ELEKTRK KUVVETL AKIM TESSLER YNETMEL BRNC BLM Ama, Kapsam, Dayanak, Uygulama ve Tanmlar Ama ve kapsam Madde

1- Bu Ynetmelik, elektrik kuvvetli akm tesislerinin kurulmasnn,iletilmesinin ve bakmnn can (insan hayat) ve mal emniyeti bakmndan gvenlikle yaplmasna ilikin hkmleri kapsar. Aadaki tesisler bu Ynetmeliin kapsamna girmez: - Elektrik Tesisleri Ynetmelii kapsamndaki tesisler, - Elektrikle ileyen tatlara ilikin besleme ve cer hatlar, - Maden iletmelerindeki elektrik tesisleri. Ancak, elektrikle ilgili teki ynetmeliklerde kart bir hkm bulunmadka bu Ynetmelik hkmleri uygulanr. lgili Trk standartlar bu Ynetmeliin tamamlayc ekidir. Ynetmelikte bulunmayan hkmler iin EN, HD, IEC, VDE gibi standartlar gz nne alnr. elimeler durumunda sralamaya gre ncelik verilir. Herhangi bir tesisin bu Ynetmelik kapsamna girip giremeyecei konusunda bir kararszlk ortaya karsa, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl'nn bu konuda verecei karar geerlidir Uzaklklar Madde 44-a) Hava hatlarnda iletkenler arasnda alnmas gerekli en kk uzaklklar aadaki gibi hesaplanacaktr: 1) Malzeme, kesit, salg ve anma gerilimleri ayn olan, ayn ya da farkl yatay yzeylerde bulunan iletkenler arasndaki en kk (D) uzakl aadaki formle gre hesaplanacaktr. D= k. (Fmak + 1)ss1/2 + (U/150) Burada; D: Direk zerinde iletkenler arasndaki uzaklk (m) k: Bir katsay olup bu katsay alak gerilimde 0,35 yksek gerilimde 0,50 alnacaktr. Fmak: Hesaplanan direin en byk aklna ilikin en byk salg (m) l: Tayc zincir izolatrn uzunluu (m) (Mesnet izolatrnde 1=0 alnacaktr.) U: Hattn fazlar aras anma gerilimi (kV) 2) Bir direk zerinde birden fazla sistem bulunursa ve bunlarda malzeme, kesit, salg ve anma gerilimleri farkl ise, bu iletkenler arasnda alnacak en kk "D" uzakl, her devrenin kendi salg ve gerilimlerinin madde 44-a/1'de verilen formlde yerine konmas ile bulunacak deerlerden en byne eit olacaktr. b) Konsol ve travers boylar ile bunlar arasndaki uzaklklar madde 44-a/1 yada a/2'deki gibi hesaplanmakla birlikte ayrca aada belirtildii gibi izilecek iletken salnm diyagramlarna (ekil-8'e baknz.) gre gerilim altndaki iletkenler arasndaki uzakln (U/150) m.den daha az olmad dorulanacaktr. Bu uzaklk 0,20 m'den az olamaz. Bu salnm diyagramlar, +5C ve %70 rzgar yk ile blgenin en byk scaklnda ve %42 rzgar yknde izilecektir. letken salnm kontrolnde en byk sapma as (alfa), 50'ye kadar (alfa)/4, 50-6230'a kadar 1230' sabit ve 6230'dan byk sapma alarnda ise iletken salnmlar arasnda (alfa)/5'e kadar bir asal kayma varsaylarak gerekli dorulamalar yaplacaktr. Bu madde yalnzca yksek gerilimli byk aralkl hatlara uygulanr. c) Yukarda hesaplanan konsol ve travers boylar ile bunlar arasndaki uzaklklar ayrca kamlanma kontrol yaplarak dorulanacaktr. Bir direkte birbirinin stnde bulunan iletkenlerden, alttaki iletkenin zerindeki buz yknn birdenbire dmesinden sonra, alttaki iletkenin dey dzlemde bir srama yapaca varsaylarak sramadan sonra stteki buzlu iletkene uzakl (U/150) m.den az olmayacaktr. Bu uzaklk 0,20 m.'den az olamaz.

Bu madde yalnzca yksek gerilimli byk aralkl hatlara uygulanr. d) Ayn direk zerinde bulunan yksek ve alak gerilimli iletkenlerin balant noktalar arasndaki dey uzaklk en az 1,5 m. olacaktr. e) Alak gerilimli kk aralkl hatlarda iletkenler arasndaki uzaklk 0,40 m. den az olmayacaktr. Bu uzaklklar aadaki durumlarda kltlebilir: - Gerilimleri birbirine eit olan ayn faz iletkenlerinde, - letkenlerin birbirine dememesi iin gerekli gvenlik nlemleri alnm olan hatlarda f) Hat iletkenleriyle topraklanm metal blmler arasndaki uzaklk en az (U/150 + 0,05) m. olacaktr. Bu uzaklk yksek gerilimli hava hatlarnda 0,20 m.den, alak gerilimli hava hatlarnda da 0,05 m.den az olamaz. U: Fazlar aras anma gerilimidir (kV). g) Toprak iletkeni ile faz iletkenleri arasndaki uzaklk, toprak iletkeninin faz iletkenlerini yldrma kar maksimum 30'lik a altnda koruyabilecei biimde hesaplanacaktr. h) letkenlerin 46 nc maddeye gre hesaplanan en byk salgl durumda zerinden getikleri yer ve cisimlere olan en kk dey uzaklklar izelge-8'de verilmitir. i) Hava hatt iletkenleri ile yanndan getikleri yaplarn en kntl blmleri arasnda, en byk salnm konumunda en az izelge-5'te verilen yatay uzaklk bulunmaldr. izelge 5- Hava hatt iletkenlerinin en byk salnml durumda yaplara olan en kk yatay uzaklklar Hattn izin verilen en yksek srekli iletme gerilimi kV 0-1 (1 dahil) 1-36 (36 dahil) 36-72,5 (72,5 dahil) 72,5-170 (170 dahil) 170-420 (420 dahil) Yatay uzaklk m 1 2 3 4 5

k) Yksek gerilim hatlar, hatlara rastgele dokunmay nleyecek nlemler alnmak koulu ile elektrik iletme yaplarna tespit edilebilir. l) Yaplarn yanndan geen ya da tespit edilmi bulunan alak gerilim hatlar herhangi bir aygt kullanmakszn rastgele dokunulmayacak biimde tesis edilmelidir. m) Elektrik kuvvetli akm tesislerinin civarlarndaki dier tesislere olan yaklam mesafeleri izelge-6'da verilmitir. n) letken ekimini ve hat gvenliini bozan btn aalar budanmal ya da kesilmelidir. Meyve aalarnn kesiminden olabildiince kanlmaldr. Hat iletkenlerinin en byk salnm konumunda aalara olan en kk yatay uzaklklar izelge-7'de verilmitir. izelge-7 Hava hatt iletkenlerinin aalara olan en kk yatay uzaklklar Hattn izin verilen en yksek srekli iletme gerilimi kV 0-1 (1 dahil) 1-170 (170 hari) 170 170-420 (420 dahil) Yatay uzaklk m 1 2,5 3,0 4,5

Madde 46-a) letkenlerin en byk zorlanmalar: 1) Hava hatlarnda kullanlacak iletkenlerin en byk ekme zorlanmalar, iletkenin kopma dayanmnn %45'ini gemeyecektir.

2) Hava hatlarnda kullanlacak iletkenlerin +15C'da rzgarsz durumda ekme zorlanmalar iletkenin kopma dayanmnn %15'ini gemeyecektir. Ancak titreimi sndrc nlemler alndnda bu deer %22'ye kadar arttrlabilir. 3) Kk aralkl hatlarda (mterek direkli hatlar dahil), 10 mm2 kesitli bakr iletkenler iin 12 kg/mm2 ve 21 mm2 alminyum iletkenler iin 7 kg/mm2'lik en byk ekme gerilmesi esas alnarak +5C iin hesaplanan salglara paralel olacak ekilde teki iletken gerilme ve salglarna gre hazrlanacak izelgeler kullanlacaktr. Byk aralkl hatlarda -5C'da iki kat buz yk alnarak ask noktalarnda iletkenin en byk gerilmesinin, kopma dayanmnn %70'ini amad dorulanacaktr. izelge-8 Hava hatt iletkenlerinin en byk salg durumunda zerinden getikleri yerlere olan en kk dey uzaklklar letkenlerin zerinden getii yer Hattn izin verilen en yksek srekli iletme gerilimi (kV) 0-1 (1 dahil) 1-17,5 36 72,5 170 420 En kk dey uzaklklar (m) (sularn en 4,5* 5 5 5 6 8,5 5* 5,5* 7 1,5 2,5 2 2 9 4,5 6 7 7 2,5 3,5 3 2 9 4,5 6 7 7 2,5 3,5 3 2 9 5 6 7 7 3 4 3,5 2 9 5 7 8 9 3 5 5 2,5 9 6 9,5 12 12 5 8,7 8,7 4,5 9 9

zerinde trafik olmayan sular kabark yzeyine gre) Ara gemesine elverili ayr, tarla, otlak vb. Ara gemesine elverili ky |ve ehir ii yollar ehirleraras karayollar Aalar zerine herkes tarafndan klabilen dz daml yaplar zerine herkes tarafndan klmayan eik daml yaplar Elektrik hatlar Petrol ve doal gaz boru hatlar zerinde trafik olan sular ve kanallar (bu uzaklklar sularn en kabark dzeyinden geebilecek tatlarn en yksek noktasndan llecektir.) letiim (haberleme) hatlar Elektriksiz demiryollar (ray demirinden llecektir) Otoyollar

1 7 14

2,5 7 14

2,5 7 14

2,5 7 14

3,5 8 14

4,5 10,5 14

(*) Yaltlm hava hatt kablolar kullanldnda bu ykseklik deerleri 0,5 m. azaltlacaktr. izelge-6 Elektrik kuvvetli akm tesislerinin civarndaki tesislere olan en kk yaklam mesafeleri (m)

Yeralt Kablolar le

Enerji Nakil Hatlar le

Topraklama Sistemleri le

Tesis Tr

Yan yana veya paralel olma mesafeleri (m) 0-170 kV

Birbiriyle kesime hali mesafeleri (m) 0-170 kV

Yan yana veya paralel olma hali (D iletkenin max.salnml izdm ile boru ekseni) mesafeleri 0-72 kV 72-420kV (72 kV dahil) 4(10** *) 10(30** *)

Birbiriyle kesime Direk veya dier hali(direk ayana) elektrik mesafeleri(m) topraklamalar ile olan mesafeleri 0-72kV 72-420kV (m) (72 kV dahil) 0-420 kV

Doal Gaz Ve Petrol Boru Hatt(LNG, LPG dahil)

0.6*

0.4*

10

2**

* Zorunlu hallerde yre ve zel artlar karsnda bu mesafeler alnacak baz tedbirlerle yukarda belirtilen mesafelerin yarsna kadar kltlebilir. Yeralt kablosu ile gaz ve petrol boru hatt arasnda izole PVC veya PE gibi maddeler konulmaldr. Bu gibi maddelerin boyutlar, et kalnl en az 5 mm. olmak art ile: a) Kesime halinde gaz veya petrol boru hatt apnn 2 kat genilik ve kesiim iz dmlerinin iki kat uzunluunda, b) Paralel gitme halinde gaz veya petrol boru hatt apnn 2 kat geniliinde ve normal paralellik mesafesi kadar uzunlukta olmaldr. Elektrik tesisleri topraklamalar ile gaz veya petrol boru hatt tesisleri veya topraklamalar kesiiyor veya aralarndaki uzaklk 2 metreden az ise, topraklama iletkeninin her iki taraf gaz veya petrol borusu zerindeki kesime noktasndan itibaren 2'er metre olmak zere veya boru hattndaki temas gerilimi 50 volt'tan az olacak ekilde izole edilmelidir. Basn ykseltme (pompa-kompresr), basn drme ve datm istasyonlar gibi boru hatt blmlerinin yeryznde eriilebilen tehizatlarna vb. ksmlarna olan en kk yaklam mesafeleridir. NOT: ENH direklerinin demiryolu ve karayoluna olan en yakn yatay uzakl, metre olarak, hangisi daha bykse; ya direin toprak st tm boyundan 2 metre daha byk, ya da karayolu veya demiryolu istimlak snrnn dnda olmaldr. GSM baz istasyonu kulelerinin, elektrik kuvvetli akm tesislerine olan en yakn yatay uzakl, kulenin toprak st boyundan 2 metre daha byk olmaldr. Ayrca "Mobil Telekomnikasyon ebekelerine Ait Baz |stasyonlarnn Kurulu Yeri, lmleri, letilmesi ve Denetlenmesi Hakknda Ynetmelik" hkmlerine de uyulur. b) Byk aralkl hatlarda iletkenlerin ekme gerilmelerini ve bu gerilmelere ilikin en byk salglar hesaplamak iin aadaki varsaymlar ayr ayr gz nne alnacaktr: 1) letken, 1. Blgede -10C 2. Blgede -15C 3. Blgede -25C 4. ve 5. Blgelerde -30C scaklkta rzgarsz ve buzsuz olarak bulunmaktadr. 2) letken zerinde -5C scaklkta izelge-9'daki buz ykleri vardr. 3) 1. Blgede 50C 2. Blgede 45C 3., 4. ve 5. Blgelerde 40C scaklklarda rzgar esmedii varsaylacaktr.

4) letkenler zerine -5C scaklkta, yatay ve hatta dik ynde rzgar estii varsaylacaktr. Rzgar kuvveti Madde 48-b/1'de belirtildii biimde hesaplanacaktr. c) zel durumlar: 1) Hat birden fazla blgeden geiyorsa, her blgedeki hat blm o blgeye ilikin deerlerle hesaplanacaktr. 2) Direkler zerinde malzeme ve kesiti farkl iletkenlerin bulunmas durumunda direk akl, en kk akl veren iletkene gre saptanacaktr. 3) 1. Blgede bulunup ykseltisi (kotu) 600 m.'yi aan arazideki hatlarn hesab 2. Blge koullarna, 2. Blgede bulunup ykseltisi 900 m.'yi aan arazideki hatlarn hesab 3. Blge koullarna ve 3. Blgede bulunup ykseltisi 1600 m.'yi aan arazideki hatlarn hesab 4. Blge koullarna gre yaplacaktr. Bu durumda madde 46-c/1 de gz nne alnmaldr. Kk aralkl alak gerilim hatlarnda arazi ykseklik farklar gz nne alnmaz.