Professional Documents
Culture Documents
NHM 4 - Cac Phuong Phap Bao Quan Luong Thuc Trang Thai Kho
NHM 4 - Cac Phuong Phap Bao Quan Luong Thuc Trang Thai Kho
THNH PH H CH MINH
KHOA CNG NGH THC PHM
Tn Ti:
TPHCM, 05/2011
MC LC
LI M U ..................................................................................................................3
CHNG I.GII THIU CHUNG V CY LNG THC ..................................... 4
1.2.1 V.....................................................................................................................7
1.2.2 Lp aleurone v ni nh .................................................................................. 9
1.2.3 Phi ..................................................................................................................9
-1-
KT LUN ....................................................................................................................33
TI LIU THAM KHO..............................................................................................34
-2-
LI M U
Nh chng ta bit lng thc l ngun thc phm chnh cung cp hn mt
na nhu cu nng lng cho con ngi. Ngoi ra n cn cung cp cho chng ta
protein, vitamin v mt s loi khong cht khc. Trong ba n hng ngy, lng thc
c tiu th vi t l cao nht so vi tt c cc loi thc phm khc, khong 2/ 3 khi
lng thc n. T cc ht lng thc, con ngi c th ch bin ra c rt nhiu
loi thc n ngon khc nhau. Trung bnh mt nm, ton th gii sn xut v tiu th
khong gn hai t tn ht lng thc cc loi. Ht lng thc khng ch lm thc n
cho ngi m cn l ngun thc n phc v cho chn nui v l nguyn liu cho nhiu
ngnh cng nghip. u im chnh ca cc ht lng thc l c th bo qun c
trong mt thi gian tng i di.
Vit Nam thuc vng kh hu nng m, nn c kh nng sn xut lng thc
vi sn lng cao. Vit Nam tr thnh mt trong nhng nc ng u v xut
khu go. Tuy nhin, chng ta vn cn phi chu nhiu tn tht sau thu hoch do bo
qun cha hp l. Mt khc, gi tr xut khu ca go ni ring v nng phm Vit
Nam ni chung cha cao. Mt trong nhng nguyn nhn ch yu l do k thut ch
bin lc hu nn ch sn xut sn phm th, c gi tr thp, khch hng th gii khng
a chung.
Do , tm hiu v cc tnh cht ca ht lng thc, cc bin php hn ch cc
tn tht sau thu hoch, cc quy trnh ch bin nng cao gi tr s dng ca ht l
mt vn cn quan tm i vi tt c nhng ngi chuyn mn c lin quan n
lng thc.
Mt trong nhng bin php hn ch tn tht sau thu hoch v c s dng
rng ri nht l bo qun lng thc trng thi kh. Chng ta hy cng nhau tm
hiu!
-3-
La m
Ht k
Ng, bp
Khoai ty
Khoai lang
Khoai m
u
GVHD : Hong Th Trc Qunh
Chui
-4-
- Sn lng lng thc l ch tiu kinh t rt quan trng phc v cho vic tnh ton,
cn i sn xut v tiu dng lng thc x hi. Theo thng k ca T chc nng
nghip v lng thc ca Lin Hp Quc v c nc trn th gii khi tnh sn lng
lng thc ch bao gm cc loi ht cc loi ht giu tinh bt nh la m, go ng,
mch,khng bao gm cc loi c.
- Vit Nam, trc nm 2000, phm vi ch tiu sn lng lng thc khng nhng
bao gm sn lng thc (la), ng sn xut m cn c sn lng mt s cy cht bt c
c ( khoai lang, sn, khoai m,) quy i ra thc theo h s qui c ( 1kg thc = 1 kg
ng ht = 3 kg khoai lang ti, sn ti = 5 kg dong ring, khoai nc). Vic qui
nh tnh ton nh trn, trong mt thi gian di phc v cho cc ngnh, cc cp ch
o sn xut, nh gi, cn i lng thc ph hp iu kin sn xut t cung, t cp
theo c ch bao cp khi nc ta cn thiu lng thc.
- Trong thi k i mi, gi c c gia thc ( la ), cc loi cy cht bt ly c cng
thay i khc trc, h s qui i c khng cn ph hp. Do , t thng 8 nm
2000, sn lng lng thc chnh c tnh bng cch cng gin n sn lng cc
cy lng thc c ht khng qui i, vi hnh thi sn phm kh, sch. Cc cy cht
bt ly c nh khoai lang, khoai nc, vn c thng k v xp vo nhm cy cht
bt c c, nhng sn lng ca n khng qui i tnh sn lng lng thc nh
trc.
1.1.1 Phn loi thc vt cc loi cy lng thc ly ht.
Theo h thng phn loi sinh vt cc cy lng thc ly ht ni chung u thuc h
ha tho ( Gramineae ) mt l mm. H ha tho c chia thnh cc phn h (
Subfamily ), mi mt phn h c chia nh thnh nhiu tc ( tribe ), mi tc li c
chia thnh nhiu ging ( genus ). Trong ging th c chia thnh nhiu loi ( species
). Di loi, ngi ta cn phn chia thnh cc ni ( cultivars ) t tn ty theo tn
ngi pht hin hay cc mc ch thng mi.
1.1.2 Ngun gc ca cc cy lng thc.
- Ht lng thc, theo ting Anh c gi l cereal, c bt ngun t tn ca mt
n thn trong thn thoi Hy Lp thn bo tr cho ma mng (Demeter), gi theo
GVHD : Hong Th Trc Qunh
-5-
-6-
-7-
V d : cu to ca mt ht go
-8-
1.2.2 Lp aleurone v ni nh
1. Lp aleurone
Bn trong lp v l lp aleurone bao bc ni nh v phi chim khong 6-12% khi
lng ht. Lp aleurone l tn gi chung ca lp t bo dy bao xung quanh ht c ni
nh bt v phi. T bo lp aleurone l lp cc t bo ln, thnh dy hnh ch nht hay
vung c kch thc nh dn v pha ui, c cha nhiu protid, tinh bt, cellulose,
pentosan, cc git lipit, phn ln cc vitamin v khong cc ht. V vy, trong qu
trnh ch bin ht, khng nn xay xt qu k gi li cc vitamin v khong cht.
2. Ni nh
L phn d tr cht dinh dng ca ht. Cc t bo ni nh kh ln, thnh mng v
c hnh dng khc nhau ty loi ng cc. Thnh phn ha hc ca ni nh ch yu l
tinh bt v protid, ngoi ra cn c mt lng nh lipit, mui khong, cellulose v mt
s sn phm phn gii ca tinh bt nh dextrin, ng,
1.2.3 Phi
- Khi ht ny mm th phi s pht trin ln thnh cy con. V vy, trong phi cha
nhiu cht dinh dng cn thit cho s pht trin ban u. Phi cch ni nh bi mt
lp t bo gi l lp ng. L lp trung gian chuyn cc cht dinh dng t ni nh
sang phi khi ny mm. Lp ng c cu to bi t nhng t bo d thm thu cc
cht ha tan. Trong ng c cha cc enzyme, do c kh nng chuyn cc hp cht
hu c khng tan thnh cc cht ha tan.
- Thnh phn ch yu ca phi gm c protid, glucid ha tan, kh nhiu lipid,
khong, cellulose, cellulose v cc vitamin.
1.3 Thnh phn ha hc
- Thnh phn ha hc ca ht thay i rt nhiu ph thuc vo ging, loi, iu kin
canh tc, kh hu v c cch thu hi bo qun ht lng thc. nh gi cht lng
lng thc, thng cn c vo kh nng sinh nhit ca ht, hm lng cc acid amin
v acid bo khng no khng thay th, cc cht khong v vitamin.
- Cc vitamin v khong tp trung nhiu lp aleurone v phi, do chng s mt
nhiu cht dinh dng qu nu n ht bc v qu k.
GVHD : Hong Th Trc Qunh
-9-
-10-
-11-
-12-
1.3.6 Enzym
Trong ht lng thc cha mt lng ln enzym amylase, c bit l trong cc ht
ny mm. Ngoi ra, cn c cc enzyme protease, lipase, phytase, catalase,
Cc h enzym ny c nh hng rt ln trong qu trnh bo qun v c mt vai tr
quan trng trong ch bin. Ty loi sn phm m ta to iu kin thun li hay gy bt
li cho hot ng ca cc h enzym thy phn. i vi cc h enzym oxy ha kh hu
nh cn c ch hot ng ca chng.
-13-
-14-
Nhit (oC)
Thp nht
Thch hp
Cao nht
A. restriletus
5 10
30 35
40 45
A. glaucus
05
30 35
40 45
A. candidus
10 15
45 50
50 55
A. flavus
10 15
40 45
45 50
Penicillium
05
20 25
35 45
-15-
dng ho tan, mt khc v bao phi li mng nn thng vi sinh vt pht trin phi
trc phi b ph hoi trc.
-16-
Mt
Chut
Bm
Chim s
tng tp cht lm thay i thnh phn ho hc, lm gim cc cht dinh dng ca
lng thc.
-17-
h hp.
-18-
tng ln th qu trnh h hp cng mnh hn, ng thi cng to iu kin cho vi sinh
vt v trng b pht trin mnh.
Cng h hp ca khi lng thc mnh hay yu ph thuc vo nhiu yu t,
trc ht l m, nhit , v mc thong. Ngoi ra cn cc yu t ph nh c
tnh thc vt, iu kin chin, v iu kin thu hoch. Ht cng m th qu trnh h hp
cng mnh.
2.2.2 Qu trnh ny mm:
- Qu trnh ny mm thng xy ra i vi c ht v c lng thc trong qu trnh
bo qun.
- i vi ht, iu kin ny mm c l ht phi ht mt lng nc nht
nh v iu kin nhit v thong kh thch hp. Thiu mt trong ba iu kin trn
th ht khng th mc mm. V d: vi thc m ti thiu ch ht ny mm l 20%.
m cho ng ny mm l 38 40%, cho thc l 50 80%, cc loi u l 100 120%.
- i vi c lng thc nh: khoai ty, khoai lang, c m,mc mm l qu trnh
sinh l thng thng. Ch t ngy sau khi thu hoch c c th mc mm. Trng
hp thch hp th c mc mm nhanh, c tr nn nhn nheo, hm lng cht kh gim
rt nhanh.
2.2.3 Qu trnh t bc nng:
- Ngun gc ca qu trnh t bc nng l do tt c cc cu t sng h hp sinh ra mt
khc dn nhit ca sn phm li km nn lng nhit ny khng thot ra c hoc
thot chm lm tng nhit ca khi ht. Qu trnh ny gi l qu trnh t bc nng.
- Ngun nhit trong khi lng thc khi bo qun bao gm: h hp ca lng thc
chnh, h hp ca vi sinh vt (ch yu), h hp ca cc phn t khc.
- Hot ng sinh l ca khi lng thc c ng cao th thi nhit cng nhiu q u trnh
t bc nng cng nhanh, kh nng cch m v cch nhit ca kho v mc thong
cng nh hng ti qu trnh t bc nng.
- Qu trnh t bc nng cn ph thuc vo iu kin bo qun, trong ch yu nh
hng nhiu nht l chiu cao ca khi ht.
-19-
-20-
-21-
Phm vi ng dng:
Phng php bo qun trng thi kh c p dng bo qun ht lng thc,
khoai sn lt thi kh,
3.3 C s l thuyt ca qu trnh lm kh:
Lm kh l qu trnh nc t vt liu m khuych tn, b c hi ra khng kh xung
quanh n.
Qu trnh ny c thc hin do s chnh lch p sut hi nc mi trng xung
quanh v trn b mt vt liu m.
lm cho lng m trn b mt sn phm bc hi cn c iu kin:
Pm > P K
Pm Pk = p
Pm: p sut hi nc trn b mt vt liu
Pk: p sut ring phn ca hi nc trong khng kh.
p: ng lc ca qu trnh sy
- Tr s p cng ln, th lng m chuyn ra mi trng xung quanh cng mnh v
qu trnh sy c thc hin nhanh hn.
Nh vy, qu trnh bc hi nc ra khng kh xung quanh ph thuc vo c P m v
Pk, trong Pm ph thuc vo nhit sy, m ban u ca vt liu v tnh cht lin
kt ca nc trong vt liu, cn Pk ph thuc ch yu vo lng hi nc c trong
khng kh.
- Nu Pm > Pk (p > 0) th lng m trn b mt sn phm bc hi vo trong khng
kh lm cho p sut hi trn b mt vt liu P m gim xung. T trong vt liu nc s
c khuch tn ra b mt v bc hi thit lp cn bng mi gia p sut b mt v
m. m ca vt liu gim dn theo qu trnh cho n khi Pm = Pk (p = 0) th qu
trnh sy ngng li.
- Nu Pm < Pk (p < 0) th ngc li vt liu s ht m v qu trnh ny c gi l
qu trnh hp th nc, n c din ra cho n khi m ca vt liu t ti tr s
m cn bng th dng li.
GVHD : Hong Th Trc Qunh
-22-
-23-
-24-
1. Hong gi t nhin
- Hong gi t nhin thng p dng cho trng hp sn phm mi thu hoch c
m cao vi khi lng khng ln. Do c m cao nn p sut hi nc trn b mt
sn phm ln hn so vi p sut hi nc ring phn trong khng kh lm cho nc
trong sn phm bc hi ra bn ngoi. Thi tit cng kh ro th tc bay hi nc
cng mnh v ngc li. V vy, khi m tng i ca khng kh qu ln c bit
khi sng m th hong gi s khng c hiu qu.
- Phng php ny c u im: n gin, d thc hin nhng tc bay hi chm,
thi gian ko di, kh gim c m ti mc cn thit bo qun.
Do , phng php ny ch
c s dng lm m s b cho sn phm mi thu
hoch khi cha kp phi sy trnh xy ra thi mc hay mc mm,....
2. Phi nng
- Phi nng l phng php sy t nhin, li dng nhit
bc x ca mt tri lm kh sn phm.
- Nguyn l ca phng php sy bng nh nng mt tri
l sn phm hp th nng lng bc x ca cc tia mt tri
lm tng nhit v p xut hi trn b mt, do xy ra
qu trnh bc hi nc t sn phm vo khng kh lm sn
phm kh dn.
- Phng php ny c u im: n gin, r tin nhng
nhc im l ph thuc vo iu kin thi tit, sn phm kh khng c ng u,
tn nhiu cng sc, khng c kh ha c.
Tuy vy phng php ny vn c s dng rng ri nhiu nc, c bit nc
ta.
3.5.2 Sy nhn to
- Sy nhn to c thc hin nh c tc nhn sy t nng ( khi l hoc khng kh)
chng tip xc trc tip hoc gin tip vi vt liu, t nng v ht nc ca n.
- Sy nhn to c nhc im: qu trnh sy tn nhiu nhit nng, vn u t thit b
cao. Tuy vy, phng php ny to ra to ra sn phm c cht lng cao v c th lm
GVHD : Hong Th Trc Qunh
-25-
kh mt khi lng sn phm ln, trong mt thi gian ngn vi bt k iu kin thi
tit no hoc c th tch ht lng m lin kt bn vng ra khi sn phm khi cn thit.
Hin nay, sy nhn to c nhiu phng php khc nhau: sy i lu, sy tip xc, sy
bng bc x hng ngoi, sy bng dng in cao tn,
- Tc nhn sy l khng kh c t nng n nhit thch hp (ty theo vt liu
sy) lm gim m tng i trc khi a vo tip xc vi vt liu sy. Khng
kh mang nhit n cho vt sy ng thi mang m t vt liu sy ra khi bung sy.
Ht m
Bung t
bung sy
Bung lm
ngui
Khng kh lnh
Ht kh
Qut
-26-
Thc t sy cc loi ht lng thc hin nay, ngi ta thng p sng cc phng
php sau :
3.5.2.1. Phng php sy hai giai on
- Sy hai giai on c p dng gim bt ti trng cho thit b sy trong thi v
cng thng, c bit l khi thu hoch ht ging vo lc tri ma.
- Ht c sy nhit cao n m trung bnh ( 20% i vi ng, 18% i vi
thc) c th bo qun tm thi trong thi gian no m vn khng b h hng. Sau
c chuyn sang sy nhit thp bng khng kh mi trng hoc khng kh c
t nng them 3- 50C trong vi ngy hoc vi tun cho ti khi t m yu cu.
V d: thc m ti 18% c th ct gi ti a 20 ngy m khng gy thit hi
ng k c v s lng v cht lng.
3.5.2.2 Phng php sy nhiu giai on
- Do ht mi thu hoch c m cao, trong ht c nhiu nc t do nn tnh bn
nhit thp. Khi nhit sy v m ht cao s gy nn rn nt ht. nguyn nhn hnh
thnh cc vt nt l do m ca lp ngoi ht gim nhanh to ra trng thi cng th
tch ca phn trung tm, khi tng nhit lm cho sc cng vt qu bn ht nn
to ra cc vt nt. Cc vt nt xut hin theo cc vch protein ngn cch gia cc ht
tinh bt.
- gim t l ht nt yu cu phi sy nhiu ln. Sau mi ln sy ht c nhit
thch hp. Mc ch lm gim chch lch m gia lp ngoi v lp trung
tm ht do s chuyn m t trung tm ra pha ngoi. m ban u ca ht cng cao
th s ln sy - cng tng. Nhit tc nhn sy ln trc thp hn ln sau. Cc ln
sy--sy- c lun phin nhau cho ti khi t m bo qun th c th lm ngui
bng khng kh mi trng. Mi ln sy ch c th tch lng m t 2 2.5 %.
- Phng php ny lm gim rn nt ca ht, tng ny mm i vi ht ging
ln rt nhiu nhng li ko di thi gian sy.
-27-
-28-
S my sy tnh
- Cc bung sy c th lm bng g, gch, b tng hay kim loi ty thuc iu kin
kinh t tng vng. Sn ca bung sy c th bng li an hay tm kim loi t l.
Trong thit b sy nh vy, ht c vo v ly ra bng tay.
- Mt s loi my sy tnh:
-29-
-30-
My sy GT 380
-31-
b) Sy lin tc
V cu to v nguyn tc hot ng, my sy ht lien tc ging vi my sy m tun
hon nng sut ln. khc nhau cn bn ca hai dng thit b ny l sy lien tc c thidt
k ln hn ht ch qua my mt ln m khng cn tun hon tr li
- Thit b sy lin tc l dng thit b sy c quy m cng nghip, nng sut my cao
v chi ph vn hnh cho mt tn thc thp hn thit b sy m.
- vn hnh tt thit b sy lin tc cn kt hp vi h thng thit b vn chuyn ht
v h thng kho cha ht nn gi tr u t cao.
- Thit b sy lin tc c t ti cc kho cha ht ln, kt hp chung vi cc silo
v cha ht.
- Nguyn tc hot ng: ht c nhp liu vo thng nhp liu pha trn, chy xung
y dc theo hai ct. Khng kh nng t gia c thi qua lp ht ra ngoi. Nu ct
sy cu trc thng, ht s khng c o trn trong qu trnh sy nn lu lng kh
cn kh cao v nhit kh thp. Nu ct sy thit k dng cc tm ngn xen k th ht
trong qu trnh ri xung s c o trn, tr lc ng ht gim, lu lng kh cng
gim theo, trong khi nhit sy c th tng cao hn.
-32-
KT LUN
Vit Nam thuc vng kh hu nng m, nn c kh nng sn xut lng thc vi sn
lng cao. Mun gi lng thc c lu di m cht lng khng b gim st th cn
phi gim m bn thn lng thc xung di m gii hn tc l bo qun lng
thc trng thi kh.
Hin nay, ngi ta thng p dng phng php sy t nhin v sy nhn to lm
kh lng thc. nc ta, s ngy nng trong nm rt nhiu. V th, phng php
phi nng c s dng rt ph bin v rng ri vi nhng h gia nh sn xut vi qui
m nh. Tuy vy, phng php sy nhn to c nhiu u im hn sy t nhin. Sy
nhn to to ra sn phm c cht lng cao v c th lm kh mt khi lng sn
phm ln trong mt thi gian ngn vi bt k iu kin thi tit no hoc c th tch
ht lng m lin kt ra khi sn phm. Nn phng php sy nhn to c p dng
rt rng ri sy nguyn liu lng thc.
-33-
-34-