Fakultet strojarstva i brodogradnje

Sveuilite u Zagrebu


Katedra za konstruiranje
i razvoj proizvoda
www.cadlab.fsb.hr

Zadatak Z2 iz kolegija
TEORIJA KONSTRUIRANJA
ak. godina 2011/12.
PRIJENOSNI UREAJ ZA KALANJE
MANJIH KAMENIH KOMADA NA
GRADILITIMA






Predmetni nastavnik: doc. dr. sc. Mario torga, dipl.ing.
Asistent: dr. sc. Danijel Rohde



Tomislav Vuk
Ivan aneti
Martina okalj
Zvonimir Tepe
Zagreb, 02.05.2012.
Vuk, aneti , okal j, Tepe: UREAJ ZA KALANJE KAMENA
TK, FSB, Katedra za konstrui ranje i razvoj proizvoda www. cadl ab.fsb.hr
2

Sadraj
1. Opis problema...................................................................................................................................... 3
2. Strojevi za preradu kamena ................................................................................................................. 4
3. Opis ureaja............................................................................................................................................
Error! Bookmark not defined.
4. Proraun ............................................................................................... Error! Bookmark not defined.
5. Crtei .................................................................................................... Error! Bookmark not defined.
6. Privravanje poklopaca ..................................................................... Error! Bookmark not defined.
7. Literatura...............................................................................................................................................28


Vuk, aneti , okal j, Tepe: UREAJ ZA KALANJE KAMENA
TK, FSB, Katedra za konstrui ranje i razvoj proizvoda www. cadl ab.fsb.hr
3
1. Opis problema
Temeljem predloenih koncepata potrebno je oblikovati i razraditi (do razine detaljnih skica u
mjerilu) ureaj/napravu iji su glavni podaci za konstruiranje opisani na kraju dokumenta.
Tijekom oblikovanja potrebno je napraviti proraun karakteristinih parametara konstrukcije,
odabrati standardne komponente iz kataloga proizvoaa, definirati glavne dimenzije svake
komponente, odabrati i oblikovati naine spajanja pojedinih komponenti ukljuivo odreivanje
dosjeda/zavara gdje je to potrebno, te za pojedine komponente inicijalno odabrati materijal od
kojih e biti napravljane te specificirati kvalitetu povrine. Pri iterativnom odreivanju vrijednosti
pojedinih karakteristinih parametara potrebno je odrediti te uzeti u obzir krivulje zadovoljstva
korisnika, koje je potrebno samostalno predloiti.
Kao pomo dozvoljeno je koristiti svu dostupnu literaturu. Za opisivanje rjeenja iskoristite MS Word
predloak za zadatke s vjebi (dostupan na e-uenje portalu). Crtee rjeenja moete izraditi koritenjem
nekog od raunalnih alata ili ih nacrtati runo, no potrebno ih je ubaciti u MS Word dokument. Svaka
detaljna skica mora sadravati crte i opis do potrebne razine detalja za kasniju izradu pojedinih
komponenti, sastavnicu glavnih komponenti ukljuivo i materijale, te tablicu tolerancija ako je ima. Za
standardne komponente koje se ugrauju potrebno je priloiti kataloki opis i specifikaciju performansi.

Prijenosni ureaj za kalanje manjih kamenih komada na gradilitima
Potrebno je konstrukcijski razraditi prijenosni ureaj koji e omoguiti kalanje kamenih komada na
gradilitima u sitnije dijelove. Ureaj se koristiti za obradu kamenih blokova kao i za kalanje kamenih
ploa na konanu duljinu. Komadi kamena koji se kalaju maksimalne su irine 300 mm, te visine izmeu
5mm i 300 mm. Ureajem je potrebno ostvariti silu za kalanje od 125 kN. Ureaj mora biti samostojei s
vlastitim kotaima to znai da ga ovjek moe premjetati na mjestu rada.
GRUPA STUDENATA: G



Vuk, aneti , okal j, Tepe: UREAJ ZA KALANJE KAMENA
TK, FSB, Katedra za konstrui ranje i razvoj proizvoda www. cadl ab.fsb.hr
4
2. Strojevi za preradu kamena

Vuk, aneti , okal j, Tepe: UREAJ ZA KALANJE KAMENA
TK, FSB, Katedra za konstrui ranje i razvoj proizvoda www. cadl ab.fsb.hr
5
3. Opis ureaja


Vuk, aneti , okal j, Tepe: UREAJ ZA KALANJE KAMENA
TK, FSB, Katedra za konstrui ranje i razvoj proizvoda www. cadl ab.fsb.hr
6








4. Proraun

LIST 1

TEHNIKI PRORAUN PRIJENOSNOG UREAJA ZA KALANJE
MANJIH KAMENIH KOMADA NA GRADILITIMA


1. PRORAUN NA VLAK

K
F - traena sila kalanja (zadano u zadatku)
S - faktor sigurnosti
V
F - vlana sila u jednom L profilu
p
n - broj L profila
















Slika 1. Naprezanje na vlak

K
F = 12500 [N]
p
n = 4
S = 1,4

K
V
p
F S
F =
n

V
125000 1,4
F = = 43750
4

[N]

Odabrani materijal: 0361

p
A - povrina presjeka jednog L profila
v
o - vlano naprezanje u presjeka jednog L profila
dop
o - doputeno naprezanje pri kolebanju sile izmeu 0 i
max
o
(prema: Kraut, 1976., str. 700.)
dop
= 115 o [MPa]



LIST 2

V
v dop
p
F
=
A
o o s

V
p
dop
F
A =
o

p
43750
A = = 380,43
115
[
2
mm ]


ODABIR L PROFILA PREMA IZRAUNATOJ POVRINI
p
A

p odabr.
A - odabrana standardna povrina presjeka profila
(prema Kraut, 2009.,, str. 576.)
p odabr.
A = 430 [
2
mm ]

p odabr.
A >
p
A
p odabr.
A = 430 [
2
mm ] >
p
A = 380,43 [
2
mm ] povrina zadovoljava


Odabrani profil: L 45x45x5




























LIST 3

2. PRORAUN I PROFILA NA SAVIJANJE
l - duljina I profila
K
F - traena sila kalanja (zadano u zadatku)
S 1-1
M - moment savijanja u presjeku 1-1












Slika 2. Savojno naprezanje

K
S 1-1
S F l
M =
8


S 1-1
1,4 125000 600
M = = 13125000
8

[Nmm]

S 1-1
o - naprezanje na savijanje u presjeku 1-1
y
W - aksijalni moment otpora
dop
o - doputeno naprezanje pri kolebanju sile izmeu 0 i
max
o
(prema: Kraut, 1976., str. 700.)
dop
= 115 o [MPa]

S 1-1
y
dop
M
W =
o

y
13125000
W = = 114130
115
[
3
mm ]
y
W = 114,13 [
3
cm ]

p odabr.
W - odabrani aksijalni moment otpora
(prema: Kraut, 2009., str. 599.)
p odabr.
W = 117 [
3
cm ]

p odabr. p
W W >
p odabr.
W = 117 [
2
mm ] >
p
W = 114,13 [
2
mm ] moment otpora zadovoljava


Odabrani profil: I 160 (160x74x6,3)

LIST 4

3. PRORAUN I PROFILA NA SMIK

S
A - smino optereena provrina I profila
h - visina optereenog dijela profila
b - visina optereenog dijela profila





















Slika 3. Smino naprezanje

h = 130 [ mm]
b = 6,3 [ mm]

S
A = h b
S
A = 819 [
2
mm ]

t
S
- smino naprezanje
t
dop
- doputeno naprezanje na smik (prema: Kraut, 1976., str. 700.)
t
dop
= 112 [N/
2
mm ]

t
K
S
S
F S
2
=
A

s t
dop

t
S
125000 1,4
2
= = 106,83
819

[N/
2
mm ]

t
S
< t
dop

t
S
= 106,83 [N/
2
mm ] < t
dop
= 112 [N/
2
mm ] uvjet zadovoljava

LIST 5

4. PRORAUN VIJAKA

K
F - traena sila kalanja (zadano u zadatku)
N
F - normalna sila
vij.
F - sila u jednom vijku
vij
n - broj vijaka
tr
F - sila trenja
- faktor trenja / (prema: Decker, 2006., str. 94, Tab. 1.36.)
= 0,25


















Slika 4. Optereenje vijaka

X
F = 0

V
tr
F S
= F
2

tr N
F = F

V
N
F S
= F
2

V
N
F S
F =
2

N
125000 1,4
F = = 350000
2 0,25

[N]


ODABIR BROJA, MATERIJALA I VELIINE VIJAKA:

vij
n = 3

N
vij.
vij.
F
F =
n


LIST 6

vij.
350000
F = 116666
3
= [N]

vij.
o - naprezanje u jednom vijku
vij.
A - povrina jezgre vijka
e
o - granica teenja materijala vijka


Odabir materijala vijka (prema: Decker, 2009,, str. 113., Tab. 2.3): 6.8

e
= 480 o [MPa]

vij.
vij. e
vij.
F
=
A
o o s

vij.
vij.
vij.
F
A
o
>

vij.
116666
A = 243
480
> [
2
mm ]


Odabir veliine vijka (prema: Kraut, 1976., str. 413.)

vij.odabr.
A - odabrana povrina jezgre vijka
vij.odabr.
A = 282 [
2
mm ]

Odabran je vijak M22, ije su veliine:

P [mm] d [mm]
2
d [mm]
1
d [mm] A [
2
mm ]
2,5 22 20,376 19,294 282


NAPOMENA: Zbog prevelikih dimenzija vijaka, potrebno je poveati
dimenzije L profila


Korigirane dimenzije profila: L 60x60x6










LIST 7

5. ODABIR CILINDRA I PUMPE

K
F - traena sila kalanja (zadano u zadatku)
C
F - sila u cilindru

C
F >
K
F

Odabrani cilindar: RC 1512 (Tvrtka: ENERPAC)

Kapacitet cilindra:
C
F = 142000 [N]

C
A - efektivna povrina cilindra
C
A = 20,3 [
2
cm ]


Odabrana pumpa: P-77


6. POTREBAN BROJ CIKLUSA ZA MAKSIMALNO PRODULJENE CILINDRA

C
h - produljenje cilindra po ciklusu
C
A - efektivna povrina cilindra
Q - protok cilindra kod vie brzine

Q = 16,32 [
3
cm /ciklusu ]

C
C
Q
h =
A

C
16,32
h = = 0,803 cm = 8,03
20,3
[ mm]

C
n - broj potrebnih ciklusa
max
h - maksimalno produljenje cilindra

max
h = 300 [ mm]

max
C
C
h
n =
h

C
300
n = = 37
8,03
[ ciklusa]




LIST 8

7. PRORAUN OPRUGA

m - masa noa za kalanje
m = 11 [kg]

S - faktor sigurnosti za podizanje
S = 1,3



























Slika 5. Optereenje opruga

X
F = 0

g
O OP
F S
- 2 F = F
2

OP
F - sila u jednoj opruzi
0
F - poetna sila u opruzi pri kojoj poinje istezanje
x A - promjena duljine kod prednaprezanja
uk
c - ukupna krutost opruge
0
l - slobodna duljina opruge
01
l - slobodna duljina jedne opruge u serijskom spoju
0A
l - apsolutna duljina kod prednapregnutog stanja (iz konstrukcije)

0A
l = 445 [ mm]


LIST 9

Odabiremo serijski spoj dviju jednakih opruga:

0
L = 154 [ mm] odabrana slobodna duljina opruge
1
L = 375 [ mm] odabrana maksimalna duljina opruge

c = 0,78 odabrana krutost opruge

0
F = 29,46 [N]


PROVJERA SLOBODNE DULJINE OPRUGE

Serijski spoj:
1 2
uk 1 2
1 2
c c
c = ; c = c = c
c c

+


uk
c
c =
2


uk
0,78
c = =0,39
2


g
O uk
F S
- 2 F = x c
2

A
g
O
uk
F S
1
x = - 2 F
2 c
| |
A
|
\ .

110 1,3 1
x = - 2 29,46 = 32,25
2 0,39
| |
A
|
\ .
[ mm]

0 0A
l = l - x
0
l = 445 - 32,25 = 412,75 [ mm]

0
01
l
l =
2

01
412,75
l = = 206,375
2
[ mm]

0
L s
01
l
0
L = 154 [ mm] s
01
l = 206,375 [ mm] opruga zadovoljava uvjet


PROVJERA MAKSIMALNE DULJINE OPRUGE

max
l - potrebna maksimalna duljina opruge (iz konstrukcije)
max1
l - potrebna maksimalna duljina jedne opruge u serijskom spoju

max
l = 750 - 10 = 740 [ mm]


LIST 10

max
max1
l
l =
2

max1
740
l = = 370
2
[ mm]

1
L s
max1
l
1
L = 375 [ mm] s
max1
l = 370 [ mm] opruga zadovoljava uvjet