ZET Bu bildiride klima ve havalandrma tesisatnda karlalan problemler.

ok sk yapldn grdmz hatalar, literatrde ve teknik toplantlarda karlalan ve dikkati eken notlar bir araya getirilerek ve belirli bir sra gzetmeden alt alta sralanmtr. Bir anlamda bu notlar belirli bir tecrbenin szgecinden geerek, dikkate deer grlen kk tavsiye notlar olarak ta tanmlanabilir. GR Tesisat projelendirmesinde ve zellikle yapmnda belirli pratik detaylar ancak zaman iinde tecrbe ile kazanlr. Bu tecrbe ou zaman kiilere baldr ve balarna aktarlamadan kalr. Her yeni meslek mensubu bunlar yaayarak yeniden renir. Kazanlan tecrbenin kalc olmas ancak yazl hale getirilmesi ve dikkate sunulmas ile mmkndr. Bu amala bir kenara not edilen konular bu bildiride bir arada verilmitir. Bunlar problemler, hatalar ve tavsiyeleri ierir. Bir baka konu ise tecrbesiz kiilerin bilgi bombardman altnda, neyin nemli ve neyin nemsiz olduunun ayrd etmekteki glkleridir. Bu anlamda yardmc olabilmek zere de baz notlar bildiriye ilave edilmitir. Yani notlarn bazlar da bilgi ak iinde kendi tecrbemize gre nemli grlen bilgileri ierir. Notlar belirli balklar altnda toplanmaya allmtr. Yine de ok titiz bir sralama ve snflandrma abas iinde olunmamtr. ok saydaki notlarn hepsine baklmas esas olarak hedeflenmitir. Ne kadar ok sayda not dikkat ekerek tartma aarsa, amaca ayn oranda ulalm demektir. KLMA SANTRALLARI VE SOUTMA GRUPLARI 1. Seilecek cihazn kalitesi ok nemlidir.Kaliteli cihaz arasndaki fark her zaman der. Bir taahtmzde Hilton Greenhouse'da mevcut 25.000 m3/h ve 16.000 m3/h iki santral ;etiket deeri olarak ayn hava kapasitesinde ve ayn stma/soutma kapasitesinde iki adet iyi kalite klima santrali ile deitirildi.Sonuta ortaya kan soutma ok farkl oldu ve ok konforlu bir ortam olutu. Btn ikayetler ortadan kalkt. 2. stanbul'da yaz iin d hava hesap artlar 24 C ya termometre ve 33 C kuru termometre olarak verilmektedir.Bu durumda izafi nem %48 deerine kar gelmektedir. Halbuki bizim gzlemlerimiz ; izafi nemin yazn stanbul'da %60-70 deerlerine kt eklindedir. Bu durumda soutma serpantinleri zerinde nemli lde youma olmakta , yzeyler yetersiz kalmaktadr.D hesap kuru termometre scaklnn 33C olmas halinde ya termometre scakln 26C almak daha gereki ve emniyetli olur. 3. Yazn i ortam scakl seilirken, insanlarn bu ortamda kalma sreleri de dikkate alnmaldr.Sk girilip klan yerlerde i scakln, d hava scaklndan 6-8C daha dk olmas yeterlidir. Srekli oturulan ofis odalar gibi yerlerde ise bu fark daha fazla olmaldr. Byle yerlerde i scakl 24C ve izafi nemi %59 almak iyi bir tasarm hedefidir. 4. Klimadan insanlarn beklentileri kltr , eitim ve lkelerin insan yaplarna gre deiik olmaktadr. rnein geneld Trk insannn klima anlay bir Amerikal'dan ok daha farkldr ve ardr. rnein souk hava ile du yapmak Trkiye'de bir ok kii iin ideal soutmadr.Ayn ekilde kn ince bir giysi ile dolaabilecek bir ortam ideal kabul edilir. Halbuki ortam scaklnn 1C arttrlmas yakt tketimini %10 arttrr. Bu durum soutmada da benzer ekilde geerlidir. 5. Klima santral sipari edilirken, bu cihazlarn su devresi direnci mutlaka sorulup, renilmelidir. 6. Soutma ilemlerinde nem almak, scakl drmekten daha etkilidir. Hissedilen konforun %65'i nem, %35'i ise scaklktr. 7. Klimatize edilen yer gne almamal, mmknse dtan gne kesici eleman, panjur, jaluzi, gne kesici camlar kullanlmaldr. Aksi halde jaluzi kullanmamak kaloriferli evde kn cam ap oturmaya benzer. 8. Klima santral soutucu batarya drenaj mutlaka yaplmaldr. 9. Balans vanasnn nnde ve arkasnda en az 5 x D mesafesi olmal. 10. Trkiye soutmada Avrupa standartlarnn 4 kat zerinde enerji tketmektedir. (Tarlaba buzdolaplar vs. izolasyon asndan ok yetersizdir.) 11. Ofis, ar ve dkkanlarda klima dizayn scakl 24C olmaldr. 12. Soutma kulelerinin giri ve k borular eit diren olacak ekilde balanmaldr. alma srasndaki oluacak diren farkllklar iin ayrca kuleler birbirine alttan balanmaldr. (Bileik kap) Ayrca kule havuzu yksek olmaldr. (ekil 1)

ekil 1. Soutma kuleleri balants

Soutma kulelerinin ; 1. 2. 1. 2. Flatrleri en az 2'' yaplmaldr. abuk doldurmak iin by - pass yaplp 1'' kresel vana monte edilmesini neririz. (lk dolum iin) Soutma kulelerinin ve uzaktaki tm motorlu cihazlarn yaknnda (kapal yerde) cihazlara bakm yapan teknisyeni korumak iin bir kesici alter bulunmas gerekir. Soutma borularnda borunun altnda 3''a kadar borularda () konstrksiyon kullanlmal (izolasyondan byk), 4'' ve daha byk borularda ise () tipinde kzak kullanlmaldr. (ekil 2 ve 3)

ekil 2.Tek boru kayar mesnetlenmesi

ekil 3.Kanal iinde boru gruplarnn dzenlemesi

Flow switch'ler min. 4mt. lik dz borunun ortasna konulmaldr. yollu vanalarn evresindeki, 1. 2. By-pass vanalar yollu vana apnda, buhar vanas olmaldr. Kapama vanalar kelebek, kresel veya srgl vana olabilir. Soutma kulelerinde su giriinde sistem durduunda suyun kuleye boalmamas iin ekil 4'deki gibi ek valf monte edilecektir.

ekil 4. Soutma kulesi ve fan-coil boaltma musluu 1. 2. 3. 4. 5. 6. Santral stclarn da ,altna tava yaplrsa, soutucu gibi kullanabiliriz. Kapal tip soutmak kulesi free cooling iin kullanlabilir. Bilgi ilem salonlar paket tip klima cihazlar ile klimatize edilmelidir. Soutma kulesi kalorifer bacasndan uzaa monte edilmelidir. (korozyon sorunu) Soutma devresinde (kondenser ve chiller) flow switch kullanlmaldr. Klima tesisatlarnda ; Klima santral drenaj borusundaki su akmyorsa aadaki kontrollar yapnz. Drenej borusunda veya aznda pislik var m? Hava filtresi, stc veya soutucu serpantin tkal m? Emi damperi kapal m? Drenaj tavas Vantilatr basnc kontrol yaplmaldr. Klima santrallarnn drenaj tavalarnn ykseklikleri (mm. Olarak) vantilatr basncna eit veya byk seilmelidir. Aksi halde filtre tkandnda drenaj tavasna toplanan su (fan altnda vakum nedeni ile) drenaj borusundan akmamaktadr. Klima santral drenaj borular o Min. 1'',gerekirse 2'' galvaniz borudan yaplmaldr. Pis su tesisatna veya drenaj kolonuna balanacak ise 2'' borudan yaplm olmaldr. 20 cm sifon ile tesisata balanmaldr. Fan - coil sistemde soutmak yetersiz ise (Kapasite yetersizlii dnda) aadaki kontrollar yapn. o Pompa dn yn doru mu? o alan vanalarn pompalar ak m? o alan pompann pislik ayrcs tkal m? o almayan pompann ekvalfi karyorsa vanas kapatlarak by-pass olup olmadn kontrol ediniz o Pompa kndaki ekvalfin zerinde pislik kalp veya ekvalf paslanp tam almyorsa diren artabilir Zaman zaman ikiye blnp ayr ayr kullanlabilecek byk toplant salonlarnn klima cihazlar 2 adet seilmelidir. (Her toplant salonunun klima cihaz ve aspiratr sistemi ayr olmaldr.) Soutma kule borularn mmkn ise galvaniz borudan yapmaldr. Soutma kulelerini seerken ; Kule su haznesi daha byk yaplmaldr. Sistem durduunda kuleye gidi borusunda, kule tavannda ve dolgu elemanlar zerindeki su hazneden tamakta ve su kaybna neden olmaktadr. Sonuta soutma kulelerinin su hazneleri kule tama borusu ile flatrn st seviyesi arasndaki su hacmi byk olacak ekilde boyutlanmaldr. Soutma kulesi filtreleri ksa srede rmektedir. Ayrca filtreler, sklp taklmalar daha pratik olacak ekilde imal edilmelidir. Baz soutma kulelerinde boaltma manonu olmad iin, antiyelerde veya iletme srasnda yaplmaktadr. letmede 12 ay kullanlacak soutma kulelerine (computer klima sistemleri gibi) elektrikli stc ve termostad monte edilmelidir. Fuayelerin bamsz klima cihazlar ile iklimlendirilmesi ve egzost tesisat yaplmas gerekir. Klima santrallarnn soutma serpantinlerinin 125 cm den daha yksek olanlar iki paral olarak yaplacaktr. (younlaan su dallarnn kopmalarn nlemek iin) iki serpantin arasna direnaj toplamak iin tava monte edilmelidir. Soutma kulesi balantlar her birine eit su datm olacak ekilde dzenlenecektir veya her soutma kulesi iin ayr ayr pompa ve boru monte edilmelidir. Her kondensere mutlaka ayr pompa basmaldr.

o o o o

2. 3.

4. 5. 6. 7.

8. 9. 10. 11. 12. 13.

14. Teraslardaki soutma kuleleri kalorifer bacalarna yakn ise kn kulenin zerini naylon veya benzeri malzeme ile kapatmak gerekir. Kalorifer bacasndan kan kurumlar DKP satan imal edilen soutma kulelerinde r korozyona neden olmaktadr. Paslanmaz elikten soutma kulesi imalat pahal olduu iin ancak ok zel durumlarda tercih edilmektedir. Soutma kulelerini kalorifer bacalarndan olabildiince uzaa monte etmeye kalorifer bacasn ise daha yksek yapmaya almaldr. 15. Su soutma kuleleri kondenserden daha yukar seviyelere monde edilmelidir. Soutma kulesi ile kondenser ayn yada yakn seviyelerde ise, kuleye gidi borusu kule seviyesinin getikten sonra sifon yaparak balanmal ve sifonun st noktasnada dik tip '' ekvalf monte edilmelidir. 16. Soutma kompresrlerinin altna yay izolatr monte edilmelidir. 17. Soutulmu su borularnn izolasyonu cam yn ile yapldnda ; 18. Boru cam yn kullanlmaldr. 19. zole kartonu 20. Naylon (youmaya kar su izolasyonu yapmak iin) 21. Bez 22. Emilkot (2 kat) 23. Soutma gruplar seilirken kompresrlerin (veya soutma grubunun) %20 - %100 arasnda alabilmesi zellikle gei dnemlerinde iletme ekonomisi salayacaktr. 1. a) stanbul ve benzeri yerlerde k konfor klimasnda nemlendirme sistemine Ankara, Erzurum gibi souk blgelere gre ; ok daha ksa srelerde ihtiya duyulmaktadr. Buna karn nemlendiricilerin getirdii iletme ve bakm zorluklar, kurulu ve iletme maliyeti, sistemi ekonomik olmaktan zaklatrmaktadr. Ayrca nemlendirmenin su ile yaplmas nemlendirici havuzlarnda durgun suda bakteri remesine ve bubakterilerin hava ile bro hacimlerine neden olmaktadr.Nemlendiricilerin tesis edilmemesi halinde aadaki avantajlar salanacaktr. lk kurulu maliyeti azalacaktr. Su tasfiye cihaz kapasitesi azalacaktr. Nemlendirme pompalar ve armatrleri ile nemlendirme otomatik kontrol sistemi tesis edilmeyecektir. Yer tasarrufu salayacaktr. Su ve enerji gibi iletme giderleri azalacaktr. (zellikle buharlama iin harcanacak enerji iletmede ok byk maliyetler getirmektedir. Nemlendirici kullanlacaksa Sanayi tesislerinde buharl tip Konfor tesislerinde ise eletrik stcl buharl nemlendirici kullanlmal youan su mutlaka drenaja verilmeli , geri dn olmamaldr. Pompa emi ve basma kollektrlerinde klima santral serpantinleri giri ve knda ,chiller ve kondenser giri klarnda manometre edilmelidir. Soutma kulelerinde buharlama olduu iin, suyun kire oran srekli artacaktr. Bu nedenle sabit bir miktar su (az miktarda) srekli direne edilir. V.A.V. SSTEMLER 1. sistemlerinde k iletmesinde kapasite kontrolnn yaplmas V.A.V. santralndan sabit scaklkta (16C mertebesinde) hava flenir. Ortam scakl yke bal olarak dtke V.A.V kutusu ortalama flenen havay ksmaya balar. Hava miktar %30 mertebesine kadar kslr. Bu deerden sonra hava debisi sabit kalr ve stc serpantin devreye girerek havay stmaya balar. Bylece stma ihtiyac olduunda, odaya sabit %30 debisinde scak hava flenir. Ters yndeki gelimede ; yani stmadan soutmaya geite ise, nce stc devreden kar, sonra souk hava miktar giderek artrlr. V.A.V sistemlerinde basn sensr ana besleme kanal uzunluunun ortasna yerletirilmelidir.Sensr fana asla yakn olmamaldr. V.A.V kutularndaki stclar orjinal elektrikli stclardr. Bu stclarn pek ok stn yanlar vardr. Trkiye'deki uygulamada ise elektrikli stc yerine scak sulu serpantinler kullanlmaktadr.Elektrik enerjisi kullanmann getirdii kazanca karlk ; ilave borular , kontrollar, servis ihtiyalar ile daha pahal ve iletimi zor bir sisteme gidilerek bu denmektedir.V.A.V kutularna monte edilecek stclar (zellikle byk arlarn dkkanlarnda) elektrikli tip olmaldr. nk stma sresi gnde bir veya birka saati gememektedir. Sonu olarak V.A.V kutularnn klarna sulu tip stc monte edilerek orjinal sistem deyim yerinde ise sulandrlmtr. VAV sistemlerde; cihazlar cam nleri ve i taraflar iin farkl boyutta seilmelidir. VAV kutusundan sonraki tm kanallarda akustik izolasyon olmaldr. Veya akustik izolasyon zellii olan zel polyester flexible kanal kullanlmaldr. ar ve dkkanlarda aydnlatma yk 100 W/m2 alnmal. VAV kutularndan sonraki spiral kanal uzunluu 4 mt. den fazla olmamal, 1-2 mt. mertebesinde olmaldr.

2. 3.

4. 5. 6.

FAN-COL CHAZLARI 1. 2. 1. 2. 3. 4. 5. 6. Deme tipi fan-coillerin altna bitmi deme kotunda ve terazisinde beton kaide dklmelidir. nce fan coiller kaide zerine monte edilir, sonra branmanlar yaplr. Tm kolon ve branmanlarn kaynakl yaplmasn neririz (siyah borular). Drenaj borular galvanizli borudan yaplmaldr. Kazan dairesindeki drenaj borular Kazan dairesinde drenaj borularn sonuna 4'' galvaniz borudan sifon yaplmaldr.(ekil 5) Tm drenaj borular galvaniz elik olmaldr. Fan - coil drenajlarnda en kk apl boru 1'' olmaldr. Alt katta yatay toplamada 2'' boru kullanlmaldr. Fan - coil drenaj hortumu 1'' borunun iine girecek ve dtan balanacaktr. Fan - coillerin drenaj borusuna balanrken ekil 6'daki detay uygulanabilir. Yalnz dirsee hortum sokulmamaldr. Tkayabilir.

Kapama vanalar ve pislik ayrclar boru apnda (veya daha byk) kullanlmaldr.

ekil 5. Kazan dairesi drenaj sifonu detay ekil 6. Fan-coil drenaj borusu

1. 2. 3. 1. 2. 3. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Sifon alan fan-coil altna kolon boaltma musluu konulmaldr. (ekil 4) Fan-coiller kat tablosundaki bir alter ile durdurulabilmelidir. Akam kta her kat tablosundaki aydnlatmadan bamsz bir alter ile fan-coil fanlar durdurulabilir. Fan - coil termostatlarnn yeri , duvar zerinde 1.50 cm. seviyesinde Fan - coil k havasndan etkilenmeyecek konumda Gne almayan kullanm kolay yerlerde olacaktr. stten datmal sistemlerde, alttaki fan - coillere amur toplanmaktadr. Fan-coil gidi borusunu min. 1 olarak kazan dairesine kadar devam ettirmek gerekir. Fan - coillerin esnek boru ile balanmasn neririz. Fan - coil tavalar youmaya kar izole edilmelidir. Fan - coil vanalar drenaj tavas iinde kalmaldr. (Fan-coil tavas vanay da iine alacak kadar byk olmaldr. Fan - coil seimleri iin toplam s ve duyulur s oranlar ayr ayr kontrol edilmelidir. Otellerde ve ofis binalarnda Fan - coil termostat kontroluna ramen zon yaplmaldr. Mteri veya kullanc oda termostadn sonuna kadar amakta ve enerji kaybna neden olmaktadr. 4 cephede 4 ayr eanjr ve zon sistemi olmaldr. Fan - coil fanna oda termostad ile kumanda etmek fan sesini kesikli duymak anlamna gelir. Srekli ses rahatsz etmez. Fan devreye girip karken, ortaya kan kesikli ses rahatsz eder. Sifon alan fan-coil cihazlarna boaltma musluu monte edilmelidir. yollu vana, kullanlarak fan-coillerin bilhassa ara mevsimlerde konvektr gibi alarak katlar ar stmas nlenmelidir.

10. Byk ticari yaplarn i zon fan-coil sistemi otomatik kontrol sisteminde, change over sistemi kullanlarak k yaz konum deiiklii otomatik olarak salanmaldr. 11. Fan - coil drenaj hortumlarnn drenaj borusuna balants yaplrken, boruya di almal ve ince bir keten sarlaml, sonra hortum geirilip kelepe ile sklmaldr. 12. Kaj iine alncak fan-coiller gizli tip (Galvanizli ve boyunlu tip) seilmelidir. Otel odalar haricindeki binalarda tavan tipi fan-coil ve split cihaz kullanmaktan kanlmasn neririz. Tavandaki cihazn 1. 2. 3. 1. Filtre temizlii, bakm ve servisi glk yaratmaktadr. Asma tavan elemann sken teknisyenin parmak izleri (leke) asma tavanda ounlukla kalmaktadr. Cihazn alt ksmndaki blgede genellikle iyi konfor artlar salanamamaktadr. Tavan tipi fan-coil kullanlan yerlerde (otel gibi) soutma devreye alnmadan nce fan-coil altndaki ahap kapaklar ak braklmaldr. Kontrol nedeniyle, Su damlarsa ahabn rmemesi iin. Fan-coil sistem tasarmnda taze havann fan-coil arkasndaki delik veya zgaradan (d ortamdan) alnmas yerine, taze hava santral, kanallar ve menfezle odaya verilmesi daha dorudur. Fan-coil taze havay delik veya zgara ile d ortamda olmas halinde aadaki sakncalar oluur. Dardan ses ve grlt gelir. D hava alm nedeniyle filtreler abuk tkanr. Souk blgelerde (ok souk olan tatil gnlerinde stanbul'da dahil) serpantinlerin donma riski vardr. Rzgarl havalarda, d hava kontrolsuz olarak ieri girerek konfor artlarn bozar.

1. 2. 1.

1. 2. 3. 4.

Yaz iletmesinde ise fleme havas scakl 14C'dir. Ortam scakl hava miktar azaltlp artrlarak kontrol edilir. %30 min.hava debisine ulanca , havann daha fazla kslmas nerilemez. SPLT KLMA CHAZLARI 1. 2. Split cihazlarda i d nite mesafesi boru ap tablosunda dikkate alnmaldr. Gereinden kk seilen boru aplar cihaz kapasitesinde dmelere neden olur. Heat-pump cihazlarn +7 C deerinden dk scaklklarda stma modunda almasnda defrost nedeniyle performansnda dmeler meydana gelir. Kullanlan yerin d scaklk deerlerine gre bu dm dikkate alnmal ve heat pump tipi cihazlar ok dk scaklklarda stmada kullanlmamaldr. Ayrca bu cihazlarn stmada kullanlmasnda, Bina iyi izole edilmi olmal, Hava szntlar ok az olmal, D nite kn gne alan yere monte edilmelidir. Split cihazlarda yksek uygulamalarda (kot fark) kompresrn altnda karter stc olmaldr ve zaman geciktirici kullanlmaldr. Kanal tipi split klima cihaz kullanlan binalarda egzost havas (mutfak vb. hari) d nitelerin zerine flenerek verim artrlabilir, defrost says azaltlabilir

1. 2. 3. 1. 2.

HASTANE KLMA VE HAVALANDIRMASI Hastane klima ve havalandrma esaslar DIN 1946 Ksm 4'te ve ASHRAE Handbook'larnda verilmitir. Burada esaslardan alnan ve nemli grlen blmlerin alt izilmitir. 1. 2. 3. Taze hava emi menfezi, toprak zemine yakn yerde mikroorganizma ve toz bulunduundan, toprak zeminden en az 3m yksekte olmaldr. Egzost gazlar mmkn olduu kadar at zerinden atmosfere atlmaldr. Ykseklii, konumu ve egzost menfezinin yaps, kendi binasna ve komu binalara zarar vermeyecek ve rzgar etkisi ile egzost havasnn tahliyesi mmkn olacak ekilde belirlenmelidir. Hava kanallar, dirsekler ve balant elemanlar partikl birikmelerini nleyecek ekilde aerodinamik yapda olmaldr ve dardan veya darya hava szdrmalar olmayacak ekilde szdrmaz olmaldr.

4.

5. 6. 7. 8. 9.

Taze hava emi kanallar, bina iindeki istenmeyen pis havay emmesi ve buna bal olarak hastane enfeksiyonu tehlikesini nlemek iin DIN V24194 Ksm 2 szdrmazlk snf II'ye uygun olmaldr. Bu nedenle, taze hava emi menfezi ile hava verilecek oda arasndaki mesafenin ok uzun olmas durumunda, ksa emi hatt ve uzun basma hatt, uzun emi hatt ve ksa basma hattna tercih edilmelidir. Emi menfezi ile klima santral arasndaki kanal iini temizlemek, dezenfekte etmek iin yeterli sayda temizleme kapaklar olmaldr. Birden fazla kat besleyen klima santrallarnda her katn branman hatlarna damper monte edilmelidir. Temiz oda artlarnn salanmas iin odalara temin edilen hava miktarlar ve odalar arandaki hava ak hayati nem tar. Bunu en iyi biimde temin edebilmek iin hava beslemesinde Sabit Hava Debili (C.A.V) kutular kullanlmaldr. Yksek oda artlar gerektiren kark akml hava kanal sistemli ameliyat odalarnda en az 2400 m 3/h besleme havas debisi gerekir. Kullanm zamannn dnda altrlmamas gereken besleme ve egzost kanallar, hava ak olmayacak ekilde szdrmaz damperlerle kapatlmaldr.

KLMA GENEL TESSATI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Santrifj pompalarnn emiinde dirsek vs. gibi akta rahatszlk yaratacak eleman bulunmamaldr. Pompa giriinde istenen dz boru uzunluu (dirsekten sonraki mesele), boru apnn en az 10 kat kadar olmal. Aksi halde verim der veya zel balant eleman kullanmak gerekir. Pompalanan suyun iinde %2 orannda hava varsa pompa verimi %20 der. Srekli alan 3 HP den byk pompalar d/d olmal. 2800 d/d pompalarn elektrik. motorlarnn fanlar ok ses yapmaktadr Binalarn iletme giderleri iinde elektrik, yakt, su genellikle 1. Sray almaktadr. Enerji sknts olduunda; binadaki fazla enerji tketimi (byk motor gleri, s kayb ve kazancnn fazla olmas sonucunda) jeneratrn de byk kapasitede seilmesine (ilk yatrm maliyeti, yer kayb v.s.) neden olacaktr. Servis bakm ve onarm iin aft kapaklar yerine aft kapalar braklmal. Pislik ayrc boru apndan byk konmal ve en az 1 '' olmal. '' dahil daha byk kollektrlerin bombeleri preste baslm olarak imal edilmelidir. Pompalarn altna yaplacak temel detay ekil 7'de verilmitir.

ekil 7. Pompa temel detay 1. 2. Fan-coil ve klima santrallarnn drenaj borular izole edilmelidir. Pompalar monte ederken iki pompann arasnda 15 - 20cm mesafe braklmal, pompa temelleri bu llere gre boyutlandrlmaldr. (ekil 8)

ekil 8. Pompa temel lleri

1. 2. 3. 4. 5. 1. 2. 3. 1. 2. 3. 4. 5.

Kullanma suyu borular terlemeye kar izole edilmelidir. Su seviyesi kontrol elektrotlar 6 At'ye kadar kullanlabilir. Genel not : Cihazlardaki suyu boaltma, hava alma, tplerinin boaltma vb. vanalarn mutlaka ayr ayr borularla balayalm. Ular grnen bir yere boaltsn Basn drclerinin (ST) kndaki basn, ak annda istenen basnc salad halde, sistem durduu zaman basn ykselebilir. Termal blgelerde scak su, ift eanjr (zel imalat paslanmaz vb.) kullanmak kayd ile, Kullanma suyu n stcs, Klima santral primer hava stcs, Bina stma vb. amalar ile kullanlabilir. Pnmatik kontrol sistemlerinde hava kompresrlerinde k havas evoperatrden geirilerek soutulmal ve nemi alnmaldr. (rutubetli hava problem yaratabiliyor.) Ayrca ya ayrc kullanlmaldr. Yksek blok pompalar pik dkm yerine elik gvdeli ve fanl olmal. Beton kaide mantar zerine yaplmal mantar zerindeki beton kaidelerin arl cihaz arlnn 2,5 - 8 kat olmaldr. Demir boru serpantinlerde buhar kullanyorsa 0,5 At den sonra patent boru kullanlmaldr. Normal borunun max. Kullanma scakl 120C olup buharda kullanlmaldr. Klima santrallar ve fan-coillerin montaj tamamlandktan sonra drenaj tavalarna su dklerek test yaplmaldr. Genelde bu ilem yaplmad iin sistem iletmeye alndktan sonra problemler ortaya kmaktadr. Fan-coil yatay monte edilmediinden (terazi ile kontrol fan-coilin ksa ve uzun kenarlarndan ayr ayr yaplmaldr.) Drenaj tavas ile drenaj borusu balantsndan, Drenaj tavalarndaki imalat hatalarndan, Drenaj borusundaki tkanklklardan,

1. 2. 3. 4.

Soutma serpantininde younlaan su demeye dklmektedir. 1. 2. 3. 4. 5. Pislik ayrclar pompa emiinde olmaldr. (Pompay korumak iin) Pompa giri ve k kollektrlerine boaltma vanas konulmaldr. Kollektr vb. boaltmalar akta olmaldr. (Su karan vanalarn tespit edilmesi iin) Pompa kndaki manometreler dirseklerden sonraya alnmal, altlarna vana ve helezon monte edilmelidir. Kazan dairesi,makine dairesi (bodrumda,ara katta,at katnda vb) gibi hacimlerde ses ve titreim ile ilgili nlemler konfor tesislerinde nem kazanmaktadr. Cihaz seerken ses seviyesi dk cihazlar seilmelidir. (Kaliteli marka, dk devirli motor, gaz yaktta atmosferik brlr vb.) Oluan sesin binaya iletilmemesi iin nlemler alnmaldr. Cihazlarn konaca yerin seilmesi, duvarlarn kaln ve dolgu malzeme ile, tavann asmolen yaplmas, ift cidarl sa kap kullanlmas vb.) Akustik nlemler alnmaldr. (makine dairesine akustik tavan yaplmas, pompa ve cihazlarn altna mantarl kaide yaplmas klima cihazlar kna susturucu ve akustik izolasyon yaplmas) Pompa montajnda kollektrler askya tam alnmaldr.Aksi halde pompaya gelen yk nedeniyle, motorpompa eksenini bozmakta mil eilmekte veya kavrama bozulmaktadr.Titreim nleyiciler kullanlm ise, bu daha fazla nem kazanmaktadr. Ofis yaplarnda toplam elektro mekanik tesisat iin yer ihtiyac inaat alannn %8 ile 10'u arasndadr. Tipik ofis katlarnda evre niteleri inaat alannn %1 ile 3' arasnda yer tutar. te yandan i aftlar %2 daha fazla alana gereksinim gsterirler. Bu nedenle kanallar, borular ve ekipmanlar her katta inaat alannn yaklak %3 ile 5'i yer ihtiyac gsterirler. Elektrik ve shhi tesisat iin her katta ilave %1 ile 3 orannda yere gereksinim vardr.

1. 2. 3.

1. 2.

SU SOUTMA GRUPLARI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Soutma grubu adetlerini tayin ederken, cihazlarn %30 kapasitenin altnda almamas salanmaldr. Soutma kompresrleri %30 kapasitenin altnda altrldklarndan sorun yaratmaktadrlar. Birden fazla chiller mevcutsa, sra kontrol cihaz kullanlmaldr. Sra kontrol cihaz gidi veya dn suyu scakln kontrol edebilir. ok zel bir neden yoksa, 300.000 kcal/h kapasiteye kadar 1 adet soutma grubu yeterlidir. Chiller devresi pompalar kuru rotorlu tip olmaldr. Islak rotorlu tip pompada suya s aktarlmaktadr. Gc 15 KW deerinden byk olan pompalar deiken devirli (frekans kontrollu) seildiinde kendisini makul bir srede amorti edebilmektedir. Ses, titreim, mr, bakm avantajlar nedeniyle chiller pompalar 1450 d/d seilmelidir. Ayn ekilde fan devir says seerken a) grlt, b)rulman ve cihaz mr, c) servis bakm skl dikkate alnmaldr. Soutma grubunun bulunduu hacimde freon gaz kaaklar aada toplanabilecei iin, egzost sistemi yaplmas halinde deme seviyesinden de hava emii salanmaldr. Su soutma gruplarnn kapal yerde bulunmas halinde, gaz kaa olduunda sinyal verecek bir dedektr kullanlmasn tavsiye ederiz. Soutma gruplar seiminde 600.000 kcal/h kadar soutma kapasitesinde pistonlu kompresr, 600.000 1.200.000 kcal/h aras soutma kapasitesinde vidal kompresr 1.200.000 kcal/h den byk soutma gruplar kullanmay tercih ediyoruz. Soutma grubu adetlerini tayin ederken cihazlarn %30 kapasitesinin altnda almamas nemlidir. %30 kapasitenin altna iniliyorsa birden fazla sayda cihaz kullanlabilir. Birden fazla chiller varsa sra kontrol cihaz kullanlmaldr. Sra kontrol cihaz gidi veya dn suyu scakln kontrol edebilir. 300.000 kcal/h kapasiteye kadar (ok zel bir neden yoksa) bir adet soutma grubu semek yeterlidir. kullanan cihazlar 2015 ylna kadar, F-22 2025 ylna kadar retilecektir. F-23 ve 134 kullanan cihazlar 2030ylna kadar, F-23 - 134 2040 ylna kadar retilecektir. F-11 ve 12 kullanan cihazlar retimden kaldrlmtr. Trkiye CFC gazlar ile ilgili Montreal protokoluna imza koyan lkelerden biridir. Troposferde bulunan ve dnyaya sera etkisi yapan karbondioksit (CO2) ve metan (CH4) gazlarndaki art sebebiyle sera etkisinin artmas ve scakln ykselmesi sz konusudur. Bugnk gidiatla tahmin edilen art on senede, 0,4 C deerindedir. Ancak intergalaktik ala, buzul an ayran scaklk farknn 5C olduunu da unutmamak gerekir. Yedek soutma grubu semek (arlarda ve benzeri binalarda) daha dorudur. stanbul'da su problemi vardr. artlandrlm su ok pahaldr. Hava soutmal soutma grubu semek daha uygun. Kondenser ve chiler pompalarnn giri ve klarna flanl tip titreim absorberi konulmaldr. Chiller, kondenser, klima santral borular serpantinler kabilecek ekilde yukardan flanl olmaldr. Chiller ve kondensr sularn boaltmak iin boaltma alt noktadan olmaldr. Hava soutmal grup ve santrallarn serpantinleri Akdeniz iklimine (tozlu iklim) uygun tip (kanat aralar geni) seilmelidir. Kaba filtre + torba filtre kullanlmaldr. Kondenser kk olursa kondenzasyon basnc yksek olur. Verim der ve elektrik tketimi artar.Kompresr mr ksalr. Kompresr mr Avrupa'da 20-25 sene, bizde yaklak 4-5 sene mertebesindedir. Expension valfin ksma aral %100 ile %20'dir. Water Regulating valf.max.100.000 kcal/h kapasiteli sistemlerde kullanlr. Gaz basncna gre su debisini ayarlar. Kondenser lame aralklar Trkiye artlarnda (toz olduu iin) 4mm olmal. Sistemler en az 24 saat, idealde 48 saat vakumda kalmaldr. Drier deiimi ilk devreye almada en ge 1 ay sonra yaplmaldr. Alak basn presostad doru ayarlanmaldr. Devredeki her yabanc madde (su buhar dahil) sistemde asit yapar. Asit ise motor sarglarn eritir. Yar hermetik - hermetik sistemlerde motor yandnda devrede fazla miktarda asit oluur ve bu asit kondenser ve evoperatr borularna svanr. Temizleme iin ; Freon 11 ile (sv olduu iin pompa ile baslr.) Pratik yntem bir basnl kabn altna Freon 11, zerine azot baslp devreye Freon 11 baslmaldr. lk kan atlr. Sonra kan freon 11 ikinci kez baslabilir. Sonra azot baslr. (Azot kalan su buharn almak iin (kurutucu) ve sistemde kaak kontrolu iin baslr.) Vakuma alnr. Fabrikada yaplan hava soutmal sistemlerde borular iirilirken ya kalabilir. Bu ya trikloretilen ile temizlenir. Amonyak sistemlerin, ilk yatrm dktr, bakr boru kullanlamz ancak elik boru kullanlabilir. Amonyak zehirlidir ve kanserojendir. V.S.A. standartlarnda amonyak kullanm toplu yerlerde yasaklanmtr. Su soutmal kondenserlerde kondenser giriinde reglating valf kullanlmal. Chiller ve kondenser pompalar basma tarafna flow-switch monte edilmelidir.

10. 11. 12.

13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 1. 2. 3. 1. 2. 3. 4.

5.

Chiller pompalar ve kondenser pompalar chiller ve kondensere basmal, byk basn kayb pompa knda olmaldr. Aksi halde pompalarda kavitasyon daha fazla olur, tesisat daha ok hava yapar. Genleme deposu da pompa emiinde olmaldr. Ayrca chiller pompasnn daha az souk olan su ile almas, pompa izoleli bile olsa, youma orann ve sl kazanc azaltr. HAVA KANALI UYGULAMASI

1. 2.

3.

Hava kanal uygulamalarnda uzun hatlarn tek kanal ile beslenmesi ilk ve son menfez arasnda hava hz asndan byk farklar dourmakta ve hava ayar yaplamamaktadr.Bu durumda kanalda zonlama yaplmal ve uzun hatlar iin booster fan kullanlmaldr. Kalorifer tesisatnda basn kayplar mSS, havalandrma tesisatnda basn kayplar mmSS olarak hesaplanr. Yani hava kanal dizaynnda basn kayplar en aza indirilmelidir. Ayrca her menfeze kadar olan basn kayplarnn da eit olmasna allmaldr. Kalorifer tesisatnda hzlarn artmas durumunda sistem kapal olmasna ramen ses oluur ve oluan bu ses duyulabilir. Havalandrma tesisatnda ise ; hz arttnda menfezlerin ucu ak olduu iin oluan ses dardan daha fazla duyulur. Kolon klapeleri menfezlerden en uzak noktaya monte edilmelidir. (Kolon klapeleri ses kaynadr.) Konfar tesislerinde menfezler hava hznn yksek olduu kanallarn zerine veya yaknndaki branmanlara yerletirilmemelidir. Ofis bloklar iin hava hzlar,

GOODMAN UYGULAMASI V.A.V UYGULAMASI

Besleme menfezleri Emi ve egzost menfezleri D hava panjuru

- 2,5 -3 -4

- 2,5 -3 -4 V.A.V box sonras

Branman Kanallar

- 4,5

- 4,5 V.A.V. box ncesi - 10

Ana kanallar

-6

- 15

1.

2.

Statik basn kayplar asndan dengeli olmayan kanallarda hava ayar teorik olarak kanal st damperlerin kslmas ile yaplabilir. Ancak pratikte ok kslnca ses olumaktadr. Bu nedenle cihaz kna uzak ve yakn olan kanallarn basn dengelenmesi damperlere gvenmeden yaplmaldr. Dengeleme iin ksa kanaln ap, hava hzn kabul edilir deerlerin zerine karmadan bir veya iki ap kltlmelidir. lk menfezin hava damperinden yaklak 6 m veya daha fazla uzakta olmasna dikkat edilmelidir. Hava dalm yaplrken, bro mahallerinde, 2,8 mt. kat yksekliinde anemostat bana yaklak 7500 BTU/h kapasite alnabilir. Bir yerden 7500 BTU/h den daha fazla souk hava flemesi halinde (duvar ve cam tipi klima cihazlarnda olduu gibi) ortamda ciddi scaklk farkllklar ve istenmeyen hava hareketleri olumaktadr. Kanall tip klima cihaz yerine salon tipi klima cihazlar ile soutma yapmak veya ok byk miktarlardaki havay bir menfezzden ortama vermek stmada radyatr yerine sobann tercih edilmesine benzer. Menfezler yerleiminde sorun varsa dahi, 10.000 BTU/adet menfez kapasitesinin almamasn neririz.

V.A.V. SSTEM 1. V.A.V boxlarn zonlanmasnda dikkat edilecek hususlar unlardr. Mahallerin kullanm amalar ve buna bal olarak insan younluklar farkl ise (Mesela ay salonu gnn belli saatlerinde insan says deimeden gn boyunca kullanlr.) Byle yerleri farkl zonda almak hatta ayr bir klima santral monte etmek gerekir. Eer kullanm amac ayn olan blnm mahaller var ise bu durumda yn, belirleyici kriterdir. Ayn yne bakan odalarn bir arada zonlanmasna dikkat edilmelidir. V.A.V zmde hava miktar yksek olduundan dn havas asma tavan iersinden toplanyor ise tavanda braklacak hava gei kesitine dikkat edilmelidir. V.A.V uygulamalarnda kanal kesitleri daha byktr. Kanal adedini arttrarak kesit, dolays ile asma tavan ykseklii drlebilir. Ancak bu uygulamada V.A.V. box seimi yaplp ykseklii belirlendikten sonra kanal hesab yapmak daha dorudur. V.A.V uygulamalarnda, V.A.V. box ile anemostat arasnda flexible kanal kullanlmas tercih edilmez. Nedenleri : Bu blge zamanla pislik yuvas haline gelir. Yzeyin przl olmas ve malzeme younluunun az oluu nedeni ile ses oluturur ve basn kayplar ok yksek olur. Alminyum yerine cam yn izoleli naylon (plastik) esasl kanal uygulamas yaygnlamaya balamtr. V.A.V kutusu ile anemostat arasnda akustik izoleli hava kanallar kullanlmaldr. HAVALANDIRMA NOTLARI 1. 2. 3. Byk ve tek odalarn hava ile artlandrlmasnda dn havasn odadan ayr bir kanalla toplamak yerine, asma tavan veya ykseltilmi demeyi plenum olarak kullanmak ve bu plenumdan tek noktadan emi yapmak uygun ve avantajl bir zmdr. Sabit debili klima santrallarnda, ift devirli fan kullanlmas byk ekonomi ve kolaylk salar. zellikle yazk hava debileri geileri ve sistemin ksmen altrlmas hallerinde bu yarar kendini gsterir. D hava miktarlar hesaplanrken, sigara iilen hacimlerde 60m 3/kii deeri alnmaldr. Dha dk havalandrma deerleri ile projelendirme yapldnda, havalandrma uygulamada yetersiz kalmaktadr. ASHRAE daha dk bir deer vermektedir. Ancak Trkiye'de yaayan insanlarn sigara ime oran daha yksektir. Yksek basnl haval sistemlerde, kaaklar ok nemlidir. Kaak oranlar %30 deerlerine ulaabilir. Bunun iin bu sistemlerde mutlaka contal szdrmaz kanal kullanlmaldr. Fan basnc hesabnda, hava filtresinin direnci, temiz ve tam kirli hallerdeki direnlerin ortalamas olarak alnmaldr. ki kademeli filtre seildiinde, aradaki fark iki deerinden fazla olmamaldr.rnein EU2 ve EU4 gibi... Taze hava santrallar yaz - k 22C scaklkta hava fleyecek ekilde seilmelidir. Trkiye koullarnda bro planlamas iyi yaplmyor. Kullanm maksad deiiyor ve insan says daha fazla olabiliyor. Bu nedenle mutlaka bir emniyet says gznne alnmaldr. Booster fan kullanm mant ounlukla bilinmemektedir. Birbirinden ok farkl direnlerde hava kanallar tek fanla beslenmeye allmaktadr. Byle durumlarda fan seimi kritik devreye gre yapldndan, gereinden byk fanlar ortaya kmakta ve direnci az olan devrelerde ksma suretiyle diren dengelenmesi yaplrken enerji ziyan edilmektedir. Bunun yerine farkl direnlerdeki paralel hava kanallar iinde en dk dirence sahip olana gre fan seildiinde ve yksek dirence sahip kollarda fark diren booster fanlarla karlandnda byk tasarruf imkan domakta ve sistem ok daha mkemmel dengelenmektedir. Garaj havalandrmas iin byk kapasiteli aspiratrler ve byk kesitli hava kanallar kullanlarak yerine ; kuranglez yapp, bu kuranglerlere alt ve st kotlarda hava basan aksiyal fanlar ; (herbiri 1000 - 2000 m3/h kapasiteli dk basnl fanlar) veya booster fanlar monte etmek daha uygun bir zmdr. Kenarlara monte edilmi bile olsa hava kanallarnn aa sarkmas ve kullanm alanlarn daraltmas sz konusudur. Kanallarn keskin kenarlar insanlarn ban vurma riski yaratmaktadr. Kk kapasiteli ok sayda fan ile garaj egzostu yaplmas kurulu maliyeti (%50 daha ucuz) ve bir fann arza yapmas halinde (veya servis srasnda) dierlerinin almaya devam suretiyle alma gvencesi avantajlar vardr. Booster tip veya klasik aksiyal tip fanlar hz anahtar ile birlikte monte edilirse, srekli max. Kapasitede aspirasyon yerine, ihtiya orannda alacaklardr. Kapal ortamlarn ortalama egzost havas miktar, ou zaman kullanlan cihaz kapasitelerinin yaklak %10 - %40' arasnda kalmaktadr.

2. 3. 4.

1. 2. 3. 1.

4. 5. 6. 7. 8.

9.

1. 2. 3.

1. 2. 3. 1. 2. 3. 4. 5. 1. 2. 3.

atdaki veya uzaktaki aspiratrlerin ve tm motorlu cihazlarn elektrik tablolar atda aspiratr yannda (cihazlarn yaknnda) kumanda ve kontrollar ise kontrol ve kumanda odasnda olmaldr. Banyolarda aspiratr kullanlmaldr. Kimse cam ap banyo yapmamaktadr. hava kalitesi Kapal binalarda yorgunluk vs. gibi ikayetler olumaktadr. Bunlar %45'i havalandrma ile ilgilidir. hava kalitesi ; yerden 1,83mt. ykseklie kadar, yandan 60cm. mesafe iinde kalan hacim iin aratrlr. Kanal sistemlerinin temizlii Bat lkelerinde bir sanayi haline gelmitir. Hava kanallarnda nem %30 - %60 arasnda olmaldr. %70'de mantarsal bakteriler remektedir. CO2 1000 ppm'i geerse problem balar. 5000 ppm lme yol aabilir. hacimlere i hava sensr konularak, havalandrma otomatik kontrol ile salanabilir. (scaklk - nem duyar eleman gibi) Gzn grebilecei toz 10 mikron byklktedir. Oysa doadaki tozun %99'u 1 mikron mertebesindedir. Mimarlara notlar 1. merkezi planlamsnda katlar fark firmalarca kullanlacaktr. Her katta UPS odas + aft + tesisat+ ayr bir soutma grubu olmaldr. 2. Taze hava emite hava alma az Yerden yksekte, Trafik aknn en az olduu blgede olmaldr. Klape damper yerlerinde sklebilir klapeler olmaldr. Proje aamasnda test noktalarnn belirlenmi, mimar ve tesisat projelerine ilenmi olmalar gereklidir. Yangn damperlerinin manyetik anahtarl seilmesi yerine, ilk yatrm artrsa bile, elektronik kumandal seilmesi ok uygundur. zellikle iletmeye alma dneminde antiye elektrii kullanrken, enerji kesilmesi nedeni ile ciddi zorluklar yaanabilmektedir. Sonuta tekrar kurmakla baa klamayp telle balanarak sakncal bir zme gidilmelidir. Klima santrallerinin damper motorlarna baland damper kollar konstrksiyonuna ok dikkat edilmesi gerekir. Aslnda detay gibi grnen bu ayrnt ok nemlidir. Zira tm hava kontrolunu yneten elemanlar damperlerdir. Yangn ihpar ve otomasyon sistemleri seilirken baz ihbarlar otomasyon, bazlarn ise yangn ihbar aldndan ; koordinasyonun daha iyi salanmas iin ayn firmann rn olmas yararl olacaktr. Hava kanallar mutlaka (safe) contal olmal Aspiratr ve klima santral hava kanallarna (eer nceden bir hesap yaplmsa) cihaz kndan itibaren 10mt ve en az bir dirsekte akustik izolasyon yaplmaldr. Akustik izolasyon yaplan yerde hava kanal kesiti i izole kalnl kadar arttrlmaldr. Yatay hava kanallar asklar salam yaplmal ve sallanmas nlenmelidir. atdaki veya uzaktaki aspiratrlerin ve (tm motorlu cihazlarn) elektrik tablolar atda aspiratr yannda, (cihazlarn yannda) kumanda ve kontrollar ise kontrol ve kumanda odasnda olmaldr. Klasik tip hava kanallarnda emici - verici tm kenetler macunlanmaldr. Katlar aspiratr havas Adana gibi scak blgelerde asansr, makine dairesine flenebilir. (Scaktan asansr termii atabiliyor.) teras kattaki soutma kulesinin veya haval kondenserin zerine flenebilir. Soutma kulesinin veya hava soutmal kondenserin verimi artacaktr. Teras kattaki soutma kuleleri kalorifer bacalarndan uzaa monte edilmeli ve baca kule seviyesinden 3 m daha fazla ykseltilmelidir. Pnmatik kontrol sistemleri kullanm yerleri, Byk kapatma kuvvetlerinin gerektii yerlerde (byk debili santrallarda) Patlama riski olan yerlerde (kimyasal madde ile ilgili yerler) Otomatik kontrol sudan korunamadndan ak alana klima santral monte etmekten olabildiince kanlmaldr. Ak havadan gelen (kurum,asit vs.) ar korozyon yaratmaktadr. Ayrca yksek blok atlarnda fazla rzgar yk, donma riski gibi sakncalar vardr. Merdiven basnlandrma (yksek bloklarda) hava verici vantilatrleri ayarlanabilir devirli, olmal ve katlarn kaplar civarnda basn hissedicileri bulunmaldr. Vantilatr gerektii debide alabilmalidir. Egzost aspiratrleri mutfak,cafe vb. uygulamalarda uta olmaldr. Koku dalm iin + basn yaratlmamaldr. Atriumlarda direkt egzost iin rezervasyon braklmaldr. Scak hava basan vantilatrlerin debisi ok azalacaktr. Vantilatr seiminde buna dikkat edilmelidir.

1. 2. 1.

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 1. 2.

1. 1. 2. 1. 2. 3. 4. 5.

6.

tesisat aftlar yaplrken demelerin karsndaki perde duvarda beton knt olursa kalas konup alabilir. Yksek bloklarda alma gvenlii iin allan aftn alt kat da kalas ile kapatlp allmaldr. (i gvenlii iin) 7. Mutfak davlumbaz kanallar 2,5 mm siyah satan kaynakl retilmeli ve izolasyonu yanmaz malzeme ile yaplmaldr. 8. Davlumbazn yerden ykseklii 185 cm (ocaktanyukar 105 cm) olmaldr. 9. Yatak katlar egzost kanallar ses gemesin diye ayr ayr kanal yaplmaldr. 10. Banyo egzost menfezi kvet hacmi iinden bataryann ters tarafndan yaplmaldr. 11. Kesintisiz g merkezi hacimleri havalandrlmaldr. 12. Snak hacimlerine stma ve havalandrma tesisat yaplmaldr. Cihazlarn lastik takozu ekil 9'da grld gibi olmaldr. Lastik takoz imalats 1 lastik takozun tayaca yk vermelidir.

ekil 9. Lastik takoz tipleri

1. 2. 3. 4. 5. 1. 2.

Kay iki tarafndan ortaya doru skldnda (2,5 + 2,5) toplam 5 cm. esniyorsa idealdir. 3 ayda bir kaylar kontrol edilmeli ve ayarlanmaldr. ne eik kanatl (sk kanatl) fanlarda diren arttka motorun ektii akm hzla azalr. Geriye eik kanatl tiplerde de ayn sorun var fakat daha ar seyreder. Kazan dairesine klima santral ve aspiratr monte edilmelidir. Vakum etkisi ile kalorifer kazanndaki yanma bozulur. Menfezlere hava datmnda mmkn olduu kadar eit uzunlukta kanallar kullanlmal, eit diren yaratlmaya allmaldr. Bu konudaki rnekler ekil 10'de verilmitir. Hava kanal tasarm yaplrken hi hava damperi kullanlmayacakm gibi dnlmelidir. Hava damperi kk ayarlar iin kullanlmaldr. Hava damperleri menfezlere olabildiince en uzak yerlere monte edilmelidir. (Damper geiindeki hava hznn oluturduu sesin darya duyulmasn nlemek iin) Ak odalar havalandrmas iin paslanmaz elik aspiratr ve kanal olarak ise PVC boru kullanlmal, galvaniz sa kullanlmamaldr. Kapal yzme havuzlar egzost kanal ve egzost fan paslanmaz malzemeden yaplmaldr. Kanal iin rnein Alminyum kullanlabilir. Bro binalarnda katlarn egzost havas at arasna verilirse, kn at arasscakl ykselecek ve s ekonomisi salanacaktr. Benzer ekonomi yaz klimas iin de geerlidir. Ancak, at aras ile katlar arasnn szdrmaz kap ile ayrlmas gerekir.

1. 2. 3.

1.

Sadece bro hacimlerinin egzost havas kullanlmaldr.

ekil 10. Hava datmnda eit diren prensibi

1.

Yine bro, alveri merkezi vb. yaplardaki egzost havalar kokusuz ve kirlenmemi olmalar art ile garaj havalandrmasnda kullanlabilir. 2. Mutfak kafeterya gibi kokulu hacimlerin aspiratrleri ile emilen havay tayan kanallarda negatif basn olmaldr. Eer bu kanallarda (+) basn olursa ve bu kanallar temiz hacimlerden geerse koku szmas olabilir. 3. Hava kanallarnda klapelerden sonra kontrol kapa konulmaldr. 4. Hava kanal asklar mmkn olursa, izolasyon zerinden yaplmaldr. 5. Devaml alan mutfak aspiratrleri mterek olabilir. Ancak farkl zamanlarda kesintili alan aspiratrler bamsz olmaldr. 6. amarhanelerde, zerinde davlumbaz olan tlerde davlumbazda youma meydana gelmektedir. Youan su ise damlayp amarlarda leke oluturur. Bu nedenle silindir t emileri, silindir iinden yaplmaldr. 7. Otellerde yatak odlar arasnda ses geiinin nlenmesi iin, ortak egzost kanallarnda nlem alnmaldr. Bu amala egzost kanal branmanlarn ses yutucu yerletirilebilir veya her oda uzun bir branman ile ana kanala balanr. 8. Asansr makine daireleri yazn ykselen scakla kar aspiratrle havalandrlmaldr.Yazn d hava scaklnn yksek olduu yerlerde ise, asansr makine dairelerinin tavan izole edilmelidir. Binada klima tesisat varsa, bro hacimleri egzost havas ksmen asansr dairesine beslarak soutma yaplr. Bu hava asansr dairesinden bir aspiratrle zorlanm olarak veya d hava panjurlar ile doal olarak dar atlr. 9. Havalandrma ve klima sistemlerinde hava kanallar montaj yaplrken, inaat sresince ak kalacak olan menfez azlar veya kanal ular naylon ile kapatlarak, yaptrc bantla dtan sarlmaldr. Aksi halde kanallarn iersine dolan tozlar fanlarn ilk almasnda bitmi durumdaki binay kirletecektir. Hatta kanal iinde kalacak baz paralar, hava hareketinde srekli grlt kayna oluturmaktadr. 10. Is ekonomisi yapmak iin, s geri kazanmal aydnlatma armatrleri kullanlabilir. Bu sistemde egzost havas zel aydnlatma aygtlar zerinden emilir. Bylece aydnlatma yknn yaklak %30 orannda bir ksmn dorudan dar atmak mmkndr. 11. Asma tavann dn havas plenumu olarak kullanlmas halinde kanal maliyetlerinde nemli bir tasarruf salanr. Buna karlk , 1. 2. 3. 4. Btn binada uygun hava dengelemesi zorlar. atlaklardan hava sznts olur ve bu noktalarda kirlenmeye neden olur. Emie en yakn dn havas aklandndan daha fazla hava emilerek hava dalmn bozabilir ve sese neden olabilir. Ofis alanlar arasnda ses geir

Garaj havalandrma uygulamalarnda, egzost gazlarnn bazlar havadan ar olduu iin, egzost kanal ile yaplanemilerin %30'u galvaniz kanal eklenerek deme zerinden yaplmaldr. PRATK NOTLAR Fanlar ekil 11'de gsterildii gibi farkl pozisyonlarda yerletirmek mmkndr. ncelikle fan motorunun bulunduu tarafa bal olarak fanlar saa dnl ve sola dnl olarak iki ana yerleim grubuna ayrmak mmkndr. Ayrca her grup fan yerletirme asna bal olarak 0 , 90 , 180 ve 270 al olarak drt ayr biimde yerletirilebilir. Fann balanaca kanaln durumuna gre en uygun yerleim pozisyonu seilmelidir. Yanl uygulama gereksiz basn dmlerine, sese ve dzensizliklere neden olur.

ekil 11. Fan Yerleim Pozisyonlar

Klima santrallarn sipari ederken fan kndaki basn kayb minimum tutulmaya dikkat edilmelidir. ekil 12'de grld gibi fan dn ynne ters ynde uzanan kanallarda byk basn kayb meydana gelir. Kanal gzergahna dikkat edilerek klima santrallarndaki doru fan yerleim pozisyonu sipari srasnda imalatya mutlaka belirtilmelidir.

ekil 12. Santral Fan Pozisyonlar

Tek bana fanlarn yerleiminde de yukarda ifade edilen kanal gzergahna uygun fan pozisyonu seimi iletme maliyetleri ve problemsiz alma asndan byk nem tar. ekil 13'de bununla ilgili ematik gsterimler verilmitir. ekil ekil 13. Fan kanal balants

Fan knda bir dirsekle yn deitirmek gerekiyorsa, tek ve ift emili fanlarda A en uygun haldir. ift emili fanlarda fark etmezken, tek emili fanlarda saa veya sola dn te farkl basn dmlerine neden olur. Tek emili fanlarda pozisyon B, Pozisyon D'ye gre daha iyidir. Pozisyon D ve Pozisyon C eit olarak en kt haldedir. ift emilerde ise, B ve D pozisyonlar yaklak eit ve daha az kt hal iken C pozisyonu en kt haldir. (Baknz ekil 14. a,b)

ekil 14-a.Tek emili fan knda dirsek

ekil 14-b.ift emili fan knda dirsek

Fan knda bir plenum varsa, plenum ile fan arasnda dz bir kanal paras olmaldr. Fan dorudan plenuma balanrsa, nemli basn kayplar oluur. Hi basn kayb olumamas iin gerekli dz kanal uzunluu ekil 15'da tariflenmitir.

ekil 15. Fan plenum balants Tavandan sarkan kirileri geerken kanaln bir U yapmas yerine ekil 16'de gsterildii gibi kanal kesisti st taraftan daraltlarak dz bir gei salanabilir. Bu daraltmada yuvarlak kanallarda L/D deerinin 0,33 deerini amamasna gayret edilmelidir. Dikdrtgen kanallarda ise, daralma as 15 deerinde olmal ve benzer biimde tariflenen 1/H oran 0,30 deerini amamaldr.

ekil 16. Kiri geii Kanal sisteminin dengelenmesinde, sabit debili kanal sistemlerinde dengeleme amac ile direnci az olan kolda klape kullanmak yerine perfore sa kullanlabilir. Bu durumda ekil 17'de gsterilen 1/d oran 0,015 ila 0,6 arasnda n deeri de 0,20 ile 0,90 arasnda olabilir.

ekil 17. Perfore sa uygulamas Kanal sisteminde kol ayrlmalarda dorudan dik bir kanal ile ayrlmak yerine, ekil 18'de gsterildii gibi bir pah ile ayrlmak ak geni lde dzeltir. Birinci halde ayrlma noktasnda akta geri dnler ve girdap oluurken, ikincisinde dzgn bir ak profili elde edilir. Buna bal olarak basn dm ve ses ihtimali azalr.

ekil 18. Kol ayrlma

ZGEM 1950 ylnda dodu. 1972 ylnda T Makine Fakltesinden Yksek Mhendis olarak mezun oldu. Sungurlar ve Tokar firmalarnda mhendis ve antiye efi olarak grev yaptktan sonra, 1975 ylnda ISISAN A..'yi kurdu. Halen bu firmann yneticisi olarak grev yapmaktadr. MMO, TMD ve ASHRAE yesidir. Evli ve tek ocuk sahibidir.