You are on page 1of 41

ysOf;rikwfwkd

rif;ok0Pf
zkxpfGwfwG? iSufVif;wokdU
ysOf;rikwfwkd? oufMum;tkdonf
ukef;rkdxufwGif wyifwnf;/
cGqkHtauG;? opfacgif;aqG;vnf;
taz;wufvm? tkdif;trmokdU
us,fpGm[ufyuf jctdrfysuf/
ukef;rkdurf;yg;? ajrywfMum;wGif
ppfom;carmuf? ydefajcmufajcmufvnf;
ppfa&mufpcef; vufjynTef;/
xkdyifikwfwkd? ysOf;rtkdonf
ppfukdvnf;MuHK? jctkHvnf;jzpf
"m;xpfvnf;cH? aevQHvnf;wkduf
avjyif;ckdufvsuf? rikdufOD;acgif;
aEGopfavmif;aomf
Gufa[mif;nma<u? Gufopfa0
avjynfxJwGif? i,fkyfqifonf
toif a,musfm;aumif;wum;/ /

wckaomeHeufwGif uRefawmfhxHokdU txufyg uAsmESifhtwl pmuav;


wapmif a&mufvmygonf/ pmrSm atmufygtwkdif; jzpfyg\/

q&m cifAsm;?
q&m\ysOf;rikwfwkdESifhHenley \ uAsmwkdUukd rMumrDu xyfrHzwf&
oabmusvSojzifh q&mhtwGuf tokH;0ifvkd0ifjim; a&;ul;ay;ykdUygonf/
ysOf;rikwfwkd rSm q&mhxHwGif toifhxkwfEkwf a&;ul;NyD;om; r&SdvQif
tokH;usygvdrfhrnf/
ocif#DumwGif awGU&aom tEkdifrcH rSm

Henley

ukd jyefqkdxm;[ef

wlygonf/ jyefqkdykH rnfrQ wdusrSefuefonfukd rodyg/ q&m avhvmvkdu


avhvmEkdif&ef jzpfygonf cifAsm;/
(vufrSwf)

uAsmESifh pmukd zwf&aomtcg uRefawmfonf vGefcJhaom q,fESpf


avmufukd vSrf; owd&rdygonf/ ruao;yg/ tESpf ESpfq,favmufukd
owd&rdygonf/ ruao;yg/ tESpf okH;q,favmufukd owd&rdygonf/

uRefawmfonf tif;vsm;uefapmif;wGif wnf&Sdonfh wuokdvfe,fajrokdU


xkdpOftcgu pwifa&muf&Sd cJhygonf/

wuokdvfe,fajr w0kdufonf o&ufyif? ydEJyif? eGJyif? r&rf;yif ponf


wkdUjzifh tkHUrIdif;ndkUqkdif;vsuf aeajymufrQ rxkd;Ekdifavmufatmif pnfum;
onfh O,smOfjcHajrrsm; pka0;wnf&Sd&m r[mNrdKifawmBuD; jzpfcJhygonf/
xkdawmBuD;ukd wjznf;jznf; ckwfxGif&Sif;vif; &efukefwuokdvforkdif;\
ed'gef;jzpfaom waumif;ausmif;aqmif? jynfausmif;aqmif? yk*Hausmif;
aqmifwkdUukd aqmufvkyfNyD;aemuf oxkHausmif;aqmif? yJcl;ausmif;aqmif?
yif;,ausmif;aqmif? ppfukdif;ausmif;aqmif? tif;0ausmif;aqmif wkdUukd
pwifzGifhvSpfaom 1929 ckESpfavmufwGif uRefawmfwkdU wuokdvfokdU
a&mufvmcJhjcif; jzpfygonf/

wuokdvfe,fajrrS tyjzpfaom ae&mwkdUonfum; O,smOform;wkdU O,smOf


vkyfpm;&m O,smOfBuD;rsm;om jzpfygao;onf/ ,cktcg jcHpnf;kd; 0g;kHwkdU
tMum;wGif a&pD;aMumif; oJyGufvrf;rQ jzpfygonf/ ,cktcg pnfpnf
um;um; vSyom,maeaom tif;vsm;NrdKifac: NrdKUuGufonf xkdtcgu
qefpyg;pkdufysKd;&m v,fuGufi,frQ jzpfygonf/ ,cktcg jrpdrf;urf;ajc
ac: wkdufwmjcH0if;wkdUjzifh wifhw,fvSonfh uefapmif;&yfuGufonf xkdtcg
u awmyuwdrQ jzpfygonf/

uRefawmfwkdUra&mufcif

a&S;txufausmfum&D

ya0oPDuyif

e,f

w0kduf aexkdifusufpm;cJhzl;aom olwkdUESifhvnf; awGUqkHar;jref; zl;ygonf/


olwkdUajymjyonfhtwkdif;qkdvQif

e,fw0kdufokdU

vlolta&muftayguf

enf;yg;aomaMumifh 0&rf;ajy;vlqkd;rsm; vma&mufckdatmif; aeavh&Sdonf[k


od&ygonf/

aTwd*kHapwDay:okdU wufa&mufaom usm;BuD;onf e,fajrukd jzwfoef;


oGm;onfjzpf usm;BuD;ul;oGm;&m prf;acsmif;wGif ajc&mwkdUukd vnf;aumif;?
usm;BuD;wkd;oGm;&m jcHpnf;kd;aygufwGif tarG;wkdUukd vnf;aumif;? ukd,fwkdif
jrifvkduf&onf qkdolukdvnf; awGUzl;ygonf/

e,fajrO,smOfwkdUrS xGufonfh toD;tESHwkdUukd xrf;ykd;GufcsDum eHeuf


vif;tm;BuD;tcsdef odrfBuD;aps;okdU oGm;ykdU&mwGif aTwd*kH taemufrkcf
a*:&mukef; teD; pcef;cs tarmtyef; ajzcJhzl;olwkdUESifhvnf; pum;ajymzl;
ygonf/

olaX;om;rsm; EkdifiHjcm;Muuf trsKd;rsKd;ukd arG;&mjzpf MuufuRef;trnf


wGifaMumif;? yef;trsKd;rsKd;ukd pkdufjzpf yef;uRef;trnfwGifaMumif; ponfjzifh
tif;vsm;uef twKywd ajymonfukdvnf; Mum;zl; ygonf/

,k'oefausmif;ajrtwGif; bk&m;&Sdckd;ausmif;BuD; wnf&Sd&mavmufwGif &SdcJh


zl;onfh bk&m;okH;ql ac: rGefapwDa[mif;rsm;wGif kdaojrwfEkd; vuftkyf
rkd; &Sdckd;uefawmhcJhzl;olukdvnf; awGUcJhzl;ygonf/ rQum; wuokdvf
e,fajrw0kduf\ 'la& orkdif; jzpfyg\/

xkdUjyif 'kwd,urmppfBuD; rjzpfcif wuokdvfe,fw0kduf\ tajctaeukd


ajy; txl;owd&rdygao;onf/ xkdtcgu wuokdvf&dyfom vrf;\
awmifbuft&yfonf O,smOfjcHajrrsm;yif jzpfygao;onf/ oQifOwrausmf
\

awmvm;BuD;ukd

oQifOwrausmf

avhvmzl;aom

uRefawmfwkdUrSm

awm&aqmufwnf&mt&yf

[lyif

xkdjcHajrrsm;ukd
xifjrifrdygonf/

wenf;tm;jzifhqkdvQif jrwfpGmbk&m;ocif uydv0wfjynfokdU jyef<u&m


c&D;vrf;[kyif atmufarhrdygonf/ wenf;tm;jzifh qkd&jyefvQif umVK'g,D
&[ef;BuD; *gxmajcmufq,fwkdUjzifh csD;usL;cJh&mawm[kyif rSwf,lcJhrdyg
onf/ taMumif;aomfum; xkdjcHajrw0kdufonf &moDtvkduf om,m
MunfEl;zG,f aumif;aomaMumifh jzpfygonf/

aqmif;uav;0ifvmvQif

vrf;ab;jcHapmif;wkdU

tavhusaygufaeaom

AsKdif;acs;yif (*smreDyif) wkdUonf aqmif;avat;wGif wazG;azG; yGifhMu


ygawmhonf/ rMumcifyif olwkdUtMum; armif;rvnf EG,fyifwkdU yGifhMu
jyefonf/ xkdUaemufwGifum; xkde,fw0kdufonf ysm;taygif;wkdU pkkH;&m
yef;awmfBuD; jzpfygawmhonf/ o&ufyef;\ &eUHvIdifonf/ aygufyef;\
ta&mifonf 0if;onf/ vufyHyifay:rS quf&ufoHonf qlonf/ nae

ajrylaiGU

rpJao;cif

wukef;qif;ESifh

xkde,fw0kduf wcsKH0ifwcsKHxGuf? wukef;wuf

vrf;avQmuf&onfrSm

jrwfpGmbk&m;<u&m

uydv0wf

awmvrf;ukd okawoe vkyfae&ovm;[k xifrdygonf/

xkdtckduf AkH;AkH;'kdif;'kdif;ESifh urmppfBuD; jzpfvmygawmhonf/ uRefawmf


wkdUvnf; paumxJwGif qD;jzLoD;yrm [kda&mufonfa&mufESifh upOfhu&J
qefuGJBuJoGm;ygawmhonf/ okdUaomfvnf; ajy;&if;vTm;&if;ESifhyif wuodkvf
e,fajrw0kdufukd rMumcP vGrf;qGwfwordygonf/ wcgwcg &efukefokdU
a&mufckduf

oGm;vnfrnf[k

MuHrdyg\/

okdUaomf

uRefawmfwkdU\

i,faygif;rsm;jzpfaom ausmif;aqmifrsm;ESifh aus;iSufwd&pmef yef;refrsm;u


qD;BudKvufcHMuvdrfhrnf[k rSwfxif&vifhupm; xkde,fw0kdufwGif wyfpGJ
aeMuaom rsKd;jcm;ppfwyfrsm;url yg;kdufem;kduf vkyfMuvdrfhrnf[k pkd;&drf
rdaomaMumifh rvnfywfrdcJhyg/ okdUjzifh urmppfBuD; NyD;qkH;cJhygonf/

wuokdvfe,fajrwGif wuokdvfukd jyefvnfzGifhaomtcg uRefawmfwkdU


vnf; a'oa[mif;okdU

jyefa&mufvmMuygawmhonf/ okdUaomf

AkH;AkH;

'kdif;'kdif;ESifh ppfjzpfpu uRefawmfwkdU pGefUvTwfxm;cJh&aom wuokdvfESifh ,ck


jyefawGU&aom wuokdvfwkdUonf rwlygawmhacs/ vrf;wkdUonf wifhum;
oHbD;&mwkdUjzifh acG;oGm;pdyfxvsuf &Sdonf/ wuokdvfpmMunfhwkdufonf
twGif;uae rkdif;AkH; tcGJcH&aomaMumifh tonf;tlxGufvsuf jymra<u
ao;aom pmtkyfpifwkdUjzifh zkdz&J jzpfvsuf&Sdonf/ bGJUESif;obifBuD;
rSmvnf; acgifrkd;uRH Murf;jyiftufvsuf twGif;aus NydKysufaeygawmh

onf/ yk*Hausmif;aqmif rSmum; vkH;0r&SdawmhNyD/ rD;avmifpm rJrJ ukdom


jrif& ygawmhonf/ AkH;ckdusif;? uwkwfajrmif;? ol&JckdwGif; wdkUrSmvnf; ae&m
tESHUtjym;wGif ykd;vkd;yufvuf &SdMuygonf/ 0g;jcH pnf;kd;wkdUrSm 0g;kH
0g;awmBuD;rsm; jzpfaeygNyD/ olckd;ol0Suf xlvSaomaMumifhvnf; ntcg
aumif;aumif; rtdyf0hH/ aeUtcg vljywf rcH&J/

okdUaomf

uRefawmfwkdUum;

i,fi,futusifhtwkdif;

naewkdifvQif

vrf;avQmufxGufMuygonf/ txufu omom,m,m pdrf;pdrf;pkdpkd &SdcJhaom


jcHrsm;onf ajymifwvif;cgvsuf &Sdaeonfukd awGU&ygonf/ o&uf? ydEJ?
r&rf;? uHhaumfwkdUae&mwGif ppfpcef; kyfodrf;oGm; usefcJhaom tkwfckH
ysufrsm;? tdrfomqkd;rsm;? bl;cHGykHrsm;? uwkwfrsm;? usif;rsm;? um;ysufrsm;?
oHql;BudK;jywfrsm;ukdom awGU& ygonf/ xkdrQ ruao; usnfqef rsm;ukd
rMumcP aumuf&ygonf/ ppfcarmuf tydeftvdrf wkdUudkvnf; awGU&
ygonf/ wcgaomf jrufawmxJ vlOD;acgif;cGHwckukdyif azG;azG;jzLjzL
jrif&ygonf/ okdUyif jzpfvifhupm; <uif;&pfusef&pfao;aom opfyif 0g;kH
wkdUwGif csKd;iSufuav;onf ulNrJ ulvsuf &Sdonf/ iSufawmfuav;onf
em;NrJ em;vsuf &Sdonf/ iSufcg;uav;vnf; ai;NrJ ai;vsuf &Sdonf/
tcsufwkdUukd uRefawmfwkdU owd jyKrdonf/

okdUaomfvnf; uRefawmfwkdU naewkdif; uGif; a&Smif oGm;rdaom


urluav;wckwGif

rD;avmifikwfozG,f

xkd;xkd;axmifaxmif

wnf&yf

aeonfh t&mwckukdum; yxrwGif owdrxm;rdyg/ tawmfMumrS owdjyK

rd Munfhaomtcg ysOf;rikwfwkdwck jzpfonfukd od&ygonf/ ikwfwkd\


yifajconf wzufomomrQ &Sdayrnf/ tukdif;vufjywfESifh tcufr&Sd?
tGufr&Sd/

twGif;vIduf

tlacsmif;aqG;um

jcpm;xm;jyefojzifh

a[mif;avmif; jzpfaeonf/ rD;avmif xm;aomaMumifh wjcrf;apGapmif;ESifh


rJeuf aeygonf/ bmrQ &p&m r&Sdyg/ ta0;u vSrf;jrif&aomtcg Vif;w
iSuftkdBuD; em;aeonf[kom xifrdygonf/ vGefcJhaomtcgu xkdysOf;r
yifonf tGufpDpD? tyGifha0a0ESifh xkdurlxufwGif avl;ESifha&mvsuf
jrL;TifcJhayvdrfhrnf/ ,ckum; tkd;NydKif;NydKif;? cg;ukdif;ukdif;ESifh ppfab;
ppf'PfaMumifh emvefrxlEkdifavmufatmif ,kd,Gif;cJh&avNyD/ xkdokdU pOf;pm;
rdaom tcgusrS xkdysOf;rikwfwkdukd txl;*kpkdufrdygawmhonf/ xkdtcgrS
p xkdawmvrf;wGif vrf;avQmuf&onfrSm t"dym,f ykd&Sdvmygawmh
onf/ xkdysOf;rikwfwkdukd jrif&wkdif; w&m;usrdonf/ b,fokdUaom w&m;rsKd;
usrdonf [lum; rajymwwfyg/ ysOf;rikwfwkd Vif;wtkdukd oem;rd ovkdvkd/
tkd&rnf? em&rnf [laom pum;ukd Mum;rd ovkdvkd? ysOf;rikwfwkdwGif trd
jrefrmjynf\ rsufESmukd jrifovkdvkd? jrefrmjynfzGm; wkdif;&if;om;wkdU\
uHMurmukd xifrd ovkdvkd/

okdUaomf aqmif;ukef aEGul; avl;uav; a0SUvmaomtcg ysOf;rikwfwkd\


trlt&monf rodrom ajymif;vJvmonfukd owdjyKrdygonf/ rif;vGif
uav; jrL;vmNyD/ OMouav; jrnfvmNyD/ awmyef;uav;rsm; a0vmNyD/
ajroif;eHUuav; ysHUvmNyD? xkdcP Iygavmh/ Munfhygavmh/ ysOf;rikwfwkd
Vif;wtkd\

tcufuif;aom

tukdif;vufjywfwGif

yk&pfzl;uav;onf

GHUovkdvkd? &SufovkdvkdESifh jyL;xGufvmygonf/ [kdrSm wzl;? onfrSm wzl;?

tawmfrsm;yg uvm;/ a[m - yk&pf ajyp jyKvmNyD/ aemufwaeUwGif GufEk


uav;rsm; jzpfvm\/ wGuf? ESpfGuf? okH;Guf trsm;BuD; ygyJ/ tGufrsm;
pkH Vif;wiSuftkdBuD;onf NrD;0ef;jzefUum uaeaom Oa'gif;ysKdESifh wlvm
onfhaemuf rMumcifyif yef;wHrsm;xGuf? yef;zl;rsm; ikH yef;yGifhrsm;
a'gif;NrD;uGufyrm yGifhMuygawmhonf/ atmf - tm* ysOf;rikwfwkd ygay
wum;/ igwkdU\ rdcif jrefrmjynfBuD;aomfvnf; enf;twkdif; Gufopf
vJ aysmfyGJ0ifEkdifygapaomf/ igwkdUtrsKd;om; wkdif;&if;zGm;wkdUonfvnf;
usKd;&mrS aumif;? yif;&mrS Mum;? uef;&mrS jrifEkdifygapaomf/ okdU
qkawmif;y|em jyKum tmkHapmrdojzifh ysOf;rikwfwkd uAsmukd a&;zGJU
cJhygonf/ xkduAsmESifh oabmoGm;qifonf qkdaom Henley \ uAsm
jrefrmjyefcsufum; atmufyg twkdif; jzpfygonf/

tEkdifrcH
ightm; zkH;vTrf;xm;aom vuG,foef;acgif rkdufarSmifwGif;rSae tEkdifrcH
tIH;ray;wwfaom ig\pdwfukd zefqif;ay;onfh ewfodMum;wkdUtm; ig
aus;Zl;qkdyg\/
avmu"Hw&m;wkdU\ &ufpufMurf;MuKwfaom vufqkwfwGif;okdU usa&muf
aeaomfvnf; igum;rwkefvIyf/ ridka<u;/ uHw&m;\ kdufykwfjcif; 'Pfcsuf
wkdUaMumifh igh OD;acgif;onf aoG;oHwkdUjzifh &J&JeD\/ nGwfum; rnGwf/

avmba'gowkdU BuD;pdk;&mXme\ tjcm;rJhum; ao;jcif;w&m;onf


aMumufzG,f&m iHhvifhvsuf&Sd\/ okdUaomfvnf; ightm; rwkefvIyfonf ukdom
awGUtHh/
ok*wdokdUoGm;&m wHcg;0onf rnfrQ usOf;ajrmif;onf jzpfap? ,rrif;\
acG;a& yk&ykduf ightjypfwkdUukd rnfrQyifrsm;pGm rSwfom;xm;onfjzpfap
igum; *krjyK/ igomvQif ighuH\ t&Sifocif jzpf igomvQif ighpdwf\
tBuD;tuJ jzpfavonf/

Ir0 r*Zif;? {NyD? 1959/

om;oufa0

t&yfxJrSm MuufaysmufoGm;onf qdkvQif armifjrpf/


bk&m;yGJwGif acgif;aygif; cRwfoGm;onf qdkvQif armifjrpf/
Muuf0dkif;? zJ0dkif;rSm &efjzpfonf qdkvQif armifjrpf/
t&yfxJrSm t&ufrl; vJaeonf qdkvQif armifjrpf/
armifjrpfonf [dk;av; wausmfausmfESifh rdkufrJ qdk;aw aeol jzpf\/
bkef;BuD;ausmif;wGif pmoifaepOfu vlqdk;bGJUudk &cJh\/ ausmif;ajy;&mwGif
0dZf? cdk;&mwGif aZmf? &rf;um;&mwGif yxr jzpfcJh\/ aeYv,f pmtHcsdefwGif
ausmif;ajy; qdwf? EGm;? jrif; wdkYudk pD;wwfaomaMumifh bkef;awmfBuD;\
BudrfpmauR;cH&onfrSm armifjrpftwGuf dk;aeavNyD/ wcgu ausmif;ajy;
ocsKif;ukef;&Sd

tacgif;vGwfwckwGif

ESpf&ufESifhwreufwdwd

cdkatmif;

aecJhzl;\/ ausmif;u Muufudk cdk; pm;aomaMumifh ausmESifhwifyg;wGif


BudrfpMum tupm;cH&onfrSmvnf; armifjrpftwGuf tqef;r[kwfacs/
tdyfaysmfaeaom ausmif;om;wdkY\ ajcrtMum;wGif rdIYnyf rD;IdYavh
&SdaomaMumifh tdkufcH&onfrSmvnf; tjcm;aom olwdkYtwGuf jzpfygrl
arhEdkifzG,f&m

taMumif;r&Sd/ aemufqHk; bkef;awmfBuD;u

vufavQmh

vdkufaomaMumifh ausmif;rSxkwf tdrfwGifyif xm;&Sdavonf/ tdrfrSmvnf;


w&efyif jzpf\/
armifjrpf rdbwdkYrSm awmvdkuftHkyg rsm;pGmcsrf;omay\/ wa,mufwnf;
aom om;uav;tm; tvGeftrif; cspfMu rsm;pGm tvdkvdkufavonf/
tvdkvdkufoavmufyif armifjrpfu trdkufapmfum;av\/ 0dZ,rif;om;udk
tm;usvm;rod/ armifjrpfonf aemufvdkufi,fom; uRef,Hkawmfrsm;ESifh
t&yfudk arTaESmuf arSmufvSefvsuf&Sd\/ w&mh tpdwf? w&mh oHk;q,f
wefaom vGef;ykqdk;wdkYudk xnfvJ0wf i,fuRefawmfwdkYtm; aiGxkyfudk
xrf;apvsuf GmpOfudk avQmufNyD;vQif Muufwdkuf\/ zJdkuf\/ t&uf
aomuf\/ &efjzpf\/ rdrdESifh rsufESmaMumrwnfholrSefu BuD;i,fra&Smif?
ajAmifaomfvnf;aumif; ? ykef;aomfvnf;aumif; wkwfprf;avh&SdaomaMumifh
avsmfaMu;ay;&onfrSm rsm;vSayNyD/ wcguvnf; ZmwfyGJwckwGif &Sifbk&if
xGuf&m jyufvHk;xkwf &,fp&majym&rnf[k trdefYay;onfudk rvdkufem
Edkif&Smaom Zmwform;wdkYtm; wuf dkufaomaMumifh trdtzvkyfolwdkYrSm
tBuD;tus,f wdk;vQdK; awmif;yefcJh&avonf/ wBudrfrSmvnf; tvSLcH
xGufaom oDv&SifwdkYudk xef;awmxJwGifawGY "m;jy Ncdrf;ajcmufvsuf
tu cdkif;aomaMumifh q&mbkef;awmfBuD; ac: dkufonfrSm aoG;xGuf
oH,dkESifh oHk;av;&uf rxdkifEdkifavmufatmif jzpfawmh\/ xdkodkY qdk;aw
aumif;wkef; umvom;tG,frSmyif zcifBuD;qHk;&Smav\/ armifjrpf rSmum;
aemifw&rnf a0;pG/ ydkrdk qdk;oGrf;a[mh&rf;avawmhonf/
t&ufaomuf? zJupm;&mwGif tawmf 0g&ifhoGm;aomumv bdef;yHk&mZm
b0odkY &mxl;wdk;wuf BuD;jrifhoGm;av\/ wdwfwdwfykef; b0 tp yxr

wGifum; a&S;uuJhodkY trIrayG tydk;aoavaomaMumifh rdcifBuD;rSm tawmf


0rf;om\/

rdcif\rsufESmwGif

tpOftNrJ

pdkpGwfaom

rsuf&nfonf

ajcmufaoGUawmhrnf BuHwkef;wGif armifjrpf\ bdef;pm;aomb0onf bl;ay:


ouJhodkY bGm;bGm;BuD; ay:vmav\/ t&ufpGJolum; jyef aumif;csifvQif
aumif;Edkifao;\/ bdef;pm;aomolum; jyef aumif;vmzdkY&ef tvGef
cJ,Of;\/ rdcifBuD;rSm widkidk w,dk,dkESifh ae&avawmhonf/ tawmf
ZGJaumif;aom toufjzpfomvQif rxGufbJ usef\/ odkY widkidkESifh pdwf
tqif;&JBuD;

qif;&Jae&aom

rdcifxHrS

armifjrpfonf

twif;t"r

aiGawmif; tjyiftywGif aysmfyGJzGJUaeHkESifh rwefao;/ tdrfwGif wkwf


wa,mufudk ac:xm;vsuf rD;cdk;csif; rdk;rTefavatmif aq;pnf;pdrfudk cHav
awmhonf/ tdrftdyfcef; x&Hudk azmufxGif; ajymif;udk oGwfNyD;vQif
wkwfudk wzufrS rD;ndapvsuf aq;t&omcHonfrSm waeYudk ig;usyfom;?
ajcmufusyfom; ukef\/ xdkodkY aeYpOf&ufquf oHk;jzKef;avaomaMumifh uRJ
EGm; v,f,m ypnf;OpmwdkYrSm olwyg;\ vufwGif;odkY oufqif;
avawmh\/ cdkp&mrS t&dyfr&Sdaom b0odkY a&muf&av\/ w&yfvHk;u ESvHk;
emaom armifjrpftm; rnfolurQ roem;/ rdrd\ aus;Zl;cHaus;Zl;pm;rsm;
yifvQif rsufESmvTMJ uukef\/ odkYaomf armifjrpfonf bdef;wnf; [laom
ewfqdk;tpdrf;udk tcsdefrSefrSef ylaZmfEdkifrS toufcsrf;om&m &rnfjzpf
Gmay:&Sd wkwfqdkifwckwGif xif;cGJ? a&cyf tvkyfjzifh cdkuyfvsuf touf
arG;&avawmhonf/ rdcifBuD;rSmum; t&yfu o'gaMu;udk rSDcdktm;xm;vsuf
rsuf&nfESifhrsufcGuf ae&&Smavawmhownf;/
umv&Snfvsm;avaomf Gm&Sdwkwfqdkifu vufrcHEdkifawmh armif;ESif
vTwfavaomaMumifh

NrdKUay:&Sd

wkwfrkefYqdkifwckwGif

xrif;pm;uRefcH

tjzpfESifh bdef;ewfudk vkyfauR;&av\/ tm,k0Pe r[mMoo"aq;BuD;


udk tcsdefrSefrSef rrSD0J roHk;aqmif&aomfjim;vnf; csdK;a&cyf? oeyfcg;aoG;?
uav;xdef;? xbDavQmf tvkyfudkum; em;&onfr&Sd/ qufwdkuf vkyf&
av\/ a&S;tcg bkef;awmufpOfu vGef;ykqdk;BuD; wvTm;vTm;? aemufvdkuf
i,fom; tjynfhtpHkESifh *kPfwHcGef vTifhaeaom armifjrpfudk awGUzl;olonf
tuGuftqifray:aom eHi,fydkif;uav;rQESifh atmufusaemufus oayguf
b0wGif&Sdaom ypKyefarmifjrpfudk awGUjrif&ygu rsm;pGm oHa0*&&Sdayvdrfh
rnf/ tpm;rrSef? ttdyfrrSef? vlrav; acG;rcefYESifh qif;&JvSpGmaom b0udk
armifjrpfonf wpwp pufqkyfpjyKvm aq;jzwfrnfBuHrd\/ aq;jzwf
aomudpum; ajymoavmuf rvG,ful/ tcefYroifhvQif toufudk &ef&Sm
rnfjzpf\/ okdYaMumifh armifjrpfrSm xrf;ydk;ESifhvSnf;wkwfMum;wGif tpOf;pm;&
cufvsuf pdwftysufBuD; ysufavawmh\/
wckaomaeY armifjrpfwdkYGmrS aps;0,fvmaom ta':BuD;u armifjrpftm;
owif;wckudk ajymMum;onfrSm armifjrpf\ rdcifBuD;rSm aoaumifaygif;vJ
emzsm;aeaMumif;? aq;ay;rD;,l jyKpkrnfholr&Sd? a&m*grSm waeYwjcm; qdk;Gm;
vmavaomaMumifh touf&SifEdkifzG,f rjrifawmhaMumif;? raorDtwGif;
armifjrpftm; jrifawGUoGm;vdkaMumif; ponfwdkYjzpf\/ armifjrpf\ pdwfonf
BuD;pGm xdwfvefYpdk;&drfoGm;\/ rdrdtm; rsm;pGm tvdkvdkuf&Smaom rdcifBuD;\
oem;zG,faom rsufESmudk jrifa,mif vm ajErQ rqnfEdkif/ rsuf&nf
awGawG

usavawmh\/

a&S;u

qdk;cJhawcJhaom

pdwf,kwfrmwdkYonf

MuufaysmufiSufaysmuf aysmufav aemifw&jcif;? xdwfvefYjcif;? ylaqG;


pdk;&drfjcif;wdkYonf wckNyD;wck qufumqufum ay:vmavawmh\/

xdkYaMumifh rdrd\ocif aygufazmfBuD;xHrS aiGuav;wusyfudk toem;cH


rdcifBuD;twGuf "mwfpmwdkYudk 0,f\/ ief;aq;? vQmyGwfaq;? tzsm;jzwf
aq;wdkYudk q&muawmfxHrS awmif;\/ odkYaomfvnf; toufudkrDEdkifOD;
rvm;[laom pdk;&drfjcif;u BuD;rm;vSaomaMumifh rdrdtwGuf tm,k0Pe
aq;

0,foGm;zdkYudk

arhavawmh\/

pkaqmif;&orQuav;udk

xrf;

taxGaxG tvmvm pOf;pm;ylyefaomtoGifjzifh acgif;idkufpdkufusKd;vsuf


GmbufodkY xGufcJhav\/ ,ck jynfawmfjyef armifjrpfum; a&S;uarmifjrpf
r[kwf/ rdkufpG,fusKd;aom armifjrpf? bdef;pdwfaysmufaom armifjrpf? oHa0*
&aom armifjrpf jzpfavawmh\/
GmodkYa&muf olwyg;\ EGm;wif;ukyfxJwGif rcsdwifuJ a0'em cHpm;ae&
&Smaom

rdcifudkjrifaomtcg

awmfoifh&maq;wdkYudk

a&S;uxuf

a&vJtrsKd;rsKd;ESifhwdkuf?

ydk

w&m;usavawmh\/

"mwfpmudkauR;?

ajcqkyf

vufe,fjyKESifh waeYukefoGm;av\/ rdcifBuD;rSm om;vlrdkufBuD; w&m;


usvmonfudk jrif&aomaMumifh waMumif;? aq;0g; tpm;tpm rSD0Jvm&
aomaMumifh waMumif; rsm;pGm pdwfcsrf;omvmav\/ odkYaomf aq;jywf
aeaom armifjrpfrSmrl ESm&nfwTJTJ? rsuf&nfw0J0JESifh bdef;ewf zrf;pm;jcif;
udk cH&av\/ odkYESifhvnf; rdciftm; tjyKtpkrysuf/ tem;u xdkif t&dyf
wMunfhMunfhESifh ]tar oufom&JUvm;/ bmpm;csifovJ[if/ cHwGif;
aumif;vmatmif vQmyGwfaq;uav; pm;ygOD;awmh] ESifh tm;ay;pum;
ajymMum;vsuf

&Sday\/

ntcgvnf;

tdyfonfr&Sd/

ikwfwkwfESifh

vif;av\/ aemufwaeYwGif bdef;ewfonf ydkrdk &ufpufMurf;MuKwfpGm


zrf;pm;onfudk tvGeftrif;csrf;jcif;? rcHr&yfEdkifatmifyljcif; wdkYu wvSnfhpD

oufaojyvsuf&Sd\/ tdk;tqpfrSp wudk,fvHk;rSmvnf; aMuuGJysufpD;


oGm;awmhravmuf udkufcJp jyKvmav\/ odkYESifhvnf; tm;ravsmh/ rdcifudk
jyKpkvsufyif &Sd\/ NrdKYodkYajy; aq;0g;rSD0JvQif rdrda0'em csufcsif;
aysmufuif;rnfudk odaomfvnf; rdcifudk rxm;&ufcJhonfu waMumif;?
bdef;udkrkef;onfu

waMumif;aMumifh

BudK;pm;cHav\/

aemufwaeY

wGifum; [efraqmifEdkifawmh/ rdrdvnf; vJavawmh\/ bdef;ewfu


tpGrf;ukef nOf;qJavNyD/ odkYESifhvnf; rdciftm; tjyKtpkrysuf/ tEdkifcJ
xNyD;vQif rdciftm; MunfhIrpvsufyif &Sd\/ aovdkvQifvnf; ae&m
wGifyif aoapawmh/ rdciftm; rxm;ypfcJhEdkif/ bdef;udkvnf; jyef rcifwG,f
vdkawmh[k

pdwfudk

qHk;jzwfvdkufav\/

aemufwaeY

rdk;aomufaom

tcgum; bdef;ewfonf vufavQmhp jyKav\/ rdcifBuD;vnf; ododomom


oufomvmav\/

&uftenf;i,f

Mumaomtcg

armifjrpfrSmvnf;

bdefewfvufrS vGwfxGuf\/ rdcifrSmvnf; aorif;vufrS vGwfxGuf


av\/ GmolGmom;rsm;rSm ,if;wdkY om;trdtm; Munfhvsuf rsm;pGm
tHhMoMuukef\/ oem;Muukef\/
armifjrpfrSm a&cyfxif;cGJ tvkyfrSwyg; tjcm;tvkyfudk rwwfaomaMumifh
rdciftm; vkyfauR;Edkifavmufaom tvkyfwckckudk &SmazG&ef NrdKUodkY wufoGm;
av\/ ocifa[mif; rkefYonfwkwfBuD;xHwGif tBuHawmif;&m rdrdwdkY
awmGmuav;wGif wkwfrkefYrsKd;pHkESifh a&eHqaD &mif;zdkY tBuHay;\/ t&if;aiG
udkvnf; pdkufxkwf rp ay;\/ aus;Zl; BuD;aypG/
wckaom eHeufwGif armifjrpfonf wzufaomqdkif;wGif a&eHqD? wzufaom
qdkif;wGif ajryJ,dk? vrkefY? rkefYBudK;vdrf paom wkwfrkefYrsKd;pHkudk xnfh

xrf;ydk;jzifhxrf;vsuf Gm;dk;odkY aps;a&mif;xGufav\/ GmolGmom;rsm;


uvnf;

oem;vSojzifh

olYxufig

0,fjcrf;Muukef\/

&orQaom

tjrwftpGef;uav;rS pkoifhoavmuf pk oHk;oifhoavmuf oHk;vsuf


rdciftm; udk,fydkifwJtdrfi,fuav;ESifh cHhcHhnm;nm; xm;Edkifvmav\/
NrdKUodkYukef0,foGm;&mrS jyefvmaomtcgwdkif; ]a[m'gu tar Oykof,lzdkY
iSufaysmzD;BuD;/ a[m'gu tar BudKufwwfwJh ajymif;zl;zufaq;vdyf/
bk&m;rD; ylaZmfzdkY za,mif;wdkifvnf; ygw,f] ponfjzifh 0,fvmaom ypnf;
wdkYudk qdkifcif; jyavh&Sd\/ xdkodkYaom tjcif;t&mudk jrif&aom rdcifBuD;rSm
woufvHk; cHpm;vm&aom a0'em trsKd;rsKd;wdkYudk arhaysmuf 0rf;tomBuD;
omav\/ om"k tBudrfBudrf ac:av\/
odkYaomf waeYwGifum; armifjrpfudk tm;usaom wkwfwa,mufonf
armifjrpfuJhodkYyif qdkif;xrf;ydk; wefqmyvmtpHkESifh wZmwfwpifaxmif
aps;NydKif a&mif;vmonfudkawGU&\/ armifjrpf\ OD;usKd;NyD;om; pdwfonfum;
rwkefvIyf/ olU0rf;pm ol&Smavonfom [laomtrSwfjzifh at;at;yif
aeav\/ GmolGmom;wdkYrSmvnf; armifjrpfqDuom 0,fjcrf;onf rsm;ukef
\/ tNydKifa&mif;vmaom wkwfum; armifjrpftay:wGif trsufodkp jyKav
\/ odkYaomf tay:,HaTrIefYBuJuav;ESifh armifjrpftm; rdwfzGJUvm\/
oGm;twl vmtwl? armifjrpf\udp wdkYwGif ulnDp jyKvm\/
wckaom eHeufwGif armifjrpfESifh xdkaps;onfwkwfwdkYonf aps;0,f&ef
NrdKUodkYwufoGm;Muav\/ 0,fjcrf;jcif; udpNyD;aomtcgwGif xdkkwfonf
armifjrpf\ ypnf;wdkYudk 0dkif;ulxkyfydk;ay; rdrd rvdkufEdkifao;aMumif;
ajymvsuf armifjrpftm; wa,mufwnf; vTwfvdkufav\/ armifjrpfonf

Gmem;&Sd xef;awmodkY a&mufaomtcg rdciftwGuf 0,f,lvmaom aq;vdyf


pnf;BuD; jyKwfus aumuf,l pnf;aESmifaepOf xef;awmxJrS ykvdyf
ESpfa,muf xGufvm rdrd\ ukefxkyfwdkYudk ajzzGifh&Smav\/ taMumif; rod
&Smaom armifjrpfrSm aMumifawmifai; Munfhaerd&Sm\/ wckaom rkefYxkyf
tMum;rS bdef;xkyfwckudkawGU ykvdyfwdkYu zrf;rnf qD;rnf Ncdrf;ajcmuf
aomtcgusrS owd&vsuf rdrdypnf;r[kwfaMumif;udk trsKd;rsKd; &Sif;jy
awmif;yefygaomfvnf; trIqmaeaom ykvdyfawmfrif;wdkYrSm rvTwfEdkifbJ
NrdKUodkY tyg ac:aqmifoGm;avawmh\/ vrf;wGif vlBuHKawGU rdciftwGuf
0,fvmaom

pm;zG,faomufzG,fwdkYudk

ay;vkdufyg&ap[k

awmif;yef

aomfvnf; trdefYr&/ rdcifBuD;&Sd&m GmbufodkY apmif;iJh MunfhumMunhfum


ESifhyif &Jom;wdkY vufwGif; vdkufygoGm;&Smavawmhownf;/
armifjrpf\ rdcifBuD;rSmum; aps;onfaxmifuJBuD;\ cg;ywfpdrf;BuD;ESifh
avsmhwdavsmh&J

ywfxm;aom

AdkufTJBuD;txJrS

jznf;jznf;nif;nif;

ysif;ysif;&d&d pnf;pdrfESifh xGufay:vmaom ]a& - eH - pD? a& - eH - pD]


[laom

toHudkMum;&wdkif;

om;oufa0tm;

vGrf;qGwfwrf;wrdojzifh

xdktoHqdwf&m oDv&Sifausmif;odkYoGm; Aef;cHk;udk rdwfzGJUvsuf w&m;ESifh


ajzazsmfae&avawmhownf;/

*Eavmu? 1294 awmfovif;v

armifcsKd ESifh armifndK


rif;ok0Pf
armifcsKdESifh uRefawmfonf wESpfwnf;wGif avmuBuD;tm; tl0JoHjzifh
EIwfqufcJhMu\/earm Ak'g ,od'g? t? tm? ? tp&Sdaom jrefrm
pmayudk wausmif;wnf;? wq&mwnf;xHwGif wuf,l oiftHcJhMu\/
uRefawmf ouFef;pnf;aomtcg armifcsKdudkvnf; uRefawmfhtrdtzrsm;u
&SifwumcH\/ &SifjyK&uftwGif; wnwGif oHCmpifay: uRefawmfwdkY
wpktm; armifcsKdu trJajcmufzkwfu [laom tuqef;wrsdK;udk ujy&m
rdef;rawGacsmif;Munfh &Suf&SufESifh 'a&maomyg; xGufajy;pOfu &mZrwfESifh
Nid vHkcsnfuRwfusonfudk ,ckwdkif aumif;pGm rSwfrdygao;\/ 0gqdkaom
tcgvnf;

twlwlyif

jzpfcJhyg\/

xdkxdkodkYaom

taMumif;rsm;onf

armifcsKdESifh uRefawmfhpyfMum;wGif tNrJ,SufzGJUvsuf&Sdaom arwm aESmifBudK;


rsm; jzpfygawmhonf/

armifcsKd\zcifrSm ab;bdk;pOfvm [Hom0wD rGefvlrsdK;wdkY "rwmtwdkif;


xGefwHk;xGefwHwdkYjzifh toufarG;\/ 12 &moDywfvHk; uGif;vGifwGifae
tjcm; tjcm;aom v,folBuD;wdkY\ EGm;rsm;udk arG;zuf tiSm;ausmif;\/
v,folBuD;wOD;\

EGm;tkyfrStyfxm;aom

tcsdeftwGif;wGif

t&nfwl

EGm;i,fESpfaumif arG;vQif EGm;ausmif;olu waumif,lonf/ EGm;&Sifu


waumif,lonf/ EGm;csif; t&nfrwlaom tcgvnf;aumif;? EGm;i,f
ta&twGuftm;jzifh

ta0rnDaom

tcgvnf;aumif;

wzufa0pk&Sif

epfemcsufudk wzufa0pk&Sifu aiGjzifhzm;ax;&\/ um; EGm;zGm;zuf


ausmif;jcif;\ oabmwnf;/
oDwif;uRwf vjynfhausmf w&uf? uRefawmfwdkY &SifvlxGufaom naerSmyif
v,folBuD;OD;omzdk\ EGm;tkyfrS EGm;ndKuav;waumif arG;\/ EGm;uav;udk
xdyfwGif Mumuav; ygaomaMumifh Mumuav;pdef paom trnfrsm;jzifh
rSnfhac:oifhonf rSefaomfvnf; taoG;ta&mifudk vdkuf armifndK [k
ac:Muav\/

armifndKonf

EGm;acsmuav;

jzpf\/

oabmvnf;

aumif;\/ ac:vQif vm\/ ajymvQif em;axmif\/ rdrdNcHwGif ayguf


rdrdudk,fwdkif ausmif;cJh&orQaom EGm;uav;wdkYwGif armifcsKdonf armifndKudk
tcspfqHk; jzpf\/ toH tomqHk;aom cavmufudk armifndKYvnfwGif
qGJay;\/ taumif;qHk;aom jrufudk armifndKtm; auR;\/ rdrd tcspfcif
tESpfoufqHk;aom t&mudk txl;*kdkuf jyKpkjcif;udk rsufESmvdkufonf[k
tjypfqdkMu ygrl armifcsKdonf xdktjypfrSrvGwf/ {uykw wOD;wnf;om;
jzpfaom armifcsKdonf NcHaygufEGm;uav; armifndKtm; wtlxHkYqif; nD&if;
yrm cspfcifavonf[kqdkvQif rSm;Edkifrnfr[kwf/ armifcsdK? armifndK [laom
um&efwltrnfrsm;rSmvnf; nDtpfudkrsm;tm; ay;avh&Sdaom trnfrsm;
jzpf\/
oHk;rdk;rQ Mumaomtcg OD;omzdkEGm;tkyfrSaygufaom EGm;uav;wdkYukd cGJa0
zdkU&ef aeYudk csdef;qdkMuav\/ xdkaeYudk arQmfac: armifcsKd pdwfylcJhonfrSm
armifndKYtoufwrQ jzpf\/ v,form;wdkYb0 t&SifBuD;wifaomumv
rsm; rdrda0pkwGif armifndKygatmif ulnD0dkif;vdkY rdIif;rawmfrlyg[k wdk;wdk;
qkawmif;avh&Sd\/ EGm;a0tHhaomaeYwGifum; tylvHk;BuD; qdkYwpfaeav

aomaMumifh
vmonfudk

xrif;[if;rQ
ta0;wGif

aumif;pGmrpm;Edkif/

jrif&vQifyif

armifcsKdrSm

xdkaeYnae

OD;omzdk

raewwfrxdkifwwf

jzpfae\/ armifndKudkyif csHKBudK csHKMum; 0Sufxm;csifawmhovdkvdk? OD;omzdk


udkyif acG;ESifh&SL;wdkufcsifawmh ovdkvdk roefYaomtBuHwdkYudk BuHrdav\/
armifndKudk armifcsKdu tonf;pGJcspfcifaMumif;udk GmeD; csKyfpyf t&yfwdkif;u
od\/ OD;omzdkonfvnf; od\/ odkYaomf Z&yfwum OD;omzdkonf
tb,fodkYaom taMumif;aMumifh armifndKtm; armifcsKdxHrS cGJtHhenf;/ odkYyif
jzpfjim;vnf; armifcsKdrSm pdwfrcsEdkif/ uefrsufBuD;uGif;wcGifwGif armifndK
onf tacsmqHk;uav; jzpf\/ xGef;wwHk;udk EdkifvQifyif &mausmfuav;
waumif jzpfawmhrnf/ xdkrQaMu;xdkufaom EGm;uav;udk OD;omzdkonf
r,lbJaetHhavm [laom awG;vHk;jzifh wtHkaEG;aEG; waqG;aqG; jzpfae\/
odkYygaomfvnf; EGm;a0NyD;aomtcg armifcsKdonf uawmhrvdk ckefawmhrvdk
jzpfaeonfudk awGU&\/ armifndKonf rdrda0pkwGif yg\/ rdrd rsufpdtm;
r,HkEdkif avmufatmif jzpf\/ xdkaeYnpmudkrQ owdr&av/
odkYjzifh armifcsKd? armifndK nDtpfudkESpfa,mufrSm apawmhoH wnHnHESihf
aysmfyg;pGm BuD;jyif;vmMu\/ ypnf;Opmvnf; wpwp wdk;wufvm\/
tvkyftudkifudkvnf; wjznf;jznf;csJUxGif vkyfMuav\/ tvkyfBuD;olwdkY
rnfonf aMuG;rvGwfEdkifonf rsm;\/ armifcsKdrSmvnf; aMuG;ESifhyif jzpf\/
acwfBuD;onf qdk; vm\/ pyg;aps;onf wESpfxuf wESpf qkwf,kwf
oGm;\/ pyg;yHk qefyHkay:u MunfhvQif aTyHk aiGyHkudk jrif&Edkifonf qdkaom
pum;onf ,Hkwrf;pum;yrm jzpfcJh\/ wESpfIH;vQif wESpfjrwfEdk;ESifh

tvkyftudkifudk qufvufcsJUxGif vkyfudkifav&m avSmf&if;epf qdkouJhodkY


IH;oxufomvQif IH;vm ojzifh armifcsdKwdkYom;tzrSm aMuG;vnfyif;
cdkufoGm;av\/ aemufqHk;um; aMuG;&Sifrsm; qlylaomaMumifh waMumif;?
arQmfvifhcsuf r&Sdawmh aomaMumifh waMumif; xGefwHk; xGefwHrSrusef &SdorQ
ypnf;rsm;udk aMuG;&Siftm; tyfvdkuf&avawmh\/ EGm;uav; armifndKudk rdrd
wwfEdkifaomtcg aG;,lyg&ap[k awmif;yef aMuG;&Sifu cGifhjyKaomaMumifh
armifcsKdrSm tenf;i,f oufom&m&\/ aMuG;odrf;oGm;aom v,fxJwGifyif
wJ&Sif cGifhjyKcsufjzifh aeMu&av\/
armifcsKdonf tjcm;ypnf;rsm;qHk;onfudk ocFg&w&m;jzifh ajzEdkifaomfvnf;
armifndKtwGufum; rnfonfhw&m;ESifhrQ rajzEdkif/ wvGrf;vGrf; waqG;aqG;
ESifh tcsdefukef&av\/ armifndKudk aG;,lzdkY&ef r&yfrem; tvkyfvkyf\/
xif;cGJa&cyfra&Smif vkyf\/ tjyif;txef tyiftyef; vkyf\/ &orQ aiGudk
pk\/ tvkyfaMumifh yef;? pdwfaMumifh yef;ojzifh udk,fvnf; EGrf;av\/
aEG&moD ausmif;tydwfwGif uRefawmf tdrfodkYjyefoGm; c&D;a&muf rqdkufyif
armifcsKdwa,muf tvl;tvJ zsm;aeonf [laom owif;qdk;udk Mum;&\/
pdwf tvGefraumif;/ xdknwGif aumif;aumif; tdyfvdkYr&/ rdk;vif;onfESifh
wNydKifeuf armifcsKdwdkYwJodkY oGm;a&muf owif;ar;\/ armifcsKdrSm uRefawmfh
udkrS rrSwfrdawmh/ c&D; vGefaeNyD/ awGUu&m yawmufy&pf ajymaomtcg
ajym\/ armifndK armifndK [laom trnfudk rMumcP Mum;&\/
aemufwaeY oGm;jyefaomtcg tenf;i,fvef; owdrvpf vSonfudk
awGU&\/ armifndKudkaG;zdkY aiGpkaomfvnf; rjynfhao;aMumif; ajym\/
uRefawmfvnf; tvdkufodpGmyif aemufwaeY oGm;jyefaomtcg armifndKUudk

uRefYawmfhaiGESifhyif aG;,loGm;\/ armifndK vmonf[k Mum;vQifyif tdyf&m


rS xrnf jyK\/ tem;&Sd vlrsm;u wm;xm;&\/ uRefawmfhudk jrifvQif
armifcsKdonf aus;Zl;wifaom rsufESmjzifh NyHK;\/
xdkaeY eHeufydkif;wGif tvGef vef;yHkay:aomfvnf; naeydkif;usaomtcg
armifcsKd\ rsufESmonf wrsKd; jzpfoGm;\/ tb,fodkY[k rajymwwf/
wJayguf0wGif csnfxm;aom EGm;uav; armifndKudk Munfhvdkuf? zcif
jzpfoltm; Munfhvdkuf? uRefawmfhtm; MunfhvdkufESifh/ oli,fcsif;? igawmh
jzifh 'Dawmifu ausmfEdkifawmhr,f r[kwfygbl;uGm [k ajymvdkufaomtcg
rsuf&nfrqnfEdkifavmufatmif jzpfrdawmh\/ xdkaemuf armifndK &Sd&modkY
vSnfh armifndKa&? tazhudk rif;yJ vkyfauR;&pfawmhuGm/ igawmh rae&
awmhbl;[k ajym tqHk;wGif rsufvHk;vnfoGm;avawmhownf;/
aendKndK naeapmif;uav;wGif EGm;uav;armifndKonf rdrd\aemifBuD;
armifcsKd\ tacgif;udk aqmifMuOf;vmaom vSnf;wGif kef;vsuf vkyfwdkif;
bufodkY a&S;IoGm;onfudk jrifMu&aom GmolGmom;rsm;rSm rsuf&nf
rqnfEdkifMuukef/ ylaqG;aeaom olwdkYonf zGifh rajymorQ umvywfvHk;
oufom&mr&/ woufwGif wcgrS rBuHKzl;ao;aom ylaqG;jcif; rD;awmuf
jzifh tNrdKufcH&aom uRefawmfhrSmvnf; oufom&mrS &apawmh[k pmudk
a&;vdkuf&ygownf;/

*Eavmu? 1294 e,kefv

O Mo
rif;ok0Pf

a0vD a0vif; tcsdef/


tkef;awmBuD;txJrS wGefjrnfvdkufaom OMooHuav;onf rEdk;w0uf
Edk;w0ufESifh rSdef;pufaeaom Gmuav;\ em;aomwtm; Nidrfhapav\/
teufrxifaom toHjzpf Nidrfhapjcif;xuf ydkrdk rpGrf;aqmifEdkifacs/ OMooH
uav; &yfpJoGm;onfESifhwNydKifeuf GmxdyfqDrS ay:aygufvmaom aw;oH
onfum; Gmuav;\ em;aomwudk NidrfhapHkrQru? pdwfESvHk;udkvnf;
pdrfhapav\/ vGrf;aom aqG;aom? atmufarhwoaom t"dym,fwdkY pka0;
&m aw;oH aw;om; jzpfavonf/ aw;oHuav;udk Mum;&aomcP
rSdef;aeaom Gmuav;udk vl;vGefYvmonf[k xifrdawmh\/ aw;ydkif&Sif
onf [dk[dkb0rsm;u cGJcGmcJh&aomcspfoltm; a&mf&rf;wrf;wvsuf tm;&yg;&
oDqdkvdkufava&mhovm;[k Mum;&olwdkY\pdwfwGif xifrdavawmh\/ wGm
vHk;u *kpdkuf em;pGifhaeaomfvnf; aw;ydkif&Sifonf rnfolYudkrQ owdxm;
rdyHk r&/ qufvuf oDqdkoGm; Gmv,f&yf 5 &uf aps;uav; qDusrS t&yf
9 rsufESmwGif ysHUESYHaeaom rdrd\aw;oHudk &yfqdkif;vdkufav\/
aps;aeY eHeufwdkif; aw;oHudk Mum;&onfrSm ,cktBudrfygESifh oHk;Budrf
&SdavNyD/ aw;ydkif&Sifum; tjcm;r[kwf? Gmta&SU EGm;wxGefavmufwGif
&Sdaom ZD;yifukef; O,smOf vkyfudkifpm;aomufaeaom zdk;omvS? tbGm;at;

wdkY\ om;taxG; ukefpdrf;onf armifvS jzpfavonf/ armifvSonf tjcm;


Gmom;rsm;uJhodkY xGm;usdKif;oefrmonf r[kwf/ arG;uwnf;u csLcsmvm
onfjzpf v,ftvkyfudk rvkyfEdkif/ rdbrsm;ESift
h wl w0rf;wcg; 0Hk vSHk
vkyfudkif pm;aomufae&av\/ cgwdkif;vnf; aps;aeYtcgrsm;wGif GmodkY
wufvmzl;\/ okdYaomf OMouav; p wGefjrnfaom aeYwGifuJhodkY
wcgzl;rQ pdwfESvHk;rMunfEl;rd/ yxrqHk;Mum;&aom eHeufu OMouav;udk
em;pdkdufaxmif&if;ESifh Gmxdyfudk a&mufvm OMooH &yfonfESifhwNydKifeuf
rdrdESvHk;wGif;rS vGrf;qGwfwoaom aw;oHonf wdk;a0SUxGufay:vmav\/
rdrdaw;oH r&yfrcsif; avmuBuD;udk owdarh\/ aw;oHwGif rdrd\pdwf
onf a&maESm vGifhygoGm;av\/ aw;qHk;oGm;aomtcgusrS owd&vm ig
bmaMumifhqdkrdygvdrfh[k awG;awmrd\/ rnfolYudk vGrf;qGwfovJ/ odkYwnf;
r[kwf awmifbufwJu jraxG;udk vGrf;qGwfvm;/ olwdkY vGrf;qGwf
r[kwf/ OMooHuav;udk Mum;vQif tvdkvdk vGrf;qGwfvm rjrifzl;?
rMum;zl;aom wpHkwa,mufaomoludk wrf;wrdojzifh oDqdkrdjcif; jzpfav
onf/ wpHkwa,mufaom olum; rnfolenf;/ GmxJwGif rdef;uav;
rsm;udk awGUjrifaomtcgwdkif; toif wrf;wvGrf;qGwfaeolonf olvm;?
xdkolavm[k rdrdpdwftm; ar;jref;aomtcgwdkif; acgif;cgonfudk awGU&av?
ig l;rsm;aeavovm;[k xifrdavawmh\/ OMooHuav;udk Mum;&
NyD;vQif vGrf;qGwfwoaom aw;udk rqdkbJraeEdkif/
armifvS\aw;oHudk *kpdkuf em;axmifolwdkYwGif GmolBuD;orD; pdefoef;onf
xl;jcm;\/ OMooHudkMum;vQif armifvSonf vGrf;qGwfwrdouJhodkY armifvS
\ aw;oHudkMum;vQif pdefoef;onf rjzpfpzl; xl;uJpGm vGrf;qGwfwo
rdav\/ aw;ydkif&Sifhtay:wGif ukPm a&t,Ofudk woGifoGif oGef;avmif;

rdav\/ aw;ydkif&Sif\ tvdkqE awmifhw&mwdkYudk jznfhpGrf;ay;csifaom


pdwfrsm; wzGm;zGm; ay:vmav\/
aw;oHudk pwkwtBudrf Mum;&aom aps;aeYeHeuf a0vDa0vif;wGifum;
pdefoef;onf qGrf;csufae&m rD;zdkcef;wGif NidrfraeEdkifawmh/ GmxdyfqDrS
aw;oHudk Mum;&vQifyif pdefoef;onf tdrfa&SU oajyyif&dyfodkY xGufvm
aw;ydkif&Siftm; apmifharQmfav\/ armifvS oajyyifteD;odkY a&mufonfESifh
wNydKifeuf pdefoef;onf aw;onf aw;onf [k vTwfceJ ac:rdav\/
ac:&if;u aps;onf jzpfaomfvnf; toHxGufoGm;onfu aw;onf
jzpfae &Suftrf;trf; jzpfoGm;\/ armifvSonfvnf; toHMum;&modkY
vSnfhvdkuf t&SufESifhtaMumufa&mvsuf arm[dkufzdkvdIufaeaom pdefoef;
udk jrif&aomtcg tonf;wGif;0,f at;oGm;av\/ 0rf;enf;ovdk
0rf;omovdk jzpfrd\/ umv&SnfpGm uGJuGmaeaom cspfoltm; jyefawGUae&
ovdkvdk xifrd\/ rdrd\&ifudkzGifhum tonf;wGif;u tvGrf;taqG;wdkYudk
xkwfjyvdkufcsifaompdwf ay:vm\/ odkYaomf xlylaeaom pdefoef;u
ajymrdajym&m bmrSef;rodajym [if;Gufwpnf;,lvsuf ydkufqHay;vdkuf
aomtcg armifvSonfvnf; xlxlylylESifhyif vSrf;,l xGufrSef;rod
xGufvmcJhav\/ aps;odkYa&mufaomtcg tpOfrjywfaom tawG;warQmf
wac:BuD;udk awG;av\/ rdrdonf GmeD;csKyfpyf&Sd rdef;uav; tm;vHk;
avmufudkyif awGUzl;\/ rnfolUudk awGU&awGU&? rdrd pdwfonf rvIyf&Sm;cJh/
GmolBuD;orD;udk awGUaomtcgusrS tb,faMumifh 0rf;enf;ovdkvdk
0rf;omovdkvdk jzpf&ygoenf;/ rajymwwfatmif jzpf&\/ ,cktBudrfonf
yxrawGY&jcif;yif jzpfaomfvnf; tvGef tuRrf;0ifcspfcifaom oli,fcsif;
a[mif;udk jyefawGY&ouJhodkY xifrdav\/ aw;qdkvdkaompdwf\ taMumif;

&if;udk ,ckyifawGY&onf[k xif\/ ,ckyif aw;qdk&usKd;eyfonf[k


atmufarh\/ odkY xl;qef;pGmjzpfay:vmaom pdwfudk tcspfpdwfayvm;[k
rdrdbmom ar;rdav\/
pdefoef;\ pdwfwGifvnf; armifvS\aw;oHudk Mum;OD;puyif tvGef cifrif
uRrf;0ifaeaom olwa,muf[k trSwfjyKrdav\/ olonf wpHkwckudk
vdkcsifae[efwl\/ ol\tvdkudk igonf jznfhtHh[k BuH rsm;pGmaysmfTif
av\/ aps;aeYudk arQmfrSef;vsuf &ufa&aeav\/
aemuf aps;aeY a0vDa0vif;/ OMooH&yfoGm;vQif armifvS\aw;oHudk
Mum;&jyef\/ pdefoef;onf oajyyifatmufu apmifhaejyef\/ armifvS
awmifhwaeaom qEar;tHh[k BuHaysmfTifae\/
cPrQMumvQif armifvSonf oajyyifteD;odkY a&mufvm\/ pdefoef;udk
awGU&Edk;ESifh Munfhrd\/ arQmfaeaom pdefoef;ESifh tcefYoifhawGU&aomtcg
tHhMord\/ uHaumif;avpG[k xifrd\/ pdefoef;onf [if;Gufwpnf;udk
0,fNyD;aemuf b,fpum;u b,fodkYqufoGm;onf rod? &Sif aw;qdkwm
tifrwef vGrf;p&m aumif;w,f/ b,folYudk vGrf;vdkYqdkwmvJ? uRefr rod&
bl;vm;/ vGrf;wJhol&Sd&if uRefrajymay;yghr,f[k &J&Jwif;wif; rdwfaqGcsif;
ajymouJhodkY ajymavonf/ armifvSrSm tajz&cufvS\/ OD;aESmufwGif
A&ayG IyfoGm;av\/ aemufqHk; tBuHr& tvum;ygAsm [k
ajymvsuf xGufcJhav\/ aps;csdefukef tdrfodkY jyefa&mufaomfvnf; b,fodkY
ajz&ygrnfenf;[k awG;r&/ ig;&ufukef aps;aeYodkY a&mufaomtcg
wdkifatmifvnf; tBuHr&ao;/ odkYESifh eHeufa0vDa0vif; [if;GufawG

xrf;vm&m GmxdyfodkYa&muf OMooH pvQif qdkNrJaw;udk qdkrdav\/


oajyyifteD;okdY a&mufaomtcg aw;a&m ajcvSrf;yg tvdkvdk &yfoGm;\/
pdefoef; xGufvm ,cifar;cGef;udk ar;jyef\/ 5 &ufwdwd awG;rS rxGuf
vmaomtajzonf ,ckrS b,facsmifu xGufay:vmonf rod/ atmufyg
twdkif; xGufay: vmav\/
[kwfuJh? tpuawmh OMooHuav;udkMum;&if tvdkvdk vGrf;vmwmyJ/ bm
vGrf;w,f&,fvdkYvnf; rodygbl;/ vGrf;wmeJY 'Daw;udk qdkrdwmyJ/ qdkay
r,fhvnf; tvGrf;rajyygbl;/ tckawmhjzifh OMooH Mum;&vdkY b,favmufyJ
vGrf;vGrf;? 'D oajyyifatmufa&mufvdkY rif;eJYawGU&if tvGrf;awG tukef
aysmufwmyJ/ 0rf;omovdk 0rf;enf;ovdkvnf; jzpfw,f/ 'Dawmh usKyfvGrf;
wm[m rif;udkyJaygh [k ajymvdkufaom tcsdefup pdefoef;ESifh armifvS
wdkYonf cspfolb0odkY ajymif;vJoGm;Muav\/
xdkaeYrSp armifvSonf pdefoef;wdkY\ taqGtrsKd;owif;udk emav\/
ar;oifhonfudk ar;Munfh\/ pdefoef;\ zcifonf GmolBuD; ajrydkif&Sif/
baxG;rSm NrdKUay:wGif yGJpm;BuD;wOD; jzpf\/ tpfudkrsm;um; udk,fhuRJ
udk,fhEGm; udk,fhv,f udk,fh,mESifh vluHkxHrsm; jzpf\/ pdefoef;\ rdcifrSm
NrdKUay:u bk&m;wumBuD; OD;uHa&;\orD;wnf;/ trsdK;tEG,f BuD;us,f
avpG/ rxif&Sm;aom rdrd\ tnw& trsKd;ESifhum; uGmjcm;csifwdkif; uGmjcm;
av\/ pdefoef;onf rdrdESifhrwef/ aMu;&wwf om;rsm;ESifhom wef\/
pdefoef;udk rdrd cspfonfum; cspf&mra&muf/ ESpf&ma&mufae\/ rdrdonf
wudk,faumif; EdkifavpG/ pdefoef; rdrdudk,lvQif qif;&J&rnf/ rdbaqGrsdK;
wdkYESifh oabmuGJ 0rf;enf;&awmhrnf/ rdrdonf pdefoef; aysmfTifonf

udkom jrifvdk\/ qif;&JvQif pdefoef; aysmfiT fEdkiftHhavm/ rdbwdkYESifh aocef;


jywfaevQif pdefoef; aysmfEdkiftHhavm/ aysmfEdkifrnfr[kwf/ odkYjzpfu rdrdonf
pdefoef;udk vufvTwf&rnf jzpf\/ vTwftHh/ pdefoef; aysmfTifonfom
vdk&if;/ yxrtp pdefoef; 0rf;enf;aMuuGJ&rnfrSmrkcs/ odkYaomf rawGU
&wm MumvQif arhoGm;rnfjzpf\/ tcsdefumvwnf;[laom aq;orm;onf
pdefoef;\ aMuuGJ0rf;enf;aom tonf;emudk aq;ukay;thH/ tonf;em
onf tonf;aumif; jyefjzpfvmaomtcg pdefoef; woufvHk;aysmf& awmh
rnf/ odkY jzpfaomaMumifh rdrdonf pdefoef;udk vufvTwftHh[k pdwf
oEd|mefcsvdkufav\/
aps;aeYodkY a&mufaomtcg armifvSonf [if;oD;[if;GufwkdYudk xrf;
xGufvm\/ GmxdyfwGif OMooHuav;udk em;pdkufaxmifrd\/ OMooH
pJvQif cgwdkif;oDqdkaeus aw;oHonf ESvHk;wGif;rS xGufvm\/ armifvSu
qD; wm;jrpfavaomaMumifh tjyifodkYra&mufrD aysmufuG,foGm;av\/
ajcaxmufwdkYonfvnf; GmwGif;odkY0iftHh[k jyifMu\/ armifvSu toif
wdkYonf ,aeYrSp vrf;udkd roGm;&/ Gmtjyif udkif;awmudk jzwfom
oGm;&rnf [k trdefYay;avaomaMumifh udkif;awmudk jzwfoGm;&av\/
armifvS\ ESvHk;om;onf xGufcGifhr&aomaw;jzifh aMuGusrwwf emusif
av\/ rsufpdwdkYonf rsuf&nfjzifh jynfhvQrf;vsuf/ vrf;udkrQ aumif;
aumif; rjrifMuukef/ xdktcg armifvSonf pdefoef;udk arhvdkufarhvdkuf[k
rdrdudk,fukd qHk;r&av\/ aps;a&mif;&mwGifvnf; qHk;rvsuf/ tdrfjyef
a&mufaomtcgvnf; qHk;rvsuf/ arhypfvdkufzdkY qHk;rav owd&av
atmufarh vGrf;qGwfav jzpf\/

oajyyif&dyfrS apmifharQmfaeaom pdefoef;rSmvnf; tcsdefawmf armifvS\


aw;oHudk rMum;&vQif pdk;&drfrd\/ tcsdefvGef armifvSudk rjrif&aom
tcgum;

usdwf

idkavawmh\/

aps;&ufa&muf

OMooHuav;udk

Mum;&wdkif; ray:vmaom armifvSudk arQmfrSef;wrf;wvsuf vGrf;aqG;


avawmh\/ odkYjzifh rdk;OD;a&muf rdk;oHavoHwdkY tMum;wGif OMooHuav;
aysmufoGm;onfh wdkifatmifvnf; armifvSudk t&dyfta,mifrQ rjrif&av/
,ckvnf; aEGOD; aygufvmjyefavNyD/ OMouav;vnf; jrnfjyefavNyD/
tyifwdkif; opfudkif;usKd;usJESifhqif;&JBuD;avpG/ odkYaomf odkYrS Gufa[mif;
raMuGvQif Gufopfra0 EdkifawmhNyD/ tarmifopfyifwdkY? Gufa[mif;udk
rcifwG,favESifh/ pGefavmh/ tdk rpdefoef;? armifvSudk rcifwG,favESifh/
pGefYavm/ odkYrSomvQif opfyifwdkYonf Gufopf GufOD;uav;awG a0a0
qmqmESifh TifjrL;aysmfyg; EdkifouJhodkY toifonfvnf; aysmfyg; EdkifawmhtHh
ownf;/

wuodkvf ausmif;wdkuf r*Zif;? 1294 wydkYwGJv

oBuFefwkef;u
rif;ok0Pf
oBuFeftusaeY eHeufcif;uav;onf cyfajyajy aea&mifjcnfuav;udk
vTrf;NcHKvsuf om,mvSav\/ rdk;aumif;uifuvnf; wdrfndK ajymufwd
ajymufusm;ESifh rtHkYwtHkY? TifTifysys ckefaygufajy;vTm;aeaom rdk;av
uav;vnf; rat;wat;? qmqma0a0 vef;vef;qef;qef; cgawmfrD
oaErSD;Muukefaom ydawmufzl;uav;wdkYvnf; ryGifhwyGifh/ xdkodkYaom
eHeufcif;\ ysHUnif;vwfqwf El;nHhvef;Tifaom xGufoufudk SLIduf&if;
tdyf&mrSEdk;vmaom uRefawmfrSm vGrf;&awmhrvdkvdk? Tif&awmhrvdkvdkESifh?
jrpfqHkodkY qefwufarsmygvmaom aA'gyifuav;yrm? a,mifawmifawmif
jzpf aerd\ / xdkcP uRefawmfwdkY Gmuav; awmifbuftpGef;qDrS
wxHkxHkjrnf[nf;aom tdk;pnfoHonf ydawmufjzifh BudKiftyfaom avjynf
wGif av,OfpD; vdkufygvmNyD;vQif uRefawmf\ aomwtMunfwGif
0ifa&muf

qdkufuyfvm\/

oBuFeftcgonf

ab;r&Sdaomtcgjzpf\/

odkYaomf azmfuGma0;olwdkYum; vGwfvGwfuRwfuRwfBuD; 0rf;ajrmufaysmfTifzdkY


cJ,Of;ayvdrfhrnf/
tdyf&mxuf eHeufcif;u om,mjynfhpHkjcif;udk aysmfwvSnfh ysif;wvSnfhESifh
pHpm;aecdkufwGif txufygtdk;pnfoHonf uRefawmfwdkY vrf;xdyf ukudKyif
BuD; atmufqDavmufodkY a&mufvmNyD[k toHudkrSef; xifrd\/ tdk;pnf;rsm;
uvnf; wxHkxHk? vif;uGif;BuD;uvnf; w&Syf&Syf? vufckyfrsm;uvnf;
wazsmufazsmuf? ,if;wdkYtMum;rS aMu;yavGoHonf vGefYvGefY ausmfvTm;

xGufay:vm\/ pdeftdk;pnf vG,foavav tpcsDaom oDcsif;oHvnf;


yavGoHESifh tvkt,uf olYxufig OD;atmifxGufay:vm\/ xlxyfaom
vufckyfoHudk axmufjcif;jzifh tdk;pnfwdkif;\ tG,fyrmPrSm ri,fvS[k
od&\/

rMumrD

twGif;0,f

tdrfa&SUwvif;wGif

tdk;pnfom;wdkYonf

ae&mwus cif;usif; oDqdk wD;rIwf uckef aeaMumif;udk od&\/


uRefawmf\ w0ufrQ ruaom toufonf tdk;pnfoH? yavGoHwdkY qdwf&m
NrdKUwGif ukefvGefcJhonf rSefaomfvnf; ,if;toHwdkY\ qGJiifaom owdum;
uRefawmfhtzdkY oefpGrf;wkef;yif &Sdao;\/ Mum;puyif ESvHk;om;onf wGG
vIyf&Sm;cJh\ / uckef oDcsif; qdkcsifaom i,fpOfu aus;awmpdwfonf
wudk,fvHk;wGif

jzef;vsufoGm;\/

odkYESifhvnf;

tdyf&mrSrx/

axG&m

av;yg;udk pOf;pm;aewkef;yif &Sdao;\/


xdkcP uRefawmf\trnfudk ar;vdkufoHMum;& uRefawmf wluav;
vufaxmufcsvdkufonfhtwdkif; uRefawmf\0rf;uGJtpfudk ausmif;aezuf
oli,fcsif; 0rf;uGJa,mufzawmfol udkav;csdKonf tdrfcef;wGif;odkY ajy;0if
vmvsuf uRefawmhftm;EdI;\/ uRefawmfvnf; tdyf&mrS vl;vJx udkav;csdK
cdkif;aponfhtwdkif; jywif;aygufrS vSrf; Munfhvdkuf&m atmufygwdkYudk
jrif&ygonf/
tdk;pnfom;wdkYrSm uRefawmfESifh upm;zuf? &efjzpfzuf? ausmif;ajy;zuf
i,foli,fcsif;rsm; jzpfMu\/ baxG;cdkxHwGif ol&if;iSm;vkyfaeol csrf;at;
BuD;onf

uRefawmhfudk

jywif;0wGif

jrif&aomtcg

yg;pyfrS

yavG

wdkuav;udk cRwf olwdkYESifhtwl vdkuf&ef atmfajym\/ uRefawmfu

acgif;ndwf jyvdkufaomtcg 0rf;omaomtoHjzifh tJ'grS wdkY bDatuG


[kajym tjcm; oli,fcsif;rsm; jrif&avatmif uRefawmfhbufodkY vufndK;
nTefjy\/ bkef;BuD;ausmif;wGifaepOfu ukvm;zdk;pdef[k xifay:ausmfapm
cJhaom ewfBuD;onf ayg&dom'uJhodkY 0wfqifvsuf vnf;aumif;? ta&SUzsm;
om; omtdonf okwaomr rif;BuD;uJhodkY 0wfqifvsuf vnf;aumif;
ayg&dom' cRwfcef;udk Zmwfcif;vsuf &SdMu\/ tdk;pnf0dkif; tv,f wGJum;
EGm;waumifudk awGU&\/ taoG;rSm cyfndKndK? udk,fum,rSm cyfydefydef?
xdyfwGif Mumuav;ESifh/ xdkEGm;onf rsm;pGm; rtdkvSao;acs/ EGm;ydefudk
tom;xkd;Munfhonfqdkaom enf;jzifhMunfh&m ysKdG,foefpGrf;pOf tcgu
xdkEGm;onf tvGefvSycHhnm;cJhay&m\/ tzdk;wef aMu;xdkuf cJhay&m\/
odkYaomf ,ckuJhodkY tdkrif;rpGrf; &Sdvmaomtcg rMuifemaom ocifonf
jyKzl;aom aus;Zl;udkraxmufbJ q,fhig;usyf? ESpfq,frQaom ojymaiG
aemufodkY aumufaumufygvdkufvsuf EGm;owfwdkY\vufwGif;odkY aopm&if;
oGif;vdkufonfrSm tHhMozG,fyif jzpfawmh\/ a&S;txuf um&D ya0oPD
tajcu a&vdkufBuD; arSmufrSm; wdkYaemufom;wpkrSm vlbDvl; tpm
[if;vsmwdkYtNyD; bl;oD;ESifh BuHKolBuHK? zkHESifh nm;olnm;? ocGm;ESifh
wGJolwGJ? csdKweJ csOfwaxG? wdkYjzpfyHk taeES,f? aovQifvnf; vwfwavm?
&SifvQifvnf;

zwfzwfarm?

ta[m'ku

b,ftcgwGifrS

oufom&m

r&atmif? wdkYMurm jyKenf;udk? tonf;xd emvdkufygbd? mwum woif;?


rdwfaqG&if;wdkYqdkaom aus;Zl;&Sif v,fwDq&mawmfbk&m;BuD;\ EGm;arwm
pmudk ajy; owd&rd\/
xdk pufwdkif EGm;udk0,f toufu,fq,f&eftwGuf oli,fcsif;wpk
wdkYonf tdk;pnfAkHarmif;wD;vsuf t&yfudkvSnfhNyD;vQif tvSLaiGaumufcH

aeMujcif; jzpf\/ EGm;BuD;onf EGm;owfwdkY\ Murf;Murf;wrf;wrf; jyKrl


qJqdk&mrS vGwfajrmufcJh tomt,m udkifwG,fyGwfoyfjcif;udk cH&av
aomaMumifh tNrD;wcwfcwfESifh rsm;pGm aysmfTifaeouJhodkY &Sd\/ xdkEGm;BuD;
twGuf qm paom bGJYBuD; c&mBuD;wdkYxuf tqaygif;rsm;pGm tzdk;xdkuf
toHk;0ifaom ab;rJh [k uw&map;jzifh a&;jcpfxm;aom oHjzLjym;i,f
uav;onf vnfyif;rS wGJ&GJ usvsuf&Sd\/ EGm;owfukvm;\ vufwGif
om ae&ygrl oHjzLjym;i,fqGJ&m vnfyif;t&yfonf EGm;owf\ "m;oGm;
av;

uif;jy&mt&yf

jzpfayvdrfhrnf/

OD;acgif;ESifhwuG

OD;csKdwdkYum;

oajyyef;? ydawmufyef;wdkYjzifh a0a0qmqm qif,ifxm; ausmukef;


udkum; uwDygaumfaZmjzifh zHk;vTrf;xm;\/ odkY qif,ifxm;tyfaom
EGm;BuD;onf tdk;pnfAHkarmif;oHwdkYjzifh uawmhrvdk? ckefawmhrvdk wGG
jzpfvsuf &Sd\/

tdk;pnfoHu qGJiifjcif;aMumifhwaMumif;? EGm;BuD;\ oem;pzG,faom tjzpf


u qGJiifaomaMumifhwaMumif; uRefawmfonf uysmuoD t0wftpm;
vJvS,f csrf;at;BuD;vufrS yavGwdk uav;udk vk,lNyD; xdkab;uif;aom
eHeufu ab;uif;aomtoH wdkYESifhtwl ab;uif;aomtvkyfudk vkyfzdkY&ef
ab;uif;pGm vdkufyg oGm;cJhygownf;/

*Eavmu? 1293 waygif;v

bBuD;atmif nmw,f
rif;ok0Pf
ta&SYausmif;om;? olawmif;pm;?

v,fay:ausmif;om;? taumif;pm;??

ausmufrD;aoG;rdkY rnf;oudk? wdkYausmif;om;rdkY &Joudk/ a[ vm armifkdY0g;


[k tm;&yg;& qlnHatmf[pf ajy;vTm;Muaom uav;wpkonfum; v,fay:
bkef;BuD;ausmif;om; uav;rsm; jzpfMu\/ ,if;wdkYausmbuf wif;csv,f
wuGufavmuf tuGmwGif csnfvkHcsnfudk jymwm uGif;odkif; oifwdkif;
tusudk avQmh&davQmh&J 0wfvQuf acgif;idkufpdkufESifh wvSrf;csif; vmaeaom
armifcspfonf {0H arokwH {uH or,H [k wwGwfwGwf &GwfvQuf &Sd\/
aq;wtdk;uRrf;avmuf tMumwGif ta&SYodkYvSrf;Munfhvdkuf&m yef;ykq&m
BuD; OD;atmifcsm uem;zsif;xJ ausmif;om;oli,fcsif;rsm; 0dkif;tkHaeonfukd
awGU&avonf/ rdrdonfvnf; taMumif;udk odvdkaomaMumifh ajy;oGm;
wdk;0if MunfhIav\/

OD;atmifcsmonf

qifpG,frif;orD;

tkyfuav;wckudk

xkvQuf&Sd\/

xkvkyfpjzpf kyfvkH;ay:kH rQyif &Sdao;aomfvnf; tkyfuav;rSm EGJYaESmif;


jzLazG; cspfp&muav; jzpfay\/ twefMumaomtcg armifaxG;? armifacG;?
zdk;pH? zdk;vSwdkY wpk xjyefoGm;av\/ armifcspfum; ajrBuD;ay:wGif
'l;axmuf uGyfyspfcg;yef;wGif ar;wifNyD;vQif tai;om; MunfhvQufyif
&Sdao;\/

bBuD;atmif? 'Drif;orD; tkyfuav;udk b,folYay;zdkY xkaewmvJ [if [k


rsufpduav; ayuvyf vkyf ar;av\/ aqmufykwfESifh aqmufuav;ukd
tomcs aqmufykH;xJwGif aq;vdyfwdkudk prf;aeaom OD;atmifcsmu ighwl
vdkcsifvdkYvm; aiGwusyf ,lcJh bBuD;ay;r,f odvm; [k trSwfwrJh
ajymvdkufaomtcg rsufarSmifMuKwf&if; acgif;ukwfvQuf aiGwusyf qdkwm
b,fESpfjym;vJ

bBuD;atmif&JU

[k

ar;jyefav\/

yef;ykq&mBuD;vJ

aq;vdyfwdkudkcs vuf0g;ESpfzufudk axmifjyvQuf q,fjym; q,fjym;


ajcmufcg? aemufNyD;awmh av;jym; xnfhaygif; ajcmufq,feJY av;jym;/
tJoavmufudk (1) usyf ac:w,f Mum;vm; [k uav;oli,frsm;udk
cspfcifonfh 0goem&Sdonfhtwdkif; pddwf&Snfvuf&Snf ajc[efvuf[efESifh
&Sif;vif;ajymjyav\/ (64) jym;ay;&if uRefawmf 'D tkyfuav;udk
wu,fyJ &rSmvm;/ aemufNyD;awmh rnmeJYaemf bBuD;atmif [k ajym&if;
a&mifqHNrdwfuav;udk csmcsmvnfatmif ywf&pfvQuf tdrf&Sd&modkY &Tifvef;
0rf;ajrmufpGm ckefayguf ajy;vTm; oGm;av\/
armifcspfonf aeYvnfcsdef ausmif;wGif rkefY0,fpm;zdkY&ef rdcifay;vdkufaom
wjym; wjym;aom tjymudk rokH;&ufrpGJ&ufbJ tus oifykef;acgif;wGif
taygufi,fazmuf pkxm;onfrSm ajcmufjym;rQ &av\/ wxGmrQ us,f
aom rdrd0rf;acgif; ork'&mtwGufrlum; aeYqGrf;pm; ukvm;wufacguf
wGif bkef;awmfBuD; OD;acrm a0aom iSufaysmoD;wvkH;ESifh auseyf zlvkHvQuf
&Sdav\/
qifpG,fkyfuav;onf waeYwjcm; om;em; ausmh&Sif; vm\/ oGm;
uav;rsm; ay:vkrwwf&Sdatmif NyKH;vdkuf&ef [efjyifaeaom toGifonf

tdyfaysmfaeaom ntcsdefwGifyifvnf; armifcspf rsufvkH;wGif;rS rxGuf


Munfh&ygrsm;av tkyfuav;rSm vSvmav? vdkcsifpdwf yGm;vmav jzpf&
um; waeYrS wjym;? wjym;? pk&onfudk tvGef zifhav; MuefYMumonf[k
odvmav\/ ydkufqH &vGef;vdk OykofaeYrsm;udkyif pmoif&uf jzpfyg
apawmh[k qkawmif;rd\/ waygufwvrf;u b,fenf;ESifh ydkufqH&atmif
BuKd;pm;&rnfenf;[k BuHpnfjyefonf/
xdkpOftcgu urmppfBuD;twGif;jzpf ausmufwH tvGef&Sm;\/ armifcspf
onf tudkBuD; udkopf\ ausmufoifykef;uGJrsm;udk anmifa&tdk;pifrS ,l
nOfheufoef;acgifra&Smif rIdif;wvlvl xGufaeaom a&eHqDrD;cGufBuD;udk
xGef;ndvQuf cGsefwufaom zJxD;oHacsmif;jzifh ausmufwH wdkufav\/
ausmufwHa&mif; ydkufqHajcmufjym; &\/ ausmif;om;BuD; zdk;awu tEdkif
usifh ray;bJ xm;aom taMuG; wjym;twGuf awG;rdwdkif; aqG;rd\/
wq,fhESpfjym;rQ &vmaomtcg tus oifykef;acgif;rSm rqHhonfjzpf
ESpfzufydwf Muaomif;0g;wqpfwGifxdyfu taygufazmufum a0vacgif;?
a*smhacgif;? ewfzdk;cGsef paom wHqdyftrsKd;rsKd; cwfEdSyfonfh aMu;jym; wq,fh
ESpfjym;wdwdudk

oGif;avSmif

odkrSD;xm;av\/

ESpfqef;w&ufaeYwGif

a'G;av;ndK cspfpEdk;ay;onfh oli,fazmfarmifaxG;u tvdkuf ESpfjym; ay;


ydkufqHcsif;vJpOf rvJ&ufbJ wG,fwmcJhonfh xkH;trSwfESifh a'gif;ydkufqH
uav;udkvnf; zsmatmufrS xkwf,l aMu;jym;tazmfrsm; &Sd&m aMu;wdkif
wGif;odkY oGwfoGif;vdkufav\/ aMu;jym; ta&twGufudkvnf; 0g;aMumwGif
pl;jzifh jcpf rSwfxm;av\/ yJ[if;csufwJhaeYu wjym;? bBuD;xl;
uRJaysmufwJhaeYu wjym; ponfjzifh vufacsmif;uav;rsm;ukd csKd;um

csKd;um ydkufqHpm&if; wGuf&ppf& onfrSm aeYpOfESifhtrQ jzpf\/ a&


wHavQmufxJrSm xm;&aumif;Edk;Edk;? oabFmMurf;ay:wGif 0Sufxm;&vQif
vkHEdk;Edk;ESifh ydkufqHAl;ae&m ajymif;&onfrSmvnf; tarmyif jzpf\/ tkyf
uav;udk &vQif xnfhxm;zdkY&ef xef;&Gufzmacsmuav;udk trsKd;rsKd; jyKjyif
qif,if rGrf;rH&onfrSmvnf; rtm;yif jzpfav\/
aps;onfa':cifO\ awmif;eDxJ taiGYwaxmif;axmif;ESifh aumufOD; icsdyf
aygif;udk jrif&aomtcg oGm;&nf,dkrd\/ odkYygaomfvnf; 0,frS&aom
oa&pmwdkYudk oydwfarSmufav\/ oli,fazmfwdkY zef'dk;0,f a*:vDdkuf
aomtcg uav;wdkYbm0 trsm;enf;wl upm;vdkygaomfvnf; rdrdwGif
&Sd&if;pGJ pnfoHywfacG ta[mif;BuD;udk ausmif;0dkif;ywfvnfwGif vSnfhywf
kdufvQuf wa,mufxD;wnf; auseyfwif;wdrf&avawmh\/ odkYjzifh wjym;
wdk;vQif wrsKd;0rf;omvQuf pkaqmif;vmcJh&m ydkufqH okH;q,fhav;jym; ydkufrd
aomaeYodkY a&mufvmavownf;/
naeav;em&D ausmif;vTwfacgif;avmif;oHonf armifcspf\ ESvkH;aoG;udk
EId;qGvdkufav\/ bk&m;&Sdckd;qkH;cgeD; tmr [k qdkrdvQifyif baE udk rapmifh
EdkifbJ xajy;av&m tapmifhudk&ifBuD;wyg;u tvQifvdk&aumif;vm; [l
xdyfudk a*gifa*gifjrnfatmif acgufvdkuf\/ trI rxm;rd? vrf;wGif cvkwf
wdkuf ajcruGJoGm;aomfvnf; em&rSef;rod OD;atmifcsmh uem;zsif;em;
a&mufaomtcg twif;wdk;0if oGm;av\/ azmhOD;xkyfudk aqmif;? azmif;bD
jymudk0wfvQuf uGyfyspfxufwGif tcHhom;xdkif&if; rif;orD;kyfuav;udk
b,fjyefnmjyef y,fy,fe,fe,f udkifwG,fMunfhIaeaom vlBuD;wa,muf
udk jrifrSom udk,ftSdefowf ajymaeMuaom pum;ukdk Mum;rdavawmh\/

b,fhES,fhvJ q&mBuD;&JY usKyfajymwJh tzdk;eJYyJ ay;vdkufr,fr[kwfvm;?


cifAsm;wdkYt&yfrSm 'Dtkyfuav;eJY wefwJhtdrf wtdrfrSr&Sdygbl;/ 0,fEdkifr,fh
olvJ &SdrSmr[kwfygbl;/
rSefyg? 0efaxmufrif;zdkY qdk&ifawmh tvum;awmif;vJ ay;&rSmygyJ/
EdkYayr,fh tacsowf trGrf;wifzdkY av;ig;&ufavmuf qdkif;apcsif ygw,f/
NyD;vQifNyDcsif; 0efaxmufrif;wdkYqDudk vmNyD; ydkYyghr,f/
xdkrQudkMum;&vQif armifcspf\tonf;ESvkH; tlodrftlrwdkYonf aMuGusrwwf
jzpfav\/

tkyfuav;udk

twif;vk

ajy;vdkpdwf

ay:vmaomfvJ

0efaxmufrif;[k Mum;kHrQeJYyif &if'l;wkefae&aom armifcspfrSm tb,fodkY


0Hh&JygtHhenf;/ cg;Mum;u ajcmufvkH;jyL; aoewfonfvJ armifcspf\ tBuHudk
odonfhtvm; armifcspfqDodkY pdef;pdef;vSnfh ajcmufvSefY armif;av\/
0Jvmaomrsuf&nfudk tEdkifEdkifxdef; rdrdbufodkY ausmcdkif;aeaom qifpG,f
a'0D uav;tm; aemufqkH;Munfh MunfhvQuf xGufvmav\/ vrf;Mum;i,f
twGif;rS [dkaumifuav; ndKwdkwdk ? wdkYudkBudKufvdkY idk? eifidkayr,fh
tvum;? wdkYtaru ray;pm;? [k xGufay:vmaom aw;oHonf aw;qdk
oltm;

ESvkH;yGm;zG,fyif

jzpfaomfvnf;

armifcspf\

ESvkH;om;udkum;

"m;yg;ESifh rTef;vdkuf avawmhownf;/


wq,fhig;&ufrQ Mumaomtcg acgif;xufwGif wbufudkpD wifxm;aom
rdef;rBuD;wpkESifh a,musfm;BuD;wa,mufwdkY armifcspfwdkY\ ajcmufaoGYaom
NcHuav;twGif;odkY 0ifoGm;onfudk jrif&ygonf/ tdrfa&SYacG;uwufudk
wufrdvQifyif wdkifzkH;em; rsuf&nfpufvuf OD;qHzm;vsm;ESifh xdkifaeaom

rdef;rwOD;onf a,musfm;BuD;\ajcpkHudk ajy;zufvQuf trav; udk&ifatmif


&JU armifcspfjzpfysufykHawG jrif0Hhao;&JUvm; &Sifh? armifcspfa& tarhom;BuD;&JY
tarvdkufcJhr,fuG,fhaemf [D; [D; [k [pfatmfajymqdk idkaMuG;jrnfwrf;
av\/ OD;atmifcsmvnf; armifcspftavmif;em;wGif rvIyfr,Suf xdkifae
aom armifcspfzciftm; b,fhES,f jzpf&wmvJ armifzdk;aiG&JY? udk&ifvJ
NrKdYwufoGm;wm q,fhav;ig;&uf MumoGm;vdkY bmowif;rS rMum;rdbl;/ tck
jyefa&mufa&mufcsif;yJ tdrfrSm xdkifawmifrxdkifcJhbJ ajy;vmcJhwmyJuG,fh [k
ajymav\/ udk&if&,f bma&m*g&,fvdkYvJ rajymwwfygbl;/ wrIdifrdIif
waxGaxGeJY xrif;rpm; [if;rpm; ? wcgwav olUtarauR;vdkY qefjyKwf
uav; wZGef;avmuf 0ifoGm;ayr,fh csufcsif; tefjypfvdkufwmyJ/ ya,m*g
qdkvdkY q&mMo ac:jyvnf; bmrS rxl;jcm;ygbl;/ uav;udk nOf;qJ
ovdkom jzpfaewmyJ ar;vdkYvJr&bl;/ raeYnuawmh olYtarudkac:NyD; olpk
xm;wJh ydkufqHig;rl; ESpfjym;udk olYq&mawmf vSLvdkufygvdkY rSmNyD;awmh
udk&ifatmifudk ar;wmyJ/ NrKdUoGm;w,fvdkYajymawmh twefMumMum bmrQ
rajymbJ armaeNyD;? bBuD;atmifnmw,f vdkY ryDwyDajym&if; touf
aysmufoGm;wmyJ[k ajym vkHcsnfpjzifh rsuf&nfokwfav\/ OD;atmifcsm
vnf; pOf;pm; taMumif;&if;udk &dyfrdaomtcg rsufESmndK;i,f oGm;av
awmhownf;/
,cktcgwGifum; &Gmuav;taemufbuf EGm;pm;usufteD; xdefyifBuD;
awmif,Gef;&Sd ocFsKdif;ukef;xufwGif xD;wnf;aom tkwf*luav;wckudk
awGYEdkifygonf/ tcspf*l [l vnf;aumif;? armifcspf*l [l vnf;aumif;
trnfESpfrsKd;jzifhac:Mu&m rnfonfudk trSef[l rajymEdkifyg/ *luav;\
ta&SYrsufESm vdkPfaygufuav;xJwGif uRJausmif;om;? EGm;ausmif;om;

wdkY\vufcsufaMumifh usKd;yJhysufpD;aeaom tkyfuav;wckudk awGUEdkif


ygao;onf/ vdkPf0t*FawwGif oGif;ESHxm;aom ausmufjym;i,fxufwGif
um; vdkr&aomqif;&J [k pmwrf;xdk;xm;ygonf/ usaemf\ bdk;attm;
ar;jref;Munfh&m okH;ESpfavmufu jyefawmfrloGm;aom awmxGufBuD; OD;E
\ vuf&mjzpfonf[k omrefrQom od&ygownf;/

(wuodkvf ausmif;wdkuf r*Zif; ? 1293 waygif;v)

You might also like