Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

Kinh t Pht trin - I Hc k Thu 2004-05

Bi 04:

Chuyn i c cu v kiu hnh tng trng ng

Perkins, Radelet, Gillis & Roemer (2001), Ch. 3. Chenery, Robinson & M. Syrquin (1986), Ch. 2. Hendrik Van Den Berg (2001), Ch. 1.

Pht trin kinh t khng ch l gia tng thu nhp b/q u ngi. Khi thu nhp b/q u ngi gia tng th c cu nn kinh t cng thay i.

Tng trng kinh t v thay i c cu

Mc sn lng u ngi cng cao thng c c cu rt khc so nc c sn lng u ngi thp. Ngi dn nc giu thng lm nhiu cng vic v tiu th r HH&DV khc ngi dn nc ngho (thu nhp u ngi thp). Tng trng kinh t = qu trnh khng ch lm ra cng mt th nhiu hn m thay i c cu sx v tiu dng.

Ti sao tng trng lm thay i c cu ca nn kinh t?

Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

Bang 1-3 T trong (% GDP)

Nong nghiep Cong nghiep A. 16 nc OECD* 1870 1900 1950 1987 thu nhap thap: 1980 1995 thu nhap trung bnh cao: 1980 1995 thu nhap cao: 1980 1995 3 2 37 32 8 9 47 37 34 25 32 38 39% 28 15 4

Dch vu

26% 31 41 36
+

35% 41 44 60

B. cac nen kinh te

32 35 43 53 58 66

Mc tiu KT-XH ca VN n 2010:

GDP tng gp i t 2000 n 2010 (tc b/q 7%/nm) Tng trng cng nghip: 10%/nm Tng trng xut khu: 14%/nm Tng u t t 30% GDP Gim t l lao ng nng nghip t 67% xung cn khong 50%; tng t l dn thnh th t 25% ln 33% Gim t trng nng nghip trong GDP t 25% xung 16-17% v tng t trng cng nghip t 35% ln 40-41%; dch v t 40% ln 42-43%

n 2020: VN - nc CNH v da vo tri thc.

Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

Ti sao tng trng lm thay i c cu ca nn kinh t?

Cu: Thu nhp tng thi quen, s thch, c cu tiu dng thay i. Cung: Vn vt cht v con ngi gia tng tng Y/L. Hc tp cch thc tin hnh cng vic hiu qu hn tng trng. Phng php sx v cng ngh ci tin tng nng sut. Ngoi thng thay i c cu tng trng.

Ngoi thng thc y thay i c cu gp phn tng trng kinh t

Tng trng GDP (%)(gi C) 1960-70 1970-80 1980-90 1970 X/GDP 1980 1990

Thay th nhp khu

Bangladesh Brazil Argentina

3,6 5,4 4,2

3,3 8,7 2,5

4,3 2,7 -0,7

0,05 0,07 0,11

0,06 0,10 0,05

0,08 0,07 0,10

Hng vo xut khu

Hn Quc i Loan Thi lan

8,6 9,6 8,2

10,3 9,7 7,7

9,4 8,2 7,6

0,14 0,30 0,15

0,34 0,53 0,24

0,31 0,45 0,37

Ngun: David Dapice

Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

Trng phi c cu
Tng trng kinh t c coi l mt mt ca s chuyn i c cu sn xut cn phi c p ng cc nhu cu thay i v s dng cng ngh mt cch hiu qu hn. Vi d bo khng hon ho v hn ch trong chuyn dch nhn t sn xut, nhng thay i c cu c nhiu kh nng xy ra trong iu kin bt cn bng; iu ny c bit ng i vi th trng nhn t sn xut. Do vy, s chuyn dch lao ng

v vn t khu vc nng sut thp sang khu vc nng sut cao s y nhanh tng trng. - Chenery
(1986)

Hai quan im v tng trng

Tn c in
Tnh trng cn i lun c duy tr v cnh tranh. Phn b ngun lc ti u vi hiu qu theo quy m khng i. Nng sut bin ca mi nhn t sn xut trong cc ngnh l bng nhau. Khng th tng sn lng bng cch chuyn dch nhn t sn xut t ngnh ny sang ngnh khc (nu c, ch khi KT m rng) Ngun tng trng: Tch ly vn Tng lao ng v tch ly vn con ngi Tng tng nng sut nhn t.

C cu
Tnh trng mt cn bng v khc bit gia cc khu vc ca nn kinh t. Phn b ngun lc khng c ti u. Nng sut bin ca lao ng hay ca vn gia cc khu vc kinh t c th khc nhau. Tng sn lng thng qua di chuyn ngun lc. Ngun tng trng: Cc ngun tng trng tn c in, v Chuyn ngun lc sang cc ngnh c nng sut cao hn Hiu qu theo quy m Tho g cc ch tc, tr lc trong ni b nn kinh t v t bn ngoi.

Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

Chuyn dch c cu sn xut

Kiu hnh r nht:

thu nhp u ngi tng, t trng NN/GDP gim, CN/GDP tng.

Quan h c cu gii thch:

Quy lut Engel:

thu nhp u ngi tng t trng tiu dng LT-TP gim dn trong tng chi tiu ca h gia nh.

Nng sut nng nghip tng ln Lun thuyt Lewis:

nn kinh t ang pht trin: thng d LNN nh hon ton co gin) cho CN.

ngun cung L (gn

Hot ng dch v cng tng: gio dc, chm sc sc khe, cung cp cc dch v ti chnh, ngn hng, tip th Cng nghip ha song hnh th ha Thay i yu t XH khc (thu nhp, dn s, gio dc)

Liu c mt kiu hnh thng thng?

Thp nin 50-80 tm li gii cho cu hi:

Nn ch trng bao nhiu vo nng nghip so cng nghip trong qu trnh pht trin kinh t?

Ngun: Chenery & Syrquin, Patterns of Development, 1975.

Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

Nng nghip v cng nghip

th: Thp nin 50-80
Nc c thu nhp u ngi $200 (gi 1976) b/q NN/GDP 45%, CN/GDP 15%. Mc $1000, t trng NN 20%, CN 28% GDP. $600, t trng NN = CN. t trng

Chenery:
Thu nhp < $600: g u pht trin ( da vo NN). Thu nhp $600-$3000: g chuyn i (da vo CN)

Chuyn dch c cu khng ch trong sn xut

Cng thu nhp bq u ngi, cn thay i: C cu tiu dng ni a:
thc phm t 40% xung 17% tng cu tng t trng cng ngh phm, chi tiu ca chnh ph v u t.

Ngoi thng:
X v M tng CN/X tng.

th ha: dn s th vt nng thn khi thu nhp u ngi t $1000. Thay i KT-XH khc: tng trng dn s, phn phi thu nhp, gio dc,
Lu : USD tnh trong hnh ny v 2 hnh trc l theo gi 76. 1 USD nm 1976 tng ng 3 USD nm 2000.

Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

Kt lun ca phi c cu
Pht trin = qu trnh tng tng v thay i c cu c tnh chnh tng t nhau tt c cc nc. Tuy nhin:
cc nn kinh t: khc bit nhp v kiu hnh c th do yu t tc ng (quy m nn kinh t, ti nguyn, th ch, chnh sch, s sn c ca vn v cng ngh nc ngoi, mi trng ngoi thng,).

Kiu hnh pht trin ca Chenery:

kiu hnh bnh qun (?) kiu hnh thng thng (?)

Kiu hnh pht trin ca Chenery - kiu hnh bnh qun

Hollis Chenery v cc ng nghip ca ng khng nh:

Ch c m hnh bnh qun cho cc nhm nc khc nhau ca cc nc ang pht trin nh, ln v rt ln. Khng c t l ng gia thu nhp bnh qun u ngi vi t trng nng nghip, cng nghip v cc khu vc khc.

Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

Kiu hnh pht trin cng nghip

Nh hoch nh pht trin mun bit: ng mi g, ngnh kinh t no ng vai tr quan trng nht? Nn tp trung u tin xy dng ngnh cng nghip no trong cc g pht trin khc nhau? Kiu hnh pht trin cng nghip: Cng nghip sm: (ch bin thc phm, dt may)

Phc v nhu cu rng ri t ngi thu nhp thp. S dng l khng cn k nng (d tha cc nc ang pht trin).
Cng nghip tr: (hng ha lu bn: xe hi, t lnh)

co gin cu theo thu nhp cao. Thm dng vn v/ hay lao ng k nng.

Tng trng cn i

(Nurkse & Rosenstein-Rodan)

Pht trin lot cc ngnh kinh t cng lc tng trng c duy tr lu di. Nc ngho:
ngun lc hn hp kh nhng nu khng khng c CNH. cn c y ln/ n lc thit yu ti thiu.

m bo

Tng trng cn i:
Pha cu: xy dng nhiu ngnh, ngi lao ng dng thu nhp ngnh mnh mua sn phm ngnh khc. Pha cung: xy dng nhiu ngnh, ngnh ny s dng sn phm ngnh kia.

Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

Tng trng bt cn i

(Hirschman)

Tp trung ngun lc vo mt s ngnh trong g u.

Thc t: cc ngnh c tp trung khc nhau gia cc nc.

Lin kt sau (backward linkages): ngnh c lin kt sau s dng xut lng ca nhng ngnh khc.
Nu u tin s ko theo pht trin nhng ngnh sn xut nhp lng cho n. Sn xut xe hi cn thp v ng c

Lin kt trc (forward linkages): ngnh c lin kt trc cung cp nhp lng cho nhng ngnh khc.
Nu u tin s ko theo pht trin ca nhng ngnh s dng sn phm ca n lm nhp lng.

Hai mt ca ng xu
Tng trng cn i

Tng trng bt cn i Sn lng ngnh B

Mc tiu: mc cn i ca k hoch pht trin. La chn: duy tr cn i gia cc ngnh, bt cn i ban u, thng qua nhng p lc lin kt thc y tng trng. nh v - nh mc tiu - nh chun ?

Sn lng ngnh A
Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

Ngun: Perkins, Radelet, Gillis & Roemer (2001), Ch. 3.

Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

PHAT TRIEN au vao hien ai Thang d tai chnh Khuvcc v novc ng nghiep D lao ong Khu vc nong thon Khu vc cong nghiep o th KV phan con lai cua the gii

Thang d lng thc Cau tang len Phan chia cho ngi kem giau co

Phn bit khi nim

Pht trin (s hnh trc) Km pht trin? (Ngt mch!) Pht trin khng ng u? (M rng th, nh chut, nhim, ti phm)

Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

10

Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

Chuyn i c cu ng

So snh chuyn dch c cu: Nng nghip

60

Ty tro ng no ng nghie p trong GDP (%)

Indonesia (1960-2000)
50

A n o (1960-2000)
40

Ha n Quo c (1960-1980)
30

20

Trung Quo c (1960-2000)

10

Malaysia (1960-1990) Tha i Lan (1960-2000)

Vie t Nam (1985-2000)

0 0 500 1000 1500 2000

2500

3000

3500

4000

GDP b/q a u ng i (USD - gia 1995)

Ngun: Tnh ton ca FETP t s liu ca WB Development Indicators 2002.

Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

11

Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

So snh chuyn dch c cu: Cng nghip

60

Ty tro ng co ng nghie p trong GDP (%)

Trung Quo c
50

40

Malaysia Vie t Indonesia A n o Tha i Lan

30

Nam

Ha n Quo c

20

10

0 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000

GDP b/q a u ng i (USD - gia 1995)

Ngun: Tnh ton ca FETP t s liu ca WB Development Indicators 2002.

Chuyn dch c cu v tng trng GDP u ngi

Tang GDP au ngi, 1970-00 (%)
Vit Nam (1986-2000): 7 Tng GDP u ngi: 4,6% Gim t trng n/nghip: 13,5%
6 5 4 3 2 1 0 -30 -20 -10 -1 0 10 20 30 40 8

Trung Quoc Singapore Han Quoc

Thai Lan Malaysia

Indonesia

Philippines

Chenh lech ty trong nong nghiep trong GDP nam 1970 so vi 2000 (%)
Ngun: Tnh ton ca FETP t s liu ca WB Development Indicators 2002.

-2

Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

12

Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

Tng trng xut khu v tng trng GDP u ngi

Tang GDP au ngi, 1970-00 (%)
8 Vit Nam (1986-2000): Tng GDP u ngi: 4,6% 7 Tng xut khu: 22,3% 6 5 4 3 2 1 0 -10 -5 -1 -2 0 5 10 15 20

Trung Quoc Han Quoc Malaysia Indonesia Thai Lan

Philippines

Tang trng kim ngach xuat khau, 1970-00 (%)

Ngun: Tnh ton ca FETP t s liu ca WB Development Indicators 2002.

T trng xut khu CN ch bin v tng trng GDP u ngi

8 7

Tang GDP au ngi, 1970-00 (%)

Trung Quoc Singapore Indonesia Thai Lan Han Quoc

6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 0 10 20 30 40 50 60

Philippines
70 80 90 100

Ty trong CN che bien trong tong kim ngach xuat khau, 1970-00 (%)
Ngun: Tnh ton ca FETP t s liu ca WB Development Indicators 2002.

Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

13

Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

Kiu hnh pht trin cng nghip

Kiu hnh ng :
NN CN (CN nh t vn chnh xc v in t). CN nng v ha du c kh

Thay i c cu trong cng nghip = ng lc tng trng mc cao.

duy tr

CNH c thc y bi lan ta t nc ny sang nc khc do chuyn giao cng ngh gn vi FDI.

C cu cng nghip Hn Quc

60 % GTSX CN che bien 50 40 30 20 10 0
19 63 19 65 19 67 19 69 19 71 19 73 19 75 19 77 19 79 19 81 19 83 19 85 19 87 19 89 19 91 19 93 19 95 19 97 19 99

Thc pham, o uong & det may

May moc, thiet b

Hoa chat

Ngun: Tnh ton ca FETP t s liu ca WB Development Indicators 2002.

Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

14

Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

Thuyt n su bay

Thuyt n su bay
Nht Bn:
CN nh CN nng in t, cng ngh cao Hn Quc v i Loan ngnh Nht ri b.

Hn Quc, i Loan, Singapore Thi Lan, Indonesia v Malaysia Trung Quc, Vit Nam.

CN nng v in t th CN nh.

bc thang cng ngh v thm dng vn; cc ngnh cng nghip c bn chuyn t nhng nn kinh t i u, sang nhm th hai, th ba v th t.

Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

15

Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

Nghin cu ca Ito v Orii (2000)

K/v CN ch bin: 3 nhm Thm dng lao ng (nhm L): thc phm, ung, thuc l, dt may, da giy, g. Thm dng vn (nhm C): giy, in, ha du, nhacao su, khong phi kim( gm, xi mng, thy tinh), thp, kim loi mu. Thm dng cng ngh (nhm T): my mc thit b, in t, phng tin vn ti, c kh chnh xc. ng :
T trng L /SLCN ch bin gim lin tc theo t. T trng C tng ri gim khi thu nhp t mc cao. T trng T rt nh khi thu nhp thp, sau tng khi t trnh pht trin nht nh.

Nm cc nc ng c t trng nhm L xung thp hn mt ngng nht nh

Ngng Singapore Nht Bn i Loan Hn Quc Malaysia Tr.Quc Thi Lan Philippines Indonesia Vit Nam 50% 1968 1990 1976 1985 40% 1979 1969* 30% 1987 1987 1989 20% 1974 1974* 1995 10% 1989 Nm gn nht 5,6% (1997) 15,8% (1997) 19,0% (1996) 20,1% (1996) 21,8% (1996) 29,1% (1996) 41,3% (1996) 44,1% (1997) 46,8% (1997) 52,3% (2000)

Ngun: Ito v Orii (2000); ring i vi Vit Nam, s liu do FETP tnh ton theo ngun ca TCTK.

Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

16

Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

Nm cc nc ng c t trng nhm T tng cao hn mt ngng nht nh

Ngng Singapore Nht Bn Hn Quc Malaysia i Loan Thi Lan Tr.Quc Indonesia Philippines Vit Nam 10% 1965 1972 1974* 1996 20% 1969 1977 1980 1987 30% 1970 1986 1990 1988 1992 40% 1975 1983 1995 1994 50% 1984 Nm gn nht 62,3% (1997) 43,2% (1997) 42,0% (1996) 40,4% (1996) 36,0% (1996) 33,1% (1996) 28,3% (1996) 19,1% (1997) 16,8% (1997) 15,6% (2000)

Ngun: Ito v Orii (2000); ring i vi Vit Nam, s liu do FETP tnh ton theo ngun ca TCTK.

Ngun tng trng vi tc ng ca chuyn i c cu

Bn cnh nhng yu t trong MH tn c in, cn phn tch chuyn i c cu. a thm bin i din:
ti phn b vn v lao ng thay i cu thay i ngoi thng

Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

17

Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

Ngun tng trng vi tc ng ca chuyn i c cu M hnh ca Chenery

Phng trnh tng trng tn c in: gY = wKgK + wLgL + a GY = a0 + a1(I/Y) + a2GL + a3X3 + a4XA +a5XE + a6XF + a7XD Bin tn c in truyn thng:
I/Y (u t/GDP) GL (tc tng LLL) X3 (t l hc sinh hc tiu hc v trung hc)

Bin c cu: XA (lao ng v vn chuyn dch NN sang CN) XE (tc tng trng xut khu) XF (thm ht BOP) XD (trnh pht trin)

Du cc h s ?

T trng nng nghip trong GDP v vn lng thc ng

Lch s: tng trng - nng nghip v dn s - yu t no c trc? (kim nh ca Malthus) Nht Bn, Hn Quc, Trung Quc (v Vit Nam):

tng dn s

tng sx lng thc

Cung Cu lng thc (food):

Cung: Cu:

Gim v nh tr t canh tc Khoa hc hin i v pht trin ging nng sut cao

Sf = f(K, L, inter., land, tech.)

Dn s tng v cu lng thc co gin ca cu la go theo thu nhp (trc tip v gin tip qua tht)

Df = (gY) + (gPOP)

Bng chng:

Nht Bn v Hn Quc sm thnh nc M lng thc Trung Quc c th l nc tip theo? Nng nghip Vit Nam s nh th no?

Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

18

Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

Dn s
Tng trng dn s (%)
1970-80 ng - TBD Chu Phi H Sahara Nam Nht Bn Hn Quc Trung Quc Indonesia 1980-92

Dn s ng Nam (triu)
1948-52 Indonesia Thi Lan Malaysia Vit Nam Myanmar Philippines Tng cng 1997

1,9 2,8 2,4 1,1 1,1 1,8 2,3

1,6 3 2,2 0,5 0,8 1,4 1,8

76,9 19,7 6,1 24,5 18,7 20,3 166,2

200 61 21 77 47 73 479

Ngun: DP, Eco. 1315, Spring 2004

Dn s v t canh tc
t canh tc b/q u ngi (ha)
1974 Nht Bn Trung Quc Hn Quc i Loan Indonesia Ton Chu (khng k Trung Quc) Chu M La tinh M Nm

Trng hp Trung Quc

t canh tc (Triu ha) Dn s (Triu ngi) t canh tc b/q u ngi (ha)

0,05 0,1 0,07 0,06 0,1 0,24 1,76 0,97

Ngun: DP, Eco. 1315, Spring 2004

1400 1770 1913 1957 1994

25 63 91 112 130

65-80 270 430 647 1200

0,34 0,23 0,21 0,17 0,11

Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

19

Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, 2004-2005

Kinh t pht trin I - Bi 4

Cu hi
1. Khc bit chnh gia MH tn c in v MH c cu? 2. Yu t no phi c cu b sung MH tn c in gii thch ngun tng trng? 3. Chuyn dch c cu, c kiu hnh pht trin thng thng? 4. Kiu hnh pht trin cng nghip, tng tng cn bng/bt cn bng c ngha nh th no? 5. Kiu hnh pht trin ng c g c bit? 6. Thuyt n su bay cn gi tr p dng? 7. Bi hc cho Vit Nam v cc a phng?

Nguyn Xun Thnh/Chu Vn Thnh

20