TRKYE ELEKTRK

SSTEM
(ENTERKONNEKTE SSTEM)
H. Gzide ERKU
(EMO Ankara b. Enerji Komi. yesi)
10 Ocak 2009
Nevehir
1

SUNU
Elektrik gndemdeki nemini srekli olarak
korumaktadr.
Kimi zaman yaplan ve yaplacak zamlarla, kimi zaman
kesintileriyle, kimi zaman da yeni kurulmas planlanan ithal
kmr, nkleer gibi lkemiz iin hi de yararl sonular
dourmayaca bilinen santrallarla srekli gndemde ilk
sralarda yer alyor.
ubemizin bnyesinde almalar yapan pek ok komisyondan
biri de Enerji Komisyonudur.Bu komisyonun hazrlad
almay sizlerle paylamak istiyorum.
Bu sunumda lkemiz elektrik enerjisi sistemine teknik bir
incelemenin yan sra sorunlara zm nerileri de getirilmeye
allacaktr.
Sunumda kullanlan verilerin tamam (bir ikisi hari) TEA ve EPDK internet
sitelerinden alnmtr.
2

ENTERKONNEKTE SSTEMDE
RETM VE LETMN

BUGN
SORUNLARI
YAKIN GELECE
NERLER

RETM
Elektrik retimini birincil kaynaklara
gre gruplandrrsak:
TERMK
Kmr, Petrol, Doal gaz
YENLENEBLR
Hidrolik (Su), Rzgar, Jeotermal
v.d.
NKLEER
Yenilenebilir yerine bazen hidrolik denilecektir. Henz dier
yenilenebilir kapasite ve retimler ok azdr.
4

lkemizdeki santrallarn kurulu gc

toplam 41.000 MW
olup, dalmlar:

Termik
27.271,6 MW
Yenilenebilir (Hidrolik)
13.394,9
MW
(Jeo+Rzgar) 169,2 MW
Nkleer
0 MW*
Toplam

*TAEK Kkekmece Aratrma Reaktr ?

40.835,7 MW
5

Yllk retim Kapasitesi:

Yenilenebilir kaynakl santrallarn retim kapasitesi kaynan yllk kapasitesine
bamldr ( su geliri, rzgarn genel durumu v.s. jeotermal hari-)

Yenilenebilir kaynakl santrallarn yllk retim kapasitesi

lkemizde 25-35 milyar kWh arasnda deimektedir.

Yenilenebilir kaynak kapasitesi yllk 30 milyar kWh

Termik kaynakl santrallarn retim kapasitesi yllk alma saatine gre belirlenir ve
yllk alma saati olarak da genellikle 7000 7500 saat alnr. Buna gre

Termik kaynak kapasitesi yllk 196 milyar kWh*

Genel toplam : 30 + 196 = 226 milyar kWh

*Yllk alma saati 7000 alnmtr.

Bugn iin retim kapasitesi 226 milyar kWh.

Yllk alma saatini 7000 yerine 7500 saat alrsak
retim kapasitesi
7500 x 28000 = 210 milyar kWh (termik)
210 + 30 = 240 milyar kWh (toplam)
Yllk alma saati neden nemlidir?
28000 MW gcnde termik santral kurmak iin bu
lkenin kaynaklarndan ayrlan miktar yaklak 25
milyar dolar. Bu kadar para harcanarak kurulan
tesisler teknik olarak mmkn olan en uzun sre
altrlmaldr.
7

SANTRALLARIN DURUMU
Santrallarn durumlarna biraz yakndan
bakarsak
seilen bir gn iin santrallarn kurulu g,
retim, santral puant ve puanta katklar
aadaki gibi olmutur.
Bu tablolardan grld gibi lkemizdeki
santrallar iyi bir organizasyon ve
iletmecilikle son derece verimli bir ekilde
alabilecektir.
8

EA Termik Santrallar

SANTRAL

K.G
MW

RETM
MWh

SANTRAL
PUANTI
MW

ANBARLI-A

630,0

9481

424

410

ANBARLI-B

832,8

19161

858

855

ANB-B CEV.

518,1

10238

452

442

BURSA

957,0

10506

473

459

BURSA EV.

475,0

5062

225

221

CATES-B

300,0

6282

290

285

ORHANEL

210,0

4320

190

180

SEYTMER

600,0

10840

510

380

TUTES-A

65,0

TUTES-B

300,0

6151

262

250

ALAA

120,0

60,0

320,0

7268

313

305

ELBSTAN-A

1355,0

17480

760

760

ELBSTAN-B

1440,0

18421

835

750

457,0

5952

254

230

50,0

8689,9

131162

5527,0

ALAA-CEV.
AN

KANGAL
HOPA
TOPLAM

PUANTA
KATKI
MW

EAa Bal Termik Santrallar

HAMTABAT

736,0

16160

720

693

H.ABAT CEV.

384,0

8279

366

349

SOMA-A

44,0

958

41

40

SOMA-B

990,0

10002

530

530

KEMERKY

630,0

8490

365

360

YATAGAN

630,0

13285

615

600

YENKY

420,0

8435

360

355

3834,0

65609

2927

BA.SAN.TOP.

10

EA Hidrolik Santrallar (1)

SANTRAL

K.G

(MW)

SANTRAL
PUANTI

RETM

PUANTA
KATKI

(MWh)

(MW)

(MW)

ADIGZEL

62,0

0,0

0,0

DEMRKPR

69,0

0,0

0,0

KEMER

48,0

0,0

0,0

K.REN-1

32,0

0,0

0,0

K.REN-II

47,2

0,0

0,0

KEPEZ I+II

32,4

157

9,0

6,0

MANAVGAT

48,0

258

12,0

12,0

ATATRK

2405,0

20408

1790,0

1500,0

BATMAN

198,0

485

99,0

98,0

DCLE

110,0

1056

102,0

102,0

KARAKAYA

1800,0

15462

1620,0

1180,0

KARKAMI

189,0

965

56,0

55,0

1330,0

11313

1195,0

1105,0

94,5

0,0

0,0

MENZELET

124,0

0,0

0,0

ZLCE

170,0

0,0

0,0

.URFA

51,8

0,0

0,0

KEBAN
KRALKIZI

11

EA Hidrolik Santrallar (2)

ASLANTA

138,0

538

100,0

100,0

ATALAN

168,9

2033

165,0

165,0

BERKE

510,0

0,0

0,0

KADINCIK-I

70,0

420

26,0

26,0

KADINCIK-II

56,0

300

18,0

18,0

SEYHAN-1

60,2

480

20,0

20,0

SEYHAN-2

7,0

44

2,0

2,0

283,5

0,0

0,0

6,0

0,0

0,0

27,0

245

18,0

18,0

ALTINKAYA

702,6

2,0

0,0

AMLIGZE

32,0

0,0

0,0

DERBENT

56,4

0,0

0,0

DOGANKENT

74,5

954

62,0

62,0

H.UURLU

500,0

0,0

0,0

KILIKAYA

120,0

43,0

0,0

KKLCE

90,0

2160

90,0

90,0

KRTN

85,0

377

25,0

25,0

S.UURLU

69,0

0,0

0,0

SIR
YREGR
ALMUS

12

EA Hidrolik Santrallar (3)

BORKA

300,6

829

154,0

140,0

MURATLI

115,0

598

112,0

112,0

TORTUM

26,2

214

9,0

9,0

GEZENDE

159,4

0,0

0,0

GKEKAYA

278,4

202

180,0

0,0

HRFANLI

128,0

0,0

0,0

KAPULUKAYA

54,0

0,0

0,0

KESKKPR

76,0

0,0

0,0

160,0

0,0

0,0

YENCE

37,9

106

12,0

0,0

TOPLAM

11202,5

59609

4845,0

EA termik toplam

8689,9

SARIYAR

EAa bal termik toplam

3834

EA hidrolik toplam

11202,5

EA Genel Toplam

23726,4
13

zel Sektr Termik Santrallar

(1)
Kurulu G
(MW)

retim
(MWh)

Puant (MW)

Puanta Katk
(MW)

87,3

1527

80

61

620

13483

585

557

olakolu (Dilovas)

313,4

5137

216

212

Enerji-sa (Kseky)

120

2494

118

116

Erdemir (Ereli-Kzd.)

155

2604

152

148

59

1227

56

55

Petkim (Aliaa)

170

2604

121

121

Ataer (EBSO)

70,3

808

44

43

Haba (Aliaa)

240

6334

230

230

da (Karabiga)

135

3234

135

135

Morsan

84,4

1476

68

59

sdemir (skenderun)

220,4

2571

119

104

Esenyurt (st.)

188,5

4348

194

191

Ova Elektrik (Dilovas)

258,4

6291

270

268

Trakya Elektrik (Tekirda)

498,7

10502

509

463

Unimar (Tekirda)

504

10982

490

471

Baymina (Temelli)

798

16949

771

732

1595,4

35500

1576

1491

797,7

17729

795

749

Santral Ad ve (Yeri)
Modern Karton
(Bykkartran)
Par Termik (ayrhan)

Eskiehir OSB

Gebze Doalgaz (Adapazar)

Adapazar Doalgaz
(Adapazar)

14

zel Sektr Termik Santrallar

(2)

Santral Ad ve (Yeri)

zmir Doalgaz (zmir)

Kurulu G
(MW)

retim
(MWh)

Puant (MW)

Puanta Katk
(MW)

1590,7

36150

1624

1511

Sugz (Yumurtalk)

1320

29190

1296

1262

Zorlu Enerji (Sincan)

50,3

1091

48

44

Zorlu Enerji (Kayseri)

195,7

3209

140

138

Akenerji (Bozyk)

126,6

2623

117

117

Akenerji (Yalova)

59,5

1152

50,8

44

Bis Enerji (Bursa)

410

7937

398

394

Bosen (Bursa)

145,7

2433

127

80

Entek (Demirta)

135,1

3091

145

131

Entek (Kseky)

144,8

2345

104

104

Nuh Enerji (Kocaeli)

73

1118

54

54

Zorlu Enerji (Bursa)

90

2237

95

92

Akenerji (Kemalpaa)

127,2

1426

60

59

Enerji-sa (anakkale)

64,1

1491

68

68

100,4

1149

54

48

Altek Alarko (Krklareli)

82

1171

83

55

Akenerji (erkezky)

98

1859

86

82

Cebi Enerji (Tekirda)

64,3

1222

64

64

erkezky Enerji (erkezky)

50,7

972

46

40

Zorlu Enerji (Bykkartran)

65,8

1166

52

46

Karkey (Silopi)

15

zel Sektr Termik Santrallar

(3)
Santral Ad ve (Yeri)

Kurulu G
(MW)

retim
(MWh)

Puant
(MW)

Puanta Katk
(MW)

Samsun Mobil 1 (Samsun)

131,3

Samsun Mabil 2 (Samsun)

131,3

Tpra (Yarmca)

45

920

51

34

Tpra Aliaa (Aliaa)

44

1219

52

50

Ayen Enerji (Ostim)

41

287

39

Akenerji (Bornova)

45

908

39

30

Kar Ege (Kemalpaa)

44,3

854

43

40

letme Hakk Devri Termik Toplam

620

Otoprodktr Termik Toplam

2916

Yap let Devret Termik Toplam

1449,6

Yap let Termik Toplam

6101,8

Serbest retim irket Termik Toplam

3094,3

Mobil Santral Termik Toplam

262,6

zel Sektr Termik Genel

11737,3
Toplam
16

zel Sektr Hidrolik Santrallar

(1)
Kurulu G
(MW)

retim
(MWh)

111,3

430

672

4638

421

402

Yamula (Kayseri)

100

Oymapnar
Hizmet Alm Yoluyla letilen 43
santral
Otoprodktr 6 Santral

540

1760

200

200

Santral Ad ve (Yeri)
zelletirme daresine Devredilen 7
santral
Birecik (Gaziantep)

15

Puanta Katk
(MW)
12,5

21,3

27,5

Serbest retim irket Santrallar 21

Santral

371,7

Yap let Devret Santrallar 16 Santral

230,4

zel Sektr Hidrolik

Toplam

Puant
(MW)

3031

219

2088

17

zel Sektr Rzgar

Santrallar
Santral Ad ve (Yeri)

Kurulu G
(MW)

retim
(MWh)

Puant
(MW)

Puanta
Katk (MW)

Alize Enerji (Alaat)

1,5

Bares (Bandrma)

30

276

30

14,9

119

14

0,9

ntepe (anakkale)

31,2

503

30

13

Karakurt Res (Akhisar)

10,8

152

10

Mare Res (Alaat)

39,2

266

12

10

Yunt Da Res (Alosbi)

42,5

266

12

10

zel Sektr Rzgar

Toplam

171

Burgaz Res (Gelibolu)

Ertrk Tepe Res (Gelibolu)

18

Kurulu Gcn Kurululara Dalm

2006 Verileri (MW)
Kurulu Ad

Termik

Hidrolik+
Jeo.+ Rz.

Toplam

EA

8.705,9

11.176,0

19.881,9

EAa Bal Ortaklklar

3.834,0

3.834,0

10.321,7

1.374,5

11.696,2

3.833,7

594,1

4.427,8

724,9

724,9

27.420,2

13.144,6

40.564,8

retim irketleri
Otop.+ letme Hakk
Devir
Mobil
Trkiye Toplam

19

Tketimin Geliimi

2007 Ylnda 190 milyar kWh elektrik tketime sunulmu. Bu

deer brt deerdir. Kayplar ve kaaklar da ierir. Yllk % 6 7 - 8 - 9 tketim art olmas durumunda 2020 ylna kadar
tketim deerleri:
Yllar

6%

7%

8%

9%

2007

190

190

190

190

2008

201,4

203,3

205,2

207,1

2009

213,5

217,5

221,6

225,7

2010

226,3

232,8

239,3

246,1

2011

239,9

249,1

258,5

268,2

2012

254,3

266,5

279,2

292,3

2013

269,5

285,1

301,5

318,6

2014

285,7

305,1

325,6

347,3

2015

302,8

326,5

351,7

378,6

2016

321,0

349,3

379,8

412,7

2017

340,3

373,8

410,2

449,8

2018

360,7

399,9

443,0

490,3

2019

382,3

427,9

478,5

534,4

2020

405,3

457,9

516,7

582,5
20

OECD LKELER ARASI KARILATIRMALAR

(2006)
lke

Kurulu
G
(GW)

retim
(TWh)

Kii Bana
Tketim
(kWh/kii)

Sanayi
Fiyat
(cent)

Mesken
Fiyat
(cent)

1067

4286

14530

6,1

10,4

Almanya

125

620

7470

8,4

21,2

Fransa

116

575

8210

5,1

14,4

Hollanda

21

100

7260

5,9 (2001)

25,8
(2001)

ngiltere

81

400

6790

11,7

18,6

Japonya

277

1102

8630

12

18,9

Yunanistan

13

60

5720

6,7

11,2

Meksika

51

234

2220

9,9

10,1

Kore

66

389

8060

6,5

9,8

Trkiye

39

162

2230

10

11,1

ABD

21

Trkiye elektrik tketiminde gerilerdedir, tketim

artmaldr. 2007 yl iin kii bana tketim 2198
kWh olmutur.
Yllk % 8 art ile bu deer yaklak 10 yl sonra
iki katna kar ki bu gereki deildir. (15 yl
sonra elektrik tketiminde Almanyaya ulamamz
mmkn olmaz)
Eer bu gerekleirse Sanayi Geliimimizin de
Almanya dzeyine kmas gerekir.
Nfus art hz da % 1,5 2 lerden aaya doru
inmesi beklenir.
Bunlar dikkate alndnda lkemiz iin orta
vadede elektrik tketim artnn ilk yllar % 6,
sonra da % 4 lerde gerekleecei ngrlmelidir
22

retim Kapasitesinin Yeterlilii

2006 yl verilerine gre lkemizde kayp ve kaaklar % 15,6
olmutur. Bu deer ok yksektir. AB ortalamas % 7 civarndadr.
Bilimsel bir almayla ok ksa bir zamanda bu deer %10 lara
ekilebilir. Bu gerekleirse lkemizde talep geliimi yle olacaktr.
Art

Kayp

Art

Kayp

Art

Kayp

Art

Kayp

6%

10%

7%

10%

8%

10%

9%

10%

2007

190

190

190

190

190

190

190

190

2008

201,4

191,3

203,3

193,1

205,2

194,9

207,1

196,7

2009

213,5

202,8

217,5

206,7

221,6

210,5

225,7

214,5

2010

226,3

215,0

232,8

221,1

239,3

227,4

246,1

233,8

2011

239,9

227,9

249,1

236,6

258,5

245,6

268,2

254,8

2012

254,3

241,5

266,5

253,2

279,2

265,2

292,3

277,7

2013

269,5

256,0

285,1

270,9

301,5

286,4

318,6

302,7

2014

285,7

271,4

305,1

289,8

325,6

309,3

347,3

330,0

2015

302,8

287,7

326,5

310,1

351,7

334,1

378,6

359,7

2016

321,0

305,0

349,3

331,8

379,8

360,8

412,7

392,0

2017

340,3

323,2

373,8

355,1

410,2

389,7

449,8

427,3

2018

360,7

342,6

399,9

379,9

443,0

420,9

490,3

465,8

2019

382,3

363,2

427,9

406,5

478,5

454,5

534,4

507,7

2020

405,3

385,0

457,9

435,0

516,7

490,9

582,5

553,4

Yllar

23

Yaplmakta Olan Santrallar

(Lisans alnp inaatna balanm)

TEA 2007 verilerine gre 2005-2010 dneminde iletmede
olacak kurulu g toplam 7386 MWtr.
Ortalama Proje
retimi (milyar
kWh)

Santral Tr

Birincil Kaynak

Says

Lisans kurulu
Gc (MW)

Termik

Linyit,
Takmr, Fuel
Oil v.s.

12

2068,8

13,98

Termik

thal Kmr

1767,3

13,51

Termik

Doal Gaz

24

1639,2

11,69

Yenilenebilir

HES

268

8680,0

32,40

Yenilenebilir

Rzgar + Dier

61

1986,5

7,47

369

16141,7

79,07

Toplam

24

retim Kapasitesinin Yeterlilii

Mevcut santrallarn retim kapasitesi 226 milyar

kWh
EPDK nternet sitesindeki verilere gre retim
lisans alnp inaatna balanm santrallarn yllk
retim kapasitesi 80 milyar kWh

Bylece yakn gelecekte lkemiz retim

kapasitesi

226+80=306 milyar kWh

25

retim Kapasitesinin Yeterlilii

2006 yl verilerine gre lkemizde kayp ve kaaklar % 15,6
olmutur. Bu deer ok yksektir. AB ortalamas % 7 civarndadr.
Bilimsel bir almayla ok ksa bir zamanda bu deer %10 lara
ekilebilir. Bu gerekleirse lkemizde talep geliimi yle olacaktr.
(Kapasite 306 milyar kWh)
Art

Kayp

Art

Kayp

Art

Kayp

Art

Kayp

6%

10%

7%

10%

8%

10%

9%

10%

2007

190

190

190

190

190

190

190

190

2008

201,4

191,3

203,3

193,1

205,2

194,9

207,1

196,7

2009

213,5

202,8

217,5

206,7

221,6

210,5

225,7

214,5

2010

226,3

215,0

232,8

221,1

239,3

227,4

246,1

233,8

2011

239,9

227,9

249,1

236,6

258,5

245,6

268,2

254,8

2012

254,3

241,5

266,5

253,2

279,2

265,2

292,3

277,7

2013

269,5

256,0

285,1

270,9

301,5

286,4

318,6

302,7

2014

285,7

271,4

305,1

289,8

325,6

309,3

347,3

330,0

2015

302,8

287,7

326,5

310,1

351,7

334,1

378,6

359,7

2016

321,0

305,0

349,3

331,8

379,8

360,8

412,7

392,0

2017

340,3

323,2

373,8

355,1

410,2

389,7

449,8

427,3

2018

360,7

342,6

399,9

379,9

443,0

420,9

490,3

465,8

2019

382,3

363,2

427,9

406,5

478,5

454,5

534,4

507,7

2020

405,3

385,0

457,9

435,0

516,7

490,9

582,5

553,4

Yllar

26

retim Kapasitesinin Yeterlilii

retim kapasitesi bu durumuyla talep

geliimini % 6 art ve sistem
kayplarnn % 10 olmas halinde
2016 ylna kadar
karlayabilmektedir.
retim kapasitesi bu durumuyla talep
geliimini % 8 art ve sistem
kayplarnn % 10 olmas halinde
2014 ylna kadar
27

retimin Deerlendirilmesi

Santrallarn iletmesiyle ilgili sorunlarn

(personel, revizyon ve bakm, iyiletirme)
sorunlar acilen zlmelidir.
Yer seiminde belli yerlerde ylmalarn
nne geilmelidir.

28

2015 Yl Sonras in retim neriler

(1)

DS verilerine gre kullanlabilir 250, ekonomik 135 milyar kWh

olan hidrolik potansiyelin halen kullanlmayan 100 milyar kWh
retim kapasitesi aamal olarak 2025 ylna kadar
tamamlanmaldr.
Elbistan havzasndaki 5-8 milyar ton olan kmr rezervi
aamal olarak
kullanlmal ve yerli teknolojilere de dayanlarak 18 milyar kWh
retim kapasitesi 50 milyar kWh kartlmaldr. (Elbistan C ve
D)
Yllk 70 milyar kWh potansiyeli olduu herkese kabul edilen
rzgar enerjisinden de aamal olarak yerli teknolojiye de
geecek ekilde 20 milyar kWh retim yaplabilir hale
gelinmelidir.
Jeotermal zengini olan lkemiz bu alanda ok geridedir. EE
verilerine gre lkemizde 1000 dolaynda ve 170 tanesi yksek
sl (40 derece st) toplam 31.500 MW gcnde ve 200
milyar kWh kapasiteli santral kurulacak kadar jeotermal kaynak
vardr.Yaplacak aratrma ve yatrmlarla bunlarn nemli
blm 10-15 yl ierisinde tamamlanabilecek durumdadr.
29
ETBKnca Haziran aynda Milli Gvenlik Kuruluna sunulan

2015 Yl Sonras in retim neriler

ve Tketimin Geliimi
retim
Kapasitesi
(milyar kWh)
Mevcut
308
Hidrolik
Rzgar
Kmr
Jeotermal
Gne

Toplam

65
25
45
35
1

479

Yllar

%4

2016

305,
0
385,
0
400,
4
416,
4
433,
0
450,
3
468,
4

2020
2021
2022
2023
2024
2025

%6

%7

%8

311,1 314,2 317,3

392,7 396,6 400,5
408,4 412,4 416,6
424,7 428,9 433,2
441,6 446,0 450,4
459,3 463,8 468,5
477,7 482,5 487,3
30

letim Sistemi

letim sistemi
380 kV ana iletim sistemi (220 kV
dahil)
154 kV iletim sistemi olarak iki
gerilim seviyesindedir.
ok az ve eskiden kalma 66 kV iletim
sistemi de vardr.
31

letim Hatlarnn Yllar inde

Geliimi
(km)
Yllar
380 kV
220 kV
154 kV
66 kV
Toplam
1980

2985,1

93

16155,1

2447,0

21680,2

1985

5117,0

15,7

20299,0

2199,2

27621,9

1990

8334,3

84,6

24750,3

1534,2

34703,4

1995

11319,3

84,6

27190,2

1112,3

39706,4

2000

12957,3

84,6

29443,7

682,4

43167,3

2001

13166,6

84,6

29731,8

670,7

43653,7

2005

13976,9

84,6

31030,0

477,5

45569,0

2006

14307,3

84,6

31163,4

477,4

46032,7

2007

14338,4

84,5

31383

477,4

46283,3

32

Trafolarn Yllar inde Geliimi

(adet/MVA)
Yllar

380 kV

154 kV

66 kV

Toplam

1980

20 / 3060

279 / 8067

295 / 1544

594 / 12671

1985

36 / 5730

392 / 11843

265 / 1752

693 / 19325

1990

61 / 9410

531 / 18008

151 / 1347

743 / 28765

1995

77 / 11810

659 / 24600

153 / 1406

889 / 3786

2000

106 / 18160

821 / 39053

138 / 1315

1065 / 58529

2001

108 / 18410

844 / 42289

138 / 1315

1090 / 62014

2005

132 / 24240

899 / 46979

57 / 678

1088 / 71897

2006

151 / 28015

923 / 49385

56 / 662

1130 / 78062

2007

153 / 28715

963 / 52669

57 / 672

1173 / 82056

33

Yllara Gre TEA Mhendis Says

(Toplam personel says:8404)
Yllar
2001
2002

Memu Memu Memu Szle Szle Szle Genel

r
r
r
.
.
.
Topla
Merke
Tara
Topla
Merke
Tara
Topla
m
64
128
192
195
396
591
783
z
m
z
m
77
136
213
181
365
546
759

2003

74

121

195

183

360

543

738

2004

70

115

185

183

358

541

726

2005

66

111

177

190

386

576

753

2006

65

114

179

198

383

581

760

2007

66

125

191

204

443

647

838

34

Hat, Trafo ve Mhendis Saylarnn

Karlatrlmas
Aklamalar

2001

2006

Deii
m (%)

2007

Dei
im
(%)

Hat Uzunluu
(km)

43653,
7

46032,
7

5,4

46283,3

Trafo Gc
(MVA)

62014,
0

78062,
0

25,8

82056

32

Mhendis
Says

783

760

- 2,9

838

35

Deerlendirmeler (1)

Sistemin bymesine karlk alan mhendis saysndaki

azalmann etkisi aada grlecei gibi daha fazla kesinti,
daha kalitesiz elektrik ve doal olarak daha pahal enerji
eklinde olacaktr.

nceki yllarda iletim hatlarna ynelik ARIZA KATSAYISI

(100 km bana yllk arzadan ama says) istatistikleri
yaynlanrd, artk bu katsay hesaplanmyor bile
Hesapland yllarda: rnein talyada 1,5 olan bir deerin
karl lkemiz iin 8 10 oluyordu.

Kii bana yllk kesinti miktarna bakacak olursak, 2005 yl

iin Almanyada 19 dakika olan kii bana yllk kesinti
deeri lkemiz iin 2007 ylnda 850 dakikada fazladr.

36

Deerlendirmeler (2)

Hatlarn toplam uzunluu srekli artmtr

Trafolarn toplam gc srekli artmtr.
Trafolarn toplam gc kurulu gcn iki katna ulamtr.
Trafolar dengeli datlsa g aktarm sorunu olmayacaktr.
Hatlar dengeli datlsa iletim sorunu olmayacaktr.
Ancak iletim sorunu da vardr, g aktarm sorunu da
Belli blgelerdeki hat ve trafo kapasitelerinin 10 hatta 15 yl
ncesinin ayn olduu emalar incelendiinde grlmektedir.
Santrallerin kurulmas ile iletim hatlar arasndaki
koordinasyon yetersizlii hem o santrallerin tam kapasite
almalarn engellemi hem de iletimde darboazlar
oluturmutur.
Bugn zellikle belli blgelerdeki (Bursa ve Trakya)
santrallerin tam kapasite altrlmalar iletim kstll
nedeniyle olanaksz hale gelmitir.
Kurumlar arasndaki yetki karmaas, gvensizlik, yetersiz
ilikiler v.s. retim tesisi ile iletim tesislerinin arasndaki
olmazsa olmaz egdm ortadan kaldrmtr.
37

Deerlendirmeler (3)

Ana iletim sistemi olan 380 kV hatlarn uzunluu 14.338 km

olup bu uzunluk lkemizi doudan batya 5 kez, kuzeyden
gneye 6 kez uzanr. 380 kV hatlarn tama kapasitesi
yaklak 1000 MW olup bu durumda iletimde hibir sorun
yaanmamaldr. Ama yaanmaktadr. Hatlar bakmszlktan
geliigzel amakta, rle (otomasyon) sisteminin
yetersizliinden de arzalar dar bir alanda sona ermeyip,
ksa srede temizlenememektedir.
380/154 kV aktarma (trafo) ile 154 kV iletim sistemi de
toplamda yeterlidir. Ancak belli blgelerdeki sorunlar iletim
ebekesinin yetersizliinden artarak devam etmektedir.
Elektrik kesintilerinin asl nedeni enterkonnekte sistemin
yetersizlii veya retimdeki arz gvenlii sorunu deil
enterkonnekte sistem dengesizlikleridir. (datm
sisteminden kaynaklanan kesintiler hari)
38

Deerlendirmeler (4)

24 Haziran 2008 Sal gn elektriin MWh fiyat PMUMda

218,9 YTL olabilmitir. Bunun anlam kWh elektrik al fiyat
21,89 ykr. Bu fiyat reticilerin sat fiyatdr. Bu fiyatn zerine
TETA, TEA ve TEDA giderlerini ve karlarn da
eklediimizde
1 kWh ELEKTRK FYATI 38 40 YKRyi geecektir.

38 40 ykr yaklak olarak 30 32 cent eder.

Temmuz ayndan balam olan otomatik fiyatlandrmann

altnda yatan gerek niyet budur.

Maliyeti 4 centi (*) gemeyen elektrii 30, 32 centten

satmak.
(*) 2001 yl verilerine gre 1 kWh eletriin retim maliyeti 2,1 cent.

39

Deerlendirmeler (5)

Bylelikle hedeflenen zelletirmeler gerekletirilir

ve EA denetimindeki tm santraller zel
irketlere devredilirse, yani 190 milyar kWh
enerjinin tamam zel irketlerce retilirse o zaman:
kWh bana en az 20 cent fazladan fiyatlandrma
yaplacak ve
190 000 000 000 x 20 = 3.800.000.000.000 cent

zetle 3 800 000 000 000 : 100 = 38.000.000.000

dolar
Ylda 38 milyar dolar byklndeki kaynak bu
lkede elektrik kullananlardan yamalanacaktr.

40

24 Haziran 2007 Sal Gn Sitemdeki

Elektriin PMUM Fiyatlar (YTL/MWh)

00 01
01 02
02 03
03 04
04 05
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
11 12

162.58
161.83
153.45
60.1
38.89
37.14
39.64
103.89
171.85
172.35
190.0
208.18

12 13
13 14
14 15
15 16
16 17
17 18
18 19
19 20
20 21
21 22
22 23
23 00

178.0
209.0
218.9
212.98
190.0
177.69
176.89
176.79
176.93
177.46
163.17
162.8
41

Sonu

Enerjinin kamu hizmeti nitelii unutulmamaldr.

En ksa zamanda merkezi bir planlama
oluturulmaldr.
zelletirmeler acilen durdurulmaldr.
retim, iletim ve datmn iletmesi tek bir
kuruluta toplanmal ve bu kurulu tekel
olmaldr.
Birincil kaynaklarn aratrlmas, bunlara uygun
yatrmlarn yaplmas, teknolojilerinin
gelitirilmesi amacyla aslnda var olan kamu
kurum ve kurulular etkin olarak alr hale
getirilmelidir.
Nkleer, ithal kmr, doal gaz santralleri gibi
aslnda Avrupann elektrik tedarikisi olmaya42

TEA 2007 verilerinden..

Yl:2007
Nfus:
Kurulu G:
Brt retim:
Arz:
Brt Talep:
Net Tketim:

70 568 000
40 835,7 MW
191 558,1 GWh
181 781,8 GWh
190 000,2 GWh
155 135,2 GWh

Kii bana kurulu g: 579 W

Kii bana brt retim: 2714 kWh
Kii bana arz:
2575 kWh
Kii bana brt talep: 2692 kWh
Kii bana net tketim: 2198 kWh
43

Elektrik enerjisi retiminde kullanlan toplam linyit

potansiyeli 18790 MW,ta kmr potansiyeli 1755
MW,hidrolik potansiyeli 36355 MW olup bu potansiyelin
yaklak % 30u iletmededir.
Termik santrallarn rehabilitasyonlarnn tamamlanmas
sebebi ile,kademeli olarak 2010 ylna kadar toplam 10
milyar kWh enerji art olacaktr.
DS ve EE tarafndan,hidrolik potansiyelin
deerlendirilmesinde belli yllara ylmay nlemek iin
her yl yaklak toplam 1500 MW kurulu gcndeki hidrolik
santraln iletmeye alnaca planlanmtr.
ETKB tarafndan belirlenen linyit kaynaklarnn 2020 ve
sonrasna yaylacak ekilde deerlendirilmesi
planlanmtr.
Kaynak eitlilii ve yerli kaynaklarn 2020 sonrasna
yaylarak kullanlmas amac gz nne alnarak ETKB
tarafndan oluturulan enerji politikalar sonucunda
belirlenen 1500 MWlk 3 adet nkleer santraln
2012,2014,2015 veya 2015,2017,2018 yllarnda iletmeye
girmeleri planlanmtr.

44

TEEKKR EDERM.

10 Ocak 2009
NEVEHR

45