2011-12 Bahar

ELN 3402 Haberleme

Tuncay ERTA

Ders Notlar-3

Blm III Genlik Modlasyonu

Ge enlik Modlasyonu u Genlik Modlasyonu (GM) ift Yan Bantl (YB) Geni Taycl (GT) Taycs Bastrlm (YB-TB) Tek Yan Bantl (TYB) Artk Yan Bantl (AYB) Dik Taycl oullama Frekans Blmeli oullama

ELN 3402 Haberleme

1-1

2011-12 Bahar

Genlik Modlasyonu (GM)

Ge enlik Modlasyonu u
Modle edilmi sinyal, modle eden bir sinyal ile (mesaj) modle edilen bir sinyalden (tayc) elde edilir.

c(t ) = Ac cos(2f ct )

: Tayc sinyal : Modle eden sinyal : Modle edilmi sinyal

m(t)
s(t ) = Ac [1 + k a m(t )]cos(2f c t )

ka

: Modlatr genlik duyarll

m(t) sinyalinin geri elde edilebilmesi iin

k a m(t ) < 1

f c W

W : mesaj bant genilii

Genlik Modlasyonu (GM)

m(t)
t

Ge enlik Modlasyonu u

s(t)

k a m (t ) < 1
t

Modlasyon faktr Modlasyon yzdesi

= max k a m(t ) 100

s(t)

k a m(t ) > 1
Ar modlasyon
t

m(t) geri elde edilemez !

ELN 3402 Haberleme

1-2

2011-12 Bahar

Spektrum
S( f ) = Ac [ ( f f c ) + ( f + f c )] + ka Ac [M ( f f c ) + M ( f + f c )] 2 2
|M( f )|
M (0 )

Ge enlik Modlasyonu u

-W

YB: st Yan Bant AYB: Alt Yan Bant

Ac 2

|S( f )|
Ac 2

( f + f c )

1 2

k a Ac M (0)
AYB

( f fc )
YB

YB

AYB

fc W

fc

fc + W

fc W

fc

fc + W

ift Yanbantl Geni Taycl (YB-GT) Genlik Modlasyonu da denir

rnek
m(t ) = Am cos(2f m t )
s(t ) = Ac [1+ k a Am cos(2f m t )]cos(2f c t )

Ge enlik Modlasyonu u

1 1 s(t ) = Ac cos (2f c t ) + Ac cos [2( f c + f m )t ] + Ac cos [2( f c f m )t ] 2 2

m(t)
0 |M( f )|

fm fm |C ( f )|

c(t)
0

fc

fc |S( f )|

s(t)
0

ELN 3402 Haberleme

1-3

2011-12 Bahar

rnee Devam
S( f ) =

Ge enlik Modlasyonu u

,
,

1 Ac [ ( f f c ) + ( f + f c )] 2 1 + Ac [ ( f f c f m ) + ( f + f c + f m )] 4 1 + Ac [ ( f f c + f m ) + ( f + f c f m )] 4
100

Amax Ac (1 + ) = Amin Ac (1 )

Amax Amin Amax + Amin

1 Tayc Gc = 2

Ac2
50

Tayc gc (%)

YB Gc = AYB Gc =

1 2 2 Ac 8 1 2 2 Ac 8

Yan bant gc (%)

Toplam G =

1 4

Ac2 (2 +

)
2
0 0 50 100

Modlasyon yzdesi

GM Sinyallerinin retilmesi
ki yntem kullanlr Ge enlik Modlasyonu u
Kare Alma Yntemi (Karesel Modlatr) ( ) Anahtarlama Yntemi (Anahtarlamal Modlatr)

Karesel Modlatr
v2 (t ) = a1v1 (t ) + a2 v12 (t )
v1 (t )

v1 (t ) = Ac cos(2f c t ) + m(t )

a1v1 (t ) + a2 v12 (t )

v2 (t )

BGS @ f c

AM

2a 2 v2 (t ) = a1 Ac 1 + 2 m(t ) cos(2f ct ) + a1m(t ) + a2 m 2 (t ) + a2 Ac cos 2 (2f ct ) a1

BGS ile alnr atlr

ELN 3402 Haberleme

1-4

2011-12 Bahar

Karesel Modlatr
|M( f )|
M (0 )
f

Ge enlik Modlasyonu u

-W

BGS

V2 ( f )

BGS

2 fc

fc
2W

-W

0
4W

fc
2W

2 fc

rnek
m(t ) =

Ge enlik Modlasyonu u

yzdesi %25 ve tayc gc 50 W olan bir AM sinyalini retecek karesel modlatr tasarlaynz.
-T0/2 0 T0/2

n =

g (t nT )
0

mesaj sinyali ile, modlasyon

g(t)
10

2a Karesel modlatr k v 2 (t ) = a1 A 1 + 2 m(t ) cos(2f c t ) a1

= max k a m(t ) = 0.25

1 2

50 =

Ac2

Ac = 10

k a = 0.025
Nonlineer eleman m(t)

Burada

Ac = a1 A a1 = Ac / A
k a = 2a2 / a1 a2 = Ac ka 2A

A cos(2f c t )

v1 (t )

v 2 (t )

Rl f c ye akortlu

v2 (t ) = a1v1 (t ) + a 2 v12 (t )

ELN 3402 Haberleme

1-5

2011-12 Bahar

rnee Devam
retilen AM sinyalinin zaman eklini ve genlik spektrumunu

Ge enlik Modlasyonu u

y iziniz. saysal deerleri ile

s (t ) = 10 [1 + 0.025 m(t )]cos (2f c t )

s(t)
12.5 12 5 10 0 -10 -12.5

m(t ) =

n =

g (t nT ) sinyali peryodik olduu iin spektrumu ayrktr.

0

G ( f ) = 5 T0 sinc 2 ( f T0 / 2)
M( f ) =

S( f )

5 0.6255

n =

5 sinc

n n f 2 T0
fc

2 / T0

1 / T0

GM Sinyallerinin retilmesi
Anahtarlamal Modlatr

Ge enlik Modlasyonu u

c(t) + m(t)

v1 (t )

Rl

v2 (t )
_

v (t ), v1 (t ) > 0 v2 (t ) 1 0, v1 (t ) < 0
v1 (t ) = Ac cos(2f c t ) + m(t )
g p (t ) =
n 1
0

v2
Eim=1

v1

v2 (t ) [Ac cos(2f c t ) + m(t )]g p (t )

Ac 2 4 m(t ) cos(2f ct ) 1 + Ac

1 2 ( 1) + cos[2f ct (2n 1)] 2 n =1 2n 1

g p (t )
+1

k a = 4 / Ac

T0

T0 / 4

T0 / 4

t
T0

ELN 3402 Haberleme

1-6

2011-12 Bahar

rnek
Aadaki sistemde g (t ) = sinc (t ) ve u (t ) = 1 + cos(2f c t )

Ge enlik Modlasyonu u

olduuna gre |Y(f)| yi iziniz.

g(t) ( . )2 u(t) y(t)

y (t ) = [g (t ) + u (t ) ]

y (t ) = sinc 2 (t ) + 2 sinc (t ) + 2 sinc (t ) cos( 2f c t ) + 2 cos( 2f c t ) + cos 2 ( 2f c t ) + 1

Y(f)
3

0.25

3/2 -1 -1/2 0 1/2 1

0.25

2 fc

fc

fc

2 fc

GM Sinyallerinin Demodlasyonu
Ge enlik Modlasyonu u
ki tip yntem kullanlr Karesel Sezinleyici Zarf Takipi Karesel Sezinleyici v2 (t ) = a1v1 (t ) + a2 v12 (t )
v1 (t ) = Ac [1 + k a m(t )]cos(2f c t )

v2 (t ) = a1 Ac [1 + k a m(t )]cos (2f c t ) + 1 a2 Ac2 1 + 2k a m(t ) + k a2 m 2 (t ) [1 + cos (4f c t )] 2

Bozulma Oran= 2 / k a m(t )

k a < 1 yaplarak bozulma azaltlabilir

ELN 3402 Haberleme

1-7

2011-12 Bahar

GM Sinyallerinin Demodlasyonu
Zarf Takipi
+

Ge enlik Modlasyonu u

Dolma zaman Boalma zaman

rC <<

1 fc

r C R
k

1 1 << RC << fc W
Uygun RC

Uygun olmayan RC

AGS k

k
t

Genlik Modlasyonu ve Demodlasyonu

Ge enlik Modlasyonu u

Modlatr

Demodlatr

Mesaj sinyali

Modle edilmi sinyal

ELN 3402 Haberleme

1-8

2011-12 Bahar

Taycs Bastrlm GM
Ge enlik Modlasyonu u
s (t ) = c(t )m(t ) = Ac cos (2f c t ) m(t )
s(t)

Faz dnmesine dikkat !

YB-TB GM Sinyallerin Spektrumu

s (t ) = Ac cos (2f c t )m(t )
|M( f )|
M (0 )
f

Ge enlik Modlasyonu u

S( f ) =

1 Ac [M ( f f c ) + M ( f + f c )] 2
|S( f )|

-W

1 2

Ac M (0)
AYB YB

YB

AYB

fc W

fc

fc + W

fc W

fc

fc + W

2W

2W

ELN 3402 Haberleme

1-9

2011-12 Bahar

YB-TB GM Sinyallerin retilmesi

Dengeli Modlatr Ge enlik Modlasyonu u
s1 (t ) = Ac [1 + k a m(t )]cos (2f ct ) s2 (t ) = Ac [1 k a m(t )]cos (2f c t )
m(t)
AM Modlatr

s1 (t )
+

Ac cos(2f c t )
-m(t)

s (t ) = s1 (t ) s2 (t )
= 2k a Ac cos (2f c t ) m(t )

+
_
AM Modlatr

s(t)

s2 (t )

YB-TB GM Sinyallerin retilmesi

Ring Modlatr Ge enlik Modlasyonu u
m(t)
0
a b

m(t)

s(t)
c d

c(t) c(t)
0

c(t ) =

( 1)n 1 cos [2f t (2n 1)] c

n =1

2n 1

s(t)
0

s(t ) =

2n 1
n =1

( 1)n1 cos [2f t (2n 1)]m(t )

c

s (t ) = c(t ) m(t )

ELN 3402 Haberleme

1-10

2011-12 Bahar

Ring Modlatr k Spektrumu

Ge enlik Modlasyonu u
s (t ) = 4

2n 1
n =1

( 1)n1 cos [2f t (2n 1)] m(t )

c

|S( f )|

3 fc
2W

fc
2W

fc
2W

3 fc
2W

cos (2f c t ) m(t )

istenilen sinyal

YB-TB GM Sinyallerin Demodlasyonu

v(t ) = Ac' cos (2f ct + ) s(t )

Ge enlik Modlasyonu u

= Ac Ac' cos (2f ct ) cos (2f ct + ) m(t )

= 1 1 Ac Ac' cos (4f c t + ) m(t ) + Ac Ac' cos ( ) m(t ) 2 2

vo (t ) =

1 Ac Ac' cos ( ) m(t ) 2

V( f )
1 4
1 2

s(t)

v(t)

AGS

v 0 (t )

Ac Ac' M (0) cos

Ac A M (0)

' c

Ac' cos (2f c t + )

2 fc
2W

0 2W

2 fc
2W

istenilen sinyal v0 (t )

ELN 3402 Haberleme

1-11

2011-12 Bahar

Tek Yanbant Modlasyonu

s(t ) = m(t ) cos(2f ct )
|S( f )|
YB AYB

Ge enlik Modlasyonu u

1 Ac M (0 ) 2 AYB

YB

fc W fc

fc + W

fc W

fc

fc + W

s(t ) = sc (t ) cos(2f c t ) s s (t ) sin (2f c t )

1 Ac M (0 ) 2

|S( f )|

fc W

fc

fc

fc + W

s(t ) = sc (t ) cos(2f c t ) + ss (t ) sin(2f c t )

1 Ac M (0 ) 2

|S( f )|

fc

fc + W

fc W

fc

Tek Yanbant Modlasyonu

s(t ) = sc (t ) cos(2f c t ) ss (t ) sin (2f c t )
s (t ) = 1 Ac m(t ) cos (2f c t ) 1 Ac m(t ) sin (2f c t ) 2 2
S ( f f c ) + S ( f + f c ), W f W Sc ( f ) = 0, diger
E Evreli Bileen

Ge enlik Modlasyonu u

AGS

cos(2f c t )
s (t )
90 faz kaydrc
o

1 sc (t ) 2

sin (2f c t )
X AGS

1 s s (t ) 2

j[S ( f f c ) S ( f + f c )], W f W Ss ( f ) = diger 0, g

Dik Evreli Bileen

s (t ) cos (2f c t ) = sc (t ) cos 2 (2f c t ) ss (t ) sin (2f c t ) cos (2f ct ) 1 + cos (4f ct ) ss (t ) = sc (t ) 2 sin (4f c t ) 2
1 2

AGS k=

s c (t )

ELN 3402 Haberleme

1-12

2011-12 Bahar

TYB-GM E Evreli Bileen

| S( f ) |
1 Ac M (0 ) 2

Ge enlik Modlasyonu u

fc W

fc

| S ( f fc ) |
1 2

fc

fc + W

Ac M ( 0)

W
1 2

2 fc
| S ( f + fc ) |

2 fc + W

Ac M ( 0)

2 fc W 2 fc
1 2

| S ( f fc ) + S ( f + fc ) |
Ac M (0)
-W 0

AGS
W

2 fc W 2 fc

S c ( f ) = 1 Ac M ( f ) 2

s c (t ) = 1 Ac m(t ) 2

2 fc

2 fc + W

TYB-GM Dik Evreli Bileen

S ( f fc )
1 2

Ac M ( 0)

Ge enlik Modlasyonu u

W
1 2

2 fc

2 fc + W

S ( f + fc )
Ac M ( 0)

2 fc W 2 fc
1 2

0
1 j

S s ( f ) = [ S ( f f c ) S ( f + f c )]
AGS

Ac M (0)
-W 0

2 fc W 2 fc

2 fc

2 fc + W

j 2 Ac M ( f ), Ss ( f ) = 0, j 2 Ac M ( f ),

f > 0 j A f = 0 Ac sgn( f ) M ( f ) = c M ( f ) = 2 2 f < 0

s s (t ) = 1 Ac m(t ) 2

ELN 3402 Haberleme

1-13

2011-12 Bahar

TYB Sinyallerin retilmesi

TYB modlasyonu, nemli miktarda alak frekans bileenleri olan sinyaller iin uygun deildir ! !

Ge enlik Modlasyonu u

Frekans Ayrma Yntemi

m(t)
Yanbant szgeci TYB Sinyali

|M(f )|

Ac cos(2f c t )

fa W

fa 0

fa

fa + W

Yanbant szgecinin: Geirme band, istenilen yanband iine almaldr. Gei band, mesaj sinyalinin en kk frekans bileeninin en ok iki kat kadar olabilir.

| S( f ) |

yanbant b t szgeci

0
fc fa

fc
fc + f a

TYB Sinyallerin retilmesi

Ancak Radyo Frekansnda seicilii yksek szgeler yapmak zor olduundan modlasyon iki aamada yaplr.

Ge enlik Modlasyonu u

m(t)

BGS

S1 ( f )

BGS

s(t)

f1 + f 2 = f c
A1 cos( 2f1t )
| S1 ( f ) |

A2 cos( 2f 2t ) | S1 ( f ) |
f

f1

f1

f1

f1

| S( f ) |

f 2 f1 f 2

f 2 + f1

f 2 f1

f2

f 2 + f1

ELN 3402 Haberleme

1-14

2011-12 Bahar

TYB Sinyallerinin retilmesi

Evre Ayrma Yntemi

Ge enlik Modlasyonu u

m(t)
Ac cos (2f ct )
m(t)
Geni Bantl 90o Evre Kaydrc 90o Evre Kaydrc

+
+ _

TYB sinyali

kaydrc

+
+ _

TYB sinyali

Ac cos (2f c t )

m(t)
90o Evre Kaydrc

Ac sin (2f c t )

Ac sin (2f c t )

kaydrc

m(t )

Hartley modlatr olarak da bilinir. U.S. patent 1666206, April 17, 1928

stenilen bant genilii boyunca sabit evre kaydrc yapmak pratikte zor olduundan, fark 90o olan iki ayr kaydrc devre kullanr.

TYB Sinyallerinin Demodlasyonu

v(t ) = 1 Ac Ac cos(2f c t )[m(t ) cos(2f c t ) m(t ) sin( 2f c t )] 2

Ge enlik Modlasyonu u

1 1 Ac Ac m(t ) + Ac Ac [m(t ) cos(4f c t ) m(t ) sin( 4f c t )] 4 4

s(t)
V( f )
AGS
1 4

v(t)

AGS

v 0 (t )

Ac Ac' M (0)

Ac' cos( 2f c t )
2 fc

2 fc

k sinyali

v0 ( t ) =

1 Ac Ac m (t ) 4

ELN 3402 Haberleme

1-15

2011-12 Bahar

TYB Sinyallerinin Demodlasyonu

Demodlasyonda f kadar frekans hatas durumunda k

Ge enlik Modlasyonu u

TYB+

v(t)

AGS

v0 (t ) = 1 Ac Ac [m(t ) cos(2f ) + m(t ) sin(2f )] ( ft i ( ft 4

M ( fa )

Ac' cos(2 ( f c + f )t )
fb

M( f )

fa
M ( fa )

fa

fb

M( f )

TYB+ ve f < 0 veya TYB ve f > 0

f b f

f a f

f a + f

f b + f

TYB+ ve f > 0 veya TYB ve f < 0

M ( fa )

M( f )

rnek

rnek_df

f b + f
f a + f

0
f a f

f b f

TYB Sinyallerinin Demodlasyonu

Demodlasyonda kadar evre hatas durumunda k

Ge enlik Modlasyonu u

TYB+

v(t)

AGS

V0 ( f ) =

1 Ac Ac M ( f ) cos + M ( f ) sin 4

Ac' cos (2f c t + )

M ( f ) = j sgn( f ) M ( f )

1 Ac Ac' M ( f ) exp( j ) 4 V0 ( f ) = 1 ' 4 Ac Ac M ( f ) exp( j )

f >0 f <0

Donald Duck ses etkisi

ELN 3402 Haberleme

1-16

2011-12 Bahar

Artk Yanbant Modlasyonu

Yanbantlardan birinin tamamen ayrlamad, yani TYB modlasyonunun uygun olmad, sinyaller iin kullanlr

Ge enlik Modlasyonu u

Yanbantlardan biri tamamen dieri ise ksmen alnarak gnderilir Bant genilii W ile 2W arasndadr YB-TB ve TYB modlasyonlar AYB modlasyonunun zel halleridir
S( f )

M( f )

fc
-W 0
W

0
W W

fc

fv

BT = W + f v

fv

Artk Yanbant Modlasyonu

YB-TB sinyal

H( f )

AYB sinyali

Ge enlik Modlasyonu u

Ac [M ( f f c ) + M ( f + f c )] 2

Ac [M ( f f c ) + M ( f + f c )] H ( f ) 2

AYB sinyalinin spektrumunu ekillendirecek szge transfer fonksiyonu H(f) ne olmaldr? Evre uyumlu demodlasyon altnda, sezinleyici (AGS) kndaki mesaj sinyalinin b k d ki j i li i bozulmasz olarak elde edilebilmesi l l k ld dil bil i iin H(f) nin salamas gereken art tespit edilir.

ELN 3402 Haberleme

1-17

2011-12 Bahar

Artk Yanbant Modlasyonu

v(t ) = Ac cos (2f c t ) s (t )
s(t)

v(t)

Ge enlik Modlasyonu u

AGS

v0 (t )

V( f ) =

Ac' cos (2f c t )

Ac [S ( f f c ) + S ( f + f c )] 2 A S ( f ) = c [M ( f f c ) + M ( f + f c )] H ( f ) 2

V( f ) =

Ac Ac M ( f )[H ( f f c ) + H ( f + f c )]+ 4 Ac Ac [M ( f 2 f c ) H ( f f c ) + M ( f + 2 f c ) H ( f + f c )] 4
Ac Ac M ( f )[H ( f f c ) + H ( f + f c )] 4
m(t) de bozulma olmamas
iin sabit olmaldr

V0 ( f ) =

yle ki,

H ( f f c ) + H ( f + f c ) = 2H ( f c )

salanmaldr

Artk Yanbant Modlasyonu

Artk Yanbant Szgeci
1

|H( f )|

Ge enlik Modlasyonu u

0.5

fc W

fc fv fc fc + fv

fc fv fc fc + fv

fc + W

Szgecin evre cevab

| H ( f fc ) + H ( f + fc ) |
1

f c etrafnda dorusal olmal.

H ( f fc )

0.5

H ( f + fc )
f

fv W

fv

fv

fv + W

H ( f fc ) + H ( f + fc ) = 2H ( fc ) = 1

ELN 3402 Haberleme

1-18

2011-12 Bahar

Artk Yanbant Modlasyonu

Zaman fadesi s(t ) =
1 2

Ac m(t ) cos ( 2f c t )

1 2

Ac ms (t ) sin ( 2f c t )

Ge enlik Modlasyonu u

Sc ( f ) = 1 Ac M ( f ) [H ( f f c ) + H ( f + f c )] 2

S c ( f ) = 1 Ac M ( f ) 2

H ( f fc )

H ( f + fc )

1
0.5

sc (t ) = 1 Ac m(t ) 2
fv W fv

0
1 j

fv

fv + W

S s ( f ) = 2j Ac M ( f ) [H ( f f c ) H ( f + f c )]

H s ( f ) = j[H ( f f c ) H ( f + f c )]

Hs ( f )

S s ( f ) = Ac M ( f ) H s ( f )
1 2

fv

m(t )

Hs( f )

ms (t )

fv
-1

s s (t ) =

1 2

Ac ms (t )

Artk Yanbant Modlasyonu

s (t ) =

Ge enlik Modlasyonu u

1 2

Ac m(t ) cos ( 2f c t )
m(t)
Ac cos (2f ct )
m(t)
Szge Hs(f)
90o Evre Kaydrc

1 2

Ac ms (t ) sin ( 2f c t )
+

+
+ _

AYB sinyali

Ac sin (2f c t )

ms (t )

ELN 3402 Haberleme

1-19

2011-12 Bahar

Dik Taycl oullama

s(t ) = Ac m1 (t ) cos (2f c t ) + Ac m2 (t ) sin (2f ct )

Ge enlik Modlasyonu u

m1 (t )

cos (2f c t )
90o faz kaydrc

AGS

cos (2f c t )

1 Ac m1 (t ) 2

s (t )

s (t )
90o faz kaydrc

sin (2f c t )

sin (2f c t )
AGS

m 2 (t )

1 Ac m2 (t ) 2

| S( f ) |

fc

fc

Frekans Blmeli oullama

Ge enlik Modlasyonu u
1
AGS MOD BGS BGS DEM AGS

AGS

MOD

BGS Kanal

BGS

DEM

AGS

AGS

MOD

BGS

BGS

DEM

AGS

Tayc

Tayc

ELN 3402 Haberleme

1-20

2011-12 Bahar

Frekans Blmeli oullama

rnek
Merkez Frekanslar (kHz) 108 Grup Tayc Frekanslar (kHz) 612 612 564 516 468 420

Ge enlik Modlasyonu u

108 104 100 96 92 88 84 80 76 72 68 64

12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
60

5 4 3 2 1
372

5 Gruptan oluan Sper grup

f c = 372 + 48n, n = 1,......,5

Groups Supergroups Mastergroups Very large groups

Ses Band 0-4 kHz

12 ses kanalndan oluan temel grup

ELN 3402 Haberleme

1-21