Krtaj ve Hkmleri

Takipilerimizden gelen sualler neticesiyle ele alacamz mesele, slam leminden de te insanln gndemini defalarca megul etmi ve baz zamanlarda da megul etmeye devam eden, ayrca son gnlerde meclisin hatta tm kamuoyunun gndeminde olan ocuk aldrma (krtaj) meselesi hakknda olacaktr. Bizleri erkek ve diiden yaratp ve nimetlerin en fevkinde olan slam nimetiyle nimetlendiren ve kinatn efendisi hazreti Muhammed Mustafa sallallahu aleyhi ve sellemin mmetinden olma bahtiyarln bizlere ihsan eden Allah Taala hazretlerine hamd olsun. Evleniniz oalnz zira ben kyamet gnnde sizin (okluunuz) la vneceim[1] Buyuran Efendimiz (sallallahu aleyhi ve selem) in , al ve eshabnn vede kyamete kadar onun getirdii dini kendi hayatlarnda dstur edenlere salat ve selam olsun. Tp dilinde rahim iinden doku almak anlamna gelen krtaj, genel olarak istenmeyen gebeliin sonlandrma amacyla yaplmasnn yannda biopsi veya tedavi amalda uygulanmaktadr. Ancak ifade sadedinde bulunduumuz konunun sadece ocuk aldrma uygulamas olduundan biopsi veya tedavi amal yaplan krtaj ilemlerinden bahsetmeyeceiz. Usul fkh ktaplarmzn (maslahat) blmnde slam dininin be temel ilkesi olduundan bahseder, bunlarda: Dinin muhafazas, Nefsin muhafazas yani nsan hayatnn korunmas, Neslin muhafazas yani nesebin korunmas, Akln muhafazas, Maln muhafazas dr[2]. Grld gibi nsan hayatnn muhafaza altna alnmas slamn be temel ilke ve amalarndan biridir. Ayrca mahlkatn en ereflisi olan nsann saygnl ve dokunulmazl slam dininin srarl bir ekilde zerinde durduu ana fikirlerden biridir. nsan babasnn sperminin annesinin yumurtasyla buluup dllenme neticesiyle de olsa yaam hakkn sperm sahibi ve yumurta sahibi anne babasndan almamaktadr. Bilakis bu yaam hakk kendisine, sperm ve yumurtann rahimde dllenmesiyle, Yaratan tarafndan verilmi temel hakkdr. Dolaysyla bu safhadan sonra anne ve baba da dhil olmakla beraber hibir kimsenin ocuklarnn hayatna son verme gibi bir hakka sahip deillerdir. Bu itibarla slamn kabul ettii manada bir gereke olmakszn anne karnndaki ocuun aldrlmas yani kurtaj yaplmas genel olarak slam hukukunda doru olarak kabul edilmemitir. Zira efendimiz sallallahu aleyhi ve sellemin: Evleniniz oalnz zira ben kyamet gnnde sizin (okluunuz) la vneceim szndeki tevikine mnafi olduu gibi, slam dininin ftrat dini olmas, dolaysyla ftrata aykr olan her eyin slma gre de mahzurlu olmas bir hakikattir. slam fukahas sperm ve yumurtann hangi safhadan itibaren cenin saylaca ve bu ceninin krtaj dediimiz alnmasyla kiiye terettp edecek gnahn farkl olup olmayaca konusunda tartmlardr. Ayn bu derecede slam Hukukcularn dan, rahimdeki ocua ruh verildikten sonraki durumu ile ruh verilmeden nceki durumunu ve ekillenip ekillenmeden nceki durumunu ayranlarda olmutur.[3] Yani anne rahmindeki embriyo dediimiz cenin iin, ekillenmeden nceki hali ekillendikten sonraki hali, ruh verildikten sonraki hali ruh verilmeden nceki hali diye genel olarak drt ksmda fukaha

tarafndan incelenmitir. Bu konuyla alakal yani insann anne rahmindeki devreleri hakknda Allah Tela hazretleri yle buyurmaktadr: Andolsun ki, biz insan szlm, zl balktan yarattk. Sonra onu nutfe (meni, sprem) olarak muhkem bir karargha (rahme) koyduk. Sonra nutfeyi (yapkan) bir kan phts haline getirdik. Ardndan kan phtsn bir inem et yaptk, bu inemi kemiklere evirdik, kemiklere de et giydirdik, sonra da onu baka bir varlk yaptk, ekil verenlerin en gzeli olan Allah ne ycedir. Sonra siz bunun ardndan elbette leceksiniz.[4] Bu devreler hakknda da Efendimiz sallallahu aleyhi ve selem yle buyuruyor: Sizden her biriniz krk gn annesinin karnnda tutulur. Sonra bir o kadar da orada yapkan pht olur. Sonra bir o kadar da orada bir inem et halinde bulunur. Sonra da melek gnderilir ve ona ruh fler.[5] Mslimin rivayet etmi olduu bir baka hadisi erifte de:Nutfe nin zerinden krkiki gece geince Allah ona bir melek gnderir. O da onu ekillendirir, kulan, gzn, cildini, etini ve kemiklerini yapar[6] Ayeti kerime ve hadisi erifler dorultusunda, dllenen meni anne rahminde krk gn anne rahmiyle herhangi bir irtibat olmadan kalr. Sonra (laka) dediimiz bir pht paras olarak rahimle alaka kurar. Bu surede krk gn kadardr. Sonra bu (laka) yapkan pht bir et paras olur. Kemikleri ve eti oluur. Bu nc devrede nc krkn sonuna kadardr. Sonra ilk safhadan farkl bir yarat meydana gelir ki buda cenine ruh verildii safhadr. Yani cenin iin 120 gn tamamlandnda ruh verilmi olur. Ancak ruh sahibi olmasyla canlanmasn ayn olarak kabul etmekte mmkn deildir. Sperm ile yumurtann birlemesiyle bir canllk ve btnlk kazandn, an an oluumunu tamamlad hatta ilk birka haftadan itibaren organlarnn teekkl ettiini de mahede etmekteyiz. Lakin nsan; Ekseriyetinde zerinde olduu gr dorultusunda ruh ve bedenin btnnn ismidir. Sadece ruhun ismi deil.[7] Bu itibarla limlerin bir ksm 120. gnden nceki lm normal bir insann lm gibi deerlendirmiyorlar. Dier bir ifadeyle 120. gnden evvelki krtaj ile 120. gnden sonraki krtaj hkm itibaryla ayryorlar. Ve buna delil olarakda ayeti kerimede devrelerin arasn ( )sonra kelimesiyle ayrlmasn devrelerin birbirleriyle tam olarak farkl olduklarn birbirlerinden dierine geiin bir dnm olduunu ileri srerek, ayeti kerimelerde geen (sonra da onu baka bir varlk yaptk, ekil verenlerin en gzeli olan Allah ne ycedir. Sonra siz bunun ardndan elbette leceksiniz.) hkmnn iaretiyle lmn ancak bu dnemden sonra yani ruh flenildikten sonra olabileceini sylemektedirle Yukarda zikri geen Buhari ve Mslimin rivayet etmi olduklar hadisi erif dorultusunda ruhun 120. gnde flendiinde slam Hukukular arasnda gr birlilii vardr.[8] Ruhun yzyirmi gnde flendii konusunda ittifak, bulunduu iin yukarda zikri geen Mslimin rivayet etmi olduu ikinci hdisi erifi de; ceninin krk gnde ekillenmesi deil, bunun melek tarafndan yazlmas eklinde tevil edenler olmutur. Ancak kanaatimizce bu tevile gerek yoktur. Zira biraz ncede ifade ettiimiz gibi cenine ruhun flenmesi o ceninin daha nceden ekillenmesine mani deildir. Nitekim gnmzdeki ayrntl tp da Mslimin rivayet etmi olduu hadisi erifin zahirini (her ne kadar ekillenmenin 40-42-45. gnler gibi farkl rivayetlerde olsa[9] ) teyitlemekdedir. Ruh flendikten sonra ocuk aldrmann yani krtajn haramll konusunda ve bu davrann cinayet telakki edileceinde slam Hukukular arasnda herhangi bir ihtilaf yoktur.[10] Fukahann bu mutlak ifadesinden annalan ocuun alnmamasnda anne hayat iin tehlike olup olmamasn msavi olmasdr. Nitekim Hanefi fukahasndan bni Abidin, Haiyesinde: ayet ocuk anne karnnda canl ise ve alnmamas durumunda anne hayatndan korkuluyorsa bile ocuun alnmas yani ldrlmesi caiz deildir, buyurarak ifadesine yle devam etmitir: Zira annenin lm vehmidir yani kesin deildir. Rahmindeki ocuun hayat ise fil vaki kesindir. Dolaysyla vehmi olan bir eyden dolay yani annenin

lmnden dolay kesin olan yani ocuun hayat yok edilemez yani ldrlemez.[11] Bu konu (mecmel fkhiyye) dediimiz slam fkh toplantsnda dile getirilip uzunca mzakereler neticesiyle bni Abidin gibi birok Hanefi fukahasnn hlafna u kanaate varlmtr: ayet annenin hayatn kurtarma gibi tbbi ve kesin (yani var saymla deil) bir zaruret ortaya kmsa o zaman anne karnndaki ceninin tbbi bir mdahale ile alnmas caiz grlr. Ancak burada dikkat edilmesi gereken unsur anne hayatnn tehlikesi kesin olmasdr. Bu durumda yukardaki ifade dorultusunda kesin olan anne hayat (yani fil vaki canl olmas) her ne kadar u anda canl olsada douma kadar canl olmas kesin olmayan anne karnndaki ocuk iin tercih edilir. Yani anneden sebep rahimdeki ocuk drlebilir.[12] Anne karnndaki cenine 120 gnlk olmasyla ruh verildiinde ittifak var demitik ve ayn bu dorultuda cenine ruh verildikten sonrada eri bir gereke olmadan krtaj yaplmasnn haram olmasnda da slam Hukukular arasnda gr birlilii vardr. Ancak cenine ruh verilmeden nce aldrlma meselesinde ise slam hukukular arasnda gr birlilii yoktur. Bunlarn bir ksm ocuk yaratlmadan nce (bu gr sahiplerinin yaratltan kastlar ruhun flenmesidir [13]) krtaj mutlak halde caizdir, derken bir ksm da bu grn tam tersine ruh verilmeden nce olsa bile mutlak halde mekruh grmektedir. Gereke olarak da rahimde vaki olan suyun (emriyonun) gelecei hayattr, dolaysyla onun iin hayat hkm verilir, tpk hac babnda ihraml olan kimsenin av hayvannn yumurtasn krmasyla zerine cezann terettp ettii gibi. Hanefi mezhebinde ekseriyetin zerinde olduu gr: slamn kabul ettii bir manada zr olmad mddete bu iin helal olmamas zerinedir. Ancak kabul edilecek bir manada zrn olmasyla caiz olaca mezhep iinde ifade edilmitir. [14] Hanefi hukukularn dan , bu zrleri u ekilde ifade edenler olmutur: 1- Gebelilik, emzirmekte olduu ocuun stne zarar vermesi ve babann da st anne bulacak gte olmamas. 2-evrenin bozuk olup slami terbiyenin mmkn olmamas. (Kanaatimce bu zre u ekilde itiraz edilebilir: inde bulunduumuz toplumun ahlak yapsnn bozulmasnda ferdi olarak Mslmanlara yakan toplumu bu sapknlklaryla ba baa brakmak deildir. Bilakis toplumun dzelmesi iin gayret sarf etmeleri gerekir. Zira bana dokunmayan ylan bin yl yaasn zihniyeti slami bir zihniyet deildir. Toplumun dzelmesi de bireylerin yani fertlerin dzelmesinden geer, nitekim toplumu oluturan fertlerdir. Durum byle olunca ben ocuumu slam terbiyesiyle yetitiremem deyip de bu sorumluluktan kamak kanaatimce slam ruhuna aykrdr. Burada Mslmanlara den slam terbiyesi alm nesiller yetitirip slam ahlakndan yoksun olan toplumun her an slam dan uzaklamas yerine slam ile tanmalarn ve asllarna rucu etmelerini salamaktr. Berki burada nesli kaybetmek gibi bir risk olabilir, ancak bu risk den dolayda toplumun karanla doru gitmesine de gz yummak doru olmadna kanaat ediyorum. Her eyin en iyisini bilen phesiz Allah tr.) 3- Kadn hast olup, dil tp tarafndan hamilelii sebebiyle hastalnn artacan, ya da olmayan bir hastalk ortaya kacann sylenmesi. Maliki mezhebinde kabul edilen gre gre ise dllenme olduktan sonra, krk gnden nce de olsa cenini aldrma ya da drmek caiz deildir.[15] afiler ve zelliklede mam Gazali ayn gr paylamaktadrlar. Krk, ya da yzyirmi gne kadar krtajn dinen mahzurlu olmadn syleyenlerin grn yukarda ifade etmitik. Ancak iin bir dier nemli yn daha vardr: Krk, ya da yzyirmi gne kadar krtajn dinen mahzurlu olmadn syleyenlerin gr kabul edilse dahi, mazeret olmadan bir kadnn avretini baka erkeklere hatta kadnlara gstermesinin haram olduu dinen sabittir; u anda hamile kalm ve ocuk istemeyen kadnn nne iki yol kar. a-Ya bir doktorun, ebenin vs. tbb mdahelesini istemek (krtaj). b- Ya da eitli ilkel metotlarla yahut ila yardmyla bunu kendisinin veya kocann yapmas Birinci yola gitmesi halinde avretini, zaruret olmakszn amakla bir haram ileyecektir ki, bu yine ittifakla ciz deildir. Ikinci yola girmekle, tbbn tesbitlerine gre ok byk bir ihtimalle saln tehlikeye atacak ve bundan, ncelikle anne zarar grecektir. Baarlamamas halinde de sakat ve yetenekleri krelmis ocuklarn domasna sebep olacak; bylece hem mr boyu vicdn azab ekilecek; hem de aile ve toplum olarak maddi, manevi zararlar grlecektir. Adil tbbi slamn hakem kabul ettiini ve onun mahzurlu dediine mahzurlu dedii dnlrse, bu uygulamann da en azndan mekruh olduu anlalmaktadr.

Yukardaki ihtilaf zetlemek gerekirse slam hukukularn ounluu, hangi safhada olursa olsun ocuk drmeye izin vermezken dier bir ksm ise mutlak halde izin veriyor. Bir ksm da zrn olmas ve olmamas diye iki ksmda inceliyor. Dier bir ksm ise de 40-42-120 gnden nce ve sonra diye hkmlerini ayryor. Ruh flendikten sonra ocuk drmenin ve ya aldrmann haram olduunda slam hukukular arasnda gr birlilii olduunu da yukarda ifade etmitik. Netice olarak slamn kabul ettii bir manada herhangi bir gereke olmadan krtaj caiz deildir. Anacak bu yasakllk 40-42. gnden nce mekruhluluk derecesindedir. Zira bu merhaleden nce ocuun uzuvlar yukarda da ifade edilen hadisi erife de yaratlmamtr. 4042. gnden sonra bu yasaklln derecesi hamlin mddeti dorultusunda artar, taki hamil yz yirminci gne ulanca zira bu safhadan sonra yasakllk haram derecesine ykselerek bu ilem haram olur. Krtaj ilemini caiz klan zrlerin de boyutu tpk krtajn yasakllndaki boyut gibidir. Yani 40-42. gnden nceki zrler fazla iddetli deilken bu gnlerden sonraki zrler ise daha iddetlidir. Taki 120. gn oluncaya kadar, bu safhadan sonra krtaj caiz klan zr sadece anne hayatnn lm ile nihayete ermesidir ki bu konudaki ihtilaf yukarda beyan etmitik.[16] Cenine kar bir cinayet ilenmesi halinde gurre tabir edilen bir ceza tazminat denir. Gurre ceninin miras kabul edildiinden ceninin dmesine sebep olan kimse hari varisleri arasnda paylatrlr. slam Hukukularn ittifakyla gurrenin miktar kamil bir insan diyetinin yirmide biridir. Gurreyi gerektiren dn konumu hakknda ulama ihtilaf etmilerdir. Bu ihtilaf stadmz Halil Gnen hoca efendinin (mevsua) adl eserinde u ekilde ifade ediliyor. Malikilere gre (muda)(alaka) dediimiz rahimdeki o nesnenin ocuk olduu bilinmesi durumunda gurre gerekir. afilere gre birka gr ifade de edilse doru olan cenine ruh flendikden sonra gurrenin gerekli olmasdr. Hanefilere gre ise ocuun uzuvlarndan herhangi bir blmnn olumasyla gre gerekir.[17] afi ve Hanbeli fakihleri gurre ile birlikte kefaret denmesini de gerekli grseler de Hanefi ve Maliki fakihlerine gre kaffaret vacip deil bilakis menduptur.[18] slam dini gebelii nleyici tedbirler almay ho grm ve elerin diledikleri zaman ve sayda ocuk sahibi olmalarna imkan vermitir, fakat balam olan gebelii sona erdirmeyi doru olarak kabul etmemitir. Bundan dolay bu ii yapmay dnen ve kendince buna bir takm gerekeler bulan okuyucularmza iddetle bu ie girimeden bu konuda mahir olan hocalarmzla fikir al verii yapmalarn ve ahslar adna fetva sormalarn tavsiye eder ve sizi Allaha emanet ederim. Selam ve Muhabbetlerimle [1] Magrifetis-snen velsar lil-Beyhaki no:4277 Musannef Abdurrezzak no:10391 EddurrulMensur :Maide 88 [2] Bak:Tahrir ve tahbir illetin ksmlar Teysir et-tahrir illetin ksmlar El-Bahrul muhit [3] El-Mevsuatil-fkhyye el-kuveyti c:2 s:56 [4] Mminun 12-15 [5] Buhari no:2969 Mslim no:4781(lafz Mslimin dir) [6] Mslim no:4783 [7] Bak Tevsirrr-razi mminn suresi 16. ayetin tevsiri. [8] Tuhfetl-mevdd bi-ahkamil mevld 1/147 Fetava er-remli: cenaiz sam slam ve toplum 2/139 [9] Bak:Mslim no:4782-4783-4784 [10] El-Mevsuatil-fkhyye el-kuveyti c:2 s:57 [11] bni Abidin: Matlabun fi-defnil meyyit [12] Mecelle Dveli adet:5 cz:1 [13] Bahrrur-raik: ahkamun-nifas bni Abidin c:3 s:192 Fethl-kadir: nikahl-rakik [14] El-Mevsuatil-fkhyye el-kuveyti c:2 s:58 [15] Haiyets-savi alaerhl-sair: Meseletl-ihracul-meni Haiyett-dusuki: Mevaniun-nikah [16] Fetava ez-zerka s:285

[17] El-mevsuatl-fkhiyyetl-myessirre c:2 s:237 [18] El-Mevsuatil-fkhyye el-kuveyti c:2 s:60