bc trung thin

c pht Di lc

I.

Thn Th Ngi: Ngi ngi dng B La Mn Nam Thin Trc. Cha m tn l Ba B Li. Ngi h A Dt a, tn Di Lc.

II. Ngha Tn Ngi: A Dt a dch l V Nng Thng, c ngha l s tu hnh v lng t bi ngi khng ai snh kp. Di Lc dch l T-th. Trc kia m ngi l mt ngi tm a khng tt, nhng sau khi th thai ngi th tm tr nn hin t. V li trong kip trc ngi tng tu php tu tm tam mui, Ngi tu php y n khi thnh Pht, nn gi Ngi l T-th.

III. Tin Thn Ca Ngi: Trong mt kip trc i c Pht i Thng Tr Thng, Ngi cng c Pht Thch Ca ng thi pht B tm tu cc php lnh. n i c Pht Nht Nguyt ng, Ngi cng xut gia tu hnh. Ngi c lng T Bi, nhng thiu hnh Tinh Tn, nn khi c Pht Thch Ca thnh Pht Ngi mi ln a v B Tt B X, ngha l s thnh Pht trong mt i sau. Ngi c c Pht Thch Ca th k s thnh Pht Di Lc sau ny ti Long Hoa Hi. 1. Hnh Tu : Ngi tu theo php Duy Thc, khng chp vo danh tng gi hp, ch tin vo nhn duyn gi hp m pht sanh. 2. Hnh Nguyn: Hin nay Ngi cung tri u Sut Ni Vin thuyt php chng sanh. Nh hnh nguyn rng ln ca Ngi nn nhng ai sanh ln cung tri u Sut Ni Vin th khng cn thoi a. n khi nhn loi sng n tm vn tui, ngi mi hin sanh v thnh Pht di cy Long Hoa. 3. Mt Ha Thn Ca Ngi: Ngi hin thn lm v Ha Thng ti t Minh Chu huyn Phng Ha v ly tn l Kh T. Mnh Ngi rt to ln, tnh tnh hoan h, ni nng khc thng, ng ngh khng chn sang hn. Ngi thng mang ti vi i kht thc, em v nui tr con. Ngi ta thng gi Ngi l B i Ha Thng (Ha Thng mang ti vi). Trc khi qua i, Ngi c li bi k rng: "Di Lc thit l ta Phn thn nh hng sa Thng hin lm thng dn, Mt phm khng thy ta".

IV. Biu Tng V Lng Quy Ngng Ca Pht T: Hin nay cc cha u th tng Ngi bn pha tay phi ca c Pht Thch Ca. Rt nhiu ni tc hnh Ngi thn th to ln, mt my vui v, li c su a con nt leo trn mnh. Su a con nt biu

hiu cho su thc (nhn, nh, t, thit, thn, ) lun lun khuy ph Ngi. Nhng v Ngi tu php Duy Thc nn Ngi vn lun lun t ti.

V. Nim Danh Hiu Ngi: Nim danh hiu hoan h, vui ti. Cu mong c Ngi ha . Mong c d Hi Long Hoa c Ngi Gio Ha.

Ngi Vn Th S Li B Tt

I.

Ngha Tn Ngi: Vn Th: Diu S Li : Ct tng, c, tr tu khng ai bng.

II. Hnh Tng v a V Ngi: 1. Ngi l mt v Pht hin thn lm v T-Kheo (Thy) theo gip c Pht Thch Ca gio ha. 2. Ngi thng ng bn tay tri ca c Pht Thch Ca, i din vi Ngi Ph Hin. Ngi c tn xng l Tr Hu nht trong gii B Tt.

Thy III. Ngi l Thy ca cc c Pht: Ngha l cc c Pht thnh Pht u nh vo tr tu m thnh cho nn gi tr tu ca ngi nh mt biu hiu ca thy ca cc c Pht.

IV. Biu Tng ca Ngi: 1. Trn u c nm nhc k th hin cho 5 tng hay 5 c ca Pht. 2. Tay mt Ngi cm kim th hin cho s ct t phin no. 3. Tay tri cm hoa sen, th hin cho tr tu thanh tnh, khng nhim trc. Chng nhp vo ch v tng, th hin tr kim cang un dp tt c phin no. 4. Ngi ci s t xanh. S t l cha ca loi th, ni tr tu st bn ca Ngi chiu sng khp mi ni. 5. Ngi cm hoa sen xanh. Mu xanh l mu ca phng ng, hng mt tri mc, ni nh sng tr tu chiu tan sng m ca m ti. V. Tin Thn Ca Ngi: Trong Kinh Php Hoa c chp: Trc khi c Pht Nht-Nguyt-ng-Minh thnh Pht, Ngi l mt ng vua c 8 ngi con, sau Ngi xut gia tu hnh v chng qu thnh Pht. Sau khi Ngi nhp Nit Bn, 8 ngi con u pht tm xut gia, nhn Ngi B Tt Diu Quang lm thy v dn dn u chng c o qu. Ngi thnh Pht sau cng hiu l Nhin ng. Nh vy ngi l thy ca c Pht Thch Ca. Ngi B Tt Diu Quang l tin thn Ngi Vn Th S Li B Tt.

VI. Mt cu chuyn Tr ha ca Ngi: Ngi Vn Th cm kim hi c Pht. Trong thi c Pht ra i, c 500 v La Hn chng c Tc Mng Thng, thy ti li ca mnh qu nhiu, lin sanh lng chn nn. Ngi Vn Th ng hu c Pht thu r tm cc v La Hn, lin cm kim n trc c Pht nh mun hi Ngi. c Pht thn nhin ni rng: "Ta chng v ng v php, khng thy ta cn b st, khng thy c ngi n st hi, lm sao ngi st hi ta c". 500 v La Hn hiu ngay s gi di ca php, s khng tht ca ti c nn chng c V Sanh php nhn.

VII. Lng quy ngng ca Pht t v kt lun: Tng nh n tr hu cng tt ca ngi Hiu tr hu l tr cn thit cho ngi Pht T o Pht l o ca Tr Tu Tr Hu ca Ngi Vn Th S Li cn c gi l m ca cc c Pht. Cu s gip ca Ngi tr tu c sng sut.

Cha Bo Quc

T nh Bo Quc nguyn thy c tn l Hm Long Sn Thin Th T do Ha thng Php Hm hiu Gic Phong Lo T khai sn vo cui th k XVII. Ni y, nm u tin ra Hu (1690), t Liu Qun n cu o. Lo t thuc phi To ng. Ngi vin tch nm 1714, kim ct ca ngi c ci tng tn tr trong ngi Nit bn thp, cng di ct ca cc T khc. Hai bn c hai ngi thp mi ca Ha Thng Tr Th v Ha thng Thanh Tr. Nm 1747, cha Nguyn Phc Hot m rng quy m cha v i tn l Bo Quc t. Ha thng T Nhn Vin Gic, mt cao tc ca T Liu Qun, m nhn tr tr trong thi gian ny. n nm 1753, ngi vin tch. i s Hn Cht k tc tr tr cho n nm 1766. Hai mi hai nm sau, cha tr thnh kho cha dim tiu v xng lm sng ca qun i Ty Sn. Tng chng xiu lc, cha chin hoang ph sut hai chc nm. n nm 1808, Hiu Khng hong thi hu, thn mu ca vua Gia Long cho ti thit, gi tn l cha Thin Th, Ha thng o Minh Ph Tnh c c lm tr tr trong bui trng hng. Ngi l php t ca Ha thng i Hu Chiu Nhin cha Thuyn Tn. t ni php ca Ngi c 29 v c php i s, php t hng ch Nht, trong ni bt cc s: Nht Chn cha T Quang, Nht c cha Thin Hng, Nht Nguyn cha Hu lm, Nht nh tng cang cha Gic Hong, Nht Tr tng cang cha Thin M, Nht Nim cha Bo Quc, Nht Th cha Bo Lm, Nht Xng cha Thin Ha. Tm nm sau (1816), Ha Thng o Minh Ph Tnh vin tch, thp m kin lp ngha a cnh cha Vn Phc ngy nay. Sau , Ha thng Tnh Thin Nht nh k tc tr tr khong 14 nm. Nm 1824, vua Minh Mng ng ln thm cha v sc ly li tn l cha Bo Quc. Nhn l Vn th t tun i khnh nm 1830, nh vua c hnh mt i trai n y, cp gii ao ip cho Ha thng Nht nh, c lm tng cang qun Linh Hu. Ha Thng Hi Thun Diu Gic l cao tc thay th lm tr tr, cho n nm 1895 Ngi vin tch. Ngi ng thi cng l tng cang cha Diu . Nm 1858, Vua T c, Hong Thi hu T D ban tin trng tu chnh in, hu ng, ng ty ng, tr gia. Nm 1868 li tu b vi s tin vua ban l 700 quan. Nm 1873 trng tu cng tam quan vn c xy dng t nm 1808. Cc nm 1882, 1890 li tip tc tu b. Vo nm 1898, xy dng Ng Cng c ng. Sau khi Ha thng Diu Gic vin tch, cc t ca Ngi l Ha thng Tm Qung, Tm Truyn v Tm Khoan k tc tr tr, v t nm 1928 n 1953 l Ha thng Phc Hu. Ngi l mt php t ca Ha thng Tm Truyn, tng kim tr tr cha Linh Quang. Ngi l mt thin s li c khiu lm th. Tic thay, qua bao nhiu bin c, th vn ca ngi b tht lc, ch cn li ng th Di ngn thm nhun o v:

Kinh in lu truyn tm vn t Hc hnh khng thiu cng khng d, Nm nay tnh li chng qun ht

Ch nh trn u mt ch NH !
Trong phong tro chn hng Pht gio thp nin 30 th k 20, cha Bo Quc c nhng chuyn mnh ng k. Thng 10 nm 1935, tng trng S ng ca Hi An Nam Pht hc vn tm tr cha Vn Phc chnh thc c xy dng bn hu khun vin cha. Trng c thy Tr m trch. Cng vi Pht hc ng Ty Thin ca sn mn, trng o to c mt th h tng s mi khng nhng cho min Trung m cn cho c nc. Nm 1944, trng di ln i Tng Lm Kim Sn. Nhng n nm 1948, Pht hc ng ca sn mn li chuyn n y. Bo Quc vn l mt ni un c tng ti cho mi n nay. Sau khi Ha thng Phc Hu vin tch, sn mn suy c ban Qun tr T nh Bo Quc, gm c Ha thng Tr Th, Ha thng Mt Hin, Ha thng Vnh Tha. M Ha thng Tr Th l tr tr kim gim c Pht Hc ng Bo Quc. Nhng trang s hin i ca cha Bo Quc gn lin vi qung i hong php ha o ca Ngi Tr Th. Vn l php t ca i s Vin Thnh, Ngi nung nu tm nguyn hong php tha. Ngi tng lao tm kh t vi trch v Vin trng Vin Ha o ca Gio hi, va trng coi Pht hc ng Bo Quc, va tr tr cha Ba La Mt, Cha Bo Quc, va chm lo tu vin Qung Hng Gi Lam Si Gn. Trng trch nng trn vai, ngi nhum bnh v vin tch u nm 1984.

Cha Thuyn Tn

Cha Thuyn Tn l mt t nh ln gn lin vi s khai sng ca T Liu Qun. Vo khong 1708, cha ch l mt tho am nh b do Ngi tm dng tu chng thin qun. Sau khi t vin tch, nn thm am tr thnh ni xy thp m v cha c xy dng qui m cch lui vo khong 500m vo nm 1746 do cng qu ca Chng Thi Gim Mai Vn Hoan i cha Nguyn Phc Hot v thp phng tn chng hai ph Triu Phong x Thun Ha v ph Qung Ngi x Qung Nam ng thi. i hng chung cng c ch tp trong thi k ny, nin hiu Cnh Hng th 8. Cha ta lc ti p Ng Ty lng An Cu, bn tri ni Thin Thai, nn c tn l Thin Thai Thuyn Tn t, hay cn gi l Thin Thai ni t, phn bit vi Thin Thai ngoi t lng Dng Xun. Cc v cao tc c php ca T Liu Qun k tc tr tr cha trong bui u nh T Hip Vin Minh, T Hi Vin Gic. T Mn T Hun v T n Lu Quang u thuc i th 36 Lm T chnh tng. Tip theo l cc ha thng i Hu Chiu Nhin, i Ngha Tr Ho. Lc ny cha c trng tu ln th nht do s i Hu ch tr. Cui th k XVIII, vo thi Ty Sn, tng chng xiu lc, cha b tiu iu. Nhng cc thin s o Minh Ph Tnh, o Tm Trung Hu vn cn c gng chng chi cho c ngi cha. Nm 1808, Ngi Ph Tnh c Hong Hu Hiu Khng phong lm tr tr cha Thin Th. Ngi o Tm Trung Hu thay th lm tr tr, c tn n L Th Ta pht tm cng dng trng tu cha. Sau tr tr l Ngi o Ti S Tr, i s Tnh Thin v Ha Thng Hi Nhun k tc cho n cui th k XIX. u th k XX l s Tm Thin. Dn d qua thi gian cha lm vo cnh h hng nt. Mi n nm 1937, Ha thng Trng Thy Gic Nhin, l php t ca ha thng Tm Tnh, ang gi cng v tng cang cha Thnh Duyn c sn mn suy c kim chc tr tr Thuyn Tn. Ha thng ra sc phc hi, i trng tu ton din: chnh in, tin ng, ng phng, ty x, to nn quy m nh ngy nay. Hn 40 nm an tr ti ca Thuyn Tn, Ha thng tip tng chng, chn chnh thanh quy, trng tu t v, li cn gp phn trong cng cuc chn hng Pht Gio v t nm 1973 m nhn chc v Tng Thng Gio Hi Pht Gio Vit Nam Thng Nht. n nm 1979 Ngi vin tch, th th 102 tui. Thp m kin lp trong vn cha. Thuyn Tn vn cn bo lu c ng nt kin trc c cng nh h thng th t truyn thng. Chnh in thit ba n th. n gia, trn ht l tng Pht Tam Th, pha trc l tng Pht Thch Ca. Tin n l tng B Tt Ph Hin, Chun v Vn Th. n t th ba tng: Trng Lo X Li Pht, B Tt Qun Th m v Tn Gi Ca Dip. n hu th a Tng Vng B Tt. Li thm hai n t hu tng t thit tr mi bn 5 tng Thp in Minh Vng. Mt tin ca hai gian t hu thit hai bn th: bn t l Quan Thnh, bn hu l n th Th a, Th cng, To qun, Gim trai s gi v thn bn a Gi Lam Ha nng.

Pha sau chnh in tn tr long v ca lch i t s v cc hng linh c cng c. Nh th Nguyn Du trong thi gian lm quan di triu Nguyn tng ln ving cha. Hnh nh ngi cha c lp l di l vng ma thu, v s gi trong my trng v qu i hng chung thi Cnh Hng vn nung nu trong ni lng hoi vng ca nh th qua bi:

Vng Thin Thai T Thin Thai sn t thnh ng Cch nht iu giang t bt thng C t thu mai hong ip l Tin triu tng l bch vn trung Kha lin bch pht cung khu dch, Bt d thanh sn tng thy chung K c nin tin tng nht , Cnh Hng do qui cu thi chung.
Dch th:

Trng cha Thin Thai Thnh vua, ng c ni Thin Thai Cch di sng kh ti ni Cha c l vng thu ph kn Triu xa my trng si gi ri. Thng cho u bc cn vng ly, Cng vi non xanh trt ph li, Chung c Cnh Hng treo vn Nh hi nm trc ln chi.
(Phan Khc Hoan v L Thc dch) Hin nay Ha thng Thch Thin Siu ang gi cng v tr tr cha Thuyn Tn, v ang ra sc tn to cnh cha, xng ng vi uy vng ca mt ngi t nh Thin phi Liu Qun.

Cha Vin Gic

Sau cuc bin chuyn ca t nc, s ngi t nn Vit Nam n nh c ti Oklahoma City v vng ph cn cng ngy cng ng. p ng nhu cu Pht s, thng 8 nm 1981, i c Thch Gic Sn cng mt s Pht T vn ng kin to mt a im Pht t c th n l Pht v tu hc hng tun. Ngy 4/10/81, sau khi c Pht T La Long Pht chuyn nhng a im vi cc iu kin d dng, cc Pht t bt u khi cng sa cha ngi nh chy thnh chnh in ca Cha v ly tn l Vin Gic. Ngy 25/2/1982, chnh quyn tiu bang cp giy php cho Cha hot ng v s bu in cng chp thun cho Cha hng quy ch gim bu ph. Ngy 22/2/82, i c Thch Gic Sn ri Cha tip tc Pht s ni khc. Ban H Tr Tam Bo tm thi thnh lp iu hnh cc cng tc ang d dang. Ban H Tr Tam Bo qua s gip ca Tng Hi Pht Gio Vit Nam (PGVN) ti Hoa K v lut s Campbell xc tin vic bo tr i c Thch Tr Ha hin ang t nn ti Ty c v Oklahoma v cung thnh Thy vo trch nhim hng dn Pht t ti y. Ngy 2/5/1982 phn chnh in hon tt v l An-v Pht c t chc di s chng minh v ch l ca Thng Ta Thch Php Nhn v Thng Ta Vjeckananda (Thi Lan) v cha bt u m ca cho khch thp phng mi ngy Ch Nht. Nhn dp ny Thng Ta pht ng chng trnh Cp C c I, nhm ku gi Pht t ng gp trong vng 2 nm vi s tin l $14,000.00 M Kim tr cho Pht T La Long Pht ni trn. Ngy 21/8/1982, i l Vu-Lan u tin cng l k t vong linh ca nhng ngi qu c c t chc do Thng Ta Thch Mn Gic Hi Ch Tng Hi Pht Gio Vit Nam ti Hoa K cng ba i c Thch Minh o, Thch Minh Chu v Thch Thin Hu ch l chng minh. Ngy 18/9/82, i c Thch Tnh T nhn li mi ca Ban H Tr Tam Bo chp thun nhn lm lnh o tinh thn cho Pht t ti y trong khi ch i i c Thch Tr Ha v hng dn. i c lu li hn ba thng. Ngy 23/3/1983, i c Thch Tr Ha t Ty c n Vin Gic v l cung c i c Thch Tr Ho vo trch nhim tr tr Cha c c hnh trng th di s ch l v chng minh ca Thng Ta Thch Mn Gic vo ngy 8/5/1983. c thm t ai sinh hot, ma Vu Lan 1983, i c Vin ch pht ng chng trnh Mc Kin Lin nhm c c $20,000.00 M Kim mua thm hn 2.5 mu t ngay pha trc Cha. Nhu cu Pht s mi ngy gia tng, ngy Pht n 2530 (5/1986), Cha pht ng chng trnh Cp C c II xy Chnh in mi. V a im hin ti khng y cho cc tin nghi, ngy 9/5/1990, cha mua 7.5 mu t ti a im mi vi gi $50,000.00 M kim chun b cho vic xy ct Chnh in. L ng t c hnh ngy 3/6/90 v l t vin u tin c c hnh vo ngy 16/9/90 do Ha Thng Thch Mn Gic ch l v chng minh. Hng kin trc HTB lo thit k v hng Pendulum xy ct. Cng tc xy ct khi cng t 1/4/1991 v hon tt ngy 31/6/1992. Chi ph ln n gn $400,000.00 M kim. Cha bt u m ca cho Pht t v khch thp phng k t thng 7 nm 1992.

Cha Vin Gic ta lc ti 5101 ng North East 36, pha ng Bc thnh ph Oklahoma City, cch trung tm thnh ph khong nm dm, c nhiu v Cao Tng ti Hoa K v nhiu ni khc quang lm v thuyt ging. Vin Gic cng l ni c chn la cho nhiu kha hun luyn A-Dc Lc-Uyn v i Hi cho Gia nh Pht T min Tnh Khit v kha hun luyn Huynh Trng Cp II Huyn Trang cho Ban Hng Dn Trung ng. Cc kha tu Bt Quan Trai thng t chc mi 2 thng cho tt c cc Pht t. Vin Gic l mt du tch c bit ca Pht Gio Vit Nam ti Hoa K.

L nhn duyn sanh

I.

nh ngha:

Nhn : Duyn:

Nhng g c nng lc pht sanh. Yu t chnh ca s pht sanh. Nhng s gip ph thuc cho nhn pht sanh.

II. nh l Nhn Duyn: Mi vt hnh thnh do kt qu ca s tc dng gia nhn v duyn. V d: 1. Ci bn th c to thnh do g l yu t chnh (Nhn) v cng lm l yu t ph (Duyn). 2. Ngi cha c to thnh do gch, xi-mng, g, inh v.v. l yu t chnh (Nhn) v cng xy ct l yu t ph (Duyn).

III. Nhng c im ca L Nhn Duyn: 1. Tt c s hin hu trong v tr u c th gii thch trong L Nhn Duyn . 2. L Nhn Duyn chi phi tt c: Tt c cc s vt khc nhau (hnh tng, tnh tng, th tnh, kh tnh, v.v...) u do nhiu Nhn-Duyn khc nhau m hnh thnh. Khng mt vt g hnh thnh ngoi s hi hp ca Nhn Duyn. 3. L Nhn Duyn l mt s tht. c Pht ch l ngi nu ra s tht y.

dng IV. p dng L Nhn Duyn vo i sng hng ngy: 1. L Nhn Duyn cho chng ta r mi s vt u do nhn duyn t hi m thnh. Khi nhn duyn thay i th s vt y cng thay i; cho nn chng ta ng qu nng chiu s vt y v mt ngy no n cng s thay i khi nhn duyn tan r. Khng nn qu vui khi c n v cng ng bun khi mt n. ng s vui bun ca chng ta l thuc vo nhng th tm c . 2. L Nhn Duyn cho chng ta r mi vt khc nhau u do nhiu nhn duyn khc nhau to thnh. Khng nn bun khi gp nhng g mnh khng thch v cng ng qu vui khi gp nhng g va . V lm nh th, d trc hay sau mnh cng phi c mt ln bun v c n hoc mt n. 3. L Nhn Duyn cho chng ta hiu rng mnh hy bnh thn sng vi nhng g mnh c. ng v ua i nhng th tm c y ri lm kh cuc i mnh.

4. L Nhn Duyn cho chng ta thy rng: Khng c mt vt g t nhin m c, v khng mt nhn no c th pht sanh khi khng c nhng duyn ph. V th, con ngi v cc s vt c u do nhiu nhn duyn to thnh ch khng phi do mt v Thng no sng to ra. 5. L Nhn Duyn cng cho chng ta thy rng tng lai ca chng ta nm trong tay chng ta. Chng ta mun p hay xu, giu hay ngho, vui hay bun u do nhng nhn duyn t bn thn ta to ra.

V. Kt Lun Mi s vt hnh thnh khc nhau u do nhiu nhn duyn khc nhau t hp m sanh ra. Chnh v nhn duyn bin i khng ngng nn khng c vt g c th tn ti mi mi c. Hiu c nh vy, chng ta khng nn qu vui hoc qu bun khi c n cng nh khi mt n. Tri li, hiu c nh vy s gip bn thn chng ta sng an vui, hnh phc.

l nhn qu

I.

nh Ngha Ch Nhn Qu:

Nhn: Nguyn nhn, nng lc pht ng Qu: Kt qu, s hnh thnh ca nng lc pht ng
II. nh L Nhn Qu: L Nhn Qu l mt nh lut nu r s tng quan tng duyn gia nhn v qu; c nhn duyn phi hp tt c qu hnh thnh.

III. Nhng c im V L Nhn Qu: 1. Nhn Qu L nh Lut Hin Tht: c Pht khng phi l ngi sng ch o l Nhn Qu, Ngi ch l ngi gic ng s tng quan, tng duyn gia nguyn nhn v kt qu ca s vt. c Pht cn c trn i sng thc ti thuyt ging L Nhn Qu cho chng ta hiu. 2. Nhn Qu Chi Phi Tt C: S d mi th trn i khc nhau v c cu to bi nghip nhn khc nhau. V th nh lut Nhn Qu chi phi tt c s vt. nh lut Nhn Qu khng thin v, khng bnh vc mt ai. Khng ai c th ph nhn hoc sa i nh l tt nhin ny. 3. Nhn Qu L Mt nh Lut Rt Phc Tp: L Nhn Qu khng phi gin-d nh chng ta thng hiu. S lin h, tng-quan, tng duyn, tng phn gia nhn v qu thng to nn phc tp v kh hiu. Chnh v vy, nhng ai cha nhn r s tng quan ny thng kh nhn thc c s chnh xc ca L Nhn Qu v gy nn nhng ng nhn.

IV. S Tng Quan Gia Nhn V Qu: c Pht dng o L Nhn Qu gii thch s tng quan tng duyn gia nhn v qu. S tng quan ny rt mt thit, nhng cng rt phc tp v kh nhn nh. 1. Mt Nhn T N Khng Th Sinh Ra Qu: S vt c hnh thnh gia v-tr ny u do s tng hp ca nhiu nhn duyn. Mt nhn khng th no t n pht sanh ra qu c. V d cy la khng phi ch do ht la to thnh m cn phi c cc nhn khc gip vo ht la mi ny mm c nh t, nc, v.v... 2. Nhn No Qu Ny: Nhn th no th kt qu cng nh vy ch khng bao gi tng phn, mu thun nhau. V d ngi hc n ch bit n, ch khng th bit nh trng.

3. Trong Nhn C Qu, Trong Qu C Nhn: Nhn, chnh n cng l qu ng thi ca s thun thc ca nhiu nhn duyn trc n. Qu, chnh n cng l nhn ng thi cho s pht sanh ca qu khc. V d: Tt nghip i hc l kt qu ca nhiu nm thng hc hnh nhng s tt nghip cng l nhn chnh cho s tm kim vic lm, v ngc li.

V. S Lin H Gia Nhn V Qu Qua Thi Gian: 1. Nhn Qu Mt Thi: Nhn qu ni lin nhau. Ngha l va to nhn, qu lin pht khi. Nh nh chung lin nghe ting. Qu theo lin vi nhn, ch khng cn ch i mt thi gian mi thun thc. 2. Nhn Qu Trong Hin Ti: To nhn i ny th kt qu cng trong i ny. Nh trng la th chng su thng c la, khng cn phi i mt thi gian lu xa. 3. Nhn Qu Trong Hai i: Nhn to i trc, i ny mi c kt qu, nhn to i ny n i sau mi c kt qu; ngha l cn i mt thi gian kh lu qu mi thun thc. V d, trong i sng hin ti bit b th cng dng th i sau s c giu sang. 4. Nhn Qu Trong Nhiu i: Nhn to t cc i trc n i ny mi c kt qu. Nhn to trong i ny, n nhiu i sau mi c kt qu. V d, mun thot khi sanh t lun hi phi cn tri qua nhiu kip tu hnh.

VI. Nhng V D V L Nhn Qu: 1. Nhn Qu Ni Hin Cnh: Rng rm (Qu) l kt qu ca nhiu cy hp li (Nhn). 2. Nhn Qu Ni T Thn: Thn th cng trng (Qu) l do s kt hp y ca cc t bo (Nhn). 3. Nhn Qu Ni T Tm : Tnh tnh t tng v tr thc con ngi cng chu s chi phi ca nh l Nhn Qu. Lm iu c c th tr tng thp hn, ngh iu lnh th tnh tnh thun thc. Hc nhiu nh rng th kin thc m mang, thng thi uyn bc.

VII. S ng Dng L Nhn Qu: 1. L Nhn Qu Lm Cho Chng Ta Thy R S Tht: Khi hiu r s tng quan gia nhn v qu, chng ta c th thu hiu thc trng ca s vt ng nh s tht, ch khng vng tng sai lm. 2. Khng Tun Theo Thuyt Thng Thn Quyn: Cn c vo nh l Nhn Qu, o Pht ph nhn thuyt v tr do mt ng Thng- sanh ra, v ph nhn s thng pht do thng ban b. V th, mt Pht t hiu c L Nhn Qu khng m tn d oan, khng li thn th v quyn hnh ca mt ai.

3. Ngi Hiu Nhn Qu t lng tin tng chnh mnh: bit cuc i ca mnh do nghip nhn ca chnh mnh tc thnh, nh th th t mnh l cha t v c c quyn ci to i sng ca mnh hin ti tr thnh trong p thanh cao. 4. Ngi Tin L Nhn Qu Khng Chn Nn, Khng Trch Mc: hiu r tt c hon cnh hng th u do chnh mnh gy ra, ngi hiu nhn qu, d gp tht bi hay nghch cnh cng khng chn nn trch mc, ch lo t ci to ly nghip nhn bt thin c hng kt qu chn chnh thanh tnh m thi. 5. Ngi Hiu L Nhn Qu Ch Lo To Nhn Lnh V Ngh n Kt Qu Trc Khi Hnh ng: hiu r nhng s hng th hin ti u do nghip nhn to ra trong qu kh, nu mun c kt qu tt p, cn phi sing nng to nhng hnh ng c li cho mnh, cho ngi, cho chng sanh, v ng theo li Pht dy.

VIII. Kt Lun: L Nhn Qu l mt nh l tt nhin, da vo L Nhn Qu chng ta hiu rng: Mi s hng th d tt p hay xu xa ca kip ngi hin ti u do nghip nhn lm trong qu kh. V con ngi lm ch chnh mnh, khng ai c quyn can thip vo s thng hay pht ca chnh bn thn mnh. nh L Nhn Qu gip ta tin tng s kt qu ca nhng hnh ng m chng ta gy ra. p dng L Nhn Qu vo cuc sng s gip chng ta tr i nhng bi quan, ym th, bt hnh trong cuc i. nh L Nhn Qu ca o Pht em li cho chng ta mt c tnh can m v chu ng, v m rng chn tri gii thot gic ng cho mi loi chng sinh.

L Lun Hi

I.

Li ni u: Con ngi do ai sinh ra? Sanh ra ri lm g v s i v u? Nhng cu hi ny thng lm nhn loi bn khon, thc mc. Rt nhiu tn gio v trit hc ch ngha t trc n nay cng tm ti v trnh by nhiu gi thuyt khc nhau nhng hin ti vn cha tha mn c tnh hiu k ca nhn loi. Vn nhn sinh quan vn cn nng trong tr c ca con ngi. o Pht dng o l Lun Hi tr li nhng cu hi trn v ch r a v con ngi trong o Pht nh th no.

II. Nhng hiu lm v nhn sanh: Nhng hiu lm v nhn sanh quan bao gm bn th kin chp: 1. Chp on: Cho rng con ngi ch c vi hin ti, ch thc s c trong my mi nm sng v khi cht l ht, nhng kin thc hiu bit khng cn. 2. Chp thng: C ngi cho rng sau khi cht tuy thn th tiu tan nhng vn c mt linh hn bt t, linh hn y s c ln ci thin ng v mi mi hng nhng an vui khoi lc (nu to nhn lnh trong hin ti), hay s b a vo ci a ngc chu kh mi mi (nu to vic c). 3. Chp thn trc khng can h n thn sau: C ngi cho rng du thn ny cht sanh ra thn sau, nhng thn sau y khng lin can g vi thn trc. 4. Chp lun hi theo lut tin ha: C ngi cho rng s vt lun hi theo lut tin ha.

III. nh Ngha Lun Hi:

Lun : Bnh xe Hi : Quay trn

Lun Hi l s thng trm mi mi ca chng sanh trong su ci phm, lc sanh ra lm ngi, lm tri, lm ng qu, v.v...

IV. S Lun Hi ca mi vt: L lun hi l mt nh lut chung ca tt c s vt. 1. Thc vt: Nh cy cam, do ht cy cam gieo xung t, mc thnh cy cam, v sanh ra tri c ht, em ht y trng thnh cy cam; mi mi nh vy khng bao gi dng ngh.

2. Ma: Nc bin do kh nng mt tri bc hi ln, hi gp kh lnh ng li thnh my, ri ri xung thnh ma, nc ma chy ra bin, v bc hi ln; c tun hnh nh vy khng bao gi mt. 3. Sc nng: Sc nng cha trong cy, tm chng gp, trng chng thy, nhng ly hai cy c xt vo nhau mt hi lu li c la bt chy. La y t cy to thnh thn kh, cc cy khc ht ly thn kh cha li sc nng nh trc; c tun t nh vy th la trong cy khng bao gi mt.

Nguyn V. Nguyn nhn ca lun hi: S sanh t lun hi ca con ngi do nhng nguyn nhn sau y: 1. Sc mnh ca nghip: Con ngi sng trn i lun lun to cc nghip v thn, ming, ngh. Nhng nghip ny tip ni nhau to thnh nhng sc mnh dt dn con ngi sau khi cht ri phi u thai sng mt kip khc. Sc mnh ca nghip cng ngy c tng cng ni tip, nn con ngi lun lun phi sng trong sanh t lun hi. C bn loi nghip thng hay dn dt con ngi i u thai: a. Tch ly nghip: Nghip to ra trong nhiu i trc. b. Tp qun nghip: Nghip to ra trong i hin ti do nhng thi quen v tp qun. c. Cc trng nghip: Nhng nghip quan trng c nng lc tc ng mnh lit hn hai nghip trc. d. Cn t nghip: Nghip lc to ra khi gn cht. 2. Lng tham sng s cht v s luyn i ca con ngi: Khng ai khng tham sng s cht, nn khi lm chung c ht sc bm vu vo s sng, tm ht cch dnh li s sng. V li t tng cha c thoi mi v nhng dc vng th gian nn khi cht li mun tm mt xc thn khc tha mn nhng c vng tham dc ca mnh. 3. Do s m m chp trc: Khng thy r bn th thc s ca chnh mnh. Nhn ci gi di lm ci tht, v cho ci tht l ci gi. V s nhn nh sai lm cho nn mi m chy theo nhng ci gi di ri t lm kh chnh bn thn mnh.

VI. Hnh tng lun hi: Li th sanh ty theo hnh nghip tc ng khc nhau, ty tm s thch, ty nghip to tc m thnh nhng nng lc dn dt con ngi i u thai. Nh hun tp nhng chng t thin th s c dn dt v nhng ci sung sng. Ngc li nu hun tp nhng chng t bt thin th s b sa a vo nhng ci nh a ngc, ng qu, hoc bng sanh.

VII. S chng nghim ca Lun Hi:

1. Chnh trong tng nim, con ngi c th tri qua trng thi ca su loi: Nu ngh iu lnh th tm ang trong cnh gii thin, khi ngh iu c th cnh a ngc hin khi. 2. Cnh gii ca su loi c th lng c qua nhng hnh ng hin ti: Trn ci i ny, nhng ngc hnh, nhng phng tra tn, nhng tri giam c nhng hnh pht nh tra tn, nc si, git in, chin tranh tn ph, v.v... th chnh l ci l ca cnh gii a ngc. 3. Thn ng: Nh nh hc gia Pascal, mi ln tm m thng tho v k h hc. Bch C Di mi ln nm m bit lm th. Nhng s kin y khng th gi l ngu nhin c, m l s hiu bit ca nhiu kip trc cho nn khi sanh ra th gii xut chng. 4. Cc chuyn tin thn: Cc chuyn tin thn do c Pht hay cc v B Tt thut li, mt vi cu chuyn ca mt vi ngi nh li kip trc. iu cho chng ta hiu rng con ngi tng sng qua nhiu trng thi khc nhau trong lc o. Nh n c ngi con gi mi ln tm m bit c chng con, gia-quyn, x s ca c i trc. 5. S thng cm gia ngi v ngi: C ngi va gp li sanh lng yu thng, c ngi va gp gia li sanh lng ght b. Nhng hin tng ny cho chng ta thy trong qu kh tng thng ght nhau cho nn i ny va gp nhau lin c nhng thin c cm mnh lit nh vy.

VIII. Kt lun: Qua o l lun hi, c Pht dy rng: 1. Nguyn nhn chnh ca s au kh l m m. Chnh v m m cho nn to ra cc nghip nhn phi chu sanh t lun hi. 2. Con ngi lun chuyn trong su no, ty nghip nhn m th qu bo. Gi tr cao thp ca con ngi da vo tm nim hin ti m bit c. 3. Chnh v con ngi lun hi trong lc o cho nn chng sanh c th u l b con h hng vi nhau. 4. o Pht ni n Lun Hi l gip con ngi gii thot ra ngoi s sanh t lun hi.

Mi iu thin

I.

nh Ngha: Mi iu thin l mi vic lnh gm trong cc phn. V thn (thn nghip), v li ni (khu nghip), v ngh ( nghip), c tnh cch li mnh, li ngi hin ti v tng lai. Mi iu thin ny l cn bn lm ngi, v nc thang u tin tin n Pht qu.

II. Mi iu thin bao gm 3 phn chnh: 1. Thn Nghip: Nhng hnh ng lin quan v thn: Khng st sanh, khng trm cp, khng t dm. 2. Khu Nghip: Nhng li ni tt lnh c 4 cch: Khng ni li di tr, khng ni li c c, khng ni li thm bt, khng ni m thc. 3. Nghip: Nhng ngh sng sut gm c: Khng tham lam, khng sn hn, khng si m.

III. S li ch tu mi iu thin: Nu tu mi iu thin s c li ch nh sau: Thn khng tt bnh, sng c lu di, khng b c mng, tiu dit nhng on th ngy trc, sau khi cht sanh ln ci tri, hng cc s vui, c mi ngi thng mn, khng b ai lng gt, ch ng ngi khng sanh lng s hi, tm lun lun thanh tnh, ngi i knh phc, li ni khng b sai lm, tr hu sng sut, b con sum vy, ngi d khng hi, gp nhiu bn tt, ni ra c nhiu ngi hng ng, y cc vt qu bu, mun g u c nh , khng b ngi dm ch, tng tt p, khng b cc tai ha, gp l tng chn chnh. Nu em cng c tu mi iu hi hng v o B th c thnh tu Pht qu.

IV. Sc mnh mi iu thin: 1. Sa i bn thn: Tnh tnh v tr thc ca con ngi u do nghip nhn chi phi. S thc hnh mi iu thin s hon ci hon ton tm tnh, tr thc v sc thn ca mnh. V d nh khng st sanh m li phng sanh th tnh tnh s thnh t bi v tr tu s sng sut. 2. Thay i hon cnh: Mi iu thin ny s hon ci mi hon cnh, v d mt ngi khng bao gi sn hn li tu hnh nhn nhc th hon cnh khng c mt s on th chin tranh git hi no, m ch ton l thit cnh hoan h, tng thn tng i, vui v tht s v m bc thng yu. 3. Sanh vo ci tri: Nu thc hnh mi iu thin ny th mi sanh ln cc ci tri an vui, p hn hn ci ngi. Nu ln cc ci tri th phc c rt y , sng thanh tnh, sng lu v.v...

4. Nhng iu cn bn chng Pht qu: Mi phng ba i cc v hin thnh thot khi sanh t, chng qu v thng u ly mi iu thin lm cn bn, v mi iu thin ny c cng nng ngn chn cc hnh vi c c, i tr cc iu khng lnh v lm ba nghip thanh tnh. Khi ba nghip c thanh tnh th khi sanh t, chng qu nit bn, v em mi diu thin ny hi hng cho ton th chng sanh, tc thnh tu c Pht qu. V. Kt Lun: Mi iu thin cho chng ta bit nhng vic lm r rng thit thc chng ta theo m thi hnh. Mi iu thin ny nu r ch c vic lm mi c gi tr, ch ni sung khng c li ch g. Mi iu thin gip chng ta ci thin i sng ca chng ta v ca mi loi, lm cho x hi tr thnh thin m v nht l hng dn chng ta n Pht qu hon ton. Chng ta cn phi thc hnh, cn phi bt tay vo vic lm v nht l theo ng mi iu thin m hnh ng. C vy chng ta mi xng ng l mt Pht t chn chnh v thy tt c s li ch thit thc ca o Pht.

An c kit h

I.

Li ni u: An-c kit h l php tu hnh ca cc v xut-gia trong ba thng H. Bt u t ngy n sinh ca c Pht Thch Ca(15/4 m lch) cho n ngy L Vu Lan (15/7 m lch). Trong ba thng y, Tng chng tp hp trong mt ngi cha, trong mt tng-lm hay mt ch thanh vng chuyn lo tu hc, khng lm mt vic g ngoi s tu hc tinh-tn o nghip.

anII. Nguyn nhn ca php an-c kit h: 1. Ma H v hay ma gi nn cng l ma sanh sn cc loi su b. khi dm p tn hi cc loi vi sanh tri hnh t-bi, trong ba thng H, cc v xut-gia khng i ra ngoi. 2. Ngi xut-gia l phi tu-hnh, nhng mun tu-hnh cn phi tm ch an-tnh, chuyn tu thin qun mi mong c kt qu. Trong mt nm 9 thng truyn b chnh php, ba thng cn li hon ton dnh cho s tu hc. 3. An-c kit h cn c -ngha l t-hp Tng chng ch thanh-tnh cng nhau tu hnh, kim im hnh vi, c ch, y theo lut Pht m hnh tr.

anIII. ngha v li ch ca an-c kit h: 1. Tn trng s sng: S sng ch c mt nn khng th xm phm sinh mng ca bt c loi no, d l ca loi vi sinh. c Pht khuyn-khch an-c l mun Tng chng khng dm p git hi cc loi vi-sanh sinh trng rt nhiu trong 3 thng ma h. 2. Thng tng chng: V thng tng chng, nn c Pht ch trng tng trng phc c tr-hu cho chng bng cch bt buc Tng chng mi nm phi thanh-tnh tu-hnh trong 3 thng; c vy s hc mi tng tin. 3. Ch trng thc hnh v duy tr gii lut: Ch c s thc hnh mi thit thc hiu o v chng o. Ba thng an-c kit h l 3 thng Tng-chng trit tun theo nhng gii lut ca c Pht. Mi c ch v hnh ng phi ng nh li Pht dy.

IV. An c kit h l dp th tui ca chng-tng: chngNgi i ly nm sanh m k tui. Ngi xut-gia trong o Pht ly s kit-h lm tui. Mt ngi cha kit-h l xem nh cha sinh ra th cha c tui no. Ngi kit-h 2 ln th c hai tui. Ngy rm thng by l ngy th tui ca ngi xut-gia, ngi no tui o cao th c tn trng, c

ngi th cao trong Tng chng, c lm Php-S, c nui dy chng, c truyn gio giiphp.

V. Kt lun: c Pht dy rng bn phn ngi xut-gia l phi an-c kit-h mi nm mt ln. D n 60 tui cng vn phi an-c kit-h. Li dy ny nu r c Pht rt ch trng n s thanh-tnh tu-hnh, s hnh tr gii lut mt cch trit .

Pht Php Trung Thin (Mi)

Nm Un

i.

Con ngi l g? tr li cu hi ny c rt nhiu cch, ty theo cch nhn ca ngi tr li: 1. Con ngi l do ng un hp li 2. Con ngi l tp hp ca lc cn (mt, tai, mi, li, thn, ) 3. Con ngi l tp hp ca t i (t, nc, gi, la ) 4. Con ngi chnh l do 12 nhn duyn. 5. Con ngi l tp hp ca cc b my: h hp, tun hon, tiu ha, thn kinh h v..v.. 6. Bi hc ca chng ta hm nay nhm tr li cu hi trn theo cch th nht.

ii. Ng un l g? Ng= nm; un= nhm, kt hp Ng un l nm nhm kt hp vi nhau to thnh ci m ta gi l con ngi. l: Sc un, Th un, Tng un, Hnh un v Thc un. 1. Sc un chnh l hnh hi vt cht, l c th (body). Sc un do 4 i hp thnh (t= cht un: cng nh tht, xng, rng, tc v..v.. ; nc: cht lng nh m hi, nc mt, nc bt v..v..; gi: hi th vo, ra; la: hi nng, nhit ca c th). 2. Th un nhng cm gic v thn v tm, nh au, nhc, m i, nga, vui, bun, v..v.. C 3 loi un: th un: lc th (cm gic vui sng); kh th (cm gic au kh); x th (cm gic khng vui sng, khng kh au). 3. Tng un kh nng ghi nhn, nh li nhng hnh nh, m thanh, mi v, cm gic v..v.. do thn un: v tm em li. V d: nghe -----> nh -----> vui (gin, bun). 4. Hnh un nhng vic c ca thn, ming v (v d li ni nh ni m cha ni ra th cng un: thnh khu hnh ri). 5. Thc un ci bit ca 6 gic quan (nhn thc, nh thc, t thc, thit thc, thn thc v thc). un: Nu mt nhn m khng c mt ca nhn thc th tuy nhn m khng thy g c. Tuy tai chm ch nhng khng c nh thc th cng khng nghe g c v.v... Sc un l phn vt cht, 4 un cn li l phn tm l.

Mi c nhn l s phi hp ca nm un y. Nm un khng tn ti c lp m thng kt hp vi nhau. V d: th i lin theo tng v tng i lin theo th (nghe ch th bun, khi ht nghe ri m nh li ting ch cng bun v..v..). Nm un thay i lun, ci ny kt hp vi ci kia, khng theo th t no, hin ra ri bin i to ra mt bin cm gic gm nhng hin tng tm-vt-l sanh dit khng ngng ngh. Do vy ci TA ch l mt tin trnh lun bin i ch khng phi l mt thc th trng tn bt bin.

iii. Bi hc rt ra t ng un: 1. Tt c chng sanh u l nhng hnh thnh kt hp t ng un, mi ngi u ging nhau v vt cht (thn t i) vi sinh, gi, bnh, cht, v tinh thn (th tng, hnh, thc) vi ham vui s kh, tham sng s cht. Vy ta phi hc thc hnh t bi v h x; thng yu chng sanh nh ngi thn ca mnh. Khng lm cho ngi khc nhng g mnh khng mun ngi ta lm cho mnh. 2. Con ngi vi nhng ng un rt v thng. C ri mt (1 hi th ra khng vo hay vo khng ra l cht). Mc d vy ta khng chn nn hay than khc cho s phn ngn ngi ca con ngi, m phi tinh tn tu hc, trau di lng t bi v tr tu, lm li mnh li ngi mi pht giy u sng tnh thc v xng ng l a con ngoan ca c Th Tn. 3. c Pht dy: Ng un t, phin no kt. Vy, c gng tch ri 5 un c an lc. V d: nghe ch th bun lc thi, ng nh ngh ri c nh ti v mi ln nh l mi ln bun li. 4. C gng gim bt s kt t ca 5 un, v d: a. Khi vui ng ha ( trnh nhng iu kh khn sau ny khi tnh to li). b. Khi gin ng ni ( ng bin mnh thnh mi la sn hn). 5. C gng tinh tn ngi thin theo di hi th, qun xt phn ng ca thn v tm mnh trc nhng cm th v tp lm chm li nhng phn ng y. (Ti liu tham kho: c Pht & Pht Php + bi ging ca S C Tr Hi ti o trng Tu Uyn)

Cu hi: 1. Ng un l g? 2. nh ngha: con ngi ng un, sc, th, tng, hnh, thc; sc, thanh, hng, v, xc, php. 3. Ti sao ni: mt l bin ca ngi, tai l bin ca ngi v..v.. Ai vt qua c 6 bin ln ny chnh l bc i nhn (i nhn = con ngi cao thng, cao qu). 4. Nhng bi hc rt ra t Ng Un.

5. Ti sao ni: ng un giai khng (5 un khng c t tnh)? [nhc li: trong bi tng Kinh Tinh Yu Bt Nh Ba La Mt, chng ta thng nghe: B tt Qun T Ti khi qun chiu thm su Bt Nh Ba La Mt bng soi thy nm un u khng c t tnh. Thc chng iu y xong Ngi vt thot tt c mi kh au ch nn].

LCH S O PHT VIT-NAM

T Thi-i Du-Nhp n i Nh L
I. Thi i Pht Gio du nhp: 1. Con ng Pht Gio Du Nhp Vo Vit Nam: Pht-gio khi im t n- ri truyn rng ra cc nc ln cn, do hai ng thy v b. V ng b th qua min Trung- nh Ty-Tng, Mng-C, Trung-Hoa, ri t Trung-Hoa truyn qua cc nc Cao-Ly, Nht-Bn v Vit-Nam. V ng thy th qua o Tch-Lan, M-Lai, Nam-Dng v Vit Nam. 2. a th nc Vit-Nam: Nc Vit-Nam ta nm gia hai nc n- v Trung-Hoa nn cng Vitchu nh-hung vn minh ca hai nc y. Ngoi ra v phng din lch-s, nc Vit-Nam v thi by gi hon ton do ngi Tu cai-tr; nn nc Vit-Nam chu nh-hng vn-minh ca Trung-Hoa nhiu hn c. 3. Thi i du nhp: Nhng s liu v thi i Pht gio du nhp Vit-Nam gm c: a. Nhng thin truyn k ca cc Tng s Vit Nam vit t th k Xlll v XlV c chp: Chnh i nh Hn th k th 2 v th 3 c cc o s Bc nh Ngi Ma Ha K Vc (Marijivak), Khng Tng Hi (K'ang Seng Houei) v Mu Bc (Mou P). b. Theo truyn m Thuyn Php s c chp: Vo thi Vua Cao T nh Ty ca Trung Hoa, Vit Nam c 20 ngn bo thp v hn 500 Tng s, dch c hn 15 b kinh ri. c. Theo sch Php V Thc Lc: Vo th k th 3 mt ngi n tn l Kaudra qua Vit Nam mt ln vi Ngi Ma Ha K Vc truyn o. d. Theo nhng s liu trn cho chng ta r: o Pht Vit Nam c t i nh Hn bn Tu vo cui th k th 2 v u th k th 3 v nhng v truyn gio u tin Vit Nam l Ngi Ma Ha K Vc, Khng Tng Hi, Chi Cng Lng, v Mu Bc. Trong s 4 v ny ch c Ngi Mu Bc l ngi Tu, cn 3 v kia u l ngi n . Ngi Mu Bc l ngi truyn Pht gio u tin t Giao Chu vo nm 189 sau Ty lch. Vy ta c th kt lun rng: Pht gio du nhp nc Vit Nam vo khong cui th k th II. 4. Cc mn phi c du nhp: Nhng tn phi c a chung hn ht c lc by gi l Thuyn Tn (Tn tu thuyn trc ch). Tn phi ny li c truyn vo Vit Nam trc ht, do Ngi T Ni a Lu Chi (Vinitaruci) truyn n nm 580 v chnh Ngi l S t Thuyn tn Vit Nam, sau li c Ngi Php Hin Thuyn s c k truyn v thnh lp mt phi. n i ng nm 820, Ngi V Ngn Thng Tu sang truyn gio, lp thnh phi Thuyn Tn th 2, ri k n phi Tho ng, To ng, Lm T ln lt truyn n Vit Nam. Nh vy, trc sau ch c phi Thuyn Tn l gy nh hng mnh hn c.

II. Pht gio qua cc triu i:

1. Pht gio i hu L Nam (571- 602) v i Bc thuc th ba (602-939): T khi Pht gio (571(602truyn vo Vit Nam cho n i tin L Nam tnh ra trn 300 nm (189 n 544-548) nhng vn cn nm trong thi k phi thai, cha c g ng gi l thnh hnh lm. n i hu L Nam (571-602) v Bc thuc ln th ba (603-939) Pht gio mi bt u bc vo thi thnh t, v lc by gi c Ngi T Ni a Lu Chi Trung Hoa sang (580) em Thuyn Tn truyn b v c ngi Vit Nam ht sc i m. Do nh hng Pht gio c lan rng rt mnh nc Vit Nam lc by gi. iu ng ch hn ht l ba on truyn gio nc Vit Nam trong hai on trc hu ht l ngi Tu, nhng on th ba li hon ton l 6 v Php s ngi Vit, bn Ngi Giao Chu, Vn K Thuyn s, Mc Xoa B, Khuy Sung Php s, Hu Dim Php s v hai ngi i Chu: Tr Hnh Thuyn s, i Thng ng Thuyn s. 2. Pht gio i inh (968- 980) v i tin L (980- 1009): n i inh, Pht gio c th l c (968(980tn. Tt c vn ha, triu chnh trong nc phn ln c hng Tng s hng dn, cho nn o Pht c ph bin d dng trong qun chng, mc du Lo gio v Nho gio truyn vo t lu. V triu chnh th c Ngi Ng Chn Lu lm n chc Khun Vit Thi s, ngoi ra c Ngi Trng Ma Ni lm Tng Lc o s v Php s ng Huyn Quang lm Sng Chu Uy Nghi. n khi nh inh mt, nh Tin L (L i Hnh) ln k v, chng li qun nh Tng (980). Trong giai on ny, cc Tng s li c bit i hn, v chnh Vua L i Hnh vn cn triu thnh cc Tng thng vo triu bn hi vic nc v vic truyn b Pht gio. iu ng ch hn c l trong khi nc ta ha vi nc Tng, Vua i Hnh lin cho s thn qua thnh kinh "i Tng" v "Cu kinh" em v truyn b. l ln cu kinh th nht Vit Nam. 3. Pht-Gio i Nh L (1010-1225): Pht(1010a. L Thi T (1010 - 1028) - Tn tht l L Cng Un, con nui ca s L Khnh Vn, cha C-php, th gio vi Ngi Vn-Hnh Thuyn S. Sau khi vua L-Nga Triu mt, Ngi ln k v ly hiu Thun Thin, ng thnh Thng Long (H-Ni). L thi-T l mt Pht t thun thnh nn sau khi ln ngi Ngi ht sc ch trng n vic truyn b Pht gio. Ngi dng rt nhiu ngi cha v rt nhiu Tng chng. iu ng ch trng hn l n nm th 9 (1019) Ngi sai s thn qua Tu thnh kinh em v ct ti kinh vin i hng. Triu i ny c th ni rng mt triu i ht sc thi bnh. Ni n Pht gio th xa nay cha bao gi c mt thi i no thnh t nh th. V li cc v Thuyn s lc by gi nh Ngi Vn Hnh Thuyn s, a Bo Thuyn s, Sng Phm Thuyn s l nhng bc danh Tng m nh Vua rt knh trng. Cho nn vic truyn gio ca cc Ngi rt d dng mau chng. Nhng v danh Tng ny u trong hai phi T-Ni-a Lu Chi v V Ngn Thng. b. L Thi Tn (1028-1054) - L Thi Tn ni ngi Thi T ly nin hiu l Thun Thnh, Ngi cng l ngi rt sng bi o Pht. Sau khi nh dp gic Chim t Hoan Chu (NghAn) v, Thi Tn sc lp 95 ngi cha c l khnh thnh h chiu min thu cho dn trong nc mt nm. n nm 1034 Thi Tn i nin hiu l Thng Thy: lc by gi nc VitNam c nh Tng ban i Tng Kinh v t sai s rc qua cho ta. Tht l mt nh hng

kh quan cho Pht gio nc nh, m cng l mt vinh d tt p ca triu nh Vit Nam lc by gi. Cc v cao Tng nh Ngi Hu Sinh Thuyn s, nh Hng Trng lo, Thuyn Lo Thuyn s l nhng bc danh c tu hnh v c cng truyn b o Pht nht trong triu i L Thi Tn ny. c. L Thnh Tn (1054-1072): Thnh Tn ni ngi Thi Tn, i quc hiu l i Vit v ly nin hiu l Long Thy Thi Bnh. Ngi l mt ng Vua rt sng m o Pht. Nm Long Thy th 5 (1059) Ngi dng cha xy thp v c mt qu chung nng 12.000 cn ng, ti lng B-Thin thuc tnh H-Ni. Qu chung y hin nay vn cn. n nm 1069 phi Tho ng li xut hin Vit Nam, do Ngi Tho ng, t Ngi Tuyt u Minh Gic bn Tu truyn sang. K L Thnh Tn th gio vi Ngi. Sau c truyn tm php lm t u tin ca phi Tho ng. Phi Tho ng tc l phi Thuyn Tn th 3 nc ta vy. d. L Nhn Tn (1072-1127): Nhn Tn ni ngi Thnh Tn ln lm Vua, mc du nh Vua tui cn nh nhng rt thng minh anh dng. Ngi li rt hm m o Pht, cho nn ngoi cng vic triu chnh ra, Ngi cn lun lun truyn b Pht gio. V li lc by gi c nhiu v danh Tng li lc nh Ngi Vin Chiu Thuyn S son quyn Dc S Thp Nh Nguyn Vn, Tn Vin Gic Kinh v.v... Cn Ngi Ng n Thuyn S th chuyn mn din ging, do Pht gio rt c qun chng hng m v nh hng lan rng khp ni. e. L Thn Tn (1128-1138), L Anh Tn (1138-1175), L Cao Tn (1176-1210) v L Hu Tn (1211-1225): Trong bn triu i ny, Pht gio vn c thnh t, nhng khng c g c xut sc lm. C cc v cao Tng nh Ngi Minh Khng Thuyn s v Thng Bin Thuyn s, thuc i L Thn Tn, Ngi Bo Gim Thuyn s v Ngi Vin Thng Thuyn s thuc i L Anh Tn, Ngi Trng Tam Tng Thuyn s thuc i L Cao Tn. n i L Hu Tn th vn nc suy i, triu nh dy lon, dn s khng an. Nh vua sanh lng chn nn, nn vo nm Kin Gia th 14 (1224) Ngi truyn ngi cho con gi l Cng Cha Pht Kim tc L Chiu Hong, ri xut gia tu cha Chn Gio, t xng l Hu Quang i s.

Tm li, Pht Gio c thnh hnh nht Vit Nam chnh l i nh L, v trong 215 nm tri, tri qua 8 i truyn k, vua no cng sng tn o Pht, li c rt nhiu v danh Tng ra i tn tm v Pht s, cho nn nh hng ca o Pht trong nhn gian c lan rng v li lc rt nhiu.

Pht Php Trung Thin (Mi)

o Pht Ti Hoa K

o Pht c truyn b n Hoa K qua nhng sch v ca ngi Ty phng vit v Pht gio v qua nhng nh truyn gio Chu.

Trong khi cc nc Ty phng nh Anh, Php ... i xm chim thuc a vo cc th k trc, nhng ngi thc dn y, c mt s tr thc mun tm hiu v nn vn minh, vn ha ng, cho nn h tm hiu v tn gio nh Pht gio, Khng gio, n gio ... Do , Pht gio c truyn vo cc nc Ty phng nhng thp nin u ca th k 19. Thi c nhng hc gi Ty phng phc v trong ngnh thuc a, l c hi a h n vi Pht gio, trong s c nhng ngi ng k nh ng Wiliam Jones (ngi Iran), ng Charles Wilkens (dch gi ngi Anh, ng dch Bhagavad Gita - Ch Tn Ca t Sanskrit sang Anh vn), ng A. Csoma de Koros (1784-1842) l nh ngn ng hc ngi Hunggary, ng Houghton Hodgson (ngi Anh), ng Eugene Burnouf (dch gi Pali ngi Php), ng Henry S. Olscott (1832-1907) l ngi M, tc gi Pht Gio Vn p - The Buddhist Catechism - xut bn ln u tin nm 1881, Sir Edwin Arnold (1832-1904) thi ho ngi Anh, tc gi thi phm bt h nh Sng Chu - The Light of Asia - Xut bn ln u tin nm 1879. Ngi c nhit tm nht, truyn b o Pht ti Anh quc cng nh Hoa k c l l T. W. Rhys Davids (1843-1922), ng l ngi Anh, mt vin chc ca Hong gia Anh, lm vic trong b my thuc a ca Nam , sau khi khm ph ra kho tng Pht gio n tng trong cc b kinh Pli, ng quyt nh chm dt con ng danh vng, i vo lnh vc nghin cu kinh in Pht gio (ng c 4 bng tin s: Trit hc, Vn chng, Ngn ng v S hc). Nm 1882, ng cng v l b Caroline Augusta Davids thnh lp ti Lun n Hip Hi Thnh in Pli (Pli Text Society), y l mt t chc Pht gio u tin ti Anh quc, vi s tham gia ca nhiu hc gi ni ting u chu v chu nghin cu v bin son, chuyn ng v in n kinh in bng ting Pli v Anh vn. ng cho in Kinh Na Tin nm 1890, Pht gio lch s v vn hc in nm 1896, Nhng php thoi ca c Pht in nm 1899, Pht gio n in nm 1903. Anagarika Dharmapala (1864-1933), ngi Tch Lan, mn ca Henry S. Olcot, thnh lp Hi Maha Bodhi ti n vo ngy 31-5-1891. Nm 1892, ng c xut bn t Maha Bodhi, ng vit bi Mt th gii Pht gio thng nht - A United Buddhist World. Nhng bi kho cu v Pht gio ca nhng hc gi k trn, v nhng tc phm ni, d nhin l c truyn sang v nh hng n lp tr thc M. Ti Hoa k c Ralph Waldo Emerson vo nm 1820, ng ch trng t bo Journal vi nhng bi vit v n v chu , vo thp nin 30, ng vit nhng bi v Pht gio, nh v nhn thc nhn qu ng vit: "Pht gio l mt trit thuyt siu nghim, mt hnh vi to tc d thin, d c (nhn) u to ra qu v khng vt khi lut nhn qu". Mt bi vi ta l Buddhism, ng vit: "Thc th (hay chn ng)

l s khng nh bao la, khng c tnh ph nh, s t cn bng, ha gii ht mi th quan h dnh mc

rng buc ... Chn tm khng b rng buc bi tt c mi gii hn. Trong con ngi n lun c xc nh nh s lc quan tch cc, ngc li vi s bi quan tiu cc."
Cn Henry David Thoreau (1817-1862), ng c Bhagavad Gita do Charles Wilkens dch ri thm nhun t tng, hc thut n . Thng 7 nm 1840, ng Emerson cng bn b thnh lp t bo Dial, ban bin tp c Thoreau lm ph t, nm y mi c 23 tui. Nm 1842, Thoreau lm ph t cho Emerson v nm 1844 ng gii thiu cho c gi Hoa k b Kinh Php Hoa Saddhamanpundarika, kinh ny ng dch t L'Introduction l'Histoire du Bouddhisme Indien ca Eugene Burnouf xut bn ti Paris. C bi ng vit: "Nhng li Pht ni l chn l ti thng m ngi nghe c th t n ch on dit hon ton mi

kh au; c th i theo con ng tt nht (o ) t c Pht tnh v c th thnh Pht. Con ng tt nht t c Pht tnh l con ng thc hnh thin nh". ng c nhng lc hnh thin trong mt cabin nh hp. ng mt nm 1862. Nm 1866, John Weiss vit v ng nh sau: "Sc din trm tnh ca Thoreau khng c mt vt hn no din t s kht vng hay s bt mn; tnh cm v cm xc do nh hng bn ngoi khng lm phin v bo mn c n. ng sng nh mt nh s Pht gio vi mong mun sm t c nh cao ca i sng thin nh".
Li cn c nh th Walt Whitman cng tip nhn nhiu quan im ca Pht gio, h cng sanh hot trong Cu Lc B Tin Nghim, h truyn b t tng thin ca Pht gio n vi qun chng M thi by gi, h gieo mm mng ngi M a chung con ng thin ca Pht gio sau ny. V cc nh truyn gio chu ti Hoa k, ngy nay ngi ta c bit c php s Hui Shan v bn ngi gc Kabul Afgantistan n Canada, M v Mexico truyn b o Pht vo nm 458. li Canada 3 v Tng hnh o, cn Hui Shan v mt v Tng na n Trung M truyn gio trong 40 nm, sau v gp kh khn vi th dn, Hui Shan tr v Trung Hoa nm 499. Nm 502, ng c vua Lng V tip kin v giao cho Du K tip xc vi Hui Shan ghi nhn s kin truyn b o Pht nc ngoi. S kin ny s gia i Tng M oan Lm c ghi li trong Vn Hin Thng Kho. Nhng cng cuc truyn b Pht gio ca Hui Shan khng c nh hng g n Pht gio Hoa K ngy nay. Vo thng 9 nm 1893, ti Chicago c t chc ln u tin mt i Hi Tn Gio Th Gii thuc t chc The World Parliament of Religion do tin s J. H. Barrows lm ch tch ng thi, T chc ny mi Php s Anagarika Dharmapala, ngi Tch Lan ang khi phc thnh tch B o Trng ti n . Cng mi Thin s Nht bn Soyen Shaku, mc d thin s khng bit ni ting Anh.

(1864Anagarika Dharmapala (1864-1933): ng n Hoa k d i Hi Tn Gio Th Gii c mang theo mt vin ngc X Li, mt tng Pht nh v 20 ngn quyn Ng gii (Five Precepts) tng i Hi. Sau khi i Hi b mc ngy 26-91893, ng c mi ging ti hi trng Anthenaeum vi ch Pht Gio v Thng Thin Hc, ngy 10-10-1893, ng xung tu v nc. Trn ng v ng c gh thm Nht bn, Hawaii v Trung quc. Nm 1896 Dharmapala tr li Hoa k theo li mi ca tin s Paul Carus, ngi Pht t c, sng ti Hoa k. Ln ny ng thuyt php ti cc thnh ph New York, Chicago, San Francisco, Grand

Rapids, Cincinati, Duluth, Mineapolis, Iowa City, Des Moines, Dayton v Columbus. ti c yu cu thuyt trnh nhiu ln l "S Ha Gii ca Pht Gio v Thin Cha Gio". Nm 1897, ln u tin Dharmapala t chc l Pht n u tin trn t M. Ba mi by ngc n tng trng cho 37 phm tr o c thp sng v chng 400 Pht t ngi M thnh knh lng nghe Ngi tng kinh Magala t bn chp tay trn l bi. Chuyn th ba tr li M t nm 1902 n 1904, ngi i thuyt php nhiu ni. c bit cm ha c gio s William James thuc i hc Harvard. Nm 1925 ngi i Anh quc, ri gh M cui cng. Ngi vin tch ngy 16-1-1933 ti n . Trc ngi xut gia v th c tc gii Tch Lan. Do s tranh u ca Ngi, sau khi n c lp, B o Trng c tr li cho Pht gio.

(1851Thin s Soyen Shaku (1851-1919): ng xut gia nm 1871. Nm 1884 theo hc ti i Hc Keio. Nm 1887 sang Tch Lan hc Pli v tu hnh nh Tng s Tch Lan. Ngi gp v quen bit vi i t Olcott, do ngi c mi tham d i Hi Tn Gio Th Gii nm 1893 ti Chicago. V khng bit ni ting Anh nn ngi vit bi tham lun Lut Nhn Qu ca o Pht nh sinh vin Daisetz Teitaro Suzuki (sau ny l tc gi Thin Lun) dch ra Anh vn v nh Tin s Barrows c h. Sau i hi, tin s Carus mi ng v hai v Tng Nht bn khc n nh ngh ca ng Lasalle, Illinois. y, h tho lun v tn gio, trit hc v Soyen gip c li bn tho ca Carus "Li gio hun ca c Pht". Thng 6 nm 1905, thin s Soyen tr li M theo li mi ca thng gia Alexander Russel. Ln ny c hai t i theo ngi l D.T. Suzuki v Nyogen Senzaki. Sau chuyn hong php, ngi tr v Nht bn v vin tch ti cha Engakuji vo nm 1919, th 68 tui.

Thin s Daisetz Teitaro Suzuki (1870-1966): (1870ng c bng cp tin s, l gio s ca nhiu trng i hc M, Nht v u chu, l tc gi, dch gi ca hn 100 tc phm Anh ng hay Nht ng, c xem l ngi c cng u trong vic hong truyn thin Lm T ti M. ng sinh trong mt gia nh hnh thin Rinzai, theo hc thin cng n vi thin s Kosen, thin s tch nm 1892, ng li theo hc thin vi thin s Soyen Shaku, ngi k tha s nghip ca thin s Kosen. Sau khi tt nghip khoa trit i hc Tokyo, Suzuki c thin s Soyen khuyn khch sang M du hc v ph gip tin s Paul Carus trong vic hong dng chnh php ti M, lc Carus ang lm ch bt t bo Open Court Lasalle. Trc tin, Suzuki gip Carus trong vic dch quyn o c Kinh, tip theo l dch phm S Thc Tnh Ca Nim Tin (Awakening of Faith) ca Ashvaghoska. ng bt u vit tc phm u tin l i Cng v Pht Gio i Tha (Outlines of Mahayana Buddhism), trong thi gian ny ng va dch sch va hc Pli v Sanaskri.

Suzuki Lasalle trong thi gian 11 nm hc, dch thut, nghin cu, vit sch v thnh thong lm thng dch cho thin s Soyen khi ngi n M hong php. Nm 1902, ng tr v Nht kt hn vi Beatrice Erskinelane, mt hi vin Thng Thin Hch. V chng ng sng trong cn nh nh gn thin vin Engaku cho n khi Soyen vin tch nm 1919, ng mi dn n Tokyo. ng dy trit hc v tn gio hc ti i hc Otari. Ti y, ng thnh lp hi Nonsectarian Mahayana v pht hnh t bo Pht Gio Phng ng. Nm 1927 ng cho xut bn quyn Thin Lun (Essays in Zen Buddhism). Nm 1936, Suzuki c mi dy ti Anh quc. Ti y ng gp Alan Watts, mt ph n tr tui, v sau vit nhiu sch thin v ch trng t Buddhism in England. ng hng dn Alan n Nht hc thin. Nm 1949, ng n Honolulu tham d i hi cc Trit gia ng v Ty ln th 2. Ti y ng gp Philip Kapleau, hng dn v ny xut gia v tu hc ti Nht bn t nm 1953. Nm 1953, Suzuki c mi dy ti i hc Columbia, New York. Lc ny ng ni ting v sch thin, cc bui ging v hnh thin ca ng. Phong tro hc hi v hnh thin ca ngi M bt u t y. Nm 1957, i hi Thin v Phn Tm Hc t chc ti M, Suzuki l mt i biu ni bt. Trong nm ny ng ngh dy Columbia, sau c mi ging cc i hc Massachusettes, Cambridge, Harvard. Nm 1959, Hi Pht gio Cambridge c thnh lp, ng c mi gi chc Ch Tch. Ba nm sau ng tr v Nht Bn tip tc dch v vit sch. Suzuki mt nm 1966 ti thin vin Kamakura, hng th 96 tui. ng l ngi c nh hng su rng v Thin M cng nh cc nc khc. S nghip ca ng l cng nghip ca v B Tt hong truyn Pht php ti Ty phng.

(1908Php s Tuyn Ha (1908-1995): Php s c xem l nh truyn b Pht gio Trung Hoa thnh cng nht ti M vo cui th k 20. Php s sinh nm 1908 ti min ng Bc Trung hoa, ln 11 tui xut gia, nm 1947 cu php vi H Vn Ha Thng, c ph php l t th 9 ca dng thin Quy Ngng. Nm 1959, Ngi ln ng sang M hong php ti San Francisco. Ngi thit lp mt thin ng v t chc tu hc cho Pht t. Nm 1969, ngi nhn cho 5 ngi M xut gia tu hc. l bc u ngi thnh lp Tng on Ty phng. Cng trong nm ny, ngi lp hi Dch Kinh, mt t chc chuyn phin dch v in n kinh in, xut bn trn 200 dch phm. Nm 1970, ngi kin to tu vin Kim Sn San Francisco l mt kin trc c 3 tng.

Nm 1972, ngi l Ha Thng u n truyn gii ti M u tin, c 200 Tng, Ni M v cc nc khc n th gii. Nm 1974, ngi mua mt bnh vin tm thn c ca M ti california, din tch 488 mu, kin trc ny c xy t 1930, c 70 ta nh, 2000 phng. Ton khu c th cha 20 ngn ngi. y l mt tu vin Pht gio ln nht ti M, trang b hin i, c ngi t tn l Vn Pht Thnh Thnh (City of Ten Thousand Buddhas). Php s Tuyn Ha cng ni danh v c khim cung v ng v lng t bi v bin i vi chng sanh. Ngi vin tch ngy 10 thng 5 nm t Hi (7-6-1995) ti Vn Pht Thnh Thnh, California, Hoa k.

Thin s Soen Sa Nim: Ngi l thin s i Hn u tin hong php ti M. Ngi xut gia nm 1949, du hc 9 nm Nht bn v Hng Kng. Nm 1972, ngi n Los Angeles, ni c cng ng ngi i Hn sinh sng. Bc u ti M ngi phi sng vt v, i lm ti mt ca hng git i c tin i hc Anh vn, tr tin nh v thc n. Ngi c gio s Leo Prudes, dy phn khoa Pht hc ti i hc Browns mi ging cho sinh vin ca ng. Dp ny, ngi c hai sinh vin M mi v nh dy thin cho h. Sau ngi thnh lp trung tm thin Providence Rhode Island. Nm 1974, ngi i ging php khp nc M, dy cho ngi M tng kinh, nim Pht, nim danh hiu B Tt Qun Th m. Tip , ngi xy cha Tah Mah Sahl Los Angeles; Trung tm thin Quc t New York, Trung tm thin Cambridge ... c ni cho ngi i Hn v M tu hc. Nh ngi m nhiu ngi M tm n i hn tu hc, nghin cu Pht gio.

(1935Lt Ma Thubten Yeshe (1935-1984): Ngi sinh vo thng 5 nm 1935 ti ngoi th Lhasa ca Ty Tng, ln 6 tui ngi xut gia v tri qua 20 nm tu luyn ti tu vin Sera Lhasa. Nm 1959, ngi t nn sang vng ng Bc n , ti y ngi hc Anh vn. Nm 1961, ngi thu nhn t u tin l qun cha Zina Rachevsky ngi Nga. Gia nh qun cha ny t nn California, giu c, c h hng v s giu sang , sng mt thi b tha, trc tng vi nhm ngh s v Hippi. Khi n n , cuc i dun ri c gp Lt Ma Yeshe. Sau 9 thng hc hi gio l, c xut gia v n Nepal tu hc. Ti y, s c Zina mua mt khu t v kin to tu vin Kopan ti th ph Kathmandu. Sau 3 nm nhp tht tu tp, s c Zina qua i tui 42. Thng 11 nm 1971, Lt Ma Yeshe m kha tu Lam Rim (Tim o) dnh cho 250 ngi Ty phng n tu hc. Trong kha ny c c Max Mathews (ngi M) v ng Nick Ribush (ngi c) xut gia.

Nm 1974, Lt Ma Yeshe, Lt Ma Zopa v s c Max Mathews n Indiana (M) thm nhm thin sinh Lois - Bois Wood (nhng ngi n n tu hc), sau n c v lp ti Queenland mt vin Quan m, y l trung tm Pht gio Ty Tng u tin, khi u cho cc trung tm khc u chu, M chu. Thng 11 nm 1975, ti California, Lt Ma Yeshe tuyn b thnh lp Hi Bo Tn Pht Gio i Tha (Foundation for The Preversation of The Mahayana Teachings, vit tt FPMT), t chc ny pht trin rt nhanh, n nay c trn 100 chi nhnh 20 quc gia nh Nepal, n , Anh, M, Php, c, c, , Ty Ban Nha, H Lan, Ba Ty, Hy Lp, Nht Bn, i Loan... Ngoi ra cn c mt nh xut bn rt thnh cng l Wisdom Publication Massachusette v mt Pht hc vin Toulouse, Php cung cp mt chng trnh tu hc a din cho cc Tng s phng Ty. Ngy 3-3-1984, ngi vin tch v bnh tim ti Los Angeles, th 49 tui. S nghip ca ngi giao li cho Lt ma Zopa. Sau ny ngi ta tm c ha thn ca ngi l Osel Hita Torres, sinh ngy 12-21985 ti Bubion, Ty Ban Nha. Hin nay Lt Ma Osel ang tu hc ti tu vin Sera min Nam n .

Ha Thng Thch Thin n (

-1980):

Tn tht l on Vn An, ngi Tha Thin, con ca Thng Ta Thch Tiu Diu, ngi t thiu trong cuc php nn nm 1963 ti Hu. Ngi xut gia t nh, nm 1953 sang Nht bn du hc, tt nghip tin s vn chng ti i hc Waseda, Tokyo vo nm 1963. Nm 1964, ngi v nc, lm gio s ti i Hc Vn Khoa thuc vin i Hc Saigon, l Khoa trng Phn Khoa Vn Hc v Khoa Hc Nhn Vn u tin ca Vin i Hc Vn Hnh. Nm 1966, trong chng trnh trao i gio s gia cc i hc Vit nam v Hoa K, ngi sang dy ngn ng v trit hc ti i hc UCLA, sau ngi l gio s chnh thc ti LACC. Ti Nht Bn, ngi hc theo truyn thng Rinza, Nht bn; nn M, do yu cu ca sinh vin, ngi thu mt cn nh Holywood hng dn sinh vin M tu thin. Nm 1970, ngi thnh lp Trung Tm Thin Hc Quc T (International Buddhist Meditation Center) ti pha nam i l Vermont, Los Angeles. Ngay t u c nhiu sinh vin M xin xut gia tu hc, ni bt c s c Karuna Dharma, tin s Pht hc, sau ny l mt trong nhng ngi k tha s nghip ca ngi. Nm 1973, ngi t chc gii n truyn gii T kheo (250 gii), T kheo ni (348 gii) v Php s (25 gii) c trao cho y vng v mt ta c. Cng nm ny, ngi cng vi cc nh gio dc M, Nht, i Hn, Ty Tng, Tch Lan thnh lp Vin i Hc ng Phng ti Los Angeles, California, Hoa K. Nm 1975, ln sng ngi Vit t nn ti Hoa k, ngi cng vi hi i Hu Pht T Vit M mua ngi nh lm cha Pht Gio Vit nam ti Los Angeles, n nm 1976 ngi mua mt c s khc lm cha A Di .

Vo cc ngy 29, 30 v 31 thng 12 nm 1978, ti Los Angeles, di s ch trng ca ngi, mt i Hi Pht Gio gm 14 phi on thuc cc tiu bang ti Hoa K, mt phi on Pht Gio n , qui t 50 i biu, thnh lp Tng Hi Pht Gio Vit Nam. Ngi ch trng mt tp ch ly tn Pht Gio Vit Nam, n nay tp ch ny vn cn tip tc n hnh. Ngy 6 thng 5 nm 1979, mt i Hi Tng Gi Pht Gio Vit Nam t chc ti cha Gic Hong Washington DC, mc d ngi khim din, i Hi cng tn vinh ngi ln ngi v Ha Thng. Nm 1980, ngi mua 80 mu t ng Glandale v Fwy 5 ti Los Angeles lm i Tng Lm cho Pht Gio Vit Nam. Do ung th gan, Ha Thng Thch Thin n vin tch ngy 23-11-1980. Cng nghip ca ngi vn c nhiu ngi k tha v ngi ta tn vinh ngi l mt v S T ca Pht Gio Vit Nam ti Hoa K.

Pht gio Vit Nam ti Hoa K hin nay c n 6 Gio Hi, cha k 3 Gio Hi Th Gii. Gio Hi lu i nht l Tng Hi Pht Gio Vit Nam c thnh lp ngy 31-12-1978 ti Los Angeles, nay do Ha Thng Thch Mn Gic lm Hi Ch, Gio Hi mnh nht l Gio Hi Pht Gio Vit Nam Thng Nht Hi Ngoi ti Hoa K thnh lp ngy 27-9-1992, do Ha Thng Thch H Gic lm Ch Tch Hi ng iu Hnh. Pht Gio Vit Nam ti Hoa K c hn 100 ngi cha ri rc cc tiu bang, nhng tp trung nhiu nht l California, c chng trn 300 Tng Ni. C quan ngn lun c tp ch Pht Gio Vit nam, Pht Gio Hi Ngoi, Trc Lm, Hoa Sen. C nh xut bn Pht Hc Vin Quc T, L Bi, Sinh Thc. C chng trnh pht thanh Pht Gio California. Trang nh thuc Pht Gio Vit Nam trn Internet c rt nhiu. Ngoi ra c cng ng ngi Thi, Lo, Min u c ring tu vin v Tng s h tu hc v hnh l theo nghi thc ring ca Pht gio nc h.

(1912Thin s ngi M Philip Kapleau (1912- ): ng sinh ra trong gia nh c o Tin Lnh. ng hc lut. Sau khi tt nghip, ng lm th k nhiu nm Ta n Lin Bang M. Sau th chin th hai (1939-1945), ng c ch nh lm bo co vin ti hai Ta n Quc T ti Nurember c v Tokyo Nht Bn. cc phin ta ti Tokyo, Kapleau nhn thy ngi Nht c thi chp nhn hu qu chin tranh vi s im tnh, qua , ng thy ngi Nht chu nh hng tn gio, chp nhn cuc i, tt c nhng th kch thch, thc bch ng tm hiu. Sau khi gp Suzuki, Pht gio cun ht tm hn ng, v gio l cao siu, thc tin.

Nm 1953, tui 44, ng thi vic. Theo li hng dn ca Suzuki, ng n Mht Bn tm s hc o. ng khng bit ting Nht nn vic thu nhn vo thin vin gp nhiu kh khn. Cui cng, thin s Soen tip nhn ng vo tu ti thin vin Pht Tm (Hosshinji). y l v Tng u tin ngi M. Sau 13 nm tu hc ti Tokyo vi thin s Soen cha Hosshinji, ri hc thin vi thin s Yasutani, nm 1958 ng ng o v c thin s Yasutani n chng ban cho danh hiu Lo s (Roshi), mt danh hiu ch ban cho ai chng ng. ng ghi chp nhng li ging v thin ca Yasutani thnh tc phm ni ting l Ba Tr Thin (Three Pillasr of Zen) in ti Nht Bn nm 1965. Nm 1966 Kapleau tr v M thnh lp trung tm thin Rochester New York. Thp nin 70, ng i khp nc M truyn b php tu thin. ng cng c mi n Canada, Mexico, Costa Rica, c, Php v Ba Lan. Phong cch bnh d, phm hnh cao tri khng nh thm gi tr ba tr thin. Thin c ph bin rng khp v i su vo tng tm thc c nhn. Ngi ta x n trung tm Rochester tu thin. Nm 1980, ng cho n hnh tc phm ni ting khc: Thin, nh Bnh Minh Phng Ty (Zen Dawn in the West). ng l mt thin s M ni ting, nh hng ca ng lan rng vng ng Bc M. Ngoi Kapleau ra, cng cn nhiu v Tng M danh ting khc.

Kt qu ngy nay mang n cho nc M mt nn Pht gio nh sau: C hn 30 hi on Pht gio ln c thnh lp ti M, ni bt trong l Hi Thanh Nin Pht T (Young Men Buddhist Association), thnh lp nm 1896; Hi Pht Gio Bc M (The North American Buddhist Mission) thnh lp nm 1899; Hi Pht Gio M Quc (The Buddhist Churches of America) thnh lp nm 1905; Tng Hi Php Gii Pht Gio (The Dharma Realm Buddhist Association) ra i nm 1969; Hi Bo Tn Pht Gio i Tha (The Foundation for The Perservation of Mahayana Teachings) thnh lp nm 1975 ... C trn 1000 t vin, tnh tht, nim Pht ng, trung tm tu hc trn khp nc M v c khong 10 triu Pht t hay t nhn mnh l Pht gio. C trn 15 i hc Hoa K c Phn khoa Pht hc, cp bng Pht Hc c cp pht t C nhn n Tin s. C 6 nh xut bn ti Hoa K: Snow Lion, Wisdom Publication, Asian Humanities Press, Motilai Banaridass, Harper & Row, Shambhala. C hn 10 t bo n hnh ti Hoa K, ni bt nht c tp ch Tricycle Buddhist Review, tp ch Mandala, tp ch Shambhala Sun, tp ch Turning Wheel.. Ti liu gio l kinh sch c a vo Internet t nm 1993.

Thin nh mt lung gi mt, mang n cho ngi M s thch hp tu tp, thm vo trong nhng nm gn y, ngi M nhen nhm lng tin rng con ngi c lun hi. Pht gio s mang li cho ngi M y ngha nhn sinh, gii quyt tha ng cho h mi thc mc v cuc i trong tinh thn t do v ph hp vi khoa hc. Khng ring g ti Hoa K, Pht gio cc nc Ty phng c tin ngy cng sng ln. Chnh Hnh 14/6/1998 Pht Hc s 48

Pht Php Trung Thin (Mi)

Vua Trn Nhn Tng

Trc Lm Yn T

Nm 1299, vua Nhn Tng xut gia ti cha Hoa Yn ni Yn t, ly hiu l Hng Vn u (sau ny vua i hiu l Trc Lm u ). Vua c nhn l ngi truyn tha chnh thc ca phi Yn T, th h th su, tip ni v t s th nm l thin s Hu Tu. T tr i, phi Yn T tr thnh ni ting, th lc lan rng trong triu nh v gia nhn gian. Mt ng vua tng nh bi cuc xm lng ca nh Nguyn, mt ng vua em ha bnh v thnh tr cho dn, mt ng vua nh th khi i xut gia chc chn gy nn mt ting vang ln v khin tt c mi ngi trong nc hng nhn v ngn ni Yn T. o Pht tr thnh yu t tm l lin kt ton dn li trong mt mc ch xy dng v bo v quc gia. Nhn Tng v Anh Tng l nhng nh chnh tr gii, nhng ng thi cng l nhng Pht t tht s. Nh ph bnh lch s c th ni h li dng o Pht cho chnh tr nhng nh ph bnh vn ha cng c th ni h l nhng ngi Pht t sng o. Phong tro Pht gio nhp th gi l Trc Lm yn T ch hng thnh cho n khong gia th k th mi bn. Sau , phong tro yu dn. T y cho n cui th k th mi su, thiu s nng ca nhng ng vua Pht t, o Pht rt lui v cn c ca mnh cha trn ni v ni thn qu. Cc cha th Thng Long thi ng vai tr quan trng v chnh tr. Mt thi gian sau ngy xut gia, vua Nhn Tng i php hiu l Trc Lm. Ta bit rng v t th hai ca thin phi Yn T, thin s o Vin (hay Vin Chng) ngy xa c ban hiu l Trc Lm quc s. Nhn Tng xut gia v tr nn mt v cao tng, t s th su ca phi Yn T v l t s th nht ca phi Trc Lm: ta gi vua bng php hiu Trc Lm ca vua, trong khi khng qun rng Trc Lm quc s o Vin l mt v tin bi ca vua. Trc Lm u tn tc l Trn Khm, con ca vua Trn Thnh Tng, sinh nm 1258, ln ngi vua nm 20 tui, xut gia nm 41 tui v tch nm 1308 vo lc 51 tui. Tc gi i Vit S K Ton Th vit: "Vua c tinh anh ca thnh nhn, o mo thun ty, nhan sc nh vng, th cht hon ton, thn kh ti sng, hai cung u cho l l, gi l Kim Tin ng T; vai bn t c nt rui en, cho nn c th cng ng c vic ln: ngi 14 nm, nhng ngi 5 nm, xut gia 8 nm, th 51 tui, bng am Nga Vn ni Yn T. Ha nh, c kt lng dn, s nghip phc hng lm v vang i trc, thc l vua hin ca nh Trn. Song vui lng kinh Pht, tuy bo l n siu thot, nhng khng phi l o trung dung ca thnh nhn". S thn Ng S Lin cn ni: "Nhn Tng trn th T Cung t r hiu o, di dng ngi hin lp nn v cng, nu khng phi bc nhn minh anh v th sao c nh th? Duy c vic xut gia l khng hp vi o trung dung". l nhng li ph bnh v vua Nhn Tng ca cc s thn theo Nho Gio. Hi cn nh tui, Trc Lm c khng mun lm vua, v mun nhng a v ng cung thi t cho em. Sch Tam T Thc Lc ni: "Mt m vo gi T, vua vt thnh m i, mun n ni Yn T. n cha ni ng Cu th tri sng, lin vo n np trong thp. V tng tr tr thy tng mo d thng lin em thc n khon i. Hm y thi hu v vua Thnh Tng sai qun thn i tm t tn, bt c d

vua phi v. Khi ln ngi, tuy ngi trn chn b vinh quang nhng sinh hot rt thanh tnh. Mt hm ng tra ti cha Tu Phc trong i ni, vua mng thy trn rn mnh n ra mt hoa sen ln nh bnh xe, trn c c Pht vng. Bn cnh, c ngi ch vo vua m hi: bit c Pht ny khng? l c Bin Chiu Tn y! Vua tnh thc, em gic mng ni li cho Thnh Tng nghe, ai cng ly lm l. T thng n chay trnh tht c, long nhan gy mn. Thnh Tng thy th ly lm l, hi. iu Ng (tc Nhn Tng) c thc trnh by. Thnh Tng khc ni: Ta gi, trng cy vo mt mnh ngi, nu ngi nh th th lm sao ni c thnh nghip ca t tng? iu Ng cng khc. iu Ng thnh tnh thng minh, hiu hc, nhiu ti, c khp cc loi sch, thng sut c ni in (Pht hc) ln ngoi in, thng mi cc v thin khch ti cng ging cu Thin hc. iu Ng cng tm ti tham kho vi Tu Trung thng s, v do thm nhp c ct ty ca Thin hc, cho nn thng ly t cch t i i vi Tu Trung". nh Trc Lm th Tu Trung lm thy, nhng khi xut gia th 250 gii ca mt v t kheo th Tu Trung vn l c s, khng th truyn gii cho vua c. Ai l ha thng trao truyn gii php cho Trc Lm, v vua th gii u? Hn ngi lm Ha thng u n truyn gii l thin s Hu Tu, lc y ang lnh o sn mn Yn T, t s th nm ca thin phi. V l th gii xut gia ca Trc Lm chc chn c t chc trn ni Yn T. Trc Lm tuy hc vi Tu Trung nhng khc vi Tu Trung ch vua rt ch trng v mt hnh tng ca s vic. Trc Lm xng ng l v sng t ca mt mn phi, ngi lnh o ca mt gio hi. Vua c nh xut gia rt sm nhng nh ny ch c thc hin vo nm 1299.

Ph Hiu Gia nh Pht T Vit Nam

A.

Ph Hiu Chc V

Dnh cho Huynh Trng, i, Chng, n Trng v Ph thay cho Gia nh Hiu

I.

Ban Hng Dn Trung ng: ng: 1. Hnh Dng & Kch Thc: a. Biu tng bng vch v ch (Trung ng hay tn Min nu l ph t ti Min). Chc v cng ln cng nhiu vch: 1) Trng Ban: 3 vch 2) Ph Trng Ban: 2 vch 3) Ban Vin: 1 vch (Ph T khng c vch) b. Hnh ch nht (70 ly x 15 ly). Vch cch cnh ngang 2 ly, rng 2 ly v cch nhau 2 ly. c. Ch Trung ng (hay tn Min) cao 5 ly, rng 1 ly. 2. Mu Sc: a. Vch v Ch: mu g b. Nn: mu H Hong (mu cam) 3. Ni eo: a. Nam: Trn st np ti o pha tri b. N: Di huy hiu hoa sen, pha di vai mt (xem v tr huy hiu v ph hiu trn mu l phc ca N). Ring tri phc th eo ging Nam.
70 ly (1 ly = 1 mm)

15 ly

Trung ng
trng ban

Trung ng
ph trng ban

Trung ng
ban vin

Trung ng
ph t ban vin

ii. Ban Hng Dn min: 1. Hnh Dng & Kch Thc: a. Biu tng bng vch v ch (tn Min). Chc v cng ln cng nhiu vch: 1) Trng Ban: 3 vch 2) Ph Trng Ban: 2 vch 3) Ban Vin: 1 vch (Ph T khng c vch) b. Hnh ch nht (70 ly x 15 ly). Vch cch cnh ngang 2 ly, rng 2 ly v cch nhau 2 ly. c. Ch tn a phng (hay tn Min) cao 5 ly, rng 1 ly. 2. Mu Sc: a. Vch v Ch: mu g b. Nn: mu vng ti

15 ly 70 ly (1 ly = 1 mm)

tnh khit
trng ban

tnh khit
ph trng ban

tnh khit

3. Ni eo: a. Nam: Trn st np ti o pha tri b. N: Di huy hiu hoa sen, pha di vai mt (xem v tr huy hiu v ph hiu trn mu l phc ca N). Ring tri phc th eo ging Nam. iii. Ban Huynh trng gia nh: 1. Hnh Dng & Kch Thc: Dng a. Biu tng bng vch v ch (tn Gia nh). Vch thay i theo chc v: 1) Gia Trng: Vin chung quanh 2) Lin on Trng: 3 vch, ng 3) Lin on Ph: 2 vch ng ln, 1 vch nh 1 ly gia 4) on Trng: 2 vch 5) on Ph: 1 vch 6) Th K: 1 vch ng 7) Th Qu: 1 vch ng (Ph T khng c vch) b. Hnh ch nht (70 ly x 15 ly). Vch cch cnh ngang 2 ly, rng 2 ly v cch nhau 2 ly. c. Ch tn gia nh cao 5 ly, rng 1 ly. 2. Mu Sc: a. Gia Trng, Lin on Trng, Lin on Ph, Th K, Th Qu: nn mu g, ch v vch mu trng b. on Trng, on Ph ngnh Thanh: nn mu nu , ch v vch mu trng c. on Trng, on Ph ngnh Thiu: nn mu xanh nc bin, ch v vch mu trng d. on Trng, on Ph ngnh Oanh: nn mu xanh l non, ch v vch mu trng 3. Ni eo: a. Nam: Trn st np ti o pha tri b. N: Di huy hiu hoa sen, pha di vai mt (xem v tr huy hiu v ph hiu trn mu l phc ca N). Ring tri phc th eo ging Nam

ban vin

tnh khit
ph t ban vin

15 ly 70 ly (1 ly = 1 mm)

huyn quang
gia trng

huyn quang huyn quang huyn quang huyn quang huyn quang huyn quang huyn quang

lin on trng

lin on ph

th k, th qu

on trng ngnh Thanh

on ph ngnh Thanh

on trng ngnh Thiu

on ph ngnh Thiu

on trng ngnh oanh

huyn quang

huyn quang

on ph ngnh oanh

Iv. i chng trng v i chng ph: 1. Hnh Dng & Kch Thc: a. Biu tng bng ch (tn Gia nh) v chm hnh trn. Trng 2 chm, Ph 1 chm. b. Hnh ch nht: 1) Ngnh Thanh: 70 ly x 15 ly. Ch cao 5 ly, rng 1 ly 2) Ngnh Thiu: 65 ly x 15 ly. Ch cao 5 ly, rng 1 ly 2. Mu Sc: a. Ngnh Nam, N Pht t (Thanh): nn mu nu , ch v chm mu trng b. Ngnh Thiu Nam, Thiu N: nn mu xanh nc bin, ch v chm mu trng 3. Ni eo: a. Nam: Trn st np ti o pha tri b. N: Di huy hiu hoa sen, pha di vai mt (xem v tr huy hiu v ph hiu trn mu l phc ca N). Ring tri phc th eo ging Nam. V. u n, th n: 1. Hnh Dng & Kch Thc: a. Biu tng bng vch hnh ch nht 40 ly x 10 ly khong cch nhau 5 1/2 ly chiu rng ca vch
b. Chc v cng ln, vch cng nhiu:

15 ly 65 ly

huyn quang
i/chng trng ngnh Thanh

huyn quang
i/chng ph ngnh Thanh

huyn quang
i/chng trng ngnh Thiu

huyn quang
i/chng ph ngnh Thiu

10 ly 40 ly

1) u n Nht: 3 vch 2) u n: 2 vch 3) Th n: 1 vch 2. Mu Sc: a. Vch hnh ch nht, mu vng lt 3. Ni eo: a. Ngang trn dy treo (qun) tri, st di huy hiu hoa sen.

u n nht

u n

th n

B.
I. nh gia nh hiu:

cc Ph Hiu khc

Dnh cho on sinh cc ngnh

15 ly 65 ly

1. Hnh Dng & Kch Thc: a. Ngnh Thanh: hnh ch nht 70 ly x 15 ly. Tn Gia nh gia, ch cao 5 ly, rng 1 ly. b. Ngnh Thiu: hnh ch nht 65 ly x 15 ly. Tn Gia nh gia, ch cao 5 ly, rng 1 ly.

ngnh Thanh

huyn quang

c. Ngnh Oanh: hnh ch nht 40 ly x 10 ly. Tn Gia nh gia, ch cao 5 ly, rng 1 ly. 2. Mu Sc: a. Ngnh Thanh: nn mu nu , ch mu trng b. Ngnh Thiu: nn mu xanh nc bin, ch mu trng c. Ngnh Oanh: nn mu xanh l non, ch mu trng 3. Ni eo: a. Ngnh Thanh, Thiu: 1) Nam: Trn st np ti o pha tri 2) N: Di huy hiu hoa sen, pha di vai mt (xem v tr huy hiu v ph hiu trn mu l phc ca N). Ring tri phc th eo ging Nam b. Ngnh Oanh: Trn dy treo (qun), bn mt, gia 4. Ghi Ch: Ph hiu chc v ca i Chng Trng, i Chng ph cng l Gia nh hiu ca cc on sinh ny. II.

huyn quang
ngnh Thiu HUYN QUANG ngnh oanh

bng tn: Dnh cho huynh trng 1. Hnh Dng & Kch Thc: a. Hnh ch nht 70 ly x 15 ly. Pha trn ghi php danh, di ghi h v tn. 70 ly b. Ch h v tn cao 5 ly, rng 1 ly. Ch h v tn nh (1 ly = 1 mm) bng na ch php danh Tm gic tm 2. Mu Sc: ng vn thnh a. Nn mu trng, ch mu 3. Ni eo: a. Nam: Trn st np ti o pha phi b. N: Di huy hiu hoa sen v ph hiu chc v, pha di vai mt (xem v tr huy hiu v ph hiu trn mu l phc ca N). Ring tri phc th eo ging Nam

15 ly

III. ph hiu thm nin:

Dnh cho on sinh

1. Hnh Dng & Kch Thc: a. Hnh trn ng knh 15 ly, trn c hoa sen 8 cnh n (hoa sen n trn nn ng) b. S hoa sen thay i theo thm nin Trn 3 nm: 1 hoa sen Trn 6 nm: 2 hoa sen hoa sen thm nin Trn 9 nm: 3 hoa sen 2. Mu Sc: a. Bng ng m bc 3. Ni eo: a. Nam Pht t, Thiu Nam: Pha trn np ti o phi, eo hng ngang b. N Pht t, Thiu N: Di Gia nh hiu. Ring tri phc th eo ging Nam c. Oanh V Nam v N: Di Gia nh hiu.

IV. hoa sen thng phc:

Dnh cho on sinh

1. Hnh Dng & Kch Thc: a. Huy hiu hoa sen khng c nn trn b. Hoa sen khc ni v m vng c. ng knh 15 ly. (Pha sau c kim nhn ci) 2. Ni eo: a. Ci vo o, m, c vt v.v. 3. Ghi Ch: a. Tt c on sinh v huynh trng u ci khi mc thng phc.

hoa sen thng phc