Seminarski rad : MJERENJE OTPORNOSTI IZOLACIJE ELEKTRINE INSTALACIJE

MAINSKI FAKULTET BANJALUKA

SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA: ZATITA OD OPASNOG DEJSTVA ELEKTRINE STRUJE

TEMA: MJERENJE OTPORNOSTI IZOLACIJE ELEKTRINE INSTALACIJE

Student:Danijel Granoli Broj indeksa:8163 Odsjek :Zatita na radu Datum:15.02.2012.

Prof.dr.ing.Mio Gaanovi

BANJALUKA
Danijel Granoli Broj indeksa:8163
1

Seminarski rad : MJERENJE OTPORNOSTI IZOLACIJE ELEKTRINE INSTALACIJE

Sadrzaj..........................................................................................................................2
Postupak ispitivanja elektrinih instalacija........................................................................................3 Vizuelni dio ispitivanja .....................................................................................................................3 Ispitivanje instalacije..........................................................................................................................4 Formiranje zavrnog izvjetaja..........................................................................................................4 Vjeba 9. MJERENJE OTPORA IZOLACIJE ELEKTRINE INSTALACIJE..............................4 Uvod ..................................................................................................................................................4 Svrha vjebe......................................................................................................................................6 Metode mjerenja.................................................................................................................................6 Mjerenje izolacije izmeu provodnika...............................................................................................7 Mjerenje izolacije izmeu provodnika i zemlje ...............................................................................8 Postupak mjerenja pomou Metrel 61557..........................................................................................8 Mjerenje pomou Megaommetra.......................................................................................................9 Zavrni izvjetaj...............................................................................................................................10 Literatura..........................................................................................................................................11

Danijel Granoli Broj indeksa:8163

Seminarski rad : MJERENJE OTPORNOSTI IZOLACIJE ELEKTRINE INSTALACIJE

Postupak ispitivanja elektrinih instalacija

Nakon postavljanja nove instalacije u nekom objektu ili pri zamjeni njenog jednog djela a prije poetka korienja mora se obaviti potrebna ispitivanja instalacije.Ta ispitivanja se odnose na neprekidnost zatitnog vod te glavnog i dodatnog vod za izjednaavanje potencijala; izolacijski otpor elektrine instalacije; zatita elektrinim odvajanjem strujnih krugova; otpor poda i zidova; funkcionalnost.

Postupak ispitivanja se sastoji od tri djela: priprema ispitivanja ispitivanje instalacije pomou instrumenta formiranje zavrnog izvjetaja nakon obavljenog mjerenja

Priprema ispitivanja se ogleda u informisanju o sistemu i nainu funkcionisanja, a to se obavlja vizelnim putem i uvidom u planove instalacije koja se ispituje. Vizuelni dio informisanja se sastoji od sledeih informacija: Adrese objekta Tipa instalacije Broja razvodnih ormara i razvodnih tabli te broj i tip strujnih petlji u njima Tip zatitnog ureaja koji se koristi za zatitu od indirektnog napona dodira(ZUDS,topljivi osigurai) Vrsta sistema uzemljenja Prisutnosti zatitnih ureaja od previsokog napona Boja i oznaavanje provodnika

(Izolovani vodovi i kablovi moraju se poloiti i oznaiti tako da se mogu raspoznati pri ispitivanju, popravku ili zamjeni. Zatitni vodi (PE vod) i zatitno-neutralni vod (PEN vod) oznauju se kombinacijom zelene i ute boje, a neutralni vod (N vod) oznauje se svijetloplavom bojom.Kombinacija zelene i ute boje i svijetloplava boja ne smiju se upotrebljavati ni za bilo koje drugo oznaivanje.Oznaivanje se moe obavljati i na kraju voda blizu spoja, naroito kad vodovi nisu izolirani.

Povezivanje instalacije sa napojnom mreom

Danijel Granoli Broj indeksa:8163

Seminarski rad : MJERENJE OTPORNOSTI IZOLACIJE ELEKTRINE INSTALACIJE Kod uvid projektne dokumentacije treba se provjeriti slaganje trenutnog stanja i rasporeda instalacija u odnosu na projektni crte instalacija(RO,Strujni krugovi,gromobranski sistem) Ispitivanje instalacije Ispitivanjem instalacije provjerava se njena funkcionalnost i sigurnost da ne bi dolo do opasnih situacija u kojima se ugroava ju ivoti ljudi i stvaraju tete na objektima u kojima se nalaze takve instalacije. Formiranje zavrnog izvjetaja Dokument koji daje uvid da je izvren pregled naziva se zavrni izvjetaj.Taj izvjetaj pokazuje stanje instalacija u tom trenutku i moe biti sa pozitivnim i negativnim miljenjem.Ako postoji neki od sledeih propusta : Nezavrena instalacija Zatita od direktnog dodira nije izvedena po propisu Zatita od indirektnog dodira nije izvedena po propisu Pogreno dimenzionisanje instalacione mree,kablova i provodnika Raspoznavanje provodnika po boji Mehanika oteenja Ne postojanje oznaka u razvodnim ormarima Zatitni provodnik i izjednaiva potencijala nisu ispravni Uzemljiva nije uraen po propisu Bilo koji dio izolacije ija otpornost ne odgovara propisima

Dok se ovi propusti ne otklone instalacija ne moe dobiti odobrenje za upotrebu.

Vjeba 9. MJERENJE OTPORA IZOLACIJE ELEKTRINE INSTALACIJE 1. UVOD

Nesavrenost izolacionih materijala koji se koriste pri izvoenju elektrinih instalacija, maina i ureaja, usljed slabljenja izolacije, dovodi do provodnosti izmeu pojedinih provodnika ili izmeu provodnika i zemlje. Ukoliko su struje provodnosti manje, to je izolacija bolja. Granina vrijednost struje odvoda pri nominalnim naponima( nisko naponske instalacije) je 1mA. Stanje izolacije odreuje se prema elektrinom otporu izolacije. Za ocjenu ispravnosti instalacije pored otpora mjerodavan je i propisima odreen ispitni napon koji izolacija maora izdrati tj. ne smije doi do proboja. Slabljenje kvaliteta (nivoa) izolacije na elektrinim provodnicima nastaje: prirodnim starenjem,

Danijel Granoli Broj indeksa:8163

Seminarski rad : MJERENJE OTPORNOSTI IZOLACIJE ELEKTRINE INSTALACIJE hemijskim uticajem na povrini provodnika mehanikim oteenjem instalacije, oneienjem povrine provodnika aerosolima (povrinska provodnost) zagrijavanjem provodnika zbog kratkog spoja, preoptereenja ili spoljanje toplote, zbog slabih kontakata na nastavcima i u spojevima provodnika, zbog slabog kvaliteta instalacije (dielektrina vrstoa), grubom montaom i odravanjem provodnika,opreme i postrojenja, od prenapona industrijskog porijekla ili atmosferskog pranjenja. Svi dijelovi pod naponom izolovani su od zemlje odgovarajuom izolacijom. Poto izolacija nije savrena, usljed potencijalne razlike izmeu dijelova pod naponom i zemlje potiu struje izjednaenja odnosno odvoda.

Sl.1. Ekvivalentna ema otpornosti izolacije

Najvanije komponente otpornosti izolacije su: aktivna otpornost, kapacititivnost, kao i tri promjenjljive otpornosti koje zavise od razliitih parametara: otpornosti RU ija se vrijednost mjenja u zavisnosti od prikljuenog mjernog napona; otpornost RI ija se vrijednost mjenja sa mjernom strujom i otpornost RVI ija se vrijednost mjenja sa vlanou vazduha odnosno izolacionog materijala. Navedeni uticaji zahtjevaju da se otpornost izolacije mjeri specijalno za tu svrhu konstruisanim i izraenim instrumentima.

Na primjer da bi se sprijeila greka u mjerenju prouzrokovana kapacitivnom strujom odvoda kroz kondezator C, instrument za mjerenje treba da radi sa jednosmjernom strujom. Da bi se greka pri mjerenu, nastala usljed dejstva eventualnih elektrolitikih izvora napona uinila zanemarljivom,potreban je visoki mjerni napon. Osim toga, treba uzeti u obzir zavisnost otpornosti izolacije od veliine mjernog napona kda je vrijednost iste u podruju mrenog napona. Danijel Granoli Broj indeksa:8163

Seminarski rad : MJERENJE OTPORNOSTI IZOLACIJE ELEKTRINE INSTALACIJE Dva uzastopna mjerenja zbog gore naznaenih uticaja rijetko e dati iste rezultate. Takoe, rezultati dobijeni mjerenjem u vlanom i suvom danu bit e razliiti. Zbog velikog broja moguih uticaja na rezultate mjerenja standardi za mjerne instrumente otpornosti izolacije dozvoljavaju greku 30%. Prije mjerenja treba provjeriti da li strujno kolo sadri elektronske elemente osjetljive na ispitni napon, spojene izmeu faznog i neutralnog provodnika, npr.filter RSO smetnji. Ove elemente treba odspojiti, a ako to nije mogue mjerenje treba vriti izmeu faznog i neutralnog provodnika prema zemlji. Mjerenjem izolacije se ne ispituje ni jedna mjera zatite. Izvoa ovim mjerenjem izvodi zakljuak o sigurnostotehnikom stanju instalacije. Uzroci nedovoljne otpornosti izolacije su esto nedozvoljeno velika mehanika naprezanja plata kabla izazvana npr.prekoraenjem dozvoljenog radijusa savijanja ili pak veliki pritisak u jednoj taki izazvan nepodesnim priborom ili samom metodom polaganja.

2.

SVRHA VJEBE 1) Upoznavanje sa metodom mjerenja otpornosti izolacije elektrine instalacije. 2) Upoznavanje sa instrumentima za mjerenje otpornosti izolacije elektrine instalacije. 3) Ovladavanje postupkom za mjerenje otpornosti izolacije elektrine instalacije.

3.

METODE MJERENJA

Elektrina otpornost izolacije elektrine instalacije mora se mjeriti: 1) Izmeu provodnika pod naponom; 2) Izmeu svakog provodnika pod naponom i zemlje.

Mjerenje otpornosti izolacije elektrine instalacije vri se kada ona nije prikljuena na mreu tj. u beznaponskom stanju. Mjerenje otpornosti izolacije elektrine instalacije vri se jednosmjernom strujom bez prikljuene opreme, naponima koji nisu manji od vrijednosti napona datih u tabeli 9.1. Danijel Granoli Broj indeksa:8163

Seminarski rad : MJERENJE OTPORNOSTI IZOLACIJE ELEKTRINE INSTALACIJE Otpornost izolacije elektrine instalacije zadovoljava ako svako strujno kolo,bez prikljuene opreme,ima vrijednost izmjerene otpornosti koja nije manja od vrijednosti datih u istoj tabeli. Nazivni napon strujnog kruga u V Sigurnosno mali napon i mali radni napon kad se strujni krug (sigurnosno) napaja preko sigurnosnog transformatora za odvajanje, uz uvlov da zadovoljava uslovima zatite prema standardu EN 61557 Do 500 V, ukljuujui 500 V, s izuzetkom propisanih sluajeva Iznad 500 V Mjerenje izolacije izmeu provodnika Mjerenje izolacije izmeu provodnika se radi tako da se prvo mora ispitivana instalacija da odvoji sa napajanja mree na koju je prikljuena,izvri se vaenje svih sijalica iz instalacije kao i iskljuivanje svih potroaa sa ispitivane instalacije.Osigurai (zatitni elementi)moraju biti umetnuti,prekidai iskljueni a svjetiljke prikljuene.Metoda koja se koristi kod ovih mjerenja je UI metoda. Ispitni napon u V 250 Izolacijski otpor u M 0,25

500 1000

0,5 1,0

Sl.2. Mjerenje izolacije izmeu provodnika

Danijel Granoli Broj indeksa:8163

Seminarski rad : MJERENJE OTPORNOSTI IZOLACIJE ELEKTRINE INSTALACIJE

Mjerenje izolacije izmeu provodnika i zemlje Mjerenje izolacije izmeu provodnika i zemlje se radi tako da se prvo mora ispitivana instalacija da odvoji sa napajanja mree na koju je prikljuena, svi potroai su prikljueni na ispitivanu instalaciju.Osigurai (zatitni elementi)moraju biti umetnuti,prekidai ukljueni a svjetiljke prikljuene.

Sl.3. Mjerenje izolacije izmeu provodnika i zemlje

Postupak mjerenja pomou Metrel 61557

Prvo se iskljui instalacija sa mree i svi ureaji i sijalice otpoje sa instalacija a osigurai ostaju ukljueni.Istrument se spoji na instalaciju podesi se podruije za mjerenje Riso i pritisne se dugme ON za ukljuivanje instrumenta.Za poetak mjerenja potrebno je pritisnuti taster Start .Instrument je programiran i sam pamti rezultate u toku mjerenja ti rezultati se kasnije mogu obraditi na raunaru Metrel se sastoji od ampermetra i voltmetra a metoda mjerenja je UI metoda. R=U/I U je tesni napon ije su DC vrijednosti :50 V,100 V,250 V,500 V,1000 V I je pobudna struja koja je minimalna 1mA R je otpornost izolacije Danijel Granoli Broj indeksa:8163

Seminarski rad : MJERENJE OTPORNOSTI IZOLACIJE ELEKTRINE INSTALACIJE

Mjerenje pomou Megaommetra

Ispitivanje otpornisti neke instalacije se moe vriti jednostavno i pomou obinog Ommetra koji posjeduje ruicu za stvaranje pobudne struje.Postupak ispitivanja je sledei da se fazni prikljuak Ommetra prikljui na icu provodnika dok je neutralni prikljuak vezan na izolaciju provodnika pomou steznog prstena.Preraspodjela naelektrisanja u provodniku se vri tako da se izabere podruije Uisp(ispitivani napon) i to po obrascu Uisp=2*Un+1000V Gdje je Un nominalni napon instalacije pa npr. za napon Un=220 V Uisp=1440 V

Da bi dolo do preraspodjele naelektrisanja unutar instalacije mora se vrtiti ruica na Ommetru koja stvara pobudu unutar instalacije .Prvo se ruica vrti 15 s i oita se vrijednost na instrumentu a onda se eka 5 min da provodnici dou ponovo u neutralno stanje pa se vri nova pobuda od 60 s nakon koje se oita vrijednost sa istrumenta.Odnos ova dva mjerenja prestavlja faktor polarizacije i na osnovu njegove vrijednosti se vri zakljuivanje da li je otpornost izolacije zadovaljavajuca. P=R15/R60 P>1,7 dobra izolacija P<1,7 loa izolacija

Sl.4.Mjerenje pomou mega -ommetra Danijel Granoli Broj indeksa:8163

Seminarski rad : MJERENJE OTPORNOSTI IZOLACIJE ELEKTRINE INSTALACIJE

MJERENJE ELEKTRINE OTPORNOSTI IZOLACIJE

Obrazac br:________

Mjerni instrument Ispitni napon

Metrel MI 2086 500 V VRIJEDNOST IZMJERENIH ELEKTRINIH OTPORNOSTI

Mjerno mjesto 1.

Odvodi strujnih krugova Napojni kabal od TS do GRO1, PP00 4240 mm2 PROVODNIK-PROVODNIK PROVODNIK-MASA GRO-1 odvodi PROVODNIK-PROVODNIK PROVODNIK-MASA GRO-2 odvod za GRO-3 PROVODNIK-PROVODNIK PROVODNIK-MASA GRO-3 odvodi (ukupno 9) PROVODNIK-PROVODNIK PROVODNIK-MASA RO HALE odvodi PROVODNIK-PROVODNIK PROVODNIK-MASA RO-RASV PROVODNIK-PROVODNIK PROVODNIK-MASA RO-10 PROVODNIK-PROVODNIK PROVODNIK-MASA RO-11 PROVODNIK-PROVODNIK PROVODNIK-MASA RO-K PROVODNIK-PROVODNIK PROVODNIK-MASA

Izmjerena vrijednost (M) 680 594 >600 >590 650 572 >500 >500 >350 >300 >300 >330 >320 >300 >350 >300 >300 >300

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

Danijel Granoli Broj indeksa:8163

10

Seminarski rad : MJERENJE OTPORNOSTI IZOLACIJE ELEKTRINE INSTALACIJE Literatura: Praktikum za labaratorijske i terenske vjebe iz predmeta:Zatita od poara i eksplozija uslijed dejstva elektrine energije Ljubia Vukovi,Miroslava Cvetkovic,FZNR Ni,2001.god Predavanja iz predmeta :Zatita od opasnog dejstava elektrine energije prof.Mio Gaanovi,Mainski fakultet Banjaluka,2010 god. PRAVILNIK O TEHNIKIM NORMATIVIMA ZA ELEKTRINE INSTALACIJE NISKOG NAPONA(SL br. 53/88)

Danijel Granoli Broj indeksa:8163

11