Tim nng du lch ph th: Nhc n Ph Th l ngi ta ngh ngay n n Hng nhng Ph Th khng ch hp dn du khch bi khu di tch lch

h s qu bu mang tm c quc gia ny m cn hp dn du khch bi non nc hu tnh, ngi v vt u mn khch. Ph Th l tnh nm v tr trung tm min Bc Vit Nam, l ca ng ni lin gia cc tnh min ni pha Ty Bc vi th H Ni v cc tnh ng bng Bc B. Vi a hnh chuyn tip gia ng bng, trung du v min ni, Ph Th c a hnh rt a dng: c ni non him tr, c i trung du san st, c ng bng ph nhiu nn c th pht trin nhiu loi hnh du lch c sc hp dn du khch nh tham quan, vui chi gii tr, ngh dng cha bnh, du lch sinh thi ti cc khu du lch t nhin nh m Ao Chu (H Ho), Rng Quc gia Xun Sn (Thanh Sn), m nc khong nng Thanh Thu (huyn Thanh Thu), Ao Gii Sui Tin (huyn H Ho), Bn Gt Bch Hc (Vit Tr ),

Ph Th cn c lch s lu i, c coi l mnh t pht tch ca dn tc Vit Nam . Theo truyn thuyt, y l ni cc vua Hng chn lm t ng , t tn l kinh Vn Lang (kinh u tin ca dn tc Vit Nam ). Khu di tch lch s n Hng hin nay l di tch lch s c bit quan trng ca quc gia. Qua cc cuc tm kim, khai qut kho c, cc nh khoa hc cn tm thy Ph Th c rt nhiu hin vt , ng minh chng thi k cc Vua Hng dng nc Vn Lang. Trong c cc di ch ni ting nh: G Mun, Sn Vi, Lng C, Phng Nguyn... c nin i cch y t 4 - 6 ngn nm. Ngoi ra, Ph Th cn tn ti rt nhiu cc di tch, s tch, truyn k, truyn thuyt v i sng sinh hot vn ho, cng cuc u tranh dng nc v gi nc qua hng ngn nm lch s ca dn tc Vit Nam.

Cc l hi din ra trn qu hng Ph Th cng rt a dng, phong ph, mang nt vn ho c sc ca nhng bn lng, trn 20 dn tc sinh sng ti Ph Th nh: Hi n Hng, Hi Pht Hin Quan, Hi bi chi - Bch Hc, Hi Rc voi - o X, Hi rc Cha Gi - Hy Cng, Hi nm cn ca ng bo Dn tc Mng... Qua thng k cho thy, Ph Th u u cng c nhng ngy l hi. Ph Th cn c cc kho tng th, ca, h, v rt c sc, nhng ln iu ht Xoan, ht Gho, ht i, ht V mang m hng ca min qu trung du r nt, t lu ni ting v lm say m lng ngi.

Tim nng du lch Vn Quc gia Xun Sn - Ph Th

Nm phn cui ca dy Hong Lin Sn trn a bn huyn Tn Sn - tnh Ph Th, Vn Quc gia (VQG) Xun Sn c din tch trn 15.000 ha, c nhiu gi tr c sc v mt cnh quan, mi trng, ti nguyn, ng thc vt a dng, phong ph v nhng nt vn ha c o ca ng bo dn tc thiu s trong vng.

VQG Xun Sn cch H Ni 120km, cch TP Vit Tr 80km, pha ty nam tip gip vi tnh Ha Bnh, pha ty bc gip tnh Sn La. Ni y hi nhiu yu t thun li thu ht du khch n tham quan. Th mnh ca VQG l gi tr cnh quan, gi tr sinh thi, c bit l s nguyn s ca mt vng t vn cha b tc ng nhiu t bn ngoi. Kt qu kho st s b thng k c 365 loi ng vt ang sinh sng trong VQG, bao gm 69 loi th, 240 loi chim, 32 loi b st, 24 loi lng th, trong c nhng loi qu him nh chim Hng Hong, Cu li, ra Sa Nhn, c cc sn... VQG Xun Sn l mt trong ba vng a dng sinh hc cao nht ca Vit Nam, xc nh c 180 h, 680 chi, 1.217 loi, trong 40 loi c ghi trong Sch Vit Nam. Ngoi ti nguyn cy cho g vi nhng loi c gi tr kinh t cao nh Lt hoa, Sn mt, Nghin, Trai l, inh... VQG cn l ni sinh sng ca nhiu loi cy lm thuc, cy n tri, cy cnh... Khng nhng th, i ni c cao t 300m - 1.400m kt hp vi h thng hang ng, sng sui v rng t nhin to cho VQG Xun Sn c cnh quan p hng v v hp dn i vi du khch. Xun Sn c nhng hang vi k th, thch nh trong hang to thnh mun hnh vn trng, nhng li vo nh hp to cho du khch cm gic th v, mun tm ti khm ph; nhng li mn xuyn qua khu rng nguyn sinh xanh mt, ni ch c ng bo dn tc thiu s sinh sng trong cc bn lng tha tht trong vng qua li... Ti khu vc VQG Xun Sn hin c ng bo ca 2 dn tc chnh l Dao v Mng. H sng trong nhng thn bn nm ri rc trong c vng m v vng li ca VQG. ng bo y c tp qun sng da vo t nhin, canh tc trn t dc bng cch pht, t cy c, chc l gieo ht, th rng gia sc, vo rng. i sng ca b con nhn dn VQG Xun Sn cn din c bit kh khn. Pht trin du lch bn vng l phng thc xa i gim ngho hiu qu, bo tn c h sinh thi ca VQG Xun Sn. M hnh ny c p dng thnh cng nhiu vn quc gia, a phng trong c nc. Chuyn kho st VQG do UBND tnh Ph Th v Tng cc Du lch t chc va qua cho thy nhng hng pht trin du lch cho VQG Xun Sn. Tn dng th mnh sinh thi ca mnh cng vi quy hoch c th theo hng pht trin bn vng bo m c v mt kinh t v gi c s hoang s vn c ca h sinh thi ni y, Xun Sn hon ton c th l im n a thch ca du khch trong v ngoi nc. Da vo c im ca VQG Xun Sn, c th tp trung khai thc mt s loi hnh du lch nh du lch sinh thi, du lch mo him, khm ph rng, ni, hang ng, cc loi ng thc vt, du lch ngh dng, nghin cu...; du lch cng ng tm hiu nt c o trong i sng sinh hot ca c dn bn a, du khch c th cng sinh hot vi ngi dn a phng, tham gia cc l hi truyn thng, cc khu sn xut trong lng ngh... bin tng thnh hin thc cn rt nhiu vic phi lm, cn phi gii quyt cc khu h tng nh in, nc sinh hot, ni n ngh, ng vo cc hang ng v cc li i su vo cc khu rng nguyn sinh... Bn cnh cn cc iu kin bo him, cu h, xy dng cc bn lng vi nhng nt vn ho c trng... Nhng vi quyt tm ca Ban Qun l cng vi s ng lng ca ngi dn, s quan tm h tr ca chnh quyn a phng cng cc c quan hu quan, hy vng trong tng lai khng xa VQG Xun Sn s l im

n quen thuc ca nhiu du khch, qua gp phn ci thin i sng b con trong khu vc, ng thi bo tn c h sinh thi c o ca VQG Xun Sn. TIM NNG LO CAI
Lo Cai c nhng a im du lch ni ting thu ht nhiu khch nc ngoi nh: Sa Pa, Bc H, Mng Khng... Khi ni n Lo Cai, ngi ta thng mng tng n mt ni ni non trng ip, c nhng ni quanh nm khng thy nh mt tri. Cnh p va hng v, va mang mt cht hoang s, b n, gy cm hng khm ph cho du khch. Vi li th kh hu, cnh quan, iu kin v ni ngh dng, cc a im du lch ca Lo Cai l ni l tng cho du khch trong vic ngh ngi, khm ph th gii thin nhin. Trong , du lch cng ng hay du lch sinh thi l mt loi hnh mi m nhng y thn thin. Du lch sinh thi l loi hnh du lch da vo thin nhin, vn ha bn a, c tnh gio dc mi trng, ng gp cho cc n lc bo tn v pht trin bn vng vi s tham gia tch cc ca cng ng a phng. Du lch sinh thi mang mt ngha quan trng, ngoi vic p ng nhu cu ngh ngi gii tr v nghin cu khoa hc, du lch sinh thi cn c vai tr gp phn vo cng tc bo tn a dng sinh hc, vn ha v pht trin bn vng ngun ti nguyn thin nhin. Lo Cai c rt nhiu phong tc tp qun, nt vn ha ring. V d khi n Sa Pa, thm quan du lch ti Bn H, du khch c th ngh ngi ti nh ca ngi dn tc H'Mng v thm nhp vo i sng sinh hot ca h, thm bn lng ngm nhn rung bc thang, cch canh tc trn rung bc thang, ci gi go bng sc nc... Du khch cng c th tham gia leo ni Phanxipng chinh phc nh cao (3.143m), ngm cnh ni non... Hay khi i thm Bc H, du khch c th thng thc th ru ng ni ting hay ngh thut nu mn thng c ca ngi bn a. Cn Mng Khng c bit n vi nhng ni cn nhiu cc hang ng ang ch du khch khm ph v nhng nt vn ha ht sc c o ca ngi dn ni y. Ngoi ra Lo Cai cn c Khu bo tn Hong Lin - Vn Bn, mt khu vc ang c xy dng cc iu kin c s vt cht - k thut, cha ng tim nng v du lch sinh thi rt ln. Tuy nhin cn c k hoch, hng i c th t c mc tiu v du lch sinh thi, nhng trn ht l thc hin nhim v ca bo tn thin nhin. Du lch sinh thi mang li hiu qu kinh t rt ln, cng nh hiu qu r rt v mt x hi. Thng qua du lch sinh thi, gio dc cho mi ngi thc bo v rng, bo v mi trng sng v gp phn lm p cnh quan, mi trng. Du lch sinh thi gp phn bo tn ti nguyn thin nhin, c bit l nhng ni c cc h sinh thi, phong cnh c sc, cc loi ng, thc vt qu him, thu ht du khch ti tham quan. ng gp cho bo tn nu n c s dng nh mt cng c gio dc mi trng cho du khch du khch c th nhn thc c gi tr ca thin nhin v tn trng khu vc h ti tham quan. To cho du khch c mt n tng tuyt vi m h mun c c khi i tham quan nhng ni khc, do n gip cho cng tc bo tn thin nhin. Tuy vy, hot ng du lch sinh thi cng mang li nhng tc ng tiu cc nht nh nh: Lng khch du lch mun tham gia leo ni kh ln, mc d hot ng ny c qun l, xong vn cn nhiu hn ch, c vic bn cc loi ng, thc vt (cy phong lan, nm rng, chim...) tri php cho cc nh hng, khch du lch. Bn cnh , vn nhim mi trng cng l mt nguy c ln trong qu trnh qun l hot ng du lch ny. du lch sinh thi Lo Cai pht trin bn vng cn c cc gii php nng cao i sng ng bo cc dn tc sng trong cc khu vc thc hin hot ng du lch sinh thi bng cc m hnh khuyn nng - khuyn lm, to cng n vic lm, hn ch vic s dng cc thc phm t rng t nhin hay cc sn phm khc phc v cuc sng ca ngi dn. Xy dng phng n v u t, khuyn khch ngi dn tham gia bo v rng, qun l rng (nht l cng ng dn c thn). Qun l cht ch khch thm quan, ngn chn kp thi cc tc ng xu n mi trng, ng vt, thc vt t pha khch thm quan. M cc lp tp hun v du lch sinh thi, o to hng dn vin a phng. Tuyn truyn, gio dc cng ng a phng v khch du lch v bo v mi trng. u t c s vt cht cho vic bo v mi trng nh: h thng thng rc, h thng thot nc... v t chc tt vic qun l. C phng n tng th quy hoch chung v chnh sch c th to iu kin pht trin cc khu du lch sinh thi. To cho cc khu du lch tim nng gp phn to nn th mnh cho du lch Lo Cai. Xy dng cc chng trnh hot ng nhm qung b hnh nh cc khu du lch sinh thi trn a bn ti ngi dn trong v ngoi nc.

V tr SAPA
Sa Pa nm trn mt mt bng cao 1500 n 1650 mt sn ni L Suy Tng. nh ca ni ny c th nhn thy pha ng nam ca Sa Pa, c cao 2228 mt. T th trn nhn xung c thung lng Ngi Dum pha ng v thung lng Mng Hoa pha ty nam.[1]

[sa] Ngun gc tn gi
Tn Sa Pa c ngun gc t ting Quan Thoi. Trong ting Quan Thoi pht m l SaP hay SaP tc "bi ct" do ngy trc khi c th trn Sa Pa th ni y ch c mt bi ct m dn c bn a thng hp ch. Ngoi ra, Sa cng c th l cch ni lch i theo phin m ting Tu l Sha () cng c ngha l Ct. T hai ch "Sa P", ngi phng Ty pht m khng du, thnh Sa Pa v h vit bng ch Php hai ch thnh "Cha Pa" v mt thi gian rt di sau ngi ta dng "Cha Pa" nh mt t ting Vit. V sau, t ny vit c thng nht l Sa Pa. Th trn Sa Pa trc y c mt mch nc n ln mu c, nn dn a phng gi l "hng h", tc "sui ".

] Lch s
Nm 1897, chnh quyn thuc a Php quyt nh m mt cuc iu tra v ngi dn tc thiu s min ni vng cao. Nhng on iu tra u tin n Lo Cai vo nm 1898. Ma ng nm 1903, trong khi tin hnh o c xy dng bn , on thm him ca S a l ng Dng khm ph ra cnh quan mt bng L Sui Tng v lng Sa P. S kin ny nh du vic ra i ca th trn Sa Pa. Nm 1905, ngi Php thu thp c nhng thng tin u tin v a l, kh hu, thm thc vt... Sa Pa bt u c bit ti vi khng kh mt m, trong lnh v cnh quan p. Nm 1909, mt khu iu dng c xy dng. Nm 1917, mt vn phng du lch c thnh lp Sa Pa v mt nm sau, ngi Php bt u xy dng nhng bit th u tin. Nm 1920, tuyn ng st H Ni - Lo Cai hon thnh, Sa Pa c xem nh th ma h ca min Bc. Tng cng, ngi Php xy dng Sa Pa gn 300 bit th. Sa Pa b tn ph nhiu trong chin tranh bin gii Vit - Trung 1979. Hng ngn ha rng thng bao ph th trn b t sch, nhiu to bit th c do Php xy cng b ph hu. Vo thp nin 1990, Sa Pa c xy dng, ti thit tr li. Nhiu khnh sn, bit th mi c xy dng. T 40 phng ngh vo nm 1990, ln ti 300 vo nm 1995. Nm 2003, Sa Pa c khong 60 khch sn ln nh vi 1.500 phng. Lng khch du lch ti Sa Pa tng ln t 2.000 khch vo nm 1991 n 60.000 khch vo 2002.

a l, kh hu
Nm pha Ty Bc ca Vit Nam, th trn Sa Pa cao 1.600 mt so vi mc nc bin, cch thnh ph Lo Cai 38 km v 376 km tnh t H Ni. Ngoi con ng chnh t thnh ph Lo Cai, ti Sa Pa cn mt tuyn giao thng khc, quc l 4D ni t x Bnh L, Lai Chu. Mc d phn ln c dn huyn Sa Pa l nhng ngi dn tc thiu s, nhng th trn li tp trung ch yu nhng ngi Kinh sinh sng bng nng nghip v dch v du lch. Sa Pa c kh hu mang sc thi n i v cn nhit i, khng kh mt m quanh nm. Thi tit th trn mt ngy c bn ma: bui sng l tit tri ma xun, bui tra tit tri nh vo h, thng c nng nh, kh hu du mt, bui chiu my v sng ri xung to cm gic lnh lnh nh tri thu v ban m l ci rt ca ma ng. Nhit khng kh trung bnh nm ca Sa Pa l 15 C. Ma h, th trn khng phi chu ci nng gay gt nh vng ng bng ven bin, khong 13 C 15 C vo ban m v 20 C 25 C vo ban ngy. Ma ng thng c my m bao ph v lnh, nhit c khi xung di 0 C, i khi c tuyt ri. Lng ma trung bnh hng nm y khong t 1.800 n 2.200 mm, tp trung nhiu nht vo khong thi gian t thng 5 ti thng 8. Th trn Sa Pa l mt trong nhng ni him hoi ca Vit Nam c tuyt. Trong khong thi gian t 1971 ti 2008, 14 ln tuyt ri ti Sa Pa. Ln tuyt ri mnh nht vo ngy 13 thng 2 nm 1968, lin tc t 3 gi sng n 14 gi cng ngy, dy ti 20 cm.
Nhit v lng ma trung bnh ti Sa Pa 3 4 5 6 7 8 9 10 11 14 17 17 20 19 19 18 16 50 11 140

Thng Nhit trung bnh (C) Lng ma trung bnh (mm)

1 8 140

2 7 80

12 8 50

Nm 15 168

100 140 285 290 490 670 260

Ngun: OPENTOUR JSC

Phong cnh, a im du lch

Vo thp nin 1940, ngi Php quy hoch, xy dng Sa Pa thnh ni ngh mt, iu dng kh l tng. y c y h thng thy in, trm nc, dinh ton quyn, to chnh s, s than, kho bc, kim lm, h thng ng nha v c bit l hn 200 bit th theo kiu phng Ty ngay trung tm th trn, nm xen gia nhng cnh rng o v nhng rng samu. iu ny lm cho th trn ny mang nhiu dng dp ca mt thnh ph chu u.

Cc dch v du lch ca Sa pa c cc du khch ngoi quc nh gi kh tt. Mt s khch sn Sapa nh Violet, Royal, Vitoria,... c xy dng khong 2004 p ng nhu cu ca du khch trong v ngoi nc kh tt. V pha ty th trn Sa Pa l dy ni Hong Lin Sn, bn ma vo bui sng sm sng ging m mt. Ni y c nh Phan Xi Png cao 3.143 mt rt thch hp cho ngng ngi thch mn leo ni v l khu vc ca nhiu loi ng, thc vt qu him nh cy hong lin, thng du v.v. C 37 loi c ghi trong Sch Vit Nam. Sa Pa c nhiu cnh p t nhin nh thc Bc cao khong 200 m, cu My l mt di tch lch s ca ngi dn tc, cng Tri l im cao nht m ng b c th i ti ng ngm nh Phanxipan, rng Trc, ng T Phn, bi c Sa Pa nm trong thung lng Mng Hoa. Hm Rng l ni trng rt nhiu loi hoa, mu sc sc s v c trng theo tng khun vin. ni y cng c vn lan vi nhiu loi hoa qu him.

Dy Hong Lin Sn nhn t Sapa

Nh th ti Sa Pa

Cng trnh ti trung tm Sa Pa

Mt tng trong bi c Sa Pa

Thc bc Sa Pa

] Vn hoa Hm rng

Hoa ti vn hoa Hm rng Vn hoa Hm rng c xy dng theo a th t nhin ca nh Hm rng, tham quan vn hoa, du khch phi leo mt chng ng di hng ngn bc . C cch mt on ngn, cnh tr li tri ra trc mt l vn lan t nhin, vn chu u, rng hoa o... im cui cng l im cao nht ca nh Hm Rng c b tr nh mt i quan st, t y du khch c th phng tm mt thu ton b th trn Sa Pa vo tm mt ca mnh. Sa Pa c ni Hm Rng st ngay th trn, bt k du khch no cng c th ln ngm ton cnh th trn, thung lng Mng Hoa, Sa P, T Phn n hin trong sng khi. Hin nay, vi bn tay tn to ca con ngi, Hm Rng thc s l mt thng cnh y hoa tri ca Sa Pa. V, nu ai n Thch Lm (Vn Nam, Trung Quc) th Hm

Rng cng c th gip cc bn tng tng l Thch Lm c. Ln Hm Rng, du khch nh lc vo vn tin, my a kn thn ngi, hoa rc r mt t. Sa Pa cn c nh th c ngay th trn v t th trn i ngc v hng ng bc, trn ng i ti ng T Phn li c mt tu vin c xy gn ton nh bng ti mt sn i quang ng, thong mt. Qua tu vin i b ba cy s theo hng bc ta n mt hang ng vi rng c th cha mt s lng ngi c trung on ca qun i. Trong hang nhiu nh to nn nhng hnh th k th nh hnh tin ma, on tin ngi, cnh ng xa, rng cy lp lnh. Ti T Phn ny vi hai tc ngi l Mng v Dao to nn c s sn xut mt hng th cm xut bn cho c nc v nc ngoi kh ni ting. Ngay ngi Mng Hoa i xa lu ngy v cng ch mong c n ba c ca qu hng. c bit thung lng Mng Hoa c 196 hn chm khc nhiu hnh k l ca nhng c dn c xa cch y hng ngn vn nm m nhiu nh kho c hc vn cha gii m c nhng thng tin . Khu chm khc c c xp hng di tch quc gia v ang c Nh nc ta ngh xp hng di sn th gii. Chng ta ngc nhn ln Thc Bc t cao trn 200 m nhng dng nc o o to thnh m thanh ni rng v ma xun. Sa Pa l vng quc ca hoa tri, nh o hoa, o vng to, o vng nh, mn hu, mn tm, mn tam hoa, hoa lay dn, hoa mn, hoa l, hoa o, hoa cc, hoa hngc bit l hoa bt t sng mi vi thi gian Sa Pa vi 6 tc ngi cng c tr, mi tc ngi c mt vn vn ho ring. c trng ni bt ca Sa Pa l l hi Rong pc ca ngI Giy T Van vo ngy Thn thng ging m lch, cng vi l hi Rong pc cn hi Si Sn (p ni) ca ngi Mng, l Tt nhy ca ngi Dao , tt c u din ra vo thng tt hng nm.

] Cc a im du lch khc
Cc a im du lch khc trong khu vc bao gm:

Ni Fansipan Bn Ct Ct Bn Sn Chi Ch Bc H Thc Bc T Ging Phnh Bn T Van Bn H o Quy H Nh th c

Cy trng

Kh hu Sa Pa trong lnh v mt, thch hp cho nhng loi rau n i nh bp ci, su ho, su su, cy dc liu qu v nhiu loi cy n qu nh o, mn, l v.v. c bit c mn tam hoa v mn hu rt ni ting. Ngi ta c th c thng thc nhiu loi hoa qu vng n i, cn nhit i ti ni y.

Dn tc
y l ni sinh sng ca dn c 06 dn tc H'Mng, Dao , Ty, Giy, X Ph, Kinh . Cc dn tc Sa Pa c nhng l hi vn ha mang nt c trng:

Hi rong pc ca ngi Giy vo thng ging m lch. Hi si sn (p ni) ca ngi H'Mng. L tt nhy ca ngi Dao din ra vo thng tt hng nm.

Nhng ngy phin ch Sa Pa nhn nhp vo ti th by ko di n ch nht hng tun. Ch Sa Pa c sc hp dn c bit i vi du khch t phng xa ti. Ngi ta cn gi n l "ch tnh Sa Pa" v y nam n thanh nin ngi dn tc H'Mng, Dao c th nh m thanh ca khn, so, n mi, kn l hay bng li ht tm hay gp g bn tnh.

Sn vt a phng
Ti ch Sa Pa c th mua cc loi dc phm, lm th sn qu him, sn phm nhn to truyn thng ca cc dn tc nh hng th cm th cng; cc mn n dn tc nh thng c, tht hun khi, ci mo, su su, ru ng, ru mm thc x Thanh Kim, ru to mo, ru san lng; cc lm sn v dc liu nh c hong lin, nm linh chi, cy mt gu v.v.