Moghavemat

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪1‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻛﻠﻴﺎت‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺼﺎﻟﺢ‪:‬‬
‫آن ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ از ﻋﻠﻢ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روﺷﻬﺎي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ‪ ،‬ﺻـﻠﺒﻴﺖ‬
‫و ﭘﺎﻳﺪاري ارﺗﺠﺎﻋﻲ اﻋﻀﺎي ﺑﺎرﺑﺮي ﭘﺮدازد ﺑﻪ ﻣﻴﻜﺎﻧﻴﻚ ﺟﺎﻣﺪات )و ﻳـﺎ ﻣﻜﺎﻧﻴـﻚ ﻣـﺼﺎﻟﺢ و ﻳـﺎ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ‬
‫ﻣﺼﺎﻟﺢ( ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪.‬‬
‫روش ﻣﻘﻄﻊ‪:‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ اي ﻓﺮض و دﻟﺨﻮاه از ﺟﺴﻢ ﻋﺒﻮر داده ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺟﺴﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣـﻞ ﺑـﻪ دو ﻗـﺴﻤﺖ‬
‫ﻣﺠﺰا‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮد اﻳﻦ ﻋﻤﻞ روش ﻣﻘﻄﻊ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺟﺴﻢ ﻛﻼً در ﺗﻌﺎدل ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻫﺮ ﺟﺰء آن ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ در ﺣﺎل ﺗﻌﺎدل ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺘﻴﺠﺘﺎً اﺻﻞ زﻳﺮ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺆﺛﺮ در ﻳﻚ ﻃﺮف ﻫﺮ ﻣﻘﻄﻊ دﻟﺨﻮاه ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه در ﺳـﻄﺢ ﻗﻄـﻊ ﺷـﺪه )‬
‫ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﻘﺎوم داﺧﻠﻲ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ( ‪ ،‬در ﺣﺎل ﺗﻌﺎدل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪:‬‬
‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﻘﺎوم داﺧﻞ ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ را ﻣﺘﻌﺎدل ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻳﻜﺎﻫﺎ‪:‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻳﻜﺎﻫﺎ ) ﻳﻜﺎﻫﺎي ‪( SI‬‬
‫‪Copyright by: www.afshinsalari.com‬‬

‫در ﻃﻲ ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻛﻠﻴﻪ ﻛـﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬـﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠـﻲ آﺣـﺎد ﻳـﺎ ﺑـﻪ زﺑـﺎن ﻓﺮاﻧـﺴﻪ )‬
‫‪ ( system International d' units‬ﻛﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ آن ‪ SI‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ را ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻛﺎرﻫـﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ و‬
‫ﻋﻠﻮم اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻜﺎﻫﺎي اﺻﻞ‪ ،‬ﻳﻜﺎﻫﺎي ﻃﻮل‪ ،‬ﺟﺮم و زﻣـﺎن ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ )‪ (m‬و ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم )‪ ( kg‬و ﺛﺎﻧﻴﻪ )‪ (s‬ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﺎﻫﺎي ﻧﻴﺮو در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻚ ﻳﻜﺎي ﻓﺮﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻧﻴﻮﺗﻦ )‪ ( N‬ﮔﻮﻳﻨﺪ و ﺑﻨﺎ ﺑـﻪ ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻳـﻚ‬
‫‪ 1 m‬ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻴﻮﺗﻦ ﻧﻴﺮوﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﺮم ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮﻣﻲ ﺷﺘﺎﺑﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬

‫‪s2‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪1N = (1kg )(1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪) = 1kg .‬‬
‫‪s‬‬ ‫‪s2‬‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ واﺣﺪﻫﺎ‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ‬ ‫ﻧﻤﺎد‬
‫‪1000 / 000 / 000 =109‬‬ ‫ﮔﻴﮕﺎ‬ ‫‪G‬‬
‫‪106‬‬ ‫ﻣﮕﺎ‬ ‫‪M‬‬
‫‪103‬‬ ‫ﻛﻴﻠﻮ‬ ‫‪K‬‬
‫‪0/ 001= 10−3‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻲ‬ ‫‪m‬‬
‫‪10−6‬‬ ‫ﻣﻴﻜﺮو‬ ‫‪µ‬‬
‫‪10−9‬‬ ‫ﻧﺎﻧﻮ‬ ‫‪n‬‬
‫‪1kg = 1000m‬‬ ‫‪، 1mm = 0/ 001m‬‬ ‫‪1Mg = 1000kg‬‬

‫‪1g = 0/ 001kg‬‬ ‫‪، 1kg = 1000N‬‬ ‫‪3 / 82km = 3820m‬‬
‫‪47/ 2mm = 0/ 0472m‬‬ ‫‪، 3 / 82KN = 3 / 82× 103 N‬‬ ‫‪47/ 2mm = 47/ 2× 10−3 mm‬‬
‫ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﭘﺎﻳﻪ‬
‫ﻣﺎده‪:‬‬
‫ﻣﺎده ﻋﺒﺎرت از وﺟﻮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻀﺎﮔﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺴﻢ‪:‬‬
‫ﻣﺎده اي را ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﺤﺪود ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺴﻢ ﺻﻠﺐ‪:‬‬
‫ﺟﺴﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ذراﺗﺶ ﻫﻴﭻ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺴﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﭘﺬﻳﺮ‪:‬‬
‫ﺟﺴﻤﻲ ﻛﻪ داراي ﺧﻮاص ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﭘﺬﻳﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺴﻢ ﻫﻤﮕﻦ‪:‬‬
‫ﺟﺴﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ داراي ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻳﻜﺴﺎن در ﺗﻤﺎم ﻧﻘﺎط ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺗﻤﺎم اﺟﺴﺎم ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در اﻳـﻦ درس‬
‫ﻫﻤﮕﻦ ﻓﺮض ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪x1 = y1 − z1‬‬
‫ﺟﺴﻢ اﻳﺰوﺗﺮوﭘﻴﻚ‪:‬‬
‫ﺟﺴﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺨﺼﻮص ‪ ،‬ﺧﻮاص آن در ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎت ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺴﻢ ﻏﻴﺮاﻳﺰوﺗﺮوﭘﻴﻚ‪:‬‬
‫ﺟﺴﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺨﺼﻮص ‪ ،‬داراي ﺧﻮاص ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪x1 ≠ y1 ≠ z1‬‬
‫ﺟﺴﻢ ارﺗﻮﺗﺮوﭘﻴﻚ‪:‬‬
‫ﺟﺴﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺨﺼﻮص ‪ ،‬داراي ﺧﻮاص ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺳﻪ ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬
‫ﺗﻨﺶ و ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺤﻮري‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪:‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺷﺎﺧﻪ اي از ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﻛﺎرﺑﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ رﻓﺘـﺎر اﺟـﺴﺎم ﺟﺎﻣـﺪ را ﺗﺤـﺖ ﺑﺎرﮔـﺬاري ﻫـﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﺪف از ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺗـﻨﺶ ‪ ،‬ﻛـﺮﻧﺶ و ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺷـﻜﻞ اﻳﺠـﺎد ﺷـﺪه‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎرﻫﺎ در ﻗﻄﻌﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ اﺟﺰاء ﻳﻚ ﺳﺎزه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﺶ و ﻛﺮﻧﺶ‪:‬‬
‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺗﻨﺶ و ﻛﺮﻧﺶ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺎده ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻳـﻚ ﻣﻴﻠـﻪ ﻣﻨـﺸﻮري ﺗﺤـﺖ ﻛـﺸﺶ ﺑﻴـﺎن‬
‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺪت ﻧﻴﺮو‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻴﺮو در واﺣﺪ ﺳﻄﺢ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﻨﺶ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﺣﺮف ﻳﻮﻧـﺎﻧﻲ ‪ σ‬ﻧـﺸﺎن‬
‫داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪p→N‬‬
‫=‪σ‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺗﻨﺶ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ در ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻪ ﻣﻨﺸﻮري‬ ‫ﺗﻨﺶ‪:‬‬
‫‪A → mm 2‬‬
‫‪lb‬‬
‫→ ‪ = lb‬ﻧﻴﺮو‬ ‫‪= psi‬‬ ‫‪ -1‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‬
‫‪in 2‬‬
‫‪A = in 2‬‬
‫‪ -2‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ )‪(SI‬‬
‫‪Mpa = N‬‬ ‫⇐ ﭼﻮن ﭘﺎﺳﻜﺎل ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ‬ ‫→ ‪=N‬ﻧﻴﺮو‬ ‫‪N‬‬ ‫‪= pa‬‬
‫‪mm 2‬‬ ‫‪m2‬‬
‫‪A= m 2‬‬
‫‪kg‬‬
‫→ ‪ = kg‬ﻧﻴﺮو‬ ‫‪⇒ msk‬‬ ‫‪-3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫‪cm 2‬‬
‫‪A = Cm 2‬‬
‫ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﻠﻪ ﻓﻮق ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﻨﺶ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻪ ﻧـﺎم ﺗـﻨﺶ ﻛﺸـﺸﻲ ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد ﻟﺬا در ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺗﻨﺶ ﻛﺸﺸﻲ را ﻣﺜﺒﺖ و ﺗﻨﺶ ﻓﺸﺎري را ﻣﻨﻔﻲ ﻓﺮض ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ ﺷﺮط ﻻزم ﺑﺮاي درﺳﺘﻲ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺗﻨﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﺶ روي ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄـﻊ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻳﻜﻨﻮاﺧـﺖ‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺮط ﻣﻮﻗﻌﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻴـﺮوي ﻣﺤـﻮري ‪ p‬در ﻣﺮﻛـﺰ ﺳـﻄﺢ‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ﻣﻴﻠﻪ وارد ﺷﻮد‪.‬‬
‫ ﻟﺬا در ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﻦ ﺟﺰوه ﻓﺮض ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺤﻮري در ﻣﺮﻛﺰ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ اﺛﺮ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﮕـﺮ‬
‫در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻋﻜﺲ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻨﺶ در روي ﺳﻄﺤﻲ ﻋﻤﻮد ﺑﻪ ﻣﺤﻮر ‪ x − x‬از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺨﺘﺼﺎت ﻛﺎرﺗﺰﻳﻦ ﺳـﻪ‬
‫ﺑﻌﺪي را ﺑﻔﺮم زﻳﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬

‫‪∆p x‬‬ ‫‪∆p y‬‬ ‫‪∆p z‬‬

‫‪6 x = lim‬‬ ‫‪τxy = lim‬‬ ‫‪τxz = lim‬‬
‫‪∆A‬‬ ‫‪∆A‬‬ ‫‪∆A‬‬
‫‪∆A → o‬‬ ‫‪∆A → o‬‬ ‫‪∆A → o‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮل ﺗﻨﺶ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺣﺪ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻧﻴﺮوي ‪ F‬را ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻮد ﺑﻨﺤﻮي ﻛﻪ ﺗﻨﺶ از‬
‫ﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺗﺠﺎوز ﻧﻜﻨﺪ‪:‬‬
‫‪P‬‬
‫=‪σ‬‬ ‫‪≤ σ all‬‬ ‫‪⇒ F = A.σ all‬‬
‫‪A‬‬
‫‪F = 6 x. A‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑـﻪ ﻧـﻮع ﻣـﺼﺎﻟﺢ و ﻋـﻀﻮ دارد‪ ،‬و ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧﺘـﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳـﺸﺎت روي‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺳﺎده و اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻣﻨﻈﻮر داﺷﺘﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﺠﺮﺑﻲ و ﺗﺌﻮرﻳﻚ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫‪kg‬‬
‫‪ 1440‬ﺑﺮاي ﻓﻮﻻد ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و اﻋﻀﺎي ﺗﺤﺖ ﻛﺸﺶ ﺳﺎده اﻏﻠﺐ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز‬
‫‪cm 2‬‬
‫ﺻﻮرﺗﻬﺎي ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻨﺶ )‪ Analyis‬آﻧﺎﻟﻴﺰ(‬
‫‪ -2‬ﺑــﺎ ﺗــﻨﺶ ﻣﺠــﺎز ﺳــﻄﺢ ﻣﻘﻄــﻊ را ﻣﺤﺎﺳــﺒﻪ ﻛﻨــﻴﻢ ﺗــﺎ ﺗــﻨﺶ از ﺗــﻨﺶ ﻣﺠــﺎز ﺗﺠــﺎوز ﻧﻜﻨــﺪ‬
‫) ﻃﺮاﺣﻲ‪(Design،‬‬
‫‪ -3‬ﺑﺎ ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز و ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ ) ﻛﻨﺘﺮل ‪(control،‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫اﻟـــﻒ‪ -‬ﺧﺮﭘـــﺎي دو ﻋـــﻀﻮي زﻳـــﺮ ﻛـــﻪ ﺳـــﻄﺢ ﻣﻘﻄـــﻊ آﻧﻬـــﺎ ﺑـــﻪ ﺗﺮﺗﻴـــﺐ ﺑﺮاﺑـــﺮ ‪، A1 = 10cm 2‬‬
‫‪ A2 = scm‬اﺳﺖ‪.‬ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﺑﺎر ‪ p = 10ton‬واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗـﻨﺶ ﻧﺮﻣـﺎل ﻣﺘﻮﺳـﻂ در ﻫـﺮ ﻋـﻀﻮ‬
‫ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬

8 ‫ﺻﻔﺤﻪ‬
sin α 1 = 0.6, cos α 1 = 0.8, sin α 2 = 0.8, cos α 2 = 0.6
+ − 0.6 F1 + 0 / 8 F2 = o

→ ∑ Fx = o ⇒ − F1 sin α 1 + F2 sin α 2 = o ⇒
0.8 F1 + 0.6 F2 = 10.000
↑ ∑ Fy = o ⇒ F1 cos α1 + F2 cos α 2 − 10000 = o
3
⇒ 0.8 F1 + 0.6( F1 ) = 1.25 F1 = 10000 ⇒ [F1 = 8000kg
4
3 3
F2 = F1 = × 8000 ⇒ [F2 = 6000kg
4 4
F1 8000  kg
σ1 = = ⇒ σ 1 = 800 2
A1 10  cm
F2 6000  kg
σ2 = = ⇒ σ 2 = 1200 2
A2 5  cm
‫ اﮔﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ در اﺧﺘﻴـﺎر ﻃـﺮاح ﺑﺎﺷـﺪ و ﻃـﺮاح ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﺗـﻨﺶ در ﻫـﺮ ﻋـﻀﻮ ﺑﺰرﮔﺘـﺮ از ﺗـﻨﺶ‬- ‫ب‬
kg
‫ را ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻘﺪر اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻳﺪ؟‬A2 , A1 ‫ ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬.‫ ﺷﻮد‬6a = 1400 ‫ﻣﺠﺎز‬
cm 2
Copyright by: www.afshinsalari.com

‫‪F‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪A‬‬‫‪1‬‬ ‫=‬
‫‪F1 8000‬‬
‫=‬
‫‪σ 1 1400‬‬
‫‪⇒ A1 = 5.72cm 2‬‬ ‫[‬
‫‪σ = ⇒ A = F .6 ⇒ ‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪ A = F2 = 6000 ⇒ A = 4.3cm 2‬‬
‫‪ 2 σ 2 1400‬‬ ‫‪2‬‬ ‫[‬
‫‪kg‬‬
‫‪ 1400‬و ﺳـﻄﺢ ﻣﻘﻄـﻊ ﻫﻤـﺎن ‪ A2 = scm 2 , A1 = 10cm 2‬ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ج – اﮔﺮ ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز ﻛﺸﺸﻲ ﻫﻤﺎن‬
‫‪cm 2‬‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺮوي ﺧﺎرﺟﻲ ‪ p‬ﭼﻘﺪر ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺗﻨﺶ در ﻫﻴﭻ ﻋﻀﻮ از ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز ﺗﺠﺎوز ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫‪( F1 ) max = σ a ll . A1 = 1400 × 10 = 1400kg‬‬

‫‪kg‬‬
‫‪( F2 ) max = σ a ll . A2 = 1400 × 5 = 7000‬‬
‫‪cm 2‬‬
‫‪F1 cos α + F2 cos α 2 = p → P max = 14000 × 0.8 + 7000 × 0.6‬‬
‫‪P max = 15400kg‬‬
‫وﻗﺘﻲ ‪ p‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻤﻜﻦ و ﻣﺠﺎز را دارد ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ زﻳﺮ اﺗﻔﺎق ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫‪F2 = 7, F1 = 14‬‬ ‫‪(I‬‬
‫‪( p max )1 = 14 cos α1 + 7 cos α 2 = 14. 4ton‬‬
‫‪3‬‬
‫= ‪ F2‬و ﺑــﺎ ﺟـــﺎﻳﮕﺰﻳﻦ در ﻣﻌﺎدﻟــﻪ )‪ (5‬ﺧـــﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫‪F1‬‬ ‫‪ F1 = 14 (II‬از ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪⇐ (5‬‬
‫‪4‬‬
‫داﺷﺖ‪:‬‬
‫‪3‬‬
‫‪( P max) 2 = F1 cos α1 + F1 cos α 2 = 17.5ton‬‬
‫‪4‬‬
‫‪4‬‬
‫= ‪F1‬‬ ‫‪F2‬‬ ‫‪⇐ F2 = 7 (III‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫‪( P max) 3 = F 2cos α 1 + F2 cos α 2 = 22.6ton‬‬
‫‪3‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪10‬‬
‫‪P max = min(( P max)1 ( P max) 2 , ( P max) 3 ) = 11.6ton‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪2‬‬
‫اﻟــﻒ‪ -‬ﺳــﺘﻮﻧﻲ ﻓــﻮﻻدي ﺑــﻪ ﻣــﺴﺎﺣﺖ ﻣﻘﻄــﻊ ‪ AS = 28cm 2‬روي ﺳــﺘﻮن ﺑﺘﻨــﻲ ﻣﺮﺑﻌــﻲ ﺷــﻜﻞ ﺑــﻪ اﺑﻌــﺎد‬
‫‪ 40cm × 40cm‬در ﻳـﻚ ﻣـﺪور ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘــﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗـﻨﺶ ﻣﺘﻮﺳـﻂ در ﺳــﺘﻮن ﻓﻠـﺰي و ﺳـﺘﻮن ﺑﺘﻨـﻲ در اﺛــﺮ‬
‫ﺑﺎر ‪ p = 28ton‬ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬
‫‪↑ ∑ Fy 2 = 0 → Fs − P =→ Fs = P = 28ton‬‬
‫‪Fs 28000‬‬ ‫‪kg‬‬

‫= ‪σS‬‬ ‫=‬ ‫‪⇒ 6 s = 1000 2 ≤ σ a1ls‬‬
‫‪As‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪cm‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﻨﺶ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً از ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز ﻓﺸﺎري ﺑﺘﻮن ﻓﻮﻻدي ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪Fc 28 × 10 3‬‬ ‫‪kg‬‬

‫= ‪σs‬‬ ‫=‬ ‫‪⇒ σ c = 17.5 2 ≤ σ all c‬‬
‫‪Ac‬‬ ‫‪1600‬‬ ‫‪cm‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﻨﺶ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز ﻓﺸﺎري ﺳﺘﻮن ﺑﺘﻨﻲ ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪11‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻣﺤﻞ اﺛﺮ ﻧﻴﺮو را در ﻣﻘﻄﻊ ﺳﺘﻮن ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﮕﻮﻧﻪ اي ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﺶ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ؟‬
‫‪∑ Ai xi‬‬
‫=‪x‬‬
‫‪∑ Ai‬‬
‫‪30 × 60 × 15 + 30 × 20 × 45‬‬
‫=‪x‬‬ ‫‪= 22.5cm‬‬
‫‪30 × 60 + 30 × 20‬‬
‫ﺗﻨﺶ ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ‬
‫ﺗﻨﺶ ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ از ﻧﻮع ﺗﻨﺸﻬﺎي ﻗﺎﺋﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺤﻞ ﺗﻤﺎس ﺑﻴﻦ دو ﺳﻄﺢ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬در اﻳـﻦ ﺣﺎﻟـﺖ‬
‫ﺗﻨﺶ ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ را ﺑﺎ ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ ﺟﺴﻢ ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪P‬‬
‫= ‪σ bea‬‬ ‫ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ ﻣﺎده ﺿﻌﻴﻔﺘﺮ ≤‬
‫‪A‬‬
‫ﺳﺘﻮن ﻣﺮﻛﺐ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ و ﺗﻨﺸﻬﺎي ﻣﺠﺎز ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎر ‪ P‬ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳـﻦ ﺳـﺘﻮن‬
‫‪P‬‬
‫=‪σ‬‬ ‫‪⇒ P = σ all . A‬‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮان اﻋﻤﺎل ﻛﺮد ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬
‫‪A‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪12‬‬
‫‪ = 5 × 5 × 1000 = 25000kg‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ ﺑﻴﻦ ﻓﻮﻻد و ﭼﺪن‬
‫‪ = 70 × 70 × 15 = 73500kg‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ ﺑﻴﻦ ﭼﺪن و ﻻﺷﻪ ﺳﻨﮓ‬
‫‪ = 90 × 90 × 5 = 40500kg‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ ﺑﻴﻦ ﻻﺷﻪ ﺳﻨﮓ و زﻣﻴﻦ ﺷﻨﻲ‬
‫در ﻣﺜﺎل ﻗﺒﻞ ) ﻣﺜﺎل ‪(2‬‬
‫ب‪ -‬اﮔﺮ ﺳﺘﻮن ﻓﻠﺰي ﺗﻮﺳﻂ ورق ﻓﻮﻻدي ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺿﺨﻴﻢ ﺑﻀﺨﺎﻣﺖ ‪105cm‬و اﺑﻌـﺎد ‪ 20 × 20cm‬روي ﺳـﺘﻮن‬
‫ﺑﺘﻨﻲ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺗﻨﺶ در ﻣﺤﻞ ﺗﻤﺎس ورق ﻓﻮﻻدي و ﻛﻒ ﺳﺘﻮن و ﺳﻄﺢ ﺑﺘﻦ ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬
‫‪Fb 28 × 10 3‬‬ ‫‪kg‬‬

‫‪ = σ b‬ﺗﻨﺶ ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪⇒ σ b = 70 2‬‬
‫‪Ab‬‬ ‫‪20 × 20‬‬ ‫‪cm‬‬
‫ﻗﺎﻋﺘﺎً اﻳﻦ ﺗﻨﺶ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز ﻟﻬﻴﺪه ﺷﺪن‬
‫ﻋﻀﻮ ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺿﻌﻴﻔﺘﺮ ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪kg‬‬
‫‪ 100‬و ﺗــﻨﺶ ﻣﺠــﺎز ﻟﻬﻴــﺪﮔﻲ در ﺑــﺘﻦ آرﻣــﻪ‬ ‫ج‪ -‬اﮔــﺮ ﻓــﺮض ﻛﻨــﻴﻢ ﺗــﻨﺶ ﻣﺠــﺎز ﺳــﺘﻮن ﺑــﺘﻦ آرﻣــﻪ‬
‫‪cm 2‬‬
‫‪kg‬‬
‫‪ 120‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻧﻴﺮوي ﻓﺸﺎري ‪ P‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻫﻴﭽﻜﺪام از ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز ﺗﺠﺎوز ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫‪cm 2‬‬
‫‪P1 = σ s . As = 1200 × 28 = 33600kg → P1 = 33.6ton‬‬

‫‪P2 = σ b . Ab = 120 × 20 × 20 = 48000kg → P2 = 48ton‬‬
‫‪P3 = σ c . Ac = 100 × 40 × 40 = 160000kg → P3 = 160ton‬‬
‫‪P max = min( P1 , P2 , P3 ) ⇒ Pmax = 33.6ton‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪13‬‬
‫ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ‬
‫در اﺗﺼﺎﻻت ﭘﻴﭽﻲ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ در ﻣﻘﻄﻊ ﭘﻴﭻ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻨﺶ ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ ﺑﻴﻦ ﺑﺪﻧـﻪ و ﺻـﻔﺤﻪ اﺗـﺼﺎل‬
‫ﻧﻴﺰ ﻛﻨﺘﺮل ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﺗﻨﺶ از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪P‬‬
‫= ‪σ bea‬‬ ‫= ‪⇒τ‬‬ ‫‪n =1‬‬
‫‪dt‬‬ ‫‪nA‬‬
‫‪P P‬‬
‫= ‪ τ‬اﺗﺼﺎل ﭘﻴﭽﻲ ﻳﻚ ﺑﺮﺷﻪ‬ ‫‪, = σ bea‬‬
‫‪A dt‬‬
‫‪n=2‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪-‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﺗﻨﺶ ﻧﺮﻣﺎل در ﺑﺪﻧﻪ ﭘﻴﭽﻬﺎ را ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﺪ‬
‫ب‪ -‬ﺗﻨﺶ ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ ) ﺗﻤﺎس(در ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه وﺳﻂ‬
‫و ﺳﻄﺢ اﺗﻜﺎ )‪ ( 20 × 30‬ﭼﻘﺪر اﺳﺖ ؟‬
‫‪+‬‬
‫‪→ ∑ Fx = o → Rc x = o‬‬
‫‪8‬‬
‫= ‪+ ↓ ∑ Mc = o → RB × 3 − 1 × 8 = o → RB‬‬ ‫↓ ‪= 2.67ton‬‬
‫‪3‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪14‬‬
‫↑ ‪+ ↓ ∑ Fy = o → Rc y − 2.67 − 1 = o → Rc y = 3.67‬‬
‫ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ ‪ RB‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺸﺶ در دو ﭘﻴﭻ ﺑﻪ ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه اﺻﻠﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﭘﻴﭽﻬﺎ ﺑﺎ ﻗﻄـﺮ ‪20mm‬‬
‫داراي ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺴﺎوي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪Fbolt‬‬ ‫‪RBl2‬‬ ‫‪4 × 2.6 × 1000‬‬ ‫‪kg‬‬

‫= ‪σ bolt‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪⇒ σ bolt = 425 2‬‬
‫‪πd‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪π ×2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2π × 4‬‬ ‫‪cm‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪Rc y‬‬ ‫‪3.67 × 1000‬‬ ‫‪kg‬‬

‫= ‪σ bearing‬‬ ‫=‬ ‫‪⇒ σ bea = 6.12 2‬‬
‫‪20 × 30‬‬ ‫‪20 × 30‬‬ ‫‪cm‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪-‬‬
‫ﺗﻨﺶ ﻧﺮﻣﺎل ﻋﻀﻮ ‪ AB‬و ‪ BC‬را در ﺣﻮاﻟﻲ وﺳﻂ ﻋﻀﻮ ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﻄــﻊ ﻋــﻀﻮ ‪ AB‬در ﺣــﺪود وﺳــﻂ آن ‪ 0.25′′ × 0.5′′‬و ﻣﻘﻄــﻊ ‪ BC‬در ﺣــﺪود وﺳــﻂ آن ‪0.25′′ × 0.875′′‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

+ ↑ ∑ Mc = o → FAX (3 + 6) − 3 × 6 = o → FAX = 2kips

FAx 1
FAy = ⇒ FAy = 1kips (tan α = )
2 2
5
FA = 2( ) ⇒ FA = 2.23kits
2
+ ↑ ∑ M A = o → 3 × 6 − FC x × 9 = o → FC x = 2kips
Fc y = Fcx tan 45 ⇒ Fcy = 2kies
Fc = 2 ( 2) ⇒ Fc = 2.83kies
:‫ﻛﺸﺸﻲ‬
FA 2.23
‫ در وﺳﻂ‬AB ‫ﺗﻨﺶ در ﻋﻀﻮ‬ σ AB = = = 17.8ksi
AAB (0.25)(0.5)
2.23
‫ در ﻣﺤﻞ ﺳﻮراخ ﭘﻴﭻ)ﺗـﻨﺶ در‬AB ‫از ﻋﻀﻮ‬A‫ ﺗﻨﺶ در ﺳﺮ‬σ ′AB = = 77.2ksi
2 × 0.2 × (0.875 − 0.375)
‫ﻣﻘﻄﻊ ﭘﻴﭻ‬
FB 2.83
BC‫ﺗﻨﺶ در ﺗﻨﻪ ﻋﻀﻮ‬ σ BC = = = 12.9ksi
ABC 0.875 × 0.25
‫ ﻓﺸﺎري اﺳﺖ در ﻣﻘﻄﻌﻲ ﻛﻪ از ﺳﻮراخ ﺑﮕﺬرد و ﺗﻨﺶ وﺟﻮد ﻧﺪارد در ﻣﺤﻞ ﺳﻮراخ ﭘﻴﭻ از ﻋﻀﻮ‬BC ‫ﭼﻮن ﻧﻘﻄﻪ‬
BC

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪16‬‬
‫‪Fc‬‬ ‫‪2.83‬‬
‫= ‪ σ b‬ﺗﻨﺶ ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﻴﻠﻪ و ﺑﺪﻧﻪ ﺳﻮراخ در ﻧﻘﻄـﻪ ‪C‬‬ ‫=‬ ‫‪= 18.8ksi‬‬
‫‪Aber (0.375 × 0.2) × 2‬‬
‫از ﻋﻀﻮ ‪BC‬‬
‫‪Fc‬‬ ‫‪2.83‬‬
‫= ‪ σ b′‬ﺗﻨﺶ ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﻴﻠﻪ ﺑﺪﻧﻪ ﺳﻮراخ در ‪C‬‬ ‫=‬ ‫‪= 30.1ksi‬‬
‫‪Aber 0.37 × 0.25‬‬
‫‪Fc‬‬ ‫‪2.83‬‬
‫= ‪ τ c‬ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ در ﻣﻴﻠﻪ‬ ‫=‬ ‫‪= 12.9ksi‬‬
‫‪2A‬‬ ‫‪0.375 2. π‬‬
‫(×‪2‬‬ ‫)‬
‫‪2‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪17‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‬
‫ﻛﺮﻧﺶ – ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻃﻮل‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻳﺎ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺟﺎﻣﺪات ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺎ اﺟﺴﺎﻣﻲ ﺳﺮوﻛﺎر دارد ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻴﻠـﻪ ﻓﻠـﺰي‬
‫را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ از ﺳﻘﻔﻲ آوﻳﺰان و در اﻧﺘﻬﺎ ﺑﻪ آن وزﻧﻪ اي آوﻳﺰان ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺎ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ داﺷﺘﻦ اﻳـﻦ ﻣﻴﻠـﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻗﻄﻌﻪ ﻛﺶ ﻳﺎ ﻓﻠﺰ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﺣﺴﺎس و اﺳﺘﻨﺒﺎط اﺳﺖ ﻛﻪ ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬در اﺛﺮ اﻋﻤﺎل ﻧﻴﺮو ) اﻓﺰاﻳﺶ وزﻧﻪ( ﻃﻮل ﺳﻴﻢ ﻳﺎ ﻣﻴﻠﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻃـﻮل ﺑـﺎ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻧﻴﺮو ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻛﻞ وزﻧﻪ ﻫﺎ و ﺣﺬف ﻧﻴﺮو ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﻴﻠﻪ ﻳﺎ ﺳﻴﻢ اﺣﺎﻟﺖ اوﻟﻴﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ج‪ -‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻃﻮل ﺑﺴﺘﮕﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﻃﻮل اوﻟﻴﻪ و ﺑﺴﺘﮕﻲ ﻣﻌﻜﻮس ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ )ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺳﺨﺘﻲ( دارد‪.‬‬
‫د‪ -‬ﺑﺎ ﺗﺠﺴﻢ وﺿﻌﻴﺖ اﺟﺴﺎم ﻧﺮﻣﺘـﺮ ﻣﺜـﻞ ﻛـﺶ و ﻓﻨـﺮ ﺑـﻪ آﺳـﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑـﻞ اﺣـﺴﺎس اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ‬
‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻓﻮق ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﺣﺪي از ﺑﺎرﮔﺬاري ) اﻓﺰاﻳﺶ وزﻧﻪ( اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ ﺑﻌـﺪ از آن ﺣـﺪ ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ و‬
‫ﺗﻨﺎﺳﺒﺎت ﻓﻮق ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﻛﺶ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺑﺎرﻳﻚ ﺷﺪن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻣﻴـﻞ ﻓﻨـﺮ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺷـﻜﻞ داﺋـﻢ‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ ﺑﻨﺤﻮي ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻧﻴﺮو ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اول ﺑﺎز ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﻪ رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻓﻮق رﻓﺘﺎرﻫﺎي »ارﺗﺠﺎﻋﻲ« ﻳﺎ »اﻻﺳﺘﻴﻚ« ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ و آن ﻣﺤﺪوده ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ‬
‫رﻓﺘﺎر را »ﻣﺤﺪوده اﻻﺳﺘﻴﻚ« ﺟﺴﻢ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫در ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺼﺎﻟﺢ اﻏﻠﺐ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺳﺎزه اي را از ﺟﻤﻠﻪ ﻓـﻮﻻد ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ و ﺑـﺘﻦ را ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺗـﺎ ﺣـﺪودي از‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري اﻻﺳﺘﻴﻚ ﺧﻄﻲ داﻧﺴﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻴﺮو ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻃﻮل ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد) ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻨﺮ(‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪18‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻃﻮل ﻧﺴﺒﻲ‪:‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻃﻮل ﻧﺴﺒﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻃﻮل ﺑﻪ ﻃﻮل اوﻟﻴﻪ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻃﻮل در واﺣﺪ ﻃﻮل ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺎم ﻛﺮﻧﺶ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪∆L‬‬
‫=∑‬
‫‪Lo‬‬
‫راﺑﻄﻪ ﻫﻮك در اﻋﻀﺎي ﺑﺎر ﻣﺤﻮري‪:‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ از ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻗﺒﻞ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻨﺶ ﻣﺤﻮري ﺑـﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻃـﻮل ﻧـﺴﺒﻲ ﺗﻨﺎﺳـﺐ ﺧﻄـﻲ دارد‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﺸﺶ ﺳﺎده ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ ﻓﻮﻻدي ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻧﻴﺮوي ﻛﺸﺸﻲ ﺑﺘﺪرﻳﺞ اﻓﺰاﻳﻨﺪه ﺗﻨﺎﺳـﺐ ﺗـﻨﺶ ) ﻣﻴـﺰان‬
‫ﻧﻴﺮو ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ ( و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻃﻮل ﻧﺴﺒﻲ و ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻃﻮل در واﺣﺪ ﻃﻮل را ﺑﺸﻜﻞ ﻣﻨﺤﻨﻲ زﻳﺮ ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲ‬
‫دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ =A‬ﺗﻨﺶ ﺣﺪ ﺗﻨﺎﺳﺐ‬
‫‪ =B‬ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﻴﻢ‬
‫‪ = OA‬ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺧﻄﻲ‬
‫‪ =BC‬ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺧﻤﻴﺮي‬
‫‪ =C‬ﺗﻨﺶ ﺳﺨﺖ ﺷﺪﮔﻲ ﻛﺮﻧﺸﻲ‬
‫‪ =D‬ﺗﻨﺶ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫‪ =E‬ﺗﻨﺶ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪19‬‬
‫‪σ‬‬
‫=‪E‬‬ ‫‪→ σ = E.ε‬‬
‫‪ε‬‬
‫اﺟﺴﺎم ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﻧﻴﺮو‪ ،‬رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ ‪ .‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻨﺶ و ﻛﺮﻧﺶ ﻳﻚ ﻣـﺎده ﻧـﺸﺎﻧﮕﺮ‬
‫رﻓﺘﺎر آن ﻣﺎده ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﺑﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮدار ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺼﻮرت اﻻﺳـﺘﻴﻚ )ﺑﺮﮔـﺸﺖ ﭘـﺬﻳﺮ(و ﻳـﺎ‬
‫ﻏﻴﺮاﻻﺳﺘﻴﻚ) ﺑﺮﮔﺸﺖ ﭘﺬﻳﺮ( ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺼﻮرت ﺧﻄﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺒﺤﺚ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺼﺎﻟﺢ‬
‫‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﺧﻄﻲ ﻧﻤـﻮدار ﺗـﻨﺶ – ﻛـﺮﻧﺶ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار دارد‪ ،‬ﻛـﻪ راﺑﻄـﻪ آن ﺑـﺎ ﻗـﺎﻧﻮن ﻫـﻮك )‬
‫‪ ( σ = E.ε‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪σy‬‬
‫= ‪S .F‬‬
‫‪σ all‬‬
‫‪σu‬‬
‫= ‪S .F‬‬
‫‪σ all‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻃﻮل ﻣﺤﻮري‪:‬‬
‫‪∆L‬‬ ‫‪F‬‬
‫= ‪ ε‬ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺬاري ﻣﻘﺪاري از ﻓﺮﻣﻮل ﺗﻨﺶ = ‪ σ‬و ﻣﻘﺪار ‪ ε‬از ﻓﺮﻣﻮل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻧـﺴﺒﻲ‬
‫‪L‬‬ ‫‪A‬‬
‫)‪∆L = ε .L = o(1‬‬
‫‪σ‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪F‬‬
‫= ‪ε = (2),σ = (3) ⇒ 2,3 ⇒ ε‬‬ ‫)‪( 4‬‬ ‫داﺷﺖ‪:‬‬
‫‪E‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪AE‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪FL‬‬
‫= ‪(4), (1) ⇒ ∆L‬‬ ‫= ‪L ⇒ ∆L‬‬
‫‪A.E‬‬ ‫‪AE‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪20‬‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻠﻲ ﺗﺮ ﻣﻘﺪار ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻃﻮل ﻳﻚ ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻮري از راﺑﻄﻪ اﻧﺘﮕﺮال زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪L F‬‬

‫‪∆L = ∫ εdx‬‬ ‫∫ = ‪∆L‬‬ ‫‪dx‬‬
‫‪o‬‬ ‫‪o EA‬‬
‫ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ A,E,F‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻃﻮل ﻋﻀﻮ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ ) ﺗﺎﺑﻌﻲ از ‪( x‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻧﺴﺒﻲ ﺑﺮﺷﻲ ﻳﺎ زاوﻳﻪ اي‪:‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ آﻧﻜﻪ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ از ﺟﺴﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ اي دﻳﮕﺮ از آن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜـﺎن اﻧﺘﻘـﺎﻟﻲ ﺑـﺎ ﻣﺆﻟﻔـﻪ‬
‫ﻫﺎي ‪W,V,U‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ زاوﻳﻪ اي ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺗﻔﺎق ﺑﻴﻔﺘﺪ ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻧﺴﺒﻲ ﺑﺮﺷﻲ در‬
‫ﻳﻚ اﻟﻤﺎن در ﺻﻔﺤﻪ ‪ xy‬را ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ ‪ γ xy‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﻴﻢ و ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪δu δu‬‬ ‫‪δu δ w‬‬ ‫‪δ‬‬ ‫‪δ‬‬

‫= ‪γ xy‬‬ ‫‪+‬‬ ‫= ‪γ xz‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪, γ yz = u + w‬‬
‫‪δy δx‬‬ ‫‪δx δz‬‬ ‫‪δz δy‬‬
‫اﮔﺮ ‪ γ‬را ﻛﺮﻧﺶ ﺑﺮﺷﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫‪τ = Gγ‬‬
‫ﻛﻪ در ‪ G‬ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ و ﺿﺮﻳﺐ ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﺑﺮﺷـﻲ و ﻳـﺎ ﺿـﺮﻳﺐ ﺻـﻠﺒﻴﺖ ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﭼـﻮن ‪γ‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ‪ ε‬ﺑﺪون ﺑﻌﺪ اﺳﺖ ‪ γ‬ﻫﻢ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ رادﻳﺎن و ﻫﻢ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺻﺪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪21‬‬
‫‪γ xy = τ xy / G‬‬
‫‪γ yz = τ yz / G‬‬
‫‪γ zx = τ zx / G‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﭘﻮاﺳﻮن‪:‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﻠﻪ اي ﺗﺤﺖ ﻛﺸﺶ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﻃﻮل ﻣﺤﻮري آن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻧﻘﺒﺎض ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪن ﻃﻮل ﻣﻴﻠﻪ ﻋﺮض آن ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ‪ .‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﻠـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ارﺗﺠـﺎﻋﻲ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﻛﺮﻧﺶ در ﺟﻬﺖ ﻋﺮض ﺑﻪ ﻛﺮﻧﺶ در ﺟﻬﺖ ﻃﻮل ﻣﻴﻠﻪ ﺛﺎﺑﺖ و ﺑﻪ ﺿـﺮﻳﺐ ﭘﻮاﺳـﻮن ) ‪(ν‬‬
‫ﻣﻮﺳﻮم ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﻛﺮﻧﺶ ﺟﺎﻧﺒﻲ و ﻛﺮﻧﺶ ﻃﻮﻟﻲ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻋﻼﻣﺖ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ(‬
‫‪εy‬‬
‫=‪γ‬‬ ‫=‬ ‫ﻛﺮﻧﺶ ﻃﻮﻟﻲ‪/‬ﻛﺮﻧﺶ ﺟﺎﻧﺒﻲ‬
‫‪εx‬‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ ν‬ﺑﺮاي ﻓﻮﻻد ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﺣﺪود‪ 0.25‬و ﺑﺮاي ﺑﺘﻦ آرﻣﻪ ﺣﺪود ‪ 0.15‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪o 〈ν 〈 0.5‬‬
‫ﻣﻴﻠﻪ اي ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﻧﻴﺮوي ﻛﺸﺸﻲ ‪ 15ton‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﻃﻮل ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ‪ Lo = 25cm‬ﺑـﺎ‬
‫ﻣﻘﻄﻊ داﻳﺮه اي ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ d=5cm‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻃﻮل ‪ ∆L = 0.25mm‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪ و ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﻳﺪ ﻛـﻪ ﻗﻄـﺮ‬
‫ﻣﻴﻠﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 0.01mm‬ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪G , γ , E‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪22‬‬
‫‪∆L 0.25‬‬
‫= ‪εx‬‬ ‫=‬ ‫‪⇒ ε x = 0.001‬‬
‫‪L o 250‬‬
‫‪∆d 0.01‬‬
‫= ‪εy‬‬ ‫=‬ ‫‪⇒ ε y = −2 × 10 − 4‬‬
‫‪d‬‬ ‫‪50‬‬
‫‪−dy‬‬ ‫‪2 × 10 −4‬‬

‫=‪ν‬‬ ‫=‬ ‫‪⇒ υ = 0. 2‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪0.001‬‬
‫‪F 15000‬‬ ‫‪kg‬‬ ‫‪6 x 763.97‬‬
‫= ‪σx‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪763‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪97‬‬ ‫⇒‬ ‫‪E‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫⇒‬
‫‪A‬‬ ‫‪s2‬‬ ‫‪cm 2‬‬ ‫‪εx‬‬ ‫‪0.001‬‬
‫×‪x‬‬
‫‪4‬‬
‫‪E = 7.64 × 105 kg‬‬

‫‪cm 2‬‬
‫از ﻃﺮﻓﻲ ﺳﻪ ﺛﺎﺑﺖ ارﺗﺠﺎﻋﻲ ‪ ν , G, E‬از ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻣـﺴﺘﻘﻞ ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ و ﺑـﻴﻦ آﻧﻬـﺎ راﺑﻄـﻪ زﻳـﺮ وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﻟـﺬا‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪:‬‬
‫‪E‬‬
‫=‪G‬‬
‫) ‪2(1 + ν‬‬
‫‪E‬‬ ‫‪7.64 × 1.5‬‬
‫=‪G‬‬ ‫=‬ ‫‪⇒ G = 318.33 × 10 3‬‬
‫)‪2(1 + ν ) 2(1 + 0.2‬‬
‫ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﻫﻮك ﺑﺮاي اﺟﺴﺎم اﻳﺰوﺗﺮوپ و ﺳﻪ ﺑﻌﺪي‪:‬‬
‫ﺑﻪ اﺟﺴﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاص ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ آن از ﺟﻬﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﭘﺬﻳﺮي در ﺗﻤﺎم ﺟﻬـﺎت ﻳﻜـﺴﺎن اﺳـﺖ اﻳﺰوﺗـﺮوپ‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻗﺒﻼً ﻗﺎﻧﻮن ﻫﻮك را ﺑﺮاي اﻋﻀﺎي ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﻣﺤﻮري ﺑﻌﻨﻮان راﺑﻄﻪ ﺗﻨﺶ در اﻣﺘﺪاد ﻃﻮل ﻋـﻀﻮ و ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬
‫ﺷﻜﻞ ﻧﺴﺒﻲ در اﻣﺘﺪاد ﻃﻮل ﻋﻀﻮ ﺑﺼﻮرت ‪ σ = E.ε‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ‪ E‬را ﻣﺪول اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪﻳﻢ‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻠﻲ ﺑﺮاي اﺟﺴﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﺗﻨﺶ در اﻣﺘﺪاد ﻳﻚ‪ ،‬دو ﻳﺎ ﺳﻪ ﻣﺤﻮر ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻓـﺮم ﻛﻠـﻲ زﻳـﺮ‬
‫ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻫﻮك ﻛﻠﻲ ﺑﺮاي اﺟﺴﺎم اﻳﺰوﺗﺮوپ ﻣﻌﺮف اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪23‬‬
‫‪‬‬ ‫‪σx ν‬‬ ‫‪τxy‬‬

‫) ‪ε x = E − E (σ y + σ z‬‬ ‫= ‪γ xy‬‬
‫‪‬‬ ‫‪G‬‬
‫‪‬‬ ‫‪σy ν‬‬ ‫‪τxz‬‬
‫= ‪ε y‬‬ ‫) ‪− (σ x + σ z‬‬ ‫‪γ xz‬‬ ‫=‬
‫‪‬‬ ‫‪E E‬‬ ‫‪G‬‬
‫‪‬‬ ‫‪σz ν‬‬ ‫‪τyz‬‬
‫) ‪ε z = E − E (σ x + σ y‬‬ ‫= ‪γ yz‬‬
‫‪‬‬ ‫‪G‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﺗﻨـﺸﻬﺎي ﻳﻜﻨﻮاﺧـﺖ ‪ σ y , σ x‬ﻗـﺮار دارد‪.‬در ﺻـﻮرﺗﻴﻜﻪ ‪ε x = o, σ y = 60‬‬
‫‪σo‬‬
‫را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫‪εy‬‬
‫‪σx‬‬ ‫‪ν‬‬ ‫‪σx ν‬‬

‫= ‪εx‬‬ ‫‪−‬‬ ‫= ‪(σ y + σ z ) ⇒ oo‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪60 ⇒ σx = ν 60‬‬
‫‪E‬‬ ‫‪E‬‬ ‫‪E‬‬ ‫‪E‬‬
‫‪σy ν‬‬ ‫‪σ0‬‬ ‫‪ν‬‬ ‫‪1 −ν 2‬‬ ‫‪σ‬‬ ‫‪E‬‬

‫= ‪εy‬‬ ‫‪−‬‬ ‫= ‪(σ x + σ z ) ⇒ ε y‬‬ ‫‪−‬‬ ‫= ) ‪(νσ 0‬‬ ‫= ‪σ0 ⇒ 0‬‬
‫‪E‬‬ ‫‪E‬‬ ‫‪E‬‬ ‫‪E‬‬ ‫‪E‬‬ ‫‪ε y 1 −ν 2‬‬
‫ﺗﻨﺶ ﺣﺮارﺗﻲ‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﺟﺴﻤﻲ ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ ∆T‬درﺟﻪ ﮔﺮم ﻳﺎ ‪ ∆T‬درﺟﻪ ﺳـﺮد ﺷـﻮد‬
‫از ﻫﺮ ﺟﻬﺖ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺎوي و ﺑﺮاي اﺟﺴﺎم اﻳﺰوﺗﻮپ ﺣﺮارﺗﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺒﺴﻂ ﻳﺎ ﻣﻨﻘﺒﺾ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻌﺒﺎرت دﻳﮕـﺮ ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬
‫ﺷﻜﻞ ﻧﺴﺒﻲ در ﻫﺮ ﺳﻪ ﺟﻬﺖ ﻛﺎرﺗﺰﻳﻦ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺎوي ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪24‬‬
‫‪ε x = ε y = ε z = α .∆T‬‬
‫‪‬‬ ‫‪⇒ ∆L = εlo = α .∆T .lo‬‬
‫‪γ xy = γ xz = γ yz‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻧﺴﺒﻲ ﺑﺮﺷﻲ در اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﻮﺟﻮد ﻧﻤﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ ∆T‬درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺗـﻨﺶ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻃـﻮل ﻧـﺴﺒﻲ‬
‫ﺣﺮارﺗﻲ ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻃﻮل ﻧﺴﺒﻲ در ﻫﺮ ﺟﻬﺖ ﺟﻤﻊ ﺟﺒﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪σx ν‬‬

‫‪ε x = E − E (σ y + σ z ) + α∆T‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪σy ν‬‬
‫= ‪ε y‬‬ ‫‪− (σ x + σ z ) + α∆T‬‬
‫‪‬‬ ‫‪E E‬‬
‫‪‬‬ ‫‪σz ν‬‬
‫‪ε z = E − E (σ x + σ y ) + α∆T‬‬
‫‪‬‬
‫‪ ∆T = T2 − T1‬ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ اﻧﺒﺴﻠﻂ ﺣﺮارﺗﻲ ‪ α‬ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺟﻨﺲ ﺟﺴﻢ دارد ﻛﻪ ﺑﺎ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ α c = 16.7 × 10 −6 / c o‬ﻣﺲ و ‪ α a = 22 × 10 −6 / c o‬آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم و ‪ α s = 11.7 × 10 −6 / c o‬ﻓﻮﻻد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻴﻠﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪ 30o‬ﮔﺮم ﺷﻮد ‪ ،‬ﺗﻨﺶ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در آن ﭼﻘﺪر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪α = 17.10 − 6‬‬ ‫‪, E = 110000‬‬
‫‪c‬‬ ‫‪o‬‬
‫‪cm 2‬‬
‫‪∆L = Lα∆T = 100 × 17 × 10 −6 × 30 = 0.051cm‬‬
‫‪0.041δ‬‬ ‫‪kg‬‬
‫= ‪σx =σ y = o ⇒εz‬‬ ‫‪= 0.00041 ⇒ σ z = E.ε z = 45.1 2‬‬
‫‪100 L‬‬ ‫‪cm‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪25‬‬
‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻠﻬﺎ‪:‬‬
‫ﺟﻬﺖ روﺷﻦ ﺷﺪن ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺎزﮔﺎري ﺷﻜﻞ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﻪ وزﻧﻪ ‪ F = 2ton‬دو ﺳﻴﻢ ﻣﺠﺎور ﻫﻢ از ﺳﻘﻒ آوﻳـﺰان‬
‫‪kg‬‬
‫‪ E = 2.1 × 10 6‬و ﺳﻴﻢ‬ ‫اﺳﺖ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ ‪ .‬ﺳﻴﻢ ﻓﻮﻻدي ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪1cm‬و ﺿﺮﻳﺐ اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ‬
‫‪cm 2‬‬
‫آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻲ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ‪ 1cm‬و ‪ E = 0.55 × 10 6‬و ﻫﺮ دو ﺑﻪ ﻃﻮل‬
‫اوﻟﻴﻪ ‪ 1m‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﺗﻨﺶ ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﻻﺳﺘﻴﻚ‬
‫‪kg‬‬
‫‪ Fy = 2400‬و ﺑﺮاي آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم‬ ‫ﺧﻄﻲ ﺑﺮاي ﻓﻮﻻد‬
‫‪cm 2‬‬
‫‪kg‬‬
‫‪ Fy = 1400‬ﺑﺎﺷﺪ ﺳﻬﻢ ﻧﻴﺮوي ﺣﻤﻞ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻴﻠﻪ ﻫﺎي‬
‫‪cm 2‬‬
‫ﻓﻮﻻدي و آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻲ را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫از ﺗﻌﺎدل اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ در اﻣﺘﺪاد ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ ‪:‬‬
‫‪+ ↑ ∑ Fy = o → Fa + Fs = F‬‬
‫از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ‪ A‬ﺳﺮ ﻗﻼب ﻫﻤﻮاره در ﻫﺮ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﺑﻪ ﺳﺮ دو ﺳﻴﻢ وﺻﻞ اﺳﺖ و ﻧﻘﻄﻪ ‪ B‬اﺗﺼﺎل ﻫـﺮ دو ﺳـﻴﻢ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻘﻒ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﺑﺎرﮔﺬاري ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از آن ﻃﻮل ﻫﺮ دو ﺳﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻣـﺴﺎوي‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻌﺒﺎرت دﻳﮕﺮ در اﺛﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻃﻮﻟﻲ ﻛﻞ ﻫﺮ دو ﺳﻴﻢ ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Fs − Ls‬‬
‫= ‪∆Ls‬‬
‫‪E s − As‬‬ ‫‪Fs − Ls Fa − La‬‬
‫⇒ ‪⇒ ∆Ls = ∆La‬‬ ‫=‬ ‫‪} ⇒ Ls = La , As = Aa‬‬
‫‪Fa − La‬‬ ‫‪E s − As E a − Aa‬‬
‫= ‪∆La‬‬
‫‪Ea − Aa‬‬
‫‪Fs Fa‬‬ ‫‪Es‬‬

‫=‬ ‫= ‪→ Fs‬‬ ‫‪Fa‬‬
‫‪Es Ea‬‬ ‫‪Ea‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪26‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Ea‬‬
‫‪ Fa = E + E − F‬‬
‫‪E‬‬ ‫‪E‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪s‬‬
‫‪(2) ⇒ Fa + s Fa = F ⇒ Fa (1 + s ) = F → ‬و)‪(1‬‬
‫‪Ea‬‬ ‫‪Ea‬‬ ‫‪F = E s − F‬‬
‫‪ s E s + Ea‬‬
‫ﭘﺲ از ﺑﺎرﮔﺬاري ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ در ﺳﻴﻢ و ﻧﻌﺎدل اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪Es‬‬ ‫‪2.1 × 1.6‬‬

‫= ‪Fs‬‬ ‫= ‪−F‬‬ ‫ﻧﻴﺮوي داﺧﻠﻲ ﺳﻴﻢ ﻓﻮﻻدي ‪× 2 × 1000 ⇒ Fs = 1585kg‬‬
‫‪Es + Ea‬‬ ‫‪( 2.1 + 0.55) × 10 6‬‬
‫‪Ea‬‬ ‫‪0.55 × 10 6‬‬

‫= ‪Fa‬‬ ‫= ‪−F‬‬ ‫ﻧﻴﺮوي داﺧﻞ ﺳﻴﻢ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻲ ‪× 2000 ⇒ Fa = 415kg‬‬
‫‪Ea + Es‬‬ ‫‪( 2.1 + 0.55) × 10 6‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ دو ﺳﻴﻢ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﻣﺴﺎوي در ﻃﻮل ﻣﺴﺎوي و ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣـﺴﺎوي ﻧﻴﺮوﻫـﺎي‬
‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺣﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪1585‬‬ ‫‪kg‬‬
‫= ‪σs‬‬ ‫‪= 2108〈σ ys = 2400‬‬
‫‪(1) 2‬‬ ‫‪cm 2‬‬
‫×‪π‬‬
‫‪4‬‬
‫‪415‬‬ ‫‪kg‬‬
‫= ‪σa‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪= 528〈σ ya = 1400‬‬
‫)‪(1‬‬ ‫‪cm 2‬‬
‫×‪π‬‬
‫‪4‬‬
‫ﭼﻮن ﺗﻨﺶ ﻣﻮﺟﻮد ﻓﻮﻻد و آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم ﻛﻤﺘﺮ از ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺷﺮاﻳﻂ اﻻﺳـﺘﻴﻚ ﺧﻄـﻲ در ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ درﺳﺖ ﺑﻮد و ﮔﺮ ﻧﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﻳـﺴﺖ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻚ ﺷـﺪن‬
‫ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺳﺎزه ﻫﺎي ﻛﺸﺸﻲ – ﻓﺸﺎري ﻫﻴﭙﺮاﺳﺘﺎﺗﻴﻚ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﺎزه ﻫﺎي ﻧﺎ ﻣﻌﻴﻦ ) ﻫﻴﭙﺮواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ( را ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﻧﻴﺮوﻫـﺎي ﻣﺤـﻮري ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻠﻬﺎ و اﺻﻞ ﺟﻤﻊ اﺛﺮ ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﺑﺸﺮﻃﻲ ﻛﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﺼﺎﻟﺢ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﺧﻄﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲ ﺗﻮان‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪27‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪ .‬اﺻﻞ ﺟﻤﻊ اﺛﺮ ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺟﺴﻤﻲ ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﭼﻨـﺪ ﻧﻴـﺮو ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬
‫ﺷﻜﻞ ﻳﺎ ﺗﻨﺶ ﻛﻞ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ از ﺟﺴﻢ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺟﻤﻊ ﺟﺒﺮي ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺷـﻜﻠﻬﺎ ﻳـﺎ ﺗـﻨﺶ ﻫـﺎ و‬
‫اﺛﺮات‪ ،‬ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻴﻠﻪ اي ﺑﻪ ﻃﻮل ‪ L=3m‬و ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ‪ A = 2cm 2‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺤﺖ ﺑـﺎر ‪ E=2ton‬در ﻧﻘﻄـﻪ اي ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 2m‬از اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺎﻻﺋﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﻫﺎي آﻧﺮا ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪+ ↑ ∑ Fy = o → R A − RB = 2ton‬‬
‫از ﻣﻌﺎدﻻت ﺗﻌﺎدل اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﻫﺎ را‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﭼﻮن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ دو ﻣﺠﻬﻮل ‪ RB , R A‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
‫ﺗﻌﺎدل )‪ (1‬را ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ و ﻳﻚ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻛﻢ دارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﻣﻌﺎدﻟﻪ اي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﺳﺎزﮔﺎري ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﺷﻜﻠﻬﺎ ﻣﻲ روﻳﻢ ‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺪك دﻗﺘﻲ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣﻜﺎن ‪ B‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ A‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻃﻮل ﻛﻞ ﻣﻴﻠﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﻔﺮ‬
‫ﺷﻮد ﭼﻮن ‪A‬و‪ B‬ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻄﻮر ﭘﺎراﻣﺘﺮي‬
‫و ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ RB , R A‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻧﻘﻄﻪ ‪ B‬را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪A‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر اﻻﺳﺘﻴﻚ ﺧﻄﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺻﻔﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻴﻢ ‪ .‬ﻃﻮل ‪ AB‬از دو ﻗﻄﻌﻪ ‪ AC‬و ‪BC‬‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪28‬‬
‫‪Fi Li‬‬
‫∑ = ‪∆LBA2‬‬
‫‪Ei Ai‬‬
‫‪− FAC . L AC FCB . LCB − 2 × 1 RA × 3 × 1‬‬ ‫‪− 2 ×1‬‬ ‫‪RA × 3‬‬

‫= ‪∆LBA‬‬ ‫‪+‬‬ ‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫= ‪= −δ‬‬ ‫=‪δ‬‬
‫‪EA‬‬ ‫‪E. A‬‬ ‫‪EA‬‬ ‫‪EA‬‬ ‫‪AE‬‬ ‫‪AE‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪(1)(2) ⇒ RA = ton, RB = ton‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫دو ﺳﻴﻢ ﻓﻮﻻدي و آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻲ ﺑﻤﺴﺎﺣﺖ ﻣﻘﻄـﻊ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ‪ Aa = 1.57cm 2 , AS = 0.785cm 2‬ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﻋﻀﻮ ﺻﻠﺐ و ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﭘﺬﻳﺮ‪ C‬ﺑﻪ وزن ‪ 200kg‬وزﻧﻪ اي ﺑﻪ وزن ‪ p=1ton‬را ﺣﻤﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬
‫ﻣﻜﺎن ﻧﻘﻄﻪ ‪ C‬ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬
‫‪kg‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪E a = 6 × 10 5‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪, E s = 2.1 × 10 6‬‬
‫‪cm‬‬ ‫‪cm 2‬‬
‫از ﺗﻌﺎدل اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ‪:‬‬
‫‪+ ↑ ∑ ma z = o → 25 P + 37.5W − 75 Fa = o‬‬

‫‪Fa = 433.3kg‬‬
‫‪+ ↑ ∑ Fy = o → Fs + Fa = P + W = 1000 + 200‬‬
‫‪Fs = 766.7 kg‬‬
‫ﭼﻮن ﻫﻢ ‪ AB‬ﺻﻠﺐ اﺳﺖ ﺧﻂ ‪ AB‬ﺑﻌﺪ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﺑﺼﻮرت ﺧﻂ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪FS .LS‬‬ ‫‪150 × 766.7‬‬

‫= ‪δ A = δS‬‬ ‫=‬ ‫‪⇒ δ A = δ S = 0.07cm‬‬
‫‪E S . AS 2.1 × 1.6 × 0.782‬‬
‫‪Fa .La‬‬ ‫‪433.3 × 250‬‬
‫= ‪δB = δa‬‬ ‫=‬ ‫‪⇒ δ B = δ a = 0.115cm‬‬
‫‪E a . Aa 6 × 10 5 × 1.57‬‬
‫‪0.114 − 0.07‬‬
‫‪δ C = 0.07 +‬‬ ‫‪× 25 ⇒ δ c = 0.084cm‬‬
‫‪75‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪29‬‬
‫ﺳﺘﻮﻧﻲ ﺑﺘﻦ آرﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﻄﻊ ‪ 40 × 40cm‬و ﻃﻮل ‪ 3m‬ﺑﺎ ﻳﻚ درﺻـﺪ و ﻃـﻮﻟﻲ ﻣﻔـﺮوض اﺳـﺖ ﻣـﻲ ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺗﻨﺶ در ﻓﻮﻻد و ﺑﺘﻦ را ﺑﻪ ازاي ﻧﻴﺮوي ﻓﺸﺎري ‪ 20ton‬ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ و ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻫﺶ ﻃﻮﻟﻲ آﻧﺮا ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪kg‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪E s = 2.1 × 10 6‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪, Ec = 2.1 × 10 5‬‬
‫‪cm‬‬ ‫‪cm 2‬‬
‫‪ As = 0.01× 40 × 40 = 16cm 2‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻓﻮﻻد‬
‫‪ Ac = 40 × 40 − 16 = 1584cm 2‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺑﺘﻦ ﺧﺎﻟﺺ‬
‫ﻓﺮض ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ ،‬ﻓﻮﻻد و ﺑﺘﻦ ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﺑﺎرﮔﺬاري در ﺣﺪ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﺧﻄﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ و ﻣﻴﻠﮕﺮدﻫﺎي ﻓـﻮﻻدي‬
‫ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻪ ﺑﺘﻦ ﭼﺴﺒﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻃﻮﻟﻲ ﻫﺮ دو ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪LC = LS = 3m‬‬
‫‪FS .LS‬‬ ‫‪F .L‬‬ ‫‪E .A‬‬ ‫‪2.1 × 10 6 × 16‬‬

‫→ ‪δ = δs = δc‬‬ ‫= ‪= C C → FS = S S FC‬‬ ‫‪FC‬‬
‫‪E S . AS EC . AC‬‬ ‫‪EC . AC‬‬ ‫‪2.1 × 10 5 × 1534‬‬
‫‪FS = 0.101FC‬‬
‫‪ FS = 1.84ton‬‬
‫‪∑ Fy = o → FS + FC = 20ton → ‬‬
‫‪ FC = 18.18ton‬‬
‫‪‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪‬‬ ‫‪σ‬‬ ‫‪s‬‬ ‫=‬ ‫‪114‬‬‫‪.‬‬ ‫‪67‬‬
‫‪cm 2‬‬
‫‪‬‬
‫‪σ = 88.106 kg‬‬
‫‪ c‬‬ ‫‪cm 2‬‬
‫‪⇒ δs = δc‬‬
‫‪FS .LS 1.84 × 1000 × 300‬‬
‫= ‪δs‬‬ ‫=‬ ‫‪⇒ δ S = 0.0164 cm‬‬
‫‪AS .E S‬‬ ‫‪16 × 2.1 × 1.6‬‬
‫‪FC .LC 18 .16 × 1000 × 300‬‬
‫= ‪δc‬‬ ‫=‬ ‫‪⇒ δ C = 0.0104 cm‬‬
‫‪AC .EC‬‬ ‫‪1584 × 2.1 × 10 5‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪30‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬
‫ﺧﻤﺶ ﺧﺎﻟﺺ ﺗﻴﺮﻫﺎ‪:‬‬
‫‪ν − Dia‬‬
‫‪T‬‬
‫‪m − Dia‬‬
‫‪T .m‬‬
‫در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﺮﻛﺰي اﻳﻦ ﺗﻴﺮ ﻧﻴﺮوي ﺑﺮﺷﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد و اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺤﺖ ﻟﻨﮕﺮ ﺧﻤﺸﻲ ﺛـﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ Pa‬ﻗـﺮار‬
‫دارد ﺗﻴﺮي را ﻛﻪ در دو اﻧﺘﻬﺎي ﺧﻮد ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ و ﻟﻨﮕﺮ ﺧﻤﺸﻲ ﻣﺴﺎوي ‪ ،‬ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻟﺠﻬﺖ و ﻫﻢ ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺮار دارد‪،‬‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ در ﺧﻤﺶ ﺧﺎﻟﺺ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﭘﻴﭽﺶ اﻳﺠﺎد ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ و ﺧﻤﺶ اﻳﺠﺎد ﺗﻨﺶ ﻣﺤﻮري ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ آزﻣﺎﻳﺶ ﺳﺎده اي ﻣﻲ ﺗﻮان ﺧﻤﺶ ﻳﻚ ﺗﻴﺮ ﺳﺎده را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﻳـﻚ ﺗﻜـﻪ اﺳـﻔﻨﺞ ﺑـﻪ‬
‫اﺑﻌﺎد ﻣﺜﻼً ‪ 150mm × 100mm × 50mm‬را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ ﺑﺮ روي دو ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه ﻗﺮار دﻫﻴﺪ و ﺑﺎ دﺳـﺖ ﺑـﺮ آن‬
‫ﻓﺸﺎر وارد ﻛﻨﻴﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺳﻮراﺧﻬﺎي اﺳﻔﻨﺞ در ﺑﺎﻻي آن ﺑﺴﺘﻪ و ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻓـﺸﺎر در ﺑـﺎﻻي‬
‫اﺳﻔﻨﺞ‪ ،‬و در ﭘﺎﺋﻴﻦ آن ﺑﺎز و ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻛﺸﺶ در ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﻔﻨﺞ ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﻮراﺧﻬﺎ در ﻣﺠﺎورت دو ﺗﻜﻴﻪ‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪31‬‬
‫ﮔﺎه ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻳﺮا ﻟﻨﮕﺮ ﺧﻤﺸﻲ در دو اﻧﺘﻬـﺎي ﺗﻴـﺮ در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ وﺳـﻂ ﺗﻴـﺮ ﺧﻴﻠـﻲ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎل ذﻛﺮ ﺷﺪه ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻴﺮوﻫﺎي وارد ﺑﺮ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮض ﻳﻚ ﺗﻴﺮ را ﻛﻪ در ﺧﻤﺶ ﺧﺎﻟﺺ ﻗـﺮار دارﻧـﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬
‫ﻓﺮﺿﻴﺎت اﺳﺎﺳﻲ ﺧﻤﺸﻲ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺻﻔﺤﺎت ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﻣﺤﻮر‪ ،‬ﺑﻌﺪ از اﻋﻤﺎل ﺧﻤﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺻﻔﺤﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣـﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ و ﺗﻨﻬـﺎ ﺣـﻮل ﻳـﻚ‬
‫ﻣﺤﻮر دوران ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻠﻬﺎ داراي ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺧﻄﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻮر دوران ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪32‬‬
‫رﻓﺘﺎرﻣﺼﺎﻟﺢ در ﻛﺸﺶ و ﻓﺸﺎر ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1 dθ‬‬ ‫‪y‬‬

‫=‪K‬‬ ‫=‬ ‫‪⇒ ε x = = kg‬‬
‫‪P dx‬‬ ‫‪p‬‬
‫در ﻳﻚ ﺗﻴﺮ ﺗﺤﺖ ﺧﻤﺶ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻛﺮﻧﺶ ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﺎرﻫﺎي‬
‫ﻃﻮﻟﻲ ﻣﻮازي ﺻﻔﺤﻪ ﺧﻨﺜﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻄﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻛﺮﻧﺶ ﺗﺎرﻫﺎي ﻓﻮق ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ آﻧﻬﺎ از ﻣﺤﻮر ﺧﻨﺜﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪∆u‬‬
‫= ‪εx‬‬
‫‪∆x‬‬
‫در ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺰرگ ﺷﺪه اﻳﻦ ﺟﺰء ﻛﻮﭼﻚ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻃﻮل ﺗﺎرﻫﺎﻳﻲ از ﺗﻴﺮ ﻛﻪ در روي ﺳـﻄﺤﻲ ﻧﻈﻴـﺮ ‪ab‬‬
‫ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮي ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺟﺰء ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻟﺨـﻮاه اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﺎرﻫـﺎي ﻋـﺎري از‬
‫ﺗﻨﺶ و ﻛﺮﻧﺶ ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل و ﭘﻬﻨﺎي ﺗﻴﺮ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺎرﻫـﺎ در روي ﺻـﻔﺤﻪ اي ﻗـﺮار‬
‫دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﺧﻨﺜﻲ ﺗﻴﺮ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺼﻞ ﻣﺸﺘﺮك اﻳﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮض ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺮ ﺗﻴﺮ‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪33‬‬
‫ﻣﺤﻮر ﺧﻨﺜﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد از ﻫﺮ دو اﺻﻄﻼح ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن ﻣﺤﻞ ﺗﻨﺶ ﻳﺎ ﻛﺮﻧﺶ ﺻـﻔﺮ در ﻳـﻚ ﻋـﻀﻮ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺧﻤﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺛﺒﺎت اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺤﻮر اﺻﻠﻲ ﺧﻨﺜﻲ ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﺮﻛﺰ ﻫﻨﺮي ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻴﺮ ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪y‬‬
‫= ‪→ ∑ Fx = o ⇒ ∫ Aσ x dA = o,σ x = E.ε , ε x‬‬ ‫⇒ ‪= kg‬‬
‫‪p‬‬
‫‪EY‬‬
‫∫ = ‪ ⇒ ∫ 6 xdA‬از)‪(1‬و)‪(2‬‬ ‫‪dA = o‬‬
‫‪P‬‬
‫ﭼﻮن ﺷﻌﺎع اﻧﺤﻨﺎء ‪ p‬و ﺿﺮﻳﺐ ارﺗﺠﺎﻋﻲ ‪ E‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺛﺎﺑﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ از اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻴﺮي‬
‫در ﺧﻤﺶ ﺧﺎﻟﺺ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪E‬‬
‫⇒ ‪∫ ydA = o ⇒ ∫ ydA = yA‬‬
‫‪P‬‬
‫ﻛﻪ در آن ‪ y‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻫﻨﺪﺳﻲ ﺳﻄﺢ ‪ A‬از ﻣﺤﻮر ﻣﺒﻨﺎء ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪ yA = o‬از آﻧﺠـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ‪A‬‬
‫‪−‬‬
‫ﺻﻔﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ y ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺎوي ﺻﻔﺮ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻫﻨﺪﺳﻲ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺤﻮر ﺧﻨﺜـﻲ ﺑﺎﻳـﺪ ﺻـﻔﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪34‬‬
‫دوﻣﻴﻦ ﺷﺮط ﺗﻌﺎدل‪ ،‬ﺗﻌﺎدل ﻟﻨﮕﺮﻫﺎي ﺧﻨﺜﻲ ﺣﻮل ﻣﺤﻮر ‪ Z‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻟﺬا دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪E y 2 dA EI‬‬
‫⇒ ‪+ ↑ ∑Mz = o‬‬ ‫= ‪M + ∫ A (bxdA) y = o ⇒ M‬‬ ‫∫‬ ‫=‬
‫‪P‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪P‬‬
‫اﻧﺤﻨﺎء ﻣﺤﻮر ﻃﻮﻟﻲ ﺗﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎٌ ﺑﺎ ﻟﻨﮕﺮ ﺧﻤﺸﻲ ‪ M‬و ﻣﻌﻜﻮﺳﺎً ﺑﺎ ﻛﻤﻴﺖ ‪ EI‬ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﺻﻠﺒﻴﺖ ﺧﻨﺜﻲ ﺗﻴـﺮ‬
‫‪1 m‬‬
‫=‪K‬‬ ‫=‬ ‫)‪⇒ (1‬‬
‫‪P EI‬‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪Ey‬‬
‫= ‪σ x = KEy‬‬ ‫)‪( 2‬‬
‫‪p‬‬
‫‪Ey‬‬ ‫‪m. y‬‬

‫= ‪(2) ⇒ 6 x‬و)‪ (1‬از‬ ‫= ‪⇒ 6x‬‬
‫‪EI‬‬ ‫‪I‬‬
‫‪M‬‬
‫‪ =M‬ﻟﻨﮕﺮ ﺧﻤﺸﻲ‬
‫‪ =C‬دورﺗﺮﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﺎ ﺗﺎرﺧﻨﺜﻲ‬
‫‪ =I‬ﻣﺎن اﻳﻨﺮﺳﻲ ﺣﻮل ﻣﺤﻮر ﺧﻨﺜﻲ‬
‫‪M y.x‬‬
‫= ‪σy‬‬ ‫ﺧﻤﺶ ﺣﻮل ﻣﺤﻮر‪y‬‬
‫‪zy‬‬
‫‪M x. y‬‬
‫= ‪σx‬‬ ‫ﺧﻤﺶ ﺣﻮل ﻣﺤﻮر ‪z‬‬
‫‪zx‬‬
‫رواﺑﻂ ﻓﻮق در ﺻﻮرﺗﻲ ﺻﺎدق ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﻮرﻫﺎي ‪y‬و‪ x‬ﻣﺤﻮرﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪M .y M‬‬

‫= ‪ S‬ﻣﺪول ﻣﻘﻄﻊ‬ ‫=‪σ‬‬ ‫=‬
‫‪Y‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪S‬‬
‫ﻣﻤﺎن ﺧﻤﺸﻲ ﻣﺠﺎز ﺗﻴﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺮﺑﻊ ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻤﺎن ﻣﺠﺎز ﻣﻘﻄـﻊ داﻳـﺮه اي از ﺟﻨـﺒﺶ ﻣـﺸﺎﺑﻪ و ﺳـﻄﺢ‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ؟‬

a4
π π 2 I a3 π π 3
A1 = A2 ⇒ a 2 = D 2 ⇒ a = D , S1 = 1 = 12 = = D
4 4 C1 a 6 48
2
D4
π
πD 3
S2 = 2 = σ 4 =
I S 2
⇒ 1 = π = 1.18 ⇒
C2 D 32 S2 3
2
M 1all S1 2
= = π = 1.18
M 2 all S2 3
:‫ﻣﺜﺎل‬
‫ و ﺳـﻄﺢ ﻣﻘﻄـﻊ‬P=600kg ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻨﺶ ﻋﻤﻮدي ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﻤﺶ را در ﺗﻴﺮ ﺳﺎده زﻳﺮ وﻗﺘﻲ ﻛـﻪ‬
.‫ﻋﺮض آن ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬
600 × 1.8
+ ↑ ∑ mA = o ⇒ − RB × 3 + 600 × 1.8 = o ⇒ RB = = 360kg ↑
3
+ ↑ ∑ Fy = o ⇒ R A + 360 − 600 = o ⇒ R A = 240kg ↑
2. 5 7. 5
7.5 × 2.5 × + 7. 5 × 2. 5 × ( + 2.5)
y=
∑ yA = 2 2
∑A 7.5 × 2.5 × 2

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪36‬‬
‫‪y = 3.75cm‬‬
‫‪C1 = 3.75cm, C 2 = 10 − 3.75 = 6.25cm‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2. 5 2 1‬‬ ‫‪7.5 2‬‬

‫=‪I‬‬ ‫‪× 7.5 × 2.53 + 7.5 × 2.5 × (3.75 −‬‬ ‫‪) + × 2.5 × 7.53 + 2.5 × 7.5 × (6.25 −‬‬ ‫‪) = 322.03cm 4‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪max .c2 43200 × 6.25‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪σ max = M‬‬ ‫=‬ ‫‪= 813.2 2‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪332.03‬‬ ‫‪cm‬‬
‫ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﻓﻮﻻدي ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﻲ ‪ d1 = 4cm‬و ﻧﻈﺮ داﺧﻠـﻲ ‪ d 2 3cm‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺗﻴـﺮ ﺳـﺎده ﺑـﺮاي ﭘﻮﺷـﺎﻧﺪن‬
‫دﻫﺎﻧﻪ ﻳﻚ ﻣﺘﺮي ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎر ﻣﺠﺎزي ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻟﻮﻟـﻪ در وﺳـﻂ وﻫﺎﻧـﻪ اش ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﺤﻤـﻞ‬
‫‪ 120kg‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﭼﻬﺎر ﻋﺪد از اﻳﻦ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮازي ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘـﺼﻞ ﮔﺮدﻧـﺪ و ﺑـﺮاي‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﻫﻤﺎن دﻫﺎﻧﻪ ﺑﻜﺎر روﻧﺪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎري ﻛﻪ ﭼﻬﺎر ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در وﺳﻂ دﻫﺎﻧﻪ ﺷﺎن ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻨـﺪ ﭼﻘـﺪر‬
‫اﺳﺖ؟‬
‫‪π‬‬ ‫‪π‬‬
‫= ‪IZ‬‬ ‫= ) ‪( d14 − d 2 4‬‬ ‫‪( 4 4 − 34 ) = 8.59cm 4‬‬
‫‪64‬‬ ‫‪64‬‬
‫‪I z 8.59‬‬
‫=‪S‬‬ ‫=‬ ‫‪= 4.295cm 3‬‬
‫‪d1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﺮاي ﭼﻬﺎر ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺰﺑﻮر ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪37‬‬
‫‪‬‬ ‫‪π‬‬ ‫‪‬‬

‫‪I 2 = 48.59 + (4 2 − 32 ) 2 2  = 122.32cm 4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪‬‬
‫‪30.58‬‬
‫⇒ ‪S = 122.32 4 = 30.58cm 3‬‬ ‫‪× 120 = 206.7 kg‬‬
‫‪4.295‬‬
‫ﺧﻤﺶ ﻣﻘﻄﻊ دو ﺟﻨﺴﻲ‪:‬‬
‫ﻣﻘﺎﻃﻌﻲ را ﻛﻪ از دو ﺟﻨﺲ ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ ﺷﻜﻞ ﻣﻌﺎدل ﻳﻚ ﺟﻨﺴﻲ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ ﻋﺮض ﻳﻜﻲ از دو ﻗﺴﻤﺖ را‬
‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺪوﻟﻬﺎي اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﻴﻢ ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻨﺶ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺒﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧـﺴﺒﺖ ﻣـﺪوﻟﻬﺎي اﻻﺳـﻴﺘﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫دﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ ﺗﻴﺮ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻛﻪ از ﻫﻔﺖ ﻻﺗﺨﺘﻪ ﭼﻨﺪ ﻻﻳﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬رﮔـﻪ‬
‫ﻫﺎﻳﻲ ﻻﻳﻪ ﻫﺎ ﻳﻚ در ﻣﻴﺎن ﻣﻮازي ﻃﻮل ﺗﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻴﺮ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ ﻃﻮل ‪ 1.2m‬و داراي دو ﺗﻜﻴﻪ ﮔـﺎه ﺳـﺎده ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎر ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ‪ p‬در وﺳﻂ دﻫﺎﻧـﻪ آن وارد ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺿـﺮﻳﺐ ارﺗﺠـﺎﻋﻲ در ﺟﻬـﺖ ﻣـﻮازي رﮔـﻪ ﻫـﺎ ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫‪ E1 = 10 6 kg cm 2‬و ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻮد ﺑﺮ رﮔﻪ ﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ E 2 = 2.5 × 105 kg cm 2‬اﺳـﺖ‪ .‬ﺗـﻨﺶ ﻫـﺎي ﻣﺠـﺎز‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ‪ σ 2 = 21kg cm 2 , σ 1 = 84 kg cm 2‬اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻣﺠﺎز ﺑﺎر‪ p‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪38‬‬
‫‪E2‬‬ ‫‪1 3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬

‫=‪n‬‬ ‫‪= 0.25‬‬ ‫=‪I‬‬ ‫‪bh + Adt 2 − 3 bh 3  + 2 Ad‬‬
‫‪E1‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪‬‬
‫×‪I = 4‬‬
‫‪3. 5 3‬‬ ‫‪ 0. 5 3 ‬‬
‫× ‪− 33‬‬ ‫[‬ ‫]‬‫‪2‬‬
‫‪ − 2 (3 × 0.5)(0.5 × 2) = 11.2cm‬‬
‫‪4‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪‬‬
‫ﺗﻨﺶ ‪ σ 1‬در اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻨﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ و ﻟﻨﮕـﺮ ﺧﻤـﺸﻲ ﺣﺮاﻛﺜـﺮي ﻛـﻪ ﻣﻘﻄـﻊ ﻣﺰﺑـﻮر ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ ﻣﺴﺎوﻳﺴﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪11.2‬‬
‫= ‪M max‬‬ ‫= ‪σ1‬‬ ‫‪× 84 = 537kg .cm‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪1.75‬‬
‫‪4M max 4 × 537‬‬
‫=‪p‬‬ ‫=‬ ‫‪= 18kg‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪120‬‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻴﺮ ﺑﺘﻦ ﺳﻄﺢ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻟﻨﮕﺮ ﺧﻤﺸﻲ ﻣﺜﺒﺖ ‪ 69.2‬ﻛﻴﻠﻮ ﻧﻴﻮﺗﻦ ﻗﺮار دارد ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﻮﻻد ﻣﻘﻄﻊ‬
‫دو ﻣﻴﻠﮕﺮد ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ 28‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ و ﻧﺴﺒﺖ ﺿﺮﻳﺐ ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﻓـﻮﻻد و ﺑـﻪ ﺑـﺘﻦ ‪ 15‬ﺑﺎﺷـﺪ و ‪ n=15‬ﻣﻄﻠﻮﺑـﺴﺖ‬
‫ﺗﻨﺶ ﺣﺪاﻛﺜﺮ در ﺑﺘﻦ و ﻓﻮﻻد ‪.‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪39‬‬
‫‪28 2‬‬
‫× ‪ = As = 2π‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻓﻮﻻد‬ ‫‪= 1231mm 2‬‬
‫‪4‬‬
‫‪ = nAS = 15 × 1231 = 18465mm 2‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻓﻮﻻد‬
‫‪d‬‬
‫‪250( kd ) × (k ) = 18465 × (500 − kd ) ⇒ 125( kd ) 2 = 0232500 − 18465kd‬‬
‫‪2‬‬
‫‪( kd ) 2 + 147 . 72 kd − 73860 = o ⇒ kd = 208 mm ,500 − kd = 292 mm‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬اﮔﺮ در ﺟﻮاب ﺑﺪﺳﺖ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻋﺪد ﻣﺜﺒﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ d‬ﺑﺎﺷﺪ ﻋﺪد ﺑﺪﺳﺖ آﻣـﺪه‬
‫ﺗﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪208 2‬‬
‫( × ‪I = 250 × 2083 + 250 × 208‬‬ ‫‪) + 0 + 18465( 292) 2 = 2.32 × 10 9 mm 4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Mc 69.2 × 10 6 × 208‬‬

‫= ‪(σ c ) max‬‬ ‫=‬ ‫‪9‬‬
‫‪= 6.2 N mm 2‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪2.32 × 10‬‬
‫‪Mc‬‬ ‫‪15 × 69.2 × 10 6 × 292‬‬

‫‪σt = n‬‬ ‫=‬ ‫‪9‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪= 131 N / mm 4‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪2.32 × 10 = 131 N mm‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪40‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫ﺗﻨﺸﻬﺎي ﺑﺮﺷﻲ در ﺗﻴﺮﻫﺎ‪:‬‬
‫ﻋﻠﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ از روﺷﻬﺎي ﻗﺒﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤـﻲ ﺗـﻮاﻧﻴﻢ ﻫـﻴﭻ ﻓـﺮض ﺳـﺎده اي‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺮﻧﺶ ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﻴﺮوي ﺑﺮﺷﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪dm‬‬
‫‪d m = νdx or‬‬ ‫‪=ν‬‬
‫‪dx‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮش‪:‬‬
‫‪M 2 Q M 1Q ( m2 − m1 )Q‬‬
‫= ‪d F = F2 − F1‬‬ ‫‪−‬‬ ‫=‬
‫‪I‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪I‬‬
‫‪dF dm Q‬‬ ‫‪νQ‬‬

‫=‪q‬‬ ‫=‬ ‫=‪⇒q‬‬
‫‪dx dx I‬‬ ‫‪I‬‬
‫‪q νQ‬‬
‫=‪τ‬‬ ‫=‬
‫‪t‬‬ ‫‪It‬‬
‫و ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ در ﻋﺮض ﻣﻘﻄﻊ ‪ ،‬ﻳﻜﺴﺎن ﻓﺮض ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫‪ q‬ﺷﺪت ﻧﻴﺮوي ﺑﺮﺷﻲ در ﻃﻮل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮش ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪41‬‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻴﺮي ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ از دو ﺳﺎده ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧﻴﺮوي ﺑﺮﺷﻲ‪ 6ton‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ اﻋﻤـﺎل‬
‫ﺷﻮد ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ در ﻣﺤﻞ اﺗﺼﺎل دو ﻣﺎده ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار اﺳﺖ؟‬
‫‪5 × 5 × 2.5 + 10 × 10 × 7.5‬‬

‫=‪y‬‬ ‫‪= 7.5‬‬
‫‪10 × 10 + 2.5 × 10‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪I = × 53 × 10 + 5 × 10 × 5 2 + × 10 3 × 10 + 10 × 10 × 2.5‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪1‬‬
‫‪= 2812.5 = × 153 × 10‬‬
‫‪12‬‬
‫‪νQ‬‬ ‫‪6 × 10 3 × 5 × 5 × 5‬‬
‫=‪q‬‬ ‫=‬ ‫‪= 266.7‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪10 × 153 12‬‬
‫‪q 266.7‬‬
‫=‪τ‬‬ ‫=‬ ‫‪= 53.34 kg cm 3‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪5‬‬
‫ﻣﻘﻄﻊ زﻳﺮ ﻛﻪ از اﺗﺼﺎل ﺳﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﻧﻴﺮوي ﺑﺮﺷﻲ ‪ 250kg‬ﻗـﺮار دارد‪ .‬درﺻـﻮرﺗﻴﻜﻪ‬
‫ﻧﻴﺮوي ﺑﺮﺷﻲ ﻣﺠﺎز ﻫﺮ ﻳﻚ از ﭘﻴﭽﻬﺎي اﺗﺼﺎل‪ 150kg‬ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻻزم ﺑﺮاي ﭘﻴﭽﻬﺎ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪42‬‬
‫‪15 × 23‬‬ ‫‪12 3‬‬

‫( ×‪I = 2‬‬ ‫× ‪+ 15 × 2 × 7 2 ) + 2‬‬ ‫‪= 3248cm 4‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪νQ 250 × 2 × 15 × 2‬‬
‫=‪q‬‬ ‫=‬ ‫‪= 16.16 kg cm , q.s = Fall ⇒ 16.16 × s = 150 ⇒ s = 9.28cm‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪3248‬‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ‪:‬‬
‫‪Q‬‬
‫ﻣﻲ‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ در ﻋﺮض ﻣﻘﻄﻊ ‪ ،‬ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻓﺮض ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ در ارﺗﻔﺎع ﺗﺎﺑﻌﻲ از‬
‫‪t‬‬
‫‪Q‬‬
‫را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ آن در ﺟﺎﺋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ‬
‫‪t‬‬
‫‪ν‬‬ ‫‪3ν‬‬
‫= ‪τ max‬‬ ‫= ‪τ max‬‬
‫‪Aw‬‬ ‫‪2A‬‬
‫‪4ν‬‬ ‫‪8ν‬‬
‫= ‪τ max‬‬ ‫= ‪τ max‬‬
‫‪3A‬‬ ‫‪9A‬‬
‫‪3ν‬‬
‫= ‪τ max‬‬
‫‪2A‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪43‬‬
‫در ﻛﺪام ﻳﻚ از ﻣﻘﺎﻃﻊ زﻳﺮ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ در روي ﻣﺤﻮر ﺧﻨﺜﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ب(‪ t‬ﺷﻜﻞ‬ ‫اﻟﻒ( ﻧﺎوداﻧﻲ ﺷﻜﻞ‬
‫د( ﻟﻮزي ﺷﻜﻞ‬ ‫ج( ﻟﻮﻟﻪ اي ﺷﻜﻞ‬
‫در ﺷﻜﻠﻬﺎي اﻟﻒ و ب و ج ﭼﻮن در ﻣﺤﻞ ﺗﺎر ﺧﻨﺜﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ‪ Q‬وﺟـــﻮد دارد‪ .‬ﻛﻤﺘـــﺮﻳﻦ ﺿـــﺨﺎﻣﺖ را‬
‫‪Q‬‬
‫در‬ ‫دارﻳﻢ ‪،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ در ﺗﺎر ﺧﻨﺜﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬وﻟـﻲ در ﻟـﻮزي ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ ﻣﺘﻐﻴـﺮ ﺑـﻮدن‬
‫‪t‬‬
‫ارﺗﻔﺎع ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ در اﺷﻜﺎل ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷـﻲ دﻳـﺪه ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺗـﻨﺶ ﺑﺮﺷـﻲ در ﺗـﺎر ﺧﻨﺜـﻲ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺮش‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ اي ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﻧﻴﺮوي ﺑﺮﺷﻲ از آن ﻧﻘﻄﻪ ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﭽﺶ در ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻮﺟﻮد ﻧﻤﻲ آﻳﺪ ‪ .‬در‬
‫ﺷﻜﻠﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﻮر ﺗﻘﺎرن دارﻧﺪ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺮش ﺑﺮ روي اﻳﻦ ﻣﺤﻮر ﻗﺮار دارد‪.‬‬

:‫ﻣﺜﺎل‬
e1
‫ ﻣﺤﻞ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺮش ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﻧﺴﺒﺖ‬A ‫در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻧﻘﻄﻪ‬
e2
b1t1 b1
ν ×( × )
2 2 2 4 ×b t
ν 1 = (τ max )1 × A1 = × 11
3 3 It 2
t1b13 ν ν
= × = I1
12 I I
b2 t 2 b2
ν ×( × )
2 2 2 4 ×b t
ν 2 = (τ max ) 2 × A2 = × 2 2
3 3 It 2
t 2b2 3 ν ν
= × = I2
12 I I
I1 I
ν1 = ν ,ν 2 = 2 ν , ∑ M A = o ⇒ ν 1e1 = ν 2 e2 ⇒
I I
e1 ν 2 I 2 t 2 .b2 3
= = =
e2 ν 1 I1 t1.b13
:‫ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺮش اﺟﺴﺎم ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪45‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‬
‫ﺗﻨﺸﻬﺎي ﻣﺮﻛﺐ‬
‫اﺛﺮ ﺗﻮام ﻧﻴﺮوي ﻣﺤﻮري و ﻟﻨﮕﺮ ﺧﻤﺸﻲ‬
‫‪p.e x = M y , p.e y = m y‬‬

‫‪p M x .y M y . x‬‬
‫‪σ =±‬‬ ‫‪±‬‬ ‫‪±‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪Ix‬‬ ‫‪Iy‬‬
‫‪P‬‬
‫‪mx‬‬ ‫‪my‬‬
‫‪A‬‬
‫‪A‬‬ ‫_‬ ‫_‬ ‫_‬

‫‪B‬‬
‫_‬ ‫_‬ ‫‪+‬‬
‫‪C‬‬
‫_‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪D‬‬
‫_‬ ‫‪+‬‬ ‫_‬
‫در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ در ﻣﻘﻄﻊ زﻳﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺮوي ﻓﺸﺎري‪ p‬در ﻧﻘﻄﻪ ‪ A‬وارد ﺷﻮد ﺗﻨﺶ در ﻧﻘﻄﻪ ‪ C‬ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪46‬‬
‫‪a‬‬
‫‪(P × ) × a‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪( p × a ) × 2a‬‬
‫‪σc = − +‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪Ix‬‬ ‫‪Iy‬‬
‫‪a‬‬
‫‪p× ×a‬‬
‫‪p‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪p × a × 2a‬‬ ‫‪p‬‬ ‫‪3p‬‬ ‫‪7p‬‬
‫‪σc = −‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=− 2 +‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪2a × 4a‬‬ ‫) ‪( 2a‬‬ ‫‪3‬‬
‫) ‪(4a‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪8a‬‬ ‫‪16a‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪16a 2‬‬
‫× ‪4a‬‬ ‫× ‪2a‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪4p‬‬ ‫‪p‬‬
‫= ‪⇒σc‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪= 2‬‬
‫‪16a‬‬ ‫‪4a‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺮﺑﻊ ﺷﻜﻞ در ﻣﻘﻄﻊ‪ mn‬ﻧﺼﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻨﺶ ﻫـﺎي ﻛﺸـﺸﻲ و‬
‫ﻓﺸﺎري را در ﻣﻘﻄﻊ ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺪه ﻣﻴﻠﻪ ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﺑﺎر‪ p‬ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪p MZ‬‬ ‫‪a‬‬

‫=‪σ‬‬ ‫‪+‬‬ ‫) = ‪A = (z‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪pa‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪z‬‬ ‫) ‪B = (Z = −‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪zp‬‬ ‫‪z‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪= 2 +‬‬ ‫) ‪= 2 (1 + 12‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪( a)( ) 3 a‬‬ ‫×‪M y = p‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪47‬‬
‫‪a‬‬
‫= ‪ z‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬ ‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻨﺶ ﻛﺸﺸﻲ در ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫‪4‬‬
‫‪a 8p‬‬
‫‪(σ t ) max = σ ( z = ) = 2‬‬ ‫‪a‬‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻨﺶ ﻓﺸﺎري در ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ z = −‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪4 a :‬‬
‫‪4‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪− 4p‬‬

‫‪(σc) max = σ ( z = − ) = 2‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪a‬‬
‫ﻗﺎب ‪ ABC‬ﺑﺎ ﺟﻮش دادن دو ﻟﻮﻟﻪ ﻓـﻮﻻدي در ﻧﻘﻄـﻪ ‪ B‬ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ‪ .‬ﻫـﺮ دو ﻟﻮﻟـﻪ ﺳـﻄﺢ ﻣﻘﻄـﻊ‬
‫‪ A = 103.9cm 2‬و ﮔﺸﺘﺎور ﻟﻨﺘﻲ ‪ I = 8820cm 4‬و ﻗﻄﺮ ﺧـﺎرﺟﻲ ‪ d = 27.3cm‬دارد ‪ .‬ﺣـﺪاﻛﺜﺮ ﺗـﻨﺶ ﻫـﺎي‬
‫ﻛﺸﺸﻲ و ﻓﺸﺎري در ﺗﺎب را ﺑﺎ ﻓﺮض ‪ H = 10 . 8 m , L = 2 . 4 m , p = 1350 kg‬ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻘﺎرن ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﻗﺴﻤﺖ ‪ AB‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫‪AB = H 2 + L2 = 1.8 2 + 2.4 2 = 3m‬‬

‫‪H 1.8‬‬
‫= ‪cos α‬‬ ‫=‬ ‫‪= 0.6, Sinα = 0.8‬‬
‫‪AB‬‬ ‫‪3‬‬
‫ﻟﻨﮕﺮ ﺧﻤﺸﻲ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ x‬از ﻧﻘﻄﻪ ‪ A‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‬
‫‪p‬‬
‫‪M = R A sin α . x = ( )(0.8) x = 0.4 px = 540 x‬‬
‫‪A‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪48‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻟﻨﮕﺮ ﺧﻤﺸﻲ ﺗﺎب ‪ ABC‬در ﺷﻜﻞ ﺑﺎﻻ رﺳﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻟﻨﮕﺮ ﺧﻤﺸﻲ در ﻧﻘﻄﻪ ‪ B‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫‪M B = 540 (3) = 1620 kg .m‬‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‬

Moghavemat

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Moghavemat

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫ﺻﻔﺤﻪ ‪1‬‬

‫ﻣﺼﺎﻟﺢ( ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪:‬‬

‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﻘﺎوم داﺧﻞ ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ را ﻣﺘﻌﺎدل ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻳﻜﺎﻫﺎ ) ﻳﻜﺎﻫﺎي ‪( SI‬‬

‫‪Copyright by: www.afshinsalari.com‬‬

‫ﺗﺮﺗﻴﺐ )‪ (m‬و ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم )‪ ( kg‬و ﺛﺎﻧﻴﻪ )‪ (s‬ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 1 m‬ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻴﻮﺗﻦ ﻧﻴﺮوﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﺮم ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮﻣﻲ ﺷﺘﺎﺑﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬

‫ﻣﻘﺪار‬ ‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ‬ ‫ﻧﻤﺎد‬

‫‪1000 / 000 / 000 =109‬‬ ‫ﮔﻴﮕﺎ‬ ‫‪G‬‬

‫‪106‬‬ ‫ﻣﮕﺎ‬ ‫‪M‬‬

‫‪103‬‬ ‫ﻛﻴﻠﻮ‬ ‫‪K‬‬

‫‪0/ 001= 10−3‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻲ‬ ‫‪m‬‬

‫‪10−6‬‬ ‫ﻣﻴﻜﺮو‬ ‫‪µ‬‬

‫‪10−9‬‬ ‫ﻧﺎﻧﻮ‬ ‫‪n‬‬

‫‪1kg = 1000m‬‬ ‫‪، 1mm = 0/ 001m‬‬ ‫‪1Mg = 1000kg‬‬

‫‪Copyright by: www.afshinsalari.com‬‬

‫‪1g = 0/ 001kg‬‬ ‫‪، 1kg = 1000N‬‬ ‫‪3 / 82km = 3820m‬‬

‫ﻣﺎده ﻋﺒﺎرت از وﺟﻮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻀﺎﮔﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎده اي را ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﺤﺪود ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺴﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ذراﺗﺶ ﻫﻴﭻ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺴﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﭘﺬﻳﺮ‪:‬‬

‫ﺟﺴﻤﻲ ﻛﻪ داراي ﺧﻮاص ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﭘﺬﻳﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﮕﻦ ﻓﺮض ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺴﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺨﺼﻮص ‪ ،‬ﺧﻮاص آن در ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎت ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪Copyright by: www.afshinsalari.com‬‬

‫‪Copyright by: www.afshinsalari.com‬‬

‫ﺗﻨﺶ و ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺤﻮري‬

‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎرﻫﺎ در ﻗﻄﻌﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ اﺟﺰاء ﻳﻚ ﺳﺎزه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪Copyright by: www.afshinsalari.com‬‬

‫‪ -2‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ )‪(SI‬‬

‫ﻣﻘﻄﻊ ﻣﻴﻠﻪ وارد ﺷﻮد‪.‬‬

‫در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻋﻜﺲ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻌﺪي را ﺑﻔﺮم زﻳﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬

‫‪Copyright by: www.afshinsalari.com‬‬

‫‪∆p x‬‬ ‫‪∆p y‬‬ ‫‪∆p z‬‬

‫‪∆A → o‬‬ ‫‪∆A → o‬‬ ‫‪∆A → o‬‬

‫ﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺗﺠﺎوز ﻧﻜﻨﺪ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻨﺶ )‪ Analyis‬آﻧﺎﻟﻴﺰ(‬

‫‪Copyright by: www.afshinsalari.com‬‬

sin α 1 = 0.6, cos α 1 = 0.8, sin α 2 = 0.8, cos α 2 = 0.6

↑ ∑ Fy = o ⇒ F1 cos α1 + F2 cos α 2 − 10000 = o

Copyright by: www.afshinsalari.com

‫‪( F1 ) max = σ a ll . A1 = 1400 × 10 = 1400kg‬‬

‫‪P max = 15400kg‬‬

‫‪F2 = 7, F1 = 14‬‬ ‫‪(I‬‬

‫‪( p max )1 = 14 cos α1 + 7 cos α 2 = 14. 4ton‬‬

‫‪Copyright by: www.afshinsalari.com‬‬

‫‪P max = min(( P max)1 ( P max) 2 , ( P max) 3 ) = 11.6ton‬‬

‫ﺑﺎر ‪ p = 28ton‬ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬

‫‪Fs 28000‬‬ ‫‪kg‬‬

‫‪Fc 28 × 10 3‬‬ ‫‪kg‬‬

‫‪Copyright by: www.afshinsalari.com‬‬

‫ﺗﻨﺶ ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ را ﺑﺎ ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ ﺟﺴﻢ ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪Copyright by: www.afshinsalari.com‬‬

‫‪ = 5 × 5 × 1000 = 25000kg‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ ﺑﻴﻦ ﻓﻮﻻد و ﭼﺪن‬

‫‪ = 70 × 70 × 15 = 73500kg‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ ﺑﻴﻦ ﭼﺪن و ﻻﺷﻪ ﺳﻨﮓ‬

‫‪ = 90 × 90 × 5 = 40500kg‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ ﺑﻴﻦ ﻻﺷﻪ ﺳﻨﮓ و زﻣﻴﻦ ﺷﻨﻲ‬

‫در ﻣﺜﺎل ﻗﺒﻞ ) ﻣﺜﺎل ‪(2‬‬

‫‪Fb 28 × 10 3‬‬ ‫‪kg‬‬

‫ﻗﺎﻋﺘﺎً اﻳﻦ ﺗﻨﺶ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز ﻟﻬﻴﺪه ﺷﺪن‬

‫ﻋﻀﻮ ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺿﻌﻴﻔﺘﺮ ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪P1 = σ s . As = 1200 × 28 = 33600kg → P1 = 33.6ton‬‬