Tasavvufta 10 Esas - Tevbe Elinizdeki bu risale daha nce yaynlanm olan Kuran- Kerim ve Snnet-i Seniyye Inda s vufu

ve Nakibendi Tarikat Esaslar isimli almamzn. Tasavvufun Esaslar blmnn msta lmesidir.

Daha nceki almamzda bu esaslarn ayet ve hadislerden baz delillerini de istifadenize su arak ksa ve aklda kalc olmasna alm, meselelerin teferruatna girmemitik. Elinizdek de ise konularn teferruatl bir ekilde incelendiini ve eitli alardan ele alndn g

Necmddin Kbreverdi k.s. hazretlerinin daha nce kaleme alm olduu ve smail Hakk Bursevi s. tarafndan erh edilmi olan Usull Aere On Usul adl eserdeki sralamaya gre konular sunmaya altk.

Cenab- Feyyaz- Mutlak cmlemize doru bir anlay nasip etsin. Kalblerimizi slamn ve man ile aydnlatsn. Halen Habibi Edibi Muhammed Gl Mustafa S.A.V efendimize benzemeyi b izlere nasip etsin. te bu risale inaallah bunlara vesile olur. Hidayete erdirecek yalnzca Allahdr. Bizleri de hidayete erdir Ya Hadi. thaf: Bu risaleyi asr saadetten bu yana insanlara birer hidayet rehberi, slamn, mann, Kurann, Snnetin hizmetisi olan byklerin aziz hatralarna ithaf ediyorum.

1-T E V B E Deerli okuyucu! Konuya balamadan nce Erefolu Rumi k.s. hazretlerinin u gzel beyitlerin birlikte okuyalm. Ey hevasna tapan, Tevbeye gel tevbeye Hakka tap Haktan utan Tevbeye gel tevbeye Nice nefse uyasn Nice dnya kovasn, Vakt ola usanasn Tevbeye gel tevbeye Nice beslersin teni Ylan iyan yer an, Ko teni besle can Tevbeye gel tevbeye Sen teni sandn seni Bilmedin senden teni, Odlara yaktn can Tevbeye gel tevbeye Sen dnya perest oldun Nefsin ile dost oldun, Sanma dirisin, ldn Tevbeye gel tevbeye. Gr bu mekkelleri Yazarlar hayr- eri Gnahdan olgl beri Tevbeye gel tevbeye Ey miskin adem olu Usan tutma alemi Esmeden lm yeli Tevbeye gel tevbeye

lm gelicek naar Dilin tann aar Erken iini baar Tevbeye gel tevbeye Ger bu dnya kalmaz mr payidar olmaz Son piman as kalmaz Tevbeye gel tevbeye Tevbe suyuyla arn Dime gel bugn yarn Gresin Hak didarn Tevbeye gel tevbeye Erefolu Rumi sen Tevbe kl erken uyan Olma yolunda yayan Tevbeye gel tevbeye Erefolu Rumi Tevbe lgatta: Bir gnah bir daha ilememeye sz verme. Piman olma. Allahtan af dileme. Es tafirullah deme. Anlamna gelmektedir. Allah c.c. hazretleri kullarnn dualarna icabet edici olduu iin kulunun bu yakarlarna asndan Tevvab: Tevbeleri kabul edici Allah. Ve Afvv: oka affeden. Sfatlaryla muamele e ylemektedir.

nsan yaratl itibariyle hataya meyyal bir varlktr. Ama Allah c.c. hazretlerinin vermi o duu akl nimeti sayesinde yapm olduu bu hatalarn farkna varabilmektedir. Bu hatalardan urtulmann bir yoludur Tevbe.

Eer insan hata yapan bir varlk deil de, hi hata yapmayan bir varlk olsayd imtihann bir anlam kalrmyd acaba ? O zaman Allah c.c. kimleri affederdi ? Kimleri balard ? O zaman esiz ki bir hadisi erifte de belirtildii gibi insan haricinde hata yapan bir varlk yaratrd da onlar affedip, balard. Rahmetinin geniliini akl almaz bykln kullar

te aczini, kusurunu, hatasn, gnahn, gafletini, krnn azln bilip de pimanlk du ahim, Tevvab, Afvv, Mucib, afur, Halim ve Zl Celal-i vel kram olan Allah c.c. arasnda manevi bir rabtadr (ba) tevbe.

imdi birlikte Tevbe ve stifarn hkmn ve nemini daha iyi kavrayabilmek iin gnllerdek ara bir ifa olan Kuran- Kerimde Tevvab olan Rabbimiz bizlere neler telkin etmi bir bakalm. Ve Onun rahmet kapsna varalm " Ey insanlar! phesiz size Rabbinizden bir t v ifa, Mminlere hidayet ve rahmet olan (KUR'AN) gelmitir " (Yunus/57) Ey rahmeti bol padiah! Crmm ile geldim sana Ben eyledim hadsiz gnah, Crmm ile geldim sana. Adn senin Ayb rtc Kime gidem Crmm ile Gaffar, iken. Settar iken, sen var iken, geldim sana.

syanda Kuddusi edid, Kullukta bir battal pelid,

Der: Kesmezim senden mid, Crmm ile geldim sana. Kuran- Kerimde ki Tevbe Ayetlerinin Mealleri: Bu durum devam ederken dem, Rabbinden bir takm ilhamlar ald, Allah onun tevbesini k abul etti. nk Allah tevbeleri kabul eden ve merhameti bol olandr. (Bakara/37)

Musa kavmine demiti ki: Ey kavmim! phesiz siz, buzay (Allah) edinmekle kendinize ktl iniz. Onun iin yaradannza tevbe edin de nefislerinizi (kt duygularnz) ldrn. yle y katnda sizin iin daha iyidir. Bylece Allah tevbenizi kabul etmi olur. nk acyp tevbe kabul eden ancak O'dur. (Bakara/54) Ey Rabbimiz! Bizi sana boyun eenlerden kl, neslimizden de sana itaat eden bir mmet ka r, bize ibadet usullerimizi gster, tevbemizi kabul et; zira, tevbeleri oka kabul ed en, ok merhametli olan ancak sensin. (Bakara/128)

Ancak tevbe edip durumlarn dzeltenler ve gerei aka ortaya koyanlar bakadr. Zira ben tevbelerini kabul ederim. Ben tevbeyi oka kabul eden ve oka esirgeyenim. (Bakara/160 )

Sonra insanlarn (sel gibi) akt yerden siz de akn. Allah'tan mafiret isteyin. nk Alla edici ve esirgeyicidir. (Bakara/199) Sana kadnlarn ay halini sorarlar. De ki: O, bir rahatszlktr. Bu sebeple ay halinde ol an kadnlardan uzak durun. Temizleninceye kadar onlara yaklamayn. Temizlendikleri va kit, Allah'n size emrettii yerden onlara yaklan. unu iyi bilin ki, Allah tevbe edenle ri de sever, temizlenenleri de sever. (Bakara/222)

ayet (faiz hakknda sylenenleri) yapmazsanz, Allah ve Resl tarafndan (faizcilere kar) avatan haberiniz olsun. Eer tevbe edip vazgeerseniz, sermayeniz sizindir; ne hakszlk etmi ne de hakszla uram olursunuz. (Bakara/279)

Ancak, bundan sonra tevbe edip yola gelenler baka. nk Allah ok balayc ve merhametli l-i mran/89)

Yine onlar ki, bir ktlk yaptklarnda, ya da kendilerine zulmettiklerinde Allah' hatrlay gnahlarndan dolay hemen tevbe-istifar ederler. Zaten gnahlar Allah'tan baka kim bal r ki! Bir de onlar, iledikleri ktlklerde, bile bile srar etmezler. (Al-i mran/135) inizden fuhu yapan her iki tarafa ceza verin; eer tevbe eder, uslanrlarsa artk onlara ceza verip eziyet etmekten vazgein; nk Allah tevbeleri ok kabul eden ve ok esirgeyendi r. (Nisa/16) Allah'n kabul edecei tevbe, ancak bilmeden ktlk edip de sonra tez elden tevbe edenler in tevbesidir; te Allah bunlarn tevbesini kabul eder; Allah her eyi bilendir, hikmet sahibidir. (Nisa/17)

Yoksa ktlkleri yapp yapp da ilerinden birine lm gelip atnca "Ben imdi tevbe ettim" ile kafir olarak lenler iin (kabul edilecek) tevbe yoktur. Onlar iin ac bir azap ha zrlamzdr. (Nisa/18)

Ve Allah'tan mafiret iste, nk Allah, ok yarlayc, ziyadesiyle esirgeyicidir. (Nisa/10

Ancak tevbe edip hallerini dzeltenler, Allah'a smsk sarlp dinlerini (ibadetlerini) yal nz onun iin yapanlar bakadr. te bunlar (gerekte) mminlerle beraberdirler ve Allah mm e yaknda byk mkfat verecektir. (Nisa/146)

Kim (bu) haksz davranndan sonra tevbe eder ve durumunu dzeltirse phesiz Allah onun tev esini kabul eder. Allah ok balayc ve esirgeyicidir. (Maide/39)

Hla Allah'a tevbe edip O'ndan balanmay dilemeyecekler mi? Allah ok yarlayc, ok esi r. (Maide/74)

yetlerimize inananlar sana geldiinde onlara de ki: Selam size! Rabbiniz merhamet e tmeyi kendisine yazd. Gerek u ki: Sizden kim, bilmeyerek bir ktlk yapar, sonra ardndan tevbe edip de kendini slah ederse, bilsin ki Allah ok balayan, ok esirgeyendir. (Enam/ 54) Ktlkler yaptktan sonra ardndan tevbe edip de iman edenlere gelince, phesiz ki o tevbe e imandan sonra, Rabbin elbette balayan ve esirgeyendir. (Araf/153) Halbuki sen onlarn iinde iken Allah, onlara azap edecek deildir. Ve onlar mafiret di lerlerken de Allah onlara azap edici deildir. (Enfal/33)

Hacc- ekber (en byk hac) gnnde Allah ve Reslnden insanlara bir bildiridir: Allah ve re mriklerden uzaktr. Eer tevbe ederseniz, bu sizin iin daha hayrldr. Ve eer yz eviri lin ki, siz Allah' ciz brakacak deilsiniz. (Ey Muhammed )! O kafirlere elem verici b ir azab mjdele! (Tevbe/3)

Haram aylar knca mrikleri bulduunuz yerde ldrn; onlar yakalayn, onlar hapsedin ve etleme yerinde oturup bekleyin. Eer tevbe eder, namaz dosdoru klar, zekt da verirlerse artk yollarn serbest brakn. Allah yarlayan, esirgeyendir. (Tevbe/5) Fakat tevbe eder, namaz klar ve zekt verirlerse, artk onlar dinde kardelerinizdir. B iz, bilen bir kavme yetlerimizi byle aklyoruz. (Tevbe/11) Onlar, her yl bir veya iki kez (eitli belalarla) imtihan edildiklerini grmyorlar m? So nra da ne tevbe ediyorlar ne de ibret alyorlar. (Tevbe/126)

Ey kavmim! Rabbinizden ba dileyin; sonra da O'na tevbe edin ki, zerinize g (yamuru) b bol gndersin ve kuvvetinize kuvvet katsn. Gnah ileyerek (Allah'tan) yz evirmeyin. (Hud /52) Rabbinizden balanma dileyin; sonra O'na tevbe edin. Muhakkak ki Rabbim ok merhametli dir, (mminleri) ok sever. (Hud/90) O halde seninle beraber tevbe edenlerle birlikte emrolunduun gibi dosdoru ol! Ar da g itmeyin. nk O, sizin yaptklarnz ok iyi grendir. (Hud/112)

Sonra phesiz Rabbin, cahillik sebebiyle ktlk yapan, sonra da bunun ardndan tevbe edip durumunu dzeltenleri (balayacaktr). nk onlar tevbe ettikten sonra Rabbin elbet ok ba ek esirgeyendir. (Nahl/119) u da muhakkak ki ben, tevbe eden, inanan ve yararl i yapan, sonra (bylece) doru yolda giden kimseyi balarm. (Taha/82)

Ancak bundan sonra tevbe edip slah olanlar mstesnadr. Allah ok balayc ve merhametlid Nur/5) Ya Allah'n size bol ltfu ve merhameti bulunmasayd ve Allah, tevbeleri kabul eden hkm ve hikmet sahibi olmasayd (haliniz nice olurdu)! (Nur/10)

Ancak tevbe ve iman edip iyi davranta bulunanlar bakadr; Allah onlarn ktlklerini iyil ere evirir. Allah ok balaycdr, engin merhamet sahibidir. (Furkan/70)

Kim tevbe edip iyi davran gsterirse, phesiz o, tevbesi kabul edilmi olarak Allah'a dne . (Furkan/71)

nk Allah sadkat gsterenleri sadkatlar sebebiyle mkfatlandracak, mnafklara -dilers cek yahut da (tevbe ederlerse) tevbelerini kabul edecektir. phesiz Allah, balayandr, e

sirgeyendir. (Ahzab/24)

Ar' yklenen ve bir de onun evresinde bulunanlar (melekler), Rablerini hamd ile tesbi h ederler, O'na iman ederler. Mminlerin de balanmasn isterler: Ey Rabbimiz! Senin rahm et ve ilmin her eyi kuatmtr. O halde tevbe eden ve senin yoluna gidenleri bala, onlar ennem azabndan koru! (derler). (Mmin/7)

Ey mminler! Bir topluluk dier bir topluluu alaya almasn. Belki de onlar, kendilerind en daha iyidirler. Kadnlar da kadnlar alaya almasnlar. Belki onlar kendilerinden dah a iyidirler. Kendi kendinizi ayplamayn, birbirinizi kt lakaplarla armayn. mandan son ne kt bir isimdir! Kim de tevbe etmezse ite onlar zalimlerdir. (Hucurat/11)

Ey iman edenler! Samimi bir tevbe ile Allah'a dnn. Umulur ki Rabbiniz sizin ktlklerin izi rter. Peygamberi ve Onunla birlikte iman edenleri utandrmayaca gnde Allah sizi, a ltlarndan rmaklar akan cennetlere sokar. Onlarn nlerinden ve salarndan (amellerinin) n urlar aydnlatp gider de, "Ey Rabbimiz! Nurumuzu bizim iin tamamla, bizi bala; nk se e kadirsin" derler. (Tahrim/8) Geceleri pek az uyurlard. Seher vakitlerinde de istifar ederlerdi. (Zariyat/17-18) Dedim ki: Rabbinizden mafiret dileyin; nk O ok balaycdr. (Nuh/10) Rabbine hamdederek O'nu tesbih et ve O'ndan mafiret dile. nk O, tevbeleri ok kabul ed endir. (Nasr/3) Rabbiniz sizin kalplerinizdekini ok iyi bilir. Eer siz iyi olursanz, unu bilin ki Al lah, ktlkten yz evirerek tevbeye ynelenleri son derece balaycdr. (sra/25)

Kuran- Kerimde ki tevbe ve istifar telkin eden ayeti kerimelerin meallerini okuduk. Birde her zaman mmetinin hatalarn ve gnahlarn dnerek alayp Allah c.c. hazretlerin balanmalarn isteyen an yce Hazreti Muhammed Mustafa S.A.V efendimiz ve onun gzide a szlerinden tevbenin nemini daha iyi anlamaya alalm.

Ktb-i Sitte Hadislerinde Tevbe: 926 - Hris bnu Sveyd anlatyor: "Abdullah bnu Mes'ud (radyallahu anh) bize iki hadis ri vayet etti. Bunlardan biri Hz. Peygamber (aleyhissaltu vesselm)' dendi, dieri de ke ndisinden. Dedi ki: "M'min gnahn yle grr: "O, sanki zerine her an dme tehlikesi ol dibinde oturmaktadr. Da der mi diye korkar durur. Fcir ise, gnah burnunun zerinden ge ir sinek gibi grr" bnu Mes'ud bunu syledikten sonra eliyle, yle diyerek, burnundan sin ek kovalar gibi yapmtr.

Sonra dedi ki: "Ben Reslullah (aleyhissaltu vesselm)'n yle sylediini duydum: "Allah, n kulunun tevbesinden, tpk u kimse gibi sevinir: "Bir adam hi bitki bulunmayan, ssz, t ehlikeli bir lde, beraberinde yiyeceini ve ieceini zerine yklemi olduu binei ile bi seyahat etmektedir. Bir ara (yorgunluktan) ban yere koyup uyur. Uyand zaman grr ki, h an ban alp gitmitir. Her tarafta arar ve fakat bulamaz. Sonunda a, susuz, yorgun ve bi ap dp: "Hayvanmn kaybolduu yere dnp orada lnceye kadar uyuyaym" der. Gelip lm uy zere kolunun zerine ban koyup uzanr. Derken bir ara uyanr. Bir de ne grsn! Ba ucu n durmaktadr, zerinde de yiyecek ve iecekleri. te Allah'n, m'min kulunun tevbesinden duu sevin, kaybolan bineine azyla birlikte kavuan bu adamn sevincinden fazladr. " Mslim'in bir rivayetinde u ziyde var: "(Sonra adam sevincinin iddetinden ararak yle "Ey Allah'm, sen benim kulumsun, bende senin Rabbinim." Buhar, Da'avt 4; Mslim 3, (2744); Tirmiz, Kymet 50, (2499, 2500).

927 - Zirr'bn Hubey anlatyor: "Saffn bnu Assl el-Murd (radyallahu anh) bize, Reslu yhissaltu vesselm)'n yle syledi'ini rivayet etti: "Marib cihetinde bir kap vardr. Bu kapnn genilii -veya bunun genilii binekli bir kim yryyle- krk veya yetmi senedir. Allah o kapy arz ve semalar yaratt gn yaratt.

douncaya kadar tevbe iin aktr. " Tirmiz, Da'avt 102, (3529).

928 - Eb Hreyre (radyallahu anh) anlatyor: "Reslullah (aleyhissaltu vesselm) buyurdula ki: "Kim gne batdan domazdan evvel tevbe ederse Allah tevbesini kabul eder." Mslim, Zikr 43, (2703).

929 - bnu mer (radyallahu anhm) anlatyor: "Reslullah (aleyhissaltu vesselm) buyurdul : "Son nefesini vermedike Allah, kulun tevbesini kabul eder. " Tirmiz, Da'avt 103, (3531); bnu Mce, Zhd 30, (4253). 930 - Eb Musa (radyallahu anh) anlatyor: Hz. Peygamber (aleyhissaltu vesselm) buyurdu lar ki: "Aziz ve Celil olan Allah, gndz gnah ileyenlerin tevbesini kabul etmek iin ge celeyin elini aar. Gece gnah ileyenlerin tevbesini kabul etmek iin de gndz elini aar, u hal, gne batdan douncaya kadar devam edecektir. Burada "el", Allah'n ihsan ve fazlnd an kinayedir. Mslim, Tevbe 32, (2760).

931 - Ebu Said (radyallahu anh) anlatyor: "Reslullah (aleyhissaltu vesselm) buyurdula r ki: "Sizden nce yaayanlar arasnda doksan dokuz kiiyi ldren bir adam vard. Bir ara ye yznn en bilgin kiisini sordu. Kendisine bir rhib tarifedildi. Ona kadar gidip, doksan dokuz kii ldrdn, kendisi iin bir tevbe imknnn olup olmadn sordu. Rhib: "Hay f onu da ldrp cinayetini yze tamamlad. Adamcaz, yeryznn en bilginini sormaya devam endisine lim bir kii tarif edildi. Ona gelip, yz kii ldrdn, kendisi iin bir tevbe lmadn sordu. lim: "Evet, vardr, seninle tevben arasna kim perde olabilir?" dedi. Ve il etti: " Ancak, falan memlekete gitmelisin. Zra orada Allah'a ibadet eden kimseler var. Sen de onlarla Allah ibadet edeceksin ve bir daha kendi memleketine dnmeyeceksin. Zira oras kt bir yer. " Adam yola kt. Giderken yar yola varr varmaz lm melei gelip ruhunu kabzetti. Rahmet ve ab melekleri onun hakknda ihtilfa dtler. Rahmet melekleri: "Bu adam tevbekr olarak gel di. Kalben Allaha ynelmiti" dediler. Azab melekleri de: "Bu adam hibir hayr ilemedi" dediler. Onlar byle ekiirken insan suretinde bir baka melek, yanlarna geldi. Melekler onu aral arnda hakem yaptlar. Hakem onlara: "Onun kt yerle, gitmekte olduu yer arasn ln, daha yaknsa ona teslim edin" dedi. ltler, grdler ki, gitmeyi arzu ettii (iyiler diyar bir kar daha yakn. Onu hemen rahmet melekleri aldlar." Bir rivayette u ziyade var: "Bir miktar yol gidince, lm gelip att. Adamcaz ynn sli virdi. Bylece o ky ehlinden sayld." Buhar, Enbiya 50; Mslim, Tevbe 46, (2766); bnu Mce, Diyt 2, (2621).

932 - Bir dier rivayette (ayn hikaye ile ilgili olarak) yle denmitir: "Allah Tela beri ki kye adamdan uzaklamay, br kye de yaklamay vahyetti, sonra da: "Adamn geldii ve g olduu kylere uzaklklarn lp kyaslayn" dedi." Buhar, ayn bab. 933 - Hz.Enes (radyallahu anh) anlatyor: Reslullah (aleyhissaltu vesselm) buyurdular ki: "nsanolunun herbiri hatakrdr. Ancak hatakrlarn en hayrls tevbekr olanlardr." Tirmiz, Kymet 50, (2501); bnu Mce, Zhd 30, (4251).

7270 - Hz. Ebu Hureyre radyallahu anh anlatyor: "Reslullah aleyhissaltu vesselam buy urdular ki: "Gnahlarnz semaya ulaacak kadar ok bile olsa, arkadan tevbe etmiseniz, gna mutlaka affedilir."

7271 - Ebu Sa'd radyallahu anh anlatyor: "Reslullah aleyhissalatu vesselm buyurdular ki: "Allah, kulunun tevbesine u adamn sevinmesinden daha ok sevinir (yani raz olur): Adam yolculuk halindedir. Bir susuz lde bindii devesini kaybetmitir, onu aramaya ko yulur. Sonunda aramalar adam cidden yorup aciz braknca (susuzluk ve scaktan olduu yerd e lmek zere, yere yatar), elbisesini bana ekip rtnr. te kendisi o halde iken, deves bettii yerde hayvann ayak seslerini duyar. Yznden rty kaldrr ve karsnda devesini

7272 - Abdullah bnu Mes'ud radyallahu anh anlatyor: "Reslullah aleyhissaltu vesselm bu yurdular ki: "Gnahtan tevbe eden, bir gnah ilememi gibidir."

7273 - bnu Makl anlatyor: "Babamla birlikte Abdullah bnu Mes'ud radyallahu anh'n yanna girdim. Bu ziyaret srasnda o: "Reslullah aleyhissaltu vesselm'n "pimanlk tevbedir" de i nakletti. Babam: "Aleyhissaltu vesselm'dan bunu bizzat iittin mi?' diye sordu. Ab dullah: "Evet!" dedi."

7274 - Abdullah bnu Amr radyallahu anh arlatyor: "Reslullah aleyhissaltu vesselm buyur ular ki: "Allah Teala hazretleri, kulun tevbesini, can boaza gelmedike kabul eder. "

Gne batdan domadan ve lm melei gelip ruhumuzu kabz etmeden nce hatalarnn kusurlarn gaflet ierisinde geirdii mrnden pimanlk duyan kullar olarak Tevbe-i Nasuh ile tevbe e ip, yzyllardr Kurann Tellalln yapm olan alimlerimizin eserlerinden ve byklerimiz den tevbe istifar konusuna ksaca bir gz atalm.

Tefsirlerde Tevbe ve Tevbe-i Nasuh: Elmall Muhammed Hamdi Yazr: Tevbe: Kulun, gnahn itiraf etmesi ve ondan pimanlk duyup bir daha yapmamaya azmetmi ol masdr. (Hakdini Kuran Dili c.2 s.65) (Tahrim/8) 8inci ayet-i kerimede geen Tevbe-i Nasuh: Nasuh bir tevbe, yrekten bir tevbe demektir. Tevbe, iman makamlarnn ilki, hak yolculuunun balangc, vuslat kapsnn anahtardr. Lug k, rcu etmek demek olan tevbe, eran kabahatten olduu iin nedamet ederek vaz gemektir. Tevbe, yapt kabahatin bir menfaati bile olsa, onun haddizatnda irkinliini duyup, tiksi nerek vaz gemektir. Nasuh: ok halis ve temiz; ok slah edici, hibir gedik brakmayacak ekilde eksikleri dzel ip, iyi onarc demektir. u halde Nasuh Tevbesi; kabahat olduklar iin vicdannda nedamet ederek ve irtikabndan id detli gam duyarak, bir daha bir irkinlik yapmamaya azmederek, vaz gemek ve nefsini buna altrp hibir sebeb ve engel karsnda dnmemeye karar vermektir. Nitekim Rasululla .V. buyurmutur: Nasuh tevbesi, kulun yapm olduu gnaha yle tevbe etmesidir ki, Allaha ylesine zr beya sonra da yle dnmemektir ki, tpk sdn memeye dnmedii gibi. (Hakdini Kuran Dili c.10 s.

smail Hakk Bursevi: Tevbe, tpk sabun gibidir. Nasl ki sabun insan tm kir ve pastan arndrrsa, tevbe de ins gizli kirlerini siler gtrr. Eer kul, ktlklerden dner, amelini dzeltirse, Allahda on munu dzeltir. Bu kuluna, daha nce karm olduu nimetleri tekrar verir. (Muhtasar Ruhul B yan c.1 s.126) (Tahrim/8) Tevbe, zr dileme yollarnn en stndr. Ben yaptm, fakat iyi yapmadm demekle eriat slahatnda tevbe yle tarif edilir: irkinliinden dolay gnah terketmek, ilenen olmak, tekrar ilememeye azmetmek, kaza yoluyla telafisi mmkn olan amelleri telafi etmektir. te bu drt art bir arada bulunursa, tevbenin artlar tamam olur. Samimi diye terceme ettiimiz nasuh kelimesi, mbalaa kalplarndan birisidir. ok sabreden kiiye sabur, ok kredene de ekur denilmesi gibidir. ok fazla nasihat eden tevbe demekt ir. Bu da kiilerin kendi nefislerine tevbeyi tavsiye etmeleri ve usulnce tevbe etm eleridir. Bu ktlklerden, kt olduklar iin, pimanlk duyarak, onlar yapmaktan dolay k ek, klla kesilse, atete yaklsa bile st memeye dnmedike bir daha ktle dnmemeye az lerini bu duygu zerine, hi kimsenin eviremeyecei bir ekilde yerletirerek tevbe etmekti r. (Muhtasar Ruhul Beyan c.9 s.169-170)

mer Nasuhi Bilmen: Tevbe: Lgatte bir eyden geri dnmektir. eriat lisannda ise gnah bilip itiraf etmek, o y plan gnahtan dolay nedamette bulunmak ve o gnah bir daha ilememee katiyyen niyet eylem ktir. Tvbe edene Taib denir. Cenab Hakka isnad edilen bir tvbe ise kubetten ceza ver mekten affetmek, kulunun gnahn ltfen balamak manasnadr. Bu cihetle hak Teala Hazretl

evvab ismi celilini haizdir. nsanlar beeriyet icab vakit vakit baz gnahlarda, hatalarda bulunabilirler. Elverir ki kusurlarn bilsinler. Bunlar bir an evvel terkedip bir daha ilememee azim etsinler ve bu hatalarndan dolay Cenab Hakka niyaz edip onun af ve mafiretini istirhamda buluns unlar. te Hazreti Adem kssas, bize bu hikmet dersini vermektedir. (Kuran- Kerimin Trke Meali Alisi ve Tefsiri c.1 s.42) (Tahrim/8) Tevbe-i Nasuh pek halisane bir kasdile yaplan tevbedir ki: lenilmi olan gn ahtan, kusurdan dolay nedamette bulunulup artk ona bir daha avdet edilmemi olur. Nesuh tabiri de kuvvetli azim, sadkane kast, halisane hareket, nasihate kyam edici manalarn ifade eder. mam Ali R.Anhdan rivayet olunduuna nazaran, makbul bir tevbenin husul, u alt eye mtev dr: (1) : Vaktile yaplm olan bir gnahtan dolay nedamette bulunmaldr. (2) : Terkedilmi olan farizeleri iade etmelidir. (3) : Zulmen alnm olan bir ey var ise sahibine veya varislerine iade edilmelidir. (4) : Kendileri ile haksz yere husumette bulunulmu kimseler var ise onlardan helal lk istemelidir. (5) : O measyetlere bir daha avdet etmemee azmeylemelidir. (6) : Vaktile masiyetle terbiye ve masiyetten zevkyab edilmi olan nefsini tevbeden sonra ibadet ve taatle terbiye ve bunlara tahamml ederek asl bunlardan zevkyab etm ee almaldr. (Kuran- Kerimin Trke Meali Alisi ve Tefsiri c.8 s.3774)

bni Kesir: phesiz ki Tevvab, Rahim Odur O. Yani O tevbe edip kendisine ynelenin tevbesini kabul eder. Netekim Allah Teala yle buyurur: Onlar bilmezler mi ki Allah muhakkak kulla rndan tevbeyi kabul eder. (Tevbe,104) Ve yine buyurur ki: Kim de bir ktlk yapar veya nefsine zulmeder de sonra Allahdan mafiret dilerse, muhakkak ki Allah Gafur ve Rahi m olarak bulur. (Nisa,110) Ve yine buyurur ki: Kim de tevbe eder ve salih amel il erse muhakkak ki o Allaha tevbe etmi olarak dner. (Furkan,71) Daha buna benzer Alla hn gnahlar balayp tevbe edenlerin tevbesini kabul edecei konusunda bir ok ayet vard Allahn yaratklarna lutfu ve kullarna merhametidir. Muhakkak ki Allahdan baka lah yok . O Tevvab ve Rahimdir. (Tefsirl Kuranil Azim-Hadislerle Kuran- Kerim Tefsiri c.2 s.306-307) Bu sebeple bilginler dediler ki: Nasuh tevbesi, o anda gnahlardan syrlmak, gemite ilen enlere piman olmak ve gelecekte de o gnah bir daha yapmamaya azmetmektir. Ayrca Adem olu hakk varsa onu uygun bir yolla kula hakkn vermektir. (Tefsirl Kuranil Azim-Hadisl erle Kuran- Kerim Tefsiri c.14 s.7968)

Fkhta Tevbe Abdurrahman Ceziri: Fakat unu da syliyelim ki; kii her ne kadar gnahkar olsa da bu geceleri (Bayram Gece leri) drst ve iten gelen bir tevbeyle, gnahlarndan syrlarak ihya ederse, bunun elbette i byk bir etkisi olacak, gnahlar da Allahn inayetiyle silinecektir. ttifakla kabul edi en gre gre tevbe, byk gnahlar ortadan kaldrr. (Drt Mezhebe Gre slam Fkh c.2 s.492)

Tevbe; kendisinden yz evirdikten sonra Allaha dntr. Arka dndkten sonra kendisine yn r. Allaha arka dnp Ondan yz evirmek, hatta Onun kutsal dergahndan ve rahmet sahasnda ar etmek, gnah olarak insana yeter de artar bile. Drst bir nasuh tevbesi mana zincirini kapsar. Bu tevbe kalbin temizlenmesine, vcut o rganlarnn temizlenmesine, insann gnahlarn pisliklerinden ve hatalarn kirlerinden arnma a yol aar. (Drt Mezhebe Gre slam Fkh c.7 s.3203-3204)

mer Nasuhi Bilmen: Bir mslman bir gnah ilerse, hemen bundan piman olup tevbe etmesi lazm gelir. te byle kimsenin iledii gnahdan tevbe iin gzelce abdest aldktan sonra krsal bir yere kp iki namaz klmas ve o gnahdan dolay Allahdan mafiret dilemesi mendupdur. Byle gnah ileyip onra kalbinde pimanlk duygusu beliren kimse, bu gnah bir daha yapmamaya karar verip Yce Allahdan balanmasn dilerse, Allahn onu balayacana dair bir hadisi erif var s.209)

M.Asm Kksal: lenmi herhangi bir gnahtan dolay, gzelce abdest alnp iki rekat namaz klnarak Allah k dilenmesi menduptur. (slam lmihali s.260)

Rauf Pehlivan: nsanlk icab bir gnah ileyen mmin hemen gnahna tevbe etmelidir. ledii gnahtan tevb eyenin gzel bir abdest aldkta sonra tenha bir yerde iki rekat namaz klmas ve Allaha s ak gnahn affetmesini Cenab- Haktan dilemesi menduptur. (Kaynaklaryla Byk Kadn lmiha 1) Mehmed Zihni Efendi: lenilmekte olan gnahlarn terk edilmesi, tevbenin artlarndandr. (Nimet-i slam s.450)