Tarih Full Ders 4

1.
BLM
Not: Merutiyete geerek Tersane konferans sonusuz brakld. Not: Kanun i Esasi ilk Osmanl Anayasasdr.
Abdlaziz Dnemi (1861 1876) Gen Osmanllar Abdlazize merutiyeti ilen ettirmek istediler. Ama Abdlaziz Merutiyeti ilan etmedi. Abdlaziz ngiliz ve Fransaya gezi dzenledi. Abdlaziz gen Osmanllar tarafndan tahttan indirildi. Not: Avrupaya (D lkeye) gezi dzenlenen ilk Osmanl Padiahtr. Not: Aydnlar tarafndan tahttan indirilen ilk padiahtr. Not:Kanun i Esas 1 lk Osmanl Anayasasdr. Prusya ve Belika Anayasalarn rnek almtr. 2 Meclisi Ayan ve Meclisi Mebusan vardr. Ayan Meclisi; padiah tarafndan mr boyu seilir. Mebusan Meclisi; Osmanl erkekleri tarafndan 4 yllna seilir.
3 Yasama grevi Ayan ve Mebusan meclisine aittir. 4 Yrtme grevi Padiah ve bakanlar kuruluna aittir.
II. Abdlhamit Dnemi (1876 1909) Devletin dalmasn nlemek isteyen Gen Osmanllar (Jn Trkler) II. Abdlhamiti Merutiyeti ilan edeceine sz verdii iin tahta kardlar. Ayn gn Avrupallar balkanl milletlerin durumunu grmek ve Osmanly yeni reformlar yapmaya zorlamak iin stanbul Tersane) Konferans topland. Ayn gn Mithat paa Merutiyete gei iin Kanun i Esasiyi ilan etti. I. Merutiyetin lannn Sebepleri (1876 1878) 1 Gen Osmanllarn almalar 2 Osmanly dalmaktan kurtarma istei 3 D mdahaleleri nleme istei 4 Halk ynetime katma istei 5 Anayasal dzene geme istei 6 Ayaklanmalar durdurma istei 23 Aralk 1876 da Kanun i Esasi ilan edildi. Not:Kanuni Esasi ile halk ilk kez snrlda olsa ynetime katld.
(Heyet i vkela)
www.osymportali.selcukoksuz.com
1
5 Kanun teklifini hkmet yapar. 6 Hkmet padiaha kar sorumludur. 7 Padiahn meclisi fes etme yetkisi vardr. 8 Meclis hkmete kar sorumludur. 9 Padiahn srgne gnderme yetkisi vardr.
Not:Kanuni Esasi ille ilk kez Anayasal devlet dzenine geildi.
Not:Kanuni Esasi ile ilk kez parlementer sisteme geildi. Not:Kanuni esasi ilannda Osmanclk fikri etkilidir. Merutiyetin zaaflar 1 Meclisin ounluunun hristiyan aznlklar olmas. 2 Padiah iradesinin millet iradesinden stn olmas. Padiah 1877 78 (93 Harbi) Osmanl Rus harbini bahane ederek Meclisi fes etti. stibdat dnemi.(1878 1908) II. Abdlhamitin basksyla devleti ynetmesidir.
Bu dnemde, mecelle kullanld. (Ahmet Cevdet.Paa mecelleyi Sulta Abdulazizi dneminde hazrlad) Kabotaj hakk yabanclara verildi. Duyunun umumiye kuruldu. 1881 Ziraat bankas ald. 1881 ttihat ve terakki II. Merutiyeti ilan ettirdi. Mecelle:medeni hukuk demektir II. Merutiyet (1908 19220) (24 Temmuz. 1908) Sebepleri: 1 ttihatlarn almalar 2 Reval grmeleri 3 Osmanly paralanmaktan kurtarma istei 4 Anayasal ynetimi tekrar kurma istei
,ayaklanmada rol oldu. Gerekesiyle tahttan indirildi. yerine V:Mehmet Reat tahta karld *Mustafa Kemalin askeri sahaya kt lk olaydr *M.Kemalin ierideki ilk askeri baarsdr *Trk tarihinde ki ilk rejime kar ayaklanmadr Osmanlnn dalmasn nleme abalar 1 Osmanclk: Tanzimat dneminde aydnlar Gen Osmanllar adyla bir cemiyet kurdular. Bu cemiyet Osmanly dalmaktan kurtarmay amalamtr. Dil, din, rk fark gzetmeksizin herkes Osmanl vatandadr dncesini belrlemilerdir. btn Osmanl vatandalarn Osmanclk fikri etrafnda toplamakla dnmlerdir. 2 slamclk Bu akm 19. yy da nem kazanmtr. Bu fikre gre birletirici etken . dr. slamclk fikri Araplarn ngilizlerle ibirlii yapmasyla iflas etmitir. Turanclk: Turanclk Ama devleti dalmaktan kurtaracan
ttihat ve terakki partisi Hrriyet ve itilaf partisi ttihat osmani partisi Osmanl Demokrat partisi Osmanl sosyalist partisi Fedakaran- millet partisi
Not: Bu denemdeki partiler
Trklk
fikrinin ..
siyasallamasdr.
.. dr. Turanclk Osmanlnn I. Dnya harbinde yenilmesiyle zayflad. 4 Batclk: II. Merutiyet dneminde fikir akm haline geldi. Kurtuluun batlamayla olacan savunuyorlar.
II. Merutiyette Anayasa Deiiklii *Hkmet padiaha deil Meclise kar sorumlu *Padiahn meclisi ama kapatma yetkisi vardr. *Milletler aras antlama meclise sunulacaktr. *sansr kaldrld. *Padiahn srgn yetkisine son verildi.
5 Adem i Merkeziyetilik azalmasn, eitli
Merkezi
hkmetin
yetkilerinin
unsurlarn etkinletirmesini isterler. Savunucusu tir. Bu akm liberal ekonomi modelini benimser.
*Osmanclk dmektedir.
anlay
milliyetilik
anlayna
ters
Bu durum etkisini yitirmesine sebep olmutur. slamclk padiah
31 Mart Olay Ahrar partisi tarafndan karld . Merutiyete kar bir bastrd. ayaklanmadr. Ayaklanmay harekat ordusu
Not:
fikrini
en
etkin
kullanan
.tr.
(Mahmut evket paa,kolaas Mustafa Kemal) padiah
Not: Trkclk fikrinin en etkin savunucusu Ziya Gkalptir
Not: talya bu direniler karsnda Trk limanlarn ve gemilerini Not: Trklk Trk milletini kltrel olarak yceltmektir. Dil, din, soy, tarih, ve lke birliidir. Not: Trklerin Turan ideali varken, Batclar buna kar idealini savunurlar. Trablusgarp Sava 1911 1912 Nedenleri: 1 talyann hammadde aray 2 Osmanlnn Trablusgarp savunacak gcnn olmamas 3 Trablusgarpn Jeopolitik konumu 4 Trablusgarpn hammaddeye sahip olmas 5 ngiltere ve Fransann Almanyaya yaklamasn diye talyay desteklemesi 6 talyann 1856 .. a kar ald yenilgiyi unutturmak istemesi 1870 de birliini salayan talya smrge yarnda ge kalmt. Fas. Tunus .. igali altnda, Msr.. igali altndayd. Not: Osmanlnn Trablusgarp savunacak gc yoktu. nk1.. . .. 2 . Ui Antlamasna gre; 1 Trablusgarp ve Bingazi talyaya brakld. 2 Rodos ve On iki ada Balkan savalarnn sonunda Osmanlya verilmek zere talyaya brakld. talya On iki aday Yunanistana 1947de brakt 3 talya Trablusgarpn dini bakmdan Osmanlya bal olduunu kabul etti. Bylece Osmanl Kltrel ban devam bombaladlar. On iki aday igal ettiler. amalar. .dr. Not: talya Osmanlnn Trablusgarp veremeyeceini bildii halde istemiti. Amac
di. Osmanl Trablusgarpta savarken Balkan Savalarnn kmas zerine, Ui Antlamas imzaland. 1912
ettirdi.
Not: Trablusgarp Sava Mustafa Kemalin .. ve .. ilk filli mcadelesidir.
Not:Trablusgarpn kayb le Osmanlnn Kuzey Afrika dak varl sona ermitir.son topran kaybetmitir
Not: On iki ada ve Rodosun geici olarak talyaya braklmas gsterir. Osmanlnn ..
talya Osmanlya bir nota gnderdi ve Trablusgarp istedi. Osmanl kar knca Trablusgarp igal etti.Osmanl buraya gnll subaylar gndererek halk tekilatlandrd. Bu subaylar Mustafa Kemal, Enver Bey ,Fethi Bey, Nuri Bey idi. talyanlar Derne ve Tobrukta ar yenilgiye uradlar. Not: Mustafa Kemalin dardaki ilk askeri baars Trablusgarpta talyaya kar Derne ve Tobruktadr.
Balkan Savalar: I. Balkan Savalar 1912 1913 1 Milliyetilik akm 2 Pan Slavizm akm 3 Osmanlnn zayflamas
4 Balkan devletlerinin Osmanly ykp topraklarn geniletmek istemesi. 5 Osmanlnn askeri birliklerinin terhis edilmesi
Not: I. Balkan Savanda Osmanlnn yenilgisinin asl sebebi komutanlar arasndaki antlamazlk ve .dr. Not: I. Balkan Savanda en ok toprak kazanan devlet
Bulgaristan, Srbistan, Karada, Yunanistan Osmanlya saldrdlar. Not: I. Balkan Sava Karadan saldrsyla (Osmanlya) balamtr. Savanda Osmanl
Bulgaristandr. Bu durum savana sebep olmutur.
Sonular 1 Makedonya, Arnavutluk, Bat Trakya, Ege Adalarn Osmanl kaybetti. 2 Arnavutluk bamsz oldu. 3 Osmanl Midye Enez izgisine kadar ki btn Avrupay kaybetti. (Edirne ve Krklareli dahil) 4 Osmanl Ege denizindeki egemenliini kaybetti. 5 Bulgaristan Egeye ulat.
I.
Balkan
yenildi.
Bulgarlar
atalcaya kadar ilerlediler. Sonuta 1913da Londra Antlamas imzaland. (30 Mays 1913). Londra grmeleri srasnda ittihat ve terakki Partisi I. Balkan sava srasnda yenilgiden dolay zor durumdaki Kamil Paa hkmetinin devirdiler. Bu dnemden sonra ttihat ve Terakki diktatrlnn dnemi balad. Bu olaya . ..denir. Bab- Ali baskn(23 Ocak 1913) Bab Ali Baskn sonras Enver ve Talat Paa Osmanlda etkin hale geti. Bu olaydan sonra Mustafa Kemal, ttihat ve Terakkiden istifa etti. Enver Bey Mustafa Kemali stanbuldan uzaklatrp .. .. gnderdi. Not: Trablusgarp sava, Balkan savalarna ortam hazrlad.
II. Balkan Sava 1913 Savan temel nedeni. . ok fazla toprak kazanmasdr. Balkan devletleri kendi aralarnda savamtr. Bu sava Bulgaristan ile Yunanistan, Romanya, Srbistan ve Karada orasndadr. Sava Bulgaristan kaybetti. Sava sonunda Bkre Antlamas imzaland. Bulgaristan I. Balkan savalarnda ald yerleri kaybetti. Sava sonras Balkan devletleri ile ikili antlamalarda imzaland.Bunlar ; stanbul Antlamas (23 Eyll 1913) Osmanl Bulgarlar arasnda imzaland. Edirne
Not: Pan Slavizm tarafndan oluturulup desteklenmitir.
Not:
I.
Balkan
Savana
Krklareli Dimetoka Osmanlya verildi. Bulgaristandaki Trk aznla mlkiyet ve Trke konuma hakk verildi.
katlmamtr. Sava srasnda
Not:
I.
Balkan
Arnavutluk
bamszln ilan etti. (1912) Not: Osmanldan en son bamszln alan devlet dr. Atina Antlamas (14 Kasm 1913)
Osmanl Yunanistan arasndadr. Girit, Yanya, Selanik Yunanistana verildi. Adalar kaybedildi.(Gkeada 2 Smrgecilik yar (genel neden) 3 Almanya ngiltere arasndaki hammadde ve pazar rekabeti (asl sebep) 4 Fransa nn sedan savanda (1871) Almanyaya kaptrd Alsas Loren de ki kmr blgesini geri almak istemesi Not: Balkanlardan Trk g balad. 5 Bloklama Not: Balkan Savalar Osmanclk fikrini iflas ettirdi. .. nem kazand. Not: Bab Ali Baskn sonucunda hkmet deiiklii oldu. Padiah deimedi. Bu olay rejime kar bir ayaklanma deildir. 8 Avusturya Macaristan veliahdnn Srpl bir katlan devlet .dir. Not: Bulgaristan intikam almak iin I. Dnya Savanda ..safna Not: stanbul Antlamas ile Trkler aznlk durumuna dtler. Not: Balkan savalar ile Bat Trakya, Ege adalar; Arnavutluk kaybedildi. Not: Balkan Sava ile Trkler Balkanlar da aznlk haline geldi. Katld. nk .. Not: I. Balkan Savana katlmayp II. Balkan savana milliyeti tarafndan ldrlmesi (savan bahanesi) 6 Rusyann Panslavist politikas 7 Japonyann uzakdoudaki Alman smrgelerini almak istemesi
Bozcaada hari) stanbul Antlamas Srbistan Osmanl arasnda imzaland. Not: I. Balkan Savayla Osmanlnn snr sadece Bulgaristanla kald.
Savan Balamas Srplar Avustralya Macaristan veliahdn ldrd. Avustralya - Macaristan srbistana sava at ve sava filen balam oldu. Almanlarn Avustralya Macaristan Desteklenmesi ngiliz ve Fransann Almanlar karsnda yer almasna sebep oldu. Almanlar yeni mltefik aray iin Rusyaya saldrdlar. Fakat baarl olamadlar. Almanlarn Savaa girme nedenleri: ngiltere , Fransa ve Rusyay etkisiz hale getirmek. Badat Berlin demiryolunu gerekletirmek. Ortadou petrollerini ele geirmek.
Balkan Savalarnn Sonular 1 Osmanlnn Balkanlardaki hakimiyeti sona erdi. 2 Balkanlardan g balad. 3 Osmanl Toprak kaybetti. I. Dnya Sava 1914-18 Nedenleri 1 Fransz ihtilalinin etkileri (genel neden)
Not:
Avrupadaki
gler
dengesinin
bozulmasna
Almanya ve . Sebep oldu. Not: ttifak Devletleri Almanya, Bulgaristan tilaf Devletleri Avusturya Macaristan, Osmanl, talya,
ngiliz, Fransa, Rusya, Japonya, Yunanistan , Hollanda, ABD, Srbistan, Belika, talya. Not: talya 1915ta ittifaktan itilafa gemitir. nk vaad etmitir. Not: Almanlar Marn savanda Fransaya yenildi. Not: Souk hava Ruslara Almanlarn yenilmesine sebep oldu. .
Not: tilaf devletlerinin Osmanlnn savaa girmesini istememesinden dolay Osmanlya baz teklifler de bulunmulardr. Bunlar; 1 Kapitlasyonlarn kaldrlmas 2 D borlarn silinmesi 3 Ekonomik yardmn yaplmas Osmanl Almanlarn sava kazanacan dnd iin bu teklifleri reddetti.
Not: Kapitlasyonlarn kaldrlma dncesine en ok Not: Almanlar ilk yenilgisini Franszlara kar Almanya kar kt. Almanyann Amac 1 Osmanlyla yeni cepheler actrp. Rahatlamak. Not: I. Dnya savana en son katlan Yunanistandr. Osmanlnn savaa girmesi Osmanl balangta tarafszln ilan etti. Bir takm tedbirler ald. Boazlar kapatt. Kapitlasyonlar tek tarafl kalrd. Genel Seferberlik ilan etti. Osmanl yyln bandan . da aldlar. Not: Marn yenilgisinden sonra Almanlar mttefik aram ve bu yzden Osmanly yanna ekmitir.
2 Halifelikten yararlanmak 3 Svey kanaln , stanbul boazn ve anakkaleyi kullanmak 4 Badat Berlin demiryolunu kullanarak Musul Kerkk Petrolnden yararlanmak. 5 Osmanlnn asker gcn kullanmak . Almanlarn amalarnn
20.
itibaren
Almanyaya
yaknlat. Ama Trablusgarpda ve Balkan Savalarnda istedii yardm alamad. Bu yzden nce ngilizlerin tarafna gemek istedi. Fakat itilaf devletleri bunu reddettiler. Tarafsz kalmasn istediler. nk;
Not:
temelinde
Pan
Germanizm vardr.
Not: Almanyaya Osmanllarn yaklamasn ttihat ve 1 Osmanl ekonomik, ve askeri olarak zayft. 2 Osmanl paylalmak isteniyordu. 3 Boazlar kullanmak yeni cephelerin almasn nlemek ngilizler smrge yollarn gvenlik altna almak istiyordu. 4 Osmanl ise kapitlasyonlarn kaldrlmasn, Ege adalarnn geri verilmesini ve Msr sorunun zlmesini istiyordu. Not: Halifelik makamn kullanmak isteyen Almanya Osmanl, Sava dnda kalamayacan grnce ve ngiltere yaklat. Osmanly yanndastemeynce Almanyaya baarl olamad. nk .. Not: Almanlar boazlar ve Svey kanaln elinde tutarak ngiliz smrgelerine giden yolu kesmek istemitir. Terakki, istemitir. Almanyann Sava kazanacan dnerek
Mttefiklere yardm iin cepheler Osmanlnn Amac 1 Kaybettii topraklar almak (Asl Sebep) 2 ttihat ve Terakkinin Alman yanl olmas 3 Yunan megola deasn engelleyerek Ege adalarn geri almak Kafkas Cephesi 4 Kapitlasyonlardan ve duyun u kurtulmak 1 Rus ilerleyiini engellemek. 5 Siyasi yalnzlktan kurtulmak. 6 Devlet adamlar Savann kazanacan dnmesi 1914 Ruslar saldrd. Ve cephe ald. Osmanl taarruzu 7 Turanclk dncesini gerekletirmek. Almanyann sava kazanaca dncesi durdurdu ve saldrya geti. Enver paa Kafkasyay ele geirmek, Orta Asya ile iliki kurup hindistana kadar ilerlemek istemesi bu cephenin nemini arttrd. 22 Aralk 1914 teki Sarkam harekatnda 90 bin Trk Askeri ehit oldu. Ve Osmanl ordusu malup oldu. Ruslar 1916da Erzurum, Mu, Bitlis, Trabzon ve Erzincan igal etti. Ruslar dou Karadeniz sahillerini de igal ettiler. anakkale Savanda baarl olamayan itilaf devletleri Rusyaya yardm gnderemedi ve Rusyada . htilali oldu ve Rusya savatan Brest Litowski Antlamasn imzalayp ekildi. (1918 3 Mart) Brest Litowski Antlamasna gre 1 Rusya savatan ekildi. 2 Kafkas cephesi kapand. 3 1878 Berlin antlamasn kaybettiimiz Kars, Ardahan, Batum geri alnd. 2 ngilizler Kbrs topraklarna kattn aklad. 3 Osmanl tek tarafl kapitlasyonlar kaldrdn aklad. Not: Kafkas harekatnda bir malubiyetin temel sebebi, iddetli souklar, kt ynetim ve techizat yetersizliidir. Not: Kafkas cephesi ilk alan ve .. lk kapanan cephedir. Taarruz: 1 Kafkas, 2 Kanal Not: Savunma: 1 anakkale, 2 Irak Tehcir (G) konunu 1915 Rus igali sonucu Ermeniler Dou Anadoluda katliama 3 Filistin, Suriye, 4 Hicaz yemen baladlar bu yzden kanunla Ermenilerin bir ksm zorunlu olarak Suriyeye gnderildi. 2 Bak ve Abadan petrollerini ele geirmek. 3 Byk Turan Devletini kurmak. Umumiyeden Sebepleri; 1 Romanya 2 Galiya 3 - Makedonya
(ittihatlar)
Almanlarla
ittihatlar
arasnda
bir
gizli
antlama
yapld.b Osmanlya snan Goben (Yavuz) Bresttlow (Midilli) adl alman gemileri Rus limanlarn bombalad ve Rusya bunun zerine Osmanlya sava at. Fransa ve ngiltere 1914te Osmanlya aynen karlk verdi ve savaa girmi oldu. Not: 1 Osmanl savaa girince, yeni cepheler ald Almanya rahatlad.
CEPHELER
7
Not: M. Kemal anakkale savandan sonra kafkasa gitti ve mu ve bitlisi geri ald Mustafa Kemalin Mu ve Bitlisi geri almasndan dolay kendisine Altn Kl madalyas verildi. safndan savatan
Not: Osmanl I. Dnya harbinde sadece .. baarl oldu. Not: anakkale savayla Bulgaristan ittifak devletlerine katld. Bylece ile. Balant kuruldu. Not: Kuvayi Milliye Ruhu ve Vatan savunmas uuru ilk
Not: Rusya 3 l itilaf devletleri ekilen ilk devlettir.
Not: Brest Litowoski Antlamas1.dnya savanda Osmanlnn toprak kazand tek antlamadr.
kez ortaya kt. Not: anakkale Sava sonunda ngilterede hkmet
Not: Kars, Ardahan Batum adlandrlr.
Elviye- i Selasa diye
deiti. Not: anakkale Savana Yedek Subay sava da denir.
Kanal Cephesi (Taarruz) Almanlarn isteiyle alan bir cephedir. Irak Cephesi (Savunma)
Sebepleri 1 Karadan Ruslarla birlemek ve yardm gtrmek. 2 Petrol blgelerini ele geirmek (Asl sebep) 3 Osmanlnn Hindistana ulamasn nlemek. ngiliz Basraya Asker kardlar. Badat igal ettiler. Osmanl Malup oldu. Not:Osmanlnn baarszlnn nsan yeterszldr. Not: Irak cephesinde .. da Osmanl 18 bin ngilizi esir ald. Ancak, malzeme ve insan yetersizliinden dolay sonu alnamad. (Temel sebep) Not: 30 Ekim 1918 Mondros imzaland srada Musul ve Kerkk haricinde ki rak tamamen kaybedilecekti. sebeb malzeme ve
Nedenleri: 1 ngilizlerin smrge yollarn kesmek. 2 Msr almak Bu cephede Osmanl baarl olamad. Not: Kanal harekatnda ngilizler ile Araplar osmanlya saldrdlar. anakkale Cephesi (Savunma)1915 Sebepleri: 1 Boazlar ve Osmanl bakenti stanbulu almak (Temel sebep) 2 Rusyaya yardm etmek. 3 Balkanlarda yeni cephe ap Almanlar sktrmak 4 Sava sona erdirmek ngiliz Fransa 1915te anakkale boazna saldrdlar. Baarl olamaynca Geliboluya asker kardlar. Mustafa Kemal (19. Tmen kumandan)Arburnu, Conkbayr, Anafartalar ve Seddl Bahirde baarlar kazand.
Filistin Suriye Cephesi (Savunma) Bu cepheyi ngilizler at. ngiliz nce Hicazda Araplar Osmanlya kar isyan ettirdiler ve Hicaz Osmanlnn elinden kt. 1918de Seria savayla. durdurulan ngilizler Nablus Savalaryla Hayfa, Akka ve am igal ettiler. Not:Osmanlnn baarszlnn insan yetersizliidir sebebi malzeme ve
Hicaz Yemen Cephesi Not: anakkale geilir ise Rusyaya yardm gidecek ve Bolevik ayaklanmas durdurulacakt. Not: Mustafa Kemalin dehas Arburnu Conkbayr ve Anafartalarda ortaya kt. Araplar ngilizlerle ibirlii yaparak Osmanlya saldrd. Kutsal topraklar Osmanlnn elinden kt. Not:Osmanlnn baarszlnn insan yetersizliidir. sebebi malzeme ve
Not: Yldrm ordular grup komutan Mustafa Kemal Halepte ngilizleri durdurdu. Not: Osmanl bu cephede, (Suriye Filistin) ngiliz, Arap, Fransz ve talyanlarla savat. Osmanlnn 6- Mc mahon Antlamas 1916 ngiliz Hicaz Emiri erif Hseyin orasnda yaplmtr. ngiliz erif Hseyine bamszlk sz verdii iin imzalanan antlamadr. Not: Londra antlamas ile.. itilaf devletlerinin tarafna geti. Not: Sykes Picot Antlamas talyaya pay verilmesine kzan talyay, kzdrmamak iinimzalad. Not: mmetilik, fikri Hicaz- Yemen cephesi savalar sonucu kesin olarak sona erdi. Savan Sona Ermesi 1914 Osmanly paylamak iin yaplan gizli antlamalar 1 Boazlar Antlamas (1915) savaa girmesiyle savaa girmesiyle sava deniz ar hale geldi. ABD Almanyann stn hale gelmesini istemiyordu. Bu yzden itilaf devletlerine silah yardm yapt. Almanlarda ABD gemisini batrd. ABD bylece savaa girdi. 1918de ABD bakan Wilson sava sona erdirmek iin ilkeler yaynlad.(Wilson lkeleri)
Not:
(Filistin
Suriye)
cephesinde
yenilmesinin sebebi malzeme ve insan yetersizliidir. Not: Osmanl, Suriye, Filistin, Lbnan, rdn, Yemen ve Hicaz topraklarn Filistin Suriye cephesinde kaybetti.
Osmanly paylamak iin yaplan ilk gizli antlama (ngiliz Fransz Rusya) boazlar Rusyaya verilecekti. Osmanllarn dier topraklar paylalacakt.
Not: ABDnin Almanyann karsnda savaa girmesi ile savan kaderi deiti ve sava sona erdi. Not: I. Dnya Savann kaderini ABDnin savaa girmesi ve Rusyann savatan ekilmesi deitirdi. Not: ABD savaa girer girmez Wilson ilkelerini yaynlad. Amac Avrupadaki karlarn korumak ve dnya kamuoyundaki yerini salamlatrmaktr.
? Not: Osmanly paylama dzencesi ilk kez 1908 de ortaya kt. 2 Londra Antlamas 1916 ngiliz talya arasnda imzaland. Not:talya bu gizli antlama ile saf deitirdi.
3 Petrograd Protokol 1916 Rusya ngiliz arasndadr. 4- sykes pcot Antlamas 1916 ngiliz Fransa Rusya arasnda Osmanly paylamak iin imzaland. 5 sant jen de morenne 1917 ngiliz talya arasnda imzaland. talyaya zmir, Konya, Mula verilecekti. Bu antlama srasnda Rusyada i karklklar kmt. Bu yzden Rusya antlamas onaylanmad. Bunu bahane edip ngiliz Fransa anlamay yrrle koymadlar. Bu durum ngiliz Fransa ile talya orasnda anlamazlklara yol amtr. 2 Almanya Rathondes Atekes Antlamas (1918) Wersoy Bar antlamas 1919 1 ttifak devletlerinden ilk nce Bulgaristan Selanik Atekes antlamas ile (29 Eyll 1918) .. . Bar antlamas ile Wilson lkeleri ABD bar grnmn korumak ve dnyada sz sahibi olmak iin ve Avrupada kendisine kar kabilecek bir gcn olumasn engellemek iin 14 maddelik ilkeleri yaynlad. Ve bylece yenilen devletler savatan ekilmeye balamtr.
3 Avat Wiyya Guiste Atekes Sen Jerman Bar Antlamas
Antlamas(1918)
Not:
Wilson ilkelerinin smrgecilik
yaplmayacak
yenen devletler toprak talep etmeyecek maddeleri Manda ve himaye fikrini ortaya aktard.
4 Macaristan Willa Guste Atekes Anlamas 1918 bar antlamas (1919) 5 Osmanl Mondros savatan ekildi. Not: ttifak Devletleri safndan ilk ekilen devlet .. dr. Atekes Antlamas (1918) I. Dnya Savann sonular 1. Dnya haritas deiti, Almanya Avustralya Macaristan Osmanl ve Rusya dald. 2.Yeni devletler kuruldu, Letonya, Macaristan , Not: Osmanl Wilson ilkelsinin Trklerle ilgili maddesine gvenerek bar kabul etti. . bar antlamas (1920). le
ekoslavakya, Litvanya, Polonya, Yugoslavya, Trkiye. 3. Snrlarn izilmesinde milliyetilik ilkesine uyulmad. Not: Bulgaristann savatan ekilmesi . le arasndaki kpry bozdu. Wilson lkelerine gre 2 . Gizli Antlama yaplmayacak. 3 . Smrgecilik yaplmayacak. 4 . Silahlanma yaplmayacak. 5 . Milletler Cemiyeti (Cemiyeti ) kurulacak. Bar salamak iin. 6 . Boazlar dnya ticaretine ak olacak. 7 . Her millete kendini ynetme hakk verilecek. 8 . Trklerin ounlukta olduu yerler Trklere braklacak. 9 . .. . ,Belika boaltlacak. 10 . Yenen devletler Toprak talep etmeyecek Not: Wilson ilkelerine gre Osmanl blnecek (Milliyet esasna gre) Not: tilaf devletleri ABDnin desteini salamak iin bu ilkeleri (Wilson) kabul etti ama . nk amalar Manda ynetimlerini kurmakt. Not: Dnyada smrgecilie kar fikri ilk kez Wilson karmtr. Trkler uygulamtr. Not: Gizli Antlamalara kar en byk Not: Yenilen devletler arasnda igale urayan tek devlet .dr. Not: Sevr antlamasn Wersaydan daha ardr. Ama uygulanmamtr. nk .dr. Not: Yenilen devletlerle yaplan ar antlamalar .sebep olmutur. Not: Milletler cemiyetinin amac ................................... ...ve .dr. Mondros Atekes Antlamas (30 Ekim 1918) 4. Avrupa Ekonomik olarak zayflad. 5. lk kez kimyasal silahlar, denizalt ve tank bu savata kullanld. 6. En ar antlama Almanya ile en hafif ise 1 . Yenilen devletler sava tazminat demeyecek. Bulgaristanla yapld. 7.Sava tazminatlar onarm ve tamirat ad altnda alnmtr. dmektedir. 8. Milletler Cemiyeti kuruldu. Ama eitsizlik ilkesi zerine kuruldu. Not: Snrlarn izilmesinde milliyetilik ilkesinin uygulanmasnda aznlk sorunlarn dourdu. Not: Cumhuriyetilik, Faizm, Sosyalizm, akmlar devlet ynetiminde etkili oldu. Not: I. Dnya harbinden en karl kan devletler ngiltere, ABD, .. dr. Not: Kimyasal silahlarn kullanlmas ..kurulmasna sebep oldu. nk . ters
tepki...............................................................dir.
Not: Wilson ilkelerinin uygulanan tek maddesi Cemiyet i kurulmas.
10
I. Dnya savan itilaf devletleri kazand. Bu durum Talat paann istifasna paa yol at. Bylece
Not: Haberlemenin itilaf devletlerinin eline gemesiyle igallere kar yaplacak hareketler engellenecekti. Not: Avusturyal ve alman subaylarn snr d edilmesinde ki ama Osmanly siyasi alanda yalnz brakmak. Not: tilaf devletleri ihtiyalarn Trkiyeden temin edecek maddesi ile haline getirilmek istendi. Not: Toros Tnelleri ve yollarnn itilaflara braklmasnn sebebi ii ve ky blgelerindeki koordinasyonu (ilikiyi)
. dnemi sona erdi. Yeni hkmeti Ahmet izzet kurdu. Wilson ilkeleri atekes dorultusunda grevlendirildi. antlamay
Rauf 30
Orbay Ekim
imzalamakla
1918de
Mondros
antlamas imzaland.
Not: Mondrosun imzaland srada padiah VI. Mehmet Vahdettindir. mzalanma sebepleri 1 Wilson ilkelerinin Trklerle ilgili hkmleri 2 ngilizlerin igal yaplmayacana dair vaadi. 3 Osmanlnn gcnn kalmamas ve mttefiklerin yenilmesi
koparmaktr..
Mondros nemi ve Sonular 1 Atekesten ziyade Bar antlamas niteliindedir. 2 Osmanl fiilen sona erdi. 3 gallere kar Anadoluda direni balad (Kuvay- Milliye) 4 tilaf Devletleri gizli paylam antlamasn uygulamaya koydular (Wilsona aykr)
Hkmler braklacak. 2 tilaf devletlere stratejik noktalar igal edebileceklerdi. (7. Madde) 3 Vilayet i Sitte (Erzurum, Van, Diyarbakr, Elaz, Sivas, Bitlis) gerekirse karklk akarsa igal edilebilecekti. (24. Madde) 4 Haberleme istasyonlar tamamen itilaf devletlerinin kontrolne braklacak. 5 Alman ve Avustralyal memur asker Osmanl lkesini terk edecekti. 6 Osmanl ordusu terhis edilecekti. Her trl silah ve tehizat itilaf devletlerine braklacak Ama . tr. 7 Donanma itilaf devletlerinin kontrolne verilecekti. Ama.. tr. 8 tilaflar her trl ihtiyalarn Trkiyeden temin edecekler. 9 Toros Tnelleri, Demir ve deniz yollar tilaflara braklacak. Not: Boazlarn itilaflara braklmas Boazlar zerinde hakimiyetin Trklerin elinden kmasna sebep oldu. Ve Osmanl toprak btnl bozuldu. Not: 7. Madde en ar maddedir. Bu maddeye dayanarak igaller yapld. Ve Wilson ilkelerine ters dmekten kurtuldular. gallerin hukuki gerekesi olarak saydlar. Not: 24. Madde ama ermeni devlet kurdurmak ve Ermenilerin desteini salamaktadr.
1 anakkale ve stanbul Boaz itilaf devletlerine
5 Antlamay ngiltere tek bana imzalad. Bu durum ngilterenin Fransa ve talyaya kar stnlne sahip oldu.
Mondrosun uygulan ve igaller ngiltere Musul, skenderun, Urfa, Antep, Mara, Kars ve Batumu igal etti. Samsun,zmir, Eskiehir, Merzifona asker
gnderdi.
Fransa Adana, Drtyol, Mersin, Afyon, Hatay ve Suriyeyi igal etti. talya Antalya, Konya, Bodrum, Fethiye, Kuadas ve Marmarisi igal etti. Yunanistan zmir ve dolaylarn igal etti. Paris Konferans gereince yaplan bu igaller ilk. gallerdir. Not: Dier devletlerin hepsiyle bar antlamas hemen imzalanmasna ramen Osmanlyla ge imzaland. nk Osmanly paylamak istiyorlard. Bu durum aralarnda (itilaf) anlamazlklara yol at. Not: Kuvay i Milliyenin kurulmasnn sebebi igaller ve Osmanl ordusunun terhis edilmesidir.
11
Not:
Antlama
srasnda
ngilizler
Yunanistana
pay Not: Dou Anadolu da Ermenistan kurulmasna
verilmeyeceini sylemiler ve Antlamaya madde olarak Yunanistan pay girmemitir. Ama Yunanistana Anadoludan pay verdiler. nk Not: Mondrosu Mebusan Meclisi onaylanmtr. Not: Mustafa Kemal Mondrosa tepki gstermi,
. karar verildi.
skenderunda savunma oluturup, igallere kar ok sert telgraflar ekmitir. Not: Musul ilk igal edilen yerdir. Musulun igalinin asl sebebi .dr. Not: Kars kurmaktr. ve Batumun igalinin sebebi Ermenistan
Memleketin i durumu ve cemiyetler gallerin balamasyla Osmanlda hkmet deiti. Ahmet zzet paa hkmeti kuruldu. Vahdettin Meclis i Mebusan 4 ay sonra seime gitmek zere feshetti. Tevfik Paadan sonra Damat brahim Paa hkmeti kuruldu. zmirin gali (15 Mays 1919) Paris B. Konferansnda zmir ve evresi Yunanllara braklmt. Ancak yunanllarn Mondrosta byle bir hakk yoktu. Fakat yunanllar zmiri igal etti. (15 Mays 1919) Yunanllara kar ilk kurunu skmtr. Mondrosun 7. Maddesine dayanarak yunanllar zmiri igal ettiler. (7. Maddeye gre ilk igal)
Not: ngiltere, Paris Konferansndan sonra Urfa, Antep ve Mara .. brakt. Paris Bar Konferans(18 ocak 1918) 32 devlet katld,Araplar ve Ermeniler de arld. Amac: *yenilen devletlerin durumunu grmek *Osmanly paralamak(asl sebep) bu konferansla Almanya le Wersay,Avusturya le Saint Germen,Macaristan ile Trannon.Bulgarstan ile Nyyi anltlamalar imzaland. Bu konferansla bat Anadolu talya yerine Yunanistana verildi.nk Yunanistan daha zayft.bu durum anlamazlklara sebep oldu.bu yzden Osmanl ile imzalanan bar antlamas sonraya brakld. *Osmanly paylamak konusunda ki ilk anlamazlklar boazlar konusundadr. *paris konferans ile milletler cemiyetinin kurulmasna karar verildi. *zmirin igaline onay verildi *Ege talya yerine Yunanistana verildi.
12
Not: Bu igal zerine blgenin durumunu gzetmek iin ABDli heyet Amiral Bristol bakanlnda blgeye geldi. Not: Trk milli mcadelesinin hakl olduu ilk kez milletler aras bir komisyon tarafndan Amiral Bristol Raporu ile akland. (itilaflar bu raporu kabul etmedi) Amiral Bristol Raporu (11 Ekim 1919) ounluun Rum deil Trk olduu ifade edilmitir. Katliam yapanlarn Yunanllar olduu ifade edilmitir. zmirin igalinin haksz olduu ortaya kmtr.
Not: Yunanllar zmir ve evresinde Trklerin yunanllar, Rumlar katlettiini syleyerek igali hakl gstermeye altlar. Not: zmirin igaline Osmanl ses kartmad, nk eer bir kar koyu olursa, itilaf devletleri .. igal edeceklerini sylediler. Not: zmirin igali sonucu protesto mitingleri dzenlendi. Trk Milletinin direnii rgtlendi.
Not: ABD Monroe Doktrini ile Avrupa siyasetinden ekildi. Not: Atekesten sonra ilk igali ilk resmi igali .. yapt. Not: Yunanistan ilk igal haklarn . ald.
Cemiyetler 1 Aznlklarn Kurduu cemiyetler 1 Mavri Mira = Bizans yeniden canlandrmak Yunan kzlha, Yunan gmenler komisyonu, Rum izcilik okullar, Rum Kiliseleri bu cemiyetin alt kollarndr. 2 Pontus Rum Cemiyeti
Karadenizde Pontus Rum devletini kurmak istiyorlar. tilaf devletleri ve Yunanistan bu cemiyeti destekliyordu . 3 Etnik i Eterya Yunan Milli Cemiyetidir. Yunan subaylar kurdu. Ama Rum Bizans imparatorluu kurmak. 4 Kordos = Rumlar kurdu. 5 Hncak Tanak Ama Wilson ilkelerine gre Ermenistan kurmak. 6 Musevi (Alyans) cemiyeti Filistin de srail devleti kurmak. Amalar: Osmanly paralayp bamsz devletler kurmak 7-Makabi:Museviler kurdu zellikleri: 1 tilaf devletleri tarafndan desteklendiler. 2 Amalar Osmanly paralamak. Not: Yunanistan bamszln .dr. kazandran rgt
Not: Padiah ve Sadrazam ngiliz Muhipler cemiyeti yesiydiler. Not: Mandacl savunanlar arasnda Halide Edip, Adnan Advarda mevcuttur.
3 Milli Cemiyetler Mondros tan sonra igaller balam ve Osmanl hkmeti buna sessiz kalmt. Bundan dolay Trk Milleti tekilatlanp Cemiyetler kurdular. 1 Trakya Paa eli Cemiyeti Trakyann Yunanistana katlmasn nlemek iin kuruldu. Balangta Trakya Cumhuriyet devletini kurmak istediler. Daha sonra bundan vazgetiler.
Not: Mdafa-i Hukuk Cemiyetleri ilk bata basn ve yayn yoluyla igallerin haksz olduunu dnyaya ilan etmi igallerin balamasyla silahl direnie gemitir.
13
Not: Cemiyetler Sivas Kongresinde Anadolu ve Rumeli Mdafa-i Hukuk Cemiyetleri ad altnda birletirilmitir. Not: Trakya Paaeli cemiyeti kurulan ilk cemiyettir. 2 zmir Mdfa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti zmirin igalinden nce kuruldu. Blgedeki Trklerin haklarn savunmak iin basn ve yayn yoluyla alt. 3 zmir Reddi lhak Cemiyeti lk ad Mdafai vatandr. galden 1 gn nce Redd-i ilhak adn ald. zmirin Trk olduunu savundu. (basn yayn yoluyla) sonra silahl direnie geti. 4 art Vilayetleri Mdafa-i hukuk-u Milliye Cemiyeti lk kez stanbulda kuruldu. zmirin igalinden sonra Erzuruma tand. Ermenilerde mcadele etti. Cemiyete Mustafa Kemal ,Kazm Karabekir, Rauf Orbay gibi isimlerde katld. Dou illerinde Trk nfusunun Ermeniler karsnda azalmamas iin g yasakland. 5 Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti Rum Pontus devletinin kurulmasn engellemek iin kuruldu. Erzurum kongresi toplanmasna yardm etti. 6 Kilikyallar Cemiyeti Fransz ve Ermenilere kar blgeyi savunmak iin stanbul kuruldu. 7 Milli Kongre Cemiyeti stanbul kuruldu. Trklerin haklarn duyurmak iin basn ve yayn yoluyla mcadele etti.
Not: Aznlk cemiyetlerinin faaliyetleri igalleri kolaylatrd. 2 Milli Varla Dman Cemiyetler 1 Sulh ve Selamet-i Osmaniye Kurtuluun halifenin ve padiahn emirlerine olacan savunmutur. Damat Ferit desteklemitir. 2 Teali slam Cemiyeti mmetidir. Kurtuluun dine sk skya sarlarak olacan savunmutur. 3 Krdistan Teali Cemiyeti Wilsona dayanarak Krdistan kurmak istemitir. 4 ngiliz Muhipler Cemiyeti Kurtuluun ngiltere himayesine savunmutur. 5 Wilson lkeleri Cemiyeti Amerikan Mandasn savunmulardr. 6 Hrriyet ve tilaf Frkas ttihat ve terakki dmanlyla ortaya kmtr. uyarak
girerek
olacan
Not: Sulh ve Selameti Osmaniye frkas ittihat ve terakki dmanl yapm Hrriyet ve tilaf cemiyetini desteklemitir.
Not:
zmir
Redd-i
lhak
Cemiyeti
Balkesir
ve.. toplanmasnda etkili oldu. Not: Erzurum Kongresinin Erzurumda toplanmasnn sebebi ark Vilayetleri . Merkezinin buras olmasdr. Not: Erzurum kongresinin toplanmasnda ark vilayetleri Mudafa-i hukuk ve Trabzon muhafaza-i hukuk cemiyetleri etkili olmutur. Not: Kilikyallar cemiyetini Ali Fuat Paa kurdurdu. Not: Kuvay- Milliye ismini ilk kullanan cemiyet Milli Kongre Cemiyetidir. Not: Btn cemiyetler kurulularnda blgeseldir. Milli Kongre Cemiyeti millidir.
Bu kongre de yaplan savalarn ete savalar halinden karlmas kararlatrld. Not: Balkesir, Alaehir ve Nazilli kongresi topland. nk ama blgede tekilatlanmay salamakt. Sivas kongresinden sonra Ali Fuat Paa Batdaki Kuvay- Milliye birliklerinin komutan oldu ve Milli Mcadelenin Bat cephesi kuruldu. Bu cephenin ve tekilatnn gl olmas dzenli ordunun temelini oluturdu. Kuvayi Milliyenin zellikleri Kuvay-i Milliyecilerin ou dzenli orduya katlmay reddetti. Kuvay-ii Milliyenin kaldrlmasnn sebepleri: galleri kesin durduramamalar, Otoriteyi hukuksuz kullanmalar, Halka bask yapmalar zellikleri: 1 zmirin igaliyle ortaya kan halk rgtdr. 2 Blgesel direni yapmlardr. 3 ayaklanmalar bastrdlar. 4 Dzenli ordunun kurulmas iin zaman kazandrrlar. 5 Milli bilinci uyandrdlar 6 Dzenli ordunun temelini oluturdular. Not: . ..dzenli orduya katlmay reddetmelerinin sebebi, glerini ve iktidarlarn kaybetme dncesidir. Not: Kurulu amalar arasnda ayr bir devlet kurmak yoktur. Not: Kurulu amalar arasnda ayaklanmalar bastrmak yoktur. Not: Kuvay-i Milliyecilerin bir ksm Dzenli orduya isyan ettiler (Demirci Mehmet, erkez Ethem,Yrk Ali Efe gibi).
Milli Cemiyetlerin Ortak zellikleri
Kuva-yi Milliye Kuva-yi Milliye, Osmanlnn I. Dnya savanda yenilmesi, ordunun terhis edilmesi, Osmanlnn vatan ve Milleti koruyamamas ve igallerin balamas sonucu kuruldu. Milli kuvvetler demektir. gallere kar ilk direni .. kar .oldu. kinci direni zmirin igalinden sonra ege de balad. Bat Anadoluda yunanllara kar ilk cephe .ta ald. Bat Anadoluda Balkesir merkez haline geldi. (Direniin) Not:Milli Cemiyetler
14
1 Blgeseldir. 2 Fikir kayna milliyetiliktir. 3 Mdafa-i Hukuk ferdi deil millidir. 4 Trk Milletinin hak ve hrriyetlerinin korunmasna ynelik milli bir harekettir. 5 Bulunduklar blgelerin halkn korumak, hakllklarn dnyaya duyurmak iin basn ve yayn yolunu kullandlar. 6 Gerekirse igalleri silahla direnecektir. 7 gal gleri, aznlklar ve hkmetle mcadele ettiler.
Milli Mcadele Dnemi Hazrlk dnemi Mustafa Kemalin stanbula Gelii = Mustafa Kemal 30 Ekim 1918 Mondros imzaland vakit Adana civarnda idi. galleri engellemek dncesiyle stanbula geldi. Ama bunu baaramad.
de .ad ile birlemitir. Not: Milli devleti gerekletirmek iin kurulmulardr. Not: Milli cemiyetlerin kurucular genel de eski
..dr . Not: Anadoludaki Milli hareketi birletirmek iin Ali Fuat Paa bakanlnda topland.
Mustafa Kemalin Samsuna k (19 Mays 1919) Mustafa Kemal stanbula istedii sonucu alamaynca Anadoluya gemek gerektiini anlad. ngilizler Samsun ve evresindeki karkln giderilmesi iin Osmanlya mracaat etti ve Mondrosun 7. Maddesine dayanarak igal edebileceklerini sylediler. Bunun iin Mustafa Kemal grevlendirildi. Mustafa Kemalin bu greve seilmesinde:
Not: Yresel Kongrelerde ama bulunduklar blgeleri igale 1 Dnya savana girilmesine kar karak ittihatlara ters dmesi. 2 Vahdettinin Almanya seyahatinde Mustafa Kemali yannda gtrmesinden dolay padiahn onu tanmas 3 Mustafa Kemalin I.dnya harbinde baarl olmas. Mustafa Kemal baarl olmak iin geni yetkiler istedi. 9. ordu Mfettii olarak Mustafa Kemalin grevleri unlardr; Asayii salamak Trk ordusunun terhisini hzlandrmak. Halkn silah ve cephanesini toplamak. Milli direnii durdurmak. Bu Dnemde leri Srlen kurtulu areleri 1 ngiliz Mandas 2 ABD Mandas 3 Blgesel Kurtulu Mustafa kemal bunlarn hepsini reddetti ve tam bamszlk istedi. Not:Mustafa Kemal mcadele balamt. Samsuna gelmeden nce Milli uratmamaktadr.,
Milli Kongre lk milli kongredir. stanbulda Esat Paa tarafndan yapld. Ama: Btn Milli gleri toplamak. Osmanlnn Milletler cemiyetine alnmasn salamak. Dnya kamuoyuna Trklerin uradklar hakszlklar duyurmak. Not: Milli Kongre baarl olamad nk stanbul igal altndayd. Havza Genelgesi (28. Mays 1919) Mustafa Kemal Havzada genelge yaynlayarak igallerin protesto edilmesini ve protesto Mitingleri dzenlenmesini istemitir. Mustafa Kemal itilaf Devletinin basksyla stanbula arlm ama Mustafa Kemal buna uymamtr. Not: Havza genelgesinden sonra mitingler dzenlendi en
15
nemlisi stanbul mitingidir. Not: Havza Genelgesi ile Milli Bilin iyice uyanmtr. Not: Mustafa Kemal havza genelgesin de mitingler yaplrken aznlklara zarar verilmemesini istemitir. nk Mondrosun 7. Maddesinin uygulanmasna sebep olacak bir hareketi nlemek istemitir. Amasya Genelgesi (22 haziran 1919) Amasyada Mustafa Kemal genelge yaynland. Ve bu genelgeyi Ali Fuat .Rauf Orbay ve Refet Beleye imzalatt. Erzurumdaki Kazm Karabekirin de onay alnd. Not: Genelgenin komutanlara onaylatmasnn sebebi geerliliini artrmak ve birlik salamaktr. Kararlar 1 Vatann btnl,ve milletin bamszl tehlikedir. 2 stanbul hkmeti, grevini yerine getirememektedir. Bu durum milletimize yok olmu gibi gstermektedir. 3 Milletin Bamszln yine azim ve karara kurtaracaktr. 4 Her trl denetim ve etkiden kurtulmu milli bir heyetin oluturulmas arttr. 5 Gvenli olan Sivasta milli bir kongre toplanmaldr. 6 Btn illerden halkn gvenini alm 3er delege Sivasa gelecekler. Ve bu milli bir sr gibi tutulacaktr. 7 Delegeler Mdafa-i Hukuk ve Reddi lhak belediyeler tarafndan seilecektir. 8 Erzurum Kongresine Katlan delegeler Sivasa yetiebilirlerse gelecek ve katlacaklardr. 9 Ordu ve kurulular datlmayacaklardr.
Not: Mustafa Kemal Samsuna knca hkmete Samsun Raporu diye anlan raporu sundu.Buna gre; Karadenizde Trkler hakldr. Trkler, Rumlar saldrlarndan ve hayallerinden vazgeerlerse skunete ulalr. (Trk Milleti Bamsz yaamaya alkndr) Bu Raporla Mustafa Kemal tilaf devletlerine ters dt. Daha sonra Mustafa Kemal Havzaya geip Milli Mcadeleyi balatt. Not: Mustafa Kemalin yetkileri Karadeniz iin geerli idi. (Sivil ve Askeri emretme yetkisi) Not: Mustafa Kemal topyekun Milli kurtulutan baka her eyi reddediyordu. Tam bamszlktan baka eyleri kabul etmiyordu. Genelgeler ve Kongreler Milli mcadele boyunca 29 kongre dzenlenmitir. 1. kongre Ermenilere kar yaplan Kars slam uras) sonuncusu ise Pozant Kongresi) Kongre 3 grupta incelenir. 1 Milli Nitelikli Kongreler = Milli Kongre ve Sivas Kongresi 2 Blgesel Nitelikli Kongreler = Erzurum, Alaehir Kongresi 3 Yresel Nitelikli Kongreler = Kars, Ardahan, Edirne, Balkesir Kongresi.
Not: Amasya genelgesi dzene kar bir bakalardr. (ilk kez) bu yzden ihtilal bildirgesi olarak bilinir.
Not: 1. Madde Milli mcadelenin gerekesidir. Not: 2. Madde ile stanbul hkmetine ilk kez kar klmtr.
Not: Amasya genelgesi srasnda Erzurumda kongre almalar yaplyordu. Bu yzden genelge de Erzurum kongresinden bahsedildi. Not: Mustafa Kemalin Erzurumu semesinin sebebi
Not: 3. Madde ile Milli mcadelenin yntemi belirtilmitir. Ynetim cumhuriyet olaca dolayl olarak sylenmi. Milli egemenlikten ilk defa bahsedilmitir. Bu karar Trk inklabnn evrensel olduunun gstergesidir. Not: Temsil heyetinden ilk kez bahsedilmitir. (4. Madde) ve Milli mcadele kurumsallatrlmaya allmtr. Not: 4. Madde ile cemiyetlerin birletirilmesi dnlmtr. Not: 6 ve 7. Madde ile milli rgtler etkinletirilmeye allmtr. Ve milli mcadele taraflarnn salanmaya allmtr Halk Milli Mcadelenin iine ekilmitir. seilmesi
dr. Not: Mustafa Kemal Erzurum kongresinden nce askerlikten istifa etti. Bu durum da Erzurum kongresi, Mustafa Kemalin ilk sivil grevidir. Not: galler srasnda ordular terhis etmeyen tek dzenli ordu komutan dr. Not: Kongrenin Erzurumda toplanmasnn sebebi, igale henz uramamas 16. kolordunun burada bulunmas ve ark Vilayetleri Mdafa-i Hukuk cemiyetinin burada bulunmas Not: Erzurum kongresinde iki ey sorun oldu. 1 Mustafa Kemalin bakan seilme meselesi 2 Mustafa Kemalin delegelik Sorunu.
Not: Bu genelgeden sonra Mustafa Kemal grevden alnmak istenmi ama Mustafa Kemal grevi hkmetin deil Padiahn verdiini sylemitir. (zaman kazanmak iin)
Not: Kongreye Elaz, Mardin ve Diyarbakr delegeleri katlamad. nk Elaz valisi Ali Galip bunu engellemitir. Not:Mustafa Kemale kar ilk muhalafet olmutur. NEM: 1 Blgesel olmasna ramen millidir. 2 D temsilciliklere kakarlar gnderilmitir. 3 Dou illeri adna 9 kiilik bir Temsil heyeti kuruldu. (Bu , Temsil heyetinin temelidir) 4 Yeni Trk Devleti Fikri ilk kez ortaya kt. 5 Amasyada ki program delegeler tarafndan onaylanp karar haline getirildi. 6 Doudaki dernekler... ..adyla birletirildi. Not: Manda ve himaye ilk kez .reddedilmitir. Not: Milli snrlardan ilk kez bahsedilmitir. Milli snrlarn ne demek olduu belirtilmitir. Not: lk defa yeni bir hkmetin .. bahsedilmitir. kurulmasndan
nemi 1 Milli Egemenlikten ilk kez bahsedildi. 2 Mili Mcadelenin ama, gereke ve yntemi belirlendi. (ilk kez) 3 Milli Devletin kurulmasnn ilk admdr. 4 Amasya genelgesi stanbula kar bir ihtilal hareketidir. 5 Mustafa Kemal 7 8 Temmuz 1919da askerlikten istifa etti. 6 Amasya Genelgesi Mustafa Kemalin resmi grevle yapt son itir. Erzurum Kongresi (23 Temmuz 7 Austos 1919) ark vilayetleri Mdafa-i Hukuk Cemiyeti ve Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti tarafndan toplanlmtr. Ama 1 Doudaki Ermenilere kar nlem almak 2 Gvenlii salamak. 3 Doudaki milli gleri birletirmektir. Kararlar 1 Vatan bir btndr paralanamaz 2 Osmanl dalrsa, millet topyekun direnie geleceklerdir. 3 Vatan kurtarmakta stanbul baarl olamazsa geici bir hkmet kurulacaktr. 4 radeyi Milliyeyi hakim, kuvay-i Milliyeyi etkin klmak esastr. 5 Hristiyanlara egemenlik ve ayrcalk verilemez. 6 Mebusan meclisi almaldr
Not: Milli iradeden bahsedilerek milli bir devlet kurulaca Erzurumda belirtilmitir. Not: Hristiyanlara ayrlacak tannamaz vekar klmtr. diyerek
Not: Mebusan Meclisinin almasna resmiyet kazandrmak iin,Mebusan Meclisinin almas istei Erzurumda
16
istenmitir. olacaktr.
Bylece
Not: Erzurum Kongresi kararlar millidir nk .dir. Balkesir Kongresi 26 31 Temmuz 1919 Erzurum kongresi devam ederken toplandlar, ama Kuvay-i milliye birliklerinin dzenli hale getirilmesidir. zellikleri 1 Blgeseldir. 2 Delegeler siyasi parti ile ilgili deildir. 3 Kongre padiaha balln bildirdi. 4 Bat cephesinin kurulmasnda nemli rol oynad. 5 4 kez topland.
1 Erzurumdaki kararlar kabul edildi. 2 Cemiyetler Anadolu ve Rumeli Mdafai Hukuk Cemiyeti adyla birletirildi. 3 Heyeti Temsiliye tm yurdu temsil etme yetkisine ulat. (Bakan Mustafa Kemal dir ve 15 kiilik bir heyettir)
Not: Sivas kongresi Mustafa Kemalin isteiyle toplanmtr. Not: Mustafa Kemal Milli Mcadele dneminde 1 2..3.4 kongrelerine katld. Not: Elaz, valisinin Sivas kongresini Damat Feritin istei ile basmasna .denir. Not: Sivas kongresinde kan sorunlar 1. Damat Feritin almalar 2.Mustafa Kemalin kongre bakanl meselesi 3.Manda ve himaye meselesi
Not: Balkesir kongresi ile bat Cephesi Kuvayi Milliye komutanl .kuruldu. Nazilli Kongresi Yreseldir. 2 defa toplanmtr. Nazillinin yunan igalinde olmasndan dolay .da topland. Not: Celal Bayar orduyla nazilli kongresi Milli mcadeleye katlmtr. Takma nkyesidir. ad kullanmtr.
Not:
Mustafa
Kemale
kar
ilk
ciddi
muhalefet
.oldu. Kararlar 1 Erzurum kongresi kararlar milliletirildi. 2 Cemiyetler Anadolu ve Rumeli Mdafa-i Hukuk cemiyeti adyla birletirildi. 3 Manda ve Himaye.olarak reddedildi. 4 Milli varla zarar gelmemesi kaydyla herhangi bir devletten yardm alnabilir. 5 Temsilciler kurulunun yetkileri geniletecek. 6 Gayr Mslimlere vatandalk hakk verileceinden imtiyazlar verilmeyecek. 7 Mebusan Meclisinin toplanma almalar yaplacak. nemi 1 Milli Kongredir 2 Mustafa Kemal milli lider oldu. 3 rade-i Milliye gazetesi karld. 4 Misak- Millinin snrlar belirlendi. Not: Erzurum ve Sivas kongresi kararlar Milli mcadele ve Misak- Millinin temelini oluturdu. Not:Cemiyetlerin birletirilmesinin sebebidir. Not: Ali Fuat Paa Bat Cephesi Kuvayi Milliye Komutan olarak kongresi tarafndan atand. Bu durum..altn ve kullandn gsterir. Not: Sivas kongresi ile Temsilciler kurulu stanbulu tanmadn gstermek iin
Alaehir Kongresi (16 25 Austos 1919) Alaehir Kongrede Erzurum ve Balkesir kongresinde kararlar gzden geirip glendirmek dzenli askeri yapy gelitirmek istenmitir. Not: alaehr kongresnde manda ve hmaye savunulmutur Alnan Kararlar 1 Direni yunan igalinin bitimine kadardr. 2 Gerekirse itilaf devletlerinden yardm alnacaktr.
Not: Balkesir kongresi mandaclk savunuldu.
padiaha
ballk
Alaehirde
Sivas Kongresi (4 11 Eyll 1919) Kongrel Millidir, Amasyada toplanlmasna karar verilmitir. Ama 1 Vatann btnlne kar saldrlar nlemek, savunmak. 2 Milli cemiyetleri birletirmek 3 Erzurum kongre kararlar milliletirmek. 4 Temsil heyetini milli mcadelenin ynetiminde etkin hale getirmek. Kararlar
17
..etmemitir. ve Damat Ferit hkmeti drlmtr. Bu durum temsil heyetinin stanbul hkmetine kar ilk siyasi baarsdr. Not: rade-i Milliye gazetesi halka durumu bildirmek amac gtmtr. htilalin yayn organdr. Not: Sivas kongresine kar stanbul hkmetinin tepkisi; Mustafa Kemal hakknda tutuklama karar kartmak oldu. tilaf devletleri ise clz bir bakaldr olarak grm ve nemsememilerdir. Bu durum Milli mcadeleyi olumlu etkilemitir.
6 tilaf devletleri ile yaplacak Bar grmelerine Heyet-i Temsiliye de katlacakt. nemi ve Sonular 1 stanbul Temsilciler kurulunu resmen ve hukuken tand. 2 stanbul hareketlerini Temsilciler kuruluna gre dzenleyecekti. 3 tilaflar bu durumdan endielendiler ve yunanllara hazr ol emrini verdiler. 4 Seimler sakin ve mdahalesiz geti. tilaf devletleri mdahale etmedi. 5 Seimi Mdafai Hukukular kazand. Mustafa Kemal milletvekili oldu.
Not: Milli Mcadele Taraflar gazeteler: 1 rade-i Milliye 2 Hakimiyet-i Milliye 3 t 4- Yenign 5 Akgz 6 Al bayrak 7 Mimber 8 kdam 9 Tasvir-i Efkar 10 Anadolu Ajans
Not: Amasya grmeleriyle stanbul Ankaray resmen tand. Not: Meclisi Mebusann almas (stanbulda) stanbul hkmeti tarafndan kabul edildi. Bu durum stanbul ile Ankara arasnda anlamazlk kalmadn gsterir.
Not: Mustafa Kemal Meclisin stanbul da toplanmasna kar kmt. Bu durum anlalmayan tek konuydu. nk stanbul ...dolay uygun deildi. 2. stanbul hkmeti uzak tutmak istiyordu. Not: Mebusan Meclisi seimlerine itilaf devletlerinin
Kar Olanlar: 1 Peyami Sabah 2 Alemdar 3 Aydede 4 mit Dergisi 5 stanbul Trke 6 rad Amasya Grmesi (20 22 Ekim 1919) Ali Rza Paay Kuvayi Milliye iktidara getirdii iin Mustafa Kemal stanbul ile ilikiye geti. Grme Ali Rza Paa tarafndan teklif olarak sunuldu. stanbulu Salih Paa, Temsil heyetini Mustafa Kemal Temsil etti. Mustafa Kemalin amackararlarn kabul ettirmekti. stanbulun amac ise idi. Esaslar 1 stanbul Sivas Kongresi kararlarn Meclisi Mebusanda onaylanmak zere kabul edecekti. 2 Anodolu ve Rumeli M.H.C stanbul tarafndan tannacak. 3 Trklerin ounlukta olduu yerlerin igaline izin verilmeyecek. 4 Aznlklara imtiyaz tannmayacak. 5 Meclisi Mebusann gvenli olmayan stanbul yerine geici olarak Anadoluda toplanacakt.
mdahele etmemesinin sebebi saltanat yanllarn seimi kazanacan dnmelidir. Not: stanbul hkmetine Salih paa protokol kabul ettiremezse istifa edeceini sylemitir ve Salih paa istifa etmitir. nk protokol stanbul kabul etmemitir. Temsil Heyetinin Ankaraya Gelii (27 Aralk 1919) Ankarann yollarla stanbula bal olmas, cephelere yakn olmasndan dolay Mustafa Kemal Mebusan Meclisini de Anadoluya getiremeyince Ankaraya geldi. Ankarann Merkez Olmasnn Sebebi 1 stanbula ulamnn ve haberlemenin kolay olmas 2 Bat cephesine yakn ve Ali Fuat paa tarafndan kontrol edilmesi bu sebeplerden dolay Ankara merkez oldu.
Son Osmanl Mebusan Meclisi ve Misak- Milli (12 Ocak 1920) Amasya grmelerinde Mebusan Meclisinin toplanma karar alnm seimler yaplm ve Mustafa Kemalde
18
Erzurum Milletvekili olmutu. Seimleri Mudafai Hukukular kazanmt. Mustafa Kemal Vekillerden baz isteklerde bulunmutur. 1 Mustafa Kemali Meclis Bakan setirmelerini. 2 Mecliste Mdafai Hukuk grubu kurmalarn 3 Misak- Milliyi kabul ettirmelerini Sonuta Misak- Milli onayland. (28 Ocak 1920) Not: Ankarada hakimiyeti Milliye gazetesi yaynland. Bu gazete gazetesinin yeni adyd. Ama halk bilinlendirmek, basn yoluyla, mcadele etmek ve btnl salamaktr. (10 Ocak 1920)
Erzurum ve Sivas Kongresi kararlar meclis tarafndan kabul edilmitir. Kapitlasyonlar, aznlklar, Boazlar ,d borlar meselesi gndeme gelmitir. Milli Mcadelenin Siyasi programdr. Not: msak millide milli egemenlikten bahsedilmemitir,milli bamszlktan bahsedilmitir. Not: Misak- Milli Meclis karardr. Padiah onaylamamtr. Not: Vatann blnmez btnl ilk kez Erzurumdan sonra Sivas kongresinde onaylad. Not: Vatann blnmez btnl karar dmanla
mcadele edileceini gsterdi. Not: Son Osmanl Mebusan Meclisinde Mustafa Kemalin bakan olmak istemesinin sebebi .. dir. Not: Mecliste Mdafai H.Gurubunun kurulmak istenmesinin sebebi , alnacak kararlarda milli kararlar almaktr. Not: Mustafa Kemalin bakanlk istei gerekletirilemedi. Not: Mdafa-i Hukuk Grubu Felah- Vatan adn ald. Bu durum vekillerin fikrinin ksmen deitiinin ve tepki ekmemek istenildiin gstergesidir. Misak- Millinin ilanna kar itilaf devletlerinin ilk tepkisi meclisi datmak, stanbulu igal etmek ve zmirin igali iin yunanllara harekete geirmektir. Misak- Milli (28 Ocak 1920) 1 Mondros imzaland gn igal altnda bulunan Arap memleketlerinin durumu halknn verecei oya gre belirlenecekti. Trk slam ounluunun bulunduu hibir yer paralanamaz blnemez bir btndr. 2- Elviye-i Selasede ve Bat Trakya da (.., .,.,)da gerekirse halkn oyuna tekrar bavurulacakt. 3 stanbul ve Marmarann gvenlii salanrsa boazlar dnya ticaretine alabilirlerdi. 4 Aznlklara komu lkelerdeki Mslmanlara verilen haklar kadar hak verilecekti. 5 Kapitlasyonlar kesin olarak reddedilmitir. (ilk defa) nemi Milli ve Blnmez Trk vatannn snr izilmitir. Not: Elviye-i selasede tekrar halk oyuna gerekirse gidilmesi oralarn Trk olduunun kantdr. Not: Misak- Millinin 3. maddesiyle boazlarn Trk olduu vurgulanmtr. Not: Misak- Milli ile 1 Mslmanlarn haklar korunmu 2 milletlerin ve devletlerin eitlii belirtilmitir 3 Aznlklara verilecek haklarn ls konuldu. Not: Misak- Milli ile Tam Bamszlk uuruna
19
ulalmamtr. Not: Misak- Milli ile Milli mcadelenin hedefi ve barn artlar belirlenmitir. stanbulun gali (16 Mart 1920) tilaflar Misak- Milliyi deitirmek iin stanbul hkmetine bask yaptlar. Ali Rza Paa hkmeti bunu kabul etmedi ve istifa etti.
gale kar tepkiler Mustafa Kemal Ankarada bir hkmet kurmak iin harekete geti ve igali protesto etmitir. Ve baz nlemler almtr: 1 stanbulla haberleme kesildi (Bylece stanbul hkmetini ve igali kabul etmediini bildirdi). 2 stanbuldaki tutuklamalara kar Anadoludaki itilaf subaylar tutukland. (bylece g ve eitlik vurguland) 3 Geyve Boaz kapatld. (ngilizlerin Asker gndermesini engellemek iin) 4 Anadoludaki resmi ve yar resmi kurumlarn kymetli eyalarn stanbula gnderilmesi yasakland. (Anadolu hareketi bylece maddi ihtiyalarn karlayacak)
stanbul galinin Sonular
1 stanbulun igali, Mustafa Kemale milli mcadeleyi padiah adna yrttn syleme frsat verdi. 2 stanbuldan kaan vekiller Ankaraya katldlar ve a Ankaraya g verildi. 3 Damat Ferit Seyh-l slamdan fetva alarak Kuvay-i Milliye-yi hain ilan etti. 4 gallere beraber Padiah ve hkmet itilaf devletleri denetimine girmitir. Not: tilaf devletleri stanbulun igalinin geici olduunu ilan ettiler ve Osmanl fiilen sona erdi. (geici olmasayd resmen sona erecekti) Not: stanbulun igali zerine Ali Rza Paa hkmeti yerine Salih Paa geti, Salih paadan sonra Damat Ferit tekrar hkmeti kurdu. Not: stanbuldan kaan vekillerin Ankaraya Meclise girmeleri Mebusan meclisinin Ankaraya tanmas ve resmen dnyaya kabul ettirilmesi manasna gelir. Not: tilaf devletinin mebuslar meclisini kapattrmas mili iradeye kar olduunun ve yok etmek istediklerinin gstergesidir. Not: Damat Feritin Fetvalar yaynlanmasna karn fetvalar yaynlanp asl igale ses karmayanlarn hain olduunu sylemitir. Buna ..denir. TBMMnin Almas (23 Nisan 1920) TBMM Sinop Mebusu erif beyin konumasyla ald. (en yal ye olduu iin) Kurulu Amac 1 Vatan kurtarmak (Temel ama) 2 Milli birlii gerekletirmek 3 Dzenli ordu kurmak 4 Milli iradeyi gerekletirmek. 120 vekilin katlmyla toplant gerekletirildi. (Vekiller eitli meslek gruplarndan oluuyordu) Ald Kararlar 1 Hkmet kurmak gereklidir. (stanbul hkmeti yok sayld) 2 Geici bir hkmet bakan ya da padiah vekili atamak doru deildir. (Meclisin kalc olacan belirtir) 3 TBMMnin stnde bir g yoktur. (Saltanat yok sayld) 4 Yaama, yrtme, yarg TBMMye aittir. (abuk karar alp uygulamak iin)
5 Padiah ve halifenin durumu daha sonra belirlenecektir. Not: 6 Nisan 1920de Anadolu Ajans kurulmutur. Not: Matbuat ve istihbaratlar umumiye kuruldu. Ve meclis bakanlna balamtr. Anadolu ajansda buraya balanmtr. Not: stanbulun igali TBMMnin kurulumunu salam ve Trk Milletinin tek Temsilcisi haline gelmitir. Not: 1.TBMMnin yapt kaldrlmasdr. Not: Vekillerin eitli meslek gruplarndan olumas, TBMMnin milli iradeyi gerekletirmek istemesinin gstergesidir. Not: I. TBMM gler birlii ilkesine sahiptir ve olaanst yetkilere sahiptir. nk zaman kstl idi ve hzl karar alp uygulanmalyd. ilk siyasi inklap saltanatn
20
Not: I. TBMMde meclis hkmeti vardr. Not: I. TBMMnin kard kanunlar; 1 Anam vergisi 4 kat olacak 2 Gmrk vergisi 5 kat olacak. 3 Hyanet-i vataniye . karld. (29 Nisan 1920) 4 stiklal mahkemeleri kuruldu. (11 Eyll 1920) 5 Firariler kanunu (asker kaaklarn nlemek iin) 6 Men-i israfat kanunu(iki yasa) 7 Nisab- mzakere kanunu(toplant yeter says) TBMMnin Nitelikleri 1 Kurucu Meclis Meclisi ve hkmeti kurmak iin 2 nklapdr. Yenilikler yapt iin 3 Gler birlii vardr. Yaama, yarg, yrtme TBMM ye aittir 4 Demokratiktir. Halkn tamamn temsil ettii iin 5 Olaanst yetkilere sahiptir Olaanst durum sz konusu olduu iin
6 Milli bir meclistir. Aznlklara yer verilmedii iin 7 Halkdr. Halk temsil ettii iin 8 Sreklidir.
9 Bamszl salamtr. TBMMnin nemi 1 TBMMnin almasyla yeni bir devlet kuruldu. 2 Temsil kurulu dnemi TBMMnin almasyla sona erdi. 3TBMM seilen vekillerden olumutur. Bylecegerekleti. 4 Partileme yoktu. Farkl grler vard. Bu insanlar birletiren temel ama Misak- Milliyi gerekletirmektir 5 Mustafa Kemal 30 Nisanda yeni bir devlet kurulduunun dnyaya duyurdu ve Osmanl ile yaplan antlamalar kabul edilmeyeceini bildirdi. Not: TBMM ald kararlarda padiaha aka kar kmad ve yeni bir devletin (Cumhuriyetin kurulacan) ilan etmedi. Padiah taraflarnn tepkisini ekmemek iin Not: lk mecliste 3 ksm vekil vard. 1 Yeni seilenler 2 Meclis-i Mebusandan gelenler 3 Yunanistan ve Matladan gelenler
isyan erkez Ethemin Kuva-yi Seyyare birlikleri tarafndan bastrld. (1920)
Kuva-yi inzibatiye: halifelik ordusu da denildi. Adapazar civarnda isyan ettiler. Amalar boazlar civarndaki milli kuvvetleri yok etmekti. Ali Fuat Paya kuvvetleri yok etmekti. Ali Fuat Paa kuvvetleri isyan bastrd
2 stanbul ve galcilerin Desteiyle karlanlar Bolu, Dzce, Hendek, Adapazar, Yozgat Yenihan Boazlyan ,Afyon (Copur Musa), Konya (Deliba Mehmet), Milli Airet (Urfa) vakas, Cemil eto, Ali Bat. Not: tilaf devletleri TBMMnin padiah ve halifeye kar oluan bir rgt olduunu sylediler. . Not: stanbul hkmeti ve tilaf Devleti tarafndan karlan tm isyanlar milli kuvvetler tarafndan bastrld.
21
Not: lk mecliste 4 grup var. 1 Halk zmresi 2 Islahat grubu 3 stiklal grubu 4 Tenast (Dayanma)grubu TBMMye Kar Ayaklanmalar Damat Ferit dini duygular kullanarak isyanlar kartt. Bu ayaklanmalar itilaf devletleri destekledi. Bu ayaklanmay karanlar, dini duygular, yoksulluu, eitimsizlii kullandlar. Nedenleri 1 stanbul hkmetinin kkrtmas 2 tilaf devletlerinin propagandas 3 stanbul hkmetinin milli mcadelecileri ittihat ve bolsevik olarak nitelemesi 4 Asker kaaklarnn otorite boluundan yararlanmas 5 Kuva-yi Milliyenin disiplinsizlii 6 gallerden yararlanmak isteyen aznlklarn bamsz devlet kurmak istemesi 7 Kuva-yi Milliyenin dzenli orduya girmek istememesi
Not: Dou Anadoludaki ermeni ayaklanmasn Kazm Karabekir bastrd. Not: Yeni kurulan Trk Devletini en uzun sre uratran isyan Rumlarn isyandr. Not: Kogiri Tunceli Erzincan civarnda kt Krt Devleti kurmak iin Ali Bat Krt devleti kurmak iin Deliba Dini Nitelikli 3 Aznlklarn kard Ayalanmalar Dou Anadoluda Ermeni Dou Karadenizde Pontus Dou Trakya ve Bat Anadoluda Rumlar
4 Kuva-yi Milliyecilerin kard ayaklanmalar erkez Ethem Demirci Mehmet Yrk Ali Efe TBMMnin syanlar Kar Ald nlemler 1 Hyanet-i Vataniye kanunu karld. 2 stiklal Mahkemeleri kuruldu. (11 Eyll 1920) 3 Dzenli Orduya geildi. 4 stanbul hkmetinin fetvalarna kar Anadoludaki din adamlar fetva yaynlad. (Mft Rfat Breki) 5 stanbulla haberleme kesildi.
Ayaklanmalar 1 Dorudan stanbul tarafndan karlan syanlar: Aznavur Ayaklanmas Kuva-yi inzibatiye Ahmet Aznavur: ngilizlerin desteiyle Balkesir ve
civarnda isyan etti. Amac milli kuvvetleri yok etmekti. Bu
Ayaklanmann Sonular 1 TBMMnin gc artt. 2 TBMMnin Anadoluya hakimiyeti saland. 3 Mili Mcadelenin uzamasna ve kazanlmasnn gecikmesine sebep oldu. 4 Yunanllar ilerledi. 5 Dzenli ordunun kuruluu hzland. Not: Kuva-yi Milliyecilerin ayaklanma sebebi Milli Dzenli kuvvetlere katlmamaktadr. Not: erkez Ethem dzenli orduya katlmak istemedi ve isyan etti. Not: Kuva-yi Milliyecilerin isyan I. nn Muharebelerinin kazanlmasyla bastrld. Not: stiklal mahkemeleri yeleri meclis yeleriydi. Bu durum hzl karar alnp uygulanmasna sebep oluyordu nk. Not: stiklal Mahkemeleri ileyi kuruluu bakmndan tar. Not:erkes Ethemin isyannn temel sebebi,kiisel kar atmalar ve Milli mcadeleyi tam olarak kavrayamamasdr Not: stanbul hkmeti fetva yaynlanarak Ankara hkmetini halkn gznden drmeye alyordu. (Fetvalar sava) Not: lk TBMMnin gerekletirdikleri 1 Ayaklanmay bastrd. 2 Dzenli orduyu kurdu. 3 Yeni Trk Devletinin ilk Anayasas Tekilat- Esasi yi hazrlad. 4 Trk Milletini zafere ulatrd. SEVR ANTLAMASI (10 Austos 1920) Sevr I. Dnya harbinden sonra imzalanmalyd. Ama gecikti nk Anadoluda kurtulu hareketi balam, tilaf Devletleri Osmanly paralamakta anlaamamlar ve zmirin yunanllara verilmesiyle itilaf devletlerinin arasnda anlamazlk kmt. galciler Anadoludaki isyanlardan istedikleri sonucu alamaynca talyay ikna etmek iin San Remoda konferans dzenlediler. Osmanly Tevfik Paa temsil etti.Tevfik Paa tasla kabul etmedi. Saltanat uras bar kabul etti. Anlama Maddeleri 1 stanbul Osmanlnn bakenti olacak ama Osmanl anlamaya uymazsa igal edilecekti. 2 Boazlar her zaman btn devletlere ak olacak, Boazlar da komisyon kurulacak. 3 Dou Anadoluda Ermeni ve Krdistan kurulacak
4 Aznlklara geni haklar verilecek. 5 Dou Trakya ve Bat Anadolu Yunanistana verilecek. 6 Mardin, Urfa, Antep, Suriye Fransaya verilecek. 7 Antalya, Konya talyaya verilecek. 8 Rodos ve Oniki ada talyada ege adalar Yunanistanda kalacak. 9. Ordu ar silahlar olmadan sadece jandarma olarak hizmet verecek (Osmanl ordusu 50700kii) 10 Maliye itilaf Devletinin kontrolnde olacak. 11 Kapitlasyonlar en ar bir ekilde uygulanacak. 12 Osmanlya stanbul ve Anadolunun kk bir blm braklacak. Not: San Remo Konferans n da itilaf devletlerinin amac istedikleri barn esaslarn Osmanlya kabul ettirmekti. Not: Sevri Saltanat uras kabul etmek zorunda kald nk itilaflar yunanllar harekete geirdiler. Not: Sevri onaylamad. bu yzden geersizdir.
22
Not: Bilecik Grmesi (Aralk 1920) TBMM sevr i kabul etmeyince Ahmet zzet ve Salih Paalar Servi antlamasn kabul ettirmek iin TBMM ile uzlamak istediler. Fakat Bilecik istasyonundaki grme sonu vermedi. Not: Osmanl ordusu sayca ilk kez Sevrde snrlandrld. Not: Boazlar komisyonu ilk kez Sevrde kurulmutur. Not: Sevr ile Osmanl fiilen sona erdi. Not: Sevri Osmanl Mebusan meclisi onaylamad iin geersizdir. Not: TBMM Sevri onaylayanlar vatan haini ilan etmitir. Not: Sevr l doan bir anlamadr. nk.........balamtr.
Dzenli Ordunun Kurulmas TBMM 1920de dzenli orduya geme karar ald. Kuva-yi milliye mcadele ediyor ama dzenli orduya kar baar elde edemiyordu. Sebepleri 1 Kuva-yi Milliyenin dzenli orduyu durduramamas 2 Gediz Muharebelerinde kuva-yi milliyenin yenilmesi 3 Kuva-yi Milliyenin dzensiz ve disiplinsiz olmas 4 Asl amacn vatann topyekn kurtarlmak istenmesi
Not: Kuva-yi Milliyenin en byk baars dzenli orduya geite zaman kazandrmasdr. Not: Osmanldan kalan tek dzenli ordu Kazm Karabekirin 15. kolordusudur. Not: Dzenli orduya gei aamasnda erkez Ethem ve dier birlikler ikna edilmeye alld. Asker kaaklarna kar firariler kanunu kard. Jandarma kuruldu. Subay ihtiyac iin Ankarada subay mektebi ald.
Not: Trkiye Devleti ad ilk kez Gmrde geti. Not: Gmr ile TBMMnin Siyasi varl ilk kez Ermeniler tarafndan tannmtr. Not: Ermenistan ve ,Grcistanla antlamalarn kesinlemesi Moskova antlamas ile oldu. Not: Batumun Grcistana verilmesi ille Misak- Milli ilk kez ihlal edildi. Gney Cephesi Franszlarla Kuva-yi Milliye ve Trk Milleti savat. Franszlarn elinden 11 ubat 1920de Mara, 10 Nisan 1920de Urfa kurtarlm ama Antep igal edilmitir. Franszlar Sakarya zaferinden sonra 20 Ekim 1921de Ankara Antlamas ile blgeyi terk etti. Bat Cephesi En nemli cephedir.
Cepheler ve Sonular Dou Cephesi Ermeniler Sevre dayanarak bamsz Ermenistan kurmak iin harekete getiler. Kazm Karabekir 15. kolordu ile Ermenileri Malup etti.
Gmr Antlamas (3 Aralk 1920) 1 Dou snr, Aras Nehri ve ldr glne kadar uzanacaktr. 2 Kars, Sarkam, ve Idr Trklere verilmitir. 3 Ermeniler Sevr-i benimsemeyecek.
I. nn (savunma) sava(6-10 ocak 1921) Amac .kabul ettirmektir. Albay smet Bey sava kazand. nemi ve Sonular 1 TBMMnin (Yeni) ilk askeri baardr. 2 TBMMnin gc ve otoritesi artt. 3 erkez Ethem olay bitti. 4 Dzenli ordunun kuruluu tamamland. 5 smet Bey General oldu. 6 tilaf devletleri Sevri yeniden grmek iin Londrada konferans topladlar. 7 Yeni Kurulan Trk devletinin ilk anayasas ..20 Ocak 1921de yrrle girdi.
Gmr antlamas ile dou cephesi kapanm, buradaki birlikler batya kaydrlmtr. Bu durum milli mcadeleyi olumlu etkilemitir. Sovyet Rusya ile ilitiler gelitirilmitir. Batum dnda dou snrmz izilmitir. 5 Aralkta 1920de Sovyetler Ermenistan igal ettii iin anlama yrrle girmedi. 1921de Kars Antlamas yapld. 23 ubat 1921de Grcistanla Batum Antlamas yapld. Buna gre Kars Ardahan Trkiyede, Batum Grcistanda kald. Rum Pontuscularna kar merkez ordusu adyla birlik kuruldu. Not: Douda Ermenilerin yenilmesiyle TBMM ilk askeri baarsn kazand. Not: Gmr TBMMnin ilk siyasi baarsdr. Not: Mondrosla belirlenen snrlar ilk defa Gmr ile alm ve Sevrin geersizlii anlalmtr.
Not: Ankara Antlamas ile Hatay snrlarmz dnda kald. Not: Gney Cephesinde dzenli ordu olmad
iin.savamtr. Not: Anadoluyu ilk terkeden lke .dr. Not: TBMMnin kurduu dzenli ordunun ilk askeri baars.kar..savadr. Not: I.nn Sava sonucunda Afganistanla dostluk
antlamas imzaland.(1 mart 1921) Not: I. nn Sava sonunda Antlamas imzaland. Sovyetlerle Moskova
23
Not: Franszlar II. nnden sonra Zonguldaktan asker Tekilat- Esasi 20 Ocak 1921 lk anayasadr demokrat ve laik deildir. Gei anayasasdr. seme seilme sadeci erkeklere aittir. Not: yeni kurulan Trk devletinin ilk anayasa 1921, Trkiye Cumhuriyeti ilk anayasas 1924 anayasadr. Not: Yeni kurulan Trk Devletini ilk Tanyan devlet Afganistan (Ermenistan) lk Batl Devlet; Fransa, ilk Avrupal Devlet Rusya dr Londra Konferans (21 ubat 1921) Amac: Sevri yumuatarak kabul ettirmektir. Konferansa itilaf devletleri hem stanbul hkmetini hem TBMMyi birlikte ardlar. Ama ikilik karmaktadr. tilaf Devletleri talya aracl ile TBMMyi konferansa davet ettiler. Osmanl ve itilaf devletleri TBMMyi ilk kez resmen kabul ettiler. TBMMnin amac; 1 Bar olduunu dnyaya duyurmak 2 Misak- Milliyi dnyaya duyurmak Not: Londra Konferans ile tilaf Devletleri TBMMnin varln hukuktan tandlar. (lk kez) Not: talya Aracl ile TBMM nin Londra konferansna davet edilmesinin sebebi talya ile TBMMnin daha iyi ilikiler kurmasdr. Not: Londra Konferansndan sonu alnamayacan ektiler.
Not: I. ve II. nn Muharebeleri arasnda 1 Tekilat- Esasi yrrle girdi. (20 ocak 1921) 2 Afganistan ile dostluk antlamas imzaland. (1 Mart 1921) 3 stiklal Mar kabul edildi. (12 Mart 1921) 4 Moskova Antlamas imzaland. (16 Mart 1921)
Moskova Antlamas ile 1 Sovyet Rusya Sevri reddetti. 2 Sovyet Rusya Misak- Milliyi kabul etti. 3 Rusya Kapitlasyonlar reddetti. Not: Kapitlasyonlar reddeden ilk devlet Sovyet Rusyadr. Not: TBMMyi tanyan ilk Avrupal devlet Sovyet Rusyadr
24
Not: Moskova Antlamas ile . TBMMye silah ve para yardm yapmay kabul eder. Ama bu ,anlamann maddelerinde yer almaz. Ktahya Eskiehir Sava (Savunma) 10 24 Temmuz 1921 II. nnde yenilen Yunanllar Ankaraya kadar gelip ..ortadan kaldrmak iin taarruz ettiler. Trk ordusu baarl olamad ve Mustafa Kemal geri ekilme emri verdi. Baarszlk Sebepleri 1 Trk ordusunun kurulu aamasnda olmas 2 I. ve II. nnde ordunun ypranmas Sonu 1 Eskiehir ilk kez dman eline geti. 2 Mustafa Kemalin orduya geri ekil emri vermesi sert muhalefete sebep oldu. 3 Bakentin Ankaradan Kayseriye gitmesi dnlmtr. 4 Trk milletinin morali bozuldu. 5 Mustafa Kemale 3 aylk sreyle bakomutanlk yetkileri verildi ama 6 TBMM Mustafa Kemalin isteiyle Tekalif-i Milliyeyi ilan etti. Not: Trk ordusu Ktahya Eskiehir harbinden sonra geri ekildi. nk ordunun ypranmamas ve daha elverili artlara kavumak iin Not: Ktahya Eskiehirdeki malubiyet zerine talya asker ekmeye ara vermitir.
anlayan itilaf devletleri yunanllar taarruz ettirdiler. Not: Londra konferans le tilaf devletleri arasnda anlamazlk belirgin hale geldi. (Savunma) II. nn Sava 23 Mart 1 Nisan 1921 Sevri kabul ettiremeyen itilaf devletleri yunanllar taarruza geirdiler. smet Bey yunanllar durdurdu. Yunanllar Aslhanlar Sava ile daha geriye ekildiler. nemi 1 Mustafa Kemal smet Beye telgraf ekerek siz orada yalnz dman deil milletin makus talihini de yendiniz dedi. 2 talyanlar ekilmeye balad. 3 Franszlar bar nerdiler ancak TBMM kabul etmedi. nk ar artlar tayor idi. Not:nn savalarnn ortak yn. Oyalama Savalar olmasdr.
Not:
Bat
Cephesinde
kaybedilen
tek
sava Not: Sakarya Savandan sonra Trk ordusu taarruza (ilk kez) Yunanllar savunmaya ekildi. Ankara Antlamas (1921) Sakaryadan sonra Fransa talyadan sonra Anadoluyu terk ettiler. Yunanllar ve ngilizler yalnz kald. Buna gre;
..dr. Not: Mustafa Kemal Bakomutanlk yetkisi 3 aylk sreyle snrlad nk
Sakarya Sava (Savunma) (23 Austos 12 Eyll 1921) Hazrlklar Mustafa Kemal Sakaryadan nce Tekalifi Milliyeyi ilan etti. Buna gre; Her aile bir ift ark amar orap verecek. Mallara (%40) el konulacak bedeli daha sonra denmek zere Ulam aralar olanlar 100km her ay sava ara gereci tayacak. Silahlar teslim edilecek. Hazrlklar tamamlandktan sonra 23 Austosta sava balad .Karargah Polatl da kuruldu. Mustafa Kemal Hatt Mdafaa yoktur sath mdafaa vardr, o sath btn vatandr ifadesiyle btn bir mcadeleyi ortaya koymutur. Yunanllar geri ekildi. Afyona kadar Anadoluyu boalttlar.
Sava sona erdi (taraflar arasnda) Hatay dnda Trk Suriye snr izildi. Hatay ve..da zerk ynetim kurulacakt. Resmi dil Trke olacakt. Suriyede Sleyman ahn mezar Caber Kalesi Trk topra saylacak. Not:snrlarmz dnda ki tek topramz caber kalesidir burada Trkiye Seluklu Devletinin kurucusu Sleyman ah yatmaktadr. Not: Antlama ile TBMMyi ilk tanyan batl Devlet . Oldu. Not: Misak- Milliyi ilk kez tanyan itilaf devleti Fransadr.
Kars Antlamas (13 Ekim 1921) Sovyet Rum Grcistan, Azerbaycan, Ermenistan ve Trkiye arasnda imzaland. Buna gre; 1 Ardahan, Trkiyede Batum Grcistanda kald. Not: Kars Antlamas ile Dou snrmz kesinleti. Not: Batumun Grcistan da .ilk kaz taviz verildi. kalmas ile
Sonular 1 Mustafa Kemale ve Gazilik nvan verildi. 2 talyanlar Anadoluyu boaltt. 3 Fransa ile Ankara Antlama imzaland. 4 Sovyet ve Kafkas Cumhuriyetleri ile Kars Antlamas imzaland. (Ermenistan.Azerbaycan.Grcistan) 5 Maltada ki esirler serbest brakld. Not: Sakarya sava son savunma savadr. Not: Sakarya ile 1863te balayan
Not: Dou snrmz . Kesinleti. Byk Taarruz (Taarruz) (26 Austos 1922) (13 Eyll) Sakaryadan sonra Trk ordusu dman tamamen yurttan atmak iin taarruza gemek iin hazrlklara balad. hazrlklar gizli tutuldu. Mustafa Kemale Bakomutanlk yetkisi sresiz verildi. Silahlar toparland. Ordu takviye edildi. 30 Austosta taarruz balad. Dumlupnar (Bakomutanlk) Meydan Sava ile Yunanllar malup edildi ve kamaya baladlar. Yunanllarn direnme gc tamamen krld. Mustafa Kemal Ordular ilk hedefimiz Akdenizdir, ileri emrini verdi
. Sona erdi. Not: Sakaryada Genelkurmay
bakan..dr. Not: Tekalifi milliye kanunlar meclisin onayndan gememitir. nk .dr. Not: Sakaryada Yunann amac .ele geirmektir.
Not: Mustafa Kemale yetkilerin (Bakomutanlk) sresiz Not: Dnya da ilk kez topyekn sava Mustafa Kemal ..uygulad. verilmesi gvenin arttnn gstergesidir. Not: Byk taarruzla Milli mcadelenin askeri safhas bitti.
25
Not: Byk taarruzdan sonra ngilterede hkmet deiiklii oldu. Yunanistan da ihtilal oldu. . 9 Eyllde zmir kurtarld. 10 Eyllde dman Anadoludan atld. Not: zmirin kurtarlmasndan sonra Trk ordusu anakkaleye ilerlerken ngiltere atekes istedi ama buna Trkler uymad nk gerekiyordu.
Saltanatn Milli Egemenlie engel olmas, ikilie sebep olmas, Laiklikle elimesinden dolay kaldrlmasna sebep oldu. Lozan Antlamas (24 Temmuz 1923) smet nn Konferansta TBMMyi temsil etti. Kesinlikle Taviz verilmeyecek konular unlard. 1 Kapitlasyonlar 2 Ermeni Yurdu 3 Musul Meselesi Grmeler de Kapitlasyonlar, D borlar Musul ve Aznlk konularnda anlamazlk ortaya kt. Ve konferans dald. Trk ordusunun Boazlar ve Musul zerine harekete gemesi ile tekrar toplanld 24 Temmuz 1923te Bozan Antlamas imzaland.
Mudanya Atekes Antlamas (3 11 Ekim 1922) ngiltere, Fransa, talya, Sovyet Rusya TBMM (smet nn temsil etti) Atekes grmelerine katld. Bat Anadolu temizlenince sra Boazlar, stanbul ve Trakyaya geldi. Trk ordusu ilerlemeye balad. ngilizler stanbulu vermemek iin savaacan syledi. Daha sonra grmeyi ngiltere kabul etti. Kararlar 1 Trk Yunan sava durdurulacak 2 Yunanllar 15 gn iinde Trakyay boaltacak 3 Meri Trk Yunan snr olacak 4 Trk ordusu bar yaplana kadar anakkaleden ayrlmayacak 5 stanbul ve Boazlarn denetimi ve ynetimi TBMMye braklacak, itilaf devletleri bara kadar burada kalacak.
Not: Mudanyada smet Beyin Trkiyeyi temsil etmesi Lozanda da smet beyin temsil etmesinin sebebidir. Not: tilaf devletlerinin Lozana Osmanly da armas zerine saltanat kaldrlm ve bu ekilde birlik salanm ikilik engellenmitir. Not: Laikliin ilk aamas ..dr. Not: Saltanatn kaldrlmasyla Osmanl .. sona ermitir. Not: Padiah VI Mehmet Vahidettinin yurt dna
Not: Mudanyaya Yunanistan katlmad Yunanistan ngiltere temsil etti. Not: ngilizler stanbul, Boazlar ve Trakyay vermek istemedi savaacan syledi ancak 1 . 2 ..den dolay grmeye karar verdi savamaktan vazgeti. Not: TBMM Mudanya ile, sava yapmadan stanbul, Boazlar ve Dou Trakyay ald. nemi ve Sonular 1 Askeri baary tamamlayan Siyasi zaferdir. 2 tilaf Devletleri TBMMyi resmen tanmtr. 3 Boazlar ve stanbulun TBMMye braklmasyla Osmanl hukuken sona erdi. Saltanatn Kaldrlmas 1 Kasm 1922
gnderilmesinden sonra ngilizlerin bunu kullanmasn engellemek iin Abdulmecit Efendi halife ilan edilmitir. Not: Hem Padiah Hem de halife olan son
kii Not: Son Osmanl halifesi .dir. Grlen Konular Snrlar Suriye Snr;20 Ekim 1921Ankara Antlamas esas alnd. Irak Snr;Musul Meselesinden dolay zmlenemedi. 1926 Antlamas ile Musul kaybedildi. Bat snr;Dou Trakya ve Edirne Trkiyede kalacak. karaaa sava tazminat olarak Trkiyeye verilecek, Ege Adalar silahsz olarak Yunanistana braklacak. Meri nehri Trk Yunan snr olacak. Not: Yunan snr Lozanda dorudan izilen tek snrdr. Dou Snr Moskova Antlamas Esas alnd. (1921)
26
Adalar;Gkeada ve Bozcaada hari tm Ege Adalar silahsz olarak Yunanistana kalacak. Onikiada talyada, Kbrs ngilterede kalacak. Kapitlasyonlar: Tamamen kesin olarak kaldrld. Aznlklar;Aznlklar Trk vatanda kabul edildi. Not: Borlar Trkiye tarafndan kat para esasna gre dendi. (Fransz Frang) Not: Lozan gnmze kadar geerlidir. nk Lozan = 1 milletler aras antlamadr 2 Eitlik ilkesine gre imzalanmtr 3 Trkiye II. Dnya savana katlmad. Not: Lozan siyasi bir zaferdir. Not: Lozanda Musul, Hatay Boazlar ve Patrikhane meseleleri zmlenemedi. (Aleyhimize zld) Not: Lozanda zmlenemeyip zm sonraya braklan tek konu Musuldur. Not: Musul, Hatay, Boazlar, Bat Trakya, Batum, Misak- Milliye aykrdr. Not:Kapitlasyonlar,Ermeni yurdu, D borlar Trkiyenin istedii gibi zmlendi. Not: Lozanda zmlenip tekrar gndeme gelen konular 1 Yabanc okullar 2 Boazlar 3 Suriye 4 Nfus Mubadelesi NKILAPLAR Trk nklabnn zellikleri 1 Topyekn bir aydnlanma ve yenilenme hareketidir. 2 Aklc ve bilimseldir. 3 Ferdin, devletin ve toplumun gelimesini amalar. 4 Kltrel, sosyal siyasal ve ekonomik ynleriyle btnlk gsterir. Trk nklabnn Amalar 1 Mille egemenlik ve demokrasiyi yerletirmek. 2 Trk Milletinin refahm salamak. Siyasal Alanda Yaplan lk 1 Saltanatn kaldrlmas (1 Kasm 1922) 2 Cumhuriyetin ilan (29 Ekim 1923) 3 Halifeliin Kaldrlmas (3 Mart 1924) 4 ok partili hayata geiinden II. TBMMnin almas (12 Austos 1923) I. TBMMnin Kurtulu sava dneminde ypranmas ve Meclisin devrimleri gerekletirebilecek mebuslarn istenmesinden dolay seimlerin yenilmesine karar verilme ve 25 Temmuz 1923te seim yaplm ve II.TBMM grevine balamtr.
stanbuldaki Rumlar, Bat Trakyadaki Trkler hari Anadoludaki Rumlar Yunanistana , Yunanistandaki Trkler Trkiyeye gelecek. (Nfus Mubadelesi)
Not: Lozana Trkiye, ngiltere, talya, Yunanistan, Japonya, Fransa, Romanya, Yugoslavya ve Boazlar konusunda Sovyet Rusya ve Bulgaristan katld. Not: Trkiyenin isteklerine en ok ngiltere, Fransa ve talya kar kt. Not: Lozann I. Grmelerinin dalmas zerine 17 ubat 1923te zmir iktisat Kongresi dzenlendi. Ama .kesinlikle kabul edilmeyeceini vurgulamaktr. Not: Misak- Milli 1 Batum 2 Hatay 3 Bat Trakya i 4- Musul 5- Boazlar konularnda hlal edld
Boazlar; Bakan Trk olan millerler aras bir komisyon tarafndan ynetilecektir. Boazlar askerden arndrlacak btn ticaret gemilerine ak olacakt. D Borlar; D borlar devletlere paylatrld. Yabanc Okullar Trkiyenin i meselesi kabul edildi. MEBe bal olacak ve denetlenecek. Patrikhane; stanbulda kalacak ayrcal olmayacakt. Evrensel deildi. Ermenistan Konusu; Anlama devletleri bu isteklerinden vazgeti. Sava Tazminat; Trkiye tazminat demeyecek Osmanldan ayrlan btn
Yunanistan tazminat olarak Karaaa verecekti. Lozan ile TBMM yani Trk devleti Tm dnya tarafndan tannmtr.
27
Not: II.TBMMnin ilk icraat Lozan onaylamak olmutur. (25 Austos 1923) 2.ci icraat ise 13 Ekim 1923te Ankaray bakent yapmak olmutur. Not: I. TBMM kurtuluu II. TBMM inklap gerekletirdi. Not: I. Mecliste muhalefetin atmas zerine 1 Nisan 1923te TBMM seimlerinin yenilenmesine karar verildi. II. TBMM 12 Austos 1923te greve balad. Not: II. Meclis nklap Meclisi nitelii kazand. 1 Ekim 1927ye kadar alld. Cumhuriyetin ilan (29 Ekim 1923) Cumhuriyetin ilanna ortam hazrlayan etmenler: 1 Saltanatn Kaldrlmas 2 1921de kurulan meclis hkmetinin ilemez hale gelmesi 3 Milletvekilleri arasndaki ekimeler 4 Hkmet bunalmnn kmas 5 Ankarann bakent olmas 6 - Lozann imzalanmas, stanbulun boaltlmas 7 Milli egemenlii gerekletirmek. 8 Rejim tartmalarn bitirmek 9 Devlet bakanl sorununu bitirmek. Mustafa Kemal Asl savamz imdi balyor diyerek cumhuriyetin ilan iin hazrlklara baland. Saltanatn Kaldrlmas (1 Kasm 1922) Nedenleri: 1 Saltanatn Milli egemenlikte badamamas 2 Osmanl hkmetinin kendisini meru hkmet olarak grmesi 3 Lozana itilaf devletlerinin stanbul hkmetini armas kle sebep oldu. Devlette bu ikilii sona erdirmek iin TBMM 1 Kasm 1922de saltanat kaldrd. Cumhuriyetin ilanndan nceki son gelimeler unlardr: 1 Ekim 1923te stanbula Trk ordusu girdi. 13 Ekim 1923te Ankara bakent oldu. 29 Ekim 1923te Cumhuriyet ilan edildi.
28
Not: 1921 Anayasasnda bir madde eklenerek Trkiye Devletinin ynetimi Cumhuriyettir Maddesi eklendi. Not: lk cumhur bakan Mustafa Kemaldir. Not: Trkiye Devletinin ilk babakan Fethi Okyardr. Not: Trkiye Cumhuriyeti Devletinin ilk bakan smet nndr. Not: Trkiye Cumhuriyeti ilk TBMM bakan Fethi beydir. Not: Cumhuriyetin ilanna kadar hkmet ekli Meclis Hkmetidir. nemi ve Sonular 1 Rejimin ad konuldu. 2 Kalbine sistemine geildi. 3 nklaplar iin ortam hazrland. Halifeliin Kaldrlmas (3 Mart 1924) Nedenleri 1 Milli Egemenlikte elimesi 2 Saltanatn kaldrlmas ile halifeliin nemini yitirmesi 3 Halifeliin laiklie ters olmas 4 Abdulmecidin devlet bakan gibi hareket 1 Laikliin nndeki en nemli engel kaldrld. 2 nklaplarn nnde ki engel kaldrld. 3 mmetilik anlay sona erdi. 4 Milli egemenlik pekitirilmitir.
Not: Saltanatn kaldrlmasyla ngilterenin halifelii kullanmas engellendi. Muhalefetin glenmesi de engellendi. Not: Son halife ve padiah VI. Mehmet Vahidettin son halife Abdulmecid efendidir. nemi 1 Saltanatn kaldrlmasyla siyasi ve dini otorite birbirinden ayrld. 2 Osmanl devleti Resmen sona erdi. 3 TBMMnin almasndan sonra yaplan II. Byk inklaptr. (hukuki alanda) Not: Laikliin ilk adm dr. Not: Siyas alanda yaplan ilk inklapdr.
Not: lk kurulan parti Halk frkasdr. (Yeni kurulan Trk devletletnde) 1946ya kadar iktidarda kald. Not: Btn inklaplar Halk frkas program erevesinde yapld. Not: Halk frkas Anadolu ve Rumeli Mdafaa Hukuk Cemiyetinin devamdr.
Not: 3 Mart 1924te
Seriye e ve Evkaf Vekaleti(Din ileri bakanl) kaldrld. Diyanet ileri Bakanl ve Vakflar Genel Mdrl kuruldu (daha sonra) kuruldu. Erkan- Harbiye (Sava Bakanl kaldrld,yerne daha sonra genel kurmay bakanl kuruldu) Tevhid-i Tedrisat (Eitim ve retim birletirildi) ve tm okullar Maarif Vekaletine baland. Osmanl hanedann yurt dna karlmas kanunu kard. Not: 1928e kadar devletin dini islamdr. Ve halifenin yetkileri TBMMye aittir. Not: Erkan- Harbiyenin kaldrlmas ordunun siyasetten ayrldnn en nemli gstergesidir. I. Dnya harbinden sonra halifelik makam nemini yitirdi 1924Anayasas20 Nisan 1924) 1921 anayasa sava srasnda ki durumlara gre karlmt. Bu yzen yeni kurulan devletin ihtiyalarna karlk veremedi ve 105 maddelik anayasa (1924) kabul edildi.
Cumhuriyet halk frkasndan ayrlan Rauf Orbay, Kazm Karabekir, Ali Fuat Cebeoy, Rafet Bele ve Adnan Advar tarafndan kuruldu. Cumhuriyet tarihinin ilk muhalefet partisi olmutur Not: 1921de de 1924te de devletini dini islamdr. 1921de de 1924te de gler birlii ilkesi vardr. Not: 1921de meclis 1924te kabine sistemi uygulanmtr. 1921de kurtuluu 1924 inklaplar ama edinir. 1921de cumhuriyet (Rejim ekli yoktur, 1924te vardr. Cumhuriyetilik) Not: 1924 anayasas en uzun sren anayasadr. Not: 1927de yarg bamsz mahkemelere aittir ifadesi geti bylece ayrld. Not: 1928de devletin dini islamdr ibaresi kaldrld. Not: 1930da seme ya 22ye karld.
29
Not: 1937de Laiklik anayasaya girdi. (Anayasaya en son dahil olan ilkedir) Not: 1946 ift dereceli seime gidildi. Bu durum ok partili hayatn temelini glendirdi. . Partinin Program Partinin sistemi Liberalizm ve halkn egemenliidir. Parti dini dncelere ve inanlara saygldr. Partinin dini dncelere saygldr ibaresi partiye Laiklik ve inklap kart kiiler girmeye balamtr. halifeliin kaldrlmasna kar olanlarn szmasna sebep olmutur. ngilizler Musula girmek iin frsat bekliyordu ve eyh Sait Ayaklanmas kt ve parti kapatld.
Not Bu anayasada: 1 Egemenlik milletindir. 2 T.Cumhuriyetinin dini slamdr. Dili Trkedir. 3 Gler birlii ilkesi TBMMye aittir. 4 Kabine sistemi uygulanacaktr. 1961de Referandum ilk kez anayasaya girdi ama ilk uygulan 1961 anayasann halk oyuna sunulmasdr OK PARTL HAYATA GE I. Mecliste her yenin amac vatann kurtuluudur. Ancak daha sonra inklaplarn uygulanna ve Mustafa Kemale kar muhalefet olutu. Bu yzden seimler yenilendi. 11 Austos 1923te II. TBMM ald. Bu arada 9 Austos 1923te Halk Frkas kuruldu. Cumhuriyetin ilanyla Halk Frkas Cumhuriyet Halk Frkas nvann ald. (1924) Yeni Trk Devletinin ilk partisi Halk Frkasdr. Mustafa Kemal lene kadar bakanlk yapmtr. nklaplar bu partiye dayanarak yapld. Terakkiperver Cumhuriyet Frkas (17 Kasm 1924) Cumhuriyet halk frkasnn bask yaptn savunan baz milletvekilleri basknn kaldrlmasn istediler.
eyh Sait Ayaklanmas (13 ubat 1925) eyh Sait tarafndan biranda kp Diyarbakr ve Erzuruma kadar yaylmtr. Ayaklanma karsnda etkisiz kalan Fethi Okyar hkmeti istifa etti yerine smet nn hkmeti kurdu. smet nn baz tedbirler ald. 1 4 Mart 1925te Takrir-i Skun kanunu karld. 2 Ksmi seferberlik ilan edildi. 3 stiklal mahkemeleri kuruldu. Not: Terakkiperver Cumhuriyet Frkasnn kurulma amac hkmeti denetlemektedir.
Not: Mustafa Kemal Terakkiperver Cumhuriyet Frkasnn kurulmasna memnun olmutur. nk Mustafa Kemal . gemeyi istiyordu. Not: Terakkiperver Cumhuriyet Frkasnda eyh Sait isyannda parma olduu gerekesiyle . kanununa dayanarak parti kapatld. Not: Fethi Okyar ayaklanmay bastramaynca hkmeti smet nn kurdu. Not: eyh Sait ayaklanmas rejime kar yaplmtr. Dini niteliklidir. Not: Musulun kaybedilmesinin de eyh Sait ayaklanmas etkili olmutur. Not: Takrir-i Skun Kanunu eyh Sait olayndan dolay karld. (1929 da kaldrld). Not: syan bastrld ve sulular stiklal mahkemelerinde yargland.
Parti Programnda Liberal Ekonomi modeli uygulanacak. Cumhuriyetilik, Laiklik, Milliyetilik kalnacak. Seimler tek dereceli olacak. Kadna siyasi haklar tannacakt. esaslarna bal
Not: Serbest Cumhuriyet Frkas Cumhuriyet halk frkasnn devletilik politikasna benimsemitir. kar Liberal ekonomik modeli
Not: Partinin iine rejim kartlarnn gelmesi zerine serbest Cumhuriyet Frkas kurucular tarafndan kapatld. Not: Atatrk dneminde ok partili hayata geilemedi. Not: ok partili hayata kurulmasyla geildi. 1946da Demokrat Partinin
Not: zmir Suikast sonras ittihatlar tamamen lkeden karld.
30
Sonular Takrir-i Skun karld. ..............................hkmeti istifa etti. stiklal mahkemeleri kuruldu. ..partisi kapatld. Not: eyh Sait ayaklanmasyla ilk ok partili hayata gei almalar sona erdi. Not: Laik Cumhuriyete kar yaplan ilk
Menemen Olay (23 Aralk 1930) Rejime kar Dervi Mehmet tarafndan karlan bir isyandr. Astemen Kubilay ehit edildi. Sulular divan- harpte yargland. Demokrat Parti (1946) 1946 da (II. Dnya savandan sonra) B.M ok partili ynetimleri desteklemi ve tek partili ynetimleri kabul etmemitir. Bu durum ok partili hayata geii etkiledi. II. Cumhurbakan smet nn dneminde nce Milli Kalknma Partisi, Daha sonra Demokrat Parti kuruldu. Baz nemli Olaylar 1) Bursa Olay; Bursa ulu camde Trke ezan okunmasyla 1 ubat 1933te isyan kt. syan bastrld. Atatrk bu olay ile ilgili Bu bir din deil dil meselesidir. Dedi.
isyan.. ..dr.
ZMR SUKAST (16 Haziran 1926) Eski ittihatlar Mustafa Kemale suikast dzenlediler. Ancak baarl olmadlar. nk Mustafa Kemal 1 gn zmire ge gitti. Sulular stiklal mahkemelerinde yakaland. Mustafa Kemal benim naiz vcudum elbet bir gn toprak olacaktr. Fakat Trkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar Kalacaktr demitir Not: stiklal mahkemeleri resmi olarak en son zmir suikast sonucu kuruldu. Serbest Cumhuriyet Frkas (12 Austos 1930) 1929 dnya ekonomik bunalmndan dolay Cumhuriyet halk frkasna muhalefet ortaya kt. Mustafa Kemalin isteiyle Fethi Okyar tarafndan kuruldu.
2) Vagon Li Olay (22 25 ubat 1933) stanbulda Vagonly tren iletmecilii sahiplerini Trke konumay yasaklad ve Franszca konuulmas istenmesine kar gelerin tepki gsterilmesidir. 3) Rozgard Olay (20 Nisan 1933) Bulgaristanda Rozgard ehrinde Trk Mezarlarnn tahrip edilmesidir. Locarno Antlamas (1 Aralk 1925) I.Dnya savann sona ermesine ramen Fransann Almanyadan ekinceleri devam etti. Bu endienin temel sebebi Wersay Antlamas ile Fransann Almanyay
ekonomik yandan kertmek iin izlemi olduu tamirat. Borlar sorunu idi. Fransa 1923te Almanyann Rhur blgesini igal etti. ABD deme araya girdi. Charleas G. Davesin deme plan 1924te Londrada imzalanan protokolle kabul edildi. Kellog Pakt. (27 Austos1918) Fransa, kendi snrlarn garantiye almak iin ABDye sava lanetleme antlamas nerdi. ABD d ileri bakan Kellog bunu reddetti. Buna karlk Kellog btn byk devlerin muhtmel sava lanetleme pakt. mzalanmay nerdi. Kellog bu neriyi SCCB hari byk lkelerde sundu. Not: Kellog paktnn hukuki olmaktan ok ahlaki idi. (Savan lanetlenmesidir) Not: Trkiye 1929da bu pakta ye oldu. (Kellog)
CHP kltr kurumlarn kurup bir ksmn da kapatt. Trk ocaklarn kapatp halk evlerine kurdu.
3 ok Partili Dneminde Kyl ve iftiler kooperatifler kurdu. Genler tarafndan Trk talebe birlii kuruldu. Trkiye Kiraclar Cemiyeti kira oranlarn rayi bedel olarak belirlemitir. Hukuk alannda Yaplan nklaplar Trk medeni anayasalar kanunun kabul yeni Trk Devletinin
Osmanlda seri ve rf hukuk vard. Hukuk birlii yoktu. Tanzimat dneminde Fransadan faydalanarak karklk giderilmeye allmtr. Laiklemenin Aamalar Saltanatn kaldrlmas (ilk adm) Halifeliin kaldrlmas Seriyye vekaleti nin kaldrlmas Tevhidi Tedrisat kanunun karlmas Tekke ve zaviyelerin kapatlmas 1928de devletin dini slamlar ibaresinin karlmasyla laiklik tamamland. Not: Takrir-i Skun kanunu (1925) derneklerin faaliyetlerini snrlad. Not: Trk talebe birlii yabanc okullara tramway irketlerine yabanc okullara kar ilk faaliyetleri gerekletirmilerdir. Not: Saltanatn kaldrlmas Laikliin ilk aamasdr. Not: 1937de laiklik ilkesi anayasa konuldu. Laik hukuka geme sebepleri Hukuk birliinin olmamas Eski hukukun ihtilaca cevap vermemesi Bat medeniyetine katlma istei Modern ceza hukukunun olmamas Yeni devletin milliyetilie gre kurulmas Kadn haklaryla ilgili konunun yetersizlii ktisadi hayat dzenleyen kurullarn yetersizlii Trk Medeni Kanunu ve Borlar kanunu svireden (1926) Ceza kanunu talyadan (1926) Ticaret kanunu Almanyadan (1929) cra ve flas Kanunun svireden (1932) 1925te Ankara Hukuk mektebi kuruldu. Fransadan dare hukuku Not: Atatrkn hukuk inklabnn en nemli taraf laik hukuk kurallarnn benimsenmesidir.
Tunceli Olaylar eyh Sait olayndan sonra 1930da ar dandaki ayaklanma bastrld. nklaplarn yerlemesi iin 1937de Tuncelide yol, okul yaptrld.
Kk Antant (1921) Orta Avrupa lkelerinden ekoslavakya, Yugoslavya ve Romanya arasnda bar salamak iin imzaland. Lonrda Silahszlanma Antlama (1922) ngiltere ve Fransa Avrupada silahlanmay nlemek iin imzaland. Tunceli olaylar:eyh Saitten sonra arda 1930 da ki ayaklanma bastrld.nklaplarn yerlemesi iin 1937 de okul yol vs hizmetler gtrld Dersim Olaylar Ar ve evresinde balam ve bastrld. (1932) Tuncelide 1937de ayaklanma kt ve bastrld. Atatrke suikast (1935) erkez Ethem ve kardei Suriyeden adam getirmek Mustafa Kemale suikast dzenlemek istemi fakat gvenlik kuvvetler engel olmutur. Cumhuriyet Dnemi Bask Gruplar 1 Milli Mcadelede Bask Gruplar Mudafa-i Hukuk ,Reddi ilhak, Muhafaza-i hukuk
2 Tek Parti Dneminde
31
Trk Medeni Kanunu (17 ubat 1926) svireden alnarak 1926da yrrle girdi. Nedenleri: 1 En yeni kanun olmas 2 Akla dayanmas 3 Kadn erkek eitliine dayanmas 4 Demokratik olmasdr. Buna Gre 1 Kadn erkek eitlii saland. 2 Kadnlar her meslekte alabilir. 3 tek kadnla evlilik esas alnd. 4- kadnlara mirasta ve tanklkta eitlik getirildi 5-kadnlara boanma hakk verildi 6*-Resmi nikah getirildi 7-Mecelle kaldrld 8-patrikhanenin evlendirme boandrma mahkeme kurma gibi haklar kaldrld. Kadnlara syas haklarn verlmes: * 30 nisan 1930 da belediye seimlerine katlma hakk verildi *1933 te muhtarlklara seilme hakk verildi *5 aralk 1934 te milletvekili seme ve seilme hakk verildi. not: Trk hukuk birlii medeni kanunun kabulyle saland. Not:dnyadaki kadn erkek eitlii insan haklar bildirgesi ve insan haklar szlemesi ile uluslar aras hukuk kurallar haline getirildi.
Vatandalarn idare karsnda haklarn korumak iin Dantay kurulaca gibi kararlar alnd.
1924 Anayasasnda Yaplan Deiiklikler 1928de devletin dini slamdr ibaresi karld. 1937de Trkiye Devleti Cumhuriyeti, halk, devleti laik ve inklaplar ibaresi eklendi. Seim ya 18den 22ye kt. Toprak reformu yaplmas ngrld. Ormanlar devletletirildi. Kadnlara seme ve seilme hakk verildi. 1961 Anayasas Kurucu Meclis 6 Ocak 1921de almalara balad. 1948 talyan, 1949 Bonn Anayasalarndan faydalanld. 1861de yaama yetkesi Millet Meclisi ve senatonundu Son sz Millet meclisindeki yrtme Cumhurbakan ve Bakanlar kurulundan olutu. Bylece Meclis hkmeti sistemi terk edildi. 12 Mart 1971 Muhtrasyla anayasada deiiklik oldu.
12 Eyll 1980de ihtilal oldu. 1982 Anayasas hazrland. Not: 1. 20 Ocak 1921 anayasas otoriter ve ihtilalci anayasadr. 2. 1924 (20 Nisan) 2. anayasadr. 3. 1924 anayasasna gre devletin dini islamdr. 4. 10 Nisan 1928 de devletin dini islamdr ibaresi kaldrld. 5. Aralk 1934te semen ya 18den 22ye karld. Kadnlara seme ve seilme hakk verildi. 6. 5 ubat 1937de Atatrk ilkeleri anayasaya eklendi. Eitim ve Kltr Alannda Yaplan nklaplar 1 Tevhid-i Tedrisat Kanunu (3 Mart 1924) Osmanlda temel eitim kurumu medreselerdi. 19.yyda Tanzimat dneminde bat tarznda okullar alm ve eitimde ikilikler ortayla kmtr. Tevhid-i Tedrisat birletirildi. (3 Mart 1924)le eitim retim
Teklat- esas (20 ocak 1921) * Yeni Trk devletinin ilk anayasasdr. *Egemenlik milletindir *gler birlii ilkesi vardr. *TBMM bakan hkumetin de bakandr. Not:tekilat- esas ile devletin kurulduu anlalr. 1920 de salk bakanl kuruldu not:1929 da hfszshha enstits kuruldu numune hastanesi ald 20 Nisan 1924 Anayasas 1921 anayasas olaanst dnem de hazrlanmt. Milli Mcadele bitince daha kapsaml anayasa gerekiyordu. 1921deki temel ilkeler 1924te de yerini ald. 1924te u kararlar vard. Milli hakimiyet, Meclis stnl Tek meclis hkmeti, Cumhurbakannn 4 ylda bir seilmesi yarg hakknn bamsz mahkemeler tarafndan kullanlaca,
Kanun ile Tm eitim retim kurumlar Milli eitime baland. Aznlk ve Yabanc okullarn dini ve siyasi retim yapmalar engellendi. Medreseler kapatld. Yabanc okullarn ders programna Trke dersler konuldu ve bunlar Trk retmenler tarafndan okutulacakt. Trk eitim mfredatna uymayan okullar kapatlacak. Okullar parasz olacak, okullar devlet tarafndan alacak. Medreselerin Kaldrlmas (3 Mart 1924)
32
Medreseler Tevhid-i Tedrisatla Milli eitime baland. Bu kanunla Medreseler kapatlmad. Medreselerin yerine imam hatipler ve ilahiyat faklteleri kurulunca medreseler kapatld. Not: 2 Mart 1926da ilk ve orta retim esaslarn belirleyen Maarif Tekilat kanunu kabul edildi. Not: Milli eitimin temel ald ilkeler unlardr; Trk eitimi devleti ve milliyetiler. Eitim laiktir. Msbet ilimler esastr. Din retimi zorunlu deildir. Demokratikler. Tek okul sistemi vardr. Not: Tevhid-i Tedrisat kanunu eitim ve retime milli ve laik bir karakter vermitir. Not: Maarif tekilat kanunuyla eitim hizmetleri dzenlendi. lkretim zorunluluu ilk kez dorudan doruya devlet tarafndan ele alnd. Devletin izni olmadan okul alamayacak.
Trkiye Cumhuriyeti dneminde ilk alan Fakltesi Hukuk Fakltesi (1925) Trkiye Cumhuriyeti dneminde alan ilk niversite stanbul niversitesi (1933te ..yerine) 1936da D ve T Corafya F. Ald. 1934 Gzel Sanatlar Akademisi ald. 1937de Resim ve Heykel mzeleri ald. 1927de Ankara Konservatuar ald. 1932de Halkevleri ald. (. Benimsetmek, kltr farkllklarn gidermek) Ziraat ve Siyasal bilgiler fakltesi. Trk Dil Kurumu (12 Temmuz 1932) Trk dilinin kkn aratrmak Trk dilini yabanc dillerden kurtarmak Trkeyi bilim dili yapmak iin ald. niversite Reformu (1933) 1933te Dar-l fnun stanbul niversitesine evrildi. 1933te Yksek ziraat fakltesi ald. 1934te Mlkiye Mektebi Siyasi Bilimler fakltesi oldu. 1936da Dil, Tarih, Corafya fakltesi ald.
33
Not: Aznlk okullarnn MEBe balanmas yabanc okullar sorununu dourdu. Latin Alfabesinin kabul (1 Kasm 1928) Okur yazar orann arttrmak eitim seviyesini ykseltmek ve Avrupa ile etkileimi arttrmak iin Latin alfabesi kabul edildi. Millet Mektepleri (1929) Millet mektepleri ilk halk okuma yazma seferberliine ilk kez katld. 24 Kasm 1928de Mustafa Kemal Baretmen oldu. Arap kltrnn etkisi ortadan kaldrld. (Atatrk) Halkevleri (1932) Resim, sanat mzik gibi alanlarda halk eitmek iin ald. Ky Enstitleri Ky ve kasabalarda ki retmen ihtiyacn karlamak iin kuruldu. (nn) Trk Tarih kurumu (15 Nisan 1931) Trk tarihinin Osmanl ile snrlanmad 10000 yllk gemiinin olduunu ortaya koyma iin ald. Not: TTK ve TDK almas milliyetilikle ilgilidir. Not: Halk evleri ve Millet Meclisi Mustafa Kemal tarafndan Ky Enstitleri nn tarafndan ald. Atatrk dneminde alan Yksek okullar
Sosyal alanda nklaplar Tekke zaviye ve Trbelerin kapatlmas (30 kasm 1925) Nedenleri; 1.Toplumdaki blnmeyi bitirmek. 2. Dini duygularn smrlmesini salamak. 3. Rejime kar tehditleri nlemek kanunla tekke ve zaviyemler kapatld. eyh, h, Mrit gibi unvanlarn kullanlmas yasakland. Not: Gne Dil Teorisi Atatrk tarafndan Trkenin ok eski olduunu ve btn dillerin temelinin Trke olduunun ifadesinin almasdr. Not: Osmanlda tarkatlarn bulunduu yerlerin bykleri tekke, kkleri zaviyedir. Not: Kltrel sembol olduundan, Hac bayram, Mevlana Fatih, Yavuz, Eyp sultan trbeleri kapatlmad.
Klk Kyafet Kanunu (25 Kasm 1925) Milleti toplumsal yaam adalatrmak iin ve Sosyal snf ve farkllklar ortadan kaldrmak iin karlan deiiklikler. Mustafa Kemal Kastamonuda apka kanununu kard. (25 Kasm 1925). Bu kanunla; apka giyilmesi kararlatrld.
1934te karlan kanunla din adamlarnn ibadet yerleri haricinde dini kyafet giyemeyecei belirtildi. Sadece Diyanet ileri bakan hahamba ve Patrik dini kyafeti tanabilir. Atatrk kadnn kyafetine sadece apka konusundadr. 1935de araf giymek yasakland. Soyad Kanunu (21 Haziran 1934) Karklklar nlemek Sosyal farkllklar ortaya koyan lakaplar nlemek iin aktarld. Gelenek, rf ve adetlere aykr olmadan herkes soyad kulland. Not: Klk kyafet halklk ve adalama ile ilgilidir. Not: Bayndrlk alannda; Ankara Kayseri Demiryolu 1925 Ankara Sivas Demiryolu 1925 Mersin Tarsus Adana hatt Franszlardan alnd. DDY 1927de kuruldu. TCDD 1925te Trk hava Kurumu kuruldu. Not: Mustafa Kemale 1934te Atatrk soyad verildi. Not: Zade, efendi, aa gibi nvanlar yasakland. Takvim Saat ve llerde deiiklikler Dnya ile olan ticareti, ekonomik sosyal etkileimdeki farkllklar ortadan kaldrmak iin bat tarznda l, takvim saat kabul edildi. Bunlar 1. 26 Aralk 1925te Miladi takvim kullanmak kararlatrld. Ve 10 Ocak 1926da uygulanmaya koyuldu. 2. 26 Aralk 1925te Avrupa saat sistemine geildi. 3. Latin Rakamlar kabul edildi. (24 Mays 1928) 4. 1931de arlk ve uzunluk lleri deitirildi. 5. Hafta sonu tatili Cumadan pazara alnd. (1935) 6. 1921de ocuk esirgeme kurumu kuruldu. Ekonomik Alanda nklap zmir ktisat Konferans (17 ubat 1923) Ama;Ekonomik bamszla ulamakta izlenecek yolu ve milli ekonominin temel ilkelerini belirlemektedir. Lozan grmeleri kesilince topland. Ekonominin sorunlar tartld. Ve Misak- ktisat yaynland.
Not: 1931 39 aras devletilik uygulanmas Kat, dokuma, cam, kimya alanlarnda 16 Fabrika kuruldu. 1933te Smerbank Halkn ihtiyac iin 1935te Etibank Maden ve Elektrik iin 1935te MTA 1937 Karabk Demir elik Fabrikas 1933 Eskiehir eker Fabrikas 1934 Turhal eker Fabrikas 1935 Kayseri Bez Fabrikas 1936 Gemlik ipek Fabrikas 1936 Beykoz Deri Fabrikas 1937 Nazilli Basma Fabrikas 1935 stanbul Paabahe Fabrikas 1938 Merinos Fabrikas Not: Ekonomide yabanc sermayeye kar klm ve kamu yararn dorudan ilgilendiren iletmelerin milliletirilmesi birinci hedeftir. Not: Milli ekonominin temeli Misak- ktisattr.
34
Not: 1926 Uzak eker fabrikas ald. (zelin kurduu ilk fabrika) 1926 Alpulu eker Fabrikas (zel sermaye) Misak- ktisat Kararlar 1 Yabanc kurulular milli kestirilecek. 2 Yabanc tekellerden kanlacak 3 Yerli sanayi kurulacak 4 zel sektrde yaplmayan teebbsler devlete gerekletirilecek. 5 Demiryolu yaplacak. 6 zel teebbs desteklenecek. 7 Milli Bankalar kurulacak. 8 Yerli Mal kullanlacak. 9 Vergi ve toprak reformu yaplacak. 10 Teknik eitim desteklenecek. 11 Sendikalar kurulacak. Bankasnn kurulmas (1924) Trkiye Cumhuriyetinin ilk zel bankasdr. Kurulma amac zel giriimciye kredi salamak. Aer Vergisinin kaldrlmas (1925) Kylnn hayat artlarn dzeltmek iin aer kaldrld. Kabotaj Kanunu (1926) Trk denizlerinde ve limanlarnda tama hakknn Trk gemilerine verilmesidir. Tevik-i Sanayi (1927) zel teebbs, sanayiyi desteklemek iin karld.
Not: Tarm Alannda nklap 1 Aar kaldrld. (1925) 2 Ziraat Bankas kuruldu. 3 Tarm K.Koop kuruldu. 4 Eleman yetitirmek iin ziraat enstitleri ve Yksek ziraat kuruldu. 5 1929da toprak reformu kanunu karld ama uygulanmad.(Dnya ekonomik bunalm ve II.dnya savann kma durumundan dolay) Ticaretle lgili nklaplar 1 Ticaret alannda Lozanda kapitlasyonlarn kaldrlmas en byk engelin kaldrlmas demektir. 2 Merkez Bankas kuruldu. (1930) 3 lk zel banka i bankas kuruldu. 4 1925te Ticaret ve sanayi odalar kuruldu. 5 1925te sanayi ve maadin Bankas kuruldu. 1937de Smer banka devroldu. 6 Ticaretin artmas iin bankaclk, kooperatifilik, Borsalar ald. 7 1926da Kabotaj kanunu karld.
1 Sanayi Bankas kuruldu. 2 1927de Tevik-i Sanayi kanunu karld. zel teebbs desteklendi ama 1929 21 deki dnya ekonomik bunalm bu kanunun uygulanmasn engelledi. 3 Maden ileri iin Etibank ve MTA kuruldu. (1935) Not: Ekonomik bunalm ve zel teebbsteki sermaye yetersizlii devletilik ilkesini zorunlu kld. Not: I. Be yllk kalknma plan ile ilk defa planl ekonomiye geildi. Not: II. Be yllk kalknma plan II. Dnya Savandan dolay uygulanamad. Bu durum devletilik ilkesinin uygulanmasn zorlatrd. Not: Devletilik ilkesi 1937de anayasa girmitir. Atatrklk Trkiyenin ada uygarlk dzeyine erimesi ve inklaplarn srdrlmesinde izlenen yoldur. Atatrk dnce sisteminin en belirgin yn akla ve bilime dayanmasdr. Milli G Unsurlar Siyasi g Ekonomik g Askeri g Sosyal kltrel g Atatrk lkeleri Cumhuriyetilik; Cumhuriyet hem devlet hem de hkmet eklidir.
Tarm K. Kooperatifin Kurulmas (1929) iftiye kredi salamak iin kuruldu. Trk hava kurumlu kuruldu. (1925) Ziraat Donatm K. (1932) Kylye tohum, gbre, ila, makine salamak iin kuruldu. 1 Be Yllk Kalknma Plan (1933) Tevik-i Sanayi kanunu istenilen sonucu karld. 5 ylda neler yaplaca planlad. Bunlar; Etibank, Smerbank, Denizbank kurulmas. ubuk baraj yapld. eker fabrikalar kuruldu. Numune hastanesi ald. Kitler oluturuldu. Demiryollar yapld. 2 Be Yllk Kalknma Plan (1930) II. Dnya savandan dolay uygulanmad. Not: 1960dan nceki sanayi planlar sanayileme sonrakiler kalknma amalyd. Not: Cumhuriyet denemi 3 beyaz; un, eker, pamuk, 3 siyah; kmr, demir, akaryakttr. Not: Devletilik I.Be yllk kalknma planyla resmen ortaya kt. vermeyince
35
zellikleri Cumhuriyetilik milli egemenlik ve halklkla dorudan ilikilidir. Cumhuriyette temel ilke seimdir. Egemenlik kaytsz artsz milletindir. Cumhuriyetilie Uygun nklap 1 TBMMnin almas 2 1921 (Tekilat- Esasi)nin kabul. 3 Saltanatn kaldrlmas 4 Halifeliin kaldrlmas 5 Siyasi partilerin kurulmas 6 Ordunun siyasetten ayrlmas 7 Kadnlara seme seilme hakk Milliyetilik; Atatrkn milliyetilik anlaynda; Trk lkesini btnln iin alan herkes Trktr. Ayrc deil birletiricidir. Aklc, bar, insanidir.
Not: Sanayi Alanndaki nklaplar
Irk ve din zerine oturmamtr. Eitlik ilkesine dayanr. Not: 1935te CHP kurultaynda alt Atatrk ilkesi 5 ubat1937 de anayasaya girmitir. Not: Halklk, Milliyetilik ve Cumhuriyetilik ilkesinin doal Not: Atatrk Laiklik ve Cumhuriyetilik ilkelerinden taviz vermedi. Not: Atatrkn milliyetilik anlayna rklk yoktur, laiktir. Not: Milliyetilik anlaynda kesin ama, Trk milletinin refahn salamaktr. Not: Halklk sosyal adaleti ve frsat eitliini esas alr. Not: Cumhuriyetilik egemenliktir. ilkesinin btnleyici ilkesi illi . . nklaplk: nklap nemli kurumlarn toptan deimesi ve yerine yenilerinin yaplmasdr. Mustafa Kemal inklaplk ile dier ilkelerin canl kalmasn ve devamn salamtr. Btnleyici ilkesi adalamadr. Not: nklaplk Toplum kurumlarn aa uygun hale getirmeyi amalar. Dorudan deildir, dinamiktir. Not: Yaplan her inklap inklaplk ilkesiyle ilgilidir. sonucudur. Not: Halklk zmre ve snflar reddeder. Not:Halklk Milli egemenlikle dorudan ilgilidir. Eitlik ilkesini de savunur. Halklk;Halkn egemenlii demektir.Ayrm yoktur.Eitlik sz konusudur.
Not: Milliyetilik ilkesinin btnleyici ilkeleri; Milli bamszlk, Milli birlik ve btnlk Milliyetilikle lgili nklap 1 Milli Trk devletinin kurulmas 2 TBMMnin almas 3 zmir ktisadi kongresi 4 Kapitlasyonlarn kaldrlmas 5 Kabotaj konunun karlmas 6 T.T.Kurumu 7 T.D.Kurumu Halklkla lgili nklap 1 Aar vergisinin kaldrlmas 2 Soyad kanunun karlmas 3 Kadnlara seme seilme hakk. 4 Klk kyafet kanunu 5 Vergi ve toprak reformu kanunlar Devletilik Devletin ekonominin iine girmesidir. Devletin dorudan ekonomiye mdahalesidir. Atatrkn devletilik lkesi karma ekonomik modeli benimser. Devletilik zel teebbsn yatrm da yetersiz kalmasndan dolay ortaya kt. Ar ekonomik atlmlar devlet yapar. Devletilikle lgili nklap 1. Be yllk kalknma plan Demir imento, eker fabrikas kurulmas Etibank, Smerbank ve Denizbank kurulmas Not: Devletilik sosyalizmi rnek almaz. zel mlkiyet ve hr teebbs vardr. Not: Uakta alan eker fabrikas devlet eliyle alan ilk fabrikadr. Devletiliin gstergesidir Not: Devletilik 1933te resmi olarak ortaya kt
36
Laiklik Din ve devlet ilerinin ayrlmasdr. Devlet din konusun da tarafszdr. Ayrm yapmaz. zellikleri Devlet ynetiminde din yerine akl ve bilim esas alnr. Din ve ibadet zgrl esastr. Devletin resmi dini yoktur. Egemenlik ilahi deil millete aittir.
Laiklikle lgili nklap Saltanatn kaldrlmas Halifeliin kaldrlmas eriye ve evkaf vekaletinin kaldrlmas Tevhid-i Tedrisat kanunun kabul Tekke ve zaviyelerin kapatlmas Medeni kanunun kabul
1928de devletin dini islamdr ibaresinin anayasadan karlmas 1937de Laiklik ilkesinin anayasaya konulmas Not: Btnleyici ilkeler Milli egemenlik Cumhuriyetilik Milli birlik Milliyetilik lke Btnl Milliyetilik zgrlk bamszlk D Politika Aklclk bilimsellik Laiklik adalk Batlama nklaplk yurtta bar Cihanda bar D Politika nsanlk seviyesi D politika D Politika Atatrk Dneminde D Politikann Esaslar 1. Milli gce dayanp, bamszl stn tutmak 2. Milli snrlar iinde kalp darya karmamak. 3. Gereki ve bar olmak. 4. Uluslar aras alanda eitlik prensibine uymak. 5. Baka devletlerin rejim ve politikalarndan etkilenmemek 6. Bilim ve teknolojiyi temel almak.
Not: Bat Trakya Trkleri olarak ifade edilen; Selanik, Gmilcine, Kavala da ki Trkler ile stanbul, Gkeada, Bozcaadada ki Rumlar deiim dnda tutuldu. Not: 1930da Mustafa Kemal ve Yunan devlet Bakan venizelos bu sorunu zdler. Not: Nfus Mubadele sorununun bar zlmesi Balkan Antantnn olumasnda etkili oldu. Trke dersleri Trk retmenler tarafndan verilecekti. Trkiye bu meseleyi i mesele olarak kabul edip zd. **Yabanc okullar meselesi Trkiye Cumhuriyetinin d politikadr ilk siyasi baarsdr. Musul sorunu 5 Haziran 1926 Lozanda Musul grlm fakat zme ulalmamt. ngiltere 1925te eyh Said ayaklanmasn kardlar. Trkiye meseleyi BM ye gtrd. BM Hakkariyi Trkiyeye Musulu ngiltereye brakt.
37
1923 1930 Dnemi D Politika Bu dnemde politika Lozandan kalan sorunlarn zlmesi ile ilgilidir. Nfus Mbadelesi (Etabil) sorunu (Trkiye Yunanistan) 10 Haziran 1930 Lozanda stanbuldaki Rumlar ve Bat Trakyadaki Trkler dnda nfus deiimi yaplacakt. Bu mesele 1926ya kadar halledilemedi. 1926da Yunanistan Bat Trakya Trklerin mallarna el koyduunu aklaynca Trkiye Cumhuriyeti de Rumlarn mallarna el koydu. Bu durum ilikilerin bozulmasna sebep oldu. 1930da sorun zld.
Ankara Antlamas (5 Haziran 1926) 1. Musul Kerkk ngiltereye brakld. 2. Petrol gelirlerinin %10unu 25 yllna Trkiyeye brakld. 3. Hakkari snrnda Trkiyeye ait dzenlemeler yapld. Not: Ankara Antlamas ile bugnk rak snr izildi. Not: Trkiye petrol gelirlerini 500 sterline satt.
Not: Misak- Milliden Musulu kaybyla 4. kez taviz verildi 1931 39 Dnemi D Politika BMye Giri (18 temmuz 1932) Gvenliini salamak iin Trkiye BMye 18 Temmuz 1932de ye oldu. Not: Trkiye MC ye 1932ye kadar ye olmad nk, Musul ve Nfus Mbadelesi sorunu vard.
Balkan Antant (9 ubat 1934) Yabanc Okullar Sorunu Trkiye Fransa (1925) Lozanda grlm ancak daha sonra tekrar gndeme getirildi. Ama: Fransann iilerimize karmak istememesidir. Not: D politikada temel olan ifade Yurtta Sulh, Cihanda Sulhtur.(yani d politikada ki paroladr) Not: Ebedi ef: Atatrk Milli ef: smet nn Almanya ve talyann tehditkar tavrlarndan dolay imzaland. Trkiye ,Yugoslavya, Romanya ve Yunanistan arasnda imzaland not: I. Balkan Pakt ile Yunanistan Trkiye ilikileri geliti . Not: Bulgaristan saldrgan politikadan dolay Balkan Paktna ye olmad. Not: Balkan paktnda Trkiyenin amac bat snrlarn gvenlik altna almaktr.
Montr Boazlar Szlemesi (20 Temmuz 1936) Boazlar komisyon tarafndan ynetiliyordu. Bu durum milli btnle terstir. Almanya talya ve Japonyann saldrgan tavrlar ve II. Dnya savann yaklamas yznden boazlar konusu zme ulatrlmalyd. Ve Montr Boazlar Szlemesi imzaland. (20 temmuz 1936) Buna gre; 1. Komisyon kaldrld, yetkiler Trkiyeye brakld. 2. Askersiz blgelerde Trkiye asker bulundurabilecekti. 3. Trk gemilerinin 2 yre geii serbest olacak. 4. Trkiye Savaa girer yada tehlikeyle karlarsa boazlar istedii gibi ap kapatabilecekti. Not: Montr ile Boazlarda Trkiye tam yetkili oldu. Sadabad Pakt 8 Temmuz 1937 talyann Krfeze ynelik tehditlerinden dolay gvenlii salamak iin imzaland.
Mustafa Kemal ile ilgili nemli olaylar renim grd okullar; Mahalle Mektebi, emsi Efendi okulu, Selanik askeri rtiyesi (Ortaokul seviyesi),manastr askeri dads(lse)stanbul harp okulu(subay yetitiren okul),stanbul harp akadems Manastr Askeri dadisi (Lise Dzenlemesi) stanbul harp okulu (Subay yetitiren) stanbul harp akademisi (Kurmay yetitiren) Mustafa Kemalin Beendii Yazar ve Dnce adamlar Jan jjack russo Ziya Gkalp (Trk) Tevfik Fikret (bamszlk - hrriyet ) Namk Kemal (Vatanperver) Mehmet Akif Not: Mustafa Kemal amda kurmay yzba olarak vatan ve hrriyet cemyetn kurdu. Mustafa kemaln kronoljs 1881 1895 1899 1902 1905 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 Doum Selanik Askeri idadisini bitirdi. Manastr Askeri idadisini bitirdi. stanbul Harp bitirdi Kurmay olmak iin kurmay snfna girdi. stanbul Harp akademisi bitirdi. Kurmay oldu. Subay orduya atand. Kolaas (Kdemli Yzba) olarak Selanikte 3. orduya katld. ttihat ve Terakki iin Bat Trablusa gitti. Hareket ordusuna kumanda etti. (31 Mart dolay) Arnavutluk harekatna katld. Derne ve Tobrukta savat. anakkale Boaz Mttefik kuvvetler hareket Subay Mdr oldu. Sofya askeri Ateesi oldu. Yarbay oldu. anakkale ye atand. (19. tmen komutan) Albay) 16. Kolordu. Komutan. Atand. Kafkas cephesi gitti. Tu general oldu. 7. ordu komutan oldu. (Suriye) ehzade Vahdetinle Almanyaya gitti. 9. Ordu mfettii oldu. (3.ordu adna ald)
Trkiye, ran, Irak,Afganistan arasnda imzaland.
Not: Sadabat Pakt ile Trkiye Dou snrlarn gvenlik altna ald. Hatay Sorunu (30 Haziran 1939) 1921 ankara Antlamas ile Hatay Fransaya brakld. 1936da Fransa; Suriye ve Lbnandaki manda ynetimini kaldrd. Bylece Hatay Suriyede kalyordu. Trkiye buna kar kt. M.C. halk oylamasna karar verdi. 2 Eyll 1938 de Hatay bamsz oldu. 30 Haziran 1939 da Hatay oy ounluuyla Trkiyeye katld. Not: Hatay konusunda BMde ngiltere Trkiyeyi destekledi. nk ngiltere Trkiyeyi Almanyaya kar yannda tutmak istiyordu. Not: Hatay Misak- Milliye uygun olarak zld. Not: Hatay Atatrk lmeden zld, lmnden sonra Anavatana katld. Not: Hatayn ilk Cumhurbakan Tayfur Skmen ilk babakan; Aldurrahman Melek lk Meclis, b; Abdurgeni Trkmen
38
1917 1918 1919
Atatrk Yaplanlar Razgard olay, Vagon Li Olay, Bursa Olay, Tunceli Olay, MC. yelii Kellog Pakt (yesiyz) Locarno Pakt (ye Deiliz), Millet Mektepleri, halkevleri
Yaplmayanlar Ky Enstitleri; 1940 (Ali Ycel) Varlk vergisi; II. Dnya Savanda zenginlerden alnd. Truman doktrini; 1947 (ABD yardm) (Yunanistan Trkiye Marshall plan: sscb tehdidine kar ABD Yunanistana ve Trkiyeye yardm etti Badat pakt: Trkiye ,ran, Irak ,ngiltere ve Pakistan arasnda imzaland.paktn ad daha sonra cento olarak deitirildi nk rak pakttan ekildi Badat Pakt Trkiye Irak arasnda balad. 24 ubat 1955 daha sonra ngiltere, Pakistan ve ran katld. Trkiye Irak ngiltere ran Pakistan Irakta darbe dzenlenince Badat paktndan Irak ekildi. Paktn ad (Merkez Antlamas Tekilat) Cento oldu 21 Austos 1959 Mihver Devletleri Almanya (Hitler) = Avusturya, ekoslavakya, sve, Norve, Danimarka, Belika, Hollanda, Lksemburg, Yunanistan, Bulgaristan, Fransa Rusyay igal etti. Almanyann Polonyay igali ile sava balad (3 Eyll 1939)
Not: 1943te talya da ynetim deiti ve talya saf deitirdi.
Savan Seyri 1 3 Eyll 1939 da Almanya Polonyaya saldrd. II. Dnya sava balad. 1945 e kadar srd. 1942de ABD ve ngiltere talyay ald. talyada ynetim deiti ve ngiltere ve ABDnin yannda yer ald. Almanlar Rusyaya saldrd ama souk havadan dolay yenildiler. 1945te Ruslar Almanyaya kadar geldiler. Doudan ve batdan evrilen Almanya, Mttefiklerin Normandiya karmasna dayanamayp teslim oldular. Japonlar teslim olmayan mttefikler 6 Austos 1945te Hiroshima ve 9 Austos 1945te Nagasakiye atlan Atom bombalaryla teslim oldu.
Ky enstitleri ald. Varlk vergisi alnd. Demokrat Parti kuruldu. (1950de iktidar oldu.) lk ok partili seim 1946 tek dereceli ve gizli oy ak saym 1950de ok partili tek dereceli seim yapld ve DP kazand. (Demokrat Parti) D.P Dnemi (1950 60) Cumhurbakan Celal Bayar Babakan Adnan Menderes Parti kurucular Adnan Menderes, Fuat kprl. Celal Bayar. Refik Koraltan Yayn organ Zafer Gazetesi (CHP nin ki ulus gazetesi) Ky evleri ve halkevleri kapatld. Atatrk koruma kanunu karld. 27 Mays 1960da ordu ynetime el koydu.
39
smet nn Dnemi Politika
Trkiyenin Tutumu Trkiye savan balayacan anlaynca baz nlemler ald. Bunlar; 1. Balkan antantn imzalad.(1934) 2. Montr B. Szlemesini imzalad. (1936) 3. Sadabat Paktn imzalad. (1937) 4. Hatay Anavatana katld. (1939) Trkiye Yurtta Sulh, Cihanda Sulh ilkesi Gerei iki tarafla da iyi geindi. ngiltere ile dostluk antlamas imzaland.
II. Dnya Sava 1939 1945 Nedenleri 1. I. Dnya Savandan yenik kan devletlerin ok ar antlama yapmalar 2. MC.nin grev yapamamas 3. Musollininin ve Japonyann saldrgan tutumlar 4. I. Dnya savandan sonra snr bir izilirken milliyetilik ilkesine uyulmamas 5. Revizyonist devletlerin (Almanya, Japonya, Rusya, talya, Bulgaristan) snrlarn istemesi 6. talya Habeistan, Almanya Ren blgesini, Japonyann da Manuryay igal etmesi.
1934te Adana grmeleri yapld. Buna gre (Churchill ve nn) Trkiye savatan uzak durdu. 1944 Kahire Grmeleri: (Rusvelt Chuchell ve nn) arasnda yapld. smet nn Trkiyenin savaa hazr olmadn syledi.
Almanya ile Ankarada dostluk ve saldrmazlk antlamas imzaland. Basklar sonucunda Savan sonlarna doru Trkiye Japonya ve Almanyaya sava ilan etti. Bu sava ilan semboliktir. Ama sava sonrasnda durumdan yararlanmaktr. II. Dnya Sava Sonular Yalta Konferans yapld. En ok can kayb bu savatadr. Oniki ada ve Rodos Yunanistana verildi. Demokrasi nemli hale geldi. Rusya ABD sper g oldu. Rusya Kominizm rejimini yayd. MC BM oldu. (1945) Almanya Dou Bat diye ayrld. Smrgeler bamsz oldu. (Msr, Pakistan, Hindistan, Cezayir, Libya Tunus vs) 10. 1948de Filistinde srail kuruldu. 11. Dnyada NATO ve Varova pakt kuruldu. Dnya 2.ye ayrld. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. II. Dnya Savandan Sonra Trkiye CHPye kar 18 Temmuz 1945de Demokrat Partisi, 7 Ocak 1946da Demokrat parti kuruldu. 27. Mays 1960da darbe dzenlendi. Milli Birlik Komitesi ve Kurucu Meclis yeleri yrrle el kondu. Trkiye D likiler Morshall Plan = ABD tarafndan Trkiye Yunanistan gibi lkelere uygulad yardmlar. SSCBnin genilemesine kar uyguland. 1948de Trkiye Avrupa Ekonomik konseyine katld, Bylece Trkiye Baty tamamen yneldi. NATO: ABD Liderliinde SSCB ye kar kuruldu. (4 Nisan 1949) 1950 de Trkiye Koreye Asker gnderdi. (darya ilk asker gnderdi) Trkiye Koreye asker gnderdi. NATO ya girmek iin ve bylece 18 ubat 1952de Trkiye Yunanistan eit artlarda NATOya ye oldular. Almanya, Fransa, talya, Belika, Hollanda ve Lksemburg 1951de Pariste Avrupa Kmr elik birliini kurdular bu AETnin temelidir. 1 Ocak 1958de AET faaliyete geti. AET ilk aamada Ekonomik, 2. aamada siyasi birlik amaldr. Trkiye 31 Temmuz 1959da Resmen ye olmak iin mracaat etti. (AET) AET adn AT olarak deitirdi.
1 Ocak 1996da Gmrk birlii protokolne imzalad. 20 Temmuz 14 Austos 1974te Trkiye Kbrsa mudahale etti. 13 ubat 1975te Trk federe devleti kuruldu. 15 Kasm 1983te KKTC kuruldu.
Atatrkn Eserleri 1. Nutuk; 1919 27 sava yllarn (Milli Mcadele) ve inklap anlatr CHPnin II: Kongreye 1927de okundu. 2. Vatanda in Medeni Bilgiler 3. Geometri Kitab 4. Takmn Muharebe Talimi (Cumali Ordugah) 5. Atatrkn Genlie Hitabesi (20 Ekim 1927) 6. Atatrkn 10. Yl Nutku (29 Ekim 1933)
40

Tarih Full Ders 4

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tarih Full Ders 4

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1.

Not:Kanuni Esasi ille ilk kez Anayasal devlet dzenine geildi.

Not: Bu denemdeki partiler

5 Adem i Merkeziyetilik azalmasn, eitli

Bu durum etkisini yitirmesine sebep olmutur. slamclk padiah

(Mahmut evket paa,kolaas Mustafa Kemal) padiah

Not: Trkclk fikrinin en etkin savunucusu Ziya Gkalptir

Not: Trablusgarp Sava Mustafa Kemalin .. ve .. ilk filli mcadelesidir.

Bulgaristandr. Bu durum savana sebep olmutur.

Not: Pan Slavizm tarafndan oluturulup desteklenmitir.

katlmamtr. Sava srasnda

Not: Rusya 3 l itilaf devletleri ekilen ilk devlettir.

kez ortaya kt. Not: anakkale Sava sonunda ngilterede hkmet

Not: Kars, Ardahan Batum adlandrlr.

Elviye- i Selasa diye

deiti. Not: anakkale Savana Yedek Subay sava da denir.

3 Avat Wiyya Guiste Atekes Sen Jerman Bar Antlamas

Wilson ilkelerinin smrgecilik

Not: Wilson ilkelerinin uygulanan tek maddesi Cemiyet i kurulmas.

1 anakkale ve stanbul Boaz itilaf devletlerine

pay Not: Dou Anadolu da Ermenistan kurulmasna

Milli Cemiyetlerin Ortak zellikleri

Not: Balkesir kongresi mandaclk savunuldu.

stanbul galinin Sonular

isyan erkez Ethemin Kuva-yi Seyyare birlikleri tarafndan bastrld. (1920)

civarnda isyan etti. Amac milli kuvvetleri yok etmekti. Bu

..dr. Not: Mustafa Kemal Bakomutanlk yetkisi 3 aylk sreyle snrlad nk

. Sona erdi. Not: Sakaryada Genelkurmay

Not: 3 Mart 1924te

Not: zmir Suikast sonras ittihatlar tamamen lkeden karld.

2 Tek Parti Dneminde

Not: Sanayi Alanndaki nklaplar

Trkiye, ran, Irak,Afganistan arasnda imzaland.

1917 1918 1919

Not: 1943te talya da ynetim deiti ve talya saf deitirdi.

smet nn Dnemi Politika

You might also like