denique fideles, quia

bilitatus,

tione surgere praevaleret. Is audiens miracula, quaa

Dominus Winton.ae faciebat, per sancti Vatis merita, ccepit sagaci mente praemeditari, quod suavius
esset
illi,

reddidit, paralyticos

curavit,

mortuos
;

suscitavit,

si

ante salutiferas Viri Dei exuvias, sal-

supra mare siccis vestigiis ambulavit idem nostris temporibus ad clarificandam suae majestatis

tem unam

pervigil duceret noctem.

Qui convocans
[eis]

omni-

cognatos, et amicabiles vicinos, quibus

cepit flagitando

prae-

potentiam, et ad manifestandum egregii Secerdotis mentum confert sanitatis beneficium aegrotorum corporibus pras multitudine innumerabilibus, ut maris arenaj, quibus non est numerus. U In illis diebus tres mulieres
;

in

Vectam

caecaj

feminx cncx
tres,

degebantinsulam, una iucem corporalem numquam conspexerat oculis ; duae vero per spatium erant

nimium, quatenus falerarent soni- p pedes eorum, ac semet baccaulo / imponerent, atque ad sancti Praesulis corpusculum deferrent. Qui dictis amici obtemperantes aegri, ocius peregerunt, quod eis praecepit. Verum antequam aeger sermonem
finiret,

per pietatem gloriosi curatus Pontificis, de

caxat novem annorum.

tumbam
virtutem

Q ua3 dum

audirent ad

lectulo consurgens, iter arripuit pedibus, et universos comites cursu proecessit equites, qui cum ipso

sancti

Praesulis caecos

Jesu Christi infirmos quoque curan, rogaverunt cognatos earum, et affines quatenus eosquamprimum transducerent c insulam, qua; undique undis oceani est circumsepta, unde facil.us qu.vissent perven.re ad iocum, in quo quiescebat somate d Christi Pr*sul. Cumque extra insulam
;

Dommi

illuminari, et per

itinerabant complures, et volucri gressu ad venerandum almi reliquias Episcopi pervenit incolumis,

adhuc sodalibus longe remanentibus, canterinis

et adminiculis suffragantibus.

licet

Quaedam etiam praepotens matrona commanebat in alia Anglorum provincia qu eorum lingua
7

mairo*"*"
9

essent expos.tas, et fiuctuarent absque ductore, et penitus ignorarent quid agere possent; clemens Condvtor creaturarun., m.sertus inopiae earum; contulit e.s

nuncupatur Bedeforshire g, haec erat spatio trium adeo caecata annorum, ut nec splendorem luciferi quae dum ingentibus cruposset solis contemplari
;

[quemdam juvenem a nativilate mutuml e atate Circiter xx annorum. Qui dum ad eumdem devenisset locum, ccenppnnt .., . n ', LiKperunt

ciaretur doloribus, promisit Sancto se daturam multa sancto praesuli Swithuno donaria, si per ejus me-

ritum

lumen reoiperet oculorum. Cumque

haac a

eum

viragines flagitare

unanimi voce, ut eas ad Wintoniensem duceret urbem ubi sanctus pollebat Episcopus signis mira;

clientulis foret

bil.bus

; qui mirabili dispositione Dei precibms earum aliubescens, in reflexo calle caecas praefatum per-

duxit ad locum. lpsa autem nocte, qua intraverunt

deducta ad quam Deo, sanctoque Swithuno vestem quamdam, recipere meruit, dum alteri supponeret, illico lumen quod dudum amiserat. Quae mente devota laudes Deo referens, atque post perceptam salutem cibum sancti capiens, domum rediit laetissima, quoe ad

dedit viri beatissimi ossa,

monu-

DIE

SECUNDA

JULII.

295
i.

accessit moestissima, per _.__ _. nn.ni_<><a<in tic Dei _lt Salvatoris nAci.tii Tnnn omnicreantis n__i et S!_K;Qfni'ic nostri Jesu virtutem

monumentum
Christi.

Pontificis

garitis
!._._

calceatus

comptam, nec non sandalibus pulcherrin lis *^ D -__.<_ ..

-,
,

dixitque

illi

blandissimis sermonibus
dilecta Dei,

mox
eadem tempestate. Omnes itaque et famuli ad eam accedentes, horut proprias disponeret posnecis interitus adventaret, quo-

ut
:

videris

Wintoniensem,

8 Alia quoque materfamilias valida spgritudine

coe pit
talde
Ji>

An-

tistitem

infirmari

vicissim affines,

_<r

tabantur
;

eam gementes,

dic ei, ut imperet monachis degentibus ibidem ne cessent glorificare Deum omnipotentem quutiescumque quispiam ajgrotus ad Swithuni tura-

sessiones, antequam niam arbitrabantur eam

cito obituram. Ciim autem languor intolerabilis augeretur diebus singulis; posita in desperatione istius vitae, proximae mortis vicinitate; promisit Deo, sanctoque praesuli Swithuno,

curationem valde etenim displicet omnipotenti Deo, auctori miracu!orum; quod quotidie miracula facit innumerabilia coram oculis Sanctorum, et ipsi tam injuste agunt, quod
:

bam

praesulis receperit

Increpiti

quod si aliquid per ejus interventum percipere cum multis domereretur _egritudinis remedium nariis, quantocius valeret, ad ejus mausoleum
;

sed caduca malunt studia, quod nefas est dictu, divinis oppribus prjeponunt. Ne sit lllis, obsecro, grave per singulas omnicrean:

Deo laudes non referunt

tis

Regis virtutes

glorificare

omnium auctorem

veniret, et

unam

cratissimum

vigiliis noctem duceret ante saDei famuli corpusculum. Quod dum

;

virtutum, ne sentiant iratum judicem vivorum, at-

que mortuorum. Quidplura? 12 Deinceps si quispiam cessaverit a laude

pletus

promitteret, potita est sanitate curporis

sed amisit

naevo

invidiae,

vigorem mentis, quoniam quidem Dei beneficiorum immemor, promissiones, quibus sese obligaverat,

commissum hoc

requa mints torporis ac superbiaa nisi deleverit poenitudine, carebit

; ; '

mi-

non observavit et gratias Deo debitas, sicut condisnum erat, non repenclit.
;

nime vitiorum fraude. Nimirum idcirco Deus tot et tam inaudita, novissimis temporibus, mundo
praebet miracula, ut mollescant

9 Haec

dum

hominum

post aliquod tempus,

cum

saxea, ac

proprio

resipiscant
lestia

pravorum corda,

et

festinent

ad cceinfi-

conjuge meditaretur ad quasdam nuptias equitare; ministris optimos preecepit curnipedes prreparare.
i

boms operibus gaudia, quoniam signa

populis

delibus

sunt tribuenda,
qui
ejus

fldelibus

autem
condi-

injra/a

ejus,

Qui postquam decentissime sunt ornati faleris vir cum paucioribus antecessit clientibus, quem
;

nequaquam
tori

necessaria.

Numquid Deo rerum

beneficia

obediunt,

floccipendunt?

ipsa

cum

pluribus subsecuta est citius. Qua_

dum

faleratum scanderet equum, et

dum

equitaret post

non sensit ullum, nec penitus aliquam aegritudinis molestiam. Denique cum ad prasfatas pervenisset nuptias, in quibus plures admaritum, dolorem
erant consules, et multi praepollentes regis satellites subito arripuit eam ipse languor, a quo nuper merelabitur
irt

Nonne Dominum ad iracundiam provocant; qui silentio ejus magnificentiam negant? Adde etiam
haec

quod si a laudibus cessaverint fratres, protinns cessabunt magnalia Dei. 13 Si vero non desiverint coelestem magnificare
;

Regem,

tot et tanta

Dominus omnium patrabit

ibi-

dicata fuerat per

morbttm

sanctum Dei Famulum. Tum illa quod injuste egisset quoniam curata a Deo per meritum Sancti, haud retulisset

miracula, quot, etquanta a nemine recordantur vivente super terram peracta bactenus uspiam,

dem

q ta promissis

demum

intelligens,

postquam
junxit

gloriam conditori,

mox

divinitas, qua. in unam Christi personam geminam potentem naturam, Deum et ho-

in

quantum

valuit poenitu-

minem, servum

dinem agens, clientulos ad se convocans, quos, secundum quod fari quivit, suppliciter exoravit, ut

eam quantocius possent, ad locum,

quiescebat,
et

in

quo vir sanctus

et seniorem, creaturam et creatorem, vexit ad coelos nostrara humanitatem. Sanctus Dei famulus, mox ut talia illi gloriose praecepta retulit matronse in soporis visione Angelicum inde
;

deferrent, quo per

Dei misericordiam

rttrsum

rursus
foret

curatur.

reciperet sanitatem. Quae dum illo delata clientum juvamine, in sequenti nocte denuo

recepit curationem. Postera

vero die incolumis ad supradictas repedavit nuptias, omnipotenti Deo gratias referens justissimas.

removens H vultum, cum vibrante luce conscendit olympum. Mater familias autem post Sancti recessionem evigilans a dormitionis gravedine ccepit multum dolere, quod carebat claritudine, quam per
;

somnium conspexerat
accersito
venerabili

ineffabitem, quae

tam ocius
et

quara valuit de fulcro, quo jacebat,

surrexit,

10
Monaclti qtti-

Dum mundi Dominus

Sanctum suum
iliis

ac Salvator

inclitus

Episcopo

intimare

studuit

mirificaret
praesul

prodigiis, ac

virtutibus,

dam

lardi

venerabilis

Adelwoldus, qui

Wintoniensi

quicquid in somnis ab Angelu Christi accepit. 14 Qui commotus paululum, ut decet sapientem

prajerat dioecesi, in

diebus imperavit fratribus,

ibidem

commorantibus, quod quandocumque quispiam aeger per virtutem Domini, et meritum sancti Antistitis medelam corporis optatam perciperet, protinus

virum, cur fratres non egissent secundum illius praeceptum rursus praescriptis mandavit monachis
;

annitente loci W' SC0P>

de

palatio

Regis,

in

quo pro communi

utilitate

omnes

illius loci

fratres necessaria relinque-

Deo cunctitonanti militabat in diebus illis quod si 'quispiam adesset, qui Deo laudes non redregui,
deret, et ad ecclesiam festinue

rent, quasque in rent, e( condigne ut

manibus tenerent, ecclesiam adi-

non pergeret
sanctae

illico,

Deum

glorificarent. Accidit

autem,

ut qt^libet

aeger per
reciperet,

virtutem

Trinitatis

quidam,

illecti

da_monum fraudibus,

graviter

sanitatem

poenitentiam septem

dierum

ferrent,

quod tam saepe excitarentur de nocturnis quietibus, scilicet aliquando tribus, aliquando quatuor, in una nocte vicibus ac suaderent, ceteros
;

ageret, nil manducans, neque bibens, praeteraquam,

et panem. Ex quo tempore nequaquam est praeter- diu ac noctu missum, quotiescumque ad beati Viri corpusculum, sive in die, seu in media nocte, actum est quoddam miraculum, edili paululum pulsante tintinnahulum. quatenus fratres non adirent coenobium ad glorificandum omnipotentem Dominum; cui honor virtus, Deum laudant atque imperium. doxa i, majestas, paxque, tripudium per immortalia secula seculorum.

prave relinquere, quod ab eorum Pontifice.

'1
^ithuno """iHeandum
*

illis

pie

imperatum fuerat

Quod dum incaute foret praetermissum per rvallum quindecim dierum, condolens sanctus ei famulus, quod- fratres praefati bonum parvipenderent opus, et Praesuhs illorum jussionibus non obtemperarent, nec debitas Deo laudes persolveii

en t
;

sed in perniciosas sathanre

ln

decipulas incide-

somnis h apparuit quadam nocte cuidam venerabili matrona., nivea indutus melote, ac talari
'

en

15 Quidam denique vir Londoniensis, ita erat eodem tempore debilitatus omnibus membris, quod prorsus nullain jam posset sperare medelam. Idem autem audiens miraculorum opinioaem, qua. per

Debilis ac
ilistraettis

caratt,

e_ e,

gerens coronam in capite ecenter pretiosis

ornatam

et

Iudicis pulchre

auream, gemmis mar-

cosmi k Salvatoris pietatem patrabantur ad vatis mausoleum, ab agnatis delatus est Wintoniam secun-

296
,

DE

S.

SWITHUNO

EPISC. CONF.

EX MSS.

cupiers accedere ad secundum ejus desiderium sanctum Christi famuli corpusculum, et inibi vigilans una nocte degere, sed minime quibat prae nimio
dolore. Quo cum post aliquot deportaretur dies, eadem nocte ccelitus curatus est. Vir naraque ipse

Becjfordiensis

comitatus, provincia
parva,
et

AngU$

i,

ejits meditiillio salis

diem extensa. Terminatur comilatibus, et Hunlingtonia

a seplemtrione ad rneri d Arclos Northamptonia

ab ortu Cantalirigia

e't

tam gravi percussus erat aegritudine, ut manus et pedes illius post tergum versi cernerentur. Verum Deus omnipotens, misericors, ac clemens, qui non
derelinquit

Harfordia; ab occasu vero et meridie Bukingamia Primarium ejus oppidum dicilur Bedfordia.

h Apparitio
Bigotiano
adjunctis.
i

hoec habelur sttpra

in Historia e

MS

sumpta
gloria,

contractius,

mutatis aliquantulum

omnes

in se

sperantes, per sancti meri-

tum Swithuni, suae misertus est creationi, tribuens infirmo pristinum vigorem corporis ad sui glorificationem
solus,

II

est,

k Id
1

est,

Gnece SoEz. mundus, Grxce xOTp.05.

illo

nominis

quatenus

incolumis

effectus

Fitse de

actum

die

xxvi Maji.

magnificaret Dominum,

qui facit mirabilia

magna

In

MS.

nostro passim scriptum reperi Pintoniam

uti et cacci

sedeclm,

omnibus vitas suae diebus. Denique ex praefata urbe quondara pariter 16 venerunt Wintoniam homines caeci numero sedecim utriusque sexus. E quibus quindecitn e prima coalitus iliuminati sunt die; sextus autem decimus
altero lucescente
aliis
,

pro quo substitui Wintoniam.

CAPUT

II.

Miraculorum pars secunda.

mane cum

multis

languentibus

per

recipere meruit, et sic

meritum sancti Praesulis curationem postmodum Deo justissimas

Jaeti

persolventes

gratias,

reversi

sunt

videntes

11 on est autem silentio praetereundum, quod ante inventionem sacratissimi corporis Swithuni antisti- Cxcma,t*,
tis,

Londoniam, qui

nuper venerant. Quidam claudus etiam utroque pede,.commoracaeci

vir

quidara

nobili

ortus

prosapia, abundans
re-

opibus plurimis, in eadem degebat Anglorum

gione, qui
csecatus
est

claudus,

batur in eadem civitate Londoniae, qui sanitatem pene suam per diversas inquirendo provincias
,

casu eveniente.

Is itaque

Romam
tenus
ibi

perrexit

cum omni mentis

devotione, qua-

omnem consumpserat

facultatem.

Is

tandem ad

sanctum equo vectus Augustinnm l Archipraesulem Cantuariorum, per ejus intercessionem, unius pedis meruit recipere valetudinera, qui post aliquantulum tempoiis intervallum audiens opinionem miracu;

quae ibi requiescunt

sanareturper benedicta Sanctorum corpora, innumerahilia. Qui ferme per intervallum quinque annorum in orationibus permansit,
et

medicinam propriae

caacitatis

minime

impetravit. Qui denique,

dum

ibi

degeret, audivit a

lorum, Wintoniam
Viri

veniens;

accessit ad sancti

peregrinis de

Anglorum

finibus ad limina Aposto-

corpusculum

in ipso die
laetus

curatus est altero

lorum

Romam

venientibus, quod Dominus segrorum

pede;

et confestim

rediit

domum

pedibus,

magnificans
et variis

Dominum sermonibus. 17 Veneruntaliquando adsanctum Dei Famulura

viginti

languoribus
affecti,

ex diversis Anglorum provinciis

quinque

infirmi, variis languoribus constricti, scilicet caeei,

claudi, surdi, et muti, qui in unius diei revolutione

languoribus mederet innumerabilibus per sancti Swithuni meritura, ocius praafatam urbem deserens, et ad regionem, unde ortus fuerat regrediens, ante sepulcrum sancti Prsesulis requisivit quam [eam] partem regni, de qua natus fuit. Quo cum perveniret eadem nocte lumen meruit recipere pristinum, et a

omnes per gloriosam egregii Sacerdotis interventionem a Domino meruerunt recipere curationem. QuiJam etiara Comes multum dives habebat filium,
et ceccus.

Domino raundi creatore

illuminatus,

incolumis coelorum,

reet

versus est doraum, glorificans

Regem

laudans omnicreantem Deum.

qui a nativitatequinquenniousus est visu corporeo,

19 In

illis

diebus,

quidam manebat

in

civitate,
aecusetptt-

quo expleto
'

illum

amisit,

et

alio

lustro

csecus

quae Brofeceaster nuncupaturproprio nomine, caecus

et paralvticus in

extitit, qui

cum

nocte vigilaretur a genitrice, plurima clientum multitudine in templo, quo

;

dum una

utrisque lateribus. Is

autem ab

ra ' cus>

agnatis

quiescebant venerabilis Viri reliquise

ducente, glaucoma ex
oculis

aurora diem

deductus est Wintoniam, ubi sanitatem recepit, per sanctae Trinitatis omnipotentiam. Ni-

ejus recessit, et

Deo

volente clarum videre potuit.

mirum postquam accessit ad membra Viri quiescebant

noctibus

ecclesiam, in qua sancti

tribus
et

diebus

atque

perseveravit
aperti

in

vigiliis

orationibus,

ANNOTATA.
a Id est, praedictum, praefatum monasterium. De quo uclum esse supponitur abAnclore, cujus hicdamus
historiam

quibus expletis

sunt

oculi

ejus; et vigor

priscus rediit in lacertis ac manibus,

moxque bene-

dicens Deo, inde recessit sanus.

20 Vir etiam de^ebat

quae

in provincia Anglorura,

non

integiam

,'

sed

fragmentum
sit

eatenus

vocatur
Is

hunum....

caecus

spatio

septem cw

*.

saltem, quod capite seu principio ac fine

mutila.

annorum.

dum

haberet praevium ductorem, sicut

b Consonant

hic altquot periodi

cum

MS.

Bigotiano,

oculis privati habere solent; qui

eum

vel ad^ eccle-

de quosnpra. Vide Ulud

anumero

octavo. Undecolligas

ex eodem proflitxisse fonte tam

quam

Itoc, quod hic damus, apographwm. c Ducerent trans insulam. Vecta quippe insitla in mari Brttannico, Hantonix provinciae, in qua sila est
illttd

siam duceret, vel ubicumque illi necesse foret; et deinde domum reduceret quandocumque vellet tempore quodam iratus ductor, nimium longe ab
:

hospitio reliquit caecum, qui

cum
ut

qualiterdomum reraearet

oravit ad

prorsus ignoraret, Deum rectorem

illum
:

Wmtonia,
diiiiiiiiiu
.

fere adjacel, et

non

tiisi

exiguo ab ea freto

rerum subnixis clamoribus,

clementius; talibus effundens

respiceret

precibus
scio

Domine
quia nihil

d Id

est,

corpore.

Ex

MS.
rima

Grseco oit^ot, corpus. Vila

angelorum dominator
potest

et

hominum,

S. Magnobodi

episc.

Andeg. cap. Sl. Ubi plu-

Fidelmm somata, digna veneratione habita

inclttsa

tuam

lumine,

latere providentiam, vides me captum a longe remotum a propria mansione, et

requiescunt.

contumaci desertum
supplevit

ductore.

Humilitatem

meam

P. Papelrochius propria mauu, addens ad marginem: lta esse videbatur legendum, litteris casu pene omnino deletis. f Est feretrum, in quo mortui efferuntur, alias
bacapulus/ baccapulus,
uti est

e Uncis

respice; actus proprios in gressus meos ad te dirige,

coelesti

tua voluntate dispone,

in et mihi nequissimo

apud Cangium.

lucem sempiternam cum Sanctis et Electis concede. Miserere mei Domine secundum voluntatem tuam, et fac mecum juxta tuae pietatis
sede

clemen-

DIE SECUNDA JULII.

clementiam ne derelinquas me Domine amplius in mali"norum manibus sed vel animam de hoc corpusculo meam suscipe, vel per sancti menta Swiclarum restitue te etiam thuui, caecitati meae lumen
;

297
j)
e.x

vestibus ornatus candidissimis, properanter ad catenatam accessit mulierculam, dulcibus affaminibus

uss.

interrogans, quid haberet elegam

b,

cujus brachium mtrabtutet

Sancti tub

dextera arripiens manu,

eam

vexit ad

ro <ro clementissime macnifieus praebet ]anuoribus,

Praesul, per

quem auctor rerum

diversis

mulum
populi
'

in

pungentis ictu, atque interinnumerabilem

medelam
inihi

aegrorum

quatenus

succurras tuis sacris

multitudinem, quas munitionis similitudine vallabat raonasterii limen, infra aditum adhuc illi-

precibus. Credo nempe quoniam impetrabis illico, quidquid petieris a Domino. Quapropter posce

gatara compede, exposuit juxtasucrumaltare, super

luminis Principem,

quo mihi oculorum restituit

ille

lumen.
21
eisiim
pitint.

quod Vir sanctus requiescebat somate. Mirum enim et miiabile fuit, quod nemo circumstantium eam vidit, nec sacerdotem, qui eam lllo detulit, donec
exposita in sacello extitit, quod obseratum clave a custodihus, praesens tum cernebat populus. Domina

Cumque

tales cseeus

preces

cum

ingenti

acci-

gemitu profudisset,

protinus in

eodem

loco aperti

suntoculi ejus, et conspicere valuit claritatera aeris quam nequivit septem annis cernere retroactis,

vero ejus, in quantum valebat, concitaservulaesubsequebatur vestigia.

atque sine praeduce rediit domumincolumis; vicinis et parentibus, ultra quam credi possit, admirantibus,

20 Cum autem hanc vidisset raonachus, qui custodiebat Sanctura, et desacellohabebatclaviculam,

;
:

quomodo cognatus

ad

S.

Swlthmd

illorum, qui inde paulo ante

discesserat lumine
sit

privatus, evidenter

Domino

quo quiescebat praesulis corpusculum admiratus sepulcrum nimium, dixitad se ipsum Quis infraSancti cameram, quam cerno. istam clausit feminam? Putasne januam reperit apertam, quam paulo ante opposita clausi ipse serula. Qui accedens ad sacelli valvulam, audiente populo, inquit ad eam Quis te, fare mulier, inira venerandum, quo nunc stare videris, in:

cognovissent, qualiter per venerabilem Dei Pontificem amicus eorum recuperasset sanitatem, unanimi voce

illuminatus. Qui

dum

Dominura

glorifica-

verunt, qui facit

et

magna

solus mirabilia, cui noraen,

imperium sine
illis

fine pertnanet in

secula seculo-

rum. 22 In
sscl

troduxit locellura.

Qua

confisa temeritate claustrum

duo, de-

etiam diebus quatuor homines utriusque sexus degebant in parte regionis Britannicae,
quae

praesumpsisti penetrare, quo Christi Praesul requiescit

corpore"?

Qua

ratione potuisti

latere,
clausi.

quia

te

iles

ac clau-

nuncupatur Eastsexan
aestatum
languoribus,

a,

qui per

multorum
ac

nequaquam
conspiciens

vidi,

quando ostium
c,

Tum
retro

illa,

mulleres
a

revolutiones
diversis
cneci,

cruciabantur

doloribus,

quemdam

clericum juvenem
edili

se

et binae

manebant mulieres utrisque manibus debiles,

scilicet viri

duo

stantem extra balconem

inquiens
scapulas
:

quidem respoudit,

Memet
elevavit

renitente clericus iste,

suas,

me super

aepedibus claudicantes. Quiaudientes Dei beneficia,

quae per

atque ad suum deportavit

suum omnipotens Deus Famulum dignatus

,

est largiri dissolutis artubus languentium,

ad sacri Pontificis mausoleum exorantes trinum et unum, coeli terraeque Deum.

venerunt supplici prece

aperti sunt

locum, modoque expoiuit ante Sanctum. Quieconnusquam te oculis trario respondit cum juramento
:

ante hac conspexi meis.

27 Mulier dixit; tu etenim

ipse

huc detulistime.
divinitus

Quo cum pervenissent

in

unum,

illico

Clericus respondit, mallem ut nocturni canes te ha-

oculi caecorum, sanitasque sincera protinus femina-

ambulare coram omnibus coepere circumstantibus, signumque Crucis sanctae, manibus earum imprimere frontibus, et perficere omnia, quae erant necessaria sicque redeuntes domum, benedixeruntDominum, auctorem
restituta est ac pedibus, et
:

rum manibus

berent corrasam diris morsibus, quam dorso imponerem meo tam inhonestum pondus. Quse ad se Presbyter quidam canus, ac reversa, retulit talia
:

valde venerabilis, amictus induviis splendide fulgidissimis,

me

flentem

in

limine comperit Dominae,

dulcissimo nec non est consolatus aflamine, qui arripieus

sanitatum.
ancilla

dexteram meae

vestis

manicam, moxad istam

cujusdam servula furata fuerat in Aquilonaribus Anglorura climatibus, atque deducta ab avidis raangonibus ad urbem, in qua quiescebat sanctus corpore Christi Praesul, et distracta cuipiam viro praefatae civitatis Urbano. Haec dum per longi spatium temporis inibi sub alio mansitaret domino, contigit ut vir idem, a quo prius furto subtracta fuerat, Wintoniam veniret, quatenus sibi necessaria eraeret. Quod cum ancillula audiret jam prsesignata, audacter ad prisviri

23 Eadem nempe tempestate

evexit basilicam,
suavitate,
et

cum

tanta celeritate, corporisque

:

quantam sermone non possum enarrare quoriiam postquam in isto me deposuit adito, non
alium circum adstantem clericum.praeter juveistum; ideo cogitavi quod ipse esset, qui me

vidi

nem

huc detulisset. 28 Cumque ha>c audirent turbae populorum, quae praesentes aderant ex diversis partibus Anglorum, admiratae nimium glorificaverunt Dominura Regem omnium, ac Salvatorem hominum, qui tam inaudita
dignatus est facere miracula per sancti gloriosa Sacerdotis sui merita. Ipsi gloria, laus et imperium,
qui cura Genitore, sanctoque
et regnat

stupentibus
turbis
;

cum

loqui venit

dominum

sine illius licentia, cujus

imperio tum erat subdita. Cum hoc ergo resciret domina, cuiservinbat haec famula, quod'fabularetur de alia cum homine provincia, jussit eam vinciri

Pneumate dvivit unus,

compedibus infesta nimium, ne posset ad antiquura ullo modo reraeare patronum. 24 Accidit autem in sequenti die, ut mulier
d <tno

Deus per infinita tempora seculorum. 29 Tempore autem illo ex longinquis ocenlenta-

sw

tbducta,

eadem lucescente egrederetur mane, ad quoddara negotium sibimet profuturum, et domi compeditam rehnqueret famulam. Quaj mox sicut potuit, foras
exivit, et

lium finibus binae mulieres accesserunt ad Viri Dei cxcaet muta, mausoleum precibus; e quibus una propriis lumen nequibat conspicere oculis, altera erat muta a nativitate, usque ad senectutera ferme. Muta etenim regebat toto itinere caecam, quae pro ductrice a transeuntibus requirebat arabulandi seraitam. Cumque

juxta

ipsius limen

domus

miserubiliter

eonsedit.

Tum

tota mentis mtentione cuncticreantem

pariter ad locum devenissent, in quo sanctus quies-

Deura ccepit exorare, ut eam liberaret a diris pessimas ligaminibus dominae. Conversa autem ad

cebat Pontifex; caeca recepit lumen,

gloriosi

et

muta

lo-

quendi facultatem. Quae coelitus medicatae, per viri

templum
rabatur

illud, in

quo corpus sancti Praesulis vene;

terventum,

diligenter per ejus inDei exoravit beneficium, et confestim desideratum adepta est suffragium.

dignis honoribus

0 Interea quidam sacerdos canicie venerabilis,

meritum, mox redierunt doinum, glorificautes omnipotentem Dominum. 30 Venerunt deinde Wintoniam trigintasex aegri. causa recuperandae sanitatis, ex quibusquidameiam quidam etiam caeci, quidam surdi, quidam muti,
para-

.gri 36

298

DE

S.

SWITHUNO

EPISC. CONF.
Flodoaldus autem
in

paralytici. Qui dura accessissent ad sancti Praesulis monunientum, et preces coram Deo effudissent, per
ipsius interventionem

tertium diem.

sequenti

die

convocavit hominem. ac reperit

culpabilem. Quin

eum damnatum,

ac
Idieran

omnes
laeti

curati

sunt in spatio

trium dierum
dio

sicque

domum
et

cura ingenti gau-

redierunt,

magmficantes

laudantes

Domi-

dolore pro perituro homine, fratrem convocans et socios, qui aderant domumrediredisponebat, quoniara, uti praediximus'

imocommotus

(fn

num.
31
Alii

Nec

multo post accesserunt ad euradem Sanet

-

patientem ferre non poterat, quatenus verna coram, capitalem subiret sententiam.
tus multitudine exoravit

illiusse

rursum

ctuni,
viginti

ex diversis Anglosaxonum finibus oentum

quatuor,

124

raultiplicibus constricti languori-

bus.

Hi

omnes per

sancti

Praesulis

meritum, a
in

variis a>gritudinibus,

Deo volente

curati sunt

3G Quid multa? Ipse dominus cum omnicomitarerum Auctorem supplici prece, ut liberaret illum hominera a contumeliosa nece per sancti Swithuni intercessionem preces
;

Dodiiiirum revolutione [dierum,] et benedicentes sunt incolumes ad propria, qui debiles mino reversi
et aegroti convenerant. Parricida
dire iortus,
siS"itanlltr.

convertens ad cosmi Salvatorem, toto mentis conaLibera Domine Deus omnipotens raine inquiens
:

'litenlibus

32 Indignum quidem aestimo praeterire silentio, quod vir quidam pro parricidio, quod commisit inlicito...

hoc raancipium, per gloriosi Praesulis interventum, et ego ipsi Sancto tradam illum, per cujus sanas

illigatuschalybe fueratdirissime. qui

novem

orbes ferreae molis gerebat corpore, totidem annos peregre se cruciando pro scelere, fama volante, inclita audiens Dei mirabilia, quae per sui Sancti

meritum languores diros aegrotantium, si coelitus eripueris eum de nefandis manibus mortificantium. Transacta denique secunda die postquam portavit
g,

meritum patrabantur

in

provincia Anglorum "Win-

toniam venit coelitus de transmarinis partibus.

Qui

chalybem, Phaeboque tertiam replicante hymeram deductus est ad Prsesidem, quo, si mundus ab illato crimine foret, clientuli conspicerent circumstantes. Quid plura multimodis prosequor dictis?

dum summissis
;

precibus

Deum

deprecaretur diu-

37 Lumque pervenissent ante

legislatores,

tius quo per sancti medicabilem Pontificis interventionem refrigeraret intolerabilem sui cruciatus dolorem, Deo favente ferreus, qui ventrem secabat,

lnculpabilein ipsuin juuicant nostes, et

virum immici lllaemorte

" mrte dimt

ur

sum

fore

asserunt,

quem dominus
;

ipse cernebat

j;

suppliciis

dignum

et amici credebant ilhco

tantum ut vitaliajampenetraret intima, extra hominis viscera, quem cruciabat immensae magnitudinis poena. Aliusdenicirculus, in

crudeli damnaiiduin

sicque mceror amicorum con-

disruptus prosilivit

versus est in gaudium.

modum, quod
;

que orbiculus, qui gravi tortura affligebat bracliiura hominis illius, quoniam turgescente carnis vulnere, totus jam sanie tegebatur ac sanguine, confestim
ante pedes ejus cecidit, et acre doloris tormentum,

Enimvero mirum fuit ultra arsuram etinflationem conspiciebant criminatores, ita sanam ejus videbant palmam, quasi penitus furvum nontetigisset ferrum.
fautores,

Quod cum

vidissent

comites,

universi

referentes

continuo ab eodem recessit.

Ille

nempe annulus

in

tantum erat
prosilivit

strictus. ut vix esse trium

capax videinteger

omnipotenti Deo laudes, Salvatoremque Jesum glorificantes, reversi sunt gaudentes, unde venerant tristes agnatum esse indubitanter divinitus libera;

retur digitorum, et ideo fuit

mirumquoniam
in

tum credentes, unaque omnes voce

autem, cnjus
lit

confitentes, per

de bominis

brachio, et

testimonium

sancti Praesulis preces Swithuni exaudibiles... Vir

ille

hujus miraculi in eodem suspensus est coenobio.

praetaxatus fuerat servulus, contu-

Condemnatus ad ignitiini /emini

33 Praesignatis denique temporibus, quidam negotiator, nomine Flodoaldus, vir in rebus prudens
secnlaribus,

ipsum beato Pontifici praefato, qui eum subtraxit

pestiferae necis periculo.
h

a diro

plurimis

abundans

opibus,

habebat.

quemdam famulum, quem

quodam

diligebat nimium. Is pro

38 Praepositus Abundonensis/i monasterii effectus est caecus per intervallum quindecim annorum. Is

cxais,

facinore comprehensus a Regis

Praeside,

dum nimia
actis

caecitate
;

cruciaretur, compluribus per-

jussusest a regalibuscustodiri clientibus, donec ejus

veniret dominus, et ignitum carbonibus ferrum nudis

manibus idem portaret protinus

relinqueretur

et
si

si

foret

ustulatum est caput ejus duodecim adustionibus, quae nihilei prorsus profuerunt, verum raulto magis obfuerunt. Qui demum audiens,
medicarainibus
quae, et
c.ula

inculpabilis,

incolumis,

culpabilis

quantaclementissimus Auctor rerum mira-

inveniretur, capite plecteretur. Audiens igitur senior

;

e illius, quod ipse servus in vinculis teneretur sub diris custodibus, festinantius quam potuit illo

per suum dignatus est famulum benignissime hominibus praebere languentibus, Wintoniara nudis
veniens vestigiis, ad sancticorpus Pontificis accessit cum precibus assiduis. Quo cum pervenisset, et ea-

perrexit, exposcens Regis prasfectum, ut dimitteret

judicium

et servuli

praescriptum conditione famuejus sponsionibus,

dem

lum possideret ilkesum. 34 Qui niinime favens

manibus ferrn

ibidem vigilaret, crastina albescente aurora, lucem oculis conspicere meruit, atque sospes
nocte

ultra

domum
studnit.

rediens, omnipotentem
ipso,

Dominum

glorificare

modum
ferri

dum.

fascibus servo calidam praecepit gerere massam. Dominus autem ejus hoc audiens de servo, nimium perituro
;

superbiens, pro mundanis

39 Anno quin etiam

quidam caecus ex lonCIC " SI

condolens, rursus praeposito spopondit regio

puri

dare

opiginquis Anglorum finibus, audiens prodigiorum cum puero ductore properabat ad Sancti nionem
;

servum illi possidere praefatum, exorans, ut iniquum dimitteret judicium, quoniam dispendium tanti dedecoris minirae quibat perpeti, ut mancipium illius, pro vili scelere jugularetur, et crimine. Amici quin etiam
et similiter concessit et parentes culpati

libram argenti,

appropinquaret civitatem quemdam, in quo fatiWintoniam, Erat itinere ccepit paululum requiescere. gatus ex lapidea, tria autem, ubi reposabant i, ingens crux

medicationem,

qui

dum

venit ad locum

passuum
que
ait
ibi

hominis tristes, gastoldo f regis ingentia promiserunt donaria, gestientes cognatum

aliquantulum

Cummillia pene distans a praefata urbe. famelicus, quiescerent puer

;

magnopere eorum liberare de contumeliosa morte. 34 Praefectus verumtamen precibus eorura abfrustra homiiiilms

ad caecum senem Manducemus Pater et sumus quoniam modo magnam patior famem,
:

ahquid;

prope

civitatem, ad

quam cum venerimus,

edendi
fill,

nnens, praedictum

manu chalybem
Prseside,

compulit hominem nuda ferre eximiae molis ferventem, multoque

caecus, non habebimus possibilitatem. Respondit Puer, inquit, congruum nondum adest tempus.

uti-

carbone rubentem.

Quem dum

manu gestaret arsura replevit ejus volam tergore adustam. Sigillata est autem manus ejus solito more, usque in

coactus a timide, protinus ingens

vir ille

Caecus que Pater jara hora prandendi transactaest. adhuc superest hinc usque respondit

quantum ad civitatem. Puer

viae

inflt

ad aegrum

Cito

vememus
urbi

antequam ad Sanctum. Quapropter sumamus cibum,

DIE SECUNDA JULII

urbis

299

subintremus murum, quoniam magnus

est

tumultus.

dilectum, morientem
:

Sicilhum

iO jEger puero respondit, nondum nona sonuit expectemus ergo usque ad horam, teflagito, nonam, convenerimus ad Viri Dei corpusculum, et postquam Domini benedictione Christi, solvamus jeibi cum
junium.
c33cus

44 Pater familias autem cumvideret pueramaibi d amici nimium condolens caEI Mgs sura, subnixis orationibus exoravit Dominum, qua- fauo delapsia.
,

tenus pueri
riosi

illius moribundi misereretur per glovenerabilem Pontificis intercessionem San:

cte

inquiens, Swithune, flagita

mundi Redempto-

Ductor rursus inquirere improbus.

se
tales

Cum

rera supplici prece,

ergo inter
ille

disponerent

sermocinationes,

audivit homines causa vigilandi ad San-

ctum vit, quo pergerent. Ipse vero

festinantes, qui protinus

ductorem interroga:

quod praestet puero vitam etsaconcesserit petitioni, omnibus diebus vitae meae me habebit fideliorem. Quiaetiam, summe Sacerdos , insontem deducam infantem ad
nitatem
isti,

qui

si

Wintoniam gressus dirigunt ad beati venerandum Swithuni tumulum, quoper ejus interventumsalutis medicamentum
ait

salutiferum tui
flcium.

somatis mausoleum , ut per medicabilem tuam intercessionem, Christi sentiat bene-

percipiant languidi illorum. Senex inquit, qualisest

iste locus, in

quo nos consedimus. Puer respondit,

staurus

hic est saxea, fulgens, grandis, altissima,

45 Cumque vir ille talibus Deum exoraret sermonibus, repente puer sursum prosiluit sanus qui paulo ante jacebat ruina mortis praeoccupatus.
,

corwalescunt.

ad laudem Christi posita, qui consurgens ocius, Christum oravit precibus, ut sanaretur coelitus per viri niagni meritum.
41
opffll

Quod, cum consul prospiceret,

ultra

quam

effari

posset, lsetus effectus est, et cura

omni devotione

mentis, Deura glonficare ccepit, qui cor contritum

et

Domine Deus omnipotens, meas audi preces

implo-

rantes,

iumen oculis, suffragantibus meritis sancti Swithuni praesulis. si istam claro lumine civitatem quandoque merear conspiinquiens, redde propriis

humiliatum non spernit. 46 Nec solum in finibus Anglorum, sed etiam in provincia Francorum miracula sunt peracta per AUa alM
ut

hujus Sancti merita. In eadem,

perhibent qui

l'"t<ata mira'

cere gaudens.

gloriose confessor Christi Swithu,

ne, ora pro me miserrimo peccatore ne sit mihi grave delictum, quod ante horam frango jejunium.

hoc viderant, regione cleptes n quidam immanis- cula simo deprehensus in scelere, tenebroso custodieba- E
tur

carcere,

nefandis
in eculeo

vinctus

catenis,

et

dira

Cumque

caecus

ille

talem

cum gemitu
ut

fudisset ora-

compede, donec
retur

poslridie, tali suspende,

tionem illuminatus est ibidem per sacri sacerdotis

pro crimine. Is audierat a negotiatoribus

,

m
curantur

glaucoma m ab ejus oculis cecidit, suspiciens haud longe Winthoniam conspexit, quam toto mentis ardore paululum ante
interventionem;

moxque

oceanum causa commercii transmeantibus esse Sanctum inventum in transmarinis partibus per
,

cujus interventura aegri sanarentur

multimodis

desiderabat videre, et irapransus,

sancti Vatis properans

ut cupiebat,

ad

accessit reliquias, magnifi-

languoribus, cujus in obscurae noptis rerainiscens tenebris, Dei incoraprehensibile exoravit numen
.

cans

Salvatoris omnipotentiara.

Quo cum
qui

venisset

omnipotentis, quatenus.

intimavit fratribus

loci illius qualiter curatus foret

Cetera desiderantur.

ad templum convenientes hymnidicis vocibus laudaverunt auctoraundi

per conditoris

famulum;

rem virtutum.
utiet

ANNOTATA.
a Vulgo Essex, Latine Essexia, Provincia inparle
Orientali Anglise.

utroque
claudus,

pede

42 Venit denique in diebus illis ad Sanctum Dei quidam debilis, claudus utroque pede, et sic curvatus ifgritudine, ut penitus

non posset sese de loco

scabellis.

removere,

nisi

binis

sustentaretur

b Idest tristem, Grxcobarbara vox aGraecoiltyai,

Is

confestim, ut ad sancti turabam accessit Antistitis,

recepit sospitatem somatis,

luctus, lamentatio.

mente permansit debilis, quoniam conditori Deo gratias non retulit, sicut ceteri fecerunt aegri. Nimirum primo quara erectus est divinitus, Sanctum relinquens, protinus fugam arripuit celerius, et a nemine postea in ipso
sed
visus est ccenobio ; scabella tamen, quibus sustentabatur, aegritudinem prodiderunt, quod curatus inde recessit per sancti Swithuni meritum. Turmae

c Italis

Balconi, Gallis Balcons

sunt

exedrae

prominentes.

De

quo Acharisius apitd Cangium

alii

dam

vocera propriam Venetornm,

: QuiGenuensium

esse aiunt.

d Id
e

est,

Spiritu, a Grseco m/eifia.

voce

Barbarum a

Gallica

Seigneur, Dominus.

Vide Glossar. Cangii.

f

Ea

nuncupatione gaudebant

regionum

et

urbium
ac

etiam circumstantium, quaecumque ibi prasentes aderant, constanter asseruerunt ita fore gestum per omnia, sicut scriptum continetur in hac pagina.
gis

przfecti,

quorum erant

partc.s,

jura plebi reddere,

judiciis sabdilorum

ignobilwrum prxesse. Plura dabit

Cangius.

43 Eadem quoque tempestate quidam consul Renimium dilectus, in caducis praepotens rebus ,

g Id

est,

diem, Grxceipi^om.
consute

h Pulo scribendum Abendoniensis, de quo

Malmesburiensem rum.
i

ingenti comitatu, sicut mos est Anglosaxonis, properanter equitabat ad quemdam vicum, in quo grandis apparatus ad necessarios convivandi usus erat illi opipare constructus. Accidit autem in ipso
ltinere,

cum

l.

2 de Gestis Ponti/icum Anglo-

Barbare, a Gallico reposer, quiescere.

Idest, crux, Grsece araupoi,

quod quidam puer eximiae indolis, quem comes idem diligebatplus ceteris, ruina properante,

m
ram

I7*uxw/ia
glaucessit,

est

vitium oculi,

cum

praeter natucrystallino in

transmutalo

humore

caderet de sonipede, qui mox, ut cecidit, crus bra-

glauceum. Vide definitiones medicas Joannis

Gorrxi.

chiumque
lutu s
>

fregit, et ita

omnibus merabris
,

est disso-

n Id

esl, fur,

a Grseco

xXEirrr;;.

ut omnes, qui aderant

crederent

eum

illico

mortuum.

DB

,, ;

300

ACTA SANCTORUM.

DE SANCTO ADEGRINO
MONAGHO VEL SOLITARIO ORD.
BALftLE APUD
1.

S.

BENEDICTI CONFESSORE

SEQUANOS

COMMENTARIUS PR^EVIUS
B. S.

De

sanctitatis

titulo

Actis

et

setate.

Balmnm bium,
xiii
alibate,

sacri

Ordims Beneditini vetus

cce.no-

recreatus est alloquio, apud

qui

Johannem a num. 23
qusd nos addenda censuimus. Ad
;

paucis olimdescripsit Bollandus

addiem

num. 28,

h<ec de eo scribere pergit

potius

Januarii pag. 822, agens de S. Euticio

in Actis

numero Actorum ullimo

S.

Odonis memoralo (quem

fuisse,
ibi

Celebre olim
fuit

non alium a S.

Benedicto Anianensi

censuit

Balmense

asceterium,

postea Mabillonius) atque in proxime

sequente vita
,

quse S. Bernonis abbatis prxdicli coznobii Balmensis explicata sunt .a prsefalo Mabillonio sepaulo fusius culo v, in elogio hislorico laudati S. Bernonis tolo cap. 2, a pag. 68.

qux ita subdil Mabillonius : Praeclara omnino de Adhegrino, quem in album Sanctorum relatum esse Chesnius in notis testatur. Meritum non infltior auctoritatem quaero. Nihil enim de Adbegrino in
:

Martyrologiis aut
ejus
festo

Breviariis

reliquiisve

apud

invenio nullam de Cluniacenses nostros

,

Ea hic

pluribus referre operse pre-

memoriam.
i

lium non existimo, ne actum agamus, imo ne brevissimis sancti hujus Adegrini Aclis longum commentarium prxmiltere cogamur, qui opportunius locum alibi inveniet.

Ita censet vir eruditissimus

hic justo scrupuloviderit,

signatus

in

sior,

quod

Marlyrologium

nullum
;

in

quo
au-l

Martyralog.

S. Adegrini memoria ageretur

nam

Breviaria

Castri Caroll,

Sufftciat

dixisse,

ascetcrium istud Balmense

disci-

ineunle seculo x, sub sancti Bernonis regulari plina

ita floruisse vitse

vere monasticx religiosis insti-

quamvis similia omnino non desint. At Marlyrologium nobis suggessit, ni fallor Usuardinum, laudatus C hiffletius
in vetustissimorum

reliquias continuo reposcere, rigidiusculum est,

tulis, ut sancti

Odo

et

Adegrinus nullum

tota

Francia

hujusmodi

monumentorum
,

colle-

aplius repererinl, in quod se

illustri

ambo
vitrn

reciperent, sub

tam
,

ctione,

qua

in edendo

Usuardo nostro
Ipso die,

usi sumus, inter

sic

moderatore sanctioris
vitse

tirocinium posituri

qux unum nomine Castri Caroli insignitum

hunc diem diserte
legit
:

ad

uti

testantur
lib.

sancli
et

Odonis scriptores Joannes

sancti

Adegrini

Italus

1,

a num. 21,

Nalgadus a num. 1S, qui

Aclis desumpta est vila,
transmisit indefessus
Chifflelius,
tolies

confessoris. Sitne signatus locus Carolia Burgundise

ad xviu Novembris operosius erunt illustrandi.

2
adquod Sanctus divertit

Ex

prioris

longioribus

oppidum, Carolcsii tractus caput, ad amnem Recensum, an forte Caroli tocus non procul Sitvanecto, an quis
alius a

quam ad Majores
operis adjutor

nostros olim

Carolo denominalus
lextus
est

pluribus fugio quserere

Petrus Franciscus

expressissimus

pro

antiquo S.

Adegrini

Notatur in fronle MS. Balmense, ex quo descripta fuerit, immutato nonnihil vitse Odonianx ordine, at servata ferme eadem rerum substannobis alibi laudatvs.
lia.

qualicumque cullu, qui nobis

opere locum
reperiat.
esse, ut aiebat

sat est, ut vita ejus in hoc

In album Sanctorum relatum

;

Chesnius, id hodierno more interpre-

Compendio rem

tractat

Mabillonius in prxvio
in suo

elo,

tando, admitti non potesl

verum
,

canonizaliones
ratione

illz

gio historico ad illam ipsam S. Odonis

vitam cap. 3

more

antiquo

intelligendse

qua

innumeri

pag. 128, his verbis

tini

Cum

apud sancti Marmeditandisque

in

Sancti cultum hodie obtinent, qualibusque plena sunt

basilieam

secessu,

lectitandis

ipsamet Benedictinorum
S.

Acla.

Tali autem cultu

et

Patribus operam insumeret Odo, incidit

Regu-

Adegrinum

aut olim

lionoralum, aut
ftcdtios

modo

liono-

lam S. Benedicti, ex cujus praescripto per triennium decubuit nudus, et necdum monachus, monachorum leveferebat jugum, teste Johanne num. 1B. Fulconem ad suas partes forte invitaverat, cum ille necdum tempus esse allegans Adhegrinum quemdam militem, armis strenuum, Odoni designavit
,

rari,

persuasum habeo, cum

sit,

Sanctos nobis svg-

gerere solitus non

in

rebus Burgundicis exploran-

dis solertissimus Chiffletius.

Hic

vadis instar nobis

erit

citatum Martyrologium, cui accederet Bucelinus, nisi

mensis diem in indice male annotassel, quem haclenus

ncn

licuit reperire.
aliis recentioribus sit,

conciliavitque.

Ambo

itaque

parvissimo

tugurio

5 At quidquid de Bucelino aut

Sancti
lilulo

contenti, ad

monastica vota in dies anhelebant. Sed non occurrebat eis locus, in quo vigeret ea disciplina. Missus Romam Adhegrinus, ut aliquem
exploraret, in itinere

gavisum jam olim Adegrinum ex eodem

facite evincitur,

Vitam

""

MS. tratumk
CMflletiu*-

veiusw Balmensi codice

cum

in eo ipso

Sanctus expresse
lennis

appelletur.

Sintne ibidem notse ejus

Balmam

divertit.
,

reliquix, aut venerationi expositse,

,

ibique prxclaris virtutibus

eluxit.

humanitas ac monachorum religio eoque Odonem secum pertraxit, qui sumptis secum centum voluminibus librorum, ad istud monasterium commigravit Erat autem aetate tricenarius, eum Christi annus fere dccccix excurreret. Haec carptim ex Johanne a num. 21. De
ipsi abbatis
:

3 Arrisit

an de ipso fiat socommemoratio comperlum mihi non est, citatum supra Castri- Karoli codicem secutus sum. dum ipsum
hoc die collocavi. Addidit et
est

de comm.uni Confess. non Pont.

Missam Os

Chifflelius

quse
:

Justi. Collecla

Propitiare, Domine, qusesuraus nobis famulis

tuis,

Balma dictum
facta,

in elogio

Bernonis.

Odo probatione

per hujus sancti Adegrini confessoris tui , qui in prsesenti requiescitecclesia, merita gloriosa, ut ejus
piaintercessione, ab omnibus semper
versis.

puerorum seu novitiorum curam et educationem in se suscepit, quos scholae nomine Johannes designat, ut apud veteres non raro. Adhegrinus, Odonis socius, in unam se coartavit cellulam,
et permittente abbate
sit in ea.

muniamur adAde-

Per Dominum. Epistola

et

reliqua de communi,

ut diximus, sic ut ad verissimum cullum sancto

grino

nihil deesse, satis manifesle pateat.

/Etas e*

Bernone per triennium manPostmodum eremum petiit, ibique parva

subartatus est spelunca.

Istc divina post multos aDgores consolatione dignatus, et daemonum tentamentis ope sancti Martini liberatus, ejusdem etiam

6 De ejus origine non habeo quod tlicam prseter id quod Acla exprimunt , militem seu nobilem fuisse illustrem, in armis strenuum, in consilio providum. Neque setalem aliler deftnire licet, quam ex SS. Bernonis
et

Odonis

lf

coUtgi"'''-

Odonis lemporibus. Statuit autem Mabillonius supra

DIE SECUNDA JULII.

supra num. 3,
et in elogio

301
sic

Bernonis cap. 1, pag. 67,

diverlisse

pessus
5

nec

suam miser

potest

jam impetrare
coepit

Odonem

et

Adegrinum ad Balmense ccenobium

gratiam.

anvo dccccix. Fivebat adhuc tempore coronalionis Luan. dccccxxxvi, ut in Annoialis dovici Transmarini

Haec audiens domnus Oddo titubare

de

ingressu.
siliens in ista

Quem

intuens praedictus Adegrinus, proinfit

:

sed conftrmatur ab Kdcqri-

cum Mabillonio observabimus; imo ila loquitur Joannes num. 28, acsi tum cum S. Odonis vitam scriberet
,

medium

Oddo
,

frater, noli trepidare,

.

nn qui cellulx
se inctudit.

etiamnum supervixisset S. Adegrinus, in sua apud Cluniacum eremo, post Odonem anno dccccxlii mortalibus creptum, superstes : quamdiu? Non divino, forte
,

verba non sunt fantis sed administrantis animadverte, et quia per eorum ora diabolus loquatur, vide. Mox illi confusi retrorsum redeunt; pater autera Oddo cum Adegrino suavissimo Christi jugo colla
submittunt. Erat autem jam tricenarius. Domnus e vero Adegrinus in una se coarctavit cellula; et permittente abbate Bernone
:

ad medium

seculi istius

pertigerit.

Jam

Chiffletiana

Acta

integre subjicio, assignalurus

ex

S. Odonis vita,

per Joonnem Italum concinnata, ubinam paulo plura,

aut saltem aliter expressa, reperiri possinl.

per trienniura mansit in ea Sabbatorum autem diebus ad monasterium revertebatur mdeque revertens parvissima edulia ad
,

VITA
Ex MS. Balmevsi
collato

sustentationem naturae deferebat f. 6 Post aliquod autem tempus coepit in eo anxie- Xnxium tudo generari, eo quod nulla a Deo revelatione, sutatur

con-

cum

vita

S. Odonis.

postquam hunc locum subierat revelatus foret; quippe pro quo se tantae constrinxerat abstinentiae
,

S.

Martinus

vinculo. Cui subito

patri

quadam

die. ut ipse

postmodum

ii
S.

Oddoni

retulit,

beatus adstitit Martinus; quid

Oddo-

siquidem eo tempore miles quidam illustris, nomine Adegrinus o, in armis strenuusi, in consilio providus. Hic audiens famam beati Viri Oddonis , abiit ad eum. Hujus itaque devotionem intuens pater
,rat

agis, inquit, frater

Quomodo,

ait,

Adegrine? At ille voce querula ; bene agere queo, cui postquam huc
:

deveni, nullalaetiticavitdivinitatisconsolatio

opera
illi

mea utrum, an non DeO

in

mm

placeant, ignoro; quod

accedens,

noster, verbis et exemplis ausus est instruere

eum.

me

displicet

non agnosco. At beatus Vir; opera,

;

Qui

mox

corde compunctus, dispositis, quae possi-

inquit, tua, gratia Dei fiagrant

eis

noverisque te pro

debat, omnibus, concite rediit ad

eum.

mercedem habere plenam

g.

et consolatus

eum,
9
h
bis et tertio
,

am imm

eo soliln-

qimrit,

2 Depositaitaquecapitiscoma, et seculari militia, ex tunc factus est agonista Christi. Sumens itaque

discessit

7 Alio itidem die, orante eo h, idem Vir sanctus

ad temporalem usumtulerat, insinibuspauperumerogavit, utpridem

sibi ipse

pater

Oddo universa, quae

:

apparuit

ei.

Cui satis aramiranti

et interroganti

de suis fecerat

manseruntque simul

milites palatini

parvo tugurio contenti. Videntes denique mundum in maligno positum et ejus amatores in ruinosam et

unde illuc venisset; Roma, inquit Vir sanctus, venio, Franciamque proticiscor; ad te positum penes iter, visitationisgratia diverti. Tunc rogatusabAdegrino, ut paululum ibidem remorari dignaretur, ait, hodie
ordinatio
electioni
fit

confortans.

et

Romarn

plenam tendere vitam, quotidie ad monasInterea omnia omnino ccenobia finium Franciae, aut perse aut per suos perlustrantes et non inveDientes in eis religionis locum, in quo possent requiescere ad praedictum tugurium revertebantur cum magno dolore. Ob hanc causam placuit Adegrino Romam pergere
illecebris

Ludovici

Francorum

regis

cujus

tica

festinabant scandere fastigia.

me interesse necesse est. Cumque Adegrinus

ut vel ab eo benedici mereretur, oraret; audivit; non

mea

indiges benedictione; qui enim mihi benedixit,

et tibi. Si

pergens

accepto itinere

deveniensque
vallem

in finibus
,

Burgundiaa,
dioitur

pervenit in
:

quamdam

quaa

Balma

ex nomine in ea namque erat monasterium, in quo Berno abbas regimen tenere videbatur.
ioimam
wrttt,

mihi Cuinque Adegrinus non aliter se consecuturum, quod petebat, cerneret prior benedictionem profligavit , sanctumque Virum siue sui benedictione evanuisse ab oculis doluit. Alio quoque tempore reperiens eum tentator extra specum suum, ad cujusdam immanisid a

autem

me

praestolaris, prius tu

benedicito,

ut post vicem recipias.

di-

quo

Oddonem
alirahit.

3 Divertit itaque supradictus Adegrinus in Balma monasterio, et a beato Bernone offiiciosissime se-

sima; rupis duxit fastigium, volens

pitare.

eum

inde prasci-

Cumque tremore

plenus ibidem titubaret

cundum regulam

beati Benedicti intra

:

domum

hos-

pitum est susceptus ibique more hospitis aliquo tempore commorari voluit; non tamen ut eorum in
aliquo indigeret, sed ut

consuetudines posset agnoscere

mores habitantium locique c. Quibus edoctus,

adeo ut jam nulla sibi spes, praeter in Deo esset; dicens Quid est, apparuit Vir beatus Martinus frater Adegrine; sequere me. At ille quasi per planissimam semitam secutus eum, introductus est ab eo confestim in cellam suam. Haec omnia ab ipso
,
:

iter quod cceperat deseruit, et quajque audierat, seu viderat, suo carissimo Oddoni nuntiare quantocius curavit Oddo sumptis secum centum
:

voluminibus

1 /<*i fraJttlll terreiu

librorum, ad idem demigravit monasterium. 4 Erant autem in eodem coenobio quidara d fra-

Adegrino audita, et a nobis descripta sufficiant autem Oddoni, quia erat vir scholasticus, laboriosum scholae imposuerunt magisterium k. 8 Sunt hactenus evoluti (nisi fallor) plusquam triginta anni, ex quo intra ipsam ereinum deguit,
:

patii

Kigida Sancti
abstinentia.

quorum vitam moresque reperietis in sequenti narratione. Hi audientes quod Dominus Oddo conversionis gratia illuc venisset accedunt ad eum simulate, et ex qua causa advenisset ibi, fingunt se interrogare. Itaque cum ab eodem hoc, quod soiscitabantur, responsum accepissent, aiunt Omnes nos
tres,
,
:

Doininicis tantumdiebus aut prscipuis festivitatibus ad monasterium sancti Petri, quodCluniacum dicitur,

quia duobus fereroillibus prope

est,

assuevitdescensibi

dere

sumpta

videlicet

modica farina, ex qua

paneiu conficere solet, et nibue paucis granis, mox ad eremum revertitur. Vinonecaliquando utebatur
:

quaenmus hanc congregatiunem fugere,

animas nostras salvas facere
ic
;

ut possimus

et tu e contra

tuam

adipe vero vel oleo ejus cibu non conditur. Patitur omni tempore frigus et calorem : calorem inter scapulas, frigus iuter

vis perdere

quibus

cum

respondisset, quare
:

manus

et brachia.

oc dicerent,

rursum adjiciunt
abbatis; at
ille,

g" em B ernonis
trTt re
' '

Nostis consuetu:

nusquam
ille

Et

illi

ANNOTATA.
a In Actis S. Odonis efformatur nomen Adhegrinus, sic scnbcre matint Mabillomus, nos vitam sequimur
citatum Marlijrologmm.

S ' scires '

9 uam dure scit

monachum
et el

cor reptionem
1 Wm

be

namque
:

ejus sequuntur ver-

et
.

Aagellaverit.jejuniis affiigit, domat

ere

compedibus vincit
I.

Et hasc

omma

per-

Julii T.

39

302
b Vide
meri 22.
hsec

ACTA SANCTORUM.
apud Jounnem num. 21,
et inilio

nu-

nsque descendit.
proxime sequens.

Cum

his

connectendus numerus noster

numerus 22, reliqua accepla sunt ex nnmeri 23 upud Joanvem. frne d lnversusnonnihilordo, hsec enim in Actis S Odonis habenlur a num. 29, si non eisdem ulrobique verbis, at
c lluc usque
.

g Variut

nonnihil a textu Jounnis, sed in reconvenit

eadem

certe sententia.

h Hscc denuo transposita sunt. Primu hxc revetatio spectat ad num. 27, alia, quse sequitur, ad num. 26ulruque hic contructius narratur. Celerum scriptor vii% sancli Odouis deprima sic addit : Ad probandam lamen
hujusrei fidem, affuitpaterOdo, fidelissimus arbiter qui diem illum et horam annotari jussit, et ita post

e Tlcrum reditur ad num. 23. f Hic adde ex Jounnis num. 25

Venerabilis igitur

Adegrinus, sumpta postmodum licentia, eremum petiit, ibique parva subarctatus est spelunca. Contigit
ut die quadam nimiis constiictus angustiis, cum nullusadesset, quieiconsolationis verba, autalicujus Patris conferret exempla, ut ait Sapientia Vae soli,
:

modum omnia
ipse prasdixit.
i

diligenter requirens, facta reperit

scilicet
et

ut

Transmarini

inquit

Mabillonius,

cujus

Eccl 4.

non habet qui porrigat ei manum; morelabentisgurgitis.paulo minusad desperationem

quia
si

ceciderit,

unnum 936. k Sequitur nume.rus 28 Jounnes, quem hic subjungendum pulnvi, cum xque ac prxmissu, ad sancti Adegrini res gestas et virtutes proxime pertinere intclligam.

rcductio ex Anglia

coronatio incidit in

DE SANCTO

LIDANO SEU LIGDANO

ABBATE, SEIIM IN LATIO.

COMMENTARIUS
De
ANNO
MCXMll.
etia,

PR^EVIUSaetate,

patria Sancti, scriptoribus vitee

et
urbs

eorumque

Episcopis Setinensibus

prsesenti statu corporis.

J^irgilio

antiqua

Livio liutorico,

iem Antenam aul provinciam Aprutinam

loca singuluria

per quse

poelx, Ptolomsco geographo aliisque antiquis nota,

Vrts Setia,

restringitur appellatw generalis regni

S!
vulgo

residet in

monte tam

alto,

ut despiciat paludes

Siciliae;
est, in

ad provinciam

Aprutinam, quse
:

fuit atque

Pontinas, acprospiciatusqueinmareThijrrhenum

hodierno regno Neapolitano, ubi olim Samnites,

ulque etiam

Setinum dicta, Jlalis Lauduta eliam antiquis passim fuil a prxstanlia vini, quod ipsius Bucchi mensa dignum judicavit Siliits Ilalicus lib. 8, ipsius mensis seposita
seu Inferum; recentioribus etiam

Marsi, Vestini aliique populi incaluere

Sezza.

suo tempore Siculi, priusquum concesserunt in insulam

suom. Constot quippe ex

Siculos

historicis seque uc geopraphis,

magnam partem
el

Italix olim possedisse usque

coacli

Lyaei Setia, ob vini bonilatem.

El

Martiatis,

hb. 4.

ad Tiberim
inter

ullra

ex qua pautatim excedere

Epigr. 04, Pendula Pontinos quae spectat Setia campos,

a novis incolis, in provinciis, nunc regni Neapolitani,

mare Superum
et

et

Inferum, puta, in Aprutio,

Exigua vetulos misit ab urbe cados. Altamen laudabilior postea fuil a prxsenliu
sancli Abbalis et confessoris Lidani, uti

Apulia
corpuris

Culabria, consedere.

Ex

quibus

demum

pro-

vinviis etiam cxpulsi, in

insulam transfretarunt eique

appellatur

C num

nunc pussim Baronius Lidganum; Fcrrarius, Lingdavocunt; Vitu MS. s<r/)eLigdanum. Corpus illud
:

inditum
runt.

nomen suum pnecipue ud posteros propugaPlura quoque loca sunt apud Slephanum de

Urbibtts,

qux

Sicilise

atlribuuntur,

quamvis

sita in

sacrum Sctina

civitas

jam

ub unnis sexcentis decore

Bruliis seu Calabria, vicinuque continente.

servut uc religiose veneratur

in sinu suo. Lidanus in monte Cusino puer educulus ulque litteris instruclus, imo et Regulam S. Benedicti Casinensis professus,
condidit post obttum

3 Hinc, quocumque demum tempoie scripta sit vita Sicita (J la,mi S. Lidani.potuit auclor ejus, patriam Sancti adscribere Sicuhs in provincia Aprulina, sic ut nihil inde derivare prwft*
i

m
"

corpits posst-

parentum suorum

in vicinia Setise
et
,

in insulam

suam

possint Siculi hodierni. Fatcor qui-

det S.

i.i:in,

ad paludes Pontinas ex hereditate sua,

voluntule, ut

dem

par

est

credere

Superiorum suorum
adlegil,

monasterium
quibuscum sub

novum sub
muter ejus

patrocinio S. Csecilise (cujus nominis etium

fuitj

sociosqtte sibi

eadcm Regula, usque ad gravem senectum Deo religiose militans, tandemvirtutum etmiraculorum gratiaillustris,
mortuus
est

; non mintts in Aprutio nunc ignolam esse civitatem Anlenam, quam in Sicilia insula ; debet lamen illic potius fttisse (si uspiam fuitj quam liic : quia scriptor vitse illam in Aprutio collocat. Joannes Rho Societalis nostrx vir eruditus, in vita S. Lidani,

anno

1641

Ilalice

imprcssa

Romx,

pro

Antena,
est,

sub

annum 1118,
,

utque ad Setinensem

substitv.it

Atina, quod nolum hodiedum oppidum

ecclesiam trunslulus
fuit.

ibi

sub altari principe deposilus

Aprutii confiniis, quntuor circiter mille passus a Casino monte in seplemtrionem.

Campunise, Latii atque

Patria

ejtts

2 Debet Lidanus natusfuissc sub unnum 1026. Dienim provixtsse adponlificotum Gelasii PP. II, qui solo anno 1118 Ecclesise prsesedil; et vixisse annos 72 m suo monasterto : debet aulem annorum cirater viginti fuisse, quando illud incolere ccepit : ex qitibus
cilur
cotligitur
tola viri
iztas

fuisse

annorum 92
dicitur
in

quibus

Et ut (ateurqnod sentio, opinio illa non displicet. Cum enim Antena civilas antiquis geographis xque ac recenlioribus omnino ignota sit ; quomodo nomen illud relaobrepserit scrtptori Fitx S. Lidani, qui sua ex rustitione seniorum collegit? Fei igitur seniores illi cano more aliud pro alio nomen oppidi suggesse.runt
scriplori, vel
librarii,

detructis ub

anno 1118, quo mortuus

ejus,

esl, ctepil vivere

qui iltud denuo exscripserunt,

anno 1026. Palria

civitas

ul

Jctis,

fuit

Antena regni
;

Siciliae

de provincia Aprutina.

Usc

quoa pro suo genio aut oscitantia mutaverunt. Adde ut verosiAtina prope absit a cxnobio Casini monlis;
milius videri possit, inde eo parentes
filiolum suitm

suffecere Siculis, ut nalales Sancli insulx suse

adscriberent

nec tamen inveniunt apud se aut civita-

novennem

et

unicum misisse erudiendum,

quatn ex

lonqinquiori

DIE SECUNDA JULII.

longinquiori regione Sicilix insnlx
queerens
:

303

et

Lidanus

ipse,

rum

hcum fundando

rio, facilius

ex hereditate paterna monasteindidem vene.rit ad non longe remotas ab

Pontinas, ubi locum moprsecipuus est

a num. 1 4, quse miracula viri sancti, post obitum ejus patrata dcscribit, Diomjsio deberi. Atictor illorum semet ipse vocat Joannem episcopum Setinum
igitur

AICTOBE
C. 1.
<j'u

Acta

Atwa

el

Casino, paludes

nasterio invenit.

i Dixi jam, Siculos

Octavius

(et inter illos

omnia S. Lidani,proutilla habemus, anno 1681, non est auetor a me, tunc Romx commorante, descripla e codice Se- liartis terlue ; tino collegii Societatis Jesu (qux et Cajetanus faletur
suo genio rescissh multis
'/"tdarn ep.

tamen

fuerlt-

tomo 2 de Vitis Sanctorum Sicttlorttm, in Animadversionibus pag. 47 re.m illam tractat.) patriam S. Lidani insutx sux vindicare,
Cajetanus, qui
qui iu Aclis ejus sic legitur
:

se indidem accepisse, ac pro

mutatis
in tria

aliis,

tomo 2 Sanclorum Siculorum impressit) sed Joannes

judico dispertienda esse. Tertium, ut
Setinus

membra

Incipit legenda B. Li-

jam

dixi, est

Joannis episcopi Setini.

Prinmm

et

sccun-

dani confessoris de civitate Antenae regni Siciliae de provincia Aprutina. Sicilix appellatio cerle latius
patet.

dum
num.

dignoscuntur ejusdem

nysii.

Palet ex
3, sic

ipsis Actis.
:

gularis, prxter

utjam dutmus, quam provincia Aprulina sinquam alias quoque plures rompleclitur
Antena.quxin singulari

legitur

nempe Dioln primo quippe membro Multa fecit Lidanus miracula

anctoris esse,

in vita sua, ut

inferius continetur,
;

et

in processu
2.

Sicilix notio. Quoigitur paclo

suas legendae enarratur

gitur qnoque in Iwc ipso

videlicet in

provincia Aprutii dicitur sila fuisse, recte quseralur in

Siculorum insula, ubi Aprulina provincia nulla est, necumquam juit. Taliler igitur argumentari, ineptire
est.

Objicit

Cajetanus,

quod auclor vitx Dionysius,

regni
Siciliae.

membro 2, Setinis finibus (uisse virum, Lidanum nomine, natione superius enarrata, videlicet in membro 1, num. 1. Qux mutua relatio utriusque membri ad alterum, manifeste
docet,

membro num. 5, in

LeParlis
1

et 2,

est Diontjsius.

Antenam

faciat

civitatem

Determinat quoque

regnum

Sicilix

Quid tum ? ad provinciam

utriusque.

eumde.m
habuisse.t

esse

auctorem. Si

namque
is citare

membrum, alium
potukset

auclorem, quomodo

Aprutinam. Qttxre igitur prius in alia regni Sicilix parle et quidem in Sicilix insula provinciam Apruti-

membrum 2
in

de miraculis, ut inferius conti?

netur et

processu legendas enarratur

difficultas est in

nam, quam Aprutinx provincix civitalem referre possis

ad dictam insulam.
Conlra lllnm
objectiones
tojetani.

8 Major

determinando tempus, quo

primum

5 lnstal Cujetanus. ante seculum xn,

comitis
filius,

in

Regnum Siciliae ignotum fuit quo primus Rogerius, Rogerii regium nomen invasit, perraissu
anno mcxxx.
licnit

culis,

secundum membra fterlium, quodde mira- Quo tempore Atta sint post obitum Lidani et translationem ejus factis rtmscripla
et

tractat,

certo

posterius

esl)

conscripta (nerint, quove

auctor Diomisius vixerit. Qui scripta fuisse opinantur

Anacleti pseudo-pontificis,
sensu
Ctijetani.

Sit

ita in

anno 1088, ideo quodtalis annus exprimalur

titulo,

in

quodam
Actis

Ergo non
el

privato

scriplori,

qui

in

codice

Setino

prxfixus

legitur

regnum Sicilix apvellare regionem

cuh habitasse sciuntur
insula Sicilix pulsis
el

illam, ubi olim Si:

S. Lidani;
enini titulus

illi,

inqtiam, apud

me
:

vani sunt.

Neque

imperasse

Normannique, ex

ille

ad Acta Lidani singttlaria referri ulla

Titttlus sic habet

Saracenis,

ipsi

jam

Siculi facti,

ratione

potest.

In nomine Patris
individuas TriCliristi et

mox

ultra

Pharum
et

progressi potenter ibident, vi-

et Filii et Spiritus sancti.

Amen. Ac

vente

S.

Lidano, dominabantur / Sed aliud Sicilix

intelligere
intelligi vult

nitatis et Salvaforis

Domini nostri Jesu

regnum
ultraque

idem Cajelanus,

beataj virginis Maria? matris ejus.

Amen. Anno

in-

postquam nempe

divisio facla
;

fuit

in

regnum

citra,
fieri,

carnationis

Domini.nostri Jesu Christi mlxxxvui,

pbarum
et

cujus rei

primam mentionem

Indictione xn, Pontificatus Domini Urbani

PP.

II,

ait,in diplomate Clementis

PP. IV sub annum

dum tamen
possit,

1265.

Concedamus
hactenus

illud

nihil

invenio in

objectis;
el

ex quo consequi

provinciam

anno ejus primo, Nonas mensis Martii. Tum sequitur, Incipit Legenda B. Ligdani confessoris elc. Talis prxfatio ante Vitas Sanctorum singulares, aut
similis, nescio

Aprutinam
gata,
in

S. Lidani patriam, aliquando extitisse

an usptam

alibi legatur.

Exordittm

vita-

in Sicilix insula.

Sed neque

divisio regni Sicilix alle-

rum passim

est,

Incipit legenda, seu vita, Sancti

N.

re.gnum citra

ullraque

P/iarum, impedire

potest, qtto

minus scriptor vitx Lidanianx, secundum

9 Displicet Cajetuno lilulus ; et mihi displicet po- Titulus Actis sitns tali loco : non tamen quod mendis scateat, uti prxmissus,
ille

regnum; in quo est Aprutium, expresserit. Scripsit enim post divisionem

illam

divisionem, sttum Sicilix

arbilralur.

Nam,

inquit,
xi.

Indictio

falsa est, et

pro xn, substituenda est

Prasterea Urbanus noncreatus est

illam

et

post

annum 1265,

ut

milti qttidem verosimi-

dum

erat

Pontifex.
iv

Nam

eodem anno
si

C
Boronii texius

lius est.

1088; sed
:

Idus Martii. Recte hxc quidem,

est.

de

S.

Lithnu,

6 Scribit Baronius in Annalibus ad annum 1118 Moritur eodem tempore S. Lidganus, abbas ordinis
S. Benedicti, qui in

exord'o pontifkatus Urbani sermo

Verum

quisquis

titulum

istum scripserit, volnit

is

nolare tempus, quo

monasterio S.

Caecilite in

agro

scribere suaccepit; ac rile illud

notavit per Indictio-

Setino vitam duxit, ad sancfitatem accommodatam; claruitque vivens etpostmortem miraculis. Scripsit
res ab eo gestas Dionysius, monachus Cassinensis; sed eas, mendis obsitas, legisse nobis contigit. Obiter hxc notavit Baronius ex Actis S. Ltdatii, et

et Nonas mensis Martii, qux concurrunt cum anno primo Urbani, non incipienle, sed jiniente.

nem xn

ad

itta

num.

pertineat.

Atque adeo annus Christi 1088, qtto cxpit annus Urbaniprimus a die 12 Martii, tanlum augeri debet uniscribique 1089, ttl finis ejitstlem tiiini primi tale,
indicctur.
salva.

auctorem eorum

facit
et

Dionysium monachum Casinen-

Quo

factr,

absque a/iu mututione, omniu sunt

sem. Habemus
extare.

nos Acta ejus omnia,

qux

sciuntur
fuerit,

An

auctor tantum

monachus Casinensis

10 Nolim

tatnen liinc infenv, dictum titulitm anle

fuisse positum.

uti Barortitts

"

aueiore

censet; an etiam episcopus Setias, uti Setini mnlunt credi,non disquiro. hi noslro MS. ante

singularem vitam S. Lidani olim

Cre-

didero poluts, codicem, in qito vita S. Lidani mventa

fuerit, alia

ittorurn,

parlem

2, el numerum nostrum 4, simpliciter sic legebatur : Incipit secundus Prologus beati Dionysii

quoque monttmenla ad ectiesiatn aut ctvi-

de B. Lidano.
tur.

Nec

alibi

ulla mentio Dionysii

fiabe-

tatem Selinam spectantia continuisse, eorumqtte primum cetleclorem initto eodicis prseftxisse annum 1088, aut
poiius,

Hinc atitem dum secundus

i

prtilogus apptilalttr,

secundum reliquos cbaracteres chronotogicos, ani/uo

inferri potest,

dan

quod preecedentia, qux gestorum S. Lipuuca conttnent, primus ejusdem Dionijsti pro-

num 1089,

exorstts

ille

sit

codicem

scribere, in

togus debeant

censeri. Nec plane ncgavero, ulramqtte irtem priorem ab eodem Dionysio consniptam fuisse,

quem deinde alii atque alii, ut jii, similis argnmenti monumenta retulerunt. Ille vero, qni vitam S. Lidani
indidem
inilio

vostea

seorsim
,

transcripsit,

notam temporis
Sttncti

propter mutuam
tes itlo', uti

relationem,

quam

habent inler se

Par-

codicis

positam

singulari

vitie

nostri,

paulo post observabimus. Interim tamen negamus, Partem tertiam Acto-

pr.tfuerit, opinatus,

omnia

nt codice

contenta, eodem
lalis

tempore

ibi

scripta fuisse.

Certe tilulus

ad

vi-

tam

304
tam S. Lidani nullatenus
AUCTOBE
C. I.

DE
pertinet.

S.

LIDANO ABBATE ET CONF.

et

Quamobrem
est hsec

tantum Actis

S. Lidani

videor dcbere tribuere

nos illum porro prxtermittemus. Salis

casse.

indi-

mihi persuadeam, veros propriosque episcopos Sef aliquando habuisse. Nominanlur enim in X r-,
Actts episcopi tres,
episcopi Setini
:

m
. .

"""^mili

An

scripta sit

1 1

Prxterea membrum
monasterii,
exercitia

1,

seu pars 1, qux patriam

jam

allegati,

et

singuli

vita ante
Celasii
-

vocantur

"**'

Lidani, parentes, habitationem in Casino, constructio-

PP. tempora.

nem
ac

quxdam

atque ultimx partis scriptor Joann

religiosa,

mortem

ipse se Setinae civitatis

igitur

episcopum

appetlat.

Quomod

non potest pontiftcatum Gelasii II, anno 1118 scripta fuissc ante creati, mense Januario, atque post annum vix inteqrum demortui. Quia dicilur ibi, Sanctum vixisse usque ad
transtationem

Setiam, paucis indicat,

non fuerit? Cogitabam, illos forte Setix ac rocinse simul episcopos fuisse. Verum dum lustro Ughellum seriem episcoporum Tarracinensium,
ibi

opiid

invenio

nomen
illo

nullu

Pollidii aut

Papae secundi. Memoratur ibidem tempus eliam translatio corporis ad Setinam civitatem per Drusinum, tunc episcopum civitatis ejusdem. Quse
Gelasii

Joannis pro

tempore,

Drusini, sed n quo potuerit is ibi fuisse

est,

epi-

scopus, qui se nominat

episcopum Setinum.
ut dictum

16 Acta S. Lidani,
dice

damus
:

an

facla sil statim post obitum Sancti,

;

annos, definiri non potest

Setinus, hinc tantum
temporis, quo sederit.
fuit potius diu

an multos post quia Drusinus ille episcopus

MS.

co-

Selinensi,
,

pro

prima

Parte

collato

MS.

cum f"

Mart?">-

Ughelli

quiillam

lantum habebat

innotuit, absque ullo discrimine

alteram ac

^
nerint
-

12 hno quia tam

ilia,

sterilis

geslorum Lidani,

est

pars

post scripta,

Nnlli Martyroloqi sunt, nist recentiores forte, qui S. Lidani meminere Inler quos Ferrarius in Catalogo Sanctorum

tertiam Partem, uti ego descripsi.

Italiie
et

credidero post plures ab obitu ejus annos scriptam

ipsum

refert

ad diem 3 Jnlii, addito

ut ait,

elogio

ex vita

fuissc.

Quod

et

ostendi potest ex ipsis Aclis,'verbisqtte

quidem ex
ctius in

tribus

ejus Parlibus aliqua

recensens

scriploris, qui parte

2 num. 6

ex
2

sic loquitur

Refereninopia

Quodam MS.
ejusdem Julii,

tibus

post longi meatus curricula quibusdam se-

Catalogo

in bibliotheca Baroniana. ' Reuniversali ipsum refert ad diem

his verbis
:

nioribus, aliqua de multis, tunc

temporis

qtio obiit;

Setiaa in Latio

scripturarum neglectis, humili stylo scribere cona-

B mur. Quando
affulget

atttem? In densis tenebris aliquid lucis

ex codice

MS.

Nomen Sancti, iisdem apici- E bus scriptam (unde conjicias ex Ferrario, qui solus ita
sancti Lingdaniabbatis.

collegii

nostri Setini,

vitas

S. Lidani el SS. Pelri ac Marcellini, Selix Patronorum, complexo, et anno 1602 ex vetustiori codice
transsumplo
;

sumpttim essej sic ornat Claudius CasleUantts canonicus lionorarius ecclesise Parisiensis, in suo Marscribit,

tyrologio Universuli, gallice nitper edito

Setice prope

qtiem codicem coram vidi et examinavi.

In

Privernum

in Italia, S.

Lingdanus abbas. Francis,

illo autem descriptor sic notavit. Antiquus liber (ex quo sua descriplor habuit) scriptus est in charta pergamena ante annum 1375, ut ex fine Calendarii, in

ante

annum

tamen 1375.

libro post legendas adscripti, colligitur. 13 Igitur scripta primitus vita S. Lidani non fuit post unnum 1375. Quanto autem ante tempore scripla
sit,

eodem

ctts Carrera Societatis noslrae in stto Pantheo Siculo ad diem 2 Julii, eidem Lidano elogium concinnavit, desumptum ex Cajelano, quem supra jam diximus, vilam ejtise Setinensi impressisse, prsetermissis mu-

MS
:

colligere nequeo,

quam ex

eo,

quod auctor fateatur,

gestis

Diximus qtioque, Joannem Rlio eamdem c MS. Setinensi Latino Italicam fecisse ac vttlgasse Romse 1641 qui et Legendam suamita conclttdit.
tatisque mttltis.

se

post Jongi

meatus curricula, referentibus quide

busdam

senioribus, aliqua

Lidani scripto

annotasse, quse inopia scripturarum, eatenus neglecla fuerant. Potest igilur spalium illud temporis, ad cen-

tum

exiguae reliT am 'atio quasi universali servatae. Jacuit corpam in \. corpus sancti Abbatis per annos quingentos sub nommaltm, altari, ubi primitus reconditura fuit verum cnm
,

17 Hactenus antiqua monumenta

naufragio
.
.

quiae, e

'

aut etiam ducentos annos a morte Lidani, se ex;

ecclesia illa in

tendisse

atque
nisi

adeo

Dionysius

censeri

potest

non

post annum 1263, quo supra dicebat primam divisionis Sialtse, in regnum citra ultraque pharum, mentionem fieri. Utut est, in tenescripsisse,

Cajetanus,

et nova princeps extructa fuissent , corpus a Domino Fabritio Perusino, episcopo Tarracinensi ac Setinensi assistente Domino Brusco Setino, episcopo

formam meliorem mutata,

ibidem

ara

Litteranensi, solenni

pompa ad novum

altaretrans

non tantum circa xtalem Dionysii vitse scriptoris; verum etiam, quod ignoremus, quo seculo
vixerint

bris versamur,

epucopi,

qui in Actis nominantur,

Pollidius
et

num. 2; Drusinus num. 3; Joannes num. 14;

dicuntur Setinae civitatis fuisse.

anno mdcvi die xvm Junii, ubi hodiedum conservatur, uticarum pignus, cumulans ccelestibus thesauris invocantes sanctum nomen
fuit

latum ibidepositum

14 Vellem propius
An Episcopos
Setia habuerit

intelligere

ex Setinentibus, quid

proprios

de episcopatu proprio sux urbis sentiant; et numquid certius de illo docere ex tabulariis suis possint. Ughellus

Joannes Rho sub annum 1641. 18 Vtdi ego locum anno 1686, et hxc notavi coram. Caput Sancli argenteo capiti fabrcfacto inclusum,
ejus.
,

Emc

F
pcrpukre
ririi(ttiitit>

tunc servabatur in sacrario ecclesise S.

cathedralis
:

Marix, qux

est

corpus vero sub altari majore;

qtiod lunc

in

suis

episcopis

Tarracinensibus pag.

199, de

recenter, ut mihi videbatttr, faclum, in medio sui susti-

Settnensibus dubie

loqititttr : Fama est, Setinum olim etiam suo episcopatu insignitum fuisse, qui postea cum Tarracinensi ecclesia unitus fuerit. Antea quoque dixerat in prmfatione, Tarracinensi episcopatui ante annum 1100 a Pontificibus

nebat statuam Sancti ligneam, cupreo colore rubescen-

tem, qttam quatitor columnx striatie ejusdem malerix

et coloris

cingebant, superne elevatis conjunctisque tnm-

quam
nis

brachiis, inter se
(si

Romanis unita

seu ciborii

parva

commissx, ad instar confessiocomponerc maximis) licel

esl. descripsi

fuere Privernatis antiquissimi

Setinae ecclesise.

An

forte olim

nahum episcopatui subfueril, et cum illo adjunsdictionem episcopi Tarracinensu transieril f Certe Privernum eptscopatum nominat Ughellus,
Allamen

episcopatus jura et Setia mw.no Priver-

S. Pelri Romse. Epigraphen qttx post ultimam corporis

translaltonem

ibi posila

et est talis

Corpus B. Ligdani Abb.

in

et Confess. civitatis Setinse

Patroni, quingentis annis

maxima cum
Fabricius

veneratione

r ciim i"

'"

ptione-

Setiam non item Mirsetts m Nottha Episcopatuum orbis Christiattt, pag. 398, habet Setinum, Sezza, urbem epttcopaem provinci Romana3,c remunt lectorem ad pag. 59, ubt hsec : Tarracinus et Setinus uniti Auctor tlle recens esl, ct tantum

hoc templo

asservatum,

Perusinus

Episcopus Tarracinensis, ad altaremajus, insigniori

loco asdificatum, augendas devotionis causa, apostolica auctoritate, apparatu, et
,

pompa celeberrima
die

publico

sumptu

transtulit

xvui Junii

anno
In-

patus;

dumque nullam
ila sentio.

verbo indical episcoallegul anctoritatem, hxremus

epi.scopatus

Domini mdcvi, Pauli Papae

strumentum
factum
fuerit, diligenter

Pontiticatus n.

in limine, de episcopalu Setino indagantes.

hujusce transtalionis publicuin, quod utique

15 Ego
cbscurus
sil

Selis qusesivi ec inveni, con-

Utcumque

Setinus

apudScriptores, de episcopatibus traclantes;

cedens postridJe Tarracinam, conveni Episcopttm , qui tunc erat lllustriss D. Dominicus Monanni, atque in
id

DIE SECUNDA JULII.

inquisivi,sedis dubitabat, an esse.t in tabulario id ipsum ecclesise; missurum ad me, si invenisset.
stoli

305
Castigo g
,

Pauli 12 capitulo;

carnem meam
Cupio dissolvi

et
et

ipsam
esse

in servitutem redigo; et

VITA ET MIRACULA
Ex
Cod.

cum Christo. Hanc autem vitam servavit in monasterio supradicto septuaginta duobus annis, usque ad tempus Gelasii h Papae secundi. Qui cum multa faceret miracula in vita sua i, ut inferius
continetur, et in processu suae Legendae enarratur Cum igitur diem suura clausit extremum sexto Nonas mensis Julii, reportatum fuit corpus

MS.

Collegii

Soc

Jesu, Setice;

k...

Collata

ex parte cum MS. Ughelli Abbatis.

obitus 2 Jvlii

ejus ad Setinam civitatem per

PARS

I.

Drusinum, tunc episcopum civitatisejusdem, cum clero et populo, cum

maxirao honore, et solennitate et devotione, et sepultus sub altari majore ecclesiae S. Mariae de civitate Setina.

transtatio

Settam.

AUCTORE DIONYSIO.
Parentes,
patria,

monaehatus,
exercitationes

monastereligiosae,

in sancta ecclesia

rium novum,

Caput vero corporis sui reconditum fuit memorata, causa ipsum ostendendi devote hominibus et populo dictae civitatis, quolibet

mors, translatio.
Xncipit a legenda B. Lidani confessoris de civitate Antenae b, regni Sicilias, de provincia Aprutina, ex patre, nomine Gentilis, uno ex Domimis dictae civi-

anno

in die obitus sui.

ANNOTATA.
a
b
iaretites et

a Pnemitlebantur in cod.
nonnulla,

MS.

huic

vitse

singularia

qux

in

Commentario num. 8 descripsimus

est;

patria Savcli,

ex roatre, nomine Caeciliae, exnobili progede domo Avellarum c. Qui Lidanus cum esset unigenitus supradictorum parentum suorum , et aetatis novem annorum accenso corde suo gratia
tatis; et

nie

putamusque alio pertinere. b Antena, qme. in Aprulio

Latii; diximus in Commentario

an Atina num. 3.

sit civitas

I.stius

familix indicium aliquod invenio apud scripest humilis et ttliginosa sita circa

Spiritus

sancti

cum

voluntate

patris

et

matris
igitur

tores Neapolilanos; invenientur forlasse plura.

ipsius ingressus extitit

Ordinem B. Benedicti Ca-

d Maritima, regio
maris
littora.

sinensis et ibidem professionem perfecit.

Cum

aetatem decem et septem annorum, mortui sunt parentes ipsius, relicto sibi per eosdem universo patrimonio ipsorum et parte dictse civi-

perveniret ad

e Antoniani, an vero Antongiani legendum

sit,

du-

bium hic

facit scriptura.

Num.

7 clare scribitur Anto-

niani. Vidctur

mons

ille

singularis esse, in

longomon-

Redeunte ergo ipso Lidano ad civitatem praedictam et infusain anima sua gratia Spiritus sancti auditoque sermone beati Joannis Apostoli sibi recitato a Christo, dicentis; Quicumque vult salvus esse, oportet quod teneat Catholicam fidem et vendat omnia bona sua et det paupenbus et abneget semetipsum ettollat Crucem suam et sequatur Christum. 2 Qui Lidanus spretis et totaliter neglectis pompis
tatis.
,

tium, qui paludibus Pontinis versus boream oblenduntur

tractu.

Fide num. citatum.

vox Itala;
Latinis verber,
flagellum.
sequens, pinligia? Totidem littens distin-

f Frusta,

Sedquidvox
cte legitur in

MS.

Ughelli.

In

codice,

quem

ego

de-

scripsi, videbatur scriptor ipsc dubitasse,quid

esset,

scribendum

addens superne

notam

compendiariam. Si Sali-

gnea

legeretur, aptc adjungerelur frustae seu verberi,

Monasterittm

ac

divitiis

hujus miseri et caduci seculi

;

et

falsorum

et indicaret, cujus ligni verber esset.

adpaludes
Pontinas

prophetarum vendidit omnia bona sua et partem eum tangentem dictaa civitatis; et divino instigatus
Spiritu, cupiens terrena

g Ughelli MS. rectius lcgit, Castigo corpus meum etcarnem meam. Neclamen sic, purusest Aposloli textus,

omittere

et aeterna

poslo,

nec loco citato inveniendus, sed cap. 9

atl

Corinlh.

sidere, direxit gressus suos versus partes maritimae

d, territoriicivitatis Setinaa;
cis,

Textum sequentem, etsam

Philipp.
i.

ascriplore mulatum, vide ad

et inspeutis silvis,

'

frte, stabt-

paludibus et nemoribus ipsorum partium in quibus melius, habilius * et honestius stare posset in servitium omnipotentis Dei; fuit sibi divinitus re-

h Gelasius secundus, Papa

creatus est anno

H18.

Hinc
lores.
i

obilum Lidani

affigunt eidem

anno passim scrip-

lius

velatum, ut
gariter

moram suam traheret in loco, qui vuldicitur Ad tres Arcus, juxta montem Anto:

Hinc, dum

dicilur, inferius

narrandum de mirahujus

culis, in

vita sua factis; concludilur , scnptorem

niani e per modicastadia

juxta quos arcus ob reverentiam B. Caeciliae virginis et nominis matris suae cum licentia Pollidii tunc episcopi Setinae civitatis
aedificari fecit

primx

Partis, scripsisse etiam secundam, quse de mira-

culis, in vita faclis,

luntum narrat

non vero

scripsisse

Tertiam, qux miracula, lantum postmortem Setix patrata, prosequttitr.

quoddam monasterium monachorum

Ordinis supra dicti, sub vocabulo B. Cajciliae virginis de pecunia recondita de ejus patrimonio. Quo conl ttinentia

mili

k Oratio imperfeclu. Quid modo? Vivere desiit.

si

suppleatur hoc aut si-

structo pariter et perfecto, in quo erant arduissima

loca, videlicet

n onachorum.

nemora, silvae et palustres ibidemque facere ccepitarduissimam paenitentiara una cum monachis fratribus suis; onni tempore comedendo
:

PARS

II.

et bibendo

panem

et

aquam absquealia carnium

temporibus
instituta
et et

EODEM DIONYSIO AUCTORE

Miracula a Sancto viventc patrata.
debeo, quod

ci-

bana
juxta

jejunando congruis

diebus,

sauctorura scripturarum.

Patrum

divinarum
per-

f*'

exerci

" Et singulis temporibus et diebus sanctis

fecta

rmfari

hoc tantum loco in cod.

MS.

'"''nes reli-

rrotoyus se-

Missarum
ln

et

divinorum

Officiorum celebra-

poniltir ttlulus, ita conceplus, Incipit

ne
ratis,

horo

dictae ecclesiae cutn

monachis memo-

ante cibi assumptionem intrabat cellam suam secretam, et expoliatus, nudis carnibus se percutiebat cellam suam secretam, et expoliatus, nudis carEibus se percutiebat cum frusta f pinligia ob reverentiam passionis Christi, recordatus de verbo Apo-

secundus prolo- atndus gus beati Dionysii de beato Lidano. Opinantur lio- omittilnr, dierni cives Setini, ipsum cwitatis seu episcopum fuisse:
Baionius
Aunalibus ad annum 1118, vocat mona citatus titulus neutrum habet Casinensem
in
:

chum

vocat lamen

Dionysium Beatum. Cujus

rei

causam

di-

scere a Setinisaul Casinatibus cttpio.

Ego

nullitm beatitatis

306
tilatis

ACTA
ejus in tolis liisce

S.

LIDANI AB. ET CONF.

inferre nolite
:

Aclis

indicium
,

deprehendo.

quoniam de vocibus hominum mawi

Proloijum porro istum secundum

continet scripturx,
hic

qui tantumdem fere

crediraus delectari

Dominum, quam

vestris.

Ab

Ul a

qunntum

tota

Pnrs prima Actorum

quod nihil

jam prxmissa, pnetermittendnm duco,

ad vitam S. Lidani fuciat. Orditur enim a crcatione rerum, narrat prxvaricationem Adx , incarnationem
Christi, alectionem
iliritnditm
et

autem die voces earum, in illo loco tam infestse non sunt auditae quod ibidem observari videtur usque in hodiernum diem. 8 Quodam denique tempore erat quidam, tribus
:

missionem Apostolorum ad prxatque. alia;

Evangelium

uc tande.m propius

vigiliis fatigatus ab inflrmitate, qui nulla medicorum expenentia corpons dormitionem accipere

annis

""iiorum ''

!;

/"'mJ'"

ad rem accedens
sic incipit.
pr.rler ulli-

scriptor,

paragrapltnm suum secundum

mam

parlcm,

siderantes sancti

5 Haec et plura, quas sacra Seriptura docet, conMartyres, relinquentes tenebras

moniti,
arrais lucis slatue-

ejns, quorum auribus tauti personuerat, arrepto itinere ad eum viri fama quam festinanter perducunt. Qui etiam in supradicto coe-

poterat;

quem parentes

naculo

triduo

commorantes, ubi

vidissent,

quod

infidelitatis, inducti et

nihil sanitatis aegroto contulerint,

indignati coepe-

runt certamen animarum; spernentes jussa Princtpum, cum gaudio suscipientes pcenas corporum,

Deo placere desiderantes cujus imperio Post hos praeclari Pontifices atque Confessores, et si non extrinsecus, tamen intrinsecus sine martyrio non fuerunt, crucifigentes membra sua cum vitiis et concupiscentiis. Sed quis explieare valet quas lingua aut quae vox? quanti
soli ipsi
;

cuncta famulantur.

ut quid tantam fatigationem huc veniendi passi sumus? Heu quid profuit nobis sperabamus, ut exiret et imponeret sibi manum et facta oratione in nomine sanctse Trinitatis eum sa-

runt intra se dicere

nitati restitueret.

Quo

audito Dei famulus a quibusIlli

dam

ccenobitis, exivit et interrogavit eos.

autem
ille

omnia narrantes per ordinera,

qualiter infirmus

utriusque sexus fuerunt, qui

i

sibi

hoc bonum propo(si

insomnitatem passus esset per tres annos. Quibus ipse Abbas cansolatoria verba impendens, valde
exhortabatur excusando, se non hujus meriti valere negotio (mos namque sanctorum Patrum, ut de se
[non] praesumant, quod de Deo sentiunt.) Tunc illum
orante SaaCo

'/-,/

proplus
fltl
.S.
III

situm non neglexerunt.

quibus unus

fas niihi

tliic/t

rticida
J.idani,

dicendum est] in Setinis finibus enituit, nomine, natione superius enarrata qui
:

Lidanus
objectis
et se-

humanae miseriae
cutns est
nis

lasciviis, tulit
:

crucem suatn

manibus ante altare beatae

praedictae virginis Caeci-

Dominum et ne aliquid sibi abominatioremanere videretur, eremum concupivit et festi-

liae deducere ccepit, et ante illud prosterni praececumque vir Dei in otatione diutius immorarepit
:

nanter adivit.
e.r
s

tur,

relalione

iuorilin

acccpta.

6 Sed quae et quanta miracula et virtutes per ejus merita in eadem conversatione mortaljbus hominibus Dominus ostendere dignatus est, non est
nostrw facultatis sigillatim explicare. Tamen referentibus, post longi meatus a curricula, quibusdam senioribus, aliqua de multis, tunc temporis inopia scripturarum neglectis, humili stylo scribere conamur, licet praesumptuose videaimir arripere, quod

ut a roane usque

obumbravit [infirmum] Dominus tanto sopore, ad vesperum penitus evigilare

nequivit.

9 Videntesantemamici ejus, inclinassejam diem,

f

pulsantes. excitaverunt eum, dicentes

cito

soporem

Surge, edi-

mcidit, ac

nunc, qnid

tibi

videtur; vigebit autem valetudo p

ene curotur.

tua ulterius? At ipse

increpare eos
facerent
:

ccepit,

qitare

hanc inquietudinem
se tantse dulcedinis

sibi

namconfitebatur

soporem atque suavem quietem

solummodo scientissimis atque

illius,

peritissimis

novimus

cordis

et

corporis

numquam

percepisse.

Surgens
Lireligionis
:

esse concessum. Sed quis procul dubio non

qui

immemor

autem projecit

se ad pedes

sanctissimi

Patris

saxo abundanter aquam producere jussit; et asinae Balaara sessorem suum

de

durissimo

dani. postulans,

ut sibi

habitum sanctae

suae condonaret. Ipse

fili
;

autem retinens,

ait

Non,

directo sermone alloqui prsecepit; et sterilem

fertilem reddidit;et

anum

qui quinque millia

hominum,

homini, ut sacra Scriptura declarat, separare, quos Deus conjunxit, juxta Evangelicam
licet

non

excepto femineo panibus et duobus

in veteri

sexu

seu infantulis, de quinque

;

vel

et multa alia novo testamento mirabilia patravit,

sufficit

piscibus satiavit

doctrinam. Vade in pace tua et age solicite curam uxoris tuae filiorumque tuorum. Ille autem talibus

non acquiescens, composuit testamentum suum

co-

quibus nttllus
misericordiae

ad

memorandum

at

illius

ram

supradictis parentibus suis, praeordinans sub-

quemque ductorem mecum habere confido, tanti viri propagandam memoriam, prout ipse Dominus dederit, humotenus pro
non
diffidens,

stantiam
sectilo

suam,

sicuti
;

competebat

ei,

qui

dives

noluit

ante fuerat ab ipso prorsus beato omnino recedere, donec meta sui corporis

Lidano

divinis

non recitabo?
sine aliquo pra3sagio
;

7 Igitur [ne]
Comparatio
l.iiimi tilnt

nomen

ejus

terminaretur et diem suum clauderet extremum. 10 Cum supradictus venerabilis Pater beatus Li-

remanere videatur

luceina,
b

quod a nobis aestimatur, prius ostendere satagimus. Lidanus namque, ut in sedulo b, pro lucerna pomtur, quae apposita cera vel oleo lucem emittit poniturque supra candelabrum, ut ingredientibus et deambulantibus lumen rainistretur
:

danus quadam die moresolitoin supradicto ccenobio pcenitentiara agendo laboraret; ecce tres pauperes,
exuviis interfruteta absconsis nudi ut eos vestiret Misericorpietate solita, adveniunt, proclamantes dissime Pater, pauperes et nudi venimus ad te, ut
;
:

Tres

iifo'"'

iiaditatii

tuammcatitiites,

itaquoqueB. Lidanus dum se in mundo vidisset infrnctuosum, assumpsit oleum misericordi;e et hurailitatis, et induit se armatura Dei, fugiens obscuritatem cordium tenebrarum, lumen veritatis verbis et exemplis cunctis ostendere assidue non desistebat. Qtii etiam in quodam Trisarcu c, in palustribus
locis sito,

compatiaris nobis viscere misericordiae tuae et quod miseris obnixe aliis facere consuevisti, nobis nimis postulamus ne deneges. Quos dihgenter aspiciens venerandus Abbas, confortare eos coepit ac consedentibus
praecepit

petunl

'-'*"

distante a Setina urbe stadiis ferme trigintaduobus, versus Antoniani montem, venerandae

Ur
axa

virginis Caeciliaj basilicam

ilibus,
s.

confusae ranuncularum
aliquid
famttlus,

silerejuss

construxit. In quo loco voces habitantium auribus

cibum potumque apponere illis tum; convenientem. Praeterea ipsissumentibus necessaria locum, corporis, almificus dispensatorcaute misitad vestimeuta quo per Spiritum sanctum noverat illos post sua occultasse et abscosdidisse. Oblata ad se, is, li"" suum erat, ilniiiili' s ciborum refectionera, unicuique quod
largitus est. Qui pauperes et

uptm

l,e

impedimenti inferebant.
confidens
in

Quod intuens Dei

ipsius,

nomine

qui

spreto

mundo
in

tiro in militia S. Benedicti, beatissimi patris

sui, se tota intentione

commiserat, tenens baculum manibus, percutiebat paludcm, dicens, Date honorem Deo et tantam confusionera auditui nostro

nudi, ac refecti assumptione ciborum, recepta humili benedictione ab pntaneo abeuntes venerunt ad locum laeti, reperire ipsorurn vesttmenta. tes praefata et absconsa primitus

COlJlllt' l >

Et cum ibidem nihil invenirent, subito contristatt, se mutuo respicere cceperunt, ac iterum iterumque
intuentes

DIE SECUNDA JULII.

intuentes, agnoverunt vestimenta sua, atque mirabantur accepisse a quo sciebant ea se non commodavisse.

307

Mox pcenitentia ducti, reversi sunt ad dispensatorem veritatis, confusis vultibus prostraverunt se ad terram ad pedes B. Lidani, veniam
mendaciorum suorum exposcentes et misericorditer postulantes. Quos ut vidit, ilerum cum gaudio suscepit insuperet mellifluo documento ccelestis verbi
;

servo ipsius, nomine Marius, cum aliis bubulcis et D F.% MSS. pastoribus in custodiendo boves in agro staret juxta guod uimorte ignem, et ibidem accubuisset, ut mos est pastorum,
fllli

ejus

subitaneo morbo percussus in ignem cecidit et mortuus extitit. Cujus strepitu socii expergefacti, eje-

ompletur.

.0!

"Kl"' 1

cerunt illum de igue,

fecit.

quo ejecto combustio

die,

illa

de-

13

Rursus qnadam

dum quidam

pauper
des-

1'tnum, ab

consolidavit, benedicensque eos dimisit abire

;

</.

visendi causa cuperet au supradictum

Abbatem

ho tptte

iii

rta

Uullf
noctc
sutiin

infonte

ad

extinclo,

Mulier quaedam de Nimphano civitate, quae consanguinitate B. Lidanoconjuncta dicebatur, dum quadani norte suum infantem juxta se exstinctum
1 i

cendere, attulit secum vasculum

unum plenumvino.
illuc,

absconditum,

Factum
set

est

dum appropinquaret

et cognovis-

seu

mortuum

reperisset, flens etululans,

manefacto

ad venerabilem Lidanum Abbatem poenitendi causa festinare curabat. Mox Vir sanctus Spiritu sancto mente concepto intellexit, quod sua propinqua ad

multitudinem populorum ibidem adesse ad visitandumvirum Dei proptermultitudinemmiraculorum suorum; dubitans ne sitisceret, abscondidit vascu-

lum suum plenura vino, et vacuus ad Abbatem Dei virum pervenit. Post multa vero colloquia ministerii
divini,

ftoctus

a Deo
.

eum

veniret; misit ei obviara, ne ulterius accedere

praesumeret. Quae

cum

nulla ratione vellet talibus

praeceptis pariter et dictis acquiescere, Vir sanctus

requirunt piscium epularum et deficiente vino vocavit pincernam suum et caute misit ad locum, quo per Spiritum sanctum sciebat esse
:

mensam

ubi esset

per Spiritum sanctum lioc ipsum agnovit, et rursum misit contra eam, ne sibi et monasterio suoamplius

vinarium vasculum, et jussit ipsum adduci ad eum. Quoducto, ex eo omnibus adstantibus potum porrigere praecepit.
Ille autem frater, qui eum ibidem vasculum occultaverat, abiit, ut duceret illum ad Abbatem; sed ibidemnihil invenit; quod ipse Abbas miraculose fecerat auferri. Quo palificato, omnes unanimiter referre coeperuut gratias Deo, qui facit

appropinquaret

quoniam hujus

judicii

examen

tru

tina episcoporum pendere affirmabat,

non monachorum. Quibus etiam euntibus incredula mulier non estreversa, sed firmo gradu properans.dicebat: Moriar, an vivam.ad eum venire nondestituam. Quam

jubet adferri
iu

mensam.

vitnm pei'

cum

vidisset

Siactnm
lupelrat.

in haec verba

venerandus Pateret Abbas, increpando rupit Haec est superbia mulierum,

:

mirabilia ;n servis suisjustis et sanctis, uti eratser-

vus Dei Lidanus.

quae nesciunt verecundari.

Ulaautem suspicans
mulieri
salutiferis

ait

Mi Pater, ne dedignes
prfestare.

peccatrici

auxilium
ad-

ANNOTATA.
a Legebatur, Longimatus. b Sedulo. Non capio;nisi legendum sit, ut in Sedu\io,poetanempe Christiano. Tum vero nondum capio, quidelymologix aut derivationis sit inter voces Lidanus el lucerna. Si Lycbdanus scriberetur, derivart furtusse
posset, inlerposila sylluba, a grnsco

Quam

verecundus Abbas,

monitionibus instructam, remisit cum Dei benedictione Vade, quod invenies filium tuum vivum.
:

Ilico

autem

illa

recedens, ac ferventer fidem gerens

in Dei

servum, statim cumapplicuit ad Nimphanam

civitatem ad domuni suam, invenit tilium

et orationibus Abbatis prasdicti.

suum

in-

fantulum, casu praemissosuffocatum, vivum precibus

Aiyyoi, quod

lu-

ceritam Latinis sonat. c

Sed

linec

longe quxsita.

Kolenti

eondo-

mre proxlmo
suo

quo spiritus congruo tempore qui praesentia declarat, futura praenuntiat! Ecce alius Eliseus, eccealius Elias, ecce aliusHieremias. Quoniam cum esset quidam, nomine Joannes Sanctus,
Vii* iste, in

12

Quam

laudandus est

Idem

locus, qui supra nuru.. 2, tres

Arcus voca-

prophetiae videtur habitare,

lur Cogitari polest,

pontcm olim

fuisse

trium aut plurium

arcuum, qui viam Appiam, per paludes ductam, illic loci commiserit. Ponte autem teliquo, voracitate temporum et aqux destructo, tres tantum arcus, unde loco

cum quodam suo vicino, qui Benedictus Niger vocabatur, inimicitiasetlitesexercebat propter unum bovem, qui relictusin agroforis
de Setina civitate, qui
a pueris ipsius, devoratus extitit a lupis, de quo ma-

nomen,

reliqui fuerint tempore

Lidani
inter

el

duos Iwdie-

dum

superesse, narrarunt milti accolx, utque in victnia

etiam viden rudera

monaslerii,

qux

erecta slat

crux alta

eoque cives Setinenses frcquenter adeunt re-

ximum placidum
vici.ii

loco ob hujus rei

habuerunt. Et dum in prafato causam omnes pariter amici et congregati essent, Joannes praedictus sumere
e

ligwnis aut voti causa.

d Simile exemplum
lib.

Itabet

S. Gregorius in Dialog.

3, cap. 14, quod accidit S. Isaaco abbati relatum

1

vindictam personalem de Benedicto non desinebat. Ait igitur B. Lidanus ad eumdem Joannem Obse:

a nobis tomo
e

Aprd.pag. 2G num. 21.

est
lis,

Imo Placitum, quod

quod
tibi

in consessu

judicum

cro,
prxdicit S.

fili,

dimitte

illi,

ut

Deus dimittat

tibi.
;

Sicenim

agitata, ut decidatttr.
f Intellige,

scriptura est per sacratissimam scripturam Dimitte Uiomusarave et dimittetur vobis. Etprorsus in oratione Dominica,
"talmn,

dimittendum

est.

Dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. Et forsan aliquid debes, quodtu

PARS
AUCTORE JOANNE
JMiracula
post

111

dimissurus es f, et Deus dimittet tibi propter hoc. Ule autem Joannes noluit consentire sacris admonitionibus B. Lidani, sedmagis dicebat sibi; Si mihi praeceperis, Pater sancte, me pruecipitari de arcu

EP. SETINO.
c

mortem

translationem

adiinpleam, priusquam huic hoc dimittam. Quera Sanctus arguens et increpans praedixit ei, quae ventura fuerant sibi in processu temporis in lamiliam suam quam male loquerisl hoc fili,
:

lsto,

Sancti patrala Selice.

unum

scias,

quoniam qui magis obedire

adeo ipsum
inficiet; acsi

disponit se

diabolo,

quam Deo; superveniet

sibi tristitia et per-

quanto simplicius, tanto decennuntiari cum omne simplex dignius suo composito judicetur. Nec ergo divina miracula rhetoricis sunt coloranda coramenveritas,
tius et dignius creditur
:

Oimplex

Prjfatio
Aitctuns

secutio, quae

singula totius

tis,

quae ab ipso, qui lux est

et

lucis auctor
;

suas

mundi tua essent, et cum ictu magni doloris subito amitteres. Quod modico dilapso tempore secundum
dictuna Abbatis sibi indubitanteradvenit, hocsoilicet ordine. Cum igitur quadam nocte filius ejusdem

lucis

fulgorem obtinere noscuntur

ne veritatis seet palle-

ries circumlocutionis nubilo subducatur,

tantum vigore contenta cla; quae sui rescit, et certe supervacuis laborat impensis, qui
scat obducta

Joannis,

inobedientis Spiritui sancto et B. Lidano

solem certat facibus adjuvare. Quare

et

Salomon
ait;

: ,

308
ait
;

ACTA
Omnis enim Dei
; ,

S.

LIDANI ABB. ET CONF.

est spe-

ignitus

clypeus

in terris, et illa

EX MSS.
Prov. 30.

ne addas quidquam verbis illius ne arguaris ab ipso , inveniarisque mendax. Ea propter quaedam gloriosa miracula quae Dominus per dictum confessorem suum Lidanum post pium ejusobitumin ecclesia Setina agere dignatus est ad memoriam scribere futurorum ipsa, non in verborum ornatu pomposo seu eorumrantibus sermo in se
;

de fide sua praemium report ^" retoptatum. Nam dum ita penes omnium corpo virtutum actionibns publica et contracta hn" squaleref '^m ab eo, qui erigitelisos et solvit compeditos,
erecta'
'

exsiliens per ecclesiam

tibus,

memoratam,

.*^*

'

:imbulabat

populus

turbis specta autem, qui ad in s

Sancti festum solenne convenerat, tanto miracuT celebrari jucunditate congaudens, Domino,
mirabilia solus, laudes debitas, hymnis et cantic eo die exultare non cessavit. Illa autem racosa, sic sanata per B.
vixisse refertur.
q U j fa

dem

diffusione prodiga, sed simplici ac brevi narra,

't

tione, prout a multis flde dignis

qui

tunc eorum

oculata asunt visione gavisi, fldeliter recitata sunt,

referre studebo.

nomine Ca'

Ad quod

licet

videatur meingerere

Lidanum, pluribus ann"

imprudenter, utpote insufficiens et penitus imperitus tamen, omnipotenti Deo et animae conscientia
;

Captit Sancli

non praesumptionis temeritas sed ipsius S. Lidani devotio ad hoc me compellit Joannem episcopum Setinum. 15 Cum ergo divino judicio tota Setina civitas
teste,
,

Confessons, cuidam raulieri, nomine Agneti, de Setia est dignatus. Nam cum hasc a daemone vexaretur.cre-

17 Sed multum dissimile fuit illud, quod Domi nus meritis et intercessionibus S. Lidani

dZll^

cum

capsa sua furentis ignis periclitaretur incendio,

contigit cas-

lignea.

sam

dens per raedicorum experientiam se posse curari suam quomodolibet passionem fere omnia bona sua propter hoc derogavit eisdem
vel mitigari
;

ligneam,

in

qua conditum erat beatissimi

beatae

nec

potuit aliquod inde

est eis

remedium

Lidani caput, super altare ecclesiae

Virginis remanere
:

Mariae

et

cum

ipsa ecclesia totaliter

B
tola ecclesia

cremaretur,

ita

quod

nihil praster

muros incom-

incendio conftagrante,

bustos servaretur, ibidem Dominus, qui custodit omnia ossa Sanctorum suorum, ut vel unum ex eis minime conteratur, cassam ipsam dum staret su;

datum desuper, ut dasmones effugare cum non nisi in digito Dei spiritus ejiciantur immundi et potestates aereae debellentur. Haec autem in die vigiliarum S. Lidani confessoris jam dicti, adecclesiam beatae Mariae Virginis Se;

invenire, quod non possint suo artificio

tinae

civitatis

ubi ejus

corpus

sanctissimum

per altari majori dictfe ecclesiae (et pannis ipsius altaris incombustis c,) sic ab ignis voragine servavit illaesam, acsi prope ignem numquam fuisset.

re-

'ejutiotaM
sc puicmm

quiescit, adducta et per violentiam intromissa, tota

nocte ibidem una

dine
;

cum

copiosa

hominum

multitu- 'f"' 81 ".

Nos enim qui ejus tanto miraculo gloriamur et roboramur exemplo; divinam humiliter misericordiam
,

solennizantium, dicitur pernoctasse et fecisse moram ibi in crastinum, ejus-

eidem Sancto devote

diei festi,
;

dem

videlicet

imploremus
in flammis

ut per intercessionem sui beatissimi Lidani Confessoris, sicut ejus sacratissimas Reli,

lennibus celebratis
arriperet redeundi.

quo usque, Missarum sopopulus ad propria rectum iter

est

Factum

illxsum servatur.

autem,

quias servavit intactas ab ipso igne; flammam in rfobis vitiorum extinguat, ne, si superceciderit

quod

illa

somno suavissimo, quamdiu quiesceret

praeter ejus consuetudinem, ali-

praepediamur solem videre

et sic

demum

soporata, ac
fcedata

postmodum

evigi:

dejicia-

mur

lans stercore proprio

in

ignem

turpiter

et in miseriis

minime subsistamus

invenitur

sed spiret in nobis ignem, quem mittere venit in terram, voluitque ipsum vehementer accendi, ut ad
ejus

cujus horribilem et inauditum foetorem vix erat qui posset aliquatenus sustinere. Quare flrmiter crede-

gaudia,

ipsius

misericordia

praeveniente,~et
,

subsequente, pervenire possimus optata qui in Sanctis suis gloriosus existit in secula seculorum.

batur quod da?mon B. Lidani virtute inde fugatus, per partes inferiores exiret. Ipsa vero Agnes firmiter asserebat, instanter fore se B. Lidani meritis a

sanatur, Jx-

mm m,a

Amen.
Mulier toto
corpore paralytica,

daemonibus liberatam

et

sic

ad domura suam

re-

16 Quasdam pauper mulier, Caracosa nomine, de partibusTusciaa oriunda, ad urbem Setiam veniens, et a Domino visitata, paralyticum morbum incurrit,

versa, aliisque vestibus innovata, incolumis exultans in Domino, qui fecit misericordiam suara cum
ipsa precibus B.

Lidani

ad
;

praefatam

ecclesiam

ettamdiuab
stituta est

repedavit, Vesperas auditura

ipso

morbo miserabiliter

et sine aliqua cor-

est detenta,
officio

quod oranium fere membrorum suorum

;

poris macula dicitur pluribus annis vixisse.

de-

adeo quod

in lecto aegritudinis suae jacens infirma, se movere non poterat, nequaquam et in

ipso revolvi, nisi

18 Praaterea cum mulier quaedamde castroSermineti nuptui traderetur, statim quod a viro cor- F rupta, florem suae virginitatis amisit, ita tota diri- Mulier
guit, ut sensualitate

tttt<<h

linteamine, in

ipsam revolverent una cum quo jacebat. Miserator autem Domialii

plurimum disturbata,

et diebus

otitmbiis

'

nus miseriam inopis

tus
,

quam

sibus

desli-

volensque

gemitum pauperis miseramirificare nihilominus Sanctum

et

pluribus amissa loquela, nullo signo suam cuiquam innuere poterat voluntatem, necintelligere

tuta

suum, causam ei hujusmodi recuperandas praestitit samtatis. Beatus siquidem Lidanus, ei apparens in somnis, dixit ad ipsam Caracosa, si desideras hac qua aegritudine detineris, liberari ad
:

alienam. Cumque appropinquante festo B. Lidani, consanguinei mulieris praefatae, qui fama divulgante
tot gloriosi

Confessoris virtutes didicerant, [dicevellet

rent] ad

eamdem, utrumne

ad ejus

festum

basilicam

B. Mariae Virginis Setinae urbis, ubi meura corpus

jacere dignoscitur, in die solennitatis raeae facias te deferri, sperans in Domino, qui sanat contritos

tam celebre convenire,

ipso
;

sperans opem
,

salutis

illa

capite prono affectuose innuit

est antem,

ab quod voSetiam
Lidani
** Cumque simW ttir.
,

lebat.

Factum

quod

in

corde contrito et

in festo 5.

I.i-

ad pulcrwn
ditiii

se-

ejus

delala,

corde et alligat contritiones eorum, [ipse] restituet tepristina>sanitati. Cumque ipsa prout ei Sanctus dixerat, se fecisset ad prajfatam ecclesiam daferri et eoram altari, sub quo gloriosissimum cornus B. Lidam jacere noscitur tumulatum deponi et Bliquantulum jaeens ibidem, Dorainum in lacrymis et suspirus flagitabat, ut per intercessionem B Lidani ipsam dignaretur misericorditer ab hac a^ritudine liberare. Dominus autem eujus miserationes sunt super omnia opera ejus, miriflcans misericordias suas, et qui salvas facit sperantes in se ipsam sic est hberare dignatus.ut Sancti gloriam
:

spirituhumiliato, portans lapidem in collo,

duceretur et praesentaretur, ubi corpus B.

vitatis

jacere noscebatur tumuiatum in ecclesia Setinae ci-

ante altare majus

ipsius ecclesiae.

ibidem aliquantiilum

expectaret

expectans

ilico

tam

linguae

quam aliorum membrorum

offieium re-

cuperavit amissum. Quae exultans in Domino salutari suo ad propria incolumis cum consanguineis suis jucunda et sanata reversa est, recitans miracula B. Lidani unicuique audire
lenti.

cum

devotione vo-

19
mine,

Cum
de

juvenis quidam,
Setina
civitate

Petrus Saladinus no-

publicaret

quemdam suum bovem

casu

DIE SECUNDA JULII

casu fortuito perderet, ac ipsum bovem noctis tempore de via in vias inquireret diligenter adversarius noster diabolus, qui tamquam leo rugiens cirquem devoret, assumpta humana cuit, quaerens
;

309

iuienem,

J*ff
errantem,

a r

quia adhuc periculum mihi restat iu yia. Ille autem inquit Noli timere fili, ego tibi providebo socium opportunum, qui numquam te usque in
sancte,
;

domum tuam

specie

obviam se

obtulit Petro juveni

memorato

qui gestiens
gen> a mato ,n/erends,

illum

nequiter perdere

terra,

impetum
:

fecit in

quem pertrectans qui propeest omnibus invocantibus eum, Altissimi,

sibitam misericorditerquam mirabiliter succurrisset.

et delere de ipsum, mala ipsum passione utique perdidisset, nisi virtus

dimittet et sic, expectato quodam revertente de agro, socium sibi dedit, qui usque in domum suam eum secure conduxit. Factum est autem, uthicpostmodum, utpote pusillanimis,
:

mentis stuporem incurreret,

quasi serainiamis jacebat;

tantum quod amissa loquela

Nam

cura in tanto periculo constitutus esset, ac Lidani nomine invocato, ipsum sibi assistere poB. stulasset ; statim sibi comparuit in habitu monachali,

nec poterat suam pas- conceplo tisionem aliquatenus recitare. Postea vero aliquan- more in tulum excitatus, innuit, quod volebat ad ecclesiam aetjritudinem tapsum beatae Virginis, in qua corpus B. Lidani jacebat,
deferri.

denique ex

Cumque

illatus illuc fuisset, statim

;

prout eo usus fuerat,

;

antequam de mundo
saevientis
,

est
sibi

vinculum linguae ejus

acciderant,
fideliter

et praedicta
recitavit.

solutum omnia, quse

transiret

et sic illum de

potestate

eri-

ante
nat.

tumbam

confestim puit inimici. Illeautem hostis confusus evanuit, quod non habebat potestati resistere divinlsiUliter

Turba autem suampersa-

apparens
eripit S.

nae,

Lida-

mtf,

cum a Deo sit omnis potestas vera. Beatus autem Lidanus, tamquam pius pater, juvenem ita perterritum animose confortans, prope moenia civi-

virorum etmulierum, tanto viso et audito miraculo, facto a beatissimo Lidano confessore, protectore, et
defensore civitatis
glorificabant
Setinae,

ejus

magnificabant et

Dominum,

qui visitavit taliter plebem

suam

in civitate praedicta.

Deo

gratias.

Amen.

tatis Setinae

eumdem

reduxit.

esurientem

dbo recreat,
ac

domum

20 At ille juvenis stupefactus et dehilitatus plurimum, prae timore praemissorum, a beatissimo Lidano panem sibi petiit exhiberi. Qui panis offellam, non sicuti creditum humana manu confecti, sed

ANNOTATA.
a Oculata,
ponebatur.
sic

mavelim

legere,

quam

occulta, quod

reducit;

panis

Angelorum
accepisset
,

affectione paterna exhibuit.

Quem

b Cassa, vox
phasin

Ilalica, pro capsa.

cum

confortatus

est.
:

ab ipso discedere, dixit ad pace tua

;

eum

Saue cum vellet Fili mi, vade in

tuae
est, non autem inquit

c Incombustis.
et

Si legas combustis , majorem emadmiralionem habebit miraculum ; quando

Dominus defensor

vitae

nempe
taris

oportet te ulterius trepidare. Juvenis

ipsitts quoque, in quo stabat sacrum caput, alpanni fueiint combusti, capite ejusque capsa lignea

trepidans, ubi

non erat causa timoris, dicens tremebundus ad eum Noli me derelinquere Pater
;

salvis.

DE

S.

OTTONE

EPISC. ET CONFESS. POMERANORUM APOSTOLO.

BAMBERGJE IN
FRANCONIA.

COM.M.ENTARIUS PR^EVIUS.

De

Scriptoribus
sancti Ottonis

Actorum
perfecit,

S.

Oltonis.
insigni bibliotheca.

AN>0
1CXXXIX.

ommentarium hunc ab

ipsis vilse

cum

scriptoribus exordior, fere prxter

morem nostrum,

tem
ille.

obiit

die xxiu mensis Octobris,

Tandem. moranno sidh. Ita F

. .

qui celera prius discutere consuevimus.

Eo me
in

* _>^

compulit

Scriptorum
,

diversilas,

atque

ns

2 At Buccliuus Germanise sacrx tomo

locum
vicino

accurate

dignoscendis
credi
in

discernendis,
possit

secernendisque,

xxxvil

ei

tribuit,

ita scribens

major quam
indreasad
s Michaelis "Mos, anno

facile

difficultas;

unde

et

oppido Staffelstein

2. pag. 236 Andreas ex a Jae. " oriundus, vir religione

:

Gret-

alia exoritur

dissolvendis prxviis controversiis,

ad

non

minus quam eruditione clarissimus,

laude

an. 1611:

prsefuit

quns eaplanandas necessaria omnino est dislincta Scriptorum cognitio. Prmfatam difficultatem inductam

summa cum

annis

xx,

abbatura

omnium
CEcono-

hujus monasterii praecipuus

appellandus.
,

"M, vitarun Hecfor

potissimum existimo ab inlcrpolatonbus, quibus monumenta, antiquitate sua veneranda, amplificare, polire, mutare conjungere augere vel contrahere libuit
, ,

xtate postremus fuil Andreas Montis monachorum ad S. Mkhaelis prope Bumbergam abbas ordine xxxvi, inquit catalogus MS. apud

Horum

novissimus

et

multa struxit, mico etiam studio ftdicissimus multas piscinas fodit, bibliothecara auxit. Ipse etiam magnum opus Sanctorum ex Ord. S. P. N. canobistoriam item S. Ottonis nizatorum composuit Episc. libris 4, et tractatum de Conceptione Virginali. Obiit Kal. Nov. mdii. Hsecpaulo fusius apud
:

est elogium: Domino Udalrico cita morte sublato, Andreas, de Staffelstein oriundus, in ejus locum subrogatur anno salutis mcccclxxxiii, ipso die S. Dorotheae virginis. Hic a

Gretser.um pag. 377, cujus hoc

Bruschium,

qui

Bucelino prxluxit,

de

monasleriis

Germanise pag. 91, astin eo hic aberravit, quod non adverterit ante Kal. Nov. apponi x, sic ut sit x Kal.

Nov. qui verus /Indtex

nuperrirne vidimus.
ploris

obitus dies,

ut

ex Gretsero

primaeva sna institutione per prasdecessores suos, in sancta reformatione et religionis observantia, bene paterna ex arte instructus, morum probitate
honestate, tamquam bonus agonotheta, in bona operalione secutus est pedes et vestigia patrum suorum praedecessorum. In augmentatione
spiritualium
et
et vitae

Ex

his saltem certo habetur Scri-

xtas,

ulpole qui
vi

ccenobii

Montis

monachorum

prxfecturam gesserit a

Februarii anni mcccclxxxiu

temporalium
I.

utilissima

aedificia

ad xxiii Octobris mdii, hoc esl annis ferme xx. Atque hic est Andreas, cujus cotlectionem ex .1/5. primus vulgavil et Divis suis Bambergensibus inseruit scriptor celeberrimus notter Jacobus Gretserus anno mdcxi,

Juhi T.

40

unde

310

DE
in

S.

OTTONE

EPISC. ET CONF.
divina peregit clementia, cura diligentissima inda-

A
AICTOHK
J.

unde

posthumam

MDCXvin editionem Iransiit,

breve dumttixat

amplissimamqne Surianam anni cum in priori anni mdlxxiii

S. Ottonis compendium, nescio

D. S.

Vilm

a quo digestum, reperiatur.

ad laudem et nomen vivificae Trinitatis, ne non ad excitandos animos Dominica? plebis, prout eadem contulerit liberalis ac Deifica Trinitas scegata,

alms Andreas cuta est ea Gretseri editio, neque de alia Andre.m a Valerio Jaschio lGfl, lucubratione magnopere cngitatum fuisset, nisi Valerius Jaschius Pomeranus, Lutheranicm theologim Licentiatus,

3 Merilissimam xstimationcm apud eruditos conse-

decertem. Vasla et hians, ne dicam ex parte falsa oratio. 6 Hxc in spccimen svfticcrent, nisi hic aliudindagandttm superesset, quodme cogat altins fodere.
dulis annotare

Quxro

novam

el

quasi Grclserianx opposilam ex

mem-

fontem ipsum,
dreas, sive

seu

fontcs,

ex

qttibus

sua hausit An-

"'"trai-iu d t

branis, Benedicto sanctae Caminensis ecclesiae ponlucem, tifici inscriptis, anno mdclxxxi protrusisset in

unum,

sive

geminum;

qui quidem

jum fcrme

"'Uiquis
scr 'l'torili

assignati sttnl, sed qui non

dicatione describuntur.

uniformiter in ntraque deGrefcseri: Sefri-

tradentes.

in

acceptam prccul dubio exschedis Crameri, qui eamdem Pomcranuis suis sxpe citaverat, dicam, an mnla
causa a Gretsero non

Audi Andream

dus vir

ille

beatus, quid in peregrinis

egerit

et

barbaris

fide reddidcral, ea

semel casti^

nationibus

gatus.

En
111

igitur vilus

geminas

aiictoris

ejusdcm Andrese

horum

sibi

Episcopus sanctus, quia conscius magis fuit, et quomodo apud

Otto

abbatis,

plurimis divcrsissimus, diversis inscriptas,

epistolis discrcpuntibus

nuncupatas; verbo, unius homiopposita,

in qtitbtts

Principera in curia degerit, vel qua oppurtunitate in curiam venerit, et inde ad pontificatus di^nita-

nis

opera

sibi

mutuo propemodum

tem;

homo

curialis

et in

curia

enutritus,

aptius

conferendis non

minimam voluminis
et

bene magni partcm

explanavit.

Tiemon

insnmpsit prxfatus Juschius,

locis variis

annotationum

Jacob habitans in
sua, quae

homo simplex, velut tabernaculis cum Rebecca matre

autera

suarum non minus inepta mens, quam ante Cramerus

inlegritatem, tam

odiosa
;

imporlitnc deproreligionis catholicx

suis

fecerat

domi solitus erat agere Episcopus, et de fundationibus vel renovationibus cellarum et coenobioruni, ccenobita clarius edicit. Ebbo vero presbyter et monachus ccenubii nostri, vitam beati viri Ottonis Episcopi, pro ut ex ore Udalriei, sacer.

gloriase a S.

Ottone majoribus
soliti.

prxdicatum, nusquam non arrodere

Hmc
est

cursim
alienas

el obitcr,

ncque enim res ab

inslituto

nosl.ro

tractandas suscipimus; contemplandus nobis

nosler, ut

Andreas
siquidem

dotis S. yEgidii edoctus fuerat,

descripsit.
praefati

eleganti satis stylo

ipsummct

sibi, vel

sallem opus

ejtis,

Herbordus
iibello

fieri potcst, operi conciliemus.

Ottonisin

autem scholasticus vitam quodam, dramatico carmine

Vitas suas
diversis in-

4 Gretserus

httnc titulttm profert

Vita S. Ottonis

vel etiam prosa, luculentissime persudavit.

7
Ilic geittiinis suis coloribtts ad vivtitn depingtiniur
illi,

Babebergensis
apostoli,
sterii

episcopi

ac

scribunt;

quatnor
titulus
,

libris scripta,

Pomeranicae gentis ab Andrea mona-

primi
et

sancti Michaelis
ita

Jaschii

conceptus est

prope Bambergam abbate. : Andreae abbatis

Ottonis Bambergensis,
gentis apostoli,

quonim

qui Ottonis gesta ad posleros transmisertinl, H Ebbc-prxpriores tres, si non integri, sallem mtttili stiterint.
sttpersunt
:

Qnid

Sefridtu

aut

intcrpoluti

ubi

scdttlo

adverli velim
:

Bamhergensis
libri

de vita S.
in

prseciptia quatuor capita ab ipsis illustrata

i, ;

acceuttm
2, funda3,

ecclesiae episcopi, ac

Pomeranorum
utroquc

in curiam ei promotionem ad episcopattim

tiones

quatuor. Utrum
fuerint

MS.

adapicem

ttsque

reslauralionesque
in

ccenobtorum ac cellarum;
;

ita expressi

tittili,

nec quxro nec dispttto, ex

utrobique.

misecordtam

pauperes

i, missionem Pomeranicam.

nvncupatoriis

certum

esl,

Andream, eum-

De

origine, dcque in adolcscenlia uut jttvenlute. gestis,

demqtte

Montis

S. Micbaelis ubbatcm appellari. Ita

cursim pattca Tiemo aut Sefridtis. At qux episcopatus

sonal Grelseriana
patri, Joanni

: Venerabili ac supplici in Christo Macario, Seraphici Ordinis conventus Bamhergensis Guardiano, proclamatori verbi Dei constantissimo, frater Andreas, humilis servitor

tempore spinosa
et

et

implexa multa
et

cum

Hettricis

IV

V, cum

uliis

Episcopis

imperii Principibus, cum

habuerit, studiose
sufficiat.

Calholicis et Schismaticis tractanda

neglectavidenlur. Atque hxc obiler insinuasse

fratrum coenobii S. Michaelis archangeli, Ordinis S. Benedicti prope Babebergam, salutem et charitatera. y/pud Jaschinm sic lego : Domino reverendissimo, Deoque vere dignissimo, Benedicto, Dei gratia,

Locus
et

hic postutat,

ut relata

Andreae verba cumalleenim

rius Andrcse sententia

expendamus. Ebbonem, ibiaudis

stylo scribentem;
at

supra audisti, eleganti

idem ipse apud Jaschium vero

alios colores indttil: Alterius

,

sanctae

Camminensis

ecclesiae pontifici,

Andreas

Ebbonis ratio ,

inqtiit

etsi

rerum

veritate

humilis servitor
'

fratrum ccenobii sancti Michaelis archangeli prope et extra muros civitatis Baben-

subnixa, sic pene tamen videtur humi jacere, ut

quisquis sapientum hinc quiddam potueril gustare,

bergensis, in ipso qui est via, veritas, etvitajviam, veritatem, et vitara invenire sempiternam deposcit.

pigeat ulterius ad hanc inclinare.

8 Equidem
pcrspicio; at

qtiid

velit hic

Andreas, non

satis clare

j)e posterion

b Multum diversa hxc

(n dedicaiio-

sunt,

nec

minus dtversa

mirum

profecto, si utius

idemque Andreas, divem

jiidicia;

utriusque
luccunl,

nibus

dedicationis oralio, quamvis nonnulli inter-

vir tantus taiisque, qualis a Bruschio, Bucelino, aliis-

En

qux visam atteri alterius epistotam snadeant. Gretscriani Andrex exordium Petitionibus ve:

venerande Pater, pront scientise meae tenuitas permisit, parere studui. Petistis enim ut sanctisstris,

simi patris nostri

Ottonis,

Babebergensis Episcopi

tam opposita ferre de Ebbonis opere judicia. Nec magis congruit poluerit atius ejusdem Jaschiani Andrese locus, dum ait pag.3 Accedit etiam quod venerandae memorias Ebbo, nostri ccenobii presbyter et raonachus, nulli moderque describitnr ;

mirum, inquam,

si

vitam,

raecipuo quidem elegantique stylo scriptam, utpote Ebbonis, nostri coenobii monachi, sicut eam ex ore venerandi eta Deo dilecti sacerdotis Udalrici
audivit,

norum secundus, idem negotium attemptavit, cui mea si ipse manum extremam imposuisset parvitas
super hocomnmo digitum ori imposuisset. Attamen seriem historiae totius, verbis fidem accommodans, obmissis, ipsius vestigiis inhaesi, absque hispereum
quae

necnon

Dialogi

Sefridi atque Tiemonis, antiquitus editam, sed in locis

permodum
quibusdam

Pater raemorande, et Prsssul nominatissime n orbe, ut signa et portenta, quae per opinatissimum, nunc in secula sanctum Ottonem, Babenbergensis ecclesiae Episcopum, ac nostris temporibus Pommeranorum apostolum, novis teraporibus
per secula

itainfirmo intellectui obscuram, ut difficile pateat, quo oratio tendat, et in nonnullis locis a seipsis discrepantem, hanc ego sententia apertiori reserarera. Confer modo Jaschiana : Exigitis a me,

supplevere

duo

viri

celeberrimi,

fide

digni,

Tiemo

videlicet nostri

coenobii Prior,

ac Sefridus

presbyter, per

modum

Dialogi

loquentes. Hxc, ut
dubie concipit,

ut barbare dicta, qui legit,

mecum haud

Ebbonem primum fuisse vitseS. Oltonis scriptorem, sed Ticmo el operis imperfecli , quod supplere debueril
Sefridus; cum
vice

versa,

testes

illos

duos oculatos

primum
elaborasse

de rebus
oporteat,

gestts

S. ex quo norfnulla forlasse acceptt

Ottonis

commentarium Ebbo

; ,

DIE SECUNDA JULII.

311

Ebbo, expolivitque,

iis

auctum

efomatum, qux ex
cst,

Jaschio assiqnalis evincilur,

nobis

nempeex

lib.

Udalrko

intellexerat.

Illud verissimum

Ebbonis
,

num. 60,

ubi legit

invenimus,

vestigiis inhaesisse

Andream

et

illum

simili
;

2 can 12 modo

Jaschii

unde

AICTOBE
J. B. S.

lantopere a Gretseriano deflectit, qui potissimam operis

sui

partem ex historia Sefridiana desumpsit. 9 Ceterum, ut jam dicebam, hubemus scriptores omnes antiquos, nominibus suis notos, qni de vita et
qestis

idem patet ex nostro num. 92 a nobis, num. 110, nos, num. 134, comperi aliisque locis, ex qnibus certissime deprehenderetur
alibi posilo; sed
, ,

hisloriae

hujus

compositorem
id

Sefridum ipsissimum
supprimerel,

esse,

nisi
tertia

passim

genus indicia

persona

inrfrf*
rfo

"" f "'
as
-

S. Ottonis egerunt, quosque ulinam sinceros

et

substituta in locum primae, quse in

edilione

dW><

incorruptos
in

adnos transmisissenl Andreaeisti, plurinm

Gretseri

constanter servalur.

unum

compilatores, ut de se ipse non obscure fatetur

12 Prselerea, prologum preemisit auclor

Jaschii non repertum,

in codice

verus Gretseri

Andreas

certe ejus

Unde,

inquit,

quascumque

qui rei nostrx explicandx non auclor, rerum

se

seripta, liuic operi conducentia, de ipsa ipso invenirepotui, inunumcolligere studui, et nonnumquam nomen auctoris expressi. Habet idsingulare Grelseri
editio,

modicum lucis adferat, certe ostendat, Actorum testem non fuisse. Postrema
pono
-.

S.

Ollonis

gcstarumtestis oculatus non

ut ssepe
et

ad marginem
,

apponanlur Tiemonis,

Sefridi

Ebbonis nomina

quse

utrum

satis exacte in

ejus verba profud Scripta sunt autem in libro hoc, quaa religiosi ac probatissimi viri, ab ipso gesta oculis si viderunt, et nobis fldeliter enarraverunt, ut

thelseriapoqrapho adjecta fuerint, certo defmiriposset, si integra singulorum opera superessent. At vero cum
uut Andreas ipse antiqua suppresscrit,

stimonio veritatis,
inseratur
;

aut

alii

neqliet

summa smcentate
giosos

in teprivati am.ris' et gratiaa sed opera ejus, quse in Deo facta

niliil

sunt

et veritate in

honnrem Dei
Ilic ego per

jenda putaverint, eo rediqimur, ul

et

mutta palpando

utilitatem Ecclesiae proferantur.

reli-

quasi divinando invesligare necesse sit.In hoc piwcipue

nostrx cardo vertilur, ut qua possumus diligentia, id scrutemur, sintne salis discernibiles pridisquisilionis

nigenLv lucubrutiones,
sejungi
el

sic ut

ab

Andrex

additamentis

separari possint, ac proinde, eo relicto, tamfontes a nobis

illustrari,

quam primi purioresque

je.ctis

ad-

ad calcem

iis

leperiuntur, sive
sint, sive qxiod

non quod amanuensiumoscitantiapiwterita

omnibus,

qux

in antiquioribus

viros non alios inteltigo Sefridum, qui aut voce aut scripto omma fideliter enarraverunt, quorum ipsi oculati te' fuerant, qitemadmodum exprimebat Dialogus cui nonnulla specimina servata voluit Andreas, apud Gretserum pag. 184, 213, 224, 230, 237, 240 246, et alibisxpe, qux a Canisiano collectore studiose

ac probatissimos
et

quam Tiemonem

omissa sunt, uti

et incidentes queestiones,

ea aliunde collegerit laudatus Andreas,

Dialogo mots, qualis

esl

illa

ud quem brevi redibit oratio.

apud Gretserum paq. 274, ubi

hinc inde in super morte sacerdolis ,

II.

De

Sefrido el Ebbone,
scriptoribus.

vitce

terlius inteiheutor inducitur Hcrbordus, qui in proa>mio supra adducto , vitam praefati Ottonis, in libello quodam

dramatico carmine, vel etiam prosa diligentissime persudasse

dicitur.

13 Nodus
S.

hic

Ollonis

'^J>ui

primus sancti Ottonis

is

explicandus objicilur, qui involutus neque dialogus

Bambergensis

Episcopi

lectores
dicto

uitaa Canisio
idita,

vitam typis subjecil, fuit

V. C.

ac veterum

monu-

sxpe impediet, cu/pa Andrese. nobis in sxpe- a duobus. Dialogo duos quodammodo diversos auctores
ob-

inentorum

collector diligentissimus Ilenricus Canisius,

,nter antiquas lectiones

tomo 2 a pag.

324, sed tam

turpi,

fada

et

hiulca editione, ut de ea integritati

nisi
,

sux

quorum alter Sefridus virille beatus, quid in peregnnis et barbaris nationibus egerit' Otto Episcopus sanctus elc. Tiemo ve.ro, quae domi solitrudentis,

reddenda penitus desperassem,

atque iterum
salis feliciler,

opportune sucurrisa citato

etalia ejusdem operis impressio

jam semel

tus erat agere Episcopus, et de fundationibus seorsim singuli enarraverint. Hsec enim
ita

etc.

animo

Jaschio procurala,

ex qua Canisianam,

non sine

tetrico

labore a nobis restitu-

tamexistimo.

Ad

obversantur, acsi diversa ab hisce duobus opera composita fuerint, ea ratione, qua in Gretseri marginalibus

Anonymi cujusdam,
et socius in

illamitaprsefatur Jaschiuspag. 270. qui saricti Ottonis comes fuit

,

non semel
rei

convertenda gente Pomeranorum non minus atque Udalricus, ut patet ex lib. 2, cap. 12,
4 cap. 11, sub initium relatio, cum historia abbatis Andreae, qui ex hac multa in libros suos transtulit, et in ordinem, uti profitetur, redegit
et lib.
;

citanlur. Verumtamen alienam hanc esse ideam nemo non percipil, qui attentius consulerat, homines quidem duos hic appellari, ut in Tullii aliocolloquiis usuvenit, at

rumque

non diversos scriptores

nisi quis ineptissime sibi imaginetur,

Dialoqum istum,

partim a Tiemone, parlim a Sefrido elaboratum, quod esset perridiculum. Fateor nodi plexum ultimnm superesse; quis

modo, ut quae Andreas jam recensuit cum hoc anonymo, qui vel Tiemo, vel ut doctor Cramerus putat, Sefridus est vel Tiemo quoad lib. 2 et 3 qui ambo floruerunt anno Christi mcxx et sequentibus, cum utriusque sermo ab Andrea fputa Gretseri) personis illorum
collata, eo
,

demum

Dialogi
et

auctor dicendus
Sefridi

sit

iisdem

plane verbis

duorumne islorum Tiemonis

tertius

alteruter,

an

quispiam

? Ne. in

vanum

hariotari cogamur, et

plura in decursu

mulla scindenda omnino poslremn hxc diffkultas ;

vero
,

nomina

cilando,

involvere
sic,

ut sine

cuiusquam injuria, Scfrido adscribatur Dialogi compositio,

tributus, in his libellis referatur elc.

1 ' Sefridi
,.,

alteri

anonymo

historica
et

narratio,
hic

ex

Haud dubium

quin

liic

in plerisque

satis

recte

Dia/oqo concinnata
edila esl;

prout a Caiusio

nobis

'"1

f moiiis

,i

censerit Jaschius,
.

nempe opus Cumsianum

Sefridi et

qnum

'onlhUa

''delur

Iiemonis Dialogum complecti, ub alio, opinor, monacbo ad historix formam reductum. Elenim ea planissime continet, quse su/ira ex Andrene Grelseriani protogo

pellare non
sint,

hihilominus tamdiu Sefridi Acta apformulabimus ; donec quis, cui tribuenda

:

clare demonstraverit

ecctti

enim

potiori

jure

vindicabitur opus,

quam

cui certo

debetur

apostolatus
illu-

dedimus, nimirum, quid in peregrinis et barba;

Pomeranici, hoc

esl tolius

viLr Ottoniaux partis

ns regionibus egerit Otto Episcopus sanctus item quomodo apud Principem in curia degerit, et qua
opportunitate in curiam venerit, et inde ad pontificatus dignitatera etc. Demum, quse

strissimte narratio ?

14 Nobiscum non senlit Gretserus, qui qnod Ebmulto minus bonem numquam vidisset, justam de scriploribus crisim a tritnts comferre non potuit, vl ex ejus conjectura in
nolationibus positus
est.

domi

solitus erat

agere Episcopus, et de fundationibus vel renovationibus cellarum et ccenobiorum elc. Porro sancti

pag. 379 jam palcbit

Quis autern

sit

auctor ejus
,

socium in convertenda gente Pomeranorum illum ipsum, qui eam sub Sefuisse et

(Jttonis

comitem

Vidi persona

primum

descripsit,

non ex

solis locis

commentarii de vita et rebtis gestis S. Ottonis quem vir Cl. D. Henricus Canisius tomo 2 antiquas lectionis publicavit, non difficile erit statuere, lecta hac Andrese historia ; non enim unum parentem
habet

, ,

312

DE

S.

OTTONE EPISC. ET CONF.

annotationibus
oculo
,

AUCTORK
1.

habet, sed tres, Ebbonem, Tiemonem et Sefridum seu Sifridum, quem Lutheranus Prsdicans Cra-

cujuscumque
nostro

illse

sint;

sienim
,

vel

Andream cum

B. S.

merus

Chron. Pomeranici cap. 14, ait, fuisse scribam seu notarium S. Ottonis. His tribus vitana a Canisio editam adscnbere, inde manifestum evadit, quod quae in Andreoe Commentario sub Tiemonis, Sefridi et Ebbonis nomine commemorantur pleraque, si non omuia , ad verbum in Historia tomo 2 Antiqnae lect. reperiuntur. Hactenus tolerafatsum est quod sequttur : Nam ex horum biliUr lucubrationibus olim quidam anonymus vitam trium
lib.

feste perspicies,

Gretse Andrta sed riani capita, exceplis quilntsdamdigressionibus, pene ad "'c indt verbum ex Ebbone, uti ibidem diserte notatur, desum co '"ra um

Ebbone componas quindecim omnino libri primi

rnani
eollatun

pta esse. Longa enumeratio fundationum, quss brevis sime ab Ebbone perslringttur, ex Sefrido accepta est
capite

redilur, cui tamen in decursu alia adscribunlur, quse ejus esse, sola marginalium auctorilate vix crediderim. Nota est regula; eo sinceriora

27 ad Ebbonem

S. Ottonis specie Dialogi conscripserat,

quam AnQuid
fa,

dreas auxit, supplevit, distinxit et clariorem reddidit, ut ipse

plerumque reputari Acla, quo paucioribus episodiis referta sunt. Tolo deinceps libro primo non signatur Ebbonis nomen, in reliquis paulo rarius ; ansemper satis
recte, ex nostra editione

sua in praefatione fatetur.

est.

cum

Jaschii Andrea collala

dispiciet.

et

teutur Andreas, superius ostensum

Alii
,

autem

adjeclis annotatiombus curiosus lector

potest,

Quxri

pergit

et tacitis Gretserus , omissa forma Dialogi auctorum noreunibus, et nonnullis resectis hanc quam Canisius in lucem dedit, historiam concinna, ,

libro tertio a nnm. 117, de signis et subjunguntur, ea eliant ad verum Ebbocanonizalione

an eaquse

nem

pertineanl ?

Equidem

runt.

existimo, nisi ad lonqsevam

displicent, sed ea,

ut candide dicam non senectutem pervenisse vo,

15 Plura
Ebbonis opus

quam

hic

tangimus

hteris.

Mihi

verosimilius
,

est, totius operis

compilatorem
tibros descrip-

dissonanlia in eo consistit polissimum, quod Gretserus

occasione canonizationis
sisse, et forte

tres

Ebbonis

ex MS.

Ebbonem,
junclum

sibt

piane ignolum, Tiemoni

el

Sefrido con-

a dialogo
longe dtver-

veltl in

Actis a Canisio vutgatis, deccplus for-

hinc inde contraxisse, in qratiam fortasse ducis Pomeranix, qui historiam postulaverit : de suo

sum;

tasse postdlis margmalibus operis Andreani , Ebbonis narralionem cum iSefridiana nonnnmquam confundentibus. Verum qnidquid sit de Ittsce notationibus, aut

autem

adjecisse, quse
et

ad posteriora signa

miracula

canonizationem

elevationem speclabunt, quxque cer-

tum

est, in

Jaschii codice repcrta non fuisse.

Cum

vero

Ebbonis

cum Sefndo

in

non paucis conformitate

Scfridi commentarius ultra Sancti obitum non procedat, istud, ut antiquius,

prtorem iltum a vila Canisiana tongissime discrepare puto non obscure demonstrart posse ex MS. numquam
ante
liac

primo

loco

existimavi, ex
intelliges,

cujus

cum

Grelseri

ponendum merito Andrea collalione

edito,

quod ex

celebri

bibtiotbeca

Paulina

Lipstenst anno mdclxxxiii Papebrochio submisit V. C. Ctinsttanus Uaumtus Lntheranus , notis in vilam

appellalum,
lim
libris

non sine causa Sefridianum opus a nobis cum is unus plerumque ibi citetur, vrseseret tertio.

secundo

Reliqua.qux deEbbone

di-

S. Marlim alitsque opuscults orbi

tus,

lilterario

non igno-

propria

manu ex

vetustissimo

codice descripto ;

cenda sunt, ex sequenti .% qno de vero Andrea disputamus, abunde intelliges.

quod

st vtdtsset

Grelserus, haud dubie longe altter opi-

Porro sttne illud verum, sincerum et inlegrum Ebbonts Jpsius opus, equidem slatuere ccrto non austm ; atfallor vehemenler, nisi in eo agnoscannatus futsset.
tur Ebbotns
characierislicx

III.

De Andrea, aliorum Scriptorum

compilatore.

ab

Andrea

Gretseriano

expressx. Petistis enim, ut sanctissimi patris

stri Ottonis

noBabebergensis Episcopi vitam, praeci-

l\.d Andream, antiquiorum

revertimur
,

scriptorum compilatorem

Jaschii dc

qusesituri imprimis,

puo quidem elegantique stylo scriptam, utpote Ebbonis, nostri ccenobii. monachi, sicut eam ex ore
venerandi
dierat
etc.

opere opposita,

utrum idem in eodem ulrum idem de eodem Sancto diversas

in aller-

Andnajud
cium

vitasscripserit, idemdiversis dedtcavcrit, nulla

a Deo Si

dilecti

sacerdotis

Udalrici

au-

utro commentario facta alterius mentione ? Id suadere

h:cc in

munuscriplum nostrum conve-

niant, salis manifestum erit,

Ebbonem nos
:

tenere.

16 Tria maxime expendenda veniunl

ea setale, elegans slglus
in quo requisiti

[, ut,

pro

sit

2, ut a

monacho Montis
:

S. Micliaelis opus islud scriptum

tacerdolis Udalrici.

pateat

3, ex ore

characteres

Ac

de slylo qnidem multis disceleclor

reperiuntur,

ptandum non
bis edilas, vel

est, conferat

ambas

vitas hic

primo

ipso intuitu fatebitur,

a nopostenorem,

382, ubi Andream suum cum Grelseriano conferre aggreditur, postquam Sefridi opus anonymum Andrex suieditioni subjunxerat. Dubitarem ego, inqvit, libri hujus auctorem esse nostrum Andream (intelligit tibrum a Gretsero vulgatum) eumque a monacho quodam interpolatum crederem, nisi Gretserum affirmaret quod in codice
voluisse videtur Jaschius pag.
,

quam Ebbonis
et

dicimus, priori Sefrtdiana, et nitidiorem

e.sse.

nomen inveniatur. Cui si fidem habemus, fateamur, bonum illum Andream.primum

ejus

MS. hoc

ejus

eleganliorem
:

Scfrutus

ungue leonem. Stc incipit Semper honorandae ac divinae memorias

Ex

conscripsisse hanc nostram relationem, eamque absolvisse anno mcccclxxxvii, deinceps, vero eamdem

Otto

beatissimus,

ex Suevia duxit originem. Pa:

rentes ejus, equidem patrem dico

et rnatrem etc. Audiatur nunc Ebbo lgitur beatus Otto ex provincia Alemannorum generosa stirpe et parentibus secundum earnem liberis oriundus fuit, patre Ottone,

anonymo nostro (Sefridum indiCanisianamJ ejusque librum secundura cat, seuvitam (quidni et tertium) fere verbotenus exscripsisse
au"-ere voluisse ex

quod factum anno Christi mccccxcix, quae postea

sit mutilata. vel incuria vel malitia quorumdam hsec nimis quam ssepe usuveniunt, ul 19 Postrema priusquam Jaschio nos quotidiana docet experientia ; sed stabiliendx sunt utriusque scriplionis epoadiltt>
"

matre Adelheyda nuncupata

binos aiios cliaructeres quod
bts

etc.

Hxc

de

slylo.

Ad

alttnel, jlisertissitnis ver-

potest;

in

suo prologo utrumque sibt

auctor,
stc

vindicat vitse

illius

MS.

Scripturus itaque gesta piissimi patris nostri Ottonis, quae ex ore veridici
:

toquens

ac Deo

Udalrici audivi , lectores in quorum forte manus venerint, peto etc. S. Ottonem patrem vocat, ut faeit supra Andreas, fuil igilur

dilecti sacerdotis

respondeam, supposilitius, Jaschianus Andreas, sive verus, sive Explicit codici suo clausulam apposuit patj. 236 hanc piissimi Ottoms vita, et de miraculis sanctissimi ac
chse.
:

ejusdem ccenobii monachus

celera commentario

opus

Babeubergensis Episcopi ac Pomeranorum OrdiScriptum per me fratrem Erhardum Vetter professura nis S. Benedicti monachum indignum
,
,

apostoh.

non
tasse

iiabent.
si

17 Ilsec ego convincentia existimo, quod

non
sufficiant
,

cui for-

Montis monachorum, Babenbergensis dioeceseos seanno millesimo quadringentesimo octuagesimo

,

superaddi
ipsis

potest

argumentum

quartum

segue palpabile, ex

Gretseriani codicis

praepoptimo, in die exaltationis sanctae Crucis, in Neque hxc iftsitura S. Fidis virginis et martyris.
terpre-

DIE SECUNDA JULII.

terpretatione ullo indigenl, Vetteri
nis

313

nomen

el

scriptio-

annus nimis rotunde exprimuntur. Est igitur Jaschii commentarius, si non composilus, saltem descriptus

eodem Sefrido pro majori parteprocedentibus. Andreas

Jaschianus alia prxfixit, alia addidit et immiscuit, prxterquam quod plane alia apud ipsum sit capitum series. Capite mulilam refert Ebbonis prxfationem, cum catalogo abbatum a tempore fundationis
i

4ICT0KE
I.

anno mcccclxxxvh,

B. S

sive dedicatio

et titulus

genuini sinl, sive

ab alio snbindc adjecli. Atque hee

Jaschiani Andrese notse distinctivx certissimx sunl, at simul a Grclseriano tam discrepantes, ut paradoxa videatur Jaschii opinio, bonum' illum Andream , pri um conscripsisse relationem ab eo editam, eamque

absolvisse

anno mcccclxxxvii, deincepsveroeamdem

usque ad tempora sanctissimi Ottonis. Sequilur Ebbo inlerpolatus usque ad capitulum x : a capitulo x ad xxi disputationes inseril, qux apud alios non reperiunlur. Capitulo xxi septem Andreana capita complectitur,
a xvi ad
runi.

xxn

inclusive.

Reliqua saltem ordine

augerevoluisse, vulgasseque anno Christi mccccxcix. Jam ad Gretseri Andream accedamus.

diffe-

Atque

hsec iibro primo. Sequentibus. duobus, se-

cundo

et tertio,
defleclit

Jascluanus
;

ue ejttsdem

auctoris dici

nlruaqiie
opta,

20 Deeosic habel Vossiusin Hisloricis Lat. lib.i, pag. 643 : Fuit Andreas is monasterii sui abbas xxxvl, eumque honorem adeptds est anno Christi mcccclxxxiii... Libris de vita Ottonis finem impo-

Andrea

nam

hic

immensum a Grelseriano Scfridum sequilur ; alter,

Ebbomanus
esl totus,
u'l

allerius vestigiis

inhserens,

anno cioccccxcix, ut ad calcem codicis MS. Verba ejus apud Gretserum sunt erat additum. Explicit liber quartus et ultimus, de pag. 368
suit
:

mamfeste deptrltendet, qui Ebbonem a nobis hic editum cum Jascltii pseudo-Andrea contulent. Jaschio ignoscendum, qui Ebbonis opere numquam.viso,
in lenebrts

luctari debuit

xque ac Gretscrus, Canisianum comsolo

mentarium Ebboni tnbnens, qui ex

Sefridi Duilogo coaluit.

Tiemonis

obitu et miraculis sanctissimi et piissimi Ottonis,

et

Babebergensis Episcopi, Pomeranorumque Apostoli, anno Domini millesimo quadringentesimo nonage-

23 Htc ilerum monco, incerlum

noster plenus, sincertis et inleger

esse,
:

utrum Ebbo aUer

liceat,

Bbbmm

sil

addere

sed ticentios e
iequitur,

Barnab Apostoli. Diu mulsimo nono, ipsa tumque canet Jaschius ille, priusquam hunc Andream cum attero confundendum persuaserit. Appositum cal
die

postlongam diligentemque collalionem, idme observasse, ex Andrea Jaschiano el MS. noslro haud

difficuUer

Ebbonem

integritati
sttb

sux

restttui poluisse, nisi

ila

Andreas
:

culum confirmare videtur

Gretserum
,

dedicatoria
ipse
ila

epistola
se

apud

Jaschianus

finem prologi sui

scriberet

ubi

Andreas
;

Hoc

de

loqutlur

tamen mihimetet proprio sudore conjunxi, ut

diffusa,
:

latius

Quinque complevi lustra, quo hasc scribere ccepe-

modestabrevitatearctius coerceam, strictius

ram
tria

obscure fateor

nec clarius

esl

quod sequitur

digesta, moderata prolixitate dilatem.

sentio.

Dtcam quod
qualicumlibrarii

autem, quo eorum curam suscepi agens. Si

Ebbo apud Jaschium ab Andrea

est
;

illo

Scriptoris

mentcm assequor;
leviter

ut ostendal, se nihil telicet

que, interpolatus

mere aut

memorasse,
sibi

advena
seu

et peregri-

forte oscitantia, hinc inde, nescio in cujus gratiam, conlractus.

in

MS.

nostro,

nus, docere voluil, res

debeat,

adeo notas, ut id limerinon

lustris,

Dandum

id

temporum islorum
licentia:,

calamitnti

et

imperito-

cum tunc quinque

annis

quinque

rum hominum
hnquere

ignorantix

vel malitix, qui

el viginti in
iis

eo ccenobio fuisset, quindecim

muncre functus.
dilucidius

Modum

periodum

antemabbanon reperi, quo implexam explanarem. Sic igitur calcuti

prsefecturum suslustris tribus

nihil primiyenium, simplex sincerumve, intactum re-

potuerint aut voluerint.

Sic liber secundus

subducenii sunt.
cepit,

Anno mcccclxxxiii
qui nos

pseudo-Andrex apud Jaschium, de cetero Ebbo ipsissimus, auctus est capitibus quatuor, nempe xn, xiv, xvi
et

ab eo

tempore abbas, plenis

ad

seu
in

xvn, quse in
mutilus.

MS.

desiderantur

libro lertio,
est,

non

quindecim annis,
codice -consignatum

annum mccccxcix,

minus Ebboniano, passim etiam auclor

nonnumdicuntur

deducunt.
illis

Miror, ni pateat, pa-

quam

En
in

specintina. Lincae

primx duodecim
hoc

radoxon
flare.

esse,

ex duobus

Andream unum

con-

Jaschii

desunt
,

MS.

Ilem qux in

dumtam opposita

tradun-

21 Etenim sola hsc (tamelsi abessent cetera) uni soli Andreoe tam sunt propria, ut ad alterum transferri

num. 71 num. 73

in

Jaschio

mullo auctiora sunt.

in

nostro omitltintur

Rursus ahqua de S. Norberlo

tw.

nequaquum posse videantur. Revoca in memoriam, quee de diversa, imo contraria nuncttpatoria, diversis hominibus scripta
,

paulo invidiosius dicta, quse in Jaschiano, codice, imo et in Gretseriano habebantur. Sequenti quoque nume.ro
contracttts est

Ebbo, ex Jaschii editione supplemlus.

nuper exhibuimus;
illis

fallor,

ni

mecum

Alia inseruntur pag. 182

judices, ex duobus

Andreis

unum

subditum esse;

pnorem
verum

tot indiciis se prodtt ; ergo illum a Jaschio editum. Dices, idem opus ab eodem anctore diversis potuisse inscribi. Haud inficior;

non

Gretsenanum, qui

et 183, quorum locus in num. 80. Sic num. 90 omissa cst Udalrici, F ad Veranos properanlis historia ; unde nonnulla male

MS.
ibi

est

connecluntur

contra

vero

mutilus

est

Jaschius

pag. 197

exMS.
S.

augendtts corriyendusque.
uti
et

in prologis diversa et opposita venditare, hoc in

24 Minutias

prslereo,

histonam precalioutex acla

collatione
,,a

eamdem personam non

convenit. Scio,

Bruschium

in

num
esset

ad

Michaelis pro S. Ottone, quse ponenda

Monastcriis Germanise tradere, qitod Andrcas iste, quo de agimus, historiam et vitam S. Ottonis Episcopi scnpserit quatuor libris ad illustrissimum Pnnci-

pem Pomeraniie Boguslaum. Per me

gem Polonix,
ein el
el

licet, et ad Rend quemvis aliumscrtpserit. Si ubique

num. 98. Sub finem graviores sunt discrepantise, lulesque quse dubium inyerant, apud quem ycnuiniis texlus existat. Ceterum ex diclis, non polcst non evtdenlissime patescere, quantum a se mutuo distent Andreas Grelseri et Andreas Jaschii ; qui licet liliro
ptimo hinc inde convenianl, inprimariis duobits libris, secundo et lerlio, tantum oiniuno inter se di/fertnit, quanlttm Sefridus ab Ebbone disjungitur, ut nulla
verisimili rutione dici possit,

e$a

'

eodem tenore slyloque loquatur, eumdem

diffitebor.

auctoretn

haudquaquam

Hic

vero cogor asse-

rere, allerutrum

larvatum

esse, et sttb allerius

nomine,

tamquam
Slt

clariori et lUustriori, latere voluisse.

Idqui-

eumdem unuin Andream

prxterquam quod

us prxterea argumcntis evidentissime demonstrari pos-

utriusque operis compilatorem fuisse,

utriusque operis collalione, non perfunctorie nec oscitantcr facta, jam luce meridiana clarius per,

ex

svpra aperlam contradictionem exhibuerim, Ex nuraculis polissimum contextus esl apitd ittrtimi/ue Andreatn,
liber qtiarliis, sed

spicies.
4ndr eas

pro

mero

arbilrio

diversimode, ut

f"t'ri Sefridim,

** Meminisse oportet, nos sttpra ostendisse, fatente >Pso Andrea Gretseri, totum ejus commenlarium ex
.

ferme

in so/o prologo
est.

concordent; quod scriptoris ejus-

dem indtcium non

apud Jaschium

*>,ittitm,

efrido
'

Canisiano, seu ex fumoso Dtalogo,

el

ex Eb-

altbi collocata sunt.

Prima qualuor capila Grelseri, Hic liymnos refert

nt compilatum esse,

primamque

libri

primi partem

ex Ebbone, aiteram ex Sefrido quamvis alio ordine

et Ttemone acceptam, dispositam, libris aliis duobus, ex

a pag. 236, de quibus niliit apud Grelserum. Lectiones pro deposilione S. Oltonis, ad vttx finem, ex Sefrido, perlinent, ceteraquc

omnino

aliter dispostla sunt.

25

314

DE
tit

S.

OTTONE
Ebbonem
videri po-

EPISC.

ET CONF.

A
AUCTOIIE
J

25 Dubilavi aliquamdiu,
nostrum typis excudere, qux ad ipsum ex modo
terant, ea

expediretne

ita

ex Jaschio supplerentur,
pertincre

moniali in panegyrica Othonis magni Oddo. xc ad nomintim etgmologiam deltbassc sil satis : titcurnnt

B.

S.

et stylo

nomenclalura-i islas

Antha scrtptores antigui,

formandas censueris, nos urbem

constanter expri,

uncis

inserendo,

quo a

manuscripli textu
saiis

Bambergam, Sancti nomen Ottonem

memus. 28
Qusestio occurrit

simplicitcr
cditi

liiv

distinguerentur.

Verumcumncctlum
2
el 3,

perspexerim,
vere Ebboni,

nec

quis

facile
libro

perspicere possit, quid

longe

clifficilior

intricatiorque

prseserlim

tribuendum

sit

aliunde vero

de veris sancli Oltonis nalalibus,

bilitate,

ijente, origine et no-

le S
ftjj

'

0(!o k
'

confusionem parere soleat ingrata si'pe orationis interruptio rerumque mixtura, historix filum perturbans;

demum cum

a nostro instituto abhorreat, qui primigetextus,

a qua discutienda quantumvis abhorream nrofanas genealogias,quanlum licel, devitans, non polsum quin veterum tle Sancli Jctis scriplorum auctorilatem
adverstis recenliores
de.bito

^*'"

nios auctorum

prout eos
.-

accipimus, sincere et

luendam suscipiam, quod

est

nro

integre reddere solemus

malui quule.mcumque Ebboex

noslro

Actorum

veritali patrocinari, tametsiinde

nem noslrum,
ter recensere,

debitis annotationibus illustratum, fitleli-

maleriam

alleri sttbminislraturus, ut

aliorum, et uostro impressione atque ex hoc

tario

commen-

offensione.m suboriri p 0Sse non innatus quidam gentibus, regnis provinciis, urbibus, familiis, etiam reiigiosis antiquita-

apud mintis peritos

iynorem.

Nimirum

veram, germanam ctchronologice ordinatnm rerum

hisloriam

tis et

nobilitalis

amor,

iios

pridem

et frequenter in

ab Ottone gestarum

condere posiil, ad qnod

Bainbergenses calamos non defuturos ausim plane confidere.

Hsec labons nostri

ratio.

Sejridum

in

Canisio
potuit,

naveritatem prolulerimus nec spe ne.c metu ab ea docti recedere. Quanta candidse
cato et indifferentianimo

invidiam traxit, quod nullius pnnis studio ducti

nudam

deformatissimum, ex Jaschii

cditione,

quoad

istius libertatis

restitutum, observalionibus explicatum primo loco dabi-

opus sigillatim exponere.

causa passi sint Majores nostri non esl Ne idem mihi accideret, Actis

mus

Ebbonem,
:

qualem

MS.

reperil

Dattmius,

seel

jam undequaque

examinatis

et

discussis,

Bamberqam

cundo

quibus adnectentur qucccumque ex Grelseri

Jaschii edilione, nova luce

scriploribu.s satis dictutn et

digna censebimus. Sed de

recurreram ad virum doclissimttm R. P. Dom. Ollonem Schtigcnles, Ordinis S. Benedtcti ad S. Michaelis

dispulalum sil.nunc sanctum

apud
pacto

Bambcrgam monachum,
vide.ri
,

paucis
ea

indicans, nullo

ipsum Ottonem propius inlueamur.

verosimile

ex

familia
neolerici

orlam
ei

esse

S.

Ottonem
29
..

quam

Scriptores

certatim

IV.

Brevis notitia

urbis episcopalis, noillustris oriffinis.

adscriberent.

minis Sancti, ejusquc

Vndecumquc
Buinberga rfenomincinv,
nobilis
St,

Contulit vir erudilus,

. .

genttssimam, missa

pnmum

K
vone

quam polnit operam dilir expansa arbore gcnealogica

,

schemate
.yramloji

IJvtior

est

nobilissima Franconise episcopalis cwilas

alias

Bamberga,
pturibus a

non ineleganli, lum vero descripta bina longiori serie, Bamkrgaui 11 1 latina altera allera germanica quse tdtra viginti """J"
'

Babeberga, Babenberga, Bavenabunde descripla, quam ut hic

sit

chartse

fo'.ia

adimplent. Excutiendx mihifueruntlongae

quibtis

clvltai

berga, a geographis

illx et letriex deductiones, sicubi fortasse instrnmenta

me

exornari debeat. Nominis e.lymon a paaiunt, ut

occurrerent,

sumptnm

germauice Pfavenberg,

redderetur, quod

me

recentiorum assertttm verosimile ex tota illa longa de S. Ottonis

qnod nos belgice diceremus Pauwenberg, laline Mons pavonis, uti in nuncnpaloria sua insinuat Andreas
Gretseri,

prosapia tractutione necdtim perspexisse, candide proftteor, imo vcl inde magis sensisse, non subsistere illa

fimens; ex Monte-pavonis feliciter. Alii a

dneis

Saxonix filia,atque uxore comitis Bambergensis, nomen duxisse volunt, quasi dicatur Babse-mons, Babeberg. Joannes Cygneus in annalibus Episcoporum Bambergerisium, Ptolomseo Gravionarium dictum ptttat ; facilius admiserim, Golfridum
Vilerbiensem, eam appeltasse Pfaffenberg,
tjuilus fueril
in cltjmologicis evolvendis et

Baba, Otlonis

omnia, quse recentiores tam confidenter prodiderunt de S. Ottone nostro Bambergensium vm Episcopo illuslrissimx olim in Buvaria Andechsinnx, Andechisianie,

seu molliori flexu

Andecensi fnmilix inserendo, quod antiquorum Scriptorum nulli ante seculum, ni fallor, xvi, in

menlem
a nobis

venerat.
ita

Hoc

tolius

conlroversix
soli veritati
inlellisit,

qux
in

anli-

caput

est, hic

examinandum,

ttt

Volhfeld. Selige quod magis placet,

eruendis

mirum

nam modum

eruendse collatum

omne studium nostrnm velim

gunt Bambergenses,

cum mihi

de eetero sus deque

conferl palati diversitas.

rioribns principiis,
plis et

Quidquid interim

sil

de obscu-

sive Andecensibus, sive aliis

quibuscumgue generosis

et

Bamberga hodie magnificis tem-

anliquis familiis liibuatur S. Otlo, cujus Acta

illuslranda
tutes et

et gesta

comobiis exculta, fluvium habet, inquit idem Cijgneus e Norico agro divisim per mediam urbem

suscepi, satis certus, sanctissimi

Viri vir-

gloriam ab omnibus hujusmodi pigmentis abq,urcmricenttofi'"' 1

manantem, vulgo Regnesum vel bir tUgniti dictum, quem Mcenus pater, non procul a supradicta urbe apud pagum Bischberg excipit et devorat.
SS.

horrcre.

Hemko

et Otloni

potissimum
atlscribeutla

27 Plura in citatis annalibus vcl potius in annaliitm Prodromo vitleri possttnt (quamvis in iis, qux ad S. Oltonem speclant tribus pagellis, turpissime cespite.t)

30 Nequid intota re aut prxteream aut dissimulem, exordium ducam ab iis auctorum locis, qure pro vindicanda S. Ottoni Bavarica Andecensium nobilitale, in

"
jt

(t

am i-

medium qux non

seculis

afferri solent,

eaex

antiquoribits subjunclurus,

;/ .inrfe*'

sine historica evidentia, in veterum scriptorum

,

porro alta suggerel sancli Henrici lmperatoris, Bambergensium patroni, vita ad xv Julii Ulustranda. Snnctissimo hnic Principi prxcipua sua decora accepta
et

auctoritale fundata, plane demonslrent

totis

qualuor

ignoratam

fuisse,

S. Ottonis

ab Andecensibus

progeniem. Auctor antiqitissimus, qui quiclem in manus

referunt

devotissimi ctient.s ; dilata

e.l

oppidi pomceria,

meas
edita

devenerit, et ctijus xtatem certo nove.rim, est Gasin

exstructa templa

monasteria, ftindatum dotatumque

:

par Bruschius

Epilome

cle

episcopalibus
:

Germnnix

catlicdralem ecclesiam

qus omnia nonnihil

collapsa,

anno mdxlix, cujus verba sunt

Andecensis,

aut

flammis absnmpta
noster, insignia
vita agitur.

Otto
in

, egregie instauravil sanctus incrementa adjiciens, de quibits

Bertoldi comitis
ducissae in
peiit,

Otto Bavarus ac Domina! Sophiae

S.

Jam

Amberana

valle filius.

Undehxc
est,

ille

acceIta-

vero

Ottonis

nomen

anle

me notavit Grei.serus pag. 376, his verbis Auspicemur a nomine, Outo, Oudo, Uto, Udo, cum
:

varie efferri

mihi hactenus incompertmn

sequaces

buisse prope omnes, qui ipso posteriores sunt, satts constat.

aspiratione et sine aspiratione scriptum varie reperio, inquit Aventinus, in sua nomenclatura,

Ila senstt Grelserus in epistola stta dedicatoria, Sanctos Bambergcnses Henricum el Ottonem Bavarix

nomen
est.

unum

tribuens
riae

tur,

deductum, tanden Oto factum Quare et hoc ipsum nomen diversimode scribiOto, Otho, Otto est cum et Ottho. Roswithse
;

est a custodia

S. Henricus, inquit, S.

Kunegundis Bava-

duces fuere. Otho quoque originem et incunalicet bula sua Boiis debet, quippe comes Andexius
;

non desint

qui

cum

Suevis' asserere tentent,

sed

frustra.

,.

DIE SECUNDA JULII.

fruslra.

313
igitur quantopere lima indiijeant,

Quam (mstra.jmnlo
:

post videbitttr. Subscribit

33 Vides

citalus Ctianeus supra

dechs- Adde,

si ita vis,

Otto sanctus comes ab AnRade.rum, Ilofmannum, Bu-

qux

hic

celinnm

aliosque,

quibus referendis supersedeo,

sint, nihil

nam
to-

congesta sunt; lamque illustria, splendida et magniftca exhibent S. Otloms incunabula : id mihi prodigii inslar sempcr visum, tam prxcellenles litulos Sanclo nostro su-

D
H.UE
J.

B. .

Cum enim
Acllt

sive plures

numero

ponderis rtddunt prxdictm

binde accessisse,
tcstes
et
alii

quorum antiqui geslorum

ejus oculati

mttiqaU

senlentix, a Bruschio fortasse primum excogilatx, quatuor Jiost Sancti obitum seculis.
tis

proximi scriptores nec

contrarlatmt.

verbo

memine-

runt.
xerat,

Primus

31

Non minus

illustria sunt,

qux ex

Agilolfitnjka

De

vitx editor Canisius hunc titulum prxjivita B. Ottonis Suevi coraitis etc. Qui Ba-

aWt
ttum

ura
''''

submisit noster Joannes Gamans, ex cujus historia oiim hxc describo : Henricus hujus familiae eo noScheda

varum

dixere, in ea fueriint suppositionc. quod ex gente

mine primus dux Bavariae, comes Altorffensis etc. illustrissimam habuit beatae memoriae c0.mugem comitissam ab Hohenwarth Andechs et Hettam familiae potentissimae, e qua multi praeet Diessen,
,

Andechsin desce.nde.rit, ex qua S. Rutlto ud xix Junii tomo 4, pag. 892; item Mechltldis et Ettphemia dc
,

monumentis prabalum, haclenus desidero. In genealogia MS. ad me Bamberga transmissa mire ostentatur Chro:

quibus infra

verum

id de sancto Ottone vetcribus

stantissirai principes,

Meraniae, Istriae et Dalmatiae

(

nicon vetus Andecense,

duces prodiere

et quae post Agiloltingicam

etsi, et
,

ut huius ramus fuisse perhibeatur, ab Arnulpho volunt, Imperatore oriunda) nullam sibi sinonnulli

niliil minus qtiam Chrontce aut chronologice res dulribuens, citm nttsquam tempora 4gnentttr, ex quibus de ejus qualicumque genealogia ju-

dicium ferri
nici xtas
,

jmssit.
fides

Ostendenda probttndaquc

isttus chro-

milem habuerit, egregia in

religiosos viros pietate

et auctoritas,

quam
non

toties

allegetw

plurimorumque et liberalitate, ut de S. Otthone e li 011

coenobiorum

fundapostea

quamvis
logix,

et id

advertam, chronicon

islttd

auctori genea-

Bambergensi

in puncto controverso

salis favere.

Quanli

Episcopo, coelesti familiae hujus sidere, nil dixeriinus, qui unus omnium vices supplere potuisset, nisi

hxc omnia valeant,

genealogix

norttnt eruditi,

ad quorum trtbu-

nal appello; nihil miror,

stupenda tradidisie auctorem

scriptaprxoculis habuil.

omnes omnium conatus unus ipse longe superasset chronicon Montis Sereni apud etc. Bis paria refert
Jaschium pag. 457: Ex illo Pipino orta est stirps illa comitum et principum de Annobilis et vetus
dechs,
est

MS.,

si talia

34

Qttis porro is fuerit

genealogix contexlor, docere

me non

poluit laudatus Schugentcs;

cilel

xluMn

E
et ignota

ejus colligo,

ex eo quod Ilundium

auctorem Metropolis
etlilse

Salts- Aventino,
nisi

Am-

quorum castrum

fuit inexpugnabile, ubi

sive

monasterium nostri Ordinis, Mons sanctus, vulgo Btr l)tiligc

nunc dictum Andeehs,

bcrg.

burgensu, a Gewoldo primum

anno mdcxx,

Ex

dicta

mamiscriptum habuerit, uti ab Hundiocompositum fiterat ab anno mdlxxxii quemadmodum prsefert httjus
,

dechsio accura'e enumeranti,

sancti et viri et mulieres complures per successum temporis exorti sunt etnati, quorum praestantiores sunt Conradus episcopus Constantiensis

progenie

nuncupatoria;

qtto facileintelligitur,

recentissimum esse

totam illnm gene.alogicam seriem. Ceterum ejus compilator ab exordio profitetur, se Joannis Aventini Annales

S. Heinricus Csesar Babenbergensis

S.
,

Elisabeth

Bokos, anno mdliv excusos impagnnre.

,

etrejtcere.

At

matertera Lantgravia Duringiae, Hedwigis sancta Mechtildis abbatissa in Ottelsteten, S. Elizabeth;

S. Otto episcopus

entm sirecle expenduntur omnia, non

familix progenitoribus

nisi ex

Aventino

ipso profluxisse videtur, quidquid de primis Andecensis

Babenbergensis

etc.

cum
et

aliquo fundamento
et
,

Iradit,
Iri-

32
ud
falso con

Niltil speciosius in Otloniani sanguinis

potest
et
,

laudem

ab

isto

solum defleclens, ubi Bertoldo 1

filii,

Sophise

afferii

mctenttbtts.

Bucelinus

quam qux hic tam gloriose ostentant Jaschius. At enim Agilolftngica illa de,

buendi sunt

S. Otto

Fredeiicas

ab Avcntino

penilus exclusi, qui non

sanctum Ottonem, sed Otto-

bilibus fundamentis niti et perexigux aucloritalis esse pridem agnoverunt eruditi, prxterquam quod recentia
sint,

nem

alterum, dictum aliis Rothonem vel Popponem, Bambergensem Ejmcopum Andecensibus adscribit; rectissime, opinor, et

nec comparanda

ad

scriptorum veterum
locus
,

menta.

Magis premebat Jaschii

monutamquam ex

secundum historicam veritatem.

,

Ad

cujus rei intelligentiam

series
lib.

habenda prse

oculis Aventini
:

chronico Montis Sereni acceptus, quod cttm ad seculum

7, pag.

692, ex quapauculo desumo

Ber-

xin

jiertineat, fortia

sane arma suppeditaret recentwrum

nobilitale.

opinioni,

de S. Ollonis Andechsia

Deerat

nobis hoc Chronicon,

nisi chtrissimi

nec reperietidi modus supererat,

Viri Joannis Georgii Eccardi, Britan-

nicj: Majestatis

humamtas
quin

eo nos

Hanoverx bibliothecarii, offtdosissima munere beasset. Fix librum ajierui

,

Sophiam ab Ambergthal duxit; Berchtoldum II heredem reliquit. Is deinde ex Agnete Neoburgensi Berchtoldum III Histrire Marckgrafium, Ottonem episcopum Bambergensera, divam Machtyldam etcprocreat. Quse omnia cum sujterioiibtts recte
tholdus
I

hic concatenata, in

MS.

distotta sunt,

nisi ego vehe-

mox

in ocidos incurrerit,
:

latere aliquid,

non

satis

menter

fallar.

a Jaschio explkatum-

Montis Sereni

nam quod hiccitatex Chronico merum est assumentum traclatuli de

35

Qttis ante

Bruschium, sanctum Ottonem Andesatis

ttec

secuto 16

censi famitix assuerit, necdttm

perspcctum habeo,

vetttstiora.

fundationibusquorumdamGermaniae monasteriorum, collectis per Benediclinum aliquem anonymtim a pag 2G9, ubi chronicon desinit pag. 206. Monachus atttem
quiscumque
ftterit,

idscio, utsupra dkebttm, plurimos philopatridas tttrma-

timsequaces invenisse, qui symbolam

rint.

stttdiose

contttle-

Quisquis autem
consuluit,

is

fuit

antiquos vitx scriptores

cttjus

pag.
fucile.

289,

citat

aliqua
et ijisum

qux

gesta

minime

imo nec Andream ipsum,

xvo,

sunt an. 1489, ut

perspicias

jttniorem

esse, totque seculis a chronico Monlis Sere.ni abesse, ut similta auctori chronki adscribi nequeant, qui adan.

de S. Ottone Andecensibus annttmerando, nec cogitatum fuisse, ex ejus opere evidentissime constat. Addo, nee

1139) simplkissime notavit : Otto Bambergensis Episcopus obiit , qui Pomeranos convertit quomodo ferme loquttntur eorum temporum chronographi "hi , infra citandi. recenlior

1140

(pro

annis jmst aliquot, talem opinionem invaluisse, nam qui vitam S. Ottonis contraxit, in priori Surii editione n
Julii,

cum

ceteris

asserit

beatissimum Ottonera a

w.se

eu

transcripsisse

fateor equidem,

Ast anonymus ille, tametsi ex Chronico Montis Sancti: sed hoc est Chronicon Andecense, de

Suevia originem duxisse; vertirn ubi Andreas ex Ebbone, Ottonem et Adelheydam parentes nominavit,
ex quo fonte nescio, Bertoldum comitem et Soappellat, nusqttam explkato genere ; certe r.on Andecensi, quod in Suevia incassum qttxsivisset. Est et
iste,

phiam

quo agit genealogia,cujus eetatem nemo prodere audet; Mquisquis prodet una manifestum faciet, quod breviex "lendario Benedictino dicemus, confusum esse S. Otn eum juniori Ottone seu Poppone Bambergensi Aptscopo, q Uem Andechsium, Bertholdi filium dici V sse, ex Aventino et aliis perspicuum est.

alia brevior
chae.lis;

vita leste

Schugentes,
conscripta

in

cxnobio S.

Mi-

ab ipso

Andrea

et

conventui suo de-

principium. Otto igitur natione Suevus, patre nobili, Henrici Imperatoris cappellanus etc. in qua"nec umbra apparet prosapise Andecensis.
dicata, cttjus hoc est

36

316

DE

S.

OTTONE

EPISC. ET CONF.
dechsiis asserendo, non recedere.
tildis

A
aictore
debito carenl

tionis periodo,

36 Ceterum ex supradicta antiquioris Surianse edirimam facile repererint curiosi illi genealogiarum compilatores, per quam sanctum Ottonem
,

Sanctx

ipsius

M
'

Bertoldi Andechsii filix Acta pridem

fundamenlo;

Andeccnstum genli obtruderent

quos inler

Bruschius

jam non semel

comites

cilatus.

Nimirum cum

inter Aniecenses

Benschenius ad xxxi Maji, exstantque tomo vn a 4-34, ubi invenienl docti Bambergenses quantum di S. Mechtildis, soror ejus beata Euphemia , ad
Junii in
Actis relata, altera
soror

reperiretur

Berchtoldus

aliquis

cum Sophia
anliquioribus

Gisala
'"'

junctus, non diu heesitatum fuit,

quin eos sanr.ti Otto-

nis gcnitores assererent. Quid

pressius inhserentes,

si alii, vitis

Episcoporum mater, et Otlo Bambergse Episcopus S. Ottone de quo hic agimus, ut mirum
profecto

cum

et ipsis in

eadem gencalogia
et

'st
'

tam multos hodie superesse,

culo ambulare pergunt.

qui in eo

confusionis c'

opportune apud Avenlinum occurrant Otto

dis inter

Adelheiex
eo

Jam

ad

alia

argumenta proce-

Andecenses comites. Quid

si,

inquam,

dimus.

eliam capite, sanctum Ottonem Andecensium

dixerint.

Non nugemur
necdum

comilem undecumque hujusmodi ansa

arrepla

sit,

evicil auctor genealogise

MS.

neque
ex

aulhentici instrumenli

cujusquam

fident adstruxit,

V. Variis argumentis ostenditur, S. Ottonem e familia Andechsiana non fuisse

quo idsolide ostendi

riis

possit.

Hocautem
et fide

ut ftat, contta-

doctmenlis ecque vetustis

dignis

convellenda

sunt,

qux

a Sefrulo, Ebbone,

Andrca
eo.

et ceteris
,

vilarum
ut se-

scriploribus,

unanimi testimonio asseveranlur

demonstratum
liceat
sint,

Irimum sumitur ex vita antiquissima a Canisio vrimum edita, citataquidem ingenealogia, sed nihilminus nZpe^
quum
expensa.
Ila

quenti
.

loquitur ibi auctor S. Ottoni syn-

ad,>trsani

fusius

antmis
;

'37 Prxmittere
dunt,
,>

ea quse aliunde

eliam osten-

chronicK

quam totis quatuor ab obitu S. Ottonis seculis inaudita, quz hic impugnare cogimur. Antiquiorum scriptorum omnium silenlium, utut negativum appelles, norunt eruditi, quanti in hac parte
sit

quam nova

quem Sefridum tantisper appellamus : Semper rKemwe, honorandas ac divinae memorias Otto beatissimus ex
chronus,

Suevia duxit originem. Parentes ejus equidem, patrem dico et matrera, ingenuae conditionis, nobilitate
clari
et honorabiles, in
divitiis

autem

et

opibus

mediocres, filium

suum

in

primseva

aetate litteris

ponderis. Frustra

ego apud vetera Chronica vel

leve

vestigium quscsivi, ex quo Sanctus noster aut Bavarus

aut Andeclisins censeri
possil.

erudiendum, disciplinis scholaribus tradiderunt. Qui

cum

diligenter enutritus, in spe

ipsi

bonaadannos

dis-

Chronographus

Saxo,

cretionis pervenisset,

cujus opus desinit in anno 1188, cujusque proinde auctor S.

possessionibus et pecunia
ratiocinatione hic opus
ciat,

Ottonem
:

defuncti sunt et quse in reliquerunt, alter-filius

possedit.
Subtili

novisse potuit, sub canonio anni

fere

03

(pro 1102,

namuno

eorum Fridericus miles futurus

non
est,

flectil) sic legit

anno a vera Chronologia deRutbertus Episcopus Babenbergen-

ut quilibet clare perspi-

S.

sis obiit, cui

per Imperatorera Heinricum Otto Cancellarius ejus substituitur, vir bene religiosus. Idem,
sedvilioso rursus canonio, sub

fuisse,
titulis

annum 1140,

Ottonis familiam, utut nobilem, Suevicam non Bavaricam atque adeo nec Andechsiam, tot et opibus per id tempus inclytissimam, a qua
distant /ionnsingenuae conditionis, nobi-

sic habet

immensum

Item Otto
let

obiit, piae

memoria? Bavenberg Episco-

litate clari et honorabiles, in divitiis

pus, qui sua praedicatione

hic auctor nonnnullas

autem

et opi-

Pomeranos

convertit. Sotexere

bus mediocres. Nihil prxtermisit Sefridus, quodad

Sancti sui gloriam posset conducere, an, obsecro, prseteriturum putabimus tum illustrem originem, tam pro-

genealogias hinc inde

si

verosimiliter

non omissurus Ottonianam,

de ea illu-

stre aliquid rescivisset,

leat, de. cetero

cum Cancellarii munus non siSanctum vocans virum bene religiosum.

pinquam cum

celeberrimis

Sanctis,
si

quos

genealogia

Tanlumdem profert Helmoldus apud Leibnitium tomol. Scripl. Brunswic. pag. 572. Ilem apud eumdem Engelhusius pag. 1094 sub finem, quorum verba recitdre
nil opus est
:

enumerat, consanguinitatem,
nuisset S. Otto?

ad Andechsianos pertiut

Tantum

hsec absunt,

ne quidem
nec miiwi

percurrant Bambergenses

annales anti-

quos omnes, rem gratissimam facient, si in opinionis sux favorem, talia argumenta suppeditaverint,ut iis
suffultus

parcntum nomina exprimenda censuerit. 40 yEtate Sefrido suppar Ebbo sic vitam suam orditur : Igitur beatus Otto ex provincia Alemannorum, generosa stirpe et parentibus secundum carnem
liberis,

claresbboni

gestorum S. Ottonis scriploribus adversari

com-

pellar.

^Mantur

38 Verumne Germanos omnes Bruschiumcsecesecu"" existiment >neminerint, non defuisse, qui rem illam accuratius ante me discuterent. Casu incidi in compen<

oriundus fuit, patreOttone, matre Adylheida nuncupata. Qui ambo simplicitati et mansuetudini p operam dantes, nulli violentiam aut oppressionem
inferebant, quin

imo piis operibus et eleemosynis vacantes, Dei nutui ad consolationem Ecclesia?, ele-

dium

gantem hunc

filium gignere

meruerunt

etc.

Non

vitse sanclse

Mcchlildis abbatissx addiem\iJulii,

extraclum ex tomo 3 Kalendani Benedktini JEgidii Rambeck, monachi Schyrensis Ord. S. Bened.
in

opinor, existimare

quemquam

posse, describi hic aut vel

,

Basub-

scrtbere,

varia, ubi auctor apertedeclarat, nullo sepacto qui S. Ottonis genealogiam tam
,

iis

eminus indicari familiam Andechsianam multo minus Berchtoldum aut Sophiam, quos neoterici illi, Sancti nostri parentes conslituunt. Porro provinciam Ale-

magnifice

exomant
scopi

mannorum
vel

pro Sttevia Ebbonis

peritus

eclate

acceptam, nemo
:

eique

adeo

sororem
:

faciunt

prxdictam

S. Mechtildem. Verba ejus sunt

mediocriter historix

ignorat

erant enim

Qui

S. Ottonis Epi-

Babenbergensis et Pomeranorum Apostoli sororem creant Mecbtildem, falluntur; cumetnatali solo se mter divertant. Haec Bavara ex Andeciis comit.bus nata, ille Sueviae natales in acceptis refe. rat et lnc denatus, testeSurio, anno 1139, illa, ut audmmus, sub Barbarossa summam imperii tenente, cujus gubernacula non ante 1152 capessit.

RheLycum, atque Brigautinum num fluvium, Nicrum,

Gallia; Belgicae et Vindeliciae contermini, inter

lacuin extensi

elc.

ut

geographi passim; a Boiis seu

Parentes diserte meBavaris semper morat Elbo OttonemetAdylheidarn, generosa quidem

distinctissimi.

stirpe

oriundos, at nullis

titulis

nobiles,

saltem

ab

Andechsiunis Bavaris, gente celebri juxla ac potente

longe dwersos.

Errorempeperere cognomines ambobus parentes, a qu.bus impositum historicis est.

41

Ebboni tanlillum adjunxit vilarum collector

:

An-

ui

ain'

Nempe cx Surio supponit Remtecius, sancti Ollonisparentes, Berloldi et Soplnx nomimbus appellalos, de quibus nos aUbi "*<*. falli eos, qui S. Ottonis sororem

dreas, sic scribens

IgiturexprovinciaAlemannorum

abbrt'-

sebeatissimus Otto, generosa stirpe et parentibus

Mechtildem, adeoque
qutbus fixum
est,

creant

a verttate longe deviare aprxjudiciis sws, de S. Ottone An

et eos

cundum carnem hberis, ex Suevia duxit originem (nam sunimis principibus pares erant, sed opibus impares) patre Ottone etc. Quam hic cum principibus
parilatem indigitet Andreas, nec exprimil tpse
satis,

nec

mihi

DIE SECUNDA JULII.

lubet; melius simpliciter secutus (uisset, mihi divinare Sefrido e,t Ebbone tradita invenerat, omissa tota flii* o arenthesi, qux cum scriptorum illorum dictis parum

317

Dominum Ottonem, spiritu sapienti plenum etc. D De nobiUlate aut Andechsiana famiha, allum silentium.

AIJCTOBE
I. B.

S.

convenit.

Non

dissimulabo, Sefridum

lib.

3, cap.

i,

ut Hlustribus nalalibus ortum 1 num. 125, ita <1"'> intelligamus. Enejusverba :Et primo sanctum Ottonem
<Je

persona id vobis constat, quia

venerabilis
est,

homo

religiosus,
et
ipsi

senio et canitie
videtis.

hoc enim

De cujus
ut
et

nobilitate opera testantur et virfide

44 Aliud prxfats, vitse idque ineluctabile argumentum suggerunt, ex eo quod legati Bambergenses et a P rimoribu* aulici apud Cxsarem ipsum aperle conquesli sint, hominem t^eiZ^ nullitis stemmatis aut nobililalis sibi ab eo in Episcopum ' obtrudi. Nimis quam clara sunt verba Sefridi lib. 1 cap. 1, num. 9 e.l 10 Cumque his et hujusmodi
:

tutes, et alta,

digna relatione

ver-

didicimus,

bis consilium

suum

legatis semel et iterum

proavoruin jus linea nativitatis. Admilto nativitatis, admitto generosamstirlubens allam lineam principibus; ast Andechsiam, necdum pem;at parem Ebbone percipio. Sueviam illi palriam ex Sefrido aut

commen-

avorum

daret Imperator; quidam ex eis.tamquam dilatione

ubinam vel quisesse.t, sciscitantur. Imperator; Nonne, inquit,pra>stoest? Etmanu arripiens

pertsesi,
(ibi enim erat, elegantis personaj, ac indutus bonis vestibus, tonsura, forma totoquehabituintus et exterius clericum prsferens j En, inquit.hic est Dominus vester, hic

Ottonem capellanum suum

clarissime

declarant,
$i

declarat

et

Andreas, atqui ex

Grelseri mentc,

Suevis
polest,

Andechsius
lise

dici

non

accensendus est S. Otto, multo minus Bertoldi fami-

capitis filius.

fuisse,

Honoratissimum imperii Principem ex prsefala oratione apud Grelserum pag 310 et

.

est

gensis ecclesia^ antistes. Consternati ad sese invicem respiciunt, illumque,

Bamberhoram illi
dejectis'

oculis

apud Jaschium pag.

sensu
gratis

176, pessime deducitur, nisi eo inlelligi demus, quo in annotatiombus

litt.

explicabimus ad Ebbonemlib. 3 cap. 1

resumunt; aliique nobiles circumstantes' qui aut sibi aut suis cupiebant, nutu ac mussitaet

sumunt

l.

tione, legatos quasi ad

42 Rursus, qvanlum ab illuslrissima Andechsiorum

familia abfuerit sanctus Olto, docel nonobscure laudatus
Avdechsionon
com-enit ludi-

Legati autem

subtristes;

mussitationem instigabant. sperabamus, inquiunt^

Sefridus,
,

dum ipsum

egestate coactum,

ludimagistrum

magistntm
egere.

nemo admiserit in virum e Andechsiana progenitum, prseserlim a Bertoldo familia principe, cadere potuisse. Audi Sefridum ita prosequen-

aliquem ex dominis et principibus curias nostrte parentatum, ac nobis notum, dominatorem nosaccepturos
:

on ia exhibet, quod

Nam

hunc, quis
profecto,

sit,

aut uude

sit,

ignora-

mus.

48 Mirum
potuerint
legati

Ottone igitur gratia studii apud extera loca demorante, frater ejus puer domum pro suo posse
tem
:

si eo audacix prornmpere Bambergenses, ut hrec Csesari in os

qmd

Impera

'

gubernabat, tenuiter adjuvans fratrem

dio positum.
et philosophis, et

suum instu-

improperarent; cui facillimum erat, ineptissimas que- 'Z' rTpernt P ; relas umco verbo difflare, si prosapiam Andechsianam
obtreclatoribtis objicere aut reponere potuisset. Attdi

Otto auteui percursis aliquibus poetis

quo

grammaticae metrorumque regulis, tenaci memorias eommendatis, cum adaltiorastudia non haberet sumptus, fratri suo sive aliis cognatis
importunus esse noluit vel odiosus, jam tum in ipsa
adolescentia verecundiam i-ecutus, et bonas opinionis

Imperator autem reprobationem personse huud sustinens; Et vultis, ait, scire, quis sit? Volumus, inquiunt. Profecto, ait, ego pater ejus sum, et Babenberg mater ejus debet esse etc. Audiatur Sanclus ipse num. 11 loquens. Otto igitur, audita
divertal
:

pulchritudinem. Itaque in Poloniam peregre vadens,

ubi
sciebat

litteratorum

puerorum accepit, instruendo, brevi tempore

bitus est
ctc.

penuriam, scholam et alios docendo seque ipsum

esse
ditatus, atque honori ha-

clementia Imperatoris, ad pedes ejussternitur, ubertim lacrymas fundens. Accurrunt legati, prostratum
levant;
ille

dignum

tantae

humiliter recusat; se pauperem, se indignitatis affirmans justius esse,

:

commentario opus non habenl, ut quis manifeste perspiciat, non depingi hic hominem Andechsiano sanguine prognatum.

Hxc

viros ingenuos, claros, nobiles, potentes ac divites, et concapellanos suos ad tales honores conscendere.

Eadem

aoto

suo

me

43 Non minus evidens est ex iisdem scriptoribus, Sanctum nostrum ab Henrico IV schismalico illo famosissimo, nulla
nobilitatis aut sanguinis

est Ebbonis senlenlia nttm. 12 Venientibus itaque Capitaneis ecclesiaa Bambergensis, Imperator
:

eos benigne suscepit, et ascitis

ait
:

'iloab
rico

Hen-

gratia in sacelfuisse,

Quantumprofectui
congratuler,
et alti

assum-

et honori ecclesi

coram principibus, Bamber-

ptrn,

lanum
tuitu.

ct

deinde Cancellarium assumplum

el

sed

gensis

hinc

advertite, quod

cum

tot

solo doctrinse, virtutis,

personalium

meritorum in-

magnie
a

sanguinis personas episcopatum hunc

et religione

Ne
aut

paginas integras cogar describere, videatur

aut mihi caligant

me

pretio comparare tentarent, ego illum potius,

prsdicta Canisii vel nostra editio;

oculi,
ibi

qui

fide,

moribus, sapientia,

cunctis

quem avorum attt abavorum lituli nullo paclo Imperatori commendaverint. JDemns ex Ebbone num. 4 brevius specimen : Illo tempore abbatissa de Inferiori monasteno, magnae opinionis, utpote neptis Henrici Imperatoris,
depingitur homo sanctus,
et

prsestat, vobis eligere raalui elc.Leganlur celera apud

utrumqtie scriplorem; fallor ego,

rat, ttndc

si

vel scintilla occur-

Andecensis fumus exurgat.

ul
id minitne
austtri, si Qt-

46 Superest argiimentttm ferme ad hominem,

loqtiuntur, ex ipsa genealogta

MS.

desumptum, quod

virtutum operatrix habebatur. Quse cernenspervirura, sine

vel obstinatissimttm qnemqiie ab

ea,quam impugnamut,

nealogia subststeret,

sonaeetmorum elegantiam audiensque magni consilii

opinione avellat. Prsefata genealogin pag. 1

aliqitem sancti Ottonis avuin iinlucit,

seph, rerura

mora eum advocans, ut alium Josuarum totiusqne domus dispensatorem

Arnolphum tamqnam Hen:

rico

isti

/Fgratum
dicitur

et

acceptum,
illc

itno

araicissimum

constituit, et ille solita gravitate ac industria, fideli

obiisse

autem

Arnolphus

unno mlxxx, oimms

devotione gubernabat Imomnia. Interea Henrici perator, quoddam de principalibus festis Ratisbonae celebraturus, ad neptem suam abbatissam divertit. In cujus obsequio auctoritatis ac revevidens
tanta?

non plus viginti duobus ante sancti Ottonis ad Calhe-

dram Bambergensem
aut
aitliconiiii ullus

exaltationem, ut vix

ignarare /wtnerit, quania

magnatum pndem

gratia apud C<rsaicni caluisset. Quis igitur nobis satis

virum, mirari ac delectari cospit sagacitate ammi ejus, et conversus ad cognatam, ait Opportunum est, soror, cunctis hoc festo amicis suis solatiantibus, et te milii aliquod caritatis obsequium,
:

rentise

suadeat, eo oblivionis aut temeritatis processuras fuisse

vel aulicos
ipsi in

vel

Bambergenses Legatos,
si

ul Imperatori

faciem ingererent,HhM

sit

ignoramus,

HUNC sanctus Ottojam

et

quis sir ait ilvue

dicti

Arnolphi
qui

An-

consanguinitatis v ncu hter respondente

' :

um impendere. Qua humiJube quod vis, Domine mi Rex; n n enim fasest, ut avertam faciem tuam. Imperatorsubjunxit Nil aliud peto, nisi Capellanum tuum
'
:

dechsiani comitis nepos fuisset.

Ccrle ego,
iU/ralis

nitllo

partium studio ductus, rem pacate

utnmque

raliunum momentis examino, id ab omni prorsus verosimUiludine abhorrcre censeo, atque ita propostiis argu-

Julii T. I.

41

mentis

318

DE
distare existimem,

S.

OTTONE
Anilla

EPISC. CONF.
gnibus
etc.

mentis convincor, ut sanctum Ottonem a familia

AICTORE.
J.

De

Bertholdo et Sophiajam

satis

dixhnuGretse'-

decensi tantum

quantnm

tota

B.

gcnealogia, in hac saltem parte, a sincentate

deflectit.

et veritate

Suevum asserere sanctum Ottonem, id apud rum et eruditos omnes tantumdem est, ac aperte
ex
gente Andechsia
esse

neqare
de

potuisse.

'Idem

stalue

cttm

qtta

jam

dicta concor-

dari non

possvnt

hunc syllogtsmum conlraho : Primi scriptores vilx sancti Ottonis Sefridus et Ebbo, qui sua omnia liabent ex ore eorum, qui Sancto intimi quxqtte et familiares amici fuernnt, qttique adeo arcana

47 Hactenus dida

a<l

Camminensi Breviario, cujus etiam

paragraphus, in
qtio lecliones de

mcminit

citatus

S. Ollone, Ebbonians

sunt, longiusque adco ab Andechsia gente remolx minus clare loquitur Breviarium Herbipolense

N?
me

excusum

ad Sanctum spectanlia noverant,

conslanter

Irudunt,

1665,

cujus quartam de S. Ottone

lectionem ad

ipsum origine

SUEfUM,

nobilibus quidem sed pau-

transmisit

P.

Josephus

Bodaert

Socielatis vostrx

peribus ferme parentibus genilum; in Polonia

stalefuisse ludimagistrupi, vix pro nobili in
rici

prm egeaulaHenet

ciijus offtciosa

opera in hissxpius
ibi

clare,

tnquam,

usits sum : non minus excluduntur omnia, qux Andechsiis

IV

agtutum,

contemptum a proceribus

legatis

vel remotissime affiniasunt. Itaincipil prxdtcta lectio

Bambergensibus, qui unde aut quis esset, se ignorare,

Otho ex

illustri

Comitum progenie

in

Suevia eam-

coram Cxsare

testati sunt.

Atqui horum omnittm nihil

prorsus potesl cadere in hominem Bcvarum, ex comitibus Andecensibus oriundum, qualem sanclum Ottonem fin.irrunt, posl qualuor et amplius abobitu ejus secula,
sine teste, sine vade scriptores ncoterici
vel saltem
:

dera virtutibus et litterarum studiis reddidit multo illustriorem. Comitem fuisse S. Oltonem haud gravate
patiar,

ergo temere,

Andechsium quomodo in Proprio Bcnediclini S. Michaelis, non est suo fecerint PP. operee pretium pluribus disquirere. De cetero dicere

Bavarum

et

non

satis certo asserilnr,

sanctum Ottonem

liceat,

tatn

illttstri

Chnsliano

heroi,

fugacis glorise

Bavarum fuisse, aut comitibus Andecensibus accensendum. Major seu propositio i, tam estevidens, quam certumsitS. Ottonem EpiscopumBambergeitsemfuisse propositio et Pomeranorum Apostolutn. Assumplio seu
aul
]

splendorem a natahbus fruslra accersi, cujus prxclarissima gesta

immortalem
el

aliunde

famam
immorari

consecuta

sunt, sempileriinmque

conlentionis experlem in ccelesti

his diutius
lubet.

requie coronam.

Neque

altera pro

parte a nemine.

negari potest,

qtti

Ande

censium
poslerior

comitum potenliam ex historia noveril : pars xqne certa est ; nam qui ante Bruschium seculi

YI.

Prima

S. Otlonis jelas ante adeptum episcopalum Bambergensem.

xvi scriptorem S. Ottoni noslro junxerit litidiim comitis

Andecensis Bavari, ex Berloldo et Sopbia geniti, liaclenus novi nemmem. Consequenlia satis recte deducta
est.

i\. bstrusioris
selatis
et

disquisitionis

est

certa

determinatio
nostri, a
'"' B
>n

48 Nequid intaclum
nec retiqua magis quidquam prolant :

sit,

fatebor,

genealogise
vilse

MS.

.... vitx scnploribus

nativitatis,

pritnarum rerum gestarum Sancti

ita

/W""

negtecta, ut
,

defimaiii

cle
,

loco aut tempore

,,i a te

pag. 20
exorditim

in fine afferri
:

aliud alterius

Andreanse

de
salis

infantia

puerilia

adolescentia

vix
solis

Otto igitur, natione Suevus, patre nobili, Bercbtoldo nomine, comite Andechs etc. Ad hsc rogatos velim Bambergenses, ne tol diversas Andreanas

quiclquam

distincli

mcmorise prodiderint,

ferme episcopatus
et

gestis, piis prseserlim fundattonibus

missioni Pomeranicee dcscribendse intenti, ac magis

solicili
,

vitas tn

medium
Rogo
sibi

proferanl;

jam

oslendimus,

majores

plerutnqne
notare,

dies

aliquos

illitis

xvi

nwre,

duas sub ejus nomitte editas; historiam plusquam satis

invotvisse.
qttis

quam

annos discernere, quibus res contigerint,

ilem, observenl, scriptorem linnc, quis-

aut saltem characteres adjicere, quibus in anni cogni-

est,

aperte

contradicere,
collocat.

dum Andecensem
exstare dicitur, in
ipsi

tionem deveniatttr.
attctor, ut

Hoc nnum
morlis

prxstitit

conutem nobis in Suevia

qtus, fracto cliaraclere

Lapis elium, nescio

sub ftnem,

et sepulturse

primz vitx annum si-

efformatus,

gnaverit,

quo

forte

Andechsianum quid reperiaiur. Reddant

si

nempe mcxxxix, tam morbis quam senio exhaustis viribus sic lamen ut nusquam expressam
;

characteres istos,

dc Andcchsiana familia

ibi sit

sermo,

Sancli seiatem deftniverit

nec apud ipsum
sero

quam nec apud Ebbonem,

est.

iion crit difficile ostendere,

quod ad seculum xvi perli-

Andream
sancto

reperire

Citalur a Gret-

ne.anl.
tius

Neque adducantur
;

offtcia

Bambergensia, recen-

pag.

358 Bambergcnsis

annalisla Hoffmannus,

concinnata

neque diplomata apud Hundiutn, illud

lib.

annos vitx lxx

Otloni adscribens, episcopatus

potest,

priesertim qtiod habet

*2,pag. 98,

Wsanctus Otto

xxxvn
S.

postremum demonstrari
volumine pag. 4-94,
se
legisse

unde primum

patrem vocat Bertoldum de Andechs; nam manifestas adeo suppositionis nolas continet, ut mirttm sit, ab Hundio editumfuisse.

hauserit, nescio. Cxcutiit Valeritts Jaschius, in suo de

Oltone

dum

apud laudatum
esse

Necplura

id

genus inslrumenta appel-

Greiserum
a-tatis

credidit,

mortuum

anno

lavero, a Scltuijenlio allegala, sed et refutata.

Alia do-

sux

lxxii.

De

mortis

die agetur alibi, hic ex

ctimentaquxrenda sunt, ut Sanctus noster Andecensibus

Sancli
vivere.

senectttte, eliciendus est

annus quoprimum cmpit

Bavaris asseratur; qux si produci possint, ultroet lubcns

Bambergensium opinionem amplectar, quam ea solum de causa impugnare compulsus sum, qnod Sancti Actis
ex diametro opponatur.
imo Brcviarium Ilamb.
aliaquc oppo
situni

51

Ast

hic

se

offert

dtfftcultas,

qux

nemine
qU x

49 Neque vero adversartos mihi esse Bambergenses omnes, aut venerandam ejus cathedralem ecctesiam, inde
maniteste patet, quod in ipsius seu antiqua nova
siaslica
officia,
,

hactenus tacta, multo minus examinata aut expensa, Hoffmanni sententiam omnino evertit, si Sancli Actis credimus, quse certe, me quidem judice, recenliorum
opiniontbus prxferenda sunt. Porro ex iis Ottone gratia studii apud extera loca deconstat, morante , cum a fratre tenuiter adjuvaretur, et

a
c

/"*

9^

omnium

e.ccle-

demon-

numquam
de
S.

admissa

sit

ea,

quam

hic

strant.

oppugno

Ottone aut Bavaro atit Andtchsio, utvidebis paragropho x htijus commentarii.

historia

perc

fsis

matica^ metrorumque

aliquibus poetis et philosophis, et gramregulis tenaci memoria; com-

Nam
qux

in
ibi

Breviario
refertur
,

editionis
lectiones

Dtlinganse anni 1575,

mendatis,

cum ad altiora studia non

ivisse,

desumptse sunt

ex vita

eum

in

Poloniam peregre

haberet sumptus, scholamque pueroinstitttendts

antiqua

Canisio edita,

ubi diserlissime asseritur,

quam Sefrido adscribimus, Ottonem beatissimum ex

rum
apttts.

accipere coactum

fuisse.

Utique non ipse jam

puer, sed ut

minimum

adolescens pueris

Suevia duxisse originem. Jn novo autem ofjicio, quo hodie cathedralis eadem ulilur, ad normam Romani digesta editaque anno 1671, lectiones secundi nocturni
ex prima Surii editione acceptee sunt, hoc principio Otto in Suevia, patre Bertholdo comite, ruatre vero

Ex

primum

quo pacto nttmero secundo intelliges, collegent, atque divitias, opinor salis modicas,
toto

Sophia nobilitate magis quam rerum opulentia

insi-

virorum ob ea studia, omnibus gratus, magnorum corporis eleatque potentum, suffragante sibi etiam applicuent. gantia, contubernio ac familiaritati sese perinter magnas legationibus etiam et responsis,
sonas

DIE SECUNDA JULII.

adprime aptus. Denique occasione sonas deferendis, Duci Poloniae innotuit, magnamque in lesationum
oculis ejus et totius curise gratiam invenit, ita ut Duci placeret, talis clerici obsequio domum suam

319
fuisse.

obsequentem
ut
ii

Atqui
qui

si

nalus

est

anno mlxix,

D
>

slaluere debent,

cnm Hoffmanno ad annos aictobe

honestare.

52
acf folowcis, ,s
"><"".

Ita ergo se

multa opportunitate ac modestia,

dumtaxat lxx vilam ejus pretrahunt, in obitu Judithx annos septemdecim non superabat. fingendum itaque erit prodigittm, attt ulterius removendus est S. Otlonis
nalalis annus.
id prohiheal;

s-

Neque
imo ex

per aliquot annos, Duci aptavit, et toti curiae gratum Ducis uxore, ablegalus ftterit fecit, adco ut defuncla
a Csesare Henrico IV sororem, quam a d petendam secundis nuptiis sibi copularel. Hxc pluribtts ibi descri-

vero occurrit quidquam, quod

buntur; sed nobis

series.

Non

fuil
fttit,

Dux

Ebbo; non
sed

rerum et temporum, nomina confundit inqttam, Bolcslaus, lum vix natus,

est
iste,

invenienda

ut

hic

suademur, ad annos Sanctum, utpote qui anno mgxxiv, quo primam ad Pomemnos missionem suscepit, jam tum senex et reverenda canitie honorandus apud Ebbonem num. 80 describitur. Ntltil. inquam, vetat ad sexennium aut scptennium vitam Sancti pro-

ipsis Actis

plusquam

septnagitila vixisse

trahere, sic

til

slattiatitr

ad

ccelos evolasse

Boleslai

pater

Wladislaus,

anno xtatis

ctijus

prior conjux

Juditha, edito prccdicto Bolcshto fUio, fatis concesserat, 4, col. 308, anno tesle Dlugosso hist. Polon. Hb.
versatus fuerat S. Otto, ad

mlxxxvi, quo lemporejam aliquot annos in Polonia eamque xtatem pertigeral,

apta
forel

sux lxxiv aut lxxvii, quo vere dicenlur vires ejus senio exhaustae. Liceat itaque, bona Hoffmannni et ceterorttm venia, ortumS. Ottonis innectere annoiiLxn.
autMLxm.Addatur.ipercursissubindepoetis
phis,
in
et phtloso-

Poloniam perrexisse
aliquot annos,

circa

qux

proxime,

sequenti

tam ce.lebri mlxxxvii

col.

legationi obeundse,
inslilutx,

anno
lau-

ibidem
cuisse,

opinor sex,

nam

annum mlxxx, ut minimum dosese

apttd

ittqiie

optimatum familiaritatem
Principi cognitus,

pautatim

datum Dlugossum

341, Charae uxoris Judithae

insinuasse,
potuerit,

donec

ea adminislrare

Wladislaus Polonorum Dux orbatus destitutusque alterum matrimonii fcedus abhorrebat solatio crebris tandem suorum prailatorum ac baronum
,

qux in citatis Aclis fttsius memorantur. 55 Ex iisdem colligilur, Sanctttm nostrttm capellani Qm ferme munere apud Ducem et apud Sophiam, quam Juditham tmpore ex
appellat Ebbo, perfunctum, unde figi aliqualenus posset
sancli Otlonis in
>'}niareiux,

persuasionibus expugnatus,

niorum Rege, suo

B. Wladislao Pannoquoque etsibi et reipublicae expedire censente, Zophiam, alias Zophoniam, Ungaria: reginam, Saloraonis Regis Ungariae relicaffine, id

Germaniam
reperirelur.

reditus epocha. si annus,

quo Sophia

obiit,

Sophia S. Oltonem accepit

Ctrsaris nepti serviverit

Juxta Sefridum, ab ipsa Henricus IV Imperator

addttcere, ubi

tam, et Henrici III

Henrici

Imperatoris flliam,
sororera

et

quarti

verum Ebbo mavult Sanctum Ratisponam

tunc

regnantis

desponsavit in
est,

in monasterio Inferiori,
ibi

unde

uxorem, anrto mlxxxviii. Obiter hic notandum Reginam illam Hnngarix, Salomonis relictam
etiam
col.

demum

ad aulam Cxsaream translatus,

primum
sit,

etc.

Sacellani, deinde Cancellarii munere omatus

quid-

239 o Dlugosso Zophiam constanter nuncupari, cumtamen eadem ipsa apud Baronium, adannum mlxxiv, in B. Gregorii VII epistola ad eam directa, discrtissime Judith compelletur, quemadmodum et m
Ebbone nostro. ut proinde binomiam
vel brevis

quid de ea dignilate dubitare videatur Malinkrotius in Catalogo sanclorum Gerpianiae. Cnncellariorum pag.

133. Faleri cogimttr, obscttrissima

esse,

qux ad
satis

islius

temporis S. Ottonis gesta spectant, nec ea

accurate
,

dici oporteal, nisi

disquisivisse scriptores vitx, sive vettisttores illos

Sefrivel

Pontifwii litulum,

vel

Dlugossum

erroris

dum

et

Ebbonem,

sive

juniorem Andream,

unum

cogamur arguere.
ml qaas optus
esse
tttit,

tiori

53 Ceterttm qux hic Dlugossus tradit, cum vetusvira apptime concordant, distinctiusque explicant,
ibi

Qeminum. Andreas enim a Jaschio edilus, pag. 19 hsec ad augendam confusionem, ex nescio quo fabulatore
superaddil
:

Alii

vero dicunt,

eum

liberalibus imbu-

non

o-

modo congesta sttnt ; ex quibus Pagius ad annttm mcxxiv occasionem sumpsit, mttlta non
obscuriori

qux

turadisciplinis, prirao

coanobii

adabbatem Wierzenburgensis Heinricum venisse et post raodicum, eum:

commiscendi, quse mirum est a Baronii critico tam male confttndi potuisse, utad annum mcxxiv revorecte

dera Heinricum Dei nutu in Polonia archiepiscopatus

caveril,

omnino sex et triginta antiquiora sunt : illic enim et ad istummet annum, Boleslaum III Polonias Ducem, sororem Henrici Imperatoris

quse annis

apicem conscendisse, cui ipsum fidelissimo adhaesisse famulatu testantur elc. Alia difficuttas ad eruendum temptts, quo ad aulam Csesaream perveneril S. Otto,
inde oritur, quod Henricus Imperator, teste Urspergensi, ab
rit.

uxorem
qui

duxisse

contcndit,

quod ex Dlugosso jam

Boleslao,

anno ferme mxc ad mxcvii

in

Ilalia

manse-

factum ostendimus anno

mlxxxviii, non a

tum primum nctus eral, sed ab ejus parcitte Wladislao. Ut verbo rem conficiam, sola opus esl Bo-

adS. Ottonem epistola, apttd Sefridumnum. 53. Domino suo et patri amantissimo Ottoni, venerabili
leslai

56 Interim una omniitm sententia est, commissam F fuisse curam absolvendx Spirensis ecclesix hem ico ly fabricse, quse a Conrado inchoata, ab Henrico III attcta, adhxserU
Sancto
.

IV

Henrico ad ftnem perducla

scriplores

est,

ttt

diserte

testanrei

Episcopo, Polislaus Dux Polonorum, filialis obsequii humilera devotionem. Quiain diebus juventutis tuse,

tur

ambo

Sefridus

et

Ebbo. Si alicubi

istius distincta

epoclta notaretur, facile esset conjicere,

apud patrem meum decentissima te honestate conversatum memini. Adde qttod eodem numero stibprin-

quo tempore S.
eceperit.

Otto cuviam impertalem frequcnlare

qttsestvi

Frustra

annum, quo
;

absoluta

fuerit

dpium

nssernl

auclor,

Boleslaum ad S. Otlonem
et

re-

prtedicta

Spirensis

fabrica

ceterum
,

cum

Bertha

cuntsse, eo

quod

sui capellani

hunc in adoleseentia more obsequentem, notum

et
sint,

ejus pater,

imperatrix,
obierit

apud

charum

anno

pag. milti 1 73, Urspergensem Mogttnlix primum, deinde mlxxxviii,

tempore.

nabuerit. Hsec obiter dicta

dtbtles

ad confutandos incretractanti, quse

Sptrx

sepulta,

Joannis Sptrensis Episcopi

Pagii anachronismos, quicerte Baronio supererant, erudite

illic

addendi non
ea lerpora

vere

xxxiv, nt vide apud Brvschium pag. 86, si recle stta ordtnal P/nlippiis Simonis, auctor hislorix Episcoporum
Spirensium, verosimile
est,

pertinuisse, ex reliqua
octtlttm patebit.

vitm S. Ottonis

ante

annum

mci,

corporis

senebrevi ud

Hic
,r,
n, '

r*ceplo

prsecipue, imo ttnice quserimus; quot annos

istius iranslationemaccidisse.anta-ftnemseciiliwperfecta Suggessit omiiin fuisse, dicetidum omnino videatttr.

ultra

""" no
ntuni

sil S. Otto, rantur a Sefrido num. 3, vehementer, si annis

natus censendus

dum
4
et

ea obivil, qua
5.

narfallar
esse

Equidem

milii nuper eruditus amicus Chronicon Spireiu manice scriptum a Chrislopltoro Lehmano, excusum

quiitqiie

et

viginti

minor

Francofurti

anno

1612,

in

qtio

se

legisse testatur,

potuent; clenim, non nisi ridicule

escentem

quis dixerit, adohttjus-

templo Spirensi ab Henrico

fuisse

If
vus

coronidem impositam
calcttlo

annorum sedecim

vel

septemdecim, ad

anno mxcvii, quod cam nostro

apprime
pluribus

moui res gerendas idoneum aut capellani more Duci

convenit.

Utcumque

statnas,

equidm

dubito, qnin.

320
pluribus

DE
annis prius Henrico

S.

OTTONE
sit

EPISC.

ET CONF.

Cxsari

famulatus

AHCTOHE
1.

S. Otto, retur
festa
:

u.

s.

quam ad ecclesiam Bambergensem promovecum vero constet, sub finem anni mcii. ante Nalalitia, nominalionem factam esse, ut se-

Hic opportune signant Acta R n perto successisse S. Ottonem, post sex mensium in
bergensi ordiamttr.

demonstrabitur, non incongrue quis conjkiet, S. Ottonem famoso Henrico adhxsisse vel ab anno mxc, antequam in Italiam pergerel; prxsertim cum asserat Cxsar ipse, apud Sefridum louga hunc hominem (S. Otlonem) experientia et probatione se didicisse,
quenti

ducias. Addunt, Bambergenses in proxima Dominica ante nativitatem Domini solennem pro obtinendo store, qui a Cxsare declarandus e.rat, supplicationem
instituisse.

Demnm e.x Sefrido num. 12 conslat Sanctum nostrum jam Prxsnlem declaratum, diem natalis Domini Moguntia? cum Imperatore celebrasse,
atque

seque

jam

aliquolies

Cancellarutm suum ad episcopatus

alios evehere voluisse,

excujus lextu luxaliquaaffulget.

mansisse diebus xl. Ex his conficimus S. Ottonem ab Imperatore nominatum fuisse Dominica ante nativitatem Domini, quse sub litt. Dominiin curia
cali

57 Videat
multis ab eo muneribus cumulatus
1

curiosns lector
:

tur Imperator
;

num. II, ubi ila loquiCernitis, ait, qua hic homo feratur

E,

fuit

cumstanlix

xxi Decembris anni mcii. Loquttntur cir; Rupertus eo anno vivere desiit xi Julii
nisi

ambitione jam tertio recusat, jam duos episcopatus, quid vosibi oblatos, ad socios transferri rogavit
;

non fluxere
itaqtte

sex

circiter

menses

induciarum

'

bis videtur?

luimus

Augustensi episcopatui eum locare vosed iste sciens, quod hereditas , ad quam
in fine

testante id etiam clironico abbatis Urspergensis, S. Ottonem eodem Ulo anno, ante
est,

indubitatum

festanatalitia,

ad sedem Bambe.rgensem evectum

primo festinatur,
qui se priores, in

benedictione carebit, eos,

per

fuisse

enricum illum lV,alias III, nolorie schismatiEcclesix Catholicx rebellem.

Sefrido

laboribus et exercitiis curiae no-

cum

et

stras exstiterant, prius

esse dicebat.

ad quietem venire, justum Postea vero de Halberstadensi epiNotabis

tenuisse

60 Hinc S. Ottonis anguslix , qux a morantur num. 12, ubi et votum ejus

meBambergam
:

exprimitiir
nisi et

scopatu, sibi a nobis oblato, similiter fecit,

hic Sigefridum II,

Numquam

se in episcopatu

mansurum,
,

con- lF*h.

Augustanum episcopatum

ab anno mlxxvii ad mxcvi, cujus successor

Herman-

nus simoniacus sedem lenuit ab annis xxx, ut locus nullus sancto Ottoni patuerit, nisi vacante post Sigefrult obilum calhedra,

secutionem pariter et investituram canonice, cona manu Domini sensu et petitione ecclesiae suae mereretur. Certum est, in viApostolici suscipere
gilia Purificationis

1103

beatae

pnedicto anno mxcvi,

unde

et

anni proxime inseqttentis mciii ab Attgustensi

bipolensi Episcopis

semper Virginis Maris et Herfuisse

annutn mxcvi S. Ottonem in Cxsaris curia versalum, imo jam tum tol clarum meritis, ut Augtistanx ecclesix prxftci mererelur. Halillud inde colligitur, anle

deductum

Bambe.rgam

al

scriplores nostri consecrationis

annum nnsquam
slalim

tradi-

dere.

Sefridus ita loquitur,

acsi

Romam

ad
:

berstadensis ecclesia pastore viduala fuit

xxm

Octobris

consecralionem perrexisset. Audi ejus verba num. 13

an. mci

sic ul in

hac parle cum chronologico historix

Memor
sua3,

ergo voti

sui, post
aliis

ordine satis belle conveniat Sefridi narratio.

antequam de

paucos dies susceptionis rebus suis ordinaret nun,

58 Fateor
cidere

niliilominus, Itxc non

undequaque coinsic

cios

Romam et

litteras in

hunc modum
negaverim,
at

etc.

Cetera
stalim
litteras

ac dtmum Itaque cum, ut diximus, virga pastoralis et annulus adecclesiam JBambergensem episcopi Bremensis Imperatori ofierretur, mox ille, promotus. accersito uniee dilecto Ottone, insigniahjec ei con-

cum

relatione Ebbonis,

num. 9

scribentis

sicconnectens, ut dubium

non relinquat, quin

eas

Rontam
tunc

profectus

sit.

Non
;

Romam

milti poluisse

subsecutam conlinuo
aliisque
;

inaugurationem, falsum esse constat ex Ebbone

capitibus hic

servanda tradidit
ecclesix
isti

tamquum
ttt

in signum,

quod ipsitm

modo

explicandis. Scribit iste

num. 17

destinaret,

ex toto contextu colligi vide-

consecrationis gratiam longo tempore, id est per

tur ;

nam

vacanle

postmodtim Bambergensi cathcdra,

et vir-

triennium

distulit, ac

num. 12, advocans pium Ottonem, annulum

PP.

litteras dedit,

qux num. 18

lum demttm eas ad Paschalem ab Ebone referun-

pastoralem Bremensis Archiepiscopi ab eo remora haec resignante llc. Atque in his Ebbonem sccutus est Andreas, qux ex antiqttiori
petiit, illoque sine

gam

tur, o Sefridianis longe diversx

Ex

ejusdem Sefridi
AnagnU
tt

Sefrtdo potius accepissel

nico

quamvis de cetero ex chro-

num. 16 Romam pervenil in Ascensione Domini atqne inde Anagniam, ubi in die sancta Pentecostes, qua; erat tertio Idus Maji, scilicet sancti Gingolfi martyris
est.

Pasehale PF.
consecratut
ilaji U06,
1S

rerttm

Bremensi Henrici Wolteri, apitd Meibomium de Germanicarum scnptoribus, habeamus, obiisse,

solenniter

ab

ipso

Paschale

PP.

consecratus

Liemarum Archiepiscopum xvi Kal. Junii

mci, unde histoncx veritati nihil refragatur. Attamen Sefridum ego alleri, cujus errorem innominesororis HenricilV
ejusque marito supra notavimus,

61

Bellissime

hxc

omnia

concurrunt in annum

mcvi, neque in alium quadrars possunt,

littera

Pascha

sub

prseferendum

cense-

solo

eo Dominicali G, cadenle in xxv Marlii, xin Maji, h.aberi potuit conrurstts Pentecostes ctim
coli consuevil

nam

mus;

tametsi negare prorsus nolimus ,

oblatum etiam
;

quo die apud multos

S. Gingulftts

qui

fuisse S.

Ottoni episcoputum Bremensem

qttod

unde major
diversis in-

apnd
tttr

alios

ponitur ix vel xi Maji,

ut vide in auctariis

ei actrescit gloria, fulis

tamdiu

et a

tum

Usttardi novissimse nostrx edilionis.

Hoc

pacto reperi-

abhorruent.

Nunc reliquam

vitx seriem ad chro-

nologicos calctilos exigamus.

Germams triennium opportunam occasionem non reperit S. Otto, ut rebus,

dilationis, quo turbatissimis

VII.

patus

Gcsla S. Ollonis a principio episcoad annuni mcxxiv chronologice

consecrationis gratiam ab Apostolico, ut tunc loquebanlur, impetraret. Ex adductis certissimis anni mcvi
charactensticis, aperte refellunlur
ii

omnes , qui Santextu

digesta.

ctum nostrum
fridi, a

cilius

ordinatttm scripsere; quos inter

,

Baronius, in errorem, opinoi

Canisio
editi,

inductus, ex
:

Se-

sic

scribens

Anaus

sequitur

Kominatus
Episcoptis 21 J>cc. 1102.

j\_liam arenam ingredimur, non

dentes implexam, gravioribusque,
persttaserit,

mmus qnam
quam

prxce-

qvis facile sibi

diffkultatibus obnoxiam, prxsertim cum scnptores noslii Sefridus et Ebbo id neglexerint potissimum, quod ad seriem illam rite disponendam

Redemptoris, xi Iudictione, quo Paschalis Papa, die Pentecostes consecravit episcopum Bama bergensem Ottonem, Cancellarium Imperatoris Hic crisim Schismaticis transfugam ad Catholicos.
mciii
,

mno

om-

exercere poterat Pagitts,

consuluisset
;

si

Andream

necessarium

est.

Nolant aliquando, ul supra diat

at snpra eliam

a Gretsero editum vidimus , in rebus Otto-

cebam, diemqtto aliquid contigerit,

characteristica,

nianis non satis accurate versatum esse dubitata est stabilita a nobis epocha, qttam
chalis confirmat,
in
litteris

qua in annum deveniulur, rarissiina est ; sic ut adjumenta aliunde conquirenda sint, si gesta singula certis
suis temporibus adaptare velimus.

Ceterum :nel ipse Pasarchiepi-

ad

Ridhavdum

Ab

episcopatu

Bam-

scopum Moguntinum,

2 apud Ebbontm nostrum cap.

num.

DIE SECUNDAJULII.
um. 22, apud Gretserum pag. 174, cujus hxc sunt verba : Praeterea quoniam ecclesia eadem per diuTURNA JAM TEMPORA, EPISCOPALIS OFFICII SOLICITUDME
caruit. et P ro P ter praeteriti schismatis ultionem, in Teutonicis partibus perpauci episcopali funguntur officio, juxta ipsius ecclesiae postulationem, eidera
fratri nostro

321
in

quenlibus, sua describens. Id obser vo,

Dominica
ACCTORE
I. B. S.

quse erat

karissimo,

cum per multa ad nos vescriptores

Kal. Novembris eu xxi Octobris, qux xterum signant an. mcvi, Juvavensibus (hodie Saltzburg) Chunradum Tridentinis Gebehardum praesules a Paschale PP. consecratos, pluraque sanctissime ordinata in bonum ecclesiarum
,

xn

iisdemipsislegalis,
ctus noster. Sic

nisset pericula etc.

Germanix, cum quorum poslremus non eral Sanconcludit laudatus

62 Dolendum

demum narrationem
alienis

profeclo,

Actorum,

solis

Ur^pergensis,
utens
ciali
:

im>

cum
.

alii*

Ottonianis virtutibus describendisintentos, res ejus

Teutoni-

cum

dsprofectus
erat,

temporis illius historia non magis conciliasse

cillime fieri

quod fa-

poterat

vel

tamquam suis Nos vero, id est Alpium transcensores, spequodam prae cunctis efferebaraur tripudio, eo
verbis
certi

iterum

leviler

tangendo famosam

quod

Henrici
S.

interfuisse oporlel , Mogunlix. exauctorasubsecutamque celebrem illam legalionem vitionem, rorura spiritu sapientiae plenorum, dignitatibus, na-

IF, Ottonem

in numerosissimis comitiis, quibus etiam

sic fuisse dispositam,

essemus, Domini Apostolici profectionem quatenus iter nostrum quam mature subsequens, natalem Domini Moguntiaj celebratus esset, prassente cum universis regni principibus novo Rege nostro.

talibus et elegantia,
illaque

seu

divitiis

prascipuorum

in

seculum veneratione insignium, Brunonis Trevirensis, Henrici Magdebursive

gensis, Oltonis Babenbergensis etc, ut, si tieri possit

secundum Deum

65 Quem successum habuerit ea exspectatio prxfalum Chronicon sub canonin anni mcvii a

docet

Natali

Domini

inchoati,currente adhuc
est

Romano

Satatem D. Rattipocirca

mcvi ,quo col-

nam

et

U07

Domini Apostolici praesentiam Cisalpinis partibus impetrent exhiben. Horum iter, captivilatem Tridenli ab Adalberto, liberalionem per

curiale colloquium, quodHenricus Impe- ad ecclesiam rator universis regni optimatibus Ratisponaj indixe suam redvt.
rat, ut estapud

locandum

Ebbonem
:

citalo

num. 27, abUrspenjensi

Welphonem,

alia-

vero sic descnbilur

Rex Henricus natalem Domini

praesentibus scilicet legatis

que eo spectantia fuse narrat Urspergensis ad preedictum annum mcvi, quo per multa pericula ad Pas-

Ratisponae celebravit,

chalem venit S. Otto,

satis ibi nolattts,

dum

ita pergit

Domini Apostolici, vel cujus adventum jam aliquamdiu apud Augustam Alemanniae metropolim
,

Chronologus

Sic nimirum, sic per

et et

jam

tot

annos
;

ceterasque

superiores

partes

praestolatus fuerat.
rebus

obnubilata Iux oriri ccepit nostris in partibus

or-

Sic modo aptari possunt tempora

gestis, aut res

a S.

thodoxa depublicatur
convincitur
;

ventilatur,

dejudicatur et

ipsx temponbus

ut noslra

Ottone numerandi

foetet

respuitur,

anathematisatur hasresis
ciana
;

condemnatur et Wigbertina vel Heinrihasresibus,

ratione,

functo,

abdicatis sive

fugatis

Catholici

IV seniore vn Idus Augusti vita natalem Domini novus Antistes, ex ltalia occurrens, Ralispome cam Henrico celebraverit
Henrico

cathedris pontificalibus destinantur, e quibus etiam

ALIQUI INTER IPSA

an. mcvi, ubi, leste Ebboue, inter principes loqueba-

FESTA CONSECRANTUR. 63 Minime dubium est, quin inter islos aliquosuere

tur sapientiam, ita ut

felicem
tali

unanimiter procla-

marent ecclesiam, quas

sacerdote
:

divinitus

donata

esset

ii

mrrat

Urspergensis
aliique:

cathedris pontificalibus destinatos, qui inter ipsa festa consecrati sunt, numerandus veniat
catholicos
sanctus noster Otto, in prsecipua festivitate, die sancta

cumulatus post arduaa peregriuationis angariam

regia

sicque

beneiicentia,
,

pastor pius,
in-

ovium suarum curam suscepturus, Babenberg

gressus
sit,

Pentecostes, per ipsum

ratus
,

summum

Pontificem inuugu-

ibique a clero et populo, debitse jubila-

quemadmodum

fusius

describunt

supra

citali

tionis tripudio honorifice

susceptus

sub principium

biographi Sefridus a
proinde. rei

num. 16, Ebbo a num. 19, ut

anni mcvii.

certx ullerius demonstrandce omnino supersedendum existimem. Accedat tamen Bruschius alibi non semel citatus : Consecratur, inquit, a Paschali II P. M. Anagnias in festo Pentecostes, ad

66 Huc

igitur referenda sunt initia glorios.c

admiin-

nistrationis sanctissimi nontri Priesulis,

quam non
si

Hinc fundationes monasterlorum et

ccclesiarum,

diligenter prosequuntur Sefridus

el

Ebbo,

curatiorem redderent Actorum rationem,

modo aceudem suis

et

Germania? Archiepiscopis et Episcopis missus est. Hsc verissime et ud rem nostram : quod autem sequitur, missum fuisse S. Ottonem et legntos islos alios, ab Urspergensi sigillatim
aliis

quem

legatus

cum

temporious recte copulando. Enumeruntur plurima monasteria condita, fttndata, amplificulu

;

restauralx

(uitdamenlis exstrtictx ecclesiae

ubique

larga munifi-

centia, et in virosreiigiosos omiiisque generis pauperes,

enumeratos, ab linperatore

Henrico IV pro impe;

profusa

propemodum

liberalitas

ast

annorum, quibus

tranda Henrici

coronatione

multis tradi qui-

hxc

insliiuta aul facta sint,

vix

hinc inde vesligium

dem video; verum longe alia ab Urspergensi legationis istms causa, et pro temporum circumstantiis mutto verior offerlur, de
est.

qua

hic disputare

instituli

nostri

non

in

Neque huc pertinent, qux Lutheranus prsedicans Sanctum nostrum intorsit scommata, qaod sese subtyranno et antichristo
;

Primitias operum vocant smptores noslri Vraugiam seu Vrangiam, Uram seu Vraam ccenobia, qux xdificuveril tn cpiscopntu Herbipolensi, Primi nomen Germanicum efformal Bucelinus in Genngnia sacra Vraun, quod (erme ulramque (ormalionem comreperias.
plecli videtur.

jecerit Paschali

quod pro

Ceterum

si

verx

illse

primitise fuerunt,
;

contra Henricum patrem steterit, et id genns atia, egregie a Gretsero confutalaapag. 392. 64 Pergimits cum Ebbone, qui num. 27 sic notatr
filio

Henrico

pertinent ad

annum

mcvii aut mcviii

nam Pruveninet

gense supra

Ratisponam ad Nabi

Danubii con-

fiuentes situm, asserit Bruschius cpndilum fuisse mcix,

""n

tiero

Il "lia

tota

'"xstate
"tonsisset.

Igitur electus Dei Pontifex, consecratione solenni ab Apostolico honorifice provectus, aliquantisper ab eo, humanitatis gratia, est detentus, sicque optata
potitus emissione, prospero itineris decursu, transcensis Alpibus Carinthiam venit.Post haec ad curiaie

quem

sequitur Bucelinus. Viniin de priiuordiis forte loipsi,

colloquium t q Uod Henricus Imperator universis re gni optimatibus RatisponEH indixerat, Otto novus Antistes occurrit. Ex his chronologix fitum sic deduco, ut

nam Tritkemius in Chronico irsaugiensi Anno Brunonis abbatis ix, Indict. Romanorum vn, consummatura fuit monasterium Ordinis nostri, haud procul Ratispona in Bavaria, Pruveningen dictura, quod S. Otto Episcoconpus Barabergensis a fundamentis novum.
quuntur
sic scribil

ud an. mcxiv

exislimem S. Ottonem

tota xstate

in Italia

interfuisse concilio Guastallensi , de quo Plura apud Urspergenscm, qui ita ibi loquilur, acsi le9aits illts Teutonicis socius fuisset , eo tempore necdum

commoratum,

qua eliam Sefridus num. 23, sed ad quem annum ea vere perttneat, mihi Itactenus incompertum ; certe Urspertjensts non notavtt.
struxit.
tbi

Additur

occasio, de

Henricum
ralum

V anno
Ex

mcix per xstatem Rattsponee commocilato

fuisse.

Hirsaugiensi

Chronico

nlia

natus, sed ex atiis chronologis, in

prima persona

lo-

orttur difficullas,

ex

eo quod ad

annum

mcxviii ibi
diserle

322
diserle notetur
:

DE
Anno etiam praseripto
servus
per

S.
S.

OTTONE
Otto Ba-

EPISC. ET

CONF
:

AICTOKE
J.

benbergensis, Christi

B. S.

mus,

inter multa pietatis

.

Ordinis nostri fundavit.

patur. Intellitjc
hic

omnia fklelissisuae studia, monasterium quod Vraugia nuncu.

hodierna a S. Ottone sumptibus immensis de Dovo n exstructam at, ut semel dicam, neque hujus fabricr
neque aliarum, neque ceterarum fnndationum autdota' /!Wmttt
templis collatarum, certa temvora ulut diligenter et operose qusesiverim, Uiouit reperire'">

tionum, coenobiis et

""""^
s(tl"ii

operis

consummalionem

quando

quas non safis obvium

csl chronoto-

monachi ex Hirsaugia eo advocati sunt. 67 Interim ad prxdictum annum mcix alia revocal Cygneus. in ProJromo sic scribens Collegiatam eccle:

idque verosimillime, qitia ad alios annos speclant talivm

gice ordinare

siam S. Jacobi, ab Hermanno (de quo vide Bruschium) pnus inchoatam, cum aedificiis absolvit S. Olto xxv die meusis Julii sicix. Eamdem ecclesiam ipse,

operum exordia,ad alios increme.nlu eornmque perfectio Incendium Bambergse fuiise videtur, dum pnma mis'. sione in Pomerania prsedicaret S. Otto, adeoque
xdisunt
col

ficatio post
vilas
latis,

annitm mcxxv facta

fuerit.

Plense

munificcntissimis donis in

Montem

Michaclis

met

propriis manibus consecravit. Pertjit Sefridus Deinde in Babenbergensi episcopo, tertia et quarta
Eedificatio

duorum coenobiorura

fuit,

Michilveltdictum,
gelists; alterum
scripla

in honore sancti Joannis

quorum unrnn Evansatis

Lanchein. Nomina non

ncque
salis

recte

curam suscepil ut explical ipse in encyclica epistola, apud Andream Gretseri lib. 1, cnp. SO.pag. 198. Ejus camobii reformatio pe.r resignationem Gumboldi el substitutionem ffulframi, qitam idem Andreas memorat cap. 29, a
193,
si recte

cujus cainobii singularissimam

videntur,

pervium

esl,

scriplorem

calculos subduxit

Bucelinus

pertinei ad

hunc in his aliisque. ad chronologicos calculos ap!e reducere. Elenim, si Bruschio credimus, Michclfeldense

annnm mcmi; annum mxx, quandoquidem Imbricus

cpislola vero prstdtcla dari

debuit

circa

Michelfeldensis

cocnobium

construxit anno
,

Domini mcxix, prope

Averbacense oppidum

sex ab urbe milliaribus, ut

qui interalios abbates nominatur, solum prtxfuerit annis ttuobus, nempe a Mcxixarf mcxxi teste iterum Bucelino.

fusius deducit in Monasteriis fol.

85

ve.rso.

De Lan,

Atque hxc
et

luiclenus dedacta sunt, ad illastrandas Sefridi

vitas, in iis

chhe.im veroasserit Bucelinus, conditumlfuisse mcxxxii,

fundum et post annos demum viginti absolutum prabente, et strenue cooperante S. Ottone Bambergensi
:

qux a S. Ottone ante susceptam missionem Pomeranicam fere gesla comincmoriuit, pau- E cis ex Andrea decerptis, qux ad rem nostram conducere
Ebbonis
existhnavimus.

qum

accepta sunt ex Briischio

de monasteriis

pag. 78,

qui ad

eumdem annnm
salutis

revocat fundationem
fol.

70 Qui commentarii
prsesulis vitam in

hujits

opc,

totam sanctissimi
,

uliaque gestt

monaslerii Fontis

vnlgo Heilsbrunn

53
in-

reclum ordinem disponere voluerint

inde inserere, aliunde

udanneesms
titcumque
(luountvr,
re-

verso. Ile.rum repelo,

fiindalionum ordinem a

me

poterunt

ii

alia hinc

ettam ac-

vetiiri prorsus non potuisse; rcliqua describo, quse suggerit

cepla, quse hic digito monstrasse satis cst.

Elucidanda

Bruscbius

Bantensis ad
et

Moenum

inter oppida
siti

siquidem veniet

'.

Erminoldi abbalis

Pruveningensis

Lichtenfelsum

Staphelsteinium
,

(fundator

correplio, de qua in Actis vi Januarii, pag. 338,

num.

anno Domini mcxxvii, S. Otlo;) quod collapsum denuo instauravit. Montis item Monachorum, quod olim ab Imperatore in honorem S. Michaelis S. Henrico inchoatura et liberalissime donatum; jam vero Monachorum negligentia et incuria ruinosum, non Sulum reaedificavit, firmavit, ac magnificentissime illustravit anno Domini mcxvii, sed et
,

17,

et in

Chronico Hirsaugiensi ad

annum

mcxiv, in

nova editione pag 360. Item paulo acrior epistola Friderici

ColoniensisadS. Ottonem, anno, ni

fallor,

mcxv
id

data, videnda apud

Grelserum a pag. 502; aliaque

genus monumenta in ea collecltone e.pistolarum

reperienda.

vel alib{

Ejusdem cum Fridericiana argumenli

quibus scribendis

sunt

Adalberti Moguntini litlerx, apud

a pag. 468,

eumdem Gretserum
de.dit
,

in eo habitavit. Vide dehis infra vitam

tribuimus num. 34

cl

quam Sefrido Ebbonem num. 29.

anno mcxvii a Bruschio signato,
perfectum
teste

causam

inquit

Gretserus, consuetudo S. Ottonis, qui

in tanta re-

68
ctim ncc de

Diffiiullas est in
e.st

rum oranium

turbatione, quantura consequi poterat,

suae ecclesiae res curabat.

quo non

verosimile,

fuisse

cccnobium

publico abstinens,
aegre ferebant.

Quod
partis

rcstauratione.

Mtmlis S. Michaelis, cum

Andrea apud Gretsetertio

nonnulli, tara Catholicse,

quam

sohismaticae

Mon/is S.
Michaelis
constet

rum

pag.

200

Anno Domini
est

mcxvii,

Nonas
Juna

Mulla

in his

Januarii, id est in octava S. Joannis Apostoli

terras

sutis c } are indtcat

Urspergensis

passum Sanclum noslrum Nataad an. mcxiv

:

motus factus

magnus, quarta
fusius
.

feria,

lem Domini

abenberg, cura

summa

magnificentia

vicesima sexla... (de quo

Urspergensis
.

ad

eumdem hunc annum mcxvii). quo. ecclesiae nostrae fabrica, quae et antejam longa temporis vetus. .

copiosaque principum multitudine celebrat Dominus Imperutor, et hoc simpliciter, quia virum Dei Otto-

tate, ex parle scissa erat.

concussa est

ct

post

festa Paschalia, jussu pii Ottonis,

destructa et solo

adaequataest.

Hincjam novi
dilataret
ita
,

templi aedificatio, quod

coepta est
elc.

majori se ambitu
multa vero parerga,
tur

Post
:

Rpiscopum, propter quaedam jam orientia curiam frequentare renuentem, ex parte suspectam habebat. Ipse vero transitoriis proconcordia ecclesiastica, non parcens, beneficiis indefessis animositatem Regisgloriose devicit. Quan-

nem,

inibi

in regno scandala,

rursus Andreas pag.

205

Igi-

tum

vfiTO

ad Ecclesix pacem conlulerit annis

est

mcxxi

et

anno Domini mcxxi, Indict. xiv, in Kal. Septembris, dedicatum est monasterium S. Michaelis archangeli in Monte Babenbergensi a venerabili Ottone etc. In anno congruit Ebbo mtm. 32, in die Aifferl tantlllum, fallqns eliam in Indklione. Ceterum eo
anno, vi terminorum, monaslerium dedicatum inlelligo, quod quadriemtio anie exstrui captum fuerat. Sic vero
siilvatur nota

mcxxii, ex Urspergensi facile

colligere.

Nunc ad

Pomeranicam mtssionem gradutn facimus.

$ Vlll. Percurritur vitae reliquum ab

anoo

mcxxiv usque ad obitum.

anni mcxvii a Bruschio posita, ul eo anno

,

iucbor.la fuerit xdificatio

quemadmodum
,

^Jloriosi

apostolatus

Pomeranici circumstantias va- /W'

quas non

CI

""

disertissime

exprimit laudatus Andreas.

eodem Bruschw, pag. 87 sed et auclum et ditatum fuisse an.

Monaslerium porro, teste renovatum non tantum,

rias afferunt auclores vitx scriploresque alii, suscepit exammare; concors omnium sentenlia, su-

missioni

mcxxvi, sic accipio.ulvariis temporibui varia ab Sanclobcneficia monaslerio isti collala fuerint. Quandonam vero dedicatx
sint

esthujusloci diserlissceptam sacram expeditionem an. mcxxiv, quo Andrcx Jasime stgnatur ab Urspcrgensi, cujus verba Anno schiano inserla suntltb. 2, cap. 12, pag. 137.

1121

dux

bitsilb-se,

de quibus Ebbo

num. 29, non

video

unde

facile

eruatur.

Cahsto Dominicae incarnationis mcxxiv, Indict. 2, Otto Dei gratia Papa II Romanas Sedi prsesidente, Babenbergensis ecclesiae Episcopus, divino admonitus

69 Certum etiam est cathedralem ecclesiam, apud Cyyneum, incendio omnino consumptam, in forma

instinctu,

prasdicti

Apostolici auctoritate

et

quiassensu roboratus, partes Pomeranorum, cum busdam

DIE SECUNDA JULII

busdam
civitatibus terrae Lutitiae aggressus est,
et ad

323
commendabat, et non paternum amorem testantibus, adloelc.

ut

ciens, Christo attentius suos

viam veritatis et a"nitionem fllii Dei perduceret etc. qux apucl Baad ronium explicata invenies Iwc anno a num. 4. Recte
eos ab errore suo revocaret,
asseril Urspergensis,

sine lacrymis,

AllTOfiE
1. B.

cum

suura

remisit

Si

igitur

xxiv

Aprilis

anni

licxxiv Bambergadiscessil sanclus

stolus ,non poluit

susceptam

Pomeraiwrum Apoesse

missionem auclorilate
tradit

Papx

Calixti II,
,

quod eliam

Nonis Maji cjusdem anni habitus

,

Ebbo

num. 41

conventus

ille

Principurt,

jarr.ex Urspergensi
is

Sciens ergo
nullatenus

omnia quaein domo

sine dispensatione

superiore dcscriptus, sed

numero ad annum prxgressum seu

patrisfamilias fiunt, nihili

esse, opns

tam

arduum

mcxxiii certo referendus

est.

absque Romani Pontificis auctoritate praevidit inchoandum. Ideoque missis ad Apostolilicentiam cum Calixtum honorabilibus legatis evangelizandi' Pomeranis impetravit. Ad eumdem annum speclat dipioma laudati Papcc Calixti, quo fun,

quoquam

posse video, quin

Neque vero dubilari a Pomeranorum conversionem

jam dicto anno mcxxiv aggressus sit Sanclus noster, quemadmodum recte etiam notavil Bruschius : Convertit.ut verus Episcopus, fideliter concionando,

Pome-

ranos anno Domini mcxxiv. Quod etiam probant antiquissimi

versiculi

dationibits

jam

Sancto

factis

consulitur

exstalque

a Jaschio

relati,

altera sui operis

apud Sefridnm num. 47, datum Llibus Aprilis Indiciione 2, qux sohus hujus anni nota esse potest. Nec
posterius
,

pagina

Anno

milleno, centeno bis duodeno

sit

nec mullo antiquiits

fuit

ejusdem

Pontificis

Otto pius fanis

Apostolus

in

Pomeranis.

diploma aliud, positum num. 30, quod Baronins eodem ipso unno consignat : ambo autem id plane evincunl,
piitm

74 Negolium

facessere posset laudatus Sefridus, nisi

Patrem adexleros

proficisci noiuisse,

quinprius inin tuto

scdente, non clare palescerel, confusos ab ipso Pontifices Calixlum /fonorio sed et Honorium. Ita scribit num. 45 Jam tempus est.ut Cnltxto PP
:

choata opera, ccenobiorumque

collocasset.

suorum disciplinam

in

memoriam aeternam

beati Ottonis pontificis, pefideli

regrinationem et laborem ejus stylo

prose-

p.

ftn

quo alicttbi

72 Prxmiserat Urspergensis, indiclum ab Henrico Cxsareimperiiprincipibus, ad curiam venire Babenberg Non. Maji, non anno mcxxiv, ut ibiet in chronico
Hirsaugiensi male signatur, sed
denli,

quamur, qualiter Apostolica auctoritate

tus, praedicaverit, baptizaverit elc.

beati

Ho-

norii Papae, Pomeranicae genti Apostolus destina-

corrigendus
Urspergensis)

verosimiliter

prxce-

terminis

non

Rursus num. 54, minus expressis affirmat susceptum

,

nam Noius Maji mcxxiv jam

expeditionem susce:

Pomeranicv
norii.

gentis apostolatnm, auctoritate

ejits

Papx Hoet cleri

perat S. Otto, ut statim demonstrabo

Factus est
.

ita-

Verbu

sunt

Habito igitur chori

que conventus idem non modicus.

lis

quibus singu-

sui consilio, missis

ad Apostolioam sedem

legatis,

necessarios sumptus

vel

ex toto vel

ex

parte

ministrabant venerandus Episcopus Otto, praeter pu-

pro petenda licentia, benedictione, atque obedientia venerandae memoriae Domini Honorii Papae, huic
gravissimae
sarcinae

blicum atque constitutum

servitium.
rarius

antiquitus

imperatoriae

humerum
toties

devote

applicuit.

majestati,quod aulicisetiam importunius exigebatur,

Clavum
frido

universalis Ecclesix tenuit Cnlixtus

dicti

II usque

Ab

quam

denique Pater idem notabatur, ceteri prassules palatium visitare ipse

ipsis
:

ad diem xin Decembris

anni mcxxiv, Se-

autem

teste,

jam

ostendimus, missionem a xxiv

Calixto

vero monasteriis constituendis et restaurandis, elee-

Aprilis inchoatam, sunt igitur

II

ceitissime

mosymis dispensandis, orationibus invigilandis, ceterisque tam practicap quam theoreticae studiis insinuandis, sese maluit occupare.
invidiae

tribuenda, cjux lnc Honorio itidem

buntiir.

II perperam

adscri-

Nec deerant

qui id

In hoc Sefridum excuso, quod primam missionem cum secunda confuderit, hxc enim postrema in
Honorii tempora manifesle
incidit,

causa mussitantes, publicis potius functioni-

u( iufra

patebit,

bus impendendum judicaret, sicqueCaesaris animositatem contra virum Dei commovere tentarent. Sed
quia Dominus custodit

cum
bris

is

summum

Pontificatum

tenuerit o

xxi Decem-

anni mcxxiv, wsgue ad annum

ejus seculi trice-

omnes

diligentes se, et vias

peccaforum disperdit, iste rebus transitoriis pro tempore non parcens, miro modo, quamvis undique regiones stringente penuria, sufficienter omnibus
ministrando, bonitate malitiam vicit, non
fictae

simum. 75 Menses plusquam undecim

peregrinalionem,
nitm.
distincle nos

clurasse primam illam

iitde

docelEbbo, qui postquam

Bambtr-

cha-

ntatis officiis, totius in se regni benevolum affectum

pium Ottonem assiduis fratrum gam redux Martii ac filiorum suorum legationibus contraire non vo1125, lentem, cum apud Julinenses hiemasset, circa Puri59
ostcndit,
'!!)

Unde compositis ventus, insinuat tam Augusto,

versis,

commeruit.

causis ejusdem con-

quam primatibus

uni-

ficationem S. Mariae, accepta ab omnibus licentia, unicam sibi sponsam Bambergensem ecclesiam visitare disposuisse;

quampluribus a Duce Poloniae Polizlao vocatum, insuper etiam Domini Papae C permissione atque benedictione directum, ad gentem scilicet Pomeranorum, quam nuper idem Dux sibi finitimam subegerat, et ad Christiase litteris

atque

nunciis

num. 60

siibjunxtt

Tandem

fines

peregrinaiionis suae egressus, Michilvelt venit, ubi

occurrentibus sibi multis de clero et populo BamSabbato bergensi, coenam Dominicam celebravit
:

sancto Paschae Turstat

intrare
distulit.

adiit,

sed ea

die

urbem

confugium impulerat. Annuit tota, quae convenerat, ecelesia; anuuit et aula, prosperitatem piis conatibus imprecantes; soli Babenbergensis ecclesiae nhi, patrem dulcissimum deserunt, multis inviti

nitatis

Mane ergo primo

Resurrectionis

Dominicae,
cepit

laetitia,

Bambergensem ecclesiam geminata extam jucunditate Paschalis festi, quam

illustrata.
instituta

cum
ff
24
l"'jressu s

lacrymis, acsi funus, prosequentes. 73 Hxc ad annum mcxxiv spectare prorsus

ostendit
ipse,

etiam adventu pii Ottonis, tenuit prima ad Pomeranos

Huc

usque

missio,

nempe

non

*mu,

posse, satis

Urspergensis pagina prxdictum annum appellat, ea narrans , quse paragraphi hujus principio relulimus. Clarius idipsum
Perspicies ex die, quo afduo operi dedit principium, seu

dum

sequenti

a xxiv Aprilis anni mcxxiv, ad xxix Martii, qtti fuit Resurreclioni Dominicx sacer anno mcxxv. Non pocircumscribi; niliilotuit clariits el apertius res tota

polms, quo ecclesixsux valedicens,

iter ingressus

est.

minus hic filum denuo turbat Sefridus, cum sub finem numeri 97 festum Purificationis appellat, dum Sanctus apud Slelinenses adhuc morarelur, de qito in annotatis

lllitm nobis diserte signavit Sefridus lib.2, num. 55 : ^aratis ergo, inquit, omnibus, quae profectioni erant

necessaria,
rls
(fitit is

proxima

die post festum Georgii marty-

dum numerum suum 120 sic concludit Itaquejuxta propositum suum.antediem Palinarum ad sedem suam sanctus Otto reversus est. Scriptonostris
:

et

currenle liltera Dominicali E, Pascha cadente "i vi Aprilis dies jovis, ejusdem mensis xxiv) salutato t c 'ero et populo suo , avulsus est : vel ut habet Ebbo

rem istum
attigissc.

hic

ita

explico,

ut

dicere velit,
dioxesis

sanctum
fines

Ottonem ante diem Palmarum

sux

num. 43; Tandem velut ultra non visurus

valefa-

76 Triumphalem, utitadicam.sanctissimi Prxsulis

324
in

DE

S.

OTTONE EPISC. ET CONF.

Ebbo
soli-

urbem suam episcopalem regressum,

cleri ct populi

AUCTOBE
J.

universi exultantis laetitiam, satis nitide describit

sequettli

missionis exordio, quamvis plusculum aliquid manilct indicare videatur. Mea quidem nihil interest, uter
a

B. S.

proxime num. 61, miram oplimi Patris

nus prxferatur;

difjicultales

propono,

si forle felicius

ah

absolvendis
piis operibus
solicile inlendit.

Etenim vix domnm redierat inclytus Apostolus, cum slatim interrupta immensx charilalis sux opera resumpsit, de quibus laudalus auctor citato jam numero hxc tradit : Exinde humanse vitae incertam attendens nietam, illudque beati Job Nescio quamdiu assidua meditatione revolvens
ciludinem

mox

subjuncjens.

Ceterum ultra annum mcxxviii mi sionem illam secundam nemo, quod sciam, distulit neque de die redilus ulla subest dubitatio, teslantibu omnibus ad ecclesinm snam poslliminio remigrasse
alio solvi possint.

in

Thomse Apostoli, opinor eodem anno mcxxvh aut mcxxviii. De reliqua vitx
vigilia

S.

ip S0

serie

modicum tollat me factor meus omniaquae dudum inchoaverat, ccenobiorum et ecclesiarum septa, quantocius consummare accesubsistam,
;

et

si

post

nihil

memorise proditum
col.

cst. :

Labbeana, tomo 10
cilio

in conciliorum calleclione 988, dicilur interfuisse con-

Moguntino

antto

mcxxxi.

lerabat, ne siquid in his neglectum forel, subtractum

de mercede sua postea doleret. ffinc facillime intelligitur, recle a me superius dictum, prope adynaton
esse,

quod Sanctus noster undeeim ut minimum annis in sede sua sttpervixerit, indefesso laconstat,

79 Hoc

annos certos determinare, quibus monasteria

illa,

bore gregi prospiciens, pauperes suslentans, templa luod et ccenobia xdificans, qtias omniain unum confusa et contracta ab

attinet.

tenipla aul vdificia alia, inchoata aut completa fuerint.

Actorum

scriptoribus, supra indicavimus.

Be-

Qeterum pio Praesule, Ebbonis itcrum

divinis

ve.rba sunt, in

operibus

insudante,

per invidiara antiqui

in

peri in Bruschio de monasteriis pag. 86, constructam esse ab ipso S. Ottone Episcopo Cellam S. Fidis...

serpentis, tot
sibi

animarum incrementa

Pomerania

anno mcxxxvi. Plurima

melius

mtscuit Andreas libro

i,

qux

succrescere dolentis, duae prsecipure civitates,

cultu, cervices

alibi collocata fttissent;

rejicit,

Julin et Stetin, apostasiam incurrerunt, abjectoque

tium alia

Sefridus in librum terquse Pomeranicum missionem certo

veri Dei

suas

dsemonibus et non

prcecesserunt. Verbo

Deo subdiderunt. Hxc jam

ranicx missionis,
perest.
ctijus certus

occasio alterius

Pome-

dicam, de Aposlolica illa priedicatione fuse et late tractarunt omnes, neque adeo inordinate
et
:

annus disquirendus su-

cetera absque

modo

et

ordine passim
el in

ita

congesta

compacta sunt, ut ea secernere

rectam seritm
apttd

Secunda profectio speclare

videtur

suum tcrtitim orditur Sefridus : domi detentus, post quadriennium quamvis multis domi teneretur negotiis, ipse tamen amore novellas coloniae suae flagrans, omnibus postpositis, illam revisere adgreditur. Secundx
77
iSjc

librum

deducere, tantum non

impossibile videatur. Sic

Posthaec triennio

Sefridum

Itb.

2,

num. 206

refertur S. Ottonis mor-

bus, qui dcdicalionem

templi S. Michaelis praecessit, quod verosimiliter factum ostendimus anno mcxxi, toto anle
triennio,

quam

in

Pomeraniam

progrederetur.
lib.

livjus

Pomcrnnicsc percgrinalionis causas luculentius

Contra vero, aptul Andream Gretserianum

45, 46
et

1 capp.

explicat

Ebbo sub ftnem

libri

et

initium

terlii,

47, apud

Jaschium a cap. 40,

Rudolphi OEconomipia
historia.

ea

comme-

nvm. 70

ita prosequens : Igitur electus Dei Pontifex, audiens inimicum bono semini zizania supersemi-

moranttir, quse evidentissime

post conversionem

Pome-

ranix gestasunt,
ejttsdem ad
illic

ut

negotiatio,

nasse, non estpassus Stetinenses claudicare in duas

Belum Regem Hungarix

Sophix

legatio, et intrusa

Domino et idolis serviendo sed petita benedictione a Domino Apostolico Honorio t serenispartes,
;

virginis
est,

ibi

sermo
Sic
nec

simo rege Lothario (siiccesseral is Henrico V, anno mcxxv) barbarorum fines rursum adire disposuit, tam pro apostatis, ad sinum Ecclesise revocandis,

tur.
alia,

capttt
locis

Etenim Bela, de quo ante a?tnum mcxxxi regno non potieba43 apud Gretserttm pag. 214, et plura
nec temporibus suis satis rccte
divisa

sunt.

quam etiam pro alia gente, Uznoym dicta, quae necdum nomen Christi audiverat, jugo fidei subigenda. Praeparatis itaque viae necessariis pluribus, etiam verbi ministris et cooperatoribus assumptis,
in

80 Id equidem extra controversiam pono, sanctissimtim Prxsulem, ex allera stta Apostolica expe.dilione
reducem, eidem
perius
rei potissinium

pleruviqut

intendisse, de qua su-

confim

suit

Ccena Domini sacratissima, post confectionem

Chrismatis, et missarum solennia, devote peracta

jejunus, ac sandaliis, sicut altari adstiterat, ornatus, elato Crucis vexillo, iter prasdicationis arripuit,

memimt Ebbo, nempe, omnia quae dudum inchoaverat coenobiorum etecclesiarum septa, quantocius consummare accelerasse, et in his procurandis,

lempora:

ampliandis,

conftrmandis,

slabiliendis

reliquum

vitx impendisse. Alque huc revoco bullam Innocentii II,

aliis

juxta quod scriptum

est Quam speciosi pedes evangelizantium pacem, praedicantium bona. Omnibus ergo filiis suis amantissimum patrem cum la:

apud Sefridum commixtam,

et

lib.

l.num. 32, qua

ccenobiorum securitati
tur, quecque ante

religiosx disciplinx prospici-

crymis prosequentibus,

et

prospera

ei

unanimiter

cum

munitus
est.

imprecantibus, ipse fide armatus et galea salutis civitatem inimici impugnare aggressus
,

annumtdcxxx dariomnino nonpotuit, annoS. Petri Cathedram primum conscenderit Innoccntius. Est qui scribat, interfuisse sanctum Oteo variis

tonem

comitiis

imperii,

in

quo vix

quidquam

momenli majoris
attno
ittstttuta
sit

tractattim fueril, cui non intervenerit.

78 Qtt.rrimus, quo
ad an. 112", unde redierit
20 Dec.
profectio.
et

altera

hsec

Dubios nosrelinquit Sefridus,dumtrimniam quadriennium nominat : sienim vel primum suma-

Id ego inlerpretor, qtiuntum necessitas tulit. et sic apud Eysengrein in Cbronologia Spirensi pag. 204, snbscripsit privilegio ibi recitato attno im, alias enim
ab ecclesia
sua

lur, susceptant oportet secundam hanc missiotiem anno Mcxxviu. qiiem margini adscripsit GrelsCrns pag 304; a qtio cgo nequaquam abhorrerem, ni.si Ebbo ntim. 105, miraculum referret, quod in feslo Assutnptionis B. V.
.

xgerrime

avclli

piis, quibus intcndebat, operibus, se.passus est, iisdem tandcm immoret

factttm

sit.

cadenti in

feriam

secmdam, Audi

ejus

opud Sefridum num. 207, apud Ebbonem num. 110; qux, qtttntum oporluit, sub ftnem prxcedenlis, et hujus principio ex Urspergensi attigimus.^
tuus, ut lege

verba

Et

illi,

hesternam, inquiunt, Dominicam diem

Annum

obitus indtcavit Sefridus,

non sine typographi

:

feriavimus,

hodie operi

manuum
185,

intendere voluet

vitio, ultimis sttis verbis,

mcxxxix

diem signal Ebbo

mus. Clarius Scfmlus

Gretserianus pag. 340,

tinrn.
etlitio

ex eo Andreas
:

Jaschii pag.
feria

autem

feria

secunda. Atqui
herc

Assumptionis concurrere

nott potuit

207 Erat sectmda cum festo nisi stib littera Do-

minicaWQ
ergo

si feria

ista rccte

autem non habeturnUiannoM.cxx.vn: notata est, non potesl triennium

Sefridi intelligi, nisiab anno mcxxiv, pritnx videlicet

nocte ergo qua coelo hora autem diei primi prima, pius Otto.... reddidit animam. 81 Certisstmam notam addidit Andreas Gretsen qux pag. 352, dum expresse notavit feriam sextam Juprxdicto, stib litlera Domttticali A cum xxx anno hallucinentur n
nii plane coaluit, ut proinde evide.nter

festivitas S. Pauli Apostoliagitur....

oHU"*
1139-

omnes,

DIE SECUNDA JULII.

omnes,qui aliitm diem aut
assignarunt.

32o
MichaeAICTORE
1.

annum

obitus nobis

perperam

itidem secundo ejus nominis abbate. montis S.

lis,

Miror

ego vehementissime, in ipsum, quod

tnm

in

Pomerania, tum

repetitis

ad Romanos Ponis

Bambergse ad S. Michaetis
tum, errorem
irr*epsisse, ubi

monumensanctus Otto anno mcxl, if

exstat, Sancti

tifices

legatiombus gesta sunt, quarum

fitit.

demum

opta-

B. 3.

tissimus successus
tellensis
el

dicitur. Monumenlum ipsum infra Kal. Julii obiisse exhibebitur. Miror, inquam, quam maxiseri incisum

Deputati ad solennilutem EtjsMerseburgensis Prxsules anno Dominicx

Incarnationis mclxxxix, assistentibus

Duce Bohemiae,
,

me
vita

lalia notari

potuisse

in

eo

ccenobio, ubi

antiqua

Archiepiscopis, Episcopis
et infinita muititudine in

Abbatibus

Principibus

a Sefrido scripta, ignota esse non poluit, uti nec Andreana, siquidem mausoleum Andrea posterins fuerit,

....

nomen

beati Ottonis

canone

de quo non facile judicaverim.

Ne

autem segre

Christi, qui

ferant

Bambergenses,me lam
verba,

dammodo
nis

illuslre monumenlum quoarrodere, advertant, quieso, prima inscriptio-

xerunt, et

in litaniis, in catalogo confessorum non minus illislaboravit, recenseri sanut jam non anniversarius sed natalitius

et

Utius
:

longius

etiam a vero aberrare.

Ita

dies celebretur, ex auotoritate Apostolica, Ecclesiae Christi per latitudinem mundi diffusse praeceperunt.

sonal

est in
scribi

Anno Domini mcii, iii Idus Maji ordinatus Episcopura sanctus Otto. Nihil magis imperite potuit, nam Ruperlus, sanrti Ottonis in episcoBambergensi prsedecessor , non dbiit ante xi mcii ut apud Bruschium aliosque. probal Episco:

Itaque anno ab obitn quinqungesimo, quem multis jubiIxo confert Ebbonis oratio , elevatum el translatitm est

patu
Julii,

sacrum corpus pridic Kal. Octobris, quo die festum burg. et ejus celebratur, inquit Smiits. Apud Grelserum pag. *pt*t-

^Tuene-

375

vorum Calalogus
ejusdem anni
?

qui

igitur,

obsecro, ordinari

vel

tobr.

consecrari poluit Episcopits sanctus Otto,

m Idm

Maji

Domini mclxxxix n Kal. OcHieronymi translatus est sanctus Otto, ut pluribus infra. Pro Itoc tempore laudatus su:

Anno

igitur
S.

in

die

Videant quse in prsecedenlibus a nobis

ibi

pra Schugentes
solennitate

pavlo accuratius discussa sunt,

tatis

invcnientex indubi-

characterislicis,

sanctura
iii

fuisse

a Paschale Papa,

Idus seu

Ottonem ordinatum xm Muji mcvi.

modo a

raaxima veneratione et festum translationis xxx Septembris, quod per totam dioecesim feriatur, quo die milleni homines, tum hujates, tum externi seteslatur,

in

haberi

ejus

Corrigi ilaque poterit in his duabus epochis prsedicta

jnsci iptio
:

pulcrura sancti visitant, et vinum in

Divi nomine
14

superest sepultura, implexo eliam

scriploribus signata.

82 Sancti corpus tumulatum, ait Sefridus, tertio Non. Julii, sicetiam scripsit Andreas Jaschii pag.HS;
vtrosimiUime

sacratum, e phiala sive vase argenteo supradicto expotant, ita ut vix integer etiam dies, pro devota hac siti sedanda sufficerc valeat. Addere poterat, ve-

ram

istam apud Bambergenses S. Ottonis festivitatem

uftilm
Julii.

.1

pro quo Andreas Grelseri pag. 358 pessime legit tertio Kal. Julii. At ncqtte tertio Nonas mihi placet ; sic enim v Julii primo sepultum fuisset sacrum corpus, se.rlo post obilitm die, quod contra Sefridum ipsum et

esse, utpote

qux
est

sola in Breviario ponilur, ut dicetur

paragraplto sequenti.

84.

Non

is

verus dies Canonhationis, sed elevaPontificias

tionis, quse bullas

consecuta

est.

Primam
adjun-

Amlream pugnat, qui quarto die factas exequias, habitam orationem funebrem ab Imbricone Herbipolensi,
el corpus in tumulum delatum lestanlur. Lege Sefridi num. 209 Jam enim per totura triduura dormitionis ejus, dilecti corporis gleba per omnes ecclesias circuraferebatur.... Quarto die, ubi ad locum tumuli
:

refert

Buronitis ad
apttd

annum jam pnrctlatum

codice hic

nttm. 13,

quse
xit.

et

Grelserum

cxstat, cui hic alteram

pag.

374, repertam in

quodam
facio,

bibliothecx

Bavaricx. Utriusque copiam

Grelseri e.dilione.

ex prsedicta
per breve

rura

Dei,

Clemens Episcopus, servus servovenerabilibus E. Merseburgensi et 0.

Episcopis,
et
dilectis
filiis

ventum

est etc. ab Ebbonc, quod mirere, lucis nihil

is

Eistettensi

S.

Emme-

Clement. III

PP.

haberi polest,
cuisse videtur,

enim quasi

stuaio diem septtlltirx ta-

rarami Ratisponensi et Sehuvartzensi abbatibus, De-

solum innuens; venerabile corpus ejus a religiosis viris curatum et aromatibus conditum, per singula monasteria deportatum, illicque vigiliarum excubiis et missarum solenniis honoratum. Siquid conjecturx indulgere licet, non verebor divinare,
illud

cano et Scholastico Wirtziburgensi, salutem et Apostolicam benedictionem. Ad audietitiam Apostolatus nostri,

exquarumdam

serie litterarum et rela-

tione

multorum

pervenit, quod divina potentia, per

tertio

Nonas, sque
;

ac tertio Kalend.

accipi

gensis fuit Episcopus,

merita et interventum beati Cttonis, qui Babenbermultam est operata salutem,

in

oportere pro in die Julii

at cur hodie

die

ejusdem

pracipue

gente Pomeranica,
;

ad

quam

fuit

ab

mensis in sacris fastis recolatur, hactenus ignoro. Erravit,

Apostolica Sede transmissus

miraculis donavit
igitur,
illi

et in ea

compluribus

dum

Martyrologio
nibns

412 S. Ottonem ni Nonas Julii in Romaiw collocatum scripsit, nam in omedilionibus Planlinianis codem die vi Nonas
pag.

Dominus coruscare. Quoniam

est

juxta divina? Scripturae testimonium, lucerna

nonsubmodio,[sed]supracandelabrum
districtioni vestroe per Apostolica

ponenda;

conslanler ponitur. Plures de hoc argumento hallucinationes eollegit Jaschius pag.

nil juverit.

scripta

mandadiligen-

494,

at eas

hic referre

mus, quatenus de vita ipsius

tius

et miraculis

Sicad me

scripsit laudatus alibi Schugen:

inquiratis, quoe

nobis fuerunt per multorum

tesvu Maji mdccxvii

In monasterio nostro comsancti

litteras indicata.

memorationem
cimus.

obitus

Ottonis

xxx

Junii
fa-

obsistat

El si non inveneritis aliquid, quod ipsum canonisatum , auctoritate freti

solenniter
sui et publice nuncietis
;

annuatim inviolabiliter fecimus, ac hodiedum

Apostolica,

anni-

versarium diem

transitus facientes, et publice

viri

'X

S. Oitonis
faslis

Canonizatio,

memoria

in

nuntiantes ad honorem Dei, et ipsius beati moriam solennera haberi. Datum Laterani

meKal.

in

recentioribus

et elogia.

Maji, pontificatus nostri anno secundo Hactenus bttlla ista, quie non tam veraCttnonhatio, quam Canonhationis instituendx mandatum dici possit : nomina dnorum Episcoporum habes in Ebbone. nostro nunt. 133. Altera tid Bambergenses ipsos tlingilttr in Itsec
verba.

*d

("noniza. '""b tolen-

E
itum

ttc

usque de

iis

qux

a Sancti ortu

atl

felicem Irans-

aliqito

ordine tjota fuisse reper.untur. Eximias

ejus virtuies, illustria opera, zelum vere Apostolicum in prsedicanda Pomeranis pie, signa et miracnla prosequitnrSefiidus, quem describit Andreas : at nemo rem

83.

Clemens Episcopus, servus servorum

,

Dei,
filiis

Ebbone descriptam vitlemns a num. 117, ned prsesertim a num. 127, ubi ea prosequitur, qux a d obtinendam Suucti Canonhationem ab Ottone II Bumbergensi episcopo, alque a Wolframmo

eo perthixit, quo

eam

ab

venerabiH f.atri Ottoni Episcopo et dilectis canonicis*et univerSO clero et popuJo tiabeiiber- em iemre adgensi Montis S. Michaelis, salutem et Apostolicam monuu, benedictionem. Cum Sedi Apostolicas referuntur devoea, qu ad salutem pertinent animarum et

^J^"

Julii T. I.

42

tionem

326
,

DE

S.

OTTONE

EPISG. ET CONF.
quem
et
descripsit
:

AICTOIIE
J. D. S.

tionem cleri et populi manifestis indiciis respicere comprobantur ea, sicut convenit, libenter audimus, et ut debeant in Domino promoveri, favorem, ut
expedit, impertimur Apostolicum et assensum. Hinc quod cum ad audientiam Apostolatus nostri, est, quarumdam serie litterarum et multorura relatione pervenerit quod divina potentia , per miracula et

mutatur texlus

Molanus in vrima sua editinn* > '"" e in alns ,, Babenberga, sancti Ottonis Enis
:
,

T\

confessoris,

qui

convertit Pomeranos

Oclobris, reperio solum codicem

H agenogensem

P
i

n
v> 7

Sanctorum nomina s<rpe transposita sunt : I n bemberg, sancti Ottonis Episcopi et confessoris ecclesia Caminensi in Pomerania, sic olim
fuisse,

culi
'_

interventum B. Ottonis, qui Babenbergensis fuit Episcopus, sit multorum operata salutem, prsecipue ad quam fuit ab Apostolica in gente Pomeranica
,

gium hoo
tur

sequenli ostendam. Apud Balinghemiu m ei die habelur, quo S. Otto inter alia,
conseeratus
:

a b in"
dici'

fantia divae Virginis a parentibus

;

sede

transmissus

in

qua donavit

illi

Dominus

Deus compluribus miraculis coruscare. His gratanter auditis, et pro tantis beneflciis omnipotenti Dodesideriis, ad

Kalenl Benedictino inscriptam S. Ollonis ordinationem Maji.

88. Aliis

plura

ibi

videat curiosus lector

et in

mino gratiarum actionibus exsolutis, vestris piis laudem Dei, satisfacere cupientes, Venerabilibus fratribus nostris Merseburgensi et Eis-

Martyrologiis recentioribus enumerandis

''

multam operam non sumemus. Germanicum

confessoris Ottonis, qui etiam

tettensi

Episcopis, et dilectis

filiis

S.

Emmerami
,

Canisii hoc " a in die sic paucis: Barnbergae.depositio sancti Episcopi et ecc "''i"

Ratisponensi et Scbuvartzensi abbatibus, Deeano et

Scholastico Wirtzeburgensi dedimus in mandatis
quirant, quae nobis
indicata.

xxx Junii positus est At vero xxx Septembris longiori eum omat encomio ex Actis contracto, quem longesuperat Bucelinus hoc die
nilal verilus asserere,

quatenus de vita ipsius et miraculis diligenter infuerunt per multorum litteras

quod abdicato honore, quietem

in cucullo quaerens, cucullum in monte S. Michaelis

Et si non fuerit inventum aliquid, quod ipsum canonizatum praedicta- personae debeant solenniter et publice, auctoritate freti Apostolica , nunciare, anniversarium diem sui transitus facientes, et publice nunciantes ad honorem Dei, et ipsius beati viri memoriam solennem haberi. Datum
obsistat,

inhiantissime exambiens, monachus adlectus

sit-

atque item alia,

tare

qnx

ego sola ejus auctoritate vendi-

non ansim.

Tum xxx

Septembris brevius rem

hac autem die, inquit, qua Christi anuo E mclxxxix sacrum ejus corpus translatum est, festum ejus praecipue celebratur. Neque Sanclum Menartractans;

Laterani
cundo.

Kal.

Maji,

pontificatus nostri

anno

se-

dus prxteriit, dcscripto textu

Satis nitidum cst

Martyrologii Romani.
:

Gulesinii eloijium

Babembergaj

86
omiiia ]>ere-

Hx

bullx vel

eurum

alterulra. aliquos induxit,

ut inslilutam

xxix Aprilis

sancti Ottonis Cunoniza-

Ottonis Episcopi. Hic nobili stirpe natus, a parentibus ad veram pietatem eruditus pervagafa illius
,

gerunt an. 1189 et absol verunt 30 Septembr.

tiottem scriberent, quos secutus noster

Anlonius Balin-

gliemius,ad

eum diem

ita legit

S. Otto

anno 1189 a
quo die
et

omnes partes fama, Babembergas scopus creatus est, quo in munere se religiose
sanctitatis in

Epiper-

Clemente

III refertur inter Sanctos,

in

petuo gessit.

Ob

divinas ejus virtutes in Pomera,

prsetermissis

de eo actum est tomo 3, pag. 612.

satis

Veab

rumiumen non
aliis id

proprie

el in

rigore ab ipso et

niam accersitus ab impuris super Evangelium Pomeranos perduxit, tres

principes baptizavit
;

titionibus ad
illius regionis

inleliectum oportuit,

cum exrelalisinslrumentis

idola evertit

aliaque gessit,

munifeste pateat, iprxcedere debuisse, deputatorum Epi-

quorum
ria.

meritis cumulatus, aeterna perfruitur,glorepetit,

scoporum aiiorumquc de vita S. Ottonis, et miraculis

diligentem inquisitwnem, priusquam praedictas

Eadem
sint

phrasi tantillum mutata ad xxx

mentione.
:

magnae

Septembris, nulla

translalionis facta

Pos-

personae Sanclum, ut Canonizatum solenniter et publice,auctoritate freti Apostolica.nunciare /w/ueimi;

quibus rite exequendis menses
ptos extslimo
esse,
;

trema
S.

Romuni Murtgrologii verba Bambergas Ottonis Episeopi, qui Pomeranis Evangelium

eosdem adfidem convertit.
,

utminimum

tres

insum-

praedicans,
tyrologiis.

Hxc

in

Mar-

tum vero ad actum solennem processum coram universa Cxsarea curia, quse Herbipoli
vero ad sacri corporis
et

89 Jam

vero

scriptorum
foret,

de S.

Ottone encomia Ex plwimis

anli- ^V'^lu.1-

conveneral in festo sancti Laurentii, uti liabet noster

colligere nimis

longum

pauca de multis

Ebbo num. 134. Tttm

tioni Catholico tunc

e.

prima

quiora recensebimus,
reperiri possint.

locis

deinde indicalis,

ubi alia

m u<;

sepultura elevutionem, translationem

publicx venera-

more expositionem, qux sub fmem

Septembris
pag.

anni peracla sunl. Et sic recte 375 subjungit laudatus supra Gretserus : Anno igitur Domini mclxxxix, ii Kal. Octobris in die S. Hieronymi translatus est S. Otto, Deo dignus Epiejusdem

Proximus xlate Sancto fuit Helmol- dus presbyter Bosoviensis, qui Chronicam suam Slavorum ad annum mclxviii perduxit. Ilic lib. 1. cap. 40, num. 10 edilionis Bangerti pag. 99, sic de Sanclo nostro loquitur : Nec tamen praatereundum reor, quod
in diebus
illis,

Ilenrici junioris, claruit vir insignis

,

scopus Babenbergensis et
praesidente

Pomeranorum Apostolus,
Babeubergensi

adhuc

in sede

Ottone

Largo,
In addit. Vsuardinis
varlis diebus

II ejus nominis.

qui iusanctitate Otto Bavenbergensis Episcopus pariter et adjuvante Bolizlao Polonorum vitante Duce, Deo placitam adiit peregrinationem ad gen-

legilima. S. Ottonis publicaque veneratione abitndantissime sufficiunt, neque a Martijroloijiis

87 Atque hxc pro

accersenda auctoritas,

cum ferme

in solis

Vsuar-

re/ertur,

dinis auctariis,

Usuardi
nii,

editiotte

non valde antiquis, notus sit. In nostra hxc ex Lubeco Col. Iiabentur xxx Ju:

quo vere

obiit

Eodem

die, S. Ottonis
:

Babenbergensis et confessoris

vel ut in

Episcopi Greveno
:

tem Slavorum, qui dicuntur Pomerani, et habitant praedicavitque barbaris inter Odoram et Poloniam verbum Dei, Deo cooperante et sermonem conflromnemque gentem ilmante sequentibus signis lam, cum principe eorum Wercezlao convertit ad Dominum, permanetque fructificatio divinae laudis Helmolillic usque ad hodiernum diem. Hactenus
; ;

Ottonis Episcopi Babenbergensis etconfessoris qui hoc die ii Julii le.git : Ottonis Episcopi et confesso-

dus.

secundum eumdem diem

ris,
:

alios prid. Kal. Julii. Molanus ad Ottonis Episcopi confessoris deposiesl iste

Porro aliorum scriptormn seriem bene longam omnes i invenies apud Jaschium a pag. 436, qui cum ple.nque sancti Ottonis laudem excurrunt ; verum
et

tio in

Bamberga. Non
fit

ut supra oslendimus, at sic

verus depositionis dies, hodie invaluil. Alia S. Otedit.

nis

Lubeco-Col. ad xxx Septembris, diem nimirum quo corpus elevatum et translalum est : In Babemberga, translatio S. Ottonis
Episcopi
et confessoris. Sic habet etiam

memoria

in

dicla

ex Actis ipsis sua desumpserint, aut preecipuum laudatum prope unicvm fonte.m sequantur, sspe a nobis nihil ex ante.diclts Conradttm abbatem Urspergensem ex eo alii, hic repetendum censui. Qux habet iste, e.t S. Ottone facta de Calechumenorum institutione, a
, ,

malo

in Actis ipsis

curiosus lector invemat.

Grevenus,

90 Inter plura

Cranlzii loca,

qux

adducit Jaschius,

unum

DIE SECUNDA JULII.

327

nnum
refert

adfero, ex quo de

reliquis

feras judicium

sic

:il

cr<i'

'

Circa hsec quoque tempora (quibus Henricus rex quintus ejus nominis, rlejecto patre regnum occupavit) claruit vir sanctitate praecipua Otto Bambergensis Episcopus, qui invitante pariter
pag.

458

mdcxc, quod male referlur ad annum mcxl, quasi eo anno mortalitatem exuerit sanctisiimus Episcopus, cum
supra ex diserlis Sefridi verbis Junii concurrente, ostenderimus
fuisse
et feria
,

D
AlxronE
i.

cum xxx verum obiius annum

sexla

el

" chronko
""^
i

s.

mcxxxix.
:

Hac

Bolislao Polono, adiit peregrinationera et adjuvante

caulione przmissa, lextum chro-

J" r

'

Mi

nici

ad gentem

Wandalorum
barbaris

qui dicuntur Pomerani,

preedicavitque

verbum

Dei,

omnemque

gentem illam, cum principe suo Wartislao, converquod in Wandalia exposuimus. lit ad Dominum,
i

Hocipso anno sanctus OttoBambergensis Episcopus mortuus est, anno pontificatus sui octavoatque tricesimo et in ecclesia S. Michaelis
,

reddimus

[temex loco allero ejusdem Cranlzii, ubi Sanciirediiwi ex Pmneranica missione lib. b' Saxonix cap. 45 Quo tempore (anno scilicet mcxxiv) BamilescriUt lergensis Episcopus ex sua peregrinatione reversus, awlium Paschale duplicavit, quod et suam prai:
:

quam multum amavit coluit, et vivus sublimavit, in Monte monachorum ante summura altare sepultus est. Qui mox infinitis coruscare miarchangeli,
, ,

raculis ccepit

ob qttorum

testimonium,

catalogo

Sanrtorum meruit inscribi. Vircerte sempiterna memoria dignus. qni multa pro Dei honore bona fecit;

sentiam

desideratissimis

civibus

Pastor

bonus

oxhiberet;

etmagnocum

monasteria nova construxit antiqua pulchra * simul et ecclesias magnifice reparavit. Et

,

* f rte

P lura

quod

foencre lucratis tot Christo

majtts est omnibus,

latras,

Pomeranos

et Stetinenses idoload.

nnimabus, felixpater de totfiliis tripudiabat. Urbium iomina in quibus praedicaverat fidenique seminaveiat, populo baptisato et Dominicis praeceptis instiiuto, haec

cum

raultitudine

paganorum,

agnitionem

veritatis convertit.

sunt

Poritz, Stetin, Wolin, Camin, Colibi

,

lerg, Belgrat. Lubin, Gresb. Vide

>>ios,

citalos pluri-

X. Perpetuus S.Ottonis

cultus, cx officiis

qui verosimihter nec nova alia

nec

illustriora

ecclesiasticis.

recensebunt.

p
foelinm
Jmcliio
:

91

Jpud eumdem Jaschium carmen

in

reperio pag.

io9, quod Caminensium

<
i

mina

complectitur,

in

Pomerania Episcoporum honorem Casimin Episcopi

erpetitum S. Ottonis cultum et in hunc usque diem perseverantem, probanl argumenta omnia eo adcluci so
lita,

E
nlficium ec,

qux

in vitis fuse

memorantur miracula
deducam.
quod ad

quseque
sit

I,

Ma^ticum

recitatum, die

rloriam
,,

sutis

xxvi Octobris anno mclxxiv, S. Ottonis celebrans dum ei totius Pomeranicx

,

tnbtts hisce ultimis paragraphis

Primum

recetitius,

ojficium ecclesiaslicum

ntis

conrersionem, et episcopatus initia adscribit. Ila

poeta
:

i!i ccinit

missum, non alibi quam apucl usu esse, ex clarissimi Sckuijentis

me Bamberga transMontem monachorum in

litteris satis colliijo.

Divus Otho Christi docuit quo tempore verbum

Non

satis novi,

quando compositum
:

fnerit, saltem

quo

Pomeranorum, numine dante, plagis. Tunc Pomeranorum Wartslaus nomine primus

In

Consilium sequitur, Christe benigne, tuum. Namque sacrae ductus pietatis amore, Julino Templacathedralis sedis in urbe locat.
Filius illius quae transtulit inde

verum cum sancti Ottonis patrem facial Bertholdum Andcchsianum , seculo xv postaius esse, credere omnino compellor. Antiquiora
sunt
et

tempore intrusx sint lectiones

Sanclo plane propria

o/ficia,

quse nobis
et

sugge-

runt Breviaria ecclesiarum Bambergensis

sis,
titin

Caminen-

Caminum,

de qnibus infra.

Aliud continuati cullus indubita-

Btighslaus, patris post pia fata sui

indicium
sit

est

veneratio sacris reliquiis delctta,

qux
,

Ac

ubi per

magnum

fructum fecisset Othonis

qnanla

apud Biimbergenses finitimosque populos

Pomeranorum concio crebra locis, Bambergam repetit, populos littusque relir.quens Quod quatit horrisono Baltica nympha mari.
In

manifeste demonstrabitur.

Monumenla

accepta

refero

laudato sxpitts Schtiijentio, ex cujuspropnadelinealione,

ut est illius eliam artis peritus, prsciptta duo in ies incisa

Albertus

fit

in his tunc

primus Episcopus
Othonis erat.

oris
etc.

reprxseutnnda

ccttstti,

omissis altis

pro picloris

Qui comes ante

Vtm ex diph-

pii fidus

arbtlrio, refercntibtts vitam,

quam
:

eruditi in Sefridi et

92 Refert etiam jam loties dictus Jaschius a pag. dipluma aliquod Barnimi, qui Stetini, Pomeramte Banim nise etc. Dux erut, datum in monasterio Colbacensi C unno mcccxliii, quo nalum facil, qnod de bonis sibi a Deo collatis, cullum sui sanctissimi nominis cupiens
-ibO,
tottcis

Ebbonis
nient.

Actis clegantius et verius adumbralam

mve-

Sic de

illis

Sckugentitts

Imagines,

quae ex

aeri incidi possent, sunt ex utraque ad parietes templi appensae tabulis ligneis numero xxvi, quae vitam et miracula S. Ot-

arte delineatae,

parte sepulcri

ampliare, ad laudem
lentis,
'

el

gloriam ejusdem Dei omnipo-

tonis, artificioso penicillo depictas exhibent.

Hxc

in-

Marix Virginis gloriosx, ac santissimi confessoris beati Ottonis Episcopi, qui proipsius

matris

dtcasse sufticiant; jam ab officii ecclcsiastici lectionibus, prout illx in Monte monachorttm in usu sttnt, exor-

uenitores
''hristi

nostros

totumque ducatum ad

rectam

diamur.

fidem et ad
dederit,

Catholioam convertit veritatem tradiderit, obtitlerit elc. Tum veroenu-

95 Titulum prxpgit Schtigenlius

nico, de obitu S. Ottonis,

Ex

officio

cano-

bonis, qtiae monasterio Colbacensi confert, subjungit servitia qu.r a monuchis fieri desiderat. Ac pri

teralis

"""" Widem in festo nativitatis Cbristi secundum in imia Domini, tertium in feSto Ascensionis ejusdem,
,

n rVo- inquoprimum referuntur ctttrnt. Lcct. i. Sanctus Otto, patre Berchtoldo ab gesta ante matre Sopbia ab Amerthal co:n itibus episcopattim, Andechs natus, Fredericum uterinum habuit fratrem. Paren-

xxx

Junti

lectinnes

tes

quidem consanguinitate reges ducesque attinge-

'luartum in Assumptione beatx Marix Vircjtms, quin>um in die beati Ottonis Episcopi et confessoris, in
'lo

bant, at opibus non valebant.

Quod

S. Otto atten-

dens,

cum ad annorum maturitatem

:

pervenisset,

debet specialis etpropria de ipso servari histoet in

"*
1

summa

missa Alleluya,

Filiae
,

Sion

laeta-

'aini et exultate in

Dumino

decantari

per totam

atque litterarum humaniortim curriculum perfecisset latinre linibi ignotus peregre in Poloniam abiit guae gnarus, eadem pueros erudiendos suscepit. Ab
,

psius octavam,

'

specialis haberi. Brusilnus de aonasteriis pag. 90, agcnr, de xxv abbale Montis moita scribit
:

tam eeo commemoratio

in Vesperis

quam

in Matutinis

elegantia

morum

corporisque forma praestante

devenit,

in

amorem omnium
tissimus etfectus,

aoDuci

ipsi Polonia? gra-

nachorum Walthero,

Qwim Barnimum, Pomeranise, Stettinii, Sclavorum Ussubiorum Ducem, anno mcccxlvi.

93
Po,s tremum
sit

Habuit valde bene-

cum mox

ab eodem ad Imperatorem HenriIV, in arduis negotiis missus est. Imperatori ita placuit, ut eum in aulicorum suorum adsci:

sceret nuiuerum

paulo post Cancellario ad episco-

eloginm

Tritbemii in Chronico
tijpis

patumpromoto.ipse

"trsaugiensi, postremx edilionis,

Sattijallatstbus

dum

S. Otto sufficitur. Quo munere fungeretur, oblatos duos episcopatus, Augusta-

num

328

DE
et

S.

OTTONE

EPISC.

ET CONF.

num
AICTORE
I-

Alberstadiensem renuit, tandem Bambergensem, urgente Imperatore ipsomet , vix segre

acceptavit

B. S.

tum

in epi-

icopatu,

96 Lcct. n. Sciens autem, quid mali sub investitura episcopatuum a manu Imperatoris Iatitaret; ad summum Pontificem Paschalem II se confert; atque
ab eodem denuo episcopatu investitur et in feriis Pentecostes in Episcopum Anagniae initiatur. Quo munere cum fidelissime ab anno Christi millesimo
,

Super Magnificat. Antiph. Gloria Sanctorum, J esu spes, vita tuorum, cujus suftultagratia, gaudetbeata anima, pii praesulis Ottonis , aeternis ditata honkpastorem venerantium annue votis supplicum summa Princeps pastorum. Sequitur oratio :
' ,

Deus

cujus virtute beatus Otto confessor tuus et pontifex' ad solidandas in fide gentes incredulas, rapidi
nis

flumi-

centesimo

secundo

functus esset

dum

basilicam
,

restrinxit, concede propitius ul qui doctor factusest infidelium populorum, pro nobis pius intercessor efficiatur ad Dominura. Ad

cursum prece

nunc

Bambergensem lgni vastatam restaurasset monasteria plurima de novo erexisset ac dotasset; collapsa
multa,
aut inclinantia erexisset; praedia
spectaret
et
,

fundos,

Aniiph. Beati praesulis bona in Domino stadivinum roborant bilita, fructu eleemosynarum cultum in Ecclesia Sanctorum. Deest hxc antiphona
miitis,
,

castra, villas, et quidquid

deraum ad diceceseos amubertim procurasset; pro

salute,

in

Ctnninensi, uli

el

sequens oratio

Deus qui multiconfessoris

tui

plificationem
Christi

tudinera

populorura beati

Ottonis

amore

animarum

Pomeranos

adit,

et ad Christi fidem, ut

verus apostolus, multatolein toto imperio specta-

rans, convertit.

atque pontificis instantia, ad agnitionem tui nominis vocare dignatus es, concede propitius: utpro nobis qui tui nominis devotus pius intercessor existat
,

97
demum
obitu
in

Lecl. in.

At cum jam

exstitit praedicator.

tus,

ob multiplicem curam, senio confectus et laboribus exhaustus esset, anno aetatis septuagesimo
,

episcopatus trigesimo septimo

ad finem Junii

in

100 Ad Mattitinum, invitatorium :Vigiles in laudibus Doraino exultemus. Qui pium patrem Ottonem suarn duxit in requiem. Psal. Venite exultemus. In
primo Nocturno Antiph.
nuitfelix Suevia,
i.

JUiOus

gravissimum morbum,
incidit,

id est

sanguinis profluvium
actione susti-

Ex

nobili

prosapia

ge-

qnem

patienter

cum gratiarum

Ottonem Dei

gratia,

quem

nutrit

nuit

at interim hincperegrinaturus,

sacro se via-

unctione muniit; et rebus omnibus coram Egilberto Cathedralis ecciesiae Decano, abbatico et sacri olei

ab infantia. Antiph.1. Hic ad exemplutn Sanctorum facies animalium imitatur ccelestium, assumens pennasvirtutum. Antiph. 3. Spernens mundi vanitatem
jugiter crevit in per fidem, spem et charitatem Deum, summam sperans proemiorum. Incipiunl lectic;

tibus et aliis summatibus,

quibus specialiter mona-

sterium in monte S. Michaelis,

quod qua

aedificia,

qua disciplinam monasticam , velut alter fundator erexerat, ceu viscera sua tuendum mandavit, atque
ibidem sepeliri petivit
feria sexta,
:

nes a vitx principio

Semper honorandse

etc.

Resp.
reliji.

Claris ortus natalibus Otto, praesul venerandus,

[omnibus]

rite

dispositis,

giosis actibus ornare studuit suae nobilitatis lineam.

,

qua sancti Pauli commemoratio agebatur, inter orantium et lacrymantium gemitus spiritum Deo reddidit. Corpus in praedicto Monte coram altarisumnoo, cum decentipompa terrse mandatur ubi quotidie, quantopere non solum Deo placuerit, sedetquam non Montem saltem [lerj. solum] sed et totam dioecesim dilexerit, posthumis circa aegrotos
declarat beneficiis et miraculis.

divinus rebus intentus. Gratia Christi praeventus Ornare studuit. Post 2 lect. Resp. Religiosus et pius

puer, gravitate

morum

crescens in virum perfectum,

profectum

[leg.

profectu]

virtutum,

scandit alturn

Huc
,

nsqite lecjiones

praasulatus gradum f. Non sibi sumit honorem, sel vocatus a Deo taraquam Aaron. Scandit altum. Pou et ccelestia 3. lect. Resp. Bonus pastor in populo stipendia, suis pnebuit ovibus. commodaet terrena
,

a Sihugenlio submissx.

}<.

Fidelis

et

prudens dispensator Domini

tritici

98 Verum
Officia vetu-

longe magis placent

et

quae in

antiquis

mensuram.
101
ln

Suis praebuit ovibus.

Breviariis exstant, ex Sefridi

Ebbonis Actis desumptx.

stiora

Bam-

Reperi

iu

Museo

noslro

Bamberyense

Breviarium,
duobus

bcrgense et Catninense

eleganti charactere

Romano

Dilingse e.ditum,

1. Amator religioni' pnprla < ii Nocturno, Antiph. virtutum donis, coelitus eratditatus, Deo in 'fcmeomu maximis omnibus gratus. Anliph. 2. Ordine promotus sacro,

mdlxxv; ast mnlto velustius est, litte. ris theutonicis cxcusum Basilex mdxxi ad usum ecclesix Caminensis in Pomerania, tomo unico in eadem
tomis in 8, anno

venerabilis Otto, ut

gemma

fulsit in clero,

omnem
,

transcendensgratiam. Aniiph. 3. Christum diligens

ardenter, miseretur hilariter et tribuit simpliciter quas in terris possideret. f. Juxtura deduxit Domi- F nus. Post lect. 4 Resp. Flagrans divini amoris igne
vir venerabilis, verbo praedicationis.
fidei

forma, hautl dubie

ex antiquiori aliquo Bambergensi

acceptum; illud ponitur

xxx Seplembris, hoc i Octobris ne impediatur offlcium S. Hieromjmi. Conveniunt ambo, quod S. Ottonis festum recolanl cum octava : conveniunl ilem in peculiaribits Antiphonis, Capitnlis, Responsoriiseic. alque in eaoratione, qwe in Bambergensi

Infudit

lumen
et

idololatras

nationi.

cooperante f, Domino

sermonem confirmante sequentibus signis. Infudir. lumen fidei. Posl lect. 5, Resp. Sacerdos apostolicus,
praeclarum virtutis opus inter gentes operatus. * jEies profanas destruxit et ecclesias construxit. Quoniam immolaverunt daemoniis et non Deo, diis quos ignorabant. ^Edes profanas. Post lect. 6, Resp.
doctor prima hsec spolia, Favente Christi gratia de idololatria, triahominum millia.Quae eonvertulit his multo plura Potit ad Dominum. f. Adduntur meranorum millia. Quk convertit ad Dominum.
,

piimo
slil,

loco refi rtitr.

Potissima differentia

in eo consi-

Bambergenses ex Sefrido Canisii, Caminenses ex noslro Ebboneverbolenus concinnatx sint; el hic quidem ita, ut ad calcem officii adjungatur
lectiones

quod sex

longior historica series,

quxper totam octavam commode

describere
,

deducatur, ubi in Bambergensi per singulos dies disiri-

butx sunt. Ens

lectiones

ommno

existimo,

cum
,

verbum reeitenlur

supervacaneum proxime scculuris ad utsatius muttovisum fuerit, ea dumin ipsis vitis

102 In mNoclurno,

1 Anliph.

Domino

pras-

,,.,/(.<

taxat >n erutlilorum gratiam colligere, quie alibi repenri non possunt. Sequar editionem Ditmtjanam, cujus to-

lectus, sublimatur vir beatus, in sede

pontificatus ,

Deo dignus Episcopus. 2 Antiph. Ccenobiorura

ecclesiis

fun-

tum

officium

lunc lemporis
jitit.

in

Calhedrati Bamber-

gensi usittitum

impressa seculo XVI,

99 Lttipiuiilttr Fesperxde sancto Ottone Episcopo cum responsorio. yEstuans igne divino venerandus
,

prajsul Otto, divini operis fructum quitur, monasteria construens

,

propensius exe-

et

Sanctorum crequi miseretur et

quas condator, sacri cultus propagator, Antiph. Fungitur struxit, prasdia large tribuit. 3 n...1. >>] gentes ad lYiiiirac apostolico vir beatus officio, cum Paulo ut palma. rnissus, gentium fit Apostolus. f. Justus vestri praecincti. Lectiones de Evangelio ; Sint lumbi Sancti Resp. 1, Furens gontilium turba in necem

gem

pascens. f, Jocundus

homo

armatur, sed manus Omnipotentis

ligat.

brach.ia

eorum

commodat. Et Sanctorum. Amavit eum Dominus.

Ne servum

super Christi ltederent. f. Irruit eos

DIE SECUNDA JULII

eos formido et pavor,
in

329
praefatione
:

Domine. Ne. Resp.

2.

magnitudine brachii tui Quidam ab bostibus captus,

erant, praemissa hac

Incipit historia

et in vincula conjectus, sancti Praesulis per visum, expertus beneficium, vinculis et carcere liber. Cum

multis credit in Christum. y. Annuntians in gentibus magnalia Dei, qui est mirabilis in Sanctis ejus.

de S. Ottone confessore, atque pontifice. Ad primas vigilias Antiph. Festa pii pontificis Ottonis tota devotione veneremur ut apud Dominurn, qui
,

4DCTOII
i

B. S.

summe

pius est, meritis et precibus

ejus adjuvari

Cum

beatum pontificem, Apostolorum j/. qui suo erat tempore, lux et decus Ecconcivem.
multis.
clesiae.

mereamur, Evovaas. Interponebantur haec verba Psalmi, omnia laudate. Canticum Omnis pontifex.
:

Nunc

laetus vivit

cum

Christo,

in

Sancto-

rum

collegio. y.

Bonutn certamen

consummavit, fidem servavit.

laudamus.

cursum Nunclaetus. Te Deum

certavit,

Responsorium. Deinde haec ailjiciebantur sub notis musicis ^Estuans igne divino elc. ut supra. En modo lujmni partcm e.x qua celera collitjas : Dies nunc
:

celebris praesulis Ottonis, incitat

ai

la>i<lesctc.

103 Anle Laudes. Justum deduxit. Ad Laudes. Ad opus Dei strenuus, pius Otto Episcopus, ecclesias, quas fundavit, bonis plurimis ditavit. 2 Antiph. Ecce floret ut lilium sacerdotium, cujus pia niemoria permanebit in secula. 3 Antiph.
1

animos, promere modulos, quo Deo animam carnisque sarcinam terrae dedit feliciter. Christum qui colere, idola fugere

Antiph.

barbaros docuit, arasque diruit fundans ecclesias , reducens animas ad Dominum viriliter. Virtutenominis Divini fluminis cursum strinxit pius, ut fidem populus novus agnosceret etc. Miraculum istud non
semel recurrit, tacenlibus de eo biographis.

et exemplo, praesul venerandus Otto, cujus prsedicatione fructuscrevit Ecclesiae. 4 Antiph. Almi patris industria, multa dedit incrementa Ecclesiae

Lucet verbo

106 Post

anliphonas, pro horis

canonicis sequitur

catliolicae,

gentium

conversione. b Antiph.

pag. 264 officium Missae in festo depositionis S. Ot- a nnstro tonis Episcopi et Pomeranorum Apostoli. Introilus. discrepant.
Statuit ei Dominus, Collecta. Deus
etc.

Christe, Ottonis decus,

hoc laus tua, tu

lastitia.

illius

in cujus virtute
etc.

cui curo Sanctis perpetua das perfrui

Cap.

Lectio Ecce sacerdos

:

magnus

Oratio

vel

Ecce Sacerdos. j/. Magna est gloria. Super Bene.diAntiph. Quasi stella matutina in hujus niundi B clus. tenebris virtutum lucet exemplis, vita tanti pontinostros in viam pacis. ficis, ad dirigendos pedes
Oralio.

potius Graduale

Juravit Dorainus etnon poenitebit

eum
tia

etc. Alleluia. Filia?

notis
:

Sion laetamini

elc.
,

Scquenquae per

cum

Gratulare

sponsa Christi
;

fidem genuisti virum tanti nomiuis

gloriatur et virtutes operatur
etc.

in

quo Pater

Deus cujus

virtute

elc.

In secundis Vesperis
o vere beatum

Resp.

magnum

et

memorandum,

lumbi vestri

elc.

Evangelium. Sint Offertorium. Inveni David elc. Sesacrificium placationis,

virum, cujus tanta industria, sancta crevit Ecclesia. Qui Christo Domino novam lucratus est familiam. f. Openbus manuum ejus benedixit Dominus. Qui. Super Magnifieat. Anliph. pietas Salvatoris,

cretum. Suscipe

Domine
,

quod

nos famulos tuos

interveniente

beato

Confessore

tuo Ottone atque pontirtce, et perducat ad veniam

et

remedia conferat sempiterna. Per Dom.

Com.

per omnia laudabilis, qui famulum suura vere vivere monstrat apud se, cujus illustrat tumulum
gratia curat.onum. Ita antiqua Breviaria quse com-

Fidelis servus etc. Compl. Beati

ris

Ottonis confesso-

menlario non inditjent. Responsorium ad Fesperas lunc

in usu fuisse, satis liquet,

cui

modo respondet nostrum coramendationem

pii

Cupitulum.

atque pontificis, Domine, precibus confidentes , qua?sumus clementiam tuam. ut per ea quas sumpsimus, aeterna remedia capiamus. Per Dom. Officium Missae in testo translationis S. Ottonis, quod De festo celebratur ipso die S. Hieronymi, per omnia ut in translationis,
festo depositionis ipsius,

104 Parabam
Jthythmus
Jaschii,

hic subnectere

quod celebratur ipso die

Regis, et paetc.

Ottonis Babenbargensis Episcopi ac Poraeranorura Apostoli, et de gestis ejus, ut vocat Jaschius pag. 236. Rhytkmus is est leoninus stropharum qualuor et
tnginta, qui

Commemorationis
est, ut sequitur
:

S. Pauli, excepta sequentia, quae

Ad honcrem summi

ortlinationis.

storis sui gregis, nec mens nec vox sileat

Fe-

prima fronte
perpensis

alicujtts prelii videatur;

ve-

rum
tius

accnrale.

omnibus

solas

ecenobiorum

fundationes reperi, quas Sefridus libro primo dilitjen-

stum ordinationis S. Oitonis celebratur n|Id.Maji. Idem in die S. Gangolfi sive Servatii, et recipit commemorationem ad utriusque Vesp. et Laudes

enumeravit, ut proinde

lota illa

commeiulatto niut
lioc

cum

officio Missae.

Citalum Jaschium
stiffieiunt.

ii

consulant

hil novi doceat,

loco attexi

nec eam pneferat elegantiam,

quibus jam dicla non

mereatur.

Prinapio supernam Jerusatem

sic canit
:

107 Hsec jam pridem prxlo parata

eranl,

cum a F
e*

Qui virtutura proiectibus, ascendunt quasi per gradus ad te sancta Jerusalem, omnium credentium matrem ; quee e.l reliqua omnia consonantiam non habent, nisi accentus ponatur in ultima syllaba. Tum Sanctorum or,

invocat poeta, ubi inter alia

laudato Schugentio Breviarii propni monasterii S. Miquo totum chaelis Bambergz fragmenlum accepi, in
S. Ottonis officitun pro

hodiernis

afficiis

Bamb.

ct Ilerbipol.

xxx

Junii, idem ferme ipsum

dines percunit, sanctum Ottonem singulis aggregans. Deinde, ut ad cccnobia dilabatur, sic penjit. Ex tiliis tuis multos habet hic praesul patronos, sub quorum

descripsi. Addi est, quod supra ex Dilingana editione Dies nunc cead Vespcras htjinnus tur in pruicipio Ottonis, 1 nupemme ex Juschio noprssulis
:

lebris

tavimus.
oratio
:

Antiphona ad Magnificat, sed multitudinem populorum etc. MiDeus qui

Eadem

est

patrocinio struxit ecclesias Christo.

Dat primilias

votorum,
clesiae

tibi,

in
etc.

Laurenti, snorum Otto praesul ecVraugia constructas et tibi, sancte

:

Ceorgi

Ex

qtubus abunde intelligas,

tanti
esse
,

nec rei subttt

stantiam

nec verstficcilionem

itnperiti

et

Itttr

$cio ab tpso
eiito.

poelx cogitala describuntur. 105 Sic idem Jaschius a pag. 256 producil ciittiqttum o/licium de sancto Ottone ex codice MS. bibliothecx, quse fuerit olim Benedteti Episcopi Caminensis, ex eodem codice, in quo vitom S. Ottonis ,

vanantes occnrrttni, ui multiplicatx aut Benedictinorum ordicontraclje antiphons , ad nltuii pretium accommoJalse, qnas observare, operse natse et sacerdos Ecce non existtmo. Lectiones 1 N.octurni : qnod PP. differenlia in eo consisltt, elc. Prsecipua cujus ductu, lecttones 2 Nocturni,
nulise alix

Benedictini, nescio

pro suo

libitu

composuerint

quas supra ex Schugentu

Canonizationis seu transscheda recilavimus. In feslo seque ac w Calationis, quod in prxdiclo monusterio,
thedrali et per totam dicecesim celebralur

xxx Septeme.r

Beuedicto

isti

dicalam,

reperil.

Ast hoc etiam prseter

bris.leclionesin dicto

monasterio desumuntur
,

bulhs

lujmnum

et

sejuentiam, ut vocant, ad

Missam

nihil

inagnopere tradil, quod a nobis hoc paragrapho

tlesrri-

Oementis III pro CanonmMont mus. Scribit ad me laudatus alibt

festum S. Ottonis

guas suo
noster

dahP. Bodaert,
loco

P lln non
Mtis
esl.

sit

ex securiori fonte, atque adeo prsetermitti

specimina.
Ti-

Herbipolitana
tanlum,

dicecesi
,

celtbran
sub ritu
lecltone
,

n n possit.

Dehbemus tumen paucula

11 Octobris,

in Cltoro

sine octava

Hasc sequentia notis

musicis

subscripta

semidupUcis, sallem ab anno 1665 r

cum una

de

330
A.

DE
qv.se
,

S.

OTTONE
Bamber,

EPISC. ET CONF.
dicatae.

de qua superius diximus

in proprio antiquo lerliones

in

In harum numero reponitur feretro 4

;

AUCTOnt:
J.

e.rdem eraut,
gensi

hodiedum
cujus

Cathedrali

touis Episcopi

S Of Bambergensis brachiura. QuX san

ceterum

B. S

leguntur

Breviarium

recenlius

tesle

notabilissima est reliquia

(ueril,

unde

ea

accevta

Schugentio,
et

adnormam Romanidigestum, approbatum

e.sl

mihi jam non

lubet inquirere.

f.rcusum

unno 1671.

110 Intervarias qusettwnes Cl. Schugentio

propositas, hsec erat ordine octava
:

me

Per

quol monaste-

Pa

non

XI.

Idem

culius exreliquiis et
tis

monumen

Sancto ereclis.

ria aut ecclesias reliquix sancti Episcopi Otlonis /Wc senl dispersx ? Respondit, se nihil omnino

facile eniwie-

annotatum
Cathedrali

reperire, praeterquara
adduximus, cleri quodammodo propria sunt, tum in ipso S. Ottonis natali die, de

quod

in

ecclesia

Bambergensi, raedietas ossis rainoris brachii

Prxcipwts
cultus in

Jux

prsecedenti

dem asservetur

partes

aliaa

eius in ccenobiis Raiitz"

Michelfeld, Pruvlingen. et Scharzach

Monlc Monachorum,

quo supra Schugenlius

In raonasterio

nostro

com-

ad Rhenuni

Qrdinis sancti Benedicti, ac

demum

in 'pago

memorationem

obitus sancti Ottonis

nuatim inviolabiliter tum prxcipue in solennissimo trtinslttlionis festo, quod unice olim Bamberg.r et Cumini celebratum, probant ea quse nuperrinie diximus, probatque idem Schugentius,

xxx Junii anfecimus ac hodiedum facimus:

quodam

Reudorff, duobusmilliaribus Bambergadistante m tabilis pars cruris. Reliquum vero corpus, exceptis
his et
chaelis.
aliis

paucis, habetur in nostro

tecclesia

Monte Misacris

Gaudet praeterea
filo

nostra

ejusdem exuviis, velutinfula, stola et casula aureo

contextis
tificali
;

nempe, in

haberi ejus festum translalionis

tissimas lectiones

maxima veneratione et solennitate xxx Septembris

,

calice ac pedi curvatura,

in

libro

pon-

quod per totam dioecesim feriatur

composnit,
is

etc.

cui feslo ap-

sacerrimum salutis animarum Pomeraniae negotium adhibito singulis ac omnibus

scripto,
;

qui vitam ab Ebbone

esl,

quinquaginta annorum spatio, sub terra delitescentibtis

scriplam,

ad Canonizalionem usque prosecutus

ul

incorruptis

alio

msuper

calice

superstite

vide infra a

num. 150

Verum
Hsec

tlu

Bnmbergx prxul

valuisse videlttr translationis feslivitas,

eo

die

de

nalali recitelur officium,

esl

nimirum prxcipua
quotannis

Sanrli nostri solennitas

majori celebritale

quo sanctus idem Episcopus in vivis pientissime nec minus baculo suo deambulatorio. usus fuit Praster has venerandas reliquias, restat vas argenteum inauratum largi, circularis obtusique ambi;

institui solita, cui nccedit quotidianus

ferme ad Sancti

tus,

raediante

cranio S.
piis

tumulum devoti populi concursus, diversis morbis opem eftlatjtlanlis, et remedium ut denuo narral octi/alus
omniuin
te.slis

vinum epotatum

febricitantibus

Ottonis sacratum, e quo mirificum re-

Schttijentius

his

verbis

Cultus htrjus
diera

convalescentue praebet solatiurn, ac medelam rabie hydrophobica laborantibus afferre solet. Ast lnec ad
sequentes paragraplws, quibus de quolidianis beneficiis
agitur, speclare, dictum est.

Sancti, patroni patriae, usque in

hodiernum
,

persevesat, et singulis diebus Veneris varii lan-

guoribus et infirmitatibus dtvexati

febricitantes

maxime vero
quasi ad

111 Jam ad monuiiienta accedimus,

strius el eleganlius
CKitobii
est,

qiwrum

illu-

ad

tumulum

beati

Ottonis,

elevatior

tumulus, in ecclesia Prtecipum

Sancti monumeiitiim,

commune pharmacopolium magna

lant, et
:

devotione advopristinam meritis divi Episcopi recuperant sanitatem fiunt nempe oblationes crebras, accen-

S. Michaelis Motttis monachontm conditus, de

ait,

quo Bruschhisin Monasterhspag. 87

in ejus loci
cujtis

quod Sanctus
in

templo primario, sepeliri voluerit,

ipsitts

duntur in honorem ejnsdem cerei plurimi, multaeque ex voto aut devotione, ad humilem petitionem eorum, leguntur Missae. Qitx porro beneficia obtineantur, docebunt lequentes paragraphi

choro magnificum cernitur ejus mausoleum.

supina slatua,
est,

Huic Sancti

episcopahbus indu-

menlis ornata,

superposila

assurgenle

circum

et

xn

et

xin.

desuper muchina affabre facta,

spectantibus in
ees

quam cum omnibus

eo

109 Qui
ttbt

Canonizationis, elevationis, seu translatio-

incisam reprxsentamus,

sitbjunctis

torpus

depositum,
attht jtartcs,

ordinem aliquo usque proseculus est,-Ebbonis continualor, non obscttre indicat, sacras corporis rehquias,
nis

accuratissimi

delineatoris

Dom.

Ottonis Schugenlii,

supra

opinor ad monasteria ab Sancto fundata, delatus fuisse, dttm num. 137 agens de sacri
in

varias partes,

Quxrent
illa

nostrisque ad eam observalionibus. primo curiosi lectores, quo anno insignis sepulcralis machina sancto Ottoni erecta sit? Quselaudati,
liic

corporis

elevatione

scribil

cum Abbates suorum

carpentes
reliquias
,

sivi et ego salis diligenter, al post

operam

frustra

sump-

ccenobiorum, dulces ejus

et

mundis linteaminibus involventes secum depot taverunt quamvis S. Otto principalia sui corporis membra apud eos, quos post Deum et Sanctos ejus
:

tum, cogor ingenue fateri, neqtte ex Bambergensibus monumentis, neque ex verisimili conjeclura id me liaclenus colligere poluisse. Scio Bruschitim de monasteriis, ad xlii
tare,

Gennanix
no-

Abbatem Georgium

Adamum

principaliter dilexit
retinuit. Ilem

divina providente gratia

sibi

num.

1fi8. lotius operis ullimo ,

Sancli
:

quod praefuerit decem annis, obierit xxiv Aprilis anno Domini mdxi.ix, sepultus in ambitu
ante aram S. Ottonis episcopi, a se constructam. Verum ego hic aram non video, sed merum sepulcrale
deioramenturn
;

miracula per

anacephaleosim

coltigens,
ibi
;

ita

asserit

H>r
.

vero et his similia, non solum

requiescit pra^sentia
delatas
et

faota sunt,

ubi corporali

quocumque
quiae,
illuc

verum etiam sunt sacratissitnae corporis relivirtus

totumque illnd opus majorem seculo xvi,

oslendit,

jam

proveclo, vetustatem
fehcior, aliquando

quam
certe

forte

aln/uis,

miraculorum
distinctius

concomitata.

me

defmiet.

Id

tulo

deccmi

Vellem,
citm de

panlo

loca enumerasset,

ad quee
;

posse videltir, ea saltem xlateconstructum essetumulum,

liim temporis delatx fuerunl

iis

sanctissimde exuoise

al

qua nec
tempus,

artifices, nec curatores

salis dislincte noverint

nihil ex professo Iradilum reperire licuerit

h>c,

quo

sanctus

subjungam

quod mere

forlttilo

in oculos

incurrit

fuisset, neqtte vcrttm

Episcopum ordinatus unmtm, quo adsuperos emtgrasset.

Otto in
observalio, superius cursim, sed
n isc "~

lum alia qtutrerem in longo calalogo reliquiarum a Majoribus nostns proposito xxv Januarii pag. 223, ita legitur : Allat* sunt anno mdlxxxvii, mense Octobri, Ulyssiponem praclarae plurimorura Sanctorum reliquiae, quas magno studio ex variis locis
.</<

Sit

hxc prima noslra

non oscitanter indicata.

112 In

declivi plano
inquit

extimotegumenti superioris
,

citjtts

sepulcralis,

Schugentius

legitur

scriptura ptto
tttr,

airru)'ct 11"

insculpta sequens, chaructere tlteutonico passhn abbrevialo, ut in

conquisierat, acpraesertim
et

aRudolpho

II

Imperatore
,
',

xre sculptum inlueris ad lilteram

ve.rbis

Maria ejns matre

itnpetrarat Joannes Borgia

cum

vero hic expressioribns

describimus
in

B nos Anno Bo;

pientissima conjuge sua Francisca Aragonia atque eximio splendore adornatas, donarat doraui
professae Societatis Jesu, in

mini mcii,

iii

Idus Maji ordinatus est

Episcopum

sanctus Otto. sanctus Otto.

eadem urbe

S.

Rocho

Anno mcxl, ii Kalendas Julii obiit Anno mclxxxix, ii Kalendas Octobns

trans

DIE SECUNDA JULII

translatus est sanctus ac Deo dignus Episcopus addil Bruschius ; Bambergensis et Pomeranorum
;

331

Apostolus. Hsec inscriplio tribus conslul partibus, qunrum prima tam evidenter falsa cst, quam quod maxime, nam 111 Idus, seu xm Maji an. mcii vivebat etiamnum
sancti Ottonis de.cessor Ruperlus Bambergensis episco-

examinanda, dnm Jctis, qu:e synchronos auctores hnhent, tmn nperte repugnant.
rale

113 Monmt laudalus Schugentius,

sanotheca

in superiori Hp-

""'T

snb

litlera

A, tectum ligneum

esse,

vel

pus, teste Bruschio

et aliis; usque ad xi Julii, vii, si usque ad xi Junii ejusdem anni supersles, ut dixi nwme.ro 89. Alibiautem,nempenumero

cistam seu loculum, sepulcro incumbentem, in quo ptairfuT reconditse sunt notabiliores majoresque S. Ottonis

mavis cum

aliis,

61, ex certissimis characteribus chronologicis demonstratum esl, sanctum Ottonem a Puschale Papa con-

secratum fuisse anno primnm mcvi. Paulo minus evidcns esl error in parle attera, ubi sanctus Otto diciiur attamen et istiusinet propositionis j'ulobiise an.ucxL
:

Monet prseterea, in inferiori tumuli quadratum et oblongum foramen esse, pedum duorum in latitudine, trium in altitudine, januam afflictis tergi doloribus praebens, per quod incurvato corpore, pioanimo, quoties libetaut
parte ad litteram C,

reliquia? osseaj.

dolor agitat ac impellit, etsi cum difficultate, prssertim obesiet proceri, reptabundi transeunt, hunc

silatem

xxx

sexta cum Junii concurrente, palpabibem reddidimus supra

et

ex

Sefrido

signata

obilus feria

ob finem, quod certo sciant, precibus divi Ottonisse servatum iri a molestis illis dorsi doloribus qui
:

statis

anni

temporibus

illud

rtum. 81.

Fera manet

rcpetunt, hujusmodi

sola pars nltima de

trunslationis seu elevationis,

unno et die xxxSeptembris mclxxxix.

doloresnon sentiunt. Reliqwu tumuli omatus, expliratione.viximliget. Quse lemplum manibus gestanlstalux, sen integrse seu aiiaglijpticse,satism(ini\eslesanclos

Ex

his conjecluram quilibet fuciel,

quam

caute admit-

tenda sinl Bambergensia monumenta, imo

quam

accu-

Henricum

et

Cunegundem,

eeclesix Bambergensis fun-

datores,
latere,

adumbrant. In posteriori minorique sepulcri

vidcor

positam, cum

nvlla

sanrtilatis

indicia prse se ferat,

ugnoscere B. V. Mariam cum S. Ar-

habilum vero, seu mitram.

casulam,

pedum

et

orna-

chungeto Michuele, patrono Monasterii, draconem confodiente, et sancto ipso

menta cetera tempori

salis conrenientia.

Id miror, tam

Ottone, egreyio bealissimx Firgmis cultore. Foramini proxima imago, lum ex habitu, tum ex lupidibus, comporlatis, sanctum
dextera

juveiuh renidentique facie Snnclum efformatum fuisse,

manu

senem grundxvum, et laboribus doloribusque fractum, e vtta mtgrasse. Dubilabunl mecum aliqui,

quem

conslat

Stephannm protomartyrem nimis quam

clare indicat,

singularem fortusse etiam canwbii patronum. Hactenus de Sancti mausoleo.

nun. ea stalua sculpta primum fuerit, ut tali erectse columnx imponeretur, unpotius, nt monumento supina
incumberet,

quemadmodum commonstrure

videtur pulvi-

114 Monumenlum
Mtervu,

aliud

delineavit

Schugentins,

^menti

statuam lapideam seu effigiem sancti Ottonis supra columnam, mox post obitum ejus positam, juxta sepulcrum ad sinistram parietis, cornu Evangelii

videlicet

nar, quod hominibus slantibus post cervicem apponi vel supponi, neque ars docet neque italura, quamvis et alibi
id

genus opera, pro variorum secnlorum captu, erecta

esse

non negaverim. Columnnm

;

ail

Sc/iugentes, longi-

respicientis. operis ideam.

Habes

hic in adjecto schemate totius

tudine slaluam adxquare

ul ferme ostendunt partes,

:

Facile equidem concessero,

mox,

vel

hic a delmeatore expressse

ceterum

tola

ipsa reddenda

wltem non diu post obitum hujusmodi statuam

fuisse

aut referenda non

fuit,

cum mhil

exhibeat eruditorum

332
consideratione dignum.

DE
Neque

S.

OTTONE

EPISC.

ET CONF.

certe opus est,

plura in
Xll.

ALCTORE
).

ea statua expendere, seu mitrse, seu pedi, seu reliquorum

Vinum
et

B. S.

sacrorum indumentorum formam spectes, quse oculis satis exposila sunt. Casulas per ea tempora rotundas, clausas
et in

advcrsus febres benedictum beneficia per illud obtenta.

terram deftuas
pallii Episcopis

fuisse,

soli illitterati

ignorant.

TJsum

Bambergensibus pridem concesut

sum, ex Actis

intelliges.

jam tempus
dendi.

sit,

Hsecsatisde eo monumento, ad quotidiana Sancti beneficia proce-

sic dispesco ut in De " ini h 'quse ad benedietionem vini " edktione pro febricitantibus spectant, varia subnectendo >

unc

et

sequenlem paragraphum
,

hoc ea prsecipue colligam,

beneficia

Bamberga ad me per laudatum ssepe Cl. Schugentium transmissa; in allero proponam modum benedictioms vini adversus morsus rabidorum canum, addendo item
beneficia, a variis in

hac

parte- accepta, quse sub

aliis

fmem

potissimum referunlur, prsemissis

ad varios morbos spectanlibus, eo oriline, quo a Schugentio disposita sunt

non tamen

ut

maleriarum ordinem
facile

religiosius observem

quam

ul

aliquo usque sequales ferme reddantur para-

graphi,

cum uno

comprehendi omnia non

possint.
,

Utrumque modum seu ordinem benedictionis Vini ad nos Bamberga pndem , ab anno nempe mdcxcv clestinavit P. Joonnes Risse, collegii nostri ibidem tune
rector.

Tam

clare et distincte expressa sunt

sit.

omnia ut
fide ni-

commentario minime opus

saltem obtenta beneficia
,

De cetero
dubium

miraeula, seu

ordine descripta, ea

tuntur, ut non videam merito in

posse revocari

tametsi Ordinnrii approbatione aliisque formalitalibus

destituta sint.

Sequatur ilaque
febricitantibus.

Ordo benedicendi vinum pro

116 Pra?parato primum parvocalice,

sanctissimi

cujus

formk

Ottonis cranium cui inclusum est, cum vino ac mandibulo ejusdem ante calicem collocato legantur
,

cxiiHttw.

sequentes benedictiones.

Salvum fac famulum tuum. Domine exaudi orationem meam.

OREMUS.
Domine sancte Pater Omnipotens
qui cuncta ex nihilo creasti
,

seterne Deus,
ligni

et

jussu tuo ex

materia hunc liquorem, ad perfectionem vini venire

fecisti

te humiliter ac suppliees deprecamur, ut hoc vinum ad invocationem sancti confessoris tui

:

Ottonis benedifcere,

et sancti-f-ficare

digneris; ut

hic famulus tuus, qui hoc usus fuerit, te per merita sancti Ottonis laudet et glorificet. Exaudi Domine

preces de ccelo sancto tuo,

tuae

et de sede majestatis

propitius sis
filii

clamanti

ad

te,

quera pretioso

Sanguine

tui redemisti.

Amen.
F

OREMUS.
In tuo nomine, Deus Pater omnipotens, et Jesu

Domini nostri signo et in virtute hanc creaturam vini exorcisamus, simulque benefdicimus quia itabenignus Dominus
Christi
filii

tui

Spiritus sancti

per suos sanctos Apostolos declarare dignatus est, Infirmatur quis ex vobis, inducat presbydicens
:

orent super eum, et oratio fidei salvabit infirmum et si in peccatis est, dimittentur ei, et idem ipse, omnia possibilia esse credentibus, docuit et ut cunctum sua charitate salvaret, sic in Evanteros,
et
:

gelio locutus est

dicens

Petite et dabitur vobis,

aperietur vobis. tua ineffabih bonitate comperta, submissis precibus (credentes nullum alium
quaerite et invenietis,

pulsate et

Quapropter

Domine

Deum

nisi te

Dominum,

qui dives es in misericordia,

periculis) te peritissimum

celeriterque subvenis in

medicumimploramus, utapertisccelis, Spiritussancti velocitate deducta, virtutis tuae medicinam in hunc vini liquorem infundas. Descendatsuper hunc liquorem potentiae tuae donum, descendat puritas sanitatis,
exorcisetur

Crucis f Christi vexillo, benefdicatur dextera majestatis tuae, et corroboretur filii tui Domininostri signaculo. Praestosint, Domine.sancti
angeli et archangeli, et omnis militia coelestis exercitos.

DIE SECUNDA JULIl.

sanctorum Apostolorum, Martyrum, citus. Adsit sacerdotum, atque aliorum servorum tuorura fidelium
dienissima oratio
pii tui Ottonis,
,

333

absque

summa patriotarum admiratiOne convaluit. d Eamdem viniB. Ottonisbenedicti virtutem, sanitati acctoiu!
rsstitutae,

et specialiter sancti confessoris

,

sub cujus reliquiarum prsesentia, dum in tuo et in ipsius nomine, Domine Pater immense hunc liquorem dederimus infirmo sanando, continuo peragratis visceribus ejus, omnem
Pontificis
,

monasterio

professae sunt duae virgines moniales in ad S. sepulchrum Bamberga?, altera

'

Walburgis Apruchin, alteraMarthaGeringin, utraque ubi vinume phiala, cui particulacranii S. Ottonis
inclusa est, bibisset,

febri,

qua vehementer cru-

evomat violentiam fellis. Prosit, Pater misericordiarum, huic famulo tuo febribus laboranti, simulque
vexato, quartana, tertiana, quotidiana, excutiat frigora, arentia membra reficiat, dementiam mentis ad
scientiara revocet;

ciabatur, recreata est.

119 Catharina, Leonis Morich granarii quaestoris per prxdlAlbimaenii conjux, eodem malo correpta, ut prirnum clum vinum
ad fontera salutis Bambergam misit, et arportatum sacrum vinum bibit, continuo plurimis cum marito stupeutibus, melius habuit, altero die ex integro valens. Idem in eodem malo reraedium se expertum gloriatur vir senator Otto Muller Albiraaenius civis
:

mitatem
atque

manuum

dolorem capitis, oculorura infirpedum , brachiorum , pectoris,

omnmm membrorum,

tam extrinsecus, quam

intrinsecus, etmedullarum

depellat.

Somnum

quietis

infundat, etsalutemconferatsanitatis. Jube, Domine, per hanc tuam et sancti tui confessoris Ottonis invocationem, ab imisejus visceribus omnia expelli,

is

febri prostratus,
,

vinum

divi patroni sui in phar,

macum

ut nullam in eo

maculam

relinquens, ultra ad

eum

adhibuit consecuta sanitate salutare expertusest. Filiolaqusestorisgranarii Rutteldorfensis febricitans eodera pharmaco usa sanitatem mox
, ,

ingrediendi febris dicta habeat locum, sed salvatus

hic famulus tuus ab his malis, referat honori tuo et sancto confessori tuo Ottoni atque Pontifici , in

consecuta

Ecclesia sancta tua atque Catholica laudem, oranem

Bambergensis, male habitus a diuturna febri, non modo ipse, sed et familia, penum, quod negotiari non posset, penitus amiserat; tandem ad sanctum Episcopum confugit,
est.

Michael Sufer,

fullo

honorem, gratiarumque actionem, et perducatur in vitam ternam. Per eumdem Dominum nostrum Jesum Christum filium tuum qui tecum vivit et regnat in unitate ejusdem Spiritus Sancti Deus. Per
,

et ab

eodem, hausto ejus vino, sanus dimittitur.

fratris uxori,

Benignissimi archiatri sui virtutem

eodem

raalo

laboranti,

narrat;

quae

prole, ejusquoquepotentiamsensit.

cum geraina E Non leve virtutis

;

omnia secula seculorum.

Hic accipiat inandibuluro et intingat per dicendo crucis in calicem
, :

Ottonianae prodigium est

Anna Kautherin
vinum

haec

modum

tertiana laborans, B. Ottonis patrocinium implorat;

adjicit,

se ex devotione, ejus

bibiturara, et

ecce vix verba protuierat, et de incolumitate sibi

gratulatur.

Benedictio Dei Paftris, et

Fif lii etSpiritusfSancti

et

descendat

super hanc creaturam vini

Pax-j-tecum.
/

maneat

semper.

Amen.

Prxsens

divi Ottonis in febribus pdlendis auxilium.

117 Medicae B. Ottonis opi viginti et plures febriNanantwhic citantium prolium parentes suffragantur; quas nihil proficientibus quibusvis pharmacis, stillis aliquot
vini,

120 Eam ubi tres alii Michael Rae piscator, a Echardus Dreschner, artis pictoriee tiro, et Anna Korberin in eodem malo prostrati secuti essent, eamdem quoque adverterunt Sancti virtutem. Habuit Joannes Lamprecht, ordinis senatorii, filium, Erasmum nomine, febricitantem, qui B. Ottoni proesentatus, reductus est integer. Is ubi

variis

puerum in

plateis,

noraine B. Ottonis sacrati, pulmento raixtis,

sanitati profltentur restitutas.

Idem attestantur non anathemata in Divi bonorem et grati animi tesseram appensa. Non indigenas modo, sed exlerni quoque auxiliatricem Thaumaturgi opem depraedicant, quorum non pauci invocatum Patroni
paucae tabellas et

pallentem et ex eadem tertianalaborantem, offendit; ad fontera, a quo ipse salutem hauserat, duxit, et uterque sospes cura gaudio et plausu a parentibus misere fuit exceptus. Quaedara puella, quadrimula

torquebaturfebri:cumnullum, quodcumqueparentes adhibuere, remedium proficeret, in somnis admonetur,

ut auxilium efflagitaret a
urget,
S.

sui auxilium, in variis et corporis et animae periculis

Ottone. Illa

Imo ad acatholicos quoque tbaumaturga beati Episcopi manus sese extendit. Elisabeth Luc therana Ottonis (qui hujatis monasterii, postmodum
experti fuere.

matrem
filiae

ut ad S. Ottonem
,

deferretur, quae
bajulat,

satisfactura

eam ad Monasterium

Episcopi Bambergensis, a famulitio erat) uxor, dura a celebratis nuptiis promissi sui veram fidem profitendioblivisceretur, ex diuturnafebrijamad extrema

statim invenit, quaerens remedium pro filia; quod bibisset, quae enim baculo vinum S. Ottonis

cum

pervenerat, cui
incidit, S.

cum

suae proximae mortis

,

memoria

mdcxi

sponte regressa nixa ad Beati tumbam adrepsit, sua puerulus, xxiv Sept. anno est. Mauritius Appellt ad Montem febri liberatus est, postquam

Otto quoque

mariti patronus, ejusque

subit.

prodigiosa

deferri petiit, ubi bibito vino in Divi

dicto,

tumulum nomine benecum integritate corporis, anim quoque sa-

manus mentem

Ad

Beati

adductus est a Michaelis ad B. Ottonis tumulum miraculo addidit; professa, matre; qiae alterura huic periculo prodigam hausto Sancti vino, in partus

se

lutem obtinuit.

fuisse. Ottonis liberalitatem expertam hxc Anna, alia fassa fuit. Erat 121 Id quod et

118 Barbaram a Giech, matronam nobilem, per*< bene-

Andrsa Paminger,
prarfecti

stabuli

Illustnssimi

pr.nc.p.s

pore obtmta .

^^

Ma

misere torquebant, adhibitis frustra remediis, admonetur ab ancilla, quam habebat, ut ad B. Ottonem suppetias qusereret, quas
simul atque vinum sanctum vel primis labiis degustasset stupente aeatholico viro totaque familia, prodigiose impetravit. Alia, Sybilla a Murach dicta,
,

tinacis febris dolores

conjux,
aegre

corrinitur

qu* dum partui proxiraa febri Montem S. Mich. cum manto, in

postquam infallibilem

S. Ottonis

apud Deum inter-

cessionem a multis deprsedicatam audiisset, lpsam

experientia didicit; dum trimulara filiam suam maligna febri correptam Divo commendavit, qui sanatara

mdcx,, xix Apr.hs Anna Ool ra partura retulit. An. febris quotidianas moleslia Nordlingensis, continua Ottonis excita, petit ex plnala cruciatai fama d,vi honorem sacratum, sib. cum sacra vinum. in Divi
et reliquiis porrigl; impetrat, D

hausto Cbristi d,e, conscendit; ubi post aliquot dies felicem et Sancti vino, sanitaten,,

Cnsionis

postquamsuo med.co

persolvisset, sana ates .le'b,tas

--^Eodem
<=J

matri

reddidit.

Gertrudis Ungerim, institoris tum

die, qui coenaa

fil ra

Norinbergensis uxor, in nuhdihis Bambergensibus sanitatem mercata est; ubi enim febri decurabens,

Dominic sacererat, eodem Ca.harina noraine, ex

usda

Mri

liberata est.

Non

secus duo
et

CJ-^
e r

cal.ce b.bens.

J^
,b

ex hospitis sui consilio B. Ottonem imploravit, non

Julii T.
I.

Schuz hberi,

Joannes

Marga.e ha, su,

334

DE

S.

OTTONE

EPISC. ET CONF.
prodigiosus autem sanctus Episcop Us extinguendis febris caloribus, tam ^ mirao "' lari losum sese exhibuit in persanandis aliorum morh * S<"""''"' u rum generibus, usque adeo, ut vel solo ejus

A
aixtore
j. b.

liberatorem agnoverunt. Monachus quidara Benedictinus, in ipso Monte S. Mich. professus, febri, ut
vocant, putrida ex iraproviso correptus, hac usque

123

Quam

erat in

s.

adeo laborabat

ut

quodcumque remediura suggedestitutnm videns

,

tumul'
Int

rerent medici, frustra adhiberetur; aeger se tandem

attactu,
alios

omni humano
quaerere

auxilio

institit.

divinum Petit a fratribus, ut pro se ad

:

non pauci sanitatem adepti numeraturMichaelZieglerolim ab

S.

sint.

S. Stephan'

aedituus, qui

ex dorsi doloribus graviterdecumbens

Ottoni
dies se

Deum,

honorem S. Ottonis, preces funderent postea ad Beati aram oegre baculis innixus deducitur, vinum ex phiala bibit, etcontinuomeliusculehabere
in

ut

primum sacros
laboravit;

habituruni
faber eodem

vovit, continuo convaluit.

Wolfgangus

morbo
voto
,

expleto ad Sancti

tumbam

eundi

coepit,

post aliquot dies totus sanus,

quem paulo

toties sanavit S. Otto

ante omnes medicideposuerant, annoiiDCx.Et quara febrim, ab hac non parum

Testes sunt R. P. Fr.

Andreas Uthmuller Margaritam conjugem suam consecutam fuisse a S. Ottone, emisso ad Divum voto, attestatur
:

sanus

surrexit.

Idem

beneficii

praeservat.

Philippus Mez,

idem

sibi ipsi solatii fuisse

Carmelitanae familia; Prior, et Reverendus Doctor

cum enim octogenarius

doloribus
et ubi

pene,

asseverat maritus acutissimis capitis

Gangolphum canonicus, jam se febrim incessere advertentes, quo [letj. eo] malo ut obviam

Abraham

Sehrepfer, ad S.

qui alterationis

humorum

ergo,

irent,

Montem

S.

Michaelis ascendunt, et hausto

angeretur, ad suum patronum confuit vinum, in ejus honorem sacratum, partim bibit, partim oculis illinit, medico Thaumatureo sanus, gratias persolvit. Iisdem capitis dnloribus

S. Ottonis vino, revertuntur incolumes.

Abbas ad
XIII.

misere torquebatur reverendissimus P. is cum S. Stephani Herbipoli

;

Kilianus
S.

Ottonis

Vinum benedictum

conlra
ulia

morsus

reliquias

veneraturus ad monasterium

divertisset.

rabidorumcanum, etvaria tonem benificia.

per S. Ot-

concepto ad Sanctum voto, suae sanitatis auctorem

S.

Ottonem depraedicavit. 124 Elisabetha Zieglerin,

facta, conjux,

senis,

cujus supra
,
^-

mentio
Formnla
bc-

annis nata lxxix, doloruni

in acceptis
;

\J r &
anis

benedicendi vinum, pro

iis,

qui a rabidi

suoruin liberationem B. Ottoni fert

dum

ctum

tiinun

morsu lessi sunt Nimirum ut supra, mutatis mutandis. Salvum facfamulum tuum. eJ. L)eus meus Domine exaudi. Et clamor meus.

enim
etc.

fiosculos,

de Beati

tumba sumptos,

menibris

languentibusdevoteapplicat, sanitate donatur. Virgo monialis ad sanctum Sepulchrum Bambergae pro

fessa,

Barbara,

Schrepferin

pluribus

mensibus
adhibuit,

febri divexata, ubi varia

remedia frustra

OREMUS.
Exaudi nos, Domine sancte Pater omnipotens aeterne Deus, et mittere dignare Angelum sanctum tuum de coelis, qui benedicere et sanctiflcare dignetur hanc creaturam vini, ut hic famulus tuus, qui
lethifero rabidi

tandem

floribus a Divi

tumba

collectis, queis collum

rei veritati

circumdedit, a morbo recreata est, cujus

Antistita

manu

propria subscripsit. Fr. Balthasar,

in monasterio ad S. Michaelis
febri

monachus, laborabat

duplici

tertiana, nihil
;

proficientibus quibus-

cumque remediis
sanitatem quserit,
cineribus de

tandem ad sanctum Episcopum

canis

morsu

laesus est, intercedente

quam

et

invenit,
vis

dum

Sancti

sancto tuo Confessore atque Pontitice Ottone, cujus sutf ragiis suffultus, pristinam sanitatem, tam mentis

quam

corporis, et ab hoc noxiali morsu liberationem consequi mereatur. Per Dominum nostrum Jesum

morbi penitus evanuit. Monachus in eodem monasterio professus, nomine Burkardus; haemorrhoea laborans, ad Divum
collo

suspensis,

confugit, convaluitque

ejus

ope. Id beneficii

dum

Christum tilium tuum, qui tecum vivit et regnat in umtate Spiritus sancti Deus per omnia secula seculorum.

ex pudore

reticuisset,

nec quas

debebat gratias

persolvisset, febri correptus est,

qua itidem

sanct:

Episcopi ope, hausto nimirum vino sacro, liberatus, utrumque simul beneficium, priorisque ingrati-

ANTIPHONA.
per omnia laudabilis, qui famulum suum vere vivere monstrat apud se cujus
pietas

tudinis pcenam,
est.

malum secundum

fuisse, professus

F
S. Episcopi patrocinium, hausto in sui hono-

Salvatoris

123

rem benedicto

vino, senserunt devoti Divo clientes,

apiuribm

illustrat

tumulum

gratia curationum.

i Ecce Sacerdos magnus, Bj Qui in diebus suis placuit Deo.

duo conjuges Bartholomaeus Hebenstreid et ejus uxor, Auraei superioris incolae ipse epilepticus,
;

haec febricitans, Ottoniana in inale affectos beneficentia exciti, Bambergam advolant, vino in ejus

OREMUS.
Deus, in cujus virtute beatus Otto Confessor et solidandas in fide gentes incredulas, rapidi fluminis cursum prece restrinxit; concede propitius ut qui Doctor factus est infldelium popu;

nomine sacrato utuntur, et derepente sanantur. Margaretha, Joannis Lugenhein piscatoris Bambergensis uxor, altera a partu hebdomada, tam ardenti
morbi dolores, febri correpta est, ut adintolerabiles maritus admonitus ipsa phraenesis accederet; ejus
S.

Pontifex, ad

Ottonem implorat, vinumque

in

ejus

honore

lorum

in

terris,

pro nobis ad te pius

intercessor

benedictum segrotas defert, quo

amicis,

bibito,

stupentibus

efhciatur in coelis.

Christum

filium

unitate Spiritus

Per Dominum nostrum Jesum tuum, qui tecum vivit et regnat in sancti Deus, per omnia secula se-

a morbo et doloribus simul recreata est. diu Alia ejusdem nominis, itidem Bambergensis, cruciabatur, haec invocato Pamultumque angina

culorum. Amen.

Hic accipiat mandibulum

et

intingat per
:

modum

nuncupatoque in ejus honorem haustoque voto, continuo melius habere ccepit, ab convaluit. Joannes Philmut, vino, ex integro
troni sui patrocinio

Dm
(

crucis in calicem, dicendo

equestri

pnncipis Reverendissimi et Ulustrissimi

offlcio,

Bambergensis
Benedictio Dei Patris f, et Filii f, et Spiritus sancti descendat super hanc creaturam vini et

morbo regio seu

ictero

ut

maneat

semper. Amen.

is vocant) jam contabuerat, et vix est reddiexhausto S. Ottonis vino, subito sanitati a cane tus. Paulus Osterbach, lanio Hircheidensis,

ossibus haesit;

rabido,

DIE SECUNDA JULII.

rabido, venenato morsu laesus, ut primum S. Ottonem invocavit, medicum expertus est.
reddat Dei

33S
misericordiam,
j)

126 Huic non absimile estbeneficium, quod in se profectum esse, Joannes Mokell faber a divoOttone
'*

qua angelorum socielali ahqnando copulari eaque xtcrnum frui possimus. Reliquum esl, ut homiliarum ipsarum ordinem, sicuti eum
Slorrrus desctipsit, subjicinmus.

AICTORE
i.

B.

S.

^rarius gratus agnoscit. Is a furioso cane periculose morsus, non aliud veneno remediura adhibuit, nisi

129 Est
tivitate.

aittcm sermo

i.

De Adventu. n
iv.

In

NaIn

ni.

De

S.

vinum,

nomine

Stephano.

sancti

De

Episcopi

S.'

benedictum.
hujus

Joanne
vi.

^dfert quotannis

ad S. Ottonis
in grati

tumbam cereum
;

Caspar Frank lanio,

Evangelista. v. De sanctis Innocentibus. Circumcisione. vn. In Epiphania. vm. In

tione S. Maria. ix.
in jejunio. xi.

animi tesseram

Purifica-

pericnlo exemptum profitetur, quod se patrocinio, canis rabidi morsu, una cum filia incurvenenato
rerat.

lnQuadragesima. x. Dominica i Dominica in Palmis. xu. In coena

In Fridericum Seidlen Gaustadianum

insiluit,

tanta

rabie furiosus canis

raret,
relictis

ut totam faciem lace-

quam

paucaB vini

Domini. xni. In Parasceve. xiv. In Pascha. xv. In festo sanctorum Petri et Pauli. xvi. S. Laurentii M. xvn. In assumptione S. Mariaj. xvm. In
Nativitate S. Mariae. xix. In festo S. Michaelis arcliangeh xx. De omnibus Sanctis. xxi. In festo S. Martini

stillae sanitati

dederunt

ad perpetuam miraculi memoriam cicatriciQuodduo parvuli Hallstadiani Joannes Hofman lius. et Martha Deurlein a cane laesi, veneno infecti, parentes eorum sancto permanserint incolumes
,

Episcopi. xxn. S. Nicolai Episcopi. xxm. De Apostolis. xxiv. Indedicatione ecclesise. xxv. Sermo Decani in concilio Fratrum. xxvi. De

Episcopo
obliti

in acceptis referunt.

ldem

Martyribus.

beneticii

minime

xxvii.

Faber et ejus uxor Helena, Schluselavenses, quos a veneno S. Patroni patrocifuciunt Georgius

nium prodigiose praeservavit. Suum denique servatorem S. Ottonem depreedicant Henricus Fliger in crure, et Andreas Furst puer in manibus lassi.

una. xxix. Dominica die quandocumque. xxx. Quandocumque volueris. xxxi, Exhortatio. xxxn. Sermo beati Bernardi Clarevallensium abbatis. xxxiu.

De Confessoribus. xxvm. De Virgine

XIV. Appcntlicula de S. Oltonis MSS. qii<B supersunt.

Bollandi schedas invents snnt

homiliis

agenda mortuorum. xxxiv. In subitanea In tempore tribulationis. xxxvi. Exhortatio bona. xxxvn.Sermo de Dominica oratione. xxxvm. Item de eodem. Addtt Storerus, suhjungi
in

Sermo

morte.

xxxv.

symbolum Et
;

in fine

Expliciunt sermones.

_nter

lillerx.

nostri

P.

Francisci Storer, dalx Ingolstadii

MDCL, quibus vir eruditus diligenter

upus JeActis

xxn Februarii enumerat, qux ad

lis

VITA
Auctore Synchrono, qui Sefridum pra? ocuhabuit, et hinc indc contraxit.

Sanctorum conducere posse existimabat.Ad sanctum uostrum Oltonem spectanthccc verba: Deinde cum Rev. Va. etiam Sanctorum libros, quos ediderint
,

recensere

soleat,

fortassis

nondum etiam
et

Ex

edilione Canisii correcta et emendala.

nccepit, in

nostro hoc collegio esse homilias beati

Ottonis Episcopi

Rambergensis, antiqua lingua

characterescriptas, Titulus, fugiente jam charactere,

iste legitur
:

PROLOGUS
AUCTORIS.
lcripturus Se
itnpari

Incipiunt sermones beati Ottonis Batriginla, quos omtles simplices

benberg
series
ait, et

Episcopi in adventu Domini. Subjungitur

et

sermonimi octo

maximam partem tantum proponere

:

doctri-

nam Christianam

censetautem, non male aliquando

vitam beati Ottonis episcopi, ac Pommeranas gentis apostoli, grandi quidem affectu, sed
facultate materiam ingredior sacram,

edendos, ad ostendendum Pomeranis,

vibus etcontractis,

quam

Mendu

fidem

gi

primo hauserint. Notandum inprsedictis homiliis breSanclorum el Sanclarum nominibus plerumque titulum prsrfigi Domini vel Dominae. Ita, q inquit dictus Storcrus, in sermone de nalivilate B. V. i:on semel appeltatur Dominus Joachim, item Domina Anna. In sermone de sanctis, Petro et Paulo; n^ster Dominus sanctus Petrus, et hi duo Domini ; cujus
moris vesligia alibi reperiunlur ; imo
nullis Gallise partibus
et hodie in

duo riam Dei et haec finaliter intendens, ut virtutum et meritorum *** xm 'ejus auctorDeus, in illoglorificetur, et delucerna in P'"

domo Domini^sublimiter
tionis

accensa, pietatis ac devoChristi

lucem

fideles accipiaut.
et

enim bonus

odor est in ipso

universa Ecclesia.

Tamquam

non-

paranymphus et amicus sponsi fragrans et ipse ungnentis optimis, unguento contritionis ac devotionis et in Deum ac proximum preciosae pietatis.
;

hujusmodi locutiones in usu esse

exhibet Storerus.

novimus.

128 Sermonum istorum specimen

Unguentum enim contriti cordis et humiliatis, tamquam pauper spiritu, pedibus Domini suppliciter exhibuit, aperiens os suum in oratione, et pro
delectis suis jugiter interpellans;

unum

describendo,

habitum
dulno
in

in festo saucti Michaelis

unde

et Christus

archangeli, procul

prxfixo
coelis

themate

Monte monaclwrum, hoc Angeli eorum semper vident in

purgavit peccata ipsius,

et

exaltavit in

a?ternum

cornu

ipsius.

Unguentum autem

devotionis, in

quo

faciem patris mei. Concionis brevitatem intelHges ex eu, quod npn impleat unius folii eltartx inteijram fuciem scu paginam. Porro in ca sanctus Otto
uitide explicat, bonoiuin angelornin erga liomincs ntinisteiia, malorum artes ad eorumtiem pernkiem; bonos,
<>t

recordatio divinorum

benefieiorum

intelligitur, in

obsequium divini cultus, tamquam in caput redemtam pie ac copiose efludit, ut expresse de Et domus impleta est ex odore illo dictum videatur unguenti. Non solum enim sua persona, tamquam
ptoris,
:

cnstodes el tutelares proponcndo.

qni clienlum opera

sacerdos et pontifex, per exhibitionem

coelestium

]ia

Dumino

reprsesentenl

malosautem, quinonminus

sacramentorum

obtulit

Domino

sacrificiumjustitiae,

fohcite

homines in perditionem a-temam, quam satis graphice depingit, perlrahcre moliantur. Tum audito-

res excitat, ut "sanctis angelis sese commendenl, prxsertim sancto Michacli, ulpotc cui data sit potestas

oblationes et holocausta, accedens per semetipsum ad Deum, sed etiam in diversis locis, iu vicinis et remotis episcopiis, grandi sumptu et labore Cliristo niultas fundavit et restauravit ecclesias, in quibus

animas jnstorum et pcccatorum. Dcmmn ad sanetum Miim archangelum, cujus festintas agebatur, maximerecurrendum, utpropitiam nobis
concludit,

super

miserationes

disoiplinis, ac divinis sacrificiis

ciatur,

Domini recoluntur, et spiritualibus mors Domini annundonec veniat. Uuguentum autem pietatis, quod

336
A,

VITA

S.

OTTONIS EP. B*.MB. POMER. APOST.

ex
orani specie
et

quod de latissimo sinu

misericordiae,

carifatis,

laribus tradiderunt. Qui

in spe

cum

diligenter enutritu
'

atotohe
sbfrtdo.

tamquam ex aromatibus,

omni

bona ad annos discretionis pervenisset

in

pulvere pigmentario, universo corpori praeparatur, quis abundantius membris Christi exhibuit? Taceo
infinitas ejus expensas, et miserationes,

quas
:

fecit

transeo in ecclesiis Domini coram Deo immortales quas in locis definitis, in hospieleemosynas illius, talibus, et mansionibus pauperum diligentissima

apud extera loca deraorante, frater ejus puer, domum nrn suo posse gubernabat, tenuiter adjuvans

defuncti sunt, et quae in possessionibus et pecun' alter filius eornm Fridericus ; mii futurus, possedit. Ottone igitur gratia studii

reliquerunt

fratrem
ali-

quas in terras cura; redemptiones captivorum et immenac remotas mittendo, erogavit alienas
,
:

sam pecuniam, quam de manu

ejus

in

ccelestes

thesauros nianus pauperum quotidie deportaverunt, quis enumerare sufficiat? Profecto miserationes
ejus super

metrorumque regulis tenaci memoriae commendatis cum ad altiora studia non haberet sumptus, fratri suo sive aliis cognatis importunus esse noluit
odiosus
;

positum. Otto autem percursis quibus Poetis et Philosophis, et Grammaticre

suu:n
in studio

lf mter Mus,

4.

jam tum
in

vel in ipsa adolescentia verecundiam

omnia opera

sed

etiam

ejus. Nam non solum sua, seipsum pro lucro animarum Christo

secutus, et bonae opinionis pulchritudinem.

2 Itaque
cepit,

Poloniam peregre vadens

ubi sciebat
J*udimagi.

impendit. divinitus ab ipso directus in pcenitentiam

litteratorum esse penuriam, scholam puerorum ac-

Pomeranae gentis, cujus per Evangelium

tulit

Christi,

abominationes,

et

gubernavit ad

Dominum

c&r

seque ipsum instruendo atque honori habitus est. hrevi tempore ditatus
et

alios docendo,

sfrum

In

p
,

lonia agil

ipsius, perferens in

ea contumelias, persecutiones,

Linguam quoque
altiora paulatim
tatis, et

terrae illius apprehendit, atque ad

passiones

et ferventissimo cordis affectu,

pro lege

progrediens, parsimoniae,

frun-ali-

Dei sui mori coronamque martyrii adipisci desiderans. Haec idcirco brevi epilogo praemisi, ut quantus
sit
iste,

bat.

Ob

castimoniae disciplinis litteraturam adornaea igitur studia omnibus gratus, magnorum

sibi

de

quo

sermo habendus

est,

in capite

virorum atque potentum, suffragante

poris
elegantia,
applicuit.

etiam cor-

libelli

videatur, et de tantopontifice, de novopatro-

no, non solum nostra specialiter, sed etiam omnis

contubernio ac familiaritati sese Legationibus etiam et responsis, inter

generaliter Ecclesia glorietur, qui senescente

jam

magnas personas
tuit,

seculoetad occasum vergente, secundum incrementa

et
stella in

deferendis, apprime aptus erat. Denique occasione legationum Duci Polonise inno-

consummationes perfectionis apparuit, quasi matutinain medio nebula9, et quasi lux plena

magnamque

in

oculis

ejus et placeret

totius

curi

gratiam invenit,
obsequio

ita ut

Duci

talis clerici
ubi magimi-

diebus suis lucens, et quasi sol refulgens, sic

domum suam
fecit.

honestare. Ita ergo se multa

aliquot annos probe et sauxor d Ducis defuncta est.

temploDei, Romani imperii ac sacerdotii firmamentura, gemraa sacerdotum, spiritualis ordinis decus et praesidium, prasdicator veritatis, et
refulsit in

opportunitate ac modestia Duci aptavit, ettoti curiae

bus

gralits,

gratum

Cumque

pienter ibi

raansisset,

Martha frequens, et fervens in obsequio Domini.Iesu, pater, minister, ac susceptor

doctor gentium,

Expletis igitur diebus Iamentationis ac luctus, cum

se laetius

Dux habere

ccepisset, Otto qui

;

cum maultra ad
in

peregrinorum, captivorum, etomnium

Christi.
giosi ac probatissimi viri,

membrorum

joribus terrae frequenter erat

tentare et investi-

Scripta sunt autem iu libro hoc, quae reli-

gare ccepit de animo Ducis,

alios

si

quomodo

viderunt,
inseratur,

et

nobis

ab ipso gesta oculis suis fideliter enarraverunt, ut in

privati

thoros venire cogitaret, adjungens quod

nobilitas,

partibus Theutonicis, honestissimum possel invenire

testimonio veritatis nihil

amoris et gratias

matrimonium, per quod raagna

tius Theutonici regni potentia

immo

to-

sed opera ejus,

et

quae in

summa

sinceritate

veritate in

Deo facta sunt. honorem Dei et

summis

amicitiis con-

jungeretur.

Dum

haec Otto crebro monet, sermo ad

tractare, deinde
ipsura OttoDuci tenotescit,

utilitatem Ecclesiae proferantur.

Ducem

perlatus est.
ille

3 Prirao autem ccepit apud se

ANKOTATA.
Hoc
.

consilium habere

cum

aliis,

postmodum

nem ad
prologo
caret
cdilio

consilium vocare, plenius ab eo remcogni-

reccnlior

Jaschii

qui

auctorem anonymum vixisse putat anno mcxx, et comilem sociumque fuisse S. Ottonis in convertendagente Pomeranica. Vevum ex poslvemis linjus pr&fatiunculze
verbis, opposilum certo constal, ditm

turus. Itaque Otto de majestate ac potentia Romani imperii, et de antiqua et clarissima Regis prosapia,

dicuntur scripta esse in libro hoc, quae religiosi ac probatissimi viri

pauca pramittens, de viduitate sororis ejus, Doe, quodque eam Tmperatordignis thalamis sociare volens, totius curiaa ac Principum, super
minaeviduae

hocconsilium exspectaret, plurima subjunxit,

feli-

ab ipso gesta oculis suis viderunt, et nobis fideliter enarraverunt. Vide plura in commenlario prtrvto 2.

cem

fore affirmans, cui tantae pulchritudinis thorus

Qus
erant,

hic et in lote opeie

e.x

male apud Canisium impressa

edilione Jaschii reslituimus.

parte autem Ducis monebat, ultra in imperiis nihil ei quserendum, nisi amicos, genus, potentiam utpote cui opes abuude suppeditarent.
contingeret.

Ex

LIBER PRIMUS
CAPUT
reth,
I.

Quid plura? Dux ipse omnesque consilii participes, a Deo sermonem esse dicunt. Deinde magis ac magis

Ducem hortantur
hoc
gloriara

raonent publice ac privatim, tam ingens decus, tam opportune venientem

sui,

Orius, sludia, legationes, gratia

promotio ad episcopatum gensem. a

a
l
Clarisortus
natalibus;

apud CcesaBumber-

mature captandam. Ubi autem ad plenum nisi Duci res animo sedit, non prius adgredi voluit, placeret. Habito igitur et hoc principibus Polonia? seid idem omnes colloquio, invenit assensum
;

tantaque quuntur, probant, cupiunt, tanta claritate

nobilitate illustrari Poloniam. 4 Otto igitur pro tali consilio

magnus

et clarus

Oemper

memoria?, Otto Deatissimus ex Suevia duxit originem. Parentes ejus equidem, Patrem dico et matrem, ingenuae
conditionis c nobilitate clari et honorabiles, in divitiis

honorandaj

ac divinae

habitus est.
eligitur, et

Cum

ergo de nuntiis ageretur,

viri coraites
ei

e* ipse ad Ct"

,ittW,

magni summique

decer-

autem

et

opibus mtdiocres, filium

litteris

suum

in

nenuntur; vestitur, ornatur, ditatur, omnibusque abunde cessariis, quae usus honorque poscebat, m expeditur; sicque in multa gratia dirigHur,

primaeva aetate

erudiendum,

disciplinis scho-

summae

Iee;ationis

secretissimo

officio,

gratiam gloriam

DIE SECUNDA JULII.

337

gloriam recepturus. Eo tempore soror Imperatricis ipams, digno honore et apparatu in contubermo de qua ille magn affinitatis sperans manebat;
necessitudines
ac
potentiae,

episcopatum sublimato, Otto sigillum Imneratom n et officium Cancellari* suscepitfuntaque industria

et bonitate se in

AICTORE
-EFBIDO.

secundum magniflcentiam generis

fehces de
illa

nuptias exspectabat.

vroremti'. ^tulaUmis,.

nuntns et petitione Ducis, Res Acceptis respondit; magnse legationi, consilio prinhilariter gratias tamen cipum se responsurum pollicetur agens Deo, vota sua de honore sororis opportune promotum ln. Consilium lgitur de tanto negotio
igitur
,

ab omnibus curialibus amaretur, et a cunctis ei deferretur Imperator vero famosum ac laboriosum opus Spirensis monasterii habebat in manibus, omnes sapientes ac
illa

gessit, ut

industrios architectos, fabros, caementarios aliosque

opifices regni sui, vel etiam

habens cum Episcopis

et

Archicpiscopis aliisque

principibus seu magnis viris, magnifice tractat rem et retractat, nuntiis interim ad decus imperiale bene
habitis.

de aliis regnis in ipso opere habens, aurum et argentum et pecuniam multam sumptusque infinitos annis singulis expendebat Atmagistri operis, partim negligentes, partim etiam

Denique ubisatis omnia exquisita videntur,

commoda sectati, rem tarde promovebant. Comraomtus ergo Princeps a fidelibus suis, de jactura impensorum, diligentius tractare ccepit, ac
sua
securus de Ottonis
fide, diligeotia,

vocatis eis.rem perse breviter exequiturlmperator; Ducem Poloniae, nobilitate, opibus ac potentia

et sagacitate,

dignum altis thalamis; sororem quoque suara unicam unici fratris, gratam sibi prae cunctis rebus, libenti animo tali viro copulare, quia suis fidissimis
hoc visum sit consiliariis. Addit etiara, hoc coramercio duos populos confcederari, Poloniae res nobilitari, Duci amicos, potentiam et gloriam conquiri.

omne opus ei commisit; praecipiens ut tam opifices, quam magistri eorum illi soli parerent, omnemque
pecuniam, sumptus et impensas ab eo expeterent, iliique retaxarent. Sed quid Nam facile dici potest, quanta conservatio rerum facta sit et quanta structurse promotio. Ita ergo in omnibus rebus,
'?
,

Deo proposito
alter Jo.eph,

praestabilem se et

charum summis
quasi

et raediocribus Otto faciebat in aula Regis,

B
Qua occasione

8 Figiturergo contractui locus et tempus, remittuntur nuntii, magnis cumulati rauneribus, ingens pro personarum dignitate , utrimque apparatus
,

curam gerens universorum.

hac vita migravit

rebus componitur. Duce igitur optatis thalamis potito, major iterum gratia Ottoni accesnuptialibus

suique paranymphi Domina oblita non est, in omni domo sua inclitura, charum, etfamiliarem eura habens. Et quotiens germauo suo Imperatori dona
sit,
ita

8 Interea Rupertus Babenbergensis Epi. copus de g k. Itaque ex more temporis in signia episcopatus ad curiam allata sunt, et petitio denum ad Ecclesiae pro pastore. Sed Imperator consilio sex eP :sc P at <"* Tgen mensiuin ponit inducias; Ecclesia vero Babenber- sm gensis cura Clero et populo, Deo interim devotissime
,

placet

vel responsa

mittebat,
;

Otto internuntius et fidus

est

Cnsari,

mediator

fuit

factaque

per eum_ quasi una

et

pro idoneo rectore supplicabat. Elapsis ergo induciarum diebus, cumjam tempus esset mittendi ad curiara pro Episcopo Imperator benignitatis et
,

respublica,

domus Imperatoris

domus Ducis.

gratiae litteris nuncios evocans,

sias

Cumque
et

inter eas saepe iret, et rediret, Imperator,

inventum

indicat

idoneum illi EccleEpiscopum inter spem et

:

vir sagax, legati fidem et

prudentiam animadvertit;

metum

eum ac necessarium
menti
scripsit

quamvis sorori ac sororis marito commodum agnosceret, intelligebat tamen altiori dignitati hunc fore opportunum. Quare clebeneficentia

rem Domino Babenbergenses commendabant. Abeuntibus ergo nuntiis, summis et

anxii attentius praecipuis de ipsa Ecclesia viris,
laicis
;

reliqui

omnes

tam Clericis quam minimo usque ad maximum,

processione

eum

alliciens

sorori

pro

eo

in

proxima Dominica ante Nativitatem Domini,

Crucibus

verba postulationis, suis dicens talem Clericum obsequiis necessarium. Soror autem et Dux
in multis
divitiis

elatis

cum

montem

beati

Michaelis asceudunt, angelica suffragia quajsituri;

scilicet

benefacientes Capellano suo, in

beatus Michael archangelus

ccelestis roilitias

multa honestatis gratia Imperatori eum quamvis

inviti

signifer, negotio

huic se ingereret, ut ejus strenuo

demiserunt f. 6 Imperator vero

primo

in

levibus

eum

rebus

interventu, strenuum, bonum et gnarum provisorem accipere mererentur. Quos in

suerse
miseri-

*l

primo

ad

Capellani

exercens, familiari ejus servitio in raultis bene usus est, psalmos et orationes privatas, si quando vacabat,

cordia

et

veritate

summa

divinitas

interventu

cum

eo ruminare solebat.

Nam

adeo litteratus

tus.

archangeli, exaudivit, ut ipse rerum probavit evenNam et legati Ecclesiae ab omni imperatoria

erat Imperator, ut per se breves g legeret ac face-

majestate honorabiliter suscepti sunt, et optime de

negotio suo expediti.

Videns igitur hoc placere Imperatori, psalmos hymnos, capitula et orationes per totum annum, ut memoriter cursim dicere posset, effurmare Cleret.

et

9 Imperator etenim
quit,

annuens

eis,

quantam, in9 "'

sulicitudinem geramus

pro Ecclesia vestra,

ricus elaborabat, aliisque capellanis alias intentis, hic semper praesto erat, et Psalterium h, quo uti
solebat Imperator, sub ascella jugiter habens, vel ad sellam suam jugiter dependens, quociens opus erat, requirenti obtulit Imperatori. Nihilenim Otto
nis solertia negligendurn putabat,

rectorem

hinc advertere potestis, quod non vobis destinandum putaverimus

''["^'J^ temere aut subito mera0j

;

sed

magis consilio et deliberatione, mora teraporis ct a cura diligenter exquisita. Nec mirum sane nostis, nostris enim proximis ac progenitoribus, ut
;

quo

sibi

gratiam

Ecclesia

illa

fundata, praediis et possessionibus feu-

Domini conciliare valeret. Unde mane, vesperi, omni tempore cum Psalterio suo ad manum Iraperatoris prassto se Otto exhibuit.

datis, et ministerialibus et

omniumrerum
quod
de
aliis

nffluentia

ditata

et

sublimata est

Ecclesiis

ttiriie

Ca cetl

ad ani

7 Porro illis diebus investituras Erclesiaruro Imperatores dare solebant, et quotiens Episcopi de-

cedebant, id
et

*wnus,

moris erat, ut Ecclesia

illa

baculum

annulum Imperatori transmittens, de curia expostularet Episcopum. Multi ergo nobiles et magni.
cognati ac filii principum in curia degebant, spe promotionis, vice capellanorum Imperatori obsequentes, Inter quos omnes tam sequaliter et composite Otto se gerebat, ut neque ex elatione invidiam, neque ex vilitate despectum incurreret.
viri,

omnino illi adhucintegra dicere nonpossumus, conservata. Quare in talem domum, manent. e't providum et sagacem et rerum conservatorem; non vanum, nonsuperbum convenit intromittere rectorem. Unde alias non ita soliciti fuiraus, sed cito et absque temporis dilatione fecimus, quod faciendum erat. Cumque his et hujusmodi verbis consilium suum legatis semel et iterum commendaret Impehaec

rator,

qnidam ex

eis

tamquam

pert;esi

dilatione,

Denique quodam eorum, qui Cancellarius

fuit,

ad

ubinam, vel qui esset sciscitantur. Nonne, inquit, praasto est, et raanu arripiens Ottonem capelianum suum (ibi enim erat, elegantis
personas

Imperator,

338

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

Inipsoigitur articnlo adhuc in curiapositus v
vovit
t

personae, ac indutus bonis vestibus, tonsura, forma,

Al
s.

CTORE
PBIDO.

totoque habituintus et exterius clericum praeferensj

Domino, numquam se

in episcopatu

man
suae
n'

En,
illi,

inquit, hic est

Dominus

vester, hic est

Baben-

rum,

nisi

etconsecrationem pariter,

et investitu

bergensis Ecclesiae Antistes. Consternati ad

horam
dejectis

canonice, consensu et petitione

Ecclesiae

invicem
et

respiciunt,
:

illumqiie

oculis

manu Domini

Apostolici suscipere mereretur

sumunt

resumunt

aliiquenobiles circiimstantes,

autem Natalis Domini Moguntiae cum lmperat

celebravit, dehinc retentis ex parte atque ex dimissis legatis, qui pro se venerant, in curia ma sit diebus pene xl, decore magno et honest t Imperatore ipso et omni aula plurimuiuei def rente.

qui autsibi aut suis cupiebant, nutu ac mussitatione

legatos quasi ad contradictionem instigabant.

10 Legati
obtrcctantitn
ncqitidtjiiam
in vidis

autem subtristes;
r.obis

Sperabamus,
J

in-

quiunt, aliquem ex

dominis et principibus,

curiae

'

nostrae parentatum, ac

notum, dominatorem ...

nos accepturos. Nam hunc, quis sit, aut unde sit, ignoramus. Imperator autem reprobationem personas haud sustinens; et vultis, ait, scire quis sit? Volumus, inquiunt Profecto, ait, ego pater ejus sum, et Babenberg mater ejus debet esse. Verbum hoc Inutare non poterimus. Si quis autem huic
:

ANNOTATA.
a In editione Canisii prssflgitw hic tituhs : Incipit ac Deo digni Ottonis Episcopi
et

vita venerabilis

confessoris Apostoli
ponil titulum hoc

Pomeranorum.
:

Jascltius

alium

nostrse ordinationi, quae a

Deo

est,

contraire tem-

modo

ptaverit, offensam nostrae indignationis procul dubio

tonis

Pomeranorum

Incipit liber de vifa S Ot-

apostoli.

In
:

Nonenim levitate aut privatis commodis ducimur, sed quod iionestissimum et maxime illi Ecclesiae necessarium esse perspeximus, id simplici
incurret.

in capita

37, sed absque

tilulis

hoc, liber dividitur in Canisiana tituli

animo

in

hoc negotio

sectati

snmus. De expertis
/.

plures sunt, capita a Grelsero dicta; utfacile observare possis, pro amanuensium ingenio, nonnulia hinc inde addila aut conlracta esse, ut etiam de Ebbone in com-

rebus non incertum judicium est

Longa hunc ho;

mentario prxmonuimtts. Nostra hic

est divisio

capitum

minem

experientia et probafioneditlieimus

patien-

numerorum
nihil, sed

elc.

more

Majoribus semper

usitato.

tiam.sagacitatem etdiligentiam inexequendisparvis rebus; strenuitatem ejus in magnis negotiis notam

b Paucis observo, Andream ex hoc et sequenti capite ex Ebbone accepisse omnia usque ad caput E

habemus. Denique absentatio ejus

nostras

magnum domui

suumxvi.
c

evcclus

sit.

quam ipse de omnibus rebus strenue ac fideliter expedire solebat. Otto igitur audita clementia Imperatoris, ad \ i pedes ejus sternitur, ubertim larhrymas fundens.
fiet,

impedimentum

De

conditione,

origine.

et

nobilitate

Sancti,

in

commentario satisdiclttm est. d De ea Ducis uxore et subsecutis secundis cum Sophia, alias Juditha, Henrici IP sorore nupiiis, vide

legati, prostratum levant; ille humiliter recusat; se pauperem, se indignum tanta? dignitatis affirmans justius esse, viros ingenuos, claros, no:

Accurrunt

commentarium

6.

e Cujus vidua fucrit, ibidem invenies. Sed repetitio viduaj, Itic nullum sensum faat ; malim legere

Dominae

Mles, potentes ac divites, et concapellanos suos, ad

tales honores conscendere. Cernitis, ait Imperator, qua hic homo seratur ambitione? Jam tertio recu-

Judithae.
f Alia
esl.

Ebbonis nanalio, ut

citato

loco explicalum

sat;jamduos episcopatus
transferri rogavit.

sibi oblatos, ad socios Quid vobis videtur? Augustiensi episcopatui eum locare voluimus sed iste sciens, quod hereditas ad quam primo festinatur, in fine benedictione carebit.eos, quise priores in laboribus
;

g Per breves,
h

intelligo httcras

si

de hrevibus plura

cupis, adi Glossarium Cangii.

De

Psalterio

et

Spalterio aliqua notavit Gretseet

rus pag.

380;

nos legimus

legeudum putamus Psalcura perficiendx ecclesix

terium.
i

curias nostras extiterant, prius ad quietem venire, justum esse dicebat. Postea vero de Halberstadensi episcopatu, sibi a nobis oblato, similiter fecit. Quid ergo? Spero, ait, Babenber-

et

exercitiis

De

Cancellariimunere
Vule

et

Spirensis, alibi egimus.

k
1

xi Julii mcii.

tn

commentario explanatioilerum

nerii inscriptionis

tumuli.

gens; Ecclesiai hunc divinitus esse reservatum. Haac

diccns,

De

his

omnibus

vidcndus

commentarii

annulum episcopalem

digito ejus

prsevtt

6.

infixit

et

baculum deditilli; sicque vestitumlegatis consignavit; moxque ab omni curia ei acclamatur. Legati
ergo rem a Deo esse cognoscentes, suscipiunt,
plectuntnr,

Hanc S.

Otlonis relitjiosam observanliam egre-

gie tuetur Grelsertis a pag. 3'J2, aduersus

Crameri

el

am-

aliorum prsedicantium calumnias.

Patrem suum illum vocantes.Quos etiam alloquens Imperator Assumite, ait 1'oniinnn. vestrum, et omni reverentia,
et
:

Dominum

CAPUT
Ingressas in

II.

dilectione

ac oo.nfafe ipsum complectimini. novit omma, non me. homincm

Testor eum, qui nosse mortalem, cui

posito,

honesfius ac tutius ejus loci cura credi potuisset. Me quoque v.vo et in imperio Romanorum
qui

eccksiam sumn, consecralio cl commcndatio per Paschalem PP- a quo paliio donatus, regimen sancle ordilur.

hunc

tetigerit.

tangetpupiHam
ei

oculi mei.

1'ium rjus

12 Bis modis, hocordine, ad pontificatus gradus scanderecoactus, segrequidem,

Xost

haec Princeps

eum multa

Augustensi

et

Wirzburgensi
friijidahi"'"'

haesi-

temporc
schlsmatte
totitm

"""'" consensit; propter de investitiira contentio" 'ter regnura et sacerdotium, et propter electlon Ecclesiarum. quas evacuare, ac sibi vendi;
'

mandat Episcopis,
tatu,

de curia sua honoratis nudipes ^ viris, qui honestissima societate atque ingenti comi- eee i e! iam
aliisque

-'>'

v>

mag.s

qU am juste

""'"''-- CogUabatetiam.nonabsque

laborabat

imperialis
div nitatis

ad sedem suam, in vigilia Punficationis beatae semper Virginis Mari, Babenberg eum deducant, omni Clero et populo in magno desiderio et exspeetatione positis. Itaque propinquante illo ad loeum, ubi primitus conspicere potuit monasterinm cathedrale, ab equo descendit, calceamena solvit, humili-

adit.

nuu ertiajamviceepiscopatum
1'rov.

10S

v.

18.

qua d.c.tur, noluit benedictionem et elon *beo. Itaque in his angustiis positus, quod solum salutare pntahat, ad sanct e
,

* tertio repud.asset. timuit ne sententiam incurraetillara

s.h! oe,ri,

que

tatem cordis, habitucorporisostendit frigora, nives, aaer et glaciem Februarii, nudi pedibus, usque in aedera hebruarii > nudis Pedibus, s
;

f ^tT*

Sedis, Catholica!

mafis

auxiliura

onfte^deS
">uu eie uelegit.

mine Clencis

r^ ^'
et

occurrentibus ei lon B !* monachis, nobilibusque laicis in

,

niulti-

DIE SECUNDA JULII.

multitudine copiosa, cum universa plebe Babengerin pompa et processione gloriosa, ns s ecclesi,
i

33a

cum

suis ad hospitium digreditur. Ibi multa secum

illa,

D
ttcrnae

tota nocte

et sequenti die tractabat

malitiam

np taauefuit exultatio et decus susceptionis, ut verbis queat. Salutatione autem completa, pli ca ri non
penetrabile

ornamentis et reliquiis Sanctarum, in hymnis et ess jonibus, personae ac tempori opportunis; tan-

temporum, anxietr*es
dientiam
et

et pericula pastorum, inobe-

iznuDO,
>

inquietudines
tali

subditorum

postrem" vd
it

evocatiu ,

quidquid in

re duri vel adversi esse potest, antc

Papa

gelu pedes Episcopi ita adusserat, ut cor et vitalia, frigus ex toto pene posvit*sedem, autem rerum gnarus, aliis aquam sederit; Episcopus

oculos ponebat, ac plena deliberatione ornnibus de positis, privatus et quietus apud se vivere decrevit.

consecntui

Itaque ascitis sociis

viae,

quid deliberasset aperuh.

et curia,
iter

Moxque
diei

velefaciens

Domino Apostolico
legatis,

calidam ad lavandos pedes offerentibus

poposcit, et
savit.

ille

frigidam

per viam qua venerat, redire coepit.

cucurrisset,

Cumque

imponens pedes, frigore

frigus propulsus<

Memor
nuncios

ergo voti sui, post paucos dies a

dientiae

sub sanctae obemandato Apostolicus redire jubet abeun

missis

suae, antequain de aliis rebus suis ordinac eptionis

tem

mittit

ret

Romam
et

mittit

et

litteras

in

hunc
et

et corpus aptare donis Spiritus

dona donorum sigmficantia, monetco:Sancti. Quid fact

-

modum. 14 Domino
l)^Utter.taa
Paschalem
tr.

ret? Obedientia retrahitur, a comitibus impellitur,

Patri

suo Paschali,

sanctae

et

cum tremore

ac reverentia, juxta
in

mandatum
sacroecclesioo

Apostoiicae Sedis universali Episcopo, Otto Baben

Domini Apostolici reversus,

sanctae
su33,

sancto die
nunciis

bercensis Ecclesiae id quod est, tam devotaa debitae subjectionis orationes et servitium.
totius Ecclesiasticae

quam
Quia

Pentecostes

petentibus

dignitatis ac religionis firma-

ab ipso Domino Apostolico investitur, multo que decore ac laetitia totius curiae, sancti Spiritu<
invocatione, inter missarum solennia in Episcopuin

mentum

in

Christo petra est, et in Petro ejus dis;

idcirco ab hac linea, cipulo et ejus successoribus directionis, virga regnorum, pontificaab hac virga

consecratus

est.

Et revertens, has de

itinere littera^

exspectanti Ecclesiae suae praemisit.

tuum

et

omnium potestatum

in

ecclesia,

insanum

duxi aberrare. Vobis igitur, Pater sanctissime, et sanctae matri.nostraeRomanaeEcclesiEe collumdevote submittens, auxilium et consilium de rebus meis flagito. In obsequio enim Domini mei Imperatoris per annos aliquot degens et gratiam in oculis ejus
inveniens, suspectam habens de manu principis investituram ; semel et iterum, cum dare vellet, renui episcopatum. Nunc vero jam tertio in Babenbergensi episcopatu me ordinavit, in quo tamen minime permanebo, nisi vestrae complaceat Sanctitati, per vos m) investire et consecrare. Quidquid ergo placeat di?cretioni vestrae
significate

17 Otto d Dei gratia Babenbergensis Episcopus. Eberhardo Praeposito, Adalberto Decano ceterisque fratribus ornne bonum. Quantum ego novi et expertus

K
Iiem ecctesix

sum caritatem vestram,

nostri

scio

vos jam

dii.

sne

significat

exspectare eventum

laboris,

ut de nostro

successu, siquidem bene per misericordiam Dei successerit, gaudeatis. Litteris

istis

vobis significare

decrevimus,
post

quam

misericorditer Deus
et

more suo

immensos labores biscum operatus sit. In

sudores plurimos, noet cunctis fidedie,

die Pentecostes sancto, qui

ex adventu sancti Spiritus sacratus,

libus universe solennis est,
sic
illo,

mquam,

Deo

de me,

per nuncios mihi

in

ordinante, in Anagnia civitate Campaniac, quac

episcopalis benedividit et Apuliam munus, quamvis indignus, Domino lar, ;

servovestro; neforte

vacuum

currara,

Romaniam
dictioms
giente

siad vos currere incipiam. Omnipotens mihi propitiam incolumitatem vestram custodiat. Dominus au-

suscepi

venerabili

Papa Domino Paschali

tem Apostolicus

visis litterisgavisus [est], eo

quod

pauci Episcopi Teutonici regni, in

ea malignitate
deferrent,

temporum, matri
ac
it

suae, ut

justum
:

esset,

imponente; ceteris vero Episcopis plurimis Clero quoque Romanae Ecclesiae. cooperantibus cujus magna pars ea die in eamdem civitatem con-

manum

ei tales litteras

destinavit

Imju

15 Paschalis servus servorura

lecto fratri
et

Dei, b Ottoni

di-

Kiponarix.
ftOT. 10.

Babenbergensis Ecclesiae Electo, salutera

laetifi-

et quod nulli, a venerat, astante et consentiente Pontifice consecrato, nostris temporibus Roraano contigit, sine obligatione alicujus juramenti conse
:

Apostolicam bonedictionem. Filius sapiens

cratus sum. Hujus

raisericordiae Dei

matrem suam. Opera tua et consilium tuum, virum praeferunt sensatura. Nos igitur honorare, et protectus tuos juvare congruum duximus. Nihil ergo
cat

loci, hujus diei, hujus gratute semper memores esse debemus, et

ut vos

memores esse

velitis

cum gratiarum

actione,

de nostra benevolentia dubitans, tuam nobis, quantociusvales, praesentiam exhibeto. Certienimsumus,

obnixe precamur; praecipue cum aliae quamplures veneranda personae, de magnis rebus ad Apostolicam
Valete.
htteras 18 Apostolicus vero has commendatitias pro dilectione Ottonis Episcopi. Ecclesiae scripsit, Dei, tler.. Paschalis Episcopus e, servus servorum Babenbergensi salutem et Apostolicam et populo debito Babenbenediciionem. Quantae affectionis constitutioms pnbergensis Ecclesia ab ipso suo constringatur, ets. nos mordio, sedi Apostolicae sigmficatio mamlitterarum vestrarum lateret venerabihs frater affectionis debitum,
nti
fict

sedem agentes,

infecto

negotio redieriut.

quod divina sapientia etiam malis hominibus bene

uti novit.

a Ponti-

Tijtur, acceptis litteris, juxta verbum Dotnini istftlini u, ( ; n. m in Ascensione ; A,,Ki. Apostolici beatus Otto Romara
1
,

comtwne

pi

datur,

'"winjfjnio
fo(i/!ci

Domini veniens
Campaniae,
viri

e,

transivit, et

in

Anagnia

civitate

">Wat,

honorati, qui

salute,

Dominum Apostolicum invenit. Porro cum eo erant, data et accepta Dominum Apostolicura etiam ex parte salu-

tant,

Ecclesiae subdentes petitionem et vota pro Eleeto. Otto vero nihil cunctatus, ordinem et modum accessionis aperit : fatetur omnia, baculum

festat

Quod

ponit et

annulum ad pedes
veniam
petit
;

Apostolici, temeritatis

vel errati

luntate sua, sed potestate factum aliena.

insinuans tamen, non voPro quo et

cum per tot et tanta tenuisse ac tenere cognoscitur visitationem tendere pericula ad Apostolica. sedis igitur eum debitae bemgnitatis
;

Otto

vestrs Ecclesiae

Electus,

non

inconstanter

procuravit.

Nos

severus in se, canonicae districtionis sibimet imprecatur ultionem. Apostolicus vero, vir summaa prudentiae, constantiam ejus admiratus, levare junet insignia.

Negat

ille

indignum se
:

et

peccatorem

P r otestatus.
jjmt,

Cum

Apostolicus

Sancti Spiritus, in-

festum propinquat, tanti arbitri consiliis rem

nanc com meD dare debemus. Deinde, ubi de his satis utrimq ue dictum est , benedictione accepta, Otto

eura

prae^enigitur, sub ad Ecclesi vestne tium litterarum prosecutione, hortamur affect.one regimen remittentes, plena enim venerari. Conbdimus diligi. plena humilitate custodem esse disciplina ecclesiastica. futurum

salvo

juxta vestrae dilectioms affectione suscepimus, et Petri manibus, desiderium, nostris tamquam Beati per Dei gratiam Metropolitani jure, vobis

Praesulem ordinavimus.

Hunc

Bl

340
et salutis vestrae solicitum

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

tia praestabilius g,

provisorem. Huic ergo

quam admiratione

audientium

AUCTORE
SEPRIDO.

sedulis officiis obedite, et gratiam vobis in eo con-

aedificatione

compunctorum,

et

r,

et peccata sua deplan-

ciliatecrclestem. IntegritatemCathoIicaefideifirmam

semper in omnibus conservate, sedi Apostolicae semper devotius adhaerete, ut per ejus consortium a contagiis omnibus liberi, ad aeternae salutis portum feliciter pervenire, domino largiente, raerea-

gentium, saepe constat probatam. Huic enim ab omnibus sui temporis Pontificibus, in docendo pop . U lum naturali sermone, principatus minime negabatur quia disertus et naturali pollens eloquio,
;

usu

et frequentia in dicendo facilis erat, quid loco.quid

m
Singulari in

tempori, quid personis

\

19 Cunctis ergo diebus, quocumque statu Eccleadhajsit sise, Apostolicje sedi constanter ac fideliter
Otto Episcopus, adeo ut in illa dolenda excommunicatione Imperatoris Hainrici junioris, toto tempore scliismatis, cum sacerdotio perstiterit, Canonicis suo

competeret observans. Sed quia pluris est henefacere quam benedicere,

licet

Ecclesiam
flde, et lar-

utrobique valuerit, et utrumque rectoribus 4 Ecclesiarum conveniat, tamen plerumque contingit

in

altero aliquem esse propensiorem.

gitute elucet,

Unde ad

benefa-

ciendum maluit esse proclivior,

tonitatis,

non ingenio quidem, imperio pro conservatione rerum temporalium faventibus. Tali igitur ordine et
hpnore
enituit
;

in

Episcopum consecratus, multis virtutibus sed una in eo tanta claritate resplenduit,

solis,

et in eam partem de fonte rei familiaris emanat in proximos, quia copia sinebat, studium inflexit multaque in praesentes erogans, etiam posterorum' et absentium, vel nondum natorum oblitus non

quae

ut

in

raorem

cetera sidera praenitentis, sua

luce alias

quodammodo minus
quadam praerogativa
,

redderet fulgentes.
ut sine

Dico autem beneficentiam vel liberalitatem, quse in

eo speciali
sic enituit,

Hinc est quod illis rebus, quae posteris etiam manere possent, majures sumptus impendit ut sunt, muri, pontes, aquarum ductus, et quidquid ad multorum in longum posset durare commoditatem. i
est.

gratiam consequeretur ambitione gloriae inanis apud Deum et homines. Tanta enim in dando usus est discretione, ut numquam prodigus, semper au-

Amen,

ANNOTATA.
a Potuit S. Otto post paucos
mittere
dies
:

tem liberalis inveniretur. Immanes autem jacturas et sumptus infinitos parvi pendebat. Si autem suae
autetiam
alicnae rei

legatos

Romam

augendae ratio postularet, equi-

cum

scquentibus

lilteris

ast alia est epistola

dem homo

gravis,
si

omnia

facta

sua certo judicio

ponderabat. Unde

aliquando res major et utilior

ab Ebbone recitata num. 18, multo serius ad Paschalem PP. a Sanclo destinata.

magna
aut

largitione acquirebatuv,

nequaquam manum
semper
ei

b
c

contrax.it.

Causa

igitur largitionis,

fuit

Hoc responsum deest in Ebbone et Andrea. De hujus narralionis veritate, dubitandum non
ita

est;

utilitas,

aut necessitas, aut honestas; aut divinae

verum

prxcipitatur rerum gestarum ordo, acsi tri-

remunerationis intuitus.
intentus,

Huio autem super omnia

mestris spatio facta fuissent omnia,

pltus annos protracta rtovimus.

qux adtres

et

am-

omnium indigentium, vel qualibet calamitate oppressorum commune fuit consilium. His tamen beneficentiae modis plus afficiebatur, quorum memoriam posteris relinqueret. 20 Post Dei autem honorem, quem in cunctis
donalusque
Pallii usu.

d Sunt hxc apud Ebbonem num. 26, ubi prxpositus

vocatur Egilbertus.
e

Apud Ebbonem num.

h.ic

24, qui

e.t

alia

diplomata
gcsta

adducit,

prsstermissa.

Ordinem porro, quo

factis suis glorificare

clesise

cui

praeerat,

jocundum habebat, etiam Ecgratiam et decorem cumulare

sunt singula, ex commcntario nostro accipias.

f

Singulare

lioc

Unde factum est, quod in ipso introitu suo, cnm eatenus quamdam specialis honorificenti praerogativam Babenbergensis Ecclesia, usum scilisatagebat.
cet Crucis et Pallii, quater in anno haberet ille quando ex more, pro accipienda episcopali benedictione. Romana? matri venerandum caput offerebat, non quidem ex ambitione, quod illa vehementer etecrari solet, sed ex gratuita ipsius matris benignitate, quae dignos filios honorare gaudet, eodem honore duplicato, usum Pallii f et Crucis, quatuor aliis vicibus, eo quod idoneus et honore dignissimus videretur, ad omnes successores suos transmittendum, a beatae memoriae Papa Paschali percepit,
;

eruditis satis

notum

Bambergensis ecclesise privilegium est; neque ex Jaschio discentlum

sit etc.

pag. 468, quis pallii hujus

Grelseri pag. 173.

Neque sestimaniz

alix ejusdem ineptisc a pag. 466. Vide potius notulam

g De Sancti sermonibus actum

commentarii prxvii.

est

capite ultimo

h Annolatio
i

Jaschii

pag. 470, ipsi et suis longe

aucloris propria, sive
sive,

melius applicaretur.

Haclenus

Intjus
sive.

anonymi

hic vere Sefridus,

est,

Thimo ;

quod verosimilius

ex eorum narralione tertius aiiquis, Sefridum poet 3,

tissimum secutns, priecipue libro 2

ex

ut

postmodum

Andrex

Gretseriani citationibus intelliges.

sacro die Pentecosles, ab ipso in Episcopum, sancti Spiritus cooperante virtute consecratus. Ex eo igitur tempore, operante in se gratia ejusin
,

CAPUT
,; aggressus ..... inlenliune ,
..-,

III.

dem

Spiritus sancti,

tam

in secularibus,

quam

in

spintualibus

Midtorum monasteriornm
sil
7

causis et negoti.s, consilio viguit et prudentia, ita ut dignitatem sibi augeret et gratiam

/,

fundationcs qua quom odo eas a

curaverit.

apud omnes quidem, sed apud illos specialius, quibus non magis praeesse quam prodesse incipiebat.
21 Haque multa cura
omnes boni
pastoris paries adimplet ei fuit,

summis Ponli/kibus con/innari

viam

et instituta

nosse majorum

etquidquid honoris vel emolumenti

alicui ordini vel professioni vel

etiam dignitati, debite vel gratuito exbibere potuit, numquam sponte praetermisit. Ac omnium synodalium et

legum pro-

quidem operum ejus, duorum fuit ccenobiorum in episcopio Herbipolensi, quorum primum Vraugia dicitur, sub patrowmo Petn beati Laurentii. Alterum Ura, in honore beati fabnca Apostoli his autem honesta et eleganti
primitiae a

E.

structura

Mtilta

ctmr

/jijj(

vincialium, vel synodalium processus vel excessus sumine cognitos habebat, atqne ad depromendura

compositis,

sicut

omnibus

ccenobiis

faciebat suis,

quod sentiehat, gravi et grata et ornata dicendi facult;ite comptus est. Unde licet non philosophicaj, nec tam profundae in litteratura esset eruditionis tamen in populari sermone, ad erudiendos in divinis
et ecclesiasticis rebus homines, nihil ejus eloquen-

praedia emere, silvas et agros et prata comparare, vero vel aliis justis modis acquirere satagebat. Ipsa longus aut nominare et enumerare universa, ne
fastidiosus fiam. omitto. Deinde
in

Babenbergensi

coenoepiscopio tertia et quarta edificatio dictum, biorum fuit, quorum unum Micbelvelt

duorum

honore

DIE SECUNDA JULII.

honore sancti Joannis Evangelistae. Alterum Lanrhein, in honore beatissimae virginis Mariae de orNam ista tria fecit de ordine dine Cisterciensi. Cluniacensi. Et Michelvelt et Vraugia in patrimo-

34t

batiam, Wirtzenburch, quae nunc mutato loco et nomine, Reginstorf appellatur, curn omnibus pertinentiis, ab Heinrico Imperatore acceptis privilegiis,

ALCTOAK
.-hFmixj.

UtW

Lannhein vero et Ura in niali adventitio locata sunt. Porro in episcopatu Ratispomonasteria construxit; quinque de ordine neusi sex
fundo Ecclesiae
;

Babenbergensi adjecit Ecclesiss. Bona quoque ejusdem ccenobii duplicavit. Nam cum prius non nisi sexaginta habuerit mansos, eurr.dem numerum totidem additis ipse ampliare curavit. In episcopatu
Aistetensi

Cluniacensi,
.,1.

pmvenm-

Jacobi Apostoli. n0 re sancti

quorum unum Enstorff dictum, in hoSecundum Priffling *

duodecimum

illi

est,

congregatio de or-

dine Cisterciensi,

gtn

tem

sub patrocinio beati Georgii martyris. Utraque au-, in adventitio fundo locata sunt. Sed Enstorff b Ottone Palatino Comite acceptum, magnificae a liberalitatis munificentia ditatum, aedificiis, ac pras-

Halsbrunn dicta, sub patrocinio beatae Dei genitricis. Ipse autem [locus,] fundis a venerabili Ottone multa pecunia eomparatis, magnis sumptibus in abbatiam promotus est. 25 In episcopatu Pataviensi decimum tertium,
congregatio Alderbach dicta. Et

allhque in
eiiiscopatibm.

diorum largitionibus decoravitac provexit. Priffiing

vero

decimum quartum

quomodo

divinae revelationis et angelicae vi-

fundo cceperit, ad notitiam posterorum scripto transmittere non inutile credimus. 23 Heinricus iproinde quintus, Heinrici quarti
sionis occasione, a

Cluniacense sub patrocinio beati Andreae Apostoli, juxta fluvium Anisen. "Hanc a Lyopoldo, Marchione

al.

GEnum.

datam

et quinquaginta

Imperatoris

filius, aestivo

quodam tempore curiam

mansos marcas expendit. Et in patriarchatu Aquileigensi quintum decimum coenobium, in

castro
struxit.

suscepit, in cujus promotione viginti

Episcoporum ac Principum totius Theutonici regni frequentia celebrem Ratisponae celebrabat, cui venerandum Ottonem, utpote magnum consilio, et omuium primatum aspectibus gratiosum, quippe qui
gratia et affcbilitate, et vitae etiam merito

Arnoldenstein, destructa munitione, conQuadraginta vero et quinque annis hoc

castrum,
fuit.

cum nonaginta quinque

et

mansis,

ad se

pertinentibus, Ecclesiae Babenbergensi abalienatum

omnium

Sed ipse multo labore

sibi

conciliabat favorem, regia non patiebatur deesse

et additis ei sexaginta mansis,

impensa recuperavit, abbatiam esse fecit.

illius

Sed pius Otto, qui cum Psalmista dicere Quis dabit mihi pennas sicul columbae, et noverat volabo et requiescam? Si quando locus dabatur et opportunitas, ne tumultu ac strepitu curialium, meditationis ejus impediretur propositum, a curia se
vocatio.
:

Has quindecim congregationes opera

nignitas

et

be-

foecunda semper propagavit. Quinque in-

super cellulas, quasi lotidem grana seminis, seminare curavit, sciens, quod neque qui rigat, nec qui plantat, est aliquid,

sed qui incrementum dat Deus.

Ex

absentabat

Deo, quo liberius, eo licentius vacaret. Erat itaque in occidentali civitatis

;

ut solus

soli

eisdem autem granis quidam jam surculi pullulant; poteruntque, Deo praestante iucrementum. in arbores consurgere. Sunt autem hae, una, quae dicitur Aspach, in honore sancti Matthaei Apostoli et Evangelistas,

parte, in vicinia villa?, Priffiing dictae, a

qua et mo-

nasterium pro condignitate nomen contraxit; ager pascuus, arborum umbra et graminis viriditate ad-

ipsum autem fundum

et

praedium ejus Ba-

modum
loci

delectabilis, in

quo venerandus Praesul, pro

subrigi sibi fecisset,

amcenitate,

cum tentorium

benbergensis Ecclesia multo tempore perdiderat; sed ipse illud solerti cura requisitum, cellam fecit

meridiano tempore fessa quieti

membra

dederat.

monachorum, eaque

in

abbatiam convaluit; praedio-

Cum

qua Jacob patriarchaangelos viditdescendenteset ascendentes, a capite dormientis ad ccelum usque porrigi beato
scalae illius, in

ecce in

morem

rum donatione
n-ensi, in

copiosa ab ipso primum, deinde ab

aliis fidelibus ditata.

Pontifici visa est

et angeli

in ea alternis vicibus
Ille

Secunda est in loco Babenberdomate sancti Michaelis sita, sub patrocinid sanctae Fidis, "Virginis et Martyris. Primo hanc
sanctimonialium esse voluit
;

descendentes et ascendentes.

ergo excitatus,

sed altiori consilio sep-

Capellanos reliquosque commilitor.es suscitatos advocat, et seriem visionis avide auscultantibus exponit.

tem monachis eam

instituit, et

cum omnibus

perti-

Omnes

itaque

visionem a Deo esse conside;

nentiis suis sancto Michaeli consignavit. Tertia est Rotha, sub patrocinio sancti Geor-

26

rantes,

non sonmum vanum

dignationem
:

divinae

revelationis
inibi

glorificant

et

Episcopum, ut

Martyris in episcopio Herbipolensi. Quarta est De quinqve sanctap Dei """ Verzera in eodem episcopio, in honore
gii

q obsequiura Deo provideat, per visionem hujusmodi admonitum dicunt. felicem Praesulem, omni laude
et

genitricis

Mariae,

de ordine Norpertinorum. Sed

sterilitate, proficienti

fecit sterilitatem. alterius fcecunditas, alteri

honore dignissimum, cujus quia

declaravit. Ipse

in

ccelis esset

enira in sua
zerse

permanens
meliori

Rotha Ver-

conversatio, divina
Visio

revelatio, et ccelestium

civium
ubi

tamquam

ad serviendum subdita est.

proinde, agri posspssore reet

quisito,

agrum

coinparavit,

altare

in eo,

sponda steterat, et desuper ecclesiam exstruxit, donec agrum conterminabilibus comparavit, spaciosum

Hoc tamen sciendum, quod Episcopus Rotham ab rum Agnete Palatina et ejus sorore Adelheyde donatam sexaginta mansis Ecclesi* Babenbergensi
.

suscepit

circumjacentia vero ecrlesiae

cellae

emit

locum monasterio et
vit. Talis sis

cellae

constituendae conquisi-

bona

marcis, ducentis septuaginta quinque

cum mi-

itaque

ei fuit

occasio caenobii Bryvingen-

a fundo exstruendi.

24 Tertium
*"W(j
kck
a is

est

ccenobium Munster, quod cum

nominis, auri et argenti pretio ab Heinrico duce Bavariae et a Dypoldo

aujacente

parochia, ejusdem

Marchione coroparavit
in

et regali pnvilegio Lotharii,

proprietatem Babenbergensis Ecclesiae collatum

episcopio

ac molendinis, et habuisse. Verzeram dux idem prsedium noscitur sedificare mchoaverat, autem Goteboldus Comes datam suscipiens, surs quam Episcopus ab eo sibi Quinta ei cella fuit eara promovit impensis. Herbipolensi, Nichardelschausen, inp.go

silvis et pratis, pascms nisterialibus, scilicet agris, cum utilitate ac jure, quo Chuno

suscepit.

Quartum Biburoh. Quintum

Malensforff.

Sed Biburch sub patrocinio est beatae Dei genitricis; llhid auiem in honore sancti Joaunis Evangelistaa Utrumque autera fundi adventitii. Sextum est
;

Atque si, quod verura est, fateri liceat, eodem episcopio aasextam ille Tikchelnhausem in enim structores, Jum hujus nuraerare deberaus
Tullenfclt.
;

ejus promotioni

minus

sufficerent, scientes Episco-

beatse

Windeberg de ordine Nortpertinorum, iu honore semper virginis Mariae, et ipsum de fiindo

nventitio.

In episcopatu Halberstadensi,

undeci-

ejus opitulapum talium rerum studiosissimum ut ipsius bunc titulo adsontione locus promoveretur, Ecclesia omni pserunt.atque uteura Bebenbergens.

naum

ei

est,

niacensi,

congregatio Reginstorf de ordine Clusub patrocinio B. Joannis Baptistae. Ab-

testibus promiserunt jure firraarent corara idoneis multa eidem loco impendit. Hac igitur conditioue
1

44

Haec

Julii

T. I.

342

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

tiones, jejunia et vigiliae, et pugna jugis contra spirituales nequitias, ibi carnis contritiones et cor-

MCTmu:
SF.FRMIO.

Ha^c de cellis et monasteriis ejus, dicta sufficiant. 27 Inquisitus autem farniliariter a suis, quare tam tot et tanta in sumptus ecclesiarum Christi,

dis,

eleemosynarum largitiones

et

hospitalitates

Causam
rogatits,

tot

laigitatum

Parabolam illara Evangelicam de Samaritano et homine a latronibus caeso, et stabulo et stabulario, ad reddendam rationeiu causaa suae humiliter inserebat; Mundus, inquiens, in hoc iste totus exilium est, et quamdiu vivimus
diligenter c expenderet.

parte meritis ejus ha;c on>ni a posse asscribi, cujus labore et impensa ipsa ccenobia

Quis negat ex

magna

autem quod ipsorum ccenobiorum suorum structura robustius consistecontigit fundari? Considerans
ret, si

eam

Apostolicae auctoritatis petra solidaret

mundo, peregrinamur

Domino
;

undestabulis ege-

nec

facile convelli posse, si vallata esset

;

munimine

atque diversoriis. Stabula vero et diversoria, et ea non indigenis, sed cellas dicebat et monasteria peregrinis seculi esse opportuna. Qui multa, inquit,

mus

sed ejus defensione omnia constituens, a sede Apostolica hujusmodi scripta suscepit.
Petri

vel nimia esse, vel fleri,

queruntur diversoria,

non

30 Calixtus d Episcopus servus servorum Dei venerabili fratri Ottoni Babenbergensi Episcopo salutem et Apostolicam benedictionem. Bonis fratrum nostrorum studiis, non solum favere, sed ad ea

PHeilerjiis

seraper in peregrinatione positos se putant, sed in patria. Quod si a latrunculis occupati luerint. si
spoliati, caesi,
relioti,

Calixti,

atque plagati fuerint, et ita semivivi

vel inviti

ipsorum etiam debemus animos

charissime et venerabilis

certe

experientur,

quam

melius

est,

juxta esse stabulum, quam procul. Cum enim repentinus supervenit interitus, et dolor sicut in ita ut evadere non possint, quoutero liabentis
;

incitare. Tuis ergo Frater, Otto Babenbergensis Episcope, supplicationibus inclinati, monaste-

ria, quaj ipse propriis sumptibus extruxisti, et Babenbergensi Ecclesiae conferens, Apostolicaa Sedis

modo

illuc

levari

poterunt,

si

procul est

Et

si

tales multi in locis multis, nonne melius est stabula

multa esse quam pauca'? Si enim pauca fuerint, quo modo multis peregrinis, multis sufficient aegrotis 1 Praeterea, inquit, novissima hora est, ct mundus in maligno positus est sed propter eos, qui ab illo fugere ac salvari cupiunt, quia homines multiplicati sunt super terram, et ccenobia multiplicari, absurdum non est. Ab initio seculi cum pauci essent homines, necessaria erat propagatio hominum, et ideo non continebant tempus est; continere debent homines, quicumque possunt, atque vacare Deo. Continentia vero et alia sanctitatis opera in coenobiis melius, quam extra observari
;

munimine quaesivisti, in beati Petri ejusque Romanae Ecclesiae protectione suspicimus, contra pravorum hominum nequitiam, defensanda. Statuiroborari

mus

ergo,

ut possessiones, praedia et bona oumia,

qute et Fraternitas tua eisdern

monasteriis, divini
fldelium

amoris

intuitu,

contulit, quaeque aliorum

justa oblatione concessa sunt, aut in futurum juste legaiiterve acquiri vel offerri contigerit, firma eis
et illibata,

nes

saiie

Domino auctore permanear.t. OrdinatioAbbatum vcl monachorum suorum a Ca-

tholicis

potest.

Episcopis accipiant, rerum vero ipsorum mouasteriorum curam et administrationem in tuo tuorumque successorum arbitrio et potestate manere censemus. Nulli itaque hominum facultas sit, eadem monasteria perturbare, aut eorurn possessiovel

28 Haec mihi causa,

solidis rationilius

inquit,

fuit,

haec

intentio
lio-

nes auferre,

ablatas

retinere,

minuere,

vel

multiplicandi ccenobia. Et ut aliquid

secundum

temerariis fatigationibus vexare; sed omnia integra

minem

loquar, dum proflciunt ac succrescunt ccenobia studiis et oblationibus fidelium, sicut in plerisque locis videmus, quia tribuente Deo, promptuaria

conserventur eorum, pro quorum sustentationjj et gubernatione concessa sunt, usibus commodis profutura.
Si

qua igitur
nostrae

ecclesiastica, secularisve per-

eorum

plena, eructantia ex hoc in illud, oves

eorum

sona, hanc

constitutionis

paginam

sciens,

foetosae,

abundantes

in

egressibus suis,boves eorum

contra
tertiove

eam temere
commonita,

venire
si

temptaverit,
satisfactione

secundo

crassae;

ipsorumque providente solertia, non est ruina maceriae, neque transitus inutilis in satis
et pratis
;

non

congrua
dignitate

eorum

possunt

nonnumquam

honori atque

emendavent, careat, reamque

potestatis,

honorisque sui

se divino judicio existere, de per-

utilitati esse suis

Episcopis. Si vero tenues sunt et

pauperes, habent successores rnei, apud quos opportune collocent eleemosynas suas, et occasionem inveniunt benefaciendi honestam, si meos surculos irrigando, suas arbores faciunt, sicut et ego aliorum

petrata iniquitate, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini redemptoris Jesu Christi aliena
fiat

atque in extremo examine districta; ultioni subjaceat. Cunctis autem eisdem monasteriis justa servantibus, sit pax Domini nostri Jesu Christi, F
;

meas

feci aliquas

et facilius

quidem inchoata pro-

movere, quam ea, quae nulla sunt, inchoare. Initia enim rerum diffiwlia sunt. Unde si qui ad inchoan-

hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem, praemia aeternas pacis inveniant. Scriptum per manum Gervasii Scriniarii

quatenus

et

dum

talia tardi fuerint et timidi, vel meis initiis, inei-que fuiidauieutis in nomine Domini superaedifi-

regionarii et notarii sacri Palatii.

31

Sed sicut

in

care accingantur.

securitatem et

immunitatem

rebus temporalibus perpetuam suis crenobiis , per

,

intentam
suuih fjraphicc expoji

29 Tales suorum operum ille rationes reddere dedignatus non est; uoc fine concludensomnia, ut in omnibus hononficetur Deus et proximus adjuvetur. Nec eum utique spes fefellit, multa enim bona ex
ejus studiis in Ecclesia provenere, atqueproveniunt quotidie. Quid eniru putamus in tot cellis et

Apostolicam auctoritatem providere studuit

ita

religione et disciphna spirituali stabilitatem atque immutabilitatem monastici Ordinis ejusdem sacrae

Sedis auctoritate corroboravit, sicut in privilegio, quod a Domino Innocentio Papa accepit, perspicue
considerari potest.

cceco-

biis

Deo

servitii et

honoris

quid

proximo

solatii

exhibetur et

utilitatiV?

eum

et per ejus

Signa illic et portenta per opera fiunt quotidie et si uon cor;

porahter, profecto quod melms est, fiunt spiritualiter. Ibi enim caeci vident, surdi audiunt, claudi
Malth. II,

Episcopus servus servorum EpiDei, Venerabili fratri Ottoni Babenbergensi substituendis, scopo, ejusque succe.-sonbus canonice

32 Innoceniius

BW e t /n

ambulant, leprosi mundantur, mortui resurgunt paupetes evangehzantur. His enim malis et incommodis circumventi homines peccatores, de seculo, ad meliorem vitam secundum animam, in ccenobiis
convalescunt. Ibi lectiones sacrae, psalmodia et orationes, missae, atque

Quotiens a salutem et Apostolicam benedictionem-. connobis petitur illud, quod religioni et honestati c " c venire cognoscitur, animo nos decet libenti fiuelis dere, et congruum impartiri suffragium , ut veneradevotio celerem sortiatur effectum. Proinde
,

bilis

desiderns Frater, Otto Episcope, petitionis tuae

,

divinarum rerum contempla-

ex consueta sedis Apostolicae mansuetudine menter annuimus. In r primis siquidem statueni.es, ^

cle-

tenor

DIE SECUNDA JULII.

'enor religionis, qui in ecclesiis tibi

343

commissis est

per tuam diligentiam, cooperante Domino, institufirmiter in eis, perpetuis temporibus conservetus,
tur.

CAPUT

IV.

ArCTOBE
SBPRIbO.

ut in eisdem Ecclesiis Constituimus etiam per simoniacam haeresim statuatur, sed honullus nests personae, quibusutique morum et status di,

Cura restaurandce Cathedralis augendir/ue

episcopii. Sancli frugalilas, morbus, rnise-

gnitas suffragatur, inibi ordinentur. Sane in coenovel antiquitus in tua parochia constructa biis, quae
sunt, vel tu ipse devotionis intuitu constituisti, seu modis Eoclesie tuae unirae poteris , vel aliis justis aliquo deinceps fidelium, infra tuam dioecesim,

ricordia tempore famis.

In

diebus ipsius,
Cathedralis

semper honorandae memorias Manasterium

ecclesiae

Ottonis,

monasterium, quod

calhedraie

ab

divina inspirante gratia

gionis

construentur,

sacrae reliliceat

sub antpcessore a suo, Domino permittente, usque ad solos muros superstites conflagratum erat incendio,

ordinem manere decernimus; necalicui

ejnsdem institutionis formam ullatenus permutare ; nisi forte admeliorisstatus praerogativam, praestante

multis sumptibus ab eo ad pristini decoris nobilitatemreparatumest. Ipse pavimentum stravit,

columnas

ecclesise,

quas

ignis

afflaverat

opere

Domino, promovere voluerit. Nac id alicujus singused omnium monastelari judicio committatur,
riorum ad Babenbergensem
tium, aut sanioris partis debere sancimus. Si quis

gipseo ct firmavit et ornavit,

exaltavit, picturas quoque,

chorum

sancti Georgii

Ecclesiam

pertinen-

consilio ac consensu fieri

non ignobiliores priorine ultra similes formidare debeat eventus, totum monasterium et turres cupreis tabus
effecit
;

et

autem huic

nostraa consti; ,

bulis contexit

tutioni temere contraire temptaverit secundo tertiove commonitus, si non factum suum digna

spha?ras quoque et cruces turrium deauravit, omnia denique aediflcia claustri per officinas singulas renovare, et in meliorem statum pro;

satisfactione correxerit,

a sacratissimo corpore et

movere

curavit.

Quantum vero eidem

ecclesiae bo-

sanguine Dei ac Domini redemptoris Jesu Christi alienus fiat, atque in extremo examine districtas
subjaceat ultioni. Conservantes
justa sunt
;

norum

et praediorum, praeter ea

quae a fundatoris

eisdem

locis

quae

lorum Petri et
quantur.

omnipotentis Dei et beatorum ApostoPauli ac nostram gratiam conse-

ipse pridem habuerat, benignitate ipse superaddiderit, in redditibus et oblationibus quotidianis canonicae praehendae considerari potest *.
liberalitate

Ecclesiani quoque sancti Michaelis

soluta,

cum

terrae

motu
ei

ruinam

ccdesiam

sui minari videretur,

a fundamento
et et glo-

S. Michaelis

33 His ita se habentibus, manifeste vides, beaoninium ftr-

destruxit, et ingenti

sumptu ac pecunia, majoris

splendide
icstaurat,

mtnli proipicictis.

tum Ottonem satis, quantum in se fuit providisse, ut in omnibus ccenobiis suis ordo ac tenor religionis sacrae, qui perejus diligentiam, cooperante Domino
perpetuis temporibus conAperte enim sancitum est auctoritate Romana, ut in eisdem ejus ccenobiis sanctae instiinstitutus
est, firmiter

elegantis fabric;e monasterium, in laudem

riam Dei

et militias cnelestis erexit.

servetur.

tutionis

formam nullatenus
;

alicui

mortalium liceat
status praerogaf.

35 Stipendia quoque fratrum, talentis plusquam qttaqua vernonaginta redituum per singulos annos cumulavit. sum mire muMulta c qnoque ornamenta eidem loco contulit, niflcus, ipsumque usque ad novissimam tubam et vocem C filii Dei, locum habitationis suo venerando corporl
elegit.

permutare

nisi forte

ad melioris

Multa hic studio

brevitatis

praetereo,
suis

quae

tivam, praestante Domino, voluerit promovere

huic et

aliis ccenobiis et ecelesiis

ab ipso colin calicibus

lata sunt, in palliis, stolis et

casulis,

ANNOTATA.
a Hicincipit cavut xvi Andrese a Gretsero
in sex

aureis et argenteis, in thuribulis et acerris, in candelabris et variis ecclesiarum utensilibus, in cortiediti, qiti

nis, aulaeis, et tapetibus, et

in

hbris utriusque te-

diversa capita dividit, qua: apud Canisium in-

stamenti, et variis codicibus, quorum

omnium tam

dislincte referuntur, luxalis

quandoque

et corruptis no-

minibus, ex Gretseri editione restituendis. Viderietiam

possunt

ingens copia est, ut nuraerus asstimationem videatur excedere mirumque ab uno Episcopo tot locis
;

qux ipse de his fnndalionibus notavit a pag. 39S. Nos hic auctorem nostrum reddimus. b Historium istam cum S. Otlonis visione, in ChroHirsaugiensi narrari,
alibi

tanta potuisse conferri. Sed hasc omnia de fonte rei

familiaris hauriens,
tiatn,

Deo subministrante abundan;

nico eliam

monuimus,

uti-

quia, sicut fateri conipsum non exhausit suevit, quanto magis in opera Dei erogabat, tanto

nam tam

certo sciretur, quo anno acciderit Vox conterminabilibus ibiin ftne usurpata, intelligendavidetur, de empto agro contermino.

magis quod erogaret habebat.

Nam

licet

totus

in

Deo

fuerit, et

omnia sua
;

in ccelestes

thesauros praeet

mittere f^stinaret
potens,

ipse

tamen, utpote prudens

Andreas Gretseri cap. 23 loquentes indncit SeIrulum et Tiiimonem, servala tota rei substantia : unde
riiisus

colligitur,
fuisse.

scriptorem

nostmm

diulogis

istis

Deo quae Dei erant reddidit, et mundo quod suum erat non negavit. 36 Regibus quippe seculi, super omnes regni
Pontifices, honorifice ac tideliter domi forisque serubsque jactura mens.c
eptscopalis,
;

usum

Nugx

Jaschian,r super miraculis pag.

471, contemnendse potius quam refutandm. d Dixi in commentario hanc bullam haud dubie
,

vivit

Principum quoque
:

sibi familiaritates et aini-

citias intimas conciliavit

tis Ecclesiae

ministerialibua et feuda-

Pomeiantcam ten1124, ut eiiam nolavit Baronius. Att/ue huc revocandum aliud privilegium, guod infra ponitur num. 37. Nutjatur denuo Jasehius, nescio quus tjerras tntorquens, quae ad rem non pertinenl. e Fuil hic [nnocentius II, qui sedit ab aniw i 130 a " H43. Cum autem piivileginm anni nota careat, id so/um conjtci polesl, datum circa annum 1131 aut '-, >S. Ottone jam senescente, sed disciplinsc monaderet

poslulatam, antequum ad missionem

propria jura et honorem intemeratum

amw

conservavit; familiain denique, et omnia sibiadhaet maternae rentia firmissimo pietatis prasidio stipendia epiaffectionis ala confovendo protexit
,

scopalis mensae nullius

umquam

necessitatis occa-

sed quod de parsimoniali fundo Ecc-lesiae matricis, propter adjacentiam et opportusione

minoravit

nitatem ccenobiis contulit,

prasdiis

emptitiis et adventitiis

itie

Prudenter consulente. Post htec aliqua apologetica inseruntur

editse,

vilz a
,

recompensare cum augmento ei curavit; eleemosyquia de injusto non posse fieri dicebat injuriam raaximam esse nam. lnjustum autem, lmo
affirmabat,

retsero

qur Andrete

potius esse crediderim

licel

aliqua
,

largitione aut feudatione, sine

qunm antiquorum scriptorum,

eadem

referat

An-

eas Jaschii, sub finem capilis 24.

tabulam minuere successorum. recompensatione excludendam suspicionem, et ne Ad hanc ergo

cuiquam

344

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

fas
,

auctori:

cuiquam succedentium sibi Episcoporum dispositioni ejus quidquam superordinare

ipso bene

sit

Iratres, sinite

vel

ab

delium

res episcopii, eleemosynae sunt fiusibus eas profiigare non debemus vanis
;

SEFMDO.

ordinata rescindere, Sedes Apostolica,

hujusmodi ei ejus postulatione, super his omnibus conflrmationis privilegium postulavit [leg. porrexit.]
d
ut probant
li/iliii I

Nec modo

in vestitu ei frugalitas defuit.

se

restrinxerit,

vix

ulli

in victu quocredibile videbitur

Ac

Nam

dixisse

hunc pro certo accepimus, numquam

vel

Dei 37 Calixtus d Episcopus servus "servorum Episcopo fratri Ottoni Babenbergensi venerabili
,
i

se ad satietatem panem in episcopatu comedisse Semper enim sobrius ac pene jejunus de coena
;

nli.it

salutemet Apostolicam benedictionem. Sanctoium

Canonicis sanctionibus daecclesiamonstratur, quod pradia et possessiones vota fideliura, pretia peccatorum et pau-

Patrum

prseceptis

et

rum, qua3 perum patrimonia non immerito nuncupantur, vendi divinse mavel alienari non debeant. Quse enim
jestatis

prandio surrexit apposita omnia infirmis, pauperibus ac mendicis impertiens. Quodam jejunii tempore multa penuria pisctum fuit sed quidam procurator ejus , luoium parvas quantitatis,
,

etnri

ptum

prandenti duobus solidis modeste obsecrans ut paratum

, , ,

attulit

beme
con-

se

ubei enus

obsequio,

et

coelestium

secretorum usui
jus redigi, vel in

reficeret

vel

cibo

qui
:

tam magno
:

pretio

sunt dicata, non decet in alienum alterius servitii formam transmutari.

beati

Nempe
:

ut

Symmachi Papaa verbis loquamur

Posses-

siones, quas unusquisque Ecclesise proprio deditaut

reliquit arbitrio, alienari

Qttanto? inquit. Procurator duobus, ait, solidis. Et Episcopus Absit ut miser Otto solus hodie tot denarios absumat, levansque discum, defer, ait, hunc pretiosum cibum Christo
stabat. Cui Episcopus

quibuslibet titulis aut di-

stractionibus, vel sub quocumque argumento, non patimur. Eapropter nos tuis justis postulationibus annuentes, mansos, qui episcopalis mensse tuse servitio dediti sunt, in eodem statu, in quo bene a te dispositi cognoscuntur, futuris temporibus perma-

meo, qui mihi roe ipso pretiosiorsse debet; defer inquam, ei, sicubi segrotus in lecto jaceat, vel paralyticus. Nara ego robustus hoc me pane reficiam. Sic ille in opuleutia sua delitiis affluebat. Praterea in consuetudine habuit, a manibus sacerdotum in
,

nere, nraesentis scripti nostri confirmatione sancimus ; statuentes, ut nulli successorum tuorum, vel
alicui

disciplinas h, sane adeo acres, ut cruor aliquando latera ejus tingeret.

conclavi,

corporales

accipere

Ipse quoque Pater ccelestis

;

qui ait

Ego quos amo

hominum

lieeat eos vendere, sive in laicorum

beneficium tradere, vel in usus alios commutare. Sed sicut a te dispositum est, de unoquoque prsedictorum mansorura denarius unus annis singulis

arguo et castigo suo interdum verbere, ad. eruditionem eum tangebat. 40 Referam unum de flagellis ejus, causamque

Volens

ciskt-

Babenbergensi

ecclesise

pro

anima Imperatoris

sive ordinem monstrabo, quidve inde boni provene- lam sacram rit. Dum forte in vico, qui dicitur Buchelbach, di- solvere

Heinrici fundatoris ijus, ad concinnanda luminaria conferatur. Abbatias vero et Regulares canonicas,

vinarum rerum studiosus chartulam Patrociniorum

i

legisset, et

in

ara ecclesiolse raultas

et

permaxi-

per industriam tuam

in religionis ordine stabilitas,

mas Sanctorum

reliquias reconditas cognosceret, ad

et alia a te recte constituta, nulli

hominum

facul-

nobiliora loca eas transferrecogitabat, ubi ampliori

autem contas sit, in posterum immutare. venire temerario ausu tra hanc confirmationem
Si quis

honore divinas servitutis ac religionis colerentur. Itaque assumptis clericis, jejunio et oratione praemissa, pia, utdictum est, intentione, sigillum altaris
solvi

prsesumpserit, excommunicationis vinculo subjacebit. Data Litterani Idibus Aprilis, Indictione se-

prsecepit, sed

haesitantibus cunctis ac trepicorripiens; Absit, invili

cunda. [1124]

dantibus, ipse ferramentum

quit, ut

et varla

bona
acl-

38 Rem quoque familiarem episcopii, sicut prsediis et possessionibus, ita etiam sedificiis et castro-

tantum decus sub tam

schemate rema-

neat.

Cumque

bis aut tersigillum malleopercuteret.

episcopio
jecta,

rum munitionibus

adjuvit atque

sublimavit.

Nam

per diversa loca et curtes episcopii, quatuordecim basilicas et quatuor ccenacula elegantis fabricse
construxit. Prseterea sex castella, quae pridim

sanguis de cistula plumbi cucurrit, acsi de corpore animalis fiueret. Sed quid? Turbatur Episropus, ferramentum projicit, stupent omnes, opus coep-

non

tum

omittitur, ad orationem

tam

ipse,

quam

orn-

habuit, dominio episcopatus adjecit, unum videlicet Albuinestem. Secundum Lupoldenstein. Tertium

nes qui aderant se prosternnnt, comuiissi veniam postulantes. Sed Pater omnipotens, sapiens et benignus, qui ad disciplinam filium erndire parabat,
gravi statim languore tetigit Ottonem suum, adeo,
ut vitse
bo,

Geutenreut.

Ebersperck.

Quartum Hemphenveld. Quintum Sextum Eschenveld. Castrum vero

quod
etiam
dicitur

F
lam' mt " Deo laetv,

Albuinenstein,

Bottenstein
,

terminum

putaret. Igttur invalescente mor-

fere in meditullio

situm episcopatus
sibi et posteris

octingentis

cum evadere non

speraret,

eum quem maxime

argenti libris, nec non xvn auri talentis comparavit.

Providens in hoc
:

non modicum
oircuitu

fidum ac familiarem habuit Abbatem sancti Michaelis Wolframum vocavit, ut sive ad vitam sive ad

pacis subsidium

quia bonis Ecclesise in

mortem
dolores

res vergeret,

fide et

obsequio

fidelis

amici

positis defensio est, et terror inimicis.

Multa qui-

uteretur, qui

dum

ejus lectulo

nssistere,

ejusque

dem commemorare possem,

quse illius studio ac

:

labore in rebus temporalibus episcopatui accessere

quibus poterat consolaiionibus relevare curaret, Otto beatus, monasticse religionis prseci-

sed parcius haec laudanda puto

quia pene
est,

omne
et

puus semper amator, habitum monachicum

-irden-

genus

hominum acquirendi studiosum

neque ut
id

sua
;

tissime flagitabat; a multis annis se dicens in proposito habuisse, depositis pontificalibus, in paupertate spiritus et contritione cordis Deo servire sub

cumulandi,

faciant,

egent

exemplo

sed ne male id faciant. Hic ergo non in eo quidem

magno

opere laudandus, quod

solicitus

rem familiarem
;

quse-

magistri obedientia.

rere aut augere

fuit

sed hoc in eo non

41

Verum Abbas,
consilii,

temere laudatur, quod his rebus a quibus abesset

turpitudo et avaritias
suspicio e [sancte uteretur]
diligentia videlicet et frugali parsimonia.
1
ijisc

magni

gnarus ac prttdens, et obedientiam quidem promittentis

vir
:

monachus
furtpostulal,

suscepit, desiderium laudans ac potitionem de habitu distulit ingeniose. Hinc post aliquotdies,

porro

interim
fru-

39 Non in veste f, non in cibis, rebus episcopii umquam indulgentius nti voluit nec voluptati, sed
,

melioratur segrotus,
religinnis;

summe
galis.

necessitati

suae

tantum

providebat.

Quin etiam

se portari

memor, habitum quserit disponit de rebus suis; ad monastenum jubet. Abbas igitur lsetus de fervore
voti

aiunt, illum humilitatis causa ocreas vel subtalares dissolutos g plerumque ad sartorem misisse. Mur-

votivi sui, adhibitis sui nominis compluribus honescommunicat. At hi de hoc

tis viris,

verbo cum

eis

murantibus autem de hoc aliquibus, Sinite, inquit,

quidem perspectis omnibus,

dicunt, inutile factura

personam

DIE SECUNDA JULII

personamtalem, Ecclesiaa et pauperibus Christi tam A necessariam, ad silentium monasterii transire. Itaque cum reverentia Episcopum interrogat; si promissam sibi obedientiam implere vellet. Ille vero, ejus, inquit, nomine, qui pro nobis Deo patri
in

345

44 Videns ergo, quia tempus eum monet, omD nes apothecas suas aperuit, panes praparat, alit

usque ad mortem obedivit,

et ego, inquit, in

tibi

obedire paratus sum.

egentes, et ecce quasi ad universales sErnmo. ordines nundinarurj, de tota provincia famelicorum turbaj con- ?^f.^*" famelicii dtxcurrunt, de monasteriis virorum ac feminorum
trtbuU.

4CCT0U

praepositi

nomine ipsius tibi jubeo, Cui ille, Pater sanctissime, sub honore accepti regiminis usque ad diem vocationis tuse permanere, et hono rem et ut.l.tatem Eccleua, ad consolationem ege-

rum

ac dispensatores, omnesque quos annoegestas premebat, ad promptuaria Episcopi

currebant, sperata subsidia sioe

mora

invenientes.

Cumque

raessis appropinquaret, et raaturaa segetes

norum et P e m "* orpbanorum facere s.cot facis, ad consumraaoda ccepta tua m openbus tu.s boms; et ut brevius operar. quod operaris, dicam, facere quod facis
.

"t

"'^

ubique locorum falcem postularent, multamilha falCium P au P e ^us, quos toto anno aluerat, praeparata distribui fec.t,

atque refectis omnibus,

in festi-

vitate sancti
filioli

Jacobi;

Ecce, inquit Pater optimus,

pro *terna v.ta

et centuplo

Qu,s

emm

monacho-

ut ejus mer.ta vel ru m tanta. perfectionis ft est paupertatem tu.s div.tns adaquemus? Ig.tur post hsc tempora episcopatus Babenbergensis totus in

mei; terra coram vobis est, finita est dicrnm malitia. Et accipiens singulas falces, singulos addidit

denanos, unicuique denarium

et
,

et

falcem,

.ns-

trumentum op.ris

peregrinorum

eleemosynas, totus in nospitalitates pauperum et versus est. Quidquid frumentorura aut victualium, quidquid auri vel argenti usquam

v.aticum sicque valefecit e is, et bonitate et gaudio eos dimisit. Iis modis id officium ei fuit omnibus annis inopiae ac sterilitatis. His aliisque operibus misericordiae, maximam sibi fiduciam apud Deum altissimum conquirebat, et temporalibus espensis in
dispersit dedit pauperibus,
in
coelis
sibi thesanrisans,

vel

unquam

inveniri potuit per egentium

manus

in

thesauros

coeli

Tmpan
famis,

42 Eo sterilitate annorum, magna panis inopia laborabat; ipsi namque opulentiores fame et necessitate squalebant;
inopes

transmissum est. tempore orientalis Francia

utjustitia ejus maneat

seculum seculi m.

ANNOTATA.
a Fuit is Rupertus, de quo supra. b ffnc usque cap. 26 Andrest Grelseri, qui Ebbonem denua citat. Verumidc alius a nostro esse debuit,
aut noslrum mire conlractum oporlet, qui sub
libri

autem

et

mendici passim per plateas

ita

et

agros mortui jacebant,

ccemeteriis
ricordia plenus,

ut prae multitudine in
vir

humari non possent. Sed

Dei misese,

memor

Tobiae,

modo per
:

modo
autem
fieri

per alios sepeliendi officium complevit

ubi

finem
docto-

cadaverum mult.tudo sepulturam

ordinatam

primi

in

compendium redacius
:

videlur.

Hic

non sinebat, ingentes fossas prajparavit, et centenos et millenos simul quandoque terrae mandabat,

rem rursus
c

agit Jaschius
in nostro

sed sutor ullra crepidam.

Et

lieec

anonymo

contracta sunt, sed ex

>

mor-

tmsnisericors,

conducens homines, qui talibus officiis.jugiter inservirent. Ipse autem per se omnia lustrabat, vicos, plateas, ad domos pupillorum, vespere mane et meridie, nec non etiam nocturno tempore
pretio

Andrea suppleri
d

possunl.

De

hbc privilegio nuper locuti sumus. Historiam

explicet notator Jasehius; at rebus sacris aul vitx ca-

nonica: sese non immisceat.

visitando segrotos,

reficiendo

famelicos,

omnique

e Totus hic numerus, cst caput

riani, ubi ultima

35 Andrex Gretsenon
recte exprimitur.

ingenio bene operandi vias inquirebat. Accidit ergo

hxc

constructio

quando in umbraculis et refrigidariis suis soporanturhomines, Episcopus accito cubiculario, more suo, ad hospitale pauperum pergebat. Dum autem iret, foetor inhuraati corporis non procul a via de sub urticis nares ejus
die
tetigit.

quadam

aestu meridiano,

Correcta est ex editione Jaschii.

f Capile
liisce

3(?

Andres
appellat

Grelseri

et

31 Jaschii aliqua

prxmitiiintur de pelliceo habitu S. Oitonis,

recte

quem
de
eo

renonem
vide
sis

Andreas Jaschii.

Tu

Substitit ergo et cubiculario

ait,

suo digito loillic

Glossanum Cangii. Brunoqoondam Argentinenepiscopus, qui ibi inducilur. ejectus est a Lotharw
Vide
Gretse-

cum demonstrans. Sentio,

tamquam

corpus

Imperatore, udeoque post anniim 1123.

humanum

jaceat. Pergente puero sequitur Episcopus, diligenter quasrunt, ac tandem inter herbaset

rum

pag. 419.
est

g In ulroque Andrea
sa, sive

dissutos. In Canisii edi-

silvam stantis urticse projectum ad sepem cadaver inveniunt mulieris, lacero vnltu, et ab avibus co-

tione bene corrigitur subtalares, pre voce

male expres-

ea sotulares

sil,

sive socculares.

mesto.
"tieris cor-

h Est hoccaput 38 Andrese

,

Gretseri, cujus notatio-

P*

ffleris

'/mtcrum
Mftrt,

43 Episcopus autem , conspecta misera ferit pectus sortem deflet humanam, flagellum divini confiteturjudicii. Postremo seipsum culpabilem, se reum addicit, qui ea die qua haec fame periisset, mult.s panibus abundaret. Dehinc dicta breviter oratione pro anima jacentis, manum mittit ad cor,

nem
i

frustra arrodit Jaschius.

Recle

id explicat

Gretserus de indice reliquiarum,

ut patet ex toto conlextu.

k In
1

perfectione

monachorum

pueriliter ludil

Jas-

chius, non uitelligens quid dicat.

At ille, ^omine, noli sacras manus tuas inquinare. Curram et vocabo alios, ac sepeliemus eam. Cui
i,
'

pus, cubicularium hortatur levare sectum.

ait '

Videor definire posse, quo hxc auno fucla fuerint, namad annum 1125 talia narrat Urspergensis, qux

cum

Hoc

ejus sunt : ea catamitate salis conveiuunt. Verba nobilibus, una cum etiam anno nonnollos ex

Jip.scopus
AcIsd,

Absit, inquit, ut sororem

q Uam

meam

filiam

innumera multitudioe vulgarium

tas absumpsit
:

saaviens mortali-

lmmo

filiam Ecclesias tangere despiciam.

jabo
'

mortuam,

u r >Jgo, juva rae; quoque mercedem accipies. Ule autem, et si hor^eetfetoreparite r propelli potuisset, tamen dum luct antem et laborantem, ipsique horrori humerum Jam a Ptantem videt, vicit semetipsum, et clausis nanbus aversoque arc 'na3,
et

Porvivam pavisse debueram. Sed certus quod a Deo et a me

iuter quos

Udalricura Eihstatenindolis ado-

sem ac Ruoggerum Wirziburgensem, Arnoldum

quoque comitis Arnoldi
post vulgi
filium, bonae

lescentem, pluresque alios sors ultima pressit.

Nam
pes-

stragem immensam tam fame quam

patratam; lues tanta timper populos ubique grassan aepit, que indifferens
tilentia, judicio divino,

dorsum invite subjecit cum Episcopo communicato labore ad

vultu,
:

tore, ut nulli conditioni, sexui vel stati parceudum sufhcerent pallida, vixque v.v.

mors minitaretur

eoemeteriura ac nente

cadaver fcetidum deportant, cantante sacerdote Heu me. r>nmin P

Audtsti, fum ad curanda defungentium cadavera. [vrlc annorum calamitatem et aniios mopiK, ut

maxtme

346

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

et a cultu et fide Christiana penitus aliena. Ter veroipsa, pisciumetferarumcopiosam incolispraeb
'

aictoiu: Si FBIDO.

maxime ssevierit anno 1125, quo toto S. Ollonem Dambergx fuisse constal. m Hic recte finitur liber primus, nempe cap. 42 Andrex Grelseri et 37 Jaschii; nam Andreus illc
sequentia capita melius alibi collocassel, nl dictum est in commentario, et ilerum nolabilur sub finem lib. 3,
liujiis

abundantiam, omnigenumque frumentorum

minum

sive

seminum fertihssima

et lee est; nulla mell'

feracior, nulla pascuis

etgramine foecundior. Vinu autem nec habent nec quaerunt; sed melleis
et

poculis

operis.

In Jaschio alius

est

ordo a nobis non

cervisia

curatissime

confecta

"

vina

superant

curandus.

PR^EFATIO
ad
librum

sequentem

;>

Falernica. Sed de his alias. Nunc autem expediendum, quod multisadmirationiest, quarevidelicet hi homines, tam procul ab orientali Francia et a imroo a toto pene' Babenhergensi Ecclesia orbe divisi, non alium quemquam de vicinioribus regnis
,

vel Ecclesiis baptistam et prasdicatorem,

beati

J)c S. Otlo-

Jnm
tate

(empns

est,

ut in

memorian reternam

quam Babenbergensem Episcopum habere potuerint. Sed hic fructus ad incrementum beatitudinis ejus, illi a Deo
donatus est
g.

nis missione in

rcmera-

Ottonis Pontificis, peregrinationem et laborem ejus sfylo ficieli prosequamur, qnaliter Apostolica autori-

niam.

Pommeranicas genti Apoetministerium suum fideliter adimplendo, opus Evangelistae fecerit, in quo revera similem illum feeit Dobeati Honorii Papse

ANNOTATA.
a Deest tota hsec prsefalio in utraque Andre.ae ediLonge distat ab Andrea Jaschiano, qui hic Ebboesl tolus
:

stolus destinatus, praedicaverit, baptizaverit,

tione.

ininus gloriae Sanctorum,

quam magnifice adeptus

est in conversatione c gentis illius, in cujus poeni-

tenliam divinitus est directns.

in operibus bonis et

Magna quidem

sunt

merita ipsius, qua? secundnm dilectionem proximi,

Gretserhnns librum suum incipit a cum tamen anoiujmus et huiic et , numerum sequentem libro sccundo jirscmittat, etiam in ediltone Jaschii a pag. 286.
nianus
niimeio sequenti
,

eleemosjms, membris Cbristi

Dei sui, et in caeremoniis
in ipso

b Neccsse

cst

Sefridtim

et Itunc Sefridi

eompilatorem

exbibuit.

magnaj

et indeficientes miserationes ejus,

ejus quas fecit

ejus; sed

in

domo

nomina Ponii/icum confudisse, cum indiibttalumvideatur sanclum Ottonem primam missionem suscepisse, sedente
adliuc

oleum divinse cbaritatis

abunde

Calixto

PP.,

nt in

commenlario

fusius expli-

effusum virtutibus supereminetuniversis Venitenim non solum reducere oves perditas, etconvertere ad

cuimus.
c
est,

Malim
Hic
,

legere conversione, nihil lamen

mutatum
eilitione

pastoremet Episcopumanimarum suarum, sed etiam animam suam ponere pro testamento Dei, ardentissimo desiderioamplectens eoutumelias,plagas,etpersecutiones expectans, etiam vincula et carceres, et ipsam mortem pro nomine Domini Jesu felici constantia, relictis

in consensu utriusque. editionis.

inchoatur eliam liber secundus in

Jasclni

ex qua

et

Andrese Gretseri nonnulla

in

Ca-

nisio corrigenda.

e De. lola Itac etijmologia nominis Pomerania?, qus

in

tam ergo

illi

omnibus sustinere. Credimusreposicoronam justitisa in illum diem regesederit

filius

Andrea Jaschii paulo

magis
restrictis
;

aliter explicntur, fruslra dispuet de.

tationem inslituam; uti

liodie

fxnibus, quos tunc habuerit,

nerationis,

cum

hominis

in sede

jestatis suas,

quando

veniens in exultatione

macum
flde-

satis

rem

explical auctor, ul
:

fusiori

commentario

opus

Apostolis, Doctoribuset Evangelistis,

lis

tamquam

quamvis

Itinc inde. limites

non videalur ad amussim non deftniret,

habere

et

ea

pulos, a

operator dominicae messis, plures adducet maniPrincipe Pastorum percepturus duplicem

omnia ad vitam S. Oltonis parum conferunt. f Melior e.st bsec lectio, quam Jaschiana, in quo pro

stolam jocunditatis et immarcessibilem gloriae coro-

nam. Nunc ergo quibus de causis, quibus auctoribus, quo ordine et tempore conversionem Pommeranicae gentis sit aggressus, exequamur, de situ et
qualitate ipsius terrae, de ritu gentis
tentes.

parvam habelur puta. g Addil hic ahquid

serum
,

interlocutor
:

Thimo apud Gretsed

uti ssepins alibi inducilur

merx

videntur

transitiones, aut certe interpellationes

non magni mo-

pauca pramit-

menti, quse proinde a nostro facile negligi potuerunt.

tjur regio
j>a'ic>s descri
Oittti
.

mologia,
videtur.
sonat,

40 Pommerania provincia d ex ipsa nominis etyqualitatem sui nominis et situs indicare

LIBER SECUNDUS
CAPUT
Bolfslni
I.

Nam Pommo

lingua Sclavorum

juxta

morim autem mare. Inde quasi Pommorizania, id estjuxta vel circa mare posita. Est autem terra haec, si totam ejus positionem tam in stagnis et refusionibus marinis, quam in locis
vel circa;

Pomeranorum
S.
Oiio
,

dotnitoris lilteris in-

campestribusconsiderarevelimus, quasi figuratriangula, quia tribus lateribus, quasi tribus lineis, per capita sibi cohaerentibus, tres angulos habere depre-

vitalus

auctoritate
cl

Apostolica
illtus

missioncm suscipil
ingredilur.

gcnlts

ftnes

henditur, ita tanien, ut unus angulus duobus reliquis sitextensior, qui etiam usque ad Leutitiam et prope

empore quo Dominus Episcopus Babenbergensem

mu Pol
i

i (

,.)

C iilWlMI

Saxoniam, versus Aquilonem ad fluctus Oceani paulatiin recurvatus demittitur. Itaque Ponimerania post se in Oceano Daciam habet, et Rugiam insulam parvam f sed populosam; super se autem, id est ad dexteram Septemtrionis, Slaviam habetet Prusciam et Rusciam. Antesevero, id est versus aridam', parva extremitate se attingentes flnes

regebatEcclesiam.Polizlausovirstrenuusetingenuss atque avitse nobilitatis decore illustris, ducatum Poloniae administrabat.

tcrnt
(!

gereret,

omnes

soribus suis hostium

et castra urbesque
,

provide Qni dum se graviter ae terminos, sub praedecesterrae suas violentiainvasoset perturbatos,
alienatas, a sua potestate vi

respicit Ungariae ac Moraviae. Deinde Poloniam spatiosa contiguitate, usque ad confinia Leutitiae et Saxoniae se

manu robusta recuperare prasvaluit. Cumque belbcos

actus suos
felici

erga exitu saepe prosperari videret,

habet,

attingendo extendentem. Gens ista terra marique bellare perita, spoliis et raptu vivere consueta, naturaliquadara feritatesempererat indomita,
,

quidem, a quo sibi sciebat praestari victonam, erectior humilior atque devotior , erga hostes vero eorum atque animosior factus, mutua vice terminos manubias ct

Deum

ferro et igne attemptare,

praedasque

frequen-

DIE SECUNDA JULII

frequenter abstrahere, etpewonas captivaresolebat,

347
illa

rumque
est, ut

dictu, effera gens

hoc facto

ita

edomita
I

quousque assiduis cladibus ac terrore

multis obsequiis et

confracti,

donorum impensis, animum

ejus

postea, vivente Duce, nc quidetn de bello cogitaret. Nam pro ereptione sui tyrannua,

numquam

CTOU

SEniDO.

delinirent, datisque et acceptis dextris, fidem pacis firmissime pangerent et pacta reciperent. Erant

autem diversi, eum quibus diversis temporibus cerBohemi, tnmen habebatur, ex parte una Poloniaa Ungari, Moravi ex aha Rutheni, gens crudelis et aspera, qui Slavorum, Pruscorum et Pomeranorum
, ;

quidquid majorum suorum studio ac solertia in thesauris collectum habere poterat, dare coactus est, aurum et argentum, tt quaeque speciosa in vasis et
vestibus
et variis opum speciebus camelis in Poloniam adportantibus,
tota,
,

quadrigig

et

Ruthenia insoiita paupertatc contabescereti. Deinde ubi

ita ut

freli auxiliis,

acrius diutiusque

illi

restiterunt; sed

foedera rnansuetae pacis jurejurando,

optiraates

frustra; qui

tandem superati ab eo et contriti post clades pacem ab eo postulare cum rege suo multas Letlis ac laboribus decreverunt. At illc, ut erat
,

tam rex quam Ruthenorum, solidaverant, etiam hoc pollicere fide firraissima rogati sunt; ne Pommeranis ultra forent auxilio. Contra illos enim totis viribus

semper infractus; non continuo de pace acquiescere voluit, nisi prius aliqua memorabili honoriflcentia
satisfactionem accepisset.

Dux manum

levare cogitavit.

31 His ergo omnibus ipsius ad votum compositis,

Pommeraniam

48 Kex vero
amicitia
et
,

et

omnes principes Ruthenorum,

Ducis,

infeslis,

non se quietos fore sine viam inveniendae mutuae pacis et perpendentes gratiae , illius prudentiae ac fidei committendam praesumpserunt. Ille vero hanc honestissiinam ratus
viam statuendae ac rirmandae pacis, filiam ipsius regis petivit et accepit uxorem, videlicet, ut hoc
affinitatis
13

pace

c insultibus crebris concutere, vastare ac populari coepit. Et quia paganismo tenebantur, Dux eos aut penitus elidere, aut ferro ad fidem

Ilinc dtbellalo%

PomcraUttota-

Christianismi
fisi

conatus est impellcre

d.

At

i!li

suis

Iras

viribus

eo quod civitates et castra, nalura et

arte firma

in introitu haberent quam plurima, se inexpugnabiles fore arbitrati sunt omnemque substantiam suam in urbibus collocantes.armorum rrae, ,

commereio
perpetuam

tam
atque

principes

ipsi
acl

quam
et
sibi

sidia

praeparare moliuntur.

Sed quia Deo

placuit,

subditi eis terrae

utriusque populi paeem

,

invicem

aliquos ex eis conterere, ut ceteros ad fidem converteret, ingenium et vires contra eos Polislao ministravit, ita ut raultis et
afficeret.

haberent
praesidio

in

necessitatibus

opportunitatibus

suis

mutuo contra hostes

magnis cladibus eos frequenter

stagno

forent atque auxilia portarent.

Colebant

Nam

et civitatem Stetinensem, quae

,

ergo se mutuis beneficiis socer et gener; magnifica-

et aquis

undique cincta

omni

hosti inaccessibilis

tusque est Polislaus et confortatus ac prosperatus

putabatur, quae etiam totius Pomeranias metropolis

fuit,

undique est.

Nec

ulla ei erat contradictio, universis

hiemali tempore strictam per glaciem, non sine

civitatem,

potestatis suae terminis hoste nullo turbatis.

Verum
post
,

periculo exereitumducens, inopinalaclade percussit.

ea perfunctoria

et

brevis

tranquillitas.

Nam

Vadame quoque
gionem

munitam etfortem, valde

in circuitu ejus

paucos annos

Rathenissa uxor Polislai moritur

ei filium

fregit et succendit; et
igni et ferro
,

omnem

reet
.

unum tantum
amicitia,

relinquens.

Unde

quasi rupto

vastavit; adeo ut ruinas,

vinculo.quototaintergenerum et socerum constabat

adustiones

et acervos

cadaverum interfectorum

dudum

consopita bella paulatim recru-

per diversa loca, monstrarent post annos tres, acsi

descunt.
eapto
reje

eoruin

49 Polislaus igitur feritate gentis permotus, cum suis consilium habuit, quonam [modo] rediviva raala hasc propulsare potuisset. Habebat autem Petrum

de strage recenti. 52 Tam gravissime autem in illarum civitatum

expugnatione subacti sunt, ut quos neci et captivitati

Mem
cipere
.*cll't,

Chri-

Dux

superesse passus

est,

cum suo

principe

slianam sus,

ductorem, virum acris ingenii, et fortem robore, de quo dubium, utrum in armis, an m consiliis major fuent, qui erat praefectus a Duce
militiae

quemdam

com-

Christianos se atque tributarios fore, quod jurare

licuit

pro ingenti lucro ducerent. Ferunt autem, , quod 18000 virorum pugnatorum neci traditis, 8000
uxoribus
et parvulis,

super viros bellatores. Hic ascitus consiliis; Si suis

cum

ad terram suam captivos

tantum

Rutheni viribus dimicarent, illos nobis conteri non esset laboriosum sed habent Slavos, habent Pruscos, habent etiam Pommeranos. gentem idololatram, iiivisam ac nimis lndumitam,
,

inquit
,

abduxerit, et in periculosis marchiarum f locis, in urbibus et castris eos collocans, quo terraesua? prosidio forent, et

cum

hostibus suis, gentibus scilicet

indis.it.

extraneis,

bella gererent,

Hoc

addito, ut

arma provocare, quara durum sit inexperti non sumus quamvis ante de his triumphos habuerimus. Quo circa meo animo consilium incidit. Ruthenos arte melius superari. Etne quis impossibile hoc existimet, ecce vadam ad illos,
,
;

quos omnes simul in

abdicatis idolis, Christianae se religioni per

omnia

conformarent. Sed cum reliquos de gente perfida, quos in terra propria tributarios dimiserat, Dux fidei Christianae apponere curaret, omnes Episcopos
terrae suae conveniens,
illo ire,

nulli

persuadere potuit, ut
sedeutibus,

et

incruentam nobis de tyranno victoriam reportabo, Deo mihi praestante ingenium. Sed quid multis?
rlacuit
1

atque

in tenebris et

umbra mortis

lumen

vitae vellent

ostendere; siugulis suas excusa-

uci

et

Principibus experiri

si

efiectum

tiones praetendentibus. Sicque per triennium dilata

..._>di._ est praedicatio

habere veiba Petri queant. Assumptisque viris quasi trigmta robustissimis, ficta necessitate Petrus ad

Regem

Ruthenorum, euinque arte sermouis circuraventum quod male de Duce sentiret,

,

transfugit

asstimare fecit.

Etrexeo quod

fidem haberet homini,

quem etiam prudentem

e Jus farailiaritate

sensit, ad

multanegotiasua,

usus est, sperans quod tandem per

eure de Polonia tota triumpharet.

Kten
W.
I

33 Tandem instinctu admonitus divino ad hoc opus Ottonem Babenbergeiisem Episcopum, cujus ad quam tuuc fama late in regnis effloruit, eo quod et Imnc pr.i dlcaitdam in adolescentia ejus pater, sui capellani more obsequentem, notum et charum habuerit, invitare deopportunum fore autumans cum tali viro crevit et antiquas renovare amicitias, et tam sancti operis
,
:

(i

oO At Petro aliud mentis erat. Nam cum die quadaui fictus transfuga, ipsiusque socii curo rege u nemoris venandi gratia vagarentur, rex nihil mali suspicatus occasione ferarum longius a moeus a bscesserat elongatisque aliis , Petrus cum
, ,

gratiam

illius

injungere

sauctitati.

Mitteus ergo
,

legatos et
:

Qua fretus opportunitate, capto rege, incruentam, ut pollicitus erat, de Ruthen 's victoriam Domino suo duci reportavit; mi.

ls Clr caillum

remansit.

verba haec venerabiliEpisccpo, PolizlausDux Polouorutu filialis juvenobsequii humilem devotionem. Quiaio diebus apudpatrem meum decentissima te honestutis tuae,
tate

munera, scripsit ei litteras secundum Domino suo et patri aiuantissimo Ottoni,

conversatum memini
est,

g, et

tecum

firmaus te et benedicens

nunc quoque Dominus tibi ln omnibus

viis

348

VITA
non

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

Gneznensem, cum gaudio et pace conducti sn + Omnibus illic Ecclesiis, una salutationis form Episcopum suscipientibus festivse scilicet per nr cessionis honorem, gaudentesque per loca sinei uno eodemque exultationis cantu, ejus proposito l' ludentes Cives Apostolorum et Domestici Dei
;
I

\
AlCTOnE SEFRIDO

viis tuis, si tuaa

displicet dignitati, veteres tecura

renovare animo
simul et auxilio

meo
uti,

sedit amicitias, tuoque consilio

'

ad Dei gloriam promovendam, ipsius gratia coadjuvante. Nosti enim, ut arbitror, quomodo Pommeranorum cruda barbaries, non mea
qtiidem sed Dei virtute humiliata, societati ecclesiae, per Baptismi lavacrum se admitti petivit. Sed ecce

'

ad

5.

Otlonem

inrltat

per triennium laboro, quod nullum episcoporum vel sacerdotum idoneorum mibive affinium, ad hoc opus inducere queo. Unde quia tua sanctitas ad orane

opus bonum prompta et indefessa praedicatur rogamus, Pater amantissime, non te pigeat, nostro
,

Poloquasi ducentis passibus ab urbe Gnezna, nudis pedibus procedentes, cum magna susceptum' reverentia, principalem usqueadecclesiamconduxerunt
niae,

venerunt hodie, et cetera quae in illo Responsori sunt, devote cecinerunt. 58 Prxterea Dux ipse et omnes optimates

ailvenlans

dinis incremento, id laboris assumere.

tua? paternitatis

comitante servitio, pro Dei gloria tuaeque beatituSed et ego

Dux

ergo

tali

hospite laetissimus et gloriosus

praesentia, multa eis
/

ner

dies septem ejus fruens

hu-

devotus famulus

impensas omnes
fuerint,

manitate et benignitate, omnia etiam

solerti

et socios itinerum, et linguae interpretes, etcoadju-

cura

institit

praeparare

vias necessaria deditque Domino

tores presbyteros, et

praebebo, tu
dignare.

tantura

quaecumque necessaria sanctissime Pater

,

venire

nicae linguae

54 His auditis Episcopus, quasi de

gui, facta sibi

ccelo

vocem

ad diversaejus ministeria, ne quam incomrnoditatem per linguae ignorantiam, in gente externa pateretur. Quid dicam?
satellites,

Episcopo de gente gnaros

illa,

tam

Sclaviae

quam Teuto-

a Papa potc
state.

15

abundantia laetitias repletus, gratias egit omnipotenti Deo, quod ad tale negotium, suo uti dignaretur ministerio. Habito igitur chori et cleri sui consilio missis ad Apostohcam Sedem legatis, pro petenda licentia,
j

De

loqnentis accepisset,

toto

pectore

currusetquadrigas.ordine longo, victualia etomnes sarcinas Episcopi portantes, monetam quoque illius terras liberalitate contulit ingenua nulla eos sustinens laborare inopia; sed nequepropria expendere,
:

acsi

omne

illius viae

meritura

suis impensis

emere
de

benedictione atque obedientia, venerands memoriae

cogitaret.

Tres

etiam

sacerdotes

capellanos,

Domini Honorii

h Papae,

huic gravissimas sarcinse

latere suo, Princeps Episcopo sociavit verbi, et centurionem

coadjutores

humerum devote applicuit. Sed quia terram Pomeranorum, fama ferente, opulentam audiverat, et egenos sive mendicos penitus non habere, sed vehementer aspernari, et jam dudum quosdam servos Dei praedicatores egenos ac censu tenues, propter inopiani contempsisse, quasi non pro salute hominum, sed pro sua necessitate relevanda, officio insisterent
praedicandi
;

quemdam
;

Paulitium nomine,
qui etiam
naturali

virum strenuum

et

catholicum

facundia idoneus esset concionari ad populutn.

scopus et qui

57 Taliter a Duce Poloniae dimissi, scilicet Epicum eo erant, per castrum inextremis

(i

Boleslao

honoriflce

Poloniae finibus transeuntes,

nemus horrendum

et

smceptw,

vastum,

studiose procuravit, ut non solum

illis

intraverunt

quod Pomeraniam Poloniamque dividit, m sed viam in invio quam difficile sit
:

non indigens, verum etiam opulentus appareret, non opes eorum sibi, sed ipsospotius velle Deo lucrari i. Assumptis ergo clericis idoneis, et eisdem ad iter abunde procuratis, Missales aliosque libros
et calices

tenere, etiam

illic

experiri potuerunt.

Nemus

quippe

hoc, nulli ante mortalium pervium erat, nisi quod

superioribus annis

Dux

latrocinandi catlsa, priussectis signatis-

quam

subegisset totam

Pomeraniam,

cum indumentis

sacerdotalibus, et alia

quaeque altarisutensilia, quae in gente paganasubito non posse inveniri sciebat, provida liberalitate se-

que arboribus, viam sibi exercituique (suo exciderat. Quae signa tenentes, magna quidem difficultate dme Paulilio, propter serpentum ferarumquediversarum monstra, per dilfciles nec non et gruum, in raniis arborum nidos habentium, eosque garritu et plausu nimis infesfantium, importunitatem, simulque propter loca palustria, quadrigas et currus prsepedientia, vix. diebus sex emenso nemore, ad ripam flutninis, quae limes Pomeraniae est, consederunt.

.cum fecit portari, ne sineinstrumentoagricolatidus in agrum Domini sui exire videretur. Vestes quoque
pannos pretiosos aliaque donaria, nobihbus ae disimplexetprudensiu viam portavit Evangelii, ne forte indigentiae causa, pagaet

vitibus apta, Evangelista

p nis videretur evangelizare

sua potius conferre,
peragrata

sed novellas plantationi

quam

illius

appetere.

58 Dux
praescius,

vero

Pomeranorum
quingentis

adventus

eorum F
aha
pomerantii

55 Paratis ergo omnibus qu profectioni erant necessaria, proxima die post festum sancti Georgii
Martyris, salutato clero et populo suo, tamquam hoc opere viam sanctificaret, duas ecclesias, unam
in

cum

viris occurrens, ex

fnes

aWm^i

Bohemia,

parte aquae castra metatusest, tnoxque

amne

traus-

misso,

cum

paucis Episcopum

salutat, atque salu-

tatur ab

illo,

Luchenberge k, et alteram in Vohendrere consecravit. Hinc transito nemore Bohemico, venit ad Cladrim coenobium, Cluniacensis ordinis; ubi hono-

propter
locutus,

metum paganorum,
in

et quiaChristianuserat, occulteautem, corde raagis quam ore

amplexu

devotione super viae

dat,

diu pendens, alta clementiam collaucausa, Dei

Pontificis

susceptus, dedicavit ecclesiam in honore sancti Nicolai. Ibi etiam quasdam sorores velavit, quarum
rifice

Episcopo et Duce, cum interprete Paulitio, seorsim in colloquio demorantibus. Ceteri, qut venerant

unam nomine Richam, amarissime

consolatus est, dicens
esto, quia in
:

fientem,
filia,

blande

cum Duce, homines

barbari,

quia clencos

Noli flere

quia secura

tuo

die judicii ego animam tuam sponso Domino nostro Jesu Christo consignabo. In hujus promissionis argumentum, post multa annorum curricula, in anniversario depositionis beati

aliquantum trepidare videbant, fioto eos terroreamplius vexabant, ita ut articulura passionis immmere
metuent.es,
psalconfessione et orationibus atque
ad

Ottonis die,

Cladrim digrediens, pervenit Bragam, inde per Sacischam, in Albis flunvnis ripa sitam ecclesiam, ad castrum Ducis Bohem.ci, quod Milediam dicunt, ubi a Duce ipso
est.

defuncta

tm modia, Domino suum commendarent agonem. N adprimo illic paganos viderunt, et qua mente Dttx norror venerit, nondum omnes sciebant. Sed et nuper evasi nemoris
solitudinis, et loca insolita, et

rorum

H*'

ctum

t'V'-

dantiM-

nigra densitas, et crepusculum

et

noctis

propinqua,

susceptus et donis honoratusest.Inde per aliudeius castrum, Burda nomine, usque ad Nemetiam urbem Ducis Poloniaj atque inde per tres Episcopatus Polomae, Brezlabensem videlicet, et Calissensem atque Poznanensem, usque ad archiepiscopatum
:

hominum barbarorum

matert crudelis aspectus,

eis

non parvi timoris erant.

Nam

acutis et cultros

simos educentes, vivoseos excoriare auttransfigere, coronasac humi eos defodere usque ad verticem, mina i que eorum eisdem cultris punctare ac secare
sunt
;

et alia

multa genera tormentorum,

rictu

mituque

DIE SECUNDA JULII.

mituque eos terrentes,
eis

349
operspretium
I)

imminere dixerunt. Sed

nutiis eruderandis bonui horas insumere,

respiraverunt, Duce ipso eos placidae benignaecito consolationis eulogio n relevante, quodque inani

non videtur.
Sefridusapud Gretserumsicloquitur : Multanobis exhibita humanitate, et ita peigit, ut ommbut se in1

AI.CTOBE

que utriiuque projocoesse navore pulsati fuerint,

SEPBIBO

ccepit.

Nam

aliosque milites, qui eos esse compertum est, paulaterruerant, Christianos animose, deindeflducialius agere, ipsostim quidem ac docerepraesumpserunt, quos qUe etiani adhortari

ubi eis

Ducem ipsum

te.rfuisse oslendat.

Noster ea sujna studwse mulavit, quamvis hinc inde nonnulla vestigia reliquerit. m Intravimus, inquit Sefridus elc. Castrum porro

Uzdam
n

appelial, quod

nomen

hic

omissum

est.

metu percussi, non potuerant. antea vel intueri, 59 Ipsis ergo jam mansuescentibus, et religioni
stdl>

Mahm

alloquio, ut notavU Gretserus.

ce

Christianse magis magisque deferentibus, repletum illorum, et linguaeorum exultatione; est gaudio os

CAPUT
sus

II.

Des. 10-

Deus tetigerat MagnificavitDominus facere nobiscum, facti sumus laetantes quia Episcopo veniente ad eos, dissolvisset Dominus captivitatem eorum, sicut solcorda
: ;

dicebantque inter gentes, quarum

Pirissce po%t aliquam lergiversalionem admis,

ingenti

fructu

populum
et

calechizat,

baptizal, c
instituit.

fidv.i

mysleriis

Sacramenlis

a sole meridiano. Episcopus igitur, bene agendi semper avidus, bene se venisse ominatus, donariis Ducem honorans, baculum quoque dediteburneum, quo ille statim usus, ipsoqueincumvitur glacies bens, gratulabundus huc illucque ambulat, conversusque ad milites Qualem, ait, Patrem nobis Deus
:

In
dem

ipso

autem

itinere viculos paucos, bellica pri1'osito feliei

qui nuper dispersionem recollegerant, invenimus a, qui de fide Christiana conventi, an credere vellent
se, fost

vastatione dirutos et raros incolas,

principio,

dedit, et qualia Patris

dona, et haec nunc quidem

interrogati, humiliter pedibus advolvunturEpiscopi,

magis

quam

alio

tempore gratiora? Hinc ad castra

catechizari se atque baptizari postulantes.

discessum est; factoque mane, Dux de viris, qui secum venerant, ductores et ministros reliquitEpiscopo,

quasi priinitias messis Dominicas,

sui

Hos ergo aram Domini g messor devotus, cum gratiarum actione compoin

mandans
vero et

in tota

Pomerania, per cunctaloca

transito fluvio,

nens,

baptizavit

illic

suae possessionis, liberalia ei praeberi hospitia. Christiani

sanctas Trinitatis et
cite considerans,

homines Decalogum

triginta,
legis in

fidemque
ta-

numero

Episcopus,
in

terram
et

opus evangelicum,

mystice a se

Pomeranorum,

nomine Domini intraverunt,

conductoribus eorum viam demonstrantibus, iter ad

inchoatum gavisus est. Deinde ad castrum Ducis Pirissam, undecima hora diei propinquantes, ecce
illic

castrum Pirissam direxerunt.

sua negotiadivellitur.

Dux vero ab

eis

ad

hominum ad quatuor

millia,

ex omni provincia
:

confluxisse, ut erant eminus, aspexerunt

dies festus

erat

enim
red-

paganorum, quem

lusu, luxu, cantuque

alta, eos

ANNOTATA.
a Polizlaus, Bolizlaus, Boleslaus
flexiones alias observandas
el

gens vesana celebrans, vociferatione

didit attonitos.

Non

igitur utile

vel

cautum

eis vi-

hujusmodi indictum

sum

non puto; de ejus pareniibus

est in

aliisque

ad rem

nostram speclaiuibus,

commentario prsvw. Qni heroica

perpetua ferme,
discere

viri bellatoris gesta et

est, illa nocte in turbam potu laetitiaque ferventem, eos tam insolitos hospites advenire; sed manentes, ubi fuerunt, noctem illam insomnem duserunt nec ignem in castris habere ausi, nec ver;

cum

finitimis

el

fratre

noiho,

bella

bis apertioribus

volueril, adeat

Martinum Cromerum

lib.

b.

01

Mane

vero Episcopus

ad invicem loqui praesumpserunt. Paulitium et nuncios

Bsec pluribui illustrare operse prelium non

vitar

est, utpole

Vrotislai Ducis ad castrum mittit.

At

illi,

salutatis

ptrissam
accedit,

sancli Oilonts plane extranea.

b
alibi

Talem

belli

Rulhenici circumstanliam non

facile

majoribus ex nomine Ducum, ab eis missum nunciant Episoopiim, qui fidem et religionem Christia-

rcperies;

at

ex Sefridi auctoritate admitlendam

nam
dem

terrae

illi

debeat praedicare

atque sub eorum-

censeo, quatnvis in
historise affine sit

Ebbone

ni/ul reperiatur,

quod

authoritate

mandant

et
:

suadeut, ut digne ac addentes, virum esse

et

reverenter susceptum audiant

De
:

bellis

Pomeranicis

multa referunt scriptores

honorabilem,
aliena

domi

divitem,

nunc quoque in

Poloni

videalttr jatn

dictus

Cromerus

citato

libro,

conversionem

gentis

ad fidem

Christianam

non
quse,

satis

aple temporibus suppleri possunt.

connectens, eaque omittcns,

hinc

terra suis opibus sufficientem; nihil illum petere; nullius egere; pro illorum salute advenisse, non quaestus gratia. Memores sint fidei ac sponsionis
suae,
,

memores

divinae ultionis

et

recentis ex:

Novus

jtrjedieandse, fidei

modus, qui tumen Pome-

terminii

ne denuo iram
Christianis

Dei exasperent

orbem

ranis saluti fmt. e Croments Naclum appellat, utvide jamdicto libro,

universum

pag. milii 124.

f

deditum, se solos universitati resistere non posse. At illi, diu cunctabundi et diversas excusationes molientes. indulgenlegibus

Marcham

tel

Marchiam

regionis limitem vel ex-

tremttm terrninum significare,

hic uceipitur pro certis

vulgo

notum

est; forte

tes,

tiam temporis consilio petunt; non oportere, dicenrem tam gmndem subito aut inconsulte ag-

terrarum tractibus, Iwstiumex-

gredi.

cursionibus magis erpositis

g Qus: huc sptrtant,

cata sunt.

in

commentario abuude ezpli-

62 Paulitius vero et legati, astute ea dici animadvertentes Non, inquiunt, tempus est produc;

jU.r prima

tionis coiisilii; quodfecturi estis. facite citius: ecce

hrjftwrwftr,

h Jlem de prima, Pomeranispreedicandipotestate, non nb Honorio. sed a Calixto fucta, dc qua vuie pag.

juxta

411 editionis Andrese apud Gretsernm, ineptas Crameri Lutherani phrases pro merilo redarguentem. i Mtssionem et missionis modum genti, loco et tempon sapientissime
aptavii novus Apostolus, ui hincdisa 'it hxjpercritici, non omnibus omnia semper conveniie,

est; sero intraturus Antistes, sed quia iudo et jocis occupatos audivit, distulit intrare, in canipo fij:ens tentoria. Sed ves-

erat ad

vos

Dommus

hoc couvenit prudentiae, ut non illum despectiva dilatione contnstetis, ne forte et domini Duest, iuces se doleant super hoc injuriatos. Et
tr
quiunt,

tam prope? Quibus,

ita esse.

respondenti-

Apostolos ipsos omnibus omnia fieri oportere. Aonnn/ii, nomina aliier effert Andreas Gretteri,
o-ttter

bus
lat

venit.
,

quandoque Jaschii editio; verum hujusmodi miJutii T.

I.

Et omnia, inquiuut. Quoniam ergo rerum convenientia sic postufaciamus sponte et alacres , quod facturi sumus. 45

consilia

uostra ruplum

3S0
.

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

mares pueros in uno baptizaret; tem sacerdotes in aliis feminas seorsum,
ipse solos
alii

ACCTORE
SEFRIDO.

sumus. Nam et altissimus Deus sua nos virtute declinare circumventos undique trahere videtur non possumus; sequamur ergo trahentem ad vitam, ne reluctantes bonitati ejus, praecipitemur in mordii non sunt tem. Dii nostri , sicut apparet contra eum nos juvare non possunt. Melius ergo,
:
,

au
Ii

et virn

seorsura.

est, ut relictis

desertoribus, ad
in se,

verum Deum.

qui

66 Tanta quoque diligentia tanta munditia et honestate, Pater optimus Sacramenti operntionem fleri edocuit, utnihil indecorum, nihil umquam, q U0 d alicui gentium minus placere posset, ibi agei'etur
,

Ipse

<

Wcl(j

wiu
"cc/ii:,

tt

non descrit sperantes

eamus.
prxdicmite
Paulitio
sancli duclore

ex toto corde traus-

Namque
praecepit,

dolia grandia valde, terrae altius immergi ita ut ora doliorum usque ad genu h

63 Verum ubi eam sententiam tam bonam tamque saluhrem diligenti retractatione probaverant; primo quidem apud se in conclavi, deinde verocum legatis et Paulitio, ad plenum vigorem laxiori consilio tirmaverunt, cum eisdem ad populum egressi;
qui sicut

impletis,

minis vel minus de terra prominerent, quibus aqua facilis erat in eam descensus. Cortinas circa dolia, tixis columnellis funibusque inductis
fecit,

oppandi

ut in

modum
ante

cuppa

cingeretur,
qui ex

ad

festum

confluxerat, contra
dulcedine,

morem
raulto

ministros,

una

coronae, velo undique sacerdotera vero et comparte astantes Sacramenti

indispersus, Dei nutu in loco

manebat, nec in rus

discessprat

luculenti sermonis

benevolentia captu, eos de hoc verbo allocuti sunt.

opus explere habebant, linteum fune trajectum pependit; quatenus verecundiae undique provisum foret; nequid ineptiae aut turpitudinis notaretur in

Sed quid multa? Mirum dictu, quara subito, quara

facili tis

consensu, oranis

illa multitudo populi, audi-

Sacramento, neve honestiores personee pudoris occasione, se a baptismo subtraherent. Cum ergo
,

Primatum

verbis, in

eumdem

sese consensum

ad stadium Baptismi turbae venirent, sermone

talibus competeret, Episcopus

qui

inclinaverunt. Et quia

dici andiunt,

Episcopum

in

eos omnes

commuet

proximo esse,
tur,

facto

ingenti

clamore, ut advocevidere

niter alloquens,

sexumque a sexu dextrorsum

queant et audire, antequam soluto ccetu singuli in loca sua

universi rogant, quo illum
discedant.

sinistrorsum statuens, catechizatos oleo perunxit; deinde ad baptisteria degredi mandat. Igitur ad E
introitum cortinae venientes,
singuli

tantum cum
fuit
ii;

faciles aures

64 Redeuntibus itaque Paulitio et legatis, abierunt quidara de castellanis cura eis ad Episcopum,
qui obnixa

patrinis suis intrabant; statimque vestem, qtia

amictus

is

qui baptizandus erat, et cereum,

illo

prvbet

veneratione

ad

se illum

invitarent,

salutatum ex parte nobilium, plebisque universae, quibus fidem facerent, sine omni periculo vel injuriae

metu,

eum ascendere

posse;

quin etiam in

aquam descendente, patrini suscipiebant; et antc faciem suam illam tenentes, exspectabant, donec eam redderent de aqua exeunti. Sacerdos vero qui ad cupam stabat, cum audisset potius, quam vidisset,

omnibus obaudituros se ex animo. Episcopus vero, tam quieto successu rebus se promoventibus, gratias agens Deo, ad castrum se levabat. Sed ecce
k

quod

aliquis esset in aqua, velo paululum reillius,

moto, trina immersione capitis

mysterium
velo,

Sacramenti perfecit, unctumque

tis

liquore chrisroa-

cum

quadrigas, vehicula, et saginarios

eorum

in

vertice, et alba imposita,

reductoque
patrinis,

victualia portantes,

jumenta quoque

et qui

cum

eis

de aqua jussit exire

bnptizatum;

veste

veniebant, eminus videre cceperunt, quasi appara-

quam
tibus.

tenebant, illum cooperientibusatque deducen-

tum

belli

suspicantes,

modicum

turbati sunt.

Re

autem, sicut erat, recte agnita, pavore abjecto, in modum torrentis omnis populus in occursum eorum effunditur, ambiens et circumdans, admirans et contemplans, et eos et omnia eorum usque ad hospitis locum conducendo. Fuit autem ante introi-

67 Hic modus

haec species, hic

ordo

eis

fuit
omnibus
ritt

baptizandi viros et mulieres et pueros adultos, qui

dispositis,

a sacerdotibus in aquara levari non poterant, tam in Pyrissa quam in urbibus aliis et castellis, ubi-

cumque

populi

copia eos

moram

facere coegisset.

tum

castri area spatiosa,

quara occupantes fixe-

runt tentoria in eodem loco,

ipsis barbaris mansuete ac familiariter eos adjuvantibus etin ommbus

In hieme quoque in stubis calefactis et in aqua calida eodem nitoreatque verecundiae observatione, infossis doliis et cortinis adhibitis, thure quoque et
aliis odoriferis

se eis opportunos exhibentibus.

speciebus cuncta respergentibus, ve-

65 Interea vero Episcopus pontificalibus indutus, monente Paulitio et primatibus, de loco editiori tt S. ottonem suscipit. populum cupientem ore alloquitur interpretis; ita
dicens: Benedictio

neranda Bapfismi confecit sacramenta. Namque in omni actione sua (quod et paganis dignum laude videbatur) quamdam a Spiritu sancto cujusdam singularis munditiae atque elegantis et urbanae disciplinae

Domini super vos, benedicti vos benedicimus et vobisgr;itiasreferimusin nomine Domini; quia grata et jucunda et benigna

aDomino

praerogativara

habebat; ita ut nihil unquam

susceptionenosrefovistis.
nostri ad vos,quae
sit,

Etcausaquidem adventus fortejam audistis;etiterum, si

dedecens aut ineptum inhonestumve quid, in cibo aut potu, sermone, gestu, vel habitu admitteret, sed in oiuni officio exterioris hominis, quaenam
esset compositio
interioris,

dignamini, audire debetis et diligentius attendere.

ostendebat,

bonitate,

De

via longavenimus; salus vestra, beatitudo vestra, gaudium vestrum, tantae nobis viae causa fuit. Nam
lseti,

disciplina, cautela prudentiae conspicuus.

68 Manserunt autem
viginti,
in

in

eodem
et

salvi atque

beati eritis aeternaliter,

si

crea-

evangelizantes

populo

loco quasi diebus solenntm baptizantes eos ptismtrm

instii"H>

''

torem vestrum agnoscere et

populo
rudi
illa

illi servire vultis. Haec et his similia, quae inserere studio brevitatis omitto,

nomine Dotnini; docentes eos servare unitatem

vinculo pacis; instruentesde
festivitatibus et

fldei in

simpliciter
,

evangelizanle

Pontifice,
,

multitudo quasi unus homo fidei sanctas concordantes illius doetrina se commiserunt. At ille cum clericis et sacerdotibus septem diebus eos catechizans, et de omnibus quaa Christianae religioni conveniebant, diligentissime instruens, indicto trium dierum jejunio, jussit,
,

omnis

Christianas religionis, de jejnnus quatuor temporum, de quadragesimali jejumo, de

observationibus
Incarnatione,
ritione.

de Nativitate, Circumcisione, Appa-

Baptismate, Transfiguratione, Passione, Resurrectione atque Ascensione

Praesentatione,

Domini nostri Jesu

Christi, de

ut cor-

sancti, de vigiliis et natalitiis

Adventu Spiritus Apostolorum et aliode die Dominica,

pora sua balneis mundarent, et lotis albisque induti vestibus, mundo corde et corpore, mundoque habitu, ad sanctum baptisma concurrerent. Interim vero tribus exstructis baptistenis, ita ordinavit, ut

rum Martyrum

et

Sanctorum, de

sexta feria, de distributione mensium et instttutione totius anni secundum Christianos, exstructoque
altari

et sanctuario (totum

enim corpus

basilic

tam

DIE SECUNDA JULII.

tam subito interim Missas
fieri

351

non
illic

potuit) altare sanctificavit,

et
eis

celebrari

praecepit,

dans

sacerdotem, libros et calicem, paraturam et omnia officium altaris pertinebant. Quae utensilia, qua? ad gaudio, alacritate ac devotione illi cum multo

ergo Sacramentum est, quo jam 71 imbuti estis, sacrosanctus Baptismus. Hoc Sacramentum, fratres mei, abhinc et semper tenere et venerari debeti.s, et parvulis vestris opportuno tempore, scilicet in Sabbato sancto Paschae ac Pentecostes, per manus Sacerdotum tradere debetis c certissime scientes quod quieurnque sine illo de

Primum

D
u oton
-

w "m

sepbido.

Sa "

cramenta

omnia

suscipientes, et gratias agentes, omnes veteres, et suas et gentiles observanprofanas superstitiones

tias

cum

penitus abjiciebant, ex exuti veteremhominem actibus suis, in vitae novitate ambulare eoepe-

hac vita emigraverit, regno Dei

carebit, et insuper

maledicti originalis poenas luet asternas.

Erat autem numerus conversorunt et proficere. septem millia. ibi ad fidem quasi rum

72 Secundum Sacramentum
est, unctio

est Confirmatio, id

Chrismatis in fronte.

Hoc Sacramentum
Spiritus
et

siijillaiim

,/

HtOP}>

69 Videns autem Episcopus, quia messis multa, civitatibus oportet eum evangeliet, quod et aliis
zare

victuris

est

necessarium

videlicet, ut

sancti corroboratione

muniantur
in

armentur, con-

recnum
:

Dei,

cum

inde processurns esset, vo-

tra

omnes

tentationes et

nequitias vitae praesentis

ttocet-

cata

concione,

hoc sermone allocutus est Eccle:

pugnaturi.

Non autem usque

:

senectam differenin ipsius adolescen-

vos Fratres aemulor vos Dei aemulatione enirn omnes, qui in praesentiarum ad me audiendum convenistis, et me docente, Christo credidistis et

siam

dum
tiae

est, ut

quidam putant, sed

Christiani facti estis,

una

in

Domino

Ecclesia estis,

desponsati

per fidem Domino meo Jesu Christo; una, inquam, vos omnes Ecclesia estis, una et unica sponsa Domini mei Jesn Christi, quia unicae
universali Ecclesiae per fidemincorporati estis. Sed

quia ego per ejus gratiam, ^ujus verae desponsionis ,-iuctor esse videor, (nam ego ei uni viro desponili

fervore percipiendum quia illa aetas magis obnoxia est temptationibus. 73 Tertium Sacramentum est Unctio infirmorum, quod ideo morituris est necessarium, quia in enumerat illa unctione, per virtutem Spiritus sancti, remissio datur peccatorum; et ipse, qui moriturus est, contra spirituales nequitias, id est, contra malignos spiritus, in exitu vitae animabus insidiantes,

vos virginem castam

vos,

exhibere) hinc est quod

eadem Spiritus sancti Hoc omni Christiano

virtute pugnaturus armatur.

iu

agone

raortis

ardentissiest,

mmulor

non tamen qualibet, sed Dei aemulalione. Nam.et mala aemuiatio esse potest juxta Sunt quidam, qui aemulantur vos illud Apostoli non bene. vEmulari autem est, velle indignari, li:

me

desiderandum,

et devotissirae

percipiendum

utpote remedium anirnae certissimum.

74 Quartum Sacramentum est Eucharistia,

est,

id
et

corpus et sanguis Domini. Hoc Sacramentum

accurate

cet pro imitari

nonnumquam positum
et
;

inveniatur,

victuris et

utest,

^Emulamini charismata meliora. Volo autem

paratus

morituris est necessarium. Sive enim vivimus sive morimur, hoc viatico semper utendum
est.

exp

vobis indignari,

sum
:

vobis indignari,

Est enim cibus animae verus, vitam in se ha-

^Emulor vos quia sine tristiquod pridem dixi tia et indignatione ferre non possum, nec potero, si, quod absit, ad injuriam Domini mei Jesu Christi,
cui

bens aeternam. Unde frequenter Missae celebrandae sunt, et vos ad easdem devote convenire debetis, ut sa?pius hnic viatico communicetis. Quod si non
potestis, quia carnales estis, huic
rei per vos

per fidem vos despondi,

:

cum

diis alienis

vos

tam sanctissimae

denuo contaminare volueritis

cationis genus,

hoc enim est forni-

quod maxime separat a Deo.

attendite,

70 Fratres
Insignis ejus

baptizati estis, et
czhortatio

ecce omnes in Christo omnes Christum induistis, origi-

ad omnes Missas participari, saltem per mediatorem vestrum, scilicet sacerdotem, qui pro vobis communicat, fideliter, reverenter ac devote

nalium et actualium peccatorum indulgentiam accepistis ab ipso, mundi estis et sancti, non per nos,
sed per

Missas audiendo communicate. Oportet tamen et vos ipsos ter vel quater in anno, si ampliusfieri non potest, et confessionem facere atque ipsi Sacra-

eum

sanctificati et

mundati

quia ipse in

sanguine suo lavit peccata mundi. Nolite ergo iterum inquinare vos cultura idolorum, narn hsec est

mento cc-mmunicare, 75 Quintum Sacramentum

id est,

est.

per poenitentiam prxsertim

immunditia, qua omnino Deus

>

offenditur, et peni-

tus separat a gratia Dei. Nolite vos prostituere cor-

eorum, qui postBapreconciliatiolapsorum, graviores culpas ab Ecclesia protisraum propter jecti, per satisfactionem poenitentias lterum ei conformantur.
et

ruptoribus
vero,
nulli

et

immundis spiritibus. Soli creatori autem creaturae divinum honorem exindignatio ejus et furor veniat super

Et hoc

Sacramentum quasi malagma

in

recuperatio est cadentium

pugna, et vulue-

hibeatis,

ne

ratorum.

vos

sed magis in fide et spe et charitate proficite, ut benedictio ejus veniat super vos et super filios
:

vestros, et ut ei

credentes et fidem operibus ex-

76 Sextum Sacramentum est Conjugium, id est, copula matrimonialis. Quinque autem superiora Sacramenta, quasi generalia sunt, et omni Christiaistud autem quasi particulare est; no necessaria quia non omnibus necessanum, sed eis tantum qui secontinere non possunt, et sicut ad superiora Sa:

ifatrimonium

*"

Mem

ct

ornantes, vitam habeatis in nomine ipsius, qui de tenebris vos vocavit in admirabile lumen suum.
esse, et nullatenus dubitare debetis, hanc, in qua hodie positi estis, innncentiam servaveritis, et istam sanctificationem ipsius adjutorioservare usque ad finem vita? vestr studueri-

nores

ckrU

Certi

enim

Wunos.

quia

si

cramenta omnes homiues trahendi sunt

di,

et invitui-

nisi

est, et invitandus; ita nullus ad h<>c trahendus se non oontinent, sed vago qui, ut dictum est.

sed solum mortem evadetis aeternam etiam gaudium regni coelestis possidebitis in aeternum. Sed quia vita praesens sine peccatis duci non
.

tis,

non

pollunnt et et illicito concubitu sese

his enitn suadendura
tiori

caramacnhnt
suae hones-

est. ut mtirmitati

Mihveniant remedio.

potest
nis

luctamen enim et temptatio est vita hotnisuper terram; discessurus a vobis. trado vobis.
:

77
o-ii

Vos autem
:

qui

usque ad ha;c tempora non

fuistis,

>Jusque

Mi}

Chnstiani sed
vastis.

pagam

Sncramentum conju- uonem;

uni thoro non ser-

sunt nobis a Domino. Arrham fidei sanctse inter vos et Deum, septera scilicet Sacraaienta Ecclesiae, quasi septem significativa dona
Spiritus
sancti, quibus intendendo in laboribus et eertamine hujus vitae non deficere, sed proficere

quae tradita

iion habuistis

quia fidera

Sed qui
deinceps

voluistis, plures habuistis

uxores;

vestra possit

ecclesia, suosque defectus reficere. Videte ergo et tenete, ut sciatis diligenter enumerare quae tradimus vobis, discedentes a vobis.

Sed unus vir quod tantura habere debet uxorem, et una unum. unam Quod amphus, a malo est. Si quis ergo in vobis ante Baptismum, qui plures habuerit uxores
vobis

non

licebit.

est,

quaj sibi magis dimissisque aliis, hanc solam habeat,

nmic unam de

illis,

placet. eligat

ntu Chnstiano.

'

352

VITA
:

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

A
AICTORE
SRFRino.

no. Et partus, inquit, femineos, audio, quia vos, o mulieres, necare consuevistis quod quantum abo-

CAPUT
Felix

III.

exprimi sermone non polest. Videte si hoc vel bruta animalia faciant foetibus quia suis. Parricidium hoc non flatamodo invobis
minationis habeat,
:

Camince conversio, ubi

deseril.

Dux

polyqa-

miam

sine gravissima poenitentia dimitti non potest. Sive igitur sitmasculus, sive feinina, dihgenter enutrite

Punilio matronce die Domi-

partus vestros et feminam.

78.

Dei enim est et

marem

procreare

nica meteniis. Julinenses barbari, repulso Evangelio, S. Olloni necem intentant.

ti

Ordinem

tacrum.

Septimum itaque Sacramentum est, Ordinatio sive Consecratio Clericorum, quod et ipsum particulareestet nongenerale.quianon omni homini necessarium est. Quamvis enim omnes homines indigeant clericis, non tamen est necessarium omnes homines fieri clericos. Ad ipsum tamen Sacramentum, qui moribus ac scientia magis idoneisunt, inquam trahendi. Unde adhortor vos et ut de hberis vesinvito quia cogere non debeo
vitandi potius,
: :

ostquam confirmata
Pirissa, uberrime

et

instructa est ecclesia in

'"' Camina

tris

ad clericatum tradatis, hberalibus

instructos,

studiis prius
alia?

diligenter

ut ipsi

per vos, sicut

populoque primitivo eorum, caro affectu vale facientes, legatis eos deducentibus, ad civitatem Ducis Caminam deveniunt Erat autem illic Ducissa, uxor videlicet Ducis le?itima, et licet inter paganos, Christianae tamen religionis memor, de eorum adventu laetissima efficitur, et cum omni domo sua tanto eos devotissime suscepit, quanto et hoc marito placere, suseque et illius saluti profnturum non dubitavit. Eis enim Pirissae demorantibus, omnia quae illic gerebantur
immissis clam exploratonbus,
diligenter edidicit

lacrymati,

gentes, de lingua vestra, latinitatis conscios possitis

habere clencos et sacerdotes. Ista ergo septem

,

magnoque
quasi

tripudio cordis de

illuminatione

illius

Sacrameuta quae iterum vestri causa enumerare libet, et Baptismum, Confirmationem, intirmorum Unctionem, Eucharistiam, lapsorum Reconciliationem, Conjugium, et Ordines, per noshumiles suos paranyrnphos sponsus coelestis in arrham verae dilectiouis vobis,

plebis exultans, ipsam

quoque

suae fidei scintillam,

sub mortuis

cineribus eatenus consopitara,

inter suos familiares modeste primo,

cialius

deinde fiduccepit.

apud omnes, quos

:

potuit, ventilare

Ecclesiae

suae

transmittere digna-

Et quia scriptum est De scintilla consurgit ignis, totam illam civitatem, etiam ante eoruin introitum, tantus

tus est. Quapropter omni honore ac reverentia ea-

dem Sacramenta
docete ea
filios

servate diligenter, et veneramini;

vestros, ut

memoriter teneant, et d. Ecce habetis Ecclesiam, habetis sacerdotem de his omnibus, et quascumque sunt necessaria vobis, abundiligenter observent in

ardor fidei, operante Domino per matronam, invaserat, ut non solum nil contradictionis, verum etiam totius populi consensum, de
suscipiendo Baptismo, invenerint, in multa gaudii
plenitudine.

omnes generationes

dantius vos instruere scientem. Ipsum ergo

sicut

80 Quadraginta ergo ferme diebus manentes, tam ipse Pontifex, quam

ris

in

eodem

loco
S
Ottonh
prxdicatione
convcrtitttr,

alii

ejus coo-

meaudietis, honorantes et amantes eum, et quaa-

peratores, sacerdotes et clerici, id pene solum ope-

cumque vobis
dilectissimi.

dixerit facientes.

Et nunc ego vado,

habuerunt; suscipere venientes ad fidem, ducere,

:

iterum cito reversurus ad vos. Valete

Domino

catechizare, prasdicare et baptizare

videbanturet

que

in

tam copiosa messe. pauci messores. Nam

accedebat

ipsius loci atque circumjacentis provincias populus

ANNOTATA.
a

catervatim

qnotidie ac recedebat. Quifieri

bus omnibus

Non

pressit

primx personx loquentis indicia supAnonymus, ut non aliquando elabi swerit et

ita

labore,

dum satis maxime qui fuit

oporteret,

immenso

in

baptizando, Episcopum

(licet solos

hic el atibt.

b Melius sagmarios, ul in Andrea Gretseri. Sensus

ostendit, agi de

mares pueros tingeret) saspenumero sudantem aspexerunt; adeo profecto, ut alba ejus ab humeris usque ad umbilicnm ante et retro sudore
manaret. Saepe etiam
ipsius ministerii nimietate
lassatus, brevi sessione vires recuperans,

jumento sarcinario aut equoclitellario.

c Notus est ritus anliquus.a nobis hic non explicandus. Ceiera eliamsatis ptana sunt.

modicum-

d Totam hanc de

seplem

Sacramentis

catholicam

sancti Ollunis doctrinam digtrere

haud poluit Lulhera-

nns Jusclnus pag. 482.

mere
vero

et

chum.

Vt paucis sese expedial, teaudacter assent, de suo hoc addidisse raonaqui hanc Sefridi historiani edidit. Bellu
enim-

quo sedendo respirans, quasi animosus operator et strenuus, denuo se sublevabat in idem opus sibi dulcissimum; gratias agens omnipotenti Deo, quod ipsius praestante clementia, tot manipulos in ejus
horreo cura sudore ac lassitudme sua congereret. 81 Dum ea Caminae gerebantur, atque de successu rerum et Episcopus cum suis et populus civitatis

Utice tpso,

solutio;

nempe quia

in

pseudo-Andrea
si tali

hic

ex

Ebbone compiUto, ea non tradunlur. Al

uti licet,

effugio

cum

ipsa

matrona nobilissima
terrae

et

Christianis-

plurima ex Sefrido rescindenda erunl, quse inEbbone non reperiuntur; mutla itemexEbbone, qune
Sefridus non langit, quasi singula singuli enarraverint.

sima, spirituali gaudio fruerentur,

ecce

cum suo

Ea

prxcipue
:

descripsit

Ebbo

quae

ex

Vdalrico

Vrotislaus a, non modicum laetitiae salutaris augmentum, supervenit, nihilque moratus, quasi filiah fiducia, in amplexus ruens

comitatu

Dux

audiveral

omnibus adfuil Sefridus, qui ubique in prima persona ul lestis oculatus , et aurilus loquitur, non solum Suncli acta, sed etiam
et

verum

gestis et dictis

Episcopi de
:

Salve, inquit, Pater sanctissime. Deinquaeso, ait, irascaris, quod post primam illam salutationem tam diu fui, te non videns, sed
:

Non,

verba, sed etiam pra-dicaiiones

alloculiones

lum

adpopu-

causa fuere
tiones.

accurate

referens,

ut ex

Grelseri editione con-

Nunc autem

inexcusabiles reipublicas administraservire ecce adsum parere ac

ipsi et

vinci poluit Jaschius.

tu* paternitati prout vis. Etenim nos nostra tui sumus, utere sicut vis. Et

omnia

haec dicens,

conversus ad clericos et ad alios quosque meliores tuos decomitibus Episcopi; et hos, inquit, Pater,
collaboratores, tua licentia salutabo
:

apprehendens-

que manus singulorum tenebat, et benedicebat HllS appellans atque deosculabatur, eos filios et fratres
charissimos
:

benedixitque

Deum omnium bonorum

largi-

DIE SECUNDA JULII

lareitorem, quod hospites tam gratissimos sua domo suscipere meruisset. 82 Quia vero deinceps navigio de civitate ad ciillo ?

353
L

vitatem
rtffiden-

eundum
villicos

fuit

omnes equos

et

jumenta

.tuitle,

suos ad opportuna loca terroe, pasdeducere jussit; neque ante eis reddetus gratia, consummatis omnibus, de terhantur, quam etiam

Videtisne quanta bona, et quantas divitias nobis dederint dii nostri ? Ipsorum utique largitate, opibus et gloria omnibusque rebus abundantes sumus, quare ab eorum cultura discedere non levis
injuria est. Igitur ite ad
et,

ADCTOU
r.rtmi

eorum,

metendas segetes nostras

;

ut

minus
in

timeatis, parate mihi vehiculum

ecce

ipsa ego vobiscum in campos

rafuerantjam

exituri.

Quos

messura descendam.
;

certe

ita

receperunt

crassitudine vix cuique suus cogalteratos, ut prae Milites ergo, qui cum Duce venerant, nosceretur.
cathechizati statim et baptizati sunt; multique ex Christiani fuerant, sed ex consurtio eis, prius qui metas Christianitatis excesserant, ex incredulorum

agrum venisset Quod rne. mquit, facere videritis, omnes similiter faciatis moxque re:

Cumque

brachiatis manicis succinctaque veste, falcem dextra corripuit, stantes vero calamos sinistra tenens

metere nisa
bito,

est.

Sed mirum dictu,

misera
nec

in actu ipso su-

ut erat. inchnis,
effigies,

diriguit,

et

quorum numero Ducem etiam ipsum

quasi

fuisse constat,

marmoris
falcem e

per corffessionem et poenitentiam conrirmati sunt; promittentes deinceps, omnia quae Christiano inimica sunt nomini, respuere, et ea quae sunt apta sectari.

muta

et

semetipsam erigere, nec manu dimittere potuit nec segetem sed nil loquens, similis simulachro stabat
,

tantum intuens intuentes se. 86 Videntes autem famuli, timuerunt

valde, et
'e

83 Dux etiam
iiirepi

Scio, inquit, Christianae sancti-

dianda

p\0mia.
b

tati esse contrarium, plures uxores vel concubinas habere, simulque tactis Sanctorum reliquiis, sicut

circumstabant eam aspicientes etoperientes, sinum melius esset habitura. Rogant etiam ut a temeritate sua resipiscat, dicentes, fortem esse Deura
,

'"''

"""'

plo morlua
i-'n

ruit.

Christianis jui*are

mos

est

6,

coram populo, aspi-

Christiajiorum. Sed

illa nihil

respondebat. Injectis
,

ciente Episcopo, viginti quatuor concubinas, quas ritu gentili suae legitimse uxori superduxerat, publice ab;uravit. Quod videntes alii complures, ejus-

ergo manibus violenter illam trahentes

torquere
sed

erigere

conati sunt, et falcem segetemque de manibus ex;

dem enormitatis praesumptores, abjurata

conjugii

et

ipsi

quasi moles immobilis

minime potuerunt. Stabat autem terrae affixa. At ubi satis

illa

plurahtate, uni thoro, exemplo Ducis, servaturos sepollicitisunt. Crevit ergo Ecclefidem sia in loco illo, et confortata est, in timore Domini

miraculi ac stuporis hoc habitu infelix

tibus

intuen-

ostenderat, ipsique famuli

dolore

ac taedio

affecti,
illa

ambulans, et Spiritu sancto replebatur, Episcopo

et clericis

repente corruit,
efflavit.

jam abire illamque dimittere vellent, soluta sontemque animam in ignem

instantibus et evasgelizantibus

regnum

tartareum
minico

Quam

levantes in vehicuium
die

Dei. Exstructa
altari et

quoque

illic

basilica, et sanctificato
illuc

En, inquiunt, qualem manipulum de agro

reportamus.

Do-

sanctuario, collatisque

per

Ducem

Quod factum
;

ubi

perferente

praediis ac dote,

in sustentationem sacerttotis, pa-

Mttrtma

frtiwes

omnibus in terra illa eccleindumenta sacerdotalia, calicem quoque argenteum cum ceteris utensilibus deque suis sacerdotibus unum, qui populum posset instruere, eidem praefecit ecclesiae. 84 Cum haec omnia rite peracta fuissent, et non solum de civitate, verum etiam de rure populus ad ecclesiam omni die convenirent, et diem Dominicam
ter liberalissimus, sicut
siis

faciebat, libros contulit et

fama passim vulgatum est nam famuli statim ad eeclesiam currentes Baptismum postuiant, stupidi, quod acciderat referentes et credentibus quidem non credentes autem , fides aucta est ex miraculo et siqui adhuc blasphemi exstiterant, adcredendum
: ;

ex poena mulctatae mulieris eruditi sunt. Dies au-

tem Dominicus

et aliae solennitates

reverentius ob-

servari cceperunt, et

tam ipsum cum suis omnibus Episcopum, quam omnem eorum doctrinam amplius
reveriti sunt.

aliasque

solennitates

devote

observarent
civitate

vidua
,

quaedara in rure

non longe a
;

Caminensi

87 Expleris autem
bus
,

illic

dives ac nobilis valde

Christiana religione con-

acceptis a

Duce

legatis,

ferme quinquaginta die- Julinam p-oOtto et conducroribus de

I

tempta, patrios deos se colere nullaque occasione vamtatis novae, a patrum suorum veteri traditione declinare se velle dicebat. Erat autem multam ha-

ipso loco civibus,

Domezlao

videlicet

et filio ejus

viris honoratis, per lacus

et

refusiones

niarinas

bens familiam, et non parvae auctoritatis matrona , strenue regens domum suam et, quod ln illa terra
:

magnum
usum

videbatur, maritus ejus,

dum

viveret

in

satellitii sui triginta equos cuni ascensoribus suis habere consueverat. Fortitudo enim et potentia

Julinam vecti sunt navigio. Est autera civitas haec magna et fortis: homines ipsius loci crudeles erant et barbari. Cum autem appropinquassent civitati conductores eorum haerere, pavere atque inter se mussitare coeperunt. Quod intelligens Episcopus
, :

Quid
iste
tibi,

est, ait,

quod ad iuvicem confertis

tuis.
fuit.

At

illi

nobilium et capitaneorum,

secundum copiam
,

vel

Timemus,

inquiunt, Pater, tibi ac

Populus
usjue ad
civitatem

numerum

aestimari solet caballorum. Fortis inquiunt, et potens ac dives est ille, qui tot vel tot potest habere caballos, sicque audito numero ca-

durus semper et indomitus

applicemus, et

Si ergo placet

moram

in

littore

crepusculum

noctis faciamus,

ne

forte

ballorum,

numerus

militum intelligitur

nullus

manifeste iugrediendo, tumultum

populi super nos

enim militum praeter

consuevit.
et

unum

caballum

illic

habere

tium

suscitemus. In singulis autem eivitatibus habebat et curtem cum aedibus, ad

Dux palaquam si

^"o ninictt
"" metem

o Sunt autem magni et fortes equi terrae illius, unusquisque militum sine scutifero militat.raan-

tum

ticam per se gestans et clypeum, agiliter satis et strenue sic militiae suaeofficium exequens. Soli autem Principes et capitanei uno tantum, vel si mulest,

quohbet hoste quis confugisset, lex talis erat, ut ibi consisteret et iilsesus. persequente. securus Dixerunt ergo, si per noctem ad Ducis tecta

88

intramus,

freti securitate

paulatim

cives

conve-

el
/

noctu Dncis

altitiitn

ma gis me s,

duobus clientibus contenti sunt. Factum e rgo in una Dominica die tempore messis, poP" o undique ad ecclesiam properante, prasfata maronanec ipsa venibat, nec suos permittebat; sed
turbulenta Ite, inquit metite mihi agros hoc enim utilius est, quam vacare illi, nescio 70 ^ 60 1 uem ^ e terra sua voms aflert ille
: ,

niendo, negotiumque nostrum illis pedetentim insinuando, melius fonasse proficiemus. Placuit consilium ;et cum dies abscessisset, tecti umbranoctis,

i".i)rtssus,

Ott' "d to

'

bari,

curtem et mcenia Ducis invaserunt, illis ignorantiquinam bus. In crastinum vero, ubi eos viderunf. et quare venerint, maligni homines essent, et unde et sensim turscrutati sunt. Primo quidem moveri ac iterumque ac discurrere, videre illos, currere
videre, et aliis
alii

Babenbergensis

Episcopus. Quid

nobis

cum

nuntiare

postremo vero, iasano

'

3b4

viTA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

et fratres) extorsistis de

securibus et sano furore correpti, magno tumultu,

AICTORK
SI-.KRIDO

manibus

nostris
:

vix sed

reverentia, in gladiis aliisque telis armati, sine ulla eis sine ipsara Ducis curtem irrumpentes, mortem de retractatione, nisi quanto citius de curia et
ulla

nes

illi

ictus unius

passioni

sufficerent

m- ^ dum
Do-

omnes ad coronam

prosiluistis, nec
:

unum

perve-

nire dimisistis. Cui Paulitius

Satis,

inquit,

ipsa civitate fugerent,

a furcnti

comminabantur.

populo
C

89 Erat in ipsa curte aedificium quoddam fortissimum, trabibus et tabulis ingentibus compactum, scrinia et quod Stubam c vel pyrale vocant, in quod
elitellas et

mine, nobis visus esaccepisse. Parum, inquit ille quia voto minus. Tua quoque audacia * meara ex" magna parte praeripuit benedictionem hoc autera dixit de ictibus quos ille intercepit. Constat tamen
;

a(

'

aTariti a

pretiosa

capellam Episcopi et pecunias et quseque quin et propter impetum deportaverunt

:

EpUcopum tnbus

plagis vapulasse.

furentis populi,

cum Episcopo
illi

clerici

omnes

illuc

confugerant. Sed
quasi a furore

vociferabantur et

clamabant,

92 Manserunt ergo per dies quinqne trans stagnum, quod cingebat civitatem exspectantes si forte meliori animo fierent. Interea vero Chnstiatu "^
,
,

,er ' c " (

exire eos coropellentes. essent cessaturi, illi

Sed moram

eis facientibus,

ad

illos

saepe ibanl

et

redibant

similiter et

illo-

exarsit insania, factoque diuntur et dissipant, tecto primum, dein parietibus corodisjectis et excisis. Tunc vero Episcopus, ad

impetu stubam

magis eorum aggre-

rum primates veniebant

stultis

ad

istos,

excusare se

hominibus et vilioribus de plebe culpafn illius tumultus imponentes. Habuit ergo Episcopus cum
eis

verbum de

fide

Christianisini, quasi per

amba-

nam

passionis se invitari sperans,

aliis

trepidanti-

bus, quibusdam etiara prae pavore lachrymantibus, intrepidus, ille spiritu jocundo et hilari vultu stabat

ges, hortans eos etsuadens. Praeferebat etiam nomen et potentiam Ducis Poloniae, et quomodo ad

optans et gliscens, ut vel unum nomine Jesu accipere dignus habeatur.

ictum aut vulnus in

injuriam spectat illata sibi suisque contumequidve mali contra eos inde oriri queat, nisi forte illoruin intercedat conversio, insinuavit. At
illius
lia,
illi,

90 Paulitius vero et legati, videntes quia vere insaniunt omnes, et quia illic moram facere dete00
I

tcem

riusest atque deterius; in

medium

populi exilientes,

consilium se accepturos dicebant regressique ad suos omnia haec tractabant diligenter atque retandemque in unius sententiae formam tractabant
; :

nit.rritur,

vahdissimo clamore

acsi et ipsi furerent, extentis

concesserunt
ros,

videhcet super hoc verbo se factuet

mambus,
inquiunt
1

silentium
illi

fieri

postulant. Quibus ad

dicun: sedatis,

Et causam totam
consistere

continuo prosecuti. Quid est in semetipsos transu-

mohoc

quidcumque facerent Stetinenses. Hanc eninr

nobilissimam dicebant
civitatum,
et

civitatem antiquissimam
in terra
satis

Pomeranorum, matremque
illius

mentes
Ducis
pacifice

Nos, aiunt, hic in curia Domini

nostri

injustum fore, se aliquara novae religionis obauctoritate prius

pacifice

non

sinitis

saltem
in

servantiam admittere,, quas

roborata non fuisset.

hinc

exire
laesimus

permittite.

Quid

furitis
:

Impoex vobis ? At illi Episcopum et ceteros cum eo Christianos, deos nostros blaspbemantes, interficere venimus. Sed si eos salvare vultis, ecce damus locum, cito eos extra civitatem deducite. Planos
?

Quem

storem, inquiunt, illum

ANNOTATA.
a Alias Vortislaus, Wortizlaus, Vuratislaus, pro
vario librariorum scribendi modo,

quem

in nostro cor-

teae autera

civitatis palustres

erant

et lutosae, et

ritjendum non existimavi.

pontes extracti, et tabulae undique positae propter lutum. Arripiens ergo Paulitius, per

manum
(Jt

tia-

de quo vide auctoritutes multas

Ulique antiquus Christianorum jurandi modus et exempla apud Can,

here ccepit Episcopum, et deducere, adhortans modeste,

ut,
si

posset,

properantius

iret.

autera

gium, verbo iur&re. vaporarium indicari seu d Patct

,

hypocaustum
,

omnes, non imperturbatis passibus, extra curtim usque ad pontes devenimus d :

per
turbae

medium

quod etiam indical pyrale a Grseco

iriip

mipos ignis.
;

En

itcrum Sefridi loquentis vestigium

,

qui paulo de:

ecce quidam de turba,

brata,

vir barbarus

et
e,

fortis,

li-

ante in
scribil,

quam

gestabat ingenti phalanga

:

vasto ictu

Andrea Gretseri febrim eo tempore, quo barbari maxtme

el

qua tenebalur,
furercnt

sed

caput ferire nisus est Episcopi

caput,

sed

ille

avertens

hoc prxteriit compilulor nosler.

e

humero ictum

suscepit,

eodemque gemi-

Falangus eliam

eum jaciente contum, inter manus Paulitii ac Hiltani sacerdotis, ducentium illum a ponte, in lutum prosternitur Otto
nante cominus, et alio eminus in
Episcopus.

fuslis teres,

falanca dicitur, sicque vocatur quem navibus subjiciunt, de quo plura

ostensum

Cangius.
f

Jam

satis

est,

Anonymum
:

nostrum non

tam accurate expunxisse omnia

gia K ut non aliqua remanserint

Sefridi loquentis vesticetera vide tR

et a

liarbaro

91 Paulitiusvero, animo et corpore ibi se virum exbibens, jacentem Episcopum, nec propter immi-

Andrea

Gretseri.

ni

nentia tela deseruit, sed proprii corporis objectu , prostraius, crebras percussiones excipiens, inque ccenum a verberatmque ponte inguine tenus descendens, sublevabat de luto prostratum. Similiter et alii sacerdotes et clerici,

liititm

CAPUT
yatiunis Polonicve

IV
felici

Stelinensium obduralio, ex
,

successu le-

dum protegunt
Je-u

illum et jacenti

manus porrigunt

et

adolescenlium citm

fustibus et contis juxta

suum Pontificem in nomine vapulaverunt. Tandem multo discrimine.ponte

rursum
ire et

malre conversione,

milescit.

Verbum Dei
etc.

arrepto,

abirecoeperunt extra civitatem, illique a prudentioribus sedati, cessaverunt a nobis f. Abeuntes ergo trans lacum, disjecto ponte a tergo, ne iterum impetum super eos facerent, in

recipilur, sublatis idolis, sortilegiis

(Juibus
civibus,

auditis Episcopus
et

Stetinam

nihil cuncta-

ctus adire festinat,

ret, assumpsit.

quemdam

de Julinensibus

campu

inter arcas et

loca

horreorum decumbendo
;

Nedaverum nomine,
Hic
filio

respiraverunt, videntes et dinumurantes socios quia nullus defuit, Deum benedicentes;

,

et

autem

monstraut viam sibi familiaritate Episcopi

alter

ex hoc au-

hene utens, cum

suo quasi

Nicodernus,

tem magis gaudentes quod digni habiti sunt pro nomine Jesu contumeliam pati. Postquam autem
respiraverunt et
illi

hpenocculte eos frequentabat, et quae. dicebantur, ipsa civitate ter audiebat. Alii quoque nonnulli de
occulteChristuincolebant.tamviriquammulieres.lsti
facerent etiam frequentabant eos, dum ibi moras honeste impendeque suis rebus eis humanitatem
dentes,

desaevierunt, Otto beatissimus

Proh dolor in manibus

inquit,

bona spe cassati sumus. Palina

erat; vos

eam (Deus

vobis ignoscat

filii

DIE SECUNDA JULII.

Episcopo recreati dentes, spirituali consolatione ab ut Stetina recipiente verbura Dei, sunt optantes, ratione pacti convincaJulina quoque recipere ex
;

355
;

vultus angelicos

videres, expulsa daemoniaci squa-

loris inertia, in vultibus

tur.

Quidam de

ipsis,

quid

de

Christo

sentiant

Christianis
reversi sunt.

patefacientes, in
Ipsi

locum suum occulte

,

juvenum Christum. novum hominem gratioso jam coruscare aspectu. Pontifex ipse omnesque alii sacerdotes et clerici gavisi sunt, et admirati supergratia, quam videre inpueris. Sed
quid multa?
baptizati

SETMDO.

vero

post crepusculura noctis

sunt,

et

propter octavam
a

applicantes civitati,
intraverunt.
tes

egressi

naves,

curiam Ducis

Purificationis o, octo dies apud Episcopura

Mane
;

facto, Paulitius et legati, prima-

rantes, in

se cum Episcopo misproponunt eis, Evangesos referunt promittunt et terrent. At illi lium, dant cnnsilium, Quid nobis et vobis ? Patrias leges non inquiunt, imittemus, contenti sumus religione, quam babe

adeunt

ex parte

Ducum
viae

commodomos parentum non sunt reversi. 97 Mater vero illorum (nam pater domo aberat,

causam

ubi quae gesta sunt audi vit, pueris

nondum

exalbatis,

eorum mntre,

ultra

quam

dici queat,

gaudio perfusa,

cuidam de

pueris suis; Vade, inquit, nuntia Dornino scopo, quia ipsum et

filios

meo Ep meos videre venio. Erat

illa.

mus. Apud Christianos, aiunt, fures sunt, latrones etomsunt, truncantur pedibus, privantur oculis scelerum et pcenarum Christianus exernia genera
;

enim magnae honestatis

Episcopus ergo audiens

et potentiae in civitate
illarr,

advenire, de subtecto

exiens, in graminis cespite sub divo [dio] consedit,

cet in Christianum. Absit a nobis Religio talis. Haec et bis similia protestantes, obturaverunt aures suas ne audirent verbum. Omnibus igitur obstinatis, per duos menses et plus ibi morantes, nihil paene pro-

suosque regeneratos, adhuc

in albis positos, circura-

sedentibus clericis, ad pedes suos collocavit. Sed ubi

matrem eminus advenientem

tere

conspiciunt, modeste consurgentes et Episcopo inclinantes, quod adver-

fecerunt.

ergo tam longa et inutilis mora eis turbationi esset, consilium incidit, legatos mittere ad Ducern Poloniae, sciscitari, quid de Christianis ju-

94

Dum

vadunt.

pulchrum fuit, quasi petita licentia, obviam ei Quos illa intuens albatos, magnitudine gaudii quasi amens et stupida, soluta in lachrvmas,
subitoin terrara corruit. Accurrit Episcopus, accur-

,1

Poloniam

leootos
titnt.

mit-

beret,

utrum manere

illic,

an redire; et de contravideretur.

runt

clerici, levant, tenent,

consolantur
defecisset.

putabant

dictionecivitatum.quid
ubi

ei

Quod consilium
;

enim quod nimietate doloris

cuperato flatu;

civibus

compertum

fuit,

timebant quidem, tasuoscumillis

Benedico, inquit, te

At illa, reDomine Jesu

men

rogahant, ut mitterentur legati

Christe, totius spei et consolationis

filios

auctor, quod

hac ratione profecturos dicentes; utsi apud Ducem perpetuae pacis stabilitatem obtinere, tributumque
alleviare queant, his ibi
tis

coram

suis et nostris lega-

Sacramentis imbutos, tuaeque fidei veritate aspicio illustratos. Scis enim, Domine Jesu Christe, quod hos (tenensque osculata pueros et

meos

tuis

scripto firmatis,

Christianis se legibus

sponte

amplexata) in secreto pectoris mei tuae miserationi

inclinarent.

Abeuntibus ergo cum Paulitio Christia-

jam per multos annos commendare non

tens ut hoc eis faceres, quod
fecisti.

cessavi, pe-

norum et paganorum legatis, isti interim bis in hebdomada in diebus scilicet mercatus, permedium fori, populo ex omni provincia conveniente, sacerdotalibus vestibus induti, Crucem portaverunt, et de fide atque agnitione Dei populum incredulum
opportune et importune alloquendo, jugulum neci quodammodo quotidie aptaverunt sed Deo prote:

Deinde ad Epi-

civitatem,

scopum, Benedictus, inquit, introitus tuus in hanc Domine et Pater reverendissime, multum

enim populura tua perseverantia Domino hic habes

acquirere.

Non

te fatiget dilatio.

En ego

ipsa, quae

coram

te adsto, Dei omnipotentis adjutorio,

et tui,

gente,
fuit, et

laesi

non sunt. Plebs autem, quae de rure simplicitate sua et rerum novitate capta,

Pater, animata praesentia, sed et pignorum raeorum freta subsidio, Christianam me confiteor ; quod ha-

ctenus non audebam.

negotiis suis postpositis, praedicationem libentissime

98 Sicut enim protestata

est,

in diebus adoles:

quamvis credere non auderet. Et quia certis diebus Crux portabatur, et sermones fiebant, magis propter verbum, quampropterforumruriculae
accepit,

fuit centiae suae de terra Christianorura ablata gentili homini cum esset ingenua et speciosa,

et

oltm Christt 1na, eorumqu*

domestic'*
i
'.

ma-

confluebant.
I

9S Quotidie autem
eis

fidei retia laxantibus,

et nihil

Conversis

luofas ado-

multum super hoc taedentibus, tandem benignus Dominus sedulitatem boni servi
capientibus, et

hero copulata est, et amMs, eosdem filios ex eo suscepit. Episcopus ergo super confitenti matronae his omnibus Deum benedicens, auxit et fiduciam, sua;verbo confortationis fldem
rito sno, diviti ac praepotenti

que

liberalitatis

non immemor,
ei

griseae pelliculae b

Itmntibus.

laborem quoque ac mcestitiam miserando respexit. Nam duo pulrherrimi adolescentes, filii cujusdam nobilis de civitate, domum Christianorum frequentare, et familiares se praebere, pausui

Ottonis,

chlamidem pretiosam

dedit,

et

eadem petente

omnes ejus atque cum fiducia jara evangelizantei regenerationis; deinde etiam domesticos aqua tinxit convicinos ejus ar.familiares, viros ac feminas
omnes Pueros cum parvulis suis, eadem societas involvit. octo dies, in die deposiquoque ipsos, post expletos

latimque de Deonostro et de fide quaerere cceperunt. Episcopus autem sentiens, quia in bono veniunt, futuroruui bonorum praesagium captando de his,
blandis mulcet colloquiis, atque de munditia et honestate Christianismi, de immortalitate animarum, de resurrectione corporum, de spe et gloria vitae
seternae, adolescentibus per singulos dies evangelizavit. Quae omnia, flante Spiritu sancto, puerialtius

subtih panno albarum, duabus camisiis c de camisiasaunfrigio more capitn, vestivit, et easdem
tionis

ornari eis fecit, sutura humerah atque brachiali aureos trad-ns et calceamenta duosoue cingulos
et et Sacramento pieturata, verboque doctrin

Eucha-

"Posteu

suisimbibere pectoribus; neque diu cunc:ati, credere se velle atque Baptismum percipere dixerunt. 96 Episcopus ergo lastissimus puerosstatimcatechizut, ac deomnibus quaeChristianae religionicorapetebant, diligenter instructos, jussit, utloti etlotis
jnduti,

mum
naria

imens, cum gaudio iu matris doaurum suum et doremisit. Ita miris modis d
Otto beatissimus
pretio

expendit.

Ut

emm

salvi

essent homines, documentis mforrudesque alumnos et spiritualibus

conduxit. verbo

instrttxit,

cum"cereis'sui s ;Valbis, sese preberent tapttzandos. Illiutmoniti erant, silenterexequentes m nia, die statuto, parentibus insciis, loti et pur
'

mabat, et corporalibus quanto tenore donaria

eloquio.

beusficiis conciliabat.

proxrmo potent aliquotiens congessertt, hoc

^SSlSl
cum ad
esset

S3
, .

flcat;1

novisque ac mundis vestibus induti, cum albis <* cereia, percepturi sanctura baptisma, se manibus

99 Pwfati etenim

pueri,

suos coadoleshabiti

Episcopi obtulerunt. Videres

humano

in corpore

jjjjj^^fi;

enissent, et

quomodo ab Episcopo
apud

sensim mittscunt

illura d.sct-

piina

356

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST

i

AUCTOHE
SEPRIDO.

plinaethonestas, quanta pietas etmansuefudo, nuntiarecceperuut; mox etiam quantae munificentiae ac

liberalitatis circa

ingrueritei,

hocmodo eumjuvabunt. Novempatr

in

familias
sis

decimum

expeditionem armis

et

imnpn

omnes

existeret, praedicare obliti

atque in arguuientum rei, Cernite, inquiunt, his indumentis post omnia beneficiasuanos induit, his aureis cingulis honoravit. Pecunia sua

non sunt

captivos redimit, suis impensis eosdem vestit, cibis

reficit,

et liberos abire permittit.

Quid unquam

si-

mile visum auditumve est in terra Pomeranorum ? Quid simile nostri pontifices et sacerdotes faciunt? ]\unc certe, aliquem visibilem Deum inter homines
advenisse, ipsa gratuita redemptio captivorum, in cippis et compedibus putrefactorum, mullos cives

tamamici experiemini. Igitur habita concione, ubi coram populo et principibus verba

abunde procurabunt, et ejusdem familia; interim domi fideliter providebunt. Ista servantes et fidy Christianae consentientes, nostram pacem, porre ctione pacis e et manus, et aeternae vitas gaudium consequemini, et in omnibus opportunitatibus vestris praesidia semper et auxilia Polonensium,

quam

socii et

haar

recitata sunt, multof,

quam dum apud Vadamarmis

f

subacti sunt, laetiores facti, sacramenta devote suscipientes, remota omni controversia, Evano-elicis
traditionibus
se submiserunt. Episcopus ergo arrepto teiupore pulpitum conscendens; Nunc, ait, ad

nostros fecerat autumare

sed

ille

hoc negans, non

Deum se, sed Dei altissimi servum, pro nostra salute ad nos directum, dici et credi optat; et animae
jniiiiortalitatem,etcorporumresurrectionem, etaeternae vitae gloriam, doctrinam
dicit esse Christiano-

nostri sermonis offlcium

rum. Quare non credatur ei ? 100 Hc et his similia pagana juventus a juveniStetinensium animi.

ventum est. Et incipiens Gaudetein Domino semper, iterum dico, gaudetemodestia vestra, fides et conversio vestra nota sit omnibus, nota sit omni mundo; nam totus mundus
:

pro vestra doluit

infiilelilate.

Totus enim mundus

bus audiens, aspirante gratia

Dei,

tracta est,

et

fratres charissimi, usque ad

hunc

terrae vestraa an-

attracta per eosdem in eumdem fidei fervorem ; reversique ad Episcopum pueri, fide recenter imbuti, more columbarum alias trahentium, gregem non modicum adduxere coaevorum, Evangelii rudimenta suscipere cupientium. Qnid mulla? Catechizantur, baptizantur; et a pueris et juvenibus cana patrum prudentia se passa est erudiri, flammaque fideipaulatim progrediente, concaluit civitas universa
:

gulum, lumen veritatis agnoscit, et vos in tenebris remanere voluistis. Pudeat et poeniteat vos, creatorem vestrum hactenus vos non agnovisse.

103 Nunc ergo tanto devotius, quantoserius, ad K ipsum convertimini, currite, festinate, ut eos, qui optatam vos in fide praecesserunt, consequamini; hoc agere ^*"' '"<'"
soliciti,

ut qui de vestra caecitate pic doluerunt, de

ne-

vestra illuminatione possint in Christo gloriari. Et

quejam occulte vel pauci, sed publice ac multi simnl quolidie veniebant ad fidem. Interea praefatae
conjunx matronae
et

primo
sunt,

ipsis

deceptoribus diis vestris, surdisetmuet

tis, sculptilibus,

immundis
armati,

spiritibus; qui in eis

pater

primitivorum,

in

via,

signo Crucis

quanto
vester,

citius

renun-

domo absens, ubi audivit quod uxor et filii totaque domus ejus, projecto paganismo, ritu viverent Christiano,

ciate; fana diruite, simulachra conterite, uthostibus

ejus ejectis a vobis,

Dominus

Deus vivus

et

mori voluit pras dolore. Sed uxor provida,

ei
;

cognatos ejus et amicos, qui malagma

nis apponerent,

consolatioipsa vero

verus in medio vestri habitare dignetur. Nisi enim omnes alios deos abjiciatis, ipsum habere propitium

obviam direxit aegroto

non

potestis

fugit

enim

et
;

indignum
et nulla

sibi

reputat

domi pro illius conversione preces Domino et vota non irrita offerre non cessavit. Itaque reversus ille, cum non solum domesticossuos, verum etaliosvicinos et concives suos, veterem hominem exutos, in
novilate vitae conspiceret ambulantes,

aliorum deorum consortium

communicatio
satis

templo ejus cum

confiditis, scio

idolis.

Sed scio quia nondum

quod

timetis daemones, inhabitato;

res fanorum et sculptilium vestrorum

et idcirco

ad confor-

mandum
101

se

illis,

Deo

visitante cor illius, facile in-

clinatus est.

non audetis ea comrainuere. Sed pace vestra sit, ut ego ipse cum fratribus meis sacerdotibus et clericis simnlachra et continas g aggrediar si nos Crucis
:

neversi legati,

ea geruntur in civitate, Pauhtius, et legati tam paganorum quan, Christianorum, a duce

Poloniae veniunt, peractis mandalis
;

Dum

sanctae signaculo praemunitos illassos permanere videritis,

eodem Crucis muniti

tropha;o,

vos omnes

et scripta ty:

nobiscura in securi et ascia, excisis januis et parietibus, dejicite illas et incendite.

ranni seouiidum

hsc verba reportantes

Polislaus,

C omnipotentis
et

Dei favente clementia,

Dux Poloniosacrament.a

104 Quod cum audissent

et annuissent, Episco-

p
Con/rWjiM"
tur idok

rum, hostis oimiium paganorum, genti Pomeranicae

populo
Stetinensi,

promissae

fidei

pus et sacerdotes, celebrata Missa et accepta com munione, armati securibus et sarpis, continas ag
grediuntur, et fana

servanti, Paeeiu

firmam et longas amicitias; non servanti vero, caedem et incendia et aeternas inimicitias. Si

comminuentes
tecta
et
dii

et excidentes

omnia, scandentes

convellentes. Stabant

occasiones quaererem adversum vos, justa esse poterat indignatio mea, quod quasifidei vestrae
transgressores, vos retrorsum abire conspicio, et quod Dominum et patrem meum Ottonem Episcoputn, omni honore ac reverentia dignissimum, vita et fama in omni populo et gente praeelarum, vestras

atitem cives aspicientes, quid

facerent miserri-

mi, utrumnam tecta sua defenderent, nec ne. At Si, ubi destructoribus nibil mali evenire vident inquiunt, aliquid divinae virtutis haberentisti, quo:

rum

rent se

a Deo vero, etnostro ministerio destinatum, sicut oportuit, non suscepistis, neque hactenus, secundum Dei timorem, illius doctrin obedistis.
saluti,

Omnia h&c

vestrae valebant accusationi : sed interpellavere pro vobis responsales et mei et vestri, honorati viri ac prudentes, pra?cipue autem ipse Ponttfex, apud vos manens, Evangelista

non valent, quomodo nos didesse poterunt? Et haec dicentes, facto impetu, maruuntetcomminuiint omnia, ipsamquelignorum usutn teriam inter se diripientes, ad domos suas in comportabant. Et
foci

sacra et templa convelluntur, utique defendeprodesse si autem defendere se aut sibi defendere vel nobis pro:

coquendis

panibus et cibis

vester et ergo consilio ac petitioni acqniescere dignum judicans, servitutis ac tnbuti pondus, u t jugum Chnsti eo alacriores suscipiatis,
^postolus.

Horum

hoc modo

relevare decrevi.

obtenta tiilmtt

102 Tota terra Pommeranorum Duci Polonise quicumque sit ille, trecentas tantumargenti marcas
publiciponderis annis singulis persolvant. Si bellum

illae quia plus rapienti, plus habere fas erat, oiones conlraccontinae, numero quatuor, mira celeritate pafeat tae sunt ac direptae. Ne forte vero minus dicantur conlegentibus, qttid significent, vel unde plensque tinae sciendum, quod Sclavica lingua in ideo, puto ab dictionibus latinitatem attingit, et eo, quod est continere, continas esse vocatas.
,

immlnvtione

183 Erant autem

quatuor, sed una,

continas in civitate Stetinensi erat, nnraprincipalis quae

',

inter

,:!'

exhis

bih

DIE SECUNDA JULII.

bili

357
genus sortium aliasque ligneas
\>
ai

cultu etartiflcio constructa fuit, interius et ex-

108 Hoc ergo

terius
tes

sculpturas habens, de parietibus prorninen-

calculationes, in quibus navalis

bestiarum, tam proprie suis habitudinibus expressas, ut spiravivere; quodque rarum dixerim, re putarentur ac
et

imagines

hominum

et

volucrum

pugn

vel prasdae

ctom
mper-

considerabant auguria, quamvis multurn renuentibus aliquibus, Dei tandem auxilio, penitus abrasit,

unao.
n
alut

imaginum extrinsecus nulla tempestate nivium vel imbrium fuscari vel dilui poterant, id
colores

ipsumque profani bus esset laqueus

vaticinii

caballum, ne

sMuinxtnu,
sirnplici-

offensionis, in aliam terram

ven-

agente industria pictorum. In hanc aedem, ex prisca patrum consuetudine, captas opes et arma hostium,

hunc magis quadrigis quam prophetiis idoneum. Curnque omnes superstitiones

et

di praecepit. asserens,

quidquid ex praeda navali vel terrestri quaasitum erat, sub lege decimationis conpugna gerebant; crateres etiam aureos vel argenteos, in
et

enormitates suas, Episcopo docente abjecissent, monuit etiam, ut omnes Christianos fratres suos
venderent, nec interficerent; nequecaptivando torquerent, nec terrainos eorum turharent, nec praedas ex eis tollerent sed fraterne
,

reputantes, nec

quibus augurari, epulari et potare nobiles solebant ac potentes, in diebus solennitatum, quasi de sanctuario proferendos, ibi collocaverunt. Cornua etiam

grandia taurorum agrestium, deaurata et gemrais intexta, potibus apta, et cornua cantibus apta, mucrones et cultros, multamque supellectilem pretiosam, raram et visu pulchram, in ornatum et hono-

ac socialiter se cum omnibus gererent, eademqne ab illis mutuo sperarent. Et, quod immanitate crudelius erat, femineos partus necare, ne ultra fieret, mulieres collaudans, monebat. Nam usque ad haee tempora, si plures filiasaliquas genuissent,
ut ceteproviderent, aliqnas ex eis jugulabant, pro nihilo ducentes parricidium.
ris

facilius

rem deorum suorum

ibi conservabant. Quae omnia Episcopo et sacerdotibus, ubi fanum dirutum fuerat, danda censebant. Sed ille Absit a me, inquit, ut
:

a vobis ditemur, nam talia et his meliora domi nobis abundant : vos ea potius, quorum sunt, in
vestros usus

cum

Dei benedictione distribuite.

Et

aqua benedicta omnia conspergens, et sanctae Crucis super ea benedictione facta, jussit, ut inter se
illa

109 Emundata igitur civitate ab immanitate scelerum et spurcitiarurn, abdicata etiam conjugum e^acerdote tdotorum pluralitate, adjuventibuset coevangelizantibus illis, punito. qui ante universalem populi consensum, fidem privatim acceperant, fiunt catechismi per vicos et ca- E
platearum, tuba insonat Evangelii, Cruces eriguntur, Crucifixus adoratur, omnis aetas, omnis lingua Christum nominat, Christum ruminat. verpita

dividerent.

Triglam
trictps

106 Erat autem ibi simulachrum triceps quod in uno corpore tria capita habens, Triglaus voquod solura accipiens, ipsa capitella sibi cabatur cohaerentia, corpore comminuto, secum inde quasi
/;
:

baque

fidei aut discunt omnes aut docent. In tam ingenti autem civitate, quae nongentos patres familias, absque parvulis et mulieribus et reliqua mul-

titudine,

pro trophaeo asportavit, et postea Romam pro argumento conversionis illorum transmisit; scilicet
ad videndum
clesiae,

sona,

quae

numeratos habebat, non est inventa perpost generalem consensum Evangelii,

se subtrahere niteretur.
nisi

veritati

tantum

ille

Domino Apostolico
illius

et universali

Ecet

quid ipse
profecisset.

obedientiarius vellendo

sacerdos, qui praefati caballi curam susceperat. Hic autem cum multis importunitatibus fatigaret Episco-

plantando, aedificando et destruendo, apud gentem

illam

pum,

Tres vero

aliae

continas

minus
:

dam cum multa

tione nullo
ipsa, divina

venerationis habebant, minusque ornata

sedilia

fuerant

bono semini zizania superjaceret, die quaprece ab omnibus rogatus, et ab Episcopo multis rationibus. superatus, ex obstinaet

tantum intus
:

in circuitu

extructa erant, et

modo

vellet acquiescere veritati. nocte

mensae Kabere

quia

ibi

conciliabula et

conventus suos
sive
seria
certis diebus

ultione percussus,
est.

tumore ventris ac

soliti

erant.

Nam
in

sive

potare,
aedes
ibi

dolore crepuit et mortuus

sae civitati

sua tractare vellent,

easdem

magnum
laudantes,

incussit

Quod factum univerterrorem. omnesque

quercus ingens etfrondosa et fons subter eam amcenissimus, quam plebs simplex numinis ahcujus inhabitatione sacram aestimans, magna veneratione colebat. Hanc
etiam Episcopus

veniebant et horis. Erat praeterea

fortem aemulatorem vocitabant

Christuro

Deum

suaeque Iegis

ANNOTATA.
a lla legunt editio Gretseri, altera Jaschii sque ac Vertimtamen errorem liic irrepsisse ex

cum

post destructas

continas in-

cidere vellet, rogatus est a populo ne faceret. Pro-

mittebant enim, se
religionis nec

numquam

ulterius

sub nomine

Canisiana.
eo collige.

arborem illara culturos nec locum; umbrae atque araoenitatis gratia, quia hoc peccatum non sit, salvare illam potius quam salvari ab illa se velle. Qua suscepta prumissione; Acquiesco, inquit Episcopus, de arbore sed illud vivum numen sortiura i vestrarum de medio tolli
sed solius
:

quodc/rtnm

sit.

circa

festum Puiificationis

S. Ottonem ex Pom.Tania
mbstituere
octava
Nativitatis,
nisi

discessisse.

Malim

ttaque

fortasse inteUigatur,

non

Purificiitmnis B.

M. y.,sedea
:

octava puri-

ficalionisbaptiamalis, qua otim per ocliduum

in albis

manebant
tollitur

recens

baptizati

hac

ralione facile

oportet

quia nec auguriura, nec sortilegiura exer-

omnis

difficultas.

cere Christianis licet.

b Exislimo hic
est pel/em

intelligi

"&**

ttiam

'Kejite,

107 Habebant enim caballum miraa magnitudinis et pinguem, nigri coloris, et acrem valde. Iste toto anni tempore vacabat, tantaeque fuit sanotitatis, utnullum dignaretur sessorem; habuitque unum
de quatuorsacerdotibus. templorum custodem dili-

animalis cujusdam, quod

grisenm re/grisium. hoc vulgo Vair Galli

appellant, ut explicat Cangius.

c Toin descriptio satis ostendit, qnid indicare voluerit

Sefridus.

//;(

apud Gretserum interloquenti Thimoni

uiio

tri-

gentissimum. Quando ergo itinere terrestri contra hostes, aut praedatum ire engitabant, eventum rei hoc modo solebant praediseere. Hastae novem dispo-

buunlnr, al forte melius

contextu Noster conjun.cit

omnta.
e
lius

Convenit
legit

eiliiio

Jnscltii

nebantur humo, spatio unius cubiti ab invicem separatae. Strato ergo caballo atque frenato, sacerdos ad quem pertinebatcustodiaillius, tentum freno per jacentes hastas transvorsum ducebat ter, atqufl

Gretserus,

cum Canisiana, at menostram pacem porrectioue

manus, et aeternae etc, f Puto legendum, multo, quam dum apud Naclum armis subacti sunt, lietiores facti, Sacramenta devote
etc.

reducehat.Quod
tatis, et

si pedibusinoffensis.hastisqueindisturbatis.equus transibat. signum habuereprosperi-

g In editwne Jaschii
Cantstus
et

reperio cortinas et concivas,

securi pergebant; sin autem, quiescebant.

Julii

Gretserus legunt

continas,

et ita

servo,

T.

I.
i

46

quod

358
A.

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

bente necessarium. In omnibus enim victui eorn competentibus, liberales eis extiterunt et human'
optantes, ut,
si fieri

MCTOIIB SEFMDO.

quod vocem illam interroganti Thimorti sic e.rplicel Sefridus : et ideo puto ab eo quod est continere,
continas esse vocatas.
plicatio

Non multum hinc abludit exgermanka Crameri apud Gretserum. h De Triglao, Trigelao, Trigelawo plura tradit
:

posset,

numquara a

se divel'
rudi
basi

lerentur. Ordinatis autem

Jaschius pag. 463, quse describere non vacal

toriam pertmet hujus Triglai destructio
cipitis
et

ad his-

omnibus, iu* Ecclesia? profutura credebantur, exstructaque lica diligenti cura in medio foro Stetinensi,
illic

collatis

trunci tri-

Romam

assertse,
cile

transmissio, hic tam diserte a Sefrido qnamvis hxc cnm Ebbone a num. 56 non fa-

concordari possint, nisi

plura,

tut

saltem aliud

Trigelawi simulacrum

fuerit, vel

Noster circumslan-

que omnibus, quae sacerdotalis officii ratio posce qui populo praeesset, sicut ubique bat, faciebat sacerdotem investiri curavit. 112 Julinensesautera, Episcopo ignorante, q uos . dam homines cautos *>t gnaros Stetinam miserant
exploraturos
tacite
,

tias niultas tacitus preeterierit.

quidnam

lnlinam
reditur,

illic
;

ageretur
et qui

si

Sordium, at sensus exigere videturut iit numen vivum sortium seu sorlilegorum. Nola, cap. 34 apud Gretserum referri dialogum
i

Apud

Grelserurn

est

Episcopus ab

eis reciperetur,

an non

omnes
im-

vias et studia Episcopi discerent atque referrent At illi, ubi habita exploratione diligentissima, nil

Thimonem

inler el

Sefridum super morte

est,

sacrificuli,

qui recte a noslro prsetermissus

nih.il faciant.

cum ad hisloriam

posturae aut doli circa Evangelizantes invenerunt et Stetinenses, licet tarde, fidem tamen unanimiter'

CAPUT
Exemplo
cedificatis

V.

suscepisse viderunt; reversi ad suos, more Apostolorum vel Evangelistarum, pagani paganis, istis

Stelini Julina idololatrice renuuiiai,

absentibus, quanta bona vidissent et audissent et quam munda esset fides et doctrina Christiana
praedicare non cessabant;
scintillantibus, quasi

duabus basilicis.Accedit Dodona, Colobrega et Belgradia. S. Oiio ad eccle-

eorumque verbis paulatira arundinetum tota civitas in-

p,

siam suam reverlitur.

_|_/estructis

canduit, et jam taedere atque horrere super suis abominationibus, suaque idola et errores, quibus
involuti tenebantur, execrari cceperunt. Episcopus

ergo fanis, collisis simulachris,

sacerdote
velantur,
,

mul-

autem tenorem

Sedulo instruCtis

tuto

diviuitus

victoria
,

Crucis erigiinfodiunreligiose

tur, construntur Baptisteria

tur,

dolia

humo

pacti, quo ab eis recesserat, mente habens, cogitabat quidem statim post conversionem Stetinae ad eos properare sed rogatus est, duo
:

cortinis

omnibusque

ac

sancte aptatis,
chizatus
et

instructus,

populus per aliquot dies ante catead aquam regenerationis

prius invisere castella, Gratiam videlicet et Lubinum, qu33 in confinio posita ad pagum pertinebant

Stetinensem.

cum multa

gravitate ac disciplina se offerebat, toto corpore balneis prius abluti, et lotis ac mundis vestibus induti, cereos ardentes et alhas suas gestantes. et

113 At ubi homines

tiens,
tis

illi,

velut arida imbrem

fidei

si-

verba Evangelii suscipientes,

sacramensacerdo-

imbuti sunt, exstructo altari et sanctificato per

illic

Spiritus

sancti

accensi desiderio,
:

singuli

castellum utrumque, atque ordinatis

tibus,

Psalm. 41

apud se

in cordibus suis cantantes

Tamquam

cer-

per Odoram
,

flumen in mare
lllic

lapsi,

vento

vusdesiderat ad fontes aquarum, ita desiderat anima mea ad te Deus. Sjtivit anima mea ad Deum fortem, vivum; quando veniam et apparebo ante
faciem Domini

meliori

ad Julinee littora navigaverunt

Quanto

autem exultationis tripudio

recepti fuerint, et

Pater etiam eorum spiritualis ? fervorem et studia filiorum tacita mente considerans, abundantia laetitiae spiritum excitante, obortisque prae gaudio

quanta humilitate illorum et satisfactione priores injurias oblivisci Episcopum rogaverint, non potest explicari sermone. Quidquid autem suscipiendi
Christianismi ratioexigebat; discere et facere, assu-

lachrymis,

inter

agendum
:

in

mere

vocem
Tsalm. 33.

exultationis erupit, dicens exhortando Venite filii, audite me, timorem Domini docebo vos; accedite ad eum et illuminamim, et facies
trae

non morabantur ita ut illic est Dominus dixit et facta sunt. Populus quem non cognovi servivit mihi;
vel rejicere
, ;

impleretur, quod

.'criptum

ves-

in auditu auris obedivit mihi.

tis et

Nam

quos prius conccelo

non confundentur. Neque ab re fuit talis in omnes Sacerdotis exhortatio videbat enim quod
:

tustibus a suis terminis satis incleraenter ex,

turbaverant
venientes

postmodum quasi angelos de

et alii

comites sui cura magnae admirationis tripudio contuebantur, quodque ipsi cives nos a contemplari

summo

studio venerati sunt, sanctum ar-

bitrantes atque divinum, quidquid ab eis dictum vel

monuerunt, in vultibus scilicet omnium baptizatorum quemdam jucundum et spiritualis

gratiae

factum

est.

114 Sed quid plura? Tota

civitas et provincia,

rutilare fulgorem, ita

ut baptizati a non baptizatis, veluti lux a tenebris, facile diseerni possent; quidve tenebrosus daemon suis cultoribus, et quid

cum populo suo

fuit

apposita

est ad

Deum, tantaque

qux
S

Stttuie-

im exemfl

multitudo virorum et mulierum, et utriusque

sexus puerorum, ut in

Deus, lucis auctor et amator, suis cultonbus conferre habeat, omnibus intueri promptum fuit.
tt baptizutis

quamvis sine
sancta;

duorum mensium, cessatione ageretur opus, vix omnes

spatio

tingi potuisseirt.

Quantum

et

illic

sudoris et laboris
et

111 Currebant ergo de ipsa civitate et de omni circum provincia felices anirose, ad regales
nuptias
ingredi

semper memoriae Otto loquendo

clamando

Stetinensibvs,

Episcopo seorsum tingente solos mares pueros, aliis autem atque aliis sacerdotlbus seorsum viros, et seorsum mulieres, apud omnesopei-aDeiservabante.et dcEgyptia servitute, populo acquisitionis transito mari liberato, velut ohm ad montem Sinai lex panditur Evangelii; et quid Chnstianisfngiendum sequendumve, sicut fide plena docentur sic et plena
et

cupientes,

in turb, baptizando, et faciendo multa, pertulerit, qui videt omnia, viderit Deus. Sed quia civitas haec

meditullio sita est Pomeraniae, civesque Julinenses durae cervicis sunt, eam Dux Vrotizlaus
in

fortes et

facereardent.^Manserunt autem in eodem loco ne gotiosi operatores fere aliis tnbus mensibus b des

intentione discunt, et

truentes et aedificantes et evellentes, plantantes et plantata irngantes, ipso agro

fore censuedoctons praerunt ; seilieet ut gens aspera ex jugi errosentia mansuesceret, nec ad pristinos rediret terrae terminos res et quod de medio ad omnes sunt, Chrisma et alia quae ab Episcopo accipienda illic basilicas facilius deportari possent. Itaque duas et sanctuana fieri praecipiens
et principes terrae

sedem episcopatus

tb eirofH"
,

cvocatur,
'

altaria

tantum

sanctificavit
et

nbus, grata

et gratuita

dominico suis culto foecunditate, victum praa-

quia reliqua pars interim consurgebat aaa perfectionem exspectare longum erat ad
,

sdific* 1
1

jiW-

festinanti.

115

DIE SECUNDA JULIl.

115 Moventes autem a Julina Dodonam venerunt, nihilque difficultatis aut eontradictionis
Ih.re

339

illic

invenientes,
runt, et

sanct Crucis trophaeum ibi erexequia locus nemorosus erat et amoenus, et

ut proferatur, multotiens toto conamine eos jugiter apud se retinere moliti, Dominum Episcoveritas

dimisit eos et dimissus est, lachrymis et gemitibus divulsionis dolorem utrimque temperantes d. Et

AIXTORB
SEKIIIUO.

lignaad aedificandum suppetebant, in honore sanctae Crucis ingentem ecclesiam de nobili asdificio fundaverunt, et cum lsetitiaetgaudio populum catechizantes et baptizantes, quia messis multa erat, ad ultariora

pum, ut episcopatum
rogabant
;

gubernaret, ardentissime se ipsos et omnia sua illius ditioni servire

ibi

pollicentes.

Et ut verum fatear, tanto amore suse plantationis flagrabat Episcopus, quod voluntatem
plenariam apud eos remanendi haberet, sed a
cis suis
cleri-

progredi

festinaverunt Transito autem

,

flu-

Dodonam prteterlabitur civitatem mine, quamdam invenerunt, magnam quidem ambitu et spatiosam, sed raros incolas nam ferro et incendio
quod
;

dissuasus est.
in his
locis

118 Possent etiam

esse ccenobia. et

non importune
Describitur

se vastatam, adustionum signis et cadaverum acerIpsi autem tenues vis, spectantibus indicabat.
incolae

maxime hujus temporis Sanctorum, qui terram uberem, quam scopulos aridos vel squalontem eremum incolere malunt, suas memores
inibecillitatis.

natura Pomtraniae.

illorum se fuisse
illic

clientulos

qui

a Duce

Poloniaa

interfecti erant

et captivati, assere-

ex aquis
dibilis,

bant, et a facie gladii salvatos

se

fugae

praesidio.

Nam piscium illic tam ex mari, quam lacubus et stagnis abundanria est increcarratamque. c pro denario recentis accipeet

Fecerant autem ex ramis

et virgultis circa ruinas

res halecis. Ferin33, cervorum, bubalorum ct equu

parietum tuguria et umbracula, quibus tegebantur, quousque tecta meliora instaurarent. Hos pater

optimus verbis
nignissirae

consolans et stipe relevans, beinstruxit et baptizavit. Multi etiam de viculis circumpositis ruricola? illic confiuentes, fidei
percepere sacramenta.

lorum agrestium, ursorura et apr<>rum, porcorum omniumque ferarum copia redundat omnis provincia butyrum de armento et lac de ovibus cum
; ,

adipe

agnorum

et

arietum,
et

cum abundantia
et cuncti

mellis

et tritici,

cum cannabo
si

papavere
et

gene-

rislegumine. Atque

vitem

oleam

et ficum ha-

Colobrega

16 Inde Colobregam pervenerunt, quae super littus maris sita est. Sed quia cives illius pene omnes, more institorum, ad exteras insulas causa
1

beret, terram putares esse repromissionis, propter

lignorura abundantiam fructiferorum. Sed Episco-

pus

vitem

illi

terrae

deesse

nolens, in

secunda

negotiandi navigaverant,

illi,

qui

domi

reperti sunt,

profectione

cuppara surculis plenam attulit et im-

absentibus suis concivibus, nihil se novi aggressuros dicebant.

plantari fecit, ut tellus ea vel sacrificio crearet.

vinum pro-

Hacque sub occasione aliquamdiu

restiteruntEvangelio.
bris

Tandem

exhortationibus cre-

ab Episcopo superati

sunt. Conflrmatis ergo

eisdem

flde sanctae Trinitatis et

Baptismo rege-

neratis, et fundato altari et sanctuario, ceterisque,

quas nascenti
peractis, diei

Ecclesiae

utilia

credebantur, ordine
effectu,

unius itinere distantem a Colobrega

petens,
simili

119 Tanta vero fides et societas est inter eos. ut et fraudum penitus inexperti, cistas aut scrinia non habeant serata. Nam seram vel clavem ibi non viderunt, sed lpsi admodum mirati sunt, quod clitellas Episcopi et scrinia Episcopi serata viderunt. Vestes suas, pecuniam et omnia pretiosa
furtorum
sua
in

Stupenda incolarum inter

seflducia,

Belgradiam
laetificatus

operum

illic

cuppis et doliis

suis

simpliciter

coopertis

est,

omnibus se

Dommo
visum
c,

sponte
est ei

appli-

cantibus.

Quod

ubi factum erat,

bonum

esse, omissis quatuor, quae

supererant, civitatibus

cum

pagis, viculis et insulis suis

Unznoimia vi-

delicet,

Hologosta, Hozgongia, et Timina, quia tem-

pus eura revocabat, hiems quippe erat, id quod plantaverat interim irrigare ne forte dilatando
,

recondunt, fraudem non metuentes, utpote inexperti. Et quod mirum dictu. mensa eorum numquam disarmatur {, numquam deferculatur, sed quilibet Pater familias domum habet seorsum mundam et honestam, tantum refectioni vacantem. lllic mensa cum omnibus, quaebibi ac mandi possunt, numquam vacuatur, sed aliis absumptis, alia subrogantur; non
sorex, non sorilegus g admittitur, sed de mappa mundissima fercula teguntur, compesturos exspectantia.

tantum agrum suum,

et

non etiam excolendo,

;

in
si

vacuum
ulterius

curreret,

aut cucurrisset

quin

etiam

procederet,

ante

diem Palmarum,

sicut

Quacumque
sint,

igitur hora reficere placuerit,

sint,

disposuerat, redire ad

suam sedem, consecraturus

hospites

domestici

omnia parata invesatis

cbrisma, minimepotuisset.
" Mgradia
"fcinitiunlur

niunt introraissi
est.

ad mensam. Et de his

dictum

117 Discretus ergo pontifex, apud Belgradiam terminum ponens Evangelii, omnia loca et civitates superius nominatas, in quibus semina fidei sparserat fldelis agricola,

120 Revertentes autem de terra

illa,

transitum

denuo perlustravit

cogniturus,
,

et Sancti fecerunt per patrera eorum Ducem Poloniae. Retriliambergam buat illi Dominus Jesus in die agnitionis suae.omnia redilus.

et ecclesias, peropus ergo dedicationis devotus et la.tus acungitur, atque inter dedicandum, chrismatis unctione populum confirmans, etiam quam plurimos invenit baptizandos, qui generali baptismo fectas mvenit.

se haberent sata. Et iniperlectas dimiserat basilicas

quomodo

ecce omnes

quas

bona quae ostendit omnibus

illis.

Nam

tantae

af-

Ad

fectionis tantaeque benignitatis circa eos exstitit, ut etiam in Pomerania positis, hiemis tempore, vir

optimus vestes eis mitteret hiemales, Episcopo unicuique secundum suam personam jdoneas, tam et scutiferis omnibus. clericis quam niilitibus sive
ille

prius

interesse

non potuerant

eo quod

in

ex-

teris partibus peregrinati, negotia

sua exercerent,

Tunc ergo consummatis his, ad quae eos vocaverat ipsos, ut tilios chanssiipse, ad se reversos omnes
quosque conmosexcipiens, Episcopum et ceteros hononbus labitos, nullum dimisil indonatum. gruis cum multa gratiaDenique quia festinautes vidit, in Bohemiam eos fecit rum actione dimissos, usque conduci. Episcopus vero propter festinationeiu, de
episcopatu Pomeraniae pro voto suo tunc ordinare ex non potuit, sed de prudentia Ducis confisus, ei ille unum de capelcommisit ordinandum. At

qunrum profecto Dodonae,

erat copia.

Julinae, Stetmae,

maxima
quod

Mira

Episcopus ab
r unt,
'"/""
rferf,-

eis discedere vellet,

quippe aviditate, ad

audito

eum

confluxe-

mte,

et

""'libus
'le,l,

infelices se reputantes, quibus sine illius benedictione remanere contingeret. Quaa res in singulis locis aliquamdiueis remorandi causa fuit. Nullara

'eente

autem civitatem aut locum plantationis suae relinquere voluit, quam non semel aut saepius, ante exitum de terra , confortationis aut consolationis causa reviseret. Talibus ergo visitationibus regione
peragrata, consolando, contirmando atque salutando amicos, patrinos et fiiiolos suos, in pacis osculo

otio

Adalbertum nomine, quem de latere suo cum aliis duobus sacerdotibus in adjutorium conceshonore in gente ilh suserat Episcopo, praesulatus propositum suum ante diem Itaque juxta
lanis suis

blimavit.

Palmarum

360

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

quaginta
titiae

\ Palmarum
Ai CTOBE IBPRIDO

ad sedem suam sanctus Otto reversus

est h.

per terram Leu usque Timinam civitatem Pomeraniae transDor

ibi

cum annonaimponens,
ubi

ANNOTATA.
a Hjc dtnuo recurrit pcrsona prima,
loquens
;

esset, multos

sive Sefridus,

labore ac fatigatione ventutn illa nocte ibi sustinuerunt. Nam civitas illa, Dei adhuc ignara, cruda quodammodo et barbarafuit Christianis, etii
tavit.

Quo

cum

honores etpavores

S'/ ^"'<" "

'

ai0

'*m

01

ienoti

qux. et alibi opportune servaretur.

factle

Non

quis calculos subduxerit, nisi S. Otto

Pomernriise fines attigisse supponalur adulto

cum autem dubus XX

;

Pirtssse,

jam Majo; xl Caminse laborave-

ad ignotos venerunt. Solura tamen urbis prarfectum in priori peregrinatione cognitum habentes, ipsum sed ille amice eos de hospitio convenerunt
:

susci-

supponendum viderelur , sub ftiiem Julii vel Augusli rit principmm, Stelinum appulisse, illo et sequenli fere nieuse von mullum itiic profecisse; in conversione autem ut minunum usque ad Novembrem commoratum :
unae Juhnam regressus sit, uk luemusse dtctlur, et num. 114 spatio duorum mensiuiu sine cessatione opus egisse qux non video midto scruputosius expenai posse, et cunt tis concihari, quse habet Ebbo a
:

piens et alios quoque se hospites habitururn dicens aream juxta civitatera in veteri castello, eorum

mansioni designavit,
turos sperantes,

in

qua

fixis tentoriis se requieilla

novis

terroribus tota

nocte

agitabantur.

122
tiam,

Nam Dux
cum
exercitu

Pomeraniae populaturus Leuti-

eadem nocte illo venturus erat autem Leutitios audierant ad pugnam incliu^ *" Timinenses ibi ei occursuros. Unde non modica trepidatio fuit c "I m c *,
'

num. 47.
c Atiier ferme urbium nomina efferuntw apud Gret-

in civitate. Ingruente igitur noctis silentio, exerci-

tus Ducis per turmas suas illuc confluxit, factum-

serum, quem cunosi cousuleie possunt, uti et ejus noiutwntm ud templum S. Cructs Dudonense, a S. Otitui c

que est, ut una cohors peditum et altera cohors equitum, ex diverso juxta civitatem convenientes

ereclum, puy. 412,

el

Jascluum pug. 488.

Perfecla esset conslruclio
si

d El hic sensus elulu obscurt sunt, quia terliapersonu primst subsaluia

est.

me

quia nox erat, utrique se hostes suspicati, diutissigladiis cwderent. Hoc vero strepitu ac tinnitu
excitati et exterriti,

armorum

ignem

in castris

aqua

dimisimus eos et dimissi sumus. Sic tn sequena yeriodo claiwra essent omnia si pro eos, liaberetttr nos, etc. Vide Grelserum pug. 282.
Itgaetar
:

fugam meditantes. Interea socios se p agnoscentes illi a pugna desierunt. Praefectus vero, misso satellite, causam illius tumultus eis inperfuderunt,
,

e Inltlltgc,
i

quanlum curro velu

putesl.

sinuans, ne timerent rogavit; sicque animati constiterunt iu loco suo. Facto

Mentem ej.pticat auclor, dum asserit, mensam nuioquam delerculari, numquam vacuari.
g (^uia sorcx
egus,
vet, ut
sit,

mane Dux cum

exercitu

omni ad praedam festinans, Episcopum

potuit
,.
;

videre non
illa

piobe caplto

non

itein

quid sori-

sed missis nunciis ibidem lllum die

.

Gretserus, soncilegus, ntsi feletn vetil

rogavit se exspectare. Circa meridiera vero Leuti-

nuicuie.

tium quaquaversum fumigare aspexerunt

h JJuc usque Sefrtdus et ex eo Noster, quibus tota prtma missw absotvuur, Andrex Grelseriuia cap. 40. Subuilur capul A,de incendto in ctvttate Bambergensi
exurtu, quod
truclo
esl.
;

omnia vastantis
ecce
suis

exercitus.

Ad

qm mslata signum Lmi vesperum autem,

;
\ tili

Dux

voti

compos, multa onustus praeda, cum

laetus

omnibus

et incolumis revertitur. Aspispolia,

Ebboiu Inbutlur; non

nostro, jorte

con-

ciebat

namque Episcopus quia dividebant

;

sed qui a Juschio

sub Andresc nomine editus

tribuitur, exstatque

vestes, pecuniam, pecora et aliam diversi generis

Capul 42 Ebboni recte

num.

substantiam

homines quoque

quos captivaverant,
dominos, pro
et

58. Eegatio Bumbeiyeiisium, epistola Wtgandi ejusque

inter se distribuebant. Ibi vero fletus et gemitus et

elogium,in nostro Ebbone onassa sunt

nies a

caputkainve-

dolores innumeri,

cum ad

diversos

num. 59.

ratione divisionis, vir ab uxore et uxor a viro,

parentes a

filiis

discedebant. Et quamvis pagani

om-

LIBER TERTIUS
CAPUT
C
Aitv.ru
I.

nes essent, communis quoshujusmodi misena involverat Episcopus tamen, pius semper et misericors,
;

conditionem miseratus humanam, lachrymas tenere

non potnit. 123 Dux vero

et

successu rerum et de adventu F

S .l/;OS(oil Idtusacipit;

missione

Otlo,
runle,

Duce
uj,ud

per Suxunium delulus S. fohteruntw eyregie coupe-

Ttminum, Uznoym

et

llolu-

Lpiscopi laetissimus, videns quia hoc ejus voto placuit, teneriores etinfirmiores quosdam absolvi praecepit, etquibus separatio dolori erat, maneresiinul,
ejus interventu, ordinabat; auditoque eo multa faciebat, et libenter ei

yasiam fruLiuuse luOorut.

domi detentus, post quadriennium, quamvis multis doim teneretur negotus. ipse tanien amore novelJaj coloniae suae flagraus, omnibus postposms, illam revisere adgreuitur. Sed ne
forte gravaret,

ost hsec trienmo a

Kesumpta
tnissionc,

multos pretio al.KS baptismoque novit renatos *, et liberos ab re pertos se recreassent niisit. Deinde cum mutuis colloquiis et invicem muneribus honorassent, Duce ad sua
negotia digresso
,

obaudiebat. Episcopus etiam absolvit, quos tamen fide imbutos

Episcopus

omnem

substantiam

per quos

dudum

transierat;

Ducem

suam et populi, qui secum erat, Timinae nayibus

imponens, per proni fluminis undam tribus diebus Unznoiiiiiam vecti sunt, Episcopo itinere terrestn hvangelico vomere cum paucis gradiente.

Bohemiae vel liucem Polonias, aliosve illius viae hospiles et amicos suos, per Saxoniam iter disposuit, et apud Hallam naves victuahbus onerans, per Aluam flumen in Habalam perlapsus, Leuutise httora usque adductus est. Et ne manis et vacuus adveniens,
sponsa; sua; vilesceret, neve ii, qui adhuc convertenui erant, si modo cum sumptu poneret, qui prius sine sumptu * posuerat evangehum, contra se mur-

Necmora,

agrum Domini
neque

sui proscimlens,

semen spargit
:

fadei,
illa

ibi difficultas

erat in

opere

quia civitas

purpura et bysso, et pannis pretiosis et munenbus magnis et van;s, pro varietate personarum, dives studuit adveinre, cunctaque Hallae cuempta et navigio usque
in

murarent,

in

aun

et argenti

copia,

oapraecompluta fuerat imbre doctrinae Salutans. vicacerdotes etenim, quos pater beatus operis sui magna rios gente illa reliquerat, Unisnoimiam ex

parte converlerant : reliqua pars per Episcopum apposita est ad Dominum. 124 Igitur in hac civitate, quia prope fuit festum

ym*
i->"

Leutitiam

portata,

curribus et quadngis quin-

adventus tpiritus sancti, Dux terrae Vrotizlaus ac corde Chnstianus, instinctu Ottonis, baronibus
capita

toto

DIE SECUNDA JULII.

capitaneis totius provinci;e ac praefectis civitatum in
festo Peutecostes

361
in caput.

membris derivetur
a plebe

Et

in

primitiva quidem

conventum indixit causam simul Christi mandans Evangelium et Evangelistam iterum advenisse Ottonem Episcopum. Itaque die sta;

D
ai

Ecclesia, sicut audivirnus,

religio fidei Chri.stianae

CTOM
-

et plebeis personis incipiens,

ad rnediocres
involvit.

3EI IID

progressa, etiam maximos hujus

mundi
ut

tuto congregatis omnibus, adducto in scopo, Dux ait: En ad quod venistis

;

mediura Epi-

Reddamus vicem
gressa, facili

En coram

est

principibus incipiens,

nuncius Altissimi. Pacera fert non arma, neque vestra sibi, sed vosmetipsos Deo lucran quaerit.
Attendite, oro. Ante hoe qnadriennium b in superioribus hujus terrae partibus docens, me teste,

a uobil usque ad mediocres proproventu totum populum et gentem

et

Ecclesiae

primitivas,

sanctificatio divinae religionis illustret.

127 Sed quid plura? Affuit Spiritus sancti

et

gratia,

sermonem Ducis

ommum

cordibus altius,

quam

quoque et ipsi, omnia replevit Evangelio. Et tunc quidem has partes visitare volebat, sed Deo prosperante negotia sua, toto anno illo sanctis opeemensoque anno, ribus illic tenebatur occupatus
nosiis
;

>/ui

omnet

dici

queat, implantavit,

omnesque pan

voto, pari

TaplZZ
9 e "erantu'r

consensu faciendum respondent, quidquid Episcopus

suaderet. Igitur occasione ipsius
variis

temporis, de adventuSpiritussancti, de remissione peccatorum, de

divina,

ad sua reverti, suae sedis rationibus cogebatur, nec ad vos venire praevaluit. Sed, quaeso, una mecum
et hujus et illius viae

charismatum donis, de bonitate et clernentia sermone mirabdi Praesul eos alloquens,

illis

causas diligenter advertite,

fieri solet, quis, vel

evangebzavit

Jesum. Et quosdam quidem jam

quodque
quid, vel

in

omni causa

quare,

dudum

quomodo

agat, altius contemplemur.

id

Christianos, sed errore paganismi denuo inquinatos, praesenti sermone ad compunctionem et

125 Et primo de persona

tjrtgia
tioni.

vobis constat, quia

venerabilis est
nobilitate

ora-

homo

religiosus,

senio et canitie

validam cordis contritionera emollitos, cura maeno fructu aspicientium, per manusirnpositionem Ecclesiae

hoc enim et
cimus,
,

ipsi videtis.

De cnjus

opera

reconciliavit, alios

autem certatim

se offeren-

testuntur et virtutes, et alta, ut fida

relatione didi-

tes, catechizatos

ac pro tempore instructos, bapti-

avorum
si

et

proavorum

ejus linea nativitatis.

;

zavit, et totara illam

hebdomadam

doctrinae sacris-

Porro
offi'-io

dignitatem
et

quaerimus

praesalari

fulget

et universis Teutonici regni prlncipibus spe-

que operibus instabat, gaudio ingenti, adeo nt vere P

Spiritus sancti praesentiam
illic adesse certissime constaret. Itaque coucilium hoc non antea solutum

lucerna. Imperatori qucque Romano Apostolicas Sedis Pontifici gratus valde est et t

culum est

est,

quam

principes ipsi et omnes. qui

cum

eis

ad-

unice iamiliaris. In auro quoque et argento, in ministenalibus et feudatis, in agris et possessionibus,

venerant, baptismi Sacramenta percepissent.

128 Porro fama

conscindens.
aliis
aliis

facti

repente in universam prosncrificulu*

quaecumque hic mundus pretiosa vocat, Dominum divitem novimus et gloriosum. Nunc etiam opulenet

vinciara divulgatur, villas et vicos in studia diversa

autem dicentibus
;

tus venit, vestrae saluti niinistraturus, nec aliunde

quam de
habens.
vias

suis sumptibus
fcjed,

apud vos vivere propositum

rogo, quid intendit?

Ut quid

tantae

laborem aggressus, nec proprio corpori nec sumptibus parcit? Sed ut breviter dicam, sicut et

omnes separare a diabolo, et per fidem CathoKcam jungere Domiuo Jesu Christo. Sed quonam modiv? Non fraudulenter, non violenter, non lucri alicujus terreni, sed vestras
prideiu, nihil aliud quaerit, nisi vos

autem dicentibus Non magnates apprehendit. Ipsi vero sacerdotes idolorum non minima causa hujus concisionis erant, appositi eis, quibus displicebat, quod factum fuerat; sua nimiium lucra cessatum iri non ignorantes, si cultura daemonum illic aboleretur; unde modisom;

Quia bene est. sed magis seductio

;

habitu idol '" iutus >

nibus rem

praepedire moliti, varia calliditatis suae

argurnenta visionibus, somniis, prodigiis, et variis terroribus confinxerunt. Quin etiam in Hologasta
civitate,

tantura salutis gratia, et Dei honoris

benignitate.

quo tunc proxime adventurus nunciabatur

qui
illic

Et nunc quidem nihil justae excusationis a vobis inveniri poterit super hoc tali viro, quo minus eum
audire debeatis. Neque enim is est, cui necem aut patibulum, obcircumventionis vel iraposturae culpam
intentare conveniat, vel
alterius generis injurias,
et

Episcopus, sacerdos.

idolo

min

strabat,

nocturno tempore viciuam silvam ingressus, et in' loco editiori secus viam inter condensa fruticum,
sacerdotalibus indutus astabat,
et

maue summo
bone homo.

quemdam
At
ille

rusticum, de rure ad forum gradientem,

:

quemadmodum

peregrinis

pauperibus

Christi

his alloquitur verbis

Heustu,

inquit,

pra;dicatoribus paulo ante

fecistis,

suspicati,

dolo

respiciens in

et traude quaestu^ve gratia, nudos liomiues et inopes rerum, loqui verbum Dei.

dierat, inter

eam partem, unde vocem au- F virgulta personam candidis mdufam,

: :

120 Sed
'Wifoj

illi

quidem plagis

et verberibus

pro veri</,

ad

W
loitii,

wltor-

tate subacti, a

vestris finibus abscesserunt

vos

auteiu hucusque in infidelitate perstitistis.

Piuleat

jam

et pceniteat vos longi erroris et ignorantiae, et qui noluistis audire mendicos Evangelistas, audite

quamvis dubia luce, videre coapit et timere. 129 Et ille Sta. inquit, et accipe quae dico Ego sum Deus tuus, ego sum qui vestio et graminibus mtietm, et campos et frondibus nemora et fructus agrorum et l' er <"> aasenses lignorum, foetus pecorum, et omnia quaecumque

*"

usibus

hominum

serviunt,

in

mea
;

suut potestate

opulentos: Dixistis
niaslis,

subsannando blasphequia Deus Christianorum vilior esset omniet

namque

haec dare soleo cultoribus meis

et his, qui

me con-

bus diis atque mleriur, qui suae doctrinae ministros

tenqnunt, auferre. Dic crgo eis qui sunt in civitate Hologastensi, ne su.-cipiant Deum alienum, qui eis

habere non posset,

nisi

et rusticos, mendicitati egestatique addictos.

:

tantum homines imperitos Et vos

prodesse non possit

mone

etiam, ut alterius reii-

quidem in insania vestra haec dixistis ille vero pius et misericors, praestabilis supermalitia, quasi et

gionis viros, quos ad eos venturos prsedico, vivere non patiantur. Haec ubi attonito ruriculaa dsemon
visibilis

edixerat, ad

densiora

nemora

se contulit

morem gerens
rustieitate,

insipientiae vestrae,

de imperitia vel

de improperioetiara mendicitatis legati, omnein vobis abstulitexcusationem. Superest modo, ut nos qui primi et majores dicimur ac sumus, vestrae dignitati

imposterum. Rusticus vero, quasi de oraculo stupidus, corruens pronus adoravit in terram deinde
;

abiens

in

civitatem,

ccepit

annuntiare visionem.

consulamus, tam dignissimae ac sanc-

Quid plura? Credidit populus, iterumque atque itermn circumdantes hominem, eadem saepius narrare
cogebant, moti videlicet moustri novitate.
nescius omnium, advenit simulans primo. quasi de- '^Zm sacerdos, indignationem mentatus; deinde attentius audire et obtestari ccepit lcfnd ,,_ hominem, ut vera tantum narrans, nullo figmento

tissimae rei consentientes, ut populus qui nobis sub-

jectus est, nostro possit erudiri exemplo. Quidquid

130 Postremo

acsi

emm

religionis vel honestatis,

secundum Deum

vel

homines aggrediendum est, justius atque decentius autumo, ut a capite hoc in membra, quam ut a

populum

362

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

timorera referentes, deriserunt quasi eis insultantes, securius sese habere cceDer et longius a suis digressi, fana etiam
consociis

sepbid*

solicitaret. At ille, ut erat rusticanas simpliuianus tendere, oculos ad coelum levare, citatis, magnisque juramentis et forti protestatione rem ita

populum

suum

'

^
'

irlolorum'

se habere asserens, etiam locura ipsius apparitionis se ostensurum pollioetur. Tunc sacerdos conversus ad populum, immane suspirans; En hoo est, inquit, quod tot.o anno dicebam. Quid nobis cum alieno Deo? Quid nobis cum religione Christianorum? Juste movetur etirasciturdeusnoster, si post omnia bene,

Episcopo sermonem exhortationis proferente s culatum vagabantur. Verum quidam maligni h mines , apud quos radix paganismi adhuc
vigebat;

valentius

quomodo templa nostra incendant. Et congregantes se platea, etiam arma portare ac fustes
'

En,

inquiunt,

isti

explorant,

cceperunt

t
l

ficia

ejus

stulti et
,

ingrati ad alium convertimur.

illis

irascamur et occiQuod dictum cum placuisset omnibus, firmaveruat decretum, ut Episcopus Otto vel quispiam de societate ejus si civitatem intraret, sine moraoccideretur. Item firma-

Sed ne iratus

occidat nos,

damus

eos, qui nos seducere veniunt.

qua transituri videbantur, eis obviam stare TjH ricus autem intuens eos eminus, et subsistensN inquit advertitis hos non sine causa convenire?
,
,

Nam
toties

et

turbulenter

se

habent

et

arma

portant

omnes;

et prioris periculi recordans;

Nolo, inquit

temptare Deura

meum.

yerunt
vel

sibi

sermonem nequam,

scilicet,

ut

si
,

nocte

sententiae subjaceret.
briis et

clam intrantes quispiam tecto reciperet simili Et haec agentes multis oppro-

134 Et conversus, illo, ubi Episcopum dimiserat redire ccepit, aliis omnibus eum sequentibus, praster
l

verburum

injuriis religionem

Christianorum

clericum quemdam, Theodoricuin nomine, qui on - ^ereh,^ gius anteillos progressus, jam fores delubri tenebat. """'

sed |

deridebant blasphemantes.
duo

arico nl

131 IntereaveroapudUnznoimiam rebusfeliciter consummatis, solutoque coetu primatum Dux cum

,

Videntes autem pagani, qui convenerant, illos a ccepta via reversos, prosequi eos quidem non amlebant, sed ad illum clericum interficiendum omnes Quo viso, ille aliud, quo declinaret non habens fanum audacter quamvis exterritus
acquieverunt.
,
,

eius socli,

Episcopo remanens, de his quae post agenda videbantur, et de progressione, vel quonam diverterent, consilium habuit, multaque devotione studiis Episcopi gratias agens: Ecce, inquit, terra
te est, seeurus esto,

intravit.

omnis coram
tibi

clypeus pendens in pariete ^ mirae magnitudinis, operoso artificio, auri laminis

illic

Erat autem

Domme

Pater, non est qui

obtectus,

quem contingere
illis,

nulli

mortalium
in

liceret,

contradicat. majoribus natu ac principibus

omnibus

eo quod esset

nescio quid in hoc sacrosanctum

jam

fide

imbutis.

Qua

securitate

fretus Antistes,

ac

paganae

religionis
nisi
,

auspicium,

tantum,

ut

quasi exemplo Domini Jesu Christi, binos et binos

numquam
deberet.
vito f,

de discipulis suis praemittebat ante faciem suam in omnem civitatem et locum, quo erat ipse venturus. Contigit ergo Udalricum et Albinum, duos presby-

Nam

tempore a loco suo moveri ut postea comperi, deo suo, Herobelli

qui lingua latina

Mars

dicitur

erat conse-

/'

cratus, et in

omni
in

praelio victores sese, hoc prasvio,

Holngastam intrare, ubi a uxore videlicet praefecti, sunt hospitio suscepti, atque satis humane tractati. Nara haec, quamvis pagana, multum hospitalitati dedita fuit ac timori divino, et religiosa valde, adeo ut esset eis admirationi. Post refectionem e vero Almatronae adhuc binus, Sclavicae linguaa gnarus
teros simul

pergentes

confidebant. Clericus autem, vir acris ingenii,

dum

matrona quadam,

templo huc illucquediffugeret, telum aliquod vellatibulum quaeritai.s, clypeum corripuit,

et

metu mortis
amento

collo

injecto,

levaque

loris inserta, in

metlium turbas furentis

prosiliit.

ignoranti,

rem omnem secreto

illa

aperit, scilicet

quinam

133 Rustici veroprodigialem armaturam videntes, partim in fugam conversi, partim etiam quasi exa- ' " nimes facti, in terram cadunt ille autem projecto (
:

*'

essent et quare advenissent.

clypeo, secus hospitium ad socios currere coapit, et

a/uitiifiinis
l"'"i' e '"' er
'

fecti sint

vehementer attonita; Me miseram, quare ad me intrastis, de vobis enim iam apudmagistratus data sententiaest, et de me quoque, si vos non piodidero. Sed divina

132 At
o

pedibus timor addidit alas.

Cumque anhelans

et

inquit,

Dommi mei
.

pallidus ad suos devenisset, de ipsa hujus trepida-

clementia scrvos suos ubique tueri novit.

..

Nam

ma-

trona

illa

divinitus, utputo,

commonita,

in superiori

tioneeteorum, qui praimissi fuerant, triduana occultatione apud omnes, praecipue vero apud Episcopum et Ducem tota nocte illa jucunda erat narratio. Monuit tamen pius Pater filios suos et discipulos,
propter insidias latentis inimici, ut se circumspecte
agerent.
et

quodam ccenaculo

eos abscondit, et quasi

Raab

Iheri-

chontina, ne proderentur, effecit. Equitaturas etenim

illorum et sarcinas, et quaecumque habere poterant,
illa

in praesidio

per pueros suos subito extra civitatem deduci et suo collocari fecit. Quibus deductis, ecce
,

Tamdiu ergo mansit in loco illo disputans suadens de regno Dei, quo usque omnis populus fidei sacramenta percipiens fana sua destrueret et
,

gladiatores

et turba

populi

tecta matronaj irrumpunt,

cum telis cum tumultu

et fustibus
et

sanctuarium cum altari praepararet. Quod Episcopus consecrans Johannem presbyterum eis
ecclesise
,

clamore

ordinavit, et utrel

quam

basilicae

formam

post

suum

magno, illos ignotos homines sibi exhiberi jubentes. At illa, Fateor, inquit, homines ignoti ac peregrini,
ut saepe solent, ad

discessum promoveret, admonuit.

prandio,

mox

in

me declinaverunt. Sed accepto viam suam abierunt. At illi scruvestes.

ANNOTATA.
a Triennium islud
annis
accipi
vel
in

"

tantes omnia,

cum nec jumenta, nec

ibi

nec

quadnennium , de inlegns
commeulario exptieuimus,

iillasignaitinerantium invenissent, fureredesierunt.

non posse,
sil

Porro

illis

per triduum

latitantibus,

necusquam

siquidem vera

prodire,

nec ullo modo mussitare priesumentibus, Episcopus cum Duce ab Unznoimia profectus, multa manu militum et sociorum Hologastam intravit,
salutis et praesidium portans Apostolis in

expressa, circumslantia, tum diserte concurrent eum de miraculo facto feria secunda, quz

festo

Assumpiioms B.

V.

M.

ut

vide

num.

185.

spem

con-

clavi latitantibus.

dala Notabis, prvecipilem Sefridi narrationem. qui nulla iter ingreditur. secundse hujus misswnis cqusa, continuo Verum hscc ab Ebbone opporlune supplentur, ex quo
libri

r.uce allabo" <<:nte, res

133 Itaque urbem ingressus, Duce fideliter ac strenue aa 0Dlnia cooperante, semen sparsit Evang elii et Qura incredulorura corda placidae praedica>

sui

terlii

Andreas exordium melius desumpsit

Gretseri.

mectilt;

tionis

unguento paulatim detumescere faciebat. Interea quidam de Christianorum soriis, Udalricum

et

Albinum de

latibulis suis

emergentes

et junctoa

deprehendalur, atlentione opus est, ut antea oppositum plane dicere voluisse Sefridum : nam et cum sumptu posuerat Ivangelium, ut habes a num. 34. timert Nec sane ex Pomeranorum parte murmuratio poterat

Non magna

, ,

'

DIE SECUNDA JULII.

noleral

363
i>

a sumptu
despecta.

et

splendore

sed a paupertale, ipsis

totius civitatis, ad dedicationem altaris et sanctuarii

Dubium igilur esse non potest, quin sit : Si modo sine sumptu poneret, qui vera lectio prius cum sumptu posuerat Evangelium.
maxime
c

jam surgentis

Basilicss,

multa exultatione populi,

A , (Trj ,

E rursus quadriennium,

quodvelim ab aliofelicius

devotus accingitur, omni studio ac diligentia, ipsi festo decorem, et reverentiam procurans, quatenude amissione prioris fani vel celebritatis minime
dolerent,
fabricae

Hfmw

exponi.

melioris solennitatis tripudio et melioris

noster a num. 36. d Videatur Ebbo Vtde capul C Andrete Gretseri.qui aliqua transe
posuit, el

ornamento consolati.
Iriter

139

agendum

vero, quid
dedicationis

ipsa

dedicatio

Ebbonem num.

77.

vel quid singula opera

f Si dehoc idolo Herovito, seu Gerovito plura scire desideras, adisis scriptores a Jascbio citatos pag. 490, Grelseri pag. 315, qui deinde nomina isla et notulam

T.mplum bent, rudi populo Antistes exposuit; praecipue vero ^1'catunu,

significare ha-

Mizlaum

ipsius civitatis principem.

qnem pridem

in

Pentecostes
alloquitur

cum

aliis

primatibus Unznoimiae bapti-

idolorum in Vitus terminata, ex Crantzio erudite explieat pag. 418 tamquam qux a S. Vito in nova Corbeia celeberrimo, efformata sinl elc.

zaverat, ut in eo ceteros erudiret. de

;

his omnibus sacramentum dedicationis ad animam oujusque fidelis pertinere, sufficienti sermone demonstrans, quae Spiritus sancti templum efficitur

CAPUT

II.

vel in

cujus

corde Christus

per fidem inhabitat.

Gozgangice fanum destruilur, tcmplo chrisliano dedkato. Mira Miziai ad miscri-

Dein sermonem ad ipsum principem ex toto convertens Tu es, inquit, fili charissime, vera Domus
:

Dei.

Tu

ipse hodie dicandus et dedicandus es

omni-

cordiam convcrsio. Boleslaus Pomeranis imminens, plaeatur. Tenlata insatce Veranive,

potenti creatori tuo Deo, ut eminus ab omni alieno

possessore, ipsius tantum mansio

fias et possessio.
fili

Non
sime

ergo impedias dedicationem tuarn,

;

charis-

conversio.

w.i a m
prtncipem
cf

nihil

enim prodest istam, quam cernis, doproficiat.

;

B
'einde D. omni populo
tate
ifiid

murn
valefaciens, et in multa cariillos

foris dedicari, nisi et dedicatio ista, ad cordis

Ille

tui sanctificationem

vero exhorta-

'-

omnipotenti Deo
jj er

committens, ad Gozgan-

tione compunctus, ait

Et quid

est,

Pater

Quid

Gnsaii-

hac siquidem civitate mirae niagnitudinis ac pulchritudims templum fuit sed Episcopus cura de flde Christianae religionis eos per interpretem alloqueretur (nam Dux ad sua negotia
g-

am

divertit. In

rae jubes facere, ut dedicatio ista in

me compleaadesse Spiri-

tur

Episcopus
:

autem
parte,

intelligens
inquit,

tum sanctum
esse coppisti
;

Ex

fili,

domus

Dei

fac ut ex toto sis.

Jam enim
gratiam

idolola-

jam ab eo discesserat) illiad omnia paratos se asserebant, si modo fanum eorum intactum remanere potuisset magnis enim sumptibus nnper extructum fuerat, multumque in eo gloriabantur, eo quod videretur magnum totius civitatis esse ornamentum. Tentabantetiam, occulte immittentes quosdam, Pon:

triam fide
cutus.

commutasti,

baptismi

conse-

140 Nunc sequitur, ut fidem

exornes. Impietates, violentias,
pressiones,
devita
;

pietatis

operibus
op- cnpttiosomnes
penitus salven,

et crudelitates,

rapinas,

homicidia,

fraudes,

tificis

animum

lenire muneribus, pro sedis conserut vel in basilicam ordi-

feceris. Captivitates,

postremo quidquid tibi fieri non vis, alii ne quas habes, absolve omnes.

vatione;

tandem rogantes,

Quod

si

non omnes, vel

inquit, mihi

eos certe, qui Christiani

naretur.
mnptvosum

sunt, tuae fidei consortes.

Tum

ille

parum

haesitans:

olonmfa-

nm

destruit ;

137 Sed Episcopus constanter agens, indignum esse dicebat, aedem sub titulo daemonis aedificatam immuLdoque ritu profanatam divinis usibus manr
,
. .

Durum,

est, Pater, dimittere

omnes

quia magnis

rationibus

ac debitis quidam ex eis

:

cipan.

Nam

'

_.,

quae conventio Christr ab Belial. aut

..,,.

modo

detinentur.

Tunc Episcopus

Debita, inquit

quae communicatio templo Dei cum idolis? Dicebat autem illis et similitudinem. Numquid seminatis frumenta vestra super dumos et spinas? Non puto. p Sicut ergo de agris vestris spinas primo eradicatis ac
tribulos, ut jactis bonis seminibus
,

pro debitis dimitti, et serrao Evangelicus et Dominica suadet oratio. Sic enim omnium debitorum tuorum apud Dominum certam remissionem consequeris,
mittis.
si

omnes debitores tuos

in ejus
:

nomine
inquit
,

di-

optatas se^etes

hanc radicem idololatriae, spide medio vestrum funditus exstirpate, ut de bono Evangeli seminecordavestra fructiiicent in vitam seternam. His et aliis hujusraodi
ferre

queant

ita et

in At illealtius ingemiscens omnes absolvo ut, secundum nomine Domini Jesu p verbum tuum, dimissis peccatis meis, dedicatro ista
,
;

En

namque

praedicationis,

hodie in

sermonibus opportune, importune, obsecrando, increpando arguendo per singulos dies insistens,
,

compleatur. Et vocans ministrum, qui super captivos erat, omnes demitti praecepit. Erat autem inter eos adolescens nobilis, filius cujusdam in cavea potentis de Dacia. Iste absolutis aliis

me

quadam subterranea vinctus cippo

batur, eo
debitor,

et catenis tene-

duros gentilium animos tandem itaemollivit. ut ipsi

aedera

quod pater ejus quingentarum librarum

posuisset.

SasS'
'

"'1

Wci/)i< ,'it"'

execrabilem de qua tota qnaestio fuit , suis manibus confringerent et simulachra protererent a. 138 Deum ea gerebantur legati marchionis Ade ' h erti de Saxonia supervenere, opera et statum ^P isco pi studiose inquirentes. Marchio etenim cum esset amious valde ac familiaris Episcopo, in gente barbara hunc periclitari metuebat unde, si opus
,

hunc vadem

Cumque

de absolu-

tione captivitatum, de obedientia et religione Mizlai principis, multa essettam populo quam Episcopo et omnibus qui aderant in Domino exultatio , et ad

consummationem

dedicationis, ministri ac sacerdo-

tes alacriter festinarent et necessaria prajpararent ; habitis omnibus, vas cum cineribus, quod ad aram

haberet, prsesidium

etopem ei ferre cupiebat. Affuere etiam ipsius Episcopi ceconomorum nuntii, aurum et argentum, vestes quoque et alia necessaria ei deferentes Ut emm supra dictum est, licetEvangelium
:

horum
gebat.

annuntians, de Evangelio vivere deberet, ipse nihil uti volens, suis se tantum sumptibus transiIgitur

positum erat inveniri non potuit. Cumque ministri, de commixtionem salis et vini et cinerum facturi non inventis cineribus turbarentur, Udalricus saunam vel cerdos, correpta concha, vicinas domos duas scrutatus, in eis cinerem non invenit.
, ,

legatos

omnes apud
et

se ibi

tam diu

retinuit,

quousque videndo

audiendo discerent,

141 Deinde ad tertiam currens, cryptam quanidam subterraneam, in qua preadictus adolescens in abditiori parte claudebatur, intravit. Sed captivus

^^ ^
,, ,.

quid

de operibus aut statu ejus referre deberent. Porrobaptizatis omnibus, tam viris quam mulieribus

per fenestram manu porrecta, et sonitu facto, cur- tmt, rentem sacerdotem ad se vocat, rogans, ut pro sui
libera-

, ,

364

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

rant, ex

liberatione Episcopo significet.

AlCTOlli:

Mi;

Sacerdos vero, corad ecclesiara rediit et reptis cineribus, properanter operienti Episcopo aliisque fratribus de illo insinuat. Episcopus vero, quamvis misericordia move-

tionibus et castris, quae bellica vi complanatafu magna parte hoc intervallo reparatis.

quasi justam

commotionem habens Dux,

Und"
i

eos iterum

Tanta, inquit, praestitit nobis, ut araplius eum rogando gravare non audeam. Tamen ne gaudium hujus festi aliqua ex parte claudicet, super hujus quoque raiseriam, Dei misericordiam invoceretur
;

conterere veniebat, suaeque ditioni subjugare. Q U0( illi audientes, missisque swpius atque remissis
ploratoribus,

exercitum jam

ex-

in

proximo cognos-

potentis Vaiti
filium,

mus. Et conversus ad orientem cum ministris , quasi hora una preces fudit ad Dominum. Deinde sacerdotibus ait, seorsum accipite Mizlaum, etquam
super hoc verbo exhortamini. Quod cum facerent, Mizlaus ait In hoc uno nomine parcat mihi velim prudentia vestra, nam pamodestius potestis
, ;

multura ubique trepidare eceperunt, p ar . timque fugere ac res suas ad loca munita deferre partim etiam arraa contra movere, finesque suos defendere meditabantur. In ipso tamen articulo
centes
;

utpote a

Deo

inspirati

omnes, qnasi oves ad

pasto'-

tem,

ter ejus inajoribus mihi debitis adstrictus est, quara ut gratis absolvi possit. Suffieiat vobis, quod tantos

ad Episcopum confugiunt, et quid facto opus esset, consilium quasrebant. At ille pietatis visceribus aftiuens, Ecclesiam rudem etneophytam bellico tumultu vexari, perniciosum sciens, de disic

vina misericordia,
amicitia

simul etiam de Poleslai Ducis

absolvi gratis.
est

Tunc
;

illi

Revera, inquiunt. multum

,

quod

fecisti

miratur hoc Dominus Episcopus

miramur

et nos, nec in Iongo

tale quid in

tempore a Christianis terra Cbristianorum comperimus, unde

nonvane prtesumens, bellum simul et causam belli, si modo consiliis ejus parere velint, dissolvere pollicetur. Quo audito, illi prudentise et
sanctitati

Doctoris sui

attendentes

nec

sinistre

Episcopus et omnes fratres gratias tibi referunt et honori te habent et semper habebunt ,
et Dorainus

Deoque omnipotenti, cujus te servum exhibuisti quo deomnibus vicem tibi rependat, devote suppli,

cabunt.

142
/erro el cattnis onusttntt;
dit,

Nam
;

et

quod

fecisti, ut ultra

Dominus Episcopus tam magni penquidquam rogare te, inju-

casurum arbitrati negotium, quod ille in timore Domini suscepisset, communi decreto semetipsos et omnia sua consilia ejus sapientiae commiserunt. 145 Assumptis igitur clericis Pater venerabilis, sarcinas quidem et omnem supellectilem suam ibi relinquens, obviam se parat exercitui, junctis sibi
viris

? 0ttmii

honorabilibus de

terra,

qui

a Duce objectis

'.liam?"'"

unde quasi parcens dilectioni tuae, ore iroprio rogare te verecundatus est. Sed noveris in veritate, quoniam si quo pacto te ipsum vincens , hoc bonum ceteris tuis raeritis superaddere possis
.'iam putet
,

respondere et
castra venit, a

omnibus controversiis decidendis

Ubi lgitur ad
est

hinc inde exortis, possent sufficere.

Duce honorabiliter susceptus

mirumque

dictu,

quam

facile divinis eloquiis animi

raagna

tibi

gratia

magnaque recompensatio apud

ejus feritate lenita, ad

Deum cumularetur. Magnus etenim Dominus Deus noster, et magna virtus ejus, morisque illi cum sit, pro parvis magna restituere, quanto magis pro magnis maxima. Quod si hoc magnum et difficile tibi pro ipso feceris, non sine mercede maxima ab
eo indonatus remanebis.

pem
tur, pisse, et

inclinaverit. Ule

non alia quam ob

omne, quod volebat, Princinamque multum protestabaex causa hoc tempore bellum susceinjurise Dei

omnipotentis ultionem
violas-

mutui

foederis

ruptionem, quia at Christianismi

rediviva paganitate,
et

jura plerisque locis,

Sed quid multis ? Ingemuit homo, tactusque abintus spiritu pietatis, totus solvitur in lachrymas. Deinde cum ipsis clericis ad Episcopum tendens Eu, ait, Pater sanctissime in ista quoque petitione Deum meum et te servum ejus, dominosque meos sacerdotes, ministros tuos honorabo quinimo pro nomine Domini mei Jesu
:

sent, et initse societatis

compositionis

ligam *

'ailegcm

minime servassent.

Episcopus

ergo haec

omnia

eraendatione dignissima fassus, legatosque aliquantum pro his objurgans, ad pristinae compositionis

pactum partem revocat utramque, sese tunc temporis, quemadmodura et nunc. paeis mediatorem extitisse comraemorans. Placabat autem maxime DuDucis fides et devotio, ab quia et in priori et in secunda praedicatione aeque fidelis inventus , multa bona praedicatoribus ostendisset. Stetinensibus vero ,

corpus

meum

et

devotus impendam.
ferro et catenis

omnia mea, si ratio postulaverit Et jubens adduci vinctum

cem

Polonias,

Vrotizlai
:

Episcopo laudata

oneratum, flentibus omnibus qui aderant, in hostiam et oblationem Deo arae lmposuit. petens sibi remissionem peoeatorum a Domino
pro ipso recompensari.
illa

quod

aliqui ex eis

sent, divinae indignationis ac suae,

ad errores pristinos revoluti es- F illis mandat non

quo facto,

consummata
est

Ita ergo in plenitudine gaudiispiritualis tota Ecclesia fervente, et laudes Deo super universis bonis ac donis ejus concinente, dedicatio
inatur,
i

143

defore vindictam

quantocius apostasiae imnisi munditias congrua diluant satisfatione, indulgentia

,

consum-

petita Doctoris.

dedicatio.

exemplo Mizlai principis, vias uas oorrexerunt, unusquisque ab injustitiis et vioalii,

omnesque

146 Dux itaque

talibus

modis a beato

viro miti-

gatus, licet nimis murraurantem

exercitum, utpote ame Mnww

ientiis

seu oppressionibus

suis

temperando
Ecclesia

et

vi

ablata

proximis

suis

restituendo.
et

ergo

j.roficiebat et crescebat,

licet invidente diabolo,

.imbulans in
iiatur.

tmore Domini, Spiritu sancto repleSed hostis antiquus damna sua non ferens,

praede avidum, versis aquilis, ad sua redire prsecum legatis cepit. Porro Episcopus voti compos rediens, attonitis gregibus suis, optata? pacis et securitatis nuntium reportavit. Et qnantum iili pn,

**

dem de metu

belli mcestificati

fuerant et concussi,

opera Dei turbare molitus, validis terroribus universam provinciam concussit. Nam Polizlaus Dux

Polonorum invictissimus,

in multa fortitudine et copioso militum apparatu de terra suajam veniens in ipsis terminis Pomeraniae castra metatus ferebatnr in furore gravi terram ipsam ingressurus. Aud.erat enim, quod post priorem beati Ottonis praedicat.onem, nec pacti secum fcederis, nec suscepta? rehgionis jura servare curarent.

tantum alaeres facti sunt et in fide Christianisni libefundati ; sane Doctoh suo ascribentes patriae est veherationem, Servusque Dei magnificatus mementer m terra Pomeranorum. Ille vero nihil
ritis

apud suis tribuens, tanto se humiliorem

illins

Deum

et

homines exhibuit, quanto sine

sciebat, dimittensque
est,

auxiho.se

nihil posse

bus supra dictum

tias egit

Marchioni
;

et

nuntios, de quiSaxonibus graet de

Boleslaus
rebellibvs

imminens,

144 Insupercompertum habebat, quod civitates quae pridem conversae fuerant remissi tributi veniam aspernata3, suique mediatoris
,

probona voluntate de Dei operibns a suo statu mandans quae audissent et vidissent.
,

Dei gloriam narrare.

oblitas

viri-

bus suis se deinceps tutas fore confiderent, 'muni-

147 Eratautem Unznoimiaa riter et Episcopus. Est autem

illis

diebus

Dux

pa-

non insula quaedam,

longe

DIE SECUNDA JULII.

385

k
yerania'

habens mare interjectum, longe a civitate illa quasi itinere unius diei, Verania fJnomine. Sed loci
,

discipulis, qui a

Domino mittebantur,

interfectis?

0S,
b

hujus incolae duri erant et barbari, singulari feritate erudeles. Hi, prsdicatione beati Viri dudum comperta, omnia, quae deillo dicebantur, aspernati,

ad eos veniret, minabantur. Sed quo amplius duras eorum minas audierat, eo amplius in animo suo fixum habebat illo ire, sperans ibi mar-

mortem

Qui oves ad lupos misit, profecto a lupis oves devorandas scivit. Devoratae sunt oves a lupis, interfecti sunt Apostoli a tyrannis. Deinde parabolam facto suo coaptans, plena rationis doctrina discipulos

u tohk -frmnn.
i

rt

\i,.:u,t

ei,

si

tyrii

coronam

se adepturum.

Dehoc vero cum Duce

consilium tractaret
,

tnruu partet animavit, dignisque exhortationibus in gaudio spi- distribuiU rituali magnam partem noctis expendit. Et mane facto, quidnam agerent, vel quo ducerentur, inter

et aliis familiaribus suis

dum

est.
nPiice dis-

propter immanitatem periculi ab omnibus dissuasus Quod aegerrime ferens, ingeniosius agereccepit,

Verum haud diu cunctabundi, quod superfuit de opere in agro Domini, coloni fideles inter se distribuunt; aliis retro ad Tirainam, aliis
se tractabant.

autem ad loca
tibus
c.

alia,

quomodo
sentientes

evangelizandi gratia diverten-

se,

nescientibus
cautius

eis,

illo

proriperet.

Hoc
ei

xiadetur

illi,

eum
quod
illius

observabant,
id

nullam

secreti opportunitatem,

aggredi posset,

ANNOTATA.
a Mirum est, Andream, qui ex Sefrido tam multa hoc etiam capite desumpsit, totam hanc historiam prxteriisse,

longiorem multis utilem ac neeessariam raemorantes. Verura desiderii magnitudine nihil hujusmodi rationum au:

concedebant

salutem

vitamque

dire potuit, illos potius modica? fidei arguens, ac pusillanimitatem eorum increpans fidem Christia;

unde kiulca redditur ejus narralio, uon

illos, <\ui el

salis

apte res connectens.

firmandam aiebat, qnam verbis satisqne inertes aeternae vitae praedicatores, qui pro
factis roagis
;

nam

b Observat Jaschius, Veranos

Rani

et

Rutbeni
c Hic

appellati sunt,

eos esse, qui

hodie

Rugiani

illa

vitam

praesentem expendere formidarent

si in

Et

vocantur, ab insula Rugia.

sequenlibus Sefridianus totus est Andreas xque ac Anonymus noster ; sed in eo differt, quod Ebboniana aliqua in principio retulerit, qux paulo
et in

quid, inquam, fieret,

his barbaris

nationibus

evangelizantes pro Christi nomine omnes occumbe-

Grelseri,

remus? Nimirum gloriosior esset praedicatio, quae Martyrum sanguine firmaretur. Sed, o dolor de tanto fratrum numero nec unus, puto, dignus habebitur, morte sua, vitae, quam speraraus, perhibere testimonium ? Atque verbis talibus verecundia
!

post ex Sefrido prattermittere cogitur.

CAPUT
Solus
arl

III.

nata est trepidantibus.

148 Udairicus autem venerabilis sacerdos conVdatricus

vices

Stctincnsesapostatas properansS. Olto,

suppk-

stantior factus, sciens etiam hoc seni placere, huic se periculo intrepidus offerebat, comitem tantum et
viae

Stupenda Witsaci per Sanctum e vinculis Hberatio. Furibundi,

insliyante sacrificulo, hastas
(jesciint.

socios adsciscere conitur.

turus,

ducem

postulans. Accepta igitur benedictione,

vibraturi obri-

paraturam sacerdotalem, calicem quoque ac librum etcetera, quae facienda? Missae ratio postulat, assumens, navem conscendit. Sed illi videntes fratrem suum unice carum, solumad martyrii palmara properantem, cum dehortari eum non possent, viam
ejus lachrymis uberioribusprosecuti sunt. Qui hons quasi tribus, prosperis flatibus navigans , fere jam

E
tes,

piscopus vero ad Stetinam iter proposuit P

suis
,

cum

minisr.ris

de apostasia in spiritu vehementi Frustra demcrepare superbos. Sed clerici qui cum ipso ituri hortantibus
erant, Stetinenses barbaros
et crudeles

suae pariter et illius saluti

agnoscenmetuebant. Unde

ab oculis eorum ablatus fuerat et ecce tempestas oritur, ventisque contrariis, ratem huc illucque pel,

ne

illuc

veniat dehortantur studiosius.

Cumque

illi

molesti essent; Video, ait.tantum ad delicias veni-

lentibus,

exierat, post

viam tenere non potuit, sed ad littus unde multam fatigationem appulsus est. Ille

vero tametsi tempestatis injuria et imbribus desuper irruentibus, et procellis navem deorsum implen-

quidquid asperum et difficile occurrit, titum declinandum judicamus. Sed esto, nam ad gloriam martyrii, sicut nuilum cogere volo, ita, si fieri pos:

mus

essetmadidus, vixquespirare videretur, a ccepto desistere noluit, neque ad terram exire voluit, sed sedens in navicula tranquillitatem maris exspectabat; interim aquam de navi vasculo proji'onlrariis

tibus, totus

set, omnes vos hortari vellem. Rogo autem. si juvare non vultis, saltem ne me impediatis. Suae vitae potestatem habeat unusquisque liberi estis vos
:

liber et ego.

Dimittite rae, viri, obsecro. Et ejectis

oranihus

sese

K "tis

impe-

itaque paululum sedatis, iterum navigare cceperunt, lterumque simili modo impeditus
est.

ciens. Ventis

usque

ad

in cuhili suo in orationem dedit vesperam. Deinde vocat puerum fami-

liarein, prascipiens

ut clausis undique ostiis. a se

ditus esl.

Tertia quoquevice ire temptans, sed nihilominus nocte ac tempestate ingruente, ponti saevitiam vix et quasi per miraculum evasit tempestas vero
;

omnes dimoveat, nullumque

admittat.

sine

sui

conscientia

152 Quo
tatur,

facto, secreti sui

compos. fugam medistatas Stetitienses porrecturus,

inlra dies

septem non cessavit

itineralia

induitur,
libro,

succin^itur: indumenta i7dm ad apocalice, aliisque utensili-

150
'""seasuper
,e

Intellexit ergo vir Dei,

Veranos Evangelicae
clericis, discipu-

sua sacerdotalia cum

gratiae indignos;

currensque cum

bus in raantica ponens, omnia

in

humeros

levat,

tompescit,

lum quasi de

palaestra coronatum, de littore ducit

ad tectum, super ipsius constantia fideique magnitudine Dominum benedicens. At ubi coenatum fuit, fratres de navigatione Udalrici jocari coepernnt. Et
quis, lnquiunt,

tectusque umbra noctis, clam, cuuctis nescientibus, incomitatus urbem egreditur, viam carpens, qusa
Stetinara vergit.
illuc, et nullura

Cumque circumspexisset huc atque

comitari se videret, hetus et alacer

homicidii si periisset homo, reus teneietur'? Adelbertus autem interpres, cui maxime

lactum displicebat; Quis justius, inquit, hon.icidium quam is qui eum ad tale periculum direxitf verum Episcopus, quanivis ab eodem fratre de hoc verbo ante pulsatus fuerat, nil motus, ad Evangehieret,

de prosperitate furti. Deum benedicens, tnatutinale inchoat officiura, gliscens. et properans totum ifer nocte illa complere. Curaque nocturnus riatoi ardenter carpcret, hora noctis deoima jam instabat

lium se convertit, et exemplo Domini, riiscipulos quasi oves inter lupos mittentis, factum suum deendit. Quis enim, ait, homicidii reus tenebatur,
Julii T. I.

cum ad quidam suspanso dicendas matutinas se colligerent, gradu ad cubiculum pergunt Episcopi, utrum dorClerici

autem

e diversis stratis

surgentes,

miat an

vigilet, vel quid agat,

explorara cnpientes.

Verum

ubi propius propiusque admoti,

Episcopum

47

non

366

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

piissimi Ottonis,

A non
AICTORE
SIFRIDO

teromnia

diligeninveniunt, consternati sunt animo. Et scrutantes, cubicularium Episcopietalios,

,

cum

aliis

concivibus suis piraticam

contra paganos exercendo,

in hostes inciderat,
aliis

dum

incautius ageret
trucidatis,

qui juxta erant, crebro sciscitaotes

quod factum

multisque
in

ibi

cum

tnvitus ab
ipsis rctrahi-

tur:

fuerat, tandem ediscunt. 153 Quid inultis? Turbantur omnes, aliique pedibus, alii vero ascensis equis, huc illucque pontihi qui ficem qu*situri discurrunt; factoque maue, gradu equis fuerant, directo calle ac concito in

vitas

relictis

Cumque
custudia

ferro

captivitatem ductus fuerat et catenis et tenebrosi

,

carceris

clauderetur,

orando ad

merita Episcopi liberatus fuit. turna oratione fatigatus, in somnum resolutus

set,

Dominum, Nempe cum

p ei

diu-

eset

abeunversus mare viam insequuntur abeuntis, et venientes, tem consequuntur. At ille ubi eminus navem jam intraturus, ognovit, turbatus est valde Heu, inquit, Domine Jesu, et altius ingemiscens
:

Episcopum Oltonem, qui eum baptizaverat

de sacro fonte levaverat, sibi assistentem videbat Quem dum ille cognosceret, rogat iterum et genua Ad hoc, inquit, veni flectit pro ereptione. At ille
:

unice Dei, unice Virginis, dulce

nomen

spei meae,

numquid fraudabis me adesiderio meo? Fac, oro, ut hi qui veniunt, aut mecumeant, aut me a proposito

sed tu liberatus, ea quae Stetinensibus mando, ferre non dubites. Et mox datis mandati verbis, et signo
crucis ad

meo non impediant. His dictis, illi moxque ab equis desilientes, pedibus
nuntur.
illi;

accurrebant,
illius

gefactus

eum facto, captivum exire jubet. Experhomo de visu lsetatur, movet gressum

proster:

Sed quid? Prosternitur

st

et

ipse

levant

effectum probat visionis. Et ecce catenae omnes et vincula solvebantur; progreditur ad ostium, et carcer apertus erat.

levat

ipse

flebant

illi,

flebat et ipse, vo-

cemque

niceror ac tristitia utrimque diutissime in-

terclusit.

Tandem

post multas lachrymas Seniorn

moestus, in hanc vocem prorupit:

Ad

quid venistis

Redite quseso ad hospitium, et ego via, qua coepi, pergam. At illi. Absit inquiunt. Sufficit nobis haec

157 Sentit ergo virtutem adesse divinam, altumque suspirans, gratias agit omnipotenti Deo, ac timido gressu invisam domum exivit, suspectisque locis leniter transitis, cursum ad mare tetendit
;

e 'Hia capti.

itate liliern-

'" s >

diuque huc
se

et

illuc

discurrens,

navem

quserebat,
:

tam grandis confusio

remus.
Si redire vis
;

nequaquam desetecum redibimua sin aulem

amodo

te

sed nullam inveniens

admodum

anxiari coepit

Nam

progredi mavis, tecum progredimur.

sanctitati tuje consilium

Sed placeat nostrum. Redeamus pariter

ad Iratres

et

ad

pueros hostros hodie, cras (ecce

denuo incarcerari metuebat. Sed quid faceret? Ad ultimum, formidine majoris mali, cum jam sine remige corpus in undas pararet mittere, Ottonem suum nominans, ingemuit ad Domidenuo
capi,

una tamen
eopergunt.

ccram te loquimur) sive in mortem sive in vitam omnes tecum veniemus. 154 Tali ergo pacto Episcopus cum eis reversus, crastina die, omnibus se comitantibus, viam eam-

num

et ecce de insperato

cymba

littori adlabitur;

paratam videns, cum gratias egisset, ascendit et utrisque manibus fluctus verberans, ratem convertit in altum, mirumque dictu,
quani ^ihi

a Deo

dem

liigrediuntur,

tibus,

ascensaque navi, prosperis flaStetinam sunt advecti. Homines autem de

inter se
aliis

quara citissime, prosperante Deo, patriis oris appulsus est.

fecerat,
et

Quod miraculum assiduo

Stetinam
veniens

relatu

notum

civitate

divisi

erant, aliis

adhuc

in fide

responsa

Episcopi

manentibus,

vero ex majori parte ad paga-

civibns in

unum

congregatis, ut jussus erat, praeliberatione

nismum
civitatis

reversis. Fuit
in

autem basilicaante introitum

missa ex ordine

sua, ita exposuit

area

spaciosa,

quam

ipse

in

priori

cives, doctor et magister noster beatus Otto sic et

sic fecit mihi et haec mandat vobis. Gravis et dura nimis ab omnipotenti Deo vindicta super vos et super civitatem istam ordinata est, pro eo quod ejus fidem et culturam polluistis, partim cum eo, partim
:

profectione

dedicaverat.

Quam

ingressi hospitari

cceperunt. Fideles itaque de adventu Episcopi gau-

debant, infideles turbabantur. Pra omnibus vero nefandi sacerdotes furere et furorem in turba excitare festinant, adeo ut collecta manu armatorum, ecclesiam undique cingerent, et insanis tumultibus

pro eo idolis servientes.

debacchantes, sedem ipsam convellendam et omnes lbi, una cum magistro interficiendos clamitarent.
qui erant

148 Nefandi quippe sacerdotes, dum peste ac mortibus homines et jumenta quodam anno ex mse- c u p an qualilate aeris ibi laborarent, a diis hoc malum immissum esse dicebant et ex voluntate populi F
/i

itii>,

155 Episcopus itaque martyrii avidus,

prxlata crvce

pontifitollit

calibus

se

induens, arma sua, Crucem

et

ecclesiam sancti Adelberti c Martyris, tintinnabulo et campanis dejectis, destruere cceperant, unusque

hymnos

coneinentes.

rehquias, psalmosque ac hymnos cum clericis personans, agonem suum Domino commendabat. Barbari vero audito cantu mirati sunt valde,

in articulo

mortis

positi

cantare
se

potuissent.

quod quasi Et

malleo caenientarii altare percuteret, subito languore ac stupore a Domino percussus est. Cumque malleus de manu ejus caderet, cecidit et ipse deinde post longuai, spiritu parum resumpto,
illorum,
:

dum

mutuoque virtute utpote verborum

auscultantes,

invicem

respicientes,

populum astantem, quasi ex plaga emendatus,

: ,

sic

incantati, clementius se habere cceperunt, et jam non viribus, sed magis ratione opus esse dicebant, ad talia recipienda, vel etiam propulsanda. Deinoe sapientiores quique su-

Frustra cives, adorsus est Christianorum fortis est, et nostra vi a nobis expelli non potest. Mihi autem consilium videtur, ut
:

nitimur

Deus

per his rebus ipsos sacerdotes secretius conveniunt, ipsorum esse dicentes, congruis rationibus religio

nem suam

defendere. Talia inter se mussitantes, paulatun singuli ad sua digrediuntur. Erat autem sexta feria, et Episcopus cum suis illa die sabbatoque jejuniis et oratiouibus sacrisque meditationibus

tamen antiquos deos nostros non dimitfamus, et juxta illius aram nostris quoque diis aram constituamus, ut eos omnes pariter colendo, illum et lstos pariter habeamus propitios.
illum habeamus,
et

Quid faceret populus? Territus prodigio, ronsilium probavit, exstructoque nefando altari juxta Dcminicuin altare,

Deo servierunt
qua

juxta et dsemonibus,

b
Witsacus prodig io per S. Ottonem

diem Dominicam intentius operam dabat. 186 Interea civis quidam nobihs ejusdem civitatis, "Witsacus nomine, in conventu populi, in plateis et domibus, ubicumque et quandocumque
in

usque

historiam

antiquitatis,

dicitur,

quod populus

Samari
serviebat.

Donnno deos gentium colens, nihilominus

fidei

regnum Dei et' fidem pradicare non desiit, Christianas traditiones et omnia documenta Episcopi sana et sancta et veritatis plena contestans. Hic etenim non longe ante adventum
facultas data est,

popu- vU m aut bis legationem, quam acceperat, egit ad numquam ape sed ex quo a captivitate rediit, lum
;

159 Witsacus ergo

semel zelo calens, non

cessavit evangehzare

regnum Dei misencordiam et Dei et merita liberatoris sui civibus inculcans

,

nisi

DIE SECUNDA JULII.

nisi ab errore quiescant, divinam eis ultinnera inlentans. Tota vero civitas, exceptis sacerdotibus
,

367

factum hoc

veneratione mirabantur, et tamen consuetudine, a paganismi ritibus cessare praevalente non poterant. Sed jam de praesentia Doraini Episcopi responsalis ejus audentior factus, linguara
laxat eloquio, virtorque

cum

verant, hac poena tamdiu sunt multati, quousque in suafideboni tirmarentur, et illi a pravitate cordis per posnam corporis corrigerentur. Nam et Episcopus arrepta miraculi occasione ; Cernitis inquit,
,

D
Al f.TiiRH

SE7M0

fratres, quantasit potentia Domini. Certe, ut video,

divinitus

ligati

estis.

Quare non

jacitis

hastas ?

idolorum et vatum, vana

Quarenon

dimittitis dexteras ?
Illi

de his vaticinantium, ad servum Dei veniens cura amicis et cognatis suis, pronus adorat, gratias agit, referens omnem ex ordine rem, ipsumque ar-

apparebitis?

Quarndiu inhocvisu autem, nescioanprae confusione, an

respondebant.

prae stupore, nihil

Tunc

ille

En

inquit, dii vestri, pro

quorum

religione certatis, si

denter ad opus praedicationis instigat, auxihum ei et consilium ex sua suorumque parte ad omnia pollicitus. ltaque die Dominico, completis Missarum
solenniis, sicut erat
xillo Crucis
vitatis duci

quid possunt, auxilientur vobis. Sed et iste vester tumultuosus sacerdos invocet nunc deos suos super
vos, det consilium, det auxilium. Si quid novit,
si

sacra indutus armatura,

ve-

ex more praulato, in medium forum cise rogavit. Cumque ad portam ventum per

quid potest, jara tempus est. Ille vero jam dudurn eventu rerum attonitus stabat, jam ulterius nec

mutire praesumens.

esset,

ecce,

quam

sine

remigio trans

mare
;

163 Cumque omnes ingenti pavore

scopus miseratione
tactus
;

silerent, Epi,

Witsacus vectus erat, navicula poste pendebat et Vides, ait, Pater 1 Et admotus lateri Pontiflcis
;

Gratias

inquit, tibi

ad saniora
co>isilia re-

feriens

eam hasta

Haec, inquit.

nium

sanctiiatis tuse,

cymba testimofirmamentum fidei meae ar,

Domine Jesu Christe, qui potentiam fortitudinis tuae, cum tempus est, ad terrendos adversarios et ad
protegendos servos tuos, exercere soles. Sed quia
pius et misericors
ignorantiae
es, ignosce, ignosce,

deunf.

gumentum

populum istum. 1G0 Eratautem alveus brevissimus. quiaduobus

legationis mea? ad

rogamus

seu

temeritati populi

hujus et

usum

viris facile portaretur. Substitit

ilonstratnr
Witsaci

Episoopus, et

dili-

corpornm suorum, quo

illis

te liganteprivati sunt, solita

qmbitlu,

genter rem considerabat, perpenditque, quod in pacatissimo amne, vix remo gubernata, nnam personam portare sufficeret, nedum in fluctibus marinis
sine

miseratione restitue.

Quo

dicto

Crucisque
insecusi

signo ad eos facto, effectus orationera

tus est. Et subjungens
;

mox

En, inquit,

Episcopus.

omni gubernaculo, nisi hoc divinas virtutis esset gubernaculum. Gratias agit Deo beatus Antistes, quod incredulae genti virtutem suam tali facto demonstrasset. Liberartus autem snbmtulit Hanc
:

audire hactenus noluistis, tangite saltem. et sensu

ipso probate, quanta sit

misericordia Dei nostri

quanta

sit

veritas fidei,

quam praedicamus

vobis; et

longius de judicio et misericordia Dei, de vitae praesentis incerto, et perseverantia aeternorum profunde

idcirco suspendi feci ad portam, ut ingredientes et

egredientesfactohocdiscerent.quid insuis necessitatibus de Dei misericordia ac de tuis meritis, sanctis-

disputans, contritos

in

sinu

peccatores erudivit

tandemque medicamine

salutaris eloquiialiquantum

simePater, sperare deberent. His

dictis, in confertis-

mansuefactos benedixit, et coetum dimisil. Descen-

simas paganorum turbas, ministriscomitantibus, in medium forum sese contulit Episcopus. Erant autem ibi gradus lignei, de quibus prascones et main quigistratus ad populum concionari solebant sermonem ccepit, Minister Evangelii bus stans
; ,

cum
vit,

dens vero de gradibus, ecclesiam sancti Adelberti fidelibus, zelo zelatis pro domo Domini, intra-

ac praemissa inibi orationis solennitate, altare abominationis fregit, comminuit et ejecit, factaque reconciliationis emundatione, fracturas basilicae suis
fecit

fremitum
praeconis,
d
(1'in
l'ii>

vero

dissidentis
et

populi Witsacus,

vice

Sancto

zomAone

manu Cumque d omnes conticuissent, et verbum exhortationis pars maxima libenter audiret, ecce
voce sedabat.
161
Belial, plenus furore, pinguis

emendari impensis. 164 Cumque saepius eamdem frequentaret ecQuomodo clesiam, quodam tempore pueros in platea ludentes

invenit, quos

dum

dicente,

unus sacerdotum, vir

ac procerus, in
dens,

conjocando

illis,

lingua barbara salutasset, veluti Ghristianos etiam Crucis signo eos benedixit. pueros,
intellexit,

sanetvs

medium cambuccam e suam manu

turbae

sese fortiter intru-

Et

patilulura

procedens,

quod universi

gestabat, spirans-

relictis lusibus suis, visendi studio collecti, a tergo

que et anhelans, usque ad ipsos gradus accessit, levataque manu semel et bis coluranam graduum validissime percussit. Deinde clamore magno et
verbis nescio quibus, contumeliose prolatis, silentium mandat loquenti. suaeque vocis grossitudine

sequuntur Episcopum, hominum ignotorum , ut est mos illi aetati, aspectum habitumque admirati. Suhstitit homo Dei, et circumfusos blande alloquens, sciscitatur,
pissent.
Illi

si

aliqui,

ex

eis

baptisma percecaeperunt invibaptizati.

se

mutuo

respicientes,

magnum

tonans, sermonem Episcopi

:

et interpretis

cem prodere,
luntatis
spectat,

qui

fuerint

ex

eis

Quos
si

pariter oppressit, populoqne ait

Sic, o insensati et

Episcopus seorsum

vocans, quaerit

ab

eis.

vo-

Ji
'''

hastas

(orgue-

hl"it,

obn.

jejcimj

stulti et inertes, quare decepti et incantati estis? vestrorum. Ecce hostis vester et hostis deorum impune contemptum et Quid exspectatis? Feretne injuriani ? Cmnes autem inoedehant hastati. Fatur ergo sacerdos Hac dies omnibus erroribns ejus sigillatim finem imponet onmesque adhortans
:

eorum sit, vel non?

tenere fidem, quae ad

Illis

Baptismum
velle con-

autem. se tenere
Episcopus,
Si.

stanter affirmantibus,

irquif.

Chri-

istos stiani e^se velitis, et fidem servare Baptismi; pueros ad ludumvestrum non baptizatosetinfideles

admittere non debetis. Qui

Episcopi, similes
baptizati non

statim

juxta verbum
,

a pagants
segregaverit.

de quorum certus erat malignitate, propriis nominibus compellabat. Et quicumque spiritu vesano agitabantur, quibusque familiare 1'uit. audaquoque,
eter

cum

similibus congregati

pueri

baptizatos abjicere et abominari

eis

e*-

perunt

nulla

ludi

societate

communicantes.

magis quam consulte agere, ad dicentis vocem inflammati, hastas levant, quas dum ad jacienduun
vibrant, actu rigent in ipso, mirumque dictu , nec hastas jacere, riec dimittere dexteras, vel de loco

Itaque videre pulchrum erat, quomodo hi de professiohe Christiani nominis gloriantes, familiarius agere et avideintuari etaudire doctorem, etiam iater ludos suos
fusi
;

illi

autem quasi de
a

infidelita

moveri poterant. 162 Stabant igitur ut simnlacra immobiles, fidelibus et religiosis facti spectaculum. Quotquot
'<"nnot,
ttttl

et

axterriti,

longius stare

[solerent.]

Sed

"enscs,

enim erant infideles etmaligni, qui a fide Christianismi defecerant, et in intidelitate sua pertinaci dementiastantes, impiasmanuscontra servum Dei leva-

pateroptimus et credentes miti sermone ad fidem plenius pro ipsorum capacitate instruxit uon credentes vero ad credendum tam diu exhortabatur ,
;

qnousque baptizari se
flagitarent.

et

Christianos

fieri

omnes

AN

'

368

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

inquinaverant, Spiritus
sancti
virtute
faciente
' l

MJCTOnE
SEFIUDO.

ANNOTATA.
a Senior
talis
liic

accipi possct pro

grandxvo sene, sed

el

necdum
;

erat S.

Otto, qui etiam juxta supputa-

compuncti, per manus impositionem in fonte a chrymarum suarum loti, Ecclesiae sanctae reformantur. Pueri vero et quicumqueSacramentum baptismi nondum erant consecuti baptizantur fana de, ;

tioncm nostram,
superaveral
at

annum quintum
fallor,
si

scxagesimum non

non

significet

Dominura

struuntur, ecclesiarum fracturaa solidantur et quaa destructaa fuerant, reparantur. Omnis

;

si

unde ortum gullicum Seigneur, norunt etymologiarum

perili.

b Wiricus nominatur

ab

Ebbone, ab

aliis

WitEbbo

populus, jam quasi vir unus, idipsum Domino. Gaudet Episcopus, laatantur sacerdotes magnificata sunt in consilio justorum opera Domini.

ereo sapiebat in

schacus

sed in eis

inflexionibus

non

laboro.

totam ejus

historiam secundx S. Ottonis

prsemittit,

in
,

Pomeex quo
,

167 Prseter hanc autem

nato corporale
molis ac
ejecit
talis

spiritualis lsetitiae occailii

raniam

profectioni

a num.

eam
c

cap.

Libri sni lertti relulit

66 Andreas Gretseri
ad num.

sionem, Divinitas oinnipotentis

civitati

ex inopiinsolUa
t

omnia

Sefridtana hic negligens

in priori

usquc
ibi

161.

commodum exhibuit. Nara immensffl magnitudinis Rombonem a, circa portus

litus
;

en

pore

capitm-

Quum

misswne

condiderat in hono-

ac naves se ostentantem, piscatorum manus ad

in

rem

sancti Prayensis Episcopi, aposloli

Prussorum

et

mense Augusto

cum tamen

illis

in locis
;

Martyris, de quo vide Acla ad

d Hic rursus
se.ri,

xxm

Aprilis.

qui, ut

cum Noslro convenit Andreas Gretsupra monui, Ebbomana cum Sefridianis

esse seu

captura non nisi vernali tempore occurrat ex cujus carnibus ac pinguedine omnes cives partes
capiunt,
et

Episcopo

cujus meritis hoc munus

nonsemper sat*s ordinate commiscet.

e Rectc nolavil Gretserus, pedura

adscribebant, plusquam absumere

cum

suis

omnibus

bacu-

posset, apportant.

lum, ut eliam habet Canijius.

168 Verum tam

defuit.

Nam cum
b

lsetis eventibus temptatio non delendis et exstirpandis fanis ido-

S. Otto

CAPCT
Sincera Stelinensium

IV. non sine

lorum

et sacris diligentius instaret Episcopus, etiam

iclum sewis
evadit,
I)

nucis arborem
resipiscenlia,

mirandte pulchritudinis,

idolo di-

multis S. Ottonis periculis.

Varia miracula.

catam, ne scandalo esset rudibus, volebat inc'dere. E Vicini autem, qui umbra ejus et amcenitate sappe
delectati fuerant, ne incideret

Ruthenorum conversionc tenlata, ghriosm missioni coronidcm imponens, ad propria

remeat

eam, rogabant. Porro

agri possessor vehementius irasci atque indiguari

modeste agentibus, hic minis et clamoribus longius assistens, furorem cordis evomuit. Itaque, quasi paululum furore sopito, silenter a
coepit, aliisque

I nterim
Stetinenses

vero majores natu et sapientiores quique

istis

de rebus
rant, et a

altius inter se tractaturi consede-

coacto prudentiorum
consilio.

tergo accedit, nulloque spectante, securim bellicam utrisque manibus levans, ^aput Episcopi ferire nisus

mane usque ad medium

noctis huic deli-

berationi vacantes, de salute propria et totius populi, de statu civitatis et conservatione patriae, se-

cundum prudentiam
vel facta

seculi, diligenter disputabant. Praecipue autem universa, quse Ottonis erant dicta
et mediante Spihanc sententiam omnes conveniebant, ut funditusexstirpataidololatria, exintegrose religioni Christianae submittant atque in hoc verbo concilium solvunt. Witsacus vero, qui omnibushis

examussim trutinabant,
in

partem trabem pontis, juxta quam stabant, perlata est, tam fortiter, ut a feriente reduci non posset. Accurrunt omnes, comprehendunt, trahunt, tundunt infelicem illum, et, nisi per interventum Episcopi, eadem securi truciest.
illo

Sed

praesentiente atque in aliam

ruente, bipennis

casso vulnere

in

ritu sancto,

dassent.

169 Ottone sic a periculo liberato, percussore suo de manibus percutientium salvato, inter adstantes Adalbertus

de 7or(ias
at/il

Adalkr-

presbyter, ad Teutonicas se partes

tus.

intererat, nocte ipsa

cum

paucis ad Episcopum ve-

vertens
in

profundius inclinat, Deoetsancto Michaeli

et

niens, optatum affert nuntium,

omne

consilium

ei

Babenberg

fratrum orationibus gratias agit

;

breviter iptimans. Deinde etiam,

collectis

ad Epi-

scopum

clericis

et

aliis

familiaribus,

omnia quae

pro salute. Et conversus ad Episcopum En, inqtiit, scutum orationis fratrum et protectio sancti Michaelis Archangeli.

audierat quaaque in concilio de ipsis dicta fueranl,

De arbore vero ne unquam

;

incideretur,

secuudumordmemliberationis ejus, qui loquebatur, et de miraculo, quod hattas vibrantes contra Episcopum pridie obriguerant, et quod adhuc Episcopuin latebat, quando ad

tandem
jurando

cives

niultrs

precibus obtinuerunt, juredivinitatis

affirmantes, nihil

vel

ecclesiam

cum

ministris

sanctitatis arbori se adseveraturos, neque numinis sed magis pro vel idoli alicujus vice habituros
utilitate

per plateam prseparatus incedebat, tantus splendor vestium apparuit, ut maligni homines, qui ad eum necandum ex insidiis veniebant, nimiae claritatis
aspectu in fugam, territi
ac turbati, versi fuerint.

Denique virum illum Belial sacerdotem, qui ei concionanti ad populum impedimento fuerat, ab ipsis
civibus ejectum nuntiat.

fructuum et amcemtate umbrarum c. Omnibus ergo, quae ad cultum fidei spectant, rite lllic ordinatis, dum ad alialoca pararet iter, ab universis majoribus natu, prudentioribus civitatis. rogatus est, uUquia Deus cum illo erat, et multis eis bona
cujus offensam gravibus culpis incurrerant, eis placare studeret, atque hoc facto cuncta circa se studia sua deauraret. An-

ostenderat,

Ducem Vrotizlaum,

at>

apostasia
.

166 Porro apud eos ejus liberalitates et eleemosynarum inaestimata? largitiones, captivorum
re-

nuit

elegit viros

honorabiles, ad responsa acci;

planc resipts
cunt.

demptiones, quodque sine

nullius
.

magna recompensatione,
oblatam conti,

pienda sive reddenda idoneos

Ducem

adit,

preces

eorum opes

vel substantiam

gent, suis impensis sese atque suos transigens etiam basihcas exstrueret, destructasque
caret
tur de
;

reaadifl-

omnia

potenti fundit, accusat populum et excusat. Deinde obsecrat, facit suadela mitigat indignantem, jubet, compositionem, pacatisque ad perfectum omnibus,

ha>c quanta?
sint,

venerationis, quantaeve
referebat. Igiet

legatus

admirationis habita

cum

legatis

cum gaudio

pacem

affert civitati.

Hinc

toti

mane consurgens Episcopus,

;

Ecclesiae valefaciens, miris affectionibus

Julmam

lre

cum

gratia-

rum

actione Missas celebrans,

dimittitur. Maligni vero sacerdotes, pleni

dasmom-

iterum alloquitur

concurrentes cives et paratos atque obedientes ad

apostasiaa vitio se

bus,

omnia

invenit.

Quicumque enim

insidias aperte non possent, vel per magna servo Dei nocere moliti sunt. Conducta enim nasicariorum manu, viam abeuntis in arctioribus vigu

cum jam

;; ;

DIE SECUNDA JULII.

vigii locis

369

obsedernnt

suis araicis, istarum rerura

,

nesciis,

mortem Episcopi

quasi per divinationem

calamitatis memores, nec Julium f ipsum, nec Julii hastam, nec statuas idolorum vel sirnulacra
illius

ri(

e >"'""

i so.cn-

prsenuntiantes. 170 At ubi ad insidias ventum est, hostes arma cornpiunt, funarobulos d tenent, navigantes invadunt, Episcopi sanguinem super omnia sitientes.

ullo

modo

colatis,

denuo

pristina

mala iterantes

AiMOltc 9EFUDO.

nec mortem, pestilentiam,

incendia, bella, divina incurratis ultione. Haec et his similia Dei servusad eruditionem populi blanda oratione loquebatur.

Stetmenses vero et comites Episcopi arma rapiunt, ex rate prosiliunt, partim terra, partim aqua consistunt, vim viribus audacter arcentes. Cumque
aliquamdiu pugnatum esset, hi qui de insidiis erant, a Stetinensibuscceperunt agnosci.et confusi de male
facto fugerunt.
erat,

174 Die vero quadam miles habens filium lunaticum, benedicendum eum obtulit Kpiscopo, adductis cum eo quatuor bobus pascualibus, donans donarium et gratiam pro benedictione. Sed Doctor bonus,

Sanatia

manus suas excutere suetus ab omni munere, benedictionem

At sacerdos, qui haec machinatus eadem hora domi cum amicis residens, paravehementissimo
coepit vexari languore, suis

lysi et

quidem puero tribuit ipsum autem puerum cum patre ac donariis ad papilionem suum, ubi capsae ac reliquiae Sanctorum erant, deduci
,

eum

diis

non immerito

laniantibus.

Cumque

ore,

jubet, ut ibi,

si

vellent, facta oratione et oblatione,

oculis, ac tota facie distorta, frontem ad scapulas verteret, et miserabili corporis agitatiouein mortem

Dei misertcordiam invocarent. puer gratias agunt.

:

Vadunt

sanatur

solveretur, exclamavit

et mala, quas contraOttonem

finivit.

H<ec patior propter insidias feci. In hac voce vitam Tantus autem fcetor subsecutus est, ut Pluto
:

175 Miles quidam

capitis languore

frenesi ac dementia, interdum vexatus, in loco, ubi ad orandum item phrene-

steterant

pedes

ejus,

sese

projiciens,

sanitatem

tieus.

ipse infernalis, vel quisquis

fitnitnr

maximus, ab hujusfaucibus spirareputaretur. Item alius quidam

illic

est

orans obtinuit.

176
beati

In
viri,

die sancti

Laurentii

Bocetis, presbyter
:

de sacerdotibns, Ottoni contrariis,

cum ad

negotia

ad

villam

pergebat

homines autem

Seges in festo

cum institoribus forte navigaret et in insulam quamdam nautae, ut adsolet, ad suas commoditates
sua
applicuissent,
iste alienata

terrae illius
tos.

nondum ronsueverant
Ille

servare dies feria-

laborantis

exusta

In ipso ergo die transeunte presbytero, rustici

mente, nec vultu, nec

segetem roetebant.
eos alloquens,

autem de observantia

festi

voce sanum quid agens, ob amentiam a comitibus notatus est. Cumque seorsum ab aliis in silva veper amentiam vagaretur, juvenes quidam, quasi per lasciviam secuti, delirum persequuntur, fune
luti

merita Martyris praedicabat, atque uf ab opere cessarent, sub contestatione et reverentia beati Laurentii
sit
:

admonebat. Sed cum scnptum

;

Stultus non corrigitur verbis

homo

qui

ma-

per guttur ad arborem ligant, ac discedunt. Ule vero incautis motibus, vinculorum impatiens, solvere se
iuctabatur.

gister

erat operis, spreta sacerdotis admonitione,

operarios suos magis ac magis urgebat' Contristatus

per funem, qui collo

litu

Sed divino judicio confectus, injectus erat, intercluso anhe-

ergo super illorum temeritate presbyter,

cum

abiret,

imprecatus est

Dominum

ut digna ultione con-

Mtoen&es
etiam convertuntur.

mortuus est. 171 Episcopus autem, Dei protectus auxilio, cum Julinam venisset, nihil ibi invenit adversitatis. Omnes enim

temptum Martyris

sui vindicaret.

Nec mora ecce

;

ex improviso ignis venit et stantem segetem et eam quse messa fuerat, undique afflavit, tantaque vis
ardentis fuit stipulae, ut ipsi rustici de carapo fugerent.

redargutiones de apostasia seu de aliis excessibus patienterferebant, indigna et mala opera sua dignis emendationibus, ad ejus doctrinara ex-

Factumque

est, ut qui salvis

frugibus ab opere

sponte

cessare noluerant,
inviti.

perditis

omnibus quae

purgare et corrigere parati. Ille autem per manus impositionem et sacri verbi exhortationem sanctae
et Apostolicae
tis

habebant, cessarent

pueris et

Ecclesise omnes reformavit, baptizaquoscumque Sacramenti hujus expertes

mvenit. Sicut enira exemplo Stetinensium

tide

pndem

recesserant, ita

denuo,

conversis

illis,

facile

177 Stmile quiddam, eodem presbytero per viam ob eamdem pergente, in Assumptione beatae semper Virginis cinsam puniti duo alii Mariae factum comperimus, duobus videlicet rustieo metentibus. Zelo enim religioet ejus uxore in agro Huic diei nis presbyter eos prohibebat, dicens
:

convertebantur. Illos enim per omnia imitari, quasi pro sententia eis fuit.
c
s

propter Assumptionem
beri.

Dei Genitricis
feria.

honorem de-

arat autem secunda

Dicebatergo rusti-

>i]>thitate

sm,

172 Cum. autem saeris operibus illic instaret Episcopus, mulier qusedam in rure posita, nescio quo eventu, subita cascitate percussa est. Audiens autem Antistitem adhuc esse in civitate.duci se illo
jubet, et veniens corruit ante pedes ejus, auxilium

petens super clade sua.

uat ante fores ecclesiae,

Signum autera aeris pendequod simplices, cum intrarent oraturi, quasi ad excitandum Sanctos pulsare consueverant. Episcopus ergo dum ad succurrendum a muliere crebro invocaretur Vade, ait, mater,
:

cus, Heri propter Dominicam non licnit operari, et iterum hodie vacare debemus; quae esthsec doctrina g, qua; hominesa rebus necessariis bonisjubet cessare ? Quando ergo collectas videbimus fruges Puto vos invidere utilitatibus nostris. nostras Cumque jam ad blasphemandutn os aperire vellet, et falcem crebris tractibus messor vehemens in ca"?

lamos vibraret

mirum

dictu, subito extinctus

in

vade ad ecclesiam, quassa

campanam

e,

excita san-

segetem autem in sinistra, ut absecta erat, tam fortiter mortuus tenebat, ut a nullo auferri posset. Mulier autem insulcos cecidit, falcemq'ue in dextra.
felix socia operis,

ctum Adalbertum, ut te adjuvet. Abiit illa. Deum et sanctum Adalbertum invocans, arreptoque fune, non prius a pulsatione signi cessavit, quam oculorura lumen reciperet.
''

morte quidem mulcfata nou

est

puto, quia sub viri positafuit obedientia, sed tanien sine poena et confusione non evasit. Naiu corpus

is

"i

SaiK

173 Videntes autem

-

cives, gratias agunt

Domino

giati.i aajusmodi, et magis in fide Catholica roborati sunt. Sed dum hoc factum Episcopi meritis adscribere vellent, prohibuit eos, dicens Non me
;

super

exanime viri ad ecclesiam secuta, falcem et segetem, de manibus suis et ipsa excutere non potuit quousque coram populo et clero arguiueutum hoc
illicitae

operationis probaretur. Sepulto igitur viro,

tutraculorum factorem, sed peccatorem sciatis. Potius hoc beati Martyris Adalberti meritis adscri-

cum timore populo, mulier quoque soluta est.Ex hoc autem facto populus majorem DeiGenitrici reverentiam, majoremque aliis festis celebrnatem
abeunte
doctus est exhibere.

bendum certissime noveritis. Num obliti estis, quomodo priori anno, cum tota civitas ista inceudio v astaretur, hanc aediculam suam beatus Martyr in
mediis ftammis positam
liberavit?

178 lnterea Rutheni h comperta fide et conversione Stetinensium, et quod in Christiamtate penitus Knfhfnontn
roborati sunt, a societate

Sed moneo, ut

illorum

se averterunt

mutis

iitl

territus

com-

370

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

et legati

A eommercia omnia mutuaque negotia institorum ex indignatinne abrumpentes, quasi alterius jam fidei augtohb M.nniio. populo communieare in talibus non deberent. Isti

hoc longum
ille

sibi

gant, ne super
pus. Annuit
ria,

eorum mora

cum

judicantes, dimitti s contristaretur Rn' benignitate, ac litteras

ri

autem sa=penumero a multis prsedicatoribus ad fidem vocati, de integro nulli submittere se voluerunt sed aliis interdum rredetttibus, alii non credebant,
iue ex niajori
i

navemque grandiusculam, butyro plenam

'
1

parte paganicis

ritibus degentes,

samina

fidei

veluti spinae sutfocantes, illic

convaKulbe-

num dilectioniset amicitiae mittensEpiscopo di ex consilio principum per suos legatos d'e prasdicationis se responsurum. Quod utrum inH tria, an simpliciter dixerit, nobis compert
est.

v,'

lescere non sinebat. Rutbenia vero

Danos adjunctos
etiain

habet. Porro Archiepiscopo

Danorum

per aliquot dies ejus nuntios exspeTtaret Episcopus, de partibus Alemanniaa,

de d!

Nam cum

um

nia subjeeta esse debnit. Sed populo fidem Catholicam pi'opulsante, superfluum est Sacerdotes de

Wabenbergensi, plures nuntii venerunt, mannis'

necessariis causis

paroehise terminis litigare. Rutbeni ergo, paulatim Stetincnsibus publice adversari cresccnte odio
,

Episcopum revocantes. 182 Rutheni autem crebris insultibusPomeranos

Stetinensium
fines

et

lacessunt, et

armatis navibus

coeperunt. Et primo quidem naves illorum a littori-

perturbant.

bus suis arcere, post etiam naves illorum submergere prorsus, etiam ex eommuni decreto hostes eos
haheri statuunt, Ottoni Episcopo mandantes (audie-

*"""">>*' et bis repercussi, a bello t c ''' te cessare noluissent, Stetinenses ex consilio commu'
'

Cumque semel

'<m

tractare ccepernnt, atque iterum venientibus, coadunatis vinbus, occurrere. Sed quid plura?
ni,

arma

raut enim quod

illo ad preedicandum venire vellet) ne unquam fines eorum contingeret, Dicebaut enim nihil eum apud se inventurum nisi acerbas pcenas

Tanta strage Rutbeni

captivitatem
redacti
,

sunt et tanti ex eis in evadere potuerunt nullutn ultra victoribus bellum intulerint. Stetinenfusi

ut

qui

et mort.em certissimam.

ses lgitur hac victoria potiti,

(ali

179 Illeautem accupta

adeosperrexissel,

legatione, tacite

apud

et servo ejus Ottolii

Domino Jesu Christo honorem adscribebant Ruthe;

se

exultat,

animum
tale

parat

disponere omnia, tractat

sit

ad martyrium, cogitat anxie apud se, an melius

ire,

nos ultra jam imn timentes, sed ex captivitatibus ad humiles satisque indignas compositiones
astringentes.

eos

solum se ad

convivium
erant

an cum multis.
gnari locorum,

Beatissimus

proinde Otto, omnibus

'

Stetinenses auteni quidain boniviri et prudentes in

comitatii

Episeopi

Julinae,

propter quse venerat, bene completis, visitans om- F nes quos potuit, decorum vale in maxima laetitia *rti
illisfaciebat,

provinciarum, et morum cujusque gentis. Hos ergo paulatim Episcopus interrogationibus pertemptabat,
scire volens,
'"''

suos tter

perDucem Poloniaeac per alios ad sedem suam relegens. Itaque

sui

amicos
aliquot

J: " mb "<i>

""'"'
'

si

quo modo Christus per eos se

, .

illuc

diebus gratiosa

prossentia et caris aspectibus

in
lse-

'"''"V"-

jco;/o l'ano-

ntn, luisstnt
si.hjnii,

perducere dignaretur. At dli de origine Rutheniae , ., ... , j. g entls de ientate animorum, de instabilitate fidei,
.
.

Polonienses dilectos dilectores suos, plenitudine sanctitatis, mansuetudinis et gratife

,

Ducem

et bestiali

eorum conversatione multa

ei

narrantes,

tiiicans, ita se

promovit, ut

in vigilia sancti

Thomse,

quod Archiepiscopo Danorum subjecti esse debuerint, non tacebant. Sperans ergo Episcopus gratum fore illi, si converti possent, simnlque attendens, congrtium esse, quod per ejus licentiam ac permissionem ad prasdicandum in ejus parochiam
etiam hoc,
veniret,
tere

Babenbergensi
derio et

in ecclesia Cathedrali, in

multo desi-

cum

exspectatione suorum, quasi de victoria exultatione rediens, susciperetur, cantantibus

:

clero et monachis tota mente totisque viribus mine suscipe rne, ut cum fratribus meis sim

Doj;

k.

Juvanum venerabilem presbyterum de lasuo et alios nuntios navigio cum litteris et mulllic

ANNOTATA.
a Rlwmbus,
tus. cst piscis

neribus,

pro licentia direxit.

in

180 Archiepiscopus vero

,i,i

maximo gaudio
apud

et

plani genus, a figura

sic

dic-

guem

lega-

llollore le K atos

accepit, habitosque

se multa

tos

mitut,

htunanitate, plurima de statu. de doctrina, et de operibus beati Ottonis percunctabatur. Erat autem
vii-

b
lit

De
:

ethnicorum more arbores etiam

lib.

colentli, remit-

Grclserus ad Se.rrarium

auditor,

bonus et simplex, bonarum npn mediocris scientiae ac

rerum

cupidus
et

religionis, in ex-

lut. 19 de eadem vel simili num. 107. Vide etiam Jascliiumpag. 492.

3 Rer. Mogunt. noarbore aclum est supra

terioribus

tamen Sclavicae

rusticitatis.

Nam

ho-

mines
aique
culti

terrae illius tales sunt,

divitiis, generali videantur et agrestes. Urbes

maxima ubertate quadam duritia, omnes inutin

ibi

c Inseril lac Andrcas Gretsericapul 23, de oratio- F nibuspro salvationepii Ottonis in Monte S. Michaelis

factis,

et

de visione

Ellenhardi senioris, quse

et castra sine

muro

nescio unde acceperit.

et turribus, ligno

tur, licclesiEe

ac

tamen ac fossatis muniundomus nobilium humiles et vili

aut venatio
in his
aut.

d Nautas, opuwr,
e

indigitat.
ista

schemate. Studia
est, vel
vitise

hommum
:

Non

placet Jaschio
;

mulieris simplicilas,
est.

at

piscatio
di-

pecorum pastura
est.

Deo
f

placuisse

ex euenlu satis matiifcstum

,

etenim omnes

lllorum consistunt; siqnidein agrorum cultus

ibi

De

Julina

rarus

parum

Porro in victu vel in habitu vestium habent aut pulchritudinis. Nostri ergo mediocres, in comparatione illorum, gloriosi erant. Juvanus vero presbyter Archiepiscopo ipso major
lauti

notalionibus ad

Julium Ca-sarem Ebbimem.

de

colenle,

agemus

in

g Non
festa

poiuii Jaschius decoqhere, quod

ad marginem
Calvinianis,

apjiosueral Grctserus,

Lutheranis

et

non observantibus.

esse videbatur.

18!
sed eo rem nante,

Cumqueesset boni
P ,Uit

oris,

ad omnia cnmposite

h Per Ruthenos Itic iiilelligeiulivcniunt Rugiueu Rugiam, ab insula Rugia, de qua superius ilerum
loculi siimtts.
i

respondens, illum
*'

""

ante annos plures hunc notum habuit quidem gloriari atque lnetari abundantius quod ejus dignos et praeclaros nuntios
;

emm

'

valde oblectabat, nihilque satis quidq- uld ,le 0ttone audiebat. Fama
et

Fidem

in ea insttla diu ante ea tempora pnvdica-

tam

fuisse, et in Itoiiorem sancti Vili exstruclam eccle-

nunc

siam, docebunt Actannstra tnmo

vn Junii

patj.

122.
ex

ccepit,

k Hcec paulo

clarius ab

Ebbone

explicata sunt,

prssentes ha-

beret, cujus tanta

praeclara facta, vulgari fama passim praidicari prius audisset. De legatione autem ejus ad praasens nihil se respondere
dicebat, nisi ante principes

et

tam

quo sua hic accepit Andreas &relseri.

posse

Danorum atque magnaJuvanus autem

tes per aliquas inducias consuluisset.

CAPUT

DIE SECUNDA JULII.

371

CAPUT
Pretiosis Boleslai

V.
le-

quidem egit homini, pro munere dignam illico mercedem rependens, sed manu propria unam levans,
quae triplici acie ac longo acumine, visu etiam erat
terribilis

D
Al
^,

ITORP.

pellibus operilur fcelens

rilDO.

Pomeranos miltuntur dona. prosus. Reqe Hungarice, am&itia. curn liela Sancti Sophiw heroica m servando virIIujus filiw
,

Ad

Quare, inquit, istam tam longam, tam subtilem, tam acutam fecisti r Ille Tales, inquit.
: ;

qinilalis proposito conslanlia.

facimus ad penetrandas loricas et clypeos. Impulsu enim balistae, tales sagittae nec scuto nec thoraci
tueri sinunt

Ilux
rie
,e /VoMli <**

Poloniae Polizlaus a omnesque meliores ter-

illi

suruma amicitia conjuncti erant

frequentes

hominem. Cui Episcopus Ego, inquit, agam, ut mortales se de his non mortificent jubetque omnes simul levari, sicut erant in cophino, portitonbus dicens Ferte has abbati Hermanno, ro: : :

Bolfsid".
'

et litteras mittebant, donariis suis ei salutationes rnagnifioe honorantes, quia meritis ipsius ac eum

gantes diligenter,

ut,

roei

causa,

eas

in

obsequio

jooW ,

precibus se apnd Dominuin juvari plurimum posse confidebant. Ahi quoque principes acdivites de omnibus terris, audientes famam operum ejus audieningentia dona mittes eleeniosynas, ei saepenumero tebant; socios se fieri et eomparticipes studiorum
;

Domini expendat, ne mortibus hominum aptentur. Habebat autem Abbas in manibus opus, tectum
videlicet Ecclesiae

sancti

Michael Archangeli. Ac<l

ceptis ergo sagittis, patula retro haesimenta

om-

nibus convolvi jussit,

clavos
coaptavit.

ac

de

nobilissimis sagittis
tecto
illos

tegularum fabricans,

Ecclesiae

ejus devote postulantes. Quadam vice tegimentura nocturnale mirabilis pretii, de serico, auro et megalina b pelle
est,

187 Quidam oeconomorum ejus Rudolfus, virbonus ac prudens, ad

veniebat
:

confectum, inter alia

ei

ipseque auctor doni, specialis hoc esse nuntians, obnixe rogabat, ut in recordationesui, ejus usum dignaretur; neve de profliga-

dona allatum amicitiae signum

eum

propter domesticas causas Pomtranis

cumque pro

explicandis rebus apud

eum

sem/jer intentus.

aliquamdiu demoraretur, Episcopusmore suoegressus visitare Xenodochiura, stabulum transivit oeco-

hoc detrito vel parumper absumpto, aliud se transmissurum. 184 At Praosul, arcepta veste, plicat eam ac
tione rei causaretur
;

devote promittit,

nomi, vidensqne duos equos fortes et eleganti cor pore, a comitantibus, cujusnam hi sint. inquirit
sed
illi

procuratoris sui esse eos, dicunt. Bene, in

et fortes
:

ifwm matjiu
sefaceie
ostentttt

rephcat, et diligenter undique perspectain, vestiario

quit,

magni sunt

certe

portare habent
in

suo commendat. Deinde portitonbus et legatis, sub persona mittentis, reverenter inclinat, gratiasque

pretia et redemptiones captivorum

terram Pome-

Siquidem magnae dilectionis mnnushoc testimonium est et ego in memoriam datoris, in perpetuum illud servare curabo, ita sartum, ut nec mures vel ulli fures furentur, vel tinea demoliatur
agit dicens
:

ranorum. Audierat enim quosdam de baptizatis suis in civitate barbararum gentium fuisse captivatos. Sublatis ergo equv, oeconomus re agnita, ad Episco-

pum

venit

de via sua et negotiis

suis msinuat,

equitaturas repetit,

quas
d;cit.

si

habere non possit, ad

:

aut aerugo. Habebat autem cognitos et ex nominibus propriis notatos omnes paralyticos, languidos,

omniase impeditum
:

Cui Episcopus

Non

ira-

cancerosos sive leprosos de civitate sua, modura, tempus, et quantitatem languoris eorum per se investigans, congruaque subsidia omnibus providebat
et curabat.

scaris, obsecro, lucrum quoddam et negotiationem esto socius meus. Agamus pariter , ut c.ogitavi et lucro actionis panter gaudeamus. Dede fructu cem equos, pannis oneratos, in Pomeraniam mis-

Vocato

igitur vestiario suo

Tolle, ait,

surus, opera tua indigeo.

prteclarum istud et carum mihi tegimentum, ac pone super illum paralyticum, nomine illum designans,
"alaffrctum.

188
bis

Omnem

igitur

pannum

e,

qui ad usus nostros-

in partibus Saxoniae repositus servatur,

;

quem

sciebat longis doloribus adtractatum*, ulceri-

insuper

omnes pecunias de

inargenta- ceconomum redditibus earum- suvm pia

colligere
negotiatione
instiluit.

bus scatentem et vermibus, cujus fcetorem vicinia tota perhorrebat. Abiit ille et juxta mandatum Episcopi delicatissima veste miserrimum illum cooperuit,

dem paitium ad nos

pertinentium, quas

poteris, cuncta simul ad nundinas Hidlae portabis. Nosti etenim nobiles, puros, et pretiosos pannos in

mirantibus ac stupentibus omnibus qui hoc

terra

Pomeranorum

caros, frugi

mercatu Hallae

in-

viderant.
"i vi ftrdum
1'P'tmm
iie-

res, talia

185 Erant autem complures majores ac nobiliodona de manibus illius accipere consueti,
delusi, vix ab injuria linguas retine;

veniri. Igitur quidquid ex praefata pecuuia fustani f, alterius et purpurfe, frissati, fritsah quoque seu

tn mundut.

qui spe hujus

rent, dicentes

cujuslibet optimi generis vel coloris pannorum coemere poteris, in sarcinas concludes, aliasque species gloriosas et res pulchras emens, omnia his jumentis in Pomeraniam diriges, partimdona majoribus, reliqua vero, cauta venditione habita, pretium captivis, quos in barbaras nationes abductos constiexequi poterit. Haec autem si, ut dictum est. ita

non opus esse megalinis pellibus leprosos ac paralyticos tegi, quibus utique ovium vel leporum vestimenta sufficere potuissent. Sed
sunt aliqui Episcoporum, qui
tasse
si

hanc vestem corpori

subtraherent, proprio sanguini injuriam inferri for-

non negarent, qui terrenae sapientia; dediti, tales sumptus fatuitatem vocant, qui cor trahentes in terra, lingua ccelum pulsant qui terrenum habent fundamentum, rem suam humanis praesidiis tutandam putant, moles turrium et inertem massam
;

tuerimus, nec tu nec ego fructu inanes nec sine mercede in futura vita remanebimus. Hac etenim

causa equitaturas

abstuli. Abiit

homo

et quia tidelis

murorum

multis sumptibus coacervantes, spiritualia munimenta vilipendunt. Verum Ottoni beatissimo

ordinaverat, haud segerat, omnia sicut Episcopus honestiores, institor Otniter implevit. Munerantur distractio populo rudt tonis laudatur, iorumejus ac exemplo. certatimque cuncM raadmirationi fuit et
pientes,
res

non ea menserat, omnem fiduciam in divinitatis ope collocabat. Castra quidem et urbesad terrenos usus quandoque parabat sed longe major Ecclesiarum
:

duplo emebant,

tum

prae

dilectione

esse Pontificis, tum etiamquiapretiumredemptionis

sciebant.

vel

monastenorum ei cura fuit 186 Faber c quidam peritissimus, de

arte sua

'"""atas

n.
%/i

Episcopo innotescere cupiens, telorum ac diversi generis sagittarum, ad opus bellicum mirabiliter praeparataium, sportam plenam adportavit, ut in
urbibus et propugnaculis Episcopi futuris necessita''busservari debuissent. Epi scopus vero gratias

189 His omnibus ad votum Episcopi explicitis, eumdem oeconomura mittit ad Regem Hunorum, Bundem ad patruo suo Beiam mtttU. illum beatse memoriae Belam g. Qui a g Colomanno Rege, cum patre suo almo Duce, m
postea diebus adolescentiae luroinibus privatus. sublimatus est, oculisque fidei ac sapientia regnum per anmentis prasditus, rempublicam Ungarorum

372

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

Et apprehendens scrinium,
beati
Blasii,
:

AllCTOnE

SEPHIDO

nos plures graviter administravit, plenus orationibus, plenus et operibus bonis, et eleemosyuis. Certus itaque de stremiitate Rudolfi Episcopus, cujus

statuit super

in quo erat patrociniam hoc filiam suam,

dehin

ad legatos
suo,
in

En

inquit filiam
,

raeam, cura patrono

ad omnia studia misericordiae sedulus ei minister erat, ad praedictum Regeni Belam, magnum eleemosynatorem, cuin litteris ac donariis eum direxit, parare

memoria seiuper

in benedictione sit, qui

haec verha

ut

locutus

sum

in

nomin

amicitias ac societatem, notitiam quoque ac parilitatem studiorum in uperibusmisericordise, accendere

minam cnm

Domini vobis cominitto. Igitur abeuntibus nuntiis eiitajam Ungaria, cura ad Taurum montem Carinthiae propinquassent, Imperator Conradus obviam eis mittens, ad virgines Admontensis coenobii do,

puellis suis interim locari fecit, donec

hominem sanctum ad desiderium

tionis,

futurae exspecta-

opportunotempore, solemni habitacuria, convenienti

honestate ad nuptialia vocaretur sacramenta. Dona vero ac omnes divitias quaeallatae cum ea erant
,

cui sancta

ad gaudium aetern vitae ato/ue beatitudinis. 190 Bela igitur accepto nuntio auditisque litteris Episcopi, spirituali gratia et divina consolatione
plenis,
lastatus est valde,

sibi

adportari

fecit.

amicitia
conjungitur.

atque in festo Paschali,

ipsius terrae
largitate

quod apud Ungaros,

etiam propter
,

maximam ubertatem
splendide ac
delicate

multa
celebrari

epularum
solet
,

magnifice

babuit nuntios Ottonis, vitam ejus, conversationem,

193 Itaque diversis negotiis ingruentibus, quee etiam animos a propositis retardant rem explicare praepeditus cst. Puer etiam infirmitate pneventus domina in moliasterio permanente ex hac luce subtractus est. Bela quoque requievit in

Regum

>

P'ifmor(iio

statum

et

opera crebro interrogans

illo

miraturque
adscri-

Domino

et

filius

ejus Giso * ei successit in re-no.

'

omnia, quas de

audivit;

magnse

felicitati

bens, quod talis viri notitiam per nuntios, dona et

litterasacciperemeruisset. Consummatisergodiebus,

Qui videns nuptias sororis esse frustratas, nuntios misit, ut reduceretur sed illa noluit. Secundo misit
:

al. Gcisa

et tertio

sed

illa

redire abnuit.

cum tempus

esset dimittendi legatos, multa devotione

putans apud

se, vi fortasse teneri

Ad extremum reeam a rectoribus

'/ISfl

in

p ar .

thenone Ad-

sacris beat.i Viri orationibus

Rex
et

sese

commendans,

dona multiplicat, vasa aurea

specialiter obsecrans. ut
in

argentea et vestes

monasterii, indignari ccepit adversus locum, et nisi quantocius redderetur excidium vastationemque
,

montemi,

pretiosas mittil, insuper viginti libras excocti auri,

hasjn aliquos divinos usus, expendere dignaretur. Episcopus ergo acceptis donis et auro , nil moratus, beato Michaeli hoc obtulit, Crucis decus in nomine Salvatoris de hoc fieri mandans , additque de suo,
recordationem sui
,

minari. Sed virgo castissima, mente et corpore ad omne bonum disposita, Deo magis quara seculo placere desiderans sororibus ibidem degentibus
,

adhaerere cogitabat, apertisque ostiis claustri, cum abbas in ejus posuisset deliberatione, intus manere
vel ad nuntios fratris exire;

Belx

/ilisc

Sophia,

cusorem conducens, insigne trecentas argenti marcas valiturnm, ad honorem Dei et utilitatem Ecclesiaa fabricatus est. 191 Sed quia Bela? Ungarici Regis tnentio incidit, pauca de filia ejus Sophia h, quae inproposito virginitatis sub sacro velamine inter sacras virgines Admontensis ccenobii laudabiliter degit, licet a proet
,

auri quantitatem et

gemmas,

manere intus delegit, et numquara aproposito virginitatis recedere. Rex autem

iirginibus

nimiogermanitatisaffectucircasororemaffectus, cum secundum seculi hujus magnitudinem sublimare eam

vellet,

adhxrere
notuit;

modo
eam

vi,

roodo astu et ingenio teneri eam que-

liberare

cum necessariisconsilio, ircparat manu forti. Sed viri magni et prudentes, quos consiho suoadsciverat, Regem monebant
rebatur, habitoque
in

discordent inserenda sunt; si quos forte legentium sive audientium posthac lucri facere ejus exemplo Domkius hac lectione dignetur. Haec etenira ante annos nubiles petita est in matrimonium
posito
,

non

abire, nec citoTheutonicorum regno bellumim-

portari oportere sinecausabelli. Optimura esse factu,

ut raissa persona publica et honesto comitatu,

cum

Heinrico puero, Conradi

primogenito.
visset

Regis Teutonicorum

filio

decore ac disciplina dominara repeterent. Quae si inordinate negaretur, justas demum commofionis

Bela ergo

cum

sappe rogatus adquie-

causas fore.

hanc

illi

dare, et nuntii propterea venissent,

194 Sed quid multis

Licet aegre fracto anirao,

Ari hiepiscopi et Episcopi, aliique primates de regno Alemanniaa , ut juxta imperialem magniticentiam
clare ad nuptias ducevetur; hoc ordine, hac oratione ad sponsalia eam direxit; Domine, inquiens, coeli ac
terrae,

Rex

audivit consilium. Mittit

ducem unum, virum

et

(ratre Gisom

fortem cognatum suum, araatorem gloriae suae,

cum

eo

militiam

magnam. Et
rem
agi

ecce

ventum

est

V
piiitraminis,

Admonti. Abbas vero

et fratres, conspecta multitu-

tu

omnia
tu

vides,

ego vero

nihil video.

Tua

dine et potentia legati,

serio vident

tur-

ordinatione,
:;um.

Sed

Domine, caecus factus omniavidens, intueris abdita cordium;

sicut voluisti

bantur, prsesidia orationis quaerunt. Deinde egressi

vides praesentia et futura indifferenter. Et

manus

ponens super caput filiae, Haecinquit, Domine, mihi unica est filia hac me sola prole feminea in tua
:

ad legatos, responsatyrannitristesaccipiunt; scilicet ut puellam reddant, aut graves Regis Ungarorum experianturinimicitias. Abbasvero, vir dignseaucto-

niscratione beasti.

Hanc

hodie, teteste, tead auxi-

oomitante

ium nostrum invocato, ad nuptias mitto; hanc, te prassentibus nuntiis committo tali fixa inter meette, DomineDeus, conditione, ut numquam
,

gnarus ad orania maturoque pollens consilio, meritis ac religione, decnset firmamentum raonastici ordinis, ad verba legatorum his paucis respondit In hac causa nihil a nobis perperam actum est siye agetur. Sed hodie curam corporum vestrorum, quia
ritatis,
:

eam

Conradi Cas. nuptui dato,

fllio

eam petit filio suo, Doiuinus Imperator Conradus, unquam mali quidquaro adversus eam cogitaverit, tua in protectione, tibi hanc commissam babeas. 192 Ad legatos autera En, inquit, coram vobis Mt; tollite filiam meam, ducite eam Imperatori vestro et quia mea vita ipsa mifai arior est, orane quod charum vel pretiosum habeo, cum ea transmitto. Jussitque apportariomniaregaliasua,capellam suam totam cum patrociniis Sanctorum, cum universis paraturis et utensilihus aureis et argenteis, cum tentoriis ac papilionibus, cum jumentis optimis ad subvectionem rerum insuper aurum et argentum
deseras. Et,
si

forte

is,

qui

itinere fatigati estis

velim agatis.

Negotium vero

jiromissis
doiiis,

el

vestrum crastina dies expediet. Itaque lauto apparatu epularum multaque diligentia eis ministratur. Seinquit, quenti vero die Abbas ad legatos Et quid, vobiscum vemre facietis, sponte
:

si

noluerit?
nolenti et

Numquid invitam abstrahetis? Numqmd injicietis? oirenitenti manus violentas

domina vestra

dedecus, quidem hocregibusac reginisextremum est quandonon velint, vi trahi ad quod nolint, et subjici non atque alienaB voluntati seu violenti mancipan;
id puto convenire libertati

mgenuae.

195 At

illi

Sic est, inquiunt, et nos

eam

libertati

suae restituemus, et

absque ulla aestimatione, dona genero suo ac

filiae

bebimus eunti.

non vim, sed obsequium coactione Denique si ab indigna

pr- cam
lerc

W* atti
conato

soluta

DIE SECUNDA JULII.

soluta.suaequelibertati fueritrestituta, certequidquid propria deliberatione elegerit, neque vos neque nos

373
et

43 interloquuntur Tliimo paulo rontractius posita sunt.

b

cap.

Sefridus, sed hic omnia

prohibere debebimus et Rex Ungarorum invictissimus indecenter vel contra decus regii sanguinis
:

Eadem

quxmygaXxnz.,

amy% a\a.animalculo,
Levil.

AK.TORE
inter
SEPIHflO.

itl"

wrinam
rflll

, t

habitam germanam suam conterinam * causari non poterit. Placuit sermo Abbati et fratribus, venienatrium Basilicae ante fores claustri, quo tesque virgo sancta eum convirginibus clausa degebat, duos faciebant globos, seorsum legati et milites popuin

muremetmustelamspeciem habente, quod Lalini murem uraneum appellanl, cujus mentio est

inquit

Canqius. Vide

ibi

f. 30.
lib.
i

c Historia Saqitlarum non male

collocaretur.

Siqnidem
ficabatur,

acciderit

lusquemultus.quiadspeetaculumvenerat, etseorsum Abbascum fratribus. Reseranturpostes, janbae claustrales panduntur, regina ad nuntios exire rogatur.

dum templum sancli Michaelis xdiquod circa annum 1120 continqere potuit;
alio

nvn aqalur de alio monasterio aut &de sacra, quam tempore consecraveril sanctus Olto, uli

forle indicant

Negat

Nihil sibi et eis esse dicens. Lege se loci, januae, nisi morteobita, non esse transituram. limen
illa;

verba relata sub initium capitis sequenlis, dum appellatur Praesul grandaevus, qualis cerle dici non
poluit,

dumanno 1121

Doceturergo, quidinterAbbatem et legatossententiae ac rationis de ipsa constiterit. Illam de sub claustris

in

consecravit monasterium S. Mtchaelis,

ul alibi dictum est.

islius monasterii, docet nos

solvi

apertum egredi oportere, liberam fleri, coactione ceterum in ejus arbitrio locandum, quam sibi
:

verba sunt

Porro non unam fuisse ecclesiam Ebbo lib. 1 num. 9 cu/us Statuens duas basilicas ex utroque Iatere

monasterii, prseter capellam B. yEqidii

viam elegerit. 196 At illa femineocorpore

fleroica vi'g'-

perem a
viriles

etc. quee cuscriploribus noslris distinctius explieata.

, constan-

m,

animosgerens, neque litem aliter posse decidi, pede limini imposito En, ait sancta Maria Domina mea patrona tnea , mater Domini mei Jesu Christi, sponsi mei salva gratia tua et
ubi
vidit,

d Apud Canhium

et

Jaschiiim

est

quia sic necesse

patula retro hauretro haesiila intelli-

est,

rimenta, apudutrumque

Andream pabula
ev

menta

corrupta, ojrinor, utrobique

velit,

le.ctio,

qenda, ut dicere

auctor,

triplici saqiltarum

acie, duasesse convolutas, sic ut

superesset,

pace, te duce, te comite, limina tua transeo; te adjuvante, te protegente, cito reversura; tibi commendo

atque

sic

longum acumen solum de nobilissimis sagittis clavi

,

tegularum
potuerint.

fabricari

et

tecto

causam meam, Virgo virginum et tu, beate Blasi, Martyr Christi, patrone Admontensium, Domine ac dominator loci hujus, qui me a parente meo tibi
: ,

ecclesias

coaptari

Annonam
,

leyunt

alii;

verum

sive

pannus
non

sive
satis

annona
tione.
f

quomodo

inargentari

dicanlur,

commendatam, divina ordinatione

suscepisti

in haec tua tecta

perspicio, nisi liberali in pauperes et captwos distribu-

peregrinam

obsecro ne

me

derelinquas.

His dictis, flebant virgines, fratres flebant universi. Egreditur illa, modesto gradu ac lento in medium
tendens. Stabant legatiimmobiles, vestes tantum ac

Non

magis pervium mihi

isli

est

divinare

qui aut

quates panni

fuerint,

quam Jaschw
mera

paq. 474.
,

g Tota

hsec historia,

est digressio

ad vitam
obitum

purpuram gemmasque
ei

pretiosas, in cultum

seculi

S. Ottonis nullo modo pertinens, quseque

ejus contigit.

tota post

allatas

offerentes ac

protendentes
,

ad reginse

Ceterum

lieroica virqinis

regix constantia

animos pelliciendos. Omnes igitur qui aderant, immoti stabant, avide spectantes et operientes, quid
esset factura,

in

intelligo.

exemplum proponi meretur. Si recte Cromerum hanc Sophiam confuderil Bonfinius, cum alia

nullo ei propinquante. Sacrae

autem
amit-

Sophia Henrici

IF sorore,
'

de qua supra. Vide

Polonum

virgines stabant, ardentissime flentes et orantes,

veritae

historicum pag. mihi 94.

admodum, ne tantum decus

societalis

terent. Itaque ubi libertatem et absolutionein

in

suam

medioposita satis omnibus ostenderat, ad nuntios conversa Regina virgo, modeste inclinans, valefacit
valescit.

CAPUT
Senio

VI.
divinilus con-

eis.

Ad consecrandum mnnasterium

luro ap-

Jtau excetla.

197 Deinde via, qua venerat, ad sorores rediens, claravoce, multamcompunctionem omnibusexcitans, cantare ccepit Regnum mundi et omnem ornatum
:

operibus misericordiie sanctissime immortuus, ab iis

et laboribui fraetus,

polissimtm
lattdatur.

oratime

funebri

Imbriconis

c seculi

contempsi succinentibus ceteris virginibus, quae illam in liminestantem operiebantur; succinen:

tibus pariter et monachis, et prosequentibus

eam

in

gaudio et lacrymis usque ad introitum januas. Omnis quoque populus voces et laudes dedit in excelsum,
gratias agens Deo, quod virgo nobilis et tenera
virili

.juodam tempore o dum monasterii consummatio dedicationem exspectaret,

quae hujus
officii

cujusdam
et

ratio

tam

omnia, Consecraturus poscebat in corporalilms et tnonastcrium

menteseculi abjecissetdelicias. Nuntiiquoque,

aliis,

spiritualibus, laute ac diligenter praeparatafuissent,

non minus

Dominum

omnihus

in

magnificabant, omniaque

expectatione positis, Praesul srandas-

ornamenta seu vestes, quas in usum seculi ei portaverant.monasterio conferunt;etreginaevalefacieiites, ejusque se orationibus commendantes, in pace et
gaudio ad Dominum sm.m revertuniur; quie gesta erant ei referentes. Mitigatus est itaque Rex. ultra a proposito suo illam r^vocare desistens. Hac igitur
brevi digressione utilitati posterorumconsuluerimus.

vus molestia corporis laboravit, adeoque infirmatus est, ut ad opus consecrationis vires miuime habens. misso nuntio, in vigilia beati .Etridii, ad
aliud tempus dedicationem transferendam statueret. Sed quia parata erant omnia et cupientibus animis

omnis

dilatio

invisa

est, duplici

mcerore

ecclesia
et

turbari coepit, pro languore

videlicet

Episcopi,

Ceterum ad propositum revertamur.

ANNOTATA.
a Hic incipinnt capita aliquot
in

pro frustrato desiderio exspectatae consecrationis. Quocircaorationes non cassas mittuntad Dominum, morbo dutivires ac sanitatem Praesuli obnixe postulantes. faimtus concaletur meridiano tempore in lecto recubans et sopora sttt.
(i

Andrea Gretseri
ad sancti Ottonis

paululum pressus, puerum coram se per somDum ludentem et saltantem videt Episeopus, acde Psal-

distmcta, quse altbi diximus, male ab eo relatn esse libro

1,

mo versum
artus,

crebro cantantem
invenit

In

Domum Domini
prius
levat,
citfct

cum pleraque

spcctare

viileantiir

laetantes ibimus. Expergefactus vcro, segros

fortes
et

gesta post apostolarum

hic noster;

Pomeranicum, ita ut anomjmus Sefridum haud duHe serutus. rerum siritm

vegeratos.
:

Corpus

sentit gratiaiu

sanitatis redisse

cubicojarios

melius

servaverit.

Apud Gretserum
I.

libro

isto

primo

interdictum

cousecrationis

mutat, proximoque in

Juhi T.

48
/

die

374
die sancti .(Egidi,
AlXTORE
SEFRIDO.

JVITA

S.

OTTONIS
in

EP. BAMB. POMRR. APOST. rum

[Jargitionibus, beata ejus

sicut antea voluerat,

totius ecelesiae laetitiadedicationem peragit,

sibi vires

magna Domino

anima Deo commen-

administrante.

data fuerat ab omnibus. Quarto die ubi ad locum tumuli ventura est, Episcopus commendationem
celebravit. atque inter
dilecti

Scnio ct laboribus fractus,

199 Post ea vero tempora, tam morbis b quam senioexhaustis viribus corpons, indies dissolviccepit, et iabore inflrmitatis conlinnae ad laborum finem tendere. Itaque cum se acrius premente languore, in proximo ad Dominum speraret migraturum, illud amicum sibi seraper ac solitum opus
eleemosjnae tanto ardentius exercuit, <iuanto illi constabat, quod diu hoc exercere non daretur. Omnia igitur loca, omnes domus et curtes circa positae, imo totas civitas, eo volente atque jubente, pau-

Missarum

solennia, quj> D ro

patris

et

amici, multa intentione devotus

agebat, ad maerentem et lugentem conversus mul titudiiiem, brevem quidem, sed gratiaa dulcedinis plenuni mtulit sermonem.ita dicens
:

202 Ecquid fiet, quid erit consilii? Mortua est Marlha. Ecce ubi jacet. Quis ergo venientem Dominuin Jesum in iioc castello amodo suscipiet? Equidem defuucta est, defuncta est Martha, quae
iilura

fmrntn
"''"""e,

suscipere consueverat.

Defuncta

est hospita

peribusetperegrinis repleta
et

fuit.

Aderant viduarum

Domini Jesu
liberaliter

Ghristi, quas venienti hospitium nree-

orphanorum longa examina, clericorum et ir.onachorum intrantium et exeuntium multitudines

negotio beato
pii

bebat, sed et potiebat

mensam. Pariter benbme ac

est;

ministratum abeo
fuit

mercatoris,

jam

abire

parantis,

lum ministravit Chnsto, sed minister

susceptor
ejus, quis

nisiquod non soet hospes ac

ad extremas nundinas; sacras dixerim; in quibus terrenis coelestia, temporalibus aeterna bona comparabat. Fervebant sane circa illius lectum cceli lerrae-

que sancta negotia, et Marlha semper

turbata
circa

solicita

et

multa, et innumerabilis

humanita-

nec languida jam mortique vicina, cessavit ab operibus suis plurimis propter unum, quod sciebai essenecessarinm.Cum abbatibusenim et praetis officio,

Christianorum. Ecquis stabit iu loco vicem ininisterii hujus implebit ? Quis, rogo, agetquaa iste agere consuevit? Omnibusgradibus, omnibus ordinibus, omnibus personis Ecclesiae valde ulilis fuit. Ecce defunctus est, ut vere dicam, servus servoniin Dei. Quid facietis raonachi?
pauperes et menQuis vobis restituet matrem vestram? Ubi dici ? amodo illa materna ubera, ubi maternos affectus quasretis ? Sod quaerere ubique potestis; vobis denuntio,

Quid

facietis clerici? Quiil facietis

>,,

positis,

rum procuratoribus

et dispensatoribus suis,

de omnibus

ordinavit; ecclesias et ccenobia sua et

diversoria, intima

retractatione

digessit, singulis-

nusquam

invenietis. Sui temporis

)

enim se-

que, prout oppurtuiium videbatur, sumptuset necessaria supplevit. Cerneres

cula

confidenter dico

jam oleam uberem

et fru-

tanta;

hunc solum, hunc unum misericordiae virum habuerunt. Ut enim de

ejus taceam,

giferam, solita ubertate uberiorem, et copiosissimis

fructibus, onustam, totam
inclinare.

aliis virtutibus

quae plurimae fuerunr.

se carpentiuin manibiis

et clarae, in

tantus erat
notis ei

misericordia et misericordiae operibus ut nullum penitus ex omnibus mihi

suis omnibus
in

paupercs

200 Et revera, mirum valde est, quod hic inexhausta benignitatis arca, quae tot ante diebus et annis ad eroganduui jugiter patuit adhuc tantillo
,

erogatts,

tenipore tantum quod erogaiet, habere potuerit.

Martba,

Martha devota Domini, quando vel quomodo sentires egestatem? Quis enim donantium,
donapti omnia, egeus unquani factus est ? Interea vero languor magis magisque spiritum luctantem urgebat, riteque dispositis omnibus, quaecumque

possim adaequaie. 203 Sed quid dicam ? Doleo, dico iterum, doleo vicem illorum, qui in sinum hunc misericordiae fugere consueverunt. Doleo, ut verum fatear, vicem meimetipsius, ac, ut ita dicam, me miseret niei meritoque mcerore conturbor.Multum enim praesidii, multum solaminis in hoc amiro perdidi. Hic

Xanc'wn Marthx
comparat.

enim commodus,
mihi
fuit

societate

opportunus,

magnum

praesidiura.

Cum

hoc

fiducialiter ac tute

post se victuris praestare potuit; supplici et pura confessione praemissa, olea illa, et placida et sacra unctione sacri olei delibuta, propitiabile viaticum,

corpus Domini percepit, et circumstante ilio suo semper familiari collegio virorum religiosorum, tam monachorum quam clericorura.psalmis et orationibus
sanctissime moritvr.

omnes curas meas, omnia negotia seu consilia pencommunicare solebam. Hic mihi, ut breviter dicam, in oranibus opportunitatibus meis magnus fuit sublevator. De me certe dico; Nam mei nosiora d

minis ordo universus, videlicet ordo pontificalis, hoc adempto compare, merito higebit. Hic nobis

agonem

ejus devote

Deo commendantium,
plenam hoccelum. Quid

gemma,
suarum
quid

hic

decus,
in

hic

splendor

fuit.

plenam operibus bnnis

noris et gratiae
mulla'? Flebat civitas

et eleemosynis,

quippe nostros

conciliis

sive curiis,

Conventus virtutum
dicam,

animam

exaltavit in

radiis collustrabat. In hoc, ut

ita

umversa, juvenes, et virgines, senes eum junioribus flebat omnis ordo, flebat omnis religio, divites et pauperes, nobiles et mediecres cum plebe rusticana, oranes patrem
:

quasi in veteri libro,

quomodo

nobis vivendum, vel

agendum

esset

conspiciebamus. Sancta enim

inagis erudiunt,

exempla,

sanctae actiones

quam

verba. Sed doctrina haec,

o dolor, rara est in ho-

ademptum tanto lugebant

nibus
clesiae
illis

araarius. quanto ab

om-

minibus

carius ipse amabatur. Monasteria et ec-

quotquot sumus, eloquio iragis, quam exemplo proximos aedificare studemus. Sed iste et
:

tanei provinciae,

longe vel prope positae; magnates et capifama mortis ejus exciti, ex omni parte confluebant se ingratos atque inertes arbitra:

eloquio et exemplo, dixit et fecit. Talem Mariham de medio nostri ablatam aequa raente quis ferat? Sed vado ad altiores.

t.,

si

ejus,

quem tantopere
si

dilexerant, funeri non

204 Hujus certe interitum,

.
.

Romane

Pontifex,
ejiu optr"

adessent, vel

ueuitos hoiiores taiitis exequiis

non

prastarent.

caput sacrosanctae Ecclesiae. senties; et tu regnator Imperator Rom. Auorbis, Rex Alammania;
.

mlsericortH*

Imbrico,
Berbipolensis

Superv?nit quoque sacrae semper memoriae Imbiico, Herbipolensis Episcopus, vir

clarus

"201

guste.

et

prudens, tam eloquii venustate vel

etia.n

ingenio,

quam

SpiscopuSj

casum PontihYis hujus experieris. Ambo, permaximi magna clade multati estis. Magnus enim Ahod ille arabidexter vobis occubuit. Occubuit
,

amicus

praspollens. Supervenit, inquam, ad amici exequias invisas c et dolenti et ardentissime flenti ecclesias, lugendo ipse ac dolendo lurtum auxit et dolorem. Jam enim per totum

sapientia

manu pro dextera utebatur, Israductor egregius. Occubuit, inquam, qui putens erat et industrius, et prona voluntate reddere quaB sunt Caesaris Caesari, et Deo, quae
ille,

qui utraque

heliticae gentis

triduura

dormitionis ejus, dilecti corpons gleba per omnes ecclesias circumferebatur, jugi sacrificio, indefessisque orationibus et multis eleemosyna-

sunt Dei. Non tibi, o Imperialis majestas, non tibi cito consurget alia columna, cui tam fiducialiter et inniti queas. Hic te quidem non solum divitiis
prudentia

DIE SECUNDA JULII.

prudentia
meritis
seculari,

375

sed,

quod utraque majus

est,

sanctitate suffulsit. Sanctitate. inquam, et virtutum

ANNOTATA.
a Hanc
consecralionem fusius
:

Atf.TOBK

Imperatorem pariter et imperium suhlevavit. Justitia enim etsanctitas in dextera ejus. Non parva res acta est, non parva haec mutatio in Ecclesia Dei. Non ergo leviter ferenda talis viri mors
e.

sirmno.
descripsit

Andreai

Gretseri ex Ehlionc, ut ait

nos rem totam

cum ahi$

analectis in appendicem rejecimns.

Ubi amodo

tale

ingenium,

talem prudentiam,

bonitatem talem inveniemus? Sed redeamus ad monachos, redeamus ad populum spiritualem. detri-

menta illonim lamenta nobis faciunt. 205 Quid fiet de illis ? Qtiid fiet de monachis
pttnstoum
ttlollens-

etpauperibus, qui ad has manus spectare consueverant ? Lugetis, video, et fletis Ottonem nostrum; et certe non immerit<5. Vobis enim ille occubuit,
vobis ablatus est.

b Compendio utilur anonymus ; rem melius disposuU Ebho : narratio suppleri poteril in addilione, quam ex Andiwa Gretseri et aliunde subjumjemns. neulrum placet : c Andreas Gretseri lerjit invitas malim eqo invitatus. (\ Lavdatus Andreas melius posuit penitiora.
;

e
f

Legitur ibidem ablatio.

Vos nempe, o monachi,

speciali-

ter populus pascuae ejus et oves manus ejus. Hic profecto erat, qui de abundantia divitum hujus

Error lypograplnin omhsione unius Utterse numeralis C, hic correctus est. Andreus Grelseri omnia certius verbis expressit : ast in die non minus e.rravit quam
nnsler

Anonymus,
sit

scribens in K<d. Julii; quod fulsum

mundivestram supplere

sollicitus fuit

inopiam. Hic
:

esse, evidenlissime patet,

cum

pridie

Kalendas prtmum

magnoauctoritatisexemplo gloriari solebat, dicens

Spolians vEgyptios, ditavi Haebraeos.

mortuus

Sanctus. Noster signavit ni Non. Julii, in

fallit ;

Nam

revera

quo eliam

cst

cnim Idc

dies

Juhiquinlus, adeocontra

sancte ac religiose multa secularibus extorsit, qui-

que sexto ab obitu die sepultus

peritis

esset,

quam

su-

bus pennriam sublevaret spiritualium. Sancta

et

num. 201

disertissime. scripsit, elhabet

Andreas

religiosa fraude, ut lta dioam, divites circumveniebat, ut eleemosynas facerent quandoque non cogitatas; argumentosus enim erat tn lucris divinis
:

;?

354, quartodiead locum tumuli ventum eodem habila oralio funebris, eodem die ejus corpus est, ut proinde recte dixerim in commentano, turaulatrum
quoipie pag.
;

nam
tos

manus Domini cum eo erat. divites cum suis omnibus divitiis

et
!

quam muladspiritualera

pro

iii

Kal.

et iii

Nouas, substituendum iu

die Julii.

Quidquid personarum, quidquid rerum vel operura seculo auferre potuit, Deo aptavit, pietatis ac misericordise obtentu. Quid multa ? Misericordia ejus, super omnia opera ejus; misericordia Dei ante oculos ejus semper fuit.
vitain trajecit

ViTA ALTERA
Auclore,
si

non

fallimur,

Ebbone monacbo.

206 Orate ergo,

Otina depieattio,

fratres

dilectissimi, orate

at-

Ex MS.

Blbliothecce

Paalimc Lipsiw,

numquam

tentius, ut et
tur.

ipse hodie misericordiam consequa-

anteliac edila.

Orate ut

illa

beatissima anima,
dilexit,

quam

credidit,

quam

speravit, quara

re ipsa Dei miseri-

PROLOGUS
quod agimus, per humilttatis custodiam quia, testante heato Gregorio, munire debemus

cordiam hodie percipiat. Equidem non surdis auBeati miseriribus illud Evangelicum accepit cordes, quoniara ipsi misericordiam consequentur. sicut et Pater vester Estote misericordes Et
: ; ,

(Jmne

qui virtutes sine humilitate

et ptilverem portat inde deterius excaaeatur.
:

congregat,

in

vento

misericors
test,

est.

Nullus autem misericors esse poet

unde ferre aliquid cernitur,

Scripturus
itaque gesta

qui

non

humilis

fuit.

Omnis ergo mi-

sericors, et humilis est. Unde bene inferre possumus, quod veram et coram Deo probatam habuit humilitatem spiritus ejus, qui tantae misericordia? extitit. Interventu ergo beatse Dei Genitricis

quaa ex ore veridici piisstrai patris nostri Ottonis, Udalrici * audivi, lectores dilecti Sacerdotis

ac Deo
in

quorum

forte

manus

venerint, peto, ne arrogan:

Maria?, cui semper devotus Michaelis Arcbangeli, cujus

subliniator

fuit

interventu beati

sed, Deo teste, asscribant tiaa aut temeritati hoc urgente, dura vocem pec sciant, me sola caritate

ecelesiae reparator et

hodie conspicitur.

quem patronum
,

et

posterorum negare non possum, ob notitiam Cujus enim vel saxeum h<ec humiliter deproraere.
tori

servatorem, et corpori et animae sua? delegit; interspiritus ventuque omnium beatorum spirituum
eius divinam misericordiam consequatur. Ipsorum,

moveat tam flagranpectus ad compunctionem non Patris desiderium, quo oranes tissimum htijtis beati fovere acsi nutrix officiosissima,
Christi
tideles,
?

inquam, atque omnium Sanctorum suorum meritis,

si

non

nspiam, sicut est hnmana?

fragilitatis, tanta ejus

opera, tanta? ipsius miserationes et benefacta, hu

mana
sunt

laude vel h.imana? laudis

vel

intentione titillata
satis

Quis sine lacrymis ad memoriam reduseraphim, ad propagancat, quo.iiodo totus, velut celebritatem ardebat ? Quodam divinas servitutts servw qute poterat mundo abrtpere.
desiit

modo

macnlata

(nihil

enim

purum

corara
:

siunmo judice) Rogate, quaeso, rogate atientius oremus omnes pariter, ut hoc abolere. hoc tnllere dignetur ipse, qui tollit peccata mundi, Agnus Dei,

Domimis noster Jesus Christus.qm

titn

cmii patre

c(

Spi-

cuncta, Quomodo glortara Chrtsti, Dei festinabat offerre ? regionibus, per nralta non solnm in Teutmiicis et hospitaliadilatayit sed quaj constrt.xit, ccenobia. remotis barbamrum hmetiam in exteris et longe fervore. Evangelii tubam cecidevotionis
bii-

sancto vivit et regnat Detis in secula secnlorum.

"'''llliillt

207 Quanta vero vociferatione, quaato mugitu, affectibus et lachrymis onines Anien responderint, dici non potest. Sic eruo finita Missa,
quantis
in

Pomeranorum nosrns temh.s diebus poribusappellarimeruit? Quod quanto

nit

miro

et Apostolus gentis

constat

iiisolitr.m.

eo magis

eo

Ptoncftis.

loco,

ubi cernitur, in

ecelesia beati Miehaelis,

ttliis

Nnne ergo tantum et omni laude o.olendum. oid.ne processerit, videamna, et q.,o Eeclesi, unde
accesserit, ad culmen pontiticatus aperianms.
fidel.

amplectendnm est, h.meu

relatione

in

.i

lt>, archionibus seu

quibuslibet no-

bilibus

feretrura ejus certatim gestantibus, sarcoalia,

fagnra levantibus, seu

quae

ibi

erant neces-

manibus devotissime agentibus, ejus corpus tumulatum est. Anno Dominiea? incarr.ationis mcxxxviiii f. Tertio Nonas Julii,
saria, operariorum more, suis
feliciter.

ANNOTATIO

Per

h.ec verba atque

e.v

ponbus .haraclenbus .

Amen.

(lccursu expressis,

Ebbouem toping* OSi*m

commen:a-

376

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

animi non immemor, audiensque magnam illi c vj tualium rerum esse penuriam, ut totus misericordise

A
AUCTORE
tBBtlNI;.

mentario prnevio, quod pluribus ex Andrea, ipsum idenlidem citanle ulterius demonslrari posset ; quamvishane

vitam integre Ebbonianam

esse, asserere

cum

polius videalur ab alio

non audeamus, monaelw nonnihil contracta

compilata alque additavix possunt,

visceribusaffluebat, inopiae
caritas operatur
nuit, caritas

eorum
est,
si

condoluit. Etquia

ct occasione. canonizationis sic

mentis, quse

Ebboniana

esse

ad calce.m

aucta.Fidit hunc prologum quhquis sub Andrese nomine vitam scripsit a Jaschio editam, Benedicto Caminensis
ecclesix Episcopo inscriptam,

vero operari reex opibus a Deo sibi conceshospitale, ad receptionem peregrinorum, sis, illi c construxit, hocque primum devotionis munus
si

magna
est
:

non

de

thesauro

bons

voluntatis,

Christo

exhibuit.

Sic

sed

catalogo

Abbatum

bona arbor fructum plurimura germinatura,

in flo-

a ternpore fundationis usque ad tempora sanctissimi

Ottonis interpolavit,
tis

sludiose suppressis,

quxmam-

festum reddere poteranl operis auctorem, quem priori libri primi parte passim describit ; nonnullis altunde
insertis,

ad altare veri Sacerdotis detulit, ut centuplum in hoc seculo et in futuro vitam aeternam reciperet. Bonum plane
initium, quod flnis est optimus subsecutus.

rem

erupit,

et quasi primitias

agri

sui

quz

nec apud

Andream
non

Gretseri reperiuntur,

verum quxtantinon
tur,

snnt, ul minutius observari

merean-

utpote ad

historiam

magnopere speclantia.
adferunl recentiores

Ceterum mcredikles
illi,

difficultates

ita

paulatim res involventes, ut

summa

eis

habenda

essel gratia. si

pnmorum

scriptorum opera ad nos in-

4 Post obitum ergo Dominse venerabilis Juditas ad Teutonicas reversus regiones, Ratisponam adiit Ubi Canonicis in servitio Christi adhaerens, reverendi habitus modestia ac vitae probabilis disciplina, cunctis amori etexemplo fuit. Hlotemporeabbatissa de Inferiori monasterio, magnae opiriionis, utpote
neptis Heinrici Imperatoris, et virtutum

Post nepti
Csesarit serciens,

tacta Iransmisissent.

operatrix
elegan-

habebatur. Quae cerneus personae et

morum

LIBER PRIMUS
CAPUT
S.
I.

magni consilii virum, sine mora eum advocans, utalium Josephrerum suarum totiusque domus dispensatorem constituit, et ille, solita
tiam, audiensque
gravitate ac industria, fideli devotione gubernabat

omnia.
Olto
llcnrici

origine nobilis,

fit

sororis et neplis

IV Imp. Capelianus, ab hoc vero

et

cip.ilibus festis Ratisbonae celebraturus,

5 Interea Heinricus Imperator, quoddam de prinad neptem

divertit. In cujus obsequio videns

ab hoc IU
Cancellarms,

Cancellarius, deinde Bambergensis Episcopus

suam abbatissam

nominatur,

ad ecclesiam deduciiuy.
Alamannorum, parentibus, secundum carnem
ex
provincia

tantae auctoritatis ac reverentiae

delectari ccepit sagacitate animi ejus,

:

virum, mirari ac [et] conversus

Genere nobilis,

1 _ gitur

beatus Otto,

generosa stirpe et
a liberis a,

Opportunum est, soror, cunctis ad cognatam ait in hoc festo amicis suis solatiantibus, et te mibi aliquod caritatis obsequium, ob consanguinitatis vinculum impendere. Qua hurailiter respondente Non enim fas Jube quod vis, Domine, mi Rex est, ut avertam faciem tuam. Imperator subjunxit Nil aliud peto, nisi Capellanum tuum dominum Ottonem, spiritu sapientiae plenura. Talem enim virum respublica nostra habet necessarium. Quo au,
: :

fuit, patre Ottone, matre AdylQui ambo simplicitati et mansueheida nuncupata.

oriundus

tudinioperam dantes,

nulli violentiam autoppressio-

nem
graris et

inferebant, quin

immo

piis

operibus et eleemo-

sjnis vacantes, Dei nutu ad consolationem Ecclesiae

modestus,

elegantem huncfilium gignere meruerunt. Qui, decursa teneriori infantia, litteris imbutus, ubi primum annos intelligibiles attigit, mirum in modum spiritu
sapientiae et intellectus

dito abbatissa, licet fidelissimi

sui

auricularii aegre

abundare

ccepit

Sed

et

mo-

rum

gravitate et modesti habitus nitore, cunctisacceptus et honorabilis erat.

Judithx
lanzts in

sacel-

germana soror Judita b nomine, in matrimonio jungeretur Bolizlao Polonorum Duci.

illis

2 Accidit forte

diebus, ut

tamen majestati contraire non potuit. Et advocans eum, debitasque ministerii sui gratias exsolvens, non sine lacrymis, piura amorem testantibus, Principi assignavit. Assumptus itaque, Dei nutu, in aulam regiara vir
ferret abscessum,Imperatoris
totius industriae
et religionis, ita
sibi

Heinrici

quarti Imperatoris,

prudentissi-

Cui

ille,

Polonia.

tamquam fidelissimusadbaerens Capellanus,

Poloniam

venit, ibique in brevi loquelam gentis addiscens, et praefatae matronae obsequio deditus, prudenter se agebat, donec magnus valde et nominatus

Imperatorem, nobilitate roorum et fidei pietate devinxit, ut eum quasi unicum amplectens filium, secretalera intimum et custodem capitis sui
fecit, et

mum

in regione illa factus est. Sed et nobiles

quoque

et

potentes terrae certatim

suos ad erudiendum oflerebant. Sicque, Deo cunctaejus operadirigente, non mediocriter dives esse coepit, in possessione argenti et auri. Non eniminludicris et vanismundi

ei filios

Nam et Cancellarium eum quaeque pretiosa vel cariora in palatio habuit, ejus fidei commisit. Eo temporegloriosissimuslmperator Heinricus
poneret cunctis diebus.

ct

tcmpti

magnum

illud et

admirabile Spirensis ecclesiae aedi-

Spirensis

ficium, ob venerationem perpetuse virginis Mariae, fabiicx jirxficitur. cujus specialis alumnus fuit, regali magnificentia

illecebris opes, sapientia et fidelitate

congwatas
taro

exstruebat. Sed magistri operis, fraudulenter et sine

expendebat
servare,

sed,

ut vir prudens,

rem suam

sapienter expendere noverat. Domina etiam Judita, cui familiare contubernium praestabat, frequenter per eum munera varia et permagnifica germano suo Imperatori dirigebat, ulpote quae nullum fide et moribus inter

quam etiam

timore Dei agentes,

magnam
ita

suis usibus insumebant,

pecuniae quantitatera ut frequenter, ad opus

tam miriflcum, pecunia

ipsa deficeret.

Unde Auguei

stus, accito familiari suo auriculario Ottone,

totius

operis magisterium commisit, utpote cujussapienti.i,

obsequentes

sibi

praestantiorem habebat. Cujus legationis officium tanta auctontate et circumspectione persolvebat ut pro hoc etiam ipsi rerum Domino admirabilis videretur.
Herbipoli

cunctis probata, etiam ad majora quaeque et ardua dispensanda, essetldonea. Qui sagaciter et provide

Xenodochiitm fundat.

3 Saepius vero transitum faciens per Witrebur gense coenobium, a religioso ejusdem loci abbate Heinnco c nomine, ut vir gravioris personas,
renter suscipiebatur,

commisso operi intendens, sciebat enim juxta Apostolicum mandatum, Dominis carnalibus sic quasi Deo serviendum frequenter ad aulam regiara re;

gressus, pecuniam,

quae

supererat statuto

open,

revedebitoque humanitatis'offici
vir sagacis

benigne tractabatur. Cujus benevolentias

ingemofideliter ei resignabat. Insuper ad indiciura ecclesiae saa diliger.tiae suae, aequam fenestrarum mensuram, prudenter a se dispositam. Imperatori considerandam offerebat. Pro qua sincerissimae fidei
cons-

DIE SECUNDA JULII.

constantia,
ita se

377
hilari3 effectus est,
;

matibus

non solura Regi, sed et cunctis optiacceptum reddidit, ut Deo gratias

rum. Audiens haec Imperator,

D
Al.iTOU
F.ilOXE.

agerent, quod ad ejus nntitiam pervenissent d. 1 Imperator igitur Heinricus, fide et prudentia
uii

recordatusque propheticura octavi Psalrni versum Ex ore infantium et lactentium perfecisti laudera

Deo gratias agebat, quod voluntatem auam hoc

stimonio confirmari cernebat.

te-

Ottonis agnita,

secretius

eura compellans, an

psalterium cordetenus psallere posset, inquisivit. Quo respondente, etiam Imperator eum sibi assidere prsecepit, et remotis aliis, psalmodise cum eo
;

10 Nec mirum quod infantilis astas tali eum prsconio efferebat. UIo enim tempore, sicut et postea, tantae

ob egregias
,ur

benignitatis tantseque affectionis erga Arfei designa-

vacabat, quotiens a negotiis expeditus esse poterat. Erat enim litteris adeo imbutus, ut chartas, a quibuslibet sibi missas, per semetipsum legere et intelligere prsevaleret e. Codex autem, in quo psalmos

omnes

erat, ut

nemo cohabitantium

ei

inveniretur,
ser-

qui non hunc ex corde diligeret, et

verum Dei

vum
lus,

acclarnaret. Sed et modestia habitus et perspisic in eo erninebat, ut nul-

cua religionis auctoritas

eo
praesente,

decantabat, manuali frequentia rugosus et admodum obfuscatus erat. Quod pius Otto cernens, absente

quidpiam

indecens

aut risui
;

Imperatore, codicem vetusto spoliavit involucro, et novam mercatus pellem, eumque decenter coope-

aptum, seu [verbo seu] facto praetendere auderet sed cum aulam regiam intrabat, mox omnis prioris
lascivise

intentionem

magna

gravitatis

manu

terge-

suo reposuit. Veniens ergo postrnodum Imperator, et quod factum erat nesciens, psalterium a cubiculariis requirebat. Turbantibus autem
riens, loco
se ad

quaerendum, cubiculariis,
rescellis

dum
;

prse oculis

om-

Imperator vero legatos honorabiles clero et populo Babenbergensi dirigit, pastorem se eis idoneum et electum ex millibus providisse nunciat utque Capitanei civitatis, Mogonliam ad natale Dobat.
;

nium jacens, veteribus

novis discursus, nec

decoratus induviis,

nescitur

codex exutus, et fit huc illuc

minicum sibi occurrant, denunciat. Exhilarantur omnes hoc nuntio, et confestim Egilbertus PraepoAdelbertus quoque Decanus cum Eberhardo memoriae, tunc sancti Jacobi, postmodum vero majoris ecclesiae Praeposito, assumptis natu raajoribus et quibusque illustrioribus personis, 'Imperasitus,
piae

quidquam reperitur.
:

Tandem Imperator Vocate, inquit, Ottonem B meum, et ab eo sciscitamim. Quo coram posito
8
,

jmfiose

mM carat

Imperator ab eo Psalterium exquirebat. At ille concitus librum coram Imperatore jacentem elevans
et
:

Ecce,

ait, prae oculis

omnium

hic fuit, ubi

,

semper reponebatur. Et Imperator; Quis, ait tam nitido huno innovavit operimento ? At ille ait: Ego, Domine. Quo audito, Imperator, Vivit Dominus, inquit, sicut tu inter cetera diligentiae

Maguntiam tempore condicto occurrunt. 11 I-nterim vero Clerus et populus Bambergensis, diu jam episcopali benedictione privatus, nullo B<smbergenses modo a precibus cessabat sed in unanimi devotione de pastore congregatus, in Dominica proximaNatali Dominico, 5ol c ''<>
tori
: '

monu-

solemni processione

cum

reliquiis

Sanctorum, mon-

menta Psalterium meum, vetusto exutum tegmine,

novo illustrasti cooperimento:
tatis

sic et

ego te pauper-

tem beati Michaelis Archangeli ascendunt, ibique Missarum celebritatem summa compunctionis dalcedine agentes, divinam exorabant clementiam, ut per summum suae sedis ministrum, qui semper in

tunica spoliatum, novo honoris culmine subli-

mabo. Et

exinde quserebat opportunitatem

quo-

modo eum promovere et pontificali iufula redimire posset. Nec multo post, annulus cura virga pastoBremensis f Episcopi ad aulam regiam translata est. Eo siquidem tempore Ecclesia liberam electionem non habebat, sicut postea sub Heinrico quinto, mediante pise memorise Calixto Papa, actum est sed cum quilibet Antistes viam universae carnis
rali
;

adjutorium populi Dei occurrit,

preces et vota, quomodo patenter

eis

propitiatus, ac-

ceptabilem iargiri dignaretur Antistitem.

secretissimas

Quorum
Dei peue-

traverint aures, hodieque et in consummatione seculi

datur

intelligi
,

quia talem huic Ec-

clesiae destinavit

Prsesulem

qui

omnes praedeces-

ingressus fuisset,

mox

Capitanei civitatis

illius

sores suos meritorum praerogativa longeantecessit cujus memoria in omni ore quasi mel indulcorabi-

annulum
mittebant

et
;

cum

aulicis

virgam pastoralem ad palatium transsicque regia auctoritate, communicato consilio, orbatse plebi idoneum consti-

tuebat Prsesulem.

9 Itaque cum, ut diximus, virga pastoralis et annulus episcopi Bremensis Imperatori offerretur,

musica in convivio vini. Divinitus enim revera in hunc locum estdirectus, quem pene collapsum mirifice, Deo cooperante, reparavit, et cultu interiori tam nobiliter augmentavit, ut quousque mundus iste volvetur, ejus laudabile meritum semper accipiat incrementum.
tur, et ut

mox

ille

accersito unice dilecto sibi Ottone, insigma

**
ttostil.

Bam-

consecramla tradidit. Post paucos vero dies rursum annulus et virga Pastoralis Roberti Babenbergensis Episcopi Doraino Imperatori transmissa est. Quoaudito, multi nobiles, et tam scientiaquam
ha?c ei
divitiis insignes, ad aulam regiam confluebant, qui alteram harum, prece vel pretio sibi comparare tentabant. linperator vero gaudens, quod occa-

12 Venientibus itaque Capitaneis ecclesioe bergensis, Imperator eos benigne suscepit,et

corara Principibus, ait
nori ecclesiae
vertite,
:

Bamascitis

Quantum

Bambergensis congratuler, hinc ad-

profectui el ho- n Cxsare S. Ottonem

accipiunt

quod cum tot magnas et alti sanguinis personse episcopatum hunc a me pretio comparare
tentarent, ego illum potius, qui fide,
pientia et religione

moribus, savobis eligere

cunctis prasstat,
,

sionem honorandi intimum secretalem suum Otto-

nem, ut voluerat, invenisset cunctos, qui prsecipue pro episcopatu Babenbergensi adipiscendo sa;

tagebant, arguta responsionum ambiguitate suspensos

reddidit.
diei

annulum et Et advocans pium Ottonem Archiepiscopi ab eo virgam pastoralem Bremensis repetiit. llloque sine mora haec resignante, ImEx multo jam tempore fidelem te perator ait
rnalui.
, :

Accidit itaque,

ut procedens crepusculo

cujusdam ex aula regia, et parumper in limine subsistens, audiret puerulos quosdam, naturali ingenio callentes, talia invicem mussitare Non bene a g't g Imperator, qui nobilem illum Bambergensem episcopatum pretio venumdare disponit. Cur non
:

mihi et pre omnibus utilem approbavi. Ternpus est, ut et ego fidei tuas, digna munificentiae meas Accipe nobilem ecclesiae respondeam largitate
,

Bambergensis prsesulatum, quem multi quidem pesed cuniis et muneribus sibi comparare satagunt spretis omnibus illis, te solum pontificali culego,
;

Potius fideli suo

domino Ottoni hunc assignat,

in

mine
13

statui illustrare.

quo est aspectus nngelicus, reverendus habitus mores religiosi, facundia singularis, prudentia et

ma gnanimitas

admirabilis

Hunc omni

pietate et

Mox pius Otto, cadens in faciem et cum lacrymis se tanto apici indignum prasstaus, jussu ipannulo et sius Caesaris ab optimatibus erigitur
,

Ejus animi
dflM issia.

modestia conspicuum, decet esse pastorem populo-

virga pastorali, quamvis plui-imum renuens, investitur,

, ; ,

378

VITA
et

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

,

A
AuiTcinr.
I

quantum se indignum fatebatur tantum dignns a cuncti.s asserebatur. Mirumque in modum

tur,

ANNOTATA.
a

BDON! ".

universa, quaVaderat, multitudo, in electionem ejus

voluntas, eadem vota Ottonem episcopatu dignissieademque sententia,

acclamabat, una omnium

Quantum hxc

absitit

ab inclylissima famitia A

dechsiana Bavara, nemo non perspicit,

mura, felicem fore ecclesiam quae tali Sacerdote [frueretur.] Quid multa ? Non aliud pium Ottonem icere licuit, nisi quod Imperator et populus, Domino volente, constituit. Itaque Imperator clero et
I

b Confnsum hic Bolislai nomen, in commenlari non mirarcr monuimus si impenlus intervolat nomen hic mutasset. Vitle priore\i vitam ex Sefrid
:
,

collectam.

[.opulo

affectuosa
ait,

cum

Eoce,

eleetus et

commendans Deo dignus Pontifex. Hunc ut

sedulitate

et

c De his nihil apud Sefridum, saltem Andrea Gretseri etlitus est, uli nec de.

ut a Cunisio sequeiui
hi.

viscera

mea
fatear,

suscipite.

seientes

omni divina

et

huut
,

stona neplis Henrici

qus; a Sefrido,

raana

scientia probabiliter

instructum.

Nam,

Imperaloris in monasterio Ra. tisponeim. Sed quid miri, si nonnnlla colletjerit Ehbo

ex quo regni solium, Dei largitate conscendi, in cnpella nostra non memini me virum honestate, prudentia, et omni virtutum genere

verum

Thimone

et

Herbordo

negtecta, sttllem

non observata fuerant.

d
e

Vide qaie interseruntur apud Andream Gretseri

t

praestantiorera vidisse.

pag. 161.

c.rsaris eloglo

laudata.

Berngerus Comes de Sulzbach, cui cuin bonis semper laeva voluntas fuit, submurmurans Domine, ait, nescimus quis vel unde sit quem nobis Pastorera assignasti. Cui Imperator :
14 Adhaec
;

Breves vocat Scfridi compendialor, ut suo dictum est. Sed e.a vox, et sequens paulo infra
cellae vel rescelli,
f

loco

res-

ex sensu

iiitelliijuntur.

De

ea re egimus in

commentario.

Porro Simo-

Bambergensis ecclesia maego autem pater ipsius sum. Et vivit ter ejus Dominus, qui nocuerit eum, tangit pupillam ocnli quive eum deponere tentaverit, me quoque mei regni solio privabit. Hunc, divino credens electura judicio, vobis Pontificera dignum offero. Nam quaSi

unde

sit quaeris, ait,

;

niacse istius temporis

invSstiturge

episcopatuum, apud
sit

scnptores Catholicos notissimx sunt, ut opus non Jaschio lncem accersere.

lis sit,

quantave

in eo

gratia rednndet, evidentitts

g Notabitis casus a Sefrido h Diebus fere quadraginta, nem num. 12. Vide Sefiidum uum. 13. i

prsetermissus.
inqu.it

Sefridus, sub

V
fi.-

adliuc experimenttim capietis. His dictis, cuncti in

populus prospera
sis

altum elata voce, latidem Deo canebant clerus et ei divmitus iraprecando, affectuo;

CAPLT
suscipit,

II.

vocibus concrepabat.

Imperator autem, secre-

Dilalum mttnus consccralionis a Paschale PP.

donalusquc
usu Pallii, Moguntino

tius

eum de necessarhs quibusque paterna informans diligentia, aliquamdiu in palatio detinuit

/(
,

donisque optirais eumulatum, ecclesiae Babenbergensi destinavit. At pius Otto cari Caesaris
vitam,

melropohtw et eccleske suw commendatiir. Stupenda ejus in fundandis restaurandisque

ccenobiis munificentia.

Jesu multum commendans, iter

est.

cum

suis aggressus

Ad eccle*iam
sitam,

15 Cumque emenso itinere ad villam Ampharvenisset, occnrrunt ei eminenliores bach dictam quique et honorati Bambergensium, et magno exul,
,

l^ciens autera veridicumillud proverbium hereditas, ad quam in principio festinatur, in novissimo

:

Dilfert ovil-

natloiiem.

benedictione carebit

consecrationis

suse
a,

gratiam

tationis concentu,

Patrem desiderantissimum
obsequii

exci-

longo tempore, id est per trienniuin

distulit, ut

pientes,

debiti

sedulitate

invicem

sese

autem paululum ex Bamberc appropinquaret, ad demonstranda vera humilitatis et

praevenire
certabant.
Ipse

eadem

villa

progressus,

cum

civitati

invictaemagnanimitatis exempla, equo.cui insederat,

calceamentum solvens, nudipes intrat urbem. Erat autem tunc hieras nivosa, et
sese excutiens,
et
glaciali frigore

postmodura suscepti praesulatus curam, tanto perfectiori interiorum et exteriorum scientia adminiquanto ad hanc instructior ex tempore vetraret niret. Augebat quoque hujus dilationis causam dolenda saschismatis quod tunc in regno erat tis confusio. Quia Ruthardus b venerabilis Mogun, , ,

asperrima, et
in

ille

Beatus,

igne

di-

vini

amoris calens,
viae tractus

intimis

virili

constantia

to-

Archiepiscopus, quasi rebellislmperatori, et Thuringia per plurtini quoque Epiocto annos jam morabatur
tinus

pro hoc Cathedra sua depulsus, in

;

lerabat horrorem tanti algoris, ita ut per longissi-

scoporum

in Teutonicis partibus, officii sacerdotalis

mos

nudipes ambulans, cunctis pro hoc

Dei Genitricis
invisente,

suspensione multati
schali

fuerant.

Unde

pius Otto ordi-

admirationi esset ac stupori.

nationis suae gratiam ab carissiniie

16 Igitur
nudipes hieme
ilcd

in Pnrificatione sanctas

Papa consequi desiderabat,

sciens,

memoriae Paquant
fun-

Mariae,

pio

Ottone

Cathedram suam

affectionis privilegio,

Bambergensis Ecclesia a
matri
esset
obligata.
fideles et

citur.

Clerus et populus Bambergensis unanimi devotione adunatus, ante portam civitatis occurrit, et solenni

datore suo Heinrico Imperatore primitus Romanae

Sedi, quasi nnica
filia,

Pro
hono-

apparatu cantiique dulcisono, ut competebat, in do-

hoc ergo

litteras

hujuscemodi per

muin Domini novum Pastorem deducentes, cui

crymis spirituali
bant.

la-

rabiles nuniios raisi* Apostolico.

gaudio

plenis,

Deo gratias ageepiscopalem adis-

Cumque

post debitam devotae susceptionis et

salutationis jocunditatem,
set,

domum
,

18 Domino Apostolico Paschali, praerogativa meritorum, et sanctitate morum, Romame Sedis apice condigne sublimato, Otto Dei giatia Bamhergensis
electus,

c:

schali

l'r-

pedes ejus nimio gelu diriguerant, ita ut sanguis gtittatim procurrens tepida eos aqua confoveri urgeret i. Unde et postmodum saepius vehe-

cum omni

devotione

orutioues
,

mentissimo podagrae dolore cruciabatur sed inerat ei admiranda forlitudo patientiae et robur mentis
; ,

promptissimas, et servitium tam voluntarium quam Ecdebitum. Quia tandem , Domino miserante et nubilas errorem post
clesiae suae

navim moderante,

tantaque vis amorisChristi, utpro hoc a Dei opere nullatenus cessaret.

refultempestates, serena; lux veritatis occidentalt destderans sit Ecclesiae, ante omnia et super omnia paruisse scire Sanctitatem tuam in omnibus nos
,

et Legato vestro, Episcopo videlicet Constantienst, edocti summa devotione, cuncta, qu per ipsum

sumus, partim exsecutos fuisse

partim,

st

vi

detur,

DIE SECUNDA JULII.

paratos. Quamnbrem vestigiis pedum detur, exsequi vestrorum udvoluti, obnixe flagitamus, ut Paternitatis vestrae

379

vilegio Crucis ac Pallii,

cessores ejus,
suit;

in

tam eum, quam omnes sucperpetuum honorandos esse cen-

servum patienter
in

audiatis. Siquidem

1 <.T"RK

mundo jam
,

maligno posito, cum vix cuiquam creditur homini vel loco, non parvae nos torquent pro ordinationis nostrae exsecutione. angustiae proinde dubins et anxius, et fluctibus curarum
naufrago simillimus

idque scriptis talibus confirmavit. 21 Paschalis Episcopu, servus servorum Dei,

EBBO.1t.

venerabili

fratri Ottoni, Babenbergensi Episcopo, salutem et Apostoliearn benedictionem. Cantatis proprium est bonum, congaudere profectibus alio-

ttlll

Pallii,

oum

Principe Apostolorum
:

Domine salva cnius vicem tenetis, ad vos clamo summam nostrae causse concludanie. Etutpaucis
hac hora et poteslate tenebrarum, Vos solum respiciunt oculi nostri; Vobis debitam servare Vobiscum aut consiobedientiam parati sumus,
nius, in
;

aut pro Vobis in carcerem ire decrevimus. Auctoritati ergo vestrae tota mente desideramus instere,
niti
;

rum. Caritas cnim non quabrit quae sua sunt. Unde Apostolus; Tunc, ait, vivimus, si vos statis in Domino. Et iterum Quse est enim nostra spes aut gaudium, aut corona gloriae? Nonne vos ante Dominum nostrum Jesum Christum? Hoc igitur Cantatis debito provocamur et Apostolicae Sedis auctoritate compellimur, honorem debitum fratribus exhibere, sanctae Romanae Ecclesiae dignitatem pro
:

quid nos velitis facere, jubete. Si mandatis

veniaraus,
;

suo cuique

modo

ceteris ecclesis impertiri. Idcirco,

ut ad vos

opes

nostrae, licet rapina et

et

igne sint attritae consecrationis

tamen desiderio vos videndi,

,

venerabilis Otto Bambergensis Euiscope, dilectioni tuae pallium ad sacra Missarum solemnia celebran-

gratiam consequendi

cum

debita

servitutis nostraa benedictione, tuae Majestatis prae-

da concedimus. Quo nimirum fraternitas tua intra ecclesiam tantum, [ uti ] noverit, illis sohmmodo
diebus, quos praesens descriptio continet
die sancto Resurrectionis
tes;
:

tatis vestrae,

sentabimur aspectibus. Dignentur ergo viscerapiesuper hoc negotio, aliquo.nos rescripto

videlicet

Doroinica;, et Pentecos-

certum reddere, quo et

voti efflagitamus
tur.

iter tutius

ad vos veniendi

item Nativitatis Domini nostri Jesu Christi, et

Natalitio sanctorum Apostoloruni Petri et PhuIi;
in solemnitate saucti Dionysii

nobis praemonstretur, et benedictionem,

,

quam

de-

in
et

te

percepturos esse, significe-

Martyris;

Auni-

Quod nimirum propterea a vestrae Sunctitatis quia Metropolitanus manu tantopere expetimus
;

versario etiam tuae consecratioms die, et dedicatkv

nibus ecclesiarum. Cujus

te per

noster, etsi per vos habeat consecrationis gratiam,

nimirum pallii volumus huju3 siquidem omnia gratiam vendicare

:

cijtis

prxro-

galivx expli
rantur.

tamen, quod sine lacrymis fateri nequimus

roa-

gnam cooperatorum
riam.

spiritualis doni

patitur

penu-

indumenti honor, humilitas atque justitia est. Tota ergo mente fraternitas tua se exhibere festmet, in
prosperis humilem et in adversis,
si

quando eve-

19 His
tiocatus,

ergo

litteris

ab Apostolico susceptis et

niant.

tpmKtmam relectis.idem

summus Pontifex Paschahs pium Ottonem paterna dulcedine ad Sedem Apustolicam evocavit. Qui pro hoc Deo gratias exsolvens, ut
mandatum
stolorum d
in principio

cum justitia erectam, amicam bonis. pervernullius unquam faciem contra contrariam sis veritatem suscipiens, nullius unquam faciem pro
:

veritate

loquentem premens, misericordiae operivirtutem substantiae insistens, et tamen infirmis supra virtutera cupiens
;

acceperat,
adiit.

cum Cumque clementer ab

suisimpigre limina ApoApostolico

bus juxta

insistere etiam

susceptus fuisset, juxta quod est scriptum, Justus

compatiens,

bene valentibus
exultans;
in

congaudens; aliena
alienis gaudiis,

accusator est sui, genibus Domini Pa-

damna, propria deputans; de

tamvitiis

pae advolutus,

curam pastoralem humiliter

ei

resig-

quam
pie

de propriis,
;

corrigendis

navit, se

indignum,

et nullatenus tanto oneri

aptum

saeviens

in

fovendis
;

virtutibus

auditorum
sine ira te-

esse,

tur
se

lacrymosis singultibus vociferans. Verebaenim aiiquantula Simoniacae haereseos e umbra respersum quia tanto tempore in aula regia ti:

animum demulcens

in

ira judicium

deli

ministerio desudaverat, ne forte Imperator, pro

servitii.

nens; in tranquillitate autem severitatis justa censuram non deserens. Hoc est ergo, frater carissime, pallii accepti dignitas, quam si sollicite servaveris,

mercede ejusdem
:

pontiticatus

eum

infula

quod

foris

accepisse

ostenderis,

intus

sublimasset ideoque non sine animae periculo, hujus sacerdotii dignitate fungeretnr. Unde maluit

habebis. Ad haec etiam Crucis vexillum, intra Babenbergensis Ecclesiae parochiam, ante faciem tuam
portari concedimus, salva videlicet Moguntinae Metropolis reverentia , ut speciali sanctai Romanae
Eeclesias dignitate praeditus, specialiter ejus studeas
servitiis insudare.

temporanei honoris subire dispendium, quam superni arbitri oculos offendere, animaeque suae pati detrimentum. Cumque abdicata pastorali cura, e conspectu Apostolici, gaudens pro hujusmodi libertate, abscessisset, tius,

conversus ad Dominum; Expedi-

natio per

Paternitatem tuam superua digtempora longa conservet incolumera.

per manura Heinrici scriniani re-

inquit, tibi,

Domine,
hac
ei

serviturus

sum, quia
frui
licuit.

Amen. Scriptum

tanto

me onere

hberasti.
libertate

'"Wix conHtratur,

20 Papa

Sed non diu

enira, divino

gionarii ac notarii sacri palatii. 22 Sed et venerando Prassuli

Rutbardo

roetroarrhiepiscopo

tactus spiritu, sequenti die ad

politano

idem Apostolicus
fllio
:

litteras

commendatitiaa Commendaiur

revocandum virum Dei legatos dirigit, cum jam ille ad locum, Sudraf dictum, Venisset, eique onus ecclesiastici regiminis, quod pridie abjecerat, plunmuni renitenti, ex auctoritate sancti Petri impos uit
:

pro dilecto continentes

Dei,

Ruthardo

Ottone misit, in hunc modum se Moguntino, Paschalis Episcopus servus servorum Mogontino Archiepiscopo saluiem et

et iterum atque iterum renitentem,

dulcibus
ei

et vere paternis

animavit promissionibus, se

fau-

torem et fidissimum contra omnes mundi impetus delensorem spondens. Deinde in vigiha Pentecostes xenia ei

per honorabilem transmisit apocrisia:

num,

Maji, scilicet sancti Gingolti Martyris g, Deo d 'gnum Antistitem propriis, tamquam beati Petri nianibus, solemniter consecravit. In Anagnia civiquae Romaniam dividit k et Apuliam, priet

Wns

raandatis tradidit Dic lipiscopo, P r8e paret se ad accipiendum Spiritum sanctum. !. ^icque in die sancta Pentecostes, q\m erat tertio

cui et in

a sua? instiApostolicam benedictionem. Quantum ecclesia Sedi Apotutionis exordio Bambergensis notum extiterit, prudentis tuae stolicse familiaris duximus. ut ven.enexistimamus. Congruum igitur nostrum Ottonem, tem ad nos venerabilem fratrera integra et parfecta pwaejusdem Ecrlesiae electura, suseiperemus. Pmterea teritas familiaritatis gratia tempora epiquoniam ecclesia eadera per diuturna caruit. et propter prsollicitudine
scopalis
teriti
officii

Teutonics partibus schismatis ultionem in schismatn ipaiua officio. juxta perpauci episcopali funguntur eidem fratn nostro cansEcclesia, postulationem veuisset pericula, eonsimo, cum per rou lta ad nos
.

sentien-

380
sentientibus
AUCTORE
liRBOlSE.

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

clero n U o pars ea die eamdem civitatera convenerat, astante et conspn tiente. Et quod nulli, a Romano Pontifice

et- unanimi sententia decernentibus omnibus, qui nobiscum adorant, Episcopalis bene-

vero Episcopis plurimis cooperantibus,

que Romanae

Ecclesiae, cujus

magna

'

dictionis

manum, Domino
debitas tuae
te,

largiente,

contulimus,
dulcedine

salva nimirum

metropolis reverentia.
gratiae

consecra-

Eum

igitur

ad
,

cum

nostras

to,

nostris temporibus

contigit,

sine

obligation

remittentes

fraternitati

tuae litteris

praesentibus

commendamus,

ut quanto Sedi Apostolicae familia-

rior creditur, tanto

apudvos carius habeatur. Data

Lateranis xn Kal. Junii.

sum. Hujus lori hujus gratuitae misericordiae Dei seroper memores esse debemus, et ut vos meraores esse ve litis, cum omni gratiarum actione, r obnixe
hujus
diei,

alicujus juramenti h consecratus

precatnur-

atque etiam

beatissimum patrem nostrum Ottonem Apostolicus, divae memoria;, Ru-

23

Talibus

scriptis

praecipue
nae,

quamplures venerandae persode magnis rebus apud Apostolicam sedem a

aliae

cum

en

thardo .Archiepiseopo fideli suo commendans; quam intimis paterni amoris visceribus eum amplectendo foveret, et fovendo amplecteretur, evidentius ape-

tes, infecto

negotio

redierint

i.

Ma K nificate
ejus

ergo

Dominum meura, et exaltate nomen cem cui quam facile est resistere
:

in invi-

superbis

tam

Nec immerito. Praevidebat enim beatum hunc firmissimam Ecclesiae Dei columnam futurum et arcam Domini inter undas diluvii, felicissima guruit.
,

humilibus dare gratiam. Quia vero asperum est, confusis temporibus, esse prapositos
facile est

curandum nobis

est et

omnino satagendum,

ut res

bernatione recturum. Nihilominus clero

et populo
litte-

Bambergensi idem summus Ecclesiae Pastor

ras hujuscemodi transmisit, utfiliis unicum patrem,

dura fiat mercedis occasio. Dum ergo seminandi tempus est, semina bonorum operum serere non cessemus, ut majores in die messis laetitise manipulos reportemus capiti nostro, quod est Christus per compagem caritatis adhaerentes, ne ab eo, mundanis plus justo intenti lucris. separemur, et veluti

antea gratum, gratiorem redderet. 24 Paschalis Episcopus, servus servorum Dei,

eeclcsix sux,

clero et populo

Bambergensi salutem
:

et Aposloli-

cam benedictionem
Bambergensis
primordio.

Quantae

affectionis

debito

palmites de vite

ejecti,

arescamus.

Sed quia

in

ecclesia, ab

ipso suae constitutionis

exsequendis

justitiae

operibus

divinae gratise adju[

Sedi Apostolicae constringatur, etsi nos

torio opus est,

omnipotentis Dei

misericordiam

vestrarum significatio manifesvenerabilis frater tat. Quod affectioms debitum Otto, vestrae ecclesiae electus, non inconstanter telateret, litterarum

assiduis precibus exorate, quatenus ad haec operan-

da et velle tribuat, et posse concedat, atque in ea nos via, cum fructu boni operis, quam se esse tesest, dirigat ut, sine quo nil sumus, per ipsum implere omnia valeamus. 27 Igitur electus Dei Pontifex, consecratione so-

nuisse et tenere cognoscitur,

pericula ad Apostolica;

cum per
debitse

tot et tanta

tatus

Sedis

visitationem tendere
benignitatis

procuravit.

Nos

igitur
et

eum

affectione suscepimus,

juxta nostrae dilectionis

lemni ab Apostolico honorifice provectus, aliquan- pauh

tisper ab eo humanitatis gratia estdetentus, sicque
redux.

post

desiderium, nostris, tan.quam beati Petri manibus,

salvo

Metropolitani jure, vobis, per Dei

gratiam,

optata potitus emissione, prospero itineris decursu,

transcensis

Praesulem ordinavimus.
tiura

Hunc

ergo,

sub praesen-

Alpibus

litterarum prosecutione, ad Ecclesiae vestrae

ad curiale colloquium,
universis regni

Carinthiam venit. Posthaec quod Heinricus Imperator

Ratisponae
inter
indixerat,

regimen remittentes, plena hortamur affectione diligi,

optimatibus

plena humilitate
disciplinae

venerari.

Confidimus enim,

Otto novus loquebatur

Antistes occurrit, et

Principts

eum

futurum esse custodem, et sollicitum vestrae salutis provisorem. Huic ergo sedulis obedite obsequiis, gratiam vobis in
ecclesiasticae

sapientiam,

ita

ut felicem unanimiter
tali

prociamarent Ecclesiam, quae

tia,

divinitus donata

esset Sacerdote. Sicque regia cumulatus munificen-

eo conciliate ceelestem, integritatera

cae in

fidei

Catholi-

post arduae

peregrinationis

angariam, P:istor

omnibus conservate, Sedi Apostolicae semper

omnibus
liberi,

pius,

ovium suarum curam suscepturus, Babenberg

Qui glo-ifican-

devotius adhaerete, ut, per ejus consortium, a contagiis

ingreditur, ibique a clero et populo debitae jubilationis tripudio honorifice suscipitur.

ad

aeternae

salutis

portum

ad quam,

Domino largiente, mereamini. 25 Hoc modo vir ille, per omnia Apostolious et vere dignus Petri vicarius, Patrem devotissimis filiis commendabat. Ad haec etiara ipse piissimus Pater Otto, non ignarus curarum et sollicitudinum,
pervenire,

tem
tis

se

Deum,

in suis glorificans operibus, in cunc-

affectabat Christi honorem, salutem populi, consui, sciens, sibi in his

temptum

omnibus, non sua,

sed Domini lucra esse quaerenda. Nitebatur itaque, in dorao Domini oliva esse fructifera, studuitque in
populis verbi erogare talentum, pro quo se sciebat quandoque super omnia Domini bona constituendum. Wuapropter de commissa sihi cura soliicitus, ecclesiasticae utilitati

quibus

grex

fidelis

pro unico pastore

angebatur,

jamjamque ardens
tinentes:

et sitiens desiderabili ejus rediei

tu recreari, consolatorias

misit litteras, haec con-

tt ipse scribit,

26 Otto, Dei gratia Bambergensis Episcopus, Egilberto Praepositn, Adelberto Decano, celerisque fratribus orane bonum. Quantum ego novi et expertus

operam, quomodo bona Kcclesiae

diebus invigilabat acnoctibus, dans suae vel augeret

invpnta, vel restauraret dispersa.

ejus flagraret vitae ratio,

sum caritatem vestram,

scio vos

jam

diu ex-

speciare eventum nostri laboris, ut de nostro suc-

28 Cumque ad dilatandam Christi gloriam tota plurimx quaedam coenobia a fun- fuRdatW damentis construxit, quaedam vero prius tenuiter pix,

eessu.siquidem bene per misericordiam Dei succesgaudeatis. Ne ergo diutius suspensi aut dubii sitis de nobis; sed, ut justum est, sincerissime graserit,
istis significare vobis decrevimus, misericorditer Deus, more suo, post immensos labores et sudores plurimos, nobiscum

inchoata, sed per

eum EcclesiaeBabenbergensi

digno

tulemini, litteris

quam

operatus

sit.

pretio acquisita, largo sumptu perfecit. votornm ejus aedificatio fuit duorum coenobiorum m episcopatu Wurzeburgensi. Vrangia videlicet, sub Vraa vero, in honore patrocinio beati Laurentii Principis Apostolorum. Item alia duo in propna
;

Primitiae

In die
sancti

sancto

Pentecostes,
,

qui dies ex adventu

fidelibus jure
sic ordinante,

fecit dicecesi,

Lancheim,
;

in

Spiritus sacratus
est; illo,

et cunctis die,

Dei Genitricis Mariae

et

honore semper Virgims Michelvelt, sub natrocimo

solemnis
in

inquam,

Deo

sancti Johannis Evangelistae.

Anagnia civitate Campaniae, quae Romamam dividit et Apuliam, Episcopalis benedictionis manum, quamvis indignus, Domino largiente, suscepi,
tissirao

bea-

Papa Paschali manum imponente,

ceterii

monasteria in gen videlicet, pretioso Martyri Georgio; Endistorph, beato Jaqobo Apostolo; Madelhardestorph in honore Biburk sub patrocisancti Johannis Evangelistae
;

Sex deinde construxit episcopatu Ratisponensi. Bruvenm-

nio

DIE SECUNDA JULII.

381
oblationibus hostiarura et eleemosyAICTOKE

nio perpetute Virginis Mariae; Munster vero, sancti Petri Apostoli titulo adornatum; Windeberk autem,

conversi,

cum

regularium Clericoruin, memoria gloriosaj Matris Domini condecoratum. In episcopatu Halberstadensi

construxit

Remerdorph

narum, salutem ei et sospitatem ccelitus impreeari non cessabant, donec prospiciens de excelso sancto suo Dominus, desiderium pauperum suorura exaudire dignatus est.
Illis enim orantibus, durn Pater amabilis apud castrum Botenstein quiegceret in me-

tRM>C

in

honore sancti Johannis

Baptist*. In episcopatu Eistetensi Halesbrunnen, sub defensione Dei Genitncis Marise. In episcopatu
Pataviensi Mersbach et Clunich in honore sancti Andre* Apostoli in episcopatu Aqnilegiensi Arnoldisten, titulo sancti Georgii Martyris nobilitatum.
;

ridie, vidit manife.ste

labundum

assistere, et

Angelum Dei lecto suo gratumagna jocunditate Antipho:

nam
se

vespertinalem psallere

In

Domum

Domini

laetantes ibimus.

Nec mora

post abscessum angeli,

Aspach, sancti Babenbergensi, beatae Fidis virgiin Rotba, sancti Georgii nis et Martyris Drosendorf, et Tullevelth; itemque Vezzere, defensioni Dei Genitricis attitulavit. His omnibus conventuahbus
:

Sex

cellas k divino cultui assignavit

;

sanum

et

incolumemsentiens, nuntiavitfratnbus,

Matthasi

in loco
;

quod viderat et audiverat, et dedicationi necessaria praeparari mandat. Qui exauditori suo Deo debitas
gratias agentes, venturae solamnitatis jocunditatem devoti praestolabantur.

ecclesiis sive Cellis, prasdia,

usquequaque

pervigili

labore et multo pretio acquisita, congruis in locis distribuit, quse hic omittenda / censentur.

29 Idem Deo devotus Pontifex,

ttinSJIieluie-

in

monte Baben-

bergensi, monasterium sancti Michaelis,

versis

cum uni:

32 Igitur anno Domini mcxx prirno, Indictione m Kal. Septemb. [in Kal.] dedicatum est niimasterium n in monte Habenbergensi a venerabili Ottone, ejusdem Sedis octavo Episcopo, in honore sancti Michaelis Archangeli, sanctique
quinta decima.
Benedicti abbatis,

dedicat an. 1121-

Ijmrnoliium,

ejusdem ecclesiae sedificiis, mirifice construxit, statuens duas basilicas ex utroque latere raonasteni unam beat Mariae Virgini, alteram beato Bartholoiiiaeo Apostolo dicatam. Plurima eidem loco vir
beatus ornametita contulit
inter quae crucem pretiosam, auro gemraisquenobiliterfabricatam, recondito in ea salutari ligno Sanctorumque reliquiisipse
;

quibus videlicet Patronis

idem

Iocus a primo fundatore suo beato

Heinrico Impe-

ratore attitulatus fuerat.

ANNOTATA.
a Dilalw b
istu in

commentario

satis explicata est.

sacravit,

crucemque Salvatons

appellari statuit, et

De Ruthardo legendnm Serranum

et

Ub.

3 Rer.

banni sui interpositione, ne ab ipso monasterio pro

aliqua necessitate auferretur, indicens,
chaeli

Mogunt. ad un. 1088

mendtcii
ftngit

llOJ, monet

Gretsertts, o/ierti

beato Mi-

Cramerum
etc.

merilo

aryuens pag. 392,

dum

Archangelo eam devotissime obtulit. Hunc ergo locum ille, Deo plenus, fideliss.mo semper amore dilexit,

dtlattonis

causam S.

Ottoni futsse Moguntini

absentiam

hunc restauravit

et ditavit, hujus

gloriam
et coipso,

c Dixi in annotatis ad alteram vitam, non ttnus ad

qussivit, huic bona tribuit,

luit,

hujus profectum
altari

hunc sublimavit semper amavit, et in

Paschttlem

PP.
et

litleras

S. Ottonem destinare debuisse,

quod Iriennii spatio d Quando

consecrationis mttnus

facile fieri potttil.

coram
rio, in

ejusdem Archangeli,

cujus specialis

qua occasione usus,

Romam

adierit, et

minister erat, se sepeliri decrevit.

Eidem monaste-

Anagnix

summo

Ponttftce obti-

usus fratrum, dedit praedia, quingentis arsibi

nuertt, in commentario fusius

e

deduclum invenies.

genti libris comparata. Preeterea ecclesiam jnjuxta

Quomodo simoniacam
pag. 466.

heerestm illum deglutiat Ja-

Albuch, hereditario
nasterio

jure propriam, eidem

donavit,

mo-

schttts, vide a

ob memoriam videlicet sui parentumque suorum, inibi corpore quiescentium.

aliis ecclestis
jwo/taa libeffllifas;

cum duabus

f St

Sutrium

indicet, ttrbem

24

mtlliaribtis in occafesti-

sttm xstivum

Roma

distanlem, ostendit Sanctum

nasse, ne forte revocari posset.

30 Adhuc autem dilectissimum sibi locuin amplisub monte beati Michaelis, capellain beati yEgidii cnm hospitali domo, pauperum et peregrinorum receptionibus apta, construxit. Totus enim misericordise visceribus affluebat, totus eleemosynae et compassionis afipctu sic ardebat, ut conficare desiderans,

Ex

tis

characteiisltcis

evicimus

inaugttratum

S. Oltonem an. 1106. h Condonandus est lapsus geographicm, qui etiam

in Sefrido observari potuit. Nulior est

Jnagnix

situs

Lalio,
i

quam
hisce

ut plttrtbus explicari debeat.

De

Ponttficum

bttllis, alibi

ettam locuti su-

fidenter

cum beato Job dicere posset Ab initio crevit mecum miseratio, et de ventre matris meae egressa est mecum. Flebam super eum, qui alflictus erat, et compatiebatur anima mea pauperi. Re:

mus.

k Aotabilem eliam
schitts

ctrctimstantiam non putavit

;

Ja-

intactam reltnqui posse

neque lamen

viri islius

oracitla mttliiim curamtts.

1

colebat

illatn

beati Gregorii senlentiam

Qui com-

Qttse seqttunlur, desunt in nostro

anonymo Sefritamen sex

passionem non habet, vacuum Episcopi nomen tenet.

Virtus

diano.

namque sanctae caritatis omnibus quideni fidelibus, sed maxime Christi congruit Sacerdutibus.

Legunt

alii,

cellas quinque, interim

enumerant. Prsecipuas quinque ad S. Ottonem magis

proprie perlinere, facile qiatts
intelltytt.
et

Qua virtute caritatis pius Otto singulari decore circumfultus, usquequaque eam propagare, et felicissimis declarare satagebat operibus.
31
"'".

u Into
fusiHs
ttb

hic plura

omittuntur

conlraliitnlur.

quss

Andiea

relala sunt.

Cum

igitur

beatus Pontifex Otto

pra.dictam

ecclesiam
iitini.

<W

'natus,

in monte Bambergensi, quam ipse a fundamentis ampliori statu reaedificaverat m Kal. Septenibris dedicare statuisset, appropinquante eadem

o Intellige.patronatum spectasse ad fumiliam, quam clare, ni nec origine nee habitatione Bavaricam fuisse,
fatlor, ostendit

die,

summus

arbiter, qui quos

amat

castigat,

beatissimum

Patrem corporalis asgritudinis gravi perculit molestia, ut penitus fracta corporis

virtute, succumberet,
tionis

hmic tam

omneuique propositse dedica-

sum, ut in quu proiiide nalum S. Qttonem iccte dixere Selncorpore quievedtts el Ebho, tn i/tta et parentes sui Ottonianx genealogim runt. Non optnor, novos tllos Andetextores in tracttt Suevico Jtbuchensi, Comiinm
chsiorum sepulturum reperturos.
est mop Sic etiitm Audreiis Gretseri, dedicatum Ebbo noster, sub inttium nasterium, cum tamen hic eccksis : an nuiiie,, prscedentU, agat de dedicatione quas de basttica B. M. /'. an sanett Bartholonusi,

Albuch territorium montosum et silvodescribunt geographi, ad Sueviam pertinens,

intentionem postponeret. Quo audito fratres sjusdem loci, ut habet natura, capite vulnerato,
cetera quoque membra dolore atteri, languorem pii Patris grex devotus, suum deputabat. Unde quod

solum in his erat remedium, toto ad

Julii

Deum

corde

T.

I.

49

nomi-

382

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

36 Cives autem ex ipso habitu eum despicientes D qui non nisi secundum faciem judicare lulinam. sciebant. quis esset, vel a quo missus inquirunt.
utpote
,

Alc.TOBE

KBBONE.

nominavit nxim. 29, non facile dixeris. Alibi indicari videlnr, non solnm monasterinm, sed et templum S. Miehaeli dicalum fuisse. Hsrc ego iis explicanda relintjuo,

At

'"m-fsus,

quipropius locum intuotlnr.

ille,

servum
et

se

veri Dei,

factoris

cceli

et

terrai

LIBER SECUNDUS
CAPUT
Irriia
I.

Bernardi

Episcopi in

Pomcrania
frucltt

missio,

S.

Oltonem accendit, ad novam alia rationc

ab eo se missum, ut illos ab errore ad viam veritatisreducat. Illi vero indienati; Quomodo, inquiunt, credere possumus te nun tium summi Dei esse, cum ille gioriosus sit, et omnibus divitiis plenus Tu vero despicabilis et. tantsepaupertatis, ut necealceamenta habere possis? Non reci[iiemus te, nec audiemus. Summus enim
profitetur
idololatrise
:

instituendam.

Caminm cnm

prcedicat,

sed a Julinensibus barbare repcllilur.

geret. Sed

Deus numquam tam abjectum nobis legatum diri si reveraconversionemnostram desideral, per idoneum et dignum suse potestaiis ministrum
visitabit.

nos

Tu vero

si

vitse tuse

consultum esse

i^enescente jam mundo a

ffl

et die seculi

advespera-

volueris, quantocius ad locum,

Occasio rome-

srente,

cum

dtvinas pietatis

dignatio

Pomeranos,
fidei
Iri

vertere

unde egressus, re nec ad injuriam summi Dei, missum ejus

ob pauperta.
<eni dcspki.

lur,

ranicx
missionis,

eatenus paganitatis errore depressos, splendore

te profitearis; quia pro sola tuae mendicitatis inopia

illuminare decrevisset, juxta quod scriptum est;

omnes gentes primum

lium
:

prsedicari oportet

Evange-

animo,

relevanda, huc migrasti. Bernardus autem intrepidus illato sibi terrore constantior Si verbis,
:

idoneum eis verbi ministrum, scilicet piura Ottonem Episcopum destinavit. Hic enim totus lucrandis animabus invigilans, amplificatus est, quasi stella matutina in medio nebulse, et ut luna plena
in diebus suis lucebat, ac veluti sol refulgens

inquit,

meis

non

creditis,

vel

operibus

credite.

quamlibet vetustate collapsam et nullo usui aptam, igni immisso, succendite, meque in medium jactate; et, si domo flammis absumpta, ego illsesus
ab igne apparuero, scitote, quia misit
cujus imperio
ignis
et

Domum

inter

me Dominus,
creatura

suos collegas Episcopos emicuit.

stolatus

Hujus autem apo-

[omnis]

sitnul

quse fuerit occasio,

scire volentibus, ape-

famulatur.

riam

sicut ex
;

ore servi

Dei Udalrici sacerdotis

maturitati
fidei,

37

His

auditis,

sacerdotes

et seniores

plebis
et veriertku

audivi

cujus reverendse
et

et

spectatse
fuit

multam

inter se conquisitionem habentes, aiebant;

coram Deo
sem.

hominibus

ita

me

necesse

Iste insanus et desperatus est, nimia cogente inopia,

exceptus

credere, acsi propriis oculis ea, quas dicebat, vidis-

34 Aiebat ergo,
Bernardus
Episcoptts

quia

sanctitatis

et scienti fuit,

Episcopus quidam, mir Bernardus b nomine,

appetit. Sed et argumentosa nos circumveniens nequitia, repulsionis suae vindictam a nobis exigit, ut sine nostro non moriatur exitio; qui:i scilicet, una domo succensa, totius urbis interituw

mortem

Hispanusquidem genere, sed Romse ad episcopatura

electus et consecratus. Hic aliquanto tempore ere-

subsequi necesse est.

Hispanus,
b

hominem vesani

capitis

Unde cavendnm est nobis, ne audiamus. Non enim expedit

miticam vitam cum

deposito
divino,

aliis

servis

Dei duxerat

sed

Roma; quodam erroneo Episcopo,

ipse nutu

nobis peregrinum nudipedem interficere, quia et fratresnostriPrusci, ante annos aliquot, Adelbertum
c

raptus ex eremo, ei subrogatus est. Qui cernens Ecclesiam horrendo schismate laniari quia pars una Bernardo, pars altera deposito favebat
;

quemdam,

similia huic prsedicantem, occiderunt:

Episcopo,

ut vir

prudens et doctus,
esse,

in

scissura

mentium Deum non

tempori
et ipse
et

perpendens,

cedendum

unde omnis pressura et calamitas apprehendit eos, totaque substantia eorum ad nihilum redacta est. Ideo, si consultum nobis esse volumus, sine injuria eum a finibus nostris exterminemus, navique impositum, ad alias terras transmigrare faciamus. Interim vero servus Dei Bernardus, amore martyrii flagrans correptam securi columnam mirse magnitudinis
Julio Csesari d, a

deposita, ad

diebus malis intellexit, curaque pastorali eremum regredi cogitabat, tamquam

;

tempestas

cum Athanasio diceret Si ista, tollite me et mittite

Pomeraniam adhuc

propter
in

me

est

mare. Auerrori

quo Urbs Julin nomen sumpsit,

,

diens vero

gentilitatis
illuc

deditam, zelo pietatis armatus,

gratia divertit, cupiens, aut
licse

illos

evangelizandi Eeclesi* Catho-

dicatam, excidereaggressusest. Quodpagani indigne et ferentes, accensis animis, irruunt super eum illis plagis impositis abierunt, semivivo relicto. Sed

per fidem incorporare, aut permartyrii gloriam ibidem prn Christo occumbere. Erat enim vitse

pnesentis contemptor,
castigator, ita ut

suique

corporis acerrimus
cibo uteretur, nullo

abeuntibus servus Dei Bernardus accurrente Capellano suo Petro, ac manum ei dante, surrexit, resumptisque viribus, populo verbum saluti annun,

ando parvoque

unquam potu, nisi sola aqua uteretur. Veniens itaque ad Ducem Polomse, benigne ut servus Dei excipitur.

tiare exorsus est.

38 Sacerdotes vero idolorum

de medio plebis
tandemqui
cjectus,

eum

violenter abstrahentes,

cum

Capellano et inter-

qui in Polo-

nia ducc vix

accppto,

causam exposuisset, Pux benigne respondit; Se quidem ardori tam sanctse voluntatis ejus^eongratulari, sed tantam gentis illius e^se ferocitatem, ut magis ei necem inferre, quara
itineris sui

35 Cumque

prete suo, naviculse imposuerunt, dicentes; Quandoquidem tanta tibi pradicationis inest aviditas,

prdica piscibus maris et volatilibus,

et cave

ne

ultra in nomine Dei tui, nobis Bernardus autem juxta maridatum evangelicum,
,

inaudita loquaris.

jufjum

fidei

subire parata
:

tanter aiebat

Ad

lioc

Cui Episcopus consse egressum, ut mortis sensit.

si

excusso in eos pulvere pedum

revertitur
,

tentiam proamore Christi,

excipiat.
ei

eventnumque
ille
:

ad Ducem Polonise suorum lacrymabihter

,

poloiiioi"

repeldi

necesse fuerit, libenter

interpretera
ei

et

Quo responso Dux exhilaratus, via? ducem tribuit, imprecatus

Ille

retexit historiam. Cui

Nonne,

ait,

prsdixerara,

prospera

divimtus subministrari.

enim Poraeranos fidem minime recepturos?Prophani At Episcopus Me sunt, et verbo salutis indigni.
:

autem humilitatis ac

paupertatts suse etiam in episcopatu custos, sciebat enim regnum diaboli, non potentia sed humilitate
Christ.i

destructum

et

quia dives est

qui
et

cum
nudis

Christo pauper est,

in abjectis vestibtis

pedibus urbem Julini

fidei Catholica?

quidem, pro paupertatis mese glonam sed si potens quisquam praedicator, cujus forte et divitias revereantur, ad eos accesserit, extenori audient illum. Quia hominem non nisi se, habitu metiuntur. Dux ergo servum Dei apud
humanitatis gratia, per aliquot dies detinens, ab eju ei temporalis vitae administraret adminicula,
ore,

tenuitate, spreverunt.

ingreditur, ibique intrepidus

ccepit.

cum

semina spargere

DIE SECUNDA JULII.

ore, in suopect.ore, vitae referebat

383
I)

alimenta. Interim

convenientibus regm Pnncipibus, in civitate ISabenubi et ipse Deo bergensi colloquium habitum est dignus affuit Bernardus Episcopus, cunctisque scien,

discipulis

sionemmortisiturus, velutunicumetspecialepignos, suis relinqnere et dare dignatus est, ut

AtCTOItl

eos, qui sibi tirmitate fidei cohaerebant, per

hanc

illi

faceret sua pietat* consortes. Scriptum

namque

est;

tise

et

verae

humilitatis humilitatis.

ac celerarum

virtutum

culmine mirabilis apparebat. Qui mutato Pontificali liabitu, in conventu fratrum, in monte sancti- Michaelis
illum

Beati pacifici, quoniamfiliiDei vocabuntur. Quisquis ergo patri suo heres esse desiderat, filius existere.

Deo servientiuin, rnonachum induit, suramo deinceps affectu excoluit.

et

locum

celebri,

39 AgnitoitaquepiusOtlosanctitatis ejus rumore et insolito illis temporibus praedicationis

Nam qui locum pnebet discordiae, ipse profecto tanti se muneris exortem constituit. Siqua igitur divini amoris lernulatio, siqua in vobis meae humilitatis est affectio, pacem sectamini cum omnibus domi forisque, cum
pacem custodiendo, non renuat.
domesticis et extraneis, ea quae sunt pacis et caritatisagite, hospitalitatem diligite, providentes bona,

fervore, debita

eum veneratione

excipiens

omnem

peregrinationissuae historiam et statum Pomeranicae gentis curiose sciscitabatur. Quibus expositis, Ber-

non tantum coram Domino, sed etiam coram omnibus

hominibus.

Ottonemadomne opus bonum paratum, verbis suasoriis, tamquam oleum igni adjiciens, ait Ego quidem, honorande Pater, memor
nardus senfiens, pium
:

43 Haec

et his similia triduo eis inculcans, tan-

dem

velut ultra

verbi Domini, discipulos ad praedicationem mittentis;

attentius

non visurus, valefaciens, Christo arduum Utr commendabat, et non sine lacrymis, pa- itirjreditur,

Nolite portare sacculum

neque perain, neque cal-

ternum amorera
Illi

ceamentura, tanta paupertatis abjectione opus Evangeliiaggressussum,utnecca)cearaentis utivoluissem. Sed gens

illa,

testantibus, ad locum suum remisit. autem, quia vinculo caritatis cum eo fuerant

arctius uniti, cumlaraentabili

singultupiumOttonem
ille,

nimiae insipientiae dedita, veritatisque

prosequebantur.
tura

Cum quidem

conversus ad eos,
Itaque

penitus ignara, cernens tenuitatis

meae et habitus

pastorali auctoritate et sacerdotali gravitate, quan-

despectionem, non pro amore Christi, sed pro sola necessitate inopiae me illo migrasse credidit
,
;

poterat

flentes

consolari satageret.

egressuscumnobilisuocomitatu, dedicavit ecclesiam

in episcopatu Ratisponensi, ubi multitudo copiosa plebis, ad sex millia vel amplius computata, ei occurrens, confirmationis gratiam suppliciter ab

ideoque

verbum

salutis ex ore

meo audire contem-

quamdam

nens, repulit.

oliiim

imli

liiraite )is-

40 Unde necesse est, ut, si tu, Pater veaerande, lucrum aliquod in brutis barbarorum pectoribus agere volueris, assumpta cooperatorum et obsequentium
nobili frequentia;
illuc

eo flagitabat; quam, desiderata

tione consecuta,

manus

ejns imposicoepit
,

mirum

dictu,

gratulari

in

jionis

wio-

sed

et

victus

et

vestitus

dtwi eiiocff.

copioso apparatu,

tendas, et qui

humilitatis

jugum effrenata cervice spreverunt, divitiarum gloriam reveriti.collasubmittent. Cavendum est etiam, ne quidquam de bonis eorum appetas; sed et, si

oblatum quid ab
restituas
;

eis fuerit,

majora quam acceperis

subisse.

ut per hoc intelligant, te non turpis lucri

Domino, et pro longiturna tanti patris vita prosperoque peregrinationis ejus eventu, Divinam exorare clementiam. Fuit enim in summa apud Deum et homines gratia, ita ut cuncti, ad videndam ejus venerabilem canitiem, sitienter anhelarent, et non solum manus, plenas munditia et assidua eltemosynarumlargitatesanctiticatas, verumetiam vestigia
ejus exosculari

gratia, sed solo Dei

amore opus Evangelii

:

summopere gauderent.
suis

Confortare igituretestorobustus
populi

tuenimmaximam

44 Post haec ad Cladrunense veniens coenobium,

honorifice

multitudinem

in

veram repromissionis terram

cum

exceptus est.

Nam

et

Dux

in

Bohemia
9

introduces.
reat
:

Nec
,

te

labor arduus et insolitus deter-

quanto pugna difficilior , tanto erit corona gloriosior. His beati viri monitis e, sicut ferrum inflammaturab igne, ita cor pii Ottonis sucquia

Boemiae Ladizlaus g honorabiles legatos suos illuc in occursum pii Patris praemiserat, qui ei debita
devotionis

reverentia obsequerentur,

ac ducatum

praeberent usque in praesentiam Ducis, adcivitatem

ubi Dux cum divae memoriae Meginhardo, ejusdem urbis Episcopo, omnique clero et populo,

censum

est, ut

nihil carius haberet,

peregrinationis hujus subire angariam.

quam arctam Hac igitur

illic

Pragam,

occasione

pius

Otto

Pomeraniam

evangelizandi

officiosissime
tulit,

eum

excipiens,

magna

ei

donaria ob-

gratia, adiit.
lecerit,

Sed quoordine, vel quem

fructum

quaeipse inususpauperum delegavit. Praeterea

consequenter, Deo favente, explicabimus. 41 Sciens ergo, omnia, quae in domo sine dispen-

praedictus Duxcertaseismansiones, usque ad terram

F
et

"ic,

6115

satione patris familias [fiunt,] nihih esse, opus

tam

diipositis,

arduum

absque Romani Pontificis auctoritate, prsevidit inchoandum. Ideoque missis ad Apostolicum Calixtum f honorabilibus legatis, licentiam evangelizandi Pomeranis impetravil. Qua impetrata, pius Otto, Bambergensis ecclesiaeet multorum monasteriorum, quorum pater et constructor erat,
nullatt-nus,

Poloniorum, constituit. Bolizlaus igitur Dux Poloniae, comperto viri Dei adventu, flere cnepit prae gaudio, moxque egressus cum omni clero et populo,
dilecto Patri nudis pedibus occurrit, tantaque

Polonia

honorifict

susceptus

cum

devotione excepit, ut etiam

filios

suos lactentes. in

humens

illi

obvios portari et vestigia ejus exosculari

juberet, sacraque ejus benedictione, per

manui imexpeteret.

positionem

contirmari

cum

lacrymis

statu

bene disposito, electis peregrinationis suse oomitibus, sumptis quoque tantae viae necessariis,
proposi*umi.teraggressus
est.

Erat enim Dux ipse Christianissimus, amator pau-

perum

et piissimus

innpuro cunsolator,

bumilitatis

Multi vero de Clero et

tamilia Bambergensi, nimio piissimi patris sui

devincti,

amore

ad

locum Michilveldensem

eum

fuerant

omnibus amabilis, congregationibus fidelium et domiciliis Sanctorum, magisquam urbibus exstruendis, operam d.ire solitus.
et caritatis virtute

prosecuti, cupientes, vel tantillo tempore, amabili ejus pnesentia, et doctrinae suavissimae desiderabili

45 Post

hasc,

gubemante Deo, prospero

itinere
Otts

eloquentia recreari. Quos ille, monitis salutanbus instruens, ad pacis et fraternae unanimitatis con-

usque ad fines terrae Poloniorum processit. Cunique ad castrum quoddam, Uzda nominatum, quod est in 3 ciim suis venisset, comes confinio utriusque terra
,

Pomera~

ntx Sancto oecmrii,

cordiam, uberibus paternae consolationis reficiebat,

dicens inter alia
ll/OJ
:

Paulus, ductor ejus, praemisit nuntios ad Worciclaum, Pomeraniae Ducem, qui servum Dei Ottonem,

)i;a.

42 Quia pro amore Christi arduam peregrinationis b.uju.8 viam subire et lucrumaliquod in remotis barbarorum finibus propagare desidero, pacem relinquo vobis, pacem iterum atque iterum commemlo vobis. Hanc quippe Dominus et redemptor noster, ad pas-

apud eos faraa vulgatum celeberrima,

finrs suos,

evangelizandi gratia, adire insinuarent; cui tam pro

sue

sanctitatis

reverentia,

quam Domini

Calixti,
et

cujus missus erat,

omni devotione occurrerent.

monitis ejus seu praeceptisperomniaobtemperarent.

Quo

384
Litarigrod nuncupato,

VITA
ei

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

omnem
batnr,
civitatis

Quo mandato Dux Worcizlaus

AUC.TORE
1

accepto, in castro,

ambitum miserabiliter

circunifere

occurrit, honorifice illum,

cunctisque tam

manifestum Dei

iudieium

BBONB.

ut angelum Domini, excipiens. Cui pius Otto pacem Domini offerens, more etiam suo, munera pretiosa
obtulit, ut

pertimescentibus, novella plantatio in fide et religione Christiana magis ac magis convalescebat

temporalibus illum
satellitum

bonis

ad

amorem
in-

ccelestium facilius attraheret. Barbari autem,

stinctu
inimici et

ejus, videlicet sacer-

40 Progressus inde novus Apostolus Pomeranorum, venit ab urbem magnam Julin ubi Odora fluvius praeterfluens, lacum vastae lono-itudinis
;

Julinx

ar

p ts

dotum suorum, seditionem in plebe excitantium, in

filios

latitudinis reddit, illicque

loci illius

mare

influit.

Cives autem
pius Otto

pacis crudeli

impetu

irruerunt,

minitari coeperunt h.

Quo

viso,

mortemque Dux statim cum suis

crudeles erant et impii.

capitis sui ingressus

Unde

magno

illuc

periculo, certam

accurrens, contumaciam eorum viriliter repressit, et famulos Dei exterritos et pene desperatos, non

mortis exspectationem

cum

suis

omnibus habebat

Mos autem
beat, in
cis

regionis

illius est,

minime consolatus
qui vlteriu*

est.

singulis castris propriam

46 Sed et legatos suos pio Ottoni assignavit, qui

progressus,

per desertum magnum, quod imminebat, continuato septem dierum spatio, eum transduxerunt, ubi

quam quicumque asylum possidet. Illuc ergo pius Otto ingressus

et

ut princeps terra? in sedem et mansionem hafugerit, tutum ab inimi-

orationibus

laerymis

pro

conversione

gentis

grande venenatorum animalium periculum incurDeo protegente, illaesi evaserunt. Et rerunt. Sed post haecad stagnum quoddam venerunt, ubi occurrentibus sibi Pomeranis, quorum Deus corda teti,

Pomeranicae instabat. Sed tunc exauditus non est Julinenses enim calice furoris Domini misere ebriati audito servorum Dei adventu, sequenti die primo

gerat, etultro fide aclavacri salutaris gratiam expetentibus,

flens prae

gaudio,

primitias novi

gregis

ovili Christi adjecit.

Altera die ad villam proximam

cum gladiis et fustibus tamquam ad latrones, dicentes, in vanum eos Ducis mansionem irrupisse, quasi illic pacem habituri essent cum subversores patriae, ac le^um
diluculo ad famulos Christi,

exierunt,

divertit, ibique plures,

Dominocooperante, secundae
initiavit.

antiquarum, extranei ab hac pacis conditione, Deo-

nativitatis
firitscum

Sacramento

Tertia die ad Piritvenit, ubi cives

scum primum Pomeraniae castrum

eis

ejus ad fidem exhortatis, quatuordecim dies mansit,

nimirum
loca

invidentibtis, et

servum Dei ad
consilio

alia

Vix interventu ac E multimodas injurias vivi evaserunt, et extensis anta castrum tentoriis, septem diebns illic morabantur, quotidie per internuntios
edicto censerentur.
suffragio Ducis, post

rum suorum

migrare

compellentibus, seque
et

novam hanc
non

utriusque Ducis,

id est Bolizlat et
si

Wortizlai, reqtiiChristianaa jujjum

legem sine primatu

majorum suorum

rentes a Julinensibus,
subire deliberassent.

fidei
illi,

posse aggredi testantibus.

Sed

sacerdotum suorum

47 Tandem, pio Ottone assiduis pro salvatione

inde
pervenit,

depravati consilio, nullatenus sanae doctrinae pvae-

Caminam eorum precibus insistente, spiritu Dei, qui ubi vult spira*, et cui vult miseretur, tacti assenserunt et
;

conem recipere volebant

50 Accidit quoque
quae
illi

quin

immo
loco,

de

finibus

suis proturbantes ejecerunt.

in

jugo

fidei colla

submittentes, baptizati suntquotquot

eodem

servum Dei
arustin
'<">""

erant pneordinati ad

vitam. Itaque in

nativitate

gravein et suo nomini indignam subire jacturam,

Camiu dictum, ubi sedes Ducis est, pervenit, ubi multum tempus, id est, quatuordecim hebdomadibus i ve! amplius
sancti Joannis Baptistae ad castrum,

maiorem apud Deum

retributionis

asternae

mn
fljl

Vft.ft.fl&flfAIA

pariebat gloriam.
ditionis,
in

Nam

rusticus quidam,

filius

per-

praedicans, ecclesias de ramis

plantatio exigebat, composuit; et

fantes, cooperatores

arborum, ut novella ipse quidem inviros ac

diensqne
rit in

silvam ad pnecidenda ligna ierat, recum plaustro lignis onusto, viri Dei occurubi

loco,

magna

cceni

profunditas erat. Et

autem

sui

mulieres.

ad Christum confluentes, baptizabant.

catechizatione
uot
tngens,

Illic

ergo in

nimia furoris armatus insania, instinctu se possidentissatanae, arrepto validissimo ligno, caput servi
Dei perfringere nisus est. Sed secus accidit. Domino

requisitum est a mulieribus, quod infantes necarent. Nam crudelitate paganica, puellas

prxdicationis
fructlts.

necare et mares reservare solebant, et pro hoc

scelere specialis pcenitentia eis injuncta est. Singulariter

enim pium Ottonem ad multorum aedificationem conservante, nefandus ille homicida, sanctum ejus verticem attingere non potuit sed ingentem ei in:

abluebantur fonte, oppansis circa baptisterium velis, tanto ab invicem semoti spatio, ne ullius scandali hinc oboriri posset occasio /,. Prcedicationem vero pii Ottonis signa et prodigia confirmabant, quae hic iuseri ordo relationis exigit.
femiiise, sacro

ergo

viri, singulariter

ter scapulas ictum dedit, ita ut pronus in coenum laberetur, caputque illud, reverenda canitie hono-

randum, cum toto corpore luto fcetidissimo turparetur. Servus autem Christi e luto extractus, gratias
pro contumelia agebat, dicens Gratias tibi Domine, quia etsi amplius non erit, tamen unum pro amore
:

48 In eodm castro Camin mulier quaedam, noMtihcr Doiutnica laborans.

tuo ictum accipere merui.

deseruit Deus

Verum non usquequaque

ejus tanti
;

bilitatc et divitiis

famosa, sed inimici

Apostoli sui

suasionibus

famulum suum, pro nomine

Deo exosa,
lelat.

piissimi

doctrinam

pro

nihilo ducebat, et, verba Dei postponens, sequi

no-

quinimo delendiscriminis acerbitate laborantem sorem illi , et adjntorein in opportunitatibus in

tribulatione, illustrem virum,

Unde

inter alia contemptus et transgressionis

die,

nomine Nedamirum,

indicia,
tificis,

Dominica

juxta praeceptum beati Pon-

cunctis feriantibus, ipsa in agrum egressa, metebat, et reclamante ac reluctante ejus familia,
irreverenter et mfrunito animo, ccepto operi instabat. Sed pius Dorninus, qui praedicatonbus suis
polliceri dignatus
est,

destinare dignatus est. Eratque vir ille divitiis et potentia inter suos opinatissimus. antea quidem Saxonia factus Christianus, occultus tamen, propter

metum paganorum. Hic omnem

caritatem et humanitatem,
ita

pio Ottoni exhibuit

dicens

Qui vos audit,

;

me

audit, etqui vos spernit,

me

spernit

evidenti mi-

hilaritate prosecutus, oneratas, alacriterprasberet.ac ducatum

ut abeuntem raagna copia tres naves, victualium

ei

adurbem

ratulo ad correctionem aliorum, despectionis hujus

rnortr punt-

vindex et castigator factus

infelix,

est.

Nam dum

mulier

exhtberet. Stetin, usque in amem Ducis, officiose JuIpse vero, accepta benedictione, ad cives suos
linenses

tur

solo inclinata, pertinaciter operi sola insisteret, ac famtliae suae, cur eam adjuvare negli-

clam

rediit.

Apostolus

itaque

Pomeranotuto in loco
(

comminatione exprobraret subito collapsa retrorsum, dicto citius exspiravit, magnumque astantibus horrorem incussit. Moxque a
geret, garrula
;

familia plangente et ululante,

loculo imposita, per

rum, continuis novem hebdomadibus /, praedicatioms diu multumque in opere Dei et verbo Dei opportune, importune instabat; tamdemque, conversionem efgratuita praveniente clementia, ferae gentis obtinuit hoc modo. b

AN-

DIE SECUNDA JULII.

vit.

388
et orante,

Sed Apostolo Pomeranorurn genua ad Deum

ut,

ANNOTATA.
a

fleetente,

ubi
ille

abundavit iniquitas,

AICTOIIK
t.imNk

superabundaret gratia;

timore simul et amore

:

AUud

hic

j.ronus

liistoria,

plane exordium a Sefridiano ; alia de^qua Sefrulus non meminit. Ceterum

Dei tactus,

de rei veritate dubitari

diserte

testetur Ebbo, se

omnino non potest, cum rursus ex ore servi Dei Udalrici

etc.

superna voce diceretar Domuzlae, quid me persequeris ? Olim qnidem debui perdere te sed Otto servus rneus oravit pro te, repente de lupo agnus hoc est, qni fuitdevastaet ei
: ;

tamquam

saoerdotibus audivisse
b

tor, factus

est

veritatis

defensor

et

propagator.

De Bernardo

islo nihil alibi legere

memini; sucfelicior
et

Compunctus enim,

et totus

lacrymis infusus, pio

cessum apostolalus ejus hic habes,

qno longe

Ottoni, humili adgeniculatione pr*sternitur, indul-

Ottoniana prsedicatio, tametsi in curribus

in equis,

imo
c

el

principum terrore

et

potentia adjuta.

gentiam ab eo et locurn poenitentiae flagitans. 52 A quo benigne sutceptus et paterna benedictione consolatus, secreta confessione innotuit, se ejui exemplo

De

S. Adalberto egimus in annotatis ad Sefridum

litt.

lib. 3, cap. 3,

c.

majores nostri, inquit Jaschius, honorare voluerunt Julium, cujus virtutes ac labores ubique praedicabautur, ut visa hac statua, illius vestigia
d Ita

Saxonia baptismi gratiam percepisse, sed astutia inimici, tanta divitiarum mole in barbarica
olim in
terra sibi accedente, fidem Christi inter idololatras

celeros converilt.

servare non potuisse.

tus gentilitatis

Ex

eo igitur, abdicato peni-

premerenl, e Palhetica

etc.

Vide ibipag. 478.

i/la

Bernardi
incendit,

oralio,

S.

Ottonis ani-

validissimus

verum etiam docuit, quo pacto cum fructu annuutiandum esset Pomerunis Evangetium
f

mum

non

solum

quam impugnaverat, propugnator factus est; et plus correctus profuit, quam errans laeserat. Statimque omnis familia ejus cum gaudio novae regenerationis lavacro perfusa est, scilicet animae plusquam quinerrore,
fidei,

Sefridi errorem alibi releximus,

primam

lianc mis-

sionem ad Honorii

PP.

tempora revocantis.
Ottoni

cis suis,

h
cibus

Cum
et

eo

Duce necessitudinem aliquam S.

Sed et propinqui ejus et amici cum domestiexemplo ejus provocati, fidem receperunt; sicque factum est. ut, de die in diem crescente
gentae
fidelium, tota
rivitas

intervenisse, docet noster Bohuslaus Bulbinus, de

Du-

numero

cum
illic

adjacente pro-

Regibus Bohemise pag.

87, Miscell. parte

vincia, fugatis idololatriae tenebris, splendore fidei

altera.

illuminaretur. Mansit itaque

post Praedicator

h Vide Anonymum Scfridianum num. 58.

i

per instantera
pulis baptismi

hiemem,

et confluentibus ad se poIocis

Hsec

si

vera sunt, debuit S. Ottn Caminse hseest

gratiam tradens, ecclesias in

sisse

usque ad mensem Novembrem, quod

conlra

opportunis construens, easque ministris ac sacerdotibus

Sefridum, qui Caminensi missioni solum

tribuit dies

XL.

k Apud Sefridum
tio

fusius et distinctius tota prsedica-

^.ommittens, omni ornatu ecclesiastico dilignter instituit. sed quia, sicut Dominus ore pro-

describitur, usque ad

num. 85,
etc.

qtio subjicilur

mi-

phetico

raculum de matrona metenle

1

glorificabo
Sefridus,

Hs

nos perducerent

ad

anni finem.

pro se
ciis

Quicumque glorificaverit me, eum, fidelem operarium suum, viriliter agonizantem, sequentium miraculorum indiprsedixerat
;
,

temporum rationem seque ac rerum ordiuern melius servusse videlur. Hinc uecesse, non puto,
testis

oculatus,

dignatus est illustrare.

errore
gentilitatis irretitae,
,

53 Matronae duae
aegritudinis

plures notationes ad ea expticanda coacervare.

molestia
officio

detinebantur

ita

ut

omni
sa-

Sanantur dux

membrorum

destitutae, morti jam proximae matronx.

CAPUT
siolus.

viderentur.
II.

Ad quas

pius Oito accessit,

verbum

Conversis Slctincnsibus, Julinam invitatur Apo-

lutis prout capere poterant annuntiavit, et sanota spe de misericordia Christi praesumens, pollicitus

QucBsitum Triglai klolum.

constilutis
in

suis revoecclesiis,

calus,

Pomerania

Bambergam

credere et baptizari vellent, non solum animae sed et corporis medelara et integerrimam sanitatem. Quod sine mora pollicentibus eis, servus
est eis,
si

revertilur.

Dei, oratione facta,

manus

capitibus

D
ret

suit et signo crucis commuDivit.

earum impoStatimque ipso

a
duplic;

omuzlaus quidam, corpore

et

animo ac divitiarum

momento

fugatis

doloribus

universis,

copia, sed et generis nobilitate inter Stetinenses eminentissimus, tanto ab omnibus honore et reverentia colebatur, ut nec ipse

morte, corporis videlicet et gaudio magno

occasio fuere.
regeneratae,

animae, per orationes

sancti Praesulis sunt absolutae, et

unda

salutari

cum

Dux Pomeraniae Worquidquam age-

multis salutis

reternas

tizlaus sine consilio et assensu ejus

;

sed in

illius arbitrio

tam publica quam privata

51 Julinenses autem, quidudum

veritatis praeco-

pendebantnegotia. Nam eximia urbs illa Stetin, quae tres montes suo ambitu inclusos habens, principatum omnium Pomeranire civitatum obtiuet, cognatis,

nem

a se

repulerant, cuin audissent.

Stetinenses

Julinenses

is fidem recepisse, nutu Dei mente compuncti, lag servum Dei miserunt. honorabiles ad revocandum

Sanctum ad
se iitvitant,

servis et amici ejus repleta erat. Sed et in aliis

circumjacentibus regionibus, tantam propinquorum turbam habebat, ut non facile ei quidquam resistere
posset. Sciens itaque pius Otto, utpote vir sagaci-

Quid, inquit, venistis ad me, hoAt illi. veniam expulistis minemquem inquitint, antiquam Patrum nostropetentes; Nos, rum et majorum legem, sine consensu Primatum,

Quibus

ille

visis;

odistis et

huuc fidei Christianae cum propinquis omnis plebs exemplo ejus attraheretur, toto conamine rhinocerotam a hunc, ad aransimus, quia
si

suis subjiceret,

hac Stetinensi nostra matropoli reveremur, infringere non praesumimus. Sed postquam Deus tuus Principes uostros sibi perte subegit, nos quoquos
in

dum
nec

in

coutendit.
facile

agro Domini, loro praedicationibus alligare Sed quia infrenis erat et dura cervice,
constringi poterat,

primum

filios

ejus,

que, omni remota diffidentia doctrinttm salutis excipere parati sumus. Quo audito, Antistes Domini, ei fidem positis genibus, Deo gratias egit, profectusque ouni suscipiunt.
,

absente patre, que cum filiis

sine

fidei sacramentis imbuit,

matremaudito

eis, et

debita

a Julinensibus susceptus reverentia,

in

Christo regeneravit.
ejus haec

Quo

Domuzlaus, prirao quidem graviter indignatus, quod

voluntate et assensu
acta essent,
velut alter Saulus persecutionem in servos Dei excitavit, et eos de finibus illis exterminare cogita-

viam errautibus aperuit et baptismi sacramento purificans, adoptivum populum Deo exhibuit. Computatus est autem numerus baptizatorum vigiuti duo millia et cenlum quinquafinta sex homiveritatis

nes, quos Pater sanctus, pro

ignorantia

et

eultu
rei

286
rei

VITA
insensibiles,
illis,

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

tatis,

u CTORE
KBBONK.

et similes factos

comparatos jumentis insipientibus ad rectum tramitem perduxit,

erroribus paganicis,
ratio-

et nullo

jam pene

usui apta; statimque exiparieti detranoctis canticinio egres-

liens

cum

gaudio, infaustum

munus

ct destructis universis

hit et abscondit.

Primoque

nabile Deo vivo obsequium exliibere docuit. Absque notitia etenim creatoris sui omnis homo pecus
est
b.

sus,

omni festinatione
:

Dominum suum

sociosque

cuneta quae egerat, replicat, sellam etiatn in testimonium fidei suae repraesentat. Apostolus
revisit

55
Apostasiam
vciitus,

Soli

autem Pontifices idolorum

viaj

Domini

itaque
sibi

Pomeranorum, habito cum

et suis ab

suis

consilio

resistebant, et multos servo Dei tendentes laqueos, cculte eum perimere nitebantur. Nam multitudine
plebis oottidie

quidem

hac requisitione desistenclum

justitiae,

censuit, ne

non tam zelo

quam

auri cuet

ad"fldem

convolante

sacrilegis et profanis

sacerdotibus

cum ad eum
,

nullus
pateret
longius

piditate hoc agere videretur. Collectis

tamen

adu-

accessus, confusi

et reveriti

a facie ejus,

principibus, ac natu majoribus, jusjurandum eis exegit. ut cultura Trigelawi penitus abdicaab
natis

extra

regionem illam secesserunt, et quocumque

ei

devenissent, invidiam

ac inimicitias excitantes,

maledicta in eum et probra congerebant. Cura vero ad sumni Dei gloriam. idolorum destruerentur imagines, sacerdotes Trigelawi, qui principaliter ab
eis colebatur,

confracta imagine, aurum omne in redemptionem captivorum erogaretur. 58 Plurimi autem Julinensium, pro negotiatione
retur, et

sua, trans mareabier*nt, qui audita civiura suorurn conversione, spiritu Dei praeveniente, aaraulatores

Dvaim eccksi ' s Julilt %

auream
et

fugati effigiem extra provin-

eorura facti

sunt, et ad metropolim suatn reversi,

C0Mbua

's

<

ciam abduxerunt,

cuidam

viduae,

apud

villam

modicam
set,

degenti, ubi nec spes ulla

requirendi es-

subraittunt; statimque a regi regura Otto illic constituerat, bappresbyteris, quos pius

Christo colla

ad custodiendum tradiderunt. Quae mercede conducta, quasi pupillam oculi sui profanura illud ita ut, trunco validissicustodiebat simulacrum
:

tizati,

civibus

suis,

Christianis legibus

initiatis,

Ecclesia autem, praecone veritatis in verbo Dei laborante, crescebat et conpari fervore

adunantur.

Trigelawum, pallio obductum, includeret, et nec videndi, ne dicam tangendi illum, cuiquam copia esset. Solumraodo foramen modicum, ubi sacrificium inferretur, in trunco patebat; nec quisquam domum illam, nisi profanos
mae arboris cavato,
illic

fortabatur,

Dominusque augebat

cottidie, qui salvi

nVrent per ipsum. Apostolus itaque Pomeranorura duas illic ecclesias constituit, unam in civitate Ju- K
lin,

Martyrum,

sub honore Sanctorum Adelberti et Wenezlai in loco ubi profani daemoniorum ritus
ut,

sacrificiorum

ritus

audiens inclitus
ria intentione

agendi causa, intrabat. Quod Pomeranorum Apostolus, multifasatagebat, quoquomodo illuc attin-

agi solebant;

ubi

spurca pridem commercia,

Christi deinceps frequentarentur mysteria. Alteram

extra civitatem, in campo mirae latitudinis et amoenitatis

,

geret, prasmetuens, quod et accidit post

abscessum
confirma-

in

veneratione

beatissimi

suuin, rudibus adhuc et

tii illud

necdum

in iide

Principis aedificavit,
statuit.

illicque

sedem

Apostolorum Episcopalem

in ruinam futurum. 56 Sed prudenter animadvertens, quod

si

illuc

idolum Triydatrum,

publicam profeetioDem indiceret, sacerdotes, audito ejus adventu, imaginem Trigelawi, rursum ad
remotiora occultando,
consilio,

abducerent,
comitibus suis,

sapienti

usus

quemdam ex

Hermannum
Cui

nomine, barbaricae locutionis

sciolum, et ingenio

59 Sed pio Doctore animarum lucris et ecclesiarum ordinationibus occupato, congregationes " fidelium, non solum in Bambergensi loco, sedetin pluribus coanobiis, pro longiturna tanti Patrisabsentia, sollicita exspectatione angebantur, et preces precibus, vota votis congeminantes, reditum ejus
'

a
ttts,

umm i n

sibus rcvoca-

acutum, latenter ad viduam illam destinavit.

etiam praecepit, ut barbarico habitu, ab sacrifican-

de toto corde desiderabant. Igitur p'us Otto, assiduis fratrum ac filiorum suorum legationibus contraire

dum Triselawo
itaque

se pergere

fiDgeret.
c

Hermannus
il-

non valens, cum apud Julinenses hiemasset,

sibi

chlamydem

et pelliolum

mercatus barba-

circa Purificationem sanctae Mariae, accepta ab

ricum, post multa arduae viae pericula, viduam

nibus licentia, unicam

phita
si

omsponsam Bambergensem

lam tandem conveniens, asserebat, se nuper, de procelloso maris gurgite, per invocationem Trigela-

ecclesiara visitare disposuit.

Quo

audito, plebs neo-

Pomeranorum,

in fide tenera, et

wi erutum
sacrificium

ideoque debitura
litare

pro salvatione sua desiderantem, ductu ejus, illo

tractus

pannis

infantiae involuta,

adhuc quanon mediocri dolore

:

mirabili ordine, per incogmtos viae

nisse. At.
illa
:

deve-

ab eo, inquit, es missus, ecce aedes. in qua Deus noster, robore cavato inclusus detinetur. Ipsum quidem videre et tangere non
Si

perculsa, lacrymosis precibus vestigia pii pastoris sed ambire, eumque apud se detinere conata est incassura. Ipse enim graves in terra sua diverso-

rura negotiorum causas sibi

imminere respondit
sciebat,

sed et

magnum anim

suae periculuro

si

truncum procidens, eminus foramen, ubi munus inferas, attende. Quod dura impoteris: sed ante

dum nova
prias oves,

de alienis gregibus lucra requirit, prosibi speoialiter assignatas, neghgeret.

posueris, reverenter clauso ostio, egredere, et,

vitae

si

tuae

consultum esse
patefacias

volueris,

cave ne cui-

quam hunc
57 Qui
nslu surHpere conatur.

sermonem.

alacer aedem illam mgressus,

dragmam

Moxque, adunata sociorura et cooperatorum turba, cunctos.quibus fidei verbum disseminaverat, circuivit et in religione Christiana tam monitis quam Caprecibus confirraavit. Primum vero castellum
;

argenti

in

erificasse

retraxit,

foramen jactavit, ut sonitu metalli saputaretur. Sed concitus, quod jecerat, et sputaculum pro sacrificio obtulit Tri-

min, exin Dodinensem locum, in honore sanctae ubi multos PomeraCrucis consecratum adiit, norum, de insulis maris reversos, ubi timore Bo,

gelawo. Deinde curiosius attendens, si forte negotinm, pro quo missus erat, exsequendi facultas suppeteret, animadvertit,
et firmitate trunco

lizlai

60 Nara Dux Bolezlaus,

resque Dei religione ac

Ducis occultati erant, baptizavit. sicut erga Deum

ita pietate insignis;

ctilto-

vja>aaa
ven
,.

imaginem

idoli

tanta cautela

erga

i,

impressam, ut nullo pacto eripi aut saltem loco moveri posset. Unde non mediocriter tactus dolore, quidnam ageret, aestuabat, dicens intra se; Heu quid tantum viae pelagus sine fructu peragravi Quid respondebo Domino meo ? Vel
!

aspentate, idololatras et aeruranosos, debiti rigoris annis, collecto fuit implacabilis. Singulis quippe
exercitu valido, terras
tur. Ministerio

paganorum devastare
fidei

sole-

bat, ut vel timore, jugo Christianae

vero

pii

Ottonis.

arma

subderenin pacem d
absconditi

quis credet,

me

hic fuisse,

cum vacuus

rediero?

Et circumferens oculos, videt sellam Trigelawi cominus parieti aflixam. Erat autem nimiae antiqui-

mutata sunt, cunctique de latibulis, ubi secuntate, erant, accepta per beatum Prassulem
prodeuntes, baptismi gratiam consecuti
sunt.
l

DIE SECUNDA JULII.

.

387
,

peractis,

Colubregam

petiit, ubi

ecclesiam in hono-

raque suppleri possunt. At quu reperiet

quo tempore
AUCTOBK
EBO>t.

re sanctae Dei Genitricis Mariae, choatam e perfecit et consecravit.

tis

dudum a

se

in-

Posthaec, visita-

Colbergensis ecclesia a Sancto fueril inchoaln f qux habel noster Balbinut, f Huc referri possunt,
citato

omnibus

ecclesiis,

Deoque intima supplicatione

tuperius

loco,

de

S.

Oltonis

cum Wladislan
agente, So-

commendatis, auctus benedictione Domini, Pomeraniam egreditur. Deinde veniens Poloniam, cum ingenti gaudio a Duce Bolezlao omnique clero et populo suscipitur. Aliqtamdiu ergo illic ab eodem
Christianissimo Duce humanitatis gratia detentus,

Bohemix Duce
bieslaum
I,

familiuritate, ulpote quo

filio

etiam proprio

preeterito, proceri-

bus commendaverit, et post se principera nomina verit. Hsec autem transacla opinor, mense Marlin

1123, cum Wlidisluus

anni.

iste

obieril

2 Aprilis ejusdem

similemque Ladizlao f Duci et omnibus suis, de adventu suo Iaetitiam magnam prasbuit. Tandern fines peregrinationis suae egressus,

Boeiniam

adiit,

Unde rursus confirmatur, quod in commentarm probavimus, primam missionem Pomeranicam susceptam esse anno 1124, absolutam sub finem Marlii
1123.

Michilvelth venit,ubi

occurrentibus

sibi

multis de

clero et populo Bambergensi,

Coenam Dominicam
Turstat adiit
:

g Melius,

coepta.

ceiebravit. Sabbato sancto Pasehae

sed ea die urbem intrare distulit. 61 Mane ergo primo Resurrectionis Dominicae,
,

LIBER TERTIUS
CAPUT
De
apostasia
variis
il>i

fasehale

reeer,d eos
tltur.

Bambergensem ecclesiam geminata excepit laetitia, tam jocunditate Paschalis festi, quam etiam adventu pii Ottonis
tas,

1.

illustrata.

Convenit enim tota

civi-

novum

et populo

nostri temporis Apostoium excipiens, laudem decantante, dulcis in ore cleri

;

Sletinensium

et

Julinensium,

et

prodigiis. Resumilttra S.Ottone mis-

resonabat cantus

Advenisti

desiderabilis,

quem

sio, et,

Duce cum

suis converso, inter

varia

esspectabamus

in tenebris. Sic infinito stipatus ag-

mine, processit ad ecclesiam, cunctis ejns reverendam canitiem et angelicam faciem desideranter
intuentibus, et pedes ejus Evangelio pacisconsecratos, exosculari

pericula fides restituitur.

Jjeato Ottone Episcopo,

gentis

gaudentibus.

Quibus

ille

verbum
eructans

apostolatum,

ad

post primum Pomeranicaj sedem propriam feliciter De

apostasla

Dei,

quod numquam ejus

ori abfuit, solita

dulcedine,

Pomeraniam

Christi legibus subjugatem

reverso, duae ex nobilissimis Pomeraniae civitatibus Julinx. Julin et Stetin, invidia diaboli instigante, ad pristinas idololatrias sordesrediere; hac

Stetini et

annunciabat et cunctorum affectus ad consideranillo, quo ipse ardebat Exinde humanae vitae incertam attendens metam, illudque beati Job assidua meditatione revolvens, Nescio quamdiu subsis-

tamen occasione.

dam

divinae pietatis gratiam,

caritatis igne,

accendebat.

Julin, a Julio Caesare condita a et nominata; in qu:i etiam lancea ipsius columnse niira? magnitudinis, ob

memoriam

ejus, intixa servabatur;

cujusdam

idoli

celebritatem, in initio sestatis,

tripudio agere solebat.

et Si post modicum tollat rae factor meus ? omnia quae dudum inchoaverat, coenobiorum et ecclesiarum septaj/, quantociusconsummare accelera-

tam;

maximo concursu et Cumque verbo fidei et bap-

tismi lavacro mundata, idolamajora et minora, qua?

in propatulo erant
,

ignibus conflagrari ccepissent,

bat, ne,

si

quid in his neglectum foret, subtractum

de mercede sua postea doleret. Sed pio Praesule in divinis operibas insudaute, per invidiam antiqui
serpentis, tot
sibi

quidam stultorura modicas idolorum statuas auro et argento decoratas, clam furati, penes se absconderunt, nescientes quale per hoc urbi suae ferrent
excidium,
sicut infelix Achas,
qui,

animarum incrementa

in

Pomerania
abjectoque
et

urbe Jericho

succrescere dolentis, duse prsecipuae civitates

subversa

auream regulara quinquaginta siclorum,

Julin et Stetin apostasiam incurrerunt,

veri

cum

pallio coccineo, et ducentis siclis furatus est,

Dei cultu,
qualiter pii
sit

cervices suas daemonibus,

sit

non
per

et per

hoc se

cum
ad

tota gente Judaica anathemate

Deo subdiderunt. Hoc autera quo ordine

vel

factum,

obli^avit.

Nam

praedictam idoli
fervore

eelebritatem

Ottonis secundo Apostolatu,

gratiam Dei,

recuperatum, tertius

liber,

Domino

annuente, explicabit.

comprovincialibus ludosque et commessationes multiformi apparatu exhibentibus, ipsi, dudum absconditas simulacrorum

solito

concurrentibus

effWes
,

populo, inani

Iaetitia

dissoluto

repraesen-

ANNOTATA.
a Durior phrasis, sed (aeile condcmanda. Multa hic
rursus compendio

eos ad antiquum paganizandi ritum imputantes lerunt, statimque per hoc divina? correptionis plagam
incurrerunt.

63 Siquidem
occupatis,

ludis et saltationibus paganico

more
In hujus incendio.

percumt Ebbo

noster,

quse a Sefrisi

subito ignis Dei

cecidit de coelo super

do melius narrata sunt; (orte et a genuino Ebbone,

integer haberetur.

apostaticam civitatem, tantaque violentia tota urbs conflagrare coepit, ut nemo quidpiam de rebus suis
sed animas tantum suas salvare fuga pernici, sseviens incendium vix cupientes evaderent. Tandem vero, urbe sua ignis atrocitate deleta, reversi, invenerunt ecclesiam saueji Adeleripere valeret
,

b Qui

tolo

hoc libro

Jaschii, subjungit

Andreas extraneum (ere cnput ex Urspersecutus est

Ebbonem

gensi, ni fallor, pro

ipsi

majori parte

descriptum; estque

capitulum duodecimum, ex quo mateiiam egregiarum nolationum sumpsit Jaschius a pag. 480, sed
ubi denuo extra

berti,

perbeatum Ottonem
lapidis

illicinmeditullio, propter

oleam saltat. Utpote qui ex S. Ottose

nis praeclara

gestis, correctorem

declaret

aliorum

Episcoporum;
riperet.

reclius facturus, si

suorum scandala cor-

lignorum tabulatu consraritatem ex media parte, flaramarum vaporibus tructam, absumptam. Sed mirum in modum sanctuarium,
firmo

uitactuM

c Melius Andreas Jaschii pileolum. Tota vero his-

Ebboniana, aut ignota fuit Sefrido, auteam proetereundam putavtt ; sane circumstanlix illae cum
toria ista

schemate, id est aruadineto contectum manet sonfnerat, subter habens pannum linteum oppansum, ctuanum ; propter vermiculos ab altari arcendos, muiiino ab Quo ingenti viso ignibus intactum remanserat.

quod

viliori

ejus narratione

non conveniunt, ut suo

loco annotavi-

mus.

d Ul mullo fusius descripsit Sefridus a num. 95. e Multa cursim transiht Ebbo, qux ex Sefrido ple-

miraculo, tota plebs in laudem acclamabat, asserens. procul dubio verum hunc esse Deum qui in tanta ignis violentia, quae etiam lapides comminuerat, arundinetum, suo altari super congestum, reserva,

ver

388

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

67 Sed eo tempore quo civitas sua apostasiam incurrerat, idem praepotens vir Wiricus, copioso sex navium apparatu Danos infensos petebat et non praevisas incidens insidias, cum omnibus suis captus
,

Airioiu;

verat illaesum. Sicque, advocatis sacerdotibus Christianis, publicam egere peenitentiam, et abjuratis

EBBONE.

in illa se eri-

urbeque sua reaedificata, jugo Christi cervices suas submiserunt. Hoc modo divinae correptionis plaga salutem in urbe Julin operata est. 64 Stetin vero aruplissima civitas, et major Julin, tres montes ambitu suo conolusos habebat; quorum
idolis,

" Danu
captus

est,

sociisque

crudeliter

strangulatis,

ipse

solus

carceri traditur, collo, pectore, manibus pedibusque gravi catenarum nexu, quoestus dumtaxat
gratia

gunt
culi
:

sacrifi-

medius, qui

et

altior,

paganorum Deo Trigelao

quod aurea

dicatus, tricapitum habebat simulacrum,

cidari oculos et labia contegebat, asserentibus idolorum sacerdotibus, ideo summum eorum Deum tria

compeditur. Inhacarctissimareclusione compeditus' singulisque momentis, quanto ad mortis suppli Um traheretur, suspectus c; Ottonis Episcopi memoriam
(:
j

habere capita

quoniam tria procuraret regna

id

est, coeli, terrae et inferni; et faciem cidari operire,

animo revolvere coepit, et laerymarum imbre perhanc supplicem Domino profudit orationem Domine Deus qui nos ad cogmtionem
fusus, anxius
:

pro eo, quod peccata

tacens dissimularet.
tate, ad

hominum quasi non videns et Hac itaque potentissima civi-

per os sancti' Patris nostri Episcopi venire tribuisti, miserere et succurre mihi in hac
tui,

nominis

veri Dei

agnitionem per beatum Praesulem

nnocato

tribulatione,
licet

adducta, delubra idoloruin flammis erant absurapta, duseque ecclesiae una in monte Trigelai sub honore
sancti

per ejus beatissima merita. Qui rne indignum, de fonte baptismatis suscepit, ut si

ottone,

Adelberti,

alia

extra civitatis

mcenia,

in

veneratione sancti Petri, erant locatae; et ex hoc sacrificia, quae copioso apparatu et divitiis, sacerdo-

vera sunt omnia, quae ex ore epis de tua inestimabili pietate audivi, nunc in tam horrenda nrnrtis imagine positus experiar, et tuo raunere absolutus
deinceps ab hac piratica invasione desistam, tuaeque religiom strictius jugiter inhaeream.

tibu
et

et

fanis

idolorum
delicias

exhibebantur

ecclesiaa

Christi sibi vendicabant.

prioris

Unde commoti

sacerdotes,

dolentes,

pompae occasionem quaerebant, ut populum ad

cottidie sibi decrescere

08 His dictis, in somnum resolutus est, continuoquedilectumPatronum suumOttonem Episconum cernit, pontificalibus indutum et infulatum, et virca
pastorali

vlnculis
solvltur,

idololatnam, quaestus sui gratia, revocarent.

latera pulsare

donnientis. Qui de gravi

:

05 Accidit ergo raortalitatem magnam

sed unius
punitio alios reprimit,

civitati

somno
serve

supervenire, et requisiti sacerdot.es a plebe, dicebant,

abjurationis

idolorum causa
,

haec
nisi

eos

incurrisse,

eum compellat Dei vivi, quis te sic inopinatum hue adeo adduxit? At ille Propter te, inquit, veni Sur-e
evigilans, hac flebili voce
: :

omnesqne subito morituros

sacnficiis et solitis

Deos placarent muneribus. Ad hanc

antiquos
siniul

quanlorius, et sequere me. Cui captivus; Quomodo,

ait,

surgam,

vocem
ritus

statira

convenlus forenses aguntur,

ac

irretitus 1

Tum
,

requiruntur, et in
et

commune

profanus sacrificiorum
ecclesiae

erexit

eum

catenarum nexibus undique Pater benignus, signo crucis edito, statimque vincula ejus ccelesti virtute
tantis
:

superstitio

repetitur;

Christi ex

soluta ceciderunt in terram

et

surgens secutus
ait,

est

media parte 'destruuntur, cumque ad sanctuarium

plebs furibunda venisset, nonausaulterius progredi,

eum.

Cui servus Domini;

Ecce,

absolvit te
redieris

Christus, cui credidisti.

in terram

Memento,

ut

cnm

sumnium idolorum pontificem

caput et
culir.en Teutonici
Ille

sic

alloquitqr

Ecce

tuam, omnibus civibus

tuis legationem

quod nostrum erat, exsecuti sumus; tuum

Dei pro
officio

est, istud

meain perferas. Gravem quippe offensam Dei incurrerunt, pro eo quod

,

aggredi et
altius

cultu ejus neglecto, 'idolola-

profanare.

autem arrepta securi, cum

dextram
corruens,
testatus
requirit.

subito diriguit, et resupinus , clamore lamentabili dolorem suum proest. Accurrens vulgus causam doloris
librasset
,

triam repetere veriti non sunt, et nisi quantocius resipiscant, ccelestis irae vindictam, hic et in futuro
seculo multipliciter incurrent. His dictis, evanuit ab
oculis ejus.

At

ille

graviter ingemiseens

ait
ille

Heu

quantse potentiae, quantae fortitudinis est

et quis resistet ei?

Deus,

En

tingere

praesumpsi,
,

quia sacram ejus aedem congraviter percussus sum. Illis

vero

attonitis

et

quid

agerent,
ait,

inquirentibus,

60 At ille, cursu rapidissimo, venit ad mare. Sed quid ageret dubius, intra semetipsum variis cogitationibus aestuabat, dicens Quid faciani? Deus per merita Patris mei beafissimi Ottonis absolvit me ; sed quomodo tanta maris spatia sine navi
:

miraculose

inpatrtam
rcduclus

Pontifex eorum:
vestri,

yEdificate,

hic
et

domum
colite

Dei

transibo?
aspicit

Hoc anirao

volvens, in terrae noctis silentio,

se

juxta aedem

Teutonici

Dei,

eum

modicam coram

naviculam,

littori

sine

pariter

Wiricus

civis

ne forte indignatus, interitum huic loco quantocius inferat. Qui praecepto ejus paruerunt, et usque ad reditum piissimi Ottonis in hoc errore permanserunt b. 00 Sed interim non destitit divinae pietatis irovdentia quae semper conversionem errantium
diis vestris,
,

cum

vectore appulsam, in qua non

nisi aliquis

navigandi

gnarus, solus vehi posset.

haec

Quam

sine cunctatione

ingressus, pelago se committit, sola fide munitus, et

secum reputans;
si sic

Satius

duco,

in profundo

necesse est, interire, quam denuo in cruentas hostium manus incidere. Sed ascendente
maris,
eo in naviculam,
statim

Stetincnsis,

desiderat

paterna eos

lenitate

redarguere

per

queindam potentissimum de civibus suis, Wiricum nomine, mirabiliter ab hostium captivitate et maris periculo liberatum, quod nullatenus silentio praelereundu est, maxime, cum per absentem licet, beatissimum Pomeranicae gentis Apostolum, tam evidens miraculum Christus operari dignatus sit. Siquidem orientalis est regio barbarorum Pomerania, habens ex latere provinciam Danorum, mari interjacente, tantaque est maris latitudo, utramque dividens regionem, ut qui in medio imvigans serenissiina
die positus fuerit, vix provincias

simum

misit in mare, qui eura sine

Dominus ventum validismora ad littus

ad terram,

Stetinensis civitatis sineremige deposuit. Etegiessus cum laorymis Deo omnipotenti et beato

Ottoni debitas gratias exsolvit,

maximoque omnium

civium suorum gaudio et admiratione susceptus, omnem jacturae et ereptionis suae ordinem eis expoin portae urbis introitu, suspenderunt. Stetinenses vero, a malis praeventi sacerdo,

Qui etiam naviculam ipsam

suit.

in

testimonium

miraculi

hujus,

has ad instarpar-

vissimse nubis considerare valeat. Hic itaque civis Stetinensis frequenter in provinciam Danorum navigare et praedam ex ea agere solebat, sicut et illi
,

em^in errore durantes, quoadusque Praesul ipse, denuo eos visitans, ad viam veritatis revocaret. Quod quo
tibus, legationem pii Ottonis spreverunt, in

econtra

in

Pomeraniam crebras incursiones

piraticas

praesens narratio declarabit. 70 Igitur electus Dei Pontifex, audiens iniraicum Hlissionem bono semini zizania superseininasse, non est passus mpetety

ordine factum

sit,

faciebant.

Stetinenses claudicare in duas partes,

Domino

et

sanctu>>

idolis

DIE SECUNDA JULII.

sed petita benedictione a Domino idolis serviendo Apostolico Honorio d et serenissimo Rege Lothario,
:

389

bus exercitibus navali

et igni

et equestri, supervenit, et terras rebellium Luticensium invadens.cunctaferro

D M

TOK

barbarorum
apostatis, ad

fines

rursum adire

disposuit,

tam pro

vastat.

Ad

vesperarn vero
sibi

pro

alia

gente

sinum Ecclesiae revocandis, quam etiam Uznoym e dicta, quae necdum nomen

onustus rediens, carissimum

KBKO-IE rnagna praeda Iznoym, patrem Ottonem

/,ro'incue

cum
bat.

reverentia suscepit, ac

Uznoym

perduxit, nbi caput, per-

Christi audierat, jugo fidei subigenda. Praeparatis itaque viaenecessariispluribus, etiam verbi ministris
et cooperatoribus assumptis, in ccena

opportunam manendi
Statimque
terrae suae colloquium

et praedicandi quietern

habeubi

ducitur.

in Pentecost.e
in

generale Principum
loco indixit
:

Domini sacrapost confectionem Chrismatis et missarum tissima, solemnia devote peracta, jejunus ac sandaliis, sicut
altari astiterat,

eodem

convenientibus Timinensis aliarumque urbium prrmoribus, sapienter eos ad suscipiendum Christianae

fidei

ornatus, elato crucis vexillo,

iter
:

jugum
in

hortabatur. Ipse enim in pueritiacapti-

praedicationis

quod scriptum est speciosi pedes evangelizantium pacem, praediQuam cantium bona?Omnibusergofiliissuis amantissimum
arripuit, juxta

vus atque

Teutonicas regiones abductus, in op-

pido Merseburgensi baptizatus est. Sed inter paga-

Patrem cum lacrymis prosequentibus,

:

et prospera ei

nos vivens, ritum Christianae legis exequi non poterat ideoque gentem, cui praerat, fidei jugo sub;

unanimiter inprecantibus ipse fide armatus , et galea salutis munitus, civitatem inimici expugnare
aggressus
polim,
est.

jici

ardenter desiderabat. Considentibus ergo Principibus, Dux ita exorsus est.

79 Cernitis
f,

/,

dilectissimi,

quomodo Praesul hic

71 Venit igitur ad insignem illam Saxoniae metrodS. Korberl,

beatissimus, pro salute vestra,

divitias,

omnem

<|loriam

et Etjrtgia

divertit;

Norperto Archiepiscopo honorifice susceptus est. Deinde Habelbergense episcopium petiit. Quod tunc paganorum
ubi a

urbem Virginum

oratio quas apud suos habebat, reliquerit, et DueU adsvos. longinquas sibique ignotas adierit regiones, nec

propriis sumptibus, nec caris

suis

pro Dei amore

crebris incursionibus ita destructuin erat, ut Christiani

parcens, sed in

morteanimam

suara ponens, ut vos

Nam

nominis vix tenues reliquiae ibi remansissent. ipsa die adventus ejuscivitas, vexillis undique

a morte ad vitam revocaret, inexpertamet diffieilem

hanc subire non dubitavit peregrinationem. .Antea

quidera multi

circumpositis, cujusdam idoli Veroviti g celebritatem agebat. Quod vir Domini ut advertit, pro tali

verbum Dei

his partibus annuntiave-

runt, quos permalitiam vestram occidistis.

Equibus
,

errore compunctus, urbis moenia ingreJi recusavit sed stans in porta eivitatis, omni populo coadunato

etiam

uuum nuper

crucifixistis

m. Sed ossa ejus

capellani Domini

mei

colligentes,

cum

timore et

verbum

salutis

praedicabat, et abdicationem hujus

reverentia sepelierunt. Tales injurias

patri et

d silmm
tiansiens,

apud eos obtinuit. 72 Erat illic vastissima silva, qua diebus quinque transmissa, venit ad stagnum mirae longitudinis,
sac-ilegae superstitionis facile

Domino meo Episcopo

:

inferre

sed nec potestis

quia missus est

amantissimo non debetis, Domini Papae et

sciatis,
ei

Lotharii Regis invictissimi.

Unde

quod

si
ir-

ubi

homuncionem

parvae

insideutem

naviculae

contemplatus. copiosam ab eo piscium multitudinem

comparavit; sed ipse, argento aliisque speciebus

propositis,
nil

sibi

pretii

nisi

tantum

sal,

accipere

consensit.

Dicebat enim, septennio se

panem non
illius

sibi factum usque ad internecionem vos et terreputabunt, et ram vestram delebunt. Non est meum ad hanc vos religionem cogere n : quia, ut ex ore Episcopi au-

quidquam molestiae aut controversiae rogatum fuerit, ii qui miserunt eum,

a vobis

gustasse, sed piscibus tantum et aqua stagni

se sustentari.
homine in

divi,

Siquidemcaptaa Duce Poloniae eadem

non vult Deus coacta servitia, sed voluntaria. Quapropter unanimi consilio inter vos convenien-

provincia, ipse
medw stagni
nperto,

cum uxore sua

parvam
in

fugiens,

securi et

tes, salutis vestrae

causam

agite, et si
recipiatis,

verbum Dei
in

ascia sua sumpta,

Timinam, Vucem in

w mis ostendit:

medio stagni planitiem invenit, ubi aedificata domuncula, secure habitabat, tantamque siccatorum piscium multitudinem aestivo tempore congregabat, uttotahieme superabundaret, quibusetiam condiendis nonparvamsalisquantitatem a pio Ottone recepit. 73 Erat etiam illic barbarorura natio, quas Moriz h vocabatur. Haec audita beati Praesulis opinione ultro se fidei Sacramentis ab eo imbui expetebat. Quibus ipse benigne respondit, se quidem interim ad gentes sibi commissas tendere, sed post earura conversionem, si in hac voluntate persisterent, auctoritate et permissu Domini Papae, atque consensu
,

et

legatum ejusdem verbi

commune

decernite.

76 His auditis, principes et natu majores, opportunum huic colloquio locum petentes diu multumque ancipiti sententia nutabundi oberrabant ,
praesertim sacerdotibus, quaestus sui gratia, contradicentibus. Sed pars sani^r consilii affirmabat
infinitie

qui

omna

baptismi gratiam recipimt.

nimis esse insipienti*,

cum

totus

Rnma-

nus orbis, et circumpositae nationes Christianae fidei jugum subierint, se ultra abortivos a gremio sanctae

matris Ecclesiae abalienari, meritoque diligendum Christianorum Deum, qui per tot annorum
eos
sibi

curricula

rebelles

pertulerit
;

patienter

Norperti Archiepiscopi, eos impigre visitaturum.

Igitur veniens ad
belli

urbem Timinam, magnum

illic

nimisque verenexspectans conversionem eoruin detrectaverint. c.ulesdum,.si amplius jugum ejus

invenire. Tanine importabilem sese vindictam unanimiter cultum dem, divina volente clementia, abdicarunl, et baptismi gratiam flagitare
tis

apparatum, hostilemque Luticensium incursionem reperit. Nam Luticenses, quorum civitas

fano suo a gloriosissimo

cum

justitiae,

nuper

igni

erat tradita,

Rpge Lothario, zelo urbem Timinam

nitebantuf. Sed

idolorum

vastare, civesque

ejus

captivare

ipsi virilitei' eis resistentes,

Wortizlai Ducis auxi-

piissimus, flens pras ojperunt/ Quo audito, Pastor beo gratias exsolvit. gaudio positisque genibus, civitate, baptizatis prin77 Mnx igitur in eadem

k
" 1v

jam

lium requirebant. 7 4 Ipsa vero die adventus Praesjlis eximii.cives Timinenses'ante portam concionabantur k. Quidum vexillum Crucis et Ottonem Episcopum adventare

binos e presbyteris sibi Inde socii due cipibus universis, binos et alias urbes ante faciem suani Hologastam adhserentibus, ad
praemisit, uf populo conversionem principum, stiuminlromisii,

ictore

eminus cognoverunt, certatim ei occurrerunt, et moenia civitatis intrare coegerunt. Qui renuens uroem, idololatriae
sordibus pollutam, ingerd
,

que denuntiarent adventum. Quornm duo, Udalricus o religiosus presbyter S. /Egidii, et Albwinus
interpres viri Dei,
logost p dictam,
adiertint,

ante

opulentissiinam civitatem, Houbi ab nxore pr*fec;i

ita

portam
sitos

fixis tentoriis

habitabat, interimque accer-

urbis honorifice

suscepti sunt,

ut

pedes eorum
,

ad se primates plebis, ad fidem Christianam

summa
mensa

humilitatis

devotione

lavaret

statimque

roira praedicationis dulcedine provocabat.

tur Pomeraniae in

Dux igiauxilium Timinensium, cum duoI.

mirantibus

dapibus reficeret, apposita, copiosissimis eos stupeutibus, quod taet admodum

eis

Juhi T.

50

lem

390
lem
AICTOHF.

VITA
in

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

prandio, Alpraesidia ner nomine, qui am praecedens eos, portis delubri ipsiusappropinquaVat nesciens quo diverteret, andacter fanum ipsum
socii,

regno diaboli,

humilitatis et hospitalitatis
finito

retrogradum

iter secuti,

fugae

n
'

gratiam

invenissent. Taridem,

tunt. Clericus autem, Ditricus

EBDONE.

bwinus matrem familias secretius conveniens, indicavit ei causam adventus sui, et qualiter ad colloquium, Uznoym habitum, cuncti principes, abdicatis idololatriae sordibus, Christi gratiaminduerint. Haec
illa

ir'

rupit, et videns

audiens, adeo expavit, ut terrae procumbens diu semianimis remanserit. Quam tandem ad se reversam Albwinus requirere ccepit Cur Dei graliam adeo exhorruisset, cum magis laetari debuerit,
, ;

Gerowito, qui tum, quem contingere apud eos ilhcitum erat, arrepto eodem clypeo, obviam eis processit. Uli autem nimiae simplicitatis viri, censentes Deum suum

aureum clypeum parieti affixu m Deus militiae eorum fuit, consecra-

Gerowitum
ceciderunt

sibi

pio

matronx

pro eo, quod visitavit Deus plebem suam. "8 At illa Non pro hoc, ait, obstupui sed magis pro nece vestra, janijamque imminenti, contre;

occurrere , abierunt retrorsum et terram. Ditricus autem videns amenprojecto clypeo,

aufugit,

tiam eorum,

benedicens

Deum,
81
dies in

dolo,

muitcormeum. Nam magistratus civitatis hujus cum omni plebe dispositum habent, ut si uspiam
apparueritis, sine retractatione occidamini, et haec

manu odientium eripuit Apostolus itaque Pomeranorum

qui de

eos.

per septem
bra
'"'
c,estr<">-

eadem

civitate verbuin fidei disseminans, et Funuetdelu-

baptismi gratiam tradens,

eis praefecit
petiit.
:

doinus
patuit,

mea

quieta et pacifica,

quae semper viatori

erit.

Johannem presbyterum sicque aliam urbem Cohzegowam exmiri

artificii

sanguine vestro contaminanda

Nam

si

In qua magni decoris et

fana

magistratuum introitum vestrum deprehendent, hac hora domus mea obsidione vallabitur, et ego infelix, nisi vos tradidero," igne cum omnibus meis concremabor. Ascendite ergo in superiora domus meae, ibique latitate, et ego ministros meos,
aliquis

erant, quae cives ejusdem loci

trecentis

exstruxe-

rant talentis. Qui beato Patri pecuniam offerebant ne ea deleret, sed pro ornatu loci, integra [conservari permitteret. At Episcopus indignum esse] sa;

crilegas aedes

reservare

affirmabat,
apostasiae,

dicens

Post
erat

cum

exuviis vestris atque caballis

ad remotiores
)i-

discessumsuum materiam
infirmis

causam

ruinse,

villas

meas dirigam, ut
neque

si

venerint inquisitores,

exinde
Erclesiae

generari.

Jocundum

igitur

bere vox excusare possim,

stra,
Illi

caballi vestri

cum nec indumenta veapud me deprehendantur.

ejus gratias agentes, fecerunt ut docti erant. Statimque ministris oaballos eorum et vestes abducentibus, post modicum plebs

vero, piae provisioni

spectaculum ; [nam] aurificis manu caelata, deargentata sive deaurata, jain omnibus membris ignominiose truncata, per descensum cujusdam pontis, ad Christi gloriam, ignibus cresanctae

furibunda irrupit, et eversa domo q peregrinos illic furibundorum ingressos violenter ad mortem expetebant. Quibus manus evadunf. matrona, Fateor, ait, domum meam ingressi sunt,
et ego qui vel unde quo tenderent, explorare non potui. Sequimini autem, et forsitan comprehendetis eos.
:

manda trahebantur, astantibus idolorum fautoribus et magno ejulatu,utdiis suis succurreretur, ac iniqui
patri;e subversores per

pontem demergerentur,
sanioris
consilii

ac-

clamantibus

aliis
;

vero
si

econtra

sed refecti, velocius abierunt

protestantibus

quia

veri dii sunt, liberent se ab

,

essent, aut

imminenti periculo.

Ilh vero

Si, inquiunt. abierunt,

vanum
et si

est eos in-

82 Miraculum vero ingens apparuit in ipsorum fanorum dilapidatione. Subito enim, astante populo,
insolitae

(i

X moniis

sub

sequi

sed ipsi viam

suam pergant,

denuo hic

magnitudinis
sunt,
et

muscae,

quae

numquam

in

naaearm
diffu-

apparuerint, morti procul dubio iuvolvendos seiant.

terra

illa visae

magno impetu ex
tanta densitate

Et

sic inquisitio eorum, Dei nutu, cassata est servique Dei in solario matronae illius, velut alte-

lorum proruperunt,
vitatis

delubris ido- for ' IM y ""

omnem

"S

ci-

'

ambitum operiebant, ut pene lucem

diei te-

rius Raab, absconditi latuerunt.

Sacriftculi

tra caligine obducere viderentur. Sed et oculos et

labia universorum nimia importunitate vexantes non parvum horrorem aspicientibus ingerebant. Sed
,

diabolica
"stutia.

79 Causa autem inquisitionis hujus et tumultus, sacerdos quidam idolorum fuit qui, audita novae
;

praedicationis opinione,

ad callida argumenta con-

cum
tur,

violentis

manuum
tum

repercussionibus abigerendiutius insistebant

;

versus, cujusdam fani chlamyde et reliquis indutus exuviis, urbem clam egreditur, vicinama,ue petens silvam, praetereuntem quemdam rusticum insolito

nihilominus

donec

fidelibus laudes Dei

concrepantibus, Crucisque ve-

xillum circumferentibus, invisum monstrum, portis

apertis evolans,
locitate petiit.

occursu perterruit. Qui videns illum vestibus

idoli

agmine

facto,

Ruthenos summa veVv

amictum, suspicatus

Deum suum

sibi

apparuisse, in
:

faciem corruit, eumque talia dicentem audivit Ego sum deus tuus, quem colis. Ne paveas, sed surge quantocyus urbemque ingrediens legationem
, ,

Unde cunctorum sapientum judicio definitum est, hoc portenti genus daemonum expulsionem praesagare s ; quorum princeps Beelzebub
,

id est, vir

muscarum, Ruthenos, adhuc paganico

meam

magistratibus omnique populo insinua,

illic

ut si

errore irretitos, adiret.

discipuli seductoris illius, qui

cum Duce Worlizlao

apud Uznoym moratur,

tione morti tradantur
:

apparuerint, sine dila-

ANNOTATA.
a Palpabilis b Primi
hisloriae
isli

alioquin civitas

cum
ille

habita-

toribus suis peribit.

festinatione

Quod cum

rusticus
,

summa

fabetla, a Jaschio confutata pag.

488.

civibus

denuntiasset

illi

unanimiter

Ebbonis nume.ri serviunt conneclenise

et

adunati,

mandatnm Dpi sui peragere conabantur. Sed, ut praedixiu,u>, divina providentia servos suos abscondit , donec sequenti die pius OttoEpiscopus,
cuin duce superveniens, eos de latibulis produxit. 80 Sed nec ipsa die adventus Episcopi, tentatio

prioris

alterius

Pomerankse

missionis
ve.ro

qua>

omma

a Sefrido omissa sunt. Sequens

miraappelesl,

culum in Wirico, quem Sefrtdus Witscachum lat, xque ac Andreas JasJtii, alio loco relalum
ul
ibi

observavimus

Alterius clerici

pericutunt

per invidiam diaboli servis Dei immissa defuit. Advesperascente namque die quidam ex comitibus Episcopi, fanum ejusdem urbis considerare volen,

C Ita eitamin utroque Andrea; voluit dicere auctor,

exspectans.

tes,

minus caute pergebant. Quod cernentes de civibus, suspicati sunt, fanum igni eos
tradere. Et congregati seditionaliter,
eis occurrerunt.'

aliqui
velle

d Recte hic appellatur Honorius PP. qui potestatem feceril suscipiends alterius missionis ; uti et Lotharins, qui Henrico V successerat ab anno 1125.

cum tumultu

cus conversus

religiosus presbyter Udalriad socios ait Non sine causa con:

Tunc

Usedomiam vulgo Usedom. f Magdeburg,

e

inlerprelalur

Jaschius

"

indice

ut

expressius

loquuntur ambo

Anstro

gregantur

isti.

Sciatis nosproditos esse.

Quo audito

drese, apud quos non pauca interseruntur, quse

tn no-

DIE SECUNDA JULII

illa qux de MS. prxtermissa S. Norberlo paulo invidiosius dicla videntur. g De Verovito, Gerotivo, et Herotivo satis di-

391

stro

sunt,

prxsertim

vam

Christo aedificare coepit ecclesiam.

Ad

cujus

dedicationem

clum

esl

supra ad

libri terlii

Sefridiani cap. 1,

lit.

e.

h Qui
Jaschius,

in excolandis nescio quibus

yerris nimius est

rem

se

dignam

facit,

dum ad

elucidalionem

ejusdem princeps, Mizlaus nomine, venisset; qui dudum [curn] aliis pnrnoriEBO*E. ,\orx ecclui* bus, ad colloquium Uznoym habiturn baptiaroi dedlcaiioni gratiam perceperat; his outn beatus Pontifex per mlenlut. interpretem allocutus est verbis Fili carissirne,
loci
, :

cum

hislorix, geographicas patrix suse

et

nolas ndjicil, gentes

quem ego

in

Chnsto per Evangelium genui, dedia Hizlao

urbi-s

describendo,

quas vellem uddidisset quoque

e.t

circa

silvam vastissimam
vocat

stagnum mirae longi-

nem

catio haec exterior, interiorern tni cordis dedicatiorequirit. Tu enim es templum Dei, ubi Christuj

tuflinis,

de quibus numero prsecedenli.

Timinam

in

indice

Demmin. De

Lutitia fusius agit

pag.

480.
i

De

ea

Lolharii Regis expeditione, frustra

forte facta fuerit

alibi

lucem quscsivi;

pruisquam in Regem
per
se aul
:

per fidem inhabitare dignatur, et si domum cordis obtmcl tui sic ornare volueris, ut Deo, qui inspector ejus est, mansio illa placeat, cum gaudio spirituali hanc exteriorem peragere potero dedicationem. Qui compunctus his verbis, flebili voce respondit Quid ergo
:

esset electus, avt saltem paulo post,

per suos,

faciam,

dvm anno 1126

pag. 1008, ubi

in

Bohemiam

profectus est

quo adduci

Deus domum pectoris mei inhabitare dignetur? At ille Hoc est, ait, quod moneo, ut
ut
;

poterunt verba Engelhusii tomo 2 de Script. Brunswic.

ait,

Regem

Polonise Lothario de
fecisse,

Posti-

secreta conscientiae tuse scruteris, et si cui aliquid per violentiam rapuisti, digne restituas. Si quos

meranis

et

Ruginnis homagium

sub certo

pendio annualim solvendo.

Tum
qux
hic deside-

causa pecuniae captivasti, pro honore Dei absolvas. ille Nemini, inquit, violentiam exhibui sed
;

captivorum
tibertatcm.

k Alii legunt conventus forenses agebant, pluraque iterum hinc

rantur.
1

captivos

multos penes
Cui

me
;

habeo,

graviter

mihi

et

inde admiscenl,

obnoxios.
nit plures

inter eos sint

Vir Domini Require, ait, si qui Christiani. Et cum requisisset, inve-

Videalur hxc oratio fusius deducla apud Sefridum

ubi a Sancti dotibus, canitie, virtuttbns et

num. 124,

statim,
obtulit.

ex Danorum regione Christianos. Quos omni debito absolutos, beato Patri nostro

imoapud Gretserum pag. 310, upud Jaschtum pag. 176, hstc inserunlttr : Nam et ipse Romani imperii Princeps, cuncti primates,
nobilitale arguit orator;
et

Ad quod

servus Dei gratulatus

Quas,

ait,

loco*patris

eum

venerantes, consiliis ejus obaudire

per omnia satagunt. Unde Jaschius in indice posuit

Otto Episcopus, Princeps Imperii honoratissimus.
Ast ego hic per Prtncipem imperii Cxsorem ipsum intelligo, et
et

gratum Domino sacrificium, ut paganos a etiam, captivitate depressos, absolvas, quo facilius jugo fidei colla submittant. Et ille; Multorum, inquit, criminura rei sunt isti, et damna mihi non ferenda intulerunt [sed] juxta verbum tuum, Pater amantissime, absolvantur. His auditis, Otto
ccepisti, perfice
:

hoc vere innuit

possit,

vitse istius

auctor; qttamquam

pius

cum

lacrymis gratias agens, Nunc,

ait,

ac-

Principem scopus Bambergensis fuit.

admitti

fuisse imperii,

qua Epi-

ceptabilis erit

Deo

haec

dedicatio; quia hospitium

cordis tui ad inhabitandum

fitisse,

Domino

dedicasti.

Et

m Non
at

dicit

Sefridus, aliquem cruci offixum

haec dicens, solemnia dedicationis exorsus est.

Ebboni, ex Udalrici ore id referenli, plane credenexislimo.

84 Nutu autem Dei, ex iraproviso cineres defuerunt, et jurantibus

ministris, pridem se eos in sed

dum
n

dum cim-

Ad

hxc.

vide,

si

lubet,

annotationem

Jaschii

circuitu altaris collocasse,

mirum

in

raodum, nec
potuit.

res quseruntur

pag. 490, timentis, opinor, ne aliqttando laeretici ad

Ecclesise

signum excessionis uspiam inveniri

Tunc

matris

suse

gremium

redire

compellantur.

Ambse S.

Oltonis misswnes salis oslendtint, singularia

fuisse adhibita;

presbyter Udalricus, spiritu Dei actus, ad subterraneum quoddam babitaculum pro cinenbus colligendis velocius abiit. Cujus introitu audito, captivus illic latitans, voceni cum gemitu emisit, et manum

media ad Pomeranorum conversionem

qux porro etiam

docebtt

a potestate

laica

olim

usitata sint,

Ludgvicns

Thomassintts, in opere Dogmalico-

historico, de mediis,

omni tempore
Ecclesix

adhibilis,

ad firmanunttatem,

de cavea protraxit. Obstupefactus 1'dalricus accessit videre, quidnara hoc esset, viditque juvenem mirabiliter collo,

dam conservamlamque
gallice edilo Parisiis

Calholicse

pectore ac pedibus ferro inclusum. Et

:

1703.
,

accersito interprete, haec ab eo audivit

cujus
relatione S.

o ls

haud

dubie

ex

Oltonis

vitam adoinavil Ebbo.

p

Serve Dei, tuam, ut educas me de gravissimo captivitatis hujus jugo. Ego enim
miserere mei, et
raitte

manum

Hodie Wolgast

cetera habes

apud Sefrulum a
et

sum nobihssimi Danorum

Principis

filius,

et

Dux

num. 131. q Lege cum

tantes
r

utroque

Andrea

omnia scru-

b Mizlaus pro quingentis marcis b, a patre nieo sibi repentur dandis, hic me inclusum retinet. Quo audit", Udal- rinctus PriKricus

plane

Apud Sefridttm num. 134 Theodoricus, quod synonymvm est. Ibi Chozegowa ahler etiam

niens

ad Episcopum redit, et secreto eum conveNon sine causa, inquit, hoc imp^dimentum
nostiae
accidit
;

cipis rdius:

dedicationi

qui

nutu Dei, e_T o

inflectitur, uti et id gcnns ulia minoris momenti, quibuS chnrtam implere, operx pretium non judico. f Sic etiam Andreas Jaschii, aliqna inserens, qux

reclusione gravissima fihum Principis Danwum inveni, dum pro cineribus colligendis abissem, et non
poterit rata

esse

dedicatto,

nisi

hic

cum

reliquis

Ebboms estte non videntur; allero Gietseri Andreu Sefridnm idenliiiem describenle Srpe deploro, tn
vere

absolvatur.
ait, tauta pra-stitit 83 Cui Episcopus; Jam quod non facila praesumo, eura amplius nec puto quemquam Principnm in interpellare Teutonicis partibus tam exorabilem esse, sicut hic alienigena. Seoreto tamen eum convenite, et forsitan
,

quo etiain
soluto,

messem sinceram, non

misisse.

xqite sinceras iiianus falcem im-

nobis

CAPUT

II.

Mira Wizlai in captivos misericordia ante ccclesia; dedicalionem. Boleslai cttm Duce reconciliatio. Stelinensium perfidia corrigitur,
cjcctis sacrificulis.eorumque delubris eversis.

licet grave sit negotium. Udalncus assumpto Adelberto, viri Dei interprete, de turba eduxit Mizlaum Principetu, et primuin pacis Christi verbo salutans, requirit, si omues captivi

acquiescet vobis
itaque.

-T

ius itaque praedicator, destructis idolorum fanis, e t populo sacrae regenerationis fonte innovato, no-

Cur, ait, non potest Cur Apostolumejus, negando etdissimulando.contristas Ecce impedimentum dedicationi huic tua dissiuiulaejus relaxati essent.
fallere conaris

Quo

dicente, Etiaiu
falli

Christum, qui

>.

tione

392

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

Pomeranorum,
cuniae
in

die repositi, A tione fecisti. Siquidem cineres hesterna nutu divino disparuerunt, et dum cooperator Domini AICTORK F.BRONK mei Udalricus, non casu, sed Deo sic disponente, ad requirendos cineres abisset, invenit captivum tuum, quem Deo, cui omnia patent, occultare voluisti.

quantitatem

testimonium pacis, mao-nam super altare beati Adelberti

illic

I)

Martyris, Canonicorura

futuram, obtulit,

et itinere,

servientium usibus prnquo venerant, cutn nio

86 His
succedit dedicatio.

auditis obstupefactus Princeps

aliis

captivus singulariter prse omnibus

Hic, ait, mihi ob-

Ottone Uznoym rediit. 89 Erant autem trans mare barbari, crudelitate qui Verani d dicebantur et saevitia singulares
,

Ideoque peto, ne causa ejus manifestesed magis in subterraneo habitaculo inclusus tur reservetur. Cui servus Dei Udalricus; Absit, in-

noxius
;

est.

quit,
ita ut

ut tanta pietatis opera, quae

Deo

exhibuisti,
sis
;

illo tendere disponeret ab omnibus, vitam ejus desiderantibus, inhibebatur ^Egre tamen ferebat Episcopus, quod nullus ex comitibus suis hoc opus aggredi volebat. Ipse vero martyrii ardore flagrans, quadam die, secreto col-

Cumque

vir

Dei saepius

Veran,,
.

Pergere pr
hibitxu

etiam Domino
fiet

meo Episcopo

admirationi

et honori,

Quid ergo

hac una crudelitate pereant. Cui ille de quingentis argenti talentis, a patre

lectis pontificalibus exuviis colloque impositis, solus ad Veranos tendere ccepit, et navem ibi fortuito

ipsius, pro incomparabili damno mihi illato, exsolvendis?Ad quod famulus Dei Habet, inquit, Dominus, unde tibi centuplum haec restituat. Tunc
:

praetereuntem aspiciens, naulo dato, eam quantocius ingreditur. Quod Udalricus animadvertens, sociis confestim indicavit. Illi pernici cursu eum inse-

demum
corpus

in semetipso

Mizlaus Princeps, gravi suspirio frendens Deum, ait, testera invoco; quod etsi
;

quuntur, primusque Adelbertus interpres eum comprehendens, invitum ac renitentera retraxit. Qui

meum
:

pro nomine ejus martjTio consecra-

rem, non amplius quid, nec animo meo gravius, agere possem quam quod hunc, tanto mihi debito obnoxium, quem nullo pacto relaxari decreveram, nunc animo meo violenter reluctans, pro honore Dei omnipotentis et amore Domini mei Episcopi
absolvo. Statimque, missis satellitibus suis, de er-

ingemiscens seque deprehensum acriter doviae socios habuit. Qui nimiura ejus fervorem considerantes, nefas censebaht, eum
altius

lens,

paucos hujus

revocare, aut incomitatum relinquere.

ingressi,

Navem

ergo

cum

civitati Stetinensi

appropinquassent,

speculatores, eos agnoscentes, ingenti strepitu antiquum erroris magistrum supervenire acclamabant,
cui cum gladiis et fustibus occurrere, et ad mjuriam deorum vindicandam, indigne tractare expediret.

gastulo
altari

eum tenebroso

produxit, et manibus suis

superponens, holocaustum

suavitatis obtulit

Domino,

et

eum in odorem moxvincula ejus solvi

mandavit, cunctis, qui aderant, prse gaudio fientibus, Deumque, pro tanta viri devotione, benedicentibus.

visset, intrepidus ac calore fidei

90 Quod famulus Dei cum per interpretem agnoarmatus e, Crucis

Stetinum
appellit,

TaDdem

igitur Christi Pontifex Otto officium

vexillum erexit, pontiticalibus indumentis sese praparavit, eisque obviam ire deliberavit. Primoque
ecclesiam Principis Apostolorum, quam ante portam ejusdem urbis exstruxerat, ingressus, debitum persolvebat obsequium jamjamque praestolans barbarorum occursum, suamque in Christo consummatio;

dedicationis, laetiori

quam

cceperat exsecutione, ad-

implevit.

87 Eo tempore
Soleslaum Pomeranis
infestum,

cDux Polonorum

Bolizlaus/olim

graviter a gente

nem
illa,

illo

Pomeranorum offensus, expeditiocum manu valida indixit. Quo nuntio gens

Primates et natu majores, ad Apostoejus

nem.

Illi

vero post raodicum,

diu

tumultuoso strepitu
haesitantes, et

noviter in fide Christi erudita, non mediocriter

portis erumpentes,

multumque

'est perterrita.

inter se

lum suum confugientes,

magnopere flagitabant
:

quidnam agerent conferentes, tandera nutu Dei timore perterriti via qua venerant confusi
,

auxilium. Quibus Pater piissimus

:

Nolite,

ait, ti-

mere vos tantum state ln fide. Ego autem Ducem Polonorum adeam, eumque ab intentione bellandi, Deo auxiliante, avertam. Et confestim, ascitis viae
sociis,

regrediuntur. Illoigitur die et sequenti sabbato, in eadem ecclesiacum suis theoriae vacans, horam passionis sitienter exspectibat.

scente,

Dominica autem primomane, post completa Missarum

Pontificali

illuce-

solera-

phitam

Udalricum, vice sua, et confirmandam neoplebem Uznoym reliquit. Ipse vero ad

,

nia, Otto servus Dei,

redimitus infula,

Ducem Polonorum, ut condixerat, ire ccepit. Cujus adventu Dux comperto, benigmssimeeum suscepit. quia et antea eum familiarem [hamerat.] Agnitis
vero causis itineris
constare
,

Crucisque vexillo pruelato, evangelizandi gratia in turba processit, Udalricum vice diaconi dalmatica

indutum, et Adelbertum
illic

in loco subdiaconi, aliosque

I
vlA intrepit

verbi Dei cooperatores sibi assuraens. Erant autem

respondit

Non ex
,

facili sibi

ut expeditionem illam tanto tempore propositam, intermitteret; sed pro nihilo sehabendum deinceps ab omni populo suo, si Pomeranorum

Ducem, tam graviter sibi obnoxium, debito talione non repercuteret. Cui Episcopus Noveris, inquit, fili carissime quia si novam hanc Christi Ecclesiam, belli turbine conquassatam, fidei jugo abalienaveris, in tremendo examine I)eo rationem positurus eris. Sed ego pro ovibus mihi creditis, mortem excipere
:

pyramides /'raagnae, et in altum raore paganico muratae. Coadunato itaque populo, pius prsedicator, super unam cum sociis suis ascendens pyramidem, per interpretem suum Adelbertum, ccepit errantibus viam veritatis aperire, et nisi ab hac resipiscerent apostasia, aeternum comminari interitum. 91 Praedicante autem eo, ecce pontifex idolorum

apostatas

arguens,

larbarormn
hastis
tur.

anhelus cucumt, multuque sudore confertissimam irrepens turbam percussit, ac servum Dei obmutescere magni clamoris virtute imperavit. Ipse enira cura suis priori nocte, in nece Episcopi, summo Dominicae crepusculo conspiraverat; sed Deo ordinante,

impU-

paratus sum.

88 Ad haec
placat et cum Duceconclliat.

ille

Si, inquit,

Pomeranorum Dux

per semetipsum mihi occurrens, humiliatus veniam deprecari voluerit, faciam secundum verbum tuum.'
ergo legati honorabiliter, Wortizlaura Ducera et Udalricim presbyterum aecersentes, diriguntur, dataeis prius firmissima, pacis securitate. Qui trium dierum itinere confecto, Poloniam venerunt, ei

somno oppressusgravissimo, hoc frustratusestproposito.

Mox

virum Dei
set,

diei hora expergefactus, conventu forensi jam prasdicare audisfuribundus illuc accurrit, ac silentiura indixit.

Cumque secunda
in

causam, pro qua venerant, tractantes, per uuos dies interminatam reliquerunt. Tertio tandem, Domino opitulante, et pio Ottone mediante, reconciliati

Sed faraulus Domini constanter, quae coeperat, prosecutus est. Ille autem gracilem Adelberti interpretis vocem, sua clamosa atque altisona comprimens,

ambo Duces,

nobilium

pacis fnedus coram principibus, et frequentia pepigerr^. Ipse quoque Dux

magna fortitudine barbaris imperat, ut praedicationem Christi, hastis, quas antiqui more Quiritum Romanorum jugiter ferebant, transfodere non morentur. Qui jussis ejus obaudientes, cum dextras
altius

DIE SECUNDA JULII.

altius ad sagittandum elevassent, divinae virtutis potentia, quasi saxa diriguerunt, ita ut nec hastas reponendi, nec os aperiendi facultas esset; sed in

393
:

sacerdotera

sic ait miser et miserabilis, quid profuerunt, curn in arctissima compeditus custodia, visibiliter Dominum rneum Ottonem a

D
i croai RBBOVE

mihi

dii tui

altum dextras immobiliter suspensas, et quasi in aere ligatas habebant. 92 Quod cernens infaustus ille idolorura sacerdos,
i

vinculis

me

absolvere, et desiderat libertati red-

ejeclis

eorum

om es

ira inflammatus, ignaviae eos accusare ccepit, unique

cititjjri"'

eorum hastam nianu

natus est

Nonne melius mihi est Deo vivo, liberatori ineo servire, quam lignis et lapidibus, vita sensuque carentibus ? Tu ergo cum tuis perge quo
dere aspexi?
volueris, et cave, ne araplius in finibus nostris

sacrlficuUi,

transfodere.
in

pudoreque actus,

servum Christi coNec mora et ipse diriguit, fugam convertitur. Quo abeunte
eripere, ac

com-

quia Domino nostro Jesu Christo regnante super nos, non est tibi et simulacris tuis locus in

pareas

pius Otto, facto Crucis signo, benedictionem plebi

imprecatus est, statimque vinculis resoluti, dexteras cum sagittis deponunt. Quo facto, Antistes Domini, pro evidenti rairaculo Deo gratias referens, urbem confideiiter ingressus est , ecclesiamque
sancti

Quo audito, cuncti sacerdotes idolomora surgentes, fuga lapsi sunt, ita ot nullus eorum deinceps ibi comparuerit. Antistes autem Domini, super hoc intimas Deo gratias exsolhis regionibus.

rura sine

et eversis

vens, confestim delubra idolorurn

coepit.

cum

suis destruere

ddubris.

Adelberti videns
flevit,

ctam, amare

et

media ex parte destrugenu flexo, cum suis diu

Deinde eos, qui a

fide

apostataverant, beneimpositione puri-

dictione sacrati fontis et

manuum

orationi institit. Interea barbari,

stibus congregati,

cum

gladiis et fu-

ficans, Catholicae rnatri reconciliavit, aliis vero bap-

portam ecclesiae ambiunt, servos ad mortem expetunt sed mox, divina quadam Dei
;

tismi gratiam contradidit.

virtute tremefacti,

in

fugam convertuntur. Tunc

96 Et sicut scriptum est Inquirentes autem Dominura, non deficient omni bono, piscatores Steti;

ProdUjiosi

IfiriciJJ

SaiKfose' 5

'

dudum a pio Ottone de captiviDanorum ereptus, cum ceteris familianbus Epitate scopi supervenit, omnimodis eum deposcens, ut ab
Wiricus princeps,
urbe secederet, priusquam perfidia sacerdotum circumventus morti succumberet. Abnegat Praesul
,

rhombones
capti.

nensiura, autumnali tempore, quo hasc agebantnr,

ad fluviura Odora progressi, insolitae magnitudinis rhorabones apprehendunt, quorum occursus in illis
partibus non nisi verno tempore esse solet. Qui coeleste super

hoc intelligentes prodigium, novis prae-

beatissimus, dicens

Quia ad hoc ipsum veni.

dicatoribus

novam hanc capturam

illi

offerunt.

Ucatos

ad

93 Indicitur ergo generale colloquium post quatuordecim dies, in quo certa diffinitione, sacerdotes

autem pisces

tantae magnitudinis, ut

Erant duo rhom-

coHogaiu
CiMJ.

cum

plebe

jugum

Cbristi aut susciperent, aut penidie, Antistes

tus abdicarent. Statuta ergo

Domini

montem

Trigelai in media civitate,

ubi sedes erat

Ducis, ascendit,

magnamque domum,

huic colloquio

opportunam, intravit. Assunt principes cum sacerdotibus natuque majonbus, et facto silentio vir Domini sic ait
fixa,
:

Conventionisnostrae dies,

dudum

prae-

jam

adest, et ego salutis vestras avidus, ex ore

vestro audire desidero, utrum

qui est iux vera, an principi

Domino Jesu

Christo,

tenebrarum diabolo,
;

servire disposuistis. Respondens unus sacerdotura

bones servo Dei, cum universo comitatu suo, per quatuordecim dies sufficerent, exceptis partibus, quas nobilibus et religiosis quibusque mittebat. 97 Eratautem fanuraquoddam, longiusremotum, ad quod dejiciendum familiarissimum sibi direxerat Fanum non sine periculo Udalricum. Pauci vero, qui reiuanserant, fautores destructum. idolorum, de muro eum prospicientes, jactu lapidum et lignorum ipsum conterere moliebantur. Qui tum, Deo protegente, evasit reversusque ad pium Ottonem, insidias eorum retexuit. Quodaudiens vir Domini, semetipsum huic periculo ingerere non dubitavit. Cujus praesentiam barbari non ferentes, hac
;

Non,

tempore colloquium hcc differri oportuit quia et pridem et nunc et semper deos Patrum nostrorum colere fixum est nobis ideoque noli frustra laborare ; sermo tuus non capit in noinquit, tanto
;

illacque dispersi fuga, latibula quaesiere.

98 Destructo igitur fano, cum vir Dei reverterearborem nuceam praegrandem, idolo consecratam cum fonte, qui subterfluebat, invenit quam
tur,
;

Sanctus a
rustico

propc

occiditur.

bis..

statim suis succidere imperavit.

auditis, vir
;

Accedentes vero
:

"Htfomate
l"in minatur

Domini Video, ait, quia sathanas excaecavit sensum vestrum, ne lumen verum
intuen possitis. Innocens ego
:

94 Quibus

Stetinenses, rogabant, ne succideretur

quia pau-

perculus
alebat

sum a sanguine om-

ille custos arboris, ex fructu ejus vitam inopem. Se autem affirmabant jurejurando,

nium vestrum non enim subterfugi, quo minus verbum Dei opportune annuntiarem vobis. Sed quia jugum Domini mei Jesu Chnsti abdicastis, jam vos
potestati sathanae,

superstitionem,
delere.

quae

illic

agebatur,

perpetualiter

Quorum

petitioni Vir discretae mentis statim

annuit. Duui

quem

elegistis, trado, ut

cum eo
non ex-

bus, ecce barbarus

vero mutuis haec conferunt sermoniille custos arboris, ex improviso

perditioni asternae mancipati, hereditatem illam possideatis, ubi verniis

non montur,

et ignis

tmguitur, Statimque de loco suo consurgens,

spiritualia arripit, stolam collo imponit, ut eos

arma
ana-

tergum claiu assistens, sanctum ejus verticem francisca g *, annisu forti, appetit. Sed Dei nutu frustrato ictu, ponti, firmo
accurrit, servoque Dei post

'af.Fransise.

tabulatu strato, cui

tum

forte superstabant,

franci-

vinculo astnngat. Quo viso, principes, salubri timore correpti, vestigiis ejus advolvuntur, hurailiter supplicantes, ut sententiam maledictionis

thematis

scam tam

valide infixit,

ut difficultate

extrshendi,

moram

percussori faceret.

Quod videns Adelbertus

interpres, perniciter
eripit et abscondit,

nujus suspendat, et semel adhuc brevissirai spatium

colloquii eis indulgeat.

Annuit

statira Praesul piissi-

cumfusi,

barbari manibus omnesque insolito horrore cirsacrilego mortem intentant. Sed pietas

franeiscam

mus, stolaque
'tsipis-

deposita,

resedit.

Principes

ergo,

Ottonis, ne quid mali patiatur obsistit.

relictis

in

dorao sacerdotibus,

unanimiter

fidem

Christi, projectis idololatriae sordibus, receperunt;

ANNOTATA.
a Deesl hxc circumstanlia apud Sefridum
orationis substantia et
hic, verbis
tota
;

pnrausque Wiricus nobilissimus eorum, ad servum Dei ingressus, hanc pro omnibus dedit rationem %o, Pater honorande, cum primatibus, hunc locum
:

ccterum
ioi et

regentibus,

Deo aspirante, pari voto in hoc convenimus, ut sacrilegos istos sacerdotes, omnium malorum incentores, a finibus nostris eluninemus, teque
ducem et prseceptorem in viam salutis aeternae sequamur. 95 Et conversus ad eum, qui prius fuerat locutus,

consecrationis

ratio,

magis,

quam

re differt.

debib In nostro Sefridiano non exprimitur summa marcis, qux mftrva ti : apud Andream Gretseri, pre cum talenta vocantur, ponuntur librse. De reliquo. omnia niliditts Udalricus in ea re piimas partes eijerit,

394

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMI3. POMER. APOST.

esl

ex ejus relatione expressisse Ebbonem,

AIT.TOBE

plusquam
interpolavit

sacerdotibus, virnm Dei transeuntem

insidiis

vidissent
Epi'sco-

verosimile.

EBBONK.

Hujns

pacificalionis

historiam

aut

pum
sent,

eruperunt. At dum Stetinenses, qui comitabantur, voces civium suorum

agnovis-

Andreas Jaschii, aut nosler hinc inde corripuit, scrvata tumcn rei substantia, ut in comrnentario monuimus.
Videsis Jaschii caput 13, a pag.
nolusse. sit satis.

gradum
Illi

sistunt;

et,

quid velint,

requirunt

Qui respondentes, praesentiameorum illicsenescisse

fatentur.

189

quod hic semel

De Feranis

egimus ad Sefridi num. 147, apud

qnem

distmclius narranlur,

vitatem, obscura reddidit,

qux Ebbo, ob nimiam brequem ex Jaschii cap. 14 et

vicissim quse ibi paulo post

inquiunt, Domini inveteratam dissolvere intendit, ideoque non patiemur eum quidquam molejtiae in hac via incurrere, sed mortem pro

econtra: Antistes,

discordiam inter nos et

Ducem

eo

subire parati sumus.

15 supplendum puto

et

102 Post haec servus Domini urbem

Julin, du-

desiderantur, ex nostro restiluenda.

e Vule Scfridnm num. 154 et 155. f Gradus ligneos vocat Sefridus num. seqttens

dum
160,
qui

a se sacramentis

fidei

eruditam,

adiit a.

Cum'

miraculum clarius deducil

atin reliquis Ste-

que eos doctrinis pariter et exemplis in Domino Mfoam conformaret, mulier quaedam luminibus orbata, vesti- S " giis ejus provolvitur, benedictionem ab eo et reme'

ain

lini gcslis,

prsrferenda videlur Ebbonis relalio.

dicit

g Aliat fransisca, quam melius securim

fridus.

Se-

efflagitans. Cui pius Otto ; Ecce.ait sancti Adelberti Martyris praesto est, illuc, ecclesia

dium instanter
credens

C.VPUT

111.

Deo et Sanctis ejus, curre, tangensque campanam, auxilium Martyris Christi implora. Solebant enim rudes adhuc in fide, cum ecclesiam oracausa intrabant, campanae sonum, quasi Sanctos per hoc ad subvernendum excitantes, motionis

Confirmatis Sielinensibus vitatisqite sacrificulo-

rum insidiis Julinam accedit. Plura ibidcm miracula. Teniaia Ruthenorum convcrsio.
,

vere.

Quod cum

illa,

simplici

intentione credens,
recepit,
et

ubi aeca

nl-

exsecuta

fuisset, illico

lumen

exiliens

sum

recipit
;

Sancti reditus, morbus, obitus

et

sepultura.

cum gaudio, ad servum Dei regressa, pro sanitate E recepta gratias agebat immensas Cui Episcopus;

Non
S. Ottonc

mihi, inquit, sed Deo et Sanctis

ejus

gra-tias

Stetiuo

I gitur, confirmatis in fide et doctrina Domini Stetinensibus, cum vir Domini Uznoym redire dispo-

age, et in fide

quam

didicisti,

perseverare

stude.

abeunle,

neret, accedentes ad
pliciter rogabant, ut

eum

ecclesiae urbis cives, sup-

Ducem Ad haec ille Faciamutvultis, sed vos legatos vestros mecum dirigite, qui pacis munia vobis reportent, et si Dux juste aliquid habet querela;, de objeetis re:

discordiam, quae inter eos et Wortizlaum erat, suo interventu dissolveret.

103 Miles quidain habens filium lunaticum servo Dei eum adduxit, et munera, ut sanitdti puerum Perge ad tenrestitueret, obtulit. Qui ait ad eum tonum meum, ubi reliquias Sanctorum positas habeo, ibique Deo et Sanctis ejus vota pro filio tuo credulus offer, statimque salvum eum recipies. Qui fecit ut doctus erat, moxque filium incolumem viro
:

sanatur Imtt
'' Ci,s
>

spondeant. Confestim legati Stetinensium pio Ottoni

assignantur, qui etiam ln eadem via Praesuli multo
fuere praesidio.

Dei gratulabundus repraesentavit.

104 Accidit eo tempore in festo beati Laurentii Martyris, ut presbyter quidam ex comitatu Ottonis
Bokeus, prsetenens, videret ruagro frumenta metentes, quos modeste Miseri, quid agitis? Hodie nacompescuit, dicens
Episcopi, nomine
sticos in
:

exurxaitm

100
struct'sper
sacriflculos
insidiis,

Nam

duo pontifices idolorum viro Dei mor-

S. Lawenttt,

tis

laqueos intenderunt, et milites octoginta quatuor

clam praemiserant, qui eum revertentem jugularent, et caput ejus, palo infixum, sibi remitterent. Sed non est sapientia, non est fortitudo, non est consi-

talitius dies est beati Laurentii Martyris, qui totius

Ecclesiae
sensati,

summa

veneratione celebratur, et vos

in-

Dominum. Abeunte autem Praesule major ille pontifex idolorum convocatis amicis suis, diem festum idolis agi praecepit, dilium

contra

beato

cens

Deus noster, quem antiquus

est,

exterminare conatus

ille seductor apparuit mihi, etsineam-

hunc violare praesumitis? At illi, Non, inqniunt, omni temporesabbatizarepossumus. Expedit etiam necessaria domibus nostris aliquando providere. Presbyter autem fervens Spiritu, Scio, ait, nonimpune vobis violationem solennitatis cedere; sed
ccelesti igne

biguitate, caput Ottonis

amputandum mihique transmiltendum intimavit. Cumque haec in cachinno, exaltans vocem, dixisset, statim a diabolo, ronfractis cervicibus,

omnia, quae illicite messuistis, consumenda noveritis. Vix verba finierat, et ecce ignis Dei cecidit e ccelo, tactasque messes eorum usque
ad favillam absumpsit. Sicque factura est, ut cives ejusdem loci eximium Martyrem Laurentium in magna deineeps veneratione haborent. 105 Itera in urbe, Garaes dicta, rusticus quidam atsumptioi" cum conjuge sua ad metendum exierat in as-ump- g Y. pmit" tione sanctae Mariae, quos viri Dei assecla Bokeus rustiev, redarguit dicens Hodie assumptio est Matris Do:

alteri

eorum
ce.rci-

caput ejus horrendo et miserahili ordine est transversum, cerebrumque loco suo exiliens, crudeli

dstmon

impetu parieti

es"t

appulsum. Quo viso,

cem

frangit,

amici ejus conterriti, causam hujus calamitatis ab eo requirunt. At ille, diu miserabiliter increpitans,

tandem-erupit
di, et

tior.
ille

Quia, ait, servo Dei insidias tetenvos a via veritatis avertere cogitavi, haec paEt his dictis exspiravit, tantoque fuetore locus
;

mini, m>n debetis huic insudare operi. Et

illi

He-

repletus est. ut

nemo

illic,

eo moriente, prae

in-

sternam, inquinnt,
hodieoperi

Dominicam

diem fenavimus,
Illis

tolerantia faetoris posset assistere. Et ut scriptum est : Pestilente mnltato, sapientior eritsapiens,

manuum

intendere volurnus

autern

om-

nis populus, audito ejus interitu,

fidei

magis ac magis

in

labori non acquiescentibus, etob^tinatamente ccepto Quia, ait. verbis insistentibus, religiosus presbyter ;

aUer'laf/ueo

strangutalur

perseverantia est confortatus. 101 Alter vero sacrilegus pontifexnec sic emendatas est, unde et ipse judicio Dei post modicum
lnternt.

dum, causa quadam ingruente, navigio raare transiret, pro corporali necessitate egressus, vicinae srlvae latibula petiit,

Nam

dam comitibus
queo

suis,

moxque a quibusipsum clam insequentibus, la-

in spissioribus locisest suspensus; sicquedolor ejus et iniquitas in verticem ipsius descendit. Cum

meis non creditis, sanguis vester erit super evidentivestrum. Transgressionis hujus vindictam Haec eo dicente, bus rerum indiciis experiemini. partemrusticus ille cadens retrorsum exspiravit, apprehenderat, tamtort que segetis, quam metendo quisq annisu moriens manu conclusit, ut nulla segetem posset errratione vel manum aperire, vel tumulotrapere; sed cum hac stupenda alligatione
deretur.

caput

Mulier autem, interventu

Dei Genitricrs,
sci >c e

ergomilites illioctogintaquatuor, missi ab idolorum

vitae reservata,

sed simili prodigio alligata, r

digrtrs

DIE SECUNDA JULII.

dieitis

398
I)

cum

segete palmo insolubiliteradhaerentibus,

et

tremens ad virum Dei Ottonem cueurrit,

reatum

ut se quantocius expediret, et Babenbergensem ecclesiam desiderato suo reditu reerearet. Apostolus

itaque

suum confessa, indulgentiam et sanitatem recepit. 106 Miles quidam phrenesi laborans, insano clamore
llll-

Pomeranorum,

his legationibus contraire

non
est.

F.BBOMi

valens, antequarn responsurn Archiepiscopi

reciperet, ad

Danorum
con-

et horrendis

membrorum

motibus,

cunctis

sedem suarn

redire

compulsus

onerosus erat. Socii vero et cooperatores viri Dei, importunitatem ejus non ferentes, apprehensum eum
ubi servus Domini orare et missarum soin locum, lemniacelebrare solebat, attrahunt. Eratenim tabu-

Visitatis ergo circumcirca fidelibus et in fide

tirmatis, Christo, cui crediderant, eos coromendans,

[iter]

cum

suis aggressus est.

Cumque

ernenso

iti-

nere, Poloniarn
sua

venisset,

Dux

Bolezlaus,

antiquus

latum illio exstructum, ubi dum miles aliquamdiu decnmberet, repente sanatus est, et exiliens gratias egit Deoetbeato Praesuli, multisque verbo et conversatione saluti fuit. Igitur electus Dei Pontifex cum legatis Stetinensium ad Ducem Pomeraniae venit, et ut
SifllnW"

familiaritatis

custos, solita

eum

benignitate

excipiens, tanta mellifluae doctrinae ejus intendebat aviditate, ut evolutis octo diebus, vix dilecto Patri

licentiam abeundi indulgeret. Tandera

grinationis

longo pere-

bonus Pastor,

gregi suo ubique prospi-

ciens,

pacem

studuit reformare.

Dux autem

piissimi

|m

coiici-

Apostoli sui verba, acsi ccelitus

cipiens,

ad euin delata, sus-

consummato, in vigilia sancti Thomae Apostoli Otto, Deo dignus Kpiscopus cum exulta_ et Pomeranorurn Apostolus, Ecclesiam suam desi- tione a suis derabili adventu laetificans, omni utriusque profes- svscipilur.
hujus
labore
sionis et sexus plebe in

lillllll"'.

benigne humiliterque respondit.

Tuum

est,

unum

concurrente,

summa
tiliis

Pater amantissime, quicquid volueris, non petendo, sed praecipiendo exigere nos enim et omnia nostra tua sunt, quia in Christo Jesu per Evangelium nos
:

cum

jocunditate et^ spiritali

gaudio, Pater a

suscipitur.

110

Igitur

gennisti.

Tu enim populum durae

flexisti, efferos
te

cervicis ad cultu:

dispensator et

cum jam tempus esset, ut Otto, pius fidelis servus summi patris familias,
Domini
sui,

rltimus Sanetl

ram Dei

mitigasti

ideoque

pacis

intraret in gaudium
dolore,

vehementissimo
tactus
est;
ut,

morbus.

mediante, obtineant. firmissimae gaudia deinceps, Statimque legati Stetinensium pedibus ducis advoI

videlicet fluxu sanguinis,

velut

luti,

omnem

prioris discordiae

occasionem penitus

abdicaverunt, pacisque osculo a Duce percepto, debitas reconciliationis hujus gratias beato egerunt

Episcopo, et sic pacem reportantes in sua

dierunt.

lseti

re-

camino introire mereretur aulam, aegritudinis purgatus, quae nullam, recipit maculam. Ipse vero gratias agebat Deo in infirmitatibus suis, P.egemque gloriae in decore suo videre desiderans, exitum suum Deo

aurum

in fornace probatur, sic ipse in

(I

flnltaos

ut Isaias ait

107 Sed quia bonos semper insequuntur mala, et Qui recessit a malo, prsedae patuit;
:

ac beatis angelis cottidianis suspiriis attentius coramendabat. Tantum vero lumen Ecclesia? dum

infirmando ccepisset obscurari, Christi pauperibus,

ejus affectu et provisione enutritis,

itriio

czdmt:

Rutheni paganicis adhuc erroribus irretiti, audita Stetinensium conversione, graviter indignati, quod
sine respectu etconsilio eoruro, idolis renunciantes,

insestimabilem

moeroris fletusque caliginem obduxit. Sed pius Pater filiorum lacrymas,

quantum

poterat, consolando

veriti

Christianam legem recepissent, pro diis suis bellare non sunt. Et congregato grandi exercitu, ripas fiuminis obsident, aciem armorum apparatu instructamordinant, et, ubi sit Deus Christianorum, vel, si invocantibus se succurrere possit, blasphe-

tergebat, tantaque virtute imbecillia membra spiritui servire cogehat, ut, excepto dormitionis suae die, non lecto decumberet, sed cottidie in sede resi-

dens, interdumquoquebaculo sustentanteprocedens, psalmis et orationibus vacaret; quodque rarum est,

oleo infirmorum
tur.

mantes inquirunt. Interim Apostolo Pumeranorum

ad

non jacendo, sed sedendo ungere-

Deum orante, Stetinenses vexillum Dominicae Crucis praeferentes, primo impetu Ruthenos in fugam propellunt. Sequenti nihilominus die velut canes
reversi,

iterum Christianis

bellum indicunt

sed
die

111 Adveniente igitur festivitate sacratissima etmteropert Apostolorum Petri et Pauli, cernens diem vocationis r ... misericordi.r, SU33 instare, Egilwertura decanum, qui ei m episco.

eodem modo repercussi, terga vertunt. Tertia

patu successit, evocat

cui, astantibus multis nobi:

tiurmn sa-

usque ad internecionera deleti, exclamant invictum Christianorum Deum, et timore magno et ccnfusione redarguuntur. 108 Antistes autem Domini, bona pro malis reddere satagens, eosdem Ruthenos, qui plebem adhuc
in fide

lium personis, omnia sua comraendavit, dicens Hodie natalitius dies est Domini mei Principis Apostolorum Petri cui.quaeso, res a Deo mihi donatas
;

offerte, ut ipse

et

cum

mihi januam regni coelestis aperire, collega suo magistro gentium Paulo, me

teemfriutra
Jitiens,

neophytam

bello turbare

non timuerant, ChriAtilli, indurata

si

stianis legibus

imbuere desiderabat.

fronte, saepius ei denuntiabant,

quia

fines

Ru-

theniae praedicandi gratia adire praesumeret,

ad la-

introducere dignetur. Pecuniam vero, quam ego pro comparanda huic Ecclesiae ahbatia Bretingen, congregaveram, per monasteria nostra, juxtasapientiam coelitus vobis collatam, diilluc

quantocius

cerandum

bestiis exponeretur.

Amator autemChristi

feritatem, dulcein

ardentissimus, non veritus incredulae gentisexperiri vitam pro dulcissimo Jesu fundere

jam olim

sitiehat.

pum Danorum,

Audiens vero, Archiepiscodominabatur super eos, edicto qui

eamque sublevationibus pauperum Christi copiosius expendite. De cetero locum requietionis beati Michaehs meae, montem videlicet Patroni mei quasi viscera mea fovete, et profectui Archangeli,
stribuite,
invigilate. Dileejus in consolationem animae meae

Domini Apostolici praedicatorem eis directum, nullo modo, sine consensu ejuset voluntate, id agendum
censuit.

Unde Juvanum quemdam legatum suum

Pontifici direxit, qui voluntalem ejua super
stola pretiosa trans-

sumrao ctionem vestram. cum universo ovili meo, est, comqui vos mihi assignare dignatus Pastori, in requie raendo; ipse vos integros mihi reconsignet
claritatis asternae.

Danorum
Praesuli

hoc negotio requireret. Praterea praefato Danorum

balsamum novum cum

non que mysterii salutaris

sine
aperiret.

Et data super eos benedictione, sumptolacrymis eis valedicens, emisit

:

viatico. pervigil

in

orationi-

misit. Juvanus vero tarde postsex hebdomadarum circulum reversus, responsum Archiepiscopi retulit, ^idelicet se cum principibus terra suse, quid de his censeant, proxima synodo collaturum b.

bus excubabat, ut pulsante Doraino,

cum

exultatione

112 Nocte ergo qua

stoli

festivitas

sancti Pauli

Apopiissimus
obitus.

agitur

Otto

Apostolus
et

"^Uu,

109 Interea gloriosissimus Rex Lotharius, ceteri que principes diuturnam beati viri aegre ferentes alJserV.am, praecipiendo simul et petendo mandant.

suprerao

spiritu

constitutus,

Pomeranorum in jam carne pr.-eac uianibus,

mortuus,

clericis matutinale
ille

coram eo orficium pervoce

sonantibus,

sursum

erectis oculis

396

VITA

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

1 1 6 Sunt et alia multa beatifica e et magnific beati hujus Praesnlis gesta, quae ab illo comprehensa et dinumerata sunt, qui ethic bonorum operum

AICTOIIE
I

BllONE.

vocequapoterat, Deogratias respondebat. Ubienim erat thesaurus suus, ibi erat et cor suum. Turba autem plurima religiosarum personarum, ad visitandum beatissimum Patrem de nocte consurgens,
circa

ein<!

aspirator, et

illic

fidelis

dignoscitur remunerator
Apostoli disposuit

eum

stabat

exspectans,

solemniisexitum ejus autem diei prima, Pius Otto audiens a spiritu, ut

requiescat a laboribus suis, ccelo reddidit animam, beatis nimirum angelis, quibus in vita sua serviverat, suscipientibus eam, foventibus et protegentibus eam, et in aeterna tabernacula sua recipientibus

psalmorum Domino commendans. Hora

debitis

Qui etiam gloriosum ejus transitum non sine causa

in festivitate

'"''"^ """'

aii

sancti

Pauli

sed

ut cunctorum sapientium judicio diffinitum estquj a Beatus ille senectutera suam in Apostolatu remotis-

simarum gentium pro amore

bitavit,
litio,

fatigare non duetiam laboris sui praemium in ejus nataqui proprie magister et doctor est gentiurn

Dei,

eam.
1

percipere meruit.

Dignum

enira erat, ut sicut doc-

13 Et

jam fama volans proenuntialuctus, non

et reirotiora'quoque
vitae

so-

Incredibilis

lum vicina sed

monasteria, jugiter

torem gentium prae ceteris gentibus evangelizando imitari studuit, ita etiam unum et parem cum eo
habeat natalem.
Explicit
liber tertius.

omnium
Ivctus,

ab eo necessanis
rat enim

adminiculis sustentata, inae-

stimabili perculit mcestitia.

Nec immeritol Ostende-

Dominus populo suo dura, potaviteum vino

compunctionis et inebriavit absinthio,

cum

patrera

mosynarum
erit

desideratissimum sustulit, cujus defensione et eleevirtute, pax Ecclesiae tanto tempore no-

ANNOTATA.
a Vide Sefridum a num. 171. b Hic iterum breviorest Ebbo, se.d in Sefrido paulo explicatiora sunt. In sequentibus prxvalel Ebbo; Andreas Gretseri nlrnmque miscet
:

biliter florebat. In

quo deincepspatrono tam solidum

pauperum
:

Christi solatium, qui jure

cum Apo-

stoloaiebat

Quis mflrmatur, et ego non inflrmor?

,

et ego non uror? Quis ad non gaudens abscessit? Quis eum opera ejusin tribulatione sua expetiit, et non irape-

Quis

srandalizatur
venit,

nos

quse hic vel in

tristis

et

Sefrido desunt, nd hujus

c Vnlt dicere,

vitse

calcem adjungemus.
fuisse, ut

tumulatum
;

habent

ulti-

travit? Merito itaque transitum ejus Ecclesia flebat,

ma

Sefridi verba

quale enim mausoleum trium die;

de cujus vita tantopere gaudebat.

rum

spatio erigi potuit

antea autem conditum fuisse

114 Venerabile corpus ejus a religiosis viris

curatio funeris,

nusquam

traditur.
fallor,

curatum, et aromatibus conditum, per singula

nasteria

mo-

d ffabes, ni

hoc

idem miraculnm
Oretseri
lib.

pluribus

deportatum, illicque vigiliarum excubiis ac Missarumsoleraniisest honoratum. Ad extremum

in

verbis descriptum,

Andrex
idem

4. cap. 6, pag.

montem

sancti

Michaelis archangeli,

specialis

438 : videtur num. 120.

el

esse

quod denuo

recurrit

hic

patroni sui,
ipse a
rat,

defertur,

ibique in Ecclesia,

quam

e Sequuntur nonnulla a dicto num. 120 Gretsero subnecte.mus.

alia

ex

fundamentis in majorem statum reasdificavedebito cum honore excipitur. Ulic vero in obsefuneris,

quium

credi nec dici potest, quanta

homi-

num

multitudo confluxerit.

Quodque

sine lacry-

LIBER

QUARTUS
CAPTJT
I.

mis referre non possumus, cum sacerdotes religiosi corpus exanime choro sancti Michaelis inferrent

EBBONI SUPERADDITUS
De
signis,

humandum,
subito

ubi ad limen interius

ventum, tantus
ut ipsi etiam

ploratus omniura exortus est,

funeris bajuli,
et Imbriconis

nimio

fletu

concussi,

cum

feretro

subsiderent, ac pene terrae

elogium.

Imbrico

venerabilis

procumberent. Deinde Wirciburgensis Episcopus

fecit

quw ad sepulturam
a

ejus ficbant.

missa celebrata, sermonem

ad populum, testi-

l_jupientes

aliqua de signis

et virtutibus regis
laus
jiis

monium
adaptans

Ihereiniae
.

beati

Ottonis personae pulchre

Olivam uberem, pulchram, fructiferam et speciosam vocavit Dominus nomen tuum. Hoc
ordine sancti Viri corpus, ante altare beati Michaelis Archangeli mausoleo c impositum, pia fidelium devotione, ex tunc et deinceps frequentatur, et

virtutum, dilecti Ottonis Episcopi, dicere, prius vitam ejus libet inspicere quia, utluce clarius con:

S. Otlolibe-

stat,

non signa, sed opera ejus

indicia.

in

Deo

facta, sanc-

rtditate,

titatisei gloriatn contulerunt, licet signa frequentia

sanctitatis certa sint

Cum

enim

nihil

tam

miraeulorum gloria mirifice sublimatur. 445 Puer d quidam decennis, in loco BamberMiraculosa pueri sanatio.

commendet Christianam animam, quam nemo ita beatus sit, sicut qui intelligit super egenum et pauperem; quis, putas, est beatior Otmisericordia, et

gensi,
ditus,

dudum

a parentibus studiis liberalibus

tra-

tone Episcopo, de cujus conspectu

buit; et

numquam

vacuo
cui

gravi aegritudine pressus decumbebat,

jam-

sinu pauper recessit; qui quod habuit, egenis distri-

que per triduum mortuo simillimus, absque motu et voce remanserat. Cujus mater cum amplius unici filii

consortem

et

conformem suum inopem,

cruciatum videre non posset, fide ardentissima montem sancti Michaelis ascendens, sepul-

non erat adjutor, adjuvit? Nudum hostitiae stola induit, monasteria et peregrinorum amicitias et pitalia construxit, et sibi Sanctorum
aeterna tabernacula acquisivit.

vestivit, se jus-

crum

beati Praesulis Ottonis adiit, ibique lacrymis ubertim profusis, per merita et snffragia ejusdem

Quem

misericordia
et

perfectum

fecit,

dum

misericordem

perfectum

sancti Patris,

Deo sanitatem
rediit,

filio

expetiit.
in

Nec

mora, ubi

domum

filium,

quem

supremo

Quod factum memorabile dum bono pastori Egilberto, ejusdem patris successori, relatum fuisset, non modico ex-

spintu reliquerat, loquentem et sanum, cunctosque prae gaudio flentes invenit. Ipsa quoque in faciem procidens, in voce exnltationis et confessionis gratias agebat Deo et sancto Confessori.

coelestem est imitatus patrem. 118 Numquid autem de Apostolatu ejus tacebiin mus? Minime. Qui enim operatus est Petro in Anglia; opera Asia, Paulo in Gracia, Gregorio ad sumtus est et Ottoni in Pomerania, qui usque bello adversus

1'' a b aposlo"

mam

senectutem
pi

fide

promptus

feroidololatras suscepto, et gladio verbi Dei educto,

hilaratus gaudio, felicem sancti Michaelis montem, et a Deo visitatum pronunciavit, qui tam pretiosum in suo sinu meruit collocare thesaurum.

agminibus, aedicaturus gentium miscebatur Nam incuriosus quietis. gloriae Christi cupidus, suae
cibus

cum tacendo

gloposset esse tutior, eligensmartyrn

est, caesus

riam suscipere,Ioquendo vulneratus

DIE SECUNDA JULII

lapidatusest, terroribus, opprobriis.et extremis cirvidelicet tertianas, mixtas acutis febribus
:

397

quorum
AtXTOM
F.BBOXE.

cumventus

periculis,

fremebant

in

eum

pontifices

durn unus

Missam

idolorum, more bestiarum. Otto vero in adversis epulabatur. Ad ultiraum vero, per fidei magnitudinera,

diceret; alter

dum

Ottone ad sepulcrum oraret," sine dila-

collectis viribus, de S.

tione, ad perfectum sanati sunt.

non comitatu nec legionibus succinctus, nuda

virtute animi, gloriosum de perfidis Christo retulit triumphum, et ejecta de civitatibus Pomeranorum

imagine diaboli, signum invictae Crucis et imaginera sequentibus signis, erexit Dei. Sermonera ergo Deo confirmante, Sacerdos Christi omnia adversa, pro Deo et per Deum constanter sibi obviantia,
,

126 Mos est in ecclesia sancti Michaelis, ut annuo die Patris sui Ottonis, in atrio claustrali, propria manu conventus det eleemosynam quara bonara consuetudinem reliquae, quas sanctus Pon:

J)e flearieo

eleemosi/narto.

tifex fundavit, ecclesiae devote

receperunt. Accidit ergo, ut in monasterio Bruwiungensi, quod districtione religionis nominattim habetur,
pitalis

magister hos-

sustinuit, sciens,

quod non potest acquiri gloriosa

quae breviter praelibavimus,

domus, Heinricus nomine,

infirmitate, quae

victoria, nisi per Iaboriosa certaraina.

gutta dicitur, deprimeretur, ita ut in festo fundato-

119 Ex
,

his

igitur,

Kf*-

videraus,

Ottonem gloria Apostolatus et honore martyrii coronatum, signorum parum indigere testimonio. Quem in consortium Apostolorum, Martyrum et Confessorum divino non dubitamus electum
judicio.

risejusdem coenobii, pauperibus solitum opus misericordiee per se non posset impendere. Mcerore ergo
deficiens, quid ageret, aestuabat.

negotium
tur, in
tur.

flendi,

interim

ei

Janua igitur, ad opportuna suggereba-

Verum

de signis, quae ad sepulcrum ejus

frequenter fuerint, non possumus ea, quae vidimus, non loqui. Nam si pro otioso verbo reddimus ra-

qua beati Ottonis depicta similitudo videbaprostratus, lacrymis dimisit habenas, non quidem his verbis, sed in hac sententia multa dicens Amator pauperum Christi, quarenon

Coram qua
.

tionem, videamus ne reddamus et pro otioso silentio.

subvenis mihi

Quaedam

igitur

ex

his dicturi

sumus, quae aut

? Numquid cras vel cras? Quare non modo? Quare non in hac hora finis aegritudinis

ipsi vidiraus,

aut a probatis ut
et

constantibus viris

audivimus,

libra veritatis

examinata cognovidies,

mus.

Nam

si

omnia scribere voluerimus, ante

cessabit.

Dicebat haec, flens in multa contritione cordemum oratione, beato Ottone miserente, repentina sanatione alleviatur, repressoque
1

meas

dis sui. Finita

quam sermo
ne
Piier

120 Initium signorum

b

sancti Ottonis fuit in Otto-

imbre lacr^marum, in honore Dei et sancti Praesulis, largiorem solito dedit eleemosynam.

puero,

qui
illa

cum

exhalaret

animam

in

monetts

matris suae,
lens,

morientem

filium videre

sinum non vaillic

ANNOTATA.
a

cwalesctt

montem
horam

sancti

Michaelis conscendit, et

ad sepulcrurn Confessoris Christi se in orationem

jactavit,

Ex

hac additione conjecimus

in Commentario,

transitus

filii

in

eodem

loco transire

totius hujus collectionis

auclorem verosimillime Ebbonem

volens.

Cumque jam omnia

circa

filium

funeris

ipsum non
nis

fuisse, sed posteriorem aliquem, qui

Ebbo-

obsequia consummata crederet, doraum redit, puerum' sanum et incolumem, hinc et hinc deambulantem, reperit et cum clamore valido ad tumbam
sancti Ottonis rediens, filium

opus,

hinc

inde conlraclum, occasione canoniza-

tionis et elevalionis

S.

Oltonis, circa finem seculi

sn

ediderit, ea omnia, prscipite miracula, de suo adjun-

manu

tenuit, et haec

gens,

quse aut viderat ipse, aut

ab

aliis

fide

dignis

universae ecclesioe innotuit.

intellexerat, ut diserle exprimitsub fxnem

121 Vidiinus
mtracta
rtjlliir;

mulierem quamdam,

in

modum

globi contractam, scabellis innixam, se ipsara por-

tantem et quodammodo ponderantem, quae veniens ad sepulcrum Confessoris Christi, gratiam qusesivit et invenit, et

numeri 119. Prsemittilur tribus hisce numeris breve elogium, tamquam priorum librorum compendium. b Jam diximus, hoc miraculum videri superius relatum; nisi forte de diversis pueris agatur, quibus ea-

Deum et electum ejus Ottonem, coram omnibus erecta supra pedes suos sana stetit.
glonficans

dem
c

fere gratia acciderit.

Hvjus saltem

miraculi aucter

testis

oculalus fuit,

fortasse et

sequentium.

122 Caecus quidam,

suo, ad festivam
"ti
i(if(l(;

civis

Ratisponensis,in baculo
beati Ottonis venerat,

memoriam

CAPUT
De
geslis

II.

et inter

majores vigilias in facie totius Ecclesiae, squamis ab oculis ejus cadentibus, ob gloriam sui
Confessoris,
tituit; et

ad procurandam Canonizationcm.

simile huic

Dominus diu negatum lumen ei ressignum in muliere caaca, inter

die divina gratia ite-

li is

et aliis infinitis miraculis,

dum sanctum
et

cor-

Missarum solemnia, sequenti

ravit.

pus, absconsum
nulli fidelium

123 Puella quaedam in similitudinem utris intumuerat, ita ut officio membrorum et pristinas formae decore privata, non speciem hominis, sed enorcarnis ferre videretur. Quae cum nullura remediura nec requiem inveniret, beati Ottouis imploravit clementiam, et continuo a Deo reddita est sanitati, ut, nullo signo tumoris in ea ap-

mem molem

jam Agitur de aptum videretur, ut Pater multarum P r "' randa canontz-ttione, ecclesiarum sub lapide, velut lucerna modio fegeretur, cum Dominus Otto a secundus, Bambergensis Episcopus duodecimus, una cura venerabili Wolframmo, Abbate sancti Michaelis in moute Bamberclaresceret,

fossa

humi,

gensi, in capella Dei Genitricis Mariae, quae est juxta

capitulum, consedissent,

ait

Episcopus

Videmus

'leg. dirijant.

parente, ad sepulcrum sancti

tionibus et
se laetatn

Ottonis,

gratiarum actionibus,
lanifex, Rudolfus
et

cum oblauna cum matre

quod nis non dubitat

universalis Ecclesia de sanctitate beati Otto:

nobis enira tacentibus, opera ejus clamant, et ideo ad canonizationem ejus peragen-

exhibuerit.

dam, divino indigeraus

nomine, phreneet

consilio et auxilio.
:

Ad

hasc

&*-

124 Quidara
sin

patiebatur,

mirabili

motu

terribilibus

oculis
lae

'n

dolorem cordis et corporis signabat; ut scaalligatus et ad sepulcrum sancti Ottonis delatus, ipso loco sanitate pleniter adepta, dedit laudem

Abbas, vir subtilis ingenii, respondit Consilium quidem facile, sed opus difficile est. Ad hujusmodi actionem hoc modo ingrediendum est. Populus acquisitionis beati Ottonis, Pomerani videlicet, primo
omniuni adeundi sunt et alloquendi, ut ad Sedem Apostolicam honestas sua; gentis personas, et Iitteras Episcopi, Ducis et gentis dirigantur *, per quas

Deo. 'l^htcr

rdinis

125 Duo homines unius nominis, non ejusdem nam unus presbyter Heinricus, alter est
:

diaconus; aequalem ferebant infirmitatera,

Julii T.
I.

duplices

testimonium suaa conversionis, et Apostolatus sancti Ottonis testimonium prasbeaut.

51

128

398
128 Deinde Abbatum
ABCTORE
EBBONEob

VITA
et

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

scopus volens litteris exequi, quod idoneaj personae D non poterant prosequi, Urbano Papas, qui Lucio et
;

omnium Conventualium
construxit, litterae

ecclesiarum, quas sanctus Pater quo adhibendas sunt, ut omnes uno ore clament, a

quum

Abb. Wolfram-

mus,

habeant.quodhabent. Vita quoqueejus.plena signis apud nos et virtutibus et misericordiae operibus, Haec omnia est, quae Apostolico praesentanda est. b simul congreganda sunt, et in unum veletrum in testimonium, reponenda, ut sint sancto Ottorii sic ad Dominum et hujus causae firmamentum, et Optimum Episcopus Papam eundum est. Adhaec mittendus sit, non praeconsilium dedistis, sed quis vertens negovidistis. Statim Abbas, totum in se
:

"m s?piUs Gregorio, qui Urbano successit g, litteras semel et "nreditw; secundo misit, sed nihil profecit ; Romanis vix litteras inspicere dignantibus et dicentibus ; Ad talia negotia non scedulae, sed reverendae sunt exhibendae inoblita justitiae, personae. Romana curia
,

rem

grandem non concedit

facile,

ne forte magna;

ei

imputetur imperitiae. Sic jam vice tertia periit labor et impensa. 131 Wolframmus vero Abbas, honoris S. Ottonis

memor,

laboris

immemor
;

Juxta tritum protium, ex deliberato respondit verbium Cujus aries est, ipse cornu eum arctius quia beatus tenet c. Ego mihi hoc onus vendico
:
;

et, ut solet,

vadiantibus h,
ipse
,

quam

proficeret

omnibus desperantibus, si unquam Romas quidquaraquam pedum tumore

,

tandem a
Clementc ui

gravaretur, una
Michilwelt,

verum fatear, noster est. Nam corde et corpore semper totus nobiscum erat et est. Tunc
Otto,

ut

venerabili Cunrado, Abbate de universis pretiosis , quae habebat in

in

cum

auro

et

argento,
ei

sacculo
,

repositis,

ne forte
circa

Episcopus, bonas voluntati Abbatis gratias agens, surrexit de loco consilii et abiit. Post haec Abbas,

sumptus

deficerent in via

in Parasceve,

horam

accepta fratrum suorum licentia, Pomeraniam adiit, et in castro Camin, Boguzlao Duce Christianissimo
sibi occurrente, et

Romara venit, et omnibus expositis, ad Dominum Clementem Papam tertium processitt.

tertiam,

eum manu

tenente, a Cunrado,

Pomeraniam tendil,
i

primo d Pomeraniae Episcopo, et omni ccetu novas Ecclesi, novus hospes, cum Crucibus et vexillis, in hymnis et organis suscipitur et causam, pro qua Indignum est valde venerat, exposuit eis, dicens dilectissimi, quod Apostolus tantaa et indecorum, Ecclesiae, qui vivens et moriens innumeris decora; :

quo clementissime susceptus interrogatus est Ubi est refectio tua, ubi Pascha raanduces? Et demonstravit ei cujusdam Cardinalis coenaculum
, :

grande

et diversorium, ut ibi ccenaretetmanducaret.

,

Abbas itaque miratus, quod

et

in eo qui post Deum omne genucurvatur terrestrium, talem hospitalitatem

gratiam invenisset, laetus vadit ad hospitium

sibi

tus est miraculis, tamdiu jacet in sepulcri latibulis.

designatum. 132 Deinde

ei

cum

accessus ad Dominura Papam

voti compos

Notum ergo vobis facimus, quod pro canonizatione ejus laborare proposuimus, et vos nobis collaborare
oportebit, in quibus S. Otto abundantius laboravit.

concessus est, litteras Domini Imperatoris et Pomeranicae gentisei obtulit, dicens; Hoc universae Ecclesiasdesiderium esse, ut, sua favente clementia,

factui,

ubi beneficiis

cumulatus,

129 Ad hoc omnes unanimiter responderunt : Hoc semper eorum fuisse desiderium, et honori sui Apostoli se libenter delaturos obsequium. Rogabant praeterea, ut quando ad Sedem Apostolicam vellet accedere, non hoc eos sineret latere, ut honoratos
illius

beatus Otto canonizetur, et de pulvere sacrum ejus corpus elevetur. Ad quod Papa Numquid de Ottone
:

Episcopo agitur, qui magister et praedicator Pomeranorum dicitur ? Iste sanctus et vere beatus homo
est
:

quia Deura timuit, et mandataejus observavit.

ubi est liber miraculorum ejus?
quaeritis, aperit librum

gentis viae comites haberet, et ipsi,

quodcum-

Verumtamen

Tum
,

que possent, ministerium prasberent. Sed hoc fieri non potuit, quia Boguzlao optimo Duce, eodem

Abbas; Si de vita ejus

qui

anno
est,

vita

decedeute, pax terrae

illius

adeo turbata

ut

nemo hinc ad eos

posset transire, neque

sub veste latebat; En, inquit, hic est, et porrexit librum. Dominus vero Apostohcus susceptura librum tradidit uni Cardinalium, cui nomen est Laborans k,
dicens
:

inde huc transmeare. Duxitaque, habitocum majori-

Labora hac nocte Iibrum

virtutes
beati
viri scias
,

istura perlegere,

bus suis consilio, sanctum Ottonem

in

Wolframmo

ut

cras

Abbate veneratus, auctoritate sua donationem fecit, et testameuto confirmavit scilicet ut quinque cen;

perstringere. Qui accipiens legit

notabilia notavit. Altera
et

mihi summatim et cera quaeque

Pontificem,

autem

die protulit librura,

tenarii ceras

e,

in

memoriam

sui nominis, et

monu-

una cum Abbate accedens ad summura

:

mentum

suae gentis,

ecclesiae sancti

Michaelis an-

dixit ei

Quisquis vitam hujus Sancti

ipsius
,

legit,

compajaceat,

nuatim, de tabernis terrae illius, persolvantur, ut inde lucerna in templo Dei luceat, et juge lumen

ratione

quantum

ipse

in

infirao

intelligit; etinter Confessores Christi, nulli secundum

ad memoriam S. Ottonis concinnetur et ardeat. Abbas itaque tantis beneficiis et devotionis indiciis
debitas exsolvens
gratias,

credimus beatum Ottonem, cum vix habeat parem. Qui, ab ineunte pueritia, misericordiae operibus,
miraculis, virtutibus, et humilitate claruit, persecutionem pro Deo sustinuit, et Apostolus Pomeraet esse meruit. Apostolicus itaque Deo gratias agens, et suae 133 tanti viri felicitati deputans, quod ad ejus tempora veneCanonizatio, data sententia, vicem suam

balsamum

et pretiosa

munera, digna Principibus, eis obtulit, et licentia eorum et osculo percepto, ad fratres suos reversus, novem septimanas explevit, Pomeraniani iens, et inde denuo rediens. 130 Post haec collectam fecit litterarum EpiscocoUectis

norum nominari

deputatis ai

hoc

BpM-

dilata

tensi et

Principum
litteris,

porum,Principumet Abbatum, et sic, opportunitate accepta, Lucium Papam adiit, qui senio confectus,
se

Eberhardo MerselniW*" rabilibus Episcopis Ottoni Eistetensi et

Merseburgensi commisit

qui beatum Ottonem cano-

Episcopi'-

ceptus,

apud Veronam detinuit. A quo benigne suscum ei causam, pro qua venerat, intimasset,
:

et litteras praesentasset,

responsum accepit Hoc principale negotium in urbe Roma, quae universo orbi principatur, est declarandum; et nos, vita
venerimus, in concilio Episcoporum,quodpetis, libenteragemus. Sed Lucius,
comite,

Sanctorum nizarent, et Sanctum esse, juxta nomen magna praeEcclesiio, prdicarent. Abbas itaque quibus ad sumens, sed majora, immo omnia, pro Apostolico Sedem Apostolicam venerat, percipiens, reut dignum erat, et Romanaa curiae infinitas
,

dum ad Urbem

autequam Romam veniret, morte prajventus est. f Abbas itaque sciens, irretractabile esse verbum ab
ore

pendens gratias, accepta omnium benedictione, Romams ad salute et sanitate redit ad propria. cum admiinvicem de hoc verbo conferentibus, et tam grave ratione dicentibus, se non meminisse
sortitum negotium unquam tam celerem et facilem alti sangumis effectum , prasertim cum magnae et
personae, quas pro similibus negotiis

cum

summi

Pontificis semel

emissum, non est ausus

sed Apostolica benedictione percepta, ; reversus est ad fratres suos. Sic omnis spes dilata, non sublata est. Otto vero Bambergensis Epi-

ultra loqui

Romam

ve-

nerant, infecto negotio redierint.

,,

DIE SECUNDA JULII.

Ottonis,

399
Antiphonam, Laudem

ANNOTAT\.
a Etectus anno 1177, prsfuit annis 18, obiil anno 1192, inquit Bruschius. ffolframmns autem secundus, de quo hic sermo erit, prxfuit ab anno 1 1 72, usque ad

acclamantibus, Dominus Mo<*untinus Ardicite,

cliiepiscopus

cum

uni-

versa ecclesia concinente, imposuit, quam Missa de sancto Pontifice secuta est. omni populo gaudente

AICTOIE
EBBO->8

universis, quae gloriose fiebant de sancto Ottone

Episcopo.

1201, teste eodem Bruschio. b Derivalum, opmor, a

velo,

aut

involvo;

ut sit

135 Praeterea Comes Ludovicus de Frankenstein dignum memoria somnum exposuit, principibus dicens
:

involucrum, vel fasciculus velo involutus. c Notum proverbium, hic non male applicalum.

In hoc loco, in quo

det, vidi, in visu noctis,

Dominus meus Rex searcam miri et rari operis

prrvio alicujut tomno.

d Intellige primum fuisse istius nominis, nam eum prxcessit Albertus, ut vide apud Jaschium pag. 400.
e

De
89

ca donatione sic scribit Bruschius in Monasl.

:

erectam, qualem nec oculus vidit, nec in cor humani artificis unquara descendit, quae Deus praparavit sancto Ottoni, in qua ipse pontificalibus
indutus, sicut
jacebat.

pag.

Sub eodem abbate (fVolfrummo)

dedit

Boguslaus Dux Stettinensis, Pomeranorum et Sclavorum, gratitudinisergo, pro conversa ad Christum Pomerania, ad tumulum S. Ottonis, singulis annis,

mos est Episcopis sepeliri, mortuus Putabam ego, nos omnes, qui hodie assu-

ex omnibus tabernis terrae Pomeranorum, singulos lapidas (certum id est pondus 26 librarum) cerae, ut hoc scripto In nomine etc. Vide ibi diploma datum an. 1182. f Obiit Lucius III PP. Verons, ut fen famosus
est in
:

mus, praesentes fuisse, et arcae illius decorem considerasse. Qui subitorevixit, et de resurrectione sua ingentem admirationem et laetitiam indixit. 130 Quinquagesimus igitur annus jam venerat ex quo [ccelum] beati Ottonis animam, terra corpus
receperat.
sis

Annus

iste in

libro veteris Legis diver-

Ezplicatur

annus

Jubilei.

ornatur nominibus et privilegiis. Ipse est jubi-

verstculus,

anno 1185.
111,
et

g.

gorius
li

Ambo hi summi Pontifices Urbanus VIII mortui sunl anno 1 187.

Wadiure
:

Gre-

leus, qui sanctificatus dicitur et propitiatio, cujus privilegia haecsunt. Servus liber exit, vendita terra

legitimum possessorem

Intellige

seu guadiare, alias

guadium
est

fectus, ad

constituere,

seu pignus

opponere

quod nobis

Homo peregre profamiliam redit. Unde dicam jubileus a jubilo, et quid sit jubilus, extenrecipit.
et

domum pristinam

vvedden, Gall. gager

i

Anno 1189,

Cangium. Cle.me.ntis III (qui

vide

sio videlicet gaudii, sine

preecedenli,
indicat

cum

ita

impensione vocis, scilicet cor in gaudium exienditur, ut conceptam

Januarii electus fuerat)

expedita

secundo,

ut

ipsa

corde laetitiam voce nequeat depromere.

bulla, in

commentario preevio adducta; hic enim bievi

est,

res

toties

ante proposita,

et

huud dubie

De hoc, modo non est dicendum. Jubileus tamen iste, quantum personae beati Ottonis, cujus nomen laudem
resonat, littera servit, et spiritu bene sanctificatus dieitur ; quia in eo propalata est sanctificatio ejus

accurate examinata.

agit

k De clericis, quos Laborantes olim nominabant, Magrius in Lexico : et crediderim agnomen hic
indicari,

aliquod
ceteris

quod
csset
ita

is,
;

cui commissa
ccrte

res est,

prs

laboriosus

Cardinalem
sit,

aliquem

est Herbipolim canonizatio ejus. Decebat enim, ut tantaa reverentiae Pontifex, non solum vivens, sed et moriens conservaret legem excelsi et

facta

S. R. E.
reperi.

qui
si

appellalus

hactenus

nutlum
vutgo

quamvis sanctus

fuit,

tamen ante quinquagesimum

Quid

accipiatur pro

cansas relatore,

annum Sanctus
Jubilei.

appellari noluit, ob sanctificatiouem

pouente,
perpensis,

Gall.
Inc

rapporteur, ul qui omnibus ante ullimum decrelorium suum judicium

Qui etiam propitiatio recte dicitur. Mons enim, in quo sanctum corpus Ottonis requiescit
diebus exaltationis ejus, infinita pressus multitudine, non cessabat a laudibus ; et magnis populorum vo-

Pontifici dederit.

CAPUT
De
C

cibus nocte ac
III.

die

personabat

et
:

tam

secretis

quam
dit

publicis fumigabat orationibus

:

ita ut imple-

ipsa Canonizalione et aliis Sancti miraculis.

tum videres

Tange montes

et fumigabunt.

Ascen-

ergo fumus aromatum, quae sunt orationes justorum, de manu et de monte sancti Michaelis Archangeli in conspectu Domini.

i\nno
.

1189,

Indictione vi [vn] praesidente in Ecclesia Dei

mclxxxvim, Domino Clemente Papa tertio, regnante Domino Friderico, Romanorum Imperatore invictissimo, anno regni ejus xxxv a, imperii vero xxxi eodem anno, quo
;

igitur Dominicae Incarnationis

Nam

et divina cle-

mentia aures suaa

interveniente

pietatis, cunctis

se

petentibus

sancto

Ottone, se magis propitiam

illi

exhibuit
dici.

ita ut

merito dies

propitatio debeant

fuit
b

Iherosolymitana sancta expeditio; cum Heinricus Rex, qui Patri successit in regnum, primam curiam

137 Redit ad animum, qualiter negotium cano-

suam haberet Herbipoli, in festo sancti Laurentii; et ad eamdem Curiam Otto Dux Boemise, ArchiepiAbbates, Principes et infinita multitudo convenissent; Abbas Wolframmus coram omni populo et universa multitudine, diversi generis et divers lingute, procedens, litteras a Sede Apostolica elaboratas, etlibellnm de vita sancti Ottonis,

seopi, Episcopi,

Urbano et Grepromotum est gorio, terminari non potuit quia nondum quinquagesed simus annusvenerat, nec beatushomo, cujus in lege
nizationis beati Ottonis sub Lucio,

Romanoe Sedis

Pontificibus,
:

collata

cum

eo canonitationc post

annos 50

Domini voluntas

fuit,

ut

fidelis

servus et prudens,

libertatem, nec ut Dominus, legitimam possessionem recipere, nec ut paterfamilias, adpristinam dcmum et familiam, contra legem, ante jubileum redire no-

Eistetensi et Merseburgensi Episcopis obtulit ut vicem Domini Papae tenerent, et beatum Ottonem canonizatum optimo tempore elevarent. Episcopi
,

itaque susceptura librum inter authentica scripta reponentes, nomen beati Ottonis in Canone et in
Letaniis, in Catalogo Confessorum Christi, qui

Wnus

illis

laboravit, recenseri sanxerunt; et

non auniversarius, sed natalitius dies

non utjam celebretur, ex

Doraus beati Ottonis, sunt monasteria et ecclequas construxit possessio ejus, sunt praedia , siae, quaa eis contulit familia ejus, sunt pauperum et peregrinorum hospitalia, quibus, propter opus raisericordiaj exequendum, vigilem operam dedit. Bene igitur in Jubileo, secundura suam pra?rogativ.im,
luit.
; ,

S.

non solum Otto ad

spiritualiter,

verum etiam

corporaliter,

domum

et familiara

pristinam legaliter

auctoritate Apostolica, Ecclesia Christi, per latitu-

dinem mundi

diffusae,

praeceperunt. Scatimque, Rege

um

universa multitudine, in laudem Dei et sancti

redit, cum Abbates su&rum coenobiorum. dulcesejus carpentes reliquias, et imiiuiis lmte:\minibus involquamvis S. Otto venles, secum deportaverunt
:

princi-

400

VITA
et Sanctos ejus

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

eos, quos post

A
aoctohe
ebbone.

principalia sui corporis

membra apud
principaliter

pallidus scit Silvester

Deum

dilexit,

divina

vexamini

providente gratia

sibi retinuit.

Jam
ejus
factis
,

monachus. Sed, quid fr t u egrediar, nisi OttoneexpellentemT itaque inclinata die daemon exclamavit
?

Non

v' "
i

138 De signis vero,

cum
muliis
'

in

elevatione

cisti,

Otto, vicisti. Puella vero in

modum

Excedit bumanum sensum numerus Multitudo lanmiraculorum ejus. Breviter dicam guentium, et qui vexabantur aSpiritibus immundis,
q U j(j dicemus
?
:

flata,

dasmonem

folli s

efflavit.

veniebant ad memoriam ejus, et quorum fides exigebat, sanabantur omnes. Populus igitur, qui de
diversis confluxerat regionibus, transactis
festivitatis

142 Quinta item monialis, cum jam Episcopi Abbates et sacerdotes in prima noctis vigilia ad aperiendum sarcofagum accederent, et illa
:

Uter '"**'
'

magnae
,

mento adhaereret, ait Episcopus Ejicite arreptitiam hanc. Illa autem cum educeretur, submurmurans,

pav i-

diebus,

cum

Iaetus rediret

ad propria
:

quasi praesentem
me.

protestatus est, dicens in Ecclesiae audientia Beati sumus, qui buic solemnitati interfuimus quia no:

Tu quidem jubes

ejici,

alloquebatur Episcopum quod parvipendo. Scias

bis astantibus et videntibus, beatus Otto caecos il-

luminavit, claudos

curavit,

infirmos sanavit, daefecit,

autem hodie te a gnte inhonorandum. Q uo d et factum est. Completo enim officio, cum Episcopus de monte descendisset, et ad prandium consedisset
orta est inter milites contentio
res esset pro
;

mones

effugavit.

Bene omnia

et surdos

fecit

utque jamjam

illis

audire, et mutos loqui.

anima

et Episcopus accurreret

litis

qux enumerantur.

139 Igitur signa, quae facta sunt illis diebus , tentabimus succincta distinctione disserere, rogan^ es< u ( ne minem styli bumilitas audire gloriam
justi taedefaciat.
stice,

sedandae gratia, aspersus est sanguis vulneratorura super vestimenta ejus, et indumenta Pontificis

in-

quinata et

persona turbata.

Arreptitia

vero ad

Multo enim melius

diserte proferre.

quam

falsa

est, vera ruHi quippe qui

,

Vesperam, dum hymnus alternaretur, inter versiculum Ad sacrum [Sancti] tumulum d, juxta
;

principum victorias

et bella scribunt regalia

ora-

<j

tiones rhetoricas et verba excogitant legalia, et

dum

ejusdem versiculi continentiam, sanitati restituitur et cum admiratione singulorum a daemone hberatur.

materia rei gestas humiliatur, eloquii venustate deargentatur summi vero Regis opus non grandiloquam, sed veridicam exigit narrationem quia
: ;

g
*
rfos
,

rectum est verbum Domini

fide.

et

omnia opera ejus

in

143 Ha?c singula miracula insertis argumentis firmavimus, ne animum legentis ulla vexet dubitatio, nec quisquam mfidelis sit auditor, sicut fuit Presbyter Albertus de Suuar. ad quem locum
. .

dubu

140 Venerunt quinque mulieres daemoniacae dieQuinque

mulieres,

dum
;

sacrae fuissent reliquiae, et super altare loca-

bus exaltationis sancti Ottonis, ad sepulcrum ejus , q Uae sa va tae sun t universae. Prima cum ad villam
]

proximam

civitati

venisset,

montem

sancti

Mi-

ret ille habens pollicem ad nullum usum flexibilem, devotus tentator accedens, dixit Beate Otto, si vera sunt omnia, quae de te audivimus (accipiens
:

chaelis oppositum cernens, nunc vepribus injicitur, nunc de manibus, qui eam trahebant, se excutiens,

reliquias superposuit pollici) hic, inquit, experiar

Si quid

potes, adjuva

me. Statim fragor

digiti, in

lapidibus illiditur, aquis immergitur, et nisi

demum

vinculis artata fuisset, sibi vitae exitium intulisset.

Audiebantur ex uno ore quasi voces multorum daemonum cum stridore clamantium A monte sancti Michaelis , a sepulcro Ottonis adductus ventus urens, nos urit, numquam talem auram sensimus ideoque in diu possesso vase [rorpore] subsistere non possumus. His malignis spiritibus rugientibus, misera muliere sanguinem spumante, summitatibus insuper digitorum ejus quasi ferro prascisis sive
:

per totam auditur ecclesiam, et quasi subula emissus sanguis exivit innoxius et sic, qui de miraculis dubitavit, mirum
;

articulorum compage repressi,

suum

ipse circumtulit.

liquias,

144 In eodem vico divina pietas, per easdem reduobus pueris, uni sensum alteri, cujus
;

aim dwbtu

latus miserabiliter putredo consumpserat, sanitatem P" erts '

reddidit

145 Nemo quoque signorum, quibus Dominus Sanctum suum mirificavit, superbus detractor existat,

sed detractor

praeruptis, his portis daemones eruperunt.

Viri au-

qualis

fuit

alter presbyter,
villa

tem, qui comitabantur eara, videntes quodperbeati Ottonis merita esset liberata, ad tumbam sancti
Praisulis
clesiae,

Choburk, qui veniens de

Iebrata, praedictam

Bernhardus de contigua, Missa ce-

v mitw

repetebat ecclesiam.

Cumque

eam perduxerunt,

et

haec universae

Ec-

rogaretur a populo, ut se ad suscipiendas beali '

Ottonis praepararet reliquias, ministro mortis per-

monstratis apertis indiciis, constanter nar-

raverunt. lpsa vero mulier nomina

:

dasmonum astantibus innotuit c dicens Unus daemonum, quibus possessa eram, fuit Trigelaus, cujus fanum beatus
Otto destruxit in Pomerania. Alter Legio, cujus mentio fit in Evangelio. Unus Legatio et aliorum dixit nomina, quae exciderunt a memoria.
,

suadente, respondit

Quid, rogo, seducimini

Quid

Ottonera pluris aestimatis Episcopis temporisinstantis? Continuo ergo ut

cutus

est,

ex arrogantia cordis haac Iocorde ipsius subitaneo mortis aculeo per-

forato, miser

mo " m '

141 Secunda
circa
in

et tertia,

in

die sancti Michaelis

equo labitur, et in momento, in ictu oculi, vitas subtrahitur. Pensate ergo, qualiter uni horum presbyterorum devota dubitatio fidem auxit,

horam tertiam liberatae sunt, clericis et viris, quorum parochia discurrerant, astantibus et cum
in ipsis
,

sanitatem contulit. Alteri temeraria discussio spatium poenitentiaa tulit, et mortem intulit. Miraculo-

juramento affirmantibus, quod novem annis

inveterata fuerint

daemonia, quae

jam

in

decimo

rum ergo, quae Dominus in Sanctis suis operatur, nemo sibi [judicium] vendicet, quia non nos eorum,
sed
ipsi nostri

per sancti Ottonis merita, divina ejecit potentia. Quarta, monialis femina, ab hora diei prima

judices erunt.
festivitatis,

usque

antequam confortatur spiritu, indefessa maneret. Uuus ergo ex illis. qui eam admirabatur, memorans, quod non nisi per jejunia et virtutes orationum, genera superantur daemonum, foras egressus et cuidam religioso sacerdoti confessus, iterum ad
arreptiam regressus
ciens oculis, inquit
:

d vesperam, gravi cum exorcistis certabat litigio, adeo ut cum omnes sudor et labor repelleret , ipsa

146 Tertia dies memoratae

tribus

ornatur miraculis. Claudus carpentarius, pede ad terram posito, gressum homo surdus, cujus aures virulentis humoribus purgari vidimus
;
,

pendulo

^**'

^^

auditum recepit puer duodennis, soluto linguae vinculo, matre prae gaudioflente, inusitato sermone
:

locutus est.

est.

Quem
te

illa,

torvis respi-

Ante

mma enim,

quas de te notaveram,

melius noveram. Crijam non ego, sed

147 Phreneticus quidam, ad memoriam sancti Ottonis adductus, per noctem in conclavi servabanon tur. Qui vecte prohibitus, dum ad januam se posset egredi, tegulis eflractis, de pinnaculo
prasci-

Metf

DIE SECUNDA JULII

praecipitavit, et forestum,

401

Hurtinor dictum, ferina

facto, proprio rugitu pro-

legalibus inservientes ceremonialium institutis, Ju-

mente
ditus,

petiit.

Mane autem

d
AICTORR

laqueo venantiura capi'ur, et in montera Michaelis trahitur. Sed ne infesto clamore , sancti sacra Canonis, qui interim dicebatur, turbaret silentia, in cimiterio

bileum appellare consueverant, servitus Iaxabantur.

in

quo et debita

et

153 in. Verum quae tunc illis in figura contingebant, nobis efficacia reriim arrident. Nunc enim,
per interventum sanctissimi Ottonis, dnbita pecca-

n elexatione,

fratrum detinebatur. Ad quem ecclesiae ferens vinum, sacris reliquiis sancustos ctificatum, misericordia motus exivit, et frontem
infirmi liniit.

torumanimaequeobligatoria peccati poenadimittitur, et diaboli dominio mancipatus a jugo miserrimae

,

Qui continuosolvi se rogans

est mihi,

Sensus,

servitutis,

in

libertate

filiorum
ritura,

Dei

transfertur.

inquiens,
toni,

meus redditus

Deo

et beato Ot-

Igitur juxta

priscae

legis

terra

cadens in faciem, gratias egit. 148 Testimoniales nuper accepimus

vendita, possessori restituitur,

litteras,

cum

terrenus

quondam homo

con,

farifl

saiMa-

im

genera.

Deus beati Ottonis sanctitatera potenti ejectione daemonum, et [per] diversa genera
tinentes, qualiter

peccatovenumdatus,redintegratusnaturalibu3,accumulatisque gratuitis ad imaginern Dei similitu, ,

sanitatum, in partibus Saxoniae et Bavariae diffamaverit. Quae omnia, et ea quae ad sepulcrum ejus fiunt, scribere, per otium dictantis est.

dinem conditoris sui reformatur. 154 iin. Ad pristina? redit familiaa contubernium, jxm qui ad ejus, de qua peccando exciderat, sanctae
raatris

supra

Ecclesiae revertitur consortium. Iste

annus

149 Notus
pt popone
itllite.

et alti generis quidara miles

Popo de

noninjustepropitiatiodicitur.cunipeccatricisaniraa

belli pedem perdiderat, et nescio quo infortunio accedente, nullis emplastris sanari poterat sed locus vulneris recens patebat.

Irmblteshusen, casu

tenebras

luce

miserationum

suarum excussent
qui

qui propitiatur omnibus iniquitatibus nostris,

Aspero tamen corrosivo praemortuas carnes, quas physici cancrenas appellant, frequenter obortas abstergebat. Ipsa quoque corrosio jam nervos et ossa
militis invaserat.

sanat omnesinfirmitates nostras. Inhocergo Jubileo jubilandum est nobis prascipue, ut illuc cordis nostri
dirigatur intentio
,

unde nobis

per intercessionem

tanti Patris, efficaci subvenitur auxilio.

Unde

accidit, ut e truncato crure

155

v.

Ea vero

quae de Jubileo generaliter dicta

sanguis proflueret,

[rivuli] in

milesjacens exsanguis et

modura derivatus et desperatus, testamentum

; ;

sunt, trahi ad specialitatem possunt, ita nimirum, dtctorum.

ut beato Viro non incongrue valeant aptari.

de bonis suis firmare disponebat heredibus. Accessit ei interim salubris cogitatio etiam se ad beati
Ottonis devovit iimina, statimque in vicino fuere re-

Ut enim praetereatur silentio, quod cura ante, sub Romanae Sedis Pontificibus de canonizatione ejus diligenter laboratum sit, tamen usque ad comple,

media.

Nam

nis sanare fuit

quod medicorum manus quindecira aninvalida, obducta et solidata cute ,

tionem Jubilei translationis intereessit dilatio. Illud meraoratu dignura est, quod ejus sanctissimum
corpus,

merabrum sanavit divina

'leg. venit.

clementia. Infra septimaquippe.ligneo pede cruri conformato, sospesad memoriam sancti Ottonis veniens * sine baculi su-

de

terrae

pulvere sublevatum,
corporali

quasi

ad

nam

familiam
resedit

rediit,

cum ad

eos, quibus ante collationem

,

beneficioruin
:

ambulabat in sanctuario abscissi pedis nemini dans ullam suspicionem, voto et voce
stentaculo,
et
,

ubi

proximns erat nunc in sabbato

praasentia

requietionis.

octavam

beatae resurrectionis exspectat.

gratias referens

Deo

et

sancto Ottoni, in eo quod

136

vi.

Itaque

cum ad

pra*iictae

solemnitatis
,

contigerat

illi.

celebritatem

populus

de longe confiuxisset

ipse,

eleyans

150 His
Seriploris

igitur virtutibus,

quibusmons ccelestium

virtutum sublimatur, cui imperialis manus Heinrici

posuit

cujusgratia praevenit et subsequitur, in electis inexplicabiles multiformis gloriae suae divitias dignatus
est

tmclusio,

fundamentum

Ottonis Pontificalis sanctitas

ostendere,

ut

iniraculorum signis
Igitur

dilecti

sui

dat incrementum, Angelorum custodia tenet firmamentum. His, inquam, paucis ex multis digestis,
quia, ut credimus, apponet Deus, ut ad sepulcrum

merita
invidia
,

declararet.

ne

pravae

obreptionis

per

calumniam

impiae

contradictionis

sanctitati ejus derogare pra?sumeret, multis se Dei

sancti Ottonis

ipsius intervenientibus patrociniis

virtus virtutum muneribus effudit,

trantiura

omnemque

obla-

complacitior
d

sit

adhuc
et

scriptori

sequentium mirainterim

errorem haesitationemque

prasveniendo

culorum calamum
assigno d.

paginam

vacantem

amputavit. Itaque plurima multitudo languentium,

quab adipiscendas sanitatis gratia confluxerat,
fideliter petiit, efficaciter impetravit.

quod
fastus

Isermo

151 Lectio Prima. Cum asternae prasdestinationis temporales effectus, dispensatrixomnium bonorum,
gratia Dei
,

157

vu.

Ibi

ergo

secularis

sapientiae

vellet elucescere, dilecti

Deo

et

homi-

confunditur, ubi de privatione ad habitum regressus,

guxdam

nibus Ottonis Episcopi venerabiles reliquiae in

domo

sub testimonio plurimorum ostenditur. Caecis quippe

visus tribuitur, surdis auditus confertur, nec quis-

Domini , in salutem credentium sunt elevatao e. Lucerna enim sub modio posita, super candelabrum
Ecclesiae divinitus

quara inter aegros pie fideliterque supplicans, optataa

erat

sublimanda.

Anno

igitur

Dominicae Incarnationis millesimo centesimo octogesimo nono, Clemens tertius, RomanaesedisAntistes,

eorum

qui

hujus

negotii

auctores

exstiterant,

attestationes recepit, habitoque fratrum , qui praesentes erant, consilio, sanctissimum Confessorera

Prsecipuatamen inter sanitatis liberatio fuit; nam et quinque mulieres aderant, quas antiqui hostis oppressionem obsessorem suura terribilibus furiosorum passas motuum gestibus fatebantur. Ipse vero qui vasa irae
salutis votocassatur.

muneradasmoniacorum
,

Dei Ottonem decreverunt.

Sanctorum Catalogo

annumerandum

reformat gratiae, de obsessis corporibus malignos spiritus ejecit et plenam libertatis sanitatem integramque salutem coutulit.
in vasa

152
lationis

ii.

Eo

igitur canonizato, exsecutionem trans-

158
qui

viu.

venerabilibus

Episcopis

fratribus

suis,

gloriosus

Proinde anno[a] dissolutionis suae tempore quinquagesimo, Apostolici exsecutores mandati suo reverenter functi sunt officio. Quocirca, crebrescenfelegavit.

cum

His perspicue potest agnosci , quam expugnator victorque dsemonum faerit, anacephaUtoadhuc in mortali carne positus esset, ut sis.
ejus Dei

hanc ejectionem dasmonum post mortem

tibus ad tumbara beati viri miraculis , tot et tanta divinae miserationis beneficia populo Doi exhibita

sapientia operetur, bonis operibus emeruit. Sed non parum spei et consolationis in his nobis impenditur,

sunt, ut eos nihilominus, qui tardioris essent

fidei,

a cordis sui duritia potuissent emollire. Hic estergo remissionis et indulgentia) annus , quem olim

qui carnis adhuc assultus et dasnionionmi insidias sustineraus. His enim indubitanter didicimus, quod ejus nobis intercessio ad salutem potest proficere ,

quem tam

insignibus gratiarum beneficiis, Dei misericordia

, ,

402

VITA
mundo
non solum

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

a mpliori statu readificavit. Capellam quoque super portam in honore S. Oswaldi Regis et Martyris quocumque fecit. Sed et diversorium et muri ambitum cum
,

A
AicTonft

ricordia voluit
similia,

clarescere. Hasc vero et his ubi corporali ibi facta sunt,

:

EBBONE.

requiescit
delatae

praesentia

verum

etiam

sunt sacratissimi corporis reliquia?, illuc rairaculorum virtus concomitata. Quosdam etiam ac beati Confessoris invidiae facibus accensos
,

universis officinis construxit. Idem vir beatus fontem

prdtervo spiritu meritis detrahentes, divina consecuta est ultio, ut indubitataa veritatis testimonio
cunctis innotesceret, eos debitae ultionis acrimonia
feriri, qui pestiferae contradictianis veneno Sanctos Dei non timuerint persequi. Ipse enim, qui mirabilis

itemque venam aquse monte, in claustrum plumbeis fistulis copioso sumptu duci fecit. Pleraque eidem locoornamenta contulit; inter quae duas argenteas scutellas ad suscipiendas oblationes auriphrygium quoque et casulam pretiosam; crucem quoque auro gemmisque nobiliter fabricatam, reconditoin ea salutari
in

medio

claustri fieri jussit;

viva>, de vicino

est in

Sanctis suis, vindictam

,

retribuet in hostes

ligno,

eorum

qui nimirum laudibus,

si

in offensis

eorum oflenditur
,

Sanctorumque reliquiis, ipse sacravit, Crucemque Salvatoris nppellari statuit et banni sui
,

quorura

pie fuerint impensae

quem omnis

laus et

ad gratiarum actio retorquenda

ipse

interpositione,

ne ab ipso monasterio pro aliqua

auferretur
,

unquam
locum

necessitate

indicens

beato

est, juste laudatur.

Michaeli Archangelo
ille

eam devotissime
hunc

obtulit.

Hunc
amore
bujus

Deo plenus

fidelissimo semper
ditavit,
;

ANNOTATA.
a Legendum regni ejus Alirum e.st, scriptores istos in
,

dilexit;

liuno

restauravit;

gloriara qua?sivit; huic bonatribuit; hunc sublimavit;

xxxvm,

imperii xxxv.

hunc
ipso,
cialis

coluit;

notis chronologicis

passim

coram

altari

hujus profectura semper amavit; et in ejusdem Archangeli cujus spe,

exerrare.

minister erat, sese sepeliri decrevit.

in

Aberat

enim Fridericus

suscepta

expeditione

3
dedit

Eidem monasterio quoque

octo prdia, quingentis
:

usum fratrum
libris

Hierosolgmitana.
c Vull dicere, nota fecit, indicavit.
d Intellige, turbse fugantur

argenti

com-

parata
ut habeas

quae hic ob notitiam

eorum

sigillatim

annoeidem

aiuc rnoiio
S. Michaelis

daemonum,
secula
id

tare

frivolum duximus. Praeterea ecclesiam juxta

,

collata sunt.

totam versiculi continentiam.

e

Albuch
neglexerint
recenlius palrala mira-

hereditario

sibi

jure

proptiam

Dolendum, quod pcr

:

tot

monasterio,

cum duabus
videlicet sui

ecclesiis aliis donavit, ob

rehgiosi ad S. Michuclis

qux

memoriam

cula aceepimus, in commcnlario tradita sutil.

f Snt:s

recitcntur

accommodx lecliones istse, ut xxx Seplembris potias quam anliquiores ex vila aut forte
,

parentumque suorum, inibi corpore quiescentium. Adhuc autem dilectissimum sibi locum amplificare desiderans, sub monte S. Mi-

recentiores alise

minus accurutx.

SflPPf FMFi\Tfl\l OXJLl L,L.IUL,1\1VM

Ad
praemissas Vitas, ex Andrea, a Gretsero
edilo.

cum hospitali domo, peregrinorum receptionibus aptam construxit. Totus enim misericordiae visceribus affluebat; totus eleemosynaj et compassionis affectu gic ardebat ut j ure cum B Job dicere posset Ab
chaelis capellam S. ^Egidii,

pauperum

et

mecum miseratio, et de ventre matris qui egressa est mecum flebam super eum meaj
initio crevit
:

Qusrnam hic ex Andrea

adjiciantur.

U m

supra non
a

uno

loco

insinuavimus, .binas vitas

compatiebatur anima mea pauperi. Noverat quippe, et assidue recolebat illam B. Grequi compassionem non habet gorii sententiam
afflictus erat, et
:

vetustissimas
integras,

nobis hic edxlas,

,

non videri omnino

ab Ebbone verosi-

vacuum

Episcopi

nomen

tenet.

Yirtus

namque
,

ultimam prxsertim

quse

sanctaa charitatis omnibus quidem

fidelibus

sed

miltime lusius descripta, a symmista aliquo innonnullis contracta videtur, vel eo lempore, quo de canoiuzatione agebatur vel paulo post solennilatem iltam peractam,
,

maxime Christi congruit sacerdotibus, qui et specialius ad hanc exsequendam in ipso sacratissimo
suas ordinalionis mysterio

11,

retciuit parergis,
ejus
,

haberent S.

Ottonis

elientes

Actorum
pascerent

non inelegantem seriem, qua elpietatem

forte

commonentur. Cum enim sacerdos consecratur oleo, per quod charitas intelligitur, manus ejus liniuntur, oieumque manibus
ejus infunditur, ut per hoc uberiora misericordiae et pietatis opera sibi facienda noverit. Sed et cura

et

etiam curiositati facerenl

satis.

Nequid tamcn desiderari hic patcremur, visum sinceriori Andrea ea polissimum capita seligere,

eit et

ex

per

modum

veste

appendieis seu supplementi subjungere, qu<e res nolatu dignas complectuntur quamquum et de eis aliqua scnptores noslri cursim attigermt.
,

sacrata ornatur et amicitur, ei consecrator dicit; Accipe vcstem sacerdotalem, per quam charitas intelligitur; ut ea se totum, quasi tunica talari,

Andrex
48.

excerpta sunt capita

haque ex lib. 27, 28, 29, 30, 31

lib.

el

De

missione Pomerunica,

quam

et

3 prose-

circumdatum et splendidissime ornatum esse debere meminerit. QuampiusOtto singulari decorevestitus, usquequaque eampropagare et felicissimis declarare
satagebat openbus.

quilur, satis dicunl Nostri, uli et de beato Sancti exitu, oralione funebri Imbriconis erbipolensis , aliisqne eodem spectanlibus, unde librum suum quartum

con-

flarunl

ambo Andrex. Neque desunt miracula apud EObonem nihitominvs e.x lib. 4, Gretseriani desumpta
:

4 Perambulans itaque suburbana in circuitu Dc hospita" aptumque locura perlustrans ad hospitale construen- et ecclesia duni, venit ad collem, sub monte Micbaelis positmn, S /Egitli',

etiam sunt aliqua, paulo fusius ibidem explicata. Qux ex altero Andrea Jaschii transferri huc poterant, in

commentario prsevio abunde deduximus; ut neminem jure conqueri posse exislimem neglectum quidquam aut ,

mendacii colhs vocabantur, duabus ex causis, sive eo quod non naturali terraa situ , sed potius de fundamentis muroruni civitatis illis aggesta humus in altum
qui

vulgo

Ifitntnbuljcl

id

est

prxtermmum
hic adjungi

excreverat; sive pro eo, quod crebra inibi conventicula stultorum,

fuisse,

quod

lanli

momenti

sit

ut

mendaciis et vanitatibus plena,

qui

mereretur.

Habe

igitur

27
Multa
sigilla-

Andrex caput

etc.

agebantur.

Hoc ergo

tim describvntur,

2 Ut autem ad nostra veniamus, idem Deo devotus Pontifex Babebergensis raonasterium S. Michaelis cum ejusdem ecclesiaj aedificiis, nec non et basilicam sanctas Marias , et capellam B. Bartholoraaei cum

comrautare
noverat,
ut

mehus spiritualis hic pater in constitutura desideraDS ad hoc se

,

magna domo, eidem

quaaque prava exstirparet', et bona et ecclesiam insereret; collem ipsum complanari, Domicilia quoque, illic B. JSgidii jussit aadificari. ut pauperibus et peregrinis opportuna construi
:

adhajrente,

a fundamentis

ubi antea servitus

inimici pullulabat,

ibi

deinceps,
diviuo

DIE SECUNDA JULN.

divino cultu et elecmosynis

403
postmodum,
spirituali

pauperum, lucra

ani-

sanatis,

multis

magisterio'

j)

marum
beatum

succrescerent. Eo tempore Canonicusquidam

salutem operaretur animarum.

rx A>0 ,

ecclesiae S. Jacobi,

Wichodonomine,
comparavit

orationis causa

visitans ^Egidium,

reliquias magnificas, id
;

est, pollicem ejus,

quem

pius Otto, ab

Eo tempore piissimus pater Otto in Carinthia morabatur; et cum reversus, quae circa intirnum dispensatorem suum gesta erant, audisset, plurimum
7
in Christo exhilaratus est, licet in administratione

miiiii
vnde

u,r' au

eodeui sagaciter impetratum, altario S. /Egidii cum aliis multiplicibus reliquiis inclusit, ecclesiamque
solenniter

J,'!!
cit,

publicorum r.egotiorum
esset.

grandi

solatio

destitutus

dedicans,

memoriam

ejus

per omnera

Et accersito eo ad familiare colloquium, de

:

locum celebriorem, quameatenus fuisset. instituit.

Hospitale autera

statu suo paternadulcedine requisivit

et si consue-

cum eademecclesiaprimum quidem

tudine

quam

invenerat, contentus esse vellet? Sed

Gumponi, decano S. Jacobi, comisit; postea vero, mediante beatae memoriae Wolframo, decimo hujus
loci abbate,

illevir sagacis animi, distortam et

pene nullam hic

monastica; religionis disciplinam in brevi deprehenderat;

et,

sancto Michaelicumomnibuspertinentiis

se ad perfectoria tendere, ne in

vacuum

De quo arnabili et reverendissimo abbate, dignum estaliqua litteris mandare, hujus loci qnia in ingressu ejus, Domino largam sua; benedictionis copiam infundente, locus hic jam pene in
suis contradidit.

curreret, respondit.

Quo

audito,

Pastor mitis^imus

Otto fervori ejus

admodum

congratulatus, ad Hir-

saugiense coenobium, in sacro tunc spiritualis ordinis rigore celeberriraum, quantocius

eum
lllo

cnrn xeniis
ibi

omni

religione
et

disciplince,

mira interioris exterioris profectus sumpsit increcollapsus,

et

nova

honorabilibus destinavit
liariter

eo quod et ip>e

pecu-

riotus esset,

ob frequente.s
reverentia

transmissas

jfolframus

imorvs sub
S.

menta. 5 Hic enim Wolframus ex provincia Bavarorum, nobili et religiosa ortus parentela, Babebergensi ecolesise, in schola Christi educandus, sub
ordine

eleemosynas.
pudio,

Ubi

summo cunctorum
sui
;

exceptus

tri-

tum pro
pii

tum etiam pro

amore
est, ut

Ottonis loco

tante vcnerationi habitus

Oltone

primlcerius,

canonico traditus; ubi

divina

prseventus

gratia, in tenera aetate, sitibundo pectore hauriebat

etiam post modicum transcensis aliis officiorumgradibus, prioratus honore sublimari mereretur. quia prospexerat Aderat jara tempus miserendi
:

fluenta doctrinas, ac
turitate et elegantia

de die in diem sapientiae

ma-

de excelso

sancto
gertnine

suo Dominus, ut locum hunc,

spiritualium

morum

proficiens,

inter suos

Montem

scilicet

S. Michaelis, diu a

collegas pulcherrimus processit. Siquidem paternaa

justitiae

profectuum

fortitudo, et maternae pietatis

imago evi:

gratiae stillicidiis

arescentem, novis supernae irroraret, per beatissimum patrem

dentius in

Quod

si

eo apparebat juxta Apostoli dictum radix sancta, et rami. Et hic quidem sub

Ottonem,
matutinus,

qui velut aurora pulcherrima, et lucifer

ad discutiendas et illuminandas priscae

effulsit.

venerabili Ruperto, septimo Babebergensi Episcopo;

conversationis caligines coelitus

postmodum
astatis,

autem cum annos viriles attigisset a pio Ottone primicerius t factus, auctorabili sagacitate, velut alter Joseph, curam totius admi-

8
qui

Nam cum
eum

se

fotum ad dilatandam ejus gloriam,

et

elorificaverat,

spectabilem pr<e

aliis

"t

ad montem

nistrabat episcopatus.

sticae dispensationis negotio,

omni ecclesiaquod non ejus nutu et arbitrio disponeretur. Sed cum Deus omnipotens domino qui sub statum monasticae religionis Gumboldo, nono hujus loci abbate, ad nihilum
Nihil erat in
,

tamquam

coepiscopis suis fecerat, praeparasset, hic praecipue, recocalus> in ipso capite, religionis monasticae nor-

mam
dictio

propagare curavit,

ut

postmodum

et aliis,

quae aedificare

proposuerat, coeuobiis, larga bene-

redactus erat,
tris

Wolframi reparare,
saepe

per ministerium reverendissimi paet novo Hirsaugiensium

ex hujus fontis ubertate proflueret. Ad quod opus divinum nullus sibi fidelior, nemo sibi visus est aptior hoc, de quo loquimur, servo Dei Wulframo, quem dudum in activa vita sagacissimum
noverat,
et

ordine ad meliora provehere dignatus esset,

eum-

nunc

in contemplativa

vita audierat.

dem

dictum saepiusque

dicendum sapientem

architectum, corporalis aagritudinis molestia perculit; sicque naufragosis mundi abrepturafluctibus,

ltaque missa ad Hirsaugiam fida satis legatione, tam eum, quam et alios quinque fratres, religione

ad portum quietis advexit, castraque

militiae spiri-

q
ftt

tualis intrare compulit.

6
mmachus
S.

Nam

cura periculoso

colli

tumore aliquamdiu
;

omni scientia eximios impetravit; licet cuncti abscessum dilecti pat.ris Wulframi molestissimum, Sed nibil erat, et pene importabilem sibi censerent. non pii Ottoms reverentia et eleemosynarum F quod
et

i
1(1,

Uichae-

laborasset, juxtabeati Job sententiam

terrebis
;

me

largitas

apud

eos

obtineret.
:

Veniente igitur eo,

per somnia, et per visiones horrore concuties

qui-

absens erat Episcopus

ideoque in Saxonia apud

busdam
corruere,
iater se

sagacioribus de

familia

ejus

nocturna

visione apparuit culmen donius ejus repentino lapsu

domumque confractam
affirmantibus;
ipse

dissipari, illisque

hoc mussitantibus, et

mortem Domini

sui

Curtes episcopales Mochelen et Schidingen residens, adventum ejus prastolabatur. Postmodum autem, cum reversus de Carinthia piissimus pater Otto, compotem factum apud Hirsaugiam cognovoti se
visset,

prassagire

pater amabilis hoc

Deo gratias

egit,

dilectum

sibi

Wulframum,

est, et internum judicem, hoc verbere ad meliora se vocantem, in spiritu humilitatis et animo contrito sequi deliberavit. Itaque

rumore pavefactus

omni paternae bemacsi e ccelo transmissus esset, et per occultos internungnitatis aftectu suscepit
:

cios, prirao seniores,

deinde

omnem
ut
suffl

S.

Michaehs
per

disposita

domo

sua, et solerter praecavens

insidias

congregationem

admonuit,

utilitati

Bposis

amicorura et propinquorum, a bono eum proposito revocare nitentium, clam, matutino tempore, montem S. Michaelis adscendit, ubi veterem deponens hominem cum * pompis, quibus ornatior aliis incedere solebat, exuviis, Deo se ipsura hostiam
acceptabilem obtulit, et sanctre conversationis liabitum voluntaria paupertate suscepil. Cum ergo praeceptis obediens Evangelicis, cruce sua flagrantissimo corde elata,

Venerandi patns omnia consulentes, in electione Wulframi unanimiter concordarent. gratia, hoc, ut 9 Cumque divina praaveniente bona obtinuisset, uberiores ei, a quo
desiderabat,

'*%*
,,,<
t.

cuncta

procedunt,

laudes exsolvit;

statimque

majoribus vigilia Palmarum, assumptis montem S. Michaelis, magna ecclasi,

;

et pnelatis

spu-.tuahs

Dominum

secutus fuisset, sine

mora verus
tationes

medicus, qui percutit et sanat, occidit et vivificat, languores nostros tulit et aegroille

conventu gaudii alacritateplenus, adscendit Episoopi propedes publico dominus Gumboldus, ad abdicationem cidens, ultroneam cur Pastoralis fessum, et ad hanc fecit; jam senio longinquo se
ubi in

portavit,

infirmitati

ejus

medelam
et

solita

pietate adhibuit,

ut ipse

primum corpore

meute

ab eocui-am pastoBeatus ergo Pontifei, receptam

minus

imbeclhtatem idoneam protestatus

suatn.

404

VITA
mox reverendo
Patri

S.

OTTONIS EP. BAMB. POMER. APOST.

assignavit;

A
oHETSKii.

ralera,

Wulframo

piam

ipseque Gumboldus in electione ejus primus acclamavit, et ex hoc in remotiorem cellam, derutatis
sibi

duobus ministris

et

quibuscumque necessariis,

1 auctorabilibus tanti Patris verbis evidenter^r declaratur, quam intimo et flagrantissimo affeTtn sanctam monasticse professionis religionem

omne.s vos in Christi visceribtts. His mellifl

"

secessit. Itaque electione canonica reverenter satis

verit,

unanimiter facta,
quenti die,
id

pius Otto, moraa impatiens, seAprilis solenniter

estxvmKal.

eum,

consecrationem Palmarum, ordinavit; et ex eo, ad statum loci intus et exterius renovandum,

ante
mirifice

propagata n merito quam numero multiplicatis, etiam materialem ecclesiae

favente
fratribusque

eam, in qibuscum]! poterat locis, sed potissimum apud nos protnJT studuerit. Qua, ut desiderabat,

quantave

ad

diligentia

tam

totum se

accinxit

Primumque
,

abolito,

cum

fabr'

ordine Amerbacensium,

communi fratrum consensu novum

vetusto

et remisso

et religione

plenum

necessarh^t congruenti amplitudine dilatare curavit tamnn

universis

raonasterii

officinis,

et ei spirituales
:

ordinem Hirsaugiensium instituit. Deinde paucitatem fratrum, Deo militantium corde tenus dolens, et crebras in conspectu Domini supplicationes pro hoc cum eleemosynarum largitate profundens, religiosos viros,
ornatos,
et tam divina quam seculari scientia omnimodis hic aggregare studuit. Nec prius abhoccoeptodestitit, quam, deexiguonumero,

clamarent spatium mihi, ut inhabitem.

I

sui affectuosa unanimit Bte Angustus est locus mihi

filii

2q

coram

te ' fac

12 Et o beatus ille qui tandem desiderii sui quod in multipl.candis religiosis fratrihus habuerat' "! 1 compos effectus, juxta prophetiam Isaia;, S ^ * 8 " a Domino audiremeruit; Leva in circuitu oculos
'

vide,

omnes

tuos

et

isti

ultra septuagenarium multiplicatos videre meruit

congregati sunt, venerunt

feta

quod ipsius

litteris

declaratur, quae in hunc se

mo-

dum
]>

liabent.

Olto.

Dei

gratia,

Babebergensis eccksix minister

fratri

Bpistola S. Ottonis ad
abbates,

humilis,

venerabili

fVulframo, abbali

Vivo ego, dicit Dominus; quia omnib.is his velut ornamento vestieris, et circumdabis tibi eos sicut circumdat sponsa monile sibi pretiosum. Quomodo enim non gauderet, et gratulabundus Domino jubilaret, cum non solura ex vicinis, sed et de loni n

tibi

coenobii

S. Michaelis, Wigand Thanstensi, Baklewino Bantzertsi, Eggehardo Uraugiensi, Imbriconi Mkhelveldemi, Wakhuno de Entsdorff, Eriboni de Prttvinengcn,
Steinensi,

quis multarura regionum partibus, illustres quos^iue et sapientes, ad diversarum artium

imbutos peritia

Frtdericode Gengenbach, Everhardo Scuturensi, Ottoni Lintjero de Regemtorff, Ingrammo de

de Clunicken Pr&pasilo de omnibus sub ipsis pie conversantibus, perseveranlem in Dei voluntate famulatum.
,
,

Jrnolstem
salulem

Prxpostto
et

cerneret. quos nimirura bona> opinionis ejus fama, per totam Ecclesiaa doraum diffusa. et indefessaoratio, quae eleemosynarum largitate fulciebatur, illoattra-

ad locura

dilectae requietionis

su* congregari

Hoslerhoven,
el

xerat? His nempe devotissimis fihis, quasi floribus speciosis, adornatus erat. His tamquam monilibus ambiebatur, cum et hic, et in omni actu et
negotio,

eorum intimis prajveniebatur

de reformationc

ium c,

suffragiis ac comitaba'-

primum
in

pastoralis

curx

regimen,

quamvis

mona-

tndigm suscepimus,
dila, qualtter

sferiorum,

diligenter

monaitena Ecclestx nostrx submonastica rehgione disposila essent, attendimus. Sed omnia, dtscipltnx sus
;

ac post in resurrectionis gloria, nobili eorum stipatus frequentia, regi regum accensis lampadibus
tur
;

rigore nimis resoluta invenimus

quod moleste (erentes,

existimantes,

occurret ; ubi et filii de patris honore, et pater de filiornm salutepei petuo tetatur. Sed is per excessum dictis, ad narrationis ordinem redeuntes, causam
et rationem antiqui raonasterii dissolvendi. et novi

ac

dispensalioni

nostrx incaulum
,

diu

fusis ad Deum precibut, ut per dinnam providentiam, qux in sui dispositione'non fallitur, hoc mutarelur in melius. Tandem Deus virtutum, cujus est totum, quod est oplimum,

multumque

laboravimus

deinceps majori ambitu reparandi, posterorum notitias

pandamus.

vota respi-

humtlium. in omnibus monasteriis noslris religioms prxstititaugmentum : quiavosgregi suo Pastores

ciens

Dissolutio veteris monastcrii S. Michaelis novi cedi/icatio et consccralio. '

uloneos elegit, ac fratrum vestrorum numerum in sancta conversationemultiplicavit;quod invicino S. Michaelis Monte ostenduur, quia dum non plus quam viginli
fratres,
et

Oiquidem anno Domini

mcxvii, tertio

Nonas Jamotu

eosdem

sub tenni

nuarii, id est, in octava S. Joannis Apostoli, pecF catis hominum exigentibus, terrae motus factus est Terr

disciplina, invennnus
inibi

jam, Deo grattas,

plus quam sepluaginta mus absquc his, qui honeste conversantur Unde nos non mediocrite, Ixlifkali,

cernU

luna vicesima sexta, hora cnama "m vespertina, lmpleta prophetia, qu3 dicit; Pugnabit r" h

magnus quarta
illo

feria,

'

extrtnsecus
vos,

cum

orbis terrarum contra insensatos.-Hoc

terrae

si-

omnes

latosacsubdttos, tn charitate sancta appellamus.omnium pedibus hunttltati, in Deo, et propler Deum obsecrantes, n: digne ambuletis vocatione,

Prx-

quidem

qua vocati eslts, et religioms veslrx ac spirtlualis disctplinx vigorem, alii

aliis,

succedentes

rum

heredilario jure in longiludtnem die-

conservelis.

11 ln memoriam ergo tam

motu, ecclesias nostraa fabrica, quae et ante jam longa temporis vetustate, ex parte scissa erat, ita concussa est, ut lapis magnus in frontispicio vel culmine * scumarii subito lapsu proruens, tutius monasterii ruinam minaretur, cunctosque ingenti pavore perculsos in fugam converterat; et tamen, mirum dictu, grandi hoc lapide,
,

iic leglt

Grelsenw.

salubris exhortalionis,

: tXZJTT T,
n

Episcopalls

rf<

atngendum, transscnbendum, rekgendum singulis monaslenis, monasticx religionis spintualem mtlttiam,

placttam, hominibus acceptam, celebrem angelis, ternbilem hoslibus; ut jam per omnia cxnobta nostra, sub auctoritate Spiritus sancltrenovavimus, inslttutmus,
stc

-***.

qui totura in

circuitu opus sua conclusione firma-

bat, lapso, reliqua templi fabrica, licet hiatu terribili,

casum jamjamque minaretur, immobilis

donec post festa Pascbalia, jussu
pii

per-

neo

stitit,

Ottonis

destructa et solo adaequata est.

pli

Hincjam
*

novi temdilataret,

aedificatio,
:

quod majori se ambitu

accelerandi

demcepsMegram tlUbatamque perseverare sancimus atque deeerntmus; commendantes eam sub testtmomo
Ecclestz vobis electis Rectonbus ac dUectis fratrtbus, per vos nihilo mintts commendandam omnibus vestns successoribus. De cetero in nomine Dominivobis bencdicimus. Testis enim mthi esl Deus, qttomodo cuet

coepta est

ubi tantase libertate

beatissimus Paoperis, profudit,

An

m,

ter Otto, pro fervore

libcralitate

Chruti

ut cunctis stuporem, multis quoque invidiam tanta pecunise profusio pareret.

14

Nam cum quadam

vice, eo

apud castrum Bo-

pecunia defecisset; et fidelissimus camerarius ejus, Erbo nomine, devotus S. Michaetenstein posito,
lis

*^)

tfi

DIE SECUNDA. JULII.

sancta claruit con]is perniciter ad Episcopura tendens, deversatione, famulus, qui postea hic in
qno nccidat
sol, idest,

405
usquequn finem accipiat mundus

Slamus enim nos pro

nnslrum,

centum rnarcas argenti beato ofTerens Michaeli, eum, morae impatiens, redire urgebat, Qui piae voluntatis plenus thesauro, qno nil ditius Deo offertur, tanta
fectuni
ei
;

hunc

insinuasset

ille

statim

foribus, nperientes Pontifkem commnranles inter tancta Sanctorum, etc. idest, apud Patrem, et exoranlem pro peccatis eorum,

quije

exspectant.
:

Haec

Origenis eximii Doctoris

sic
ait

verba sunt
vtter

qui itera alio loco de hac solennitate,

:

mirae devotionis festinantia reversus est, uteadem die memoratum pondus argenti ad altare S. Michaelis,

quae est prima die septimi mensis,

dies, septimus
:

Sicut

quique

dies observalur sabbalum,

tuinquam holocaustura gratissimum, impo-

et esl festivilas

ita et est

inler menses, septimns quique

neret, sicque coepto operi, tota virtute et sagacitate, instandum urgeret. Igitur perfecto jam templo,

quod

in

modum
fratrum
et

crucis,

ut cernitur, constructoris

mensium. Agilur ergo in eo festivilas,qux dicitur Sabbata Sabbalorum, et ftl m die prima mensis septimi memnria tubarum. Sed quis est,
qui
test

mensis Sabbatnm

sui praecepto. aedificatum est; dedicationem ejus in

memorix tubarum

festimtatem geral, nisi qui po-

arbitrio

constituens,

utpote

cum

quibus

scripturas prapheticas el evangelicas atque aposlocoslesti

el

cor

unum

animam habebat, mandavit, ut certam

solennitatis cele-

licas, quse. velut

quadam personanl
et in lege ejus

luba,

man-

ei significarent diem, quae tantaa

dare memorix,

inlra

thesaurum cordis sui reconmeditatur die

britas,
iio'

nsecratur

cotnmuni omnium voto, ageretur. 15 At iili multam inter seconquisitionem facien-

dere% Qvi ergo hxcfacil,

ac nocte.

iste festivitatem geril

memorix tubarum. Sed

pmmereri,
:

tes,

tandem consilio reverendi et doetissimi patris Wigandi, de quo in secundo hujus operis libro dicemus, unanirni consensu definierunt, ut in Kal. Septembris eadem celeberrima fieret dedicatio congruenti satis et acceptissimo ordine, tam pro
:

el si quis potest gratias illas saneti Spiriius

quibus inspirati sunt prophetx, etpsallens dicere

nite in initio

Ca-

mensis Tubx, in die insignis solennitatis

beati

^Egidii

jatrocinio,

cujus

ea dies natalitio
observantia consicut
in libro
:

illustratur,
tia,

quam

et pro antiqua hujusdiei reverenlegis

quam

Deo agil Tubaram. 18 Est adhxc et alia snlennitas septimum illustrans E mensem, videlicct Srenapegia, id est tabernaculorum, qux
ejus; et qui scit digne in psalmis jubilare ei,

salennitatem

consccra-

sacrae Mosaicae

Dea
ras;

grala festivitas. Lxtalnr enim

et

stat.

prajcipua insigniri solennitate,

,

suos nnn habere ftxum

sed
in

cum viderit fidelei fundatum animum super ierquasi quatidie migraluros

tioni applican-

lur.

Levitici legitur

loquente Domino

ad

Moysem

tabernaculis,

Mense septimo, prima

tuin

die mensis erit vobis sabba-

memoriale clangentibus tubis, et vocabitur sanctum; omne opus servile non facietis in eo, et offeretis holocaustum Domino; quia dies propitiationis est, ut propitietur vobis Dominus Deus vester. Mensis septimi prima Et item in libro Numeri
:

terrena sunt ; nec umbram vitx hnjus quasi possessionem propriam et perpetuam depulames : sed velut in transitu positos, ad veram palriam, unde egressi sunt, ad paradisi festivitatem vropernre, dkentes; Advenx sumus el peregrini supee terram, sicnt omnes palres nostri. Cum ergo sic
habilare; nnn desiderantes,

qux

dies venerabihs servile

et sancta erit

vobis;

omne opus

peregrinari se in

mundo

senserint, et parati sunt cito

non facietis in ea, quja dies clangnris est et tubarum; offeretisqne bolocaustum in odorera suavissimum Domino quae etc. de ritu sacnfieiorum mystico, nunc in Ecclesia celebrandorum, ibi exsequitur. Sed et decima, et decima quinta ejusdem mensis dies sacra festivitate celebres, et nullum in eis opus servile fieri, sed solenne sacrificium Do-

tnnsire,

et

extendere se ad

anteriora, ut heredilatem
et

capiant futurorum;

Deus

in his Ixlatur,

diem fes-

tum

agit super eas.

Haec nos de opusculis tanti Docpresbyter,

toris, qui

in

ea parte, qua

neminem

post Apostolos habet aequalem, hic inseruimus, ad

commendandam
lebritatem,

sacratissimae hujus festivitatis ce-

quae aliarum solennitatum mater est;

mino

offerri

lege praecipitur, de

quibus

raodo di-

et convenientissime

cendum non est. 16 De hujus autem

Adimuntur
terta Ortgenis
dt

tur; qui et in

sacratissimae diei celebritate

:

hoc
et

prima die septimi meusis agiveten lege celeberrimus est, et in novre gratiae tempore, natalitio tam eximii
qui

Origenes

sic

loquitur

Prima

die

Septimi

mensis

patris ^Egidii.

singularis tribulantium portus

mense

Neomenia tubarum
tionis
:

esl, sicut dicilur iri

:

Psalmo; Tuba

nptimo.

canite in initio men>it

ista

est solennitas repropitia-

in

hac sola die Ponlifex induitur omnibus pon-

tificalibus.

Tunc induitur

manifestalione

et

veriiale,

certum remedium est decoratur, 19 Haec igiturjucundissima solennitas, tanto ardentius omni devotione spirituali colenda est, quanto dulcius imaginem et umbraro coelestis illins praefert

F
faciend.r Kal.

tunc ingredilur ad

illa inaccesstbilia,
licet, id est,

quo seme.l

in

an-

dedicationis

ubi

verus

Pontifes Christus

septembriy

no accedi tantummndo

in sancla Sancto-

rnm. Semel enim

et

tn

anno Pontifex populum derelin-

consummato templo suo. quod ab origine mundi usque ad finem seculi, de vivis atque electis construit lapidibus, desiderabilem et

quens, ingreditur ad

eum

locum, ubi est propiliatoritim,

numquam

deficien-

super propitiatorium

Cherubin, ubi

et

arca Testi-

monii et altare incensi; quo nulli iv.lroire fas est, nisi Pontifici soli. Si ergo consideremus verum Ponti/icem

tem celebrat solenmtatem; ad quam suspirare, et omnibus cordis medullis anhelare cunctos Ecclehcec transitoria commonet dedicatio. siae filios,
narrationis crdinem redeamus. Igitur audita, piissimus pater Otto filiorum suorum lega-

Christum, quomodo in carne quide.m posilus. per totum

Sed jam ad
tione,
fieri

annum
dicit;

eral

cnm

populo,

annum
et

illum,

de qtto
,

ipse

Evangelix-are

pauperibus misit

me

et

vocare

qua

in

Kalendis
approbavit

Septembris dedicationem

annum Domini acceptum,

timus,

diem remissioms; adceranno, in die propitiulioesl,

unaniraiter flagitabant,

aptum quidem
sed

et

ra-

qtwmndo semel

in istn

tionabile

hoc

unum

erat,

quod
retar-

nis, inlrat in

sancla Sanctorum, hoc

cum impleta

consensum

ejus aliquantula

contradictione

dispcnsalione,

eum humann
17
cens
ipse

penelrat coelos, et intrat ad Palrem, ut generi propitium faciat, etexoret pro omreprapitialionem ejus,

nibus credentibus in se.

Hanc

qua hominibus

re-

dabat, quia se constructam et unice sibi dilectam, sohta popuiraudari metuebat, laris concursus veneratione montem S. Michaelis, nimirum cunctis in

capellam beati -Egiiiii, in hospitali a

vmx

propitial
:

Patrem, Juannes Apostotus comtnemorat diAdvocatum habemus apud patrcm Jcsum et est propiliatio pro peccalis nostrh. Sed et Paulus
:

festivitatis gratia invitaute, accurrentibus. 20 Quapropter sine voluntate et petitiona Udal-

similiter, de hac repropiliatione scribens, ait de Chris-

Detts posuit propitiatorem in sangnine ejus perfidem. Igilur dies propitiationis manet nobis usque
ot
;

Qucm

ejusdem ecclesia? Sacerdotis, id se facturum negabat. Qui mox, urgente spirituali paadministrabat tre Wigando. qui hsc omnia speciali
rici,

Scrupulus
Sancti et subitancus
tnvrbus,

religiosi

diligentia,

Episcopum

adiit,

et prudenti

ratione,

Julii T. I.

52

dedi-

406

VITA

S.

OTTONIS EP. BA.MB. POMER. APOST.

ter assedit,

KX ANDR. GRETSER.

dedicationem hanc capellao S. JEgidii in nullo officultum cere, quin imo majorem et reverentiam et Pastor piisparturire affirmabat cujus assertionem
:

nobiscum convescens, obtentu propa-

gandae charitatis.

simus approbans, demura assensit

et

venerabili

Prwcipua quwdam S. Ollouis mira^ula.

Wolframo

abbat.i,

fratribusque universis

paterna
'

Ex Andrew lib.
Juidam

4.

dulcedine mandat, se desideriis eorum, et in hoc et in omnibus promptissiraa affectione pariturum. Appropinquante vero eadem sacratissima die, sum-

ex fratribus nostris religiosus presbyter

mus

Arbiter, qui quos amat, corripit et castigat, hunc beatissimum patrera corporalis aegritudinis tam gravi perculit molestia, ut penitus fracta corporis virtute,

Lippoldus nomine, ante quinquennium, dormitionem beatissimi hujus Patris in visione tali, Domino revefmlj"*' lante, meruit conteraplari. Montem quemdam prse- ,ra <'siiu celsum, et omni amoenitate jocundum, contra orien- S 0Umis
'
-

decumberet, oranemque propositae

postponeret.

tem

oculos dirigens, aspexit

dedicationis intensionem

Quo

audito,
;

sum cacumen ascendere

cujus quidem specionon potuit, sed deorsum

:

universi nimia raoeroris cunctos nubes et caligo tristitiae

anxietate

percellimtur
involvit,

stans, vidit multitudinem copiosam plebis utriusque

et ut

natura docet, capite vulnerato, cetera quoque membra dolore atteri, languorem pii Pastoris grex devotus

sexus et aatatis, ingentia lapidum pretiosorum onera super vertieem montis, rriagna cum exultatione,
attrahere, ac suavissimura
intelligere

quoddam melos, quod

suum deputabat. Unde quod solum

toto

in his erat

non

potuit, dulci modulatione concinere.

remedium.
sis

ad

Deum

corde conversi, lacrymo-

Tunc accedens,
ex
eis,

vacillante licet gressu,

quemdam
;

suspiriis,

cum

oblationibus hostiarura et elee-

canitie

veneranda conspicuum, vocavit

inquisivit.

et in

mosynarum, salutem ei et sospitatem ccelitus impreeari non cessabant, donec prospiciens de excelso sancto suo Dominus, elamores et gemitus pauperum suorum exaudire dignatus est. Illis enim tanta precum et votorum instautia divina aures clemendum tias pulsantibus, quadam die pater amabilis, apud castrum Bodenstein quiesmeridiano somno ceret, vidit speciosum juvenem, qui revera Angelus
Dei
erat,

quae haec esset multitudo, vel cur lapides

illos

cacumen montis attraherent,

Al

ille

Nos, inquit, sumus, qui eleemosynas et beneficia plurima a pio Ottone percepimus, ideoque domum
pretiosara ei in supercilio raontis hujus sdificamus.

Cui Lippoldus

lecto

suo

magna jucunditate antiphonam; In

lastantes ibimus; psallere.

gratulabundum assistere, et domum Domini

cx quo convalescit et

mem

21 Nec mora; expergefactus, sanumse etincolusensit, statimque, quod visio portenderet, in-

Et quando, ait, domus h&cconsum- E vero Post quinquennium, inquit, perfecta domo, cum Isetitia et exultatione eum huc introducemus. Sed tu cave, ne cuiquam hasc ante quinquennii tempus expletum manifestare praesumas. Et his dictis, sublata est visio, quam tempore dormitionis beatissirai Patris nostri, ex oreejusdem
;

mabitur

Ille

senioris Lippoldi audivimus, qui et ipse tunc gravi

templum
dedicat.
'

tellexit.

Et accersito capellano suo

Sefrido,

vi-

do,

Forte Sefri fjui Sancti

sionem exposuit, eamque Wulframo abbati celeriter nuntiari et omnia futurae dedicationi necessaria naviter praeparari mandavit. Quo nuntio laetissimo,
quasi

vitam scripsit,

responso

divinitus accepto, mceror

in

gau-

decumbebat aegritudine, nobisque, cum referebat et morbo confectus vn. Idus Augusti beato fiue requievit in Domino. 24 Sed ut ad priora redeam, pius Pater noster Otto, post longam reversus peregrinationem, more
et longiturna

lacrymis hasc

De

obitu

dium, luctus in
jubilo uordis
tatis

laetitiara
,

versus est, cunctique debita

suo nos visitans, utpote

cum quibus
;

cor

unum

Adalberti,

et

laudum przeconia
in

non sono tantnm oris, sed et coelum ferentes, et tantae solenni-

animam habebat,
absente,

requisivit

quinam ex

nobis, eo

viam universse carnis ingressi essent? Hoc

,

jucunditatem spe flagrantissima praestolabantur. Igitur anno Domini mcxxi Indictione decima quarta, in Kal. Septemb. dedicatum est monasterium S. Michaelis archangeli in monte Babebergensi,

semper, de qualibet profectione rediens affectu paterno solebat inquirere. Tunc autem sanctse recordationis Adalbertus eleemosynarius, verus Dei servus, et sibi familiarissimus, ad Christum, cui

enim

scopo, in

a venerabili Ottone, ejusdem Sedis octavo Epihonorem praescripti Archangeli sanctique Benedicti abbatis, sicut a primordio fundationis
monasterii definitum est.

mente

et

corpore indefessam exhibuit servitutem.

:

Cap. 48 Andrex,continet alia S.

Ottonis in

monachos
S.Mich. bene
fleia.

22 Sed redi obsecro ad Ottonem nostrum, qui omnibus hominibus omnia factus, praecipue autem nobis monachis non solum pater, sed, ut verius dicam, mater fuit. Tiemo. Credo inquam, nam et tu "me ad viam revocasti. Senes nostros, ut Patres venerabatur; juniores vel pueros,
ligebat; inter nos quasi

cujus transitu vir beatus audito, totus migraverat in lacrymas resolutus, se infelicem clamitabat, quod tam beatae animae, ad patriam claritatis afeterme migranti, solenne funeris obsequium exhibere non
raeruisset

erat naraque idem frater noster Adalbertus, tanto divini amoris igne succensns, ut quotidianis atque uberrimis lacrymarum fontibus gau:

ut

filios

di:

dia ccelestis Patriae anhelaret, corpus etiara vigiliis ac jejuniis convenienter attenuaret. Huic servo Dei

unus ex nobis ambulabat

pauperumcura
chi, de

erat delegata,

immemor quandoque
stolam offerens,
randis.

potentiae et magnitudinis personae suae, presbyteris ad altare ministrabat, modo

devotione agebat, ut
ris leprosos

quam tanta humilitatis ad exemplum Martyrii monarefert, propriis

quo beatus Gregorius

bajularet, et

humealios

modo cingulum porrigens

etiam

praspa-

tam

eos,

quam

et

manibus illorum propria fundens, calicem prasbens, et ad cetera ministeria sese plerumque de inopinato ingerens, miris modis
onraium
in se

Aquam

diversis morborum generibus pressos, quos videre

horrori erat, suis manibus alacriter balneis et lavacris unguentisque cujus fervori pius Otto
foveret,

affectus

excitabat;

omnes nos

facie

congratulatus, omnia alendis inopum turbis, oppor-

et nomine notos habere volebat, singulorum causas vel statum, defectus vel profectus nostros diligenter investigans, curaque de omnibus non

tuna liberalitate subministrabat.

25 Nec
oblatione

fahis contentus, etiam per semetipsum,

modica

ei

mis tempore, pauperibus

serviebat,
etiarn

ut,

non tam

qui

S.

Ottonii
1

eleemosi "

fuit.

Quid dicamde multimodis humanitatibus, om-

munerum, quam

proprii

corpons judjn"*S0I
disftt

nibus acsingulis nobis indesinenter ab eo exhibitis? Etiam fratribus ad refectionem consedentibus, cibos optimos, suis sumptibus prjeparatos, manibus
propriis
affectu

sudore gratura Deo eleemosyn* sacrificium celebrafamis Multitudine autem innumerabili, prae ret. confluente, erantquimagnitudine, ex orani regione

nobis intulit

suscipientium

deosculans;

nonnumquam

manus caro etiam, expleta

dam

inter eos

fortiores,

qui

debilioribus alimenta

ferculorum positione, conviva nobis idam ac minis-

Quoviolenter manibus extorquentes surripiebant. rum clamorem ac ploratum vir beatus non sustinens,
prudenter

DIE SECUNDA JULII

k

407
jj
f.x
*

prudenter
ut

huie negotio occurrit,

suisque imperat,

tati

congaudentes, absque omni retractatione, pue-

primum convenientibus

eis, quoslibet,

corpore

valentiores, segregatos uno

cluderet, donec innVmis

omnes

in ccenaculo con-

ac debilibus victum con:

rum in humeris levantes, et ut devoverant, ad memoriam sancti Patrisillaesum offerentes, omnibus, quanta sibi Dominus per suum sanctum Confessorem
fecisset, fideliter

xrj.

BMIHB.

gruentem

quos statim abire longiusque de loco secedere jubet, ne sociis de

coenaculo einissis, iterum praedae fiant tuncque domum ingressus, pauperibus inclusis, largam ali:

suis

manibus ministraret

exposuerunt.
Itrm
puer
alleTi
l

29 Unnrn in duobus miraculum, per omnipotentis Dei famulum, laudabile factum in puella dnodenni,
quae prior, matrern comitata, 'ad nos usque pervenit;
et in puero, ut coraputabatur, septenni, qui paternis

!J

moniae opam exhibuit, praecipiensne amplius violentiam hanc fratribus suis inferre praesumerent. Ha3c

apud suosagebat; extraneis autem,

rabat.

et trans

mare

humeris allatus, sequens, e diverso venit, operae pretium * inserendum videtur; sed non sine scrupulo,

. iastr-re.

positis Cbristi pauperibus, per fideles nuntios appa-

dum quosdam

Sanctis, per quos

Nam percharissimum fratrem nostrura Eberhardum, adhuc in Ordine Canonicorum Christo militantem, xenia sua Hierosolymam transmisit, sicut et specialiter cum religiosis quibusque, sepulchrum Domini visitantibus, agere solebat sed et pecuni<e maximarn quantitatem Hirsaugensibus, aliisque mo:

poribus, quae et in

Deus nostris temantiquis quoque operatur, detra-

here confundimur, quasi et ipsi infirmiores fuerint in hac parte. Una euim voce, sub terribili majestatis divinae

contestatione et Sanctorum invocatione,

filiam, pater
;

matersibi
ille

unicum, mortis dolore sub;

tractum fuisse
vero, pro

llla,

tactis reliquiis beati Ottonis

in

nasteriis longius remotis, per fratrem

nostrum Swig-

puero censum

quinque denariis

gerim, famis tempore,

dirigebat

ideoque Christi

offerens, super sepulcrum, nullaspe,

utaquibusdam

0tVS OtHnjensis

bonus odor in omni loco erat. 26 Quidam mutus de Ottinga Rhaetiensi vico, Henricus (nam id nomen in baptismo sibi fuisse im,

imponitur, oberrationis, mortnos suos de resurrectione, se,

fideli

suorum testimonio, confirmabant

derogationi, sed divinae

accepisse.

Nos autem non

loque
-

positum,
V.

scripto monstrabat)

dum

loca

diversa et

operationi locum dantes, divino judicio istud relin-

lam reclpit

memorias Sanctorum pererraret, Augustam, ubi novum signum Dominus in re sui Sacramenti mundo
declaravit, inter globos concurrentium venit, ubi, ut

quimus. Sive enim semivivis vitam reparare, sive

defunctis animas reddere, divinae virtutis est.

E
per De homine,
firro in gutture sauciato.

30 Casu
in gutture

accidit, ut

quidam concivem suum ferro

ac, defluente

Babebergensium pergere deberet, ad '-epulcrum S. Ottonis, per visionem admonitus est.

ad civitatera Die igitur tertio, hora diei nona, cum multis aliis, qui non illum ivisse, sed quasi pervolasse tanti itineris

sauciaret,

sanguine,
:

totam noctem et diem semivivum relinqueret cumque cibum vel potum, sibi infusum, per ipsum mea-

tum

vulneris ejiceret,
filii

et

dimensionem contestabantur, advenit.

Cum

dolore

intrinsecus tacta

jam desperaretur, mater Hunc tibi, miseratori

;

vero dextro brachio ipsius Confessoris Christi, os c-jus tactum est, subito sudore faciem totus perfusus, in (antum, ut etiam capillos defluere videres pri:

omnium
devoveo,

benignissimo, beate,
si

ait.

Otto, oblaturum

eum sanum etincolumem per tua sancta merita accipere meruero mox mirum in modum
;

vocem, balbutientis more, formare, etDomini ac Sancti nomen Confessoris, extensis ad ccelum manibus, invocare coepit. Deinde aqua refocillatus (nam et lassitudine et multitudine compressus erat)
cunctis adstantibus,
exposuit.
solutionis
suae

mam

sanguinis

iile

rivusstetit; vulnusconstrictum, cica;

trice obductuin est

viam ad Sancti ; puer convaluit sepulcrum cum matre aggressus est. Ubi vero silva,

quae

causam

clare
aliillic

laboris et doloris

Quibusdam etiam fratribus, a quibus quando apud nos integumenta acceperat, quos
gratias egit.

terminum Thuringiae facit, emensa est, ille (nam exsanguis erat) magnitudine, terrae affusus deficere ccepit. Tunc mater, amicis
illum ad propria revocare suadentibus, mcerore confecta

adstantes videbat,

Quis se a divinis laudibus, quis alacrymis contineret? Facta ergo voliva signorum compulsatione, fit communis diversi sexus innumerabilis concursus, una vox omnium,
iaudabilem virum

Hine non regrediar sed quo proposui, etiam examine corpus, ait. prosequar. Ad hanc vocem,
;

veluti invisibili quadaui

sublevaretur dextra,

homo

concinentium,

oujus meritis ab

omni clade
illum.
tmis Ulmen
sisrisum.

liberantur, qui

ex toto corde quaerunt

non sineadmiratione multorum, incunctanter perfecit, veniensque coram sepulcro viri Dei. omnibus curationis illius testis sui
surrexit, et iter, quodcceperat,

ipsa cicatrix fuit.

27 De regali pago, qui Ulma nuncupatur, csecus quidam inter manus suorum, sanitatis gratia, ad

memoriam

pii

Confessoris adductus est

bis
;

ubi,

dum
illu-

31 Apud Thuringiae castrum, tam antiquitate, quam munitione famosissimum cui Erpburda nomen est quidam ex equestri ordine pater familias, ^ r
;
;

non semel neque

gine

sed saepenumero, pro sui

;

tanto coxarum dolore torquebatur.

doloris,

ut vim mterni

Erfurdensis mu,l,s rf bus liberatttr.

minatione, precibus instaret

de die in diem, cali-

magnitudine vix explicare posset continui

;

oculorum recedente, lumen,

postulabat, fidelis

quod a Domi-

labori* gratia,

no

adstipulatione suffragatoris,
:

expeteret,

cumque remotioris secreta cubiculi. quietis vocem cujusdam audivit. quae

voto ad

m "iia puen
'-mtio.
'

quod longa sibi setas subtraxerat, recepit et qui ductu advenerat, proprio innisus gressu, aliorum se ductorem, ad eum, qui fecit misericordiam in illum, constanter fore promittebat. 28 Puer quidam de villa Olocniza Wezzelinus,
alieno
lethali

eum cum

tumbam

viri

Dei venire admonuit.

recessit; et eos,

Ule, ubi vovit, coelestis votum medicina secuta est.

Nara omnis, quo vexabatur, dolor

morbo

invalescente,

omni membrorum

officio

quos prius cruciatibus suis tristes reliquerat, versa vice, de recepta sospitate secum gaudere, et ipse gaudebat. Mox itinere arrepto, ad sepulcrum sui
curatoris pervenit; ubi multoscurationis suaetestes, qui jara illum, fama volante, prasvenerant, invenit.

PMenles
amici.

destitutus fuit; ita ut et visu, et usu linguie quoque

61

privaretur. Quern pater ipsius Lipoldus et paventibus et amicis, quos idem tenebat affectus,

mater *

32 Puer quidam de
ita

vicina parochia Ktzelkirchen,

P:ier contra~

divino invocato nomine, beato Ottoni, si per ejus sancta merita sibi incolumis redderetur, offeren-

dum cum

oblationibus, devotaverunt.

Mirum

dictu,

ad obligationem voti, nulla coelestis medichne mora uit. Nam parvus incipiens risu cognoscere matrera, patrem aspiciens Quod vovistis, ait, pro me, red;

longa asgntudiuis molestia contractus erat, ut genibus, nervorum contractione, pectusculo coneretis, neque a lecto surgere, nejue ad aliquod opus naturaj sine alterius auxilio se posset erigere. Hic

ctus restituitnr.

ad memoriam

beati Viri a parentibus circa iesturu

<lite,

et

me

ad sepulcrum

S. Ottonis, qui

mibi salu-

S. Michaelis delatus, inter Missarum solennia, mulubi tis, ex more, festivitaiis gratia, confluentibus,

tem

obtinuit, citius perducite. Qui tamsubitae sani-

tumbam

teiigit,

cum

subito

fragore

meiubrorum",

omni

408

VITA
officia

S.

OTT0NIS EP. BAMB. POMER. APOST.

est
:

omni corapage artuum, qualigabatur, solutus

EX ANDR. GRETSER.
ita incessum, et aliorura

in

gaudium

gro recipiens, in abbatis suas curationis, in popinarum ad usque deservit

officio.

membrorum ex inteobsequio, in monumentum

clementiam.

niutata, et lsetitiam, Salvatoris laudabat Hoc ab ipsa matrona, dum ad

nos cum

multa turba venisset, ita factum esse co"iiovimus In hujus comitatu ille puer cum patre advenit
S. Ottonis, ut praefatum est, constrictus fuit.

in

quo triduani fluxus sanguinis, per invocationem

35 In mnnasterio
contractus quidam de
cipiebat. Iste

Simile ferme

puero miraculum.
iti

alio

33 Neque hoc prastereundum puto, quod in eadem multorum memoria habetur. Paupercula quaedam, dum media hieme, circa nocivitate celebre factum

virorum Dei

Lanckhemensi
stipendia acf<

mensa

abbatis

ctem, hospitium passim quaereret, et nullus petenti pateret introitus, juxta ecclesiam S. Martini, sub
pheretro,

cum

infante masculo se projecit

ubi vi

algorisexstincta est. Divina autera providentia, civis quidam, cujus uxor eadem nocte defuncta est. dum
reperit, sed infantera

fama beati Ottonis ubique pervolante ad civitatem Babebergensem reptando non sine gravi labore, magno tamen desiderio et spe sanitatis pervenit Ubi ab honestioribus ecclesiae illi us
, :

alterius

contracti.

ad exequias pararet, pheretrura levavit, mortuam ad ubera materna miserabili-

Canonicis collectus, aliquamdiu demoratusest Quadam autem die, cum aliis multis, quos eadem opinio sanctitatis et gratia sanitatum e diverso contraxerat,

ter pendentem semivivum invenit. Ille, humanum casum miseratus, cadaver loculo imponens, cum uxore sua sepelivit. et parvulum ipsum, quasi ado-

Montem

beati

Archangeli ascendens

ad

sepulcrum viri Dei suffragia ipsins, vocibus, quibus poterat.cum lacrymis prolixius post.ulabat. Ubi vero

ptivum,
Pioe

pro remedio defunctaj conjugis educavit.

ad Missarum solennia ventum

Viri contracta sihi
petiit
:

autem volunlati divina pietas cooperata est. Nam idem puer aetate accrescens, maturitate sensus ut quamvis claudus, et pueriles annos excessit pene omni membrorum ordine distortus, ita providus esset et circumspectus, ut Dominus domus ubi;

membra

est, dextera sancti perliniri fiducialiter ex-

qua tactus, mutatione dexterae Excelsi ; solo prostratus, terribili fragore, vinculis nervorum so-

lutis,

cum magno
et alia

stupore et admiratione omnium

erectus, super pedes suos stetit erectus.

B cumque
et fide

negotia acturus exisset, de providentia ipsius

36 Sunt

maneret indubius. Dominica igitur Passionis, dum omnes, ut observantia dierum illorum ixposcit, ad Missarum solennia effluxissent focaria, quae prasparandis cibis sola domi remanserat, insultare
;

scripto comprehendi

multa beati Praesulis gesta, quae non possunt sed ab lllo com- E
;

prehensa et dinumerata sunt, qui et hic bonorum

ejus

Conclusio
operis,

operum aspirator
:

et

illic

fidelis

dignoscitur
gloriosissi-

renuraerator

qui etiam

non sine causa

servulo coepit. Quid, inquit,

si
;

miselle, acturus eris,

te,

mum

ejus transitum in festivitate S. Pauli Apostoli

Dominus tuus excesserit de

quid putas. erit?

;

disposuit, sed ut

cunctorum sapientum
ille

judicio de-

Ille

ex alto suspiria trahens, nescio ait sed Deus sancti Ottonis adjuvet me. Mirum dictu adhuc no;

men

Ottonis erat in ore,

,

cum
,

subito, toto corpore

senectutem suam in apostolatu remotissimarum gentium pro amore Dei fatigare nou dubitavit, etiam laboris sui praemium
flnitum est
;

quia beatus

prostratus

quasi

butus, naturalem
rat, accepit
;

formam

manu quadam invisibili perliquam ortus negavecum

in nullo se

in ejus solenni

natalitio, qui

proprie

magister et
specialius
et pa-

praedicator est gentium, percipere meruit. Diguuin

se

ipsum miratus, gressum attentavit,

impe-

enim

erat, ut

sicut

Doctorem gentium

brachia et manus extendit, et

prae ceteris imitari studuit, ita etiara

unum

ditum sentiret, ad ecclesiam beati Martini pervolat,

rem cum eo habeat natalem. Gaudeat ergo Babebergensis ecclesia, tanti pastoris auctoritate
strata
;

Domino suo

se

ostentat

Omnes clamorem cum

illu-

laudibus, pro miraculo in se facto, ad coelum levare

excitat. Sequentidie, exhortatione ac praecepto sa-

laetentur

monachorura catervae,

singularis

hujuspatroni vigilantia, ad tantumreligionis culmen

provectae. Exultet praecipue
chaelis,
et

cerdotum, ab utroque sexu diversae

levantur,

aetatis

cruces

Mons archangeli Mi-

mons

S. Michaelis,

Mons

ille

Deo

placitus

ascenditur, ubi, prsecedente ipso curato,

summa cum

tam pretiosi corporis sepultura dedicatus, ex membris ejus, tamquam margaritis ornatus.
canticnm
novuin
quia ipsius gratiae

gratulatione Iaus et gloria

Deo

resultat.

Jubilet etiam in laetitia, cantans

34 Res, quam dicturus sum, apud nobilissimum C castrum Duringiae gloriose celebrata, fama ubique Slupenda sapercurrente, pene ut facta, ad nos delata fuit. Manatio infantis, ter familias ejusdem castri, tam virtute quam nobilitate

Apostolo suo omnis Pomerania

adscribitur,

quod illorum ecclesia nova semper soelectis

bole foecundatur. Impletum est in eo, quod

ita ut unicus, ita et

famosissima, filium sororis sua?, qui matri amantissimuserat, unicenutrietota familia, uti solam spera posteritatis

bat

quem

et heredem ornnium, affectuosissime diligebat. Clypeus auratis laminis et clavis affixus parieti fuit. Parvulus autem juxta morem suae aetatis, uni clavorum, qui sibi fulgentior videbatur, totus, al!u-

Fortitudinem gentium et quod comedet.is et in gloria eorum superbietis propter hoc, in terra sua duplicia possidebunt laetitia sempiterna erit eis. Terra enim electorum, ubi beatus ille dupliest proprie terra viventium
Veritas repromittit, dicens
:
:

cia possidebit, quia talento,

in

non solum pro commisso

sibi

Babebergensi

etiam pro

alia,

quam

ecclesia duplicato, sed de gentibus Christo acquisi-

dendo manibus, evellere attentavit ; quem ubi a servulo, a quo in ulnis portabatur, flendo, ut pueri omnia extorquere solent, accipit, diu in eo ludens,
ori immisit.

vit sponsa, reposita est ei

Qui

ita fnrtiter gutturi ejus infixus est,

ut nulla arte vel mgenio extrahi posset. Infantem pallescere, oculos miserabiliter torquere, manibus
et pedibus palpitare, dolor videre
farailia
;

corona Justitiae. 37 Nam cum Petrus Judaeam, Paulus Graeciam, Andreas Achaiam, Joannes Asiam, Thomaslndiam. Gregorius Angliam, ceterique Dominici gregis arietes, singuli suos aeterno judici reportabunt manipulos, Otto etiam inter eos

cl

ad Bam-

bergenses
atiostropte-

Pomeraniam gaudens
Michaele,
et

fuit.

Concurrit

clamor luctuosus attollitur, parvulus jam desperatus super hmen ecclesiae solus componitur. Inter hos Iuctus Marchio, qui tunc forte aderat, anhelus accurrens, omnes ad mvocationem sanctissimi Ottonis
exhortari coepit.
Incredibilia forte,

domus

adducet, et

cum

praeposito paradisi

cm

tota in fletum ducitur,

vivens specialius servire non desiit, etiam moriens adhaerere maluit, in tali tabernaculo Dei jugiter habitabit. Sciens enim, quia paradisum intrare non poterit, qui praepositum ejus Michaelera

corpore

fideliter

sed Deo non

beati Viri

impossibilia dicturus

sum.

Ad nomen
ante

clavus

ille

cum multo
;

sanguine de hiante ore pueri

tristis,

placitum non habuerit, tanta se ei devotione, et corpore et animo per omnia studuit applicare, ut missis, litteris etiam ad Apostolicum Innocentium aulocum sepulturae S. Michaelis,
suse
in basilica
;

prolapsus est

etomnium una vox

nunc

etoritate ejus firmaret

ne

scilicet canonici

majons
eccle-

DIE SECUNDA JULII.

ecclesiae tara

409
il-

pretiosum huic Monti violenter abri-

quem
lius,

terrainos possessionis suae adeo dilatavit;

:

perent thesaururo. Ecce quod concupivit,. jam videt quod speravit, tenet illi est junctus in coelis,
; ;

quem

tota

mente dilexitin

terris

cum

quo, assidua

inquam, possessionis de patre ad filium Postula arne, et dabo tibi gentes hereditatem tuam, et possessionem tuam terminos terrae. Kcce vir iste
beatus, jam de corruptionis hujus vestrae ad incorrupt onis gloriam translatus, fines intravit posses:

am

r-n

intercessione, alumnis suis patrocinari dignetur ut

eum subsequi ad patriam

claritatis

aeternae valea,

mus, praestante Domino nostro Jesu Christo qui vivit et regnat Deus per omnia secula seculorum.

magnae ubi in domo sumrni Patris farnilias splendidum possidet mansionis locum. Haec est illa
sionis
;

Amen.

domus

spatiosa, haec

illa

possessio amplissima
Israel. Israel,

de

qua scriptura loquitur ad

quarn

SERMO
In translalione S. Ottonis Episcopi.

magna
nis, qui

est

domus

Dei,

quam ingens

locus posses-

sionis ejus. Hasc est hereditas pii patris nostri Otto-

propter Christum nihil in hoc

mundo

pos-

sidere affectabat, veraciter

;

Ctletratid"

jtslonim

nemoria,

[emoriam justi cum laudibus celebrare nos monet sermo divinus, ut devotio nostra, quae debitum justis impendit honorem, nobis proficiat adsalutem.

Adhoc siquidemjustorum memoriam frequentamus, ut dum jugiter illorum gloriam contemplaraur exemplis eorura instructi, mundum cum suis oble,

Propheta dicere noverat Dominus 'pars hereditatis meae nam partem illam hereditatis, quam in seculo habuit, ad opus pietatis ex toto convertit ac patrimonii sui heredem Christum fecit, in,!e gaudens in spe coelestium bonorum, Doruino cum Psalmista
curn
: ,

namque

canebat
mihi.

Tu

es

qui restitues hereditatem

meam

ctationibus

talis toto desiderio

spernamus, et ad gaudia vitae immoranbelemus. Vox est gratulatio-

41 Speciali praerogativa charitatis monachos fovebat, quos in monasteriis, quae ipse copiosis sum- enumeran ptibus, diversis in locis construxit, temporalibus taadari
subsidiis sustentans, nomini
et

nis,

vox

est exultationis et salutis, quae resonat in

ore fidelium, laudibus prosequens sanctam venera-

Domini quotidianaprae- f""'""^

damque justorum memoriam. In memoria

Quaenam uberior
excellentior
est
laetitia,

aeterna

paravit obsequia. Hinc pater

pellatur, hinc ut fidelis et

monachorum jure

ap-

erunt justi, et ab auditione mala non timebunt.

quae major jscunditas, quae
dignitas,

quam

justi

animam

et

prudens dispensator ecclesiasticae familiae, coelesti renumeratione dignus, super omnia bona Domini constitutus est. Tanta si-

apud Deum
et in

aeternae beatitudinis praemia possidere,

Ecclesia Sanctorum habere laudem, et inter

?

quidem pius pater solicitudine necessitatibus pauperum communicabat ut laetaretur in refectione

,

benedictos benedici
clarissimo, quorura

In

illo

itaque

coetu

justorum

illorum, quos suis

impendiis satiabat
Sentiebant

jucundare-

nomina

beatae praedestinationis
;

tur vestitu eorum,

necessariis
ejus

quorum nuditatem indumentis

humanitatem

liber in supernis adscripta retinet

quorum memo-

contegebat.

riam sanctam Eeclesia venerabiliter recolit, egregius Praesul Otto, vita et moribus praeclarus, emicat, qui in

asgritudines decumbentiura, imbeciilitates de-

bilium, labores exulum, destitutio pupillorum, de-

diebus suis

ad exornandam
in

sponsam

solatarum lamenta
praecipuam
solitus

viduarum
erat

in

quibus juvandis benevolentiam.

Christi Ecclesiam, virtutum insigne praetulit decus,

exercere

verbo
sunt.

et

exemplo lucens omnibus qui

domo Dei

Hujus ergo Patris meritagloriosa dignis attollamus praeconiis, cujus venerandam memoriam translationis ipsius, anniversario die sincera

odeooue et
S.

nis

Ottonis,

otnnibus

con-

ipicui virtuti-

39 Erat siquidem ardentissimus sanctae religioamator ac strenuus divini cultus propagator, Ecclesiae sanctse, cui auctore Deo praefuit, omnimodis magis prodesse, quam praeesse studuit non do;

filiorum

de-

votio se suscepisse gratulatur.

stat,

Tempus quippe mquod ad laudandum virumjustum oppnrtunura

fore sacra scriptura insinuat.

ritate sacri eloquii, laudare

Nam

sicut ex aucto-

tw,

minari
pater

in

clero affectabat;

sed sic

se

gregi suo

conformare atque coaptare satagebat, ut tamquam filios, miro pietatis affectu omnes foveret. Nam
misericordiae
affluebat
,

prohibemur,

sic

hominem in vita sua laudare post consummationem jurailitis

adeo visceribus
vigilantia

tantaque

bemur. 42 Laudanda est

devicto hoste

fortitudo, sed postquarn

p
receptajam 'a&anim
c<

charitatis amplitudine

sinum

dilatabat,

ut

summa

triumphum

obtinuerit.

Laudanda

est prAierl im

omnium curam

gereret, ac solicita cir-

cumspectione provideret, ne vel cibus doctrinae spirituahs, vel alimonia corporalisindigentibus deesset.
Sic sibi

felicitas, sed cum navem ad htus perQuamobrem memoriae hominum dare laadem magis debemus, quam vitae, quia, quamdiu vita

navigantis

duxerit.

commissam Babebergensem regebat

illa,

eccle-

nostra super terram tentationibus exercetur, dubio

belli exitu, inter

siam, ut praeter

quse specialiter ad ejus

curam

pertinebant, de his quoque, qui in

remotis terrae
gereret.

partibus erant,

paternam

solicitudinem

carnem et spiritum certamen agiNec prius secure quisquaru laudatur, quam bonura certamen se post hujus carnis terminum
tur.
,

Volvebat siquidem animo, quo ingenio, qua industria,

certasse, fidemque servasse lretatur. Hinc denique

qua ratione ad idpertingere posset,

errore delusas.

ut de fau-

cibus antiqui hostis erueret animas,

htatis

vario

genti-

apud Deum, corona apud homines dignis

et

justitiae

vita

decoratur, et

prasconiis

honoratur.

Tunc

Proinde desiderium animae et quod eo inspirante fideliter expetiit, ejus celeri largitate perfecit. Denique Pomeranorum fines ingressus, praedicationis
ejus tribuit ei

Dominus

utiliter quisque meritam laudem consequiquando nec laudantem notat adulatio, nec laudatum tentat elatio. Nos proiode translationem

etenim
:

tur

dilecti patris nostri Ottonis

cum

laudibus celebre.

verbo, lavacro sanctae regenerationis novamChristo

familiam lucratus

est,

multaque homiuum millia

mus, qui ut merito laudari ab omnibus debeat laudabili vita ipse promeruit. Siquidem laus ejus
ipse Cliristus est, qui glorificantem se
glorificabat, qui in

?.!

gremio sanctae matris Ecclesiae sociavit. 40 Gaudeat ergo bonus agricola, qui de terra
'Uatii
illa,

servum suum

quam in sudore vultus sui indefessus coluit de qua spinas et tribulos infidelitatis eradicavit

opus sacri ministerii illum adscivit, qui in aedificationem corporis sui. quod ^est Ecclesia, sacerdotio eum fungi, et habere laudem
in nomine ipsius decrevit. Ejus nenipe industria sanctse Ecclesite structura, et corporalibus profecit

tempestate persecutionis, verbi divini semina committere non cessavit, tam uberem fructum fidei
cui in

retam multam fideliura messera colligit vera operibus manuura ejus benedixit Dominus;per

metit

spaciis et spiritualibus araplificata est augmentis.

43 Atque

hic /inem S.

Oltotiis Actti, hactetius iltn-

itratis

410
stratis,

ACTA SANCTORUM.
statuimus
ssepe

laudutis
irtefatos

Si cui fortaese videatur, plura cx Andreis nttcxi patuisse, huuc royo,

:

sibi

yelit

vocabulmn scumarii, positum

rcpertum,
fatcor

num. \3

et

t\

sic

a Grelsero

me non
fuit;

intclliaere

uiictnres
si

cum

Noslris couferal, fallor vehcsil

ncque vero id operosius quserendum

fucilc quilibct perspicit,

corruptum
contextu

menter,

quidquam

prxterea reperlurus

memona

enim aut laxatum vidctur; aliunde vcro extoto

S. Ottonis pra-clare yesta, virtutes, sanctilatem aut tniracula proprie perlnicat, iU proinde manum a tabnla sitbtrahere liccat. Auiiotationes aut
diijnum, qr.od ad
explicationcs
subjicere,
sinl

quid auctor intenderil.

Q Ha

num. 16

e.x

Origene,

ibi prseter
;

modum

laudato, affeilla

runtur, omilt.i poterant

rctldcre malui,

ceterum cnpita

inteyra

non

csl

visum operm pretium,

quid dubii occurrit,

cinn

satit clara

omnia,

et ul.i

reliqua subtrahendo, renim seriem impcrfeclam rehnquere. Celcra explicubit erudUits lector,
et

qunm

notula ad niiinjincm upposita

defcctum restiluat. Quid

conatum nostrum squi bonique

consulet.

DE BEATO JOANNE VICENTINO

ORDINIS PRjEDICATORUM

COMMENTARIUS PR^EVIUS
De
cultu, patria, a>tate et Actis.
Prxtermissos die v Junii
:

Intcr Henschenius
B
Quamquam
de canonizatione
nihil*.

ita

pridem

scripsit

ficibus,

non solum ut divulgarentur miracula, verum

donaretur, ejusque imagines
probari non
posse

Joannes Vicentinus Ord. Prasdi-

etiam ut Beati titulo

3 Atque ut
dcmiis,

catorum, conventus Bononiensis, tantis miraculis in vita clarus fuit, ut Gregorius IX hanc gratiam
sit

venerationi exponerentur.
expressam
de

E
et rfp mnjine
e
!!.'l exp

gratulatus per litteras,

quarum fragmenlib.

Pontifuiam facultalem,

non

arbitror

quemquam

Iiabeattir,

tum

refert

Barbaranus Hist. Vicent.

lib.

2 cap. 38.

Barbarani

ftdc

dubitaturum,

in iis qute, ipsum vidisse

6\),

'V","L osira

lMtj;

Cantipratanus

rum
<iicit.

2 cap. 1, num. 3. nulli antiquoSanctorum in hac parte inferiorem habitum

et

oportet, quseque rejert pag.

Ambrosius Taegius

in

MSS.

fol.

31,

decem
Canti-

ad ptiblicam imciginem in templo S. Coron.r

nempe cclebn pompa venerationcm e.rpositam faisse B. Joannis

V icentise

Fcbruarii

inortuos suscitasse,

aliaque ducenta miracula opealiqua etiam refert

1046, quam elegantissimo

peuicillo Franciscits

Mafsplcn-

ratum
:-

scribit,

quornm

feus expresserat, ubi gcnuflcxus depingilur, bracbiis in

pratanus. Nos, licet non omnia haberi

ripta doleamus, dolemus

antiquitus

formamcrucis ante pcclus compositis, facieerecta,

didissimis radiis in ejns oculos refleclcnlibus
:

tamen magis, quod neque Vitam quisquam antiquorum scripserit, neque de f-jus morte vel sepultura aliquid prodiderit, quoad cliem, annum, modum ac locum. Collegit qua3 poluit Valerins Muscheta ejusdem Ordinis, et typis Patavinis Latine vuigavit anno mdxc ubi circa an:

ad sinividclnr,

stram appictus genius

assistit aquiln,

in

aurem Beato

loqui

cruce in fronte resplendcntc.

Ad

pcdcs in eadem porte

effigie,

ad dcxtcram cnlumna cum pacis

qitx tseda accensa, varii generis

epigraphe

Pacem meam
e.t

arma exuril, sub hae do vobis, qmeomnia prsccivel circa

nurn mccliv

ab

Ezelino

tyranno, inter cadavera

puos

Bcali uctus,

vel

per ipsuin,

ipsum

caj sorum clausum, eorumque foetore enectum tenet: sed Barbarauus Cappucinus, easdem omnes pluresque memorias accuratius Itaiice prosecutus, a cap. 19 ad 39, demonstrat, ipsum Ezelino supervixisse integro

decennio

[annis aliquol]

censetque

Elogium latinum adscripsit P. Basilicus Seledus, Ordmis Camaldulcnsis, in hxc verba : Beatus Joannes Seledus Vicentinus, divi Dominici alumnus, virtutum omnium fulgore, ab ineunte setate conspicuus, in componendis dissidentium animi-;, in
gcsta rcpiwsentant.

verosimilins, extiiictum in sacra expeditione contra

Manfredum tyrannum.
C
ei de cultu

2 Priorem librum
ipsi

solum

vidit

et

secutus est

convertendis hsereticis, et Catholicae Ecclesise juribus [tuendis] agendi dexteritate. concionandi efficacia, doctrinoe gravitate mirabilis, rehus pace et
bello

auctor Anni sacri Ordinis Prsedicatorum, qui hunc

gloriose
et

gestis,
visis

vitso

sanctitate,

innumeris
cele-

publico
stet,

cm-

Ast Carcanus in quadam Sanctorum ac Beatorum Vicentinorum tahula, maluit ei assignare n Julii, et hunc sequitur Marchesius, diem
eligit.

miraculis

ccelitus

portentis

comprobata,

pracipue decem mortuis ad vitam revocatis berrimus. Ex scriptoribus ecclesiasticis.

auctor Diarii Dominicani. Si probari

sit,

positive posquod summi Pontifices, non solum penniserunt

et.

4
forte

B sec satis munifeste

Bononienses,

oslendunt, beatum Joannem.

et

saltem upud Vicentinos,

procul dubio Patavinos

honorari,

et

fc
a

divulgari ejus miracula, sed

titulum Beati usur-

licito cullu afidelibus

quem

^,
jP to-

pari, adorari imagines etc. uti loquitur

Barbaranus,

asseab historich, inftnitis laudibus cumulatum, ibidem

rit

,.|(,,M laitda-

poterimus

etiam

nos induci, ut
Julii,

de eo

tamquam
die,

Barboranus

imo sub principutm, tanla rervm prx-

ttis

Beato agamus n

quamvis non ntagis hoc

clare yestarum, tanta

tur, ut

pneconiorum copia

se obrui fatefieret.

quam v Junii
inodum
arbitrio
el

aut quovis alio obiisse constet, qucmad-

juxta parcemiam, vel inde inops

deeerpsit
est

de

B. Barlholomso die prxcedcnti

et

faleri

cilalo prius loco

Bini encomia, qnx describi meet

debuimus, quidquid Carcanus

ista scripsit

Barbaranus pro suo

rentur.

Primum
;

mulla definianl. Nihil item ex eo lempore, quo

avulsum

nos infra

procemio Cantipratani, ex nescio quo Beatitm alia quse ad

e.t

illud

Henschenius, de hac

summorum

Pontiji-

spectant, cx

proprio auctoris

loco refcremus.

Alterum
Sanctus.

expressa concessione quxsitum aut obtenlum reperire cst at cum laudatus Vicentinus historicus
,

cum

desumpsit ex Ambrosio
sunt vcrba
:

cujus hxc Taegio, supra citato,

Barbaranus, non minvs de B. Joannis cultu, quam de B. Barllioloin.ci, ilulem Vicentini et Dominicani, diserlissime testetur, non video opus esse positivis aliis
testimoniis. prster apcrtissimum illud prxfati

Frater Joannes, cognomento virutique sic enim communiter a populo vocabatur, egregms, praeDeo devotus, verbiqneDei prradicator
dicti Patris et

Ordinis

filius,

coepittunc c

m
'

Bo ~
i

rani, cap. 38, pag.

Barbacertum esse, quod sicut vivens , ita post mortem ab omnihus pro Sancto sit habitus, permissumque a summis Ponti-

96

asserentis,

adeo mortuos suscifidei, per gratiam mediantem, decera DO tare, aliaque ducenta miracula per eum

ciam

gloriosis clarere

miraculis,

ut

dignatus D

est

potenter r

et

misericorditer

operari.

Addit

DIE SECUNDA JULII

Addit
et

411

fragmentum epistolx
dalse,

Grerjorii

IX PP.

ad

Beatum

quod etiam subjicio : Quapropter ad orationum vota convertimur, et adorantes super

obitns

7 Ailalem beati Joannii, prxsenim nalivital s ant tempora frustra qusesiveris. S. Dominko synfuisse, ab prique in

D
tncnni
I

chronnm
in

Ordinem

arllertitm,
:

nullis

B. S.

fastigium virgae ejus, qui percutit et medetur, fldeliter petimus, ut gratiam, quara magnificavit facere

prodnctis tabulis, volunt

Symmyslx smptores
Bononix, Patavii.
ejus

multa

at rjiu /etalem

Cisalpma
et

nemo
rect
Tll <

satit
,

Gullia,

Vicenlix,
te.rtio

tecum in mirabilibus, ad laudem tem fidelium animarum, augeat

;

sui
et

nominis et salu-

Veronse

alibi

prxstanlissime gessisse secnlo

consummet, quo,

decimo, circiter

annum

cumjustorum vitam in humilis patientiae servitute eorum morte, pretiosu in conspectu servaveris
Domini, morieris. Dat. Sept. Kal.
nostri
;

in pncifwandis discordiis

xxxiu eximium

e.t

sequentes, verbo,

fuisse,

ex omnium
initia.

prope consensu
seque dubia
tris
el

collirjitur,

quumvis de

cele.ro vitse

Jul. Pontificatus

inceria maneant.

Sunt interim qui pa-

annoseptimo adeoqiie Christi 1233. 5 Hsec ud cultus probationem sufflciunt, nisi

vilse

quis eo

nomen se reperisse exislimant, sunt qui vitse incunabu/a adannitm mcc rotunde, collocunt. ut circa annum.
Mccxvui, adhticditm adolescens,
ipso
in

elirm adducat antiquiorem imarjinem,

intiqtiioris
' synM" ex

a Valerio

sucram famtliam ab
poiveril
;

Muscheta Patavii, ut diclum est, anno mdxc eclitx prxfixam, ubi eodem quo supra habitu et gestu depingitur, angelo itemad aurem sinistram qtiasiassusurrante..
Super caput emicai stelta, stellx vero superposita crux quadrata, radiis undequaque circumfusa, de quibus viden possunt Leander Alberlus aliique. infra citandi, et Muschetse Acta num. 23. Ad ea alludens Laurentius
Leontinus, poela celebris, hoc telrasticon cecvtil
:

sancto

Patriareba

cooptari

sunt qui

alia, ex nescio quibus sitpposiiionibus

xque

conftdenter

deducunt. At

merx hx conjectur;e, ulul verosimiliter excogitatx, nnn sntis plerumque cohserent, ut fd, dum
quisque genio
evolvil.

nimiitm
faleor

indulgens,

Ego me

xtatem Beati,
;

riem non usqueqitiique perspicere

ehcura apVim vitx sedum enim in Actis

e

tenelris

ct

Quid

tibi,

quidque

aliis

quondam, quid denique

num. 17, jam ab anno 1223 magnum doclorem gistrum audio nominari, dumque instrumentum
cationis

et

ma-

pacifi-

summo
Ipse Deo fueris, haec tria signa docent.
Stella orbi lumen, carura

Bononiensis

an. 1233,

solo

Beati arbitratu
attenle

compositx, apud

Barbaranum

cap.

27

eonsi-

Dominoque

fuisse

dero, tot decrctoriis terminis conceptum,

diffieulter in-

Aliger, at carnem crux domuisse tuam. Alius vero Raphael Riva Venetus Ordiuis Prsedicato-

duci possum, ut credum dcscribi

UUc juvenem xxnr anquiannis

norum,
non

hic

aulem virum

loqui,

xxxm

mnjor

rum, alile.r et plitribits eodem melrice quoque explicuit : Ornant "astrum frontem, crux caput, angelus
aures,
Virtutis praebent

ftterit ; nisi in

Sanclis prodigiosa omnia admitlere

compellamur. Sic alia plura de adintmUratis a beato

Jounne

diversis Ordinis provineiis, de legationibus,

et

in

maxima

signa tuae.

Surdis, defunctis, et caecis saepius iste

Germania obitis, memorant recentiores, qute, ut non est animus refellere, sic paulo mnjori auctoritate
nili

Gallia

Auditum, vitam, lumina

restituit.

vehementer oplarem,

Juste tot meritis nunc dantur praemia digna,

leretur,

ut dubium prorsus omne totan non virorum duorum res geslse uni soli ad-

Mundo nam
Regnat

moriens, regna superna subit.

sciiptie sint.

sic felix,

aevum victurus

in

omne.

Angelicis faciat nos et adesse choris.

Quiiqilid
alifui

8 Non minus ancipites coniectitrse circa lempits, lonon matjis r cum, aut genus mortis, de qitibus cum fateantur cerli uam genus
.

.,

,.

cerlent,

6 I)e Beati patria certant Vicentini, Patavini, Bononienses et alii, ut de Homero olim septem Grsecix
oppida
;

prorsus

ntltil

haberi,

mirum quam

libere

exspaliandi

et

temptts
>

occasionem arripianl, ut quo possv.nl conatu, proxime,

si

rt,s -

Vicentinus

sic morlalibits

insitum, ut undequaque

decus

non ad verilatem, sultem ad verisimilitudinem acceab Ez-elino ttjranno capcarceri

ut

fmt;

aliquod accersant.

Pro Patavinis

purjnavit auctor Vitx,

dant. Alii sibi imatjinantur;

laudatus modo, Valerius Muscheta, in sua nuncupatoria sic loquens

:

tum beatum Jonnnem,

xrttmnis confectum,

mancipatum, ibidem aut

Sidus illud religionis Dominicanae

nolabul supra

Hemcbenius,

fulgentissimum, B. Joannes cognomento Vicentinus, tuba Spiritus sancti, apostolus Galliae Cisalpiuae, malleus hasreticorum, Ecclesiae propugna-

aut violenta morte iwcatum, ut vide in

tis

Muschets Acqtti

num. 30. Hoc

fttisse

alii

ineiito refellant,
:

Ezflino

superstttem

demonstrant

cerle

anno mcclxiv
sit/tii-

culum, jam

quadam

oblivionis

caligine

obrutum

udhuc Bononix concionuntem inducil Leander,

namque ejus facinora ceciderant a memoria civium Paduanorum, apud quos et

videbatur; praeclara

dem

itbii/ue

de eodem Joanne

sit

sermo. Alii ad schisalii

maticos Orientales, ad infuleles

ibiqtte potitts

transisse

malunt,

natum, et sacris initiatum, et divinitis litteris eruditum minime ignoramus. Idem ahbi passim supponit,
in Beati,

martgrw coronatttm; alia demum divinat Barburanus supra; qum forte causa esl, cur titulo Confessoris aut

tamquam

popularis, laudes uberius excurrens.

cap.

Marttjris abslineant
est

quod
quod

et nos imitati

Contra

vero

Barbaranus

19, seu

Vilse
et

beati

sumus.
notare

Non

opus singiilorum opinamenta enumeretiquis

displicet,

Joannis primo,

Muschelam

agrjredtlur,

collectis

rare, illud

prx

Mttrchesius

undequaque scriptorum

auctoritatibus, haudobscure evin-

cit,origine Vicentinumesse,gente seu familia

Scledum,
ipsius
:

vulgo Schio, atque a palria Vicentini cognomentum a

scriptoribus

T3J Dei judicio eum alicubi vivum abscondi, ad instar septem dormientium, ut
qui dicat,
occulto
forte

non prxtermisit. Nec deest finquit pag.

tributum

oslendit,

adducens

verba

olim ad Ecclesiae utilitatcm reveletur.

genus alia,
devotc ntugis

Hsec
vel

et

id

Beali,
frater

ita

de se in instrumento pitblico scribentis

Ego

quam

tere excogitata, quan-

Joannes de Bononia nunc, qui olim fui de Vioriundus. Alque hanc opinionem certiorem pronuntiant Mtchael Pius, Marchesius et tot ahi a Barbarano adducti. S-iqui Bononiensem eum dicere
centia
voltierint,

tam

in rebus historicis fidem faciant,

apud

medio-

criter perilos compertissimtim existimo. Paitcula spe-

cimina proponere

libttit,

nequis forte

mirelur,

plura

Itujusmodi silentio a nobis prxterita. Sulis multa scripsisse vitlelitr, qiti priinus vttam, in

aut

aliam

ipsi

patriam

vindicare,

certent

aliqualem historix
secitla dig

ipsi

inler se, ego conteutionis

funem non traham; sus

seriem, post tria

tt

uinplius

ab obitu

deque mihi fueril, sive Patavinus, sive Vicenttnus, sive demtim Bononiensis nuncupatur Bcutus noster : id eertissimum est, Vicentini appellutionem apud scriptores

quamvis
serit.

et

nonnulla observatione.

omnmo

digna omi-

9 Fuit is,ut pridem insinimvit Henschenius,

rius
tlle

Valeidea

omnes rccepttssimam esse. Quod ibi de Bononiajv dicat, id haud dttbie facit in Bononiensium grattam, a

Mitschela, ex ctijus titulo tota Actorum

:

A !K t or aliquatts

conspicielur

B. Joannis,

cognomento
coenobii

Vieentini,

wllt
or(, (

quibus, ob insignia merita, civitate donatus fuerat, at vero Viceutinum fuisse, docebit scriptor syuchronus,

Ord.
signis,

Praedicatorum,

professi

Paduani

"" '^''"
r
o/li
r .

S. Augustini,

dum

Itxc

omnia pridem prxlo parata

essent, repertus.

doctriua, sanctitate et miraculis inpraeclara gesta ex variis scriptoribus in

unum

412

VITA
congesta,

B.

JOANNIS VICENTINI ORD. PILED.

umim
u
j

atqne post amios cccl

lucera

clesias

sua? sanctse

perpetuum refugium
sit,

et

virtus

cront:
n.
s.

revocata a R. P. F. Valerio Muscheta D. T. ejusdem Ordinis et conventus professo. Patavii mdxc.

Conatus
est,

existit,

cum

misericors et miserator

D
Pr
*niltit

et miseradesti-

tiones ejus super

tit,

omnia opera

ejus.

numquam

sed
si,

mea

quidm
et

smttntia longe

pluris

xstimandvs,

reseclis parergis >/

beatum Joannem
in

parum

spectantibus, acta
et

gestapnulo diligentius col-

prosalute humani generis, raittere vigiles et industrios operarios in vineam stiam, quos cum et omnipotens sit, solusque signorum atque prodigiorum

auctor

legisset

accuratius

digessissel.

Elenim

rebus

Deus; multifariam multisque modis, quatenus

in eis

exornandis potissimam

operam

posuissc. videtur, nt

de

ipsislongemirabilisvideretur.magnificaremirificare-

tpso pronnntiari vere possit,

ccntiotes, el ipsi
re, !]ur paucis
'Jtnii

mtiUis pauca dixisse.

Re

quevoluit. Licet autemin cunctis, vel aetatibus

seculis visum,
quibtis ille

vel

mullum
apial

verbosi, pluribus

omuia anxeet

Leandrum Albertum
el

Rai:-

potissimum taiueneffectumestdiebus antiquus liAmicida, omnium malorumin-

s Dominic

relala

erant.

Michael

Pius intru juslos luniles

Marchesius latissime ex-

ventor, illeinimicus

homo zizaniorum

seminator, et

se

nmlinei, al Barbaranus

currunt.
optts.

Ut

medinm viam ingrederemur, Muschetse

preestantius, illustrandum

improborum sceleribus atque iniquitatibus etAlbigensium ceterorumque luereticorum impiis diKrmaij.

busEcclesiae Catholicae in Occidente negotiumfacessere, Vineam, quam Domini Dei Sabaoth dextera
plantavit, quasi singularis ferus depasci atque efierus

nti celeris antiquitale

suseipimus; ex Canttpratano, Lcandro, Sigonio aliis-

qut

adJitttri, quie

ad majorcm

bcuti Viri gloriam con-

ducere.

videbunlur.
:

Primam

Muschelx prjfationem

Inc snbnecto

aper exterminare demolirique omribus modis, quibus olim Orientalibus provinciis schismaticorum

10 Claruit B. Joannes tempore D. Antonii Miprwris pnnia

prscfatio, scu

Graecorum, et erroribus et impietatibus nitebatur

die noctuque fnriis invectus mirifice contendebat.

noritie,

cujus innocentissimas et sanctissimie

vitae,

mirifice, jubente

Gregorio nono Pontifice Maxitno,

salutis

Seaii enco-

mium.

cum

B. Jordano Forzateo exquisivit. Ingressus est

Ordinem Praedicatortim Paduae anno

vel circa.

mccxx
fuit

Veste sanctae conversationis indutus

r.ujus exstitit

a D. Dominico,

alumnus

dilectissi-

mus,
tini

ccenobio FF. Praedicatorum, quod nunc S.

cperum imitator diligentissimus. Prsefuit Augusvocatur, anno mccxxxi, quo tempore ad ccelos
et

2 Eo namque tempore divum Dominicum, OrdiPra?dicatorum eximium parentem, atque ducem, S. Orihts frxdkat. ejusque alumnos ante mundi constitutionem, ad cncomia, munus Apostolicum obeundum electos, misit cle- E mentissimus ille Paterfamilias in omnem terram, qui brevi temporis intervallo regnum diaboli impugnando, haereses exjilosere, veritatisque semitas
nis

monstravere, ad justitiam
fructus

migravit S. Antonius, Bononite multis signis effulsit an. mccxxxiii. Verbo priedicationis insigniter
valuit
pinae.

avocavere.

quainplurimos tandem ab iniquitate Quocirca eorum uberes

Pontifices attendentes.

summi

universum
titulis

apud omnes urbes Venetiae

et Gallise Cisal-

Prasdicatorum Ordinem multis honorum

honestaverunt,
multis etiam

co-

universos revocabat populos. Ea re pacis auctor et annuntiator a cunctis vocabatur.

Ad pacem
in

multis laudibus commendavernnt,

tum

privilegiorum
a progenie
fide,

Paduae

Martio, et Veronre in campestribus. ad incredibilem multitudinem de pace liabuit

Campo
ubi

generibus, et auxerunt et
seculo in seculum,

tum gratiarum cumulaverunt, quae a

,

in

progenies,

de

concionem,

Duces concertantes conoiliavit et pacavit. Praeolara ubique locorum innumera gessit, omni seculo memoranda. De ejus
Principes et
origine et sepulcru
\el scripta
in
niliil certi,

eorum

vitae

sanctimonia, de

de pietate, de doc-

trina, deqiie

ceteris virtutum

ornamentis testimolin-

nia dicent, annunciabuntque cunctis populis et

incuria scriptorum,

guis, quantos ubique labores, aerumnas, poanas pro

bellorum tumultibus et urbis Padua-

Ecclesia sancla Dei subierint,

taverint,

quam

gloriose cer-

nae eversione perierunt, sicut

etmulta alia scimus. De multis, quce vivens gessit, quaedam consoripsimus, cetera nobis in promptu nequaquam fuere. Quae antem a nobis scripta sunt, in lucem dari vi
sura est, ne tanti viri

de carne, mundo, et diabo!o triumphaverint. Gregorins, hujus nominis IX, in diplomate, quo universis praelatis, atque proce-

quam

feliciter

ribus Ecclesiae Patres nostros cnmmendat, inquit

duanos

memoria deleatur apud Paquibus nunc vel incognitus, vel parum

a

ORPINEM DILECTORUM FILIORUM FRATRUM PR^DICATORUM DOMINUS SUSECCE

CITAVIT,
qui

Gn s- !X

multa C beneficia accepta referunt, maximo semperfuerit in honore habitus. Legat hasc, quas litteris mandata
ei

cognitus est, qnamvis

majoribus, qui

non, quze sua sunt, sed quae sunt Christi qua.-rentes, tam contra profligandas hiereF ses, quam contra pestes alias mortiferas extirpandas, se

sunt, posteritas,

quai

etsi

exigua videri debeant,

et inculto

dedicaverunt evangelizationi verbi Dei,

in

quod ab homine exiguo, hnmili

conscripta sint,

sermone

abjectione voluntariaa paupertatis.

3 Alexander Quartus in litteris,
cordis affectu
tis,

magnatamen, pro magnitudine rei, vel saltera pro magno meo in B. Joannem.in religionera, in urbemque Patavinam studio judicanda.
* lea

quibus intimo
praelaAlexandro
Qttarto,

mandat omnium Ecclesiarum

in

fratres Praedicatores

summo honore
ita

haberi,
:

gant.

Qualiacumque sint, legant concives, donec cetera maximi ponderis, qu<e de eo beato viro delitescunt, ex tenebris emergantur *. Interea loci gaudeat et glorietur urbs Paduana, multorum virorum illustriiim genitrix,
terit oriens,

et a

quibuscumque

injuriis defendi.

loqmtur

Patris aeterni benignitas, pro sui nominisattollenda

gloria et fidelium procuranda salute, inter^personas

plurimas, divinis obsequiis deputatas, Viros

honestae conspicuos,

Ec-

quod hujus

clarissiraae lucis exsticcelis,

exultetque habere illum in

divis tutelaribus

cum

vita; clesia sua sancta constituit, conversationis et insignitos. scientiae titulis

ac

reliquis

suis

perpetuum inteVces-

Hi sunt

sorera. Hactenus prior pra-futio, nunc alteram et opus

hominibus fratres ordinum amoPraedicatorum, qui suum semper affectum ad

dilecti

Deo

et

ipsum inlueamur.

rem

coelestium

dirigentes,

virtutem
vigili

divini noirn-

nis per

orbem

terra. publicant, et

Cliristianaa

Re-

VITA
P. F. Valerio Muscheta Patavino, Ord.
Prced., auctore.

ligionis

ampliando cultum

dant. Hi sunt qui vitaro et merita

attentione desubeatissimi Pauli

contemplantes,
sunt, qni hostes

Doin ""'. gloriantur in sola Cruce

solatia pro delitiis

PK/EFATIO ALTERA
l^celestis ille Paterfamilias, Pater Domini Nostri Jesu Christi, et Deus totius consolationis, qui Ec-

spernendo mundi

ParadiBi.
fidei,

animaa per scutum et Justitias, gladium spiritus, salutis galeam,

loncam
lias-

satagunt, tam perseverentise debellantes, cbtinere chantatis ut Catholicis universis fidei, spei, et

augmenta

DIE SECUNDA JULII.

augmenta proveniant, ac
perfidis via

413

veritatis pa-

teat, et haereticae pravitatis insania evanescat.

Ctimenlc

17

4 Et Clemens sextus in litteris concessionis Indulgentiarum pro D. Thomae die natali. In ordine

conventus Patavini, et Paduanae nrbis annalibns, et historicorum scriptis hausimus verba minus
,

A. VI.r.B.

fratrum Pradicatorum, quasi solis radius in hac lacrymaruin valle, lux eruditionis relucet, dum ipsius ordinis professorum fructuosa studia, mentes
fidem orthodoxam profitentium fragiles, lumine veritatis illustrant, ot spinas punctionis letifera, horto succrescentes Dominico, novacula lahiorum

commentitia facturi sumus. Ea vero licet pauca sint, non sine tamen maximo negotio reperta sunt.

HCtCHKT.

Apprime quidern arduum

perdifficileque est,

hoc

prassertim ternpore, vetustis novitatem dare, obscuris Iucem, obsoletis nitorem. Tanta mihi hajc sane exequendi aliquando visa est difficultas, ut ab incoepto et diu excogitato negotiodesistere voluerim;
vicit

Stirtitn

Sulla

succidunt,
diffusa.

in

quibus aeternae

sapienti gratia est

attamen devotio, egit pietas, impulit charitas. Vicitflagransdesideriuiii cumulandi, quidquidlaudis,

quidquid honoris a

Et Martinus
divina

aurea.

dicitur, haec

verba praeponit.

tus apicem,

qu* bulla aurea Ad summi Apostoladispositione vocati, dum praein privilegio,

me

cumulari potest B. Joanni,

B. Joannet

claram dilectorum filiorum Ordinis fratrum Praedicatorum professorum religionem et inerita, intra
nostrae mentis

uniex primis nostri conventus Paduani fundatoribus, unus ex fundaviro quidem insigni doctrina, eximio praedicandi toribus conmunere, praeclaro sanctitate, signis et miraculis vntus Patav.
longe admirabili. Deest tamen votis meis quidquid
ejus postulant merita; multa
illi,

recognoscentes arcana, et ad commendabiles, quibus operosis eorum ministeriis erga Deum et homines indesinenter exuberant fructus, digne nostros diffundimus cogitatus, votis illis gratiosum libenter offerimus auditum. Et antea Boni-

et laudis ethonoris

debentur

Pauca quamvis a nie praestari possint, paucis tamen quam plurima voluisse monstrabo. Et si plura et majora possem, nec ex
officia.

B curam
Eonifacii

nonus (reliquos brevitatis ergo praetereo) EtsL pro cunctorum Christi fidelium , super quibus
facius
officii

ulla dicendi facundia, nec orationis ubertate augeretur ejus sanctitas, nec ineptiaet sermonis infantia diminueretur ejus gloriaj curnulus. Mirificavit illum

IX,

summi

Pontificatus, divina disponente

Dominus
idcirco,

et et

exaltavit

in

conspectu

Principum

gratia, gerere

obligamur, statum

salubriter

diri-

nomen

et laus

et gloria ejus

erit in

gendo, libenter adhibeamus solicitudinis nostrae partes; illos tamen affectuosiori studio prosequimur, quorum alii a mundanis abstracti illecebris,
et gravibus pcenitentiis lediti, et

seculum

seculi.

Ad

rei igitur propositae

transeamus

exordium.

ccelest.bus

inbiant,

ANNOTATA.
Fucile
omitti potuit tota

per contemplationis pennas suavius et altius elevantur ut Aquilae et cum Maria parte
illa
,

ad

hsc prxfatio
Sanctis

non magis

optima perfruuntur.
5
Alii

B. Joanni, quam
sec-

quibuslibet

Prsedicatoribns

vero

sanctae Marthae solicitudinem

divinorum vacant solertius. Alii discunt et docent Dei scientiam, et plebem instruunt in eadem. Ahi quoque ferventius spiritus ardore succensi, non timentes sed amantes, ad conversionem inttdelium anhelant intrepidi, ut valeant ad Dominicam arcam multos afferre manipulos, et
celebrationi

tantes,

propria;atin grattam iUustristimi Ordinis sacri.visum est opus integrum reddere, hoc et aliis parergis, prosua
tenuitate, nimis refertum.

CAPUT
De

I.

de talentis eis creditis, bonam Domino reddere rationem. Hi profecto sunt fratres ordinis Pradica-

li. Joannis in Ordincm Prccdicatorum in~ gressu, deque fundationibus ac fundatoribus

torum, in Dei Ecclesia multiplicibus splendoribus irradiantes, quorum sonus praedicationis per diver-

ccenobiorum SS. Joan. ct Pauli de Venetiis, et S. Augustini de Padua.

Honorii III

mundi climata noscitur Deus numero multiplicavit

sa

exivisse.
et

Hi sunt quos
III

meritis, etc. Hsec,

kudex

divino
dixit,

quodam

um

spiritu afflatus,

Honorius

prae-

principes

per universam Italiam et reliquas Europae S. Dominiei regiones exirent verba recentis viri fama ad rir,

quando in diplomate confirmationis nostri Ordinis, Tholosam ad D. Parentem Dominicum

misso, haec verba bona de saucto

Evangelici, D. Patriarcha? Dominici,

etdum ubique

tutem motus.

corde suo erucordinis futuros

tavit.-Nos attendentes, patres tui

pugiles
fidei et

locorum de eo mirabilia divulgarentur, coepit B. Joannes cogitare cogitationes veras pacis, et perfectam Jesu Christi sequehm quod assequi posse
;

vera mundi lumina,

etc.

confirmamus
Martini

facile judicabat, si novi ducis atque prajceptoris,

Ordinem tuum
tempora,
B Dominicus ;

Qui jam ad

prasfati

Deo

fidelibus

dati,

vestigiis (raundi oblectamentis

usque eo creverat sanctimonia, eruditiovitis

ne, exemplis et meritis, ut vere dici poterat de B.

Dominico; Felix

de cujus surculo, tantura gerubertate palmitum, mundi

vitis,

w 'u
r.

inhaareret, animumque ad voluntariam paupertatem prorsus adjungeret. Non diu haec sancta sanaque consilia, quae a Domino acceperat, quonam
neglectis)

assimila-

men redundat seculo, ex

jam
ad
cinxit

pacto

a se stabiliri
in

possent, mente evolvit.

Jam

ambitum. Vere

quae a mari usque

mundus

cordeejus aruerat, jamseipsum abnegare

delitias
et

Spiritus sancti gratia pleno, multi

ot nostra, obliti seculi

mare palmites suos extenderat, cujus vino, memoria patrum

blandimenta, vicerunt regna,
justitiam, adepti sunt repromissiones,

cceperat, jam mundi homines insipientes

atque divitias, post quas

vecordes abeunt, non secus

operati sunt

obturaverunt ora haereticorum, extinxerunt impetum ignis, avaritiae atque luxurias, fortes in bello adversus carnem, mundum et diabolum. 6 Inter ceteros autem eximios viros, sanctitatis
et

doctrinae splendore

admodum
,

insignes

qui in

Dumtaxat Christum solamcrucemamplecti mirifice cupiebat. Ceterum quoniam non sumus sufficientes cogitare aliquid a nobis, cura omnis nostra sufficientia a Patre luminum veniat, confugit vertitque se ad oratiunis suflragiura. Haec elenim videbatur sibi murus et antemurale contra cunetos insurgeutes
atque
stercora arbitrabatur.
lucrifacere,
,

Ordinis missi sunt operarii ac milites ad vineam Domini excolendam adversusque diaboli
"Joaimes
lileset

exordio

invadenfesque hostes, qui valida manu ad servitutem Dei prosternere student

accedentas

atque per-

nus

ape.ra-

olnex

oni.

satellites praeliandum, electus fuit a Domino B. Joannes, cognomento Vicentinus, de quo, etsi alii pauca de ejus praeclaris gestis scripserint, et

petuo tentant. Sic tandem sancta inenre adha&it, ut nullatenus a cordis sui haud inflrfflo miuusqiie levi
consilio, araoveri avellique poterat.

nos,

tum ad

tanti Patris recordationem,

,

tum ad

reli-

gionis gloriam

juxta ea, quae ex

archivio nostri

sibi

8 Oblitus ergo parentum ac illorum omnium, qu ad sanctas religionis onus veljugumsubeundum, 53

impe-

Julii T. 1.

414

VITA

B.

JOANNIS VICENTINI ORD. PR/ED.

simis moribus praeditis
eximiis,
lissima
,

impedimento esse poterant, flagranti desiderio novi

A, VALEH. MUSCUET.

instituti, recentisque sanctae regularis et arctissimae

tam arduam, tam praeclaram

sanctimonia et eruditione n
in urbe nobi-

ab eo in

Ordinem admittttur

ad fratres Praedicatores, qui tunc temporis Paduaecommorari, etmeditando inmandatis Christi, Deo sub sanctissimi patris Dominici novis institutionibus servire coeperant citissimo potius mentis
vitse,
,

omnium
,

disciplinarum

exuberantissimo
instituendi
, ,

emporio
erigendi
dissent.

recentis conventus

tum

tum

provinciam

injunxissent

atque

credi-

Patavii,

et desiderii, quam pedum cursu sese contulit, et a sanctissimo Patriarcha Dominico tum Padua Venetias versus transeunte, ad Ordinem admissus est.
,

11

Qua

in re et in ceteris arduis gravissimisque

negotiis,

fideles extiterint,
felix

Quando B. Dominicum, Bononia profectum Venetias versus, semel et iterum Padua transisse compertum est. Prima vice ad annum Ordinis approbationis tunc
;

vero id contigerit, prorsus ignoratur.

Nam

quam industrii quam rerum posteaabeis ipsis gestarum judicavit eventus. Plurimos sane, bono odore
quam
accurati
, ,

samitat eet
sefo
J> r *ciori

Venetiis basilicam
habitatione, ubi

sancti Martini,

cum

adjacenti

et virtutum nitore, er tenebris atque consilio impiorum, de via peccatorum, a cathedra pestilenti ad lucem, ad fidem, ad justitiam, ad veritatem ad pietatem, ad religionem traxerunt. Extitit in seculo

nunc

religiosae feminae

de pcenitentia

Frater Amizo sacri Palatii scriba, cum

illis

numerum

B. Domiuici resident.ab lllustrissimo Senatu Veneto pro fratribus recepit. Altera anno mccxxi, quando,
relicto priori loco mulieribus prasfatis, cessa ei fuit

fecisse dicitur, de quibus in ordinis nostri annalibus fertur, multos magnos et doctos viros, nec non

curiales,

adhuc vivente B. Dominico, ordinem

in-

ecclesia sancti Danielis,posteasanctil)ominici,

sanctissimi Rosarii sacellum sive

nunc oratorium nuncu-

gressos. Is sanctitatis et miraculorum D. Dominici fuit oculatus testis. Ad annum Domini mccxlix
praefuit

patum, cui tandem a canonizatione D. Dominici, anno mccxxxiv mense Junii Priore F. Armerico, munificentia Jacobi Theupoli Ducis xlvi , atque
,

ccenobio

Mediolanensi. In

quodam

libro

vetustissimo manuscripto, qui adhuc adservatur in bibliotheca ccenobii sanctorum Joannis et Pauli, id

totius Senatus Veneti liberalitate et pietate, accessit

id
soli

spatium, quod templum, ccemiterium,

et

nec

non ccenobium sanctorum Joannis

ambit.
9
forte 1218,

Pauli

modo

Cum

igitur B.

Dominicus
:

bis

Padua Venetias

anno
a

versus iterfecerit,incertusestannus,quoB. Joar.nes Ordinem est ingressus id tamen evenisse creditur

de eo Patre scriptum reperi. Anno MCCXLix.diexmMaji, subMagistroordinisF. Joanne Theutonico celebratum fuit Capitulum generale vigesimum nonum apud Parisius eodem anno sub F. Gualfredo Bergom. Capitulum provinciale Lombardiae, ubi F. Marcus, Prior Mediolanensis, absolvit.ur, cui successit F. Amizo de Soloia. Hic fuit
,
:

monumentum

ad annum a Domini mgcxviii. Nam a Jordane Mutinensi, Episcopo Patavino septuagesimo septimo, et
a praeclaro urbis Patavinae Senatu, recepti fuerunt fratres Praedicatores circa annum primum confirmationis Ordinis,

sacri Palatii Notarius,

fuit

et intrans ordinem, factus

is testis

Prior Paduanus; fuit

sanctitatisB.

Do,

minici.

quibus pro re divina

facienda

12 Haec in eodem codice. F. autem Guido ad dies praefati F. Amizonis, religioni se addixit; qui ttdwtrmu

precibusque horariis recitandis, basilica sive oratotitulo sanctae Mariae vallis Viridis, cum quadam adjacente domo, concessuni fuit. Annales conventus Paduani, qui modo D. Aurium, sub nomine et
gustini ccenobium vocatur a templo, huic sauctissimo

cum

F. Martino, conventum Fratrum Praedicatorura

fuit

Venetiis residentium moderante, cujus

unus ex

impetravit a Jordano duano, primarium lapidem benedictum, pro recenti temploconstruendo, sub tituloS. Augustini Ecclesiae

fundatoribus

Antistite Pa-

Doctori dicato,
litteris

mox

ab anno approbationis ordinis,

Doctoris.
in

De hisPatribus

in

quadam
nostri

tabula, hactenus

mandari

coepti sunt.

Etenim anno Domini

archivio sive tabulario

mccxvii, in ubi

quodam vetustissirao codice manuscripto, leguntur nomina et obitus illorum omnium, a

adservata, ita litteris

mandatum

est.

conventus Pad. Jordanus Dei

gratia Episcopus Paduanus, ad instantiam et postu-

quibus successivis temporibus, ab initio ccenobium vel aliqua eleemosyna, vel dono, vel beneficio auctum
et

lationem F. Guidonis, Prioris Fratrum Praedicatorum

Venetiis

cumulatum
civis

est, scripta

est dies,

quo Ubertinus

Paduae, etF. MartiniPriorisFratrumPraedicatorum, commorantium dedit primarium Iapidem

,

C Vadus,

Patavinus religiosissimus, de nostra Dominicana familia optime meritus, migravit ex hac luce. Idautem monumenti scriptum posteris relictum est, quo minusa memoria ipsorum unquam excidant, qui Christum in nostris patribus hospitio receperunt!

benedictum, pro construenda et aedificanda ecclesia Paduae, ad honorem Dei et B. Augustini, anno F Domini mccxxvi, Indictione xiv, die v Octobris. Notario Turpino q. Gnati filio. Ejus lapidis monumenti meminit etiam Bernardinus Scardeonius Canonicus ecclesiaePat., iniis quae deurbePatavina
luculenter edidit classe v
lib. secundo. 13 Scimus ex ipsis annalibus conventus Pad. Sancti Augustini, F. Guidonem. ob insignem atqtfe eximiam sanctitatem et religionem multi factum longeque cultum atque observatum a Paduams
,

etpanesaturaverunt atque tanti beneficii memores, quotannis eorum animas, ex communi totius
:

ordinis

nostri instituto

Domino orationibus
,

et sacrificiis

commendent. 10 Ex primis autem

dum
primi
Patres,

"JjJJjJJ^

qui in conventu

Paduano

et sanctitatis et religionis et omnis probitatis singularia pra;buerunt exempla, fuisse dicuntur FF. Amizo

civibus.

Dum
,

ejus

ipsius

ccenobii

praefectus esset

de Soloia etGuido, cujus nec cognomen, nec patria a majoribus, in monumentis nobis relicta sunt. Suppetat tamen nos scire, ambos ex primitiis
reli-

mccxxvi
illo soli
,

donata et aucta est

ubi

nunc

et

templum

religio nostra spatio et et ccemeterium ,

gioms

et ex tyronibus et alumnis charissimis D. Dominici et B. Jordani extitisse, a quibus sanc,

quod murisconterminisambitur, aJoanne, Rugerio, atque et Gerardo Vadiis, civibus religiosissimis cessionem, una sive ditissimis;
ad

quam
et

largitionem

tissimis

viris

Patavii
afflati

Praedicatorum
a

inchoat

domus, capita
ni vin, divino

et rectores jure facti sunt.

spiritu, vocati

Non enim Domino ad

universas haereses explodendas, ad vineam Ecclesiae excolendam, ad novos milites in praelio, adversus Chnstiani nomims acerrimos hostes, acuendos ad

doctonbus Magistro et Canoatque Ugucione sacrae Theologiae nico Ecclesiae Pad. , Dominoque Fino ipsius Ecclesiae custode vocatus fuit testis B. Jordanus Forzateus Novelli, Pad., tunc temporis Prior sancti Benedicti

cum Rufino

Jacobo

jurispontificii

sanctamque frugi hominum manum cogendam 'sub Apostolicis institutis erudiendam , nisi hominibus

cujus corpus

nunc Paduae a populo,

in

basiuca
pie

omnium virtutum splendore

micantibus, probatis-

Vestalium B. Benedicti veteris, salutatur atque recentis colitur. Interfuerunt etiam quidam alii, et nostrae religionis et conventus amantissimi
ipsa

DIE SECUNDA JULII.

ipsa optime meriti,

413

quorum memoria

temporum

longinquitate

numquam apud

nos minuetur, et apud

Deum

erit aeterna b.

ANNOTATA.
a Hxc omnin incerlissima prxvio abnnde oslendimus.
b
e.sse,

gratissimum populis odorem emittens. Erat felix oliva in domo Dei, qui postea fructus uberrimos dedit in tempore suo, fructus namque justitiac et pacis. Erat lucis filius. cum lucis quasi filius ambulaverit per semitas

k. VAI.FR.

MC5CBET.

mandatorum

Dei. Erat sanctissimi

;

Patris Dominici vere

in

commentario

vestigiis

ita

cujus ardenter inhaesit, ut brevi temporis

imitator et alnmnus

En

lonqum parergon, qnalia multa habel

atlinebant.

Itic

scriptor,

quihus supersedere poluerat, alia quxrendo,

qux ad Beali vitam propius

CAPUT
Sancta B.

II.

nedum Paduanae domus, sidus fulgentissimum a cunctis haberetur.Is de elegantia morum, de vitae probitate, de singularium virtutum candore atque odore coepit ab omnibus summo honore haberi, ccepitque ob lucernas ardentes, quas in manibus gestabat, Sanctus appelEquidem Sanctus, quod pius, religiosus, puquod soli Deo famulabatur; quod seipsum Christo devoverat; quod nullis
lari.

curriculo totius Dominicani ccetus,

prwdicatio Uononiai ; prwfectura ccenobii Patavini ; inquisitio in vitam S. Anlonii, et ingens conet

Joannis conversalio

rus, atque impollutus erat

negotiis secularibus seimplicaverat; quod separatus

et segregatus

cionum ejus fructus,

/irmatus.

signis et miracttlis con-

erat ab hominibus,

animalem vitam

ducentibus

quod

demum non
in coelis

quasrebat quse super

a.

terram, sed quae

sunt

17 Brevi temporis
Sacro haliitu
indutus,

a
b

spatio decurso b ab ejus in

J\_d

dies igiturprsedictorum

Patrum,

scilicet

Gui-

religionera ingressu,

donis, et Amizonis, B. Joannes ingressus est Ordinem. ubi mox sacra toga a D. Dominico amictus,

regulam paupertatis,
tuta,
plinae,

et sanetissima

Patrum

insti-

ad dies quibus B. Albertus Post egregiam cura altero adolescente Germano, Paduae operam Bononix navatam studiis navandae opene causa manenti *, receptus * manebat

Magnus
est ad

ordinem a B. Jordano Saxone, turn

in

cum

urbe

accepisset cor ad legem

est.

vitas et disci-

amplexus
in

Hic

ccepit

ad salutaria studia

animum
erigere,

Paduana verbum salutis annunciante, [etj Bononiam profectus est, ubi cum sana doctrina, tum
multosque ad bonam frugem referret, in maximo honore haberi summaque a cunctis benevolentia atque amore
amplecti
coepit. In ea urbe, in gratiam omnium civium, a Magistro Ordinis et a Patribus, quibus tunc mccxxiii in civitate Lutetia Pansiosum negotia

adjicere,

orationibus

mentem
se

in

Deum

sanctis exemplis Bononienses aedificaret,

sanctis

justificafionibus

exercere,

corpus et jejuniis, et vigiliis castigare, Domino in timore et tremore famulari, virtutum exemplapraebere,
saluti

animarum modis omnibus

intendere.

quae

Hio factus est arbor bona, arbor foecunda, quippe secus decursus aquarum plantata. Pane hic
inanis
et

Ordinis incumbebant, relictus

nequaquam
et

ociosus vescebatur,

omnes

labores in sancta

conversione

pro Christi gloria,

fuit. Miserant enim de ea ra Bononienses legatos Parisius, aegre namque ferebant, privari tanto magistro c et doctore,

sanctis ererci-

animarum commodo perpetuo subibat. Omnia incommoda perferebat, universaque damnaob amorem coelestis patriae lubenti animo sustinebat. 15 Nihil ei grave, nihil durum, nihil amarum, ex memoria calicis passionis et necis Christi filii
Dei
licet veteri

lationibus
wiiic

eorum seminante. bonam frugem revocasset, Paduam rediit ob ejus enim regularis vita3 exempla, atque salutis animarum ardentem zelum factus fuit conventus Paduani moderator et

quotidie verba salutis in cordibus

Cum tandem

Bononiie multos ad
;

proficit,

cuncta hbenter, et asquo animo, homini longe adversa, ferebat, tamquam bonus et invictus Jesu Christi miles laborabat, et
sibi
;

videbatur

rector.
Ulis potissimum beatis seculis, quibus haec Dominicana familia, fulgore miritico sanctitatis mundum lllustrabat, ii tantum ad regiminis onera vocabantur, qui erant (ut B. Gregorius docet de vita Pastoris) cogitatione mundi, actione prae-

18

felix

certabat

cum

antiquo

serpente

ut tandem

sibi

regnum compararet aeternum,

missam. Gloriabatur enim condignas non
in

et immarcessibilem

Prior conventus Patacini.

fit

acciperet coronam, legitime certantibus a

Deo pro-

infirmitatibus suis, sciebat

cipui, discreti in silentio, utiles

in verbo, singulis

esse passiones et afflictiones

hujus temporis ad futuram gloriam, quae revelabitur in nobis. Abhorrebat ab aura populari, a vana
et

compassione proximi, prae cunctis contemplatione suspensi, bene agentibus per humilitatem socii, contra delinquentium vitia per zelum justitiae erecti,

caduca hujus seculi gloria, gloriari dumtaxat exoptans in Cruce Domini nostri Jesu Christi. Et
in mente haberet, amorem mundi et Dei in uno simul corde habitare minime posse, thesauriza-

internorum curam in exteriorum occupatione non minuentes, exteriorum providentiam in internorum

solitudine

cum

non relinquentes. Praefuit autem hujus

Ecclesiaj hostis, et in viros

coenobii regimini circa initium tyrannidis Aeciolini

bat in ccelis, ubi erat sibi

oum

ceteris Sanctis jugis

d de

Romano, acerrimi

conversatio, thesaurizabat in coelis, quando meditationi

religioni addictos, Padiue potissimum consistentes,

vacabat in cella
scilicet in

nam quod
in coelis

geritur

cellis,

vacare

Deo, hoc est

ccelo,

ex D. Bernardo.
dies

Thesaurizabat

quando

traducebat

hymnis

et canticis spiritualibus

cantando, et psal-

quodejus tyrannidi vehementerreclamabant, immanissimi. Quanto studio rexerit, quantum diligentiae adhibuerit, quanto consilio et prudentia in Pastorali officio extiterit, quanta charitate et comitate erga

lendo in corde suo Domino, qui de tenebris gentiura, de vanitate seculi eum vocaverat in admirabile

omnes

fuerit,

ex sancto ejus inculpatae

vitae

prc-

lumen suum, quando seipsum quando sacrificabat sacrificium

offerebat
justitiae,

Domino, immola-

gressu indicandum est. 19 Ejus ipsius praesidentios tempore, anno scilicet a partu Virginis mccxxxmi, ad ubIqs migravit Mortuo

S.

batque hostiam laudis, quando zelabat animarum salutem, avocando de tenebris et umbra mortis, qui

ambulabant, ut csci.

D. Antonius Minorila Ulixponensis, qui eo quod Paduae post concionandi prolixos labores, post manifesta sanctitatis signa, post demum multa miraeula
suo die functus sit, de Padua vulgo dicitur Is euin multis, etiam post mortem, signis et prodigiis effulgeret, de cujus canonizatione a Republica Patavma

Antonio de Padua,,

16 Ceterum quis cuncta

officia,

tanti Patris

charitatis
et

>sionr ""Mnti *s "ntione.

quis

virtutum ornamenta, quis pietatis

religionis testimonia, vel enarrare, vel exequi ali-

quando poterit? Erat lux jucundissima cunctorum

oculis.

Erat in religionis campo vere

flos

campi,

cogitatum est. Cum ieitur oratorcs Spoletum missi a Gregorio Nono ibi consistenle, D. Automuni ia

album

'

416

VITA

B.

JOANNIS VICENTINI ORD. PR^D.

est.

album Divorura
A.

referri efflagitarent atque conten-

Morborum
sanavit.

VALER.

IICSCHET.

derent, et id absque praevia meritorum et miraculorum indagatione minus efficiendum foret, inquirendae
tanta? rei

Crucis

diversa genera, et prsecipue signo Multos, omnium tnedicorum ope

;

destitutos, pristinae bonae valetudini restituit

qui

provincia injuucta fuit a Pontifice, non

Antistiti

tantum Jacobo
in ejus vitam

Paduano septuagesimo sex-

videntes sanctissimi viri, Deo tantopere grati, virtutem meritorum, sapientissimo medico, qui solo

inquirere

to,

jubetur,

sed etiam B. Jordano, Priori monasterii sancti Benedicti Novelli, et Joanni nostro. quorum vitao
et in

integritas, ex diplomate
Greg. Noni.

rebus

gerendis solertia, et

dili-

gentia minus
toti

ignota erat, et
rei

summo

Antistiti, et

mentio fit in diplomate Canonizationis sancti Antonii, quod adhuc extat in archivio fratrum Minorum Paduae consistentium. Comprobatur id ipsum ex iis, quae apud ipsos Fratres Minores ego legi in quodam perantiquo volupopulo Paduano. Hujus

verbo animae atque corporis viribus affectis medetur universasque sanat infirmitates gratias agebant quod talem sanandi potestatem, et virtutem dederit servis suis. Atqui non tantum sanabat, qui male hahebant; verum ad vitam mortuos revocabat.
, :

23
rant,

Cum
modo

preces quandoque Deo funderet (quod

saspe accidit)

visum

est ab

iis,

qui prsesentes ade- eliam

mine manuscripto
Antonii exquisite

ubi

vita

et

miracula sancti
sunt.
officio, studio

litteris mandata 20 Absoluto ejus Pastoralis curae

signum, modo stella clarissima in ejus fronte, vel super caput quod profecto indicabat, ipsam Crucem jngiter, vel per meditationem, vel sensuum mortificationem ferre, et
;

salutiferas Crucis

cruce, stella et

angelo.

jubar

Ecclesiae splendidissimum esse. Testati sunt

ardentius et accuratius evangelizandi

coepit intendere.

verbum Dei

diu inSacris litteris versatus, in

Cura esset vir multa eruditione, et eximium insignem-

etiam nonnulli, ad ejus aures angelum Domini loquentera vidisse, qua re cognosci poterat, angelicas

que concionatorem evaserat. Electus ergo et accitus a Domino ad id Apostolici muneris, relicto Patavio, iterum ad evangelizandum pacem, praeriicandamque captivis indulgentiam , ad expugnandas haereses

mentes per vitas puritatem cognatas habere, et verba de ore ejus egredientia, verba esse Spiritus
sancti, qui
et illorum

semper locutus est per os Sanctorum, potissimum, qui ad evangelizandam pa;

,

etcum verba, quae ccelitus in ora Sanctorum defluunt, ad Dominum, neque vana neque inania redeant, quampluprofectus est, anno scilicet mccxxxii;

Deo mittuntur, cum Salvator dixerit Non enim vos estis qui loquimini sed Spiritus Patris
cern a
,

vestri,

qui

loquitur

in

vobis.

Hoec quae diximus

Sancti viri mirabilia, quas meniorias prodita sunt,

rimos ab iniquitate avertit, et a laqueo venantium eripuit. Quot comessationibus et ebrietatibus indulgentes, quorum Deus venter erat, quorum spes in hac tantum vita , qui dicebant Comedamus et bibamus cras enim moriemur ad sobrietatem
; ,

Bononiaa praesertim contigerunt, ut Leander Albertus Ord. Praed. in 5 libro de viris illustribus refert,
qui
luculento sermone multa de B. Joanne litteris mandata sunt, religiose de suprascriptis omnibus testimonia
scripserit, ubi

cum Bononienses annales

frugalitatemque

deduxit

Quot illorum,

qui

ara-

dicere potest.

plexabantur stercora, qui in impudicitiis vivebant, ejus sermonibus vehementer ignitis, castitatem
atque mentis munditiam
fecerunt
?

ANNOTATA.
a His omnibus, ex me.ro scriptoris ingenio compositis,

sibi

comitera individuam
irae

Extinxit in multorum cordibus

atque

indignationis ardentissimas prunas. Invidiam atque

odii

hoc

unum

vere indicari potuit, beatum

Joannem

ritatisque

amarissimum fel, in dulcissimum araoris chamel SEepe rautavit, Ad benignitatem et mansuetudinem, ad pacem quamplurimos injuriis
affectos convertit. Deposuit

religionis

habitum induisse.

b Tirocinium intelligo, quo finilo, videtur hic insinuare Muscltela, Bononiam profectum, contra quam
censeat Barbaranuscap. 20, quiproxime sequenti,

innumeros, erecto collo incedentes, de sede superbiae, ad humilitatis ima. mutationes dexteras Dei excelsi Quis stu21
1

jam

mira aliqua gesta Beato

prxpropere, ni fallor
;

adscribil, uti

et

hic

facit;

Frudus
yrxdicationis B. Joannis,

pra, quis

sacrilegia, quis

tum demum
tute,

fornicationes, et cetera mala, ab eo ipso divina auxiliante vir-

de

medio sublata recensebit

erogatisque in
cibos

distributis.

? Quot nudi, pauperum divitiis

num. 20. c Jam dixi, hsec omnia prsecipitari ; malim cum Sigonio, inferius adducendo, advenlum B. Joannis Bononiam referre ad decennium ab obitu S. Dorninici nempe ad annum 1233, quo maxime ejus sanctitatis
videsis

omnibus, tanto sudore tantoque studio et negotio

sunt Christum? Muiieres, sericis atque deauratis vestibus, omnique luxurioso ornatu penitus abjecto, humili modestoque indumento incoactis, sequuti

fama ibidem ccepit clarescere. d An hsec omriia satis determinare el temporibus suis dividere poluerint Muscheta hic, et Barbaranus
cap. 23,

_,

equidem dubilo

de prsefecluris

seu

cceno-

dutae

procedebant.

Non paucos taudem,

qui

cum

furibus, raptoribus atque fceneratoribus currebant; vel cum adulteris, et homicidis portionem

biorum parlicularium, seu integrarum provinciarum, apud antiquos nil lego, prsedicationes et miracula notiora sunt.

ponebant,
e

ad bonam revocavit frugem.

Adversus scelera et

Hanc epocham

initii

prsedicalionis

facile

admi-

cunctas iniquitates clamabat, et quasi tuba exaltabat vocem suam. Tanta dicendi copia et ubertate valebat, adeo acer, adeo veheraens in prjedicando
erat, ut

serim
f Hsec et sequentia in ipso fonte habes infra, ex Leandro et CaroloSigonio. Bwvius a Leandro accepit anno 1232, num. i; sed Sigonium bis descripsit,

quandoque ob suam concionandi vehemenatque acrimoniam, in usurarios lapides jecerit raultitudo maxima. 22 Cum aliquando in frequenti populo Bononi
tiam, gravitatem

prsemature

ad annum

1218 num.

8, et

rursus an.

1233 num. 10.

mutlis mlraculis

comprof

batus,

concionaretur (ut refert Albertus Leander) invectus est usurarios f sacrilegos, tam acri vultu tam ngidafronte. praecipue in Landulphum publicum ut commum civitatis consensu, tunc itum sit ad eius aedes, max.mo cum clamore populi qu spoliatae et diruptae fuerunt, et Landulphus extra civitatem expulsus. Ad ejus tum sanctitatem declaraudam tum ministerium comprobandum haud defuerunt signa atque prodigia Dominus namque, qui

C.4PUT
A
Gregorio PP.
suadet.

III.

Dedicatur ibidem

IX Patavium missus, pacem primum templum

PP. Prcedicalorum, cujus occasione, de altero agilur, a Benediclo XI consecralo, deque illius Pontifwis vera origine.

mirificat ser-

vos suos, mirabilia multa per

eum

operari dignatu

multis in locis.verbis, signis et exemplis perfunctus esset sancta legatione a Christi, jussu Gre-

um

DIE SECUNDA JULII.

gorii

417
faciat de ipsa dedicatione,

IX, qui ejus sanctitatera

et

doctrinam multi
mensis

tantum ut fidem

verum,
a.

faciebat,
b

Paduam

reversus est circa finem

ut quie calamitas, quis status,

quae fuerit conditio

li-

yir.*.

Martii anno scilicet mcgxxxiii b. In urbem honorifice receptus fuit ab universis civibus, qui eum ma-

illorum ternporurn,

in

quibus sseviebant tyranni,

mix;hit.

aa ;.Y flt i

ximo cum desiderio expectabant

nam maximatum
,

quido monstret, fidemque praestet de iis.quae obiter dicta sunt de Jacobo et Octone legatis Apostolicis.
miseratione divina , tittili sancti , Martini presbyter Cardinalis, Apostolicse sedis le- de
gatus, Religiosis viris, Priori et fratribus de Ordine

ias

0cori ,as '

equitum, tum peditum, tum aliorum nobilium coraitatus caterva, qui ei obviam fuere, ad Acedum agri Paduani oppidum, super Carrocium c, quo in

28 Simon

''""

"

rf,/''" m,,

apparatu bellico Patavina Respublica utebatur, civitatem ingressus est. Missus tunc fuit a sumrno
Pontifice,
pina3

Pradicatorum de Padua, salutem

Domino. Op-

durn totius Venetiae atque Galliae Cisal-

oranimodam pacem expectaret, ad odia civium

mitiganda
,

portune mortalibus religionis vestrae perfectio meruit, a suae positionis initio, ecclesiastici favoris auxilium, et vestrum votum, ejus accepta cognitio

intestina

dornesticas

simultates se-

dandas, bellaque civilia extinguenda. Etenim tunc tempons aliipartes atque jura Ecclesiae tuebantur,

derivata.gratum vobis nostrum ministeriura indicavit. Oblata siquidem nobis vfcstra insinuatio continebat,
et

quod olim bonae memoriae Dominis Jacobo

in partibus

Imperatori Frederico adhaerebant Unde universa civitas Patavina, quin tota Gallia Cisalpina
alii
;

cm
catis

aliis te-

odiorum flagrabat incendiis, agitabatur, evertebatui'que factionum tumultibus. 25 Nactus Fredericus secundus, Ecclesiae atrocissimus hostis, hanc factionum et siraultatum occasionem, in Italiam copiis instructis trajiceie volebat.

Apostolica Sequiad consecrationem ecclesiae vestrae convenerant, qnam

dis legatis, raultisque Episcopis praesentibus,

Octone Cardinalibus,

Dominus Jacobus, tunc Paduanus Episcopus, consecrabat, indulgentias septem annobonae msraoriae

rum

praedicti

omnes, per ipsius consecrationis octatractu temporis,

vola-

Mm missus,

vas, eidem vestrae Ecclesiae, authoritate, qua pote-

Ea

re concertantes Italiae

populos Pontifex

rant concessere

cum

Acciolinus

componere curabat; quatenus

factionibus,
militurn coactas acies
alio

inita

pace sedatisque
et

Imperator ab inccepto desisteret,

diverteret.

de Romano, fidei et ecclesiae persequutor, saevitiam in personas ecclesiasticas exerceret , litteras super

Quo

circa

multos eximios ac prsestantes viros, et sanctitate et doctrina insignes, ad id negotii tractandi miserat

hujusmodi indulgentias vobis editas et conceas casualiter amisistis. Propter quod humiliter postulastis, vobis et eidem ecclesiae super his nostro suffragio provideri. Nosigitur, vestris petitionibus inclinati,

per universam Galliam Cisalpinam et regionem Venetam ex his B. Joannes, qui in tali tantauue provincia prudenter, sancte ac strenue se ubique
:

ne sub casus.

ad earadem ecclesiam vepiae

stram, fidelium charitas caduca vel vana deformetur, seu ut ad eamdera,

locorum gesserat.
siae

Ad

id

etiam

Roma

venerant Ja-

ex

redemptionis objectu,

cobus et Octo, Legati Apostolici et sanctae EccleCardinales, qui pro concilianda pace apud

augeatur, mortuam praelatorum

eorumdem gratiam
suprasi

om-

eidem
ei

ecclesiaB

suscitamus

concessionem

nium, potissimum Galliae Cisalpin urbium, proceres et magnates, verbis Pontificis legatione fungebautur.

dictae indulgentiae,

juxta vestram propositionem,

veritas suffragetur, decernimus, auctoritate

qua

fungimur, casu
prsesentes

apius de
pace
facil.

verba

26 Post paucos igitur dies B. Joannes ab urbis ingressu, in campo Martio, quod nunc Pratum a Valle nuncupatur (ut Petrus etiam Gerardus Histo
ricus

praesentium valituram.

hujusmodi non obstante, tenore In cujus rei testimonium

fecimus
et

litteras fieri

nostro

sigillo

muniri. Dat. Arimini xv Kal. Octob. Pont. D. Cle-

Paduanus

refert,

in

his, quae

de tyrannide

mentis

PP.

Quarti

anno primo.

Acciolini de Roinano scripsit) e concione cives ad pacem, semel atque iterum hortatus est. Quod

29 Quae

ieitur scripta sunt in eo ipso diplomate,

quae fuerit Acciolini tyrannis, quaa ejus in viros religiosos persecutio,

ipsum cum nec

iteratum est.

bis,

nec ter suppeteret,

multoties

liquido

manifestant.

Compro- prxdiatfarm

Alienm pp

Ad

ejus haurienda verba confluebant

incolis, verum de agrum Patavinum cole-

innumeri, non tantum ex urbis

iis,

Patribus conventus Paduani,

bant etiam, quas dicturi sumus inferius, de multis temilum, in carceribus ejus im-

qui suburbia et totum

bant; dulcior siquidem ejus sermo erat super mel et favum, eteloquium vehementer ignitum. Ad dies
triginta et
est
:

autem

manissimi tyranni, fame et pasdore mortuis. Hujus basilicaj dedicatio, petita et impetrata cre-

ditur a B. Joanne.

amplius id sancti muneris

exequutus

stissimum D. Augustini, quod

non enim eum pigebat, horas et dies jugiter eximere, pro animarum commodo, operamque manibus et pedibus dare in rem ad quam missus erat Dederat enim illi Dominus cor ad docendum testa-

inchoatum erat, primarium lapidem benedictum impetraverat jus anno Domini conventus moderator F. Guido die v Octob. a Jordano Mutinensi, Epimccxxvi,
, ,

Tunc temporis templum augununc cernitur, vix F fundamentis dumtaxat jactis. Hu-

mentum

etjudicia sua

ideo

tamquam imbres

mit-

tebat eloquia sapientiae, et palam faciebat discipli-

nam
failko, pri-

doctrinae.

scopo Paduano septuagesimo, et id monumenti videtur in actis Turpini Notarii publici, quondam Domini Gnati filii, ut pradictum est. Quod post septuaginta et septem annos dedicatum
mccciii die
vi
fuit,

10 ff hl <catorum cobo Paduano Antistite septuagesimo sexto e

27 Tunc temporis Paduaj dedicata fuit basilica d prima Fratrum Praedicatorum (de qua supra) a Ja^
;

anno

sci

et

"o,
e

et

a
:

ipsi dedicationi interfuerunt

cum

multis coepiscopis

a viro multa licet Domini doctrina insigni F. Nicolao Bocassino sanctitate et Tarvisino Ord. Prredicat. tum Dei gratia, post toAprilis
,

** iedicata

prasfati Cardinales legati Apostolici,

Jacobus

scili-

cet et Octo, a quibus Iudulgentia septem annorum concessa fuit omnibus et singulis, qui in omni anni-

Ordinis Magisterium, Episcopo Ostiensi et Cardinale Velletrensi, sanctapque Sedis Apostolicae sanctae Sabinae, atque Legato Apostolico in tituli
tius

versario ipsius dedicationis die, in praefata basilica Deo et B. Virgini preces effuderint. Ejus autem indulgentiaj diploma,

Ungariam, qui eodem anno die xxu mensis Octob.

creatus fuit

summus

Pontifex, et

Papa Benediotus

cum

Acciolini

tyrannidis

tem-

pore,

cum

multis

nuscriptis, ubi

mamonumenta plurima primorum Paaliis et

tabulis et codicibus

undecimus nuncupafus. Hujus dedicationis memoria extat Padu* in templo S. Augustini. in pariste Reve " sinistro sacelli D. Nicolai, juxta sepulcrun
Archiepirendissimi D. Bartholomsi de Prazuris, qui obiitanno scopi Patarensis,Ofd. Prwdicatorum,

trum

mandata erant, amissum esset, restauratumfuitanno DominiMCCLXv, aSiraonepresbytero Cardinale, Sedis Apostolicaelegato, cujus exemplum vel descriptio ea est, quam hic subjicimus, non
litteris

autem ea D. mccclxv die ix Augusti. Dedication.s est mscnptio.

BKATUS

418

VITA

B.

JOANNIS VICENTINI ORD. PR^ED.

,

A. VAI.ER.

MISCIIET.

a Benediclo Xldedicatum,

BEATUS PAPA BENEDICTUS UNDECIMUS NATIONE TARVISINUS, HIC EX MAGISTERIO ORDINIS ASSUMPTUS IN CARDINALEM OSTIENSEM, TUNC HANC ECCLESIAM CUM MULTIS COEPISCOPIS CONSECRAVIT, ANNO
MCtCIII.
30 Antistites, qui dedicationi interfuerunt, Leonardus Patriarcha Constantinopolitanus yEgidius Antonius Archiepiseopus Patriarcha Gradensis
,
,

addere nobis visura

est,

quatenus de vera ejus

ori-

gine certiora liabeantur. Non enim Italus de Hispano , quse rumore circumferuntur, scribit at qui Italus de Italo, quse tum ex veris monumentis an,

Duracensis, Franciscus Arpo

Tarvisinus,
,

Episco-

pus Cenetensis Ord. Praedic. Caprulanus, Guilielmus Prsesul Escnlanus, Albertus Episcopus Vallonensis, Gratiadeus Episcopus Salviensis. Praeerat eo tempore Ecclesias Pat. praestantissimus vir Paganus a Turre, Episcopus Oetoge.simus sacundus, qui in prsesulatu Octobono
Placentino suffectus
fuit,

Joannes Antistes

tiquorum annalium, in archiviis et grammatophyjam per trecentos annos adservatis, exquisite ac jideliter hausit, tura quse ex successivis traditionibus Patrum conventus Tarvisini, ad haec usque tempora pervenere, audivit. Cogor autem ea adscribere, cum ex recentioribus, qui de Sanctis ac claris viris nostri Ordinis, ab antiquislitterisetmonumentis annalium mandata, nuper in lucem revocavere alii beatum Pontificem Benedictura Venetiis ortum, ac in monasterio sanctorum Joannis et Pauli Ordinem ingressum alii in agro Tarvisino, ex patre opilione, referunt natum. Quse potissimum duo
laciis,
; ,

Ildebrandinum
ipse adfuit,

Comitem
prsedictis

successoremque habuit prasens et Romanum

;

quantum

veritati

intercedant,' qui

lectitarunt mil-

liesque viderunt urbis

Tarvisinse

perantiquos an-

cum

Episcopis,

dedicationi.

nales, et ccenobii sancti Nicolai

monumenta, dicant

Haec autera patent ex infrascripto diploraate, quod

testimonia.

cum

ad perpetuam beati riam, adservatur in archivio Fratrum Prsedic. ccenobii S. Augustini, Paduse residentiura. 31 Benedictus servus servorum Dei. Universis
altero,

Pontificis

memo-

33 Nos ex ipsis annalibus, a sanctissimis priE mis nostris Patribus omni posteritati relictis, quos quem

summa cum

Tarclsifuisse,

voluptate legimus,

certo

scimus,

B.

num

Christi fidelibus. praesentes litteras inspecturis, saet indulgentils

Pontificem Benedictum extitisse natione Tarvisinum, Ordinemque ingressum in monasterio D. Nicolai,

ostendit

auctor,

ditalum

qua

occasione,

lutem et Apostolicam benedictionera. Vitae perennis gloria, qua raira benignitas Conditoris, omniura beatam coronat aciem civiura supernorum , a redemptis pretio sanguinis
redemptoris,
quae illud esse
,

enim

orani setate

quod Tarvisii celeberrimura est ex eo ipso prodierunt quamplurimi viri et

:

doctrina et

sanctitate insignes, inter quos potissi-

fusi

de pretioso corpore
acquiri virtute, inter

mum
s?e,

recensentur F. Guilielmus Episcopus Thortoobiit

mentorum debet

qui

Tarvisii

anno mcclxiii

die octava

pergrande dignoscitur, ut ubique,

Martii. F. Gualter'us Episcopus primo Tarvisinus,

sed prwcipue in Sanctorura Ecclesiis, majestas Allissirai

deinde Prsesul Castellanus, sepultus est anno mccl

Venetiis in templo sanctorum
die functus

ad Keclesiam dilectorum filiorum, Prioris et fratrum Ordinis Praedicatorum Paduanorura, certis anni diebus, tam per nos, tunc Episcopum Ostiensem , ex potestate super hoc nobis ab Apostolica Sede
collaudetur.

Cum

itaque

accedentibus

Joannis,

et Pauli.

F. Franciscus Arpo Episcopus Cenetensis, qui suo

est anno mcccx. F. Articus Bandachinus Episcopus Venetopolitanus , decessit anno mcccxxvi. F. Jacobus Novellus Episcopus MilonenFF. Benedictus et Nicolaus, sis, claruit mcccl. arabo Prsesules Tarvisini, quorurn memoria extat adhuc in Grammatophylaciis publicis urbis Tarvisinse;

concessa, qui

eam consecravimus, quam per Vene,

rabiles fratres nostros,

litanura

Leonardura ConstantinopoyEgidium Gradensem Patriarchas Petrum Archiepiscopum Duracensem Paganum Paduanum, Guilielmum Equilinum Franciscum Cenetensem, Augustinum Civitatis novae, Joannem Caprulanum, Nicolauni Vallonensem, et Gratiadeum Salviensem Episcopum tempore consecrationis ejusdem ecclesice, cui interfuerunt, quasdam peccatorum Indulgentiae concessae fuerint Nos ad eam,

et

F. Guiritius, ante

summum
,

Pontificatum so-

cius individuus

Papse Benedicti
probitate
:

quem eximium

concionatorein, et testantur aunales

virum longe clarum, migravit ad ccelos anno salutis

MCCC.

34 F. Falcus, nepos prsefati Pontificis, qui post labores studiorum et cursum sanotse vitse, ex corporis ergastulo

cnm multis
aliis viris

dem

ecclesiam specialem affectionem

habentes

et

decessit

mcccx.

F. Joannes Boni-

prxclaris,

quod ipsa congruis honoribus frequentetur, omnes hujusmodi indulgentiarum concessiones, a nobis et eisdem Patriarchis, Archiepiscopis et
eupientes,
,

Episcopis (ut prseintilitur) factas, ratas et gratas habentes, eas auctoritate Apostolica confirmamus,
et prasentis scripti patrocinio

Christi fideles eo concurrant devotius

quo se

communimus. Et ut ad eamdem, magis ibidem spiritualia munera speraveomnibus

eccle-

nus conversus, vir multis virtutibus psrpolitus, F sed potissimum mirifica abstinentia meraorandus, cum singulos'dies septera mensium, absque ulla intercessione, jejuniis duxerit, tantum pane et aqua contentus, ex quibus tres, panem ordeaceum solum comedisse, memorise proditum est. Is ut Deo in

omni

conscientise

sacerdoti

peccata

puritate famularetur, quotidie detegebat. Migravit post multa

rint adipisci, ultra indulgentias praedictas,

vere pcenitentibus et confessis, qui

eamdem

siam visitaverint, annuatim, in die dedicationis ipsius, unum annum et quadraginta dies de injunctis eis pcenitentiis

virtutum exempla in conventu Tarvisino ad Superos anno mcccxx. Demum F. Franciscus BellunenLombardise sis, Prior Provincialis Provinciae tunc
inferioris,
visii in

misericorditer relaxamus. Nulli

liceat

nunc sancti Dominici nuncupatae, Tarconventu Provinciali electus anno mcccli.

et

ergo

omnium hominum

paginam nostrae conei

Is aliquando magister,

caput gymnasii conven-

firmationis et concessionis infringere, vel

ausu

tus Pat. extitit

tandera eruditissimus, post multas

temerario contraire. Si quis autera hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei et

beatorum Petri

et Pauli,

Apostolorum

ejus, se

no-

verit incursun.m.

Dat. Lateran. xv

Kal. Martii.

Bibhotheca lucubrationes a se editas, quse diu in migravit studiosis patebant, veteri sui conventus Riccobono, sacrse Tbeologiae ex seculo, et cum F. InquiDoctore non postremae classis, Paduanoque
sitore

Pontificatus nostri anno primo.

32 Quoniam
fice

obiter prsefati

sumus de B. Ponti-

humatus est. 35 Prsefatos insignes

et

memorandos

yiros

et
l

nonpatre
opihone,
tiotario, set

de vera oriji ne Benedicti

agitur,

Benedicto undecimo, de quo nonnulli, de annalibus urbis Tarvisinse, atque monumentis coenobii,
in

scimus alios, a scriptoribus silentio praeteritos, mullustrasse et ccenobium et urbem Tarvisinam,

quo Ordinem est ingressus, prorsus

;

incerti, in-

certa et a veritate ipsa aliena scripsere

haec infra

tumque splendoris toti Religioni nostrse Papa unhis tamen cunctis prsestat B. Benedictus
decimus,

attuhsse,

tum.

DIE SECUNDA JULII.

decimus, qui ut ad ejus originem redeam, ex pronon ex patre posito juxta antiquissimos annales ut F. Leander Albertus et posteri scripopilione,
,

419
et

De

carrocio

pacificationibus Cisalpini

fusius

loquilur Bzovius ad

annum 1233 num. 10,

et

pluri-

*.

VALE.

bus Incis Barbaranus. Vix credibile est,

lum mulla uno

tum reliquerunt, verum ex Bocassio, Notario Imperiali

anno a beato Jounne fwri aut palrari

e

polnisse.

natus, de

honesta familia Bocassina,

;

cui

d Incipiunl rursus parerga Wtque ad finem capilit.

rectorparochiapatruus, nomine Bocassinus, fuit Andreae urbis Tarvisinae. Prodiit ex uterolis sancti
matris beatus
ipse Pontifex

Hic Episcopui 76,

col.

et

snpra num. 9, Episcopns

77, qui num. 29, 70

est;

non cokxrent. Fide Ughel-

anno mccxl. Extant

Bartholoraaei ejusdem

lum lom. 5

423.

adhuc aedes
toribus et

in

regione

S.

urbis, ubi genitus

et natus est, a

quarum

habita-

CAPUT
Firmala
B. Joannis

IV.

conductoribus,

ad

hanc diem Fratres

consiliis

Praedicatores,

ad quos Bocassii hereditas venit, pensionem exigunt annuam. Praedia aedesque cunctas,

pace Palavina,
B.
Petri
S.

instituitur illic solennis festivilas

cum

reliquis bonis

Bocassii et familiae Bocassiin

Martyris.

BononitB

effoditur

Dominiei

nae videri possunt in publieo tabulario Tarvisii,

quo antiquorum temporum monumenta adservantur, ex quorum serie, longe a veritate discedere, qui commentitiu quaedam de Papae Benedicti origine
scripserunt,

corpus in comitiisOrdinis, ibidemquemiranda

plura a Deato nostro palrantur.

nequaquam

est

difficile

videre.

Ordinem Tarvisii ingressus

est

anno mcclvii, quo

Jt ost prioris basilic* dedicationem, multos dies publicis privatisque sermonibus traxit B. Joannes,
ut Paduanos moveret

tempore urbs Tarvisinaa tyrannide Alberici de Iiomano, fratris Acciolini Paduanorum carnificis, a Philippo Fontana, Archiepiscopo Ravennaa et Legato Apostolico
,

urbe

ad depellendas ex a cunctas simultates extinguendaque odiorum

cives,

Xtlo et consiliis B.
Joannis,

incendia, quibus miserabiliter

fiagrabant

universi

et ceteris

confoederatis

erepta

hominum
divini

ordines.

Tum

denique, quod exoptabat,

:

fuit.

Qttando
Ires

Fra-

PrxdiCaTarvisii

tores

commorari
aperinl.

36 Extitit autem is ejus in Ordinem ingressus, anno xxxvi a fundatione ccenobii Tarvisini; nam annoMGCXxi Fratres Praedicatores Tarvisii residere ccrperunt. Vocatus fuit, F. Nicolaus. Extitit in Ordine vitae regularis studiosissiraus, in otio litterario

Eteuim inter non tantum facta, sed etiara omnes fere cives tur.c firinata fuit pax, cujus etiarn nomen, ex perpetuis Gibellinorura et Gualphorum factionibus, jam in cordibus omnium expunctum erat, et obliterata omnis memoria; ex qua re quot quantisque malis
rauneris

ope assequutus est

assiduus

et

diligentissimus

tantopere

in

et discriminibus erepta fuerit civitas, diu simulta-

studiis,

tum

philosophi.e

tum

theologia?

profecit,

tura occasionibus

innumera incommoda atque cala-

quod brevi lector eruditissimus evasit. Scripsit super partem Psalterii partemque Apocalypsis, ediditque postillas super Job, ut ipse annuit in quodam indice manu sua scripto librorum, quibus ab eo ipso anno mccxcvii, qui fuit annus secundus sui
magisterii, donata
Nicolai.
est

mitates pas->, facile videri potest. Videri praaterea licet, quot bona et commoda, de multa recentis
pacis tranquillitate sequuta fuerint, quibus hymnis

bibliotheca coanobii

sancti

Semel

et iterura electus est Prior Provin-

cialis provinciae

Lombardiae, anno scilicet mcclxxxvi,

,

et sub magistro Ordinis F. Munione Hispano Mccxcin, sub F. Stephano Bisuntino, in comitiis

Deus laudatus. 38 Quis enim, universi ordinis homines, et mentem et voces ad ccelum erexisse, inficiabitur? Quis pax Patavina firmatur. gratiarum actiones, quis Deo laudes, quis gaudia et exultationes recensebit? Quae commemoratio, tantaa lsetitiae aequa? Laudabant Deura pusilli et
et cantieis

magni

in sanctis tutelaribus,

Prosdocimo, Justina,

provincialibus Brixiae

habitis,

quodmuneris dum

'

Itge

VIU

conventu generali, apud Argentinam anno mccxcvi collecto, creatur magister Ordinis; anno vero mccxcix mense Decembris, asummo Pontifice Bonifacio nono * assumitur ad Cardisecundo obiret,
in

Daniele, A.ntonio; laudabant Deum in B. Joanne, cujus meritis et precibus, cujus consiliis et hortationibus, se amultis angustiarum
procellis et periculis
et tribuiationum

nalatus

honorem

et

Cardinalis

Sanctae

Sabfnae

nuncupatur. Ea dignitate honestatus, mittitur legatus in Ungariam. In reditu, post peractum suae legationis officium, Paduae
fertur) D. Augustini,
cat.

emersos cognoscebant. Tanti ero et auxilii et beneficii memoria, non deleaturin te, o civitas Paduana, civitas tot donis totque gratiis a Deo cumulata et aucta; tot divorum prae-

templum insigne (utpraemultis coepiscopis dedi-

cum

memento atque custodiis munita et vallata tantaqne factionum ac bellorum civilium pernicieettumultu, ubi multum sanguinis effusum est, iterum te a beatis D. Dominici alumnis, semel et
sidiis
:

tali

vindicatam. Interroga patres

tuos

et

indicabunt

ANNOTATA.
a
dicto

De

hac legatione vide citatum Bzovium anno jam

cohxrent

1232, num.2.

et tibi, majores tuos et dicent tibi, annuntiabunt etiam meritibi, nedura ope B. Joannis, sed dicent anno salutis tis et interventione D. Petri Martyris,

1233 Bononiam appulisse, ibidem malta prxclare gessisse, qux habes num. 43, et qux narrantur a Barbarano cap. 26,
b

Non

Bealam anno

27

et

28, atque interim mense Martio Patavium re-

mcccxxvi a bellorum civilium strage absolutos. factionib 39 Fatentur enim public tabulae *, a quibus avocari humana ope minus poterant. Decretum bus, a urbts Pat. omnes, interveniente D. Martyre Petro,
destitisse

diisse, ubi

omnia

illa egerit,

qux

hic describuntur.

De

hxc habel Sitjoniuspag.98 Quibustransactis, Prsetor et Episcopus F. Joannem Vicentinum alterius controversiae, de jurisdictione in castris exercenda, arbitrum detransactione celebri
:

Bononix

facta,

patrocinium confugerant. In singularis beneficii, vel impetratae gratiae percujus

pro
B.

diesoter.ni

ad cujus meritorum

Petri

Marlyris.

petuam memoriam,

religiose,

communi

et unanimi

legerunt, seque cessuros, mille

haudquaquam ab ejus sententia drachmarum auri sacrameuto,

rexiii

feriato die ejus suffragio, decreverunt, quotannis in sanctissimi Confessoris etMartyris. supplicationes, annuente Episcopo, se facturos, Maityiem salutaqaod per turos, aras sacris muneribuscumulaturos:

Kal. Maji, praesentibus Tancredo archidiacono, et Jacobo Balduino, summis in gymnasio jurisconsultis,

tia

transegerunt.

comproraiserunt, atque rem ex ejus sentenInstrumentum bene longum exliibet

annos centum et amplius, multa fide et et decreto observatum est, nec modo civitas a voto Paduanis, B. JoanPatrum minus absoluta est; de Florenne auctoreconciliatis, meminit Angnstuws
tinus

religione

Barbaranus cap. 27.

monachus Camalduleusis,

in

postcr.on parte
historias
,

420
historia?,
*.

VITA
:

B.

JOANNIS VICENTINI ORD. PR/ED.

alterum fuisse
:

quam de Camaldulensibus

edidit, libro 4,

ex antiquis enim annalibus nostri

VALEH
.

MCSLIIEI

Per ea tempora illustravit maxime Patavinam regionem acceptissimus Deo et hominibus sanctus Antonius de Padua Ordinis Minorum, et
ubi ait

Patrum scriptis, unum tan tum alumnum B. Dominici, ejus nominis scimus
Ordinis, et priscorum

post illum eximius deelamator F. Joannes, qui mis-

sus a Gregorio nono Papa,

pacem

inter dissidentes

componere, ad Carceres, apud Atestinos, et Paduae luculontissiraas ad populum conciones habuit, men seque Martio mccxxxiii in Prato Martio multas familias ad pacificandum induxit; sed ad rom ipsam

anno Domini mccxxxiii claruisse, miraculaque Rn" nnnis patrasse, et hunc B. Joannem, quem plerique Vincentinura appellant. vel ab urbe Vincentina vel a quadara familia Paduana, ab urbe Vicentia Vicentina vocata multae enim familiae a locis
:

quibus originem

duxere, sortitse sunt cognomina

redeamus 40 IWicta urbe

:

alter extitisset, de eo, dubio procul, mentio facta esset a scriptoribus, praesertim a Jacobo
si

Quod

Su-

in

hoc concordiae
Populis

et

unionis

sato, Alberto Veneto,

Leandro Alberto Kononiensi

Bononi.r

|n

tranqnillo statu, invitatisque

ad publicara

comitiis cor-

pus

S.

Vomi-

concionem, ab eo
futuro,

ipso,
in

nici lcvari

habendam,

mense Augusti proxime quodam loco carapestrium

curai,

dicitur, non procul ab urbe Verona, ad vicinas civitates et oppida, ex mandato surami Pontificis, cupientis ubique locorum dissidentes animos ad pacem atque coneordiam flecti,
iter arripuit;
fuit, et

Veron., qui Paquara

Serapbino Razzio, et ceteris bis antiquioribus. Nec credendum, virura decem mortuorum excitatorem niagniticum, virum tot tantoruraque neritorum celebritatis, tanti nominis et prodigiorum fama clarum, a Patnbus, qui ejus seeuli res, et accuratissime
et fldelissime litteris

silentioque prasteritum,

Quibus omnibus ubi

satis

consultum

niensium

scripsere,

mandarunt, prastermissum a ab iis qui annales Bonoin quibus de uno dumtaxat

orationibus et concionibus;
ubi

Bononiam proet F.

fectus est,

generalia et provincialia comitia a

B. Jordane Saxone,

Magistro Ordinis,

Ste-

phano Hispano, Lombardiae Priore Provinciali secundo, die xn c Maji habenda erant. Id Capitulum generale (ut dicunt) xim fuit, quo fratres tercentura convenis*e, memoriae proditum est in quodam libro manuscripto qui in bibliotheca sanctorum
,

Joanne anno Domini mccxxxiii verba fiant. 44 Ex antiquis abbreviaturis librorum manuscriptorum pene obliteratis. vel perperam ob inscitiam exscriptis, venit, quod alii B. Jcannem nuncupavere Vicentinum et Vincium, quidam Vincentium quis eorum a veritate minus abeat, ignoramus. Hoc
;

uuum

penitus

scimus, de eo in annalibus Vicentinis nullam extare memoriam, sicut de B. Bartholo-

Joannis et Pauli adservatur.

Dum

haec comitia hain

album divorum ab Ecclesia relati, sacrum cadaver humi jacens, auctore B. Joanne, effossura fuit (/, ex quo tanti odorisfragrantia prodiit, ut non sepulti cadaveris the -a, sed odoramentorum omnium apotheca
patuisse videretur.
ibidem prxdicat,
et

berentur, D. Parentis Dominici,

nondum

ma_o, Episcopo Vicentino, et de ceteris Vicentinae urbis Beatis monumenta inveniri h. A multis, praecipue a Torello Sarayna Veronensi, Petro Gerardo, et Tebaldo Coltellerio Pat. nec Vincius, nec Vicentinus vocatur, sed Sanctus,

atque Ordinis Praedi;

41 Post comitia sanctus Vir verbo et exemplo Bononienses docuit, miraculorumque signis, quanta apud Dominum ejus merita erant, liquido declaravit.

catorum eximius concionator sed de his hactenus. Ex urbe Bononia recessurus i B. Joannes. de pace ac concordia verba faciens, simultates atque odia sic in cordibus Bononiensium extinxit, ut in admirabilem
redierit.

quietis et tranquillitatis statum

urbs tota

Non pauca ac

sancta opera, ejus hortatu, tunc

a civibus facta fnere. cordiam, pridie Idus

Ad implorandam Dei
e

miseri-

Maji, publica supplicatione

religiosi quara laici lustra-

ANNOTATA.
a Multus
posilionibus
est Pnlnvinus noster in describen&is comPatavinorum disndiorum, alii plura alibi

urbem nudis pedibus, tam

runt. Mulieres inaures, torques, et id genus ornamenta projicientes , vanos ac luxuriosos habitus
reliquere. Expurgatae atque
in

melius

restaurata.

gesta narrant, ad quas

mox

redihit

Muscheta.

sanctiones atque urbis instituta fuere. Ejus verbis et exemplis ad poenitentiam conversi multi, Chri-

b
c

Hxc

etiam ad beattim Joannem non spectant.

Vides multa

denuo innectenda

anno 1233,

in

stum sequuti sunt. Dum semel in foro verbum Dei annunciaret (non enim a quovis amplissimo templo
multitudo populi, dulce ejus eloquium audire affectans, capi sane poterat) Joannes Boncanibius /",
ditissimus ac nobilissimus, proprio genio prorsus indulgens, igne sermonis beati Viri totus aocenditur, et a foro mox, quo, casu equo albo insidens venerat, ad D. Nicolai festinus perrexit, ubi de

quem ferme videntur coalescere. prxcipui bcuti Jaannis laboves, verum qui eos recte disponat, necdurn repertns
est.

De

liac elevatione sacri corporis

S. Dominici agit
Bzovius,

Sigonius pag.
fusius nnrrat

109, ex quo eam

descripsil

Barbaranus cap. 28. e Vide infra Leandri et Sigonii

f

lextus.

El de

hoc infra agilur.

est

equo desiliens, torque aurea ac pretiosisvestibus

rejectis, praevia supplicatione, veste sanctas religionis amictus est.
Ingenti/ructu,

g Non

a ccuratissime nec fidelissime

hinc Muscheta
ipse

prastermissus, sed res ejus gestx nec litteris mandatae sunl;

ilque

reditque viam, sxpe

res et

42 Ingressus Ordinem, paupertatem majoris faciens, quam opes, quibus affluebat in seculo, verus D. Dominici alumnus, et B. Joannis imitator
esse
coepit.

tempora confundens.

h llxc ad Barbaranum remitienda

i

sunl.

Non

videtur hic recessus bene collocari.

ejus vitaa probitate atque integritate [cum constaret], in comitiis generalibus Bononia. habitis anno mccxliv die xxu Maji, electus fuit provincialis
:

De

CAPUT
Veronce ad

V.
in

suscitatis

decem mortuis.

prKfectus Lombardiae demum ad prajsulatum ecclesiae Hononiensis evectus est in quo, post vitae miriticam sanctitatem, ad ccelos volavit Refert Sunus vita B. Dominici Patris nostri lib 7 cap. pr.rao, B. Joannera, quem non Vincentinum sed Vincium appellat Bononiae anno Doraini mccxxxiii decem vita functos ad lucem revocasse et multis aliis mirificis signis enituisse.
:

innumeram muUitudinem

cam-

pis prwdicans, sublatis dissidiis,

summam

pacem

inducit.

43 Nec putet

quis, B.

Joannem, de quo Surius

ijocato tandem B. Dominici sacro corpore in arca rowW marmoreaspeciosissima, multisque aliis a B. Joanne P Bononiae rebus gravissimis gestis, Veronam o versus, ad acerbiores simultates, acriora diuturnioraque bella dirimenda, quae potissimum versabantur
inter

DIE SECUNDA JULII.

rempublicam Veronensem, ac illustrem ComiRiccardum a sancto Bonifacio, se contulit; ubi tem non multo tempore post, licet multa prima fronte votis ejus adversarentur, quod afFectabat, assequuinter

421

ob ejus insignem sanctitatern, pondere et authoritate apud omnes populos Italiae valeret, quantaque
dicendi acrimonia et vehementia erat gratia in labiis suis,
\

D
1. VAI.FI.
mi;s<.het.

diffusa

equidem

et os suurn impleverat

tus est.

Ex oresiquidem

ejus effluebantverba [melle]

ancipiti.

Dominus
quens
in

spiritu sapientiae,

dulciora,

penetrabilioraque omni. gladio

conspectu

Regum

et

de cujus testimoniis loPrincipum, non coninter

annuntiator
dlclus
sil.

Ferrariensium, ceterorumque foederatorum copise, quae pro Comite Riccardo arma coeperaiit, andito rumore pacis, continuo ex agro Veronensi abierunt. Profecto universo exercitu, ab instituta tamen
provincia sanctus

fundebatur.

49 Narrat Thebaldus, B. Joannem Veronae

dissidentes Principes et urbes multa composuisse, vt paclt

non paueaque discrimina de medio

sustulisse,

quod

Vir nequaquam quo

defecit,

verum
magis

equidera in cunctis locis nitebatur praestare, quocirca, jure et merito pacis annuntiator a multis tura

accuratiorem operam dabat,

atque magis firrnaretur. 46 Ea denique in re

inita pax,

appellabatur. Absoluta re, quae sibi

tantura valuit, quod
fuerit,

non

sibus erat,

cum Veronenad ceteras civitates, in quibus itidem

bella in

solum

rei

compos factus

atque

omniura,
fuerit

funesta

et

flagrantia

dies crescebant, ex

praeeipue Procerum, animos sibi conciliaverit, atque

res eo devenerit, ut ab

voto et jussu

summi

Pontificis accessit. Mirificus

omnibus conclamatus
in

quoque

fuit in his ejus rainisterii profectus,

valebat

munere vertum quod abhorrebat ab omni ambisari renuit, tione, tum quoniam arma militiae, quam profitebatur, non carnalia, sed spiritualia erant. In haereticos tamen per ea tempora, adversus quos Gregorius IX summus Pontifex, per totum orbem ex Ordine Praeurbis Praetor; sed Vir sanctus

eo

namque
ob
id,

facundia, valebat

doctrina, valebat signis

et prodigiis, sed

magis Spiritus Dei ignoto eloquio;

;

ut de eo Ecclesiastici verba dicam

Memoria

ejug requiretur a generatione in generationem, sapientiara

ejus

narrabunt gentes,

et

laudem ejus
salutis exororti

annuntiabit Ecclesia.
diis

Anno tandem a

dicatorum inquisitores vel censores constituerat, gladium vibrasse dicitur. Sexaginta et amplius hujusce impietatis homines, poenas, eorum pravitati
debitas, dantes, incendio multati fuere.

mccxxxv, cum novi bellorura tumultus

S.

essent inter rempublicam Veronensemet Riccardum

Comitem

Bonifacii,

cura Episcopis Tarvisino et

sti
I

ranrioni-

NJ SltiS,

tissimum enim in hominum gemis se praestabat. 47 Haec erant Patrum nostrorum singularia studia, hi labores perpetui, haeo acria certamina, non ad auram popularem captandam, non ad divitias
colligendas vigilabant, sed

Vehemenhoc tam impium, tam vesanum

Parmensi, novis legatis Apostolicis, rursus B. Joannes, jubente Greg. IX sumrao Antistite, Veronam
profectus est, ubi

cum

unioni et paci restaurand,

per aliquos dies operam sedulam impendisset,

ronenses, depositis armis.fidem et auxilium
Torello

Ve-

summo

Pontitici jurejurando polliciti sunt. Haec iterum ex

animarum

saluti

enixe

Sarayna,

libro

primo de gestis Veronen-

studebant; hinc plurimi et gloriosi fructus.

Ea

re,

sium

b.

non improbe de Religione nostra dici potest illud Prophetae Ego sicut oliva fructifera in domo Dei.
:

ANNOTATA.
a
sed

Haud
belli

his contentus

B. Joannes, quippe qui totius

regionis Venetae Galliseque Cisalpinae urbes ab omni

Ea
iis

fusissime prosequilur Bavbaranns a cap. 31,

tumultu, et privatis atque domesticis simultatibus abesse peroptabat, paucis diebus post, ad Idus

prsmittit legationem alteram, de qua Muscheta

etc.
:

non meminit, ad pacificandos Florentinos. Senenses

Augusti, vel ut scribit Thebaldus Coltellerius, die

D. Augustino sacra, in campestribus, non procul

De qua

ita

loqnitur Bzovius ad an. 1236,

num. 12

Initio hujus

anni Jacobus Columna Cardinalis Praemissus, adiit.

,

ab urbe Verona,

quemadmodum hoc eodem anno

alii refe-

nestinus,

paulo ante Paduae (ut Petrus Gerardus et

puli

Urbem veterem, a Pontifice Unde Politianum citatim profectus

Florentinis,

runt) indixerat concionem, [quam] de pace ad po-

incredibilem multitudinem habuit. Collecta fuerunt eo in loco circiter tercentum hominum millia praesentes aderant, non tantum proceres et
;

Urbevetanorum sociis, ad sepetitis, diuturno bello, quod cum Pisanis ac Senensibus gesserant, finem imposuit, coadjutore F. Joanne Vicentino
veteris

Praedicatore,

cujus indefesso labore, ad pacis stu-

milites
pinae,

urbium

regionis Venetae

Galliaeque

Cisaliis,

verum

et Prsesules, et

quamplurimialii ex

dium potissima Hetruriae pars conversa est. Satis patet, Muschetam nullam servare rerum gestarum seriem. ld vere
et

qui sacris initiati erant et religionibus addicti. Haec

non semel prxdicat, annuntiatorem

neque
chronologice sua
;

ritus praestantissirnus

Veronae (ut Torellus Sarayna Veronensis juris penarrat, in illis, quae de gestis
edidit)

pacis fuisse beatum Joanium.

b Neque
disponunt,
adi

iste

alii

satis

Veronensium

semel et iterum rontigerunt

et forte

disponere

nequiverunt

de

quibut

''

flai

omnia

"mposuit,

anno mccx.xx.ii. 48 Idem etiam scriptum reliqueunt alii historici, referente Francisco Sansovino, libro primo de nobilium familiarum Italioe origine, ubi de Illustrissima domo Comitum sancti Bonifacii verba faeit.

Barbaranum

cap.

36

el

37.

CAPUT
De
obilit

VI.

B. Joannis.

Dc persequutione Acciocttjus

Beatum Joannem,

oollectis Gibellinis et

Guelphis

lini clc

Romano, sub

tijrannide mttlti

non procul ab urbe Verona conciliasse, ad concordiamque revocasse Riccardum Illustrissimum Couiitem S. Bofactionibus, in loco qui
dicitur,

Tomba

Fraires Prcedicatores in careeribus dics sttos compteverunt, (amc et pcedore consumpti.

sub Gregorfo IX (utejus Pontificis Alexandri IV diplomata testantur) protectorem acerrimum, cum Acciolino de Romano, Gibellinae factionis Principe Fredericique secundi primario Duce, a quibus ad diem reconciliationis, atrocissinifacii, Ecclesiae

et

\ Juaa postea ab eo gesta sunt, singula in

promptu

muin bellum, non sine maxima et sanguinis effusione et urbium et oppidorum devastatione, ad invicem gestum est. Praesentia aderant, ut memoriae proditum
est,

Beati obitus mihi nequaquam fuere. toco, Joanne incerto incuriaperiisse.nemoinficiabitur.MultadeB. modo et in annalibus Bononiensium memoriae prodita refert temport. F. Leander Albertus Bononiensis. Ceterum quis

Non pauca,

scriptorum

cuncta, qua3 Paduae, Bononke Veronse reliquisqtie urbibus et locis, prareipue GaHia Cipalsina?, ad Dei
,

hominum

(exceptis pueris ac mulieribus)

optimi maximi
gessit,

gloriam,

et pro

salute
is,

populorum
nuinerat

quinquies centuin millia. Incredibile fere, quanto,

Julii T. I.

persequi

poteritt Dicat

qui

umlti-

422

VITA

B.

JOANNIS VICENTINI ORD. PR^ED.

cum amAndreas Lipomanus Patritius D Venetus et almas Trinitatis Venetiarum Prior Jugulatus autem fuit F. Alexius ab ipso tyranno anno mccliii Veronaa quo Padua ductus fuit una
plissimo

A
a. taler. mdschbt.

multitudinera stellarum, et eis nomina vocat. Post multos labores innumeraque certaraina, ad Christum,
cujus crucem jugiter in suo corpore gessit, feliciter
et gloriose migravit. Ceterurn ubi et quando,

Pauli

tertii

Pont. Max., Jesuitis cessit,

,

redditu

suo

die et fato functus

sit,

prorsus ignoratur

a.

Creditur

tamen, vel apud infideles, ad quos edocendos tunc Fratres Praedicatores confluebant, vel potius Paduae, in carceribus obscuris et profundis cadaveribusque repletis Acciolini de Romano, tyranni immanissimi,
et
fidei

cum Carnarolo
et

ejus fratre, qui in publico foro primo capite plexus, misere dilaniatus fuit. Tunc Padua?

et

Ecclesiae Catholicae (ut

Simeon Card.

Veronae in Paduanos cives magnopere ssvitum Multi a jugulis carnificum gladios rejicere nequierunt. De istorum numero extitit U-o r l
est.

Legatusque Apostolicus in praescripto testatur diplomate, Arimini dato mcclxv) persequutoris acerrimi,
qui ecclesiasticos, et quiinclaustris vitam degebant, cum partes summi Pontificis et juraEcclesiae intrepidi defenderent, crudelissime persequebatur, et eos

sancta Justina, nobilis Paduanus, qui Veronae, ubi necatus est, egit Praetorera anno Domini mccli. Ex

diversis suppliciis afficiebat.

51
Acciolini

Ex

his

unus

in primis

extitit

B. Jordanus

immani tyran
nide,

Forzateus Patavinus, Prior tunc temporis sancti de Benedicti Novelli qui cum B. Joanne nostro vita et miraculis sancti Antonii de Padua, ex jussu
, ,

etiam Albertus Vadus, nobilis et potens inter Paduanos, nepos illorum, qui prima fundamenta nostri conventus Paduani jecerunt, atque principes Patres nostros pro ipso monasterio construendo amplissimo spatio terras donavere, is, quod F. Alexio familiariter utebatur, de medio sublatus est. 54 Sub idem tempus ex Pr.rdicatoribus Minoiis
,
,

sumtni PontihVis Gregorii noni, accuratissime inauisivit, antequam adscriberetur in

(ut

dictum
et

est)

Heremitanis, et ceteris aliorum Ordinum non pauci, in carceres obscurissimos conjecti detenti
ritis,
,

sed prxsertim
relhjiosi,

numero

albo

Sanctorum.
in

Eum

satellitibus

diaboli captum, misit Acciolinus ad

oppidum

S. Ze-

nonis,

quod erat

agro Tarvisino,
et ibi in carcere

sub ditione

Alberici de

Romano,

inclusum per

duos annos detinuit, a quo tandern a Frederico Imperatore ednctus fuit. Hujus et aliorum qui in
,

donec spiritum Domino redderent. Id non tantum Rolandinus Grammaticus et historicus Patavinus, Acciolini coaevus, sed et alii, potissimum vero Petrus Gerardus Patavinus, et ipse coaevus tyranni, monumentis annalium mandavere. In ea miserrima et turbulentissima tempestate , licet
sunt,

Ansidisius, Acciolini jussa capessens, cujuscumque

regulae

manum
vel

crudelissimi

tyranni

inciderant

affiictio

monachos crndelissimis

pcenis affecerit; in

atque angustia,

cum ad aures B. Arnaldi Catanei,

a rabie Acciolini declinans,

Prasdicatores tamen fratres, Paduaa per ea tempora

secundum

alios Forzatei, abbatis ccenobii sanctaa

commorantes, velut
Ordinis
alios,

horribilis draco,

venenum

et

Justinae

pervenisset,

virus suae immanitatis evomuit;

prae

cum

eos et ejusdem
invicto

veritus,

primo Atheste profectus est, deinde Ravennam, ne sibi accideret, quod B. Jordano, ot compluribusaliis(ut scribitBernardinus Scardeonius in hbro secundo suae historiae, classe vi et alii) et illic clanculo a notis omnibus sese subtraxit, et latuit usque ad Frederici Imperatoris adventurn, quem apud Montem Silicem supplex adiit et ejus curiam per duos menses sequutus est. 52 Tandem , intercedente Duce Saxoniae et
,
,

ceteris jura

Ecclesiae

animo
ante
in
,

tueri animadverteret, sciretque paucis annis

sententiam excommunicationis

quam
,

Inno-

centius Quartus, in Concilio Lugduni habito, tulerat

Fredericum secundum Imperatorem ubique locorum mandato Pontificis publicasse, quod patet in diplomate dato Lugduni xn Kal. Januarii anno
sui Pontificatus tertio.

Verba autem diplomatis,

et affectu dilecti
,

id

attestantia, sunt.

Preelati?

abbatiae et honoribus pristinis

restituitur.

Verum
primum

55 Humiles habitu
sic indissolubili

filii,

fratres
de quibus diploma Innott

cum

insatiabilis et

impia tyranni avaritia pati non

,

de Ordine Praedicatorum

se coelestis raori patriae

,

posset tantorum reddituum jacturam

abscessit

ubi

vinculo astrinxerunt

ut hoc solum

anno mcgxlvi, B. Arnaldus captivus in carcerem trahitur et Asili, quod est oppidum Tarvisinum,
sustinens

centii

IV

.,

pro

delitiis

habeant, quod per sanctitatis opera, grati

oculis divinae majestatis occurrant.

De

hujusraodi

acerbe vinculis

affligitur,

ubi patienter

quidem

vinculi virtute procedit, ut ipsi circa ea, in

vincula et carcerem per octo annos, tandem migravit liberatus ad Dominum anno salutis q mccliv 6, quo maxima persequutio facta est, ab

quibus divini gloria nominis

et indefesso

Ecclesiae, ac robur ecclesiastic* libertatis, ita

ducantur
:

spiritu,

honor continetur prompto quod eis nulla formido

,

et

Ansedisio Guidoto subpraefeeto Acciolini, in Fratres

Prasdicatores.

possit obsistere

quin libere facienda subeant, quse

Jacet ejus corpus in celeberrimo templo D. Justinse in arca marmorea et mter sanctos Martyres relatus, salutatur a populo. Cutn B. Arnaldo multi praelati et ccenobiorum praesidentes, avaritiam et crudelem rabiem tyranni non ferentes,
,

deApostolica? Sediscircumspectaprodeuntvoluntate.

Nos

itaque gloriantes in Domino, quod ipse viris talibus suam munivit Ecclesiam , qui mori pro

Christo

relictoPatavio, tergadederunt. Hujusrei non tantura Bernardinus Scard. sed et Petrus Gerard. et alii

pro justitia delectantur; fratribus eisdem, praevia deliberatione solemni, sub certa forma commisimus, ut processum contra Frediligunt,
et pati

meminerunt. Quamplurimi tamen Ansedicii Guidoti, Acciolini subpraefecti, et vicem ejusdem absentis in omnibus gerentis , crudelem raanum nequaquam
evadere potuerunt. animi indulgendo
pietate insignes
Is

dericum, quondam Imperatorem, pernosin Concilio, nuper celebrato Lugduni, sententialiter habitum, prout sententi tenor quam sub bulla nostra per
,

orbem
5G

terrae transmisimus,

patenter insinuat, in

etenim

saevitiaa

et feritati

locis publicent opportunis, et cetera.

Ii

et

tyranni jussa exequendo

et

diversis cruciatibus
,

ergo per omnes Venetise Galliaeque Cisalpinae

lores,

innumeros viros, religione

,

civitatesatqueoppida, contraFredericum secundum, pp, prMw

Ecclesiae adeo infensum atque inimicum, immanitatemque Acciolini praedicabant, tyrannidi interce-

jura Ecclesiae tuentes

crudeliter

interemit.

equitetaliique
pluret,

53 Inter ceteros jugulari jussit F. Alexium Equitum Alemanorura Magistrum virum valde
, ,

insignem , et tyrannidi atque immanitati Acciolini longe infensum. Alemani Equites tunc temporis in ccenobio D. Mariae Magdalenae, ad Pontem Pedochiosum,
consistebant,
ubi

debant, avaritiae reclamabant, et ita populos contra illum mirum in modum acuebant; quocirca Ansedisius eos nullatenus ferre poterat, et acriter perse-

quebatur.
(B.

nunc viget collegium

Eorum non pauci quorum nonnullos Dominico adhuc in hoc seculo agente) Ordinem
,

Sacerdotura nominis Jesu,

quem locum, permissu

ingressos, nemo ibit inficias, cum multis, qui de militia Christi, vel de puenitentia B. Dominici dice-

bantur,

DIE SECUNDA JULII.

bantur,
in carceres

423
inhabitant, quippe non est terra, sed
,

profundissimos

et

omni luce

quam nunc
non
indurat

j)

destitutos, quae Ziliae appellabantur, a Zilio auctore

et artificeearum.contrusi,

ccelum. Ccelestis habitatio animas

,

quas admittit
,

.llli

foetorecadaverum, potius

non

memoria

privat

non

spoliat

XCSCHIT.

quam

dira fame,

mundo

penitus perierunt. Id vero

pietate, ut pro Praedicatoria familia, et tota Ecclesia

accidit mccliv, paulo ante comitia generalia nostri

Ordinis, quas Budee.UngariaemetropoIis, non procul

a ripa Danubii, celebrata sunt priilie Kal. Maji, ubi B. Umbertus liurgundus electus fuit Magister Ordinis.

non orent dormientes in somno pacis, quarn dilexere in hac lacrymarum valle viventes recordantur vitam sanctam ducentes fratrum suorum quibus
;
,

in religione,

et

morientes in vinculis, reliquerunt

Non

est igitur

mirum,

si in

ea congregatione

exempla ornnium virtutum.

Non

sunt pincernae

conventu generali, post martyrium D. Petri Martyris, Fratres tercentum plus minus obiisse,
et

Pharaonis, qui nostrae angustiae et captivitatis obliti sint. Absorpti sunt quidem in gloria, sed non sunt
obliti

corarn Patribus de
epistola

more recitatum
Umbertus.

est, ut
Alii vitae

meminit
alii

ipse B.

quadam maxima
alii

cum scriptum

austeritate;

haereticorum persequutionibus,

clamorem pauperum. Dolores suos nesciunt, sit; Absterget Deus omnem lacrymam ab oculis Sanctorum, et jam non erit ultra, nec
clamor, nec dolor ullus; ac sciunt et vident nostros
cruciatus,
suspiria audiunt et gemitus, atque in-

suppliciis atque cruciatibus

stum
57
liiris

cui

soli

tyrannorum, ad Chriplacere studebant , feliciter convo-

labant.

tuentur lacrymas. Succurrunt nobis angeli; multo

inagis qui ex nohis sunt, sciunt nobis compati, in

Horum autem beatorum Patrum nostrorum

immane factum, hoc
cunctis
flagitium,

modis

cruciatus et necem, id
seculis

quibus et
et

ipsi,

dura viverent, passi sunt.

execrandum non sine ventum

, ,

hoc diabolieum iningenti lacryrnarum profluvio commemorandum, memoriae mandavit, cum ceteris Petrus Gerardus Patavinus, coaevus scriptoribus
Acciolini et Ansidisii, in libro sexto sua? historiae,
ubi

00 Clameraus

igitur sine intermissione ad eos, ad ceteros coslestis aulae milites, celebremus eo-

muitis eUvjiis,

rnm
mus,
illis

certamina, imiteraur fidem, patientiae inbaereainsistamus fortitudini et longanimitati.

Ab

enim(ut inquit Leo Papa) sanctorum Martyrum

et hi

horum tam impiorum

et sceleratorum

hominum

in veritate fesiive gaudia celebrantur, qui ipsorurn

crudelia facta, Italico sermone, luculenter exequitur.

Martyrum exempla sequuntur

gia non incassum expectant.

ab

eis suffra-

Miror autem, nec satis, cum hujusauctoris historia, jam pridem impressa, in multa voluminum millia dispersa sit per totam Italiam, nullam mei.tionem
factam esse ab
fide et
illis,
,

De eorum sanctorum

Patrum numero,

qui in obscurissimis et profundis-

simis carceribus, iramanitate Acciolini et Ansedisii

qui

annales

nostri Ordinis

tyrannorum urbis Paduanae, cum multis

cipue claustralibus,
diversis

aliis,

prae-

hactenus scripserunt
hierint,
(ut pie

libertate Ecclesise

nec mirari desino, cum pro mortem tam diram su-

qui

inter

fcetentia

cadavera
fuisse

temporibus mortui

sunt,

creditur

terra,

quod si eorum noniina, qu;e scripta sunt credendum est) in libro vitae, ignorantur in non est tamen silenda eorum passio, nec

B. Joannes, quippe qui in omnibus alpiuae et Venetiae civitatibus, maximeque Paduae,

fere Galliae Cis-

ad tempus
e concione

praefati Acciolini tyranni, ubi

multoties
extitit

mors; cum pretiosa fuerit in conspectu Domini. Fuit siquidem pretiosa in conspectu Domini, cum pro fiiio Dei, pro veritate, pro justitia certaverint, et pro libertate Ecclesiae vitam
silentio praetereunda

verbum Dei evangelizasse scimus,

jmram
ri.r,

vtcto

hanc mortalem finierint. 58 Praedicanda igitur merito, et jure celebranda .perpetuis laudibus omnino eorum afflictio et angustia, de qua modo gaudent in ccelis, amicti stolis albis, ubi tabernacula justorum, ubi Sanctorum glorise, ubi fidelium requies, ubi piorum consolatio,
ubi misericordium hereditas, ubi iramaculatorum beatitudo ubi veracium hetitia et exultatio unde ubi obliti sunt tristitia et gemitus aufugit dolor
, , , ,

acerrimus fidei et Ecclesiae defensor, ut ubi in sanctoOrdine Praedicatorum natus estDeo et Ecclesiae, pro Deo et Ecclesia mortem hanc temporalem obierit, vitam beatam ducturus in ccelis. Quidquid sit,
Ule*

nequaquam

ignorat,

quem nullum

latet

secre-

tura, qui illuminaturus est abscondita tenebrarura,

cujus

modo

oculis

Sat

sit,

ea a nobis

sciri,

universa sunt nuda et aperta. quae de eo annalium monu-

priores tribulationes, quas passi suut in corpore ter, quaterque felices animae, o super terram. milhes et iterum millies beati spiritus, qui ex hoc

mentis mandata sunt, quae idcirco scripta sunt, ne quanti u.eriti apud Deum extiterit, icnoremus quanto ubique loeorum sanctitatis fulgore enituerit, quanto zelo pro salute auimarum arserit, quanto igne charitatis flagraverit, quod plenus lumiuedivinorum praeceptorum, proniptus semper et alacer
,

mari magno pervenire meruistisadportum perpetuas quietis; ex tribulatione ad asternam consolationem ; ex labore ad remunerationem; ex angustiis carceris ad amplissimum sinum Abrahae; ex cadaveribus ad Sanctorum animas; a fletu et lacrymis ad Angelorum
choros, Archangelorumque voces; ex tenebris, ubi est Spiritus sancti Illuminatio; abexilio, ubiChristi regnum aeternum; de miseria, ubi est aeterni Patris
perfecta
gloria atque

iter rectum. nostra mterest seire, haec attendere diligenter debemus, naec nobis mente perpetuo vol- exornantur. venda, utconspicientes virtutum insiguiasanctorum Patrum nostrorum, quorum exempla prtBclarum

ambulaverit
61

Hkc

speculum, cunctis intuentibus relicta et proposita sunt, post ipsos iter facere studeamus ad ccelum, quod profecto erit, quando charitas, quae illos urgebat et urebat, in nobis manserit. Hasc nos evehit ad ooelura, haec nos filios Dei efficit, Christi discipulos, et D. Patris Dorainici et aliorum Sanctorum
imitatores.
licet

beatus conspectus!

Vestra

brevis in obscuris ac diris carceribus

est perpetua in cceh

passio, facta

empyrei

indeficienti luce beati-

Pauca nobis

ha;c, quae supprimebantur,

tudo; lacrymas emisistis in tenebris carceris, nunc labores susridetis in splendoribus Sanctorum
;

parum

apposite, de B.

Joanue, viro doctrina

pacis an-

praeclaro, et sanctitate insigni, rairaculis

tinuistis

inter

homines

nunc medii Angelorum

sedctis.

" mronx.

59 Sedent siquidem in pulchritudine pacis, in requie opulenta, apud Imperaturem suum Jesura Christum, veterani milites, duces fortissimi, de sua jam corona et felicitate securi et de nostra soliciti, non enim sicut membra carnis, sic exuerunt viscera ut niisericordiaj , nec sic induerunt stolara gloriue,
nostrae sint obliti miseriai.

nunciatore, praadicatora egregio, D. Dominici alumno, Gregoni noni nuncio, GalliajCisalpinaaapostolo, fidei defensore, hareticorum malleo, liiua vitiorum,

virtutum magistro, et de prasfatis Martyribus (si Martyres pie nobis licet eos vocare) obiter conscribere visum est. Rogo legentes, requi bouique facere ueque aurum. id exile mei laboris munus, cum milii tabernaoulum sanctffl Relineque argentuiu sit ad vel pelles caprarum, vel pilos arietum offegionis
;

Non

est terra oblivionis,

ro,

424
a
A.

VITA
magna atque
preciosa

B.

JOANNIS VICENTINI ORD. PRJED.

partem vestimentorum ejus pro benedictione capere niteretur. Ergo cum in quadam villa, congregato
innumerabili populo,
praedicasset,
et

ro,

TALEB

munera ponere nequeo. Augeat me, per intercessionem Sanctorum, munere

cumulet me suis donis, ut quae non valeo exterius, faciam interius, quatenus in ccelis cum B. Joanne laudare possim eum, qui cunctos condidit Sanctos, cui honor et gloria et impesua3 gratiae Deus,

JirSCHET

pedes exire

nullatenus potuisset, mandavit cuidam Praeposito vicino, ut ei equum, ad transeundum in villam aliam

rium

sit

per

omne sevum. Amen.

ANNOTATA.
a

Remandavit ergo ei dictus Praeposinullum equum haberet, nisi illum, qui tus, quod neminem sessorem reciperet nisi se proprium Dominum, vel eum, qui equi curam gereret ex antiquo. Ut ergo nuntius haec retulit sancto Fratri
transmitteret.
;

De

obitu Beati in

de cetero

Commenlario actum est satis, totum caput ex eorum numero est, quse'pa-

renuntiat Praeposito, ut

equum

sibi

quantumcumque

rerga superius diximus

transmitteret insolentem. Favet igitur Praepositus, transmittit equum, fere omni belua crudeliorem.

b Hujus B. Arnuldi Acta illustrata sunt x Februarii a pag. 801, vM, quse ad immanem Ecelini
persecutwncm attinent, pluribus deducla invenies.

Nec mora,

ut vidit Vir beatus frementem acerbius,

fronti illius crucis

cbaracterem imprimit, dicens

Mitiget te Christus, princeps pacis. Mira res, stupendum miraculum. Mox spectante oinni populo

Antiquiorum

<le

B. Joanne Yicentino

equus

in

mansuetudinem versus,

fiectit

genua, et

Testimonia.

dorsum

babilitat ascendenti.

Mirante populo, ascen-

dit Frater, et

omnibus valedicens, properat ad opta:

\)ui de Bealo
suppari,

nostro memineril, antiquior,

quodsciam,

non reperitur celebri Tlwma Cuntipratano, illi setate quem obiisse ferunt circa annum 1280, quemque Muscheta plane ignorasse videtur. Stupenda sunt
et

quse narrat,

talia,

qux

a popularibus

ipsis

Italis

memorix prodi
veteres etiam

dcbuissent.
sit

Testes suos adducil Canti-

pratanus, de quibus

penes leclorem judicium. Inter

est

memorandus

opus de Viris illustribus Ordinis

Leander Albertus, cujus Prxdicatorum typis

sed mansuetista, equumque remittit Praeposito velut agnum. Praepositus vero factum intesimum rim, vulgante fama, perceperat equumque remittit dicto Fratri, in haec verba demandans Absit a me, ut ego indignus equum ascendam ulterius, in quo Deus tantum miraculum demonstravit vos autem illo, ut vobis libet, utamini. Ex illo ergo die, usque in longum tempus et annos plures, sanctus Frater equo usus, nec illum unquam ascendit, quin
;
: :

excusum

est

gonius libro

anno 1517. Nec contemnendus Carolus Side Episcopis Bononiensibus,ibiedito 1586.

cursim dicam,
recte prsecipua sua

equus genua fieeteret ascensuro. 4 Quodam terapore moram fecerat dictus Frater

Ex

his

tribus, ut

Abrakamus Bzovius, in Baronii conlinuatione annos 1218, 1232 et 1233, quem ne cogar descriad bere, fontes ipsos indigitare malui, quos siquis maturius expendat, conferatque cum iis, quse a nobis liacteaccepit

proxima regione, praedicatione et miraculis villas et civitates illustrans. Ut autem civitas Bononiensis approximantem audivit, occurrit ei nobilium et magnatorum, civium et populorum innumerabilis
in

Quod Bononix
in honort
'

habitus,

calumnias
depulerit.

multitudo

qui nescientes

aliquid majoris honoris

nusdictael observata sunt. poterit nonnulla vit& capita

contexere,

pannum sericum, in quatuor hastis, supra sanctum Virum, in magno laudis jubilo deporimpendere,
tabant.

qux

certiora

B. Joannis prseclare gesta

et

Nec erat

reniti facto,

nec haec faciencibus

miracula, aliquali liistoricx f\dei\norma complectantiir.

inhibere,

cum

frequenter in talibus ratione careat

Porro ad quee tempora determinate revocanda sint, quse habet Cantipratanus de Apibus lib. 2 cap. 1, a num.

obsita multitudo. Haec vidit diabolus, et invidit, in-

stigatque

quemdam

nefarium,
;

qui

hoc

Gregorio

3 editionis Cclvenerii, si ultimaduo miracula excipias, nemo facile divinaverii. En octo ejus articulos.

Papae velocissime nuntiaret

addens, quod se frater

Testimonium primum, Thoma?

Canlipratani,

Joannes pro Apostolioo gereret, qui equoalbo incederet, et super se pannum sericum faceret deportari. Mox Papa, citius quam decuit, verbis credens.

demandat Cardinalibus

et Praelatis, qui

tunc ade-

De

F.

Joanne Prwdieatore celeberrimo

Bononia;.

rant in vicino, ad curiam convenirent. Quibus praesentibus refert Apostolicus quae audivit, nititurque
in

Quod septem mortuos ad

vitam revocaverit.

ijfuid autem dicam de illo beatissimo viro, fratre Joanne, Ordinis Praedicatorum in Bononia qui tanta miraculorum gloria refulsisse probatur ut
:

dictum fratrem Joannem excommunicationis sententiam promulgare. Aderat autem tunc sanctus Mutinensis Episcopus, qui Domino Papae coram omnibus dixit. Non decet, Pater sancte, in talem

virum accelerare sententiam,

bata.

nisi

prius

ea,

quae

narrata sunt, diligentius investigata fuerint et proCui Papa

:

nulli

hae parte inferior esse credatur. Inter cetera enim innumerabilium miraculorum, septem, evidentissime probatum est, mortuos suscitasse. Et credo (salvo meliori judicio) quod haec per eum in tanta gloria OmnipotenSiOrdiin

antiquorum Sanctorum

Mihi

satis

constant,

quae

dicta

sunt, nec ullo

modo a ferenda
sibi

Quod

ut vidit dictus

sententia retardabor. Mutinensis Fpiscopus, rogat

coram omnibus

textum Evangelicum exhiben,

:

positisque tribus articulis super textum, dixit

in haec sancta verba,

Juro

navit, ut ha;retica pravitas, quae miserabiliter partibus illis invaluit, confundatur necnon etiam ve:

hementer opinor, ut Ordo Praedicatorum, qui nuper ibidem oriri, quasiclarus horizon inceperat, intotum mundum plenius coruscaret. Hinc est, quod de ipso beatissimo Viro pauca, sed solemniora miracula scribere cogitavi
:

quae

quidem testatissima

veritate,

dum quod praedicaturus frater ille Joannes, do quo sermo est. in populo exedram ascendisset, quod Angelus Domini de coelo descendens, crucem auream fronti praadicantis inflxit : et addo, quod haec nulli hominum revelassem, nisi se casus iste, ad evitandam verecundiam Domini Papae, et sanct curiae Romanae,
propriis oculis vidi,

per totara Lombardiam probata sunt et vulgata. 3 Igitur, cum dictum venerabilem fratrem JoanQuod feroctm nem miraculorum gloria et opinio solemnis bominum epiumdomue- extulisset, populus innumerabilis praedicationemejus
quotidie sequebatur
:

excusandam innocentiam sancti Viri, quam, tam necessarius obtulisset. Ad

et

casus, in-

haec igitur
est, et

verba

in

lacrymas etfusus

Papa, mitigatus

missis nuntiis in Bononiam, relationem falsissimam

ita

quod pedes ambulare non

fere

comprobavit.

posset

cum unusquisque

eum

tangere, vel

5 Venerabilem Reginaldum,

Abbatem quondam
Blesen-

DIE SECUNDA JULII.

Blesensem, narrantera audivi, quod dietus frater Joannes oppidum qnoddam intraverat, et occurrit ei ac sequebatur inflnita hominum multitudo. Quem
ut transeuntem vidit mulier, quae in cellario stabat, * in manu et vinum trahebat e dolio, cum clepsedra

425

autem Episcopus ad caput,

versis. Quis

,0
est

ef'U

pus vero ad pedes subito videretur. Repositus est et frater ad pedes: iterumque subito nonversio facta est, stupentibus uni-

a.
I

\*im. KOI
.

autem dubitat,

in

hoc

facto

sancti
in

Viri

rnerita divino judicio placuisse, qui

sacri,

eum,

CP'-

;i

plateam cucurrit, et avidis oculis sanctum Virum non modico spatio properantem inspexit. Ut ergo ad se retraxit oculos, invenit clepsedram in manu sua, currensque ad dolium, totum vinum per cellarium eflusum vidit. Consternata ergo ultra
oblita, in

digniore parte corporis

Episcopo praetulit

collocandum

9 Vulgatissimum miracnlum referebatur sub anno incarnationis Domini mccxxxi. Pica eratin domo Ptca raponhospitis, qui

sanctum Virurn recipere solebat, quae

dei ex rentre
istius, qui eam. vorave-

quam

credi posset, quia virum

suum crudelissimum

exhorrebat, cucurrit post servum Dei, et apprehenso pede ejus, cum ctemore valido et iacrymis narrat eventum casus sibi ex hoc et quantum ex crudelitate viri, periculum imminerct. Tum frater compatiens mulieri, benedixit illi et prscepit,
. :

ut revertens,

in

Domino secura mente

confldat.

huraana verba loqui docta. sancturn Virum praecipue diligebat. Servus autem quidam in domo clam picara occidit, clamque comedit. Introgressus ergo Vir sanctus hospitium, clamavit ad picam ubi es nunc amica mea, ubi es? Nec mora, de ventre comedentis respondit Assum, assum. Mirantibus omnibus, vulgatum est verbum; concurrunt populi,
: :

rat.

Mirare lector quod gestum est. Revertitur mulier ad cellarium, dolium totum repletum invenit, sic-

de

ventre comedentis pica diebus plunmis loque-

batur.

cam aream cellarii, necin solagutta vini solo tenus humectatam. Ad evidentiam autem tanti miraculi, ipsum dolium in fronte ecclesise dictus Abbas, a quo haec percepi, suspensum vidit. 6 Idem qui supra Abbas venerabilis, aliud mihi B retulit, quod ipse vidit. Arabat rusticus in agro, Qiioi aquila aquilam eminus vidit in cespite quiescentem. Exttim faerit Adjuro te per pecta, inquit; expecta, o aquila comtata. fratrem Joannem, et te captam, ipsi sancto Viro statim, reducto aratro, praesentabo. Nec mora, expectantem aquilam rusticus reducto aratro accipit, et sancto Viro, quasi mansuetissimam prsesentavit. Hanc aquilam dictus venerabilis Abbas sequentem beatum Virum, ubicumque locorum ibat,
;

Testimonium

II,

Leandri Albcrti.

^jcander Albertus lib. 5 ile Viris illuslribus fol. E 184 verso, hoc B. Joanni elogium eow.inna.mt. JoanS. Joannis

nes Vicentinus, vir sanctitate admirabili pneditus, ehytum, ac verbi sacri concionator insignis, Patavii sub
patre Dominico togam
sacris initiatus,

religionis sumpsit,

in

qua

cognomen, tempore

procedente,

sanctitatis ob ejus ingentes virtutes promeruit. Sic

vebemens
frequenti

in

concionando

populo

fuit, ut cum aliquando in Bononiae concionaretur, invec-

tus est in usurarios sacrilegos,

tam

acri vuitu, re-

vidit, et

de villa ad villam post

eum per

aera voli-

gida fronte, gestu et voce, praecipueque in Landul-

tantem. Ubicumque
tabat

in populo, editiori loco stans,

phum

publicum,
sit

ut

communi
asdes,

convenientibus pradicabat; aquila juxta

eum capubi populo

tunc itum

ad ejus

civitatis consensu raaximo cum populi

locum. Et
et

finito

sermone,
motibus

mox

clamore, et spoliata? direptaeque fuerint, Landulpho

benedixit, alas aquila

cum

mirabili tripudio eleva-

bat
7
ai
serta

frequentibus

aera concitabat

quasi per hoc,

suo

modo

benediceret

Creatorem.

cum lapidibus ejecto. Et cum Bononia maximis agitaretur factionibus, ad concordiam revocavit. Luxuriosura mulierum ornatum cohibuit.
extra urbem

Quidam

frater

Ordinis Praedicatorum de Da-

Urbis instituta meliora

in

fecit.

cia,

Nicolaus nomine,
constitutus

mihi

retulit quae narrabo.

nomine Domini

nostri

Docuit occurrentes, Jesu Christi, se mutuo

rosacea ex-

Erat frater auditor legum in

seuulo
Stetit
,

Bononia, adhuc
vidit

in

salutare. Multos aegrotos visitans, signo salutiferae

commmicarit.

cum

hsec

quse

retulit.

crucis pristinae saluti restituit. Plures etiam oegro-

frater Joannes, et concurrenti civitatis po-

pulo preedicabat. Vidit autem

etdolui!; et

vidit,

quod

sertis

ex

rosis totus fere

lus coronatus. Finito ergo

circumsedebat popusermone, dixit omnibus,

huinano destitutos auxilio, sanavit. Pridieldus Maji urbem nudis pedibus, tam religiosos quam laidivique parentis Dominici sacos, lustrare jussit
tos,
:

pudeat membra

fldelis

populi rosis aut fioribus sub

coronari. Et addidit
:

crum corpus, humi collocatura, in arcam marmoream extolli fecit. Postea, cum Bunonia discedere
parasset, advocatapopuli concione, cives ad concordiam, pacem et honestatem facundissime est cohortatus.

spinato Christi capite

Exnon populum, sed serta, communico serta rosarum, quibus ille utitur in peccatum. Destitit ergo popuIus,

Et

illi

oranti,

omnibus conspicientibus, crux

et

nec

fuit

a majore usque ad minimum, portare serta aliquis, qui ausus fuit transgredi verba aderat et puer junior, qui sertum ex

in fronte apparuit. Apparuit etiam sidus fulgentis-

simum super eum, quin

ei

aliquando crux super

Sancti. Post nonnullos vero dies, nuptiae celebrantur in urbe

rosis
:

caput ejus visa est; et aliquando angelus ad

loquens; quae quidem
revocavit.

aurem

res multos ad pcenitentiam

tantum portabat in manu. Quod ut vidit ado lescens quidam superbus et accuratus, rapuit sertum ex manibus pueri, et coutumax posuit super et caput. Nec mora, ftamma edax sertum invasit antequam illud adolescens deponere posset, omnes ejus capitis crines exussit. Conversus ergo populus in stuporem, sancti Viri verba tiraere didicit, et in factis ejus Dominum per omnia bene:

Tandem
obierit,

in

Galliam

Cisalpinam profec

tus, claruit multis miraculis.

diem suum
les

Quo autem tempore compertum non habeo. Annaplura narrant de tanto Viro.

npstraj civitatis
ibi.

Hx-c

11 Alio autem
agens de

loco

nempe

lib.

fol.

38

verso,

electione Joannis

Veiccllensis,

totius

Or- Prxdirtio
de eUetione
Generalis.

dinis Magistri gencralis,

ordine sexti,

facta Parisiis

dixit.
Quidei
ierit

orci-

'"
tioiii e

eleva-

s.

no.

8 Praeterea, iratre Ordinis Praedicatorum narrante, cognovi; dictum Fratrem Joannem venerabilem elevationi corporis Dominici cum ceteris fratribus in

""nici

Bononia

interfuisse. Posito

autem quodam

Episcopo Cardinali, ex parte capitis in elevatione corporis sacri, dictus Frater Joannes posittis est ad pedes. Et subitt facta est mirabilis et inexcogitabilis conversio; ut ipse frater ad caput, Episco-

memorat a Beatonostro numerosa populi concione, ostcnsum. Ttxtam coram cjus rcddo : Galvanus Flamma Mediolanensis, Frater Ordinis nostri, in Chronica sua uiuim relert, quod minine prastereundum duxi. Patnbus congregatis in dicta synodo generali Parisiensi, pro pranno mcclxiv, alnid prodigium
side eligendo, ut moris est, Joannes Vice.itinus. yir sanctitate proeditus, Bononi* conaonans populo,
sic orsus

est

Nuuc

instat

Pansus

nostn

426

VITA

B.

JOANNIS VICENTINI ORD. PRJ3D.

toto contextu perspicies
:

A
A.

nostri primi electio, et

coram delata schedula vacua,

illud

imprimis, quod suvra

VALER.

MISCIIET.

jussuque suo in deposito posita; cras, inquit, praesidentis delecti nomine inscriptum invenietis. Haud
falsus
est.

vates fuit, porro,

ut praedixerat,

inventum

B. Joannem, non Patavinum, multo minus Bononiensem; non ex Scledorum familia. sed civem Vicentinum et Manelini
in commentario cursim

insinuavi,

Ila

Lenmler
citatis,

ex cujus Annalibus Bononiensipulo

causidici filium fuisse.

da,

bus,
sisse

supra

Carolum Sigonium desumphistorix

sv.se

Ne singula seorsim recensenaul denuo expendenda sint, totum historise Mauhic adnecto.

quz sequunlur,
sic

tibro

secundo pag.
cadil
in iv

risianx textum

In hnnc

modum

scribit

108, ubi narrata morle S. Dominici,

qux

Maurisins

Augusti mccxxiii,

proscquiiur.

15 Interim apparuit quidam F. Joannesde Ordine Prsedicatorum, civis Vicentinus et Manelini '""'Kur causidici filius, vir valde religiosus, de quo mira I"u la ^vnnmai sed in scena testificata loquar. Inauditum est quod a tempore no^ri Domini Jesu Christi enim, in nomine ipsius per alicujus prsedicationem tot
''
-

Testimonium

III,

Caroli Sigonii.

Aliud elogium,

autem inde interjecto {intellige ab obiiu S. Dominici) F. Joannes Viceiinus, vir'pietate et

J Jeeennio

fuissent insimul homines congregati, quod et quantos sub occasione pacis fiendse ipse congregavit in

concionandi laude insignis, in urbem venit, ac po. pulum coneionibus erudire ingressus, adeo homines

mira doctrinae et sanctitatis specie cepit, universam civitatem in potestate habuerit. Itaque
lii

ut brevi

unanimiter Jesum Christum laudibus et hymnis mognificantes. Venit enim primum Paomni discordia, duas, et pradicaudo pacein, de
unuin,

mi, agrestes, artifices,

militesque

cum

vexiilis

quam habebant, compromiserunt

arbitrio

in

eumdem, suo

etcrucibus, religionis pleni,

ei u.ii

vulgo eumsequebantur;
se

se

dabant, in ejus arbitrio

lis

esse profite-

bantur; nullaque
dirimeretur;

erat, quas

nulla discordia, qua3

non per eum faeile non sedaretur.

fecerunt Tervisini illud idem. Sic fecerunt Feltrini et Bellunenses. Sic quoque Domini de Camino, sic et
illi

determmandis.

Venit

Tervisio,

Qnin etiam idem, carcere patefacto, obasratos omnes, ipso, non solum patiente, sed etiara annuente novas tabulas aequissimis cremagistratu, diraisit ditorum animis intulit, egregia instituta multa in cjvitatem induxit, quorum memorabile illud, ut in omnihus salutationibus.faroiliaribus, salus a Deo
:

mano.
tuani,

de Coneglano, et idem fecerunt Domini de RoIdem quoque Vicentini, Veronenses, Man-

Brixienses et Comes
universa.

S.

Bonifacii,

et ejus

pars

Tantam

habuit

potestatem super

nuntiaretur; ut matronoe limbos aureos et serta lasciviora, et redimicuha pretiosa dimitterent, ac

capite

vclato

prodirent

leges civitatis, consensu

ejus correxit. Pridie Idus Maji supplicationem per

urbem, solennicum pompa agens, universam secum civitatem traxit, nudis pedibus incedentem. Pqst biduum, cum in concilio staret, atque ibi verba de civium concordia faceret, visus est e fronte lumen offunde.re, quod divinitatis argumento aceeptum,
raulto

omnes, quod in omni civitate, statutis ipsarum acceptis, suo emendavit arbitrio, addendo et detrahendo. Captivos autem, ubicumque fuerant, dimitti fecit. Et statuit certum terminum pro pace facienda et firmanda apud civitatem Verona?, praecipiendo prasdictis civitatibus et personis, quod essent tunc ibi coram eo, pro praedicatione audienda et laudum pacis intra omnes. 1 Fuit ibi Brixia, Mantua, Verona, Vincentia, Tervisium, Feltrini et Bellunenses. et Domini de DescriMtur Romano, et illi de Camino Paduani, et de aliis << s viirabitis r civitatibus caatris et vilhs homines et teminaa in:
.

pro concione,

magis auctoritatern ejus adauxit. Alio die cum in fceneratores agere instituisset, sic vehementia atque asperitate concionis suae populutn incitavit, ut mox tumultu facto, ad a;des
Landulphi cujusdam foeneratoris insignis cucurrerit, e.isque, malum Landulpho imprecans, disturbarit.

numerati. Fuit et

ibi

Aquilegiensis Patriarcha cum

omnibus Episcopis prasdictarum civitatum. Fuit Preset frater Jordanus ibi Marchio Estensis, ombyteri quoqueet clerici, milites et populares
: :

Jam vero cum

ossa Beati Doiuinici, liumili

nes fere istarum civitatum inermes, et cum vexillis cruciatis fuerunt ibidem. Tanta fuit ibi innumerosa multitudo, quod (sicut dictum est) a tempore

atque obsuro in loco recondita, haudquaquam

eam

Jesu Christi

sedem tenerent, quae

sanctitati

hominis conveniret,

in huc, per alicujus praedicationem tot et in reverennon fuerant congregati in unum

:

auctor
in

fuit, ut

inde eruerentur.

Ea vero
%

res gesta est

el

mirabitis

hunc modum etc. Sed ea huc non speclant. 13 Nec prxlermiserim adjicere ea quoc idem Sigonius y/aij. 118 ex Lenndro referl de Joanne Boncumpio, postea Bononiensi Archiepiscopo. Forte, inquit, die quodam eum contigit ad concionem Joannis
Vicetini, viri eloquentissimi
sisse, in frequenti

tiam ipsius pro majori parte fuerant Erant quoque civitates cum Carrociis
plures.

discalceati.

suis

quam F

conversio

vox

17 Praadicavit intra illos, et (quod est mirabile) illius abomnibus audiebatur mirabiliter et cla- ad
,.
.

prndica-

Boncampii.

rissime.

1'acta

praedicatione,

pacem pronuntiavit

tioiiesdePace.

ac sanctissimi acces-

et laudavit intra

populo in foro concionantis, equo

nium

intra

omnes, etordinavit tunc matrimoDominara Adelentiam, filiam Domini

et

albo vectum, vestibus pretiosis indutum, torqueque

Alberici de

Romano

Raynaldum

filium

Estensis.

aurea ornatum, tota admirante civitate, S. Michaelis

Cujus dictum ab omnibus

cum magnis

laudibus fuit

templum

adiit, et

togam nostra?

religionis (loqui-

tur

Leander) induit anno mccxxxiii. 14 Uxc omnia pridem eollecta, descripta

gratissimeconfirmatum. Ipseautem transgressoribus anathematis poenam et Jesu Christi indignationem,

et

prselo

Ex
lis,

Maurisii,
historia

parata fuerant,
authentica de

dum

uliud agens,
reperi, ubi

ibi

nonnulla plane

Sancto cTqua'

B. Joanne

minime quserenda

existimassem.

Ecqids enim inler scriptores Rerum Brunswicensium, auctorem exslare sibi fintjerel, qui Beati illius, Itali genere, gesta aliqua litleris consignaret? Atqui tamen tomo 2 editionis Leibnitianx a
illic traditur Gerardi Maurisii historia dissidiorum Marchionis Estensis cum Ecelino Romano, in qua pag. 40, sub hoc titulo, De fratre Joanne Vicentino viro valde religioso, varia narranlur ab
,

omnem maledictionem indixit conservantibus autem, Dei omnipotentis gratiam et suam benedictionem concessit, et sic revertuntur ad patriam, quisque ad locum suum, magnificantes Deum et eidem gratias referendo. Multi enim mortales inimici, proprio motu pacem faciendo, osculabantur ad invicem, prasdicatione ipsius ad hoc inspirati; habebatur
et
:

pag. 23,

historico

synchrouo,
et

el

rerum ipsarum

teste

oculato,

qux

vitx

elocjiorum scriptoribus

ijnota

fuisse

ex

enim quasi propheta per omnes. Hujus etiam tanta fama erat. quod etiam Dominus Apostolicus reverebatur eidem. Nec mirum, quia fratres Minores punqra? blice praedicabant (sicut et egomet ipsos civitatis Vindicantes apud ecclesiam Majorem decem centise) quod ejus precibus et orationibus
: i <

fuerant

DIE SECUNDA JULII.

fuerant mortui suscitati , et a languoribus suis infirmi per orationes illius mirabiliter curabantur.

427

ptus erat frater Joannes, existimantes, quod cnsilio Comitis de S. Bonifacio et suae partis illud f;ictum
fuisset,

*
facto, venit

MAlK

18 Hoc

idem frater Joannes Vincen-

tiam, et dixit in pleno concilio, quod volebat esse

ceperunt omnes, qui venerant ad civitatem, de parte Comitis, qui fuerunt alicujus valentiae sed reverso fratre Joanne, et invento, quod culpabiles
;

yicenti*

Dux

\l0texer01,

disponere,

Comes illius civitatis, et omnia suo arbitrio quod totum ei laudatum fuit atque concessum. Unde tunc acceptis statutis civitatis, sicut
et

non

omnes dimissi fuernnt in continenti. autem timore perterriti, fugiunt omnes de civitate. Ipse autem frater Joannes regit civitatem
fuerant,
Ipsi
,

voluit, emendavit, addidit,

detraxit.
et

sperantes,

quod removeret
ipse,

Et Vicentini poneret ibi aliam

sicut potest, sua Potestate

ibi

posita pro nihilo re-

putata. Obsides autem Monticulorum et jsuae partis,

communionem, per quam utraque pars communiter regeretur

tutis

hoc praetermisso, factis staet ordinamentis, ivit Veronam, ibique simili:

hoc audito, c!am et occulte reversi sunt ad civitatem.

20 Instat nunc Comes, quod

suos, etcastra similiter
:

sibi

reddat obsides

ter

petiit

Ducatum

et

Potestariam

illius

terrae,

frater

autem Joannes mu-

quod factum est et concessum eidem. Fecit venire Comitem et partem ipsius in civitate accepit obsides ab utraque parte accepit in se castrum S. Bonifacii et castrum Ulaxii *, et Hostiliam et omnes munitiones, sicut voluit. Hic persecutor fuit ibi haereticorum, sic, quod plures comburifecit. Pluribus diebus rexit civitatem, habendo se Ducem atque Rectorem, et tamquam Dux et Rectormulta
: :

nierat castrum Hostiliae per Bononienses, et Castra

Comitis et

Illaxii

per amicos suos Vieentinos. Ca-

strum Calderii miti, quamvis

stituit.

et

castrum S. Bonifacii

restituit Co-

fuisset fictitie factum,

quasi

invitis

custodibus fuisset ablatum. Itera obsides eidem re-

prascepta fecit et statuta.

Tandem

elegit

Nicolaum

Castrum Illaxii restituit Veronensibus sed ' Bamniam castrum Hostiliae non restituit Veronensibus,sicque recedie dimissis Veronensibus et Vicentinis, ivit Bononiam, et sic Ugutio Pilii et Paduani, consilio fratris
;
-

in Potestatem Veronse, de Venetiis civem. Cum autem multum redargueretur, quod sic reliquerat

Jordani Joannis

civitatem Vincentiae, Potestate non mutata, et vellet

habere
illi

Ducatum

ibi

sibi

concessura,

Ugutio

de Caraino fregerunt pacera fratris pro nihilo reputatum est factum fratris Joannis. Hoc totura propterea creditur aecessisse quod ambitiose petiit Ducatum ab homim,

et

illi

sicque

Pilii, et

de Camino et Paduani, consilio fratris

cujus consilio

bus, contra dictum Salomonis

tas

qui dixit

Non

pe-

Jordani

Paduani regebantur in totum, induxerunt Potestatem Vincentiae et partem contrariam illis de Romano, ad contradicendum eidem fratri Joanni. Et sic fecit venire Potestas custodes cives Paduae, et munivit civitatem fortius solito. Hocaudito, frater Joannes, minus caute et cum parva militum quantitate, venit ad civitatem Vineentiae, cui obviavit maxiraa populi multitudo. Ipse autem credens habere favorem atque
o,

Ducatum ab hominibus.

ANNOTATA.
a Pro affectu loquitur Maurisius, dum in sanctos viJordanum et Joannem, elhicet infra paulo videtur iniquior. Hypocritam vocat B. Jordanem pag. 47
;

ros

Anlonius Godius, scriplor item

Vicentinus,

pseudo-

constantiam

populi in propria persona, ccepit

ire

per civitatem, petendo domos, turres et munitiones

a

prophetam dicere ausus est. Non ita de ipso sensit Muscheta supenus in B. Joannis vita variis locis. At B. Jordani vindicius fusius prosequitur lllustrissimus
vilse ejus scriptor
tatis

sibi dari.

Jucobus Philippus Tomasinus, Civi-

Htavinis

turbatur,

19 Curo autem venisset ad domos filiorum quondam Domini de Zachame, illi sibi rebelles extiterunt. Venit ad domum communis turba, quae sequebatur ipsum, et capta Potestate, suis judicibus
et familia, et expoliatis et destructis libris statuto-

novx Episcopus.
in

Ea

Utini Italice

edita est an.

1650,

qua a cap. 16
sint,

distincte explicantur,
intelligis.

qux ex
de

Maurisio non

nisi confuse

Hsc

obiter

B.

Jordano notata

ex professo discutienda

ad

rum
ctis
'

et

forbannitorum

communis Vincenliae
venerunt

de-

diem vn Augusti, quo a popularibus Paiavinis, apud sanctimoniales Bencdiclinas, ubi sacrum corpus miraculis coruscat,

scenderunt de domo, Potestate et sua familia reliexpoliatis.

solenni veneratione festivitas ejus cele-

Interim

Paduani

cum

bratur.

Ugutione Pilii et adversa parte illorum de Romano, et in ipsum fratrem Joannem, ad palatium episcopatus, ubi erat, fecerunt insultum, et bello

b Liber forbannitorum hic indicari videtur,

exules inscripti erant, quales Banditos
lant,

in

quo

hodie appel-

comomnes versi misso, captus est frater Joannes, et sui sunt in fugam. Veronenses autem audito, quod ca-

quorum numerum, per eam turbatissimam tem-

pestatem, non exiguum fuisse oportet.

DE

428

ACTA SANCTORUM

DE

B.
S.

PETRO DE LUXEMBURGO
R. E.

CARDINALI,

EP.

METENSI

AVENIONE IN GALLIA

COMMENTARIUS

I.

PRjEVIUS.
pramaturus Parentum
obitus, educatio

Illuslrissimi B. Petri natales,

prima

a;tas,

sub proxima consanguinea, votum virginitatis an ab eoemissum, ejusfralres acsorores.

ANNO
MCCCLXXXVII.
ntustrissimi

Illustrissima Comilum Luxcmburgicorum

generis splendore, stirpis
antiquitale, el

familia,

fiumina,

Rhenum

et

Mosam, tantaque
captos
S.

nobilium

heroum,

cade conflixere acies, ut stratos ex

horum numero

ommbns
B. Petri nalales,

laudibus

cumnlalissimorum

numero
lot

septingentos,

bis mille

percrebuerit

quos ipsa in suis nobilissimis fastis, per

secula conlinenter ductis, Ixta recognoscit,

retro

itiler

omnes

NamurEeo,
psus.

Europx
sit

proccres adeo capul erigit, ut vix ulli alteri

qui cum Roberto Petro Barrensi ab Lutzelburgio stabat. Ejus filius Valeranus in manus hostium la[et]

Occisus Guido, Comes

Pauli,

secunda. Bohuslaus

Balbinus
sect.

noster

Miscellaneo-

2 de Regibus Bohemix, exhibet tabulam genealogicam stirpis Luxemburgicx ex qua qualuor Bohemix reges habuit post Rudolfum Anstnacum. Stipes stirpis Luxemburgicx, vulgo de Ligniseu Lignei nuncupalus, cujus B. Petrus noster

rum

parte altera lib.-l,

5 Dictamortis epocha solidins etiamnnm probatnr ex Froissarto, optimx notee historico, et xlale. vei synchrono anno vel sallem proximo, qui volumine ttrtio pag. 252, verbis

13-1

inferius

num. 76

intcr

insigniora Beatinostrielogia

citandis, perspicue declarat,

illustrissimum

Dominum

fuit surculiis,

rjusdemquc

stipilis

descendentes

exhi-

bentur apud Rittershusium in Geneulogiis. Varios quoque cadem familia majoribus suis Imperatores an-

Guidoncm prxlibutum, in prxho Juliacensi peremptnm, etcspirasse. Per prxlium autem Juliacense hic designari Beswileriunum
,

vicinilale oppidi Juliacensis

numerat

de quibus consule vilam recenliorem, postea

el si

etiam Juliacense appellatum,

nemo geographix

vel

dundam,
parabilis

plura dislinctius nosse desideras incomadi genealogiograsi

tantillum perilus, in dubium revocuverit.

Eidem

epochae

hujusce familix decora,

subscribit Riltershusius in Gcnealogiis, asserens, sxpe

phos.

Nam
Ex

prxler nostrnm institutum agerem,

diu-

dictum

tius similibus

inhxrerem.
isla

Dominum Comilem e medio sublatum ad Barswilder xxn Augusti mccclxxi. Nullum itaque dupotest,

2
Parentes,

prxclarissima itaque

familia orlum duxit

bium superesse

quin occasione, tempore

et loco

B. Petrus noster, parenles nactus Guidonem. de

Lu-

jam

assignalis beatus Adolescens Parentis sibi charis-

xemburgo, primum Comilem

ac Cuslellanum Insulensem;

Lmxi
matrem

et

de Roussiaco,

simi jactnram fecerit, annis utique natus duobus cum

unico mensc ac duobus diehus.

vero

Mulhildem
in

de Chuslillon,

comilatum,

et

qux marito suo, S. Pauii Fiennee dominiumin dotem

,

Artesia

Vide jam, quam aple cohecrcat cum hac epocha

,

attulit;

non

miraculinn tplendidissimum

ac virtute mitlliplcx, ab probatur

tantum ( verha do auctoris antiqux vitx num. 2) ex verum eliam stirpe imperiali regalique prodeuntes
integritate vilx,

Henrico

Albij in vita beati Pelri, a se edita, et postea

"
a

a nobis proferenda, tanto verborum ambitu, lanta dicendi prolixitate exornatum cap. ponit accersilum a Patre fuisse
deratis
1 a num. 4; ubi cxPetrum, quem consi-

to

morum

pr.obito.te,

ac raro inter persoexercitio spectatissi-

nas seculares insignium virtutum

mos, uti pluribus docet processus formatus pro canonizalioue B. Petri cap.
1

adjunctis

narrationis,
,

vuletur

supponere

id

num. 30.
animo
vir

xtatis

tum

fuisse

ut esset

capax dandi specimen

3 Erat bealus Adolescens noster, angclicam in mortali

corpore naclus indolem, annis juvenis,

primazelas.

mundo prxcox, at cxlo maturns; ea prxdilus suavitate morum, ea innocentia vitx, eo studio virginitaiis, submissionis, modestix, orationis, misericordix erga

eorum, qux sub disciplina prxceploris didicerat.Deinde subjungit eumdem Petrum sublevandx pauperum mendicorum indigentix tenerrime affeclum , eduha clancu-

lum

e cellu

penuaria,

e culina,

ex olla xnea, igni su-

peres, obedie.nlix

paurerum spiritualium xsiimatione el cura ; ut non dubiu jam tum futurx sanctitalis specimina ediderit et consnmmalus in brevi, explevisse di,

perimposita, prout fors offerebat, subduxisse ad subve-

niendum inopix illorum. Interea dum quadam

casus ferret, ul

vice ita in

carnes pio furto

dicit

raptas,

portaret

gremio ad pauperes,
in rosas, inlaminala
tre,

itlem Auctor

mulatas

fuisse

cendus

sil

tempora mulla, placila ejus ac dilecta Deo

ccelesles

veslc,

in qua deferebat,
,

ac pa-

anima ad

epulus

prxmature
;

evocata.

Verum
,

qui de improviso inlervenerat

id inspectante, elrei

quam

laudabiliter

primx

xtatis tempora

trunsegeril

novitatem admirante.

Qux

omnia,
ftlii

uti

et

interrogata

cum pandat utraque

4

vita ac processns

inchoatam hanc
incidil

patris, quibus adde responsa

graliosa, ut ibidemre-

telam prxcido, ibidem perlexendam.

feruntur, el

apposila,

aliasque mirabiles prodigii arcitato.

natali

beali Adolescentis

qui

in

xx

cumstantias lector inveniet loco

7

Ex immatura
Patris ejus

Julii

13G9, currebat annus

tertius,

uno

dnmtaxat

morte.

mense cum duobus diebus inchoatus, videlicet 1371, ac dies xxii Augusti, quando immaturo funere cadestis Pater patrem illi lerrenum eripuit, interemptum in
famoso prxlio Beswileriano

apparet quo pacto illa omma potuerint conlingere nisi piissimus Adolescens fuenl ie mu ( a lls tum lemporis annorum circiter sex aut septem, ut mi- i rosas

Verum enimvero non

nus: atque adeo

qui id xlatis convixerit suo patri,

unibus. eum cam

num

et

Mosam

commisso

inter duo flumina Rhequa de causa, quibuscum

, ,

cum mors in facto deprehendit ac reprehendit. Jam vero anno sxpc dicli palris fuerit immaturior, quam ut cum
sexto vel septimo Petri
possit
cl

qua forluna
Comitis S.
dicebamus,

dabil Chrislophorus
lib.

nal. Trevirens.

17, ubi
pariter

Browerus noster Andiem mortuarium Domini

pii nostri Juvenis

combinari, atque adeo

cum memorato
componi;
rton

miraculo,
vuleo

Pauli,
affigil

quem patrem

adjunctis mirabilibvs ejus parte plane quomodo ex ea saltem

nisi

anno 1371, xi Kal. Septembris. Do ejus verba : infestissimis armis concursum apud Beswilerium inter duo celeberrima

non corruat veritas;

qu nova miracula adstruas, nec admitnon sunt mulliplicanda absque cerlitudine, tenda absque sufficienli fundamento.

8 Erravit

DIE SECUNDA JULII.

8 Erravil itaque Albius ex ignoratione. epochx cbronologicx a
M'
Wo
nobis
1

429

expositx;

primo

allerjato reftrl,

B. Petrum simul

dum oum suo

,

toco

supra

prseceptore

accitum juf.su patris Guidonis, quasi capacem jam tum, ut specimen daret, quam bene sub inslitutione prxceptoris profecisset.

Secundo dum prxlibattim

adjunrtis non coh&rentibus
filii

miraculum
ac.

connectil
falso

cum

supposilo

mnjoris xtatis
reftitavimus,
itl

ac vilx patris, quod utrumque

articulo interrogntnrio 12, quem ante oculot nimirum quod dictus Dominus Petrus post annos suae infantise cornpletos, statim qnod intelligere potnit, atque incepit loqui, utpuer missusfuit ad quamdam ejus avunculam dominam Joannam de Luxembourg, comitissam S. Pauli et Valhenberg, honestae conversationis et vitse, ubi primo didicit litteras a Capellanis dictse Dominaj, quousque le-

Ex

babeo,

ACCTomi
j.

r.

a proxima connanyuinea
edueatur.

jam
atlate

ftcri

e.t clarius patrbit in tanltlla Petri nnn poluisse, inspicienti vitam Albianam

gere sciret competenter, rx boc, inquam, articulo interrogatorio,

e.l

responso

testis

xi

supra laudati, ad
,

a nitm. 4. Terlio

dum

scribit

bealnm Confessorem a
studiorum causa.
e.

arliculitm

interrogalorium

13, gui dixit in processu

in

patrc

suo

missum
refert,

fuisse

Parisios

se

audivisse

contenta

articulo

fore

vera

ab

Quarto rlnm

eumdem Gttidonem

vila

migrassi

Avtmcula

et pluribus aliis farniliaribusdictae

,

Joannse

eo tempore, qito

Petrus pene confecerat philosophis rnr-

avunculae, videtur cnlligi

tamquam corollarium ad
,

riculum. Qttinto denique

dum Petro
fuissc

vix trimulo, dicil

posl illum

primx
fuerit

;rlatis

temporn a Beoto l^ansacla

;

vbiet a quicujus cura

diversa a
;

prxmaturo

obitu

ereplam

malrrm, palre

bus primns

litteras didicerit

drinde
ibi

sub

suprrstite, et

prolium educandarum in partem, proxiqtia

eiuratus, qn;r
,

videtur

assignari
et

mam
ituillimodis

mox, advoranlr. 9 En, qttam multi errores ex uno puncto cbronologico vel non intelleclo vel male fixo. Opportune iiic censuconsanguineam, de

comithsa de Orgirres
nisi

ab Albio
,

Bailleto asserta

Joanna

rlr

Lnxcmbourg
comilissa de

comitissa

S.

Pauli,

et

Valltenberg,

rt

Orgieres diversn fuerint

atlributa, de quo nihil
,

tichalluci-

ram meretur
sciibit

riqidus oliorum toties censor Baillel,

sectitus
;

dum
vel

nomina uni eidemqve persanse

constat, et

mnle

tomo 2 pag. 111, errantem

Albium

magis propendeo in oppontam sentenliam

dttse

alium nescio qurm, nec

scire interest

Petri de

Lu-

quod fuerint
tem
liqtcet,

personx diversse. Utut

,

est

hoc sal-

missi ad stttdia anno 1379, selatis sttx decimo, litlerarum cursum interruplum fuisse ex parte pe.r morlem patris, qui, prout
evincilur ex
vitee

xemburgo, Lntrliam Parisiorum

ad consangutneam proximam
educationis in tcnella

sive

mater-

tera, sive avuncula. ut nocatur in processu, sive

illn rxtilerit,

amita

xtate continn atio-

jam dictis et drductis, ab annis oclo die.m suprcmum clattserat. Atque ut, unde paululum
digressi,

ncm post obitum parentum, esse referendam. 13 Quxri insuper hicpossit, an Juvrnis castissimus
etiamnnm puer, angelicx
voti relirjione

sumus
et

ad prsedictum miraculum revcnamur,

illius incidit

virginilatis florem interpo^ita

qttandoquidem jam se.mel

menlio, pro;

Deo

consecrarit.

An voterit virginitatem? Quxstioni ansam prxrotunde

edicit,

feramus, tametsi loco non suo, quidquid eo pertinet

bel Bailletus, qui loco

supra

citaio

af-

P. Carolus Faber S. J sxpissime

.

a nobis laudandns,

firmari idenm

fecisse

anno

eetatis sexto,

rl

navata nobis oprra de B. Petro cumulalissime melitteris vi

facirndum inductam nb ipso

fuisse

adidem sororem suam Joanatque

locus, qui vi-

ritus,

Octobris ad Papcbrocliium

dalis, si-

nam, annos dttodecim numerantem, de qua plurapaulo

post.

gnificat veritatem

rjusdem miraculi ab omnibus adle

Nalli relictus dubitandi potest esse

mitti

arlditque

Palrem

Gros, de cujus laudibtts erit

affirmasse,

tas ac processus evolverit, quin castissimus

Adolescens

dicendum plus semel,

se fttisse hactenus

sibi

necdttm illud a
seu instru-

in deliciis habuerit virttilem angrlicam in declinnndis cavendisque

tis

totusqtte fuerit

inventum in

codicibus

omnibus pro ejusdem virtu,

menlis, in archivio monasterii

RR. PP.

Ccelestinorum

tutrla et conservatione

ut

latitts

lestattim

faciunt

Aveiiionensiiim asservntis, de quibus poslmodum, rebus

tesles in processu cap.

2.

Verum ad expressam quxsed res-

ad Beatum nostrum pertinenlibus longe locupletissimo,

atque
instrttctissimo.
est

stionem, nn Pelrus aut soror ejus Joanna voverint vir-

ginitalem, nihil ibidem

credibile, miraculum tam illutam inauditum, si vere subsistat,
vilse,

affirmate deponitur,

10 Ceterum an
itott

pottdet trstis, se id nescire.

Pie

itaque credi potest di,

et alittn

stre, tarn simjtilare,

ctum utnusque votum,

at

non certo fnctum affirmari

it tldttur

vel fuisse.

ignoratum ab auctore antiquioris

prseterilum
inoffenso
,

vel in

cum

de eo non salis constet ex aniiquis documentis.

Claift.amiis

Mtllfare.

procrssu

ftiisse
,

in

quo plures res minoris

14

momenti

qux

splendore

Beati
ingenue

poteranl

de Beati nostri

bunc pnragraplium, addendo pauatla fratribus ac sororibus germnuis. Frater

Valeranus de Luremburgo,
fttit

ejus

fratru

et sorores.

omitti, sigillatim, accurate ac graphice dcscribuntur f

ei primotjenittis fuit

bitjus

Qux cum ita me formidare

sint,

non possum
httjtis

qttin

fatear

nominis
sis posl

tertius, qui

comes S. Pauli

et

Ligniacen-

de veritate

miraculi, paratus

in-

mortcm

pntris sui, et simul Caslellanus Insu-

terea slalim melius de

eodem existimare, ubi quis subdocumcnta, quibus

post adeo diutur-

ministrare. dignatus fuerit antiqua

ita

veritatem ejus suadeat,

ut persuaJeat. Id opto, id

Dominus de Fiennes et de Boliain, nec non Connestubtlis Francicc. Proximus illi Joannes de Luxemburgo, qui fuit Dominus de Beaurevoir et Richelensis,

desidero.

Al tum magna timeo

vota

num
1

ac conslans de re, aliunde tam male

cum cbronomorlis,

bourg. Dein Petrus noster, de quo hic potissimum agimus, s.rpe lavdalus a nobis, ssepius landandus. Postre-

logia colta're.ute, antiquitatis silentium.

mum
prom-

deniqitr inlcr masculos locum obtinet

fuit

Andreas de
gestavit.
ttt

Quotannis

exliterit,

quando
nec

interventu

Luxcmbiirgo, qui primo

archiJiaconus Drncensis
ecclesix
.

Bmtus

matrem

amisit pius Adole.scens, non est mihi in

dein sacras Cameracensis

infulas

ptu ad amussim

Jeterminare

memini

in anti-

Quatuorjam

diclis fratribus

quoruttt thw

primi,

quioribtts Actis aut processibus legere me aliquid certi ac delerminati. Narrat Albius fet post eum Bailletus)

in vita

num.

3, vix trimttlum amisisse

matrem, euque
laudalissi-

titulis vidimus, illustrissimam .stirprm dignitattbtis ac postremi honoriduo profanis potissimum illustrarunt , Margarita. Mabus sarris ; respondebant tres soroces,

defttncta educalionem beatissimi Ptteri sedulo, prxtdentrr et

ria, el

Joanna.

Hunc

fratrum ac sororum

ordinem

accurate

administrasse

lectissimam

hactenus a
tales

me

propositum,

numerum,

officia

ac digni-

comitissam de Orgieres, nomine Joannam. Et sane avuncutum ejtts post mortem MathilJis, ipsum
educasse dictt
jor
;

mamque

contexuit IUustrissimus

Meurisse dc Episcopis

undecimus, omni exceplione maannoque circiter setatis sux octavo non vulgaria
testis
vitcc

Metensibus num. 531. Jam vero quemadmodum favocertatim illttstri res ecclesinstici a pucro gradatim ae
nostro Confessori, omnibus naturse ac grati.r natissimo, accumulati ftterint, dispiriamus.

doms

or-

tnnocuse
sis

ac virtulum specimina edidisse, ut vide;

quidem

2 et de qua re nos paulo ante per prolepsin egimus num. 3 qux omnia magna
in citato processtt cap.
;

usque, ut

illi

ad sacras infulas Metettsts

a purpurewm
videbimus in

Canlitialiiim

galerum obsecundarint

ut

ex parte piisstmx

Avunculse institulioni accepta post

referri debent.

paragrapho sequmte.

Dcum Optimttm Maximum

Julii T. I.

53

II.

430

DE
Beneficia eeclesiastica

B.

PETRO DE LUXEMBURGO

EPISC.
tradit
1)

AUTORE
!

II.

P.

ad quse certatim promotus est usque ad Cardinalatum.

,

pus Metensium septuagesimus quintus, anno, ut antiquissima vita , setutis decimo quinto. Quam

svar-

tam

verbis et

exemplis

dignissime

ornavit, nihil
,

ad

eam habens prsematurum prxter xtatem

plebal
ille,

quam

suv-

qui eligit inftrma mundi, ut confundat forlectori

An

beneficiis

lio/jssrma pariter ac
in

testatissima res est, B.

et

Petrum
eo,

tia..Celerum quin gratum faclurus sim

dubito, si puncta

minime

ecclesiasticis

summam

a parvulo crevisse spem,

integritati, atleo

pro

ac

quxdam ad
et
bre.ve-

B. Petri.

tnorum ejus

eximise,

cum

nobilissimo

modata, scitu digna,

vel neglecta,

prsesens inslitulum accomab anliquioribus vel ignorata

generis splendore conjunctse, congruebat, favoribus ecclesiasticis variis

in

cumulatum

tanto

majorem expectaumbras

pluribus vide.ri possunt

citato.

compendium congeram aux apud laudatum Meurissiumloco

sequente

tioncm de se concilasse, quanto obnixius alque impensius in lenuei sese

profundissimx humilitatis
declinare
se fore

19 Anno
et

itaque proxime

1384

beatus
adi-

abdere, celebrilatem nominis vitare, et oblalas dignitates

Prsesul noster

generoso

contemptu

unice

satagebat
in oculis

haud ignarus, tum

qutssima
vita,

dcmum

maximum

pastor gregem visere qtiando ecclesix Metensis possessionem adire statuit Gode- tus
\

tamquam bonus

frido

quodam Varisio
;

summum

magistratum

Dei, cum minimus esset in suis.

Scimus tam ex anticollatum piissimo

,

rante

ubi sine apparatu atque

ornatu

modeper cantoiem
,

quam ex

processu,

ipso festo Penlccostes

ipsum admissum

fuisse

scribit

Adolescenti fuisse canonicatum Parisiensem, ecclesise

ut referunt recentiores, tunc cathedralis,

idem auctor

fvide process.

num. 94); annoque

sub-

nunc metroinler, lo-

politanx, divx Virginis

quse ecclesia

alias

sequenle 1385, quando alius quidam, nomine Joannes Bertrandus magistratus principalum tenebat , urbem

cum

facile.

principem obtinet. Quo in munere, virluti-

Metensem
mite

solenniter ingressum,

bus atque exemplis

omnium aliorum

comitanle fratre, Co-

oculos in

se ani-

mosque ipsum converlisse, liquet ex Aclis ac processibus. Scimus itidem ipsicollatum fuisse archidiatonatum Drocensem in ecclesia Carnolensi ; quem, teste I/luslrissimo Meurissio loco supra cilato, ad

Dominis, omnium ordinum app/ausu receptum, publicisque ac sotcnnibus urbis donis , in signum Ixti adventus , honoratum
S.
et

Pauli,

p/uiibus aliis

fuisse.

majorespro-

20 Probat
fal/or,

prselerea ex tabulis ecclesix (quam

ni

motus in Ecclesia dignilates, fratri suo Andrese, natu minimo resignasse postea memoratur.

intelligivultMetensemJprocessissemodestissimum
eo usque humi/itatis
,

Episcopum

ut nudis pedibus,

quam rara humilitate;

et

ct

16 Beneftciis
annumerandus

ecclesiasticis

jam memoratis addendus

exindc archidiaconalus

insidens asinx

canonicatus

Cameracensis,

el

exemplum

Cluisti,

urbem primo intrare voluerit, secutus urbem Jerusalem ingredienlis. Quid?

alter nobilissimx urbis Bruxellensis,

antiqux ac

cele-

bratissimx

Ducum Brabantix

sedis.

Tametsi quippe
in antiquis Actis
,

quod nudipes quoque supplicationem obtre voluerit ad S. Vincenlium , omnium ordinum comitatu longc frequentissimam. Addit insuper vigilantissimum Pastorem una cum sujfraganeo suo lustrasse suam dixcesim magno

altum ac constans ubique passim tam

quam
tamen

in recentioribus aucioribus de eo sit silentium nihil video quodcogal trepidare, ne

diclum

ipsi

cum

fructu

aliquot post

primum ingressum

diebus

Ecelesiasticum favorcm

indultum

asseramus.

adeoque primis post Beati ohilum temporibus, quem processum postea dabimus. In assertionis mese ftdem ac veritatem produco testem vmni exceptione majorem, et appello ad

etenim clara sunt verba processus authentici, mini 1390 ineunte formati atque inclwati,

Nimis anno Do-

subortam esse controversiam quoad electionem tredecim virorum, quos juratos vocabant civilalis; creationem
illam Petro abjudicasse cives, causantes
esse administratorem dicecesis,

eum dumtaxat
diu
lenuit;

non autem Episcopum,

defectu

competentis

xlatis.
,

Controversia

Nicolaum Clacquin,

loco

undecimo inter

lestes

processus collocatum, canonicum

Cameracensem

fsub

qua

dicecesi

tum temporis

conventum frequenler ac deliberatum inter cives ; tandem anno sequenti decisum in favorum civium contra Episcopum ; dimicatum acriter pro jure ejus a Comite
S. Pauli, fratris germani; vastalum territorium
tense;
beato

eral subordinata Bruxellen-

sis ecclesia)

familiarem, domesticum, eleemosynarium, comitem, inspeclorem oculatum, ac testem vitx acmo-

Episcopo injuriam
sicut et

sibi

factam

Mesumma

rum Beati Pelri

rem

moderatione animi, mansuetudine,

et palientia ferente.

nostri quotidianum et continuum.

17 Isin eodem processu num. apud nos 124, plane conficit. Nam interrogatus quo tempore dabat canonicatus eleemosynas per fenestras D. Petrus dixit quod ecclesix , Cameracensis. quasi per unum annum ante ejus promotionem ad ecclesiam Metensem, de qua mox; videlicet, dum esset canonicus ecclesi* Parisiensis, et erat archidiacqnus Drocensis in ecclesia Carnotensi, et archidiaconus Bruxellensis in ecclesia Cameracensi. Quid clarius, quid iuculentius ? Enimvero non video, quid opponi possit tam irrefragabili lestimonio quo mimis sine falsitatis formidine admitli possil
,
;

Qux omnia
21

plura alia rerum adjuncta prolixius

quis non miretur

descrtpla reperiet lector

Ad extremum

apud eumdem Auctorem. masculam

ct

inconcussam beati Adolescentis constantiam, pro conser- quanta cum

vatione bonorumtemporaliumecclesixMetensis.

Fuctum

conserwtioM
tem-

S. Pauli neutiquam quin pro missis militibus ad sternendam vium facilem pro dictse ecclesix possessione; prseterea, adepta jam a
narro.

Cum Comes

bonorum acquiesceret, poralium

cccl.poss" s

Pelro possessione, quo quibusdamcaslris, quse occupabantur ab amicis defuncti Episcopi, decessoris B. Petn ,
ecclesix Metensis, ad

quam

spectabant,

non

sine ingciiti

ac de-

bcat,

Beatum noslrum fuisse cenonicum Cameracensem; cum fuerit Bruxel/ensisin ecclesia Cameracensi
archidiaconus
;

sumptu
tutis
,

pecuniarum impendio recuperatis ac resticompetentem compensationem exigeret ; adco ut

,

et

contenderet

quse dignilas

tamquam basim dictum

enitnvero
si

vel ex

ipsis

bonis ecclesix

Metensis,

si

canonicalum prxsupponit.

Perum

aliunde refundi sumptus non possent,

sibi fteri

satts;

miuora

hxc

el

prxludia solummodo videri possunt,

ecclesiasticse

numquam
bona
fratre, in

eo adduci potuil bealus Episcopus; at

,

propna

cum

aliis

ipsi collalis

obtulit

dignitalis

insignibus compa-

rentur.

Majora nos vocanl. 18 Vix itaque xtatis auroram,

malens refundere, gratiam Ecclesix Metensissumptus

facios a oblato toto suo patrimonio

quam
ut ita loquar, eqres-

Christi patrimonium gravare.

Plura processus
in

Episcopatus
iletensis

sus erat, quando sine

mora

toto capite 9.

ccepit

lux ejus splendescere

procedere,

et

crescere usque

ad

22 Sicut

inlegerrimus

Adolescens noster

dies

guando
datus
,

esl

perfeclam diem
ecclesix

quaqnaversum radios diffundere. Nam vacanie mortem Theodori Boppardi cathedra

et
'post

magis magisque crescebat virlute, ita crescebat cittus apud Deum et homines. Clementi sane Gebenneim CardinaW
non adeo fuit unice carus, adeo in amoribus totus, ut Metenstt epilongo tempore post collatam ei Ecclesix
scopalem dignitatem, censuenl adscribendum emiuenlissimo

suMgratia Bunc
-

Melen-

sis.promovetur Petrus noster, rarissimo saneexemplo ad hanc dignitatem anno 1383 circa mensem
,

Martium

teste

eodem Illustrissimo Meurissio,

et

creatur episco-

purpuratorum Patrum

ordini,

et re ipsa

ewn
crea-

DIE SECUNDA JULII.

k

431
rrwra;

creave.rit

Velabro, seu
et

Diaconvm Cardinalem tituli S. Georgii in ad Velum aureum, quantumvis invitum fortiterreluctantem, quantum licebat perxtatem; quin

25 Nec
annt

nondum

evoluto

post Petri obitum

D
*i

circulo,

speclatissima in

varii generis miracula, illustre

magno numero palrata defuncto Thaumaturgi

ctohe
.

i.

Avenionensi ipsum secum morari voluit, et in aula sua iqnarus quantum Petrus gratix, quantum orhaud
,

nomen.populo fidem, miseris perfugium, afflictis sola- miracula,et pTlm tium peperere ; qua in memorala hittoriaasserunlur '"^

namenti angelicis suis moribus eidem esset allatwus; quantopere uli reipsa cumulatissime prxstilit. Porro

juridice examinata, ac vera comprobata

in

processu.

Hxnc

admirabilis ac pene svpra fidtm effusus ad vene-

aulam

faslidiverit, refert processuscap. 8.

De

miraculis,

randum Beali sepulcrum

ablalio; hinc

confluxus;

libata

manibus

qux
3, et

ibidem conligisse memorat P. Albius in vila cap.

pedibusque pia oscula, furtiva

et violenta

reliquiarum

qux ahbi

in antiquis Actis

desiderantur, loquese.

mur.

ubi vitas conferemus inter

Nunc

percurso a

primus Avenione eiorlus magni Thaumaturgi cullus; hinc. oblata donaria atque appensa
anathemata; hinc primo erecium ibidem
ligneum,
impensis
ipsi

nobis surnmalim bealissimi Confessoris nostri vitse curriculo,

sacellum
et

ad mortem,

et

ad

alia,

qux mortem

subsecuta

Marix Reginse

Sicilix

Hie-

sunt, in brevi prospectu reprsesenlanda, progrediamur,

ut

rusalem; hinc cogitatum de erigenda

ei banlica; stdi-

aliqualem lector formare

sibi possit
el

ideam eorum,

ficatum monasterium Calestinorum, ex coacervatione

quse poslea

ex antiquis Actis

processibus, aliisque

anathemalum
sorum,
liberalilate

et

oblalionum, eis hunc in finem concesCaroli

:

instrumentis ex professo proferemns.

inchoutum, al

VI

Francorum
in dicla

regis

minfice auctum
descripla

quse

omnia

his-

III. Beati obitus

dies morlis

testamen.
cultus,

toria pluribus

lector inveniet.

Al quid de

tiun, sepultura,

primus Avenione

miraculo, quod tbidem in eo sepeliendo tradilur conligisse eo lempore, quo

processus pro cullu universali, seu

nonizatione.

Ca-

dabatur,
aperlis,

anima dcfuncti ex more commenjamjam humvidum eral? Quid de inquam, post mortem oculisl Quid de eo,
et

corpus

quod addit Albius

in

vita,

dum

prxter apertionem

"
Dits
tt

Ui

legerit

antiquioris vitx caput 6, recenlioris caet

oMlus
ali

pul 4, processus caput 11, habebit patlteticam

pliicam descriptionem,
vixeral, vivere desieril

gra-

oculorum post mortem, Clemenli annuisse aut signum dedisse refert Bealum. De signo ilto aut annutu non
bene exislimo, vereorque ul subsistal.

amius

quam
Angelus

pie,

quam

placide, uti

wtk ai

noster.

De

actu incom-

26 De

qiiihis fixi.

parnbili, et ante hunc diem forte inaudito, profundissi-

cessu; sed valde timide et dubie, sane

apertis post ,,,!.,

teste,
.

mortem
, ,
.

oculis

quxritur in pro-

nequaquam ca-

Aperti post

mx

humilitatis,

quem morti proximus, a Meurissio,

exercuisse,

tegoriceab uno

juridice super hoc punclo

or(em0CttU inler- corpus ductile,

Albio, Bailleto fertur

loquemur in parasupra indicavimus,

rogalo, respondetur

Responsi verba dabit ibidem caput

grapho de collata cum

trutinam Albii
die

antiqvis Aclis, et revocata ad

vita. Obiit ilaque, ut

2 mensis Julii anno 1387, natus annis 18, minus

diebus.

18

Unde

hallvcinatvr Gazetvs in historia ec-

num. 175. Deposilio aulem lestis xv et xvi num. 183 et 184, videtur dictam aperluram extra dubium ponere; tametsi nihil quidquam de fa prodilum legalur in anliquissima vita, quod mirvm est, rem tam msiaxi

clesiast. Belgii,

scnbens

obiisse

annos nalum

circiter

nem
ti

vel ignorari; vel si avclori fueril cognila, prxtermit-

23. Errat etiam Ciaccomus, asserens tom. 2 col. 684, obiisse die v Jvlii aliosque, perperara ejus obitum
die

Julii accidisse, afflrmantes,

arguens.

Eodem
Nescio

errore

lapsus

est

Labbevs

in

Chronologia.

maximum pene omnium miracutum fuit Thaumaturgi posl mortem corpus, rigidum simul ac frigidvm, et tamen molle, ducide et flexibiie, cluso el eliso naturx imperio, ad quatuor dies, donec sepulpotuisse, vt
beati

equidemquid Molanum moverit, ut designato, in suis Natalibus Sanctorum Belgii, vero tempore vilse, anno utique circiter 18, adjecent ad marginem cum nola asterisci, vigesimum secundum. Id quod arguit ipsunt
in

tum

phice expositam a

rem in processu granum. 175. Nos quod capimus texere, filum proscqvamur, ex sxpedicta historia. Miraculis pene in immensum crescentibus quotidie, qux
est.

Hxc

brevissime. Vide

determinanda

vitx epocha vacillasse. Certe

nimis

Deus per Adolescentem

Clemens Gebennensis
conferendo cullu,
tres

Thaumaturyum operabatur
pro publico
aulse

clare vitse initinm, progressus,

ac finis probantur ex

ea edoceri cupidus

anliquissimis Actis,

quam

ut

quisquam prudenter posquod

condidit

sux Cardinales ad hoc

C
Tttamentum,

sit

in hac materia dubilare.

24 Morti
"
pnlftiro
:

prsemisit

testamentum

congregati,

commisit; qui anno 1389, die xvi Junii in Consistorio missum super hoc negotio audierunt cele-

xxix Junii, quatuor postremis vitx

diebus,

Villanovx,

non p r0 cul ab Avenione, quo sanitatis gratia se recetcstandi perat, petita prius alque oblenla a Clemente morli lestamentum, inquam prsemisit
facultate;
lectu
,
,

berrimum Petrum de Alliaco, nomine Caroli VI Francorvm Regis, Decani et Capituli Parisini, nec non
Recloris
et

Universitatis ejvsdem urbis, proponenlem,

vrgentemque
nores
:

sacros ac

solennes piissimi Juvenis horei expeditione,

sane

dignissimum,

et

spirans

perfectissimum
te-

rem

roborantibus eorum, pro

exemplar

rarse,

profundxqve hvmilitatis. Ejusdem

et

urgentissimis supplicatiombus,
feruniur.

quxibidem inteyrx pro-

nor habetvr

post in historia avthenlica tllorum, quse

Beatiobitum gesta sunt,

qvxposteadabitur. Prima,

qux

animam ac corpus Deo ac Superis commende data, tenuit eum cura, fuit designatio sepulturx, delibabimus. Locum qua nunc ordine quxdam breviter
post
ci

Michaedesignavit sub dio, in cocmeterio publico,S.

quibus 27 Subsecutx dein sunt littcrx Clementis, examen vitx, virtutum et miraculorum tribus commitlit ad proces- quando ,. ad hoc deputatis. Atque hic via strata fuit quo nunc ayendum. Inclwatus ille fuit Ave- choatus, sum, de Michaehospitio, haud procul a ccemeterio S.

^^^

nioiie in
lis,

plebeorum et paupelis dicto, Avenione inter cadavera fuerunt tres cerci cum rum. Tolus funeris apparatus duodecim torticiis. Nec digniorem sepullurx locum designavit,
.

dia

sepulturx B.Petri, anno a:rse vulgaris 1390, hujus loci multis elagiis xviii Januaru. Non est
loco

si

alibi

extra curiam

decedere contigisset.

Obitet

hic

observa

Megerum

in

Annal.

Fland. ad

aut fidem ejus ac sinceridictum processum exornare, cotnmendare. Evolvat eum leclor, el faltor plutatcm rimum, si lectionis ipsum sux pceniteat. Addo unicum,

annum 1387

aberrasse a vero,

dvm

refertillvm obiisse

mullum

auctoritatis

ei

conciliari

per

testes

seledos,

Avenione, ibidemqve esse sepvltum in sacello divi

Mi-

jvratos ad fide diynissimos, et

dicere veritalem

sancta

Dei Evaugelia
prcce,

v Juiii. chaelis. Ceterum, corpus terrse mandatum fuit eum nonnvlti MarHinc haud dvbie die v annuntiant
tyrologi,
forte,

puram putam, favorc,amore,

qvi

fuit

dies

sepulturx, non mortis.

Nisi

quia

illo

quod potius crediderim, die colitur Avenione.

illam

tunc memorent,

remctis. Autlicnticum pretio, affeclione, timore omnino leyitur mfcrius. pro sinceritate opographi testimonmm dispescendoque dicto Porro aliquorum, in digcrcndo ralionem reddere convenit, processu, a me actorum,

qum

432
Prima pars

DE

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC.

Rem
divisi

quse lectorum, ne itjnorent, puto interesse.

censui has depositiones, quippe

testium nobilissiet

AICTORR
J.

bifariam.

exhibet virtutes,

secunda pars

morum, maximeque idoneorum

ruro, esse
fideliter

p.

miracula, ut vitetur confnsio, nata oriri, defectu justx

distributionis.

omni fide dignoad longum etprout in originali habentur esse scribendas. Eas autem hic esse
de'
testor.

28 Nomina
guomodo a
nobis dispositus.

testium, qui in processu sparsim exhi-

scriptas

In

cujus

rei

fidem

de mandato

bentur, et prxmittunlur immediale suis quique depositionibus,

eorumque

xtalem
sub

conditionem

palriam,

aliasque characteristicas nolas, sub uno veluti adspeclu

Reverendi Patris Antonii Nicolai Malet, Prioris hujus nostri conventus Ccelestinorum de Avenione, hic apposui sigillum dicti conventus, die
xix

collocanda

censui, quo

una

et

continuata serie

mensis Aprilisanni mdclxxviii. ApposUum

sigillum in hostia rubra.

erat infra

speclari possent,

tribus huc

potissimum de causis ad-

duclus; primo quia videtur non interrupta illa collectio teslium conducere ad concinnam materix purtitionem, et majorem perspicuitatem. Dein ne tcslium, identidem

Ad miracula, a magno T/taumaturgo noslro paquod attinet; reddo eodem ordine, quo accepi Prxcedunt propositiones miraculorum, sequunlur
31
trata,

Processus

de- miraculorum

cumsuis adjunctis characteribus recurrentium repetitio, multorum superfluorum verborum copia materiam plus xquo amplificaret, el nauscam crearet. Id quod melius patcbit

posiliones.

Mulati

titttli

et capita. et

Testes depositioni-

bus interspersos, extraxi,

aspectu posui, ut
ftterint

avulsos e textu, sub

uno

monuide

testibus

primx

partui.

Quod
ve-

ex mututione, quam

feci,

ordinis antiqui

testes jurati,

tacto sancto

Dei Evangelio

in

novum. Exhibeo ordinem anliquum, quo processus

et

rum
etc,

dicere, nullo alio,

quam

solius

veritatis intuitu

primitus fuit collectus,

ordo cjus antiquus, et

quo ad nos missus.

29 Prxmillitur oratio Episcopi Vivariensis co-

novus,

ram Cardinalibus commissariis super vita et sanctimonia B. Petri de Luxemburgo. Sequuntur articuli

habentur in clattsula de teslibus vilx el qux ac morum, huc transfer, el hisce qitoque testibus applica. Videphtra in ipso processu part. 2, cap. 1. Superest
ut de apographi sine

MS.

valore pauca

subnectam.

Non

quasi

interrogatorii

nttmero
vila
,

ducenti

octoginta

grati animi testificatione

palam

facio processus

quinque coutinui super

miraculis Beali.

virttttibits,

meritts
testittm

ac

Proximum locum

tenent

ad

apoqraphum nos debere Viro hnmnnissimo R. p. Abelile Gros.plunes jam laudato ; qui ipsemet illud
verbalim transcripsit

vitam

ac virlules, deposiliones.

Dein ponuntur miraego induxi pro

summa

fi.de

ex authenticis docu-

cula; seu poltus testium responsiones super miraculis.

menlis, in archivio monasterii Avenionensis

RR. PP,

Habc nunc ordinem novum, quem

jore

ma-

argumenli prolixioris
orationem

brevitale et

intelligenlia.
,

Memoralam

intactam

reliqui

tamquam

prxantbulum ad processum. Articulos interrogatorios vitx plerumque conlraxi, prolatis plenius responsis,
in

Deus cum Sanctis suispro impigro labore sit propitius, et nomen exscrintoris inscribat albo eorum, quorum nomina seripta sunt in ccelis. Audiamus modo quam insigni testimonio apographum de miracnlis, post Beati mortem patratis,
;

Ccelestinarum curiose asservatis

cui

quibus

omnis

vis

sila

est potius,
est

quam

in

dictis

dicttts

Religiosus prosequatur, digno

in

sane,

cttjus

hic

arliculis.

Et

vero

tetricnm

bis
el

de eadem re
responsiones
;

et

pecdiaris
beati

materia audire per proposiliones

quibus solel
locutio.

omnes annos conseqitenles, pro gloria T/wumaturgi, memoria inseratur, admajoremet

sinceritatem
et

cum verborum

prolixilate concurrere iterata

indtibitatam apographi

ftdem.

Reddo

Si quando hosce articulos profero,

loctorem

verba

Cum Deus

sit

mirabilis in Sanctis suis, et

suis,

moneo, ea non ex deposittonibus leslium, sed ex artiCulis interrogatoriis

sanctus in

omnibus operibus

quandoquidem
Propheta)
potest,
nihil

desumpta esse.Depositiones testium

seclis et separatis vitas

gloria virtutis

eorum

est

(ut ait

vitx ac virtulum aliter ordtnavi, collegi, digessi, et ad

praastantius, nihil dignius excogitari

in

quam

varia capila revocuvi,

ac vir-

lucem proferre illorum sanctimoniam

et in aper-

tulum

depositionibus

miraculis.

qux datx sunl super Ceterum sunt nonnulla, qux lamquam mi,

ab

eis,

tum edere miracula, quibus coruscant, ut idem Deus honorificetur ab omnibus.

32 Quamobrem ne juste ab omnibus argui posquod in nobis est, reposueri- quam mus sub modio, et non super candelabro , et ne tlcus, tanti fiagitii conscii videamur libenti animo et maximo perfusus gaudio Ego frater Abel le Gros,
simus, quod lumen
,
;

nus necessaria, vel crebrius repelila, studiose prxtermisi.

Alia

crearent,

ne sua nimia prolixitate fastidium contiaxi. Periodi , qux hinc inde litleris
ite.m,

authtn-

Italicis interspersx leguntur, pro

meis accipi

volo.

30 Jam
memorati
authentia.
,

vero ad conftrmandum

tam processus sxpe

,

quam apographi
,

ejus

Avenione ad

nos

missi,

sinceritatem

aulhentium

ac fidem, subjicio
le

monachus Coelestinus et bibliothecarius conventus nostri regii, hoc apographum processus canonizade Luxeraburgo vere Sancti, vere Thaumaturgi, de verbo ad verbum transcripsi ut
tionis B. Petri
,

teslimonium aulhenticum R. P. Abelis

laudati, propria ejus
lutibus, seu
tota

Gros, supra
vita ac
vir-

manu exaratum, de

prima processus noslri parte, in hxc verba : Ego frater Abel le Gros, monachus Coelestinus et bibliothecarius nostri regii conventus Avenionensis testor, hoc apographum attestationum seu depositionum octodecim testium, productorum super genere, vita, moribus, conversatione et meritis

si

nondum

placuit

summis

Pontificibus

illum San-

ctorum albo inscribere, placeat saltem reverendis Patribus Societatis Jesu Antuerpise civitatis, acta
reponere in immenso illo ac operoso labore ab ipsis ad gloriam Sanctorum elucubrato, ut fulgor tanti luminis toto resplendeat orbe terrarum. 33 Testor igitur hoc apographum, quod extraxi
illius
,

recolendae niemoriae B. Petri de

Luxemburgo,

S. Georgii

ad Velum aureum diaconi Cardinalis, esse ad verbum, et omnino consimile attestationibus eorumdem testium, quae habentur in originali
processu canonizationis praedicti beati Cardinalis; qui quidem processus in tabulario praedicti nostri

de originali processu, qui in archivis nostriscuriose

asservatur, esse

et sincerus-

verum

et

originali

omnino consi-

mile. In cujus fldem de mandato Patris Antonii Nicolai Malet, Prioris hujus nostri regii conventus Ccelestinorum de Avenione, hic apposui sigillum
dicti

conventus diligenter asservatur. Jacent autem

dicta?

h*

conventus, die xix mensis Decembris anno a

attestationes

in

dicto

originali

immediate

post articulos seu rubricas de miraculis,

eumdem beatum Cardinalem

Eas ego obiter tantum,
perstrinxerara
in

qu per operatus est Dominus.

Christo nato muclxxvii. Frater Abel le Gros. Apposttum eral stgillum in hostia rubra. Haclenus de.processu pro canonizatione, vitx ac
stitulo,

morum B.
et

Petri in-

manumea

brevitatis causa eodem loco apographo ejusdem processus, descripto a pagina 101 ad 108. Verum

miraculorttm excellenlia
el celeris

multitudiue, teslium

nttmero, ac ftde,

ad majorem Dei gloriam, servique sui fidelissimi, beati Petri de Luxemburgo gloriam et honorem,

omnibus ad hanc rem, intra bre.ve lempus terminandam, longe instructissimo ; adeo ul mirum prima fronle videatur tam longo tempore

cultum ejus publicum retardari poluisse, ut jam dicemus,

DIE SECUNDA JULII.

mus, quamvis urgentissime
tilus.

433

et

instuntissime

fuerit pe-

lem hinc

in illis partibus degens,

cum

multitudine

D
AM.TGIh
1.

Christi fidelium,

miraculorum hujusraodi stupore,

IV. CultUS publiCUS illStantissime petitUS , at (liu retardalUS ; tandem COncessus, Ct in recentiores fastos relatus.

vestraque regulari observantia et vitae exeraplaris meritis motus, erclesias, domum, et conventura vestra instauraverit, et non parva impensa construi fecerit; vosque propterea ob singulares eorumdem
Petri et Ludovici virtutes,

t.

tur

\Juum
ptblict"
giati

lentx ac diuturnsc,

quae innumera? legunnec non jejunia, orationes, vigilias, et quam

quam

variie et multiplices

intervenerint

morx,

ut publicus

B. Petri cullus, anno

intenlus,

cultus

Deo gratas et acceptas operationes, quas tunc viventes, gratia sibi assistente divina operaplures

1390 per juridicum processum

finem non pervenerit, nisi

ad optutum

bantur,

ita nt in

Ccelitum

demum

post

multorum an;

pie, esse relati. cupiatis

norum intervallum,
omniu longum
vacaneum,
redierat anno
foret

numeruni existimentur eorum corpora, quae, ut

refcrt Hisloria
liic

seepe dicta

quse

praefertur, in

singulatim recensere, et supervideri possint.

humidis

et subterraneis jacent,

cum

eisdem ecclesiis vestris. et locis satis ad alia, intra tamen

il/idem ut

Eo

itaque res
forel

ecclesias vestras,

commodiora

Ioca transferre, ip-

1432,

jam tantum non

solicite

sepulta

tam

fervide inchoata,

tam

promota,

tam

con-

sosque Petrum de Luxemburgo et Ludovicum Alamandum, quorum imagines ubique a fidelibus, longissimis jain annis citra. depingi consueverunt, pro Beatis coli et venerari posse.

stanler contiuuala,

pro
;

sacro Beali cullu ac publico

nisi

impetrando. contentio

illam rursus suscitasset

Deus per celeberrimum

tim collisus
et uttritus,

seternisque fastis

dignissimum
el

37 Nobis propterea

venerabilis

fratris

nostri

miracuhiin, quu puer lapsus ex edila turri

frusta-

Francisci episcopi Tusculani, S. R. E.

Cardinalis

quxhicdalur.

repente redintegrulus convaluit

per intercessionem magni

ijiu

Thuumuturgi

noslri.

Hac
ne-

de Claroinonte, illarum partium nostrarum legatide latere, qui ad eosdem Petrum et Ludovicum non

retarda-

occasione

resumplum pro

terlia vice canonizationis

parvum

gerit adfectura, et vestro

exstitit, ut

nomine humiliter

golium anno 1433, sub Euoenio

leensi, depntati

IV; a
cansa.

Concilio Basi;

supplicatum

ad hoc Cardinales anno 1435

agitata, orala

produ-

hujusmodi vestris tam piis et honestis desideriis annuere pro nostri pastora,

rta denique. fuit,

Accesserunt eo

lis ofticii

debito,

de benignitate Apostolica digna-

litterx

Comitum Luxemburgensium anno 1436. De-

putalus anno sequenti Procnrator

PP.

Ccelestinorum
et

Avenionensium, qui hanc rem intentissimis

rantibus
studiis,

conspi-

remur. Nos igitur, qui lideles quoslibet. et praesertim sub sacrae religionis jugo, Domino famulantes, ad devotionem ac venerationem illorum, qui
Beati

opera,

labore,

diliqcmia, ad finem

habentur, quantum
,

cum Deo possumus

illorum

li-

perducere satagebant, ad concilium Basileense, ex cujus ibidem subortis turbis, novx exortx sunt morx, uti
in

benter excitamus

ut

imitatores

existere

valeant, vestris hac in parte piis desideriis. utpote

sxpe laudata historia exponitur.

ex
conatu lentael urdentis-

magno
;

devotionis

fervore

prodeuntibus
Petri
et

an-

33 Tundcm
i

posl

tol

tanlaque

irrito

nuentes

vobisque eorumdem
dictis

Ludovici

con6ea-

mina, post tam diutumam exspectalionem,

cessus

per

corpora et ossa ex

subterraneis Iocis, in alia

tolennetn

sima

vota,

anno

demum 1527
,

die ix Aprilis

summus
, ,

tificationis
ottllam,

Chrisli in lerris Vicarius

publicis

Clemens VII Medicxus

commodiora loca earumdem ecclesiarum vestrarum transferre, et ibiderrt venerabiliter collocare, et tam
vos,

Bealorum

fastis

diclum

Thaumalurgum

ad-

quam

alii.

utriusnue sexus

Christi fideles, eos

in

scribendum censnit, edita solenni bulla Bealificutionis,

sequentis tenoris
:

pro vestra et eorum spirituali consolatione,

stris ecclesiis, et sacellis.

ve-

Dilectis

filiis

nostris, Praeposito et

proBeatis venerari, sine

ac
ipsi

Canonicis Metropolitanae Arelatensis

Priori ac fratribus

ecclesiae,

et

incursu alicujus
ac

demeriti vel idololatriae, eu conposauctoritate

domus FF. Coelestinorum,

Dilecti
filii,

re-

scientiae scrupulo, possitis et valeatis,

gularis observantiae, civitatis nostrae Aveniouensis,

sint

valeant

Apostolica

tenore

Clemens PapaVII.
li^ara

salutera et Aposto-

benedictionem.

Cum,

sicut accepimus,

jam

diu

magnis ChristiFidelium.et potissimum civitatis nostrae Avenionensis erga B. Petrum de Luxemburgo, et Arelatensis, erga Ludovicum Alawandum, S. R. E.
Cardinalera
,

et

ecclesiae

Arelatensis

archiepi-

scopum, quorum corpora, Ludovici

et Petri in

in Arelatensi

Apostolica? potestatis plemtudine concedimus pariter et indulgemus. Non intendimus taruen propterea eosdem Petrum et Ludovicum in catalogum Sanctorum esse relatos, donec servatis debitis solemnitatibus, ln Sanctorum canonizatione servati solitis, ad illorum canonizationem deven- p tum fuerit, non obstantibus constitutionibus et or-

pra?sentium de

vestro monasterio, respective

affectus
ita

requie-

dinationibus Apostolicis, ceterisque contrariis qui-

scunt, devotionis

emineat, et populi
,

multitudo non solum civitatum prajdictarum sed aliarum partium occurrat concurratque diversa-

buscumque. Datum Romae apud S. Petrum sub annulo Piscatoris, die nona Aprilis anno millesimo
quingentesimo vicesimo septimo, Pontiticatus r.ostri anno quarto. Subsignutum erul Jacobus Sadoletus.

rum, ut

in

eorum

procellis, et in hujus

seculi ca-

duci turbiuibus

tamquam

speciales protectores, fau-

38 Expedita hac Avenionem

o

beatiftcatwnis bulla.et capilulo

tores, intercessores, et adjutores ad

Domiuum ha,

PP.

Coileslinis

uccepta
est

et iu

prxlecta, ad Erhumatio
l0 'P or ' s -

beantur atque invocentur. Nec mirum

si

Dominus
fide

exhumationen corpons

processum. Inventus locus

noster Jesus Christus, cujus pro posse, ut

di-

sepulturtx, el elogium sepulcrale, quod exhibetur

apud

gnorum habetassertio,

imitatoresextiterunt, indies,

Mirxum
Hoc

tn Fastis pag.

367,

his vertis

ipsorum precibus, eos invocantes, miraculis, ac dolorum et angustiarum sublevationibus adjuvet ,

colitur templo, tegitur simul aurea virtus

,

anno 1527,

opemque ferat et auxilium. 36 Quandoquidem Petrus

Ludovicus,
ipsi, ut

Clara Lucemburgi soboles , nitidissima meroes Orbis et unus honos, mortali corpore coeluni

teneris sub

annis, et

Transfertur, meritis Petrus internumina nunien.

accepimus, vitam caelibem, ca

Anno milleno
Et quiuta

sepelitur, sicque trecentis,

stamque

et inviolatam exegerint, Petrus in decimo

His septem junges, octoginta superaddeus,

Julii,

septimo, Ludovicus vero in sexagesimo, vel circa, aetatum suarum annis, ut in eorum vitae annalibus
traditur, suo creatori suas purissimas animas reddiderint, calcatis hujus muiidanae vitae,
lustri

pollens virtutibus sltis,

Assidue a populo veneratur quolibet anno. Post hsec repertum quoque corpus ac reeerenter e terra
plurtbus
remitto.

claraj

quamvis ilessent orti prosapia , illecebris. Proinde memoria? Renatus Rex Siciliaa et Hierusa-

erutitm, et solenni rilu super altare est collocatum , ut intetlitji dattir ex eadem hisloria, quo lectorem

De

Beati reliqmit nunc obiter tantum, pluribus

434
bus agemus, ubi prius

DE
Adolesccntis cultus

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC.

quomodo
Avemoneusibus
non vulgare

breviter edoeuerimus,

AICTORE
J.

piissimi

publieus

cium canonicum quolannis die v Julii in ecclesia Catlestinorum de Beato nostro recitari possit in pernetuum, conatum canonizationis
e

p.

conccssus, deinceps lapsu temporis fuerit conlinualus et

ejus,

qniminus hactenus
si

p nfertur
bulla.

propagalus. Incrementum liaud dubie

is

scntentia

successerat,

saltem

aliquousque,

non

cepitexnovo miraculo anno 1589 patrato mulieri

accusatse,

falso

de quo ibidem pluribus

nti
ct

etiam de re-

compensavit, saltem mitigavit; qua de re extat authenticum cxemplar dictse Bullz, quod hic subjicitur

staurata in Beati honorem ecclesia,

ad constructiodistributis,

nem
tis

amplioris formx vedacta; exhibilis et osculo obla-

Urbanus PP. VIII ad perpetuam rei mernoriam. Domini nostri Jesu Christi, qui servos suos aeternae
gloriae

sacris exuviis, et

quibusdam parliculis

ex

praemio donat

in

coelis,

vices

quamquam

voto corum, qui ibidem aderant.

31'

Quemadmodum

novis in dies miracnlis pergebat

irameriti gerentes in terris, ex injuncto nobis pastoralis offlcii debito procurare tenemur, ut eorum-

ampliflcalus
cultus,

inclarescere beatus Confessor noster, ita

nova quotidie

dem servorum
Sanctis suis.

festum

Christi debita veneratio in terris in

et

annuum,

ad sacros ei eertalim deferendos honores incrementa et semper ardenlius m animis hominum desiderium exarad instantiom sit ; quod co quidem usque accrcvit, ut A'venionensinm indultum sit, ut quotannis die v Julii
in

dies magis promoveatur,

laudetur Dominus in quorumlibet et praesertim divini Numinis obsequiis, sub suavi reli-

Quamobrem

fidelium

gionis

jugo famulantium

votis,

peculiarera

erga
salu-

Avenionensi

civitate celebretur

festum ejus, cxstricto

prsecepto obligans, utivides ex instrumento authenlico,

eosdem ter annuimus, prout conspicimus

briter expedirc.

Christi servos culturn respicientibus, libenin

Domino

qnod

seqiiitur,

idiomale Gallico primitus

converso
:

edito,

et

in

laiinnm a

me

De mandato

Illustrissimi ac

43 Sane pro parte diiectorum filiorum Consulum

Avenionensis, ac Prioris et Monachorum gua oflicium monasterii, per Priorem claustralem regi et guber- canonicum,
civitatis

Reverendissimi Caroli de Conty, Anconas episcopi, Vicelegati et gubernatoris generalis legationis

Avenionensis, deputati a SS. Domino nostro Papa.

nari
tis,

Cum

ad instantiam et

requisitionem

Dominorum

soliti, B. Petri de Luxemburgo, dictae civitaCongregationis Coelestinorura, Ordinis S. Be-

et Religiosorum conventus Cceiestinorum hujus civitatis Avenionensis, interveniente Domino Advocato et Procuratore Generali Sanctitatis suae

Prioris

nedicti, nobis

nuper expositum
B.

fuit,

quod

ipsi

pro

eo,

quem ergaeumdem

Petrum de Luxemburgo,
gerunt devotionis
affectu;

cujus sacrae reliquias, ut asseritur, in ecclesia dicti

Reverendissimus Joannes Franciscus Bordini, praefati Avenionis Archiepiscopus, ordinaverit ut festum B. Petri Luxemburgici, quod incidit in diem Mercurii proxiin dicta
civitate
et

legatione

monasterii asservantur,
ac ad

augendam erga

illum Christi

fidelium devo-

tionem, officium ut infra recitari posse desiderant.

Quare nobis humiliter supplicari fecerunt, ut

tate Apostolica dignaremur.

eis

mam

quinta hujus mensis, observetur et

civitate,
:

celebretur

de opportuna ad hoc licentia providere, de benigni-

in praesenti

sicut

festa alia prascepta et

celebrari consneta

Avenionensibus impositum sub

P'iecepto

40 Ideo omnibus, cujuscumque gradus ac dignitatis faerint, nemine prorsus excepto, injunctum ac
praaceptum
vari, ac
est,

44 Nos igitur piis Consulum ac Prioris et Monachorum praefatorum votis praemissis, annuere,
illosque

de eo quotannis

specialibus favoribus,

et gratiis

prosequi

ut praadictum festura

coli,

obser-

celebrari

curent, sicut per dictum

Domi-

eorum singulares personas a quibusvis excommunicationis, suspensioniset interdicti, aliisvolentes, et

num meum

Archiepiscopum fuit clandendo officinas, et cessando ab omni opere mechanico; eodem prorsus modo, quo
Illustrissimum
prajscriptum,
in aliis festis praeeeptis factitare tenentur,

que
latis,

ecclesiasticis

sententiis,

censuris et

pcenis,

a jure

yel ab homine, quavis occasione vel causa

sub pce-

na, dicti

trio infligenda.

stolieo

mei Domini Illustrissimi Vicelegati arbiDatura Avenione in palatio Apohac die Julii mdc Signatum Carolus de

innodatae existunt, si quibus quomodolibet ad effectura praesentium dumtaxat consequendum, harum serie absolventes et absolutos fore censen--

Conty,

et

inferius Syffredi.

hujusmodi supplicationibus inclinati de Venerabilium Fratrura nostrorum S R. E. Cardinalium Priori et sacris ritibus praepositorum consilio
tes,
,

41 Hisce, qux de conlinualis pix ac publicx crga

B. Petrum venerationis incrementis, jam in
Cnnfraternitas petita.

Monachis
poribus
in

dicti

monasterii,

nunc

et

pro ternpore
futuris tem-

medium

existentibus,

quod de cetero perpetuis

Ecclesia
dicti monasterii,

Canonizatio, cur non

obtenta.

produximus, non vuigare pondus 'adjungit erecta Avenione in ejus honorem congregatio (confralernitatem
appellant)
Illustrissinw

festivitatis

Avenionensi proposita anno

die tantum ejusdem B. Petri, officium de eo de communi Confessoris non Pontificis juxta rubrica Bre-

1C10
eodem

et

ab eodem

legitime approbata, die

?

xvn

Julii

viarii

Romani

recitare

libere

et licite

valeant

anno.
de

Quid

quod

Illustrissimus

Princeps

Franciscus
perfunclione
sit

clarissimus,

Luxemburgo, multarum legationum omni nervorum contenlione

ut

licentiam et facultatem Apostolica auctoritate tenore prassentium concedimus et impartimur.

annisus

Romx,

Beatus Petrus, suus consangui-

neus,
cro

supremum

sanctitatis

adtum

consequeretnr

sa-

45 Non obstantibus constitutionibus et ordina- in perpettnm tionibus Apostolicis, ac monasterii et congregatio- recitandum conceditur. nis praefatae, et juramento, confirmatione Apostolica, vel quavis

solummodo, sed Sanctorum albo per publicam canonizationem inscriplus. Res agitata in consessu

non jam Beatorum

firmitate alia roboratis, statutis, et

pore Clementis VIII,

Eminentissimorum Cardinalium temcur minus e voto successerit,

consuetudinibus, ceterisque contrariis quibuscuraque. Datum Romae apud S. Mariarn Majorem sub

panditur satis probabiliter in eadem Historia, ibidem dicilur, qua conditione, canonizatio
tuerit

dum
posub

fucile

annulo Piscatoris, die xxx Maji mdcxxix, Pontificatus nostri anno vi. M. A. Maraldus. Quod Bulla hxc sit authentica, fidem facit, R. P- Abel le Gros,
: Ego frater Abel le Gros, monachus Congregationis Ccelestinorum, bibliothecarius conhoc Breve ventus nostri Avenionensis-, testor Apostolicum esse scriptum juxta originale. F. Abel

obtinen,

si viris

Principibus iilam urgentibus

in

sic inquiens

placuisset ipsum referri

titulo Confessoris

numerum Sanctorum
titulo

non Pontificis, suppresso

CarCle-

dinalis,

quam postremam

dignitatem acceperat a

FII Gebcnnensi; cujus uuctontatem poteslatemque ne viderelur agnoscere cl approbare ille Papa,
mente
ipsum koc
mansit.
titulo

le

qui

Gros die xxv Septembris mdclxxvii. Et ad majorem rei conftrmationem in plenissima fonna appensum
eralduplex sigillum. Coronidis
loco iis, quse

Cullus in
dicecesi TornOr

conspicuum

sacris

Sanctorum

tabulis

de cultu

accensuissct, res ulterius

non

processit, at infecta re-

42 Subsecuta deinde Bulla, qua

conceditur, ut offi-

Beati huc usque diximus, addendum ex Uistoria iLcclesiastica Belgii, scripta per Guilielmum Gazetum, erectum dedicatumque fuisse sacellum in honorem
S.

DIE SECUNDA JULII.

.

435

dixcesis Tornaccnsis, Dicto Espinoy.

diis,

g, Druonis ac B. Petri de Luxemburgo, in pago His de. primorcontinuatione, retardatione ac propagatione

cultits,

quique, inaxime vero febriculosi, solatium optatum,

si fide

D
acctom
i. r.

nixi

accedant,

sibi

t-jnti

Coelitis,

meritis

hactenus breviter expositis; venio

nunc ac lustrandos
qui
honorc.s

praestan experiuntur. Fertur insuper, oslendi aliqua pars reliquiarum ibidem in abbatia Vallis grutix, sila
in

exhibendosque praecipuos

Martijrologos,

suburbiis dictx civitatis.

alio

De

utroqne Beati brachio,

sacros Beali, eo venerationis legitima

auctorilate de-

quod

detatum

ductos, atqne in sacras a se tabulas relalos, adposteros

an alix

alibi

Boureyus, vide 8. Relujuix sinlextru cwilatem Avenionensem,ignoro.

dicit

propagarunt.

Celerum propensissima sacralissimi

in

corports,
atque.
si

Avenione

46
ntialio i'' tl s
in

Ferrarius

catalogo

Generali,

Molanus

in

apud
parcos

PP.
ac

Ccelestinos

quiescentis,

ibidem hci

Natalibtts, Willol in
'

Nart

'J

nus, signant ipsum

n"'"'

eum

v Julii. die, quamvis die 2 observet ipsum e,o di.e. ad supe.ros evolasse. Grevenus Beatum annuntial die xm liujus,
referl

Hagiologw Belgico et Castella2 Julii. Mir&us in Fustis Saussayus ehgium ejus ponit eodem
die

inchoala, aucta, continuala veneratio,

adeo religiose
ut

pie

tenaces reddiderit suos possessores,

non

facile sint passi, reliquias alicunde avelli, et deposibi

situm

commissum
vitio

minui
illis

mullo minus
re.i

ad

mirandum, ; non adeo dandum. Comprobat enim

sibi

in quo illum sequitur

Canisius. Facilis porro

jam

est

possessx pretium, possessorum affectum, vigilunlia

et

responsio quxrenti, cur ab aliis

Martyrohgis memore-

sedula

accurata in concredilo

xstimalissimo pig-

tur die

liujus,

ab

aliis die v.

Nimirum

quia dies

nore conservando.

secunda,

est dies obtlus,

dies

autem quinta non sepulde

49

Magnum

inaris

immensi xquor ingredimur,

dum
Miracula pene

lurx tantum, sed amiuo cultui consecrala Avenione, ut

liqnet ex" dictis supra.
et

Qux

ratio impulerit

Grevenum
assequor.
noslri

miraculis one beali Confessoris perpetratis dicere ' r .. j incipimus. Enimvero nnllius est scribendi lanta vis

mnumera,

Canisium, ut
sed

natalem ejus signarenl non secunda

tanlaque copia,

qux non dicam

ut

meritis laudibus exorsufficiat.

nec quinta,

decima

tertia hujus,

non

nure, sed vel enarrare ea digne

est

Tanta quippe

Recle quidem

dicit

citalus

Saussayits, festum
v, sed

eorum multitudo,

ad infxnitatem quamdam as-

confessoris differri in

diem

multum
hoc

erral,

dum

cendcre,

lanta excellentia alque prxstanlia, ut perpe-

pulal, id esse faclum cx prxscripto Clementis

dicxi, veri Christi

VII Meesse, li-

Vicarii;

nam
nihil
,

falsum

tuam omni xtali consequenti admirabilitatis prxbitura sint materiem ; lanla tamque diuturna duratione ac
cominuatione, ut assiduam in singula tempora offerant occasionem laitdandi Deum, facientem mirabilia per

quido
in

constat

ex Bulla beatificationis

jum producta;
Crediderim

qua de

die festivitatis

legitur.

hanc

dilalionem esse inductam

titm propler festum

suum Beatum,
et

cui jure optimo propter insignem illam

Visitantis Virginis, quod indicit in 2 Julii; tum quia

aliunde erat congruum destinare diern quinium potius

quam

alium,

ad colendum feslum, quia

eo

die fuerat

sepultus.

raram prxrogalivam edendi miracula, magni Thaumalurgi nomen inditum sit; prorsus ul non audeam affirmare, an a temporibus Apostohrum, prodigiorum feracissimis, orbis terrarum parem aut viderit aut visurus sit Thaumaturgum , qui plura tam exiguo
tempore,

V. Reliquiae, et innumera prope

miracula.

quam

palravil

Thaumalurgus

noster,

edi-

turtts sit miracula omnis generis, varielatis et notx. 50 Nec velim temere id quisquam a me diclum existimct, fallor plurimum, sinon ejusdem mecumfuturus eorum prosit

yj^uanta exliterit vel a primis post obitum diebus xsDistributio

sententix,

dum

medilate evolvet ea,

qux

in anliquis

batio,

timatio sacratissimi pignoris, a

beato

Adolescenle, in

Actisquxinpartesecundaprocessus,agentedemiraeulis,

mifiuiarum

terra relicto, faale intelligitur tx

frequenlissimo conoccasione

qux denique

in insignioribus

Beati

elogiis inscriplioni-

cursu,

aliisque adjunctis
et

supra cnuineratis

sepulturx ejus,
terrogatorio

ex verbis processus, ex articulo indesumplis,

primo

decimi. Necve.ro minus

ingenli

qux conjeci in finem penpicuum esl, crescente in

crevisse

busque de prxsenti argumento tracl<itainveniet. de quibus agendum eritpaub post. Etvcro quis inficiasiverit, tantam miracuhrum abundantiam, magnum, iltustre

die.s

numero miraculorum,
conditionis,

pariter

pretiosissimi depositi venerationem, conflttentibiis unde-

immorlale piissimo nostro Adolescenti nomen pepeesse per unirisse, qui altenderit non numeranda illa per centurias gradatim ; sed tates, non per decades
e.t

quaque omnis

sexus, atque xtatis populis,

ascendendum,

ut, in

immensum pene
alicuti

auclo eorum
audilo,

nu-

pia sanclissimis

religionisque offtcia exhibituris. Illustrissimus ac

magni Tkaumaturgi religuiis reverenlix ReveEminentissimo Cardinali Borbonio,

mero, exemplo vix hactenus

ascendi

rendissimus Archiepiscopus Avenionensis birretum noc-

turnum dono

dedil

paulatim ac perveniri ad chiliadas possit. Adisis locos jamjam assignatos; prout insuper Historiam eorum. qux gesta sunt post beati Confessoris mortem. Quid
sentiamus de miraculo in mulatis nimirum camibus,
delatis, in rosas,
vita

Beati consanguineo,

anno 1575

de

qua donalione
lis,

Albiana

exposito,

de

postea pluribus, ubi agelur ex professo de

qux

post

obitum ejus conligerunt. ln sancti corporis translalione,

a B. Petro diximus supra, a num.

ad pauperes
6.

aliquxpiarum exuviarum
lestinis,
tis

particitlx dislributx

PP. Cacivita-

51
a

Ad majorem

miracuhrum prope supra fidem,

confirmationem,
profero
anttqutssima,

ex antiquis-

PP.

Societatis Jesu, nec non primoribus

me

hactenus assertontm,
e.

simorum
Aclorum,

Avenionensis, qui omnes lum una aderant.

Ad

hxc,

separatum capul a reliquo corpore jam ttim ab anno beatificalionis 1527, dcinde inclusum argentex thecx, in
capilis

vtta seu legenda fraqmenta quxdam amptius quam uno post auctore coxvo conscripta, non mensibus, de cujus Beati mortem anno cum pauculis

formam

eleganli opere elaboratx. Illuslrissimi

Dux
dalus,

et

Ducissa

de Ventadour, nec non Illustrisside Luxemburgo, supra lau-

mus Princeps Franciscus

Dux

Piney,

incredibili

oblinendarum aliqua-

septipretw dtcemus infra suo loco. Lectione secundx, ofjicio ecclesiasttco ma residtti, seu partis Dei Justo. B. Petri sttbnexx, lego sequentia : Cardinalis ille beatissijudicio digne promeretur

vahre

et

rum rcliquiarum B.

Petri, consanguinei sui, desiderio

nius,

Thaumaturgus

noster, ejus

attenta vita beata,

flagrantes, eas impetrarunt.

quse universo pandunet miraculis ipsius infiuitis.

frisiis

48 Qux omnia prolixius deducta leges in historia eorum, qux post mortem B. Petri gesta sunt. Tradit
scrva

atque \ irgmum tur orbi, sanctorum Confessorum interjecHs, non verelmr Et paucults
ascribi catalogo.
est. nec temertcuiquam Sancto detrahere, quod suum *fin subUm attollens tatisincurrerenotam, dum Sancmille forsitan ann.s monem, audet dtcere, a modica adeo tempotum non legi fuisse, qui post prafclgMis claruent nnraeuhs

% u Ha m
fors.

Saussayus,

coli beattim

?io.rum

PP.
tioni

Coelestinorum, ubi

Confessorem Parisiis in lemplo et sacellum, ipsius venerain scriniis

sacrum, pallio ejus, quod

religiose as-

servatur, insigne; ad cujus, inquit,

in dies

osculum pleriqua

devote confluunt, ejusque contactu infirmi

rum

curricula, tot

glono-

43C
A
AtCTOHE
J.

DE

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC.

54 Praemitlitur
noslri a primis
officium

gloriosis, quae

grandera intuentibus ingerunt stu-

proprium beati Confessoris

P.

porera animorum. Crebra quoque adeo continue ad ejus frequentantur tumulum miracula, quibus ex

Vesperis; sequilur Malutinum, cujus rdo prima lectio est exordium vitss seu dict.e legendx qux
nis,

so-ipti.

fragmcntis.

ipsorum clara evidentia luculentius Sanctorum adscribendus catalogo demonstratur. 52 Nam hac die, qua, Christo duce, praesentem complevi legendam, die virlelicet iv mensis Octobris

lectioncs singulis noclurnis nuntero ternario inserunlur

Post novem lectiones sequitur Missa propria, capitul um nome, ac secundse vesperas ; denique subnectitur residuum legendx pcr alias novem continualum lectiones

anuo Domini millesimo trecentesimo octuagesimo

octavo, mille noningenta et sexaginta quatuor Cliristus ad ejus preces effecerat miracula sancta, quas mundum tamquam clara dies irradiant universum.

Aliud

vit,r

nos misil

apographum habemns, quod Avenione ad P. Curolus Fabe.r, idem qui supra, et una
aliis,

cum documenlis
Suare.s, nobilis
bis,

ad praescns institulum pertinenlibus, transcrtbi curavit ex diptychis C. Domini Je

'.

Nec

est

f/iiod

qnis existimet, ea palrata esse

in sola

Avenionensis, uli declaratur his ver-

rivitate

Avenionensi; alio

guoque pervagata ea sunt,

ad calcem ejusdem

MS.

adjeClis

Snpradicta

dum
sas

Bcuitis ilndem lectione oclavn asserUur per diver. .

praeclarissimis miraculorum mundi paites. divina ipsum glorificante potentia, coruscasse. Nam rax'is, surdis et mntis, claudis, hyprodigiis,

desumpta sunt ex decirao nono volumine diptychorum totius orbis, Henrici de Suares, nobilis Avenionensis.etU.
,T.

D.,extrasta

extantibus in gazophylacio

primum exanthographis RR. PP. Ccfilestinorum

dropicis, paralyticis, daemoniacis et leprosis, ipsius

meritis gloriosis remedia conferuntur salubria. Sed

et

Avenion. et aliis. Ita est, Henricus de Suares, xxix April. mdclxxvi. Apographnm istud, qualenus vilam
conlinel,perfectissimeconsonatprccdicta;legeiidx,exceptis
ntinutiis aliquol

raultis

mortuis per ipsum suscitatis

usque ad

numerum quadraginta duorum,

cem
lectionis
sextee,

innotescit fidelibus

ndmodum

paucis,

qux

in rei substantia

magnificentia virtutis Altissimi. Prxmiserat ad calposse

se

nihil mtitant, et nihil officinnt, quo

et

minus tam concors

miracula recitare

infi-

lam constnnter rcddila codem

tenore. vcrborttm

ma-

nita, sed

nune supersedere brevitatis causa.

agetur
de.

Hxc
in

teria, slatui cerlo possit

de.

miraculis generalim,
iis

iis

sigillalim

55 Precter duo
aliud

ex eodem manasse fonte. ista apographa, servamus tertium

le

E
e trihts MSS.,

processu super

concinnato,
httjus

el locis

supra assignatis.

Vide parajraphum vn
dicta
scribit

commenlarii, ubi prseter

sna

MS., quod stipra memoratus R. P. Abel ipse manu e codice membranaceo, inter
curiose asservato, non
utpole qui

Gros,

archivia

miracula,

reperies

alia

numero

ter

mille, quae

diclse bibliotliecx

admodum

ve-

Albius primo biennio post exaclos dnos ab Petri

obitu annos, contigisse,

cutis

non annumeratis

iis,

quie subse-

temporibtts
obijsso,

facla sunl.

Nos

interim relicla tam

p> osequamur
;

imniensa
satis
lot

materiam nostram

qui

solummodo redoleal seculum 15, ut scrihit, se inter lcaendum observasse, laudalus P. Faber ; reverendus inquam, P. le. Gros indefesso et numqiiam satis lattdato labore, prscter plurima alia
luslo,

habemus, rudnn

quamdam
,

liic lectori

dedisse

ideam

inslrumenla, de qnibus suo loco, exscripsil vitam, duabus

rerum mirabilium

quas Beatus patrasse cornproba-

tur.

Consule etiam qux ex Boureyo habentur

vm.

pltrases

jam adductis verbatim passim consonam, si excipias quasdam duriusculas contra Urbanum Sextum,
el

ejusque sectatores,

digressiones in favorem Clemen-

VI. Antiquissima Acta

MSS.

inter se collata,
:itl

tis

VII
alius

Gebennensis, quas vel

ante

laudalus transcriptor,

quando

et a qtio edita, tintle

nos missa,

vel

iilum prudenter

rcsecandns judicavit,

officium, orationcs propria*, Ilymnus.

tam ne lectorem offenderct, quam ne rebus pluribus, ad rem non pertinentibus eum occupaveritus
fortasse
ret, st

D
Vitx antiquioris auctor

vitam

transcriptrisset

prout primitus ab auctore

uplex de virlutibus ac miruculis B. Petri de

hic a nobis vita,
.

Luxemdi-

fuit edila,

nulla

adhibila

castigatione.

Porro

sinceri:

burgo edilur
hic priminn

anonymus

versa. Alia qnippe antiquior, recenlwr altera.

...

plurimum
.

inter se
,

tas

MS.

probatur his

ve.rbis

ad calcem appositis

.,

Ego

Agemus
Sed
et

frater Abel le Gros, religiosus Ccelestinus et biblio-

de aniiquiore, acluri paragiapho proxime

recentiore.

thecarius conventus nostri Avenionensis testor, rae

sequenli de
quisqtus
rr

Aucloris

nomen
fuisse

ignoio.

de mandato reverendi patris nostri Prioris seripsisse

ille fuerit,

constat

co&vum
tribus

B. Petro,

gesta ipsius conscripsisse exiguo post

ejus obitum

tem-

pore, videlicet uno anno

diebus, ut

cum

mensibus ac duobus

hanc vitam B. Petri de Luxemburgo de verbo ad verbutn quam extraxi ex antiquo MS. in charta pergamena, quae curiose servatur in bibliotheca
;

patet ex verbis aucloris, in fine

paragraphi

nostra. in cujus fidem apposui sigilla

domus

nostrae.

prxcedentis ad miraculorum confirmationem productis. Bailletus in tabula critica Sanctorum mensis Julii,
affirmat monaclium Cisterciensem fuisse; aitque lendi unum eumdemque esse auctorem hunc

Datum
lis

conventu nostro Avenionensi dieix Aprianno a partu Virginis Marise mdclxxvh. Apposila
in a duobus superioribus vitis rescindas digreset

prx,

erant duo sigilla in hostia alba.

qui

56 Si
siones pro

composuit tractatum, cui titulus, Judicium veritatis in causa schismatis, editum occasione schismatis famosi
inter

Clemenle conlra Urbanum,

eril inter

alia

quxdam

ex eodcm
fonte havstis,

parerga, perfecta
aut

Urbanum VI

et

Clemenlem

VII ;

pro qua prx-

omnia rum, verborum, phrasium harmonia

si

tria apoijraplia reet

consonantia
esl

tensa sententia

illustrissimitm episcopum Augustodunensem Dony d'Alticlii cilat idem Bailletus in tabula crilica ad diem v Julii. Nihil horum hactenus pro certo

qux
ut

intercedat discrepanlia , nimis

exigua,

quam

mereatur observari. Quare ad unum eumdem-

comperi ex documenlis anliquis, qux habemus de Beato

noslro.
nerit,

An landalus Episcopus quidquam alibi invequod identitatem illam suadeat, non disputo. Mirabor, ubi videro banc, slabilitam ex antiquorum
scriptorum auctorilate. Certius porro mihi constat, antiquum scriptorem vitx seu legendx, anonymum, adjecisse

que vitx omnes fontem referendx sunt ; nec interest quxnam ex trtbtis potissimum hic a nobis detur ; cum noverit omnes, qui unam noveril. Placv.it tame.n exemplar ultimo loco prolatum proferre
et

prx duobns

reliquis,

ad prxlum assumere,

quia

brevius, quia a dictis

parergis expurgutum, quia nihil exhibens prxter solam

vilam.
tri

Nec

vero proplerca ahquid decedel ipsis B.

Pe-

animum ad scribendumex
animi
clare
officio,

voto,

quod emisit,

et

ex

Actis; nihil sinceritali eorum, nihil auctoritali, aut

grati

ob acccptum a Beato beneficivm.

fidei sublrahetur.

Satis

hoc

ipse indicat, ut post

pauca pluribus

habeat qnidquid ad mores, quidquid ad miracula Beati spectal, Itabet totum

Etenim

si leclor

ostendemus. Celerum

satis aperle prodidit, scripsisse se

et

tempore famosi schismatis,

mentis

Gebennensis,

locis

perstudiosum fuisse Clevariis suee legendx, quam

quidem, ul desiderare nihil possit ampllus, quod vel pietati subtractum sux, vel cuid

quod habere

debel

ita

riositali,

conqueratur.
ut

concinnavit, cujus ordinem hic paucis exhibeo.

57 Atque,

verbo

dicam omnia, visum mihi

est

non

DIE SECUNDA JULII.

non tanlnm supervacaneum, sed etiam ineptum similibus parergis et perissologiis Aclanostra farcire. Etenim ul intelligas quo usque auctor abeat; prxteiquam quod
in

437
aridam

fiducia, ipso mihidictante, et

manum meam
Arcroti
I.

Mottnam "

>

delur

prsebente, attentare prsesumpsi. Tandem ileratis Beati Cardinalis elogiis legendam suam absolvit diclus
libe.re

me eidem

p.

novem piimis

leclionibus, officio proprio

canonice

Beati Petri
tis

insertis, et

quinque primis lcctionibus par-

Auclor, ullra prxftxas historico metas nimis prolixeque vagalus; cujus alianonnulla fragmenta

residux ex iegenda, inspergat

quxdam

pro Cle-

mcnle VII conlra Urbanum VI,quod posset ei utcumque el condonari, a parte ilta stanli, et bona, ut suppono, fnle procedenti : coacervat prolixe per tres
conlinuas lccliones ea, quse polius spectant oratorem,

conjccimus in Annolata, ne plus justo hic longi simus sicut et quasdam ex collatwne trium prxdictorum exemplarittm sumptas observationes
sibi
.

Nec

est

quod quisquom

persuadeat, recle concludere hunc Clementis Gebennensis antagonistam, dum ex miraculis, a magno

quam hagiographum. Quod

islarum
plorat
in

leclionum

pnmis

ut magis appareat, trium analysim paucis exlubeamus. Deper exclamationem ac defmiliones

Thaumaturgo

faclis, nilitur

probare, legilimam fuisse

ille-

ejusdem Clementis, Avenione sedentis electionem,

conglobatas, qaod Petrus Cardinalis, gloria ineffabilis et

gitimam vero Urbani VI, qui gubernacula Ecclesix moderabatur Romx. Quasi vero tota hujus argumenti,
siu pohus sophismalis
eo,
vis non enervetur facillime ex quod eodem tempore S. Catharina Scnensis, quse stabat ab Urbano VI, prodigia operata sit numero

terrestris

vertex sacri collegii e muudo recessit, angelus et horoo ccelestis, imago similitudoque

Deitatis et spiritus Deiformis.

affulur

Tum

per apostropben

Beatum

Nunc

ergo,

inquit,

Domine, hu?

multa, genere eximia, prsestante

Domino, qui

solus

mano

destitutus auxilio, quo ibo te quaerere

GIo-

ria Christianorum et laus fidelium, etc.

macjna operatur, ob quse eam lamquam insignem plane Thaumaturgam omnis posteritas intuebitur, nec ulla

58 Per hunc campum

offlijsisjjarergis,

liberrime

vagatus,

incipit

unquam xlas
Relorsio ilaque

de ejus merilis ac laudibus conticescet.

illa

inveclivam
bani

seu

Catilinariam

contra

sectatores

Ur-

dictam objeclionem miraculorum

VI,

immodice indulgens
et

affectui

erga parlem

plane

diluit, ut

patet, siquis

eam

expenderit

animo

Clementinam,
tius,

quasi succenturiatorem ejns agens po:

prsejitdiciis vacuo,

non

affeclu.

E
an miraadjecta

quam

hisloricum hagiographum

Accipe verba

61 Qiucrere
cula,

hic

haui abs
ejus

re quis possit,

Crede

igitur, Bartholomista,

Domino Clementi tamChristi et Petri

quse in
el

nostro

apographo

quam Romano
refulgent

Pontifici, Vicario

vitam,

post

hanc

clausulam,

explicit

reperi post Scriptor miroulorum> vita ^

unico successori, sub cujus triumpho tam gloriosa miracula sancta, ex quibus, diebus in nostris, fides prosperatur orthodoxa, de quibus
astra mirantur, plaudunt agmina, tuba sonat et
tis
lse-

B. Petri de Luxemburgo, quxque continuata serie P. le Gros transcripsit, apposilo teslimonio, quod supra retulirnus, eum dedisse pro sinceritate vitse a se exscriptx, et quo probat sequc ista miracula esse de-

emiscent blanda modulamina. Quis vero aestimahunc beatissimum tot prsefulgidis atque stupendis coruscare miraculis, si schismatico
ret Cardinalem
Pontifici adhaesisset, qui etiam schismaticus extitisset.

sumptaex

archivio Coeleslinorum,
quis
vitse.

quam dictam vitam;

an miracula
sint

quserere hic, inquam, conscripta ab auctore

negative. Ratio
legilur
esl

possil,

Ad quzstionem
dttobus

respondeo

quia nullum
in
aliis

horum miraculorum
antiquissimorum
vi-

Absit nimirum

talis

error
,

cum extra Ecclesiam

et

expressum

militantem nullus salvetur

qui

ejus obedientiam,
si sit

Actorum exemplaribus,
delicet in

me

diligenter consultis,

etiam Martyr pro Christi nomine,

schismaticus,

Legenda,
est,

et in illa

MS.

Suaresiano. Id quod
fuisse.

si verum Papam non habeat pro capite, utique nec Christum, cujus personam repraesentat qui au;

argumento
ea

aliunde
parte,

desumpta

Unde? Ex

processus

ubi

agilur de

miraculis, in qua

tem tam

prseclaris contrariaretur prodigiis, contra-

rius prorsus

censeretur veritati. Unde liquet hunc

oratio

omnta riferuntur. Sapervacaneum proin esse autumans, bis eadem miracula narrare, omittenda hiccensui
ea,

scriplorem plus satis loqai pro affectu.

quse

aliunde per

modum

appendicis

advenerant.

itmtivis.

Quis denique ausu temerario asserere conaretur, Reverendissimos sanctae memoCrescit

:

59

riae

Patres, Petrum Pampilonensem et Angelicum

illustres

omnia ex processu de miraculis trunscripta. Nam nonnutta ibi coirector mutaesse huc vit, qux in eodem proces.'u, quanto magis sunt barCttm alutnde cerlum
sit

Albanensem,
ticos

quondam Cardinales.schisma-

bara

tanto

majorem

sapittnt

antiquitalem.
:

Habe

viros utique mirae justitiae, atque usque ad agonem sub Domino Clemente triumpharunt eumdem verum in mortis articulo profitentes Apostolicum Bartholomasum intrusum detestando, etc. His prxmissis, progreditur ad miracula, ope B. Petri patrata; verba ipsius protuextitisse,
sanctitatis, qui
, ,

specimen. Velus

processits legil villa

Corrector posuit
:

urbs. Processus habet, se appodiando

sustineudo.

Correclor, se

Processus

alibi habet,

Mandavit mediest,

cos

Corrector, accersivit medicos. ln processu le-

gilur bordatura

pontis

apud Correctorem

ripa

pontis.

Ex

qutbtts notis liquet, hunc contextum de mi-

limtts in fine prsecedentis paragraphi, sic

vili,

pretiosum ex

raculis, vitsc

anliqux adjunctttm, non esse fatum ejuscujus est ipsa vita

esse
;

die,

aurum exscoria, colligentes, attetor suam Itanc legendam

e

ubi ctiam habes, quo

compleverit,

primum
est ille

dem auctoris, grnphum non

cui

prseterea, hoc apo-

vitarum omniitm fontem,

posteri suos

cvjus aquis auctoret omncs

tam antiquum, quam sit processus, apographo etiam aliunde udjunctum legttur miralapsu,
officio

hortos irrigarunt.

Multus quoque

auctor in dcprimenda sua tenuitate, balbulie, imbecillitale,

culum de puero, mcmbra colliso ex sanato, anno 1432, de quo supra. De

proprio
et

et

dein

canonico

tamquam

ineptus
;

sit

qui digna tam

illo

magno Thau-

matttrgo loqitalur
ait,

addipjue se de

loqui exvolo,

dum

quod opus tam grande numquam praesumpsisset aggredi, nisi voti compulsus necessitate... quoniam

Mtssa, meiitionem ccepunits fncere superius occasione legendse, cujus lectiones ejitsdem officii partem constituunt. Non est necesse, nec vero operx pretium,
tottim itlud officittm

cum Missa

Itttc

transcribere.
sit

Nb

ad amplitudinem gratiarum quidem mellifluarum,

facultas

aatcm omnittm

tbitlem

contentorum lector

peregri-

humana

attingere nequit.

nus, exeerpo paucnln,

qttx serviant pro specimine, ut

"'"emnon
fer

"mm us

60 Silere, inquit, de eo denique non valeo, propter votum, quod velut simplex emisi, ut gratiam,
.

ex ungue leonem.

quam apud Deum pro

raerita

me

impetravit,

ne voti

transgressor, et ingratus apudipsum

efficiar...

nam

62 Htjmntts ad vespcras sub cantu, Christe ReHymnus ad demptor omnium, m Natali Domini, sic sonat : Lau- Vesp., oratio, Lucembourch, dabilis prosapia, Petrus infans de
archilevita dioecesis ecclesiw

mea minime
;

sufficiuntad ipsum quovis

modo

Carnotensis,

prseful-

collaudandum

sed quod mihi defuit, audacter pro-

gens

in ecclesia,

Prcesul Metensium norma,

virgi-

pter voti obedientiam, Christi dulcifiuam bonitateni,

Virginisque gloriosae auxilium,

Julii T. I.

cum

ejus singulari

Sobrius temnitate placenti. diaconus Cardinalis. forma sanctimonia atque, perautia , sanctitatis

56

flagranti.

438
flagranti.

DE
constantia, caritate

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
justitia,

EPISC.
r>

Patronus humilitatis, specialis

excellenti,

AICTOKE
t. P.

iramobilis

pollens
et in

miraculis sanctis.

Apud Christum
ista

in

gratia

qu.v in anliquissimis Actis prselermissa ni processu non obscure tradita, aliquem etiam locum inter vitas in hoc opere mereri videntur.
in

ibidem,

misericordia, oratione sodali.

tis.

Juvet nos suis meripost

65 Ilaque laudatus Auctor

perite hallucinatur

in ipso vitee exordio impluries hatluci " alur

Amen.

Oratio

sequitur

Magnificat

Omnipotens tam Cardinalem tuum sacrosanctum ab illecebris eccati, amoreque seculi servasti illaesum, concede propitius, ut quemadmodum decore multiplici ipsum
illustras in terris, ita

sempiterne Deus, qui ab infantia

levi-

Beatum nostrumin , lucem prodiisse anno 1360, qui quidem annus in quatuor diversis impressionibus, quas habemus, idem signatur ; quique cohse.rere non potest cum morte, quam
scribit,

dum

recte signal
gisse

idem Auctor
1

in fine

ejusdem vitx, contiesse

apud

te

sublimatus, jugiter

anno

387,

setalis

Beati 18 complelo, demptis 18

pro nobis intercedat in

strum.

coelis.

Per Dominum no-

diebus.

At
et

facile indulgeo

lapsum hunc

typoqra-

phicum,

collecla in

Missa, secreta
etc.

63 Collecta in Missa est eadcm oratio. Secreta : Nostrorum corda fidelium Deus miserator illustra, ut qui Cardinalis tui beatissimi triumphum recoli-

pro 1369, qualis poni revera debuit, posilum esse 1360. Verum vitata charybdi in scyllam in-

cidimus,

ficalu Gregorii

mus

in terris

salutaris auxilii nobis praestet effe-

ctum, et ejus devotis precibus et meritis adjuvemur in ccelis. Per Dominum nostrum. Postcommunio sequentis
est

ille combinat cum PontiXI, pro quo ponendus eral Urbanus V qui prsefuil ab unno 1362 ad 1370; cui successit dictus Gregorius, coronatus mense Januario anni 1371

dum

natulem diem

Nullum

ergo video effugium, quo evadut Albius. Idem

tenoris

Esto

Domine

plebi

tuae,

be-

Auctor ex ignorata epocha mortis, qua

S. Pauli, Confessoris nostri pater,

Guido Comes
Beswile-

nignus servator et custos, qui animae famuli tui Petri diaconi Cardinalis sancti, incrementa prasbuisti multiplicia virtutum,

in prwlio

riano inleremplus fuit, anno ejusdem Confessoristertio

concede

propitius, ut

sicutejusdem in terris merita praeclara tibi grata

suscepisti, ita ad

uno dumtaxut mense cum duobus diebus inchoalo, ut narravimus supra paraprapho 1, pluries erravit, uti
illic

in ccelis, ejus

impetrandam misericordiam luam semper patrociniis adjuvemur. Per

abs
re
hic subnectam antioratione.

quere,

monstravtmus, quse nihil attinel rursutn hic rerocum et ibidem videri , atque huc loci transferri

Dominum nostrum. Non

phonam impressam cum
Beati imago xri incisa,
effigies S.

Superius spectatur

cum hac epigraphe : Vera festum illius cePetri de Luxemburgo

:

lector ea, qux ibidem diximus, ne actum agendo, bis eadem supervacaneo opere repe-

commode possint. 66 Consulat itaque

' " ita >

tumus. Ibidem quoque reperiet judicium

nostrum de
,

lebratur v Julii.

miraculo, quod tanta verborum copia ipse recenset

et oratio
:

ab

64 Subjungitur antiphona
Anliphona
alia oratio.

Novum

sidus

initio
liori,

numeri 4, quod judico non

ob rationes
illic

subsistere, salvo

mesen-

roga Christum pro famulis, ut nostris adsit mentibus, et in aeterna requie, suis jungat agminibus. j/. Ora pro nobis
Ecclesiae, lucerna nostris pedibus,

allegatas,

paratus

inlerea

tentiam mutare,

si

quis meliora suggerens, eas oppositis

Ut digni effieiamur promissionibus Christi. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, qui B. Petri de Luxemburgo, Conbeate Petre de Luxemburgo.
Rj.

recte meminit detenlionis B. Petri Caleli, uli obsidem fuisse refert, loco fratris. Etst non memini me aliquid de hac re in antiquissima vita legere; hoc tamen non obstanle, tangitur strictim
illa detentio variis locis in

rationibus eliserit.

Numero 9

fessoris tui meritis etintercessione, defunctis vitam,

caecis

processu de viia

et

moribus

visum, claudis gressum

aegris

mutis

loquelam

surdis auditum,

quacumque tnbulatione ad
gnatus es
;

praestare, et de clamantes eruere diconcede propitius, ut omnes, qui im-

sanitatem
te

quidem, quod meretur hic bene notari, a fratre germano, Andrea de Luxemburgo, episcopo Caejus ; semel

meracensi, perpetuo pene contubernali

cap.

ipsius Beati

2 num. 37,

ubi

memoratur per decem menses

in

auxilium, petitionis suae salutarem consequantur effectum. Per Christum Dominum nostrum. Amen. Supra dictam efjigiem habebalur scriplorant ejus

vel circa, detentus

Calesio.

Et
alibi

ibidem

cap.

num. 74 mentio

fil,

vel ex ipsis Beati verbis, a confes;

sario auditis, et ibidem relatis

et

in

processu

ptum

Dominus Bartholomaeus episcopus Alexandrinus, omniGallice

:

Reverendus

in

Deo Pater,

et

quod fuerit obses in Calesio.

Auclor, Comitem Luxemburgicum
fralrem, voluisse

bus dicentibussequentem orationem cum antiphona, xl dierum indulgentias pro singulis vicibus concessit.

67 Pergamus ad caput secundum. Num. 11 refert quam , Petri germanum

eiidit;

eum

adinovere

et

revera admovisse
,

Verum

heec de

officio,

orationibus

et

hymnis,
superioris

canonicatui ecclesiae Parisiensis, veritum

ne alioquin

per

modum

appendicis

occasione

Legendx

amplexus

adjecta sunt.
recenliores

Nunc

ab antiquissimis Actis
,

ad vitas

monasticum institutum aut vitam sohlariam. At lestis primus, utriusque frater , primo
fuisset

descendamus

exploraloque

primigenio
,

oblutu depositionem ejus inspicienti, videbitur contraria

fonte, dispiciamus

quid de rivulis inde derivatis

di-

asserere in processu cup. 2

num. 39

sic

deponens

cendum
VI

supersit.

cum Dominus Petrus

Cardinalis esset aetatis unde-

Vita recentior a P. Henrico Albio J. edita, ad trutinam revocata. S.

1.

cim annorum, vel circa, Dominus Comes S. Pauli volebat illum ponere ad seculum ; sed ipse Dominus Petrus Cardinalis totaliter recusavit. Vide etiam dicti processus cap. 2 num. 39. Sed tam illinon pugnnnt, qui non conlorte conciiiari possint, dicendo,

T
Vitse recentio-

ita

circumfertur Gallico sermone impressa, inter

Petrum
cularem

eas,

qus omnium passim teruntuf manibus, haud insi

prius a fratre inductum

;

fuisse

ad statum

se-

ris

auctor

fima, nobis

non pratcipua, sxpius recusa,

et

postea

hic

recudenda

sermone

la'.ino.

Auctorem

habet

P. Henricum Alby
rum, prout de

quando minus hoc succedebat ipsi ex sentenlia, ad stalum ecclesiasticum , in quo maluerit ipsum videre, quam in monastico. Ibidem in vita, nudein,

Socielatis nostrse sacerdotem, vieo testatnr Bibliotheca dictx Societatis,

,

mero 17 narralur Petrus

sisset

in

itinere,

cum
,

antea senveritus
flagris
isti

magui
tatis.

ingenii, reconditas eruditionis

molum angelicx

virtuti

contrarium

ne
in

eximia? pie-

Vix putassem operx pretium in tam copiosa , tamque inslructa mullorum veterum documentorum copia,

quid ex eo sibi noxse adhsesisset,

cedil auclorilas

sseviisse

corpus, remotis arbitris in sylva. Flagellationi

ac-

de edenda recentiore vita cogilare, nisiuna potissimum me causa eo adegisset, quod plurima ibidem

ex cap. 4 num. 63 processus. Anvero

caput
tertium.
,

ca occasione contigeril, quie ab Albio referlur, ibidem

non dicilur.

narrenlur, qiur merentur castigari alque ad exactiorem trutinam revocari. Adde , quod nonnulla occurrant

Nunc ad

Narratur num.
Cardinalis exi-

20, tanto micuisse lumine radiorum

slens, ut

Clementis oculos quasi hebetarit per aliquod

tempus.

DIE SECUNDA JULII.

tempus. Auxesis videtur oratoria.
Nili.il
,

439
relato

quod sciam,

70 Numero ibidem
quadringenta
et

miraculorum
idque

bti

mille

n
A ictobf.
i.

de hac re dicitur in vita anliqua , nisi quod locum, in quem seceilebat orandi gratia , lux circumfulsent, vide

septuaginla sex, inter

revocati,

qux morluiquaduobut primis

draginta duo ad vitam

post

num. 24. Aliam

recordor
fieri

historix

liic

ab Albio narratse non

mortem

ejus

annis;

proxime accedit
archiviis

Historia an eorrigen-

mentionem. Nihilo plus invenio in an-

gestorum posl

obitum

B. Petri,

collecla et digesta

dui aur, " r

'"

tiquissimis Actis aut processibus de suavi odore,

quem,

R. P. Nicolao Malet, ex
leslinorum Avenione,

Monaste.rii

Ca>- cu t,/rum

bene precanle sibi Cleme.ntc. et

exspirasse ibid.

amplexum

dante, fe.rtur

dicens patrata esse miracula

ad

num. 23

satis oralorie.

numero 28

numerum trecentorum

triginta sex supra bis mille.

ea,

possit probari,

usque ad caput 4, fnllor. si aliquid historica verilate prxter unicam apparitionem Crucifixi

Aticlor anliquissimx vilse lanlum rollegit

quse a

quindecim posl obilum Petri mensibus, nimirum ntnue

quam

etiam. simplicissimis verbis

et

exponunt antiqnisstma
de lapsu in

ad diem
vil

iv

mensis Octobris anni 1388 contigerant, ut

el

Acla num. 24,

processus.
liitttm
,

supra diximus, quo die

;

anno legendam suam absolest,

68 De
minalvr
tis

iterata apparitione, el

adeoque non
;

mirum
sit

vestibus luto

non

infeclis, nihil ullibi lego in

documen-

poni

cum tam parvo lempore mirnrula

die.s ;

antiquis.

Quin imo nec

de

illud

quidem,

quod jussu

quasi mnlliplicata, non

gisque creve.rint in

numerum immensum dubium, quin magis maminorem

ibi

in

Clementis

iverit

Beatus Avenione. ad Castrum novum

causa,

adeo quidem copiose,

sex tnbularia

ttt

non

prope Avenionem, ea
depromeret, qua parte

qux

in vita

Atbiana

memorare
sterii

se.dicat Albius, alia

mona-

affetiur, el ibidem videri polest, ne.mpe juclicium

snum
idem

Ccelestinornm nomtnali, in quibus contineri narultra ter mille miracula post duos

altare

illic

debe.rel collocari.
scribtt

rat,

jam memonu-

Unde ergo huc

tila

intrusa ?

numero 33

ratos a morte Beati annos patrata, non annumeratis

iis,

Auctor piissimiim Adolescentem morii proximum, pea domeslicis venia, cxdi per singulos eorum sejussisse,

quae exinde sunt facta, fiuntque

quotidie,

mero ad infinitudinem quamdam

71
Enimve.ro
tametsi
est ittcomparabilis noslri

se extendente.

dum

ipse.

interea

temporis pmnitenlis animi afIlluslris-

immensior, pervulgatiorque

fe.clibus indulgeret.

Idem faclum commemorat

obiler refert Bailletus.

simns Meurissius de Episcopis Metensibus pag. 535.

Idem

post

utrumque

lncompanullum
;

rabile enimvero atque hactenus inauditum profundissimx

httmiliialts

Thaumaturgi numerus mira- quem auxit culorum, qttam ut ei vel allatum unguem quidquam supraanttqui'simum detraclum velim aut imminulum ; tamen mirari satis auctorem. non possum latidalum P. Nicolaum Malet, diligenter ,,
haud dubie scrutatum
illa labularia, in

exemplum

Dolendum quod

illius

Historia eorum,

habeant apicem anttquissima Acta aul processns

nihil
testis

quod
,

qux

post obittnn beali

Cardinahs conligerunt, ne verbo

inveniatur deposuisse de tanta re

xi, fide dignissimus,

D. Ctacquin

qttidem meminisse prodttcli ab eodem Albio prodigiorum

quem

dicit

Albius post exer-

nume.ri ter mille miracitlorum,

qux

dicit

primo biennio
dicta,

citum actum linnc heroicum imperliisse

lionem.

Petro absolu-

post duos primos annos, quo priora

2476 jam
iis,

De
el

zona,

quam Albius
Ccelestinos

dicil adltibilam,

adcxvel

patrnta fuerant, contigisse, non annumeratis

dendutn
aptid

quam ad

sua usque tempora asservalam refert

exinde facta sunt, fiuntque quotidie,usqtte ad

inftnilatem.
et

qux quamdam

Religiosos

Avenionenses

nihil

At maneatmagno Thaumaturgo suagloria,

;

antiqua Acla, vel recentiores auctores (quos ego quidem

Albio sun in narrando fides

;

neutri obloqui est ani-

viderim) prseter Boureyum. Quod attinet ad martyrium

mus

prsesertim

cum omnem penc

superet exspectatio-

SS.

Theclse
;

et

Agnetis, pauloante mortem sibiprxlegi

res

jussum

videtur

commcntitia,

antiqvo

scriptori

nem ac fidem, prodigiorum multilttdo, qux beatus Adolesccns ve.rc palravit, cujus hac in re concessam a Deo
Oplimo Maxitno prxrogativam mirari possumus
cere, laudare certe pro meritis
el suspi-

processibus, aliisque recentiotibus,

(Boureyum
vitis

excipe)

quos consttlere milti

licutt, ignota.

Dicitur quidem in

numquam

salis

possu-

Processu cap. 11, addictus fuisse legendis

et, sicut lego in arliculo

Patrum,
aliorum
;

79

inlerrogatorio,

sed qui hinc extundes leclionem morti prseviam, dequa

hic ?

Quid

si

Albio, vel auctori alteri, ex quo fortasse

hattsit, pi

mus. At de his plus quamsatis. Ex Albianam in non paucis ad exactiorem crisim revocari, et in mullis corrigi debere ; de qua re operx prelium putavimus singnlatim hic agere, cum plurimum referat,
vitam ubique vulgatam
pliiries
,

quibusltquet vitam

assertam lectionem

xbuerit occasionem, arti-

ubique lectori propositam ac

culus interrogalorins 93, in quo narratur. Quod.

confessarius,

dum

recusam, esse ab omni errore

quam

correctissi-

legeret

orationem,

agonizanle Petro,
et Agnete, et le-

mam

memoria gerentur earum nomina,

ubi
fit

de beata Thecla
in

et defxcattssimam ; qttod hactenus nobis fuit proposilum ex solo veritatis amore, non alicna vellicandi

*"

ipse oculos aperuerit, nec

vitae.
;

ex post apparuerit

eo signum

Ad quem
Dominus
verba,
illa

respondit testis undecimus, qui aderat

Si P.

Albianx trutinam prosecutis. Porro an melioris sit notx vita alia. eodem fere tempore a recentiore Auctore edita, disctitietnus paragrapho sequenti.
libidine,
vitse

Petrus oculos aperuerit,

dum

legerentur

in articulo contenta, dixit se

non

vidisse.

Vlll.

Vitae recentioris,

a Martino Bou-

WUaUm,

69 Exposita Beati morte, mox narralionem illorum, qux scribit facta

quibus vide.vitam anttm. 38.

digreditnr Auctor ad
a Clemente', de

reyo,

monacho

Coeleslino edita?, analysis

et crisis.

Qux

tamelsi probabilis-

sime contingere potuerint,

et

etiam forlasse contigerint,

ab
antiocttlis,

nusquam tamen revera

quis. Id,

contigisse referuntur

quod narratur, de apertis posl mortem

blici juris facta fuit antto

jam

discussimns.

Quod

oculos

apertos post

mortem

in

Clemenlem

fixerit

Bealus,

firmiiis

credam, nbi

alibi

legero, quam in solo Albio. llla, qux persequitur de exacta nocte in orationibus a Clemenle, memori eorum

1624, tittctore. R. P. Mar- ^/j,sis Bourey, monacho Cueleslino Rotomagensi, qux pr*/Wtoirt citatur apud Ciacconiutn tomo 2 col. 686. et o me perlustrata est, ut lectorem informarem de ejusdem valore
tino de

/V'"

insuper vita, Gallico idiomate conscripta, pu-

ac pretio.

Hunc

in

fiuem judico hic,

quam

fieri jmterit

qnx ante mortem suam Beatus cum ipso communicarat qux de repositione corporis in sacello xenodochii ponlis Rhodani, ac deinde. in domo prope cameterinm S. Michaelis,
tione
;

btevissitne,

exhibendam ejus partium anahjstm,

ul illis

inspectts statuat sequus

rerum arbiter quiJ de

toto

com-

plexo seu corpore

sil

seiiliendum.

Nec

omiserim, prius

dilata,

prx

lurba cottfluenlis populi,

huma-

de Missa, a Cardinali coram funerc celebrata in sacello S. Michaelis, non vellico ; ne nintium emungam. Quid dicam de numero miraculorum, qnem
quse.

reprxsenlare generalem ejus idcam. ln multis consonat auctor cum laudato Allno, ut constabit ex partibus sta-

tim resolvendis. Duplo tamen

esl,

et

amplius,

illo

prolixior

multis sxpe.

locis
,

ponit Albitts

num. 42, pro quo

appellat ad

tabularia

cas

transgressiones
loco

infarciens suum opus per ascetisimililudines, hortationes ; adeo

Ccclestinorum Avenionensium.

quidem, ut

non uno videatur polius agere ascetam,

440
encomiasten, aut ecclesiaten,

DE
quam

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
vilee

EPISC.

scriptorem

seu

AFCTOBB
l.

hagiograplium. Si similia quis inseral modice, alicujus

se stitisse

Capite septimo, pro fralre caplivo apud Anglos, obsidem B. Petrum, recte statuit, suffragante pro-

r.

Sancti vitx,
opportune
; si

quam

delineare

cupit,

facit

gratiose et

cessu, ut dicebamus pro Albio

immodice
historicis

el nimis ssepe, vix potis est ut

tum,

placeat, quia facit loco

tis

non proprio ; nec relinquit ascehislorica.

num. 66. Sed fallor mulnon ex suo cerebro commentus sit, quod Nicolaus Clucquin, quem simul cum Petro apud Anglos
si

Prtrfalionem suam Provincialem Cxlestidirexit idem scriptor ad R. P.

ascetica,

refert fuisse, extiterit doctor

theologia.

76 Qnid
fue.rit

sufficicnter videtur everti ex eo, quod,

testis

cum
variis hatltKi.

norum Francix.73 A variarum virtulum

hujus auctorls.

inprocessu

undecimus
Petri

et

plurima deponere

floribus,

de quibus pie ad-

potuerit,

quoniam, ut ipsemet
dicti

dicit, vidit
,

patrem

et

xationibus

modum

el ascetice

disserit,

ad

beali Petri

panegyrim

matrem
tri...

Domini

et

sibi servivit

per

delapsus,

ait,

ipsius vitam fuisse

editam Hispanice a

septem annos ante nativitatem

Prxlerea,

dicti

Domini P e -

quodam Francisco Diego, Ordinis Piwdicatorum, Barcinone, sed brevem et succinctam, in qua affirmat se
reperisse

cum

dicto

Domino Petro mo-

plurima

(reddo

ipsius phrasim)

mendacia

dum capile, 3 ejusdem vitx legere se dicit, Clementem VII Medicxum, Purpuratorum Palrum collegio adscitum fuisse a Coelestino Papa V; addens,
prxcipue,
talia

quo erat aetatis octo annorum, usque ad obitum dicti Domini Petri, et erat gubernator dicti Domini Petri et rector satis, vel
ratus est a tempore,
;

ex

eo,

videtur assertus

ille doctoris titulus in theologiu,

perperam
cessu.

ipsi esse atlributus,

quianon

legitur in pro-

mendacia

nihil prodesse Ecclesix Dei.

Quin

et

Jum

vero, ubi describunlur alii ejns tituli, illum,

aliunde ipsum perslringit, dicens sua, quibusvitam instruxit, esse inventa,

exceptis miruculis,

qnx

scribit

qui eral inler prxcipuos, an verosimilefll, fuisse prxteritum; prxsertim cum dignitates et officia sempcr ibi
in graphica testium dcscriptione adjunganlur, uti liquet
in teste primo, qui

ipsum observasse,
salis

quando Jvenione degebat; quxque notoria sunt. Deinde volens Boureyus historise a
sincetilatem

nominalur electus Cameracensis

se

editae

probare

colligisse

sese

as~

in tesle secundo, qui fuit licentiatus in decretis, eccle-

serit

spicilegium

ex quinque crassis voluminibns auCoclestinorum, atque

siarum Catalunensis et Morinensis

teste quarto,

canonicus. In
licentiatus,

thenlicis ahisque documentis, Avenione asservari consuetis in

se

qui vocatur utriusque juris

monasterio

impendisse

Canonicus Parisiensis, secretarius Regis

Testis 9 dicilur magister

Franciae.

tantum temporis

in conscribenda hacvita, ut

non

nisi

in theologia; Testis n, de

post sludium trium annorum, prout fatelur in fxne ejus-

quo hic quxritur, canonicus Cameracensis, familiaris

recolendse memoriae
elc.

dem

vitx,

omnibus suis partibus absoluta fuerit; sicut

vetat illas partes

Domini Petri de Luxemburgo,

in theoip.si,

eruo ex textu, dando, n. 95.

ul supra. Nullibi occwrit titulus doctoris

74 Verum quid jam

Analysis
el

resolvere

logia;quem ideo probabilissime judico

temporis, quo dicit

saltem tum

alionm
tum,

capi'

examinare. Capile primo Petri nalalts ponit sub Gregono Papa XI, quod refutavimus in Albio, num. 65. Ibidem illustrissimi Domini Guidonis progeniem enumerans, recenset Valeranum, Joannem, Andream, B. Petrum, et Joannam Luxemburgicam, omissis aliis sororilus, de quibus actum num. 14 ex Meurissio ; et quQS eodcm prorsus ordine et numero exhibet V. C. Andreas du Chesne in Gencalogia Luxemburgica pag. 111 et 112 quamvis Margarelam non habeat Ritlers;

apud Anglos,
Beali virlutes

eum Boureyus cum Petro versatum non competere. Capite 9 exponit raras
gratias pervolasse
:

el

Londinum

usque,
lilteras

ad

Regem Anglix

atque ab eodem illuc per

invitatum, se excusasse; exaclis Caleli

bus, rediisse Parisios

novem mensi-

ad

studia

repressum vitx rigofrater nalu

et

rem a P. Pocquet, de quo stalim. 77 Capite 9 inducilur Valeranus, Bcati

litiam et nuptias, in quo,
vellico,

major, conatus frustra ipsum avocare a studiis ad minon paucls

husius, dictumque ordinem paulo aliter referat.

Unde

utpote salis verosimili, nihil

erroribus,

arguas errasse Boureyum, rotunde asserenlem cap. 4, hanc Joannam B. Petro extitisse unicam sororem.

remiltens

tamen lectorem ad num. 67. Quod

vero dicit ibidem Auclor, petiisse

Petrum

a fratre tem-

Hisce
cessu.

recte altexuit

virtules

Parentum Beoti ex pro-

pus deliberandi,
ipsi serviendi
et

et

rursum interea Deo

in perpetua

obtulisse vota,
castitate,

Capite sccundo narrat obitum matris, quando Petrus nondum attigerat xtatem trium annorum, Comite Gutdone adhuc snperstite ; Petiumque cducatum

vivendi

pulo

quoad secundam hanc partem, de volo castitatis edito, non satis constare, ul supra dictum pius semel. Capita
10, 11, 12 continent canonicatum Parisiensem, archidiaconatum Drocensem ; colloquium item duplex spirituale cum R. P. Pocquet olim, uti est apud eumdem auctorem.juns utriusque Doctore in Academia Parisiensi, at

Domina Joanna Luxemburgica, comitissa de Oargieres, sorore germana dicti Comitis. Pro quitradit a

bus consule ea, quse nos supra,

pite 4, exposita misericordia beali

num. 11 et 12. A CaPueri erga indigos

ac pauperes, delabilur ad narrationem miraculi de mutalis carnibus in rosas, cum priuseas in suaveste, nulla

sine dubio a

eidem exinde adbserente macula, ad pauperes deferre voluisset ; qux majore eliamnum ornatu commemorat,

lum temporis Priore Coslestinorum Parisiis, Boureyo ipso composilum. 78 Capilibus autem 13, 14, 15, 16 proponilur

communicatio ascetica illustrissimi Philippi de

res, olim Cancellarii in

MaUese-

nude

fundati,

quam Aibius;
novem annorum

addilque tum
;

temporis

Petrum

fuisse

Cypro, tum abdicatis rebus

impressisse animo misericordiam erga

cularibus, soli

Deo
ille

vacanlis
asceticus

apud

Ccelestinos Parisiis.

pauperes occasione concionis sacree, cui una cum prxceptoribus interfuerat

;

Agit discursus

nec omiltit

inlerrogata Palris,

varietate sotitudinis, el pertexitur a pag.

de bono, excetlentia, uc 54 ad 116,

ac responsa

assignatis

pio hoc furlo deprehensi. Repete filii, in memoria, qux supra dedimus ex Albio ; ex quibus eadem opera facile deduces, quid hic sit dicendum. 75 Caput 4 conlinet salutaria monita, ab ipso dala sorori sux Joannse; el votum utriusque, vovendi casti-

tam

prolixe, ut

quartam

circiter opusculi tolius seu vitx

historici.

Beati parlem compleclatur, prseter inslilutum

De
rit

frequenti piissimi Adolescentis

satis constat ;
ille,

cum

laudato

Phdippo

communicutidhe

ibidem discursus

non aden,an habitus fuequi potius videtur esse concw-

tatem

in compelenli xtate ;

qux

in

hanc rem produxi-

natoris, e cathedra dicentis, et

contra Albium, hic producta sunto. Quod Joanna, proul auctvrrefert eodem cap. 4, fuerit sororejus unica, modo refutavimus. Cuput 5 tradit, bealum Adole-

mus

adornatus

quam

ab auctore ipso indubie famiharis, el prolatus ex tempore.

scentem apalre Guidone missum Luleliam Parisiorum, sludiorum gratia, anno setatis decimo. Jam solide hunc

an ob sermonis prolixilatem, cujus suavilate abripiebatur, voluent ibidem Beatus pernoclare, et reipsa pernoctarit. Caput 17 commenwrat

Multo minus

constal,

parachronimum refutavimus in Albio, vide num. 65. Idem Boureyus cap. 6 perperam refert Patris memorati obitum, quod tamquam falsum, indidem refellitur.

duplicalum fuisse fervorem Petri ex discursu jam dicto, in cujus ultsriori discussione leclorem nihil moror. Capile

18 tradilur Beatus evectusad episcopatum Melen;

sem

ubi

perperam, ut censeo, additur, ipsum resignasse

archi-

DIE SECUNDA JULII.

archidiaconalnm Drocensem Nicolao Clacquin
;

441

quem

pluribus istiusmodi visionibus fuisse recreatum lempore

tas

non

lcgo fuisse

canonicum Carnetensis ecclesix, cui erat

D
i.

orationii.

Expendal

leclor

nolas in Albio deduc-

subordinatus archidiaconatus Drocensis, sed Camera-

super pnedictis punctis.

Ad

confirmalionem plu-

r.

censem, utsupra vidimus, asserentibus Meurissio et BaiU lcto, Petrum, postquam eral adinfulas Metenses promotus, archidiuconalum Drocensem resignasse frulri suo

rium hujusmodi appariiionum,

pelilam,
cessus,

e confessarii testimimio

nitentibut

repono, ex nullo

loco vil;e

anliqux aut proelici posse.

similem Cnnlessarii

depositionem

Andrex, quod videtur motum minus castum in

sum,
et,
si forte

verosimilius.

Quod

altinet

ad

Capitis

23 materia
alio

est

proposilum deserendi Avenio-

equitatione subortum et repres-

nem,

et

proficiscendi

ad exlirpandum

nchitma,

quid ex eo culpx contraxisset animus

Chrislianos Principes in gratiam

reducendi, lucrandi

castissimus, in sylvaremotis arbitris casligatum flaijris,

antmas, visendi
aulhenlicis

laca

Sancta; quse saiis sunt conformia

de quibus ple-

de quibus ibidem Boureyus, habes,

qux ad hoc

proposi-

depositionibus in processu,

tum dicta sitnt paragrapho prxcedente, 79 Capite 19 describilur constans

i

nissime
ac rigidum exa-

te instruet

caput 9.

assertis,

men

conscientix, bis de die adltibitum, cura

minimorum
elc.

82 Proxime sequitur horlatio ad dcmeUicos Itabita, qua stimnlat bealus Cardinalis snos ad virlutem, composila

in

quibus

defectuum, odium implacabile peccatorum,

hic observalum velim, hullucinari illic

Obiter

auctorem,

dum

ab auctore Vitx, ac per paginas omnino quin- manna condecim deducta tolo capite 26. Tum altbi, tum prseser- sonantia,
tim cupiie

confessarivm Beali, nomine JEgidium (aquo eliam cap.

28

refert
: )

Beatum comparatum
fuisse

esse

ad snpremam

luctam

memoral

Ordinis S. Francisci,

nam

contrarium eoincitur ex processu, ubi liabetur testis ix

27 et 28 patet ad ocnlum perfectissima harmonia vilx, a Bottreyo editse, cum ea, quam Albius composuil; prseterquam quod multo longior stt Boureyus more suo, unde dubitare nemo possil, quin alter
alterius exemplar. prse ocults Itubueril; aut, si hoc non
vis,
fue.rit

Magister jEgidius de Aurelianis, magister

logia,

in theo-

Ordiniseremitarum

S. Augustini, conventus
fuit

tertium aliquod exemplar,

ea,
qv.ee

qito

uterque
in

sit

Avenionensis... qui confessor suus

a tempore,

usus.

Vide itaque
vitse

observavimus

capite

quo ipse Dominus Petrus venit ad curiam Romanam, et de primo mense, quo venit. Observatio mea ullerius confirmatur ex supremis officiis, paulo ante mortem ab
hoc eodem

quarlo

Albianse de aclu profttndissimx ItumilUalis,

opusculo ascetico, prxleclione martyrii

Theclse, el huc applica.

SS. Agnetis

et

De

balneo, a

Beato adlubito,
antiquissima

JEgidio confessario prxslilis, de quibus in

per quod poslea fugati morbi, constat ex

vita cap. 5.

processucap. 11, quem jEgidiitmdicil Bouregus conslanter ipsi

Ab animi

dolibus, quibus piissimus

Juve
2'J

monbundo
in

adstitisse,
alios

animos addidisse,

etc.

nis ftterat prxdilus, progreditur auclor loto capile

Qux omnia
pernego
fuisse

alium seu
in

Beali confessarios cadere

ad lineamenla corporis,
loqttelx conformalionem
;

el

exlernam vullus, slalurx,

non possunt, quam

extitisse

hunc jEgidium,

quem nego
et

el

addens ex tradtlione kaleri,

Ordinis S.

Francisci,

affirmo

effigiem ejus,
videri

paulo unte morlem ad vivum expressam,

Ccclestnws; communiter reprxstatura procerum, cor-

Ordinis eremitarum S. Augustini. Caput 21 ob oculos ponit, quam vixerit sancle Petrus noster, ubi ad

Avenione apud

sentari solere setate Juvenem.

sublimem cardinalatus apicem erat evectus. Ad votum quod atlinct, a beato Cardinali, ul prsetendtt Boureyus.
edito,

pore macilentum,
vestitttm, in

genibus flexum, cardinalilio habitu

Crttcifixi,
in

visione
,

aere

apporenlis

et
,

jejunandi diebus
illud affirmat,

Mercurii,

Veneris,

et

luce

rudiantis

defixum.

Neapoli apttd
egrediente

Cailesttnos

Sabbati;
exislimo,

dum
qnam

plus asserit,

quanlitm

episcopi

more

vestititm videri,

ex ore ejus

alicunde ex anliquis instrumentis possit

sit

cundtdo lilw, in symbolum castx virginitalis; ab Hispanis

probari
velle
ter,

non quod jejunia vellicare

instrui,

animus, sed
;

aio,

eodem modo reprxsentari, quo Avenwne

in qui-

me

quod ea ex voto
sicut affirmat

sinl facla

uli pari-

bus omnibus fides sit penes auctorem.

quod Beatus,

ecclesiastica obiret in

pane

et aqita.

idem auclor, jejunia Audiat, quomam ad

83 Capile proxime
reyus
,

antegresso solus ambttlavit Boit-

uli

pluries alias

snpra

sed capile

30 amlo

inter Boure-

processum appellavit in sua superiore. prsfatione, audiat,

simul

iterum

ambulanl,

longius

tamcn
obiter,

exspaliotttr

yum

et

stincle dicit

inquam, lestem xn, Beati secretarium, qui cap. 4 dioppositum, in hxc verba : Dominus Petrus ultra jejunia praecepta, quarta feria, sexta, et

Boureytts de more. Quare qttxsupra in Albio uum. 69

dicta sunt,
Inc

Albium.

locum habent. Nota

de apertis post
allenliiis

Bottreyum

quidem
et

referre

mortem

oculis Beati.

Sabbato jejunabat, nonin pane et aq.ua, sed in quinque vigilus festivitatum Virginis Mariaj, bene jeju-

Clemente ipsitm
primit,

conlemplante; sed obscurtus

magts dubie, sane non tam clare quam Albius exdefunctum

in

nabat
plenius

in

pane et aqua. Consule diclum caput;

qusenam
aqua.
fulsisse
et

ubi

eo

statu.

annuisse

Clemenli.

disc.es,

alia observarit jejttnia, et quse-

Addtl tamen tteratam oculorum aperturam paulo anle

sepulturam
;

nam ex illis inpane et 80 De lumine, quo

"""Hkienti
'"toritate

qua

caret

Albtus.

De

frequentissimo
sanatis
nti-

commemorat Beatum,
Prxlatis
scribit,
illic

populi concursu ad

funus, raptu reliquiarum,

viso

a Clemente, Cardinalibus de odore,

prsesen-

morbidis, sal constat. Capite 31 exposita

raculi, delabitur

natura

tibus;
ei

quem

exspirasse

ad osculiim,

Papa dalum;

denique de judicio erroneo Cardi-

nalis, judicantis

ex dicto odore B.
iis,

Petrum

olere

un-

Boureyus ad commemorandam generatim immensam miracutorum variorum mullitudinem, conventens in numero et instrumenlis authenticis cum
Albio. Caput
incredulas,
agit pars

guenla, slaluet lector ex

quse in Albio nolavimus.

32

exltibet tres personas,

miraculorttm

Transilio capita 22 et 23, profundissimam humiUlatem, purissimam castilatem, et arctissimam paupertatem complexa. Capitis 24 hxc est synopsis. Narrata apparitione Crucifixi, refert auctor, accersi-

Beati

prius

punitas, postea

sanatas; de quibus

tum
ret

esse Beatum Villanovam jussu Clementis, ul suum judicium, qua parte locandum ibidem

diceesset

2 processus cap. 6. dictum 32 capul pervolvo, incido in illustre miraculum, novum, nulltbi a me lectum, anno 1616 Illustre palratum, cujus vel sola, ibidem apud Boureyum in- miraculum,

84

Dum

altare sacelli; addens in illa

tigisse

excursione alteram con,

lucidam

Crucifixi
in

apparitionem

lapsumque

venta narratio, abunde compensare possit, si qux devoranda ftterunt tmdia, in lam longa 1/t'lse universx ab eo editx discussione. Palmarittm est quod nnn tantum

fuisse

Beatum
fuisse

terram

lutosam non contaminalis

jitssu Clemenlis pic-

synchronus

extiterit
eo,

dictus scriptor

isti

miraculo,

veslibus; hoc insuper

tum

Villanovx,

miraculum in perpeluam

quod acceperit ab
post,

cui contiqerat,

et

biennio qttidem

rei

tam mirx

sacrum ac solennem
celebrarit,
ttt

publicse gratiarum actionis

memoriam, quod hodiedum

81
sarius

(toquitur auctor de suo tem-

Missam

pluribus disces ex ipta miraculi

porej superstes videri asserit.

narratione,

quam

Gallico

sermone Latinam

fat

Huc
B.

accedit. quod,

teste

eodem

auctore, confes-

Ab

antiquis miraculis ad recentius digressurus prardtc-

Petri

testatum

fecerit

post ejus morlem,

tus auctor;

Dicam,

inquit,

unum, quod contigitanno

HDCXYI.

442

DE
Homo

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC.

*,

\
auctorb
j. p.

mdcxvi.
et

quidam, appellatus Thevenon

qui
haeretious
erat,
et

pu-

diis,

ac fundatione, nnno

blicanus Regius in telonio.

Provinciae,

pro transitu Occitaniae

qui etiam

templi

1393; de posito primo lanid eorum 1393; de donationibus et privileqiis

II,

Ludovico

Rege

Siciliie

et

An

Stepha-

nunc e st vitae plenus, mihi narravit quod, ubi cachinnis effusis exploderet populi Avenionensis devotionem,
in omnibus nostrum recurrentis, acciderit quodam die Martis ut qua dictis, qua factis , festorum Paschalium salibus et mimica dicacitate, adexercitis pluribus
,

concessis; ac

deinde confirmatis a

Hierusalem, primum Rennto filio eiu

suis necessitatibus ad

Beatum

successore, que.m ob singularem ct profusam beneficentiam, asserit vere appellari posse Cceleslinorum Ave-

nionensium Patrem. Addit, suarn quoque contulisie symbolam pro fabrica monasterii Beali fratres- unumque ex iis, cum suu sorore Joanna, de qua jum et recur.

qui vota sua reddebant nostro Beato, postridie ipsi fuerit imperatum excurrere per tran-

versus

illos,

rit ssepe,

et

ssepius

postea

recnrret sermo, sepultum

eccle-

fuisse

prope scpulcrum Beati in particulari ipsius

conjungitur ecclesix monasterii.
Ii a

situs Occitania?, ut rimaretur,

num

aliquae

merces

sia, quse

narrat
hic

per

dicttis transitus
in

subducerentur; evenit ut dorqui

dictns

auctor.

Quorum

svfficial

lectori

brevem

mitans
pretii,

equo suo,
sit

erat generosus et magni

semitani,

dedisse ideam, a nostro inslilulo, ut opinor, non omnino

ingressus

parvam

per

quam

numquam

transierat; et ratusiilic patere transitum,

voluit.
fuit
:

alienam. Ceterum habemus apograplia duo MSS. in in favorem monuchorum Ccelestinorum Avenionensium
data, non sine diserta religwsissimi
teros

eam explorare
de converso

85 At deceptus
ad
fnigent

nam

finis

dictae

semitae

commendatione.

Alterum

est

ccetus apud posconcessum a Sitiis-

ducebat ad pracipitiura, unde nequaquam abducere poterat suum equum, nisi simul ipse, simul equus
perirent. Etenirn ab

mundo Imperalore
alterum
a

pridie Kal. Januarii anno 1415 Renato prsediclo Kon. Novembris anno 1476

una parte rupes erat praerup-

quo transferlur in Ccclcslinospsedagium VillseTharasconis; quse duo diplomata nikil atlinel hic integra pro-

ta, quo2 illam satis arcte claudebat; ab altera erat

profunditas praeceps in
dictus

Rhodanum; ab
,

altera parte

ducere.

Ad Bourcyum,

unds paululum discessimus

Thevenon

septuagenarius

et

podagricus

revertamur.

et valde obesus, qui nec poterat retrocedere,

nisi

se pessumdaret, nec equo quidem descendere; videns se periclitari de vita, seque adeo misere de-

88 Capile 34 exhibelur puer, ex lapsu collisus ac sanatus, de quo supra, eaque occasione solennilas Ave- E nione quotannis die v Julii cum festo de prsecepto; con- Quirdtm
fluxus ingens popnli, potio
in

sin-

bere

illara finire,

absque spe alicujus

auxilii,

me-

mor

devotionis populi Avenionensis

ccepit

erga nostrum

Beatum,
perditi
:

Heu

exclamare contenta voce hominis Domine sancte Petre de Luxem-

burgo, peto abs teveniarn. Domine sancte Petre de

uquarum ex fonte seu puteo, morborum medelam. Ne.c prxterierim hic ex eodem Boureyo transcribere tamquain aliquid singulare, tunc puerum quotannis in ecctesia Ccelestinorum Avenionensium enunliare panegyrim lalinam in comme,

gularia de vtroqne beati

Bracklo,

Luxemburgo, opem fer in misero hoc vitae meas exitio. Quod si per tuam intercessionem Deo placuerit me hoc mortis periculo liberare, quod
prorsus evidens conspicio; fiam Catholicus, et quoad.vixero, grates agam.
tibi,

morationem
Principe,

hujus

miraculi
,

celebratissimi
et

coram

Consulibus

magistratu
civiiatis.

civibus prseci-

puis ejnsdem Avenionensis

Quin imo cuitum

Beati

sacrum,

dicit

pervatjalum esse adloca plura

Hispanise; ac nominalim ad urbem Barrinonensem ac

86 Dictus Thevenon vix

Uecretico.

finierat

preces

quin

Perpiniaiieiisem, ad convettlus
tbique esse dedicata in Beati
illic

RR. PP. Mtnimorum,

sacella, operante

ipsi

qua insidebat equo, rupes recedere, locumque ei dabat descendendi ex scandula, seu anabarthro; acceptisque ex equo suis
videretur ab
illa

parte, in

honorem
ipsius

Beo multa miracnla per magni

brachium
memoralis
Ccelestino
referl, antea
dtt

Sospitatoris inler-

cessionem; qttoniam

asservari apud

Deus, iuquit, te conducat, et Dominus sanctus Petrus de Luxemhurgo; ratus casurum in Rhodanum : sed equus
ipsi fraeno;

impedimentis, laxato

eosdem

sum a P.

Bois,

PP. Minimts concesJvenionensi. Ad aliud

apud
Ccelesti-

brachium quod spcctat;

nos Pontis Sorgix.

scribit illud esse

absque duce, ut misellus ille senex Hugonottus, flexo poplite ad agendas Deo gratias, diceret Jam credo, mi Deus, te patrare miracula per Sanctorum tuorum inter:

tam dextere

se reflectebat, etiam

89
tradi
a

Capite

3b exponitur

bealificatio,

inventio et
sit,

exhumatio corporis. Hic cursim solummodo dictum

integritutc
corporis, et

Boureyo,

sacratissimi depositi ossa omnia re-

cessionem; quibus nihil denegas et nequam istis Hugonottis nuntium remitto, tam in sectae oppro;

miracutis.

perla fuisse, excepto unico dente: prseterea exspirasse

continuuin odorem, pro cujns rei veritate appetlat ad

brium

quam eorum,
jam a
triginta

qui

tramite,

me seduxerunt sex annis. Cumque

Avenionem

a recto rever-

P. Raitguet, Priorem monasterii PP. Prsedicatorum

reformatorum Tolosas. Capite 36 injecta rursum mentione ingentis numeri miraculorum, tabulariis monasterii

teretur attonitus, recta

cis sacris

rediit. Catholi-

nomen

dedit, ivit gratias acturus

Deo

et

Avenionensis

inscriptorum,
facta

quem

copiose

am

Beato nostro; ubi voto etiam sese obstrinxit reciquotidie parvum officium Angeli Custodis simul cura antiphona et oratione nostri Beati. Et singulis annis die Martis Paschae celebrari jubet
tandi

plifical

quidem sunt, at scripla non leguntur; narrat non amplius ea litteris consignari:
ex
lis,

qux

verum
curare,
fessoris

illos, si

qui

beneficia impetrant, deiineari

ista

visum

fuerit,

in

tabella. et in nostri

Connon

Missam
quiescit.

ad

altare

in

quo

Beati

nostri

corpus

ecclesia

publice

exponi.

Prslermitlere

dictus

Ego celebravi anno mdcxviii; postquam Thevenon mihi exposuisset ea, de quibus

possum quin e Gallico Latine integra transcribam qusedam miracula, qux ilh tempore, quo sxpe nomtnatus auctor scribebat, erant recenlissima.

supra; adeo ut hodieque publice confiteatur illud, quo deridebat et blasphemabat Deum et Sanctos
ejus.

90 Domina dAntragues, comitatus [Avenionensis] falso proditionis

Itu

Boureyus,
ftde,

nnraculi

prxdicli scriplor,

et

accusata, et subeundae mortis FalsoacO^'

;

Ustis auritus,

ul apparet

ex

diclts,

omnino

hic

sententiae

dignus

proxima

postquam

se

commendasset

absoti tu ';

S. Petro de
regressus,

Luxemburgo, miraculose a suo accuidem

et

duo

cscci i-

87 Capite 33 idem Auctor ad anteriora tempora sermonem instituitde munificenlissimis oblaad sepulcrum pluriummorde deputatione trium Cardinalium

minanw"-

satore insons est declarata. Magister Joannes Garnier, tribunalis Carcassonensis advocatus, in

tionibus, primis posl Beati obitum annis ejusfaclis, defonte prope corpus reperlo,

periculum

lapsus, amittendi

honorem,

vitam

borum

sospitatore;

ad donariorum colleclionem pro fundalione

ikdem

loci;

de

monaslerii Ccelestinorum Avenionensium primor-

bona per falsas accusationes , cornmendat se Beato nostro, et miraculose absolutus est. Atque in gratiarum actionem venit pedes Carcassone Avenionem acturus gratias Deo
,

nixus spe firma,

ac

DIE SECUNDA JULII

ac Beato nostro. Anno mdcxii, die festo sancti Petri de Luxemburgo, duo caeci ibidern visum re-

443

vesicam plenam
instanti dixit
:

cuperarunt, testante id universo populo, qui intererat solennitati.

vento deturgere, atque in ipso Mater, Dominus sanctus Petrus de Luxemburgo sanavit me. Patri, qui Avenionem venerat, factum narratum fuit coram patruo aut avunculo pueri. qui
illud

D
AI.'CTOlr.
i.

91 Eodem Anno, eodemque

die,

magister Petrus

f er'*>P
llriW*.

Roviere, procurator in balliviatu Uticensi in Occitania, ubi venisset cum sua uxore et filio, ad solen-

nitatem Beati nostri, dictus ipsius

Beati nostri
conscendit, quae

filius

decennis,

voluerunt credere, tnbuentes carnem, ex lapsu ortis. Duobus post diebus coram duobus hisce incredulis, cadebat infans eodem loco, et ex eadem
nihil

flatibus inter pellem et

relicto patre, postridiedictae solennitatis, ecclesiam

superne

in

planam

formam desinit; et fallente vestigio, ex alto deoruum cecidit e dicta ecclesia, omnino attritus, nullo ipsi reliquo, quam suprema spiritus exhalatione. Dominus Episcopus Uticensis praesens in isto spectacido vidensque matrem implorare opem sancti Petri de Luxemburgo, ad aram fecit ante
, ,

laedit caput, quod inflatur- ut prius. Accurrunt pater et patruns aut avunculus exclamat mater Domine sancte Petre de Luxemburgo,
,

altitudine

succurre mihi. Idem dicit puer inflatio evanescit, sicut antea, sanatur, et dicit patri suo Mi pater,
; :

Dominus sanctus Petrus sanavit me.

dictam rniraculortim nnrralionem
rebus a se
liis

Concludit auctor

verbis,
:

ad majorem
Mitto alia,

expositis conciliandam ftdcm

ejus hierothecam; dictusque puer miracnlose sana-

tus fuit. Cujus rei testificationem dedit dictus

Do-

quae in ecclesia Beati nostri contingunt in dies, per ejus intercessionem ; de quibus tacebo, veritus ne,
si

niles
liler

mortaIxsus,

minus Episcopus, a sesignatam, videns non haberi amplius curam scribendi miracula Beati nostri. 92 Vidi oculis meis Andream Louveau, turmae instructorem praesidiorum Avenionensium, ictu pugionis laesum superne ad cor, qui cogebat ipsum vomere sanguinem per os, nullo e vulnere prodeunte cruore qui dum jaceret humi sine voce, sine spe uxor ejus adveniens ccepit eum amplecti, et vitae Domine sancte Petre de Luxemburgo clamare succurre marito meo. Mulier ista tantnm effecit, ut maritum suum dictum induxerit ad dicendum voce submissa Domine sancte Petre de Luxem; ;
: :

non

sint

authentica, sicut

illa,

quae

inscripta

sunt voluminibus approbatis, de quibus supra egimus, mens labor trium annorura arguatur nimiae
temeritatis, ad quae curiosum lectorem remittam.

96 Capile 37

expedil auclor primordia continualio-

nemqtie juridici processus pro B. Petri canonhatione : pro cuj s pleniore cognitione et tnstructione assigno " a
lectori

W"

Botrreya-

crls

"

sunt, cujus

Historiam eorum, qux post Beali morlem gesta brevem ideam, intacto hic parergo, quod

legitttr aptid

Bnureyum

cap.

38

et ttltimo, qtta vid.-licet el

de causa beatus Petrus dictus

ctus
;

nuncupatus

sit

San-

quaritm, inqttam, bre.vem. ideam , leclori suggerepiiragrupho

burgo, succurre mibi. Nec mora, plaga ipsius emisit sanguinem, aperuit oculos, et miraculose sanatus
fuit

mus
huc

proxime sequenti. Proinde

aliorum

jttdicio permittimtis discerniculttm

de vita Boureijnna,

juxta testificationem medicorum et chirurgo:

usqtie a

me examinata,

atque ad anahjsin seu ana-

rum

Atque

in hujusce

beneficii

memoriam

pro

tomen

revocata,

eademqtie. opera ad accurattonem, ni

juramentis, quibus assueverat dictus Louveau, di-

fallor, exacla

trulinam. At enim lector proprio marle

uli

elinm

Deus et Dominus cebat in ferventissimo Luxemburgo-nos adjuvent. sanctus Petrus de 93 Anno mdcxvi quaedam filia Borboniensis in Provincia, nomine Ludovica Blandieres, octo annobilis asstu
;

facile

per

se

jam

poterit staluere ex

dictis,

qtiam

sit

piwter institiitum /tagiographi profitse plena parergis

asceticis,

quam
ille

multis

laborel

erroribus,
aperlis

assertis

non

satis fundatis, et

non raro etiam

fulsitattbus,

fmlytica,

rum
sit

spatio per paralysim

omnium membrorum usu

qux,

(ut

in sua prxfalione.

oggerebat

Francisco
scri-

privata, Beato nostro se devovit, deferrique sejus-

Diego, Hispano vitx B. Petri de

ptori,

Luxemburgo

tura

Avenionem ad suum cereum

ejus ecclesiam, volens ire oblain oblatione,

ut tidesis supra,

num. 73)

nihil boni afferunt

quo alieno adminiin

Ecclesiae

Dei

et

quibus, superaddere hic de me.o

doclos, non

ah-

culo promotafuit.

Posthanc, persistebat

oratione

qttid liceat,

upud mediocriter

honorantur

super primum gradum, quo itur ad altare, quasi paralytica absque motu (prseterquam ad Deum adorandumtemporeelevationis sanctissimi Sacramenti.)

Sancti, sed

eorum acta pliirimum contaminantur ac

ut in rebus cerlisstmis vix ali-

deformantur; prorsus,

Post benedictionem sacerdotis ad finem Missa?, surgebat filia prorsus sanata coram omni populo, qui
intererat Missae in dicta ecclesia.

quando ftdem inveniant ob sttspicionem, ne failere tn multis constteta, fortasse eliam tum fallanl, cum mi-

nime

id possttnl.

Millo dicere de ludibrtis heterodo.ro-

rum, qui

in historias Sanclorutn fabulosas.plenis buccis

"''

ilem jiaet

94 Domicella Morelly, paralysi tacta in omnibus membris ob diuturnum morbum, postquam se devovisset Beato
nostro, finita oblatione, et audita

debacchari solent.

97 Verum

ut

xqui simus

in

utramque partcm, dalur

"klka,
ftliim

etiam prxdiclo auctori

recte digessit, tttm

stta laus,

tum

ob plurima,

qux

et

miraculc-

twn

caput,

Missa; ubi ex illa fuerat egressa, miraculose se sanatam invenit, ad confusionem medicorum, in quos tam multum pecuniae expenderat. Addam insuper unum.quod
civis
vidi.

prxsertim ob collectionem recentium

exceplo ttnico, quod agit de

n """

miracttlorum
filio

qux omnia,

magistri Petri Rouviere, procuratoris balliviatus

Anno

mdcxviii parvus puer,

filius,

Uticensis, sitperius recensito, tium.

91

et

quod

ati-

Avenionensis alicujus notae,

quem masanctum

quantulum
historia

mtttttti* circiimstantiis

narratur brcviter in
;

ter in illa tenella aetate docebat invocare

gestoram post

obitum
nullibi

Beali

qnse,

inquam,

Petrum de.Luxemburgo,
adeo
laesit

e gradibus altis delapsus,

omnia, cum hactenus

legerim,

accepla refero

caput, ut mirabiliter incrassatum fuerit

adeo, ut monstro res esse,t similis, et infans neuti-

prxdicto auctori, fortasse alioquin perpetuis oblivionis tenebris itivolvenda. Dicla lixc sunto tn caritate pro
verilate.

quam possetloqui

id

quodcontigerat absente patre,

mortem filii sui, et invocante opem sancti Petri de Luxemburgo, puer,

qui erat rure. Matre deplorante

horis quatuor et viginti loquelae expers fuerat, eo quidem usque, ut dum Chirurgus ei manus adqui

IX. Historia MS. eonim, qusG post mortein Deati gesta sunl. collecta a R. P. Malelo, monacho Ccelcslino monasterii

movere

vellet, diceret prorsus belle puerili voce, ne-

Avenionensis.
de qua hic agitur, Historix MSS. istius mate-

mini illum hoc

"ilOi

dicere cogente

Domine Petre de
JTrincipio, cujnsmodi
sit

Luxemburgo miserere
resli'wi, ih(i,

mei.
liistoria,

95 Res prodigiosa, vix puer protulerat verba

ista,
f

quin medicus, chirurgus, famuli, ancillae, aliique conspiciant deturgere caput pueri, ut videmus

dispicicndum. Contpilata

csl e.r

vanis authenlicis

inslrumentis, ac monumeiitis /ectu dignis, eorum,

qux
post

ria, auctor,

prunus fons,

444
post olnlum nostri

DE

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISU.

signis, sanctas ac pise vitae, utpote qui faciebat quidr,

Confessoris potissimunt contigerunt,

AfCTORK
J.

P.

argumenlum complexis; qualia sunt testamenlum, primordia fundationis Ccelesttnorum Avenionensium ac

cultus B. Petri, instantissimx Principum, tum ecclesiaslicorum, tum secvlarium, aliorumque pro publico

quid placitum erat Deo.

101 Erat dulcis, gratiosus, benignus, virgo corpore,

et
liberalis

eleemosynarius.
in

Omnia

dabat
" Beal '

omnia distnbuebat

pauperes

nihil sibi retinebat

ejusdem cultu supplicationes ac litterm; commissiones

ntzattonem

van.r ac deputationes projuridicis processibus ad cano; bulla Beatificationis, miracula, festum de

ex proventibus Ecclesiasticis praater ea, quse unice necessaria erant ad sustentationem sui status Majorem diei noctisque partem dabat orationi. Vana
hujus mundi ac superflua fugiebat ac vitabat; eoque rem deduxit, ut Deus ab ineunte aetate in suam fa-

pcrceplo, quolannis in honorem B. Petri indictum Avenione.

;

qux omnia

collegil auctor ac digessil servata sein fine, ubi

rie temporis, si

pauca excipias

rediens ad

priora, instrunienta qusedam

affert

de primsevo Beati

miliam ipsum adsciverit, atque ipse statim a morte magna miracula patrarit. Humari sese preecepit

in

cnltu Avcuione, ac fundalionc

PP.

Cn'lestinorum

ibi-

communi pauperum
resplenduit prseter
est,

sepnlcro. Nihil in omni ejus vita

dem. Auclor

diclse historise est

Urdinis Civleslinorum religiosus,

qui gravi ac periculoso

R. P. Nicoluus Malet, et quanlum puto, Prior,

conflictatus, sed ope
sibi

cum morbo

humilitatem. Ibidem sepultus atque in sacellum S. Michaelis delatus. Papa et Cardinales, viso numero mirabilium sancti corporis, litteras super

B. Petri de Luxemburgo, sospes

colligenda qttxlibet illustriora

suisque redditus,

hac re expedierunt ad regem

ex volo, quo se prius obstrinxeral, adjecil

animum ad
ad

monnmenta earum recontigerant, atque

Franciee, atque in primis ad fratrem ejus natu majorem Waleranum, comitem S. Pauli, et si^nifica-

inm, quse
cere.

post

mortem Beati

runt

ipsi,

ut proficisceretur Avenionem.
se excusare

promovendam

ejut gloriam polissimum putavit condu-

102 Noluit
genteas

illuc tenderet,
jttvit ipsius

B
o quo,
missa.
e.t

98 Plurimum
pellex

propositum litteraria suin

Comes et tergiversari ne sed itineri se dedit, et pulchras ar- xtatepar. lampades obtulit, quas ante ipsius altare

monasterii

Avenionensis,

archiviis

ibidem

visuntur. Mirari quis possit

magnam

fiduciam,

quam E

quando Antu.

soltcile ac curiose asservata, et rebus,

qus ad Beatttm
auctore
vita

spcctanl,

inslruclissima.

Historia

hasc,

cgresso, reposita fuit in diclis

viis.

ejusdem camolni archi-

habebant, et visitationes, quas instituebant eo tempore, quo fui Avenione; illuc enim, visendi ipsum gratia, reversus
e comitatu Fuxiensi. Verum opera ejus et magnificentia crescebant in dies. Dictum mihi fuit fore, ut inscriberetur albo Sanctorum. Quid postea
sic

circumjacentes

populi ibidem

Jpbgraphum huc
1677
uti

misil

semel citatus, quod pcrvenit Antuerpiam die

lis
,

P. Carolus Faber plus vu Apri-

sum

liquel

ex

Papebrochii ad

eumdum

P. Fabrum
Jantus eo
tione

Ceterum rem totam ordine, quo accepimus, nulla inducta mutadatis ix dicli mensis.

actum, ignoro. Ila

laudattts

Auctor ; cujus

dictis

vides con/irmart ea,

qux

superius asserebamus de morte

quod unum aut duo instrumenta ad Com; nisi menlarittm prsevium retracta, rbidem prselermiserimus; de quo lectorem monebimus iterum in decursu.
perlittel testimonium nuthenticum, ipsius auctoris seu compilaloris manu appositum, quod cx authentico huc transcribo : Supra,

Comitts S. Pauli, occisi in pralio Beswilcriano prope

Juliacum.

sinceritas et
fides.

el

99 Denique ad prelium hujus apographt fidem commendanda

cnlleclionis historicx

103 Molanus Beatum nostrum

de Lucelburgo,

in

Annahbits Sanctorum Belgii

:

sic

exornat
tituli
et

S.

Avenione obitus B. Petri Georgii ad Velum aureum

Quamprsclan '

diaconi Cardinalis;

pauculis interjectis, ita pergit

scripta de B. Petro de

Luxemburgo, extracta sunt a me, fratre Nicolao Malet, ex archivio nostri monasterii Ccelestinorum de Avenione, et ex MS. codice nostro, cui titulus est
;

Petrus omni sanctitate polleret, crucem suam bajulando, adeo Christi vestigia est insecuB.
tus, ut in ecstasi positus, ipsum Jesum in Cruce pendentem, corporeis oculis in aere meruerit intueri. Migravit autem per m ortem ad vitse Aucto-

Cum

processus canonizationis
et

B. Petri
titulus est

de
:

Luxemburgo,

ex

alio

codice, cui

rem

circa

annum xvm

aetatis

(vigesimus secundus
frustra

Luxemburgo a terr.pore ejus obitus. In cujus rei fidem manu propria me subscripsi et sigillo monasterii et Ordinis communivi, die xxOctobris anno mdclxxv. Fr. N. MaApposilum erat duplex sigillum inhoslia alba. Htr.c de scripiis aliorum in favorem B. Petri per tres contilet.

Historia B. Petri de

aslerisco

ad marginem posilo

adjungitur, ut
die 2

supra indicavimus)

anno Domini mccclxxxvii

est

Julii, abstinentiis et disciplinis attritus.

Quinta au-

tem

ipse voluit, S. Michaelis, ubi

Avenione in ccemeterio, ut nunc est monasterium F Fratrum Coelestinorum de Lucelburgo. In quo loco
die

sepultus

nuos paragrapltos collecta ac disputala produxi hactenus; qnibus insigniora qusedam ejus elogia coronidis
loco subjicienda exislimavi.

S. Petri meritis, intra duos obitus sui annos, non-

X. Insigniora quaedam Beati

Quam
prsecla-

eIoa,ia.

genta et sexagenta quatuor leguntur miracula contigisse. Extat porro de eo praeclarum testimonium inter Acta concilii Basileensis. 104 Scribit enim Philippus Burgundise et Brabantiae Dux, aliarumque ditionum Belgicarum Dominus, litteras ad Basileenses Patres, ex villa sua
Bruxellensi, quibus rogat Patres, ut canonizent et elevent digna persecula memorias Dominum Petrum de Luizelburgo, Cardinalem, suum consanguineum,

llo ia mis;

re senserit Froissartus,

Beali nostri prsecones.principem haud immerito locum oblinet Joannes Froissartus. Nam prxterquam quod historicus sit optimx notx,
accedit

I nter prsecipuos

prx-

lerea

quod Adolescenli

quem ex mentis

gloriosis et

tot

miraculis velut

piissimo

synchronus fuerit

describatque ea,
qttse

qux

inauditis, quibus quotidie coruscat, aliorum Christi

uudivit de ipso dici suo tempore,

et

suis in

oculis

vidit,

qnibus interfuit.

Elogium

'e

Gallico

Latinum sermonem conversum produco

;

volttmine terlio, pag. 252, ubi auctor ita loquitur tempestate fama S. Petri de Luxemburgo

confessorum collegio constat aggregari. Hoc etenim variis in conciliis, retroactis temporibus fuisse inceptum; sed quibus mediis vel modis fuerit interimperfectum remanserit, ignorare se asserit. Fortassis autem praecipua causa fuit, quia cardinalatumaClemente VII acceptavit. Isenim cum Cameracensis esset episcopus et sacrosanctse Ro-

Hac

ruptum

vel

Cardinalis

ruit Avenione,

percrebuit, ejusque corpus sanctitatis odore inclaquod hisce temporibus et patrabat et patraverat miracula. Sanctus iste Cardinalis fllius fuerat Guidonis Comitis S. Pauli interempti in praeho Juhacensi. Dico, sanctum hunc
,

manae Ecclesias Cardinalis, illegitime in Pontificem electus, sedecim annis Avenione resedit contraUr-

Cardinalem

extitisse

hominem, suo tempore probatissimae

in-

banum VI et Bonifacium IX, et aGallis potissimum, Hispanis et Scotis Pontifex cognoscebatur. Porro
hic

DIE SECDNDA JDLII.

j^

445

bic noster Cardinalis, Lovanii in primaria Ecclesia in fenestra ad altare venerabilis Sacramenti, depin-

procumbens ante Crucifixi pictura ex superioribus a me est

gitur
eo,

visionem.
intellecta,

Quse
et ex

illius vultum, tamquam vultum Angeli, intuebantur mortales, imo flammas amoris inChristumeoaspectu, ccelestis cujusdam speciei radio in illo emicante, in

d
/.ccrone
j.

p.

quod ad latus habeat arma comitatus S. Pauli sub cardinalitio galero. lOb Breve est illud Mirxi in Fastis Beltjicis ae
:

se excitari sentiebant. Levissirnas animi noxas ad-

huc puer

0a,
cas

ti

Burguntlicis

S.

PetrusdeLuxemburgo, cognomento
Avenionensis
civitatis

tellanus;

Thaumaturgus,

prenitentiae sacramentosaepissimeeluebat; ac lacryrnis, inedia, verberique et cilicio expiabat. Fiagris singulis diebus corpus suum affligebat; cilicium, quo induebatur, erat asperriroum, funiculo

Patronus,
versiculos
:

colitur ibidem die

Julii.
clc.

Deinde

subdit

Hoc

duris contorto nodis tam arcte comprimebat membra, ut sanguis erumperet. Metensi ornatus infula,

colitur templo,

quos supradedimus. Clandius

eamdem
xit.

corporis

macerationem retinuit

et

adau-

Castellanus, breve quidem, at salis nitidum in laudes B. Pelri concinnavit eloyium. Villanovse Avenionen-

B. Petri de Luxemburgo, Canonici ad D. Virginis Parisiis; deinde episcopi Metensis, demum

sis,

109 Adventus Dominici tempore carnibus non vescebatur; ter singuiis hebdomadibus, subtractis tteijam corpori cibis, lautissima animo parabat convivia.
Jejunia, Ecclesiae lege indicta, diligenter servabat, humilitate, charitate, benignitate, prudentia, liberalitate, aliisque virtutibus

aetatis suae xvni, celeberrimi mipaulo post obitum patrata sunt ad Beati sepulcrum in ccemeterio S. Michaelis Ave-

Cardinalis,

anno

raculis, quse

prope innumeris enituit.

nione, cui superaedificata fuit ecclesia, postea

Ccelestinis concessa.

PP.

Puer quidquid habere

mestica

poterat, carnes etiam a doculina clam ablatas, pauperibus donabat.

Ciacconius,

106 Ciacconius in vilis et rebus gestis Pontiftcum Romanorum tom. 1col. 683, prolixius contexu.it de
beato

Deprehensus aliquando a Patre, et quid sub pallio ferret, interrogatus Rosas fero, respondit. Amovit
;

Adolescenle

elogium,

quod,

ni fallor, cultu

et

nitore facde compensubit txdium, si quod exinde lectori

pallium genitor, et carnes in rosas versas aspexit. Humilitatem unicesemper dilectam in supremalucta

quod in repelitis ejusdem personx elogiis usuvenire non raro assolet. Poslquam igilur retulissel
obreperet,

ex animo excidere non

si

est passus. Jussitenim, ut,

purpuram cardinalitiam
lifice

ei fuisse collatam

a pseudopon-

ditionem e vivis excessisset, corpus Parisios delatum, vilissimis obtectura pannis,

in

extra Avenionis

Clemente VII, anno reparatx

elogio

salutis
:

quenli

laudes ipsius adornat

legitur die

1386, sePetrus de Lu-

iato

pauperura ccemeterio, S. Innocentii vulgo appelsi vero intra ejusdem urbis ditionem obitus
;

xemburgo natus

xx

Julii

salutis mccclxix Linaei in dioecesi

anno nostrae Tullensi, exnobiLinaei

obtigisset, in ccemeterio S. Michaelis, sub dio

cum

lissima Cuidonis Lucemburgi, primi Comitis

et

pauperum cadaveribus tumularetur. Tres solos cereos suo in funere ardere volebat; at suorum victus
precibus, duodecim permisit
tabulis.

de Roussiaco prosapia, cujus raater Mathildisde

postremis

testamenti

domina de Fiennes, quae clarissimum in Artesia comitatum Sampaulinum, aliosque quam plurimos fundos in dotem attuiit. Fratres hic habuit duos, unum natu majorem Valeranum a Lucemburgo, S. Pauli et Linasi comitem,

Chastillon, comitissa S. Pauli,

Lapideam arcam, moderato sumptu com-

paratam, superstrui tumulo jussit. Assiduo orandi et meditandi studio addictus, corporis affiictiones

non omittebat, quibus quasi

sex mensium

attritus, post

gravem

summum

in
;

Francia

militia; praefectum,

vulgo

raijofo

comitem Stabuli alterum natu minorem Andream dictum a Lucemburgo, Cameracensem episcopum. 107 Tantus in Petrum Mathildis matris amor fuit, ut proprio lacte, non adventitio, ut assolent feminae nobiles, infantem nutrierit. Vix excesserat Petrus quintum annum aut sextum, cum castitatis tiorem Deo promisit. Anno aetatis undecirao, cum nihil praeter annulum haberet, eum detractum vendi jussit, ne pauper stipem petens, indonatus abiret. C A puero singulari acumine ingenii praeditus, bona-

anno mccclxxxvii die v Julii; licet alii perperam ejus obitum die 2 Julii accidisse affirment, aetatis suoe
coelum,

morbum,

evolavit in

anno xvn, ut Clemens VII Romanus Pontifex in diplomate, quo illum beatum declaravit, affirraat. Alii tamen anno aetatis suae xxm, seu verius xvm ad Christum demigrasse aiunt. Vix erat humatum
Petri corpus,

cum ecceconfluunt ad

illud

veneran-

dum, frequenti numero populi, ob res, quae obtigerant miras, et opem, quam, qui postulaverant, fuerant experti,

rum artium
vallo,

studia coluit, brevique temporis interpotius

ope,

divina

quam humano

labore,

scientiarum orbem confecit. Adolescentulus in nobile Parisiensium eanonicorum collegium cooptatus,

110 Quare erutumetaptius conditum.crate ferrea munitum, deinde in sacello, Mariae Hierusalem Re- ""* ginae prsecepto, sepultum tandem in templo, a Cleraente VII Pseudopontifice Coelestinis extructo, conditum est. Iu funere, qui poterat, ex Petri vesti;

el9'-

veterem disciplinam ecclesiasticam, ibi pene collapsam, restituit, ac sanctitatis fama universam fere complevit Europam. Deinde archidiaconatu Driensi primo, mox canonicatu Carnotensi a Clemente VII
Pseudopontifice, et archiepiscopatu Metensi,

busaliisve rebus, quibuscorpustegebatur, decerpere

aliquid conabatur. Miracula acciderunt multa, quo-

rum monumenta
rello,

demum

purpura donatus, diaconis Cardinalibus titulo S. Georgii in Velabro adscriptus fuit. Solemni pompa novus episcopus Metensem civitatem, verus Christi
discipulus, magistri humilitatem,
iraitatus,
est.

extare intellexi ex Andrea Victoapud Ccelestinos Avenionenses. Primis duobus ab illius morte r.nnis nongenta sexaginta quatuor contigisse Joannes Molanus, et Gazaeus apud Atre:

batenses Pastor, aliique aflirmarunt

illa

atque inter

ut

miratus,

sic

quadraginta duorum suscitatio mortuorum habetur. Quare Philippus Burgundiae et Brabantiae

asinae pulio

nudis

pedibus

ingressus

Dux anno

mcdxxxvi,

litteris

ex

villa

Bruxellis, ad

108 Qua
tiii^""'

in urbe

non

ita diu stetit,

quin dioece-

Basileense concilium datis, et die ix Martii in eo lectis, inauditis miraculis celebrem Adolescentem
quotidie coruscare asseruit, petiitque ut inter
cives conscriberetur.
coeli

sanas

cum

suffraganeo ecclesias adierit, imminutam

restituerit disciplinam, et

per

ille

afflxus

fuit,

cultum divinum, cui semadauxerit. Apud homines viillece-

111 Addii, Clementem VII Romanum Pontificem

vnssimi Adolescentis lipsana lionoconcessisse, ut sacru r '
rifice

vens, cura Ccelitibus versabatur, ac terrenis

bris et fortunis contemptis,

eeternorum

cupiditate

transferrentur,

et

tamquam beatus

a t/msti

m.

pw

actorum , morlfm

boDorum
anhelabat.

flagrabat,

licam

Forma quamdam
Julii T.

et ad Ipsa tantum capessenda corporis mirifice praestitit, ange-

referebat
I.

pulchritudinem, atque

perperam id factum asserens ; anno 1530, pro quo supra siijminmus 1327. Post /i.rc, contractis in epitomen insignionbus quibusdam virtutum
pdelibus invocari posset

37

orna-

446

DE
adjungit
,

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
in

EPISC,

omamentis, de quibus agit laudatus Pontifex

AUCTORE
J.

Bulla

et

P.

Avenionensem civitatem beatificalionis, Petrum hunc patronum agnoscere; colique beatum

solenni cultu die vjulii ab eadem, tradit; virtutesejus,
Uppensis in templo tabulis,

Christum sibi verisimiliterapparuisse Crucifixum quibusdam non latet. 115 Postquam translataest Deo placita vita ejus

miraculorum

monumentis

probantur ejus merita, mortuorum suscitatione caecorum illuminatione, mutorum locutione, capti-

ornato, oratorem aliguem innobili consessu collaudasse

eaque

re annis prxteritis

Franciscum Suaresium,
ac prse.clarx
indolis

ingenuum adolescentem,
missa; narrans
inter

ingenii

specimen edidisse, panegyri,

cetera,

quam

habuit, typts

extare

Avenione

comapud
il-

Cceleslinos duos codices Basileensis Concilii auetoHtate,

surdorum auditu claudorum insanorum sensu, daemonum effugatione gressu, febrium omnis generis expulsione, ignium extinctione, morborum ulcerumque ingenti sanatione, et casuum fortuitorum miranda opitulatione et non solum ad ejus pretiosum tumulum, sed et variis in

vorum

liberatione,

de de B. Petri admirandis conscriptos, honorificum sanclilate et virlutibiis judicium complexos. lius

locis. ubi ejus effigies depingitur,

fideli

siguum,autmente
publica
civitate

petitur subsidium.

Quorum omnium
in praesenti

Quid de illo Saussayus

Andream Saassayum, a Ciacconio citalum in hsec verba, qux paucis laudato Avenione multas cxhibenl Beati noslri laudes v Jnlii tumulatio et festivitas B. Petri de Luxemburgo,
112 Juvat etiam
audire
:

vox

et

fama

est,

nedum

Avejn

nionensi, sed et in locis, longe lateque diffusis,

Provincia, Francia, Sabaudia, Delphinatu, Alvernia, Lemovica, Ruthena, Vastonia. Aquitania, Burgundia, et
locis,

cognomento Thaumaturgi,

castitatis,

et

charitatis

quam

plurimis

aliis

solemnibus et famosis

portenti, atque egregii in ipso juventutisflore totius sanctimoniae exemplaris; obcujus merita velutalter

exquibus

specialiter, de singulisaliquid,

quan-

tum necesse
Vivariensis,
exliibuitqne

fuerit,

inferius latiusdicetur. Ita ibidem

Enoch, quod Deo placuisset, raptus praematuro ac felici excessu, praemia coDsummatae virtutis percet>

inchoat processum authenticwn Ilhistrissimus episcopus

ad hunc per Clementem

VII

deputatus,

pit; cujus gloriae odor suavissimus instar balsami perenniter ex ipsius corpore manans, indicio est, innumeraque, qua? ad ejus tumulum in dieseduntur

ilhm

et

sequentes

articulos

Cardinalibus

Commissariis. Sed
nia

finis

non

sit, si

velim recensereom-

de

beato

Thaumaturgo
illo

noslro

adornala

elogia.

divinae virtutis et potentis ejus opitulationis

testi-

Prseler laudalos auctores, citat

alios plures Ciaceonius

monia. Propterquae a Francisco Cardinale Episcopo Tusculano de Claromonte, legato Apostolicae Sedis, levatum pretiosum beati Juvenis exsepulcro exuvium,

tom. 2

col.

686, qui de

agunt. Atque hsec quidem,

quid dc ipso scripserint alii; nunc examinandum, anet

quid scripserit ipsemet in aliorum utilitatem.

permissu Clementis VII Papaa, Hadriani VI successoris, venerationi Fidelium expositum fuit in asce-

XI. Pia quaedam

et

scripta

Beato

altributa,

tarum Coelestinorum ecclesia, ubi et ejusdem Pontificis auetoritate annuis sacris beata ejus memoria
celebratur.

eorum

analvsis.

_T
labella

loruil

Parisiis

typographus,

nominc Michael

le

113 Aliu Beati prseconia desumi possunt ex

quid publicx
tabulse,

Noir, qui ab anno sallem 1489 itsqitead annitm 1520,

quoobiit, plurima typis edidil. Prodiitex ejustypogra-

Dixla

salutis,

seu imagine, urbis Avenionensis Patronos

tante.

reprsesen-

Parisiis

Suum

quoque inter

illos

locum habet Petrus de

phia opusculum asceticum

Gallicum cum

excusa.

hoc titulo

Gallica : S. Petrus Luxemburgo, cum de Luxemburgo, magnus thaumaturgus, Cardinalis,

liac epigraplie

Liber Domini S. Petri de Luxemburgo, quem misit ad quamdam suam sororem, ut eam avocaret a statu
seculari,

qui mortuos ad vitam revocavit ultra quadraginta.

cum hoc

titulo, Diaeta salutis.

Et

iterum

Additur
tur

dies obitus el

annus sepullurse.

Suum

cuique

Hic
per

incipit Iiber,

cui titulus, Diaeta salutis, factus

tulelaripatrono adjtaigitur elogium. Ilhus, quod apta-

Beato nostro, reddo partem

Celebriora ejus mi-

Dominum Petrum de Luxemburgo, qui hortatur quamdam sororem suam ad contemptum mundi, rerumque secularium, atque ad facilius perveniendum ad regnum coelorum cum omnibus Sanctis. Quseritur hic, verene. dictum opusculum attribuatur B. Petro,

racula,

numero mille nongenta sexaginta quatuor, cum quadraginta duobus mortuis ad vitam revocatis, collecta sunt authentice, annitente Carolo VI Rege
atque asservata in archivio PP. Coelestinorum, apud quos quiescit ejus corpus. Additur visio Clnisticru-

Franciae, et redacta in tres tomos, sigillocomugnata

an
quse

falso.

Opinioni affirmanti favet anliqua possessio,

circiter post

cenlum

mortem

ejus annis

hunc

libel-

lum

eiadscripsit, id est exeunte

circiter seculo 15,

vel

cifixi;

miracuhtm in puero e turri delapso, attrito et sanalo, anno mcdxxxii, dequojam recurrit, et recurret
sermo.

ineunte 16, ut conficitur ex dictis; atque adeo videtur colliqi exinde posse, non lum primum ccepisse hoc opu-

sculum

ei

attribui, sed

primum sermonem famamque

et

et processus

114 Qttanta demum sanctimonise celebritate claruerit Thaumaiurgus nosler, quanta miraculorum fama,
vel duobus circiler primis ab obitu piissimo evolutis an-

publkam
117

ea

de re percrebuisse,

deinde sensim ad

typos deventum.

Sententise neganti, atque hoc opusculum asce-

quorsum aliunde quxrimus, quando non obscure id colligimus ex arliculo primo interrogatorio anlhentici
nis,

ticum Bealo tamquam auctori abjudicanti, favet, quod au a Beato nullus apex vel in antiquis Actis vel in processibus in- composito
veniatur, qui vel levissimam

processus, eujus verba

et

inde excereo : In prirms ponit probare intendit, quod recolendae memoriae Dominus Petrus de Luxembourg, S. Georgii ad Velum

de

libcllo isto

mentionem

aureum sacrosanctse Romanje

faciat. Argumentum hoc, utique mere negans, nonvidetur sufftcere ad evertendam positivam possessionem

ecclesiae,

diaconus

qttumobrem judico,
vigore,

relinquendam
Vitse

illam potius in suo

Cardinalis, a tempore suse pueritiae

seu juventutis usqueadextremum vitae suae exitum, in omnistatu suo laudabilem conversationem, sanctam vitam, et virginitatem servavit; humilem ac benignum'
et

quam

sine ratione sufficiens, vel

negandam

vel

in dubium revocandam.

Albiame,

diversis annis

impressse, hunc tractalum spiritualem subjunctiim legere

est,

mansuetum, ultra quod pura humanitas pateretur, cunctis se exhibuit, Deoque dovotum et adeo gratum]
ut cuncti, qui
elegisse

qui etiam

altribuitur

B. Petro de Luxemburgo

eum frequentabant, Christum in eo gratum habitaculum, occulta fide, cognosIn

cerent.

disciplinis,

suis moribus sanctis et exemplaribus quibus dilectus Deo ethominibus claruit, atque claret, divina gratia, hoc idem suis meritis per miraculorum ostensionem demonstrante. Unde

tamquam auctori. 118 Qusenam porro fuerit ista soror (sororem qtdppe non unam ipsum habuisse diximus supra) nullibi expressius legitur, quam in vita Albiana, in qna sic habetur num. 36 Sororem quoque sibi dilectam, nomine Joannam, jam moriturus beatus Petrus fratri Andreae
:

et

ai sorot

missa.

commendavit, orans ut curaret ad illam perferen-

dum parvum

tractatum

viae spiritualis,

quem concinnarat

DIE SECUNDA JULII.

cinnarat et sua

447
illi,

manu

exararat ipsius causa. Nec vero

sibi

temperant

qui erga virtutem

si

modice

affecli,

D
alctobe > *

allerius e sororibus gratia, scriptus convenientius conqruentiusque videlur potuisse, quam sororis Joannse

lyncei

lamen sunl ad nolandos,

qni in aliis videanlur

esse, defectus.

Ne

id

porro faciant in nostro inlegem-

quacnm de rebus

piis, de

contemptu mundi, de studio

in

mo

Juvene, in quo nonnulla inveniuntur, qux primo

fortasse

virginitatis, ac virtulis,

multas

horas,

(amiliares

oblulu

offendere possunt,

visum

esl

quxdam
vocari a

protraxisse sermones,

et arctissimo

pix necessitudinis
ubi
dicitur

hoc loco in

medium

proferre conlra obtrectatorum oblo-

vinculo conjunctus fuisse Petrus perltibelur in processu,

quia. Primo, ne vilio dent,

nobis Cardinalem.

Bealum noslrum

plus seme.l

prseserlim

num. 94,

ivisse

Metas, (piarum jam erat electus Episcopus, in vigilia Pentecostes de Lyneio recessisse, et deinde rediisse ad Lyneium circa festum S. Michaelis sequentis,
ubi per quatuor rnenses vel circa cum dicta sorore stetit. Quse rcs cursim quoque atlingitur in antiquis
'

12i
pro
illa

Nam

usus, consueludo et antiqua possessio ttanl

adtixrens

nunctipalionc. Accedit Ecclesiosticornm scriplo-

rum
viix

auclorilas, et

unanimis consensio. Nec

insignis

objtcias
et

v" rt C lemer>'

ulterius,

quomodo tam

innoccntia

morum

"

possit

combinari ctim adhxsione

lam arcta cum

ejus Actis, ubi mulla paucis vcrbis

aucior congerit in
!

Ponliftce sehismatko, qualis

scitur
talis

laudem memoratx Joannse, num. 17. Observo jui in opusculo ascetico pluries nominato habe.ri nuncupalioncm sororis
carissimae,
se.d

jam ttbiiiue passim agnoClemens'VII. Intelligo. Verttm non hubebalur tum temporis passim, quin imo a Gattia, Hispapro
legilimo
agnoscebatttr.
Ilaqtte

semper suppresso nocarissima.

nia, Scotia

inlcr
lonrje

mine. Alios et sxpius vocatur 119 Tractatum hunc jam

nofi Hic ea
ittlur
:

fllia

alios Pseudopontificts sectatores, it.n multos,

tam

c Gallico

Latinum

fece-

sos,

tam

doctos, piosque, exti

iratis

inte-

ram,

ad prxlum paraveram ; sed me absterruit ab incceplo timor, ne hxc materia plus sequo excresceret;
e.t

gerrimus, in quo xtas imnt

impoieutia

discernendi verum Christi Picarium a falso,

fidcs, satts

bonaque

qunre resecanda censui ea, qux commode omitli possunt sine actorum aut processuum imminulionc aut alleratione, et

arguunt, quidquid hic

egit,

lotum id ex in-

culpala

ignorantia cgisse. Responsionem

menm

solide

qux propriead nostrum

remole
illi

institutum hautl per-

confirmnt,

Annalium EccUsiaslicorum

post Baronittm
sic

tinent, nisi
sit

et

oblique.

an Beatus

componendo unquam

Prxsertim citm incertum manum admoAuclor

eontinualor, Odoricus Raynaldus, ad

loquens.
1:23

annum 1387,

verit. Sufftciat lectoii brevis synopsis. Prxfalttr

Obiit

eodem anno Petrus Lucemburgensis,

timenda animxjudicia Dei, horribilem esse dnmnatorum stalum. Gaptte primo diiatur anima ad sinceram contritionem de peccalis, vita trium dierum et leucarum
peccatori proposita
.

eximia

sanctitate conspicuus, inter pseudo- eZ cusandus cardinales anno superiore auscriptus ab antipapa, probatur ex

morum

quem

Prima

leuca ducit ad dolorem de

peccatis; secunda restiluit deperdita; lerlia constslit in pace cum Deo et tranquillilate animi, orla ex perfecta contritione. Caput secundum, quod etdies secunda, dirigit

humano coluit, cum verum Pontificem putaret, non aliter quam Vincentius Ferrenus diu Petrum de Luna antipapara, errore ductus, veneratus est. Hos enim et similes, qui in Ecclesiae Catbolicaj communionem per baptismatis Sacramentum
errore
admissi, ob invincibilemignorantiam

Rali n <

Mo

animam ad sacramentalem

confcssionem. Sequilur

numquam

schi-

sigillum ejus mirabiliexemploconfirmalum; misericordia

smatis flagitio
Catholicos,
tales
citat

se dedita

opera deviuxere, fuisse

Dei, fuga hypocrisis, ac timor infamix ; spci longioris vitx additur opponendus timor, pxnitentix Sucramentali

quantumvis inter schismaticos, quos non norant, egerint, censet S. Antoninus. Tum

pcena futuri

secttli.

Diem

httnc

secundum

absolvit

hortatio ad

spem venix per misericordiam Dei.

tertio Itinerarii

insignem locum hujus sanctissimi urbis Florenlinx Prxsulis, quo Ittculentissime tum sttam tum nostram
in

120 Die
iai

exponitur satisfactio

ct tri-

hac re de Beato sententiam conftcit

Pttrle.

3 Hist.

tantttm

bme

bus leucis hicquoque dies peragitur; restituendo suum lucrando, cttique; scandala reparando, proximum coilo

Dei amore inflummando, ignoscendo immicis. Poslea

proceditur ad remedia contra relapsum, ex meditalione Dominicx passionis, conspectu Critciftxi, inslrttclione
jejunio, confmarii, hebdomadaria confessione, moderato
cibi frugalitate,

22, Peritissimos, inquit S. Antonintts, viros in sacra pagina et jure canonico habuit toto tempore illo, quo duravit schisma, utraquepars seu
Eccl. tilulo

obedientia, ac etiam religiosissimos viros,

et,

quod

mijus
sic
rit

lectione

spiriluali,

misericordia

erga

etiam miraculis fulgentes. Nec unquam potuit quasstio illa decidi. quin semper remanseapud plurimos dubia. Etsi necessarium sit creest,

conscienlix. pauperes, custodia sensuum, et examine puncta promovendx orationi Subsequiinlur quxdam

dere, sicut
plures,
ita

unam
et

esse Catholicam
ejus

Ecclesiam, non

unicum
id

Pastorem,
;

Vicarium
ovile, et

Christi, juxta

Joannis 10

Fiet

unum

congrua.
'lusdem
pttsculi

121 Tum congeruntur varix et liones eodem facientes, desumptx ex

bundi, exemplo
cmlestis,

efficaces considera-

slatu hominis mori-

unus pastor. 126 Tamen

si

contingat plures per schisma creari

*t s. Antonino,

Christi patientis, matjnititdine glorix

recordatione novissimorum,

mundi

vanitate.

Dein Prozima
tttr

prxscribitur stabile virtutum variarum exercitium.

est invocatio et imitatio

Sanctorum; delegttn-

seu nominari Pontifices summos uno et eodem tempore, non videtur saluti necessarium credere istum esse velillum, sed alterum eorum, qui scilicet fuerit canonice assumptus. Quis autem fuerit canonice
electus,

fraudes mundi, diaboli ac carnis, vana spe sequaces suos laclantium; ct bona ex tentatione juslorum prove-

nicum

nientia.

Denique, ne lougior sim,

sitjnificato

ab auctore

scopo scnptionis, adjunctaque digressiuncula pro instilutione

non tenetur quis scire. sicut nec jus canosed inhocpopuli sequi possunt majores suos seu pralatos. Post qux, aptata B. Petro de Luxemburn-o oralionc, in ejus defensionem lattdatus Raynal;

personarum conjugatarum
ad varias

tandem traclalus

dusstibnectit sequentia

Porro adolescensl adhuc erat

circiter

concludilttr repetita

virtules cohortalione.

^Pendium.

Audisti, lector, opusculi vere ascdici synopsin ; dtcalur prQ qug invenias aliud f damenlum, ul compositttm a B. Petro, prxter solam possessionem.

inter

annorum xvn Petrus Lucemburgensis, atque Urbani adversarios educatus. Unde is error

122

nm

obfuit ejus sanctitati, prsesertim cum in ea controversia Concilii oecumenici stare seutentia; paratus esset, quem etiam errorera divino lumine collu-

non

stratus, in

extremo

vitse

actu facile damnare potuit.

rei in Pascliasio

X1I
P ' tr
>".

Vindiciffi adversus obtrectntores.

Nec

difficile

exemplum hujus
Diacono,

Ro-

raanaj Ecclesis
Ikite

eximia sanctitans viro,

lagna M,

in

hominibus

et veluti

innata est
id vitii

libido arro-

visum
ret,

est, qui

cum
et

Laurentiiim a.iversus

Symmaeffla-

^emina.

dendi aliena dicla

et facta.

Cum

genus obtmet

chum Papam esset secutus, antequam animam

resipuit,

ubique passim apud omnes, lum in eo potisstmum minus

post

mortem miraculis

euituit.

quamvis

448

DE

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC.

cardia
thilde
,

A
AVCTORE
j.

quamvis ad labem purgandam acerbiores pcenas tolerarit.

e,

ac de Ligneio

f praelibato
,

et

matre Ma- n
Imperiali
r

domina de Castilione
,
,

ex. stirpe

r.

ob ignoran-

tiam invincibilem.

perperam quid fecit Petrus in facto 127 bona enimvero. imo oplima fxde fecit fecit, schismatis ; communi ductus errore, non abreplus perversa vohnlaIgitur si
;

regalique prodeuntibus g tamquam de redolenlibus rosisque vernantibus mirae sanctitatis natus liliis
,

est

infantulus

cui

in sacri Baptismatis

lavacro

te.

Ceterum,

si

quis

ea,

qux modo ad defensionem

,

Christo Dominodictante, utpote ccelestibus praemiis magnificaturo,

electus
fuit

Beatiin medinm protulimus

rum, quibus
in

sedate

expenderit,

non

nomen

extitit impositura Petrus

,

obstruat ora maledicodubilo, quin habiiurus sit; unde

3 Ut quemadmodum primus Petrus

,

a Christo
,

suse causse,

beatissimum Juvenem hic desperatissimx aliquid prxsidii conciliare vcllicando, perlinaciter erigere cornua non cessant qua
studio
est,

petra firraa universalis Ecclesiaa

,

solidum Uorum

primarium fundamentum ita a Christo electus extitit secundus Petrus, sicut validum ipsius Ecclesiae

et recalcilrare

advcsus decreta Apostolica. Quamobrem

stabilimentura, utpote futura Ecclesias columna

loquentium iniqua quiescant, et desinant maledicere ora

Observet lector quia venenum aspidum sub labiis eorurn^. salis aperte. nos indicasse, quid de ponhac occasione,
tificatu

Cardinalis sacrosanctus. Qui denique puerulus adhuc traditus fuit sacris litteiis imbuendus; quein

amici sui carnales, seu propinqui

parentibus h or-

/,

Clemenlis

VII
sil

semel hic monuisse.

quoties per

Gebennensis censeamus, quod satis; et toties repelilumvolumus,

batum moreque nobilium

in

diligenti studio educatum,

:

divino manciparunt servitio

qui clericus effectus;

decursum vitarum aut processus, Pontificis nomine ipsum compellabimus vel nostris vel aliorum
verbis.

sortemDomini
aeternae
:

inter fiores illos coelicos plantatio,

nis

pullulatione mirifica redolens

extitit

praeelectus
ha-c

quemChristus ideo
ut totus
;'.

voluit ad Ecclesiam

128 Sed

quidem hactenus

qux prxterquam,

prassentari

mundus

ejus exemplo posset

.

quod conductura sint ad formandam generalem ideam omnium deinceps hic tractandorum ; servient insuper

gloriosius illustrari

4 Puer itaqne famosuset celeber, cui

quamquam
de
*
'

ad repurgandam viam ab erroribus, rebusque controversis, quse, lamquam tolidem salebrx, remorari non
raro solent lectorem hagiophilum, quo minus ipsa Acta inoffenso pede decurrere possit. Itaque jam priecipuis

mundi

fallax

brevitas placentia

suggereret,

Al.

irr.

puellarum lusibus, musicorumque et aliarum deli- innocentia, tiarum generibus licet facie formosus esset valde, E decorusque aspectu ac omnium oculis gratiosus k
,

impedimentis sublalis per commenlationcs hasce prsevias,

reslat, ut

cum

iis

nequaquam coucupiscentiae frena

,

laxavit:

Acta ipsa subjiciamus.

sed ccelibem semper vitam agens

sed stabilis semper manens,
soli

ad voluptatem praeparatam non motus, vel ad bsciviam puerilem,

VITA
AUCTORE ANONYMO (XLEVO
Exantiquo

Deo placere studuit.

Quam

etiam corporis pulchritudinem dictam,

;

Deum

creasse dubium non est

dicaretur et mente.

ut qui formosus erat cor-

pore, ejus humili intuitu considerato, formosior ju-

Ex

cujus hsmili et devotacon-

MS

pergameno bibliolhcew PP Cmaliis

versatione, virtutibus decorata, satis agnoscebatur,

lestinorum Avenionensium, collata cum

MSS.

quod ipsius fuissent munda et recta opera /. b Puerilibus autem annis spreta ipsius mundi ariditate, in flore adolescentiae suae, ad frugem melioris vitae transire
. .

desiierim

PROLOGUS
lmmensus coeli
Mirabilis

P^fedioms, disposuit , ad summos pertect r studia Parlsapientiae apices anhelans ut per ipsam sapientiarn, siiS)
. ;

est conditor,
;

perpetua

mundum

ra-

quam

suavis esset Dominus, praegustaret.

,

Verum

Deus
Ap.
,

in

Petro

tione gubernans

cujns providentia in dispositione

et

non

fallitur;

quin

imo secundura ordinatissimara

Luxemburgico.

temporum distnbutionem, solus novit congruentem suistemporibus bumano generi exhibere medicinam.
Cujus
ineffabilis

quia frequentia amicorum carnalium eum non sinebat ad conscientiae pacem , et ad sapientiam pervenire peroptatam locum proprium, et amicos suos
;

ase abdicayit

et perveniens

ad annos

intelligibiles,

majestas primitus Ecclesiae suae

ut de scripturis

tam

divinae sapientiae,

quam

sacro-

exordio, multa per

beatum Petrum Apostolum ope-

rum canonum
ferri

aliquid exhaurire posset, ad

famosam

rabatur miracula, ut fides Christi novella per

eum

universitatem Parisiensem atque praeclaram se transde domo paterna in Picardia, ubi nutriebatur, procuravit. In qua quidem laudabiliter ibidem studendo et interrogando profecit, ne per juris igno-

confirmaretur orthodoxa

a.

Nunc autem

peculiari

quadam ordinatione
,

navit, deificum videlicet

fructuosum germen praedestinobilem, et devotissimum puerulura Petrum dc Luxemburgo ; vere beatum, in orbem terrarum cailitus transmissum , ut saluti, ,

ferae

nuntius foret veritatis

qui

tandem

similia
;

veluti

primus Petrus, quasi operaretur miracula

rantiam tam divini quam humani, a rectitudinis tramite deviare cogeretur ut quas sunt morum bonorum ac honestatis in eadem hauriens et intellectu comprebendens iis contraria sciret perfecte a se
:

ut fides nostri Salvatoris Jesu Christi b dulcissimi,

abdicare.

luce clarior pateret in terris, et ejusdem fidei veritas per

ipsum

Dominum

elucidaretur e coelis.

CAPUT
Pelri palria, natalcs,

1.

morum innocenlia, studia litterarum Parisiis, canonicalus Parisiensis, et archidiaconaius Droccnsis.

6 Ejus quoque intellectum adeo divina illustrabat quod quascumque audiebat, in armariolo sui pectoris memoriter recondebat et tamquam testa recens (ccelestibus) imbuebatur documentis, in corquibus suo dis sui horreo vitae semina reponens exurgentibus m tempore animas recrearet. Virorum itaque magnae sanctitatis ac perfectionis conversationem, atque vitam puerulus sapientissimus imitabagratia,
, ;

virtutes,

tur perversorum assidue execrans consortia, tales secum semper tenendo, quorum vitam verebatur et
;

c Parentes.

J_juce ergo de ccelo progrediente coelica , nutu divino in Ligneio c oppido ducatus Barrensis, ac
Tullensis dioecesis in Lotharingiae finibus, ex illustribus nobilibusque parentibus, patre Domino Gui-

honestate compositus ita compositam utique tenens familiam n. Et quia sacn eloquii auditus augmentationem parit sanctltatis,

verba

sicut ipse

morum

sermones diebus Dominicis

diligentia
,

done de Luxemburgo, comite sancti Pauli d

in

Pi-

Quorum

et festivis, cura ferventi et devotione sedula continue audiebat. effectura in ergastulo conscientiae suae me

moriae

DIE SECUNDA JDLII.

moriae commendabat satagens ut quod auditu percipiebat, opere compleretet eflectu.
,

de Chastillon marito suo in dotem atlulitse comitalum

sancti

j) X. A>OX.

Panli acFiennx dominium.

veroin Arlesia, cujus prscipua oppida, Atre,

7 Adolescens igitur euangelicus o munditiae xinceritate plenus et scientiae serenitate, de die in

Imo
,

CO*TO.

c0 onict"

magis augebatur

et

diem crescebat sapientia, incremen-

balum

Audomaropolis

Betliunia

Aria

Bapalma
S. Pauli,

parisieii" 5 '

minoris nolse, Hesdinium, Rentxium,

Fanum

taque sortiebatur tam vitas quam morum assidua virtutum. Tanta nempe incoepit clarere verborum et tanta exuberare gratiarura eloquenluculentia
:

Perna, Lilersium, Basssta, et Lendium. f Prius Lignxi Dynasta, dein a Joanne Rege Gallise

creatus Comes.

tia,

quod liquido poterat apparere lingua eucharisp

g
h

Nobilissimse

Lnxemburgensium famili decora

delerminavimus in

Boiw

Clirlsli

abundare. Cumque puer inclitus Parisiensis esset canonicus , Dep ac Virgini gloriosae omnibus diebus vitae famulatum spopondit. Unde adeo hoin eo
,

breviler perstrinximus in inilio commenlarii prscvii.

Annum

mortuarium Palris

odore,
tilate,

humt-

et undique laudatum omnibus se patefaciequod omnibus aliisconcanonicis, ceterisque Parisiis degentibus, ex miriodoris fragrantia, quae ex ipso procedebat, speculum erat bonae vitas et per

nestum,

commenlario prsevio nnm. 4 ; ibidem elium a num. 11 qusedam referuntur de obilu matris, et Petri posl eam
educalione sub proxima corsanguinea

bat,

dem

dictis

ex Hisloria domus

Addi polest ibiLuxemburgicT scriptir

.

per Andream du Cliesne, Beati malrem, Guidoni, patri ejus,

i

sanctiraoniae

ac veritatis exemplum, omnes igne

snperstite.m vixisse

qnamdiu, ignoro.
:

Spiritus

sancti perlustratus infiammabat. Denique

Hic ponitur

leijenda

Tu autem Domine

-,

el

saepissimein ecclesiaParisiensipraefata contingebat,

finitur Lectio secunda.

quod cum

alii

concanonici sui

crucem

vel cereos

k Hsec

uberius in legenda. cui fere verbatim conso-

Al. turno.
>

deberent in processionibus deferre, rubore superbiae quantoque suffusi portare dedignabantur puer autem Deoplenus, maximo profusus gaudio, licet non esset in ordine * suo, cereos vel sanctas Crucis ve;

nat Suaresianum

MS.

Licet fonnosus esset valde,

et incredibili pulchritudine

omniurn (oculis) gratio-

sus

in

quo Deus propterea creaverat speciositatem,

ut qui speciosus erat corpore, speciosus autem esset

et
etc.
I

xillum humiliter deseiebat. Christi humilis obsequio famulando, in multitudinegradiens viriura suarum

mente

nequaquam

his

concupiscentiae fraena,

tamquam

vexillarius et signifer Salvatoris, bajulus

Istx parcius

in legenda et

MS.

Suresiano

Soli

atque rainister in omnibus membris suis, a vertice

usque ad plantam pedis, suo semper eratdevote fa-

Deo placere studuit; ex cujus studiis satis agnoscebatur Puer quia munda fueruut et recta opera
,

oc

inoram

mulans Creatori. 8 Ab omnibus quoque miro diligebatur affectu quia sermone erat nitidus, et aspectu angelicus,
:

ejus.

Antiqua legenda
in legenda

el

MS.

Suaresianum, esurienet finis lectionis ter-

tes, legunt.

svavitate

adinstar columbae, sine

felle

malitia3,dulcissimus

q.

n Hic
tix.

Tu autem,
:

eonspicuus.

Duminus autem Papa

ita

famam hujus

pueri audiens,
r in

celebrem

archidiaconatum Drocensem

ve-

Legenda simplicius habet

Puer

igitur

Evange-

nerabili ecclesia Carnotensi,

motu proprio

contulit,

licus.

Archidiacona
tus

Drocensis,

eidem Ieina imponens onera, ut ad majora tandem proveheretur. In quo quidem statu archidiaconali, ad florum similitudinem, honesta fulgens conversatione, bona utique redolebat opinione, et suavis oranibus et praecipue subditis suis, quando ad eum Parisiis affiuebant, ubi degebat, semper extitit et benignus, et licet infantia in eo computaretur in annis, senectus tamen mentis eratimmensa, aetate roodicus sed animo canus pulcher facie sed pulcrior
,
, :

p A Grxco E-J, belle, feliciter quasi dicas belle gratiosa. q

T

et

/.^i;. gratia,

Hic

finis

quartx

lectionts in legenda.
,

Urbs Gallise

Celticse

catione inter Gallos, anno

vulgo Dreux vicina dimi15C2 memorabdis.

,

CAPUT

II.

fide.

Creatur Metensiuin episcopus. Qitnm sedulo id muneris cxpleverit, ac demisse se gesserit.

ANNOTATA.

Unde
a Sublata
est

fervens

fidei

amor

cultorque

prtecipuus,
Crea(us

hiuc periodus antiqux le.gendx

Ve-

sibi in anirao

suo fidem a juventute impresserat, sic

:

rum

praevidens Virtus indeficiens diebus in nostris

sanctam matrera Ecclesiara, Christi sponsam sacrosanctam per (falsos) debere prophetas fluctibus triilli autem saeviori inundanti bulationum inundari diluvio volens arcam coaptare compaginibus tabularum et deinde pergil cum MS. nostro peculiari quadam ordinatione fructuosum germen praadestinavit,
;

quod jatmttm mancipaverat obsequium quaeque ipsius verba et opera, virtutem fidei redo- episcoput, lebant. Quem ad propagandum salutis humanae ause

totum

in illius

xilium, Christus per terrarum

orbem

fidei

latorem^

Al.

satorem

ordinaverat

cumque omni

sanctitate et mansuetu-

dine polleret, et in litterarum scientia Parisiis

gis proficeret, hujns

ma-

fama excrebrescente

Domino

etc.

Dictse legendse lectioniconsonat

MS.

Suaresianum,

de quo in comm. prsevio.

fuit

Non

dissimulanter prodit Auctor sludium suum

et hic partim avulsa sunt, partim

Papae una cum suo sacro collegio Cardinalium calitus inspiratum ut ad venerabilem, atquelaudabilem Ecclesiam Metensem in Lotharingia, tum temporis
:

erga Clementem VII, per verba sequentia, quse kgoin

antiqua Legenda

vacantem a, digne felix Adolescers promoveretur. Quera itaque Dominus Papa cernens bonas indolis,
epiet industrium, qui licet nimis juvenis atate pro scopatu esset, utpote in quinto decimo constitutus cor tamen gerens senile , ipsum jetatis sua? anno nutu divino ecclesiae memorata? prsfecit ei ita ad
, .

mutata
cognita

Ut
,

fldes Vicarii Jesu Christi, plerisque in-

sanctissimi Domini

PP.

Clementis VII,

universo praesidentis orbi, luce clarior patefieret in

terris, et rei veritas per

eum

elucidaretur in coelis.

Consonat denuo MS. Suaresianum, ubi tamen omissa vox praesidentis. In legenda hic ponitur; Tu autem,
et

hujusraodi honoris insignia, non pretio, neque ambitione, sedejus probata vita, et Dei judicio

mitpro-

lerminatur prima
c

lectio.

motus.
distat

Vulgo Ligny, ad fluviolum Orneam; roducis in ovlum dttatus leucis Tullum versussex; a
,

Bar-

fano S. Michaelis quinque, versus meridiem.

Jam monuimus in

commenlario prxvio, Mathildem

10 Quem Adolescentem Dorainus qutesivit juxta cor suum, eui Metensiura contulit presalatum, ducatumque ecclesiaj atque soeptrum. Quibus per sanctam conversationem, tamquamsalulis animaram sibi commis-

Gnaritrr

irf

muntris

450
p\
A.

VITA

B.

PKTRI DE LUXEMBURGO EPISC.

ANON COXVO.
b

commissarum fervidus semulator b, divinse salutis pabulum ministravit et in Dei amorem per singu:

CAPUT

III.

larem solertiam

in

semetipso servans sanctimoniam,

eos infiammavit. Congrue etenim Christus ducatum sibi pra?buit Metensium, quia ipsum scivit, tramite
melioris vitse ipsos prseire, sicut decebat eum pastorem moribus et vita, inter oves clarescere c.
11

Cardinalium ccettti aggregatur, Tn mdam Avenionensem accersitus, novis in dies virtulum

accessionibus coruscat.

Ne vero

per

otii

desidiam hostilibus insidiis

ailimplcl,

pateret ingressus,

in justiflcationibus
I

Domini

assi-

if orro

quia Christus humilis,

illis

humiles consuevit
potiora con-

due
gis

exercebatur, et a

actus salutiferos. multo

quam

prius excitabatur, ut, eocirca licita et

maDeo

exaltare, et

insignia dignitatum

ferre, qtios digniores agnoscit, et ingentior

commen-

Cardinalirtn ordini

devotatotaliter ocoupato, iocum ineoillicitanonhaberent, et a spiritualibusnequitiistutus esset. Noc-

turna

quidem

silentia,

humanas

quieti

deputata,

Dominus Papa voluntatem suam Christi conformavit voluntati, cujus in terris vicarius est verjdicus. Et hujus Seraphici
dat excellentia meritorum
:

post.dormitionem

brevertf,

decurrebat

in studiisvi-

tarum et sermonum sanctorum patrum. Et somnii tenipus vigiliis occupabat cum sapore prsemissa studendo
;

prudentise, probitatis, ac humilitatis non ignarus : eumdem consortio sacri collegii dominorum Cardi-

nalium de consiho Fratunt, collata

tia,

sibi ccelitusgra-

quia de divinis et salute animsssuse, in eis

aggregavit.

Quem

autem commodis intendebat sein quo dono speciali gratise dulus animarum saluti
tractabatur. Diebus
:

reum Diaconum, nomen consonum

Burgo,
id est
;

Georgii ad Velum auet vulgariter de Luxembeurg, ut

sacri

noscitur claruisse.

hnic

esset rei, nuncupavit. Qui lucem mundo universo, stellis prcestitit

12 Et
yerbU
et

omne tempus,

in

quo de Deo non

cogi-

clariorem

in cujus

vero electione sinceritas viguit

suffragio

tabat,

se perdidisse existimabat.

Quique

morum

devotionis, et non

amicorum

provectus,

eremplis.

maturitate compositus, alios profusis virtutum aromatibus ad sanctimoniam attrahebat, morepii patris

sed Deijudicio credituresse promotus.

suum devote adimplens

corripiebat,

officium, peccantes atrociter

non

libidine ulciscendi, sed

peccatorum
mediciita

15 Verum quia non potuit lucerna accensa sub E modio latere propterea Deus ipsum ad cardinalaadscribitur. tum, id est, in altum voluit exaltari, ut ab oronibus
;

vulneribus salutarem procurabat adhibere

Christi fidelibus facilius valeret videri.

Quem

utique

nam
ipsis

et sicnt

Metensibus prseerat dignitate;

:

disposuit apostolico coetui aggregare inter cardines

terrae,

praeeminebat sanctitate

quod eximiis utique

eis humiliter

super quos posuit orbem, et ipsum tamquam

collocari inter

semper provocans exemplis, cum

tatis

con-

mundi lucernam super candelabrum

fulgentia
:

versabatur. Ipsis denique ostendens infima humili-

Cardinales, qui sunt velut astra in ecclesia Dei reut universos, qui in'domo sunt Ecclesise,

animi mede
stia,

non autem sublimia episcopalis suee majestatis. squamas superbise penitus deserendo. 13 Unde verus nrofitebatur humilis d qui in culmine constitutushumilitatis, cognitionem meruit obtinere veritatis. Dominationum vero neque principatuum socius esse cupiebat sed ex numero potius bumilium puerorum, inter sublimes, tamquam sui ipsius contemptor mellifluus, minime peroptans extolli. Quapropter in animo omnes mundanas potestates, quasi aranearum fila reputans, universa,
; : ;

suorum posset exemplorum radiis perlustrare. In terris igitur a Deo et ejus vicario digne promeruit
in

altum provehi, qui virtuosa pariter et

coelestia
in

attentius nitebatur medituri. Quis

tantum dignitatis culmen erexit, 16 Adolescens igitur Spiritu sancto

autem ipsum nisi Deus o ?

illustratus,
Avenionemsm

cum Deo

et amicis suis deliberatione prsehabita, se In aulam

minus idoneum humiliter vociferans, genibus flexis pileum rubeum acceptavit cardinalatus. Unde gau-

suique contemptu.

amamus, nobis ex aspectu decora atque prsefulgida, spernebat. In divitiis autem et floribus majorum, atque suorum nobiiitate, ac corporis pulquse
chritudine, honoribusquoque, quisibiabomnibus de-

Dominorum CardinaDeum, immensum suum videns ovile augmentari, et ovem foecundam inter caulas suas
deat collegium sacrosanctum
in

lium

reponi, Ecclesiamque Dei benedictam, novse prolis

foetu,

ferebantur,

seipsum non extollebat sed carnem suam propriam despiciens, velut cinerem, etinterram reversuram atque mortalem eos denique cir:

novi

Cardinalis Petri meritis ampliari. Pro-

cumspiciens

qui

ante

eum

similibus

fuigebant,

quauto majoris honoris celsitudine clarebat; tanto seipsum magis humiliabat e.

ANNOTATA.
a

De

eo

b Lego
lutis

in

actum in comm. prxvio, a num. 18. MS. Suaresiano : Quibus divinee delec-

tationis per

sanctam conversatibnem, tamquam sasibi

dignum electione cardinalatus. Cum autem Dominus Papa eidem mandasset, ut ad curiam pergeret tamquam verus filius, obedientise mandatum non procrastina"vit sed aures paravit auditui, linguam voci, manus operi et pedes itineri. Et se intra se totum recollegit, ad curiam properans, ut mandatum perageret imperantis, ad C^risti Vicarium, et ejus sanctam matrem Ecclesiam se cupiens approximare ne extra arcam in tempore prsesentis diluvii aquarum multarum, scilicet Ecclesise tribulationum, miles
fecto vitse ipsins sanctitas,
fecit
:

eumdem

animarum
Pro quibus

commissarum fcecundus exculLegenda habet

:

profugus inveniretur.
1 De terra propria prosiliens longinqua, et de cognatione sua, venit in terram quam Christi Vicarius sibi monstravit, visitata prius devotissima sorore
accersittts,

tor.

ultimis duobus verbis

est in

fervidus semulator, ul
c

MS., quod damus.

vale dictosorvri,

acclivis, id est, imis inhasrens, videtur esse phrasis primigenia auctoris, a nostro deinde resecta.

Hic finis leclionis quinls. d Quod addilur in Legenda ; Quasi humi

sua, domicella

Joannaide Luxemburgo,

virgine sibi

charissima

quse colomba erat infellica,

innocens et

MS.

Hic

finis

sextx lectionis in Legenda.

immaculata, totaque pulchra et decora virtutibus et bonis exemplis. Quse quidem fratri suo Cardinali
beatissimo,
directionis, et

quem tenerrime diligebat, virga fuit manna dulcedinis. Qui ad invicem

;

fruentes sanctis colloquiis, prseclarisque spirituahbus consolationibus alter alterum ad virginitatem

perpetuo servandam illibatam, devotissime adhortabantur ad dilectionem Dei super omnia, et chari;

tatem, innocentiam,

humilitatem, et alias ceteras

prse-

DIE SECUNDA JULII

431

prsefulgidas virtutes.

Quorum sane praesagium

fecit.

rei

eventus postmodum fidem

Nam

idem beatus

Cardinalis usque ad ejus obitum virginitatem servaet soror ejus, omni laude digna c, et in habitu vit seculari ipsam servavit inviolatara, ut fide dignorum
;

occultaret sanctimoniam a quia flamma, et dilectionis Dei, velot rubus divini amoris ardebal desiderio b. 21 Cardinalis iste beatissimus mirae fuit sancti;

praefertur

suam

ignitus

caritatis

A. AlfO*.
I

OXIO

tatis, divinis inspirationibus illustratus,

testimonio comprobatur.
virgo, a

Et

ita

a mundi illecebris
illaesus; sicut
d.

Christo

electus,

exivit

corruptione carnis extiterat alienus

18
,llcperre-

Cumque curiam

typum ge- jejunta, macerens poenitentium, injejuniis qnoqtte panis et aquae, rationu eorcarnem suam tenerrimam tirnens in genninibus vi- i'" r " ^** tiorum pullulare, sanctarurn rneditatione virtutum,
et sobrietatis

ingrederetur Romanara, et

ejus adventura praestolarentur universi,

omnes qui

amore castigabat, et eam tem prorsus redigebat. Tanta etenim

in servitu-

austeritatis

vultusipsiusangelici venustatem, morumque honestatem, puritatem atque innocentiam, et ipsius prae-

rigiditate corpus

suum proprio
c.

spiritui subjiciebat,

ut vix plerumque snper pedes

gressibus] sustentari
in

fulgidam intuebantur humilitatem voce dulcisona obnixius ab eo precabantur benedici. Quique ad

;

nutantibus Ejus quoque benedicta anima

:

[posset,

modicoerat molecarnis oppressa

propterea su-

pedes Vicarii Christi osculandos se humiliter prosternens, ab eodem mirifice receptus, in curia permansit, ex devoto devotior semper effectus. In

pernis adeo existebat elevata. ut in coelis tota ejus conversatio videretur. Saepe quidem cordam cili-

eadem propterea maximumstuporedignumdebet

re-

putari spectaculum, quod adeo juvenis et venustus, a vitiis abstinuerit luxuriae, ac perplexa? viae erro-

ceam nodatamque contra carnis insidias, et mentis lasciviam tarndiu ad carnem ligatam deferebat quod * sanguis quandoque emaneret. Post feiicem
:

autem ejus obitum,

fuit

Al. quousqu'e.

et

triumphum, chorda reperta

rem
non

ita fugerit

quem

ftundi hujus prospera et ho;

nores non diverterunt

est

et

cum
;

in

honore

fuisset,

oomparatus jumentis insipientibus, sed poquia vitam angelicam duxit in terris potius', quam humanara ; qui
tius Angelis concupivit adaequari
in ruedio nebulse, quasi stella matutina, in ecclesia

sub nattis d studii sui, pretioso ejus sanguine cruentata; magisque decorabatur chorda vinctus quam diademate coronatus, licet chorda quam gestabat, sa3vos sibi inferret corporis dolores.

22 Grande aliquid
tali

et

aduiiratione

Adolescente denu o

extitit, videlicet

dignum de quod cum

non vuig aris

noscitur claruisse.
ftlget

novis

rirtittibus.

19 Quis ergo huic Cardinali gloriosissimo valeat adaequari Qui non tantummodo patriara et amicos, sed ipsum quoque mundum animi virtute dereliquit, et haec omnia Christum suscipiendo despexit. Ejus magna erat domus, et ingens locus possessionis. ejus omnia nihilominus, sed et seipsura affectuose propter Cbristum dereliquit. Ferahs avaritiaet illecebrosa pecunia nusquam ipsum contaminaverunt
'? ;

virgarum verberibus, flagellis quoque durissimis, quibus una saltem bora in praefato studio suo solus
reclusus, ne ab aliquo videretur, corpus

am
"'*

valetudi-

suum

ce-

leberrimum

flagellabat, aliisque macerationibus in-

numeris, longe splendidior erat diademate purpuraque fulgentibus; qui collum jugo pcenitentiae a
juventute adeo submiserat, quod usque ad agonem
feliciter continuavit.

Animam

propterea nortavit in
:

vase

fictili,

id

est in

corpore debili

nam

licet

sed, lpsa radicitus expulsa, charitatem plantavit, ad

magnus

esset corpore, pallidus

faciebat,

beneficia quoque petenda

minime existens avidus,

;

tinentias, quas

tamen propter abssemper fuit in facie. Et

nec Iucris

illectus

sed Christi paupertate insignitus

inde saepissime iurjrmatus stomacho, crebris torque-

in ejus thesauro post

mortem unicus (quem

ut cre-

batur angustiis, parcus nihilominus in lecto, parcus

in cibo, et

ditur ignoravit) inventus est francus. In se

autem

parcus

in

somno.
in infantiae

ramum non
perfecte

habuit cujusquam operis, quin ex radice

inebriatus, ut ad

23 Tiraens itaque Dominus Papa, ne

teneritudine,
debilitaretur,

ipsius processerit charitatis, et charitatis gustu adeo

extitit

delicatum corpus

ipsius

pernimium
ut

et

"rtum

omnem laborem

crebro ipsum monebat,

:

a tantae

hilaresceret, et laborans

non lassesseret.

ANNOTATA.
a Huc usque lectio septima in Legenda. b Alias Eulogia, teste Rittershusio in Genealogiis.

et qui humiPater sancte, nulla bona facio, quod gemebundus relero. Sed utinam dignus essem. Et intra cordis sai viscera tristabatur, quod talia eidem Domino Papae de seipso referebantur. Fulgens

abstinentiae asperitate se refraheret

iiter

respondebat

Actum

de ea ptus semel in Conmientario prsevio

,

qui-

denique conscientia? integritate, munus Deo assidue etenim ter in hebdomada in obtulit acceptabile
:

bus adde ex eodem Rittershusio in Geneal.

eam

obiisse

anno 1431. c Additur

acerbissimis jejuniorum affiictionibus communiter jejunabat, diebu scilicet Mercurii, et Veneris, propter

in

Legenda, adhuc superstes.

finis.

Dominicam passionem;

et Sabbati propter glo-

d Hic octava lectionis

riosae Virginis coramemorationem. In jejuniis quo-

CAPUT

IV.

que ab Ecclesia ordinatis numquam deficiens in adventu Domini quandoque jejunabat, quandoque
:

carnes minime degustabat.

B. Pelri humilitas, jejunia, alicc macerationes corporis, vigilice, studium orationis,' amor erga Crucifixum, ejusque apparitio, donum

24 Etenim

in

iliveisis

aliis

suis

corporis

sui

domationibus, multiplicibusque vigiliis et devotis vigMx freguentes, orationibus e, assiduus et fervens erat Unde tane oratione apud_Crucifixum, et Crucis tam in ipsius

lacrgmarum.
""fS.Petri
"xlestia.

amore ferventissirao habuit devotionem, r nlc ^xumr quod Jesum Christum in Cruce pendentem meruit ejus<iue risio,
insignia,
etiara propinquioribus

'

i^anctitatem

nempe suam

in vita oculis propriis videre, ut

fide digni

(etenim
f

adeo subtiliter occultabat, contra spiritum cenodoxiae viriliter dimicans, utsalvo seraper honestatis rigore, sub decentia virtutum et apsuis famiharibus

Cardinalis) f testinionio comprobatur.

paratu utensilium, moribus Dominorum juxtaposse concordaret singulorum. Et ob hoc verissimiliter

Christum in ipsius vita, multa patrasse miracula sancta, nobis ignota. Nec cappa propter superbiam saepe induebatur rubea,

creditur.

ad ejus preces

a juventute semper extiterat. omnes Cruces, quas itinerans reperiebat, devotissime adorabat. Crucifixi imaginem semper in suo omni corde bajtilans prostratus ante Crucem die cum maximo dilectionis ardore, quasi pendentem Dominum suum cerneret, adorabat. Orare
, :
,

Hujus autem quod consuetudo

nempe cupiebat
gulari,

sinin locis abditis, et in oratorio

claritate circumfulsit.

cum qua

in

ecclesiis

communiter depingitur,

ut

quod Christus varia

Porro

452

VITA

B.

PETRI DE

LUXEMBURGO

EPISC.
,

A. ANOiN.

Porro in orationis studio semjer pernoctabat, et * quando somrro gravabatur, bumi se prostrabat
vel

CO/EVO.

super

nattas

camer

suae;

et

saspissime

de

"prosterne- i
bat.

mane ibidem per

dormiens
ri
:

cubicularios

suos reperiebatur

humanae prorsus contrarius quieti qui super eo dormiens vexari poterat potius quam foveri. MS noslro consonal Suaresianum. h Mulla hic rescissa; in Legenda sic legitur ; Nam
animo martyPapae Clementis VII, veri Vicarii Jesu Christi voluisset sustinuisse, et in mente propalaverat ad Regem Angliae pro informatione fidei indubitate prefati Vicarii Christi, si vixisset desrium pro hac
fide

ubi

vexari potius

poterat

quam

fove-

ut forinsecus saepe ostendebat, libenti

g.

25 In
orationis
assiduitas,

lus;

orationis quoque devotione adeo fuit seduquod de pabulo hora refectionis, naturae conet

antequam ad mencentum Ave Maria, ore proprio proferebat; et cum in mensa existeret, fingens pulmentum sumere, vix de divivalebat, gratias agens Deo nis fari continere oculos semper suos elevando beatos. Psalmodiam
venienti, vix recordabatur;

sam

pergeret, centum Pater noster, et

inter

tinare lumine fidei gressus suos, et etiam pro pace reges Franciae et Angliae illustrissimos posse
[

tenus inhianda

ineunda.

Consentil Suaresianum.

Denuo Legeuclarius hic loquitur pro affectu erga Clementem. Excusalum Pelrum vide in comm. prxvio
conlra ejus obtrectatores.
i

vero, et orationes familiares tanto affe"tu genibus flexis, manibusque jutictis, crebra emittendo suspiria, ec saepius capite

Legenda

et

MS.

Suaresianum habent guerra, qua

ct confor-

discoorperto; in tempore hie-

barbarie utriusque major sinceritas probatur,

mali, sa?pius

surgens media nocte, una

cum

horis

mitas primigenio

texlni.
et

Bellum hoc innovatnm

sub

canonicis Virgims gloriosae et defunctorum

officiis

Carolo VI Rege Gallise

Richardo II, Rege Anglix

offerebat, ut hujusmodi dulcedine frequenter raptus a corporali vacaret edulio, et si pro aliquorum colloquio, quibus negare non poterat ea quae servata caritate orando facere consueverat vel dicere, statutis horis suis quandoque non impleret :.differre quidem po-

Domino continue devotissime

anno 1388. k Sanctissimus

legilur in

MS.

vir Petwrs, qnod tamen etiam Suaresiano, videtur adjudicandum pri-

mxvo
1

textui, et

cum non legam

in anliquissima

Le-

genda, aliunde esse adjectum.

suppleo ex Legcnda

terat,

non autem obmittere, sed

in noctis silentio,

tt

donum

lacnjmarum.

omnia cum summa restituebat devotione. 26 Unde tamquam Christi fidelis athleta, fluentes crebro lachrymas in secreto suo, vel quandoque publice, erumpebat, quotiescumque sanctse matris
Ecclesiae, sponsae Christi dulcissimse, tribulationem
et

quem Quanto igitur studio martyr desiderio inclytus, necem martyrum estsecutus? cujus si animam gladius persecutoris non abstulit, palmam tamen martyrii non amisit.
et

Quanto

igitur etc.

faciunt texlum mutilum,

MS.

Suaresiano

CAPLT

V.

aerumnam recordabatur pra? nimia amoris dulcedine in cujus autem defensione pro posse non
;

Al. antago-

fuit debilis

agonista *
libenti

Prtucipua alia, quibus B. Petrus excelluit, vir-

rMa.

nam

ut forinsecus saepe os-

tendebat
Christi

animo martyrium pro fide Jesu sustinere voluisset, et in mente propalaverat

;

tulum ornamenta.

destinare gressus
schismatis

stios, et

seipsum informare

in facto

h curn adjutorio doctorum; et pro pace

reformanda inter ipsos illustnssimos Reges Franciae et Angliae, quam devoto corde sectabatur, de bello i, quod tamdiu interjpsos duraverat, moerore urens maximo. Tandem detestabili schismate, quod
erat in Ecclesia, cessante, et pace inter pradibatos

\Juis ergo dubitet talem, adeo spectabilem adolescentulum, sanctum esse, qui peccatum non fecit, saltem mortale, nec inventus est dolus in ore ejus?

A peccatn
vwrtali servalur,

Quoniam

alicujus mortalis criminis

numquam

sensit

contagium, sicut confessorum suorum fideli testimonio fuit comprobatum. Et quia peccata Jvenialia adpas leviocaritatem obnubilant, ipse assidue eorumdem acer- res declinal,
rimee habens amaritudinem contritionis, non procrastinavit ipsa
contiteri. Sed et quotiescumque copiam non poterat habere sacordotis, in quadam

Reges reformata, proposuerat sanctissimus vir Petrus k Domini Jesu Christi sacratissimum in Jerusalem sepulcrum, et beatorum Apostolorum visitare limina. Quanto igitur affectu quantove desiderio
pro Christo et pace matris Ecclesiae conservanda,
dius

accepta,
fessori

schedula defectus suos scribebat et opportunitate illos, humillime genibus fiexis, suo con;

martyrium sufferre concupierit, persecutoris glanon abstulerit, palmam tamen martyrii non
amisit
/.

quantnmcumque pauperrimo
si

sacerdoti confi-

tebatur sedenti, et

confessor suus quandoque rehumilitate

nueret

sedere
te

cum

Judicis est

sedere, et

eidem dicebat mei peccatoris eximii est

meae,
vices Dei

ANNOTATA.
a Legenda et MS. Suaresianum habent : Sed ut suam, ut praefertur, occultaret sanctimoniam; unde

coram genua

judice animae

agente,

flectere; et

cum

saepe de nocte recordaretur,

MS.

nostrum hic defectitosum corrigas.

finis lectionis

Creatorem suum in aliquo offendisse, de lecto suo surgens festinanter, secrete ad cameram Coufessoris sui candelam deferens, ut eum evigilaret, acce-

b Hic

quilur ejusdem residuum in

nonx in legenda antiqua, novem alias lectiones

se-

dis-

cum ad capellam suam ubi confitebatur remearet, idem Confessor suus candelam praefatam
debat;
volebat" portare,

tributum; e quo multa parerga hic resecta, ut insinua-

quod

Dominus humilis minime

a

vimus in comm. prxvio. c Uncis inclusa supplevi

MS.

Suaresiano, consonat
:

patiebatur, rationibus obstantibus pradibatis a. 28 Omni itaque die de perpetrata culpa veniam

nisi quod pro nutantibus videatur habere micantibus. d Id esl storeis, de quo adi Cangium. e Hic fmitur Legenda lectio prima, omissis vocibus assiduus et fervens erat; qux etiam desiderantur in Suaresiano MS. vitiose

Legenda,

apud Deum lamentabiliter precabatur,

in

bis vel ter

ei txpitt.

septimana regularirer peccata sua cum cordis amaritudine et saepe cum lacrymarum fonte devotissime confitendo. [Communiter autem in magnis
festivitatibus [et

plerumque diebus Dominicis. juges

Legenda

et

MS.

Suaresianum

Ut

fide

dignorum

erumpens lacrymarura fontes, cum devotione maxima vivificum Domini recipiebat Sacramentum. Qui
scintillam

etiam Cardinalis,

etc.

dulcedinis

ipsius

proegustans,

omnem

h Hse; paulo uberiuS reddil Legenda : Et saepissime de mane, ibidem per cubicularios reperiebatur
dormiens,
totus

expergefactus.

qualis stratus

et dulcedinem fastidivit. Quoddam quoniam admiratione dignum in eo judicabatur, [ sanctr in medio mundi strepitu existens tamquam

aliam

e,tenim,

DIE SECUNDA JULII.

in

451

eremo, ita ipse /'] quiete conversatus est, non quidem pastus locustis et melle silvestri; sed multo
dens, delitioso
nari,

eo recedebant.

Cum omni
,

quoque virtute, mansueA.

tudine praepotens

victu viliori contentus.

quippe parvi penminime concupiscens pabulo sagi-

Mundana

celsior et ardentior assurgebat, et intentatis sibi periculis, nova semper

quotidie

M*
d

COMXO

alacritate

benedictam animam suam replens splendori,

sidereas jugiter bus gloriosis a Deo inspiratis peroptabat mansiones, quia securam hic civitatem non habuit permanentera.

29 Ideo thesaurum suum

0ericordia
ff

collocavit in praeceptis

Altissimi. Quique adeo viscera pietatis induit,

quod

pPP

erel -

omnia,

quse

erogaret.

commode habere potuit, pauperibus Unde serael contigit, quod deficientibus

in boatis

pugnabat d. 32 Jacula quoque tentationum, quoad vixit, patienter tolerans, pericula hujus vitae minime formidavit cujus autern vita nec irrisores erubuit claruit, non solum eruditione et copiosa vitae sanctitate; sed etiara potentia adversus hostes suos occultos admiranda strenuitate, supernorum conternplator, omnium insidias calcans adversariorum. Quantae
: ;

Patientiaac
fortitudo.

autera strenuitatis, et in raartyrio pro Christo aviditatis.

pecuniis, pauperibus erogandis juxta votura, annu-

lum proprium, quem

manibus

suis gesta-

bat, in cambiis Avenionensibus secretissime venurro

compassionis, pietatis, atque dulcedinis, et quantae munditiae atque puritatis in vita praesenti intrinsecus resplenduit, hoc illi soli cognoverunt,
qui ejus notitiam habuerunt singularem
aliquis devotus toto affectu deflet

dari procuravit. Ex quo decem florenos habuit, non quos infra paucos dies pauperibus distribuit eniro manus sua extenta fuit ad accipiendum, sed
:

Nam

sicut

ipse flebat aliena.

mala propria, sic Dolores itaque loco computabat

causa sunt
tristitiae
;

potius ad largiendum.

Nara justa posse

omnibus

praeraiorum
illi

et quae nobis

haec

venientibus laeto animo

et hilari vultu spiritualem

:

maximam

pariebant Iaetitiam. Propterea saepisfidelibus

et in tantura temporalemque alimoniam erogabat saepius indigentibus, per vicos c transeuntibus, quod pecunias occulte ne ab aliquibus videretur ipsemet

sime coram
dispositione
sibi

sibi

(reservata tamen Christi

benigna) affirmabat, quod non vellet

per fenestram ad horam projiciebat. Decem vero

omnia ad vitam debere succedere prospera E quamdiu ipse vitam ageret in humanis, authoritatem

pauperibus in nomine Christi et Virginis gluriosa, et libenti animo omni die alimenta ministrabat
:

allegans decreti,
licet,

quam

in

corde suo bajulabat; sci-

dura cortribulationepremitur, culpa ad

memo-

plures habuisset,

si

hoc

ei,

qui sui juris non

aliis

erat,

permissum

fuisset.

Plerisque tamen

pauperi-

bus verecundis, et mulicribus in puerperio existentibus, ac filiabus maritandis, atque pauperibus hospitalium, plures continue elargiebatur juxta posse
pecunias, et
libenti
tiae,

quandocumque ad eum accedebant,

riam reducitur. Nam ex fluvio paradisi potaverat, cujus gutta major est oceano. Ex quo concludebatur, quod sitis hujus mundi extincta in eo erat omnimoda. 33 Quis vero animam ejus non appellet auream Mundi aut magis adamantinam? Quoniam in terra gradiens, sic

con-

animo supplicationes justitiae pariter et graDomino Papae pro eisdem porrigebat, quas et
expediri procurabat.
fuit

se gerebat in cunctis, quasi

;

Angelorum pMa^^ga

temptus,

societate perfrueretur

et velut incorporeus, labores llariam,

summopere
tirtides

30 Rationi denique
flos
Cardinales,

consentaneum, quod

talis

juventutis purpureus, ad cardmalatus sublima-

corporeos periculaque contempsit; et quasi jam ccelum possidens animo, cuncta prorsus terrena despexit, et cum ipsis incorporeis virtutibus degens,
jugi

quatuor virtutes comprobatur habuisse cardinales. Eum itaque prndentia constantem reddidit in intelligendis, temperantia in
retur fastigium, qui
utendis, justitia in reddendis, et fortitudo in aggrediendis.

mentis

intentione

vigilavit

cujus

tota die

meditatio in lege Domini versabatur. Prope autem mortem veniens, cupiens et toto desiderio anhelans

Unde etenim tanta

extitisse
coelitus

dignoscitur virtute soli,

datum munere

constantiae

tantoque

firroitatis

decoratum, ut per eum infidelium schismaticorum impietas propulsa tabesceret; et tantae prorsus constante fuit,,quod facilius possent saxa
in plumbi mollitiem converti, sanctimonia mens ipsius quovis modo potuisset.revocari. Verba autera de quocumque inhoodio quippe singulari habebat nesta abominabatur

absque impedimenti obstaculo introire, et in aeternse salutis semitis minime impediri, Salvatoris clementiam primo coepit efficacius deprecari, eidem suam animam humiliter et devo,

cceli

januas

tissime recommendans, et

Virgini gloriosae,

quam

molliri,

et ferrura
ejiis

quam ab

'

dium detratlionis,

assidue habens prae oculis, in summa semper habuerat veneratione. Cujus quotiescumque videbat imaginera, uno Ave Maria salutabat. Quamobrem munusculum eidem omni die hora nona ducentorura F Ave Maria manibus junctis, genibus quoque fiexis,
limpidissiraa emittendo suspiria, devotissime
offe-

detractores;

nusquam
sua
alio
:

arbitrans,

lucere solem

in

conscientia

sed

quocumque

semper existimabat

de ipso sinistrius, quam de nec servus

:

rebat ; et in ejus propterea ingressu, progressu et egressu, efficacissimam habuit adjutricem.

Dei verba loquebatur scurrilia; quin potius linguam suam permisisset amputari, quam fuisset scienter in aliquo sermone mentitus; peroptans aures hominum potius remanere sitibundas ad ejus eloquium,

34 Tandem salvificam Domini recipere meruit

hostiam praefulgidara, qui se hostiam intrinsecam, in ara crucis poenitentiae, per dies singulos immolaverat, in corde et corpore ipsius mortificationem circumferens. Et quanto amphus in infirmitate satis
PcenitenHo.

quam
31
"rborum

suis affatibus saturari.

igitur

quam

felix

Juvenis et excelsus, qui

prolixa gravabatur
bat, et plures ex

tauto magis patienter tolerapatientiae

sacris inhterendo colloquiis, nullo

unquam

potuit

se

fluvios

interpolari contagio;

nam monstruosam

rera procul

dubio asserebat, linguam magniloquam, sermonem raultum et fructum nullum; multificus semper e.xiset ita lingua ejus beata non cujus serde divinis sermonem texere novit, nisi non, non. Miro itaque erat; Est, est mo unicus discretionis pondere, verba sua Hbrabat. In doc-

Humiliter et devote Christus Salvator noster multo graviores pro eo commodonm a sustinuerat dolores. Delectationes autem mundi

manabat.

proferebat,

erumpendo quod

teus et pauciloquus,

corporeas minime exquisivit, sed etiara in infirraitate praefata, ex qua ad Christum convolavit, existeus,
delectabilia,

quae

pro necessitate corporis

ministrabantur,. procul

ex consilio medicorum
respuebat.
Contigit

sibi

trinEeetenim poculis affluens, tanto justitise libramine singulis sua reddebat; quod loquens magnis
sive parvis, seque cunctos veritatis jaculis feriebat, cujus verba erant discretionis sale condita; et illis,

tamen quod eorum persuasu,

quemdam balneura renitens, et invitus intravit . Non tamen ad balnei confugiens delectamenta, sed
propter necessitatem ejus piissimi corporis singularissimam, cujus quidem aqua balnei, Spiritu sancto

qui ad

eum

confluebant,
:

adeo humiliter

et juste

respondebat

quod omnes

spiritualiter consolatiab

hoc procurante,

raultis est rospersa in

medelam,

et

Julii T. I.

5S

de

4b4
de aqua una cum tina
f,

VITA

B.

PETRI DE LUXEMBURGO EPISC.

pusculo anno Domini millesimo trecentesimo octogesimo septimo, ejus anima beata per Angelos in paradisum est delata. Et sanctus Petrus Apostolus claviger aeternus filiolo suo Petro Cardinali devotissimo, poli januam aperuit et in coelo, in loco Beatorum cum Christo, ejus animam benedictam
collocavit.

A.

ANON. COiVO.

ad ejus honorem in ecclesia beataa Mariae Villanovae prope pontem Avemonensem salubriter conservatur. Cardinalis autem idem beatus, virtute animi imbecillitatem corporis superans,
licet

infirmitate corporis detentus, de cubili

Al

semper.

suo saepius surgebat, Missam suam [devotissime g] auditurus cum quo saepe * affuit Princeps lucis,
;

Angelorum multitudine

vallatus h.

ANNOTATA.
a Hic finis secundse lectionis. b Uncis inclusa, absunt a Legenda
tis

37 Licet autem ejus corpus sanctissimum per terram permansisset, et aestivi ardoris calor urgeret vehementius, attamen in sacro ejus corpore odor non fuit alicujus defuncti cadavesed ex illo fragrabat quasi odor aromatum. ris Post cujus odorem catervatim pueri innocentes per
tres dies super
:

Corpus

fra-

grans, pau-

perrime pultvm,

se.

quz tamen

sa-

vicos gradientes

currebant universi.

Cum

divinis

conformia sunt
c ln

MS.

Suaresiano.

rerias

Legenda el in MS. Suaresiano est, per Carmagis quidem barbarum , sed magis antifinis tertix Lcctionis.

itaque laudious ejus gloriosum corpus, margaritis ccelestibus insignitum, ratione infusionis charisma-

tum diversarum virtutum,

sepultura?
;

sacrae

dedicatum

fuit

quum. d Hic
e Ita

ut non defunctorum exequiae, sed Angelorum excubiae viderentur. Mox autem mensis
et

hic vitiose,
:

pro quo substitue ex Legenda

Julii

MS.
neum
f

Suaresiano
intravit.

Quamquam

renitens et invitus bal-

ordinationem in
fuit

qua cum pauperibus juxta ejus Avenione Ecclesiasticae traditus sepulturae, sarcophagum non pretiosum, neque
die

quinta,

Tina seu Tyna, vas grande ligneum tam lavationibus, quam condendis vinis paratum, de quo vide

Cangium. g Habet Legenda hoc adverbium. h Hic finis quartx lectionis.

CAPUT

VI.

Pia Beali mors, corporis fragrantia, sepullura.

lapideum, sed in humo inter Christi pauperes cum panno, non aureo vel serico, sed humillimo burelli d cum cruce rubra, elegerat sepeliri. 38 Eadem die miraculis coepit coruscare gloriout quicumque infirmi terram, sub qua jacebat, sis contingerent ; optalam continuo recipiebant sanitatem qui terram prae turba contingere non poterant, ex devotione coram omnibus sani efficiebantur, [et qui haec viderunt, testimonium perhibent veritati, sicut etiam in apocalypsi dicitur] e et quia Joannes f testimonium perhibet veritati et scio quia verum
:
:

Miraculis
claret.

fe

est
Morti proxi-

testimonium ejus.

J;

elix,

inquam, Cardinalis devotissimus, ex hoc

cupiens et
absolutio-

mus,
* Al.

Fatrem.

mundo ad Deum * transiturus, dissolvi esse cum Christo, authoritate apostolica

meruit obtinere
a
:

ANNOTATA.
a Hsec multo
sunt posita,
aliler in

rrem plenariain a poena et culpa in mortis articulo

cumque
;

inter corpus

ejus

et

Legend. Uncis inclusa, maerga Clementem VII

animam amor
et mirabilis

esset naturalis, et dulcis in

harmonia

Domino, vix corpus ab anima pote-

gis, ut opinor, prae studio auctoris

quam ex

vero

Auctoritate Domini Papae

profitens Apostolicum,

rat separari. Quo pendente verba melliflua et dulcia passionis Christi assidue eructabat, eisdem fungens

Clementis,

eumdem verum
et

auctoritate Apostolica

potestate

qua cunctis

sensu et discretione

quibus

umquam

in

vita sua

claruerat; et inter cetera prope agonem, fratri suo

praeeminet mortalibus, absolutionem plenariam a pcena et culpa in mortis articulo meruit obtinere. [Bartholomaeum in Sede Apostolica intrusum,
qui se

Domino Andreae bde Lucemburgo,

ejus propitiatio-

Andream
fratrem commonet,

documenta salutis, ipsum devote exhortans, ut Deum, sanctam Matrem ejus, sanctam ecclesiam, atque pauperes et ut ipsius aniChristi sincero amore diligeret mam, et eorum sororem, adhuc viventem, praefatam et devotissimam, haberet recommendatas. 3*5 Et quia medicus ipsum agnoscebat in extremis laborare eidem dixit Domine mi, recordemini

nem

affectans, dulcissima proferebat

Urbanum sextum ausu temerario nominare

Suaresianum. Avulsa tamen
ibide.m duriora illa,

non

pavescit, detestando,] Frioribus satis concordat

MS.
qax
b

hic uncis sunt inclusa.

De Andrea,
in

aliisque

germanis
cap. 1.

Beati fratribus

meminimus

comm. prxvio,

c Completus erat, demptis diebus 18, ut notatum in

comm. prxv.
Cangius.
e

cup. 1.
spissioris

Dei, ac gloriosae Virginis. Cui adolescens humiliter

d Est panni

ac vilioris species, de qua

respondit
Oleo sacro
inunctus,

Frater mi carissime, utique de ipsis tota

modam spem meam

dictis,

devotione mentis reeordor; quoniam in ipsis omniposui, veluti teneor. Quibus

et data sibi primitus sacra

Uncis inclusa non videntur expressa fuisse in pri-

migenio exemplari;
in

nam

desiderantur in Legenda

et

unctione extre-

sancte moritur.

MS.

Suaresiano.

ma, Christum invocando, cujus nomen sibi tam dulce in vita extiterat, et illud crebro nominaverat, clara
voce insonuit
:

f Addit Legenda et testimonium perhibet

MS.
elc.

Suaresianum, vidit hrec,

Atque hic

finitur

quinta

Domine Jesu

Christe, in
ita

manus tuas
his

Legendx

lectio.

Subsequentes alias quatuor lectiones

commendo spiritum meum. Et

cum

verbis

cur prstermitlamus, excerplis, inde, atque in commen-

peregrinationis hujus mundi laudabiliter pertransiens naufragium, in vertice montium ascendens, coronis laureatus candore vernantibus, cum hymnis
dulcisonis, prope
tis

rem

tarium prsevium relatis nonnullis fragmentis, ultariosetatis scriptoris, numeri atque excellentix miracuquse.

suae

decimum octavum c peragens astaannum, mense Julii die secunda in cre-

lorum notiliam suggerentibus, ibidem edocuimus, hic dcnuo repetere ; cum ibidem superque dicta sint.
nihil opus est

satis

VITA

DIK SECUNDA JULII.

in culina, in

455
penuaria
cella,

et

quovis loco, ubi

d
A.
IIP.MI.

VITA ALTERA
AUCTORE HENRICO ALBIO
S.
J.

subducere aliquid se posse existimabat, quod in illos usque adeo ut longiorem mendicis injici divideret
;

ALBIO.

moram non
natas.

ferens ex olla aenea igni imposita carnes eximeret, ad prandium domesticorum desti, , ,

Gallice conscripla, hic Iatine reddita.

S Dominus Comes die quadam hunc defectum

observavit; et alia vice videns in

CAPUT

I.

mensa sua desi- miraculo derari perdicem, et reliquias capitis apri; e ministris, non uno '
apud quos deponebat querelas inaudiit in causa esse Domini fllii sui charitatem erga pauperes
, ;

B. Petri Nalales, mhericordia erga pauperes, studia inchoataet inlerrupla.

BofflW

iM
B.

B
et

eatus Petrus de

Luxemburgo originem

traxit ex

clarissima et antiquissima Prinoipum Luxemburgiillusfrioi'

corum

familia, quae

felro,

auam

Reges dedit plures Hungariae

proavorum

Bohemiae, Reginam Galliae

;

unam

a,

Imperatores

exigendam a se rationem earum rerum, quas auferebat, ipsum repo-' suisse Patrem suum hoc probe nosse. Sermo iste Dominum Comitem in admirationem rapuit, et attonitum in haec verba erumpere coegit En eleemosynarium mirabilem! qui ex ore patris bucceilam eripit, ut det pauperibus. Porro observari ipsum
ei

dumque
;

dicerent

domestici,

quatuor Occidenti
a

e qua itidem natales hausit

Rex

deinceps

noster modernus Ludovicus, cognomento Justus per matrimonium Francisci Vendomii tritavi sui, cum

namque
post

seque certiorem reddi jubet in facto istiusmodi illum cupiebat deprendere. Paucis diebus juvenis noster eleemosynarius non
, ;

Maria Luxemburgica

b ;

quae

demum

stirps (ea re-

praetermittebat solito

rum humanarum
cus,
-jui

feliciter

pam,
in

in

non secus ac trunjam erat valde annosus, posteaquam diu ac ramis suis universam obumbraverat Eurolinea mascula defecit anno mdcvi verum
est vicissitudo)
;

suo more Iustrare portara; cumque frequentem pauperum invenisset turbam

ille

mox

feminis

principibus illustrissimis

numero

sex,
istius

gradu suspenso adculinam, certus rapere quidquid fors et opportunitas manibus suis obtulisset. Qurebat atque indagabat undequaque cumque nihil occurrisset melius, meliorem carnium partem,
se
:

tamquam

in nobilibus totidem
;

magnae arboris

quae er at in olla, fuscina extraxit, et nihil cunctatus,

surculis, mansit superstes

eo longegloriosior, quod

Beatum nostrum mundo

ronam
sanctitati

dederit, suisqte e ramis co-

condidit in sinu vestis, quae erat ex panno argenteo, filis aureis intertexto. Rei redditus certior Dominus

nexuerit,

quam quod

in

diversis

orbis partibus locupletaverit moderatoribus regalem

dignitatem.
nativitas

Ejtts
(ie

parentes.

2 Itaque ex illustri hoc et memorabili genere B. Petrus editus estin lucem Ligniaci, in provincia Barrensi, oppido dicecesis Tullensis, die xx Julii, S. Margaritae sacra, anno mccclx c, Gregorio XI d
ecclesias,

Carolo

IV Luxemburgico

imperii

et

Comes, accurrit eique ad portam factus obviam sciscitatur ecquidnam sub replicata sua toga portaret. captum se videns, totus ingenuo Sanctus puer perfusus pudore, parabat effugium. At paululum meditatus secum id patri respondit quod haud dubie inspiravit ipsi Deus Rosas inquit ille ad pauperes defero. Cui Pater Itane vero mendaculusne igitur es? Et quod caput est, me hoc bene
,

Carolo V, (qui cognominatus fuit sapiens) Galliae regimen administrantibus. Pater illi fuit Guido de

scire dictitas, idque domesticis meis asseveras?

Luxemburgo, S. Pauli de Picardia, praedictique Ligniaci comes Mater vero Mathildis Castillionaea,
;

ilatre

erepta

frxmature,

Campaniae oriunda. 3 Bona haec mater curas eo omn-is converterat ut ab ineunte aetate filium ad virtutem informaret, adeo ut omni prorsus lacte, praeterquam suo, interdictum vellet, verita ne una cum alieno lacte pravas affectiones imbiberet. Sed illam, excolendo juvenili huic flosculo amores suos impendentera, visum fuit arcanae Dei providentis ex hac vita evocare pare Comitibus
,

6 Sanctus vero puer, jacto in coelum amabili innocuoqueoculorumobtutu.prorsus sedatereposuit: comprobata " Ego vero inquit, dixi patrem meum illnd bene intelligens hoc de alio patre quem habeo scire praeter te, qui est communis Pater noster, qui est
, ,
, ,

in coelis. Percelluit intime

Dommum

Comitem

haec

oratio

quem cum
filius

cupido incessisset

inspiciendi

quidnam
esse
in

suo sinu conderet, explicans togam

!)

ejus (o prodigium mirabile

carnes invenit mutatas

esset hiems

pulchras rosas,

quamquam

vique Petri pueritiam dulci isto sustentaculo privare. Vix id temporis tertium aetatis annum attigerat e, quando pater ejus chara sibi conjuge viduatus et
,

togamque ne minima quidem sui parte maculatam, Parum abfuit quin ad conspectum tam inopinati
miraculi stupore
defixus
hasserit;

rosas capit,

et

osculatur; tacitusque a
cubile
,

filio

suo digressus, defert ad

""sanguinex

'iucandvs

gravatum se videns, comitissam curarum in partem de Orgieres g sororem suam itaque Petrum, ut qui is vocare constituit. Parvum esset, qui prae aliis filiis suis majorem de se exspecquinae { prolis onere
,

thesauri imposterum loco futuras.

Verum

post paulo, repertae amplius non sunt. Exinde neu-

'nmttitur.

tationem concitaret, fore ut olim evaderet decus ac splendor familiae, illi in manus tradit, tenorem vitas
ejus omnem, institutionemque obnixe commendans. Sjuavem hanc provinciam Comitissa tam admisit volens ac lubens, quam numeris suis omnibus implevit.

tiquam dubitavit, quin Deus hunc puerum vellet promovere ad magnam sanctitatem. suceque in Ecclesiae ccelo, tamquam venustum solem, aliquando
collocare.
7 B. Petri vita, jam inde a decimo aetatis anno omnibus honestatis virtutumque lineamentis abso- p ar isios lutissiman referebat imaginem prorsus ut nihil in nuttitur ad
;

foro.
"'

p eiri Muperes

4 Postquam Pater ejus post tempus aliquod eum cum suo prseceptore ad se accivisset , optatissimo
pueritiae
id

ea esset, quod non omnium ad se raperet oculos et admirationem. Id causse fuit quod Dominus pater i
ejus decreverit illum mittere Parisios,
delicet artium ac scientiarum

studia,

magnum
uti

vi-

"'""icordia.

tam probe institutae fructu haud quod prodigium comprobavit, quod in domo ejus contigit ad posteritatis nsemoriam insigne h. Beatus Petrus noster simul cum materno lacte
diu caruit;
,

theatrum,

libera-

libus

disciplinis

ingenium

suum

perpoliret.

quas

suxerat misericordiam erga pauperes. Nihil ei erat in deliciis aeque, ac panem distribuere mendicis, qui
castri

Cibis e sublata mensa superfluis innocua et sancta ejus fraus insidiabatur

portas

obsidebant.

potissimum conducerent ad illustranduiu virtutis et indolis excellentis splendorem. Ibidem ergo instituendus traditur duobus viris magna? eruditiouis ac probitatis, quorum adminiculo non vulgares in humanioribus litteris retulit progressus. Hinc ad studia philosophica gradum fecit, quaa ingenium ei
egregie

456
egregie
AISIO.

VITA

B.

PETRI DE LUXEMBURGO EPISC.

ut

acuerunt, judiciaroque maturaverunt,

quxob

fratris

animum deinde adjungeret ad jus Canonicum. 8 Jamque studiorum pene decurso feliciter spatio, ad metam proxime pervenerat; quando duplex,
eaque magna, et studiis et quieti ejus intervenit
calamitas,
quae fuisset
sufficiens

CAPUT

II.

captivitatem
intermittit.

Redinlcgratio studiorum, vitce attsleriias, canonicalus Parisiensis, archidiaconalus Drocensis,

ad sanctos

ejus
li-

humililas, episcopalus Melensis.

animos dejiciendos,

nisi virtus ejus,

contrariis

brata ponderibus, a?quilibrii vim adversis hisce casibus praastitisset, eosque tolerabiles reddidisset.

/\.llato
est,

Nam primum
lebat

Pater ipsius, quem et amabat et coimpense, mortem obiit k, ita relinquens eum
et tutela sui fratris

demum lytro, B. Petrus egressus Caleto Lutetiam Parisiorum ut repeteret, et, quae
,

intermiserat
gestiens,

studia absolveret,
taedia

laetitia

incredibili ll

orphanum sub cura

et

natu ma-

s'os redux,

quod haec

omnia

evasisset,

quce

ximi, nomine Valerani, qui

domus Luxemburgicae
Calamitas altera
ille

et S. Pauli Comitis

tamquam primogenitus, nomen

fuit,

gessit.

proxime subsecuta,

subrepserant toto isto tempore, quo occupationes suas interruperat. Ut primum rediit, sacros una cum imo vero auxit addito studiis fervores renovavit
; ,

quod idern

frater, variis bellis implicitus, quae

magnarum

tum temporis Gallos

inter et Anglos potissimum

ac rigidarum afflictationum incremento, quibus tenerum suum corpus maceraret, et in servi-

fervebant, ab hostibus Anglis captus fuerit, periclitaturus capite, si gravis lytri, quod pro liberatione
ejus

niorum

tutem redigeret, rigorifiagellorum, ciliciorum, jejuomniumque id genus ansteritatum subji,

exigebatur

sumptus suppeditare haud po-

ciens, quibus vexare

suum corpus
;

sancta quadam

tuisset.

crudelitate Sancti consueverunt

cujus loco

obsidem se
sistit Caleti,

9 Sedadversusillecasus B. Petri virtuti materiem et splendorem prsebuit, qui intimis visceribus persentiens periculum, cui expositus erat frater sibi
dilectissimus
,

quibus in exercitationibus juvenis hic tiro in schola amoris divini

sanctae mediocritatis limites

non modice
,

excessisset,

Caletum
laxatus,

profectus

(nam

illic

loci

dictus frater detinebatur) se pro eo obsidem obtulit,

ut captivitate

pecuniae

petebant

facilius

corraderet.

summam quam Jamque novem l

summa
Petrus

omnibus carus effluxerant rnenses, priusquam pecuniae, propter virtu- praesto esset; qua temporis intercapedine B.

omnium alienigenarum istorum animos

raris virtutum

sibi

devinxit

primis singulari,

suarum illecebris, et modestia in qua adinstar sacri et abstrusi

prorsus ut ea
quae captivis

adamantis, cordiumillorumferreorumbenevolentiam

ad

se

attrahebat
,

meliorem ei mentem dedisset et prudenti agendi modo, et sanis consiliis, magnus servus L)ei, nomine Philippus de Mazieres a. 11 Is in regno Cypri cancellarii munere per- E functus, et strepitum curasque pertaesus, quae corni- immodice in tantur eos, qui principum sectantur aulas, vitaeque se ritjidns, inhibetur: solitariae institutum amplexus, privatam ac religiosam sub habitu seculari vitam agebat in coenobio Patrum Ccelestinorum Parisiis. Sanctus itaque vir iste, inscientiaSanctorum apprime versatus, collatis curn B. Petro consiliis, immodicae austeritati ponebat modum quo primi caritatis diviuae ardores illum
nisi
.

adhiberi assolet

sed liberum

ei,

severitate ipsum non detinerent quocumqueluberet, egressum indul-

urgebant, et brevitemporealtissimis spiritualis

principiis

vitae

eum imbuebat.
,

Quamobrem
cujusdam
,

Cornes de
sectaretur

gerent; freti virtute ipsius, satis sibi perspecta.

Luxemburgo, germanus
monasterii
aut
institutum
,

ejus frater, veritus ne aut

solitudinis

ANNOTATA.
a Bvnnant. Luxemburgicam matrem.
intellige,

nihil habuit potius

quara ut beneflciis

eum
CaroliSapientis

ecclesiasticis admoveret; e quibus ubi vacasset canonicatus in ecclesia cathedrali beatae Virginis

b Scribit Imhovius in Genealogiis Gallicis, Franciscum de Bourbon, comilem de Vendome, nalum anno

1470, mortuum
primogemlse
et

Oclobris 1495,

maritum

extilisse
filise

Parisiis , ei sine mora de eodem prospexit. Beatus vero Petrus obsecutus est perquam lubens , magno se atiectum honore reputans, tametsi beneficium videbatur exiguum, habita ratione splendoris, quem

Marix Luxemburgicee,
,

Pelri Comitis Sanpaulini

nataliumnobilitasinmundoeipepererat,
quae in hereditate
,

et

bonorum,

heredis prsecipux;

viduam Jacobus de 1487; egressam e vita Kal. Aprilis 1546. c Facile indulsimusmendum hic esse typographicum,
quod
in

quam reliquerat Sabaudia Comes de Romont anno

domus

illi

reservabat. Et sane

honorem

sibi

oblatum, aestimabat unice, quod divino F

talis esset vitae suae ratio,
,

destinatusessetservitio, quod propinquura ad altaria

accessum haberet, et quod

ut voluntatis
posset.
,

varias

ediliones

irrepsit,

ut

dicebamus in

Deo devotissimae

decreta exequi

commenturio prxvio.

d Lapsum
e

auctoris notavimus in

comm.

prsev.

De

hac nola temporis obiter qusedam perstricla in

comm. prsev. f Scptem Guidonis proles numeravimus in comm. prsevio num. 14. g Prxvie nonnuila huc commenlali sumus. h Varios parachronismos hic admissos pandet comm. prsev.-. ob quos uti eliam ob defectum notitix
,

12 Id quod actione quadam notatu digna compronon sine cleri universi admiratione. Nam cum ille, qui ex officio debebat circumferre Crucem in
bavit,

canonlcu
'<

y ".!,i

supplicatione

^cWS

publica

gestare

lllam

recusasset

superbia

quadam

ce J^ mt
immilitiite.

occultavictus; B. Petrusgeneroso,
et

ex antiquis actis, non videtur sfiquens miraculum subsislere.

i

Vide rationes nostras ibidem pluribus deductas. IUe jam dudum obierat, ut docet comm. prxv.
hic parachronismus.

k Manifestus
leram h.

hominibus desiderio aestuans, singulari cum lastitiae testiflcalione redemptionis nostree signum accepit quoad duravit et supplicatio, circumtulit, prae se ferenscompositionem corporis angelicam demissis oculis vultum casta irradiante flamma quae oculos et admirationem
,
,

deprimendi sese coram Deo

Vide supra

lil-

rapiebat eorum

omnium

1 De Petro , Caleti pro fratre obside nihil lego in , antiqua Vita, sed loco non uno 'ejusdem mentio fit in processu. Consule comm. prsev.

ordinem

dignitatis, meritis ejus debitum,

qui generis claritatem, et non igno-

rabant. Etjampulchra virtutum ejusfama universam

Galliam ad usque Avenionem pervaserat, quo Papa schismaticus, Clementis VII nomine dictus, receperat sese; cum interea temporis Urbanus VI legitimus Ecclesiae Pontifex Romae commoraretur. Sed ea erat rerum perturbatio, ut pars major Christianorum principum magnusque personarum , sanctimonia
,

vitae

DIE SECUNDA JULII.

vitae

437
imperans, ut ne unus
in

fU archid'"- '
co

etdoctrinapraestantiumnumerus, tum temporis Clementis sese partibus adjungerent. 13 Hic igitur Papa, postquam intellexisset, B. Petrum tam praeclaris ornatum esse moribus, tantaque sanctitatis dare argumenta, ut palam faceret, quam exanimo ei bene vellet, dum interea expecta
bat opportunitatem, qua dignitatem ampliorem illi conferret, motu proprio ad archidiaconatum Dro
-

observari;

quidern obolus
A.

hinc detraheretur, qui

consanguineorum suorum
dioecesim perlustraret. acc,

HE^B.

commodum
17
cidit

cederet.
die,

Ullll

Quadam

dum
quam

nM

J> rocen

ut motionera aliquam carnis sentiret

ortarn
Severe reprimit motum

sis.

ex agitatione equi;

statim repressit, incensisM-

mis

divini amoris jaculis, aliisque sanctis cogitatio-

impudtcum,

nibtis,

quibus tamquam freno, rebellis libidinis ora

censem
admisit,
a

in

Normannia eum promovit. Quem tandem

Papa

repressit. Nihilo

minus tamen dubitabat, an

noxae.

nihil

ejusque adire possessionem instituit, post

inde sibi adbasreret

Interea temporis
;

dum

tergiversationes plurimas, et iteratum, quod a

fentalur
dtabolo.

viam usque promovet,

sylvae appropinquat

idquod
flagris
li-

mandatum. Tum temporis sensit intimis magno absolutissimaa per fectionis desiderio, quo incredibilis amoris vis eum rapiebat. Haec ubi diris omnibus devovenduset viracceperat,
se visceribus incensum
tutis

occasiouera prasbuit, comitatu suo praecedere jusso,

eam

intrandi,

tamque severe corpus suum

excepit, ut, asinus suus, S. Francisci verbis uti

ceat, fessus

verberibus languiciusque permanserit.

'

sanctitatisque
in

inimicus

persensit,

serpentis
insinuavit,

more

amoena cordis ejus tempe se

titillavit, vellicavit, et

palpavit,

suo sulphureo havanis desideriis

litu accendit,

ad haec

innumeris

exagitavit, voluptatum illecebris commovit, pertur-

bavitque formidine et tumultu. Quid plura? Execrandis suis technis eo rem deduxit, tit epulchrae istius animae paradiso parvum purgatorium effecerit.

Exin modesto gressu suos consecutus.et sciscitatus, num eos dudumfuisset moratus, responderunt; non mansisse eum in sylva otiosum id quud non mediocrem ipsi ruborem incussit. 18 Minimos defectus rigide castigabat, in quos lapsurn se nonnumqnam animadvertebat magis ex fragilitate, quam ex affectu. Nam ad peccata mortifera quod attinet, illum quoad vixit, Deus ab iis
:

odit

minimos

de feclus -

fa fj/ CT1 J

pra;servavit;

quemadmodum
mortem

fidera fecerunt, quot-

prxservatu*

B
sei irrito

eonatu.

Nihilotninus fortis ac vegeta renitentis animi lucta, quam in Beati nostri voluntate stygius hostis inveniebat, in causa fuit, cur aggressionis illum
1

quot

post ejus

auditi sunt testes

morum,

vitaeque ab ipso institutae.

catis decreverat,

Quando

confiteri de pec-

exactissimum defectuum suorum

suae prope pceniteret.

Etenim

quo tentationes istas

instituebat examer., iisque largo fletu expiatis, non

superaret, et appetitiones sensuum, obedientes efficeret rationi, tam severas de corpore suo pcenas

praatermittebat in corpus
tere
;

sumpsit, et sancta accensus ira, tam multis modis illud maceravit per diuturnas fiagellationes, jejunia
assidua,
vigilias,
cilicia,

ut pacis ac quietis

tan-

animadverquod miserum ejus eorpusculum excarnificubat, una cum rudi cingulo nodoso, e setis d equinis contexto, quo tam arcte sese constringebat, ut carnes interdum

suum

flagris

quamquam plerumque

cilicium gestaret,

dem compos

evaderet, et

cruciatuum

istorum

penetraret,

et

copiosus exinde

sanguis efflueret.

Creatur episcopus
jis,

sulphure educeretaurura longe bellissimum, et meritorum numero ac copia locupletissimum. 15 Inter haec Clemens Papa, unice cupidus suis eum partibus adjungendi, et iumpadem sub humilitatis

Exiguo tempore, qtio in episcopatu suo versatusest Beatus noster, modo plane singulari coelestem benevolentiam, reverentiam et admirationem subditorum, gloriam sanctiUtis ac celebritatem ubique
conciliav.t.
sibi

Meten-

mpdio latentem, ponendi super candelabrum,

explorabat

fruslra

obnixus.

omnem

occasionem, ut

ad dignttatem

quamdara episcopalem ipsum eveheret. Dumque ita casus ferret, ut episcopatus Metensis vacaret, non obstitit modica ipsius aetas, quae solummodo erat quindecim vel sexdecim annorum, quin illius regirnen Petro conferret. Beatum itaque nostrum metus
invasit, judicantem se nimis debilera ad grave adeo ferendura onus, sub quonon homines dumtaxat, qui

ANNOTATA.
a Al. Mazzerius, Mazerius, aut de Manseriis, vir it nerum ac laborum et scriptor vitx S. Petri Thomasii; ut legilur in comm. prsev.
SBStimaUssimus, socius

ejusdem Suncti, die xxix Janiiam; ubi videsis jilura. b De pnmo Beati in urbem Metensem inijressu

ad altissimum perfectionis culmen ascenderunt, sed Atque vel ipsa3 ccelorum virtutes contremiscerent. animi modestia studebat defugere digaliunde prse nitates illas ac praelaturas , easque tam rejicere
generose,

memtnimus

comm. prxv.

d In processu vocatur chordulacannabis aspera et nodosa; de qua ibidem plurihis. Quod proxime praccedit decilicio,

quam

ambitiosi illas quaerunt, et perdite

non videtur

sulis

cuncordare

prosequuntur. Nihilo tamen minus, cumRegisGallise

sitione testis

1; qui interrogalus, si

cum depoDominus Petrus

mandato coactum se videret, id ofScii admisit, Metasque discessit, ut possessioni initium poneret,
et aliquara

Quam prx'kre id
lerls

mu-

partem muneris impleret. 16 Metas iugressus.et omniuui votis exceptus b, quosublimem hancdignitatem digniusaccuratiusque administraret, sine mora ad Apostolicam prorsus
perfectionem votis omnibus
aspiravit, eo se erigens

portabat cilicium? Dixit se nescire; licet bene auvnluit dierit quod in Avenione per cubicularios suos facere emi; qui quidem cubicularii noluerunt emere,
ut dicitur in processu cnp. 4.

CAPIT

III.

admi-

"istrarit.

contento sacri fervoris volatu.

Nam collectis
et

presby-

teris aliquot, qui et cultu pietatis

mero

aliis

potissimum

in dicecesi

annorum nuanteibant, magna

suffraganeo visere ubique spargens semina, ac lustrare ccepit, pietatis Agebat et vitiorum radices stirpitus exterminans. ornatui, nihil divino obnixe, ut nihil ecclesiarum Catalogura contexebat eorum, quos cultui
solicitudine

suavcolens odor Cardinalatus, asperitas vilm pauperes, amor corporis, misericordia ertja crga Cmcifixum, cjusqttc apparitio duplex.
,

eam una cum suo

deesset.

gravior paupertas premebat; quibus tertiam episcotertia palium redituum partetn volebat impendi ad et tertia residua parte alia aliis pauperibus,
;

\jlemens Papa, animo gestiens ob delectum adeo dignum persome, minime fue-atis sed solidis virtuaulam contibns oumul&tissim et cupidus suam Aveniodecorandi ejus praesentia, Petrum acoersit
i

Creatur ^'^"^

nem. Et postquam deolarasaet non

sui esse
et purpuratorura

aliam accers.tus

causam, quam ut pwasentia ejus gaaderet,

hanc sustentationem familL SU, reservatis. Atque partitionem ad amussim volebat annuorum redituum

Patrum

colle*

WP
u

Pet.u, dest.a quanta potuit maxima

suppl.cawt. JJJ*^

458

VITA

B.

PETRI DE LUXEMBURGO EPISC.

quem tam
stibus, aut necessitate nescio

ne ad tantum sese honorera

1. "'

eveheret,

quaadductum circum"

M.

ALBIO.

non posset sperare sine meritis.quam possidere sine rubore. Nihiiominus Papa nullo tergiversationi ejus relicto loco, sine mora, postridie inter Missarum solennia, Diaconum Cardinalem creavit, sub titulo S. Georgii ad Velum aureum, coram Cardinalibus omnibus, Dominis ac Primoribus aulse suae. Itaque factus Cardinalis, coactum se videns ad sequendam aulain, ac proin metuens, ne pluribus expositus foret periculis, severam vivendi normam sensibus
suis prajscripsit, eosque

ferre odores

ex aliquo domesticorum, qui et diutius imprimis et familiarius ipsi servierat. A quo audivit ab annis duodecim quibus ei servierat, numquam unguenta adhibuisse;

rem

expiscari statuit

quin imo interdixisse doraesticis suis omnibus eousu, addens unguenta subservire ad tegendum peccatorum fcetorem. Fuit Cardinalis quidam, qui

rum

aiebat;

contra fortissima juxta ac

caducae irrita-

nostro sermonem conferens cum Papa multum mirari se ejus vivendi raoduin; ast obstupescere quod unguentis uteretur. Nec mora de Beato

blandissima vanitatis et voluptatis

menta probe armavit. 20 Nam praater jejunia

Asperiiatem.
victus

sua Sanctitas ipsum correxit, dixitque illum decipi nec unguenta olere ipsum exquisita, sed bonum
et bonorum operum suorum odorem. totam rescire etiam voluit Cardinalis ex domesticorum ejus relatu.

Ecclesia?

nommunia, qu

sanctimoniaa

observabat

in

pane

et aqua, dies

Mercurii in honoin

Rem

modc-

rem

oblafionis,

qua

Filius

Dei in liorto olivarum

ralurus Cle*

inimicis

se

suis

tradidit; dies

quoque Veneris
mortis ejus
;

24 Verii m quidem

est,

omnes

virtutes mirabili
misertcordla '" P<">peres,
c

mens,

memonam

sanctse

passiouis et

dies

modo

in vita,

gestis, ac

moribus beati Cardinalis

in opalo
c,

vero Sabbati in honorem Virginis Marias, jejuniis decurrebat, eoque fere dirigebat sacrarum medita-

nostri, enituisse,
in proverbio,

non secus atque

ut est

ignis colorque

tionum suarum materiem. In reliquo victu frugalitatem incredibilem adhibebat, veritus,

uti

cent.

At

oculis

aiebat,

nefica ejus in

omnium lapidum relucum primis, bepauperes voluntas. Nec voto dum-

omnium

resplenduit

ne

cibi

potusque calor in tanta naturas corruptela

taxat, quo se obstrinxerat.tertiam

proventuum suosobrioque adsuperfluum clam

parvulum quemdara serpentem voluptatis procreasset, qui mentem arroderet. Rogatus porro Pontifex, ut suo imperio magnis adeo asperitatibus modum poneret, quibus corpusculum extenuabat B. Petrus, et prascipitabat ad mortem facturum ille hoc spo:

rum partem
terea,

largiendi egenis, faciebat satis, sedprae-

ubi rei familiaris necessitati,

victui

modum

prospectum

erat,

Modicos, eorum causa, pro suo vestitu impendebat sumptus, unico solo contentus,
in eos dividi jussit.

pondit. Itaque ea de causa accersitus, simul atque

quem

gestabat donec esset tritus. Accidit non raro,

pedem

cubiculum Pontificis, dulci circumfusus lumine totum corpus apparuit. Rem tam ipse
intulit in

nummi pro re domestica, quia pauperibus erogabat omnia. Qui a nummisipsierat,

ut nulli superessent
aegre ferons die

Pontifex, quara

relicti

Praelati

praesentes obser-

quadam, propterea quod mendici

varunt.

pecuniis familiam emungerent, magnis animis ccepit in officio prudentiae

21 Tunc Pontifex dimisso, quocum agebat, CarPetrum,

Cocle-

dinale Cameracensi,

Beatum nostrum manu prehebetata aliquantisper acie

illa

miliarem rem
prospiciatur.

in

humanae esse et instare, fapnmis ut cordi haberet; plusculum

stiluceradiantem, monct

hendit, et seorsim sevocans, ex luminis o circumfulgentis radiis

haesit.

quasi

Verum
:

ubi ingens

claritas, quae

prope
afla-

semper debere superesse, quo occurenti necessitati Alque illud quidem Petrus patienter tulit, dixitque nullibi locorum fructuosius pecuniam
recondi, quara in gazophylacio parsimoniae ccelestis.

eum

sensibus alienaverat, evanuisset, sic

eum

tus est

Verum quidem
vitae

est,

Fili

mi

suppeditari

amplam Deo benedicendi materiem, quando bene

exempla frequentia sunt in ecclesiastiqui ad dignitates ac praelaturas delecti sunt; quorum factis populus mores potius conformat suos, quam verbis. Est itaque unde animo gestiam ob delectura tuae personae, eam candelabro Ecclesiae imponens, ut virtutes tuae luceant filiis omnibus, qui in domo ejus sunt. Nihilo tamen secus, quemadmodum gaudium mihi cumucis viris,

moratas

25 Quando egrediebatuf donio, pauperibus omnieleemosynam distribui Vi!^ is jubebat cumque intellexisset duriusculenonnullos,
bus, qui portam obsidebant,
;

iisque potissimum,

et sine solatio repelli,

sua ipse

manu

largitionem

facere voluit, quod rriram voluptatem ei afferebat.

Accidit subinde, ut aucupatus occasionem temporis

latissimum affert, virtutes corarn intueri tuas, quas

antehacnon
lesteque
tuae tanitati,

nisi

ferrem,

fama acceperam; sic peraegre mosi tuus fervor quidquam noceret

quo occupabantur farnuli aliamque vili quadam veste personam mentitus, ex altissimis doraus fenestris pecuniam pauperibus projiceret, veritus ne cui hoc innotuisset. Pauperes aliqui illum per uvbem digressum, eleemosynam rogabant propter amorem Dei. Istuc verbi pupugit tenerum illum animum, non aliter quam emissio ignis quaerebatque mox quod
, ,

multo mihi carissimae.

illis

daret

at cura nihil inveniret se penes, dixit uni

,

rigorem vitx ut temperet.

22 Quamobrem obsecro te, ut corpori plusculum indulgeas, quod, ita cogente necessitate, functionibus animae debet subservire, et mitiges aliquantulum magnas austeritates.quEeviresejus debilitarunt jam nunc, et vigorem exhauserunt. In quare timendum est, ne non omnem apud Deum noxam effugias, qui postquam providentia sua muneribus, quae
possides, te applicuit
;

e suis pedissequis

pauperibus; qui huncagendi

id

simul imposuit

officii,

ut

non tam vivas

tibi,

servias. Percussit

quam ut populo suo, et ecclesiae admodum haec oratio bonum Car-

dinalem, et gravi rubore affecit, eo quod videbat se suaque hoc pacto detecta; usque adeo ut vix paucula haec verba tremebundus proferret
:

Suaveolens corporis odor t

'

Sancte Pahoc mundo facio, neque satis adhoc sum comparatus. Id quod non mediocri dedecori mihi duco. 23 His dictis, in genua concidit, rogaturus ut sua Sanctitas sibi bene precaretur. Amplexu dato Pontifex, fragrantem b exin e corpore ejus spirari odorem sensit. Secum vero reputans exhalari e veter, nihil

eleemosynam impertiret his morem non approbans, admodum stomachabundus respondit Nihil est mi Domine, unde prandium tibi apparemus. 26 Verum sanctus Cardinalis animo placido ac sedato, annulum detraxit e digito, et uni e famulis in mandatis dedit ut venditum iret, argentumque pro eo ad se deferret animo quippe fixum immotumque sedebat, nullos a se pauperes vacuos dimittere. Tum alius quidam famuhis duos ei dabat asses, quos distribuebat ipsemet, paratus sanguinem dare, si hunc petiissent. Adeo erat in eleemosynis profuse liberalis, ut viginti dumtaxatasses d postmorut
:

um

summo
^

* neglectih

quidquam boni

in

tem residui invenirentur, sicut testimoniis domesticorum fuit comprobatum, simul cum veste, quam gestabat jam admoduin detrita. Ad haec votorum summa erat e vita migrare more pauperum juxta Servatoris sui exemplum, inter brachia dilectao sibi
, ,

paupertatis. Certissimum est, suas quasque solidas animae virtutes hausisse Beatum nostrum derivas-

seque

DIE SECUNDA JULIl.

seque ab exemplo Servatoris nostri. Nam cum probe esset gnarus omnem prorsus inanem esset virtutera,
quse non ex hac parte
tae
j

459
pj

consuluit de sua valetudine qui judicarunt necessariam esse aeris mutationern, et habitationem ad

gloriam esse valoris

sanguinis
Filii

Dei

nulliusque ad quatenus unitur merito identidem volvebat animo Ser, ,

insignirctur

nisi

vatorem suum cruci affixum. Unicushic erat amoris scopus, ac frequens, de qua cupidissime tractabat,
colloquendi materies.

tempus Villanovae trans Rhodanum. Et vero perjucundum hoc illi accidit, quia inanem aulae pompam, et immodica urbanitatis officia odiose fastidiebat. Sed parum profuit mutatio cocli, tempore migrationis

jam ad finem perducto. Mensibus qninque ibidem languere perrexit, exedente illtim febre,
ejusque sensim sine seiisu interitura machinante.

it

pW

Crua-

ui

affarttlo-

nertcreatur.

27 Quadam die postquam prolixa meditatione in vulnera Servatoris penitissime se abdidisset, egressusque ex hospitio suo esset, in ecclesia S. Petri
Avenione incruentosacrificio interfuturus, sicutani-

Intra quod

rum

praescripto

tempus balneo usus fuit de medicocujus aqua, postquam ea lotus

;

esset, plurimis aegris sanitatern restituit. Festa luce

S. JoannisBaptistae, naturaedeficientis indicia sensit
;

mum

gerebat vivis etiamnumincensissimi amoris

il-

lecebris delibutum, et per plateas incedebat, suspi-

ransad coelum, gemituqueliberius spatium suavibus flaramis pa f efaciens ecce tibi raagnum lumen et in medio Jesum Crucifixum contemplatur adeo ut totus ab usu sensuum alienus visuque corporis et animae in amata cordis sui contemplatioue deflxus, media prope hora vocis expers perstiterit donec in
;

valetudine

atque exinde ccepit desperare de recuperanda ab omni tamen fuit abjectione animi
;

remotissimus, quae vel

mmimarn

constantiie pietati-

que ejus labeeulam afferret. 30 Officium persolvere canonicum diebus singulis haud prsetermittebat; quod si interdum tabificae
febris ardores retardarent volubilitatem linguae,

, aa(j

mor<m

quo

prjparatio,

altissimo hoc excessu mentis

quasi deficiens

in

minus pronuntiare verba posset,

rabat
;

praelegi sibi impe-

proximara domum deferri debuit, quae fuit, ut memorise proditum est, xenodochium S. Antonii.

dura interea temporis

nullum ore verbum

proferens, innumeros emittebat singultus, totidem-

28 Alia quadam
iliui
jiuni.

vice,

cum eum

ursisset Pontifex
(id

ut ad usque Castrum
prodi-

novum Papae

erat

nomen

loco inditum) excurreret animi gratia, ubi Pontifex

aedificium extruebuat, dicens velle se e Petro intelligere,

que amantis animae affectus, quos duo continui )acrymarum torrentes sequebantur. Extremis raorbi sui diebus singulis, sacro Viatico refectus fuit, hoc modo sempiternas paradisi delicias praegustans, ad
quas incitatissiraa aviditate anhelabat. Bis interdiu reconciliabat sese, nimirum mane ac vespere; Iargo

quanam ex
;

parte convenientius erigi posset

altare sacelli

eo se contulit B. Petrus, ut voluntati

Papae morem gereret. Cumque circum castellum ambularet, totusque tormentis Servatoris sui meditandis abriperetur,
obtulit
;

lacrymarum
vitae,

fletu

humectans

illud

quod supererat

ut rainimos animae

nasvos elueret. benique

eadem Jesu

Crucifixi visio ei se

quoe res in genua ipsum

concidere coegit

propeabesse sentiens supremam horam, jamque ejus otii aliquantulum in ccelo definitos esse terminos
,

eodem

loco, qui lutosus plane erat,

ibidemque plus

indulgere

sibi placuit, cogitandi

de amicis, famulis,

quarta horae parte incredibili erga suum dilectum amoris magnitudine in ecstasi permansit, quo tempore illi qui e comitatu erant, eura viderunt clarissima radiorum corona fulgentem. Atque hoc impri-

humatione corporis, reliquo tempcfre, cogitationibus divinis animaeque migrationi destinato. 31 Itaquetestamentum condidit, in quo inter alia constituit, ut, si extracuriam Pontificis, extremum
raorte diera conficeret, corpus

ttitamen t un
ct '-

mis non mediocrem admirationis ansam

praebuit,

suum

Parisios trans- extrema un-

quodpostquam
set, nulla luti

e loco isto prorsus lutulento surrexis-

portaretur, in ccemeterio Innocentium inter pauperes sepeliendum

ret,
:

macula

vestimentis ejus adhaeserit.

sin,

sepeliri
,

volebat

juxta Avenionem e vita cedein ccemeterio S. Michaelis

ANNOTATA.
a

(vulgi

Be

radiis

illis

nikil alibi

memini me

legere prse-

ter id,

quodposuiin comm. prsvio 6. b Fragrantia illa, ejusque adjuncta, alibi nusquam milu comperta, ut monui in comm. prxv.
c

sermo pauperum ccemeterium appellat) ubi memoriae ipsius dicata nunc ecclesia est. Quinetiam volebat suum corpus unico velari panno vili (burellum vocanta) rubea Cruce insignito, neque plures
accendi in sua humatione
,

quam

tres candelas in

honorem SS.
pedes
;

Trinitatis,

ad caput duas, unam ad

Gemma

est
;

qus

'nascitur in
est in ea,
,

sola India

colore

quidem candida

verum,

Plinio

tcste

Ub.

37

cap. 6, carbunculi tenuior ignis

et arnethysti ful-

idque negotii tribus Cardinalibus dedit, ut ultimarn suam voluntatem executioni mandarent. Hac re peracta, etfamulissuis.quantopoterat muneredonatis, extremas unctionis

gens purpura, est smaragdi virens, et cuncta pariter incredibili mixtura lucentia. d Refertur in vita antiqua residuus fuisse post mortem Beati unus francus. e Habes sententiamnostram de lioc eventu in.comm.
prsev.

Sacramentum

intimo

cum sensu

pietatis accepit, ut

expetiit, quod ad supremam

sese mortis luctam communiret, quam videbatur lacessere sua constantia, nonsineadmiratione eorum,

6.

qui advenerant, utillum ad hanc compararent. 32 Post haec, quemadraodum conspicitur parvulus pullus obnixe

CAPUT
mentum
lis

IV.

Tabe corripitur, ad mortem se comparat, teslacondit, S. Oleo

inungilur, a

omnia agere ad testara perrum- xd mlum axhelai, pendam, utin lucem prodeat, et gaudeat aperto aere; maturare sic videbatur saneta ha;c anima suspiriis corpore, omnique conatu attollere se in egressum e
sublime
,

famu-

nixa

alis

amoris sui versus coelum. Hei

cwdi se imperat, SS. Theclce et Agnetis martyrio sibi prcelegi jusso, pie exspirat.
agebat duodevigesiraum mensisque ab electione ad purpureum ordinem currebat decimus,
,

mihi mihi

inquiebat, quis

me moratur
!

Quam
'.

tetrica
,

videntur miseraa hujus yiia niomenta

quam
!

longa.

quam

intolerabilia
!

utinam

utinara

O
<erala ht,''i
flesp,

iVnnum

quando? Ah num brevi votorum composfiam? Quandonam tandem miserae hujus captivitatis vm;

iale-

quando lenta

febri correptus fuit Petrus,

.si

summaqua
aliisque

virium defectione; quae,

medicis credimus, origi,

nem

traxit e

magna

abstinentia

vigiliis,

exsolvar? Jnterea incidit ipsi cogitatio, aliquo id eans fuit se erga domesticos suos officio teneri portisque quod, dimissis omnibuspersonis externis, omdomus omnibus occludi jussis, domesticos una
culis

macerationibus corporis, quibus jam tum ab octavo aetatis anno assueverat. Medicos quatuor primae no-

quos rogabat nes in cubile convocarit an acquiescerent parva compensaticne, quam

,

smgillatim,
lllis fe-

cerat;

460

VITA
;

B.

PETRI DE LUXEMBURGO EPISC.

satis,

A
A. IIENH.

cerat

cumque cumulatissime
;

sibi

factum esse
iis

\are potius,
ccelestis
;

et praeparare se

in

gratanter omnes significarent

alium

esse

Domi-

ALBIO.

num

dixit, qui

servitium

sibi

prasstitum propter ejus

tum Beatus iste tamquara a profundo somno excitatus Eamus, inquit, num tempus est?
:

occursum Sponsi D
''otrem horIa 's ad vi r.
'"'", nittu
sorori

et

petita a

amorem, immortalitatis prasmio compensaret. 33 Ceterum orabat omnes, ut priusquam efflaret animam, annnerent uni, quam erat propositurus,
petitioni
;

Reposuit confessarius, brevi fore. Ah, inquit, bone Jesu quando erit? Quando mihi ostendes pulchritu-

domesticis venia,

quae et factu erat facilis, et duobus napiti-

bus continebatur. Primo aiebat, obtestari se omnes, ut, sicut affectu singulari ipsum amaverant in Deo
et propter

"mcutum, vitae meae lux, quandonam te dinem vultus tui t scelicum contemplabor? Vultumque vertens, Andream fratrem suum, qui dein fuit episcopus Cameracensis,

Deum

ita diligerent inter

se sincere, et

adesse sensit, quem hortatus est ad virtutem ae probitatem appositis verbis, quao altas in ejus animo egere radices, castosque sanctitatis igniculos excitarunt, in quam per reliquum vitas decursum incubuit gnaviter, fratrem se germanum B. Petri coniprobans moribus ac virtute, qualis erat natalibus et

alter alterius neccssitati subvenirent.

Secundum

de-

clarare prius noluit

quam certam

verbis dedissent

fidem, fore ut proposito non frustraretur.

Postquam
,

respondissent pari oir.nes

fideliter

alacritate et affectu
;

se

obtemperaturos ejus mandatis

Tum

suavi-

manibus sublatis ad ccelum, aliquanto tempore taciturnus haesit deinde hoc eos sermone alloquitur Fratres mei dilecfi cor gero intimo affectum nioerore, ob gravem defectum, quem comter et voce et
;
: ,

sanguine. Sororera quoque sibi dilectam, nomine Joannam, commendabat, obsecrans ut curaret ad illam perferendum parvnm tractatum viae spiritualis

misi contra vos omnes, quibus saepenumero persua-

quem concinnarat et sua ipse manu exararat ejus supremum fratri amplexum dedit qui uti et circumstantes omnes lacrymis ubertim indulsec,

cansa. Et

i;

humilitatem, cum ea carerem ipsemet quandoquidem ego et vos ex eodem formati luto, eodem redempti pretio, adeannlemgloriam destinati, pro eo quod vos fratres meos agnoscerem servos meos habuerim , la;dens caritatein quam debebam
sain volui
,
,

runt. Confestimintime secolligens Petrus, reliquam

vitae

tradere coepit

particulam flammis divini amoris absumendara accessum mortis antevertens arden;

tissimis amoris divini jaculis, quae contentis viribus

beatum hunc spiritum

flagrantissima

e corpore extrahebant. Audi-

vobis, et humilitatem, quae jubebat

me

potius ser-

tus est suaviter ac pie suspirare, et edere desideria

vire vobis ad imitationem Servatoris mei, qui exem-

plum mihi reliquerat. 34 Ad hasc, non dubito quin meus agendi modus
cxdi sejubet,

voce, conjungendi se

magno numero, quantumvis tacita quam primum ac sine mora,

identidera hisce
sitio.

Deo

suo, repetitis
!

verbis

uti-

inordinatus offendiculo saspius vobis fuerit

et for-

nam

utiuam

Tandem cum
signa,

nulla amplius
confessarius

tasseansam praabuerit offendendi bonitatem Dei mei.

videretur edere respirationis

Quamobrem
detis.

uni< e

desidero jamjam vobis satisfa,

hortabatur, ut assiduam Jesu sui et Mariae Virginis

manibus ut veniam mihi Conversusque ad Dominum Clacquin, prasceptoris sui munere functum Parisiis; Leva, inquit, tegetem hanc, mi Domine, et cape zonam, quam ibidem invenies; et unus post alium casdite me, et servum vestrum verberate, dum ego interim haec
cere, supplicans junctis

memoriam

recoleret.
ei

37 Id quod haec

audita. Fierine possit, ut

verba expressit, ab omnibus nunc tam boni Domini, et

pntlecto
Tlieclx et

SS.

tam bonaeMatris
S. Theclae et S.

oblivio

mecapiat? Dein martyrium Agnetis prsslegi d sibijussit cum;

Agnetis Martyrio, moritur.

que jam ad

finera esset

perventum, sublatis
affixi effigiem

in coe-

peccata niea

Deo confitebor

ea ut mihi condonet.

lum
xit
:

oculis, Christi Cruci

tenens, di-

Sermo

hic stuporem ipsis incussit

maximum. Domi-

In
;

manus

tuas Domine,

comraendo Spiritum

nus Clacquin opponere ses voluit, sed loquendi locum illi non dedit, clicens Vestram mihi addixistis
:

meum
liciis

quae verba exceperunt dulces quidam et de;

affiuentes gemitus

exin oculos clausit, et pul-

fidem, et obsecro vos,

et

obtestor

iterum.

Quid?

chra ejus anima

talitatis

mundum

deserens, ad beataimmorfacies corporis

in

hanccine mihi recusabitis misericordiam, et mdulgentiacrudelimihi parcetis Nonita, caedite modo,

!

atria evolavit, et

serena,

ridens,

fulgensque

mirum

modum

permansit.
Julii

non

nisi

corpus mortuum caedetis. Quae resad capien-

Beatus ejus transitus accidit die secunda

diluculo anni mccclxxxvii,
dies octodeciin excipias.
aetatis

primo
si

dam zonam eum impulit, quae in conventu Ccelestinorum Avenionensiutn odieque asservatur eaque
;

xvm

expleti,

conduplicata, suis quisque vicibus cceperunt ipsum caedere b, genis fletu madentibus, dum interea temporis recitabat ipse Confiteor.

ANNOTATA.
a
b

Et Dominus Clacquin,

petitam absolutionem impertiit.

De

burello dictum in anliqux

si

Vitx annotatis.

dato osculo pacis,

35 Post quam elata voce dixit mi Deus, gratias ago de tanta dulcedine, qua me afficis, quando
:

Mirum,

profundissim<t liumililatis

exemplum

veritate nitalur,

non recenseri in antiquis Aclis aut

me cum

fratribus meis reconcilias

quos hactenus
sibi

processibus.

Adi comm. prxv.

siiujulari

secus cognovi ac debui.

Omnes

item orabat,

ut

c Plura ad proposilum in

commentarii

darent osculura pacis

excepto. Actio ista et

quod praestiterunt nemine

prsevtirle scriptis, Beatoattributis.

prodigiura humilitatis, qua cetera vitae suae miracula concludere, tamquam si-

d
tur.

De

hac lectione, vide quid in comm. prasv. dica-

gnaculo aureo Beatus voluit , tantopere perculit domesticorurn animos, ut lacrymis diffluere videren,

CAPUT

V.

tur in cubili lpsius.

Rogabat eum Dominus Clacquin

ut omnibus, qui aderant

bene precari vellet. Quod precatusque omnibus est caritatem, pacem, et sancta coeli charismata. Nec mora, cons,

Concursus ad corpns, miracula innumera.

JL ontifex, audita ejus morte, cohibere se
tuit

etiam

fecit,

cientiae ipsius arbiter accessit

a quo petiit, ne se

quin

fleret, et diceret

Beata

ista

non poanima ccele-

Cadavtr
odorifcrf"1
et sfecios"'"'

desereret imposterum

nam prope
fuit,

aderat hora ejus.

Et sane non multum mterfluxit tempons, cum profundo veterno correptus

qui

stem iram placabit, pacemque interventu suo Ecclesiae restituet oportet illam sequi. Neque gravatus
;

somnum
illura

ei

conti-

nuum
turus.

suadedat, eratque ad extrema

perduc-

corpus, sacratam pulchraeillius animaethecam, visere; de quatam mirabilia vulgabat fama. Vidit, et lustrali latice asperest transire

Rhodanum,

et Beati

xisset,

36 Postquam idem conscientiae moderator ei diquod non deberetamplius dormire, sed vigi-

sit

cumque suavem

et pretiosum, super

omnia,

exhalare odorera sentiret, et spectaret

unguenta venustatem,

, ;

DIE SECUNDA JULII

statem, et iraaginem feiicitatis in vultu isto expressam, Deum in Sanctis suis mirabilem esse protestatus
est,
;

461

qui prope scpulcrum ejus accubabant sub dio, incolumes rediere.

D ^JJ*'
et

mortem eorum elevantem ad praemium

id causae esse,

gloriae

quod mors non sit habenda in malis, sed optanda. Sed ecce tibi mirabilem casum, qui evenit. Papa obtutum figebat in corpore,
attonitus gloria et felicitate defuncti
;

41 Agricolam, qui religione impulsus ceperat tantum terrse, quae contegebat corpus, quantum pugno continere posset, confestim plebs omnis (nti in similibus casibus usuvenire solet)secutaest. Collatis

terrx $e-

V^aU;

incipiebat

is

sensim sine sensu aperire oculos

videbatur,
innuere. Pontifex,
intimis visceribus

a, et Pontifici, uti

praecipitat, ut

quisque certatim studiis se onerat, eoque se aliquam in praeda partem habeat, adeo

qui ex isto aspectu

commoveri se sensit, magnoque timore concuti, noluit illo die Rhodani transitum
resumere, sed ad Carthusianos Villanovae se recepit,

ubi

solidam noctem in

orationibus posuit, ut

ut brevi tempore sacrum corpus fuerit discoopertum. Dux, qui stationem habebat in ccemeterio una cum militibus quinquaginta, ut tumultum impediret, plebis impetum reprimere non valens, metuensque ne denique sacrum corpus dividerent, curriculo ad

Deo

placeret

impendentem Ecclesiae tempestatem

quae paulo ante

avertere,

memor eorum,

mortem

communicaverat secum Beatus noster. 39 Die postero venerabile hoc corpus Avenionem transferri mandavit, quo per defuncti testamentum
IransMum,
sanat

consanguineos demortui cucurrit, suppetias petiturus. Proin minister unus aulae, auditorem dicunt, tendere illuc debuit, dum interposita ejus auctoritate denuo coopertum fuitcorpus, et crates ferrea sepulcro obvoluta. Ast illud auxit sacram venerationem populi, cujus concursus non ex urbe tantum, sedex

morbos,

erat destinatum.etpraecipua
religione exspectatum.

quadam omnium civium

Tantus fuit confluxus, ut non nisipost biduum, ad locum condictum pervenire

potuerit.

Fuit in civitatis ingressu repositum in sacello xenodochii pontis Rhodani, ad cujus pedes
nullusque non sanitatem

prostraturi se, venerunt pauperes omnes, qui ibidem

affecta erant valetudine,

omnibus quoque circumjectis locis aestimari satis pro merito non potest ad hasc infinitus miraculorum, et sanationum prodigiosarum numerus, atque omnis generis morborum, consecutus fuit. 42 Cujus rei fidem faciunt magnae tabulae, quae tnnumera asservantur in thesauro Coelestinorum Avenioaen- miracula.
;

recepit. Quae

res adeo vulgi pietatem accendit, ut

sium, tribus grandibus distributae tomis, authentice

consignatae, et apostolica
auctoritate coilectae pro

quando statutum fuit procedere ad ccemeterium S. Michaelis, quod pauperum ccemeterium est, tam
frequens

hominum multitudo affluxerit ad corpus, infirmorum imprimis vario morborum genere labo-

Canonizatione Beati nostri. In quibus, inita supputatione, bis mille quadringenta et septuaginta sex miraculareperiuntur; atque inter alia, mortui duo

rantium, qui sacri corporis contactu patentissimum valetudinis beneficium sunt consecuti, adeo ut humatio in aliud differri

tempus debuerit, corpusque de-

quadraginta ad vitam revocati idque primis duobus post mortem ipsius annis, nimirum mccclxxxviu et mccclxxxix, nulla facta mentione aliarum sex
et
;

poni in domo, quoa a ccemeterio S. Michaelis haud longe aberat, custodia probe munitum, hoc propo-

tabularum, quae continent ultra ter mille miracula b, post duos jam memoratos annos patrata, non an-

plebem praevenirent, et prima luce illud sepelirent, veriti ne turbas concitaret, cujus rei non obscura videbatur edere praeludia. Sed non fuit promptum antevertere fervorem vulgi tota nocte vehebantur aegri ad ccemeterium, prorsus ut postridie adhiberi vis debuerit, qua locum facerent turbae, et transitus pateret corpori usque ad sacellum S. Michaelis, ubi ad aram fecit aliquis Cardinalis. Procedente luce, frequentius confiuxit vulgus unsito, ut
;

numeratis
tidie
;

iis,

quae exinde sunt facta, fiuntque quo-

quorum numerus ad infinitatem quamdam sese

extendit. Ingens populi Avenionensis erga B. Petri

reliquias veneratio refrixerat lapsu temporis ac de-

creverat. Sed ecce miraculum prorsus singulare, et

primario inter reliqua omnia, quae leguntur in

vitis

Sanctorum
mccccxxxii,
et in

reponendum

magnam
fuit,

causa

anno denuo accessionemadjunxit, quod annuo cultu festa ejus dies

loco
,

patratum

ei

dique.
tmmrsus,
trbx, raptto

cceperit celebrari.

'tUettiarum

40 Mercator quidam dives, qui laborabat podagra, petefacto aditu complurium servorum opera, uti ad corpus pertingeret, atque ad primum contaa sua aegritudine liberatus,

C ctum prorsus

sancto

populum istum omnem tumultu replevit, qui illico sacelli parietes tantum non subruisset, ut et videre
et tangere

commode hoc corpus

potuisset. Pontifex

guarus horum omnium, summo peditatus sui praefecto in mandatis dedit, tot armatos eo mitteret milites, quot removendae plebi essent satis, donec sacrum corpus tumulo esset conditum. Officio funebri persoluto, famulos, qui reportabant vilem pan-

43 Juvenis quidam, annorum decem aut duodecim, una cum sociis suis altissimam palatii Avenio- JJw >em~ r ris intepescens nensis turrim conscenderat, Trouillas nomine (quae supra rupem edita, centum cubitorum altitudinem F superat) ut illic volucrum nidum depraedaretur. Is, uti pertingere ad nidum voluit, fallente vestigio, et non reperto sustentaculo, deorsum decidit, impingens in magnum canalem, e muro prominentem qui pleno jactu illum in rupem transtulit, ubi membra sibi omnia perfregit, contrivitque. Ad misera'

'j

bile

hoc spectaculum, ingens populi multitudo con;

fluxit.

num

seu burellum, quo sacrum corpus fuerat coopertum, et pulvinaria, spoliavit populus, et haec in mille frusta discerpsit. Loculus ligneus, in quo delatus fuerat Beatus, in partes fuit disruptus, sua

Infortunatus pueri pater, rei totius factus manibusque certior, in genua confestim concidere

ac voce ad ccelum sublatis, commiseratione plenus, exclamare Domine mi lacrymisque perfusus Luxemburgo, opem mihifer. Deinde sancte Petre de
,

cuique ut cederet. Sanctis Beati Cardinalis reliquiis populi conspectui subductis, terraeque mandatis, immoderatus ille fervor remissurus sese aliquantulum putabatur sed Deus, cui cara sunt humilium suorum servorum ossa et cineres, ridetque superba
;

in pedes se dedit, mirabilique fiducia erectus, quam sibi a Beato abs se invocato pollicebatur, saccum

mausolea, quaejaspide et porphyrio includunt corpora, quorum animae in imo stygiaj paludis barathro sepultae sunt voluit illustrare sepulcrum, quod suus servus praa humilitate inter pauperes elegerat. Nec vero intensi calores, nec fames, nec sitis, nec tempus
;

enim praesagiebat miseram filii sui conditionem, attento casu e loco tam sublimi) tum recta se ad dictum locum, quo dum pervenit, prolem suam internoscere neutiquam potuisset, nisivestium color indicio fuisset. Porro vix ulla ex ejus membris cohaerebant erantve integra quin imo capitis cerecapit (recte
;

parvis quasi coagulis dispersum rupi adhaeredispersos bat. Nihilominus satis animi habuit, ut

brum

nocturnum, nec arma, nec minae, nec verbera populo recessum suadere potuerunt. Morbidi bene multi,
Julii T. I.

corporis artus colligeret, omniaque effracti capitis

frustacongereret in saccum, quamviseflScerehocnon

59

potuerit

462
A.

VITA

B.

PETRI DE LUXEMBURGO EPISC.

potuerit sine multis lacrymis, et miserandis singul-

juiKNn.
aldio.

hoc onus humeris imponens, quod ponderabat gravius, quam si totam hanc excelsam turrim portasset, e qua lapsus fuerat filius, ad ecclesiam Beati contendit, innumera populi stipatus multitudine. Eam quippe commovebantlamentabiles
tibus. Postea flebile

AD PROCESSUM
De
Yita et Miraculis B. Petri de Luxemburgo, duobus annis cum dimidio a Beati
obitu

clamores, quibus Sancti opem invocabat. 44 Jamque aegre admoduui ad tumulum perveneBeati aillus,
restattratur,

Ibrmalum

cum sarcinam suam super eum extendit, sacco involutam conversoque ad populum vultu, junctis manibus, nudo capite, gemsque fletu perfnsis, per
rat
; ;

PR^EAMBULUM
Nomma,
examinum

palria, celas, conditio Tcsthun;

loca et tcmpffra.

dulce caritatis nomen, Christianis omnibus ne, obtestabatur omnes,

commu-

ut pro sua

quisque parte
vita et miraculis Beati producturus, non kabeo necesse Processus multa prsefari. Quidquid ad congruam lecloris instru- hujusce pre-

obnixe ageret causam

filii

apud Deum. Interea acj uridicum hunc processum de

Petri de

cesserunt Ccelestini religiosi omnes, certiores redditi eorum, qua; fiebant, cantantes antiphonam in

Luxemburgo

honorem Sancti concinnatam,

petratus.

et orationibus vaca-

runt, donec speratus patrocinii successus esset im-

ctionem,

plenioremque cum rerum depcsitarum, lum

atque
inteliigenliam

'"""'

Cum summa omnes in

exspectatione essent,
qui

deponentium rudem cognitionem

pertinerepossit, puto

ecce nescio quis inopinatus exauditur sonus,

me

alfatim; ni

mea me

falhtopinio,

duravit quarta amplius horas parte, attentionemque

pertractnsse enucleasseque in commenlario prsevio. Or-

simul ac spem populi concitavit. 45 Quibus capacior erat rerum

dviem, divisionem,
spiritualium

traclntionemque ibidem

insinuata

decrelum

est

persequi.

Quanam
;

vero adduclus causa id

hic sit

B
el confirma'"'''

animus, persuasum habebant angelos audiri, conformationi

rantes.

aqam,

illic

paucis

dedi

qux supervacaneum
dictis

membrorum
videre erat

pueri redintegrandoe labo-

repetere.

Addi velim ibidem

dicti

unum monitum,

per

Utcumque

res se habuerit, ad finem streperi

litleram d, in decursu processus designari parlicipium,

illius soni,

puerum
:

in

sacco moveri,

dictus

per dd,
;

per litterum vero majusculam D,

Iria

gestire pedibus, brachiisque, et caput extra eiferre,

Dominus
2

pev lilteram autem C, Cardinalis; qus

Stephane, Stephane, nequeo volucrem capere; autumans in turri sese versari etiamnum, et socium compellare, nomine Stephanum. Sed tanta se circumfusum populi frequentia
conspiciens, tum, ipse attonitus haesit, tum pater in primis, et populus universus, qui simul laetitia,

elataque voce clamare

identidem ibidem recurrunt.

Ea

(jiise

ibidem allegavi ad confxrmandum valorem

consla t tx

ac pretium xstimatissimi et locupletissimi hujusce mo-

numenli, interest

el lectoris

et rei

legendx identidem

pravio.

memimsse,
transmissa,

inter

numero ad nos hoc prx omnibus, meo quidem judicio,

alia

omnia

tanto in

simul admiratione abreptus, exclamavit Miraculum,

:

palmnm

tenere,

neque aliud
efficacius,

esse

posse ad faciendam
illud,

miraculum

Nulla mora, pater filium inter brachia accepit, et quo optime sibi prospicere, ne, id quod metuebat, aliquam populi oppressionem pateretur,
!

historicam fidem

quam

quod publica

auctoritate juridice inchoatum, continuatum, absolutum,

roboratur exquisilissimo
vita el moribus,

tot

testium,

tam super Beali

in

magno

altari

omnium

oculis

eum conspiciendum

quam

super miraculis, omni exceptione

exposuit.
voluit,

Neque eo acquievitpopulus, sed inspicere

aliquod fracturas indicium in corpore

num

majorum, atque ad sancta Dei Evangelia juralorum, solo proferendx veritatis intuitu ; amore parliculari,
gratia ac favore seclusis; ut pluribus reipsa patebit ex
conditione, sctate, ceterisque adjunctis testium, locorum

superesset, in capite potissimum, quod contritum penitus fuerat adeo ut necesse fuerit illum nudatis
;

artubus spectabilem praebere, neque ullum fracturas contusionisve vestigium apparuerit.

ac temporum, quse hic subneclo. Prodeal igitur.

46 Prodigium sane vix unquam visum vel auditum, quod populum hunc omnem movitad agendas

C Deo
induto quotannis ,oletmi

Hinc quod tota civitas Avenionensis in congregatione generali ratum fixumque voluerit, ut in perpetuam miraculi memoriam, et in honorem B. Petri deLuxemburgo, festa ejus lux anniversario cultu celefuit,

grates, qui mirabilis est in Sanctis suis.

braretur die quinta Julii, clausis officinis. Quod retro secutis temporibus inviolabili tenore observatur, erectis per omnes civitatis plateas ignibus
festivis, aliisque

Pater Dominus Cameracensis episcopus. Examinatus fuit Avenione, in hospitio juxta coemeterium S. Michaelis, in quo inhabitant custodes oblationum, ad sepulcrum Domini Petri Cardinalis apportatarum. Anno a nativitate Domini mccclxxxx, die xvm Januarii, Indictione xm, anno Clementis duodecimo. Fuit examine per quinque dies de mane.
3 Testis
l

Reverendus

in Christo

Andreas

de

Luxemburgo,

electus

4 Testis n Dominus Guido de Maseriis,

in

Tar-

nusio, dicecesis Morinensis, licentiatus in decretis,

exhibitis publicae laetitiae

non ob-

scuris argumentis.

ANNOTATA.
a
ubi

ecclesiarum Cathalunensis et Morinensis Canonicus, xliv, B. Petri familiaris continuus, commensalis et cubicularius, tam Parisiis, in Lotharingia et Picardia, quam Avenione. Item continuus

annorum

De apertis post morlem oculis in comm. prsevio ; annulum oculorum Clementi datum, diximus videri

electus esset Metensis.

subleslse fidei.

b Vide qux diximus in comm. prxvio.

commensalis a duobus annis vel circa, antequam Examinatus die Martis, quae fuit xxv mensis Januarii supradicti anni. Iste testis de mane fuit qualuor diebus in examine. 5 Testis iii Nobilis vir Dominus Joannes miles,
*
1

Dominus dicti loci *, Ambianensis dioecesis, setatis xxxvi annorum vel circa. Fuit examinatus m palatio Apostolico, videlicet in camera paramenti Domini nostri Papae, die Veneris, quae fuit xxvu Januarii. 6 Testis iv Dominus Hugo Blancheti in utroque
jure licentiatus, Canonicus Parisiensis, secretarius regis Franciae, de civitate Parisiensis oriundus,
setatis

cu """ j'

xxxvm annorum
cum

vel circa, quasi per bien-

nium

fuit

[B. Petro]

conversatus, prsesertim
in

DIE SECUNDA JULII.

j\

463
]

Fuil examinalw eadem die Veneiis xxvn Januarii, in caraera paramenti suin ecclesia Parisiensi.

pradicti.

19 Testis xvn Frater P. de Montenici, Prior domus Carthusiensis Astensis, presbyter, sefatis l annorum vel circa. Exuminatus fuit die Sabbati,
quae
fuit

F.X

--

7 Testis v Joannes de Fustim, alias Sauter, domicellus, Tornacensis dioecesis, cambellanus hospitii Domini Petri de Navarra, astatis xlv annorum vel
circa. Examinatusfuil

AVCMO.I.

secunda mensis
xviii

Julii,

anno, indictione,

pontificatu, quibus supra.

20 Testis
fuil die

Magister Blasius de Fortino, phy-

eademdieVeneris.etin Camera

sicus, aetatis xlviii

annorum

vel circa. Examinattis

Julii.

paramenti antedicti.
8 Testis vi Nobilis vir Dominus Carolus de Angest, Ambianensis rlioecesis, senescallus Bellicadri ', prope Avenionem, Arelatensis
dioecesis, aetatis

Lunae, quae fuit iv dicti mensis

21 Quoniam paucis ea expedivi, qu<e ad

conditionem, dignitatem,
nerit leclor,
solos
illos

Beaucaire

xxxvn

lestes, eorum stalemque spectanl; memideinceps ame non citalum iri nisi per

annorum,
quibus

vel circa.

Examinatus iisdem

die et loco,

numeros, eorum
suapte

cuilibel superius

praefixos;

quo

testis

proxime prsgressus.

indicio facile

sponte lector in

notitiam venire

9 Testis vn Magniflcus et potens princeps ac Dominus D. Ludovicus Duxde Borbonio, aetatis lv annorum vel circa. B. Petri consanguine us. Examinaitis
fuit die

poterit, quis, qualisve sit, qui in processu

ad interrogata
paulo propius

respondeat.

Nunc ad ipsum processum

progrediamur.

Sabbati, quae fuit xxix supradicti mensis

Januarii, in palatio Apostolico.

10 Testis viii Magniflcus et potens vir Dominus Inguerramus, Deminus de Couciaco, comes Suessionis, aetatis l annorum vel circa. Examinatus fuit eadem die, quo teslis proxime antegressus.
il Testis ix Magister ^Egidius de Aurelianis, magister in Theologia, Ordinis Eremitarum S. Augustini, conventus Avenionensis, aetatis annorum

PR^EAMBULUM.

II

Initium Processus Avenioneinslilutidiexwii : Januarii. anno a parlu Virginis dcccxc.

Pracmillitur oratio Episcopi Vivariensis.

"

xxxxvn, velcirca... 17111 confessor suus fuit a tempore, quo ipse Dominus Petrus venit ad curiam Romanam, et de primo mense quo venit. Examinatus fuil die Jovis, quae fuit tertia sequentis mensis Februarii de mane, per quatuor dies. 12 Testis x ^Egidius Dorel presbyter, rector parochialis ecclesiae de monte Corneto, Laudunensis
dicecesis
,

Ilosito fundamento idoneo

testes productos, cui

ad faciendam fidem per

basi supersedificanda est

tamquam

deinceps

tota

hujus

processus

quanta

quanta

est

Orator probare intendit.

machina, non existimavi, a proposilo fore alienum, si non negligerem orationem eidem prsemissam, quze. locum
habeat ingressus seu liminis, per quod sensim sine sensu ad ipsa processus penelralia ullerius accedatur. Ilaque

oriundus

de

Mevicuria,

Noviomensis

Guilielmus Illustrissimus episcopus Vivariensis, hujus

negolii procurator
et

dioecesis, aetatis

xxx annorum

vel circa, iamiliaris

solicilatot;

sequenlem ad

Emi-

et cappellanus recolendae memorias Domini Petri de

nenlissimos
gregatos,

DB.

Cardinales commissarios, ad hoc conut vos Reverendissimi

Luxemburgo

Cardinalis.
et

Qui D. Petro Cardinali

perduos annos
fuit die
1

octo menses Parisiis, in Lotha-

oratwnem habuit. 23 Ad fidem et effectum,

Cardinalis

ringia et hic in curia Avenione servivit. Examinatus

Patres, Domini, Petrus Episcopus Sabinensis,

lius

Ame-

guod b.

Sabbati xn Februarii praedicti.

sancti Eusebii

presbyter, et Gui- retrus,

sanctas

Testis xi

Dominus Nicolaus Clacquin, canonicus

farailiaris

lielmus sancti Angeli diaconus,

Ecclesiae

Romanae

Cameracensis,
comitissae,
et

recolendae

memoriae

D.

Cardinales

commissarii, super informaconversationis et

Petri de Luxemburgo, eleemosynarius D. Mathildis

dicti

tione facienda, de vita, conversatione et miraculis,

D. Petri

Card. spatio vn an-

ceterisque

circumstantiis

vitae,

Examinatus fuit die Jovis, quae fuit xxiv supradicti mensis Februarii... Fuit in examine de mane, per quinque dies. 14 Testis xii Petrus Dallovargue, canonicus praebendatus ecclesiae S. Petri Insulensis, Tornacensis C dicecesis, astatis xl annorum vel circa, et olim secretarius recolendae memorias D. Petri de Luxembourg. Examinatus fuit die Sabbati, v Martii, ejusvel circa.

norum

miraculorum,

quibus divina clementia recolendae

sancti Georgii ad

sanctaeque, et clarae memoriae

Luxembourg,

Dominum Petrumde Velum aureum Diaet clarificare

conum Cardinalem,
et

clarificavit,

cessat, per sanctissimum in Christo patrem,

non patrem

providentia

Dominum nostrum, Dominum Clementem, divina Papam septimum modernum, specialiter p

sitis

deputati, devita, conversatione, et miraculis infra-

dem
15

anni.
Testis xin Magister Joannes de Marchia, dein legibus licentiatus, poeniten-

dicendiset scribendis,

plenius informati.

24 Ut, dante Domino, veridicam relationem de

infradicendis facere possitis, et valeatis, ad glnriam,
vrobatis

cretorum doctor et

tiarius ecclesise Parisiensis, et Canonicus

Remensis,

olim inclytae memoriae D. Petri deLuxembourg Cardinalis auditor et socius continuus commensalis,
aetatis

benedictionem, et honorem omnipotentis Patris, et probandis, Dominique nostri Jesu Filii, et Spiritus sancti,
Christi, ejusque gloriosissimae Matris Mariae

semper

dies

lx annorum de mane.

vel circa... Fuit in examine par

Virginis,

totiusque curiae ccelestis, ac sanctae

Ro-

manae
. .

et universalis Ecclesias, et totius fidei exal-

de Tegula pceni16 Testis xiiii Magister Pe. tentiarius Domini nostri Papae, Ordinis Fratrum Minorum conventus Avenionis, astatis annorum lxx vel circa, confessor recolendae memorioe D. Petri de Luxemburgo. Examinatus die xxvi mensis Maji,
quae fuit Jovis.

tationem, ipsiusque unionem, et devotionis incre-

mentum;

et

ad petendum,

et

prosequendum

. -

et

obtinendum canonizationem recolendae, claras, et sanctas memonae, dicti Domini Petri. 25 Ut ipse Dominus Petrus Sanctorum catalogo
ascribatur,
et

per universas orbis ecclesias sicut ad

rariorui

17 Testis xv Dominus Ludovicus de Andusia, miles, Dominus de Vouta aetatis l annorura vel
circa.

Sanctus veneretur, et solemnisetur, et ad omnesalios fines, ad quos infra concludetur, et in taJibus est
fieri

pWf<,

Examinatus
Testis

fttil

die Jovis, quae fuit

xxvm

se-

quentis mensisJunii.

Principis Domini Caroli,

consuetura, etiam prout pro parte. illustrissimi Francorum Kegis, et vene-

18

xvi

Dominus Tarbardus, preeceptor

Joannis Hierosolyraitani
vel circa. Examinatus
intitulata.

Gebennensis,
miles, aetatis
fv.il

Ordinis S.

rabilium. et discretorum virorum Decani et Capituli ecclesiae Parisiensis, et etiam Rectoris et universitatis

xxxm annorum

magistrorum

et scholarium almas uuirersitatis

et

dicta die superius

proxime

Parisiis

studentium,

plurium aliorum

Christi
fideliuni,

464
fldelitim, eis in

PROCESSUS DE
hac parte adhaerentium,
:

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC.

dum
recipi et admitti
;

extitit sup-

et

EX MSS.
AVENION.

plicatum, procedatur et perveniatur

procurator,
sollicitator et

20 Guilielmus miseratione divina episcopus Vivariensis,

consignatis ac designatis examinari et interrogari qui quidem Dominus Andreas electus Cameracen-

etiam super articulis infra D

Calilum numero adscribendut.

prosecutor,

ad

supradicta et infra scripta per DD. nostrum

Papam

ad rogatura dictorum DD. Episcoporum deputatorum, et in eorura manibus ad sancta Dei Evansis,

specialiter deputatus, dat, facit, et exhibet positio-

gelia

juravit dicere

et deponere

puram

et

notam

nes et articulos infrascriptos et contenta et descripta in eis narrative, dat dispositive, conjunctim etdivisim, et de quolibet, quod offert se quantum qualitas negotii requirit et postulat, legitime probaturum et

veritatem,
ticulis, et

quam
de his,

sciret,

super contentis in dictis arde quibus interrogatus fuerit fa;

vore, amore, prece, pretio, affectione, timoreomnino remotis. Deinde inter parenthesim additur : Hoc est

non

aliter

nec ultra.

initium
est

omnium deinceps depositionum, quod

;

satis

PROGESSUS
PARS PRIMA
Quw
est

deinceps lectorcm meminisse oportcbit per decursum. Primo itaque prxcedant artiet

semel monuisse

culi interrogatorii

hos subsequantur teslium supcr

illis

depositiones

qui

modus procedendi semper

in posterum

observabitur.

Articulus

de vila, moribus, de virlulibus

comm.

prstv.

n (primum quippc dedimus jam inde in num. 114 et IISJ sic habet Item pro:

Articidi inttr.
rogatoril,

B. Pelri de Luxcmburgo.

CAPUT

I.

Illuslrissimi Dcati Parentes,

genere

et

vir-

bare intendit, laudatus deputatus Episcopus, quod d. Dominus Petrus ex legitimo fuit natus matrimonio, ab excelsaque prosapia, parentibus videlicet D. Guidone de Luxembourg, Comite de Lineyo et S. Pauli, et Mathilde de Castilione, Comitissa S. Pauli, de

lutibus conspicui.

Prsrfatiuntula

J. ametsi trilum vetuslalc, proverbium; genuf el proqux non fecimus ipsi, vix ea noslra putet ; juveril lamen Beatum nostrum, tamquam cleganlissimum
avos, et

Romanis Imperatoribus et Franciae Regibus, in popinquis consanguinitatis gradibus, attingentibus, et sic de Regali et Imperiali progenie, noscitur habuisse ortum, et procreatum fuisse et pro Catho:

Hcis fuerunt et erant tenti, habiti

et

reputati

pa-

lam, publice et notorie,

floscuium, in radice sua conlemplari attentius, eaque,

m. Item quod.

.veri Christiani fuerint, fideles,

;

qux ad
tur, /tic

ejus parenles spectantia in processu inveniun-

Catholici, vitae probatissimaa

quodque

d.

Dominus

etiam non prxterire. Prsegrcihlur dcpositiones

testium sequens

preambulum, quod

sit

veluti

fundasecutufidem,

Guido, miles strenuus, providus; mililes sic coercebat, quod pro viribus non permiitebat aliquid
capi nec
in viotualibus, quin totum solveret et si contingebat aliquem sui exercitus recedere sine sa-

menlum seu basis, super quibus omnium infra rarum depositionum vis superslructa, majorem
tam
solidis credibilitatis

innixa prxsidiis, inveniat. Sic

tisfactione suffieienti, ipse

de suo proprio,
satisfaciebat,
et

et

in

igitur sonal.

persona propria,

et

plane

talis

processui

nes

prxvia

In nomine Domini. Amen. Sequuntur attestatioseu depositiones testium productorum super genere, vita, moribus, conversatione et meritis recolendae memoriae,
S. Georgii ad

Domini Petri de Luxemburgo,

diaconi
Cardinalis.

Velum aureum

Glandeyensem.

Qui quidem testes jurati dicere veritatem, recepti sunt per Reverendos in Christo Patres DD. Joannem Dei gratia Glandatensem *, Geraldum Aptensem, et Raymundum Lectorensem Episcopos, super hoc deputatos per Reverendissimos in Christo Patres, DD. Petrum Episcopum Sabinensem, Amelium
tituliS. Eusebii presbyteruin, et
geli

et notorie usque ad tempus horam mortis suae. iv. Item quod idem D. Guido valde erat devotus, pius et misericors erga pauperes ; jejunabatque sine intermissione feria vi et Sabbato. Feria iv carnes, et vi, pisces numquam edebat; et sic pro tali communiter habitus fuit a tempore suae adolescentias usque ad vitae exitum. v. Item quod in annis puerilibus antequam matrimonium contraheret, adeo se maturum reddidit,
. . .

fuit... reputatus palam, publice

mundi
setate,

Guilielmum

S.

An-

diaconum, S. R. E. Cardinales commissarios, super hoc a Sede Apostolica deputatos, prout de

prajmissis in processu, super hoc habito, plene * constat, et per eosdera deputatos diligenter e,xaminati anno a Nativitate Domini mccclxxxx, indictione xni, Pontificatus sanctissimi in Christo Patris

lascivias et vitia adeo abhorruit ab ineunte quod in virginali statu, quod usque ad temp pus, quo matrimonium contraxit, dicitur et reputa-

tur permansisse.

29

vi.

* Al. 1'lcniter

obses pro

Item quod postquam fuerit in Anglia Rege Franciae fidem et castitatem conju;

galem servavit
vn. Item

et alibi ubique

idem

fecit,

numquam

ibdemprqp""'

audito contrario.

Domini Clementis, divina providentia Papaa septimi anno xn, diebus mensibus et
nostri,
locis infrascriptis,

et

Domini

quod
fuit

d.

Domina

Mathildis maximae
;

compassionis

erga pauperes et infirmos

ita ut

deposuerunt,

ut

inferius

con-

numquam

aut raro repertum est, pauperem a

domo
:

tinetur.

sua, vel ejuspraesentia, sine eleemosyna recessisse

die Martis, quae fuit xvin

28 Et primo,
ad roboran-

mensis

dam fide m
teitium.

Januarii anni praelibati,

dictis,

coram DD. Episcopis antead hoc per supradictos Commissarios specia-

imo diligenter perquin faciebat infirmos et pauperes. Ter in septimana videlicet Dominica, tertia et
quinta feria, publicam et

communem

faciebat elee-

liter deputatis,

Avenione in hospitio juxta coemeterium S. Michaelis, in quo inhabitant custodes oblationum ad sepulcrum d. Domini Petri Cardinalis
asportatarum,horaprimasedentibus,constitutis,personaliter venerabilis Vir magister Anisius Gomberti,
in utroque jure licentiatus, procurator substitutus, prout de suo mandato in actis causae hujusmodi constat, qui produxit in testem reverenduni in Christo Patrem, D. Andream de Luxemburgo, elec-

mosynam.
vni. Item quod d. Domina sub hiemem faciebat emi pannos et sotulares, et fieri tunicas, et lpsas cum sotulanbus, pauperibus indigentibus erogan, quos ad hoc diligenter perquiri faciebat; et tam abundanter dabat, quod omnes indigentes habe-

bant.
ix. Item quod mulieribus jacentibus in puerpeno et aliis impotentibus, de propriis etiam melioribus
cibis, et aliis specialibus

tum Cameracensera Episcopum, ibidem praesentem quem petiit per praefatos DD. Episcopos ad juran;

juxta suam discretionem

x. Item

communiter transmittebat.

;;

DIE SECUNDA
x.

JCJLII.
et de

463
hoc
laborat

Item quod

flUos

et

fiUas

in fide, spe et Dei

moderni
Franciae

fama

in

dilectione,

morumque honestate...

partibus
erat de

instruens,

D
EX MSS.
.WE.110.1.

et

instrui faciens solicite, praesertim in confessionibus

faciendis, et Missis et sermonibus audiendis.

Testis vi dixit quod ipse

Dominus Petrus
si

genere regali.
Testis vii Interrogatus primo,
patris et matris

Valde devota erat erga Ecclesiam et Dominos Ecclesiasticos, et sermones libentissime audiebat,
xi.

habuit notitiam

et horas beatissimae Virginis Mariae, bat, et dicere

cum

aliis sibi

solitis orationibus, sine intermissione quotidie dice-

Domini Petri Cardinalis de Luxemb. Qui respondit, quod aovit patrem d. D. Petri, et fuerunt simul in Anglia morati per quatuor annos,

communiter
'

solita fuit devote, ut

articuli

ex-

vel circa, tunc hostagii o pro

Rege Joanne,

et ejus

terius

apparebat.

Haclenus

mterroqatorii,

rederaptione.

Dixit,

quod erat miles strenuus, de-

agentes de parentibus Beati.

ila

Ad

quos sequentes testes

votissimus homo, bonae conversationis et laudabilis

vitae, et dixit,

deposuerunt.

30 Testi
tillWt* ac

fcujus, sicut etiam aliorum sequcnltum,

descriptionem vide in catalogo testtum supra producto,

in

prxambulo

j,

num.

3,1

super secundo articulo in-

rft0i>

terrogalorio, dixit se audivisse dici contenta ejus fore

vera. Interrogatus a quibus audivit? Dixit quod a quodam Nicolao Clacquin, qui fuit famulus d. D.

quod quamdiu cognovit eum tam in audiebat Missas suas et orationes dicebat, imo acsi fuisset unus Carthusiensis, et non videtur sibi, quod viderit militem se armantem, devotiorem, secundum quod fuit d. Comes tempore vitaa suae. De alieno nihil volebat imo solvi facieAnglia,

quam

alibi,

bat, ubi scienter

sciebat se debere, vel reperiebat

Guidonis, comitis S. Pauli, et a pluribus

aliis.

Ad-

conquerentes de se vel de suis gentibus.

notitia matris, dixit quod fuit avia sua, videmater matrisd. loquentis, quaa fuit consanguineagermana matrisd. Domini Petri. Etiam tantum
licet

dens d.

testis,

quod D. Guido, dum vivebat, horas

;

De

canonicas ut presbyter dicebat, et singulis diebus, duas vel tres Missas audiebat ter in septimana jejunabat et hoc dici audivit, ut dixit, a Nicolao
;

attingebat Reginae Franciae, matri Regis moderni,

Clacquin, et pluribus
et deposuit ut

aliis.

Super

iv articulo dixit

qu* quidem mater

d.

D. Petri reputabatur sancta,

;

supra in tertio prajcedenti articulo. Testis n super secundo articulo dixit contenta ejus fore vera causam addens, quod pluries patrem et
;

et proba, et bonae vitae

nec

unquam
d.

vidit, audivit,

nec scivit contrarium.

32 Testisvm

dixit,

quod cum

D. GuidonemoPeiri

matrem

d.

Domini Petri,
Franciae,
et faina

et in diversis locis vidit

et aliis diversis

nam
est

in

regno

partibus

publica

vox

de contentis in d.

ar-

annos vel circa, o ubi erant hostagii pro rege Joanne, qui quidem D. Guido erat homo devotissimus et laudabilis converrara traxit in Anglia per quatuor sationis et vitae
et credit et Horas suas canonicas dicebat ; quod numquam vidit railitem se armantem, devotiorem ipso de alienonihil volebat imo solvi
;
:

ticulo.

Super ni articulo
Dixit a
d. D.

dixit se audivisse contenta ejus

et in

fore vera. Interrogatus a quibus,

quo loco

quodam Nicolao

Clacquin, qui fuit famulus

faciebat, ubi se debere scienter sciebat vel

conquehoc

Comitis. Addit etiam ipse loquens, quod au-

rentes de eo vel ejus famulis reperiebat

erat

et de
,

divit a supradicto D.

Nicolao Clacquin, et a pluri-

bus aliis, quodd. D. Guido horas canonicas ut presbyter dicebat, et singulis diebus duas vel tres Missas
audiebat, et ter in septimana jejunabat.

fama public.i in partibus Franciae et aliis ubi d. Dominus Guido conversabatur. Quoad notitiam matris D. Petri Cardinalis dixit quod oriunda fuit
;

Super v articulo
fore vera.

dixit se audivisse

contenta ejus

nobilissima de hospitio Borbonii et de Castilione mulier erat sanctae et honestissimae vitae et lauda, ;

bilis

Super vi articulo dixit, se bene scire, quod d. D. Guido fuitin Anglia pro Rege Franciae sed de aliis
;

magna erat eleemosynoria et conversationis famam habebat optimam ab omnibus de partibus

:

Picardiae et alibi, ubi de ea habebatur notitia. Testis

xi super secundo articulo dixit, contenta

in d. articulo contentis dixit se nihil aliud scire, nisi

de auditu

dici.
viii,

Super vn,

et ix dixit,

se nihil scire nisi de

auditu dici a Nicolao Clacquin, eleemosynario suo qui eleemosynarius dicebat contenta in d. articulo
fore vera.

causam reddens, quiavidit patrem et Domini Petri, et sibi servivit per vu annos ante nativitatem dicti D. Petri qui quidem D. Petrus natus fuit die festi S. Margueritae, in mense
ejus fore vera,
d.

matrem

Julii, in loco

eo Ligneio, Tullensis dicecesis. Inter?

Super x

et xi articulis dixit,
;

se
et

audivisse

tenta in dd. articulis fore vera

contalem esse vo-

cem

et

famam

in regno Franciae,

et praasertim in

partibus Picardiae.

Dominus Petrus, F quando decessit, habebat decem octo annos, minus xvin diebus. De millesimo non recordatur sed bene recordatur quod scriptum fuit in missali Ecclesiae
rogatus quo anno
Dixit quod d.
;

falris et

alfij.

31 Textis iii dixit, quod d. Dominus Petrus erat de genere Regis Franciae et Imperatoris nam ipse loquens dixit, quod matrem d. Domini Petri cognoscebat quae erat oriunda de hospitio de Borbonio,
:

collegiatae de Ligneio supradicto Tullensis dicecesis.

Interrogatus,

quomodo
?

scit,

quod fueritde progenie

et de Castillione, et erat consanguinea

germana

in

Dixit quod audivit a patre et matre d. Domini Petri et a matre Regis Franciae moderni, eta matreDomini ducis Borbonii Parisiis.

Regali et Iraperiali

tertiogradu Domini ducis Borbonii

ciae,

et

Reginae Fran-

Interrogatus

si

fuit

in baptismo d.
:

Domini Petri Domini Petri

;

matris Regis moderni.

praesens? Dixit quodsic

videlicet in ecclesia colle-

Textis v dixit, quod novit

Dominum Guidonem,

giata de Ligneyo

et fuit patrinus d.

Comitem
bellicis

S. Pauli, patrem
;

d. D. Petri, et in actibus

cum eodem fuit scihcet de probitate, prudentia et discretione ac bonitate non videtur sibi, quod unquam viderit militem sibi similem, nec scit

quidam Dominus miles dioecesis Tullensis et matrina Domina loci de Luppeyo, castro dictae diceCard.
,

cesis.

ad praesens hominem viventem, quem ita vellet assimilare, secundum quod faceret d. D. Guidonem,

articulo,

Super in articulo dixit se scire de contentis in d. quod parentes d. Domini Petri, dum vive-

rent, erant veri et boni Christiani, fideles, Catholici

quondam

Comitem S. Pauli. Dixit insuper

d.

lo-

quens, quod plnries viditmatrem supradicti D. Petri, quae probissima mulier et devota reputabatur

Interrogatus quomodo scit 1 Dixit quod vidit dd. parentes, audientes Missas et dicentes officia divina , orationes eleemosynas et
et vitae probatissima?.
,

nec unquam vidit, nec dici audivit de ea contrarium et audivit pluries in partibus Franciae dici, quod germana erat Reginoa defunctae, matris Regis
;

jejunia facientes

et ipse

loquens

in hospitio dd.

pa-

rentum faciebat officium eleemosynarii. Guido Super iv articulo dixit se scire, quia d. D. Comes

466

PROCESSUS DE
,

B.

PETRO DE LUXEMBURGO

EPISC.

'

A Comes
avhhoi*.

erat valde devotus, pius et misericors, fre-

quens eleemosynarum largitor Missas devotissime audiens, pauperibuscompatiens; jejunabatque feria feria iv carnes, et vi, pisces non manvi et Sabbato ducabat. Interrogatus quomodo scit? Dixit quod quamdiu cum d. Dominus Guidone stetit, nec con;

ANNOTATA.
a Hostagius, ostagius,
a Gallico hostage. b Sotulares
,

et

hostiagius,

est

obses

vel subtulares sunt calcei

ita dicti

quia quasi sub talo proprie, lesle Papia.

c Gallice. harangue, idest, oratio prosphonetica

trarium
a

vidit,

nec

dici audivit.

variis lesti-

33 Super v et vi articulis... dixitse tantum scire quod audivit a Joanne de Mur qui per totum tem,

menlum,

Gallico ble, sic autem appellatur quodvis fruclsi differat a tritico.

bus,

p US suum servitor quod antequam d. D. Comes matrimonium contraheret, numquam cognoverat mulierem. nec ex post per totum tempus suum, nisi Dominam Comitissam uxorem suam nam d. Dominus Joannes a pueritia
:

et cubicularius d. D. Guidouisfuit,

CAPUT

II.

Beati cducatio, canonicalus Parisiensis,

Yirginitas.

sua usque ad obitum

vivit d

d.

D. Comitis serviebat, et serI rxmitto arliculos interrogatorios de rrore.

lus xii.

D. Comiti.
ArticuAr r
,

Super vii articulo dixit contenta ejusdem fore vera ; causam reddens , quia fuit eleemosynarius
supradictaeD. Mathildis Comitissae et matris d. D.
Petri Card., spatio vn

suas
tuit
,

Dominus Petrus post annos mfantiae completos, statim quod lntelligere poItem quod
d.

annorum

vel circa

quo tem-

atque incepit loqui

roissus fuit ad

quamdam

ttmgatorU dcca ^Mi>M,

pore durante

vidit utarticulo continetur.

ejus

avunculam D. Joannam de Luxembourg, Co-

Super viii dixit quod d. D. Comitissa emi faciebat pannos grossos, de quibus fierit faciebat vestes usque ad numerum xxx vel circa; et illas distribui
faciebat pauperibus utriusque sexus, prout sibi videbatur, indigentibus, quos diligenter perquiri facie-

mitissam S. Pauli et Valhenberg, honestae conversationis et vitae, ubi primo didicit litteras a capellanis d. Dominas,
ter.

quousque legere

sciret

competen-

bat nam etiam annis singulis dari faciebat pauperibus indigentibus centum paria sotularium b, et xxx vel xl paria caligarum, quandcque minus. Interro:

xin. Item quod ibidemlaudabiliter instructus fuit usque ad annum suaeaetatis vm.quo tempore semper
fuit

suis

simplex, humilis, devotus, quietus et magistris obediens atque gratus et benevolus. Vix in
annis aliquid reprefuit.

gatus,

quomodo

scit, et

quis distribuebat istos pan-

dictae suae infantiae et pueritiae

nos, sotulareset caligas? Dixit quod ipsamet

rius d. Dominaj erat, et

Comi-

hensibile inveniri potuit, aut repertum

xiv.

tissa, et quandoque ipse loquens, qui eleemosyna-

Item quod paulo

fuit

post, transactis octo annis,

dehujusmodi

tunicis, caligis

per parentes missus

Parisios

traditis sibi pro

et sotularibus, d. D. Comitissa secundum ordinationem curatorum patriae faaebat. Ita vidit d. loquens

regimine D. Hugone Cauderonier, et Nicolao Clacquin qui postea aliis ocoupati negotiis, Michaeletn
;

quamdiu

in hospitio dd.

Comitis et Coraitissae

mo-

Alanth, proinstructore
lares repertus est

sibi tradiderunt. Inter

,

scho-

ram

traxit.

omnibus humilior
,

et

magistris

Super ix articulodixit.se scire contenta ejns fore vera causam reddens, qui ita vidit et praesensfuit, et ipse aliquando distribuebatcibaria de mandato d.
:

suis obediens, exemplaris

diligens.

scholares gratia
ipse solus in

recreationis

irent

Quando dd. alii ad ludendum,

vel

Comitissae.

camera sua orationibus vacabat, sermones divinos aut Missas seu divina
, ,

ad

officia

causam Super x dixit contenta ejus fore vera reddens quia ita vidit et audivit d. Dominam Comitissam instruentem, et instrui facientem filios et
: :

ad recreantes ire nolebat, nisi per suos magistros compulsus esset.

ibat, et

xv. Item, quod

,

Papa

ejus audiens virtutes prseter

fllias.

eetatem, cupiensin sancta Dei Ecclesia

.,
.
.

ponere talem

eammcatii
parisieiw,

quod vidit d. D. Comitissam frequenter dicentem Horas B. Mariae Virginis, et alia bona facere vidit, prout in articulo continetur. C 34 Testis xin super^tertio articulodixit, quodsesuper iia<- ro mel audivit Parisiisa Domino Decano Parisiensi, vo8altS cat0 D Joanne Divitis, alloquente d. D. Petro Cartota
Super
xi dixit
'
-

columnam, eidemmotu propno contulitcanonicatum

ecclesiae Parisiensis.

...

36
tis

xvi. Item, quod d. canonicatum non cupiditaanimo sed devotione, et [ut] totum se Deo man-

ciparet, acceptavit.
xvil. Item,

dinali

in novitate sui Cardinalatus in prassentia plurium canonicorura Parisiensium, et nonnullorum aliorum tam nobilium quam aliorum, qui ad domum
,

bus transiens
est, ut, elc.

quod in eadem ecclesia, aetatem moriadeo mature et honeste conversatus

initio.

Reliqua kabes cap. 3, ab

d. D. Cardinalis venerant, pro

exhibendo

sibi

reve-

nomine ecclesias Parisiensis. Qui quidem D. Decamus inter alia, quse dixit, faciendo haranguanicnomine eoclesi Parisiensis praedictae, recitavit, quod ipse D. Decanus fuerat cum d. D. Guidone Comite patre d. D. Petri Card. in articulo nominato, in Anglia, et tunc mores cognovit d. D. Guidonis Comitis S. Pauli, affirmans quod taliter se gerebat, prout firmiter credebat, dictus Dominus, quod pro re aliqua mundi numquam comraisisset scienter peccatum mortale. Dicens illa D. Decanus
rentiam
,

xxix Item probare intendit quod d. DominusPetrus quamdam sororem suam germanam habebat, nomine Joannam adhuc viventem quae soli Deo vivere cupiens, mundum licet sub habitu seculari con,

tempsit, eidem

Domino votum

virginitatis emisit, et
,

virginitatem

semper servavit

nec unquam nubere

voluit, licet a pluribus viris illustribus et parentibus

fuerit instigata.

xxx. Item quod quadam die dum d. Dominus Petrus esset apud Lineyum cum d. sorore sua,
,

<t studio
'1

quam prae ceteris diligebat nem et virtutes, et ipsa etiam

,

11 proptes ipsius devotio- vlrp'"

soror eurndem arden-

ad finem

ut D. Petrus C. sequeretur vestigia sui

patris. Insuper dixit d. loquens,

vit in villa de Lineyo,

quod semel audiquod saepe d. Dominus Co-

tius prae ceteris suis fratribus ab infantia dilexerat, propter ejusdem virtutes, ir.ter cetera salutis collo-

mes, paterd. D. Petri Cardinalis, equitans per campos, et videns Dominum Comitera S. Pauli, filium
<'

quia, inter se clam liabita, ipsa soror bonum virginitatis aperire B. Petro ccepit , et praerogativas ejus-

suum quem

equitautem per blada d, cum uno baculo, ferebat in manu, per caput percussit.
,

dem ; quibus allectus voto virginitatis, quod pnus animo conceperat, exteriori promisso sponte se adstrinxit, et votum virginitatis emisit, quod inviola,

biliter observavit.

XXXl

DIE SECUNDA JULII.

xxxi Item quod eodem D. Petro, ibidem cum sua sorore praefata existenti fere per duos menses utrimque de divinis et animarum salute, saepius
,

467

dici audivit;

erat sermo,

cem

quam de nocte, ut ab invivix separari possent, seu separati fuerunt. xlv Item quod idem D. Petrus plenius probatis
tam de
die

et consideratis

moribus

curiae, pericula

oculis habens

ccepit sibi ipsi

his

semper prae quam plurimum esse

sic

et interdum praesens fuit in Lineyo. D Super xxxi articulo dixit, ipsum art. veritatem EX HH. continere, addens quod nedum per duos menses, ATfMOS sed bene per medium annura d. Petrus Cardinalis citm sorore et soror sua invicem fuerunt in Lineyo, ipseque D. sua, Petrus, d. sororem suam circa matutinas et alias Horas canonicas instruebat, cum ipsa nesciret or-

austerus,
suerunt
jW/iWO"' 10"
qtrtllo'1 '

etc.

Super

prxmissis articulis

depo-

dinare; et communiter praefatus D. Petrus surgens circa raediam noctem cum d. sorore sua ibat, et ibi-

testes sequentes.
,

37 Testis i. Super primo articulo produclo in commentarioprxvio, num. 18, dixit, quod atempore,

Irotrii
pttri,

B-

quo praefatus D. Petrus Cardinalis erat

setatis octo
,

annorum
diem
tinue,

vel circa

ipse testis loquens

usque ad

sui obitus

moram
fuit

traxit

cum

eo, et quasi con-

cum

ad cardinalatum promotus, sejacuitet dormivit, excepto quod ipse D. Petrus

fuit in Calesio, qui

quousque

dem; dicendo Horas suas et orationes, perduashoras et ultra, invicem remanebant Super xliv et xlv Dixit, quod continuo crescebat in devotione et bonis moribus et d. Dom. Petrus, morum maluritate. quando videbat, testem loquentem ridere, ipsum reprehendebat et corrigebat; quandoque alapas sili dando et dum d. D. Petrus ltetitiamhabuerat, post;

modum

dolebat, ut ipsi

testi

dicebat.

Interrogatus

per x menses vel circa detentus

quidem D. Petrus inomnistatu suo laudabilem conversationem habuit virginitatem servavit bumi; ,

quando hoc faciebat? Dixit, quod, quando venit ad Avenionem. Interrogatus, si d. D. Petrus ad aliquos ludos lndebat? Dixit, quod aliquando, quando extranei ad

lem, benignum et mansuetum cunctis se exhibuit,

enm veniebant causa

si

spatii

ad scaeas n lu-

Et de hoc est publica vox et fama personis in Picardia, in Lotharingia et alibi , ubi de eodem D. Petro habebatur notitia. Interrogatus si unquam vidit ipsum D. Petrum Card. cum aliquibus mulieribus inhoneste lo-

et alias, prout in articulo continetur.

debat. Taxillos et

ludum eorum multoodio habebat.

Interrogatus,

aliquando correabat b vel tripudia-

bat? Dixit, quod

situs

dum
et

eratParisiis scholaris, requi-

per Dominos

bat

sed postquam electus

Dominas; interdum correafuit Metensiset promotus

it rjus
rilia

ptte-

sancle
;

quentem ? Dixit quod non. 38 Interrogatus quomodo tenebat sanctam vitam? Dixit quod semper fuit bonae vitae et laudabilis conversationis Deum timebat, Horascanonicas devote
;

ad Cardinalatum, non correavit nec cantavit cantilenas.

ejui,

40 Testis n super primo articulo dixit, contenta fore vera quiaD. P-etrus Cardinalis a tempore
:

Atiorum
tcstium deposiUones.

trtmacta

Missas audiebat, et ecclesias visitabat. Interrogatus , quomodo praemissa scit ? Dixit quod
recitabat,
ita vidit

suae pueritise usque ad

extremum

vitae

obitum, in

quamdiu cum eo
;

fuit Parisiis et alibi

ubi

cum
illos,

eo

fuit

et de
d.

hoc est publica vox

et

fama

inter

omni statu suo laudabilem habuit conversationem, sanctam vitam et virginitatem servavit nam ipse testis dixit quod numquam deeodem D. Petro vidit,
:

qui

cum

Domino Card.

conversati fuerunt.

monicattt,

Super xv articulo, aliis articulis omissis de consensu producentis, dixit, verum esse quod Dominus noster Papa dd. canonicatum et praabendam praefato
D. Petro Card., motu proprio contulit causam reddens, quia htteras vidit qua intentione sibi contu:
:

nec dici audivit sinistrum. Et est publica vox et fama, tam Parisiis, quam alibi, ubi moratus est idem Dom. Petrus. Interrogatus, quomodo scit? Dixit quod pro eo quod a tempore, quo d. D. Petrus
Card. erat aetatis
fuit
vi

vm annorum

vel circa, d. loquens

cum

eo conversatus, et primo Parisiis, et per

lit,

ignorat.

mstcttli.

39 Super xvi articulo dixit, quod nullus potest bene scire intentionem suam, nisi ipse tamon dixit quod bene est praesumptio utin articulo continetur; quia cumipseD. Petrusesset aelatisxi annorum vel
;

praefati

annos continuos vel circa d. testis ante obitum Dom. Petri fuit fam iliaris continuus, com-

mensalis, et cubicularius tam Parisiis, in Lotharingia, et Picardia, quam hic Avenione.

Super xv

articulo, dixit

quod
sibi

vidit D.

Petrum
alii

et
sotitudinis.

circa, D.

Comes
;

S. Pauli

volebat

illum ponere ad

illos in articulo

nominatos,

pro magistris suis de amore

seculum
vit
,

sed ipse D. Petrus Card. totaliterrecusaet voluit remanere ad Eeclesiam. Ila audivit

datos, frequenter vidit Parisiis quod,

dum

scho-

dici

a d. Dom.Petro Card. Parisiis. Nulli erant prae-

sentes quia in lecto sibidixit pluries. Etiam audivit

ipse loquens d. D.

Petrum dicentem, quod volebat

.

PMaf
flwore

-et lllud est notorium et publicum. De loco? Dixit quod Parisiis. Super xix articulo dixit contenta ejus fore vera : causam reddens, quod ipse loquens cum d. D. Petro ad d. ecclesiam ibat frequenter, et cum eo remanebat et de hoc est vox et fama inter canonicos d. ecclesiae Parisiensis; qui d. D. Cardinalem vide-

esse ecclesiasticus

Dom. Petrus solus reanebat in camera sua, dicendo horas B. Marias et septem psahnos, et alias orationes pias antequam esset canonicus Parisiensis. In conftrmalionem dixit, quod Parisiis juxta hospitium d. Dom. Petri Card. morabatur, et omni die conversabatur cum ipso.
lares ibant spatiatum, ipse

Super xv articulo deposuit ut testis prsecedens. 41 Super xvi articulo, dixit quod canonicatum

animo

libenti acceptavit. Si causa devotionis,

dixit

canonicatu
Parisiensi,

se ignorare.

runt. Interrogatus, si d. D. Card. concinebat omnes Horas canonicas? Dixit, quod diebus, quibus non ibat ad scholas, Horas canonicas frequentabat, salvo quod ad matutinas, nis,i in festo NativitatisDoraint. De aliis festis solennibus non recordatur, si ad matutinas

Super xix articulo, dixit quod quando officium divinum in ecclesia Parisiensi dicebatur, quamvis canonici d. ecclesiae ambularent per ecclesiam communiter, prfatus D. Petrus remanebat in choro,
prout in articulocontinetur
pluries vidisse.
;

etita dixitipseloquens

surgebat

d.

Dom. Petrus
:

singulis diebus

libenter surrexisset ad matutinas, nisi fuissent

gistri sui,

ma-

Super xxix dixit contentae/tis fore vera excepto quod nescit, si d. soror sua Joanna vovit virginita:

rirginitate,

quos timebat et hoc dici audivit pluries a magistris suis in civitate Parisiensi.
<'llt

tem.

TWii

'J*i

elih,,

Super xxx articulo dixit, ipsum articulum veritatem continere salvo quod nescit, si virginitatem vovit et sed bene scit quod virginitatem servavit pluries praesensfuit quando d. soror, d. D. Petrum ad virginitatem inducebat. Interrogatus, quomodo
;

Super xxx dixit se tantum scire, quod in villa de Lineyo saepe et srepissime vidit d. Dom. Petrum sancte cum sorore sua in camera una loquentein, dicendo horas suas et orationes. Si d. Dominus Petrus

votum emisit

virginitatis

dixitse nescire. In-

praemissa scit? Dixit quod pluries a d. Dom. Petro r

servavit? terrogatus si d. D. Petrus virginitatem contrarium diciaudivit, dicens Dixit quod numquam

quod

468

PROCESSUS DE
inter famulos hospitii d. D. Petri

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC

fama
Testisx iuperxLV articulo, dixit quod audivit a Michaele Alant, cubiculario d. D. Petri, quod ipse diversas faciebat pcenitentias ad secretum. Dequibus
ex professo cap. 4.
45. Testis xi super xn articulo, dixit quod mord. Doraina Mathilda, Comitissa S. Pauli, prae- lmatw Kt fatus D. Petrus Card. fuit missus ad avunculam sub "" a

A quod
gx mss
vbnion.

erat

publica quod d. D. Petrus virginitatem servavit inviolabiliter. Suffragatus etiam est articulo 31, ita vidit
et praesens fuit in loco de Lineyo.

maturitaie

Super xlv articulo, dixit quod d. Dom. Petrus, postquam venit ad curiam, in devotionibusetorationibus magis solito insistebat, nec erat in se ipso jucundus dicens etiam ipse loquens, quod audivit
:

tua

suam, ut

in

articulo continetur
fuit,

causam reddens

CB

praefatum D. Petrum verba, in art. contenta videlicet quod brevitatis err/o prxtermissaj dicentem
:

(ibiilem

quia praesens

cura missusfuit.

Deum bene
bat, ad

flevisse legitur, sed risisse

numquara

et

ista dicebat,

dum

aliquos excessive rtdentes

vide-

Super xiv articulo, dixitquodD. Petrus in tate supradictaconstitutus, erat valde humilis,pacificus, obediens, timidus, et devotus et quando magistri
:

reprehendendum illos Testism dixit quod primo habuitnotitiam supradicti D. Petri post ejus promotionem ad ecclesiam

Metensem, eumque. a civitate Parisiensi usque ad Lineium associavit et semper, quamdiu cum eo fuit, ipse D. Petrus Card. fuit humilis, dulcis, bonse vitae et honestae conversationis; et famara optimam habebat ab oranibus cum eo conversantibus nec unquam de eo audivit loqui sinistrum imo omne bonum
;

ad spatiandum, ibat aliter non ibat. Covfirmons prxmissa, dixit, quod erat unus de nominatis in articulo. Interrogatus de i?ea< humilitate, dixit, quod deferebat sociis etiam minosui volebant
iret
:

quod

ribus ipso, exhibendo eis

et reverentiam; nec jurgium cum aliquo habebat, nec mala verba

honorem

de eo

dici audivit Parisiis, et alibi.

neque inhonesta. Super xv articulo, dixit quod audivit Parisiis, quod D. Joannes de Luxemburg erat Neapoli, et Domino nostro Papaa recommendavit D. Petrum
fratrem suum, et ex post vacavit praabendaParisiensis; et d. Dom. Papa d. Domino Petro contulit praebendam motu proprio, ut cavetur in litteris,
:

Cananicatus

" auo q lian

'P s <
et

42
be suavitate

Testis v dixit quod primo habuit notitiam

D.

morum,

Petri tempore quo erat x annorum vel circa, et semper fuit humilis, devotus, benignus, honestus
bonai vitaa et honestae conversationis.
Testis vi dixit qnod novit D.

Petrum Card. ab

vm
cum

annis citra, et fuit conversatus

fuit electus

cum

ipso.

quousque
fuit

Metensis

et

semper, quamdiu

eo conversatus, ipse D. Petrus Card.

dulcis, pius, etc. Sicut testis

fuit humilis,

quas vidit d. loquens aliam causam nescit. E Super xvi articulo dixit quod nescit qua intentione acceptavit praebendam, sed dum veneruntsibi nova hsec, bene fuit laetus, et libenter acceptavit eam quia semper desideravit esse ad Ecclesiam
;
;

m.

nam semper

Testis vn dixit quod notitiam B. Petri habuit, quando vcnit ad studium Parisiis, et poterat esse aotatis vn vel vni annorum, et ex tunc fuit ita modestus, humilis, dulcis, pius, quod ab omnibus, ab

statum ecclesiasticum affectavit. Super xvn interrogatus, quanto tempore fuit canonicus ecclesiae Parisiensis idem D. Petrus 1 Dixit,

eo notitiam habentibus, diligebatur; et plures

tam

quod per quinque annos, cumdimidio; sednon fecit residentiam nisi per quatuor annos cum dimidio; quia absens fuit in Calesio pro D. Comite S. Pauli,
fratre suo, per
si alii

mirabantur quomodo tales mores poterat habere tara juvenis puer, et ipsemet loquens
alii

Domini quam
mirabatur.

annum unum vel

circa. Interrogatus,

Interrogatus

quomodo

scit

praemissa?

Dixit quod d. Dominus Petrus saepissime ad ipsum

loquentem veniebat,
sarpe d.

et sic vidit ipse loquens,

quod

Dominus Petrus, quamdiu

;

Parisiis fuit, in

bonis moribus continuarit

et ita audivit,

Avenione

et alibi, ubifuit,

seinper in

quod in bonis moribus

admirabantur propter mores et devotionera ejusdem D. Petri ? Dixit quod sic attenta juvenili aetate. Erat in nono suae aetatis anno, quando praebendam Parisiensem habuit. 46 Super xxx articulo, dixit se tantum scire, vidclicet quod firmissime credit, quod d. D. Petrus . .. ., si tamen votum toto tempore vitae suae fuit virgo
:
. . .

Jtemtumte-

stimonimde
.

vir}ini.

continuavit usque ad ejus obitum.

virginitatis

emisit, dixit se nescire.

Interrogatus

ta

u,

43 Testis vin
demhsione
animi,

dixit, novisse se

B. Petrum a juven-

tute ipsius... Dixit prxterea quod D. Petrus erathu-

nec unquam vidit Avenione juvenem et honestatis, ac conscientiae, imo ipse loquens mirabatur, quomodo in aetate tam tenera et juvenili ipse hoc posset facere.
milis, dulcis
;

tantae virtutis,

44 Testis
Costitate,

ix

super xlv dixit contenta ejus fore

vera

nam

ipse loquens semelvidit aliquos

Dominos

praesentes,
in mente,

cum quibusD.Petrus erat etiam. invitus quamvis extra monstraret bonam apparentiam.et ostenderet se laetum; et postquam ipsi
recessissent, dolebat mirabiliter et flebat, et ab eo-

quare credit? Dixit quod cum ipso moratus est a tempore, quo erat aetatis vm annorum usque ad obitum ejus, et erat gubernator ejus et rector. Sed numquam vidit ipsum inhoneste conversantem neque F imo, neque placeloquentem cum aliqua muliere bat sibi audire loqui de mulieribus, specialiter de actu carnali nec aliquis familiaris d. D. Petri erat ausus coram eodem de ista materia loqui. Interrogatus si fuit virgo mente. Dixit quod credit, propter ea, quae supra deposuit; et nullum indicium de eo vidit etiam talis ab eo reputabatur ab omnibus
: ;

cum eodem

conversantibus.
sedu i af ieta te,

D. Petro audivit, quod aliqui instigabant ipsum ad diversas lascivias, sed acquiescere noluit. Et

dem

propterea rogabat Deum, quod daret

sibi accidens,

quod tales societates sectari non posset; etmodicum post venit sibi infirmitas in tibia, per quam excusabatur ire per villam et equitare; et sibi duravit illa infirraitas usque ad obitum ejus, quasi per unum

47 Super xxxi articulo, dixit quod cum d. D. Petrus erat in Line^^o, temporesuae promotionis ad Cardinalatum, vidit pluries ipsum et d. Dominam Joannam ad invicem conversantem, ut in art. conseroper loquebantur de divinis? Dixit quod credit quod magis loquebantur, quam de quatinetur.
Si

annum,

magna

in tibia dextra, et, erat apertura et magnum vulnus. Interrogatus si propter orationes suas venit sibi illud malum ? Dixit

ut sibi videtur,

curoque alia materia. Interrogatus rationem, dixit quod saepissime tenebant libros de vitis Sanctorum
et orationes, et alios libros

devotionis.

Dixit quod

vidit pluries

dd.

libros

de credulitate, quod
in aliquo

Quia prafatus D. Petrus et ante erat sanus quia etiam ab illa infirmitate non potuit curari. Pluries eidem testi loquenti dixit, quod sibi placebat istudmalumsustinereadfinem, quod esset exemptus
sic.

ipsos audivit saepe et

manibus eorumdem, et tam saepius dd. libros legentes

in

non erat inordinatus,

eundi in societatibus aliquorum.

de die, quam de nocte. Dixit quod aderant Joannes de Marchia, Hugo le Chaudronier, et plures alii de famulis d. Dom. Petri. Dixit insuper quod vix potedicerant ab invicem separari, et quod saepissime et verba batur eis : Dimittatis illos libros et illa
;

veniatis

DIE SECUNDA JULII.

469
Marcus Hieronymus Vida,

vsniatis cubitum,

quia tarde est;

est.

vel veniatis ad

erudite de hoc ludo scripsit

D
l.\

mensam, quia paratum

Et

ista

verba dicebant

poeta laureatus.

uss.

sibi sui cubicularii, et alii famuli circumstantes.

odestia.

An

choreabat, a chorea?
trufa,
et trupha, est

AVEXION.
fraus, nequitia,

Super xlv articulo,

lito ccepit

dixit

quod praefatus D. Peplus so-

c Truffa,
dolus.

trus, consideratis curiae

Romanas moribus,

Exempla

dabit

Cangius.

abstinentias facere in jejuniis et orationi-

bus, et magis
ret,

quam complexio
idem
teslis

corporis sui require-

imo

CAPUT

111.

vidit

quod propter abstmentias,

quas faciebat, f tc. de quibusexprofesso, cap. 4. Namsi aliquando laetitiam aut eonsolationem coactus recepisset, ad se rediens dolebat in mente, prout apparere poterat prospicientibus
et satis
c
;

Solida et sincera B. Pctri humilitas.

dicebatque quod satis

non loquuntur,
;

nisi

de truffis

c,

dicendo

J\.rticulus interrogatorius
tur
:

xvn

habet ea, quae sequun-

Micu n
mterrogatoris,

etiam verba Quod

Deum fievisse,

legitur, sed risisse

Item quod

iif ecclesia Parisiensi

a die suae

numquam.
47 Testis xu super xxxi articulo
j. petnis

receptionis,
dixit

aetatem moribus transiens; mature et

est, et

se

scire

honeste conversatus
sis et inferioribus

semper

in sedibus bas-

contenta ejus fore vera

quia ita vidit in villa de

cum pueriset

innocentibus sedere

cm >ibm

Lineyo, Tullensis dioecesis.

Testis xin super xiv articulo dixit quod tempo-

^"

*"'

voluit, et sedit; licet invitatus fuerit et rationibus inductus, ut ad superiores sedes ascenderet.

re

illo,

ipse loquens

nondum cum

d.

D. Petro

mo-

xvni. Item quod officia juniorura et innocentium

rabatur; licet tunc temporis moraretur, ubi famala-

libentissime faciebat

nam quotiescumque

in d.

borabat de

d.

D. Petro; videlicet quod eratbumilis,

ecclesia processio fiebat,

continuo ad deferendam
aquae benedictae se

devotus, et ab omnibus dilectus, et

versitate Parisiensi, et
illis,

maxime
et ab

in uni-

Crucem

vel urceolum, seu vas

qui ipsum cognoscebant;

nedum verum
ipse

diligebatur ab
illis,

qui

de eo loqui audiebant; prout ipse loquens pluries

audivit dici Parisiis.
'

quamvis adeo esset juvenis et debilis, ut timeretur quod ipsam Crucem deferre non posset, et quod caderet de manibus suis, cum sit magni
offerebat,

ponderiset quantitatis.
ter devotionem,

Tamen

illam

Crucem prophabuit,

Super xv dixit, quod Papa sibi contulit prsebendam Parisiensem; qua intentione, se refert ad d. Dominum nostfum Papam.

quam ad Christum
:

cum

magna

unde quandoque ipsumjuvare oportebat, eo quod ipsam alteri dimitdevotione pluries portavit
tere nollet; licet praedicta facere
alii

Super xvi et xvn dixit contenta eorum fore vera. Interrogatus quomodo praemissa scit? Respondit quod tunc temporis erat magnus Vicarius in ecclesia Parisiensi, ubi, sicut et in aliis locis, fama semper erat de d. D. Cardinale; videlicet de bonis moribus, et laudabili conversatione et humilitate
suis.

inferioris

neris

communiter refugerent; imo

se

idcirco
:

gejuvenes

canonici

consueverunt absentare
ecclesiae

super quo
fuerunt,

etiam

a Majoribus
ipsi inferioris
ille

reprehensi

quod

status et generis, facere recunobilis D. Petrus, et in aetate

sabant, quod

tam

tam

tenera, causa devotionis

48 Super xxix articulo dixit quod soror sua Joanna reputabatur bona mulier, et devota et bene audivit quod pluries fuit requisita a magnis Dominis, ut contraheret matrimonium sed num;

tebatur.

tam ardenter amplecAudiamus quid super pmmissis articulis

i

depositum fuerit a testibus.

50 Testis
si

super xvn articulo dixit contenta

ejus

fore vera; quod ita vidit pluries; salvo quod nescit,

invitatus fuerit

quam contrahere
vit a d. D. Card.

voluit;

sed ipsa totaliter se dis-

quod sederet
*

in

altis

sedibus

ac depositiones lestium'

posuit ordinationi d. D. Cardinalis.

Hoc

dici audi-

nam consuetum
sis.

est in illa ecclesia,

quod Canonici,
.

D. Card. de d. sorore et ejus devotione libenter loquebatur; cui sorori saed.

Nam

qui non sunt infra

sacros, sedent in sedibus basibat

Dum

ipse

loquens

ad

d.

ecclesiam

cum

pissime
rare.

manu

sua propria scribebat.

virginitatis emisit
,

Si d.

Domina
se

d.

Joanna votum

dixit

igno-

bus,

D. Petro Card. ipse loquens sedebat in altis sediet d. D. Petrus in bassis. Et istud est veet

rum
et
d.

notorium, atque

publica

vox

in

ecclesia

C
efoitmino
castus.

Super xxx D. Petrus et

[xxxi] articulis

dixit

quod dum
in

Parisiensi.

dixit contenta
et

soror ejus erant ad invicem

Super xviu articulo

vera,

ejusdem fore
Pari-

Lineyo, stabant ssepissime in una camera, et credit quod propter bona colloquia. De aliis, in dd.
articulis contentis,
nullibi

quia

illa vidit

de hoc in ecclesia

siensi est publica

vox

et

fama. Interrogatus quo-

dixit

se

tantum

scire;

quod

recordatur audivisse d. D. Card. proferen;

modo scit, quod d. Dom. Petrus C. ex devotione Crucem portabat? Dixit quod pluries ab ipso audivit dici, et

tem verba inhonesta et quod pluries audivit dd. Dominos principes et milites dicentes verba inhosed faciebat gestum, inclinando nesta eo coram
;

pluries

fuit praesens,

dum

canonici d.

ecclesiaa

caput,

et

ut

videbatur,

multum

sibi displicebat.

Dixit prseterea quod praesens fuit pluries; quando fiebat mentio de mulieribus, ipse D. Cardinalis
credit quod d.
naliter

D. Petrutn reprehendebant in portando Crucem, dubitantes quod demanibius caderet. Pluries portabat Crucem, quando ad officium suum non adspectabat sed devotione motus illa faciebat
:

multum verecundabatur et tacebat. Firmissime Dom. Card. numquam cognovit caraliquam

mulierem.

De

voto Virginitatis,

dens etiam ipse loquens, quod, dum fiebat processio de ecclesia Parisiensi ad ecclesiam S. Genovefae Parisiis, ipse d. Petrus semper ibat nudis pedibus. Interrogatus, si ex statu vel consuetudine d. ecclesiaa

dixit se ignorare.

pedibus nudis ibat? Dixit

ecclesiae

se ignorare;

tamen

pluries canonicos d.

vidit euntes pedibus

ANNOTATA.
a Id
est

siis.

nudis in processione cum d. D. Petro Card. PariPlures viderunt. Et de hoc est voxet fama in
civitate Parisiensi.

Liido scaccorum,

gffi

dicto a voce Arabica

vel Persica scach,

qux regem
sit

sonat; eo quod prsci-

pua ejus persona

scach, id

rex. Sunt, qui a

ut
sit

Germanico

est latro, derivent,

ludus lantruncu-

bl Testis n super xvn articulo dixit, quod vidit D. Petrum in ecclesia Parisiensi sedentem in sedibus bassis si fuerit invitatus de sedendo in altis sedibus, ignorat. Bene scit tamen quod ritus erat
:

lorum.

De

hac voce diffuse disserit Cangius. Culte et

ecclesiaj Parisiensis,

quod

nisi

canonici hujus eccle-

Julii T. I.

60

sias

470
siae

PROCESSUS DE
sint infra sacros,

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
:

EPISC.

non sedent

in altis sedibus

FX MSS AVEMOV.

Super

xviii arliculo dixit

contenta ejus fore vera

CAPUT
"Vilffi

IV.

quia pluries

vidit prout in d. articulo continetur.

Interrogatus per quod tempus continuavit? Dixit quod quamdiu fuit canonicus Parisiensis. 52 Testis iv dixit quod, dum d. D. Petrus erat canonicus Pansiensis , primo d. loquens habuit notitiam suam, et quasi per biennium fuit cum eo conversatus, praesertim in ecclesia Parisiensi, ubi d. D. Petrus honestissime cum aliis canonicis con-

austerilas, et

maceralio corporis

ffrtemilto articulos interrogatorws de more, qui sequentis sunt teitoril; et solito plures e.ristunt. Articulus mterroqalorius xxxv. Item quod idem Dom.

Petrus

'"'jntori''"""'

dum

ad lectum

suum

versabatur in officiis divinis et aliis. Nam ipse loquens pluries vidit d. D. Petrum in bassis sedibus cum pueris sedentem, et non verecundabatur qui licet aliqui verecundarentur ibidem sedere
; ,

serant sui servitores aut

et quasi

se# declinaret, postquam reces'cubicularii, communiter

semper super nattas de paleis, in cainera se deponebat ubi pluries dormiens repertus est et cum quandoque argueretur de inexistentes,
: :

erant minoris gradus et generis. Dixit insuper, quod frequenter in festis solennibus vidit d. D.

discretione,

cum

humilitate et

quadam verecundia
quod casua-

respondebat. se non diu

liter

ibi stetisse, et

Petrum
ecclesias

canonicum Parisiensem Crucem deferentem; licet ad eum non spectasset;

tunc
,

obdormisset

in

eisdem.

sed ubi

alii

canonici recusabant, ipse portare vole-

bat, et eamJicetsit

obstante ejus juvenili aetate; dequo et

ribus multi mirabantur.

magni ponderis, portabat, non aliis suis mo-

xlvi. Item quod idem D. Petrus xn aetatis suse anno consueverat ^hordula cannabis aspera et nodosa, super nudam carnem continue uti; et eam

adeo stringebat,
lenta efflceretur
:

ut, pelle laesa,

licet

chordula sanguino-

cap. 5, ac

53 Testis ix articulo xxxn adstipulatus, de quo demde interrogatus, quae fuit causa mo-

hoc adeo secretum esse volebat, quod, dum ejus confessor venturus erat ad ipsum, ad aliquem locum secretum d. chordulam

super

Jleati

vens, quare d. loquens essetd. D. Petri confessor?

Dixit quod
thusiensis

humiliiate.

quidam D. Nicolaus, tuno Prior Car:

dum

d.

de Divione, Lingonensis dicecesis et PetruB voluit d. testem loquentem in conflexis praeser.te praefato

fessorem recipere, genibus

D. Nicolao, coram d. Ioquente genibus flexis se posuit, rogando ipsum quod esset confessor suus,
et

dum sibi diceret d. confessor Vere misera chordula vos occidet cum humilitate et verecundia respondebat, ipsam non habeo Et dum fortius arguebat, dicendo sibi Quid dicitis ? Caveatis Quid dicitis ? Bene scio, quod utiinini chorda. Tunc respondebat, licet curn verecundia
deponebat, et
:

ista

V,

Verum

curam animae

suae

reciperet;

quia dicebat se

esse juvenem, inscium, ignorantem et indigentem,

et ideo indigebat
s

est quod quandoque usus sum Parisiis; sed quia mendacia mirabiliter abhorrebat, non negavit seuti.
Itera quod idem D. Petrus non solum chordam habebat; imo cum ipsa etiam dormiebat de nocte, et sic saepius dormiens cum d.

habere

unum hominem
qui
sibi

sufficien-

56

xlvii.
d.

tem ad eum

instruendum, et

veritatem

de

die

super

aflli-

dieat de suae animae salute.

:

clationibus
corporis,

54 Testis xisuper xvi

articulo dixit, contenta ejus

fore vera. Dixit insuper quod vidit; addens quod canonici d. ecelesiae, qui sunt infra sacros, sedent in sedibus hassis. Canonici vero, qui sunt in sacris,

chorda a suis cubiculariis repertus est. Qui boc audientes, et super hoc veritatem scire cupientes;
aliter

chordam videre non poterant

aliis

quia hoc et
:

eisdem et

sedent in sedibus

altis.

Nihilominus tamen datur

aliquibus junioribus, in sacris non existentibus, licentia per capitulum, quod possint sedere in sedi-

quod postea tamen propter hoc perceperunt dd. cubicularii; eo quod pediculi cum abundantia maxima a superioribus partibus sui corporis usque ad caligas continue descendebant, adeo quod ipsas caligae et aliaa vestes,
camissae propinquae, vix aut
terant; quia ex immunditia

volebat esse occultum

bus

altis, et

almutias a

portare, praesertim

cum

sunt de

magno genere. D. Petrus

fuit requisitus

numquam
d.

purgari po-

per aliquos de canonicis, quod gratiam peteret a

capilulo sedendi in sedibus altis;
savit.
xviii articulo dixit, contenta ejus fore quia pluries vidit. Addidit quod causa devotionis hoc faciebat cum ad hoc non teneretur,quin imo bene potuisset evitare, sicut plures alii

chordae et putredine

quam

petere recu-

continua generabantur.
57. xlxviii. Item quod d. D. Petrus certa sibi praeparavit flagella et virgas, quibus (prius camera bene clausa cum propriis vectibus, quos propter hoc
in ostio camerae

Super
:

vera

nullus

ex hoc proposito fecerat apponi, ut habens claves, illis horis eamdam intrare
:

minoiis

status.

Interrogatus,

quis juvabat

eum

valeret) suis vestibus exutus se dd. flagellis et virgis

Crucem

portare; dixit quod

quidam Robertus tunc

acriter verberabat

adeo ut sanguis per ejus corpus

chorearius ecclesiae Parisiensis suprad., nunc Capellanus regius.

Testis xii super xvin
pluries praifatum

et ipsum facere saepe viderunt ejus cubicularii per foramina serae seu fissuras ostii,
;

abundanter flueret

articulo dixit, quod

vidit

eo quod ictus ab extra,

dum

talia faciebat,

nonesset

Dom., tunc Canonicum Parisien-

numquam
gotiis,

audiebant

Iicet

antea

assuetus

sem, spontanea voluntate portantem Crucem, dum canonici d. ecelesiae processionem facicbant. Plura profundissimam Beati, et constantem, ad
sis cap.

ipsos ad varia mittere loca, et in aliis occupare ne-

usque extremum spirttum, liumililatem spirantia, videH, ubi agiturde ejus testamento ac sepullura.

ne a quoquam videri vel audiri valeret, et ut liberius et secretius faceret, quod volebat. xlix. Item quod d. D. Petrus, non solum hoc

faciebat in

Bepeleeliam memoria, qua- dixmus de cjus educatione

cap. 2.

Unde

et

ciens in

domo propria, imo etiam et in itinere. quadam vice repertus fuit per suos hoc faquadam villa Meldensis dicecesis, quas vo-

ANNOTATA.
aAImucium, almucia,
et

catur Lisi, redeundo de Lotharingia Parisios. l. Item quod, dum dubitaretura suis ne ex talibus austeritatibus vitam suam abbreviaret, horta-

aumucia,

est

amiculum

teu amictus, quo canonici caput humerosque olim tege. bant, teste Cangw.

bantur eum a talibus verberibus et flagellis desistere sed et suuni confessorem, qui pro tempore erat, admonebant, ut conaretur dd. austeritates ab illo auferre ; quod et tentavit facere. Quod nec fieri potuit; quamvis Scripturas sacras ad hocfaciendum
;

sibi

DIE SECUNDA JULII.

471
cubiculario d

sibi

allegaret. Quae libenter et humiliter audiebat,

chaele
nione.

quondam

D. Petri in Ave-

D
l-.X

.jrjuniis-

nec tamen propter hoc desistebat. 58. Llli. Item quod jejuniis et plurimum affligebat et macerabat
jejunia

MSS-

abstinentiis
:

se

63. Super art.

xnx

dixit se audivisse contenta

A\ EMION.

nam

et ultra

communia

et praecepti, sine intermissione

solitus erat jejunare quarta feria, sexta et Sabbato;

ejusdem fore vera, a Stephano de Houbravilla, cubi- etiam in iticulario d. D. Petri, qui in villa de Liseio, in arti- nertaBeato adAi * w '*culo nominato, cum praefato D. Petro Cart.
erat in

et vigilias quiuque festivitatum B. Mariae Virginis in pane et

aqua

et

in

vigiliis

B. Marise Magda-

regressu de Lotharingia Parisiis, et qui Stephanus vidit praefatum D. Petrum se de virgis verberan-

lenae et S. Nicolai, B. Catharinas, S.

tuariensis, et

aliorum

Thomae Canplurimorum Sanctorum, et

tem. Interrogatus, ubi praemissa

dici audivit? Dix.it

quod

Parisiis.

De hoc

erat

inter
;

familiares

d.

per totum adventum etiam indeficienter jejunabat. Unde quadam die in Adventu Domini, dum comederet in praesentia Domini nostri Papae [dum] ad

D. Petri publica vox et fama

divulgavit.

quae d. Stephanus

64.
saepe,
,
.

Super l articulo

dixit

quod praasens

fuit

mandatum ipsius obedientiae, necessitale compulsus,

carnes comedisset, valde doluit, et postea in
jujuniis
aliis

Nicolaus Clacquin dicebat D. Cardinali, Ejus amteriouod tenendo vitam, quam ducebat, dies suos ab- tat,b "* frVr
,

dum
.

condignum, propter jejunii fractionem seu carnis comestionem; licet de mandato hoc fecerit. 59. liv. Item quod d. Dom. Petrus ultra pnefecit

compensationem

ultra

breviabat, nec

poterat. Interrogatus, in tuntur quibus locis praemissa dici audivit, et quibus praesentibus'? Dixit
risiis

dm

... vivere

stra obni-

alii.

quod Parisiis, et hic in curia. Paquod magister Gerardus de Vervino, audivit

Petri, ut in

missa, certa jejunia et plura faciebat imperceptibiliter, et

qui Parisiis erat confessor d. D. Petri, fuit inductus

quanto

secretius

percipiebantur nisi

ab

illis,

non qui singulariter mores

potuit; sic quod

per famulos d. D.
secretis induceretd.

confessionibus et
tales abstinentias

Petrum, ne

suos cognoscebant. Qui

cum

crederetur comedere,

faceret, et ab inceptis desisteret, et

dum

ipse

con-

signum faciens comedendi, saepe nihil comedebat nisi panem, et quae jejunium cibaria requirebat. Swpe a quibusdam etiam magnis Pradatis de curia,
diebus, quibus abstinere volebat a carnibus, quibus
alii

fessor praemissa diceret eidem D. Petro, ipse fuit

contra

d.

confessorem suum commotus, dicendo quod

quae tangebant salutem suae ani-

extra confessionem poterat sibi ista dicere, et non

retrahere ab
illis,

utebantur,
se eis

dum

quibus compellebatur comedere uti simularet, caute de ore suo extra;

tunc confessor dixit, quod sequeretur devotionem suam. Interrogatus quomodo praemissa

mae

et

hebat.

scit? Dixit

60. lxxv. Item quod superveniente ejus infirmiin quo corpus suum tate circa Adventum Domini
;

etiam a

d.

quod ita audivit dici a d. D. Petro, et Gerardo de Vervino, Parisiis, post reet divisim sibi

gressum de Lotharingia;
dixerunt.
65.

loquenti

satis afflixerat poenitentia, jejunio,

giliis et

oratiombus, vifuit consilio

verberibus plus solito, coactus

et

Super lui articulo

dixit, se

tantum
d.

scire

de
je-

medicorum,

Domini nostri Papse mandato, latius tamen a solito licitis cibariis uti, quamvis invitus praedietis vigiliis, jejuniis et orationibus non absti;

contentis in d. articulo, quod,

dum

D. Petrus Frequentia

ac rigida erat Parisiis studens sine praslatione, solum jejuna-

bat jejunia per Ecclesiam praecepta; hoc excepto,

nuit,

quousque vix potuit rebus necessariis

uti,

in-

quod
bato

in

quadragesima quater
septimanae.

in

valescente ejus infirmitate.

Ad

quos articulos depo-

bat, videlicet feriis secunda, quarta, sexta, et

septimana jejunaSabMercurii

nunt

testes,

prout sequiiur.

cujuslibet

Hie

vero

Beposilione
testrs
ie.

primi

Testis i super xlv et xlvii articulis dixit 61 quod a d. Dom. Petro dici audivit quod chorvolens d. loquentem ad portamdulam portabat
,

altera
;

chordula

chordulam inducere. d. Testis chordulam non vidit usque post obitum d. D. Petri C. Dici audivit, quod chordulam portaret, semel dumtaxat,

dam

d.

quandoque jejunabat, dum Parisiis erat et raorabatur et quamdiu fuit in curia, semper jejunavit ter in septimana; et ulterius semper in quinque vigiliis B. Mariae jejunabat in pane et aqua. In vigilia
:

S. Laurentii etiam in

Sanctorum

et

pane et aqua. In aliis vigiliis Sanctarum frequenter jejunabat; vi-

videlicet

Avenione.

Nullus

erat praesens.

Tamen

delicet in festis B. Nicolai, B. Mariae Magdalenae,

d.

d.

loquens dixit quod dum chordula gravabatur, prout

fuit

d. Petrus se appodiabat,

ipsi testi dicebat, et

B. Martini, et S. Catharinae, et etiara Adventum Domini. Ita vidit testis, quia continuo cum d. Dom.

credit ipse testis, quod chordulam

portare incipit a
;

tempore, quo promotus

ad Cardinalatum

quia

Petro prandebat. 66. Super liv

d.

F
dixit, se

tantum

scire

quod cum

Utmdtvlr'"*>

quamdiu secum jacuit, percipere non potuit, quod chordulam portaret. 62. Super xlviii articulo, dixit se audivisse dici a quodam Stephano cubiculario d. D. Petri, contenta in d. art. fore vera;
in

D. Petrus esset Parisiis, volens incipere jejunare exponuniur, diebus Mercurii, quandoque diebus Mercurii venie-

bat ad

mensam hora
licet

ccenae

cum

aliis et

fingebat se

comedere,

Avenione

dixit

se

audivisse dici. Pseterea dixit quod tempore vitae d. D. Petri vidit virgas, et chordulam post obitum
:

non comedebat, imo interdum cibaexpellebat. Addit etiam ipse loquens, quod ria de ore de primo anno, quod d. D. Petrus venit ad curiam, et prima Dominica de Adventu Domini, D. EpiscoLudovensis, auditor camerae Apostolicse, non invitatus, venit ad comedendum cum praefato Domino Petro. Itaque fuerunt corara eo asportatas carnes ; et cum idem D. Petrus esset per auditorem

nam

vivente D. Petro contigit semel, quod Nicolaus

;

pus

ubi ipse Clacquin intravit studium d. D. Petri D. Petrus erat, et in d. studio invenit virgas, et petiit a d. Dom. Petro, quid faciebat de illis virgis

qui dixit quod canes a studio suo fugabat, et ex post, dd. virgas in arca sua posuit; ubi fuerunt repertae post obitum d. D. Petri C. ; et chordula
:

per loquentem, et Stephanum de Houdravilla, cubicularium d. D. Petri, subtus nattas camera in qua jacebat d. D. Petrus, reperta. Si d. D. Petrus portabat cilicium, dixit se nescire; licet bene audierit, quod in Avenione per cubicularios suos^vofuit

supradictum instigatus de comedendo carnes, ipse fingens comedere, ac volens jejunium servare et a carnibus abstinere, de ore carnes caute expellobat, neccomedit. Interrogatus quomodo scit 1 Dixit quod
in

mensa erat

et percepit

quod dissimulabat come-

dere carnes, et tamen non comedebat. Etiam plures existentes coalii perceperunt, praesertim scutiferi

ram

eo.

luit facere

qui quidem cubicularii noluerunt emere. Alia de contentis in d. articulo, dixit se nescire, salvo quod praemissa dici audivit a Mi-

emi

tantum scire, 67. Super articulo lxxv dixit. se Petro man- mil igare quod Dominus noster Papa prasfato D. excommunicationis , quod jussu Clemendavit etiam sub pcena
'

^. m
tisPP.

comede-

472

PROCESSUS DE

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC.

Papae mandato
abstinuit,
ut,
:

X MSS.
AVENION.

comederet carnes et alia cibaria juxta ordinationem non medicorum, et chordulam deponeret, et quod quod consueverat. faceret abstinentias, secundum Episcopus LuIpse loquens prasens erat quando D. Apostolicfe , prafato dovensis , auditor camerse

in

crastinum
et

vero

a carnibus

prius,

multum

doluit de trans-

gressione.

Super liv
fore

dixit,

se

audivisse, contenta ejusdem

mandato D. Petro prajmissa dixit, et inbibuit de Dominus Petrus, licet supra dicto. Quae audiens d. molestus esset, volens mandatis praenominati Doetiam mini nostri Papse obedire, carnes comedit, addit ipse loquens, quod prasente d. loquente ; et

a Matthaeo Cordonarii et Guilielmo* Clacquin, primo Parisiis, in Lotharingia, et hic in curia addens etiam d. loquens, quod in Lineio dici audivit, quod soror d. D. Petri C, eumdem
vera,
:

">estlone.

docuit

modum

simulandi praemisso modo.

dixit,

71 Testis
fuit

Domino Episcopo Ludovensi, Petrum quod, quando ad eum venit, invenit d. D. amovere promisit sa;pe accmctum d. chorda, quam dicto Episcopo. Et hoc fuit in Avenione, videlicet,
audivit a praefato
in principio infirmitatis,

quod postquam d. D. Petrus electus ad ecclesiam Metensem, incepit facere

vm

tot et tantas ubstinentias,

et

tot audire Missas et

;

orationes dicere

at ne extra oleas vagemur

de ora-

tionibus jiostea suo loco.

de qua mortuus

est.

Testis ix super

xxxv

articulo dixit, se audivisse

Deposiliones
testls noni, de
"igiliis,

Deposltia te iti secundi

C8 Testis n super xxxv articulo dixit se tantum scire, quod postquam d. D. Petrus fuit reversus de Lineio Parisios, semper, quamdiu vidit, cum camisia
licet

a Guidone
prasfati

Hutin , et Michaele , cubiculariis D. Petri C, quod invenerunt eum super

,

alias

de

vigiliis,

linea et

cum femoralibus lectum intrabat, et praedicto modo lectum intraret, aliquando re-

nattas jacentem, et ipsi loquenti dicebant, ut ipsum reprehenderet. A tempore, quod fuitconfessor suus,

plusquam centies dd. cubicularii tam super hoc,

perit ipsum in lecto tunica brevi, super camisia vestitum et dormientem, viginti vicibus vel circa. Interrogatus qua de causa tunicam illam induebat? Dixit quod credit, quod causa poenitentiae faciebat. Interrogatus, si in vestibus suis habebat pediculos.

quam super

aliis

austeritatibus d. D. Petri fuerunt

ad invicem et divisim conquesti. Cubicularii supradicti, vel alteri ipsorum, eidem testi dixerunt, quod semelinvenerantd. D. Petrum supernattas orantem

cum candela

in

una manu

et

libro in alia,

flexis
,

Dixit quod sic tamen pauci erant in tunica, sed in caligis suis plures habebat. Semel Parisiis ipse loquens invenit d. D. Petrum super nattas de paleis
:

genibus et capite nudo;

licet

eadem nocte

ut

consueverat, se posuisset in lecto.

dormientem, circa horam mediae noctis et in tempore hiemali. Erat mdutus de una tunica longa forrata de grisiis a. Interrogatus
Dixit quod credit quod
dinalis tunc temporis,
si

erat calceatus ?

sic, aflirmans,
ct

quod erat Car-

quod de sero posuerat se

72 Super xlvi articulo dixit , quod quasi per triduum ante obitum D. Petrus chordulam portavit, et usus fuit tam in Parisiis quam hic Avenione, prout ipse eidem testi loquenti revelavit. Addens insvper, quod d. D. Card. sibi etiam revelavit, illam chordulam quod, dum pro ipso mittebat
,

vsu chordnlx.

in lecto.
(5'J Super articulo xlvi respondit, quod audivit a Stephano Alant, cubiculario d. D. Petri et socio ipsius loquentis, quod d. D. Petrus chordulam deferebat, et quod pluries illam viderat ; d. vero loquens numquam vidit ipsum eam deferentem tamen iirmissime credit quod ante ejus infirmitatem per medium annum vel circa chordulam portavit. Super xlvii dixitquod bene scitquod d. D. Petrus pediculis abundabat plus solito in caligis, propter quod praesumebat quod chordam portabat, vel aliquid aliud juxta corpus, ex quibus generabantur
:

quod d. loquens illam non deponebat, videret; quia pluries reprehendit ipsum. Die sui obitus praemissa revelavit praefato loquenti. In

ad finem

vsu diclx
chordulx,

extrema unctione
ejusdem,
vidit

d. D. Petri, et

cicatrices

et

signa,

etiam post obitum in illa parte

et

corporis, in

qua ponitur cingulum, seu zona,

plus ad latera erat lsesus,

addiditque

quam

in ventre et dorso;

quod

in unctione et etiam post

obitum,

plures viderunt et videre potuerunt. Super xLvin dixit, quod cum D. Petrus esset in
infirmitate, etiam se revelavit de virgis. Michael et
virijis,

dd. pediculi plus solito.

Stephanus eidem loquenti dixerunt, quod ipsum viderant se verberantem per rimas et ferraturam
ostii

70 Super

xlviii et xlix

Bene

scit

quod

d.

D. Pea parte

camerae.

Credit,

quod

dd.

cubicularii

sibi

p
verberationil>us.

tras in studio suo poni

fecit vectes ferreos

interiore studii sui,

cum quibus interdum

se infra

dixerunt , quod de corrigiis erant ipsae dd. virgaj. Super l , dixit quod ipse loquens erat confessor
suus, et pluriesassignavit ipsi D. Petro auctoritates, ut a prasdictis austeritatibus abstineret; quia eum dubitans de sciebat nimis ad hoc voluntarium
,

F
frustra
stente
confessario.
obsi-

studium claudebat. Idem testis audivit a Stephano socio suo d. D. Petri cubiculario, quod semel per foramina serse, seu fissuram ostii d. studii sui, vidit
d. D.

Avenione, et etiam dixit se vidisse in loco Lisi, in articulo nominato. Super l dixit, quod ssepe audivit, magistrum
se
in

Petrum C,

verberantem

excessu et indiscretione in eisdem, cum esset corpore juvenis et debilis : ipse autem verba et auctoritates
supradictas libenter audiebat, tamen a prajdictis non
desistebat.

Joaunem de Marchia auditorem, Hugonem Chaudronier et Nicoiaum Clacquin, famulos d. D. Petri

C,
;

eumdem reprehendentes
ipse

de contentis in

d. articulo

pluries d. D.

autem D. Petrus tacebat. Ipsemet loquens, Petrum increpuit. Ista sibi dicta fuerunt per supradictos famulos suos Avenione in domo suaj habitationis. Famuli supradicti D. Episcopum Ludovensem rogaverunt, ut d. D.,Petrum C. reprehenderet, quod a talibus austeritatibus et flagellis
abstineret.

73 Super liii articulo dixit, quod ex quo cognovit sexta ferns, d. D. Petrum, ipse jejunabat quarta et una cum Sabbato, et etiam vigiliis ex prascepto. Cum semel ipsi diceret, quare tantum jejunaret,
resvolens ipsum retrahere a tantis abstinentiis; junior erat, pondit, quod B. Joannes Bapt., dum eo et jejunabat dicens Ego sum majoris aetatis , Pra?magnus et fortis, quare non possum jejunare? Marise fatus D. Petrus in quinque vigiliis B.
; :

Quotics B.

PetrusjeiHr
naret,

jejuniis in

4>ane et
(

Super liii dixit, quod qualibet septimana D. C. terjejunabat ultra jejunia, per Ecclesiam statuta, aqua, et in vigiliis festorum B. Marise in pane et in aqua
jejunabat.

Nicolai, pane et aqua jejunabat, et in vigiliis Beati Thomas Marias Magdalenae, S. CatharinaD et S. tot et tanta Cantuariensis; de quo, obses in Calesio,

bona

audivit,

jejunabat, et semel audivit ipse loquens,

quod Adventum Domini quod D. Petrus C. in praesentia Domini nostri Papae et tempore Adventus Domini, carnes comedit, de ejusdem

Scit prxltrea

reverentia et

magna quod ex tunc habuit ipsum in Adventum devotione. Prseterea, quod

Idem
testis

Domini jejunabat.

saepissime

fuit

mensa cum

eo,

et ab eo dici audivit,

quod

lllis

diebus ieiunabat.

74 Super

DIE SECUNDA JULII.

74 Super
liv articulo dixit, se intellexisse a fami-

473

liaribus d. D. Card.,

quod d. D. Petrus multoties comedere, et non comedebat. fingebat 75 Super lxxv articulo dixit, quod d. D. Petrus

non esset magistrasui. Teslisverbailla ipsum dicentem audivit, addens quod tunc temporis coram d. D. * Petro ad mensam serviebat. 82 Super l articulo dixit ipse loquens, quod

EX

!ISS.

AREMON.

Adventu carnes non comedisset, nisi fuisset ex et medicorum consilio praecepto D. N. Papae quorum- consilio remissius solito, propter infirmiin
,

uta talibus austeritatibus abstineret; quod aliter dies suos abbreviaret.

pluries d. D. Petro dixit,

83
D.

Super

liii

articulo

dixit

quod

praefatus
et

tatem, in jejuniis et orationibus se habebat. 76 Testis x super lhi dixit quod praefatus
,

jejunia in
et

Petrus ultra jejunia prascepta, iv feria, vi et pane Sabbato jejunabat, non in pane et aqua; sed in

aqua.

,1

oqiia

'

D. Petrus quarta et sexta feriis ac Sabbato jejunabat, et in vigiliis B. Mariae; sed non recordatur, si in pane et aqua. Item vigilia S. Catharinae jejunabat. Ita vidit loquens
testis,

quinque Vigiliis festivitatum Virginis Mariae, bene

jejunabat in pane et aqua
:

et in
in

Adventu Domini
pluribus
vigiliis.

etiam jejunabat;
Tcstis serviebat in

sicul

etiam

per duos annos.

ejusdem

Super lxxv articulo dixit, quod de contentis , erat fama publica inter familiarcs d.

tjiud,

depo-

ttatt testis

dtcimisi
it

choriula,

D. Petri C. 77 Testis xi super xxxv articulo dixit, quod audivit a cubiculariis d. D. Petri, quod a tempore suaB promotionis ad cardinalatum, numquam nudus intrare voluit lectum et quod aliquando repertus
;

mensa, etpraesens erat et videbat. Incepit illa jejunia facere, statim post promotionem suam ad ecclesiam Metensem, et usque ad infirmitatem mortalem continuavit. Super liv articulo dixit, quod frequenter vidit, quod d. Dom. Petrus ibat ad coenam et coram eo
cibaria

portabantur
nihil

tamen
nione.
et quo

et simulabat comedete , et comedebat. Vidit hoc Parisiis et Ave,

fuit

super nattas de paleis nocte.

Super xLvietxLvn articulis dixit, quodpostquam d. D. Petrus fuit ad cardinalacum promotus, cura esset aetatis xv annorum, incepit uti d. chordula.
Aitdivit a

Super lxxv usque

dixit,
fuit

quod jejunia continuavit, donec

oppressus per infirmitatem suam

dixit,

mortalem.

magistro Hutino, a Michaele et Stephano,

84 Testis xui super xlv articulo

quod
ante

cubiculariis d.
d.

D. Petri C.

qui dicebant, pluries

ab iisdem
pediculis

nedum
Parisii
diversis

austerus
,

fuit

sibi

in

curia;
sibi

imo

et

E
13,

chordam vidisse de nocte. Ilem audivit quod vix aut numquam d. D. Petrum a

et alibi

austerus
in

erat pluribus et TeUis

et
aliis.

afflictionibus,

jejuniis

vigiliis

et

a/pictiones
corporis,

purgare poterant, qui cum maxima abundantia a superioribus partibus sui corporis usque ad caligas
descendebant
;

verberatione carnissuae etintinitis

Dixitetiam

d. loquens, quod multotics loquebutur d. D. Cardinali,

licet

dd.

cubicularii

multum

labo-

mgis
'

Boulea u

belula.

rarent, dicentes; quod ex putredine. chordae, quam juxta carnem nudam portabat, generabantur. 78 Super xlviii articulo dixit quod semel vidit in quodam coffro secreto, quasdam virgas de arbore quadam, vulgariter vocata boulo*. 79 Super l articulo Ipsemet loquens saepe reprehendit d. D. Petrum ad partem et etiam publice,
,
:

ipsum exhortando, et sibi dicendo, quod nimis se affligebat, et quod male faciebat, et non cum discretione sic se affligebat, prout ostendebat sibi, quod
juxta istud;

hcitum estbene domarecarnemsuam, etse affligere, Curam carnis ne feceritis dum tamen homo non se nimis affligat; cujus tamen contrarium
:

ipse faciebat. Ipse vero d.

Cardinalis respondebat;

in praesentia aliorum d. D. Petri familiarium. Similiter

ipsum reprehendebant magister

Joannes de

Marchia auditor, Hugo Chaudronier camerarius, et magister Hutinus, cubicularius; et cum eis non
proticeret, quia nolebat desistere, fecerunt sibi dici

per Dominos

Cardinalem de Salutiis, Episcopum camerae Apostolicae auditorem magistrum ^Egidium d. Dom. Petri confessorem, qui etiam DD. Cardinalis, Episcopus et confessor ad

quod quod illud, quod cor hominis vult, et corpus posset, et quod Deus juvat quemlibet, qui habet bonam voluntatem; subjungens et allegans d. D. Card. quomodo plures Sancti jejunabant, et in eremo stabant, et lierbas 'et similia comedebant, et quod ita homines facere possent, et quod ipse videre non
poterat,

nihil faciebat, quin facere posset; et dicebat,

Lodovensem

quomodo ad hoc responderi

d.

posset.

85 Et dum
Sancti
vel

loquens

sibi
,

dicebat,

quod

dicti
dissuasit
;

fuerant

inspirati

vel

tunc

temporis

at

supplicationem et requestam supradicti loquentis et aliorum, proxime nominatorum familiarium d. Dom.

Petri, D. N. Papae dixerunt et exposuerunt suppli-

homines erant fortioris complexionis,

suut,

quam nunc

non

inniduit.

dicebat d.

D.

Cardinalis,

quod Deus ipsos

cando,

d.

D. Petro Card. mandaret, ut a talibus

liii

austeritatibus abstineret.

juvaret propter bonum propositum ipsorum Dixit ulterius d. ioquens, quod dum talia et similia d. D. Cardinali dicebat, ipseD. Cardinalis respondebat

80 Super
""n dUHncte tojtjtmm in

dixit

quod jejunabat jejunia per

et

Ecclesiam praecepta;

quarta

feria,

sexta

et

fxtetaqua.

Sabbato, et vigilias festivitatum Virginis Mariae in

vos deberitis mihi dicere contrarium, et tenemini. Ipse vero loquens replicabat Domine plures amici vestri mihi dicunt,
dicebatque
:

Vos male

facitis;

pane et aqua et in cibariis B. Mariae Magdalenae, S. Catharinae et S. Nicolai, totum insuper jejunabat Adventum. Interrogatus, per quot annos jejunavit Adventum? Dixit quod per duos. Ccepit jejuniu facere a tempore suae promotionis ad cardinalatum. Ardeaobscrvavit quidemaliqua,

communibus

in vigiliis

quod ista vobis debeo ostendere, ponunt mihi multa. Nescio, quid
contestamini et
alii

et dicere,

et

im-

facere.

Vos male

etiam, d. D. Cardinalis dicebat Non curetis, faciatis semper prout vobis videbitur faciendum secundum conscientiam vestram, et non
curetis de verbis

hominum

allegabat enim pluries

sed non ita ordinate.

quod factus Cardinalis, incepit jejunare iv et vi feria et Sabbato aliquando veniebat ad coenam, sedens cum aliis, nihilque come-

81

Super liv

dixit,

videlicet; Si homiipse D. Card. illam auctoritatem, servus non essem; et non nibus placerem, Christi

nocerent alicui verba aliena,

quem propria non

debat.

maculat conscientia. Infinita similia proponebat. 86 Super xlvi et xlvii articulis dixit, quod ipse
An gestaril nesciebat, d. D. portare chordam; donec imus de quicubicularius venit ad cubiculariis dixitsibi;
suis

Super lxxv dixit, quanto infirmitas d. D. Petri crescebat magis talia etsi non in toto, saltem in
, ,

parte paulatim dimittere cogebatur.

tlf,
15

ipsura loquentem, dicendo sibi

Quid faciemus
et jacet

Doea

lesti,

J*lo,

quod praefatus D. Card., cum valde diligeret ova, in animo suo proposuit ova non comedere per unum annum, sicut nec coniedit, dicendo quod gula sua, seu os suum,
Testis xii super xlv,
dixit,

minus sic et sic portat chordam, diu vivere ponatis remedium, alias non poterit
pro Deo caveatis, quod vobis; quia perpetuo me
nesciat,

cum

sed

quod ego dixenm ipse haberet ingratum

:

vero

474
A.

PROCESSUS DE

B.

PETRO DE LUXEMBURCO

EPISC.

tX

MSS.

AVF.NION.

vero loquens cogitavit modura, per quem honeste posset cum d. D. Petro C. de lsta materia loqui, et per aliquot flies post, venit ad d. D. Petrum C,
dicendo
:

Domine mi, vosportatis chordam,

non
:

caveatis

quens, turbatus fuit pro illa hora, quando vidit d. Dominum suum sic loquentem. Cui dixit Domine mi, nullus est qui velit quod faciatis malum, sed bonum sed dicitur, quod nimis carnem vestram
;
;

vobis. Profecto vos

poteritis diu vivere; si

hoc

affligitis,

continuetis

quia vos estis juvenis, et chorda corcarnem vestram, et macerabit taliter, quod rodet non poterit poni remedium. Ipse vero D. C. per

alia dicta

loquens

quod diu vivere non poteritis. Plura non recordatur ipse qui addit quod aliquando ipsemet loquens
et

fuerunt, de quibus

in vita ipsius D. Cardinalis dicebat aliquibus,

quod

quamdam

admirationera dixit; Creditis vos quod ego

mirabatur de
in isto;

clwrdutam

portem chordam? Quare portarem ego eam? 87 Numquara enim negavit expresse, nec consensit etiam. Quomodo scitis vos? dixit Dominus

juvene, quia communiter prasdijuvenibus, ut bonum fariant, sed non est sic catur
isto

imo oportet

sibi praedicare,

quod non

tot sic

faciat, sicut facit.

DoPetrus Cardinalis. Respondebat ipse loquens dico vobis pro certo, quod somniavi, quod mine chordam portabatis, et quod erant in ea certi nodi, qui intrubant in carnem vestram circa ventrem. Dictus D. Cardinalis. hoc. audiens, multum miratus
:

90 Super
tent.a ejus

xlviii articulo, dixit

quod credit concon1

fore vera propter aliquas et plures

'9<j e(

jecturas, quas ipsevidit in vita d.

in studio

Dom.

Petri.

Nam

cliordula,

fuit,

etdixitbis. Est
d.

verum quod

sic

somniaveritis?
:

suo habebat certas virgas juxta locum, in quo genibus flexis orabat et ipse loquens petiit a d. Dom. Petro C, quid faciebat ipse de illis virgis?
:

post Beati

obitum
inoenta.

Respondebat
dicere

voluit,

loquens, quod quod portaret,

sic

cui

numquam
loqueus

licet

ipse

multum

illum inlestaret. Dixit ulterius d. loquens,

Qui respondit quod canis suus veniebat ssepejuxta ipsum, et quod propter ipsum dd. virgas habebat. Dixit ulterius d. loquens, quod istas virgam et
praedictas reperit post mortem d. D. Petri subtus nattas, quae erant dicto in studio. Dixit etiam d. testis loquens, quod ipse D. Card. fecit

quod quasi per tres dies post, ipse Dominus vocavit dictum loquentem, cui dixit Magister Joannes, per
:

chordam

animammeam,
sicut
si

a quat.uordiebuscitra vos somniastis

ita

unufn sumnium,

verum,

et ita proprie in forma,

oculis propriis vidissetis. Ipse vero loquens,

apponi vectem in atrio studii sui, ad finem, ne dictus loquens iutraret certa hora, qua orare volebat (ut
ipse loquens credit firmiter) et se affligere, et erat

r.

infestabat

cogitans, quod erat de cborda, fingens se nih*l scire, d. D. Cardinaleru, quod sibi diceret,

hora
divit
in

illa,

quid hoc esset. Dictus vero D. Cardinalis dixic sibi quod pro certo non faceret, nec aliud potuit ab eo

ipse loquens per

affligebat verberibus. Unde semel quoddam foramen camerae suae auipsum D. Petrum C se, ut sibi videtur,.dicto
et
cito post

qua se

habere, et

dum

dicebat ipse loquens, quod erat de

studio percutientem,

ipse loquens

chorda; ipse respoudebat peraliqua verba extranea,

percussit ad

ostium,

ut d. D. Petrus aperiret, et

non negando, nec affirniando. Addit ipse Testis loquens, quod per aliquos dies post, ipse Dom. Card. vocavit d. testem loquentem, dicendo sibi Habeo ponatis ventrem aliquahter durum, et inflatum
:

tunc ipse

loquens vidit d. D. Petrum

;

C,

qui se

quia erat in camisia sola, et hoc vidit, qui loquitur, per foramen. Dixit etiam d.
loquens, quod fuit raagna controversia inter d. D.

festinanter induebat

manum

vestrara,

et

sentiatis

ipse vero

loquens

Card. et ipsum loquentem de

quente,

dicto vecte, quare

statim cogitavit, quod ipse D. Cardinalis amoverat

illum ponebat, et quod ipse faceret

coram

ipso lo-

chordam,
tetigit, et

mauum
D.

apposuit, et circumcirca ventrem

quaeque
:

vellet.

Et

d.

D. Card.

sibi dixit,

chordam non invenit. Credit d. loquens, Card. chordam amoverat, ut ipse loquens crederet, quod chordam non portaret. Dixit ultra boc d. loquens, quod verum est, quod ponitur
quod
d. in articulo de pediculis'
:

Non

curetis vos

bene

scitis

quod non
sciri

est aliquis,
velit

qui habeat ita

bonum amicum, quin aliquando

non vellet
dixit,

solus aliqua facere, qua?

a quoquam,

quantumlibet privato.
91 Super l articulo
positionem suara,

quia ipse loquens vidit et

:

quandoque dicebat ipsiD. Cardinali Dominefaciatis amoveri per vestros cubicularios, et multoties dum
d.

quam

fecit in

quod se refert ad dexlix art. Verura est

Contemptiis
corporis,

enim, quod

sibi

praedicabatur, qualiter vitam

austeritates,

suam
:

loquens

d.

D.

Cardinali legebat,

et

juxta

eum

abbreviabat propter nimias

ciebat, prout d.

quas faqui

jejunia,

sedebat,

ipse D.

Card. saepissime

manum
ventrera

ponebat

loquens d. D. Card. dicebat

d.

per

subtus tunicam
se

suam

circa

suum

quidem D. Card.
fy
I

loquenti dicebat

Curatis vos

semper
etiam
vel

movens, et hoc faciebat, ut credit ipse

in
si

loquens, dicta chorda et pediculi etiam. Quandoque

de ista misera carne? Dicendo haec verba in Gallico Cures vous de cette charoigne f et loquebatur

dum ipse Doininus sedebat gebat, unum vultum faciebat, ac

inflrmitateni

mensa,
,

et sur-

malum aliquod
et

D. Card. de sua carne propria, et pluries ipse D. Card. dixit aliqua verba, per quae despiciebat et

baberet

vel

sentiret

credit

d. loquens,

quod hoc esset

et faceret chorda.

contemnebat suam carnem. Super liii dixit, quod ipse D. Card. pluries jejunavit in iv
praecepto
;

88 Ulterius addit
/Egerrime
fcrt

d. loquens,

quod dum

ipse lo-

feria,

vi, et

Sabbato, ultra jejunia de

quebatur Domino de

istis affiictionibus

et aliis, et
fuit est,

moni

tiones,

quomodo alii loquebantur, multum turbatus, et dixit

non habeo aliquem pro Deus velit me juvare
volunt
rae,
!

Ipse D. Card. bene video quid omnes sunt contra

etc.

non tamen in pane et aqua, ut credit. Super liv dixit quod pluries ultra jejunia consueta
ab Ecclesia instituta, ipse jejunabat,
et

et

aliquando

me

fingebat se in

mensa comedere,
dixit,
;

me

facere

dimittere

malam. Certe certe, faciam, quod totus

cebat d.
isto

Bene video quod homines bonam viam et sequi dixit ipse D. Card., ego tantum mundus loquetur de me, et diverba
in Gallico,

Super lxxi articulo

firmus erat

non comedebat. quod vidit, quod d.

et

Dom. Card. adhuc jejunabat

;

tamen roultum insed qui continuare semper volebat

et
;

tamen cura

difficultatejejunia dimisit, quia plus por-

D. Cardinalis prsedicta
:

tare non potuit.

videlicet

Je vois bien qu'on

:

me

veut faire
si

venir de bonne voye a la malvaise je m'y mets, je feray tant que tout

certes certes

le

monde

parlera

de moy.

89 Dixit
de deponendls
austeritati-

ulterius d. loquens

quod praedicta verba

m
ut

Gallic0 rec t e in forma, nibil addito vel remoto, credit firmiter, protulit ipse D. Card. ; et hoc

92 Testis xvn supar nv articulo dixit, quod Dom. Cardinalis modicum comedebat, et in tantum lymphabat vinum, quod vix saporem vini retinebat. Testis xvin super xlvi divit, quod propter officium suum tetigit, et tangere et videre voluit d. D. Petrum Card. ad carnem nudam, et licet ipse D.
Card. aliquoties sine dilatione exhiberetse, interdum tamen petebat dilationem, dicendo Vadatis modicum
:

viclus
litas,

frW

chordula.

bus.

dicebat ipsi soli loquenti, quae audiens d. testis lo-

spatia-

DIE SECUNDA JULII.

spatiatnra, et postea videbitis.

473
articulo dixit.

Ex quo

praesumit ipse

loquens, quod

illis

vicibus, pro quibus petebat dila-

et tenuit

tionem, chordulam portabat, et

dum eum

videbat,
;

quod vidit librum librum Reverendissimo Patri D. Cardinali Salutiarum ipse loquens, post.obitum prae;

95 Super xxxn

D
EX HS9.
AVEMO.X.

et illum

habebat foveam
dicta?

in brachiis, et in

medio corporis

et

sanguinem mortuum et coagulatum et dum ipse loquens peteret a D. Card. quid erat respondebat quod non debebat de omnibus petere ita quod noluit sibi dicere, licet
fovese erant nigrse propter
; ;
;

cubicularii dicerent d. loquenti, quod

dictae foveae

provenirent ex nodis chordae, quam d. D. Card. portabat. Dixit etiam quod post mortem vidit illara

Domini Petri, dedit. Super xxxm articulo, dixit contenta ejus fore vera causamaddens quod ita vidit. Interrogatus, precum varie~ quanto plus stabat singulis diebus in dicendo ora- '"' ac fre tjucnlia, , ... ,. ? tiones, quam ln dicendo Horas canomcas dixit, quod duplo vel circa, plqs statim in dicendo orationes, quam in dicendo Horas canonicas. Interrofati
; ;
.

gatus,

si
;

audivit cubieularios conquerentes de vigi-

dictam chordam,
portasset.

de qua erat fama, quod ipsam

quod sic pluries; addens, quod interdum famuli sui dicebant sibi, quod ducendo
lando
dixit
vitain,

ANNOTATA.
a Est Gallicismus, quo significatur vestis duplicata,

struebat.

quam ducebat, corpus suum Unde d. D. Petrus interdum

Miror de
istis

totaliter deipsi loquenti

quare ista verba mihi dicunt, ex quibus apparet, quod plus

dicebat
;

familiaribus,

ex assuto

cinericei coloris

a vcrbo Gallico fourrer,

diligunt corpus,
ligere debent

et adjectivo gris.

quam animam ettamen magis dianimam quam corpus et interdum

; :

ista prsefatis suis familiaribus

dbebat, volens ipsos

CAPUT
Quam
eximius
fuerit
in

V.
B.

Pelro

spiritus

ad devotionem inducere. Semel magister Joannes de Marchia erat praesens, quando praemissa testi loquenti dicebat. De loco dixit quod Parisiis, et hic
;

orationis.

in curia.

96 Super xxxiv
fuit electus

articulo,

dixit

quod postquam

Metensis, usque ad ejus obitura dicebat reverenHa,

continetur. Interroita vidit pluries, et

A.
quem

_rliculi interrogatorii

liuc

spectantes prseler xxxi,

Horas

et orationes, ut in art.

dedi

jam nunccap.

2, et hic volo habe.ri pro tn-

gatus quomodo scit? Dixit quod

officium

serio, sic sonant, prout sequttur.

xxxii. Item quod idem D. Petrus factus est

eodem tempore,
:

hospitio.

maximus

orationis exquisitor

unde

sibi

collegit orationes varias, ut de Trinitate, de Christo,

fama publica in quod dum D. Petrus genibus fiexis officium dicebat una cum ipso loquente, et aliquis ad portam rapellae pulsabat, a

cum

ipso dixit, et ita erat

ipse loquens

Nam

dixit,

de beata Virgine, de
de Apostolis, et
aliis

S. Michaele, et aliis Angelis;

genuflexione surgebat, in

illo

statu videri nolens

peculiaribus Sanctis.
;

Ex

quibus

quia quanto plus poterat,

faciebat.
in

devotiones suas

secreto

non modicum sibi 'fecit confici librum quas orationes omni die devotissime solitus dicere consuevit,
in oratorio suo.

Horas canonicas

ecclesiis

dicuntur, nisi

dicebatillis horis, quibus norx Canoesset extra hospitium niesttatu

xxxin. Item quod post Horas canonicas diutius ita ut raro cooraret, quam illae se extenderent
:

suum. A suis cubiculariis dici audivit, quod in media noctecontinuo surgebat, et canonicales Horas
genibus
flexis et capite
fuit in

Umf 0T

'

discooperto
curia

dicebat, prae;

mederet hora aliis DD. semper antequam intraret

peculiares et

sui

status

consueta
ita

et

sertim quamdiu

Romana

et

de hoc
et faraa.

lectuni, aliquas orationes

;

fuit et est inter faraulos suos publica

vox

multum

prolixas dicebat

quod exvigilia,

spectando, ejus cubicularii attaediati nimia ultra quam tolerare possent, gravati obdormierunt.

Preces nt

tttrnx,

Item quod communiter genibus flexis capite nudo, etiam tempore hiemali, in oratorio suo aut in camera, et saepe in oratione noctes ducebat insomnes. Testis i super xxxi articulo dixit, quod D. Petrus sororem suam circa matutinas et alias Horas canonicas instruebat, cum ipsa nesciretordinare; et comxxxiv.
oravit, et

97 Interrogatus, dum erat Parisiis et in Lotharingia, qualiter Horas suas dicebat? Dixit quod Metis in Vico et in Lineio dixit Horas genibus flexis, et etiam Parisiis, postquam et capite discooperto Metensis sed antea, cum erat canofuit electus
;

nicus

Parisiensis, dicebat horas

more

solito

cum

quodam Nicolao Magistro hospitii sui. Dum orabat et Horas suas canonicas dicebat, erat valde contritus.

p
Ttorx B.
Virqinis.

Testis

n super xxxi,
ita

dixit

contenta ejus fore

fuit

vera, quia
Lineio.

vidit,

et

prasens

in

loco

de

muniter prsfatus D. Petrus, surgens circa mediam noctem cum D. sorore sua ibat, et ibidem dicendo Horas suas et orationes, per duas horas et ultra invicera

98 Transfero huc

aliqita

ex ejusdem

lestis

deposi,-

remanebant.

Interrogatus
vidit,

Dixit quod pluries

et d.

quomodo scit? Dominus Petrus

dum tione adarticulum 14. Frequenter viditParisiis. spatiatum, ipse D. Petrus solus alii scholares lbant
remanebat in caraera sua, dicendo Horas B. Maria; facientes ad et septem Psalmos, et alias orationes, esset canonicus Parisiensis. devotionem, antequam
d.
testis

dictum loquentem excitavit, et simul cum iis ad dicendas Horas et orationes ivit, et ipse loquens somno deditus propter juventutem, surgere recusabat, etsemel d. Dominus Petrus projecit sal inter linteamina d. testis loquentis, ad finem ut tsedio
satis haberet surgere.

Parisiis juxta hospitium d.

Dom.

Petri

Card. morabatur, et
ipso-

omni

die conversabatur

cum

Super xxxu articulo

94 Interrogatus, quo tempore erat? Dixit, quod tempore Pascbali, cum jani d. D. Petrus erat electus ad ecclesiam Metensem, qui d. D. Petrus electus, eundo Metas in vigilia Pentecostes de Lineio recessit, et deinde rediit ad Lineium circa festum S. Michaelis sequentis, ubi per quatuor mensesvel
circa,

vera, quia ita vidit, quens de d. D. Cardinalis mandato Parisiis scribi saltem partem illius. In eodem libro erant
fecit,

contenta ejus fore librum orationum ipsa loet

dixit,

psalterinm
et aliquas

S.

Hieronymi,

suffragia

Apostolorum,
alia
:

Missaa votivae, et

etiam aliqua

di-

cum

d.

sorore

stetit

primo anno suae elecalii

xemburgo,
et,

Card. de Lucens, quod post obitum d. D. Petri Salutiarum d. librum habuit D. Card.
octo francos. ut credit, liber constitit in scribendo fuit pnmo anno proDe anno? Dixit quod scriptus

tionis, ut

temporibus supradictis, et ista vidit praeet

dictus ipse loquens,

plures

de eorum fa-

mulis.

motionis ad cardinalatum.

Super

476

PROCESSUS DE
dixit,

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
tionibus,

EPISC.

Super xxxin articulo

EX MSS.

qucd praefatus D.

Petrus singulis diebus

plures orationes dicebat, in

AVENIOV
Preces ante

cubitum,

quibus dicendis longiori spatio morabatur, quam in dicendo Horas canonicas. Interrogatus, si prsd. D. Petrus, antequamintraretlectum, dicebat orationes peculiares, et prolixas? Dixit quod sic, et ita prolixe dicebat,

quod cubicularii gravabantur

reddens

non possum vacare oraD secundum quod Parisiisfaciebam. Audivit etiam ab ipso D. Petro, quod hic in curia, in vigilia quadam Assumptionis Virginis Marias, de tota nocte non dormivit, intentus orationibus. Et a d. D. Petro scivit ipse loquens, quod de mane sequenti duo cubicularii, praefati D. Petri pemox et
ferno, quia ad voluntatem
videlicet

causam, quia cubicularius erat ipse loquens, et pluries d. D. Petro fuit conquestus de nimia vigilatione.

runt,

Stephanus et Michael, ipsi loquenti dixequod illam noctem duxerat insomnera, ad

"ideressus.

finem, ut

99 Interrogatus, quid respondebat d. Dominus Petrus, dum ipse loquens et alii cubicularii conquerebantur ? Dixit, quod interdum tacebat, et interdum
eis dicebat
:

loquens,

eumdem d. reprehenderet qui quidem cum superhocd. Dominum reprehenderet

;

non negavit, imo

orationibus

dixit,

quod dormire non

p*otuerat,

intentus,

dicendo etiam, quod noctes

articuli 50, super

exspectetis

Vadatis cubitum.si vultis, et si vultis, ista vultu gratioso proferendo. Inquot horas
vigilabat

non erant longaa. 103 Testis x occasione

inlerrogatus, deposuit

quo fuit
videticet

terrogatus per

post coenam

quxdam

huc spectantia,
in

P re cibusadd
!
cl

singulis diebus. Dixit quod interdum per duas horas, interdum per tres, et quandoque usque ad ma-

tutinas

et

tunc pulsato pro matutinis,

matutinas

Avenione, dum magister ^Egidius confessor, et nonnulli alii de familia d. D. Petrum inducebant, ut jura canonica
fuit

quod pluries

praesens

hic

!?

r ' quan

dicebat et lectum intrabat.

leclio

100 Interrogatns, qua hora singulis diebus surUbrnrim gebat? Dixitquod communiterin tuba matutinatam
in acstate,

studeret, et non tantum vacaret in orationibus et devotionibus. Ipse autera D. Petrus bene eos audiebat, sed quidquid eis promitteret,

magis vacare vovitis

spiriiualium

quam

in hieme.

Verum estquodin hieme

lebat circa orationes, et etiam vacabat

jura.

in quo loco praemissum observabat ? Dixit, quod hic in curia quia Parisiis non surgebat ita mane. Interrogatus, per quot horas dormiebat de nocte ? Dixit quod quandoque per quatuor, quandoque per tres, et ad plus, perquinque. Numquam de die dormie-

aliqualiter plus tardabat. Interrogatus,

Nam

communiter studebat in
ad devotionem.
xi super

quam circa PP. et aliis

modum
;

libris facientibus

104 Testis
post
d.

xxxn

articulo dixit, contenta,

ejus fore vera,

quia ipse vidit librum et tenuit. Et D. Petri C. obitum, D. Amedeus Card. Sa;

bat, quod ipse loquens videret, vel sciret.

Numquam

erat otiosus, quia ut

plurimum orabat,

ctorum

et alios libros, facientes

vitas Sanad devotionem lege;

modicum tamen et ita quamdiu fuit in Avenione observabat. Super xxxiv articulo dixit, se scire quod quamdiu d. D. Petrus Horas canonicas dicebat, etetiam, quamdiu orabat, semper erat genibus flexis, et capite discooperto tam in hieme, quam in festate. Parisiis id incepit, reversus de Lineio, ubi cum Joanna sorore sua fuerat locutus, et continuavit usque ad ejus obitum, saltem usque ad ejus infirmitatem, de qua decessit. Recitabat Horas communiter horis,
bat, et aliquando studebat,

quas quidem orationes prsefatus faciebat per magistrum Petrum Dolovargue secretarium suum, et per magistrum Hutinum cubicularium. 105 Super xxxui articulo dixit, quod d. D. Petrus C. per magnum spatium, post Horas canonicas Dciibello recum orabat, et tantum vel plus tempus post Horas canoni- P cas expendebat, quam Horae canonicae seextendebant. Multum vigilabat nam ipse, qui loquiturdixit quod pluries cubicularii sibi fuerint conquesti de tanta
lutiarum habuit
D. Petrus C.
recolligere
<

vigilia.

Super xxxiv articulo

dixit,

quod postquam
oravit, genibus

fuit
fle-

ad cardinalatum- promotus,
dixit,

dum

xis et capite discooperto oravit, et

Horas canonicas
testis,

videlicet dum pulsabatur pro matutinis, dicebat matutmas, et sic de singulis Horis, nisi esset extra domum ; quia dum

quibus dicebantur in ecclesiis

etiam tempore hiemali. Ita vidit

art. dixit,

nec

recordatur de contrario.

106 Testis xn super xxxn

quod

ipse
ac precatiimculis c " l " in
tibet-

ei^at in

domo

suae

habitationis,

licet aliis negotiis

loquens vidit, quod Petrus diversas habebat orationes, in schedulis papyreiscriptas, et etiam parga;

esset occupatus,

tamen propter hoc, ordinem praed.

cedentem non omittebat. Testis vni dixit, quod

absentabat ab
iret

D, Petrus ssepissime se
magistris suis, ut secreto

aliis sociis et

libelhts pre-

ad dicendas Horas et orationes suas. 101 Testis ix super xxxn articulo, credit in articulo contenta fore vera quia confessor suus fuit ^ tempore, quo ipse Petrus venit ad curiam Roma:

menis et dum d. D. Petrus ad oratorium suum, vel ubicumque iret ad orandum, dictas schedulas F secum in uno sacculo parvo portabat et cum videret quod illud esset taediosum, dixit sibi ipsi loquenti, quod fieri faceret unum librum, in quo quem quidem orationes praedictaa scriberentur
; ;

Um

r t redactis,

^J' ^

nam

et de

primo mense, quo venit, vidit librum,

flt

librum ipse loquens scribi fecit, ita quod scriptor dedit operam in scribendo a festo Sanctorum om-

de quo in

art.

mentio,

et petiit praafato

Dom.

Petro, ubi illum librum receperat, qui eidem loquenti respondit. quod Parisiis illum librum scribi fecerat.

nium usque ad festum Paschae inde sequens, quia scriptor non poterat schedulas habere ad votum
suum. Dixit insuper
d.

loquens, quod semel

fuit in

Super xxxiii articulo

vera, in
illa

dixit,

contenta ejus

fore

parte ubi dicit, quod praefatus D. Car-

dinalis diutius orabat,

quam ascenderent Horae ca:

Avenione, praefato D. Petro Parisiis existente, et commorante, ad cardinalatus apicera etiam promoto, ubi perquisivit duas orationes, quas d. Dom. Petro
portavit Parisiis
,

noniose

causam reddens quia ita vidit saepissime, et semper genibus flexis, et capite discooperto orabat, et Horas canonicas recitabat. 102 Jnsuper audivit a d. D. Petro, quod dum
;

et

dedit, de quibus

multum

fuit

gavisus. Similiter in ecclesia de Lineio ipse loquens

perquisivit

unam orationem, quam

Et
illas

d.

D. Cardinah

Petro

tradidit.

tres orationes fecit in libro

Brat Petrus
tn oratione

astiduus,

de nocte prolixe orabat, cum devotione magna et fervore in quibus orationibus et lacrjmis tantam complacentiam recipiebat, quod
;

erat Parisiis, ipse

suo orationum scribi.

volebat habere

Nam

qui de d. D. Petro C.
,

interdum non habebat dormiendiappetitum, etprajmissa ipsi loquenti dicebat, conquerendo de se ipso, et dicendo. Helas cum eram Parisiis, videbatur mihi quod essem in paradiso, quia habebam tempus orandi, et modo mihi videtur, quod ego sum in in!

delectabatur, spatio et maximam habebat complacentiam. Magno quotidie vacabat in dicendo orationes et legendo d.

orationem, qui

bonum festum dabat in orationibus multum

sibi

aliquam

librum.
persolutis

Adeo quod
Horis

familiares

sui

attaediabantur,

quia vix volebat ad

mensam

venire.

Quod B. Petrus,
oraret

canonicis, longo

etiamnum tempore

; :

DIE SECUNDA JULII.

orarel
;

477

quod genibus

flexis et capite discooperto

Horis

et de S. Spiritu, et Vigilias

canonicis ac precibus insisteret, sujfragio suo hic etiam

testis

tus

cumprobat, prout prxcedentes.

pr.rterea occasione

mortuorum. Interrogamajus tempusoccupabatin dicendo orationes, quam in dicendo Horas canonicas? Dixit quod sic.
si

D
EX M --. 41F.MDV.

tramoneTr0 >""
ivr

quod inter alias vices

articuli 44 et 43 semel audivitad. Dom. Petro cum ipse loquens et alii familiares sui dixerunt sibi
:

107 Deponit

Dixit etiam, quodpluries, dura ipse D. Card. volebat intrare lectum, ipse loquens legebatsibi librum

trationt-

Domine

vos. estis juvenis, et pro certo debetis circa

:

studium vacarc, et alia agibilia nam si habeatis scientiam, propter seientiani et nobilitatem poteritis Ecclesiam relevare in multis, et propter quod cre-

devotionis et pluries d. loquens attaediabatur. Cubicularii erant ita fatigati in vigilando, quod non poterant se abstinere dormitione, et ut dicebant d.
loquenti ipsi cubicularii, ipse
niter

Dom. Card. coramu-

dimus, quod

fuistis factus

Cardinalis.
si

Quia

aliter

non intrabat lectum usque ad mediam noctem. 111 Addit etiam d. loquens, quod adeo et in tan-

vos possetis facere istos gestus,

Prsedicator, vel frater Minor
;

essetis

frater

tum

quia

si istas

devotio-

nes volebatis facere, debuissetis intrasse religionem, et non istum statum cardinalatus recipere. Quibus perd. Dom. Petrum Card. auditis, suis familiari-

d. D. Cardinalis erat fervens, et intentus in devotionibus, et in Scripturis sacris legendis, quod semel contigit, quod d. D. Card. in Decreto suo

studeret, et d. loquens, ab eo recedens, ipsum roga-

bus respondit Vos estis minus sapientes credatis pro certo, quod nos in curia Romanaexistentes, non facimus quod debemus quia pro expedito ha:

quod continue studeret, idera D. Card. post recessum d. loquentis, recepit unum librum dcvoret,

tionis,

vidit

quera supra d. Decretum tenebat, et dum ipsum loquentem ad se revertentem, dictum

beatis, quod propter scientiam, tiam, et arma, Ecclesia sancta sed per devotionem, orationes Ecclesia Dei reparari debet, et
liter

nobilitatem,

poten-

Dei non reparabitur,

et
alia

librum abscondit, prout ipse loquens percepit et vidit et hoc d. D. Cardinali dixit dicendo sibi quod
;
;

bona opera
;

reparabitur

et ta-

facere debemus,
dixit in
d.

ut

Deus misereatur nobis.

Et hoc camera

Avenione, videlicet in prandio in

D. Petri C.

108

Testis

xm

super xxxu articulo

;

dixit,

con-

ipsum deceperat. Super xxxiv articulo, dixit contenta ejus fore vera salvo quod noctes non ducebat insomnes. Ita vidit quia secum Horas dicebat sedendo juxta eum et quandoqued. D. Cardinalis ipsura loquentera inducebat, ut Horas diceret genibus flexis et capite
: :

libello

tenta ejus fore vera

hoc dumtaxat excepto,

quod
de
licet

discooperto.

precum et
erationibus,

non credit quod

quibus in articulo

d.
fit

C. Card.

omnes

orationes,
;

Dixit etiam quod Missas audiebat singulis

dieauditione ifts- ix orationv'

mentio, diceret quotidie

bus

audiebat genibus flexis et capite discooperto,

plures et diversas, qualibet die diceret. Ita vidit, et interdum prsesens fuit. Vidit etiam librum, quem d.

etiam

tempore hiemali.

Unde

serael

contigit

in

hierae, quod,

dum

dictus Petrus Card. in inflrmitate

bus secretis,

D.

fieri

procuravit, et ab ipso loquente et pluribus

;

aliis,

plures orationes habuit

potest d. liber conti-

sua Missam audiret capite discooperto, medici supervenerunt, et statim, dum audivitmedicos venientes, ipse se

nere

unum

psalterium, vel quasi. Plures etiam alios

cooperuit,

et

tamen inhibuerant

sibi

rotulos et libros devotionum habebat, quos assidue

dicebat, et ita devote, qucd prout

dicti inedici,

ne dimitteret caput suum discoopertum;

instanti recitavit d.

videbatur d. lo-

et lioc

in illo
d.

loquens dictis
singulis

quenti, ipsi loquens

neque audivit dici aliquem ita continuo contritum et devotum neque ita devote orantem, secundum quod d. Dom. Petrus Card., et pluries d. loquens mirabatur de hoc ipso, quod ipse D. Cardinalis itaeratquasi omni hora die continuo devotus, et quod semper cum
vidit,

numquam

medicis.

Dom. Card. duas communiter

nota, et aliara sine

diebus audiebat, et audire volebat ad minus Missas,

unam cum

nota,

et

interdum
saepissirae

tres vel quatuor. Dixit,

quod pluries et

et frequentius prsedicta vidit et praesens fuit, et ali-

quando

contritione sic orabat, prout ipse, qui loquitur videbat, qui

tam de
nalis
i

cum d. Dom. Petro quasi tara continue, quam de nocte erat. Et ipse Dom. Cardicum d. loquente de talibus et pluribus similidie
;

ipse loquens, quando d. D. Card. tot audiverat Missas et oraverat juxta devotionem suam, Audivistis bene Missas ad voluntafem sibi dicebat
:

vestram, et alias orationes dixistis? Respoudebat d.

D. Card. quod

sic,

cum

vultu hilari, gaudens valde

businter se loquebantur et interdumdicebat ipse Dom. Card. gemendo, quod nesciebat, si aliquis posset salvari, dicendo ista verba Nescio, magister
j

quando poterat orare ad libitum suum. 112 Dixit etiara d. loquens, quod quotidie ipse D. Card. aliquo in loco secreto circa horam no-

Joannes, sialiquis poterit salvari, propter ea, quae

in sacris Scripturis legebat. Deposuit item,
ries et saepissime Cardinalis
ret, et

nam,

et quasi per

spatiumunius horae ipse genibus

praesens dicto in loco erat

Deum

prae

quod pluoculis babe-

flexis aliquas

orationes peculiares dicebat, et ali-

quando
dixit,

dictus loquens,

quod ipsum facie ad faciem videret, propter mirabilem modum orandi, quem ipse Dom. Petrus
ipsi loquenti

dicebat tamen sibi d.

Dom. Card. prout superius

et sibi in

quod ipsum non respiceret,

coelum

Card. habebat, ut

videbatur.

109 Unde
onttume
Ucreta,

aliquoties

ipse

Dom. Card., dum

se-

oculos elevabat et valde devote sic orabat coram imagine Crucifixi et B. V. Marise. Interrogatus ,

crete orare volebat, et d. ioquens recedere a d. loco

vellet
;

dicebatd. Dominus Cardinalis

d. loquenti

bene placet mihi, quod non recedatis, sed nonrespiciatis me et d. loquens nihilominus ad videndum d. modum orandi, ipsum Dominum Cardinalem sic devote orantem respiciebat ita tamen, quod ipse Dominus Cardinalis nonpercipiebat. Et hoc faciebat
; ;

quales orationes dicebat? Dixit, se alia modo nepetiit a d. Dom. scire nisi quod semel ipse loquens Qui respondit sibi Card. quid ipse illa hora diceref?

Ego dicam

vobis

ha?c
:

et alia,

si

vos

promittitis

sic se sed mihi, quod ita facietis noluit. Cui d. Dom. per votum obligare, aut ligare

ipse loquens,

d.

Dom. Card. nemodum suum orandi

D. Cardinalis genibus

ips'e

ioquens
orabat,

videret. Qui

fiexis

manibus

junctis, caput levabat in coelum, et aliquid

non est magnus labor. Et dixit D. Cardinalis, dicatis genibus flexis usque ad certum numerum tot Ave Maria, salutando B. Virginem, et labor videbitis, quod spatium ponetis, et quantus
Card. dixit
;

dicebat, et post statim inclinabat ipsum, etiam ali-

erit.

Quod

fecit d. loquens,

per quod ipse loquens

quotidie salutabat

quid dicendo coram iraagine coexistente, et

tinuo faciebat.
fcn orein
t

sic

con-

cognovit,

quod
;

ipse

illa

hora

BV. Mariam
lis

et dicebat d.

Dom. Petrus Cardina-

110 Super xxxin articulo dixit, contentae/ws fore vera causam reddens, quia Horas canonicas cum
;

ond,o, et

d.

Petro dicebat et ulterius dicebat Horas de Cruce

;

illa non aperiret Regi donec ipse complevisset, Franciaa ostium,si veniret, donec orationem nec loqueretur nec responderet, suam 61

dicto loquenti,

quod pro

Julii T. I.

478

PROCESSUS DE
finivisset

B.

PETRO DE LUXEMBURGO

EPISC.

suam
T.X

Et istud circa horam nonam facie-

MSi.

AVF.MON.

bat ita secreto, sicut poterat. Dcponil insuper (occasione articuli intcrroga1 1 3
torii

Bcticm rsse oratiovtm, cvm jejviiio el eleemosyno n exemplo nos docuil suo Bealus hic ddolcscens , dum triplicem hanc virtutem indissolubilis vincuti cognatione arclc solidcqne conjunxit.

35, super quo

ipso

fuit intcrrogatus,

producto a

nobis

De

oralione

ct

jejunio

cap. 4, ab

inilioj

Quod

d.

Dom. Card. jura

actum hactenus

de eleemosyna

agendum

superesl.

canotiica legebat, et in ipsis non tantum stuJebat in aliis d. Dora. Cardinalis, nec insistebat sicut

CAPUT

VI.

orationibus, et libris sacrae Scripturaj dicens ulteqnod ipse rius, quod ipse Dom. Cardinalis volebat,

Eximia B. Petri crga pauperes

misericordia.
i

loquens, legendo legeret passus, ubi loquitur de salute animae. et de negotiis ecclesiasticis. Et libentius audiebat collationes, in quibus disputabatur, et
fieliat

mentio de quaestionibus et dubiis, tangentialia

bus salutem anima;, quam de

teria.

quacumque ina-

Jtfrxmonstratoris hic denuo munere fungantur articuli inte.rrogatorii, qui sequentis sunt tenoris. Articulus xx. Item quod idem D. Petrus, distributior.es
canonicas ecclesise Parisiensis pauperibus
ter erogabat et erogavit
;

114 Occasione
AAcn nmiihat
,

art

44, nimirum quoil ad cardina-

communi:

lalum promotus, cmperit impensius

salulem
ipse

unimx

et

cum

desuper rogaretur

orationem.

incumbere

dixit etiam d. loquens,

quod

Dom.

a suis rectoribus,
vultis 1

humillime
et

respondebat

Qnid

Card.,

licet

magnas

afflictiones in

curia

Romana
!

Satis

habemus

habebimus omnes de

bona faceret, dixit sibi talia verba (Jtinam numquam intrassem curiam causam reddens, quia non poterat ita orare, et devopateretur,
:

et plura

gratia Dei, de quo vivere poterimus et eleemosy-

nas facere. xxi. Item quod D. Petrus, agnoscens quod fami

liares sibi insidiarentur in introitu
sise,

tiones suas complere, sicut Parisis taciebat, propter

chori d. eccle-

impedimenta, quae sunt et continuo occurrunt d. in curia, quai non oocurrunt, ncc sibi occurrebant dum erat Parisiis. Super liv dixit, quod d. Dom.
Card.
nes,
el

in

principio mensaa

dicebat

aliquas
et

oratio-

manus suas sub mensa ponebat, rah.if per digitos u is ea, qu dicebat, ut 115 Quomodo incapax recitandi Horas
i

nume-

ne dd. distributiones erogaret, aliunde exibat, ut dd. distributiones ctam erogaret. xxn. Item quod D. Petrus Parisiis in domo sua E ccepit explorare, quomodo pauperibus, clam famiet de fenestra liaribus, posset elecmosynas erogare
:

credit.

quadam
cere.

secretiori,

dum

transibant pauperes, per

canonicas

cancellos ipsius fenestrae consuevit pecunias projirunt, nisi solum

est

prx

inflrmitate, per alios jusserit recitari;

et

Item quam
11,
ubi de

demissa corporis compositione,

terfneru
leiuli ejus

mentis aitentione in-

Missse sacrificio, dabimus cap

non valebant, nec videEt ita fuit et communis opinio ac verum, palam, publice et
Qtiem tamen videre

manum

projicienlis.

morbo agemus

unde
ad

liquet

studium oralioipsi

notorie.

nis, constanter el conlinenter

tumulum usque
scire,

xxni. Item quod D. Petrus Parisiis solitus

prseterea, diebus Veneris, infirtnis, in

era,t

adhxsisse.

hospitalibus

116 Testis xiv

Alia aliorum,

tlix.it

se

tantum

quod Pe-

jacentibus
tere.

ingentem specialem eleemosynam mit-

trus Card

erat

magnus

orator.

Ipse Ioquens visi-

tabat

eum

frequenter et
praesertim

cum
in

eo coaiedebat, et tarde

xxiv. Item
cieute
sibi

quod

D.

Petrus,

aliquando

deti-

prandebat,

quadragesima et in adventu Domini. Quia tunc ipse Dom. Card. jejunabat. tarde pro eo maxime, quia dum ipse loquens eral in bospitiod. Domini Card., quando familiares

pecunia,

mutuo recepit, et quod numquam aut raro

tebat.

a suis familiaribus pecunias eregavit, ita illas pauperibus

indonutos recedere permit-

comedebant, ipse Dom. Card. erat in capella, in qua orabat, et habebat unum lihrum orationum diversarum, quas legebat, et legendo prolixe orabat,
et in istis fuit prsesens, et vidit.

xxv. Item quod D. Petrus pluries de suo proprio

secrete, ne a suis magistris reprehenderetur, certas

pecunias etiam a suis recipiebat, et eas pauperibus hora consueta erogabat per d. fenestram, sea
clam.

svper roilem

117 Testis xvii super 4-4 artkulo (de quo supra, num. 114) dixit, quod seniel in collatione post prandiumd. D. Card dixit ijisi loquenti, quod valde
duliiiali.il

Unde.et

inter suos familiares erat qua?stii'.

quisejusmodi pecunias recepisset, quibus, ne inter F Quid habetis, aut se turbarentur, jocose dicebat
:

argumento,

de salute animes suaa, pro eo

quod acce-

quid turbamini

Nihil

perdidistis
,

dignitatem cardinalatus, propter cujus oneris solicitudinem ct curam, servitio et contemplationi divinaa vacare

ptaveral

et eos pacificavit taliter

tenti.

totum reperi quod omnes essent con, :

non poterat
quod

dicens,

quod
in

male
istis

IVcerat. frater

suus, qui itnplicaverat

eum

solicitudinibus, adjiciens,

nisi esset

honor

super xx articulo dixit, quod saepissime vidit praefatum D. Petrum pauperibus pecu- Eleems yng nias erogantem, dum d. D. Petrus C. ct ipse lo- freguentes,

119 Testis

Ecclesisa et
teret, et

Domini noatri Papas, dignitates dimitvitam solitariam eligeret, ut sic soli eonInterrogatus de tempore
?

quens, Parisiis morabantur,

tradendo in ecclesia,

templationi et orationi vacaret, relictis quibuscum-

que

aliis solicitudinibus.

etut secretius poterat, faciebat. Inter ipsum D. Petrum et testem loquenlem erat pactum, quod ipse loquens mediam partem distributionum d. Domini
Petri debebat babere. Nihilominus aliquando partem suam et partem d. loquenti pauperibus erogabat, et

Dixit quod
Testis

anno primo

sui cardinalatus.

tvstimonia.

interrogatus superxxxiv articulo dixit, quod quamdiu ipso loquens d. D. Cardinalem

visitavit,

xvm

eam

post d. loquenti restituebat. Interrogailla;

valde frequenter genibus niajestatem vel imaginem, orautemcapite discooperto devotissime et licet ipsi
tlexis antf iinaiii
;

reperit

ipsum

tus

ad

quam summam poterant ascendere

1

distributiones singulis diebus

Dixit quod interdum

ad sex albos, interdum quatuor, et aliquando plus, aliquando minus.

distrlsufficientersecundum eorum tam eis, de butiond *' statum, per parentes suos administrabatur

loquenti, propter d.
ceret,

Dom. PetA debilitatem,

diapli-

quod tantum orabat, numquam tamen potuit ipsum retrahere, licet debilis esset.
eo
Pluiti referenturad prsesens

120 Interrogatus,

si

de amstantissimo tenore

argumenlum spectantia orandi,vel subextremum vitse

valetudinem

tempus, ob dcsperatissimam

nequaquam
11.

intermisso; ubi de fataliejus morbo, cap.

Respondit quod quod quandoque eis erat recipere. Interrogatus, a quo recinecesse mutuo Dixit, quod a magistro Joanne Morel. Iupiebant

quo

possent vivere

eis

stricte

'""^

providebatur et

taliter,

'?

interro-

DIE SECUNDA JULII.

sint magni nobiles, quare non prosecundum eorum statum ? Dixit quod videbatureis Comes S. Pauli modernus, dictorum Petri et testis

479
in pecuniis. Praesens erat,
/or/uens testis,

terrogatus,

cum

abundabat
et

illa vidit.

t\ MSS-

loquentis frater, erat captus in Anglia, et erat ne-

super xx articulo-dixit, quod in ecclesia Parisiensi singulis diebus datur cuilibet Canonico,
Testis
ii

VVEMON.
fiistributiones

cessarium, quod reditus sui converterentur ad requse redemptio demptionem d. Domini Comitis
;

in processione existenti,

unus albus, etd. D. Petrus

illum album pauperibus erogabat.

tiones, dixit

ascendebat ad centum mille francos. Tnterrogatus in quo suaa ajtatis anno erat praelibatus recolendae memorise, dum pramissa faciebat ? Dixit, quod in
,

Quoad distribuquod singulis diebus non dantur distri-

canonicx (n pauperes
erogatx.

butiones, sed
nes,
illas

dum

sibi

solvebantur suae distributioet

interdurn

omnes,

quandoque partem

undecimo

quando Doet praebendam Parisiis sibi contulit, et circa duodecimum annum istas eleemosynas faciebat, et usque ad diera obitus libenter pauperibus eleemosynas erogabat, eterogari
anno vel circa rninus noster Papa canonicatum
ajtatis

erat,

earuin, pauperibus erogabat, interdum in exitu ecclesiae

per carrerias, et in
et

pauperes inveniebat,

domo sua, secundum quod devotionem dandi habebat,

quod quanad erogandum pauperi,

etdum
bus
;

pecunias habebat. Dixit etiara

alteri

doque pecunias dabat

faciebat per familiares suos.

etita dixit pluries vidisse.

,

Super xxu articulo dixit et suo juramento testificando deposuit, quod pluries praisens fuit dum Michael famiharisd. Dom. Petri reprehendit ipsum D. Petrum, eo quod eleemosynas in tanta quantitate pauperibus erogabat ; et quandoque ipse D.
ipsi testi pecunias ad erogandum pauperibus dabat. Et cum d. D. Petrus a magistris suis reprehendebatur, quid fiebat de pecuniis suis, ipse summeeosdera magistros timens, dicebat, illas pe-

122 Super xxn articulo dixit contenta cjus fore vera causam reddens , quia ita vidit pluries et quandoque ipse loquens de mandato d. Domini Petri per fenestram pecuniam pauperihus erogabat. Interro-jatusde tempore? Dixit quod tempore, quo
:
,

larijitionesper

fenestram.

Petrus

erat

canonicus et studens

Parisiis.

Interrogatus

je ejns clecnosynis

cunias de manica sua cecidisse. Super xxn, pluries vidit et quandoque d. Dom. Petrus pecunias per fenestrara pauperibus erogabat et interdum praefatus Dom. Petrus Card. ipsi
;

quantam quantitatem pecuniarum singulis diebus pauperibus erogabat. Dixit quod quandoque unum album et quandoque duos, vel tres et quandoque plus, secundumquod abundabat in pecuniis, et quandoque aderogandum pauperibusa famulis suis mu,

tuo pecunias recipiebat.

Interrogatus

de quantitate

et valore

eleemosy-

Alix

ad

testi

loquenti pecunias dabat, ut pauperibus per

narum?
solidos

fenestram erogaret, et prsesertimcum diceret Horas vel orationes suas. Communiter pauperes et leprosi

quandoque unum francum, interdum viginti quandoque unum cum dimidio

Dixit

quod

nosocomia
transmissx.

Parisienses

et

istas

eleemosynas

por-

hora collationis postprandium ad fenestram venieveniebat de studio vel de ecclesia, et etiam omnibus horis, dum pauperes vel leprosi vel eos videbat, si pecunias ad eum veniebant habebat, vel habere poterat, semper illis erobant.
ipse
,

tare faciebat adinfinnos, in nosocomio jacentes, per

Dum

eleemosynarium suura,

et

coramuniter semel in se,

gabat.

ptimana videlicet diebus Veneris et ipse loquens interdum de mandato d. Domini Petri, eleemosynario, pro portando pecunias dabat, quia tunc d. loquens erat cubicularius d. Doraini Petri, et semper
fuit

121 In decimo
fama publica

tertio

anno vel circa incepit per

,

fenestras eleemosynas pauperibus erogare, dum fuit Parisiis, et continuavit usque ad ejus obitum ubi-

tempore citra usque ad ejus obitum. Superxxiv articulo dixit, quod quando pecunias
ab
illo
,

dum pauperes vel leprosos videbat. habere poterat, et de hoc in civitate et pecunias Parisiensi et alibi, ubi de eodem Domino Card. habetur notitia, et fuit publica vox et fama, et praesertim in civita*o Parisiensi. Dixit, quod dum Pariquandosiis erat, unum album duobus erogabat, et
cumque
fuerit,

habebat, aut mutuo habere poterat vix aut num- An distributiones canoquam aliquis ab eo sine eleemosyna recedebat. In- nicas pecunns Dixit quod si abundabat terrogatus Parisiensis, nullam adminisquamdiu fuit canonicus
,

trationem habebat

nisi

que unum cuilibet, secundum quantitatem pecuniarum suarum, etnumerum pauperum qua.rentium eleemosvnas. Interrogatus, singulis diebus si dabat ? Dixi quod sic, dum pauperes veniebant, addens od c*eos in eleeraosynis raultum hahebat et iam
o.
'

suarurn ; et ideo abundare. Interroga.tus si omnes distributiones suas dabat pauperibus. Dixit de credulitate quod sic
;

in pecuniis

de pecuniis distributionum non poterat multum

tamen nescit affirmative, 123 Testis xi super xx et xxi articulis dixit se quod Dom.nus Petrus distnbufones tantum scire
,
,

si

omnes erogabat.

omnes, pauperibus erogaret.

s.pe.quas morecanonicorura
ibidem
recipiebat
,

d. ecclesiaa Parisiensis
,

paupenbus erogabat

ipso lo-

recomraendatos

Super
"mcibaria;

xxiii articulo

dixit,

quod dum

pauperes

quente et

aliis suis raagistrisscientibus, et

ut asse-

ma ne

ad officium veniebant, illis eleemosynas faad hospitiura aliciebat, et dum non veniebant quorum vel ad hospitale pecunias quandoque et
'

tamen ut secretius ruit ipse loquens, gaudeutibus ; lnterrogatus si omnes distribuerogabat. poterat
,

tiones

et hoc vidit interdum cibaria mittebat sed pluries tam ad domum distrisemel non quam extra domum portare. De anno , buere mense, die, loco, tempore, et praesentibus non recanonicus cordatur, salvo quod illa faciebat, dum
: , , ,

Parisiis

Parisiensis erat.
viSnper xxiv articulo dixit testis, quod pluries mutuas recipientem pecunias J'iaio dit d. D. Petrum C.

butionum?Dixit, pbu et interdum quandoque quinque et interdura xn et plus sed eccleminus, et ahquando habebat nisi diebus festms. Ahis siam non frequentabat , studium. autem diebus vacabat ad
, ;

quod quandoque dabat pauperibus? Dixit secundum quod pauperes et omnes interdum vero de summa d.stnpetentes veniebant. Interrogatus, quandoque quatuor albos, quod
,

SLT

erogandas, et praesertim ab ipso vel a Miloquente, a magistro Joanne de Marchia, suo. Istud est notochaele, quondam cubiculano rium inter illos. qui cum d. D. Card. conversaban-

pro pauperibus

Supur xxn articulo dixit, pecuniis Petrum de fenestra De causam reddens, quiavidit d. D. per fenestram

contenta ejus fore vera:

erat propinqua alten

camer

ipsius loquentis,

qus

projectis,

fenestrae, per

quam

d. D.

bat secreto pauperibus

Petrus pecumas proj.cieerogando, et per fenestram

tur. Interrogatus, si frequenter

mutuo

recipiebat

proiicientem

tamen

Petrura in ipse loquens d. D.

pecunias non habebat, et pauperes quibus videbat. Interrogatus de numero pauperum

Dixit quod
singulis

dum

quod secundum quod interdum quatuor, quinque, sex,

diebus eleemosynas faciebat.
Dixit,

nolebat. Tantu.n recoroperibus bonis perturbare quia ad haec non addatur teslis de duabus vicibus, pecun.ae, projecto vertebat.Interrogatus desumma

per fenestram

innorare.

Bene

scit,

quod

erant

480
erant
KX MSS.
AV l:\ION.
;

PROCESSUS DE

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
prajfatus

EPISC.
dixit, quod

ec multitudine pauperum.

quia illos videbat cadentes. albi regales Aderanl pauperes interdum decem , interdum plus, et interdum minus. Interrogatus si omnibus ibideui venientibus dabat. Dixit quod sic, saltem illis dua-

127 Testis xn super xxiv articulo

Dominus Petrus

saepe

manu

D
De
Pecunii, ntuluo acce

levavit pecu-

nias ab ipso loquente pro pauperibus erogando, quia numquam vel raro sibi recedere permittebat, si i.e-

Ptis,

bus vicibus, quas vidit, postulantibus dedit124 Interrogatus si singulis diebus dabat?Dicit,

cunias habebat, aut habere poterat.

Interdum ab

Quolies daret,

quo tempore Interrogatus ex distriliutionibus.

quod dum pecunias babebat et pauperes veniebant. quo tempore dabat dictas eleemosynas per fenestram d. D. Pelrus ? Dixit quod quasi per

inferioribus famnlis, propauperibus erogando, expos- famulis. cebat, et ita viditd. loquens Parisiis et in Avenione

vel "6 ipsu

unum annum
Metensem,

ante ejus promotionera ad ecclesiam

Interrogatus de tempore, quo prajmissas eleemosynas facere incepit? Dixit ipse loquens, quod cum d Dora. Petro venitstatim post promotionem suam ad

videlicet

dum

esset Canonicus ecclesias

ecclesiam Metensem

Parisiensis, eterat Archidiaconus Drocensis, in ecclesia Carnotensi, et Archidiaconus Bruxellensis in

quead
lis

d. D. Petri

et ab obitum
;

illo

tempore

citra

us-

et licet d. D.

Cardina-

ecclesia Cameracensi

qui

quidem archidiaconatus
in

ipse loquens

ante promotionem suamadEcclesiam Metensem cum eodem D. Petro non moraretur,

dixit,

anno

quolibet

valere poterant

portatis,

cccc

tamen
d.

quod frequenter visitabat eum

addens

francos, vel circa. Interrogatus unde d. D. Petrus

habebat pecunias, quas pauperibus per fenestram erogabat? Dixit quod de distributionibus ecclesiae
Parisiensis;

loquens, quod d. D. Petrus in Lotharingia existens, et etiam in itinere constitutus eundo et re,

reservabat,
bat.

nam interdum partem distributionum quam per fenestram pauperibus erogaillis

Dum

de

archidiaconatibus portabantur ei-

dem D. Petro sumnise pecuniarum, receptor earumdem pecuniarum dabat eidem D. Petro duos vel
tres francos, de quibus faceret

in piis

ad libitum, et illos openbus, ut creditd. loquens, expendebat.

Interrogatus quantum valere poterantsingulis annis

distributiones ecclesiaa Parisiensis? Dixit d. loquens

quod secundum arbitrium suum,

poterant singulis annis, quamdiu
risiensis,

d. D.
fuit

Petro valere canonicus Pa-

deundo post promotionem suamad ecclesiamMetensem ipse loquens fuit eleemosynarius secretus ejusdem D. Petri quamvis haberet unum <*eneralem eleemosynarium. Interrogatus de quantitate pecuniarum pauperibus erogatarum singulis diebus? Dixit, quod cuilibet dabat unum album, et interdum duos secundum quod abundabat in pecuniis. 128 Testis xm supe r xx dixit, quod pluries audivit a d. D. Petro C, tempore, quo cum eo resi- E debat, quod propter eleemosynas, quae fiunt, homo Mtcrius non efficitur pauperior, quia Deus providebit illis,
, ;
;

teslis

qui faciunt eleemosynas, et

tur,

cumd. D. Petrodiceba-

Et dum solvebantur distributiones majores, quaa solvuntur bis vel ter in anno, ille, qui recipiebat, d. D. Petro dabat pecunias ad valorem unius franci vel circa, ad facienvel xiv francos,

xu

quod pauper erat etsimilia; respondebat, quod satis Deussuostatui provideret; dicens ipse loquens quod prasfatus D. Petrus multoties ipsi loqueuti dixit, quod non Vellet, quod sua negotia adsuum libitura venirent
,

dam

libitum voluntatis.

propter pericula

quae inde sequi

Super xxiii articulo dixit, quod postquam d. D. Petrus fuitpromotus ad ecdesiam Metensem, residendo Parisiis, fecit ut in d. art. continetur. Audivit ita

possent.

Super xxii
stetit

dixit,

quod per tempus, per quod

ipse

cum

d.

D. Petro, semper vidit

et

eumdem

D. Pe-

ab eleemosyuario dici , et ssepe vidit portantes dictaseleemosynas diebus Venerinis, et etiam

in

trum valde misericordem

nas facientem,

pium, pluries eleemosy-

manu

propria, quando poterat pau;

computis expensarum domus

d.

D. Petri reperie-

peribus pecunias largiri

et

quando non poterat per

ipse
d.

batur scriptum.

per se alium dari faciebat.

,

De

pecuniis
acceelec-

mutuo
ptis,

pro

mosynis.

125 Super xxiv articulo dixit quod pluries auDom. Henrico eleemosynario Stephano et Michaele cubiculariis d. Dom. Petri Cardinalis, quod D. Petrus sibi tenebaturin pecuniis, per eum
divit a
, ,

129 In tantum
ipsi

quod semel

D.

Petrus
videli- supcr
e-t

loquenti dedit

unam regulam generalem,

hlsce

mutuo
pro

receptis

numquam eratabsque
tali

quas pauperibus erogaverat nam eo quod alicui non teneretur

;

opere;

licet

interdum

dictis

mutuantibus

solveret ad duplum.

Ideo bene reperiebat mutuantes pro erogando pauperibus. Interrogatus de tempore ? Dixit quod, postquam fuit ad ecclesiam Me-

quod nomine ipsius D. Petri idem loquens toquoties sibi videretur expediens, eleemosynas faceret, et sibi, qusecumque expenderet in eleemosynis, computaret. Et dum ipse loquens d. Domino Petro diceret, quod forte non bene recordaretur de his, qua> daret, et quod posset plus vel minus comcet
ties
,

testimoniuni

de vendito

annulo.

putare,

quam posuisset; respondebat d. D. Petrus, quomodocumque esset, ipse volebat, quod in dubio
deficeret.

tensem electus.
indubitanter,
si

Dum pauperes videbat petentes, pecunias babebat, aut secreto mu-

plus

tuo babere poterat, eis eleemosynas faciebat.

Reditus eccle-

Hx

Metensis

dixit, quod in Avenione fuerunt Petro, de redditibus suse Metensis, portatw certse summa) pecuniarum, usque ad suramam dccc fraucorum, vel circa et cum dicti franci fuerunt

120 Super xxv

quod in tradita non computaret et taliter Insuper dixitd. loquens, quod d. D. Petrus ita libenter eleemosynas faciebat, quod semel, dum non haberet pecunias fecit per unum de ser,

d. D.

vitoribus suis vendi

digito portabat,

unum annulum b auri, quem prout d. secretius quam potuit

;

in
lo-

Dom. Hugonemle Cbaudronier, camerarium, et ipsura loquentem.etnonnullosaliosnumeratipluries,

per
et iu cofro o positi, cujus

quens dixit, a d. servitore audivisse multum enim compatiebatur pauperibus clericis, specialitermagis;

tratis in scientiis

etnon

beneficiatis, quibus, ut disi

clavem

d. D.

Petrus por-

cebat ipse loquens, libentissime providisset,

tuisset.

po-

tare volebat et portabat

merarius et loquens, prajdictam, ad committendum ad usus hospitii,

sas pecunias non invenientes
,

post aliquot dies dicti cavolentes recipere pecuniam

;

ip-

Annotata.
a Id est, arca, a Gallico coffre. b Idem narralur in vita antiqua cap. b, num. 29. Unde hausit Albius votum, quod in maleria misencordix editum a Bealo adstruit in vita cap. 3 num. 24.

coeperunt inter se

contendere,
an pauperibus set; tunc
distributi f

habebat,
sibi

quis praedictam pecuniam habuispradictus D. IMrus, qui clavem cofri vocavit d. camerariuum suum, secrete

dicendo, non perturbemini, quia bene scio quid de dictis pecuniis est factura. as d. D. Petrus ut firmissirae credit ipse loquens, pauperibus erogaverat, et erogari fecerat in
;

Avenione et credit de annoante ejus obitum de mense et die non recordatur.

,

CAPUT

DIE SECUNDA JULII.

adraonuit

481

CAPUT

VII.

supradictum D. Petrum, quod amplius non scriberet peccata sua, sed saepius confiteretur? Dixit, quod paulo postquam ipse loquens fuit confessor suus.d. Sripturara credit, quod continuavit a terapore, quo fuit canonicus Parisiensis, usque ad

ex yss. A\ENIOS.

Nitor conseientise, quotidiana defectuum annotatio, crebra eorumdem confessio.

jfrzluceant more consueto
ifliculi

articuli inlerrogatorii depo-

inter-

tempus, quo elegit dictum loquentem in confessorem. Interrogatus, quare credit. Dixit, quod d. D. Petrus ipsi loquenti dixit, quod ita erat usus Parisiiset alibi.

sitionibus. Articulus

rogalorii,

u sic memorat : Item quod idem D. Petrus adeo sollicitus de sua conscientia ut omni die secreto facto examine de
interrogatorius
,

Occasione altenus
dixit,

arliculi

interrogatus

d.

testis

sibi

contingentibus

in

scriptis

redigeret peccata

sua, etiam quascumque

minima,

ne quomodolibet

inconfessa transirent.
et

Item quod idem D. Petrus confitebatur saepe semper genibus flexis, et raro vel numquam absquelacryni.s multis, quamvis levissimaet pene nulla
lii.

ipsum confitentem, nec audivit de confessione, quin defleret. Contigit lioc a tempore, quo fuit confessor suus. De loco? Dixit, in Avenione. De praesentibus? Dixit, quod nullus : quia talia faciendo claudebat studium suum, ne aliquod
vidit

numquam

lacnjmx,

quis iutraret.

Super
ter in

lii

articulo

dixit,

quod

d.

Dom. Petrus
minus
confessio
\

essent ejus delicta, et sine quibus vita praesens non transitur etiam a Sanctis et viris perfectis.
depositio-

confitebatur saepe ipsi loquenti, videlicet ad

haMomada,

et

aliquando pluries, semper ge- quam

fre-

ac

131 Testis i super li dixit, se tantum scire, quod quamdiufuit Parisiis, ipse D. Petrus in modica schedula singulis diebus, peccata in die commissa, scribebat, et dumibatad partes Lotharing.ae, in itinere
omisit scnbereprout consueverat
;

nibus flexis, nec recordatur, quod

sus fuerit sine magnis lacrymis, imo

et

umquam confescum lacrymis

qucns, quot

lacrymis
rcsjicrsa.

iies-

magnis singultibus flebat; in tantum, quod quandoque per spatium unius miserere raei Deus, non
valebat loqui
;

quodque, cum

fuit

et aliquando

erat tanta copia lacryd.

in loco de Lineio, dixit ipsi loquenti,

quod valde

tris-

marum, quod videbatur ante

D.

Petrum aquara
;

tabatur, eo quod omiserat scnbere peocata sua, du-

fuisse infusam. Interrogatus, quare ita flebat? Dixit,

bitans

illa
,

tradidisse oblivioni, et hortabatur d. lout reduceret peccata

quentem

ad memoriam
,

si

quod flebat ex maxima cordis contritione ciebat conscientiam de minimis peccatis

cordatur ipse loquens, quod
trus fuerit

nam
;

fa-

nec reD. Pe-

aliqua fecisse vidisset; et ipse loquens dixit

quod

umquam

ipse

non credebat ipsum peccasse. Tunc

dicebat ipsi loquenti
et
;

d.

Dom. Petrus
sic
;

confessus sibi

peccatum, quod ipse lodixit,

d.

Nonne

potavi inter ptandium

,

quens judicaret esse raortale.

ccenam

Qui testis respondit

quod

sed non

133 Testis x super

quodque
cepit,
j

li articulo

quod sub

videbatur

tibi,

quod

sic

potare

esset peccatum, et

noctis silentio pluries confessus est

ipse loquens,

D.

Petrum

Confessio

tunc praefatus D. Petrus incepitsolusin unacamera scribere peccata sua per ipsum in via commissa, ubi
fuit in

dum

audiebat d.

D. Petrum nocturna,

de confessione,

scnbendo per duas koras

vel circa.

Non

vi-

quod

d.

de nocte plus qnam quinquies perD. tenebat schedulam et candelam, et

dit

schedulam, quia secretius, quam poterat, scribe-

bat, etschedulas custodiebat.

Quamdiu

Parisiis fuit,

et hic in curia, semel in septimana confitebatur,

ad
et

minus,

et

quanduque

bis

vel ter in septimana

n d. schedula legebat, proutmagis occulte poterat. q Ua quidem schedufa, ut credit ipse loquens, legebat peccata sua. Verum est, quod tenebat schedulam sub caputio aliquahter occultatam. Interroln

interdum singulis diebus, prout devotio movebat ipsum. Pluries vidit praelatum D. Petrum coram confessore suo

hora confitebatur de nocte? Dixit, quod interdum ante roediam noctem, interdum hora
gatus, quali

tam

Parisiis

quam

hic iu curia, et de

mediae noctis, et
Interrogatus,
bat confiteri
si

hoc

iuit et erat

fama pubhca

inter familiares d. D.

interdum post mediam noctem. D. praefatus Petrus C, dum voleraittebat

Petri.

de nocte,

praedicto d. lo-

132 Testis n super Liarticulo

limchedulx,

dixit,

quod credit

quenti?
Dixit,

contenta ejus ibre vera. Quia pluries vidit ipsura scribentem. Saepein prtesentia cubiculariorum suo-

noctem, vel

quod dum surgebat de lecto post mediam ante, vel qualicumque hora surgeret

rum scnbebat

sed dicti cubicularii non erant ausi

;

respicere, quid scriberet

et

interdum

flexis

genibus

ante ignem scribebat, et aliquaudo in

vel in studio, et dixit,

capella sua,

apud quos ct de lecto, et volebat confiteri, veniebat ad cameram quam sxpe. interdum ad cameram D. ipsius loquentis, etOdoardi presbyteri, et ad ostium alterius camerae
pulsabat; nara interdum ipse, qui loquitur,
d. D.

quod in quadam arca illas schedulas ponebat, quse quidem arca de post obilum
d.

audiens
tunc

Petrum Cardinalem,

pulsantem ad ostium
dorraire,
et

D. Petri

fuit reperta,

quasi plena
dictas

lllis

schedulis;

camerae su de nocte,

fingebat

qui quidem d. loquens

schedulas

posuit in

igne in loco Villaenovae. Interrogatus, quando ince-

*a
ftssio.

con-

quod postquam fuit promotus ad cardinalatum. De loco? Dixit, quod Parisiis, in 'Lotharingia, ethic in Avenione. SuperLit articulo; Bene scit, quod saepissime confitebatur; et vere scit etiam, quod semel vidit d.
pit scribere? Dixit,

ibatad cameram Domini Odoardi. Similiter interdum d. Dominus Odoardus fingebat.quod dormiret, quia, ut eis vivel quod non esset in camera sua,
debatur, pro nihilo surgere
si

faciebat. Interrogatus,

de

mane

sequenti,

dum

surgere nolebant,
sed
,
'

illos

blasphemabat?

Dixit, quod non

illo

mane

D. Petrum se confitentera pedibus nudis. Testis ix super li respondit, quod pluries

*" con'sorio
Olll

vidit

illorum conftmittebat pro confessore suo, vel um saepe confitebatur de nocte. tebatur. Interrogatus si quod interdum ter vel quater in septimana,
Dixit,

schedulas,

dum

d.

D. Petrus confitebatur
dubitaret

ipsi

lo-

sche _

quenti, ipseque loquens d. D.

Petrum admonuit, ne
de oblivione,

quandoque plus, quandoque nunus. Petrus Super li. articulo dix.t, quod praBfatus D.
Lcvissima aliquando de nocte confitebatur genibus flexis. credit con/itetur interdum pedes inclinatus super altare, et ideo stabat ipse loquens, quod ipse D. Petrus Card. occultaret schedupedes super altare inclinatus, ut audiendo confeslam sub caputio, ne ipse loquens, videret. S. lacrysionem dicti D. Petri, schedulara et

amplius scriberet; imo

si

conriteretur saepius, et cuicumque capellano occurrenti ; et inde secutum est. quod ssepe surgebat de

nocte variis horis, et confitebatur uni de capellanis suis, modo uni, modo alteri. lnterrogatus, de nominibus capellanorum ? Dixit, quod Domini ^Egidius Dorel, et Odoardus, qui tunc

cumd. Petro moipse

mas

rabantur. Interrogatus, quo tempore

loquens

dicendo confessionera ? dolorosa et quasi nescire, sed bene loquebaturvoce

emittebat

Dixit,

se

lacrymosa

482

PROCESSUS DE
:

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC

ipse

A
_,

lacrymosa
loquens,

Quoad peccafa

d.

D. Petri

dixit
illa,

cisco de S.

Michaele,

vel

a magistro Gerardo de

ms

quod levissima erant, saltem

dicebat in confessione.

quae

Vervino, poenitentiario Parisiensi, in theologia

gistris,

ma-

avenion.

ipsi loquenti

super statu et salute animae suas devota ha-

peccata,

134 Testis xi super l articulo dixit, quod idem p, Petrus peccata sua (ignorat si omnia) in scriptis redigebat; et quadam vice loquens ipse in studio suo secreto, invenitunam schedulam scriptam nianu
sua, continentem inter cetera, quaedam peccata satis levia, et

bebat colloquia.
xxvii. Item

quod ecclesias Parisiis

solicite visita-

bat, maxime Carthusiensium et Coelestinorum monastena, et cum magnis devotis iltorum mnnasierio-

quae

ipse

loquens non reputabat pec-

cata.

rum, speciales et secretas notitias habebat et prae ceteris D. Philippo de Mazeriis, qui inter ceteros devotos Parisienses devotissimus reputabatur; etqui
;

Testis xn super

li

articulo dixit.

tenta in

d. artioulo

fore

vera

quod credit concausam reddens,

multas divitias pro Dei amore contempsit, singularius adhrerebat, ut ab illis instructus ad arctioris vitae

quia fama laborabat, et erat in hospitio d. D. Petri C, interfamiliares ejusdem de contentis in articulo.

fructum perveniret.

xxvm. Item quod de

Jis fuit,

praemissis omnibus etsingu-

Etiam

dixit, se audivisse

contenta in d. artideSaluliis, cujus

et est publica

vox

et

fama

in

culo fore vera a

Domino Cardinali

siensi, et alibi.

civitate Pari- "9*r hac mute " a

-

ad pnesens d. loquens lamiliaris existit. 433 Testis xm super li articulo dixit, contenta
etiam nociu
scrlpla;
ej us f ore

vera, salvo quod nescit an omni die pec,

xliii. Item quod, postquam ad curiam pervenit, videns ejusdem implicationes; negotiorumque diversitates, et pericula ob illas quam plurima esse,con-

cata sua scr ii) eret

piuries de nocte

videbat d. D.

siderans, ccepit formidare, ne a pace

conscientiae

r/itx

etwm

Petrum C. sua peccata scribentem, et dicebat d. loquensd. Domino C. Vos scribitis peccata vestra.
:

et interioris devotionis fervore declinaret.

xliv. Quapropter
sulere.

ctepit

aniraae

suae saluti con-*~

tlblincHcart
rogat.
-

, ? Dixit etiam d.
.

testlS

Joquer.s,

r r> j quod lpse D. Lard.

ssepe petebat sibi, quid in die ipse fecerat, ubi fuerat,

xlv.

Item

quod,
sibi ipsi

plenius

consideratis moribus

cum

quibus locutus erat, ad

advisandum me-

d. curiaa,

et praemissa pericula,

semper

prae

oculis

lius sua peccata. Quod etiam d. D. Cameracensi, fratri sno faciebat, et ab eo sic petebat. Addit d. Joquens quod aliquando ipse Joquens, in sua hursa

habens,co3pit

quam plurimumesseausterus.
S.

lxiv. Item quod abunde intendebat,

Mariam Aniciensem, ad

meare ad S. Benedictum supra Lige-

schedulas ipsius
scripserat,

D.
ipse

Card.

in

custodiebat.
;

respiciatis intra
noii

tamen dicebat, non vero loquens dicebat, quod

Sibi
sibi quod erant

quibus peccata sua" rim, ad S. Maturinum, ad S. Mariam de Carnuto. Lxvm. Item quod proponebat visitare caput B.

respiceret,

dicendo

peccata

Joannis Bapt. Ambianis: locum B. Mari.e de Bolonia supra mare; demum transfretare ad Angliam,

sua, et istaerant in itinere,

tur. Interrogatus

quando

ipsi

equitaban-

quomodo

scit? Dixit, quod plu-

ries vidit plures schedulas, in quibus dicta

suapecLunse

cata erant scripta. Sed non videbat nisi principium

scliedulao, in

qua

sic

scribebat

Primo

die

peccavi, item die Martis pecbavi, et sic consequenter.

Et de ista materia pluries inter d. D. Card. et d. loquenlem erant colloquia. Super lii articulo dixit, qnod saepe et saepissinie, et semper confitebatur genibus flexis; et hoc
dici audivit

ex capellanis

d.

D. Petri

C, quod

plu-

ries de nocte confitebatur.

Con/ttetatur
bus /lexis

setantum quando sibi confitebatur, semper habebat schedulam, in qua redigebat peccata sua, quantumcumque minima, sed non vidit C eum scribentem. Bene tamen dixit, quod in confessione sua non potuit perpendere gravitatem peccatorum suorum. Interrogatus, quomodo scit quod scriberet percatasua? Dixit, quod confitendo legebat schedulas, et addit etiam ipse loquens, quod se136 Testis xiv super
li articulo dixit,

sc j rei q U0(j jp se n. Cardinalis,

Cantuariensem. Item quod disponebat transfretare de Anlxxi. glia versus Coloniam, et sancta loca ibidem visitare; et maxime undecim mille virginum locum et monasterium. 138 Testis super xxvi articulo dixit, quod d. D. Petrus saepissime conversabatur cum praefatis magistris Francisco et Gerardo, in articulo nominatis, videlicet cum d. magistro Francisco causa informandi, et cum magistro Gerardo, causa confinam d. magister Gerardus, erat confessor tendi suus et illam notitiam cum ipsis recepit. ex .eo, quod inter omnes Theologos Parisiis sufficientes reputabantur magistri. Interrogatus, a quo tempore circa, et perquod tempus fuit conversatus cum suet

ad S.

Thomam

inter alios,
Parislts,

pradictis magistris? Dixit,

quamdiu

fuit Parisiis,

tempore quo electus

rogatus,
ries de
si

fuit ecclesice

Metensis. Interet praafatos

audivit d. D.

Petrum
?

maplu-

gistros ad invicem loquentes

Dixit,

quod

sic,

divinis et bonis documentis: addens etiam

ipse loquens,

quod praslibatus magister Franciscus

niel petiit

a d. D.

Cardinale, cur scribebat peccata

plura documenta sibi dixit. Et de hoc estfama publica Parisiis.

sua, qui

sibi respondit,

quod, ut melius de suis de-

fectibus recordaretur.

Super lii articulo dixit, quod verum est, quod semper genilms flexis contitebatur sibi, et cum
inagna cordis
lion advertit
;

contritione

sed,

si

cum

lacrymis,

sed bene

cum magna

moestitia et con-

tritione confitebatur.

Super xxvn articulo dixit, quod antequam d. 1. Petrus Cardinahs esset electus ecclesiae Metensis, Sealus coninterdum ecclesiam Carthusiensium Parisiis, causa p^f""'^ spatii visitabat; et postqnam electus fuit et rever-"^,.,-^, sus de Lotharingia Parisios, quando ibat ad Regem ad S. Paiilum, tunc ecclesiam Coelestinorum, causa
devotionis visitabat, Missas audiendo,
et
alia

di-

CAPUT

Ylll.

vina

cifficia,

et conversabatur

cum quodam Domino

Philippo, qui infra septa monasterii Coelestinorum

Colloquia aseclica, desiderium adeundi loca sacra, fastidium aulse.

moram

transibat, et indicta capella d. D. Philippi,

praefatus D. Petrus vitas

facientes ad devotionem, una

Sanctorum et alios libros, cum Domino Philippo

affectans sequi

X
Utlculiin'
'

Jegebat, et in legendo delectabatur,

rscmilto

rursum

articulos interrogatorios super con-

en tis in titulo hujus capitis, qui sic sonanl. Artiadus

:

xxvi
rere

Item quod idem D. Petrus

notitias probo-

rum virorum
:

coepit solicite exquirere, et eis adhas-

vitam Sanctorum ; et hoc pluriesipse loquens vidit, dicens insuper quod d. D. Petrus et d. loquentem ad devotionem inclinaret, et saepe illos librtis legi faciebat, et interdum nonnullos libros ad domum
apportari faciebat, et
illos copiari.

prout froquentius potuit, a magistro

Fran-

Interro-

DIE SECUNDA JULII.

483
d.

Interrogatus cujus
lippus? Dixit, quod

faira?

erat d.
nobilis

magnus

Dominus Phi-magistri, Franciscus et Gerardus, cum erat, et dives, perseveraverunt, quamdiu Parisiis fuit
Super xxvii articulo
fuit
dixit,

D. Petro

D
F.X

H.

sed mundi divitias et honores dimisit, et tenebat vitarn Ccelestinorum, et inter ceteros devotos Parisiis

quod postquam Petrus

4TCDIOW.
risit ecclesias,

electus Metensis, saepe et saapius visitavit ec-

devotissimus reputabatur.

Interrogatus,

si

clesias Carthusiensium et Ccelestinorum,

cum

essent

Dixit,

ipso conversabatur Dominus Petrus? quod post regressum suum de Lotharingia, Parisiis, insimul dicti DD. Petrus Cardinalis et

saepe

cum

de eadem terra, vel circa. Dixit etiam d. loquens, quod pluries vidit d. D. Petrum, ecclesiam Coeles-

tinorum et habitationem eorum visitantem,

cialiter visitabat
in

et spe-

Philippus miles conversabantur bis vel ter in sep-

Dominum Philippum

de Mazeriis,

timana, et de
risiensi.

hoc est faraa publica

in civitate

Pa-

articulo rfominatum.

Dum

d.

D.

Petrus ibat ad

dictas ecclesias

Carthusiensium et Ccelestinorum,

Occasioue arliculi lxxviii, dixit d. loquens, quod

lastiitii"

ipse ioquens d. D.
si

Petrum associabat. Interrogatus,

ac PIMippum
dt Mazcriis.

praefatus Dora. Petrus frequenter ipsi

libenter iret ad

dixit,

qnpd

mite.

eremum pro

poenitentia

facienda,

inducendo ipsum loquentem, quod secnm iret solus, dicens eidem loquenti, quod nihil habere volebat, nisi breviarium suum et orationes suas, et omnes

quod d. D. Petrus loqueretur cum d. D. Pbilippo verba devotionis? Dixit quod credit, quod sic, ex eo, quod dd. D. Petrus, et D. Philippus, in
sciat

articulo nominati,

emere grossmn pannum pro vestimentis faciendis, et -semel cepit secrete claves
libros suos vendere, et

dum ad invicem erant, capellam D. Philippi intrabant, et ibi niorabantur, loquendo per magnum spatium temporis. Ipse tamen loquen^
non audiebat verba illorum D. Petrus in mensa et alibi
ipse D. Philippus inter
;

et

etiam,

quod

ips

cujusdam portae, quae est juxta viridarium hospitii, in quo morabatur in Avenione, per quam secreto exire volebat, cum d. loquente pro eundo ad eremuin sed quidam Magister ^Egidius confessor d.
;

recitabat aliqua verba,

quse, ut dicebat, audiverat a d.

D. Pbilippo;

nam

omnes devotos Parisienses,

d.

devotissimus reputabatur, et ideo

D. Petrus C. a

D. Petri,

eumdem

retraxit

dicendo eidera, quod.

gauderent et dicerent, ipsum recessisse, existimantem D. N. Papam Clesi

excedebat,

schismatici

tempore suae promotionis ad ecclesiam Metensera, quamdiu Parisiis fuit, cum dicto D. Philippo conversatus
fuit.

mentem, non esse verum Papam

bebat, ire

etd. loquens de-

142 Super xxvin

articulo dixit,

vocem

et

famam

cum

ipso,

nec volebat, quod aliquis sciret

esse snper his, quae deposuit.

etiam de tamilia.

143 Testis xn super xxvi

tenta in d. articulo fore vera

dixit, se
;

credere conD. Pe-

139 Testis n super xxvi dixit, contenta ejus fore vera causam reddens, quod ita vidit et pluries Xmalur cum praesens fuit, ubi d. Dom. Petrus Card. et magister wis piis,
;

qtiia vidit d.

u a aliorum

trum frequenter cum

QOminati

nominatis in

articulo,

qui

in artioulo, probi et boni

viri

reputaband. D. in

Franciscus de S. Michaele erant ad invicem, et interdum magister Gerardus de Vervino, poonitentiarius Parisiensis,
et de

tur. et pluries ipse Ioquens dixit,

quod vidit

Petrum

d.

magistro Gerardo de Vervino,

arti-

qui

loquebantur de salute animae

culo nominato, confitentem. Interrogatus quoloco?

Dixit quod Parisiis, videlicct post promotionem

devotionibus.

Nam

dicti ruagistri

Franciscus

suam
d.

et Gerardus, solemnes

clerici reputabantur, et

de-

ad ecclesiam Metensem.

voti viri. Interrogatus, per

dictis magistris ipse

qnod tempus

fuit

cum

Super xxvn

articulo. dixit,

quod pluries

vidit

a terapore sem.
eccksias
visit,

suae

Dom. conversatus ? Dixit, quod promotionis ad ecclesiara Metenquod saepissime

et
d.

D. Petrum, ecclesias CarthusiensiuiiLet Ccelestinorum visitantem, dict^ loqucnte, ut asseruit, praesente, et

eumdem

D. Petrum associante. Interdum

Super xxvn

dixit,

D. Petrus

ecclesias Carthusiensium et Ccelestinorum visitabat.

D. Petrus C. ibat ad Regem, in S. Panlo existentem, et cum aliquando non esset Iocus cnnved.

quandoque causa devotionis. Testis deponens familiaris erat d. Domini Petri, et eumdem d. Petrum una cum aliis suis familiaribus associabat. De tempore dixit, quod dum
Interdum causa recreationis,
erat Cardinalis, et Parisiis

niens intrandi ad Regem, prafntus D. Petrus ilivertebat ad hospitium supradicti D. Philippi de Mazeriis,

et ibidem

magnum

colloquium inter se habe-

moram
D.

trahebaf. Diclus

bant; de quibus loquebantur, ignorat d. loquens. Praefatus D. Pctrus C. libenter cum personis devotis

COHSIllit

testis

tlulippum de
toazeriis.

vidit et audivit

quod

d.

Phihppum de Maet de statu

zeriis et nonnullos alios Coelestinos et Carthusienses

cum

conversabatur, et colloquia habebatmagis quam devotos aliis, et d. D. Philippus inter omnes

interrogabat de
religionis

modo vivendi ipsorum,

eorum.

Parisienses devotissimus reputabatui'. 144 Testis xiu super xxvi respondit, contenta

Tzdium cu
rix.

140 Super xliv articulo dixit, quod saepe audivit d. D. Petrum conquerentem de involutionibus
curiae

ejusdem
Dixit,

fore

vera.
d.

Interrogatus,
D.

quomodo

scit?

circa

prasen-

quod cum

Petro morabatur,
a.liis

et in di-

tem

Romame,

et

regimine ejusdem

dicens praeeo, si

versis collationibus, et

diversis

horis vidit et

fatus

Dominus C, quod melius

fuisset pro

numquam

Card. fuisset; quia mnlta,

dixit,

ut dicebat,

videbat, quae sibi displicebant.

cum praeaudivit dictos, in articulo nomiuatos, una colloquenies. Nam d. D. Gerardus de fato D. Pctro copfessord. D. in articulo nominatus, erat
Vervino,
Petri
specialis, et

Super xliv

quod

d.

D. Petrus, ut
;

ipsi

lo-

sape veniobat ad hospitium

d.

quenti dicebat, desiderabat ire Carnutum sed prosed misit Alapter infirniitatem non potuit ire
;

num, unum de famulis

mitatis.

suis,

tempore suae

infir-

pus Christi
Petri C.

Dominicis et festivis soD, Petri, diebus D. Petrus frequenter corlemnibus. quibus sumebat. Etiam -in collatiombus d. D.
sisgulis diebus

saepissime erat prsefatus D. Gerardus, et

facie-

Testis ix super xliv articulo dixit, contenta ejus-

dem

fore vera.

Qui saepissime ipsum D. Petrum

:

ile

prout interdum de qua>stionibus respondebat Franciscus de S. Michaele, in bat magister

culo nominatus, et plures
testis,
alii

arti-

salute animae suae affligere se vidit et dolere

pacificare
:

et

interdum cum magna difficultate pluries vidit ipsum flere. 141 Testis xi super xxvi articulo dixit, quod r '"itir cum vidit pluries dictos magistros Franciscum de S. Mi* s Probis, chaele, et Gerardum de Vervino, conversantes cum d. D. Petro, in mensa et extra, postquam d. D. Petrus fuit promotus ad ecclesiam Metensem, dicti

quia

quod, eo quod vidit d.

DD. Dixit ulterius d. D. Petrum C. habere

colloquia

cum

cura quibus

uommatis, dd. magistris, in articulo suploquebatur de divinis Scriptuns.

plicavit eisdem, ut ad

partem inducerent

d. D.

tar-

dinalem ad studendum Ecclesi*. tenentur scire pro regimine

prelatl jura canonica, quffl

Ad qu s-

d. loonenti saepe pondit A. loquenti sa-ne

d.

Franoiscusde

m
F.X

PROCESSUS DE
nominatus
:

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
sacra
siret

EPISC.

S. Michaele, in articulo
MSS.

Dimitte eum,

Pagina,

dimitte

eum

in suis devotionibus, videns d. D.

Pe-

praadicari

et Decretorum doctoribus, facere verbum Dei in locis aptis, per quos tran-

AYENION.

trum C. fore sic inclinatum ad sacras Scripturas, in quibus omnino insistere volebat, et cor suum to-

ejusmodi peregrinatione, et cunctis audire

volentibus,

mandata

legis",

et articulbs fidei, Sacra;

tum posuerat. Dicebat etiam pluries d. D. Petrus, quod sapientia hujus mundi stultitia est apud Deum. 145 Super xxvn articulo dixit, se scire quod
Itiateriam

menta

Ecclesiae, et misericordiae opera

et in

omni

conclusione sermonis veritatem aperire super facto schismatis, ac Ecclesiae statura orationi fidelium ubi-

Carthusienses visitabat et Ccelestinos, et cum devotis conversabatur, et specialiter cum D. Philippo de

Maseriis, in art. mominato. Interrogatus, quomodo scit? Dixit quod praesens erat. Dixit ulterius d. lo-

que recommendare. lxii. Item quod disponebat, ut disputarent et allegarent, si opus esset, dd. DD. Doctores, pro informatione ignorantium et reformatione male infor-

quens, quod de tempore per quod stetitcum d. Do-

mino

Cardinali, vidit

quod

ipse D. indifferenter vi-

matorum, super schismatis facto. lxv. Item quod intendebat principaliter cum D. Rege Francix conferre de periculo conscientiaa
suae
et

debat libenter omnes religiosos quoscumque ad se venientes, qui valde frequenter ipsum visitabant,
et

animae,

super

gravaminibus
dicti

populo suo

illatis.

cum

ipsis

potissime elericis, et in pagina sacra

in quibus

lxvi. Decrctam a

B. Petro

Regis instructio-

magistris colloquia habebat, et a pluribus libros et

nem
d.

proponit.

sermones accommodabat,
ponebat.
iestimonia.

studium suum

lxvii.

Cui

inslructioni

D. Petrus, confidens de
;

cum objicerentur difficultates, Domino Deo, omnino spe:

146 Super xliv articulo dixit, continere veritatem causam reddens, quia per experientiam vidit quia antequam ipse D. Card. promoveretur ad episcopatum Metensem, .ipse loquens cum d. D. Card.
; :

rabat perficere intentum

Omnia
sitare

allegans illud Evangelii possibilia sunt credenti.

Itera

frustra. obj. ctis Beato

diffieultatibus.

lxix.

quod

d.

D.
et

Card.

Regem

Angliae,

intendebat viipsum informare su-

residebat, cui jura canonica legebat, ac etiam civilia,

per facto
Franciae.

schisraatis,

adjutorio
inter

de mandato speciali D. N. Papae

;

vidit etiam

dictorum, pacem

tractare

doctorum supra ipsum et Regem

d. trans-

loquens quod, licet d. D. Card. ante d. promotionem se, ut dictum est, regeret, et humilem se haberet, magis tamen, et cum maxima devotione post
d. d.

lxx. Item quod, ignorante

Rege Francias

itum

promotionem incepit de salute animae

suaa cogi-

tare,

cum prudentibus

viris, bonae conscientiae, col-

ad Angliam, intendebat facere, et praedicta tractare, nec salvo conductu a Rege Angliae habito, nec petito, ut salva conscientia posset se asserere,

lationes habere, et libros sacrae Scripturae evolvere,

et se plus solito,

non missum ab homine, nec a

Deo.

consilio

sed

Deo dare

et

abstinentias

facere.

CAPUT

IX.

lxxi. Item quod disponebat, ad Regem Romanorum, suum consobrinum, accedere, et ipsum informare de facto schismatis, quem non dubitabat

Cura domesticorum, zelus animarum.

JL rxvii de more
lus lv.
sint artiadi interrogatorii, ArticuItem quod idem D. Petrus multum satage-

reducere ad sanctaa Ecclesiae unitatem, et ad obedientiam D. N. Papas, confidens de omnipotentis Dei et Virginis gloriosae adjutorio et
posse
misericordia.
lxxii. Item quod redeundo, ceteros Principes Alamaniae potentiores et majores intendebat visitare, modo, quo supra; et illis peractis ad curiam

irticuli in-

terroaatvrii

bat, ut domestici sui et familiares, essent probi et honesti, ac eos hortabatur ad catholicos mores, et

de cura domesticorum,

saspe confitendum, et ad fugiendum vitia, et sequendam Ecclesiam, praadicationes et similia. lvi. Item quod d. D. Petrus solitus erat exempla Sanctorum recensere servitoribus suis, et quse legerat vel audierat devitis Patrum, eteos advitam sanotam, et opera bona inducere. lvii. Item quod dum idem D. Petrus, quemdam ex suis scutiferis, qui vocabatur Maictus, hortare-

ad

reverti, triennio suae peregrinationis completo.

Lxxm. Item, cum eidem

dicta exequi

objiciebatur, quod prasnon posset, propter sexrationes; solum

Deum prae oculis habens, et respondebat; se non timere

judicia detrahentium,

communem
hominum

utilitatem,

pericula, nec

nescire,

tur ad confessionem (qui post multa respondit, se quid sacerdoti diceret, et se non habere

et multo minus incidere in paupertatem; paratus sicut dare pro Deo, ita etiam accipere; ac si expediret, etiam eleemosyuas petere; quod et adimplere exposcebat. 148 Testis i super lv articulo dixit, contenta ejvs fore vera;

quid
circa

ei

daret) pius
:

Dominus, audiens

illud, adjecit

primum

causam reddens, quod

d. D.

pluries prae- Domesticos

kortatur ad
virtutem

Si
;

numquam

confltearis,
,

num-

quam

scies confiteri

et si assuescas

statim bene

scies, quid
sibi dari

maudavit quod confiteretur eadem septimana. Et ex tunc, ut moris

dicendum. Juxia secundum,

unum francum

Petrus inducebat familiares suos, ad mores bonos et catholicos, et ad saspe confitendum, et ecclesias frequentandum, tam Pafuit,
risiis

sens

cum

auri, pacto mediante,

quam

hic in Avenione

et de

hoc erat fama

:

publica inter familiares suos.

est, et praecepti, pluries

Lviii.

confessus est.

Item quod certis temporibus praecipiebat dari pecuniam inferioribus servitoribus domus suas,
et juvenibus pro confessione facienda, et lix.

Super lvi articulo dixit, contenta ejus fore vera quia ita vidit et audivit, tam Parisiis, quam hic in
curia.

adhoc idem

eos admonebat, ipsosque confiteri faciebat.

Mo animafwn,

Item quod ex magno charitatis fervore, Iapsum Christianorum, et maxime status ecclesiastici, plunmum deflebat, et ad recuperationem aspirabat. Idcirco proponebatsecreto, sub specie peregrinandi,

Super lvh dixit, quod praesens erat Parisiis, quando prasfatus D. Petrus mandavit dari Maicto unum francura, ad finem, quod confiteretur, et hoc fuit in prandio, et hospitio Domini Episcopi Bellovacensis, in quo praefatus Dominus Parisiis morabatur, et fuit post regressum de Lotharingia.

ac frequentem
confessione

quaedam loca visitare, et omni pompa, a suo statu et suorum, rejecta, pedester itinerare, et exemplum
se praebere cunctis ad humilitatem, et status Ecclesiae

149

Testis

n super lv
Petrum

et lvi dixit,

quod pluries
Pii
lis

cumfamir
sermones,

audivit d.

reparationem.

lxi.

Item quod proposuerat, secum assumptis in

Card. hortantem famulos suos, specialiter quemdam Matthaeum, scutiferum suum, quia juvenis erat, et saepe de talibus cohorD.

tabatur d. Matthaeum,

dum

erat in mensa.

Quando

D. Petrus

DIE SECUNDA JULII

D. Petrus aliqua bona verba devotionis studuerat, illa verba d. loquenti et aliis suis cubiculariis referebat,
alia

485

bona opera facienda. Loquendo Domino Andicebat gene-

D
x mss. AVENION

ipsos ad bonos

mores instruendo, hic

,

in

Avenione.

dreae, fratri suo, et aliis familianbus, ibidem astantibus, in collationibus, vel in mensa,
raliter,

Super lvii articmlo dixit quod prsefatus D. Petrus mandavit per testem loquentem dari Maicto, in articulo

nominato,

unum francum.

quod debebant singulis diebus audire Mis- ad audimdant mtssam elc. sam, et saepe confiteri, et in Quadragesima dicebat, quod jejunare debebant, et saepissime confiteri
ac
abstinentias facere.

MO"
ytm,

Super Lvin dixit, quod postquam d. D. Petrus Card. fuit ad cardinalatum promotus, semper in sepquibusdam juvenibus servitoribus suis cortas pecuniarum summas, ut irent adconfitendum, videlicet alicui tres solidos, alicui duos grossos, et sic de singulis, et ipsemet loquens
dictaspecunias de d. D. Cardinalis mandato tradebat.

timana

ita faciebat dari

Super lvii articulo dixit, quod quadam vice in Quadragesima praedictus D. Petrus, Parisiis existens,

et confessio-

dari fecit nominato in articulo, pecunias ali- nem quas, ut confiteretur.

Super lix articulo

wra de doutsticiscura,

131 Super lviii articulo dixit, quod in Quadragesima qualibet, atempore promotionis d. D. Petri ad ecclesiam Metensem, ipse Dominus Petrus per Magistrum Hutinura , cubicularium suum , dari
faciebat inferioribus servitoribus

oblata
nia.

pecw

pluries bic

in

dixit, se tantum scire, quod curia audivit d. D. Card., dicentem

domus
ita

suae,

pecu-

niam pro

confessione facienda et

ipsi loquenti,

taret

quod libenter iret Jerusalem, utvisiSepulcrum Dorainicum.

ix super lv et lvi
vidit

reponebatur

articulis dixit, quod nec audivit Dominum, qui tantum satageret salutem suorum familiarium, secundum

Testis

numquam

in computis d. magistri Hutini; annis singulis, a tempore supradicto. Interrogatus, si erant plures famuli, quibus mandabat d. D. Petrus dari pecu-

nias pro confessione facienda? Dixit, quod poterant esse duodecim vel circa. Interrogatns quos vocat
inferiores famulos? Dixit

quod

ipse D. Petrus Card.

nam

in

mensa
fuit

et

ex-

tra ipsos

inducebat,

ut in

articulo

continetur
in

addens

d. loquens,

quod numquam

mensa

alicujus Domini.ubi tantum famuli abstinerent ab inhonestis et malis colloquiis, secundum quod in

quod famuli coquinae et equorum. Interrogatus de quantitate pecuniae data ? Dixit, quod duos vel tres albos pro quolibet Testis xn super lv articulo dixit , contenta
ejus fore vera,
ipsi loquenti.

nedum

aliis

familiaribus, sed etiam

mensad. D.
Super
ulas

Petri.

lvii art. dixitd.

loquens, contenta ejusdem

erat in

Super

lvii

dixit contenta ejus fore

vera

Ita

anima-

forevera,

quia d. loquens
sequenltbus,

mensa

d.

D.

vidit, et audivit.

Addidit hsec contigisse Parisiis et

nm,

Petri, videlicet in Avenione.

SuperLix,
ve,

et

usque ad lxxiii inclusi-

dixit, se audivisse contcnta in dd. articulis fore vera a praedicto D. Petro, qui tractabat materiam illam cum ipso loquente; qui quidem loquens

in mensa et alibi. Super lvii articulo dixit, quod audivit D. Petrum verba in articulo contenta Maicto, in art.

Avenione, et publice

nominato, dicentem.

Ex

post audivit a d.

Maicto,

quod

illa

de causa dimidium habuerat franci, videlviii

auditis motivis, bonis rationibus, et

bono proposito

licet ut confiteretur.

ipsius D.

adeo quod fuit adstrictus ipsiD. Petro, juramento, utin complendo contenta in art. ipsum associaret. Et nihilominus

Petri, condescendit,

Super
d.

articulo dixit,
,

quod adhuc vivente

erat per d. D. Petrum adstrictus ad perquirenda gesta praeclarorum Regum Franciae, quibus ipse D. Petrus intendebat Regem, ad suum intentum inclinare.
d. loquens

audiwit a DD. Hugone le Petro C. Chaudronier, Nicolao Clacquin, et magistro Hutino, famulis ejusdem D. Petri contentain d. art.

D.

fore vera.

Super
art.

lix

dixit,

quod audivit contenta

in

d. d.

fore vera,

a magistro ^Egidio, confessore

Interrogatus,

tores? dixit,
tres Doctores

proponebat habere plures Docquod proponebat tres Doctores de

si

D. Petri C.

152

Testis xni super lv articulo dixit, contenta

quolibet, videlicet tres

magistros in theologia,
S.

et

ejusdem fore

vera. Vidit

et audivit pluries

ipsum

in Decretis. In

theologia intendebat

D. Card.

habere magistros Franciscum de

Miohaele, Peest, juraverat.

trum de
et

Alliaco, magistros in theologia seculares,

qui, ut

praedicantem. ac eos informantem qui semper gaudebat, quando mentio fiebat de sacra Scriptura et contentis in ipsa. Interrogatus
aliis

ipsum loquentem,

dictum

ubi,

et in praesentia

quorum, haec
in in et

faciebat. Dixit,

Interrogatus de nominibus Doctorum Decretorum;

dixit

quod Parisiis
familiarium
,

et
in

Avenione,

praesentia
aliis

suorum

quod magister Joannes de Marchia debebat

mensa

horis.

Cum

esse unus, auditor d. D. Petri.

Interrogatus qua de causa d. D. Petrus movebatur ad praedicta viagia a facienda, et alia con-

extraneis etiam loquebatur ipse D. Card. de materia tali, ut supra deposuit. Super lvii articulo dixit, quod bene recordatur,

tenta in art.

? Dixit,

art. continetur; et

quod causa finalis erat, ut in quod etiam reputabat se indigad cardinalatum, et nulli serfuit in
illo

quod ipse suum, ad

D. Card. exhortabatur confitendum, et ut sibi

d.

servitorem

Alia supef,

videtur, ipse

eodem

num

et insufficientem

Dominus C. promisit pecuniam

dari servitori suo,

vire in curia.

Continue

proposito, sed

veniente infirmitate et sequente morte, non potuit contenta in art. adimplere. Addens d. loquens,

quod D. Cardinalis proposuerat esse

in

Paschate
festum
facere

cum Rege
Nativitatis

Francias,

nisi infirmitas ei obstitisset,

servitor habuit peet credit ipse loquens, quod d. ipse loquens, quod in mensa d. D. cunias. Dixit suo praedicta Petri C. ipse erat, quando d. servitori etsimilia etiam aliis praedicabat. dicebat, 153 Super lviu articulo dixit, quod verum est,

quae infirmitas

eum

arripuit

paulo

post

Domini.

Incepit dd.

tractatus

bene

unum annum

ante obitum.

ad confitendum faciendum admonebat; et eos, qui et ad bonum abmale loquebantur, reprehendebat, mendacia quod
ipse D. Card. suos servitores

Testis x super lv dixit, quod audivit a nonnullis

<tome.

" tcorun.

familiaribus d. D. Petri
vivente, quod

C, adhuc

d.

D. Petro

neminem diffamabat, detractores odio Prasens fuit pluries quando d. D. Card., habebat.
horrebat,
praedicta dicebat, et faciebat. Super lix articulo dixit, se scire, quod

multum inducebat

ipsos familiares,

h *ulos\

ad catholicos mores, ut ad saepe confitendum. 150 Testis xi super lv et lvi articulis deposuil, quod pluries praesens fuit et audivit d. D. Petrum, inducentem suos familiares ad catholicos mores, et
Julii T. 1.

idem D.

Petrus C. pluries loquebatur

statu, et miseria ipsius, et

d.

loquenti de

mundi

magnis penculis

am-

marum,

et schismate,

de quo

multum
62

dolebat; et

dicebat

486

PROCESSUS DE

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC

quod audivit, dum D mensa, ipse D. Card. suisfamiliaribus et servitoribus verba bona et salutaria diad bona opera cebat, et eos, quantum poterat
Super
bviii

A
avemo*.

Cardinales dicebat ipse D. Cardinalis, quod Papa, nudis pedi et Praelati deberent saepe processiones

articulo dixit,
in

ipseloquenserat

bus facere, et aliis laicis bonum exemplum bonas pra?dicationes et vitae sanctitatem ostendere; statui Eecleet quod ita faciendo, Deus provideret
sias.

per

inducebat.

Ipse D. Card.

loquebatnr

d.

loquenti de pere-

limina grinationibus, et quod ipse visitaret libenter Sepulcri D. Petri et Pauli, et locum

Apostolorum
cendo,
si

Jesu Christi. Dicebat

vellet

ipsi

loquenti,

ipsum indu-

154 Testis xvm super lv art. dixit, quod verum quod ipse audivit frequenter ipsum D. Card., familiares suos ad bonum provocantem et inducentem, et maxime fratrem suum, extra mensam in
est,

**

"non "''

longinquas partes, et Cui responstare in eremo, prout Sancti fecerunt. nimis magnus, Dominevos estis debat d. loquens diceret; Iste statim mundus cognosceret vos; et notabili juvenis, ita longus, videtur esse de aliquo

secum
:

ire in

Avenione et Super lvi

in

Villanova.

dixit,

quod ipse loquens audivit

:

a D.

Card., pluries dicente

et talis Sancti; et

Audiamus vitamtalisSancti

scire,

quam vitam

tenuerant

dicens hoc ipse

dientes.

Dominus Card. ad inducendum au-

loco;

et

sic

statim scirentur

nova,
,

et

sic

non

et vos non posmulta alia. Respondebat cognosceretur, d. D. Card. quin imo, et quod non quod bene suum propositum adimplere posset. et Dixit ulterius d. loquens, quod tunc ipse D. Card.

possetis

facere,

quo

velletis

setis tolerare frigora, et

ANNOTATA.
a

Gallico voiage, id est

iter.

quod omnia beneficia, quae possidebat, dumtaxat capello rubeo , cui numquam reuuntiaret , exemplo B. Hieronymi, cujus vitam, et aliorum Sanctorum, libenter secusibi

dixit,

CAPUT
quam

X.
cupit

amitteret, excepto

Patrimonium suum Beatus obstriclum

Fratri,
sisc

polius

gravare bona eccle- E

tus esset, et tenuisset, si potuisset.

quod ipse D. Petrus C. mulaffectabat habere secum doctores in theologia, tum

Super lxi
dixit,

Metensis.

qui sibi legerent

de ea.

Ipse D.

Card. affectabat

\_joi/o in

compendium

aliquol arliculos interrogatorios

sic re,i

scire praedicare, et
fidei catholicae.

postmodum ire pro defensione Hoc a d. D. Card. audivit, et alia

Cardinali
:

huc speclantes. Aniculus interrogalorius xxxvi

fert
:

r /ica/i

infinita.

Dum

ipse loquens diceret d. D.

vultis

Item quod d. Dominus Noster Papa, audiens conversationem vitae ejus, attendens etiam ecclesiam Metensem, et ipsius
villas et castra per schis-

interrogaloril

Domine vos quomodo poteritis hoc facere

praedicare,

et
?

similia facere;

Respondebat D.
et
steteritis
etc.

maticos detineri occupata, sperans in Domino, per

Card. praedictus

imo bene, cum Dei adjutorio;

:

ipsum tam Dei auxilio, quam amicorum suorum

potentia, d. ecclesiam,
ipsius
villas,

allegabat illam auctoritatem

nolite

Dum

ante

et rastra, ab

Reges et Praesides, enim vobis in illa hora, quid loquamini. Super lxv et lxvi dixit, quod secrete ipse D.
Card. dixit
ipsi

cogitare

Dabitur

ipsorum schismaticorum manibus posse brevi tempore liberari, ipsiusque populum ad cognitionem veritatis, et Ecclesiae obedientiam, et unitatem reducere, non obstante ejus juvenili aetate, ecclesiae

sive consilium,

unum secretum negotium, quod ipse D. Card. et Rex Franloquenti

illud

Metensi providit de eodem, circa ejus aetatem xv

ciae proposuerant; sed proprie non recordatur, quod

fuit istud

tamen recordatur, quod

negotium,
:

sive consilium tendebat ad

bonum finem

ipsi

enim

proposuerant inter se multa bona facere. Ipse loquens prassens fuit, quando D. Card. primo reverentiam exbibuit Regi, postquam fuerat assumptus ad

haranguam

apicem cardinalatus, coram quo in praesentia plurium Dominorum nobifecit

unam

annorum. xxxvn. Item quod non multo post, ut praefatus clerus et populus magis eum revereretur, ut etiam inimicorum et schismaticorum corda terrerentur, praefatus Dominus noster eumdem in Diaconum Careidem propter causam supra dinalem assumpsit dictam, ipsam eeclesiam Metensem in commendam
;

dimittendo.
xxxviii.

linm

et inter cetera,

multum
alias

affectuose ipse sibi

Item quod

praefatis

promotionibus con- F
super
factis,

recommendavit

statum Ecclesiae,
et

ostendendo
verus Papa,

sibi

sentiens, add. ecclesiaeMetensis liberationem, schis-

quomodo Ecclesia Dei

et pluries fuerat

per per

suos praedecessores relevata,

ipsos repositus sua in Sede;

inducensipsumRegem,
ita facere vellet, et

matisque exstirpationem, ardenter coepit aspirare. Unde cum D. Comite S. Pauli, fratre suo et aliis ejus pluribus amicis, cum magnis sumptibus, periculis, et expensis,

quod quod

et
sic

nunc

istis

temporibus

d.

ecclesiam, villas et castra a

faciendo Deus ipsum juvaret, ut nihil sibi

nocere posset.
Testis xvii
argvmcnto

super lv articulo

dixit,

quod,

dum

manibus schismaticorum et inimicorum Ecclesiae, brevi tempore, quantum potuit liberavit. xxxix. Item quod in ejusdem Fratris et aliorum

erat in mensa, audivit ipse loquens d. D. Cardina-

lem

Vultis

alloquentem duos juvenes sibi servientes, Carthusienses? Respondebant, quod esse

sitis

amicorum suorum exercitu personaliter existens, neduin impediebat mala fieri, sedd. Fratrem su um, et alios, ut inimicos devictos cum omni misericordia et pietate tractaret, et patriam

non. Tunc d. D. Cardinalis eis dicebat; Ergo

boni, et abstineatis vos a vitiis, talia

inimicorum a
inferri solitis,

etsimilia eis dicendo; adjiciens

Card.
et
d.

[id dixerat] in

bona verba, quod semel ipse D. infirmitate constitutus, de qua

vero loquens

gravaminibus per gentes armorum

relevaret, rogavit, et humiliter

dicens,

exhortabatur, sibi misericordia jam dequod inimicis devictis

licet

infra biduum, ut videtur, obiit. Ipse

vita, dicentes ad invicem,

bebatur.

Dominus Card., loquentes de hac misera quod dum tamen homo esset in statu gratiae, non debebat timere raortem quod ipse D. Cardinalis valde approbabat. Quod audieus unus de familiaribus d. D. Card. dixit
: :

suus aliique amici sui maxima graviaque sustinuissent expensarum onera, nulla super boc eidem fratri suo vel aliis amicis facta recompensatione, sicut nec tunc de boxl.

Item quod,

ipse et Frater

hucspccli"' 1

'-

nis ipsius ecclesiae fieri poterat sine

maximo

detri-

Ego numquam vellem Card Tu male dicis,

:

mori.

Cui respondit d.

D.

volens perdere aliam vitam

pro

ista.

menlo, ne ipsa ecclesiaet patria perexercitum Fratris et araicorum suorum ulterius gravaretur, ipsos remisit ad propria, ipsisque onera et impensas de
suo

DIE SECUNDA JULII.

suo proprio solvere voluit, ne d. Metensis ecclesia

487

modernus de persona

ab hoc gravaretur.
xli. Itera quia graviter tulit
d. D.

d. D. Petri providit ecclesise Metensi, et credit, ut in articulo continetur.

D
EX IISS. AVENION.

Comes conpropter hoc

digne

sibi

non

fuisse

satisfactum, et

aliqua siraulatione inter ipsos exorta, idera D. Petrus ut ecclesiam liberaret, et d. fratrem pacificaret, suum patrimoniura ei dare voluit, ac omnino obli-

gare
sunt.

super quo mter eos diversi tractatus habiti

Super xxxviu dixit, quod I). N. Papa euradem D. Petrum in Diaconum Cardinalem assumpsit, nescit tamen qua occasione. Super xxxix articulo dixit, contenta ejus fore vera causam suae scientiae reddens, quia in societate d. D. Petri Cardinalis, et Domini Comitis S. Pauli, ipse loquens erat, quando castra fuerunt re:

xlii.

Item quod de mandato D. N. Papae ad cupervenit, et licetastate juvenis esset,

circiter,

cuperata

videhcet castra de Vico,

de Nomeneyo,

riam ut puta xvi annorum vel

ribus et

Romanam

de Baccareto, de Mediovico et de Marsallo, et ipse

adeo gravem mo-

una cumsupradictis Dominis Petro Card. etComite,

intravit in ipsis castris, et fuerunt dd. castra

maturum

bus suis

omnes super actiplurimum mirarentur. Super kis protulerunt

se reddebat, ut

cum
sumptibus

loquentes testes infroscriptas depositiones.

magnis sumptibus et expensis recuperata ; quia in hujusmodi recuperatione fuerunt bene milleet quin- pro
gentae lanceae.

ttpositione

156 Testis i super xxxvu articulo dixit, quod Papa, tempore in d. articulo contento, de praefato D. Petro ecclesiat Metensi providit; qua ratione,
ignorat.

bellicis.

Super xxxvin articulo dixit, quod D. N. Papa d. D. Petrum in Cardinalem Diaconum assumpsit, ecclesiara

Metensem dimittendo

in

commendam, qua

Super xl articulo dixit, setantum scire, videlicet quod ipse miserebatur multum captivis, nec volebat quod traderentur morti quantum in eo erat, et quantum poterat, exhortabatur d. Comitem fratrem suum ad misericordiam faciendam illis captivis; et ita vidit d. loquens etaudivit, etpra?sens fuit quando
;

occasione, nescit.
fore vera

d.

D. PetrusCard. fratrem

suum Coraitem rogabat

scire,

Super xxxix articulo dixit, in articulo contenta causam reddens, quod ipse loquens in recuperatione nonnbllorum castrorum fuit praesens, et fuerunt per d. Dominum Petrum, cum auxilio Domini Comitis S. Pauli, fortalitia de Vico, de Mediovico, de Marsallo, de Nomeneio, de Baccari, de Spinallo et de Albuscat, a manibus schismaticorura recuperata; et in recuperando plures horaines armorum, usque ad numerum mille et d lancearum vel circa habuit, et ipsos homines expensis suis per medium annum vel circa tenuit. Interrogatus quo tempore? Dixit quod tempore aestivo fuerunt dd. castra recuperata, et primo anno, quo d. D. Petrus
:

pro captivis.

Super xli

dixit, se

tantum

quod pro

libe-

ratione- ecclesiae Metensis, tractavit

cum

fratre suo

Dom. Comite S. Pauli praefatus D. Petrus; taliter, quod gentes armornm recesserunt acastellis ecclesiae
Metensis,
et

pro hoc voluit

d.

D. Cardinalis d. D.

Comiti, ejus fratri, dare patrimonium suum, in di-

minutionem stipendiorum gentium armorum. Interrogatus, quantum poterat valere patrimonium suum singulis annis? Dixit quod poterat valere mille ducentas libras Parisienses vel circa. 159 Interrogatus, si fuit prassens
in tractatu

fuit

ad

d.

ecclesiam Metensem elatus.

dixit,

157 Super xl articulo

it

contenta

in d.

arti-

habito inter eosdem fratres ? Dixit, quod pro parte Domini Comitis erant tractatores duo milites, quorum unus vocatur le Baudrain de la Hense; de no-

Bmti
captivos

msericordia
in

culo forevera; reddensrationem, quiapraesens erat, et ita vidit etaudivit. Interrogatns, si vidit aliquera
vel aliquos captivos, quibus praefatus

mine secundi non recordatur

etproparteD. Petri

Dominus Pe-

trus misereretur? Dixit quod sic;

ssepe ad visitandum et confortandum incarceratos, ac etiam ad confitendum eos mittebat ad carcereset alia loca, ubi detenti erant, magistrum Joannem de Marchia,

nam

Card. erant tractatores DD. Joannes de Marchia, auditor ipsius Domini Petri, D. Hugo le Chaudronier camerarius, NicolausClacquin, et ipseloquens;

etad tantum devenerunt tractatoreshincinde, quod de triginta millibus, quospetebat d. ComesS. Pauli,
memoratus D. Petrus Cardinalis
voluit
sibi

dari

'

magistrum suum, et Dominum Henricum de Ponte, eleemosynarium suum, presbyteros et hoc vidit in loco de Vico. De nominibus incarceratorum non recordatur; et ultra dixit, quodd. Dominus Petrus mitigabat Dorainum Comitem S. Pauli, ne incarce;

ratis et captivis ultra

modum damna

inferret, sed

vi^inti mille, quos noluit supradictus Comes; et tamen recesserunt tractatu non completo et hoc fuit Domini, Petrus in Lineio. Postmodum vero dicti hochabueCard. et Comes S. Pauli, Parisiis super Card. runt tractatum, et semper idem D. Petrus patrimoDomino Comiti fratri suo offerebat suum

eosdem amabiliter tractaret. Interrogatus, quomodo scit? Dixit, quod itavidit et audivit pluries in loco
de Vico, de primo anno electionis ecclesiam Metensem.
d.

nium. Super xlii articulo dixit

d. loquens,

se referre

D. Petri ad

Super xli
hoblato
Poprio

et xlii articulis dixit,

quod audivit in-

terdd. Dominos Petrum et Coraitem diversos tractatus de obligatione et donatione patrimonii, et praeaens fuit tam Parisiis, quam in Lotharingia nam audivit quod praefatus D. Card. voluit D. Comiti
:

prascedenti. ad deposita in xli articulo immediate cauvera xliii dixit, contenta ejus fore Super pnesens Cardinali sam reddens, quod cumD. Petro tempore citra, et usque ad ejus obifuit ab illo
:

tum. 160 Testis

S. Pauli, fratri suo, dare totum suumpatrimonium, et ultra octo mille francos ad finem, ut Ecclesiam

Metensem

liberaret.

Interrogatus,

a quibus

dici

audivit? Dixit, quod a Nicolau Clacquin, qui in huetiam fama erat inter jusmodi tractatibus erat
;

familiares d. D. Petri,

quod ad curiam venit et quotidie in devotionibus crescebat, et credit, quod de mandato D. N. Papae venit. 158 Testis ii super xxxvi articulo deposuit, con-

Super

xliii articulo dixit,

possesD. Cardinale, ad recipiendum duxerat, et diutius sionem d. ecclesias Metensis, et expensis, pro tenuerat suis propriis sumptibus episcopatus Metenrecuperandis castris et vilhs d. ipsius D. occupatis per gentes prsedecessoris sis stipendiorum et Episcopi, et ratione expensarum quara summam communiterexistimapratdictorura, viginti quatuor vel bat ipse D. Comes ad summam francorum. Quod audiens

mter D. fratrem suum, Pauli, Card. et Dominum ComitemS. prsfatus D. Comes petebatcertam sumex eo quod armorum, mam pecuniarum pro certis hominibus
vi dixit,

,.

..

quod

fuit discordia

et possessione

quos cum

d.

hl,

l<noio

tenta

ejus fore

vera,

causam reddens, quia

dixit,

vidit

viginti quinque millium

Parisiis et hic in Avenione.

quod nul o praefatus D. Petrus C. respondit.

obligaret. terras ecclesiae Metensis

modo
d.s-

Ex quo

fuit

Super xxxvn articulo

quod

D. N.

Papa

corcha

488
cordia

PROCESSUS DE
maxlma

B.

PETRO DE LUXEMBURGO

EPISC.

inter eosdem, et fuerunt aliqua verba

n nss.
AVENION.

injuriosa, ubi D. Card. respondit, quod ipse mallet

haberet certam quantitatera pecuniarura, de qua se refert ad testaraentum. Alia dixit se nescire.
Testis

alienare patrimonivm

monium modo praemissa

ecclesiae suae praedictae. Interrogatus,

scitt

suum, quam obligare patriquoDixit, quod ipse fuit unus ex

inter ipsos

x super xxxvu
d. D.

articulo dixit,

quod D.

N
luotennis
fuerit Ep.

Papa

providit d. D. Petro de

credit,

quod tum
vel circa.

Petrus erat

ecclesia Metensi, et E *ponitur

aetatis

xv an-

tractatoribus concordiae,

D. Card.

et

norum

non plene recorD. Comitem; quod totum residuum remansit dari de pluri, salvo inter manus Domini de Couciaco discutiendum quid
etulterius dixit, se
;

Super xxxvin articulo dixit, quod d. D. Petrus assumptus fuit ad cardinalatum, et fuit sibi ecclesia
Metensis dimissa in
ignorat.

Metensis,

commendam. Qua

de causa

et Cardinali;

Bolesix
Metensis.

factum fuerit expost, nescit; sed de ljoc se refert ad praefatum D. de Couciaco. 161 Testis viii, super negotiis ecclesias Metensis, et recuperatione castrorum ejusdem, fuit interrogatus. qui dixit, quod post promotionem d. D. Cardinalis ad d.

Super xxxix articulo dixit, se nihil scire nisi de auditu diciafamiliaribus d. D. Petri Card., aquibus audivit dici, contenta in d. articulo fore vera et,
;

ut

dicit,

hoc erat vox

et

fama

in

hospitio

d.

ecclesiam, ipse D. Petrus, una

cum

Petri

C
dici

D.

Domino comite S. Pauli, fratre suo, et nonnullis armorum hominibus, iverunt ad recipiendam ecclesiae

Super xl
de auditu

et xli articulis dixit, se nihil scire, nisi

a familiaribus

d. D. Petri

C
Tentata
concordia de

Metensis possessionem

et possessione

hujus-

modi adepta, invenerunt nonnulla castra ad d. ecclesiam pertinentes, per parentes

liares Episcopi defuncti, praedecessoris sui,

et villas

et fami-

contenta ejus fore vera, a magistro Joanne de Marchia, auditore, Hugone le Chaudronier, camerario, Nicolao Clacquin,
xlii dixit, se audivisse,

Super

occupaPetrus

suprad.

et a pluribus aliis de

familia d. D. Petri

ipseque

sumptibus
bellkis.

tas; quae

quidem castra,

et villas, ipse D.

cum
vit
;

adjutorio d. fratris sui,

et quia

manu armata recuperahomines armorum in hujusmodi recusupradicti ve-

peratione, ad requisitionem Comitis

nerant, ipse D.

Comes
;

S. Pauli ab

eodem D. Petro
d.

Card. de expensis et stipendiis gentium

petiitsibi satisfieri
et

tandem volebat

armorum D. Comes

quod Parisiis super ista materia, in articulo contenta, plura memorialia scripsit, et apparet ipsi loquenti, quod in illis scripturis habebatur mentio specialis, de contentis, in dd. articulis. Interrogatus, si habebat illas scripturas? Dixit, quod non. Interrogatus, ad cujus instantiam scripsit illa memorialia. Dixit quod ad instantiam supradictorum,
loquens
dixit,

magnam
millia

pecuniaj

summam

habere, et ultra viginti

auditoris, camerarii et
risiis,

Nicolai Clacquin. Fuit

Pa-

francorum; pro quibus volebat, quod d. D. Petrus, sibi castra et villas ecclesiae Metensis obligaret, usque ad satisfactionem expensarum et stipendiorum supradictorum. 162 Quod audiens praefatus D. Petrus C, sibi
Exponitvr factum

dum tractabatur de
D.

concordia inter d. D. CarS.

dinalem, et

Comitem

Pauli, post recupera-

tionem

castrorum

ecclesiae
:

Metensis

per

d.

D.

Comitera, ut dicitur factum

etiam tunc temporis

fama erat
Super

inter familiares d. D. Petri, de contentis

quod nullo modo sibi terras ecelesiae obhgaret; ex quo fuit discordia maxima inter eosdem D. Petrum C, et Comitem; et in tantum, quod d. loquens dubitaret, ne Comes insurgeret contra d. D. Petrum C, etiam vi armorum. Et tunc ipse D. Petrus rogavit Dominum loquentem, ut traderet sibi unum de suis militibus pro conservatione castrorum, pertinentium ad ecclesiamMetensem.quod fecit d. loquens qui quidem miles in nonnullorum
respondit,
;

in d. articulo.
xliii

articulo devosuit,

Petro Card. venit ad curiam

quod cum d. D. Romanam, et poterat

Petrum,

esse aetatis in art. contentae. Vidit d. D.

Dominorum

proesentia juravit, quod

in castris

et

non permitteret intrare, nisi D. Joannem de Luxemburgo, fratrem ipsorum Domini PetrietComitis, etD. de Couciaco.
fortahtiis ecclesiae Metensis,

bene conversantem, et multisuperactibus suis plurimum mirabantur. Super xliv articulo dixit, quod audivit a d. D. Petro quod sibi multum displicebat, quod episcopatum suura regere non poterat, nec populum suum manutenere 164 Testis xi super xxxvn articulo dixit, quod d.
fuit electus ad ecclesiam Metensem in Iteratam teslimommii decimo quarto suae aetatis anno, etperD. N. Papam qua xlate fode eadem ei provisum, qua intentione ignorat; bene ctus sit Ep., dixitd. loquens, quod tunc temporis castra ecclesiae F

D. Petrus

Tandem vero supradictus loquens, videns istam dissensionem inter fratres praedictos, d. D. Petro derefundenexposuit, quod ipse erat junior fratre suo Comite, dis sumptibus. et ab ipso habebat, quidquid tenebat. Sciebatetiam,

Metensis supradictae, erant per schismaticos occupata, et per amicos defuncti Episcopi.

quod

d.

Comes,

in recuperationecastrorum ecclesiae

Metensis, maximas pecunias exposuerat pro ipso, in hujusmodi recuperatione castrorum, et paratus erat sibi satisfacere, sed nullo modo sibi vel alicui
alteri terras et castra ecclesiae obligaret, etiamsi de-

beret pro hoc mori

suus

d.

Dominus Comes

sed paratus erat, quod frater reciperet patrimonium

libras

Super xxxvm articulo dixit d. loquens, quod per Papam fuit d. D. Petrus in Card. Diacouum assumptus, ecclesiam Metensem in commendam dimittendo, qua occasione ignorat. Super xxxix articulo dixit, quod castra ecclesiae Meteusis fuerunt cum potentia D. Comitis S. Pauli, et bona diligentia d. D. Petri Cardinalis (qui praeD. N. sens fuit in actibus bellicis et recuperationibus castrorum et villarumj liberata et recuperata cum
si vero d. et expensis D. Petrus promotionibus supradictis consensit, causa in articulo contenta, dixit, se nescire. Interrogatus,

et Cardinalis.

Pecuperala
castra eccle-

suum, quod valere poterat singulis annis dccc

;

sueHctensis;

Turonenses, et ultra, ut dicebat et de residuo paratum se offerebat ad terminos sibi assignatos solvere.

magnis sumptibus, periculis

in bello factis,

retulit

163 Et hoc ipse loquens supradicto D. Comiti quod d. D. facere renuit, et recusavit: quibus
;

fratre

sic actis, praefatus

M. Pttri.

Dominus loquens, de voluntate,

et ad rogamina d. D. Petri Card. recepit in suis manibus regimen temporalitatis et custodiam castrorum ecclesiae Metensis in suis manibus, et tum

scit, quod dicta castra fuerunt recuperata? quod praesens fuit in exercitu, associando d. D. Petrum. Interrogatus de tempore? Dixit quod primo anno promotionis d. D. Petri ad cardina-

quomodo
Dixit,

latum.

ipse loquens incepit tractare concordiam inter dd. fratres ; qui tractatus duraverunt tam Parisiis et in

quam hic Avenione, usque ad obitum d. D. Petri C. Tamen audivit, quod D. Petrus in testamento suo ordinavit, quod supradictus D. Comes
Lotharingia,

Super xl dixit, quod quando aliqui rebelles homines fuerunt per d. Dominum Comitem, et gentes saepedictus Dominus rogabat d. D. Cosuas capti
;

quain

ntisert-

cors B.

*"*

erga tapt*-

mitem fratrem suum, ut misericors Super xlii dixit, quod postquam

esset eis.
fuit recuperatio

castrorum

DIE SECUNDA JULII

castrorum
facta,

D. Comes S. Pauli, voluit habere

satisfactionem de laboribus et stipendiis annatorum, voluitque pro istis recipere duo castra ad d. eccle-

oportuit quod mitterent pro igne bene longe a villa, ita quod erat quasi media nox, quando reversus fuit
ille,

qui asportavit ignem, et sic dd. fratres

cum

EX MS9. A\ENIO>.

siam Metensem spectantia, et super hoc fuit idem D. Comes d. D. Petro locutus, qui quidem d. D. Petrus consentire noluit, timens ne dicta castra liberepossent a manibus d. D. Comitis recuperari et quia idem D. Petrus pecunias non habebat, unde
:

tota comitivasteterunt usque ad d.

horam

sine igne,
Dixit,

nec

candela.
praesens

Interrogatus, quomodo scit?

erat,

quod
bebat.

quando

Dominus

sic

inhi-

solveret d. D. Comiti, obtulit sibi patrimonium suum.

sequuntur
et

Interrogatus,

si d.

patrimonium recepit

in

solutum

166 Super xli et xlii articulis dixit ea, quae postquam enim d. Dominus Cardinalis, Tentata omnia Dominus Comes ejus frater, cum maxima multi:

Disit quod non. Interrogatus, de valore d. patri-

tudine gentium

monii

dixit

quod singulis annis valere poterat mcc

Metensem,

in

francos.

oneribus, et

armorum recuperaverantepiscopatum quo fuerunt cum magnis expensis et in campis extra fortalitia stabant, ubi
tam
in

fromotus ad cardinalatum,
halmit eccl. Uet. in

Super xliii dixit, contentain d. articulo fore vera, causam reddens dicti sui, quod vidit litteras D. N. Papae d. D. Petro destinatas, eteaslegit; nam cum fuit Avenione, erat valde devotus et maturusin moribus, et omnis, praesertim cum eo conversantes, mirabantur. 16S Testis xn super xxxix dixit, quod d. D. Cardinalis promotus fuit ad ecclesiam Metensem, et
deinde ad cardinalatum, dimissa
tensi in
sibi ecclesia

fiebant tractatus,

schismaticis,

quam cum
de Vico, D. Cardi-

Burgensibus
existens

d.

episcopatus. Dictus

Dominus Comes

cum

d.

Domino Card.

in castro

quod

est principale castrum, et clavis totius episco-

patus, voluit scire quanta in

summa

d.

nalis praedietus posset sibi teneri occasione praedi-

ctorum, et litteras obligatorias habere. Pro quibus expediendis d. D. Comes congregavit notabiliores
milites,

Me-

com-

commendam. Bene

scit,

quod D. Petrus

D.

qui cum consilio d. quos secum habebat Card. tractabant, et htteras de quadraginta
;

mendam.

cum magnis

sumptibus, periculis et expensis, castra

quatuor millibus
cordia,

francis habere

volebant, et post

Metensis recuperavit, causam reddens, quia ipseloquensprajsens fuit in recuperatione aliquorum

ecclesiae

plures tractatus, pro tunc nulla potuit haberi con-

quod videns D. Comes, voluit quod

ipsi

aliquis

castrorum

cum

d.

D. Petro.

mitteretur ad capitulum Metense, pro habendo suo

m expenste
bcllkis,

Super xli et xlii articulis dixit, se tantum scire, quod pro solutione stipendiorum gentium armorum, qui cum D. Comite S. Pauli ad recuperationem castrorum ecclesiae Metensis [venerant], inter dd. Dominos Petrum Card., et Comitem S.
videlicet,

consensu de aliquasumma, de qua

litteras sigillarent.

cumD.

Card.

167 Et pro hac causa missus

injuncta erant
et
finaliter

fuit

ad capitulum sumptuum
milttarium,

d. loquens, qui in capitulo renuntiavit ea, quas sibi pro snliitione

;

Pauli
tebat

fuit

altercatio

nam

prafatus D. Comes pe-

numquam

litteras

de

summa

Domini de capitulo, dictorum quadraginta

;

pro hujusmodi stipendiis

;

quadraginta

mille

postmodum ad viginti sex mille venit d. pro quibus voComes, deinde ad decem et octo lebat d. D. Comes, quod prasfatus D. Card. sibi pro summa decem et octo mille francorum, ecclesiam
francos
;

quatuor millium, concedere voluerunt et propter hoc remanserunt negotia absque aliqua concordia. Dixit ulterius d. Ioquens, quod etiam postmodum in
Lineio fuerunt pluries congregati
illi

de consilio dd.

Metensem obhgaret;

videlicet aliqua castra, ad d.

Dominorum quam potuit

Quibus

Card. et Comitis
fieri

sed breviter,

num-

nec haberi una conclusio, in qua

ecclesiam spectantia. Cui quidera D.

Comiti d. D.

partes remanerent concordes.

Petrus C. respondit, quod numquam ecclesiam obligaret, sed pro solutione hujusmodi stipendiorum, obtulit sibi patrimonium suum, et ultra dictum patrimonium voluit sibi dare certas pecuniarum sum-

D. Card. reversus fuit Parisios, pro se factoubi plura et magna consilia etcutn magnis Dominis riim, a fratre tam cum D. Card. Laudunensi, quam aliis de con- suo,
sic actis,
silio

Regis, et pluribus

aliis

habuit, et pluries fuit

et ad

mas, solvendas certis terminis sibi assignandis, quod facere recusavit d. Comes, et super hoc fuerunt diversi tractatus inter praefatos DD. Cardinalem et
Coraitem.
Testis xiu super xxxix articulo dixit, se tantum
interceplis
castris.

C. Cardinalis erga

Regem,

Duces Biturigura

etBurgundiae, pro habendo bono tractatu.cum fratre suo, cum quo per medium cujusdamamitae, Dominoe
Joannae Comitissae de Faulrenberg tractaverat, mediante suopatrimonio, sibi jure naturae debifo, quod
fuit

F
ur gravaretur
ecclesia

scire

de

contentis

in d-

articulo, scilicet

quod

d.

Dominus Petrus accessit ad partes cum fratre suo Domino comite S. Pauli et pluribus hominibus ar-

ajstimatum pro tunc inter decem et duodecira videns enim d. D. Cardimillia francorum auri
:

morum

et recuperavit villas et castra

de Vico, de

Marsallo, de Medio vico, de Nomeneio, quae erant et comitis de Salinis. Ininmanibus intrusi , terrogatus quomodo
supradictis
scit?
fuit,

Dixit,

quod

in

omnibus
re-

prsesens

cum

dd.

fratribus,

inhibita ecctesise

cipiendo possessionem dd. villarum etcastrorum. Super xl articulo dixit, quod pluries vidit d. Dominum Petrum impedire mala, et quantum poterat,
dicto et facto impediebat
;

quod ecclesia Metensis posset pati detrimentum in futurum, nisi ipse apponeret remedium, exprese voluit et consensit, quod d. patrimoniura suum poneret pro ecclesia non obstanto quod multi sibi consulerent contrarium, allegantes et dicentes, quod erat factum ecclesiae, et quod propter hoc non debebat heredes suos exheredare, quibus tamen non
nalis,
;

Metensis.

obstantibus nullus fuit

finalis tractatus.

effra-

ctione

causam reddeus, quia

ipse

CAPUT
Crucifixi apparilio,

XI.
tes-

Htro.

loquens praesens erat, et in pluribus

locis, quae lon-

gum dum

esset

narrare, et inter cetera accidit

quod

supremus niorbus,

ipse D. Card., et D.

Comes,

frater suus, irent

tamenlum,

virtutes morti praeviaj, et non-

Metas pro possessione episcopatus Metensis adipiscenda, ipsi steterunt in quadam villa, prope Metis, in qua applicuerunt de nocte, et non poterat reperiri ignis,

nulla alia ejus adjuncta.

lampas ibi quod nullus poterat intrare, nisi frangerentur ostia, vel fenestraa vitreae unde aliqui hoc videntes, volebant statim portam ecclesiae frangere quod statim inhibuit d. D. Card. nec tunc intraverunt, et tunc
;
;

excepto quod in ecclesia ipsius villae erat ardens, etostia ecclesiae erant clausa, ita

Ingressum

aperiant ud prxsens

argumentum
est,

articuli

interrogatorii,

huc spectante

lxxiv. Item

quod

d.

D. Petrus, verisimiliter credendum

multas,
tiones,
et

quod a Deo
et consola-

Testium depositiones de
apparittone
Crucifisij

magnas

visitationes habuit,

licet

hoc hominibus esset ignotum. Unde

quadam

diecontigit,

dum

esset in Castronovo,

cum

D. N.

;,

490

PROCESSUS DE

B.

PETRO DE LUXEMBURGO

EPISC.

11 MSS.

Papa, et ardentius prolixiusque solito, in ]>. N. oratione stetisset, apparuit sibi in formavisibili Doininus
erat,

aureis pannis, de grosso panno burelli grisei,

cum

AVEMOX.

noster Jesus Christus, in

;

illo

dum pendebat in Cruce

sibi

et hoc

statu, in quo cuidam de DD.

illo

Cruce rubra, cooperiretur ipsius feretrum, super quo et corpus eju^- positum deferretur ad tumulum. lxxxv. Item quod in die festi Apostolorum Petri
et

Cardinalibus,
revelavit,

valde familiari, in

instanti

Pauli

confessus fuit

et

Missam devotissime
ConSarramentum
suscepit

s "cro

mutationc
aeris,

ab ipso exigens juramentum, ut hoc secretum haberetur. Quod et idem D. Cardinalis post ejus mortem, prout decebat, revelavit. lxxvi. Item quod d. D. Petrus propter infirmipropter meliorem tatem , de consilio medicorum
prius
,

audivit; et primo d. gratia indulgentia? plenae remissionis usus fuit, et absolutionem habuit a suo

eiafico.

fessore, et incontinenti petiit sibi dari

Eucharistiae, in lecto jacens,

et

quod mira devotione,

fletum.

cum maxima lacrymarum abundantia

omnes adstantes provocaret ad

aerem habendum translatus fuit de Avenione ad Villamnovam ultra pontes, ubi passim debilitatus
,

ita ut

palienlii In

est usque ad ejus obitum. lxxviii. Item quod in sua infirmitate adeo fuit patiens, quod numquam conqucstus est, nec molestus
[fuit]

obitus,
die,

lxxxvi. Item quod ab illa die, usque ad diem omni die confessus est, et quandoque bis in

qttotidiana

confessor ipsum elongare; rogatus per eum, ut semper praesens adesset.

nec audebat

ejus

confessione,

morbo,
suis

servitoribus; et

dum

ab eo peteretur,
D.

lxxxvii. Item

quod

illis

diebus supplicari feeit

suos juxta eorum merita eis

quomodo sibi
Bene,

essct; continuo hilari lacie respondebat;

Papa?, quod recommendatos haberet

et

Dei gratia, et adeo

jucunde, quod videretur

familiares et servitores,

non

Imo d. infirmitatem, et alias corporis passiones cum magna cordis exultatione sustinebat,
pati.

provideret de beneficiis,
et factum est.

per

eum

resignatis,

quod

majora supplicia pro Chrisfo pati ardenter desiderabat. Solitus erat dicere, quod felix esset, qui
et plura et

martyrium pro quod non reputaret sibi grave, cum ipsum semel mori oporteret, martyrium pro Christo sustinere; et hoc optabatsaepissime, utpermartyrium, vitam istam
temporalem
pletale constanti,

Cbristo sustineret; dicens ulterius,

i.xxxviii. Item quod die 2 Julii d. anni, petiit sacram Unctionem, quam et suscepit devotissime, ad omnia ministeria respondendo ipsemet, et membra sua exhibendo, ac si esset sanus; quamvis potius videreturessemortuus, quam vivus, et ibidem coram omnibus se petiit absolvi auctoritate D. N. prajdicta,

extrema
Vnctione,

finiret.
illo

et fuit iterura absolutus.

lxxix. Item quod ab

tempore usque ad Ascenet illa

sionem Domini languebat, suis familisribus comedit satis

debilis ultra

die et expost

cum

tribus

lxxxix. Item quod idem D. Petrus, eadem die vicibus fuit confessus, semel ante sacram

la:tus,

quamvis esset

modum,
,

ac sic

usque ad festum S-

Unctionem, et bina vice post. xc. Item quod eadem die paulo ante mortem,

quo tunc ex toto decubuit , et non valens surgere, transivit tempus cum magna devoJoannis Bapt.
tione et patientia, in orationibus insistendo, et vitas

dum

confitebatur

transferri se fecit de lecto

cubile

ubi

jacebat, ad

unum

proximum, ubi complevit

Patrum,

et aliorum sibi legendo,

et

coram eo

legi

faciendo, Missas devotissime audiendo; medicis tunc

desperantibus de ipsius vita,

Italico, qui

et

raaxime medico

confessionem inceptam; a quo, dum reportari vellet ad lectum supradictum, dixit Stephano, cubiculario suo, qui formidabat ipsum amplecti, ne ipsum laederet; Quid times? fac de me, sicut de uno mortuo;
et sic portavit

ante speraverat, iroo promiserat ipsum

eum

ad lectum solus inter brachia

curare.

prajsente Confessore.

usu

lialnci,

lxxx. Item quod circa festum B. Joannis ccepit uti balneo. de consilio medicorum, nec valebat ulterius surgere, sed vehebatur de loco ad locum, et celebrabatur sibi Missaintra cameram. Quoniam,

quamdiu potuit se movere, semper ad oratorium hora Missa; etorationis accessit, et ibidem orationes suas solitas cum inaxima cordis exultatione dicebat. lxxxi. Item quod infirmitate ingravescente, supplicavit
obtentis indttlgentiis,

Item quod post horam Vesperarum ejusdem diei, coepit gravari a somno; ita ut diceret Confessori, quod modicum recederet. Qui dixit, quod non erat bonum ipsum dormire , ut melius de nocte posset quiescere. Qui replieans dixit ei, quod moxci.
,

desiderio

mortis.

dicum pateretur, ut clauderet oculos, et statim post cosnam vellet sibi loqui. Quod advertens d. Confessor, existimansque ipse horam esse propinquam,
ut erat, dixitsibi;
,

Domino nostro, ut

sibi

indulgentiam plense
absolvere, plena

Non

cogitetis ulterius ccenare in

remissionis concederet; sicque ejus confessor etiam

circa mortis articulum posset

eum
D.

potestate sibi concessa.

Quod
,

N. Papa concessit,

ut totiens, quotiens vellet,

et condere

illa

gratia uti posset; sed

electiont vl-

quos , quod et fecit. lxxxii. Item quod de testamento suo disponens, humilibus semper consentiens, illud insigne humivellet;
litatis

testamentum

eligere executores

hoc mundo quia hodie coenam facietis cum Deo , quod tam diu optastis. Ad quod verbum excitatus est ab illa somnolentia, et eidera Confessori ter regratiatus est, junctis manibus, cum magna hilautinam Doritate, et gaudiosis lacrymis dicendo
:

mine!

utinam Domine! xcn. Item quod eadem hora

timeret,
et

suum Andream

fecit adesse fratrem de Luxemburgo, admonens eum, ut monilis

datis,

fralri

lissimr scpulttn\r,

de sua sepultura ordinavit, ut

curiae decederet, in

si

in limitibus

Deum

peccata

fugeret etc. et in fine

Romana;

medio sepultorum pau-

pertim in coemeterio S. Michaelis, et extra capellas

tumularetur si vero extra curiam in itincre eo quod consilio medicorura ordinatum fuerat ipsum
; ,

ferri Parisiis, aeris cl sanitatis gratia; illocasu,

quo moreretur ultra Lugdunum, suam elegit sepulturam in coemeterio Innocentium Parisiis, in medio pauperum ibidem sepultorum. lxxxiii. ltem quod ordinavit, ut in die sepulturse
ejus et exequiarum, tantum pro luminari essent tres
cerei, in
:

verborum sibi recommendavit sororem suam Joannam. et servitores suos, et singulariter Michaelem Alant, ejus cubicularium, etNicolaum Clacquin; ubi et assistentes omnes provocavit ad fietum, ac fleverunt omnes. xcm. Item quod iis dictis, dum d. Andreas,
frater suus,
iret

cum

ad

crenam
d.

circa

morle protonotario de Crepicordio placidissim"quod tarde eo solis occasum

,

venisset

protonotarius, existentibus in camera

et

cxequia;

rum

brarum

honorem Trinitatis, quilibet septem liquorum duo ponerentur ad caput, et unus

camerario suo, Confessore, et medico Italico, d. medicus proedictos camerarium et Confessorem inter
cortinas ut aspicerent ipsum D. Petrum, quein viderunt quasi orantem, oculis apertis et labiis paululum moventibus. Unde ipsis dubitantibus, ne
vocavit,

ad pedes. Sed et
rentur faculae

cum

difficultate fuit inclinatus

ab

his, qui sibi aderant, ut dd. tribus

xii.

cereis appone-

a^onizaret, sicut faciebat, sibi posuerunt in

relictis sericis t

manu
recom-

lxxxiv. Item quod ordinavit, ut

candelam benedictam acceusam

ipso

Confessore

DIE SECUNDA JULII

recommendante
et

491
D.
Cardinalis
d.

ipsius

animam, more
,

ecclesiastiro

,quando

d.

Andreae,

fratri suo,

orationem ubi fit memoria de B. Thecla et Agnete, et legerentur earum noraina, ipseoculos aperuit, nec expost apparuit in eo signum
legeret
vitale; sed

dum

D
EX M-AtEXIO*.

recommendavit familiarls
natos in articulo.

suos, 'et speciaiiter nomi-

ad considerandura animae exitum, judir.are nequiverunt magno spatio, an esset mortuus vel vivus. Super Ins
deposnerunl
testes ea, quse sequuntur.

quamvis

attenti essent ciicumstantes,

Super xcm articulo dixit, contenta ejnsdem fore vera, quia praesens erat, et itavidit.
obitum
artioulo dixit, quod post D. Petri audivit a D. Card. Salutiarura dici, contenta ejusdem fore vera.
d.

Testis ix super lxxiv

et

aiiorum

yari* deP'
,itiones

169 Testis i super lxxix articulo, et suo medio juramento deposuit, contenta ejusdem fore vera; causam reddens, quod ita vidit, et etiam plures alii
sui familiares.

Super Lxxvii articulo

dixit,

contenta ejusdem fore

vera, causam reddens, quia praesens erat, et d. Do-

minum associabat- et accidit semel qnod d. D., pro orando ad ecclesiam de mane ante hospitium reverendissimi Patris, D. Cardinalis Salutiarum, cecidit in

Super lxxx articulo

tiensis
in

dixit

contenta

e.jus

fore

vera; causam reddens, quia D. Episcopus Constan-

Normannia, de mandato D. N. Papae portavit praefato D. Petro plenam demissionem oranium peccatorum, et etiam licentiam testandi,
prout in
art.

continetur; et hoc vidit ipse loquens,

terram lubricando propter corporis debilitatem. Dixit etiam quod non obstante, quod offi-iura Carthusiensium esset valde prolixum , niliilominus tamen, audito officio, ipse D. Petrus ibidem per raagnam pausam orabat adeo quod familiares
;

et praesens fuit.

d. D. Petri attaediabantur,
sibi dicere;

quamvis non essent ausi

ut siLi

pmam
fratris

Super Lxxxvnr articulo dixit, quod in sacra Unctione non fuit, quia noluerunt farailiares, quod praesens esset; sed bene audivit ab aliquibus praesentibus, quod devotissime recepit. Super xci articulo dixit se bene audivisse quando praefatus D. Confessori suo fuit regratiatus ex eo, quod nuntiaverat sibi horam raortis. Super xcn articulo dixit verum esse, quod d. D. Petrus fecit venire in praesentia sua d. testem loquentem, fratrem suum, prsesente etiara D. Epi,

sed d. loquentem admonebant,

diceret.

Super Lxxvm articulo dixit

d.

loquens,

in

d.

articulo fore vera; causara reddens, quia ita vidit,

et a d. D. Cardinali verba, in articulo contenta, dici

audivit

videlicet,

quod
:

felix esset, qui

martyrium E

pro Christo sustineret

taret sibi grave,

dicens etiam, quod non repuraori oporteiet

cum ipsum semel

sustinere.
dixit,
,

scopo Constantiensi, et
ideo rogo
te,

ipsi loquenti dixit

Andrea
:

martyrium pro Christo Super lxxix artieulo vera causam reddens

;

contenta ejusdem fore

ita vidit, et

quod

praesens

frater, tu fuisti nutritus de bonis ecclesiae Metensis

fuit, et

cum

d. D. Cardinali
;

pransus

fuit die festo

ut potius eligas vitam ecclesiasticam,

et

Ascensionis Domini

et post continuo fuit

cum

d.

quam secularem,
annulum,

tunc D. Petrus eidem

testi

dedit

et D. Constantiensi unum alium. Dixit etiam ipse loquens, quod sororem suam Joannem et illa die de mane sibi recoramenfamiliares suos
,

usque ad ejus obitum, et legebat, et Missas dicebat coram eodem D. Petro Cardinali. Interrogatus, qualem morbum patiebatur D. Petrus?
D.
Card.,

daverat; ad quam exhortationem ipse loquens vilam

ecclesiasticara
elegit,

quam, ut

dixit, eligere

non

Respondit, quod erat phthisicus, et juxta relationes medicorum, in ultima specie et incurabili; nam spuebat sanguinem, et pulmonem per os, et habebat
pustulas
in

intendebat.
Testis

faucibus, et arteriis,

et

gutture;
,

in

super lxxviii articulo dixit, quod valde

fuit patiens in

sua infirmitate. Dixit etiam, quod,

et quod cibaria vix poterat. deglutire similiter potum, et sic perseveravit usque ad ejus

tantum

dum

peteretur ab eo,

quomodo
dixit
in

sibi esset

Responidem

obitum. Interrogatus, sid. D. Petrus rogabat Deum,

debat; Bene, Dei gratia.

quod ab
,

illa
;

infirmitate liberaretur? Dixit,

ipse

quodnon
loquenti
sibi

.Petri

Super lxxix articulo D. Petrus infirraabatur

quod

dura
,

audivit
pluries

sed
dixit,

D.

Cardinalis
,

eidem

Villanova

continue

quod rogaret Deum

ut daret

surgebat, et in capellam ibat pro Missa audienda, et quando surgere non poterat, in camera sua Missam

bonam

patientiam, et faceret de ipso voluntatem

coram eo celebrari faciebat, sempertaminaudiendo ^ Missam, quam aliter devotissime insistendo. Super lxxx articulo dixit, contenta ejusdem fore vera causam reddens, quia ita vidit, et praesens
:

suam. Super lxxx articulo causam reddens vera

:

dixit,
;

contenta ejus

fore

quia vidit praefatum

D.

Petrum
netur.

in

balneo, et alibi,

ut in articulo conti-

fuit.

Super lxxxi articulo

dixit,

dixit,

contenta

ejusdem
supel articu ,
/(5,

Super lxxxi articulo

vera
:

contenta ejusdem fore

fore

vera,

causara

reddens,

quia

D.

Episcopus

reddens, quod D. Episcopus Norraannia protonotarius de CreConstantiensis in picordio, praefato D. Petro Cardinali jacenti inlecto,

causam

dicti sui

Constantiensis in

Normannia, qui tunc erat protode Crepicordio, nominatus fuit mediator, notarius et ipse loquens fuit executor mandati D. N. Papas,
et ipsura sept.ies illa auctoritate Papali absolvit, et semel publice, videlicet in extrema unctione preedicti

de mandato D. N. Papae portavit remissionera peccatorum suorum, et testandi licentiam. Super lxxxii, lxxxiii, et lxxxiv articulo; refert
se ad testaraentum.

D.

Petri,

in

nonnullorura pracsentia

fide

Super lxxxv articulo dixit, vera quia ita vidit, et praesens

:

contenta ejus fore

fuit, et, ut dixit,

dignorum. Super lxxxii

dixit,

contenta ejusdem fore vera

fievit.

Super lxxxvii dixit, contenta ejusdem fore vera; causam reddens, quia rotulam vidit, et ipsemet loquens habuit, virtute gratiae illius canonicatum
,

causam reddens, quod d. testis est in testamento, et se refert ad testamentum d. D. Petri. Interrogatus, quare elegit sepulturam in coemeterio illo
S.

Michaelis? Dixit,

quod audivit a
Parisiis

d.

D. Petro,
et elegerat

praebendam Cathalaunensem. Super lxxxviii articulo dixit, contenta ejusdem fore vera quia prajsens erat, et ita vidit. Super xci articulo dixit, quod audivit a magistro
et
:

quod semel fuerat sepulturam suam in cceraeterio InnoceDtiura Pariet sic adinstar siis, in quo pauperes sepeliuntur in ccemeterio illo S. Miehaeillius elegit sepulturam quo sepultus est; et dixit d. loquens, quod
;

infirmus,

lis,

in

articulo ^Egidio, d. D. Petri confessore, verba in

contenta

dici.

Super xcn articulo

dixit,

quod pnesens erat,

ordinavit. causa hurailitatis et devotionis ista dixit. contenta ejusdem Super Lxxxm articulo quo testamentum, fore vera, et de hoc refert ad

praesens

, :

492
A.

PROCESSUS
fuit.

1)E B.

PETRO DE LUXEMBURGO
dato

EPISC.
r>

praesens

Interrogatus, quare tam parura habere

ex mss. AVEMON.

voluit luminariura? Dixit

quod causa humilitatis.

volebat,

Nam
nalis

in ordinatione

hujusraodi praefatus D. Cardi-

publice

dixit,

quod melius

quod
in

solverentur creditores sui,

fastu sepulturm
;

quam ponere sumptus

dixit,

vel aliter pauperibus darentur.

D. N. Papae (ut dicebat;) et tunc ipse D. Protonotarius et Dominus Andreas electus Cameracensis, una cum pluribus aliis, iverunt ad prsentiam praefati Doraini Petri Card. et ibidem allocutus est Dominum Andream d. electum Cameracensem fratrem suum, modo et forma in articulis
contenta. Interrogatus de praesentibus? Dixit, quod D. Protonotarius, ipse loquens, Hugo le Chaudronier, et cubicularii d. Domini.

Super lxxxiv
fore vera
:

articulo

contenta ejusdem
voluit,

et

ita
;

cavetur in testamento, prout in

snd

articulo

ponitur

D. N.

Papa

quod

ponerentur
grosso.

panni

aurei

desuper

panno

burelli

Super lxxxv
iiterrogalor *'
t

articulo dixit, d. articulura verita-

causam reddens, quia vidit et quando d. Hugo Chaudronnier, capraesens fuit, merarius d. D. Petri, administravit eidem D. Petro Eucharistiam. Qui quidem D. Hugo, et plures
continere,
alii

em

Super xcm articulo dixit, contenta ejus fore vera causara reddens, quia praesens erat nam inter ipsum loquentem, et medicum Italicum fuit altercatio verbalis, quod ipse loquens dicebat, quod
:
:

d.

dicente

D. Petrus non erat mortuus, medico contrarium ita quod, aliquis de servitoribus portavit
:

de circumstantibus, flebant, ct ipsemet loquens

flebat.

Super lxxxvi

dixit,

contenta ejus
fuit,

fore

vera,

plumas ante nasum ejusdem D. Petri, ad tentandum, si anhelitum emittebat, quorum aliqui dicebant, quod movebantur; aliqui vero, quod non et idem de pulsu et pedibus, qui quidem pedes
:

cau.sam reddcns, quia praesens

audivit de confessione.

etd. D. Petrum

similiter calidi erant, et in ilia altercatione fuerunt

Super lxxxvii articulo

dixit,

contenta ejus fore

fuit,

vera; causara dicti sui reddeus, quod praesens

quando

ista dicebat D.

Lodevensi Episcopo, et D.
dixit,

Constantiensi supradictis.

bene per dimidiam horam, eo quod nullum perceperunt praecessisse signum mortis, ut in articulo continetur ex quibus ipse loquens potius cogitabat d. D. Petrum fuisse raptum, quam mortuum. 171 Testis x super lxxvi dixit, se scire, con:

Super lxxxviii articulo

fuit, et

ipsum articulum

tenta in d.

articulo fore vera

causam reddens,

continere ventatem, causam reddens, quod praesens

.

quia fuit in mutatione.

dicto
P.ipae,

Sacramentum unctionis ministravit supraDomino Petro, de mandato Domini nostri

quod Sacramentura devotissirne suscepit, et
dixit,

Super lxxvii articulo dixit, quod plures vidit d. D. Petrum in ecclesia Carthusiensi dicentem devote Jaminiirmus,
offlcia

et

divina (ipso

loquente

praesente,
licet

et

in

frel uentat
CCClCSlUTtl
j

alia fecit, sicut in articulo continetur.

itinere

eundo ad ecclesiam associante)

ipse

cartusiano

Super lxxxix articulo

proxime

contenta ejus fore

fuit,

D. Petrus raultum esset debilis, audientem.

rum,

vera

causam reddens, quia praesens

audivit de confessione.

et

d.

Dominum

Super xc articulo dixit, contenta ejus fore vera causam reddens, quia praesens erat in mutatione,
:

etaudivitd. D. Petrum verba, in articulo contenta,

si in

Stephano cubiculario suo dicentem. Interrogatus, mutatione erant aliqui praesentes? Dixit, quod
loquens erat praesens
erant,

Super lxxviii articulo dixit, quod d. D. Petrus interrogatus in sua inflrmitate, quomodo sibi esset? Respondebat ; Bene, gratia Dei. Super lxxix articulo dixit, quod illa die d. D. Petrus in Tinello cum suis familiaribus comedit satis laatus, et ex post non valens surgere, transivit tempus suum, cum magna devotione et patientia,

ipse

ejusdem D. Petri, qui quidem DD.

una cum cubiculariis cubicularii ad

in

orationibus existendo

et vitas

Patrum

le-

unam partem cameraa

conlitebatur.

dum

d.

D. Petrus se

gendo, et coram eo legi faciendo, raissas devotissime audiendo causam reddens ipse loquens, quia
;

praesens
dixit, et

Super xci articulo

suo medio juramento

deposuit, contenta in d. articulo fore vera,

causam
et
sibi

et quandoque illo tempore Missas coram d. Domino Petro celebravit. Super lxxx articulo dixit, contenta ejusdem fore
fuit,

reddens, quia confessor erat d. D. Petri,

loquenti fuit facta per d. D.

vera

quia

ita vidit.

Petrum

regratiatio in

articulo contenta. Interrogatus d. loquens, de

modo
primo

^ regratiandi?
sto,

Dixit, quod

quando
illa

ipse loquens

d! D. Petro dixit, quod

ipse

die ccenaret

cum Chri-

D.

Petrus

respexit
:

ipsum loquentem

oculos fortiter aperiendo

et

tunc ipse qui loquitur,

Super lxxxii et lxxxiii et lxxxiv respondit se referre ad testamentum suprad. D. Cardinalis. Testis xi Super lxxvi articulo dixit, quod d. E D. Petrus translatus fuit de Avenione ad Villamnovam ultra pontes, de consilio medicorum. Super lxxvii dixit, quod D. Petrus in sua infirmitate,
pluries visitabat Carthusienses et

eidem D. Petro dixit

ita

quod nos credimus, et opinio medicorura est, quod hodie ccenam facietis cum Deo, quod tantum desiderastis,
;

Sciatis pro certo,

ecclesiam, ipso loquente praesente et d. D.

eorum Petrum
totum,
difficul-

<b'l" e

"$""

assis tu.

associante
ecclesia
licet

et in

die Veneris sancta D. Petrus in

miliique
si

injunxistis pluries, quod vos avisarem, possem, de hora mortis, et tunc supradictus D. Petrus junctis manibus, in lingua Gallicana dixit

Carthusiensium

audivit

offlcium

multum

debilis esset, et
:

cum magna

tate

ambulabat

imo duo de familiaribus suis ipsum

susvidit,

Grand merci, grand merci, grand merci et aliquo intervallo medio subjunxit idem Dominus Petrus illa verba in articulo contenta. utinara Domine utinam Domine 170 Interrogatus de praesentibus ? Dixit quod
! !

juvabant. Si praefatus D. Petrus erat mente

pensus, ignorat d.

loquens, -sed bene devotissime officium audiebat, et etiam orabat, et

quod

semper genibus Super lxxviii

flexis,

capiteque nudo.

articulo dixit,

quod

praed. D.

Petrus

prtcgressh.

nullus erat praasens, quia ipse loquens, solus erat cum eodem D. Petro. Interrogatus, qua hora? Dixit hora contenta in articulo, et ita, quod d. D.

in sua infirmitate fuit valde patiens, et audivit a medicis, qui d. D. visitabant. quod numquam in-

firmum videbant, talem patientiam

habere sicut
d.

in infirmitate
ita

Petrus non

vixit post, per

duas horas.

D. Petrus habebat, nec

dixit,
:

patien-

quam fuerunt
de familia
tiensis,

loquens, quod postacta et dicta, contenta in art. xci pracedenti immediate, ipse loquens et plures alii
d. Domini Petri iverunt ad ccenandum, etfacta brevi ccena, supervenit Dom. Ep. Constan-

Super

xcii articulo dixit d.

ter sustinentem.

Super lxxix et lxxx causam reddens vera

:

contenta eorum fore

vidit, audivit,
a et petit a Paf

quia ita
d.

praesens fuit continue

cum

D. Petro Cardinali,

'''.^rtiwfo

in infirmitate constituto.

m0 rtis
dixit,

tunc protonotarius de Crepicordio, de man-

Super lxxxi articulo

quod audivit a D.
Proto-

DIE SECUNDA JULII

Protonotario, nunc Episcopo Constantiensi in Normannia, quadam die ante obitum d. D. Petri, quod
d.

493
'

D. Petrus mittebat

eum ad

D.

N.

Papam

Cleobti-

mentem pro

indulgentia plenae

remissionis

nendae. Deinde d. D. Protonotarius rediens, eidem loquentrdmt, quodsuprad. D. N. Papa, d. D. concesserat Petro C tot.es quoties vellet. illa
gratia ut. posset, et condere testamentum etc.

Dominus erat firmus in fide D Domino. Super lxx.x dixit. quod ipse D. Cardinalis multa tempora stetit tam Avenione, quam in Villanova u depo.ilnfirmus, m qua infirmitate maximam patientiam tionu habuit ; in qua Horas suas, quantum potutt devoS dixit et quando non potuit bono mod
et confidebat in
;
,

mirabilitcr enira ipse

mZi.

Super L xxxart.culod.x,tcontenta^ / ,fore vera qu.a nom.natus est d. loquens in testamento

(
( :

executor, ut asseruit

Super Lxxxvn, d.x.t, quod audmt a familiaribus D. Petn, contenta ejusdem fore vera videlicet quod devotissime sacram Unctionem receperit, n.embra sua exhibendo. Super xc et xci arliculis dixit, se audivisse contenta eorum fore vera. Super xcn articulo dixit d. loquens, contenta ejus fore vera quia ita vidit, audivit, et preesens
;

non dixit, nec coram eo dicebantu, quia lo u multura tunc temporis corara ipso sibi nocebat sed postraodura ipse D. Cardinalis ordinabat
qui Horas ad partem pro eo dicerent

se faciebat dici. Item et aliquando fuit quod Horas

Zl

a iquos'
fuit

PreseJ
;

quando

Domiuus Card. sic ordinavi*. ot ilZl ordinavit et ipsemet loquens Horas plurium dierum pro ipso Domino Card.nali, cum quodam alio Capellano dixit d Dominus Card. semper timebat ne sic Hora pro ipso dicerentur; cui Domino dicebat d. loquens Domine, non dubitetis. Et cum ipse loquens diceret
d.
:

fuit.

j/ors

Super xcut dixit, quod vidit d. D. Petrum C. tenentem candelam accensam benedictam in manu 0tms oMorsua et erat questio inter eos, videlicet medicum wscentis.
ejus

ut

d. D. Cardinali, quod Horae pro ipso erant dictae, tunc ipse multum gaudebat. Missas sua in infirmitate devote audiebat, et genibus flexis, et aliquando oportebat quod medicus veniret et Domino diceret"

qui erat post

Missam genibus
vos. Qui
sibi

tTedX^
E

flexis

Italicum, confessorem et alios existentes, an esset vivus vel mortuus d. D. Petrus, et ponebant sibi

Domine, sur- P^tate,

:

gatis vos, destruitis

et ea,

quas

dicebantur,

plumas ante nasum, quia solum videbatur obdormisse.

Testis
vidit d.D.

patienter surgebat, humiliter faciebat

et in

Addit d. loquens, quoil adeo

sua,

tantum

in

vita

tam

in

infirmitate

quam

in

xn super lxxvii dixit, quod frequenter Petrum ad Cartbusianos euntem. Ibidem

,

sanitate, Missas

Missas devotissime audiebat. Super lxxvi.i articulo dixit quod numquara aliquem vidit infirmum, magis patientem. quara fuit d. I). Petrus nam propter infirmitatem, melancholiam non habebat, imo quasi de inurmitate
:

devoteaudiebat, quod, quando elevabatur hostia Dominus videbatur quasi flere, et unum modum horainibus extraneum ostendebat, propter certa signa, quas faciebat. Unde
ita

consecrata, ipse

accidit

semel, quod ipse qui loquitur, petiit a d. D. Cardinali, qtiare taliter et talia signa faceret? Qui respondit quod praedicta faciendo, cum majore devotione corpus Christi videbat
in
aliis
;

non curabat. Super lxxix articulo dixit quod verum est, quod D. Cardinalis die festo Ascensionis Domini in Tinello comedit. Quoad orationes quasi totum tempus suum in orationibus exponebat. Quasi semper librum, quera ipse loquens pro d. D. Cardmali Parisiis fleri fecerat, in manibus suis tenebat, et in eodem legebat, licet illis diebus esset valde
, ;

et

quod

sic faciendo,

orationibus suis

erat magis

devotus,

et

tum majore devotione eas dicebat. 173 Super lxxxii articulo dixit, quod
tit.geret

ipse D. Cardinalis in suo testamento ordinavit, quodsi con-

vili

sepultura}

ipsum mori

in curia,

quod tunc inhumare-

tur in ccemeterio S. Michaelis. Si vero contineeret extra curiam niori, quod portaretur Parisios, et sepeliretur
bus. Interrogatus

infirmus.

Super lxxx articulo

vidit.

dixit,

contenta ejusdem fore

ita

vera; causam reddens, quia praesens erat, et

Innocentium cum pauperiquomodo scit ? Dixit, quod praesensfuit quandod.D. Cardinalispraemissaordinavit,

in ccemeterio

et sic fieri voluit,

non obstantibus quibuscumque.

si

172 Testis
tenta ejusdem

xm

super lxxvi articulo

vera
;

dixit,

confuit

Dixit d.

loquenti, quod,

moreretur

in curia, fa-

fore

quia ipse loquens

ceret se sepeliri in coemeterio praedicto S. Michaelis

:

prsens,
verunt,

quando medici concluserunt et ordinaquod ipse Dominus iret ad Villamnovam

et assignabat tunc ipse D. Cardinalis rationem

qui communiter et quasi seraper a pluribus oratur

propter aeris temperiem.

Mientia in
'"fimitate

pro

illis,

qui sunt in d. ccemeterio

et similiter et

Super Lxxvnt articulo dixit, quod ipsemet Ioquens pluries in infirmitate d. D. Petri Cardinalis, ab ipso petiit, an ipse aliquod malum sentiret qui respondebat, quod non. Et dixit d. loquens,
:

plures
illis,

orationes

pro talibus dicuntur,

quam pro

qui in locis particularibus sepeliuntur.

quod de mane in diemet, quo ipse Dominus fuit mortuus, ipse loquens, et unus de cubiculariis d. Domini transtulerant d. Dominum, totura nudum, super bracbia ipsorum de suo magno lecto, ad

Super lxxxiv articulo dixit, quod praesens fuit, quando d. D. Cardinalis ordinavit, quod haberet tres cereos in honorem SS. Trinitatis, et non curabat de magno luminari, neque de aliis solennitatibus, quua in taltbus
d.
fieri solent,

ut tirmiter credit
:

loquens per

ea, quae d. D. Card. videbat

et de

unum parviim lectum, pro faciendo magnum; et dum d. Dominus C. fuit ibi positus, et ipse loquens
ipsum cooperiret, ipse bene staret,
sibi

hoc, et de

aliis in d. art. contentis, se refert

ad tes-

petiit

ab ipso D.

Cardinali, an
sentiret
?

et aliquod

malum

Qui

respondebat, quod non. Interrogatus, quomodo

" imeriim
"mtyrii.

quod libenter ipse D. Cardinalis martyrium pro Christo subiisset? Dixit, quod hoc scit, quia
scit,

Petrus Card., et quod, dum ipse loquens diceret d. D. Cardiuali, quod si videret ensem vel gladium supra caput suum, quod tunc ipse timeret, et forte praedicta non diceret. Dicebat
ita

sibi

dixit D.

d. D. Cardinalis,
tineret.

quod imo revera hoc bene susista dicebat,

tamentum. Super lxxxv articulo dixit, se fuisse praesentem, quando d. D. Cardinalis ordinavit, quod haberet super se unum grossum pannum; in quo desuper esset una Crux, et ita fuit factum, quia habuit d. pannum, ut petebat. Interrogatus si fuerit ipse D. Card. inductus ad eligendum d. sepulturam, et solum tres cereos, et dumtaxat pannum burelli supra se, cum una CrucelDixit, quod credit firmissirae, quod nullo modo fuerit ad prasdicta faci enda inductus per aliquem scd quod solura ipse ex pura
;

sine apparatu',

Et magno corde
Julii T. I.

loquendo de
:

devotione prsedicta ordinavit

jecturas

et

Martyribus, quomodo

passi fuerant, et de similibus

plures, et circumstantias,

hoc propter conquas vidit d.

loquens.

63

494

PROCESSUS DE
xciii articulo dixit,

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC

xcv. Item quod eodem die de sero; portato corpore ad Avenionem, ordinatum fuit, ut more
ejus facies liniretur picturis.
r>

A
A\E.Nio\.

loquens, quando ipse Dominus praedieta ordinavit.

Super
placidissima

quod ipse loquens prae-

solito

sens erat, quando d.

Dominus Card. moriebatur,

,1,

quod

fieri

contradixit facta,

e t quod candela benedicta fuit in manu D. Cardinalis p6sita quam candelam, ipse, qui loquitur, tenebat, juvando d. Dominum, qui pro illa bora
:

Unde post hoc missus fuit magister de Petra fixa, cum expresso mandato ab auditore
confessarius.

agonizabat.

Quando

d.

D. Cardinalis moriebatur,
nullo

vidcbatur, quod vellet dormire, quia

modose

Camerae, uthoc idemfieret, allegans consuetudinem calorum intentionem, et futurae sepulturas prolongationem, et verosimillimam faciei mutationem
alia

et

movebat, excepto hoc, quodoculos aperiebat, etaliqualiter os suum apertum erat. d. loquens non per-

quod ipse D. Cardinalis emisit singultus quod vidit, quod ab ore d. Domini audivit exire valde (iulciter, et cum valde modico sono, modicum ventum, et tribus vicibus per ordinem, d. ventus sic exivit, et tria dulcia et modica suspiria sicemi.sit. Pro illa horalitania; dicebantur, et pcr aliquod spatium temporis ab adstantibus dubitabatur, an d. Pef.rus esset mortuus, vel ne, in tantum quod ipse D. Cardinalis, postquam pradiccepit tunc,

mortis

alios, nisi

plurima. Quibus non obstantibus. contradicente confessore, non fuit factum. Nec illa pulchra et angelica facies, in aliquo fuit iramutata. xcvi. Item quod quarta die d. mensis Julii, ordi-

quam

nato funere,

et celebratis

more

solito vigilus, con-

currere

aulam, ubi erat corpus ejus funeraliter depositum; nec volebant inde recedere, nisi coacti.

coapit populus ad

'" C! " S "

xcvn. Item quod ibidem venientes, osculabantur pedes et manus eiusdem Domini defuncti in fpro ,alL
,

tis

tribus vicibus ventus sic

vit,

modicusab ore suo exioculos suos apertos habuit, etoportuit, quod ab

B
cum quibus-

uno ex astantibus clauderentur, ne sic semper remansissent, et quod forte postmodurn claudi non potuissent. Ipse loquens, pro illa hora non percepit
dolores,

non poterantpropter pressuram etgentium multitudinem, saltempannos vel feretrum tangebant; et parvos infantes portabant mulieres, quos tangere faciebant saltem aliquod ejus Pater noster, et jocalia, qu* deferre
:

tro jacentis, qui poterant, et qui

'

ac veneratione
populi

dam

adjui,-

quibus

fit

motus, sudores, Jacrymas, et similia, de mentio in d. art. Dixit etiam d loquens

solent mulieres, portabant ad caput ejus, manus et pedes, quae postea deosculabantur, ut fieri consue-

quebatur
sitio,

quod modicum ante mortem ipsius Domini, ipse lod. Domino, et Dominus dixit hoc verbum,
in

tactum reliquiarum, et sic usque ad mediam noctem vix poterant claudi januae illius domus sed et postquam fuerant clausae cum difficulvit post
,

latino

et

tunc ipse loquens recepit

unum

tate; plurimi

ad ipsas portas tota nocte vigilavefacientes, et solum matutinum ingressum, propter mag-

eodems eo^emspecan-

vitrum, in quo erat vinum, et prassentavit. d. D. Cardinali, dicendo Domine, ecce vitrum. Dominus
:

runt extra,
exspectantes

tamquam excubias

tun(

(]

ixit

valde pje e tdulciter;

recepit, et

Non

video. Qui tarecepit

;

men vitrum
non

modicum de vino

et

credit ipse loquens, quoddescendere ad

potuit. Medicus, de

stomachum

nam devotionem, quam populus inspiratus, ultra morem solitum in talibus habuit, et ostendit. xcvui. Item quod facto mane sexta feria, qufe
fuit

quo in articulo fit mentio, dixit d. loquenti, quod quando ipse medicus vidit Domino appropinquantem horam mortis, dixit sibi ista verba Domine mi, recorderis de Domino Jesu
:

quinta dies d. mensis

affuit,

Julii,

iterum tantus
difficultate

diu conlinm-

po-

tis

puli concursus

ut

cum

posset disponi ordo fu nef alis circa

magna feretrum nam

:

Christo, Salvaiore nostro, et de B. Virgine Maria. d. vero D. Cardinalis respondit : Fgo totam

meam pono in ipsis, et Vertatis me modicum.

spem

festum esset aliquod solenne, ad ipsam sepulturam unanimiter convementes, ac si invitati essent, vel quasi jam
si

omnes

1II0

mane ab opere cessaverunt,

ac

tunc d. Dominus C. dixit

inspirati de lpsius sanctitate

Testis xvn super lxxvii articulo dixit, quod D. Petrus Carthusienses frequenter visitabat, ut vidit
ipse loquens, et in die Veneris sancta fuit per totum officium, proutipse loquens audivit postea a
fratri-

super quo, quamplures inter se confidentes, hoc ipsum affirmaverunt, dicentes communiter Vere iste homo plurima mi; :

racula faciet.
xcix. Item quod eadem die, dum ferebatur ad ecclesiam pro officio funerali ex more celebrando et dum abinde facto officio, ferebatur ad tnmulum pro sepultura, vix poterant transire ipsum deferen,

bus ipsius conventus. Super lxxvii. articulo dixit, quod dum ipse loC quens ipsum D. Petrum in sua infirmitate visitaret, et interrogaret ipsum D- Petrum, quomodo sibi essef? Respondebat Bene, Dei gratia.
:

^cxeqm

Testis xviii super lxxviii articulo dixit, contenta ejusdrm fore vera quia vidit et audivit.
:

pressura et concursu volentium ipsum consed et ad fenestras ; domorum, et super tecta, quantum capi poterant, erant aspicientes quorum plurimi dicebant faciem
tes, prae

tingere, vel saltem feretrum

ejus splendere, quae utique pulcherrima erat etde-

Super lxxix articulo

dixit,

quod

d.

D.

Petrus

cora,

et

potius

dornuentis viri

videbatur,

quam

Card., legebat vitas Patrum, et multum delectabatur m eis. Unde ipse loquens ipsum D. Cardinalem atanta lecturaretrabebat. Dixittamen ipsi loquens,

mortui,
c. Item quod, dum exequiae ex more celebrabantur in ecclesia S. Antonii, quidam mercator Avenionensis, dictus Guilielmus de Sabrano, accessit ad d. ecclesiam S. Antonii cum difficultate, causa impetrandaegratiam infirmitatis guttae, quam passus fuerat in pede sinistro duobus annis vel

sm ,uura

quod ipsum non promisit curare

diligentiam facere.

sed bene promisit

CAPUT
Dc
iis,

XII.

circa,

quse Beati

mortem subsecula

sunt.

nec juvamine medicorum potuerat sanari sed oratione facta, et voto similiter, si potestatem
:

habebatcum Deo, ut fama publica proclamabat,

sanitatem impetraret
;

sibi

irticuli

super

flexibilitate

cadaverls,

-f*''"'' intetrogatoni rursum hic prxmittuntur xciv sic habet: Item in crastinum die , d. mensis Juhi, post M.ssas celebratas coram corpore in Villanova, adhuc dubitatum est,
propter clantatem faciei ejus, qua; potius videbatur vivent.s, quam mortui, et propter

tactoque feretro

cum devo-

tione et spe, quibus potuit, statim se sensit omnino

an esset mortuus

molhtiem et ductibilitatem, qua> rigida non erant sed omnino velut hominis dormientis.

membrorum

curatum. ci. Item quod, deposito corpore juxta locum sepulturaa, dum commendaretur ipsius anima ex more, et corpus levaretur ex feretro, ut sepeliretur in terra, testimonio plurium virorum magnorum, tam militum quam laicorum, qui propius aderant,
oculos aperuit et reclausit.
cii.

DIE SECUNDA JULII.

cu. Item quod, completa s^pultura, reversis Doniinis ex more, quilibet ad domum suam, nltra
AVf-'"
N
-

495
in praemissis possit
si sit

Item protestatur, quod

re,

adde-

D
EI M8S.

ipsaque declarare,

et,

opus, magis speci-

modum

populi concursus augmentariccepitad ipsius

ficare, et alia de
i

sepulturam, ubi miracula illico apparuerunt. Unde existentibus in mensa pro prandio fratre et familiaribus
suis,

4U.MO.-C. novo dare, ut moris est. 175 Testis super xciv articulo dixit, ipsum ar ticulum veritatem continere causam reddens quod Responm
: ;

cum

praefatis nonnullis in

domo

suae

ita vidit, et d.

D. Petrum palpavit.
:

testium

libratae, festinantes

venerunt Joannes Tronchini et

Mondonus, capitaneus curiae, vix valentes loqui et exprimere quod nuntiabant; et tandem cum impetu Surgite Dodicere coeperunt sedentibus in mensa mini, surgite Domini quoniam Dominusvester auferetur, nisi vos surgatis, et remedium apponatis. Sed gaudebitis gaudio magno, quia miracula ibidem facta invenietis, quae vidimus. Ac sic omnes surgere coeperunt, cum tamen vix, vel modicum quid:

corpus

Super xcv articulo dixit, se nihil scire quia dum fuit asportatum in Avenionem, ipse loqtiens
in Villanova.

remansit

Super xcvi
fuit

et

xcvn

articulis respondit,

verum

esse prout in articulis continetur, pro tempore, quo

Dixit, quod a

juxta funus. Interrogatus, per quod tempus? tempore quo fuerunt inceptae vigiliae,

quam
illue

gustassent.

Tandem determinatum,
factum
est.

ut auditor

Camerae

et confessor Domini, ceteris remanentibus,

accederent, quod et

Cumque ad

locum sepulturae appropinquassent,

prse pressura et populi multitudine

vix potuerunt

usqne ad secundam vel tertiam horam noctis. Super ci articulo dixit, quod ipse loquens, existens juxta sepulcrum, vidit, quod tres homines ipsum D. Petrum levaverunt de feretro, et dum voluerunt eum ponere in fossa, unus illorum tenebat d. D. Petrum per spatulas, caputque inclinabatur versus

ad sepulturam

terram, et in

illa
;

inclinatione capitis,
et

accedere

et

tandem cum

difficultate

non modica,

fere cecidit mitra de capite

vidit

tunc ipse loquens

vel ipse

ad locum intrantes ipsius [sepulturae, invenerunt pannum burelli, qui desuper remanserat, omnino
laceratum, et cervicalia seu cocinos,
quae fuerant

mediam partem,
d. D.

vel circa, albedinis unius ocuSi fuerit

lorum

Petri.

incidenter,

D. Petrus oculos aperuerit, vel antea oculus apertus esset, vel siex declinatione colli aperuerit, ignorat. Interrogatus

ad caput ejus, minutatim disrupta, quolibet rapiente, quod poterat babere sed et feretrum fregerunt per
:

de praesentibus

Dixit,

quod D.

frusta,

et

unus

alteri

dabat, alter alteri tollebat

sed et paleas, quae in feretro. fuerant, inter se partiebantur. Insuper et terram, super ejus sepulcrum

Coraes Gevennis erat praesens, et plures alii. Inter- super prx .'11 Articarogatus, si aliqui de circumstantibus viderunt d

oculum apertum

vel

si

aliquis

vel aliqui
?

inconti;

Hi.

existentem,
nebat.

in saccnlis,

aut in caputio, vel in sinu

nenti dixerunt, ego vidi oculum

dixit, se nescire

deportabant,

ita ut

fovea esset, ubi terra prius emi-

Unde

oportuit

fortes, et robustos, et fortissimis lignis

ibidem constituere custodes sepulturam

nec de hoc tunc audivit aliquem loquentem. 176 Testis n super xcvm articulo dixit, quod praefatus D. Petrus, die iii d. mensis Julii, post Missas celebralas, modicum mutavit colorem faciei, et erat mollis, prout in articulo continetur, et erant

cooperire, quousque crates ferrea ibidem

appone-

retur; quod cnnctis manifestum est, atque notorium. ciii. Item quod ob frequentiam miraculorum, quaa
itim

merabra

ductibilia.

Idem

testis

tetigit

brachia,

et

de fre-

fiebant ibidem, et

famam populorum ex

gratiis ibi-

plicavit, quae erant

ductibilia

ad

modum

hominis

quentia

dem
'

receptis,
;

die

crastina sepulturae, quae fuit vi

dormientis.

De

dubitatione, an

esset raortuus, vel

mraculorum
Julii

fuerunt ordinati ad colligendum miracula at-

vivus, nihil scit.

que colligenda cum praefato ipsius Domini confessore, duo notarii curia?, auditores Camerae, videlicet magistri Joannes Regis, et Pontius de Ponte, qui in crastinum, quae fuit vn Julii, scribere cceperunt, ut in registra patet,
civ. Item procurator, praefatis nominibus, quibus supra, producit, ut hic inseritur, propositionibus et articulis, omnia et singula miracula in libris et re, '

Super cn articulo dixit, quod Joannes Retronchinus et Mondonus capitaneus accesserunt ad domum d. Domini Petri, et dixerunt verba in articulo contenta; quibus auditis D. Auditor Camerae et nonsurrexerunt de mensa, et iverunt ad d. D. Cardinalis sepulcrum. Quid ibidem fecerunt, quia in hospitio remansit ; sed tunc ignorat in d. hospitio erat faroa de contentis in d. artinulli alii
;

per dictos notarios, seu eorum alterura, supradictis miraculis conscribendis et conscriptis deputatos, contenta et descripta, proutin ipsis libris
gistris,

culo.

et registris, ad quos et quae se refert, plenius con-

177 Testis ix super xciv articulo dixit, contenta ejusdem fore vera. Interrogatus quomodo scit ? Dixit quod membra palpavit, et illa plicavit, praesertim
brachia et roanus ejusdem D. Petri quae quidem membra erant mollia et ductibilia ad modum hominis dormientis. Interrogatus, si membra erant cali;

Flexibilitas

corporis

exanimi,

tinetur.
cv.

gulis, a

Item quod super praemissis omnibus et sintempore obitus recolendae memoriae d. D.

Petri laboravit et laborat, ac fuit et est publica

et fama. Conclusio.

vox

da?

Dixit,

quod non

irao
;

erant frigida.

Aderant
D. Petri,

Quare

petit procurator et soli-

cubicularii, et roulti

alii

unde

ipse loquens miratus

d.

citator et prosecutor

praefatus,

nominibus quibus

de mollitie et ductibilitate
interrogavit magistrum

membrorum
;

supra, postreverendissimarum Paternitatum vestrarum relationes, fide dignas etfideles, dante Domino super pralmissis d. D. N. Papae faciendas, et eis

Joannem de Tornumira, D. Clementis Papab medicum quomodo hoc poterat N.

fieri,

quod membra

essent ita mollia et ductibilia

mediantibus, per
cerni, et

d.

declarari praefatum

D. N. Papam pronuntiari, derecolendse memoriae

D. Petrnm de Luxembourg, cannnizandum fore et eanonizari, et in Sanctorum catalogum adscriben-

Qui magister Joannes respondit, quod mirandum congelatus, nervi erat, quod ex quo sanguis erat frigidi, membra debebant esse rigida, secunerant

dum

dum

les, et

fidefore et adscribi, et per universos Christi Christi fidelibus, utSanctum fore omnibus

ab

venerandum.
et coli

colendum fore terrarum ipsius festum, debere hic et ubique

et venerari debere, et

raorem et cursum naturae. Dixit insuper d. loquens, quod ista mollities duravit usque ad diem sepultura?, quae fuit quarta die ipsius obitus. Interrogatus, si omni die istorum quatuor dierum tetigit
et [ilicavit

membra?

Dixit,

quod

sic

et

prassertim

assignanda, singulis annis in perpetuum solennizandum fore et solennizari debere, et alia in praemissis et circa praemissa conjunodie per D. N.

Papam

tim

et divisim tieri,

statui,

et ordinari,

prout in

brachia et digitos. Interrogatus, faciebat? Dixit, quod necesse erat propter quare hoc quod dicens mutationes et propter apparatum voluntane, advicibus palpavit et plicavit
palpavit pluries
:

diversis

talibus est fieri consuetum.

mirans

et tentans

membra,

si

in

eodem staturemanerent

496

PROCESSUS DE
:

B.

PETRO DE LUXEMBURGO

EPISC.

^
mss avenion.

nerent

quas seraper, ut hominis dormientis, erant

mollia et ductibilia.

178 Super xcv articulo deposuit, ut in art. concausam rcddens, quia ipsemet loquens continetur
:

tradixit, qui confessor

erat d.

D.

Petri

C,

nec

181 Superxcvm articulo dixit, se tantum scire, n quod tanta multitudo" gentium in die, de qua fit tnum o mentio in articulo, affluit et venit in domo d. Domini Petri, quod oportuit claudere portam principn- ""tiiitud"" lem domus, et cum difficultate poterant dici Missaa
quae ibidem dicebantur
;

11

fuit picturis facies ejus colorata.

et videtur

ipsi

loquenti

Super xcvi articulo dixit, contenta ejusdem fore vera et de lioc est publica vox et fama, tam in
:

prout potest recordari, quod juxta feretrum d. Domini Card. erant aliquae personae, quae tuncgenibus
flexis

civitate Avenionensi,

quam

in

Villanova diceeesis

orabant.

Avenionensis.

Super xcvn articulo deposuit, ut in art. continetur causam reddens, quia ita viditet praesens fuit. Super xcvin articulo dixit, quod numquam vidit in finem, tantum concursum. Super xcixarticulo dixit, se tantum scire, quod tanta erat pressura, quod ipse loquens non potuit intrare coemeterium, in quo fuit sepultura, licet
:

182 Super xcix articulo dixit, se tantum scire quod praesens erat ipse, qui Ioquitur, quando corpus d. Domini ferebatur ad sepulturam et dixit, quod in portando erat maxima pressura gentium et nedum erant in via, imo et in fenestris domorum. Super cn dixit, se bene scire quod verum est quod completa sepultura d. D. Cardinalis, familiares
:

sui reversi sunt

ad

domum

d.

Domini, et
aliqui, qui
d.

dum

ipsi

faceret diligentiam

maximam

de intrando. contenta ejus-

prandebant
ea, quae

insiraul,

venerunt

dixerunt
et

Super c articulo

dixit, se audivisse

fiebant in sepulcro

D.
tunc

Cardinalis,
ibi

dem

fore vera a Guilielmo

de Sabrano, in art. no-

quomodo miracula
diendura
d.

ibi fiebant, et

erattantus

minato, in nonnullorum praesentia.

populus, quod oportuit mittere

ibi clientes,
testis

ad custo-

Super
trare
tj

ci

articulo dixit, quod prassens

non

fuit

quia propter multitudinem gentium non potuit in-

praesens erat in mensa, quando praedicta fuerunt nuntiata. Interrogatus, cujus

aetatis

sepulcrura.

Idem

neque locum sepulturae sed ccemeterium bene audivit contenta in d. articulo fore vera et a pluribus recitari, nempe a D. de Vota milite, et a quibusdem aliis, et, ut sibi videtur, a camerario D.
;
:

erat d.

D. Cardinalis,

die sui

*'< b.

peiri.

obitus? Dixit prout audivitdici, quod erat indecimo octavo anno aetatis suae, et quod ipse erat prope

finem

dicti,

exceptis dumtaxat

xviu diebus, dixit

Cardinalis Vivariensis.

Super cn articulo deposuit, contenta ejusdem fore causam reddens, quodipse, qui loquitur; ivit ad locum sepulturse cuna h. Auditore Cameraj, prout
vera
:

etiam, quod audivit dici in villa de Lyneio, in qua fuit natus, [quod] reperiretur in uno libro ecclesiae
collegiatae
dictae
villae,

quando

et

qua hora

fuit

natus.

in art.

cont nctur.
i

Super ciu articulo dixit, contenta ejusdem fore vera causam reddens, quia ipse cum dd. notariis per aliquod tempus fuit ordinatus ad colligendum miracula et de lioc est vox et fama. 179 Testis xill super xciv articulo dixit loquens, se niliil nliud scire, nisi quod multi mirabantur, quomodo ipse Dominus habebat digitos ita molles, quod plicabantur, sicut si ipse Dominus dormiisset
:
:

183 Testis xv deponens super ci art. dixit, se tantum scire, quod dura d. Dominus Cardinalis in An feretro juxta locum sepulturae existeret, ac de feretro deponere vellent ad sepeliendum, tunc mitra,

B. Pelrus

quam Dominus Card.

ferebat in capite, cecidit ante

ibi,

prout ipsemet loquens digitos dictos plicavit, quia

non erant rigidi, sed plicabiles. Dixit ulterius d. loquens, quod sibi videbatur, quod quanto plus et diutius ipse Dominus super terram remansit mortuus quod vultus ipsius Domini Cardinalis efficie;

levavit sibi miEt tunc d. loquens vidit oculos Domini Card. apertos non transversatos, sicut habere solent communiter mortui imo directe habebat apertos; ita quod videbatur ipsi loquenti omnino, quodipsum aspiceret, etcreditipse loquens, quod fuit primus, qui ad hoc advertit
trara, ut facies totaliter videretur.
;

oculos, et tunc unus existens

nam

dixit

assistentibus, ecce advertatis,

quomodo

tenet oculos apertos.

tes, aliqui

Quod advertentes
;

ipsi assisten-

batur pulchrior.

dixerunt

q
mlrabllls populi coneurius '

Super xcvi et xcvn articulis dixit, se tantum scire de contentis in dd. articulis, quod verum est, quod
adeo et in qua fit mcntio in articulis tantum ad domum d. Domini Card. in Tinello, in quo corpus erat positum, currere ccepit tanta multitudo gentium, et ita continue, quod fuit facta quaastio inter aliquos de servitoribus d. Domini Card. si esset bonum, quod clauderentur pnrt* domus, vel si dimitterentur apertie et fuit conclusum, quod tunc dimitterentur apertaj usque bene tarde quod et factum fuit, et continuo veniebat populus ita quod videbatur, quod in ipso loco essent magnae
die illa, de
;

respiciat

me. Non
si

etiam mihi videtur, quod ipse tamen recordatur ipse loquens,

quibus hoc verbum dixerit.

Interrogatus,
vidit

Dominum

Card. ante aper-

^
post mortem

tionem oculorum, oculos clausos tenentem ? Dixit, qnod vidit ante ipsum, et habebat oculos clausos.
Interrogatus,
si in

elevatione mitras fuerunt

si

oculi

aperti? Dixit, quod nescit. Interrogatus,

diu te-

nuit oculos apertos? Dixit quod ignorat; quiatanta

erat pressura gentium, quod non poterat advertere.

'

Interrogatus, quinam erant

vidormit,
et quibus

ibi

praesentes, qui
[respondit,]

ipse

dixit,

hoc quod

Dom. Hugo de
liaco, milites.

Salutiis,

Dominus Talbardus proe-

indulgentiae.

ceptor Gebennensis, et

Dom. Joannes de Chambrifuit

180 Dixit etiamulteriusd. loqueus, quodliis pentactus funeris

dentibus, venit unus ad ipsuni

sibi,

loquentem dicendo

venias, et videas quid gentes intus venientes faciant circa Magistrum suum, videturque quod sit

184 Testis xvi super ci articulo dixit, quod unus de portautibus corpus d. Domini Card. ad

se-

ocuhsaperuerlt.

unusSanctus nani isti, quiveniunt, tangunt ipsum, et ponunt pueros parvos supra ipsum tangentes vultum d. Domini Cardinalis, manus suas, et pedes ita quod videtur, quod sunt ibi reliquiaj. Quibus au;

pulcrum, etdum portabatur, habebat oculos clausos; et postmodum, dum ponebaturin fovea, vidit ipsum
oculos habentem apertos, et videbatur ipsi loquenti,

ditis,

statim d. loquens venit ad ostium aulae suaa

quod essetvivus. De prassentibus? Quod, Dominus comes Gebennensis, Dorainus Hugo de Salutiis, Dominus de Vouta, Dominus de Chambrillac milites,

modum gentium affluentium, et dictum est de quo multum mirabalur, et per aliquod spatium temporis ibi stetit, ad videndum, si illum continiiarentur, et reperitquod sic. Credit d. loquens, quod propter devotionem hoc faciebant.
Tenelli, et respexit
vidit, ut
;

Dominus Episcopus Lodevensis,

terrogatus,
aperti
dit
? si

et plures alii.

Inoculi

in

elevatione

mitrae fuerunt

Dixit quodnescit;

tamen mitra solum ceci-

super

unum oculum,

nescit ad

quam partem.
libus

185 Alque hxc

sunt, quse de vita, moribus ac virlu-

DIE SECUNDA JULII.

ji

497

fibus beali Petri in processu

MS.

Avenionensi, partim

Testis vi
dicecesis,

a Guilielmo, Episcopo Vivariensi, ad hoc. negotium deputato procuralore el solicilatore , proposita, partim a
,

Joanna de Centumcellis, Gebennensis D uxor Henrici de Pbilihourg, aetatis xx andie jovis

,

tx HS3

lestibus deposita, typis committenda, atque

cum

posteris

norum, vel circa. Deposuil mensis Februarii.

bea
die.

quae fuit

111

atehom.

comm.unica.nda existimavi
cessus ejusdem primam,

quibus absolvo partem prosubnecto alteram.

Testis vu Henricus, dictus de Philibourg, de

Ru-

et

villa.laicus, Constantiensis dicecesisin Alem.tn-

PROGESSUS
PARS SECUNDA
Qucb
esl

nia, astatis l

annorum,

vel circiter. DeposuiC

eadem

alias dictus de Testis viii Joannes de Namayo Fontenay, clericus Viennensis dioecesis sartor et nunc habitator de Montelimardi * Viennensis dioe,
,

siontelimar.

cesis, astatis

xx annorum

vel circa. Deposuit die

de miracidis

IS.

Pelri de

Luxemburgo.

Jovis, x dicti mensis Februarii.

Testis

ix

CAPUT
Nomina Teslium,

I.

Duratensis dicecesis,
Deposuit die

Andreas dictus Albenar de Duratio, aetatis xxv annorum, vel circa Jovis, quae fuit x dicti mensis Februa-

patria, a'las, eonditio,

rii.

denoskionum tempora.
J\^uspicaliirus parlem processus alteram
fatiuncula

Testis
sis

Aquitanensis

x Antonius de Alba, in Apprutio, dicccefctatis xxv annorum, vel circa,

,

'''" (' e

P osue '

familiaris et servitor pradicti

Domini de Albenar.
praeceptor doraus

quse est de

Deposuit

eadem

die.
,

mimcutll

B p etri
_

ae Luxemburgo

nihil opus habeo

Testis xi Frater Joannes Helia;

multa prxfari. Ea, de quibus

r,

prmamonendus autinslruendus, conjeciin commenlariwn prsevium. Igitnr exhibeo capnt primum, quod est prseambulum ad
lector fuerat

de Aguilla, ordinis S. Antonii

presbyter, atatis
die Martis, quae fuit

Aquensis dicecesis,

Lxxvannorum, vel circa. Deposuit xv dicti mensis Februarii.

,

secuturas proposiliones,

et continel collectionem testium,

Testis

hic simul conjunclorum, quiin apographoerant dispersi,

uti factum a

toris, civis

me

fuit in

parle

pnma

processus.

circa.
dicti.

xn Guilielmetta uxor IvonisTrevelini, sarAvenionensis aetatis xl annorum vel Deposuil die Jovis xvn mensis Februarii prae;

187 Prinio,
pncessui
prxvia.

die Veneris, quae fuit xxi raensis Ja,

coram Dominis nuarii anni prselibati [Mcccxc] supradictos Dominos CommisEpiscopis, ad hoc per Avenione in hospitio sarios specialiter deputatis
,

Testis xiu Poncetus,

toris, civis

filius

Ivonis Trevelini, sar-

Avenionensis,

aetatis

xxv annorum

vel

circa. Deposuit eadeni die.

juxta ccemeterium S. Micbaelis in quo inbabitant custodes oblationum , ad sepulchrum dicti Domini Cardiualis oblatarum, hora priina sedentibus cons,

Testis xiv Joannes Marlini presbyter, rector parochialis ecclesiae

S Genesii Avenionensis, tatis.

dice-

lvi

titutis Praoiatis, venerabilis

Vir, magister Anisius procurator Gomberti, in utroque jure licentiatus actis causae prout de suo mandato substitutus hujusmodi constat qui produxit in testem, Aroaudum de Planzolis, Dominum de Soberatio, domicel, ,

eadem dieannorum Testis xv Domina Bemarda de Mediolano,

vel circa. Deposuit

cesis

Tarantasiensis,

relicta

Domini Antelmi de
a;tatis

Mediolano, praecedentisdicecesis,
vel circa. Deposuit

xl annorura,

eadcm
,

die.

Testis xvi

Margarita uxor Bueffelani de Erma,

aetatis

lum

Magalonensis

dicocesis,

ibidem praesentem,

dicecesis Tarantasiensis
circa. Deposuit die
rii.

xxx annorum

vel

quem petiit per pra)t'atos Dominos Episcopos ad jurandum recipi et admitti et etiam super articulo
,

Jovis

xvn

dicti

mensis Februa-

infra consignato et designato, examinari et interrogari. Qui quidem nobilis Arnaudus in manibus dic-

torum dominorum Episcoporum deputatorum juravit ad sancta Dei Evangelia.per ipsum corporaliter sponte tacta, dicere, deponere, et testificari puram,

xvn Joannes Jacobi, Iaicus et laborator de Castronovo de Iseiia, dioecesis Valentiensis, astatis xxvin annorum, vel circa.. Deposuit die Martis, qua? fuit xxn mensis Februarii. Testis xviii Hugonnus Fabri de Castelleto de
Testis

C meram

ac plenain veritatem

quam
,

sciret

de et

super articulis contentis in dicto articulo et de iis, de quibus interrogatus fuit, favore amore prece,
,

Tredum, annorum

clcricus,
,

Gebennensis
,

dioecesis, ittatis
,

xx F

vel circa

habitator Gebennensis

cum

pretio, affectione, timore,

jungitur inter

omnino remotis. Tum subparenlhesim ; Atque hoc est exordium

,

patre suo Rolleto Fabri, mercatore, cominorante in vico de Ripparia. Deposnit die xxlv dicti mensis Februarii, quae fuit Sabbati.

omnium depositionum
nuisse.
IVomfoa
lejfiio,

quod

satis

est semel

mo-

Testis Religiosus vir.fraterRichardus, canonicus

Testis i Arnaudus de Planzolis , beratio, domicellus, Magalonensis dioecesis. Deposuit

die,

Domiuus de So-

annorum S. Ruffl, ordinis S. Augustini, aetatis xni xxxin] ut credit. Deposuit die Martis . quae [forte
fuit viii dies

torumqut cmdUio,

mensis Martii.
,

anno, quibus supra.

ii

Joannes Columbi de Roca, laicus et mercator, Gebennensis dicecesis, setatis xxxvi annorum qui fuit xxv dicti vel circa. Deposttit die Martis
Testis
,

de Vallibus in Sahabitabaudia, laicus nauta, Lausanensis dioecesis, aetatis xxxv tor Avenionis prope portale Aqueri annorum, vel circa. Deposiut x mensis Martii praeTestis

xx Joannes de Vivicr

mennis Januarii.
Testis
iii

dicti.
le

Nobilis vir Balduinus

Vert,

loci

de

Durato

Atrebatensis dioecesis, aetatis

vel circa. Deposuil die Veneris, quae fuit

xxaunorum xxvm dicti

VienTestis xxi Andreas Lombardi de Romanis, Aveniojuxta nensis dicece>is, habitator Villffinovaj

nem

in

carreria ante hospitale Villaenovae, aatatis

vel circa. Deposuit

mensis Januarii.

xxxv annorum,
proxime

eadem

die supra

ivArnaudusde Campobernardi domicellus. Deposuit eadem die. Testis v Venerabilis Vir Dominus Maraconus de Viagou, miles, Dominus de Rappetout, LugdunenDe~ sis dicecesis, aetatis xxxm annorum, vel circa.
Tesiis
posuit die

intitulata.

Mombreson, Testis xxii Guilielmus de Fores de AveLugdunensis dicecesis, laicus nauta, Iiabitator
nionis prope portale Aqueria;, aetatis
vel circa. Deposuit eadera die.

xxx annorum

xxix

dicti

mcnsis Januarii

quae fuit Sab-

batum.

argentanus. habiTestis xxin Stephanus Colini, Mataronis, aetatis tator Avenionis prope portale

498

PROCESSUS DE
vel

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
rici

EPISC.
pj

A xxxv annorum,
EX MSS.

circa, Aniciensis. Deposuit die dies mensis Martii praedicti.

filius

de Lucembourg, oriundus de Parisiis, habitator

aetatis

Sabbati, qnae fuit

xn

Avenionis, laborator,

xl annorum, vel

circa.

ATEMON.

Testis xxiv Petrus de Praga,

Marquelini de

Deposuit eadem die Jovis.

Testis xliii Bertrandus Calneti, mensurator salis

Praga,
die.

aetatis l

annorum,

vel circa. Deposv.it

eadem

commorans
riae

in praesenti civitate in

parochia S.

Ma-

ntas,

Testis xxv Franciscus, dictus Lemosini, hostallerius hostalleriae Leonis rubei, in carreria Carreriae,

Magdalenae,
die.

aetatis

xl annorum,

vel circa, ea-

dem

habitator Avenionis a

xxx

annis, aetatis l anfuit

Testis

norum,
dicti

vel circa. Deposuit die Jovis, quae

xvn

bitator Avenionis.

xliv Sylvester Carobii de Florentia, haDeposuit die Martis, quae fuit

mensis Martii. Testis xxvi Magister Henricus de Magontia, bar-

bitonsor, habitator Avenionis, aetatis

xxx annorum,

xiv mensis Aprilis. Testis xlv Magister Joannes de Tornavina de Puzolis, Albiensis dioecesis, magister in medicina, et

vel circa. Deposuit die xxivdicti mensis Martii. Testis xxvn Berengaria, uxor Andreae Reuaudi,

habitatr.cis Avenionensis

prope
,

portale Imberti

exercentis officium mercerii

vel circa.

aetatis-xxvi

annorum,

Deposuit die

Martis xxv mensis Martii

Domini nostri medicus aetatis lx annorum vel circa. Deposuit eadem die. Testis xlvi Dominus Galbertus Robini presbyter, dicecesis Caturcensis, aetatis canonicus de Vizano xlv annorum, vel circa. Deposnit die Jovis xv men, ,
,

supradicti.

sis Aprilis.

Testis xxvni Andeas Renaudi, mercerius habitator Avenionensis, prope portale Imberti, aetatis xlv annorum, vel circa. Deposuit eadem die. habitatrix Testis xxix Hugueta de Cavallione uxor Gerardi de Montego Sabbatii Avenioiiensis B juxta furnum terra;, aetatis lvi annorum, vel circa.
, ,

Testis xlvii Joannes de Albenatio,, clericus

con-

jugatus, dioecesis Carpentoractis, in Villanovo Avenionensis dioecesis commorans, aetatis cv annorum,

vel circa,

eadem

die.

Testis xlviii Jacoba uxor Jacomini Remelerii, habitatrix Avenionis, aetatis l

posuit die Martis,
dicti.

bainta sive

obstetrix. Deposuil die Jovis, quae fuit

annorum, vel circa. Dequod fuitxix mensis Aprilis prae-

xvn

dicti

mensis Martii.

Testis

xxx Bartholomams Turpi dc Montepessu,

Testis XLixBeatrix Astique.uxor Anthonii Ruffi,

lano, monetarius

aetatis

lx

annorum
xv
dicti

vel circa.

habitatoris Avenionis
Trinitatis, prope

Rectoris

hospitalis
aetatis

sanctae

Deposuit die Martis, quae fuit

tii.

mensis Mar-

porUle Episcopi,

xl anaomacellarii,
,

rum,

vel circa,

eadem

die.

Testis xxxi Catharina deMolendino, relicta

Pe-

Testis l Anthoneta uxor Petri

Aon

tri de Molendino, commorans Avenione, in carreria S. Michaelis, aetatis xl annorum, vel circa. Deposuit diejovis, que fuit xvu dicti mensis Martii.

habitatoris

Avenionis,

aetatis

xxv annorum

vel

circa. Deposuil die

Sabbati,

quae fuit ultima dicti

mensis Aprilis
Testis li
Testis
lii

ejusdem anni.

Tostis xxxn Catbarina

relicta Anthonii Capiti,

Eadem

de carreria de principali Avenionis, aetatis xlvi an-

die, dicta Anthoneta. Joannes Borrerii de Bello loco, Lemo-

norum,
chaelis.

vel circa,

commorans ante capellam eadem die. Deposuit

S.

Mi-

vicensis dioecesis, aetatis

xl annorum,

vel

circa.

Deposuit
Testis
nella,

eadem
liii

die Sabbati.

Testis xxxui Catharina in processu ponitur eadem,

Henricus dictus Lauretel de Anisor-

patrla

qux proxime prxcessit. Testisxxxiv Perrinus Aymerici, mercerius.Senonensis dicacesis, habitor Avenionis in carreria de
,

Cathalaunensis dicecesis, textor telarum, habitator Avenionensis, aetatis xxxiv annorum, vel
circa. Deposuit die Jovis

Porqueriis, aetatis xlviii

ppstiit die

Martis, quae

annorum vel circa. Defuit xxn dicti mensis Martii.

,

v mensis Maji. Moneta Fromentura, uxor Bernardi comAlbertini, tabernarii, habitatoris Avecionis
Testis liv
,

xxxv Ysnarda, uxorJoannis Galliani, laboratoris, de carreria Porqueriorum Avenionis, setatis l annorum, vel circa. Deposuii eadem die.
Testis

morantis prope S. Symphorianura,

aetatis

xliv an-

norum,
Testis

vel circa. Deposnit

eadem

die.

lv Hieronymus Zenobii
vel circa, faber et

clericus,

aetatis

xxxvi Joanues Galliani, laborator, habiC tator Avenionis, in carreria Porqueriorum, aetatis l
Testis

xl innorum,

commorans prope
die.

S. Desiderium.

Deposuit

eadem

F
habita-

aniiorum, vel circa. Deposuit eadein die.

Testis lvi Antonius

Thome de Thonasio,
,

aetatis

xxxvn Resplanda, uxor Perrini Aymerici, xxxv annorum, vel circa, eadera die. Testis xxxvin Bernardus Alberti Leraovicensis, habitator Avenionensis, in parochia S. Symphoriani et prope S. Symphorianum, aetatis XLannorum, vel circa, eadem die. curiaa Testis xxxix Magister Pontius de Ponte camerae Apostolicae notarius, aetatis xxx annorum,
Testis
,

tor Avenionensis, candelerius, aetatis xl

vel circa. Deposuil die Sabbati
dicti

annorum,
dies xxi

quae

fuit

mensis Maji. Testis lvii Nicolosa uxor Hieronymi Zenobii , xvin annoaetatis fabri, habitatoris Avenionis, rum, vel circa. Deposuit die Martis xxiv dicti mensis

Maji.
Testis Lvui

Domina Xandra de
mater
vel circa. Deposuit

Florentia, habi-

vel i-irea.

Deposuil die Jovis

quae fuit

xxiv

dicti

tatrix Avenionis,

praedictae Nicolosae, aetatis

nieusis Martii.

XLannorum,
Jacoba de

eadem

die.

Teslis xl honesta mulier,

Lugduno,

Testis lix Petrus de Penevagre,

zat, dicecesis

loci

de Brina,

uxor Rogerii de Parisiis , laboratoris, habitatrix Avenionis ;etatis xl annorum, vel circa. Deposuerat (i/iml uotunum cinue cameris .Jpostolicx prsevie ad |uv.iii, aiino mccclxxxviii.
TestisxLi providus vir, Dominus Helias Andoyni,
i

Lemovicensis,
,

aetatis

annorum rx

vel circa. Deposuit die Jovis

quae fuit xxvi mensis

Maji.

ac Aepositionh temput.

presbyter Ingolismensis dioecesis, servitor capellae,

nomine omnium Sanctorum

aedificatu.' in

Domiuum
rum
,

instructae et fundatae et coemetecio S. Michaelis Avenionis per Uadulphum de Ailliaco aetatis xl anno;

lx Dominus Petrus de Pulto presbyter Lemovicensis dioecesis, aetatis xxvi annorum vel circa. Deposuit eadem die. Testis lxi Aelipdis, uxor Dorainici Gallet, macellarii commorantis in carreria juxta Praedicatores Avenionis, aetatis xxxv annorum, vel circa. DepoTestis
, ,

vel circa.

Deposuil anno quo supra

die xvi

suit die

Martis ultima mensis Maji.

mer.sis Septembris.

Testis

xlu Rogerius de Lucembourg,

filius

Hen-

Testis lxii Joanneta de Castilione Gebennensis dioecesis, uxor Raulini, hostellarii tabernarii, com-

morantis

, ,

,;

DIE SECUNDA JULII.

499
in praesenti civitate, in
,

moiantis Avenione, prope libratam D. Cardinalis Ambianensis, astatis xxxv annorum, vel circa. Deposuit

coramorans
de

eadem

die.

Joannes Perrini, habitator Avenionis ante ecclesiam Praedicatorum corraterius equorum

lxiii
,

burgo D. Petri D Iegum doctoris, prope ecclesiam EX JISS. Praedicatorum, dormiens post prandium in lecto AVF-MOV. voces puerorum claraantium, submersus est ille itp.m puer
Seguireto
;

puer, quae ipsum excitaverunt, audivit

tans, ne aliquis esset
scendit, et accedens ad

qui dnbi- ayuis mersiw,

setatis

xlviii

annorum

vel

circa.

Deposuit die

Sabbati, quae fuit xi mensis Junii ejusdem anni. Testis lxiv Guiotus Drogmini, clericus uxoratus,

mercator et habitator Avenionis, aetatis xxx annorum, vel circa. Deposuit die Jovis xvi dicti mensis Junii.

ex suis pueris, repente deaquam Durantia?, quae prope est, vidit quemdam puerum indicta aqua Durahtiae, versus fundum caput habentem, manusque et brachia extensa adinstar subinersi; quod videns, insiflumen, et dictum puerum inde levavit, rigidura et frigidum, ac omnino submersum quem et recognovit esse Petrum filium Moneti Cari maluit in
;
,

Testis lxv Joannes de Sullet, furnerius, habita-

rtgidus ac
frigidus,

tor Avenionis, a

xxx annis

citra,

fetatis

xl anno-

rum,
Junii.

vel circa. Deposuit die Jovis xxin dicti mensis

cellarii,

commorantis in carreria Callate Avenionis, habentem quasi aetatem quatuor annorum quem
;

Testis lxvi Raynera, uxor Raychardi Rota cava,

de Barbentana, aetatis xl annorum, vel circa. Deposuit dieJovis ultima dicti mensis Junii, ejusdem
anni. Testis lxvii Joannes Bernerii de Gipper, Diensis
dicecesis, aetatis

super hurneros suos versus domum bajulans, recordatus de miraculis

Cardinalis, compatiendo

ipsius
dicti

Moneti
Doraini

eidem puero, ipsum sibi devovit, supplicans in corde suo, vitam sibi impetrari meritis et precibus ejusdera.

Quo

facto,

dum

xxx annorum,

vel

circa.

Dcposuit

esset juxta

domum

Guineti

Farandi,

dictus puer

die Sabbati, quaefuitix mensis Julii ejusdem anni.

Testis lxviii Maria, relicta Bertrandi Rota cava

de Barbontana,

aetatis

lx annorum, vel circa. Depo-

suit

eadem

die.

respirare ccepit, qui, ut praefertur, nullum emittebat anhelitum, fueratque tantum in aqua praedicta. quae descendebata loco, unde ceciderat, per distantiam tractus balistae, vel quasi usque ad Iocum, ubi

Testis 'lxix Jacobus Abille de

ricus, laborator

Barbentana, cle-

extractus est

ac

sic.

veniens ad dotnum patris dicti

Avenionis, aatatis

vel circa. Dcposuit die

Martis

xxx annorum, quse fuit xn dicti

habitator Barben-

pueri, iterum noverca ipsius

votum pro eo emisit

sepul,

post quse vota dictus puer revixit, quern ad

mensis
tanae,

Julii.

crum
Monetus Mons, xxx annorum,
vel
circa. Deposuil

d.

D.

Cardinalis

deportaverunt
fuerat,
et

dicentes

Testis lxx
aetatis

veraciter,

quod mortuus

quomodo gradicti

tiam

vitae

receperat meritis et gratia

Cardi-

eadem

die.

nalis.

Testis lxxi Bertranda uxor Joannis de Sullero,

furnerii, habitatoris Avenionis,
in vico

cvui.

Item quod
aocidit,

Infirmeria,

Decembris,

rum commorantis,
dicti.

aetatis

xxiv annorura

vel circa.

Joannis de puella Bisuncio, polasserii, habitatoris Avenionis, Joan- frigido

filia

anno supra ut quaedam

quatuor
subito

dicto,

de mense
e

potu

Deposuit die Jovis, quae fuit xiv mensis Julii jam

Testis lxxii Isabella uxor Juliani

neta nomine,
facta

aetatis

annorum
infirmata
,

vel
et

circa

mortua,
,

qoasi in media nocte

calida

de
circa.

Darnego,

supramodum, potata modica aqua,

;

subito ex-

Bisuntinensis dioecesis, barberii

nionis,
aetatis

habitatoris

Ave-

piravit

et rigida facta valde,

xxvi annorum,

vel

Deposuit

in ea reperiebatur. Itaque

ab

nullum signum vitae omnibus astantibus

rairaculis recor-

eadem

die.

vere mortua judicabatur. Quod videns dicta mater,

de diclo Domino Cardinali et ejus

CAPUT
Mortui
resuscitali, alii

II.

data,

votum
quod

emisit,

quod

si

dicto

Domino Cardiimpetrare gra;

nali placeret,

erga
dicta

Deum tantam
filia

tiam

a morle prceservati.

vitam

recuperaret
ejus
visitaret

cum
;

certo voto

cerae

sepulcrum
filia

quo
su-

voto emisso, dicta

statim et

quasi sine interincepit

n J_tem quod anno Domini mccclxxxvii,

Infans
tuus

die Veneris,

vallo

loquelam et vitam recuperans,

mor-

nuartaOctobris "*
,.,

accidit

quod raagistro
.

Henrico

dare, quo sudore peracto, sana fuit, prout et adhuc

est.

,.
,

dicecesis et ejus ad vitam Phihbourger Constantiensis rtvocatttr: uxore, habitatoribus Avenionis una cum quodam
;

eorum
a

fllio,

aetatis

quatuordecim mensium, ad hanc

villam Avenionensem venientibus; in itinere videlicet in loco pedagii a stellae, ubi illa die fuerunt hospitati, quaedam infirmitas arripuit dictum infan-

cix. Itera quod de anno Doraini mccclxxxviii Allamanda, uxor Firmandi Ruffi, laboratoris, com- puella a morte morantis prope portale Hemberti, adveniente tem- ad baptismum

pore pariendi, peperit unara filiam,

omnino

raor- revocata,

tuam, praesente
rantis prope

quadam

vicina sua, nomine Beren-

tem, nomine Michaelem ita quod, ex illa inflrmitate incontinenti spiritum emisit; apparueruntque
;

garia, uxore Andrete Raynaudi, mercerii,

:

commo-

in eo

omnia signa mortis

:

nam

frigidus erat et ri-

gidus, oculos clausos habens, et

nullum

penitus

emittens anhelitum et sic stetit per spatium unius horse. Quem videns mater ejus, multo dolore commota, recordata de miraculis dicti sancti Cardinalis. una cum dicto patre dicti pueri , dicto sancto
et promiserunt Cardinali vovit dictum infantem promisitque d. mater, si visitare sepulcrum ejus
; :

dictum portale quae ad requestam dictae matris, dictam filiam levare promiserat de fontibus sacris. Quae quidem Berengaria, videns tam miserabilem casum, prae nimio dolore compatiens et matri et
fili;e

supra dictis,

genibus flexis
D.

ipsam

filiam devoti beatas Mariae Vir^itii, et d.

Cardinali, promittens ipsius D.

Cardinalis visitare
dictae
filiae

sepulcrum,

si

tantum vitam praestare

recipere
dicta
filia

di-

gnaretur, ut baptismum

posset.

Emisso

puer ejus suscitaretur, non comedere carnes, neque vinum bibere, donec dicti Domini Cardinalis sepulcrum visitasset quo voto emisso, post modicum
;

vero dicto voto,

vivit

statim
;

respiravit j_ac

vitam plenissime recuperavit

et inde baptizata

adhuc precibus

et meritis beataa Marias Vir-

intervallum

incepit
et

dictus

filius

vocare

matrem

ginis, et d. D. Cardinalis.

nullam penitus conjuges postmosensisset infirraitatem. Dicti vero dum promissa compleverunt. cvn. Itera quod eodem anno, Antonius Thome

suam, sanus

incolurais,

ac

si

Item quod eodem anno quaedam filia noraine Henrieta filia quondam Joannis de Louan , mercaexistens sub regiraine Guilielmi Patroni
cx.
,
,

filia

molendini

rotis illapsa,

toris

dicti

loci

eetatis

duodecira

annorum

vel

circa,

; ;

soo

PROCESSUS DE

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
est

EPISC.
:

cirea, a casu cecidit in bedali b

T.\

molendini Domini

donum
die
alii

singulare, et mirabili nota dignissimum

proficit

MSS.

dicti loci

de Louan, Bisuntinensis dioecesis, et prae

una

plus

corporalibus

incrementis

AVEMOV

violeitia aquae

rotam fuit usque ad molendino molente. Itaque posita subtus rotam, rotam et molendinum cessare fecit a molendo. Molendinarii vero unum calatum, sive litransducta
ipsius molendini,

quara

ejusdem

aetatis infantes faciantin

duobus,

meritis et precibus dicti D. Cardinalis.

dicto, dum quilaborator civitatis Auraiopcrarius censis, de extra reverteretur ad eamdem civitatem subito malo

cxm. Item

quo.d

anno proxime

dam

Guilielmus Trossa,

gnum
fusttbus contusa,

piscatorurn, quod impediret illud

molendinum

aestimantes,

magnas barras
;

fusteas acceperunt

et subtus illam rotam, contra dictam filiam fortiter

magnis

ictibus impulerunt

proficiebant,
runt, ut,

ct videntesr quod nihil januam canalis ad molendum aperuequa per aliam partem reccdente, quid mo-

Auraicensem non inveniens, ubi valeret hospitari causa dormitionis intravit quamdam domum, ab hominibus inhabitatam in qua illa nocte, quadam in; ;

exstinctus.

firraitate a

casu
,

extremum

et ibi

lendinum impediret, liberius videre valerent. Dicto vero molemlino aqua evacuato, descenderunt versus dictam rotam, ulii dictam filiam submersam etin
,

tus repertus,

diera suum clausit postmodum in crastinum suffocatamquam mortuus ad domum propin-

sibi eveniente,

quam
stetit

fuit

deporlatus
;

vere mortuus

ubi per totam illam diem quod videns uxor ejus, de tali
;

membris omnino

confractara

reperientes, ad do-

mum
bc submeria,

dicti

Guilielmi avunculi mnrtuam deportave-

casu in corde ferens dolores gravissimos, ad adjutoriumd. D.Cardinalisrecurrens, ipsumvirum suum

devotissime vovit, eidem promittens,
certo voto cerae visitare sepulcrum
si

runt.

tristatus dolore,

Quod audiens dictus Joannes, maximo conmagnis planctibus, amarisque sin-

Deus

viri

ejus vitam recuperaret, ipsius dicti Cardinalis

:

cum

gultibus ingemiscebat, flebiles vocesemittens. Vicini

quo facto voto,

vero tanto dolori compatientes, eidem ipsum reJoannes factum est de confortando dixerunt
: !

subito dictus vir respiravit, et intra duos dies sani-

non sic doleas sed ora Deum, et invoca sanctum Cardinalem, de quo tanta perhibentur miracula; ut tua neptis ad vitam restituatur. Quo et ibidem genibu.s audito solus cameram intravit floxis, cum lnchrymarum effusione non modica promittens dictam filiam devovit d. Cardinali cum certo voto ceras, si ipsius visitare sepulcrum dignaretur. Quo voto d. fllise vitam impetrare
ista; sed
;
,

quod a D. Cardinali factum recognoscens, ejus visitavit sepulcrum. cxiv. Item quad anno proxime dicto Guilielmeta, uxor Roberti conreatoris * coriorum, in prassenti civitate commorantis, praegnans, adveniente tertati
;

plenissime fuit restitutus

E
*

concinnato-

ris.

mino pariendi, peperit unam

qua nulla signa
vitae

flliam
:

mortuam,
unius

agnosci poterant

mittitur, raortua stetit per spatium

in puella in quae, ut praa- utero malris mortua,

horae

emissu,

maximam cum
;

d.

Domino Cardinali

fidu-

Robertus, multum turbatus in anirao, confidens de Dei misericordia protulit ista

quod ut
verba

vidit dictus

ad dictam filiam reversus', viventem reperit ipsam, et ut vivens anhelitum emittentem: quae in crastinum reperta, mirabiliter extitit a Deo
curata, quia in ea nulla confracturae

ciam habens

Deus habebo ego liberum, qui baptismum non habebit? Et genibus ilexis, tunc recordatus de miraculis, quae Deus in dicto D. Cardinali operaba: !

signa potue-

runt reperiri. aUa

puella

tur, dictam filiam dicto D. Cardinali devovit, promittens ipsius D. Cardinalis visitare sepulcrum, et

submersa

Item quod eodem anno Rixendis fllia Bartholomsei, laboratoris loci de Insula, dioecesis Cavallicensis, aetatis unius anni cum dimidio, a casu
cxi.
,

eidem certum votum cerae offerre,

precibus ipsius suscitare valeret,

si dictam flliam quo emisso, su;

bito et sine ullo intervallo ccepit inspirare

demum
vivit

cecidit in Sorgia

rf,

et

ibidem

stetit

per tantum

ad ecclesiam deportata,

extitit baptizata,

nunc

temporis spatium, quod aqua per longum ipsara adduxit, quantum arcus trahere posset. Quam cum

precibus et meritis dicti D. Cardinalis.

mater D.

filiae
;

perquirens, ad

ripam

dicti fluminis
,

cxv. Item quod anno praedicto, quidam puer nomine Alzarius, filius Joannetae Capella, commorantis

puer

gravissi'

accessisset

reperit

omnino submersam
percipi

frigidara

prope fontem
civitatis

ecclesiaa
;

fratrum Praedicatorum mis

multis
infir-

morbis

et rigidam, et in qua, nulla signa vitae

in ipsa

namque nec pulsus

;

poterat

apparebant nec
,

praesentis

febribus et aliis

extinctus,

anhelitus

oculos habebat in capite versos, et erat

in capite letalitcr vulnerata. et dolens in

Unde

d.

mater

tristis

matibus valde gravatus, hora quasi Completorii exet mortuus ab illa hora, nec anhelizans, nec aspirans, neque pulsum habens, stetit usque ad
piravit
;

animo, recordata de

miraculis d. D.

horam subsequentinm matutinarum. Eadem autem

horamatutina, devovitipsum dicto D. Cardinali, et statim voto emisso dictus. filius inspiravit, et sic
meritis et precibus ipsius vivit

Cardinalis, ipsamd.D.Cardinali devovit ;promittens

cum

certo voto cerse, ipsius visitare

sepulcrum,

si

vitam d. filiae restaurari a Deo impetraredignaretur; quo voto emisso, d. fllia statim respiravit, et anbelitum

adhuc incolumis

et

sanus.

emittens

exinde

fuit

sanitati

plenissime

restituta.

puer in prtmo ortu

iuffocatus,

cxn. Item quod anno praedicto magister Andreas Turvi, notarius loci de Albia, Gebennensis dioecesis,

et Isabella uxor ejus, halueunt unura filium masculum, cui nomen imposuerunt Petrus ob re-

verentiam
dit

dicti D. Cardinalis quem, in quantum devote potuerunt, eidem reoommendaverunt. Acci:

autom miserabilis casus quod adhuc in puerperio existente, dictus

;

dicta
filius

in

matre quopro-

dam

lecto casualiter repertns

fuit in

suffocatus,

pter quod

gaudiorum exultatio,
;

doloris subito conversa

lamentationem dicto D. Cardinali ipsum

Item quod eodem anno de mense Junii, acloco de Barbentana dicecesis Avenionis ; quod quidam adolescens, setatis octodecim annorum, vel circa, Hertrandus nomine, filius Petri Lotherii dicti loci de Barbentana, ducente quamdam quadrigam herbis oneratam, et transeunte juxta aquam Durantiae, prope bedale molendini, dicti loci, equus, qui dictam quadrigam ducebat, ipsum Bertrandum projecit intra aquam bedalispraedicti, praedicta quadriga postmodum super ipsum Bertrandum subversa ita quod subtus dictam quadrigam, dictus Bertrandus stetit in profundum aquae, per spatium
cxvi.
cidit

in

auriija sub
currii onusto,

verso,
sus,

in aquis subopprtsr

unius horoe et ultra

quod percipicientes nonnulli,

recommendaverent, gestantes magnam fiduciam, dictum inlantem dicto D. Cardinali devoverunt

,

ibidera prope blada metentes in campis, illuc cucur-

rerunt. Ubi solum repererunt capucium dicti Bertrandi, natans super aquara. Ille vero Bertrandus,
in

promittentes devote ejus,

sitare
scitari

cum

sepulcrum,

si

a Deo

certo voto ceraj, viobtineret puerura resu;

praedictum.

dictus puer in

Emisso vero voto prsedicto praesentia eorum assistens. subito

vitam recuperavit
:

revixit, etplenissime

namquod

profundum aquarum existens, nullatenus appaEx quorum clamoribus, multitudine hominum et mulierum ibidem congregata, quidam ex ipsis se spoliaverunt, et dictum Bertrandum de dicta aqua,
rebat.

mortuum

DIE SECUNDA JULII.

mortuum
atque in membris totaliter confractum, extraxerunt. Hoc vero videntes plures
bonae mulieres, et quaedam puellae,
et rigidum,

501
plures
alias

febres. et

quam

infirmitates gravissi-

D
EX MSS.
AVBSION.

mas
tit,

super dictum

deteriorando ad tale punctum perductus extiquod sine potu et sine comestione, quamvis an:

adolescentemmagnapietatecommot;e,genibusflexis

cum magna

devotione, et lachrymarum refusione,

una voce dictum Dominum Cardinalem invocaverunt, ipsum devote deprecando, quod vitam dicto
Bertrando restituere dignaretur, quibusdam votis per aliqua assistentes mulieres ad dictum Cardinalem emissis post quarum vota dictus Bertrandus
;

tea multa maceratus et debilitatus esset febn ac piurt stetit per ""j5 7"' tres dies naturales, oculos habens in capite ver- l"' ' sos, foetens jam sicut terra ita quod ab astantibus
:

omnibus impossibile judicabatur, ipsum posse culum evadere mortis, nisi miraeulose

peri
sic

Quem

incontinenti revixit, et exinde dicta de contractura paulatim convalescens, restitutus est ad plenam

videns pater ejus, paterno affectu compatiens tota cordis affectione devovit d. D. Cardinali, promittens cum certo voto ejus visitare sepulcrum si dictus
;

sanitatem.
gxvii.
miier subUo
mortua,

ejus filius sanitatem recuperaret, dictus filius subito per os unum

quo voto

facto

Julii,

Item de anno proxime dicto, de mense hora serotina, quaedam mulier, Joanneta nosubito infirmata, emisit spiritum, et in ipsa
erat,

magnum vermem

emittens, exinde paulatim plenissime restitutus est sanitati. Pater vero, quod promiserat, adimplevit.

mine, uxor Michaelis Camoleti, ex quodam accidenti

cxxi.Itemquodanno DominiMCCCLXXXvndemense
fluxu ventris Augusti, PetrodeSerris, filioPetrideSerris, servion- ac vomitu latisarmorum D. N. Papae, evonit qusdem infirmitas borans.

tamquam, sicutet revera

:

mortua

nam

signa

mortui apparebant, quiain omni parte corporis erat frigida nec in ea percipi pulsus poterat, aut anhelitus, et in tali statu stetit

qua urgenteetfluxum ventriset vomitura intermisse

patiebatur
les
:

per spatium unius hone,

et ultra.

Videns hoc autem dictus maritus, nesciens

dum
tem
:

quae sibi duravit per duos dies naturaqui per medicos visitatus, judicatus fuit secunnaturam, impossibile esse ipsum evitare raor:

a quo peteret auxilium, nisi a Deo, tus in animo, confidens

et

multum turba-

tamen de Dei misericordia;

promisit et

magna

pietate

reputans se indignum ab ipso

;

quera mater deplorans, deficiente naturali juvamine, ad d. D. Cardinalem votum emisit, humiliter et devote ipsum deprecando, pro dicti filii
sui liberatione

exaudiri, nisi per sanctorum orationes

vovit
si

Domino
:

Cardinali, ejusdem visitare sepulcrum,

visitare

impetrare valeret a Deo dictam suam uxorem re-

vomitus
nino
nalis.

suscitari

quo voto emisso, subito dicta mulierin:

dictus fluxus et cessaverunt, et dictus puer omremansit curatus, per merita d. D. Cardi-

promittens cum ; sepulcrum. Quo facto,

subito

certo voto ipsius

cepit respirare

et respirando signo crucis se

:

mu-

sanctum corpus, tantam incepit dicere gratiam mihi fecisti! Itaque gratias reddebat dicto D. Cardinali, tamquam curata per ipsum quamvis dictum votum pro ipsa factum penitus ignoniens,
;

cxxu. Item quod anno mccclxxxvii, de merise Novembris, Gerardus Tibiaci, clericus dioecesis Lemovicensis, aetatis viginti octo annorum, continuam febrera passus et alios multos dolorcs intrinsecos,

febricitans.

raret.

Item quod Agnes, uxor Jacobi Cadei, de Anicio, quadam die Veneris, hora tertiarum, pepegxviii.
rit

per spatium quindecim dierum, omnino raori credens, testamentum fecerat, et alia negotiasua, tam-

quamvaldemortipropinquus; qui recordatusded. D.

Cardinali, se devovit eidem, promittens ipsius visitare sepulcrum, si tantam gratiam sibi facere

unam

filiam

mortuam

in utero

quam cum sepe-

lire facere vellent astantes ibidem, prohibuit mater ipsa, usque quo maritus ejus, qui tunc absens erat,

applicuisset.

Quo pendente

intervallo, Catharina,

uxor Guilielmi Guioneti, mercatoris de Anicio, ipsius Agnetis multum cara, in crastinum hora tertiarum accessit ad ipsam, et compatiens doloribus et lachrymis ipsius Agnetis; recordata de dicto D. Cardinali, visitata prius dicta filia,
;

dignaretur, quod ab infirmitatibus praedictis liberaretur. Quo voto emisso statim cessavit febrieitare, omnesque alii dolores recesserunt et exinde perfectissime curatus est meritis et piecibus i^sius d. D. Cardinalis. cxxiu. Item quod anno mccclxxxvii, de mense Decembris, Domino Joanne Martini, rectore parochialis ecclesiae S. Genesii, praesentis civitatis,

quas posita erat in

'^anumtractus,

quodam armariolo quam decoloratam videbat, frigidam tetigerat, vovit dicto D. Cardinali, quod pedibus nudis incederet ad ejus sepulcrum
dictae
filia?
;

una

cum quodam

puero, nomine Richardo,

filio

Dorainae

si

vitam

impetrare dignaretur, quoad usquesolum

recepisset.

Joannetae Sabbaterias, aetatis duodecim annorum, existentibus supra pontem Rhodani Avenionensis,

baptismum
lum

Quo emisso

voto,

multum

confidens in ipso D. Cardinali, ad dictum armarioest reversa

;

dum dam

ubi reperit dictam filiam viventem,

juxta bordaturam e pontis aspicerent quodnavigium, quod quidara homines stantes supra pontem superius cura chorda trahebant, et dicta
ipsi

faciem pulcherrime coloratam habentem,

quam cum
horam
et

gaudio suscepit
fecit baptizari
;

et illa

prius exhibita matri, ipsam

quae postea vixit usque ad

;

cborda dictum Richardum aliquatenus appropinquasset, dicta chorda subito dissiluit a manibus trahentium, et dictum Richardum circumdans per

galli cantus, noctis subsequentis

qua hora spiritum

medium, elevavit

solutum a tenebris reddidit Deo gratum, meritis

precibus d. D. Cardinalis.
4 morte
Przservati
'tquentes
:

in altum ultra pontis altitudinem, bene per sex cannas et ultra ita quod dicto navigio trahentium destituto juvamine, et propter hoc
;

cxix. Item quod anno saepe dicto de mense Julii, Maria uxor Jaqueniini Sautmeni de Leodio, habitatoris praesentis civitatis adeo graviter infirma, quod de lecto se movere non poterat, semper debilitando jacuit per octp dies et ultra. Advenienteautem quo:

in littus accedente, dicta chorda, secuta navigium,

dictum Richardum in medium Rhodani projecit; quod videns dictus Dominus Joannes, magno timore
correptus, beatae Mariae, et dicto D. Cardinalidictum

Richardum devovit, promittens

visitare

ipsius D. Cardinalis

dam
ita
itulier

die, coepit agonizare, et

ad mortem properare

morti

Foxima,

quod ab astandibus de vita penitus desperabatur, maritus autem multum de ejus futura morte condolens, ipsam d. D. Cardinali devovit quo voto emisso, subito a praedicta infirmitate et mortis periculo fuit omnino liberata. cxx. Item quod aDno Domini mccclxxxviu, de
:

dictum puerum a submersione liberare dignaretur. Quo voto emisso, subito dictus Richardus, qui in profundis aquarura e\issi

sepulcrum,

tens,

nullatenus
et

apparebat

elevatus fuit

super

aquam,

ibidem stans per magnura temporis spa-

mense

Aprilis, Bonifacius fihus Stephani Colini ar-

tium nullo modo demergebatur in aqua, quamvis ullo modo natare nesciret, imo ibi stetit, quousque nauta; ab ipso remoti ad ipsum accesserunt, et ip-

gentarii, in praesenti civitate commorantis,

Julii T. I.

passus

sum

sic

stantem super undas

in navigio

suo recolle-i

64

gerunt,

502

PROCESSUS DE
D. Cardinalis.

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
et aliara subtus
illa

EPISC.
rj

X
EX MSS.

gerunt, et sic remansit illaesus meritis et preoibus

dicti

AVRNION. cxxiv. Item quod de anno Domini mccclxxxvih, mercntor de mense Augusti, dum quidara Bertrandus CalKhodano iltapneti, mercalor salis in prassenti civitate Avenionis,
SUS,

mentum, ipsum Deo praesentabat, verba profereudo. Domine Deus, non moriatur iste adhuc. Cum quo beata Virgo a suo loco descendens coram Deo manibus junctis, cum dicto Domino
Cardinali humiliter se inclinabat
tens illico respondit
:

quibus omnipo-

per

quamdam scalam
:

ascenderet in

quoddam navi-

Placet mihi quod adhuc non

sospitantur

gium oneratum sale pede lapso cecidit in Rliodanum, et ad ima perveniens ductus fuit per longum
aquae, spatio unius tractus balistae, ita quod,
ipse sic staret inter undas,

dum

fundum mergebatur, modo levabatur in altum, et in tantum, quod de recuperatione ipsius omninospes auferebaturastantibns. Recordatus autem de d. D. Cardinali, in-

modo

in

quam quidem visionem excitatus a snmno incepit insufflare. Quod cum audisset quidam, ad ejus custodiam deputatus, petiit ab ipso, si vellet aliquid et quomodo sibi erat; cui tunc dixit, quod bene sibi erat. Unde dictus famumoriatur. Post
;

lus,

multura admiratus,
:

quod

loquelam recupe;

rasset, sibi dixit

cepit in corde suo dicere

corpus sancturn

ad-

spondens dictus
sanctus

Domine vos loquimini cui remiles; Tu dicis verum, hoc fecit

ei

juva me, et statim barram quamdam,

sibi projecerunt, ut

quam

astantes

Cardinalis, et narravit
prae gaudio

speciem *

facti

seriem.

inde valeret exire, invenit inter

elevatus, quasi equitando super

De quo exultans

crura; super

quam
et

nibus confestim illud

multum, magnis baronarravit, qui ipsum militem

tanta gratia Deo,
gratias
beatae

ipsam, exinde per dictos astantes extractus, extitit

indilate visitaverunt, de

ab aqua sanus
precibus
d.

bilaris,

et

sic

exivit meritis et

Mariai, et dicto D. Cardinali

verat, adimplevit.

exsolventes.
et,

D. Canlinalis.

Dictus vero miles postea reconvaluit,

quod vo-

gravissima
ftbri confli-

cxxv. Item quod anno mccclxxxviii, Petrus, filius Bernardi /Ylberti, mercatoris Avenionis, aetatis qua-

tuordecim annorum vel circa, infirmus febre gravissima, et nonnullis

aliis

ANNOTATA.
a Pedagium
tibus.
est

ctans

intrinsecis infirmitatibus
fuit

pauiatim debilitatus, ad tantam

ductus debilita-

tributum, quod solvitur a transeun-

tem, quod per duos dies loquelam amisit. Itaque ipso sic in extremis laborante, sui transitus horam astantes solum expectabant nam et presbyteros
:

Hic

videtur sumi

pro diversorio,

fortassc

Pe-

fecerant

jam venire parentes

ipsius ad

legendum

psalteria et passiones, sicut solitum est sic laboran-

tibus in extremis. Dictus vero pater, instinctu di-

dagium dicto, tjuia ibidem solvebatur tributum. b Idem cst, quod bedum, id est, palorum series ad. conline.ndam aquam, ul validius ea rolam torqueat, supra molendinum afjigi consueta. c Barra est fustis, vectis, repagulum, Gallis
barre.

vino commonitus, intra

mentem de

d.

D. Cardinali

recordatus, quo ibat, nemini revelato, diverso tra-

d Fluvius hic

paulo supra Avenionem in

Rhoda-

mite ad d. D. Cardinalis accessit sepulcrum, et ibidem genibus flexis cum magna cordis devotione,

num
e

cadil.

Gullico bord, id est ora.

non sine magno fletu, dictum ejus filium precibus d. D. Cardinalis commendavit, promittens eidem, si dignaretur dictum ejus tilium a morte praaservare, quod cum certo voto cerae ipsius sepulcrum
visitaret facta,

CAPUT
Muli,

111.

cceci, surcli, febricilantes sanali.

iterato; et

sic, oratione, ut praemittitur,

ad

domum
:

accessit et

incontinenti

dictum
facta,

puerum

visitavit

puer autem statim et incontinenti,

(ut pie
I

triginta

ex revclatione divina
dixit ista verba
tis
:

creditur)

sibi

unde venitis vos? venide corpore sancto statim, quia ego sum perfecte
;

Pater

J.tem quod, cum Joannes Thomas laborator, aetatis annorum vel circa, prae nimia infirmitate, Cxcus et per undecim dies naturales visum amisisset et lo- mutus 11 dierum, quelam, essetque in extremis, et crederet in corde
suo firmiter, tunc
dicto D. Cardinali,
finire dies

suos

recordatus de
in

curatus, meritis ipsius Sancti

et ita aniortis libe-

se eidem vovit

mente sua,

ratus periculo paulatim convalescens, pristinae re-

humiliter orans eum, quod a praedictis infirmitati-

q
miles

stitutus est sanitati.

bus ipsum liberare

posset incedere.

dignaretur,

et

quam primum

ad

us-

gue mortem
fessttx-

Item quod nobilis vir, Dominus Gillebertus, Dominus de Labrengaren, miles; cambellanus Domini Ducis Burgundiae, prae gravedine laboris,
cxxvi.

sepulcrum visitaret. Quo voto emisso confestim respirans loquelam recupeipsius

ravit, et

quem passus gem Francias

exinde convalescens, curatus est infra mo-

fuerat in

quodam

hastiludio, per

Re-

Parisiis indicto, infirmatus.ad tantam devenitdebilitatem.quod corporalibus viribusdestitutus, per tres dies penitus loquelam amisit ita
;

dicum tempus. cxxvni. Item quod Jacobus Guigonis, dicecesis Cistaricensis, per spatium trium annorum, factus trrumanw mutus, emisso mentaliter voto ad d. D. Cardina- rum,
lem, de suum visitando sepulcrum; postmoduro, cum ad hanc civitatem Avenionensem accessisset, ipsam
intrando, subito recuperavit loquelam.

quod

et medici,

quieum

visitaverant, ipsura judica:

verunt nullatenus convalescere posse nec supererataliqua spes, quod mortem evadere deberet. In extremis nainquejamlaborabat, quando quidam familiaris d. D. Ducis sibi dixit in aure, quod dicto D. Cardinali se devoveret, quod et fecit nam incontinenti venit in mente sua, quod ipse cum certo
:

cxxix. Item
liter amisit

quod

Pontius Dondulcis,

Ioci

de
alius 3 heb-

Durberia, Valentinensis dioecesis, loquelam casua;

et

cum

hoc, discretione perdita, nul-

domadorum

Voto ipsius sepulcrum visitaret, et quod numquam armis bellicis armaretur, quo usque dictum visitasset sepulcrum, si a Deo sibi sanitatem impetrare
dignaretur.

Quo
;

aliam cameram

voto eraisso, transportatus fuit in ubi positus in lecto, statim obdor-

qui sic stetit per spatium trium septimanarum. Coiistantia vero uxor ipsius Pontii, de ipsius infirmitate multum dolens, pro ipso, ad dictum Dominum Cardinalem votum emisit, promittens ipsius visitare sepulcrum, si cum Deo gratiam
obtineret, et pristinae sanitati dictus ejus vir resti-

lum cognoscebat,

ivit, et dormiendo vidit

Deum sedentem

super

tueretur

quo voto

sic

emisso, confestim loquelam

quoddam scamnum,
ejusdem scamni
:

beatam Virginem ad cornu nec non d. D. Cardinalem, induet

:

et corporis sanitatem plenarie recuperavit.

cxxx. Item quod pro Assando Heliae,

setatis

tilio

Joaninfans quadrlennis,

tumsuperpellicio, facie valde decorum, digitos longos et multum subtiles habentem Qui

nis Heliae, patroni galearum, civitatis Massiliensis,

Dominus

Cardinalis tenendo

unam manum super caputipsius,

quatuor annorum, cum dimidio vel circa, qui a nativitate mutus extiterat, per dictura patrem
ipsius

DIE SECUNDA JULII

503

A
tus
titate,

a nati-

quod si dictus D. Cardinalis dignaretur erga beum tantam gratiam impetrare, quod dictus ejus filius loqueretur, quam
:

ipsius fait

votum emissum

primum
loquutus

posset,

cum

pulcrum, et
fuit,

statim dictus

certo voto ipsius visitaret seinfans incepit loqui, et

sicut alii possunt ejus-

quibus omnino lumen amborum perdiderat oculorum, audita relatione miraculorum, quae Dominus Cardinalis assidue operabatur, de ipsius Domini
Cardinalis cor.fidens meritis; vovitet promisit ipsius
visitare sepulcrum.si

H8.

AVeMON.

ita perfecte,

dignaretur impetrare,

aetatis. Quamobrem dictus pater tam mirabilem gratiam ponderans et attendens, cum certo voto cerae sepulcrum dicti D. Cardinalis visitavif. cxxxi. Item quod Jacobus, filius Joannis LaurenMltUS infans
tii,

dem

visum a Domino restitui sibi quo voto emisso, statim in-

continenti visum recuperavit

et incepit videre et discernere res quascumque, et postmodum de tanta gratia gratias agens dicto D. Cardinali, ipsius visi-

tavit sepulcrum.

circa astatem trium

ita

annorum, perdidit omnino

per spatium duorum anno-

cxxxvi. Item quod anno mccclxxxvii,

de mense
alius, cui

loquelam,

qnod

fuit

Augusti,

rum. quod nullatenus intelligebat; et credebatur, quod perpetuo esset mutus, sed mater ejus, pro dicto filio certum votum emisit, ad d. D. Cardina\oquelx restitutt.

Curthedon, Avenionensis dicecesis, babuerat per spatium trium an-

Lancelinus Blache

de

teta

obductus

norum

et ultra in oculo

unam

telam, lumen

oculus

oculi

impedientem oninino. Accidit autem quod quidam

ab bac civitate recedens et de terra sepulturae ipsius D. Cardinalis sccum deportans, de illa terra tradidit dicto Lancelino, qui dictus Lancelinus, auditis
prius miraculis dicti

lem,

et

incontinenti,

dum

vidit

matrem,

alta voce

et formatis verbis,
sic

petiit ab ea sibi panem dari, et loquelam recuperavit meritis et precibus d. D.

Cardinalis.

D.

Cardinalis,

confidens

de
in
adhibita terscpulcrali.

cxxxn. Item quod anno Domini mccclxxxvii, de

Mvlier re.cvr

ipsius meritis et precibus, de dicta terra posuit

mense

peratum
insum,

Jacoba, relicta Jacobi Rollandi de Aurayca, invenit quamdam infirmitatem, qua mediante
Julii,

oculo super dictam telam, promittens ipsius Domini ra Cardinalis visitare sepulcrum, si de dicta tela, et
infirmitate valeret liberari, et tunc a dicta tela fuit

amborum oculorum visum

dolens quidam frater ipsius
civitate ad

totaliter amisit, de

quo

mulieris,

de praesenti

subito curatus et

visum perfectissime recuperavit

Aurayeam

reversus,

eamdem admonuit,

meritis et precibus dicti d. Cardinalis.

amittit,

ac

denuo recttperat.

quod d.D. Cardinali, qui tanta faciebat miracula, se devoveret, et secum deportans de ligno letteriae d. D. Cardinalis, in quo jacere solitus erat, dum vitara duceret in huraanis, tradidit eidem quae
:

cxxxvn. Item quod anno Domini mccclxxxviii Moneta, uxor Joannis de Balina, loci de Auripla,
Valentinensis
dioacesis
,

mttlier
stnlstro

or.ttlo

aetatis

viginti

quinque

caca.

annorum

vel

quasi

circa

festum

Nativitatis

monitis fratris obtemperans, vovit dicti

nalis visitare sepulcrum,
dicto, ocu'os delinivit,
et,

D. Cardi-

accepto ligno suprafacto,

:

quo

incontinenti vi-

sum

perfectissime recuperavit

postmodum

elapso

modico temporis intervallo, ut prius amborum oculorum lumen amisit, ex quo multum perturbata, incepit excogitare quod poterat esse et recordata, male gratiam, quam d. D. Cardinalis sibi praebuerat, agnovisse quod nec adimpleverat votum.per ipsam emissum, statim per dictuui ejus fratrem una cum pluribus de Aurayca, ad sepulcrum d. D. Car:

Domini amisit omnino lumen oculi sinistri; adeo quod nihil penitus videre poterat de eodem, et' sic stetit per tres menses de illo oculo nihil videns. Quadam autera die Martis, reductis ad mentem miraculis et vita, quae de dicto D. Cardinali recitabatur vovit eidem Domino Cardinali, ipsiuscum certo voto cerae visitare sepulcrum; si a Deooculi prasdicti lumen restitui sibi impetraret, et infra diem Dominicam immediate sequentem ipsius
,

oculi visus sibi redderetur;

postmodum vero,
visum

infra

dictam diem Dominicam,

dicti oculi

perfectis-

dinalis se fecit adduci

ubi sua visitatione peracta,

et

ad hostellariam reversa, dum pranderet cum aliis esset in mensa, incepit videre, cognoscere et
et

sime recuperavit precibus et meritis ipsius Sancti. cxxxvui. Item quod Honoratus, filius Guilielmi

Ta^aroni
sualiter

loci,

de Vallo,

Aquensis

dioecesis,

casibi

alitcs c.rcus

distinguere res et gentes, et antequam surgeret de

cum

cuspide cujusdam cultelli

oculum

mensa, perfectissime visum recuperavit precibus

meritis de D. Cardinalis.

totaliter perforavit, et pupillam ipsius oculi

permeperfO'

diam
drafor-

totalitor sibi scidit;

:

ex quo totaliterfactus erat

cxxxm. Item quod anno mccclxxxvii, de mense

Junii,

cum Soberana,
chorda
per
d.

relicta Joannis Tieyras

perii a, de

quodam puteo traheret aquara, casu

AHia ex casu
cocles,

tuito de

putei percussa fuit in oculo si-

nistro. Itaque ex illo ictu, d. oculi

sic stetit

lumen amisit,

et

quod impossibile erat secundum naturam pupilla rata, lumen, eidem restaurari, de quo dolens dictus paF humiliter cum raagna devotione orationem ter; suam emisit ad d. D. Cardinalem, ut intercedere dignaretur ad Dominum; quodque lumen oculi dicaecus
cto
filio

annum

et ultra, de dicto oculo nihil

restituere

dignaretur,

et

subito

oratione
;

videns, quamvis consilio

rit

medicorum multa adbibue-

perfecta, dictus filius

omnino curatus

extitit

adeo

medicamenta. Ipsa autera noviter audiens famiraculorum dicti D. Cardinalis, se d. D. sepulcrumque ejus cum certo Cardinali devovit

quod nec

cicatrix in

curantur. eo percipi poterat, meritis et

;

mam

precibus dicti Domini Cardinalis

et oculo prasdicto

voto oerae visitavit ; quo visitato, subito sanata, et a dicto sepulcro curata recessit meritis et precibus
ipsius sancti Cardinalis.

plenarie videt, sicut fecerat ante. cxxxix. Itemquod anno mccclxxxvii et

demense
octtlo

Septembris, Beatrix uxor Antonii Ruffi, tabernarii, Mulier commorantis in carreria * Calate Avenionis, aetatis et aure

cmusper
nenses,
'

10

cxxxiv. Item quod anno mccclxxxvii, de raense Julii, Guilielmus Stolerii*, alias Deysercat, Carpentoractensis dioecesis laborator, aetatis

quadraginta annorum vel circa

nunc sunt sex anni

sinislris

quinquaginta

lapsi, ex quo auris et oculi sinistrorum auditum peita quod stetit per dictos nitus amisit et visum
;

orbata,

al. Scolerii

lumen amborum oculoamisit, et totaliter csecus stetit, per decem rum menses et ultra, auditis autem miraculis, quae Deus per dictum D. Cardinalem operabatur, ad dicti D.
annorum,
et ultra, a casu

sex annos, dicta aure non audiens, et oculo praedicto non videns. Noviter autem, videlicet per modicura tempus antequara d. D. Cardinalis migrasset

ad

Dominum

quidam morbus

(sancti

Antonii
quidara

Cardinalis

sepulcrum se

fecit adduci, ubi

devote

morbus

vulgariter nuncupatus) nec

non

per
"'terper 15
"nrtos

eum

oratione perfecta, perfectissime et sine in-

visum recepit. cxxxv. Itera quod anno mccclxxxvh, de mense Augusti, Richardus de Synercbis, habitator de
tervallo

et scabie carbunculus, et quaedam pessima scabies, per dilaboranr. lpsam versas sui corporis partes recenter exorta,

Bouilla, Aptensis dicecesis, aetatis octuaginta anno-

rum

vel circa;

jam quindecim anni fuerant

elapsi,

quod sibi videbatur, temquod qualibet die mori deberet quo quidem aqtta balnei B. Petri dicta Beatrice sic infirma; d. pore transitum audi- concalescit. migravit ad Christum, Post cujus
mirabiliter
afflixerunt, adeo
:

vit

04

PROCESSUS DE
;

B.

PETRO DE LUXEMBURGO

EPISC.

\
EX HSS
AVBNION.

vit miracula rccitari, quae

Deus per ipsum]D. Cardinalem operabatur et quomodo jam plures, quadam aqua balnei in qua fuerat balneatus, a diversis morbis curabantur; et tunc habito de aqua supra dicta de ipsa super carbunculum posuit atque locum lavit, ubi dicta scabies et morbus sancti Anto;

norum vel circa; tempore puerilitatis incurrit ambarum aurium surditatem, ita quod audire nequibat;
clamaretur valde alte sed eidem indicatis miD. Cardinalis, eidera humiliter se devovit, et per tres dies sepulcrum ejus visitavit, et
nisi
;

raculis dicti

sanantur.

in tertia die

curatum se

reperit, et ita clare audien-

erant affixi; quibus lotis per modicum temporis spatium; dictis morbis evulsis, sana remansit, et surgens a lecto sepulcrum dicti D. Cardinalis visillii

tem
Julii,

sicut et alii.

tavit

et de dicta

aqua

in

aure et oculo supradictis

posuit, et post

modum

infra sex dies auditum et vi-

sum

perfecte recuperavit precibus dicti

DominiCar-

dinalis.

JSurdastra,

cxl. Item quod anno supra dicto, de mense Augusti, Aloysia, uxor Guilielmi Bartholomaei de

Item quod anno iiccclxxxvu de mense filia Domini Richardi de Vinea, legum doctoris, infirma fuit febre continua, et durante dicta febre, eidem supervenit quaedam inflatura in genu dextro, qua mediante juvare se non poterat. Imo prae magnitudine doloris, intermisse clamabat. Quara videns mater tantos dolores pacxlvii.

Catharina

Febris conti-

nua.

tuber in genu,

tientera, et in periculo mortis existentem,

ipsam d.
dicta

Carpentoracte, passa fuit in aure sinistra, per spa-

D. Cardinali recommendavit, proraittens

filia,

cum

tium quinque annorum.

diebat

ita

quod de

illa

aure auplures, et

ipsius visitare sepulcrum;

filia

cum maxima

difficultate, et

licet

continenti dicta
rata,
et

quo voto facto, ina dicta febre fuit omnino libe:

diversas, et quas pof.uit, adhibueritmedicinas,

nihil sibi profecerunt.

tamen
d.

dicta inflatura valde meliorata

ac post-

Audiens autem famam

D.

modum

infra paucos dies fuit restituta sanitati.

Cardinalis,

cum magna devotione

;

promisit ejus visi-

cxlviii.

Item quod anno proxime

dicto, tara

gra-

tare sepulcrum
retur.

si

auditus illius auris sibi restitue-

Quovotoemisso, sensit exaure exirequemdara ventum, sive ventositatem, post cujus ventositatis emissionem, subito perfecte auris praedictae recuperavit auditum.

vissima febris continua, arripuit Joannetum, filium puer febri Guioti Drogmini, mercatoris Avenionis; quod ab continua labo-

omnibus ipsum videntibus

evadere non posse

et

maximea

rans,

medicis, qui

surdus a puero,

Aymari de Mota, de Petragorislaborator; aetatisquatuordecim annorum, surdusapueritia, adeo quod nisi clamaretur muitum alte, vixexaudiebat; emisso votoperquemdam avunculum ipsius, quod d. D. Cardinalis visitaret secxli. Item quod Petrus filius

dictum puerum visitaverant, judicabatur mortem dictus vero pater, auditis miraculis d. D. Cardinalis, promisit cura certo voto ip;

sius visitare sepulcrura, si dictus puer sanitati re-

stitueretur.

Quo
est

facto,

dictus

puer

postmodum

restitutus

sanitati,

meritis et

precibus d. D.

Cardinalis.

pulcrura, auditum plenarie subito recuperavit.

cxlix.

Item quod anno Domini mgcglxxxviii, de

alia ilem]

surdus a
septennio,

Item quod Petrus Martini, macellarius civitutis Bitcrrensis, qui per septem annos adeo stetit surdus, quod nihil omnino audire valebat, quadam
cxlii.

filia Tharaerani, aetatis. unius anni, patiens continuam febrem, mortem evadere non credebatur, sed de hora in horam exitus

mense Decerabris, Maria

infans,

vice de d.
ipsius, quae

D. Cardinah recordatus et de miraculis

vitae

expectabatur, cujus raater recordata de mira-

persignafuerantsibi indicata, humiliter

se

ei

devovit, et proraisit ipsius

cum
;

certo voto vi-

Cardinalis, votura pro filiaad d. D. Cardinalem emisit, promittensipsius visitaresepulcrum,

culis d. D.
si

sitare

scpulcrnm
si

ct veniendo,

gustare, nisi zingibrum vel sucaram

non comedere neque neque bibere

:

dicta

filia

sua, a morte praeservaretur, et dicta

infirraitate

liberaretur.
filia

Quo voto emisso,

inconti-

vinum,

Deo auditum sibi restitui impetraret et confestim exurgens, animo dictum iter perficiendi, statim quod per portam domus exivit, indilate rea
cuperatvit
:

nenti dicta

ab omni infirmitate liberata, sani-

tati fuit plenissirae restituta.

auditum ipse vero continuans gressus suos, sepulcrum, sicut promiserat, visitavit.cxliii. ltera quod adolescens, nomine Michael,
surdus per bltnnium,
filiaster

cl. Item quod Romana, uxor Raymundi Boranui de Cadarossa, dicecesis Avenionis quae per spalium febrii qitarsex annorura continuorum passa fuit febres quar- tana sexen:

tanas

et inflaturara

in tibiis,

emisso voto per

eam

Peyrachonii,

loci

de Saureto,

aetatis

decem

d. D. Cardinalis visitando sepulcro,

arnisit dictas

praeteritos surdus tantum, quodnihil audiebat; emisso autem voto per dictum Peyrachoniura, quod cuin certo voto ceras d. D. Cardinalis visitaret sepulcruiu si
extitit, in
;

et octo

annorum, per duos annos

febres et ab inflatura fuit oranino curata.

cli.

garii barberii,

Item quodsimiliter Margareta, uxor Berendudum magistri Papae cursons, ab

infinmtate febris quartanae,

a Deo obtineret, quoddictus Michael auditum recuperaret, tertia die post dictura votum, recuperavit
peiiecte auditum.
surda
essca,
et

quam
:

passa fuerat per

quartana unius anni

spatium unius anni, et ultra facto voto, quod d. b. Cardinalis visitaretsepulcrum, ab ipsa febre fuit

omnino
clii.

liberata.

cxliv. Item quod Beatrix, relicta Joannis Reydoni, habitatrix montis Pessulani, quae per sex

menses ambarum auriumauditum,

amiserat oculoruni,
in

et

lumen penitus

Item quod Alasatia, uxor Raymundi Branper novem chardi, laboratoris de sancto Remigio, Avenionensis meuses.
dioecesis, per

novem

raenses etjultra, extitit detenta

somnis admonita, dicto D. Cardinali se vovere, evigilata, ipsius sepulcrum cum

certo voto cera^ visitare promisit
;

si

gratiam obtirestitue-

neret a Deo,
rentur.

quod auditus

et visus sibi

Quo voto

ipsara ad tantara deduxit inquod de ejus vita penitus desperabatur. Dictus autem Raymundus ad d. D. Cardinalem recurrens, vovit eidem, quod ipsius cura certo voto

febre quartana,

quae

firraitatem,

einisso subito

visum perfecte recu-

surdus per

Hennlum,

peravitet auditum. cxlv. Item quod Joannes Aymonis, filius Petri Aymonis, Narbonensis dioecesis, qui per duorura annorum spatiura et ultra surdus extiterat, adeo quod nullatenus audire valebat, voto facto per dictum, et ejus patrem et visitato sepulcro per ipsum
;

visitaret sepulcrura, si a praedictis infirmitatibus dignaretur eam liberare. Post quod quidera votum in

crastinura fuit
cliii.

omnino

liberata.

quod Petrus, filius Pontii Murtini, loci de sancto Andrea, Avenionensis dioecesis. aetatis per annvm continuatx, sexdecim annorum vel circa, passus febrem quarsanantur. tanara, per annum et ultra, d. D. Cardinali se depromittens ipsius cum certo voto visitare sepulcrum, si a praedicta febre liberaretur, quo facto, et postea, dicta feore non sensit se gravovit,

Item

fllium, dura recederet a dicto sepulcro, subito perfecte recuperavit auditum, meritis et precibus
d.

D.

Cardinalis.
svrdus a jnuro,

cxlvi. Item quod Joannes Textoris, laborator loci de Marna, dicecesis Gebennensis, a'tatis triginta an-

vatum.

ANNO-

DIE SECUNDA JULII.

b05
;

ANNOTATA.
a Intelligo per drapperium, drapporum, id
est

se movere nequibat, nisi se trahendo per terram D inquadamquadrigaad dictiD. Cardinalis sepulcrum

adducta,

pan-

sepulcro, super pedes erigere se incepit, et exinde infra paucos dies omnino sanata,
visitato

EX HSS. AVESION.

norum

mercatore?n, Gallice drappier.

est via, sed illa proprie,

ad locura

suum,

unde venerat, pedester

est

re-

b Carreria

per

quam carrus

versa.
clviii.

polest transire.

patiens

quamdam

Item quod Petrus Bedocii de Nemauso, infirmitatem, qua mediante, per

CAPUT
Contractio,

IV.

annum
et

et ultra brachiis et cruribus, et aliis

mem-

laborans atrophia et
curvitale.

bris usque ad plantam pedis factus extitit impotens

impotentia

manuum

brachio-

et curvus, visitato sepulcro et

novena perfecta, omUticensis

alius impotens,

rutn, rubies etdemenlia, fructura, sanala.

nino curatus recessit.

clix.

Item quod Jacobus de Gaudiaco

dicecesis,

Dominus

dicti loci, qui

Curvus ex a tto lapsu,

quod Joannes de Villeris, habitator praesentis civitatis, qui ex eo, quod a quodam solario multum factus fuerat ita curvus, alto ceciderat ad terram quod erigere se non poterat et sic steterat per spatium quinqueannorum. Audiensfamam miraculorum d. D. Cardinalis, eidem se devovit, promittens ip,
:

1 tem

per spatium xxiv

septimanarum, fuerat totaliter impotens de persona adeo quod de aliquo membrorum suorum se juvare nequibat, votum emisit ad d. D. Cardinalem, promittens ipsius visitare sepulcrum,
si sanitatem corporis a Deo sibi obtineret, quo voto emisso, subito sensit

a dicta inflrmitate se petitus liberatum.

clx.
gistri

sius visitare sepulcrum.

Quo voto

emisso,
ei,

dum

in-

Item quod Raymunda Guifaude, uxor main praesenti civitate

cederet ad sepulcrum, visum fuit

quoJ aliquis

Antonii Tliomassini,
;

com-

midier hemiplcctica,

eum
crum

fricaret in
d.

membris, et tandem venit ad sepulsicut unquain

morans
effecta,

de

medietate corporis dextra, impotens

D.

Cardinalis, ubi oratione suafacta, in-

licet post

multa

inedicamenta, nullatenus

continenti sanus suirexit et rectus,

fuerat, et exinde reversus est in

fuit meliorata.

clv.
impolens inccdere,

dooium suam. Item quod Guilielmus Richardus, laborator

Visitando sepulcrum et stando super ipsum, subito sensit se curatara, et ad domum sine

cujusquam adjutorio
clxi.

est reversa.

commorans, per sex septimanas factus adeo impotens, quod sine staffis a non poterat ambulare cum octo dies dictum visitasset sein prassenti civitate
;

Item quod
Pontii

Alayceta
Lense,

Manafayseira,

uxor
stufiis
d.
alia per 12 annos fulcris

quondam
quae per

de

Vivariensis dicecesis,
voto per ipsam ad

spatium duodecim annorum, sine

pulcrum,

et nihil exinde fuisset melioratus

die nona,

usa.

nullatenus poterat incedere,

;

hora Vesperarum

visitato sepulcro. subito seusit se

staffis dimissis,

liberatum et ibidem

reversus est ad

D. Cardinalem emisso et peracta novena, ibidem staffis, omnino/curata recessit.

clxii.

relictis

domum suam
clvi.
alius

sanus et hilaris. Item quod frater Joannes

de
Agullia,
dioecesis,

Item quod

dum

corpus d. D. Cardinalis ad
transiit ante

Heliae, praeceptor

sepulturam duceretur,

domum
:

cujus-

c/iikptica
vianits

totopene

praeceptoriae

ordinis sancti

Antonii,
toto

dam

bonae mulieris, nomiue Jacobae

quae a quasinistro

qua-

ilriennis,

corpore

Aquensis

factus quasi impotens de

t.uor annis,

a casu passa fuerat

in bracliio

impotens,

corpore per spatium sex mensium et ultra; adeo quod cum baculo vix ne poterat celebrare Missam

quamdam

infinnitatem, ex qua per dictum tempus

cum maxima

pcena. In elevatione corporis Christi,

ad ipsum, quod
tatem,

recordatus de dictoDomino Cardinali, votum emisit si dignaretur eidem impetrare sani-

remanserat impotens manu sinistra, adeo quod de ipsa nullatenus se juvare valebat : nam ejusdem manus tres digitos ultimos curvos habebat, et continue clausos, ita quodeosdem non poterat aperire,

cum
et

certo

voto cerae ipsius visitaret sepulrei

crum,

baculum suum ad perpetuam

inemo-

riam dimitteret ibidem. Quo facto voto,

et

Missa

quaedam voluntas, sive devotio ipsius ascendit in animum, de visitando sepulcrum dicti D. Cardinanam statim ipsius corpore tralis, quod et fecit
:

celebrata, sensit se melioratum, et dictum baculum, sine quo incedere non poterat, liberius solito reci-

dito

sepulturas, ad sepulcrum

accessit, et desuper

piens

infra

tres dies restitutus fuit sanitati

ipse

ibidem stans amarissime flendo oravit eumdem, quatenus ipsam dicta infirmitate liberaret. Statim
vero, oratione facta, visum fuit
et,

autem tantam gratiam sibi factam recognoscens, ad sepulcrum d. D. Cardinalis, prout voverat, itinere
coepto
;

quod cum uno

perse
sensit libe-

martello
cessa, et

super cubitum

dicti brachii fuisset

dum

in

civitate

Valentia)

descenderet in

postmodum

incontinenti

hostellaria

quadam, adeofuit inflrraus quod ab equo quasi mortuus ad lectum fuit deportatus. Videns autem se taliter inflrmum, de morte dubitans, benedictum D. Cardinalem invocavit dicendo
:

ratam pcnitus atque sanam, apcruit namque eadem hora digitos, etsejuvit, etjuvat, prout fecerat un-

dicte Cardinahs, noli

invocans

me

derelinquere. Quibus verbis

quam. CLxm. Item quod Catharina uxor magistri Dalmatii Dulcis, aetatis quinquaginta annorum vel
circa,

alia brachio

dcxlero,

prolatis subito sensit se

curatum

et

consurgens

in

proe

gravedine

quorumdam gravissimorura
in

Petrum ;
b

per Rbodanum, ad hanc civitatem accessit, et dictum sepulcrura visiAvenionensem tavit; quo visitato, ad domum religiosorum sancti

quadam barcha

dolorum, quns patiebatur

tens ipso brachio,
stetit

brachio dextro, impo-

per decem octo annos et pcr 18 annos ultra; voto autem per ipsam ad d. D. Cardinalem torpens,

Antonii
factus.

reversus,

subito,

ut prius,

impotens

fuit

Unde multis admirantibus,

;

incepit in semet-

emisso, quod ipsius visitaret sepulcrum, subitosendicto brasit se curatam, et effugatis dolonbus de
chio, optime se juvat de
ipsius

ipso exquirere, si dicti voti aliquid restaret

plendura

adimde dicto baculo, cura quo se et recordatus

c,

eodem, meritis

et precibus

Domini Cardinalis.

appodiabat

quem

oblitus

fuerat

afferre,

illum

clxiv. Item quod Henrieta, relicta

gistri

quondam maet

statimmisit quaesitum in barcha, in qua venerat, et ipsum ad dictura sepuUruro transmisit quo baculo
:

Pontii Barbe,

notarii

Avenionis, sexaginta habcns manum

brachio

annorum
dextris,

vel circa, passa fuit in

manu

ct

brachium

ibidem dimisso et oblato, incontinenti pristinae restitutus est sanitati, nec postea infirmum se sensit. clvii. Item quod Maria, relicta d quondam Ber'fPolens per

quamdam

dictum brachium
de

infirmitatjm, quamediante, valde inflatum habebat, ac de eo nec

inflata,

manu

poterat se juvare.

Unde

sic

stans per tres

trandi Plandoni, habitatoris loci de sancto

:

Remi

'"mnium

qu per duos annos et gio, Avenionensisdioecesis ultra fuerat impotens, adeo quod de loco ad locum

naturaliter recumenses, de dicti brachii sanitate Cardinalem votum d perandadesperans, ad dictum D.

m, sepulcrum. emisit, promittens ipsius vsitare

si

sibi

sanitatem

506

PROCESSUS DE
;

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
: :

EPISC.

sanitatera dictorum brachii, atque

EX \ M. A\KN10N.

manus impetrare

dignaretur

aliui

prx

lapsu

quo voto emisso, inflatura subito reet confestim, prout nunc est, reperit penicessit, tus se ouratam. clxv. Item quod Joannes de Sullet, furnarius, eundo per aetatis triginta sex annorum vel circa Avenionensem, cecidit ad terram. Ex quo villam casu Uliter bruchium sinistrum sibi destruxit, quod quamvis fuerit inter manus medicorum per spatium
;

eidem Non metuas istos docmones, quia nullatenus tibi nocebunt sed quamdiu dictum D. Cardmalem aspiciebat, prout sibi videbatur, nullum sentiebat dolorem. Ipso autem evigilato, sensum perfecte recuperavit, etdaemonum, quos antea videbat, amisit aspectum et recordatus, quod per magnum tempus abstiouerat a confitendo, cum raagna contritione confessus est, et postmodum infra modicum tempus
;

restitutus est pristinae sanitati.

quinque mensium, nullatenus potuit meliorari. Voto autem per ipsum ad d. D. Cardinalem eniisso, quod
misere bmchlo
affectus,
si

clxxi. Item quod Marieta

filia

Guilielmi Folpuyra,

dicecesis Uticensis, quoe qualibet nocte

quoddam

ac-

lymphata.

restitueretur sanitati,

ipsius

Domini Cardinalis

cidens patiebatur, et passa fuit per tres annos continuos, mediante quo, qualibet vice sensura
bat, et velut rabida

visitaret sepulcrum, incontinenti et sine tntervallo se reperit curatum et oinnino sanatum. ci.xvi. Item quod Dominus Pontius Rnmani, ex

amitte-

terribiliter vociferabatur,

nec
dicta
si

miuis patris, aut parentum suorum tacere volobat.

ensis, factus impotens allus ex ijlatlii punctura cujusdam punctionc ultimis manus sinistrae, adeoque ad digitis

duobus
invicem

Per dictum patrem voto emisso, quod cum

filia

dicti

D. Cardinalis visitaret sepulcrum,

dicta ejus
filia

conjuncti et clausi fuerant continuo per

decem an-

Deo impetraret, quod

mitate
curaretur,

dicta infir-

nos et ultra, voto per eum ad dictum D. Cardinalem emisso, quod, si ad pristinum statuin dicti digiti

non

extitit

postea dicta infirmitate vexata amplius nec oppressa, sed perfectae res-

redigerentur,
dictos

ipsius} visitaret

sepulcrum

in-

tituta sanitati.

continenti
gutttns digiton clausos,

digitos separavit ab invicem, et

si

clxxii. Item
rati, oetatis

quod Emessendis,

filia

Stephani Mi-

manum

libere aperuit, ac

in ipsis

nullam unquam

undecira annorura, vel circa,

;

quadam
torque-

d<rmoniaca,

passus fuisset intirinitatem.

die fuit facta subito daemoniaca

nam adeo

B
fracla tlbia,

morlua,\immobilis,

quod Petrus filius Petri de Verroccommorans, aetatis decem et octo antio, Avenione norum, vtd circa, de nocte descendens quoddam granarium, ad terram cecidit, et tibiam dextram totaliter sibi fregit, ex quo casu dicta tibia disjuncta
ci.xvn. Item
fuit, et

batur a daemonibus, quod vestes suas discerpens et se ipsam, ternbiliter et inhumana voce clamitans,
quasi mugire videbatur
:

unde

sic stans

per spatium

sex horarum, miserabiliter

fuit vexata.

Quam

vi-

inurtua, nec aliqualiter

qiiainvis

eam

sentiebat

medici,

plura

pra=buerint

nec medicamenta,
;

dens pater ejus,'multodolore commotus, recordatus de dicto Domino Cardinali, dictam filiam devovit
eidem, promittens

cum

dicta
si sibi

filia,

et

certo

voto

ipsum roeliorare valuerunt.

Mater vero, spem ge-

ipsius visitare sepulcrum,

placeret impetrare,

rens in dicto D. Cardinali, promisit ipsius visitare

sepulcrum, si cum Deo gratiam obtineret, quod dictus ejus filius, dictaj tibiaj pristinam recuperaret
sanitatem.

quod dicta ejus filia a praedicta liberaretur infirmitate quo voto emisso, per quemdam presbyterum
;

fecit sibi

legi

super

ipsam,

quamdam
D.
filia

orationem,
;

Quo voto

sic facto, dictus filius

incepit

compositam ad honorem

dicti

Cardinalis
os

quae
bis

convalescere, et paulatim melioratus, nunc meritis dicti D. Cardinalis dictam tibiam habet omnino sa-

cum

legeretur,

statim dicta

aperiens,

tanto impetu emisit anhelitum, quod videbatur spi-

natam.
ci-xvm. Item quod Guilielma, uxor roagistri Pepes tnrtus,

ritum emittere velle, ex cujus insufflatione, quidam fumus niger et valde fcetens ab astantibus visus est
exire deipsius ore, qui
vit;
filia

commorans prope portale Matharonum, a pueritia sua habens pedem tortuosum valde, de quo non poterat invenire remedium visitavit sepulcrum dicti D. Cardinalis et ibidem devote suam
tri textoris,
:

cameram

tanto fcetore reple-

quod astantes oportuit foras exire, dicta vero

post emissionem dicti fumi fuit a praedictis

om-

nino liberata.
clxxiii.

fecit

orationem, ot incontinenti fuitomnino sanata,

Item quod,

dum Raymundus
triginta

Carnuillan,
mcntis impos, eexatus a
dacmone.

et tortuosus pes effectus est rectus.

quod Christophorus Rogerii, clerinotarius publicus, mente captus et omnino excus, tra sensum positus stotit per medium annum, et ultra voto autem per quemdam Bernardum Meynerium, priorem prioratus de Avenione, pro dicto Christophoro ad dictum D. Cardinalem emisso, quod ipsius visitaret sepulcrum cum certo voto cerae, si dictus Christophorus sensum et memoriam recupeCLXiK.

Item

annorum, vel dicecesis arbores quasdam, subito sensum circa, scinderet penitus amisit, et adeo demens effectus fuit, quod
Uticensis, aetatis

nullus audebat

eum appropinquare, videbatque

ex quorum

dae-

mones

in aere,

visione adeo vexabatur,

hominis rabidi se gerebat. In quo spatium trium septimanarum et ulstatu stetit per tra. Quadam vero die cum ad mentem sibi occurrit

quod ad

modum

fama
solito

dicti D. Cardinalis,

ita

quod

in ipsius recor-

rabidus quo-

memoriam. ci.xx. Item quod Antonius Tronoto, Avenione commorans, graviter infirmatus, post certas potararet
;

statim sensura recuperavit et

datione aliqualiter fuit

consolatus, et paulo minus

vexatus

cum

certo voto visitare sepulcrum,

eidem se devovit, promittens ipsius si a dictis vexa-

que

tiones et medicinas, quas sibi ordinaverat magister

tionibus liberaretur.

Abraham
demens
et

Judieus, totaliter sensum amisit rabidus, terribiles

et velut

Quo voto emisso, statim dictum D. Cardinaleni ibidem praesentem aspexit, qui
dictum

emittebat.

Oportcbatque,
;

mugitus sive voces quod quatuor homines

Raymundum
;

dulciter fuit consolatus,

excu-

jus visione perfecte curatus; praedictorum amisit visionem

plevit.

daemonum

ipsum per vim detinerent nam et sibi videbatur, quod nuiltitudo daemonuin ipsum rapere vellet propter quod intermisse clamabat Projiciatis in puteos dtemones istos et adeo rabidus erat quod ante aquara benedictam spuebat, quando super ip; :

postea vero quod voverat, adim-

clxxiv. ItemquodNicolaus Bartholomaei de Montepessulano, aetatis quadraginta annorum, velcirca, versus inferiores partes adeo ruptus fuit atque fractus,
horrenda
hernia,

sum aspergebatur
dies.

et in tali statu stetit per plures

Quadam vero
ac furiosus,
in

die

cum

ipse

modicum obdormisset,

quod tela ventris omnino disrupta, intestina et humores descendebant ad bursam, ex quibus genitoria taliter habebat inflata, quod grossitudinem
hominis excedebant, et sic stetit per spatium et quamvis per plures et et ultra diversos medicos fuerit visitatus, nihil sibi tamen proficere potuerunt, imo eum tamquam incurabilem,
capitis

somnis apparuit eidem dictus D. Cardinalis, una cum duabus stellis, quae dictum Dominum Cardinalein

octo

annorum

antecedebant,

batur, reclamavit.

quem Tunc

ut aspexit, prout sibi videdictus D. Cardinalis dixit

dimi-

DIE SECUNDA JULII

dimiserunt.

507

Quadamvero

die, ipso existente in

nun-

dinis Pedenasii, iterato se posuit inter

manus medi-

CAPUT
lum partus,

corum, qui sibi dixerunt, quod sine scissura curari non poterat ; imo oportebat, qtiod ipse ligatus per tres dies, de uno loco nullatenus moveretur; propter quae multum timens, quod ipse tantura non posset sufferre dolorem, et quod ipse deticeret in poenis,
nocte sequenti existens in lecto, de dicto D. Cardinali

V.

EX MSS.

AVENWN. Leprce, fistula, gullce, fluxus sanguinis, pericu-

eurata.

memoratus, cum magna lachrymarum eflusione ipsum humihter deprecatus fuit, quod si vere amicus Dei esset, ipsum a dicta infirmitate liberare dignaretur, eidem promittendo ejus cum certo voto
cerae visitare sepulcrum
pletis,
;

nis, patiens

] tem quod Arnaudus morbum

sibi

Sapientis,
leprns
in

dioficesis

Aveniosibi

naribus, qui
et ultra,

Lepra in naribus biennalis,

duravit spatio duorum

annorum

quamvis

plures

adhibuerit medicinas, nullatenus potuit

meliorari.
citari; quse

Dum

vero primitus audivit miracula re-

quo voto

et oratione

com-

confestim obdormivit, et postmodum exper;

gefactus, perfecte se reperit curatum

ac

si

num-

quam
vti et alius

laesus

aut infirmus extitisset.

perdictum U. Cardinalem operabantur, votum ad ipsum emisit, promittens cum certo voto ipsius visitare sepulcrum, si gratiam a Deo obtineret, quod a dicta liberaretur infirmitate. Quo
voto emisso, statim se sensit melioratum, et
infra

ecdem malu
laborans
;

clxxv. Item quod Joannes Juliani, commoransin Avenione, circa partes inferiores omnino crepatus; adeo quod ex humoribus affluentibus ad inferiora, virgam et genitoria mirabihter habebat inflata, impotensque de medietate personae quadam die hora
;

paucas hores omnino curatum.

Clxxxi.

Item

quod Guilielma Froshane,

uxor
fisttila

Guilielmi Lossani, loci de Haverto, dioecesis Cistariensis, per spatim

decem annorum

et ultra habuit

decem annorum,

tarda,
leret,

magnis doloribus quiescere non varecordatusde dictoD. Cardinali, incepitipsum

prae
:

cum

unam
tias

fistulam

inter eschinas,

continue immundi:

et faeces vahie IVetentes

emittentem

qtiae

vo-

invocare, sic dicendo

santissime Cardinalis, qui

tum

emisit ad dictum D. Cardinalem, promittens

tot facis miracula, si cum Deo et sancta Trinitate potestatem habes, velis rogare Deum, quod me ab
istis

ipsius visitare sepulcrum,

ret gratiam;
,

infirmitatibus liberare dignetur.

;

Quo

facto, post

incepit quiescere

ita

quod

in

crastinum reperit se
extitit,

quasi curatum, et infra duos dies postea, ab impotentia et fractura praedicta

omnino sanatus

et perfecte curatus precibus et meritis ipsius D. Cardinalis.

si a Deo t:intam obtinequod ipsa a dicta fistula curaretur infra modicum tempus omnino fuit facto voto liberata, prout adhuc incolumis est et sanata. Margareta filia magistri clxxxii. Item quod Tornumira, medici Domini Nostri Papae Joannis in villa Montispessulani commorans, aetatis decem
:

occitlla gangra'ita,

et

octo

annorum

vel circa,

existens

praegnans,

clxxvi.
alius,

Item quod Rostagnus,

filius

Radujphi,

sensit quod

quidam morbus, tumor,

sive nodus gros-

cognomento Radulphi, aetatis octo annorum velcirca, ruptum habens a nativitate dextrum genitale, ita quod valde erat inflatum et quotidie deteriorabatur admonitus per dictum ejus patrem, quod Domino Cardinali se devoveret: vovitdicti D. dicto
;

su et durus ad

modum

unius avellanae, subtus car-

nem

generatus in mamiila, jam sursum elevabatur.

Ita quod,

cum

tangebatur,

magnum

sibi

inferebat

dolorem, et
tenti

quadam
villa

vice dicto patri suo, tunc exis-

in dicta

Montispessulani, dictam intir:

Cardinalis visitare sepulcrum,

retur infirmitate
;

si

a praedicta liberaextitit, si-

et incontinenti curatus

cut est de praesenti, ac omnino sanatus.

quam videns dictus pater, mitatem monstravit quod erat morbus cancri, subtus statim cognovit, carnem cooperti, qui tandem tractu temporis cre^
pari debebat, ex ipsiusmet morbi corrosione, et in

et alius,

clxxxu. Item quod Magister Petrus Vitalis, ruptus in parte corporis sui dextra, ita quod humores versus genitale dextrum descendentes, ipsum incurabilem reddiderunt ad dictum D. Cardinalem
:

quoniam quo nullum remedium debebat apponi quod dictus morbus infra spatium talis est naturae,
:

unius anni, adeo corrodit et consumit

interiora, quod impossibile ram aliquem vel aliquam
,

carnera et

votum

emisit, quod,
:

si

curaretur, ejus visitaretse-

laborantes

nptura,

pulcrum et subito fuit perfectissimecuratus. CLxxvm. Item quod Berengaria, uxor Jacobi fabri, habens filium nomine Rostagnum, astatis xvi annorum, qui erat ruptus in ambobus genitalibus adeo quod ipsos inflatos ultra modum habebat ad dictum Dominum Cardinalem votum emisit, quod si
,
;

secundum natuquantumcumque sit bene complexionatus, vivere per duos annos, quaest
,

cumque circumfultus medicina. Propter quod valde

tristis

effectus

et turbatus, nesciens

quid ageret,

nisi

divinum implorare auxilium; confidens de meD. Cardinalis, de linteaminibus, in qui-

ritis ipsius

cum Deo

impetraret dictum ejus filium a dicta rup-

tura Hberari,

quam primura
fuit

posset,

ejus visitaret

sepulcrum, quo voto emisso incontinenti dictus ejus

filius

a dicta ruptura

oranino sanatus.

bus ipse Dominus Cardinalis jacebat temporevitae suae, et unum modicum floqui filum dictae chordae, qua cingebatur, dictas filiae transmist, quam monuit, quod de praedictis dictum morbura fricaret, quod
et fecit.

mitati
restituti.

Item quod Guilielmus Bruna, dioecesis Vivariensis, aetatis quadraginta annorum, in dextro
clxxix.
fractus genitali per spatium decem et octo
et ultra
;

Ex qua

fricatione dicta

filia raeritis

et pre-

cibus dicti D. Cardinalis fuit

vis

omnino sanata, quainfuerit,

annorum

secundum naturam

impossibile

fuisse

voto per ipsum emisso, quod ipsius visitasi

sanatam.
Item quod Laura, relicta quondara Triache de Bellicadro, Arelatensis dioecesis, Petri astatis sexaginta annorum vel circa, quae passa fuerat fistulam quamdara in tibia juxta cavillam
clxxxiii.
pedis,
licet
fistula in

ret sepulcrum,

a praedicta fractura liberaretur,

pede

incontinenti perfectissime se reperit sanatum.

ANNOTATA.
a Id
pio.
esl

qnara

plures
;

adhibuisset

medicinas,

baculis. Germaniee Stab,

baculus, sci-

sed posita de terra senullatenus curari poterat sine alia re, Cardinalis dicti Domini pulturae dicta fistula; cum fiducia recuperandi sasuper
,

b Id c

est

Navigio, Gallice barque.

est

Podium

res qutrlibet,

cui innitimur.

Hinc

nitatem, subito reperit se curatam meritis et virtute dicti D. Cardinalis.

facile colligiiur, quid sit

appodiare.

clxxxiv.

Item quod Catharina,

filia

Petri Gui-

d Relicta vel derelicta, est vidua. e Id esJmalleo, Gallice marteau.

gonis, alias Moreti,

Diensis dicecesis. aetatis

novem
dextro

et in

femore

annorura vel circa, passa fuit in coxa sive femore

508
dextro
l.\

PROCESSUS DE

B.

PETRO DE LUXEMBURGO

EPISC.

MSS.

AVKNION.

unam fistulam, cujus profunditas usque versus mediam partem extendebatur; in tantum, quod in foramine ipsius, quotiens purgabatur, una magna candela cerae, pellebatur quae duravit sibi
:

intermedio, quod aliquis posset dicere

cxci.

unum Pater

noster, dictus sanguinis fluxus cessavit omnino.

per spatium quinque annorumet ultra; et quaeappositis sibi quam plurimis medicamentis, nullo raodo
valuit meliorari.
dinali,

Cum
ipsius

autem primitus de

d.

Car-

et

ejus miraculis

et vovit eidem,

famam cum certo

audivit,

promisit

voto visitare seinfra

pulcrum,

si

a praedicta fistula liberari valeret.

incepit, meliorari, et

voto emisso, statim

Quo mo-

Item quod Petrus, filius Stephani Michaelis, xv annorum vel cir a, de Alesto Nernausensis per sex hebdioecesis, passus fuit continue fluxum sanguinis per domadas, nares, per spatium septem septimanarum et ultra, et quamvis per plures tam medicos,- quam alios, facere cessare fuit tentatum dictum sanguinis fluxum tamen non potuit dictus filius liberari, quousque mater ejus ipsum dicto D. Cardinali devoaetatis
:

vit, et

promisit ipsius
si

eum

certo voto cerae visitare

filius libera-

dicum tempus postmodum fuit perfecte curata precibus et gratia dicti Domini Cardinalis.
clxxxv. Item quod ex quadam infirmitate praecedenti, duae fuerunt fistulae
tibiis

sepulcrum,
sanguis.

a praedicto fluxu dictus

retur; quo tunc facto, subito ulteriuscessavitfluere

Uem
bus

in

amba-

tibiis,

ambabus Joannis Ysnardi Turnerii, commorantis Avegeneratae in

:

cxcn.
Basterii
triginta
;

Item

quod

Joanneta,

uxor

Guilielmi
per guatuor menses,

speciatoris de loco Montisademari, aetatis

vel circa, quae

nione

nam

super

qualibet

cavilla

pedis

unum

annorum

non poterat sanari

foramen habebat, per quod

et

feeces

valde
sic

foetentes

emittebantur, et

quae

immundae eidem per

a fluxu

sanguinis,

quatuor menses,
subito curata

quem passa fuit continue per emisso voto, quod dicti Domini

annum duraverant
sanari,

et ultra, nec aliquatenus potuit quamvis, quan potuerit, adhibuerit medicamenta; ipse autem audiens miracula recitari, quae

Cardinalis visitaret

cum
;

certo voto cerae sepulcrum,

Deus per dictum D. Cardinalem opcrabatur, dicto Cardinali vovit, quod ipsius visitaret sepulcrum, si cum Deo obtineret, quod a dicta fistularum infirmitate curaretur, quo voto emisso infra paucos dies
II.

post passa fuit ultra consuetum. cxcm. Item quod Catharina, uxor Petri Vermolis mercatoris loci de Montepessulano, passa fuit conE tinue, per spatium anni et ultra fluxum sanguinis, per annum sed emisso voto, et ultra, nec aliqualiter curari valebat
extito

nec

fuit sanitati re.stitutus.

quod

dicti

D. Cardinalis visitaret
si

cum

eerto voto

gutla frigida
in tibia,

clxxxvi. Item quod Stephanus de Viva, commorans Avenione, per tres annos, guttam frigidam in
tibia

Dextra,

etmaxime juxta cavillam

pedis pas-

non valens medicamentis liberari, dicto D. Cardinali promisit, quod ipsius visitaret sepulcrum, si liberationem illius guttae a Deo sibi impesus
fuit, et

traret, et incontinenti sensit

se melioratum.

lpse

autem postea negligens effectus adimplendi quod voverat, dicta gutta fuit terribiliter proptcr quod cum certo voto statim sus ram visitavit qua visitata, statim dolor
:

votum,
oppressepultucessavit

a dicta infirmitate valeret liberari incontinenti extititomnino curata, neque inordinate passa fuit ex post. cxciv. Item quod Erraylla uxor magistri de Monegier notarii loci de Argenteria Vivariensis per annum, dicecesis, non valens ope medicorum, a fluxu san- et ultra, guinis sive malo matricis, quem passa fuerat spatio unius anni et ultra, hberari, ad auxilium dicti D. Cardinalis recurrens, vovit eidem, quod ipsius cum
sepulcrum,
certo voto visitaret sepulcrum,
si
,

a praedicta infiret

mitate

dignaretur

eam

liberare

post

votum

et penitus se reperit

sanatum.
relicta Joannis
fuit

clxxxxvii. Item
gutta corpus
corrodens.

quod Joanneta,

Riperti,

commorans Avenione, per trienuium

quod
ipsa

tam gravissima gutta detenta,

gutta

corpus ejus et membra quasi totaliter corrodebat, et ad nihilum reducebat, nec auxilio medicorum
poterat liberari, imo nec meliorari. Ipsaautem au-

hujusmodi semel dumtaxat infirmata, ulterius ipsa infirmitate non se sensit gravatam. cxcv. Item quod Bartholomaea, filia Catharinae de Vassiniaco, per quatuor dierum spatium, sangui- per qualuor nem per nasum emisit incessanter propter quod dies,
:

de morte dictae

filiae

multum dubitabatur,
quae

et potis-

diens miracula, qnae Deus per dictum D. Cardinaleni

dictam filiam dicto D. Cardinali devovit, promittens cum certo voto ipsius

sime

mater

ipsius,

operabatur, seipsam eidem devovit, promittens

visitare

sepulcrum.

Quo

facto

voto

dicta

filia

ipsius visitare

sepulcrum cum certo votocerae. Quo

omnino atque subito sanguinem cessavit emittere.

cxcvt.

voto facto,
diuturna

subito fuit sanata.

Item quod Joanneta,

filia

quondam Pontii

clxxxviii. Item quod Petrus de Plano,

et

commo-

rans

in

Villanova, dioscesis Avenionensis, qui per

Rodilhi, loci pontis Sorgias, Avenionensis dicecesis, laborans quae per spatium quindecim dierum et ultra labora- partu per

guottdiana,

multum tempus guta vexatus extiterat, et quotidie graviter vexabatur, voto peripsum emisso de dicti
D. Cardinalis visitando sepulcrum,
si

verat in partu

infra

cer-

nec tamen parere poterat, imo tam de morte ipsius, quam pueri permaxime desperabatur; voto per eam ad dictum D. Cardinalem
;

dies 15,

tum terminnm curarotur,

clxxxix.
trlennalls

infra praefixum

terminum

perfecte se reperit curatum.

emisso , quod ipsius visitaret sepulcrum, puero periculum mortis evadere posset;
peperit

si

cum

statim

Item

quod Helis,

relicta

quondam

unumpulchrum

fugata

Stephani Garnerii, in Avenionc commorans, quae per triennium oppressa fuerat gutta, quam in tibia
sinisira

pit, et sic

filium, quibaptismum recea mortis periculo fuerunt mater et filius

liberati.

quod quasi nullatenus poterat anibulare, videns continuationem miraculorum dicti Domini Cardinalis, dicto D. Cardinali
patiebatur
,

adeo

fridi

cxcvn. Item quod similiter Joanneta, uxor Gauper de Bautio, per spatium duorum dierum laboravit in partu, et penitus mater et infans mori cre-

dies binos,

vovit

et

promisit ad ejus sepulcrum

si

offerre

unam

tibiam eeraa,
cxc.
Fluxus sanguinis per _!
octiduum,
loci

a dieta gutta

eam liberare dignaretur,

barbitonsor

confestim

debantur; sedemisso votoaddictum D. Cardinalem, fuit omnino liberata precibus et meritis

et statim ipsa die se reperit perfecte curatam.

dicti D. Cardinalis.

Item

quod

Joannes Fornam,

de Bellicadro dioecesis Arelatensis; qui per octo dies incessanter per nasum sanguinem emisit, et
qui qnamvis in arte chirurgiae peritus esset,

tamen

cxcvm. Item quod cum Beatrix, uxor Bernardi de Camiro dicecesis Vasionensis, per tres dies in partu laborans, parere non valeret, et omnino crederet mori, recordata de dicto D. Cardinali, ipsum
devotissime invocavit, et promisit devotissime ipsius visitare sepulcrum, et statim peperit unum filium, qui postmodum extitit baptizatus, et hoc precibus
et meritis ipsius D. Cardinalis.

per dies
lernos,

nec per alium, remedium adhibere sciebat, dicti D promisit visitare sepulcrum, et in via abstincre a comestione, si pra'dictum sanguinis fluxum cessare faceret. Quo voto facto, spatio solum
se,

nec per

cxcix

DIE SECUNDA JULII.

cxcix. Item
puerpera
,td
si-

509

quod Joanneta, uxor Matthaei Bar-

gesii,

cum

fatu,

ex labore, quem passa fuerat in parturiendo, ad tantam fuit deducta debilitatero, quod defecit in laboribus, et ab omnibus astantibusunacum fructu,

CAPUT

VI.

nondum

nato, mortua fuit judicata nec erat spesi quod convalescere, nec parere posset. Cum mater
;

ejus, sperans

fortiter de adjutorio dicti D. Cardinalis, prcmisit ipsius visitare sepulcrum. si dicta

Liberali captivi, a prcedonibus spoliati, naur jragi morbo caduco laborantes, bona rccuperata, delraclores punili.

Joanneta partum emitteret, qui baptismum recipere Quo facto, mater inspiravit, et quasi sine poena masculum peperit, qui baptizatus adhuc vivit
posset.

gratia Dei et dicti D. Cardinalis.

cc.
alia diu pare-

Item quod Matthaea

,

filia

Matthaei Sarralherii

JLtem quod Michael Chamandi, tabernarius loci de Lauduno, diceeesis Avenionis, mediantibus quibus- CaotM dam falsis informationibus, in villa sancti Andreae Avenionis dicecesis, carceri ;mancipatus extitit, ac
positus in ferreis compedibus;
dinali se

re nescia,

adveniente tempore pariendi, in ipso partu continue laboravit a festo omnium Sanctorum

prsegnans

ipse
;

tiens de sibi impositis inculpabilem

autem re sendicto D. Car-

usque ad diem decimum septimum mensis Deeembris, et nullo modo valebat emittere partum imo ipsa, sicut et astantes, sine dubio mori credebant. Quando recordata de dicto D. Cardinali et ejus mi;

do, quatenus

recommendavit, ipsum humiliter deprecanipsum a dictis carceribus liberaret. Quo facto compedes ferrei statim et incontinenti se
aperucrunt,
ipsiua

raculis, una cum matre sua orationem emisit ad dictum D. Cardinalem, voventes ipsius visitare sepulcrum, si infans ad lucera proveniens, baptizari

nec in pedibus suis stare potuerunt; pedibus libere per se ceciderunt. Quod videntes offlciarii regii, multo timore territi,

imo ab

valeret, et ipsa a mortis periculo liberari; et statim post, dicta Matthaea peperit unam filiam quaj
.

confestim ipsum relaxaverunt, postea vero d. D. Cardinalis visitavit sepulcrum.

cciv.

Item quod quidain Guilielmus

loci

de Abo-

etvincti,

baptismate recepto, vivens ad sepulcrum

Cardinalis fuit deportata.
cci.
alia in partu,
sospilala:,

dicti D.

lena, dicecesis Auraicensis,

quemd.im famulum oujusdam capitanei, vocati Mandonet; et

ductus ad dictum locum, et ibidem positus in compedibus et manicis ferreis, versis manibus retro

captus per

Item quod,

dum

zolis,

Dominus

loci

nobilis Arnaudus de Plande Soberatio Magalonensis dicevisi-

cesis, qui voto prsecedenti dicti D. Cardinalis

dorsum,

et

ad quosdara

postes per

vestes

magnis

tato sepulcro, sanatus fuerat de brachio.de quo per

triennium impotens extiterat, ad domum suam reversus extitisset; et imaginem dicti D. Cardinalis

qualibet die dictus famulus inhumaniter verberabat, utdesuaredemptione finantias * faceret cum eodem. Quadam die

clavis extitit aflixus;

quem

cum

proestatio-

domum attulisset; Guilielma, uxor sua, quae tunc prsgnans erat juxta terminum pariendi, sibi dixit, quod numquam se senserat ita gravidam, sicut
ad
tunc se sentiebat, et quod multum dubitabat, quia in partu moreretur. Cui per dictum virum dato consilio, quod ipsi ambo voverent quod ob reverentiam
;

ipse Guilielmus, dictum D. Cardinalem invocaret, et nem pecuiiiariam. ejus auxilium iraploraret, dicto famulo sibi dicenti,

quod ncque Deus, neque beata Virgo, nec omnes Sancti Paradisi, nec ipse Cardinalis, quera invocabat, tantam potestatem habebant, quod ipsum liberare possent a manibus ejus dictusque Guilielmus dicta verbera patienter sustinendo replicaret; Qui:

d.

D. Cardinalis, qui ipsura a sua

infirraitate cura-

verat, infanti nascituro iraponeretur

et

nomen
;

nimo

nocte sequenti,
(ut

cum

dictus

Petri,

ipsum intrare facerent religionem

dimisisset

praemittitur)

et illud post-

famulus ipsum vinculatum, ipseque

modum
dolore,

devovissent, adveniente terapore pariendi,

peperitunum filium, et cum minori quam unquam fecisset; cui secundum votum, nomen Petrus impositum est postea vero dum ipsa mafer intueretur dictum filium recordata
:

dicta Guilielma

Guilielmus semper dictum D. Cardinalem invocaret; subito vinculis solutis, et compedibus supradictis extra loeum ipsum, in quo stabat, transportatus
extitit

bene longe, absque hoc, quod videre posset,

sic deferebatur, et sic

per queni

dictus

Guilielmus

de imagine dicti Domini Cardinalis depicta, statim dixit Certe iste filius assimilatur imagini Domini
:

manus iniraicorum
D. Cardinalis.
ccv.
Itera

evasit meritis et precibus dicti

partus dolores
miligati.

quoniam inter os et labia habebat quamdam concav;ituram. Quod et advertens dictus pater et astantes, in eadem opinione fuerunt, nam non solum vultu, sed secuiidumejusquanfitatem infacie et in membris consimilem habet formam. ccn.,Item quod Domina Ducissa Borbonii, praegnans, dum advenisset tempus pariendi, et consueti
Cardinalis,

quod gentes DominiRaymundi deTuret vinculis

ferreis

F
beati

renia ceperunt Joannem Gaigonis, laboratorem, ac ope

ipsum

in

compedibus
volebant.

per manus
quotidie in-

Pelri

et pedes strictissime posuerunt;

terficere

quem

Ipse

autera de morte

multum

tamen de dicto D. Cardinali, ad ipsum votum emisit, quod si evadere posset manus inimicorum suorura, cum certo voto sepulcrum
ejus
visitaret.

dubitans, confidens

partus dolores ipsam mirabiliter affligentes per spa-

Quo voto emisso

statim vincula se

tium quindecim dierum, et ultra, adeo eamdem detinuissent oppressam, quod de morte plus sperabatur,

dissolverunt, et liberatus ab ipsis, statim recte ivit

quam de

vita; ipsa etiam

dubitans,

ne ipsa

ad muros dicti Ioci, quamvis iter ignoraret, et ad terram saltavit super sabulonem a, et sic evasit
illaesus.

cum

fructu suo periret, recordafa de d. D. Cardinali,

stafim vocari fecit

suum capellanum,

et sibi dixit,

quod pro ipsa statim iret Missam celebratum, et quod in ipsa Missa, ipsam ad dictum Dominum Cardinalem devoveret; quod et fecit. Dicta vero Domina interim imaginem d.D. Cardinalissuper ventrem

ccvi. Item quod Joanneta, filia Joannis Barram, propter adulterium commissum, currere villara de- uberantur. bere judicata, et in carceribus, in compedibus et

suum

fecit

apponi.

Cum

itaque dictus capellanus

dicfam Missam quasi

finivisset, dicta

Domina Dufilia

manicis ferreis vinculata; invocato Domino Cardinali, et ad ipsum emisso voto, quod si tantam gratiam sibi impetrare dignaretur, quod a prapdicta infamia prsservaretur, certum votum mitteret ad

cissa repenfe doloribus effugatis, sine dolore peperit

sepulcrum

ejus.

unam pulcberrimam
dicti

filiam.

Itaque mater et

se aperuerunt: et

Compedes et vincula per seipsos tandem post paululum precibus

periculo mortis fuerunt liberatae meritis et precibus

amicorum a
Aquensis

Domini Cardinalis.
Julii T. 1.

dicta infamia fuit oninino liberata. ccvn. Item quod Rostagnus Ayrandi de Rolhana,
dicecesis,
aetatis

triginta

annorum vel
circa,

63

510
A.

PROCESSUS DE
dum
dioecesis Aquensis, a
extitit, et ligatus,

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC.

civitate Neapolitana, per

circa,

transitum faceret ante Bastitam Jorda-

EI MSS. AVENION.

norum,
captus

quibusdam latronibus qui ipsum occidere vole-

baxiatoribus

missis ad

mare una cum certisAmDominam Reginam Siciliae,

"<

transfretante,

latronibtui

bant
in

et qui in praesentia sua occidebant presbyte:

cuissent, insurrexerunt ventihorribiles, ex

flatu

cum prope fossam Romanam appliquorum

intrare fossam coacti

reierctusa

captus,

timens ne morti similitertraderetur, c.rde se dicto D. Cardinali devovit, promittens pedibus nudis, ipsius visitare sepulcrum, si de manibus ipsorum evadere posset.
bito tnnc dicti latrones

rumquemdam

intumescentibus undis,

fuerunt, ettanto impetu fueruntadducti, quod quater

ad terram fortissime percusserunt. Unde omni spe

et adjutorio denudati, nisi dicti D. Cardinalis,

Quo voto

facto, su-

ipsum

ipsum ligaverunt, ctligatum duxeruntad castrum de Mayr&nicis; ubi retrahere se consueverant. Quibusdenocte ad dictum castrum
applicatis, januas aperuerunt
:

invocaverunt, et promiserunt ipsius visitare sepulcrum et confestim post mare placatum est, et dicta
;

galliotha fretracta, et sic periculum evaserunt,

et

sed
:

intrare,

nullatenus

potuerunt

dum crederent imo dum ulterius

extendere

pedem

figere crederent, nullatenus ultra

poterant illum; et sic per totam noctem stantes,

multum stupefacti, voto per Dominum Rostagnum eisdem explicato, ipsuui perrniserunt abire,et omnia
ablata restituerunt eidem
;

postmodum promissa compleverunt. ccxn. Item quod Bauda Bermunda, relicta Petri Bermundi, commorans Avenione; per spatium unius anni morbum passa caducum (morbussancti Joannis vulgariter nuncupatur) et alias quam plures patiens
adeo quod sine baculo non poteratire, D. Cardinalem emisso, quod ipsius visitaret sepulcrum,si a praedictis infiriiifirmitates,

latorans

morbo caduco,

quo demisso, libere in-

voto per

eam ad dictum

traverunt dictum Castellum.

a Saracenls
captcndi,
Ubcrantiir

Itemquod Jacolms de Maylhora, de Masquadam die dum in mare navigaret; et de loco de Canras dicecesis Grassensis, tenderet Massiliam in quodam parvo ligno, una cum quinque
ccvui.
silia,

tam a dictomorbo caduco,quam ab aliis infirmitatibus fuit liberata. ccxm. Item quod Bertranda, uxorRaymundi Juliani, per spatiumoctoannorum etultra, fuit infirma
rnitatibus liberaretur.incontinent.i

alia per

hominibus pro servitio

dicti

ligni,

et

quibusdam

morbo caduco,
quatuor
:

et arripiebat

eamdem

aliquando de

oclennium,

fratribus Minoribus, exeuntibus ibidem, transirent-

tribus in tribus diebus, et aliquando

et

de quatuor in

que per mare, subito viderunt duas galeas b Saracenorum ad ipsos, qua poterant accedere navigatione velociori; propter quod valde territi, cum niilliim haberent penitus ventum, quo medianteevadere possent manus eorum, ad Deum et Sanctos dirigentes vota sua, pariter dicto D. Cardinali se
devoverunt, promittentes
sitare
tur,

qualibet vice stabat quasi

tam graviter ipsam detinebat, quod mente capta. Maritus ip-

sius mulieris super tanto dolore compatiens, de dicto

Domino Cardinali multum confidens, pro dicta muvotum emisit, quod si dictus D. Cardinalis a Deo impetrare dignaretur ipsam a dictis infirmitaliere

cum

certo voto ipsius vi-

tibus

liberari,

ipsius

Domini Cardinalis visitaret

sepulcrum,

si

ventum eis-concedere dignare-

et manus evaderent inimicorum. Quo voto emisso, ecce ventus validus, qui Boreas appellatur, qui subito surgens, navem eorum sive lignum a

sepulcrum. Quo voto, ut prasmittitur, emisso, dicta Bertranda a dicta infirmitate subito extitit liberata, ipsaque et ejus maritus una cum pluribus aliis je-

juno stomacho ad
fuit passa.

dicti

D. Cardinalis sepulcrum ac-

Saracenis elongavit, propter distantiam dictos

dictis

in

tantum, quod
inimicos

ipsi

vix

cesserunt, postea vero dictum

morbum
filius

nullatenus

tidei

poterant
ereptis,

intueri, et sic ipsis

manibus inimicorum

ccxiv. Item quod quidam puer,

fredi,
aetatis

Pontii

Mayalius per

continuato flatu per ducenta milliaria sunt transfretati.

<:cix.

laboratoris

commorantis

in

Carpentoracte,

Item quod Joannes Gauterii,

loci

de insula

sexdecim annoruro velcirea.per spatium duorum annorummorbumpassuscaducum, quideoctoin

octo diebus ipsum arripere consueverat, post votura

biennium,

Martici, dicecesis Arelatensis in quodam ligno cum nonnullis decivitate Neapolitana ad Avenionem ac-

emissum a

dicto suo patre,

si

de

dicti

D. [Cardinalis
filius

cedentibus,
cerent,

dum coram
dicti

civitate Veteri transitum fa-

visitando sepulcrum,

dictus
fuit

ejus

a dicto
libe-

subito

insurrexit
ligni

valida tempestas

cujus

morbo
ratus
;

liberaretur,

omnino

a dicto morbo

patronus retrocedere tentavisset, ventis flantibus tempestivis, ad terram imC petu tam forti sunt adducti, quod ex ictus violenti
repercussione,
oiiiiiino

timore

cum

nec postea ipsum

arripuit

dictus; ipse

autem pater

et filius

morbus supra postmodum sepul-

crum

visitarunt.

in
:

cooperti

mare reversi, ab aquis fueiunt unde de vita quasi desperantes,

;

ccxv. Item quod

Courraterii

Raymunda, uxor Petri Bossada,

Carcassonensis
;

civitatis

per spatium
qui

alia per qua-

huinano carentes subsidio, gloriosum cum magna devotione requirunt Cardinalem promittentes omnes ipsius visitare sepulcrum. Et tuncsubito maris
sedato tuinultu
;

quatuor annorura passa fuit ipsam arripiebat de mense in mensera, aliquoties bis in mense, quam et ita gravi'er opprimebat, quod
qualibet vice perquatuor horas velut mortuajacebat
in terra, et postea

morbum caducum,

driennium,

navis sive lignum,

si
:

mirum

in

modum
illsesi

retractum est in mari, ac mine retractum extitisset

viginti
et sic

galearum juva-

evaserunt

non cessabat, pro qua per

pertresvel quatuor dies treraere ipsius maritum voto ad

fractal

meritis et preoibus dioti D. Cardinalis. QCX. Item quod Jacobus Borreti, loci de Berra, dioecesis Arclatensis, quadam die dum in quodam ligno cum certis mercantiis c Januam tendens, in
lpso mari Januensi,
bilis in

dictum D. Cardinalem emisso, quod ipsius visitaret cum certo voto sepulcrum, si ipsa a dicta infirmitate liberaretur, ipsa omnino sanata, amplius a dicta infirmitate non sensit se arreptam maritus autem
:

jam

applicuisset, fortuna terri-

ipsius et ipsa, postea

votum impleverunt.
Sifredi de

tantum oppressit eosdem, quod prae vento-

ccxvr. Item quod Joannes Gay, filius

rumrabiejam quoddam ex timonibus d ligniconfractis,

subintrantibus undis, nihil aliud expectarent, quam ut inter undas sepulti, finaliter submergeren-

tur.

Cum

ad mentem

dicti

D.

Cardinalis reducta

memoria, votum vovit quod ipsius visitaret sepulcrum. Quo facto voto coufestim cessavit tempestas,

adeomare sedatum est, quod nec accensa candela a vento tunc currenti fuisset extincta, et sic a periet

culo mortis ereptus, quod voverat, adimplevit. ccxi. Item quod nobili viro, Nicolao de Atria, de

Podio, mercator decim annorum, qui per annum, morbum caducum num unum, passus fuerat. quo mediante cadebat in terram bis in mense, et ibidem stabat ut mortuus, per magnum temporis spatium, votoper matrem dicti D. Joannis, ad dictum Dom. Cardiualememisso, quod ejus visitaret sepulcrum, si tantam a Deo gratiam impetraret, quod dictus ejus filius a dicto morbo liberaretur ; postea dicto morbo non sensit se gravatum nec

civitatis Carpentoractis, setatis tre- item per a-

infirmum.

ccxvu

DIE

SECUNDA

JULII
qui dicfam

511

A
30, per annos

ccxvn. Item quod Anglicus Boissoni,

lellis,

loci

de Sa-

in cor illius,

mulam
;

habebat, de
iterato

sibi

dicecesis

Mimatensis

D
EX NSg .

aetatis

quinquaginta

restituendo

ipsam mulam

et

quod

annorum vel circa, qui per spatium triginta annorum et ultra, qualibet die de mane arreptus extitit quodam morbo, qui caducus appellatur, prae cnjus
dolore, quotiescumque ipsum detinebat,

cum

certo voto ipsius visitaret sepulcrum.

to,

Quo

facto vo-

avemo*.

prout ex temporis intervallo verisimiliter prae-

cadebat in

terram, et sic prostratus quasi in transitu vitae stabat per duas horas et ultra qui quam primum
;

sumi potest, pro eo, quod infra mensem a tempore voti et visitatione prasdicta, dicta mula fuit sibi restituta, in illum, qui dictam mulam detinebat, inventa fuittalis infusa voluntas, quod de Parisiis
specialiter
sibi

audivit miracula dicti D. Cardinalis recitari, se devovit eidem, promittens pedibus nudisipsius visitare

sepulcrum, si a praedicto morbo liberaretur, et post dictum votum emissum, dicto morbo non fuitinflr-

eamdem, quoniam specialera nuntium transmisit ille, qui dictam mulam habebat, ad dictam mulam adducendam, et restituendamdicto Raymundo.
transmisit

matus
Ua eodem
,H

sed ab

illo

perfecte curatus extitit.

ccxxiv. Item quod Helis, uxor Petri de sancto

ccxvin. Item quod

Guilielma, uxor Joannis de

Eustachio, commorans prope ecclesiam beatae Mariae

;

..

,.

Verduno,

civitatis Biterransis,

quam
:

niorbus caducus
ali-

alo inimani-

ite

vexata,

arripere consueverat, de octo in octo diebus, et

quando de mense

ex eo inhumaniter vexabatur auditis miraculis dicti D. Cardinalis, se devovit eidem, promittens pedibus nudis cum certo voto ipsius visitare sepulcrum, si a morbo
in
;

mensem

et quia

de Sperantia i, aetatis triginta annorum vel circa Beati ntltum, videns multas gentes ad sepulcrum dictl D. Cardi- punitaetsa" ala; nalis diversa vota cerae portantes; omnino mater

mota

et invidiae

bile erat,

malo succensa dixit, quod miraquod gentes magistrum pro discipulo di;

B
alius

per an-

nos 3 sospitantur.

Recuperantur palerx duoc,

quo voto emisso, et post, dictum morbum nullatenus fuitpassa etpostmodum, quod promiserat, adimplevil. ccxix. Item quod Joannes Mos, clericus de Monterlino, dioecesis Carcassonensis, qui per tres annos continuos passus fuerat morbum caducum, nec remedium aliquale poterat reperire. votum emisit ad dictum D. Cardinalem, quod ipsius visitaret sepulcrum, et ei certum votum offerret, et ex post, dicto morbo non se sensit vexatum. ccxx. Item quod Vitalis de Liesteria, tabernarius, in praesenti civitate commorans, perdiderat
curaretur praedicto
: ;

mittebant, nam sibi videbatur quod dimittebant nostram Dominam de Sperantia visitare pro sepulcro dicti D. Cardinalis. Nocte vero passa fuit in capite

gravissimos dolores, et
davit medicos,

in crastinum reperit, quod habebat nasum valde tortuosum propter quod man:

et,

quae potuit, quaesivit remedia

:

sed nulliim potuit invenire juvamen

requisivit
cont.ra

usquequo recordata de perfida mente sua. dictum D. Catdinalem

cum magna devotione, quod malum, quod ipsum cogitaverat, indulgere vellet eidem, et ipsam a pradictis infirmitatibus liberare. Postquara orationem factam, sensit se subito multum alleviatam, et exinde visitato sepulcro, restituta est plenissimae sanitati,
nullis

quae furtive sibi fuerant g argenteas sublatae, et quas nullatenus recuperare valebat. Recordatus autem de d. D. Cardinali, promisit cum certo voto ipsius visitare sepulcrum; si dictas taceas

duas taceas

tamen

applicatis

medica-

mentis.

stro

ccxxv. Item quod uxor Joannis Stephani de CaRaynaudo, Avenionensis dicecesis, die, qua
Cardinalis
traditus fuerat
ecclesiasticae

incre(iu ius

reperire valeret, in crastinum vero dictae taces per

dictus D.

quamdam mulierem
floreni 35

fuerunt sibi restitutae.

depraedata de triginta quin-

sepulturae, reversa de civitate prassenti ad

dictum

ccxxi. Item quod Jaconnetade Gratianopoli, com-

morans Avenione,

fuit

subducti,

que fiorenis auri, quos in quadam cassia h reposuerat ; de quo multum dolens, cum esset major pars suae substantiae sive bonorum suorum recordatade dicto D. Cardinali, ad ipsum votum emisit, quod si sibi tantam gratiam facere dignaretur, quod dictas
;

Joanni ejus viro, quomodo Deus in dicto Domino Cardinali operabatur miraculose ; cui dictus ejus maritus respondit deridendo, et reputando nugas, quae per dictam ejus uxorem
locum, narravit dicto

narrabantur
tardus
in

Tace, tace.

Sta

suavis.

Et ulterius
dicto loco,

credulitate,

cum quidam de

suas pecunias recuperaret,

cum

certo voto ejus se-

vocatus Petrus Cremanni, qui de praesenti civitate reversus ad dictum locum, iterato eidem Joanni

pulcrum visitaret, quo voto emisso, paulo post ad ipsam accessit quidain, qui dictas pecunias fuerat depraedatus, et ipsam, antequam recederet, omnino
dimisit contentam.

eadem mirabilia recitasset, et ulterius in speciali, quomodo in praesentia ipsius quaedam mulier, quam
vere noverat, impotens uno brachio, visitato sepulcro dicti D. Cardinalis, recesserat omnino curata, duet ad potentiam ipsius brachii restituta, in sua
ritie cordis

amissa pecunix summa,

ccxxn. Item quod eum Petrus Soltoni, loci de Salvaterra, Avenionensis dioecesis, quamdampecuniae summam amisisset, nec eam aliquatenus valeret recuperare, imo nec de ipsis pecuniis audire nova

durius

persistens,

credere non valuit,

et quasi

non curans de

praedictis, ivit
solito

ad lectum.

Joanna uxor ejus multum

in dicto D. Cardinali

tristis

magnam

ex dicta perditione, gerens fiduciam, vovit

eidem certum votum mittere ad ejus sepulcrum, si tantam gratiam eis concedere dignaretur, quod diipsa vero die ctam pecuniam restitueret eisdem
:

surgere crevero in crastinum more membris debilem et pnnltvt ac deret a lecto, reperit se adeo in Hberatus, confractum, quod stare nec juvare se poterat, nisi hoc intrinsece macum maxima difficultate, et cum

Dum

revelatum, qui pecunias praodictas habebant, et ipsas postmodum recuperaverunt. inceccxxin. Item quod, dum gentes armorum
fuit eis "Hdus surrePtti,

ximos patiebatur dolores, etsic semper deteriorando sequenprocessit usque ad diem Sabbati immediate fore propinquum, de tis, qua die dubitans se morti
ductus, ad sua incredulitate recordatus, poenitentia votum emisit, promitdictum DominumCardinalem adictis intens quod ipsius visitaret sepulcrum, si liberare, et statim a firmitatibus dignaretur eum fuit doloribus alleviatus, visitato sepulcro, restitutus
pristinae sanitati.

facerent dentes per Linguam Occitanam, transitum quidam per locum de Castilione, Uticensisdicecesis; Borgarelli suquamdam mulam Raymundi

ex

ipsis

postea duxebripuerunt, et secum usque Parissios Rymundo runt eamdem. Quadam vero nocte, ipso
dinalis

ccxxvi.

rehItem quod cuidam, nomine Joann*,

fama reducta, conclusit

in

animo, quod

dicti

commorantis,

visitaD. Cardinalis pro dictae mulae recuperatione super ejus quod et fecit, standoque ret sepulcrum
;

quae patiebatur scabiera de una ad aliam qua nullatenus curari valebat, imo admonita quod ipsa dicto sjepius transferebatur,

sepulcrum,
fuit

quanlum potuit devotius, deprecatus eumdem, quod voluntatem dignaretur immittere

D. Cardinali se devoveret, imo miraculose Deus in eo operaretur,

noluit.

non credensquod
in

corde suo
contra

>>._.

PROCESSUS DE

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC

infra

A
avenion.

Dominum Cardinalem murmurabat et eidem detrahebat. Ipsa autem sic in corde suo de dicto D. Cardinali mala praecogitante, m ambabus
contra dictum
tibiis orta?

paucos dies post sine medicamentis omnino n

fuit sanatus.

ccxxix. Item quod

Margareta
de

uxor Stephani
,

fuerunt muita. plagae, sive vulnera, quae

inferebant,

Verderii
dicecesis,

habitatoris

Castilione
;

Arelatensis

tibia 'aPi

maximum dolorem eidem

dubitans

propter quae
sic

reultum de dicta infirmitate, quae

in

malum excreverat, recordata de niala cogilatione, quam contra dictum D. Cardinalera in mente sua magna contritione ducta, indulgentiam conceperat
:

ab alto cadens in terram dextram tibiam circa eavillam pedis sibi fregit, adeo quod ossibus cavillae delocatis, ipsa tibia impotens totaliterremansit,

'

nec potuit curari juvamine medicorum,

'

licet di-

ligentiam,

quam

potuerunt,

adhibuerint meliorem.

a dicto D. Cardinali, et ejus visitavit sepulquod visitando, cum posuisset super dicta crum vulnera de terra sepulcri, infra paucos dies fuitomnino liberata, nullis aliis applicatis medicamentis. dum quidam Guilielmus ccxxvu. Itera quod
petiit
;
,

Ipsa autem de dicto D. Cardinali, fama miraculorum sibi notificata, votum emisit quod ipsius visitaret

sepulcrum cum certo voto

dies

quofacto, post modjcos

omnino sanata,
voto visitavit.

dicti

D. Cardinalis sepulcrum

cum
gii,

laccrdos fiete

Gaucelini, presbyter dioecesis Forojuliensis, aetatis

ccxxx. Item quod Jacoba, uxor Jacomini Romihabitatoris praesentis civitatis, ex

rnerent,

quadraginta annorum vel circa,

modicum post

se-

quadam pun-

ttbia inftata,

pulturara dicti D. Cardinalis, videns tantam multi-

ctura unius spinaa, qua puncta fuerat in pede sinistro, in ipsa tibia

tudinem populi confluere ad dictum sepulcrum alii de terra ipsius sepulcri oculos et vultum dehniebant, alii craticulam stantem desuper osculabnntur, non credens quod per eum Deus operaretur miraculose, imo tenens firmiterquod esset quaedam

insurrexit inflatura taliter ex-

quorum

fictio,

adinventa ad populum alliciendum,

;

maxime

propter schismatis factum

quadam

pulcrum

visitaret, fictitie in

sesua cordis malitia semfuit osculatus, et

vice,

dum

quod ipsam tibiam corporegrossiorem habebat; ex qua duae fuerunt in dicta tibia fistula. generatae, qua. continue immunditias fcetidas emittentes, tam gravissimos sibi inferebant dolores, quod vita. prseponebat necis electionem. Unde quid agere deberet ignorans, de dicto Domino Cardinali recordata promisit ipsius visitare sepulcrum si infra certum p
celsa;
;

per existens, craticulam ferrcam

postmodum ad locum,
Statim vero quod
vunltus ac tanatus.

ubi hospitatus fuerat, recessit.

in loco

habitationis suae appliin labiis,

cu ''- tantus calor arripuit ipsum

atque

tantus dolor, quod quiescere nec in uno lecto stare

valebat, et sic stetit per duos dies naturales. Tertia

vero die, recordatus quod fictitie et malo animo dictam craticulam fuerat osculatus, pcenitentia ductus,

terminum sanaratur, infra quem fuit postmodum omnino sanata, postea, qnod promiserat, adimplevit. ccxxxi. Itsm quod Pontius Joannes de Oppeda, civitatis Carpentoractis, qui ex quadam infirmitate, tibiam habebat adeo inflatam, quod videbatur, pellem aperire se velle, nec curari valebat; itinere ccepto ad hanc civitatem pro visitando sepulcrum
dioti D.
in

t ibiaaltera

in/tata,

Cardinalis, incepit convalescere, et

demum,

dictum sepulcrum
statim incepit
infra

cum qua

potuit devotione

visitavit, et

de terra dicta labia

tres dies

sua
et

fricavit,

facto

convalescere,

quo continuando
extitit

crastinum visitato sepulcro, penitus reperit se curatum, et ad locum suum sanus est reversus.
cone,

novenam,

omnino sanatus

ccxxxn. Item quod Thibaudus Durandi de Taraspassus fuit in capite gravissimos dolores per

doiores capttis

per

bien-

meritis et precibus dicti D. Cardinalis.

spatium duorum annorum, nec juvamine medicoF rum potuit recuperare sanitatem, licet medici adhibuerint diligentiam,

mum,

ANNOTATA.
a ld ut, sabulum,
b Galea
canti.
esl

quam potuerunt

sed emisso

voto, quod dicti D. Cardinalis visitaret sepulcrum

vel

arena.
.

subito cessaverunt prsedicti dolores,

nec ex post

yenus navis velocissims

Vox

ista

con-

dolorem sensit
existit.

in capite,

sed perfectissime curatus

sonat voci nostrss Belgicx, galleye,

triremem signifi-

ccxxxm. Item quod Berengaria,

est

c Id

merciraoniis.

Chaissii de

ponte Sorgia.

uxor Joannis Avenionensis dioecesis,

vel

'<'

cruciatut
'

Gatlico timon, quod designat

manubrium gulegati,

triginta

quinque annorum
et

circa

in

capite,

per annos
'

bernucuh navis.

corde,

in tibia gravissimos fuit

passa dolores,
;

e Ambasciatores vel
ltalice,

ambaxiatores, sunt

per spatium duodecim annorum et ultra

vis inter
extiterit,

et

quam-

ainbasciatori.

manus plurimum

f Est galliota (Galtice, galliotte) navigwm velox, haud maijnum, exercendis cursibus accommodatum. g Tasse Gallis es patera, crater /nnetacea.
:

diversorum medicorum mihilominus qui ipsam curare credebant

et
;

non fuit meliorata. Auditis autem miraculis quae Deus per dictum D. Cardinalem operabatur, eidem
,

h Cascia denotal arcam, capsam, o Go llico caisse.

i

se devovit,
si

Sacellum

esl

Avenione, prodigiis inclytum.

promittens ipsius visitare sepulcrum, a praedictis infirmatibus valeret liberari. Quo

voto facto, effugatis doloribus tam a capite,

quam

CAPUT
Quid
prcssliterit

VII.

a corde et

tibia,

subito perfecte sanata remansit.

ccxxxiv. Item

quod Magister Petrus Villareti,

notarius de Carpentoracte, ae.atis triginta

annorum

dolores capi-

B. Petrus laborantibus impotentia tibiarum, dolme capitis, gravelttt,

vel

fluxu

et

duture ventris.

tem I.
I

circa passus fuit in capite continuo per spatium septem annorum et ultra, dolores immensos, nec valuit opere medicorum meliorari, quamvis quse potuit, fecerit apponi medicamenta. Audita vero fama de miraculis dicti D. Cardinalis, eidem
;

quod Ysnardus Audefredi, laborator de Au:

se devovit

promittens ipsius

ro.e vuinns

cum

certo voto visi-

raica, a.tatis triginta octo

annorum vel circa scindendo qnsedam nemora, cum quadam securi se percussit supra tibiam, adeo quod. unura

tare sepnlcrum. Post quod

se

votum emisssum, subito

liberatura.

reperit a prajdictis doloribus

Post-

magnum

vul-

modum

vero adimplere, quod voverat, negligens,

;

nus sibi infixit, super quo qua-vis, qua. potuit, medicamenta fecitapponi nullo modo tamen curari potuit, imo nec meliorari sed voto per ipsum ad dictum D. Cardinalem emisso, de suura visitando sepulcrum subito se sensit multo alleviatum, et
; : ;

et incuriosns efiectus

quadam

die a dictis dolori-

bus arreptus extitit adeo graviter, quod etiam ultra

modum consuetum ipsum

lescebant
:

affiigentes,

semper inva-

quapropter recordatus de voto per ipsum emisso, devoto corde veniam petiit, et iterum de

dictum

DIE SECUNDA JULII.

813

dictum visitando sepulcrum votum emisit, et statim post ipsam emissionem subito curatus extitit, et exinde dictum sepulcrum visitavit. ccxxxv. Item quod Boneta, uxor Jacobi Barthi,
de sancto Spiritu a Uticensis dioecesis, qui prae gravedine quorumdam dolorum quos passsa fuit in capite per spatium unius anni et ultra, quotiescum-

ccxl. Item quad Joannes Vicentii laborator, in

praesenti
civitate commorans ; passus gravellam per spatium trium annorum et ultra, quas ipsum impediebat urinam emittere, quamvis per plures medicos fuerit visitatus, et plures receperit medi-

EX MSS. AVESIOS.
item gravellai.

cinas,

que dictus dolor illam arripiebat, sibi videbatur quod terra volveretur, et moveretur propter quod quandoque cadebat in terram, quasi semiviva visi: ;

non potuit meliorari sed post votum emissum, quod prius dicti D. Cardinalis visitaret sepulcrum cum certo voto, si a praedicta infirmitate
;

liberaretur,

visitato

sepulcro,

infra

terminum a

dicta infirmitate fuit

omnino

liberatus.

tatosepulcro.distosexpostpassa fuitminimedolores.

ccxli. Item quod Rixendis, uxor Ricani Boneti

loci
fuit

ccxxxvi. Item quod quidara, vocatus Petit GuaDe eodem.

rin, in praesenti civitate coramorans, post eraissio-

de Ruppe

Maura dioecesis Avenionensis, passa fluxus venlris per spatium octo dierum et ultra, fluxum ven- per 8 dies,

nem

quod si dictus Dominus Cardinaiis tanquod tam gratiam eidem impetrare dignaretur ipse hberaretur a quibusdam gravissimis doloribus, quos passus fuerat in capite, spatio decem annorum
voti,
,

tris et

cum hoc tantos dolores intrinsecos in ventre, quod continuo videbatur, quod parturire deberet.
QuD3 nesciens
dicto D.

quid

agere deberet,
se

recordata de
proniittens

Cardinali,

devovit eidetn,

et ultra

cum

certo voto
fuit

cerae,

ipsius

visitaret

sepulcrum, incontinenti

a dictis doloribus libe-

ratus, nec postea sensit se gravatum.

sepulcrum cum certo voto cerae, si a Deo gratiam obtineret, quod a dictis infirmitatibus liberaretur et statim sine intervallo recessevisitare
;

suum

De eodem.

ccxxxvn. Item quod Stephanus Benedicti, quera quidam dolores arripere consueverant in capite pluries in anno, et qui sibi durabant communiter per spatium octo dierum et ultra, quadara die dictis

runt dolores,
rata.
ccxlii.

et a

dicto fluxu

fuit

omnino

libe-

Item quod Guilielmus

Uticensis
vel circa,
fuit

Garini

de Villa
sangvmis
5,

Aqueria,

dioecesis,

aetatis

septuaginta per annos

oppressus doloribus, credidit oranino prae gravedine

doloris spiritura emittere vitae
;

aunorum
tara

qui

per quinque annos conti-

quando per quemdicto D. Cardiipsius visitare se-

nuos, passus
nesciebat,

fluxum sanguinis
debilitatem,

dam suum vicinum admonitus, quod

nali

deductus erat

ex quo in tanquod juvare se

;

se devoveret
si

proraittens

imo prae nimia amissione

remanserat,

humorum,

pulcrum,
liberare,

a praedictis doloribus dignaretur

eum

quasi

sine humiditate

nec juvamine

quo facto voto subito,

recesserunt,

et incontinenti dicti

dolores

tamquam fumus

exsufflati,
et pre-

et ab ipsis

perfecte curatus extitit meritis

medicorum vaiuerat meliorari. Emisso voto ad dictum D. Cardinalem, quod ipsius visitaret sepulcrum cum certo voto ceraa, si a prasdicta iiifirraitate

cibus dicti D. Cardinalis.

valeret liberari, itinereque ccopto,

subito

se

Gravella,

ccxxxvm. Item quod ^Egidia, uxor Jacobi de Podio, Comdoraini loci de Duroforti Nemausensis dicecesis, infirmata gravissime quadam infirmitate, quae vocatur Agagnes, ultra modum inflata, nec non patiens gravellam, quas ipsara impediebat urinam emittere, visitata fuitper plures et excellentes mequi finaliter dixeruut, quod erat morbus dicos incurabilis, qui jam erat in tertio gradu ipsius infirraitatis, et quod certissime moreretur, quam
;

sensit curatum, et multo solito fortior, continuato

gressu, prout voverat, visitavit sepulcrura.

ccliii.

Item quod Jaussanda, uxor Antonii Jausrentris

sandi de Cavallione, passa fuit per sex annos continuos et ultra, fluxum ventris

per
6,

annos

immensum,
el

qui sibi

eveniebat de octo in octo

multis

diebus,

qui ipsam

doloribus opprimebat. sed voto ad dictum D. Cardinalem emisso, quod ipsius visitaret sepulcrura, ab ipso fluxu praeservata extitit et
liberata.

omnino

primum
ipsam,

foliis

arbores

denudarentur. Quapropter
dimiserunt, et post-

tamquam incurabilem

ccxliv. Item quod Lucia, uxor Ludovici Gaudealiits diversis

modum
C

deteriorando processit

usque ad mensem

Septembris, in quo secundum medicorum judiciura debebat vita ejus terminari. Ipsa autem attendens

commorans in civitate Vivariensi, a fluxu ventris, quem per certa teraporum intervalla per
bergi.

lemporibus

triennium passa fuerat

et

qui

sibi

gravissimos

eodem mense, mortis terminura audita fama dicti D. Cardinalis, eidem devotissime
promittens ipsius visitare sepulcrum, si a morte praeservari, et a dictis infirmitatibus curari quo facto voto, a dicta gravella sensit valeret de qua multura gaudens in animo, se liberatam ad sepulcrum dicti Dondni Cardinalis accessit ubi stans desuper coram imagine dicti D. Cardinalis, devotius, quam poterat, exorans, a dicta
se vovit,
: :

esse propinquum,

inferebat dolores, per emissionem voti, quod dicti

D. Cardinalis visitaret sepulcrura cum certo voto, omnino fuit curata, et ulterius dictum fluxum ventris

non

fuit

passa.

ANNOTATA.
a Urbs
esl

super Iihodanum

sila.

infirmitate, quae dicitur

rata, et sic ad

Agagnes,

fuit penitus libe-

CAPUT VI U.
Extincta incendia, morbi mulli ac diversi
propulsati.

locum suum sanissima recessit. ccxxxix. Item quod Firminus Martini, drappecivitate Uticensi, aetatis viginti
:

detentio

vrinz,

commorans in annorum vel circa

rius
et
ultra, passus

per spatium trium annorum

infirraitatem,

diante qua,
quoties

fuit quamdam cum maxima poena

meJLtem quod
in

urinara emittens,

castro Vallis Reginae, Parisiensis

inccndia.

dicta infirmitas ipsum arripiebat,

et
in

primus

dioecesis, causaliter igne succenso, et exortis subito

quasi

lutum, postmodum urinam,

postmodum
etlicet,

vehementibus fiaramis, quamdam

dicti castri

came-

sanguinem extra mittebat,

tanto dolore, quod

:

velut insensatus et rabidus exclamabat

quas

potuerit, adhibueritmedicinas, non valuit meliorari;

sed voto
ipsius
illud

cum

emisso ad dictum D. Cardinalem, quod certo voto visitaret sepulcrum, et ad

nec

incederet pedibus nudis, subito fuit curatus, infirmatus extitit depost; imo de praesenti
emittit absque poena.

penitus exarsit; qui tandem ln tantum excrequod dictum castrum, nec non omnes res in eo existentes, comburi sine remedio verisimiliter credebatur. Nobilis vero Domina, uxor Domini Cancellarii Franci, quae tunc cum sua fainilia in dicto multo timore exterrita confidens castro degebat tamen de dicto Domino Cardinali, votum emisit

ram
vit,

urinam

ad ipsum, quod

si

dignaretur

dicti

ignis extinctio-

nem

514

PROCESSUS DE
impetrare a Domino
;

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC.

cerae,

A nem
EX MSS AVINIOX.

certum votum

pueros cooperiens

quinquaginta librarum , in forma unius castri, mitteret ad ejussepulcrum. Quo votoemisso,

ponderis

ipsos subtus inclusit et adeo quoddesupererant ultradecemquaretatae a lapidum, fustium et similium. Propter quod pater ipsorum
, ; ,

non solum ulterius excrescere cessavit, sed tanquam coopertus aqua,

subito extinctis flammis, ignis

prae

dolore

factus est quasi exanimis

et firmiter

credens, proutetomnes astantes firmiter credebant,

dictos

ac
se

si

cataractae cceli super eo fuissent apertae, per

est
:

pueros

esse.

suffocatos,

de dicto Doniino

patrocinanlc
B. 1'etro,

propterquod Deo et dicto D. Cardinali gratias agens, dictum votum transmisit ad ejus sepuicrum. ccxlvi. Item quod in hostellaria ad signum leouis, in magna fustaria praesentis civitatis Avenio-

omnino extinctus

nensis,

de nocte
similiter

ignis

casualiter

accensus
tota

fuit,

qui adeo terribiliter excrevit,

quod
in

domo

suc-

censa,

quinque equi

ea succensi fue-

runt; et prae magnitudine

rere

flammarum nullussuccurvalidum, qui

multum confidens, dicto D. Cardinali devoviteosdem, et, quantum erat certum aliud votum emisit ad ipsum pro in ipso dictorum puerorum liberatione. Quo facto voto, astantes inceperunt omnia discooperire ad saltem eorum corpora perquirendum; et fodientes multum profunde primitus majorem repererunt qui ccepit exclamare Arnore Dei non faciatis mihi malum. Unde multum gavisi viriliter ad perquisitionem
Cardinali et ejus adjutorio tamen
,
, , ; ; , ,

vaiebat

nam

propter ventum

aliorum

ulterius

pertendentes

consimiliter

alios

tunc cnrrebat, et dictum ignem flando excrescere

faciebat,

repererunt, inter lapides et iustes sepultos, etultra

non erat spes, quod a

finali

combustione

dicta doinus, nec existentes in ea valerent praeservari.

Domina vero Richardona de Carmiliano, spechabitatrix

praesentis
civitatis,
;

tatrix,

cujus erat

multo dolore commota recordata de Cardinali, ipsum cum magna devotione per ista verba requisivit gloriose Petre
ipsa domus,
dicto

Domino

imaginationem hominis conservatos illaesos. Nam bressolum ante dictum inminutispeciis fcinvenerunt confractum et infantem in medio, lapidibus et pulvere coopertum, miraculose a confractura et morte praeservatum quia posito quod aliquod obstaculum, quod ipsos ab ictibus prseservasset,
, ; ,

fuisset

adinventum; tamen impossibile erat,

nisi

nisi

Cardinalis de

Luxembourg
finali
iis

si

cum Deo

potesta-

miraculose, quin in tanto temporis spatio, ex aeris

carentia fuissent suffocati,
fuissent conservati.
ccl. Item

tem habes,

velis

exhcredet, et a

ipsum rogare, quatenus combuslione praeservet

dictis, cessavit
si

me non domum
aqua

miraculose a Deo

meam. Et
tinctus

statim

ventus et extota
extitis-

est ignis, ac

eodem
desuper

instanti

Rhodani
set.

uno

impetu

projecta

ccxlvu. Item quod in loco sancii Andeoli, burgi

mirnrulose

Valentinensis dioecesis, in
de Bariaco militis,
fuit

domo Domini

Guilielmi

quasi circa galli cantum,

igne

flammis
tota rcnt.

accensa domus ejus, ex cujus excrescentibus in altum, verisimiliter credebatur, quod

domus ejus, nec non circumjunetae perire debeUnde multum stupefactus ipse miles, ad dic-

quod Bernardus Martini, quem arripere qualibet die quosdam infirmitas in ventre, Large passio vulgo nuncupata; adeo gravissima, quod ipse velut insensatus ut mulier parturiens, clamabat incessanter; et qui sic steterat per viginti annos etultra qui necpermedicos, quamvis ab ipsis plures receperit medicinas, in quibus majorem partem consumpsit suorum bonorum, sanari potuit nec alleviari. Emisso voto ad dictum D. Cardinalem quod cum certo voto ipsius visitaret sepulcrum; si tantam gratiam sibi faceret, quod a
consueverat
, :

Libcratio
ventris,

alt

infirmitate.

tum Dominiim 1'ardinalem recurrens, ipsum invocavit et humiliter oravit eumdem, quod si vere
amicus Dei
niento
esset,

praedicta liberaretur inflrmitate, incontinenticuratus

extitit et

exinde dictam infirmitatem nullatenus

fuit

prout ferebatur, quod dignaretur

passus.
ccli.

impetrare a Domino, quod dictus ignis sine detrivicinorum suorum extingueretur et cum certo voto ceraj, quam primum posset, ipsius visi:

Ilem Joanneta Pradona, uxor Joannis de

Cordeto, nutrix Petri de Sarris, servientis

armorum

gutturis,

taret

sepulcrum.
totaliter

Quo

facto,

incontinenti

dictus

ignis ultra procedere cessavit, et

stanti
dicti

demum
et

ipso in-

extinctus est

precibus

meritis

D. Cardinalis.

Domini nostri Papae; a casu incurrit quamdam infirmitatem in guttureadeo gravem, quod sibi videbatur, quod strangularetur, sed potato de aqua balnei dicti Domini Cardinalis de qua supra facta est mentio; et emisso voto quod ipsius visitaret sepulcrum, fuit
,

ccxlviii.
extincta.

Item quod in

villa seu civitate

Geben-

a praedicta infirraitale liberata.

cclu. Item quod

F
relicta Francisci
,

quadam domo, qui posttantam crevit immensitatem, quod ex voramibus flammis, in altum elevatis, jam dictae flammae quasi ccelum tangere videbantur nam et
nensi ignis se arripuit in

Domina Diana,

modum

in

Bandini

aetatis

sexaginta annorum vel circa

non

tussis,

valens medicorum juvamine liberari a

quadam

tussi,

adeo gravissima, quod propellentis tussis impulsu

flammae, adeo erant liinc inde dispersas, ac extensaj, quod quasi sine intervallo duodecim domus
dictaj

quidam budellus
die

c dislocatus, circa latus se traxit:

ex quo tanti dolores insurrexerunt, quod qualibet

combustae fuerunt. Propter quod habitatores ipsius

civitatis,

mortem solum expectabat quam

:

[infirmitatem]

omni carentes

auxilio, nihil aliud expecta-

passa

bant,

quam ut dicta civitas finaliter combureretur. Videns autem hoc Dominus Joannes Vianesii, canoniciis

per duos annos continuos, et dicti D. Cardinalis vovit visitare sepulcrum, et de terrasepulcri
fuit

dictum latus fricavit

et incontinenti, iis actis,

Lausanensis, ibidein existens, qui in medio dictarum domorum comburentium habebat unam

dictis doloribus liberata,

ab inde praedictis dolonbus

non

fuit oppressa.
vermiuni,

domum

supra dicta civitate, inulto dolore compatiens, devote dictum D. Cardinalem invocavit, promittendo ipsius visitare sepulcrum, si ipsius
in

filius

ltem quod quidam puer, nomine Joannes, nobilis viri Bernardi de Rupefixa Agathensis dioecesis prae multitudine vermium, quos
ccliii.

quondam

ignis oxtinctionem impetrare dignaretur. Quo facto voto, subito decrevit ignis et omnino extinctus
est,

habebat

in ventre,

ad talem punctum deductus

fuit,

atque doraus sua penitus illaesa permansit. ccxlix. Item quod quadam diae prae tempestate
Tres pueri sub ruina

domus

sepulti
.

conservantur

maxima, in villa de Rie Lucionensis dicecesis, quaedam domus Joannis de Cadreya sartoris (in qua tres ejus tilii, quorum unus erat major septem annorum, alter duorum annorum, et alter nuper
,

quod oculos habebat in capite versos, etineoomnia signa mortis apparebant et judicabatur ab-astantibus, ipsum minimeposseevaderepericulummortis. Cum mater ipsius, per quosdam admonita, quod dicto
,

Domino Cardinali dictum

pro dicto
fllio

filium devoveret, statim

ad dictum D. Cardinalem votum

,

emisit, et confestim

voto facto, dictus ejus

petiit

filius

natus in cunabulis

existebant) corruit

et

dictos

recuperata loquela

ad comedendum. Itaque
subito

DIE SECUNDA JULII.

snbito reconvaiescens, postea

515
rj

magnam

quantitatera

vermium scissorum
partem emisit, et
in

et

truncatorum per posteriorem crastinum sanus surrexit, sicut

filius Pet.ri

in eodem loco super ipsum cecidit; ita quod ipsurn multum asperevolverefecit ex quo quasi percussus
:

EX MSS

fuerat, precibus et meritis dicti D. Cardinalis.

de medietate corporis sinistra, totaliter impotens remansit et sic per tres dies jacuit in lecto cum
;
,

avemi

ccuv. Item quod Henricus

fibrium,

de Pressino,

hoc patiens dolores gravissimos. Tertia vero die cum

ingravescentibus doloribus, finire crederetdies suos, recordatus de dicto D. Cardinali, tota cordis affectione eidem se devovit, promittens
ipsius visitaresepulcrum;
si

civis

Viennensis

febribus et

aliis

diversis infirrai-

oliorumque

tatibus oppressus, appropinquans mortem,

incurabilis derelictus erat a mediois,
et

tamquam
apostema

morbnrum,

cum

certo voto

jam emiserat per

os,

tamquam propinquissimus

gratiam obtineret a Deo,

:

morti; quando ad admonitionem cujusdam Episcopi,

Ordinis fratrum Praedicatorum, perdictam civitatera transitum facientis, qui dictopuero de terra sepulcri

quod a prsedictis liberaretur quo voto facto, subito brachium et tibia praedictae partis sinistrae virtutes
suas recuperantes
coepit, et
,

repente

se erigentes

in ipsa

mixta cum vino , et pater ipsius tota cordis affectione vovit, quod
d.
fecit bibere

Domini Cardinalis

erectione altum dederunt sonitum; post quae sudare

sudore peracto, reperit se quasi curatum;

ipsius D. Cardinalis visitaret sepulcrum

si

dictus

postea vero itinere coepto,

dum cum bordono

suo

ejus filius a morte praeservaretur.

Quo

facto voto,

accederet se appodiando

antequam leucain per-

incontinenti d. puer recuperavit loquelam, et infra

paucos dies restitutus

cclv.
labiorum inflatorum

fuit plenissimse sanitati.

Itera quod,

dum

Pontius Joannis, Peysso-

measset, omnino se curatuni reperit; et subito vigorosus effectus, cum magno gaudio, quod promiserat, adimplevit.
cclviii Item quod Andraas de Lescusot commorans in Anicio, acceperat quamdain uxorem juvenem sub specie principaliter prolis habendae. Itaque cum peracta nuptiarum festivitate, more conjugali petiissent ambo thorum, et quod praecon,

nerius, in praesenti civitate commorans, infirmitate

;

quadam, quam patiebatur in qualibet parte corporis (ex qua etiam labia habebat valde inflata; et adeo, quod sumere non potuit cibum, per spatium octo
dierum)
mittens,
in

impotentise

ycnerandi,

lecto

jaceret

oppressus;

bumiliter et

devote d. D. Cardinalis adjutorium invocavit, pro-

ceperat vir, ad effectum deducere conaretur, nulla-

quod

si

a dicta

infirmitate

liberaretur,

tenus valuit.

De quo miratus

ultra

modum

cum

nudus, excepta camisia

cum

femoralibus suis,
,

cum
dictis

experientia docente, alias potentem se cognovisset,

certo voto. ipsius visitaret sepulcrum

et

iis

modicum obdormivit,
d.

et

dormiendo

vidit in

somnis

D. Cardinalem, qui ipsum, ut sequitur, est allo-

unde sibi contigerat illud impedimentum; etinvenire non valens, tentaresaepissime ccepit, et in tantum etiam, quod virginitatis claustris
incepit exquirere,

cutus. Ponti, tu

me

invocasti

ut cureris ab infir-

apertis per

annum cum

dimidio, nihilominus imper-

mitate tua

si

tu promittis mihi,

quod ea, qua?

tibi

dicam revelabis populo Avenionis, ego pro te intercedam apud Dominum, ut te liberet. Cui, cum promisisset, proutsibi videbatur, quod suum adimpleret mandatum, idem D. Cardinalis sibi dixit Dicas populo Avenionis, quod ex oblatis ad sepulcrum meum, super ipsum sepulcrum unum construatur campanile, in quo ponatur una grossa campana bene
:

fectum actum reliquit. Unde multum dolens et turbatus in animo, recordatus de dicto D. Cardinali (cujus meritis alias ab infirmitate guttae curatus
extiteraU ad ipsum iterato, devoto corde recurrit;

vovens ei, quod si dignaretur erga Deum impetrare, quod optabat, accederet ad ejus sepulcrum, et in
cera,

uxoris atque

suam

offerret

quod quidem votura infra

tres dies,

imaginem. Post quod petierat,

clara, quae pulsetur in elevatione corporis Christi

impetravit meritis etprecibus d. D. Cardinalis.

cclix. ItemquodJoanneta.relictaJoannisAgayras;

et quotiens tempestas, tonitrua, fulgura, et corus-

cationes advenire percipientur

pro conservatione
et perfectissime

habitatrix praesentiscivitatis, ex quadaminfirmitate,

inflationis

fructuum

terrae.

Cui cum, ut prius, hoc facere pro-

qua detinebatur,

in tibiis, ipsas habebatinfiatasultra

tibiarum,

misisset, subito evigilatus,

omnino

modum,

et rubeas
,

reperit se sanatum, et virtutibus corporalibus restitutus, in crastinum visitavit,

asserebant

illud esse

tamquam ignis; imo quam plurimi morbum sancti Antonii sed

;

cum

certo voto cerae,

emisso voto ad. D. Cardinalem, quod

illius visitaret
,

sepulcrum. cclvi. Item quod Maria, uxor Colini

pertinacis ac diulurni

cum
Hugueti,

certo voto sepulcrum

si

sanari valeret

tara

inflatura,

quam robedo

praedicta subito recesserunt,

mali,

commorans apud Lugdunum, servientis armorum Domini Francorum Regis, detenta fuit quadam infirmitate, per spatium decem annorum et ultra; quae
ipsam arripiebat de quindecim in quindecim diebus, et erat talis naturae, quod prius infrigidatis pedibus, quidara dolor ascendens usque ad os perveniebat, prae cujus violentia, vomito sanguine ultra plenitudinem unius scutellae ingravescebat infirmitas et ascendens ad cerebrura, adeo vexabat eamdem, quod
, , ;

et sine dolore perfecte sanata remansit.

cclx. Item quod Guilielmus

Chaux de

Cresto,
pcriculi

ipsain frigidam

pallidam et quasi

mortuam

relin-

uxor in puerperio laborabat, multum dubitans, quod puer nasciturus sine baptismo moreretur, ex eo quod decem pueri, quos uxor ejus pepererat ei, sine baptismo decesserant. Audita fama dioti D. Cardinalis, vovit ipsi, quod si gratiam impetrare dignaretur, adeo quod cum nasciturus infans baptisma recipere posset certo voto ipsius visitaret sepulcrum. Post quod
Vasionensis
dioscesis
,

cujus

par-

turientis et

parlus.

quebat;

et

quamvis ad quam plures

et diversos

quidem votum
baptizatus
d.

dicta uxor peperit

unum

filium
et

qui

Sanctos, et oratoria, pro liberatione sua, emiserit multa vota tamen nondum venerat hora. Cum
:

fuit, et vivit

adhuc meritis

precibus

D. Cardinalis.
cclxi. Item quod Mor.eta, uxor Jordani de Bosio,

auditis

miraculis,

quae de d.

D.

Cardinali recita-

bantur, ipsidevotissime sedevovit, promittensipsius

curr certo voto visitaresepulcrum, sigratiam a

servientis Regis
,

comraorans

in

Villanova

vehe- ap0 stematis,

Deo

impetraret, quod a praedictis doloribus liberaretur.

menter infirma et laqueis mprtis praeoccupata, apostema per os emiserat quod est signum pro,

Quo tunc voto emisso,

post passa fuit

omnino curata, nec ex imo perfecte dictam infirmitatem

fuit
;

pinquae mortis, candelaque benedicta sibi tenebatur

in

Mufulgvrt,,

D. Cardinalis. cclvii. Item quod Robinus Praepositi, panneterius d Domini Ducis Borbonii aetatis quinquaginta annorura vel circa , quadam die in loco de Monte Brissorio, Lugdunensis dioecesis, dum sederet super
sanata consistit meritis et precibus
d.
,

Cum

manu; prout consuevit fieri existentibus in agone. in mente sua recordata de d. D. Cardinali, in eadem mente eidem se devovit et promisit quod quam primum incedere posset ipsius visitaret sepulcrum; et ibidem suum sudarium offerret. Et
; , ,

incontinenti,facto voto, respiravit, etipsa die taliter

reconvaluit, quod surrexit de lecto et ambulavit per

quoddam scamnum;

subito fulgur de coelo descendens

domum

516

PROCESSUS DE
et
debilitatis.

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
b ld
est frustis,

EPISC.

A domum;
EX MSS, AVKNInN
doloris re-

tamen faerat deducta usque ad ultimum

quod
Nichosa

a Gallico piece.

D
intestinum, inte-

punctum
cclxii.

c Botellus,

botulus, Tertulliano

Item

Zenobii, de Florentia, Avenione

uxor Hieronymi , commoraus, patiens

raneum, ut
sumitur
in

ait

Cangius. Italis budello. Budellus hic

notione.
est pistor.

eadem

nium,

quosdam dolores gravissimos in renibus, qui adeo opprimebant eamdem, quod quasi hnpotens cffecta,
de loco ad locum non poterat se movere; sub spe reconvalescendi cmisit votum ad d. D. Cardinalem, quod ipsius cum certo voto visitaret sepulcrum, et confestim reconvalescens surrexit a lecto, perrexi tque per

d Panetenus
officiules

Ita

domeslici, qui mensse

etiam nominabanlur panem, mappas ac manolione vide-

nutergia subministrabant.
tur hic accipienda ista vox.

Et hac ultima

Gallice bourdon, id est oblongo

btculo,

qualem

peregrinantes non raro adhibere solent.

domum,

et in

crastinum corporalibus recuperatis

virtutibus, sicut promiserat; visitavit sepulcrum.

CAPUT
Prcedictorum
fide,

IX.

ccLxiu.
iterilitatis,

Item quod eadem

sibi factara,
:

Nichosa

agnoscens

fantam gratiam

de ulteriori adjutorio

Conclusio

ex

miraculorum

ipsiusD. Cardinalisconfisa

iterato promisit

votum ad ejus sepulcrum offerre, si a Deo valeret impetrare, quod ipsa, qute fuerat sterilis per totum tempus suum, concipere et partum posset habere. Post quod quidem votum infra praedictmn tempus, sensit se imprsegnatam; et partum
habuit mcritis et precibus
cclxiv.
d.

certum tantam gratiam

Principum

volis el donariis, el

fama

publtca.

D. Cardinalis.
,

Gangrxnx,

quod Raymundus Martini loci de Buliione Avenionensis dioecesis laborator, quemdam puerum suum , nomine Pauletum, ajtatis
Item
,

recipiendum audiendum, et in redigendum omnia et singula jam dicta rairacula, et quaecumque alia, fuit dispositus et ordmatus ex parte Domini nostri Papae, et ejus speciali mandato, discretus vir magister Joannes

I tem

quod ad

scriptis fideliter

tliracula a nolario
conscripta,

Regis, Apostolica et Imperiali authoritate,

curiaa-

quatuordecim mensium (qui cancrum patiebatur in ore, adeo quod pcr spatium octo dierum cum magna difliciiltate ciliissumptis parcissimis, ad mortis

que Camerse Apostolieae notarius, tius de Ponte, notarius, ejusdem

cclxvii.
cula, de

et

magisterPonCamerae,

curise

et ita fuit et est veruin publice et notorie.

devencrat articulum) dicto D. Cardinali devovit,

Item quod idem magister Joannes miraquibus superius, et prout est articulaturo,
in registrum

promittens
crtim
:

cum

certo voto cerse ejus visitare sepul-

et

confestim incepit meliorari. Itnque infra

restitutus plenissimse sanitati.

recepit et registravit, et
ipsis examinavit.

quam

plures testes super

relata,

duos
impotentitc
fressus.

ilies fuit

Et

ita fuit et est

verum.

cclxv. Itcm quod Joannes de Albenacio de Carpentoraele

,

cclxviii.

Itemquodtam
scriptura
;

ejus relatio,

quam

regisplenam et fldem
debent facere.

qui

patiebatur et passus fuit per duos

trum,
faeere

sive

facit,

facere consi>evit,

aimos quamdam inlirmitatem, qua curari non potuit, licet per plurcs bonos et solennes medicos, qui totuin posse suuiii fecerant, de eum curando fuerit visitat.us imo erat adeo impotens, quod vix etiam
,
:

debet plenam

fidem,
est

extra. Et ita fuit et

notorie. cclix.

tam in judicio, quam verum, palam publice et

cuni snstentatione baculi poterat incedere raodicum.

lorum

fuit

Item quod quodlibet prasdictorutn miracufactum ac concessum in vera orthodoxa

Post mortem
et jejuniis

dicti

D. Cardinalis, audita fama ipsius duxerat,

et

et Catholica fide,

et vita sancta,

quam

quomodo

vigiliis

ipsius fidei corroborationem et

fuit et est

semper insistens utebatur cilicio

in vita

et chorda,

ex parte causae et effectus et ad augmentum. Et ita verum, publicam, notorium et manifes;

Bupemudam carnem immediate

pompas abominans,

posita, et

quomodo

easdera devitando causa

humilitatis, inter pauperes suam elegerat sepulturam, existens in Villanova in die sepulturae suse, iter arripuit causa suum visitandi sepulcrum cum
,

baculo
crinn,

suocum maxima po;na

:

venit ad

suum

sepul-

tum: cclxx. Item quod quodlibet praemissorum miratamquam culorum factum extitit a Deo, et a Deo provenit divinitus prout ex ipsorum recitatione apparere potest cuili- patrata, bet intuenti lam in modo, forma, causa ; quam effectu. Et ita fuit et est verum palam publice et no;

ibidomque stando genibus

es in paradiso, roges
ista

flexis,

oravit

ut

torie.

sequitur
qiinil si

dignitas virginalis, te humiliter rogo,

ret ab
tibi

infirmitate,

Deum, quod me libequa tentus sum et ego

;

cclxxi. Item quod quodlibet dictorura miraculorum factum fuit et impefratum per preces et merita d. D. Cardinalis, prout in recitatione articulo-

intervenientl

B, Vetro,

promitto,

quod

annuatim
;

in et

die

tui

obitus

rum
ista

apparet liquidius,

maxime
si

in

illis,

in quibus

faciani celebrari
dictiira

unam Missam
dixit

demum

super
est

verba apponuntur;

potestatem habes

cum Deo
ve-

sepulcrum
,

septies

septem psalmos
reversus

et sancta Trinitate, vel similia.

Et

ita fuitet est

pcenitentinles

et

una

cura baculo

rum.
cclxxii. Item

ad donium. Altera vero die cum magna pcena reversus ad dictum sepulorum, oravit, eumdera sernionein ilicens. Dum vero sic oraret, quidam penitus ignotus sibi, abstulit

rum,

fuit

quod quodlibet miraculorum dictofactum et impetratum in vera et sin-

in vera caritate.

cera caritate, tam in parte illorum, in quorum personis fuerunt facta miracula,
Cardinalis. Et ita fuit et

baculum suum, et posuit illum longe ab ipso, nec ipsum sibi restituere voluit; et sic. cum magna pcena ivit ipsum quffsitum et iterato reversus est ad sepulcrum ubi ipso, ut
; :

quam ex

parte d.

D.

verum

est et notorium.

cclxxui. Item quod quodlibet dictorum miraculo-

rum

est

adeo

notabile,

evidens, et

manifestum,

Manifesta
sunt,

praemittitur,
;

eidem aniotus est propter quod, cum vellet ipsum ire qusesitum, etsurrexisset, reperit se taliter curatum, quod baculo non indigebat et sic sine baculo reiterato
:

orante,

baculus suus

quod ex

quolibet ipsorum potest et debet rationa-

biliter et de jure concludi,

dictum Dorainum Car-

versus est ad Novamvillam.sanus ethilaris, meritis et precibus dicti D. Cardinalis.

ANNOTATA.
a Per quaretatam lapidum puto mteltgenda rudera lapidum quadrata, desumpla derivatione. a Gallico

quarre, quadratus.

dinalem esse verum amicum Dei, et ideo tamquam ab omni peccato prDeservatum, in ccelestibus cum Domino gloriari. Et ita fuit et est verum ; et ita tenetur palam publice et notorie. cclxxiv. Item quod in multi.tudine et diversitate miraculorum adeo coruscavit, quod suflicit de jure, sufficereque debet, et sufficere consuevit de more, usu, et consuetudine, et observantia per sacrosanctam Romanam Ecclesiam, approbatis ad canonizationem

m ulta

ac

diversa,

'

DIE SECUNDA JULII

tionem
et elevationera alicujus Sancti.

S17
Et
ita fuit et est

Et

ita fuit et

est verura.

que millium fiorenorum. manifestum et notorium,

rius

verum,
supe-

D
EX MSS. AVEMO.N.

sugicientia

cclxxv Item quod per tantum tempus dicta miracula continuavit, quod similiter sufficit, et de
jure sufficere debet,
et consuevit

cclxxxih. Item quod miracula, de quibus

canonizaai
tionem.

de consuetudine

Accedit
vulgi,

Ecclesiae Romanae praemissa, ad aliquem Sanctum eanonizandum et Sanctorum catalogo ascribendum. Et ita fuit et est verura notorie et manifestum. cclxxvi. Item quod omnes Christi fideles, quotopimo Uot sunt> et cuj uscum q ue smt praeeminentife status, q

est articulatum, et alia quam pluruna facta _, W|ica eorum fuerunt, videntibus, scientibus et ignorare non va- notitia, lentibus, sanctissimo in Christo Patre et Doraino

nostro,

sacro-sanctae

Domino Clemente Papa praedicto, Dominis Romanae Ecclesiae Cardinalibus, de quorum numero vos, Reverendissirai Patres, et

aut conditionis, credunt esse'verum

et

amicuni

Dei,

Domini Commissarii supra dicti existentes, praedictorum miraculorum ignorantiam pratendere

canonizatiotiem

postulant

jtex Galliee,

tanquam sanctum canonizari debere. Et ita est verum, publicum, notorium, et manifestum. cclxxvii. Item quod in speciali Christianissimus Rex Francorum (cujus non est memoria, imo nec fuit, Dominum permisisse ipsum aut domum suam aliquando in errorem labi) per procuratorem suum specialiter ad hoc constitutum, de praemissis omnlbus et singulis informatus, dictam instantissime requisivit canonizationem.

non

potestis

imo tanquam legitime

informati

de praemissis omnibus.et singulis, tam ex relatu Reverendorum Patrum, Episcoporura, Abbatum, Praelatorum, aliorumque virorum ecclesiasticorura : nec non Principum, Baronum, et aliorum virorum

proborum
clamante
aliis

una cum fama publica proper ea quae fide didicistis oculata probationibus non exactis, tamquam de eis,
et nobilium,
;

et

fama

quam

quae

Domino nostro Papas,

et

vobis, et aliis

degenti-

cclxxviii. Item quod Decanus, et Capitulum eevapitalum

clesias Parisiensis.

bus in curia
potestis

quibuscumque,

notoria

consistunt;

prius

in

dicto

ad memoriam reducentes, quse Domino Cardinali fide didicerant

debetis

concludere et referre Domino

nostro Papaa praedicto, dictum D. Cardinalem fore

oculata, dictam canonizationem similiter duxerunt

canonizandum.

expostulandam,
runt.

et

earadem instantissime postulavein generali consistorio

cclxxix. Item quod

el

Do-

cclxxxiv. Praedicta autem, ut superius, praemistum est, dat et producit idera Guilielmus, rqisera- Procuratoris tione divina Episcopus Vivariensis, procurator praa- ad causam

Academia

Parisiensis.

mini Nostri Papae, trina vice, et quarta ex abundanti, nominibus, quibus supra, prout praemittitur
;

omnibus, quibus supra, omni eo vitae modo et forma, quibus melius et utilius potest et
dictus
in

canonizationit

nec non nomine Universitatis studii Parisiensis, et

debet,

salvo

ibi

jure

addendi,

minuendi, corri-

omnium
quibus
teiuis

Christi fidelium fuit petita canonizatio su-

pradicta. Et quamvis ex omnibus

colitur

mundi partibus,
multi
praesentes
nulla-

gendi, declarandi, interpretandi, et reformandi in praemissis et quolibet praemissorum, acalios de novo

dandi, non astringens se

orthodoxa

fides,

ad probandum omnia et
praadictis et

adessent, quibus licitum erat contradicere,

singula supradicta; sed ea de

alia, quaj sunt,

etiam

tamen

est auditum,

quod

aliquis

dissenserit

et esse possunt necessaria et utilia

sed oranes pariter instinctu divino commoniti, con-

ad probandum canonizationem Sancti supradicti,

dicens
et

senserunt.

protestans, quod,

si

aliqua dixisset vel

cclxxx. Item quod praemissa omnia, et singula,

sunt vera, notoria, publica,
satione celari.
est mere qua constitutos jurium rigores observare non debetis, sed omni dila-

proposuisset in praedictis vel aliquo praemissorum,

quse sibi essent invicem

evidentia,

manifesta,

contraria,

vel

praesenti

et adeo famata, quod non possunt aliqua tergiver-

negotio impertinentia, vel

cclxxxi. Item quod hujusmodi causa

et in

ad obtinendum canonizationem sancti Petri de Luxembourg, Cardinalispraefati, illud et illa, tamquam

inutilia,

quoquomodo

spiritualis atque piissima,

Canonizatio

de erroredictum,

et dicta,

propositum
et

et proposita;

ex nunc

revocat, et vult pro non dicto et non pro-

expendenda p robatur,

tione repulsa
in ea

quam
et

brevius et utilius

fieri

poterit,

posito, et pro

non propositis,

non

dictis

haberi

summarie

pitu judicii,

de plano, absque figura et stresola comperta veritate, procedere deCatholicaj

fidei

cum

sit ipsius

procuratoris firma intentio, proponere

betis, in sincera? et

simplicitate.

cclxxxii. Item quod Illustrissimus

ix vartts variorum votis ac donartts,

Kex Franco-

etprobare vitaa sanctitatem, et conversationes atque miracula sancti Petri Cardinalis saepe fati, et nihil credat vel sciat de dicto sancto Cardinali nisi purara sanctitatem, et perfectionis opera et miracula,

rum, unum votum cereum ad imaginem et similitudinem suam nec non Rex Arragonum unum ce;

quae

reum; ReginaSiciliaeornamentaecclesiastica, et alia jocalia o pretiosa; Dux Britanniae unam tibiam de

tis,

Protestans

idem sanctus, Domino concedente, peregit. etiam idem Procurator, nominibus,

argento deauratam cutn duobus pannis, auro contexDucissa Bituria; duos pannos similiter auro
repraesentationem cujusdam

quibus supra, se velle inducere plures articulos coram vobis, Dominis commissariis, seu coram duo-

bus vestrum
Petri

super

vita

et

conversatione
prout
si

sancti

contextos

imagiuem argenteam sive filii sui Comes sancti Pauli certas lampades argentas; Comes Valentiniensisduas mugnas torchias magnae quantitatis Dominus de Couciaco unam crucem argenteam Domina de Couciaco ejus uxor quasdeauratam dara ornamenta ecclesia^tica, auro contexta armis
;

Comes.

Cardinalis

memorati,

et

quando

ad utilitatem
pedirc.

praesentis

negotii sibi videbitur ex-

cclxxxv. Quare petit Procurator, sollicitator, et prosecutor pradatus, nominibus quibus supra, post reverendissimarum paternitatura vestrarum relationes
fide

conclusio.

dignas et fideles, danteDomino, superpraedicto

eorumdem diversimode,
res, Principes,

depictis; aliique

quam

plu-

missas

Domino nostro Papae faciendas

et eis

Barones, et nobiles milites, Burgeninfiniti

mediantibus, per dictum

pronuntiari,

Dominum nostrum Papam

a"e

ses, et

quasi

populares

omnis

utriusque

et declarari, et decerni praefatum re-

Sexus quasiinnumerabilium repraesentationumimagines, pro beneficiis et singularibus donis, quae confuerunt, prout et adhuc fatentur, a dicto Dofessi

colend memoriae Dominum Petrum

Luxembourg,

canomzandum

fore et canonizari

et in sanctorura
;

catalogo ascribendum fore et ascribi

sos Christi fideles,
et

mino Cardinali miraculose recepisse ad tumulum ipsius Domini Cardinalis, cum quanla potnerunt de.votione cordis obtulerunt; adeo et in tantum, quod oblationes, ad ejus praedictum tumulum oblatae, as-

etper univerab omnibus Christi fidelibus ut sanctum fore et coli debere, hic et ubique terrarum ipsius festum, die per Dominum nostrum Pa-

pam assignanda,
nizandum

singulis annis in perpetuura soleu;

cendunt etascendere possuntusquead valoremquinJulii T. 1.

fore et solennizari debere

et alia in prae-

66

missis

518

PROCESSUS DE

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
medico
et

EPISC.
;

A
ex mss.
AMSNION.

missis conjunctim et divisim fieri,statui et ordinari

Chirurgico
c dixit

qui
:

prout in talibus estfieri consuetum.

puero, truffando

Permittatis

ANNOTATA.
a Jocalia, nwnilia,
pretiosa, Gallice

usque ad novem armos, et nimis est tener; et per hoc intellexerumt parentes,
;

quidem medicus, viso ipsum vivere tunc ipsum curabo quia

licet quaesiverint

p,

quod erat morbus incurabilis,

(jemmsr,
et

re-

cxlera id genus,

joyaux.

media. ex exliibuerint puerum medicis; tamen d. materd. filium suum coram imagine, depicta in ho-

norem

d.

D. Petri

CAPUT

X.

portavit filium

in capella domus suae, subito suum ad lectum, ubi aliquantulum

dormivit

Deposilionestesliumsupernonnullis prcegressis articutis; aliisque miraculis B. Pclri.

eliam aliorum proxime secutu-

ratus, ita quod videbat et

debili,
illa

puer totaliter fuit cuadhuc videt de oculo illo secundum quod de alio nec apparuit ex tunc
:

et

dum

evigilavit,

macula.
vi

193 Testis
Testium
depositione
2111,

super cvi dixit, miraculum expoessd

I rorum

estis

(cujut, licut

situm in

d.

articulo,
;

verum,

cum omnibus

svper cnntentis in articulo

nolas
\)

characterislicas

comignavimus
i,

supra,

circumstantiis

ibidem expressis.

106,

super artlcuto par/i; 2, cap.

Tcstis, inquam,

super cci articulo,

d.

qui incipit: Item

lis, etc.

quod

nobilis

Arnaudus de Planzo-

respondit, et testatus est, expositum in

194 Testis vn super cvi dd. articulorum arliculo, etcontentis in eo, dumtaxat dixit, et concordat cum uxorem depositione per Joannam supradictam
,

articulo, esse
curutu hernla,

verum.

189Testis n interrogatus, ad quid hucvenit; diquod venit ad locum islum, tamquam peregrinus. ad visitandum sepulcrum d. D. Petri Card., dixit et ad reddendum ei votum, prout promiserat
xit,
:

suam. 195 Testis viu

praeterito circa

dixit,

quod

ipse patiebatur
in

anno

enim, quod ipse patieliatur juxta inguiuem taliter, quod intestina descendcbant ad bursam, adeo quod,

tantum, siccitate mcmbrorum, quod non poterat ponere supra caput suum caputium, nec se induere, nec panem scindere, nec aliqua opera faeere, nec poterat uti de officio suo
sartoriaa
;

medium Quadragesimae,

ef

quod ipse
ivit

diminuebatur per
;

omnia
de

dum
sa;

et.

laborabat vel ibat, bu]\saef'ficiebaturvalde grosdum jacebat, advevtebatur, quod bursa non

membra
silio

corporis sui, quasi dissiccando

et de con-

medicorum

ad balnea
et

S.

Laurentii

erat infiata; et sic per spatium trium

annorum,

il-

Balneis

Vivariensis dioscesis,

taliter,

Iam infirmitatem dcscendendovel ascendendohabuit, quod medici ipsum volebant scindere et

:

potuit curari.

Tandem

rediens

ad stuffas d, nec ad hospitium pro-

prium,

fuit in
;

cura medicorum,

usque ad

festum

postmodum, audiens miracula

emisit

d. D. Petri, ivit
loci, et

ecclesiam parochialem S. Andreaa de

ad ibidem
Cardi-

et cum videret, quod propter hoc, Pentecostes nullo modo curaretur, emisit votum ad Deum, et d.

votum per
quod
si

ista

verba

Ego recommendo me
ista

sanctum Cardinalem, dicendo, quod

visitaret sepul-

Deo, B. Mariaa Virgini, S. Andreaj, et S.

nali
:

crum

d.

D.

Cardinalis,

si

sanitatem recuperaret;

liberent

me ab

infirmitate, visi-

suum, offerendo unum torticium ponderis unius libraa ceraj, et quamdiu fuero in via, pro visitando d. sepulcrum, non comedam nisi semel in die. Quo voto emisso, sensit se curatum nec ex post sensit dolorem, salvo, quod bina vice modicum sensit pracedentes dolores, et nunc est oinnino curatns. Interrogatus, quando emisit votum? Dixit, qnod est annus. Interrogatus, quare tantum omisit venire? Dixit quod occupatus aliis
tare sepulcrum
;

quod post votum emissum per paucos dies, demum ad plenum convaluit infra spatium duorum mensium, taliter, quod potuit panem suum lucrari. Antea vero dixerant sibi medici, quod nullo modo perartem medicorum poet dixit,

incepit convalescere, et

terat curari. Interrogatus fuit iste testis

sit

si

credit,

curatus? Dixit, quod ad preces d. D. Cardinalis plene curatus, secunquod sic. Interrogatus, si sit dum quod erat ante infirmitatem? Dixit, quod sic.

negotiis. Interrogatusad intercessionem B. Andreae,

vel D. Petri Card. ? Dixit

quod precibus

d.

D. Card.

credit se esse sanatum.

190. Testis ui dixit,

libcrttttone

lapsa, contigit,

quod die Mercurii proxime quod transibat aquam de Gardonaa,

;

submeiMuiic ,

armatus una tunica ferrea,

cccidit ad

et ipse una cum equo fundum aquas ubi stetitper aliquod tempus, tenendo equiiin suum per bridam b, et se movere non poterat, et vovit, se [iturum] ad d. D. Card. Et emisso voto, visum fuit sibi, quod unus suscepit ipsum multum leniter per corpus et duxit ipsum, extra aquam.
,
,

tantum tardavit venire ad exvotum, cum sit curatus a magno tempore plendum circa? Dixit, qucd non habebat, unde veniret, lmo in tantum lucratus fuit. p 196 Testis ix super inferius descriptis dixit quod in Quadragesima proxime praeterita, et circa incurabili medium Quadragesimae, ipse loquens erat in con- P<<*9 a flictu, ante castrum sancti Hermetis supra NeapoInterrogatus, quare
-

lim

ipse loquens fuit vulneratus

capite per

unum
;

balisterium,

exeuntem

infra

dictum castrum

et

cum
suit

tenebat balistam de torno, vel de lena, expo-

unum veratonum

per caput ipsius

sive

loquentis,

191 Testis

iv

Super proxime prxcedente miraculo

oculati

confirmata dixit, quod ipse vidit et praesens erat, qnando d. alterlm lestis nobilis Balduinus, testis supra nominatus, cecidit

bacinetum ita in capite a parte retro, in tantum, ferri, et intravit quod veniebat usque ad oculum dextrum ante ; et recepto ictu equitavit per spatium unius milliaris ;
et

fortem, quod transivit galeam

testimonio.

in d
et d.

aqua de Gardona, armatus una tunica ferrea, quod ipse, una cum equo suo cecidit ad fundum
aqu8e, ubi

tunc credidit cadere de equo; sed fuit sustentatus per socios suos et ductus ad domum. Dumesset veniendo Neapolim ad hospitium

stetit per aliquod tempus, tenendo per bridam, et tunc se movere non poterat, etc. quaj exposuit d. Balduinus depositione su-

in via

suum

qui-

equum

dara socius suus Gallicus dixit ipsi loquenti, quod devoveret se sancto Cardinali, qui faciebat rairacula
in Avenione.

pradicta.
sauato oculo

Quo

audito,

ipse loquens

emisit vo-

192 Tcstis v dixit, quod est annus vel circa quod contigit, quod uxor sua Margareta, habens puerum masculum, aetatis unius anni, qui a casu
habuit
portavit quasi per

oculo dextro, quam maculam decem dies vel circa, nec potuit ipse loquens reperire remedium a medicis et specialiter a inagistro Giraldo de Cumba, de Lugduno,
in

maculam

tum. Interrogatus de verbis voti ? Dixit quod si ipse loquens evaderet de illa infirmitate, quod visitaret cjus sepulcrum, et efferret equum et unum hominem armatum de cera ad formam, secundum quod ipse loquens tunc erat. Quo facto, ipseloquens venit ad hospitium suum, et venerunt quatuor medici,

videlicet

magistri,

Joannot, Laurentius, Se-

grinus

DIE SECUNDA JULII.

319

grinus et Paulus, chirurgici Neapoli

dici

et

illi

me-

habuit infirmifatem in civitate Avenionensi? Dixit,

D
E\ MSS. ANEMON.

eodem sero amoverunt veratonum de

:

capite suo;

quod bene est annus cum dimidio elapsus, quod

ipse patiebatur

deinde infra quadraginta septem dies dictus loquens qnamvis antea per dictos medicos fuit curatus judicata fuerit dicta infirmitas incurabilis, et ip-

magnam

infirmitatem in tibia

sua

dextra,

quam habebat
ut, dixit,

valde grossatn et

rubicun-

dam, adeo
lecto,

sum

infra paucos

dies moriturum, et

voluit dictis

nec potera pati

quod non poterat surgere de nec sustinere, quod rauba es-

medicis dare ducentos ducatos, ut eum reciperent sub periculo eorum quod facere recusarunt; imo
;

set super dictara tibiam, et ipsa loquens dixit dicto

fratri

dicebant
challo
dicti
;

Domino Ludovico de Mantegaudio, Mares;

Domini nostn Papae, quod propter preces Domini Cardinalis fuerit curatus Dixit quod sic et ideo venit ad istam civitatem pro complendo votum suum. Interrogatus de praesentibus? Dixit, quod hoc scit Mareschallus Domini nostri Papae, Comes castri, et quidam capitaneus, vocatus Pinsart et ceteri hommes armorum de societate Domini
Marescltalli piwdicti.

Joanni quod emitteret votum ad dictum D. Cardinalem, ut curaretur. Ipse vero frater Joannes respondit; per fidem vestram emittatis vosmet vodicens tum pro me. Quod et ipsa loquens fecit Ego rogo Deum et beatam Virginem, ac sanctum
:

Cardinalem, quod

si

curet vos

ab

ista infirmitate,

ego faciam novenam, et portabo

ponderis unius quarteronis
ter
/,

unam

tibiam cerae,
(

sed postea dictus fra-

Joannes portavit unam tibiam ponderis

si

unius

libra. Interrogata
iis,

dictus frater fuit curatus. Di-

197. Testis x interrogatus super

confirmutio
miracuii

super qui-

xit

quod

sic

quod postquam ipsa loquens incepit

lapso,
;

prdcedenti*

bus fuerat interrogatus testis prascedens, dtxit se tantum scire, videlicet, quod in Quadragesima prox i me praeterita, ultra medium Quadragesimae, cum dictus magister suus, una cum aliis armatus, missi
ad currendum contra castrum sancti Hermetis
su-

facere

novenam, triduo

dictus

frater Joan-

nes incepit convalescere

ita

quod dicta

tibia

non

fuit

grossa nec rubicunda sicut antea erat. Item Interrogata si adltibebatur aliqua medicina; dixit

pra Neapolim, illa die circa horam tardam, ipse loquens vidit dictum magistrum venientem, equestrem cura aliis jnvantibus ipsum, portantem verato-

quod non. Interrogata si durante novena, dictus frater Joannes surgebat de lecto ? Dixit quod sic, et eundo ad ecclesiara ambulando per domum et in capite novenae omnino dictus sancti Antonii
,

num
:

in capite suo,

de quo

fuerat percussus, per

frater Joannes fuit curatus.

aliquem de castro, ut dicebat, et per alios dicebaet postmodum venerunt quatuor medici, quos tur

200

Testis

xm

super eodem
se

articulo clvi,

et
sul' er eodtm
teitimonia .

nominat magister suus supra et illamet nocte amoverunt

capite, teste

in

sua

depositione,

tantum scire, videlicet, contentis loquens moratus fuit cum dicto fratre quod ipse
in eo, dixit

sibi

veratonum de
pellem in

praesente, et fregerunt sibi

Joanne, in loco sancti Antonii Viennensis dicecesis, per tres annos vel circa, et vidit eum mfirmum

modum

crucis, et

posuerunt emplastrum de albe-

de

tibiis

et toto

corpore taliter, quod non poterat

dine ovorum, et

fuit in lecto sive

camera bene per

visitabant ip-

ire sine crossa et

juvamine

ipsius loquentis, et cu-

quadraginta dies ct ultra, et medici sum singuiis diebus una vice in die
dicinas.

ponendo mejudicabant

jusdam vocati Fernandi, per duos menses et ultra ; et accidit quadam die dum Missam celcbraverat ad
altare hospitalis

Interrogatus

si

dicti

medici

sancti

Antonii, ipse frater Joan-

dictum magistrum suum habere infirmitatem incurabilem ? Dixit quod audivit a sociis dicti magistri sed quando emisit votum, non erat sui, quod sic
;

nes sine baculo et juvamine descendit gradarium ipsius hospitalis, et ipse loquens portavit baculum ad domum. Interrogatus, si erat multum altum graDixit, quod videtur sibi, quod erant vidarium ginti gradus et ultra. Interrogatus quomodo scit, quod propter preces dicti Domini Cardinalis fuerit dixit quod ita audivit dici a dicto fratre curatus Joanne, qui recitavit fratribus, quod sanctus Cardinalis fecerat sibi gratiam, quod erat de infirrai'? ;

praesens.

198. Testis xi super clvi articulo dd. articuloImpottntia

membrorvm
curata.

rum,
lia,

et contentis in eo

qui sic incipit

frater Joannes Heliae, praeceptor

domus

Item quod de AgulDixit

et
,

ordinis sancti Antonii, Aquensis dicecesis, fac-

tus quasi impotens de toto corpore, etc.

affirmavit,

contenta in
ubi dicitur,
sanitati.

ipso

articulo

fore

vera

tate,

salvo, quod,

restitutus

quod infra triduum fnit Dixit, quod imo statim voto

illa

quara pro tunc patiebatur, curatus. 201 Testis xiv interrogatus super cxxin dd. ar-

p
l 1

emisso, sensit se ab

impotentia,

et

debilitate

liberatum,

ita

quod cum pedibus,

et sine baculo, et

ticulorum articulo, et contentis in eo; qui sic inci- nepositiones Item quod eodem anno de mense Decembris dtmfantta pit ,< " ^" accidit, quod Domino Joanne Martini, rectore parro:

j1 j e

juvamine alicujus descendit viginti gradus capellae hospitalis sancti Antonii quod tamen ascendere vel descendere non poterat sine adjutorio unius hominis
;

chialis sancti Genesii, praesentis civitatis, etc. Dixit

se

et baculi.
ne.s.

Eodem

spectant duse sequenlcs

depositio-

iterata,

super articulis, hujusmodi causa datis et productis, sed super miraculo, facto fratri Joanni Heliae, ordinis sancti Antonii, Aquensis dicecesis. Et primo intorrogata
j

199. Testis xn examinata nou

tantum scire de contentis in d. articulo, videlicet, quod in vigilia sanctae Luciae quod verum est proxime lapsa, fuerunt duo anni elapsi quod ipse loquens una cum Richardo, in articulo nominato, et dum venerunt ad spatiandum supra pontem
,
:

essent supra pontem prope capellam sancti Nicolai,

et diligenter exarainata,

si

cognoscit dictura
:

fra-

trem Joannem Heliae, ordinis sancti Antonii dixit, qnod sunt sex vel septem anni, quod primo habuit notitiam suam, et fecit confirmari unara filiam suam nomine Joannam. Interrogata, si scit, quod dictus frater Joannes afferret baculum sive crossam e ?
Dixit, quod quando dictus frater de sancto Antonio, venit ad hospitandum ad hospitium ipsius loquentis et dimiserat crossam in barcha sive navi, in qua venerat ita quod illo seromet misit quaesitum

chorda cujusdam navigii, elevavit in altum bene per duodecim palmas dictum Richardum, ipsuraquo projecit in aquatn Rhodani, et ipse loquens valde fuit turbatus; et respexit in aqua, credeus dictum
et tunc vidit puerum esse submersum elevatum et apparentem super aquam, et tunc ipse loquens emisit votum ad sanctum Cardinalem, quod si liberaret eum a submersione, daret sibi decem libras cerae. Et post pausam venit navigium, quod

puerura

portabat lapides, cujus chorda ipsum levaverat, et

in

aquam

projecerat,

et

unus homo,

qui in dicto

dictam crossam, et in crastinum de mane dictus frater Joannes portavit ad sepulcrum dicti Domini Cardinalis. Interrogata, si scit, quod dictus frater

sive navigio erat, monstravit puero unum baculum, Interrogatus si gaf, et extraxit eum ad navigium. puer potaverat de aqua ? Respondit quod puer dixit puer quod non. Interrogatus, quanto tempore dictus
iuit

S20

PROCESSUS DE
aqua
:

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
lentia,
si

EPISC.

A
am-:nion.

fuit in

Dixit quod psalmus Miserere mei bis

fuisset dictus, ut sibi videtur. Interrogatus

dictus

portando crossas suas; et venit Avenionem ad sepulcrum Cardinalis praedicti; et ibi fecit novenam

puer erat indutus de brevibus vestibus vel longis? Dixit quod de mediocribus usquead mediam tibiam. Interrogatus si sciebat natare? Dixit quod non, quod ipse sciat, sed videbat, quod puer manus movebat et palpitabat super aquam. 202 Testis xv interrogata non super articulis, in
super miipsum exposito et declarato, dixit, quod anno proxime elap.so, videlicet die Jovis ante festum Pentecostes, cum ipsa loquens esset infirma, et fuisset per duos annos et ultra de infirmitate, hydropisi nominaia, ut medici dicebant in tantum, quodvaldecssetgrossaet inflata, in corpore, tibiis, et brachiis; etvidens, quod non poterat curari per medicos, emisit votum ad sanctum Cardinalem dicens Quod si Deus et sanctus Cardinalis praestarent

suam

et

infirmitas
:

caduca tenuit ipsum potius

solito, ut dicit

factaque dicta novena, ipse loquens,

rediens ad Valentiam, ed ad terram

fuit

suam

et

cum

ad pontem Sorgiae, ubi cubavit illa nocte, et in crastinum, surapto prandio, transivit pontem, et transacto ponte sensit se aliqualiter alleviatum a
dicta infirmitate, taliter
,

hydrope,

hujusmodi causa
raculo,

datis, et productis, sed

quod
se

ire potuit

oum una
:

inferius per

aliam vero crossam portabat subtus brachiura. Et cum fuit in Auraica, venit ad hospitale, et dixit hospitalerio, quod curatus erat precibus dicti sancti Cardinalis
:

crossa,

cum qua modicum

sustentabat

et curatus

fuit

paulatim, ita quod statim

sibi

sanitatem

de

illa

infirmitate,

ipsa veniret ad

suum sepulcrum, eum imagine xvi librarum ceras, et numquam ascenderet equum donec dictura
,

panem suum, ducendo aratrum cum bobus. Interrogatus, si habuit medicos? Dixit quod non. Interrogatus, quando arripuit eum morbus caducus? Dixit, quod dum erat puer et postmodum bene cessavit per novera annos, quod non habuit. Postea iterato rediit sibi, ut dictum est.
post Pascha, potuit lucrari
;

205 Testis xvm interrogatus, nonsuperarticulis,

in

viagium g arriperet quo voto emisso, stetit sic usque ad diem Sabbati, qua die fuit confessa et communicata, et, surnpto prandio arripuit ipsam
: ,

hujusmodi causa superius datis

et productis, sed

super dictis et miraculis per ipsura inferius expressis;

" sudor, qui duravit

curata de inflatura
si

sibi
,

per triduum, infra quod fuit

Interrogata

licet esset debilis.

post votum emissum adhibuit medicinas? Dixit quod non. Interrogata si antea habuerat medicos
:

quodannoproxime praeteritoin Quadragesima; medium ipsius Quadragesimae, ipse loquens g ibat de Avenione ad partes Gebennenses, una cum Domino Guilielmo Bruneli, presbytero de Trusillis,
dixit,

et circa

dixit,

quod

sic,

plures

videlicet medicos

Domini

luci Sabbaterio,

Coraitis, et Comitissae Sabaudiae, etplures alios, qui dimiserant cam pro derelicta et reputabant infirmitatera illam incurabilcm. Dixit etiam dicta Domina,

Gebennensis dicecesis et Petro Mareleti ejusdem ettribusaliishominibus dequorum nominibus non recordatur, qui tendebant ad locum deMontemeliano, cum animalibuset mercantiis suis, et cum fuit in itinere publico prope villam sancti
, ,
:

quod modo venit ad civitatem Avenionensem, ad solvendum et complendum votum suum eo quod
;

Ferreoli

Valentiniensis dioecesis

invenit in via

fuit curata

per preces ipsius Don.ini Petri Cardi-

septem homines pedestres arraatos, qui ipsum captivaverunt et captum duxerunt in castrum sancti
,

nalis.

Ferreoli. Interrogatus,

si

ipse erat arniatus? Dixit

cum tumore
ventrls,

203 Testis xvi Interrogata non super articulis in lluJ usmodi causa datis et productis; sed super miraculo fact0 Dominae Bernardae de Mediolano, dicti
>

Tarantasiensis
sic, et

dicecesis, et primo interrogata si cognoscit dictam Doroinam Bernardam? Dixit, quod

morata

fuit

cum ea

per unura annura, et

fuit

cum
ipsa

ipsa per sex septimanas, vel circa,

:

essetcurata

et viditmedicos visitantes

antequam eam tamen

:

Domina

dicebat, quod nihil proficiebant et ipsam

diraiserant pro derehcta. Deinde dixit, curata post emissura votum ad dictum

quod

fuit

Dominum

"
ac morbo caduco fugatis.

Petrum Cardinalem, et ita dicta Domina dicebat. 204 Testis xvn non super articulis, in hujusraodi
negotio datis et productis, sed super dictis et miracuhs infenus per ipsum expiessis et declaratis,
,

Dixa quod
tam

ipse loquens passus fuit infirmitatem in toto corpore suo, bene per duos annos cum dimidio
lortera,
:

quod non poierat ambulare sineduabus

quod non. Interrogatus, si alii fuerunt capti'? Dixit, quod sic, omnes, sed ille presbyter dixit, quod erat de gentibus Domini nostri Papae, et quilibet de aliis, allegavit rationes suas etomnesdimisorunt, excepto ipso loquente, dicentes, ipsum loquentem esse de gentibus Domini Raymundi de Turenia quamvis ipse loquens diceret, quod erat de gentibus Gerardi Darto, capitanei Venaissini in quo quidem castro tenuerunt ipsum incarceratum, in turri per septem septimanas, et in compedibus ferreis, et per quindecim dies tenuerunt ipsum in compedibus ligneis una cum ferris. Et dixit, quod una dierura accidit quod custos carcerum dixit ipsi loquenti, quod die crastina suspendereturpercollum. Ettuncipse loquens, credens et timensdemorte, petiitsibi ministrari presbyterum ad confitendum, et paulo post fuit sibi presbyter cui fuit confessus, et postquam fuit adductus
:
: :

"if ta

'^

e"

crossis

cuin quibus eo modo, quo poterat, ibat ad qua.'1'endum eleemosynas , in civitate Valentia, et

reversus presbyter

dictus

loquens

incepit

flere

amare;

Item etiara dixit, quod fuitpassus unain intiruiitatein, quae vocatur morbus caducus et ut curaretur de dictisinfirmitatibus venitperegrinus
:

aliis locis vicinis.

amare, obdormivit, super bancam h appodiatus, et sedendo. Ita quod dormiendo venit sibi in visione, quod se devoveret ad sanctum Petrum
et flendo
t

ardinalem, et paulo post evigilatus,

ad oratorium beataa Marias de Sperantia Aveuionis; dcmde rediit ad partes suas minime curatus, et
postea audivit dici in dicto loco de Valentia, quud sanctus Cardinalis faciebat pluramiracula Avenione,
et tunc dictus loquens hasc audiens emisit votura, ad

ipse emisit

votum

ad
:

sanctum

Cardinalem

dicendo

verba

sequentia
qui

Ego me recommendo Deo,

beatae Mariae,

sanctae Catharinae, et beato Petro de Luxerabourg,

dictum sanctum Cardinalem,

et procuravit

veniread

quod possim evadere raanus si faciant; ego promitto visitare sepulcrum dicti sancti Petri, et
velint juvare; ita istarura

me

malurum gentium. Quod

ejus sepulcrum. Interrogatus, per quae verba emisit votuin? Dixit Domine sancte Cardinalisl supplico
:

vobis, quod ego possim curari a meis infirmitatibus, et possim laborare, et facere opera mea, et lucrari

portare et offerre loricam ferream ponderis viginti librarum et abstinere a comestione carnium toto tempore vitae meae, et numquam caputium portare, singulis diebus Veneris jejunare, et totam Quadra-

panem raeum; quodego visitaboperegrinus sepulcrum

tuum;
et portabo sex libras cerae, videlicet tres pro

gesimam

qualibet

infirmitate.

Deinde post biduum, dictus

solo pane etacjua sine aliis cibariis uti. Et post paululum obdormivit iterato, etquasi per spatium unius horae, ut sibi videtur. Et deinde

iwerato,

loquens intravit navigium Joannis de Jonas de Va-

evigilatus, ferros,

quibus erat inferratus,

suis

pedibus

DIE SECUNDA JULII.

521

pedibus
sensisset.

cecidisse invenit

absque eo quod
loquens,

nihil

distabat ipse loquens a puero? Dixit, quod per spa-

D
EX Mss AVEnoir.
.

Quo
Deo

cognito,

dictus

gavisus,
ivit

reddidit

gratias, et sancto Cardinali, et

tium duarum arcatarum pontis. Interrogatus erat profunda in illo loco, ubi puer cecidit

si
?

aqua
Dixit

circumeundo turrim, quaerendo portam, quam invenit totaliter apertam. Interrogatus, qua hora erat? Dixit quod parum ante mediam noctem et tum
,

quod

sic et ita

profunda, secundum quod in aliquo

Interrogatus
si

loco Rhodani.

credit

quod propter

miraculum
tus'? Dixit,

alicujus Sancti, dictus puer fuit libera-

ipse loquens ascendit super

surse castri, et

cum
et

fuit

quemdam murum clausupra murum, ipse saltavit

,

super rupem

nivem

quse tunc erat ibi abun-

danter; et de rupe, quasrendo passus hinc inde, per

quod sic ; quia erat in loco perieuloso, et credit quod nullus natator etiam nudus posset evadere. Interrogatus de nomine pueri ? Dixit, quod nescit, sed quidam capellanus venit, qui dictum

abrupta descendit ad pedem

dictse rupis, in

quo loco

puerum
sibi

portavit.
?

Interrogatus

cujus

aetatis

erat

est via publica, et exinde dictus loquens ambulavit

dictus puer

Dixitquod xn annorum vel

circa, ut

pertotam noctem,nesciens quo

iret,

sed in crastinum

videbatur.
a submersione

invenit seesse in loco de monasterio de Claromonte

propecivitatem Gratianopolitanamadquinqueleucas.
nocte,
ivit Gratianopolim, ita quod in illa media prout sibi fuit dictum, bene ambulavit per spatium decem vel duodecim leucarum, et projecit caputium suum in aqua, volens incipere votum, et

Deinde

208 Testis xxi super eodem cxxiii articulo et contentis in eo dixit, quod quondam semel ipse cura quibusdam aliis trahebat chordam eujusdam navigii in Rhodano exeuntis, onerati lapidibus ipse vero
:

erat supra pontem, et unus puer, cujus

rat, aetatis

nomen

igno-

sic evasit

manus

illorum gratia Dei et beati Petri

suit
tis

duodecim annorum, ut sibi videtur, pose ad bordaturam pontis et de bordatura pon;

Cardinalis. Deinde ivit peregrinus ad sanctum

An-

dictus puer

aquam

respiciebat

et quaravis

ipse

tonium, ad beatam Mariam Aniciensem, nunc vero venit Avenionera, persolvendo et implendo votum

loquens diceret dicto puero et

:

aliis

circumstantibus,

suum

et

offerendo

dictam

loricam seu tunicam

et
obtulit.

ferream,
cogitavit,

quam tunc

promisit,

Inter-

rogatus, quare promisit loricam? Dixit,

quod ipse

quod non posset portare ferros, et ideo promisit portare ferrum tanti ponderis, secundum quod erant ferri, videre suo, et praidictam promissionem fecit, reductus ad memoriam, quando sensit
se liberatum a dictis ferris.

interim venit chorda, quod recederent ab inde subito arripiens puerum, et in aquam projecit revolvemlo deinde dictus puer apparuit super aquam et paulo post ^ et stabat ibi in una revolutione aquae venit navigium, etunus homo qui erat in navigium, cum uno croco i ferreo recepiteum et posuitin navigio. Interrogatus si fuit factum votum ^Dixit, quod audivitdici, quod quidam capellanus, qui ducebat dictum puerum, emiserat votum ad Deum et ^anctum
;

'

vitala sub-

mersione,

cxxm, et contentis in eo, qui sic incipit Item quod eodem anno de mense Decembris; accidit, quod Dominus
200 Testis xix interrogatus super
:

articulo

Joannes Martini rector Parochialis

ecclesiae sancti

Cardinalem prosalvationedicti pueri. Interrogatus si credit, quod dictus puer propter preces sancti Cardinalis fuerit ab illo periculo liberatus. Dixit, quod sic quia credit quod de miile non evaderet unus.
:

Genesii prsesentis civitatis, etc. Dixit, se recordari

200

Testis

xxu interrogatus super jam

saepius
dixit,
nberato.

quod Dominus Joannes Martini, rector Parochialis

ecclesias

praedicto articulo

cxxm

et contentis

in eo,

sancti

Genesii

Avenionensis

requisivit

dictum loquentem; si vellet secum ire ad spatiandum supra pontem. Qui respondit, quod sic Unde ambo insimul iverunt ad spatiandum supra pontem Rhodani; et dum fuerunt supra pontem, et ipse loquens
;

quod bene sunt duo anni (de mense nec de die non recordatur) ipse loquens in ponte Avenionensi existens, dabat caputchordaeduobushominibusexistentibus in

quodam

navigio, lapidibus onerato, et vidit

unum puerum

existentem juxta bordaturam pontis,

respiceret de bordatura pontis

aquam

quaedam

respicientem in

aqua

et subito supervenit

funis

chorda, quatrahebaturunum navigium, casu fortuito

cepit dictum loquentem; qui in altum supra

sive chorda ct projecit dictuiu

puerum

in

aqua, qui

tractus, cecidit in

aquam Rhodani,
:

et

pontem eodem casu

quidera puer intravit et statiraapparuit super aquam,

et

tunc unus capellanus,

usque ad fundum aquae fuit ita quod capite dixit se attigisse fundum, et postea sublevatus super aquam, manibus palpitabat, quousque quoddam navigium ad ipsum loquenteni veniens, et tunc homines ejusdem
navigii

genilius flexis, oravit ad

existens supra pontem, Corpus sanctura, vovens

eum Corpori
aquam,

sancto, pro salvatione dicti pueri, et

dictus puer elevatus est supra

tunc, emisso voto,

et paulo post venit

navigium, et unus exide aqua, et posuit

ipsum loquentem cum quodam harao sive

:

stens in navigio, levavit ipsum

croco de aqua extraxerunt, ut sibi videtur quein loquentem nautse interrogaverunt, si malum sibi
fecerat

eum

in navigio

cum uno

croco ferreo. Interrogatus

non sed dixit, se flevisse, quia perdiderat capucium suum. Interrogatus quanto tempore stetit in aqua? Dixit, quod ut sibi videtur, per mediam horam. Interrogatus si sciebat natare? Dixit quod non licet in fontibus, in quo lavantur panni, aliquando
,

nec

aquam

biberat; respondit quod

si natabat dictus puer ? Dixit quod palpitabat cum manibus supra aquam. Interrogatus si credit quod

naturaliter, vel miraculose dictus puer evasit

Dixit

quod credit quod miraculose

nullus

quia credit, attenta

profunditate et distantia, et revolutione aquaa, quod

homo
;

posset evadere

quocumque modo. Inivit

terrogatus ad

quem locum
nisi

puer dictus

Dixit

tentaverit natare. Interrogatus,

se alicui Sancto? Respondit
in niente

si

ipsemet devovit
:

puero,

quod non sed habuit sanctum Cardinalem. 207 Testis xx examinatus super articulo cxxm, dixit, quod bene sunt duo anni, et contentis in eo quod ipse loquens, et quidam alii ut sibi videtur,
;

quod tunc unus capellanus eum portavit ad civitatem Avenionensem. 210 Testis xxm interrogatus super cxx dd. artiItem quod anno culorum articulo, qui sic lncipit quod nescit
:

;ici

de aho

Domini mccclxxxviii, de mense

filius

p ueru

Aprilis,
;

Bonifacius
Dixit,

Stephani Colini argenterius etc.

quod

ducebant unura navigium per aquam Rhodani, et ipse loquens erat intra navem, et vidit, quod unus puer cecidit de ponte in aquam, et ipse loquens venit

de mense Aprilis, proxime venientis, erunt duo anni, sed de die non recordatur, quod Bonifarius filius suus in articulo nominatus, passus fuitgravissimam
infirmitatetn et stetit per tres
:

et

cum navigio prope locura, ubi erat dictus puer, cum uno baculo ferrato traxit dictum puerura ad

dies naturales,

non

navem. Interrogatus, qualiter puer stabat? Dixit, quod revolvebatur ad revolutionem aquae, quia aqua Jfacit in illo loco revolutiones. Interrogatus quantum

excepto quod ponebatur comedens neque bibens sibi cnm pluma aqua zucarata in ore; quia tunc cochleari non poterat recipere. Ita quod ipseloquens emisitr votum, et descendit de camera sua, et promisit

322

PROCESSUS DE
et

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC

dicta

A
ivimon.

misit sancto Petro Cardinali adducere dictum pue

vulnera fuerunt inspecta per curiales curiae

ivit

rum cum una imagine,

libraruiu cerae
:

cum uno

tortitio

quatuor
se

et lieet consueverat jejunare diebus

Sabbati,

tamen tunc voto

se astrinxit, et vovit

jejunare perpetuis temporibus, quamdiu viveref, si praestaret dictopuero sanitatem. Deinde dixit quod,
et puer petiit sibi voto emisso, ascendit .superius dari potum. Ipse vero loquens dedit sibi cura pluma
;

de aqua prsedicta, et post modicum intervallum venit ad os pueri unus vermis. quem puer cum manu et juvamine suorum parentum de ore suo extraxit, licec dictus puer fcre per xv dies ante, manibus nec
pedibus juvare se posset.
gravittima

ad barbitonsorem, scilicet ad magistrum Henricum, qni moratur prope Augustinos. Qui quidem magister Henricus fecit probam suam, et deinde posuit caligam, quas erat longitudinis praedictae, et grossitudiquo facto, ipse iiis parvi digiti mauus vel quasi ; Petrus loquens ivit ad hospitium, et habebat continue in devotionem sanctura Cardinalem, ipsum rogando, ut supra
et stetit in lecto
:

Mareschalli, et ipse loquens fuit remissus, et

et posuit se

quasi hora Vesperarum,

et intravit

super lectum, et erat lectum nudus,

usque ad mediam noctem vel circa,

ii

Interrogatus cujus longitudinis erat dictus verm is ? Dixit, quod longitudinis unius palmi, et gros-

absque dormitione , deinde obdormivit usque ad diem, et evigilatus se reperit sanatutn de dicto vulnere Iateris, et caligara juxta se sanguinolentam ;
et

inftrmitale sauuto.

un j us candelsa cerse, valore unius patacii, ... ., et erat vermis niger et pilosus, et die suquenti sexdecim vermes minores, et alterius coloris, et tertia die post voturn ipse luquens et mater duxerunt ad
s \\ u <i mls
'
. .
.

mane

vit sibi

ad prsefatum barbitonsorem, qui aptavulnus maxillas volentique aptare vulnus

ivit
:
:

sepulcrum dicti Domini Cardinalis dictum puerum quod puer eundo et redeundo pedibus suis ambulavit nec voluitpati, quod pater ejus portaret eum : sed ipse puer portavit imaginem de ioco speciarias
:

ita

' {

usque ad sepulcrum dicti D. Cardinalis. Interrogatus si habebat oculos versos? Dixit quod sic, et
foetebat sicut terra
erat,
et

humida

et rigidus in

membris

reputabant

eum mortuum.

Interrogatus

quanto tempore fuit rigidus et frigidus? Dixit, quod non imo ipse loquens posuit pluribus vicibus candelam accensam ad os pueri ita quod niliil movebatur. Interrogatus si puer tenebat os clausum ? Dixit quod sic. Interrogatus si antequam pater poneret candelam accensara ad os dicti pueri, ipse loquens emisisset votuin ? Dixit quod sic et mater pueri fortiter; dicendo, modo video puerum mortuum
;
;

quod non indigebat, quiacuratus erat et barberius, videns vulnus cnratum, signavit se, admirans de tam subita rura. Interrogatus si credit quod propter preces dicti D. Cardinalis fuit curatus Dixit quod sic. Interrogatus si visitavit sepulcrum dicti D. Cardinalis ? Dixit quo sic, dicens etiam, quod divulgavit istud miraculum in Bohemia, et ubicumque fuit. 212 Testis xxv interrogatus super miraeulo, facto ad invocationem d. D. Petri Cardinalis Petro de Praga, dixit, quod in aestate proxime praeterita, tinus homo de Praga, qui moratur cum Decano Pragensi, habuit dissensionem cum quodam Allemano, qui dicebat injurias et blasphemias de
laterisdixit,
"?
,

E
duabusplagis,

Don.ino nostro Papa. Et dum ille de Praga reprehenderet ipsum blasphemantem, et misisset quaesi-

et fortiter interim

clamavitgenibus

flexis,

dicendo

Sancte Cardinalis, modo video, quod nnllHm habes

potestatem

statem

cum Deo,

tuas niihi

tamen requiro te, quod si habes potein hac hora praeserves et restifilium, puerum meum. Ad quod inconti:

nenti puer incepit se movere, et dixit raatri,

raihi

detis

ad potandnm, quod et

fecit.

'" '"'"'''"

211 Testis xxiv interrogatus, non super articulis, hujumodi oausa datis, sed super dictis et miraculis per ipsum inferius expressis et declaratis. Et primo dixit, quod circa festum sancti Jacobi, anni
in

tum, ut dicebat, servientes, pro ducendo ipsum ad carceres, post aliquod spatium vidit dictum hominem de Praga vulneratum de duobus vulneribus. Videlicet de uno in facie, et de alio in latere sinistro, et vidit gladium, cum quo dicebantur esse facta dicta vulnera, totum sanguinolentum; etaudivit dici a dicto vulnerato, quod dictus blasphemator vulnetamen si fuit, vel quando fuit curaravit ipsum tus, dixit se nescire. Sed audivit dici a dicto Domino Decano Pragensi, magistro vulnerati, quod sanctus Cardinalis fecerat dicto vulnerato magnum miraculum. Interrogatus de tempore., quo dixit sibi dictus Decanus ? Dixit, quod a festo Nativitatis Domini
:

proxime

prceteriti,

dictus Petrus loquens, existens

citra.

in carreria,

inter ecclesias

Carmelitarum

et

Augu-

Btiniensium Avenionis, et ante hostellariam Leonis

rubei, quidani Allemandus, nationis Saxo, blasphe-

nis

mabat Dominum nostrura Papam Clementem VII, et totam curiani. Unde cum proptcr istas diffamationes duceretur ad curiam captus, et quidam Joaunes, dictus Lerim, Domiui nostri Papae cursor, per-

facto sive miraculo curatioPraga, servitoris Decani Pragensis, dixit, quod dictus Petrus vulneratus in maxilla, et in pectore sed quidam famulus suus die vulnerum et in crastinum illatorum, paravit ipsa vulnera dictus loquens paravit vulnus in maxilla illatum, et

213 Testis xxvi super

Petri de

F
sanalur.

cum

aliud

vellet

parare vulnus,

respondit laesus,

cussisset

blasphemantem cum alapa super

:

collura a

quod reputabat

se

curatum

et

ostendit sibi locum

parte dextra

tunc

ille

percussus, vertens se

cum

vulneris, et dictus barberius vidit, quod totum erat

quodam

cultello,

percussit

quem portabat subtus mantellum, dictum loquentem circa mamillam sini;

clausum, et non remansit

videns, nihil apposuit.

uisi raodicacicatrix,

quod

stram, inter plicaturam brachii et mamillam

ter

tali-

214

Testis

xxvn interrogata super cix

dd. arti:

quod gladius intravit per longitudinem iudicis manus quo vulnere illato, dictus Petrus cecidit in carreria, in qna fuit percussus, quia posuit pedem
:

ctilorum articulo, et contentis in eo, qui sic incipit

in

quadam fovea

carreriae, et tunc ille

tor dictum loquentem vulneravit in

et tertio repercutere

blasphemamamilla dextra,

Item quod anno Domini mccclxxxviii Allamanda, fwr uxor Firmaudi Rufli, laboratoris, etc. Dixitcontenta quia vidit, et praein articulo praedicto fore vera sens erat. Interrogata quomodo scit, quod ille puer
:

mortuus

ipse Petrus

cum eodem gladio voluit, nisi loquens tenuisset niiinum, tamen ille blasphemator per assistentes perturbabatur, et imnec tamen propter hoc desistebat, et tunc servientes curiae Mareschalli duxerunt utruraque ad curiam.
pediebatur,

esset mortuus'? Dixit, quod dictum puerum tenuit, qui erat frigidus et niger, et nullum spiritum habebat, qui cognosci posset. Interrogata per quod spa-

dictum puerura ita frigidum, nigrum, et mortuum? dixit, quod bene per unam horara cum

tium

vidit

Et ipsePetrusloquens, in itinere rogavit sanctum Petrum Cardinalera, quod pra;servaret eum, et ne permitteret eum illa turpi morte mori. Quo facto,

votum? Dixit, quomodo cogquod sic, genibus viveret post votum emissum ? Dixit novit qud puer quod voto emisso, quasi incontinenti, quod non fuisdimidia. Interrogata,
si

ipsa emisit

flexis.

Interrogata

set

DIE SECUNDA JULII.

523

set

in balneo,

dictum Pater noster, cum ipsi tenerent puerum cognoverunt quod pulsus pueri moveba-

tur, ipseque puer per se movit tibias, et statim por-

CAPUT

XI.

EX MSS.
AVEMIOft

taverunt dictum puerum ad ecclesiam pro baptizando, et in janua ecclesiae aperuit os, et de ore pueri
exivit

apostema

postmodum quando puer

baptiza-

Reliquw Teslium deposiliones suver miraculis B. Pelri.

batur, incepit flere, et vixit ex post per tres menses

vel circa. Iuterrogata,

cum puer

esset niger,

cum

spiritu recuperavit colorem et

si una mutavit? Dixit

quod sic, et recuperavit debitum colorem, secundum quod habent alii pueri nascentes vivi. 213 Testis xxvni interrogatus super eodem praedicto cix articulo, etcontentis in eo, qui sicincipit
pe B. Petn
:

J. estis xxx interrogatus, non super articulis, in hujusmodi causa dalis, sed super dictis, et miraculis "eTma per ipsum inferius expressis et declaratis. Et primo dixit, quod ipse patiebatur maximam infirmitatem,

quam passus

n em

q UO d anno Domini mccclxxxviii Allemanda uxor etc. Dixit contenta in d. articulo fore vera, quia praesens
erat

fuit bene per septem menses taliter, quop intestina rugiebant multum, et unum ex ipsis
;

deseendebat circa

genitalia, et

dum

erat superius

cum uxore sua Berengaria,

Qui quidem

et

Hugueta
omnia,
tione.

obstetrice.

testis confirmavit

quae

deposita sunt in praecedenti deposi-

216 Testis xxix examinata super eodem

articulo,
et contentis in

cix

locum proprium cum manu ipsius loquentis et einiserat votum pluries ad S. Mariam de Tabulis, et ad sanctum Firminum, et numquam potuit curari. Tamen luna septima Martii proxime praeterita, cum ipse loquens valde affligeintestinuro, redibal ad
;

eo, dix.it, contenta in d.

retur de dicta intirmitate, fuit recordatus de saucto

advitam
revocatus.

articulo fore vera. Interrogata,

quomodoscit? Dixit
recepit

Petro Cardinali,

et

cum maximadevotione
ei,

et

emis-

quod ipsa erat obstetrix,

et

puerum de

sione lachrymarum, devovit se ad praedictum sane-

ventre matris suaj, et fecit istud officium bene per triginta annos, et incontinenti tradidit ipsum pue-

tum Petrum Cardinalem, promittens

peregrinns suus, et darct
sibi

ventrem

cerae de

quod esset uno

ipse

rum

Berengariae, in articulo nominatae

sic

qua5 videns

quartayrono

libra?

et erat quasi

hora tertiarum, et

puerum

non movebat se, dicta Berengaria posuit eum in aqua calida, et sufflabat
stantem,
qui
in ore pueri

post emissionem dicti voti, post duas horas

loquens sensit se a dicta infirmitate curatum,

quam

cum

speciebus et vino ealido, ut facerent

si

expost

non habuit neque

sensit,

et ideo venit hic

ipsum respirare,
rogata cujus
Sos ? Dixit

posset, et nihil valebat. Inter-

Avenionem peregrinus ad solvendum votum suum.

Interrogatus, inquo locoerat, quando emisitvotum
Dixit,
?

coloris

erat puer? Dixit quod albus

si

valde et mollis. Interrogata

tenebart oculos clau-

quod exiverat

illa

die

de Nemauso, et ibat

quod

sic.

Interrogata quanto tempore

versus Doraesantim, et non poterat beue ambulare, impeditus

ibi

stetit in illo statu ?

Dixit quod per

unam horam

et

dicta infirmitate.

Ideoque
ire.

eniisit votura

ultra. Interrogata

si

post votum emissum tardavit

illae

in via jacens, cura

non posset

Interrogatus

puer aspirare

Dixit quod

mulieres steterunt

quid fecit post votnm? Dixit quod dolor incepit declinare, et continuavit

bene per unam horam clamando et invocando continue praedictum sanctum Cardinalem, utresuscitaret dictum puerum; et deinde ipsa loquens puerum recepit quo recepto ipse puer vires in corde suo habebat, et paulatim movere pedes et manus incepit, et habebat colbrem debitum, et duritiem, quia antea mollis erat. Interrogata si in hoc puero appa:

viam suara,
fuit
si

taliter

quodpost

spatium duarum horarum ipse

curatus, utsupra

dictum

est.

Interrogatus,
;

habuit remedia medirevelavit

si

corum?

Dixit quod non

revelare.

nec volebat alicui suam

,

infirmitatem

Interrogatus

si

uxorisuae? Dixit quod non. Interrogatus,

credit

rebat aliquod signum

Dixit ? quod non. quod propter preces dicti Domini Petri Cardinalis fuit restitutus? Dixit quod sic. Interrogata de praesentibus ? Dixit, quod Berengaria et maritus suus. De nominibus aliorum Don
vitale
,

Interrogata

si

credit

recordatur.

ANNOTATA.
a Gallice
le

Gardon, Latine Vardo

Occitania inferiori.

et

Vardus,

(luvius Gallix in

b Brida, a Gallica bride, frenum, habena.

c
dicta
lilt.

Pula
c.

dixisse dolose

vel

jocose.

Vide
l

ea, quse

sunt in annotatis ad processus part.

caput 2,

Domini Cardiualis fuerit curatus ab ista infirmitate? Dixit quod sic. 218 Testis xxxi super clvii dictorum articulorum articulo, et contentis in eo, qui sic incipit. Item quod, dum corpus dicti Domini Cardinalis ad se- epi i ei)t pulcrum deferretur, per ante domura cujusdam bonae p mulieris nomine Jacobae etc. Quo quidem articulo eidem perlecto, etin vulgari explicato, et per ipsam ut asseruit intellecto, dixit, quod cognovit dictam Jacobam, in articulonominatam, ipsaque monstravit eidem loquenti manura, congratulando et gaudendo quod erat curata; et referebat oronibus gratiam sibi factam per sanctum Petrum Cardinalem, et dicebat dicta Jacoba, quod visum fuit, quod percussa fuisset super cubitum, unde antea dicta Jacoba habebat digitos curvos et clausos. Interrogata, quanto tem-

quod propter preces

dicti

Ca

Hac

voce

signiflcantur

balnea calida

Gallice

pore habuit dictam infirmitatem? Dixit se nescire,

estuves.
e Gall. crosse
;

tamen bene
est

baculus exlremorum altero re-

curationem,
dixit

curvus.
f

menses ante hujusmodi quod infirmitatem istam habebat, et hoc esse publicura, quia omnibus monstrabat
vidit per tres

Quarteron Gallice designat quartampartem librsc. g Diximus de hac voce in annotatis ad cap. 9 part. i

manum. curam?
post.

Interrogata

si

vidit dictara

Jacobam post

Dixit quod sic, et vixit per

medium annum

pi-ocessus.

h Banc
i

Gall.

scamnum.

Gallico croc, uncus,

219 Testis xxxu interrogata super clxii articulo, de quo proxirae superius locutum est, dixit, se sanUati cognovisse unam mulierem nominatam Jacobam, tuta.
quae vendebat fructus in porta hospitii lpsius loquentis, quae quidem Jacoba patiebatur infirmitatem
in

resti-

manu, ut

in d. clxii articulo continetur, et vidit

die

sepulturae

sancti Cardinalis, dictam mulierem

redeuntem ad ipsam

loquentem, et dicentem, se
fuisse

324
fuisse

PROCESSUS DE
curatam,
ut
in d. articulo

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC.

:

continetur

et

rum

articulorura articulo, et
si

contentis in

eo.

Et d

EI MSS.

AUMI.V

extendentem tres digitos illos, et totam manum,sicut sanam. Interrogata, quanto tempore passa fuit dicta Jacoba dictam inflrmitatem ? Dixit quod dicta Jacoba dixerat ipsi loquenti, quod bene fuerat passa per quatuor annos, tamen non vidit ipsam nisi per duos menses vendentem fructusante domum suam. Interrogata si vivit adhuc dicta Jacoba? Dixit quod non, sed mortua est, annus est
vidit illam

primo interrogatus,
articulo nominatae
'?

habuerit notitiam Jacoba?, in

uanu

Dixit,

quod tempore quo dictus

fuit

affecta,

Dominus Petrus Cardinalis

sepultus, tertia die

fuit

post sepulturam, ipse loquens

deputatus,

cum

elapsus.

sed
Epilepsia sanala,

220 Testis xxxiii inferrogata, non superarticulo, super miraculo inferius expresso. Et primo
et

magistro Joanne Regis, ad scnbendum miracula, quae contingebant, et contingeret reportari per gentes utriusque sexus, ita quod contigit, quod dicta Jacoba examinata peripsum loquentem, et deposuit, proutcontinetur in una schedula, per ipsum loquenin qua quidem schedula continetur tem suscepta
;

depositio dictae Jacobae, tunc viventis; et etiam con-

medio juramento, testificando deposuit, quod de inensc Maji proxime futuri, erunt duo anni, quod talis infirmitas arripuit eam, et ad tantum devenit, quod fuit per triginta sex dies, quod
dixit,

tinetur depositio Domini Heliae Auduyni, presbyteri

dioecesis Engolismensis, et servitoris capellae novae

omnium Sanctorum,
sepulturam
dicti

fundatas

in

ccemeterio prope

D.

Petri

Cardinalis de

Luxem-

non potuit movere pedcs, nec se pascere, et totaliter quod medici ipsam dimiserant, tamquam pro mortua, et perdiderat omnino memoriam, in tantum, quod non recordabatur de aliqua re, nec de capellis, nec de coemeterio sancti Michaelis, quamvis moram traheret ante dictas capellas, et ccemeterium. Tan-

bourg

cujus quidem

schedulae tenor

sequitur, et

est talis. Sequitur informatio facta per

me Pontium
<

de Ponte, clericum Laudensem, publieum Apostolica et Imperiali auctoritate, curiaeque Camerae Apostolicas Domini nostri Papas notarium, ex praecepto et coramissione, ac nimia affectione, quam scireaffecet affectat Reverendus in Christo Pater et Dominus, Dominus Clemens, LodoveVisis Episcopus, et curiae Camerae Apostolicae suhscriptae generalis Auditor, de et super quibusdam miraculis, factis, tara in persona Jacob* de Lugduno, uxoris Rogerii

dem

venit ad

eam quidam compatersuus, nominatus

:

tabat,

Bartholomaeus Spioelli; qui dizit dictae loquenti ((iiiiiiuitcr, qnure tion rccommendatis vos isti glorioso S. Cardinali, qui facit tot miracula/ Et ipsa
dixit
:

Ubi est

iste Cardinalis ?

Ego

nescio, quid

quod una dierum receperunt eam, et tunc et portaverunt ad fenestram domus suae arborem ulmum, stantem ante domum suam vidit, et fuit aliqualiter recordata. Et tum emisit votum ad dictum sanctum Cardinalem, quod si per preces suas possct recuperare sanitatem, ipsa faceret novenam supra sepulcrum suum, et offerret duo brachia et dnas tibias ccrae. Quo voto emisso, inconest. Etcontigit,
;

de Parisiis laboratoris, habitatoris Avenionensis quam ceterarum aliarum personarum, per sanctae
ineraoriae

Dominura

Petrum,

sancti

Georgii, de

ad

Velum aureum Diaconum Cardinalem,

positio ipsius Jacobae.

Luxem-

bourg vulgariter nominatura, et primo sequitur de-

tate

227 In Nomine Domini. Amen. Anno a nativiDomini mocclxxxvih, Indictionex, die vii men- p f
m :

,nlerees '

StOTlCXfh Jj %

tinenfi incepit se signaresignocrucis, et

incepitmo-

sis Julii

pontificatus sanctissimi ln Christo Patris,

p e tri

vereomniamembrasua.etpaulatim recuperavitvires membrorum et fecit novenam etsolvit votum, et fuit

debilis, sed

paulatim recuperavit sanitatem. Inter-

rogata de praesentibus in voto etpraemissa scienti-

bus? Dixit quod Catbarina, uxor praedicti Barthoomaei Spinelli, et Silvester Cambini, servitor ipsius loquentis, et Marieta, filia Joannis Gammaire,
tunc ancilla ipsius loquentis.

Domini nostri Domini Clementis, divina providentia Papa; septimi, anno nono, honesta mulier Jacobade Lugduno, uxor Rogerii de Parisiis, laboratoris, habitatrix Avenionis, aetatis xl annorum vel circa dixit et suo medio juramento, corpnraet
:

liter

ad sancta Dei Evangelia praestito, per eam deposuit, quod de mense Augusti, proxime venturi, erunt quatuor anni, quaedam infirmitas a casu venit

221 Testis xxxiv interrogatus super clxh articurata alia

culo, et contentis in eo, qui sic incipit

Iteiri

quod,
testis

dum

corpus
ct

d.

D. Cardinalis, etc.
d.
:

Quiquidem
d.

eidem loquenti in brachio sinistro, quod descendit a cubito usque ad manum adeo quod de ipsa manu sinistra remansit impotens, et tres digitos ultimos
;

audito

intellecto
in illo

articulo,

confirmavit esse

dictae

manus continue

clausos tenebat, nec ipsosali;

vera contenta

etenim cognoscebat

Jaco-

qualiter aperire

poterat

imo erat quasi arida,

et

bam, et morabantur ita prope, quod non erant nisi duo hospitalia intermedia. 222 Testis xxxv interrogata super articulo praeac plurium

quamvis multa
rari

fecisset

fieri

medicinas, et multas

dicto clxii, et contentis in eo, dixit,

contenta per intercessionem S. Petri Cardinalis, esse vera.

tamen cunon poterat, nec potuit usque ad diem Veneris praeteritam, qua praefatus Dominus Cardinalis fuit
fecerit promissiones ad diversos Sanctos,

223 Testis xxxvi idem confirmavit de Jacobae Bubita curatione, post votnm factum dicto S. Petro Cardinali, dum corpus ejus sanctum deferretur ad
sepulcrum.

224
testimonio
asserta.

Tcstis

xxxvn interrogata super eodem jam

quae vidit ipsa lo-

qui dum portabaturad sepulcrum, ipsa loqnenstunc vendebatpoma et alios fructus, lucrando vitam suam, ut melius poterat, et dum fuit sepultus, a casu veniteidem in devotionem, et in imaginationem, ut iret supra sepulcrum dicti Doraini Cardinalis, quod et fecit, relictis fructibus et pomis

sepultus

Btepius d. articulo clxii, dixit et deposuit, contenta

in d.

praedictis.

artieulo esse vera, utpote

quens dictam Jacobam impotentem de brachio, et subito curatam post votum a se emissum dicto
sancto Petro Cardinali.

supra dictam sepultuipsum Domintim Cardinalem rogavit, ut, si potestatem aliquam baberet erga Dominum nostrum, gratiam impetraret sibi,

Et genibus

flexis

rara se posuit,

et flendo

ut liberaretur a dicta infirmitate, et sanitatem sibi

225
Debilis ac

Tcstis

xxNvm
in
filius

interrogatus super
eo,

cxxv

arti-

restitueret brachii et

manus

sua? praedict*.

Qua

ora-

culo, et

contentis

loquelx ex-] pers convaleicit.

eodem anno
Avenionis,

Item quod Bernardi Alberti, mercatons

qui incipit
:

setatis xiv

annoyum

vel circa, etc. Dixit

ipsam, ut praemittitur, facta, continue stando super sepulturam prsedictam, visum fuit eidem loquenti, ut cum martello per alitione
et deprecatione per

contenfa

in ipso articulo

fore vera:
ibi

Interrogatus
capellani di-

quera percuteretur in cubito brachii, ubi patiebaf ur

et statim

quomodo
centes

scit?

Dixit,
,

quod erant

digitos aperuit, et de eis ac

et sensit se

manu

se ju-

officium

et

mulieres tenentes

candelam
clxii dicto-

vit, et juvat,

omnino sanatam

et libe:

accensam.

ratam,

220 Testis xxxix interrogatus super

quam

prout faciebat ante diclam infirmitatem vix antea dictam manum ad caput ponere
poterat

DIE SECUNDA JULII.

poterat,

32S
fuit

nunc autem

est sanata, precibus tamen, ut

dicti Doraini

vit

ab astantibus, quod
si

per tinam horam. Inter-

oertissime credit, ac intercessionibus

Cardinalis.

rogatus,

curata.

228 sonam

Testis xli pro informatione miraculi, in perd. Jacobae facti, receptus ac juratus, et dili-

genter examinatus per

interrogatus,
sic.
si

me
d.

d.

cognoscit

Notarium et primo Jacobara? Dixit quod

;

? Dixit, quod non plus quara lapis. Interrogatus, si potavit de aqua? Dixit quod sic, sed non fecit sibi malum. Imo statim venit ad sepulcrum dicti Domini Petri Cardinalis de Luxembourg, sed bene per octo dies sentie-

ipse loquens sciebat natare

EX MSS.
AVENION.

Interrogatus, a quanto tempore

Dixit,

citra cognovit
citra,

bat foetorem aqtiae Rhodani. Interrojiatus, si erat nudus? Dixit quod non imo eratvestitus et calce:

jpsam?

quod a duobus annis

quibus

atus

caligis et sotularibus.
dicti

Interrogatus

si

credit,

ipse servivit dictse capeilae,

quam

vidit
et

multotiens

quod per preces

ratus
?

Domini Cardinalis

fuerit libe-

venientem ad dictam capellam devote,

aliquotiens
dicere Missas,

facientem

tam per

ipsura testem

loquentem, quam per ceteros alios presbyteros. Int.errogatus, si a tempore, quo habuit notitiara ipsius Jaeobae citra, cognovit seu se advisavit, aut aliter scit, quod pateretur inaliquo niembrorum suorum? Dixit quod cognovit et vidit ipsam patientem in

Credit, quod sic. 231 Testis xliv examinatus, non super artictilis, sed super dictis et miraenlis, per ipsum inferius expressis. Et primo dixit et deposuit, qund Domina

impotentia,

Cupeta fuit infirma bene quadraginta diebns ita quod erat totaliter impotens, praeterquam dc lineua
;

et comestione. Finaliter ista

Domina ad memoriam

quodam brachio
ipsius

suo, de quo,

nec de manu, se ju-

vare non poterat, et tenebat tres digi^os clausos, manus, ac tenebat ipsam et portabat ad pectus, et erat

habens Deum, Virginem Mariam, et sanctum Cardinalem de Luxembnurg, vovit quod si sibi daret
sanitatem, faceret novenam in capellasua, et nibilominus portaret duas tibias de cera, et facprpf. ibi qualibet die oelpbrari unam Missam et emisso voto
:

aridam. Interrogatus, si scit, qnod nunc sit curata? Dixit quodsic, prout ab ipsa dici audivit, et ex eo, quod ipse loquens fuit praesens,

quasi

sensit se aliqualiter melioratam

ita

qtmd

manum
;

quando ipsa Jacoba venit ad sepulcrum dicti Domini Cardinalis, rogando ip.sum quod si potestatem aliquam haberet apud Domiuum nostrum, faceret eidem gratiam, ut sanaretur de d. brachio, et
;

cnmedendo griotam a et postea ipse loquens, ctim quibusdam aliis adduxe- E runt eam juxta fenestram, in qua flevit valde oranad os
licet lente addtixit

do, quia inde

videbat capellam sepulcri

et

dicti

Do-

ipso praesente, de dicto sepulcro sanata surrexit, et

mini

Cardinalis,

sequenti

die ctim

juvamine

expost vidit ipsam Jacobam juvantem se de dicta manu ac brachio, prout et de alia manu et brachio; et propter ea habuit minaculum eidem factum per Dominum dictum Petrum Cardinalem. Interrogatus, si aliqui erant praesentes quando venit supra dictum

descendit inferfus, et tertia die postea venit ad ca-

pellam pedibus suis,

et aliorum

cnm juvamine

ipsius loquentis,
:

ipsam sust.inentinm per brachia

fuit totaliter

et ibi,

completa novena,

curata. Ita qtiod fuit

ad ecclesiam Carmplitarum pedibns nudis. ad san-

sepnlcrum? Dixit, quod sic quinque vel sex tit videtur sibi, de quorum nominibus non recordatur, et fuit post sepulturam factam, et in principio miraculorum, ac illa die, qua fuit sepultus. Alia dixit
:

ctum Maurttm,
sancti

ubi est

unnm

altare ad revprpntiam

Mauri.

Interrogatus,

quomodo

sc.it ?

Dixit,

quod. sfefit

cum

ea per viginfi
si

annns, et erat pro

se nescire. Ita est,

Pontius de Ponte.

229
De eodem.
miraculoi

Testis xlii interrogatus super clxii dd. arti-

medicos? Dixit, quod sic, duos videlicef, magistros Jacob et Abraham Judapos, qui eam totaliter dimiserant pro morftia. Intunc. Interrosntus
liabuit

culorum articulo, et contentis in eo, qui sic incipit. Item quod, dum corpus, etc. Interrogatus, dixit se tantum scire de contenlis in dicto articulo, videlicet, quod dicta Jacoba fuit uxor sua per viginti duos annos. Interrogatus, si dicta Jacoba patiebatur aliquam infirmitatem? Dixit, quod patiebatur in manu
sinistra, et erat quasi arida

terrogatus
gatus.

vel circa. de

detempore? Dixit qund sunt dun anni mense et die non recordatur. Interroquod per preces dicti Domini Cardiqnnd sic.
artii*

si credit.

nalis fnerit ctirata? Dixit

232

Testis

xlv interrnpatus snper clxxxii

qui
sic incipit
:

culo dd.

arfieiilorum,
filia

Item quod Cancer

ubere>

una cum brachio,

et

Mareareta,
lani

maeisfri Jnannis de Tournumira,

Domini Petri de Luxembotirg Cardinalis, dicta Jacoba fuit curata de dicta infirmitate. Unde ipse loquens, non reperiens dictam Jacobam in domo sua, credidit, quod fuisset ad colligendum pruna, vel alios fructus ad hortum, sed ipsa iverat ad sepulorum dicti Domini Cardinalis, prout ipsa Jacoba post ejus adventum dicto loquenti retulit. Interrogatus, si dicta Jacoba recuperavit plenam sanitatem ? Dixit quod de dicta manu fuit curata taliter, quod poterat facere negotia su:i tamen brachium et manus non erant ita fortes, sicut nec brachium erat ita reliqua? mantts et braohium
die sepulturae dicti
;

medici Domini nnstri Papae,

commorans.
et

efc. Dixit se

tentis in d. articulo,

mccclxxxvii,

in

proxime

lapsi,

ipse,

Mnnfispessutantum scire de onnvidelicet quod de annn Domini princinio mensis Sepfembris qtii Inqtiitur, medirus Dnmini
in villa

nnstri Papae. stans in servitio suo,

voluit

visitare

domtim suam
fuit, invenit

et cum ibilem in Mnntepessulano Marpraretam filiam suam, nxnrem Petri Saisse, xvtn annornm. eravatam in mamilla smistra: cum tnmnre duroetdnlnre ipsamqne interrn:
;

gavif, qnnliter sibi pvenit? Qnae sibi dixit.

ef,

res-

pnndit pra=sent.e matre sua, qnnd

sibi

supervenit

corpulenfum, sicutaliud. Interrogatus quanidiuvixit dicta Jacoba post dictam curationem? Di.xit, quod per viginti menses, vel circa.i

nna nndnlitas ad mndum

tactn, et

tinins avellanav.

dura in

cnm

dnlnre.

cnm

tansrebatur, finaliter illa

nodnlitas et duritia fnit augmentata in

magna parte
:

230
Depositiones de mercatore
>n

Testis

xliii

inferrogatus

stiper

cxxiv dd.
:

mamillse

Mhodanum

articulorum articnlo, etcontentis ineo.qui incipit Item quod anno Domini mccclxxxviii, de mense
Angusti.
salis

Tpse autem vidit ipsam prspgnantem, sira'inne fnetus biotie dixit, nnn dnbitps. qnod est mater vero stia sibi rpspondit quomodo est, hoc,
:

lapso,

dum quidam Bertrandus

Calneti, mercator

ound nnn
ipse

sit

idpm

in alia
eis,

mamilla. Ipse auteui qoi

commorans

in praesenti civitate, etc. Dixit con-

loquitnr. palliabat

qiiantnm pnterat, et videns

tenta in d. articulo fore vera, hoc salvo, quod non fuit ductus per aquam per tractum balistae, sed re-

esse
lis.

fundo aquse subtus navigium et circa, mansit nec resurgebat de aqua, sed infra remanebat, et hoc salvo, quod baculum seu perticam non equitavit, sed per manus recepit. Interrogatus, quanto
lbi in

ut

cancrum plnrimum
in

Inqnens ipsam nassionem esse eancrosani, et absconditnm, qui est morbus morta-

pitnram
infra

imo veniens ad aperturam et crevel mamilla. mormntur infra annum,

:

annum cum

nam mamilla

tempore

stetit in

aqua? Dixit

se nescire

sed audi-

aliquam viventem per

carnis dimidio, ex corrosione paulat.m nec vidtt tota corroditur annumcum dim.d.o, vel duos
;

Julii T. I.

67

annos

526

PROCESSUS DE
arl

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
:

EPI5C.

A
EX
MSS.

annos

plus,

nam

licet corrosio

similem patientem infirmitatera illa reraittatur cum unguentis

AVENIOX.

approximntis per medicum, non vidit aliquam pernam transire per duos annos, quin moreretur
:

estetiam contra naturam cancri, quibus visis et consideratis, hoc reputat a Deo esse factum, et adicto glorioso D. Cardinali, quod in tam raodico tempore illa durities cancrosa fuit excolata in sanie lauda-

illa

corrosio fortis, est vehementissime

:

foetida

in

processu
tes,

et

quamquam

aliquie mulieres

sint for-

non foetida, et sine corrosione in apertura, hoc non reputat a natura factum sed a Deo, intercebili,
:

communiler non transeunt secundum annum. ISam infra illud tempus rnamilla quasi corrosa est. Vocatur autem a quibusdam illa infirmitas, noli me
tangere
nisi sit
:

dente glorioso

Domino

Cardinali, et dixit in

foro

conscientiae suse,
vit, et

quod quadraginta annis practicasimilem

non

vidit aliquam,

morbum

patien-

quia

dum

plus

apponitur, deterioratur,

tem, curari. 235. Imo non obstantilm remediis applicatis, moriebatur infra annum, vel anno cum dimidio, vel
infra duos
sospitata.

unguentum pneeiectum ab excellentissimo

medico.

233 Ipse autera hoc videns, turbatus est usque

non humanis
medils,

annos adlongius, cum expulsione saniei

et corrosione

ad

viscera

Dixit matri dictae

filias

suae,

et

sibi,

fcetidissima?,

ipsius

njainillse

nam

nihil liiciatis, ni>i

quod evitetis aliquas res,

substantiam

utpote

infra

dictum tempus mamilla est corrosa, comesta,

carnes

salsas,

caseum,

leguminum,

fructus durse substantise, castaneas, pira; et habeatis in

devotione istum gloriosissimum Cardinalem,

ex qua comestione, et ejus foetore intolerabili moriuntur. Quapropter qur.d, quia ibidem non fuit corrosio carnis, quae est de natura cancri ulcerati.
et fuit curata infra

Doniinuui

Petrum de Luxembourg,

et permittatis,

quinque septimanas, applicando

et vitando

ipsius imaginein, in ecclesia beatse Mariaj de

lis

Tabu-

aliqua
dicta

remedia

simplicia,

jam supra
et

existentem, dictam filiam visitarecum oblationi;

cibaria, reputat

donum

speciale Dei,

bus vestris

ethabeatis ipsum in devotionem bis in

Deo sanctum
dinali.

esse, intercedente dicto

Domino Care*set

die de sero et mane, genibus flexis nudis ipsum invocando, et ipsius juvamen. Dicta vero filia sua sibi
;

236 Interrogatus qiiornodo

scit,

quod

"

mor- E

dixit,

quod

sibi roitterent

aliquid de rauba b dicti

Doinini Cardinalis,
prasdictain. Ipse
iliiiin

cum quatangeretmamillam suam autem lachrymando recepit congeel venit

bus cancrosus, seu apostema, dictum cancer? Dixit Probatur ea quod ex modo adventus judicat ipsum apostema apostema,
esse cancrum absconditum, ex duobus primo ex duritiemodicaad modum unius avellame perveniens;
:

ab

eis,

ad curiam, ad servitium

Doinini nostri Papa;. Consequenter venit in sesti-

Domini Cardinalis, ad itnpendendum reverentiam eidem Domino Cardinali lachrymandoque fecit sibi querelam suam requircndo eum, quod vellet ostendere
vura,
hic applicuit ad sepulcrum dicti
;
;

cum

loco.

secundo quod non dolebat, nisi cum tangebatur in Et istas sunt duze conditiones sibi propriae, quae non sunt in aliis apostematibus flemmaticis
sanguineis, et cholericis
:

sed proprie insunt apo-

stemati melancholico, generato de materia raelan-

potestatera etvirtutem, quara habet

vinitate.

cum sancta
ivit

di-

Postmodum vero

per aliquos dies,

ad

Douiinum, tunc electum, nunc vero episcopum Constantiensem, requirendo eum, quod daret sibi modicum de rauba dicti Domini Cardinalis qui sibi re:

quod apostema, cancer absconcfitus cancer absconditus non est raortalis, nec moriuntur, nisi dum venit ad aperturam ulcerosam propter quod dixit Hypocrates Melius est et tutius non curare cancrum
cholica adusta
:

apud medicos

dicitur, talis

spondit,

quod non
in

hnbebat,
fuit

nisi

solum de

linte-

absconditura,

quara
ratio

curare;

sutficiat
fuit,

sibi

bonitas

aminibus,
led appllca
lione reli-

quibus

mortuus, et aperuitcoffrum

regiminis
tale

Hypocratis

quod curando

suum, sibique modicum frustura de uno linteamine dedit, et sibi ostendit unam chordam nodatam, sanguinolentam, ciim
quibusdara nodis, et visa ipsa,
ipse, qui loquitur. rogavit

festinat

apostema cancrosum cura unguentis resolutivis, lpsum ad aperturam, et inde facta aperquse corrosiva

quiarum

tura,

de natura materise adustae,

ipsum, quod modicum de

ipsa chorda sibi daret, qui sibi respondit,

quod non
ipsius

erat
sibi

ausus, nisi ex praecepto Papaj

dedit de gratia speciali,

verumtamen
floqui

de

filo

C
Deati,

chordse, ad

formam uniusacus.
autem, cum quanta potuit humilitate,

ipsum ad mortem. 237 Nam cancer, postquam est ulceratus, infirmitas est incurabilis omnino, prasertim in mamilla, et in omni loco, in quo non potest evelli radicitus cura rasorio d nam in Ioco, in quo potest evelli
festinat
:

fuisse can-

crosum,

234

I]ise

radicitus

cum

rasorio; tunc est curabilis.

Verum

illud recepit, et involvit in sindone, et praemissis sic

stantibus,

ad sui m.titiam pervenit, quod crepata

:

erat dicta mamilla. et incepit dolere

qnoniam tunc veniebat tempus oorrosionis, ut est de natura ipsius cancri. Hoc audiens, mandavit uxori suae, dictura

Rasis recitat in suo continente, quod suo tempore tentaverit curare cancrum ulceratum in mamilla, et fuit consilium quod mamilla ex toto eradicare,

tur

cum
;

rasorio

et

mulier prae
quia in
brevi

dolore

fuit

in

pannum cum
frioaret
cialiter

dictofilo simul, in dicta sindone ligatos,

preecipiendo dicta suse uxori, quod

sero

et raane

mamillam prsdictam cura

duritiam illam cancrosam,
illius

illo

panno, speinterponeret
filuni.

et

infra

foramen

crepatur

illud

Adve-

niente autem festo oninium Sanctorum, fuit ipsi loquenti notificatum, quod dicta ejus filia male stabat,

tempore erat moritura voluerunt tentare illam curam de consensu amicorum, et quia aliqua capita cancri subintrabant aliam mamillam, et non fuerunt radicata cum rasorio, remansit dictus cancer in alia mamilla, post paululum veniens ad corrosionem, et inde mortua est infra annum. Interrogatus si credit
periculo
:

mortis

sed

dictam
Doniini

filiam

suam
?

esse

curatara

precibus
sic
;

dicti

quoniain abortaverat. Ipse autem turbatus, petitaa Domino nostro [venia], et audita Missa, in die oraniura Sanctoruiu, recessit de praesente
illa die equitavit

Cardinalis
ut
dixit,

Respondit,

quod

ex eo
in

quod,
milla.

morbus erat

incurabilis

maDixit
particula a Beali Iteta

civitate, et

per undecim leucas, non obstantibus brevibus diebus. In crastinum vero circa quartam horam ad domum suam applicuit, et invenit

238 Interrogatus quid

quod
bis in

faciebat

de

filo'?

dictam

Margaretam

filiam

non

stetit in debilitate

sua

suam valde debilem ot sed potius voluit videre

illam

mamillam caucrosam ; et invenit, quod illa durities excolabatur in sanie laudabili, non foetida,
quod est contra naturam cancri et invenit, quod mamilla ab illo foramine non corrodebatur, quod
:

illa

mater et filia imponebant in apertura cancri dicens, quod dicta Margareta dicebat ipsi loquenti patri suo, quod, dum ponebat filum, inveniebat magnain delitiam. Interrogatus quanto tempore stetit cum cancro aperto, antequam esset totaliter curata? Dixit quod quinque septimanis nulla alia apponendo medicafuit ex toto curata menta, nisi solum pannum lineum supra dictum
die
; ;

miligalum-

desuper

DIE SECUNDA JULII

527

desuper mamillam, et filura infra aperturam, ponendo. Interrogatus si votum emisit? Dixit quod si<s, per ista verba, vel similia Gloriose Cardinalis,
:

taliter,

si

posse habes

cum Deo, cura

filiam

mearn

cum

magna

lachrymis ista verba proferendo promittens portare unum par mamillarum de cera ad ejus sepulcrum. Interrogatus quare istara
:

contritione, et

quod audiebat et videbat ita bene, secundum quod ante infirmitatem faciebat. Interrogata de prajsentibus, quando posuitaquam super oculum, aurem et pedem? Dixit quod Antoneta de duobus fratribus uxor Stephani Guvoti, macellarii et
:
:

D
EX MSS.
AVtNION.

Aliseta

Estigua,
:

laboratoris

uxor Silvestri de Rupe forti, quae quidem Antoneta aquara ipsi

devotionem habebat? Respondit quod tam ex

eis,

loquenti administravit.

quae post vitam suara dicebantur miracula ad preces ejus esse facta, habebat magnam devotionem, quara

243
dicto

Testis l interrogata super jam superius cxxxix articulo, qui sic incipit Item quod
:

et scabie

ex modo vivendi ipsius; quia quamquam pateretur morbum iracundum et irascibilem, quia
etiani

non motus ad iram nec ad tristitiam, imo communiter subridebat in

afflicti<>nibus

phthisin ipse patientissime sustinebat,

suis.

Interrogatus quomodo
frequenter in infir-

anno Domini mccclxxxvii, et de mense Septembri, Beatrix, etc. Dixit se tantum scire de contentis in d. articulo, quod quidara puer portans in quodam vase de aqua, in qua balneatus erat dictus Dominus Cardinalis qtiale vas esset non recordatur; et
:

laborans.

scit? Dixit, quia visitavit

eum

dictus puer per ipsara

stantia,

loquentem rogatus cum

in-

mitate sua, de qua decessit, etiam videndo chordulam, quam dicebatur portasse nodatam et sangui-

dedit sibi de dicta aqua in

palma, cujus

partem

nolentam

in vita.

Interrogatus

si

erant aliqui prae-

sentes in emissione voti? Dixit quod non.

bibit, et aliatn partem, requisita ab ipsa Beatrice in oculo et aure projecit, et etiam in pede, ubi dicebatur esse carbunculus qua aqua projecta,
:

239
in
Scabies

Testis xlvi interrogatus, non super arliculis,

dixit dicta Beatrix

quod ipsa erat curata.

sanata;

ferius

hujusmoni causa datis, sed super miraculo, inper ipsum declarato. Et primo dixit, quod

244

rum
sic

Testis eadem,, interrogata super cvu dictoarticulorum articulo, et contentis in eo, qui Puersubmer:

nohilis Ayglina de Natguier,

Domina de

Cardiliaco,

ineipit

Item

quod

eodem anno Anthonius ^ocaius""

et de

Monte bruno,
scabiei

fuit infirma in tibiis et pedibus,

Thonie, commorans in praesenti civitate, in burgo

una cum foraminibus , spatio mensium vel circa ita quod non poterat viginti curari artificio medicorum, licet fuerit adhibita omnimoda cura. Finaliter socer suus, scilicet Dominus Marquesius de Cardiliaeo, videns quod non
infirmitate
;

Domini Petri de Seguireto, legura Doctoris, etc. Dixit se tantum scire de contentis in d. articulo, videlicet quod extraxit puerura, una cum quibusdam aliis, de aqua Sorgioa mortuum; utsibi videbatur quod sic videns, ipsum devovit sancto Petro
:

poterat curari, interrogavit dictam nobilem Aygli-

de

Luxembourg

Cardinali, dicendo

corpus sandabit

nam, socrum suam. si habebat devotionem ad sanctum Cardinalem ? Quae respondit, quod sic Ergo voveatis vos dicto Domino Cardinali, quod et fecit
:

ctum, facias nobis tantam gratiam, quod restituas

nobis istum
tibi

puerum vivum, quia pater suns

unum puerum cereum

et dolere.

ponderis dicti pueri, quo

dicens,

quod

si

posset curari

ipsius

precibus et

voto emiss, statim puer incepit plangere, et aspi-

meritis, mitteret ad sepulerum dicti

nalis

Domini Carditrilms
cereis,

unum familiarem suum cum

et
;

ponderis decem hbraruin,

facto voto,

incepit

uti etiam

impotentia
gressus,

quod infra quindeoim dies vel tres septimanas, absque eo quod apponerentur aliqua medicamenta, omnino fuit curata. Interrogatus quomodo scit? Dixit, quod vidit, et raorabatur in domo ipsius nobilis Ayglinae, et venit ad complendura votum. Interrogatus si propter preces dicti Domini Cardinalis fuit modo praemisso curata? Dixit, quod credit, quod sic. 240 Testis xlvii interrogatus super articulo Item qui sic incipit cclxv, et contentis in eo C quod Joannes de Albenatio de Carpentoracte, qui patiebatur, et passus fuit per duos annos quamdam infirmitatem, qua curari non poterat. etc. Dixit contenta in d. articulo fore vera, salvo quod manura ita quod appodiando, dextrara porrigebat ad os pedibus ambulabat aliqualiter, licet graviter. Interrogatus, si credit, quod precibus dicti Domini Cardinalis fuerit curatus. Dixit quod sic. Interrogatus quo tempore fuit curatus? Dixit quod ipsa die sepulpaulatim curari
ita
;

quod non loquebatur. Interrogata si emittebat anhelitum? Dixit, quod non tentavit. Interrogata si puer erat rigidus? Dixit etiam, quod non tentavit. Interrogata, si erat frigidus? Dixit quod sic. Interrogata, quomodo scit? Dixit, quod tetigit in membris, sed
rare,

Interrogata,

quomodo

scit,

esset

mortuus

Dixit,

quod erat

pallidus,

et

non

in

corpore.

Interrogata,
credit
spatiura

aqtia? Dixit se
portavit
d.

nescire,

quantum stetit in tamen quod aqua

duodecim canr:a-

puerum per

rum

vel

circa.

Interrogata,

cujus aetatis erat d.

puer? Dixit quod poterat esse a=tatis quatuor annorum. Interrogata. si adhuc d. puer vivat? Dixit, * sed postquam fuit extractus de aqua, quod non de qua supra agitur, per annum vel circa vixit. Interrogata, si emisit aquam per os? Dixit, quod sic. Interrogata de praesentibus? Dixit, quod una, quaa vocatur Janneta, uxor Chelon, macellarii, et plures aliae mulieres, de quarum norainibus non
;
,

recordatur.

Interrogata, cujus erat filius? Dixit,

quod Boneti Cari, macellarii.

in
lii interrogatus, non super articulis hujusmodi causa datis, sed super dictis et miraculis. per ipsum inferius expressis. Et primo dixit, quod in festo sancti Michaelis fuerunt circa duo anni, quod in villa de Bello loco, Lemovicensis dioecesis, currebat quaedam infirmitas, quae dicitur

245 Testis

turae dicti D. Cardinalis.

oysenteria

241
tibia inflata,

Testis

xlviii

interrogata

super

articulo
;

Item ccxxx, et contentis in eo, qui sic incipit quod Jacoba uxor Jacomini Remelerii, etc. Dixit
contenta in
d.

articulo,

esse vera,

cum omnibus
articulo

circumstantiis in eo expressis. 242 Testis xlix interrogata

oculo, aure

dysenteria,

seu fluxus ventris,

in
illo

de qua infirmitate

super

mortuae fuerunt

loco

cc personae, et multi

cxxxix et contentis in eo, qui sic incipit. Item quod anno Domini mccclxxxvii et de mense Septembris, Beatrix, uxor Antonii Ruffl, etc. Dixit et
confirmavit quae ibidem continentur.

plurimi, et pcstquam infirraitas intrabat hospitium,

vix aliquis puer evadere poterat. Accidit, quod

dicti

fllia

loquentis, aetatis tunc

Hoc

excepto,

circa,

dicta

infirmitate
ipsi

undecim annorum vel fuit gravata, adeo quod

loquenti,

quod quando dixit in recepit auditum et visum

fine

articuli,

quod plenarie

solum, ut videbatur
habebat, et erat
ita

pellem et ossa

infra sex dies, dixit quin-

pallida et mutata propter in-

imo

incontinenti,

imposita aqua, et facta quadam

firmitatem, quod vicini

eam non
nisi

cognoscebant, nec
vi,

lotione de aqua balnei praefati Domini Petri Cardinalis, recuperavit

comedebat neque bibebat,

cum

cochleari

auditum

et

visum perfecte,

et

aperiretur sibi os, ac de acolaticio poneretur, neo

fuit

; :

1528
A.

PROCESSUS DE
locuta

B.
;

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC

et
fuit

fuit

de una die naturali,

et plus
;

atenio*.

praeterdimissa per omnes de domo, ut mortua quam per ipsum loquenfem. Videntes autem ipse

cessit ad ecclesiam, et aute effigiem dicti Domini Cardinalisde Luxembourg, cumunomonachodevoto

et honesto; et ambo rogaverunt Deum et beatam Virginem, ac sanctum Cardinalem praedictum, ut vellent dictum puerum restituere sanitati, et recuperareloquelam, promittentes cum dicto puero visitare sepulcrum dicti Domini Cardinalis cum certa quantitafe cerae et adhuc ipse et monachus existentes in ecclesia, audierunt nova, quod rilius suus recuperaverat loquelam et ipse loquens accessit ad domum suam, qui dictum puerum interrogavit, [qui valeret] et puer respondit, quod [sibi apparuitj una pulcra res, videlicet unus pulcher puer, qui cum manibus tetigerat faciem ejus, et pluries illa verba repetiit. Interrogatus per quod spatium fuit in illa extasi? Dixit, quod per tres horas vel circa. Interrogatus, si adhuc vivit d. puer? Dixit quod
: :

eornmdem, communi consensu fuerunt confessi cuidam presbytero, et confessione facta, voverunt eam Domino Cardiloquens et ejus uxor statum
filiae

nali,

dicentes
tibi,

benaurat

Cardinalis

Suppli-

camus

quod tu cum Deo et Virgine gloriosa, impetres gratiam quod si expedit vitae hujus puellae animae suae et nostris, det sibi vitam et sanita;
:

promittentes infra tem, alias fiat voluntas Dei certum terminum ejus sepulcrum visitare; cum
certa

quantitate cerae,
in

et

dum

praedictura

emiserunt
erat
Cardinalis,

ecclesia,
dicti

ubi audiebant

votum Missam, ubi

effigies

Domini Petri de Luxembonrg

dicens ipsi lofilia

venit servitrix hospitii,

quenti, et ejus uxori, quod

et

infirma eos petebat,

ipse loquens statim accessit ad filiam, et inter:

rogavit eam, quid volebat

Respondit, quod bibere

sibi
;

cum
os

vipis, et dictus loquens dedit

duas vipas
et aperuit

quantitatis

cujuslibet trium digitorum

;

Interrogatus, si credit, quod propter preces d. Domini Cardinalis fuerit curatus? Dixit, quod sic. 248 Testis liii interrogatus super articulo cclxv, qui sic incipit ltem quod Joannes de Albenatio de inprmusper
sic.
:

per se ipsam
tres dies

dum

dictas vipas

comedebat
et tunc

Carpentoracte, qui patiebatur, et passus

fuit

per Oienniim,

licet

ante per sex dies non aperuisset os,

incepit per se

duos annos

quamdam

infirmitatem, etc. Dixit, se

d.

infra

alios

sex dies postea extra

domum

ambulare, et infra ambulavit, et

tantum
quod,

scire de contentis in

articulo, videlicet

comedelmt omnia, quae sibi ministrabantur. 246 Item incontenti interrogatus d. Joannes
/luxus sangui>'*

super alio miraculo inferius descripto? quod Irlanda de Bolloforti, uxor sua, per biennium cum dimidio et ultra, passa fuit infirmitatem fluxus sanguinis, de duobus in duobus diebus;
Correrii,
Dixit,

sepulcrum Domini Cardinalis de Luxembourg et incrastinum, quod fuit die Sabbati, summo mane, dum visitaret dictum sepulcrum, reperisset ibidem ceram et imagines, accessit ad Villamnovam, ad domum Joannis de Albenatio, pro quo texebat telas in domo ejusdem
ipse visitasset in die obitus
;

cum

Joannis, et

dum

dictus loquens

fuit in

domo
dictus

ipsius

quod deventa est propter continuationem dietse infinnitatis, et tomporis prolixitatcm, phtbisica in sua spcc e secundum judicium medicorum et licet
ita

Joannis, incepit sibi narrare,

quomodo

dictus

loquens,

ejus

maritus,

adhibuerit

omnem

curam in ipsa sananda, ipsam videlicet ducendo apud civitatem Lemovicensem, ubi sunt medici,
per quos ipsam
fecit
fecit visitari, et

nus Cardinalis faciebat miracula; pro eo, portabantur imagines dicens, quod si ipse iret, curaretur. Ipse autem Joannes, hoc audiens, cum crossa accessit ad sepulcrum pradictum, et eadem
ibi
;

Domiquodjam

die rediit ad

domumsuam
malum
dixit

in

Villanova, sinecrossa,
curatus,

etiam de Aureliaco

rectus acsi nullum

ut sibi videbatur
dixi vobis,
si

habuisset, et tunc dictus

venire medicum,

ibidem

commorantem, ad

loquens, videns quod dictus Joannes erat

:

domum

ipsius loquentis, et dicti medici adhibuerunt

eidem Joanm

Ego bene

omnenQ medicinam, quam sciverunt et potuerunt tamen propter aliqua medicamenta in aliquo non sanabutur et videns dictus loquens, quod renicdia sibi non proficiebant, dixit uxori suas Videatis
; :

quod si iretis curaremini. Interrogatus, ex tunc passusfuitdlam infirmitatem? Dixit, quod

vidit,
;

uxor,

nos fccimus quidquid potuimus, ut curare-

mini, et non invenimus remedium, habeatis

patientiain,

bonam
filiae

quia

aliud non potest

fieri

postque

quod pateretur licet postmodum pluries ipsum in hospitio suo, et extra. Interrogatus de anno, menseetdie? Dixit quod in crastinum sepulturae dicti Domini Cardinalis. 249 Testis liv interrogata super articulo cxxv
vidcrit

non

recordatus de miraculo, in personam Joanna;

dd. articulorum, et contentis in eo, qui sic incipit

a u us i/irmus

suaj

facto,

per

Dominum Cardinalem

de

Luxem-

bourg, disposueiunt ipse loquens et ejus uxor, se ponere in statu gratiie, et fuerunt ambo confessi, et post confessionem quilibet ivit ad audiendam

Item quod eodem anno Petrus, filius Bernardi Al- p berti, mercatons, etc. Dixit se tantum scire, quod
Petrus,
diebus
filius dictae

loquentis, et Bernardi,

in arti-

culo nominati, fuit infirmus bene

;

novem
fecit

vel

decem

Missam, et voverunt unanimiter, quod, si Deus precibus suis, et dicti Domini Petri Cardinalis daret ei sanitatem, visitaret sepulcrum ejus, et otferret certam quantitatem cerse quo voto emisso, statim
;

et

quadam

die, ipsa

loquens

venire ad

domum suam, quemdam presbyterum sancti Symphoriani, vocatum Dominum Guilielmum, et dum
fuit in

domo
:

ipsius
iste

loquentis,

dixit

sibi

ipsa lo-

fuit curata.

quens
plus,

2i7 Item
puer mutus, t

eademdie interrogatus
miraculo,
inlerius

d.

Joannes

puer habet benequatuordecim annos, vel circa, audiatis eum de confessione. Et tunc

Ecce

Borrerii

super

alio

descripto,

dixit; viilelicet,

quod die dominica xxni mensis Januarii, ultimo proteriti, dum ipse loquens et uxor sua esset in ecclesia, audiendo missam suim parochialem; venit ancilla sua ad ipsuin loquentem, et sibi chxit, quod Petrus, filius suus, astatis quinque

eum, audivit eum quod de ipso non oportebat facere computum. Quod auipse presbyter, appropinquans ad

de confessione

quaaudita, dixit

ipsi loquenti,

diens vir ipsius

cessit

loquentis et pater dicti pueri, acdicti

ad sepulcrum

Domini Cardinalis,

et

ad

domum
dixit
:

postea rediens, reperit ipsam loquentem, cui

annorum

et ultra, subito perdiderat loquelam.

Quod

audiens dictus loquens,

et reperit filium
tuit

accessit ad

domum

suam,-

in illo statu, a quo non pohabebat faciem rubicundam, et faciebat cura digito signum ad os. Quod videns, dictus loquens, ponebat aquam Sambutii, in ore

suum
j

habere verbum

et

loquelam

filii sui, nec propter hoc recuperabat quod videntes parentes ejus, dictum puerum nudum posuerunt et tunc dictus loquens ac-

dicti pueri,
:

res/, id est mortuus? Quae non cognosco mortem neque vitam et tunc pater et mater ascenderunt ambo, ad locum, ubi erat puer et tunc pater interrogavit puerum, quid faciebat? Responditpuer :0 Domine, vos venitisde Corpore sancto. Etrespondens pater; Quomodo scis tu? Ego bene scio, quiacuratus sum. Interrogaius, si puer amisit loquelam? Dixit quod omni die fuit locutus, hoc excepto, quod post con-

Est expeditus

pondit
:

Ego

in eo

fessionem,

DIE SECUNDA JULII.

fessionem, usque ad adventum
verbura. Interrogatus
si

b29

patris,

non

dedit

totaliterfuitcuratus? Dixit

quod non
ratus.

sed paulatim, remanens debilis, fuit cuccLXiiarticulo,

maritum loquentis, ut veniret, si volebat, videre D dictam filium suum vivum qui veniens et videns filium suum in cunabulis; vidit eum fere nigrum
: :

F.X

MSS.

A\R\IO\.

et

cum

essetin cunabulis, et pannis involutus; ipse

fecit

250 Testis lv interrogatus super

dolens ex
renibus,

maritus

eum

dissolvi

etcum

esset dissolutus,
:

et contentis in eo, qui sic incipit

chosa, uxor Zenobii, etc.

tinetur, fore vera.

Item quod NiDixit, ut in articulo con:

ipse puer extendit pedes et nianus, et fecit hiatus

infans morti proxitnus,

gatus super miraculo inferius declarato

251 Eademdie, supradictusHieronymus, interroet primo interrogatus, dixit, quod anno Domim jiccclxxxix, etdie quinta Martii, ultimo prasteriti, uxor sua pe:

quod videns, dictus Hieronymus, maritus, credidit ipsum mortuum esse. Et tunc dictus Hieronymus recommendavit animam Deo et beatae Mariae Virvero loquens alta voce recommendavit dictum puerum Domino Cardinali de Luxembourg, et tunc puer incepit vomere; et post vomitum incepit flere et paulatim colorem recuperare.
gini. Ipsa

perit

unum

filium dictadie quinta Martii ante dicti,

crastiuum de mane, socrus sua vocavit ipsum loquentem, ut veniret, si volebat

et fuit baptizatus, et in

256 Testis
losa,

lviii interrogata

superarticuloccLxn,
:

etcontentis in eo, qui sic incipit

videre filium
filium
et

suum vivum;
in cunabulis,

qui veniens

et

videns
;

suum

vidit

eum

fere

nigrum

cum

esset in cunabulis et pannis

involutus, ipse
esset dissolutus,
et fecit

loquensfecit

eum

dissolvi

et

cum

ipse puer extendit pedes et manus,

hialus.

Item quod Nicouxor Hieronymi Zenobii de Florentia, etc. Dixit se tantum scire, videlicet, quod dictaNicolosa, filia sua, in articulo nominata, non habuitmalum in renibus; sed verum est quod patiebatur in tibiis. Ita quod vix poterat se sustinere tamen ibat per
;

Altud de
curatis,

tibiis,

Quod videns
tuum,
riae

ipse loquens, credidit ipsum esse

mor-

domum cum maxima

filia

difficultate, et videns

se diota

recommendavit animam Deo et beatae MaVireini. Uxor vero alta voce recommendavit
et

sua sic gravatam, votum emisit ad sanctum Petrum Cardinalem de Luxembourg dicendo, quod si
:

eumDomino

Cardinalide Luxembourg; et tunc puer

precibus dicti Domini Cardinalis curaretur; ejus se-

incepit vomere, et post

vomitum

incepitflere etpau-

pulcrum

visitaret

et offerret

duas tibias

cerae, et
si sta-

latim colorem recuperare.

facto voto,

eadem diefuit curata. Interrogata

alius ilem

submersus,

252 Testis lvi mterrogatus super articulo cvn, qni incipit Item quod eodem anno, Anthonius Thome, comrnorans in praesenti civitate in burgo Do:

tim fuit curata, voto emisso? Dixit quod

non,

sed

eadem

die sensit se curatam.

mini Petri de Seguireto, etc. Dixit contenta in d. articulo fore vera, hoc excepto, quod, ubi dicitur aqua Durantiae, dixit quod fuit in aqua Sorgiie et
;

257 Dixit insuper Domina Xandra, quod anno Domini mccclxxxix et die quinta mensis Martii ulti-

mo

praeteriti

ac de infanle dicta Nicolosa, filiasua, peperit filium a morte sercato tcstimoutttm.

dicta die quinta Martii ante dicti, et fuit baptizatus,

et in

hoc etiam salvo, quod, ubi dicitur, quia vidit puerum versus fundum aquae, non erat in fundo aquae,
sed erat super

crastinum de roane, ipsa loquens vocavitHieet

ronymum, generum suum,

vum. Qui veniens,
lis,

maritum

filiae

siue prae-

aquam

profectus. Interrogatus,

si

in

dictas; ut veniret, si volebat videre

et videns filium

filium

suum
in

vi-

sua conscientia credebat, dictum puerum esse mor-

suum

eunabudissolvi,

tuum?

Dixit quod sic. Interrogatus,

dicti

si

credit

quod

vidit

eum ferenigrum

:et

cum

esset incunabulis,
fecit

propter preces

D. Cardinalis, fuerit dictuspuer

sic.

et

pannis involutus, ipse maritus

eum

ad vitam restitutus? Dixit quod quo tempore fuit? Dixit quod in

Julii vel

Interrrogatus

et

cum

esset dissolutus, ipse puer extendit pedes et

:

aestate.

De mense

Augusti erunt duo anni.

lvii interrogata super articuloccLxn, ltem quod Nicolosa*, uxor Hieronymi

manus, et fecit hiatus quod videns dictus gener suus, recommendavit animam Deo et beatae Virgini
Mariae. Filia verodictae loquentis, et uxor dicti Hie-

253 Testis
laborans ex
tibiis, sospi-

qui incipit

Zenobii, de Florentia, Avenione

tati.
'

quosdani dulores,
patiebatur in

a. Nichosa

etc.

Dixit,

commorans, patiens se tantum scire, quod

Sed
veruiii

roaymi, alta voce recommendavit dictum puerum dicto Domino Cardinali de Luxembourg, et tnnc puer
incepit

vomere;

et post

vomitum

incepit fiere,

et

non habuerit malum

tibiis
:

in renibus.
ita

estquod
difficul

paulatim colorem recuperare.

lis in

quod vix se polerat susti-

nere
-

tameu

ibat per

domum cum maxima

tate, et videns, se sic

si

gravatam, emisit vutum, quod

precibus Domini Cardinalis de

Luxembourg cuet

lviui interrogatus, non super articuhujusmodi causa datis, sed supermiraculo in- F furius descripto. Et primo interrogatus, dixit, quod Dcpositioncs Hugueta, uxor sua, aetatis quinquaginta annorum, tlr dolore

258 Testis

raretur, ejus

sepulcrum

visitaret,

offerret sibi

vel circa; fuitinfirma tribus

annis

cum

dimidio in

icttutm,

duas

tibias cerae, et facto voto

eadem

die fuit curata.

renibus, in tantum, quod vix poteratambulare.

Am-

Iuterrogata quae intirniitas erat, dixit quod nescit,

quia non apparebat infirmitas exterius, sed interius
erat

bulabat tamen

cum

difficultate,

raanibus

se appo-

diando, curva incedendo

dolor pungitivus.
?

lnterrogata,

si

statim fuit

curata, emisso voto

Dixit,

quod non, sed eadem

cclxui. qui incipit

die sensit se curatani.

cum baculo vel adjutorio. Unde ipsa, audiens famam dicti Domini Petri de Luxemburgo, vovit se sibi, promittens sex libras cer;e, si ejus precibus curaretur. Quo voto emisso,
infratres horas, ot ipsa dicto loquenti marilo suo retulit, fuit curata; ita quod ex tunc dictam lnfirmi-

254
Depulsa sterilitas.

Itera et super articulo

Item quod eadem INicolosa, agnoscens tantam gratiam sibi factam, etc. interrogata, et diligenter examinata, dixit, ut in
Interrogata,
,

articulocontinetur, verum

esse.

non fuit passa; sed ambulavit et amhulat erectaetsine baculo et adjuturio, et fuit restituta
tatem
sanitati, ac
si

quod concepisset? Dixit, quod non quia si scivisset, quod concepisset. non fecisset votum, quodfecit. Interrogata, quo tempore eniisit votum ? Dixit, quod videtur sibi, quod tertia
si

sciebat,

numquam

infirmitatem sensisset. In

terrogatus,
nas,

si

audivit medicos, vel adhibuit medici-

unguenta vel"balnea? Dixit, quod nihil penitus adbibuit, nec adhiberi fecit medicainenta, quod
sciat.

Domini Cardinalis. Interrogata, quo tempore postea peperit filium?Dixit, quod de mense Martii, circa medium ejusdem mensis Martii. 255 Dixit insuper dicta Nicolosa, quod anno
die post obitum d.

259 Testis
Dixit,

lix super miraculo inlerius descripto.

in loco

quod

dioecesis, erat

Domini mccclxxxix,
iit/ans

et die quinta

Martii,

ultimo

norte servstus.

prateriti, ipsa peperit tilium dicta die quinta Martii

ante

dicti,

et

fuit

baptizatus, et in crastinum de

mane mater ipsius loquentis, vocavitHieronymum,

uxor Petri quod non poterat surgere de lecto sine adjutono, et expost audivit a dicta Hugueta, et a vicinis quod erat curata precibus dicti Domini Cardinalis de Lu-

de Brinazato, Lemovicensis publicavox et fama, quod Huguetta, de Penenayre, fuerat infirma; adeo

subtato;

xembourg

;30

PROCESSUS DE
Interrogatus, quid
est

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC.

Dixit,
,

xembourg.
F.X

far.ia?

MSS.

(juod itlud,

quod communiter a pluribus dicitur

et

AVE.MON.
repettta

alia dixit se nescire.

2G0
,

Testis lxi interrogata

super cvn dd. arti-

culorum articulo et contentis in eo, qui sic incipit ltem quod eodem anno Anthonius Thomc commorans in praesenti civitate; in burgo Domini Petri de Seguireto, legum doctoris, etc. Dixit contentum in dicto articulo fureverum; utpote quae vidit dictum

puerum

in

sem quando

aqua Sorgia; existentem et erat praedictus Antonius Thome illum extrax't

;

mortuum de aqua Sorgi. Insuper confirmavit omnes circumstantias istius miraculi, sicut jam sunt
scriptae in praecedentibus depositionibus.

de puero submerso,

201 Testis i.xu interrogata supercvudd. articulorum articulo et contentis in eo (de quo jam plurtes locuturn est) roiifinnavit, quas exponuntur in d.
articulo, dicens esse v'era;.et
est

quod dictus Bertrandus per locum perieulosum dictam quadrigam ducebat, ut finis demonstravit messores, qui cum dicta loquente erant, clamaverunt alta voce ipsi Bertrando, ut caveret sibi, quia locus ubi transibat, non erat locus ad ducendum quadrigas opportunus. Hoc tamen non obstante, ipse Bertrandusduxit quadrigam suam, quo voluit, et in bedali, de quo in articulo ponitur, cecidit; quod videns ipsa loquens, monuit messores, qui cum illa erant, ut irent ad juvandum dictum Bertrandum ad levandam quadrigam qui responderunt, si indigeat juvamine nostro, bene clamabit. Et ipsa loquens, quod circa quadrigam non apparebat ipse Bertrandus, ipsa adliuc requisivit ipsos messores, quod irent. quod facere recusarunt. Ipsa vero loquens hoc videns, suspicaris quod malum evenis:

set ipsi Bertrando,

quia

nullo

modo eum

videbat,

ejus depositio similis

ipsa loquens

in

propria persona aecessit

ad qua-

pracedentibus de d. articulo.
lxiii

drigam.

262 Testis
atque ad
fl-

interrogatus super cvu dd. arti-

tttm revocttlo,

teitimonla.

culorum articulo, etcontentis in eo, qui sicincipit: Item qiiod eodem anno Antonius Thomc, etc. Dixit, conleniiiin in d. articulo eese verum cum omnibus utpote qni primus circumstantiis ibidem expositis et Antovidit piierum.submorsiim in aqua Sorgiae niuui Thome saltaniem in aquam, unde levavit di:

260 Et dum ibi fuit, reperit quadrigam subversam in bedali reperit etiam caputium dicti Bertrandi super aquam et tunc ipsa suspicans, quod
;

et pluribtts

Bevtrandus esset subtus quadrigam, clamavit alta voce messoribtis, nt venirent omnino, quod et fecerunt; et dura
ibi

fuerunt

una cum

ipsa loquente,
il-

exoneraverunt ipsam quadrigam; qua exonerata,

Item

tle

febri,

ctum pueruin, quera judicavit esse mortuum quia non movebat pedes neque inanus el habebat dictns puer faciem albam et pallidam. 263 Testis lxiiii intcrrogatus super cxlviii articulo, qui sic incipit Item quod auno proxime dicto tain gravissima febns continua arripuit Joannetum etc. Dixit, contenta in d. articulo fore vera. Interrogatus quomodo scit? Dixit, quod erat fllius
: : :

lam extraxerunt de loco in quo ceciderat, et tunc dictus Bertrandus apparuit inter tibias illorum, qui dictam quadrigam levaverunt quem Bertrandum
:

extraxerunt de aqua, et ad

littus

aquae posuerunt,

omnes unanimiter dicentes, ipsum esse submersum et mortuum, et tunc ipsa loquens, dixit nbn
:

est
in

mortuus;

et posito.

quod

sit

mortuus, confido

ejus, et praesens erat, et vidit, et

audivit in

arti-

culo contenta. Interrogatus, quanto tempore

ante

votum

fuit

infirmus? Dixit, quod

per

quinque vel

Deo, beata Maria Virgine et Domino Pelro de Luxembourg, quod sibi vita restituetur. Et tunc genibus flexis, ipsa loquens ipsum Bertrandum dicto Domino Cardinali, devotissime deprecando, de quo

si emisso voto statim fuit quod incepit dicere Babay, et postea paulatim incepit loqui, debiliter tamen, et hoc fuit circa secundam horam noctis, et postea de mane, ipse pucr a caloribus fuit dimissus unde ex hoc ipse loquens judicavit, dictum puerum esse curatum precibus dicti Domini Cardinalis. Interrogatus, si ante votum puer loquebatur? Dixit, quod non, imo per sex vel septem horas ante voti emissionem non fuit locutus nec se movebat.

sex dies. Interrogatus,

summe

confidebat,

devovit

quia

si

precibus dicti

curatus?

llixit,

Domini Cardinalis
cera? ipsi
bis,

imaginem Domino Cardinali offerret, et idem vovit antequam dictus Bertrandus fuisset extractus
vita sibi restitueretur,

de aqua. Et duae puellee,

ibidem etiam existentes deprecabantur ipsum Dominum Cardinalem, ut vita dicto Bertrando restitueretur. Erant autem dictse puellae setatis octo aut decem annorum. Quo voto
emisso, per ipsam loquentem,

per assistentes

dum ipse Bertrandus quodammodo teneretur suspensus,

braehii tlehilitate,

204 Testis lxiv interrogatus super clxv articulo, Item quodJoannes de Sullet, furnerius, etc. Dixit, se tantum scire, quod verum est, quod ipse cecidit in terram, etquod septem vel octo dies post, sensit brachium suum
et contentis in eo, qui sic incipit
:

uxor Rostagni Magner, tenebat caput ipsius Bertrandi, et manum unara super stomaohum ipsius Bertrandi,
et tunc sensit,

pedes in altum tenendo, qusedam Francisca,

quod spiritum habebat,

et sic pau-

latim super qnadrigam positus incepit clamare af,

et se plangere,
priis

dextmm
ter

valde debilitatuin

ita

quod,

licet aliquali-

brachium moveret, non tamen ad caput, nec retro dorsum, nec ad os ponere, nec etiam ad induendum sejuvare poterat et licet per medicos, per spatium quinque inensium vel circa, fecerit ad;

decem non tamen, nec opera medicorum neque medicinarum, a debilitatione braclni potuit curari. Qnod videns, vovit ut in articulo continetur. Quo
hiberi medicinas, quee constiterunt sibi bene florenos,

sicque in crastinum pedibus prosepulcrum dicti Domini Cardinalis visitavit. 207 Interrogata, si credebat, ipsum Bertrandum esse mortuum'? Dixit quod sic, eo quod non movebat pedes, nec manus, nec caput. Interrogata, si erat ridigus et fiigidus? Dixit, quod sic, causam reddens, quia tetigit eum in manibus et pedibus, et
inlra corpus; et

rei adjunctis.

etiam tenebat raanus

aliqualiter

clausas, nec poterant extendi digiti manus. Interrogata,

voto emisso infra triduum sensit bracliium totaliter

quomodo

scit? quia ante

os ponebat

manura

curatum, acsi
gatus,
et
si

numquam

habuisset malum. Interrodebilita:um,

frequenter, et sic ponendo non percepit, quod emitteret anhelitum; et aliternon probavit. Interrogata,
si emisit aquam per os ? Dixit quod non, sed post votum bene emisit aliquantulum de sanguine per os. Iuterrogata, si tenebat os apertum? Dixit quod sic, tamen habebat labiagrossa et nigra, et oculosever-

si

uinquam habuerat brachium

postmodum habuit bracliium, utprius habebat,

debilitatum. Dixit quod non.

submerso
vitx reddito;

205 Testis lxvi examinata super cxvi articulo, Item quod ecdem anno de mense Julii accidit in loco de Barbeutana,
et contentis in eo, qui sic incipit,

sos ad

modum

morientis.

Avenionensis dicecesis
existente in

dixit quod, ipsa

loquente

trandum

in articulo

campo suo cum messoribus, vidit Bernominatum, ducentem quadriTombarel) oneratam herbis
;

gam

(quae dicitur

et

208 TestisLxvn interrogatus, non super articulis, sed super miraculo, inferius descripto. Etprimo pur suspendio interrogatus, dixit, quod ipse rapuit unum par Uberatus; boum Bertrandi Cur de Monroye, Diensis dicecesis,
eo

DIE SECUNDA JULII.

m
cerse,

eo quod

ille

Bertrandus Cur receptabat inimicos

sui temporalis,

Doniini loquentis, videlicet Domini

scilicet Episcopi

emisso, accessit ad sepulcrum dicti Domini Cardinalis de Luxemhourg; transeundo per speciariam f,
ubi emit

Diensis

et

dum

dictos boves
fuit

ad

unum brachium
Pro

pro complendo vod xit ipsi lo;

p.x MSS AVENION.

civitatera

per
et

Diensem adduxisset, curiam temporalem dietae

confessus
fuit,

ipse

captus
Diensis,

tum suum,
quenti
:

et duin rediit ad

domum,

civitatis

certo, iste Sanctus fecit mihi grutiam

statim
:

quod

boves praedictos

nam

ego possum

ponere et removere

caputium

rapuerat

ad cujus confessionem, ut dixit, judices

ut suspenderetur; et ipse au:

meum

tulerunt sententiam,

diens, quod esset ad suspendium

condemnatus vovit se Domino Cardinali de Luxembourg, quod eura a tali morte vellet pra;servare, et post votum.eumdem duxerunt ad patibulum, et dum fuit in pede
patibuli et recitasset dictum votum, carnifex ascendit

de capite meo cum brachio laeso, quod non potueram de toto tempore, in articulo contento reddens causam,quod dictum Joannem virurr, snuni
:

induebat, sicut

unum
si

infantem

et vidit

eum
?

infir-

raum. Interrogata,

totaliter fuit

curatus

Dixit,

scalam per duos vel tres gradus, ut eum

in pa-

tibulo ligaret, et sic ascendendo, scala

in

fuit fracta

curialiurn ad

duabus vel tribus partibus; et nibilominus equi invicemtunc inceperuntmagnam riotet

tara g,

fugerunt binc inde

et sicut

credit,

et
fuit

quod non; imo remansit debilis, per tres vel quatuor dies, sed ex tunc fuit potens in brachio, aden quod non dimisit negotia sua exercere. et adhuc exercet. lnterrogata deanno, dicit quod statim post sepulturam dicti Domini Cardinalis, quanrlo audivit, quod ipse Dominus Cardinalis faciebat miracula de mense et die non recordatur.
:

firmam spem habet, prsetextu

curiam [non]
fuit civiliter

rniraculi. a

morte

liberatus, et post aliquos dies,

remissus ad
et sic

aliam

condemnatus;

mor-

tem totaliter evasit. Interrogatus.de tempore, dixit,

quod post Pascba
fere per quindecira dies de

anno

273 Testis lxxii interrogata, super eodem jam De eodem proxime dicto clxv articulo, et contentis in eo, dixit se tantum scire ind. articulo, quod ipsa vidit Joannem, de quo in dicto articulo fit mentio, qui non poterat se juvare de brachio, videlicet in pastando
quens,
k, et in

pucr submersus,

anno mccclxxxx. Interrogatus, quale votura emisit'? Dixit, qnod promisit visitare sepulcrum dicti Domini Petri cardinalis cum uno fiureno, et cum chorda in collo. 209 Testis lxviii interrogata super articulo cxvi, et contentis in eo, qui sic incipit Item quod eodera anno de mense Junii accidit in loco de Barbentana, Avenionensis dicecesis, quod quidam adolescens,etc. dixit contentum in dicto articulo esse verum; utpraesenti, videlicet de
:

furnando, et

postea vidit ipsa lo-

quod ipse Joamies pastabat, et infurnabat, asserens ipsa loquens, quod ipsa audivit a dicto Joanne,, quod erat curatus de brachio, quia se voverat dicto Domino Cardinali dc Lnxembourg. Interrogata de anno et mense et die, quibus ista vidit etaudivit? Dixit se non recordari.

ANNOTATA.
a Fortasse vox hxc
b
coineidit

pote qua3 praesens erat

cum

sorore sua Raynaria,

quando dictus Bertrandus fuit extractus de aqua mortuus et rigidus, etconfractus in rr.embris suis,
et ipsa loquens,

cum

voce

gruellum

polenta, Gullice gru, gruau.

cum sorore sua Rayneria,

et

cum

Rauba

vel

duabus

filiabus,

ibidem existentibus, emiseruntvo-

tum
roof.

cujusvis

snpellertilis,

raupa sunt exuviae, spolium, vel furGermunis raub, Belgiee

robe? ut

tum ad dictum Dominum Petrum Cardinalera pro

salute dicti Bertrandi, etpost aliquam pausam, cmis-

Ilic aecipitur pro sacris lipsanis, etquialni de-

te.rminate pro ipso Beati vesiimenlo, Gallice

sovoto, dictus puer incepitrespirare, ronflando/( ad modum hominis morientis et postea pater et ma:

videtur suaderi ex contextu, c Rasuir Gallis, novacula.

ter, venientes

dicta

duxerunt super quadrigam. Insupcr loquens confirmavit omnes circumstanths

:

Videlur

esse

idem

quod

bienheurex

id

est

beatus.

istius miraculi

sicut sunt depositse superius in da-

positione Rayneriae, sororis suae.

actum
et

e Phrasis krc redofrt llalicam, e spedito, est de illo.

f Kiotre signiflcat Gcllice altercationem

id est,

270

Testis i.xix interrogatus, super cxvi dd. arin eo, qui

parvam

q
vitxrestitutus

ticulorum articulo, et contentis

-

sic inci-

metapltorice /ne riotta, videtur indicare discordiam,

phrium
testimoniis

quod eodem anno,de mense Junii, accidit P'' in loco de Barbentana, Avenionensis dicecesis, etc.
dixit contenturn in
d.

Dem

inler equos curiales exorlam.

g Ronfler

Gallis est

ronchos edere, stertere.

vel

articulo

esse

verum, cum
deposita? a

h Species (a

Gallico espices) sunt aromata,

omnibus

circumstantiis,

quae fuerunt

res quaevis aromaticae. Speciarius, qui id genus species vendil. Speciaria, res aromataria, vel

praecedentibus testibus, qui fuerunt interrogati su-

aromatum

per eodem articulo. Interrogatus,

Dixit quod sic,
et vidit
;

si

erat praesens?

dictum Bertrandum, submersum et mortuum quia tetigit eum in capite et tibiis; el, erat fngidus et rigidus, et nullum signum
vitae

mercatura, Gallice espiceries. Verum Inc per speciariam intellige officinam, in qua, prster aromata
,

etiam cerea analhemala proslabant

i

Pasta (Gallis paste)

intcllige

est

massa,

crudus panis.
conficere vel

apparebat in eo. 271 Testis lxx super eodem

Hinc per pastare

cxvi
articulo, et

massam panis
;

pinsere,

seu

artem pisloriam exercere

ut

eolligitur

stabuuur.

contentis in eo, dixit, contentum in eo esse verum,

et confirmavit

eliam ex voce sequenli.

pote qui vidit,

omnino praecedentia testimonia. Utet praesens erat, quando dictus Berbedali

;

k Id

est, in

furnum immiltere,
sit

Gallice enfourner.
posita

Ilinc colligas, quid

vox

furnerius,

num.

trandus

cecidit cuna quadriga in

et extra-

272, nimirum pistor.

ctus inde fuit submersus, et mortuus. Ejus depositio

omniuo

similis

est ceteris

et ita

sunt convenientia

CAPUT
Processus de
miraculis

XII.

testimonia.

272 Testis lxxi interrogata super clxv dd. articulorum articulo et contentis in eo, qui sic inciItem quod Joannes de Sullet, furnerius, aetapit eundo per tis triginta sex annorum, vel circa
:
:

apographum
.

juridice

confectum, ac Marlino V PP. oblatttm.

villam Avenionensem, cecidit ad terram, etc. Dixit

hoc salvo, quod nescit, si incontinenti votoemisso, idem Joannes fuit curatus sed bene dicit, quod statim voto

verum

esse, ut in articulo continetur;

|J.ic finiunt prsedict interrogationes , et depositiones testium super miraculis factis, precibus reco- Processus pr.rsens a lendae memoriae sancti Petri de Luxemburgo Cardinotarin
tribus

nalis

et hic pariter finit processus canonizationis subscriptas:

ejusdem

, ,

532

PROCESSUS DE

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC.

,

A
EX MSS.
IVENION.

ejusdem beati Petri de Luxemburgo Cardinalis factus per Reverendissimos Cardinales, supra nominatos qui quidem processns originalis, subscriptus est per tres notarios dictorum trium Cardinaliuin commissariorum, nempe per ValteriumRicherii
;

tas,

cum

propter viarura pericula, originalem pro-

cessum mitti non expediat eisdem. 277 Nos de vestra probitate discretione et diligentia confidentes, vobis et duobus vestrum in ercommissiosolidum commitimus, et mandamus quatenus de ne Ep. Ave,
,

de Ficocunia, Reverendissimi in Christo Patris et Domini Petri Episcopi Sabiniensis S. R. E. Cardiper Petrum Galhardum, Reverendissimi in Christo Patris, et Domini D. Amelii
nalis

copiis ipsis
lis

cum

dicto libro dicti processus origina- nionensis.

:

collationem faciatis invicem diligenter

etcopias
signis ta-

notarium

ipsas, vestris aut

vestrum duorum subscriptionibus

et

hujusmodi collationis testiticatoribus

bellionalibus munitas, procuratori

tituli

sancti Eusebii sacro sanctae

Cardinalis notarium, et

Romanas Ecclesiae Jacobum de Astrabaio, per

,

dictorum Reli-

giosorum

Revercndissimi

in

Christo Patris Guilielmi

Cardi-

detis, satisfacto vobis de vestro salario moderate. Dafum A.vemone sub testimonio sigilli

nalis sancti Angeli notarium.

nostrae Cameras rotundi, die

xxm

desumplum
jttridice apo-

grajihum.

quod anno mccccxvu, Avenionensis Episcopus, ad reGuido de Boscagio quisitionem Reverendi patris Andreae de Borvilla, Ccelestinorum Avenionensium procuratoris, viso et

275 Porro notandum

est,

Domini

mcoxvii.

Sw

signalus,

Januarii anno Guidj Episcopus

,

Avenionis.

278 Et ego Joannes de Comis,

clericus

Claro-

lecto

processu

facto
;

pro

canonizatione

prafati

raontensis dicecesis, civis et habitator Avenionis ; Authentica publicus authoritate Imperiali notarius ; eommissa- nolariorum
rius ad haec,

Joannem Anthenum' FranPetri de Luxemburgo Bertrandi, Joannem de Comis, et Andream ciscum

de Villaribus, libelliones commisit pro apographo , ex dicto processu extrahendo quod pradictus Reverendus pater procurator, jussu ejusdem Episcopi,
;

una cum

aliis notariis in

commissione,

Reverendum in Christo Patrem et Dorainum Guidonem, Avenionensem Episcopum facta

nobis per
deputatis, ut de ejusmodi
teris patentibus ipsius
gillo

commissione constnt, litDomini Bpiscopi, ejusque'si-

el

de consensu monasterii praefati, Constantiam deilludque

tulit;

supplicatione,
Marlino V cffcrendum

magna cum reverentia cum litteris consulum

humillima civitatis Aveet

praedictis

rum

sigillatis, a nobis notariis reverentia, qua decet, receptis, qnatenor proxime est insertus. Qui virtute hujus

rotundo cerae rubre

cum

nionis Mart.ino Quinto,

vit, ut

summo

Pontifici, prassenta-

commissionis,
fratris

Petrum de Luxemburgo Sanctorum numero vellet adsnribere. Et est istud apographura, quod ego frater Abel le Gros, monacbus conventus Ccelestinorum Avenionensium, manu propria, etde verbo
et ne quis praedicta, quamdubium revocet aequura duxi, hic apponere commissionem praedicti Domini Epi-

et ad requisitionem Andreae de Borvilla, in ipsis

religiosi
litteris

viri

nomiex

hati, feci collationem diligentem et fidelem de prae-

senti copia,

libro

transcripto

seu exemplari,

originali libro sive processu extracto, continente in

ad

vcHmm

transcripsi

qu.iin autlientica, in

universum folia quotata trecenta septuaginta scripta trecenta triginta sex non scripta vero triginta quatuor, praesenti folio cum srriptis compu,
;

scopi

Avenionensis
,

et

attestationes
signis.

libellionum

commissorum
ergo.

cum

illorum

Sequitur

quidem collationem hujusmodi cum processu omni vitio et suspicione carentem, ut prima facie apparebat, subtato.

Feci

eodem

original:

ninnis. Guido, miseratione divina,

276 Commissio Domini Guidonis, Episcopi AveEpiscopus Avediscretis viris

,

scripto et signato

signis

publicis

ac tabellionato

per dictos magistros

nionensis dilectis nobis in Christo

magistris

Joanni

Anterio,

Francisco

Bertrandi
,

Joanni de Comis, et Andreae de Villaribus notariis publicis et habitatoribus Avenionis, salutem in

Valterium Richerii de Ficocunia; Petrum Galhardi, et Jacobum de Estrebayo notarios publicos, et scribas dictorum Dominorum Cardinalium, in eorum subscriptionibus norai-

Domino
nobis in

et

diligentiam in commissis. Instante dilecto

religioso viro, fratre

eodem Christo,

An-

natorum. 279 Quarura quidem collationem feci una cum magistro Andrea de Villaribus, notario publico insinuato,

drea de Borvilla, monaoho, et procuratore monaSterii fratrum Ccelestinorum de Luxemburgo A.venionis, asserente, se, seu dilectos

legente eumdera
;

librum,

seu processum

venerabiles et religiosos
dicti

ineodem Christo Priorem et conventum monasterii, penes se habere processum origi,

auscultante super praesentis copia? transcripto seu hbro, corrigendo corrigenda,

originalem

me ipsum

nalem, factum per certos Dorainos

Episcopos, commissos ad
tionis
id,

Cardinales

et

addendo addenda, tollendo tollenda, et alias eam uniformem verbis faciendo et quia praesentem librum seu trauscriptumcum dicto libro seu processu
;

et per felicis recorda-

originali concordare inveni, ideo hic propria

Dominum Clementem Papam VII

manu

deputatos

super canonizatione sanctae memoriae Domini Petri dc Luxemburgo, sancti Georgii ad Velurn aureum
S.

signum meum authenticum hic ante posui consuetum, una cum signo et subsubscripsi
,

mea me

et

R. E.

Diaconi

Cardinalis, miraculis coruscan-

scriptione supradicta, et infrascriptis magistri Andreaj de Villaribus, die xxxi et ultima mensis Januarii,

tis; et infra

septa dicti monasterii tiimulati, ac per

tres dictorum

Dominornm Cardinalium
et
;

notarios
in

anno a Nativitate Domini mcdxvhi, Indictione undecima, pontificatus sanctissimi in Christo Patris

scribas, et secretarios subscriptum

signatum
sicut

ejusmodi tabellionatione

etDomini Martini, divina providentia Papae Vanno

primo.

prout etiam

processnm
,

ipsum papireum,
tum, omni
vitio

artificialiter

ligatum

jam

narratur, subscriptum et signatum seu tabelliona-

280 Et Ego Andreas de Villaribus, oriundus de Ambianensi civitate in Picardia, publicus imperiali
ubique, et regia in patria regni Franciae, quaj jure
scripto regitur, authontatibus notarius, pro nunc habitator Avenionis, commissarius memoratus, una

etsuspicionecarentem, ut prima facie videbatur, nobis realiter exhibuit idem procurator, et hoc de consensu dtctorum Religiosorum expedire. mittere ad sanctam Sedem Apostolicam et

de fideli exsmplaris authentici

Romanam

cum

Curiam,

et ad

Dominum nostrum Pa am

seu certos Dominos Cardinales, commissos super iis et per eumdem Dominum nostrum Papam deputatos, apud quos de dicti Sancti canonizatione nunc agitur copias certas dudum factas ejusdem
;

processus, prius

cum

dicto magistro Joanne de Comis, notario et commissario suprascripto, modo et forma in suscriptione dicti magistri Joannis de Comis notani hanc immediate praecedentis deputatis, descriptis virtute ejusdem commissionis, ad requisilionem supra scripti religiosi fratris Andreae de Borvilla,
, ,

dicto

originali

processu per

feci

collationem

tidelem et

diligentem de

praefata

aliquos notarios collationatas, subscriptas et signa-

copia, libro seu transcripto,

modo

praescripto, scilicet

DIE

SECUNDA JULII

333

licet

me

legente librura seu processura originalem,

et dicto magistro Joanne de Comis, notario etcommissario inscripto, auscultante, et ut in sua subscriptione praescriptum est, corrigente. Et ideo hic me

HISTORIA
Eorum,
quas post obitum B. Petri de Luxemburgo contigerunt, e MS, Codice PP.Ccelestinontm monaslcrii Avcnionensis,aP. Nicolao

EX

IISS.

AVEMION.

manu mea

propria suscripsi, et
,

signummeum
die,

dictis

authoritatibus solitum apposui

requisitus in testi-

monium omnium praemissorum. Anno, ctione et Pontificatu proxime dictis. Et erat. De Villaribus.
cum
trans-

Indi-

subnotatum

Malel, ejusdem monaslcrii religioso, collecla.

scrlptis col-

latione,

281 In testimonium vero quod discreti viri maValterus Richerii de Ficocunia. Petrus Galhardi, et Jacobus de Astrabayo, notarii publici, in processu originali, de quo mentio perhibetur descripti, ac Dominorum Cardinalium commissariorum, in eodem processu nominatorum secretarii et scribae, tempore eorum subscriptionum et signationura
gistri
,

PR/EFATIUNCULA
Vjum Beatus Petrus a Luxeraburgo, in coeraeterio pauperura S. Michaelis apud Avenionem humatus, sanctitate ac miraculis clarissimus, initium rnonasterio Ccelestinorum

Scopus auctoris.

erant, et diu ante fuerant

et magistri

Joannes de
libro

Comis, et Andreasde Villaribus,

in prassenti

seu copia, et superius proxime descripti, et alii in commissione per Nos, Avenionensem Episcopum inferius

Avenionensium dederit, jubente Clemente Papa VII, ejusque successore Petro de Luna a, Benedicto XIII nuncupato, exequente priusquam ultra progrediar de eo scribere, statui non equidem ad longum ejus ab infantia vitam, quae

nominatum

inscripta nominati
et

facta et supra proxime etiam tempore subscriptionum

eis
,

signationum suarum, et diu ante fuerunt, eterant

typis b mandata est, hic inserere, sed breviter eorurn, quae a tempore, quo ab oculis evanuit humanis, ut in coelis nasceretur, acciderunt, bistoriam
bis

ac sunt

notarii publici, authoritatibus in eorum subscriptionibus descriptis et ad praefatos magistros

;

enarrare.

2 Petrus a Luxemburgo, Imperatoria Regiaque

stirpe oriundus,

Valterum Richerii Petrum Galhardi, et Jacobum de Astrabayo; temporibus supra dictis fuit habitus, et habebatur. Et hodie dictis magistris Joanni de Comis et Andrese de Villaribus, tamquam ad
notarios publicos probos, ac boni nominis ac bonae famae, publice et notorie habetur reoursus, instru-

anno reparatae

salutis mccclxxxvii,

die penultima niensis Junii,

Pontificatus Clementis

Papae VII anno ix, ultimo voluntatis suae eloquio, corpus suum ecclesiasticae sepulturae humilius reliquit, cavitque in ccemeterio pauperum S. Michaelis,
extra sacella in loco publico, pauperum modo, terrae

mentisque. et
ceptis,

aliis scripturis publicis

subscriptis

et

signatis,

per eos readhibita fuit, et

,

mandari;
ficis,

illud taraen

cum

aliis dicti sui

Testamenti

statutis, correctioni ac voluntati dicti

adhibebatur, achodie adhibelur singulis ad singula

relatis plena fides, et

et

summi PontiCardinalium Executorum summa cum hu;

quod praesens liber seu copia manibus propriis praefatorum magistrorum Joannis de Comis, et Andreae de Villaribus, notariorura publicorum, ut prasmittitur, subscripta et eorum signis consuetis signata existit quodque ipsi vice et
, ;

militate relinquens

quae, ut

magis eniteat, hic in

primis, et ante

omnia ejusdem Testamenti tenorem

duximus inserendura.

CAPUT
Testamentum B.
monastcrii
Pelri
,

I.

authoritate nostra ejusmodi collationem

ptiones et signationes fecerunt
;

subscri-

et

quod commissio
ejus
tales

nostra praedicta, eis

essent in verbis,

facta, et

littera?

sigillo, et signatione, atque tales, prout superius inscriptos sunt. 282 Nos Guido, miserationedivina, Avenionensis at toncordia. Episcopus, de iis legitime informati, ad instantiam

fundalio Cozlestinorum Avcnione, canonizalio a mullis pelita.

miracula,

J|ii

nomine sanctae

et individuss

Trinitatis,

Patris
Tenor

et requisitionem fratris Andreae de Borvilla,

Procucirici

et Filii

et Spiritus sancti.

Amen. Tenore

praesentis

ratoris

praelibati

bullam plumbeam
Avenionis,
,

authenticara
filis

publici instrumenti noscat in Filio Virginis gloriosae,

C
a

curias nostrae episcopalis

viridis

viventium praesens
cutura non

more

solito

impendentibus

praesenti libro seu copiae

communitam, duximus apponendam, ad

futurorum posterifas se- F ignoret, sed ad perpetuam firmara et

aetas, et

majorem roboris firmitatem praemissorum. Datum et actum Avenione in dorao babitationis nostiae, die prima mensis Februarii, anno a Nativitate Domini Mccccxvm, indictione xi, poniificatus sanctissimi in Christo Patris, et Domini nostri, Domini Martini, divina providentia Papae V, anno primo; in praesentia venerabilium virorum Dominorum Hugonis de
Spina, litterarum apostolicarum scriptoris, et Falconis de Barhentana, Pricris de Gravisione, nostras

validam memoriam futuris et perpetuis permaneat, quod anno a Nativitate ejusdem Domini millesimo
trecentesimo octuagesimo septimo, Indictione decima, mensis vero Junii die penultima, Pontifioalus

SS

in Christo

Patris et Domini Clementis,

divina

providentia Papae septimi annonono, in mei notarii

publici infra subscripti testiumque inferius

nomina-

torum, ae expresse
et

et specialiter ad

hoc vocatorum

Avenionensis
dicti

dioecesis. Sic signatus de mamlato Domini Episcopi, de Maflesio. Insertus liubeba-

tur

erat sigillum,

G. Episcopus Avenionensis. Infra expressum ab vna fucie repraesentans Episcopum

rogatorum , praesentia constitutus personaliter Reverendissimus in Christo Pater et Dominus D. Petrus miseratione divina tituli S. Georgii ad Velum aureum S. R. E. Diaconus Cardinalis, de Luxemburgo vulgariter nuncupatus, mente, memoria,
atque consideratione constans et sanus,
et
licet

corpore

habitu episcopali vestitum,

sigilli

cum hac
:

inscriptione, dicli

peripherium obeunle

Buila Episcopi Aveniomitram, insciiplione

,

prout prima facie apparebat, melioribus via, modo, et forma, quibns de

et debilis,

membris tenuis

nensis.
in

Ab

altera

parle exhibet

orbem

circumducta,

ejusdem tenoris

cujus

erat

jure, consuetudine et aequitate canonica diei potest et exprimi, suum condidit, fecit et ordinavit testa-

prxcedens.

mentum
quitur,

et
et

ultimam voluntatem,
in
:

in

modum,

qui seE. Dia-

ANNOTATA.
a Id
est cera, Gallice cire.

divina S. Georgii ad

formam Ego Petrus, Velum aureum, S. R.

miseratione

conus Cardinalis, licet indignus, de Luxeinburgo vulgariter nuncupatus, et misericordia Jesu Christi

Julii T.

I.

68

Salva-

534
A.

PROCESSUS DE
licet

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
ordino expresse,
facta mea,

EPISC.
et ante

Salvatoris et Redemptoris mei,

mente sanus atque

quod primitus

omnia fore d

ex

mss.

ayexion.

rorpore et membris dcbilis et aeger, attendens et considerans, quod nihil est in carne

memoria,

si qviae sint,

ac debita quaecumque, etiam

cum semiplena

positum, quod viam ultimi judicii valeat evitare, et

probatione probata, de quibus arbitrabuntur dicti Executores mei, ad plenum de bonis

coilatis, restituantur et solvantur.

quod lnmuuKo aatursB debilis conditio tot et tantis

subjaceat periculis et ajrumnis,
certius

meis mihi a Deo

Oilecto

quodque

nilnl

est

Iieui deinde lego et ordino

nec incertius ejus hora, qua sapientis anima semper dubia existere debet et tremorte,

Andreae de Luxemburgo, germano meo, meliorem cameram meam de

c,

meis, scilicet de mobilibus cuin pleno fornimento

testamenii,

mens. 4 Volensigiturmeis mortalibus periculisobviare et sefjU1 | aU(]abi]em et approbatam tustandi consuetudinem, utendogratiaper SS. in Christo Patrem et Dominum nostrurn, D. Clementem, divina providentia Papam VII. testandi, gratiose mihi facta, et aliis melioribus viis, modo, et forma, quibusdejure,
;
-

meis omnibus, et majori equo corporis mei et solemniori. Item lego et ordino Domicella; Joannoe de Luxemburgo, gcrmanas meae, nifiliorem
libris

cum

et
e.

honorabiliorem gobeletum d totius vassellae meae

d
e

Item volo et ordino, quod omnibuset singulis familiaribus et servitoribus meis, mecum de praesenti
fiat satisfactio

oommorantibus, quoad praesens,

naria, juxta fauultates

ple-

coiiMietiidini)

et,

iiequit.ate

canonioa

dici

potest et exinfium condo

primi, de bonis, mibi

et ordino per

Deo

collatis,

eorum

stpendiis,

meas de omnibus more Romanae curiae, et

et singulis
aliis

quoprae-

modum inferius descnptum, testamentmn ultimum, perpetuum, firmuin et solemne, ac nostrain ultimam Brmam et validam voluntatem,
revocans ex nunc et penitus annihilans, et ex certa

modocumque debitis, arbitrio et ordinatione dictorum Dominorum Executorum meorum.

6 Item volo et ordino, quod, si ex informatione per dd. DD. Ex^cutores meos recipienda, appareat

condiii,

mea

scientia

quodcumque testsmentum seu

testa-

me

aliquibus vel alicui ex ipsis

servitoribus et fa-

menta, codicillum seu codicillos, aut aliam quamcumqiie ordinationem de bonis meis, si quod,, vel
,,

miliaribus meis, ex bono et honesto in amplius teneri, hoc fiat eis ad

quaa, seu

quem

vel quos, aut

quam, me

praeteritis

praedictorum. Item lego et

rionis scutifcro

plenum, arbitrio et ordinatione ordmo Roberto de Tor

si

tempuribus fecisse aut ordinasse contigent, ac volens ezpresse et protestans ex nunc,

iiibus etsingulis

meo

principali, ultra stipendia ejus,

quod
in

in

om-

deductis deducendis,
auri.

quae sint,

triginta florenos

supra

et infra scriptis, fiant

emeninelius,

datmnes,
arbitrio,

correctiones.

et

inutationes
et

correctione,

emendatione,

omnimoda
Papae Cle-

ordinatione prasdicti SS. Patris nostri

niontis VII,
et

Item Joanni de la Loge, magistro aulae meae, pari forma triginta florenos auri. Item Petro Brisille, coquo meo, quindeoim florenos. Item (primitus tamen satisfacto de praedictis, et non alias, si facultates me;e pati possunt)ecclesia3 Metensi, cui praefui

DD. meorum Cardinalium, execuet

toruininfra scriptorum, ad hoc ultimum testamentum

centum florenos decamera, semel tantum solvendos,

pro anniversario

meum, voluntatem
roboris firimtatem.
'6

ordiuationem
iinnain

ultimam, volo

perpetuis temporibus

habere et perpetuam

Item lego

et ordino,

meo in dicta ecclesia celebrando. modo et forma praedictis, ec-

clesiae Parisiensi

pacem meam argenteam meliorem

In primisigitur, Christi

oB.Petro

qua possum, invocato,

et spiritum

nominecum devotiona, animam meam peccatricem,

cum decem florenis de camera. Item lego et ordino modo et forma prasdictis cuilibet ordini Mendicantium
in

cmn

humilitate, qua possum, et qnanto

et
scio,

civitate

Avenionis, decem florenos de camera.

devotius

valeo

commendo Jesu

Cbristo,

Salvatori et Redemptori meo, qui pro nobis pecca-

toribus non veruit gravia sanctae Crucis ac dira su-

ac gloriosae Virgini Mariae, Matri cjusdulcissim, auxiliatrici etadvocataepeccatorum, beato Michaeli Archangelo, omnibusque Sanctis Dei,
ejiisquet.oti

hire tormenta,

Item constituo et ordino in omni jure et naturali successione, mihi competenti, tara in bonis mobilibus, quam immobilibus, et aliis quibuscumque ex hereditate paterna, materna, avitina, seu aliis parentibus. meis quibuscumque, et qualitercumque ad

me

de jure

naturali

sanctissimo collcgio civium supernorum,

dilectos fratres

corpusque meum putridum ecclesiasticae sepulturae _ lmmiliter relinquo, et devote recommendo, dum ab
nexibus anima fuerit liberata, videlicetin ccemeterio sancti Micbaelis Avcnione in loco publico extra cappellascum aliis publicis cadaet

xemburgo et meam, cuilibet cum

restant, facta
inst.ituo

pertinentibus, beredes meos meos Joannem et Andream de LuJoannam de Luxemburgo, sororem

asquali portione.
si

p
quae
gualls fuerit.

eodem

a carnis

7 In ceteris vero bonis mobilibus meis,

condigna satisfactione de praemissis,

et

onlino heredes raeos, pauperes Christi,

veribus, ubi sepulturam

partibus

istis

aniinam

meam eligo, si contigerit in meam a corpore separari. Item

Romana curia pro temporeexistentes. Executores vero et commissarios meos, et mei praesentis tirmi,
in et ultimi et perpetui testamenti et irrevocabilis vo-

secundum ordinationem, discretionem, etarbitrium.dd. DD. Executorum fiat super corpus meum quaedam arca lapidea cum sumptibus
moderatis, et qnod in capella omnium Sanctornm, qiiain fundavit defunctus Magister Rodulfus Dailly,
sit

placet mibi, quod

luntatis

facio, constituo et

ordino Reverendissimos

reprsesentatio, capelli mei, et

quaedam parva

ta-

Dominos meos, Petrum tituli Ebredunensem, Joannm tituli sanctorum quatuor Coronatorum, dictum de Novocastro, Joannem sanctae Anastasiae, dictum VivaPatres
in

Christo,

sancti Marci, dictum

bella marraorea,

qua

titulus
ct

meus

conscribatur, se-

rienseui, presbyteros

et

Amedeum

sanctae Mariae

cundum discretionem

ordinationem prasdietorum. Item voloet ordino, quod in die sepulturae meae sint
cerei, quilibet

Novae,

tantum pro luminari meo tres

deris septera librarum cerae,

pon-

quorum duo

in capite

corpons, sive reprsBBentationis, et tertius ad pedes ponantur cum duodccim torticiisin circuitu corporis,

quarum
Item
centii

dictum de Saluciis, Diaconum, S. R. E. Cardinales Guilielmum de Crepicordio S. R. E. Protonotarium, et Clementem Episcopum Lodoviensem, ac Hugonem le Chaudronnier, camerarium meum, Simonem de Burien, procuratorem Regis Franciae in curia Romana, et Nicolaum Clacquin,
;

quaslibet sit ponderis

octo

librarum cerae

tantummodo.
si

contingat

eligo sepulturara

me decedere alibi extra curiam, meam in cosraeterio sancti Inno-

Thesaurarium meum. Quibus Dominis Cardinalibus, et eorum cuilibet, nec non duobus ex ceteris, quorum alter protonotarius seu Episcopus, do, concedo et ordino ex nunc plenam, et absolutam potestatem
in

Parisiis, modo etforma praedisposita, et die sepulturae meae, ut praefertur, celebrari. Item ad ulteriora procedens, Deo praevio creatore meo, volo et

omnibus

et singulis

supra scriptis prosequendis,

procedendis, et complendis, nt veri Executores, et

quibuslibet eorum, ut praefertur, usque ad comple-

mentum

DIE SECUNDA JULII.

veram perfeotionem omnium et singulopraemissorum. Vos testes, hic praesentes rum
raentura et
inferius norainatos, in testimonium veritatisquoruni-

535

cumque praemissorum, cum qua possum

affectione, invocando, et te notarium

instantia et

publicum prae-

oblata, sibi reservavit , et praedictis Cardinalibus reservata commisit, qui ex Clementis Papas sententia Patribus Coelestinis provinciae Gallicanse ea omnia, pro monasterio ibirlem construendo, unanimiter contulerunt; qui quidem Cceiestini, eorum

'.

mss.

AVEKIOK-

sentem
in

et infrascriptura requiro instanter, instantius.

libentissime

votis annuentes, pro beati Petri

,

me-

instantissime, ut super omnibus praemissis (omnia

moria celebranda
aedificarunt
,

unum

sui

ordinis

monasterium
liberali-

forma meliori, qua poteris, redigens) conficias publicum instrumentum, seu publica instrumenta. Acta fuernnt ha?c in Villanova Avenionisdicecesisin

Caroli

VI Francorum Regis

tatibus mirifice auctum, ut infra dicemus.

Reverendissimi Patris testatoris, anno, Indictione, die, mense, etpontificatu,

liabitationis dicti

domo

10 Miraculis in dies crescentibus et multiplieanusque adeo ut intra biennium a B. Petri obitu, ad numerum trecentoium triginta sex, supra
tibus
, ,

quibussupra, praesentibus venerabililibuset circumspectis viris magistris, Joanne de Marchia Doctore

;

Guidone Danes, alias Hustin, licentiato in decretis Dominis ^Egidio Dorel, Joanne Chauber, presbyteris ; Michaele Alant, clerico cubiculano dicti Domini testatoris, Colardo de Thoys, alias Tarin et Acliilleto Maquerel domicellis, Tullensis, Morinensis, Noviomonsis, Cameracensis, Atrebatensis, et Ambianensis dioecesis, testibus, ad pnemissa vocatis specialiter et rogatis. Et quia ego Petrus Dallo;

mille ascenderint volens dictus Pontifex de eisdem edoceri ut inde Sanctorum numero praedictumPetrumadscriberet, commisitEminentissimos S. R. E. Cardinales, Petrum Episcopum Sabinensem, Aurelium sancti Eusebii, et Guilielmum S. Angeli, pro rei veritate investiganda, qui anno mccclxxxix
bis
; ,

die mensis Junii, in consistorio Apostolico congregati apud Avenionem, Petrum de Alliaco, in sacra Theologia magistrum nomine Caroli VI, Francorum RegisChristianissimi, etadrequisitionem

et xvi

vargue, clericus Morinensis, publicus Apostolica et Imperiali authoritatibus notarius, ac ejusdem ReverendissimiPatris inChristo, Domini testatoris sanctae

venerabilium et circumspectorum virorura Dominorum Decani et Capituli ecclesiae Parisiensis, nec

non Rectoris

et

Umversitatis ejusdem, deputatum,

memoriae,

dum

viveret, secreiarius, licet indignus,

et familiaris continuus, gulis suprascriptis,

narentur,
praesens

et

prasdictis omnibus et sindum, sicut praescribuntur, ordifierent, una cum praenominatis testibus

libentissime audierunt, negotium prasdictae canonizationis proponentem , illudque eorum quorura

,

supra, nomine validissftne urgeutem. Quare pracdicti

Domini
scribis

Cardinales

commissarii
eis

tabellionibus

et

et personaliter interfui, idcirco huic prse-

senti testamento,

peralium

fideliter scripto,

signum
pertjit

de veritate scribenda solito juramento) prajceperunt singula B. Petri gesta

et patrata rairacula scriptis (ideliter consignare, et

(sumpto prius ab

meum

solitum apposui, requisitus, ut supra, specia

liter et rogatus.

Hactenus lestamenlum. Dein

eorum

obtutui consignata praesentare. Snquitur sup-

Auctor.

plicalio Caroli

VI, Retjis Francorum. ad Cleinentem

Miracula,

8 Mortuo igitur beato Petro de Luxemburgo, et eo inhumato, ut ordinaverat, die v mensis Julii anni
suprascripti mccclxxxvii, facta fuit postea quaednn arca lapidea in sacello omnium Sanctorum, et quae-

VII, pro

canonizatione

B. Petri de Luxemburqo.
Supplicat Curolus VI
Francias;

11 Carolus Dei gratia Francorum Rex, dilecto et nostro magistro Petro de fideli eleemosynario
,

dam tabula' marmorea, in qua titulus ejus erat. Verum res miranda in eo sepeliendo contigisse tracum enim deposito corpore juxta sepulturae ditur
,

sacne Paginae professori, salutem cura Rex cordis jubilo. Temporibus his modernis indesinenti qualiter omnis aetas omnisque relatu percepimus
Alliaco,
,

sexus properat inauditi fervoris excessu

mirum

locum

panno griseo, cruce insignito involuto, ejusdem anima ex more commendaretur, vellentque corpus terr mandare, oculos suos (multorura testi, ,

novum

ccelitus

mundo missum,

videlicet corpus-

culum, quinimo corpusculi tumulum nostri consanguinei praedilecti, Petri quondam Luxemburgensis,
olim sacrosanctas Romana? Ecclesiaa Diaconi Cardinalis, Dersonaliter visitare, eidemque ceras et ima-

.monio)
clausit.

mox, completa sepultura, Nec non omnipotens Deus magna et diversa

aperuit
f,

et

miracula ejus precibus et intercessioue patravit. Ita susciut nondum anni evoluto circulo, xin mortuos viu a moitis periculo liberarit, v loquelam, tarit, visum; vm auditum, claudis iv gressnm restivii

gines et alia

munera

offerre; ipsius

patrocinium in

cunctis necessitatibus implorando , ac de irapensis beneficiis et receptis, devote gratias referendo; qui

tuerit

a febre continua tres

a quartana iv sana,

verit, ac

pristinse

xv contractos, motuque privatos sanitati reddiderit, v rabidos et mente captos,

;

Petrus teneris abhinc annis petram Christum pro prout fide dignorum testiviribus studuit imitari monio multiplici fuimusinformati. Hic est enim flos
,

ortus inter

lilia,

exterius candore niveo renitescens

a lepra sex mentis compotes fecerit a ruptura quinque, a podagra quatuor, a fluxu unum, a fistula a morbo sanguinis quinque, a puerperio septem, dolore sex, a calculo tres, a caduco octo, a capitis quatuor, ab incendio itidem quatuor
,

per carnis angelicam puritatem, et interius rubore aureo incalescens per divini amoris ardentissimam
Cdritatem; cujus odor salvificus, ut speramus, dra-

vermium dolore

conem illum veneficum effugabit. qui nunc usque vocare vigente schismate, quamcumque christicolas
quatuor angulis orbis terrae, stupenmiraculorum prodigiis irrefragabili veritatis dorum

tres, ejus loca liberaverit, (mirura dictu) subito affeetos ad pami visitando irridentes, morbis prereduxerit , resque deperditas ejusdem

sepulcrum

non

destitit a

testiticatione firmatis ad

post Christum, cujus

tentiam Quae omnia supradicta cibus quatuorrecuperaverint. VII anno mcccxc Revemiracula jussu Clementis Cardinalibus, Petro rendissimis in Christo Patribus Guilielmosancti Angeli comSabinensi Aurelio et inquirentibus, vera compromissariis, de veritate canoiiizationis pnefati Petn a bantur , in processu

etiam precibus nostra regnique nostri negotia speramus de bono in melius prosperari. Eapropter eo viscerosius affectantes canonipro canomzationem ac corporis levationem ipsius Consanguinei zatione. militante, quo devotius nostri praedicti in ecclesia
vobis, credimus gloriosum in ecclesia triumphante; fiduciam gerimus scientia, probitate et zelo

12

de quorum

fnndatio Ccelestinorum Avenione.

Papa VI 9 Quare praefatus Clemens miracuiis B -. --pra^dicti Petri a Luxemburgo icu rem de ^us r tibus coruscantis , permotus.

Luxemburgo Lxemburgo.

^-

anctitato sancta o

-_

, ejus

honoremcogitansoraniaad
,

Ih

lioa ** m mon m

^
i

IM

praesenti committimus et raan pleniorem, scriptione , p prasent ibus, omni morosi sacropostposita, ad Sedem apostolicam 'a tione P a P et ibidem nostro conferre

consecrata ac consecranda

prope ejus tumuium

^^ ^^

)iliorum

S anc-.

tissimo

536

PROCESSUS DE
collegio

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
,

EPISC.

A
iiss

tissimo patri nostro Clementi VII

summo

Pontifici,

sacroque

fratrum

suorum

Cardinalium

avenion.

consistorialiter assistente,
interesse, dicti

cum
sui

ceteris volentibus

b De rhiplici vitse beati Petri auctore, dictum in commentario prxvio. c Fornimento Italice significat apparatum seu
supellectilem.

consanguinei nostri Petri

canonivelut

zationem,
Sancti, per

corporis

quoque

levationem,

d
f

Gallico gobelet,

poculum.

eum

de fratrum suorum praedictorum

e Vaisselle Gallis sunt vasa, supellex.

Cardinaliumconsilioaccelerari.per cunctaquemundi
climata publicari, prout juris et moris est ecclesiae

Rem

hanc discussimus in commentario prsvio.

Romanae fieri, supplicetis, nosque, quantocius poteritis, commode certiticare curetisderesponso totius, Sanctitatis ipsius. Datum Parisiis die xx Maji, anno Domini mccclxxxix, et regni nostri ix. Per Regem,
Blanclietii, sic signatus in originali. Sequitur supplicatto ecclesias Parisiensis

CAPUT

II.

Alice aliorum pro dicla canonizatione snpplicationes, ejusdetngue retardationes

pro canonaalwnis diclx impedeslinata.

tralwne ad Clementem

Fll

i\.ntegre.ssis

instrumcntis authenticis subjungitur ab

Collcctore,

13 Sanctissimo
,\

in

Christo Patri ac Dominonostro,

honan ilocumentorum
x,
el
.

canltvlo

D.
~

Clementi

divina providentia sacrosanctae

Ro-

Univernlatis Pansiensis

......

supplicalio Recloris
,

Academix
parisiensts

pro d.

cunomzatione ad
,

Parisiensi;

manaa ac universalis Ecclesiae

devoti et humiles
filii

summo

Pontifici,

Clementem VII, per D. de Alliaco prxseniala

complectitur verba sequentia
:

quae

Hbellus sup-

vestri et

assidui oratores,

Decanus et Capitulum ecclesiae vestrae Parisiensis, cum omni obedientia, subjectione et reverentia,
ad devotissima pedum oscula beatorum. Beatissime Pater Inter cetera beneficia, quibus nos divina miseratio suis incessanter astringit obseseipsos
:

8anctissimo in Christo p!ex ' Patri ac Domino nostro, D. Clementi, divina providentia sacrosanctas
clesiae

Romanae ac
filii

universalis Ecvestri et assidui

summo

Pontifici. Devoti
et

oratores,

Rector

Universitas

scholarium,
tissima

Parisiis

studentium.

quiis,

magnum gaudium
,

magistrorum et cum omni obead devo-

nobis accre cet,

nostris

si

vestram

dientia, subjectione et reverentia se ipsos

Parisiensem ecclesiam

temporibus nova

Sanctorum merita, illorum praesertim qui una nobiscum fuerunt in d. ecclesia canonici praebendati;
novis miraculis illustrarent,

pedum oscula beatorum. Ad Religionem

si

ejusque augmentationem

quidquam

attinet, illud

quibus honor ampliflfelici

nec alienum a nobis esse credimus, nec in eo procurando ac promovendo desides esse volumus
,

caretur ecclesiae ac regni

devotio

proficeret

sive negligentes; nain

incremento.

Cum igitur celebris memoriae Petrusde Luxemburgo, quondam sacrosanctae Romanae eaclesiao Diaconus Cardinalis (cujusdudum in adolescentia
constituti
,

cum

professio

nostra, nos-

et

ecclesiae

praefatae

Canonici

praibendati, tunc viventis aspectu pariter et afiectu

fuimus multipliciter recreati) piaeseutis miserias incolatus prudenter evasent, vitae munditia, morum
honestate et conversatione laudabiliplurimum insignitus.

trumquestudium sint.veritatem in omnibus exaltare, fidei attamen religionisque veritas, quo fructuosior etsanctior. eo nobis carior semper fuit, et, ita dixerimus cordi proximior. Istud vero quamobrem praemissum est, explicemus. Illustrissimus itaqueac serenissimus Francorum Rex Christianissimus vestrae Sanctitatisfilius, cujus non singulariquadam
,
,

et felici adoptione

Etenim

in

flore

suae

gratissimae juventutis

synanum suum

existens,

sumus filii, ad praesens eleemomugistrum Petrum de Alliaco

et de

prosapia tam insigni,

dum

resi-

dentiam faceretindictaecclesiapersoualem, seipsum

nobis ac cunctis intuentibus, tam opere quam sernione exhibuit gratiosum. 14 Etiam vidiraus, et sanis conscientiis attesta '" ur ' 1 u0(i 'P se causa humilitatis in bassis sedibus
chori

eximiumsacrae theologiae professorem, probalissimae fidei, probitatis ac sapieutiae virum, ad Beatitudinis vestrae praesentiam destinavit, hac de causa, ut
super canonizatione mirifici illustrissimique ac praeclarissiuii Adolescentis, Domini Petri de Luxemburgo, celehris memonas Cardinalis, coram sanctis-.

eadempetitw

unacum

puerissedere, Cruccmquecoramuniter

delerre

voluit
et

cum omni devutione

oflicia

et

reverentia

C cendo. Verum ad

puerorum benignite'- exernostrum relatibus fide dignis pervenitauditum, quodad tumulum ipsiusCardinalis miraculis et prodigiis ac exemplis, sicut fama publicat,

obsequendo,

simo vestrae Celsitudinis tribunali, coram insuper sacerrimo Reverendissimorum Patrum DD. Cardinalium collegio, sua ex parte quasdam certa proponeret.ex parte etiamaliorumnobiliumgenerosissimae
stirpis suae
:

et eos, ut arbitramur, ad id

agendum

gloriosi,

currit de

varus climatibus orbis

languentium multitudo, ex qua plures universarum segritudiiiuin se gaudent et publicant inibi beneficiiiiii accepisse. Quapropter pro nobis et e^clesiis,
nohis subditis, Beatitudini vestrsB humiliier et devote supplicamus quatenus pro divnui misericordia et
,

movit communis fama, quae super moribus, et vita Domiui Cardinalis, superque miraculis, per oum apud vos, ut dicitur, actis, assidue percrebrescit, movit forsan sedandi schismatis spes, divini
praefati

prajiiiissorum consideratione velitis ad ejus canoni-

zationem procedere,

si, ac prout, negotii hujus COnditioid exposcet, utex vestrocertificeuir judicio, quo sit honore, vitafunctusprosequendus, quivivens

nomentam celebremeruitobtmere. Pater Beatissime Blmam personara vestram conservare dignetur Altissimus
Ecclesiae
capitulo,
feliciter

quoque cultus augmentandi vehemens affectio; nec non multa alia, latius per dictum Dominum Eleemosynarium, ut credimus, explicanda. 10 Nos vero neque in hoc, neque in quibuslibet aliis, praesertim religionem saluberrimam concernentibus, a Christianissimo Patre nostro, Francorum Rege, sejungere nos volentes, modo S. V.
praesentes
litteras transmittendas duximus per quas insinuamus, nos praenominati Viri Dei Petri, cumnpud nos esset, honestissimamaspexisse vitam,
,

]>ro

eadem

canonizatione.

et

longaave pro

felici

regimine
in

suae

sanctae.

Actum

Parisiis

nostro

Domini

propter hoc specialiter deputato, mccclxxxix, die xxu mensis

praefulgidismorura titulisinsignitam,
ipse etiam
livor
:

quam

laudasset

anno Maji. Sy-

bouflardi, sic signalus in origmati.

niultum prima facie nos inducit, ut famae de eo habitae assentiamus, ac pie credamus eura beatitudinis esse participem in
et quae
,

ANNOTATA.
a Antipapa, subrogatus Clementi

Vll

Gebennensi

Jicccxciv, obiit jicdxxiv, exactis in schismatr,\\\annis.

ita probitas effulsit in terris. Quocirca B. V. humillime supplicamus, ut ad inquisitionem et examinationem eorum, quae acta dicuntur. matura celeritate canonice peragendam, intendere dignetur, et vacare B. V. ; et exinde ad canonizationem pro-

coelis,

cujus

cedere,

PIE SECUNDA JULII

cedere,
si

537
illura in terris sine

et qualiter

negotii conditio postulabit

in

necdeceat

honorem

hujusmodi quondam alumui nostri honoriflcatione cognosaimus, et in

enira

nostrum

quem sancta

veneratione relinqui, conversatio et miracula sanctum cla-

jj

EX MSS.
AVENION.
'"

publico Ecclesiae

commodo

(quod, nisi pia spe

falli-

mant. 19 Considerantes tamen, quod sancta Romana

Ecclesia,

mur, ex hoc facto provenit) nostrum commodum

situatum
inus,

praesertim

in

tanto

fidei

negotio,

ubi

hunc flnem.

esse cognoscimus, nec indignura putavi-

videhcet de re tam ardua consuevit

vestrae,

quaeritur,
,

cum magna
in

cum

de religione agitur, interposuisse vices

maturitate

procedere

circumspectidni

nostras Beatissime Pater, personam vestram sanara

de qua in

aliis et aliis

plenam

Domino

incolumem conservet [Deus] Ecclesiae suassanctae. Datum anno Domini mccclxxxix, in nostra congregatione generali apud sanctum Mathurinum, die xix mensis Maji, super hoc specialiter congregata. Proxime ab Colleclore subditur commissionis Bulla
et

fiduciam obtinemus, per Apostolica scripta manda-

Clementis VII, tribus Cardinalibus, pro dicta canonizatione, proul hic scquitur.
Bxpeditur
o

committimus, quatenus vos vel duo vestrum dicti Petri ac hujusmodi miraculis ceterisque circurastantiis, hujusmodi negotium concernentibus inquiratis diligentius veritatem, et quae super praemissis inveneritis, fideliter
et

mus

de vita et conversatione

in scriptis

redigi faciatis, et nobis referre curetis,

Ckm. VII

17 Clemens Episcopus, servus servorurn Dei. Petro Sabuiensi et dilectis filiis Amelio tituli S. Eusebii presbytero, S. Guilielmo sancti Angeli Diacono, Cardinalibus, salutem et Apostolicam bene,

ut per inquisitionem hujusmodi sufficienter instructi,

in ipso negotio,

quod Deo gratum

fuerit, ejus nobis

assistente clementia, juxta nostri

exequi valeamus.

dictionem. Pater misericordiarum, couditor humani

generis
et

examinationem
produci

officii debitum Ceterum, si personaliter circa testium, quos in eodem negotio

Redemptor,

ad

salutera

hominis pia

continget,

vacare

commode non

possitis,

semper miseratione prospiciens, de

beneficiis, ministris suis in

solitse pietatis

stadio hujusce vitte sic

volumus, quod ad examinationem hujusmodi, etiam extra eamdem curiam faciendam, venerabilibus
fratribus
nostris,

largiflue

nonnumquam

gratiae suae

dona

diffundit,

Joanni

Glandacensi, et Giraldo

sicque ipsos in benedictiombus dulcedinis pravenit,

Aptensi Episcopis, ac locorum dioecesanis, committere valeatis.

quod

ipsi

mundiahbus abdicatis
,

illecebris, piis et

Datum Avenione

xvi Kalend.

Jtilii,

virtuosis

operibus intendentes non solum post devictum triumphatumque mundum, immarcessibile

bravium in patria accipiunt, sed etiam ante et post felicem eorum obitura, miraculorum coruscatione clarescunt unde nimium exultans mater Ecclesia,
;

pontificatus nostri anno XI. Gilbertus, sic si/jnalus. Bullam hanc subsecuta fuit altera, his verbis expressa : 20 Cle ens Episcopus, servus servorum Dei,
i

dilecto
et

filio

Guilielmo,

Electo Vivariensi, salutem nulia

apostolicam

benedictionem.
filii

Nuper pro

parte

ut debite honorentur in terris, partes suae solicitudinis,

carissimi in Christo

nostri, Caroli Regis

Franet

prout

expedit,

interponit.

Ex

iis

namque

corum
Capituli

illustris,

et

dilectorum

filiorum Decani et

augetur devotio et rectitudo Christianae comprobatur. 18 Hodie siquidem pro parte carissimi in Christo filii nostri Caroli, Regis Francorum illustris, ac dilectorum filiorum Decani et Capituli Ecclesiae Parisiensis, nec non Rectoris Universitatis magistrorum et scholarium, Parisiis studentium, coram nobis et vobis, Frater Episcope, etc. Fili Diacone
fidelibus
fidei

ecclesiae

Parisiensis, nec

non Rectoris

Universitatis Parisiensis magistrorum etscbolarium,

in

ea studentiura, proposito, in consistorio corara

nobis, quod recolendae memoriae Petrus de

Luxem-

burgo, S. Georgii ad Velum aureura Diaconi Cardinalis, a teneris annis petram Christum studuerat
iraitari,

exterius

candore

niveo
,

renitescens per
interius

oarnis

angelicam

puritatem

et

rubore

Cardinalis ac
fuit

aliis fratribus nostris,

in

consistorio

propositum,

quod recolendae memoriae Petrus

aureo incalescens per divini amoris ardentissimara caritatem; quodque ad ejus tumulura variis detenti
languoribus receperant.et recipiebantsanitatem, et alias divina Clementia multis et magnis miraculis clarificare non cessabat, ac humiliter supplicato, ut ad canonizationem dicti Petri procedere dignaremur.

de Luxemburgo, S. Georgii ad Velum aureum Diaconus Cardinalis, petram Christum studuit imitari,
exterius candore niveo renitescens percarnis ange-

licam puritatem, et interius rubore aureo incalescens, per divini amoris ardentissimara caritatem,

Nos

venerabili
filiis

fratri

Petro Episcopo Sabinensi et

tituli

quodque ad ejus tumulura

hus,

variis detenti languori,

dilectis

nostris Amclio,
et Guilielmo,

sancti

Eusebii

receperunt hactenus
ac alias

et

quotidie

recipiunt

presbytero,
Cardinalibus,

sancti

Angeli
in

Diacono

ipsum divina clementia multis et magnis miraculis clarificare non cessat. Quare pro parte dictorum Regis, Decani, et Capituli ac
sanitatem,

nostris litteris

dedimus

mandatis,

ut ipsi, aut duo ipsorum, de vita et conversatione dicti Pctri ac hujusmodi miraculis, cetensque cir-

Recloris

universitatis,

nobis extitit supplicatum,

litteras

cumstantiis,

hujusmodi negotium concernentibus,

diligentius

ipsique per

quorum patentes

supplicaverunt

inquirerent
praemissis

veritatem,
.

et

quse

super
redigi

hurniliter, ut

ad canonizationem dicti Petri procedere dignaremur. Verum, licet nos etiam eumdem Petrum, dum ipse cardinalatus honore praeditus, nobiscum in Romana curia resideret, multiplicium

invenirent

fideliter

in

scriptis

facerent, et nobis relerre curarent, et si personaliter

circa testium

exaniinationem, quos

in

e^dem

negotio produci
possent,

contingeret,

vacare coramode non

virtutunr

mutua conversatione noveriraus insignitum, ac quam plura de praedictis niiraculis

titulis

ad aures nostras, cum dictus Petrus in civitate Avenionensi, in qua cum dicta curia residemus, tumulatus existat, sint tam fama publica referente, quam speciaii pluriura fide dignorum relatione deducta, hujusmodique miraoula a tempore obitus B. Petri, qui a duobus annis citra, debitum naturae
persolvit,
sis
aliis

volumus, quod examinationem hujusmodi etiam extra Romanam curiam faciendam, Venerabilibus fratribus nostris Joanni Glandacensi, et

Gyraldo Aptensi Episcopis, ac locorum dioscesanis committere valerent, prout iii dictis litteris plenius
continetur.

21
tionis

Cupientes

igitur,

quod hujusmodi informasccunda

negotium
et

tam in civitate praedicta, quam in divermundi partibus continuata dicantur, et ex.

discretum
[tua]

per solicitatorem et prosecutorem fidelem cum omni maturitate et

,

discretione ducatur, ac de providentia et fidelitate

praemissis nec immerito spiritualibus gaudiis exulac jam pluries in consistoriis publicis pro

temus,
parte

quamplurium ecclesiasticorum, nobilium et aliarum personarum super hoc fuerimus requisiti,

plurimum in Uomino confidentes, te ad prosequendum illud, nec non ad faciendum, gerendura et exercendum omnia et singula, quae circa prosecutionem hujusmodi necessaria fuerint, seu quomodolibet

PROCESSUS DE X
vss AVEMU.V
r.x

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
manda;

EPISC.

dolibet opportuna,

etiamsi sint talia, quaj

tumexigantBpeciale. tenore praesentium deputamus concedentes tibi alium seu alios ad hasc omnia et
singula loco tui,
'|iioties

qui quidem tanto hosti, viribus impar, oratores ad omnesChristiani orbis principes, auxiliapostulantes brllun contra Amurathem delegavit, quo mortuo, Baiazet, Maurorum,
ejus imperii et tyrannidis sueces?or, et adversus

tibi

expedire

videbitur,

deputandi, plenariam potestatem, ac eisdem Episcopis et Cardinalibiis districtius inliibent.es, ne quem\is aliura,

quam

te,

vel

illurn

vel

illos,

quem

vel

quos ad boc loco tui deputaveris, ad prosecntionem admittant. Quocirca quoquo rnodo liujusmodi
discretioni tuae per Apostolica scripta mandamns, quatenus onus prosecutionis hujusmodigrate susci-

Christianos steviens, indictobello adversus Rhodios, expeditionem paravit pro Smyrna, ut supra dictum est, obsidenda. Quare Rhodii ad Clementem VII Avenioriem direxerunt, qui canonizationem praafati

Lnxemburgo in aliud tempus hanc ob rem animum ad auxilia Christianis contra Turcas ferenda, omnino applicuit, nec non Carolo
Petri a
difierens,

piens, sic in.eo te solicitum, fidelem et

prudentem

exhibeas, quod exinde possis merito commendari. Datuin Avenione n Non. Septembris, pontificatns
nostri
tiunr

VI, Francorura Rege, praecipuo proraotore, tunc temporis, anno scilicet mcccxciv, delirio capto,

eodemque anno Clemente

anno xil. eum Collectore,

Thierricus,

tic siijnuius.

Pargamus
Episcopi

proferente

oralionem

Vivaiiensis coram dd. Cardinalibus, super sanclimonia

B. Pelri de Lutcemburgo. 22 Coram igitur praedietis Eminentissimis DD.

Oratto i /" scopi Vivariensis.

VII morte praevento, mors Clementis VII negotium illudad optatum finem pervenire nequivit. 24 Successor vero Clementis Papaj VII, Petrus pcrmcaoia de Luna, Hispanus, nuncupatus in sua obedientia Pe.tri de Benedictus XIII, proter conditionem, quam ante Luna,
electionem

Cardinalibus commissis, ad id congregatis,

Reverendissiiniis
riensis,

dictus

D. Guilielmus,

Episcopus Vivasollieit.ator,

suam adimplere promiserat ac subsignaverai, de abdicando scilicet Papatu tempore opportuno, et qui postea interpellatus a Carolo Francorum Rege per tres Duces, Philippum Burgundum, Ludovicum Aurelianensem, et Joannem Bituricenad illud obtinendum missos, et Avenionera ea de causa anno wcccxcv feliciter appulsos, contra
sem,

bujusce negotii

procurator et

et probavit, Petrum a Luxemburgo, olim diaconum Cardinalem, ab incunabulia ad extremam usque vitae su;e periodum,

imprimis probare intendit,

virginitatis

et

caritatis

erga

pauperes cultorem

eximium
tiiin,

extitisse, oninique

virtutum genere prtedi-

et lioc

magna cnm

1'acilitate,

cum

fuerit vultu

omnium mentes fortiter recusavit implere et stare promissis,dicens non sedeserturum Dei viventis Ecclesiam, Petrique navem, quara in tantis fluctibus
susceperat gubernandam. Quocirca praedicti Domini Duces, ipso insalutato, Avenione discesserilnt,
angulari nihilominus lapillo Coelestinorura monaste-

venerahilis, blandus aspectu, ore placidus, serenus

magnanimitate conspicuus, pacis et virtutis Ecclesige ita amans, ut, nisi morte praeventus fuisset, pro ea procuranda Im|)eratorem
.iniino, patientia fortis,

adiisset;

largus

erga

hostes,

labentia fastidiens,

COBieslium

comparans

ardens desiderio, temporalibus aeterna temporalia pro aeternis vilipendens

fundamentis imposito quae omnia denuo dictum negotium impediere. Eo ipso acno mcccxcv, Joanncnolium hoc nes de Luxemburgo, Comes Cupersani, ultirna vo- rctardant
rii
;

luntate statuit, corpus

in ejus

atque contemnens, et ut interius divinae legis praecepta cognoseeret, naturali ingenii acumine tantum
in
litteris

suum sepelin prope bustum B. P. de Luxemburgo, fratris sui, et pro sacello

:

profecit,

ut

lcgendi

aviditate

pastum

honorem construendo, ibique Missis perpetuo celebrandis, mille uncias auri legavit quae qui-

quaereret

animaj suae, et instar apium suavitatis

nectar
hauriret.

dem summa anno

aestimata, nec

mcdiv,

ad

vi

mille libras fuit

setemee

Quamvis autem omnia

vitiorum carnaliura fomenta protereret, et omni ex parte pryvlara conversatione (ulgeret, nihilominus
vires corporis,
"ubstinentiae

tamen soluta nisi anno mcdxiv, diversis solutionibus ex sententia raagistrorum libellorum supplicum. Quare non
fuit

tam

cito

praedic-

assiduitate

frangebat,

tum sacellum

inchoatura. Subtlit

Collector sequentes

carnis vitia antequam

coercens,
blinii

nata essent, persequens et iufanti rudimentis, susemperliumilitatecresceus, ad mortem usque,

ita

conatus jiro negotio canonuationis promovendo.

ut ab

ipsis

25 Anno vero mcdxvii Guido de Boscagio, Avenionensis Episcopus, ad requisitionem Reverendissimi

proprietatem

nominis sui

gratia

1'romovent

sanotitatis

sibi

vendicaret, qnae. sanctitas satis probata a pr*fato Guilielmo, majorem confirmationem obtinuit et obtinet niiracnlis, quibus
illius

de Borvilla, Ccelestinorura Avenionenses Avenionensium Procuratoris, viso et lecto processu, facto pro canonizatione proefati B. P. de Luxem-

Patris

Andreae

urbs Avenionensis praeelaris

meritis, perpetuis teraporibus

munita remanet,

virtute corporis, in monasterio Coelestinorum dictae Urbis oonditi et asservati coruscantis mnltis bene;

burgo, Joannem Antherium, Franciscum Bertrandi, Joannera de Comis, et Andream de Villaribus, libellionescommisit pro apographo, ex dicto processu extrahendo, quod praedictusReverendus Pater Procurator,

Nam mortui ad vitam revncantur, cteci vident, surdi audiunt, claudi amliulant; leprosi muudantur, et cetera alia
liciis,
illic

quae

omnibus prawtantur.

beneficia ad ejus

tumulum conferuntur,

ut in prae-

dicta informatione plenius continetur.

Mors Urbani
VI,

23 Verum Urbano VI viam universae carnis ea tempestate ingresso, et Bonifacio IX in ejus locum suffeeto, Cleinens VII, pro unione Ecclesiae et
Bchismatis dissipatione rursus cogitavit, et Carolus

ejusdem Episeopf et de consensu Constantiam detulit, illudque magna cun reverentia et humillima supplicatione cum litteris consulum civitatis Avenionensis, Martino V, summo Pontifici praesentavit, ut Petrum
monasterii praefati,

jussu

de Luxemburgo
bere.

Francorum Rex
instigator

praedietae canonizationis pra;cipuus

Sanctorum numero vellet adscriQuod item Avenionenses consules, per litteras suas humillime supplicabant, et ab eodem summo Pontifice Cardinalem Cenomanensem et Antonium de Castro, tunc prope ipsum agentes,
ahis
litteris sibi oratores associaverant. Verum omuium oratorum praecipuus extitit pro secunda vice Francorum Rex Christianissimus Carolus VI, qui cum intellexisset Martinum V delegasse quosdam ex sacro Cardinalium collegio ad dicti negotii

animum alio divertit pro inferendo scilicet bello contra Mauros, qui Hispanias fere omnes occupantes, Asias, Africae, longe lateque doininantes, Europam transgressi,
promotor,
et

ac

mari

insultantes, Narbonensis provinciae orammaritimam tanta cum audacia ausi sunt pratervolare, ut
abfuerit, quin ora

parum hominum, in littorespectantium, remis asperserint. Et quod pejus contigit, postmodura Amurathes, ingenti collectoexercitu, etiam ex Christianis ipsi tributariis, Lazaro bellum indixit-

inquisitionem, toto cordis affectu

pro ipso accelehic

rando rogavit

ut raelius

ipsius supplicatione

inserta constabit.

26 Beatissime Pater, attentius circa ea, nostra et Carolus VI versatur regia sollicitudo, quae ad Dei Religionem rex Francix.
et

DIE SECUNDA JULII.

339

et sanctse Sedis

Apostolicae

decus et exaltationem

diriguntur.

Cum

itaque, prout accepimus. carissimi

silentio, ut minus quaquaversum ernmpat, et ob hoc Franciae Dominus noster, Illustrissimus etiarn

r.x

Hgg,

et speciales amici Hispaniae, Venetiarum, et

Came-

Princeps,

Dux

Burgundise, pia ac devota in

Deum

AVEMON.

racensis Cardinales ad processus et agenda respectu canonizationis gloriosi corporis sancti Petri de Luxemburgo, quondam sacrosanctae Ecclesise

excitati devotione, humiles Sanctitati vestrae porri-

Romanae Cardinalis, ac Regia prole geniti, juxta certarum litterarum tenorem a praefata Sede Apostolica delegati et commissi, ad quorum exquisitio-

gunt supplicationes, quatenus ad ipsins, ad quam ipsum sua gloriosa opera vocant, sublimationem vestrae pastoralis solicitudinis aliquam vicera veliquaequidem, Beatissime Pater, V. S. speramus pariter et cum omni humilitate supplicamus exandire, quanto rem
tis

impertiri

facilitatem tanto benignius

nem

praenominati Cardinales, distantia locorum, in quibus resident, itinerumque prolixifate, et aliis

obstantibus, vix convenire valentes, hactenus in ea

sanctiorem,
et

Deo placentiorem,

Ecclesiae

militanti

favorabiliorem credimus, quae ut sancte, canonice.

re minime processerunt, nec est verisimile per eos-

juxta ecclesiasticas ordinationes

fiant,

placeat

ex causis infra breve tempus perfici posse, prout optamus Vestram Sanctitatem sincero cordis affectu deprecamur, quatenus antedictorum delegatorum loco carissimos et fideles nostros Saluciarum, Vivariensem, et Cameracensem Cardinales, ac Avenionensem Episcopum (qui super prsemissisfacilius ad invicem
praedictis
;

dem negotium nostrum

V. S. ad hoc salubre inchoandum, condendum et fine debito implendum opus, tres aut quatuor ex
Reverendissimis
Cardinalibus,
citra

montes
placet

n un<:

agentibus, quos scientiorcs,

res duxerit V. S.,

sanctiores, et doctiosi
,

committere, et
et

Reve,

rendissimos Dominos Vivanensem

et

de

Salutiis

Cameracensem Cardinales,
in cujus

Episcopum Ave-

convenire poterunt,

et

rem

celerius

pertractare)

nionensem,

seu tresautduosex his subrogare, et totum negotium

instatu, in quo est, eisdem de novocommittere ter-

drali civitate

non solum dicecesi, sed Catheomnia Dei opera ad roanifestationern

mili-

praedicti sancti Cardinalis facta praedicantur, ut sub

minandum \elit et dignetur Sanctitas vestra memorata, quam prospere conservare dignetur Altisregimen Ecclesiae suae sanctae. Sriptum Parisiis anno mcdxviii.
simus ad
felix
,

vestrae felicis administrationis cursu Ecclesia

tans,

unum

in ccelo

gaudeat se novum habere pa-

CAPUT
Marlini PP. V
dinalis
tiones

111.

Litlcrw Universilatis Parisiensis, commissiones

Episcopi Avenionensis, CarCamcracensis, et aliorum supplica-

pro eaclcm caitonizalione.

od promovendam Beati nostemporis non
fit

tronnm, cujus meritis et, orationibusdivina majestas Beatitudinem aj terna post hanc beatitudine. Seriptum, etc. vitam donet 29. Et quia R. P. hic de re agitur, Deo grata, in quo Sancti sui gloriantnr, Ecelesiae militanti in spiritualem pariter et temporalem snccessum proventura, vestram religiosam, honestam ac piam occupationem exigente, V. R. P., illo qtio possumus affectu, supplicamus, quatemus vestrum subsidium huic operi, ad finem optatum producendo, impeninclinata vestram

Parisicnsis.

wuam 0, fervenlia
Litterx

fnerinl

tri

canonhalionnem studia, quam lapsu

dere dignemini, pro quo et aliis V, R. P. meritispraemiura a Deotandemassequimini perpetnum. Scriptum Parisiis in nostra congregatione generali apud

diminuti,

nedum prglermissi
:

conatus,

planum

ex

instrumenlis sequentibus
ris Rectoris

ac primo

quiilem ex

litte-

sanctnm Mathurinum, solemniter celebrata die xvm mensis Decembris. Vestri humiles oratores, Rector
et universitas studii Parisiensis,
sic

re ad

alque. Academix Parisie.nsis, lisec super Marlinum V, cuidam Cardinali directis. Reverendissime Pater Nos pia ac religiosa consideratione inducti, sanctissimo Domino nostro Papae
:

signati. Prose-

quitur Collector. Martinus igitur

V, summus Pontiannuens,

fex, supplicationibus praefatis libentissime

scribimus litteras, istum tenorem continentes. Non decet, Beatissime Pater, lucernam sub modio tegi, qnani Dominus vult super candelabrum collocari, ut omnibus, qui in domo Dei sunt, luceat, in cujus
luniine suos dirigant gressus
:

negotium Cardinales commisit, Petrum nempe Episcopum Sabinensem, Joannem tituli S. Sixti, et Petrum sancti Chrysogoni, S. R. E. presbyteros Cardinales, quorum medius Joannes rem
tres ad
id

faciendam
Marlinus
cis

suscepit.

Qualem

vero

Bullam

edideril

unde ob hoc, divina

V
:

in

favorem sxpe

diclne canonizationis

pau-

dispensatione.Sanctorum cum Deo feliciter regnantium, qui bonorum nostrorum nullatenus egent,
gloria mortalibus
innotescit,
et divinitus

arcipe

30 Martinus Episcopus, servus servorum

Venerabili fratri

Dei,
et ditituli

ostensis

Petro Episcopo Sabinensi,

tituli

Butta commissionis.

datur

miraculis

clarescere, ut in hac mortali vita

lectis filiis, 'Joanni

S.

Sixti, ac

Petro

peregrinantium semitam ad se

convertant, eisdem

continuis suffragnntur auxiliis, et tandem

ad eam,

qua fruuntur, aeternam pacem provehant. Unde Reverendissime Pater, sanctissimi patres et catholica

Chrysogoni, presbyteris Cardinalibus, salutera Apostolicam Benedi-tionem. Pater misericordiaet rum, conditor humani generis et Redemptor, ad saS.

lutem

hominum
vitae

pia

semper miseratione prospiciens,

largiflue

Ecclesia

illos

ab olim decrevit digno venerari

de

solitae pietatis beneficiis, ministris suis, in studio

cultu, quos dignatio divina evidentibus indiciis, ccelestibus honoribus

hujus
gratiae

currentibus, sic

nonnumquam
ipsos in bene-

cumulatos patefecit.

Ex

multis

suae

dona

diffundit,

sicque

autem annis nobilis quondam genere, ex illustri Imperatorum atque Regum prosapia, celebris habita est, sed ex vita sancti Petri de Luxemburgo,

dictionibus dulcedinis praevenit, quod ipsi mundialibus abdicatis illecebris, piis et virtuosis operibus

intendentes, non solum post devictum triumphatura-

quondam
initiata ac

Cardinalis,

amplius celebrari ccepta

miraculis

est,

que mundum, immarcessibile braviura

in patria ac-

quae nisi claris

ac

evidentibus

primum

demum

usque ad hos dies longe lateque

habuisse,
suspicari

dilatata foret, signis sequentibus, primis aequiparatis,

eorum obitum rairaeulorum coruscatione clarescunt. 31 Unde nimium extiltans mater Ecclesia, ut decipiunt, sed etiam ante et post felicem

ex vulgari levitate ortum

poterat.

foctorl* et
Vntvertitati!

28 Nunc vero beatissime Pater, tot numero et tam claris dedit ipsum, ut fertur, Altissimus clarescere miraculis, ut ipsius per universum divulga-

honorentur in terris, partem suae solicitudinis, prout expedit, interponit ex his namque fidelibus augetur devotio et rectitudo Christianae fidei comprobatur. Nuper siquidem pro parte carissiroi in
bite
;

tum

sit

nomen, nec angustari adeo

valet,

nec tegi

ChristofiliinostriCaroli, Regis Francorum illustris, coram nobis et vobis, fratres Episcopi et filii, presbyteri

MO
A
aveniov.

PROCESSUS DE

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC

collegae,

byteri Cardinales, et aliis fratribus nostris, incon sistorio fuerit propositum, quod recolendae memoriae

et

Petrus de Luxemburgo, in obedientia quondam Clementis VII, in sua obedientia nuncupati, sancti
Georgii ad

Velum aureum

Diacontis Cardinalis,

necnon Reverendissimus in Christo Pater Dominus, D. Petrus, miseratione divina sanctae Mariae in Dominica, S. R. E. Diaconus Cardinalis Venetiarum, Junior vulgariter nuncupatus, loco prsefati Domini Joannis titulisanctiSixti Cardinalis,
in

petram Christum studuit imitari, exterius candore niveo renitescens per carnis angelicam puritatem, et interno rubore aureo incalescens per
teneris annis
divini

remotis.a

Romana

curia agentis, vivse vocis ora-

ejus

tumulum

amoris ardentissimam caritatem; quodque ad variis detenti languoribus receperunt

DD. nostrum Papam subrogatus, circa testium in dicto negotio producendorum examinationem vacare commode non possumus, pluribus
culo

per

aliis

arduis negotiis praepediti

diriguntur,

Vobis universis et
in

hactenus, et continuo recipiunt sanitatem, ac alias ipsum divina clementia multis et magnis miraculis
clanficare non cessat.

singulis supradictis, quibus

terae

nostrae praesentes litcuilibet,

et

vestrum

solidum

circa htijusmodi

testium

extra

Romanam curiam

32 Quare idem Rex per ejus Ambasciatores noMartini V,

producendorum

bis supplicavit liumiliter, ut ad

canonizationem

dicti

Petri

procedere
in

deceat illum

terris

dignaremur. Verum cum non sine veneratione relinqui,

et examinandorum examinationem, de voluntate et consensu dictorum nostrorum collegarum, et subrogatis, juxta potestatem in dictis
litteris Apostolicis, eis et

nobis attributam,

eorum

quem sancta conversatio et miracula Sanctum clamant; considerantes tamen, quod sancta Romana
Ecclesia propositum
delicet de re
in

tanto

fidei

negotio, ubi vi-

tam ardua

quaeritttr,

cum magna con-

suevit maturitate procedere, circumspeotioni vestrae,

d(!

qua

in lis et aliis

plenam

in

Domino flduciamobvita et conversatione

j3

tinemus, per Apostolicascriptacommittimus, quate-

eommittimus in hac parte, donec eas ad se duxerint, et nos duxerimus revocandas. Protesfantes, quod si eos aut nos, commissione nostra hujusmodi quomodolibet uti contingeret, non intenderemus propterea commissionem nostram hujusmodi in aliquo revecare, nisi de revocatione ipsa specialem mentionem faceremus et expressissiet vices nostras

nus vos
dioti

vel

duo Vestrum de
ac,

mam.
35 In quorum
lestimonium,
#

hujufmodi miraculis ceterisqne circumstantiis hiiju.siitodi negotinm spectantibus, inPetri,

quiratis, Iigentius

singulorum fidem et praesentes litteras, seu prsesens pu- proexamina*

et

omnium

auctoritate nostra veritatem, vosque

informetis, et qua3 per inquisitionem
inveneritis, fideliter

diet

blicum

instrumentum,

instante et requirente reli-

tone estlum

"

gioso viro, fratre Andrea de Borvilla,

monacho

et

informationem hujtismodi
bis referrecuretis, ut
in ipso negotio,

no-

procuratore

ac nomine procuratorio Religiosorum

et

perhoc suflicienter instructi, quod Deo gratum fuerit, ejus nobis assistente clementia, juxta nostri officii debitum,
cxrqui
viiIhiiiiuis.

virorum Prioris

Conventus monasterii

fratrum

Coelestinorum de Luxemburgo Avenione, infra quo-

rum

septa corpus pra?dicti Domini Petri de

existit venerabiliter

Luxem-

Ceteriiin,

si

personaliter

circa

examinationem testium, quos

duci continget, vacare

in

eodem negotio propossitis, volu-

commode non

tumulatum, de iis unum et plura sibi dicto nomine instrumenta fieri petente per nolarios infra scriptos et eorum utrumque, burgo
;

mus, quod examinationem hnjnsmodi, in Roniana euria et ext.ra eamdern, faciendam, locorum Dioecesanorum [Ordinariis] aut eorum officialibus seu in
spiritualibus Vicariis,vel aliis personis idoneis

etiam divisim

fieri

concessimus, et nostri

sigilli fo-

cimus

appensione muniri.

Datum

et

nione, in

domo

habitationis nostrae,

actum Avedie vi mensis

com-

Octobris, anno a Nativitate Domini mcdxviii, Indictione undecima,

ficatus

mittcre valeatis
testatem,

super quo vobis concedimus poConstantiee, viu Idus Maji, ponti-

Datum

praedicti

cum eodem anno sumpta, PontiDomini nostri Papse anno primo,

ficattis uostrianno primo. P. de Callio, sic signatus. Sequebantur hic litterm Episcopi Avenionensis, qui-

praesentibus Venerabili et circumspecto, atque discretis viris,

licentiato,

bus comtnittitur scribis

cessus canonixationis;
adfviinc iisomissis,

et

tabellionibus excribendut pro-

et

Domino Joanne Hugoneti, in legibus Petro Milonis, clerico, ambobus de

quas prodnximus

num.

276;

Metis, et testibus ad prsemissa vocatis specialiter,

et rogatis.

progredimur ad commissiihem Cardinalis Cameracensis pro examinationc testium.

^
ac Cardinalh Cameracensis,

33 Petrus, miseratione divinatituli sancti Chrysogoni, S. R. E. presbyter Cardinalis, Cameracensis vulgariter nuncupatus, Reverendis in Christo Patribus Dominis*Aveniouensi, Parisiensi et Gebennensi Episcopis, eorumque et cujuslibet ipsorum
Vicariis et Oflicialibus, et

sancti Gaugerici Cameracensis. authoritatibus

stolica

36 Et ego ArnulphusLogerii, presbytercanonicus Apoet

Imperiali notarius

publicus,

praedictae

commissioni, concessioni et declarationi,

tioni,

protesta-

omnibusque

aliis

et

singulis

supradictis et

scriptis,

nec non venerabilibus,

eorum loca tenentibus; vins Decano sancti Petri, et

dum sic per prsefatum Reverendissimum Patrem, Dominum Cardinalem Cameracensem concederentur, committerentur et protestarentur, una
cum magistro Francisco
Bessonis, notario publico
testibus, praesens fui,

Praeposito sancti Desiderii Avenionensium ecclesia-

rumcollegiatarum,
verilis,

et

eorum cuihbet, salutem. Noin

infrascripto et pramominatis

quod nuper sjinctissimns

Christo Pater

et Dominus D. Martinits, divina providentia Papa V, quasdam commissorias Apostolicas litteras, ejus

vera hulla plumbea, cnni chordula canabis impendenti, bnllatas, Reverendissimis in Christo Patribus et Dominis, DD. Petro Episcopo Sahinensiet Joanni
tituli sanuti Sixti,

eaque sic fieri vidi et audivi. Ideo huic praesenti commissioni de mandatoD. Reverendissimi Patris, Domini Cardinalis me subscripsi, et signum meum in talibus fieri consuetum apposui in fidem et testinioniutr omnium et singulorem praemissorum requisitns et rogatus. Et ego Franciscus Bessonis, Vtennensis dicecesis, habitator Avenionensis etclericus, publicus Apotolica et Imperiali authoritatihus notarius, qui de proemissis una cum prsenominato

presbytero, S. R. E. Cardinalibus atque nobis direxit, quarum tenor, sequitur et

est talis.

34 Martinus Episcopus, servus servorum Dei. Venerahili fratri, Petro Episcopo Sabinensi et dilectis fihis

Joanni tituli sancti Sixti ac Petro tttuli Chrysogoni presbyteris Cardinalibus salutem et Apostolicam benedictionem. Paier misericordiasancti

magistro Arnulpho Logerii, eisdem abthoritatibus notam sumpsi, de qua praesentes litteras, seu praesens publicum instrumentum per alium ridenotario,

lem,

aliis

sari feci,
scilicet,

et

occupatus negotiis e^trahi, scribi, et grosin hanc formam publicam redigi, hic
propria subscribendo et signum

rum

etc, ut supra, num. 30. Verum cum nos, Petrus Cameracensis Cardinalisprasfatus etdicti nostri

me manu

meum

solitum apponendo, in testimonium praemis-

sorum

DIE SECUNDA JULII.

V.l

sorum

reqiiisitus

etrogatus. NuncargumenlumlibeUi

supplicis ad

Martinum

f PP.

pro acceleratione ssepe

morias Reverendissimi Patris, D. Petri de Luxemburgo, in obedientia quondam Clementis VII, sic
in

ei mss.
AVP.NIO.".

diclx canonizationis directi, subjicio.

37 Beatissime Pater, cum alias S. V. commisit Reverendis in Christo Patribus et Dominis, DD. suevlicatio ad Martinum V. Cardinalibus Cameracensi, Hispaniae seu Oxomensi, Ragusino et Venetiarum Juveni, causam seu causas
processus et examinis canonizationis Domini Petri

eadem obedientia nominati S. Georgii ad Veluui aureum Diaconi Cardinalis, per suas litteras Apostolicas commisit et mandavit, prout et quemadmo-

dum

in

eisdem

litteris

plenius continetur.

Quarum
talis.

tenor de verbo ad verbum

sequitur et est

de Luxemburgo, quondam Cardinalis,

vel saltem

et impossibile

Martinus Episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri Petro, Episcopo Sabinensi et dilectis filiis
Joanni
tituli S. Sixti, et

valde

difficile et

sumptuosum

esset, di-

Petro

tituli sancti

Chryso-

ctos

Dominos in unum congreganprodicto processu complendo per patres praedietos, S. V. devote et

quatenus, attenta materia,

goni presbyteris Cardinalibus salutem et Apostoli-

cam benedictionem. Pater misericordiarum, etc,

qttx Itabes

humiliter supplicatur,

multum

in

populo catholico divulgata, ac operibus

miraculosis

quam

multiplicibus,

tam

in

vita

quam

morte, et post mortem publice

factis, et qua? conti-

nuo

tiunt,

quorum

veritas oculate perfectius et ve-

quam alibi, examinari et fieri V. in civitate nostra Avenionensi RR. in ChristoPatribuset Dominis D. Cardinalibus Ostiensi et Cameracensi, in praedicta civitate nunc commorantibus, eisdem adjuncto R. P. Domino Episcopo Avenionensi, dicti loci Ordinario, causamet causas
racius super locum,
poterit, S.

num. 30. 41 Postmodmn vero idem D. Joannes Ragusinus, unus commissariorum praefatorum, in Hungariae et r u n alis Bohemiae regnis Apostolicae Sedis legatus, de dicti venetiarum, Domini nostri Papae mandato et li^entia se a Romana curia absentavit. Quapropter idem Dominus noster Papa nos Petrum Diaconum Cardinalem Venetiarum, Juniorem nominatum, praedictum, loco
ejusdem Domini Joannis Cardinalis absentis, hodie
vivae vocis oraculo subrogavit et deputavit, acdictis

praedictas committere

misericorditer

dignemini et

Dominis, Petro Episcopo et Petro presbytero, Cardinalibus et commissariisadjunxit in hac parte, cum
potestate plenaria,
in hujusmodi negotio una cum eisdem vel ipsorura altero procedendi, inquirendi, informandi et referendi, ac aliter faciendi in omnibus et per omnia juxta et secundum dictarum litterarum vim, formam et tenorem.

velitis, et ipsi

Deum

pro S. V. orabunt.
filius

38 Carolus deinde VII,

Caroli VI, Franco-

rum Regis, Delphinatus Princeps, supplicationem summo Pontifici MartinoV directam, iisdemverbis;
illa patris sui, conceptam misit eodem anno mcdxviu. Quod et similiterfecit Burgundiarum Dux, Joannes, ex Belluaco, die iv JanuariiMCDXix, suamque supplicationem Joanni Roberto, Lingoniensi archidiacono, sibi a secretis, tunc Romae agenti, aliis suislitteris commendatam habere voluit. Qux

quibus

42 De quibus quidem subrogatione, deputatione

et adjunctione, vivae vocis

oraculo

factis, ut

prae-

mittitur, notariis publicis, scribisque nostris infrascriptis,

relationem more Romanae Curiae fecimus

si6i

commissam causam

sic

sonant

39 Amice carissime, serenissimus Princeps, Dominus meus, Francorum Rex, per latorem praesenSupplicatio ducis Burgun- tium punctualiter scribit sanctissimo Domino nostro
dionttm;

quorum omnium et singulorum fidem et testimonium prasmissornm praesentes nostras litteras seu praesens publicum instrumentum per supfidelem, in

plicationem religiosi
presbyteri,

viri fratris

Andreae de Borvilla
professi
et asserti

monachi expresse

Papae, in modum qui attentius circaea, nostra versatur Regia solicitudo,

sequitur.

Beatissime Pater,

procuratoris monasterii

quae ad Dei religionem et sanctae Sedis Apostolieaa decus et exaltationem diriguntur. Cum itaque, etc.
ut supra

Luxemburgo quondam Reverendissimi Domini

fratrum Coelestinorum de Avenione, in quo corpus praedicti

num. "26. Et quia negotium hujusmodi tam salubre, ad plenum cupimus totis animi viribus perduci effectum, Reverendissimam Paternitatem vestram, de qua fiduciam gerimus specialem, ardentissimocordis affectu... nostrorum intuituprecamur,
pro pra?misso subrogationis negotio vices vestras adeo interponere velitis, ut quam cito nepotium ipsum expendiri valeat, et perfici quaeque grata
;

Petri de Luxeraburgo Cardinalis existit, ut dicitur, venerabiliter inhumatum, exinde fieri et per notarios scribasque nostros praedictos infrascripfos et quemlibetipsorum
subscribi et publicari, sigillique nostri

fecimus ap-

pensione muniri.

43 Datum Gebennae

in

domo

residentiae nostrae,

sub anno a nativitate Domini mcdxviii, Indictione xi, die vero Veneris. xix mensis Augusti, Pontificatus praefati SS. Domini nostri, Domini Martini anno primo, praesentibus ibidem venerabiPapas

F
canonizationis.

nohis

significamus,

[ut precibus]

impleturus movit Deus, qui R. dignetur cum felicibus ad vota successibus. Scriptum Belluaci dieivmensis Januarii. Lux Burgundiae,

ea posceremus, P. V. conservare

libus et

religiosis

ac circumspectis
in

viris

Domino

Petro de Versaliis,

Comes

Flandria?, Artesia?, et Burgundia?, Joannes,

Antonio Deraglii, lium, Lugdunensis

Sala, licentiato in

sacra pagina magistro. fratre Priore monasterii Bellarum valdioecesis,

Domino Simone de
illustris Prineipis

sic signafis.

Et Paulo

inferius.

N. Nyolle.

Decretis,

DoS.

Utterx quibus
significat,

40 Petrus miseratione divina sanctae Mariae in Domrica, S. R. E. Diaconus Catdinalis Venetiarum

Junior vulgariter nuncupatus, universis et singulis pra?sentes litteias, seu praesens publicum instru-

mini Ducis Sabaudiae procuratore, Domino Joanne

Ponceti, sacri collegii

Romanorum Dominorum

R. E. Cardinalium clerico, nec nnn Doraino Dominico de Ponte presbytero et Theodorico de Usselis magistro
in artibus,

mentuminspecturis, salulem in Dcmino, et praesentibus fidem indubiam adhibere. Noveritis, quod pridem sanctissimus in Christo Pater et Dominus
noster,

clerico

Tullensis et Magunti-

Dominus Martinus, divina providentia Papa

supplicationem
et

ad prasmissa vocatis speetiogatis. Proxinnr sunt in hac collectione ciahter Maleli. litterse Curdinalis de Ursinis, in Francia Lenensis dioecesis, testibus
gati,

V, ad

instantiam

serenissimi

Principis et Domini Domini CaroliRegisFrancorum

illlustris,
sibi faper ejus ambasciatores solemnes Patribus et Domictas, Reverendissimis in Christo de Hispanis, Dominis Petro Episcopo Sabinensi Ragusini, ac Petro Joanni tituli sancti Sixti

ad Martinum V, el alix insnper ad Concilium Comtantiense, od maturandum negotium ejusdem beaPriores

sic

txficationis, datse.

habent.

44 Sanctissime Pater et Domine noster, humili

recommendatione pra?missa, Christia- Cardinalis d* Ursinis ad nissimus Princeps et Dominus mens Rex, habens Marlinum V, cordi, ut per litteram suara, factum canonizationis
et subjectiva

nia, et

Chrysogoni Cameracensis, vulgariter nuncupatis, eadera miseratione presbyteris Cardinamelibus, super negotio canonizationis recolend
tituli >ancti

videre poterit S. V., cuius est copia interclusa,

me
de

concordans affectibus, cordialiter requisivit, ut suis

69

Julii T. 1.

542

PROCESSUS DE

B.

PETRO DE LUXEMBURGO

EPISC.

IX MSS. AVEMON.

de eodem facto velleni obnixius supplicare. Quare, Beatissime Pater, S. V. supplico, precibus quibus possura, ut secundum litterae Regiaa continentiam,

culpa digni sumus, hoc effecit nostra ad divum Petrum Luxemburgensem singularis devotio et suae
canonizationis

immensa

cupido,

quam quidem cano-

dictam materiam placeatexpedire, opus nempe pium est, de hoc tantus et talis Rex supplicat, et mihi
vestro minimo servitori singularem gratiam facieDatura tis. S. V. conservet Altissimus juxta vota.
in livitateBelluacensi, die iv Januarii,

nizationem (unde immortales gratias habemus E. V. R. D., quae ex ipsius divi Petri praeclaro sanguine originem traxit) efficacissime apud S. D. N. prosequi dignata est, et recte quidem, cum propter
fidei

anno mcdxix.

catholicae

amplitudinem,

tum propter

ipsius

S. V. huinillimus servitor, Episcopus Alban. Cardinalis de Ursinis, Apostolicae Sedis Legatus. Posleriores

Sancti in florenti astate et maximi honoris fastigio, admirabilem et incredibilem vitae sanctimoniaiu, tum

aulem

litterm

ad Concilivm Bastleense,

ila

sunt

exaralsc.

et Concllivm

Conttantteuse;

45 Reverendissimi in Christo Patres, et Domini post recommendationem, scribo SS. Domino mei no.stro forma, prasentibus interclusa. Quareeisdem
:

ob celebrem et ina:stimabilem Patrum Coelestinorum hujus apostolicae civitatis, penesquos pignora vestri sanguinis humili loco delitescunt, devotionem et vitas
observantiam, supplicamus huroillime E. V. R. D. pro sua magnanimitate in hac re pergat, nec etiam
fatigari desistat,

Reverendissimis Paternitatibus supplico, ut cum eodem instare velitis circa expeditionem tam celerem,

donec hujusmodi canonizationem annuerit Beatitudo S. D. N., ad quem, sub exemplo praesentibus incluso, etiarc in praesentiarura scri-

quam

efficacem, paratus vestris Reverendis-

sirois Paternitatibus, in omnibus obedire mandatis.

Datumin
tum

civitate Belluacensi, dieiv mensis Januarii

bimus, et quem, jubente Deo, canonizationem ipsius non ultra differre credimus. Quae si his temporibus
et interveniente E.

anno mcdxix. Vestrarum Reverendarum Faternitaservitor, Episcopus Alhanensis, Cardinalis de

V. R. D.

tiat,

ipsa ab omnibus

felicissima judicabitur, et ipsius Sancti

facilis

interventu

Ursinis, Apostolice Sedis Legatus. Ipsiquoque, Consules Aveitiovenses

suum erga
Htteris

sotennes

Beali Itonores

Sludium comprobarunt
in h.rc verba
:

ad Martinum

dalis,

ad sedes aethereas patebit aditusipsiV. R. D., nos et rem nostram devotissime commendamus. cui et quam Altissimus felicem diutissime conservet, ac
optatis adaugeat

honorum incrementis. Ex Ave-

46 Boatissime Pater,
Consulum Avenionensium,

et

Domine, Domine Clemen-

nione.

tissime

post desideratissima pedura sacratissimo-

49 Quoad vero supplicationem pro praefata canonizatione, a Carolo VII,

filio

rum
snb

oscula,
felici et

humillimam commendationem
optime augurato

quam

Caroli VI,
;

Francorum

petphini
Vlcnncnsis,

summo

Apostolatu S.

V. nobis jam pridem persuasimus, temporis pleni-

tudinem advenisse, quo Reliquias divi Petri de Lusemburgo ex cinere, in quo diu quieverunt, suscitarentur

de qua superius Regis, tunc Delphinatus Principe locuti sumus, sic ejus tenorem duximus adscribendum. Exemplar ipsum, Gallico idiomule expressum,
Latine
sic

reddo

Sanctissime Pater, submisse

me

scripsimus frequentius S. V. pro ipsius divi Petri sublimatione, et in praascitorum ab ipsooptimo

;
;

Deo, ab aeterno Electorum catalogo, relatione et quo rem ipsam facilius assequeremur, operam devotissimae creaturae vestrse, Petri divina

miseratione

Cardinalis de

Luxemburgo, qui ab

ipsius divi Petri

sanguinc traxit originem, imploramus. cujus benignitas apud Sanctitatem Vestram ipsius Sancti, et nostram justissimam causam agere non est dedi-

quanta possura contentione, commendo quae scire dignabitur, carissimam mihi ac dilectam cognatam, Domicellam de Luxemburgo, germanam sororem carissimi mei cognati, vita functi, piae memoriae Cardinalis de Luxemburgo, cui propitiussit Deus, mihi significasse, quod, postquaro eoram S. V., et in frequenti senatu, dura ConstanSanctitati
vestrae, et
:

etiamnum degeret, exhibita publice Sibi fuisset quaedam propositio, de gestis praeclaris ac miraculis,
tiae

gnata.

quae vulgo asseruntur patrata saepenumero, obsecun-

47 Et licet, Beatissime Pater et Domine, post tam praxlari et illustrissimi Domini intercessiones, ad Martinum\ S. V. [factas,] etiam quantumcumque vehementes V,
upplicationes
in nullo

dante Domini nostri favore,

functi

per patrocinium, ora-

tiones, et interventum praedicti

;

Cognati mei, vita

atque ea de causa oblatus S. V. fuisset supejus

prodesse videantur

scribi-

p!ex

nius tamen iterum pro praemissis ad ipsam Sancti-

tatem Vcstram has nostras litteras, eamque humillime ac devotissime supplicamus, ut pro divini cultus lniTemento et hujus vestrae fidelissimEe civitatis,
religiosissiniaeque

domus fratrum Ccelestinorum penes quos pignus sacratissimorum cinerum ipsius

divi Petri conditur, consolatione, dignetur sua elenionti pietate tam diu exoptatam et tam frequenti-

posset ad factum visumque praedictae vestrae p Sanctitati fuerit, id negotii committere tribus Cardinalibus, qui tum temporis apud S. V. erant, niniiruin Cardinalibus Cameracensi, Hispano, ac Veneto quibus dedit Bullam ac facultatem, ut quaealiquis libellus, ut procedi
,

canonizationis

stionem instituant,

tali

negotio

accommodatam.

bns desideriis petilam ipsius Sancti canonizationem benigne annuere. Erit enim bdei orthodoxse decus nominis S. V. asterna memoria, et laetitia hujus
vestrse fidelissiraae civitatis, quae nisi jugi interventu

quod praedicta Cognata mea (quae ex toto pietatis affectu desiderat hoc negotium expediri, adeo ut tempore vitae suae ad factum canoir.zationis ejus procedatur, quod perquam studiosissime prosequi decrevit) gnara, non ita pridem negotium tractari in urbe Avenionensi, eo hanc ob

50 Id causae

fuit,

Consanguinei

ejusdem
ricordia

divi Petri, et

praesentissimaCreatoris miseservata fuisset, jara pridem in pulverem

causara Parisiis
S.

versa corruisset. Excitant enim nostros ad haec aniroos, quod cineres et ipsius Sancti Reliquise jara tot annis delituerunt, accrebra etaperta miracula, quse per eura continuc operatur Altissimus, qui Sancti-

tatem vestram diutissime felicem servet et

faciat.

Ex Avenioue. Attx eorumdem

Cameracensem.

litterm

ad Cardtnabm

ipsa discesserit, sperans fore ut V. in ipso loco, aut satisprope, uti et ipsos Cardinales supra nominatos inveuiret sed ubi ad locum pervenit, profectam jam diu S. V. comperit ultra Montes, dictosque Cardinales, memorato negotio abs Te praefectos, etiam abesse, et multo tempore alterum ab altero separatos. Venetus quippe comitem S. V. se junxerat; Hispanus in patriam disces;

48 Reverendissime Pater
et ad Cardinalem Came-

et

Domine

Domine

racensem.

illustrissimehumillimascommendationes. Nulla licet a nobis unquam vestrae Reverendissimaj Dominationi exhibita

sint obsequia,

non veremur tamen

'Jlsm tPtieps nostris

fatigare litteris.

Qua

in re, sj

serat Cameracensis habitat Avenione. Et quandoquidem res foret magni moliminis illos simul congregare, negotium perraansisseinfectum, mansurumque porro iniperfectum verosimiliter ab hoc tempore in longum tempus quin imo alium absque alio illic nisi a dicta Sanctitate oihi! rerum agere posse
; ;
;

vestra

DIE SECUNDA JULII.

543

vestra aliunde prospiceratur, quemadijvlii-n praelit cta mea Cognata scripsit raihi et significavit, surarao
studio a
litteras

ANNOTATA.
a In apographo Gallico
erat,

EX MSS

me

contendens,

uti

hac super re ad

S.

V.

AVEMOV.

darem.

31 Quapropter, Sanctissime Pater, ego, qui ob

B. Petn.

Monsieur; quo

solel

causas supra memoratas, et praesertira ob exaltationera et honorem matris nostrae S. Ecclesiae, desi-

designari frater Regis Gallix.

dero vicissim ex magno cordis affectu, ut res illa brevi transigatur, attenta non vulgari celebritate,
toto
"

CAPUT
sus Caroli

IV.
anni-

quaquaversum regno

didita, sanctae

probaeque

Depulalio Cceleslinorum Avenionensium,

VI, canonizatio

vitae cognati

mei vita defuncti, expensis itera origine, quam ducit a sanguine Domini a et meo, nec non
libello supplici et

cur

retardata,

acta Concilii liasilecnsis in ejusdem favorem.

intercessione praedictae cognatse

;

meae, quae pro hac re tam impense laboravit

plico

sup\_jojlestini Avenionenses, pro sua,

quam possum

studiosissime ac contendo, ut

qua

in

opere canoDeputatio c<tlest ""> runi AvenionenSi

negotium, quod supradictis Cardinalibus commiserat S. V. pro ejusdem expeditione, et mei gratia, rursus ab integro committere placeat tribus Cardinalibus, qui et jara praesentes adsunt, et aderunt impo-

nix-alwnis saepe dictse promovendo, cupiditate flugrnbant,

depularunt Procuratorem ad
tnstructum.

...

Marlinum F,
.

his UlterTs

Universis

Cnristi

ndelibus,

praesentes

um

litteras inspecturis, hurailis Prior et

sterum, nimirum Cardinalibus Vivariensi, Saluciarum, et Cameracensi, nec non Episcopo Avenionensi.

Quod

si

ita

casus ferret, ut convocari simul omnes

;

haud possent

tantum potestatis habeant duo, ut

illi

causae vacent, quantura quatuor. Atque hac

re S.

super

V. concedere benigne bullas suas ne gravetur, in casu requisitas, sine ulla mora; cum raihi videatur petitio rationi

Conventus monasterii fratrura Ccelestinorum de Luxemburgo Avenione, Ordinis S. Benedicti secundum instituta B. Petri Confessoris, Coelestini Papae V viventes, ad Romanara Ecclesiam nullo medio pertinentes, salutem in eo, qui est omnium vera salus ac devotarum orationum suffragia, nec non praesentibus indubita-

j?

admodum consona et rem, longe gratissimam mihi praestiterit. Sanctissime Pater, oro Filium Dei benedictum, ut in sanctamsuam tu:

tam fidem adhibere. Notum vobis facimus tenore praesentium, quod nos roisimus, et mittimus apud sanctam Sedem Apostolicara, carissimum fratrem nostrum in Christo, fratrem Andream de Borvilla,
presbyterum monachum expresse professum ordinis nostri atque procuratorem seu syndicuin dicti monasterii, latorem praesentium, una cum processibus,
libris et scripturis, habitis

telam B. V. recipiat, sospitemque et longam vitam

largiatur. Scriptum

Romorentino die lxNovembris.

et

Humilis, et S. V. devotus famulus, Delphinus Viennensis agri. Signatum Carolus,

inferius

Picart

desuper, et pro canoni-

M.
M\x ejusdcm
tttterx.

zatione facienda sanctae memoriae Petri de

C.

Luxemdicti

32 Litteras quoque
quas
e

dictus Princeps scripsit

in

adjoan-

burgo

S. Georgii

ad Velum aureum S. R. E. Diaconi

corpus extitit infra septa
In

nem Turronium, suum

Gallico
lecte. Litteras

Curia Romana oratorem,

Cardinalis

(cujus

rursum Lalinas

damus ad nostrum Pontificem maximum,

Sanctissime Pater
;

Care et perdisanctissimum Dominum

facio
:

nostri monasterii venerabiliter tumulatum.

quidem

loco, et etiam in multis aliis

quo mundi partibus,

tenoris

sequentis

ejus piis precibus et meritis, ut pie creditur, Altis:

submisse Sanctitati vestrae, et

quanta possum
scire dignabitur,

contentione,

me commendo,
,

quae

natam,
tri

carissimam mihi ac dilectam coggermanam Domicellam de Luxembuigo sororem carissimi cognati mei bonae memorise, Pe-

simus continue multa et crebra operatur miracula) ad prosequendum canonizationem eamdem, etplura alia negotia, nos et dictum monasteriumconcernentia et tangentia, de quibus idem frater Andreas est
plene informatus
;

in

quo etiam, tamquam ab exet devote, quantura in

fideles,

de Luxemburgo etc. prout scriptum est supra, usque ad finem epistolae. Volumus, et tibi, quanto possumus, affectu aliisque mandamus, ut, quoniam _ dictas litteras destinamus praedicto Sanctissimo Do-

perto, confidimus.

34 Quapropter humiliter

Domino possumus, vos

Christi

rogamus, ad Martinum

vobis etiam humiliter supplicamus, quatenus

Dei, et intuitu pietatis ac religionis

amore V

contemplatio-

mino nostro,

et sacri Collegii Cardinalibus, quibus

pariter .scribimus, illud negotium, quod cordi

admohabemus, ita promoveas apud ipsos et matudum res, ut impigra tua sedulitate, sortiri queat plenum suum effectum, qualem desideramus etsumma nos affeceris voluptate. Care et perdilecte, Dominus noster te sospitet. Datum Romorentino hac die ix Novembris. Supra est scriptum. Ex parte Deiphini
:

neque ipsiusB. Petri Cardinalis dignissimi, eumdem

fratrem Andreain, portitorem praesentium una cum ejus famulis, servitoribus et comitatu, specialiter
habeatis recommissum, ipsumque dirigatis fideliter
in

omnibus agendis,

etsibi praebeatisauxilium, con-

silium et favorem, tam eundo ad dictam Romanam Curiam, ac ibi stando, ipsamque insequendo, quam
sibique vero catholico, et nullius etiam redeundo excommunicationis sententiae nexibus irretito seu
:

Viennensis agri, Ducis Bituricensis Torinnensis, et Comitis Pictaviensis, et infra signalum Carolus, et
inferius Picart

innodato,

sed in fidelium
ecclesiastica,

communione
si et

existenti,

M.

C. Utrique epistolx apposilum erat

Sacramenta
opus
tis, toties

prout,

et

quantum
ve-

sigillum in cera rubra

ci,r et

cum

insignibus concellatis
Collector.

Fran-

fuerit, caritative

ac devote salubriter ministre-

Delpkinatus.

superius dixiraus Coelestinorum Procurator.jussu ReverendissimiEpiscopi Avenionensis, extracto processu praefatae cano-

Verum, ut R. P. Andreas de Borvilla, PP.

Tum pergit

quoties fueritis requisiti, seu aliquis

requisitus,

strum
gulos

fuerit

prout

ad

vestrum sin-

ad Martinum V ded. putatus, pro dicto negotio accelerando, nomine monasterii Coelestinorum Avenione. Ejusdem comnizationis,

Constantiam

petiit,

missionis litteras hic duximus inserendas.

cap. sequenti.

De

; ipsaque sacraAndreae vobis rainistrandi, sibique a vestrum quolibet recipiendi , prout opus fuerit licentiam specialem atque tenore pr<esentium facultatem concedimus nobis enim reputabimus im-

pertinebit atque spectabit

fratri

menta

dicto

quibus

pensum

fore,

quidquid

sibi

impensum

fuerit,

tam

spiritualiter,

quam

etiam corporaliter, sive factum.

,

quod Et praeter divinae retributionis praemium exinde habebitis vos, loco et tempore opportunis, si, et cum requisiti fuerimus, vel opusfuerit, pro beneficiis.

844
.

PROCESSUS DE
eidem
fratri

B.

PETRO DE LUXEMBURGO EPISC.

auxi-

flciis,

Andreae

latori, sic

impendendis

et impensis, pro

avemon.

liante

tempore similia vel majora, Domino, vobis impendemus. Datum Avenione

:

Papae IV, anno iv, rj Concilium Basileense inchoatura ab anno mcdxxxi, negottum r, r. B. Petn canonizationem faciendam suscepit coram canonizationis
Eugenii, divina providentia

in praefato monasterio Avenionensi, in capitulo dicti

Conventus, propter haec et alia celebrato

tus praedictorum, die xi mensis

sub etiam

testimonio sigillorum nostrorum Prioris et Conven-

Reverendissimis DD. Rothomagensi, Bononiensi ac resumplum, Placentino, S. R. E. Cardinalibus, Alexandrino et Antiocheno Patriarchis Aurelianensi, Ratispo;

Februarii anno a

nensi, Nivernensi Episcopis

Vercelliacensi et Ci-

Nativitate Domini mcdxvhi, Indictione xi, Pontificatus iSS. in Christo Patris et Domini nostri, Domini Martini, divina providentia Papae V, anno primo.
Sul/junyit Malelus.

sterciensi Abbatibus, ceterisque

tris,

sacrum

Basileense
in

Dominis et magisConcilium facientibus ac

proesi-

repraesentantibus,

eorum congregatione

55 Sed Carolus VI, erga cognatum suum, munus non adhuc plene suum praestitisse ratus, magistro
Annisus Caroli Vl.

dente Reverendissimo in Christo Patre, D. Juliano Cesarino, tituli sancti Angeli Diacono Cardinali, in

Germania Sedis Apostolicae

lionis

legato, in puhlici libel-

Joanni Trotto,

in

sacro

Romanorum

senatu res suas

invigilaret, in

testiumque infrascriptorum, ad hoc specialiter

et

procutanti, ut huic negotio sulerter

vocatorum

congregatorum praesentia, nam post

prodiit
in

mandatis dedit perlitteras suas, Pontis-serrae datas aono mcdxviii, diexxvui Decemb. Martinus V, sum-

nonnullos plures actus, in dicta generali congregatione agitatos,

medium Reverendus
per

in

mus Pontifex.praedictissupplicationibusmotus.cnm,
ut superius
dixiinus,

Christo Pater Dominus Joannes Abbas

sis,

Cistercien-

tres

ad

id

negotium Cardiob cessatio-

sacraa

theologiae

Professor, factaque

eum

nales prabfatos nominasset, et commisisset, res ta-

men,

veluti clavo appensa, permansit,

nem

Constantiemds, et discessum summi Pontificis, licet lterum Rex Franciae oratori suo,
Concilii

Cur dilata
canonisatlo.

apud ipsum Poutificem agenii, rem commisisset, ut 8upenus scripsimus, quia Papa animum divertit ad Galliae regni seditiones componendas inter Delphinum et Ducem Burgundiae Joannem, quibus ita studuit per oratores suos Cardinales, ad id Parisios missos, ut pax inter utrumque sancita fuerit, licet rem niiectam scnbat Monstreletus, 56 Verum, ob horrendam stragem, quam Burgundiones Parisiis eodem anno fecerunt cum tanta
..

Deus in Sanctis snis, etc. in favorem recolendae memoriae B. Petri a Luxemburgo, olim S. R. E. Cardinalis, requisivit, quatenus sacrum Concilium committere dignaretur aliquibus ox Dominis, Dominis Cardinanotabili collationesuper eo themate, mirabilis
libus, aliisque sacri Concilii praelatis, qui

de ipsius

Concilii

authoritate,

processus alios,

authoritate

Constantiensis Concihi factos, super praedicta canonizatione videantet examinent, ad referendum. Qua quidem requisitione per d. D. Abbatem facia, habitaque matura deliberatione super ea per Reveren-

dissimos

DD.

sacri Concilii Patres

ac Praesides,

placuit sacro Concilio,

quod haec

petitio latius dige-

ralj 'e

ac lurore, ut vivos, ex ienestns praaeipitatos,

renda, sacris remitteretur sidem, ex ejus authoritate

deputationib us, prout

ceteri gladiis et lanceis exciperent;

exanguia cadaimpacta, per

pelle divulsas

per D. Eminentissimum Concilii Cardinalem Praefuit

vera

Comestahilis,

Cancellarii,

Episcopi Silvane-

remissa.
Julii ejus-

cteusis,

aliorumque nobihum, uncis

59 Ideoqucdie Jovis, penultima mensis

urheui trahentes, corrigias ex

eorum

dera anni mccccxxxiii, factapro deputandis, ad dd.

deputaa
cardinales.

componerent,
carris exlra

omniumque cadavera urbem delata expositaque

plaustris
feris, in

et

processus examinandos congregatione, placuit dari

deputatos pro omnibus agendis Concilii deputatione.

pro-

fluentem deinde ejicerent, ut pisces saginarentiir. Rex vero miserabilis, equo impositus circumductus
iuit

Quamobrera fuerunt deputati Eminentissimus

Cardinalis
tituli S.

D.

Eustachii, et Patriarcha Alexan-

per urbem, et Delplniius e lecto nudus Melodu

;

drinus, qui una

tiones,
et in

cum

deputandis

per

alias deputa-

nuui se recipere est coactus pax superius sancita, interrupta luit. Unde contigit, ut Delphinus Bur-

hujusmodi processus viderent, examina-ent, congregatione generali referrent. Eadem die,

Cardinalis
legatus,

gundiouuni Ducem, Joannem, morte occumbere fecent aono mcdxix, sub spe novae pacis ineundas, ut
fusius in

in sacra deputatione deputati fuerunt, Erainentissi-

mus D.

Eminentissimus etiam

historia Ludovici,

Ducis Aurelianensis,

Placentinus Cardinalis, D. Patriarcha Antiochenus,

scnbemus. Puilippus deinde Burgundiae Dux, necis C pateruae memor Regem ac Reginam Franciae, una

scopus ac
scopi.

Alexaudrinus itidem Patriarcha, Bononiensis EpiRatisponensis et Aurelianensis Epi-

cum

regno, Anglis tcadidit; et sic factum est, ut

Carolus VI,
gumliae,

Rex Franci, Delphiuus,

Pelri

et

Dux Bur-

60 Die Veneris, ultima

generali congregatione,

Julii anni

mcdxxxiii, in

caoonizatiouis B.

de Luxembu>'go

ub' supra,

more

solito

et

Concilu
BasiIeensis

praecipui zeluiores,

animuni ad bella diverteutes, sicut et Marliuus Papa, rem ad finem perfectum

lninuue perduxerint. Sacellum nilnlomimbus in honorem B. Petri de Luxemburgo sumptibus Joannis
Galeaci, Ducisolim Mediolanensis, et Domini

coram prafatis Dominis, sacrum Basileeuse Conciliuin facientibus, et repraesentantibus, post

nonnul-

los plures actus, in

agitatos, lecta

eadem congregatione generali sunt concordata dominorum duode:

Momis
fuit

cim, inter quae scriptum infra hujus tenoris

Con-

gaudii miliiis et baronis

impeni, aediticaium

anuo mcdxxi.
57 Ganonizatio B. Petri,
iuterruuerant,
Occaslone insignis mlraculi

cordant omnes deputationes, quod.de qualibet deputatione dentur deputati. qui processus alios super
canonizatiune B. Petri de Ltixemburgo factos, per

quam bellorum
ainmos

turbines

dum
,

pluriiua interim eius miiacola.

ni

_
>

quotiuie patrauantur, ouinium

....

... admi-

rationem couvertunt, de novo requisita, summura Pontificem et Reges veluti a sommo excitavit; et Deus, volensSaintum suum illustrionbus mi^aculis

nonnulos authoritate sacri Concilii Constanti^nsis, videant et examinent et referant. Et pro denutatione partis fuerunt deputati Reverendissimi DD. Alfonsus S. R. E. tituli S. Eustachii, Diaconus Cardinalis,

et Vitalis,
fidei,

Patriarcha

miraculum maximum et inauditum fieri peiuusit, anno mccccxxxii. Quod vide deseriptum in vila Atbiana iium. 43 atuue adeo plunbus ex Sialeto;
celebrari,
;

deputatione
S. Petri

Reverendissirai

Alexandrinus. Pro DD. Antonius,

Osliensis Cardinalis Bononiensis, et Joannes tituli

hic

pammus

Iransinbere; inclwutum

liistorue collec-

fUum cum ipso proseuui volentes. 58 Quare pro tertia vice, anno scilicet mcdxxxiii, Indictioue xm, die vero xvn mensis Julii, Puiitificatus SS iu Christo Patris ac Domini nostri, Domini
tioms

ad Vincula Cardinalis. Pro deputatione de coinmunibus, Reverendissimus in Christo Pater et Dominus, Julianus, tituli sancti Angeli, Diaconus
Cardinalis. in Germania, S. Sedis Apostol'cae legatus,

et

Pater D. Joannes Episcopus

Nivernersis.

Pro deputatione de Refurmatorio, Reverendissimus

DIE SECUNDA JULII.

in
sis, S.

43
Junii, in

Christo Pater, D. Branda, Episcopus PortuenR. E. Cardinalis Placentinus vulgariternun-

63 Anno vero mcdxxxv, die x raensis

sententia Praesidens

generali Concilio praefato, ex duodecim deputatorum

loco Domini Cardinalis sancti

Reverendissimus in Christo Pater, D. Joannes Patriarcha Antiochenus. Pro deputatione vero de fide, ultra praedietos adjunxit Reverendos Patres DD. Joannem et Conradum Aurelianensem et Ratisponensem Episcopos. Ita concordarunt Doroini duodecim, die Jovis, penultima Julii, anni prsequibus quidem concordatis. sicut praefertur, dicti et lectis, Reverendissimus Dominus Legafus, praesicupatus, et
;

ei , AVBNION,

Eustachii, mortui in facto praedictae canonizationis,

suffecit

nes

Cardinalem Arelatensem, quo excepto, onatotura illud uegotium commiserant Illustrissimo Cardinali, aFuxo, Avenionensi legato, et tunc
alii

temporis lnsulae sive Islae, in comitatu Venaissino commoranti, propter pestem, quae Avenionensem
civitatem depopulabatur, ipsique
ut,
statira

sacrum Concilium,
accepisset,

dens

in

sacri Concilii

eadem congregatione, nomine et authoritate more solito, juxta concordata Domi-

atque
in

litteras

coraraissionis

diligentius

hoc incumberet, mandavit, sicut ex

die Veneris,

uorum duodecim et dehberationes saerarum deputationum, concludendum duxit pariter et conclusit,

prout sequitur. 61 Sacrosancta
litterx

sequentibus patet.

64 Anno Domini mcdxxxv,

gusti
in

xn Au-

praefata congregatione,

ut supra, praesi-

Generalis Synodus Basileensis,

dente

in spiritu

sancto legitime congregata, universalera Ecclesiam repraesentans, Juliano sancti Angeli Diacono Apostolicae Sedis Legato, Antonio Ostiensi,

Domino Reverendissimo Legato, et coram Reverendissimis Patribus et DD. Arelat. et de Columna, S. R. E. Cardinalibus Antiochenoet Aquileae Patriarchis ; Lugdunensi et Bituricensi Archi;

Brandae Portuensi Episcopis, Joanni sancti Petri ad vincula presbytero, Alphonso sancti Eustachii et Vitali AlexanDiacono, S. R. E. Cardinalibus drino, Joanni Antiocheno Patriarchis, nec non veJoannl Aurelianensi, Joanni Nivernerabilibus
:

episcopis Nivern. et Macon. Episcopis et aliis Dominis Magistris, sacrum Basileense Concilium
;

facientibus et repraesentantibus,
rexit in

congregatis.

sur-

medium Reverendus
venerabilibus

Pater, D.

Joannes
viris,

Abbas

Cisterciensis,

Cabilonensis Dioecesis, assiset circumspectis

nensi, et

Conrado Ratisponensi Episcopis, Basileaj

in sui

tentibus sibi

constitutis, salutem et omnipotentis Dei Benedictio-

D. Petro de Tullia, legum doctore,

Archidiacono

nem. Ut corda fidelium

amorem Rex

coelestis

Lodovensi

et fratre

Bartholomaeo Rubei Ccelestino,

accendat, et incredulos convertat ad fidem, Sanctos suos miraculis magnificavit gloriosis ; devotiores enim fideles ipsi redduntur Altissimo, dum vident
electos ipsius, post exitum hujus vitae felicem, vir-

professione

Avenionensi, et proposuit exponendo

generaliter, quod

tutibus constare

ac reliqui

eum

sequi desiderant,

dudum sacrum Concilium ad instantiam et humilem supplicationera ipsius Domini Abbatis, certos dederat deputatos, ad se informandum, de vita et sanctitate bonae memoriae Petri de
Luxemburgo, olim S. R. E. Cardinalis ad referendum, eumdem canonizandi et Sanctorum catalogo

Sane dignas Domino gratias censemus referendas, quod sicut recepimus felicis memoriae Petrum de Luxemburgo, generis nobilitate prneclarum, olim ejusdem

cum

se sequentibus aeterna praemia largiatur.

adscribendi causa, sed propter defectura processuum,

Ecclesiae

Cardinalem,
vitae

cum

pie vixisset in

hoc se-

docendo verbis et exemplis, tancursu fehciter consummato, multis miraculisOmnipotens, in Sanctis suis miraculo, universaliter

dem

praesentis

non potuerant ipsi Domini deputati ad hoc vacare. Quamobrem sacrum concilium Reverendissimo in Christo Patri et Domino D. Petro, Episcopo Albanensi, S. R. E. Curdinali, de Fuxo vulgariter nuncupato,
tiones
et seripsit
et

mandavit, ut ceterae infnrma-

bilis.

decoravit.

et jura in civitate

in

favortm

62 Super quibus et veritate et circumstantiis eorumdem, felicis recordationis Clemens Papa VII,
in sua obedientia nuncupatus, per nonnullos

existentia,

Avenionensi existentes ad canonizationem dicti Petri de

Luxemburgo

facientes et facientia, opere suo recol-

canoniiationis,

com-

ligerentur, et recollecta sacrosanctas Synodo praedictae fideliter transmitterentur.

missarios, ad hoc specialiter deputatos, exactissime

Qui quidem Reve-

desuper habitis processibus. informationem fieri demandavit, qui, ipsius Clementis superveniente obitu, ad debitum non ducebantur effectum, et ad hoc commissio generalis in concilio Constantiensi subsecuta
racula
est.

rendissimus Cardinalis de Fuxo, volens, ut asserebat, mandatis ipsius sacri Concilii, uti tenebatur, obtemperare, diligenter fecit perquiri et investigari informationes et jura, ad hujusmodi canonizatio-

nes sine

Unde cum non deceat eum apud homiveneratione relinqui, quem raerita er, mi-

nera facientes et facientia

quaeque reperire potuit,

Sanctum ostendunt, nobis fuit humiliter supplicatum, ut ipsum adscribere Sanctorum catalogo (ut sic condignis laudibus extollatur in terris,

eidem sacrosancto Concilio per d. fratrem Bartholomaeum Rubei fideliter transmisit, quas et quae
in ipsa sacra

congregatione generali exhibuit pari-

ter et produxit
liabent
:

idem frater Bartholomaeus. Et

sic

quem
coelis)

Altissimus,

ut creditur, jara sublimavit in

curaremus. Quia vero nobis non constat sufficienter de praemissis, discretinnibus vestris, de
in

65 Sacrosanctae generali synodo Basileensi,

Spiritu

in
litttr*

sancto

legitime

congregatae

universalem

quibus plenariam
haec scripta

Domino fiduciam gerimus, per

committimus et mandamus, quatenus processibus de mandato ipsius Clementis Papae, etc.

et in Concilio Constantiensi, ut prasfertur, ante di-

ejusdem devotus filius Petrus, divina miseratione Episcopus Albanensis, S. R. E. Cardinalis, de Fuxo nuncupatus, in civitate Avenionensi, et comitatu Venaissino pro D.
Ecclesiam
repraesentanti,

cto etaliter qualitercumque desuper habitis, aliisque

N. Papa Vicarius

et Apostolicae Sedis legatus, de-

documentis ad materiam facientibus, per vos, seu duos aut tres ex vobis, diligenter recollectis examinatisque et continuatis alias de vita ipsius B. Petri,
veritate signorum, operibus videhcet et miraculis,

votam

reverentiam

cum promptitudine
videlicet.

ejus

exe-

quendi mandata. Pridem

sis praesentis Julii,

quinta die men-

pro parte syndici Coelestinorum

etiam per interrogatoria

legitiraa, et ceteris

oppor-

tunis circumstantiis, solicite inquirentes, collatione

inter vos habita, quae inveneritis, nobis fideliter,
si

civitatis Avenionensis in civitate Carpentoractensi fuerunt vestrarum Reverendissimarura Paternitatum et dominationura ex parte vestra mihi praesentatae litterae, per quas mihi maodabatur, ut. non-

sacrura concilium adhuc tenere, sedere, durare contingat, alioquin

studeatis.

nullae informationes et

jura

in dicta civitate

Ave-

Sedi Apostolicae, plenarie

Basileae

referre
xi

nionensi existentia, ad

Datum

anno mcdxxxiii,

Ka-

lendasAugusti. Hactenus litterx Concilii Basileensis.

causam canonizationis bonae Petri de Luxemburgo, olim S. R. memoriae D. E. Cardinalis facientes et facientia, quibus eaedem
Reveren-

546

PROCESSUS DE
meo

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
zationis
v Julii

EPISC.

A
ex mss. *vemon.'

Reverendissimae Paternitates, et Dominationes indigebant, opere

tionibus
vestris

recolligerentur, et recollecta
et

eisdem Reverendissimis Paternitatibus

transmitterentur,
ea,

Domina-

quibus quidera

litterisper
tis
:

me cum

qua decuitreverentia, recep-

quia pro tunc vigebat et adhuc viget (pro do-

concernentibus, datam Carpentoracte die anno mcdxxxv, pontificatus Eugenii IV anno v; idem relationem, factam per Dorainum Andream Sanctii super commissione sibi facta. datam Avenione in palatio Apostolico mense Julii anno, quo supra. Praeterea omnes informationes,
virtute commissionura praedictarum, legitime omni-

lor!) pestis in civitate Avenionensi, a qua tunc absens eram, prout sum, in propria persona intendere nequivi, sed egregio decretorum doctori, Do-

bus solemnitatibus

observatis,

peractas,

quibus

omnibus

lectis,

Gerardum Rousselly, alterum ex

Reveren-

mino Andreae
bariensi,
et legalitate in

Sanctii

Canonico et sacristae
,

Lom-

libellionibus praedicti Concilii Basileensis,

familiari

meo

scientia,

fide,

probitate

dus Pater Abbas Cisterciensis

reverentia et devotione
institit,

cumomni
in

humilitate,

magnis

et arduis experientiis cora-

supplicavit

ac diligentius

probato, vices nostras in hac parte committendas

quatenus

ipsi

Domini,

eadem generali

duximus
jura

qui

praedicta

recollcgit

quidem Andreas informationes et et recepit, eaque mihi

clausa et sigillata misit, ac in negotio proccssit, ut in suis mihi directis litteris continetur.

congregatione ordinati, dignarentur ad hujusmodi canonizationem S. Petri de Luxemburgo procedere, Dominos alios in hac causa deputatos committendo, quatenus processus, informationes et jura hujus-

66
eodem dalx.

Litteris

igitur

ipsius

Domini

Andreae

una

mcdi diligentius examinarent

in congregatione generali.

et postea

referreut

cum
per

processilms, informationibus, et juribus praed.

me

receptis,
in

matura deliberatione recognitis,

et
tela

68 Similiter Reverendissimus
D.

in

Christo
facta

Pater
aliqua Conclllum
-

landem
per

ea duobus voluminibus magnis et duobus

coopertis
,

Archiepiscopus

Lugdunensis,

quaternionilius, purpurea
sigillo

ac desu-

meo authentico
Religiosum,

clausis et sigillatis, per

Petri de

brevi oratione de meritis et sanctitate ipsius sancti Basileense "' Luxemburgo et miraculis, quae Omnipotens "l ^< mat

venerabilem

ordinis Cailestinorum,

mittenda duxi et
pra stitoque,

Bartholomaeum Rubei, una cum prasentibus transtransmitto, recepto prius ab eoDei,

fideliter

ad intercessionem ipsius Sancti operatus est et operatur, nomine suo et aliorum oratorura serenis-

simorum DD. Regum

et

Principum,

in

eadem sacra

dem juramento ad sancta quatuor Evangelia

de
iis

portandis

vestrisque

congregatione generali existentium, supplicavit et requisivit.Similemetiamrequisitioneinetsupplicatio-

Reveremiissimis Paternitatibus et Dominationibus exhibenda paratus semper in iis et aliis, quae vestra Reveremlae Paternitates mihi committenda duxerint, totis aflectibus obtemperare. Datumiu;

aliorum Oratorum almae Uniet circumspectus vir magister Dionysius Fabrenois, magister theologia almae Universitatis Parisiensis. Quibus
et

nem, nomine suo

versitatis

Parisiensis, fecit venerabilis

sulaj
Julii,

Venaissini,

Cavallicensis

Dioecesis

die

xxi

anno incarnationis Dominicae mcdxxxv, Pontiticatus SS. in Christo Patris et Domini nostri, Domini Eugenii divina providentia Papae IV, anno
;

quidem processibus, per Reverendissimum Cardinalem Legatum et Praesidentem receptis, ipse Reverendus Dominus, facta aliqua commendatione de
meritis ipsius Sancti, exhortatus est, ut cras sacraa

quinto. Deinceps prosequitur Maletus.

super hac materia deputationes velint deliberare,

et

rem cum magna gravitate

et diligentia

exami-

CAPUT

V.

nare ut

Tandem
Stdulo pariorum opcra upud Concilium Busilcense pro eadem canonizatione exstructum lieulo sucellum, bulla Beatifi,

congregatione generali referrent. his peractis, praefatus Pater Bartholomaeus

in

eam

Rubei, petentibus venerabilibus

viris, D. Audemauro de Rossilione, et Hugone Berardi, praedicti concilii promotoribus, juravit in manibus praefati Cardinalis

cationis.

Praeside.ntis, se informationes, jura et

monumenta
:

1
Q
BarthoUmxi
Rubei

riefatus igitur frater

Bartholomaeus Rubei Con-

cilio pra:dicto

exhibuit informationes, attestationes testium et cuncta alia jura, in praedictis duobus

hujusmodi fideliter et legaliter ac diligenter asportasse, juxta commissionem desuper sibi factam de quibus omnibus factum fuit praesens instrumentum anno et die, quibus supra. Libelliones subscripti

vocabantur,

Thomas

Chesneletii et Gerar-

voluminibus et quaternis contenta et ligata, et sigillis clausa, ut supra retulimus, in quibus conciliuin

dus Rossely.

pradictum vidit processum super hoc negotio peractum jissu Clementis VII, qui morte praeven-

69 Anno mcdxxxv, die xiv Augusti, Cardinalis Legatus, praesidens nomine concilii, juxta faculta- Deputatio
Cardinalium. sibi attributam, de novo deputavit pro praedicto processu examinando, et testibus super hac reproducendis, investigandis, Reverendissimos Patres,

tem

tus et aliis de causis, supra relatis,

non potuerat perficere, licet suminopere voluerit, ut suorum ultimorum verborum prolatione satis compertum habetur.

Dominum Prosperum
Episcopos,

Item

litteras

Martini

commissionis, factae

Cardinalilms, datae apud Constantiam vin Idus Maji, pontificatus ejusdem anno primo. Item commissionem per Petrum, tituli S. Chrysogoni Cardinalem, vulgo nuncupatum Cameracensem
tribus

de Columna Cardinalem, tres Abbatem Eboracensem et unum Praepositum. Pro fide vero Cardinalem tituli sanctae

factam Dominis, Avenionensi, Parisiensi et Gebennensi Episcopiu et nonnullis aliis, io eadera

commissione descriptis, datam Avenione mcdxvii, vi Idus Octobris, pontificatus ejusdem anno primo. Item cognitionem factam per Guidonem Episcopum

Archiepiscopum Mediolanensem, AureliaAquensera Episcopos. Pro testibus, Archiepiscopum Lugdunensem, Bituricensem et Nivernensem, cum hac clausula, quod quatuor aut quinque aliis suffieerent. Die xxvi Augusti in alia congregatione statutura fuit, quod Commissarii in facto canonizationis praedictae, litteras compulsoCaecili<e,

nensem

et

rias

decernerent,

pro extrahendis a libellionibus,

,

Avenionensem quatuor

libellionibus, pro

exemplari

extrahendo et processu originali canonizationis B. P. a Luxemburgo, Clementis VII jussu peracto, datam Avenione die xxm Januarii hcdxvii. Item

commissionem. factam a D. Prajfacto Cardinali de Fuxo, Andreae Sanctii de recipiendis juribus, informationibus ac documentis, negotium hujus canoni-

miraculorum informationibus aliisque juribus, ad hanc materiam spectantibus. 70 Anno mcdxxxvi, die xxx Martii, magister Nicolaus Amici duas litteras strenuorum et illus- Littera Comttrium virorum Joannis de Luxemburgo, Comitis de tum de luxemburqo, Linaio, et de Guisia, etc, et Ludovici S. Pauli, Coraitis Cupersani et Doraini Danguyen ac Castelnonnullis
lani

DIE SECUNDA JULII.

A.

547
in

lani Insulae, pro canonizatione praedicta procuranda

(ut dicit

Franciscus Longus a Coriolano

Summa
F.X MSS. AYEMOIS.

nomine procuratoris, qui pro hac

praedictis

re facienda,

nec noc a Cardinali tituli sanctorura Quatuor Coronatorura, vulgo de Luxemburgo nuncupato, sexentos salucios a auri acceperat, prasdictis Reverendissimis Dominis DD. ComComitibus,
missariis humiliter praesentavit. Eadera die fuerunt
exhibitae

Conciliorum) plura R. E. privilegia maxime necessaria antiquare voluerunt, ejusdemque caput suis
legibus
nisi in

subdere volentes (quod tamen a nemine causa haereseos judicatur, et quando igno-

consulum Avenionensium
atque

litterae,

idem
vitae

suppliciter requirentium,

unum

breve

ratur, quis sit verus Pontifex) eumdem Eugenium a Pontificatu absolutura declararunt, Legato Apostolicae Sedis revocato, qui quidem Legatus huic canonizationis negotiosemper praefuerat, totaresclavo
veluti

B. Petri de

Luxemburgo compendium atque

testi-

appensa remansit, multis ex deputatis

abeuntibus,
et

prae-

monium
71
ac Prioris

exactioris observantiae et disciplinae Cceles-

dicto negotio

Concilio disceden-

tinorum Avenionensiura, referentium.

Inseruntur hoc loco
litteraa,

tibus, Galliaque tota tunc temporis incumbente, pro

concessae a

Pa-

Anglis a

finibus

suis expellendis.

Jnseritur hic a

tribus Coelestinis Avenionensibus, duobus,

exeorum

conventu missis et deputatis fratribus, ad procurandum d. negotium canonizationis idiomate Gallico, quo inveniuntur descriptae, quas Latino sermone interpretor.

Muleto instrumentum notariate, quo dirtus Pelrus Caslani, die vm Junii anno mcdxlii. aliis negoliis occupatus, substituit legitima forma alios procnratores, suo
loco solutionem

dc sulutiorum a anreorum pro executransacturos

;

Nos Prior
gloriosi

et

Conventus monasterii Cce-

lione

canonizalionis
forel
Itic

quod nimis lon-

lestinoruin

Corporis sancti Avenionensis,

gum
rium.

verbatim recenscre,

el

minime necessaSiciliae

Domini
dicti,

S. Petri de

Luxeraburgo, Ordinis S. Bene-

secundum statuta S. Petri Ccelestini confessoris, omnibus praesentes visuris vel audituris, salutem in Domino nostro Jesu Christo. Notum facimus omnibus, nos ob bonum, utilitatem, et neviventes

75 Sub iisdem temporibus, Maria

vidua Ludovici secundi;
extrui

Regina,
sacellum
.Varia?

curavit

Sicilix

ligneum, in honorem B. Petri deLuxemburgo.quod

reginx

quidem successione temporis cum non valeret capere oblationes

Sancti
ejus
et

cessitatem

dictae

ecclesias

nostrae,
et

et

specialiter

populi

multitudinem, ejusdem

etiam
prajfati

propter
gloriosi

prosecutionem
Sancti
dicti

canonizationem
(cujus
gloriosi

intercessionem

flagitantis, ob

miraculorum

Corporis
meritis

Sancti

Corpus in
est,

monasterii nostri claustro

humatum
in

et

cujus

Dominus noster
operatur

usque adeo numerum, qund infra duosab ejus obitu annos, mille nongenta octo fuerint numerata; aliud amplius quadris lapidibus
fuit

maximum

diversis

mundi

partibus

constanter

constructum anno mcdlxxiii. cujus altare ma-

quara plurima, pulchra, et notatu digna miracula)

et

jus in festo sancti Andreae ejusdera anni fuit a Do-

etiam propter
fratres,

aedificationem

ejusdem gloriosi

Sancti, mittere ex obedientia caros nostros ac dilec-

mino Joanne Cordis, Bituricensi Archiepiscopo et Aquitaniae Primate, in honorem Beatorum Andreae
Apostoli, Patri Coelestini Papae, B. Catharinae virginis et martyris, ac

Petrum de Beaumont presbyterum, et Henricum le Boiteux oblatura, utrumque monasterii

tos

Sanctorum omniura consecraaltare praedic-

nostri prsedicti

professum, ad potentissimum nosS.

tum, qui omnibus

Christi fidelibus,

trum Dominum, Dominum Comitem

alio,

Pauli, et

tum

visitantibus, et de suis pro ejus altaris

honore

ubi

opus ent,

ad

prosequenda

supradicta

negotia.

72 Omnes, ad quos pertinebit, demisse et enixe rogamus, ut propter honorem et reverentiam DoCceleslinorum Avenionen-

mini nostri Jesu Christi, gloriosa? coelorum Reginae,

et gloriosi sancti Corporis praelibati,

xl dies Pro quo quidem sacello construendo Joannes de Luxemburgo, ut supra diximus, Cupersanicomes.ejusdcmque Sancti germanus, sex millia francorum legaverat, jusseratque se sepeliri prope
contribuentibus,
poenitentiis

de injunctis

relaxavit.

sium;

permittant ac

ejus sepulchrum,eiquemoriens, quinquaginta tribus

patiantur dictos fratres Petrum et

Henricum

ire,

annis post B. Petri obitum,

dalo ex auro sustentatam
:

obtulerat rosam, dae-

habitare, divertere, reveiti pacate, nulla ipsis data

aut facta disturbatione, vel impedimento in corpore,

in equis,

mens Papa VII,

Dominica
Laetare

quam dicto Comiti Cletamquam nobilissimo Viro, in

ritu

aut bonis,

quocumque modo

sed consiin

solemni
sepulcro

dederat.
factae.

Multas

lium, opem, et auxilium praebeant in

iis,

quibus

deinde oblationes

ejus

Carolus

egebunt. Quod
rei

si

fecerint,

tenebimur et obligabiipsis orare.

nempe VI, hujus

obtulit.

coenobii fundator,

imaginem ce-

mur Dominurn nostrum pro

fidem
litteras

In cujus

ream, ipsum repraesentantem, B. P. de Luxemburgo

praesentes,

Prioris

monasterii

nostri
sigillo

praefati,

gloriosi

Corporis sancti

jam

dicti

munivimus,
viridi,

die

xv Aprilis, anno reparatae

salutis mcdxxxiii. Prxfatis litteris apponitur sigtllum

in cera
giosi,

76 Rex vero Aragoniae cereum elegantissimum Ludovicus secundus, Siciliae Rexauream Crucem, et alia dona; Maria Regina
ponderis xi librarum
;

jussu conditt
sacelli obla-

quod reprsesentat ecclesiam sancli Reliflexis.

genibus

73 Anno mcdxxxvii, die 2

ter
sed nihil fit ob iurbas,

Julii,

venerabilis

Pa-

Castani, Ccelestinus

Avenionensis,

praedictum

Concilium Basileense
zationis

petiit,

ad negotium canoni-

B.

Petri

de

ubi reperit, virtute

Luxemburgo procurandum, commissionum praadictarum, in

ornamenta cerulei coloris, auro distincta Dux Britanniae tibiam argenteam deauratam cum duobus pannis ex auro purissimo Ducissa Biturigura pannos aureos duos; Dux ejus maritus beatae Virginis argenteam imaginem et candelabra duo, ejus insignibus ornata; Joannes Galeatius Mediolani, Comes Virtutum dictus, statuam argenteam,
Siciliao
;

tiones.

conspectu Concilii probasse sanctitatem et miracula

filium

suum

sanitati restitutum

repraesentantem

ejusdem Sancti. Verum propter turbas, et eo ipso anno mcdxxxvii, pridie Kal. Augusti, in Concilio exortas (quas niliil attinet ex Malelo pluribus hic describere)

neyolium
liubuil.

canouizationis,

optalum

liactenus

ftnem non
74-

Quare

licet

relationes in
n Concilio Basifeensi

praedicto

commissiones, informationes et Concilio approbatae et con-

Hortas.

firmataa, fuerint satis superque sufficientes, ut B. Petrus de Luxemborgo Sanctorum numero adscriberetur tamen quia Patres dicti Concilii Basileensis, sub specie reformandaB reipublicse Christi
:

Ludovicus Valeranus a Luxeraburgo, sancti Pauli Comes quatuor argenteas lampades; Comes Valentiuus duos maximi ponderis cereos; Comes Caussiaci crucem argenteam et aureum calicem; ejus uxor ornaraenta auro contexta; Joannes, Comes de Fuio, calicem aureum et alterum argenteum, nec. non caput feminae argenteum ; Joanna a Luxemburgo, sanctae Catharinae imaginem ex auro, et coronam auream, multis lapillis gemmisque ornatara obtulere.

Aurelianensis Dux,

imaginem

aliam

77 Constat

548

PROCESSUS DE

B.

PETRO DE LUXEMBURGO
vorey
,

EPISC.

A
avbnwn.
Bcatiflcatio

B. Petri.

77 Constat prseterea, corpus B. P. de Luxemburgo multis annis in terra jacuisse, ab anno sciHcet mccclxxxvii ad annum mhxxvii, quo anno, supplicatione facta Clementi VII Medicaao, ut corpus praifati Sancti, continuis clarum miraculis, e terra
levari juberet, ut honoriflcentius coleretur
j

et

Matthaeus Dalrnatii libelliones in acta

publica retulerunt. Die xxiv ejusdem mensis

Vene-

rabilis Pater Prior Cuslestinorura Avenionensium, judex commissarius Apostolicus in hac parte deputatus Antonius de Castro Vicegerens, et.Fran;

annuit

dictus Pontifex supplicationi praedictae,

factae

per

Meruli Doctor, commissarii, per Legatum deputati, cuin aliis de novo delegatis, in sepulcrum
ciscus

Franciscum, Episcopum Tusculanum, S. R. E. Cardinalem, ipsumque Beatorum numero adscripsit, ut scilicet xc a processu praeex sequentibus patebit dicto, elapsis, etcxL ab ejus obitu, annis. Aulhen:

descendentes, solennitatibus juris servatis, sigillatim ipsius sacri Corporis membra, ab humo eruta, et argenteis in vasis reposita, super ipsius sacelli
altari honorificentius excipienda, in ferculo ligneo,

ticum Beatificationis diploma, quod

liic

subjungebatur

a Malelo, productum tegitur in commentario prsevio, a

affabre constructo, sex ferme palmorura longitudinis, collocaverunt, solemnique ritu Provincialis

num. 35.

una cum Priore et Religiosis deputatis, praesentibus, hoc sacrum ferculum ad exiguum sacellum

ANNOTATA.
a Vulgo salus
ab Henrico
tl

sanctae Crucis transtulit, in eo

salut,

nnmmut

aureus, in Francia
dictus,

V,

Regc Anglix

cusus, sicque

quia reprxsentabat mysterium Annunliationis Deiparx

seu salulationis angelicx.

asservandum usque ad D. Legati adventum. 80 Die secunda mensis Augusti, Francisco a Claramonte Cardinali Legatojubente ac praesidente, coram Reverendis in Christo Patribus Dominis, Joanne Nicolai, electo Episcopo Aptensi, Vicelegato Avenionensi; Antonio de Tenda, Episcopo et CoLudovico de Gaudiosa, Episcopo Albe, Abbate sancti Andreae prope Avenionem ; atque nobilibus viris Dominis Joanne de Paniciis Viguerio; Juliano de
;

cultus at

translatio~

CAPUT
B

mite Belluacensi

VI.
Reliquia.'

sancti Flori; Ludovico

Exhumalio

corporis,

translalio,

recenlioria miracula , instauralum plum, confralernitas, fcstum.

lcm-

Peruciis
pluribus

Domino de Laureis

Joanne Malvesini, consulibus

aliis

Joanne Guerrini, et Avenionensibus, et

sacello B. Petri
ritu

nobilibus et honorabilibus viris praa-

Vorporis

V uibus
et

sentis
litteris Apostolicis,

a Patribus Coelestinis
congregatis,
lectis

Avenionensibus,
intellectis,
rabili fratre

in

capitulo

VenePatre Francisco Larben, eorum mo-

omnes

iidem

Patres

cum

nasterii Priore, humiliter supplicarunt Reverendis-

simum D. Cardinalem a Claramonte, Avenionensem Legatum a latere, ut illiplaceret, aliquos Ecclesiasticos viros deputare, qui B. Petri

a factum est Sacrum, dieto Provineiali celebrante, PrioreGentilinensi et Subpriore Avenionensi, in ofricio Diacbnatus et subdiaconatus ministrantibus, ante celebrationem Sacri facta processione, sacriquepignoris

civitatis

Avenionensi, in

Luxemburgo

praedicto, solemniori

translatione

jus, ejus nomini consecratum,

lipsanorum exhu-

mationi interessent, quare praefatus D. Legatus Vicegerentem et Franciscum Meruli, doctores, huic negotio cum quatuor aut quinque, ab eiseligendis,

a sacello sanctae Crucis ad altare madebita modulatione, et praedicto Legato, Te Deum Laudamus cum aliis

Episcopis, praecinente.

apud pontem Sorgiaj die xx Julii anno mdxxvii. Qui omnes cum prsedicto Priore, nec non D. Bartholomajo Castellani, Arlitteris

commisit,

suis

datis

81 Prasfatus deinde Dominus Legatus sacrorura ossium ferculum aperi ri jussit, ac religiosis antiphonara; Novum sidus Ecclesiae, {de qua in comm.
prsevio,

mi 1uix

<

chidiacono ecclesiae metropolitanae Avenionensis Laurentio de Salla, decano ecclesiae collegiataa B. Maria3 Villae novae, prope Avenionem D. Joanne de Fabia, Praecentore ecclesias collegiatas sancti
; ;

num. 64) cantantibus, ossa sacra e theca extrahendo sigillatim, ea populo colenda exhibuit; et dempto capite, eadem inarca plumbea, asseri us cypressinis cooperta, super altari reponi
lignea
:

justit

quae quidera gesta per libellionem

in

Malthaaum

Desiderii; et Dominis consulibus civitatis Avenionensis; testanientura B. Petri a Luxemburgo, ad

locum ejus sepulturae inveniendum, imprimis et ante omuia legere voluerunt. Postmodum vero R. P. Antonius Panneton, Provincialis Francogallo-

publicum instrumentum redacta, jussu ejusdem Reverendissimi D. Legati in archiviis Patrum Ccelestinorum conspiciuntur. Quia vero B. Petri a Luxembergo sacra lipsana in ferculo, capsulae ipsius involuto, clausa

Dalmatii

jacebant, Reverendissitituli S.

rum

mus
S.

Corporis majori certitudine, voluit ex commissariorum sententia, tituluin ejusdem invenirejuxta testamenti B. Petride Luxemburgo tenorera, quo investigato,
beati
in

Coalestinorum,

D. Georgius ab

Arraaniaco,

pro

Nicolai,

loci

sepulturse

R. E. Presbyter Cardinalis, Archiepiscopus Avenionensis, ejusdem legationis Legatus collega, Cardinalis a Borbonio, comitate ac liberalitate insignis,

tabula, a parte sinistra repertus fuit titulus, hsec verba prarferens nimirum qualiior primos
:

quadam

versus parvi istius ehgii metrici

plo, etc. in

Hoc

noluit sacrum ferculum aperire, B. Petri Reliquias ratus satius ab omnibus coli eo in templo, quam ab aliquo particulari ideoque contentus
;

colitur

tem-

fnventio,

comm. prsev. num. 37 dati. 79 Deinde, informatione peracta, intellexerunt Corpus B. Petri de Luxemburgo terrse mandatutn fuisse, in eo ipso loco, in quo limen sacelli nunc constructi conspicitur, et supra d. locum cratem ferrea.n stetisse, et cum aru.idinibus ipsam superiorem terram peregrini contingebant, easque pie postmodum deoaculabaatur. Viges.ma tandem die tert.a mensis Julu ejusdera anni, Provincialis
fatus

birreto ejusdem Sancti nocturno, lana contexto violacei colnris ex consensu Patrum Ccelestinorum,
;

congregatorum eumdem b.rretum ad Carolum Borbonium Legatum oollegam misit qui quidem birretus, publice quotannis ostendebatur, et
capitulariter
;
:

in

aerariocum tunica, pileo rubeo, et crepidis ejus-

deni

cum

Priore,

religiosis et

prascom.nissari.s ef-

fossa terra,

modum pauperum compositum,

rns tabulis cautum fuerat
;

sacrum Corpus meruerunt reperire

in

ut suis testamentaquae acta Georgius Sa-

Sancti, studiose asservabatur. Obiit autem idem Reverendissimus Cardinalis ab Armaniaco Avenione anno Domini mdlxxxv. Sequuntur litterae Curdinalis de Armaninco pro concessione birreti nocturni B. Pe.lri de Luxemburgo. 82 Georgius miseratione divina, titulisancti Nicolai in Carcere Tulliano, S. R. E. Presbyter Cardina- Birretum lis de Armaignaco, Archiepiscopus Avenionensis nocturnum
.'

Seati,

DIE SECUNDA JULII.

549
J)

specturis, visuris

universis etiiugulis fidelibus, praesentes litteras inet lecturis, salutem in Douiino.

et

Reliquias in theca argentea, consulibus aliisque plurimis ci vitatis viris primatibus ac magistratibns praesentibus, repositas, solemni ritu, dieejusdem mensis

tx Mgs

Noveritis, quod cura Illustrissimus

Reverendis-

avbnion.

simus D. Carolus Cardinalis de Borbonio, Avenionensis Legatus, sincera devotione in Deum, bea-

xx in majori altari venerari mandavit, ut ecclesia in honorem B. Petri a Luxemburgo reparata, in ampliori

tam Virginem Mariam, ejusGenitricem, B. Petrum de Luxemburgo (a cujus familia ortus dignoscitur)
ceterosque Sanctos affectus, devotum conventurn et ecclesiam Coelestinorum praesentis civitatis Avenionensis, in qua corpus ejusdem B. Petri, frequentibus miraculis fulgens, repositum existit, devote visitaverit, nobis declaravit sibi de Reliquiis et pi-

forma construeretur. 86 Sequenti anno mdxcvhi, die ix Januarii, idem Reverendissimus Dominus Prolegatus praesentibus

instauratai

RR. Dominis, DD. Francisco de

Avenionensis Canonico,

Petris, ecclesiae

et sede vacante Archiepi-

scopi Avenioner.sis Vicarip, Juliano Massiliano, pia-

culorum Praafecto,

et

ejusdem

ecclesiae

Canonico,

gnoribusejusdemD. Petri de Luxemburgo impartiri, summopere desiderare. Nos Cardinalis Archiepiscopus pracfatus, eadem pietate et religione moti, piis votis et desideriis ejusdem Ulustrissimi et Reverendissimi Domini Cardinalis et Legati faventes,

Claudio Lovancii, collegiatae Ecclesiae S. AgricolaB

Decano, Francisco Jourdano,

ecclesiae S. Dcsiderii

Canonico, familiari nostro, et patre Joanne a Bsco,

Reverendum

et devotos

Religiosos

Anselmum de

fratrem Joannern du Courroy.Priorem; ceterosque Religiosos dicti conventus,

capitulariter

Castello Provincialem;

monacho Coelestino altare a se ipso construcctum in templo praefato B. Petri a Luxemburgo, in honorem Beatissimae Virginis et SS. Ruffi et Agricolae, et B. Petro a Luxemburgo consecrare cupiens,
,

in

mandatis dedit iisdem praenominatis, Reliquias

capitulis ecclesiarum, ubi

congregatos requisivimus,

qua-

Sanctorum eorumdem a
afferre,

B
cardinali

deSorbonio
concessum.

eidem Illustrissimo et Reverendissimo Legato de Reliquiis ejusdem divi Petri concederent. 83 Qui in his eidem Ulustrissimo et Reverendiss mo humiliter inclinati, Birretum nocturnum, lana contextum violacei coloris, ejusdem divi Petri, qui inter Reliquias in aerario ejusdem ecclesiae et contenus
'

corpora asservantur, perquirere, et obtentas ad se

dando facultatem dictis capitulis, thecas Sanctorum aperiendi pro hac vice tantummodo. Quare die xiv Januarii ejusdem anni, Ccelestini Avenionenses praedictis commissariis permiserunt a ferculo B. Petri a Luxemburgn aliquas ipsius Reliquias ad

ventus devote

custcdiebatur, populoque

semel in
publice

hunc finem extrahi,

fecerunt.

sicut et aliae ecclesiae praedictae

annoin

tanti Viri

memoriam etreverentiam,

ostendebatur, praesentibus Reverendissimis Domino

87 Postmodum idem Reverendissimus D. Prolegatus ad sacellum praedictum accessit, episcopalibus netiquix scornamentis indutus, sex fratribus oblatis ejusdem lenniter ransla x > monasterii praemanibuscereosgestantibusetpraeeun-

Antonio de Seneterre, Aniciensi Episcopo, Jacobo de Jagot, Lascuriensi Episcopo, Reverendo D. Guilielmo de Patris, Abbate commendatario monasterii beatae Mariae de Crassa, et pluribus aliis, ibidem
astantibus, realiter tradiderunt, et quia pramiissa,
sicut conscripta sunt, in praesentia nostra et supra

quos solenni ritusequebantur duo junioresmodalmaticis induti, suavissimo thuris odora cunctosperfundentes sequebatur postea monachus,
tibus,

nachi,

nominatorum gesta fuerunt, reque exacte examinata hujusmodi birretum esse eumdemmet, quo idem divus Petrus de Luxemburgo, tempore ejus vitae utebatur,
nobis sufficienter apparuit, ut a quibusdam Christi
fidehbus indubitata fides adhibeatur
rei
;

alba

cum

pluviali indutus,
bini, et

Crucem bajulans
;

deinde

omnes monachi

composite incedentes, non

sacerdotes vero albis et
'

sacerdotes cotta a induti

stolis amicti, inter quos

in

perpetuam

memoriam

praesentes litteras attestatorias per

quatuor ex eis, nudis pecompositoque gradu ambulabant. Demum vedibus nerabiles Patres Joannes 1'Eseuyer, Prior monasterii

secretarium nostri Arciepiscopatus Avenionensis seu

ejus substitutum infrascriptum, fieriet signari mandavimus, manuque et sigillo nostris munivimus. Datum Avenione in palatio Apostolico, die xxi mensis
Julii,

Avenionensis, et Joannes Gayanus, Prior Gentiqui omnes facta Reverendissima D. linensium

,

Decor etc. Prolegato reverentia, Antiphonam, cantaverunt, qua finita propnam dicto Sancto,
Reverendissimus et lllustrissimus Prolegatus orationem alta voce pronunciavitpropriara d. Sancto scilicet; Omnipotens Deus etc. apertaque theca. ipse Dominus Prolegatus humerale tegmen B. Petria Luxemburgo e sepulchro extraxit, atque
dictus

anno Domini mdlxxix. G. Cardinalis, Ave-

nionensis Archiepiscopus
(j

manu

propria, sic signatus.

Et paulo
Cutn

inferius,

Albi,

notarius

prosecretarius.

sigillo

ejusdem Illustrissimi Domini Cardinalis

iuter

ab Armaniaco.

84 Anno mdlxxxix
Uiraculum
mulleris falso accusatx,

quam

plurima, per B.

explicato

quodam
Sancti

velo

serioo

rubei coloris, ossa

Luxemburgo intercessionem facta, unum extitit, novitate mirandum Nobilis quaedam matrona, Elizabetha a S. Sixto, Domina de Interaquis, falso
Petri a

ejusdem
tendit
;

integra

illibataque

omnibus

os-

quorum unum, quod tibiarum erat, accepit,

cujusdam criminis accusata, et ob id in carcerem conjecta, per quemdam patrem Ccelestinum B. Petro a Luxemburgo commendata, accusator ipsiiis, Deo
sic volente,

alteri carceri

mancipatus,

ita sese agi-

tabat atque tam horribiles clamores edeliat, ut car-

idemque astantibus osculandum praebuit et civitatis Primoribus petentibus quaedam ossicula eis Pater Joannes a Bosco, prout occurrebant, distribuit. 88 Priraum Patn Joanni 1'Escuyer, pro suo monasterio. Patri Gayano, pro monasterio Gentilinensi, Patri NicolaoTancardo, pro monasterio Ambianensi;
Patri Nicolao de Vallibus, pro monasterio Castrensi; deinile Domino de Suares. Praeposito Ecclesiae Avenionensis,

ae distributx,

ceratorum custodi,

cito illuc properanti etsciscitanti,

quid haberet, dixerit, se mirtim in

modum

vexari,

eo quod insontem illam mulierem accusasset. Quae libertati ea de causa mandato judicis restituta, in
tanti miraculi

Reverendo Patri de Suares et

aliis

So-

cietatisJesu Patribus.qui huic translationi aderant,

memoriam visitato B. Petri sacello, imagmem cum dicto miraculo depictam, beneficii

memor appendi parieti voluit. 83 Anno mdxcvii Dominus

ecclesia
fetri,

Franciscus Bordinus, Episcopus Cavallicensis et Prolegatus Avenionensis hujus et aliorum miraculorum continua serie permolus, die in mensis Novembris, pro saerarum Re;

Consulibusque Avenionensibus, et demum Libellioni, AvenioDoiiiino Joanni Albi, secretario Archiepiscopi Joannes a nensis, aliisque. Postraodum idem Pater Bosco quajdam sacra ossa, a praefato Prolegato acce)>ta in

pedidisco argenteo. praecedente luiniue, sacraruin Rehquiabusque nudis, intra repositoriuin rum delulit, et clavibus obfirmavit; concioneque

liquiarum majori cultu, altaria sine dole erecta, in praedictoCcelestinorum templo, destrui.Sanctorumque
Julii

Luxemburgo elegantissima in honorem B. Petri a ad populum, qui cum inper Patrem Jesuitara facta
70
credibili

T. I.

550
credibili

PROCESSUS DE

B.

PETRO DE LUXEMbURGO
scribi

EPISC.

X MSS.
AVENIO.X.

concursu aderat, divino numine tantam solennitatem miraculis eelebrante, translationem sancti
Corporis
benedictione

stum de erigendo confraternitatem illorum, qui ad" D

voluerint inter confratres, et participes
fieri

Apostolica et

indulgentiis

suffragiorura et indulgentiarura, dictae confraternitati

et ecclesiae

concessis, complevit.

Eo

ipso tempore inter plurima

facta miracula per intercessionem B. Petri a Luxemburgo, unum notatu dignum mihi scribendura
occurrit.

concedendarum. 93 Qnibus requisitionibus, utpote

piis, et

ad lauin

dem

et gloriam Dei, et Sanctorura ejus tendentibus,

honorem

89 Anno
puer morluut
resuscitatus,

iidxcviii, dii

xxiv Maji,

cum

in

magnum
in

annuentesdicti oratores, recurruntad Illustrissimam et Reverendissimam Paternitatem vestram, humiliter

B. Petri.

vitae

discrimen, post

innumeros partus cruciatus

supplicando, quatenus dignetur et velit dictae

Anna

Boussacia, uxor Rostagni Blanc,

puerum

confraternitatis erectionera concedere et approbare,

in hunc, qui sequitur,

lucem ederenon valeret, Joannes Valerianus chirurquare Parochus S. gus prolem extraxit mortuam Desiderii noluit eam terrae mandare, de qua re mul:

confraternitatis in

modum quod scilicet dictae perpetuum Rectorerit Prior dicti

:

monasterii, vel qui monasterio praeerit

qui Prior ha-

tum

dolentes ejus parentes,

puerum ad B. Petri

se-

beat plenam et liberam administrationem dictaa confraternitatis,

dictae

pulcrumdetuleruiit, ubi precibus humiliter pro puero

defuncto ad Sunctum effusis, per

aperuit,

duarum horarum

oonfraternitati

spatium, puer colore immutato. labia movit, oculos

fratres,

eteorum, qua3 per modum eleemosynae erogabuntur per dictos conaut alios devotione motos erga praefatum B.
redictae

gemitum

emisit, et

sanguinem ex umbilico

Petrum de Luxemburgo, idque pro luminaribus,

paratione
ecclesiae et
aliis

fudit, ita ut

sacro baptismatis lavacro regeneratus,

necessariis,

pro

per tres horas vixerit, qui mortuus natus jacuerat. 90 Quamobrem B. Petrum a Luxeraburgo, mafestum R. Pelri cele-

cultu divino faciendo et

augendo

in d. ecclesia,

om-

joribus in dies rairaculis coruscantem, ab

omnibus

niaqua alia universa et singula facere, statuere, gerere, et administrare, possit et valeat, quae dictao
confraternitati necessaria et utilia esse videbuntur,

mundi partibus

populi ooncurrebantveneraturi, ejus-

bratum,

que diein festum celebrare cupientes, tam extranei

quam

civitatis incolae, precati sunt suppliciter illus-

contrarium facientibus non obstantibus quibuscumque, etiam de necessitate in specie vel in indi- E
in

trissimum tunc temporis Prolegatum, Carolum de Conty, Kpiscopum Avenionensem, ut diem festum
celebrari

dividuo exprimendis, pro expressis habitis,

solutione a censuris. Et praefati oratores

cum

ab-

Deum

0.

mandaret

quorum
in

votis libentissime andiei

M. exorabunt pro

felici

statu Illustrissimae et Reve-

nuens, suo diplomate. sub data

ni

Julii,

anni

mdc

ordinavit,

dies fe.stus

quod per totam

posterum

et in

perpetuuin

rendissimae Paternitatis vestrae. Propositx pelilioni sic annuil Illuslrissimus Avenionensis. Servata forma

civitatera

Avenionensem age-

constitutionum Summorura

Pontificum

et Concilii

retur, scihcct quintus dies mensis Julii, et eo die ab

Tridentini, erigimus et concedimus, ut petitur. F.

opere manuali cessarent. Diploma de Gallico Latine conversum m comm. prxvio dedimus, num. 39.
91 Anno mdcvi inter alia plurima, per intercessionem B. Petri a Luxemburgo patrata miracula, puer quidam, annum agens secundum, a globo circa tempora ita percussus, ut ab omnibus mortuus reputatus jaceret, voto facto, B. Petri precibus mendatus, mox vivus apparuit.

Stephanus Archiepiscopus Avenionensis. Datum Avenione, die xi mensis Januarii anno lncarnationis Dominicae mdcx, Pontificatus SS. in Christo Patris,

puer

susci-

tatus,

comB.

Domini nostri, Domini Pauli, divina providentia Papae V, anno sexto, Illustrissimo ac Reverendissimo Domino Fratre Stephano Dulcis Avenionensi Archiepiscopo feliciter in Domino existente. De Ponte
secretarius Dat.
sic signatus.

Subnectil Malelus se-

Anno
hrtii/ul.i

Mocix, xv die mensis Aprilis,

caput

quenlia duo miracula

honoratr,

Petria Luxemburgo separatum a corpore ab anno ut supra dixiraus, in theca argentea seu capite argenteo includitur ; quod quideni opus argenteum affabre confectum expensis PP.
mdxxvii,

93 Anno mdcxii,
Roviere, annos

die

xvn mensis
natus,

novem

curatoris Uticensis civitatis,

Joannes cujusdam pro- juvenis hora octava matutino mortuus

Julii
,

tilius

Avenionensium, superque basi argentea impositum, adhuc ostenditur mirabili opere

claaetum, ejusqne
cui operi

Coelestinorum

tempore cum d.civitatis ecclesiae metropolitanae pinnaculum ascendisset ex eo inopinato lapsu corruens, mortuus domura defertur, ubi a parentibus B. Pe,

resusc,tatus

miracula propria repraesentans,

inter alios
et

tro de

multum de suo contulerunt verendi Patres Antonius Cappeau

Bouclie,
oriundi.

Re-

scopo Uticensi,
orante, puer

Luxemburgo, precibus commendatus EpiD. Joanne Vigne pro eo Deum

,

Laurentius
familiae

illico

rerixit

et in

memoriam
ejus

tanti

greraio

spirituali

Ccelestinae

beneficii, sequenti

anno

mdcxiii,

parentes ad

erecta confraternitas

92 Anno mdcx ob continuam miraculorum, precibus B. Petri a Luxemburgo patratorum seriem,

Primoribus ejusdem
requirentibus,
civitatis enixe postulantibus et facta fuit a Patribus Coelestinis ad

sepulcrum B. Petri cura puero accedentes, gratias Deopublice retulerunt cum aliis multis, qui gratiarum referendarum gratia illuc e dicta civitate advenerant.

Archiepiscopum Avenionensem supplicatio pro confratemitate

,

in

honorem hujus Sancti erigenda,

:
:

94 Eodem anno mdcxiii, xvn die mensis Junii Joannes de Roure, legum auditor Avenione, propter contritus lanceae ictum non modicum, ossa pollicis conquas- P llex sam
sata et ita contrita habuit, ut praeter

'

cujus supplicationis tenor sequitur

Illustrissime ac Reverendissime Archiepiscope Paternitati vestrae pro parte humilium et devotorum oratorura Reverendi Patns Prioris, Religiosorum, et conventus Ccelestinorura Imjus civitatis Avenionensis, juxta conciusionem capitulariter factam, humiliter exponitur, qualiter

maximum
eura

do-

'

lorem,

quem

sentiebat, nullo

modo

raovere

potuisset; quare ad asylum B. Petri a Luxemburgo recurrens, suo d. pollice caput ipsius Sancti , ar-

gento, ut diximus, insertum tetigit, spe sanitatem recuperandi eo contactu quod cum fecisset, sta:

oratores fuerint saepissime requisitietiuterpellatiapluribus habitatoribus utriusque sexus, devotione motis erga beatum Petrum a

dicti

tim levem quemdara ossium fragorem inter tangendum sensit , statimque sanitate recuperata, rem ,
habebat, coram testibus deposuit, atque instrumento publico obfirmari voluit, sicut et praecedentia rairacula, multaque alia miranda, quorum ipsemet testis oculatus fui, imo expertus, quae sisicut se

Luxemburgo
Julii,

(cujus corpua

jacet in

ecclesia dicti

conyentus, festumque ejus

illic

habeturque in

summa

colitur die v mensis veneratione, propter

quamplurima miracula, quaj fiunt in favorem ac beneficium implorantiura ejusdem auxilium et iniercessionem apud Dominum nostrum Jesum Chri-

modo praetereo quia, favente Deo, temporis progressu ea iu lucem edere lingua vulgari et manifestare praetendimus.
lentio
:

95 Quia

DIE SECUNDA JULII.

93 Quia vero B. Petri miracula, ubique terrapetitx o principibus
rtliquix.

531

rum

fulgentia,

omnes Christianos ad

tanti

Sancti

Patribus Ccelestinis per circuitum monasterii,quam percivitatem a confraternitate Poenitentium albo-

F.X

MSS.

venerationem alliciebant, principes inter alios viri ejusque Sancti consanguinei ad petendas quasdam
ejus corporis Reliquias inducti,

rum visuntur

Aveaionem acces-

AVKMO.I. sub vesperam benedictio cum musica Primordta datur, caput argenteum, in quo includitur B. Petri Caletlinorum Caput sub baldaquino processionaliter defertur , Atenlonen;

Ventadour, ab eo genus trahentes Marium Philonardura , tunc temporis Avenionensem Archiepiscopum rogaverunt, ut praeciperet Patribus Coelastinis extrahere aliquas parserunt.
ticulas
dicti

Dux

et Ducissa de

prsBeunte musica, Religiosisque omnibus

hymnum

sium,

propriuin confessoris cantantibus. Adveniente nocte ignes in ejus honorem artificiales, et per totam ci-

Quod secundum Domini Archiepiscopi mandatum coram om,

dictarum

Reliquiarum.

vitatem ante cujusque domum acceduntur, cum tanto gaudio et

,

foci

et luminaria

omnium habitanaliud

tiara laetitia

ut diceres,' nullum

per totura

nibus ejusdemmonasterii Religiosis a R. P. Priore factum est anno mdcxxxii, et die 2 Martii, absol-

annum
effectu

celebrius festum

celebrari posse.

Quod

in

vendo dictos Patres ab omni censura pro hac vice

tantum.

non sine causa geritur, cum Leus mirabilis in Sanctis suis, per hunc praecipue Sanctum, ejusque intercessionem quotidie tot et tanta patret
,

96 Nec solum
Cur Bealus non canonilalus.

Dux

et Ducissa de

Ventadour

ut

supra diximus,
petituri

Avenionem religionis erga B. Petrum consanguineum zelo inducti et ejus reliquias

accesserunt

miracula, ut dicatur, nullura ab Apostolorum temporibus ex Sanctorum numero, plura et celebriora

fecisse.

etiam

illustris

quas consecuti sunt ; sed , PrincepsFranciscusde Luxemburgo.

illud

Et jure merito eum pro Patrono civitas elegit, nec tantura Avenione , sed etiam per totum orbem tanti Sancti erga Deum
Avenionensis
bellae

Dux

Piney, multis perfunctis legationibus insignis,

jam ab anno mdlxxxix

idem requisierat,

dum

merita valent et intercessio, ut quotidie votivae taad ejus sepulcrura deferantur.

eo ipso anno ab Henrico

IV

in Italiam nuntius ex-

98 Huc

digressus Maletus, priora vestigia relegens,

traordinarius roissus, per hanc civitatem transiret, quod Pt consecutus fuit. Is ipse vir Princeps, dura

nonnulla, ad

primum Beati cultum,

et

Ccelestinorum

Romae ageret
nizationem
id

sui

Regis negotia

non oblitus sui

Avenionensium originem pertinentia, prxpostere commemorat ; 'quorum brevem prospectum grandiorem

,

sanguinis, ejusdem B. Petri de

Luxemburgo cano-

hujusce malerir
tur, designatis a

molem non

ferens, exhibeo. Scribil igi-

totis viribus prosecutus est, oblatis ad ex parte Regis Francisa, et Principum regni,

Clemente fll, Cardinalibus commis-

sariis, ul oblalionibus, in

honorem Beati
fuisse

factis,

prxes-

centum mille nummis,

niori ritu B.

ut

Sanctorum numero solen-

sent

accitos

deinde

Cxlestinos

conventus

adscriberetur.

Petrus a Luxemburgo consanguineus Res vero agitata in consistorio de tempore Clementis VIII Pontifiois, suum effectura habere non
valuit,

Gentiliaci

prope

Avenionem, ab anno 1352 ibidem

,

religiosx vitse exempla egregie spectabiles

monasterio

Avenionensi originem daturos

nasterium condere.

qitibus

dictus Clernens

eo quod objectum

fuit,

dictum

anno 1393, die xxvn Februarii meditatus

B. Petrum de
Pontificem
in

Luxemburgo ab Clemente VII ^Gecreatum

fuisse
,

fuerit moAtque ab hoc puncto nominatus

bennensi Cardinalem

ipsumque
Pontificum

catalogo

summorum
cuperent

Auctor ponit epocham Ccelestinorum Avenione, tamelsi nondum lunc eis monusterium fuerit exstructum.

non
pro

collocari,

sed

si

dempto

Cardinalatus titulo
viri

99 Tradit insuper
cella in ccemeterio

tria

ab inilio erecta fuisse sa-

tria ab initio

confessore

canonizari

Prin-

qui illud in votis habebant, posse illorum petitionibus suffragari. Quod cum ab illis procipes,

Avenimensi, S. Michaelis diclo ; horum primum conditum In honorem S. Michaelis , anno 1347, die xvn Augusti per Episcopum Avenionensem, Joannem de Jourdano, cum
quolidianse
;

batum non

fuisset, res veluti clavo

appensa, inde-

institutione

Missx

cisa remansit, nec impedivit

quominus

ex tunc

priedictum sacellum prx vetustate destru-

prout ex nunc, in ore

omnium pro Sancto habeatur,

et veneratione perpetua nominetur.

ctum, ejusque onera etofftcia translala esse ad sacellum omnium Sanclorum. De quo narrat sequentia.

Oflicio

cano-

et

97 Urbanus vero VIII summus Pontifex addidit, jussit festum duplex celebrari, annuens super

100 Nimirum,

fundatum
fuit

illud

fuisse

pe.r

Rodulin cwmeierio
S.

phum

ab Alliaco, sive Dailly,

cubicularium Cardinalis

Michaelis

nico

annue

honoralui

hocvotis et supplicationibus Consul. Civitatis Aveq nionensis. Ejus diploma, quod hic sequebatur, conjecimus in commentarium preev. num. 42. Cujus diplomatis facta promulgatione, tota civitas in gaudium
profusa, novis ejus

Gebennensis, qui postea

Clemens VII ; ibidemque

sacella

sepullum corpus

S. Mickaelis, ut Meyerum. Addit laudatus Maletus, ob miraculorum

frequentiam
,

B. Petri. Non itaque in sacello F dixi in comm.prxvio num. 1'icontra

li-

festum honoribus conata est celebrare, et ex nunc tamquam patronum veneratur, colit, et agnoscit. Quolibet enim die v Julii singulis annis per totam civitatem ab omni opere manuali cessatur, ab omnibus circum vicinis propopuli confluunt, solenne festum celebraturi, templum nobilioribus tabellis deauratis cum
vinciis

ibidem loci erectam fuisse capellam

gneam

expensis

Marix, Reginx
rerum

Sicilix el Hierusa;

lem, anno Clementis

beato custodes
slralores,
et

VII undecimo
electum

adhibitos Corpori

oblatarum curatores ei admini-

Guilielmum

Vivariensem Episco-

tapetibus et perissomatis ornatur

depicta,
et

ejus
in

miracula
cirouitu

pum, et/Egidium de Aurelianis, Ordinis Eremilarum fll S. Augustim ; producto diplomate Clementis hunc tn anno pontiftcatus xi, tertio Non. Septembris,
,

votivae

tabellae

visuntur

templi, orator unus matutinishoris coram Illustrissfmo Prolegato, Consulibusque oivitatis adstantibus

ftnem Avenione edilo. Sed vits, virtutum ac miraculorum tractatio B. Pe-

elegantissimam panegyrim

in

honorem B. Petri de
;

vespertinis vero horis alter concionator, concionem super meritis B. Petri de Luxemburgo, coram populo , idiomate

Luxemburgo

latine pronuntiat

de Luxemburgo, justo longius nos provexit. Nunc tempus, posl immensum prope confectum spatium, colligendi vela, et institutum cursum abrumpendi. Quare
tri

hic

tandem

sit ftnis.

Gallico habet

Missa solemniori
,

ritu

celebratur

ANNOTATA.
a

cum maximo
cursu
;

totius civitatis vicinorumque conquo tempore solennes processiones tam a

fox Italica,

signiftcans superpelliceum.

TERTIA

552

TERTIA DIES JULII

SANCTI QUI QUINTO NONAS JULII COLUMTUR
SChrestus
cilia.

Episcopus, Syracusis in Sivel

alio

S.

Thomas,
Triphon, Menelaus,

S. S.

S.

Hyacinthus, Martyr Romae Capsarea? in Cappadocia , cum

S. Cerealis, s. Heraclius, s. Eulogius,

Hyacintho.
S. Thcodolus,
S. S.
1

Theodota,

s. Eulogius alter
/

Diomedes,
Eulampius,
\

s. Cionia,

Martyres.

S.

s. Julianus,

S. Asclepiodotus,
S.

s. Demetrius, s. Horestes,
Italia
I

Martyres
Constantinopoli.

Golinduchus. / S. Dathus Episcopus, Ravennae in

S.
S.

s. Heliodorus, s. Strategus,

Tryphon,

Mcnelaus, S. Cyrion,

s.

Amedinus,

s. Jocundus,
s. Martyrius,

S. Eulogius,
S. Porphores,

s.

Ammus,
Timotheus,

s. Apricus, s. Chustus, s. Julianus,

S. Eradius,

s. Sustratus,
s.

Martyres
Alexandriae.

s. Cionius,
s. Cyrianus.

S.

Tryphon,

s. Eulogius Constantinopoli.
s. Irenanis

S. Orestes,

Diaconus

MM.

Clusii in

S. Cyrillus,
S.

s. Musliola et socii. s. Marcus, s. Mocianus,

s. Anatolius, Episcopus,|

Etruria.

Emerion,

S. Cyrion, S. Julius, S. Severus, S. Ilelion,

Martyres.

ewi s. Eusebius, Episcopus,

,. f c LaodiceseinSyria. J
.
.

s. Heliodorus,

S. Trategus,
S.

Monlanus,
Martyres Tarsi.

Episcopus Altinensis, Torcelli prope Venetias. s. Anatolius , Patriarcha Constantinopolitanus.

S. Alranus,
S. Eusucius,

s.

Germanus, Episcopus
llibernici insula.

in

Mannia, maris

S.

Gcrmanus,
s.

S. Parthenus,
S. Paulus,

Gulhagonus Confessor, Oostkercae apud Brugas in Flandria.

S.

Euphcmia,
Marlyres
Conslantinopoli.

s.

Raymundus, Confessor, TolosaeinGallia.

S. Acacius, S.

Ammonius,

PRjETERMISSI et in alios dies rejecti

SPatrocli
tustis

translatio notatur hoc die in libris ve-

hhloria,

qus etiamexstat

in Actis vostris xi
satis

Martii'

ritualibus
est

eccUsix

Susatensis.

De

eo

Fatetur Mabillonius, non

actum
in

certum

esse,

de quo
Act
is

ad xxi Januarii. Boisilus Anglia monachus, non recte hor die nolatur
S.SalvaS.

in additis

S Goryomo
loci

in ea narratione agatur.

Verum hujus
res illa
xi

non

est

in Knlendario Benedictino S. Michaelis et

toris

ea disquirere, postquam

spectat enim ad xxiv Januarii. S. Guilielmi eremitae et confessoris depositio, apud

Antuerpix;

inseitaestad dictam diem

Martii

Anselmi confessoris
soni

et

Archiepiscopi Cantua-

Saussayum
niae

riensis translatio ponilur hoc dte in Anglico fFil-

hoc die recolitur.

Dux

Hic quintus Aquitaseu sanctos seu veaccuratissime distin,

Martyroloyio

etc.
,

Vide Guilielmos

cilalis

ad marginem

Wione,
;

nerabtles

ab

Galesinio, Maurolyco. Dormitavit ffiisonus

auctores de S.

citati

Henschenio

.
S.

c ' os

x Fabruarii
altcujus translatio notatur i

Gorgonu

Kalendario

nediclxni parte 1, ibique

Saneiorum, quorum Acta exhibentur Seculi 4 Bea pag. 591 refertur totaea

Anselmo scribunt v Julii. Vide commentarium ad Sancli yesta num. b xxi Aprilis Ultanus mcmoratur apud Sirinum : nos alium S. Ultanum non novimus praeter eum, de quo in Actis nostris i Maji
,

S.

Theo-

; ,

DIE TERTIA JULII.

S. Theobaldi eremitx corpus hac
die
Vicentise depo-

553
tomo

minil Papebrochius

vn Maji

pag. 786, de

situm

est

uti

habelur

in

vita superius

exhibila

earum aut martyrio

magnopere decernens

aut sanctilate aut cultu nihil

:

xxx

Junii
in pluribus

nobis hactenus

non

sufficien-

Lanfrancus Cantuariensis Archiepiscopus

Martyrologiis hoc die pomlur, ab
conlrovertitur, ut diclum est
in

ter probatur, dignas esse

quse inler Sanctos

locum

ahis dies obilus

habeant.

Piwtermissis xxiv

Martii. Vide, quo de co aclum

esl,

diem

xxvm

Maji

Serena martyr Tarsi ex aliquo Castellani scrupulo hoc die m Supplemento Marlyrologii ejus Universalis

Kenuinus abbas
tero Ferrarii

in Hibernia referlur hoc die in al-

Sanctorum generali Calalogo, citantis Martyrologium Petri Canisii, qui neque tempus
signet.
et

non

est. Verum alia Serena agnoscenda prxler Sanctum illum, quem in classe Tarsensium Martyrum, melius appellavimus Se-

adjuncta

est,

Egoin

binisnostris editionibus anni

mdlxxiu
die

verum.
Eulogius, Acacius, Deraetrius et Euphemia marlyres Constanttnopotitani, in Usuardiauclariis aliisque,

an. mdxcix nec Sancti istius

nomen hoc

rebis

peri, uti nec

apud
illo

alios.

Erravit

Ferrarius,
iii

eumdem Sanctum annuntians

ui Junii el

Julii.

a sociis separali, videantur in classe sua, ex Hiero-

Non

hoc, sed

die

collitur

Kewinus

seu

Kei,

nymianis infra explkata.

vinus, alias Coeraginus, abbas Glindelacensis

Canisio
lali

Tryphon, Severinus, Julianus, Euphemia cum

xii referuntur

sociis

die recte

signalus, quando el

de

ipso

a Galesinio,

et

ex eo in

Ferrarii

actum

est

m
anuo mcccxlviii

Junii

Catalogo
stinctas

B. Silvester Camaldulensis

Cceliti-

utrobique male confusi. Vide infra di; ex Hieronymianis islorum Marlyrum et

bus jungitur, inquit Antonius de Bahnghem in Kalendario Mariano, ad hunc diem. Interim ejus ix Junii Acla pridem illustrala sunt ad diem
S. Brittam refert hoc die Castellanus, sanctse allerius Mauraa sociam, in pago Turonensi. Verum de

sociorum classes.

Alexandrias S. Musani presbyteri

qui

et

confessoris

multa

elegantia

libellum scripsit adversus

,

quosdam

fratres, qui declinaverunt ad haeresim

quae dicitur

Encratitarum. Floruit temporibus

xv Junii Isfridum Raceburgensem Episcopum suggerit hic Caulraque actum

est

S. Sotheris Papae, et

Marco Antonino secundo,

loco.

circa anno Domini clxv. Ita Ghinius ultimo

stellanus, ul

apud Preemonstratenses

Julii cul-

Quse ut vera

sint,

laudeturque

Musanus a S. Hiecoelestes
,

tum.

Non

ila legil in Aclis, ubi

Kalendse Julii deservasset

ronymo
res
ei

et

Eusebio; necdum sequitur

delatos,

hono-

signanlur. Melius

cum Henschenio
et

diem a

unquam

neque

nos

sola

Ghinii

Chrysostomo Vander Sterre

expressum, quo de ipso in

Petro de ffaghenare

auctoritate, eos ipsi adscribimus.

Si aliunde de cultu
die seque atque hoc

opere nostro actum est

doceamur, poterit quolibet

collocari.

alio

xv Junii. Wibrandis et Mechtundis reperiunlur in Molano, Wione et Menardo, absque Kunegunde, alibi ffibrandis sola, sed de hac et

Liberii seu Lithberii Spiscopi, hacetiara die, recoIitur memoria, inquit Ferrarius in Catalogo supradkto, citans denuo Martyrologium Canissii. Iterum male : unus ibi notus Liberius xvn Maji et

duabus

aliis

actum

est

xvi Junii

De Leone Papa, quem

hoc die annunliat

Usuardus,
in

suo loco disputavimus. Plures

ejus codices auctiores

xxin Septembris. Aliitm habes in Aclis Episcopum Ravennensem xxiX Aprilis; alittm Anconsr. xxvn

expressius signant S. Leonis Papaa II, unde et

alws recenliores Marlyrologos

transiit.

Verum

de eo

De hodierno Ferrarii nulla altbi, quodsciam, memoria. Si Lietberlum Cameracensem indicare voMaji.
luit,

actum

est

cum Romano

el aliis

Basilidis martyris, qui

cum

xxviu Junii esset carnifex B. Po-

jam eum

posuerat eo dte, quo in Aclis refertur,

xxin Junii.
ditiones

Non

magis capio, quid

sibi velinl

tamianae, conversus, etiam

martyr

effectus

est

MSS.

Cartusise
:

Bruxellensis

adad Greve-

sub Severo Imperatore. Verba sunt Felicii ex Ilalico Latine reddila. Admiltimus, qux brevi eo elogio
continenlur
;

num, dum ilalegunt

cbtberti martyris.

Constantinopoli, sancti Li-

sed videnda insignis Eusebii narratio

Ghillo seu Gillo ut

Scotico Dempsteri,

Sanctus refertur in

Menologio
seu
socius

in Actis, die quo cum ceteris gloriosissimis Martyxxviu Junii ribus de Sancto hoc Basilide agitur S.

tamquam famulus
certum
est,

S. Gulhagoni

at

ejus corpus nec elefuisse,

Rumoldus Episcopus martyr

egimus

insertus est nonnullis

vatum, nec venerationi expositum

iis,

ut vide in

Kalendanis non magni momenli.

De

ipso

abunde
i

quse de S. Gulhagono hoc die dkuntur.

Julii

S. Lingdani, seu Lindani, seu Lidani abbatis obitus dies promiscue a variis collocatur hoc vel prscedenti
die. Acta illustrata sunt

Gidulfus, ut alius S. Gulhagoni socius, etiam Sanctus, adjicitur anostro Stepltano Vito, de quo apud alios
nihil

reperi

vide ejus

verba

in

commentario

de

Julii

SS. Processus et Martinianus, qui ad diem prsecedentem perlinent, in Martyrologio juxta ritum sacri Ordinis Prxdicalorum, differunlur ad hunc diem
suspicor ob feslum Visitationis

S. Guthagono. Macram, S. Gttthagoni sororem

facit

Dempsterus, ve-

B.

M. P;

quod

ibi

rum quse hujtts fides sit, altbi satis dktum est. Tatwinum canit Menardus in Murtyrologio Sanctorum Ordinis S. Benedicti, ad liunc diem, Sanctum
alibi

notatur totum duplex, ipsi habeant hoc die de iis Sanclis ofplcium.
vide

vero proprium fortasse

ignotum

In coenobio Croylandensi in Anglia,

Utut

est

Julii

sancti Tatwini ereinitae. Sic porro in observattonibus : Fuit Tatwinus eremita Croylandensis inportitor sancti Guthlaci in eamdem insulam, ejusdemque discipulus, ut auctor est Ingulphus in historia Croylandensi. Exstal ea historia
sulae,

Berthaa viduse, matris Caroli magni

scribit hoc die

et

Grevenus, melius ut noliilis matrona abbatissa celebratur in Usuardo Aqukinctino etAuv J u "i ctariis Molani
'

piissima

inter

cujus caput HiS. Launani Bituricensis martyris Galesispalin. deportatum est, meminit hoc die
nius, nos

cofurtensis anni

rerum Anglicarum scriplores editionis Fran1601, a pag. 850. Meminit vero

hac,
:

Tatwini prsulklus auclor pag. 858,

sancta

Depositio stdhe B.

cum Usuardo de eo agemus M. V. est apud Molanum; apud

iv Julii

Elheldritha inserit, parenl/tesi

viri

quam de Tumulata
,

Teclae, Erasmae, Eliae,

alws vestium seu fusciarum sepulcralium. Aqmlae et Agnetis pueltarum

namque fuerat ad caput sancti quondam sancti patris Guthlaci

lam ductoris
nec ibinec apud
alios reperi ;

Tatwini

in

dictam insuilta

et naucleri. Quid prseterea gesserit

Cataritanarum, quse in Domino mortuae sint in

neque verba

sancti

anno Dominicccxxxv,

die

111

Julii,

exSquirrome-

viri satis innuunt, Tatwinum pro Sancto habitum

fuisse

5E4
fuisse.
tal,

PILETERMISSI.
Mabilio inter Benedktinos
in

eum non compu:

lendario Divione impresso. Si cultus probetur, facile

alio quovis die referri poterit.

utpote

Prxtermissos rejectum
et

hoc tamen
,

die,

ab

ipso,

Bucelino
secutis.

Caslellano

consinnatur
fuisse

Monachos xxxv Hemmerodenses

Henriquez, a Bucelino

habet
,

prxterea

Menardum
deeril
alibi

Cultum
;

unquam
est

aut

descriptus

quorum gloria
etc.

modocoli, non conslat

locus.

si id

alicunde probelur, non

omnibus
rursus
ipsis

innotuerit, admirandis obitum praeceden-

tuariensis
eril.

Tatwinus CanEpiscopus, de quo ad xxx Julii agendum

Celebrior
et

tibus et subsequentibus visionibus

postulo
;

Idem

hie

doceamur

de

cultu

ecclesiastko,

unquam

legilime exhibito.

SS. Marcura, Mucianum

surripere conalur
nico, ut vide infra

Paulum
in
loco.

Grsecis hoc die

Tirechanus, ut

S. Ultani discipulus, deinde Episcoin

Tamoyus
propno
scribit

Martyrologio Hispa-

pus, ac scriptor vitse S. Patrkii, titulo Sancti pas-

Tum Sanctum
,

pro-

sim honoratur a Colgano

Triade

Thaumatitrga,

trudit

omnihus antiquis ignolum

ita
:

nempe.

referente fragmenla, quse ex Tirechani

MSS.

de-

ToIobiEum, de quo

In monte Libaniensi

sumpsil Usserius, ut vide pag.

196

el

218. Frag-

apud Astures,
sis;

S.

Tolobaei

Episcopi

qui auditis S. Turibii miruculis,

Braccarenad ipsum

menla
alibi

ista omnia apud Usserium lego, atque eliam apud eumdem Tirechani nomen relalum. Ne-

montem

degentis,

relicto episcopatu,

et monasterium aedificantis , Libanium accessit, et accepta

que negavero,
culo

floruisse circa
satis

annum GSO.sallem
cur

se-

vn

at

necdum

inlelligo,

Sanctura

S. P. Benedicti cuculla, gloriosum de

sepraebens

appeUel Colganus, addatqne, vide plura de

eodem
aut

virtutum odorem, ad Superosevolavit. Audilexlus

: Ejus obitus diem consignat Julianus archipresb. Toletanus in Chron. an. 893, num. 310, fol. 68, his verbis Moritur S. Tolobaeus, alias TobsBUS, in eremo Libaniensi die

ad diem

m Julii, quo colitur.

el

Qusro in

quibus fastis,

probationem

quo tempore, a quibus

quo

toco cultus fuerit

et

hodie colatur? Interim donec alia cerli cultus

bilitx festivitatis

sta-

argumenta

prodttcanltir , hsec indi-

casse sufficiat

ut

enim iterum repetam, non

probari, ex

video,

Julii,

qui prius fuerat Episcopus Braccarensis.

die,

sanctitatem magis

eo

dumtaxat,

quod
disci-

Cognito transitus
oblivionis tenebris

nunc ejus memoriam ex

quoquo cognoscat orvide.
:

quid S. Patricii vitam scripserit,

pultts ejus
fuerit.

quam quod

extrahere opus ent, ut tanti

quid sequatur,

Porro eam solam

sanctitatis

ra-

Praesulis
bis.

res gestas totus

tanto biatu
,

tionem nos non admittere,

jam

sxpitts declaruvi.
tentts, at

Ex

De eo

Felicem alicubi reperire

tantus
titia

me memini, nomine
est, ul

M. Maximus, primo in Chron. an. 612 apud Rodericum Caro fol. 217, et apud Bivar. num. 12 et 13. 17 et 18, fol. 726, dixerat Per haec temporain monte Libanensi Asturum, celebris babetur memoria S. Tolobaei, Episcopi BracS.
:

Felkium numerus

absque ulteriori no-

nihil discerni possil.

alias

Solemnitas amabilis Tartinnae,

Sirini;
et

Dartinnae locum

habet in Collectaneis sacrts Hibernkis laudali alias

carensis

in

Hispania.
et

Testes alii

recenliores sunt

quam Gormanus Tartinnara immaculatam speciosam appellat, de Killaird in Hi-garchon.

Kal. Casseliano
et
esl S. Tinnea virgo. Et ColGuarius in Killl-aird in Hua-ar-

Yepes, Sandoval

Acunba,

infidos dttces

pro sua

In

credulilale secuti, varia alia comminiscentes, quibus

manus, qui

subjkere audet
scripsit, illa
illos

Tumayus : Acta' huc usque nullus ex nostris dabimus. Et dat sanv,suos

chan, pro quo

legi vttlt

Sirinus,
salis

ut

de Tarlinna,

non indiligenter describens, qui socios Tolobaeo ad-

Hi-garchon. Neque de cultu qeslis quidquam tradilur.

Killenus abbas Hiensis
lerlio

constat,

neque de

didere

Synobim, Eusebium, Eusostomum et Jofasum, Sanctosomnes. Vellem ego,similia admilti possent; verum exfide pseudo-Chronkorum, Juliani et

loco ponitur

apud eum-

dem Sirinum. Non

Maximi
eorum

nefas est, donec antiquioribus

monumenlis
e.l

et

Kellenus seu Mochellocus, de. quo actum xxvi Martii p. 623. Gorman. scribit, Kellenus cognoraento Droichtheach, virgo,
est hic S.

Sancti ipsius sociorumque seculoYi existentia,

liodie cultus

verus

miles egregius.
bas Kille, obiit

M. Dung. Abbas
mallem
ego

Hiae S.
et

Colura-

demonstretur.

Non

agnovit tales

dccxlvu. Stirpem

genealogiam
exhiberet

Sanctos pro suo Ordine, nequidem inter prieiermissos Mabillonius, neque credidit S. Benedicti Regu-

explicat

Sirinus,

certiora

cultus ejus argumenta,

qux eliam

desiderantur pro

lam tam

cilo

per Hispaniam
prsef.

et

Lusilaniam progai

Breenada virgine victoriosa

gatam. Vide ipsum in

tomi

vi, et

tomo

eodempag. 187, ubi de S. Turibio.

et Tirechano, qui Ultani discipulus, Episcopus, scripsit libros duos de rebus gestis S. Patricii, ut supra. JEtatem quserit

Thomae Oborski Ephcopi Laodkensis vitam

et

scripsit

Sirinus, refertque prodigium ex nesciv qua S.

chini
vila,

Fe-

ad Papebrocluum misil nosler Stanislaus

ipse

Kuk-

quod in

Actis

noslris
forte

linski, existimans,

virorum omnium illuslrium, vel

pag.

693 non
fuerit, ut

reperilur,

ad xx Januarii quod incredibile vi-

sallem, ut

loquitur,

quorum

sanctitas

modum
sux 74.

sum

Tirechanus

communem

excessisset,

gesta a nobis coltigi. Obiit

evectus,

Roma

dexterae Dei virtute Casseliam transferretur. Seplimo

prxdktus Tlwmas
Exspeclabimus,
lis

ni

Julii

1644,

ectatis

loco refertur.

quid de ejus
sit

virtutibus et miracu-

declaralurus

Itorum arbiter

Romanus Pontifex.

Soror Eleonora de Rosario, Dei famula, Ordinis S. Dominki, referlur a Marcbesio in sacro Diario.

Thomam

cauwbii Bonifonlis in Taresca, Gallise

Bel.
titulo

Marianus Gormanus (Hibernice Moelmuire o Gorman) abbas monasterii de Cnoc na-scaghan prope Lugmaghiam seu Luthiam. Is a ffarxo vocalur Murrius o Gorman, dicilurque vixisseannoMCLXXi et edidisse supplementum Martyrologii ^Eneae.

gicse provincia, dieecesis

Remensis, Priorem

Hoc

est,

inqttit

Sirinus, Festilogii S. ^Engussii,

Beati ornant Henriquez, Chalemotus, et ex his Bucelinus cum digno elogio : Manriq weSanctura alicubi
appellat; alibi,

inter viros

sanctitate

celebres,

quod tamen Gormanus non proprie supplevit, sed methodura yEngussii imitatus, metro vernaculo comprehendit, per omnes anni dies, aliquot praecipuos Sanctos peregrinos et domesticos, et quidem multo plures quam ^Engussius in festilogio.

quos protulit Cistercium, a Joanne abbate,

missali antiquo

et

connumerari

asseril.

Haud tamen
sed neque
olim. aut

certum, inquit,

qua

aetate

floruerit,
;

quibus actis. Neque nobis ce.rtum

aut

modo poputi veneralioni expositum; qua de re magis solkitos esse oporteret scriptores istos, ut tutius eo-

Utinam salis constaret, festilogos istos Hibernos, Maguir, Kalendarium Casseliense, et Martyrologium Oungallense, non alios collegisse, quam qui vero
ecclesiastico cultu honorarentur.

rum
hunc

Ne quem

in hac re

Beatis locum hic dare possemus.

esse obitus

Non

existimo,

dkm,

licet

etiam ponatur

Ka-

offendamus, videatur Bollandi prsefatio ante 1 Februarii cap. 3.

tomum

Joannes

DIE TERTIA JULII.

Joannes Bassolus ex Ordine D.
rii,sed
is

555
rem totam accuratius discuxi Julii.

Francisci, Scoti di-

habeatur xi Julii, eo

scipulus, inscriptus est Menologio Scotico

Camera-

tiendam transferimus
S. Gregorius

nec ab Arturo memoratur, qui plures alios

Thaumaturgus

Romanoparvo,Adone,
fuit in ob-

hocdieornat, quod cultu ecclesiastico donatos necdum novimus, sunt aulem sequentes.
beati titulo

Usuardo,

tota

hujus progenie aliisque hoc die posi-

tus reperitur, de

quo proinde loquendum

^Egidius Reggiensis, Tuderli in Umbria.

servationibus ad

Usuardum. Hic cum

Romanum

te-

Estuniga, signis gloriosus, Barcinone.

Hieronymus a Stronconio, Ansani in Aprutio. Maria Fernandez Coronel, Guadalfagiarx in Castella. Joanna a Navarra, Longicampi in lerrit. Paris.
Angelica, virtute illustrissima, Manlttx.

quamur, rejkiendus est in xvn Novembris. S. Athenodorus Episcopus, frater sancti Gregorii Thaumaturgi, forle tccasione fratrh relalus est hoc
die in

Usuardo Bruxeltensi. Nos de eo cum Romano

agemus.
adjungiS.

Referuntur eaedem
tur
:

in

Gymeceo, quibus

tltic

In India Orientali, beatae Clarae virginis Dofiliae

xvni Octobris Girardus monachus, in monasterio S. Albini, quinto Nonas Julii, multis virtutibus et miraculis

minicanae,
virtutibus

viam

sibi

Calaminae regis, quae suramis paravit ad coelum. HancPio,

insignis babetur. Verba sunt chronicx Andegai.

vensis

Arturo, Antonio de
dinis Vitas pag.

Balinghem

aliisque

suggessit

apud Labbeum tom. an annum 1153. Verum

Biblioth.

MS.

po<?.278,

colitur

iv

Novembris.
die

Seraphinus Razzius, qui inter Sanctorum sui Ornus incredibilem

teste
:

S.

Thomae Apostoli ex
Kalendaria Coptica
et

duodecim,

legunt hoc

353 hisloriam compiluvit, non miquam portentosam, sine vade, sine

in

qua notx omnes lum chronologicx tum

desiderantur.

Chaldaica,qux hic magnopere curanda non existimamus. Notus etl dies, qtio apud nos colitur S. Thomas. xxi Decembris.
Translatio (non passio,
Apostoli,
classicis

geographicx

Ex

plurimis

prodigiis

ul
in

codd. aliquij

S.

Thomae

unum
dilur
:

speciminis gratia accipe, quo res tola conclu-

signata

est

Hieronymianis aliisque

In partibus Indiae, inquit Razzius, in tanta

Martyrologiis passim omnibus. Fesliveolim

veneratione est S. Clara, ut in

uno solo regno,

ex sexaginta regnis Christianis, reperiantur ccc monasteria sororum Ordinis Praedicatorum, quibus sanctaa istius Clarai nomen inditum est. Monumenlis
aliis

Brugis celebratam, reperiin perantiquo ejus ecclesix Breviario anni 1520 forte et alibi recepta,
:

quod quxrere mpersedeo;

nia ad
S.

nam

differenda sunt

om-

xxi Decembris

opus

est,

ut

talia

probentur.

Apud
inter-

Marchesium
illa,

aliosque scriptores, nota non est Clara

toris

Marinus puer martyr Romanus, primarius senacujusdam filius, referlur hoc die in pervctusto
excuso
Parisiis mdxii, sub

plusquam mirabilis, a Rlanconio, Razzii

Breviario Sleswicensi,

prete Gallico. prudenter omissa.

rilu officii ix lect. cui vitx

S. Theobaldi Episcopi Viennae, legil Ferrarius, notans

polius

longiorum
ipso inluiUi

Eoaldum
sed

alibi

nominari, uti revera nominandus

auctariis vi et

primo
britio

compendium aliquod, seu Aclorum principium inseritur, prudentem lectorem offendens.

videtur,
lii,

positus in Usuardi

vu Ju-

Sumptum

id est ex prxdiclis Actis vulgatis a

fot.

Mom-

hoc postremo die ex

Adone

illustrandus,
Vli Julii.

adeoque

S. Sidronius martyr in pago Senonico collocatur hoc

Usuardino Luxoviensi. Corpus ejus Roma Messinas translatum, memorant Belgx cum Modie in

155; unde certum videtur, Marinum ibi accipi, pro eo,quem xxvi Decembris signavit Usuardus .appeltans virum clarissimura, tametsi in Aclis ipsis puer diserle vocetur. Est igilur res
tomo 2
tota

ad eum diem differenda. Videri interim potest

ibi

lano,
cesis

eumque hoc

die in celebri eo parthenone

recoli

dice-

nostra

ad

Usuardum

observatio, pluribus illu-

Iprensis festive

testantur.

Dubites an
in

stranda,

dum Acta

ipsa diligentius

examinabuntur

duo statuendi sint Sidronii. Ceterum cum

atque etiam in hodierno

Usuardo

xxvi Decembris.

Romano Sidronius martyr

DE SANCTO CHRESTO EPISCOPO

SYRACUSIS IN SICILIA
Ex Octavio Cajetano.

SEC.

I.

hilippus

Ferrarius
in

in secundo

suo

Cataloyo

cusanos antisliles, Chrestos nomine, asserit Cajelanus,

asl

frima hujui
S*ncti notitia.

gans

P
in
vitis

Sanctorum, qui
sunt,

Romano Martyrologio non

penultimo
loco
:

in Scobari Calalogo,

apud nos manuscriplo,

solus
est,

sic hoc die

legit

Syraalle-

nostri

germanus

et successor refertur.

Hoc

certum

cusis

in

Sicilia, S.

Chresti Episcopi,
eccl.

nihil de sancti Ghresti gestis

usquam repertum; cul-

notationibus Tabulas
:

Martyrologium Siculum

Syracusanae et aitque, vixisse sub Vespa-

siano et in pace quievisse. Hausit hxc Ferrarius, qui catalogum islum vulgavil mdcxxv, ex Martyrologio
Siculo nostri Octavii Cujelani edilo mdcxvii, in
herc habentur
:

quo

Syracusis, S. Chresti Episcopi et con:

fessoris Imp. Vespasiano

citatis

ad marginem codd.

MSS.
de

et Tab.

utunlur

scriptores illi,

Syr. Quod vero mireris, opera mutua nam Cajetanus in magno suo

tum vero apud Syracusanos pridem obtinuisse, ex fxde Cajetani credimus, damusque qux ipse de Sanclo commentatus esttomo i pag. 19 in hunc modum. 2 Sanctus Chrestus Syracusanae ecclesiae Episcopus, B. Marciani, primi Syracusarum Episcopi, discipulus fuit. Dt ille pro fide extinctus, in ejus locum ipse successit. Mortem obiit vitaa consentaneam, et sub sacra mtnsa positus est, ut Syracusa-

Martyres sub attanktu

norum pontificum
docent
;

fasti

(intellige

Scobari catalogum)

Sanctorum Siculorum opere, post ejus edilo an. 1657, ipsum Ferrartum adducit his verbis : Philippus Ferrarius in Catalogo Sanctorum sub die ni Julii, meminit S. Chresti Episcopi, additque in pace quevisse etc. ut mox videbis. Alios fuisse Syra-

mortem

cetera

ignoramus. Philippus Ferrarius in

sub
die

Catalogo
S. Chresti

Sanctorum
Episcopi,

Julii

meminit
afferri

additque in

pace quievisse.

Sed quamvis de ejus martyrio

nihil certi

possit, conjecturam afFeram fusi pro Christo sanguinis.

56
nis.

ACTA SANCTORUM.
sortio

Sub sacra mensa reconditum Chresti corpus quidem altare ibi intelligi, nemo ambiget, opinor; altaria vero fuisse Martyrum sepuldiximus, et
cra, Joannes Apostolus in

quodam

illic

occisis

tumulus constituitur, ubi

loci

occisionis Dominicae

membra ponuntur, utquos cum

Christo unius causa devinxerat, unius etiam

religio copularet.

Apocalypsi demonstrat,

et antiqua nascentis Ecclesiae consuetudo. Atque huc respiciens Cyprianus, de laude martyrii, ait Vos intra se sacrum illud altare, vos imra se magna
:

4 Fuerunt etiam in Syracusana ecclesia

stites,

alii

anti-

illa

venerandi

nominis sedes

veluti

sinu

quodam

Chresti nomine insigniti, quod nolim erroris A Epp s occasionem praebere. Floruit quidem unus sub Con- rae. nomint stantino, ad quem is Imperator epistolam scripsit, chresti

gremii complectcntis includit.

uh omni xvo
jepeliri soliti

ut

cum

aliis

3 Augustinus vero luculentius rera explicat de Martyribus loquens. Videte, ait, quem iidem locum

legisset,

duobus Siculis Episcopis, quos ipse deArelatem ad concilium pergeret, ut refert

apud homines mereantur, qni apud Deum sub altari meruerunt. Dicit enira Scriptura sacra, vidi sub ara Dei animas occisorum propter verbum Dei. Quid
reverentius, quid honorabilius
dici

Baronius anno Christi cccxiv. Sedislongo temporis distat a S. Chresto, de quo nos loquimur. Propior illi est alter Chrestus, qui ejus fuisse
interjectu
frater, ipsique in

Syracusano episcopatu successisse

potest,

quara

dicitur a Cassiano, Siculo, opinor, historico,

quem

sub

illa

ara requiescere, in qua Deo sacrificiumce-

lebratur? Et

mox

Kecte sub

altari

justorum animae

S obar in Catalogo Syracusanorum antistitum. Qnod autem frater fratii successerit, haud rairefert

requiescunt, quia super altare corpus Domini offertur.

Convenienter
ibi

igitur, et quasi

pro quodam conubi

sortio,

Martyribus

sepultura decreta est,

mors Domini quotidie celebratur, gicut ipse ait; Quotiescumque haec feceritis, mortem meam annuntiabitis, donec veniam scilicet, ut qui propter mortem ejus mortui fuerunt, sub Sacramenti ejus
:

videri debet, cum etiam Paulus germano fratri Stephano in Romano pontificatu substitutus fuerit, ex Anastasio Bibliothecario aliaque suppetant in historiis exempla. Syracusis mJulii coliturChre;

rum

stus, sed rerurr. vicissitudines et injuriae

viri sanctissimi

temporum cum venerationem tum memOriam

fatum
patriae, jacere
I

obscurarunt.

in tenebris,
fi

mysterio requiescant.

Non

immerito, inquam, con-

quem civem

Quem virum

DE

S.

HYACINTHO CUBICULARIO
MARTYRE
ET DE ALIO SYNONYMO
Syllogc
Historica.

nnua
ClllCl lNITIUM

sancti

Marlyris
repetita

noslri recurrit

quentissime.

SECULl

II.

ex Synaxariis
Culttis

A"
>
(

in

memoria, fremonumentis

cubiculis et ab epulis esset Trajano

Romae, accusa

stabilitus.

Nam inscripta legilur in Menseis Grxcis excusis, nec non in supplemento nostro
Grsecis.

ad Mensea Grxca preedicta, quod parlim componilur MS. Synaxario P. Sirmondi pergameneo, pare.

MS.

tur apud Imperatorem, quod Christi nomen invocasset; coactusque ab Imperatore immundos cibos comedere, noluit hoc facere, sed potius Christum confessus est. Toto itaque corpore caesus, postquam
injectus fuisset in

carcerem,

et noluisset

gustare
post

lim e

MS.

Cliifflelanio

chartaceo.

Deinde menlionem

quidquam de oblato

cibo, idolis immolato, sed

ejusdem

facit

Menelogium, Basilii Porphyroije.niti jussu

sic habet

quadraginta dies sine cibo exactos,

cum imperator _

colleclum,
hibeo
:

addito utrobique bre.vi elogio, quod hic ex-

mundos
ris,

Supplementum

hac die

2
4t elogils

"A9Xr,otc. toO ayiou

pta'p9upo; 'Yaxt'v9ou, toO xov-

cibos afferri jussisset ab custodibus carcespiritum Deo reddidit. Festum ejus celebratur in martyrio seu oratorio ipsius sanctissimi Marty-

Passio sancti Martyris Hyacinthi cubicularii. Sequuntur duo verstculi

6txo'jXapt'ou.
:

'Eptrj Tpocpy;

9eXr,pta TroteiV

Kuptou,
eppetti).

Tpocf>i Si tjr,atv

'Yaxuv9o;

Meus

est cibus, faeere

:

Dicit Ilyacinthus

voluntatem Dei, alius a me sit procul.

elugium.
'Outoc.
r,v

quod est in Troadesio. 4 Atque hsec quidem e dicto Supplemento ; quibus subnecto ea, qux lego in Menologio Basiliano, eodem A n a ejus die prsefuli mensis. Hyacinthus, Christi Martyr, erat elogia ex civitate Caesareae Cappadociae et cum cubicularis,
;

Proximum locum
KatoapEta;
Trj;

occuput
rcov

dr.o

rius esset, et mensae Trajani, impii imperatoris, praefectus Romae, Christum colebat. Accusatus itaque

ttoXeo;

Ka'TtTraooxt>v
T>i

CTrapytac. KouotxouXapto; $k v, xat

ywpa; xat rpatttft^yi Tpata|3:z'aiXei

vou uTrepeTtiv

ev

Ttoptr,

otaSaXXeTat

to)

ti;

to toO XptOTOu eTtixaXoupievo; ovopta, xat

fHapocja-/riaai rcapa Tou
Ttooioat,

ava-/x.aa9et?

ab idololatris et comprehensus.adigebatur ad sacrificandum idolis, et ad comedendos immundos cibos. Hic vero, quia ad illud induci non poterat, et Chritum multo apertius confitebatur, dicens, ipsum esse

(WiXew;. ou/, eYXero touto aXXa ptaXXov XptOTov wptoXoyr.oe. TuTtTETai

(SXr.Oet;

solum Deum

et

universorum Dominum, ideo gramissus

est.

viter caesus, in carcerem

ouv xaTa rravTo; toO otiptaToc,

Ttov 7tapaxi.e'vtov io"o>Xo9uro>v
Xr,9ei;,

Imperatore

ev cpXaxri,

y.xi

XXa

M Ttooapaxovra
xaOjpwv
iv

aTroysuaaa^at mj (3ouru.epa; aairo; -/e-/ovw;,

HeafUytit
TeXstTat Sk
Tupetti),

aprtov

ETrayopeu9et'ar;
-r.v t[u

rrapa toO
jtcp'9eTO.

PaaiXECocTorc dsapociuXaci,
r,

antem imperante custodi carceris, ut ne mundos panes ei afierret, sed alimentum ex cibo idolis immolato, cum ipse per pluriraos dies ea non gustasset, sed jejunus permansisset, spiritum Deo
reddidit.

auroO auvact;

X rv

-,,>

,;,

ayttrtTaTcu auToO ptap-

5 Menoloqium
Hyacinthi

Sirleti
sic

Acta Martyris nostri brevi

loquens
:

tco 6'vTt ev Tof; Tpcoac5r,at'ou

ille

euBoXoi;.

compenlio consignat,
in re-

3 Ortus erat

Cassarea,

civitate,
est.

qu*

Sancti Martyris ex Menolog.

Caesarea,
Basiltano et
Sir ""''

Cubicularii.

gione ac provincia

Cappadocum

Cum autem

Cappadocum

prima civitate, imperatoris Trajani mensaa

minis-

Hic

ex

DIE TERTIA JULII.

557

accusatns vero quod esset Christianus, toto corpore verberatus, in carcerem injectus est,
:

ministrabat

commutasse,
ctenus

et martyrii adeptum lauream. Dicta hade Hyacintho Cubiculario coronet versieulu

ubi post dies aliquot, jejunus permanens, Deo spiritum reddidit. Index in Typicum S. Sabx Martyris

duplex, e

Mcnxis

impressis huc translatus.

wc, Xt'9o$

'El; aotzftc,

piv 'TaV.ivOo?,
tOiov $i h.

Hyacinthi mentionem
bulis accensuit

facit

hac eadem die Julii

qua

Aap.7rpo<:,

poi??

twv atptaTow.

etiam die gloriosum ejus triumphum ecclesiasticis tagio

anminlialio
gio

ex Martyrolo- larii

Martyrologium Romanum cum hoc eloCsesareas in Cappadocia, S. Hyacinthi cubicuTrajani imperatoris , qui accusatus , quod
afflictus, et in

Pretiosi adinstar lapidis Hyacinthus nitet Virtute, melius sanguineat fuso micat.

Romano, tempns
Martyrii.

Christianus esset, plagis varie

car-

cerem trusus,

consumptus fame expiravit. Notitia Alhletx nostri consignata legatur, apud Maximum, Cytherorum episcopum, una cum parvo elogio, quod
ibi

6 Prxter Martyrem nostrum Hycinthum, of/icid synonymi cujusdam Hyacinthi Mar- De alio Hyatyris natalis referlur in Menxis excusis, eadem hac cintho M. synonymo die m, et quidem priore loco; legitur prxterea ejus
Cubicularium,
annuntiatio in Horologio

Grxco, ac Menologii Grxci

epitome;

ubi

designari

Hyacinthum

Martyrem ab

huc parco transcribere ; cum prxdicla affatim sufjwiant. Quin imo ipsum Menologium Slavo-Russicum sacris

Sanctorum fastis acccnset nostrum Pugilem hac eadem die. Baronius in Annalibus Ecclesiaslicis tractat de nostro Marlyre ad annum 108, aitque putare se eo* dem ipsum tempore mortalem vitam cum immortali

Hyacintho Cubiculario dislinctum, videtur conjiei alcumque possc ex omissione istius jam memorali nominiM appeltativi, in allero horum Hyacinthorum desiderali. Benique Molanus in Auctariis ponit quoque hac die

memoriam S. Martyris Hyacinthi

sine addito.

DE SANCTIS MARTYRIBUS

THEODOTO ET THEODOTA, DIOMEDE, EULAMPIO, ASCLEPIODOTO, ET GOLINDUCHO MM.

Ex Menologio
Bnsiliano Cryptae Ferralae in Latio.

CIKCAINITILM.
SEC.
II
.

Elogium ex Menologio Basiliano

\Grxca imprcssa illos commemorant hac die. In Menologio Basitiano extat breve sacri eorum agonis compendium, in hsec verba : Atque hi sancti Martyres propter Christi confessionem ab impio Trajano comprehensi, cum cogerentur veritatem abnegare et idolis immolare nec eo adduci
;

Sanctis hisce Martyribus

nullum reperio

fuit

Hyacinthus, de

quo supra, statue, quo

tempore

iOpud Marlyrologos Latinos vestigium.

Menxa

Martyres nostri martyrio coronali sint. Memoria quo- tempus Martyrii. que eorum legitur in supplemenlo nostro MS., partim constante Synaxario Sirmundiac MS. Chiffletii. Sed
pro
'Ao/.Xr,7TioJ()Toii

scribitur
illis

Aov.fojtio^ou.

Referun;

tur prseterea trcs ex

in

Menxo

Chiffletiano

el

omnes etiam apud Maximum, Episcopum Cytherorum, exceplo Theodoto. Dictum Supplementum accinit Theodoto ac Theodotae duos sequentes versiculos
Tp.rfls.iai
:

possent, diversis tormentis cruciati, in

eumdem iilum

quo sanctus martyr Hyacinthus inclusus fuerat. Qui dum ab illo instituti, et in fide Christi apprime roborati essent, a custodibus idololatris ad imperatorem Trajanum delati sunt. Post mortem S. Hyacinthi e carcere educti, coram ipso steterunt; rursumque coacti pollutos cibos comedere, ipsum increpuerunt, et idolorum errorem execrati sunt. Tum postquam e lignis suspensi fuissent, etrasi, lampadibus usti sunt. E lignisdemissi, vivendi finem gladio fecerunt, tradentes Deo animas suas. Iidem sancti Martyres recurrunt in Menologio Sirleti, associato eis paucorum aliorum numero, videlicet Diomede, Eulampio, Asclepiodoto, et Golinducho. Nomen Cholinduch etiam habetur die xi hujus. 2 Porro ex tempore, quo martyrii lauream adeplus
carcerem conjiciuntur,
in

Qiooixoi

y.ai

eoJorn
arfcpn.

0:o; Osow JtoWtv a%ia

Capite minutis Theodoto atque Theodotae,

Deus deorum contulit meritum decus. Nec vero Cholinduchi ibidem in versibus prxlerita memoria
est
:

'Xnio 0eou tciWvto;, thidifyiv, 7to7ov

KteiV?;, Xo),tvJoi/j(, TOV TEVOVTa TOI
t'<ftl>.

Propter Deum, qui extendit ut pelem, pollum, Gladio, Cholinduch, colla percussus cadis.
Videlur poeta affectasse leporem ex afjinitate pronuntiationis

vocum, sensu discrepantium, rdvavxoc,,

y.tuvt),

ac rivovrcx.

Hoc

certius

constat,

allusisse

illum ad

Psal.

303. vers. 2.

exTi'vo)v

tov oupavov

coaet cTep eppt

Extendens ccelum, sicut pellem.

DE

S.

DATHO EPISCOPO
RAVENN^E
IN ITALIA
COMMENTARIUS.

n nullis antiquis
CIRCA AN.

fastis

seu Martyrologiis reperi-

historia,

1603

excusa,

Romano moderno primum

ii>

tur hic Sanctus,prieterquam in Florenlinis Usuar-

sertus legitur in editione Plantiniana anni 1608, his

verbis
:

CLXXXV

di

codicibus,

Medicxo,

Stroziiano

et

allcro

excuso
monvmentis
relatis,

1486, a nobis

inter auctaria

Usuardina

soris. Nolal

Ravennae, sancti Dathi Episcopi ct confesBaronius tabulas ecclesias Ravennatis.

Pluribus Agnellus et Hieronymus Rubeus lib. i. Claruisse eum tradunt tempo-

Ravennutibus, vel

hoc modo : Apud Ravennam, sancti Dati Dathi Archiepiscopi et confessoris. Acceptum opinor ex memoriis seu tabulis Ravennalibus, unde
eliam, vel ex citatis Martyrologiis, vel forle ex Rubei
Julii T.
I.

Tum
hist.

Raven.

nbus Commodi Imperatoris. Easdem tabulas seu monumenla Fcrrurius alicnbi lectiones antiquas ec71
clesiae

58
A,
clesiae

ACTA SANCTORUM.
Ravennatis appellat, quales non agnovit Pape426, qui ipsas ibidem 3

En modo qux ex

lectionibus
:

Ravennatibus descripsil

rj

brochius, agens de S. Agapilo, Ravennate Episcopo,

ad xvi Martii lomo 2, pag.

descripsil,

in

Videal lector,

usum qux

ecclesiasticum
ibi

necdum

inductas.

fusius tradunlur de

undecim

primis ecclesix Ravennatis Episcopis, signo apparenlis

columbse eleclis, ibidemque opere antiquo tessellalo expressis, aliisque

Dalhi Archiepiscopi et confessoris, ex velustissimis MSS. codicibus. Dathus, a S. Apollinare septimus, ecclesise Ravennati a columba electus pracfuit, Probi successor, cujus faciem divino splendore, supra quam dici potest, illuxisse ferunt. Novem annis administravit suam
laudatus Papebrochius
Julii

'

"

vald e

antiquis.

codem spectanlibus, qux

hic
.

frustra

ecclesiam

obiit

in pace, pontificatu Eleutherii

et

repelerentur. Videri potesl observalio Eruditiss

Bac-

Commodo

Imperatore, cujustempore nulla Christiadata.

chini ad vilam S. Severi, in editione libri Pontiftculis

nis persecutio

Quamobrem magna

facta est

Agnclli, tomo

a pag. 173.
sint el

2 Ceterum quxcumque
muxime ex
Rubei
//(-

Baronii tabulx eccleet

multorum accurrentium adfidem suscipiendam accessio, ac eorum prasertim, qui nobilitate siiuul,

six Ravennatis,

el lecliones

anliqux Ferrarii,

Ug-

cum animi
Dathus
in

ingenuitate prsestarent.

Sepultus

est

helli chronologia,

non ulium auclorcm habere videntur,

storia,

Rubeum, apud qitem lib. i, pag. 37, sic Huic Probo, Dathus ab Spiritu sancto per colurabam Ravennatibus prseficitur, cujus faciem divino splendore, supra quam dici potest, illuxisse
prseter solum
lego
:

templo S. Probi, atque inde multis post annis a Petro Archiepiscopo ad sacram sedem Ursiauam translatus. Haclenus lectio, a Ferrario in Catalogum Sanctorum
Ughello, qui v
Ilalise

translata,
v.

conlracta ab

Non. Junii, pro

Non. Quint. male

ferunt.

siam, obiit
in D.

Novem annis cum administravisset ecclevNon. Quintiles. Sepulturas locus datus

dum Commodus Antoninus
dignitatem.
foede

Probi, pontificatu Eleutherii, qui Sotherem

imperii

fuerat insecutus,

conspurcaret

Narrat

ibidem

Rubeus, fuctam a Pelro

Archicpiscopo et Dathi ct Episroporum translationcm , ex S. Probi Classensis, hand procul a mari, ad sedcm Ursianum, de qua viJcndus etium Pupebrocliius loco

Ante ipsos in verbis nonniliil luserat Ghinius, : Ravennae, S. Datlii Episcopi et confessoris, qui signo columbae electus, tamquam a Deo datus, simplicitatem columbas et serpentis prudentiam sectatus, optime populum sibi commissum rexit et tutatus est. Atque hsec lota csl, qux de S. Dulho
subslituit.
sic seribens

aliorum anliquorum

habetur, notilia, neque magnopere quidaia addit Agnetlus,

a laudato Bacchino editus, tomo \pag. 157,

refert
:

dum g
reli-

hxcpauca
tionibus,

Dathus vm. Hic namque vir

praacipuus

citato,

chronologiam sequens a Rubeana longe divcrsam,

mulli-

giosus et nimis pius vigilansque fuit nocturnis ora-

nec minus ab Uijhelliuna, qui ambo Agapitos

pltcanl, adeo
ut

atque

animarum

adquisitor,

Ughcllus brevi spatio temporis tres

houiinum acgentis crebro praedicator,

et velut spe;

synonynws enumeret, Alavcellinum pro suo fcrme arbitrio collocans, ncquc sic tamen seriem satis recie ordinans, de qua re crit alibi agcndi locus : nos hic tantispcr et

culutn, clarius vultus super cunctos emicuit

nam

oclavum ordine sanctum Dathum,

el

ejus

xtatem abanno 175 ad 185, ex Rubei menle definilam relinquimus, quamvis, ul observal Bacchinus, c.t ipse
et

quando ls ad gratiam supernam vocatus est, sancta ipsius anima a corpore cessit. Et ut asserunt quidam, in ecclesia B. Probi sepultus est. Sedit autem annos. mens. dies.
.

Fabrus sua asscranl, nullo

teste,

nullaque ratione

exhibitione.

m SANCTIS MARTYRIBUS ALEXANBRINIS

TlttPIIONE,

MKNELAO, CYIUONE, EULOGIO, POHPHOREO, APRICO, CHUSTO, JULIANO, EKADIO, 1TEM TKYPHONE, ORESTE.
ADDI POSSUNT

CYRILLUS, EMERION, ALTER CYRION ET JULIUS.

Notilia ex Marlyrologio

Hieronymiano.

nres ttumerus tiwtan Mnr-

Martyrum turmas hodie exhibent apographa 'llieronymiaiia apud Florenlinium, Alexandri-

tyrum

T2
Primam
socios

nam unam, Transcntcm n

tanliiiopolitiimnn, ti

alteram, tertiam Cons-

hic

ex ordine recensendas.

recte in antiquissimo Epteruacensi disihictum

ui prsefatione

cum Juliano, superslitc solo Emerione, duodenarium composituro. Verumialem in rebus tamobscuris, nihil prxtcnnillendum censuimus. 2 Convenit hic nobiscum Florentinius in statulo priori numero, convenil et cum Bollando, quem apogra- ex
Julius
,
.

veteribus

atque ex eo a Bollando
in observutionibus

acceptam, dixi

ad Usuardum, qui Triphoni solos x anonymos verosimilius junxit, licet in codicibus

jn

phi Eptcrnaccnsis textum, in principio nonnihil turba- eodd.prooabitnts stului .. ... , tum, apposile reslituisse fatetur. Atque ila totuts islms ,

...

classis
logii,

numerum ad sensum Hieronymiani Martyroverosimilius disposilum existimamus,

sit

nonindUs,
ut
ibi satis

nostra cditione
e>t.

uidendis,

signentur xu,
titulo

nisi

scr-

explicatum

Itaque in

nonnisi

vaiulus

socius

duodecimus, quot ptane signantur

Martyres xi nominatim pro hac classe expressimus, ex laudato codice Epternacensi; quatuor alios, quasiper appendicem adjiaendo, Cyrilium et Emerionem ex Lucensi et duobus Corbeiensibus ; alterum Oyrionem
ex Corbeiensi Ar/!<'n<;Julium tx GorbeiensiFlorentinii: quamquam non diffxtear, facilc concipi posse, diversas

nominum formutiones seu polius schptorum reduplicationes, numerum auxisse; adeo ut Cyrillus confundi posset cum Cyrione; aller Cyrion cum ailero Tryphone,

Hieronymiano Reg. Suecix seu Senonobis inter alia edito. Alexandriae SS. Martyrum Triphonis, Menelai et aliorum x. Ceterum ex aliis istis ilidem contractis, niltil ad rem illuslrandain edttci potest, cum Augusianttm et Labbeunum classes et decerpta Martyrum nomina confundant, Rhinoviense autem et Richenoviense solttm
in contracliori

nensi lomo

vn Junii a

quatuor
Aprici.

meminerint,

Habet

et

Trifonis Menelai Barberinianum quatuor

,

Cyrilli

sed

pro

Aprici,

DIE TERTIA JULII,

5S9 non tormentorum

Aprici, substituit Juliani

Trevircnsis scripsit
classe notatu

turpius

MS.
aliis

S. Maximini
nihil

(Aureliani)

Jubani.

In

pro

hac

vi, neque tortorum barbara immanitate, a Christi conjunctione divulsi,

dignum. 3 Recentiorcs Usuardinos

verae divinaeque pietatis testes coronantur.

codices seattus est
adscripsit

Rerum

Barosocios

contra recen- nius,

tiores, qui

dum

in

Romano Triphoni

duodecim cum Manrolijco

aliisque, quos frustra sit hic

nominumquc. confusio. Severinus, seu potius Severus, ad proximam classem, Eupbemia ad tertiam perlinet. Elotjium pro affeclu, quod omnibus Martyribus aplari
possit

classes confu-

derunt.

sigillalim recensere. Petrus de Natalibus

lib. n, num. 188 rem mire amplificat, dum ita legit : Triphon et alii ducenti Martyres Alexandrioe passi sunt v Non.

Julii.

Alia

est

phrasis Galesinii,

sed niliilo melior

Alexandri*
phonis,

in

yEgypto; beatorum martyrum ThryJuliani,

:

autem Aureliani, pro mero Galesinfi Ferrario salis fuit, Sanctorum istorum nomina Catalogo suo inserere, quod in Romano ea sic expressa non invenerit. Si ad fontem accessisset, frustra rivulos, ex recentiorum Martyrologorum placitis
:

persecutio

arbitrio

adjecta

est.

Severini,

Euphemiae virginis

et

multiplicasset.

aliorum duodecim

qui in ea ipsa persecutione

DE SANCTIS MARTYRIBUS TARSENSIBUS

SEVERC, HELIONE, TRATEGO, MONTANO, ATRANO, EUSUCIO, GERMANO, PARTHENO, PAULO.
Notitia

ex eodem Martyrologio

Hieronymiano.
nomina

Martyrum

determinato noveno numero concor-

ciae

Cappadoeise. In ccteris genuinum

est, sola

T l

omnes Hieronymiani majores ; discrepantia in eosita, quod Lucensis pro Severi, scribat -Serene ;pro Trategi, Strategi; quem aliun Stradant codices

contrahens; Natalis sanctorum

Helionis,

Germani, cum
minoribus
nulla

aliis

vi.

ln

reliquis

Montani, Hieronymianis
ex
iis

sufficiens

distinctio, ut
aliis,

solidi

cei commutant. Sic loco Atrani, a Lucensiponitur Atriani, ab Htroque Corbeiensi,

quidquam eruatur. Neque in

sicis, sive

sive antiquis

clas-

Adriani

demum

Esici hnbet

recentioribus Martyrologis, ulla salis expressa

ul pioinde solis

Lucensis, quod
sici
:

et alii

servare videntur mutilo nomine

horum

M ar lyrum memoria,
possit

Hierony-

nos vetustissimum hic quoque secuti

id librarii

sumus,

mianis dcbeantur, in quibus tam diserte referuntur, ut

de eorum positione, seu loco martyrii, numero
et

in quo

tamen

sphalma

est,

quod Tarsum in

palma,

Cappadocia

collocet,

Suecix, seu Senonense,

quod non recte corrigit MS. Reg. sic incipiens : In Tarso Cili-

a nemine

dubitari.

Nunc ad

tcrtiam cohortem,

sua difficullate non carenlem, accedimus.

DE SANCTIS MARTYRIBUSCONSTANTINOPOLITANIS XXIV

EUPHEMIA, ACACIO, AMMONIO, THOMA, TRIPHONE, MENELAO, CEREALE, HERACLIO, EULOGIO, ITEM EULOGIO, CIONIA, JULIANO, DEMETRIO, HORESTE, HELIODORO, STRATEGO, AMEDINO, JOCUNDO, MARTYRIO, AMMO, SUSTRATO, THIMOTHEO, CIONIO, CYRIANO.
J

B. S.

Vera eorum

nolitia

cx Hieronymiano,

ct

a!>

aliis

dislinctio.

0.'

certio-

ra sunt

proponit, Lucense ipsum, ex quo textum suum nomina signat, tametsi Eulogium non nisi viginti tria quopacto tum rotunde geminet; ut non satis inlelligam, quatuor Bizantini, cum Euausit asserere, Viginti
i

E
,

sl

postrema Marlyrologii Hieronymiani numero in omnibns classis, non eodem plane apud Florentinium expressa; nam apographis
liacc

sunt, quse de Sanclis hisce Martyribus certa habentur

ex

vetustissimis nostris

Martyrologiis ; nullo usquam

apparente vestigio, ex quo aul eorum xtalem, aut mar-

genus conjicere autinvestigareliceat. Alia contractwra Hieronymiana nullam lucem adferunt, quandoquitlem, ut supra vidimus, de solis ferme prrferuntur
tyrii

Alexandrinis aganl, aut lcxtus codicum majorum per-

recenliorlbus

numerantur phemia antesignana, Martyres

cibus nostris. Item
:

codi-

peram confundant.
codices
illi

Ex

Classicis

nilnlo

plus subsidii

Deficit ergo in

illo

(Corbeiensi)

reperias, neque ex Usuardinis

recenlioribus,

cum

et

oscitantia, quae ex adductoalter Eulogius, librarii calculum ineundo, rum fide convincitur. Ego sexies non potui; gerninaplures quam viginli tres extundere codex exhibet : netum vere Eulogium solus Lucensis xxiv, quam Euloyn posui alia ralione in titulo

totam classem corruperint, sola quatuor noUltrajecl.

mina decerpendo. Sic Antuerp.max.,

den.
et

Ley-

Lovan.

Iiabent

Itera Constantinopoli, sancti

Eulogii, Eufemise, Acacii, Demetrii. Etmodononnihil inverso Florcntini cod. Apud civitatem Constan-

que

nomen

repelendo,

ut sic texlus varios

connhem cum

laudutojam bis codice Reginx Constantinopolim, S Columbie,ubi expresse legilur : Accacii et ahorum natalis Sanctorum Eufemi*. describo, quod solo modo xxii. Latcrculos majores non apud Florentimum nomina efformandi differant, ut Martyri et Ammitnale convidere est. cujus codex ex ferme conveml Blumianus. flamt Martiniani, cum quo uhimus in EpterEst et ea differentia, quod Sanclus Cinacus. Atqne tixc nacensi pro Cyriano, vocetur

Suecix.alias Senonenst

tinopolim, sanctorum martyrum Eulogii, Achazii, Euphemiae et Demetrii. Edit. Lubeco-Col. nomen Eulogii vertit in Euolii. Grevenus, restttuta vera
scriptione, sic

suam annuntiationem flectil : Accacii, Eufemiae, cumEulogio coronatorum, quem Demetrii, ultimum in texlu ipso Usuardino Constantinopoli collocatum viderat.
simih Barberiniano, aut

Horum omnium annuntialio ex codice Bedx auctario, ex Hierony-

reperto textu, mianis istiusmodi descriplo, proflu.rit, ubi Constantinopoli, Eufemiae, Acacii, Demetrii, non dubitarint,

5fi0
bilarinl,

A.CTA
quin hi
tres

SANCTORUM
Neque
nuntiatio
video qua ratione salvari possit Baronii
:

cum Eulogio

suo Usuardino con-

o.

1)

junyendi essent;

in

quo eos seculi sunt recenliores

cum

Maurolyco. Bos etiom prxcesseral Equilinus prxsul

n num. 189 Eulogius et Euphemia, Achaicus Demetrius martyres Constantinopoli eodem die (v Non. Julii) obtinuerunt triumphum.
lib.
:

et

sanctorum Euloeii et . Hinc sua ac. T . sociorum martyruni. Ad qux notat : Agunt de his C epit Baroetiam hac die Grseci in Menologio. Passi sunt sub '<" Valente Imperatore, ob fidem Catholicam, quam
Constantinopoli, , \
,

strenue professi sunt.

tissimus aliud

-Ulterius processit

Galesinius,

ad

solos

duos

totam

Non solet Annalisla eminenmenologium signare prxler Sitietianum,

ut ex aliis hujus dieinolutionibus
;

a Galesinio nimium itlustratis.

classem

restringens,

aususque

delerminare

martyrii

Camsio vulyatum,

circumstantias, quas apud antiquos non inveneral, ple-

clarissime patet
ullus hoc die

atqui nec in ipso,

nec

in

Menxis

rumquc

solitus

transversim

incedere,

ct

nescio quod ut

memoratur Eulogius.

Dum

vero designat

MS.

sibi

quodammodo proprium,

afferre,

majores

nostri ante

me

frcquenter notarunl; ut
facile

placita a

Baronio lam

mirum sil e.jus udmissa. Demus Galcsinii

verba

Constantinopoli, sanctorumEulogii.Demetrii
Ii

tempora Valenlis, Galesinium sequi videtur, et nisi vehementer fatlar, ad gloriosos illos octoginta Marlyres alludere, quos ex prxdicto menologio rectissime signavit v Septembris, antesignanis Urbano, Theodoro et

martyrum.
tis

Valente Imperatore, Arianae impieta-

Menedemo,

qui a Valente Imperatore pro

fide ca-

propugnatore, summis corporis cruciatibus et nece, praeclarum fidei Catholica; testimonium dederunt. In notationibus autem scribit
:

tholica in navigio impositi, jussi sunt in mare comburi. De his egit in Aclls Papebrochius, alios faslos

Ex Annal.
jam

eccl.

Constantinopol. etcod.
lesinianus
eccl.
ille

MS.
Qui

Fallit, ut
sint

dixi,

Gaisti

aliis.

Grxcos scculus xvin Maji, ex Socrale, Sozomeno et Laudantur non semel a sanclo Gregorio Nazian-

codex

MS.

autem annules

%eno,

dum marinas presbyterorum exustiones Arianis

Constantinopol., uni Galesinio cogniti, faleor

me

exprobrat, al de sancto Eulogio, aut aliis sociis supra

expressis, prwsertim sexus feminei, allissimum ubique

divinare non possc. Ut verbo dicam ; nihil mihi hactenus occurrit, exquo vel remole colligerc potuerim, aut totam Bieronymianorum Marlyrum cohortem, autqua-

silentium. Sequens

Sanctus.anex hac turma acceptus,

incertum

esl.

Usuardinh relatot, aut duos illos Galesinianos, magis ud tempora Falentis, quam ad cujuscumque alteluor in
rius lmperatoris spectare.

DE SANCTO EULOGIO
CONSTANTINOPOLITANO
Notitia ex

Romano
fuisse,

parvo.
qualem nobis depinxit Wandelbertus, citato ibi : PontificesquintasAnatolius Eulogiusque.
ab

Ad
vavi,
fuisse
sit,

Usuardum,
quis

vel ejus potius

proavos,

redit

allera, superioris
slio,

quodammodo appendix, quxEulogius ille censeri debeat, quem

loco
ita

versiculo

Qui

socii

Usuardinis

Usuardus ultimo

celcbravit

Item

ostendi; solum vero et

ei adjuncti sint, nuperrime unicum ab Usuardi parentibus

Constantinopoli, sancti Eulogii?

Jam

pridem obser-

celebratum, ex eorum textibus evidens est. Qiurris

iteesse,

primum

Romani parvi nominutum Eulogium, indeqm per Adonem in Ustiardum

ab auclore

rum

quis

sit? Hariolari

non

lubet

Sanctum

transiisse, nulla adscripta cliaraclerislica

aut lemporis,

demonstral

aut digniliiiis, uul martyrii; ut prorsus verosimile non

ab oclavo seculo cultum, nostrum parvum seu Rosweydianum: prxslat de cetero ignorantiam faleri, quam vanis

Constantinopoli

deposilum,

Romanum

ex media Hieronymiana classe desumptum, quod

insolitum est;

conjecluris multa confundere.

Romano parvo

multo minus pontificem

DE

SS.

IREN/EO DIACONO, MUSTIOLA MVTRONA, ALIISQUE

MARTYRIBUS
CLUSII IN

ETRURIA
PR.EVIUS.
in
faslis

COMMENTARIUS
Do
A.

Actis,

auale,
laudavil

memoria
Pape-

et

cultu.

CCLXXV

-orum Martyrum Actamerito

Acta sinccris

proxima,

H:
ceru
lectione

brochius

atl

xxm

Junii, priorem

eorum parsni-

migenia non
ostendil

Wm, qux ad
non

nopcre reprehenderetur. Fateri tamen cogimur, priesse, seu aboculato teste scripta, ut stiltcm
:

S. Fcliccm prcsbyterum spcctat,

.pauas

ibidcin illustruns.
annoi>it

Ul prxsidialin

ct sclecta

epilogus hac phrasi conccptus Ubi florent orationes ejus usque in hodiernum diem elc. unde
facile colligas, scriptorem de

Ruinarlius, qui in sua col-

ipsorum non meminit.

pridem

gestis agere, qito-

Nec

Tillemontius aul

rttm notttiam ab aliis

crilici alii ea,

tamqwm

acceperit,

nisi forte

anliqiiiora

authentica aut

nmii carentia,
et

Acta
veril.

tali

conclusione quis auxcrit

admittunt

aliisque

laudant iultilominus, ut gravi

proba,
sic ut

intcrpola-

modeslo

styloscripta, nitllis tncrctlibiltbus eircumstatHiU vestita;

antiqua
reantur.

ct satis

aliqualem fidem

promedi-

Imo mognam, dum

niliil

in ipsis, njne, ul ita

est,

cam, examinatis,

ferme reperlum

qutd mag-

2 Id nonsemelcontigisse, Ecclesia sub Clirislianis Imperatoribus pace fruente, compertum habemus,seculo lidtntitr a forlasse v aut vi, quamvis de cetero pridem miititus censuia eximi posse. sim, Bedx, Flori et Adonis, qui tot aliorum Marly-

rum

DIE TERTIA JULII.

rum Acta collegerunt, Usuardum non obscure
diligentiam
effugisse,

56t

ul

ad

est;

ego eaintersclegiMS. Ullrajectinum, illndquecum

el

cbservavi. De Martyrum nostrorum xtate disputat Papcbrocltius, putatquc non sub Aureliano, sed sub Valeriano et Gtilieno passos. At

Sanmaximiano
pantiis,

Surii editione conluli, nolatis iiscre-

Al CTOIlt
I

qux momenti

saltem alicujus visx

sunl.

In

omnibus apparetea
candida gravitas,
dialia

slyli simplicitas el

m rebus nnrrundis

non

satis adverlit, opinor,

S. Mustiolam diserte vocari

consobrinara Claudii Imperatoris, qui cum Valeriano et Galieno posterior sit, digerendus esset anachronismus

ut, si pauci nxvi abessent, ad prxsiproxime accederent. Vidit ipsa etiam Equilinus

antistesPelrus, eaquc non male contraxit; atprxstat ea,

uti pnllicilus

minime

necessarius.

Nec
:

lantopere

urget difftcullas

sum, inlegra

et

incorruptu reprxsenlare,

alia, a praefectoria dignitate,

cujus occasione alia ibi-

dem

erudite disquirit non enim dicitur Turcius fuisse Urbis prxfectns, sed tamquam Vicario datam ei tan-

primum indicavero, qux ad S. Mnsliolx gloriam, manu scripta hic repcri.

ubi

6 Posl
missas
et

lectiones

de

vita

S.

Michelinx, Bollando
Cultus S.

tisper gcret.

eam dignitatem,
In Vicarii

ut in Elruria Chrislianos affli-

xix Jttnii impressts, Italice legebalur, Pan,

lilulo

scrupulum alium reperit Til-

dolfum aliqiiem Malaleslam

Pisauriensem dynastam, Mustiotx

lemontius tomo 4, pag. 682, verum potest innocua prolepsis.

quam

facile excusari

anno mccgxxiv, Urbinates aggressum, ub iptis, nonsine fisititri, oli nctoriam clade, repulsum fuisse : istos aultm vicloria usos,
,

retatam.

3 Ceterum inter
Sancti
al>

classicos

Martyrologos, prsedicti
sua progenies secuta
,

S.

Felicis

et

hodiernorum duorum, primus meminit

paucis post diebus, clandestina impressione, per portam mtiriinnn ad fortan usque Pisauriense penelrasse. Titm
vero cives, incredibili artlore accensos, infestum liostcm
repulisse, urbe ejeeisse, plurimis

Vsuardo

laudatus Usnardus,
exceptis

quem

tola

est,

primum
signati.

duobus insignibus
satis clarc

mentem meam

quorum causa ad Usuardum aperui. At sive

codicibus

eorum interfectis,
Voluit

quibits

puteum impleverint,
tium

imle.
(

appellatum, puleum Urbuiasacco.

)

vere Usuardini sinl prsefati Sancti, sive aliunde Usuardo

accesserint, ejus prope phrusi in

Spoliatorum

del

postmodum

nuntianlur

moderno Romano anClusii in Etruria, sanctorum martyrum

civitas, tanto periculo liberata,

eum diem

perpetuo esse

solennem,

Irenaei diaconi et Mustiolae matronae, qui sub Aure-

cum celebralione fesli S. Mustiolaj, quo die tantamvicloriam consecuta fuerat, a quoibidem Iwnoratur
humeri sanctx Marlyris
rei

liano Imperatore diversis atrocibusque suppliciiscru-

os

in

templo S.

Cassiani.
statuta

coronam martyrii meruerunt. Nescio unde auctori additionumMSS. Cartus. Bruxellensis ad Grevenum, innotuerit, Mustiolam virginem, alio nomine Dulcissimam dici , an quod a muslo nomen traxerit ? Notandus maximc Galesinii, ex matrona virginem formanlis, textus; Clusii in Hetruria, sanctorum martyrum Irenei diaconi et Mustiolas virginis. Haec
ciati
,

Hujus
Mustiae

authenticam
Itb.

memoriam

cxhibent

Pisaurensia Latina

1, Rttbr. 3, de festo sanctae

(ila ibi appellari existimoj text us

:

quolibet

anno

cele-

brando. Sic habet

Item statutum est, quod

cuilibet

festum

S.

MustiiB

celebrari solenniter debeat et

contralacienti.

custodiri,

pcena et banno
in

Provisum

statuto

de

die

Dominica.

Et quod

Christianae pietatisinflammata studio, quoniam, qui

potestasdictodie teneatur iread festum honoriindum,

pro Christo

in vinculis essent, eis

cibum subminisille,

cum omnibus
uno
per
pallio et

officialibus et consilio generali

cum
,

traret, virgis plumbeis, Aureliano Imperatore, acriter

uno cereo
in

et dictas oblationes

debent

tamdiu caesa

est,

quoad animam Deo reddidit

expendi
Pisauri.

et converti

concio ecclesiae prsedictas

quia Felicis presbyteri martyris corpus sepelisset,

ungulis ferreisexcarnificatus, tum facibus ustulatus,
ardenti
aut enim
fidei

electos
Itttli

super oblationibus
pallia vocanl pannos
ornaltt intelUge.

majoris
in

ecclesiae
vel

prxmium
;

confessione

migravit
nil

ad
opus

Chritum.
est referre;

donum. Concio pro

7

Reliquos recentiorcs Martyrologos

De

urbe.

Clusina nihil
coll.

hic

diximtts

videatur

Usuardum

describunt, aul

rem involvunt potius

Utjhellus

lomo 3

665

et

660,

tjus antiquitatem,
:

De

reteri

quam
Matrona fuit
Sfustiota,

explicent.

priscas

opes et

polentiam prxtlicans

qitibus floruisse

Clttsto.

4 Hosinter numerandusvenitFerrarius, monumenta

ecclesix Clusinx et nescio

diciiur usque

qux alia MSS.

appellans, ex

ad annitm 458 a condita urbe Roinu, cum qua decoirfiniisconferendoque imperio aHquamdiu decer:

quibus aliud

vitee

non cirgo.

compendium, Acta

aiia substituit, iis

laverit

verum poslea
vttrianlis

variis vicissiludintbus agitata,

qux apud Surium

faciat
,

legerat; in unnotalione suu observans,

hodie,

iitsit/ni

fortunx exemplo, ex opuleninter

quod Martyrologium

Romanum Mustiolam matronam

,

tissima,

ac olim totius illius provincix reyina,

et

non virginem

secutum Usuardum

quidni

angustos

peue desolatos muros,

sit.

atl

duo incolarnm

Acla ipsa anliquissima tum

vulgala.

MSS., tuma taudam Surio

,

millia reducla

Videibi plura: hucfacil potissimttm,

cathethali
ecclesia requiescat,

habent
illis

Sed MSS. aliquot, inqttit eam virginem qualem ecclesia Clusina, Senensis, et alibi
,

quod

S.

Jrenaeus in

ubi colitur

illam venerantur.

Jam

dixi

conlrariis

recentiorum scriplis sacras historias involvi polius

illuslrari.
esse, Actu illa, qux quxque Baronius in hodiemo Annalibus ad annum cclxxv secutus esl,

quam

Longe
,

vetusliora

S. Mustiolam vero non procut a civilate, in templo ejus nomini dicalo in marmorea arca collocalnm fideles venerentur. Meminit ibidem Ughellus, adjacentis ejusdem S. Mustiolaa templo celebris Canonicorum regularium
,

Usuardo prxluxerunt

prxpositurx,

qux

forte

eliam abbatia
col.

ftterit,

de qna

Romano

et in

idem Ughellus mcminit lomo 2

ciscanorum
tle

952, nunc

in

Franvero
Utrlusqua Sancti veneratio.

persuasissimum habco, a quibus proindc me non dimovebuut Galesimus, Ferrarius, aul quicumque alii, nisi

observanlia ccenobium mutata, ubieffossa

sint mitlta veterttm

Christianoram sepulcru.

Tum

monumenla producant
non virginem
integra

his nostris

recepta sunt, evidenter sinceriora.

fuisse censemus,

qux a tot Matronam

seculis

ilaque,

seculo octavo, col. 673, Arialdi Episeopi temporibus, Mustiola; postlum a Grememorut, lemplnm illud S.

sanctam nostram MuscujusetS. Felicis presbyteri acS. Irenaei Acla tiolam,

gorio

et Aresibttto Clusinis

civtbus.

Tempus,

inquit,

piumque facinus exhibent vetustissimi versus, ibidem

in

mox subjiciemus. Habemus ipsa manuscripta, 5

marmorea

tabula adscripti, quos ad

claras

erula a

Rosweydo ex

banlur Acta
tx

US.

codice S. Sulvatons Utlrajecti, atqueex alioTrevirensi, illuslris cmnobii S. Maximini, qux intcr se modice
differunt.

Baptista Piccolomineus, Episcopus, amicusnostertransmisit. Carmina sunt

Nobilis vasta nites rediviva an fabrica templi.

me Joannes memoriae Clusinus

:

Ullruject.

Unde ca naclussit Surius, non

celerum hunc tilulum a

satis distincte
:

explicat

se editis prxftxit

Martyrium

Felicis presbyteri, Irenaei diaconi,

,

Mus-

Egregia progenies ornarunt culmina pulchre, Fulgidus vita pius Gregorius aptus ubique, Hoc opus patrarunt Luitpramli tempore Regis.

matronae et aliorum ut habetur in egregiis MSS. libris , sed in gratiam lectoris F. Laurentius Surius mutavit stylum. Quam parum
tiolae nobilissimae

Tramite sat recto Ariadi

pollet in alto:
illis

Mustiola praeeat, tu post gaudia

nobis probetur ea Surii libertas, satis alibi explicalum

Mox

CelsuS ubique suis concedat prospera votis, aberrans, dabitur placide, si nil dubitarit

Martyr,

562

PASSIO
sis

SS.

IREN^EI,

MUSTIOL^ ET
ferreis ante

SOC.

A
Al'CTORK
J.

Martyr, Arisebufi

roemor alma

miselli.

8 Legimus praeterea, inquit ibi ad marmoreum tumulum ejusdem Sanctae, eo in Etogiametilcn templo collocatum, haec acrosticha carmina vatde rudia. C + Christe fave votis Gregorio et aucte conde
:

laudatus Ughellus,

rhedam suam nudis pedibus perduxit. Et veniens in Eusfnam civitatem, sedit in ea multis diebus Hyrenaeum vero diaconem reclusit in car;

docis

cerem, et coepit inquisitionem facere de Christianis. Audiens haecMustiola matrona Christianissima, quia in carcere erant clausi multi Christiani , veniebat
nocte
et

L V S
/

Quod Mustiolae obtulerunt Marfyre Christi Hoc Tec. Menciburii sublata vetustas,
Quae meliore cultu, noviliore redit.
Cedit novitati diruti antiquitas ligni,

dabat pecuniam custodibus carcerum, et

intrans consolabatur eos, et lavabat pedes

eorum

et

ungebat, qui de vinculis vulnerabantur, et omnibus noctu victualia ministrabat et tegumentum. Tunc
venit quidam, Torquatus nomine,
dedit
ei

D
/

Pulchriuseccemicat nitentes marmoreisdecus. Mustiolae merita veneranda quae fedis,

Roseis virgineis crocis amore paratus,
Novilior prosapia, qui et de Claudii prolem
,

ad Turcium et

suggestionem, dicens; Matrona nobilissima,

Claudii consobrina,

nomine Mustiola, non cessat a

C
/

carceris custodia die noctuque reos suasionibus confortare.

:

Cujus aulae mcenia a fundamentis dicavit Gregorius armipotens, et robustissimus do

se

Monet demum Ughellus,

Acla, longe liiversa ab
in
iis

de S.

Mustiola legisse

eara de gente esse Claudii

4 lratus est Turcius vehementer.etquia audierat lmperatoris, misit et ubi Mustiola

gux passim circumferuntur,

codice abbalix S.

tenuit

eam, jussitque

sibi prassentari.

Quam cum

vinctorum
consolatrix

vetustissimo

membranaceo

Salva-

vidisset, mirari ccepit depulchritudineejus, veniens-

loris

montis Amiati.

Magis eaplacerent quam

incondili

que

in

domum
:

Mustiolae, coepit de generositate ejus

in Spi-

versiculi,

verum cum

alia nobis, prseler vulgata, desint,

interrogare
est ex

Tunc sancta Mustiola, fervens

ad

ea nunc exhibenda sunl.

ritu sancto, respondit

eum

Nostra nobilitas non

humilitate sanc:

plenitudinis claritate, sed

PASSIO
Ex MSS.
1
collatis

torum Christianorum. Dicit ei Turcius Et quare exemplis parentum tuorum non respondes? Sancta
Mustiola
est

cum

cditione Surii.

respondit

et dixit

Quia

illi

ignorantes

perierunt. diabolo suadente,

etme humilem dignatus

emporibus Aureliani a Augusti saeva persecutio

est

orta

Christianis,
b

cumque

intellexisset

quod
ut

Dominus noster Jesus Christus ad ccelestia regna vocare et non tantum me sed omnes qui sperant in eum.
, ,

civitas
S.

Tuscana

Christiana

religione

floreret,
,

Felix

tanta cupiditas invasit Aurelianum

Augustum
e,

Christianos

quemdam Vicarium nomine Turcium

praefeetoria

con/ortans,
C

data dignitate, ad discussionem Christianorum dirigeret. Veniens autem Turcius in civitatem quamdam, noniine Faliscum d, coepit inquirere Christianos.

Utere consilio meo et noli perdere natales tuos nobilissimos. Dicitei Mustiola Si scires donum Domini nostri Jesu Christi, non perderes lumen seternum. Dicitei Turcius Quid est lumen aeternum? Sancta Mustiola respondit SpiQuae est amentia ritus et virtus. Turcius dixit

5 Dixit

ei

Turcius

prsesidi gene-

rose respondet,

Intereadum inquisitiofacta fuisset in eadem civitate, contigit in illa regione repertum esse Christianum, numine Felicein, qui audiens supervenisse persecutorem, ccepit congregare Christianos et confortare eos, dicens Parentes et fratres et fllii, non vos
:

vitae,

ut ad vinctos frequenter intrares, eorumque

amicitiis fruaris affectu ? Respondit S.

dixit
;

Mustiola et Propter amorem Domini nostri Jesu (Ihristi,

illi

pro cujus amore et

sustentant carceris vincula.

conturbet ista caligo, quia modica est, perpetuae vero tenebrae cavendae sunt. State et viriliter
pugnate, quia melior est dies una iu atriis Domini, super millia auri et argeuti. Audiens Turcius praafectus fainam beati Felicis
,

Depone istam amentiam et audi me, et prsecepta Principum noli negligere aut deridere. Sancta respondit Quae sunt principumtuorum praeTurcius dixit
: :

cepta? Cui dixit Turcius

Praecepta haec sunt, ut

tuis.

sacriflces et vivas, et fruaris divitiis

Sancta

tenuit

eum

et custodiae

respondit et dixit

Blasphemasti insipienter.
Turcius,
jussit

mancipavit.

6
altera die, jussit sibi in civitate

Hoc audiens

omnium Sanctoamputari, et B.

2 Surgens itaque
o Turcio capitur ct

rum, qui

in carcere erant, capita

Falisca tribunal parari et presbyterum Felicem sibi prsesentaii; quem ita interrogat, dicens Quod tibi
:

Hyrenasum diaconum
voce prreconia,
dixit
:

in eculeo suspendi. Cui,

:

ita

dicebat

Sacriflca diis.

sub tandem cum Hyrenaeus Iren.-eo etiam

coronata.

martyrio
afficitur.

Turcius

nomen est? Respondit; Felix vocor. Dixit itaque Qua militia uteris Feiix presbyter respoudit; Quamvis peccator, tamen presbyter Christi.
:

Ut video,

alienaris et

amens

factus es, ut

'?

dicas quae non conveniunt. Turcius furore repletus,

jussit unguibus radi latera ejus et flammis apponi.

Turcius dixit

Quare conventicula facis per diversa loca et seducis populum, ut non credant diis et immolent secundum dispositionem antiquam et Principum e jussionem? Felix presbyter respondit Et
:

Gratias ago tibi DoHyrenseus clamabat, dicens mine Jesu Christe, quia merui introire ante faciem tuam et ha>c dicens emisit spiritum in conspectu Mustiolae, quae videns sancta Mustiola, dixit ad
: ;

quse

est vita

nostra,

nisi

ut
et

Dominum nostrum
eruamus populum
?
:

Turcium

Jesum Christum praedicemus

ab immunditia idolorum,
[vita]

tum?

Illi

Miser, quid trucidas sanguinem innocenquidem pergunt ad gloriam, tu in igne

ut fruatur unusquisque

aeterno habebis

mansionem. Haec audiens Turcius,

/i

teterna ?
?

Dicit ei

Turcius

aeterna colatur

Felix presbyter respondit

Quae est vita Ut timeatur et

per inscriptionein
fecit

damnavit, et

in consjpectu

suo

beatam Mustiolam plumbatarum

:

ictibus de-

Deus pater,

et Jesus Cbristus et Spiritus

flcere

quae

cum gravissime
spiritura

caederetur,

tradidit

sanctus.

Tunc
,

iratus Turcius, jussit os ejus lapide

:

contundi

dicens

Ipsum

conterite,
,

qui

seducit

f
litm trenxus

Clusinum per
ductus,

populum. Et cum diu caederetur emisit spiritum: cujus corpus praecepit jactari in plateam quod collegit quidam Diaconus et sepelivit juxta muros civitatis /subdie nono Kalendarum Juliarum. 3 Audiens Turcius hoc factum quia sepelisset Hyrenaeus diaconus corpus Fclicis presbyteri, misit
, ,

sub die quinto Nonas Julias, cujus corpus collegit servus Dei, nomine Marcus, etsepehvit juxta muros civitatis Eusinae, ubi florent orationes ejus usque in hodiernam diem, et i miracula, per Christum Dominum nostrum.

Deo dignura

ANNOTATA.
a Sic constanler
ni
le.gunt

codices omnes,

et tenuit

Hyrenaeura diaconem, et ambulavit exinde in Eusinam g civitatem Tusciae, et vinctum catenis

tum

nostri.

Dc

Papebrochii opinione

dixi in

tum Suriacomb Surius

mentario.

DIE TERTIA JULII.

b Surius, Tusciae recle, opinor, sed ita in MSS. Item Surius et MS. S. Maximini interjiciunt, quae post ethnicismum illustris fuit, sed in Ultrajeclino, quod sequimur; ista absunt. c In Surio el apud Ferrarium est Turgius ; nos
;

563
hic,

Adde

Sutrinae, ut habent

MSS.

alia

vel

Sutrii, ut legit Surius.

g Melius
ctiam
reperit

in

MS.

S. Maximini, Clausinam,
qui

uti

Surius,

Clusium

substituit; hodie

cum MSS.
chium. Sita
e

nostris.

Chiusi, civilas episcopalis in agro Senensi. Vide Geographos.

scripto damnavit, ut legit Surius. hxc verba, et miracula per Christum Dominum nostrum, in Ullrajectino nostro adjecta
Intelliije,
i

d Hodie civita Castellana, de qua vide Papebroest urbs ad Clusinam paludem, non procul

Ultima

a lacu Trasimeno,

Romanorum

clade celebri.

Non

appellat hic Principes,

simul

imperantes,

sunt.

sed antiquas dispositiones seu decreta Chrislianos.

Cxsarum

DESAINCTISMARTYRIBUS

MARCO ET MOCIANO
PUERO ANONYMO ET QUODAM PAULO.
Cuitus ex Menolosriis.

B
erquam
DIE
III

obscurc

et

confuse

sacris

beutorum

side.

IULI1

nologiurn Basilianum sic memorat.

\Martyrum
Mocianus,

labulis inserti

legunlur

Marcus

et

teras doces?

Cui Puerulus? Numquid, inquit, judex et litDe Paulo non minus meinaiit, quain
meitologium Basilianum.
Similiter et

nullibi

expressis

eorum natalibus,

supra citatum

patriu, loco palxslrx, annoque martgrii.

Me-

Paulus quidam, cum Martyres corroborans Christum confiteretur, in carcerem conjectus est.
3

Mocianus, Christi Martyres, a Maxirao praeside comprehensi, propterea quod confiterentur et Christum, abnegare religionem Christianam

Marcus

et

Ne

quis vero existimet, apud

agitari
tabulis

Grsecos dumtaxat
in ipsis quo-

Martyrum nostrorum
quc, sacris

memoriam,

Latinorum

suum habent

locum.
:

Mar-

idolorum superstitioni se submittere adigebantur. Dum autem cruciarentur, puer parvulus, qui arse
sacrificantium adstabat, Pra^sidem reprehendit, quod
injuste ageret.

ttjrologium

Romanum

hisce eos recenset verbis

Eodeiu
,

Sed victus,

et flagellis caesus,
,

una
,

die Santorum Martyrum Marci et Muciani qui pro Christo, gladio caesi sunt quos cum puer parvulus, ne immolarent idolis, alta voce moneret,
:

cum Paulo quodam

Christiano

qui

aderat

et

in Sanctos sententia capitis, ligati ad

Sanctos animabat, in carcere conclusus est.Lata mortem duce-

bantur, orantes

Deum,

et

gratias agentes,

quod

cumque vehementer Christum confiteretur, una cum quodam Paulo, Martyres exhortante, nscatus est. Jounncs Tamagus Salazar Tomo 4 eosdem Murlyres Martyrologio Ilisverberilius jussus
est caedi
:

digni habiti essent martyrium pro ipso pati. Uxores

panico inseruit,

autem eorum cum filiis fientes sequebantur, usque ad locum martyrii. Quo ubi pervenissent, capite truncati sunt, venerandis eorum uxoribus capita
excipientibus.
Tractat etiam
de iisdem Martyribus
ttjpis edita,

et conveniunt, inquil, Martyrologia Castellanum P. Vasq., Lusitanum P. Lupi, Hispa-

nicum MSS. P. Higuera,

cis,

et Italura Constantii Feli-

cura aliis recentioribus, apud quos altura silenpalaestrae.

tium de loco
anttqtiilate,

Rcctius profectio et sibi et

Supplementum ad
e

Menxa Grxca,

partim

veritali consuluisset prxdiclus

Tamuyus,

si

omni

retro

Sirmondi, purlim

e Cluffletii apographis

desumptum,
:

de loco palxstrse tacente, ipse ilidem de

sed nihil kabel singulare, prxter hosce versiculos

'03w MaV/.os

rfi

xop.y xov txvyiva,

eadem lacuisset, non assignaluius ei civitatem Capparensem in Lusitania, quam solide probare non possel.

'OSiiv yaoccxxoiv

Mw/.iavw

ti:z9ou<;.

Nam
;

qno pacto siium

lioc

assertnm probat? Oruculuin,

:

Collum mucroni prasbuit Sic Mociano passionis denotans. Sanctorum pariter nostrorum Martyrum memoria
inserta habelur in iis, quse excerpta servamus e btblt. Ambrosiuna cum hoc parvo elogio : Hi, cum idolis immolare noluissent, coram maximo praeside exa-

Marcus

viam

si

superis placet, nobis obtrudit

Illum (locum palxs-

trx) consignat

Flavius dexter noster in Chronico.

Ad

hxc,

citat ejus

commentatorem Bivarium, nec non

est

Riidericum.

Mirum

superscdere poluisse provocando

minandi adstant et post plurimos cruciatus, gladio caput amputantur, praesentibus uxoribus suis et Sancti, liberis, ac lamentantibus; quos hortabantur
;
:

ad uucloritalem Marci Maximi, Luilprandi, Juliani, et aliorum ejusdetn farinx hominum; quibus id niiicc propositum fukse vidctur, ut plurima parudoxa, ne

dicam

historica monslra, ac apertas falsitates, in

lilterttrum

inveherent,

qux

idcirco

orbem ad aniles nxiuas

ut aquiescerent, et grates Deo agerent. Nec prxteriit Pugiles nostros Menseum Chiffletii. Invenitur qwque

relegantur menlissimo jure ab eruditis. 4 Quc autem majorem lectori de prsefulo agonis loco
fiilcm

eorumdem memoria
Ambrosianee,
frigide ac jejune.

in

Menxis

MSS.

Bibliothecx
sed seque

faciat,

producit

epigramma decastichon, quod

alque iu codice

Taurinensi,
editum,

in

antiquo, inquil,

MS. carrainum codice apud me

2 Menologium
Si9U '

Sirleti a

Canisio

puucnla

islhoc

recensetur. Sed quo auclore, quo seculo lucem vidit eptgramma ? Ut dicam id, quod sentio, auctoritas

htH!"T Pm ''

u;rdam continet de Paero anonymo, sanctos Martyres <l

in

nZjm

tormcntis roborantc
et

Eodem

die

sanctorum Mar-

Muciani, qui cu:n a Maximo praeside admonerentur, ut idolis immolarent, a parvo quodam puero, ad aram stante, non permittebantur

tyrum Marci

quam ul probabde qtiidquam suadere in hac materia, nedum certi aliquid posdt, prxserlim ubi lum antiquitas Gneca quam
ejus

nimium vaga

est el

indelerminala,

Latina omnis, quoad ego quidem comperi, verburn

Videat ntinc crudilus lcctor,

hitc

quem puerum comprehensum

gentiles

ferula centum

de re nullum facit. conclusionem, ruinoso fundamento insternat sequentem

quam

quinquaginta verberibus ceciderunt, jubente Pra-

hoc verborum tenore corttentam, sxpe

dicttts

Tamayus
Cognito

564

ACTA SANCTORUM
Breviarii

Cognito per Dominum raeum, Didacura de Arce Reynoso, tunc episcopum Placentinum, post, supremum fidei censorem palaestrae locum, illumque in
;

Romani per totam

dioecesim cultu anni-

versario eelebrari prsecepit, ut ex litteris circularibus,

coram

me

expeditis,

liquet.

Cvjus
nisi

suasu
ipsius

sua? dioecesis terminis, constitutum existere

[ipse]

didiceril

prxceperitque talia

Episcopus,

nostros sanctos Martyres, uti sui episcopatus cives,

et

prsecipue Tamayi, qui

subscripsit,

tamquam

Sccretarius Decreto

agonistas

naturales,

imposterum

declaravit

ac verosimililer ipsum composuit?

eorumque memoriam sub ritu officii duplicis, de communi plurimorum Martyrum, secundum regulas

Decretum apud nos

madversionibus in

xxvm
;

Aprilis pag. 327,

Habes cum ani-

fitte

quse vide.

DE SANCTO ANATOLIO EPISCOPO

EJUSQUE DECESSORE
S.

EUSEBIO

LAODICE^E IN SYRIA
COMMENTARIUS HISTORICUS

De
nter

cullu,

conjunctione
Patres,
et

cum

Eusebio,

gestis

scriplis

et aetate.

antiquissimos

Ecclesis

procul

meminimus. Nobis

certe

dubium non

fuit,

quin

el

En~
]j

dubio inter seculi

terlii gloriosos

fidei confessores

In fastls notus est Anatolius ;

l
a

nnmerandus

esl

S.

Anatolius,

/Egyptius

et

Alexandrinns orijine, vir eo lcmpore doclissimus,

Ca-sariensi Episcopus

Thcolec.no

primum

ordinatus,

dcintle

Laodicensis ecclesix curam suscipere coaclus,

el

Eiiscbio
patcbit.

S.
illo

Hicronymo

laudalissimus,

ut

statim

Ex

acceptus est ab auctore Martyrologii

Romani parvi, a Rnsweydo edili, hinc ab Adone; demum ab Usuardo sic annuntiatus : Laodicia Siriae, sancti Anatholii episcopi, qui non solum religiosis
viris,

sed et philosophis admiranda scripta dereli:

cum S. Analolio loctim hic suum habere possel. Audi modo loquenlem Eusebium edit. Valesiicap. 32 : Apud Laodiceam vero post Socratem Episcopus fuit Eusebius, domo Alexandrinus. Causam ex patria migrandi ei prsebuit negotium Pauli Samosatensis. Cujus gratia cum in Syriam venisset, ab iis, qui ccelestium rerum amore illic fiagrabant detentus, domum redire prohibitus est. Qui quidem nostra memoria, amabilis quidam religionis thesaurus fuit, queraadmodum ex verbis etiam Dionysii, superius allatis, facile
scbio sancli lilulus deberetur, qnique adeo

qux ipsissima esl Romani hodierni phrasis. Nec /Wandelberto ignolus fuhse videtur, nisi alium
quit

cognosci potest.
gesta
alia

Hxc

de sancto Eusebio scorsim, cujus

deinceps

cum
ita

Anatolianis

commiscentur.

yltmtolium cecinerit ; ab

aliis

vero Marlyrologis recen-

Jam

de hoc

narrare pergit Eusebius historicus.

tioribus cerlatim siijnalur, ut de ejus

fastis

memoria

in sacris

recepla dubiluri omnino nequeat.

Iltilts

Cur autcm ab

aliquot
Fclicio,

Martyrologis recentioribns Maurolyco,

Fcrrario posilus
ab
sit

k Huic deinde substitutus est Anatolius, bonus, quod aiunt, boni viri successor ipse quoque domo AnatohiintiAlexandrinus. Hic tum in liberalibus disciplinis, n,s doclr ""'>
:

Gtilesinio,

Martii, nil
fotttibits

tum
stri

opus

est

multis

disquirere,

antiquis

non

recedimus.

in philosophia principem inter doctissiraos notemporis viros locura sine controversia tenuit : quippe qui ad summum apicem arithmetica;, geometriae,

2 Miratilur
non tam expresse Eusetiius.

eruditi,

cur in Marlyrologii locum non

htibcat

Eusebius; Analolii amicus,

libro

ccnsi cathe.dra dccessor,

eadem Laodieique apud Eusebium historiin

conjuiicltis,

sicaa

Qua
nis,

atque astronomiEe; adhsec ad dialecticae, physupremum fastigium pervenisset. de causa rogatus fuisse dicitur ab Alexandriac rethoricaj
ut Aristotelics

cum, eodem
anctore
ipso illo loco

cl

capile ila

ut vix ab

successionis

Romani

parvi pra-termitti potuerit,

dum

ex

institueret.

Ad

lurc observavit Valesius,

scholam ibidem sanctum hunc

esse, de
dicit,

fnnwsum Theodotum sumpsit, de quo vide Usuardum nostrum ad diem u Novembris. Mirum profeclo, neglirliim me tam insignem fidei cottfessorem,
Dtjonisii

Anatolium nostrum, eum.dem verosimiliter meminit Eunnpius in vila Jumblichi, ul.i

poris in philosophia
tinebat,

quo

Jam-

bliciuim audiloiem inilio fuisse Anatolii, qui tunc

que
solo

Jlexandrini testimonio cclebratum, cullumGnrcis iv Octobris, ex qiiorum Menologio, cum

lilulo, in

temsecundum a Porphytio iocum obeasqux rebus et temporibus omnino convenire

laudatus
Valesius.
:

Diaconi
aliis,

Romanum

a Baronioinscrtus est
edit.

demonstrat

cum
lib.

Verum non maxima

quamvis cur-

de quibus

apud Easebium

Falesii

hxc

S. Anatolii lavs

alia prosequitur,

7 cap. u, ubi prxcipue de eo sub finem

:

ita loquilur

sim, Eusebius,

qux

ejus sanclitatcm et gloriam

magis

Diotttjsius

Eusebius, inquam,

quem Deus jam

inde

commendant.

ab

initio roboravit impulitque, ut confessoribus in custodia positis ministeria strenue exhiberet, utque consummatorum ac beatorum Martyrum cadavera,

5 Plurimae quoque res ab eo prseclare gestsB Alexandrise in obsidione Bruchii referuntur, quippe

qui

mter

...
et

civitatis

proceres prascipuam honoris praeest.

t fS 1)T~
, are

non sine
porro

capitis sui periculo sepeliret. Observata non

^est -

rogativam
obsidionem
nico ad

omnium consensu adeptus

Claudii, in

Bruchii

sunt postrema Eusebii historici verba

est,

fc<rc : Sciendum Eusebium quidem, quem Dionysius Diaconum appellat, brevi postea Laodiee in Syria Episcopum esse constitutum.

destructionem retulit Eusebius in chro-

annum secundum
est,

quo a Scaligerd
Marcellino,

reprehensus

contendente ex

Ammiano

temporibus Aureliani id accidisse.

Inhist. eccl.

3 Poterat igitur ahque mani parvi compilalor binos

arbilrio
elujit.

ullo scrupulo laudatus

illos

Ro-

tauiatus.

ejusdem urbis Episco-

pos una conjungere, etiatn eodem die,

obilus die stalui

quem pro mero neque enim de alterutrius anno aut

quidquam
certo polesl: eratque id adeo
libro,
alte.ri citato

Vevum Eusebii sententiam tuetur Falesius. Etenim, inquil, dura Bruchium obsideretur a Romanis, Eusebium virum sanctissimum et Anatolium adhuc Alexandriaa fuisse
testatur

Eusebius, nec obsidionem in Syriam

bius
in

nisi post

sohatam Bruchii

magis pronum, cum alter

etiam apud Rufinum cap. 28, connectatur, ostendaturque sinqularis aliqua inter utrumque necessitudo, de qua supcrius

Atqui EuseSyriam profectus est ad Synodum Antiochenam, quara anno 2 Claudii coactam fuisse supra demonstravimus. Et dum Antiochia rediret a
migravisse.

Laodicenis

DIE TERTIA JULII

Laodicenis detentus et Episcopus ejus loci factus est anno i Imperatoris Aureliani, utopinari licet, itaque
recte Eusebius in Chronico ad annura 2 Aureliani
fuse et

863
hxc ontnia explanans, quse ad institulam minime pertinent. Habes et illic hre-

erudite

D
ACCTOBE
>.

nostrum hoc

loco

vius S. Anatolii elogium cx Chronico ad

annum

secun-

S.

EusebiusLaodicenus insignis habetur. Negandam csse assumptam propositionem, infra ostendescribit

:

dum

Probi, Christi cclxxvii

Anatolius Laodicenus

mus, deserendumque Eusebii Chronicon, ut historia ejus salvelur. Nvnc ad S Anatolii elogium revertamur.
in

Episcopus, philosophorum disciplinis eruditus, plurimo sermone celebratur. Item S. Hieronymi de

Script.

obsidioue

unum dumtaxat facinus exerapli gratia commemorabo. Cum frumentum, ut aiunt, obsessis
6 Sed
deficeret,

Eccl. cap. 73 Anatolius Alexandrinus, Laodiceae Syrise Episcopus, subProbo etCaro Impe:

Atexondrina,

adeo ut impetura hostium

;

facilius

quara

ratoribus floruit. Mirae doctrina vir fuit, in arithmetica, geometria, astronomia, graramatica, rhetorica, dialectica. Cujus ingenii

famem

tolerarent

Anatolius, qui

cum

obsessis erat,

hujusmodi quiddam provide excogitavit. Altera pars civitatis cum exercitu Roraano societate conjuncta
erat, ac proinde rainime obsessa. In

magnitudinem de volumine quod super Pascha composuit, et decem

,

libris

de arithmetic*

iustitutionibils,

intelligere

hac versabatur Eusebius (nondum enim ad partes Syri migraverat) cujus celebre nomen et insignis gloria ad aures etiam Romani Ducis pervenerat. Hunc Analolius, misso clam nuntio, certiorem facit de numero eorum qui fame in obsidione interirent. Quo comperto,

possumus. Eodem recidunl elogia alia ibidem exhibita pag. 438. Qux autem loto episcopalus tempore a Sanctis nostris

prseclare gesla sunt,

neque dislincte enar-

ravit Eusebius, neque aliunde conjicere. licet, ul generaliori elogio ea

omnia complecli necesse

reliquil.

sit.

9 Superest

difficilis

Eusebianx historix

locus

pag.

Eusebius a

Romano Duce, maximi

beneficii

loco

288, quem Vnksius insolutum

postulavit, utiisqui transfugere ab hostibus vellent,

qui quo temEusehio /i'o)Theotecnus, Cassarea? Palestinae Episcopus, pri- pore

Huic (Analoordinavit,

incolumitatem concederet. Id cum impetrasset, statim Anatolio indicavit. Ille promissione ducis liben-

mus manus

imposuit,

eumque Episcopum

episcopatu

succcsserit,

successorem
narunt.

illura ecclesiaj suae

despondens. Arabo

Alexandrinum convocat senatum. At B primum quidem suadere ccepit omnibus, ut cum Roter accepta,

certe aliquantisper

Postea

eamdem ecclesiam simul gubervcro cum eum Synodus ad,

mano

in

gratiam redirent.

Sedcum
;

illos

hujusmodi
inquit,

verbis exasperatos

videret

at hoc certe.

versus Paulum congregata, Antiocham evocasset, per urbem Laodiceam iter faciens, a fratribus ilTfiis
loci,

nequaquara vos arbitror repudiaturos, si vobis suasero, ut supervacuam atque inutilem turbam, anus scilicet et infantes ac senes, extra portam abire, quo volent, sinatis. Quid enim istos jamjamque morituros retinemus nobiscum ? Cur eos, qui debilitate penitus ac mutilato sunt corpore, fame insuper confieimus"? Cum viros dumtaxat ac juvenes alere oporteat et necessarium frumentum, iis qui ad urbis
custodiam idonei sunt dispensare.
7 Hujusmodi rationibus cum senatum in sententiam suam pertraxisset, ipse primus exsurgens censet, omnem imbellem multitudinem tam virilis quam
muliebris sexus ex urbe emittendam esse, quippe cum iis, si diutius remanerent, et nullatenus reipublicae utiles rcorarenturj nulla spes salutis
set,

mortuo tunc Eusebio, detentus

in

est.

De

duobus

unius si"iul sedis cpiscopis non disputo, vidc de ea re

Valesium

annolationibus pag.

intelligi poterit,

160 Eusebium Alexnndrinum,

:

at qtio pacto
ul

ex bisto-

ria supra diximus, e patria

migrasse negotii Pauli

detenet

Samosatensis gratia, tum,

in reditu vero a Sgnoilo,

domum
et

redire prohibitum,

ibidem Episcopum

ordinatum,
Analolio

interim, hoc loco, idem ipsum de S. eoiem prorsus modo prxdicatur? Anne igitur uterque eodem tempore Laodkese Episcopus fue-

dum

Eusechio

rit?
rit,

etiam adjuvante.

Eusebius paucis dumtaxal diebussedem tenuecique Anatolius mnx succcsserit ? At refragatur

An

chronicon. in quo ad

annum secundum Aurcliani Eupolius,

sebius Laodicenus adliuc insignis habetur.

superes-

10 Nodum hunc
nius ad

scidit

qnam

dissolvil

Baro:

fame utique

perituris.

Hanc sententiam cum om-

annum

Chrisli cclxxxiv, num. 13 sic scribens

non recte ab
aiiis

nes qui in senatu erant, comprobassent, universos fere obsessos Anatolius servavit. Primum enira

Quod vero ait (bisloria), Eusebium et Anatoliura eadem occasione Pauli Samosateni confutandi erroris
abreptos
esse ad
ecclesiaj

explica

tum,

operam
alii

dedit,

ut nostrae religionis viri; deinde ut

;

Laodicensis

regimen,

etiam bus senatus licentiam dederat, verum etiam alii plures, hujusmodi obtentu, latenter aufugerent, muliebri veste induti, noctuque extra civitatis portas
ii

cujustibet tatis

nec

dumfaxat, qui-

utrumque factum diversis temporibus adscribendum nimirum ut dicamus, ejectionem Eusebii conest
;

tigisse

tempore prioris Concilii congregati, Anatolii

vero,
est.

ejus opera educti, et ad

gr-essi.

Romanorum

castra trans-

cum posterior conventus Episcoporum habitus Nodum, inquam, scidit hic Baromus nam si re;

Ibi

Eusebius cunctos

excipiens, diuturna

obsidione maceratos, quasi quidam pateracmedicus omni cura ac providentia recreavit. Hujusmodi duos
pastores, continua
serie
sibi

Eusebium anno secundo Aureliani, qui est Chrislianx cpochse cclxxi, jam toto biennio supervixit S. Euscbius
cte scripsit

Chronkon insignem habitum

fuisse

succedentes, Laodi-

Concilio Antioche.no secundo, proindeque non potuit ei

succede.re

censis ecclesia divino nutu sortita est,

cum uterque

S. Anatolius
liabitus

dum
est.
et

posterior

ille si

conventus
Valesw

eorum post supradicti

urbe
in

belli

tempora, ex Alexandrina

Episcoporum
c/ne.

Rursus,

cum
ad

Syriam
ii,

migravisset.

Aut

ego vehementer

supra, Bruchii obsidio

destructio, atque adeo ntrius-

fallor, aut errant

qui postrema hxc differunt ad Concilium Antiechonum secundum, seu ad annum cclxix,
el

Sancti

in

Sijriam migralw referatur

annum

cum temporum
ut prsrdicti

tolaEusebianx
finem
et

hislorise ralio exigat,

secundum Clandii, Christi cclxix, non magis dici poteritS. Analolium S: Eusebio substitulum, dum a ConAntiocheno rediit, cum ea rntione velipsa Eusebii ordinatio post Concilium Anliaclwiniin secundum rejicilio
sil ; unde manet vis tota diffirultatis in salvunda ipsorum successione in eodem episcopatu, eadem occasione tam tlUerte in historia Eusebuina eXpress/t.

belli

utriusque Sancti migralio-

nem
erit.

collocemus anno cclxiv, ut infra rursus dicendum

cicnda

Alia Anatolii
elogia
;

8 Satis plana sunt qux de memorabili Sanctorum non item qnx de Pafacto hactenus narravitEusebius,
schate

ab

Anatolio disputata, hic

collegit

Ceterum
;

Anatolius non

admodum multos composuit libros ex iis, qui ad nos pervenerunt, elegantiam verum licet cogsimul et multiplieem eruditionera abunde praecipue vero ex iis, in quibus suam de noscere Pascha sententiam confirmat etc. de quibus videndus
;

11 Rei satis apte solvend r vitim pcroshnitlime apernit Tillemonlius, tlum accurnte expensn Eusehii historia, verosimiltimc
statuttur. contra falesii, maqisque adeo contra Scaligeri sentenfinem et Bruchii liam, Alexandrinorum tumultuum

everswnem
illi

Bucherius ad

Vicwrii
I.

Canonem

pag. 433 ad 466

rint,

anno cclxiv, quo ex JZgtjpto viri Sancti Ensehius ct Anutolius in Syriam migraveAnliochemun, eo anno tlle ad primum Concilium
collocat

72

habitum

Julii T.

566

ACTA SANCTORUM.
tar

habitum, exquo redux, defuncto Socrati Laodv:ese subAOCTOBE

J.

solum Chromcon, non seme.l supra citalum, sed in

S.

rj

B. S.

Czsaream,ubi a Theotecno Episcopus creatus, apud eumdem coadjutoris munere, ut modo loquimur, aliquantisper functus sit. Manserint porro in suo quisque offtcio usque ad Concilium Anliochenum secundum, anno cclxix congregatum, cujus tempore S.
stitutus sit; aller

quo errorem admitlere oportet, cum argumenta solida

evincant,

Eusebium Concilio Antiocheno secundo

superslilem esse non potuisse, ne sibi aperlissime con

trudicat historia, Chronico prxferenda. Porro,

Laodicese sederit S. Anatolius,

facile definiul
;

tacente Eusebio,

quamdiu nemo

Eusebius e

vivis excesserit, eique sanctus noster

Ana-

probabilis est Baronii conjeclura, vixisse

tolius succedere sit coactus, forle

ex ipsius Eusebii, qui

usque ad terupus proxime inchoand* persecutionis

Diocletiani.

quinqucnnio circiler sedem tenuerat, ante obitum designalione.

Huic Eusebiani nodi cxplanationi adversa-

DE

S.

HELI0D0R0 EPISC. ALTINENSI

ET CONFESSORE

TORCELLI PROPE VENETIAS

COMMENTARIUS PR^VIUS.
Sedes episcopalis; mcnioriii
in Martyrologiis
;

laus

veraapudS. Hieronymum

Acta MSS. non magnae

ficlei.

-r-onitu pcriit prisci Altini, ab Hunnis sub Attila

S. Tuscae virginis et martyris; coronatse simul

cum

evcrsi

memoria,

ul

non

rudera sullem
Allini

Vetnis Altini
situs

I\
fuit iion

ntiqua et turris siipersint,

retineant.
ignobilis,

qus

nomen

Apud
olim

antiquos

geographos civitas
sub

quarum corpora Ravenna, ubi palmam martyrii acceperant, Torcellum jam inde fuere translata. Hactenus Ughellus. Verum pro
Malicia, lege

Malicia ejusdem nutrice,

episcopalis

Palriarcha

Maura,

et

de

utraque Sancla vide

in

Aquileiensi, intra paludes prope Silis fluvii osliumsita,

Aclis xin Februarii.

de qua cliiim meminit

in vita S.

Papebrochius ad xxvu Aprilis

Hic

observas,

episcoputus

instilulionem revocari
nisi potius inleUigatur
rstius loci

Ipsam memorat Antoninus, itinere ab Aquileiu Bononiam, quo fertur per Concordiam, Altinum, Patavium. De ea item Plininslib.S, cap. 18 Deciraa regio Italia; Adriatico mari adposita, cujus Venetia fluvius Silis ex montibus TarLiberalts.
:

ab Ugltello ad

annum dcxxxv,

translatio sedis episcopalis per id

tempus a Paulo facta, episcopus cum Lomjoburdorum metu Venetiae populi ad aestua- Hchodoru
ria se reciperent.

Qu<rro,

unde sedem

transtulerit

Paulus? AnAltimol Astillud

duccntis fermeante annis

visanis, oppidura

Altinura. Strabo
"Ecti to 'Aativov
ttoiav.itknalw,
et

iib.

5, pag.

148

(ccccLii)a furente Altila subversum ftterat. Alibitgitur

apud Cclltirium situm

iv tksi,

in palude

latuisseoportetAltinensesEpiscopos.siquiinterexcidinm
urbis et prsefati

Altinum est
Martialis

venna. Etiam Ptotomseus

"AXtwoi/.
lib.

Ra37 4 Epigramm. 25 ^Emula

ut

perinde
lib.

Pauli tempora

tali lilulo gavisi fucrint.

Zozimus

5, cap.

Certe nuUumreperitUgkeUus;
collocans,

Paulum

in serie

primum

nec

mihi prompium,

cjus disquisilionibus

Baianis Altini

littora villis.

Oppidani, inquil idem,

Altinates. InscriptioGruteHpag. 409,

FAJBR. ai.tinatium.

num. 8colleg.
vocatur, sed

quidquam superaddere, mullo minus Altinenses Prxsules, qui anle Attilx tempora sedem lenuerint, suggerere, excepto soio S. Heliodoro,
itnlistiwm fuisse,
irrefragabili

Flumen hodieque Sile

ttrbs

quem

ejus ecclesi.v

uppido in episcopali dignitate ptidem successit

luin seu

Torcelveteri

Turricelluiii,

parva admodum,

Altino

/iiiiiiniii,

sed inoolis infrequens; de'quapluribus

col.

Ughellus lom. 5 a

1429,

ubi

asserit, uibis

Veab ea

netx parlibus auimnicran, ejusque

regionem

sexlam

cum
2
cjusqit bre cvis

incinis

insulis constituere,

tametsi quinto

argumento evincitur ex concilio Aqnilciensi anno ccclxxxi celebrato, ubi ipsein Collectione Labbei lomo 2 col. 990 ita loquitur : Heliodorus episcopus dixit qui pertidiam Arii omniumque haeretieorum, quorum consors est Palladius ; hujus insipiens cor, qui veritatem non est confessus,
:

milliario distet.
1'uiilo

ampliorem descriptionem
Altinates post

subjiciet

laudatus

cum ceteris consacerdotibus meis condemno. Hiec pro sancti Heliodori episcopatu evidentissima sunt. Qui
Thconesium episcopum ii marlyrem Altinensibus annumerant, nescio quibus monumcntis nitantur. Alia tratlit Ferrarius, ad xxx Octobris examinanda. 4 Observal porro Binius coi. 997 sanctum nostrum
,

Ughellus, a Papebrochio olimdatum, sed quse hic deuuo

descriptio.

producenda

sit.

sus

civitatis

excidium,
civitatem

qui e paludibus circa Venetias tutantes insulas occu-

parunt, Torcellura sedificarunt, illamque

Torcellura, quasi Ttirricellum a sexta parte excisaa

civitatis appellarunt.

Ileliodorum, Graacarum litterarum

facultate

pluri-

Ea nunc ob
colitur,

aeris gravitatem

mum

in rccentiort-

nullo

fere babitatore
vicinis

nec quidquam fere

Episcopatus
insti-

imbutum, Hieronyrai epistolisquibusdam valde commendari ;. .. et adhuc anniversaria commemoratione

in

bui fastis

laudatur.

aadificiorum

ostentat.

Ecclesia vivere

ni

Julii.

Vtvit

vtique,
stt,

tutus
niini

esl

ante annos fere mille, anno

ni.wxv cum

enim DoRotharis rex Longobardorum

ad Scultennam cecidisset,

quatnvis apud clnssicos Martyrologos notus non

in ullis codicibus

nec

octo

Romanorum

millia

quioribus.

Hic

Usuardinis reperiatur Greveno anticum primus, qttod sciam, ila signavit.

metu ad sestuanase receperunt. Itaque Paulus episcopus Altinatis sedem suam episcopalem transtulit Severino Romano
,

plerique Venetias populi. ejus

Hehodori episcopi Altinensis et confessoris, ad quem exstant B. Hieronymi quaedam epistolae. Fallor, n: exEquilino anlistite, solilo suo fonte, eadesumpserit

Cathedralis basilica titulo Deiparai Virginis assuiiipta\ antiqua, ampla et magnifica

Pontifice probante.

Grevenus,
:

ex hoc vero
Galesinius

Molanus,
Altini,

cujus phrasis

brevior

Item

beati Heliodori
:

episcopi Altinensis.
sancti

structura

condita est,
et

tesselato pavimento,

marmoreis columnis, emblemate ac vermiculato

scilicet

Sulis elcijunter

Heliodori
Fclicius;

episcopi, divinae sapientias, eloquentiae admirandae,

et raagnae sanctitatis laude illustris. Brcviter,

opere couspicua et sacris reliquiis oruata;

DIE TERTIA JULII.

567
ubi

cius; at Ferrarius totum ferme elogium ex Petri catalogo descnpsit. Plures Marlyrologos adducere super-

epistohv locis aperlissime

inquit,

vacaneumest neque a jamcitalis

dissentiunt, quibus et

Baroniusm Romano sttbscripsit : Altini, sanctiHeliodon episcopi, doctnna et sanctitate insignis. Neque
vuleo, cur dubilartl

intelliges. Filius hominiscaput reclinet, et tu amplas porticus et ingentia tectorum spatia raetiris. Unde

non habet

AUCTOHB
J.

S-

patet in re laula
rent.es,

el

bene partafuisse

Heliodoripa-

Castellanus,

utrum Heliodorus

ibi

adhucdum superslites. Pergit Hieronymus Hereditatern exspectans seculi, coheres Christi esse

lattdattts, dwrrsus non sit ab illo, pro quo eum accepit Baronius, cum ab ommbus idem ubique prxdicetur, tas,

non
est

poteris.

Interpretare vocabulum monachi, hoc

nomen
es;

tuura.

Quid

nempe

facis inturba, qui

soluses?

S.

Hehodorus, sancto Hieronymo fimilians,

ac

Neque
tus

liic sistit.

Tu autera perfectum
derelicta

te fore pollicite castrasti

ejus in Palxslina aliquando comes,

demum

Episco-

nam cum

militia,

pus Attinensis.
Acta et en-

comia male
digesta sunt.

vidit

5 Jam dictum Petri Natalis encomium procul dubio quoque Muurolycus, atque inde celeris superaddere ausus est, ordinatum fuisse sanctum Heliodorum aChrornatio

propter regna coelorum, quid aliud quam perfectam secutus es vitam?... Igitur utconcludam; si per-

episcopo Aquileiensi; insigni paraclironismo,

quandoquidemex citato conciliocertumsit, S. Chromatiumadducpresbyterum fuisse anno ccclxxxi, dum S.

Heliodorus inter episcopos locum teneret. Plurdliujusmodimalecontexuit laudalus Equilinusantisjtes; ut, quodin
juvenili setate ad sacerdotii dignitatem promotus
sit.

bona paterna desideras? Prxceplorum est laudata epistola, ex cnjus supputatione, illatn summam colligit Hieronymus ; monachum perfectum in patria sua esse non posse perfectum autem esse nolle, delinquereest. 8 El hanc et alias epistolas describere oporteat, si
fectus es, cur

hujusmodi plena

singula prosequi velim

ad S. Heliodori gestorumcom-

ejus epistolis.

Tum

Quod reversus sanctus

Episcopus Altinum,

pendium ronymus
ritatis

pcrtinet, quod
:

suain disposuerit... inde Hierosolymam perrexerit, et optatum diu Hieronvmum, quem saspius in scriptis viderat, corporali lumine visitave-

ecclesiam

pariter in

statim principio indical HieQuanto amore et studio contenderim, ut eremo moraremur, conscium mutuae ca-

pectus agnoscit. Quibus lamentis, quo dolore,

te

quogemitu
que

nt; prseter
et tetrica,

id

genus

alia,

qttx lutosum fontem

:

comqito

monslrant, ex quo profluxerumt

mullis post obitum
qnse

Acta

intelligo verbosa

seculis,

nescio

istai quoquas Iacrymis cernis interlitas. Verum tu, quasi parvulus delicatus, contemptum rogantis per blandimenta fovisti. Non minus

abeuntem prosecutus sim,

litterae testes sunt,

adornala
folio

exi codice-sacrx
transcripsit

Eremi Camnldulensis
fore
e.xis-

clare conqueritur ep. 3, cap. 6, ubi de Nepotiano agens,

100 olim
ea legere,

Papebrochius, paulo post

inferius exhibenda. Gratius inlerim lectori

tirno,

amice exposlulat; alius forsitan scriberet, quod ob salutem illius Orientem eremumque dimiseris, etme

qus ex S. Hieronymi
e

operibus brevi
illa historia

carissimum sodalem tuum redeundi spe Iactaveris.

epilome certa collegimus,

quibus de tota

judicium ferri polerit.

Certiora ha-

Hxc indicant, S. Ileliodorum ad suos revertentem, reditum ad S. Hieronymtim promisisse; sic tamen ut
alio

6 S. Heliodorum Dalmatia orittndum ronymi popitlnrcm fttisse, satis colliyitur ;

i'

et

ne.c a

S. Hielem-

avocatus,

fidem
et

liberare non potuerit,

manenle

interim constanti
tudine.

perpetua inler ntrumque necessiegeril S. Helio-

bentur ex vita S. Hieronymi,

p ore
lis

iivitalis

annos cccxxx
sit;

e.l

multitm aberrabit, qtti eam fixeril inler ... cccxl, ut S. Hieronymo ferme sequa,

Quid deinde per plures annos

dorus, non satis conslat.

Curam

nepolis habuisse, ad
ite-

num

per Orientem cum sancto

retjrinatus eratetin

illo Doctore pepatrium rcdierat, dttm hic primam

sacerdolium, deintle ad episcopatum promotum, docet

rum

sanctus Hieionymus, insigni alia epistola, ortline

ad eum epistolam direxil, anno

circiter

ccclxvi, ut

secunda, ad ipsum Nepotianum, qua vivendi normam,

recte nobis sentirevidelur Marlianseus, ne si

ad annum

a clericis et

monachis servandam,

prsescribit

Scio

ccclxxiv
cccxlii,

differatur, dicere

cogamur, S. Hierontjmttm

quidem, ab avunculo tuo beato Heliodoro, qui nunc

pontifex Christi est, te et dedicisse quae sancta
et quotidie discere,
stint,

adolescentem

Sed de

se et pene puerum vocasse, qui natus annum tum sextum et trigesinum superassel. ea epislola mox pluribus. TJlut est, epalriain

normamque

vitae

exemplum harediisse

bere virtutum.

Numquam

vero in

Orientem

Italiam secessisse S. Heliodorum, ad bonas artes perdiscendas, post Aquileiam rediisse, ibique

S.

H eliodorum,
tit,

abttnde probat S. Ilieronymi

silen-

cum

laudato

tium,

siqttis ejus

nominis apud S. Doctorem repe-

sancto Doclore amicitiam contraxisse, docet tota rerttm

riatur, recte observet Tillemontius tomo 12, pag.

G21,

series,

ex Hieronymo jungens, cum limocenlio el Evagrio in Thraciam, Ponlum, Bythiniam, Galaliam, Cappadociam, Ciliciam atque Syriam profeclus est. Antiochise alivariis locis

eruenda. Socium se sancto

diversum fuisse a noslro, fratrem seu monachum, forle

Riiftni interntinlium.

Hanc

ad Nepoliannm epistolam scriptam censet

infulas AltiLibri S.

Martianrrus anno cccxciv, cum pridem

nenses
consecutus

quantum consedit, ibique verosimtlitts Apollinarem, necdum pro hserelico agnilum, audivit. Hincin Chalcidis solitudinem se recipiente Hieronymo, eo postea accessil Sanctus nosler, quibus Evagrius Antiochenus
cuncta necessaria minislrabat, inquit Baronius ad

fuUset

sanctus

Heliodorus,

quem

flieronymi.
ipsi et C/tro-

supra demonstravimus anno ccclxxxi, episcopum concilio

matio dicati.

Aquileiensi inlerfuisse. Epitaphium autem Nepo-

tiani, seu

pnedictam epislolam, apud Mariauum Vicunno cccxcvi,

celeris S.
vel ut

an-

torittm terliam, datttm existimal

num ccclxxii num. 44. Sed rebus in hunc modum probe dispositis, illud funestum imprimis accidit, ut dulcissimo comite Innocentio morte extincto
privaretur, Heliodorusque cito recesserit, spe taraen

Tillemontius, an. cccxcvu.

De

Heliodori
lit-

in episcopatu sitjillatim gestis, ex sancli

teris

Hioronymi

deduci nil polest, prxler ea, qtix ad Nepnlianum

scripta sunt.

Ceterum

conslat, sanctos

Heliodorum

et

redeundi. Quod laudalos jam S. Heliodorttm, Innocentittm et Eeagrium itineris in Orientem individttos
socios habuerit

Cltromatium a S. Hieronymo

peliisse varios

S. Scrip-

turx

libros,

ab ipso latine versos, dc quibus seorsim lo-

S. Hieromjmw;, non omnino cerlum

S.

qni, operse prelium

tione col.

non

est.

In nova Martianxi edi-

existimat Tillemontius.

et

ex

vartis

7 Al vero iiidubitalitm est, monachum fuisse, iis ligatum

Heliodorum jam
ad

tttm
se-

1157, pr.rfntio in librum Tobise, inscribilur Chromatio et Heliodoro episcopis, incipitqne : Mi;

vinculis, ul retro

culum respicere ei integrum non esset, cujus rei testis landem est S. Hieronymus tola illa elegantissima, in vitix cpistola, ad ipsum data, qua non obscure solitarix
ostendit, angi se,
ne.

non desino exactionis vestrae instantiam exienim, ut librum Chaldaeo sermoneconscriptum, ad Latinura stylum traham. Lib. 2 adversus Ruplnum cap. 8, testatur se Salomonis etiam libros... ex Herari
gitis

parentum
acrius,

vel sororis vidtise (matris

braico transtulisse

et

dedicasse sanctis episcopis

Nepotiani) blanditiis, a sanctissimo instituto avelltttur.

Inslal porro hinc inde
ut

ex paucis

ejusdem

Chromatio et Heliodoro. Adde commentartos in Oseam, Amos, Zachariam et Malachiam ex ep. 115, de quibtts

568

DF
inscripti

S.

HELIODORO EPISC. ALTINENSI ET CONF.

;

A
j

bus vide Tillemontinm tomo

aliis

12 pag. 136
qttse

quamvis
est

et

raone inani et opere detestabili,

noxiis,

tamquam
non

in cibis

repeviantur,

noslrum non

hic

haud ignara abstinere

se

desistit. Talia

b. i.

plunbits dtsculere.

Dantur acta, guamvis male

dtgesta.

10
,

Salis sit, hrnc in Sancti nostri solidam

.

...

..

dehhasse, quamvts lalia omnino non sint, ut

,.,-. mde
et

laudem
vilee

quoque agere, gratise divinae dignationis est, qua plerique Sanctorum illustrati, futurae remunerationis praemium, quasi per quamdam scbernatis speciem,
interioris provident hominis. Necesse ergo tantorum Patrum vitam pandere et ad notitiam fidelium seu infidelium deducere atque vulgare, ut fideles de virtute in virtutem perfectius crescant, et

aut fjestorum ordo intelligi queat

eo facerent epistolse

quemudmodum nec
Helio-

oculis

ULr, quae sub Chromalii

est,

dori nomine. ad sanctum

Hieronymum, cvm hujus ad

eos responsoria, Marlyrologiis olim prsefigi solebant, a

Baronio

falsi

pridem tonvictx, sed Actisjam subjunest,

hi qui

gendis inserlx, quas Florentinius aliique fritstra tueri

conati sunt.

unum

perversi sunt, talibus exemplis eruditi, ad ad solura Deum, sine aliqua intermissione,

Minus eliam mihi integrum

nt

prtefata

valeant pervenire.

Acta propugnare, qux,

bosa et
referla,
le.lrica

supra dicere caipcram, ver-

3 Nunc

igitur,

fratres

hujus lectionis

verba.
f

sunt, mitltis falsis, multis improliabilibus

intentis auribus,

cordis saltem, audire ourate, et

" ltr ?"<"

s.

qux

in

Equilinnm

ct

Ferrurhtm a recentioriqualcm-

de multis parva quae loquimur, prout possibile est,

vestris viribus solicite noscere curate, quatenus ea,
in
tiis

e ,orforus -

bus rejecta sunt,

utpote qui historiam illum

cumqtte non videranl, harfeuus, quod sciam, ineditam.

horreo vestrae mentis collecta, pro magnis divipossidentes, gloriosum

laudetis.

Ncgligi potuisxe, baud equidem

nobis more, tulcs

verum recepto cliam Filas edimus, qnas non probadiffileor,

Deum
re, ut

in suis

Sanctis

una voce
dori
in

Qua de

ex paucis multa

mtts

hic vero ea sola ratio impellere poluil,

quod sca-

turiginem exhtberc vidncrimus, ex qua

et

in Eqttilinum

noscantur, maluimus sancti ac beatissimi HelioPrssulis ex parte vitam texere, et qualiter rebus humanis conversatio
est,

Fcrrarium omnia promauarunt.

illam
compilaverit,

Qitisqttis

aulcm

gratanter inti-

hislcriam

nec mortis

genus, nec

mare.

ejus tempus, assignarc ausits

e.st.

Reliqtia in annotatis

elucidabtmns.

ANNOTATIO.

VITA
Ex MS.
cod. Siicnr
ful.

Nihil
sexcentis

est in

toto hoc, satis

longo exordio, quod non

si

Sanctis aptari possit,

solum S. Heliodori

nomen

excipias.

Eremi Camaldulvnsis
100.

CAPUT

I.

PROLOGUS
r.ontraimidius
C

Primi S. Heliodori labores in conversione

Alli-

em T, Pre
tCm atqUe
spiriius

illo,

ex quo ex diversis provinciis sancti

multitudines in verae
fidei

nensium. Confert cum 5. Chromatio. Ordinalur episcopus et ad S. Hierontjmum in

Palcestinam proficiscitur.

damonts Patres, gentium

unita-

ss""pp

catuolics9
:

ecc 'esia)

credulitatem

divino

nutu congregarent

ab eo tempore quoque malignus

T 1

lupino ore caulas iidelium, insidians circuit, mortem animarum studiose qmerens et sine ccssatione quotidie, non solura corpora sed et aniinas dilaniat.

empore nainque Theodosii Imperatoris multi Italias provinciae populi Arianurum

a quo
perfidia
V i,tutbus ornatus

detinebantur, sanctus ac venerabilis vir Heliodorus

Quia vero por sanctorum monita Patrum ex ulriusquepopulis, Judtpis scilicet et gentilibus, collecta

apud Altinatem urbem vitam ducebat. Erat enim vir iste magnas abstinentiae, probabilis vitaa, fide
in operibus rectus, in judicio justus, cujus [inter] virtutes adao prudentia excellebat, ut per multa terrarum spatia huic similis non poterat

Catholicus,

fore cognoscitur

religio Christiana,

nunc quasj unum ovile sancta Christi per totum orbem gratulatur Ecclesia, quam lupus rapax quanto majorem fore cognoscit, tanto amplius raC pido morsu eam devorare satagit, etiam per huma,

inveniri
exstitit

qui

inter cetera
in

divini verbi

mirificus
^,

praedicator,

nobilissiraam simul et

nam crcaturam
[sancti]

quod Altinatem, opulentissimam urbem, quas

erroribus alligata,

tantum,

sua arte deceptam.

fide

Quapropter

quondam

fuerat

variis

per sa-

ac

religiosi viri, in

Christi perseve-

ttije

curla-

rautes, et pro tanti laboris certamine, floreo rubore et niveo candore vernantes, in tantum contra ejusdem lupi callida exstiterunt * argumenta.donec

crosanctum regenerationis lavacrum, ad veritatis revocaret viam. Haec namque civitas olim ex auro et argento mire decorata, magnis viribus pollebat,
atque inter ceteras Venetiae civitates nobilissima dicebatur quin Augusti solium nusquam pretiosius
;

verunt.

per diversa tormentorum geuera ad palmara martyrii perveneruut plures naiiique proprias voluntates
;.

abnegant.es,
tientes,

easque interiori

examinatione

discu-

et ab liis, qu contraria sunt, spirituali temperantia sobrieque sese custodientes, perrupto passionis muro,' violenter ad coelorum regna con-

habebatur. Quid plura b? urbs plena quondara opibus, repente fuit deleta, ut vera refert historia cumque Attila ad debellandam Italiara quantocyus properaret, prius Aquilegiam pervenit, eamque ce:

scendenint.

H tmmenta
1

Vrnmt""

2 Qqandoquidem, divino docente eloquio, duo ti rmentorura gencra nullus (idelium ambigit """'" lu '""l" e est persecutorum qui Martyrum
ssse
:

membra diversU furendo

consumpsit deinde multa eastella seu vehementer apprehendit ac dissipavit et incendit, inter quas etiam civitates hanc opulentissimam urbem depraedatus est et solo tenus delevit, ibique multa auri et argenti talenta, quae
:

pit ac igne

civitates

dilaniant cruciatibus, feris

avibusque discerpenda projiciunt, eaquc vel in undis solvi, vel per flammarum incendia, iu cinerem
ciunt

recondita fuerant, invenit, ac interfectis plurimis, ab ea exiens, alio commeavit.

fa-

alterum quippe tormentorum genus est, quo gens humana a diversis lmjus mundi illecebris per propriam trahitur voluntatem. Motus quidem animi regere et perturbationes illius moredigi
:

deste placare, irte atque superbieB impetus in semet refrenare, contra vitia sua quotidie litigare, a ser-

S Igitur postquam de nobilissimaeurbis eversione est dictum, oportet nunc ut, postposito Mttmmwrbem historiae ordine, ad sancti viri redeamus gesta. '"" nobilem Prasfatus namque vir Dei cum juvenili aetate floreret, ad sacerdotis dignitatem magis corde quain corpore pervenit, despectisque omnibus terrenorum
breviter
curis
;

sanctae conversationis habitum

corde tenus
gerebat.

DIE TERTIA JULII.

gerebat. Hujus

569
;

ego omnia gesta non

urbe,

didici,

sed

Htltfi Parabolas
siastes dicitur
titur
;

Coheleth, quod
in

graece Eccle-

pauca

qua; narro. Hic itaque cura sacerdotio fun-

geretur in eadem

quam

praefatus sum, pro

Iinguam,

nostram verCanticum canticorum, Latino eis

Syracyrim, quod

caritate civium assidue manebat, et sanctis exhor-

populum Domino solerter acquirebat. Eo namque tempore magna in civibus agitabatur confusio, ita ut immolarent diis et ad
tationibus universum

orandum fana construerent, et idolis intente deservirent. Tunc Vir iste sanctus, videns universum
d populuro,
diis

sermone deseripsit. 9 Sanctus namque Heliodorus Prassul f effectus, reversus est Altinum et sedula praedicatione popu- Adguem lum admonebat atque sacerdotes sive levitas, seu t irnfecum ceteros, secundum ecclesiasticos gradus, in ecclesiis ",!? M?r ''"'\ D itntn jamepi.. assidue ordmabat. Vir autem Deo plenus non longo tcopvs eaet.
/'
'
.

penitus sacrificantem, illorum er-

post tempore, inito consilio,

causa orationis, Hiero-

rore coactus, sese

cum

lacryrnis in orationem dedit:

rosolymam perrexit g ibique sedulo Christum

gavit, pro se et pro cunctis sanctae Ecclesiae

qui ab oratione consurgens, confestirn vidit Angelum nimis candidurn, dicentem sibi Heiiodore vir
:

filiis.

animo esto, quia exaudita est oratio tua et populum hunc, serpentina suasione fraudatum, scias per te fore redemptum.
Dei,
forti

Cujus adventum B. Hieronymus ut audivit, gratanter excepit, illumque venerandis affatus dictis Deo
;

grates refero, qui te meis obtulit obtutibus. Sanctus vero Heliodorus apud eum comraoratus est, donec

ab idolis

ad

est

6 Quo agnito, vir Dei nimio terrore perterritus sed post paupulum in se reversus et angelicis
:

ibidem mansit.

Christum adduxisse
dicilur,

verbis confisus, ad populum

intrepidus pervenit;
a

ANNOTATA.
Hrc
ut vera admitto, si

cumque

ibi

omnes congregarentur, B. Heliodorus

S. Hcliodorus episcopns
:

populorum catervam strenue admonebat, et incipiens, eis totam seriem veteris Testamenti sivenovi
ingerere
tur, et

esse suppomtitr, id

quod aucior non vldetur supponere

confortabat eos, ut relicto errore simulacrorum, ad verum Deum converteren:

[satagebat

ceiera,

qus

toto capile dicunlur,

ferme pro ejus ingenid

satis laborabil,
esl

composita sunl.

quemadmodum
:

venisset inter homines Deus,

b Pluribtis sane opus non est;

dicla probare votuerit.
vitatis

qui

docebat eos, dicens Quoniam haec vita casibus subjacens est et fugitiva; ut cum [minime] putatur,
labefacta diffugiat. Ideo Iux nobis de coslo descendit, missa a Patre ingenito, et descendit in
virginis alvum, quae concepit de Spiritu sancto, et protulit Deum et hominem. Ipae enira alteram vitam

Non

adeo dubiu

eversio ci-

per Attilam.
ista

tamquam

Neque pauca
tam

ex satispnro fonte

iiausil.

Non

erat

juvenis S.

Heliodorus quaudo sacerdolium

sanclo llieromjmo
in Pulxsunde redux upud parentes in
et

suscepit, utpote qui

cum
;

tinam profectus fuerat

ostendit, quae initium absque fine habet numquarn,

ibi

Dalmatia diulurseral, deinde verosimiliter

neque certo
scitur
ejus

Aquileix

dolor

vel

gemitus

numquam,

ibi

sinistruin

Altim unquam

fuisse,

priusquam
reliquis

semper gaudium et laetitia sine fine regnan, ubi etiam Angelorum chori canunt, dicentes; Gloria in excelsis Deo et in terra pax hominibus bonae voluntatis. Cbi Prophetarum, Apostolorum, Martyrum, Confessorum Virginum et omnium electorum numerus, gaudet per infinita secula se[nihil,]

sed

ordinatus esset
facile est

urbis Episcopus,

unde de

judicare.
est

Non

verosimile,

universum populum
sacrificasse
;

Alti-

nensem
dixisset

eo tempore diis psnitus

melius
insiuua-

Ariana

labe iufectum, ut princinio

verat.

culorum.
7 Hsec
fana evertisse
et ecclesias

Hxc

ferme sola sunt quas

in tota iiac vita recte

autem

simulacra
in

muta, nihilque verum

se

sunt vana, surda et habentia; ipse enim

et fideliter

referuntur, ut ex coinmentano prxvio col-

ligere est.
f

xdificasse.

diabolus suadet vobis his idolis deservire, ut aniinae vestrae inejus potestatem deveniant namvere haec
:

Hic

supponit

auctor,

imo

salis

aperte indicat,

figmenta aurea et argentea, quae conflata sunt, ad arbitrium hominis sunt fabrefacta, deinde euin, qui vos creavit, ignoratis, in cujus nomine omnia sunt creata. H;ec et his similia dicenfe beato Viro, crediderunt universi
cives
illis

Hetiodorum a S. Cliromatio ordinatum Episcopum; atin pr&fato commentario ostendimus, figmentum id esse; erat enim Episcopus S. Heliodorus in concitio
S.
Aquileiensi an. 381, cui S.
inlerfuit,

Chromatius ut

presbtjter
istius

vivente

tum

adliuc

Valeriano concilii

illa

die

et

baptizati

sunt.

prteside.

Credentibus autem

praecepit

B.

Heliodorus,
in civitate

/Eque
is

commentitia

est

Hierosolijmilana

hxc
:

omnia simulacra omniaque templa, quee

peregrinalio, a

sancto Heliodoro

Episcopo
dictum

suscepla
u

constructa erant, penitus delere et igne comburere. Haec namque uf. dicta, illico fuerunt expleta. Tunc

viderat

S. Hieronijmum eique comes fuerat

ut superius satis
est.

junior

et

monachus,

Mira

vero sanctissimus Vir jussit in civitate aiultas

fa-

scriptoris imperilia,

tum etiam

errantis,

dum

vera me-

bricare ecclesias, inter quas etiam in honore sanctaa

morat.

Dei Genitricis Mariae ecclesiam mire construxit. 8 His autem peractis, perrexit ad B. ChromaCum
Pctitt

CAPUT
rolorjio
sio.

II.

s.

Chro-

malio Ubros a S. Hieronymo.

tium, illustrem virum, Aquilegiaa episcopum, et cuncta quae gesserat ei ordine narravit. Tunc videns Chromatius, B. Heliodorum tanta sanctitate et sapientia virtuteque plenum, toto affectu
et honorabat. Quotidie

Oblincl brachium S. Jacobi. Lilterw de Mariij-

eum

diligebat

Hiefonymum, ct kujm res>mnSecessns ad S. MarceHiiinum et obitus.

ad
S.

autem

inter se dispulabant,
officia celeillo pervenerunt Episcopi de j /ic ^na. ad Theodosium Imperatorem et GoMi corptis Galliae confinibus s J lcol"> petierunt ab eo corpus beatissimi Jacobi Apostoli

qualiter in sanctis

Dei ecclesiis divina

brari debuissent.

vero tempore transmiserunt ad B. Hieronymum, ut Tobiae librurn e Clialdeo

Eodem

In

tempore

autem

sermone conscriptum,
ret.

in

latinum stylum transfer-

<

Quod audiens

venerabilis Hieronymus, utriusque

Iicgue peritissimus, praedictum librum Lalinis ser-

Zebedasi a, fratris Joannis, quod in Judaa colloeatum erat, dicentes Noster fuit prsedicator, nobis
:

""

'
t

h]
'"''

m oW ,_

nuisse dictm-

monibus exposuit

et

eumdem

suo canone praenotavit

concede corpus,

piissime

lmperator.

Hoc

audito

ac sanctis viris remandavit. Similiter etiam commentarios in Osee, Amoz, Zachariara, Malachiam,

Venerabilis Augustus misit Hierosolymam

et jussit

quos poposcerant ab eo, ut describerent transmisit, sicut et tria Salomonica volumina Emaioth, quod

reddi corpus B. Jacobi Gallis civibus. Curn autem redditum esset corpus, B. Heliodorus nequaquam

huius

rei

inscius

venit ad Galligenas et blandis

sermo-

570
sermonibus
eos

VITA
sibi

S.

HELIODORI EPISC. ALTINEN. ET CONF.

ut

alloquebatur,

de

ejns

sa-

crosancto corpore

concessissent.

sermonibus placati. dederunt ei terum, et ad propria cum magna laetitia repedaverunt. Sanctus Dei Heliodorus, expleta Hierosolyinitica devotione, et accepta licentia a S. Hieronymo, regressus est in patriam et gratuita pietate eara

At illi ejus brachium dex-

14 Hac de causa singulorum mensium singulorumque dierum festa conscripsimus, perennem memoriam nostras parvitatis nomen habiturum credentes, cum diebus omnibus per tot [annorum] spatia Sanctorum fuerint nomina festivecelebrata et quia
:

respondet S.

Bieronymus.

per singulos dies, diversarura provinciarum diversarumque urbium, plusquam octingentorum et non-

nam B. Jacobi reliquias secum devexit, quas et honorabilitercondidit in oratorio S. Andreas

beavit
:

gentorum
ut nullus

millia

Martyrum nomina sunt nominata,

sit,

dies

qui

non

intra quingentorum

Apostoli,
vibus.

quapropteringensgaudiumcxortum estcijussit
et ibi-

Marfyrum numerum reperiri possit adscriptus, excepto Kalendarum januariarum die considerans,
:

Vost nescio
t/uod conci-

Per idem tempus praefatus Augustus congregari omnes Italiae provinciae Episcopos
11

inter innumerabiles

turbas lectoris

animum

intra

dem

lium,

statuerunt concilium inter quos aderant Chromatius et Heliodorus clarissimi viri. Cumque in eodem concilio a cctens Episcopis, manitinis et
/<
:

posse lassescere, ne id eveniat, succincte et breviter eorum, qui sunt in amplissima

in suis locis tantum pras omnibus memoratus sum, ut amputato fastidio, unus de omnibus sufficiat libellus adscriptus. Sane in prima parte libelli omnium Apostolorum festa conscripsimus, utdies varii non videantur dividere, quos una

unum mensem

festivitate,

vesperlinis

horis,

Martyrum

festa

celebrarentur,

prafati Pontificns Chromatius et Heliodorus coepe-

percunctari eos de ipsis natalitiis Martyrum, quo oidine celebrarentur. Qua ex re magna contenriint

dignitas

in coelesti gloria fecit esse sublimes.

tio orta

fuit

inter eos,
et

ut pro eadem

contentione

Cliromatius

Heliodorus miserint legatos

suos

15 Haec alia plura, S. Ecdesiae necessaria, direxit Hieronyraus Chromatio et Heliodoro c Clarissimis
tet
:

Abdicatio
episcopatus,

cum S. Chromatio vulales lutem

Hiorosolymam, cum epistola ad Hieronymum presbytcrum ita descripta. 12 Domino sancto Fratri Hieronymo Presbytero Chromatius et Heliodorus Episcopi in Domino sadirigimus,

sed quia longius est narrare singula,

opor-

nos S. Heliodori vitam breviter detinire, ne videamur audientibus fastidium generasse. Cum
Heliodorus plenus dierum, convocavit suura clerum, et populum admonuit, et civiS.
tatis

autem esset

Cum

religiosissimus

Augustus

Martyrum
pnstulat;

Theodosius Mediolanensium urbcm fuisset ingressus, universosqueltaliiD Episcopos invitasset, ob causam aliquantorum Episcoporum, qui ex Ariana faece
suas animas inquinaverant contigit, et nostram parvitatem ad idem venisse concilium, in quo cum ea, qua; dicenda fuerant, dicta essent et definienda
:

ruinamfuturampraadixit.

Ad ultimum

egregius

Dei vir dixit populis,

quatenus

[eligerent]

ahum

virum, qui vicis suae ordine episcopatum teneret, eo quod ipse pastoralem curam prae senectute ferre
nequiret.
dixerat,
111 i

autem

illico c.ontristati,

rationi
et

quam

'

Alli lcgunt

liregorium.

coepit Christianissimus Princeps S. Osorium*, Cordubensis ecclesiu; proferre Antistitera, quod omni dienon jejunans matutinis, sive jejunans
fiuita,

alterum praesulem, eo vivente, habere penitus recusabant: sed in tantum confortavit animos eorum, donec eligerent venerabilem virum nomine Ambrosium, qui
totis

viribus

intercedebant,

verpertinis, explicans

rum

natalitia essent,

retur.

Factum

est,

MissaseorumMartyrum, quoplurimorum nomina memoraut omnes pariter ad tuam staCaritatem

inquirens,
;

et ipse

Deo placere studuit moribus

peractis,

et factis.

His

autem
ab

B.

Heliodorus,

accepta
petiit
;

licentia

universis

civibus,

eremum

sed

non
ut

tueremus
Ferialem,
lsestinee

scribere

ut

famosissimum Pa-

longo post tempore,

novellis

admonitus

fuit

a Domino,

de archivo
ut

S. Eusebii

Csesariensis

gentibus, quibus
vicinus

praefuerat, causa praedi-

Sacerdotis,

dirigas festa,

possit

Marlyrum ad nos hoc officium, per tuara

cationis

exstitisset,

Marcelliano

unum

atque cum B. haberet habitaculum.

viro

sanctnm industriam, melius perfectiusque Dei Martyribus exhiberi.

quitius lonaa

epistola

Hieronymus hanc epistolam, tali modo Chromatio et Heliodoro SS. Episcopis Hieronymus. Constat Deo et Doraino nostro, omni die Martyrum suorum triumphos excipere, quorum passiones a S. EuseS.

13 Tunc ^videns

direxit

suam

Pontificibus

16 Hoc audiens S. Praesul, pervenit ad beatum virum Marcellianum, qui babitabat in insula po- ad S. Marsita in mari, quas non longe erat a praedicta civi- cellianum se tate, a cujus nomine etiam nunc vocatur Marcel- recipit et
liana.

Quem

videns
et

Marcellianus,

magno cum

moritur.

honore suscepit eum

bio

Casariensi Episcopo scriptas reperiraus. Nam Contanstinus Augustus cum Caesaream fuisset inet

vehementer deprecabatur, ut in eodem loco pariter vitam finirent. Tunc B. Heliodorus cum magna caritate, qua sanctus Vir
rogaverat, se

eum

ibidem

mansurum

promisit. In

gressus,
aliqtia

diceret

memorato

Antistiti. ut peteret

beneficia Caesariensi ecclesiae profutura, legitur respondisseEusebium, opibussuis ditatam Ecclesiam, nulla petendi necesskate compelli sibi ta:

eodem Ioco S. Pontifex ecclesiam dedicavit, in qua non diebus neque noctibus a vigiliis et orationibus cessabat eodem vero anno S. Marcellianus die v
:

men desiderium immobile exstitisse, ut quidquid in Republica a Romanis judieibus gestum sit erga
Sanctos Dei in universo orbe,
tione,
sollicita

mensis Junii migravit ad Dominum: sanctus autem Heliodorus collocavit corpus S. Viri in eadem ec-

perscruta-

publica discutiendo, perquiremartyres, a quo judice, in qua provincia vel civitate, qua die, qua passione perseverantiae suae obtinuerunt palmas. De ipsis archivis sublata, ipsi Eusebio regius Princepsjussit dirigere, unde factum
ret, qui

monumenta

cum ingenti honore. Cum autem appropinquaret tempus, quo S. Vir de morte [esset] transiturus ad vitam, convocavit sacerdotes, dixitque
clesia,
eis suae

die

mortis imminere diera. Adveniente autem ibi aderant, salutis verbum praedicabat, atque facta confessione, sancta
obitus, suis omnibus, qui

est, ut idoneus

relator

existens, et

ecclesiaticam

omnium pene Martyrum provinciarum omnium Romanorum [trophaea] diligens historiographus declararet, quateraus omni die
sacrificium

historiam recenseret, et

anima corpore soluta fuit ad cujus funus pervenit praedictus Ambrosius, cum clero et infinita multitudine populorum, volens tollere corpus
illius
:

ejus, sed

hoc facere nequiens, sepelivit

S.

illud in prae-

nomina eorum meminisqua efferuntur sacrificia; victores diaboli exstitissent, et Martyres suis triumphis pollentes atque ovantes, ad Regem suum pervenissentChristum.
sent, qui ea dio ipsa,

Deo

dicta ecclesia juxta coemeterium

offerentes,

die mensis Julii.

Marcelhani, iii In quo loco multa per eum Do-

minus miracula fecerat, qui vivit et regnat cum Deo Patre, in unitate Spiritus sancti, per aeterna secula seculorum. Amen.

ANNO-

DIE TERTIA JULII.

:

571
rj

ANNOTATA.
a Et
licanis
,

sed postea vulgi, mutato nomine, vocaverunt dixerunt Torcellum et elegerunt virum nomine
;

hxc mera
corpus S.

fabella

est

de

Episeopis

Gal-

Maurum, namque
et

quera

sibi

conslituerunt Pontificem.
diversas
insulas
ecclesias

Hic

Praesul

construxit

Jacobi a Theodosio
et

impetranlibus.

per

singulas

plebes

constituit.

Quo

b El hoc concilium
vulsit

famosas

litleras

pridem con-

Baronius, Preef. ad Mariyrologium

pejus descriptx sunt
nisi

Romanum
sed nihil

mortuo, successit Julianus, quia nimirum fuerat procurator et praedieator. Eo autem defunoto, Deusdedit sibi Pontificem [elegerunt] virtutibus plenuin,

cap 7. Hic

quam

alibi,

corrigendum putavimus,
exegit.

quod construclionis ratio

Quam

fidem mereantur,
facile. dispiciet

qux

his

duobus numeris
Ferrarius,

quem vere possumus dicere, Dei donofuisse datum; hic namque S. Dei Genitricis Mariae ecclesiam, eadem similitudine, qua fuerat, condidit, ibique sanctorum corpora dignissime collocavit, ac S. Jacobi Apostoli brachium in ejus crypta vel capsa cum honore condidit. 19 Post plures denique annos corpus beati Marcelliani furtim sublatum fuit, et quia propriam Deus plebem noluit tanto privare patrono, eadem nocte admonitus fuit Praesul a Domino, qui eodem tempore ibidem praeerat, ut corpus S. Heliodori de eodera loco tolleret, quia exinde
alii

continentur,

erudilus leclor.
et

cellianum

suum eruerunt Petrus

5 Julii.

Hinc Marquem

hic collocat

CAPUT
Sedis episcopalis
el

111.

Ejus tuccessores
:

et S.

Hetiodori
translatio.

sacri corporis

cum

aliis

transtulio

eum

rapere cona-

bantur.
ransactis autemaliquot annorum curriculis, post eversionem praedictae civitatis ab Attila, ut diximus, factam, Albuinus rex, cum magna multitudine
Paulus ep. Altin. per Longobardos
fugere compulsus,

Mane autem
et

facto,

idem Praesul cfmvocavit

clerum
viderat.

populum et narravit eis cuncta quw nocle Tunc universi cum venerabilii Pontifice per:

Longobardorum, pervenit ad dissipandam Italiam. Primum namque Venetiara, quae prima Italise pro'vincia est, sine obstaculo cepit
lia,
;

iu

siquidem tota Itarabie,

venerunt ad praedictam ecclesiam S. Marcelliani, E qua S. Vir requiescebat tulerunt corpusejus et cum ingenti gaudio deduxerunt, ac in sanctae Dei Matris ecclesia juxta altare ejusdem S. Uei (!enitricis

invasa est. Cura haec agerentur, Paulus Clarissimas apud Altinum regimen ecclesias tenebat videns autem ipse
crescente
;

Longobardorum

Mariaede Torcellodecentissimecollocaverunt;

ubi florent urationes ejus ad laudem Domini nostri

Jesu Christi, qui

vivit et regnat

cum Deo Patre

et Spiritu

Sancto
sec-ula.

furorem circumquaque in deterius crescere, et recordatus minse, quam S. Heliodorus illic venillorura

per immortalia

seculorum

Amen.

turara praedixit, ablatis corporibus

SS. Theonisti,
exiraio bra-

Tabrae, et Tablarae sive Liheralis,

cum

ANNOTATIO.
Neque
lus in

chio S. Jacobi Apostoli, seu ceteris pignoribus Sanc-

torum, exinde noctu exiit, et cum quibus potuit, in maritimas spatiosae Venetiae insulas, quae non longe sunt ab eodem loco, pervenit. His autem temporibus Heraclius apud Constantinopolim Romanum regebat imperium, postcujus obitura Heraclius ejus
fllius,

Iixc satis exuctasunt. Yideatur potius Ugliei-

commentario taudatus, qui secundum Episcopum

vocal Mauritiura.
ditlus in

Apnd

ipsum uulern
cura

ita

loquitur

Deusdedit

Episcopo 4,

circa

Dananmim 697.

Majores natu,

inquit,

devota

plebe dioecesis

cum sacns
SS. corporibus

quo vita discedente, Constantinus gerraanus ejus Heraclii imperiurn obtinuit. Quia [autem] piissimi Augusti, et ex parte, suorum natorum mentionera fecimus, oportet ut ad primam seriem redeamus. 18 Cum autem habitare optaverat Praesul in praedictis insulis, vixit mense non amplius uno. Habitatores autem, qui Altini reraanserant, partim in alteram partem profecti sunt, partim ad easdem
suscepit,
insulas pervenerunt, et cuncti,
inito

cum matre Martina regimina

Torcellanae, praesidente Deusdedit Episcopo, qui Ju-

liano successerat, ecclesiam catbedralem S. Mariae

de novo construxerunt

corpora sanctorum Helio-

dori Altinatis Episcopi, Liberalis confessoris. Trabae,

Jacobi Apostoli in

Trabatee et Theonisti martyrum, ea reponentes.

cum

bracliio S.

De

S. Liberale

Torcellum migravit.

consilio,

fe-

est 27 Aprilis. Trabam el Trabatam necdum Tabra el Tabrata upud Ferrarium ex Petro poiiuntiir 22 Novembris, ad quem eorum Acta expendenda remittimus. Tlieonestus colitur 30 Octobns aFerrario

aetum
novi.

cerunt ibidem

episcopjum,

quod novum Altinum

cum Tabra

el

Tabrulu.

DE

S.

ANATOLIO EPISC. ET CONF.

CONSTANTLNOPOLI
COMMENTARIUS PR.EVIUS

I.

Cultus sacer, clogia, miracula, tempus

primum
pres-

vitse

ac mortis, vita hic a nobis

ctlila.

->< Anatolius, patria Alexandrinus,

ANNO
CDLVIII.

munere iperfunctus, illuslrem exinde Patriarc/ix Conbyteri atque Apocrisiariiseu Responsalis

\S\stantinopolitani
5.

dignilatem
in honore,

conseculus,

summo

Anatolii Patriarchae Constantinopolitani. Hic, cum presbyter et apocrisiarius esset, ordinatur episcopus CPolitanus, imperante Theodosio Juniore. Nara cum Dioscorus haereticus speraret fore, ut in per-

Anatolii

semper apud Grxcos

ratione fuit
;

nec minore. in venc-

verso doginate sibi suffragaretur, Episcopum

CPo-

cultus et
elogia,

uli planurn fxel

ex sacris ipsorurn monu-

litanum

elegit.

Verum

nihil inde profecit bsereticus.

menlis, quibus
ex Menxis
impressis,

annuam ejusmemoriaminsertamvoluere,

Etenlin beatus iste Anatolius,primusillumin synodo

perpetux poslerorum memorix consecratam.

AMenxis
hac die

Chalcedonensi

damnavit,

et

nomen

S.

Flaviani,

Grxcorum

excusis ducatur exordium.

:

Ibidem

diptychis inseruit, qui a Dioscoro et latrocinantium

Concilio, ab ipso coacto, dejectus e solio erat
;

annunlialur in hxc verba

Sancti Patris nostri

lit-

terisque

572
terisque
HrcTOIIB
J. p.

DE
encyclicis

S.

ANATOLIO EPISC. ET CONF.

suum
hic

seu

generalibus

ad episcopos

errorem excusel.

Nam

[ateor

equidem

distin-

missis, qui in variis

provinciis praerant ecclesiis,

ctionem

jam dictam

utriusque Anatolii Laodiceni ac

Dioscoruro, sectaeque ejus adhserentes hasresiarchas

et

Menotoglo

cnnique ovile suum sancte pavisset in damnavit orthodoxa nde, ac rexisset, ab haereticis impie sublatus est, Gennadio sanctissimo relicto successore. 2 //o Mcnxn excusa; ubi vides e poslremis dicti elogii verbi, Anatolium a Grsects non ul sanctum
:

in posterioribus Molani editioniverum ctim tdem Auctor in prima edilione nnum tinicum habeal Anatoltum Laodicenum, duos ibidem

CPolllani recenseri
;

bus

intcr

se.

confundere non potuit. Clara

sttnt ejus

verba

In Laodicia Syriae, S. Anatolii episcopi,

solum

religiosis viris,

non sed et philosophis admiranda

qui

llasiliano.

duvilaxat coh Episeopum

et

Palnarchum, sed etmm

qua
d(.

dereliquit.

viorlem ejus

hesi eltcts

iniptilari,

re

paulo post.
in

Memris
hnbciilur

[ert con.sonnl

Menologium Bnsilianurn,

quo

sequentifl

Memoria

sancti

Patris nostri
e.lo-

Anatolii, Patriarclne CPolitani.

gio honoratur
:

Dein hujnsmodi

5 Sanctum Antistitem nostrum lam vivum quam mortuum miracuhs clarmsse, tradit apographum vitx, pro.rime a nobis producendum, capite 2, a num. 12. Purco ea hic pluribus commemorare, cum ibidem vpt
deri possint.

Miracula,
.rtas vitx
ntortis.

ac

Sanetus Paternoster Anafolius, civi-

Vestigium de his nullam

licuit,

alibi,

quoad

tate Alexandrina nriundus, presbyter erat sanctissim.i' Dei

videre mihi quidcm

potui deprehendere.

Nunc
sit

EccJesiae,

Theodosio Junioie regniguber-

de tempore

vilse

ac morlis Prxsulis noslri qtiid

sla-

naculainoderante. Obvirtutem verosuametnotiliam,

apocrisiarius
est, in

tuendum, videamus. Vilse ipsumusuram haurire cmpisse

sub fiiiem
eo,
se.culi

CPolim a Dioscoro hseretico delegatus spem adducto fore, ut suffragatorein lllum

et

4,

atit

initium 5, faiile conficitur ex

dogmatis. Synodo Chalcedouna cumquingentis ac triginta sanctis Patnbus, Dioseorum anatliemate percussit. Noir.en S. Flaviani, a Dioscoro e medio sublati in synodo Ephesina, latrociniis infami, injustaque
haberet pcrversi sui
nensi
iv interfuit,

quod a magno Cyritlo Patriarcha Alexandrino ad humnnitatem informalus [uerit, eo operx pretio, ut tum
miujistri adeo prseclari prxceptionibus,

tum proprii
1.

in-

geniiperspicacitate, xqualilmsfactle omnibus anlecellere

ipsum rontingeret ; de qua re vide cap.

simus Hi.stonx

Eminenlis-

Ecclesiasticr Auctor Baronius Irudit

>rte

omnes

ab ha-reticis mulctati, diptychis inseruit, et ha?reticos anathematis sentrntia perstrinxit.

eum

e vita excessisse

anno 458; quem sequitur Tiltenostri

monlius, nec non Majores

Denique Patriarcha CPolitanus creatus, postquam gregeni recte gubernassef, ad Deuro emigravit. Aitnua qtmque suncti Palriarehx noslri memoria
'.}

18; quem

el ibident assertinl

Tom. 4 Junii, pag. catbcdtam Constanlinopo-

lilanatn occupasse. ab

anno 449. Exegisse ettm annos 8

Atrnos
tot cnm adanmim

eun

lotidem mensibns in episcopatu anctor cstNicepliO'

Cullns idem
e variis

itt

plnrilnis

alti.s

Gr.rcoriirn labulis inscripln invenitur,

rus in Chrotrographia compendiaria.

ttittdcm

Qracorum
tatmiis,

videlicettn Typico S,
ii:i<>

Sabn,

Horologie Grscco,

Me-

mensibus Barotrins eliam

[acile

ei attribuil,

Chifleliono,

nec

non in Maxitno,
loco

Ctjlhcrorum

458. Quibusctim
lib.

Zonaram
illi

episcopo, citdiimo

quidemhoc

Quod ai exteras qtioque vorumque nationes Prxsnlis nostrifama,

iu Sy.naxo.rio ciclatis
ilfhut,
iiic

cum elogio. Quid? ac remotas Ruthenorum Slasancliias

14, dutnlaxat oclo

concilies, qui Annal. annos tribuit; intelligendo

ac

completos; uti etiam Theophanein, qui concedit ei annos 9, puta irrcompletos.

veneratio publica, longc laleque pcrvagata sit?

Ruthenorum a
;

Etenim P. Gcorgio David, So-

6 Interca,

dum

de anno mortis

ejrts

verba facimus,

iwsttx rnissioiiurio

quinnno

M78 MoscuxresicommsmoAt

tangenda nobis venit quxslio, quo genere mortis obierit An S. AnattiSanctus noster. Habemus e Menaeorum Grxcorum elo- lius ab hxregio, supracitato
fuisse.

iii

luliuam lingunm cunverso, acposlea adnosmisso,

sictegilur
:

num.

1,

AnatoWum ab hxrclicis

occisum

ticis occisus.

in Jiilu

Item [festum vel

ratin] ossiuui S. Anatolii Patriarchaj CPolitani.

tii

Menologio SluvoRussico, nobiscum communi cato per

Qua de causa i.d [ucturn sit, ibidem non dicitur. Porro vel id corrtitjit ;velsaltem non conligit in odiu m frdei; cum apudGreecoslum alibinusquam, tumnec in ipsa qtti-

nobilem ac generosum
tccufiit
((/,

Virum D. Baronem de-Spariiivcnies

dem

enjns in nos merilis plura ad prixsenlem

in
vila

miilcricm

spectantia
pa,j.

Papebrochiana
inquam, Slavo-

memoralo mox elogio pnrftxa, Marnuncupetur. Adde, quod necin Menologio Basiliano supra allalo, nec in upograplw nostro, nec
annitntiatione,
tgcis rromine
alibi

tomo 6 Junii
Russico,

17) in Menologio,
ni

usp/am

sive

apud Graecos,
morlis.

eadm

quidemdie

memoraturnoster Sanctus,
:

veniatur

tale

genus

sive apud Latinos, inQuando dicilnr tom. 4

at lcrnunis

jilnsculum

diversis

S. P.

N. Anatholii
Marciano.

Pafriarchse
pus,

CPolitani,

anno

coliii sub

Fuciitolus, ijculc Afcr, Jleiiiiianciisis in A[rica episco-

jam tum

seculo sexlo ([\oruit

enim aiino 540)

pro defensione

Juniipag. iSquod, tamelsi Anatolius rectam suam frde Leoni Papx el Martiano imperatori modis omnibns conatus [uerit probare, cavere tamen non potuerit ; quo minus crederetur favere ha:relicis : quando, inquam,ita
ibidem dicitur, ac dcin additur hanc

Antistilcm nostrum sancti titulo plus semel honoruvil,

ul ridcre esl iu
Iriuiii

notam

eluisse,

ab

Ulro

5,

qucm

scripsil

capttulonim Concitii Chalcedonen.sis, eap. 3; ubi

defendil

AnatoKum ctntra dicacitatem Nestorianorum. Alta ad publicam saneti Confessorisnoslri venerationem, ncc iwn adsacrarum exuviarum ejns cultnmspeciantia,
lu ,'cge lector
tario

ipsismet heereticis sublatus de medio, salis insinuatur ibulem fons, e quo hausta sit hsec optnio, per hxc ve.rla : Sicut ad iii Julii de eo Menaea referunt.
Notanda circa Exinstructissima regis Fran- nostrum cix bibliotheca iltud accepit, atque exscripsit Papebro- apographum,
auctoris

Jam

vero, de nostro apographo ita slatue. Nullius

pracfert.

nomen

ad piiem vitx, paulo post huic comtnene quibus

prmvio subjungendse;
Iwnoribus

nonparva de

exlti-

clrrtts

bitis et

sacris ac publicis fiet

confirmntionis

accessio.

4
et

Apud Molanum

inter auctaria,

Iwc quoque

die

nostcr, eo tempore, si rccle ccvjicio, qnounacttm P. Henschenio post eollectam in Germama atque Ilalia copiosissiinam messem pro Sanctorum Actis, Parisiis degebat, in Belgium reversttrits. Ceterum hoc titulo

Molani

refertur. Corrigendus aliotum lolies corrcclor Bailletus,

apographttm twstrum insignilur. Bio; xi -tiolkux tou

ev ayioi?7taTpO!;):fi(J)v'AvaTo).i'o'j

auctariis.

asserens in vttaS. AnatoYnepiscopi Laodice.ee in Syria,

male Lcodiceiium Anatolinm

Molano eonfundi cum Anittolw Pattiareha CPolitano; cum tamen relatus uuclor e.rpressis tcrminis alterum ab altern Anatolium abundc disn; minandum eensuerit, relinquendo Anatoa

TivouTtoJ.Ew;.

apyu-iny.iTim KwvGTavVita et convorsatio sancti Patris nostri

Anatolii, archiepiscopi CPolitani.

8 Quisquis
be.l

vita:

slyli characteres,

Analolianx [uerit auctor, eos exhiqni indicio sinl, enm non omnino

et Auctoris

sltjlum.

Laodicenum i textu Usuardino; et altum, nomine stiiwmjmum, at ditjnitate ac loco (hversum, Patriarcham ritlclicct CPuhtanum inserciulo auctanis, texlui pr.rdicto udjeclis.

Itum

cpiscopum

abborruisse ab Atlica priscorum scriplorum elegantia

eliiniitala,

solet,

Nec

habere potest prx-

qux apud auclores me.dii eevi frequens esse vocum barbarise; ac rcmorari non raro leclorcs consuevit, cetera linguse Grsecx non imperilos.
II.

fatus Baille.tus cx diversitate editionum

quidquam, quo

; ,

DIE TERTIA JULII.

probavit illttm Anatolius, missa ad

573

Leonem PP. proAICTORK

J-

11.

ln([iiisilioCritica, in

qua preectpu ad-

fessione

susjticionem amovit

versus

S.

Anatolium accusationes ex-

fecitsatis,

Anatolio

penduntur.
lis,

tamque Leoni affalim ut ille gratulatorias atque pacificas eidem Iitteras reddiderit hoc anno Idibus Apri;

Pf

uti auctor est vel ipse Cardinalis

Baronius
ep.

acl

an-

num
\jurius enimvero Baronius de gestis Anatolii videtentala ttir fuisse loculus variis locis, quam ut' nulla
Materia accusationum conira Anatoliw",

Christi

451

et

habemus ex

Leonis

60
sit
et

alias 40.

13
satis,

Harnm
snbjicio.

fragmentum, quoad proposilo nostro

mitigatwnis opera,

tacite

me

prsetereantur.

Babil
ralio

Gaudemus

in

Domino,

et in

dono

mittgaturex

itaque mihi lianc veniam, ut inquiram,

fuerit

num

vtlae

gratias ipsius gloriamur, qui

hujusmodi in Anatolio, ut mcruerit nolari tam

nigro calculo, quali tnm sapientissimus Annalisla nolavit.

litteris, et fratrum nostrorum, quos CPolim miseramus, relatione cognovimus, sequacemte Evange-

sicut dilectionis tuae epistola S. Leonis PP.

Ac primo

iilacet

materiam

dispertiri in certa

qux-

damcapita, quo restotaevadat distinctior

et

et explicatior

deinde singula accusationum puncta, seposilo partium

licse eruditionis ostendit; ut per Sacerdotis probabilem fidem merito praesumanus, quod tota ecclesia eidera credita, nec rugam cujusquam sit erroris ha-

studio,

matura

judicii trutina expendere.

bitura, r.ec
con-

maculam

dicente Apostolo

10 Omnis, qux
ad certa
capita revocatur.

in sanclum

Prxsulem nostrum

enira vos uni viro virginem

sto.
. .

Despondi castam exhibere Chri:

flari potest accusatio,

ad sex polissimum capita videtur

est,

in

qua societatem

tuaa dilectionis

amplectiap-

revocandu.

Primum

quod annitente ac promovenle

mur,

et

gestorum, quae sumpsimus, seriera neces-

infami hxrelico Bioscoro, ad CPolitanas infidas evectus sil. Secundum, quod contra Synodi Nicxnx slatuta,

sariis, sicut oportuit,

munitam subscriptionibus
,

probamus.

Tum

paucis interjeclis

subjungit sanctus

arrogare voluerit sedi CPolilame primalum supra

Papa

se

de CPolitanaeecclesiaa pace gaudere. Factum non obscure significavU

nostri
in

ecclesias

Antiochenam etAlexandrinam. Tertium, quod

formula sese opponens,
se gesserit.

itaque. sibi fuisse salis,

hac

decreto de condenda nova fidei

Anatolii causa, gratulationem

cordate prodidii
;

cum gaudio conjunctam

fidem,
et

minus sincere

Quartum, quod interpellaDioscorum

Prsesulis
litteris

prius

non
cusit

tione, pluribus infra exponenda, asserueril,

tmmerito suspeclam,

probavit
;

approbavit, uli
est, qttod

non fuisse damnatum a Concilio Ephesino propter fidem Catholicam. Quintum, quod Aetium seu AHtium, optime meritum deorthodoxa ftde, moverilarchiduiconatu,
anteposito
ipsi

liquet e citatx epislolx

fragmento

quid

jusquam animum dubittm

miniculantibus
licet

facere possil,

an mitius

sentiendtim de ejus in Patriarchalem Calhedram, adac patrocinanlibus hxrelicis, pro-

Andrea,

longe

indignissimo.

Sextttm

denique, qtwd

nimium

sese haeretkis exhtbuerit. connisi

molione?

ventem
solo

ct

indulgentem,

non faventem. Earum,

si

14 Enimvero non abs

rel,

re videtur declarasse

Pagius
defendente illum Pagio,

placet, accusalionum capita,

quunlum singula valeant,

expendamus,

in Critica citata, quid de prxsenti conlroversia senti-

detegendx

veritatis intuitu, enttcleate

dum Tom. 2

pag.

360, loquitur
c&usa.,

in

hxc verba

ac, qttoad ejus fieri pourit, diltiamns.

Anatolium, dumlaxat eade

prout refert

jam
,

salisexposita,
et

11 Exordior a duobus primis. Fueritne Anatolius

Expenditur
accusatio

asseveranter pronuntiare hsereticum

Eutychia-

apocrisiarius

seu

a responsis Dioscoro,
et

nistamfuisse, severiorisestarbitri. NequeintotaEu-

Zonaras

lib.

13 num. 23,

Liberatus cap. 12

Cuusx

prima

Euttjchianorum, insertx tomo 5 Conciliorum Labbei columna 759 litl. a an potius, titi habet Nicephorus
;

tychianorum causa invenitur aliqua Anatolii interlocutio, scriptura ulla, qua in haeresim suffragatus sit in eo dumtaxat reus, quod haereticorum amicus
;

in

Chronographia compendiaria prxdicta , presbyter etresponsalis ecclesiae Alexandrinas, non tanli interest penitius

esset, et

amplo
ad

beneficio ab iisdem dopatus. Pergit

Pagius,

et

locos

quosdam, inspeciem
,

dttriusculos, e

indngare.

Majoris referre

merito censet

sancli Leonis epistolis tlepromptos

bis
:

respontlel his

vervel ex ipsis Leonis verbis

Pagius 360, quod post conciliabulum Ephesinum

in

Critica Historico-Chronologica tom.

,

2 pag.

Hsec sola ratio

fuit,

cur Leo Magnus mterdum

pulso et

in epistolis suis 39, et

necato sancto antistite Flaviano, consecratus sit ab episcopis ejusdem cum Dioscoro factionis. Ex qua cum hasreticis familiaritate, pronum erat de ejus
fide judicare, eam scilicet quse esset Dioscori et ordinatorum. Mox idem auctor suspicionem istam non temerariam attt male fun-

aut 69, et olim dogmatis redivivum assertorem fuisse. Ipsemet

,

44 juxta veterem ordinem, perhibeat damnati 73 juxta novum

aliam non esse,

quam

Leo duobus in locis indicat, undenam hauserit quod de Anatolio alibi dixit, haeresim docuisse. Primusestex epistolaad eumdem Anatolium 80, et juxta veterem ordinem 53, in qua sic e.um dictus
auctor inducil

datam, mitigat, dicens : Attamen si res aequa lance ponderetur, ex eo cum hsereticis commercio , nihil aliud concludi debet, nisi suspectum fuisse de novitate.

loqucntem

Decessore tuo beatao meCatholicae

moriae Flaviano,

propter defensionem

12

Rem

profundius introspiciamus

cum Baronio.

veritatis ejecto, non immerito credebatur, quod ordinatores tui contra sanctorum Canonum constituta viderentur sui similem consecrasse sed ftdfnit mi;

Refertisad annttm 430, datas esse a Leone PP. litde promotione teras ad Theodosium imperatorem, non recepturum se S. Anatolii per DioscoAnatolii communionem, neque electionem probaturum,

sericordia Dei, in hoc tedirigensatque confirmans,

ut malis principiis bene uteris, et non te judicio hominum sed Dei provectura benignitate mon,

rum, nisi prius constaret de ejus fide Catholica qua.. explorata probeque cognita tum ex S. Cyrilli

strares.
1

5 Ita laitdalus auctor vel ex

ipsis

Leonis

Magni
bene postea
sentientis

de Incarnatione Verbi "scriptis voluminibus

epistola a se scripta ad Flavianum,
,

verbis vinclicat

Anatolium ab
postea voluit,

hsereseos labe.
in

tum ex
nata,

exami-

ipse durioris digestionis

jeclos, miligare

terminos,

Leo Anatolium conIta

publicaque subscriptione cognita, probata munita, et clero ac populo declarata ; tunc fore ut bono pacis, in Apostolic<e Sedis communionem recipiatur, et sedere sinatur.

structionem, qitam

ad defensionem

tam ad posterorum inAnatolii. Quid ?

exponere voluerit

Qttod alio loco non

minus
,

aperte

En

contraclttm in com-

idem sanclus Ponlifex

sentiret,

quid de orlhodoxia Anatolii

pendio

primum

acaisalionis caput.

Favor infamis IHos-

dum

in cpislola

ad Marcianmn Augustum 84,

:

cori, consecratio facla

per episcopos, Dioscorianae per-

veteri ordine, ita pronuntiat

Anatolii episcopi ordi-

vicacis sectatores, non poteranl non suspectam reddere

fidem consccrati novi antistitis Anatolii, lam parum in fide solidis fttndamentis subnixi ac promoti. Hinc pro-

nationem, sicut scientia Dei testis es-t, suspectam, quod fatendum est, mihi fecerant cousecrationis ejus auctores, nec dissimilera ab eligentibus arbitrabar electum
;

batam

voluit merito jure, fulei ejus sinceritatem

S. Leo;

secutumque

est, ut,

dum comraunione

Julii T. I.

73

874

DE

S.

ANATOLIO EPISC. ET CONF.

quo perslringitur ipsius ambitio
tiochenam.

Al

i.

I.il.l.

nione Apostolicae sedis existeret alienus, diu dandis ad eum epistolis pacis me abstinerem sed cum illi
;

20 Fenio nunc ad secundum caput accusalionum D affeclnntis primalum

,

. r.

pietatis vestrae

testimonium suffragetur,

etc.

CPolilance suae ecclesix supra Alexantlrinnm

et

An-

Secundum
accusationis caput,

16 Hisce
de orthodoxia
Analolii.
stolis in

iijitur

prxmissis ex ipsiusmet Leonis cpiac purgotionem Anatolii

,

Et

vero Anatolium,

vindicalionem

tan-

arrogasse ccrtius conslat,

primalum illum sibi quam utin dubium revocari

fttisse

dem ita concludit dictus Paijins. Inde manifestum est, a Leone non alia de causa dictum fuisse Anatolium
assertorem
novi

nedum

negari queat. Illius pr.rrogativam sitam

dogmatis,

nisi

quia

positionem consecutus fuerat a schismaticis.

referl probabilem

manuum imTum
inchoatam,
fuisse

Pagius, tom. 2. pag. 334, ut ecclesia CPolttann primo post sedem Romanam honore frueretur, jusque ac potestatem haberet in
in eo, breviter narrat

hanc conjecluram,

initio

dein

processu

temporis

omnino

dilutam
fuisse
,

ne,

que alium

deinceps
el

inventum

Anatolium

quam

Ctitholicum

orthoilo.rum

uti

pluribus os-

temlil in

endem CrilicaChronoloijica
et

a num. 37.

nos pluribus

annum 351 deducemus ex iis, qux diad

,

centur per decursiim. Aildn, quod non mediocriler con

diosceses, earumque Mebarbaroruminsuper episcopos ordinaret, conlra quam prima Synodus Nicsena sanxerat. Idcirco ScTpe sxpius acriler in eum Lco invectus fuit tamquam in lnmidum, elatum, ac superbum ne.que prxtermisit super hac causa litteris cunvenire Marcianum Imperatorcm, ac Pulcheriam Augnslam. Accipe

Thraciae,

Ponti et Asiae

tropolitas, et

ducanl ad confirmandam
sequentia

Prxsulis nostri apologinm

fragmenta aliquot.

pnncta, brevilalis ergo in cpitvmen coocla

vtderi possunt

21 Epistola 79,
Frater, inquit, et
noris accensus est
cupiditatis,
addit,

alias

85, ad

Pulcheriam Aug.
Anatolius...
sui
de ambitu
jirimatus

qux

plurtbus

apnd Tillemontium tom.

quod Neslorium
;
,

coepiscopus meus
cui ibid.

15, in vita S. Leonis

PP.
le.ctor,

de immodicis appetendis supra

et

mensuram

ho-

17 Invenicl ibidem

Eutysit
;

Eadem

probalur aliunde,

chetem nnnlhcmale perstrinxerit

Episcopos omnes
litleris encyclicis

quod
ut

hortntus

nomen dat intemperantis superbum nimis esse, et iramoet

idem facerent
inserucrit;

deratnra ultra proprios terminos tendere

anti-

quod S.

Flaviani nomen

diplychis

quod

quitate calcata, alienum jus velle praeripere, ... tot

Dioscorumipsum.qitipene, ulipatet ex antccedentibus,

vhlcri possil unicns
in

hnc mnteria o/fensionis lapis

et

pilrn teandali, ter a Concilio cilalum, sed contumacem, sed rebellem;

et

non comparentem, condemnarit; deniconvocarit Oonstantinopoli,

Metropolitanorum impugnare primatus. bellum novae perturbationis inferre. Fult insuper , ut agnoscat Analolius, cui successerit Viro, et repulso omni spiritu elatiunis, Flaviani modestiam, Fla.

quequodSynodum

nb

epi-

vianihumilitatem.
tolium
joija;.
. .

imitetur.
.

Fratrera suum

Ana-

scopis omnibns, abbalibns .presbyieris, dinconis

ibidem

salubriter.

contineri. In epislola

degenlibus frequentatam, in quafamosis

litieris

S. Lco-

nisPP.
)irr

ntl

Flaiianum antea
oblntis

dalis, et

deinde ibidem

80, alias 53, ad ipsum Anatolium, omne.m movel lapidem snnctus Pontifex, ut eum ab ambttti primatus
absterrcat. Doleo... in hoc dilectionem tuam esse ecclesix prolapsam, ut sacratissimas Nicaenorum canonum CPolitanx

nmnum

Abundii, primi legali ejusdem Leonis, pa,

trmrclhr Anatolio

subscripscrit

anatltema
et

su-

dixerit Nestorioet Eutycheti,

sectatoribus
stibus,
;

eorumquc dogmatibus

tota rt

se.rie

a legntis,

oculatis Utiquete-

In totius Ec- pra Atexandrinam et clesiae perturbationem superba haec tendit elatio.
.
.

eonstitufiones conareris infringere.

per lillcms ud laudatum

Qnitl

Romanum
ttbi

pontificem

Absit.

a conscientia mea, ut tam prava cupiditas

Anlioch.

delata.
lector
alin

plura?

Ne

juslo sim prolixior, consulat

nieis studiis

adjuvetur...

Noli, frater, altura sa-

tomum cilatum

Tillemonlii,

tam hxc, quam

pere, sed time, et Christianorum principum piissi-

codem spectantia reperiel.

allexcre epistolx Analolii
,

mas aures
odLconem

impiis petitionibus inquietare desiste.

el

ex eplstolu AnatoUi ad
I.eonem,

18 Juvntliscc Matjnnm scripl.v

Nihil Alexandrinae sedi, ejus,

. . .

quam

per S.

Marcum
.

fratjmcntum quod inter ecclesise Gr.rcx monumenta vulgavil e MS. Rcij. 940. ac latifcii Joannes
/>'/</.

num

Cotelerius

Tom.

pag. 66.

Evangelistam meruit, pereat dignitatis. Antiochena quoque ecclesia, in qua primum pra-dioante beato Apostolo Petro, Christianuin nomen exortum
.

Etenim

piissiraus et Christi

amans noster impera-

est, in paternaj constitutionis

ordine perseveret.
in

tor Theodosius, qui cuncta in secundis post res ad Deum pertinentesponit, cum sanctissima CPolitana
ecclesia pastore orbata esset
,

Haec

tibi

scribens,
ut

Frater,

Domino hortor ac
desiderio,
spiritu

moneo,

deposito

ambilionis
etc.

deberetque aoeipere,

potius ferveas charitatis,

qui

eam

suscepit
illius

posset regere, plurimam hujusce rei curam ncprimo quideiiideinandavit religiosissimo urbis clero, ot ad gubernationem aptiores de;

22 H:cc
stola

sufflciant

pro specimine.

Tota pene

F
epi-

78, alias 54, Leonis ad

Marcianum Aug.,
punclis
;

ver-

mdigatur

satur in proponendis

sequentibus

cernerent,

probatione sibi electionem omniura prajcipui reservans. Peinde in his exorta immoderata dissentione, cunctisque hinc erga multos
in

cum

nimirum

varia dissidia scissis; jubet Imperator conquiri clericos in regia urbe etiam ex aliis civitatibus
,

multa ex Anatolii ambilu mala exurgere ; Constantinopolitanam sedem, quse regia est, non Apostolica aliarum depressione attolli non posse; Anatolii cupidi,

ob

queadam
lern

tntem a Marciano comprimeudam tolium animos sumpsisse. Verum

ex prioribus
elalio,

Ananon

ista

si

ita

ut

fit,

negotia

degentes

quo inter

illos prcestantior,

absque ullo afleclu in episcopadignitatem promoveretur. Quod cum factum fuisset, postea placuit iis, qui in cuncta potestatem obtment, permitti clero clectionem Primatis. Et ecce suflVagia in rae, omnium minimum,

omnino excusabilis, saltem minus culpabilis evadet, ex co, quod crederel sine dubio, sibi ad hunc primalum jus aliqitod competere, aul aliquam prtrscriptionem suffragari f Vtdetur enim simile quid innuere ipse Leo

venerunt

non pivpter justitiam meam, sed ut Christus Jesus

omnem patieatiara suam juxta Apostolum. Unde id operis incubuit sanct* synodo fcpiseoporum Constantinopoli versantium, ut ad me
ostendeiet
de modo promotionis sux.

in

me

80 alias 53, ila scribens ad AnatoPersuasioni enim tuae in nullo penitus suffragatur quorumdam Episcoporura ante sexaginta,
in epistola
:

PP.
liura

ut jactas,

Anatolium, lcslem quidcm in propria causa, sinceram tamen de modo sme electionis
proferentem confessioncm. Alque h.rc de primo accusationum capite : e quibus satis, ut
opinor,
ts.

ordinandum 19 Habet

sine
hic.

mora procederent.

annos facta conscriptio, numquainque a pra?decessoribus tuis ad Apostolicae Sedis transmissa notitiam.

23

TJtul esl,
;

leetor

meliora doctus Prxsul noster a Leone,

acquievit ejus consiliis,

mcliora sapuit

morem

gessit ac minuitur,

conficilur

Anatolmra

novttatis, aul hxreseos futsse

pacem iniit, ac sese purgavit. Ut rem paucis absolvam, veniam ei dedil Leo missa ad ipsum epistola 106 alias 71, patervolunlati. submisit se, fastum posuil,
nis monitionibus referta,-ex

suspcclum

non reum.

qua dclibo
,

sequentiu

in

rem

nostrttm

Gratum

mihi

Frater charissime
est,

'

DIE TERTIA JULII.

quod dilectio tua id profitetur sibi displicere, quod tunc etiam placere non debuit. Sufficit in gratiae communis regressum professio dilectionis tuae, attestatio Principis Christiani, Marciani Aug. Nec videtur tarda correctio; cui tam venerabilis asserest,

573

nysiiet Isidori, ut dicilurtom. 4 Conciliorum in observatione,

tores

D
AUCTOBE
i.

columnx 766 et 767 subnexa ; ubi dicti edicausam videri sibi asserunt omissi canonis 28

r.

prsefali,

cum 29
e

et

30,

quia Anatolii, CPolitani

episcopi circumventione ac fraude,

stolicae legati

cum

Sedis

Apc-

tor accessit. Abjiciatur penitus inconcessi juris, qui

Synodo egressi

essent,

Patribus

disseusionem fecerat, appetitus

sufficiant limites,

concilii propositi,

quos sanctorum posuerunt.

re pacifice

Patrum providentissima decreta

At dum a Baronto alque ab

Anatolius,
merito

atque ab eis subscripti fuerant. ediloribus Romanis Conforlasse, segre

loco

ciliorum statuitur canonis recensili auctor vel promolor

ferre

composita,

24 Conciliantis videlicet partes agebat Leonem inler et Anatolium Marcianus, Imperalor vere pius ac paciftcus ; cuiidem S. Leo ila rescripsit' epistola 107: Cum per omnia me Clementi* vestrae parere delectet, fratris mei Anatolii cbaritatem toto corde suscipio.

quis possit.

utroqueid quidem
lide

asseri

at

neutro
id

probari
so-

nec ineple forsan quis qusesieril, unde

probari qtieat.
alibi liujus assertionis vesttgiuin occurrit.

demum

Quserenli milii studiose,

nullum

Aetins arcki-

Qmd

clarius? quid

ad teslificandam
liic

utrimque

diaconus, ut narrat Tillemontius tom.

concordiam significanlitis? Nihil itaque

tericum avctorem Gallum,
in notis et observationibns

moror neoqui

ex lom. 4 Conciliorum,
nes
ecclesise.

col.

715,

et

15 pag. 757, 795 cumfervore

erroribus notissimum,

sustinuit tn Concilio Chalcedonensi jurn ac prsetentio-

pag. 91 censet,

ad opera S. Leonis Macjni Anatolium, suam numquam ambitioal re ipsa

el

cbncilio

CPolilairx. Fuit idem ille, qui petiit a canonem, qui ibidem cusus futt in favorem is

nem

deposuisse, verbis in speciem adornatis ad submisdeslitisse

tius ecclesix;

quem
;

el

postea defendit

contra legatos.

sionem scripsisse Leoni,

a primatus appelilione.

numquam

Ntltil

simile lego de Anatolio.

Non

nego lamen canoxina

prosecutione juris, debiti, ul

nem dictum
citato col.

de

rivilegiis,

ab ipso

cum

pluribus

contenderal, Prsesuli
attctor

CPolitano. Judiciumsuum idem

episcopis fuisse subscriplum, ul palet

ex tomo jamjum
dicta, eo a

probaturus; Vix enim, inquit, pauca sub finem, scriptsead dictum Romanum Pontifcem epistoloe, de Canone Chalcedonensi xxvm commemorat Anatolius, circa quem hoc solum a Leone pro certo vult haberi, nullam in se culpam esse, sequesemper

797.

Nemo
nsevo

tamen

Itactenus

me

dicta

existimel,

quod vehm
etenim

omni ambilionis
nihil ab eis
tolitis,

Anatolium nostrum ab E exemptum : sux sanclis quoque

viris sunt labeculse ;

cum homines

sint,

humani

alienum putemus.
est,

ab alienis appetendis longissime abfuisse. 25 Conjeclurse ejus ibidem non tanti apttd me sunt,
ac fastu depositn,

quam per

Animosior fucrit Anain ambiendo primatu ecclesise

CPolitanse super Alexandrinam

prseserlim,

ut vacet eas sigillatim hic recensere, ctim

non ignorem

eas operi,

Romana

censura

cottfi.ro,

adjeclas esse, at-

et Anliochenam. ex eo quod pulaverit, se agere pro stto jure, uti supra insinuabam. Quod si Iwc minus placet ; cum

Quidf Poluitne loqui, poluitne in paternx ita amplecti Anatolium memoratus Pontifex, tam firmut,
que adeo suspectam redolere officinam.
visceribus
cliaritatis

satis

enm

fecisse
;

Leoni viderimus,
qttid

uti

e superiore ejus

epislcla liquet

non video

scrupulidebeat superesse.

lam inconcussus, tam in proposito immulabilis, si plenissime sibi non fuisset factttm satis ; si CPolitanus Prsesttl ab ambilu non destilisset, adquod tam conle.nto
a:
toties

III.

Accusatio terlia et quarta

S.

adversus

Anatolium

diluitur.

repetito nisu

ipsum urserat? ^Mitius sensit

in favorem

quem
gant

et miti-

Tillemonlius lom.

13 pag. 730
est in

Anatolii,
in

ijlatus

quseslionis, seu

accusationis tertise in eo ver-

alii

qui ibidem videri potest. Mititts snsit Pagius

lica

Cri-

satur, quod act. 6

Conctlii Chalc.edonensts,

secundum

Batoniana, mtillusque

defendendo Anatolio

Baronium

quinla uero secunditm ordinem

ferbuit inter

modernum

Tertia accusat '

conlra Baronium, qui censet Canonem de dicto primatu, opcra Anlislilis nostri fuisse fabricutum. Mitius denique sensit, teste Pagio, plenissime Anatolii famam

Conciiwrum, controvcrsia

Palres de tenore

conscribendse definitionis dogmaticse.

Dein ubijatn for-

mulaerat exarata; eam nonnulli episcopi contendebant

esse

vendicans

Andreas Chevillerus, dissertatione in Chalcedonensem de formulis fidei subscrisynodum bendis cap. 2, num. 8 et seqq. 26 Quare vidcretur mihi diiriuscule de Anatolio pro;

mancam

el

mutilam, suffraganlibus Sedis Aposto-

licse legatis,

ac conlendenlibus novse fidei formulx con-

fectionem substiluendam, eique inserenda verba epislolse

Leonis ad S. Flavianum,

tamquam

pressius

hxresim

contra

Baronium,

nunliasse Baronius ad annttm Cbrisli 451, itastaluens : Plane apparuit secundum illud Evangelii Qui male
:

jugulalura. Opposuil se synodi pars major,

imo omnes
time-

reverendissimi episcopi praeter Romanos, et aliquos

orientales, ideo dictx mulalionirefragati, quia

agit,

odit

lucem

dum

Anatolio,

CPolitano Epi-

rem omnem dolo malo agenti, subripereque clam conanti juraAlexandrinae et Antiochenae ecclesiarum, sibique furtim vendicari curanti, assentientes orientales episcopi, rem plane tamdignoconsessu indignissimam perpetrarunt. Tantam infami<e notam
scopo,
inussit sacrosancto conventui

bant ne subprsetexlu novx fortnulse, vigoranliquse etjam

conditx, per dtibias forlasse
attt

saltem minus nervosas

Itic

expressiones vocesve debilitarelur, dolo suas

forsan

partes acturo. Idqtie non obscure indicant eorum accla-

mationes

Fides fraudem ne patiatur.

fiat.
. .

Contra

unus

Anatolius, ex

fidem fraus non

Tolle fraudem a detjnitione.

scholaDioscori prodiens, sed eum deserens, utCPolis esse posset Episcopus. Hic igitur totius fraudis inventor,-

Scissa itaque bifariam stjnodo, interponit se Marcianus

Aug.

novatnqtte definitionem et ampliorem,

necnon de,

etdolosaemachinaearchitectus, cumjamexpertus

siderio

legalorum Apostolicorum respondentem

;

nrgel

esset Apostolicae Sedis legatos, petitioni suae ipsius

ac perttrget

quse

in sgnodo

lecla,

concordi

omnium

adversantes,
illis

eam oceasionem

aucupatus, est, ut

absentibus, clandestine atque dolose tractaret,

eliceretque a reliquis, quod cuperet, nemine contra-

et editores

Rom.

Concil.

Qnalcedon.

Decretum enim ab eo conscriptum, et in synodo recitatum est, quo ecclesia CPolitana primum post Romanam locum obtineret. 27 Dein producit prsediclus Auctor canonem famosttm 28, Aclioni 15 Concilii Clialcedonensis subin junclum, ab Editortbus Romanis non invenlttm codd. Graecis MSS., quos habuerunt hujus conciliinec etiam rn Latinis, neque in collectionibus Dio
dicente.
,

saffragio suscepta est. Prolixius hxc videri pvssunt apud Baron. ad annum 451, o num. 104, et Pagium, ex quojam dicta summatim conlraxi, tom. %pag. 327. 29 Baronius, omnem htijus contentionis causam im- de rejecta nota fldei n ova n aei pttlat nostro Patriarchx ; quasi vero ille formse debilio-

ris auclor

exlilerit,

novseqve adversarius

forlius ac

vivacius Eutijchetis et Dioscori errores iugulantis,

cipula),
ut dicti aucloris verbis ular,
.
.

De-

qua simpliciores decipi possent, Dioscori sui non architectus. oblitus. Pagtus vindicem agit S. Anatolii tomo 2
Crtticx Historico-Chronologicse a png.

327, non segniter

876

DE
omnia transcnbere
ibid.
;

S.

ANATOLIO EPISC. ET CONF

foret
:

\
i.

yniter defendens ejus causam.

gillalim

Nimis longum

si

lius?

Ncmpe

qttia subdole egit,

quia architectus
si

com-

j)

snfficiant seqttenlia

Non
ac

pertus

est de non

mutanda deftmtione,

Baronio

p.

videtur, inquit

pag. 328, poslquam accusationem

volens concludere,

credimus. Qui id probat?

Ex

interlocutione Anatolii, de

lianc expendisset,

rem tandem

suum super ea
inquit,

qui

putasset

expromere judicium ; non Anatolius amliigua

videtur,

formula

qua mox. Magni ergo ad diluendum prxsens accusationum caput hoc interest subvertere fundamenlttm, ulpote quod sit, quantum ex sequenlibus conficium, male
materiatum ac ruinosum.

Kutychianam hreresim, quae jam solemniter proscripta fuerat votis singulorum, dum quasi juraverant in act one praecedenti omnes epistolam Leonis, cui ipsemet Anatolius, et synoresarciri posse

Plura

congessit

P^gius,
sufficiunt,

qux non

vacat proditcere. Si

cui dicta

non

adeat ipsum tomo citalo.pag. 328, nttm. 37.

33 Nunc ad anledtctam Anatolii

et simttt

interpellalionem,
potuerie obslslere sine

dus universa suhscripserat.

30 Non
An hnc
sit

snfficicnlrm

igilur

neque

satis

fundalam
se

ad quartum caput accusationum progrediamur. Narro factum. Contendentibus inler se episcopis, novttne
conficienda esset fidei formula,an non; subjecerunt judices,

veri speciem videtur liubere, Anatoliurn tn repudittnda

Analolto

novx formulx
grssisse, qtti
triirbris,

confectione,

non sincere,
;

at subdole

ut contra

non clam, sed pnlam

non privalim,

attt in

sxpius

Dioscorum fortius agerenl, et formtdx nominalx confectionem efficacrus urgetenl :

esse aiebat. Definitio aude.biliorem con-

sedpublice atqtte in patenticoncilii luce, juratum

Dioscorus dicebat, propter hoc se damnasse Flavia-

se nefarii Eulycbetis

bostrm fuerat professus. Quis enim

num, quia duas naturas

tem, prtor
videlicet,
e.t

credat

illum

arlione

voluisse

imponere

Comilio

qttam veluli

Cltalcedonensi, Dioscorisui
sive
fttllaci

non oblitum,

et sivedebili,

tendebant non pattci e Patribus

congregalis
,

cum nova
duabus

definilione volttisse favere

hxresi Dioscori,

commtttandam,

definitio,

inquam

prior ex

conlra

quem

actione 3 ejusdem concilii fortiler et aperte

anntlirmiilis

fulmrn vibravrrat,

ita

pronuntiitns

Anadefi-

habet naturis. Judictbus hoc proponentibus Anatolius respondit Propter fidem non est damnatus Diosco:

tolius,

archiepiscopus

CPolis novae
in loco

Rom,

rus, sed quia

niens pariter

cum synndo,
primo quidem

damnatione Dioscori
post
legalos Aposto-

tertio vocatus est,

excommunicationem fecit Leoni, et et non venit, et ideo damnatus

leste

subscripsi,

rl

est. ()uaTO Anatolii responsionem,

Pctgio tom. 2

licx Scdis Paschasinitm,

fiiriiim

Luceiilium Epp.
actionis

uc Boni-

Criticx pag. 327, gravissime reprehendit Baronius,

presbijtcriim.
,

Celerum dum
qttod vcl

materiem

quasi
et

eam temere sententiam

effutierit

dolo malo,
liqttel

cvulrii, nihil occurril

vnibram /irxtrnxx accupaucu locutus, num-

propensior in dogma Dioscori. Idqtte

,

obunde

tatidnis,

mdum

solidam probabititatem possit fvndare.

se gesskse,

ex durtusctilis verbis, supra prodttclis

qttibus

Anato-

Modeslissime ibidrm
qttam
oblocttliis

lium pertrinsgit.

Anatolius, legilur,

numquam condcidx
ejus,
tbid.

novx
est

ftdei

formulx reluclatus.

Responsum
propter

posilttm,

in

speciem damnabile,
;

fidem non

damnatus Dioscorus
fecit

sed quia excommunicatio;

nem

archiepiscopo Leoni

et tertio vocatus est

est,

etnonvenit, et ideo damnatus

responso mitigabimtis.

infra parliculari

34 Sed videamus, tantumne hic sit piaculi, quanlum prima fronle apparet. Quid fecit, quid commcruit, quid pcccavit Antistes noster? Repomt Baronius loco supra assignato, quotlHac sexta sessione coram adeo numeroso Patrum conventu eorum praesentiam ininime veritus adeo temere eam effutire sententiam non sit veritus, nimirum, Dioscorum non propter fidem
, ,

el

auuitur

31 Accednnt

eo,

quse

in defensioncm Anatolii con-

damnatum

esse, sed propter

tamquam
auvtoii tmpu-

gcssit

latidalus Pagiiis loco cilalo pag.

327, num. 33
Cbal-

Romanum

Pontificem

temere

excommunicationem in promulgatam. En
Ettm

ex

jt

nl{ rett Chevillero, Dissertatione in stjnodttm

fidei

causa, en crimen! Inftcialttsnc est Anatolius hxreticum

fuisse Dioscortim?

ceionensemde formulis

subscnbendis cap. 2 num.

ill^m,

Minimc

ge.ntium? Quid ergo?

\\

rt

srqq. Si quis sibi

persuadeat formulam

non ob hxresim damnalum

de qua contentio orta

ficientuin,
fuisse,

est, integram 'fuisse, et sufqua tandem ratione evincetur decipulam quasi ab Anatolio furtive suppositam ? Si

Pernimium enim
Anatolius
propter hoeresim

inlere.st

hxrelicum non negavit. inlerduas hasce propositwnes.

dixit,

negavit
;

damnatum
et

fuisse

Dioscorum
proposilio
qtto debet,
,

bunc

Anatolius negavit Dios-

notariis

concilii

placuisset

eam

gestis

inserere

curum

fuisse

baereticum.

Hxc

ttllima

melius dignosceretur, an in ea aliqua fraus laieret,

occultata hseresis, vel

censiiris dignissima,

non item prima, sano,

,

mollior in haereticos censeri

deberet. Certe sinceram et

orthodoxam

fuisse,

ac

confecisse haeresim Eutychianamj-eclamavit major

nimirum proxitnam formalem priprimo movenlem damnationis Dioscoriunx causam non extitisse hxresim, sed alittd quidpiam;
sensu inlellecta,
,

mariam

et

pars episcoporum, qui a Spiritu sancto dictatam et

propositione interim prxscindenle

soplti,

ul loquuntur pbilo-

apcrtam dixerunt. Res ftet clarior ex propriis ipsortttii terbis. Reverendissimi episcopi clamaverunt. Ileri definitio omnibus placuit. Spiritus sanctus deflnitionem dictavit. Definitio orthodoxa est.
tio

hxreticusne
talis

esset Dioscorus,

an non, tametsi a

parte rei

vere esset, et quidem pertinacisstmus.

35 Et
qtin

vero ul innocuam Anatolii responstonem, de

Definihffireti-

modo subscribatur
est.

Qui non subscribit,

definitioni.

cus

Nihil

deest

Definitio

habet

probe.t Pagius prxfatns, mitlit leclorem ad CBntra Bar0 . actionem te.rtiam Concilii Cltalcedonensis, in qua sen- nium tenlia pronuntiata fuit a Sedis Apostolicx leyatis ad-

supra,

omnia.
qatdm
tioni
nii(o-

versus Dioscorum;
nov.r

quodnam
pag.

ob crimen ?

Quod,
,

inqttit

nova

rormit.t,

formulx ronfrctioni obslilisse ; lantuinue admisit piaculi, quod votnerit retinere iefmilwntm, qux pridie omntbus placuerat, quam vtiuti Sputiu sancto dictalam, vere orthodoxam.rt numcris omnibtts absolutam, frequcntisstma
tt

32 Demus crgo Anatolium

Pagius tom.

citalo

328, Eutychen

a proprio

episcopo regulariter damnatum, suscepisset in communionem ante judicium generalis Synodi; prohi-

Ephesum legi epistolam Leonis in quem etiam ausus est quod prae ceteris piaculum
buisset apud
,

stjnndi miiltiliulo lettiiciintim reiiMicrat?

Et

vero,

teste

Baronio, lom. 6 pag. 151, prior drfinitio erat Catholica, nec errorem continebat. Defutitionem priorrm,

formulam scribere auathematis. Denique quae est ratio fere uoica in singulorum
erat longe gravius,

quod palintiriitm omnique exceptione majus censeri debel, retinendam esse iuxit acerrimits verilatis Catholicx

episcoporumsuffragiis, quodcanonice, terquevocatus per deputatos episcopos minime obtemperare vo,

vindex,

ac juratisshnus Eutychetis
jttbar,

et

Dioscori
episcoptts

hostis,

fulgensque Sijnodi
ctvitatis

Eusebius

Dohlxi,
actione
finitio

provincix Phrijgix Salutarite,

dum

Quare peccatura quo Dioscorus indignationerameruitsynodi, aliudnon fuit, quam peccatum in disciplinam ecclesiasticam, non vero peccatum haereseos, cujus etsi reus jam deprehensus fuisset
luisset.
,

v diclx synodi Chalcedonemis iixit : Alia denon fit. -Si insons Eusebius, cttr reus Anato-

ex relectis actis pseudo-synodi Ephesinae attamen propterea damnari non debebat, nisi prius pertinax
;

convic-

DIE TERTIA JULII.

577
;

convictus

maxime secundum regulam clementiae quam observabat synodus, quae non solum episcopis, plus quam trecentis, qui violentia adducti, subscrip,

comprobarit

niliilo

tamen minus

non immerito idem

All.TOKt
J.
I'.

sanctus Pontifex conquerilur de ejus promotione episl.

85

al.

58, ut qui

lalis existeret,

qui etiamsi

magna

serant latrocinio Ephesino; sed et ipsismet facinoris

auctoribus,
et

satisfactione potuisset indulgentiam promereri, ne-

qui principatum

conventiculi obti,

quaquam

debuit his, qui in fide manserant, praeferri.

ejus asseclas subseripststc

nuerant, Juvenali Hierosolymitano

sareae Cappadociae
,

Thalassio Cae,

Enimvero tam ipsum, quam

non obscure
datur intetligi

Eusebio Ancyras
,

Eustathio

epislolx Leonis, el fuisse, visos satisfecisse prateritis.

e.t epistola Anatolii, ad nova editionc operum S. Leonis

Beryti indulgentiam impertierat

epistolae subscripserunt.

postquam Leonis

Leonem

scripta,

qux

in

ex verbis
synodi.

stolicus;

36 Unde cum quaereret Paschasinus, legutus Apoquo igitur dignus estjta contemnens,
vestra sanctitas ore proprio faciat raanifestum
"

subjungitnr epistolx ejns 105. Itaque non poluil hujus-

modi personx promotio

ct alterius

de qna supra

amotio, nou esse S. Leoni peracerba,

et

Anattho prxsuli
mceroris
tesbe,

Respondit synodus
gitur act. 3 Concil.

Indignatione, quas contra ino

admodum oiliosa;
epislolis suis

et

sane gravissimas querelas, ex intimii

,

bedientes a sanctis regulis constituta est

ut le-

animi sensibus depromptas

justique

Calced.

Ita

ilte.

AudiiC synodi
hxrelicos) a

inspersas idem sanctus Christi ficarins

cogil.
el

Patres dicentes Dwscorum dignuin indignatione, quse contra

inobedientes fnon
dicit

reHqv.il,

quas bic producerc. nihil

conlra

38 Promotionem hanc, Leoni liKtuotam,

Anatolio

sanctis regulis constituta est? Cnmilaqne Dioscorus

ftterit

condemnalus tum ob perlinaciam in non sistendo

probrosam. lenirc possnnt sequentia. Primo, causa, qua acd.luitur. adduclus fuit Anatolius ad movendnm offisio Aetium
,

se posl

ternam citationem canonicam

sequitur

Apostolicx oblalravit, ac nefario

tum quia Sedi ausu Leonem excom;

potuit esse voluntas illnm deprimendi;

cum

de aliquibvs
cit.

punclis essel accusatus, nt narrat Tillemnnlius tom.

muniawit

Anatolii

responsionem superius

pag. 756, sed poslea, re mature exuminatn,

hujus culpam extenuat fidei professto
ut

ab omni

relatam,nulli afjinemnoxx haberi debere,

qux

proprias,

culpa invenlus ac dcclaratus immunis. Secundo, promotionis

proximas ac genuinas Dioscorianx exauctoralionis causas

Andrex.

tacite

assignare voluit,

dum

negavit

ipsum

propter

qua visa sunl,

jam dicebam, tam

,

ipse,

qunmasseclx

hxresim damnatum

fuisse.

ejus satisferisse pneteritis

exhibila prenitentis aninu

37 Epimetri
et

loco

adjungo paucula ex laudato Pugio

libro

declaratwne, excusationibus plurimis et suscriptio-

auctoritate

ibid.

pag

320, qu;e Leontius,

de Sectis actionc 6

nibus propriis,
stola

sicut

Anatolius

memorata sua epi-

aliorum.

disputans adversus Eulycliianos, quos hxsitantes vocat,

sigmftcavit

Leoni,

quas epistolae ejus sobdiab Eulycliianorum comniu-

de interloculione Anatolii pronuntiuvit

inquit, si veritatem quis consideraverit,

,

Respondemus, non propter

derant. At sive non sufficienter se purgaverit dictus

Andreas, sive

se

non

satis

nec illara fuisse fideni abdicatum esse Dioscorum quoniam reapse tertio depositionis ejus causara; sed
vocatus, venire recusavit. Si tainen venisset, etiam

nione secreveril, de quo nibil juval prodere per conjecturas; sive, quod videtur probabiliter colligi ex citatione

cpistolx superioris, tamelsi

suam orthodoxiam jam proLeoni tlaretur

collato ineiim,qitiex /ixresi

propter fidem fuisset abdicatus. Nihilominus ad ista non propter fidem esse respiciens Anatolius dixit
,

bassel per publica indicia, ne tame.n itllru

ansa conquereudi de juvore

emerserat,

Dioscorum. Mitto Facundum , Afrum, Hermianensem ephcopum, seculo, ulianle diximus, sexto

depositum

prx

alio,

qui constunti semper lenore fidem

orthodoxam fuerat profemtB, voluit Anatolius morem

gerere voluntatl Leonis, ejusque sese arbilrio atlempe-

florentem, Analoliane interlocutionis vindicem conlra

Nestorianos, hanc probroseinvidioscque vellicantes, sicut

pluribus apud nominatum Pagittm videri potest.
igitur famosr.m. Anatolii interlocutianem excusent
tiqui scriptores, Leonlius e Grsecis,

Cum
An-

Qunniobrcm anno sequenti Andream dcposutt ab archidiaconiitu, omniqtte tam ipsum quam alios, Eittyrare.

chianis erroribus imbtttos, ac S. Fluviano

pttblicx

contrarios

Facundus e Latiuis; ad Michaelem IrnperaNicolaus aulem primus, ep. 8 torem, non tantum illam excusel, sed etiam laudet upud Pagium tom. 2 pag. 329; cum cxciisenl eam idem
Pagiits ac Chevillerus
vel
;

administrationis
citttta

exercitio privavit,

sicuti Ua-

bemus ex supra

epistola, eo

usque,

quamdiu

quod vobis (Leonem

fuerit ordinatum.

alloquilurj placitum super istis,

cum nusquam

ostendi possit,
;

apicem
est,

quid

synodum, aut ejus legatos quod nos tantopere in'illam invehamur.

in ea carpsisse

39 Prxtcrea Aetinm. peregre degentem, Anatolius rejuxta ad serevocavit, negotiis ecclesiasticis cxpediendis rursitm cilum S.
adliibtut a

pla-

quarum adminislratione

fueral exclusns per

privationem archidiaconatus, ab epistolis

eum

sibi fccil;

Leonis composita

IV.

Duse reliqurc adversus S. Anatolium accusationes expenduntur.

prolixam denique erga eum exhibuit propensx volitnlalts ? testiftcationem. In cv.jus rei conjirmationem consnle ep. Leonis 106, al. 71. Atque hoc paclo totum illudnegolium esttransactum, redintegrata utrimque Leone.m inler

Proponitur
accusatio

quinlo loco a nobis j\_ccusalio adversus Anatolium quod dignitate archidiadiscttlienda, in eo ersatur
,

conalus moverit

Mlium

vel

Aetium (utroque enim modo

quinta,

Leoni scribilurin epislolisS. Leonis) probe orlhodoxum, primis charum, et quem idem Leo cp 84
Pontifki in
al.

Anatolium pace, concordia, commercio litlerurum. Quin etiam S. Leo indulsit, ut Andreas , de quo esl sermo, sacerdotio initiaretur. Adtlo verba S. Leonisex epistola proximc citata, quibus Anatolium alloqucns
et
.

animnmtestatus palernttm, sttpradictaomnia, tn favorem

Anatolii producta, confirmat
,

57

vocat

virum Catholicae

fidei et

Nestorianis
;

adversum atque Eutychianis haereticis constantor quem idem in ejus locum, quodam Andrea ,
substituto

nequissimum hsereticum; Leo epistola Eutychianistam; cp. 85 at. 58, qux est ep. 84 al. 57

86

al.

56

vocat

(pro qno TilleAnalolii, dicitur ab ecclesia separatus,

montius tom.

cit.

pag.nSlegendumcensetverosimiliter

abecc,\esiastic\ssep&ra.tus)cumS.Flavianiadvcrsariis, illos placitum. donec ponlifex suum declaret quoad ob haereticorum societatera Epist. 86 al. 56 scribitur Andrcas, proul assent fuisse abjectus. El vero tametsi
Tillemontius tom. \Spag. 759, communicatioms, peticrit snx cum Entychianis
citans epistolas

CPolitana ecclesia, quaedam 40 Quod correcta significas, utetAetium in officiis clericorum presbyterum in gratiam tuam affectionemque. revocaveris, et Andream ab archidiaconi actione submoquia existimationem veris, nobis placuisse rescribo plurimumerigit atquecommeuda!. tuam, ut optabam, Et merito post correctionem in oblivionem perduinquit, in
:

ut ronstat ex

leonts epistola.

citur,

quod reprehensioni obnoxium videbatur, cuni

et discipulorum sanct;u
,

haereticorum. provectione,

Leoms,

veniam S.

qu* nunc memorias Flaviani injuria gravareris euorJ tui, utvolui, lAje simul ab omni offensione cessarunt; quia in ordinem suum, quae fuei-ant tur,

Leonis

epistolx

subscripserit

ac Catholicum

se

bata, redierunt.

Andream sane,

qui

rationabiliter

archi-

578

DE
et
,

S.

ANATOLIO EPISC. ET CONF.

obitum ejus recensuisset, tandem
sic

A
AWTORE
I.

archidiaconi est privatus officio,

sanctae memoriae Flaviani
extitit

Eufratam, qui improbus ut comperi

,

conchdat

Qualis

D
judicium
card.

[Anatolius] fuerit, Dei judicio relinquiturjudicandus.

Illud constat,
in ovile

P.

accusator
,

si

professionibus

plenissime

non minus Eutvchiantim, quam Nestorianum execrabiledogmacondemnant, quoniam venia est praestanda correctis, presbyteros consecrabis. Ila laudatur Prxsul nostera laudatissimo Papa, palum
scriptis
teslante,
tione, et

non per portam ingressum, sed aliunde ovium ascendisse, cum ab interfectore sanc-

Bannu

deAnatolio,

tissimi Flaviani Dioscoro, fuerit episcopus successor

abunde

sibi in difficullttlibus,

ex Aetii deposifuetum esse satis

Andrex promotione
cvjus

subortis,

per Anatolium,

Pontificis

lcslijicatw

omnium
pTSfsenti

instar aliarum esse nobis debet, ad

,

plenam
11011

argumento \x\aio\n purgalionem qnaprx&ens accusatio,

si

non omnino ddui, saltem ut minus

mediocriter

miliyari possit.

41 Tundem ad poslremam
Accusatlo
tlr

acctisutionttm

partem perconnivenlix.

G,

venimus, in qua, ut principio dicebam, Antistes nosler

arguiluT nimi.e erga /ixreticos lenilatis
et

Scimus pariter eumdera redargutum fuisse a Komano Pontitice, maculatumque potisS. Leone simum tolerantia haereticorum quos adscitos inter clericos, opus fuit jussione ejusdem S. Leonis expelli; ut non sit mirum si tanto fulti prasidio iidem haeretici invaluerint in oriente. Ceterum ipsum videri voluisse Catholicum, ex scriptis ipsius satis liquido constat. Veruin, ut qui raagnam cum Dioscoro olim iniisset familiaritatem, cui etsedem illam acceptam ferebat, haud adversus haereticos, utparerat, ardore
indignissimus ordinatus.
saepe saepius diversis ex causis
,

nimia
htrrctlcts

cum

Catholicae fidei insurrexit.

cnnniventia

Enimvero
sanctx

injiciari

nemo

postit,

quin S.

Leo, sacro-

44 At quid
possit id,
vit,

ni, sulva

Baronii pace, huc applicari

ct

ftdei

conservandx,
,

propaijaitdx ac dilalandx
ejtts

quod ipse

alia occasione sapienter pronuntia-

studiosissimus

non

raro increpet

vegligentiam

ad

annum

Cltristi

400, loquens
el

deiis,

qux

scrinla
..

nostrum cx P rmc >P iis

moras

casltget, lenliludinem excitet, ret/uitens impcnsius

siinl

incausa tatholtcorum

n,*.i-

Ortgenistarum, a quibus
vitse

Baronii,

T,

majoremque conatum ad rem Culholicx promovendam. El sane, st Tillcmnntio credtmits ftdei Tom. 15 pag. 815, videlur potiits suavitati quam forttin eo studium,

ultimis slabat Joannes

utqite eruditionis

Chrysostomus, sanctilate

laude spectatissimus.

Cum

saepe con-

tmlini dedisse locum,

e.l

magis serviisse lempori ac scense,

qitum vigori
<<l>t)rti't,

el

cunstantix paslorali.

fernm

meminisse

tingat, ait, sapientissimos quosque falli, eosdem tamen a sapientia et insita probitate non excidere; cum nimirum ad ea, quoe agunt, recto sinceroque

qtiam turbule.nta fuerit illornm temporum ratio,

mentis feruntur intuitu.

Cum

igitur de sanctissi(ut

quam
42
expcnditur.

periculosus religionis Catltolic.se stalus.

Variis heerelicortim fraudibus ac macliinis

morura virorum Epiphanii, Hieronymi

omnia
philo dicere praaterraittamusj

de Theo-

atque Joannis Chryin

louge lateque quaquuversum fe.rvebant. Crescebal in dies

sostomi optima mente dubitare, religio sit;

ac invalescebat illorum multitttdo, auctoritas, potenliu.

cumque ab
45 Non

eis

acta sunt,

Quaemeliorem partem

Adde prxterttorum malorum recordationem, prxsentium horrorem, julurorummetitm,impotcnliam, bonum jidem, suspicionem majoris mali excitantli spem eliciendi
,

accipias necesse est.

inte.r Sanctos jam nominaSanctum, cujus hic palrocinium stt&cipimus, disparem esse causx uc meritorum rulionem : quid tumen vetat, quo minus cum aliqua proportione fas
tos, et

ignoro equidem

inter

concluditur
in

majoris boni,
libus reritm,

el cetera id tjenus,

qiue iu

liisce et

simi-

favorem

personarum ac temporum adjunclis agere

,

Anatolii.

solent

suas parles

redduntqiie.
,

non raro lenitatem ac

et

mihi

sit

ea, de quibus

conniventium superiorum

minus ream

atlpabilem.

cusari vidimus, quanta

sanctum Prxsulem noslrum acpossumus maxima benignitate

Non

ita

lamen manus inermes

el

Calepodium,
Eutye.liianx
refractarios
,

liabuit Anatolius, quin alinm sacerdolem, nomine Gerontium, hxresis veneno infectos ftdeique decretis
,

interpretemur?

Qux

benignior interpretatio fulcttur ex

Hisloria vitx, e qua in Sancti nostri commendalionem

nonnulla delibo; qttulia

cheli;

exaucloraveril

lamquam

hsere.ticos

de

stinl ; quod infestus fue.rit Eulyquod apud Imperatorem Marcianum institerit

quibus Tiltemontius tom. 15 pag. 637. Quomodo ista

eoheerenl

cum

lunta, quse objicilur, erga hxreticos faci,

oique uuctor fuerit de convocatione Concilii Chalcedonensis; quod ibidem Itxrelicum Eutychetis et Dioscori

litate et connivenliu? Sed hxc quidem huctenus qux ad sex capita accitsationum a me proposita, respondenda duxi. Neque tamen laec eo dicta sunlo , quod ab omni

dogma rejiresserit, ac vernm propagurit; quod plura miracula palraveril, quorum auclorvitx prxdiclx, tantum specimen exhibet; quod spiritu propltetico fuerit
prxditus,

prorsus labe Anatolium

exemjnum ac

defenstmt velim
ejtts

dum

valicinatus esl se

sanatum iria Daniele

(qua

ile

re

malo judicium stispendere, ac

decisionem

Slylita; quod denique sacrse ipstus reliquix venerationi

Q Deo

relinquere, qttam temere aliqttid defntirej sed ut

lecton appareat,

quid pro, quid contra disputari in

possit.
,

publicx fuerint expositx, quasi perenni beneficiorum ac ctirationum fonte. jugiter scaturientes ac manantes. Qux
suis

utramque parlem

quxque

locis

narrata inveniet lector in vila,

qux

43 Novi quod Baronius

postquam ad annum 458

jam

sequilur.

VITA
AUCTORE ANONYMO
Ex MSS.
bibliothecae Regis Francice, signalo

num. 1387.

CAPUT

I.

S. Anatolii natales, acta in Synodo Ephesina, patriarchatus CPolilanus, acta conlra Eutychianos in concilio Chalcedonensi.

De
sohs,

vita,

et exhaustis

ab Anatoho a inst.tuta, quae fulsit instar pro p.etate praeliis, habiturus

AvroX.'ov

tw

Xfo oY*r,v

WW, m atlm
\
vouv

ya ;

tou vnip eCS' as

ex E r.,ov ev op= rov X

aymca *&&,,
eettwmw

sermonem, precor illum ipsnm, ut mens mea Deo

|3ouaoluvo;, aOroy

ouve^aofc.' psu

DIE TERTIA JULII.

579

tou axoTrou,

o>;

oXtya TtSv 7tpoa6vTo>v aurtj xaXwv 7tapa-

afflata,

scopura

suum

contingat, et paucas e virtulitteris

D
EX
8,
V

rJouvat 7pa<jjj, e7TEt

tw Xiav
a'v

<3"uvaTti>
tpa'ptjjiov

p? rcavTa dtaXaSeiV JvvaTov, firi Si v.ai tpoww xai tJtaVotav. 0a'rTov yap
r,

tibus,

quibus

excelluit,

consignem

nam

SS

ti;

SaXaaacov, xai aarspwv ywpov,

tov

omnia complecti, nemo est qui possit, tametsi voce et ingenio multum polleat. Prius enim arcnas maris,
astrorum seriem numeraverit aliquis , quam miraculorum ejus ac certarainum multitudinem. Ille
et

Anatolii

patria, el
edticatio,

toutou 9aupaTWv xai ayovow to

7tXr,9o; eapi9ptr,aatTo.

Outo; Totvuv
xatoauvr;
ttoXiv
Traor,;

XaptTrpo; 6'vro); /ai

ptev 'ioye

Trarpo; tou ts ottyiv

r,Xi'ou, iraTpitTa

'AXei-aVdpetav,

itaque vere
filius,

splendidus,

ac patris,

solis
,

justitiae,

ou

ptovov roi"; i;o)9ev

a'ya9of;

(3pt9ovoav,

a'XXa

a'peT>5;

xai

itaiSeixc,

u7ra'pyouaav

EpyaoTrptov
xai Xapt<j>;

TuvfiTopxs 3e
irptSv,
oi y.ai

rcSv yevet xai Tpo'7rot; eTrtorptwvre

euoeSeta

x/.6afjtr,vTo,

xai xar' EtV.ova,

patriam habuit Alexandriam urbem non externis dumtaxat affluentem bonis sed etiam omnis virtutis atque eruditionis officinam; parentes autem genere ac moribus insignes atque illustres,
,

SimwCov a7rapaTpo)Tov. Ourot rov avcjpa 7rpoevyy.6vt; t; cfuatv, ro) t>5; 'AXecjaVcJpou tov 9povov i%oiovre,
vovti,
e/.

et

pietate praestantes,

poterant,

quam ad aliorurn, quantum exemplum servabant illaesam. Hi Virum

solii

TrpoVrr; r,Xty.t'ac, tfepovre; Ey/Etpi^ouat

a se genitum 2 Erat
nulli
T>1

Alexandrini Praesuli obtulerunt a

teneris, atque

commiserunt.

2 KufJtXXo;
xat
toov

Si

r,v

outo;, 6 xai

Trj;

aocr>i'a;

7roXX>5;,
(3iov

apertov

a7rapa.fu XXo;-

7tap
y.ac

is Cyrillus b, scientia ac virtutum copia secundus; a qno Anatolius aocurate instruitur prudentia,

:iO"eueTa Xoyov xa/.ci; e/.TratOeueTat, ev arraA?

vea^ouor,

de
in

modo

ac ratione instituendae
et juvenili astate

vitae, prae se

ferens

drscendi stu-

rXixt'a 7rpOouTtx)7v evtlei/.vuptevo; auvsatv.

tjetat;
f)

Ou yap
cjhXei",

7rat-

tenera

senilem prudentiam.

dium.

toic aXXot; Trpoasy.siro,

a vsoTr;

aXXa

Neque enim

ludis, aliisve, qui teneri soletjuventus,

fj.6vai; exetvoi;,

oi;xai

(3t'o;

xoafjtetTat, /.ai X6-/o; eyyt'-

oblectabatur;

verum

hisce dumtaxat rebus, quibus

perficitur ratio, et

verat, /.ai r,5o; pu9(i/&eTi.

o"euos<j);
a'<p'

Ato xai

Tr)c,

EyxuxXiou irat-

et ornatur vita, et

Ta xaXXtara

EV.Xeitautvo; sV.fj.av9aviv i-iiyezo,

/.ai

ou y.ai dtdaoxaXot; xat riXitv IoteV/stote

9au-

mores confonnantur. Ideo selecta quaelibet ex artibus liberalibus maturabat ediscere, qua re et magistros et

fjtoTsto, rof; f/sv a'ptaX'i)f).svo;, tof; Si v.xi uTrEooaXXof/e-

vo;

xara

ttoV elSoc 7ratcTEt'a;. "Ecfuys Si /.ai

x;9ri

vh

6(/tXt'av

T&Jv y.a/.o-/;9o)v, to; cf9-t'pouaav

ypraTa, y.axi to yeauvauXtav u9uptp);

t

ypaptpt'vov Tciv a'ya96")v Si xat xr,v

r,07ta?ETo.

npoo't/.EtTo Si

Y.v.i

toi; 9et'ot; Xoyt'ot;,

Tt;

eTEpo;- 69ev y.ai ra; ispa; (3t'SXou;, Ta; TtaXatz;,

<fr,pi.t,

xai

vsa;

ouvtou.0);

sfif/.sXTr,oa;,
co; Et'y.6;,

ev

ou

TtoXXor;

Tot;

^povot; 7toXXr,v aocpiav,

ouvXsc;aTO.

amorem et admirationem rapiebat illis quidem certans, hos vero etiam superans in omni genere disciplinarum. Et vero male moratorum consuetudinem fugiebat, ut quaj corrumpat bonos mores, juxta id quod scriptum est c. Bonorum autem sociefatem eupide quaerebat. Porro divinis quoque eloquiis operam dabat, si quisalius. Hincin libiis sacris, tam antiquis quam novis, compendiose me.litateque versatus, haud multo tempore, ut par
aequales in
;

est,

multum

sapientias collegit.
,

Tm

dr,

TotouTOt; r,90t Tpa<ft;, xai tov vouv

to>
9Et'u
<L;

TOt;
9ei'ov

3
in

Hujusmodi
divinum

fcl-.iaToic.

Eue9to9tc,

xXrpro Ttapa tou

Ttic,

optimis

moribus educatus mentemque imbutus rebus, a divino Cyrillo cooptatur Prxclare

clerum,
populo praelecturus
d libros

se

gcssit in syno-

Kupt'XXou iyy.xTaliyeTy.i,
Xad) UTtavaytvwoxot,
6

av

Qtixc

(3toXou;

rw

do Ephesina

v.ai ouvTt'^ot

Ta; ay.oa;.

Ou

TtoXu;

ypovo;,

xat

t>5;

twv dtaxovcov a^tourat

7tp6;

aurou

eorum assuefaclurus. Non diu post sacro diaconorura ordine ab eodem initiatur.
sacros, et

auribus

TaEsu);. "E5ei yap ptxpov uOTEpov tov apytEoaTixov 9povov

Oportebat enim, ut
ficali

ille,

qui paulo post solio ponti-

ztOTUEo9at piEXXovra, evto; efvat tou

(3i(j.aTo;.

'Eyya-

erat adraovendus,

intra sacrarium

degeret.

pttErai Si Ttapa tou 'Apy.tEpEw; xai Ta;

Et;"(3aat'xL;

Legationum privatarum pariter ac publicarura ad

Imperatores ab Archipraesule
ei

izpeiSeiXi xotvaaTE xai iSixc, 69ev xai (3aatXeuai yiviTxi

yvtiptpt.o;, r.ai 5taSo)r,To; aTtaatv,

provincia traditur,

ou

Si.x

to UTTEpSaXXov

ptovov T>5; apeTfiC,

dWx xat

Sict to t>5; cTtavota;

ocutarov,

Hinc Imperatoribus innotuit, et apud omnes claruit, non solum propter excellentiam virtutis, sed etiam
ob

apta

xai aacfaXe^oTaTov.
sv

'E7tt

cTe

xar'
r,

lxt'vou

xatpou
6

summum acumen

ingenii, nulli erroris periculo

auvo^o;
ptta>5;,

'Ea,ao) auv/.poTr,9r,

sv

NsoTopto;
t>;v

9eo-

ou
ti)

rr5;

ap7tay>5;

ptovov tou

Spovou,

Tupavvixoi;

Et'aE7tr,<?r,0v,

xaTa dllx

(3aatXi'i*

r.xi t>5;
-/ptaiv

ctlh,c

Etenim per id tempus synodus Ephesi f est, in qua Deo invisus Nestorius, non tancoacta tum solii raP fi in re & & urbe ^ 1 uod 'y ran n>ce
obntixii.
.

a'oSia; aTratTEiro

o"t'y.a;.

"Ars tov Kuptov

'Iroouv

invaserat, sed etiam alterius impietatis ptrnas dedit;

in duas ac personas, et intactam ejus Matrem, quae Deipara vere est, ac vocatur, infelix
divisit

Xpiorov
tfiV
v.ai

t;

UTtoaTaOEt; 3uo xai 7tpoao>7ta

cJtatpwv, y.ai

quando Dominum nostrum Jesum Christum

hypostases

aypavToV aurou Mr,TE'pa, r, eotoxo; eotIv oVto); iivop-.xCeTxi, eotoxov 6 dEtXaro; v.xluv fxr, (3ouX6-

fiEvo;.

noluit
xa't

Deiparam nuncupare.

4 'Evteu9ev

KuptXXou tou
v.ai

9ei'ou

TtXftOTa

xar'

aurov cJtaycovtaapteVou,
TtJ)

toutov xa9eX6vTOS, apta Ttavri

4 Ibidem, quando Cyrillus, vir divinus, obnixe ilhjm impugnasset et expugnasset, coetuque omni
suffragante,

t>5; auvoSou 7rXrpo)ptaTt, v.xi r>5; tEpoauvr; aTroyuptvco-

exuisset pontificatu

tum sane,

tura

contra /Vestorium

aavTo;, tote Si, t6te oux EXarrov xai

o"tr,9Xrov 'AvaToXto;,
ou7to)

6 a'ta'yiaTo;

outo;

Anatolius
certavit
;

ille,

admiratione dignissimus, non segniter

[iiv Te-.xyy.ivoc,

ev

eninv.o-

ttoic, 7tXe'ov Si tojv ETrtoxoTtMv aTtoucTaoa; xai 7tappr,ata-

oaptEvo;. a'yxt'vou; te
6et'&)

yap &v,

v.xi

xx
youv

Mx
tou

aofoc,

xai

quamvis nondum esset episcoporum tamen sedulitate, et libertate sermonis, praestantius rem gessit, quam epiqui
ordini adlectus, intenta
scopi.

Ecj,9'y-/Eto

TtvEuptart.

Outw

5uoaSou;
y.xi

Nam

ingeniosus

erat,

et

divinis

eloquiis

NeoTopt'ou

(3tV.a;

rwv

a'oESr,pta'TO)v

eicTtpxffSivxoc,,

$Xaoiavou, tou Xaptrpou

oixEtov xoaptov
6)07tep

t>5; a'Xr,9t'a; xrpu/.oc,

Selxyite tov

divinoque spiritu loquebatur. Sic itaque persoluta ab impio Nestorio impietatis pcena, et
eruditus,

i/ou tov Spovov t>5; PaatXt'o*o;

t>5; sxxXr,at'a;

rwv nolewv, au9t;

t>5; cJoftr;

7ttXaSoua>,;, xai vupt<f txoi;

Flaviano h, conspicuo veritatis praecone, in regia urbe, catbedrae gubernacula capessente, pristinum

EOToXtauivr;,

y.ai

toV TtXaxEvTa

arEcpa-

vov

dvTi tou aTe'a'vou t>5; uopeo); aTE<favo)ptvr,;.

Oux

/jvEyxs

raurrv ooav

eu e'y_ouoav 6 to^; /.aioic dei (3aaxat'e/.Ey;pr,To

vwv

6 tJtaSoXo;-'

aXX' au9t; rot; otxetot;

ptr/a-

denuo ornamentum resumpsit ecclesia, et quasi nymphali stola, pro corona improbitatis, redimita fuit corona gloriae. At vero non sustiuuit semper bonorum videre illam, recte habentem
vestita
,

vruaot, t6v aruyeoraTov 'EuTr,/>5 xar' aurrv

evavTioVrarov
ptev t&>

e7rEye'.'pa;,

invidus
adhibuit,

diabolus

TtpoXaoovn, oftoTtfxoraTov xal

tw

sed iterum machinationes suas commovens contra illam infelicissimum

;

a'oe'Setav Joyptari^ovTa. 'E/.etVou yap tou Xptarou xai

Eutychen

t,

qui spargebat dogma, a priore diversis-

simum

580

VITA

S.

ANATOLII EPISC. ET CONF.

eou
rpccov

simum, at impietate prorsus consentaneum. Sicut enim ille dividebat Christi Dei nostri hypostasin, qu* unica est, sic duas hic confundebat et componebat naturas.
regio
Concitium Cpolitanum, contrn Eutychctem.

xfv pttav otxpouvTo; vnboxaaiv, outo; t<;

rii

ouoejuaet; avAyzt xai ave*t'vet

cuv9eatv.

5 Hanc igitur Flavianus pernieiem conspicatus, edicto synodum k adversus Eutychen convo-

5 TauTrv ouv
cuvooov
y-stxa

xr.v Xtpuiv

xXetvo; opcov $Xaoiavo;,

'Evxvyovc, (3aotXtxco 7rpoaTayp/.xTi auyxpoaui/

cavit,

tione

eumque simul a Deiferis patribus deposiDJUlctatum, ecclesia exegit, et tamquam pu-

eu, xai toutov

TreptSxXcov,
pte'Xo; aurrj;

apta 9eco<p6pot; 7rxTpx'at xa9aipe'aet

xfjc

iy.y.lr.aiac,

dmlxaz,

y.ai co;

aear.Tro; ti

ab ea abscidit. Qui tali notatns infamia, et anathemate percussus, debuisset pOStBBBC latere, et remotam sibi terram deligcre verum magis lnsolescebat convenitque quemdam,

tridum quoddam

membrum

z\ixzuiv. 'Oc TotauTr, aioyyvri 7reptXr'.j9ei;,

xaTU7rocXr,9ei;. Siov

r.ai

xw dvaliy.axi
y.ai

em

toutoi; eyxa-

Xur:7a9xt xxi 3ixoxf,vxi auico xr,v yni euyea9at.

'O

Sk

uxllov
y.al

iazuvvvzxo, xat' rtvt xoiv uzyxla

Xpuaacft'co Toi/vopta
(tj.t'Xo;

nxpd

(SactXet

nomine Chrysaphium Imperatorem, et qui

/,

qui valebat

sibi

plurimum apud erat amicus, et ejusdem

puvaptevcov,
tco

$i

outo;

auTto

Sbyuxxi xotvwvoc) 7rpoaeX9cov dxz,

$ixr,pte'vo;

dogmatis particeps; cui exauctorationis seriem perperam exposuit, ac oblique detorsit; non secus ac

dtxaacpei"

ra

xf,c,

za9aipe'ceco;,

7rapet;r,youpi.ev6aTe

xat

Ttt\ayia%uj, ou
voc,- Trpo;

pzv xo npay9iv 7rp6; dlf.Oztxv

d"tr,youpte

non ex vero recensens fnctuin. Ad lucc, ivit ad Imperatorem m (Theodosius junior ille erat) obnixe contendens,
si

manifesta

iniuria affectus

esset,

(3aatXe'aTe eictcov xai (Jtareuvjpievo; (0eo6cto;

r,v)

Neo; outo;

aotxco;

$Xaotxvov

xaTatj,r,cpt'oaa9at

auTou

xf,v y.xxatpzatv

Flavianum contra jus

tentiam pronuntiasse.
(i

et fas depositionis suae sen-

Similia faciebat apud eos, qui deecrlesiaerant.

cui, divino Cyrillo

6
ou

Ejut subdolx artes,

Nec vero Dioscorum,

translato,

ad Superos

Ta laa Si y.xi npbc, tou; xfic, Di&me Atoaxopov evoy^Xcov, 6;

ou
'

exxXr,at'a; errotet,
Tri;

xai

aXetiavopeta; tov

scdes Alexandrina perperam erat

com-

9povov

za/.co; eyzeyetpiOTo xaXco; eyzeyeiptOTo

Ttpic

u.zxa

xr,v xf,v

Tou tizanzaiov
yeve'a9ai

mlssa, perturbare omisit, ut Flavianus a sententia

desisteret
;

Kupt'XXou jpt

6e6v

ez6rptr,atv, pteTaTrepiTiTov
y.pixf,v

opus esse
quae

[asserens] ipsomet Dioscoro

recte

<M,a6tav6v, aurovre Atoozopov

f,$r,

za9eo"ei"a9at

tuv
iv
f>

judice eorum,

jam

decisa erant. Qui

y.pSivxoiv

x.x>6>c.

"0;

y.xi

(3aotXixrj
lr,arpiy.f,v

zeXeuaet

Dioscorus, ubi jussu Imperatoris

n

et latrocinium n potius,

Ephesum venisset, quani synodum episcoposacri-

'E^f,co>

yevoptevo;,

xat

auveoov

udl7.ov

e7rtozo7rtx>iv,

cuyxpor/.aac, tov iepiv ptev W.aStavov dviiecVtxat^ou

rum convocasset, sanctum quidem Flavianum

lege

pco; xaTeV.ptvev,

Si

'Eutuy/j tov 6uot'coc

auTW

pseudosynodo ibidcm

Eutychen vero ejusdem secum luis ac profanationis socium absolvit. 7 Dum autem sententiae reclamaret Flavianus, diceretque non esse latam legitime, eo quod neceondeinnavit,

p.eSr.pov xai avt'epov.

7 OXxotavou $i

xf,v

xptotv 7rapatTouptevou/eyovToc,
tco
ptr^Te

xai

u.f>

xaTa

voptov

7repatvea9at

tou; dnb

dum
bant

consensissent, et simul suffragati essent,

qui

'Pcoptr,;

ouveX9o'vTac, aprt

cuptcjpoveire,

xai

avu&r.a!-

Roma
;

venerant
asini

nec alii, qui incorrupte judicainstar Dioscorus iste calce insiliens in

0,

t;ecTai, pte6' ETepou; tcov xpivovrcov

6p9wc, Val y.axd xbv aTepvov oye ovcoiJr; exervoc Atooxopoc eva>.X6f/.evoc, outw
coc

pectus p, eo Virum justum redegit, ut tribus post diebus migraiitad Dominum. Eutyche autem, quasi
litteris

tov otV.atov, Stegetxev

Trpo;
dixot";

pteTa Tpei"; rpepa; iyfaufioai

oe

Kuptov Tov 'Eutu/vj

6/upcooac, xai 7rpo;

ypxptptaotv cooavei ouvo-

synodicis

munito,

atque ad Iraperatorem

(3aot?.e'a ex7re'ptdja;,

eu9u;
etc

y.ai

Megalopolim q venit. Deinde animo reputans facinus, quod ausus fuerat contra FJavienum, veritusque ne ille, qui sedis regimen caperet, in crudelem ac violentam mortem ejus inquireret, indeque ipse periclitaretur, consiliura in una cum Chrysaphio et Eutychete, inter se conmisso,
ipse etiam

mox

aixbc,

y.xxxlauSdvu

xf.v

MeyaXoTroXiy zlxa xb

*Xa-

Stavov aiTco xoluo%v 6 avooto; Xoyti;6ptevo;, xai c5et'oa; ptr7rco; 6 tov exet'vou 9p6vov 3ta5e;a'f/evo;, exi:r,Tr,or, tov

avrou yxlmbvxi
eucy;, (3ouX'/iv

y.yi

ptarov 9avaTov, xavTeu9ev xtvcTuv-

(3ou).eueTai aiv aptx Xpuo'acpt'co y.ai 'Eutuco; coeTO.

X"

T0 ^ bubypoct, ouptcj.e'pouoav exaTepot;,

gruentibus, utrique, ut putaliat, conducibile.

Dioscori

c.t

otMclarum
fraudcs

8 Sperabat enira fore, ut, si Anatolius, cujus Vitam prassens exponit oratio, Constantinopoleos administrationem suscepisset, denuo adraisisset Eutychen in ecclesiam, et dissimulasset ea, qua; pa_

8 "HX-t^ yip dvayyillu X6yo;,

xai rov

ci;,
xf,c,

et 'AvaToXto;, ou tov (3t'ov 6 vuv KcovoTavrt'vou Xaor, tou; otxxa;

tratafucrantcontra Flavianum,
tus.

in gratiara illorum,

quorum favore ad episcopalem dignitatem esset evecSed is, qui comprehendit sapientes in astutia eorum, Servum suuui magnificans, in excelso solio

'Eutux>5 tij exxXr,ct'a jrapaoiceTat, xai Ta et; *'/aStavov Trpa^evTa 7rap6i|eTat, dxt xfi avxbv auvepyeta xfc, TrpoeSpta; ailtco9ei';. 'AlVb opaaooptevo; tou; 00901/'; ev Travoupyta aCTtov, tov ptev ot'xei"ov Qtoanovxa pteyaXu,

vcov^ et;

rov u|r,X6v

xfic

e7rtaxo7rij;
xfj

9p6vov

e'9ero^

xij

exet'veov

ayvepyeta

dllx

exurou

7rpoptr,9et'a-

roi;

3e

episropatus locavit,

non eorum
quin

cooperatione,

sed

(3eor,Xou; ezet'vou; xai evayeF; $ix tou 9et'ou

toutou ptaXXov

sua

propria

providentia;

etiam

sacnlegos
et brevi

istos et nefarios per

Virum hunc divinum

tempore et bene manifestavit. Sed enim, ut patebit ex sequentibus, non festinavit Vir sanctus solium conscendere et tam ab Imperatore, viro facile
;

avSpo; xat acfoijpa auvTopcco; xxi xaXci; eorptrlvaro, zai ottco; 6 Xoyo; orXcoaet, oux ecp9r, tou Gpovou e7rtS^vat 6 "Aytoc, xxi rrpo tou (3xatXeM;, ib%c, tbpimaxov

bvxoc

av9poj7rou, xxi tcov xf,c evavTta; ptotpa; 6*tcoxXeao, rov 'Eutux./! ^pooiJe;ac9at. 'O $i cocfo; toutou; a7roxpou6ptevo;,

mutabili,
in

promovendo

quam ab

adversariis molestiam

patieba-

avxxyiv

ir.i

7roXi/

xai tov (iactXe'x ocfoSpw;

eTrocet'-

Anatolio,

tur, ut aduiitteret Eutychen.

repelleret, diu

Quos cura Vir sapiens habuit ipsum Imperatorem graviter

ptevov.

obnitentem.

subita Eutychetis

9 Jam vero ecclesiara tumultu ac seditione perturbandam prospiciens, si illum prorsus non susciperet; quidagit?

9 Kai

xf,v

ucfopcopevo;,
Xt'av O0CJ.0V,

morle

Eum
res

ei

exxXrctav iv Tapayco xxt 0Tx'aet eaec9xt toutov 6Xto; uf, Siloixo, xi -Koisi ; '0;
y.xx'

quidera pollicetur sese ad-

punitx.

y.ai

missurum

(quae

utilis

admodum

ac consuita

aa9at, euxj
xf,,

& ^i

videbatur) sed precibuscontra illum armatur. Itaque s.mul atque .nfelicissiraus iste Eutyches introivit (o

euauveTov, u7rtoy_verTai uiv toutov $iauT'o xa9o7rXt'CeTat. "Apta youv xu>

rem

mirabilera I) vehementi febre, vel potius orattonis ignecorreptus, miseram suam aniraam efflavit, ad

Tu Z etv 6 tuvectto; 'EuTuyr; tou 9xuptxTo;) Xxupco Truperco oucye9ei; uaX/ov $- rVo Trupi t; liyfr, T/,v'9X,'av 'abxoi Ivyfv drxbbrlz
'

Wou

exet'9ev

xoXxoet 7rxpar:ept 9ei;. T0O-0 ?

xf,c

ditoaxoivlfc,
i\>yr,c,

DIE TERTIA JDLII.

eu/rj; 'A).eov5pou tou ftdvu et; tpt)oTift('av ou tTeurepov,
r)

881

asterna detrusus supplicia.

Quod factum non de- D

r precibus, quae

riv

rrj;

fiavfa; eTrtovupioy y.are).uaev "Apetov ev tottoi;

bet cedere Apostolicis AlexanJri

EX US-.
r

dij['oi; rrj; uSptaTty.;;

xai

(3).aa'.pr,fjiou y).torTr,i;.

Arium, congruo dementiae nomine s appellatum, e medio sustulerunt in locis, injuriosa ac blasphema
lingua dignis.

10 'Ou

tto)u to

pteaov, xai

Mapxtavd;

6 ttoXu; rrjv

10 Non multo

interjecto

tempore

Marcianu9,
sunt Synodi
tehte Anatolio

euoe'Seiav rrv (3atrt).ei'av 9ed9ev tnrjTivirai pterd

tw

tou

pietate conspicuus, divinitus praficitur imperio post

0eo$oaiou T^UTr,v,
tto,

re

Ttvtov

r.ai TTaAiii rd ra 'Eutu^ou;

rri; ey.x),r,at'a;

erapaT"Airep 6

mortem Theodosii
erant. Quae

et

iterum res ecclesiae

ille

cfpovouvrcov.
(3d)).T0

turbatae, aliquibus sapientibus ea,

quae Eutychetis Ckalc. anniubi

Me'ya; outo;

dpcoy,

(fpovTiatv

xai d9up'at;

magnus
et

vir

Anatolius

vidit

congregatr,

ExoTrrETo, xai Tto (SaaiXer 7rpoa)9cov, eJeiro

rw x)rteva

confectus

xaraaTopEaai
t?e

Trji,

Exx),r,at'a;, rrpiy o)co;

vmpaydv. "Earat
to $i

touto,

cpr.aiv,

ou y.aXco;,
rrjc

ei

ptr;

auvoJo; auyxpoTr,9Efrj,

animi dolore agitatus, adivit Imperatorem, rogans, ut salus Ecclesiae in tuto poneretur, priusquam funditus periret. Neque hoc,
curis,
ait,

rd ptEv yvr,'atov yd9ov apTt

'A),Ad

d),r,6t'a;

Siypa /.paruvouaa,

deuTe'p(j>c cfudptEVov,

expi'ouaa xai dtfavi'ouaa.

dcf srvat

genuinum quidem dogma

ftr,c)e

Tov

et;

'fAaStavdv evayEaraTov cfdvov

'At

)a9ei"v.

riEtGeTai roi"; Aoyotc 6 |3aat)u;.

cpcovai, 9eou cfcovai 6'vto);

ydp tou
xeXeuet

convocetur synodus, quae spurium vero, jam secunda vice exortum, eradicet atque aboleat. Nec vero esse permittendum, ut execranda
fiet,

commode

nisi

veritatis stabiliat,

'ApxtepeW
xai
9ei'(i)

Iddxouv aurco, dre

auriV.a
vtai

TrveuftaTi

dirr^ouptevaid7rdar,;
rr)v ev

xai

Ttdvra;
Trarepa;

t>5;

otxoufjcevr;

dyt'ou;

9eotfdpou;

Flaviani caedes oblivioni detur. Paret dictis Imperator (nam voces Praesulis, Dei voces esse videbantur, nimirumquae divino spiritu resonarent) jubet-

ei;

XaAxr,o"dva

Bt9uvt'a ouve).9etv.

que sine mora sanctos Patres ac divino spiritu plenos ex toto universo Chalcedonem, quae est in
Bithynia, convenire.

1 1

'Ot xai cooTrep utto 9et'a; ad)7rtyyo; Trpoc rdv uTrep

7rd).ep.ov eyetpdftevot

11
exciti,

Illi

non

aliter'

quam

divina tuba ad

praelia

tou Beou
ei;
tTe

7rpo9uptdTaTot auvri9pot'^avro

cum summa

alacritate,

numero sexcenti
majorem

et

rpidxovra xat eaxouai'ou; dpiBptouftevoi. ZuptTrapfjv

toutoi; xai 6 (3aai).eu;, AaftTipoTepav xat TrpoOuptoTeryjv

triginta convenerunt.

Adfuit simul Imoerator,

ut

E
sententia

praesentia sua splendorem synodo

et ani-

pav

auvo^ov

r>5

7rapouafa

ttoicov.

Ouro;
ei;

iepcoraTo;

au).),oyo;

rov dAatdva Atdaxopov,

e7t),r,fjtpie'),r,ae,

covre

tov fte'yzv

autem iste coetus pcenas contra Dioscorum et dare compulit Dioscorum insolescentem. et juste Eutychetem.
daret. Sanctissimus

mos

$).aStavov

xai

cov

eic

auro rd Betov eu-

Sptae, r>5v auy^uTtxriv aipeatv rou duaaeSou; xaTaTCETrcoxcl);

EuTuyou;, euBuva;

ecTixafcoae

c^ouvai,

y.ai

Ttdar,;

tepoauvr,; dTtoyuptycoaa;, tco

dvaTe'fxart y.a9uTre'SaAe
v.al

auy
xai

apta

rtij

OttTaaxaAti) 'Euru^et,

toF;

tootTr.Tat;

tTtatld^ot; Ttliy xaTa7truaTt>)v

Ttov.

aurou xai pttapwv

iJoyptd-

eorum, quae contra Flavianum deliquerat, eteorum, quae contra ipsam divinitatem evomuerat ex imbibita Eutychetis impii haeresi quae confusionem [naturarum in Christo] inducebat, omnique sacriordinis exutum dignitate, anathemati subjecit, simul cum Eutyche magistro ac discipulis, et iis, qui de,

Taurr,;

r>5; auvdtTou

ou ptdvov atrto;

xa9t'ararat

testanda et nefaria dogmata

sor fuit Anatolius,

ipsius

admitterent.
adulteri-

'AvaTo')to;, d).}.d y.ai TrpoayuvtaTr; - to ptev vd9ov cTdyua

Synodi hujus non auctor tantum, sed etiam defen-

xai

xi'Sor,),oy
y.at

Tro/Uat; d7toc]et'^at
(3eSattoaa;,

cTt)E'yi;a;,

to $k dlrr
vili

tam spurium atque

multis
et

9tvov

yvr.atoy

xat

ei;

rd -Kzpara

num dogma
verum
et

convincens

argumentis,

quam

otxouaEvr,; ecfaTrXtiaa;.

genuinum confirmans,

adusque orbis

fines extendens.

ANNOTATA.
a Est dvaro),??, solis ortus, oriens.
dicas.

Hinc
ct

'Avarolto;, qua si Orientalem

aut ad solem orientem

natum

b Sacrarum infularum exordium, diem

annum
in fine.

mortis, nec non breve S. Cyrilli elogium dabilhislor. Chro-

not.

Patriarcharum Alexandrinorum cap. 3

'

Prolixius habcs ad diem

xxvm

Januarii.
i

c tf9etpouatv d

rjBr,

Primus

is est

xp apud Grsecos sacrorum ordinum

1

^'

dptt)t'at

xaxat'.

Corrumpunt mores bonos colloquia prava,

adilus.

Cor. 15

v.

33.

De

ordine

officio, condilione,
i.

et sttale lectorts

apud

Grxcos, multa congessit Habertus

e Diaconus
paitis
f

in dpxtepaTtxto,

ad 4 part. Liturg. observat

ordinandus ab

aliis diaconis
i.

in

sacrarium inducebatur. Plura vide apud Habertum citatum ad

9 Lilurgix ordinum
serse vulgaris

observat.

Anno

431.

dvTovopiaaTixco;, cujus Nestorius Episcopum egit, et Sisinnio successit 428. Proxime Nestorio successit Maximianus : dan Proclus. Tum Flavianus. Denique Anatolius. h Concilium decem, Eutyches quidam Archimandrita Constantinopoli i Annis circiter post Ephesinum totum Christum esse naturam unicam. Ut estapud S. Anastasium Synaitam. exortus, qui diceret k Sermo esl de concilio Conslantinopolitano, anno 448, auctore Theophane. 1 Eunuchns fuil cognomento Tajumas, utestapud Pagium in Critica hislorico-Chronol. m Anno Chrisli ccgcxlix,

Constantinopolis est

n Pseudo-synodus lisec vulgo ).r,aTpir.r; id. est praedatoria vel latrocinans, teste Nicephoro, a Grxcis dicta vesanum Ephesi conciliabulum ro TrapdXoyov ev 'Ecyeatp avvifuit. Evagrius l. l histor. eccl. cap. 10 describil annum ccccxlix nihil nisi per vim et metum tentatum et exortum. Sptov; in qua, ut loquilur Baromus ad
In qua loco sacrorum librorum gladii, atque fustes
o
:

in

qua suffragiorum

libertas fuit vincta

catenis, et

plura ejusrnodi, quae graphice convenliculum hoc depingunt.

exequendam fratres nostros, Julium Episcopum, et Renatum quibus presbyterum tituli S. Clementis, sed et filium meura Hilarum diaconem vice nostra direximus, probata, sociavimus, inquit Leo in Epistola xxiv ad Dulcitium notarium nostrum, cujus fides nobis est

Ad omnem vero causam

pie ac fideliter

Flavianum. Renalus tamen mortis interventu

pseudosynodo exclusus

fuit.

calcibussancti Flaviam pectus yZonaraslib. \3num. 23 refert, Dioscoru.n, exilientem instarindoraitiasini, Dioscorum; sunt qui illius et Chrysaphu mmtstros, alit impetiisse. Sunt qui Flaviatwcxdis auctorem slaluant
Julii T.

74
I.

Barsu-

S82

VITA
Vide diem

S.

ANATOLI EPISC. ET CONF.

quo lux ejus

A Barsumam Archimandritam.
recurrit, ubi varia in Flaviani

xviii Februarii,

laudem

collecia prieconia, aliaque,

siaslicis.

Henschenio reperies uli ad annum 449.

;

et

a Baronio

in

festa in Lalinis pariter ac Grxcis fastis ad prsesenlem historiam spectantia, digesta ab nolationibus ad Martyrologium Rom. dicto die, et in annalibus eccle-

q Urbs Arcadise prxcipua, in medilullio Peloponesi, episcopalis sub Archiepiscopo Corinlhi, dein Christianopolis dicta, una cum nomine splendorem amisit. Sed puto per Megalopolira bic CPolim designari dvxau-aaxwMc,. r Episcopus Constanlinopolitanus fuit, Ariomastix, cujus orantis verba excepil Macarius,
:

orationis socius, et

nunc dimittas, quaeso, servum tuum, sunt hujusmodi Si Arius crastina die in synaxm ecclesiae tuae paroes (scio autem quod parces) respice Domine, et non pium cum impio perdas sin autem in verba Eusebii, neque des in exitium et vituperium, sortem tuam, et tolle Ariuin, ne eo recepto in ecclesiam, videatur siwul cum eo haeresis recipi. neve deinde impietas pro pietate habeatur. Hxc Barointroducetur
;
;

annum 336. Grxcum 'Apetoc, esl genitivus casus nominis "Aprc, Mars. Quasi dicas Arium furibundum, et cui Hamcricum illud seque congrue atque ipsi Marli aptari queat
nius ad
;

etymologice Martis instar

'Apec, 'Apec (3poro),otye, pat'<fove

Mars, Mars homicida, truculentel

t

Anno

Christi 450.

CAPUT
S. Anatulius perstringit Dioscorum.

II.

Miruculum pro

auctoritate

synodi Chalcedonensis

et fidei

orlhodoxai verilale. Aliud miraculum.

Dioscori
insotentia ab

JJein vero iterum seclis, inusbm sibi

ferentes,

infamis Dioscorus una

cum

as-

E
vYiV,
),ov,

Trei

$i xai av9\c, 6 Aioa/opoc. 6 Ouacovupioc fitzd

erri

xwv

exauctorationis sententiam non

et synodi

oftocppovcov, xf.v

xf,

xa9aipe'aei

pi

iveyv.bvzec,

aioyy-

Anatolio dc~
pressa,

urbem cinumcursabant,
;

decreta

dvd

xf,v

r.blw

scfotTcov, v.ai

xd

rric

ouvouou oteoa/U

calumniabantur,

spargentes illam stabilire

nefarium

zb Necroptou pttapov dbypa xparuvetv avzr,v adov.ov7rapotpu'av, y.ai

tco

dogma Neslorii ac dulce amarum, ut est in proverbio,

lucem tenebras faciebant. Quae simul atque Anatolius, ecclesiae

ztc, y.a\ zo ylv/.v itw.pbv, y.azd zf,v

cpw;, o/.oto; ettoiouv
lau.rixf,p\ 'Avaro)t'co

xb

w; JjjXa Taura
Xoyou
xai
v.ai

Trj; exx).r,ot'a;

luminare, accepit;

omnem populum,
:

yeyovaat, zbv labv itdvza avvayaoaot tou eva.vziov, mr,c\

tam illum, qui ab orthodoxa parte, quam qui a Patres oontraria stabat, congregatum, sic affatur
fratresque
oratio)

ycov, oaotre tou 6p9ou

7rp6; aurou;- 7rare'pe;

atJeXcpot (rrpoc
ottco;

yap tou; optodo6 Qe.bc, b

enim qui mecum sentiunt corapellat nostis sane qnam illustrem Deus, Pater Do(illos

Eouc 6 ),6yo;) toTe or rou Kupt'ou

rifxcov

v.a.i op.%"\c,

IlaTKp
e).eo;

'Ir,aou

Xptarou v.azd to
y.ai

Ttalv

mini nostri Jesu Christi, secundum misericordiam suam magnain, nobis, verbum suum recte dispensantibus, victoriam dederit
;

auTou,

rjptiv

piv

v\y.r,v Toi";
otxoic,

opGoroftouai zbv ).6yov aurou,

o"e

XaftTTpav eowpriaaTo,

tou; xaG' r.pwv, u.al-

quomodo

eos, qui contra

Xcov $iy.az' exeivou, v.a\ zav ptovoyevou;

aurou utou,
tl>;

y.ai

nos, et magis contra ipsum et unigenitum ejus Fi-

Aoyou
oeti-v
tou

).uTT'/iaavTac,

xat

ziv

y)6")TTav

y.dya.\oav

lium
quasi
loqui

et

Verbum debacchantur, acuentes linguam gladium, non modo ostenderit male sentire et sed etiam tamquam iniectum quoddam ac

ItfOTrXtaavTac, ou ptovov y.ay.Hc, tppovetv, z.at liyew, aTrea'),).a

x.at

tiariep

tc

vooepov xai

oear,7ro;

ptt'),oc

zf,c, ey.y.\r,<jiac,

e\ey.a^e ctiptaToc.

putridum
verit.

membrum

ab ecclesiae corpore amputaet

13 Debemus itaque propterea simul gaudere

suo, etlinguam nostram etgloriam dilatavit.

13

Erri

fih ovv toutoic

y.ai

yatpetv optou
r,p.dc,

y.ai

euyaSolav

gratias agere, quia nos respexit e sancto habitaculo

patratum pro
defensione

ptOTetv ocpeAoi/sv, OTt

y.azo\y.r,zr,p\ov, y.ai
xf,v

e7reoy.e'i{/aTO

l\

dyiav avxov
zf,v

Verum-

ylazrav

r,p.oiv,

y.a\

enimvero nonnulli etiamnum, haureseos istius, quae

Christum impugnat, sectatores, victoriam nostram subsannant [murmurantes] iutra dentes, et criminanlur hanc sanctam synodum stabilire Nestoriana dogmata. Ipsorum dolus ac versutia detegendasunt et non viventibus tantum, ac Sanctis jam vita functis, sed iis etiani, qui martyrium jam pro Christo

erXdxvvev.

ETrti

5'e y.a'\ 'ix\

xwec, xf,c
u7t'

XptOTopta^ou TauTr;
za.vxr,v

aipzGevc
y.a\

xf,v f,p.exipav v\y.r,v

6o"6vTa b*\aylevdtova\,
zf.v

zd NeaTopiou pdXXov y.pazvvtw

y.ai T>iv e7Tt'votav, y-at

iepav

ouvodov tJtaoa'X).ouatv.
zbv cToXov,

'Ey.y.a).u7tTeov y.ai
p.fi

toutov avz&v
dr.tl-

raic, Xfitaw y.ai

Bouoiv 6at'ot; p.bvov,

dlld xai
ye'votTo

to^;

tf$y)

XpiaTou jxdpxvaw
oivavTtppr.To; 7raoi

e7TiTpE7rTeov xf,v
f,

xelt^elow iiitep xptVtv. Outw yap av

Tpatif.xoi xolvov
y.ai

committendum est judicium. Sicenim veritas fiat omnibus irrefragabilis. Scribatur ergo nostrum hoc de fide dogma, et eorum, qui coutra fabo comminiscuntur, atque utrumque reponatur in loculo magnae iuter Martyres Euphemiaj a, idque patebit Deo prseplacere, quodMartyr potissimum nobis signiticavent. Et vero significabit, rei non ignara, quis vel cujus dogma praevaleat. Deinde hoc significato, oninis omnino inter nos tolli mox poterit
subiorimt,

dlffit\a.

zbxe fu.t-.tpav $byp.a,

y-at tcov

TauTa XoyoTtotouvTcov
euapearov

dpyu
y.a\
f,

xf,c,

Hy.r,c, ivxbc, xf,c, tto),),^c iv

ptapTuatv 'Eucfr,ptt'a;
ey.srvo
Sr)

7TOTt9rTcu, y.ai $f,lov

&z

b rco 8eci

pcapruc f.plv yvoip\ei. Tvcrfptet 8e dzt ytvtiay.ouoa toutov, oooc f, oaov eoriv etptx.Tov. Ilpo; Si
ytvwoy.of/e'vr,,

v.a\

7ra'vTa 7ravT6Jc Svvau.ivr, Trap'

aurou lap&dvew, yai

fK\xele\v xd doEavra.

controversia ac
synoii Ctialcedonensis,

finiri.

14 Viro niagno haac elocuto, subjecit ccetus divino instinctu ista esse prolata. Sie itaque visum utrique parti. Nec mora, suum quisque dogrrva duobus libellis inscribunt, loculumque aperientes, sacro illos
Martyris corpori superimponunt. Dein lapide imposito, clavibus ac sigillis partis utiiusque munito, una cum Imperatore ac Prsesule teraplo exiverunt. Post haec psalmodiis, etgenuflexionibus per totam nocten.

14 Taura
y.a\

rou

Meya).ou univTOC,, zb
6et'a

nlrfioc,

a'v5u-

7recepev iizl irvoia

zavza

et'prja9at.

A6t;av ouv outo)

Toic p.ipta\v dpyoripo\c,. Tpacjiouatv

v.ai zf,v

eu%c

to aiv.tiav
cTtavot^av-

tjoyfia tJuai roftotc eyarepot,

Xapvana

rec, Tt9e'aatv avzavc, erravo) tou tepou

),ett|/a'vou zfic

Map-

Tupoc.

EtTa tov

>r'9ov e7rt9e'vTc,

xat toutov x/.etai zai

a<ppayt'otv

Te

tco

iv.azipoiv tuv ftepwv xaTaocfaXtaapevot, auv PaatXer xai dpy_\epei ilr,l% v X av iepou. Utxd

Taura

DIE TERTIA JULII.

Tauta Travvu/oi; uJiaXfuooYaiore v.ai yovuxXtoiat; xbv 0e6v afix v.ai rii Maprupa TtapexaXouv, coare ajrortvo;
orpiOxXou
9eoar,fteia;
Tr)v fiiv

583

a):>59eiay

eyxpt9>5vai y.ai

Deum simul et Martyrem invocarunt, ut veritas discerneretur et illustraretur aliquo ostento divino perquam manifesto, falsitas vero convicta e medio
eliminaretur. Post triduum
tiebant,
_
1

EX MS3.

o"ia).a'fiijjat,

t6

t5e

uj/eu36; eXeyj)ev ex fte'aou yeve'a9at.

oi

Me9'

tum
c

hi, qui recte

sen-

ffdpac, xai rpei;, oire tou 6p9ou Xoyou, xai

?oi,

dvxiSo-

tum
i
_

illi

qui perperam,

simul
i

ouvo>a x&
i

j3aciXei'.

xai dpyiepti, jrpo;

*..'

zr.v

Map-

tore ac Praesule ad
ejulatibus,
_A_1

Martyrem
i

Tiir.H f\kHr\\i v rt TauT/,v auv XJm. _..i ._...' Tupa n/vov, xi t^iitvu /mu ni iim-ih7. , 0-fi_y_t, xat oaxpuat, xat feaeot Triv 9>5y.r,v a'voi<;avi-e; (t>5; jroXXrj; aou jrepi yfieov

cum Imperavenerunt. et cum

lacrymis, et precibus loculura ejus aperientes (magnam sane, o Domine, curam de nobis

y.r.Jefi.ovta;,

ci>

AiajroTa) eupoy tov fiiv

x6fj.ov

ouaaeStoy

tuam

Ttp6 rot; Ttoaiv auTii; xeipievov,

pafie'vov,

w;

ajrcoaft.vov, y-ai jrapeeo-

tcov

cTe

6p9ocT6^cov v.ai
tl>;

euaeSeov

r>5

oe^ta ^etpi

invenerunt libellum impiorum jacere ante !) pedes Martyris quasi projectum ac despectum ; libellum vero orthodoxorum et piorum dextera Martyris

aocsaXco; xpaTouptevov
xptfie'vov.

dxtyywc, tpAoy aur>5 xai eyxeT

ot

manus
ipsi

in tuto tenebat,

tamquam

illum, qui

revera
ptev

esset charus et selectus d.

15 T6

ouv 9aupta toiouto xat

ov oure 6ep9aXfjto;

jrcojrore eioev,

oure ou; .ixoucev, oute av you; errtv6r,aev.

acofjta
(jt/)

15 Tantum vero miraculum ac tale, nec oculus unquam vidit, nec auris audivit. nec animus conquod demortuum corpus, et multis jam annis sub lapide tumulatum, non vivat tantum, et moveat se, quo vult, sed etiara discernat verum a falso. Percellit enimvero Anatolii praedictio et praevisio, ac, quod est hisce arnplius, fides et gratia. Illa quidem credidit impetraturum se, quidquid peteret ha.c autem superaddidit plus quam petierat. Id quod datur intelligi, non ex spurii tantum libelli abjectione, sed etiam ex susceptione libelli veri, etprconio elinguis manus videlicet quod ipsaquoque Euphemia hasc [dogmata]
percellat
;

Efi
x-ai

9aftSer p.ev xai touto (ttco; yap ou)

).t'9tp

vexpov,

cepit.

Me

profecto cur non

rcoXXot; ereerc tco e9eXot 6v,

y.ai

xpuTCToptevov,

ptovov jrpo;

ac Catholici dogmatit viiraculum.

orrep

xtvoufievov,

dlld xai
Ttiaxic, xe

6p9orofiouv
y.ai

xf,v ).r,9etav.

ap&ei

Se

r,

xov naTpo; Trpoppr,at;,

f,

jrpoopaai;- y.ai to toutcov

P'?>
*i

jrXe'ov,

y.ai

f,'ya-

ftev TttaTeuovTo;, co; ojrep

av airfaoiTO xai yivfae-

t_r Skxxijinkp itimt ivvoiiv tq

f,

ojxep
fj.fi

fmmimpousytBuact. Touto yap

xov v69ov Tofiov Tt_aaa9i,

fj.6vov

dllci

y.ai

jov

dlrfif, Tcpoa)aSe'a9at, y.ai coaei y)._TT>i t>5

yetpi y.r.puTTetv, ort y.ai aur>5

taura oo^^et,

y,-A

uTtep

touto to atifia

y.ai xf,v i/uyr> v

'Tr).e'ov

honoraret, et ideocorpus et aniraam dedisset.

16
tmv ou

"Q.axt y.ai

iJtaTcopco Tt'va

ejri Jtco
f)

yeyovoti

9aufi.aaatftot, Tr>

Totaura tepaToupyraaaav,

xov tou-

fir,vuT>5v fiovov,

dlld

y.ai

atTtov.

'H

fj.lv

yap to
auTou

16 Adeo ut dubitem, quidnnm in isto eventupotius an illam, qua3 ista miracula patravit an hunc ipsum potius, qui non modo nuntiator eorum
demirer
extitit,
effecit,
;
;

S. Anatolii et S.

Euphelaus.

jraVrcov ujtepTepov touto TepaaTtov

ai-Tto;, y.at

^pay-ev,

6 Ss

sed causa.

Nam

illa

quidem hoc prodigium

;

mix

jrpoayyeXo; yeyovev.

'Ercei

ouv 6 ptev jtpoet/pe'cov

oranibus altius extollendum

fuit.

hic vero

rei

pw.ev,
ejrtay;;

f,

o'i

xr)v irpoppr,aiv eiteacfpa'yiaee<p'6ftot'cp tco

exaTepou;
r,v

caput et prsenuntius
dixit,
illa

Quoniam

itaque hic prae-

9aupti:ea9ai

9auftaTt.

Kai

iSiiv

autem praedictionem confirmavit, ambos

tou;
xai

ptev jrpcoTov

uoptaTat;

y.ai 9paaet"c;

xaTco xU7tT0VTac;,
Tpocptfiou;
Xaptrtpco

eyy.aXuTCTOftevoui;- tou<; Se xf c, t
y.ai

iy.y.}.r,oiac,

ex aequo *quali in miraculo admiremur necesseest. Porro videre erateos, qui convitiatoresprimo ac temerarii fuerant, solo obtutum defigere, et in latibula
se abdere
;

ay.tpTcovTat;,

yopeuovxac,

eirtvt'y.ta, y.ai
ecji

tco

Kr.puxt

Tf,i

ahrfiuac, zvyapiaxovvxac,,
cTe'

olc,

tcov ey9ocov
pr,9e'vTo<;,

contra vero ecclesiae alumnos saltare, et

ducere, et illustris veritatis

xexpaTrxaat. BouXeTat

ti

y.ai

eVepov tou

choreas

triumphales

oux eXaTrov

dtet^eX^erv 6 Xoyo;.

Praconi grates agere de victoria ab inimicis relata. Sed aliud quid, a dictis diversum, non minoris ta-

men
17 Aotpto;
ejroiet
eve'axr,tj;e t>5 (3aatXt'o"t

notae, expedire gestit oratio.

tcov TtoXecov yaltnoc,'

f,

oe toutov yaXejteoTepov xai

tou auvr,9ou<; ueTou

t>5

fiebat horribilior

TtavTeXr,<; dvoyfi,

tcov aeoftaVoiv auvcTtaTe9e'vrcov

Svaijetvov

e, eaque ex eo, quod omnis prorsus con- Alind Anatolii suetapluvia deficiebat, corporibus ex aerisintempe- miraculum.

17 Dira Constantinopolim invasit lues

xpaat'a tou jrepte/ovTo;.

Tta'vTa; ijtaep 9erpov,

'O

oiiv

'Apytepeu; optov to

rie tabescentibus. Praesul itaque.videns luera

omnes

dvd xfp

jtoXiv ejtret

auv

tco

xXmro

jravTt

xai auTeo (SaatXei, XetTavtat; xai feaeat

toi/

fc)eov iJu-

atoTreov, cootc

aTtaXXaJai tou
xai
eiri ejti

auve/ovTo; xivouvou
co;

t>5v

TtoXtv.

Kai

c5>i

tou Tetyou; avret,

6'pou;,
v.ai

jra'Xat

Mcoua^; exetvoc
oupaviv

tou

xdc,

yeipxc,

npbc,

corrumpere, urbem circumit, omni cleroetipso Imperatore comitantibus, Deo supplicanslitaniis etorationibus, utcivitatem a praesenti periculo liberaret. Quin etiam muros ascendit, et sicut olim Moyses ille in monte, manibus in ccelum sublatis, Deum
oravit enixissime, ut squalenti et arescenti terrae

Otapae;, ecJetTO

tou

0eou

exTeve'aTepov,

w; av
Toi/c;
eic,

ejiXav9pt_rcto<; ueTOv jrapaa/>7 xri avyfi<l>Sei

y.ai xfc, XoifjteocTou;

yn

v.ai Hr.pa,

voaou

v.ai

ftaaTuyo<; a'jraXXa'e;>?

xdfxvovxxc,.
a'vTt'Xr,tJ>iv

'O

Se

(3pzc5u;
eTt

et;

xoXaatv,

r.ai

xayyc,

Kupto;,

tou 'Ayiou Ta; yiipac, exTerapt-

pluviam propitius emitteret, afflictosque a pestifera lue ac flagello liberaret. Sed Dominus, qui tardus est ad puniendum et velox ad ignoscendum, Sancto extensas etiarauum habente manus, et lacrymis ubertirn

pe'va;

'iyovxoc,,

xai tou

eaurov

xoic,

tjaxpuat

j3pe'/ovTo;,

Toaourov
ujtojrijrTov

uerov

oupavou xaTr,veyxev,
tco

ayeSbv xaTaxXui^eiv
xfi

_; ajrav to ocpocTpco r>5; xaTaxov i/tjaro;

y.xi
ij

subjecta

talem pluviam coelo emisit, ut pene omnia inundarentur. Et vehementi eruptione, atque impetu aquarum morbus fuit fuse

rigante,

cpopa;, y.xi paycTaico afta $e

pvfjr,

gatus

et turba glorificavit

voao; ecpuyacTeueTo, xai to

tcX>79o; etj6l;aov tov

Oeov,

reo

agentes. Atque haec quidem

Deum, faraulo ejus gratias tamquam specimina insigil-

aurou eu^aptarouvre;
ivSei-jfj-aTa tcov

9epa'jrovTt.

Kai taura

ftev toa7rep
cTe

numerabilium ejus miraculorum. Aliud item

latim dicatur.

ptupicov exeivou

9aufia'Ttov. Ae'yeaTco

Tt y.ai

Sid xpioeco;.

ANNOTATA.
popularem et alumnam urbis Chalcedonensis fuisse, qux sub impio Christum Deura esse et Dei filiura clara voce praedicavit. Addit diclus auctor ibidem, dire probatam et hestiis objectam ursaeque morsu enectam... coronam recepisse et divinura corpus ejus integrum atque incorruptum asservatum, apud ecclesiam Chalcedonensem, marmoreo tumulo repositum esse, prodigiis clarum. Plura de illo templo dabit idem Nicephorus lib. 15 cap. 3. Colitur sancta Marltjr xvi Septembris, apud Latinos, quo die de illa plu.
a Nicepkorus
lib.

15

cap.

(raditt,

Diocletiano, pro detestandi cujusdam praesidis tribunali consistens,

ribus.

584
b Nicephorus

VITA S..ANATOLII EPISC. ET CONF.

dicit contigisse die

postero; Zonaras tertio.

die xi Julii,

c Constantinus episcopus apud

Surium

quo die ibidem agitur de inventione reliquiarum sanctas

Euphemise, paulo

lib. 15 cap. 5, sed nulhbi ftl erpressa Habet etiam illud Baromus ad annum 451. Zonaras lib. 3 cap. 15 adslipulatur auctori hujus vitx, quam damus, et ab Anatolio experimentum sumplum, dein miraculo conftrmatum scribil finita synodo ; cui suffragalur Ghjcas Annal. parte 4; nec refragatur laudatus Barouius loco citato, apud quem plura. d Tesle Zonara lib. 13 num. 25, dexteram extendisse ferturad imperatorem et Patriareham, ac libellum

aliter

narrat hoc miraculum. Nicephorus recenset illud

tnentio de Anatolio.

eis porrexisse.

e Agil de
illo

illa re

Baronius ad

annum 445

et

446

et

Pagius

in Crilica

ad annos 445

et

446

qui hoc, non

anno, pestem sieviisse CPoli conlra

Baronium

contendil.

CAPUT
S. Analolius defendit

III.

famam

S. Danielis Siylitce, a quo, uti prcedixeral, sanatur.

obitus, publica

Virtules ejus,

reliquiarum veneratio.

Oub
Daniel Slylita lendit

idem tempus

magnus

ille

Daniel a Stylita,
,

i\aT'

iy.tivov
(3t'on

xatpou Aavtf.l

Me'yac, b ev tco oruXco,

vita pariter ac

sermone sublimis et ccelestis veniebat ad templum Prineipis militiae ccelestis Michaelis in Anaplo b. Nec mora, innumerabilis hominuni multitudoad eum confluebat, angelicam
institutionern admirantes, et fluenta doctrinse
vitae

o xat zov

dptou xai rdv Xdyov wJjr,Xdc xai ovpdvwc,,

tco

apTt piv tco tou dpytaroa.rr,yov vaco,

tcXouv
rf,vzt
zfic,

xara rbv 'AvdaOrco,

y.ai zci pe.vp.aza

ecpoira -

y.ai

avriy.x

pvpiot

TtpoaecpotTcov

CPolim,
b

iaayyeXov TCoXtretav 9czu//aovrec,

hau,

SiSaar.alixc, dvzlovvztc,, v.xi

dY

aptcforepcov

cbcpei-

rientes

per

unum

asque

ac aliud proficientes

Itiac,

ptxiyovrec,

y.ai

rbv 0eov
6

Soldlovrtc,-

alld ydp
tcov

Non tulit hoc invidia; nam ipsum concitavit, qui publice et privatimconvitiis ipsuni proscinderent, etinnumeras injurias in eum emoverent. Imo etiam ipsum hunc venerandum patrem Anatoliumconvenientes, clamolaudantes.

Deumque
qnosdam

oux epteXXev rxiirx dtcetv

rou xXripou
(Sdavpov,
y.o.i

ofibvoc,- rtvdc,
y.xi

ydp aurco

e clero in

exvr.yetpev,,

oi

Xz^pare

epavepco;

toutov

y.ai

txvpiac,

uopetc ercavTXouvre; atrco.

Nai

Sfl

avztji toutco rco ceoaaf/.t'co TXpocelBbvrec,

Uxzepi

y.xzt-

Sdcov rou Tr,Xtxourou rcpic raic

a/Xatc

xcoptiooYatc, xai
li

ribus insectati sunt Danielem

non agentes ut talem virum, prster alia probra, erronea? quoque doctrinae accusarent. Nisi enim inquiebant iste draco liinc abigatur, ocius male pressum venenum
,

nihil

TiepiTo $byp.x za<pdl9xi Stxztivbixevotcpr.atv, b

pf,

ydp ovzoc.

opaxo>v

exetflev diKlxltir,,

Bdrrov dzxoixrvati rbv

y.ai

eyxey.puftiuvov ibv xai tcoXXouc ip.ixlf,cti vnc, lvp.r,c

aTtoXe'aet.

exspuet, niultosque inficiet lue ac perdet.

10 Quibusdivinusille vir Anatolius, divino motus E K sane ait nec facile cre do calumniis, ubidefenditur neque hunc virum, esse talem puto. Etenim si talis, abAnatolio,
s P iritu
:

19
laic,,

ITpoc ouc o 9eocpdpoc ouroc dvf,p 9eico

xtvouptevo;

>

rcveuftart.

AXX'

eyto,

cprjotv

oure paoYtoc TttCTeuco Six.Sovotj.iCo>. ei S'e yt,

oire tov avSpa toioutov

tpare,

qualem vos dicitis fuerit deprehensus, statim ex hoc loco expelletur. At vero illura sine praevia delictorum notitia, indicta causa coudemnare, injustum utique et impium nmnibus videbitur. His auditis, a
,

xai,

ti>

vpeic,

towutoc

cpc.)pa8>i
i5e

tw

/pdvcp, TOTe xai tou

tcov

tottou aneXa^o-eTai- to

TtpocTiayvciclTcoc

eyyln-

fixTcov epipr.v y.aratyryileaQai, acTiKov 6'vtcoc itai avdoiov

aT:aat vopcio9>;aeTai. 'Hkouov Taura,

y.ai

tou pcev flpoe'-

Prassule discesserunt, at non destiterunt a malitia; sed niox accedentes aliquos ex iis, qui versabantur
in aula, criminati

Spov Sdarr.aav

rric,

y.ay.ixc,

St

oux

aTteWjtrav

all'

sunt Sanctum

tarunt, allegantes

eadem

ista

et calumnia noquae dixerant apud

,

euSuc TrpooeXOdvTei; tcov ev (3aaiXet'oi; Ttoi cTtaTptSdvTcov, OteoaXdv Te tov "Oatov y.ai eauy.ocpavTOuv, auTa

rauTa

y.ai

iixi

tou

Praesulem.

Non

apytepeco; XeyovTec.

Xpdvo; ou

diu

post,

(subitis quippe casibus ssepe

immedicabili ac
,

difficili
,

magnus ille Anatolius probantur Sancti) morbo correptus fuit. Cura itaque

avyvoc,-

xai

Miyag

ovroai

AvaToXto;
ot

(e;eTai;ovTai

ydp

roic,

dSovlizoic, TtoXXay.t;

Aytot) vdocp avvtayBr, oucaTiaXco; etV.d; eic

Xa'xTco y.ai yyltirf,. IIoXXcov ouv,

eomplures ut par est ipsum visuri confluerent; venerunt isti etiam sycoptaant. tum ob exemplura
aliorum, tum ob consuetudinem ipsam, hoc negligere erubescentes.

emaxecpiv

auTou

cfotTcovTcov, r.X.9ov y.axervot ot auxocpa'vTat,

Toucre

Xo.noic', xai

avWaiSov"ut^rr, V

~ovv7fiuZ

20 Verbis
per illum sanato

ultro citroque habitis, ut in his con-

gressibus contingit, Daniel proscinditur

rentibus, et
aliis
,

20 'Ota
pe'vcov
Ttepi

Si avpSaivtt ev
dptzfic,
r)

de virtute aut
aliis

zoic,

vitio,

iterum

TOtouTot;, XdycOv xivourcaXtv

y.ai y.ai

y.a/.iac,-

miranda quaedam profesermonera vitamque ejus adrairantibus;

imay.vltirai

Axvtf,l, tcov y.iv flauptaaTa

exTiXr.TToptevcov

rtva Xeydvto>v,

vntp$i

contra prajudicio prasventis , et illudentibus. Sed divinus Pater noster, divino motus spiritu,

tov Xdyov

dptou
r<i>

xai tov

/3t'ov tcov

rovvavriov

7TpoeiXr,(npe'vo)v

ndBtt, xai

xcoptcocTouvTcov

auTov. '0 Si

Mihi credite, Fratres, et justus est homo, et Deo non contrarius. Hasc autem ipsi eveniunt, ut mibi ipsi compertum est, non quod talia videre meruit sed ut os occludat calumniatonbus suis. Notum itaque sit vobis, sihunc solummodo advocavero ac videro, fore ut a morbo liberer; et qui nunc vitaj pene expers et mortuus existimor, sanus ac vegetus sim, sicut fui ante.
:

placide sic ipsis respondit

6edXr,TCToc ljptcov Tiazf.p, Btioi xivouptevoc TiveupaTt, Tipaco; outcoc auTorc a'vTic|,9yyeratTtiOTeuaare
ftot

acTeXcpoi,

xai

Siy.at.ijc,

iaztv 6

av9pcoTcoc,
ptot

y.ai

oux

a'9eet,

Ta evrauSa
co; dlits)

xare'.XaSev,

tocmep auTO)

eyvcopt-

OTat, o\>x
fti^eiv

rd rotavza bpav,

a'XX'' coare

emoTococ
et

rovc,
et

avzbv tTtaSaXXovTa^. rvcoa9et'n $' dv xai

(TiETtetaptat

Vfiiv,

toutov ptray.aliaatp.1
t>5c y.ai

yap)
y.ai
f,

pdvov

cpavet'r,,

vdcou aTcaXXayraoy.at,

vvv

axeSbv ajtvouc
tpavr.aoptai.

vey.pbc, vopttt^dpevoc, euo9evr,c

rcpcor.v

letali

morbo.

21 Sic eflatus, et vestigio Sanctum advocat, et ex imperio fugatur. Praesul vero rursum convaluit c et exsurgens grabbato

mox morbus tamquam

firmius incessit,

21 "Outcoc
avri/.a
d Si
f,

pev vdaoc

eintov, tvBvc, p.trayaleirai rbv "Oatov, y.ai o)arcep i\ i-.trdyparoc, i^vyaStvtro,

y.ai
fi

npdeSpoc avepcovvuro,

quam

tou axt^rco^oc

antea.

Hoc

et;ava-

facto,

illi,

qui

ardc,, euTeveore'pto; iSdSittv

aderant,

obstupuerunt inopinato miraculo. Syco-

zb Tcpdrepov. Tourou yeyotou

VOT05, e^TtXr.TTovTo piv

oi

rcap dvrec tco Tcapaod?co

SauptaToc.

DIE TERTIA JULII.

aypiaro;.
fir,v

5S5

Kai

oi

auxocfdvrat 3e pteTaSaXXdvre; auyyvu>9coy Trpiv Jtexeprdfiouv,

cSe

phantae autem pcenitentia ducti, veniarapetebant, et

ea,

r.xovvxo.

Kai

u7repr,ucjipiouv

quae prius vellicaverant,

mutata inelinatione

dvnpporta. 'EcjexXrirTe

aurou; xac

rrpoaydpeuai; roO

approbabant.
cellebat,

Nam

Viri magrii praedictio illoa perdoles, gratia coruscabat

MeydXou, 'd;ouv toc; dXXoe; xae

eXaptTrpuvero.
7c;ecopcevo;,

reo OiopaTtxco;/ape'opeaTe

qui praeter alias

Kai

to 7idvTeov

fieecCov, dre

xai

noomriXi.iac,
otv,
cl>;

scrutandi arcana; idque

omnium raaxime, quod

esset

xai

ar,fjtec'cov

7rapa0de;cov

auroupyd;

Xdyo;

d7re'ckii;ev

ornatus propbetia, et signa mirabilia patraret, ut constat ex dictis.

22
fievo;

"Ojneo; outci) to TaTteivov fiyitta y.xi fjcerptov,

4
Tco

22 Porro humilitatem

et

modestiam

diligebat,
S. Anatolii

xat auroc; toc; utto yiiox, eOTtv dre UTwpeTeiv, fuptouoV,XacTr)

xdv touto tov otxeeov

rfiovc,

c5ic5daxaXov.

adeo ut subditis suis ministraret, magistri nempe sui hac in re vestigia premens. Humilitati aderat

virtutes,

Tarceeveo de

rrpoaw xat to tou

drcXoYxov, y.ai to
ttoi-

morum
est,

simplicitas.
,

Atque

illud hisce

admirabilius
,

toutcov 7iapac5o^oTepov, oti tov Tpdrrov drrXou; cov,

xeXd;

r,v y.ai

TioXueetJr); rr)v xuSe'pvr,aev.

Tco aTrXoexeo Sk

quod ille qui simplex erat moribus sagax tamen esset et perspicax ad gubernandum. Simplicitati

to jipaov auveCeuxroe5e

t5

7rpa'o> <3e

to eTreeexe;, tco eTieetxer

o"e

adjungebatur mansuetudo; mansuetudini

;is-

xb auf/.na9e;, exetvco 5e rd cfeXdekXcvov, toutco

to
fi

crelio; discretionimisericordia; misericordiaa diiectio

oeXdrcTeo;(ov,

xai

drrai;
6'vto>;

aTcXeT);,

ev

tou evd;

fipxnxo

fraterna, dilectioni fraternas

amor pauperum. Quid

^puarj aupd, xai

drrXoxo;.

dXuro; dpta xai

r,

TorT;

rcoXXoi";

TotauTr) ptev

toO dvcTpo;

TroXtreta- y.ai

rd

TrXeieo 7rapetTat,

Sid t6 tov Xoyov cpeuyeev tov xdpov.

plura? In unius animo nodus pendebat aureus, sane indissolubilis simul, et tamen valde simplex. Atque hasc est Viri instittitio vilae. Plura praetermitto, ne
dictio

excedat modum.
epttogui,

23

'E-Kiidr,

de

dv9peo7ro; cov, epceXXe

tjjs

xat aurd;

reo

xoevei vdpcco

XetToupy>jaat

cpuaeeo;.

'ETrtaxr^a; xai

xXrpco yal Xaeord auvot'aovTa, xai daa etV.osTov toioutov

7repi

tuv

exee9ev cptXoaocvraa;, TcoXXd.; t,"; dpeT)?;

(3a9et'a
tj5

xaTa-

Xctccov

uTroptv/iptxTa, Iv

rroXtd.

xai

7iXr'pr,;

r.ptepoiv, tcov

xaTd 0eov,
p.ev

xa.TaXuet tov

(3i'ov,

xat tcoo;

Trlv

ptax^ptVv

'Cmr.v exorptet, r,v

xai rrpo tou

Te').ou; r/artd-

aaTo.
olfiai,

Kat

vuv 6

eaTiv ev oupavw, xaxet tou Trotptvt'ou,

urrepeuyoptevo;.

Td

Siyi ispov exetvou xat Ttpttov

vfj.vtjidiac,

).ei't|/avov

fie"d tco).);; t>5?

Te,

y.ai

Xapi7rpocfopt'a;
ae7tT&);

23 Quando autem, tamquam homo, communi legi naturae soluturus jam erat debitum, clero et popnlo iis negotiis commendatis enixe, quae in rem erant, et quaecumque decebat talem Virum, de vita futura pertractare, multis virtutum relictis monumentis, in extrema senecta, pleausque dierum apud Deum, e vivis abiit atque ad beatam vitam migravit, quam etiam, priusquam ei finem imponeret, salutavit. Et nunc ille in ccelo versatur, et ibi, ut puto, progrege orat. Sacrum ac venerandum ejuscorpus multocum
,

TtpoxoftecteTai'

xae 7Tp07topcTieueTae,
f,

xae

t^

acopco 7rapat5e'iJoTaf oTrep

Tt xetptrjXiov

(3aaeXeaaa tcov

7rdXeci)v,

wa7rep

cantu et splendore effertur, ac pompa solenni comitatum, tumulo honorifice conditur. Quod tamquara
pretiosissimum quoddam depositum possidet urbium Regina d, quod omnigenis sanationibus scaturit, et

mors, sepulturi reliquix

beneficiis

clarx.

y.axiyu jcoXuTif)TaTOV, Trdaav tdaet;

v/)v

(B).uaov,

xat Ttdaav vdaov tcoptevov. "Eoet ydp

izxawv xpaTou-

aav

Ttov TtdXecov xat

tc,v

e;d/co; xaic,

ct^i.xaic,

xr.ivxwj

y.Ciaxfaavxa, doaTtep Ttva TtoXu-dXavTov Oraaupov csuXaTTetv ev iavxri, xai

eV

auTco ptdXXov Cfat5puvect9at' Te xat

eX).af/Tcpuvea9at

erri

xoic,

dXXot;, ot; copatJeTat

aefxvu-

vea9at xat e-/xaXcOTct'ctea9ai.

morbos sanat. Oportebat enim, ut haec omnes alias superat, Virum hunc, qui virtutibus longe omnes superavit, tamquam pretiosissimum thesaurum asservaret penes se et per ipsum illustrius splendesceret ac claresceret, magis
quoslibet
civitas, quaj
,

quam
24 AXX'
xat
vopto9eTa,
co

aliis

rebus, quibus splendescere et clarescere

cousuevit.
xat
ci)

dp^teoe'cov

y,xi

danxwv
y.x>

xavcovTe

24 Verum
legislator

xau^r,pta,
n.ai

paatXeeov

izi.aaxa,

tou

xaXou

regula etgloria!
,

Ttotptr,v

TCOtfie'veov,

xai tou xX>ipou xai tou

xr)c,

Praesulum pariter et ascetarum imperatorum formator, honestatis apestrophe pastor pastorum clerique et populi et ad Sanctum.
,

Xaou, xai Tciv TrdvTtov dptou Trdrep,

6p9o3dt;ou TCt'aTeco;

7rpdpta^e, xat cToyptaTcov euaeScov xpr,7ri;, y.ai ecJpai'copea,

(SaatXet
rco

omnium simul Pater, orthodoxae fidei propugnator, piorum dogmatum basis acfundamentum, qui magno
nunc adstas Regi, atque ab ipsiusfulgore
inebriaris;

peeydXco

vuv Trapeardpeevo;

xae

xtc,

avTou

XaLCTrpoTr.ro; eptcpopoupeevo;, eTCOTrreur/; exee9ev to rreard-

rardv aou

rroe'peveov,

iXaapcov

r!ptrv ve'f/tcov

dptaprtcov, xai
co
)i

indefidelissimumtuumgregemaspice, propitiationem et veniam peccatorum nobis tribui orans, iu Christo

Jesu Domino Amen. e
nostro; cui gloria inseculaseculorum.

auy/copr,aiv ev Xptarco 'Iraoij tco Kupeeo rpecov,

ei;

c?di;a

Tou; atcova; rcov atcivcov. Aptr,v.

ANNOTATA.
a Opportunus huc facit locus apud Surium Stylitx in somno apparentis frequentissimam
via ad salutem
die et xi

Decembris

vbi dicitur

Daniel nostcr hortatu iSymeoius

,

civitatum reginam adire civitatem

ut hsec esset multis

qui omnibus valere jussis, egressus, propere contendebat Constantinopolim; et cum eum excipit templum Michaelis militi.e peincipis quod illic pulchre in ostium Ponti esset ingressus
, ,

est positum.

b Anaplus, locus est Constantinopoli, in quo templum, quod distinguitur ab aliis templis S. Michaelis CPoli existentibus. Plura Cangius librol Constantinopoleos Christiame, a pag. 186. c Rem gestam narrat Surius ad diem xi Decembris in vila S. Danielis Stylitse. diximus supra d Designatur CPolis dvrovoptaaTtxco;. Eodem modo vocari apud Surium ex Metaphraste annotatis. Apud Zonaram lib. 13 num. 23 appcllatur nova Roma, ulietiam in Chalcedone.nsi actione pnma, in
,

et

secunda.

Vitam hanc

nullibi hactenus vidi

Grxce editam, nedum Latine versam. Utrumque

hic

a me factum.

DE

S86

ACTA SANCTORUM.

DE
1N

S.

GERMANO EPISCOPO
,

MANNIA SIVE MONA

Notitia

MARIS HIBERNICI INSULA

S.
Patricii.

ex

vita

S. Patriciv

mc

F
fateor

amilwre

est

Hibernis hagiologis numero San-

ait

Colganus. Sanctis adscriptum constat ex eodem

ctorum suorttm adscribere S. Palricii discipulos

aui socios plerosgue, eo solo ferme titulo, quod
isli

Jocelino,

num. 152

ita scribente

Erant

(in

nia insula) duo Rpiscopi sancti, Connidrius et

ManRo-

magno
ei

Hibernice aposlolo adhxserint.

Ego

mulus vocati, quos

illuc destinaverat,

ipse Patricius consecraverat, et

rationi non acquiescere, ut non semel indi-

statutus

Man-

cavi; nisi aliunjle de discipulorum aul sociorum sanctitale et slabililo

tavi,

dum
loci

rtix episcopt/s,

cultu

conslilerit.
insttlse

Sic aliquando dubi-

illius regenerudiendum in fide Christi, post obitum S. Germani, primi ejusdem insulae Episcopi. Addo ad

ad populum insulae

et

Manniseprimo Episcopo, locus in hoc opere deberetur, tametsi ajmd Jocelinum, edilionis Colgani num. 92, S. Patricii discipulus, imo
virsanctus et sapiens nominetur. Verum cum alia accedant de
ejns
citlttt

ulrum Germano,

noliliam ea quse

subjicit

Usserius de Britannic.

eccl.

primordiis pag.

643

Posterioribus tamen tem-

poribus,

Mannia ab Anglis occupata, ex uno Sodo;

renses Episcopi facti sunt duo

unius hic, alterius

testimonia, hinc e.rcludendus

non
:

reliquarum insularum nomine in Jona, sive S. Columbae insula, sede collocata.

fuit.

Audialur

primum

Jocelini texlus

loco citalo

E
dicata eius
eccle-

Videns S.

Patricius in Hibernia

rnultam, operarios

messem quidem autem paucos^ transfretavit in

sibi

3 Ad
bet pag.

Sancti cullum attinet, quodidem Usserius ha-

644

Obiit

Simon Sodorensis Episcopus

Britanniam, acquisiturus

coadjutores in

agrum

pridie Kal. Martii, apud ecclesiam S. Michaelis ar- nommi

Duminieum et cooperatores Renavigans in Hiberniam, adinsulas maris convertendas divertit

e

changeli, sepultusque est in Insula S. Patricii, in

ecclesia S.

quibus Knhoniam,

id

est

Manniam, tunc quidem

prasdicatione ac si-

Germani, quam ipse sedificare cceperat. Unde conftrmalur, quod supra dictum est de ecclesia S.
dedicala, fortasse non una.

Britanniae subjectam,

salutari

Germano
queat
:

Marlyrologiis
certo adscribi

gnorum exhibitione ad Christum convertit Quemdam discipulorum S. Patricii. virum sanctum etsapientem, Germanum nominatum, in Episcopum promotum, illius gentis ecclesise novellae regentem pra;posuit, et in quodam promontorio (quod adhuc
Insula Patricii vocatur, eo quodipse ibidem aliquantulum demorabatur) episcopalem sedem posuit. 2 Hunc Jocelini locum udducit Bollandus i Februarii,

antiquioribus nihil habetur, quod

ei satis

meminit
ast alibi

ipsius

Castellantts, sub

nomine JarIn Hibernia,

mans
S.

nihil occuril,

nisi aplelur utcumquc.

:

vaga Greveni annunlialio ad ix Julii

Germani
S.
sint.

confessoris.

Verttm certiora desiderandeterminate appli-

tur, quse

Germano Manncnsi
talit
esl,

canda
lini

Sic Nota Colgani 103 ad prxdictum Joceut

textum,

non

fucile

admilli posse

cultum pri-

dem

habuit,

commenlario de S. Brigida, pag. 104, num. 27, recle probnns, quod Manniam insulam primns rein

ligione Ckristiana imbuerit

S. Patricius. Nolal deinde,

Usserium

in indice Chronologico, initia episcopatus S.

eamremcitet an. 1586. Elenim hodiernus Germanus, non Romse a Coeleslino Papu, sed a sancto Patricio ipso haud obscure ad epivideatur, quidquid Usserius pag.
officia

842

in

Canonic.

Lateran.

edita Venetiis

Germani collocare ad annum 447. Tum pergens : Habet nunc, inquit, sedem episcopus Mannioe, qui
Sodorensis appellatur,
in

scopatum promotus

est.

En

Colgani verba

Germanus
larium,

essa,

quem

officium

: Videturhic Canonicorum regu-

exigua insula; et CambIsthic

verbis

denus

pag. 839 scribit, juxla Russin, sive Castlein australi insulas ora.

refert fuisse
S.

infra in appendice 2 producendis, canonicum Lateranensem, et simul cum

fuisse

towne oppidum,
sederit sanctus

tamen

Patricio

Romse ordinatura a

Ccelestino

Germanus, an

in occidentali latere,

Papa. Vide dicenda de eo ad

nos pervenissent, quse de S.

Julii.

Utinam ad
Julii se di-

e regione Strangfordii portus,

haud satis definio. Hic certe in Manniae tabula apud Spedum, KirckJarman, sive ecclesia Germani, visitur prope Pyle castellum, undique mari cinctum, nec inde procul ad promontorium Kirck-Patrick (ecclesia Patricii)
;

Germano ad
pr.rlerea

cturum

pollicetur;

ego nilal

habeo aut

de

Sancti gestis aut de

virtutibtts et miraculis,

quod tra-

dere possim, neque hoc die magis,

quam

quovis alio con-

quem fortasse locura Jocelinusindicat. Germani obitum consignat Usserius ad annum 474 coli iii Julii
;

signandum scivissem, nisi id indicasset prsedictus Colganus : recte an secus, operx pretium non existimo,
pluribus hoc loco disquirere.

DE

DIE TERTIA JULII.

587

DE
De
FORTE
SEC. VIII

S.

GUTHAGONO CONFESSORE
in

OOSTKERCvE apud brugas

flandria

COMMENTARIUS PR^EVIUS
sancti notitia, a-tate, scpultura, gente, clevatione, translatione et reliquiis.

Prxcipuam de
gone,

sanoto Guthagono, alias Gutha,acceptam rcferimus,

distinctius, in col/ectione

Sanctorum

Scotise, itidem

MS.

notitiam

Joannis

Molani, in coUigcndis popularium Sanctorum

ex breviario Aberdonensi excuso anno 1509, alibi a nobis cilulo,in qua haec legunlur : S. Gutbagoni, regis
'

Ex

notitVis

a D. de Corte
acceptis,

laudandx diligentise. Is in Indiculo et Natalibus omnia ferme requse de Sancto, non nisi nomine cognito, cum tulit,
noslrorum
geslis.
satis

numquam

Scotorum
lis in

filii,

Oonfessoris, pro Catholica fide exuan.

Flandria sub Diocletiano, Melius censet prsenobilis Curtius,

illo videlicet,

299,
alii

Julii 3.

vixisse

Sanctum

se-

aliqua verisimilitudine

commemoruri possunt, unde sua

272, Gazxus

culovm, eodem

quo plures

ex insiilu

desumpsere Canonicus Joannes Cognalv.s (Cousin) auctor historix Tornaccnsis, tomo 3, pag.

pag. 394,

aliique passim.

Qux

a Martyrologiis, seu

Britannicis in Belgium nostrum commigrarunt, ibidemque eximiis suis virtutibus et miraculis clari, ccelitum Itonores promertti sunt.
i.

novis Sanctorum

collectionibus petuntur,
:

rem non mag-

Constans traditio ad Gerardi Tornacensis tem-

noperc illustrant
involvunl.

Angli, Scoti et Hiberni cam magis

pora persecerans,

ex talibus monumenlis dubia multa occurrerent, Brugas recurrendum putavi ad amicttm R.

Cum

num
ris

pothsimum, S. Guthagoconfessorem, regem Scotiie, peregrinum pro

id ferebat in pacequievisse,/)D.<>;<7fi;)! circa littora

Quid verior
ferat traditio.

Christo

ma-

adm.
eccl.

ct

consultissimum

Dominum Ludovicum
;

de

Wale,
et

in vicinio
;

de Knocken
a crericis

aliquaindiu sancte esset

laicis

Calhedralis ad S. Donatiani canonicum

Illu-

conversatus

antem et

Oostkerca;
cce-

strissimi

Brugensts Episcopi secretarinm

juxta

qui usus

cum

devotione sepultum,

in occidentali parte

ope.ra nobilissimi

ac doclissimi viri Oostkercani

illa

toparchx, Ludovici Curtii,

gente oriundi,

qux

eru-

prxterea anonnullisadjecla sunl, aut ex proprio sensu, ant ex nescio qua convenientia processemeterii.
rttnt.

Qux

ditos plures orbi litterario peperit; ea

gessit. quse

mihi

officiose

sug-

Sic Ferraritts, posita

in

Itac

annuntialione, Oost-

non incongrne in hoc nostro

suppletura
conscripla sunt,

opere locum

kerchae,

Flandria, sancti

Guthagoni

regis, in

habere posse existimavi,

vices

Actorum,

qux

ant

numquam

aut

cum innumeris
co-

prima notaiione falso asseril, Ooslkercam illum, vix milliario Furnis distare, quod sttpra refutavinvus. In
2, non invenire se lalem Scotix rcgem. In tertia, forte

aliis id

genus documentis olim perierunl.

loco ipso incipiam,

2 Ut a
describilur
lilur,

ubi S.

Guthagonus

Hibcrnum
satis

esse.

In quarta demum, ex

Romana

peri-

quem Burgum

vocat

Molanus

(opinor, a prisca

gratione apud

Knocken

cousedisse.
id

Fttteor

equidem,
et

Oostherca.

eum describit laudatus CurOostkercanus situs est in agro Francotius : Pagus natensi inter Brugas et Slusam, distans ab utraque
incoiarum
freqtientia) ita

receplum fuisse per

tempus, ut Angli, Scoti,

Hiberni
S.

Romam

peregrinarenlur,

verum

td

mtlti

de

usbe sesquimilliari
ubi

fuitque olim perceiebris,

nempe

aliunde. fulciatur.

Guthagono non suudebil Fe.rrarh aucloritas, nisi Minus cliam fero Dempsleri liberlii

quinque mille communicantes numerabantur, duoque pastores et tres sacellani erant. Nec mirum,
suberat enim huic ecclesise parochiali (dum Brugensium res florebant) oppidulura dictum Munikrede

tem, in menologio suo Scolico ad

tis
:

Octobris ista ftngeiifilii,

Oostkerk*, Guthagoni regis

S.

qui in Lotha-

ringia ante peregrinationem

Romanara susceptam,

cum

Macra sorore

substiterat; sed
affecla,
in

Roma

rever-

monachis) cujus modo nec umbra quidera superest. Prsedicti vero monachi, nescio quo casu vel quo terupore, hinc discesserunt, habitantque jam in fanoS. Quintini in Viromanduis, sed etiam(a vicinis

sus, ea pro fide martyrio

tendit, et
etc.

Belgium conconversatus est apud Brugas in Knocke

Sic addiliones
aiunt,

MSS.

Cartusix Brttxell. ad Greve-

num,
se,

quosdam
el

qui evertere ausi erant

eorum

num

decimas in patronatura hujus et plurium circumjacentiura ecclesiarum possident. Pagus etiam

hic est ex antiquissimis
(et

(Gutbagoni

Gillonis) sacellum, dysenteria periis-

qux

alia aucloritate vellem comprobariposse.

credo, praefatum

San

ctum ideo hic sepultum, quod Knocke tum temporis non haberet ecclesiam) sed non adeo populosus ut solebat, cum jam non quadringenti communicantes
invenire possint. Hactenus loci toparcha, addens tres pagos istius nominis se novisse, nempeapud Burgas,

5 Indubitatum quidem videtur, frequentiam miraculorum ad sancti Guthagoni tttmtilum, sacro cultui ac deinde ehvationi, a Gerardo Episcopo fuctge, occasionemprsebuisse, verttm a nemine, quod sciam, prxdicta miracula,

Festivitas

obltus

se g

eleoationis
s "'"P la -

swe ante,

sive post elcvationem patrata

sigillatim me.moriat prodila sunt. Sancli festivitas,

non

apud Furnas, et in Brabantia apud Tubise. Fruslra

sit alios

a die obitus, quem ignoratum observo,

elevatione pro/luxtsse videtur, quamvis

sed a prxfata

adducere, suffecil ea sgnonijmia. ut Ferrarius

eam non

e.rpri-

in errorem induceretur,

dum Ooslkercam Brugensem,

apud

Fumas

dimcesis Iprensis collocavit.

3 /Etatem, quu S. Guthagonus vixerit, in tam obscura tradilione, non est qui facile reperiat, neque enim
Videtur Sanclus (loruisse
sec. 8,

ulla de Sancto

memoria

scripto tradita, quas seculo

xu

mant Martijrologia, nequidem Molantts ipse, in auctaPrope riis ad Usuardum, sic in prima edilione legens Brugas in Oostkerck, Gutagoni confessoris. Pattlo fnsius in posterioribus : In Oostkercka burgo Flandriae, sancti Guthagoni confessoris, regis Scotiae.
:

nonsub anliquiorsil, ad nos pervenit. Eam suscilamt Gerardus Dioclttiano. Tornacensis Episcopus, sacrum corpus elevando anno

qui

ibi

peregrinus pro Christo, in pace quiescit.

accepit Canisius.

Ex

prima
solo

Willo ex laudato Molani Inrecilat,

ex Molani Natalibus infia patebit. Somuiant qui S. Guthagonum, ob fidera in scriptores Scoti, Flandria exulem scribunt, sub Diucletiano. Ita ma-

1159,

ut

diculo sua descripsit.

Camerarius plures

cum

Molano

conlentus esse posset. Dtctttm supra

Dem-

psleri

menologium Scoticum,

pro suo arbitrio, diem

Octobris factx,

Sanctorum : S. Guthagonus confessor, regio sanguine Scotorum ortus, alicubi in Belgio claret anno 299. Et paulo
nuscriptus apitd
nos

catulogus

Scoti.r

translationis

anno

1444,
coli

prxtnlit,

quo dte Sanctum quoque

contra

ufjirmanl Molani Natales,

:

quam

diserte testetur Curtius his verbis

Prima
vero

; :

DE
AICTOBE
J.

S.

GUTHAGONO CONFESSORE.
cujus obilu sera
sonuerint,

B, S.

vero Octobris nulla prorsus praefati Sancti fit mentio, ncc unquam de Gillone. Hinc tamen ne inferas, priscis temporibus etiam l Oclobris aliquam Sancti

campana sponte

et

quasi miraculose

])

quse ad sancttim hodiernum referri prorsus

nequeitnt. Nihilo magis

ad Sanclum pertinent

citati

I/issidia Sco-

commemoralionem habilam non fuisse. 6 Quid de Gillone Iradant tabulx Oostkercanx ex Molano brevi inlelliges, ut nullo modo curanda sint,

torum et Hibernorum pro Sanctis

sibi vindlcun-

qux tam

confidenter de eo scribunt Scoli el

Hiberni.

1440. Proprius locus, quo Meyerus de S. Guthagono, meminit, est sub finem anni 1444, ubi sic habet : Apud Oostkercam in agro Brugensi, translatio corporis divi Gutagoni, per Nicolaum
anni 1065
el

Subjicio hic,

qux

reperi in historia ecclesiastica genlis

Viti,

Hibernorum seu veterum Scotorum nostri Stephani

quse in museo noslro

Episcopum Sareptanum, Ordinis Franciscani, sufcum fraganeum Joannis Episcopi Tornacensis

,

dis,

MS.
:

exslat, ubi sub tilulo

Sanc-

maximum
rum

ibi

altare consecraret, precibus Magistro-

lorum Hibernorum, qui

et lionorem, sic habet

Belgio fuerunt in

saluteni

fabricae

Guilielmi,

Malin, Joannis Houcelin,

Guthagonus rex Scotorum accensus ardore vitse aeternae, contempto Hibernise, regno, adjunctis sibi duobus sanctis sociis Gillone et Gildulfo, elegit exulem esse et eremitam ac peregrinum, quem multo tempore egerat in territorio
(vull

Laurentii Beyrs, Petri Valke, Nicolai van Dudzele,

Perdieu Decani christianitatis Brujensis, una cum Joanne de Braband et Georgio' lialMnc
et Judoci

preshyteris et pastoribus illius loci. Celera proxime

ex Moluno audiemus.
|

dicere

dioecesi)

Tornacensi,

ubi

sanctissime

9 Quod
conspici
in

vero

idem

Molanus

ait,

reliquias

jam
Quidderelido Q uiis supersit.

quievit clarus miracuUs.

Inde sacra

illius

pignora

muro

ecclesiae

per ferreos

cancellos,

translata Oostkercan prope Brugas, ubi multa po-

minus fortassis deCenter, verum

ad eum scriberel Laurentianus
iconoclaslarum
islis,
;

id esse poluit,

dum
ab

pulorum veneratione
beati

et frequentia coluntur.

Festum

at fttrens paulo post

regis eremitae agitur 3 Julii.

;

Non

salis recle

Calvinistarum

rabies,

non magis

hic sua disposuil Vitus

neque de socio Gildulfo, magis

tabulse

quam a
hodie,

ceteris

per Belgium Sanctorum iipsanis,

:

quam

de sorore

Macra meminerunt

nostrze;

veneralioni expositis, sacrilegas mantts abstinuit

nihil

ne.que istitm, prorsus ignotum, neque

Gillonem unquam

enim

inquit

Curtius

de reliquiis

superest,

cultu sacro venerati sunt Ooskercani,

apnd quos Scotus

nisi dens, cujus

testimonialium litterarum sequem:

semper

audiit,

non Hibernus, S. Guthagonus. PruIn

tem copiam
etc.

feci

Carolus Philippus de

Rodoan

denter ab ulraque ge.nte prsescidit Castellanus, in

lijrologio

Universali sic loquens

MarCnokem, pago

Dei et Apostolicae sedis gratia Episcopus Brugensis,

Praesentium tenore attestamur, nos in visita-

inaritimo Flandrise, S. Guthagoni confessoris, cujus

tione lipsanothec ecclesia? collegiatae S. Salvatoris

corpus inxoemeterio Oostkercano, ejusdem dicecesis, sepultum, elevatum est a Gerardo Episcopo Tornacensi,
et
in

Brugensis, reperisse in eadem dentem

tioneantiquasequenti, DensS.

templo
pro

(intellige

sacello)

sub ejus
in

doquidem

dicti

cum inscripGuTHAGoms.EtquanSancti quondam in ecclesia [Oosticonoclastarum

nomine lhidem
qua ratione componi possint.

sedificato,

collocatum.

kercana] asservata pignora, stante

rabie, perierunt,

7 Nilitlominus

Hibernis certat fVilsonus

Marlyrologio Angtico anni 1640, ubi

Molanum ferme
rursus compoet

descnbens, contra apertam hujits sentenliam, Sanctum

dictum dentem ad praefatam ecclesiam Oostkercanam transferendum duximus et transtulimus, et vasculo argenteo, ad hoc fabricato,
inclusimus,

nostrum Scolis

eripit.

Cettrum ne

Itic

cum

alio

sacro osse ibidem

invento,

nendtt sinl toties recurrenlia

Scotorum

H ibernorum,
repetat

pro Sanciis suis mire conflklanlium,

curiosus lector,
ris;

liligia,

anno Domini millesimo sexcentesimo decimo tertio, mensis Septembris die decima quinta. Signatum
Carolus Philippos
Episcopus, et
sigillo

qux

de S.

Rumoldi

episcopi et

marty-

ejus

mu-

Mechliniensium apostoli, gente et patria, dicta sunl ad i Julii, a pug. 151 nempe Scotum apud Flandrobelyus idem, etiam hodie,

nitum.

peregrinum,

insolitum,

plerumque sonare, quod barbarum, sic ut ab omni

et

10 Plura alia qusesiveram, ad hodiernarum sancli Gutbagoni reliquiarum venerationem, ad prxcipuam

cjus

'

om d

J"

? f

annuam

festivitatem, ritum et officium speclantia

sanctus.

prope svo Scotos appellaverimus, genles extraneas

moribtts noslris diversus, quas aliunde

non noscebamus;

qttemadmodum olim apud Romanos barbari dicebantur, qnicitmque Itati aut Grseci tion essent. Ut proinde Sanctum aliquem nalione Scolum pronunliure, idem
intelligi

an Oeslkercanee ecclesise patronus esset, an nova beneficiu ipsius intercessione obtinerenlur ? Qttibus in hunc modum respondil nobilissimus toparcha Curlius Praedictus dens etiaranum in ecclesia Oostkercana
item

servatur, et quotannis

Julii

populi venerationi
die sanctus
sit

possit, ucsi vocelur alienigena et

Belgis plane

exponitur, coliturque

iguotus.

Scoticttm quid dicimus, quod a nostra agendi ratione abhorret; hominem exolicum, Scotum;
et

Sic

Guthago
cium

in ecclesia, ita

tantummodo ista ut nequidem

:

obligatio
offi-

audiendi sacrum, sed olim fuit

est,

nec proprium
die de

veslem ineptam, Scoticam;

et id

genus alia
in

ut prorsus

sed

legitur

praedicta

communi

non verear opinari, Scoli appellationem

Legendariis

confessoris

non

pontificis.

Patronus prascipuus prae-

aut Cltronicis nostris, seculo xi non antiquioribus, exScotos

dictae ecclesiae est

sanctus Quintinus martyr, cujus

traneum hominem indigitare, quo tilulo, non magis ad Hibernos, quam ad Scotos Albienses, aul ad Anglos transferri illum oporteat. Verum id
obiter
et

festum colitur,

uti Dominica; sancti vero Blasius et Guthago etiam tamquam patroni invocantur, coliturque, ut dixi, eorum festum in ecclesia. De mira-

ex mera conjectwa dictum sit, occasione S. Guthagoni, de cujus origine et dignitate disceptare
lube!.

omnino non

culis vero sancti Guthagonis nihil amplius narratur. Atque hxc sunt, qux de sancto Gulhagono Oostkercano,

Rem

nostram prosequamur.
S.

adhibita qttantavis
describit

diligentia,

erui

hactenus potuere

8 Primam
agit de visita-

Guthagoni elevationem

Mo-

neque spes
ut ex

esl,

fore ut ulia reperiuntur. Superest igitur

Meyerus solum lanus ex leclionibus, quas

fuisse siijntficat, a
tione anni

Oostkercanas quodammodo D. Matthia Laurenliano pomilen-

Natahbus Molano-Louwianis citalum jam non semel elogium subnectamus, qttod Actorum vices supplere possit.

1444.

ttano Brugensi acceptis. Citantur pro dicta elevatione

a Cognato, Mirseo
et

Meyen,
et

Sandero annales Flandrist Jacobi

nolanlqut postremi duos annos 1062,

id errore
eos

1065

De
Ex

1440; sedperperam. Cujus

frustra
evolvi eyo,

sancto Guthagono confessore. Domino

factum fuerii
Leclionibus in Oostkercka, quas accepi a

non disqutro; certe frustra

Lurttus,

sanctum Guthagonum Primo loco, seu amw 1062 apud Meyerum, agitur de nescio quo anonymo, apud Aldenburgum fame exlinclo

annos aliosque evolvit ul vel syllabam, quse ad spectel, tnveniremus.

Matlhia Laurentiano,

pcenitenliario Brugensi.

T
J.n Oostkercka, burgo Flandriae, sancti Guthagoni
confessoris
,

regis Scotiae,

qui

ibi

peregrinus pro
Christo

DIE TERTIA JULII.

Christo in pace quievit. Hic,
Mortuus
antiquitas
in

589
Julii, assistentibus sibi

sicut tua? postoritati

quinto Nonas

venerabilibus

d
ALcroBt:
1.

reliquit,
;

creditur,

dum

viveret,

regalis

Knocke, sepelitur Oost-

fuisse dignitatis

sed considerans omnia esse vani:

kercx.

tatem, quse sub ccelo sunt, in Flandriam pervenit ubi circa littora maris, in vicinio de Knocken, ali-

quamdiu sancte
laicis
(.

est conversatus, et

a clericis ac

ostkerckae

cum

devotione sepultus.ln occi-

dentali parte ccemeterii. Sed Domino per eum crebra miracula faciente, corpus juxta erclesiam est majori veneratione a reconditum, et capella super

Dunis b Oudenburgo et Eeckhout, Eamdem capsam reverenter et devote aperuit ac visitavit Nicolaus, Episcopi Tornacensis suffraganeus, die primo Octobris anno millesimo quadringentesimo quadragesimo quarto, invenitque in ea testimoniales litteras dicti Gerardi Episcopi, pontiScali ipsius sigillo munitas, quae adhuc inibi cemi possunt c. Festum Oostkerkae celebratur die tertio Julii et primo Octobris. Reliquiae vero jam consabbatibus de
piciuntur in

B. .

eum

constructa, ubi nunc est ecclesiae campanile.

muro

ecclesiae

per ferreos cancellos,

Ghillo autem, qui eidem Sancto adlmc viventi familiarius adhaeserat,

minus

fortassis decenter.

ab eo jam defuncto
creditur post

avelli

non

potuit

qui etiam

mortem

claruisse

ANNOTATA.
a
nisi

tempore Gregorii, curati dictse ecclesiae, qui postea in Crdine Praedicatorum fratrum sancte vixit, manum aridam, ab eo misericordiam imploranti, restituit unde dictus Gregorius
:

miraoulis.

Nam

Qux
idem

sit ista

major veneratio, non

salis intelligitur,

velit,

quod paulo inferius dicitur de etevalione

;

per Gerardum facla

alicquin indic.arel, capellam fuisse

te.rra tatenle.

metrice scripsit.
Contracto Ghilto
scit

conslructam, sacto corpore adhuc sub

ope.m conferre pugillo.

b Eral tunc abbas Dunensis B. Idesbaldus, de quo

vide Acta ad

xvm

Aprilts pag. 585,

num. 4; Alden-

Sed ipsius corpore

elevatus an.

in terra raanente, beati

Guthafa-

burgensibus prxerat Marsilius, apud Sammarthanos.

1159.

goni corpus, Domino per

ciente,

eum multa miracula

Eeckhoutnni nomen reperlum non

c

est.

de humiliori loco, in capsam, meritis ejus

Periit hoc instrumentum

cum
et

ipsa antiqua lipsa-

decentem, transtulit Gerardus Tornacensis Episcopus, anno millesimo centesimo quinquagesimo nono,

notheca,

ab iconomnchis capta

destructa, ut

supra

dictum

est.

DE

S.

RAYMUNDO CONFESSORE
TOLOS*
De
et

IN GALLIA

COMMENTARIUS PR^VIUS.
I.

S.

Raymundi

cultu,

sec.

xvn instaurato,

inlosam, ul priscam

magnificam, a Catello

nicis,

sub Prxpositi prxfeclura regulariter viventibus,

Tf
B.
Conspectus
olosx,

<fuse descriptam,
res,

laudarunt olim scriptores vete-

deinde per breve tempus monachis, tum canonicis regu-

quos inter Marlialis Palladium identidem

fuit et

nuncupat. Turrita ilem dicta n

quintu-

plex, ornata capitolio, unde fortasse oclo hodiedum Capitolatus, seu totidem regiones, in quas urbs dividilur,

Augustim, quibus ab anno 11(8, teste Abbas prxfuit, demum anno 1526 seculares regulurilins successe.rint ; ejus, inquam, capituli memlaribus

S.

Cateilo,

synotiymis

prxfectis

subditx.

Galliie

Narbonensi a

Catello tribuitur, non Aquitanicx.,antiquorttm Volcarum Tectosagum caput. Urbs potens est, perampla et populo
freqncnlissiinn,

brum fuisse perbihetur, is, quo de. ayimus, S. Rayrcundus (Castellano Ragmundus) alteri sancto, ecclesix S. Saturnini Priori, tum Barbastrcnsi et Rotcnsi
Episcopo, popularis, synonymus et ferme xqualis.
altero
illo

De
p

Occitanix provincix, seu ut modo loqui-

S.

Raymundo actum
o/ftcio

xxi Junii; hic noster

mur Languedocii

primaria, sitaad
ibi

Garumnam

fluvium,

apud eam S. Sntiirniui ecclesiam adolescens cantoris

(chorauli opinorj
nio,

qui ponte pulcherrimo

jungilur. Subfuit aliquando

functus; post junctus matrimo-

Archiepiscopo Narbonensi, deinde Bituricensi, a Jo-

anne

PP. XXII
fuerit,

ad metropolim primum evecta. Quanoccasione

tandem, mortua conjuge, inter Canonicos cooptatus, ul erat charitatis operibus impense deditus, in eleemo-

tum passa
berrima

motuum per

Albigenses

synarium, seu

forte

cononum

electus

dicitur, quo in

excitatorum, vulgo notum existimo. Perslal hodie cele-

munere,

suis ipse sumplibus collapsum

seu deslructam

suprema Parlamenti Curia, nobili Academia aliisque prxrogativis, non minus insignibus,
civitas,
illustris,

sancti Saturnini

ecclesiam egregie

reslnuraverit, aliis

insignis in pauperes misericordix operibus, et xenodochii, seu collegii

crescetque porro fortunis et opulentia,

si incile.

ad

clericos alendos fundalione,

Tolosx

a Rege, Ludovico

XIV

inceptum, quo liber navibus e

celebralissimus.

mari Mediterraneo accessus Tolosam pateat, optalum exitum sortiatur, libera eo pacto ad Occanum per

3 His potissimum enarrandis

S.

insistit, is

qui hujus

Raymundi

nliqualem

Legendam

tn

novem breves
ut

Garumnam
emporium

navigatione, sic ut utriusque

maris dives

lectiones,

haetenus

mnnuscriptas distribuit,

infra

totus in opera

fatitra sit.

Brevem eam

notitiam prxmilti-

mus, acturi de Sancto, ab ca urbe cognomentum sortito, Raymundo Tolosano. 2 Interprimos Galliarum apostolosmeritocomputatur
S. Saturninus, cui
ubi in S. Saturnini
ecclesia canonicus.

ctiaritatts pluribus. Istorum operum specimina stalim occurruut exarsU s. lectione 2: Raymundus utique Sanctus totus, inaesti- Raymundus.

mabili

charitatis

artlore

succensus,

quidquid de

praedtorum reditibus, qua3 sibi acquisierat, assequeopere pietatis, desiderans, per niattus pauperum in ccelestes thesauros transmittere procuravit. Persingulos siquidem annos, liiemaltapprobatur,
in

Tolosates excolendi obtigere,

apud

quos

ipse glorioso marlyrio coronalus, usque hodie ut urbis protector et tutelaris putronus, simjulari renera-

tione recolilur, templo in ejus hono>-em, velin suburbio,

pinquante tempore, de rei suae reditu emebat indunienta quas poterat, et singttla singulis distribuens,

Tolosam e.xstructo, ubi fundatum Cauonicorum cottegium, quod a Snncto denominatur, corrupla gallice
appellatwne, saint Sernin. Istius Capituli, olim non semel mulati, utpote quod primum constiteril ex canoJulii T. 1.

vel juxta

opera

niisericordiae,

ne favoralis aura dissolveret,

Talia
recitrruitt

humanis
latenter

subtrahens obtutibus, horis competentibus

exercere
satagebat.
sub

75

tpsum

DE

S.

RAYMUNDO CONFESSORE.
exequerer.

\
AICTORE
J.

ipsum

lectionis

in introitu

3 principium : Singulis quoque annis, Quadragesimalis observantiae et in festis

Habes

publicttm

totius

urbis

Tolosansc,

habes privatutn votum, habes non obscttra neglecti prius

ciillus indicia,

B.

solenniuribus.centumeteoampliuspauperibuscibaria praeparans, afflnenter ministrabat nec ideo tamen,

;

qnx

aperlius indtcat vitse gallicx auctor

Jalrasius pag. 113, populares suos Tolosates incusans,

quasi

iis

contentus,

a quotidiana

eleemosynarum
subse-

quod

anliqtti

benefactoris
,

obliti,

ejus

reliquias

antca

administratione

animum

revocabat. Hujusmodi en-

revereri

neglexissent
sepulla,

Sancti menwria oblivione quoillius prodigti

comiis plena sunt,

quss in prxdictis leclionibus

datnmotlo

quse novi
ttt

occasione

quunlur, ut tolus in id genus charitatts opera Sanctus noster, a prima sua ad Deum conversione exarsisse
,

illuslrius effuUit, sic

festivilates
:

muUiptiealaz exinde sint Sancli

nam

prseter

hodiernam

celebrilatem, ab

videatur.

iMirarihic
Hic otim cxtra

subit,

tam

siitgularis et

tam inexliattstx

immemorabili receptam, notavil R. P. Prevost fquem Prjposilum vocare licebit, Congr. S. Genovefx canonictis,

eltarilalis e.rempla, ilu

sub inodio mullis seculis laluisse,

Dominum

aliqitem Daijde, in nescio qua historia

att.

Tolosum

ut lanti viri sanclitas extra Tolosas

pommria radios non

ccclesix S. Satnrnini. Tolosx edila

observasse. eliam

1061, alicubi

rix ttotus,

exlenderit; nec

ibi

quidem

sic

agnita et admissa, quin

vn Januarii

pecttliari cultu S.
die,

Raysacri
:

obtreclutores invenerit, qttos pr.rcipne refellit lectionum

liiundum honorari, ob solennem eo

corporis

an.

1657

prsefalarum

concinnator
vitx

non minus

S.

Raymundi
et

tranclationem

ad sacellum

sni collegii

tum
die.

vindicias, qttam

sericm,
.

eamque. satis siccam

vix

xxx ejusdem

mensis, ob vntum an. 1053, ipso

:

pcrfiittctoriam
viilcbtliir,

describens
istius

Sane
tot

credibile

mnltis

Tolosalibus conceptum

demtim

xil

Novembris, obde-

Sancti

memoriam,

in iiullis ecclesiasticis

posilionem reliquiarum in thecam vel tltecas argentens,

ut habes infra

faslis itsqitam

celebralam, tn

Usuardinis

anctariis

num. 40.
illum egregie restitutum
seit

nusqittimcollocatam. qttin nccnolum Constantino Ghinio,

7 Cultttm
ngnovere,

instauralum

sanctorum
sedulo

Canonicorum

omniura

tiim

Itberiili,

tam

opinor,

Cnnonici rcgulares congregationis

colleclori; nt

priinum per Saussayi appendicera

:

Windesemensis,
inler

qui S.

Raymundum

in

Ordine

insertut Proprio canonic. suo Rcgutarittm

Majoribus

nostris innotescere debuerit

unde suspieor,

recensentes ; exeo, nifatlor, temporc dttplicieitm

o/ficio,

VIII Julii

Bollandum ud Tolosates
inde,

nostros
qiiiiin

currisse. ut
uiiiio

ampliorem
suggessit

notitiam accipe.ret,
noster,

1043

Propria sua honorare cceperunt, tribus lectionitus non iueleganter Saticto optatis, qux quidem ex nostris

Clar. Possinus

tum

adhuc junior, submissis,

jam

citatis tlecerptsc

sttnt,

sed a vero natali die in co

in leclio-

quas

modo

indicavi

lectionibus

MSS.

nec multttm

defleclunl, qtiod vin Jttlii

ipsum recolanl, citm

exactis, necaccurate transumptis,

forlequodamanuensis
discreverit, nec latini

nibus nostris disertissime dicalur morlem obiisse v Nonas,

velerem

characterem non
perittts,

salis

seu hac
stta

tertia Julii die.

Congregationc
,

Gallicana

sermonis salis

solwcismos a rectis constructio-

mtttuati ftierint

Windesemenses

illa

vero

Legen-

nibus distinguere noverit.

dam
tilttlo

gatlicum consuhterit, in qua

S.

Jaltrasius pag.

93

5 In
occusione

earum lecttonum

Raymundus

diserte

asseril;

Raymundum

spiritum creatori reddidisse

tem/tore a Canonicis re-

dcputsx apopularibus
pestis
1052,

beatissimiis nunciipaiur ; in

lexlit

pusstm Sanctus imo

vm

Julii 1059'. Qito primutn

totns Sanctus, et ut illtistrium

depingitur,

mirafulorum patrator
tres

giilartbiis

Gallicx congregntionis rcceptum fuerit Snncti

an

quibus

operosius

probandis
vitee

ttltimx

nostri officium,

lecliones iittpcnduntur.
excttsse,

Auctor

gallicx,
e.

anno 1656
S.

tamen, totam assumpti

Joanncs Baplisla Jalras,

in ipso

S. Francisci fa-

tum
tus

in

necdum mihi exploratum est ; suspicor istitts cultus, tum in Francia, Belgio occasionem processisse ex jam memorato
Prxpositus; dttm
litteris
sttis

milia,

operis

sui exordio
ikhi

Thaumaturgum

Tolosano miractilo: idque nttperrime conftrmavit taudaalibi

Raymundum
gallica

appellare

dubilavit.

Porro ex ea

teslatus est,

Legenda, aliaque
qui sub
sui

lalina,

quam anno proxime

latere voluit,

non

anle

1662

officittm

istttd

suu Congregatione

prtecedenti ediderat vir non indoctus, ne.c Latii sermottit.

adoptalum.
8 Ceterum in eo etiam abundant lectiones Winde.semenses, quod ubi Legendse. vetustioris
vitse tenipus

imperitus,

lilteris,

B. M.

quique nd
gerit,
lititliini

upit.sritlt

calcem plurima lestimonia con-

attctor

nulliim

iti

quo obitus
signatur

ut

debitum

B.

Raymur.do eximix
e.r

sanctitatis

evidentiits demonstret,

4, descripta
celebriorem S.
luisse

invenies

hisce,

qux, coinmenlarii hvjus inquam, legendis,

titito-

Raymundi

cultunt orbi catliolico

crediderim, ea potissimum decausa, quod anno

diru lnc afflicta urbs Tolosana, solennissimo voto

anno salutis millesimo centesimo quinquage^imo nono ad ccelestem beatitudinem evocatum 5. Raymundum, qttx unde accepla sint, aut accipi potuerinl, necdum satis intelligo ; nisi forte ex aliqtu Legenda particuluri
determinat,
istx rotunde, enniitient,
vel offtcio

ejus eliam
rtiale

1159.

1652
de S.

Canonicontm regularium S. Saturnini, quod

dtctus

Raymundi

reli<iuiis, vtajori

in

honore habendis,

allegat

jam

Prxposttus

vir

eruditUS,

et

in

sumptuosoque argenteo loculo reponendis, conceptb, prsesenttsstmmn sensusel cjits auxtlium, qttemadmodam
expressis verbis
testatitr
,

Sanctorum suorum Canonicorttm

tus,
litleris

Vitis

apprime versatestatus,

ad me

datis

xxvi Augusti 1718

et officio

scriptor Aiiontjmus,

quem
,

sic

Satictum,
qitits

qtio

de agimus, sub itsdem ferme lectiontbus, tlcm dnplici,

appeltare

pcrgam

licel

serius

intellexerim

fuisse

('Finttesemenses appellavi,
in

D.

Medon, regium
tjitistiuis

eeneschallatu Tolosano consitta-

coli

ecclesia collegiula,
tton

jam

seculari,

S. Saturnini
ni Jttlii,

liutit.

vero fitertt, sic pr.efationem

suam exor-

Tolosx,
recte in

vm,

sed vero

obittis die.

quem
Caeo

sus est.
sanctitatis

appendice Martyrotogii sui Gallicani se.rvavit

;

famam
sparsit
:

latitts

6 Vitam exiiniam D. Raimundi cujus cineres, obdepulsam ab urbe sasvientem pestilentiam, nunc ex voto pubhco Tolosates consecrant ego privati voti reus, non tam meis viribus, quam ipsiusmet
,

Saussayus
slellanus

ncc satis percipio, cur ab eo recesserit

Universali,
nulla
S.

in

Raymundum

transferens
:

od

iv

Jutii.

dnce, nullo

prxcursore

tn

anxiho confisus, scribere aggredior. Labor meus, quamvis tenuissimus, non potest non esse legitimas
plenus glori,
valde acceptus.
quia non potest

elmmaberrans,quod cum cotuignet anno 1159.

citatis offlciis,

mortem Sancti

Nam si

tanto

omnis expertia ossa illa maxima esse apud homines dignitate

erit

non esse Superis gratum est Deo. sensus illustrium animarum, in

quanto gratius ubi|ue pietatemque
;

De

S.

Raymundi

cCtale.

r*

"
nostra,

obitus, seu nataliin coelis die, certius

illarum

facta,

virtutem

titm haberi

omnino non
et

potesl,

quam

excitata

argumenLcgenda
ut jatn
cst

Cotligenda i'i rumqite

Sancti tetas,

spirantia, scriptis nostris posteritati

commendari

disertissime

siguante

v Non.

Julii,

Quod cum

ita se

habere, in

xerim, speravi confidentius, posse eripere, si provinciam

animum semper indume ex tanta calamitate

istam devota mente

diximus. Major
circa Sancli

ferme
aut

insotubilis

controversia

xtatem,

lempus determinatum quo

obilus, vel totius vitec

vixerit;

nam

anuos nalivitatis,

decursus

DIE TERTIA. JULII.

A.

591
et

decursusdefinire., est,
possibile.

In

tota

nostra

meo quidemjudicio, prorsusimLegcnda unus, isque subob-

gerio.

Rege Henrico
censeri
fuisse,
illi

Comite Pontio idem prorsus

ipsis

j\

asvum agituns,
nior non
rasse,

omnino debeat,

multo jusupeseculi

scurus, cliaracter occurril, Jtnde id demum colligitur, vixisse S. Raymundum eo lemporc, quo S. Suturnini
ecclesia, ante deslructa,

sallem
fato

dum

annnm qtiinqnaqesimum fungerentur, ut si ad annum

AUCTOBE
J.

B. S.

a fundamentis restaurata est.

xn

Quid dicam de egregio ecelesiae S. Saturnini opere, cui per multa annorum tempora praefuit, et pneter capitis membrum, quod jam completum fuerat, corpus a fundamentis inci-

En

vtrba

ex

lectione

fuisse dicendus sit,

latis testhnoniis

unde sexagesimum pertigerit, sesqui seculo major quod nemo sobrius, absque induhiausit asserere
:

unde evidenter patet,

erroris cbronologici arquemlos rcgularcsistos Canonicos,

luin Gallos,

tum Belgas,

tttm alios, quibus lalem epo-

piens, ante obitus sui diem, divina opitulante misericordia,

cltam, nullo futidumento nixam,

lubtiit,

Propiio suo inserere

parietes

in circuitu

ad fenestrarum com-

ac per consequens Caslellanum, eosquc omnes,

pletionem usque perduxit. Alius, quantumvis lenuis, lacis radius affulgeret, ex stvato binis pontibus Hircio flumine, si apud Catelhtm, aut alium quempiam Tolosntem
posset.

qui prsedictam opinionem amplexi sunt.

13
dicam
Acta S.

Ne
iittod

hic

mttltts

mtniiliis

leclores

implicem,

senlio.

Ipsa

Tolosatium opinalio,

quod

vti

historicum,

talium

pontium

xtas

deprebciuli

Raymundi

ad homi-

a 5. Anselmo,

censi monacho, digesta fuerinl; satis

10 Inhxrendum
ex restauratione
S.

itaque soli

templi
satis

S. Salurnini

ipsos Sancli sui ectatem

ad seculum xn extendere, cum

desieril an.

Bec- nem contrt oslendit nonposse TMsates emncUur

adliuc
,
'

tum

restauralioni,

cttjus

tempoia

si

feliciter deftnire

S. Anselmui monnchus esse

vitam
tissime

1093,
Si

eo

anno
igitur

templi

possimus, id saltem cerlo habcbilur, per id lempus, otnni

dubio procttl, vixisse

vi Murtii eleclus Cantuariensis

scripsit,
attte

Episcoptts.

Saturnini,

Sanctum nostrum. Qua

nbi

in

reprocgil de

adhuc monachus existens,

adeoque ante

scripsit isttim

cer-

batissimus nobis auctor erit laudatus

Catellus, de Co-

annum 1093,
S.

an-

mitibus

Tolosnnis a pag.

destructionc primi

176; temph S. Sattirntni,

poslquam
subdit.

nttm

Roge-

rium Episcopum causa aulificandae novie

conlroversas olim oblationes omnes,

ecclesiae recollegisse,

qux

Raymundus. Utnr argumenio ad hominem, quamqnam minime perstiasum habeam, S. Anselmum in lectionibtts illis describendis exercuisse stylum, qui nihil minus qnam ipso dignus est; E
obierat

jam

verba adfcrt ex Bulla Urbani II, datn

xn

Kal. Attqusli

1097. Porro Rogerii xtutem conncciit cum Rege Francix Henrico I et Ponlio Comile Toiosano. Atque hunc calculum non male ndoplavit scriplor vitx Anonymus. sub initium, ubi ila loquitur Quo autem anno ejus ortum constituam, plane nescio, cum nullo mibi monumento constet sed idem a:vum agitasse, quod Henricus primus Galliarum Rex, Pontius
:
:

prslerquam quod earum compitator satis insinuet, non tant prxsenlia aut recentia se scribere, sed ea, quie
dnobtts
fortc.

sectdis, si

non amplius,

setate

stta

anti-

quiora siid, dtim tam

solicite rogat,

ut iis, quae

pro-

sequitur,

nemo fidem accommodare

et ftdei sitse

dubitet, in rei

probutioncm
cctts,

inlegritatem nihil aliud addu-

prxter fidelium relationem, seu persevcrantem

et

tradittoitem
nihil

mtracula, diu

clinm ante patrala. Ut

tn

Comes Tulosanus et Rogerius Episcopus vero simillimum est sicuti antearerum nostrarum peritissimo Catello visura; a cujus auctoritate ut recedam,
:

dicam de informi opere,

quo vix ullus hislorix

character nppareat.

null me rationes impellunt. Ubi_ accuralc observes velim, non dicere Anonymum, eo lempore notum esse S. Raymundum sed idem aevum agitasse, quod tres

seculi

14 Nunc alia, eaque solidissima rationeab ingressu xn Sanctnm nostrum facile prohibebimus. Decle

monslrat Cutellus,

Comilibtts Tolosanis pag.

177,

cratlone

Urbanttm
secrasse
Episcopi.

PP.

II, assisteniibtts septemdecim Episccqns templi S. Sa-

qnorum tetatem ulcumque cruendam existimamus, utpole qtd cum ipsis vixeril. An eodem cum ipsis
illi,

iul

seu Archiepiscoph,

anno 1096,

ix Kal. Junii...

con- tuminian.

ecciesiam S. Saturnini Martyris, Tolosae

tempore mortuus
11
vivcntibus

stt,

infra conjectabimtts.

Nemo,
solis

opinor, in animiim itnluxerit, suni-

R. Henrico, Pontio comite et Rogerio

Tolos.

Ul igitur verosimiltimam epocham figamus, cum Rex Henriiusprimus debitum naturx solveril v Augttsti an. 1060, postquam solus regnasset annis xxix et
diebus xv,

mum

Ponlificctn consecrasse ecclesiam,

necdum perfeccarentcm.

tam, saltem

muris constaiilem

el le.clo

dubittm

esse

non

potest qiiin

aitle

annum
1060

Ep.

illum

*vum

agitaverit S.
et

aulem Episcopum
'

Raymundus. Pontium Com-tem

Rogerium
aniio

Legenda jam nnnc ostendimus, Beatttm nostrum prxdictam ecclesiam ante obitus sui diem, divina opitulante misericordia, non nisi ad fenestrarum completionem usque perdu.xisse; Itinc
Atqui ex sxpius
citala

adhuc

superstites fuisse,

exdocumenlis ostendisse dicitur

mihi iiulubitalum videlur, S.

vivis excessisse,

Raymundum

pridem

Bernardus Guidonis apud Catellum de Comittbus pag. 119, sic tamen ut Ponlius anle annum 1071 fato fundtts sit, qtwl ctiam de Rogerio existimandtim, quem Sammarthani aiunt, anno ipso 1060 diem extremum obiisse. Ulut cst, td probabilissime admittendum censemus, vixisse et floruisse Sanctum nostrum eodem xvo, eodem tcmpore, quo Rex Hcnricus, Pontws et Rogerius, non jum puerum aut adolescenlem, sed virtim adultx
xtatis
et

antequam templum eoperductum

feltci esse

esset,

ut consecruri possel, adeoque annis aliqttot ante

Stctit

1096. cnnnptitcret

modo tam
rcliquu

contingeret, ul nobis

liaret, qiwt

annis opus fuerit, ut fenestrarum completempli moles stiperimponerctur,

atl

tioni

proxirnns iiditus
ul lemptts

arcaniim,

quod
obtit

quxrimtts, nempe

quo Saitclus no^ter

non invcrosimiliter

depreheitderetitr.

ad S.

Saturnini

Canonicum. Inde tamcn

tempore
obiisse,
tltim verbis

15 Demus

luc

rttrsus aliquid probabili conjcctursc.

inferre non ausim, eodem eliam cum illis qnod collegisse videtur auctor vitm gallicx,

sttpra r elatisait, spiritum creatonreddtdisse

vm

Jnlii
ita

Rogerius Episcopns anno. 1060 fatts ccdens, oblationes Verosimile pe est ," omnes, causa aedificandae novae ecclesiae, recolle",f J gerat; non uJtlitur, neque eo loci dici debttit, ipsum v
:
\

anni 1059, quasi vero cum jam dictts Principibus sevum agitarit, ut eosdem obttu prxcesserit. 12 Hs.c ttt proxvme ad veritalem cum Calello dispulata sint, quis modo OEdiptts nobis edisseret, quo
Aon potuit
Sanctus per
tingere

operi

manutn admovisse,
et

at

dubittm non videlttr, quin

opus inchoaverit,

capitis

quod

aitint

lecliones nostrx, prius factumfttisse,

membruni compleverit, quam

Sartctus nostcr corpus a

fundamentis inciperet.
S.

Hxc
sup-

anno

vivcre

cceperit

S.

Raymundus, quo

desierit.

nobis hattd obscure tndicant,

Raymundi
quod omnino

opus post
licet

ad

secultim Xlt,

Hic cum

meris conjecturis tttendum, pnlpandumque, ut quis aliqtta saltem veri specie cursum vitx Sancti ali-

annum 1060

inclioatttm [uisse,

quousque determinet, in quo longe [aciliusest, altotum opiniones convellere, quam propriam salis ftrmite.r stabilire.

ponere; tum vero, cum per multa annorum tempora, alii scribunt annis tredecim, ei aperi Sanctus praefuerit, credibileesl, antio circiler

Interim ex

iis,

quxjam

discussa sunl, id ccrlo seusqite

quilur, non polnissc S.

Raymundum adannum

1073 vel 1074, ad fenestrarum compietionem perductum fttisse ; atque hinc ea de.mum elicictur conclusio, isto circiler lcm-

1159 atatcm

producere, utpote qui

cum Episcopo Ro-

pore S.

Raymundum

beatam

animam Deo

reddidisse.

Nec

892
K

DE
mireris porro,
tolos viginti et

S.

RAYMUNDO CONFESSORE.
Sanctus, eam cerle, ul ex brevi specimine

Nec

amplius annos necoronis

jam oslensum
exornator

Al'CTORR
J.

cessarios fuisse, ut moli sedi/icii,

eo perductx,

B. S.

impone.retur, cessante nimirum S. Rayinundi

largitate,

prx reliquis Anongmus, cujus

est,

extollit

Legendse

nostrx

verba, suo loco danda,

satis eleganti, ea

ne hic repe-

unde ad colligendas eleemosijnas, Tolosano Comile nequidquam adjuvante, tanto lemporis intervallo laboran-

lam, ex Saussayi elogio,

desumo, qux
inqu.it,

ex eocapite Sanctnm magis illustrant. Pleuus, visceribus charitatis, misericordiaa

dum cum
tare,

fuerit; in quo non video quid meriio opponi possit, Catellus, cilato superivs loco, non verealur dubi-

opera

tam se-

dulo et copiose.quam latenter etverecunde exercuit totusque erga inopes et aegros, ac quosvis alflictos
piis affectibus eflusus,

an tum plene perfecla

fuertt,

dum

ab
et

Urbauo

consecraretuK,

nempe

qtwd'lurris forlasse

opera alia

ipsos Judaeos,

etiamsi

fidei

imperfecta tunc

fuerint, quibus complendis opportune

accesseril Cotmlis liberalis donulio,

cribitur.

qux

ibi

paucis des-

non exclusit. Xenodochium suis ex facultatibus aedificavit, quod tredecim pauperibus clericis attribuit. Casus etiam
hostes, asolatiis charitatis suae

Templum
xdificavit

16 Fallor vehemenler, si Raymundiana qualiscnmque epoc/ia, utul etiamnum confusa, ex udduclis monumentis,
queut.

nonnullorum
gurgite

commiseratus, qui diabolo agente, in

fluvii Hereii,

dum

transirent, suffocabantur,
illius

dum

essct

ad qux
vero

sola reslringimur,

verosimilius

erui

duos pontes super alveum

fluminis suo

ex

canonicui,

Et

mecum

plane sentiuut scnplores Tolosani,

sexceulis annis sepultum fuisse

dum

toties

memorunl

lotis

sacrum corpus, priusquam, ob diclum supra miraculum,

soleitnius e.levarelur.

penu construxit. Sed ejus nou pendiis chantas. 17 Non pigebit, opinor, aliam prxterea
tem
intelligere, a laudato
:

his exbausta est im-

elogii

pareiogio suo

Necme

ullatenus lurbat scrupulus,

Saussayo,

puri

eloquentix

eLegendario nottro, nullumferererum ordinem scrvanle,

ab aliquo objiciendus, ex eo quod posl verba nuperrime
citata,
sic

flumine deductam

Etenim sancti Saturnini, cujus

instaurari
curavit,

cxloUit

Saussayus.

cultor erat studiosissimus, basilicam, vetustate col-

lnqualur,

acsi

posl operis

istius

ecclesix

lapsam,
atque

a fundamentis

cujus

S. Saiuinini complitionem,
imitator effectus, in

beatissimorum
ecclcsia

eadem

Patrum Regi suo tandem

diceret, id

structurae annis
fere ejus

tredecim omni iustantia

praefuit,

sub regulari

liabitu militasset.

Quasi

quod

ex ipso rotundissime adstruunt recentiores omnes, Sanctum bonis tunc omiubus se abdicasse, nempe relnjtosum

molem usque ad fastigitim pervehementiori succensus igne, satis non esse ratus, sua Deo offerre, seipsum penitus Christo vivum sacrificium consecravit, atque in ipsa
duxit.

Tum

liaHlum
fortunis

tipuil

Auijustiniaiws regulares

canoniros sus-

sancti Saturnini eeclesia,

nis habitu, sub

suscepto sanctae religio-

cepiurus. Auili
sic

Aiionijinum
se
exuit;

iiiim.

Dum
in

omnibus
se
tercce-

quidquid

erat

renarum curarum,
cilius perficeret,
in

lestibus slatuit oppido

quamquam minimum, cutn commutare. Quod ut

fa-

alhum Augustinianorum regu-

vilam tantum a carne abstractam, quantum Deo unitam, et angelicorum spirituum virtutibus conformem. Cnjus admiratione nonnulli excitati, et exempli ejusdem gratia incitati, fugitiva mundi desancti

Augustini instituto,

iniit,

larium S. Saturnini... inscribi voluit. Scrupulus is, inquam, esl, forte ex suppositione, qiood eo tempore
iidem
ipsi
religiosi,

serentes, ad similis religiosi propositi tranquillita-

tem confugerunt. Sic praeeunte

refloruit.

et

enitente

Ray-

seu
qiu

regulares canonici
BOtiplor sua
facile

templo

mtindo, canonica disciplina ibidem, qua? emarcuerat,

isto iuiic potiti

sim,

dum

colligebat,

Cujus

fides, religio,

castimonia, mansuetllo

eidem
Satis

prseeraul,
lnc
sit,

quod ex Catello
evicisse,

subvertitur.

tudo, benignitas,

charitas et misericordia,
enituit.

in

Lcgendarium nostrum, vel summss inconsequentisi reum esse, velS. Raymundum operi suo usqite ad diem obitus intendisse, eique planissime immorluum.
17 Serupuliim

ccetu, singulari splendore

Hactenus Saus-

sayus, non minoriverborum ambitu poslremiim S.

el opcri

isti

immorluuscst,

longiori refutatione dignum non cenquippe qui exislimem S. Raymundum canonicum fmsse, imo el regularem, quod nomina continuala
seo,

Raymundi morbum, obilum et sepulturam describens. 20 Audisli pontes ad Hereiutn, Hirciura vel Ircium flumen seu torrentem. Eorttm noUtiain paulo
cluriore.m

De

\exstructis
ni/til

upud Catellum, Anoiiijnium latinum

:

et

Jul- pontious,
suis
traditur

bis

riisium

fruslra qusesivi

Calellus
in

ct

Julrasius vix distinctum

:

significant

sed ex eo nume.ro, qui

iu claustro

licet

vitam aliquam

pontes appellanl;
varias

Anonymus
primum

annolalionibus

communem

seu

monasterio servarenl,

ad
sic

quidem

lectiones sugjerit pag.

nullam tamen bonorum abdicationem obligarentur, uteoetiam, quo canonicus fuil. tempore,
clesise

gendam
tera

noslram,

descrtbens,
subjiciens

xdificio ec-

MS.

churlaceo,

hxc

50 et 51, Letum ex vila alAudiens au:

de proventiJm

suis

promovendo, iiwigilare po-

quod satis probant dicta jam verba ; a fundaraento incipiens; ante obitus sui diem... parietes in
tuerit,

tem, Ericium flamen imbrium multitudine alveum late diffundere misertus viatoribus, quia tnulti
;

navigando, submersa navicula,

focabantur,
lateritio

circuitu. ad fenestrarura

duxit

iitique

lunr ipse,

completionem usque pernon seculo adliuc immersus,

Id rursus

propria pecunia,

nrsere aquis praeduos pontes opere

diversas nobis

construxit. Citantur deinde Sattssayi verba

sed canoniius e.ristens ad sancti Saturnini.

jam a

nobis relata.

Verum hxc omnta

rem ipsam,

aperteinsinuat lectionum uuctornum. 6; S.

Raimunsed

expressiones exhibenl,

situm,

epocltam,

dum, nullum parentibus testamenttim

Christo
seu

fecisse,

de canonico reguluri,

autem
los,

diceretur paupertatis obstricto. Quod innuebam, ex Catello faale oslendi posse, nul;

pauperibus

quod ineptissime

voto

hodiernum stalum, qux omnia expltcata vellemus, xque ambigua relinqutint, neque per litteras meas non unas lucis quidquam Tolosa oblinere lictiil. Qux ad varios
fluminis noinen
ipsttts

scribendi modos attinent,

flumiutsque

dum

S.

Rayinundus

viveret,
,

Tolosx canonicos

ortum

et

fluxum, invenies in annolalis Legendx

regulares, seu ut bodte intelliguntur ex ordine S. Auguslini religiosos rcperjos fuisse, patebit ex sequenti.
1>< 1

infru subjunctis.

21
tantia

LeS.

Saturnini lemplo

itiltil

dicendum superest;
eo spec-

ejus strucluram, slructurx

ternpus el reliqua

Xenodochium

insignioribus Sancti opcrilms

et viltr siaiu.

paragrapho prxcedenti abunde. explicata exis- seu collegium timo. Itluslrius et palmare quodammodo optts, ttnde Xl/l paupeBeato noslro el major gloria el perennit fama, hodie- rum,
que perseverans,
collegium
accessil, Xenodocltium est, seu potius ad alendos pauperes clericos conditum, de quo et jam aliqua cursim dixunits, el Saussaynm loquentem attdivtmus, subinde in ipsa lege.nda ilenuo
lect. 3. Ad hmc anonymus in annolnlionibus suis id mgre suo prxslal, ut exvita sua allera MS.

Pr.rcipua

Sancti nostri

eam pottsstmum elucere jam diximus, qux prima, maxima et vtrtutum virtus dici debet, Charitas in Deum, et
virlutes,

I nter

ceteras singulares S.

Rayraundi

opera

quse

cum

ea indivulse conneclitur,

in

ricordia.

Hanc

proximum miscsttscepisse videtur

enarranda,

prxcipue excolendam

char-

DIE TERTIA JULII.

893
nec

chartacea textum paulo diversum referat

hit

verbis

annotationibus,

ex vita sua

Considerans autem, pauperesnon minus tecto quam cibo indigere, hospitium juxta ipsam sancti Saturnini basilicam

ipsissima nostra esl.nec exvita allera

vel

MS. colleijii, qux MS. charlacea,

AIT.TOBB
J

dificavit

quod

lectis,

linteis
collatis

ac
re-

reliqtia necessaria supellectile munivit,

unicum verbum proferat, quod Augustinianos, vel S. Jnguslini regulam eminus indigitet aut olfncial. Verba prioris legendx jam dedimus, en texlum allerius, vulgo chartacex

B. 9.

tredecim pauperibus alendis, sufficerent. Prxstitissel omnino fundationis inslrumenta producere, ejusdem angmentum oslenderc, collegiiinsditibus,

qui

Tandem

in

ejusdem basilica

monasterio, suscepto religionb habitu, Deo militavit, simul et exemplo sui, plerosque nobilium ad

titutum explicare, aiiaquead nolitiam facientia, quam nudas canere phrasium variationes. IUa itaqne ex Catello

idem exercitium
el nitidius

traxit.

Hxc

postrema paulo clarius

explicantur, sub leclionh nostrx quinla prin-

de Occilania

lib.

2 pag. 225, paulo accuratius

ejus verfa,

cipium, in htine

modnm
sui

Unde nimirum
gratia
incitati,

ietcribi merentur.

En

contigit, ut

ex

Gallico

latine

quidam

exempli

ad ejusdem

reddita.

propositi
S.

tranquillitatem

confugerent, et fugitiva

22Collegium
pluribus de
lus.
-

Raymundi, tum
S.

in vetustis
vita, quse

charibidem

tis,

tum

in

ipsa

Raymundi

scribit Catel-

venit nomine Xenodochii ; atque idcirco locorum ejusdem collegii, spectabat antiquitus ad eleemosynarium abbatiae S. Saturnini.
exstat,
colhitio

hereditatis, viribus totis anhelarent. Sic denique factum est, ut spurcitia omnis de ecclesia canonica Fratrum Boni

mundi respuentes, ad ternae culmen

propositi,
biliretur.

Deo

tota

mente servientium, ibidem staet

Verum,
tulo

unito

postmodum eo eleemosynariatu
jus

capi-

23 II ic
telligo;

ego regularem

religiosum habitum in-

diotas

ecclesiae,

ad

ea loca
is

nominandi

audio

habent modo canonici,

rius
est.

saltem

qui

hebdomadadicitur,

S.
ille

Raymundi
ad S.

collegium

quia

Deo tota quem Canonicum

Fratres Boni propositi in canonica sed anlequam mente servientes quibus forlasse auctor, regula S.
;

vere regularem, seu S. Auguslin

ftiisse

sanctus

fundator

extitit, qui
:

Saturnini canoneus, ejusdem ipsum exstruere ecepit, et non

Angustini ibi nota esset.

gulam profitentem
mere.

existimo

quibus,

inqnr.m,

plura forlasse voluil dicere,

quam
ut

fuetit ausus expri-

autem, quse struxerat, igne absumploco reaedificatum est ab Illtistrissimo Santandr*ano Carcassonensi Episcopo, cujus insignia ineodem collegio etiamnum exstant Narrat Sancti vita, institutum primitus id collegium ad sustentationem tredetim pauperum clericornm fert autem traditio, Episcopum Careassoperfecit
iis

Al frustra

me

torqueo,

iwle

eruam

veri

tis,

alio

subinde

nominis religiosos, sen canonicos regulam S. Augusiini professos, quos hotlie vix eruditus quisquam ante secu-

lum
sit

xii

possit

agnoscere, ut plane ineptiisse dicendus

nostro 3 rotunde asserui',
litteris

Anonymus, dum numero

S.

Raymundum
qiiiiin

humanioribus

\n

Augustinia-

norum regularium
Nimis
tempus
in

D. Saturnini gymnasio imbulum.

est,

nensem reaaditicatorem, tria loca adjunxisse, cujus rei tamen nulla in collegio exstant documenta. Hoc constat, Magistrum Joannem Bonhomme presbyterum curatum... cum observaret in ea fundatione nullum sacerdotem comprehendi, condito in eam rem testamento xvn Aprilis mdxviji, fundationi
addidisse alumnos

pervulgatum
tribui

religiosorum proprie

dictorum nomen falso

monasleriis

congregationibus, per id

satis frequentibus, scu eas

ecclesise

canonicorum

tlt.ieris,

conjunctis, vilam

communem,

subabbate vel prxposito observantium ; seu laicorum,

sub'

binos sacerdotes, qui

in sacello

scctuhtium

regulari aliquo habitu, idem perfectiom vitx genus scu quocumque tlemum nomine pia ista ;
:

ejusdem

collegii

missam

quotidianam alternatim

sodalttia appellaveris

nam

ut

mentem mcam

diserte

celebrare tenerentur, quo pacto

rus ad octodecim, qui
accrevit.

alumnornm numehodiedum perstat, feliciter

aperiam, certum exislimo, tempore S. Raymundi canonicos, qualitercumque regulares, S. Saturnini verosimilius regulam S.Augustini.proprie dicia.n, penitus
ignorasse.

23
Canonieus
fuit

Alque.

a S.

Raymundo

hxc hactenus de insignibus monumentis, Tolos:e conditis, quorum perseverans

Ut

in re

nota versamur, in qua pridem acilli

ciirnie distincti sunl pr.opriores

canonici regulares,
viventes, ab

ad

S.

memoritt, quousque colligere Iwet, ipsum ab oblivione

vcrosimillime vindicavit. Superest
condiiione scu professione,

ad norinam
atiis, tribus

feie

conctlii

Saturnini,

Aquisgranensis

modo controversia de dicamusde stotu vitse, guem

in

omnino

seculis, posterioribus, tia

superftuum

judico, odiosam qusestionem,

rthits discntere.

jam

toties

agitatam plu-

Sanclus postrrmum
fecerit.

tenuerit tt

quo viveiuli fiuem

In pueritia et adolescentia beato Saturnino delegatum fuisse atquein ejus ecclesia cantoris officio functum, teslis est Lcgenda, nec id in dttbium revocare operx prelium est. Clarum item, quod stibimle lubricum timens setatis, uxorem sibi legitimo eopularit
conjugio. Deinde
annis, conjuge
vero

26 Ultio
litteris suis
tis,

et

lubens admitto,
ei

qine

mecum

ea de rc

xxvi Augusti
laudatiis

xvir Ociobris proxime da-

disputavit

supra

R. P. Prxpositus ad
ex postremis
:

S. Genovef.r canonictts, cujus verba

tinn facere

l,i-

Admissis duabtis canonic. Regulaclassibus.

non gravabor. Ita

S.
es

me

alloquitur

non multis intervenientibus

conliiunli.v vivlittem

Concludis rum

'inqitil, Iecto Catello,

mortem obeunte
ut

esse, anctorque

amplexus

sit.

Hsec

Raymundum nostrum non raihi, eumdem scriptorem con-

indubilata supponimus, quamvis

nulla vel levissima supersint indicia, tinde quis setatem

ejus definiat,

dum

sulam, idem loco assignato perspecfurus. Facta admitto et principia quibus inniteris, at conclusionem
inde tantillum diversam elicio. Paradoxon videbitur. Sine, obsecro, rem explicem. ^quivocationis ratio, quantum licet colligere, inde oritur, quod Canonici regulares hodierni S. Augustini resula et
instituto gloriantes, diversi censeantur ab its. qui ipsos praecesserunt, subsimplid appellatione Canonicorum regularium, seu Canonicorum vitam eom-

malrimonti legem subivit; ncc lem-

pus quo

in eo vixit, nec subsecuti csrlibatus diutnvnita-

tem, quam certe ad tot annos, quot nccessarii fuere ad exstructionem ponlium, ud (ttndalwnem jem dicli collegii,

ad alia, qux

ei

perpetua

fuere,

misericordise

opera, ac

demum

ad

totos

tredecim alios xdiftcalionis

templi sancti Satnrnini extendere aust non stimus,

nobis pvobabilissimum
sil,

cum
vi-

imo tantitm non cevtitm

operi

munem

in

monasterio dumitnnn, qna

;

dealuv,

Sanctum ultimo

in

iisti

immortuum.
ad

supposi-

tione versari videtur tua difflcultas.

24 Tola controversix
vitam com-

At enim pace
iliquis

hujtis

difficullas reducilur

munem

et

ullima verba lectionis 4; in eadem ecclesia Regi suo tandem, sub regulari habitu militavit. Qtue verba

tua dictum sit non est ea hypothesis nobis norma, ad quam expendendum sit, utrum Sanctus
nostris recte annumeretur. Id nobis sat est nabiliter dubitari non posse qtiin

regutarem
professus
;

Anonymus, pro insigni sua libevlale, ita, apnd nos num. 8, inlerpretari ausus esl : Quod ut facilius perficeret, m album Augtistmianorum regularium S. Saturnini inscribi voluit cum inlerim in lct suis
;

ratioiste

Sanctus

de
et

quo quaeritur, Canonicus

fuerit,

vit*

communis

regularis observator; quamvis nolim inferas ea vrvcise causa vere enuntiari, talem fuisse Canonicum

regu

894

DE
S. Augustini.

S.

RAYMUNDO CONFESSORE.
iil

AllTOHfi
j.

n. s.

Carebo eqaidem, ne titulus iste Sanctis nostris omnibus promiscue tribuator, sediis dumtaxat.qui tali nomine insignili

rcularem Ordinis

em

Sanciis
est

Tolosatibus scripsisse

S. Anselmum,

nemo 29 Tametsi
quin
et

qui prodiderit hactenns.

vero gratis darctur, de Sanctis

istis,

fuerunt
sint
:

dum

viverent, quique seculo xi posteriores

de S.

Raymundo
td sane

nostro, aliquid olim saipsisse

vidit

q V .v potius

tempora praccessere, solurn competit appellatio Canonicorum regularium, aut polius canonicornm, vitam communem ducentium. Ita
aliis,

qni ea

S. Anselmum.
flata oralio

non

ex lectionibus nostris

Snussayus, cnjus in- ab aliquo canon>a> regutota ad

ferme

apicem

desumpta
S.
iis,

est, in

qtiibus factle observare polttit,

earum
fuisse
:

'

Prxpositus.

scriptorem seu collectorem,non ndeo

propinquum
loquitur

/acile oriun-

tur contioversi.r.

27 Subsmbo inquam, viri eruditi et cordati sanissimm senlenliat; neque vero /todiernis Canonicis regulartbtts oblitclabor, tamctsi antiqua omnia Canonicorum
in
ttlqne

Raymundo, dum
quse

in

exordio

ita

TJnde

commitne viventium capitula Ordini suo vindicent. tnler tpsum S. Stilnrnini ; de. quo B. Gregoi-ii

prosequimur, nemo fidem accommodare dnbitet, tuni quia veritatem fiilelium relatioue comperimus. tum quia, omni ambiguitate postposita,
plura operando cognovimus
aliquid
injuria
,

ex quibus,

si

forte

niis
siitnii

VII, ciren

tiiinum

1081, scribens nd
Victoris

legatum

exigente,
similia vel

abolevit oblivio,

adhuc
pro,

Cardinalem Richardum, S.
lib,

Mnssilix

Deo piastante,

majora ibidem
ut in

fiunt usu

memorat : Canonia S. Saturnini, sita juxta Tolosam urbem, quamquam noviter, decenter tamen canonicam vitam instituit,
abbatem,

17'.

29,

sic

frequentissimo, Audis hiulcam periodum,

mqna

veritatem, legebatur veritas

obse rvabilur
telligts,
.

annotalis itertm

De

celeio, vel

ex eo solo texlu, probe in-

atque ex tunc
ju.iiii

regulariter vixisse dignoscitur.

An

lctjendarium istum, mttllis post Sancli oLitttm

regnlum S. Augustini? ld nemo ausil adslrttere

de S.

Raymundo,

cui adbtic liberum erut de bonis suis

listamenlo disponne, ut patet ex paragrapho prsrcedenti, et ex

non sericm historicam, mutto minus chronologirerum a S. Raymundo gestarum, prxsmii memoria texere, sed apologiam mediiari adversus
lustris,

cam

vilse et

Legenda

ipsa,

suo loco

danda. Falebor
conferre po-

eos, qui de
ejtts

Beali nostri sanclilate dubitabant,

tota legenda invenies,

et

signis

equidem, S.
tuisse, a<l

Raymunduin magnopere
in istud

ac miractilts delraltere non vcrebaniur. Nihil porro

regularem disciplinam

monnsterium

hic legis, nihil in

quod S.

An-

inducendam, at regulam S. Augusiini vere professum,

e.r

deducta superius chronologia,

haudquaquam admilli

posse, evidentissimum arbitror. Id

telli

unum

trtbitam

Ca-

auctoritati,
,
.

quod

scnbtt

citato

suprn

libro de

pag 204, sub Guilielmo Comtie Tolosano, qui monaebos inducere tentaverat, non anno 1183, quem ibi perperam signat, sed 1083, ut melius alibi,
Occitaniu
vestitutos ecclesim S.

seimum magnopere redoleat. 30 En proxhnum aliud elegantiee specimen Raymundus itaque, non tam parentum generositate, scripta /uerit quam virtutum nobilitate laudandus, Tolosas mini- circa secumis, quibus aliquando humana solet plicari fragi- lum XIU. Hic enim in annis puerilibus etc. Bice.re litas.
:

voluit, opinor,

Sttnctum Tolosse natum,

solet esse

iis

occupttltim
fratjititas.

Salurnini canonicos, qui, deinde,

non

fuisse,

quibus obnoxia
in

humana

Augustim, nempe annis aliquot postquam ad meritorum suorum coronam evolasset S. Raymundus, qui nullo ordme
facti

sunt canonici regulares

Ordmis

S.

Mitto plura

genus

aiia,

amannenstttm forlasse

vilio

luxata, quse in edilione noslra ntctiniqiie supplere cona-

bimur

sncro,

quod saltem liqueat,

ul.

initiatus,

in statu latcali
et

compagine.

utrum vero in tota illa rerum non satis ordinata quidqvam occutrnt S. Anselmo dignum,

cleemosyntiiii mttnus,

servus fidelis

prudens, ibi-

tuum

erit jvilicittm.

Mahm

cgo

existimare, ut

supra

ilem verosimillime adminislraverat.

insinuavi. fcetum esse

alicujus

Canoniei ret/ularis ad
salis pie

S. Salurnini, qui hominum, ntm $ IV.

de S. Ray-

De

mundo
anliquis
S.

Raymundi

sentientium, obtfectutiones non ferens, uno forbinis post Sancli

Actis

lasse,

imo

mortem

sectilis,

ex fidelium
et

deque recentioribus

Vilis ct miraculis.

relatione seu populari tradilione, ea gesta

collegerit
;

miracula

vindictts illts suis obturalurus ora malevolo-

rum loquenlinm
S

mm

Anselmo nete ad-

iniqua. Sisatis apposileres et tempora

tfani

noii

semel appellanda fuit vetus Sancti nostri

lecliones

combino, non vercbor suspicari, Albitjensium lempora

respicere,

Legentla, seu

tcribitur
letjcnda

novem manuscriptsr,
missas
tliximus

qttas

aut certe homines, ab istorum impietale non qui de Sanctis eorumque miracttlis et

MS.

Posstno ad Bolltinilum

anno 1643.

mullum
culiii

ulie.nos,

C Titulum
letjti

prmferunt, Incipit vita beatissimi Raymundi Confessoris, forle otim, tint apud Raymundiani col-

perverse senserint.

F
istas,

31

Cum

prseler

lectioncs

salis jejttnas,

vix

alumnos, uut

apud
usitata-.

officio ecelesiaslico

Canonicos S. Saturnini xn Pagellus quim/ue implent,

scriptse.
:

quidquam upud
S.

Catellum

aut alibi
et

reperirem,
accuratius

quo Alias
il-

tegcn-

Raymundi
fuit

vilu

paulo dislincttus

das excusas
submisit R.
p, Pcrpositus,

characlere nee satis nitido, nec satis aecurato

quul qitidemeondonaripossel,
rerent,

lustrari posset, Tolosam, ul dtxi, non semel reciirren-

nisi constrttcliones
Itiantes,

recur-

dttm

ad obltncndas suppelias.
Intitlaliis

smpe obscurm, nonnumquam

ut,

aliquando
'dici

succumt
novefse

etiam soltecismis fnduta-,

possint,

Interim opportune supra R. P. Prsepositus, ad S. Ge-

licet ntinime.

barbarx
ctti

Patistis

longetamen absint
non
tlttbital

a stglo S.

Anselmi,
loco

eas

qutbus S.

Raymundi
celebe.rrimi

atlsmbere

Saussayus,

Marlyroiogii
elogio, cujus
:

conatus
occasione

sum,

submissis vitis illts, ex mtalem, quousque potuit, erttere quasque composilas et excusas ostendi,

Cunontcv.s,

sui superius

citato; ubi

prmmisso longo

partem descripsimus, hxc sub ftnem pronunltal Quse omnia aliaque multa vera miraque ejus prseconia
S.

miraculi quo

Tolosates

suos ab
et

immani

peslilentia

libcraverat

Samtus anuo 16S2

1053. Id yjnonymus

Anselmus, dum esset Beccensis monacbus, profectus Tolosam, ex authentica rerum recens gestarum relatione perdidicit, luculentaque discussione, qua et aliorum tractatus hujus

latinus aperte profttetur,

dum

se

ex volo scribere usseril in opusculi

sui titulo ad hunc modtim : Vita divi Raimundi, nunc primum aB. M. ex voto concinnata, ad fidem Actorum, quae in

Ueatorum tutelarium

Tabulariis

vitas exaravit, complexus est. Quid luc velit Saussayits, eqtttdem prorsus non capio; qui S. Anselmi opera accuralius reeensuerunt , unicum illt, qui atl

D. Saturnini et collegii D. Raimundi asservantur. Crederes vitttm Itune, quisquis fuit, nova et mira queedam instrumenta reperisse, quibus opus
iiajens et

Sauctorttm

acceda t, litictutum attribuunt, De passione SS. Guigneri sive Fingaris, Piahb et sociorum, qui, utut Anselmi alicujus nomen prseferat, a Majoribus nosnis XXIII Morttt, isltus nomtnis saitcto Cantuariensi Episcopo plane adjudicatur.
vittts

tem,

dum

magni moliminis aggressus stl. lnterea autolum evolveris, plus quidem verborum et
ce.rte

senlenliurum, at rei vix quidquam, solidi

reperies, tinealur,

nihil

quod
iis

in prsedtctis nostris lectiontbus

illustre

non con-

solum exceptis, qux ad

beneftcium

De

aliis

Tolosatibus concessum, et recenti

tum

adltuc

memoria
celebre

DIE TERTIA JULII.

:;'.>:,

celebre pertinent. Id ut

clnre perspicias,

vitam illam
pro anno
satis

qux

tribus nostris postrcmis lectionibus enarrantur, seet

totam sincere

el

inlegre.

Legendx

nostrx subjiciemus.

juncta ab ipso

sub fincm notarum a pag.

38

adjecta;

32 In
alteram latinam ab Ano-

fronte opttscttti error irrepsit,

dum

ADCTOBB
J

ubi ait, titulum

bili

indicare, collecta fuisse a Vent-ra-

mdclvi,
tct

typographus

posuit

mdclxvi, quod

pa-

ex brevi epistola dedicatnria ad

auctor diem

IlluslrUsimum Do-

Beda presbytero, quod Chronologiam non pati recte adverlit, cum Beda I). Raimundum ccc annis
prascesserit.

nymo B. M.
ex voto scri-

minum Petrum
episcopum,
ubi

de Marca, tum scdis

et

Tolosanx Archive.re

Opinor, id collegisse scriptorem,

e.r

eo,

ptam,

annnm

exprimit,

pridie Kalend. Julii mdclvi.

Eam

dedicatoriam prx-

quod indicetur homilia Ven. Bedse, qua prxterita, teriei miraculurum subjungitur. Si alia reperit, certum ta-

tereundam censuimus, cujus unum dumtaxat altcrumve specimen hic adducere satis erit. Ita Prxsule.m compellat
:

men
alibi

est,

non

minus ineple Bedx nomen

irrepsisse.
et

h.ic,

quam

S. Anselmi

Qu.v pastremis pagellis ascanonici, parerga

Quemadmodum

nos hic

in nostris miseriis,

sula sunl, de siqntfieato regularis

dixeris
re.i

Sanctorum juvat ambire patrocinium, ita etiam Sanctos, pace illorum dixerim, non absimili multum modo, meliori licet conditione, sua) praesidium dignitatis, quam adliuc in terris obtinent, apud mortales quaerere non dedecet. Tumpaulo injra .-Gestiunt quasi prae gaudio divi ipsa Raimundi ossa, marmoreo adbuc inclusa tumulo, venire in manus tuas, sperantque per Te imposterum majorem suam fore religionem. Cetera huc non faciunt. At prxfationem
intaclam dabimus, quod ea lucubratiuncnlx occasionem
et alia

noslrse plane exlranea.

35 fitam alteramS. R&ymundi gallicesub idem tempas. neiiipeaniio 1656, edilam diximus a R. P. Joanne

Baptisla Julrus.e sarra S. Franasci familia,

quam

Multo verborecle
slrjy

at pa-

appeliaveris orationempanegyricam etmoralem, perdies

aliquot pro
conciont:

negyris
i/""' c -

dicendam, utpolead paginas 123

vilx Sancti historiam atlLnet,

exle.nsam,

exqua quodad

preeler ea qnae in lectionibtts habentur, nihit exluderis,

nisi pia cogitata,

non quidem omnino

est,

inverisiinilta, sed

quse

satis

certum

ipsum in antiquis monumenlu

snb frnem adjecit recentiora
vitas

notatu digna contineat. Porro capita decem, in

nusquam
miraculu.

reperisse.

Qux

qu.r ipse legendam

distribttimtis,

suam

divisit, nos in

tolidem numeros

ea nos, posl binas

noslras ad calcem

explicatos.
illas

more nostro Subtexuit auctor varias annotationes, quarum

marginalibus additinnibus,
;

siibnectemus.

Ul de relLqno opere

isto,

ex

uliqtto speci-

qux ad rerum ULuslrationem nonnulli usui esse possint. Primu conlinel testimouia de S. Raymur.di (mavultipse Raimundi scribere) sanctilate, qux negligenda non putavi. Sichabel
decerpemus potissimum
a pag. 38.

mine judiciiim feras; mactnl se concionator per totas novem paginas, ut, licel divilem fuuse fateatur S. Ray-

mundum
bram ab
sodiis

omnem tamen

nobititatis el lHiilorum

eo procul

amolialur, in quo nulla mihi

umcum

ipso controversia,
;

non magis quarn iu reliquis suis epiullro et largiter concedo

;

qux

ipsi

teilus niltil

33
in

Divi aut Sancti appellatione (utraque enim

;

iis

admiltere, ntsi quod in anliqinoribus legeiuiis stabilitum

invenero. Curn vero, ut

qua~ San

convenit, qui in Beatorum album relati sunt

quid-

jam supra
utcumque

dixi,

omniademum
suhjiciam,

cti titulus

quid dixerit Joannes Filisacus, de

tica cap. \)

idololatria polifuisse, patet

revocanda sint ad satpe norninatas novem lectiones, eas

hic

vindicatur

Raimundum decoratum
;

ex
die

apogruplio noslro.

resliluto,

vetustissirno codice manuscripto sancti

Saturnini,
iii

ubi notttitis, Tolnsa ucceptas, tanlillum expendero.

quem missale vocant

Julii
fit

in cujus

Kalendario

mentio aancti

Raimundi

confessoris.

Ex
I

V. am

.\oiilia? Tolojti acceptse.

Chartulario
pag.

MS. sancti Saturnini, in quo sunt a 153adpag. 163, donationes xxix, factte hosRaimundi, ab anno mcxxii
statutis
foi.

dixi,

misisse

me pridem Tulusam
et

dubia non
scriptum

pitali sive collegio s-tncti

jniitra,

circa varia ad culttim jireesertLm, relLquias, of-

ad annum mclxiv. Ex

antiquis

Capituli

ficium ecclesiasticum, Acla, statem

professwuem S.

cdnonid
Maijnardi Tolosa acce-

sancti Saturnini, in quibus a

8 ad

fol.

86, Rai-

Ruymundi

nostri spectanlia,

itd

qux
:

necesiarias expli-

mundus

decies

memoratur Sanctus. Ex MS. codice

in

caliones enixissime postnlaveram.

Primum meum comad secundum ea

jtum,

quo habetur ejus vitaet orationes, singulis annis, die Julii ni in ejus cultum
collegii S.

Raimundi,

mentarinlum

periisse, reseriptum est

solulio,

demitm secuta

qux

neglectis tottus vilx et Acto-

peculiarem dicend*.

Ex

vita altera deuique

MS. D.
freti,

rtiin cirrtniistantiii,

ea unice confirmat,

qux

e.c

legendu

Raimundi. His aut certe simillimis argumentis

Cateilus noster in Hist.

et in Actis Occitaniae lib.

Tolos. pag. 177 Saussayus quoque in Martyrologio Gullicano, tomo 2in Supplemento pag.

Comitum
2
;

P. Joaiiue Baptistn Jalras siiperuis stabiliveram. Placmt nihilominus Reverendi p adm. D. Josephi Maynardi, ad sancti Salurnini Canostra, Lalino Aiioinjmo et

nonici conatus, aliqua saltem explicantis,

qum

ab aliis

1140 Sanctorum Patulogo Raimundum adscripsere. Ceterum unde habuerit Saussayus, S. Anselmum, tunc Beckensem monachura, vitse divi Raimundi posteritati mandandas causa, Tolosam venisse, etsi non dubitem quin id sibi perspectissimum fuerit,
scire pervelim.

prxterita sunt, nempe post vitarum ab ipsis scriptarum

etlitionem peniclu.

Visum prnimle

esl

totam ejus trac-

laliuiiciiluin hic iutegre reddere, addilis

nonmdtis obsercunfe-

vationibus, quse ad

rem enodandam aliquousque

refellil,

rnnt, sub

jiiifin

polissitituin, nbi

Muijiiardus opiniones
sic

de xlale Suncli non male

tamen

ut

suam
cor-

34
sed novi nihil suggeritur.

Scrufiulosa sane in

Suussayum
est

religio, quasi is

non

satis recte. prubel,

relinqtieiis.
quisi/tie

intricalissimum negotiiim iudeconjeci, et conjLciel

operi suo nihil inserverit, quod sibi non esset perspec-

cisum
datus

Hinc

mecum

tissimum
sententia

alia prorsus hodie

de Saussuyo

opere

nmpliorem Tolosa explanationein fruslra

labulas,

qnid ego de magnifica Ula ussertione censeam,

exspectari, qutdqitid antiquas

ex archivarum
laudutus
titulum

satis explicui.

Quee autem jam rursus ostentavit Ano-

suurum
prxmittit

iatebris

se

exlracturttm

minitelttr

nymus
menti,

noiter

monumenta, charlas
dizi,

esse

non magni mosuo opcre vix

Miiijnardus.
:

En

totum responsnm, cui huiic

inde colligendum
lectiones

quod

tolo

S.

Raymundus

Tolosas, ecclesiae S. Sa-

quidquam supra

MSS.

attuleril.

Sic in

aliis

turnini Tolosae canonicus.

suis annotatis per totas viginti paginas, continuo viagna

verba insonal, vita

vita
alia,

MS.

collegii S.

Raymundi
e.t

altera

MS. chartacea, vetustissiina Acta, qux ad id demum reducunlur, ut aliis

idem prorsus enuntient
:

httjusmodi

quaitdoque
li-

verbis

nimirum ab

imperitrs

37 Primum constat ex antiqua et continua tramonumentis firmata, Snnctum quemdam Raymundum, patronum collegii, a suo Tolosatlbus nominein urbeTolosana nuncupati, haberi Sanctum asseht, a Tolosatibus, a sexcentis ferme annis. Etenim uon
ditione, antiquis indubitatisque

brariis saepius descriptx fuerint, et nonnihil hinc inde,

soluni in actis antiquis, quas asservantur in archivis

fit frequens meutio cujusdam hospitalis S. Raymundi, juxta monasteriura ejusdem ecclesiae, ut videre est in bulla Ale-

ul ea

tulerunt secula, ab aliqttibus immiitalx prxful.v

ecclesias S. Saturnini Tolosana?,

lectiones, et variis loeis asservalx, varias appellationes

fuerint promeritx.

Id vero cursim observo, miracula,

xandri

59G

DE
III

S.

RAYMUNDO CONFESSORE.
in

\ xandri
MCTOBE
I

anni mci.xix, ad canonicos regulares, in

prasdicto monasterio degentes, necnon

quodam
In hos:

B. S

instriimentorecensionisbonorumejiisdeminonasterii,
factae an.

mccxlvi. in quo haec leguntur

donec omnia ad solennitatem elevationis parata essent. Tandempridie IdusNovembris anni supradicti, cuin omni pompa, magnoque cum apparatu celebrata est sacrarum reliquiarum elevationis solennitas, per
octo

Raymundi sunt trigintasex linteamina in ecclesia S Raymundi suntquinqueindumenta sacerdotis completa ez quo intelligitur, jam tum
pitali sancti
:

continuos dies, in praefata basilica.

Hujusce

rei gratia,

magnum erectum

fuit

tabulatum, ad quod

quemdam Raymundum apud

habuisse venerationem
;

Tolosates religiosam

sam

ex utraque parte erat ascensus, ibiquesuper menpretiose ornatam, sacrae fuerunt repositas reaccetisis

vernm etiam patet ex statutis collegii supradicti anno mccccxxx conscr.ptis, tunc, sicut jam, agi diem festum B. Raymundi, quem patronum collegii appellant. Notare est, nuncupationein hospitalis S. Raymundi, antea semper et soliim adliibitam, sensim abiisse in nuncupationem colieg-i S. Raymundi, mea quidem sententia, ex qun domus quaedam addicta fuit juxta praedietum
hospitale, pauperibus scholaribus, qui antea in hospitali

liquiae,

undequajue

cereis,

tum ut vene-

rationi

omnium

paterent,

tum

ut pio confluentium

studio fieretsatis.

40 Etcnim
religione
sibi

totius diceceseos parochiae,

duetae, sed

non caeca ipsa jussione superiorum, die elevatis

reli-

processerunt per turmas thecam arvices, ad basilicam S. Saturnini, ut sacras reli- genteam re,et quias B. Raymundi venerantes, Deo referrent gra- positis,
constituta,
religiose
tias,

quiis et in

pro beneficio salubritatis impetratse ejus inter-

versabantur. Porro ipsimet lapides, in quibus

S.

cessione.

Prima

die ejuscelebritatislllust.

Episcopus
atque

Raymundi characteribus Gothicisscriptum elucet, illum ab antiquis temporibus Sanctum fuisse habitum, aperte testantur. Ex his ergo ad minus

nomen

Lombariensis rem sacram solenni

intra

ritu peregit,

solennia

suggest.u eloquentis.simam de S.

Raymundo

habuit orationem, qua peracta, vestibus

evincitur, juremerito Tolosates venerari, cultu religioso et publico, illum

pontificalibus indutus,

tabulatum supradiotum consacras

reliquias veneexhibuit venerandas,

Raymundum, quem

sui

maeo-

scendit, universo clero comitante, et sacris ministris

jores a sexcentis fere annis

Sauctum habuere demque cultu prosecuti [sunt.] 38 Quod autem iste sanctus Raymundus,

adstantibus.
ratus,

Tum

primuin
frequentiae

universie

in

dein sigillatim eas in

elaboratis, et civium
posuit.

thecis

argenteis, mira arte

votoaffixis,

quem nempe pestiail

actis

supradictis laudatus, pertineat ad Tolosates,

;

Tolosanorum

eom-

lentia pressi

recurrcrunt,

quodque ejus reliquiae penes illos sint pro hac re tam constans tamque mauifesta militat traditio, tam
diuturna pacitica possessio, ut quin haec
beant, vix ullus sit ambigendi locus.
ita se

pro claudenda hac tanta festivitate, indicta fuit processio generalis, cui ailfuerunt
die,

Octava

ha-

senatores

supremae

curiae,

rubris

induti vestibus,

Nam

praeter-

pro majori reverentia ac rei gravitate,

quam quod tumulus quidam lapideus, in quo primum, ut asseritur, corpus B. Raymundi fuit conditum, in
sacra aedicula a plurimis seculis religiose sepositus.

in qua processione quadraginta quinque capsae vel thecae sacrarum reliquiarum, quae a plurimis retro seculis

asservantur in basilica S. Saturnini, fuerunt trium-

ab aevo

in

aevum

rligito,

ut ita dicam, monstrabatur,

magnamque habebat venerationem adeo persuasum,

tamque animo insitum, in eo asreliquias, ut anno mdclii, pestilentia Tolosam quotidie magis magisque depopulante, Tolosani proceres, auctore Joanne Berserio, supremi sunatus principe, viro summae quidem religionis, sed summae insuper eruditionis, nullatenus
fuit Tolosatibus,

Raymundi, qu<e deferebantur, sub umbella pretiosissima, ab Octoviris Capitolinis delata, totius
per vices a
urbis

phaliter delata, imprimis thecae B.

canonicis

servari B.

Raymundi

laetitia et

applausu, vocibus et tubis vicissim

personantibus.
Illustr.

Hancque solennitatem et pompam Convenarum Episcopus oratione panegyrica

peregregie absolvit, atque abhinc quotannis, eadem recurrente die, hujusce elevationis memoria celebratur. Haec

duhitarint, ut sibi suisque popularibus

magnum apud

Deum
mundi

patrocinium accerserent

in

tanta calamitate,

quin se voto astringerent,

de elevandis B. Ray:

omnia habentur ex actis authenticis, quae hac de re fuere conscripta, quaeque intabulario ecclesiae S. Saturnini asservantur.
41

reponendis cui voto plauserunt universi, non solum ex laicis verum etiam ex ecclesiasticis, t.uin seculanbus, tum regu-

reliquiis et in nobiliori loco

Quae cum

ita sint,

numquid ex

his

maniinsigni

feste evincitur, et

quemdam Raymundum, alterum

imo primoribus et praelatis imprimis Illustnssimus Dominus de Montchal, Archiepiscopus Tolosanus, Ecclesiae canonum peritissimus quod
laribus.
;
;

Sanctis ejusdem nominis qui tardius vixere jure haberi Sanctum a Tolosatibus, imo illum ejusaliis

ab

triumpko
un. 1656.

et

solennitate

proiecto cavisset, ni constans et perspecta sacrarum reliquiarum veritas.

illi

fuisset

que reliquias ad ipsos pertinere? Quorsum, quaeso, Tolosates, adeo gravi calamitate perculsi, in tanta sacrarum reliquiarum copia, quibus certo gaudent,
ad dubias confugissent?
illis

39
et

Quam

vero quamve Deo

exauditi)
persol-

religio,

faustus

votum

grata fuisset ista probavit eventus nam absque

;

mora, et sane non absque miraculo, quievit morbus brevique cessavit. Cujus voti tam salutiferi
solvendi
tis,

Quis non videat, minime dubium, quin istas, de quibus sermo, essent sacrae; nec alterius, quam istius B. Raymundi, quem ut sanctum suumque concivem, jam
fuisse

dudum

colebant;

et quid

mirum,
uti

si

de suo Sancto
sibi

causa,

tnbus

circiter

annis

interjec-

concive,

non

nisi fausta,
si

evenit,

Octovin

sponde-

Capitolini ceterique

pra?cipui

urbis

bant? Nec te moveat,

de quo supra dixi, divo

optimates aceesserunt

forsan hac de re nullas

Tolosati semper

ad

praedictum

Archiepis-

copum

antiquae exstenttabuhe; tumulus enim illelapideus

lolosanum, et ad abbatem S. Saturnini, rogantes supplmiter, ut sacrum S. Raymundi sepuicrum apenretur quorum precibus gratanter
;

Raymundo

auoitis, solenni

ntu apertum fuit sepulcrum quintoaecimo lvalenuas Octobns anno mdclvi, universo cieio ecclesiae sancti Saturmni eam ob causam convocatoqu.cri.cepraeeunte.adcapellamS.Raymundi
solenmterprocess.t, comitantibus tum supremi senatus tum alns ex c.vitate primoribus,
popul.

adscriptus et religiose sepositus in sacello,"'"sublms invocatione dicato, a quingentis amplius annis rem

per seipsum manifeste testabatur,

vioni vel subreptioni

ut

nullus

obli-

superesset locus.

Verum

ut

jure suspicari lubet, non omnino reipsa desunt'tabulce, ex quibus erui possit, praedictum B. Rav-

mundnm

magnaque

irequentia. H.nc extractae sacrae reliquias, coram omn.bus adstant.bus. praesertim primoribus ex utroque ordine in basilicam S.

fuisse Tolosatem, seu Canonicum ecclesi S. Saturnini Tolosanae, quas, Deo juvante ex

giosa

cum pompa

Saturnini, relifuerunt absportatae ibique repositaa

archivorum nostrorum latebris aliquando extrahemus hsc tamen, quaa jam attuli, satis superoue sufficiunt, pro asserendo Tolosatibus sancto suo
;

Raymundo.
42 Manea

DJE TERTIA JULII.

S97

Bolemus quod plura transconati sumus, eaquc. Iunc indc non oscitanter discutere, missa non qu,v sunctitalem itliquonsqnc illustrarent. Id desiderari sint.
patitur Canoniais Maynardits, qnod cxigebam potissi-

42 Maneat sane assertus Tolosatibus suus sanctus Rvymundus. uti haelenus satis operose asserere

mum
1159

factum fuisse annisahquot post 1083. Casiellaaliis

D
ACCTOM
1. B. i.

num cum

S.

Raymundi obitum male ad annum

abimde probatum censemus. Porro
certo

retuli.sse,siipra

S. Salurnini

erclesia

restaurata

fiut

ante an.
fuerit
et

1097, imo mulio

citius,

utpote quse consecrata

mnm;

tabulas nempe
non

illas,

quas,

Deo juvante, ex

ar-

anno 1096.
bes

ul expresse

elbene notavit Catellus,

ha-

chivonim suoriim
id motlo

latebris

aliquando extrahet. Cttr

Cur archiva non excussit, ul id ad nos transmitteret, cum eas maxime qu.vrcrcnl postulata mea, Tolosam non semel desliprseslilit ?

genus

ttibnlas

rem omnino conficit. Enmodo scripliunc.ii.Lv conclusionem. Haec omnia ego Josephus Maynard, Canonicus S. Saiurnini
ubi apposita indictio iv

num. 14,

Tolosanensis, post inquisitam diligenter veritatem,

scripsi. Tolosa; die iv Januarii

nata ?

Kon

potuit sane

opportimior
afferri,

ci

nasci

occasio,

mdccxix.

Jam

ipsas

non potuitratio wrgenlior

nia diligentissime. et
quotl per

monumenta sua om-

S. Raymundi

vitas el

miracula subnectanius.

accuratissime colligendi,
intellexerit,

quam

htteras

meas

instrumenta quxspectantia nvide-

cumquc, ad S.
clorum,

Raymundum suum

VITA
In Ifctiunes novem dislribula, ex 31S.
lolusano.

cxspeeiori, ad ea inserenda operi nost.ro de Actis

Sanliabi-

qux

si

serius prodeant, tocum ibi

suum

tura non sint.

dus,

quam
ad

faclurvs

Atenim, plura unquam

istic pollicelnr
sit;

Maijnar-

archivorum suorum
rimetur, non alias
educet,
prseter

lalebras

lucernam

etcplorel

et

\Jmnium

quidem gesta Sanctorum, quos vel imspatia, vel longaeva nobis obscuros

verosimiliter

labulas nobis inde

eas

mensa terrarum

quas

pridem evolverunt Catellus, Possinus, Latinus

reddidit antiquitas,

Christianae

devotionis

merito

Lect.

i.

Anonymus et Jalrasius, hoc est puram pulam Legendam iiusuum, Sanssayi ehgio uum noslram, oanssayi ewgio non pessimeconlructam. pessimc comraciam.

Rim

gratissimam

nobis prsestitissel

Maynardus,

si

recolenda suscepit religio; sed eorum potissimum exemplis, quorum nostra corroboratur infirraitas, conjugatus, et quorum inimici a reliquiis, meritis etiam prote-

Katus Toloset cantor primum, deinde

quemadmodum pro cullu, rum prseclare desudavit,

atlingit, de

patria
sic

et elevatione reliquia-

gimur

in

rebus etenira
iis
,

humanis authoritas
quaa
oculis
vel

solet

ad celera dubia studiose

exhiberi

facilius
,

E conspeximus,
audiendo tan-

dissolvenda operam contulisset.

Ex

illis

unum

paucis
videtur

quo

rite et
:

exacte solvendo

parum

quam iis tum didicimus; undeiis,

quae
vel

legendo,

solicitus. Ila pergit

4:)

fidem accommodare

dubitet,

Qua vero

setate vixerit S.

Raymundus Tolo(iia ipse scri-

fidelium

relatione

nemo tum quia veritatem comperimus, tum quia omni

quae persequiraur,

De
tat

Sancti

sas,
bitj

neque Catelus, neque Chatelinus

ambiguitate postposita,

plura

operando cognovi-

.etatc dispu-

Maynar-

dus,

pace illorum dixerim, satis assecuti sunt. Non sane Catelus, cum dixit Canonicos regulares, non
fuisse introductos in ecclesiam

mus, ex
abolevit

quibus si forte aliquid, incuria exigente,

oblivio, adhuc,
fiunt

Deo

praestante, similia vel

igi-

annum

S. Saturnini ante mclxxxiii. Siquidem constat, tum ex bulla confirmationis status regularis, in ecclesia S. Sa-

majora ibidem

usu frequentissimo. Nunc

,

tur ad rei seriem defiectentes

articulum, quis, vel

unde

fuerit ipse,

de quo loqui proposuimus, expli-

VII edita, tum ex lib. 9 ejusdem Gregorii epist. 29,tum ex aliisAotia permultis, quse pras manibus habemus, insignem Canoniam S. Saturnini, sitam juxta Tolosam, Canonicam vitam instituisse anno circiter mlxxix. Non longe minus aberrare videtur Chatelinus, cum
Gregorio

turnini constituti. a

care incipiamus. Raymundus itaque, non tam parentum, generositate, quam virtutum nobilitate laudandus. Tholosae [natus, liber fuit] minimis, quibus

aliquando
\n

humana

soiet plicari fragilitas.

Hic enim

quippe qui

in annum mclix assignat; nuncupatur Sanctus in bulla Alexandri III anno mclxix, decem circiter annis ab ejus obitu, in hypothesi Chatelini, quod tam brevi in-

obitum S.

Raymundi

annis puerilibus, litterarum studiis eleganter eruditus, non ut ea solet aetas inhaerere [ineptiae,] vel lasciviae puerilis blandimenta sectatus, postjuvenile robur pervenit, misericordia beati Saturnini, cui a parentibus delegatus fuerat, canto-

quam ad

tervallo rainime congruit. Praeterea basilica S. Saturnini, in

cujus restaurationem, B.

Rayraundum

opes

suas

contulisse fert traditio, restaurata fuit

annum MXCvil. Hinc sat perspicue colligitur, nostrum B. Raymundum fioruisse labente seculo undecimo, tum cum maxime vigeret recens instauante
rata in ecclesia S. Salurnini regularis observantia.
sed paulo clariora de-

fungebatur verum ipse lubricum timens legem aliam in roembris suis considerando, repugnantem legi mentis suae, bonura fore credisibi legidit, ne ad deteriora prorumperet, uxorem conjugio. Unde factum est, ut infirtimo copularet pertimescens , conjugem legitime mitatis annos
ris officio
aetatis,
:

duceret, et quoad ipsa

vixerit

coujugalis

thori

siderantur.

44 Seculum undecimum et nos pridem de.prehendimus; distinctiorem letatis Sancti epocham quxrebamus, quam non puto ex archivorum latebris facile
eruendam.
advertit
tello ipso.

matrimonio tem Domine,

2

irreprehensibiliter deserviret.
etc.

Tu au-

Non multis quidem annis intervenientibus, ea mortem obeunte, continentiae virtutem amplecteus,
concupiscentiae
carnalis luxura
et
fecit.

Lect. u.

Catelli lapsum in
at

anno 1183, non male

calcare proposuit,

Maynardus,

corrigere
lib.

eum

potuit ex

Ca-

2 pag. 176, ubi eliam loquens de monachis, a Guilielmo Comite in ecclesiam S. Saluminiintrusis.recte notat annum 1083, quem
certissime postulant, quod pancis attigimus num. 27 Maynardo facile etiam assentimur, in eo quod ex Gregorio VII asseril, insignem Canoniam S. Saturnini, sitam juxta Tolosam, vitam canonicam instituisse tempore B. Gregorii VII, quamvis id non tam evidcnter definiant mulliplicata
'.

de Comilibus

denique carnis suaa quanto liberius, tanto trequenvoluptate c devicta, [propositum] arritius et ferventius, sanctitatis
adhaosit,
sic

quod deliberavit, quam mulierum

Nam

deinceps nulli un-

rt>,

mortua uxototum se

dat operitius
misericordiae.

Guilielmi

tempora

piens,

unum quod

est

tum

charitatis sibi

majus inter cetera, mandaquod ultra, assumere studuit

:

quam

videatur esse credibile, nisi iis, qui viderunt,

ad finem usque devotus explevit. Quis ejus immencujus sitatem charitatis ad plenum laudare sufficiat,

illa

instrumenta, ad solam
si

Gregorii epistolam revointelli-

tam vasta? solitudinis iter arripiens, scnptorum ingenium non contimescat? Ex ejus igitur charitatis

canda. At
git rcgulse

Maynardus, per canonicam vitam

,

praconio,

me

troductam,

S. Auguslini observantiam eo tempore innon videmus, ex B. Gregorii verbis id

Catelto, id pri-

teraeritati

nullus

multis pauca perstringere, adscribat; et devotionis meaa

de

ullalenuseliciposse,putamusqne cum
Julii T. I.

signanda scripta, licet alicujus nota reprehensionis malo enim dilaniet esse videantur, ferino d raore
:

76

tantae

598
tanfae rei negotio imbecillitatis

VITA
quam

S.

RAYMUNDI CONFESSORIS.
suecumminis alveum, de supradicta pecunia, ex lapideo opere composuit, et tamen interim ab iis, quibus

nneae vires

bere,

ea, quae multis creiio profutura, inopia

scriptorum, seu negligentia, illibata remanere. Ray-

usus fuerat, eleemosynarum

largitionibus

manum

mundus
tis

utique sanctus totus, inaestimabili cbarita-

ardore succensus, quidquid de pradiorum reditiin in

non retraxit. Cum igitur his atque aliis hujusmodi, quid tandem dieam vir prudens landandus extitit
;

acquisiverat, assequebatur, opere pietntis, desiderans, per manns pauperum

bus, quae sibi juste

de egregio ecclesiae sancti Saturnini opere, cui per

ccelestes

tbesauros

transmiltere

procuravit.

Per

multaannorura tempora h praefuit, et praater capitis membrum, quod jam completum fuerat, corpus
a fundamentis vina
incipiens, ante obitus sui

singulos

siquidem annos,

hiemali appropinquante

diem,

di-

tempore, de rei sua? reditu emebat indumenta, quae poterat, et singula singulis distribuens, opera mise-

opitulante misericordia,

parictes

in

circuitu

ne subtrahens obtutibus. horis coropetentibus, latenter exercere satageh,it.

ricordia?,

favoralis

aura dissolveret,

humanis

ad fenestrarum completionem usque perduxit. Ipse quidem Dominus Raymundos, ut de eo vera fatear,
operationis sanctae studiis incessanter inerat, et die

noctuque

Domini

sui

prsecepta

meditando

revol-

:i

Singulis qnoque annis, in

introifu

Quadrage-

vens, divinae charitatis ardore succensus aestuabat;

Lect

iii.

simalis observantisa, et in festis solenniuribus, cen-

verum ubique

vir sanctns, ut charitatis perfeetio,

Xenolochium
pauperibus
clerlcis

tum

et eo

amplius pauperibus cibaria praeparans,

nem

suppleret

quod
;

deerat Evangelicum illud,

[un-

dat.

tamen, quasi iis contentus, a quotidiana eleemosynarum admmistratione aninuim revocabat. Quis enim misericordia indigens, opem, quam conferre posset, ab eo expetiit,
aftluenter ministrabat,

nec ideo

abnequod Dominus ait retractando frequenter, beaget semetipsum, secum tissimorum Patrum imitator effeetus, in eadem Ecclesia Regi suo tandem sub regulari habitu militavit
i.

qui vult venire post me,

et frustratus

abiit ?

Quis ab eo auxilium expetens,

sanctisque acquiescens monitis, inconsultus rediit? Ipse vero, quibus alicujusrei necessitate compulsus
'e,

5 Unde nimirum
sui gratia incitati,

contigit, ut

quidam

exempli

ad ejusdem propositi tranquilli,

offloinas

circuibat, sed

pauperum perlustrans frequentissime eorum maxime, quos "lim locupletes

quos corporis asgritudo, vel alicujus

[noverat]

vel

infortunii necessitudo, familiaris rei usu privaverat;

quibus furtiva

manu

larga impendehs beneficia,nul-

luin nisi Deum, quein nullum potest lafere secretum, operis sui testem admittebat metuens ne structuram domus suaj, cujus supra finiiain petram
:

tatem confugerent, et fugitiva nuindi respuentes Lect. v. totis anhe- Tum perftlarent sic denique factum est ut spurcttia omnis c tius vitee ns ut"n de Ecclesia prohiberetur, et canonica fratrum Boni amplexus; .... r. propositi, Deo tota mente servientium, lbidem stabiliretur. Quis enim igitur unquam ad plenum exequi poterit praeconia, quoium quidem praecipua
ad aeternae culmen hereditatis, viribus
: ' '
.

fundamenta
ret. Judaeis sia,

jaeiebat, popularis aurae flatus everte-

etiam, quos
fidei

necdu/n

pia

mater Eccle-

per sacrae

charitatis
flictis

manum

lavacrum, Christo pepererat, porrigere non negligebat. sed afeis

Deo tantum manifesta fiunt, hominibus vero sunt virum omni laude dignum, omni repletum misericordia, ad ejus exequendum praeconium eloquii nostri non suppetit facundia Quis ejus virtutum dona scriptis valeat coramendare
abscondita.
1 ,

valde compatiens, divinum in

conditoris

cum
rare

nostris

figinentum, acerrimo paupertatis cruciatu torqueri

condolebat. Super
tecto
iis autem, vir valde venerandus, plusquam victu pauperes indigere conspiciens,

benignitatis
?

maxime tnmporibus k mansuetudinis ac titulo, neminem ei possimus aequipahujusmodi virtutnm cultibus remunerator omniposuo volens donativum erogare, diutina
,

fc

His ilaque

et

adornato, Deus singulorum

tens, militi

Xenodochuim eis aedifioare studuit, quod inceptum, sed nondum ad finem usque complstum, lectis, pan
nis, utensilibus

eum
dium

apgritudine laborare permisit, ut quidquid sor-

pro

posse muniens,
quotidianos

de praediorum

saorum

reditibus,

snmptus

tredecim

ibi ministrari statuit. Cujus itaque domus, quam vivus inceperat, defunctus etiam nunc iusignia retinet; nam sicut vivus de rebus propriis pauperibus ibi ministrare consueverat, ita

pauperibus alendis

in temulento corporis ergastulo spiritus contraxerat, velut in camino aestuantis incendii, laboriosa aegritudinis molestia eicoquendo exureret.

Interim vero, dum obitus sui diem, propinqnasse cognosceret, se in inferioribus infenorem esse reputans, ut cum fratribus sepeliretur temerarium
,

etiam

de collationibus f multorum, usibus pauperum, delunctus, ministrare non cessat, unde nimiPi.m ejus,

valde judicavit
praeviderat
,

sicque ut ubi sepultur suae locum

larga
vita

quam semper erga pauperes habuerat, potest comprobari benignitas nam sicut in
:

miserationis

officium

pollicitus

exhibuit, ita

etiam post mortis obsequia nunc largitatem impendere non desistit. 4 Post denique Xenodochii aedifieium, non multo
lect. iv.
<}

modis omnibus enim sepulturae locum juxta domum collegialem, qnam clericis paupenbus effecerat, ibiqae vas lapideum divina providentegratia, sibi componi praeceperat. 6 Hoc autem totum evidentibus indiciis, per disepeliri

mereretur,

efflugitavit. Praeviderat

vinae dispensationem bonitatis factum fuisse

compe-

transinisso tempore, vir sanctus audiens, Hircium g flumen gurgitis sui alveum, qualibet imbrium infusione,

I.ect. vi.

rimus, ut miserationis officium, quod vivus impenderat, defunctus etiam copiosius porrieeret Christi
i.
t-. i
. .
.

snncte. uti
c '*erat '

m9 "
suos

Ptntes ad

longe

lateque diffundere,

et

viatoribus

Bircium exstruit ac

dcm
S.

ttmplum

impediraenta multa frequen'ius inferre, etiam navi gando transmeantes, navi submersa, miserabiliter
vita

paupenbus. Raymundus igitur sanctus, lnfirmitatis pa pe,es

et senii gravitate confectus, sed de

, rttur, inter

praemii

sui re- sipdtus.

Saturnini.

privasse; valde

eondoluit, et

ut vitae reser-

varet,

quos diabolus

muneratione certissimus, ad ccelestis curiae consortium totis visceribus anhelabat, et quanto, membris
fatiscentibus,

tum

fluvii

suffocare conabatur, transipericulosum judicans, de pecunia, quam

collegerat, quid
Illi

ad exitum

vitae

propinquabat,
;

tanto
fre-

instantius se

propriis

pauperum usibus

'wmino commendare curabat

agendum
vero rei

esset, prudentioies

quosque cousuluit.
diligenter

et terrae fertilitatem, quae tunc pauperibus necessaria

periculosae necessitatem

quentius enim suos fratres, ut in vita, et in morte etiam, ad se diligenter accersebat, et eis cum la--

intuentes,

crymis et gemitibus delicta sua contitendo diluens,

velut in promptu positus, corporis et sanguinis Domini se participatione muniebat. Quibus saepius et
rite
Julii

ministrabat, pariter conferentes, ut in fabrica pontium pecuniam collectam expenderet, melius esse dixerunt et sicut consuluerant, postmodum non
:

peractis,

multis intervenientibus annis completum esse conspexerunt. Duos namque pontes super Hircii flu-

ad extrema veniens, quinta Nonas spiritum coelo reddidit nullum parentibus

;

testamentum faciens, quia pars hereditatis Christi esse concupiebat, ipsum scilicet heredem sibi instituit

DIE TERTIA JULII.

tuit.

899

Deinde vero, exeqniis honoriflce expletis a

/

tus citius recederet.

Unde factum

est,

ut

dum

nervi

fratribus, interveniente Prioris

licentia,

ubi

jam

cum

stridore tenderentur, auxilium vocibus magnis

:

pridem rogaverat, sepultus

panperibus
ficia
;

est,

pauper ipse cum

peteret

sed miserationis hujus, quod acclarnabat,

ei

ubi quidem post ejus gloriosi sepultu-

beneficium
virtus,

nemo

praesumpsit porrigere, ut divina

raui corporis, larga infirmitatibus prastantur bene;

auditus surdis, caecis visus, claudis gressus,

quod inceperat, perficeret. Divini itaque medicaminis arte, debilitate submota, firmatus, tantae
benignitatis largitori gratias ibidem, pro ut scivit,
reddidit, et inde ecclesiae

debilibus pristina

reparatur sanitus, ex obsessis etiam fugantur daemonia Quam siquidem miracu;

beati

Saturnini liinina

lorum efficaciam ut

divinee virtutis

Auctor

dilecti

nullius indigens adminiculo, festinus expetiit, etsic

sui meritis coucederet,

necessarium fuerit; quatenus quorumdam ora perfidorum, probitati ejus detrectantiurn, signis evidentibus obstrueret m.

domum

reversus incolumis, per annos satis plurimos, adversus oblatrantes sancti Viri meritis te,

7 Lctio sancti Evangelii

Lect. vii
illo

secundum Lucam.
;

In

stimonium perhibuit. 9 Quid item dequodam

inter alia reticere
,
.

clerico,

eorum, qui hnjus

didicerira,
, '

Jn vlsione tertio appa~ rens, cascum

et

tempore dixit Jesus discipulis suis Nemo accendit lucernam, et in abscondito ponit, neque sub modjo, et reliqna. Homilia venerabilis R?dae presbyteri.

rei praesentes fuere miraculo,

.,

relatione
,

*' '*
et

claudum

De
si

se ipso Dnrainus haec loquitur, et osten-

sanat,

dens, et

supra dixerit,

nullam

significationem,

neque

in

signum Jon* dandam, nequaquam tamen

lucis sua3 claritatem fidelibus occultandam.

Verum

non debeo. Clericus riuidam cum, duni jam puenles annos transcenderet, cnjusdam magistri sui amore devinctus ejusdem praeceptoris sui manu, in omni praecedente sceleris negotio in muliere quadam, atque ejus filio crudele tyrannidis scelus exercens, ambolus jugulatis, homicidi cri,
,

dxmonia ~

Deus singulorum pensans menta, famulum suum

diu non pertulit laudis promeritee frustrari titulo,
et eos, qui prius bonitati ejus derogaverant, perire
voluit, infidelitatis suae scrupulo

men

incurrit, et innocentiae puritatem,

quam

illuc

imo quid
est

egerit,

usque servaverat, nefandorum criminum maculis aspersit. Unde factum est, ut postmodum ad sacerdotalis officii culmen aspirans, indiscuss.e gradus
acciperet, et in ordine presbyterali

vel quantus in sorte

Sanctorum

extiterit,

velinnuostendere.

mera virtutum
in

insignia

dignatus

ITnde factum est, ut in eodem territorio n

ecclesia

cuidam,
,

beatae

Susannae

vigilias

celebranti

eo aliquamdiu impudenter permanente. Deus omniura vindex scelerum, quantae temeritatis reus esset, tandem latere non voluit. Hic enim die qnadam, dum ex raore
sacrificii officium

Ra^yiiundus sanctus appareret, et quis ipse esset indicans, praecepit, ut quanta per eum, non multo temporis intercedente spatio, facere dignaretur Dominus, Tolosam nunciaturus pergeret. Quod autem

solenne celebraret correptus a daemonio, medii corporis vi sublata, in terram pro,

homo simplex et rudis, verborum novitate turbatus, cum exequi renueret, in subsequenti nocte Sidem viro apparuit, et eum de negligentia corripiens, quae
audierat, ut adhuc exequeretur, admonuit. Iterum autem homo phantasticum aliquid esse recogitans, cum monitis incertus non acquiesceret, vir sanctus
adfuit, et

et sic circumstantium sublatus manibus, per triduum sine verbo, sine voce perstitit. Amicis et propinquis, quidnam agerent, quaerentibus, multos incursus et terrores se perpessum

stratus occubuit,

esse, innotuit, et

nisi
,

Raymundo cuidam
penitus
defecisse
,

traditus
confiteri

esset ad

servandum

semel eum percutiens

iu facie,

nisi

cele-

rius jussaperticeret, acriora

quam

pertulerat, ccepit

non erubuit. Unde illi, qui aderant, solicite perpendentes, quidnam esset, quoddixerat; ad memoriam reducunt Raymundi sancti virtutes quarum opinio per proximos regionis fines divulgari jara
,

promittere. Surgens tandem timidus, ac lividus, et oculorum penitus privatus lumine, exequi mandata proposuit, et Tolosam, quam Sanctus adire praeceperat, festinus ingredi non distulit. Cum autem ad locura pra?dictum pervenisset, sepulcrum beati Viri
expetiit. Oratione completa,

cceperat.
ribus, ut

Verum ibidem Deo oblatis votis et muneeum saluti dignaretur restituere id fieri
;

frustra conspicientes, ad

beati Viri sepulcrura sta-

quid viderit,

vel quid

possent modis deducere. Ubi tandem cum reluctantem perduxissent, malignitatis artifex multo acrius infremuit, videns se
diutius

tuerunt, quibuscumque

acoiderit, signis verbo fidem

exhibentibus, cunctis
qua
cculi,

non posse

qui aderant, exposuit

illi

vero, nisi quibus sanior

,

ferens potentiam, vas ad

mens

inerat,

deliramentis adscribentes
;

au-

dierant, habuere pro nihilo

ipse

tamen

quo

quod sibi culum convenerant

dimittere.
tati

divinaeque virtutis non honorem Dei conditum , vindicaverat, multis, quiquasiad specta- p
resistere,
,

cernentibus

compulsus

est

privatus fuerat, recepto statim lumine. a publicandi

quae missus fuerat, non destitit officio. Interim au-

Homo

siquidtm pristinae restitutus sani-

tem,

dum

in ccepto persisteret,

quidam

affuit,

pue-

rum
in

defeiens in brachiis,
;

quem natura eundi

officio

Deo, sanctoque Raymundo gratias reddidit, ; ad propria remeans, deinceps immunis ab illa tentatione permansit o.
et

privaverat

quem

ipse, qui haec antea praedixerat,

Lect.

vm.

manibus Viri detuet egressum pueri edocuit. Adhuc tamen beati Viri sanctitatem quibusdam venenata corrodere lingua non desistentibus, Deus totius auctor veritatis, eorum redarguit perfidiam, apertis miraculorum assertionibus. 8 Postea namque, non multo temporis intervallo mediante adolescens litteratus quidam a medio
lit,
,

suscipiens, ante sepulcrura

ANNOTATA.
a Ab
ipso principio insinuat

auctor, se

apologiam

texere. adversus eos,qui non solum de S. Raijmundo , sed forte de. Sanctis omnibus non recte sentirent, ut

ferme b

colligas,

ad

tempora

Albigensium scriplionem

perlinere.

Jam

alibi dixi,

quod in apographo noslro legerein

fine hujits

item medlo corpore debiItm,

corpore in inferiori parte debilitatus, qui quotidiani

victus alimoniam [quaerens] in collegiali domo, sine

tur veritas,
infirmitatis,

quemadmodum
habebutur

numeri pio
alias

infirmitas.

Minulias

spe recuperandae sanitatis, diu jacuerat

in anni-

correxi, nonnullas
strucliones.

uncis inclusi

ad

perftciendas con-

versani nocte cum candela, quam minutatim de fragmentis ccllegerat, ante sepulcrum sancti Viri

Male

in ajiographo erat volunta.

Sensus non vo-

manibus repens advenit. Dum autem ibi devotus et supplex Deum sanctumque Raymundura precibus,
quibus poterat,
ita ut

luntatem indicat, sed voluptatem. d Dicta rursus in malevolos , et Sanctorum, saltem S. Raymundi meritis
e
oblrectantes.

efflagitaret,

subito

perfudit

eum

calor vehementissimus, coelitus desuper adveniens,

Non

est syntaxis,

nisi

reformetur constructio hoc

opinaretur se moriturum.nisi calor illeinsoli-

vel simili

modo

Ipse vero eorum, quos alicujus rei

necessitas

600
necessitas compellebat,

VITA
pauperum
Hscc cum vcrbo nno aut
altero

S.

RAYMUNDI CONFESSORIS.
perlu-

officin js

expertia ossa
illarum facta,

illa

illustrium

animarum,

in

maxima D
erit,

WSISS.

strans.

restitui

non

esse apud bcmines dignitate, quanto gratius

possent, malui eorreclionem huc rejicere.

f

virtutem ubique,
in

pietatemque spi-

Vult

dicere, prtediis et latifundiis ita a

S. Raynl

rantia, scriptis nostris posteritati

mundo dotatum xenodochium

qiuc
de.

seu collegium,

etiam

cum

ita se

babere

post Sancti obitum, pauperes clerici ali potuennt. Vule

speravi confidentius,

commendari? Quod animum semper induxerim, me ex tanta calamitate posse

hac re supra ex Cutello relulimus.

g Varie hoc nomen in annolationibus snis exprimil j4nonijmus laline editus, Ircius nimirum llertius
,

Ericius, Ercius

et

Hereius.

Nobis
tesle,

inquit,

vulgo

ab eo, qui poetae Fortunato yEgircius alius item ab illo, quem Berthasius poeta noster cecinit. Ergo Ircius hio, de quo nunc, sub mansum Sainotes Pueles in agro
; ,

Lers. Alius autem est, eodem

Lauracio oritur Rinc Tolosana humectans prata, a Garumna prope Granatam, AquitanJK urbem ,
;

devota mente exequeRevera equidem comperi, frustra humanam prudentiam, curam, atqtie industriam, in urgentissed in Deo opt. max. omnem simis malis adhiberi spem unice reponendam esse salutis. Talis certe fuit ab omni aevo urbis ncstrse mens haac, innumeris ac proinde norunt cuncti, prssjudicata exemplis qui majorum nostrorum res non ignorant, stetisse illam peculiari Numinis providentia.Non tothostium poter.tissimtim sustinuisset impetum, aut haereticoeripere, si provinciam istam
rer.
; :

demurn recipitur. h Suussayus in elogio et Jalrasius in vita Gallica pag. 44 multa illa annorum tempora restringunt ad annos tredecim quod supra non inviti admisimus , undecumque illi accepermt.
,

rum

ferocissimas fregisset phalanges, quibus diripi

ac vastari penitus debuerat, nisi occulta Coelitum manu defensa fuisset. Et scimus, levi aquae aspergine innumeros fngatos hostes, atque

rum conatus
jam
diu ab

irritos factos.

immanes illoUnde nilmirum, si sancta

tot et

Quam

niililiaui

sacram adorsus

sit

Raymundus

omnibus appellari meruerit, quaa

diximus in Commentario 2. k Satis insinuut, temporasua, atemporibus S. Raymundi niullum remola esse ; ut non mate superius observuverim, Atbigensium xtatem verosimillime indicari,

Hac praerogativainclyta, urbium nulli cedit, pietate omnes anteit, religione certe religiosissimas vincit. Non enim alium, quam E verum et unicum Roinanae Ecclesiae cultum sua intra
tantis miraculissancitaest.

puta seculum
1

xm.
Raymundi Barlomo v Juniipag. 120
:

moenia patitur, et leges habet, quibus non

Judaeos, quos vel

solum
et

Prioris nonien diserle exprimit harum lectionum

Roma

ipsa

non

respuit, sed

auclor, et sic ctiam legitur in vita S.

baslrensis ct Rolcnsis Episcopi,

miseros Calvinistas, longe

que,

a se expellat, suos
spatio iv

caveatcives
in

ne

quis
;

illorum

umquam

intra

a B. Saturnini Tolosanae ecclesia? canonicn coetu, unanimiter in Priorem eligitur. Exstal apud Catel-

recipiatur

neve templa,

Lapidum,

vicinia extruantur. Egregiae

profecto leges,
!

Tolo-

lum de Comit. Tolos. pag.

178 fragmentum

epistola;

sanae pietatis tidissima argumenta

Praetereo reve-

Cardinalis Bosonis ad /Jmelium Tolosanum Episcopnm, qui sedttab annoWdSad 1134, ubi cavet, nequis in
ccclesia S. Saturnini pofestatem aliquam vindicare

rentiam, qua sacra

illa
:

suo medullitusfovet
silente

Sanctorum corpora in sinu qnandoquidemet illaipsa ossa,

et

me, hanc non tantum, sed

in divo

singularem

prassumat, praeter
siae,

Dominum Papam, cum Cardinahisl.

ejus magnificentiam loquuntur. Cujus specimen,

cum
nunc

libus suis atque Legatis, et Priorem ejusdem eccle-

nuper niagnum

Eadmundo, tum

certe

cum

canonicis suis. Idem vero Catellus in

in

Qccitanw pag. 858

fragmento

concilii,

sub Calixto II

Tapn

habiti circa

annum 1119, Raymundum aliquem

Abbatem. ln lectiombns suis variunl canonkorum Regularium, aliis, S. Rmjmundum Barbastrcnsem Priorem, aliis Abbatem nuncnpanlibus, quod mirum pro eodem fcve tempore, nam
vocal S. Saturnini

congrcgationcs

in divo Raimundo maximum editura est. Sed hasc de patria mea, deque causis, quae me ad praesens institutum impulere, de multis pauca, sint satis. Restat demum, ut fidem obligatam liberem, teque jam, sanctissime Raimunde, debitis laudibus pro

modulo ingenii mei exornem.

2 Duo sunt, quibus natales

vanis temporibus diversas appellationcs habuisse capituli islius superiores, diximus sub principium nostri commentarii.

mendari
etsi

hominum solent comavorum nobilitas, et patriae splendor, quae nihil, ant parum ad virtutem conierre quidam
; ;

s.

Raymundi

rtus >

existimarunt

Ilinc rursus manifeste patet, vindicius hicpotius S. Raymundi, quam gesta auivitx seriem describi. Vide
in

hoc saltem habent non contemnendae commoditatis, quod cuncta domi forisque hones:ta suggerunt, minorique negotio bonos moresreddunt,
alioqui

sequcnlcs lectioues 7 et

8 sub finem.
territorio, referri, nisi ad

n Non

potesl ro

eodem
fine,

non sine magnis laboribus instituendos. His bonis abundavit divus Raimundus; clarissimis enim
:

urbem Tolosaiiam.
o Addebutur in
Breviarii more,
;

parer.tibus, etin uibe florentissima

Ad

laudes et

per Horas

Domine quinque

talenta

etc.

unde sua-

Tolosa editus, natura usus est liberalissima sic illorum domesticse, istius vero publicae virtutis exemplis commodum
fuit informatus. Quo autem anno ejus ortum constituam, plane nescio cum nullo mihi monumento constet sed idem aevum agitasse, quod Henricus primus Galliarum Rex, Pontius comes Tolosanus, et Rogerius Episcopus, vero simillimum est, sicuti antea rerum nostrarum peritissimo Catello visum
;
:

detur, quod supra dicebam; in officio ecclesiaslico olim

recitatas fuisse ; sed notas illas
Itic

praetermiltcndus pu-

tavimus.

VITA ALTERA
Ex
T
Edilionc

Anonymi

Tolosani.

a cujus auctoritate ut recedam, nullae me rationes impellunt. Cetera cuncta, magno meo cum gaudio, supersunt integra. Accidit enim interdum multorum

Auetoris

prxfati vo-

explicat

itam eximiam divi Raimundi, cujus cineres, ob depulsain ab nrbe sa>vientem pestilentiam, nunc ex voto publico Tolosates consecrant ego privati voti
;

illustriumvirorumteneram aetatem, posteraeque virtutis praeludia, .tterna premi oblivione qnod tamen non sine secreta quadam Dei providentia factum, ut
;

moneamur

reus,

iniii

et urbis

tam meis

viribus,

quam ipsiusmet

auxilio

mandam

Tolosanee retigionem

conbsus, scribere aggredior. Labor meus, quamvis tenuissimus, non potest non esse legitimas plenus gloriae, quia non potest non esse superis valdo aceptus.

Nam

si

tanto gratum estDeo, sensus omnis

ab interitu tantum, vitam aestiquando ab hoc termino praslapsorum annorum totus honor pendet et dignitas. Vita hominis instar diei est, quem non ab oriente sole, ccelum terramque mille quasi coloribus pingente, ex omni parte formosum dixeris sed a conscilicet,
:

esse

tinuato

DIE TERTIA JULII.

601

tinuato splendore, ac

eadem demum
felix

grata

cum mavi-

casto spirante, initum esseconjugium. Annosaliquot

stetit sine liberis, sed

jestnte cadente. Ita nec

renti(|iie

germen, nascenti

quod mirere magis, sine rixa

ex euit.

herba luxurians, ant laetae segeteset bonae spei, divites semper magnasque copiae messes reddunt verum maturi fructus, et ab injuriis tempestatumtuti adeo vermn est, faustissima initia, non
;
:

aut ulla controversia.

ANOWTM.

prima

insti-

semper certa esse boni exitus praenuntia. Fuere illa quidem in divo Raimnndo; in quo nihil spectes, quod ab ortu ad interitum usque non eluceat. Primis namque, mediis item, ultima fuere constanter simillima, et almos dies nox clausit lucalenta. 3 Juventutem non deliciis solvit, cui magno ple-rumque, ac demum immedicabili malo indulgent
parentes.

5 Extincta conjuge, non muliebri lamento opplevit domum divus Raimundus, etsi illarn tenerrime amaret etenim haud veras decet amicitias, defunverum eorurn memictos ignavo questu prosequi nisse, quibus ipsos adjuves. Quare continuo apud Deum preces fundebat ut si delicti adhuc aliquid amatae uxori expurgandum superesset, insesupplex reciperet, ac suis meritis resarciret. Eoarnore inita
; ; ;

Llber conjwje,
virtutibut
eiucet,

prx-

serlim
caritale (n

pauperes.

conjugia, nil

mirum

si

ultra etiarn fata perseverent;

cum aliter

vix modico tempore tolerabilia sint.

Ama-

tutio in bonis

Non

tenerae matris in

amplexibus,
Cito

aut

artlbus et

bo, quid aequius, quarn charos parentes, tenerosque

moribus.

molli sinu, quibus levis setas,

tamquam ad scopudelituit.

amicos, quibuscum f.uniliariter

tates perceperis, defunctos et
tes, ea charitato complecti ?

lum, saepe saepius frangitur.

enim,

vitae omnes amoenitum longe proficiscen-

piebtis desiderio aestuans, nihil habuit prius, quam ab hisce illecebris sese avellere. Mirum erat hac

Quid crudelms, quam

quos patiunpossis,
toti

horrendos et intolerabiles
tur, lenire tuis precibus

cruciatus,

puerum, senilem erga res sacras revercntiampnestare; quotidie vota Deo nuncupare, ac constantissimo animo preces fundere tam insolenti exemplo, nemo non interim accendebatur. Solent quidem acrius, quae praeter morem, et ex inspeaetatis imbecillitate
:

cum

dem meminisse
demerendis
git,
;

'?

Dum

vivunt,

eorum ne quisumu< in dlis

tan-

nunc extinctorum nulla nos cura

quasi videmur
; !

snepeque nostros olim amores, tanta est negli:

gentia

absentes nunc odisse

De

quam quse exspectantur, et de more fiunt, B segnes hominum animos percellere. Interea litterarum studio (quod quantum puritate pietateque menrato,
tis alitur, dici

secundis nuptiiscogitavit
ferens repetita connubia.
;

numquam Nemosauo

aegre siquidem
istud praetexat,

vix potest,) vehementer incurabebat.

studia
erriensus erat

quod se uridicat quando modo velis, compesci facile possunt.

miserae carnis conditio, cui
si
si

nimii ignes. maceratioue,

Scilicet ea est

Jamque grammaticae prima

indulgeas, recalcitret;

cumaparentibus.justisejus desideriisfaventibus, ut in Augustinianorum regularium divi Saturnini gymnasimn, ubi tunc bonis discipiinisTolosana juventus imbui solebat, sese reciperet, impetravit. Ea scilitemporibus litteratorum raritas, tantus liberalium artium neglectus, atque odium pene ut a quo bouis institutis informari juvenes possent,
cet erat
illis
;

vero adverseris, rationi sulnto modestior obtem-

peret. Itaque

tam in castigando corpore, quara in excolendo animo parem semper adhibuit diligentiam,
quia ad optatum finem tani cito pervenit
;

ut

esset

toti urbi

miraculo.

Ex

cunctis virtutibus, quas

cum

ipso coaluisse

dixisses, erga pauperes

charitatera

mirandura

in

maximis urbibus nisi monachi reperirentur. Immanis et horrenda barbaries sancta omnia profanarat veneranda illa antiquitatis monumenta impie violarat mala denique cuncta secum adduxerat et quod siccis oculis nemo, nisi durus contempletur dulces etiam musas nostras, sine
nulli, vel in
:
: : ;

flagrans, sui

modum, modis omnibus coluit, qua nonnumquam curam deserebat, ut eovigilantissimus

prospiceret.

rum commodis

Cum

abundaret magnis divitiis, iis, non ut est ferme omnium raos, ad voluptates fruebatur sed Cbristi praeceptis solide inhaerens, egenis sedulam ferebat opem. Non usuris rem domesticam, sine lege
;

quibus inficeta et squalida vita est, nihilque habet jocunditatis aut solatii, in exilium quasi amandaverat. Periissent funditus, periisset
illas

augebat

nempe eo tum animi tum

pecuniae vim

omnem

converterat, ut sibi thesaurizaret in coelis

etiam spes ipsa,

infra

thesauros

numquam

perituros. Divina, non

humana

unquam revocandi

nisi

monachi sua

claustra, perfugium horridum,

exangues, ac pene

qua non modicae, sed ingentes usurae emergunt Sane fueneratur Domino,
lucrifaciendi ars haec, a
I

exanimes excepissent. Hos ergo divus Raimundus

doctrinae suae habuit magistros,
giosis monitis ud pietatis
satis incitaretur,

qui miseretur pauperis.

quorum etiam reliamorem, quamvis per se

C Per haec tempora frequens erat iter Tolosam

peregrinantibus Religionis ergo, ea parte,
tius fluviolus decurrit.

qua Er-

rtumine

usque adeo stimulatus est ; ut cantoris muneri, quod vocant, ipse se summa cum animi voluptate addixerit. Atque ita, qui puritatem Angelorum assequutus erat, eorum etiam praeci-

Cumqueaudivisset'illo exun- ; onlibus danti, non paucos misere bis terve absorptos aquis; junclo et

geminum pontem
mul

testaceo

opere confici,

proprio

surnptu curavit. Ita piorum

pietati liberalissime

hominum

uliis modis projcimo sug-

saluti,

ac

si-

currit:

puum munus
Hatrimotiio
conjungitur.

obire voluit.

favit.

Ab hujusmodi

vero

4 ^Etate provectus, quid de se statueret, coepit attentius cogitare volvere animo, quod vitae genus suae indoli magis esset accommodatum qui status, quae conditio saluti proprior lustrare partes omnes, commoda incommodaque miseriarum humanarum haud ignarus qui quo se verteret, tutum nihil a maximis periculis, omniaque malis permixta, atque anxietatis plena esse apprime intelligebat. Quid agat
: : : ;

notis, tesseris, inscriptionibus, quibus mentita ho-

minum
simam
ret,

liberalitas, posteritati se fore

coramendatis-

putat, consulto abstinuit; ut

cum omnes, tum

in

praecipue cives suos, hac insania laborantes, doce-

solidam recte factorum memoriam

vivere,

Deo tan;

tum

non

in

hominibus, umbra levioribus

penes quos pereunt oninia, ac nihil nisi inane est. Accedente Quadragesima, quam appellant. seligebat
sibi quotannis centum, aut plus eo mendicos, quos de suo alebat, ac divinis institutionibusinformabat. Ab eo velim discant rnulti veram in paaperes charitatem. Plerique eninj, alioqui non mali, erogandte

misellus, et cui se applicet, nescit.

Namque dum

in

dubio est animus paulo momento huc vel illuc impellitur. Tandem aestuosae vitae freta pertimescens,
pulit, sibique
xit.

ad nuptias, pudicitise fidam stationem, animum aphonestissimam virginem conjugiojun-

stipis praeclare se

doctos putant,

si
;

in

Nomen

ejus

irustra

a
;

me

desideres

unum

reficiendo corpore

multum
;

laborent

miserorum ceterum ani-

tamen
die,

in hoc festo nuptiarum praeterire non decet non cupinon profanum auditura hymenaeum dinis illuxisse faces, quae saevos adeo ignes saepissime excitant non denique impudicis auspiciis, sed annuentibus superis, favente coelo, atque amore
: :

marnm

paruiu solliciti quod tainen in re maximum. Quare hos merito sapienter pios appellem, qui in

xenodochiis
pietati

ali

pauperes institueruni

namque

sic

non minus, quam largitionibus consulitur. 7 Hac mente impukus divus Raimundus, aedem
juxta

602

MIRACULA

S.

RAYMUNDI CONFESSORIS.
ac saepius
fusis,

jnxla divi Saturnini templum cnndidit, quamdeinde,

EX BDIT. ANONYM.

vix denique Prior

flecti

potuit

J)

Xenodochium
fundat
et S.

Saturnini

temptum exstruit

divoJoanni nuncupatam, omni supellectile, ac lionestis reditibus, in gratiam xm pauperum scholastiscorum, tonsura inauguratorum, instruxit, quos in ea continuo educari voluit. yEdes deinde haec, mortuo divo Raimundo, multis piorum donationibiis
amplificata,

aegre siquidem patiebatur, se tanto orbari thesauro.

At

vicit

obstinationem humilis

pertinacia. Et quid

Raimundo negarepotuisset, qui ejus meritis et gratia, se Deo brevi cominendatissimum fore, exdivo

spectabat? Accedente fato, sepulturae locum, tantopere expetitum, in xenodochio elegit. adstantium monachorum precibus, quos
dolor moerorque conficiebat, sese extremo
dasset,

nomen

Hospitii

sive Hospitalis

sancti

Raimundi ad nostra usque tempora sorlita est. Post haec, divi Saturnini templi majorem partem, quae
ante annos aliquot incetidio perierat, instaurandam suscepit. Opus ad fenestras usque, ejusaere ac opera

Mox ubi summus

commen-

perductum
Rainiundi
liuit ille in

est.
!

Magnum

profecto magnae

exemplum
sacra divi
in

munificentia;

Merito igitur,

Tolosates,

ossa veneramini.

ejusque
;

memonam

animis vestris infixam retinetis

ad pietatis

quando niliil havita antiquins. quam ut suo exemplo vos studium provocaret. Agit adhuc vos e
ab arce,
quasi fidelissimus

sanctissimum Deo opt. max. efflavit spiritum. Ejus corpus, dulces exuvias, tanta jactura prostrati monachi, afflicti desolatique cives, in suum locum reposuere. Virtutum omnium genere in vita clarus, multis miraculis post ohitum clarissimus extilit quae ab uno ultimo discenda omnia, et me:

rito

existimandasunt

quamquam

illa

mox

ex an-

tiquissimis
1 1

coelo, vestra-que saluti

excubitor invigilat, nec patitur c'ves suos extremis

aeris

membranis suo loco subnectam. Annus CIOIOCUI. pestilentia infamis est, quam malignitas, solisque defectus in urbem Tolovisu, tantillum
I

nunc malis
8 Durn
Jtctigiosus

affligi. ll<>c

experimini, hoc seutitis.

sam immiserat. Horrendum

ignis,

initio

Tolosa, an. I6bi prstt

oninibus fortunis sic se exuit, quidquid

extemplo ingens crevisse in incendium

frequentissima

Hoc
vili

liberata -

erat in

se

fuisse hic
dicilur,

mum, cum
Quod

terrenarum curarum, quamquam minicoclestibus statuit oppido commutare.

pacto civitas

florentissimaque,

non solum plebecula, sed etiam eximiis

bus decorabatur
illa,

viris, qui-

ut facilius perficeret,

inalbum Augustinianorum

paucorum mensium

spatio vi-

regularium sancli Saturnini, quijam, mutato instituto, pleno dignitatis

duata est

In hac calamitate infanda

quidem, cum
cete-

nomine Canonici nuncupansolitudine obscurus

Octoviri cuncta remedia, curas,

vigilantiam,

tur, inscribi voluit. In ea

om-

nino vivere statuerat, quo liberius altiusque aeterna

raque humana auxilia nihil viderent superos, melius consulti confugere.

proficere,

ad Sero tamen
,

gaudia cogitaret. Diu tamen latere non potuit, eximiae virtutis ejus splendore cito secessum illum illustrante
:

namque haud
cibus
suis

tot egregios viros

;

renius exstinctos

nunc forsan lugesiprius numinuin clementiam pre-

quem deinde
illns,

multi sibi quietis

portum

movissent. Divo igitur

Riimundo voto

elegere. Felices

qui sacras curas profanisan-

sese obstringunt, sacraejus ossa nullis antehac or-

teponunt

nam

quae securitas, in tanta

rerum mun-

danarum

varieiate, ac veluti

unda

Majori certe

cum

namentis insignita. argentea in arca reposituros, solennemque ipsi diein dicturos, siquidem ejus ope
contidentius sperarunt,

periculomundo irretiti,perhunspraeruptumperegriquam monachi veri.inquam, monachi.qui tamex animo, quam ex ore et absque omni
nainur orbem,
:

Nec mora

eorum

votis

urbem nostram salvam fore. Deus annuens, statim atrox

serenitas salubri:

desaeviit pestilentia, rediit aeris

fuco,
tes
:

mundo valeultitnum
;

dixere,

Deounice servien;

tasque, ac salus civibus

sint,

quae quin miraculo facta

vigare

dequibus nonperperam dixeris illosin portunadum nos per innumeros vitaecasus acdiscriBiina, mare altum, naufragiisquefamosum, experimur. Amentes homines, qui nucibus magis, quam coeli thesauris capimur.
9 Annos aliquot in

nemo

nisi

impius, et osor

numinum

negabit.

Ceterum imprimis ipsum experimur, cum aliis morbis, tum febri laborantibus opitulari. Iluctenus Anonymus, de cujus stylo et verbosarum
senlentiurum gravitate diotum
jtluribus
csl

in

commentario
est,

3.

monoslcrii eleemosynaet

rius.

monasterig religiosissimus transegerat, cam sacrarum largitionum praefectus, vulgo eleemosynarius eligitur. Gratulari illi omnes meritum munus, sperare pauperes sibi cuncta hinc
fausta, ob singularcm ejusliberalitatem.
rito; quippe cito illorum

Notnliones hic adjicere, supervacaneum visum

cum

solummodo

verbis

eadem

ipsa fusius narret, quse

supra in Leclionibus

magis contracla

sunt,

exceptis

dumtaxat
ipse in

tribus ultimis,

miracnla complectentibus,
citato loco

qux

Nec imme-

alium locum transtulit, ut

eliam di-

spem abunde cumulateque

ctum

implevit. Scholasticos imprimis suos, qnos in xenodochio collegerat, re et consilio impense semper juvit.

es!. Quod autem gymnasiitmCanonicorum Regularium Augustinianorum num. 3 Tolosx nobis occinat, in quo Sauclus noster bonas Hlteras didicerit, sub prin-

sessiones

Plures pietate insignes viros, ad suas ipsis postransmittendas, exemplo olim quidem movit, non certe lenociniis sermonis vehementius

cipium seculiw, id

quam

a ve.ro alienum

sit,

oslendi-

mus
est,

commentario 2. Reliquum modo ut hic ad calcem miracula recentiora, a Jalrasio

in
prsediclo

pessimum genus hominum solet; qui dulciariis veluti quibusdam morihundos inescant, ut eos bonis suisemungant et
optimos,
:

commovit.

Quod

inter

tradita reprdesentemxts.

tamen, proh scelus, continentiae Evangelicae a>muli haberi volunt; revera corvi rapacitatem, columbae

MANIPULUS
Rccenliorum ntiruculorum
,

comparat se divus Raimundus, nec enim hic Divorum mos unquam

I

simplicitate

tegentes

ab anno

Aliter

MDCLH

U(l

MDCLVI.
edita.

fuit.

In Xenolochio a se fttndato teprlfrl

postutat.

10 Postquam satis diu virtute sua sibi viam ad aeternam salutem munivisset, moriturum se brevi, divinitus accepit. Quapropter acri morbo correptus, in eadera humilitate ad ultimum usqua anhelitum
perseverans, praefectum,

Exvitaa

J.

B. Jalrasio gallice

quem monasterii Priorem vocant, rogavit enixissime, ut sineret se desuo corpore statuere inque xenodochio, suos inter pauperes scholasticos, sepeliri ;quo etiam mortuusnon
;

fmem pag. 127, pauca tantummodo miracula se delibasse ex mullo pluribus, quorum elenchus videri possit apud alumnos collegii S. pauca m iraRaymundi Tolosas. Non ausim viro ftdem negare, at cnta de plucerte

l!JLo"? auclor sub operis sui

mirandum prorsus
ad

est,

talem saltem miraculorum

repetitis

rit""-

cataloyum huc non pervenisse, postquam

cibus,

pre-

cessaret, illos sepulcri

religione hortari. Praeclare

frigidis
!

me

Tolosa transmitli postulavi,

omnino

Sanctorum enim

quidquid ad

coram

ipsis cine-

S.

Raymundum

speclaret. Nilor itaque sola Jalrasis

ista

ribus, frigidi animi

incalescunt

Precibus saepius

auctoritale,

apud quem paucula

miracula descri-

buntur

DIE TERTIA JULII

603

buntnr a pag. 123.

tata in S.
brioris diclo
istius

Haudquaquam

dubito, quin

susci-

Raymundum

fiducia fuerit

occasione ctle-

miraculi, quo exitiali lue

tota civitas

exempta

est,

jam anno 1652,

6 D. Despnux, Vicarius generalis Ordinis S. D Bernardi in districtu curiae Tolosanae, et Prior Bolbonnensis, in supradicto sacello Missam eucharisticam
celebravit,
in grati

Tolosana.

Non

in-

animi tesseram,
depu-

dicat scriptor

dtlerminatum tempns, quo singula mira-

quod
lisset.

S.

Raymundi

auxilio,

aegritudinem

cula facta sint,

ipso edlla sit

verum cum
16S6,

prsefala vita Gallica,

satis

ab

anno

clare datur inttlligi,

contigisse.
cl

descriplo a nobis tempore

omnia

Sequor or-

tus,

7 D. Baro de Saintarailhes, a pestilentia liberafugataque febri quartana, invocati S. Ray-

dinem, ab ipso Jalrasio disposilum,

gallicis lalina facio.

vtrba ejus ex

1
fu-r

D. de Bertrand,

ad varias

in

tanationes redmtuntur

consilianus clericus,

gravi aiorbo

suprema curia Tolosana correptus, quo

facile pro;

mundi propitiam manum sensit, idque etiam in praedicto sacello palam testari non erubuit. 8 RR. PP. de monte Carmelo, RR. PP. Trinitarii et RR. PP. Cappucini, S. Raymundi auxilium,

ope medicorium se liherari non posse, spiciebat, ad B. Raymundum confugit

trocinio obtenta,
terat,

communitatibus

suis

Tolosanis impensum,

cujus pa-

grati praedicant.

agnoscentes,

suorum plurimos

quam humanis

subsidiis

non po-

variis morbis liberos evasisse, epota aqua, in

S.

quam

integra corporis salute, ad

Sancti

tumulum

Raymundi

reliquiae intinctae fuerant.

votum
2
rius,
flcio,

persolvit, ibique sacris operatus est.

i).

de Puget, ejusdem curiae et ipse consilia-

B.

9 Virgo sanctimonialis, ex Ordine Visitationis M. V., simili et ipsa remedio, diutinum

,

ad eumdem tumulum accessit, Missae sacriper sacellanum suum domesticum ibidem

morbum
pulsavit.

quocum

fuerat conflictata,

feliciter pro-

celebrando, interfuturus, ut gratias ageret, de recuperata per Sancti intercessionem valetudine.

dum

10 D. Rector seu Pastor in Gargas, quemadmopatentes erant et promiscuae sanitatem gratiae

3 Tertium prasfatae curiae

membrum.D.
Raymundi

de

Ma-

zuyer, parem gratitudinem in S.

sacello

demonstravit,

ob simile beneficium uxori suae et

communem et generalem esse voluit acceptorum beneficiorum testificationem, atque adeo solenni instituta supplicatione,
paroecianis suis impertitae, ita

liberis prsestitum.

suos omnes deduxit ad sacellum Sancti, sui ab epi

4 De d. Galion, Franciae thesaurarius eodem supplex advenit, gratiasque retulit, ob impetratam

Sancti nostri interventu sanitatem.

5 D. de Subran, Senescallatus,
curise consiliarius, Rivis (Rieux)

seu secundariae
S.

demia praeservatoris. Pastor hic pro grege, quera Dei manus teligerat, solicitus, audiens Tolosanum miraculum, urbis istius votum imitatus est, unde et ejus parcecia, eumdem raox favorem consecuta
est
;

eam ipsam

Ray-

nam

peste

afflati,
,

continuo

sani

ii,

quos

mundi

auxiliatricem
:

opem

seusit,

quam experta

necdum invaserat
tere.

omni malo immunes

persti-

fuerat Tolosa

etenim, grassente ibidem lue, sub

Sancti patrocinio, medios inter pestiferos,

familia

cum

tota

Haec pauca de mullis ex laudalo

quod addamus,
totius

Jalrasio, quibus

incolumis
beneficio

accepto
perrexit.

postmodum pro gratias acturus ad tumulum

perstitit
,

ac

nil superest;

undt

et

S. Raymundi

et

hujus diei,

imo

totius

lomi primi, Actis,

qux

ultra perduci non poluere, finem imponimus.

FINIS

SYNAXA-

604

SYNAXARIUM
Ex Mcnologio, jussu
Basilii
in

manuscripti

cujus sex postremi .menses servantur , monasterio Basilianorum CrytSB-Ferpatae in Latio.

Imperatoris colleclo

MHNI IOTAIQi A'. TQN ArTQN ANAPITPQN K02MA KAI AAMIANOr.

KAI A0AHII2 TOr AEIOr MAPTrPOS

rAKiNTor.

DIE

K
T/,v

\J
y.cel

toO XpioroO ptapru; 'rav.ivro; vnf,pyj

jev ex t>5;

L oopia;

Aapi^vdc,

oi

rou

Xpiorou

p.a'pTvpe;,
($e

yo')pa; <I>puyi'a;, ev r /.ai vr.v euaEoitav 7ratOEu9r9djv Sl Et;

AtteX- Hyacinthi M.
Erri

Cosmse et Daminni

UTTr,pxov uiv

iiii r>5; (3aoiXei'ac,

Kaptvou. larpoi
7taai
t/j;

d'vre;

Kuptrv

xr.v 7rd).tv

iaro tou; voooOvra;

tm

rijcvw,

mpir.pyovTo

7ta'vTa xbitov,

TOte.

aaGe-

ovdftari toO XpioroO, xai yvwo9ei; Trapa

Tp(iv, ExpaT^ir,, xai 7rapt)d9/j
/.ai

m.

rwv dSwlola1

voOat jt*pe)(0VTee, ra;

i'mi;.

Mio9ov

iarpeia; a/7n'oTiv. 'Ttco-

rw

r/5;

toOvt.e;to'j; 9epajteuopi'vou;
),r,^9e'vTec

Twa;

x^p" ;

'Hyeptdvt,

Xpiordv

avayxaa9ei; 90aai toi;

e(oo')).oi;,

xai pnj 7rto9eic,

ouv

napa

tojv

i:n:lavr,fj.ivo>v

siSo>lolarp'jjv,

eSaoavi'o9r, xai euHa'p.evo; ro) 0oj 7rape'5o)xe tov 'Hyeptdva 7TVEUp:aTi a'y.a9a'pTo),
Treuoev

oj;

Std ptayixyj;

Te'/_v/;c

ra; Stpamtas ttoiouvte;, xate-

xai 9aupiaToupyroa; I9epa'-

ptr,vu9r,aav toj (iy.atlti.

Kai

y.paTr,9e'vr;
p./j

y,vyxa?ov to
jrpoe,

aurov rriaTeuoav-a
rrapa

et;

Xpiordv,

y.ai Tre).u9r-

efra

pvr,aaa9ai tov Xpiorov, xai

7teta9evTec,

[iaad-

xpar>i9ei;

twv

Kop.a('oJv

er(piojpr,9r,

xai

7ta'Xtv

vov; yjUTpem'CovTO. A/),a ouvaptet XpiaroO rdv fiamTda

eu;a'i/evo; xai aeioa; zf,v noliv, xai

yctc,,

Ta ttSala avvxpl-

Kaptvov
aurdv
to>

T>5; xO.a.vr.c,

aTtr/Uaijav. 'ExTpaxr).ia9vra

yap
'Ex

7To),).ou; 7reto

TriorEOaai toi XpiaroJ.

Kai

ptEra

i'aoa'ptevoi,

ou pcdvov aurov TrapEaxEuaaav TTtaTeOaai

TaOra

y.paxrfcic, jtapa

K),eapxou roO apxovroc,

y.ai xd.

Xpiaro),
ouv

a),).a

xai roi; otxetou; avroO TTavra;.

Stdyovxtc,
E<po9vr9r,aav

oxE')r ouvrpiSEi';, a'7rx),i'o9r ei; tpu),ax>;v, y.ai r/5;

y.fic,

aula-

ToivTOb

ev xt\jfi

7tapa toO

Tro),u9eic, y.ai

mpiepxdpievo; 7raoav yjtpav,

voo/joa;

y.ai touc,

Ot0ao/.a')ou aurdJV.

Kai

i';

doo; dvayBtvxti 7rap' avxov

vooouvra;
EHEOrjptroev.

twiievoc,

xai

aurd;,

7tpo;

Kuptov

dr^ev

7Tt

auM.oyyj |3oTavdjv, ).t9ooo?,r,9y;oay.

KAI MNIIMII TOr 0210T nATP02

HMQN

niiTPOr.

KAI MNHMH TOT EN AriOI2 nATP02 HMiJN IOTBENAAlor.

n
.

Jerpo;

o oaio;

Harrp

rptojv UTtvjpysv ex t>5;

t>5;

Kovaravr.daav

I ouSevaltoc
xf,c
II

ev a'yi'oi; Trarrlp rpidJv,

uTriipxE ptev

ETti
.

Tivou7trj),o)c, ejri t>5;

(3aat/Vae 'Eiprvr;

euoeSEara-

rr;, uto;
ypacff.v
r

Ko)voravTi'vou

naTpi/.t'ou, Ocp' ou xai

(ixaihiac, 0eo3r,^i'ou roO Mixpou, toi'to; naxotdoym ta. ' r ,..,',; r f i' lepooo/ufAWv yevoptevo; pteTa Kupt/Aov tov aytojrarov.
.
,

Juvenalii
p a tr. Hier.

eotoa;/_9r, rW.rvty.rlv

xai

xpionavixrv tixa ou-

aorv 0

/.ai xr,

ev

'E '^ao) auvooo) tcov Otaxooio ayioJv

ttyy hic yvvatxi yeyove TTaTpt/.ioc.

Kai ota rf dvSpttav

oxo).d">v

avxov 7rposyEipia6r oopteoTixoe. tmv

tpdpou||5aoi)E'oj;,

Ttapa

Nt/.'/i-

riaTe'pv fJta/a'p.|ac ev /dyoi; xai o^dyp.aat ptera Kupt').).ou roO aoi5rp.ou 7rarpiapxou 'A/eijavoWae/ eo)9aoe
Je xai ptexpt
T>5; (3aai),eia;
t>5;

roO irarpoc Zraupax/ou.

Kai

ouvE/.orpa-

ev Xa)./.rt5dvi

Tuoa; tw

TETa'prr; ouvdclou,
ev

7ti

(3aai).er y.ara

Bou/\ya'pov, piEra

xf,v

aaayf.v

Mapxiavou toO xTiaavro; tov

od)p.a,
drro);

'pB),ay

auroO, zai rrv cfuyrv roO uiov auroO 2:aupaxfou, inpa-r,9r,jj.na erepuv
TtevTljxovTa, /.ai
$t' eu

vai; vadv. 'T<f' ou epo)Tr,9ei;, ttou ere9r to

t>5; 0eop.>5-

>;;

),UTpo)9ei;

ropo; aypavTov

aTtoOTEi'/a;
vao"j,

twv oeaptuv
).o'you,

dvaldSr,xat,

u7to 7rfavia;

toO

a'yi'ou '|o)a'vvou

toO 0eo-

xai a7rd9rrai auro ev toj toiouto)

tov

eyr a7td yoatf>5;

SiSayfJfyat, oxt
pto'vo)v

xdaptov

xara).i7rojv,

eytveto

ptdvayoc.

Kat

[Mv

;j.f,

tiSivai, 11

dpyaiov Se

),dyou

ouvro/.et ev

tw

6'pet

roO

'0).up.7ri'ou ro) a'yio>

'Itaavvtxtu.

ME-ra
/.ai'

tjj

y.oi'p.r,aiv

s/.eiVou

tw

avO,f/i>%, xzTa),icf9e'vT0Jv ev toj TatfU,

tfiwv.

tcov

txa-

(3aoi),Evouoav /.aTaXaSwv,
ev

Tdre

7tpooxa8e89et

7rap'

aurou oixoooptytfevTt vaw

ejriSeilaptEvo;,

xai

a'7r9eT0

Tot; 'Eua'v3pou,

piv Baai/eu; a7rooTi'),a;, a've),aSero aura, '0 Sk ayto; 'louSevaXio; ev B),a/jpvai;.

y.ai

naaav aperrv

y.at

UTroaTpEtj/a; t;

tkv

ictiav exx/rai'av,

7toM.a Bauptara Troiraa;, re),to)9r.

ev etprvr e/.otptr,9y).

MHNI

Ti)i

ArTQi B"

H KATA0E2I2 THZ TIMIA2 E20HTO2 TH2 rnEPAHAZ EOTOKOr

MHNI TQi ATTQi F. A0AH2I2 TON ArifiN MAPTTPfiN MAPKOY KAI MQKIANOT.
lapxo; M.
xai

E
50o

J7ti

T>5;

Paoi).et'a;

AeWto;

roO Meya).ou,

Mmoi
tou

Mo)xiavd;,
xr,v ei;

7tarpt'/.tot
y.ai

ra'),Sto; y.ai

ar.OSuv
tottou;.

KdvStSo^, 7rd9ov
ev

xparr9evT; Std

'eo9ov

ot rou XpiaroO pta'prupe;, Xptarov dpto/oytav 7tapa Ma^t-

oay.uv/,aat toO;

'IepoooWpto.c aytou;
ei'

pou toO ETtapxou,

U7toxuiJ/at

fltpvv,aao9ai ptev rdv

xptariavtapidv,

"
Marci Mociani MM.

Trv

ecfEatv ouv

ccizw

Si

xfj

7r),r,p(ioavrec, a7r>5).9ov
ef;

xtldvr,

tcov

eicjdj/uv

xarrvayxa^ovTO.
7tapeard; Tto

Jla/.ator.vrv.

Kai

TtX^y.eOaavTe;
7r).>i9r

Baaaviijopuvwv ouv touto)v,

of/.ov

yuvatxoc yp6 Sl l/.ei vow. Katpo.Troavre;, e

rr 0eoroy.ou
rttxfe

apm

'ESpaia;
Pcopto) rd)v

7tai5t'ov ptixpov

aabevciv yaray.etotEexei

9uatwv,

f,ltylt xbv iizapyov

aJtxoOvra xai

F a9ov

oti

evaTrdy.etTat

r,

*ai irroaptevot eitrfWov Trpooxuvnoai aurrv, xai 0la vuxro; XaSdvre; ).e).r,9d; ra P Tpa r^; 9r/r;, TrrMov
et; 'Iepood),up.a-

Eo9r;,

xpotT>i9ev xai piaanx^ev, a7tex/ei'a9r ei; (puXaxrlv fj.ETa nau),ou rtvd; xptortavoO Ttapdvro;, xai tou; a'ytou; 9ap-

aTtdcfaaiv,

-,ai

oxeuaoavre; op:oiav ftfw, 7cXtv VTtforpe^v

exei, ve).aSovro r>;v TrpoJTOTUTtov,

xara-

aoTtotoOvTo;. Ae^afievot Si oi "Ayiot xfiv Std xov ^i'cfou; jjyovTo Jeoptiot xf,v ini Sdvaxov, irpoaeu/o-

pievoi Ttp 9ecp xai

x.i 9e'vrec

eux.ap.OToOvTe;- oti xarr^ito^raav T>j;

U7rep

xai r^yayov etc KojvTtooaoreioj

ro) (3aatXet

OTvT.vouno),iv,

,To9e>.evo.

maXepvai

Wv, OtoEaaavre; p:a

ev

to>

air&v,
xai T dj

a'?io)9>5vai. 'HxoXou9ouv Si ai yuvaixe; aurdJv pteTa tojv rexvuv x/at'ouoat, eu; toO TOltou xfjc, eaurcov otfayi?;- ev9a xai tp9a'aavTe;, 7tex-

auroO paprupia;

/ao) tov Oeov ent to} toioutu SroaupiVpaTi.

tpa),i'a9r,oav,

ra;

xecf a/a; 6"e$apie'va)v

Tciv

TiptiW aurcov

yuvaixciv.

KAI

'

MENSIS
KAI

JTJLII.
y.ai
r,

603
eTrit/iTri^ei;

dyla Aouxta- xai

xt
ptrj

Ta;

(iic).ou;,

a;

MNHMH TOT 02IOT nATP02 HMQN ANATOAIOT nATPIAPXOT

K_N2T A NTlNOTnOAE_2.
, o v

lypoA/i,

irapaaywv,

eTut}9r, oc>oop6);,

xai

tw

EX MS. CBTPT*
Pt.BBATf

(3o>p.w Trpoa)9etv,

xai ),tSavWTov imZaltiv piat;6ptevo;,

).axTi'aa; utov, aveTpet{/.

auro; opaptojv
paa9et';

/.al

T6te xpe-

erri t^u).ov xa9r,).6)9r,,

xai

_ \vazo/Mc,
Miatolii, l'atr.
Cpolit.

Tr,v y).o')rrav e?eTi/r,9rj,

xat tu
ex
Tri;

u),ou

xaTaStSaa9ei;,

aytot; TraTrp rptO)v, TrpeoSuTepo;

ryj;

et; csuXaxrjv a'7re/.).Et'a9r7 (

7to),).oi

r,v ptsv

xai toovTE; utov 9epaTteu9vTa,

imijztvaav

O/Ws
5i5t
cje

"AXe5vopei?

im

a'yio>Ta'r/,;

toO

0eoij ExxXraia;, exi

Triv

Tri; (3act/et'a; 0eor}oct'ou

tou

Mixpov

tov Kuptov avJpE; te xai yuvatxt; - otrtvEc xai 00 utoj

erE),etto9r;aav.

apTW auTou
t';

Y.ai

TV yvciatv, aTroxptata'pto;

aTroaTa).Ei;

Ko)vCTavTivouTtoXiv utto Atocxopou rraeXTTtlJavTo;

Tpiapyou 'AXeliavdpEta; tou atpETtxou,

opotfpova
ei;eiv rrfc;

utov

MHNI

TOt ATTQt

E'.

oixet^a; xaxorJoiiiia; TrapeyeveTO ev T>5

MNHMH

ev Xa),xy,d"6vt zczdpzri cuvodtj),

xai ovv toi; ayiot;

sl;a-

02IA2 MAPTA2 TH2 MHTP02 TOT ATlOT 2TMEHN02

TII2

xoaioi; TpiaxovTa TtaTpaiatv ava9EptaTt'aa; tov Aioaxopov

TOT EN
jn.
Oai'a

TOt

ATMAlTQt
ptsv UTrrjpy_

OPEI.

to tou

a'yt'ou
tvj

*I>Xa6iavou 6'vop.a utto Aioaxopou xa9atp'EffEooj XyiOTptxrj

9evto; ev

auvoow, xai atjixov 9ava$i Trruyjn;

Map9a

u\r,xr,p

tou 'Oatou iraT&oc

7taaav oet/v
7to),).r;v

tov rrotpa Ttiv aipETixoiv u7Tou.eivavTo;, toi;

rlptwv 2upiEO)vo;
ciia trj;

tou ev

tw 9aupiaaTW

o'pt,

ivizalt, xai Toli; aipETtxou; izxvzac, a'vs9pta'TiaV eit

TtaTptapy;/,; Ttpoy_tpio9si;

axpa; aaxr.aEw; xaTop9tia5:aavaw.

TtiaTtv 5i

KwvCTavTtvouTt6Xsw;xai xaXti;
tov 0e6v ECsdrptrioev.

jjarthse

ty^ouaa Ttpo; tt.v 0opy;Topa np9evov,

ev Tti rauT/i;

aei 7Tpoo"/o"peuEv
-f.c,

to

Ttoi'piviov t'9uvac, Ttpo;

'AiTouptn/vi

utw
Tr;;

utteo

tou xoaptou

7ravToc o"WT/pt'a;. "09ev y.ai 7tp6

tou ctiptaToc EXorj-

KAI A0AH2I2 TOT AITOT

ptriOEo;

Ta

a7roxt'pt6va

auTi

atwvta ayaBi i5iody_9n te

MAPTTP02 TAKIN0OT.

xai

Eu.uri9ri.

Kai TOTe
xai Ta

pteta

aya9wv

E/TticTwv a7t).9ouaa

_
Hyacintbi M.

a'xtv9o; o tou

Xptarou
zparJQrc.

ptaipru;, rjv ptEV ex Trj; tioXew;

c5s

Kataapsia; KaTtTtadoxia;. Kou6ixou).a'pto;

xai unep Ttiv
t/7;

UTtapywv,

dou).t'a

Tpatavou, tou Ttapa-

tw ayiw ).et'|a'vw aya9a xtva }tr,yr)aaptevr), Ttaaav yapav Trot'r,av ay9a E/.tva, a 6<p9a)pi6c at'a9r,T6; oux tOv, a rTot'p.aav 6 0e6; to^; ayaTrciatv auTov. "Outw
ua"pov Toi;
eTrtcoaveiaai,

TrpoaEOpEuouatv auTri;

cJocia^Ei

Kuoio; tou;

SoJ.ac^ovTa; auTovTe r.ai

vr.v
rjpttiv

dor.i-

voptou (3aai).Ew; ev "Pwutr,, sceSe tov Xptarov. AtzoXr,9eic

pw;, xai atv96pw; texouaav utov Searrotvav

TOXOV.

0eo-

ouv uito

Ttiv

eidwXoXaTpriv xai xpar/,9ei;, rjvayxa"o9r;

f/.iapocj>ayricat.

9uaai Toi; eidwXot; i

'0

c3e

rrpo; to

ptr;

Ttia9^ivai touto Ttotriaai, xai t6v

XptaTov ptaXXov

6)pto-

Xoyst

TpavoTepov,
-

0s6v avziv
o9ev Tu^9sic

Etvat

Xeycav ptovov,

xai
rrj

KAI A0AH2I2 TH2 ATI A2 MAPTTP02

xuptov Tou TtavToc

cpuXay.rj.

arvodpw;, Ttaod69ri

ArNH2.

Tou

c!e

(3aai),W; TTpoaTaEavTo; rci cTEaptocfuXaxt,

ptri

xaGapou;

ptv

apTOu;
ptovwv

Ttpocayaysiv auTci, ex d rciv

irapa9r;vai,
auToc;

Ei'c5o)Ao9uTWv
Tr/\ei'aT5;tc

j3ptiptaTa

ero

JLI tou

pta'ptu; 'A"/v>7, tov tpoTrov

tw

ovopta.Tt

xaTa'X-

rpte'paic

toutwv

ptr)

yeuaa'ptevoc, aXX' aaiTo;

Trape'9eTo.

Xr/Vov iyovea, 7to).).a;

JiaptEt^va;, to TrvEupta to

0ew

twv axoXaaTWv yuvatxcivoia vou- Agnetis Geaia; xai Ttapatvaw; twv Trovr.pwv eTrei9ev aTryea9a rrpa^EWv, xai TttaTeuetv ei; XptaTov cjta TauTa v.paTrfiiiaa
r.apd
y.ai

KAI A0AH2I2 TQN ATKIN

tou

rr;;

x"P ai pX
Guaat

" 70 ?'

^Saoavt'a9ri
ei;

atpoOpw;Ttopvetov
'A).).a

MAPTTPiiN 0EOAOTOT KAl 0EOAOIH2.

ptr;

Ttta9Eiaat
ETri

TOt; eic5w).oi;,

ETrEu.ci.9r,

to pttav9rivai irapot Ttiv axoXaaTWV.

tw XptOTW
XptaTov
yeXou
i\\

9appriaaaa,

v.ai xr]v

maTiv

v.ai zr.v

K
Tneodoti ac
TlieotiotaJ

Suzr.oti, aaTtiXo; Y.ai

xa9apa

Otetfu)a'y_9r; uito

dyvdav 9et'ou ay-

ai

outoi

oi

aytot

Ma'pTupe; Jta

ticv

i;

6pto).oyi'av

xpaTr,9vTec TTpa Tou

tJuaaeoou;
piev

Tpatavou,
a),rj9iav,

wv

OY.i-MiJ.ivr,, tou ptr; ecTjvto; Ttva Ttpoaeyyiaat T Vxpw9ret ; To)ptr;aa; TtpoaeWetv. TtapuTt'xa

aurv
w;
xai

MM. xat

xaTavrxyxaayevTe;
Si

apvr.aaayai
-

cTi

touto rixouaev

"Apywv,

Ttpoaxa/\EtTO
/.ai
zrjc,
'

auT/iv,

9uaat

Tof;

EtiJwXot;

xai

ptr;

Tteia9/vTEC,
xet'vr,v rijv

cTtatfopw;
cj,uXaxr;v,

r,TraTo avaaTrjaat tov vsxpov,

vr;;,

kyiac, Eu|fi-

Ttptwpr,9evTe;,

Ttex).et'a5r( oav et;

eu9e'wc rr/iplr, 6 te9v/,xw;, xai voptiaa; 6

apywv

oti

et; rivuTrrjpyev aTrox?.taptE'vo; 6

ayto; ^a'pTu; 'Taxt'v9o;.

xai
eTri

cJta

yor.TEia; riyaysv outov, 7tupi Ttaperjwxsv aurriv.

Kai

cJtciaa/.optEvot ut:' ey.et'vou,

TrXeiov et; T)iv tou

utto
-

XptoTOu
qv~kay.'jjV,

TriaTtv

ar/.piSoptevot, xatpir,vu9r;aav

zoiv

eio"w),o).xTpwv

ovtwv tw

(BaatXet

Tpaizvw xat
T/;;

KAI A0AH2I2 TH2 MAPTTP02 KTIJPIAAH2.

ptT tr;v

teXsutw tou

a'yt'ou

'Taxt'v9ou exo),'/,9vt;
Tra'),tv

cpuXaxr;;, TrapEarraav

auTW xai

Ptaa9E'vT; pttapotojv

cpayr.aat
eio"6)).wv.

r;'),yc;av

auTov, /at

Tr;v Tr).avr,v cTiErrruaav

srri

Tote xpptao9:'vT;

u),ov

ee'arr;av,

xat

J\u7rot'XXa r tou Xptarou

ttoXew; Kuprvr;
ini
zfic,

MapTuc

v-nf.pyi

piv ex Tr; 'Ex

C;"prillffi

(3act).i'a;

Aio/.Xr-tavou.
7ti

).aptTraat Y.azir.xr.aav, y.at Ttiv

cTta
?t'cpou;
te'),o;

JuXwv xaTaooaa9e'vTe; To
aurciv

EcJ^avTO, Ta; t|<u^a;

tw 0eci

Ttpoyovwv Si ouaa
Eteatv,
y.ai
erri

ypi r~ixm auvwxrcev avo"pi

cTuatv

tou avdpo; aurr;

etxoat

tEXEUTriaavro;, u.-tvv ev

TrapacJovTe;.

^rpia

MHM

TOt AYTOt A'.

A0AH212 TOT AITOT IEP0MAPTYP02 0EOAOPOT EniSKOnOT KTPHNH2.

'EoJwpo; .
Tlieodori Ep.
6

oxtw. "Ote $i ixaazrlr, eocjwpo; 6 ayitiTaTo; ETttaxort); Kuprivr,;, xai aTtxXt'o"9ri et; 9Uxerj,aXr;v, arrr;X9e Xa/.riv xaTa cuyxupiav aXyriaaoa Triv
Ttpo;

utov, yapiv iacew;, xai 9epa7tev9tca Jtrxov-t MeriJ auTci ovv Aouxt'a xai 'Apoa zaic, ootat; pvaictv. tw tou ayiou OeoJwpou TeXetwatv. rrapacTaaa o"e rriv
jyeptovt y.ai

zov XpiaTov optoXoyriaaaa, irpirepov ETutf

7tt

-'

ipopta'pTu;

r.v

pev

ETti

(3aot),Ei'a;

AtoxXri-

iira

av9pyy.a;
tJrp-iwv

Tri;

TtaXaptr,

5?auvr, ectxiiiTo urto

a-irri;

Ttavou ex tioXew; Kuprvr;Expta9wv ziyyr,v,

TrapEtxe
zoic,
r.ai

Triv c5e

xaXXtypatftxriv

xaXw;

T'iv

xpaTouvTwv Trv

ydpz, XiSavwrov

pioXou;
t;

TroXXa;

xaTaaxEua&ov,
tov

TtpocVEyxE7v zoic, 9eor;.

ato; Guaia- syo)

'H

$i iSia- aux ECTt toOto iii-

XptaTiavof;

to cJo^oXoyerv
itou
tri;

0eov
wvr.v

yap

Tti

Xpictti p.ou 9uw.

Kai Tauta

AtaSXr,9i; ouv utto tou

ExpaTr',9rj piETa

trjiou

tioXew; apyovrt,
ptf9

Eirrouaa ExpEptaa9r 'im

Ttveupta.

^"M,

xai swu.evr; irapecJwxe to

xai

aXXwv TtoXXwv yptaTtavwv

I.

Julii T.

77

MHNI

606
EX MS.
CRYPT.E FEBRAT.E.

SYNAXARIUM
MINI TQt AYTOt 2T'. 02IOY nATP02 HMQN 2I200Y TOY MErAAOY.
ix (3pcpou;

BASILII IMPER.
dXuoeat
o"e

c5uaiv,

dTrexXt'a9r,

t; cpuXaxrlv.

'Etc

TotauTrv

dvdyxriv Tteoiaye9Eic,

ertexaXerTO

tov

0er,v y.ai tov

Xe'-

MNHMH TOY

auTou teooftdpTupa
ywv, eXer.adv
dvdyxri; tcov
pte,

$wxav
y.ai

"Ayte lepofidpruc cpwxd,

T>";

Xurpwaai' pe

xaTeyouar;
tov

pte

cTeaptwv. ev

'YTtvwaa; ouv,

e'iJe

"Ayiov

U
Sisois

Maxdptoc 2wo>!5

xw

eTttOTdvT

auTw

ayr.jJ.XTi

TtpeoouTEoou,

0ibv

xai eirrovTa

dyazxf.aac,,

auTw.
xai

Tiye'p9r,Ti,

xai dvaywpraov.

xai toutou craupdv

eV wptwv

dpa;,

rjxo?.ou9r,cev

auT&V
Tr;v (fuXaxr;v

Kai

efuTtvoc yevdp.Evo;,

xai Ta; rtapaTai.ei; twv dopdrwv ey_9pwv Tpo-twadpevoc;, yaipwv iyoipr.atv Ttpd; Ta E7ii7iova TW{ daxrOEw; axdfiptaTa- Ta-tetvocfpoauvr,;

eupe Tac dXuaet; auvTETptf/.f/.vac, xai eaurov XeXuflEVOV

dvEc,jyftvr,v
r,v

xat cpuyojv
dei

cjieaw9i.

ew;

&
ec;

tou otxou auTou xai

ftet'

e-tt-?.djv
-

rr]v ptvr,ar,v

et;

dxpav
xai

yevdftevo;, i8i\xzo

aurou
tov

%ai xP l

euyaptOTiac

-tt,XX>.c

y.ai

tov

eiv

o'oi;ac.wv,

aTa

9avfJ:aToupyi'a;-

ydp xai vexpou;

dvEOTr.ae, xai

cWftova;
ivzvyjav

oouvTa;
r,v
,

eBepdirevcre, xai

dv9pw-io>v dwXxat, xai vodXXa TtoXXd 9auptaTa izioirmv

y.al

TotauTa yaoia\j.xxa T.xoiyovxa toi; 'Aytot; auTou.

Oe xxi Triv

7tpo>ar,vr;;,
Et;

ftETptdcppwv, xat

>.cj

u; ev Tof; dixotsfiiyuaaiv
rriv
Tcliv

o>v

7toXXa

auvypdcfr,as
y.xi

ei;

ttoXXojv wcfe^Xeiav oux

dXiyov; 81

twv

KAI A0AH2I2 TOY AHOY MAPTYP02 UAYPOY KAl TiiN 2YN AYTflt.

TtatdvTWv dJeXocSv 5ia TtapxStiyy.xxo>v ErriTr.C/Vwv, rrpd;

utxdvoiav ETCioTpECfOW
ftr,3e7t0Te

oto'jp9ov.

E*y_E

oe

xai touto, to

I aaupo; d
auv auTw,
Os
>>

to">v

ptuaTrpt'wv tou XotaTou c^tdxovo;. y.ai ot

u.iv

xaTaxptveiv dv9pwTcov.
ETtdOr.cev,

"Outw

0 (3twoac dyye-

ye'vovTo
'

ex

t>5; rcdXEoJc

Trj;

Xtxw;, Ttpd; 0edv, ov

T>iv r,xoifj.aau.ivr,v

iltSf,[j.r,atv,

drroXaSwv

a i paatAeiac

ro

IVoufteptavou, ex rc; tota; -raTptdo;

ev 'A-roXXwvidcTt xri

-.,

'.\9rvo"jv.

'Etci ,^

isBun

et

<occ. M.M.

aurw

ai

,'ivtov

(jaotX:t'av.

dvaywpriaavTe;, d-r>~X9ov
81

Ttdkr

y.ai

aTtoxaXdipew; i.yyilov 0eou, ta>"X9ov ev

$iXic_ xai
oi'

artr,Xat'oj, ev

KAI A0AH212 TH2 A1TA2 MAPTYP02 AOYKIA2 KAI TQN 2YN AYTHt.

w xaTwxouv
outw;

neoeypivo; xai 'Eou.ecVc, yptartaTtvec ioovnc, xov dyiov "Icraupov,

y.ai

voi dv-e; xai auToi-

eydproav,
y.y.i

w;

xd imipyovxa auToi;
xai JtJdaxEa^at
urc

cTouvac

M
Lucite et Socc.

TCTwyor;,

dxoXou9eiv
a.vxdv
u.r,

auTo"),

tou Xptorov ftdpruc Aouxia r icapQivoc,, ETepa eaTi

Trlv

auToua.vxovc,

Ttapa
at/Tr,

ev

2tx).i'a

Aouxidv

iw

oi

81

avyytviic,
tcTta,

7rap0e'vov

r.v

ydp
ei;

7tetpa9e'vT;

u.txxyxyuv
to">

MM.

Ta

xai

ouvr,9e'vTec, ote'oaXov

ex Trj;
T>j;

y.wpac Kafj-Travia.;- xai zpaTr,9etoa rrapd

t>);

TtdXew;

tou

Totautr,;

ywpa; "Apy_ovTa;,
ETtetoev

ETif/.wpr',9r,,

xai

dp^ovTt. '(\8i xpa.Tr,ar; auTou;, drtexecpdXtaev. 'Tcaupo;

01,
6

Sauuaroupyr.aaaa,

auTov TCtaTEuoat XptaTW* xat

xov XptaTou Oidxovo;, xai

oi

auv auToi,
ETti

d-teoTd-

ou ptdvov d7ieXu9r, Ttap' aurou,

aXXd xat
to">

oixov xai douXac.

Xr.aav Je'ofitoi Ttpd; tov utdv auTou

to Ttf/.wpr,9>7vat,
e7tetaav

XaSouaa, f,avyx.Czv tvyou.ivn

,

0ew

utceo au-oi/.

Msrd

xai

,5Xr,9e'vTe; ev Ttupi

xat dSXaSei; e^e/9dvT;,

y.y.i

Si 7rapeXeuaiv erdiv eixoat, dfi(jx>TEpot Trt9uftr,aavTe; tou

7toXXo'j; TrioTeuaai XptaToJ,

8id touto TtapopytaavTE;

ftapTup^aat unep XpiaTou, xaTeXtTrov drravTa, ai dvaXaSdftevot tou;

oixet'ov;

tov dpyovTa, dTt;xecyaXt'o9r,Gav.

u7rripeTac,

diT>jX9ov

Ttpo;

tov

r.yeptova t>5; yoipai;, r.ai irapeiJoJxav

exouatw; eauTou;,

xai EpwTr,9evTe;, xai tov X018TOV op.oXoyr,aavTe;, eTrpto>pr,9r,aav o*ta(f opco^* o>;
-tt'aTet,
()e

ETttrroXu Eveftevov t>7

tou XptaTou

MHNI Tfit AYTfit Z'. A0AHAI2 TOY ATIOY MAPTYP02 HEPErPlNOY KAI TfiN 2YN AYTfit.
tou
lIou.7Tr,tvoc,

TW (]td
T>j

t;i'(f

ou; aTtdtf aatv Se^dfievoi, dTtexeoaXia9>.-

oav dfta
Tec,,

XotKrj auvoS^a auToiv, xai outo) TXtoj9e'v-

XoiaTou

EOT'favo>9r,aav ev

XptOTW

ptdpTupe; nepEyptvoc, Aouxiavi;, 'Hauyio;, HaTtiac, 2aropvt'Xo;, xat Feppta-

VII.

vd;,

UTtripyov ex t>";
c5id

ywp a ; TraXiac,
tov

7ti

8i

xf,c,

(5aat-

Peregrini et
Socc.

TOY ATFOY IEP0MAPTYP02 A2TEI0Y EniSKOnOY

AYPPAXEIOY.
XXaTefo;
vou.
Astei

KAI A0AH2I2

Xeiac Tpaiavou-

xaTa

tojv ypiaTtavdJv Siwyu.bv

eicj

MM.

tu.oi.vzzc, ec; TtXoiov,

xaTrvTr,aav

T0 Auppa'y_tov zai

tcJdvre;

Xiti,
6 tepoftdpTut. r.v ftev eiri t>5; (5aatXet'a;
c5e

tov dyt'ov iepoptdpTupa 'AaTeiov xeypiaptEvov uixai xpEftdptEvov 7i! c^uXou, y.ai urtd acpr.xo y.ai
zf,v uc,

fiuiwv xaraxEVToufisvov 5td

Tpaia-

XpiaTov dptoXoyiav,

KpaTr,9ei;

Ttapd twv EtJoXojXaTpojv,

Ep M. XptaTov,
itft(f9ri

Ttapec)d9r,

'Ayptr.oXao. toj riyepidvr y.ai Ttpoipa-tEt; dpvr'aaa9at tov

y.ai 9ijaat

ef/axdptaav aurdv xai yvwa9e'vTe;, exparr,9r,aav rcapd twv TaewTwv, xai epwTr,9e'vTe;, xai tov XpiaTov dptoXoyfiaxvzic,,

toi; etcToJXoi;, xxi

pj
i3e,

Tteta^Et? itapE-

nxcjt86%aav 'AypixoXdw tw
eic

ryeptdvi, y.ai Ttap'

exeivou

(fuXaxr,- itpo tou xpaTr,9/;vat

eiri

e9edaaTo toiou-

tov 6'vap. 'EauTov eSXe-tev

vov
Ttt'aar,

TtETpav eaToJTa, y.zyciivuiyevdftevoc,

pte

-/.ai ev Tti tou A5pt'a; TteXdyet p['ef9evTe;, to ptaxdptov te'Xoc edetiavTO-

e/j.SXr9e'vTe;

TtXoiov

iJe'afttoi,

xai EXatw- xai

wv

Ta

XEt'cJ/ava

e;urtvo;

ExoaXoiiaa

>;

Qdlaaaa

efite

Toi;

exputl/ev

ev

t>5

eauTOU xXr,ptxoi;.

'AJeicpoi,
Uftei;

oei

Tta^Etv

u-tep tou
o7tov

aptftw- xat ftETa Tat/Ta iu.<jjy.via9ivxa xo> 'ApyjerttoxQ-TW

XptOTOu. Aoittov

d*ieX9eTo

exaoTo;

uptTjv,

AXe^avcJpEcac, xaTET=9>.aav Evriptw;.

WvaTai
tai,
y.ai

3taao>9>.vai.

7tapaaTa<;

TauTa ei-tojv, expaTJjS, (i ? uor,tw 'AyptxoXdo), y.ai tov XptaTov

KAI

MNHMH TOY OI20Y 0QMA

TQt MAAEfit OPEI.

TOY EN

\f
acfrixdjv

iv

dytot;

7taT>ip

rptwv 0wpta;, ote

y.xi

ptev

r.v

ev

tw
ThomiB.

xat

ftutwv

xaTagpoj9Eic drto9dvf
cfepw
Tr,v

xai toutou
-lapeowxe

xdaptw, ^lyEVETo Ttptcfav>;c

5uvaaTt'a-

7tpi'SXE7tTo;

7cXoutw xai

yivof>.vou,^EuxaptaToj;
To~j

Ttptwptav,

dV.d

y.ai

y.azd

(SapSdpwv 7toXXd TpdTtata

XptOTw

Triv

J,uy>5v,

KAI

MNHMH TOY
<J>QKA,

aTr,CEv ote Si y.azilinz tov xdaptov ijtd tov etc Xotardv 7td9ov,^ xai to tou |3t'ou Ttexpdv yJ.vSoviov, y.yX eye'vero

ATIOY MAPTYP02

KAI /VNAMNH2I2

TOY

ftovayo;, outwc. Eye'veTO TtEptcpavsaTEpoc, w; cfat'va9at ev vuxtc^ waTtep otuXo; rtupd; zfj E7tta/.e'u>et tou fteydXov
7tpocfr,Tou

rETONOTO-i 0AYMATO2.

'HXt'ou, ou y.ai zbv zv-kov

e^Xwaev
yy.piau.aza

f.avydloyj
ev d'pet

aet,

xat tw

0ew

drteptaTtdaTw; 7tpoaeuy_dptevo;
o9ev

E:
Pliocae M.

t\r,yr,aaxo

Ae'wv

tw xaXouftevw MaXew,
7T0vop.a!:dfj.Evoc

2tat'vto; exeFvo;,

ErttxXr.v d

novTtavo;, oti OTtSapoc, TtXewv ev tw (3a-

xai

ixu.xxo>v

XaSwv,
eu/).?

8aifjovac,

dzfMaf

r.xi Txr,yf,v ijSxxoc,

Sid rtpoc(3J.-civ,

miraculum.

o-tXtxw otoXw, e<paTr,9r, 7tapd

twv 2apaxr,vwi/, xat

utou |3Xuoat
t>!v

TtE7tot'r,xe-

xai TUCfXoi"; rd
v.xi

i>e9eic

xai ^wXoic

Ed3pouidv tvyapiaazo,

E-Efa /9au-

ptaTa

MENSIS
ptara 7toX)a
ETri

JULII.

607
tX MS.

tw

dvdpiaTe toO

Xocotou

troenaa;,

xai

flaiifiaoTo; tof; jraot yevdptEvo;, xai tov 0ov, o>; av9peo7ra>

MHJNI TOt Arffii

I'.

eMBTJM
rEBBAT/E.

duvatdv, ^epairedoa;, Trpd; aurdv /afpeov, xai ayaX-

Adptevo; ee.ednf/.naev

A0AH212 TON ATION ME' MAPTTPftN TflN EN NIKOnOAEI

MAPTTPHSAjNTQN.

MHNI TOl ATTQe H'. A0AII212 TOT ATIOT MKTAAOMAPTTP02

IlPOKOnioT.
rtoaapaxovTa
Tti tf,c,

ttevte

toO Xccotou Ma'ptup; uzro/ov

r?,c,

fixaiXilxc, Atxtvvcou, xai

f,yiu.ovia$

Auocou

VIII

n
II.

tov

t.'/)p/ov
-

AedvTio;, Maupezeoc;,

Aavc/iX, xai

'Avtcoev

Martyres xlv.

poxdiTeo; d ptya).of/.apTu; iyiwf-r, p.ev

e/.

-.?,

TtdAet

veoc;

xpaTr,9evrec ouv,

7rapi'aTroav TtS douxi

-

Auofa

l'rocopii

'AeAi',a;.

Tra.Tpd;

ypcOTiavoO, xai
Ato/.AnTiavou.

ptKTpoc,

A),r,ve'do;,

Ney.OTtd).ee vr,c

'App.veVc
oi

zai tov

ptev

XpeaTov

dpco).o-

ini T>j; paaiAeiac;

rr);

'AvaTpacvei; di Ttapa

yr.TavTEc,
),e'9oec

~.y.

cdo>)z

dcaTrTOaavTEC,
v.xi

TurpSevtec

xai

ptntpd; ptEra tsAeuTrv tou Trarpd; aurou, 7rpoar,y_9n

ouvTpeSevTec TaTe OTOftara

ec;
-

za

TtpoatOTra, a7te/'uepatc;

Aeox).r,Teavo> eri to Ti(xr,9)5vai'

zai

7tooyeeoea9ei;
Tro).epii'oi;

doul;
r

x).ee'a9r,aav

cfu).axrv,

ir.i

-o).).af;

aaitoi

'AAEf.avdpeia;,

aTreaTa').n

oO

ptdvov

iy po;,

dcap.EvovTe;

xai iddvTec;

tw

auTtov xapTepfav oe TrpoOv-

a)ld xat yptoTeavof;auToO,

y).9ev avTeo
7ro).efiefv

aTrep/of/.vp
ic\

di

Trpd;

tov of/.ov

Te; auTouc; OTpaTKoTai, ETrcoTeuoav tco

cfu)ax/?c ExS),r,9E'vTc, zac
tec,
oe
pt.ev
r;'dr,

XpeaTor

ee*Ta Trje;

tptovrj

oipavoO, /.iyouoa.

Neavia
-

Tek

oz').n TteXexetriv airoxoTrev-

TtaOoae toO

tou; doO).ou; uou, eva ptn exTro9avee;

Te9vr,zoTec,
ep.S).r,9vTc,

oe

de eTe

eptirvtrbvTec,

ect;

UTredE''y.9n di

auTto zai aynpca OTaupoO, zai aTrs).9eov

ec';

xa'ftevov
Triv

Trupde;

ETe),cco9r,oav,

aito/\aSdvTec;

2/.u9oTro) cv,

zai

ypuooydov

Trpoazz).Eoa'ptEvo;,
cy_nf/.a,

iTroeroe

/-TocptaOf/.evrv autofc; Trpo z"t:'co)./;c

(3aoi).ei'av.

zdauou

apa

tuttov

oraupoO zaTa to u-odi/9iv auTto

de

zai etpdpet

AptOToO a9a'vatov

auTov. 1~.f,'x'
UTtoOTpe't]/as,
a>;

TpoTtaea

zzTa

tojv

2apazr,vo~v, xae
ptr,Tpd;,

zaTef/.r,vd9r, to> |3ace),sf

Ttapa tr;

KAI A0AH2I2 TON ATIiiN MAPTTPfiN

/_p'CTcavd;, z.ai Tef/.copr,9si; Oiatfdpoje,, xai 9aup.aT0Up-

yr.ca;, ou ptdvov erepov; TtoAAoi'; enetae TreCTeOcae XpeOTco,

BlANOPOX KAI 2IA0TAN0T.

[Jeavcop
d

aAAa

x.ai

auniv

TW

f/.r,Tpa

zai Ttva; yuvafxa;

ei;edrf/.ncev.

pte9'

eov e*TroxecpaAco9!';, Ttpd;

0sdv

pcapru;

oO XpcOToO,
ecc;

7,1/

pcev

e/.

r/;;

ncooedea:, dea dj

Xpcatdv

dp.o).o/c'av,

x'p z ? r zpa.T/ :i;

Binnoris et

MHNI TOc ATTfie 0'. A0AH2I2 TOT AriOT IEP0MAPTTPO2 KTPIAAOT.

J\dpe).).o;
IX Cyrilli M.
9c'ac;
d

UTto

ieorpcavoO

r,yp.dvoc; Trje;

Taauofac, zai a'va/xao9ic;

pui Treca9ei;, expeptatjSri Tri

Sylvani MM.

apvr,aao9ac tov Xpeotov, xai

c^u).ou

xac ia9/]

Tttxptiit;

pteTa otdr,po>v dvO/cov, zai trtpai-

pat; Trupco9ei'oai; ocdrpae; Tac ptaaxa).a;, zai tou; oodv-

Ta;
iepoptapTu;
t/7 ee;

e.dpe^ci)9n xaTxa'r;,

xai Ta coTa atOYipeSn, Tdcov de

tc;,

Xpeardv

ttc'otc,

xai Taf;
ev Kpn/tJi

auTov TocaOta
AEydftEvo;,

uTtoftEvovTa aTpaTicirr,;
tco

3c).ouavd;

apeTaf; auvautjnSei; apyeEpev;

zaT'9r,

t;

eTrc'oTeuo

XpeOTo"),

xai

T:apauTc'xa

xai

exxAnoeac,

Kai

z.aAco; to rcoc'ptvcov t'9uvac,

zai tov ).adv

Trapaeve'aeco; -

oOto; Tnv

y).ciioaav erxxojtete;,

aTrxecia/\c'o9n.

'0

de rro-

Kupiou

Tr).n9dva;

dia

dedaaxaAt'a;

zai

),0a9).o; Bcaveop

TpUTtr,9i;

tou;

aaTpaya).ou;,

xai tov

deeoyptoO zevr,9VTOc, ezpaTr,9n Trapa tcov se'deo).oAaTpeov,

-zae de^Ei;, TrapEOo9r,
tc>>

0:idv o'_,9a).ptdv

eEopu/9ei;, xai to dippta

Et';

tr; xecfa)j5;
rn
eiMtuptov

ap^ovTe- zai
Ttiv

ptc).r,9ic
oec;

i'c

irOp,

exdapeic,

aTrx).t'a9r,

ou/.axviv,

zae

e^

auToO

ao),a/;c.

ee).9cov,
oec;

cjop.wv,

etSeJeTO,
ec';

ftezpdv Tc EptTrvEtov,, /.c).r,9i; xr,' epu/.axr;;, xai [3aoTaiJdp.Evo; uTtd tcjjv dnpticov,

zaEvrcov zai

Ttov K),cov,

Cf).o.

ETpzcjeTo,

zo'vev

aTrzCfa).i'o9n.

XeTrTvv9ivTt>>v, a7rE).09r, Trapcz toO

ap/ovToc, 9auptaoavTo;
coc;

to yeyovoc. Kai
aoVzoec ouocv pov
c5e

Tofc;

toO

[iaocAEcoc; TipoOTayptaaev,

KAI A0AHi!I3 TOT ATTOr MAPTTPO^

AIlO-iAONIOT.

Treptptcj;a'f/.EVo;,

xai tots piv

outcoc;.

"ToTeTrc'oTev

edcov

ap/_tov ttoJ.Aouc;

tw

ec;

XpcaTOV

a07ra?op.vouc, cfoSr,9e; tov toO

axc,

j3aot).'co;

9upcov, y.ox-r,-

Tt "Ayeov, zac azcov

a9a'va.T0v,

a7TexstBa).ifje, Trpo^Evrioac;

auT&i

\J

tou XoiotoO

pca'pTu;

'Attoa).ojvco;

r,v

ptev

ex

t>5;

i^toriiy

zae aecfeov pcazapeoTr,Ta

T);; j3aae).e'a;

ycopa; Aude'ac,

Trd),o>;

iapdecov TtEpcrp/STo di Traaav

Apollonii M.

tcijv

oupavo"jv.

TrdXev y.xl /copav,

deda!axo>v tov ).dyov -f,c An9ee'ac, zai

e7teOTpCj.tov
T:i

tto),).ou; tcov a7re'oTcov

tov KOptov.
T'o

Kata7id).eoo;

KAI

A0AH2I2

'101"

ATIOT MAPTTP02

ptr,vu9ei;

ouv 7tapa

to

etdco),o).aTpd>v

Tn;

I1.VTEPMOT0IOT, KAI TiiN ira attQi.

'Ixovtou

apxovTe, xaT0/'9n, zai Oop.eo; a/9c'c, TraauTou,

xai
epo>Tr,9i;,

pOTn

evtoTrtov

OoO).ov

XpioToS
(3aa:/;a

eauTov copto).dynoev oSev avayxaa9i';

|3aat).'o>;

et;

tnv Tu/nv toO

ee;

opcoaai,

ecfn

ptn

ee*vae

9eptr,Tdv

II
1'atermutii et
ve'004

tTpftou9eoc;

xac

oc

ouv auTO) UTrJjp/ov

T>5

Tre T/jc.

TUpav
irpoc,

dpcvdeev 9vr,Tov, xae

Ttotr.Tnv

pca').iOTa tov p.n

ETrtytvcooxovTa tov
~f,

Tou/\cavoO

tou TrapaSaTou ev

xaT' Aeyu/TTov

toO xdaptou
eT0cj,9r,

edv TaOTa
ocpodpoj;'
zadr).eo9ji;,

eittojv,

r.o<*~~xc,ii
ETti

toO

Socc.

MM.

7rapa6a'T>; Epr,ftco r;ou/a'^ovTe;. 'ATrEpxou.vo> Sk tta

ap/ovto;,
xai

zai zpeftaa^e;
td

;OXou,

rdv

zaTa
cTe

Ttov

Hepacov

Trd),ftov, xaTf/r,vu9r;aav

Trapa tcov

acdnpof;

nAoe:

irvevpta

tco

0eco

eeeW.o)aTpeov, xai

xpaTr,9e'vTec;, rj/9r,aav evcoTreov

auToO-

7tape'9eTo-

xai outco tov

toO pcapTupfou dpdftov -iki-ac,

fv

d ptev

ITaTeOfto09toc; etcov eodoftr'zovTa TrevTe, d de

Tt=vT,

ar.f/.xSi Tnv

tcov oupaveov paoeAEcav.

KoTTpr.c;

hcov TeaaapazovTa
apvr'oaa9ae
9coTree'ae;
d

xai dea/_copea9vTi;,
Ilta9eic;

/ivayzai^ovTO
KoTtpr,c;
tatc;

tov XptOTdv.

oOv

MHISl

Tile

ATTP.e

IA'-

tou

TrapaSaTOU,

ripvriaato-

xae

u.a9tov

toOto

TlaTppco09eoc, y./Wcov Trapza').c tov 0-:dv

A0AIlili TOT ATTOT MAPTTP02 MAPKIANOT.

uTOp

auTou. 'Etaa/^eic;

ouv zai

autdc,

Ktxt

edtov

tov
6X Tn; xi Marciani M.

da'xpuo- xai KdTrpr.v, tpcaTea XapTtpa iteptSeSXnfteW, dc' aOTOV exXauoEV avazpa'?ac, Ecpr. yvouc; d KoTrprc; otc

||j.apxcavd;
Trd).eco;

toO XpeatoO pcapTuc,

ve'o;

uTT/;p/.

pe;v

'Oux
Tteic;

trt etpti

'lauXvtvtvriS,

illi XpeotoO
eec;

dou),o;. 'Exzo-

Txoviou-

Si

wv iSiSxyOr.
f.xi

~fy

::

Xpiotdv
r).-//e

ouv Tr> yXwaaav,

x.y.i

SXr,9r;

TtOp pcera

ToO IlaTep-

ircaTcv, xaef3aTrTeo9ei;exn'puaaftivTr:va).r,9cav

(iou9c'ou-

edcbv

aOTov? 'AXIEavdpdc;

tcc, /vtr.dEV

adcxr-

de tnv Ttov etdeoAtov aTtaTnv

trv Bo9e'iav, xai tou;

ouv
a'/.9i:,

Qiv-xc,

y.al

TteareOaac; Tto XpeoTto,

ouv auTof;

x ai'p wy

Ecdco/.oXaTpa;

TrEaTopci?.

Kparn9ei;
ec;

u-

.--.tcov,

a'Tr:xCfa).e'a9ri.

Ttapdd9n

tw

ap/.ovtc, zai

ECEtaacv

nvayxi^Tj
Trote

608
EX MS.
CRYPT.E
jrore
ptev
cje

SYNAXARIUM
uiroayEaEac
cf9apToi;

BASILII IMPER.
ptev

xal jrpoaxai'pou

Tiptn;,

xpEptaa9ei;

eiri

i;uXou,

xai

auyi'rat; jcaraToi;eu9ei;,
rucj,9ei;

jrore

djretXai; apvrioaa9ai ptv tbv Xptardv, 9voat oe

jrape'oo>xe

rd irveufxa. 'O Ss TXa'pto;,

xai

i;ea9et';,

KtRRATi

roi; etowXot;. Mrj jreia9el; $e

to^ tov dpyovro;

za<
pterd

Xdyot;,

Kai

ejri

ptt9.ta

yuptvd; xaraaupei;, TeXEuratov

Et'cfi

r/iv

dXXd ptdXXov
Ti/tf9ei';

evconiov
el;

cKfJtov

to Xptardv dfjioXoyriaa;,

XE<faX>iv erpt>j9r,.

dTrxXei'a9r,

cfuXaxriv,

tovto

t>5;

(fvXaxrj; aeaptto; ei:eX9djv, xal Tto

dpyovrt jrapaaTa;, xal

KAI A0AH2I2 TH2 ATIAS

tojv avzrj; dptoXoyt'a; eydptevo;, ee9/, rd jrpdacoirov o-tori-

MAPTYP02 TOAINAOYX.
XJ
tou Xptarou pta'pru; roXiv5ouy_, uroip/e piv ex HepEjrl

poi; xal
eSUxdirr,,

Ta vevpa
xai
erri

iJiexdirn,

xal

payalpa

rriv

yXoJaaav
xal

eaydpa;

jrejrupaxTOJp.ivr,;

ere9r,-

Te'Xo; Jt cpet rr,v

xetfaXw

dirorptr,9ei;,

rdv rov ptaprvpiov

at'c5o;

r>5;

(3aatXet'a;

Mauptxtou

auvtixEt

o"e

dvSpi

opdptov eirXripcoaev.

Golinduch M.

a'pXipta'yco, xai

dpa ayyeXov 0eou xa9'urrvou;, cTetxvuovra

eiJcoXoXaVpat eTiptcopouvTo -x xai

KAI A0AH2I2 TOY AITOY MAPTYPOZ

KIJSAAIOY.

aur>5 Tdirov cfcoretvov, Ev9a ot OiV.atot eydpeuov, xai ere-

pov

oxoreivdv, ev

oj

ol

cjoxtptaaaaa eia-X9tv ei; rdv cpcoretvdv Tojrov, excoXu9ri,

eijrovTo;

sXo tou ayye

cTe

ori eav
yevoptevrj

ptr,

yivr,

yptariavrj,
SajrTt'a9rj,

oux xai

\J
Cindaei M.

rov Xptorov ptdpru; Ktvoato;,

tfi

r,v

ptev

jrpeaSurepo;
(3aaiXEt'a;
riyeptdvt,

eiaepyr,. "EEuttvo;

irapaura
xai

xfii sv l(3r,

irdXet

eV.xXr,at'a;,

ejTt

cle

rr,;

yvcoo^Etaa irapa tou avo*pd; aurr;;,

aTrExXt'a9n
ei; rriv
f,v

rou (3aotXeco;, xai

jraXtv et;

AtoxXr,Ttavov
oti tov

xaraptr.vu^ei;

SrpaTOVtxeo
xat

toj

T>5;

Xr,9ri;

cfuXaxrjv,

Xotardv oeoerat,

exoaTr,9r,,

vjrooe9ei; vjro-

XaV.xov,

ev9a

cjpaxcov,

xai

pterd

ypdvou; ttoXXou;

oVptaTa crionpd p.era

rjXcov oEeojv, /-,vayxa'a9r,

rpEyetv

xard

exSXr,9Etaa, eTtfxo>p>;9n cTtacpdpco;, x.ai (3ouXXco9eiaa rdv

Tpa'yr,Xov,
rjyero

tw

doov, T>iv tpepouaav irpd; rnv Xeyopte'vr,v iepdv iruXr.v,

diroxecfaXta9>;vai.

'ExSaXcov

o"e

xf,v

TuiTTdpievo;
oi ijripitot

und rwv orpueov.

'Eirei oe
oi'

irpdaTaypta e*yov

iSouXXav acoav d ayyeXo;, edcoxe rco

vr,v xf,v

ij/iptico,

xai XuiroupteirX,':a;

irauaat aurdv, uirrivrr.aav

tivi irevr.Tt, cfdprtov

'Ayt'av

cltd

to

p.r,

ira9etv uirep

Xptarov
ptev

(3aardovTi 1;uXojv, ptiXXovri aurd ireoXriaat xai rpacfrjvaf

pterd

oira9i'ou

xard tov

Tpay;r,Xov,

pevaai

atpta

xai eoouXovro dpptdaat oWjedv, xai xauaat rdv "Aytov

irEiroir.xe,

oux dirExecfaXtaev Si.

Merd raura tfaaaa,

xal

avrd; i/.SaXeov rd Ttptrpa,

oe'c5coxe

tco

jie'vr,Tf

xai

9el;
rrj;

jroXXov; cbcfeXr.aaaa, irpd; Kupiov eEedr.ptr.aev.

ra

i;uXa

eiti

tojv

tiVcov eopteov,

xare'XaSe rdv rdjrov

TeXetojaeeo; - xat

dvacf9t'arj;

xapuvou, eia>?X9ev ev avr>5

irapeaxevaoe rdv
iepe'a

xai rdre

ptev

e;eX9cov

dSXaor;,

MHNI Tfli AYTih ir'. A0AH2IX TOY AriOY MAPTYP02

tcov eioeoXcov avv T>5 yuvatxi

aurou juaTeuaai Xptareo.

Xet'cpa-

"Yorepov s EuEdptevoc/irapEdWE to irvEupta, rd oe

vov aurou
era'cfr,
evrt'fjtco;.

KAI ANAMNHIII TOY TErONOTOI

tmdspanluiv b tou Xptarou ptdpru;, virnpyev ejrl T>5; (3aatXet'a; ievrpov, dvrlp 9eoaeS>i;, v.ai zbv rpdjrov dya9d;.
Kparr,9ei; Se vjrd rdjv etiJcoXoXaTpcov
dptoXoyt'av,
jrapEiJd9r,
iJtd r>;v ei;

xm
Sera P ionis

0AYMATO2 THi HANEY*HMOY MAPTYPOi EYMIM1A2.

Xptardv
Ext'vr,;

'AxvXa,
evojjrtov

Tcjj

t>5;

ycopa;

dpyovTt- xai irapaord;

avrov, xai

epcoTr,9e ; ;

E
Miraculum S. Euphemia;
M.'

jrot'a;
Tti
xfic,

9pr,axei'a;

rvyydvet,
rJta

coptoXdyr.ae

iradprata
v.ai

rdv

(3aaiXei'ai;

0eo3oat'ou

Mixpou

'EuTuy_r,c;

rtc;

Xpiaidv. Tvcf9el; ovv

d';eat

tovto acfoJpco;irapeirptcf9r,

ato^rpot;
Xtftco

ftova/dc

r.cti

jrpEaSurepo;

yiyojsv

v.ipirisoK

apyr,yd;,-

to acopta ^ea9el; dXov,

jrieijdfxevo;,

cfvXax>5,

Xeywv

eirt

Xptarou

ev 8eXyi(i,

xai

f>.t'av

eve'pytav xa9at-

xal

Ot't(,ei

pterd Se jroXXcov rptepcov irapaclpo-

pe9et; oitv clta touto utto

jrdXeco;

OXaStzvou Tou Kcovaravrtvouejrz'ueTo

ptrv, t>5;

tpuXaxr; eXxua9el;, jrapaT>) oioipievo; tco dppcr.cTepav irXryrjv

cTid
f,

Harptap^ou, duco; oux

tou rapaaaetv
d ev

yovrf xai
eirl

rpauptaro; ovTeX>5v

cfe'pcov

rrlv ExxXr,at'av

xparroa; Se

t>5; /3aatXet'ai;

ayt'ot;

tov ocoftaro;,
el;

rd 9epajrev9>ivai jrapavTt'xa

vjrd

Mapxtavd;, ouvexaXe'aaro ouvoclov eEaxoatwv rptaVovra 7raTEpfj>v, xat yevopte'vr,; &r,Triaeco; ptera tuv aipeTtxcov,
rjpEae

Xptarov,

exirXr.^tv

fyaysv
-

airavra;,
x.ai

y.ai

jroXXov;
d dpycov,

irapeaxevaae jriOTevoai XptOTcp

fva
jj.fi

tpo6r,9ei's

jraatv XTe9>9vat i5uo

rdptou;, eva tcov

zf,v
ejri

dp9oo"dc;oJv,
t5;

jrXei'ova;
v.ai

irpooayayij Xpioroj,

jrvpi

irapEcJcoxev

xai eva tojv atpETtxcov, xai avot^>5vai

Xa'pvaxa
tou

avrdv,

ovtco

rdv

t>5;

a9avaoi'a; o"ta9X>5oa; dycova.

Ma'prupo;, xai zs^fivai tou; rdptou;

o-t>',9ou;

eTeXetco9rj.

auT>5;, xai tov Ex9r,adfievov jrap' Exet'vr,;

xpaTouvat. Kai toutou yeyoftivov, ptEra ou jroXXa; ra; r!ptpa; avot'EavTE;

T>iv

KAI A0AH2I2

Xapvaxa,

eupov tov ptev tcov aipertxcov rdptov

ujrd

tou; jrd5a; aiirt; xetptevov tov 5s tcov dp9ocTdHcov, ev t>5 yetpi xare/dftevov xat outoj ptev >5axuv9riaav ot atpertxoi,
eucfpa'v9r,aav $e ot dp9d3oi;ot.

TH2 AriA2 MAPTYPOI MYPOnHI.

iiir>7pye ptev eirl
t>5;
h"s

j|.lrov Xptarou ptdpru; Mupcoirrj,

(3aatXet'a;

Aexiou,

ex t>5;

vr,oou
tcov

Xt'ov

jreptrpyero
tcov

MHNI Tiit AYTQt IB'. aqah:-!^; thn AnnN maptypan nPOKAOY KAI IAAPIOY.

xf,v

Ecfeat'cov
v.ai

iro'Xtv,

rd ex

Myropei M.

Xetcpdvcov

dyt'cov

Maprvpcov
aa, xai
exXr,9r,

'AiroaToXeov irpoyecop.eva ptvpa

avvdyou-

tou; da9evouvra;. "09ev xai cfepcovup.co; Mupconr,. KaraXa6ouaa c5e rf,v vfaov Xt'cov, xai
toJptEvri

n
xii
X.ov

eupouaa tov dyiov 'Iat^oJpov,

pdxXo; xai TXapto;
o.ev
ejri

iJtd

Xptordv ptaprupraavTa,
aurov, xai expvik
rou
Xei-

ot

tou Xpiarou pta'prupe; ujrp-

xal TeXetco9evra, zveiXero rd

7raa

Xet'tjjavov

t>5;

(3aatXet'a;

Tpatavou

ex

t>5;

jrdXeco;

Procli et
Hilarii

eavr>5, xai ttoXXo-jv xparouptevojv c)td r>jv dcfat'peotv,

MM

'Ayxupa;, /ptaTtavoi xat ovre;, exr.pujrrov rdv XpiaTov, xal jroXXou; tcov airtorcov eTreaTpe-sov jrpd; aurdv. HpdJTo;
ouv, xpaTr,9et; jrapa rcov stJcoXoXaTpcov d
pearr,
evcojrtov
eiri

tjidvou
T>jv,

xai

Ttptcopoupte'vcov

ecfavEpcoaev
Xet'tjjavov.

eau-

Xe'youaa

Xa6etv xai xpdtjjat rd

Kpar/jx.ai

HpdxXo;,
v.ai

Tra-

Osiaoc ouv

jrapd tou ryeptdvo; Nouptepiavou, tou

(3yaavi'oavTo;,
Tucf9n

rdv xal

rou (3aatXeco;,
jrXerov

xai

e^TaaSei;,

rov

ayiov

1at'0eopov

acpoijpcoc,

Xptardv
r;y u.dvf

dptoXoycov,

iltS6%

MaEtpuvco tu

dirExXeia9n

xai xpef/aa9Ei;

E^ a 6r,

aiSr.pot;, xai Xafliraat

y.ai

jrupd;, rr,v

yaoTEpa

v.ai

Ta; irXeupa; xarexar,,

ptera
Vjyero

et; cfuXaxriv, xai Si' djtTaat'a; tou dytou TatSojpou rcov djroxetptEvtov avr>i dya9eov Tnv eirayyeXt'av Xa6ouoa, tco 0eco rd irveupta irapOtoxev.

Taura

de?a'fj.evo;

ajrdcfaaiv tou

xaTaro5eu9>5vai,

fjpwoc, ini rdv rdjrov t>5; TeXeiciijeco;, xai

xara

rii dijdv,

0-uvavT^aa;

TXaptu

tco a'vei(/iw

aurou, xai aairaaaftevo;

aurdv, eyivero atTto; tou xparr,9>ivai aurdv, xai aurd;

MHNI

MENSIS

JULII.

609
px _

C7rtxpaTouvTa cWyptov ev 'Ixov/w, a'vaXacopte'vy tov utov

MHNI Tilt ATTQt IA'. A0AHII2 TOT ATIOT MAPTTPOi

I0T2T0T.

Ms

auTy; Kuptxov TptCTy 2vTa,

eupouaa xai
'

a7T/5X9ev ei; 2eXeux-:tav xai

6*t<oypt6v, 6 yyeu.cov,
,

ckvptj!
''siibat.*.
.

cxet
,o

tov
,
.

au-ov
."

JtapeyeveTO

et;

Tapaov, tv9a xai 'AXe^.avOpo:

. c)y; av9pa>7ro;,

ojuoc xai 9kou&,

*v

Cvrici et

coaaaviCte tov; 'Ayt'ou;- xai

cTtpiojp-.rTo-

xpaTWetVc^ Jumiae
to oe oux

XIV
Justi

Vl
M.

tou Xpiatou

fiapTu;

'Iouoto;

xai tou Ttatoo; a7roytopta9eraa,

urrypy.e

pkv ex

to oe rrztot'ov

t>5;

7i6Xeto; 'Pcop.y;- eoipxTeueTo de ev to> ToyptaTt

Xao>v eri tojv yova'TO>v

eTreoTpccfeTo 7rp6;
Jtpo; ryv
pty,Te'pa,

twv Nouftepcov, uitoatpe^wv c5i jrore airo tou jtoXepou, 6pa araupov xpuaTaXXoeifly- xai cx tou araupou axouei cpcovyv eijeXSouaav xai einouaav aurto, KaTaXijteiv ra eiOwXa xai
jttoTeuaai

6 yyeptcov, e/.oXaxeue ot'

autov aXXa
y.at

oXov cSXejtev aTevco;

cpcovJi,

tJ/eXXt^ouoy ry
rrpo; oe

t6

fjtev

tou

Xptarou ave/.aXetTo ovopa,

a7reX9etv
pt'(J/a;

r/v p./re'oa earreuoev

XptOTCp.

KaTaXaScov ouy
Toi";

rw

x\zi

yoXtoaa;

'Paiptyy,

avyXey; 9yp, eXar/.taev aUTOV,

xai cuvrptoet'ay; ry Tterpa t/;

xai

Siaoy.opmoas tov ttXoutov auTou

xar' aurov, ry
ei;

urro to<v (3a9ptt'o(j>v,

7tToy_ot;,

yauxaije
Tvoj-

XptaTOV ejtayaXXopievo;
rov Xptarov,
Tcp

xecpaAy;

auTou,

acpyxe

ryv

t]/uy_yv,

xat Oo>;a'aaaa rov

jtioTCt.

c9ei; oe itapa tou TptSouvou, expaTr,9r,

fi/)

0eov y ftyryp auTou,

cpaXt'a9y xai

ptera TtoXXa; ra; (3aaavou;, arre/.e-

jtap'

auTou

xai

jreia9ei;

atpvyaaa9at

aury.

c?e9ei;

a)uaeai,
|

Jtape7re'p.cp9y

Mayvevrio)
Xpiorov

yyepovr xai

eptfiivtov

7tXeov t/j ei;

jiiaTei,

CTU^9y Xoipot;
jrepieTe9ji

K.\I

o)ptot;,
t>5

xai

TrejwptmwpievYjv
efta
eiti

jispixetpafXaiav

AOAHSIi TOT ATIOT MAPTTP02 ABOTAIMOT.

xecpaX/j-

xai TeXo; ev xafuvtp Trupo; pteyaXou (3Xy9ei;, to eaurou TtveuptaTrapeocoxe tco 0eo>.

eay_apa; yv9paxopte'yy;

yrcXto9y

yuptvo;-

\J tou XptOTou p.a'pTu; 'ASou?tp.o; UTT/ipy.e; ejti AtoAbuJilni M xXyttavou (SaatXeto; ex Ty; vyaou Teveoou. KpaTy9ei; oe
y.ai

'

jroXXa xaTavay/.ao9ei; apvyaaoflat tov Xptarov,

ov/.

KAI MNHMH TOT OIIOT HATPOZ HMiiN KAI OATMATOTPrOT 0NH2IM0T.

Onesimi.

e7tet'a9y

aXXa paXXov
89ev
JtseXwv

o>p.oX6yyoe Trappyaia r/iv Beizyza

ei;

auTouxoti

r;yy_9e'vTo>v,

p-aortya; e;eTa9y,
Btaaap.e'v(ov

TurrTCT^t ujto
tojv
oyf).t'o)v

evvea

OTparttOTCOv.

oe
ov/.

aurov

p.tap'ov

ur:oy;uaaa9at 9vai6jv,

Ov 'vyatfto;
T/5;

yve'ayero. Ati ceouatv

6

oato; ujr/ipyev ex ry; TioXeo); Kataaptt'a;

t/5;

aurov yepai atoypat;, xai p.era

p.y

naXataTi'vy; eni

jroXXa;

ere'pa; (3aaa'vov;
p.e'ay;

iteto9evT>a,

arrexecpaXiaav,
toj Ato/.Xrrtavto
(poSo> oupavtco
6

(3aatXeia; AtoxXyrtavou,
6

uio;
9et'ou

yoveoiv

xai ioou

euaeSojy, (3ajtTifl9evTCi>v, o>;

ype'oa; espavn 6

Maoru;

Xoyo;,

ujto

ayyeXov xai

pera
9tvou

a'yyeXtov xareyovTtov pop.tpat'a;, xai

euayyeXia9e'vTo>v xai T/iv auXXytl/tv tou utou

6'vof/.a

e^e'rrXy?ev

auToiv, xzi to

aurov. Kat (pyatv

av9ptorro;, ov

i'oe,

'ASouaipto;
voptt';et;

Si5y.y%JTV>v.

Mera

tou

aXy6 cTe

Sk

yevv9wai

xai avarpxipyvat
9cov et;
ev
Tt7)v

0eou
T/5

ou pev

rc9vaoaf

jratdVa xai vou9eat'a Kupt'ou, arreXxara ryv "Ei/caov f/.ovaaTypi'cov, iv &>

ev
y,v

0c6;

auTou

(3oy9et'a Jer/.vuat' aot,

on

iayuet
(

xara
6^e

rtov

(juvzuywj cov tojv Oatpovtov, xai

p.oc,
to

xara

aou.

Ot

avo-

OieTptoov oxraxoatot aaxyTat, eyevero povayo;, x?t

dvoyj?,c,

0eou

av9otorrov

cocpetXe

pteTaSaXe'a9at,
atopta tou

aytovt6peyo; unip (puaiy

aurou o-tepyatv
vy,9e'vTo;

oi

OpyvouvTe; oe ryv yover;, erutpXci9uaav xai oV-oyptou xta'v9po)7tt'vy,v

xat

jttaTeuoat

XpiOToi,

paXXov

ptzvct;, to

Maprupo;

7tupi 7rape'oo)/.ev.

xara

tojv yptOTtavtov, xai

twv aoxyTUv

TtavTtov
oi>;

tfuyovTtov, TtapeyeveTo xai auTo; ei; tov o'xov

;e'vo;,

auTou

xai tou;
cTe

f/.ev

yove^; eTrotyaev
4

eauTov

oux

0t7texaXut(/ev

aV eu);i; avaoXeipatautot; aXXa ypa'|/3t; ev yipzr,

cv ptta tojv
9upi'crci)v,

Ta xai' auTov, xai

ei's

KAI A0AH2I2 TQN ATinN MAPTTPfiN ANTIOXOT KAI KTPIAKOT.

x\_vTtoy_o;
6

9ei;

7ryX9ev
7tpo;

MayVKiaiav,

ev9a

TroXXa

9auptaTa

Trotyaa;,

0c6v e^eaypiyaev.

tou XptOTou p.a'pru;, yv arro ^ecaareiar,

tstTpo; ryv riyvr.v

ncpiepyoptevo;

o"i

ra;

rroXet; rraaa;,

Antiochi et

KAI

MNHMH TOT 02IOT n.\TPOI HMQN KAI OMOAOTHTOT

I02H4).

xai iaTpeucov tou; ev a'a9evet'at; exparySy utto Aootavou Cyriaci BM.

yycpovo;,
xai
TtoXXa;
(3aoa'vou;
urropte/va;
pty

rrptorepov,

uotcoov

ei;

XeSyra cptSXy9ei;, x^i

to

tpXey9et';,

ayerai
xuvou-

9yptop.ayyaat,
pieva rrpo;

Ttvt rrpoaeyatpov tsi 9ypt'a, xai

tou

rcoaiv

aurou, xaTCtpt'Xouv aurov.

ocov/5 yXeyjte

Mta

oi

coo>5(j>

6 ev a'yt'ot;

Traryp

i-"ptwv

v-Knoyiv
utci;

eTti

ty;

(3aat-

jtapdaXt;

a'v9pcor:t'vy

tov 'Hyepovz. TiiTa

Xet'a; Qeotpt^Xou

tou etxovopta'y_ov,

ptev

Ocotivou xai

0eoxTt'oTy;, acTeXcpo; Sk 0eoJtopou yyouptevou tcov 2iou5t'ou, 6; cTta T>5v eva'peiov

utou TToXtTetav,

iJ/ycji(o

xotv>5,

ra Uai xara raura arreTpy,9y Tyv xctpaXyv, xai eppeuoev ex tou TpayyXou aurou ouv aipart yaXa. Kuet^toXa.

yutlaTo 6 "Ayio;, xai 6\eXu9yaav ei; tiapptov jra'vra

e7ttaxo7to; y^ctpoTovetTat 0eaaaXovt'xy;- ev9a

c5"taTpt'tj":;,

ypovou aXt;

ptaxo; oc

tov "Ayiov UTroxetpaXtaa;, iJcov to 9aupta,

xai

rjjv 6p9oo"o^ov 7rt'oTtv

S.Sxixc, kqqc, -r,v

(3aatXtx>5' xat

xai Trappyotaaapevo;

eaurov yptOTtavov

avcoftoXoyyae,

f3aatXeuouaav

u7re'aToet{/ev

7r6Xtv
6

xeXeuoct

xai ava9epta

eiiTcbv

toi; etcicoXot; "Adptavou, CTfty9y xai

7rpoaCTe'9y
Tto
a'yt'to

TtapaOTavTe; auro; rc xat

pta'^to

aoeXcpo; auroi/ toj eixovoxr,v

auro; ryv xetpaXyv, xai

xai ourrto TcXctco9evTe;,
ptcyaXou (BaotXeoj;

'AvTtoyto,

f3aoiXe7, yvayxaTovTO apvyaaa9at

7Tpoaxuvyatv
t>5

amXaSov

rrapa rou oupavt'ou xai

Ttov ae7TTtov ctxovwv, y.x! pty rreia9e'vTe;, 6 ptev ev

t>5;

T/iv Ttov

oupavtov (JaatXeiav.

'A7toXX(ovta'cTo;e^copt'a9y Xt'pcvy 6 Oeoclupo;,^ Sk cpuXaxa:;

cTtacpopot;

TtpoaopttX/iaa; 6 'Itoaytp, xai

->5

Xot7r>5

xaxo-

jta9eta eyxaprepyaa;, xai

7ra'Xtv o^ta rtvo; rtov

ouaaeowv

KAI AOAHII^ TOT AHOT MAPTTP02 IIATAOT, Iij\I TH2

a7roaTaXe'vTo; Ttapa tou (3aatXe'to; a'vayxaa9ci; u7roypa''}at

Tto roptto tij; aipeaeo);,

2TNOA1A3 ATIOT.

xai

fjy

avaayoptevo;, xaraxXet-

o9ei; ei; axoTetvoTe'pav tpuXa/yv, creXet(o9y,

O^
i

'utoi

uirypyov 'AtyuTtTtot to
.

ye'voc,

xpaTy9e'vTe; oc,
'

MHNI TOt ATTQt IE'. A0AH212 TfiN ATION MAPTTPiJN KTPIKOT KAl I0TA1TTH2.
louXt'rTa y tou XptaTou
Ttavou rou
(3aatXe'co;

xat
tco

et;

Tyv 7roAtv Atoxztaapetav ay^evre;, 7rapeaTyaav ..

eptoTy9e'vTe;,
y.ai

-1

/i.

l'auli el

Socc.

apyovri, xai

optoXoyyaavre;

tov

a'Xy9iv6v ypttov 0e6v, Toi/; aotorcoov; iroda; xaTCxayaav,

xai tou; dcfjiou; 6<p9aXpou; e?o>pux9yoav, xai

jcupi CTeXeit.')9yaav.

cjt'tpeai

xai

Kai peT'auTtov
crri

crcpot jtoXXoi avoci;

pta'pru; ujcypycv

eTtt

AtoxXy-

tc xai

yuvaixc; optoXoyyoavre; t6 ovopa tou Xoiotou.

a'yt'a

ex t>5;

TtoXcto; 'Ixovtou- Sia Sk tov

Kai

y pev

0c'y

vXou Tavuo9etaa

c^c'o9y, y Sk
a"ocXcp>i

610
EX MS.
CRYI>T.

SYNAXARIUM
->'>

BASILII IMPER.
^erat.

xozlyr, aur>5; 'Oua^.Evriva,

arpetj/e

Oty.x--f, ErttOepiEvr y.x-ziv,xi x-j-f, acpetcV);.

"Ov

Suovre;

ot

auW.EAEyptsVot,

eioY_ouvTat

ei;

riv pcoptov zo> rtooi, xai iiiotr,

o

JoJorv tou

'IepoptapTucoc. xai Ttptrv.

FRRBAT.E.

ITauXoc 6e,

ayto; piapru;,

Tr,v

ota tou cVtfou; arcocjaotv

).aoo)y, xgci arac, rcpoceui:a'ptEvo; urcip ypio--txvoiv, Jjreo

KAI AOAHili TH3 ATIA2

'IoucWtov, UTtep 2aptapiro")v,

eTEpcov e9vd>y, orco); ei; yvcooiv
o

ireep

'E/.Ar vo>v
r
i~l

xai urrep
-z.at

MAPTTP02

MAPI1NH2.

0eou
et's

)tj>orj,

rrauOrj

z.ara

twv

y_otCTiavo")y c}io>ypto;,

oixTov xai cfaxoua

1

r.xv-zi

Ez.ivr.oe,

xai ptera raOra erptr

)/;

-i.v

y.-.'^x'/:i.v

H
TO)v

tou Xptcrou ptapTU; Mapt'va urcrpyev

t>;;

ez.

rric ttoXeo);

Marinae M.

AvTio/EtV;

IltaatOta;,
o"e

9u-/a'rr,p

'AtOEcif/.ou ieoewc
z.ai rcpo-

MHNI TOt ATTfit Ir'. H ANAMNH2I2 TH2 EN XAAKHAONI AriA2 2TN0AOT Tii.N EE.AK021QN
TPIAKO.NTA IIATEPDJN.
wAalataiv rou JuooeSoue. 'Apeiou,

t'o"6)Ao)v

Xptartavri

ouaa, z.parr,9r,

cxy/iiioa 'OXtfifiptu toj Ercapyo), xai TtoA/a (SaaavicOerca,

riv
f/.Ev

XptCTov oux npvrcaro,

'

roiy

cle

eiJci/.wv

t/!v

aa^Evetav, xai Trv f/.aTat6Tr,Ta oiey/Aeuaaiv.

ouv
ev
t

'Artez./t'a9'/-,

u/,az.z,

z.ai

eccavni

auTn

opa'z.o)v rcaftftey^rc,

eyuv

6'tft; rcepi

tov Tpayr,),ov aurou.

Kai

aupt'to)v rceptc;

itJ
tffiv

i~y. -k'J

rriv

urto

T; 'Ayia;, r.rtO.zi xaTaTtovetv aurrlv, xai xa.Taatfpaytcatj.ivr, y.yt

rptaxoot'o)v afyicov
urco

natepwv
Oiaoo/.ou

ev

Ntxeia

yeyevriptevriv,
6

T.otr.caoa zov tutcov tou araupou, evEV.po/aev

Etc

Pahuni nc.xxx
Synodi Chulc.
f/.rcvuaOEi;

rou

EuTuyr;
aipeoiv,
T/jv

aipETtz.i;,

aurov

Et^Ta Eppicpr

/axxov uiJaTo;, xai aaveFca

7tptrr)c;

eoouAeTo

avave6>aat
tjtifliv

rrv

exei'vou

Aeycoy

eiti

aTEpa euAoy/.oe ri uocop, xai iSarcTtcEv aur/iv, xai

).t'fivr,c

XplflTOV ftiav
Tr/s

-/EVEa9ai
i ev

ptETa

evwoiv.

'AAAa

Ei;/9ouaa, xai rca'/tv

rco

Erca'py_o)

rcapaaTaaa,
rriv tJta

|}aoi)eia; z.paTr.ca;

ayiot;

Maoz.tavic, ptera
cuvir/xyiv ev

z.ai

riv

Xptariv rcapprata ipto/oyr.caca, D.aSs

reAevTKV eooofliou utou 'Apz.aoYou,

zr.oovt

Xa)-

tcKfouc arcoovactv, xai z.aTa/.aSouoa tov totcov rr); teXeicoaeo);, z.ai Erci rco).u rcpoaut;af/.'vr,

ovvouov iEpav ;az.ocio>v rpiaxovTa SeocpcSpuv

DaTOV

arcxEcpa/t'c9r;.

TEpo)v, xzi xaOetAev ou ftovoy 'Kuruy/i, ux/j.ov oe 5uflTUH

zai a'9/ioy,

xai touj

optotppovac

aurou, a/7a

z.ai

apvaytffptov rcavTE/.'o; ijcpavioe,

zparuva; to aytov ouusrctSeoattuoa;, xai ava9e-

MHNI TOt ATTOt IH'. A0AHiIi TOY ATIOT MAPTTP02

AIMIAIANOT.
Xpiarou
p-apTuc. 'Aif/.t/tavi; urcr;pyv ex rcoAeo);

OOAOV ruv

stytcAV

Harepttv,
:
i

z.ai

jv.xTtoa; arcavra; roi

z.at
r>",;

.;: iz.ovc, auvpyr,aa'or,c etc

Touto
tov
j

ayt'a;

p/.eya/.ouaprupo;

Eu&r,f/.ia;,

xai

opov

t'/5c

opOooocia;,

z.a9arc0 toioa,

rcacacyoOca 701;

opOoOocot;.

AopoflToAou Muciac Trc

0paxr;

rci

'lou/.tavou tou 7:a-

XVIII
/'Emiliani

KAI A0AII2I2 TfiN ATiaN

paoarou. Aou).o; pev ruyyavoov eAAxvoc Ttvoc, yptcriavi; iJe urcapywv, z.ai /accbv xatpiv, exparr.ce ccupay,
xai eio/JASev
etc

M.

MAPTTPGN ONH2I$0POT KAI

nOP$TPIOT.
rou XptOTOU ptzpru; 'Ovr,at<popo; U7trjpxe
Oncsipliori et 1'orphyrii MM.
\J.h

tov vaov t6)v

eiJcoA&jv,

z.ai

auv'rptiie
ot

Tcavra ra ayaApi.ara, xai Ta; 9uat'a; 6"tEax6p7itcEV

$i

elocdXoAaVpat ayvouvTEcriv touto rcotraavTa, Expa'rr,cav

yr,rcov6v
ez.

Ttva,

xai rptcavTO

tutcteiv auriv,
6
6

z.ai

cupEtv

t/;;

Tipo;

tov

ryf/.6va.

T6te
etp.t,

"Ayto;
touto
T'/iv

iJtov,

-Kapidoiy.ev

TtoAew;

lzovt'ou,

auyyevric tiv

Tr1(

(3act/.t'aar,; Tputoat'-

eaurov,
oiiv Tcpi;

Xeycov 'Eyoj

tcetco trzooc.

'AyOsii;
6>; Erci

vr;. KaTtixet 5e ev

rji rco/.Et 'Ixovt'ou,

evSa xai MzptEvo;

urc'

tov iyiy.ova, r).Evye

eijci/.oii;.

avotav aurou,
c!ta

TOV (i'/av 7t6oro),ov Ilau/.ov, EOtoayOr,

),o'yov

exeivou tov
exripurTE

p.aTat'ot; rcErcotOora

Kai

touto

eic

opyrv
e'ti

rr;

a/.r,9Et'a;,
z.5/i

>.ai

(iaTCTic9E't;

rcavotz.i,

z.tvrca; aurlv,
ftp.Evo)v
T>?
t'c

ETucp9r;

ctfotjpoi^

ptETa

paSc^tW,

z.ai

tov Xptcrov,
arce/.Owv
rco/Ar)v

ota toutou
Et;

o\o)yj)Ei;,

ev rou

Txovtou
tov^

Xptoriv optoAoyia,

rcap5o9r, rcuoi,
acprizE

xai
rrv

xaTcixrjaev

to

Ilaptov.

"Eurcopo; Oe
a),),a

p/aov auTou riv 0eov Eu/.oytuv xai OolfaTo^v,

tow

rTcoy_6)v

ercotetro

rcpovotav,
dinrjyofj.ivtjL>,

xai t6)

aylav

iluvriv.

llau/.o) rtpo;

Ta 'hpocoJ.upta

rcoX/.a /prj-

ptara

et;

Otaxoviav

tow

aOE/.cfoiv

5;'3o)ze,

xai

rcpi;

'Pc&piv
U7t

a'rcayopte'vo) Jeopttci) rca),tv

/;z.o).ouTr,c.

Kai

rcporparcEt';

exetvou

xaT'Aaoe to Ilaptov.
cJouAo)
ir.r.ott;

Kai

xparr.Oei;

KAI A0AHiI2 TOT ATIOT MAPTTTG2 TAKIA0OT 10T EN

AMA2TPIAI.
"V
{[ a'xtv9o; i tou Xptcrou
i; Oeox/rlTou
^

uno TOU apyovro; ap.a tm

aavt'a9>i.
ptt/.ta

aurou

Ilo)ptDupt'o),
z.at

eoa;

I'jra

aypiot;

TtpoocTe^et?,

aupe

^Ez.aTEaczpa,
OE
auro") z.ai

rcapE't5o)z.
II

to

rcvuf/.a.

Suvxaxorca-

pta'prui;,
Erti

rv yovicov uce66)V,

9/;ca;

ptfuptoc

sv rcaatv

aurou rot^

xaiNeov/AAr,?,

xxta 0eov

ayo)vt'aptaatv, eteAeio)!)/)

'HpaxAeiou erctcxorcou Hyacinthi M.

rou
ayye'/ou
EcjEciaTO,

'ApiaorptrJoc.
v.ai

"Ocrt;

6'vopta urci
T>i

TptETr; yevoptEvo;,

MHNl

tou XptctoO erctz./rcet naidtov

5e
rrj

Tiit

ATTflt

1Z'.

aveaTKffev teQveio;.
apixf,i
ercei

2uvautiavoptE'vrc

rltv.ia

rr)c,

A0AIIII2 TOT aTIOT IEPOMAPTTP02

rcpic,

7to/tav Etp9aae, 7ro//a; ptera^u

A0HNOrENOT2.

9aufta^iviSpa

roupyt'a;

rcercotr.z.d);,

opuv touc

eiow/o/.aTpa;
o"taz.outj,oc,

9pr,axEuovra;, toOto oe >v r.-O.aia

XVII

xai

ctre

Af
toO

_ ^Sr.voyevr.c
Saoretas
iiri

6 tepou.a'pTu;

Xptarou rvjptev
(Jaai).e'o)c,

TETpiptEvr,,

EcETEptE
y.ai

auTO.
rcpi;

ex t5c

^e-

KaTaaye^Eic ouv, ri^r

rou;
rric

rcpo?

Athenogunis
M.

AtoxXr.rtavou

tov

apyovra,

xparr.Oeic Sk urco

rcoXeo); 'Aptacrptctoc;

r,-/u.ovo;

peTa twv

urcepEyovra;,

oiz.a p.aQr.Ttiv

auroO, xai rco/Xac tzv

et;

z.ai Tutp9i;'acfoijp6oc, ic;Eppii;6)9>; Toi.% oijov-

paoavous

auv

auwis

rac,

urcoptetvac

o^ta

Xoictuv

ayarcr.v, TE/.eutatov t>iv ota tou i'<fou; eSecaTo reAeuTr*. Aeyerai Je rcEpi auroii on rcpo rou xpaTr,9vai,
li-

z.at 0e9ei; ayotvioic, ecupero e;o) t/;; rc6).eo);, xai xa/apiot; 6ect zaTEz.EVTErTO- ?Ta (3),r,9eii; ev t>5 cpu).ax>j,
T'<)

0ew

amlQiiv

t6 rcvEupta rcapE'9eTo.

Ti

c5e

Aeii|/avov

auroO xa-

to ptovaoTr,ptov, rou LtaO/.ta; ou/,' eupev, rcpoxareayj.'5V,av yap. Tr,v oe urcavrr.aaaav aurd) eAa-^ov, r',v
ave'9pe|ev ev
IJ/.v-Ji

tete9>; ev auTJ5 T>i rc6).t, (3puov aevva'o); laptara.

rj5

fiov>i,

eOXoyr.aev xai ETcr,.'?aTo

ptii

xupteu-

urto tojv
^

xuw/etwv, xai to
ayetv ev t^

arcEppta aurris,
pivr.flr,

AAa
'O
y.al

KAI A0AH2I2 TH2 02IA2 MAPTTP02 0EOAO2IA2.

JIJ.TOU

xaO' exaarov

xpwov

aurou aurrivTE

xai ra? 8, aur>i; pieAAouaac Tt'xT:a9at ptooxov eva.

z.ai

XptaroO ptapruc
0uya'Tp

0Eo5Wa
-/ovewv

uroipyEv

-/EyovEv 'Oparat
-f,

yap

Irci

fXETa rrjv avayvwatv

r,

TlJfJ

twv aytwv
e^ep-

paoiXeias K.voTayn'vou tou Ka6aA).ivou

aTavTivourc6).o);,

EuayyeXio)v ev

ez" rri;

TheodosiE
Ktoy-

ez.xAr,ai'a eiaepxoptlvr,

e').atj,o;,

tov u.6ay_ov aurrl; avaTi'9nai to) 'Ayt'o), xai rcaXtv

euaeotiy.

Te),eu7rj-

oavro; $e toO rcarpi; aurric, xai t{

ptr.rpi;, artaaav_T>;;

xara-

MENSIS
xaTaXeKp^eiaav aunJTteptouaiav dVOaa Kxwyoic, tiaftWtv
et';

JULII.
xat
7tupt'.

611
Outoc ouv
oupavoO
7tpoe<fr,Teuoev err, etV.oat TtevTe, irpoeY/;

PX M.

ptovaoT>;piov, leat

iyivtxo

ii.ovoi.yri.

Kparraa;

de xr\q

XaSwv
e'E,

Trlv

tou Xptarou 7tapouat'av

y.a.Tr.veyy.ev,

oxtxkoOui Jexa
uetov eneffvey
Svaaovc,
y.at

CXtVTX
PEBHjI
i

fia.aC/.tiac,

AeVov, d iiy.ovofi.dyoc.,

y.ai

xov aytcoraTO Tta-

7t0p
trr,

xai

tov

Tpta'p/r",v

Tepp.avdv toO 9pdvou a7tXa'aa;, xai ra; dyiac,

eSouXero
y.ai

srti

Tpt'a,

oe ptrlvac

e?.

Kai
y.ai

r.tvxf.v.ovxa

eiy.ova;

a7teXet<cov,

tov

ev

rfi

yaXy.rj toO

y.aTeV.auae- y.ai ev

tw
x-fi

Xo)p'/io 6'pet
)j:r,hj>xfi,

tov 0eov

t'oe-

tov

2<OT>jpo;

rpidiv

/apaxTrjpa

xaTao9pe'<Jjat,
eTE'pcov

xai pta9o0oa
yuvaixcoy, y.ai

Topdavrv iayr.atv

eic oupavo-.c ev

ap-

toOto

f,

dyia Qtodoaia ytxd xai

to xaraXOaat

ptart 7tupdc avaXeKjj^eic,

?>7fj<e'/pi xf,i

oxpepov.

^rjXov 9etov avaX.aooOoa, tov

ff7ta9a'piov ejrt

avaSavra

ei;

Trlv

cxaXav
pt'<J/aca,

xf,v a'yt'av etV.dva

t<v

MHNI

Tfli

AYTiit

KA

'.

auvE-puJ/E,

y.at

aveX9o0aa

et;

TtaTptapyeiov, rXeyitev
ptev

tov aipertzdv

Avaaxdaiov
r Oe

tote ai

a'XXat yvvaiV.e;

a7teze<faXt'o9r,oav,

0eox5oat'a

aupopteV/; ayotvuo,

AITQN TIATEPQN 2YMEQN TOV AIA XPI2TON 2AAOY KAl IQANNOY.

urot
rcoAio);

MNHMH TQN

dmadf y.yrj

ptera y.eparo; ev Tot; toO (5oo; Ef/.ooXot;.

MHNI
KAI

TQt AYTQt 10'.

l.oearc
,

opotuvevot
r'

etii

Tn;
;

.,

^.

paot/.ta; r T* Simeonis
t..
.

,Soli

MNHMH TOY 02IOY nATPOI HMQN AIOY.

ryoiv
r.v

IovOTtvou
7tdXtv, y.ai

Eyvo)picovTO.

ATtE/^ovTE;

0-

t;

txji/

aytav
Izi

c t Joannis.

to CtuoTtotov

KXov

7tpooy.uvr'aavT;, oux
xr,v

rrpo;

ra

oty.eta

UTteotp'|av

au.a

ptovr.v

tou aytou
xai rou

rpaai'f/.ou
Dii.

y.araXaodvTe;,
ef/.96vrec,

yEydvaat
pr,ptov

ptova/oi,

4a<''j;
xfic,

ev

aytot; TtaTrp
0od*oat'ou

dyaviC.oy.ivoc,
ev

eni

ptovaar/;pt'ou
aoy.r.atv,

rr.v

y.aTE/aoov, jcaaav

(3aatXet'a;

tou

MeyaXou

'AvTto/eia
7tapyE'vTO

xai ozXrpaycoytav

em
eic

Teaoapay.ovra ereotv ota-

Trj;

2upt'ac.

Ei; aV.pay Oe

a'Gy.r,atv

eX96)V,

votaavTE;' eTtetTa d ptev

'lo)a'vv/;c ev r>j Epnpto) /.zr/.et'cji9'/;.

cjY a7toza.Xu<J/o); y.ai ei;

Ko>voravTivoU7toXiv, xai

zara-

'O

Se

2ufjte6)v

u7iE'arp<J/v

t>;v

a'/t'av ev
r/i

ttoXiv.

Kai

XaScov tov TOTtov, ev9a vuv to kutou y.ovaaxf,oiov idVurai,

datp.dvcov 6'vTa TOTe xaTotxr.Trptov, y.ai
fjtaTa eeXa'aa;, Ttpoar,0/eTO tco

r7tozpt9ei;
TatJTri

(v.o)pt'av,

TtoXXa

9auptarz

3tooff7tot>iaei

ra
<Jta

7tovr,pa Ttveu-

eipyaaaro. 0av6)v
Ttevr/puv

Je xai

<j,epdf/.evoc

toO Tatp>;vai

Qtor
y.ai

Oe Tr,v dperr/V

U7td <Juo

a'v9p6)7to)v,

'E6patd; rt; r/ouoE J/aXtoO oizrptzro;,

auTou

to) (SactXet' yvcopio^ei;,

y.ai

tioXXou; toiv Kuoaay.oiv

pto)0i'a; 7tXet'ar/;; ayyeXtx;;, y.ai 7tpoxu<J/a;

eXuTpouTo,

tco

0e6> Ttpoarj/e,

vadv

e/.Ttoe pteyt-

opa ouo ptdvouc rou; to

xai
auvei;
ort
p/.>;

Xet'<J/avov

aurou (izora?ovra;,
<J/aXXovTac.
0/_;

otov, xai Sauyy.xa eTtotVae jroXXa'.

Kai yap rrv Lz&Sav

avaSXOaat
<5e

e/o)v

av9p6)7tou;
<5e

auTou Krfcac, l&pav ouoav, avaoXaorraai Ttapecv.euaOEv,

fiXic, fjteypi

ayyeXou; up.voOvra;.

"EreXeio)9r,

d dato; 'Itoavvn;.

rou vOv dparai, xai

u</cop

jceito/fl-

xev, y-ai vexpdv dviaxr,atv. 'Ao9evr,aa;

6eic
docTEi

y.at

artayopeu-

KAI

MNHMH

vexpd;

xt'f/.evo;,

xai rtov naTpiapyeov arcE/.9dv-

IEZEK1HA TOY nPOOHTOY.

xai p.f/a;
Ttpocfr.r/;;,
r.v

TO)v 7tpoc

E7tiay.E<J/tv

auroO. 'Attizou KoJvaravTtvouTtoXeox;

e^etfvnc
err,

xai 'AXeHa'v<5pou 'AvTto/e:'a;

avavr/|ac,

e'7t:v.
y.ai

_lEi.e/.trX

eyJot.o;

ptev

u<.;

Ezechielis
I'roph.

"Oti

e/aptffTe'

p/.ot

0eoc

te'.

'Avaarac ouv,

evd; Tojy
<?e ETr,

tepo)v ez

rr; aetpa; roO

Aeui. ITpoEcpnTei oe

TaOra

ex.TtXrpoJoac,

7tpdc

Kuptov

eeorptr,oev.
Ir.aoO

etxoot, TtpoXaScov t>;v oa'pxo)atv roO Kuptou rpttiv

XptaroO

err,

TETpaxdata EoJoptrzovra
ev

tr.xf,,

KAI AlNHJiH TH2 OilA2

xai

eiti

MAKP1NH2 AAEAOH2 TOY MErAAOY

BA21AEI0Y.

t6)V r>i; ai/fjtaXuata; xatpdjv a7teX9ojv

eoojy.ev

yf,

XaX-

Saiosv,

Te'pa;

f/.e'ya,

o9ev

oi

6<it;,

ra (BpEnn

auroiv xai

ra. zT/;vr,

avrXtaxov. Atd zai eE auruv avrpE^r

avTezetvTo yap
auro) Ttaoa;
rou Xaou
r>;

Jta rrv
Macrinse.

TOtaurrv airtav
y.ai aTtEZTEtvev

Hc
ptt'at;

Ldat'a

May.ptVa, xaXXet awfxaToc, xai Tpditotc xoapiv avopt'.

2uva<{et'a;
<5e

ra; rptepa;,
cl);

aurdv,

d r'youu'/o;

ptouptevr /p/;oTot;, auveiju9r,

ptrTto) yevoptevr,c,
eTtei

eXEy/dptevo; U7T
Ttliv

auroO' zai eracir ev aur>5

evTtptO);,

/cipa
ot'

d Taurr.v app-oaapievoc, ev 'Aut/j

rtaa'/;;

aitoc^/;-

aTtd

ouyyevoJv

dvaooyy.ojv

r.foc,

0edv,

eTeX-urr.aev.
tauxf,v,
y.ai

e7ttpttEt'a;

xoaptix5

ov tou; TtoXXou; uTtEorr; 7tEipaaf/ou; U7td toiv Trapavdf/cov,

ywoiaaaa
auTr.i/

auvf.v
re^et

r>5

ptr,Tpt

TaTc Setatc ypaiparc

pr.xpo;,

xai UTtoXaScov ra dya9d,

ocpyaXfjt.;

oux eioe, xat ou;

ouy.

ayoldtouaa,

iv

<3UTe'pa;

tovc
A:'xa

f/er'

ouz

rjzouoE,

zat

eTti

y.ap

a'v9p6>7tou

aviSr,,

ytvvrfiivxac aTtaVrtov

iy.xr,iivouaa
7tat'<Jo)v

aoeXtpouc.
r.v
7tpo')rr;.

yap
<Je
-

v;Tot'ptaoev d

0ed;

Tot";

aya7t'oatv aurdv aytot;.

6'vTO)v t6)v

auY/i

'Oat'o)c

xai ev atrxraet f3t<ioaoa,

tJt^aay.aXoc;

TtoXXor? etc d)<Vc'Xetav eyeVero

MHNI

TQt AYTQt KB'.

yap
y.ai

r,v

ou ptdvov Xdycov, aXXa xat epyojv

tsr.otv
t>?

MNHMH TH2

ATIA2 MAPIA2

yao

7tot>5aac;

SlSx&.c,,

to aytov

'Euayy'Xtov,
tojv

TH2 MATAAAHNH2.
[I aot'a r MaviJaXrvr; ez
l

outo;

ptEyai;

y.Xr9roe'at ev

(3aatXet'a

oupavtiv.
tojv MaycTa^Xcov
/

npdciJe to reXeurav
auxfc, ut>?c,
rpr,yopt'o),
7tept'

yevopteV/;, auve<ptXoad<fr,ae to) a<?eX<fw

to)

rv tcov

dot'<ov
t

Nuar,c

a7teX9ovTi

tic

e7ttaxe<j/tv
<tr,Tr;-

XXII
jiarite

2upt'a;.
U7td

'0/Xoupte'vr; $i urtd <5aip.ovt'<ov ertra, e9oaTtu5r;

o"ta

re <J/u//;c, xai aXXtuv Ttvtliv ypa<j>tx<ov

ou'to) 7T/oaeut;apte'vr,,
7rpdc;

XptoroO zat

rrv Totaurrv eueoysaiay azoXou5>;- Majdalen*.

r,v

fidxoiv

y.ai

0eiv,

ov

e9epa-

oaoa
apia

aur<p, yeyove pta9r,tpta auToO, zat

tjtaxovouaa

7teuaev, eEe<5r,ptr,oev.

auTto pts/pt toO 7ta9ou; auroO, zai rtpoirr rrv ava'aractv

t>;

dXXr,

Mapta

piupa

xOfjt<'?ouoa

xarettJev,

>jvi'y.a

MHNI TQt AYTQt K'. H nYP$OP02 ANABA2I2 EI2 OYPANOY2 HAIOY TOY nPOOHTOY.
Ascensio Elice
Proplt.

d<J/e

aaSca'Tcov tiSov ayyeXov, 7tpo)ta; oe <?uo ayyeXou; ev

v.ai

Xeuxoic xa9e'5optevou;,
y.ai xrTtoupdv

TtaXtv aurdv rtpd; Kupiov, ov

1oyiX.oy.ivr.,
T>;v

rVouoe Ttap' auroO

ptr;

ptou

aTtTou.

Mera

ouv

9etav toO Xpiarou

a'vaXr,<J/tv,

aneX-

jLlXta;

d 7tpo<piiTr,e; r,v ptev ex Tr/c

cj/uX)?;

/tipa; 0e'aSu; ex
<5e

-/rjt;

9o0oa

ei;

"E<peaov rtpd; tov 9erov To)avvr,v rdv 'ArtdaroXov,

dot'to; xexo<'ptr,Tat, y.al ET'5r ttpd;
co

'Aoaowv, ex

'Aaptiv.
f,

KaT<i)xei

ev

TaXaa'5.
f,

xai 'EuayyeXtarrv, ezer

Tr)v

Kai

dre

erey.ev

aurdv

ptrrip auroO,
7.iuy.o'avv.c,

e'$ev

TtaTrjp

etOo6"ov

tou OTtrXatou, ev

oi

ayiot xai
ir.i

fxazaptot

auTou OTtTaotVv, oti dvBpti

auTo) tjayetv
y,ai eX9o)v ei; d

aurov TtpoarydTtupd; eiJt^ouv

eTtra xezotptrvTat Ttaioe;.

'Yareoov $e
rou

Aeovro; toO
Xt'<J/avov,

peuov, xai Ttupi eoTtapyavouv, xai

<fX6ya

ao<tcoTa'rou (3aaiXco; r d raurr,; aytov zofv.t9Ev

ev t>5 Ort'

TepoodXupta, avryyetXe Tot;

auToO auoTa9et'ar;

piov>7

ayiou

Aai.a'cou

tepeOfft, y.al etTte auTtp

/pnptaTtap.d;.

M>i

tJetXtaar;;.
<fo>;

ZaTT9r.

av9po)Tie,

eoTat yap

>i

oixr,at;

tou TtatWou

xat ^o

Xdyo; auToO aTtdtvaat;, xai xptvet tov TffparX

ev popttfata

MHNT

612
BX MS. CRYPT/S FRRHAT.E.

SYNAXARIUM
MHNI TAt ATTflt Kl". AOAHIIS TOT AHOT IEPOMAPTVPOI
<l>flKA.

BASILII IMPER.

MHNI
MHTI'02
i\_vva
OESaau.ia

Tfli

ATTflt KE'.

MNHMH TH2

ATIAI

ANNH2 TH2

TI12

0KOTOXOT.
EvJb^ou oeo7iot'vr; rptuv
r.v ptv

'wxa; <I>
XXIll

iepoptdpTuc.

i.v

ir.i

tr; paoiXela; Tpaiavou,

r'

pr,T'/ip t/5;

Annae

ev dfieftTW TtoXtTeta

xal rtaf.Tolat; spEralc otaXdp.7ro>v.

'Aovptxavoj
T';i

eotozou, zai aei t.v^vjiv Maplat;,

Aeut, aTrb Bt9XiEp. oi
t/;;

rfuXi?;

Phocae M.

Koarr/Jci; ouv,
Ept>)Tr,9Et';

7Tpocr,vE'/9r,

E7tdp/o),

xal

Tour)aia;,

9uyawip

MaT9av
ettc Trj;

tipioXbyrCE TOV
Xbyotc,

XplGrbv.

'AvTWTa?

OS

UTfB

TOU

lEpE'o);'

"Ooti; MkTjOCV [UTtWp/eV tEpaTEUWV

xai

Errap/o; ev

zal TTtpa9Et'; (3XaG'fr,p.riaat

aetaf/.ou

paotXEt'a; KXeorraTpa;, Ttpb tzc (3aatXt'a; "HobcJou utou

'AvTtr:a'Tpou.

piv tov Xptcrbv, aurbv oe Ttfio>pr,aa9:/r

ue'i/ou,

yevo-

'Eo/
'i-fi.]j.z

t)s

Buya-ipxc, Tpeis, Mapiav, 2bSr,v,

r,

t:aiV/^
xai

tte^o/v

pTa

to~>v

uti b

autr) GTpaTitOToJv,

zai ".Vvvav
Tcz

Si

TTpeiiTri

%yx-r,p
c5i

iv Bt9Xf/.,
y.ai

xai
auTr)

d-vouc szeito. 'AXXd rcpocuau.vo;

UTOy,
tou/j

"Ayto;, ryetps
TidXtv

v.ai

2aXtifir,v, T/iv

Mapiav. 'H
yr;v
o'>c

JeuTepa

cTpzTiMTa;,
rtpb;

xat

xpaTr,9eic

ev Bt9Xept,

zai etezev 'EXtaaSeT

r/iv

urjifja tou

aKKXat.r,
zr/.bca;

O'of/.to;

Tpaiavbv,
y.xi -f.v

xal
TTSpi

vb>7Tt'jv

aurou

5pbp.ou.

tov

Xciotov,

auToO
zai

olxovoErrl

eTezev
r.vi-.iv
'fb>v

'H 5: "Avva ei'c t>;v Maptav T'/iv eoToxov

'EXtaaoEr, xai
r/iv

t^c
E?vat

nporaXuata;, xat
T>iv

1akd>p\r,v,

ftlav rtdoav otsr;X9b)v, zpEu.aa9Et';,

Ef/.p.s'vo)v t>? Etc

e!;e<)9y),

ttXeov

0oTb'zov,

9uya.TEpa; o.dek-

Xotorbv bptoXoyla,
ei'c

el;

"oSeSTOv iviokftir,orforJprS;

Toio>v 9rXetriv.
rjtfeXoc, Tiiv

'H

Si "Avva,

w;

etTCoptev, yvr',aaaa,

zai v% auTrj; uytri; ;eX9o>v,

po/OEv, zal
za9a'rrp ev

Xoutoov
o>

ezttu-

to pteya

aco9r,piav tou

xbauou, rrv a/pavTov

xat aTrato)

UTCEpxasv etar,/9r,, v

rbv

0eov

ooi;o?oyb>v,
irairjE;,

xai U7repafto>ptov 0eotozov, zai

avaTpet)/apte'vrj,

t^ tJpoOEfiaAo)

xapti'vo> oi

dyiot rpsi;

yayouaa

ev

rb>

vao")

Kupiou, zai

ava9eiaa auT>iv

TTZpE'0O)XE TO Ttl/EUfta.

0eo), rcpb; auTov /aipouoa ihof,p\r,ai.v.

KAI A0AH2I2 TOT AITOT

KAI

MNHMH TH2
ETHPAEIA2

02IA2

MAPTTPOi TPO<MMOT KAI TflN STN AYTflt.

i

oala 'EuTTpaEta

r,v

piv

litt t>cc

(3aaiXet'a; 0or5oor'ou,
rje

X
T>7;

pb-fif/.o;

xat 0Eo'fiXoc

oi

tou XptcTou ptdpTupec fterd

Errl

ou xai ouyyev/ic iruy/zvEv

OUyxXrrTtxou.

9uyaTrp,

'AvTtybvou tou
T>i;

Eupraxiae.

tepd; auvooiaj

auTtSv, i/Tr/ip/ov ftEv

Ou

TeXeuTTioavTo; aur/i

trapa

rri;

xa.Ta

ftr/rpb;

Trn|iliimi

tjl

cuyyb>pr,Giv
Ta'tou

Socc.

MM.

0ou JSaotXeia; AtoxXr-tavou tou Ttapavop.t>>zai TupavvtxoJTaTou, tov Xptcrbv bp.oXoyouvTe;,

auToi";
ettI

TluTrpatlac

avTE'9r,

(baatXEi, ric ouyyevet zai ErriTpbTCO)

auTrjc cfpovTllCo9at utc' auroij- zai ptvr,OTEu9Etaa auyxXr,Ttzoj Ttvt, ETCslTrsp ezeVvo; tcoo t>7;
auvatf''ac, STEXsuTraE,

zat tou; Ttpoaepyoftivou;

Tt2

bvoptZTt

auTou
tji

oiodaxovTe;,
zpyTr.OivTEc,

xai

PaTtTlCovTe;.

Atayvwa9tvT;
exeivou

zai
zai
Oe

Ta UTtap/ovra
auT>i; zaTE/aSf.

auT>5 o"ouaa
T/iv

Ttrto/oi;,

p.Ta Tii;

fjtr.Tpb;

TrapaTr,aav

evtimov
ptsv

oicp.iot,

'AtyuTtTw

TtoXtv

0rStiiv,

v.ai

orvayxaoBevTEt;
Toit;
y.ai

dpvriaacOat

tov XptaTov,

Ouaat

et'oX9ouaa et; ptovaorrptov, ev

b) inr>i'j/ov

ezarbv ptovafto-

slobiAot;,

zai pnj TtiaOVT;,

erri

BTUO0r oav
;

Couaat, aTCzt'paTO, zai aurri

atfojpbj;,

ptiv

TcooorSpEUEv toj
r;o)r,v.

xpepio9wt;

^uXcoy, Si;eo8r;oav s'Ta

0r,aav, xai (jtEra TauTf.

za'p.tvov
T>)

E>aOoSoWrwv |uao)v zaTa.St6aa9vr;, ei;

vaaTrplo),

Triv

laaiyyeXov

(3touaa

'H

c5e

ptr;T>ip

auT>5; 7TpiEX9ouaa

xx

y.x-.x.

d.vxzokf.v

y.T>iftaTa

auTrj;,

p.ya/.r,v

.vS/.r,9r,aav.

'AXXa xai

r/;;

xapttvou

zai Ta

piEv TtojXrioaoa,

zai

tjouaa tttw/oi;, Ta
el;

$i ix-

tou 0eou pua9E'vTE; /aptrt, xat aoAaSEi; eEeXGovte;,

pr/ Je

zXrolat; ava9elaa, uTCEOTpt^ev oXtyov ETTtoViaaaa

exotptri9r,-

to ftovaotrptov, xat

ti;

rpt/b; ai^a(j.ivou aurriv tou

y.ai

Ttupb;,

iUnh.lav

zal

f/.Ta

Taura

ri

'Eurcpa-

tov TUpauvov,

T/.o;

x/ivavrE;

Toii;

au/Eva;, Ta;

?la ftEyaXr; dpEtr;;

X9ouoa, xai

9aupcaTa Ttotriaaaa,

epa; auTtiv.zEtfaXa; TrETpirOraav.

VETtauaaTo

ev

Kuplo).

MHNI TSh ATTfit KA'. A0AH2li TH2 ATIA^ MAPTTPOi XPIZTINO.

[bala H.
tjlou,

KAI

MNHMH

THZ 02IA2

OAYMIHAAOZ.
'OXuptTita; U7rnp/v
etti

T>i; (3aatXt'a;

'ApxaftEydXou
oiympiadisi

I!|tou
XXIV
Chrlslina-

xai

'Ovtoplou Ttuv

uitov

EocJoalou

XptOTOu papTu; Xptariva

Tupou,
utjnr.Xov

tou

urtiip/E

jj.i v

ez

t/-;

9uyaTrp psv 'AzouvcJtou tou

oe outjvbc.

zbptr,To;, iyyivr,

zal 'A6Xa-

tcoXeo);

aTparr.AaVr.v
av)',/9r, Ttap'

$i

Ttapbvra
Ttpb;

/ouaa,
to
ptr;

si;

Ttupyov

Slou rou Ertap/ou- vuptcpr Si ftbvov /prftaTraaoa, yuv>7

ixcivou,
ei;

9Ea-

c9at

Tou ydp XacbvTo;

auTrj; ev

avxf.v, Tcps;
r5iE'fttvs.

iiTtb

Ttvo;,

avactSaoavTo;

Kuptov

ExJr,-

tov Ttupyov

zai tou;

veiv

iauTou; Oeou;, xai Ttpoara^avro; aurij 9ueiv xat tcoogzuauTot;. 'AXX' Exeivn zaT?voraaaa tw aa9EvEtav
TtpoOEt/Ev

ptrio^vToc, Ttao9'vo; tzp.a zal

tje

/rpa

AtaTeXs'aaaa
7rpoou/ai(;,
?/, Treptou-.
-

Tcdvra rbv (3lov

to"jv

vr,OTelat; y.at

tal;

cjeouevojv EuTcotiatc,
et;

zal ndoav,

>iv

auTtiv, ourlafiw;
xa'X),o;
t5ta

auTof;.

Tou

5e oupavou to
Ttotr./jtaTOiv

olav xEvcioaaa

9pa7telav

OupiJo;

twv tou Xotarou dp/tp o>v,

dc9EvEt'ai;

(SXIirouoa,

xai iz twv
ouvETpttf/E

rbv

oY,u.toupybv
EppitJ/E

xaravor.oaaa,

xa/ rbv ptotxdptov 'io)dvvr,v, rbv Xpuabaroptov UtarfEpbvto;

Ta
tou

etJuXa,
Ttupyou

Tiftrioaaa,

xai

ev

xat

zaTO).

Kai cytayvwa^Etaa zai

Tal;

9paTtuoaaa,

xaTaStSaaOeioa,

7ttiJrTtp

ezeIvo;
uTtsar/;,

diJtzov
ettI

Ttaaat; Ttptupiat; za9uTtESXr,9r, Ttapa tou oixiou TtaTpb;. 'ATtoz),Eta9Etoa Si xai ei; tfuXax>iv,
CTpetpeTo urtb

l^ojplav Ttapd T)i; (3aotXloar,;

Eu5o|la;

T'Xet

xal aur/i toj Tr; bptoXoyla;

ayyilw
t';

xaTexoapr9r

aretfdvo)

Eo)pta9etoa

yap

u7tp

t5;

akr,-

xai pitpEioa ev 9aXa'oar,.

etJe'?aT0

xai T),; 9aXaaar,s keX9oDaa, tfuXaxw xai pteTa TeXeurrv tou jWTpoS otUTiis, ei; ^eraaev dyMaz Aiovt Trj ap/ovrt, eTUcp9r arfoOpbi;, xai eauparoupy^oaoa, TtoXXou; htnhm moTeuaat Xptortjj, xai tou; ptaorou; ezxoa'TtEzXeio9r,

TO

uoo>p ei;

Bttac, TtoXXou; Ttstpaaptou; uTtsptEtvEv

dkkd

pt/pt Te'Xou;

paTtTtaiAa,

eu/aptoTouaa tm

0eo"),

TtaXtv

to TtvEupta Ttape9eTO.

MH.1I

Tflt

ATTflt Kc'.

Ttetaa, -xai

ytzi

zapitta;

A0AH212 TOV AHOT 1EPOMAPTTP02 EPMOAAOT, KAI TflN IXN

ATTflt.

TtXr.yeraa

Toic

xovTapiot;,

ETeXeitiSn.

JjjpptbXao;
i
,

iepopdpTu; xai
,
r

oi

cuv auToi, 'EppttTtTto;,

t>5;

xat 'EouoxpdTr; ex tou xXripou

r
.

'-

y.Arota;

uTtr,p/ov

TtpEoteuTepot

ev izotjtroVa; ex., r , , TceptXettp9evTe; ez TtSv

Hermolai
socc.

*V1

et

MM.

xau9v-

MENSIS JULII.
xau9e'vT0>v cTicpiupi'o>v

613
oe
9/;).u.

'AytW

iv xfi

exx).r,ct'a i/Ttd
e'v

Mat;i-

yevvi^aac, to piv dfpaev, to

a'7T/,u9r,

Toutou yevafuvw,
T/iv

pttavou toO auaaeSou;, xai xpuTrrdpievoe

'Enei
o*e

tcj/c

oojptaTeo). e;e'Taacv

rtc (5aaavou, zai outo) itapeaz-suaae

ei'c

^01-

EX ms. CBTIT*
FtBKAT/S.

ayco; navTE).rpto)v xpa.Tr,9e;, zae

et;

).taaav 5ta-9nvae tiooc aur/iv, ci; zai

e/etv, xai

ptr-poc Tacev

dyfteic Maictpteavco

tw

ouaaEcef, f,vayy.do)r, nepi

'Epfto-

outwc

exoept/;'9r,.

Xaou

ecTteiv,

TtoO xpuitTeTac.

Kai

pcr,

etOoj;

ij,euoEa8at,

tiptoXdyrae tov

totiov, expa.Tr,9riCav
y.a.i

xai

auroi

'Epptd-

Xaoc, "EputTtTto;,

Epuoxparr,;, xai oiapuot 7tapa-

MHNI TQe AYTQt KH'. A0AII2I2 TOY ATIOY MAPTYP02

otovte;

toj Tupavvoj, eiptoXdynaav Ttappr,cc'a tov

XpecTov.
ee;

EY2TA0IOY ATKYPA2.
_I_juaTa9toc, 6 tou XptaTou ptapruc, OTpaTtwTrc
ptev rv,

Kat Ta

eidoj)a dte/Xeuaaav
a9).e'ou;

/.ai

tjteaupav, xae tou;

aixd TtccTeuovra;

aTtexaXesav "09ev

iJtacfdpo);

Ttpwpr,9e'vTc, aTtexecfa).to9r,oav, xae outoj TeXeeoj9:'v7E:,

aTte'Xaoov (3aacXee'av vhv

axaTaXuTOV

ypta-tavoc
y.ai toj/iv

oe,

xai

7ipoaa/9ec

Kopvr,).e'o)

to)

ryEotdve

xxvin
Eustathii M.

aiSlQV.

Ayxupa;,

xai

epo>Tr,9-i;,
eTucf9r,

itapariOiqt

o')y.o).dyra

tov

KAl A0AH2I2 TOY ATIOY MAPTYP02 2ATKTOY KAl TH2 2YN0AIA2 AYTOY.
utoc unnp/ov
Sancti et
Soccrife |5aotXee'a;

XptaTOV, d9ev
Tpu7tr,9ei;,
7td).0);

acfoopcj);,

xai

Toi/c

aOTpaya).ou;
rfis

xai 0/oeve'ot; 7tept)ettf9i;, aupeTat ano

eti);

Ayxuoa;,

tou 2ayyapou TtOTaptou,

a'/.o).ou-

9ouvto; zai dpcivTo; tou r,yptdvo;. 'E/.etoe Oe ev y).aadxdp.o)

ir.i

(3).r9ei;

eppc'tpn

v rta

noxaptci). Ka.T' Euoo/.eav os

Ma'pxou 'Avtojvcvou,

tou 0ou
xoptov
>;;,
eiti

EarrtOTi:

Cei"o;

ayye).o;, e;/;yaye
a.UTo") d

to yXwtftJt)-

ex 'PaSivvrc tw; ttoXeoj;, /o'jpa; TaXXta;.

ecc

Aea
rijc.

$i xf,v

Trv

i:r,pav,

xai up=9r, iy
ev
d

"Ayco;

a'c).a-

MM.

XptaTov

6fiokoy(ocv y.oaxrftivxic, Ttapa toO

/jtev

yojpa;
tov

tJ/aA)o)v.
eijrj;.

'O

xtTt>i)ttov

por^-ta tou
ryptd)v,

'YitaTou,

nyeptdvo;,

7tpo)TOv

eoaaavc'o9raav

acpocJpcoc,

xai Ta

Ma9cov oe touto
pta/acpav
xai

xai at'a/uv9ri-

XptaTov apvr'aaa9at xaTavayxadf/evoi. Kai toOto u.f) Ttotr.aavTec, 7iapeod9r,cav suXazn. "EnecTa t>7; couXazn;
exSXr,9vTe;,
TtaXtv
eTtpia)pr,9ncav.

8ei;, a7taaaptvo;

a've).ev

eauToV. '0 oe ayto;

9et'a;
Soio-.i.c,

MapTu;
Sia
xfc,

euEa'ptevo;,

t/.eTa/accijv t/;;

'0

pcev

yap ya\y.d
'O 3e

ex7tucf9et'cr,;

auTO) ouoavd9ev 7ieptCTpa;,

Tae:

TtCTa.Xa 7!e7tupci)pte'va
9r,pt'oe;

xaTa
0*e

Tciv

ttXeuoojv ec]e'|aTO.

/eoat tou entcfavEVTo; a'yye).ou to 7tvupta itap9To, xai

e^ecldOr,.

'0

ee; ctoV.pouv

9pdvov 7teTtupo>uivov
npcoeac eaj; eaev5o9etoa,

xaTTe9r to XeApavov auTou

ev auTi T>i 7td?.e

'Ayxupa.

exa9e'o9r,.

Kai

yuvri Tec.

Tuef9etaa Ttd

TtEpac, xai sni icuXou

xpsuaa9erca, xai
erci

9r,pt'oe;

xae eTntoec Ttpoooiuieca, xac

710X1/

cupop/ivr, Ttape'fS).r,9e'vTec,

KAI A0AH2I2 TOY ATIOY MAPTYP02 AKAKIOY.

Owxe to

TCVEupta- oi 3k XotTtoi,
a7t7tve'yr,aav,
).et'c[/ava

ev zfj

efu).ax"/7

0/oevt'oec

xai (3opa Totc xvaiv eppKfraav

auTOJv 3eaptee'vaVTa, Tdj TtoTaudj

zai aij/auaTa Ta

A
xai
6ei;,

z.axto; d tou
o)

XptCTOu ptapTu; rv

Tti

t>3;

paatXeta;

,\

cac ii m.

Atztvvt'ou,

zai TtapaaTa;, xai tov XptaTov dfxoXoyraa;,

ei;ec9r;,

'PoiJavco va7tppt'cpriaav.

xoeptao9ei;
i/cf
'

et"Ta

itapeod9>i

Tp:vTt'o)

rci

MHNI

TDe AYTOe KZ'.

7tap/co,

ou ei; Tuyavov

7te7tupojp-.e'vov

eve6Xr,9n, ittaar;

A0AHI12 TOY AITOY METAAOMAPTYPH2 nANTAAEHM0N02.

xai eXatou xai cTe'aro; TteTcXrpojptevov, xai p.noev aotzret; 'And.fj.uav y.ai

'ATtoXXoJvtatJa toj ryeptdvt aTtepto") vao"j

vopte'vo), axo).ou9erv nvayxaa9n, ev9a ev

taa/9ei;
c;dava-

Ttiv

etooj/.ojv,

Ttpoaeu/djv

na'vTa

auveTpt-je

ra

n
XXVII Pantaleemonis

ueTa TauTa
avTa).erpto)v d tou
7rd).&j;

Tti

TptSnuvw Ttapaoo9eic, xai Tucf9ei; acfoee; cfoupvov ept6).r,9ei;,

XptaTou

pte'ytaTo; pt.a'pTu;, r,v ptev

5pwc, e9r,peopta/r,aev EcTa

S>i;
cTteptEtvev.

acXa-

ex

xf.c,

Ntxoptroet'a;, uio; Si TiuaTopyiou eX).r,vo;,

Triv Te'/vr,v, clcSa/^Ei;

Ad|a;

3e d

TpiSouvo; tfu/pdv e?vae t:v

tt5erv,

xat 'EuSouXr;, /ptaTtavo;' taTpo;

cfoupvov, xai 7tpoaeyye'ca;

auTd; piv

yaxa/.av.c

TauTrv
iv Tot;
pto).a'ou

ptev

irapa 'Eutfpoauvou, 5di;av pEyt'aTrv e/ovTo;

t>;v Si

xoveopTov
TO)

eyevETO.

'0 ae

'Axd/Aoc, Ttapeao'9n

noaeoovtoj
et;

(atpot;,

tou XpeCTOu TttaTtv

acf' ou y.ai

Ttapa 'Ep-

ap/ovTf xac

7tepcTe9cc'; (3aps'a ae'tJnpa,

n'/9n

Mt-

tou 7tpecuT='pou,
1/710
c5e'

k?a-Kxio9r,,

oY

riv

Xnrov, xai TtaXiv cuvTpt'^a;

lr,v, zfii

Ta

etoa)).a, izuf,Sr, xf,v y.iQ>a-

y.ai

KaiSa

iyiovrc, nilr.yivza,

xat

9ava9oj9e'vTa

Toptn; pEucaan; atpta xai yaXa.

aveoTrae,

/.ai

TucfXdv avaSXt't[at imirot, xai

aXXa TtoXXa
MaEttVepou;

OcEvrpyrae 9au'ptaTa- Acayvoja9t; oe

pttavoj,

toj (3aat)et

HIHNI TQi AYTQt K0'.

xai xpaTr,9ei;, xai TovXptaTov dp.o).oy/;ca;, eoaTeXeuTaFov

Triv
cjea

A0AH212 TOT ATIOY MAPTYP02

KAAAINIKOY.
J\.a).Xtvtxo;, d

oavioBr, 5catfdpoj;, xai

Ttotpacev

tou

Xafojv,

d0et;

aXuaeat,

xat xaTaXaoojv tov

iv$pii>

totiov xf,i

TeXeiojaeoj;,

itpoaecJe^n

ilaiac,,

xae

tou

XptaTou

p.a'pTu;,
ojv,

nv ptv

ex

Tr;

a7tdTptr9ei; T>iv zecfaXrv, Eppeuaev a?pta %ai ya'Xa, ditep

pt'/pe

/wpa;
tov
i5e

KtXtxta;- /ptOTtavd; oi

xat

otoa'axo)v tov

Tr; cripEpov ^atvdpievov, TtapE'/ee

toi";

Ttpoaep/o-

Xdyov toO XpcaTou, 7tapnve

ptev a7te'/ea9at tojv ptaTaeojv,

Callinici

xxrx M.

ptEvot; itaat TttcTot"; captaTa.

TtowTnv toO TtavTo; eTTiytvticxetv XptaTov 59ev xpaTr,9ei;, n'/9n Ttpd; tov ryeptdva, xai Ttap' auToO itav(3aaa'vot;
uTtoSXr,9ei;,

KAI

MNHMH TH2
AN0OY2H2.

ATIA2

Totat;

W,oof,u.aza

atonpa

pe9'
r

H
Anthusae.
ev

nXwv dHeojv i/Tte^n xai nvayxaa9n TpE/Eiv [*7tpoa v twv i'7tTto)v pte/pt T; TtdXew; Tayypa;, Tte/oucn; tjTafiaoduac, Kojvi xov xdaptov,
07tr).ac'oe; iJce-

dota "Av9ouaa u7t>;p/e

5t'ou;

e;nxovTa, xai iteieuaa; icnxovTa, CTao^ta, xai iocov

ptev Irrt T>5;

CTavTt'vou tou Ka6a).),e'vou.

KaTa/Wouaa
tlv

tou;

aitayovTa;

auTov

aTpaTtcoTa;

tw

^ee

Xet7toipu-

nal xov XpcaTov 7to9raaaa,

TpeSev,

dpetrt

Kai

/oOvTa;, TtpooEu-^aptevo;, ec^nyayev uiJwp ex t/j; yn;, z-i

eTtoTtaev aurou;-

xai Cf9a'aa;

Triv

TtdXtv

Tayypav, amTn; cpuXartjy

Kai

eupouoa ptdva/dv

Ttva

TtpeaouTepov

aytov

to^; /o)pt'ot;Tou

MavTtveou 7tpoaxa9e?duvov, exetvov

ec';

xXet'a9n ee;

cfuXaxnv, xai

pteT' dptO.a; npte'pa;,

epttptr.aaTO ee;

aaxrcev, xai

tooouto npooiXSev oipe-

xn;
to

xoXr,9i;,
y.ai
(xfi

xai

xaTavayxaa9ei;

a'pvnaaa9at
xai xa:.

XptCTov,
T>;;, oj; v.ai ee; tfoCpvov

Tteta^si;, Ttupi TXetci9n

xxae'vTa acfodpdj; e'aX9etv, y.ai

Tt'pteov

ptr

xarvae.

MeTa

auTOu

Xee'tj/avov

/epal /ptCTtavtiv ev

au

to>

c5e

Te).UT>iv
t/7to

2tcevve'ou

tou ayeoJTaTou

totio) Trj; TeXeecoaeco;.

7ipecuTe'pou, c5tayvo)a9eeaa
a-jiac,

tou Kaa)).t'vou, oTt xdc,

r,vayxa'a9rj Ttapa

ecxdva; Tepta,

y.ai

'oiSei,

tcov

7toaTa)evTOJV, apvroaaSat T>;v toutojv 7Tpoaxuvr,atv, xat

pt>;

7teto0eraa,

etu<f9r/

acpocTocio;.

'E7tee

tJe

pt>i

ijuvapte'v>;

Texei"v, t>5

toO

(3aot).E't;

eptr,vuae

yuvatxi

7tatcTt'a

t5uo

Julii T. I.

78

MHNl

6H
|

SYNAXARIUM BASILU IMPER.

i.dvro>v

EV MS.
crypt.1-:

e7tpei3dj/evoc.

IlapaOTaoai
T/iv
etr,

Tfi

Oixa'CovTi,

xai

MHNI

TQi ArTOi A'.

a'pi.ajj.e'yy,

avaoiiaoxeiv
auTou,
o>;

tou avSpo; Tupavvioa, oieypiOTiavr),

PERRATV..

MNHMH TOY MAKAPIOY IHANNOr

TOY iTPATliHOr.
Fvto;
r,v 7ii

6X/9y,

Ttap'

xai

Ttpo;

ptr,d'ev

[Jouaa twv

TtapdvTWv, a'/).a
(5t'o;,

TtavTUv

xaTa(fpov>iaaaa.

EppTo>, E*7tiv, d

xai

>5

toutou o*d;a eyo> yap tov

7toir,Tr,v

'louXtavou tou Ttapacarou oTpaTeuojj.ivo;,

(JTa

twv a7ta'vTO>v TlapauTa ouv

r,

or,p.iouoyov,
d

zai

oux aovr,aojj.ai.

aoixo; xpiTr;
Tr,c
jj.ev

Ttupi

TayTYDV 7tp0o)xv
odipia,
oJOTtEp

Joannib-

aTtoaTa/Et;
y.ara

ovi/

xai erepow

OTpaTiOJTOjv

ei;

toi/

3e

xapivo; 7tpio/ouoa

'Ayia; to

twv yptoTiavdjv
c/i

oto>yj./.ov, ?,v /uev

toi; dpojot oicixTi; 9a').ajJo; tfO)Tivo;, T>;v

uJiu/kv 7ti T>iv

oiipaviov

T/,c/ auvE;j.a'/i

rpuifa

7 ^pioriavois,

Tot; jjev rrpo

/_o>pi'av
7tEpiiJ,v

to

Ti'jtiov

auTvi;

aojpia

a/ipaiov

tou xpaTr,9rjvat fwvuow ifuyeiv, TOt 0 jjETa tok xaxdoyeaiv ).a9pa Tttvoo)v rw a'rto5paoiv oi ptdvov os to
o-jpiira^; Ttpd; tovtoi; e7tECjet'xvvTO,
a').),a '/.i Toi";
'/.ai

oiEouoaTO toi;

7tpoar,/.ouat

xai Ttaai Tof; ziotoi;.

evOE--

oiv e/op/iya Ta eniT/icJia xai TtpoaEuyai;

v/,aTi'ai;,
9XiSojj.e'vojv
Ttpdc,

xai tojv aoOevfiv

Ttapajj.u9i'ai;

eTttaxE\|/ai,
(3i'ov

xai Taic,

Ttiiv

tov

auTou

e7texdajj.i,

xai

to

KAI MKHMII TOl" 02101" MAPTTPOi IIMQN ETAOKIMOr Tor NEor.

aejjvdv jj.erpu9pi'.a.

Outoj $i ^ioWac,
T07t';>,

ev
oi

Kupto) avETtauitEvoi

oaTo,

y.ai

xxtete9/, ev

ev9a xai

ti'9evto.

'Eyv,'>o9r, oi
a'JT>5

uarepov yuvatxi' tivi oY

rr/v

aTtozaXutjJ/eo);, o;

\J jto;
tou
oaveia,

dMaxapio;
TtaTpiV.tot

r'7t>;p/ev E7ti T>;; (3aai).t'a; 0eo(jh'Xou

(3t'ou

jj.too/pt'oTou, ou oi yevvr,Tope; auv t>5 tou

Ttept-

Eudocimi
iuuioris

ETtiOTa;,

te ev

to>

pi'(i)

7tpa;iv

aurou, xai

yap

r,w.v,

dp9dooEot

Eyvo)pi'ovTO,

eTtexy.Xr,To 6'vojj.a 5ioa(fr,0'

9aujj.aToupy6)v Oe xai a'X).a

to"jv

Ka7t7ta'5o/.ai to yEvo; -

iJio

xa),o); d 'Euor/.ipio; avaydjjE-

TtoXXa eTte^ei xai rou; opaapiou;

o"ouXo)v.

vo;

utt'

auruv Ta
xai

ei; apTr,v,

xavJiJaro;
eTa'/9/,.

UTto

0eoc},i').ou

Tijj./,9/,,

oTpaTOTtaiJap/Erv

TIpoJTov

piev

MIIM TQi ATTfli AA' AQAllil^ TH2 AITA2 MAPTYP02

I0YA1TTH2.

xata t/,v Ka.Tt7tac)oxd)V /ojpav, E7tEiTa xaTa to Xapaiavdv i^uyd; tic oixcto; d)V v.al xavojv, xai taoT/iTa jtaaav
cpuXa'TTO)v,

eXe/poauvaaTE TtXeiaTac exteXwv xa9' exaaTnv,

xai

Ta;

exxX/ifl/a;

xaXXiepywv //'pa; xai

Tta'or.;

dptfavou;

]
Julittac

ou/irra,

yj

tou Xpiarou piapTu;,

Ai'xr,v Sk

r,v

jjev

ex

TtoXeo);

Ex5txoJv, vtai

aTcXw;

a'pT/i;

i5e'av jj.eTp/djj.evo;oo)jJ.aT f/.'/i

M.

Kaioapeia;
TtXeovEXTixdv

Iio7t7taooxi'a;.

e/ouaa

7tpd;

Tiva

xzTa 0eov ouv

a/,xovtc, T>iv

7toXtTEuoajj.evoc, vdoo)

xaTaTtpO-

avOpa xai
Tou

(3t'aiov,
!.oja,

d; yjjs raurr,; rd TtXeiov

0/9ic, TO TtVEUJja OUTOU TOJ 0EO) TtapETE^O.

Oi $
jj.ETa

TtOTejjojv, xai

aypou;, xai
(3i'ou

xai xojpia; xai oixera;,

jj.ete'-

aurou xeXeuoiv arcoTtX/pouvTEc,

uTto3/,jja'TO)v

tojv

xai Ttaoav

r>iv

xaraaxeu/iv Ttpd; eauTov

5ixai'ou, xai tou

ev9upiaT0)v v.ai
UTtd tou

e9acj/av,

9aupiaot TtoXXot;

azr,st, xaTacppovTriaa; tou

0eoO ouxoto>v oY/.a-

0ou oocaaOevTa.

cjaVTai; xai

ipeuJopiapTuot, xai 0"o>podV/.iai;

INDEX

INDEX HISTORICUS
IN
Nuineri

TOMUM
*

JILII

cum

asterisco

designant Tractatum Praliminarem.

Ambasia (Ludovicus
Amelius Cardin.
S.

de) Episc. Albien. transfert reli-

quias S. Monegundis an.

1505

275

e f

/Vbbas an
Abel
le

Prior

fuerit vocatus

prxses ad S. Satur-

600 c Gros multa instrumenta submittit ad canonizationem B. Pelri de Luxemburgo 432 c et alibi Adalbero Remensis Archiep. monasterium S. Tlteoderici reslitttit

nini Tolosx

Eusebii commissarius in cnusa canonhationis B. Pelri de Luxemburgo 463 e Ammonii ad Theophilum Alexandrinum celebris epim
slola

32 a b

Anastasius Imp.
Sijria in

An

ejus tempore et
fttgerint

qitare aliqui

ex

Umbriam

2 *

f et

seqq.

53

Adalbertus Episc. Mogunt. S. Otloni quare non

verit

(o-

Anastasius quis colatur ad Aquas Salvias 15* d Quis sit ductor sociorttm qui e Syria in Umbrinm
venisse dicunttir

322

17

"

b et seqq.

Adelgisus scriptor miraculorum S. Theoderici. 64 d Adela Roberti Flandrensis soror S. Tlteoderico ad

Montem Or
J-

bcnefica

70 a

AnatoliusEpisc. Laodicenus qua occasione et quand successerit S. Eusebio. 565 e et seqq. Andechsia illustris familia Bavara. An ex ea origi-

Adelberti martyris cultum in Pomerania promovit

366 f Adelbertus Dux Saxoniae ad S. Oltonem in Pomeraniam legatos mittit 363 c AdelbertusS. Ottonis socius illiberalius coramSancto 365 c jocatur Ademarus Chabannensis scribit de S. Eparchio 103 d
S. Otto
-j-

nem traxerit S. Otto, fuse discutitur a pag. 314 Andreas non recte a S. Anatolio CP. creatus Archidiaconus 577 c e t seqq. Andreas abbas ad S. Michaelis prope Bambergam collcctor viu S. Ottonis, alius a Gretseroan. 1611, alius a Jaschio 1681 edilus, 309 c f et seqq. ubi

Ado

inter

discipttlos

Aposlolortim

non

reperit

S.

Brictium, ab Apostolo Petro Umbrix metropolitam

prxtense ordinatum

5*6
S.

eorum scripta examinantur. Andreas primusEpiscoptts Calvensis ordinalus an. 966 25 d Andreas de Luxemburgo B. Petn frater natu mtnimus, postea
Episcopus Cameracensis 429 f Adest

Ado Mechlinise Dominus

-j-

Rumoldum

excipit

215

e,

217 e Adonis chronicon nec

satis

chronologicitm

est,

nec

integrum habemvs, 13

a.

compositum, ab ipso Viennx auctum.

Martyrologium Lntjduni 14 a b

454 c Angelonus Interamnensis historicus qualem faciat S. Anaslasium, istius urbis Episcopum seculo 6

fratri morienti

17"

Adylheida mater S. Oltonis Bambergensis,

phia.

non So-

Anna
-j-

Austriaca Franciae regina interest ullimx trans-

^Egidii hospilale a S. Ottone constructum.

316 402

f
f

Aetius Archidiaconus a S. Analolio CP.

officio

male ab
c et seqq.
j-

remotus
fingitur

577

Remensis 56 a Anselmus Cantuarien. non scripsit vitam S. Ray mundi Tolosani 594 Antoninus excusat B. Petrum de Luxemburgo,
lationi S. Theoderici

Agrippinanon bene

Agrippx uxor aut sancta

in

quod insc/iismate secutus

Gebennensis

sit

partes Clemenlis

PII

2d
Aguirre
S.

447
*

f
:

R. E. Card. quomodo invehatur

sequa-

S. Proculo 53

unde acceperit Legendam de qux Acla S. Proculi edtderit

de Bivario et alii

ces et defensores Pseudodextri etc.

53
tribuit

48 * b et seqq.
Antonius (Nicolaus)
-j-

Albertus (Leander) qux scripseril de B- Joan. Vtcentino.

qttid senserit

425
le

f..

Diversum silum
in

lnteramnx
6
*

Pseudodextri defensoribus

53

* e

ad Lirim

Albertus

Grand 105 de, 106 c d

S. Leonorii xtate hallucinatus

sec.

Antonius Patavinus. In ejus vitam jubetur inqui B. Joan. Vicentin. 415 e Antonius Verus Imp. quam non vere, nec loco, nee
rere

Albigenses

hxrelici in Aquitania a

12,

39

a.

tempore suo a Tumayo relatns

52

Eorum

tempnre scripta videtur Legenda de S. Rotjsociuspericlitatur Hologastx

Ap htonius Engolismensis Episcopus suscipit

cluum

S. Epar-

599 * 362 b Albius (Henricus S. J .) scriptor vitx B. PelrideLuxemburgo, in mullis hallucinattts, restituitur 438 c

mundo Tolosano AlbinusS Ottonis

99 b

Apollonius, cttjtisS. Proculi socius fuerit

44*cet

seqq. Apostoli Umbriae ex Syria advenae in tres classes distributi

et seqq.
-j-

2 * b etseqq.
in

Aldricus Episc. Cenomanen.

Bilarii Aviciaco in urbem

transfert reliquias S.

Aringhus

Roma

subterranea de

Cenomanensem

an.

841

Murtiniano bene merilus

relalus

SS. Processo et 268betseqq.

inter Sanctos

35 c Alexander
naverit

Arnoldus Archiep. Moguntinus male

I

PP. an S. Martinum Viennam

dicitnr canonizasse S.

desti-

4 c
recle

14 a

Asturicorum prosapia quam

bus virginibus a
-j-

S. Proculo etsocia-

Alexander IV PP.
161
b.
jicit

Rmnoldum
prx-

B. Bartliolomxum 251 f. Commendat institutum PP. Prxdica410 f torum Alfordus Annalium ecclesiaslicorum Anglix auctor 16 b
Vicentinx ecclesix
Alliaco (Petrus
de) Caroli

Tamayo tribualur 52 * d et seqq. Athanasius Patriarch. Alexander. 5. Pambonem 34 a d Alexandriam accersii

566 288
instant apud

Attila vetus Altinum evertit

Atulphus Regis Egberti

tus

filius

a S. Swithuno instituc

VI

Regis

el

eccksix

ac

universitatis Parisiensis ablegatus ad

canonhationem

Avenionenses
zalione

Martinum

pro canoni-

B. Petri de Luxemburgo

535 d

B. Petri

de Lu.vemburgo

542 betseqq.
Aveutini

INDEX HISTORICUS
Aventini
(Joannis) genealogica

Andeclisiornm
eu familia

series

Bollandus Joannes
historia
offendil

S. J.)
1

magnas tenebras
Fruslra

in

Umbrix
ul

S. Oltonem

Bambergensem ub

excludit

c.

optavit,

quis

315

de
un professus fuerit S.

obscuns lucem afferret

ibid. e

+ Augustini regulam
dus Tolosas

Raymunet seqq.

Boncampii (Joannis) Ord. Praedicatorum

Bononiensis Episc. mira conversio Bonifacius IX. PP. publicat bullam pro
tionis

et postea

593 d

426

Augustinus Anglorum Apostolus non videiur ordU 284 d e nasse S. Oudoceum

festo Visita-

B.

M.
el

V. 263 b. Ordinis

PP.

Prxdicato-

rum

fautor est

413 b
plurimi
et

B
JJaldericus Noviom. etTornaci Ep. quid de S. Rumoldo iradideril
*
1 'J

t f

Bonifacius

alii

Episcopi

Apostolici ex

Anglia, Scolia

Hibernia
Ferentinus,

166 a b

Bonifacius
coluerit

Ep.

quem S. Procnlum
51
*

b et seqq.

Boonen (Jacobus) Mechl. Archiep.

moldi edi curavil
soleuniter exponi

officium S.

Ru-

Balduinus Comes Dononiense ccenobium prislino statui

restiluit

174

f,

et

237

novam lipsanothecam 190 e

Balionius Philippinus (Carolus) ub historia sacra Um\ * c Orix lenebras dimoucre conatus e.sl

Borbonius (Carolus) Cardinalis obtinet birretum no549 b et seqq. cturniim B. Petri de Lnremhurgo
Bordinus (Franciscus) Episc. Cavallicen. anno 1607 curat instattrari tcmplum B. Petri de Luxemb. et
an.

Baractalie umis inter xn tempore in Italiam venerit

Umbnx

Apnstolos, quo

63

c et seqq.

Barburanus Vicentin. Burtkolomxo 247 d

j;.

historic.

et seqq.

multa tradit de B. mulla item scripsitd e

1608

consecrat allare,

ac

reliqtiias

solcnniter

transfert, variisque partes dislribuit

549

c et seqq.

Juaiiue.

Vicentino

410fetseqq.
Otioni grattts

Borvilla (Andreasde) Ccelestinus Avenion. procuralor pro

canonizatione

Barnimus Dux Pomeraniae S.

Baronius
iS'6'.

327 b c

Castos, Cassios
:

et

Secundinos confudisse

de S. Symeone Salo gravis ejus seni 118 e: paulo durius loquitur de gestis S, icitttu J 573 c et seqq. non vtdelur Thoram Auutolu CI

vuleturlS

Marlinum. V Boscagio (Guido

B. Petri de Luxemburgo npud 532 a

Avenion. processus de

de) Episc.

virtutibus et miraculis

1417

offcrri curat.

B. Pclri de Luxemburgoan. Martino Conslantia-. 532 a b

i,e, e

tiit

lucum

eluium cottocasse

(;

Boscii elenchus
e.roctus.

Episcoporum Vtennensium non

satis

Bassani Bnxiensis de B. Bartkolomxo Vkentinoepitaphiwm

248 d e
:

BeaulU (Antonii S. J.) de Aquavivensi civitute conjec.jus Aclu de xu Sanctis Umbrix cum ctura 23 a
altis collata

3
a S.

d e

Bela ttex Hungarise

et seqq.

Ottonedona

recepit

372 a

13 c Boso Caroli Calvi sororius tyrannus in Burgundia 218 e Boureyus (Martinus) monachus Coslestinus scripsil vitam B. Petri de Luxemburtjo, cujus anahjsis da439 e et seqq. lur

Behsunus 1'erusiam Totilx furori expositam relinquit 32 (1 Beneilictus VIII PP. admillil et Missx inseril symbo.
hitii

Cpoltiunum

15
Ordinis sui religiosos Patuvii
i

Benedicl.

XI PP.
iioii

in-

Boussu (Thoraas Philippus de Alsatia de) Archiep. SJechl. monumenta concedil ad S. Rumoldum spectantia 189 d Brachescus (Jean. Bapt.) Ord. Pradicat. pro duobus 31 * b SS. Ilerculanis arjit upitd Baronium Breviaria antiqua non faciunt S. Ottonem Andecksium

'

dulgentiis ditai
vtsiiius,

417

et seqq.
sed

opilionis,

Hic veraorigine Turnolarii ftlius 418 a et

J-

3l8bc
Brictius quando Spoleti
fl

S. Pctro visitari potneril

seqq.

4 *
eecles.

d.
'

19

b et seqq.

Unus un geminus
qui S.

fuerit

Benediotus Kpisc. Fulgin. adest consecratiom

S. Btirtietulis

20

f et

seqq.
fuisse videtur

64 * d
.

Bruschius primus
dechsium

Ottonem An-

Berglies (Alphonsus de) Archiep. Mechliniensis S Rumoldi reliquias populo exlnberi curai 193 a et
seijq.

fecerit

314
tradit

Bucelinus in Aqilolpngicis mira

de S.

Otlone

315 b
fuerit et sanctus

Berlannus an Episcopus Bituricensis

habealur

Bucherius

(jEgidius S.

J.) in Belgicis

monumentis

3 b
et signis

eruendis sagacissimus

152

Bernardinus Realinus S. J. multis virtutibus iltustris, needum coli jiermissus est

261

283 b Budicus Armoricaj Rex 5. Oudocei pater Burgundiones strage Parisiensi relardant canonhationem B. Petri
de

Bernardus Bpisc. Hispanus

lutur, elc.

ob paupertatem a

Pome-

Luxemburgo

544

ranis icjectus, S. Ultonem ad eam' misstonem kor-

382

b et seqq.

+ Bernoubbas Balmensis S.Adegrinum recipit 300 a Beruu ubbas Augia) divitis teslts dc leinpure, quo ab
Ecclma admissum
esl

Symbolum

Cpolitanurn 13

b c

\joelestiiius
:

Berserius (Joannes) princeps Senatus Tolosaui auctor w(i, a Tolusutibtts concepli,adimpetrandumS. R'iy-

PP. S. Palladium in Scotiam misit 52 b non ordinavit S. Germanum Mannicnsem Episcopum 586 f

596 b mundi auxihum, grastante lue 319 f Bertha Imperatrix moritur 1088 BerthuubbutissuS. liupheuiiajSpoleti, cujus S. Joun* c uis Sputciuu Episcopi gesta cuiligt ciietiecrit 23
Bertlioldi
rejidi,

Coelestinus III

PP.

confirmat privilegia

monasterio

Coelestinis

potentes

MecMiniensium
ex

in

Betgio

advoeati

Bivanus quam
Boguzlaus

apposde.

S. Briclium

178 f Umbria in
*

43 a monachis fundatur monasterium ad sepulcrum B. Pelri de Litxemb. 535 c. Eorum instanlix apud Marlinum V pro canonhatione sui patroiti 543 d et seqq.
Sicilix vindicat

S. Ragneberti

Cajetanus (Oetavius S. J.) non recle S.

Calixtus II

llisiianium translulerU

37

d et seqq.

Lidanum 303 b
Bamberg.
privilegiis

Pomeruniad Dux.

allaborat

canonhalioni

PP.

potestalem facit S.
c.

Ottoni

398 a b S. Otlonis el dona confert Boleslaus Dux Polouorum Pomerunosvicitctad [idem

Cltristianum suscipiendam

evangelhandi Pomeranis 323

fundutiones ejus

Ornat

342

e f

344
199

compulit

346

et alibi.

Calixtus III
gitur

PP.

Mechliniensibus mullas gratiaslare

Ejus dona S. Otlonioblata

371 a

Calo

AD
Calo (Petrus) quid de
* c.

TOMUM

JULILJ
III

S.

Proculo tradat ejus coiex

Clemens

PP. Diplomata

ejus

pro canonizulione

Qualem Sanctorem Legendam scripseMS. 50 rit 53 * e f Calviniani an. 1562 diripiunt reliquias S. Monecjuiidis 275 c Campello (Bernardinus e Coraitibus de) de prtmis cum Jacobillo non consentil TJmbrise aposlolis 2 *c d Canard (Joannes) Episc. Atrebaten. transfert corpus S. Reginx in tkecam argenteam 238 b
Cancellarius Henrici

325 e et seqq. Clemens VI PP. mire effert PP. Prxdtcalores 413 a Clemens VII PP. an 1527 bealum declarat Petrum de Lnxemb. 433 b Clemens VIII PP. cur non canonizaverit B. Petrum de Luxemb. 551 b \ Clothildis Regina monasterii Miciacensis fundutrix
81 e
Cointius

S. Oltonis

IV

Imperatoris

fuit

S. Olto

336

Canisius (Henricus) qualem S. Ollonis vitam ediderit

311 bc
Cantipratanus (Thomas) stupenda miracula,aB. Joanhe Ficenlino patrata collegit 424 c

5. Gregorium Turonensem male suggillat 98 o Colganus (Joannes) Acta S. Rumoldi genuina produxil 134 a Comorrus in Armorica lyrannus 109betc
Conciliuin Basileense varios depulatos
eli/jit

'

ad resude

Capacius quid

scripserit de

SS.

Casto

e.t

Secunduw

mendum negotium
xrinburgo

canonizationis

B. Pelri

Lu-

25 a

544 d
est inter

et seqq.

Capgravii Legendse quis primus auctor dicatur 287 c

Caroli Crassi lempore immanes per Belgittm

Concordius Episc. Toletanus

norum grassalwnes
Carolus VI Franciae Rex
instat

Norman218 d e

pro. canonizatione

B. Petri de Luxemb. 535 d. El novo conatu 544 c 538 f. Item Carolus VII Delphinus Marlino V supplicat pro canomzatione B. Pelri de Luxemburgo 541 b. Lit542 e terx ipsius ad Papam
Carolus Novarien. Episc.
daii
eruit epitaphium

Tamayi Sanctos 3 d Conty (Carolus de) Ancop.. Episc. Viceleg. Avenion. ordinai festum B. Petri de Luxemburgo 1606 434 et seqq. Convenarum Episcopus absolvit oraiione panegyrica
solennitatem elevationis reliquiarum S.

Tolosani an

1636

Raymundi 596 e

S. Adeo274 b
2
'

Coppocus (Joannes) canouic, Chimac. zelosus cultor S. Monegundis 277 a et seqq,

Corbinianus Episc. Frisingensis.

lenlino

tt Carpophorus
Diocletiano in

et

Abundius sub Domiliano an sub

appulerint.

De quo S. VaEpiscopo meminerint ejus Acta 58 * b e.

36
e etc.

Umbriam

ef

seqq.

Castanteus (Henr. Ludov.) Episcopus Pictaviensis,

quid de S. Lupiano scripserit

Corvaiscrius Cenomanensis historicm

Castellanus (Claudius) mittit

ciacensis

CastellionaBUS multa corradil

et seqq.

29 f Acta S. Hilarii Avi30 a de S. Adeodato 274 b

Coudre (Raymundus de
luit

la)

processum verbalem insti-

de cultu aliisque ad S. Ftoregium spectunlibus

39 d et seqq. Cramerns proedicans Lutheran.

locutus, a Gretsero refellitur

de S.

Oltone mule

321 c

Cateilus nonnulla inquisivit

de S.

sauo

Raymundo Tolo595 c et alibi

slans

Crantzius

scribit

de S. Ottone

326

Catharina Seuensis

prodigiis

celebemma,

pio Urbano VI, oppomtur B.

Petro de Luxemb.

tkaumaturgo, adhserenti Clementi

Cecilia,

VII

437 d

tiha

Regis

Siciliae,

an maler S. Rumoldi
recipit

158 a 226 d
Ceinotus

Dorobern.

Arehiep.

professionem

S. Swithuni
Charaillart (Stephanus S. J.) de S. Floregio

menta procurat.

289 a monu39 d

Chesne (Andreas du) commtinicat vilam S. Leonorti lU5c. Chulelbertus Rex bubalum insequens S. Carilefo fumiltarem, in Sanctum incidit, quem primo objurgat, demde fundo donat 83 c et seqq. IdemS. Leonorium ucccrstl 107 c, beneftciis cumulat 108 a, accipit aureum aiieiem, et mira donativne Sanctum
,

Creusen (Andreas) Archiep. Mechlin. aram magniftcam S. Rumoldo sumptibus suis erigi cural 192 c Cunradus Pomeranise Episc. S. Ottonis canou, 398 a b nem unjeri cupit Cunradus abbas Michelfelden. adjutor ad canoniia398 d tionem S. Otlonis (Henricus) Rursemund. Episc. Natales MoCuquius 168 c hnn colligi curavit Ludovicus (de Corte) toparcha Oosterlmntts Curtius 587 a b c suggerit notitias de S. Gulhagono
Cuthbertus Cantuar. Archiep. an S. Rumoldum or228 b dimirit Episcopum annalium Episcop. BamCygneus (Joannes) auetor

bergensium

in

S.

Ottone

lurpissime

cespitat

314 b

109 b c d, cogit quinlam synodttm Aurelia95 a nensem Chromatius AquileiensisEpisc. nonordinavit S. He5G7 a b iwdorum Chrysanthi et Dariae reliquix an fuerint Lugduni tt 45 d Ciaeconius insigni elogio ornat B. Petrum de Lu445betseqq. xemb. Clacquin(Nicolaus)canonicus Cameracensis B. Petro de Luxemburgo perfamitiaris 480 b et aliis locis. 555 a Clara virgo Dorainicana plnsquam mirabilis
ditat

D
+ JJamianus
Farfensi
(Petrus) qttid scribat de S.

Laurentio

26

* e

Daniel Stylita a S. Analolio Patriarcha

fenditur Scotise

CP.

de-

David Rex 164 b David (Giorgius

commiinicat

an
J.

fueril

pater

S.

584 a b Rumoldi

S.

Synaxarium Ruthenorum

1 15 b Carmelita inter Sanctos necdum nuDavid Cirburus

Clarissia

Leonardi,

Beghina Mechlinia?

culium
" e

merandus

transmisit
optts

non babet
Clarius un Ruthenis abbas fuerit

Daumius
vita

(Christianus)

Ebbonis de

Claromontanus Cardinalis Legatus corpus B. Petri de Luxemb. e terra

ferri, et decenti loco veneralioni

39 b Avenionen.
levari, trans-

S. Ollonis, sua

manu

descriptttm,

anno 1683

exponi curat

548 b

et seqq.

312 b Dempsterus (Thomas) fabularum consarcinator 50 f Dexter (Flavius) impostor et Sanctorum in Ilispaniam 52 aet seqq. importunus translator
Diocle-

INDEX HISTORICUS
Diocletiani

famosum

dtcretum

contra

Cbristiano

Spoletinis deicribatur

18 * a
instar Arii

et seqq.

12 *b
Dionysius auctor vitx Latinrn S. Lidani
Dioscorus 5.
moveri cural
in

Eutycbes haeresiarcha,

subitanea morte

303

pumttis

580
sua tyrahnide oppressit
et seqq.
et

Anawlium 572 a b,

sedem Cpolitanam proqiiure el qiiomoito damnatus

ail

Ezelinus mullos prxslanles viros, etiam cx Ord.

Pr.Tilicnlorum,
cuiuvit

PP.

enecari

Conc. Chalcedon.

570 b
adesl consecrationi

et seqq.

422 a

An

sub co mortuus vel ab

f,

DoHu Reatinns Episc.

S. Baractalis

ecctesim

eo cxsus

B. Joann.

Vicentinus 411 e

diijnus tot

Domezlaus

iS.

Oltonem Julinam ducil

:

64 * d 353 e
transVicent.

cjns sceleribns cxitus

252 b
non scitur habere

Ezzus

sive Izzus Episc. Salisburg.

laliouis prsecipuus
:

Dominici eorpus levatum Bononi.e 420 a motor B. Barlholomxus

cultum

2 C

ejns cl sacri Ordinis Pmdicalorum 254 c d e vana encomia 412 d et seqq. In co viri aliquol il418 d et, seqq. lustres

F
Jj absr (Carolus
Ijiixemb.
S. J.)

multa misil de B. Petro de

Dominicua Episc. Fulginaa donnt eorpus S. Abundii 40 * c Tiliciio abbali Berecluno

Domitianua Imp. male substituitur Diocletiano mosis Actis Sanciorum xu in Umbria
|

Fabritius

Perusinus, Lidani

Episc.

436 d e Tarracin. et Setinus

deponi curat
an.

in fa"
'i

reliquias S.

Itonoriftce

D mitilla, utS. Proculi

murlijr a Bivurio

et

S.

Domninee

socia

t
i

Doiiinina scu Donina

ijaliir
i

52 * e primum baplizala cum quo S. Proculo conjun44 * d

1609 304 e f Facnmlus Hermianen. Episc. S. Analolii Cpolitani Jcf.nsor 577 b Faroaldus Dux Spoletinus quomodo citm S. Laurentio connectatur 27 * a. Quale monasterinm xJiftcaverint
sive primus,
sive

fecit

(Joannes) Acta S. Rumoldi e belgico lntina 155 b et seqq.

dicitur translulisse

secundus

istius

nominis

28

'

a
Sinuessanse
interfuisse

Drusinua Episc. Setinus

S. Lidani

corpus

Felix Hispellensis synodo

dicitur

304 a

24
Mauri
filiolus
,

Felix. S.

S.

Carpoplwro

adjunctus

33 *d Ferdinandus Leod. Episc. approbat

reliquias S.

Mo-

B.bbo monachus
Ejns
cliaracteres

scripsit

vitnm S.

Ottonis
ibid

312

a.

negundis

eapenduntur

cd

etc.

Ferte (Eymericus Marcus de

la)

277 d Episcopus CenoAviciaiensis

re.ro-

Eberhardua Episc.
Oltonis deputatus

Merseburg. ad

canonizatwnem

manensis
gnoscit an.

reliquias S.

Hilarii

Ebo Remensis Archiep,

sacra dele.visse

testatur,

398 f barbaros monumenta 152 d

Sereni

Eccardua (Joannes Georgius) Regis Britann. Hanoverae Bibliothecarius clironicon Monlis

offii

1640 35 f t Flaviani CP. Episcopi zelus adversus Eutychelem 580 a et seqq. Diptychis inscribitur a S. Anatolio 572 a b
Flodoardus
scriptor gestorum S. TheoJericl

54 d
c
:

iose

subministrat
in lulrones lcijeni
tulit

Edgarus Rex duram

291 d

315 b 288 b,

Floregiuj an Arvernorum Episcopus

aliqua elevatw
aliaque
facta

38 b
visilalio

ejus

anno
ejus

1669,

1715

39

f.

Unde
S.

nomen

derivari potuerit

Edmerus 286 e
'

descriptor

antiquee

cryptm

Canluariensis

40

e socius

t
Dccauus S.
Adonis
Otloni in

Florentius

Eutychii

abbatis

Nursix

EgilwertUS

extremis

assistit

50

* e

395
231

Elisa

comitia
c

ccnjux

sterilis

qualis fuerit

Fortunati de S. Gallo epilaphium Franciscus de Luxemburgo, Dux Piney

Li.icmb. reliquias obttncl an. 1589,

96 cf

Petri

de,

Eiiiina Angliai

Kegina ml iirobamlum pudicitiam voiltsesa

Fratres longi

in hisloria

Origenismi eelebres

meres candentes
lAuPi

percwrit

in

templo S. Swi-

Fridericus II Imp. Ecclesnv hostis alrocissimus Fridericus III novo scuto Mechlinienses omat
Fi idericus Episc. Colon. S. Ottoni non favens
el

286 d Enckenvoirt (Guilielmus) postea S. R. E. Card. Mechliniensi ecclesix demultis gratiis

prospicit

557 a 34 b 417 a 222 c

quare

200

322

t Ephebua
seqq.

cujus S. Proculi socius fuerit

44 * b

et

Fridericus 5. Oltonem fratrcm tenuiter tuljuvot 335 d Froissatus (Joannes)

hislorio/

sux

inseruit insigne elo-

Ezcusalur t S. Chrysostomum
d'Estein (Joachimus) Episc.
suliu jubet

Epiphanius.

cjus

contentio

adoersus

gium B. Petri de Luxemburgo

444

578

Sanflor. processum in-

de, S. Floreyio 39 d Etlielvodi prsdicationem juvant S. Swithuni mi-

286 e Evagrius de S. Symeone Salo 119 d t Eucherius Lugdunensis, an S. Domitianum fovtrit 44 c d Eugeniua PP. BOII rccle diciturS. Proculum corripuisse, quod post Missam cibum sumeret II * c d Eu^enius 111 PP. quatuor arcluepiscopatus in Iliberracula

\jraius PP. quem S. Bnctium ordinarit Episcopum 20 * a b

Galeatius (Joannes) curat xdifkari sacellitm B. Petro
ilc

Lttxemb. 1421. 619

f

e.

Staluam aryenteam
confundit

offert

547

Galesinius varias
yllibi

Marlyrum turmas

male delerminat

Galfridus Monemuthensis scriptor Anglicus

reliqnias

559 a. 560 a 16 e

niaerigit

6g a 3 c Dia,

Galliczon (Uatianus de) Episc. Agathopol. recognoscil

Eugenius

II

Episc. Tolctanus

Tamayi

auctoritalc ne

cilum Sanctut

Gallus Claromont.

Monegundis 1697, Episc, quando

confraternitas

275
et

ubi sepultus

t Eusebius,
conus

qui iv Octobris in Murlio

Rom.

ut

cum Laodiceno Episcopo qui hic m Juiti pomtur 564 c. Ejus indnslria ad salvandos AlexanJrinos 565 a et seqq. t Eutitius cum Eutychio abbate confusus, qualis a
colitur,

idem

est

92 a et seqq. Gaudentium ordo seu

Vicenl. inchoatus

a B. Barthol.

Gelasius

PP. An

sub eo S. Valentinus

Episcopus

253 d e f II Interamn. 58 * f
Gelenii

AD
Gelenii
fratres suggefunt ea,
qu.se

TOMUM

JULII.
wtleriano an. 1371 occisus
vita
et

de

svpersunt

B. Hechurdo 242 a

Georgius Card. de Armaignaco concedit Gardrnali Borboniv birretitm nocturnum B. Petri de Luxemb.
an.

1579

548

f et seqq.

428 bc d Multa deejui obses pro Joanne 429 Rege Francix in Anglta 464 e Guilielmus Card. S. Angeli commissarius in causa Ca463 e nonizationis B. Petri de Luxemb.
virtutibus a pag.
:

Georgius paler S. Gulli, e slirpe illustris Martyris Lugdunensis 93 d Geranlus Cameracen. Episc. Dononium restaurat

Ouilielmus Vivariensis Episc. procurator processmtm

ad canonizutionem B. Petri
Guillotus
tle

Luxemburgo 463 d
ejus

Dominus de Stagno;

[undutw pio S.

237 e GerardusTornacen. Episc. S. Guthagoni

ker,cx in Flandria elevat. an.
-j-

Floregio
corpus Oost-

40 b

Guise (Jacobus) quos Hannonix Annales composuerit

1159.

587 e

Germanus
ibid.

Paris. Episc. an. consecraverit basilicam

:

237 c d Gumboldus abbas regimine

berg. se abdicot

comobii S.Micbaelis

Bam403
f

S. Eparcbii 97 c

an missits a

Rege Chariberto

Gurnezius (Joan. Anton.) de

bene meritus

histovia

Mechliniensi
alibi

Geusii Mechlinix evertunt anliquum S. Rumoldi sacel-

152 b et saepe

lum
Ghillo, S.

196 a
Guthagoni socius, non
scilur

cuilum habuisse

H
jj_l

353 e
Gildas scriptor Anglicus vetustissimus
Gildulfus, an socius S. Gutbagoni
et

16 d
Sanctus

alicarnassaeus ubiTkoram seuTeoram collocet 6 * c

553

Giraldus Cambrensis Anglicus bistoricus

16 e
e monasterio

Giso Rx Hungarise sororem Sopbiam Admontensi frustra ronatur avellere

372 d
221 b

Godefridus et Sigefr. Mecblinitim incendunt

Gonderada abbatissa S. Eupherniae Spoleti quem S. Joannem Eptscopum Spoleli transferri curaverit

23*

b
tin
et

Gothis in Italia dominantibus,

ex Sgria advenerint 2
"

qui in

Umbriam
29 287
*

e Regiminis Golbici princ.i-

pium
Golzelinus auclor
vitse

Hauchinus (Joannes) Archiep. Mechl. dispersas per h.i reticos S. Rumoldi reliquius colligi curat et ap189 c et seqq. probat t Heliodorus ad S. Ilieronymum profectus nou est nec obtinuil S. post susceptum episcopatttm 369 d 569 f Jacobi brachium tib Episcopis Gallicanis Helmoldus in chronica Slavorum laudat S. Ollonem 326 f f Helmstanus decessor S. Swilhuni moritur an. 289 c et seqq. 837 Henricus Imp. citrat Mtssx inseri Sgmbolum Cont
;

Gramayus

e d S. Swilbuni (Joan. Bap.) res Mechlinienses subsultorie

stanlinopolitantim
stauravil

15

* b.

Bambergam

egregie.

m-

314 e

158 c etc. Iransiliit Granvellanus S. R. E. Card. Primus Archiep. Mechlinien.

insignia sua
curn Scoticis miscuit,

quod

Henricus IV Imp. S. Ottonem commendul, non a sanguine Andechsio, sed a virtute 317 c d e Moguntix 321 b exuuclorutur Henricus V Imp. Ratisponx in Comiliis excipit S. Ottonem 321 f. Eidem conlrurius esl in Comitns
Bumbergensibus

successores aliqui imitati sunt

170 a

t Gregorius Mag. PP. bomiliam Itabet de SS. Processo et Marliniano 268 b. Recte scripsit de Sunctis aliquibus Umbrix, sed dicla ejus perperam ad alios 23 * b translala sunt
Giegorius III PP. restautat ecclesiam SS. Processi 268 c, 271 c et Marliniani

323 b
S.
Ollonis an.

Henricus Rex

intercsl canonhalioni

1189 Henrious
risiis

III

Rex Angliae cum S. Ludovico

agit

399 c Pa251 a b

Gregorius VII PP. de quibus canonicis regulartbus 594 a et seqq. ad S. Saturnini Tolosae agat scribit ad B. Joan. Vicenlinum Gregorius IX PP.

Laudal Ordinem Palrum Pr.rdicalorum 412 e. B Joannem Ficentinum mittil ad pa417 a cificandas discordias Patavii Gregorius Turon. laudator S. Eparchii Engolismensis 97 c. Scribit vitam S. Monegundis ; vidux
41
1

a et

alibi.

Herbordus dicitur carmine scripsisse vitam S. Oltonis 310 d f Herculanus Episc. Perusinus Martyr sub Tolila 33 * e. De eo variationes in Murlyrologio Romano 30* f. Unus lantummodo admiltendus 31 *a
et

seqq.

Translalio se.jungenda a

nalali

ibid.

f.

Lectiones officii securius removendx quam castigandx

1
*

c
proclivis in

reclusx

278

e etseqq.
in

Herculanus (Vincentius) Episc. Perusin.

Gregorius Episc. Martyr; an Macloviopoii

rica

Armo-

261 c Gregorius Tarrac.inensis Episcopus auclorpassionis SS. 18 e Casli et Cassii

Gregorius

31 * b opinionem de duobus SS. Herculanis Herrera (Thomas de) ostendit, S. Adeodatum Gallea-

27 i f nensem, nonesse S. Auguslini ftiium Herovitus idolum apud Pomeranos 362 e et aliis
locis
j-

Romanus qualia
consuluerit

chronica Farfensia aliorum

Gregorwrum
Farfensibus

26 * b

Hieronymus
eas tamen;
et

peregrinationis in

GregoriusCatinensis a Jacobillo
Gretserus (Jacobus S.

citatus scripsitde rebus

habuit S. Heliodorum.

Ad

hunc

Palxstinam socium litteras dedit; non

agunt. Libros ipsi
et seqq.

26 * c
J.) editor vitx S. Ottonis

quxde Martyrologio
inscripsit

per
j-

Chromatio

567 b

Andream
Grimoardus Episc. Engolism.
Eparchii

309

f et in

seqq.

Hilarii Aviciacensis reliquix ab Hugonottis intactx

infensus monachis S.

quod

in capsa lignea servarentur

35
36
c

Cuaipherus Cassin. monachus quid scripserit scopum Trojunum Gualaferus seu Wallaferus an Episcopus Dublinensis

97 e adEpi18 d

f t

Hilarius Pictav. Episc. an S. Hilarii Aviciacensis

pnlrinus

Hilarius Arelat. S. Domilianum prcsbyterum

nasse dicitur

ortti-

165 b 226 d Guichenon (Samuel) de S. Domitiano bene meritus 42 e et seqq.

.

Hiltutus nan

fuit institutor

Hofmannus non
318 e

recte

S. Leonorii xtatem S. definit

45 d 104 a
Ottonis

Guidarellus (Joannes Angelus) Canonic. Perusin. lestalur plura menda reperta in officio S. Herculani
1

*c
pater, in prselioBes-

Guido d Luxemburgo B. Petri

Honorius II PP. non pnmam S. Ottonis missionem 323 e t Pomerunicam, sed secundam comprobavit Honorius III PP. Ordinem PP. Prxdicalorum, con413 o firmans

Horui-

INDEX HISTORICUS
Hormisdas PP. An
et qui ejus

lempore ex Syria

in

Joannes Archiep. Upzalensre Ord.

Miirlyr
4-

Cistercien. an

Umbriam

venerint

* e.

An

sub eo Interatnnensis

et

Sanclus

dici debeal
et

261 e

58 * f Episcopus fucrit S. Valentinus II Huebaldi monachi Elnonensis kymtii deS. Theoilerico

73
b c d
filius,

Joan. Cbrysostomus. Excnsanda ejus

phanii contentio

S. Epi-

578

Hugo. Lotharii ex Waldrada

tharingia

tyrannus in Lo-

218 e Hugonottorum rabies in S. Eparchii reliquias 97 e Huugari vastant monasterium S. Tlteoderui in mm.lt 53 f Or Hovius (Matthias) posfea Archiep. Mechl. colligit reliquias S. Rumoldi 189 e. Ad novam thecam 190 e large concurrit
I

Joannes cognatus S. Laurentii Ep. Spolet. monachus apud Spolelum 26 * a Joannes Brabantiae Dux Mechliniam obsidet, qu<T ope sancli Rumoldi liberatur 209 f et, seqq.

Joannes Comes de Fuxo

offert

calicem aureum

el

dona
f

alia B. Petro de Luxe.mb.

547

Joannes Dux Bituricensis Benediclum XIII

pro pace Ecclesise

aceedit

538 e

Joannes

Dux

Burgundiae apud Martinum

V agit.pro

B. Petride. Luxemburgo 538 e Joannes de Luxemburgo B. Pelri frater secundo genilus 429 b. Jpud Bcatutn fratrem vult sepeliri et
canotiiialione

f1 t

desbaldus abb. Dunensis interesl

sacellum exslrui
ele.valioni cor-

poris S.

Guthagoni 1159

589 d

[mbrico Herbipol6nsis Episc. funebri orationc S. Ot-

374 c et seqq. tonis virlules prosequitur iDguerramus Comes Suessionis teslis in processu ad 463 a canonhationem B. Petri de Luxemb.
Innocentius
tone. factis

Joanncs Emesenae 1 17 f geslorum S. Symeonis Sali f Joannes Episcopus quid Spoleti facere potuerit. 16 * a b. Ejus gesla examinantur, et quotnplex
Ecel.
fucrit

538 e Diaconus, primtis scriptor

II

PP.

prospicit

fundalionibns a S.

Ot-

Joannes Episc.

22 * a et seqq. Leod. solenne reddit festum S. Mo277

e et seqq.

342 i Innocentius IV PP. Irgalum in Galtiam millil B. Biirihol. Vicentin. 249 e. Bultam conlra Fritlericum Jnip. pe.r PP. Prsdicatores dispergi curul 422 e et seqq. Innocentius XI PP. festivitalem B. M. V. consolatricis

negundis Chimaci ab an. 1452

dani

Joannes Episc. Setinus scriptor miraculorum S. Li-

303 d e
,

Joannes monachus Casinensis

cujus

S.

Episcopi Spoletini gesta, collegerit

Jonnnis 23 * b
etc.

f Joannes non Pinnensis

aul

Pinacensis

sed

in dilionc
e

Luxemburgensi

indutgentiis

ornat

266
j-

Innocentius
ferl
cliis

77

Cenomanensis S. Cari/efo suppetias el aliorum Episcoporum cum monaconlroversix 77 e et seqq.

a.

Paranensis dicendus 24 * e f B. Joan. Vicentini tempus mortis incertissimum 411 e f. Mirabilis prxdiculionum ejus fructus 416 et
in seqq.

Ejus

Jordanus Episc. Patavin.

volus

PP.

Prsedicaloribus bene-

Irenes Augustae tempore nalus S. Petrus Patricius

258 a

B. Jordanus Forzateus Palavii

alibi

celebris

414 b 414 e et

Isaac abbas Spoleti, quo tempore im llaliam venerit

62 * b

B. Jordanus Ord.

Praedicatorum Patavii labirans

applicatus

et seqq.

Isaac monachus dicilur cognatus S. Laurentii Ep. Spolct. 26 * a

414 cd
Jubilaei

annus canonhalioni S. Ottonis

fuil

399

d et seqq.

Juditha
vatur

prima

ttxor

Wladislai Poloni

319 a 119 e f

Judualus

vitrici

manus

fugiens, a S. Leonorio sal-

Jaoobus Dunensis
cultu

in

Flandria
in

roonachus

caret

Julianus quis
ciis ve.nit in

fucril, stib qtto

S. Anastasius ctim soc Apostatam esse non

3 a
S.

Umbriam 10 *

Jacobus
gatus

R. E. Card.

Galliam Cisalpinam
tenebras
in

le-

potuisse ostenditur

417
Umbrix

Julius

Caesar an
e

15 * e Julinam Pomeranias condiderit

ejus

Jacobillus (Ludovicus)

historia

387

siuiti iinn dispulit 1 * c.

Sanctos suos dtvidii, con-

Justinianus

Imp. An

tempore

in

jungit, duplieal

4
S. Franc.

d et seqq.

vcnerit S. Laurenlius

Umbriam 25 * c
55 *
f

Jalras (Joan. Bapt.) Ord.

scripsit

vilam

Justinus Imp.

Quam

ineple

ei

tribualur persecutio

S. Rmjmundi Tolos.

Jamblichus S. Anatolii Laodiceni auditor

595 564

f f

in Chrislianos

Juvanus S. Ottonis socius missus ad Archiepisco-

Jascbins (Valerius) edilorvilx S. Oltonis sub nomine

pum

Danortim, pro conversione Ruthenorum seu

Andrex
Joanna de Luxemburgo, B.
cducat

310aetseqq.
Pelri avunctda,

Rugiorum
tro exclusus

395 c
260
c

eum 429 d e

Juvenalis Episc. Hierosolym. quare ab opere nos-

Joanna de Luxemburgo soror B. Petri et ejus virlutum semula 429 et sape alibi Joannes XIII PP. erigit episcopalum Calvensem 25 cd Joannes S. R. E. Card. S. Sixti a Martino PP.

Xjadizlaus Dux Bohemiw 5. Oltonem, rantam tendentem, honoriftce excipit

e.t

in

Pome383 e 387 a 1 95 d

dcpuiuinr ad negotium canonizationis

B.

Pctri

rurstts in reditu

de Luxemb.

ggg
47
*

Joannes abbas Bononiae dttorum SS.

corpora in sua ecclesia dicitur reperisse

+ Lambertus
292 a

Mechlinise olim cullus

Procttlarum
f

Lantfridus collectormiraculorumS.SwithunH88ccl
Latini donatio facta S. Domitiano

Joannes abbas Cisterciensis m concilio Basileensi peroratpro canonizatione B. Petri de Lnxemburqo

48 a b
Theoderici

545

Laudunenses 69 d

conantttr furari corpus S.

Joannes a Burgundia Episc. Camerac. jubet vtsitari lipsanothecam S. Rumoldi per suffraganeum et abbtttes

Laurentianus (Matthias) Brugensis Pcenitentiarius Molano submittit lectiones de S. Guthagono 588 f

et seqq.

183 c et seqq.

Laurentins

AD
J-

TOMUM

JULII.

Laurentius modo Sabinen. modo Spoletin. Episcopus, abbas

Marcardus
sus

latro

S. Theoderici pater 58
pVei Catholicx assertor

c,

conver-

eliam Farfensis;

quam

varia de ipso

narrentur

a pag. 25 *

Marcianus Imp.

f Leo Papa S. Analolii CP. cognili fidem probavil 573 c et seqq. Leo III PP. an Mecldinixfuerit, et S. Rnmoldum
canonizoverit

161 a
cumu,-

Leo
lat

X PP.

multis fuvoribus Meclthnienses

200
vilse

c et

seqq.

Leontius quid

senlial de Dioscori dantnatione

577 b

Iilem verosimiliter auctor

S. Stjmeonis Sali

Margarita de Luxemburgo soror B. Pelri Margareta Rurgundiae Dux inleresl ostensioni reli184 d quiarum S. Rumoldi Maria Siciliae regina sacellum lapideum exstrui curat B. Petro deLuxemb. anno 1473 b47 e f 429 f Maria de Luxemburgo soror B. Petri Mariae Magdalenae cultus Mechl. 19b b et seqq. Marius Philonardus Episc. Avenion. B. Petride.
Luxembttrtjo reliquias concedil Ducibus de Venta-

60 e 578 e 429 f

115 d 122 a et seqq. Lescot (Jacobus) Episc. Carnotensis an. 1643 vi91 d sitat reliquias S. Carileft
Liberiu Iniperatrix nec Neronis uxor
fuil nec

douran. 1632
Marlotus (Guilielmus) auctor
mensis an. 1480
hist.

bbl a
Melropolis Re~

sancla

b3 a
Interest
elevationi

2e
\\ Liberti aias

Marsilius abb.

Aldenburgen.

163c n,n,ium prodncta Lievraeus (Joannes) multa de Fiennensibus Episco13 e f pis turbatissime tradidit
Lipsius (Justus) de Jlelgicx historix tenebris ssepe
conquestus

corporis S..Gutliiigonill9

589 c
cupil

Marsilius (Felix AntoDius) Episc. Perusin.

reformati officium S.
tiitn

Hercutani,

mendis refer-

1*0
Brictii persecutor male a

152 h

etc.

Martianus S.

Lippeloi opus de S.

lum
tonis

Rumoldo prxfett falsum tilu160 e

ex Tuctto accersitus

4 * f et
sunt

CampelU seqq. 20 * c
4 b
vide-

t Martini de Ulmis
vita el ctdlu

notx

translaliones, at de

Lippoldus presbyter visionem habet de obitu S. Ot-

406 d
6 * a
le

monumenla desideranlur Martinus Viennensis Episcopus an Christum t

Livius quomodo viam Latinam describal

judicium 105 b
c.

Lobinaei de Actis Sanctorum Brilannise Jtmoricx

Item de colleclione Alberti

14 e rit in Crttce pendenlem 301 d Martinus sxpius apparet S. Adegrino f Martinus V PP. variis modis a Rege Francix,
Capilttlo Parisiensi et

111 C Grand Lombariensis Episcopus an. 16b6 orationem Itabet

de S. Ratjmuttdo ,in solenni sacrurt.m reliquiarum
elevatione et translatione

Universilate interpellatur

596 d
Julii, quis
dici possit

t Longinus
260
e

apttd

Tamayum 2

cunonhundum B. Petrttm de Luxemburgo 539 b et seqq. Idem Pontifex in bulla aurea 413 a exlollit PP. Prsedicatores Mathildis de Chatillon B. Petri de Luxemb. mater
ad

428

Plura de

ejus virlutibus narrantur

a pag.

Longobardi posl devictos Golhos in Ilaliam irruunt bl *b Lotharius Rex S. Ottoni veniam concedit iterum evangelhandi Pomerants 389 a Ejus excursio in 395 c Lutitiam 389 c Revocat S. Otlonem Lucius III PP. benigne suscipit legatos pro canonizatione S. Ottonis

464 Mauricus Rex Clamorganiae multa privilegia conab eo postmodum in cedit S. Ottdoceo 283 c 284 a excommunicalus synodo
:

Maurisius (Gerardus) in historia sua non satis xquus BB. Jordano Forzateo et JoanniVicentino

398 c

427 b

Lucius Alexandrinus monachorum perseculor 32 d t Ludovicus Rex Gall. in Syria agens tnvtsitur a B. Bartltolomseo Vicent., ctti postmodttm sacratn

f Maurus

3S' S. Carpophoro adjunclus B. Petro Mazerius (Philippus) Cypri Cancellarius

de Lttxembtirgo familiaris

4b6 d
S. Saturniui Tolosoe
tneri-

Spinam
Ludovicus
dona

concessit
II

249
Sicilise

f,

252

c,

253
el

Rex

crucem attream

alia
f
j-

offert

Petro de Luxemburgo

547

Maynardus (Josephus) ad canonicus de S. Raymundo Tolosano bene b95 f et tus

Mechtildis
abbatissa non
fuit

seqq.

Ludovicus

Dux

Aurelianensis conatttr ad pacem

soror

S.

Ottonis

inducere Benedict.

XIII

538 e

Bambetgensis

316
latine

Ludovicus Dux Borbonius testis in processu ad 4t>3 a canonizalionem B. Peiri de Luxemb. Luxemburgensium familia illustrissima 428 b de1606, 4b5 a Imperatortbus et regibus fictt anno
potens, Francise Regtbus propinqua. ibid.

Medon
Melania

regius Tolos. Consiliarius scribit

ex voto

vilam S.

Raymundi

590
S. Pambonem

trecenlis argenii hbris

donvt

34 b 31 c Origenistis nimium favens Mensis septimus ex Origene explicalus 405 b et

seqq.

Luytens (Thomas) monach. Laetien., postea abbas, multa procuravit de S. Monegunde Chimaci

Meurissius Suffr.
et alibi

Metensis mulla
in

scripsit

de

B.

276 e

Petro de Luxemburgo

histor.

Metensi 430 b

M
t l|r
llAachabaei primi sunt qui
scripti reperiantur a
fastis

Christianis

m-

SS. PalrUusmire
S.

exornati

8a
}

Meyerus (Jacobus) quo loco agat de S. Guthagono 588 c Michaelis te.mplum aS. Ottone dedicatum an. 1121 f 406 b et seqq. Miraei satis casttgatum de S. Rumoldo elogium 169 a
Mizlaus princeps S. Ottonis obsetvantissimus 363 391 c d etseqq. Iterttm in Ebbone
et seqq.

Macra qua

aucloritate dicatur soror

Guthagoni

553 f Malet (Nicolaus)

composuit de
iis,

monachus
quse

Ccelestin. historiam

mortem B. Pelri de Luxemburgo, ad nos missam an. a pag. 533 1677 : datur ipsa Mamertinus carcer fonte et annua SS. Processi et 269 a b Martiniani feslivitate illustris
gesta sunt post

Moderannus an

et quis

sanctus

Molani (Joannis) de S. Rumoldo elogium 281 c et seqq. f Monegundisof/iciura Chimacense Montchal Archiep. Tolos. grassante epidemia, pro596 c bat recursum ad S. Raymundum

40 ' c 168 d

Marca

(Petri de) celebris

ad Henr. Valesium epi-

Monualdus Episc.
ractalis

Spolet. consecrat eccles. S.

stola, de

primis Galiix apostolis

1.

19 a

Ba64 * d

Julii T.

79

Musanus

INDEX HISTORICUS
Musanus presbyter
iii

a Ghinio inler Sanctos re.latus

Paschalis

II

PP
e.

Julii,

non

scititr

cultum habuisse, quamvis

1106, 320

S. Ottonem Episcopum consecrat Eumdem tisn pallii donat 379 ad Mogunltnum Pra-sulem, et 379 f et seqq.
in

353 e Hieronymo el Eusebio Joannis Vicentini gesla Muscheta (Valerius) B.

laudetur a S.
aliqua compilavit

d e Scribit etiam

ad Bambergenses

Mustiola an virgo
ibid. d

fuerit

561 b

410betseqq. Eadem qux Mustia

Passiones varwrum Sanctorum

et

Umbria confusx
3 * d

conficlx

t
'

Patricius

Hibernia? apostolus an nullum discipu-

Paulinus quem S.

lum habuerit, qui Sanctus dici non deheat 586 a b Proculum Bononix agnoverit

47 'e
51 * b l arses Golhorum in Italia viclor primus e Julinensibus ad fidem converNeiiaverus
L

Paulitius S. Ottonis in Pome.ran. ductor

348

et seq.

sus

354fetseqq.
cxsi

Neronis tempore
nus

SS.

Processns

et

Marttnia-

Nicolaus

270 a PP. S. Anatolium Cpolitanum excusans

Mechlinix jubilseum concedit 197

577 b
Nicolaus
1) (1

t Paulns Apostolus Spoleti Evangelium prxdicusse dicitnr 4 * b. An primus Viennensium Episcopus 13 f Paulus II PP. Mechliniensibus jubileum confirmat 197 e Paulus III etPaulus V PP. curant transferri corpora

V PP.

SS.

Processi

el

Murtiniani

268

etc.

Nicolaus Ep. Sareptanus, Joannis Episc. Tornacensis Suffraganeus, transfert corpus S. Gvtha-

Paulus IV PP. Mechliniam in Melropolim erigit 195 f Paulus V PP. confirmat et ornal sodalilium S. Rumoldi

gonian.liii
Nicon abbas S. Simeonem suscipit Ninia seu Ninianus Episc. Pictorum
apostolus
et

588 d
1

203 a

23

Scotorum

Paulus Episcopus Altinensis cum corpore S. f/eliodori etaliis Longoburdos fttgit 571 b etseqq.
Pelagius
sil

Norbertus Magileburgi

recepit

Normannorum metu
reliquix

translalic

S. Ollonem Blesus S. CarUe.fi

50 a 389 a
91 d

II

PP.

Cltrysanthi et

nd

Gregor. Turonensem.

An

rint

Darix corpora miea Lugduni fue46 a

t t

Petri

puellaris

colieg.

Canonicorum Turonibus

Notgenis Leod. 167 c d

Episc.

Mechlinix

restaurator

ohm
419

ccenobium S. Monegundis

275

Petri Martyris fe.slum solenne Patavii instilulum

f

t Petrus Apostolus
destinaverit

quos

prxdicatores in

Umbriam
tottus

2 *

a.

An

S. Briclium creavetit
ibid.
c.

\Ji\o socius S. Adegrini in secessu Balmensi 300 b Oldegando Pcrusjir prnfeclus Spoletum Gothis eri-

S. Brictium consecrarit Episcopum, duobuset amplius post obilum

seculis

Umbrix metropolitam.

Jn

32 * c Orangius princeps prelwsam lipsanothecam S. Rupit

.

13 * e

Petrus

Archiep.

Ravennas

transfert

reliquias

S.

modi, 66000/L xstimatam, Mechliniensibvs

pit

Dnthi
eri-

558 a
obses

Origenes

in quibus lapsus

140

c et

197 f 142 a b

t Petrus de Luxemburgo
suo

Calesii pro
et seqq.

fratre

468

c.

Ejus testamentum 533 d

Innu-

Otto pater S. Ottonis Bambergen. non Berchtoldus

316

mera miracula mox secuta 535 b c d. Negotium canonizaiionis intermissum et denuo resumpthm 544
d
et seqq.

Otto Bamberg. Episcopus egregius ccenobiorum reformator 404 a b c. Declaratur ejus canonizatio
Herbipoli an.

An

scripserit

Dixtam

salutis

446

et seqq.

1189

399 c

Otto Episc. Barnberg. xn canonizationem S. Ottonis meditalur 397 f : trunsfert corpus S. Ottonis

Petrus S. R. E. Card. S. Chrysogoni, vulgo Cameracensis, a Martino V deputatus ad negottum canonizationis

B. Pelri de Luxemb. 538

1189

326

missio ad rei execvtionem

Ejus com539 f

Otto Episc. Eystetten. deputatur ad canonizationcm S. Oltonis 398 f

Otto S. R. E. Card. legatus in Galliam Cisalpinam 417 b Otto

Petrus Card. Venetiarum causam canonizalionis B.

Petri de Lnxemb. suscipil

541 d

Petrus

Card. de Fuxo instat apud concilium

f

Ba-

sileense pro canonizatione

B. Petri de Luxemburgo

Dux Bohemia:
1189

interest canonizationi

S. Otto-

545

nis an.
[

399

Petrus S. R. E. Card. Episc. Sabinen. commissarius in

Oswaldi Regis honor

S. Ottone procuralus 402 d

cavsa canonizatwnis

B. Petri de Luxemb.

541

f.

Postea

a Martino

PP.

deputalur

ad

acheco (Francisctis) quantx

auctoritatts catalo-

Archiep. Hispalen. concinnaverit 37 * e Pagius (Antonius) in rebus Ottonianis turpiter lap-

gum
sus

B. Pelri de Luxemb. 539 f Petrus de Luna recvsat pacem reddere Ecclesix 538 e Petrus de Natalibus collector multorum Sanctorum
canonizationis ejusdem
e:r

dictum negolium

V. T., quiantiquis Martyrologiis Latinis ignoti

:

S. AutttolioCP. 573 eetseqq. Paleottus (Gabriel) Archiep. Bononien. emendal

319 b

favct

eorum varis clusstw 11 bc Petrus sub Botcslao milituns, Ruthenos astu debellat
fueruut

347

b et seqq.

tabulas

offic. eccl.

circa S.

Proculum

t Palladius insulis Orcadiensibus prospicit f Pambo quas gratias Melanix egent ob 300
argenti oblatas

47 * e 50 c
libras

Petrus Diaconus auclor Bibliolh. monaslerii Cassinensis 18 d

Petrus a Mechlinia Ord. Minorum, utut

tris, caret cullu

signis itlus-

42 a b
instituit

Pandulfus princeps Capuce, Calvensem

Paschalis
I

episcopatum

25 c PP. transferl corpora SS. Processi et Martwiani 268 c Eisdem insigne oratorium exitruit in basilica

3 e Petrus Megistus t Dexlrino chronico fictus est 260 c Philippus Bonus Burgundise Dux Belgis suis JubiIxum xmpelral, Mechlinix lucrandum 199 d. Frustra conatur Benedictum XIII inducere ad pacifi-

S. Petri

268 d

et seqq.

candam Ecctetiam

338 e
Philip-

AD
Philippus Colon. Archiep. ecclesiam
dani consecrat

TOMUM
e

JULII.

ccenobii Schei-

242
suggesserit

Brugis tn S. Salvatoris repertum an. 1613 888 e Rogerius Episc. Tolos. studet restauratiom templi
S. Saturnini

Piccolomineus (Joan. Baptista) Episc. Clusinus, qnse

590 c
transtulit corpus

monumenta
561

Ughello

de

S.

Mustiola

Rogerius Episc. Perusin.

lani

S. Hercue,

f et seqq.
,

31 *

32

Pipini neptis dicitur S. Regina

sed

nescitur cujus

Romanus
rici

Archiep. Remensis cural funus S. Theode-

237 f Pipinus Rex Aquitanias fovet monasterium S. Eparclui 97 b t Pius I PP. male cum Nerva Imperatore conjunPipini
ctus

64
S. Symeonis Sali cullum vero
diei

Rosweydus
stiruit

re-

115 c
in multis
circa

Rudburnus (Thomas)
hallucinalus

S. Swithunum

13 e

289

e et seqq.

Pius

II

PP.

gralias Mechliniensibus concessas ulterius

prolrahit

197
e.t

Rudolfus oeconomus S. Ottonis dona in Pomeraniam ferre jusstis 371 d e. Item ad Belam Regem Hungarise

Plinius ubi Pelestinos collocet,

les

Interamnales

Nar5
1
"

ibid f

e f

Rupertus Episc. Bambergen. S.

moritur

Otlonis

decessor

Ponti Heuteri querelse de antiquis scriptoribus Belgicis

1102

320

52 c

Rutbardus Episc. Moguntin. ab Henrico

sia sua pulsus

IV

eccle-

Pontius

PP.

fictum

nomen

in

gestis

S.

Floregii

378 e

38 ef
Possinus (Petrus S. J.) transmisit aliqua de S. Floregio 38 c. Item lectiones novem de S. Raymundo
Tolos.

590 a
Genovefaa canonic.
a
,

Praepositus, ad S.
gerit.

mulla sugd et seqq.

^abinus Episcopus
sanclits

Albiensis an Benedictinus, an

de S.

Raymundo

590

Procopius quo anno Perusiam

narret

Golhis expugnatam

Salvator Alethen. Episc. transfert reliquias S. Leonorii in Francinm Santandrwanus Carcasson.

32

b C d
et

106 b
Episc.
instaurat colle-

tt t

Proculi Interamnenses
Proculus. Huic non

quot fuerint 41 * c

seqq.
recte

gittm S. Ratjmttndi Tolos.

tributa sunt,

593 b
;

quz S.
11 * e
servant

Saturninus Tulosae apostolus

colleginta antiqua

ejus

ibi

ecclesia

Equilio accidisse dicitntur

8 *

d,

589

c et seqq. a S.

Raymundo

Protestantes

Angli

<S.

Stvithuni

cultum

restaurala

285 c
Pseudodexter multa
seqq.
finge.ns

de S. Brictio 37 * f et

Schugentes (Otto) ad S. nachus, Aclis S. Ottonis Ulnstrandis egregiam ope-

591 a et seqq. Michaelis Bambergse mo-

ram
collocet

conlulit
(/170

314 d
Schio.)

et saepe in seqq.

Ptolomaaus ubi
ubi

Interamnam Prsetutiorum * e Sabinos, jEquiculos el Marsos !i

R
t Ja. adegundis Regina apud Pictavenses
rima
celeber-

B. Joan. 411 a Scotus quid apud Belgas ssepe significel 588 b c Sefridus monachus quid de S. Oltone scripserit 311
ea

Scledorum familia
Vicenlinus

Anex

d et seqq.

Severus Antiochenus, Acephalus,

cur aliqui ex Syria in

an causa
Italise

fuerit,

Umbriam

fugerinl

81 b c
(^Egidius) monach. Schyrensw, 0. S.
ostendit
,

3'

ab
(Carolus) elogium cnmponit
de B. Joan. 426 a et seqq. requirunlur monumenta 3 d

Rambeck

nedicti, recte
fuisse nec

S.

Ottonem nec

BeBavarum
316
c

Sigonius

Vicentino

Andechsium

t Raymundus

Barbastren. Ep. alteri S- Rnymundo Tolos. ferme sequalis, el ejusdem ecclesise S. Satur-

nini cononicus

589
Gurcensis, cum Remensi
et

Raymundus Card.

Ceno-

Simeon Agricola. De eo Simon S. R. E. Card. PP. Prsedicatonbus Patav. indulgentias confirmat 417 d Sirinus (Thomas) Vardeani operis editor 152 f Siviardus. scriptor Actorum S. Carilefi. 78 d et t
seqq.

man. Episcopis, indulgentias concedit ecclesise S. Monegundis Chimaci an. 1498 268 c d e Raynaldus (Odoricus) excusat B. Petrum de Luxemburgo, quod adhseserit Clementi VII antipapse 447 d t Remigius virginitalem sitadet discipulo suo S. Theoderico

Sixtus Sixtus
fert

IV PP. festum

Visitalionis

B.

M.

V. favori-

bus unget

261 d
bona alio trans-

PP. Fratrtim Gaudenlium

filia,

253
Henrico
Conradi

Sophia, Bela? Regis

fi.Ho

Csesario

58

e.

Sacerdotem ordinat 60
til

Ccenobium curat construi 59 d et seqq. d. Latibula meretricum ver-

nuptui dala, eo prsrmortuo, ipsain Parthenone

statuit,

Admonlensi virginibus adhserere

sone frustra minis

fratre

Gi-

in coenobium

virginum

ibid f

eam

inde avellere conato.

He-

Ricba sanctimonialis in Bohemia a S. Ottone velata 348 c. An sancta 261 d Riva (Raphael) Ord. Prasdicat. edidit elogium metncum B. Joan. Vicenlini 411 b

roira virginis constantia

omnium apptausu
menologium

excepta

372 b
vertit

et seqq.

Sparwenfelt

(Baro

de)

Slavorussicum

115a
extisterit, dtri-r-

Rho (Joannes
302 f Rhombones

S. J.) scriptor vitx

S.

Lidani

Ilalice

Stepbani templum an Mechlinise

sum ab
pisces prodigiose capti Stetini

ecclesia sancti

Rum

>ldi

194 b

et seqq.

393 d Robertus Episc. Cameracens. (postea Clemens VII antipapa) reliquias S. Rnmoldi per plures abbales
deponi curat in pretiosam

Stephanus
ctus

II

PP.

in picturis

Mechlin.

male addu-

176 a

lipsanothecam

183 a b

Stephanus Episc. Avenion. erigit confraternitatem in honorem B. Petri de Luxembttrgo anno 1610

146 a Robertus Flandriae Comes ad S. Theoderici exceplus, donat prsedium

550

c
et

Stetinenses per S. Ottonem Duci conciliantur

llienos

70 a b
de) Episc.
reliquiis,

vincunt
describit

Ru395 a

Rodoan (Carolus Philippus

censis

Brugen. insnbstituit

Strabo Viam Latinam

b.

El viam Fla7 * c d

S.

Guthagoni

dentem

miniam

Swin -

INDEX HISTORICUS
Swindebaldus
post

exercitam

tyrannidem

oceii

Totila septem annis Perusiam obsidet

14

b c

J-

221 c Swithunus monachum

Traiani,
se profitetur

an Adriani tempore,

Fiennenses Episcopi
fundatoris

288

c.

Quo

aimo sit ordinatus Episcopus 289 d et seqq. Ejus a pag. 294 miracula plurima describuntur

13 c Trasimundus Dux Spoletinus, Faroaldi

Farfensis, pater

28
357 b

Suarez (Henricus
de

de) submitlit Acta aliqua-

Luxemb. Susanna virgo Remensis a S. Theoderico 59 b Susanna soror dicitur S. Laurentii Ep. Umbria

B. Petri 436 d
consulitur

Triglaus triceps Pomeranorum idolum confringitur a S. Ottone

et aliis locis

Trithemius laudat S. Oltonem

Ttfrcius Vicarius
et alios

Spolet. in

327 c SS. Felicem, Irenaeum, Mnstiolam martyrio afficit in partibus Tusrur 562 e
statuitur

26

et seqq.

Syagria matrona Latini uxor quid S. Domitiano conlulerit, et utrum una an binx fuerint, nempe altera
virgo

Turgius male
proconsul

cum duobus
et

aliis

in

una urbe
f,

11 *
oblinet

15* d
S.

43eetseqq.

Tyberius abbas Berceti quxrit

corpus

Abundii

40 * c

et seqq.

U
elogium B. Joan. J. aegius (Ambrosius)
composuit

Vicentini

410f
in

Tamayusde cum et Mocianum

f.

Salazar meritocasligatus, quod SS. Mar-

JJdalricus S. Ottonis socius periclitatur Hologastx

Hispaniam

transtulerit

563

Fruslra pvgnal ul suis

in

psendochronicis Sanclos

Hispaniam transpiantel 39 * b et seqq. Quamaudacter ex fabulis suis Cardinalem Baronium

Umbrix

imposturx arguat

51

Taswinus, a Menardo celebratus, ut eremita Croylandeitsis, Sanclorum honoribus haclenus non scitur
gavisus fuisse
">53 f

362 c d. Veraniee insulx conversionem tentare. audet 365 b et s?qq. Ex eju.s narralione vitam S. Ottonis scripsit Ebbo 375 e Ughellus de Sanctis xu Umbrix cerliora non scribit. 22* a quam Campellus et Jacobillus Ultrogota Regina frustra in S. Carile.fi conspeclum
admitti postttlat
-j-

86 b

et seqq.

Urbanus PP.
Syria
II

I.

An

ad eum venerint Sancti ex

10 *

Teliaus
habet

<S.

Oudocei avunculus,

hunc successorem 283 d

'

Thassilo Bajoarise Dux, sacrum S. Valentini corpus 58 d Tridenlo Passavium translulit

Theobaldus Leodien Episc. templum S. Rnmoldi Mechlinix per Suffraganeum consecrari curatl 96 b 97 c Theodebertus sejiultus apud S. Eparchium Tbeoderici varise translationcs in ordinem digestx t

PP. consecrat ecclesiam S. Salurnini Tolosx an. 1096 590 c Urbanns IV PP. approbat sodalilium Gaudenlittm 253 f Urbanus VI PP. institidt feslum Visitationis B. M. V ad tollendum Schisma 263 b Urbanus VIII PP. anno 1629 concedit Avenionensibus officium de B. Petro de Luxemburgo 434 d
Urbanus
.

55 a

et c
et

Theodora, ul SS. Proculi

ftlius

Domninx

et seqq.

sociamartyr,

a Bivario primum bapthala

52
ftlix a

Ursinus Card.
Urspergensis

instat apttd

Martinum

pro

matu-

"

Theodoricus Rex,
ralionem

Clodovxi, vitam

randa canonizatione B. Petri de Luxemb.

a se narratis, ipse interfuisset

542 e
321
c

alios describens, sic loquitnr acsi rebus,

Tlteodorko obtinet 61 d et seqq. Sibi vero oculi cuSancto multa donat 61 et 62. (12 a b.

suis Sanctum deferl ad iumulum 62 f. 93 f Callum maximi facit e.l ipsum tuelur Theodoricus Rex Gothorum, an Episcopum Aria35 * b num Perusi.e statuere polucrit scriptor Actorum Theodoricus abbas S. Trudonis,

Humeris
iS.

Usserius chronologus melior, quam marlyrologus 49 e

alentinus, 5. V
a,

Procitli ordinator, quis fuerit

56 *

153 S. Rumoldi Theodoricus S. Ottonis socius mire periculitm grande 362 d evadil
e et seqq.

56 *

f.

Qttot

Valentini Interamncnses Epi-

scopi
j-

57 *

f et seqq.

Valentinus Interamnensis quot discipulos Mariy-

Theophilus

Alexandrinus

quid

in

Sciti

audiverit

35 a Theotecnus Caesareae Palrest. Ep. S. Anaiolium 565 d Laodicenum, Episcopum consecral Theudila in Umbria ; !ii/t! ejus nomen sumi pof 63 * f tuerit
Theupolus Venetiarum Dux
dicatorum
favet Ordini

tyres habuerit 42 * f et seqq. Valeranus de Luxemburgo B. Pelri frater prtmoijcnittts 429 e et alibi. Bona ecclesix Metensis invadit,

unde cum Beato conlroversix 430 f et seqq.

487 Vardaeus (Hugo) multa de S. Rumoldo commentaet a pag.

ttts

PP. Prx414 a
sunt seet ssqq.

152
et
et

et seqq.
*

Vasaeus

alii scriptores

Hispalenses,

SS. Carpo36

f Tuoma:
pulti

Cantuariensis interfcctores non

ph.orum

Abttndium Hispali malc tribuunl

Mechlinix
et

213 b
quid de S.

f et seqq.
-J-

Thoinas

restaitrator monaslerii Farfensis

28 *

Veri

e.t

aliorum Vieunensittm Episcoporum tempora

Tiemo monachus an
311 c
16
et seqq.

Ottone scripserit
}-

Tillemontius auctor commentariorum ecclesiasticorum

f et sa:pe
el

Utcumque reslituta 15 a d Victurius Cenomanensis Episc. S. Hilarium Aviciacensem invisit 36 d

confusa 13 c, d.
:

alibi.

Nimium

contemnit Acta

SS.

d e Tirechanus scriptor vitaeS. Patricii an Sanctis anProcessi

c

Marliniani

269

VigiliusPP. Hujustemporedicilurin Umbriam venisse S. Laurentitts 25 Vignerius (Jacobus S. J.) auctor vilx gall. S. Theoderici

numerandus
Tissier (Bertrandus) Prior Bonifontis tradit
censtbus reliquias S.

Moncgumlis

554 d Chima277 d

55 d

Virginis appcllatio quomodo conveniat viduis sanctimo

Visitationis B.

Tolobaeus Episc. Braccarensis cum aliquot sociis, o Tamayo ex suis pseudochronicis male Sanctis adicriptus

554 a

276 c M. V. festum non fuit institulum a Conc. Basileenfi 264 e. Ejus propagatio in variis regnis el ecclesiis 265 b et seqq. Varix congreganialibus
tiones

AD
tiones in ejus

TOMUM

JULII.
suis

265 f Hispaniam transfertur, el pejus aliqua de ipso finguntur 260 e Vitry (Edmundi de S. J.) notitix de S. Hdario 36 f Aviciacensi
honorem erectx
in
j-

Windesemenses Canonic. Regul. S. Rumoldum

nuper adscripserunl
et seqq.
el

Vitalis

Martyr

Campania, maie

in

de eo offxcium faciunl

173

Witsacus, a S. Otlone miraculo

e captivitate liberatus,

Volusianus verosimiliter pro S. Valentino acceptus 1 1 * b

gia exhortatione suos omnes

mnltum juvat, ut Slelinenses ab apostasia resipiscant 366 c et seqq. Ab Ebbone vocatur Wiricus 388 c
et seqq.

Vrotislaus Dttx Pomeranorum 349 b et seqq. egre-

Wladislaus Dux Poloniae S. Oltone

utitur ad pelen-

ad Christum adducit

dam Zophiam
Woiframus,

H enrici IV sororem

319 a
Ottonis pri-

360

f et

seqq.

S. Michaelis abbas x, S.

micerius, annitente Sancto, Hirsaugiensem discipli-

w
chii

achtendonck (Joannes a) Mechliniensis Dec. Ep. Namurc. demum el Archiep. Mechl. non videtur scripsisse legendam S. Rumoldi 100 f
postea

403 a et seqq. nam inducit Wolframus II, abbas S. Michaelis xiv. procurationem canonhat. S. Oltonis suscipit 397 fet inseqq. Wolstanus monachus metrice describit translationem S. Swithuni 285 e f. Translatio ista facta dialur 1093 286 c

et seqq.

Wigandus, pro
citus

dedicatione templi S. Michaelis soli-

405
ferri multa donai coznobio S.

Willelmus Sector

Eparb etc.

97
multos

jophia Henrici
fuerit

IV

soror,

f Willebrordus
Episcopos

ad prxdicandum

ordinuvit

an etiam Juditha dicla 319 b

165 d

INDEX TOPOGRAPHICUS
Axantia, vulgo Ains,
forte

bourg S. Christophle

in

Segusianis, ubi S. Domilianus lemplum sedificave-

_/\jierdonia in Scotia,

c.ujus

breviarium editum 1509,

rit

45

d,

46 d

52 b. Proprium habuit de S. Rumoldo offtcium 172 d. et seqq.' Admontense ccenobium in qua Sophia Regis Belx 372 b fxlia
^Equiculiorum prisci termini et fines Alemannise situs describitur Alexandria, classe Martyrum insignis Alifanus ager in Campania felice Alpes an in Scotia
Altinum, quale olim
fuerit et ubi situm

B
>alma B.

apud Sequanos,

ubi S. Adegrinus solilarius

5*

300 a
Basilea. In famoso concilio,
ibi habito,

316 f 559 c
6* a

resumitur ne-

gotium

canomzalionis
et seqq.

B.

Petri

de

Luxemburgo

544 d

52 f 566 b
ibid. e

Bamberga urbs Franconise Episcopum

habuit S. Oltonem 309 b. Nominis ejus varia etymoloyia 314 a

lbi Episcopus S. II cliodorus

Anagniae

in

Latio consecralus Episcopus S. Otto 1106

320

Anisolae apud Cenomanos S. Carilefl ccenobium 76 a

Antiochia dicuntur aliqui venisse 2 * e. Ibidem terrse motus

in

Umbriam seculo 6. 115 f etc

7 * f

Barswilder in ditione Juliac. locus celebris praelio 428 c d anni 1371 Belgradia Pomeraniae fide Christiana iniliaiur per 309 c d S. Oltonem Bellummontem Iranslatse reliquir S. Leonorh 105 f

Beneventum
dinos colat,

in

regno Neapolitano, quos

SS.

Seettn-

Aqua Sparta
Aquavivens
viva?

urbs Umbrise

in

regno Neapolilano, an hodierna Aqtta-

Bercetum
seqq.

in

quem Cassium monte Bardone

23 a
10 *
6*
f
f

translatum Fttlginic

1 8 a b Parmensis S: Abttndii corpus 40* d et

dioec.

Aquaj

Salvia?. Qttis S. Anastasius ibi colatur

Aquinum
Aprutium

Bocholtz in ditione Luxemburgensi. Ibi olim

reliq.

S.

Colonia Romana. Ejus situs

ubi olim Siculi fueritnt

302

Moncgundis

276 d
S. Proculum; utiusipse an geminus
sit

302 e Apulia olim a Siculis occupata Ardeia vetus castrum, B. Hechardi consilio in cccno* 245 a b bium commulatum Arronense castellum in Umbria (vulgo del Lago.) 59* a An ibi olim cultus fucrit S. Valentinus II Arsuli, olm Carseoli el potius Carsuli supra Tibur

Bononia 47 * b

colil

et seqq.

Quomodo
el

dlstinguantur a

50 *

f.

Cum

Palavio
c.

Vicentia certat
ibi

Namicnsi pro B. Joan.

Vicentino

410

Levatum

S. Dominici corpus

6* d Assisium a Gothis occupalum Atina, potius quam Atena, patria S. Lidani

illuslrissimum pnssidet

420 a 218 d Brabantia a Normannis ferro et igni vastata Bragantia caslrum, a quo B. Barthol. Vicent. dictus
sit

32* b

Bragantinus
recte sumilttr

249
et

302

Bratuspantium/)ra Brabantia non

163 b

Avenio corpus B. Petri de Luxemburgo miracuUs

Bruchium Alexandriae obsessum

destruclum. 564 f

428

et multis locis seqq.

49 a Augustodini EpiscopusS. Leontius Aviciacus sru Auxiacus [vulyo Oyse) unde cognomen 35 b S. Hilnrio, in agro Cenomanensi Autissiodori memoria est SS. MM. Moderati el Felicis

\jaesarea Palaestinse.

An

inde tn

Umbriam

venerint

prxdicatores verbi Dei seculo 6,

2
et

"

255

c.

Et ad S. Germani

ibidem, polissimx

Cajeta urbs Campanix Felicis, ubi SS. Castus

Se-

eorum reliquuv

256

cundinus

17 et seqq.
Calabria

INDEX TOPOGRAPHICUS
Calabria. In ea olim Siculi

302 c
obses pro

Caletum.
fialre

lbi

B. Pelrus de Luxemburtjo
in

468
scu
et

Calvium
Caslus

Cnmpania. An ibi pnssi SS. Secundinus 23 a. Delaium eo S. Casti

Calvum

Dublinium ex Duvelem a Domynsio formatum, ut illius urbis Arehiepiscopus diceretur S. Rumoldus 161 c. Quo lempore instilutus ibi archiepiscopalus 165 a

brachium an. 966; erectus ibidem episcopalns 25

d, f

c,

E
XLckhout, c(enobium Canon. Reg. Brugis. Ejus ubbas nnno 1159 interest elevalioni corporis S. Guthagoni

Cameracum. An
xellensis;

ibi

canonicus

el

Archidiaconus Bru-

Camina

in

B. Pelrusde Luxemb. Pomerania proprio olim

c.

430
officio

b et sei]q.
eoluit

Otlonem 328 Sanclo

Ad

fidem converlitur

ab

S. cod'm

352

e et seqq.

Emes;e Symeon Salus

Engnlismae reclusus S. Eparchius Espinoy pagus dicEcesis Tornacen. Ibi
trus de
colitur

Campania
thuni

Felix,

Marlyrum

classe. illustrii

273

Canluaria habuit

inlcr reliquias

suas

caput S. Su)i-

286
e,

Lnxemburgo

58Jc 114 b 97 a B. Pe435 a

Capua
vel

quns Sanclos colat sub nominibus Casti, Cussii

Secundini 18

19 d
b. Ibi canonieus

Carnotura patria S. Moneyundis 273

B. Pelrus de Luxemburgo 430 c Carsuli urbes Ires; una ad Anievcm fluvium supra
Tibur; altera inter Iieale

r abrateria in
Faliscum,
hodie

via

Lalina

Civita

6 * b Castellana. Ibi Turcius in

Nnrninm et Casinum Colonia Roraana. Ejus

Nurciam ; 6* Mevaniam ontiquam

et

lerlia inler
tl

Clirislianos inquirit

562 b
unde quserendus
el dis-

etseqq.

Farfas abbas S.

Laurenlius,

siius

6* a

tinguendus

26 * a
et

et seqq.

Casigliano olim Carsulae, inie.r Nnrniam et Mevamam 6 * f. Loco non suo ponilur a Jacobillo inter

Ferentillum, ubi Lnzarus

Joannes

lalitasse dicuntur

27*

Cesiam

el

Aquam sparlam
ubi olim

Castoriana Vallis, ubi abbas S. Spes

7* e 18*

f
t

Castrum Magiense ad Athesim,

S. Valentinus

tumulatus 58 * e

in via Latina 6 *b Ferentum Etruria. Ejus Episcopus S. Bonifacius quem S. Proculum colue.rit 51 * et seqq.

Ferentium

Castulo ad fluviura
casse finqiiiir

Tagum,

ubi S. Brictius prsedi38 * f 39 * a

Flaininia via o 7 * et seqq.

divorliis

suis

distincta

et

explicala

Fregellani ad Lirim fluvium

6*b
6 * b

Cellulae JEgypti eremus

Ceperanum oppidum ad Lirim fluvium

Cesia urbs Umbrise vulgo Rocca di Cesi

32 c 6 * a
7 * f

Frusinura

via

Lalina
haberi corpora

Fuldaa non videnlur

SS.

Processi et

Martiiuani

268
ceesi

f
et

Chimacum
dem 276
1631
e.x

in

Hannouia patronam
Direplum
ct

d.

S. Moneguucombustum an. 1552,

colit

Fulyinium. lbi

dicunlur

SS.

Carpophorus

Abundius

10

quando periere

reliquise, quibus

novx substitutx an.

ibid. f et seqq.

Bonofonle
vcl.

G
\Jf allianum
ibi

Civita di Cassia, olim Corsula

Carsula

e
in

Cladrim coenobium, ubi S. Otto ccclesiam consecravit

agro Mediolan.
(gall.
gall.

iS.

Adcodatus presbyter

348 c Claromonte S. Gallus Episcopus 91 b. Urbem ab incendio semper servare dicitur 96 d. An eo translatte reliqutw S. Lupiani 29 f
Clusium in Etruria, ubi Irenseus, Marlyrcs 560 c. Ejus anliqux 561 ef
Mustiola
opcs
el

deposilus

274 a
Gilmoutier.)

Gernndii monasterium
aliquis S.

An

istic

Gerundius,

Jeroche
S.
Otlo

261 a
fana
destruit

Goz^angia Pomeraniae

:ubi

et

alii

363 a b
Guerviana Scotorum regia, moldus
in

potentia

qua nalus

fueril S.

Ru226 a

Colliculorum ecclesia S. Brictii apud Interamnenses

20*
nem

Colobrega Pomerani ad fidem conversa per S. Otlo-

359 b
24 Martyrum 559
560. Anatotiiis
Ibi celebris a.

Constantinopoli cohors

c.

Item
ibidem

Sanclus

uliquis

Eulogius

[alla

Saxonum.

Ibi S.

Otlo se ad alteram missio-

nem

parat
in

Episcopus an. 458. 570

Palricius

S. Petrus

Haslon ubicastra Normannorum, unde

grassabautur

Croylandensis insula.

An

ibi

cultus

Tatwinus

Curaee sanctus aliquis llyacinthus mariyr Culrossa monasterium apud Scolos celebre

257 b 553 f 272 b

51 e

360 c d omnem parlem 218 d

et seqq.

Harlebecara tn Flandria deferlur corpus S. Theoderici

70

c.

Silva donata

et restilula

Hereius seu Hircius

stratus

fluvius a S.

75 b Raymundo

pontibus

598 c
S.
Kiliani

I)

Herbipolis gloriosa merilis

peracta canonhatio S.

215

b.

Ibi

Ottonis an.

1189

399^c

Famascus. Inde etiamin Umbriamaliquiaccesserunt seculo 6 2* e Dani qualem Archiepiscopum habuerint 370 a Diocaesarea Palaestinae nota exilio multorum Patrum

Hiberniae Suncli multis dijflcultatibus obnoxii

161 de
destinati

Hierosolymae
Vicent.
sec.

non

fuit

Patriarcha B. Bartholomxus

255

b. .4 inde aliquiin

Umbriam

exjEgypto

31

Dodona urbs Pomeraniae,

versa

a S. Ottone ad fidcm con-

Dononium

nobile

3b9 a Canonissarum canobium propeValen237 a Luxemburqo

2 * e Hispalis, ex Hispolitano male formata, SS. Carpophorum et Abundium in Beeticam non rectejransfert 37 * a b c Hispolitanum pro qua civitate accipi possit 36 * b et 6
seqq.

cenas in Belgio

Drocensis Archidiaconus B. Petrus de

Hologasta Pomeraniae.
socii;

Ibi

pcriclitantur S.

Ottonis

430 c

sed allaboranle Duce, Christo

colla submittit

361 e et seqq.

Horta

AD
Horta oppidum Umbriae, ubiyUum

TOMUM
56
*

JULII.
in Hibernia,

Maigeum coenobium
Iseslra

Anglo Saronumpa1

Humbeca
moldi

vicus

Brabanlise oblinet

reliqnias S.

Ruf

62 d

205

d et seqq.

Hungaria. Ejus RexBela S. Otloni amicus

I

371

Mannia sive Mona, maris Hibernici insula, ubi colitur 586 a S. Germanvs Episcopus Marianum, locus fictus videtur in Aclis S. Bnclii
14 * a
Marsi, ubi
siti

5
in

* f

Martula seu Martulana civitas

J.nteramr.a in Ilalia triplex, una ad Naretn fluvium in Umbria, altera in Prxtutiis ad Turdmum fl. tertia ad Lirim fluvium 5 * e et seq.

Umbria an
illic

us-

jnnm

reperiri possil

12 *

a.

Quis

S. Briclius

19 * b et seqq.
pererit Bivarius

Quam

apposite in Hispania

eam

re-

Interamnium Flavii 51 * c d etc.

36

* d et seqq.

ubi a fabulalore Bivario collocetur

Matriaci cultus olim S. Fclicis

M.
in Belgio, ubi

255
S.

Mechlinia nrbs Metropolitana

moldus
seqq.

Ru-

J ona

sive S.

Columbae insula, ubi

sederit aller

Epi-

scopus

sub nomine Sodorensis, uli aller in insula

151 c et in 188 eet seqq. 582 d Me^alopolis. guse olim el ubi sita fuerit 6 * b Melpis fiuvius, Aquinum prseterpluens Mert.ola et Mertula supponilur pro Marlula a Bwario 151
b,

a Normannis eversa

Ab

Anglis direpta

Mannia
Julina in

586 e
Pomerania, S.
Ottonem pessime
lapsa,

37*

excipit

353
b
et

e et seqq. Post

Stetinenses fidem recipil

358

seqq. In apostasiam

denuo convertitur

Mesnpotamiae Martyrum classis Metis Episcopus B. Pelrus de Luxemb. Mevania urbs Umbriae, per qaam olim
via

273 a 430 c
recte lendebal

369 b

Flaminia

7 * a 14 * a

Milecia castrum Ducis Bohemiae, ubi S. Ollo susci-

pilur

248 d
S.

Mons

Michaelis ad

Bambergam,
:

ubi S.

Ottonis

corpus el cultus prxcipuus

in illud coeuobium profusa

K nocken

non procul Brugis in Flandria, ubi

vixil

S. Guthagonus

587

c et seqq.

405 a Normannis vastati Morini, a Munikrede oppidum olim non procul Brugis
Sancti liberalitas
dria situm

et seqq.

220 d
in

Flan-

Myrtilis

et

Julia

587 c pro Martula, quam apte Myrtilis,

37 *
f

J_jacu

Vulsinus, hodie lago di Bolsena

ubi

S. Eu-

conficta

licium e volunl

Syria advenam,

vitam solitariam duxisse 11 * a

N
5 * d i lar fluvius, Interamnam fere circumdans Interamna 5 * d ibi via FlaNarnia, non longe ab minia in tres vias diversas dividiiur, sed sola media
;

Landava in Anglia. Cultus illic S. Oudoceus Episcopus 283 a Langeatum in Arvernia, perpetuo S. Galli miraculo clarum 96 e Lazanum in Umbria, non recte a Jacobillo collocaiuvi
a Laodicea in Syria habet Episcopos sanctos Analolium et Eusebium 564 b. Dicitur apostolos aliquot in

proprie Flaminia est

7
fluvio

ab

8*

Nequina seu Nequinum, pro Narnia, a 56 * a

Nare

Nemonicum
tholomxus

in Cypro,

ubi Episcopus fuerit

Umbriam

direxisse seculo 6

Latiniacus, vulgo Lanieu in Segusianis, ubi Latinum

convertit S.

Domitianus
fuit

46
de S.

f,

Leodii proprium olim

c et seqq.

Rumoldo

officium

48 e 170

Nitria celeberrima JZgypli anachoresis Nuceria, ubi pr.edicasse dicitur S. Brictius seculo 1

B. Bar250 b 30 a b

20 'd
Nursia, ubi abbas S. Eutychius, qui diversus non vi19 * a detur esse a S. Eutilio Spolelinorum

Legio Augusta,

vulgo Carleon, Caerline

nel

Caer-

legion, urbs Britannise in Cambrise provincia, vulgo

Soutweles, Martyres habuit Julium et Aaron 15

b, c etc.

O
\_|lympi montis coenobium,
in

Lonium Armoricorum. An
113 a Lerinum, ad S. Vincentium
tianus

ibi

S. Golvenus Episcopus

quo S. Petrus Patri-

venisse dicitur S.

Domi-

cius

258 a b
ubi a ptu-

Leutitia a

Duce Pomeranix
locus natalis

vastata

45 c 360 c d
51 c

Lewyn

insula, cui

S. Servano delegata?

Oostkerca pagus prope Brugas in Flandna, ribus secnlis colitur S.Guthagonus, distinctus a Sy">87 a b C nonymis

L'gneium
Lirinates

B. Petri de Luxemb.

448

Or mons
choresi
seq.

prope.

Remos,
Coinobii

celebris
islius

S. Theodericus

anaet

Interamnates, sintne ii, qui hodie 1'lsola incolunt prope Sorarn, an potius nomen conveniat ]'Isoletta, infra Ceperanum 5 * f et seqq.

53.

vicissitudines

73 e

Orcades

insulaj aposlolorum

habuere S.

Servanum

Litarigrod castrum Pomeraniae, ubi a Duce excipitur S. Otto 384 a

50 a
Ostravandiae comitatus
niense
in Belgio, ubi

Luxemburgum
censi

et

totus ducatus

cum

cxnobium Dono237 a

comitalu Chinia-

patronum habet B. M. V. Consolatricem 266

a et seqq.

M
ITlacloviopolis

lalestina, Pelestina seu Plestina, ubi

aliquem

in Italia sita

an

colat

S.

Gregorium

Parana,
nes

locus propre Spoletum,

quem

tncoluit

S. Joan-

261 c

24 4*

Pamiis

INDEX TOPOGRAPHICUS
Parisiis in

D.

Virginis canonicus
a.

B. Petrus de Lu-

Sondereygen vicus Campaniae donatur S. Rumoldi

reliquiis

xembnrgo 430
in

lbi reliquix

ejusdem Beali magno

208
in finibus

e et seqq.

honore habentur

435

Sora

in

antiquo Samnio, hoilic

Campaniee seu

Pataviae seu Passavia? quis S. Valentinus Episcopus

regni
beat in

Neapolitani sita 6 * c.

Quam

58 * d

f.

Unde Sancti corpus

vindicare possit

eo Iranslatum

88*
iunn

f
sibi

18 B. Joan. Vicenti-

b,

SS. Castis 19 c

vcl

Cassiis seu

partem haeorum reliquiis

jussu

Patavium nn

Spira.

Celeberrimam
complevit S.
in

illic

Basilicam
Sijria

Uenrici

410
27 * d
in

IV

Otto

Pedehicum

seu Peniolatirn ubi reperiendum in TJmbria

et seqq.

Spoletum

Umbria, ex

advenisse

319 f quinam

aut ejus vicieia

Penna

seu

Pinna

Vestinis.

An eum

locnm in-

coluerit S. Jounnts, qui vulgo dictus est

Paranensis

3 * c et seqq. Stagnum apud Rutlienos (Rouergue) municipium, ubi S. Floregii sacrum corpus 38 a
Sancli dicantur.

24'ef
Perona.
a S.

Stetinum
Furseo conversa

difficillime

ad fidem

convertitur a S.
in

Ol-

21G

tone

354 fetseqq. Postea

Sancti
et seqq.

apostasiam

labitur,
resipiscit

Pernsia a Rege Totila seplem annis obsessa dicitur 14 * b c. Quo anno capta fueril 32 * c et seqq.

et oltera

ejusdem missione plane

Brabantiae,

366 b
modo

Petmook insula, an ibi S. Servanus Petrogoric natus S. Eparchius Phrygiaa martyr Quintus

51 b

Steynockezeel
Iranslatse
reliqin.r

vicus

quando

ct

quo-

98 d 273 b

co fuerint Mechlinia

S. Rinnoldi
et seqq.

179 d
felice

Pirissa in Pomerania. Ibi missionem auspicatur S. Otto 349 d

Suessulanus ager in Campania

Suevia. Ibi natus S. Olto,

6 * a

tion in

Bavaria

316 de

Pisauricwr colatur S. Mustiola

Polonia. Tbi ludimagistrum egit

561 d e S. Otto Bambergensis

Syracusae in

Sicilia. Ibi

Episcopus

S. Chrestrus

555
Syria,

e.

317

an

et

quot Sanctos,

et

quot eorum
1

Poroerania, palxstfa laborum apostolicorum S Ottonis 322 d et locis plurimis. Minule describitur 346

Uinbrix dedcnt

*aet

seqq.

a b,

el

Paulo fusius
nbi
in

360

c et

seqq.

Pomona, Orcadum maxima,

Pontelevium

51 a Cenomanis. ubi S. Aldricus reliquias

S. Servanus

S. liilarii Aviciaccnsis recepit

37 e
construxit S.

Pontinae paludes.

Ad
siti

eas monasterium

I arsum. Ibi manipulus Martyrum Tarvisum quando venerint PP Prsedicalores

.

559 419 b

Lidanus
Praetutii in Piceno

305 b

Teramo
fl.

esl

Interamna

Prsetuliorum

in

Piceno ad

5 * f Pruveninger. monasterinm, a S. Otlone conditum 321 f Puteoli. Coli illic videntur duo SS. Proculi 51 * a

Turdinum
est

5*e
Narem
an
fluvium in

Terni

Interamna ad

Uinbria

5*
Thora,

d
quse, et

an ad lacum,

ad fluvium Veli-

num
Timina
colit

6*c
in alte.ra

recipit

360 e

Ollonis missione verbum Dei S. Ilerum apud Ebbonem 389 c d

Latiatensis vicus (paysde Rets)

S.

Lupianum

Torcellum

visula

prope Venetias.

Eo

translata

se-

29
a.

e
colil

des Episcopalis Allinensis

567 a
istius dicecesis

Ravenna

aliqnem S. Proculum
S. Dnihus
distet

EpiscopumM *

Ibi oclavus Episc.

Jlali.r,

Reate nrbs
Tiora

quantum

557 c ab urbe Thora seu

g # c Rumoldi reli-

Tornacum. In pago Espinoy B. Petrus de Luxemburgo

Torsiacus seu

colitur

435 a
Torciodus
colit

Torciacus
ut

vel

loeus

mira-

culo S. Domitiani notus

46
S.

e,

48 e

Regiscuriae, ditionis

Luxemburg. S.

Tolosa in Gallia

patronum

Raymundum

nuix

Romse
iuiiiii

celeberrimi

266

c.

208 b et seqq. SS. Martyres Processus et MartiQuid illic cgcrit S. Rumoldus 229 a
Ottone tentatur ejus con-

589 a Ejus conspectus, vetusta nomina, opes etc. 589 a, d et seqq. Morbo epidemico liberata a 590, 6 et seqq. S. Raymundo
Tridentum, urbs episcopalis in Italia. Eo ex castroMagiensi translatum S. Valenlini corpus, et 58 * e postmodum Passavium
Troia,
regni

et seqq.

Rugia

insula. Frustra a S.

versw

369

f et

seqq.

Rutheni.

Eorum

r egio

et

mores.

Polonis

victi

346

Neapolilani civitas,
Castis,

quam partem ha18 b

et seqq.

beat in

SS.

Cassiis, Secundinis

Trudonopoli S. Rumoldi reliquiee Tudertibus seculo 1 prxdicasse dicitur

205 a
S. Brktius

Jabini, ubi

siti

5*
32
territorii

20 *e Turonibus illustris S. Monegundis Tyria seu Tyrea, an Inleramna dici possit

Tyrus.

275 a

6*

Scete jEgypli eremus

An

lalis

civilas in llalia reperiatur

6* c

Scheidanum coenobium in finibus a B. Hechardo fundatum

Scotia
et

Colomen.

242 a
in

U
Jlyssipone U.

Scoti quid pridem

el

modo

162 a, 588 c d Segisamo Vacceorum

menla

Belgio sonent

brachium

S.

Ottonis

Bambergensis
et

in Hispania,

ubi,

et

aliis in
'

Ucis przdicasse aiunt S. Brictium Pseudextri fiqJ n . , 08 * 1 et seqq. ,. , T betia Latio possidet corpus S. Liiani 302 b an proprws olim habuerit Episcopos 304 c d Siciha guomodo appellata et
,

330 c Umbria Italise

Ura, Vraugia

provincia. Qui

Sancti
1

classes ex Syria eo advenerint

et

quot eorum * a b et seq.

multa

alia monasteria

ac

cellae,

a
in f

S. Oltone Bamberg. condita

a pag. 332
appellit

divisa,

quod ejus regnum

Uzda castrum,

quo primum

S.

Otto

Sinuessa urbs Aecundinus

1

Campaniae

felicis,

ubi

SS. Castus

et

17 17 et seqq.

Pomerania Uznoym Pomeraniae o S.

citur

383
Ottone

ad fidem addu-

360

f et

seqq.

AD

TOMUM

JULIIProculus aliquis
in
islic Episeopus 51 * d Umbria, ubi primus Epi14 *b, 20 * e

Verona. S.

Vettonia urbs antiqua

scopus S. Chrispolitus

f ebronna
Jurensis

vallis

in

finibus

Segusianorum

nbi

mo7iaslerium

S.

Domiliani, hodie S. Ragneberli

Verona,

ubi

B.

Joan. Vicentinus in
colilur

prseaicat

Vicentia. Ibi

42 e f campb 420 f B. Joannes Vicenlinus 410 b

aperto

Via Cornelia quo duxerit 10 * f Via Latina. Ejus antiquus cursus describitur 6 * ab Via Ostiensis pessime ponitur ad partem Romse
Septemtrionalem

11 * e

Villanova
trus

prope Avenionem. Ibi mortuus B. Pe454 a et alibi de Luxemb.

An

Vicerdinus origine

411 b
dictus

Vicentia.

Unde B.

Barlholomxus
metropolis.

Vicenti-

W
\V
allia.

nus, et ibid. Episc.

246
Ejus

Vienna Allobrogum
S. Marlinus

Episcopus
Episcorestduta

An

ibi

S. Servanus

51 a
Episcopus

seeulo 2,

13

a,

Primorum

porum 12 ef

confusa chronologia

aliquousque

Wintonia 285 b

in Anglia. Ibi S.

Swithunus

Verania insula. Hanc

tere voluit S. Otto

omni modo

ad fidem conver-

365 a b

INDEX ONOMASTICUS
x\_bbas
randos
prseter prxfectum

monaslerio,

significabat

monuchos

passim

omnes, prxserlim

senio

vene-

Absentatio, absentia

^Emulamen,

semulatio

128 b 337 d 86 f
371 e

Vjalatum, lignum quoddam piscatorum Cambucca, fulcrum axillare Camera, conclave

Camisia, indusium

Cancerosus, cancro morbo infectus

Canterinus, videlur

^Equitatura, equus ad equitandum

Ajerunt, dixerunt.
Allehiiaticum, cantus

equum

notare

cum

Alleluia
legati,

Ambasciatores, ambaxiatores,

Anfracta vitrea, feneslra Angaria, coactio Angaria, labor.

Anhelizare, anhelare

54 *b 95 e 512 c 103f 215 d 39 d 500 e

Capucium,

pileus

500 a 367 b 469 c 470 e 371 b 294 f 500 f

104 b

Carchannum, annulus

aut collare, quo pedes reorun.

aut collum constringuntur

Carrata, vehes, quantum carra vehi potest

Carreria, qualis via

Carricare, onerare
Cascia, arca, capsa

Appodiare,

inniti

Arcata, arcus, fornix

515 d 521 d
298 c 492 c 534 e 376 e 355 f

Cassa, capM
Cavilla, talus pedis

Arsura, vesligium
Avisare, monere
Avitinus, avitus

inusti candentis ferri

Cervicositas, superbia
Cibaria, as., alimentum

Cleptes, fur
Coffer, scrinium, arca

Auricularins, consiliarius secretus

Aurifrigium,

limbus vestimenti aureus

Comburere, ardere
Complexionatus, valens

B
Jjacinetum, galea
Bainta, obstetrix
Balista de torno, de lena,
cerlse species

Congedium, facultas abeundi Contina, templum idolorum

Convicaneus, ejusdem
vici

518

Cosmus, mundus
Cotta, superpelliceum

493 b
ballistarum

Crocus, harpago
Crossa, baculus

518

Balisterius, arcus major

Banca, scamnum
Barberius, chirurgus

Barra,
Bassus, Bedale,

fnstis, veclis,

repagulum

liumilis,

parvus
series

518 f 520 f 522 d f 502 e 536 b

etc.

Cunctitonans, Deus

359 d 505 a 34 c 512 c 308 ab 508 a 58 d 305 c 299 d 473 b 480 c 514 c 507 e 526 a 356 ef 67 e 68 b 295 f 549 e 521 e 519 e 295 f

D
JJedigno, dedignor
Deferculari, ferculis spoliari

palorum

ad aquam continendam

500

a- f,

530

d,

531

c.

Benaurat, an beatus

Bladum, frumentum Bordatura, margo

Boulo, betula

527 500

Degancia

vini, vas

autmensura

Discarricare, onus deponere

521 d

Doma,
Doxa,

atis,

domus

307 b 359 e 103 f 34 c 59 e

473 b
Bordonus
baculus

gloria

295

Bordon 515 d

vel

peregrinantium

E
514 d 518 c 514 f

Bressolum, cunee Brida, frenum

Budellus, intestinum

Julii

T,

I.

viduam designare, ex his verbis ; et electae sanctorum Monegundis Ecclesia 278 d Pnscae virginis Elee80
Jjjlecta,
videtur
,

INDEX ONOMASTICUS
Eleemosynator 372 a
Elega,
tristis,

qui

larga

manu

eleemosynas

tlut

Manchi, manci
Martellus, malleus
Mattis, storea

misera

297 d
13

56 a 505 f 279 f
mygales
seu

Elephantiosus, qui elephanliosi laborat

(1

Eremuncula, parva eremus

Eruditas, eruditio

Erumpere,

emittere

Evigilare, excitare
Evigilatus, expergefactus evigilans

45 d 99 f 452 f 452 f

Megalina 371 a

pellis

marlis

animalculi

Mercerius, propola
Moestificatus, trislilia affectus

Mollimen,

mollilies

498 a 364 c 279 f

515b
consecrala

Eulogiae,

edulia,

sacerdolis

bcnedictione

N
llatta,
storsa

101 e Exardere, comburere

Exeniae, xenia, tautia

Exoccupatus,

solulus, liber

Expectaculum, spectaculum

513 f 102 b 215 d 102 e

281

Nodulitas, luber

452 a 525 c

\_/bedientiarius, obediens

X, alerare sonipedes, sternere equos

Ferrus, ferrum Festinare, deducere

294
526 520 520 408 534 281 102 297 531

Omnicreans, qui omnia

creat

521 b
e e

Opinatissimus, sestimatissimus

Ordinamenta,

leges

Flemmaticus,
Fluquus,

pliletjmaticus

Ostagius, obses

357 b 296 e 384 f 426 d 466 d

floccus

507

f,

b
b

Focaria, coqua

Fornimentum,
Frigora,

supellex

d
b
f

ae; febris

Frigoriticus, febricilans

aneterius, pistor

Furatus, furto ablatus Furnare, mittere in furnum

Pedagium, trtbutum, et locus ubi id solvilur Palificare, palam facere, manifestare

Parentatus, sanguine junctus

Pdssus, textus

libri

515 c 502 e 307 e 337 c 478 a

531
f

Pastare, depsere
Patriotae, qui sunt ejusdem patrise

\Jlalea, grnus navis velocissimx

Galliotta, navigium velox, non

magnum

Gastoldus, quale haberet offtaum publicum Gibberosus, gibbum hubens

Gobeletum, poculum, cyalhus

Griotba, riotta, vtdetur esse discordia

512 b 510 d 298 c 292 f 534 d 525 d

Pecia, frustum
Picluratus,
pictits

Placidum,

litigatio

Plagatus, vulneralus
Plumella, cervical plumis fartum

Pneuma,
Podium,

spiritus
res,

cuiinniitmur

Portale, vestibulum Practicare, cliirurgum agere

H.

[arangua, alloquium

Heresipila, erysipelas

Hortellus, hortulus
Hostalleria, dtversorium
Hostallerius, caupo

466 c 70 d 45 f 498 a
ibidem

Praecidaniae ferias,

prxcedentes

aut pridie

532 e 514 d 355 f 307 b 342 a 279 f 297 f 507 c 497 f 520 d 215 a
69 a 41 a 398 c 109 f 224 e 100 e 147 ef 71 f 354 a

235

Prseconari, laudare
Praestatrix,

qux

prsestat

Hymera,

dies

298 d

Principari, dominari Privinnus, privignus Profluxus, qui profluxil

Publicatio, frequentia

Pulegium,

1 gnire,

herbse genus Pusiolus, parvulus

accendcre

Incriminatus, accusatus
Infrigidatus, [rigefuctus

Insomnitas, insomnia Insomnietas, insomnia Interventium, intercessio

86 f 95 a 515 c 306 d 86 b 325 e

Pyrale, Itypocaustum

Q
Vuarretata
indicat

quantitatem

rei

quse

carro vel

airru vehi potest

Quartanarius, qut febri quartana laborat Quartero, pars quarla

localia, monUia,

96

516 c 281 519 d

gemmae,

etc.

518

R
Lja.lechre lichem, ne luge mater

Lasorium, novacula

Longitumus, dinturnus Lymphare vinum, aqua miscere

131 b

386 474

e f

Hauha, exuvise Sanctorum Rauba, quodvis tegmen

Rebrachiata? manicas
;

ad cubitum reductm
captando aptus

Recompensatus, remuneratus

Refrigidarium,

loctts frigori

526 e 518 cd 519 d 353 d 86 f 345 b

agistratus in scientiis, Magister factus

480

Regimen Temporalitatis, reqimen rerum temporalium 488 c Regimonium, regimen 237 f

Regra.

AD
Regratiatio, gratiarum actio

TOMUM
b b
c

JULII.
451 e

Regratiatus est, gralias

Relicta, vidua

egit

490

f,

Relisus, violenler curvatus

492 491 507 220

Studium, conclave, ubi studetur

Stuffa, balnettm siccum

Submergium, submersio
Subtulares, calcei

518 216 a 466 d

Repatriatio, reditus in patriam

Repediare, redire
Repropitio, reconcilio

Requesta,

petitio, libellus

supplex

Rescellus, invotucrum

libri

Responsalis, nunlius, legatus

Riotta, altercatio

215 e 308 e 405 b 499 f 377 a 356 c

531 a

abellionalis, juridice ftdem faciens

Tabellionatio, juridica .\ubscriplio

Tabellionatus, juridice subscriptus

532 e 532 e 532 e

Tacea, patera, crater

Torchia, cereus crassior

ad Rogamina, rogatu
Ronflare, ronchos edere

488 c 531 a

5l2c
517 c 388 a 469 d

Tricapitum, trium capitum

Truffa, neguitia, dolus

U
j^alus, simplex,
Salutius,
stultus, faluus

nummus

Secretalis, secretus consilialor

114 c 547 a 376 e

41 a

unalis, unicus

485

Sempiternitas, eelernilas

Septimatibus, hebdomadibus

Seratum, sera clausum

Soma, corpus
Soncilegus,
S"rilegus,
felis felis

Sotulares, calcei
Spatulae, scapulx

Sputaculum, sputum
Staffa, baculus, scipio

Staurus, crux
Stuba, hypocaustum

107 359 294 c 297 360 359 466 495 386 505 299 354

e
e

V.

assella, vasa, supellex

Ventositas, venlus ipse

d
b
e

Veritonus, sagitta

Viagium,

iter,

peregrinatio

Vocamen, nomen

534 d 504 a 518 f 485 c 292 c

d d
c

b a

jucaratum, saccharo mixtum

251

INDEX ONOMASTICUS
GR^COBARBARUS
xoua?Je'ptoc, eques

J\

SSxSac,

(eic.)

incertx significationis

145

b.

An

lu-

xauStv-Ou/.aptoi,

cubicularii

sus calcttlorum? ibid.

xuW.oo),

irascor

dStvx, sculica
ajnSwv, pulpitum, tribunal ecclesix
diziriyrc,
aoTrpoc.,

135

an

iners, oliosus?

albus, candidtts

fiakltluv, choreas ducere

fivlHZw,
(itxo?,

sa/to

vas velurna, habens ansas

Ppzofxa, ardor, desiderium

Sivaaiov,

139 138 138 145 136 143 138 1 23

xiptc, xvp, v.ipr.c, y.vpbi, domintts

ka.ti.mbv,

b
c c e

ignis,

flamma, ignis

fttlgor

loydptv,
koipi'Cu>,

loydptov, pecunix
loris csedo

summa

Xwpov,

lorum

a
c
b c

p\dvxtr,pt,
fj.avy.tti,

an blasphemus

vel spurius

irrideo

vapbv, vtpbv,
oXoxotu/oc.,
offiutTiov,

humidum, liquidum
seu solidus aureus

fiioaa Siiaatv,

ampulla

|3oupo'ovapioc.,

agazo

e^ywc,, stultus
ev

opoYvoo;,

ex ordine

yripoSooriw, senectutem pasco

yluyii,
dttlce

vinum

tovdptov, zona
r,yovp.tvoc

abbas, monasterio prxfectus

/xptov, pergula vel tabulatum

iTpdv,
trpiov

anpergula?
pro Upiov
eques

y.aSo.Udatocj,

yavStika, candela
xapuoVEJetv,

nuces projicere

Y.aTaav.aXp.oz,

ad scalmos
cereus

y.axd^opov, vallis
xvoptoc,
xovo"o<:,

xr.ptov,

pumilio

y.oaaittiv,

alaph impelere

xoo-aoc,

alapa

xovSafciv, adferre

136 al38 147 140 146 124 147 135 123 145 145 145 145 135 135 150 122 127 140 135 140 139 b 141

nummus

hospitium

118 124 f 140 d 138 b 133 a 141 b 142 c 143 a 138 f 146 c 140 d 138 c 142 b 118 b 122 e
115

d
f

baxtdpioc,, ostiarius
6t|/t/.euetv,

b
c c b b b

b
c

d
a
e c

d
c

127 b 6iJ/t'xiov, obsequium 118 b 126 f nxkxxtav, palutium 124 f KavSovpa, pandura, instrumenlum musicum 140 b 7iapaaTpaTt'?ouo-a bSbc,, via devians 122 c iraTptmot, patritii 124 f nXaxouvTaptos, qui placentas facit aut vendit 135 c TtopTa, porta 1 33 c 7roT)5pt, poculum 1 18 b 146 d 7tpoToxa>piTr;cy protocomes 142 f poyeuetv, donare, erogare 135 c aakaiv.tov, farcimen 145 c aaaaetv, saltare 118 b 141 a atkiyvta, panes siliginei 139 D atpa, series 1 45 f oxeuptv, aul significat vas, seu quxcumque utenstlia ? 146 d
ayivopa, cadaver

comitari

145 \
OTevo-

INDEX ONOMASTICUS GR^CO-BARBARUS

orevopupiy),

angiportus

trrpra, platea

140 e 118 b 139 a 141 135 135 146

c c
f

cpouixapeov,
cpoud/.aptoc,

locus in quo conficitur pusca

142 b
aut vendil

puscanus

qui

puscam

facit

<mh%u>, invehor,
<r/o).<'ov,

insulto

138

schola

tfutaxtapea, amuleta
tfu/ay.riv,
ij/a9upeov,

TatS/Va, t,
ueXeij/ic,

labulx

amulelum
placentse species

fictor

vitrorum

146 e 146 147 a

cpoAepiv,

follaris,

genus monetx

143 b

INDEX MORALIS
502
S. Symeonis Sali in
e et seqq.

Caaca S. Oltonis ope illuminatur

369

c,

./Vbstinentia a

cibo

Quadrage-

Caecus illuminatur a S. Brictio

rilefo

M. 9

* b.

sima usque ad sanctam feriam quintam

Acepliali conversi per S.

Symeonem Salum

143 d 140 b

394 d S. Ca89 a
*

Csecus, per sanguinem S.

Proculi sanatus 55
et

tnmulum ab ipso 297 b Sanclo delata Angelus apparens jubet Martyres sepeliri 10 * b Angelus liberat S. Brictium 9 * b Angelus educit e carcere S. Proculum 54 * d Angelus visitat Brictium M. 12 * f Anlielat ad ccelum B. Petrus de Lnxcmburgo 492 b Annuntiator pacis dictus B. Joannes Vicent. 421 d Apoplithegma <S. Antonii, quomodo quis salvandus 35 a Apoplithegmata S. Pambonis. Monachum non faciunt opera exteriora 34 b. Dr. cxcellentiu obedienlix 34 I. De taciturnitate 35 a. De exercenda misericordia 35 d. Quod non raerit 35 d. De veste moAncilla, mirabiliter ad S. Swit/iuni
nacliuli

Ilem, alius ope S. Rumoldi oculis

corde

219

capitis periculo liberatus ope B. Petri de Luxemb. 520 d ulius a S. Ottone 366 d Caput S. Herculani truncatum, corpori rursus unitum 13 * b 33 * e Caput S. Proculi M. abscissum, denuo corpori unitum 55 * e Carnes comedit B. Petrus de Luxemb. in Adventu Domini coaclus 473 c Castitatis donum S. Symeonis Sali 141 d
j,

Captivus

Cespes
et

iS.

Galli corpori, post ejus obitum

et

impositus,

deinde lerrx insilus, revirescit,

f

sanat infirmos

35

Charitas singularis S. Pambonis

ibid.

Apparitiones.
lumbse 13

Animx
S.

S. Brietii

M.

sub specie co-

34 c Chorda aspera, qua corpus cingebal B. Pelrus de Luxemb., post morlem ejus reperta sanguine cruen,

* b.

Moderonni, negantis sunm cor-

tata

451 d
absconditum

pus
'

loco

hoiiunlis

movendum 40 * d. Jesu S. Domitiano, eum ad construendam cellam 45 e. Locus

57 b
c,

Cognoscit divimtus S. Lidanus vinum

307 d
Cognoscit
-S.

monasterii S. Tlieoderico divinilus per apparitionem

designatus

Lidunus

divinilus

fraudem trium homi-

59

num nequam,
Mirabilis

nuditatem mentientium
ejus

306

Apparitio S. Joannis
ruutis

Eoangelislce, captwitate

libe-

Concionator egregius B. Joannes Vicentinus 416

ad
conciones

b.
e.

S. Petrum Putnaum 257 f Apparitio Crucift.ri, B. Petro de Luxemburgo facla

concursus

426

c,

Auditores in reverentiam
discatceati

ipsius pro

majori parte
ibid. e

451

B. Joannes Viccnl. 425 b Asperitas vilse B. Pelri de Luxcmburgo 451 c d e f Auctoritas Synodi Clialcedonensis defensa insigni miliabet

Aquilura sequacem

Concursus populi ad funus B. Petri de Luxcmburgo

495 Condonare
grave

raculo

582
S. Carilefi ovum enixa

Avis

in cucutla

82

f.

Quid

prasiijnarit

83 a
B. Petrus
orare
de

Lidanus 307 b Confitetur creberrime B. Petrus de Luxemb. 481 b. Etiam de nocte 481 e, f. Cum fletu ibid.
nolenti

proximo suo prxdicit S.

malum

Aulam
Auri

faslidit

Luxemb. quia

ibi

non
f f

Conversi
c.um

satis poteral

477

trcs milites in marlyrio S. Pauli Aposloli et eodem passi 272. Arianus a S. Domitiano

et argenti contempior S.

Pambo

abbas

32

conversus 47.
et

Austeritas

vitx , a S. Monegundse exercita 279 f. B. Pelri de Luxemb., a Clemente VII inhibita 471 f. Frustra eam moderari voluit confessarius Beali 471 f. &gre vult de miligalione moneri

Ab Ottone Dodona 359 a. Colobrega Belgradia 359 b. Sletinenses 385 d. Julinenses

f

38

Conversio mirabilis Joannis Boncampii ex concione

B. Joannis

Vicentini
,

426 c

474

B
Jjona
recuperata
,

Conversio Hxrelici per miraculum ope B. Petri de Luxemburgo pairalum 442 b Corda scrutatur S. Symeon Salus 142 c Corpus <S. Abundii ferens el fluvium transiens non
madefit

ope

B.

Pelri

de Luxemburgo

Corpus

<S.

Tbeoderici a Clericis duobus

41* b Laudunenabsconditum

509 d et seqq. Bona varia Episcopio adjecit S. Otto 344 b Butyrum convertit in nolam auream S. Oudoceus 285 a

sibus, illud furari volenlibus, mirabiliter

69 d Cruce aquam
Crucis gloria

elicit in

Tarpcio monte S. Petrus 270 c

215 a Crucis signo S. Swithunus ova a maleficis fracta redintegrat 291 c. C.rcam sanat S. Monegundis 280 b. Puellam pustula laborantem ibid. c. Ilem manus

^aeci illuminati

per merita

B. Pelri

de

Luxemb.

conlractas

AD

TOMUM

JULII.

SS. Casto

Faemoniacus liberatus a S. Proculo et Secundino

M. 55*

d.

Demissio animi in B. Petro de Luxe.mb. Destructa fana dxmoniis sub muscarum forma
,

22 c 450 b
di/fu-

gientibus

390 e
395 b

prxmio ibid. d. Morli proximvs horsuum Andream, ut eligat slatum ecclesiasticum prx seculari 491 b Hospitalitas S. Pambonis abbatjs 33 c Hutnilitas S. Pambonis abbalisZZ b:Fatetur nondum se spatio decem annorum practice didicisse hunc versum : Dixi, custodiam vias meas, ne delinquam in lingua mea 34 a
oblato

Etiam

tatur fratrem

Deu:u

C hristianorum

invictum clamant Rutheni, ter a

Humilitas TheodoriciReqis, humeris

corpus ad sepulcrum deferentis

suis S. Theoderici

Stetinensibus cxsi, orante S. Ottone

Disciplinasa sacerdolibus accipiebatS. Otlo ad sangui-

nem 420

ttsque

Discordias
f,

tatibus

344 d Veronx componit B. Joannes Vicenltnus 421 a b c. Patavii 332 f. Et in variis civi426 d

62 e Humilitas S. 0'tonis, ad Bambergenses infulas evecti 377 f. Nudipes tempore hiemali ad ecclesiam suam
deducitur

378

Humilitatis ergo nomen immulat S. Theodericus 57 e

Humilitatem perfectissimam spiral testamentum B. Petri de Luxemb. 52't b c. Idem Beatns, canonicus
existens
Parisiis,
fert

Crucem

in processione,

aliis
f.

canonicis prj- superbia id recusantibus

449

a,

B. Petrus de Luxemb. 478 f. Etiam ex pecunia mutuo accepta 400 d, vel ab ipsis famulis 480 d. Projicit clam pecunias pauperibus ex fenestra 479 f. Annulum vendi jubet ad faciendas eleernosynas 480 e. Post ejus morlem ininsignis

eemosynarius

Ambit

vilissimn loca in choro

469 469

Jctum
Ignem

securis evadit S. Olto

fert

368

d,

393 e

451 b Eleernosynaj et benejicia S. Ottonis prxnuntianlur in visione post annos qitinque prxmianda 406 f
Episcopatus
cattsa

ventus unus tantum fruncus

itlxsa rnanu

el

pallio S.

Symeon Sulus
135

136 a
Incendia extincta merilis B. Pelri de Luxemb.
et seqq.

nonplus dedisse

se aiebat

S. Gattus,

Episcopus

94 a eligilur S. Leonorius xt. 15 an. 110 d Exhortatur egregie S. Olto neophytos Pomeranos ad fidem et bonos mores 351 a
trientem coquo, qui servivit ad prandiurn

quam

Incenrlium Arvemense exlinclum a S. Gallo

95

Infanti, ad lntus matris noctu exlincto, vita per S. Li-

dannm impeirata
consecrandus Episcopus,
lumetsi jarn
esset

307 a
electus

Injurius S. Gallo Ennodius, prxdicitur ab eodem non

95 a
Innocentia B. Joannis Vicentini calumniis apudPontificem agitata., sed defensa per Mutinense n i Epi-

J/

ebricitantes

non sine perpetuo prope miraculo a

Vicentinus

scopum

juraniem,

se

vidisse

Angelum

infixisse

S. Gallo curantur

Ferocem equum domat B. Joannes

renliam
diei

96 a 424 c
re.ve-

Crucem auream
Innocentia 5.
Innocentia

fronti Joannis prxdicantis

424

Danielis

Slylilx, conlra oblrectutores

Fideles a vespera Sabbati cessabant ab opere, in

miraculo probata

584 c
Reijinx, per novem candentes vo-

Dorninicx subsequentis

Flagellis corpus cecdit B. Pelrus de

Luxemb.

64 a 451 d

Emmx

meres probata

286 d

Fletus 5. Pambonis, quod tantum non adlubeat curx, ut placeat Deo, quanlum mulier mundana, ut placeat
Flexibilitas

homimbus impudicis 34 d membrorum B. Petri de Luxemb. post ejus mortem 495 e f et alibi
in

Fons,

quo

loti

erant panniculi S.

Theodorici, a

sordibus servatus

58 d
B. Pelri de Luxem. in451 b
et vestitu

Monegundis 279 b 471 e. Eliam Jejunia rigida B. Pelri de Luxemburgo 473 c d in pane et aqua
S..

J ejunia rigidissima

Francus unicus
ventus

post morlern

Frugalitas S. Ottonis Ep. in victu

Dtxisse ferlur,

344

c.

numquam

se

ad sulietatem panem in

episcopatu comedisse ibid. d,

Lucium duobus

solidts

emplum

recusat comedere, et ad

lyiicumdeferri jubet

Furibundi,

instigatite sacnficulo,

vibraturi, obriijescunt

xqrolum aul para344 d hastasin S. Ottonem 367 c

J_jacrym B. PelHde Luxemb. execclesix schismatc 452 b Lapid"s ac tiqnalum plumbum superant Castus ac Se24 c d cundinus MM. 22 a Leones lambunt pedes SS. Casti et Secundini Llbersitnr enertjumenus patrocinio S CarilefiS8 f, 90 c.
.

Cnplivi

ab S.

Eparchio 100
a.

c.

Ilem fur patibulo

sus-

G
\Jallinae a vulpibus illasx ab
illo

appensus tOl
pensits

Alius item,

inversis pedibus

lempore, quo S.

Do46 a 35 b

mitianus oralione vulpem peremerat

101 b. Mulier a barbnris capta, ope S. Rumoldi 219 a. Dxmoniacits 220 b, et energumenus ibid. Anciliula, implorans opem S. Swilhuni, a dins
cruciutibus

Gloria S. Pambonis, obnixe gloriam (ugienlis

294

d.

Condemnatus primo ad

it/nitiim

ferrum,

et

deinde ad mortem, ope S.

Stcilhuni a

H
JJiereticos plures comburi
fecil

morle liberatus 298 a b c. Item parricidu dire tortus 298 a. Captivusedirocarcere, perS. Ottonem

B. Joannes Vicen-

tinus 427 a Hortatur Dux Vratislaus subditos ad fidem Catholicam capessendam egregia oratione 361 a

366 d Liberat cnptivos omnes Mislaus Pnuceps, oratione S. Oltonis permotus, ad spiritualem templi, id est
cortlis
,

dedteatwnem 363 d
catenis

e,

391

d.

Quem
Dani
f.

etiam
filtum,

inductt Sanclus ad liberandum potenlis

ferro
et

Hortatur domesticos ab bonos mores et ad frequentem confesswnem B. Petrus de Luxemb. 485 a, b, c.

onnstum ibid. d 9

Ltberatus

juvenis ope S. Lidani a morte

309 a
Liberatus

INDEX MORALIS
Liheratus vinculis,
el

miraeulose in palriam reductus

, e.i

Mulier
Mulier

fluxu

sanguinis

liberata

Wiricus ad invocalionem S. Olloms

apparenlis

S. Proculi

M.
B. Pctri
horret S.

per sanguinem 55 * e

388

c d e
,

falso accusata, opc.

liberata

Liberatus a prxsentissimo moitis periculo hareticus invocans opem B. Petri de Luxembitrgo, el s/iondens,
se catholtcam religionem

Muliebrem aspectum
lieres

Carilefus

cmnobio arcere statuit, ibid.

549 c 86 c. Mud. Reginam

amplexarum 442

b.

Ilem

Ultrogotam, etiam munera promiltentem, admiltere

in monasleriiim
,

liberantur insontes a nmrie, per ejusdem Beati inier-

ad

se

videndum, renuit ibidem b, c

locis

442 f. Et captwi 509 d et seqq. A submersitmr 518 c, 521 d, 525 d. Item fur a sns530 f pendio Liiiiina Apostolorum visil S. Rumoldus 215 d. Et 284 f S. Oudoceus
cessionem

Munitieentia profusa S. Otlonis in prospieiendo

sacris de sacra supellectile

restaurandisque ccenobiis

343 381

e.
f.

Item

in ftnidandis

Erga catnohium
401 e 89 c

S. Micltae/is

Muto

loquela reddita ope S. Carilefx

Limina Aposlolorum
Luxemburgo

visere

desiderut

B.

Pelrus de

Linguaj moderatio B. Petri de Luxemb. Litteras addiscil trium dierum spatio S.

480 a 453 c
Leonorius
* e.

N
aufragi N.
sospitati

107

c,

110

ope

B. Petri de Luxembnrgo
pe.t

(I

Lux

super rorpus occisi S. Proculi

M. 55

Item

510
Navis
101

b et seqq.
a naufragio liberuta c
litleras

lux catlestu affulget

SS.

Casto

et

Secuititiiio

22 a

S.

Eparchii

M
lTJ

Nonien immutat S. Theodericus ex humililate

86 a

aria, Virgo Deipara,

quum

pie cttllu, o

B. Petro

Luxemburgo Maria contra Moysem mitrmurans

de

453
e.t

sejoctans, lepra

percussa, iein Moysis precibvs sunata

10 e
a,

Martyrii desiderium

in

S.

Ottone

Sniielus idem. ad neceut qu.rsitus

in
littttin

354 354

305

a.

b, a barbaro
c.

prosternilur et ve rberalur ibid.

Iterutum
ibid.

maiigiii desiderium

Martyrii iesiderium

in

B. Petro de Luxemb.
revelaliim

Martyrium S. Proculo
Mirarula
in

d 493 d 55 b
*

translalione corporis S. Abundii patrata

*

40
et

f,

41

a b ab
Apostolis,

atire laborans, palrocinio B. Petri de el Luxemb. sanata 527 c Oculos aperuil B. Petrus de Luxemburgo post mortem 496 f Oculus Tlieodorici, Gallise Regis, curatus aS. Theoderieo per oralionem et oleum sunclum 62 a, b Oculus sanalus ope B. Petri de Lnxemb. 518 Oratione vulpeculam perimit S. Domitianus 46 a Oratio 5. Gullt liberat populum Arvernensem a lue inguiiiaria 95 c

V/onlo

Miracula

visa palrari

SS. Processum
convettunt

Marliiiiuiiutn ad Clirtstum

Dominum

270 b
Miracula a B. Petro de Lttxemburgo patrala probant eitm incomparabilem Thaumaturgum 435 d. Saiptor
eo.rvus,
aniio tnto cttm pattcis

Xallii

episcopalis prxrogativx explicalse

379

Panis divinitus sulministrutus sancto Domilia.no 46 e Paralytici sanutione Vicarius ad ftdem Cliruli conversus

mensibtis posL Beali

24 b
cajtile,

morlem, numeratmille nongenta et sexatjinta quatuor miracula 430 a. Mtntuos nd mtam revocatos 42 ibid.

Patientia 5. Galli episcopi tanta, ut a presbytero per-

Miracula 904, ope B. Pelri

intrti

tle

Luxembtirijo palrala,

dnas ub olntu ejus

iiitnits

444

i&\r&c\i\os\Rhomboncs capti u piscatortbus Stetinensibus

393

Misericordia.
danlis

iS.

Hilarii Avianc. parlem pallii pauperi

sermonem quidem aspernm re94 f, 95 a Patientia in morbo B. Petri de. Luxemb. 493 c Patrimonium suum B. Petrtts de Litxembnrgo offert Fratri stto in compensationem expensarum bellicarum, nolens gravan bona ecclesi Metensis 488 b
cussus in
sponderit

nec

37

c. iS.
iid

Oltonis Ep.,corpns mulieris mortuae

liiiiueris

et seqq.

prss pinie,

sepiilrrum

deferailis
iliid.

345

C.

Patrocinium Sunctorum implorandum

goriits

tradit

Item
ile

siiu omiiiit

famclicis dislribuenlis,

Lnxeiiibiiitju, jabaiiis tiniitilum

B. Pelri suum vendi 453 a,

PP.
B. Pelrus
de.

B. Gre271 f

Peccata

leviora, freqtanti confessione, ctiam noeturna,

4581'. l'eainitis clmii per (ettestrus projirientis ibid.e.

expiat ac deflet

Decem pauperibus

quotidie alimenta ministrantis, ac

ibid.

quolidie scribebal in charla memorise gratia

Luxemb. 452 f. Ea 481 b.

pauperum patroni Monachis Pambo honorem

Monacliiis
e

Mortalis peccali expers

Perfectio Pacesii
el

452 e
et abdicatione divi-

exhiberi jubet

34 d
in
bello

Isaix in usu,
c.

milite.

factUS

S.

Petrus Patricius.
esset

liarum diversa 33
et visio

S. Pambonis de ea jttdicium
ibid.

gruliarum uctionem,

quod

in

servutus

257

Monilio ad clericos de seclanda mediocritate 219 d Mnrtni ;id vitam revooati. Duo infantes a S. Servano 52 d. Puer jiixin sepulcnim S. Proculi 55* c.

Pericnlum partus sublatum opc B. Petri de Luxemb. 508 f et seqq. Pica occisa et comesta, narratur a Cantipratano respondisse

H. Jounne Vicentino morlui decem 420 b, 424

c,

B. Joanni 425 d
titur

Viccnlino,

de

ventre

comedentis

420 f. Film Theodorici Regis, a S. Theodenco 61 b. Mortut ressuscUali a B. Petro de Luxemb. 499 c
et seqq.

Poenae nocentibus

inflictae.

Barbarorum

haslis

impe-

S. Otlo, intrepide Stetinensium

perftdiam ar-

guens
ctores

Mortuus ex suspendio, vilat redditur a S. Eparchio 101 f Mortuus puer ad vilam revocalttr ope B. Pelri de Luxemb. 499 c, 518 c, 527 .d, 599 b, 530 a,
53^1

392 f. Sed barbari obrigescunl ibid c. DetraB. Pelro de Luxemb. pumti 511 d et seqq. Laborans in festo Virginis assumptae, morle punitus 369 d. Mulier laborans Dominica die, similiter punita 384 c. Latrones S. Oudoceum deprxdari
volcnles, cxcitale punili,
et

b etseqq., 550 a b, 522

in

f.

Juvenis resnsci-

sanali

""" s

550 e
tumulo S. Herculani

corruit mulier prxdives,

contemnens

284 f. Mortua Deum, quem

segetes melens

Mortuus puer

M.

13

preedicabal

S. Otto,

et die

Dominica

353

AD
"

TOMUM

JULII.

Mnlier ad vesperam Sabbati luborans punita, ad S. Theoderici sepulcrnm curata 63 c. Mulier inverecunda, S. Curileft monaslerium sub

353

b, c, d.

88

e. lle.m

Contraclus

et

cse.cus

sanatur patrocinio
ibid.
e.

ejusdem Sancli8$ d. Debilis pedibus

culi

Cul-

morbus 90

a. C.rci duo, qitorum unus, tubditui

hubitu virili ingressa, 87. Profanaturus sanctxiarium

jacriftculns divinilus punitur

S. Dionysii, ope S. Carilefi. aller subdtlus S. Carilefi.

388

a. Sacerdos idolo-

a S. Dionysio sanati

90
a.

f.

Sanata quartana
ud ejusdem
mulier a

rum, ab S. Oltone monitus, sed obslinatus, misera morte puuitur 357 d. Sacrificulo, vitse S. Oilonis insidias slruenli, cenices fractse a diabolo 394 b. Alter a sociis slrangulatus 394 c. Sacnficulus eidem infestus, dira morte punitus 309 a. Seges, die festo laborantts exusla 369 d, 394 e Polypamiam repudial Dux Caminensis coram S. Ot352 d tuue, Pomeranorum Aposlolo Potus S. Proculi Mart. jussu datur acerva sitientibus 8 * f, 13 * c, 55 * a Praedicationis S. Ottonis ingens fructus apud Cuminenses Praedicit
S.

lectulo

S.

Gnlli

95

c.

Felnis, herbis

Sancti tumulnm

sparsis

96
a.

Contracla

S. Eparchio sanala 101 b. Cxci duo a S. Lecnorio

mirabiliter iltuminali

108

Exsiccala manuspro-

jeclu lapidis, Crttce insignili, sunala per S.

Symeo-

nem Solitm 138

sanulus

a.

S. Riimoldi stniulus

Semimortuus per invocationem 219 e. Surdus a S. Moneiinnde

f.

279

d.

Item puella vulueribus plena 279

Gallus episcopatum

Praedicit terrx

suum molum S. Symeon Salus

slerili

384 b 94 a
138
c

Puer morbidus 280 a. Paralyticus et csrca ibid. b. Pede laborans 280 c. Unus oculus cseci, dicenle Sancla, alium a S. Martino sanamlum ibid. d. Sale el olco ub ea benedictis, sananlur segri 280 b. Et pes ibid. Siinutiir mulus ope ejusdem Sunctse 280 d. Ahus item 7ntilus ibid. frigortticns lbid. e. Contractus,

Prsedicit prok.m Adoni ex

conjuge B.

dus
Praedicit S. Swithunus cessatura miracula,
chi cessenl a laudando

Rumol215 e
si

pucr morbidus.

lbid.

Quartanarii
b.

et

gula lnbo-

ranles. dtila

aqua benedicla 281

lnnocens, gravis-

mona-

sime punitus, sunutiir a S. Stvil/iunoiOl d. Leprosus ad ejusdem stalttam

orbalns,
tus

Deum

293

e,

295
425

291

e. Csecns.ocnlis injusle
c, 294 a. MuMatrona cxca, pro-

Praedictio B. Joannis Ficenlini de electione Generalis

393

d.

Mulli infirmi 293

c.

294
16.
a,
f.

d. Tre.s csecx ibid.

Preces

sancta:

Monegundis

cmlitus

aquam impetrant

missis eidem Sancto mullis donariis

cseci
claitdtis,
c.

294

f.

Debilis,
alter
;

279 a
B. Pctri de Luxemb. 452 a, 476 a. Nocturnse ejusdem preces cum sua sorore 467 d, 475 c. Precum frequenlia 475 d, f. Revereutia in 477 b precando 476 d. Varieitis 476 f. Devotio Precibus vacans B. Joannes Vicentinus, cruce, slelln 416 d et anyelo honoratur Praeservati a morte per intercessionem B. Petri de 499 c et seqq. Luxemb. Prophetiae spiritus in S. Eparcliio 101 e. Ei in 138 c, 139 d S. SymeoneSalo Puer a submersione liberatus ope B. Petri de Luxemb.
Preces
assidusc

varie

langttentes,

csectis

296 297
dus

b,

Ilem

cseci qttinque

296.

Multi xqri

Item
b.

299

civci duo 298 e f. Ulroque pede clauPuer eqvo delapsus 299 c. /Eger per

trienninm

vigiliis fatigatus,

ope S. Lidani

curattis

306

d, e.

Mnlier
alia,

partdijtica,

308

b.

D.rmoniaca
f.

ibid. d.

Ilcm

omnibussensibus destitula 308

Vurise sannliones per vinitm, cui

inlinclum mandi-

bulum S. Oilonis 333. Item contra rabidos canes ibid. Piter sanatus per S. Oltonem 369 d. Pltreneticus ibid.

Sanatur
f,

divinilus S. Olto,

consecrolurus

monasterium 373
a

406
e.

b,

381

c.

Duee matronx
el

519

S. Oltone sanantur,
admissnras 385
in

pollicitie

se fidem

bapti-

B. Petri de 514 c Luxemb. sospilati Pueritia B. Petri de Luxemb. sancte transacta 467 b Punita et curata mulie.r in S. Abundivm M. injuria
Pueri tres sub ruina domus
sepulti, ope

smum

Ilem lunalicus 395. Pltresolebat

neticus,

locum

delalus, in quo

orare

et

Missam celebrare idem Sanctus 395 a. Puer ad ejus sepukrum 397 b. Et eonlractu 397 b. Cxcus et
cseca
ibid.
c. c.

41 * b c Punitus Sacerdos, S. Oltonis detractor,

Tumida

puella

ibid.
iid.

Pkreneticus
giilln

subita

mor/e

ibid
d.

Laboranles febnbus

et

ibid.

400

R
J\esipiscentia Stetinensium
Uestitutus gallus,
a vulpe captus,

b. Quinque mulieres dno pueri Curuttis polkx inflexibilis 400 e. Ilem ibid. Claudus surdus, mutus iOOf. P/irenelicus ibid. et miles vitse exspes 401 a. Mutus Oltingensis ad

a dsemoniis libcratae

400

ope

S.

368 c Rumoldi

sepulcrum S. Otlonis loquela donatus 407 a. Cxcus Ulmensis visu ibid. c. Vari.r aliorum sanationcs

218

407, 408. Ptter

tri

e lapsualtritus, a.

sanaturope B. Pe-

de Luxemburgo 443

Cseci duo, fesio ejusdem

Beati

Avenione illuminali

ibidem.

Miles

l&sus
a

morlaliter

443

a. Paratylicse. ibid. b.

Puer

ma-

tre doctus invocare

eumdem Beatum.

lapsu Isesus,

'anatur Prxses a cxcitate per

SS. Castum

et

Secun-

dtnttm
d.

MM., frustra ab eo invocalo Apodtne 23 c Per S. Herculanum M. surda. rieca, muta, et loto cor-pore contracla 34 * a Claudus et impotens a

S. Hilario Avicioc. sanati 31 d. Muta ub eodem S. Hilario Aviciac, admolo ad os pollice 37 d. Bra-

Beulum iterato sanalus 443 c, d. Juvmis e lapsu membra allritus, per intercessionem B. Petri sanatus 461 e. Id qutia annux celebralionifesli ejus causam prsebuil 462 a. Muli 502 e et seqq. Febricttuntes 502 e et seqq. Surdi 502 e et seqq luipolentia manuum e.t brachiorum 505 a et seqq.
invocans
'

chium contractum ab eodem Sancto 37 e. Epilepti' d. cus in advenlu Corporis S. Abundu M. 41 Claudus per octennium pane a S. Ftoregto benedicto

Demenlia

ibid.

Conlractio, fraclura ibidem.

Lepra

507 d et seqq. Rabies 505 a et seqq. Gutta 507 d et seqq. Fluxus sanguinis, fistula ibidem. Caduco
morbo laborantes 509 d et seqq. Sacerdts ftcle reverens erga Beatum, punilus el sanatus 512. Graibidem. vella 512 c et seqq. Fluxus et dolor ventris
dolores ibidem. Impotentes tibise 512 et Morbi multiac diverst 513 f. Puerpera 518 seqq. Siccitas membrorum 518 a. Hernia 518 d, 523 d. membroincurabitis 518 e, f. Impotentia d. Plaga Hydrops 520 a. Morbus caducus 520 . rum 519 b. Puer

41 d. CsiA tres, ac lottdem surdi et claudi per aquam a S. Servano benediclam sanati 52 c. Infirmi curantur a S. Proculo M. 54 * d. Paralyc. Manus arida ticus a S. Proculo M. sanatus 55 per S. Proculum M. 55 * d. Regis Theodorici ocu'

Capitis

lus a S. Theoderico 57 c. Ad fonlem, juxta monasteriam S. Theoderici, multse sanatiunes factse 64 a b, 65 et seqq. Contractus sanatur ope S. Carilefi

INDEX MORALIS.
Pue.r gravissime infirmus
plagis

firmilas

524 c. Canuiere 525 e et seqq. Scabies 527 tl. Impolentin 525 (1, 527 c. ZYWfl >//./ 527 e. iSeafaet 527 d. DytenUria 527 (. Fluxue sanguinu 528 b. /'/<T mtviwi 528 c. Infhrmut per biennium 928 d. Infans morli proteimui 521) aibidemb. Mate uffecta iibm 52!) (1. Dobret renium 529 a, 52!) d. 7/eira 530 f. Bracliii iebiiilat ibi<). c. Cnntritus pollex sanatus ope B. Petri de Luxemb. 550 f Sanatiows urui ope >S'. Ituymundi Tolosani faclx
Debilis ac loquelse expers
cer
i>i

b22 e. 524 offirtn 524 <1.

522 a. Vulneratus duabus Iufirma manus 523. Gravissima inItem

alia

Tumulari voluit S. Swithunus sub dio 291 b Dei n ibid. monet inlra ecclesiam collocandum corpus

a.

ibid.

b.

Manus male

U
JJrbi Claromontanae
domns comburatur
in

perpeluum impetrasse

tra-

dilur S. Gallus, ut, orlo tbid. incendio, una tanlum

95

y anae

glari.r odio

S.

Symeon Salus

patral miranda,
1

6W

<;,

non imitanda

Sanctioris uite occasio S. Syme.oni Sulo pereijrinatio

Vasa uurea

aliis

Pambo jubet

dispensari

37 c 32 c

Bierosolymttana
Sapientia 8. Symeonii Sali miracutis prubata
'i

122 a 130 c
13!)
<1

Vasculurn, a S. Carilefo Regi Cliildeberto porrectum, non evacuulum, donec omnes Regis Comites ex eo
bibissent

Bqq.

/;'<'

propheliis

85 c
et

Scipiones, o
revire.sciinl

.S'.5\

Itunwldo

ei

Onmimaro

terra

in/fxi

Vcndit omnia
mitianus

stalum monasticum ampleclitur S. Do-

232 Bepulcrum Christi vitere detiderat II. Petrut de Luinh. 486 a Sepulcrum Woi( /.'. Petnu deLuxemb, incmmeierio
.ii

45 a
S.

Verba 8.

Floregii morli proximi de vila seterna 42 a

Verberibus excipitur
mentUus

Symeon
Duce

Salus,

stultiliam

135
a Boleslao,

inter

pauperm 534
.S'.

b,

c.

Sitte apparflfti

491

Vestem iwlnlem
a et seqq.

Polonise, sibi donadeferri jubet

Sepultura

Symeonit Saliangeliciscantibuahonorata
vilittimam
tligit
/>'.

tam, S. Olto ad
Victoria, B.
giilnm

fmdum leprosum

371

150 a
Sepulturara
Petrut de

Luxemf

Petri de

Luxemburgo

in

refrxnando

buigo

iit

ccemeterio

pauperum
/>'.

491

et alibi

473
Rumoldi
Mecbliniensibus
concessx

Serta rotacea ecccommunicat

Joannet

Vicentinus,

Victoria ope S.

irrogata divinitut intransgressorem

pama

425 c d

179

Servata

//;

mnlier ad

invacationcm S, Suiilltuni

291

il

Victus frugalitas B. Petri de Luxemb. 474 f Vinum e doho effusum reslituit B. Joannes Vicentinus

Servatum

ti

flammk caput 8, Lidaniaum

capsa, tota

425 a

conflagrante eccletia

308 b

Vinum

acetum,

et

acetum denuo

in

Silentium tropofHl ranit coaxanlibus S. Lidanus, ptrcussa Imrnlii palude

S. Symeon Sulus
Virginitas B. Pelri de Luxemb.
Virginitatia amor, a Sophia,
gis filin, heroico

306
/>'.

vinum mutat 147 e 467 f, 468 c d

Spiritualia colloquia

Pafitf

de

LuxemAur/jo

<<
alibi

Belx Hungurorum ReS. Theodericus

Philippo de

Wazariit
II.

Spoliati predonibus, ope

tati

482 f et Petri de Luxemb.

/>'.

exemplo comprobatus 372 et seqq.

suse sponsse

sospi-

Virginitatem persuadet

50!) d ct seqq.

58

Sterilitas mulierk sublata pairocinia

Petri

</<

Lu-

Virtutes Cardinoles B. Pelri de Luxemb. Visitans templum matrona SS. Processi

niani, ex
illis intclligit

529 c Stultus propter Christum S. Sym. Soliis 13afctsoq. in B.Joannt Vicentino ad componendam Suada poli paecm inter dissidentet 426 f Submersus S. Libtrtus vita redditus n S. Itunwldo 215 Submersuaad vilam vocttusope II. Pelri dt Luxemb. 530 b b c Superbia Amani punita 12 b Suporstitiunes Steiinensium u S. Ottone abolitat 367 c. Exslructa ab eodem liasiliai 358 f

xemb.

et

453 b Marti-

quod

sibi

futuri sint propitii

271 d Visus rrslilutiia mulieri a S. Procnlo M. 54 * a b Voluntas mala mayis' impedit bona, guam dxmon
in die judicii

34

Votum
tur
,

vovens

mulier valde morbida,

patrocinio

S.

Suiithuni sanatur
el

295

a, sed ingrata,

denuo relabiibid.

iterato curutur

b
f

Votnm Vox

elevandi reliquias S.

Raymundi

Tolosani,

libe-

rat Tolosates a pesle

605 95
b,
et

superbi diaconi reddilur ingrata

rursus
ibid.

grala restilnilur

J.

aciturnilas

mfirfl

S, Pambonis abbatis

33 b
Casti
<<

Templnm

ApoUinls ielapsum precibus SS.

Secundmi

MM.

24

J[jelus animarum in S. Symeone Salo

133 a
dif-

Translatio corporis S. Suiithuni mirabiliter

siiiniftcata

Zelus animarum B. Pelri de Luxemburgo, nullis

flcultaiibus territi

292 b

485 b

FINIS.

MONTE ALDANO BXGUDEDAT V1CT0K BLRTUOT, DD. EMSCOrl TYrOGRAPHUS. MDCGCLXVIII.

K>
(S>.

3>_ ^^>

:>>;>>
>:>>>.

_>

> 2>> >>

5)

.).

3>

_>33
>

.>
.>X>^>>>

g> >>>>>>3*

>

...

>
...

>>>
-

>D>3

>

l)j), ^

^
S>

>>

3>
>:

:>^>
>

^>

,
>
s>

3v3>

;.

>>:2^>
>>
t

>>
S>s>
">

>
;

..

1>:>>M>^E
>>

32>. 2 :> 3> &> >' 3>>> -2> ::s ^*> > 2> ^ 1lM > >S> '*>
"

> >

3
>>

>

>
>>

2>:s

>

>"

>

>

3 3>>f$ .
3

>>

^>

>

3>>
7>>

3
>
:

i>
'

>S

j>

>

> >>

:>

2>

>

>

33;

>3^-'>

V^J>
12

3 >
,

>
>

oss >>
QiS

>

30 2> 3 3
>

>

>->

>
>
"
'

Og >^?> 3 3 > >^ ^ 3 5 ^* 3 "3 3' < 3 rj>.> 3.; ^.> 3 g]> .^A>.> g^i
>'; 5> -S>
5

3 V >>> 3 >
>

5>,:>>JJ

33I>.
>
:

S>
'

,.

>J>

>1^>>
>.J>
i2>

> > >

..

. " 2J>'
"
'

5- 3>

>3

'

s>>

b3)

>

>X> >> Z > >Z> r _

S>

3
-2>>:>^.
"

ij> ^ST

P^:^.3f>>l

> >
*

9
>3>
3>
>3>3

>

^^1^>'D
d
:

>r^

^>3
>

>

eog>>
'
'

'

^>>'

::^

).

33>

>

gS2>>

^S 2S>
2>

3 ^g>o 3>3 :>3^>

^>>
"S>
l>>
-

^>'< S>> J
>;

^ 3} 3T5>> 3

>3 >3>}>

3 >>3^>#S ^
-S>>3>
>>
--^

f*

^
x

33>

>>
i25

>3>>' H> >>>-^ "2>i'" > > ) > >

"
'

>

^>f) >3 E>3

L>2>

6 ) i '

>

'..">

>-' ^ 3 31 >> > ^ 3S> 3 -^j ^ --^

"1i>>' '.>' >> '" ^ " > ->2>
"7>.

,

^ >

:3>^
^fe
->>|>

X3m>
3>>>>

^_

>
>>

> > >

""S5>

>

,
'
;

> > >

>

'

>

>

> 3>'3>> >3^ > Z>>^.... ,,3>

'

3>3 >) ~^3

>

^> "*S
"i

Jt-> > = SS~^

v\3>>>>r>>>^

>

>^rT

>

>

>>

&

>> >
>k>

_'>3. >
">3> >
">
\

> > >3 >-3> ^3> ^

3>1>
^>

>>C>

>)').>">>>

>>>^1j

;
.

>

i>>>

:.^r

>>^>'

>

>.W^

>3l3

">

^ >3 >>>'>>>> ; >3> >> w> > t > 5>

m>

3
'

> >

>

> 33 > > 31 >> >> >

>

>>
'

>3
>

>2>

>>

>

>>
>g>

^3>

^>

> 2> > > > >

^> > 3>S>
3>-S>

^ < > _2>

>>>

>>

?>
,

&

>

_>,

>,

o> >^> >3>

2>>j
.

>

>3>

L>e>>>33

*>>>> ^>"3>3 >^>S3

:
'

,"J

>

rs>
>15)

> >'^ o>^>asr>>)

~> wy>

E ^>
>>
V
8X465S.A2
'

>
2

./M&g

s>

>>

>>.,

LUN VA UNIVEHSITY

>w>;> >
PK>J|>JSS
>

m> >

>

pHWIWfflT; U346 00067359

& 5^

>^>W>
> J>

:; >

>_

J8>2>>>;> >2>

!M>gr 1> 1>OT>> 3 P >> POS>^ >>>>-.'>^ :

^12> S3E>

. >1>

>i^>
>
>>

^>5

>>

3>
1>
->

^
>

C>
>

>

> >>

2>Z>
'

>
3
,

p>

>>2>>>>>

^>T>

>
>
1

>

L>T> 2>i> f :> j>i 3S> >^>

^s>

05>
25

>

sr>->^

>>

> >11k>

>j>

D >yj >> >

>
r
i

>^3

>3
>>_

>.

35

^ 5
>

3)
1____J

>> >3
For Reference
NOT TO BE TAKEN FROM THIS ROOM

'^^o

w^

>
>

rj

5>

1 >_>

>^3El>>> >
>;>

>1S

>

>>>'$>)3?3*

;>;>;
i^^^yi^fj

3^

3Slg> >
"

'>1>>
:'>>> 3>;>
>
,

^7
,,

^
'>

*2>mm'
>

>>_J>

>:^

_>

>3> J>T>

^
>
"

>> 1>

>

>

>*
>j
_>
>

?^RB&5>*>

>^gtodJ

>>
S> v< ,V?,'
&

> >

^>
>
>

,>j>
S)

3>

y
>

>>> >o^

1 ^>>r
?

>>: ?SE>>ifiSMB>

_>

>3

>

u> >,

|.

BO
>

>>;P3>

>.>gff^

^
Y
'

>W^^ >S)>T>^>^ >*>^>o &>

>

OS
>13

>>

3
>

,>,

^
Tl>

S
,

_j

>> >> >>

oSS3SKL>,
|v
>

^
?
>
~>g
>">
.,>)>
-

,!
i>

>'

">
^ws

Va
>>
y^

'

'>>
r^
'

>>

S>2>

)>

>>

^ ^ U.
>'^^

^e