Pht hin 56 bn c phng Ty v Hong Sa ca Vit Nam

56 tm bn c do ngi phng Ty v trong qu trnh pht kin hng hi, giao thng, truyn gio khu vc chu - Thi Bnh Dng va c TS Trn c Anh Sn ( Nng) v nhm nghin cu su tm, pht hin tip tc khng nh qun o Hong Sa l ca Vit Nam. Thc hin ch trng ca ng v Nh nc v y mnh cng tc su tm, pht hin v nghin cu cc ngun t liu lin quan n qu trnh khai ph, xc lp v thc thi ch quyn bin o trong lch s Vit Nam, t u nm 2010, Vin Nghin cu Pht trin Kinh t - X hi Nng trin khai nghin cu ti Font t liu v ch quyn ca Vit Nam i vi huyn o Hong Sa - Thnh ph Nng. ti do tin s lch s Trn c Anh Sn (Ph Vin trng Vin Nghin cu Pht trin Kinh t - X hi Nng kim Tng bin tp Tp ch Pht trin Kinh t - X hi Nng) lm ch nhim ti, vi ngun kinh ph do UBND TP Nng cp. Kt qu nghin cu ca ti c nghim thu vo thng 12/2011 v chuyn giao cho UBND huyn Hong Sa (TP Nng) qun l. ti thit lp mt font t liu v ch quyn ca Vit Nam i vi qun o Hong Sa, bao gm nhng t liu c cng b t trc n nay v nhng t liu va c nhm nghin cu tm kim, su tm trong thi gian thc hin ti, lin quan n vn ch quyn ca Vit Nam i vi qun o Hong Sa trong lch s, tp trung thnh 4 th mc: t liu vn bn, t liu hnh nh, t liu bn v t liu nghe nhn. Ngy 24/7, TS. Trn c Anh Sn gi cho bo in t Infonet bi vit gii thiu nhng tm bn m nhm nghin cu su tm v tp hp trong th mc t liu bn ca Font t liu v ch quyn ca Vit Nam i vi huyn o Hong Sa - TP Nng: HONG SA TRN NHNG TM BN C CA PHNG TY Trong qu trnh trin khai nghin cu ti, ngoi vic tp hp, su tm cc bn khng nh ch quyn ca Vit Nam i vi qun o Hong Sa c trong cc ngun th tch c c cc hc gi trong v ngoi nc su tm v cng b trong nhng nm gn y, nh mi lin h vi cc ng nghip nc ngoi v nh s h tr tch cc ca Internet, chng ti su tm c nhiu bn do ngi phng Ty v v xut bn trong cc th k XVI - XIX, c lin quan n ch ny, a vo font t liu Hong Sa.

Bn do Jodocus Hondius v nm 1613

y l nhng tm bn a l v bn hng hi do ngi phng Ty v trong qu trnh pht kin hng hi, giao thng, truyn gio khu vc chu - Thi Bnh Dng, trong c ghi nhn v lnh th v lnh hi ca Vit Nam trong lch s. Trn nhng tm bn ny, qun o Hong Sa lun c th hin bng hnh v trong vng bin ng ca nc ta, vi kinh tuyn v v tuyn kh chnh xc, v c ghi danh l: Paracel Islands, Paracel, Paracels, Pracel, Parcels, Paracelso... ty theo ngn ng ca tng nc phng Ty. Cn vng b bin Qung Nam - Qung Ngi, song song vi qun o Hong Sa th c ghi nhn l Costa da Paracel (b bin Hong Sa). l cch mc nhin th gii nhn Hong Sa ch thc thuc ch quyn ca Vit Nam t nht t 5 th k nay (nhn xt ca nh s hc Nguyn nh u).

Bn do W. Blaeu v nm 1645

Theo nh s hc Nguyn nh u, mt chuyn gia hng u v bn c Vit Nam, th ng su tp c 30 bn c ca phng Ty, c nin i t nm 1489 n nm 1697, c th hin hnh v v a danh hai qun o Hong Sa v Trng Sa ca Vit Nam. Theo , t tm bn th 4 t nm 1507 u c ghi v t nc ta vi bin ng v qun o Hong Sa - Trng Sa. Ty theo cch pht m ca mi tc gi v bn m ghi tn nc ta. C bn ghi Cauchi tc Giao Ch, hoc cc dng t khc nh Cochi, Cachi, Cachu, Cochin u biu hin nguyn m Giao Ch. Sau thy bn n c thnh ph tn l Cochin, nn ngi ta gi nc ta l Giao Ch gn Chi Na v ghi thnh Cauchichina, Cauchinchina, Cachuchina, Conchinchina, Cochinchina, Cochinchine... Ln u tin trn bn Frres Van Langren 1595, chng ta thy i Vit chia ra 2 min: ng Ngoi c Ty phng ghi l Tungkin (ng Kinh, tn thnh Thng Long t 1430) v ng Trong c ghi l Cochinchina (Giao Ch gn Chi Na, 1 a danh c ch ton quc i Vit)(Nguyn nh u, Gii thiu mt s bn c thm lc a v hi o Vit Nam, http://www.viet-studies.info).

Bn do Homann Heirs v nm 1744

iu ny cho thy l t th k XVI, ngi phng Ty tha nhn qun o Hong Sa v qun o Trng Sa l mt phn ca lnh th Vit Nam khi v v ghi ch cc a danh cc qun o ny trn nhng tm bn a l v bn hng hi ca h.

Vi 56 tm bn c phng Ty m chng ti su tm c, s tht hin nhin ny cng c th hin rt r. Ngoi vic th hin ta a l ca qun o Hong Sa (bao gm c qun o Trng Sa) trong vng bin thuc ch quyn ca Vit Nam di cc tn gi nh Cauchi, Cochi, Cochinchina, Cochinchine..., trn mt s bn , a danh Hong Sa cn c cn c th hin hoc ghi ch rt c bit. Chng hn:

An Nam i quc ha do Gim mc Taberd v nm 1838

- Bn do Jodocus Hondius v nm 1613, th hin qun o Pracel (Hong Sa), bao gm tt c cc o ca Vit Nam t nam vnh Bc B cho n ht vng bin pha nam ca Vit Nam, tr Pulo Condor (Cn o) v Pulo Cici (o Ph Quc) c v ring; - Bn do W. Blaeu v nm 1645 th qun o Pracel (Hong Sa) c v ni lin vi cc o: Pulo Secca de Mare (C Lao Thu, tc o Ph Qu), Pulo Cambir (C Lao Xanh), Pullo Canton (C Lao R, tc o L Sn), thnh mt chui o lin hon thuc lnh th Cochinchina (ng Trong);

Bn do Visscher v nm 1680

- Bn do Homann Heirs v nm 1744 th hnh v qun o Hong Sa c ghi ch l I. Ciampa, vit tt ca ch Islands Ciampa, ngha l qun o (thuc vng quc) Ciampa. Ciempa hay Campa l tn cc nc phng Ty lc by gi gi x ng Trong, do h cho rng y l t c ca vng quc Champa; Bn do Van de Kusten v nm 1754, c tn l Kaart van Cochinchine, van Tunquin (Bn ng Trong, ng Ngoi), th hin ton b qun o Hong Sa v Trng Sa l nhng phn lnh th thuc vng quc Cochinchine;

Bn do Mariette v nm 1790

- c bit, tm bn mang tn An Nam i quc ha , vit bng 3 th ngn ng: Hn, Quc ng v Latin, do Gim mc Jean Louis Taberd v nm 1838, c ghi hng ch: Paracel seu Ct Vng, ngha lParacel hoc l Ct Vng. Cng chnh Gim mc Taberd trong bi vit in trn tp ch The Journal of the Asiatic Society of Bengal vo nm 1837 cng khng nh: Paracels, hay Pracel, tc l Hong Sa - Cn Vng, thuc v Cochinchina. (James Prinsep, F.R.S. [Ed.], The Journal of the Asiatic Society of Bengal, Vol. VI, Calcuta, 1837, p. 745). Theo nhiu s liu c ca Vit Nam, t trc th k XVI, ngi Vit t chn n vng o, ngm, bi ngm gia bin ng, m h t tn l Bi Ct Vng (? ) hay Cn Vng (? ). Cn trong cc ngun s liu ca Vit Nam vit bng ch Hn th a danh Bi Ct Vng c ghi bi nhiu ch khc nhau nh: Hong Sa Chu ( ), Hong Sa Ch ( ), Hong Sa ( ). chnh l qun o Hong Sa ngy nay. Nhng bn c phng Ty do chng ti su tm v tp hp trong font t liu Hong Sa c nin i tri di hn 3 th k, t nhng bn c v rt sm, nh bn do Livro da Marinharia FM Pinnto v nm 1560, bn do Gerard Mercator v vo na sau th k XVI, bn do Giovanni Botero v vo u th k XVII..., cho n nhng bn c v vo cui th k XIX nh: bn Indochina v nm 1886, bn do Stielers Handatla v nm 1891 u c th hin bng hnh v hoc bng ch vit v tr ca qun o Hong Sa vi nhiu tn gi khc nhau, trong vng bin ca nc ta. iu ny chng t t th k XVI, nhiu ngi phng Ty bit n vng bin o Hong Sa v ghi nhn qun o ny l mt phn lnh th ca Vit Nam (m by gi h gi l Cochinchine, Cochinchina, Annam) Nh vy, ngoi nhng s kin lch s c chng thc, cng vi cc ngun t liu thnh vn vi nhiu ngn ng khc nhau, th nhng tm bn c ca phng Ty ni trn gp phn chng minh rng t hn 5 th k trc, Vit Nam xc lp ch quyn quc gia trn qun o Hong Sa (v Trng Sa). Ch quyn ny c cc nh bn hc, cc nh hng hi, nh pht kin a l... phng Ty tha nhn v ghi du ln nhng tm bn a l v bn hng hi ca h. V th, nhng tm bn ny l nhng t liu qu, gp phn khng nh ch quyn khng th tranh ci ca Vit Nam i vi qun o Hong Sa (v Trng Sa), m hin nay ang c mt s quc gia trong khu vc tranh chp ch quyn.

56 bn c phng Ty trong Font t liu Hong Sa Bn do Gerard Mercator (1512 - 1594) v; Bn Giovanni Botero (1540 - 1617) v; Bn do Giovanni Antonio (1555 - 1617) v; Bn do Livro da Marinharia FM Pinnto v nm 1560; Bn do Petrus Bertius (1565 - 1629) v; Bn do Abraham Ortelius v nm 1580; Bn do Fernao Var Dourado v nm 1590; Bn do Gerard de Jode v nm 1593; Bn do Petrus or Pieter v nm 1594; Bn do Van der AA v nm 1594; Bn do Van Lanngren v nm 1595; Bn do Jodocus Hondius v nm 1613; Bn do Jodocus Hondius v nm 1613; Bn do Willem Janszoon Blaeu v nm 1617; Bn do John Speed v nm 1626; Bn do Orientalis Oceanus Mercator v nm 1630; Bn do Insulae Indiae v nm 1632; Bn do Janssouius v nm 1632; Bn do W. Blaeu v nm 1633; Bn do Van Lochem v nm 1640; Bn do Janssouius v nm 1645; Bn do W. Blaeu v nm 1645; Bn do Vincenzo Maria Coronelli v nm 1650; Bn Oost Indien v nm 1660; Bn do F. De Wit v nm 1662; Bn do Guillaume Delisle (1675 - 1726) v; Bn do Visscher v nm 1680; Bn do Van Keulen (1680 1735) v; Bn do Emanuel Bowen (1693 - 1767); Bn do Alexis Hubert Jaillot v nm 1696; Bn do VOC Octrooigebied v nm 1700; Bn do Jacques Nicolas Bellin (1703 - 1772) v; Bn do Jacques Nicolas Bellin (1703 - 1772) v; Bn do Ottens v nm 1710; Bn do Alexis Hubert Jaillot v nm 1720; Bn do Seutter v nm 1720; Bn do Homann Heirs v nm 1744; Bn do S. Van Esveldt v nm 1745; Bn do Jean Baptiste d'Anville v nm 1752 ; Bn do Van Keulen v nm 1753; Bn Cochinchine Tunquin do Van de Kusten v nm 1754; Bn l'islle de Buache v nm 1779; Bn do Clouet Mondahare v nm 1785; Bn do Mariette v nm 1790; Bn do Bowen & Gibson v nm 1792; Bn do Abb v nm 1806; Bn do J. Carry v nm 1811; Bn do John Thomson v nm 1814; Bn do John Thomson v nm 1817; An Nam i quc ha do gim mc Taberd v nm 1838; Bn Greenleaf East India v nm 1843; Bn v nm 1876; Bn Indochina v nm 1886; Bn do Stielers Handatla v nm 1891; Bn do Bartholomen Velho v (khng r nm v) v Bn India Orient (khng r tc gi v khng r nm v).
TRN C ANH SN

Ngun: infonet.vn