You are on page 1of 156

tzGihfpum;

pdwful;tawG;rsm;jzihfom avmu urmBuD;udk wnfaqmufxm;ygonf/ tawG;rsm;aMumihf Nidfrf;csrf;Ekdif ygonf/ tawG;rsm;aMumihf ylavmifEkdifjyefonf/ tawG;rsm;jzihfom zefwD;&,lEkdifygrnf/ odkYqdk&aomf pepfwus avhusihf ysKd;axmifay;&rnfh pGrf;&nfrsm;teuf pOf;pm;awG;ac:rI pGrf;&nfrSm wpfck tygt0ifjzpfonf/ yifrwm0efudk rysufuGufoihfyg/ ]pdawe? ed,awavmaum} [kqdkxm;ygonf/ arG;zGm;pOfu tajccH tusqHk;jzpfaom? rjynfhpHkao;aom awG;ac:wwfrItqihfrQom vlwkdif;wGif ygvm cJhonf[k qdkygonf/ twaemrwd tajccH pOf;pm;rI tqihfjzihf rlBudK pmoifcef;rsm;udk 0ifa&mufvmMuonf/ 10 wef;atmifjrifNyD;aemuf? bGJU 'D*&Drsm; &&SdNyD;onfhaemufwGifum; tqihfudk vGefajrmufoihfonf r[kwfygvm;/ rwlnDonfh Pf&nftrsKd;rsKd;ESihf pOf;pm;awG;ac:rI pGrf;&nfrsm;udk qufvufzGHYNzdK;ap&efrSm ausmif;rsm;udk zGihfvSpf&onhf &nf&G,fcsuf wpfcsufjzpfonf/ ynma&;\ tqHk;pGefaom &nfrSef;csufvnf; jzpfygonf/ &SifoefrIESihf qufpyfaeonfh vlom;pGrf;&nf zGHYNzdK;vmap&ef avhusihfysKd;axmifay;rIudk wm0ef ,lxm;Muonfh ausmif;q&mq&mrrsm;taejzihf OD;pGmyxr awG;awmMu&ygvdrfhrnf/ tcsuftvufrsm;? jzpfpOf? jzpf&yfrsm;udk od&Sdap&ef oifMum;&if; awG;ac:pOf;pm; wwfvmap&eftwGufvnf; oifMum;rI enf;vrf; toG,foG,fudk toHk;jyKoihfygonf/ trSm;? trSef? tqdk;? taumif;? rnfodkYrnfyHk a&;om;&onf? wGufcsuf&onf? awG;ac: pOf;pm;&onf? tcsif;t&mrsm; qufpyfaeonf? tusKd;qufrSm odkY &onf? enf;vrf; wpfckomvQif r[kwfbJ vkyfaqmif&ef tjcm;enf;vrf;rsm; &SdaeEkdifao;onf... ponfwdkYudk uav;rsm;udk,fwdkif odjrifem;vnf? cHpm;wwf vmap&ef OD;aESmufzGihf ay;&rnfh olrsm;yif r[kwfygavm/ w,loef? wzufowf? waZmufuef; twA[kdjyK awG;ac: pOf;pm;jcif;tavhrSm tE&m,f rsm;vSacs onf/ xkdaxmifacsmufxJwGif olwdkYav;awG ydwfrd raeap&ef vrf;nTefulnDjcif;udk taumif;qHk; zefwD;ay; Ekdif onfh ae&mXmerSm ]pOf;pm;awG;awmaeonfh pmoifcef;rsm;} yifjzpfawmh\/ wpfOD;csif;pD\ todPf&nfESihf ESvHk;&nf zGHYNzdK;vmap&efrSm qufpyfaeygonf/ rQwaom pdwfxm;jzihf awG;ac:wwfrSom Pf&nf? ESvHk;&nf? pmempdwf? tusKd;wl yl;aygif; aqmif&Gufwwfjcif;ESihf y&[dwpdwfwdkYudk &&SdEkdifMuygvdrfhrnf/ arG;&myg tajccHtqihf awG;awmwwfrIrSonf usKd;aMumif;qufpyfpOf;pm;jcif; logical thinking, a0zefqef;ppfpOf;pm;jcif; critical thinking tqihfESihf wDxGifzefwD;pOf;pm; awG;awmjcif; creative thinking tqihfrsm;txd a&muf&Sdvmap&efrSm &SifoefEdkf;Mum;aeaom? ]tawG;oif&dk;nTef;wrf;} rsm;jzihf yHkazmf zefwD;,l &ygonf/ xdkYtjyif rdrdESihf rdrd\ rdom;pk? &yf&Gm vlrItzGJYtpnf; tusKd;udk vdkvm;aom pdwfxm; positive thinking &Sdvmap&efvnf; aemufxyf wqihfwuf avhusihfMuygOD;pdkY/ odkdYrSom vlom; ydkqefvmygrnf/ rwlaom pGrf;&nfrsm; uav;wkdif;wGif ukd,fpD&SdMuonf/rwlaom awG;axmifhrsm; udk,fpD&Sdaeonf/ rwlaom pGrf;&nfrsm;? rwlaom awG;axmifhrsm; tm;vHk; tqihftwef; jrihfjrifh zGHYNzdK;ap&eftwGuf ysKd;axmifay;jcif; rSm ydkrdk pkdajypdrf;vef;aom vlrI0ef;usif tem*wfyifjzpfonf[k ,HkMunfrdygonf/ armuynma&; r*Zif; arv 2011

CONTENTS
trSwf (6) Aprial 2011
uAsm
aeEG,f? tkd;a0rsKd;? Mucwf? ESif;cg;rdk;? tdacsm (0gxem)?atmif'if/

5 11 14

umwGef;
ausmfol&def? 0PaZmf? EkdifiHwum

jynfwGif;ESihf e,fpyf ynma&; owif; uav;u@

26

tdyfawmh yHkjyif? Ekd;awmhoDcsif; (uAsm) oefY *syefuAsm rdwfquf a'gufwmoef;xGef; Nidrf;csrf;a&; yef;csDum; q&marm& pmoifcef;xJrSm xnfha&;cGihf r&Sdao; armif&Sif;oefY tE&m,f&SdwJh "gwfa&mifjcnf oQif,E&m; avhvmp&m vufoauFw bmompum; a&S;a[mif; tdEd, ,Ofaus;rI q&mr*Fvmatmifrif; jrefrmh&dk;&m upm;enf; (a&TpGefndK) pHxGef;atmif pum;xm uAsm wuodkvfawmom;

24 25 26 28 29 31 32 40 41

80 104

aqmif;yg;
&Sifoefjcif;? rdcifbmompum;ESihf ausmif;ynma&; uav;rsm;udk vdrfwwfatmif oifay;ol a&SUquf&r,fh vrf; bkef;awmfBuD; pmar;yGJrsm; odef;Ekdif atmif avajyat; t&SifZ0e 42 45 47 50

42

32
EdkifiHwum ynma&;owif; armu txl;u@ 52 63

awG;awmrIpGrf;&nf tqihfrsm; Bloom 64 Critical Thinking ESihf qufpyfaeaom at;udkudkat; 65 azmufxGufawG;ac:wJh Oya' zavmhqzD acsmtdEG,f 68 jrefrmEkdifiHom; q&mrsm;ESihf a0zefydkif;jcm;pOf;pm;jcif; a'gufwmodef;vGif 71 awG;ac: MuHq ynm&yfudk vdkvm;ol EkdifaiGodrf; 73 toHk;rjyKao;wJh OD;aESmufrsm; odef;Ekdif 80 OD;xkyfajcmufvHk; pOf;pm;enf; De Bono 83 ysKd;axmifay;&rnfh awG;awmrIpGrf;&nfrsm; 84 pOf;pm;awG;awmaeaom pmoifcef;rsm; cifa&TvdIif 85

125

ynma&; [mo
ausmif;q&mq&mrqdkol[m w&m;&Hk;a&muf q&mr q&mrtwGuf vufaqmif

94

40
96 99

tufaq;
rdcifwa,muf\ tXrajrmufrkom; pif'&Jvm; ESrf;aphwdkY&JU atmifyGJ ol&d,rsKd;

96

73

twdkifyifcH t,f'Dwm aeEG,f t,f'Dwm odef;Edkif vufaxmuft,f'Dwm a':vdIif? &Jjrifhausmf &Hk;tzGJY 0if;0if;rif;? EG,feD armupmvHk;'DZdkif; kazu rsufESmzHk;'DZdkif; ntz twGif;'DZdkif; ol&defrif;? msr twGif;yef;csD xG#fatmif? 0PaZmf? ausmfodef; jzefYcsda&;wm0efcH EG,feD? 'Dt,f? mkim qufoG,f&ef
editors@maukkha.org maukkha@gmail.com www.maukkha.org

EkdifiHwum ynma&;
ausmif;q&mrmef &ScHxdwJhtcg jrifhjrifh 102 ivsifvdIfif;u ykwfEdI;vdkufwJh tMuifemw&m;ESihf trsufa'go jrwfyef;&Sif 104 vufzuf&nfoHk;cGufESihf rdef;uav;rsm;twGuf ynma&; &Jjrihfausmf 107

99

usef;rma&;
tem;,lzdkY cEmudk,fu azmfjyaeaom tcsufrsm; 110

0wKwdk
aEGOD;&GufaMuG udkoDvESihfod'w olBuD;OD;rHIESihf ol\ opfcGyifrsm; tEkynm aysmufwJhaeY wHwm;u vltdk eD*sLvdkif urmykvJ aZmfrif; pdrf;pdk xifvif; 112 115 118 122 125

armu tcef;quf 0wK&Snf


urmESpfck (Zmwfodrf;) Z,Ekdif 141

118

102 107

ykHjyif
wHcg;r&dSwJh &Gmav;w&Gm &dSowJhuG,f/ tJ'Dh&GmrSm a&Trvkdbl; a&yJvdkowJh tJ'Dh&GmrSm zdeyfrvkdbl; yJcGyfyJvdkowJh tJ'Dh&GmrSm tdrfawGudk opf0g;awGeJY aqmufMuowJh ajcwH&SnfawGwJh ajcwH&SnfqdkrSawmh avScg;vnf;ygowJh tJ'DhavScg;awG[m tvGefyOvufqefowJh nzufqdk om;&JawGrvmcif tay:wifowJh aeYzufqkd vdkovdk jyefqif;owJh tJ'Dh&Gmav;[m tvGefvSw,fqdkwJhowif; owif;ysHUvmowJh Ow&tvif;oQifuawmh wHcg;&dSayr,fh wHcg;rydwfyJ xm;cJhwwfowJh olwif;&if vlysif;vdkYvnf; ac:wwfowJh olYajczsm;rSm pum;awG&dSowJh olYvufzsm;rSm uAsmawG&dSowJh 'DvkdeJY tvS&SmykHawmf zGifhzdkYqdkjyD; arSmf&kHawmBuD;xJudk 0ifoGm;yga&mwJhuG,f/ aeEG,f (q&mMuD; axmifuvGwfwJh nrSm a&;jyD; vufxJt a&muf ykdYcJhygw,f/ aEGrdk;aqmif; pmpOftwGuf ref;acsmif; va&mifpmayukd ay;cJhygw,f/)
5

tdrfu rdef;ruawmh ykHjyifqefw,f vufukdifzkef;u rdef;rqefw,f &kd;om;wJh wkdif;&if;olav;uvnf; bkdqefw,f csKd;jzLiSufu '@m&Dqefw,f pdwful;awGu tdyfrufqefw,f OuXBuD;u &kyf&Sifqefw,f q&m0efwa,mufu tEkynmqefw,f *Dwuawmh edAmefqefw,f usnfqefu NydKifyJGqefw,f abmvkH;orm;u pD;yGm;a&;qefw,f awmom;u yJGpm;qefw,f 'kuonfwcsKdU u a&ay:qDqefw,f bkdiftkd*&yfzDu 0wKqefw,f Oya'awGu umwGef;qefw,f aqmif;yg;awGu ig;pdrf;onfqefw,f ig;awGuawmh a&udkqefw,f/ xGufajy;awGu aumif;bdGKifqefw,f aumif;bdGKifawGu tjymqefw,f

teDawGuawmh ta&mifqefw,f/ ta&mifawGu tjrifqefw,f tjrifawGu tarSmifqefw,f owif;xkwfvTifhcsufawGu wabmifqefw,f/ t&yfxJ [kdom;trdu tay;t,lqefw,f wdkufcef;jywif;0u rsufESmav;u tdrf&Sifqefw,f trdefYr&qdkifu oBuFefqefw,f bm;bD,mu uvyfppfqefw,f &Gma[mif;uawmh ppfyJGqefaew,f/ b0u avmif;upm;qefw,f aemufqkH;c&D;u aumuf&dk;rD;qefw,f/ tcspfu bmoma&;qefw,f Ak'u armf',fqefw,f armf',fvfawGu aMumfjimqefw,f/ vrf;o&Ju vlBuD;vlaumif;qefjyD; t&dk;qkH;uAsmuawmh uAsmqefygw,f/ tdk;a0rsKd;(21 -3- 2011)

uAsmu ...
urmMuD;u uAsmqefw,f obm0BuD;u t&kdif;qefw,f a&ajrawmawmifawGu 'DZdkif;qefw,f cJ,rf;rD;ausmufawGu olpdrf;qefw,f usaemfh tawG;awGu awmqefw,f rif;tjyHK;awGu r[mqefw,f
6

96 ru& &moDzGm;
csKdayghuswcGufeJY 'DreufrSm tiJu tvif;ESpfrsm;pGm a0;vGef;w,fwJh vli,fyDbd pm;yGJcHkudk '&rfvkyfwD; yg;pyfu vkdufnnf;rdw,f 'DvdkyJ tvGrf;ajz&wmaygh...../ a'gifxdkifr,f uAsmtaMumif; pmtaMumif; [dktaMumif; onftaMumif; a&mufwuf&m&m ajymr,f 'DvdkyJ tvGrf;ajz&wmaygh...../ rdk;wpdrfhpdrfheJY nqdk&if *pfwmudkydkuf aw;tvdkufawG rSwfrdatmif xyfwvJvJwD;r,f 'DvdkyJ tvGrf;ajz&wmaygh...../ ru&&moDzGm; igY twGufawmh tarhudkvGrf;aMumif; rajymbl; rdom;pkudk vGrf;aMumif; ra&;bl; ausmif;awmfBuD;udk vGrf;aMumif; rwdkifyifbl; &moDpmawGudk vGrf;aMumif; rzGifh[bl; wdk;wdk; zGzG &ifxJrSmyJ NrdKcsxm;r,f 'DvdkyJ tvGrf;ajz&wmaygh...../ Mucwf (&if;-8)
7

cspfzGJY&m

armf tqkH;r&SdwJh cGeftm;awGeJY jyef&r,fvkdY arQmfvifhrxm;wJh cGeftm;awGeJY EknHheuf&SKdif;wJhcGeftm;awGeJY armhftwGuf tJ'Dhnurkd;awG&Gmw,f em&Daygif;rsm;pGm emusifatmf[pfoHeJY x&Hwcsyfjcm;NyD;wkef&D[kdufarmcJh&ygw,f oef;aumif,HtarSmifvrf;rBuD;ay:rSm wapwaumifvkdvDAmukdtqkH;wifarmif;ESifcJhrd wefygw,farmf bmeJYyJvJcJh&vJcJh& aoG;awGacG;awG aoi,faZmawG[m vufaq;uefxJrSmoefYpifcJhygNyD oefYoefYpifpif at;at;csrf;csrf; armf wzGJzGJwpdrfhpdrfh armf tNrJ&GmoGef;aeavrnf armf bmawGyJBuHK&BuHK& b,fvkdtajctaexJrSmjzpfjzpf 'DrsufESmav; 'DtNyHK;av; 'Dtjypfuif;rIav;[m armfaerSm armfygyJ armfav armfaygh armfa& wD;cwfvkdufprf;yguG,f toHtufaewJh toHt aewJh BudK;jywfaewJh a[m'D'Pf&m&awmtkyfBuD;ukd/ ESif;cg;rkd; 28 rwf 2011

armf t&m&m[marmf awG;awmrdorQpdwful;awG arQmfav&m&GufopfEkpdrf;pdrf;awG wdrfpkdifvGifhjymjym wudk,fwnf;ESpfESpfNcdKufNcdKuf jynfhjynfh00NyHK;rd&m armfygyJ ckcPi,fawG armfaygh jrifEkdiforQtcsdefumvwaMum a0;vHarmarmaeYrsm; armfav tjypfuif; &iftarmajy qnf;vnf;csKd [kdbufurf;uawmifwef;awGaemuftxd avcsKduav;aoG;vkdufcsifawmh {&m0wDa& a[m'DrSmjrpfuav;wpif; pD;qif;aygh warmfarmfeJYpD;aygh woGifoGifeJYarmfa& rif;&JUpGef&JBuD;[m ausmufaqmifxdyfzsm;rSm&yfvkdY olYawmifyHarT;awGukd wzGzGeJY 'DnxGufvmr,fhvrif;ukd rif;twGufxkd;okwfay;tkH;rwJh 'DtcsdefrSm b0taMumif;rajymaMu; avmuBuD;taMumif; rajymaMu; [kd;ajrmufykdif;yef;Ek a&cJ&moDrSm armf[maEG;axG;pGm jzmus&aytkef;r,f wu,fqkd ikdcsvkdufcsifwm MunfMunfEl;El; rsuf&nfawG pkdepfaewJhtxd

olwdkY twGuf
a&jrihfrS Mumwifh ynmjrifhrS vlrsKd;wifh ynma&;twGuf vrf;avQmuf r&yfem;Muwmjrifom toufqufzdkY &ifbwfa[mif;avmif; avudk &I&dIufoGif; urmMuD;vnfywfaeyHk rqkdifovdkvdk tdyfarmusaewJh NrdKUjynudk va&mifaomhcsufawGeJY zGihfp&mrvdk em&DoH wxyfxyf aMumifvdrfavSum; tqihfqihf &xm;OMooH wnHnH um&efrnD toHk;tEIef;awG tedrfhtjrihf Z,m;awG vlYywf0ef;usif bufvdkufrIawG rwlnDMuwJh uHw&m;awG Pf&nfrwlwJh OD;aESmufawG ajymif;vJaewJh urmMuD;rSm acwfa&pD;ESihf tnD ynma&; wdk;wufapzdkY tcGifhta&; nDrQpGm&zdkY &SmazGpkaqmif; jzefYa0 oifMum;aewJh ausmydk;tdwfeJY q&mawG tem*wfudk xkyfydk;xm;wJh uav;awG pmoifcef;xJu q&mq&mrawG BudK;pm; c&D;qufaevdkufMuwm 2011 ckESpf a&mufaeygjyD/ / tdacsm 0gxem b0t&nftaoG; jrihfwifa&; oifwef;ausmif; (&aemif;jrdKU)
9

tar&duefEdkifiH ta&SU zufjcrf;rSm rkefwdkif;uswJh aeYwpfaeY


avjyif;awGwdkufw,f opfyifMuD;awG NydKvJw,f vQyfppfrD;awG jywfw,f b0 wckvkH; arSmifrJoGm;awmhw,f? tJ'Dvdk qdkrdawmh ydkw,fxifMur,f jyefiJhMunfhawmh ppfqdkifuvkH;eJY obm0qdkifuvkH; rkefwdkif; ESpfck'Pf wNydKifxJ cHpm;ae&wJh jrefrmjynfolawG&JU emMunf;zG,fb0awG *syefjynfolawG&JU aMuuGJzG,fted|m&kHawG vpfAsm;jynfolawG&JU tHBudwfwufacgufoHawG? [kwfyg&Jh? usaemf ydkrdygw,f aMumufvdkY xGufajy;vmwJh vlwa,muf aMumufwwfzdkY tqifoifhjzpfaewm cGifhvTwfMuyg txl;ojzifh touf 48 ESpfjynfhwJhaeYrSmrS rkefwdkif;us? rdk;awG&Gm? rD;awGjywf tarSmifxkxJrSm rdwfaqGiwf ae&olrdkYyg? aMomfarG;aeY qdkwm ra&mufcifrSm enf;enf;avmuf &ifckefvIyf&Sm; a&mufawmhvJ 24 em&DMum wpHkw&mt"dym,f &Sdaeovdkvdk NyD;awmhvJ trSwfwrJh ukefqkH;oGm;cJh 49 Budrf&SdcJhygjyD? aMumufp&mawGjynfhESufaewJh b0xJu usaemfharar 'DaeYwaeYvkH; bk&m;pifa&SUrSm 0wfjyKjyD; aMumufwwfwJh olYom;BuD; tE&m,fuif;atmif qkawmif;ay;aevdrfhr,f aus;Zl;yg arar/ / atmif'if (rwfv 8 &ufaeY rdrd\ 48 ESpfjynfh arG;aeY trSwfw&?)
10

umwGef;

11

12

EdkifiHwum umwGef;

; Of;pm p

f; mh pO w

pm

my ew ;a

pkaygif;pOf;pm;wm wu,fwrf;rSmaum tvkyf jzpfygYrvm;

13

jynfwGif;E Sihf e,fpyf ynma&;o wif;


wdkif;&if;om; arQmfvifhcsuf rsm;udk 0efMuD;OD;aomif;ESifh a'gufwmcsrf;jidrf;y,fcs

udk,fxludk,fx aEG&moD rGefpmayoifwef;wpfck


a&G;aumufyGJBudKumvrsm;u wkdif;&if;om; ygwDrsm;\ arQmfvifhcsuf wpf&yfrSm vTwfawmfwGif wkdif;&if;om; &ifaoG;i,frsm;\ ynmoifMum;a&; tcGihftvrf;rsm;udk w&m;0if wifjy awmif;qdk&ef jzpf onf/ txl;ojzihf a'owGif; vkyfief;cGifrsm;ESihf qufpyfEkdifrnhf toufarG;0rf;ausmif; oifwef;rsm; vdktyfcsuft& oufarG;oifwef;rsm; wdk;jrihf zGihfvSpf EkdifcGihfESihf wkdif;&if;om; bmompum;udk ausmif;wGif w&m;0if oifMum;cGihfrsm; &&Sd&ef BudK;pm; wifjy oGm;rnf [k tm;cJ xm;cJhMuonf/ odkYvnf; xkwfazmfajymqdk cJhMuonf/ xdkYtjyif wkdif;&if;om; jynfolwdkYudk a&G; aumufyGJ umvtwGif; arQmfvifhcsufrsm; ay;cJhMu onf/
14

odkY&mwGif raeYuusif;ycJhonfh jynfolY vTwfawmf tpnf;ta0;wGifrl wkdif;&if;om;wdkY\ ynma&; arQmfrSef;csufrsm; wufwufpifatmif vGJrSm; oGm;NyDjzpfaMumif; EkdifiHa&; oifcef;pmudk aemufxyf wpfBudrf &vdkufMuonf/ rmefatmiftrwf OD;atmifpdefu &ckdifjynf e,fwGif pufrIoifwef;ausmif; zGihfvSpfay;&ef tpDtpOf udk ar;jref;&mwGif odyHESihfenf;ynm 0efBuD; OD;aomif;u rvdktyf[k wHk;wdwd y,fcsvdkufonf/ wkdif;&if;om; vli,frsm; taejzihf Zmwd &yf&Gma'oudk rpGefYbJ 0goem yg&m oufarG;oifwef;rsm; wufa&mufNyD; a'owGif; tajccH vkyfief;rsm;wGif vkyfudkifjcif;jzihf *kPfodum&SdpGm &yfwnfEkdifrnfh tcGihftvrf; qHkIH;vdkuf&jcif;yifjzpf aMumif; ynma&; okawoD q&marm&u armuodkY

ajymjycJhonf/ OD;atmifpdefrSyif ausmif;taqmufttHkrsm; udk xdef;odrf;ay;&ef ar;jref;csufudkvnf; ynma&; 0efBuD;a'gufwm csrf;Nidrf;u y,fcscJhonf/ ynma&; okawoe avhvmcsufrsm;t& uav;i,f oHk;yHkwpfyHk rSm ausmif;pmoifcef;rsm; txJodkY r0ifbl;ao;yg/ xdkY tjyif aus;vufausmif;rsm;pGm\ tajctaerSm udk,fxl udk,fx ,dkifeJYeJYjzihf wnfaqmufxm;Mu&NyD; ausmif;vHkavmufrI rnfonhf jynfe,fwGifrS r&Sdao; aMumif; awGY&Sd&onf/ wkdif;&if;om; e,fajrrsm;ESihf aus; vufa'orsm;wGif ausmif; r&SdonhftwGuf tajccH ynma&; qHk;cef;wkdif wufa&muf&ef tcuftcJ rsm;pGm &SdaeqJyif/ ydkrdk qdk;0g;vSonfh vspfvsLjyKcsufrSmrl wdkif; &if;om; bmompum;udk ausmif;wGif oifMum;cGihf vHk;0 rjyKjcif;yifjzpfonf/ rdk;armufNrdKUe,ftrwf OD;aZmfxGef; u pmoifausmif;rsm;wGif jrefrmpmtjyif wkdif;&if;om; pmaywdkY oifMum;cGihfudk Oya'a&;qGJ taumiftxnf azmf&eftwGuf tpDtpOfudk ar;jref;cJhonf/ onfrSm wkdif;&if;om;ygwDrsm;\ tedrfhqHk;aom EkdifiHa&; arQmf vifhcsuf wpf&yf jzpfouJhodkY wkdif;&if;om; uav;i,f rsm;\ arG;&myg rdcifbmompum; oifMum; ydkifcGihfvnf; jzpfonf/ odkY&mwGif 0efBuD; a'gufwmcsrf;Nidrf;u oif&dk; nGef;wrf; NyD;jynfhpHkaeNyDjzpf rvdktyfaMumif;ESihf rjzpf Ekdfif aMumif;udkom ajzMum;oGm;ygonf/ q,fpkESpf 4 cktwGif; oif&dk;nGef;wrf;udk rnfonfh tcgurQ 'Drkdua&pD enf;vrf;wus a&;qGJ xm;jcif; r&Sdonfudk ajAmifvdrfjcif; jzpfaMumif;ESihf wkdif;&if;om; bmompum;rsm; &SifoefcGifh qHk;IH; aeOD; rnfjzpfaMumif;udk today;vdkufjcif;yif jzpfonf [k ynma&; okawoD q&mOD;odef;Ekdifu qdkonf/ ]vlOD;a&aum? vlrsKd;pk ta&twGufyg rsm;jym;vSwJh tdEd,vdk wkdif;jynfrsKd;rSm oHk;bmom oifMum;a&; pepf[m atmifjrifaewmyg/ tajccH Oya'uae wkdif; &if;om; uav;i,f tcGihfta&;tjzpf rdcifbmomp um; oifMum;cGihf jyKxm;w,f/ tckawmh vTwfawmfrSm ydwfyifvdkufMuwm tawmf qdk;0g;yg w,f/} 1974 ckESpf tajccHOya'wGif 'kwd,wef;

txd oifMum;cGihf ay;xm;cJhaomfvnf; vufawGYwGifrl pmoifMum;cGihfudk vHk;0 ydwfyifxm;cJhMuonf/ xdkYtjyif wkdif;&if;om; tzGJYtpnf;rsm;u udk,fxludk,fx pmay oifMum;jcif;rsm;rSmvnf; aESmuf,SufcHcJh&onf/ (16? rwfv? 2011)

yk*vduausmif;rsm; tpdk;&ausmif; rsm;ESifh twl ZGefvwGif jyefzGihfrnf


2010-2011 ynmoifESpfu zGihfcGihf&cJhaom yk*vdu ausmif;rsm;rSm tpdk;& ausmif;zGihf&ufrsm; twdkif; ZGefvtwGif; zGihfrnf[k od&Sd&onf/ ]yk*vduausmif;awG&JU tcef;u@u ,SOf NydKifrIrsm;vmwmeJYtrQ wm0ef,lrI tydkif;awGrSmvnf; ta&;ygvmygw,f} [k yk*vdu ausmif;wpfausmif;\ ynma&;wm0efcH ausmif;tkyf q&mBuD;u armuudk ajymjycJhonf/ jrefrmjynfwGif&Sdaom yk*vdu ausmif;rsm; onf tpdk;& oifdk;Gef;wrf;rsm;twdkif; oifMum;Mu& rnhftjyif ausmif;zGihfcsdefESihf pmar;yGJ ppfaq;rIrsm;rSm vnf; tpdk;&ausmif;rsm; enf;wlyif aqmif&GufMuonf/ tcsKUd yk*vduausmif;rsm; aEG&moDwGif t*Fvdyfpm? uGefysLwm wdkYudkvnf; oifMum;ay;vsuf&Sdonf/ ]yk*vduausmif;qdkwm [dk;t&ifu &SdcJhovdk rsKd; qif;&J? csrf;omra&G; wufEdkif&r,f/ aemifvmr,hf ESpfawGrSmvnf; yk*vdu ausmif;awGrSm ynm'ge tjzpf jyKvkyfay;oGm;zdkY pDpOfaeygw,f} [k xdkyk*vdu ausmif;tkyf q&mBuD;u ajymMum;cJhonf/ rdbrsm;uvnf; yk*vduausmif;rsm;tay: pdwf0ifpm;rI ydkvmcJhMujyD; ydkrdkaumif;rGefonhf ynma&; pepfwpfck jzpfvmzdkY tm;vHk;u arQmfvifhaeMuonf[k qdkonf/ odkYaomf yk*vdu ausmif;rsm;bufrSvnf; enf;pepf useNyD; ydkrdkaumif;rGefonhf ynma&; jzpfvm ap&ef yk*vdu ausmif;Oya' tjrefqHk; ay:xGufvmzdkY vdktyfaMumif; ynma&; wuodkvfrS tNidrf;pm; 'kwd, ygarmucsKyf wpfOD;u ajymjycJhonf/ ]1975 ckESpf
15

udk,fydkif bmom&yfoif oifwef;ausmif; Oya'[m International uGefawmf avhvmrdoavmuf Schools awGtjyif abmf'geJY aeYwuf txl; oifwef; ausmif;awG taeeJYyg tcktcsdefrSm udkufnDrI r&Sdawmhygbl;/ Oyrm oifwef;aMu; wpfv 10 usyf? oifwef;ausmif; wpfckrSm oHk;bmomxuf ydkroif&bl; qdkwmawG[m vuf&Sd tajctaeawGeJY vHk;0 uGm[ aeygao;w,f/ 'gaMumihf yk*vduausmif;eJY oufqdkif wJh Oya'jy|mef; xGuf&SdvmzdkY uGefawmfwkdY arQmfvihfygw,f} [k armuudk ajymMum;cJhonf/ 2011-2012 ynmoifESpftwGuf yk*vdu ausmif;rsm;onf tpdk;& ausmif; zGihf&ufrsm;twdkif; ZGefv pwif zGihfvSpfrnfjzpf&m yk*vdu ausmif;rsm; tm; ,refESpfrsm;u nGefMum;csuftwdkif; ig;wef;rS udk;wef; txd vufcH oifMum;&rnf[k od&onf/ (23 {NyD 2011)

*g*g&ifudk owd&aeqJ &k&Sm;eJY 0dZm ynma&;pepf qkH;IH;vdkuf&wJh jrefrm

vGefcJhaom tESpf 50? 'DaeY&ufrSmawmh armhpudk&JU owif; wpfyk'f[m urmwvTm;udk zHk;vGrf; oGm;cJhw,f/ qdkAD,uf&k&Sm;u tmumoxJudk vlom; wpfOD; ydkYvTwfEdkifcJhjyD; urmajrjyifay:udk tE&m,f uif;pGm jyefqif; oufEkdifcJhwJh owif;yg/ 1961 ckESpf {NyDv 12 &ufaeYrSm tmumo,mOfrSL; ,l&D*g*g&if[m yxrqHk;aom tmumo,mOfudk 108 rdepfMumom
16

ysHoef; cJhwmyg/ 'gayrJh tmumo odyH&SmazGa&;e,fy,f eJY qdkAD,uf &k&Sm;ordkif;rSmawmh *E0if ajrmufcJhygw,f/ cgZufpwefe,fxJuae tmumoxJeJY vlY ordkif;opfxJudk ]oGm;MupdkY - lets go} qdkwJh pum;av; 2 vHk; eJY twl wdk;xGufcJhjcif;yg/ 'DqdkAD,uf ydkif;avmh&JU atmifjrifrItay: olY udk avhusihf ay;cJhMuolawG[m 'DuaeYtxd &ifoyf Iarm tHhMoaeMuqJygyJ/ qdkAD,uf tmumoodyH tpDtpOf&JU tOD;tp umvrSm abmf&pfAdkaemh[m *g*g&ifeJYtwl a&G;cs,f xm;cJhwJhol jzpfygw,f/ ]vlom; rsKd;EG,fpkBuD; wpfckvHk;u *kPf,l 0rf;ajrmufaecJhwJh tcsdefrSm b,folu 0rf;rombJ &Sdae rSmvJ} olu ajymjycJhonf/ ],l&D*g*g&ifu olwdkYudk tmumoxJ ac:oGm; cJh ol&,fvdkY tar&duef tmumo,mOfrSL; awGu tjrJ wrf; ajymMuw,fav/ 'grSefygw,f/} ysHoef;cJhNyD;wJh aemuf &uftawmfMumMumrSm armfpudkNrdKUudk a&mufawmh ay:vpfjAL&dku olYudk EIufquf *kPfjyKcJhygw,f/ ppfat;acwfumv txGwftxdyfrSm ol&JU rpf&SifatmifjrifcJhwmyg/ &k&Sm;eJY tar&duefwdkY tmumoc&D;udk a'grmef[kefeJY o&Jr&JpD; jydKifqdkifcJhae pOf umvrsm;vnf; jzpfw,f/ USSR w0Srf;vHk;rSm atmifyGJ txdrf;trSwf awGudk usif;y jyKvkyfcJhMuw,f/ 'DuaeYtxd tJ'Datmif jrifrIudk &Sif;&Sif;vif;vif; jyefajymif; trSwf&aewkef; ygvdkY orkdif;q&m ewfw,f,vbJ'D0u ajymjyygw,f/ ]*g*g&if ysHoef;cJhwJh aeY[m usr b0rSm taysmfqHk;aeY wpfaeYygyJ/ taysmfawGudk pkaqmif; cJhMu&NyD;rS aysmfvdkuf&vdkYav/}olru jyefajymif; ajymjy cJhygw,f/ ]aysmf&TifzG,f&m cPi,frsm;[m rdepfaygif; rsm;pGm Mumavh &Sdygw,f/ BuD;us,fcrf;em;vSwJh aysmf&TGif rIyg/ 'gayrJh 'Daysmf&TifrIu ydkMumjrihfcJhjyD; eufeuf Idif;Idif;udk aysmf&TifcJhMuwm jzpfw,f/ csufjcif;vufiif;udk *g*g&if[m trsKd;om; ol&Jaumif; jzpfcJhygawmhw,f/ ol&JU ysHoef;rIu qdkAD,uf&JU atmifjrifrI r[kwfvm;/ owif;pmrsm;pGmu 'Djzpf&yftay: ]wdkYtpdk;&?

wdkYodyHeJY enf;ynm? wdkYawG&JU owd} rsm;&JU crf;em;BuD;us,fvSwJh atmifyGJqdkjyD; acgif;pD; a&;om; MucJhw,f/ jyefajymif;MunhfwJh tcgrSmawmh 'DysHoef;rI c&D;pOf[m qdkAD,uf&JU tmumoodyH atmifjrifrI txGwftxdyfjzpfcJhygw,f/ *g*g&if[m aemif 7 ESpf tMumrSmyJ ysHoef;a&; avhusihfrI rawmfwqjzpfcJhwJh twGuf aoqHk;oGm;cJh& jyD; &k&Sm;&JU vurmudk ajccszdkY tdyfrufuvnf; aysmuf uG,fcJh&ygw,f/ jrefrm tmPm&SifBuD;&JU tdyfruf &k&Sm;&JU atmifjrifrI[m *E0ifajrmuf jzpf aumif; jzpfEkdifygw,f/ qdkAD,uf&S&Sm;&JU 1960 jynfhvGefESpfrsm;rSm tmumo odyHatmifjrifrI tay:rSm jrefrmtmPm&Sif AdkvfcsKyfBuD;ae0if;eJY taygif;tyg rsm;[mvnf; tm;us NyD; pdwful;,Of arQmfvifhcJhyHk&w,f/

1974 ckESpf tajccHOay'&JU ynma&; tufOya'rSm ]EkdifiHawmfonf odyHynmudk txl; OD;pm;ay;rnf} qdkNyD;awmh vGJrSm;pGm xnhfoGif;cJhw,f/ tJ'D tusKd;qufuawmh 0dZmeJY vlrIa&; bmom&yfrsm;&JU wefzdk;awG tvGeftrif; arS;rSdef? usqif; cJh&jcif;yg/ vlxk&JU tjrif oabmxm;awGudkvnf; wqpfcsKd; ajymif;vJ apcJhw,f/ tJ'DrwkdifrD vGwfvyfa&; &NyD;aemuf 1960 jynfhvGef umvrsm;txd jrefrmh ynma&;rSm 0dZmESihf vlrIa&; bmom&yfrsm;&JU wefzdk; jrifhrm; cJhzl;ygw,f/ 1970? 1980 rsKd;qufrsm;eJY aemuf ydkif; rsKd;qufrsm;? uaeYacwftxd rsKd;qufrsm;[m odyH? 0dZmbmomwGJ a&G;cs,frI trSm;rsm;eJY &ifqdkif Mu&yg awmhw,f/ 'Drdkua&pD EkdifiHawmf? jidrf;csrf;a&;eJY vlom; qefpGm zGHYjzdK; wdk;wufrIrsm; twGuf tEkynm? 0dZmESihf vlrIodyH bmom&yfrsm;&JU tcef;u@udk ynma&;&JU tqihfwkdif;rSm wdk;jrihfzdkYtwGuf trsm;BuD; vdktyf aeao;aMumif; oHk;oyf wifjyvdkuf&ygw,f/ (12? {jyD? 2011)

t*Fvdyfpmtqifh xdyfwef;a&muf tm&SEkdifiHESihf jrefrmausmif;om;rsm; tcuftcJ


ausmif;om;rsm;\ t*Fvdyfpm wufajrmufrI qmaA; &v'frsm;t& tEd,ESihf w&kwf ausmif;om;rsm; rSm tqihfwlaMumif; awGY&Sd&onf/ rav;&Sm; ausmif; om;rsm;rSm tm&SwkdufwGif; yxrae&mwGif &SdjyD; wurmvHk; tqihfwGif eHygwf 9 ae&mwGif &Sdaeonf/ xdyfwef;tqihf a&mufaeonfh twGuf *kPf,l aMumif;udk rav;&Sm; 0efBuD;csKyf em*spf&mZufu ajymqdkvdkufonf/ w&kwfudk tdEd,ESihf wef;wl awGY& ojzihf tHhtm;oihfrdaMumif; the New Straits Times owif;pmu a&;om; xm;onf/ ]t*Fvdyfpum; ajymqdkwJh tdEd,vdk EkdifiHu aemufa&mufae& wm tHhMop&mygyJ/ NAdwdoQ udkvdkeDpepf atmufu wkdif;jynfjzpfcJhzl;jyD; vlOD;a& trsm;pkBuD;u t*Fvdyfpum; ajymqdk wJh EkdifiHtwGuf tHhMop&myg/ w&kwfeJY tqihfwljzpfae jyD/} t,f'Dwmh tmabmfwGif azmfjyxm;onf/ rav;&Sm;0efMuD;csKyfu odyHESihf ocsFm bmom &yf wdkYudk rdcif bmompum;tjyif t*FvdyfpmESihf vnf; oifMum;oGm;rnf[k tpdk;&\ tpDtpOfudk xkwfazmf ajymjycJhonf/

17

bm[mpmrav;&Sm;pum;rSm ausmif;wGif toHk;jyKrI usqif;vsuf&Sdaeonf/ t*Fvdyfpum;udk EkdifiHjcm; bmompum; wpfck taejzihfom oifMum;onfh puef'Dae;AD;,m; wkdif;jynfrsm; (aemfa0? qDG'if? 'def;rwf? e,fomvef) wdkYwGif yHkrSef tajctae&Sdonf/ ]wurmvHk;\ pD;yGm;a&;ESihf ukefoG,frIrSm t*FvdyfpmwwfrS jzpfr,fqdkwmudk Oa&myajrmuf ydkif;EkdifiHawGu em;vnf;NyD; pdwftm;xufoufrI &Sdae ovdkrsKd; rav;&Sm;vlrsKd; wkdif;[mvnf; BudKufonfjzpf ap? rBudKufonfjzpfap rsufarSmufurmMuD;rSm ,SOfjydKif EkdifzdkYtwGuf t*Fvdyfpmudk wdk;jrihf avhvmMu& ygvdrfh r,f} NST owif;pmu qdk\/ jrefrmausmif;om;rsm;taejzihf oli,fwef;rS pwifjyD; 10 wef;a&mufonftxd t*Fvdyfpmudk avhvmMu&onf/ a&;om;? ajymqdkrI pGrf;&nf 4 rsKd; qufqHa&;ydkif;ESihf toHk;cswwfrIydkif;wGif NydD;cJhonfh tESpf 20 ESihf EdIif;,SOfaomf wkd;wufrI tenf;i,f &SdaeaMumif;udk rGefjynfe,frS t*Fvdyfpm oifwef; ausmif; zGihfvSpfxm;onfh q&mwpfOD;u armuokdY ajymjycJhonf/ ]wu,fwrf;rSmawmh uRefawmfwdkY uav; awG rnhHMuygbl;Asm/ olwdkYrSm pdwftm; xufoefrIvnf; &SdMuygw,f/ ausmif;tm;vyf&ufawGqdk usaemfwdkY oif wef;awG vljynfhaewmudkyJ Munhfyg/ NrdKUawGtjyif e,f

zuf awGrSmvnf; t*Fvdyfpm oifwef;awG wdk;yGm; vm aewmyg/} oifwef;q&m OD;vSatmifu &Sif;jycJhonf/ ]'gayrJh ausmif;u jyifqifay;zdkY ydkvdk tyfyg ao;w,f/ 10 ESpfavmuf oifMum;NyD;wJh tcgrSm awmh pGrf;&nf 4 rsKd;pvHk;udk intermediate tqihf avmuf 0ifoihfygw,f/ temtMum;eJY ajymqdk? a&;om;&r,fh qufqHa&; pGrf;&nfawG zGHYjzdK;vmatmif trsm;MuD; tultnDay;oihfygw,f/ t"du jyem uawmh ausmif;q&mrsm;&JU pGrf;&nf? oifMum;enf; jyemeJY oifaxmuful &Sm;yg;aeqJyg/} t*Fvdyfbmomjzihfom avhvmMu&onfh EkdifiHjcm; wuodkvfrsm;wGif wufa&mufMu&onfh tcg jrefrmausmif;om; trsm;pkBuD;rSm tcuftcJ &SdaeqJ jzpfaMumif;udk od&ygonf/ EkdifiHjcm; ynmawmfoif ausmif;olwpfOD;jzpfol r[efeDpdk;u ,ckvdk &Sif;jy cJhonf/ ]orD;u tck wwd,ESpf vlrIpD;yGm;a&;eJY pDrH ar*smeJY xkdif;wuodkvfrSm wwfa&mufaewmyg/ t*Fvdyfpm tcuftcJ&Sdygw,f/ t*FvdyfpmtwGuf Toefl ajzcJhygw,f/ IELTS vnf; wufcJhzl;w,f/ 'gayrJh trSwf&zdkY t"du wufcJhwmav/ txufwef; ausmif;rSmuwnf;u tqihfwcka&mufatmif avhvm cGihf&cJh&if ydkaumif;r,f/ aemufNyD;awmh bmom &yfawGudk oifMum;wJh tcgrSm jrefrm q&mq&mrawGu t*Fvdyfvdk rajymMubl;} (19? {jyD? 2011)

pmoifcef;xJwGif qmavmifaeaom uav;i,frsm;pGm &Sdae


ynma&; okawoe qmaA;avhvmcsufwGif qif;&JEGrf;yg;aom uav;i,frsm;onf qmavmif rGwf odyfjcif;? yifyef;EGrf;e,fjcif;ESihf tm;r&Sdjcif;wdkYjzifh ausmif;wuf ae&aMumif; wifjyxm;onf/ csrf;omonfh EkdifiHrsm;tygt0if ydkrdkqif;&J EGrf;yg;onfh jrefrmESihf wwd, urmhEkdifiHrsm;rS uav; i,frsm;twGuf ausmif;ynma&;wGif tqifrajyrI rsm;pGm &SdaeaMumif;udk EkdifiHwum ynma&; or*rsm; tzGJYcsKyf EI \ tpD&ifcHpmwGif azmfjyxm;onf/ t*Fvef&Sd rl? v,f? xufausmif;rsm;ESihf
18

aumvdyfausmif; pkpkaygif; 627 ausmif;wGif oifMum; aeMuonfh q&m av;yHk oHk;yHkcefYu qif;&JEGrf;yg;aom uav;i,frsm;udk pmoifMum;ay; ae&aMumif; ajzMum; cJhonf/ urmhaiGaMu; tusyftwnf; pwifuwnf;u jyemrSm ydkrdk qdk;&Gm;vmaeaMumif; ajymjyMuonf/ 85 &mckdifEIef;aom q&mrsm;u olwdkY pmoif Mum;aeMuonfh uav;rsm;xJrS qif;&JEGrf;yg;aom uav;i,frsm;\ usef;rma&;ESihf zGHYNzdK;rIwdkYrSm tEkwf vuPm aqmifaeonf[k &Sif;jycJhMuonf/ 80 &mckdifEIef;aom q&mrsm;u uav;rsm;

onf yifyef; EGrf;e,fpGmjzihf ausmif;wufae&aMumif;? 73 &mckdifEIef;u AdkufqmavmifrIjzihf ausmif;vmMu aMumif;? 67 &mcdkifEIef;u t0wftpm; tpkwftjyJrsm;jzihf ausmif;vmwuf ae&aMumif;udk ajymjycJhonf/ 71 &mckdifEIef;aom q&mrsm;u qif;&Jaom uav;trsm;pkrSm rdrdukd,fudk ,HkMunfrI uif;rJhae aMumif;ESihf 65 &mckdifEIef;url ausmif;jyify vkyfaqmif csufrsm;jzpfonfh *Dw? tm;upm;ESihf &kyf&Sif&Hk oGm;jcif;wdkY udk rvkyfEkdifMuaMumif;qdkonf/ pkpkaygif; 80 &mckdifEIef;aom q&mrsm;u qif; &JrJGawrIaMumihf uav;rsm;\ ynma&;wGif qdk;usKd;rsm; pGm &dSae&aMumif;udk wnDwnmxJ ajymjycJhMuonf/ &v'f rsm; edrfhusjcif;? tdrfwGif pmMunfh&ef wdwfqdwf Nidrfoufonfh ae&mr&Sdjcif;? tm&Hkpl;pkduf&ef tcuftcJ &Sdaejcif;ESihf uGefysLwm? tifwmeufwdkY r&Sdjcif;wkdYudk &ifqdkif aeMu&onf/ jrefrmESihf wwd, urmhEkdifiHrsm;rS uav;i,frsm; ydkrdk qif;&JEGrf;yg;aom jrefrmESihf wwd, urmhEkdifiHrsm;wGifrl jyemrSm ydkqdk;&Gm; aeav onf/ ausmif;ynmwwfajrmufrSom vl&m0ifrnf[k rdbrsm;u ,HkMunf arQmfvihfcsufESihf BudK;pm;jyD; ausmif; xm;Muaomfvnf; qif;&Jom; uav; trsm;pkBuD;rSm

pmoifcef;wGif tcuftcJ rsm;pGmudk &ifqdkifaeMuonf/ vlOD;a&\ 80 &mckdifEIef;cefYrSm qif;&JrGJawrIESihf &ifqdkif ae&aMumif; jynfwGif; pD;yGm;a&; ynm&Sifrsm;u cefYrSef; xm;onf/ ausmif;wuf&ef tcGifhta&; qHk;&HI;ae&qJ jzpfjyD; jrefrm pmoifcef;rsm;twGif;&Sd uav;i,f 40 &mckdifEIef;rSm aeYpOfyif qmavmifrIESihf ausmif;wwf ae&aMumif;udk jrefrm ausmif;q&mr wpfOD; jzpfol a':oif;oif;u armuudk ajymjycJhonf/ t*wdw&m; vdkufpm;rI ydkus,fjyefYvsuf&SdNyD; ynma&; tqihfwdkif;wGif oufa&mufrI &Sdaeaom jrefrmuav;rsm;rSmrl uav;tcGihfta&; csKd;azmuf cH&jcif;tygt0if? ausmif;ynma&;rS cGJjcm; qufqHrIrsm; udk cHpm;ae&qJjzpfaMumif; okawoet& avhvmawGY &Sd&onf/ (24 {NyDv 2011)

19

urmY odyH okawoe *sme,frsm;ESifh jrefrm

JBRS

odyH ynm&yfu wpfESpfxuf wpfESpf *vdk b,f ydkrdk jzpfvmaeonf/ odyH *vdkb,f jzpfvmrIudk NAdwdefrSm 1660 ckESpf uwnf;u xlaxmifxm;aom odyH okawoe tu,f'rpf ausmif;awmfMuD; Britains Royal Society u pm&if;rsm;jzifh t wnfjyK ajymqdkonf/ odyHESihf okawoe vkyfief;rsm;tay: tvG,fwul MunfhI wdkif;wmMuaom pHowfrSwfcsuf wpfckrSm EdkifiHwumu todtrSwfjyK xkwfa0onfh okawoe *sme,frsm; jzpfonf/ EdkifiHwum wuodkvfrsm;ESihf ynm&SiftzGJYrsm;u todtrSwfjyK onfh okawoe &nfnGef;udk;um; *sme,frsm;udk oufqdkif&m EdkifiHrS ESpfpOf b,favmuf xkwfEdkifovJ qdkonfh tcsuftay:wGif tuJJjzwfMuavh&Sdonf/ 2004-2008 ckESpfwGif w&kwfESihf pydefu ok awoe&v'f tajcjyK*sme,frsm;wGif *vdkb,f twdkif; twmjzifh 4 &mcdkifEIef;ESihf 3 &mcdkifEIef;txd xnfh 0ifNyD;

xdyfqHk; q,fEdkifiH pm&if;wGif yg0ifjcif;aMumifh MopaMw; vsESifh qGpfZmvefwdkYudk ausmfwufoGm;cJh onf/ jrefrmEdkifiHwGif a*stufpf zmeDA,fvf? a'guf wm vkpf? OD;azarmifwif? OD;aratmifwdkYu 1910 ckESpf rSm OD;pD;xlaxmifcJhaom jrefrmEdkifiH okawoe toif; BuD;u JBRS ac: Journal of Burma Research Society rS urmausmf *sme,fudk 136 apmif txd xkwf a0 EdkifcJhonf/ JBRS udk 1962 wGif tpdk;& odrf;NyD;aemuf a*stufpfzmeDA,fvf tygt0if EdkifiH jcm; ynm&Sifrsm; udkvnf; EdkifiHwGif;rS armif;xkwf cJhonf/ JBRS aemufydkif; EdkifiHwum todtrSwfjyK odumBuD;aom *sme,f jrefrmEdkifiHwGif r&Sdoavmuf &Sm;yg; oGm;onf[k qdk&rnf/ 21 &mpkwGif EdkifiH wpfEdkifiH\ a&&Snf zGHYjzdK;a&; a'gufwdkifrSm Research & Developemnt vkyf ief;BuD; jzpfvmaeonf/ wuodkvfXme toD;oD;\ toufrSm okawoe vkyfief;rsm; jzpfonf/ jrefrm EdkifiH&Sd wuodkvfESihf aumvdyf 159 ckrSm odyHESihf okaw oe vkyf ief; wGJzufEdkifrI r&Sdonfh twGuf ESpfpOf rnf onfh tu,f'rpf *sme,fudkrS rxkwfvkyfEdkifonfh twGuf wuodkvf[kyif ac:qdkEdkifzdkY &m cufcJaeonf/ rmpwmESifh yDtdyfcsf'D bGJY,lpmwrf; puLrsm; rSmvnf; vuf&Sd jrefrmEdkifiH\ vlrIa&;? pD;yGm;a&;? EdkifiH a&; zGHYNzdK;a&; vkyfief;rsm;tay: xyf[yf oHk;oyfjyEdkifrI rsm; r&Sdovdk? tkyfcsKyfol tpkd;& tzGJYydkif;uvnf; pdwf 0ifwpm; ,lMunfhrIrsKd; b,fwkef;urS r&SdcJh[k jynfwGif; wuokdvf q&mrsm;u ajymMuonf/ acsmifxdk;cH&aom wuodkvf pmwrf;puLrsm;ESifh tpdk;& usifhoHk;aeaom ay:vpDrsm; tMum; vHk;0 qufpyfrI r&Sd jzpfaecJhonf/ vmrnfh 22 &mpk wGifawmh rtlyif? rHk&Gm? rdwDvm ponfh aus;vuf wuodkvfrsm;wGif okaw oe vkyfief;rsm; wGJzufEdkifjyD;? EdkifiHwum tqifhrD ok awoe *sme,frsm;vnf; ay:xGufEdkifaumif;onf[k armurS arQmfvifh ,lqrdygonf/

20

acwfrD txufwef;oif&dk;nGef;wrf; a&;qJG jyXmef;a&; tvkyf&kHaqG;aEG;yJG usif;y


rkduf*&efY ausmif; q&m rsm;rS tkyfpk i,frsm; jzihf aqG;aEG;Mu jyD; oifMum;rI r@dKif bmom pum;ESihf "gwf cGJ cef; vdktyf csufrsm;? acwf rD oifcef;pm taMumif; t&mrsm;ES i h f oifMum;yHkenf;pepfrsm;udk aqG;aEG; Muonf/ tvkyf&HkaqG;aEG;yGJtwGuf Suvanamit Foundation ESihf OUA wdkYrS yHhydk;ulnDMujyD; a&TUajymif; jrefrm a'owGif ynma&; vkyfief;rsm;wGif yg0if ulnD aeMuonfh EkdifiHwum ynma&; tzGJYtpnf;rsm;rSvnf; pdwfyg0ifpm;rI&SdaMumif;ESihf aemif aqG;aEG;yGJrsm;wGif xkdif; ynma&; 0efMuD;XmerS ynm&Sifrsm;udkvnf; zdwf ac: xm;aMumif; od&onf/ ynma&; tvkyf&HkaqG;aEG;yGJrsm;twGuf Migrant Higher Education Network rS q&mOD;aX;vdIif (BHSOH), q&m EkdifEkdifxGef; (CDC, BMTA) ESihf q&mausmf0if;atmif (STTC, BMWEC) wdkYu OD;aqmif pnf;&Hk;cJhMujyD; q&modef;EkdifESihf q&mOD;armifarmifMuD;wdkYrS Facilitators rsm; tae jzihf aqmif&GufcJhMuonf/ BMTA, BMWEC, CDTCEP wdkY\ OD;aqmifrIjzihf acwfrD oif&dk;topfwpfpHk &&Sdonftxd qufvufjyD; a&;qGJ jyKpkMurnfjzpfaMumif;ESihf txl; ojzihf EkdifiH 4 EkdifiHrS oif&dk;nGef;wrf;rsm;udk pkaygif; avhvmMujyD;vQif e,fpyf txufwef;ausmif;rsm;wGuf udkufnD oihfavsmfrI&Sdaom oif&dk;nGef;wrf;udk jyKpk oGm;rnfaMumif; owif;&&Sdygonf/ (14? rwfv? 2011)
21

rJaqmufjrdKU? a&TUajymif;jrefrm txufwef;ESihf tv,fwef;ausmif; 8 ausmif;rS odyHq&mq&mrrsm;ESihf ynma&; twdkifyifcHrsm; pkaygif; jyD; acwfrD txufwef; obm0 odyHbmom&yf oif&dk; nGef;wrf;udk jyKpka&;qGJjyXmef;&eftwGuf tvkyf&Hk aqG;aEG;yGJ usif;y cJhaMumif; owif;&&Sdygonf/ yg0ifwufa&mufcJhMuaom txufwef; ausmif;rsm;rSm cGJuabmif? qmol;av? SAW? yg&rD? pD'DpD? BHSOH? Love and Care txufwef;ausmif; wdkYrS odyHq&mq&mrrsm;ESihf BMTA, BMWEC, Curriculum Project wdkYrS wm0ef&Sdolrsm;vnf; wuf a&mufcJhMuonf/ ynma&;twkdifyifcHrsm;taejzihf World Education rS 'g&dkufwm Mr. Greg Antos, e,l;ZDvef EkdifiHrS txufwef;jyq&m Mr. Tim Leaders, puFmylEkdifiH Polytechnic ausmif;rS q&mra':pdk;pdk;ESihf armuynma&; r*Zif; t,f'DwmESihf q&mtwwf ynmenf;jy q&modef;EkdifwkdYu aqmif&GufcJh Muonf/ a&S;OD;pGm a&TUajymif; jrefrmausmif;q&mrsm; tpnf; t&Hk; BMTA OuX q&mMuD; ref;a&TESif;rS tzGifh trSmpum;ajymMum;cJhonf/ ynma&; twkdifyifcHrsm; u EkdifiHtvdkuf txufwef;ausmif; ynma&; zGJYpnf;yHk ESihf odyH oif&dk; nGef;wrf; wnfaqmufyHkrsm;? yg0ifonfh taMumif; t&mrsm;ESihf oif,lavhvm&rnfh e,fy,frsm; udk &Sif;vif; wifjyMuonf/

uav;tm;vHk; ausmif;aeEdkifa&; wHiguav;rsm; twGuf r[kwfao;


jzwf xm;w,f/usaemfY &GmrSmu 4 wef;atmif NyD;wJh rdef;uav;qdk&if &Gm xJrSm igzrf;ydkuf,uf? ydkuf zmvkyf w,f/ tazawG zrf;vmwJh ig;awGudk ol wdkY tarawGeJU oGm;a&mif; Muw,f/ a,mufsm;av; awGuawmh tazh avS ay:wufjyD; wHig ynm qufoifMu&wmayghAsm} ]usaemfwdkY &Gmuav;u oD;oefYav;vdk jzpfae w,f/ wu,fu &efukef eJY bmrS a0;wmawmY r[kwfbl;/ aexdkif raumif;wJhcg [dkwdkufwef;awGrSm zGifhxm;wJh ukefpHkqdkif uav;awGrSm aq;av;0,f aomufwmyJ/ b,faq;cef;rS roGm;Muygbl;/ &efukefNrdKUxJvnf; odyfroGm;jzpfMubl;/ jrpfxJrSmyJ tcsdefukefMu&wm/ wcsdKUuav;awGqdk &efukefNrdKUxJudkawmif ra&mufbl; Mubl;/ &GmxJrSm bmwDADGrS r&Sdygbl;/ t&yfvlBuD;tdrfrSmyJ a&'D,dk wpfvHk;&Sdw,f} ]aemufESpf ausmif;zGifhcsdef uav;awG ausmif; tyfEdkifyghrvm; awG;ylaeMu&wm wpf&GmvHk; aygYAsm/ ukefaps;EIef;wufovdk ausmif;tyfwJh p&dwfawG wuf&&ifawmh uav;awGudk ausmif; qufxm;EdkifrSm r[kwfawmhbl;} ]usaemfYom;udk ynmwwfMuD; t&rf; jzpfap csifwmAs? usaemfYtazu wHigonf.. usaemfvnf; wHigonfyJ/ om;av;udkawmh ynmav;oifNyD; wjcm; tvkyfudk vkyfapcsifw,f uHw&m;ayghAsm? om;&JU uHaygh/ ausmif;rxm;Edkif&ifvnf; wHigonfyJ quf vkyf&rSmyJav} [k jrpfxJ ai;Munfh&if; ajymjyonf/ (13 rwfv 2011)

awmif'*kHNrdKUe,f trSwf (92) &yfuGuftpGef? jrpfurf;ab;wGif wHig&Gmav; wpf&Gm&Sdonf/ tdrfajc 20 cefY&SdjyD; ausmif;aet&G,f ausmif;om; 40 ausmfu txufwef;ausmif;wGif ynmoifMum;aeMuonf/ olwdkY zcifrsm;u wHigonftvkyf vkyfMuNyD;? rdcifawGu zrf;rdvmaom ig;awGudk teD;tem;&Sd aps;rsm;wGif a&mif;csMuonf/ wHig&GmrSm aexdkifaom udkjrifhwifudk uav; i,frsm;\ ynma&;ESihf ywfoufjyD; ar;jref;&mwGif ]usaemfrSm om;wpfa,muf orD;wpfa,muf &Sdygw,f/ orD;BuD;u rESpfu 4 wef; atmifw,f/ ausmif;qufrxm;Edkifawmhbl;/orD;udkausmif;xm;csif vdkU ausmif;oGm;tyfawmh ausmif;uae aumufwJh pmtkyfzdk;? ausmif;&HyHkaiG bmnmp&dwfawGu rsm;w,f/ usaemfu rwwfEdkifawmh q&mrBuD;udk awmif;yefao; w,f/ r&ygbl;Asm/ 'geJU orD;BuD;u ausmif;quf rwuf awmhbJ &GmxJrSm ig;zrf;? ydkuf,ufwmwdkY ydkufzmwm wdkY tvkyfawG vkyfaew,f} ]om;u 'DESpf 2 wef; ajzNyD;oGm;jyD/ olYudk ausmif;qufxm;Edkifatmif usaemf BudK;pm;r,fvdkY qHk;
22

rGefpmay oifMum;cGifh&&ef rGefjynfe,f 0efBuD;udk awmif;qdk


rGefpmay oif Mum;cGifh &&Sd&efESifh aus;&Gm zGHYNzdK;a&; vkyf ief;rsm; aqmif&Guf ay;&ef rGef a'ovkH; qdkif&m 'Drdkua&pD yg wDrS jynfe,f 0efBuD; tjzpf a&G;cs,f cH& onfh a'gufwm rif; EG,fpdk;tm; rk'kHNrdKUe,frS jynfolrsm;u awmif;qdkcJh Muonf/ a'gufwmrif;EG,fpkd; rGefjynfe,f vlrIa&;ESifh ,Ofaus;rI 0efBuD;tjzpf cefYtyfcH&onfh a'gufwm rif;EG,fpdk;u cefYtyf rcH&rD rwfv 25-26 aeYrsm;wGif rk'kHNrdKUe,ftwGif;&Sd aus;vufae jynfolwdkY\ qE oabmxm; vdkufvH ar;jref;pOfwGif ,if;uJhodkY awmif;qdkcJhjcif; jzpfonf/ ]tpdk;&ausmif;rSm rGefpm oifcGifh&zdkY usaemf wdkY BudK;pm;cJhygw,f/ 'gayrJh vuf&Sd tpdk;& oabm xm;t& jzpfzdkY rvG,fbl;vdkY a'gufwm rif;EG,fpdk;u jyef&Sif; jyw,f} [k qEar;jref;yGJodkY wufa&mufcJhonfh Edkif atmifu ajymonf/ jynfe,f0efBuD;csKyf jzpfonfh OD;tkef;jrifhu rGefjynfe,f zGHYNzdK;a&;vkyfief;rsm; teuf rk'kHNrdKUe,f\ zGHYNzdK;a&;vkyfief;rsm; vkyfaqmif&eftwGuf a'gufwm rif;EG,fpk;d tm;GeMf um;xm;onfhtwGufjynfoYqEukd l vdkufvHar;jref;jcif; jzpfaMumif; rGefa'ovkH;qdkif&m 'Drdkua&pDygwDrS pnf;kH;a&;rSL; wOD;u ajymonf/ jynfolYqEudk ar;jref;pOfwGif pmMunfhwdkuf rsm;? aq;kH? vrf;rsm;? vQyfrD;rsm;ESifh ywfoufonfh zGHNzdK;a&;qdkif&m tcsuftvufrsm;udk t"duxm; ar;jref;NyD; rSwf,loGm;cJhaMumif; od&onf/ jynfolYqEudk ar;jref;NyD; taumiftxnf razmfay;Edkifygu jynfolrsm; t,kHtMunfrJhoGm;Edkif aMumif; rGefa'ovkH;qdkif&m 'Drdkua&pDygwDrS A[dkaumf rwD0ifwOD; jzpfonfh Edkifausmfu ajymonf/ 1988 rwdkifrD qdk&S,fvpf tpdk;& vufxuf wGif tpdk;&ausmif;rsm; rGefbmomudk bmom&yfwck taejzifh oifMum;cGifh &cJhonf/ vuf&Sd rGefjynfe,f tpdk;&tzGJYwGifvnf; rGefvlrsdK; trsm;tjym; yg0ifonfh twGuf rGefpmay oifMum;cGifh &Edkifvdrfhrnf[k ,lq onfh twGuf xdkuJhodkY awmif;qdkjcif; jzpfonf/ (IMNA7? {jyD? 2011)

ordkif;t&HI;
rdcifbmompum; wpfckudk qHk;&HI;vdkuf&NyDqdk&ifawmh EkdifiHeJY ,Ofaus;rI orkdif;udk qHk;&HI;vdkuf&wm jzpfw,f/
Vigds Finnbogadttir UNESCO Goodwill Ambassador

,leufpudk cspfMunfa&; oHtrwfBuD;

23

uav;u@
tdyfawmh yHkjyif Edk;awmhoDcsif;
orD;av; tdyfcsifNyD rsufawmif pif;aeonf Mu,fpifav;awG rSdwfwkwfwkwf rsufawmif ykwfcwfvkyf ykwfcwfvkyfwJh Mu,fawG&,f vrsuf0ef;vnf; EIwfqufw,f tdyfawmhuG,f orD;i,fav; yHkjyifav;eJY aEG;aEG;axG; rsufawmif warS;arS;/

uav;uAsm

orD;av; Edk;aeNyD iSufuav;awG aw;qdkonf pdk;pdk;pDpD aw;oHMum; aea&mifjcnfeJY upm; aw;csif;pmom; orD;odonf atmfqdkvdkufygrnf usvd usvd usvD usvd usvd usvD/

oefY {jyD 2011

24

*syefuAsm rdwfquf

qD;ESif;uswJh &moDrSm? ]wdrf} vnf; vIyf&Sm;rSmyJ ]v} vnf; omrSmyJ 'gayr,fh rxif&Sm;/

warQmfwac: awmifawG awmawG cs,f&Dyef;awG a0vdkY? 'gavmuf jrifuGif;vScsdefrSm jrLqkdif;&w,fvdkY/

OMooH Mum;yg&JU iSufudk rjrif&? olu rykef;ayr,fh opf&Gufu zkH;xm;w,f/

*syefuAsm uysmu,m*syefuAsmwpf&m pmtkyfrS/ a'gufwmoef;xGef; (jrefrmjyef)


25

uav;yHkjyif

uav;wdkYa& [dk;a&S;a&S;wkef;uaygYuG,f..../ todPfynmeJY jynfhpHkNyD;? Muifemoem;wwfwJh bk&ifBuD; wpfyg; &SdcJhowJh/ Nidrf;csrf;a&;vnf; jrwfEdkf;awmfrlwmaMumihf tJ'D wkdif;jynf BuD;[m ppfab;? ppf'Pfu uif;a0;vSjyD; pnfyif wdk;wufvdkY aewmaygY/ tEkynm&SifawG[mvnf; vGwfvGwfvyfvyf tEkynmvuf&mawGudk zefwD;EkdifMuw,f/ wpfaeYawmh bk&ifMuD;u tckvdk pOf;pm;rdygowJh/ ]tif;...igY&JUwkdif;jynf[m Nidrf;csrf;om,m &Sdaevdkufwm/ aumif; avpG? aumif;avpG/ ... 'gayrJh.. Nidrf;csrf;a&;&JU t"dyg,fudkawmh aemif vmaemifom;rsm;vnf; od&SdEkdifatmifvdkY armfuGef; xkd;cJh&awmhr,f/} tJ'Dvdk pOf;pm;rdjyD;awmh wkdif;jynf w0Srf;vHk;rSm &SdwJh yef;csD tEkynm tausmftarmfawGudk eef;wGif;udk zdwfac:cJhw,f/ ]toif.. yef;csDausmfrsm;... uREkfyfwdkY wkdif;jynfBuD; Nidrf;csrf; om,m &Sdaewm[m tifrwefrS *kPf,l 0rf;ajrmufp&myg/ tck yef;csDausmf rsm;udk NydKifyGJwpfck usif;y ay;vdkwJhtwGuf zdwfac:&jcif;jzpfw,f/ aemif vm aemifom;rsm; taeeJY vnf; avhvmcGihf &&Sdaevdrfhr,f/} ]tck pka0; a&muf&SdaeMuwJh yef;csDausmfrsm; taeeJY Nidrf;csrf;a&; - udk taumif;qHk; azmfjyEkdifwJh yef;csDum;awG zefwD;

jidrf;csrf;a&; yef;csDum;

a&;qGJMu&r,f/ vGwfvGwfvyfvyf a&;qGJEkdifMuw,f/ tJ'DtxJu taumif;qHk;? tBudKufqHk; yef;csDum; wpfcsyfudk a&G;cs,frSm jzpfw,f/} bk&ifBuD;u tckvdk rdefYMum;wJhtcg pka0; a&muf&SdaeMuwJh yef;csD ynm&Sif tausmftarmfrsm;[m rdrdwdkY&JU pdwful;? pdwfoef;awG tvdkuf ]Nidrf;csrf;a&;} yef;csDum;awGudk a&;qGJMuygawmhw,f/ a&;qGJMuwJh yef;csDum;awG teuf aemufqHk;rSmawmh tESpfoufqHk; yefcsDum; 2 csyfudk qefcgwif a&G;cs,fcJhygowJh/ uav;wdkYa&.... uav;wdkYqdk&ifaum b,fvdk b,fyef;csDum;rsKd;udk a&;qGJ rvJ[if/ Nidrf;csrf;wJh ae&mav;udk awGUzl;Mu &JUvm;/ bk&if[m ay;xm;wJh uwdtwkdif; taumif;qHk; wpfum;udkom a&G;cs,f&ygawmhr,f/ aemufqHk; a&G;cs,f xm;MuwJh yef;csDum; 2 csyfudk eef;wGif;rSm&SdaewJh rSL;BuD;rwf&mawG&,f? te,fe,ft&yf&yfu vma&mufMuwJh wkdif;ol jynfom; vltrsm;wdkY[m pdwf0ifwpm; Munhf&IaeMuygw,f/ yxryef;csDum;[m NidrfoufaewJh a&uefwpfuefyHkjzpfygw,f/ MunfvifoefYpifvSwJh MunfhrSefwpfcsyf vdkygyJ/ teD;tem;u opfyifyef;refawGeJY jynhfpHkNyD; jrifhrm;vSwJh awmifMuD;awG&JU yHk&dyfawG a&uefxJrSm t&dyfxif aeawmh wmaygY/ tay:rSm usjyefawmhvnf; aumif;uif jymjymMuD;&,f? qGwfqGwfjzLazG;NyD; El;nHhvSwJh wdrfwdkuf
26

av; awGeJYaygY/ awGYjrif&wJhvlwkdif;u 'Dyef;csDum;uawmhjzihf&if Nidrf;csrf;a&;udk wu,f azmfusL;xm;wJh vuf&mrGef yef;csDum; jzpfw,f qdkjyD;awmh csD;usL; Muw,fwJh/ uav;wdkYaum tJ'Dvdk jrif uGif;rsKd;udk awGUzl;Muyg&JUvm;/ 'kwd, yef;csDum;rSmvnf; awmifwef;BuD;awG &SdaecJhygw,f/ 'gayrJh bmtyifrSraygua&mufawmhwJhawmifuwk;H Bu;D awGjzpfaeowJ/Ny;D awmhvnf; f h tifrwefrS Murf;wrf;vGef;wJh yHkoPmef&Sdaejyefw,f/ rufapmufvSwJh acsmufurf;yg; awG&,f? ausmufaqmif ausmufwHk;awG&,feJY tjrif[m qdk;&Gm;vGef; vSygw,f/ cufxef &ufpufwJh awmifwef; Murf;Murf;BuD;awGaygYaemf/ yef;csDum;xJu aumif; uifudk Munhfjyefawmhvnf; a'grmef[kef jyif;xefwJh yHkpHeJY wdrfndKwdrfrJvdIif;awG[m rdk;ayguf Murf;Murf;awGudk &GmoGef;csaeygw,f/ wcsufwcsuf vif;vufaewJhyHk&SdwJh vQyfpD;aMumif; [mvnf; wu,fhudk aMumcsrf;p&myg/ ausmufawmif&dkif;BuD;&JU ab;eH&HrSmawmh tiftm;jyif;xefvSwJh aMumufp&m a&wHcGef[m tjrKyf wpDpD xNyD;awmh qlqlnHnHeJY a&awG oGefcsaew,f/ 'Dyef;csDum;&JU jrifuGif;uawmh b,fvdkrSudk Nidrf;csrf;w,fvdkY rqdkEkdifbl;/ uav;wdkYaum b,fvdk xifovJ[if.../ uav;wdkYa&.... 'gayrJh PfynmeJY jynfhpHkwJh bk&ifBuD;[m 'kwd, yef;csDum;udk Munfh&IwJh tcgrSm a&wHcGefBuD;&JU aemuf zuf ausmufwHk;eH&Hay:rSm csKHykwfav; wpfckudk awGYjrifrdowJh/ tJ'D csKHykwfav;xJrSm rdcif iSufrBuD;[m olr&JU aep&m todkufav;udk aqmufvkyfxm;NyD;NyD/ tJ'Dae&mav;rSmaygY.../ tE&m,frsm;vSwJh t&kdif;tpdkif; ausmuf awmifBuD;&,f? a'grmef jyif;xefvSwJh a&wHcGefBuD;&JU eH&HeJY uyfvsufae&m csKHykwfav;xJrSm.../ rdcifiSufrBuD;[m iSufi,f av;awGudk tpmcGHauR;vdkuf? uav;awGeJYtwl aw;oDcsif;awG oDqdkvdkuf? upm;vdkuf? tdyfvdkufeJY aBumifhMurJhpGm? Nidrf;Nidrf;csrf;csrf;? aysmfaysmf&Tif&Tifudk &SdaecJhygw,f/ tifrwefrSudk Nidrf;csrf;pGm &SdaewJh rdom;pkav;aygY/ uav;wdkYa&... bk&ifBuD;[m b,fyef;csDum;udk a&G;cs,fcJhw,fvdkY xifygovJ/ uJ.. tck yef;csDum; 2 csyfpvHk;taMumif;udk uav;wdkYvnf; odNyDqdkawmh... b,fyef;csDum;udk Nidrf;csrf;a&;edrdwfyHk yef;csDum;tjzpf a&G;rvJ[if.../ bmjzpfvdkY a&G;MurSmvJ.../ bk&ifBuD;uawmh 'kwd, yef;csDum;udk a&G;cs,fcJhygowJh../ olY&JU taMumif;jycsufu 'DvdkwJhuGJU/ ]rif;BuD;rsm;eJY yef;csDausmfrsm;? wkdif;oljynfom;rsm;wdkY ..... } bk&ifBuD;[m tm;& &Tifvef;pGmeJY &Sif;jyaecJhw,f/ ] Nidrf;csrf;a&; qdkwm[m qlnHoHawG? 'kuqif;&JawG? tvkyfMurf;awGeJY tcuftcJawG r&SdwJh ae&mrSmom &Sdaewmjzpfw,fvdkY ajymvdkY r&Ekdifygbl;/ b0 qdkwm[m tpOf ajzmihfjzL;om,mwJh c&D;r[kwfjyefbl;/ tJ'Dvdk tajc taeawG? tcuftcJawG tMum;rSmvnf;yJ oifwdkY[m wnfNidrf pGm? aysmf&TifpGm? pnf;vHk; nDnGwfpGm&,f? cspfjcif; arwm tjynfht0eJY &Sifoef aeEkdifjcif;onfomvQif ppfrSefaom ]Nidrf;csrf;a&;} jzpfayw,f/ } armfuGef;xkd;MuwJh eef;wGif; ynm&Sifrsm;[mvnf; bk&ifBuD;&JU 'etjrifudk aemifvmaemifom; taygif;wdkY odrSwfEkdifMuapzdkY ausmufpmwkdifrSm urnf;armfuGef; a&;xdk; vdkufygawmhowJh/ &Tifvef;csrf;ajrYMuygap/ uav;wdkY&JU q&marm&
27

f;xJrSm moifce wJh p &Sdao; fha&;cGihfr mrsm; xn csif;t& bmom&yf - jrefrrmpSwmf) Mumif;t (15 ta DpmuHk; - 45 rdepf pmp sdef usmif;} pmoifa jzqkdyg/ dkU f;a Refawmfw Of - ]u jrifudk &Sif;vi gif;p ac ftay: t f0ef;usi yKw,f/ w ajrmufj ,f/ Sifh ,if;y m; fE m;ay;t f0ef;usi Hk;csw pm;udk t spfPfeJY to w,f/ if;\ yw usm lwef; rdrdwdkY a vdrfu "e&Sif v cmufae Dae&mrSm ;eJY tmPmudk u &dk;om;rI crf;aj fqif;xm;whJ ' Sm e cGifhta& 'Dae&mr k&m;ocifu z m;Muw,f/ &mrSm t b 'Dae ufcHx f/ ya' udk mwGif;O vufeufvdkY v f toHk;jyKMuw, Sm aw GU w,f/ ozG, 'Dae&mr dkYudk eHom mifawG aysmfar ,f/ feHY w m;au &JU tyky wG&Sdw umoe m&Sifpepf&JU o JU axmufwdkifa pEdkifwJh kPfy Sm * f& P fa 'Dae&mr 'Dae&mrSm tm tmPm&Sifpep GefpGm vnfyw Sdw,f/ r G& Sm if; 'Dae&mr m&Sifpepf aum umif;w&m;aw eo M ta ufcHa tmP rsm;u v eMuw,f/ Dae&mrSm ' a rSm;udk t e&mrSm t fjzpfw,fvkdY ,lq wG eJY b0udk 'Da trSe f/ dPfa f;wJh to kdY BudK;pm;Muw, Hhzsi fn ao;Ekw wnfaqmufz jzpfaeMuw,f/ Dae&mrSm ' ,f/ zsufpD; dbmom f; 0g' xGef;um;w f/ dk rdr wefzdk;u dkMuw, faumi drd&JU yk*v e&mrSm wudk, dkY t"dyg,f zGifhq w,f/ Sm r 'Da 'Dae&mr ; Opmv fqHk;aeMu m aiGaMu dk,fudk aysmu fEdkifwJh 0dnmOf efzdk;qdkw G, rdrd u e&mrSm w vlawGtm;vHk; aiGU ysH raysmufu Sifoefaew,f/ 'Da Sm & 'Dae&mr uRefawmf[m t uf tjzpfeJYom Sm o 'Dae&mr taiGU t
Si armif& f;oefY

ajzqdkc

28

tE&m,f&SdwJh "gwfa&mifjcnf yrmPtaMumif; odaumif;p&m

oQif,E&m;

tm&Sypdzdwf a'owGif; tpdk;&awGudk ywf0ef; usifrSm a&'D,dk "gwfowKMuG ypnf; yg0ifrI yrmP radioactivity levels udk wkdif;wm ppfaq;rI jyKvkyfMu zdkY usef;rma&; qdkif&m uRrf;usifolrsm;u wkdufwGef; EdI;aqmfxm;ygw,f/ *syef ivsifaMumifh ysufpD;aewJh EsLuvD;,m; pGrf;tm;puf&Hk aygufuGJjyD; avxkxJudk "gwfa&mifjcnf awG xkwfvGifh cJhjyD;wJhaemuf tckvdk owday;xm; wmyg/ "gwfa&mifjcnf radiation udk sievert vdkYac: wJh twdkif;twmudk toHk;jyK wkdif;wmygw,f/ vlom; wpf&I;rQifrsm;u pkyf,lvdkufwJh "gwfa&mifjcnf yrmPudk wkdif;wmay;ygw,f/
1 sievert (mSv) jzpfjyD; 1

[m 1,000 milli-sieverts mSV rSm 1,000 micro-sieverts

&Sdyg w,f/ "gwfa&mifjcnf yrmP jrihfwJhtcgrSm pdk;&drf&wJh usef;rma&; tE&m,f taMumif;qdkif&m tcsuftvuf awGudk 'Dwywf odyHu@rSm pkpnf; wifjyvdkufygw,f/

*syef uwfbdewf twGif;a&;rSL; ,luDtdktD'efEkd u aygufuGJcJhwJh puf&Hkem;rSm "gwfa&mifjcnf ysHUESHrI yrmP 400 millli-sieverts (mSv) txd &SdcJh w,fvdkY ajymqdkygw,f/ 'g[m EsLuvD;,m; "gwf aygif;zdkeJY ,la&eD,Hrkdif;wGif; vkyfom;awG wpfESpf rSm pkaqmif; &&SdEkdifwJh yrmPxuf tq 20 ydkyg w,f/ omref vltrsm;pkuawmh wpfESpfudk obm0 ywf 0ef;usifu "gwfa&mifjcnf 2-3 mSv cH&ygw,f/ cEmudk,f"gwfrSef CT scan &dkufwJhtcgrSm &dkufcH& wJh udk,fcEm tpdwftydkif;[m vlBuD;rSm 15 mSv, arG;uif;p uav;qdk&if 30 mSv yrmP "gwf a&mifjcnfudk vufcH&&Sdygw,f/ yHkrSef &ifbwf x-r ay &dkufwJhtcgrSmawmh 0.02 mSv &SdjyD; oGm;awG udk "gwfrSef&dkufwJh tcgrSm 0.01 mSv &Sdygw,f/ "gwfa&mifjcnf wpfESpfudk yrmP 100 mSv xdrSef cH&jcif;[m uifqma&m*g jzpfapEkdifwJh tedrfhqHk; tqifhyg/ 1,000 mSv (1 sievert) yrmP avmuf pkaqmif; &&SdNyDqdk&ifawmh vl 100 rSm wpf OD; [m aemifESpfaygif;rsm;pGm MumwJhtcg uifqm a&m*geJY toufqHk;&HI; Ekdifygw,f/ CT scan 3 ckavmufrSmawmh uifqma&m*g jzpf apEkdifavmufwJh "gwfa&mifjcnf yrmP 90 mSv xdrSefcJhzl;wJh oufao taxmuftxm; &Sdygw,f/ 'Dtcsuft& vlBuD;awGvnf; jzpfEkdifovdk uav; awGu ydk jzpfEkdifacs rsm;ygw,f/ "gwfa&mifjcnf yrmP rsm;vGef;wJhtcg? 'grSr[kwf wkduf&dkuf xdrSef cH&wJhtcg A[dkOD;aESmuf tm&Hk aMumpepf? aoG;eDOeJY aoG;jzLOawGudk ysufpD;ap ygw,f/ tJ'DtcgrSm cEmudk,f ckcHumuG,fwJhpepf immune system tvkyf rvkyfEkdifawmhbJ a&m*g ydk;rTm;awG&JU BuD;pdk; cs,fvS,frIudk cH&awmhw,f/
29

1 Sievert =100 mRem

Oyrm - "gwfa&mifjcnf radiation 1 qDAmh (1,000 mSv) yrmP udk xdrSef cH&wJhtcgrSm ysKdUwufvmr,f? tefr,f? aoG;,dkr,f? 'gayrJh toufrqHk;&HI; Ekdifao;ygbl;/ 5 qDAmh (5 sieverts) avmuf wBudrfwnf; xdrSef&&SdwJh vlw0uf avmuf[m wpfvtwGif; touf qHk;&HI;&Ekdif ygw,f/ csmEkdbdkif; EsLuvD;,m;aygufuGJrIwkef;u 350 rDvDqDAmh (350 mSv) yrmPudk vlawG a&TUajymif;& r,fh tqihfvdkY urmh EsLuvD;,m; toif;BuD;u owfrSwfxm;cJhw,f/

csmEkdbdkif;eJY *syefEsLuvD;,m; puf&HkawGrSm 0efxrf; awGudk xdckduf jzpfyGm;cJhwJh a&wdk "gwfa&mifjcnf xdcdkufrI very acute radiation uawmh jynfol vlxk trsm;pktwGuf rjzpfEkdifbl;vdkY a[mifaumif wuodkvfu "mwka&m*g uRrf;usifol vrfcsif; 0rfu &Sif;jyygw,f/
Source: the New England Journal of Medicine, World Nuclear Association and Taiwan's Atomic Energy Council

vlom;jzpfzdkY
awG;ac: qifjcifrIjzihfom rSefuefaom vlom; jzpf Ekdifw,fvdkY usKyfajymvdkygw,f/ yufpwmvdkZD (1746-1827)
Johann Heinrich Pestalozzi (1746 1827)

(qGpfvlrsKd; ynma&;orm;)

30

avhvmMunfhyg vufoauFwjy bmompum;

uRefawmfh&JU oli,fcsif; jzpfay;wJh twGuf aus;Zl;ygyJ/


31

jrdKUjy ,Ofaus;rIrsm; xGef;um;vmcJhjcif; a&S;a[mif; tdEd, ,Ofaus;rI


Civilization - India
r*Fvmyg uav;wdkYa&/ pOf;pm;Munfhprf;ygOD;/ urmay:rSm vlOD;a& 'kwd, trsm;qHk; EkdifiHBuD;taMumif;yg/ us,fvnf; us,f0ef;vSw,f/ txifu& bmomw&m;BuD; 2 ck jzpfwJh [dELbmomeJY Ak'bmomw&m;awG pwif ay:aygufvmcJh&m a'ovnf;jzpfygw,f/ jrefrmh'Drdkua&pD acgif;aqmif a':atmifqef; pkMunf[m rdcifjzpfol oHtrwfBuD;ESihf twl aexkdif cJhzl;NyD; tajccHynma&; ausmif;wufcJhzl;wJh EkdifiH vnf; jzpfw,f/ rsufarSmufacwfrSm urmhtBuD;qHk; 'Drdkua&pD EkdifiHvdkYvnf; wifpm;ac:a0: MuwJh wkdif; jynfBuD;yg/ b,fEkdifiHjzpfrvJ[if/ tif;... [kwfwm aygY/ tdEd,EdkifiHeJY ,Ofaus;rI ordkif;aMumif;udk 'DwywfrSm avhvmMuygpdkY&,f/ uJ uav;wdkYa&/ yxrqHk;taeeJY urmh ajryHkrSm tdEd,EdkifiHeJY tdELjrpf0Srf; a'oBuD;udk &SmazG MuygpdkY/
Burma India

q&mr*Fvmatmifrif;

32

tdELjrpf0Srf; wpfavQmufrSm ordkif;OD; vlom;awG [m ESpfaxmifeJY csDNyD;awmh aexdkifcJhMuygw,f/ &dk;&Sif;wJh b0awG[m trJvdkufjcif;? opfoD;opfO &SmazGjcif;awGeJY &Sifoef aexkdifcJhMu&muae aemufydkif;rSmawmh v,f,m xGef,ufjcif;eJY pdkufysKd;a&;awGudk vkyfwwf? udkifwwfvm cJhMuw,f/ wjznf;jznf; rdom;pkudk jyKpk ysKd;axmif vmwwfcJhMuw,f/ NrdKUjy,Ofaus;rI pnfyifvmcJhjyD; bmomw&m; rsKd;pHk[mvnf; xGef;um;vmygawmhw,f/ tJ'DvdkeJY c&pfawmf rzGm;rD ESpf 1500 avmufrSm awmh (bDpD 1500)rSm enf;ynm ydkNyD;awmh a&SUwef;a&muf xGef;um;aewJh vlrsKd;EG,fpkBuD; wpfpk[m tJ'D a'oqDudk a&TUajymif; a&muf&Sdvmygawmhw,f/ tm&d,ef Aryan vdkYac:wJh vlrsKd;wpfrsKd;yg/ tom;vwfwJh a&S;OD; tdEd, awG[m tdELjrpf0Srf; a'oMuD;udk olwdkY&JU wdkufckdufa&; enf;ynm toHk;jyKNyD; odrf;ydkuf tkyfpdk;cJhMuygw,f/

c&pfawmf rzGm;rlrD tESpf 2000 (bDpD 2000) cefYu xGef;um;cJhaom Harappa Civilization [m&y a&S;a[mif; NrdKU jy ,Ofaus;rIxGef;um;cJhaom ae&m - ,ckacwf ygupwefe,fedrdwfteD;)

33

orkdif; acwfumv tcsdefjyrsOf; - tdEd,


ordkif;rwifrD acwf tdELjrpf0Srf;ESihf oGm&0wD,Ofaus;rI? a0'acwf [dELbmomw&m; *sdef;pfESihf Ak' bmomxGef;um;jcif;? rm&D,efacwf

BC 20001500

BC 1000

BC 600 BC 272

a&S;a[mif;jrdKU&JU a&oG,fpepf a&S;*leH&Hyef;csD orif&JU 0rf;Adkufudk&Iyg/

tdEd, orkdif;aMumif; [m vlom;rsKd;EG,f orkdif;aMumif;wrQ &Snfvsm;vS ygw,f/ vGefavjyD;aom tESpf 500000 (ig;odef;) u vuf&m ypnf;awGudk wl;azmf &SmazG awGY&Sd xm;Muw,f/

a&S;*leH&Hyef;csDa&S; rdom;pkESihf zrf;qD; rdaom taumifrsm;

[m&yefacwf a&S;ESpf ig;axmifrSm xGef;um;cJhwJh jrdKUjy,Ofaus;rIyg/ rsufarSmufacwf ygupwefEkdifiHxJrSmyg/ ausmufwHk;tdrfawGrSm aexkdifMuNyD; aMu;vufeuf? ud&d,m awGudk pwifoHk;MujyD/ pmayr&Sdao;/ t&kyfpm wDxGifcJhMuw,f/ &moDOwkajymif;vJ oGm;cJhvdkY jrdKUwpfck vHk; ysufpD; aysmufuG,fcJh &w,f/ '&mAD'D,ef vlrsKd;EG,fpk MuD;[m awmifydkif; tdEd,rSm &SdcJhw,f/ aemufydkif;rSm tm&d,ef rsKd;EG,fpkawG tdEd,udk a&TUajymif; vmcJhMuw,f/

[dELbk&m; r[mjA[myHkawmf c&pfawmf rzGm;rD tESpf 1000 rSm [dELbmomeJY a0'av;yHkxGef;um; cJhw,f/ r[mbm&w Zmwfawmf&SnfMuD;udk a&;zGJYcJhMuw,f/ ppfyGJ? tkyfcsKyfrI?tawG;tac:? ewfbk&m;? pGefYpm;cef;? &JpGrf;owdeJY opmazmufjcif;awG tpHktvifyg0ifw,f/ trsKd;av;yg; ykPm;rsKd; (jA[m) rif;? ppfolMuD; (cwd,rsKd;) ukefo,fvufrIrsKd; (a0) tvkyfMurf; (ok')

Ak'jrwfpGm 'ku&p&d, usihfawmfrlaeyHk bDpD (563-483) r[m0D& (bDpD 599) (*sdef;pfbmom) Adrdom&rif; rm*wwdkif;? (bDpD 542- 490) r[mtvufZjEm; tdEd,udk odrf;jcif; (bDpD 326) pjE*kwbk&if (bDpD 300 wGif tdEd,udk xlaxmifcJh) tmaomurif;BuD; (bDpD 272 wGif Ak' bmomudk jyefYyGm;cJhol)

34

rlqvif tifyg,m? r*dktifyg,m

NAdwdoQ udkvdkeDacwf

tdEd,vGwfajrmuf a&;BudK;yrf;rI

rsufarSmufacwf tdEd,

13001500 AD

1800 AD

1900 AD

1947 AD

rmudkydkvdk tdEd,a&muf (at'D 1288) rlqvif tifyg,m (at'D 1000- 1500) Ampudk '*g;rm; *dktmjrdKUodkYa&muf (1498)

vifa,musfm;ESihftwl wuG aoqHk;&jcif; "avhudk wm;jrpf (1829) jAdwdoQe,fcsJU udkvdkeD vufatmuf usa&muf (at'D 1800 cefY)

r[wr *ED (1869 - 1948) jidrf;csrf;a&;wdkufyGJ a&SUaqmifvrf;jy tmPmzDqefa&; vIyf&Sm;rI (1942)

*s0g[mvm ae&l; (1889 - 1964) vGwfvyfa&;&csdef 0efMuD;csKyf bufrvdkuf vIyf&Sm;rI wnfaxmifcJhol ygupwefcGJxGuf (1947) b*Fvm;a'h&SfcGJxGuf (1971) ae&l; - *EDrsKd;&dk;EkdifiHa&; &mxl;qufcHcJhMu/ tif'&m*ED vkyfMuHcH&/ (1984) c&pfu'ftm;upm;qk (1983) EsLuvD;,m; prf;oyfrI (1998) pD;yGm;a&;wdk;wuf/ (2005)

yxr vGwfajrmufa&; wkdufyGJ (1857) ('ef'D) qm;csDwufyGJ *EDMuD; OD;aqmifjyD; c&D;&Snfrkdif 241 rdkifudk 24 &ufMum csDwufcJh / qkbwfcsefj'mbdkYpfESihf trsKd;om;wyfrawmf

r*dk tubmbk&if (at'D 1543 - 1605) ta&SUtdEd,ukrPD (1600) w*sfr[m wnfaqmuf rdzk&m;tkwf*l (17 &mpk)

(19 &mpk tdEd,yHk) tdEd, trsKd;om; uGef*&uf (1855)

35

1/ a*gwrbk&m; tavmif;awmf zGm;jrif&m vkrdedO,smOf?

vGefcJhaom tESpf 2400 (bDpD 400) u Ak'jrwfpGm bk&m;\ &kyfwkawmf (tdEd,)


2/ oAnKwPfawmf &&Sdawmfrl&m r[maAm"d atmifajr?

3/ "rpMum w&m;OD; a[mawmfrl&m rd*'g0kefawm?

Z oHa0

ed,

X av;

me

4/ y&dedAmef pHawmfrl&m ukodemkH tifMuif;awm omoemjyKrif; tmaomu&mZmESihf ausmufpmwkdif (bDpD 3 &mpk -tdEd,) 9 wkdif; 9 XmeodkY omomjyK apvTwfcJhonfhtwGuf Ak'bmom jyefYyGm;cJhonf/
36

Mahatma Gandhi
(1869 - 1948)
tdEd,EkdifiH trsKd;om;acgif;aqmif? tawG; tac:ynm&Sif? tMurf;rzuf awmfvSef vIyf&Sm;rI a&SUaqmif? r[wr*EDudk 1869 atmufwdkbm 2 &ufaeY wGif zGm;jrifcJhonf/ udkvdkeD jAdwdoQwdkY vufatmufrS vGwf ajrmufa&;twGuf wkdufyGJ 0ifcJh&mwGif tEkenf;jzihf awmfvSef vIyf&Sm;jcif; ]t[o} usihfpOf enf;emrSm ol\ b0aeenf;yifjzpfonf/ tMurf;rzuf&Hkomr[kwfrlbJ ow0gtm;vHk; tay:wGif Muifemoem;jcif;? u&kPm xm;&Sdjcif;[kvnf; olurdefYqdkcJhonf/ cED ]onf;cHjcif; w&m;} ESihf tjcm;olrsm;tay: av;pm;jcif; wdkYjzihfom vQif ]trSefw&m;} udk odjrif em;vnf cHpm;Ekdifonf[k olu ,HkMunfonf/ ol\ urmausmf 'eudk [dEL bmom&Sd]b*0g*Dw} vuFmusrf;xJrS tjrifopf &&SdcJh onf/ jAdwdoQudk tEkenf;jzihf qefYusif&mwGif vlxk w&yfvHk;yg0if vmcJhjyD;aemuf axmifoGif; tusOf;cs cHcJh&onf/ touf 78 ESpft&G,f rlqvifESihf [dEL bmom0ifrsm; tMum;cGJa&; jyemudk tpmiwfcH qEjyjyD; 12 &uftMumwGif vkyfMuHcHcJh&onf/ wpfcgu..... *ED[m c&D; wpfckudk &xm;pD; oGm;zdkY &xm; blwm udk a&mufvmcJhygw,f/ ola&mufvmw,fqdk&if yJ &xm;u pwifNyD; xGufcGmzdkY bD;pvSdrfYaeNyD/ 'DawmY *EDBuD;vnf; &xm;ay: uref; uwef; wufvdkuf&w,f/ &xm; ajceif;cHkeJY olU&JU ajc axmufwpfzuf wdkufrdNyD; ol&JU zdeyf wpfzuf[m &xm; atmuf oHvrf;ay:odkY usoGm;cJhw,f/ a,muf awGUawmh ... ] bmvkyfwmvJAs../ bmjzpfvdkY usefaewJY zdeyfudk vTifYypfvdkuf&wmvJ/} vdkY ar;w,f/

tJ'DtcgrSm *EDMuD;u tckvdk jyefajzcJhowJh/ ]uRefawmfhqDrSm usefaewJY zdeyfu bmrSvkyf vdkY r&awmYbl;av/ 'Dawmh cke usoGm;wJY zdeyf ae&mem; a&mufatmif usefaewJY zdeyf wpfzufudk ypfxm;cJh vdkuf awmY awGUwJholu zdeyfwpf&H qdk&if pD;vdkY&wmaygYAsm/} ]wpfzufwnf;qdk&ifuRefawmfhtwGufvnf; w,f..toHk;r0ifvSbl;/ tjcm;olvnf; toHk;r0ifbl;av/ 'DawmY usefaewJY zdeyfwpfzufeJY *ED &xm; tckvdk wpf&HvHk;&awmY ol pD;vdkY&oGm;wmaygY/} vdkY jyef ay:udk aocsma&mufoGm;w,f qdk&ifyJ *EDu usefaecJh ajzcJYygw,f/ wJh zdeyfw zufudk uref;uwef; cRwfvdkufNyD; apmapm Source: Chicken Soup For The Soul u usoGm;wJY zdeyf&Sd ae&mudk rSef;jyD; usefaewJY zdeyfudk ypfcsvdkufygw,f/ ol 'Dvdkvkyfwmudk ab;rSm &SdaewJY vlwpf
37

.... trsKd;rsKd;aom okc? 'ku wdkYESihf jynfhaomt&yfwdkY ig\ *DwwdkYonf vSnfhvnfaejyD; ... w*dk; (*DwOvD 103)

uAsmpmqdkausmf &mbifj'mewfw*dk;\ &Sefwdedauwefausmif;awmfMuD;rSm pmay? *Dw? yef;csD tekynm&yfrsm;udk oifMum;ay;cJhonf/ vGwfvyfaom [if;vif;jyif aumif;uifjyifMuD;atmuf&Sd opfyifrsm;atmufwGif pmoifMum;ay;cJhonf/ pmMunhfwdkufMuD;udkvnf; wnfaxmifcJhonf/ jrefrmESihf urmausmfyk*Kdvfrsm;udk arG;xkwfay;cJhonhf ausmif;awmfMuD;jzpfonf/

&dk;&m[ef tu tEkynm

38

NrdKUawmf e,l;a'vD&Sd aumif;uif&xm;

c&pfu'f tm;upm; rSm tdEd,wGif tvGef vlMudKuf rsm;vSonf/ 2011 ckESpf urmhcsefyD,Hqk &&SdcJhonf/

39

a&TpGefndK
vl 5 a,mufrS 12 a,mufcefY txd yg0if upm;Edkifaom jrefrmh&dk;&m upm;enf; jzpfygonf/ tm; vHk;xJrS pGef(a&TpGefndK)? r,faxG;av;ESihf acgif;aqmif udk a&G;cs,fum acgif;aqmifESihf usefupm;olrsm;u r,faxG;av;udk pGefxHrS 0dkif; umuG,fMu&ygonf/ upm;enf; a&TpGefndKrS vGJ usefupm;olrsm;onf acgif; aqmifvkyfrnhfol aemufwGif wef;pD r,faxG;av;udk aemufqHk; xm;Mu&onf/ a&TpGefndK vkyfonhfolonf iSufo@mef tawmifcwf ysH0J&if; ]a&TpGefndK iSuf&J wdrfwdkufxJu 0JxGufcJhNyD} [l [pfatmfNyD; ajym&onf/ upm;yGJ rprD ajy;ol? vkdufol tcsdefudkufap&ef acgif;
40

jrefrmh&dk;&m upm;enf;

aqmifESihf a&TpGefndKu rsufESmcsif;qdkif&yfvsuf atmuf yg uAsmudk tjyeftvSef tar;tajz yHkpHjzihf qdkMuonf/ uAsmqHk;onfESihf tajy;ESihf tvdkuf pwifygawmhonf/ uAsm uav;rsm; = a&TpGefndK ... bmudk vdkvdkY 0Jygw,f/ a&TpGefndK = r,faxG;vdkvdkY 0Jygw,f/ uav;rsm; = r,faxG;ryg .. 'dkYcsnf;om/ a&TpGefndK = yg ygvsufom;... aemufuxm;/ uav;rsm; = r,faxG;tom; cg;vSw,f/ a&TpGefndK = wGif;i,fa&eJY aq;yghr,f/

uav;rsm; = wGif;i,fa& aEGrSmcrf;/ a&TpGefndK = acsmif;i,fa&eJY aq;yghr,f/ uav;rsm; = acsmif;i,fa& aEGrSmcrf;/ a&TpGefndK = jrpfi,fa&eJY aq;yghr,f/ uav;rsm; = jrpfi,fa& aEGrSmcrf;/ a&TpGefndK = yifv,fa&eJY aq;yghr,f/ uav;rsm; = yifv,fa& aEGrSmcrf;/ a&TpGefndK = yifv,fa& b,frcrf;... r,faxG; trdzrf;/ aemufqHk;tydk'fwGif a&TpGefndKonf a'go trsuf ajcmif;ajcmif; xGuf[efESihf ajrudk zaemihfESihf aqmihf qdkavonf/ yifv,fa& qdkonf aEG&moDwGif crf;ajcmufdk; r&SdcJhyg/ odkYvdrfvnf ajymqdk& aumif; vm;[l a&TpGefndK trsufxGuf[ef okyfazmf&ay onf/ a&TpGefndKiSufonf 0J,mckefvTm; ysHoef;&if; r,faxG;udk trd zrf;avawmhonf/ a&TpGefndKu r,faxG;av;udk vdkufaomtcg a&SUqHk;rS acgif;aqmifu a&TpGefndKudk xkyfqD;wdk; ovdk vdkufwm;jyD; usefolrsm;u acgif;aqmif aemufuae twGJrjyKwfatmif vdkufajy; Mu&onf/ aMumufvefYwMum; a&Smif&Sm;&if; wcgw&H vlwGJonf jyKwf oGm;wwfonf/ xdktcgwGif vQifjref pGm jyef quf&onf/ a&TpGefndKu r,faxG;av;udk zrf;rd oGm;aomtcg a&TpGefndKuEdkifjyD; upm;yJG jyD;qHk; onf/ r,faxG;av;uvGJ tjcm;upm;olrsm;udk rSm; zrf;rdvQif a&TpGefndKu HI;onf/ r,faxG;udk rdoGm;vQif a&TpGefndKESihf r,faxG;tjzpf okyfaqmif&rnhf uav; i,fudk jyefjyD; a&G;&avonf/ rSwfcsuf/ /

uav;wdkYa& jrefrmh&dk;&m pum;xm 0Sufwrf; upm;Mu&atmifaemf/ 'Dpum;xmuAsmav;udk zwfNyD; tajzudk awG;q azmfxkwfay;yguG,f/

pum;xmuAsm
ESma&mifaumufaumuf? tNrD;aumuf? oGm;rsm; wpf&mavmuf/ raomufrpm;? ukdufjzwfoGm;? jrufESifh aumufyifrsm;/

(wuodkvfawmom; tawG;vSvS aw;jrjr pum;xmuAsmrsm; yef;a&Tjynfpmtkyfwkduf)

tajz(wHpOf) (pyg;&dyf&dwf? jruf&dwf&mwGif okH;onf)


41

odrf;iSuf? pGefiSufwdkY\ twihf&JyHkESihf Murf; MuKwf&ufpufyHk toGifobm0udk uav;wdkY tm;upm; jcif;ESihf oifMum;jcif; jzpfayonf/ tMurf; upm;enf; jzpfaomfvnf; oufBuD;? oufvwf? oufi,f aygif;pyf upm;Edkifaom upm;enf;wpf&yf jzpfayonf/ (pHxGef;atmifa&; jynfaxmifpk aus;vuf aysmf&TifrIrsm;)

&Sifoefjcif;? rdcifbmompum;ESihf ausmif;ynma&;


odef;Ekdif
axmifpkESpfzGHYjzdK;a&; &nfrSef;csufrsm;onf xd a&mufaom urmvHk;qkdif&m qufoG,fa&;ESihf ,Ofaus; rI o[Zmwjzpfjcif; tay: wnfrSD aeonf/ odkY&mwGif bmompum;rsm; &SifoefrIrSm pdk;&drfzG,f&m jzpfaeayjyD/ urmhbmompum;aygif; 6000 (ajcmufaxmif) ausmfteuf w0ufcefY (50 &mcdkifEIef;) rSm aysmufuG,fvkeD;yg; &SdaeNyD; 40 &mckdifEIef;rSm Ncdrf;ajcmufjcif; cHae&onf/ 10 &mckdifEIef;omvQif &SifoefEdkifpGrf;&Sdae\/ jrefrmwdkif;&if;om;wdkY bmom pum;rsm;ESihf ,Ofaus;rI "avhxHk;wrf;rsm;rSm ydkyif pdk;&drfzG,f&m jzpfaeawmhonf/ bmompum; ajcmufaxmifteuf 96 &mcdkif EIef;udkurmhvlOD;a&4&mcdkifEIef;omajymqdkMuavonf/ &m*Pef; tenf;i,frQaom bmom pum;wdkYudk ynma&;pepfrsm; twGif;ESihf &Hk;oHk;taejzihf *kPfodum &SdpGm ae&m ay;xm;MuNyD; 'D*spfw,f urmwGif toHk; jyKrI wGifrl wpf&matmuf avsmhenf; avonf/ aysmufuG,fvkeD;yg; Ncdrf;ajcmufcHae&aom bmompum; trsm;pkudk vlenf;pk wdkif;&if;om; rsKd;EG,fpk rsm;rS ajymqdkMuonf/ wpfpHkw&m vkyfaqmif jcif; r&Sdygrl rsm;rMumrD umvwGif bmom pum;rsm;ESihf ,Ofaus; rI rsm;rSm aysmufuG,f &ygawmhrnf/ odkYjzpfyg ,leufpudk taxGaxG nDvm cHMuD;rS ]EdkifiHwum rdcifbmompum;rsm;aeY}udk owfrSwf xm;&SdjyD; 2001 ckESpfrSpwif ESpfpOf azazmf0g&D v 21 &ufawG usif;y jyKvkyfygonf/ bmomaA'? ,Ofaus;rI rwl uGJjym;jcm;em;rIESihf bmompum; rsKd;EG,fpHk urmMuD; jzpfaeapa&;twGuf &nf&G,f&if; jzpfonf/ wdrfaum uG,faysmuf vmaeaom bmom pum;rsm; bmompum;wpfck uG,faysmuf? qHk;IH;jcif; ESihftwl uREkfyfwdkYvlom;rsKd;EG,f\ todA[kokw? awG;jrif odwwfrIESihf IjrifoHk;oyfrI wpfpdwfwpfydkif; wdkYudk vnf; tpm;rxdk;EdkifbJ qHk;IH;&awmh\/ zGHYNzdK;wdk;wufrItwGuf bmompum;rSm t a&;ygvSayonf/ axmifpkESpf zGHYNzdK;wdk;wufa&; &nfrSef; csufrsm;udk atmifjrifEkdifa&;twGuf bmompum; qdkif&m u@rSm AsL[majrmufwnf&Sdaeonf/ &nfrSef;csufrsm;wGif - qif;&JrJGawrIESihf iwfrGwfacgif;yg;rI uif;pifEdkifa&;? rlvwef; ynma&;
42

aqmif;yg;u@
qHk;cef;wdkifatmif ausmif;aecGifh&&Sda&;? vdifydkif;qdkif&m wef;wlnDrQrIESihf trsKd;orD; pGrf;aqmif&nf wdk;wufa&;? uav;aoqHk;rI avsmhyg;a&;? rdcifusef;rma&; wdk; wufa&;? tdyfcsftdkifADG? attdkif'Dtufpfa&m*g? iSufzsm; a&m*gESihf tjcm;a&m*gwdkYudk wdkufzsufa&;? obm0 ywf0ef;usif a&&SnfwnfwHhcdkifjrJa&;ESihf zGHYjzdK;wdk;wufrI twGuf urmhvHk;qkdif&m qufpyf vkyfaqmifEdkifa&;wdkY yg0ifonf/ axmifpkESpf zGHYNzdK;wdk;wufa&; &nfrSef;csuf &Spf&yfudk a'oMuD; 10 a'orS EdkifiH 190 yg0ifonfh EdkifiHwum todkif;t0kdif;rsm;rS zGHYjzdK;wdk;wufa&; vkyfaqmifcsufrsm;twGuf tnGef;abmif tae jzihfvnf; vufcH usihfoHk;vsuf &Sdaeonf/ axmifpkESpf &nfrSef;csufrsm;rS tvGeftrif; qif;&Jjcif;ESihf iwfrGwfacgif;yg;jcif; ab;'PfwdkYtwGuf bmompum;onf &Sifoef aexdkifEdkif&eftwGuf tvkyf tudkif &ydkifcGifh? vlrIa&;ESihf EdkifiHa&;b0wdkYwGif yg0if aqmif &GufcGihf? tjyeftvSef aqG;aEG;ajymqdk qufqH Edkifa&; wdkYESihf eD;uyfpGm qufpyfvsuf &Sdaeavonf/ A[kokw todw&m;wdkYudk vufqihfurf; jzefYjzL;&mwGifvnf; bmompum;rSm t"du Mum;cHjzpf aejyefonf/ axmifpkESpf &nfrSef;csufrsm;jzpfonfh uav;tm;vHk; rlvwef; ynma&; qHk;cef;wdkifa&;? tdyfcsftkdifAGD? attdkif'Dtufa&m*g? iSufzsm;a&m*g wdkYudk wHkYjyef vkyfaqmif&mwGifvnf; r&Sdrjzpf vdktyfygonf/ bmompum;rSm tajccH &ydkifcGifhrsm;jzpfonfh vGwfvyfpGm xkwfazmfjyocGifh? ynma&;tcGifhta&;? ,Ofaus;rIqdkif&m yg0if aqmif&GufEdkifcGifhESihf odyHESihf enf;ynm wdk;wufrI tusKd;w&m;rsm;udk ykdifqkdif &&Sda&;wdkYudk cHpm;Edkifap&eftwGufvnf; t"du usae onf/ tcsufrsm;tm;vHk;rSm bmomaA'qdkif&m t csuftvufrsm;ESihf qufpyfvsuf&Sdae\/ bmompum;rsm;udk xdef;odrf;jcif; wkdif;&if;om; bmompum;rsm;rSm vlrIt odkif; t0dkif;twGif; ajymqdkolwdkY\ vlY *kPfodumudk jrihf wifay;Edkifjcif;? w&m;Oya'qdkif&m &ydkifcGifhrsm;udk wdk;jrihf Edkifjcif;? a&;om; rSwfwrf; wifEdkifjcif;ESihf tDvufxa&m epf enf;ynmwdkYudk toHk;jyKEdkifjcif;wdkY jyKvkyfEdkifygrl &Sif
43

oef EdkifpGrf;&Sdrnf/ ynma&;pepftwGif; cdkifcdkifrmrm wnf&Sd aeygu &SifoefrItwGuf rsm;pGm taxmuftyHh jzpfaponf/ bmompum;rsm; &yfwnf &SifoefEdkifpGrf; (odkYr[kwf) wdrfaum aysmufuG,fjcif;wdkY twGuf ynma&; pepfrSm ta&;BuD;onfh tydkif;wGif yg0ifvsuf &Sdaeonf/ jrefrmhynma&; pepfrSmrl wdkif;&if;om; vlenf;pk rsKd;EG,frsm;ESihf olwdkY\ bmompum;rsm; twGuf oifhawmf udkufnDrI r&Sdonf omrubJ aysmufuG,f qHk;&HI;&rnfh tE&m,fyif &Sdaeavonf/ ynma&;qdkif&m atmifjrifrI &&SdEdkif&ef twGuf ESihf ,Ofaus;rIESihf bmompum;pnfyif zGHYjzdK;wdk; wufrIwdkY twGufyg rlMudK? rlvwef;ynma&;ESihf ta&;tzwftwGuf toHk;vHk; ynma&;wdkYrSm rdcif bmompum;jzihf avhusihf oif,lcGihf&&Sd&ef uav; rsm;ESifh vlMuD;rsm; twGufyg ta&;MuD;vSygonf/

ta&;tzwfudk olwdkY em;rvnfaom bmompum;jzihf avhusihf oifMum;&efrSm vltrsm; pktwGuf rjzpfEdkifygacs/ bmompum; 2 rsKd;? 3 rsKd; oifMum;a&; enf;AsL [mrSm xda&mufrI&SdEkdifNyD;vQif oif,lavhvmrI &v'f aumif;rsm;udk &&Sdaponf/ 'kwd, bmompum;udk roifMum;ao;rD yxr bmompum;wpfrsK;dudk uRrf;usif wwfajrmufoifhygonf/ trsKd;om;pD;yGm;a&;ESihf vlrIzGHYjzdK; wdk;wufrI wdkYtwGuf vlenf;pk wdkif;&if;om;rsm;rS yg0if aqmif &GufEdkifcGifh &Sdap&efrSm rdcifbmompum;? vlenf;pk bmompum;rsm; zGHYNzdK; wdk;wufapjcif;rS pwif&ygrnf/ ynma&; wkd;wuf jzpfxGef;ap&eftwGuf &yf&Gm a'o vlYrItodkif;t0dkif;rsm; taejzihf ynma&; tpDtpOfrsm;udk pDrHtkyfcsKyf uGyfuJ&mESihf oifMum;onhf taMumif;t&m? oifMum;enf;rsm;wGif yg0ifaqmif &GufcGifhESihf qHk;jzwfydkifcGifhwdkYudk &&Sdoihfonf/ jrefrmEdkifiH ausmif;ynma&;? rdcifbmom pum;ESihf oif&dk;nGef;wrf; wdkif;&if;om;rsKd;EG,fpkrsm; taoG;ta&mif pHkvifpGm axGjym;vsuf wnf&Sdaejcif;aMumihf ausmif; ynma&;wGif rdcifbmompum;? wkdif;&if;om; bmompum;wdkYudk xnhfoGif; oifMum;a&;rSm rsm;pGm ta&;MuD;vSygonf/ vGwfvyfa&;&,lcJhpOfu taoG; ta&mifpHk,Ofaus;rI vlYtodkif;t0dkif; Multiculturalism ESihf taoG;ta&mifpHk ,Ofaus;rI ynma&;pepf
Multicultural Educa-

wdkYudk trsKd;om; acgif;aqmif MuD;rsm;rS wnf aqmuf&ef


tion system

arQmfrSef;xm; &SdcJhMuonf/ odkY&mwGif q,fpkESpfrsm;pGm MumjrifhcJhjyDjzpf onfh rsufarSmuf 21 &mpk yxr q,fpkESpf ukefqkH;awmhrnfh tcsdeftxd wdkif;&if;om;bmom pum;rsm;? &dk;&m,Ofaus;rIrsm;? ordkif;tpOftvmrsm;udk ausmif;ynma&; yifrpepftwGif;ESihf oif&dk;nGef; wrf;wGif xnhfoGif;jcif;? vufawGY oifMum;jcif;rsm;udk vkyfaqmifEkdifcGifh r&&SdMuao;yg/ ydkrdkpdk;&drfzG,f&mrSm Oya'ESihf umuG,fxm;jcif; r&Sdjcif;yifjzpfonf/ onfrSm wdkif;&if;om;tcGifhta&;? uav; oli,f tcGihfta&;ESihf ynma&; tcGifhta&;rsm; qHk;IH; epfemaeonfh tajctaeqdk;vnf;jzpfonf/ tajccH ynma&; tqihfwkdif;wGif (rlvwef;? tv,fwef;? txufwef;) 3 bmom oifMum;a&; rl0g'udk wpf EkdifvHk;wGif taumiftxnf azmfaqmifoihfygonf/ rd cif bmompum;? (wkdif;&if; om;bmompum;)? jref rmpm? t*FvdyfpmwdkYudk twef; tqihf? touft&G,fESihf e,fajr a'otvdkuf tcsKd; nDrQpGm xnhfoGif; oifMum;Ekdifjcif;jzpfonf/ pma&;ol oGm;a&muf avhvmcJhonfh tdEd, EkdifiHESihf tjcm;aom ,Ofaus;rIpHk vlYtzGJY tpnf; rsm;twGif; usifhoHk;aeonhf 'Drdkua&pD ynma&; pepf wdkYrSm rsm;pGm tm;us twk,lzG,f&mjzpfyg\/ ,Ofaus;rI rsm; o[Zmw jzpfapa&;? odjrifcHpm;Ekdifa&;? rGefjrwfjyD; vufqifhurf;&rnfh &dk;&m"avhrsm; uG,faysmufr oGm;a&;? uav;oli,f tcGifhta&; rsm; &&Sdapa&;ESihf t&nftaoG; jrifhrm;aom jrefrmh ynma&;pepf wnf aqmufEkdifa&;wdkY twGuf bmom pum;rsm; oifMum;a&;qkdif&m rl0g' topfrsm;ESihf pmoifcef;twGif; vufawGYvkyf aqmifcsufrsm; vkdtyf aeygonf/ odef;Edkif

44

uav;rsm;udk vdrf wwf atmif oifay;ol


vGefcJhonfh wpf v? ESpfv cefYavmufu Mop aw;vs wDADG tpDtpOf wpfckwGif uav;i,frsm;onf vdrfnmwwfonfh taMumif; okawoe jyKonfh tpD tpOf wpfck jyoGm;onfukd Munfhvdkuf &onf/ xkdtpDtpOfwGif tcef;i,f 5 cef; cGJNyD;? uav; 5 OD;ukd wpfcef;pDrSm xm; olwkdY rodrjrifEkdifatmif vQKdU0Suf uifr&mrsm; wyfxm;onf/ uav;i,frsm;\ taemufwGif t&kyf wpfck csif;csNyD; uav;rsm;ukd aemufrSmcsxm;onfh t&kyftm; vSnfhrMunfh&ef rSmxm;onf/ xkdYaemuf vlBuD; wpf a,mufpDu wpfcef;pDrSm uav;i,frsm;ukd aemuf rS csxm;onfh t&kyf\ atmfoHukd zGifhjyonf/ Oyrm 0kwf 0kwf[k atmfvQif? 'gacG;&kyf jzpfonf? anmif[k atmf vQif 'gaMumif&kyf jzpfonf[k uav;rsm;u ajz&onf/ tajzrSefvQif olwkdYukd xkdt&kyf ay;vkdufonf/ okdYjzifh wpfcsdefwGif a*: ZDvm&kyf csxm;&m a*: ZDvm jrnfoHukd uav;rsm;u em;,OfMum;zl;jcif; r&SdMuacs/ xkdtcg uav;rsm;onf awGa0aeMupOf olwkdYtm; ar;aeonfh vlBuD;u ]uJ rif;wkdY pOf;pm; xm;aemf? aemufvSnfh rMunfh&zl;aemf? rsufvkH;vJ aocsm ydwfxm;? 15 rdepf pOf;pm;csdef ay;r,f? ig tjyifoGm;NyD; 15 rdepfae&if jyefvmr,f} vkdYrSmNyD; uav;rsm;ukd wpfOD;xJ tcef;wpfckpDrSm xm;cJhNyD; tjyif xGufoGm;onf/ vlBuD; xGufoGm;NyD; uav;wpfOD;csif; tcef; wpfcef;pDrSm &SdaeMuonfh tcgwGif olwkdYonf rMumcif rSmyif aemufokdY ckd; vSnfhMunfhNyD; tdajErysuf rsufvkH; ukd vufum t&kyf xm;&mzufukd ausmckdif; aeMu onf/ vlBuD;u jyef0ifvmonfh tcgwGif uav;rsm;ukd tajz&NyDvm; ar;vQif uav;rsm;u tajzrSef a*: ZDvm &kyfjzpfonf[k ajzavonf/ xkdtcg vlBuD;u rif;wkdY aemufvSnfhMunfhvm; ar;vQif [ifhtif;- rsufvkH;rSm vufumxm;wm anmif;wmawmifrS vufrcs ygbl;[k ydyd&d&d nm avonf/ uav; 5 a,mufwGif wpf a ,muf om ckd;Munfh rdygonf[k 0efcHonf/ xkdtpDtpOfukd Munfhjcif; jzifh uav; rsm;rSm i,f pOfuyif vdrf nm wwf Edkif onfukd awGY& onf/ xkdokdY vdrfnmwwfjcif;rSm uav;rsm;onf olwkdY\ teD;uyfqkH;&Sdonfh vlBuD; rdbrsm;xHrS pwif wwfajrmufcJhjcif; jzpfonfukdrl vlBuD; rdbwkdYu owd rjyKrdbJ &SdwwfNyD;? uav;rsm; vdrfwwfjcif;ukdyif tjypf qkdcsif Muao;onf/ uav;rsm;rSm pum; pwifajym wwfonfh t&G,frS pvkdYyif olwkdY\ OD;aESmufESifh rSwf PfwkdYonf tvGef vef;qef; zHGYNzdK;vmonf jzpfNyD;? uav;rsm;onf t&m&mukd teD;pyfqkH; olrsm;xHrS OD;pGm oif,l &&Sdvmavonf/ xkdtcsdefuyif olwkdY\ ukd,fykdif PfESifh &Sdonfh A[kokwwkdYjzifh pOf;pm; awG;awm wwf vmNyDvnf; jzpfonf/ uav;i,frsm;tm; vdrfnmwwfatmif oif ay;jcif;ESifhywfouf rMumao;rSDu Mum;od&onfh tjzpftysuf wpfck ajym&aomf - w&ufwGif rdrd\ rdwf aqG vlBuD;wpfOD;onf olY\ rdwfaqG uav;i,frsm;xH tvnftywfoGm;&m uav;rsm;u ]bbBuD; b,fu vmovJ} [k ar;&mwGif olu bbBuD;u ewfjynfu vmw,f[k jyefajzavonf/ xkdtcg uav;i,f rsm;rSm ewfjynfqkdonfukd tvG,fwul vufcHvkdufonf r[kwfay/ olYtm; ewfjynfqkd onfrSm b,fokdY b,fykH? b,fvkdoGm;? b,fvkd vm&onf ponfjzifh tao;pdwf vkdufar;awmhonf/ oluvJ yg;pyfxJ&Sd&m avQmufajym vkdufawmhonf/ xkdtcg uav;i,frsm;rSm xkdvlBuD; ajymcJhonfh taMumif;t&mrsm;ukd olwkdY\ OD;aESmuf rSwf PfxJwGif pGJxnfhxm;onf jzpfonf/ wpfcsdefwGif xkd
45

vlBuD; ajymcJh onfh taMumif;rSm r [kwfonf ukd olwkdY awGY jrif onfh tcg pum; ukd rrSefruef ajymcsif&m ajymvkdY & w,f[k olwkdY\ tod wGif 0if oGm; awmh onf/ tvm;wlyif uav;i,frsm;tm; rdbrsm;u ol&Jjzifh ajcmuf jcif;? r[kwfu [kwfu ajym NyD; ESpf odrfh jcif;? uav;rsm;\ oif,laeonfh rSwfPfukd txif ao;NyD; pum;ukd tvG,fwul aygYaygYwefwef r[kwf wm ajymvkdufjcif;wkdYonf uav;rsm;tm; vdrfnm jcif;ukd p oifay;vkdufovkd jzpf aeawmhonf/ rdrd\ rdwfaqG wpfOD;wGif 7 ESpf t&G,f om;av; wpfa,muf&Sdonf/ xkduav;onf tvGefrS vdrfnmwwfonf/ wpfcgu rdrdrSm olwkdY\ tdrfokdY wywfcefY oGm;a&muf aexkdifzl;pOf olYzcifrSm uav;u rkefYpm;csif awmif;onfh tcgrSm rkefY r&Sdawmhzl;[k nm ajymwmrsKd;? uav;u taMumif;wpfckck odvkdvQif aygY aygYwefwef aygufwwfu& avQmufajymwmrsKd; vkyf avh&Sdonfukd awGY&onf/ uav;qkdonfrSm olwkdY odcsifvkdcsifonfh t&mukd txufuajymcJhonfh wDAGD tpDtpOfrSm ygovkd BuHzefvkyfwwfonf jzpfonf/ rkefYr&Sdzl; ajym aomfvnf; olonf rkefYxm;onfh ae&mukd csufjcif; oGm;r&Smonfhwkdif aemifwpfcsdefwGif xkdrkefY&Sdonfh ae&mrS rkefY&vmvQif ,cifu zcifonf olYtm; nmcJh onfukd olcsufjcif; odEkdifonf/ xkdtcg vdrfnm jcif;onf tjypfr&Sdonfh vkyf&yf wpfckvkd oltaejzifh owfrSwf oGm;rnf jzpfawmhonf/ rdrdESifh oduRrf;onfh tjcm;rdwfaqG wpfOD;rSmrl olY\om;ukd uav;yif jzpfaomfvnf; av;av;pm;pm; qufqHonfukd awGY&onf/ uav;u rkefYpm;csifvkdY awmif;vQif 'Dtcsdefonf rkefYpm;&onfh tcsdef r[kwfaMumif;? tusKd;tjypfwkdYukd aoaocsmcsm cGJjcm;
46

&Sif;jywwfonf/ xkdtcg xkduav;onf vdrfnmjcif; tusifhr&SdawmhbJ trSefukdom ajymNyD;? xkdtrSefw&m;ukd vufcHoifhonfh taMumif;tm; pl;prf;vkdpdwf jzpf avawmhonf/ tvm;wl uav;u taMumif;wpf ckckukd odvkdojzifh ar;jref;vQifvnf;? aygYaygYwefwef aygufwwfu& avQmufrajymbJ uav;em;vnf atmif aoaocsmcsm &nf&nfvnfvnf? pdwf&Snf vuf&Snf &Sif;jywwfonf/ xkdtcg uav;onf ol odcsifonfh t&mukd aoaocsmcsm odvkduf&NyD; aemif wGif olYtaejzifh olodxm;onfh t&mrSm rSefuefonfukd awGY&vQif olY\ zcifukd av;pm;onfh pdwf0ifoGm;rnf jzpfonf/ EkdifiHwum ynma&;wGifrl uav;rsm;tm; ausmif; rxm;rae&jzpfNyD;? ausmif;ynma&; t&nf taoG;rSmvnf; jrifhrm;onfhtwGuf? vlBuD; rdb tkyf xdef;olrsm;u csKdU ,Gif;csuf &Sdonfhwkdif uav;rsm;rSm ausmif;okdY a&mufMuvQif vlY,Ofaus;rI tqifhtwef; jrifhrm;ap&ef jyKjyif aexkdifvmwwf&ef tcGifhta&; &SdMu onf/ jrefrmEkdifiHwGifrl ynma&; tqifhtwef;rSm tvGef edrfhyg;vsuf&Sd&m? wzufrSmvnf; uav;rsm;tm; vkH; ynmoif&jcif; r&SdMuonfh twGuf vlBuD; rdb tkyfxdef;olrsm;rSm uav;rsm; vlY,Ofaus;rI tqifh twef; jrifhrm;apa&;twGuf tvGefta&;BuD; vSawmh onf/ rMumcifu rdrda&;cJhonfh tcsOfzrf;onfh twwfwGif vlY,Ofaus;rI tqifhtwef;onf vlwkdY\ *kPfukd azmfaqmifaeaMumif; azmfjycJhonf/ rdrdwkdY vlrsKd;rsm;wGif trsm;tm;jzifh vdrfnmrIukd ,Ofyg;pGm jyKvkyfaeMujcif;jzifh vlY,Ofaus;rI tqifhtwef; edrfh usaeNyD;? vlY*kPfodum usqif;aejcif; jzpfonfukd qifjcifMuNyD;? aemifrsKd;qufrsm;wGif xkdokdY rjzpf& avatmif jyKjyifxdef;odrf;vkdMuonf qkdygu? vlBuD; rdbrsm;wkdYonf olwkdY\ uav;i,frsm;tm; vdrfnm jcif; twwfukd roifay;jzpfatmif pwif aqmif&Guf oifhrnf xifygonf/ atmif (AUNG.INFO)

a&SUquf&r,fh vrf;

2011 ckESpf rwfv 12 &ufu rJaqmufNrdKU? a&TUajymif; txufwef; CDC ausmif;rSm uRefawmfh &JU ynma&; tvkyfc&D;rSm tifrwef trSwfxifxif usef&pf apr,fh tvkyf&HkaqG;aEG;yGJrSm yg0ifcGihf &cJhygw,f/ a&TUajymif; txufwef; ynma&;uGef,uf (Migrant Higher Education Network) (MHEN) tzGJUu OD;pD;usif;ycJhwJh ]a&SUquf&r,fhvrf;} acgif;pOfjzifh a&TUajymif;txufwef; (10 wef;) ausmif;om;rsm;udk zdwfac: NyD; rdrdwdkU 0goemyg&m ynma&;vrf;aMumif;udk rdrd udk,fwdkif a&G;cs,favQmufvSrf;EkdifzdkU vrf;jywJhyGJ? 0dZmeJU odyHynm&yfrsm;&JU tajccH oabmw&m;rsm;udk oabmayguf em;vnfapNyD; rdrd0goemyg&m rdrd tem*wftwGuf udkufnD&mudk a&G;cs,fwwfapzdkU vrf; nGef wJhyGJ/ 'DyGJrSm q&mrBuD; a'gufwm pifoD,marmifESifh CDC ausmif;tkyfBuD; ref;a&TESif;wkdUrS tzGifhtrSmpum; ajymMum;cJhw,f/ odyHynm wdk;wufvmyHkESifh rsuf

arSmufacwfrSm odyHynmESihf qufEG,faewJh wefzdk;awG udk q&mBuD; OD;csdef0rf;rS &Sif;vif; ajymMum;cJhovdk q&mBuD; OD;aersdK;at;rSvnf; 0dZmynm&JU ta&;ygyHk rsm;udk &Sif;vif;ajymMum;ay;cJhMuygw,f/ ynma&; tm;ay;ajymMum;oltjzpf Blogger a'guf wmvGPf;aqGrS ol\ i,fpOfb0rS a'gufwm jzpfonfhwdkif rdb&JU t&dyfatmufrS rvGwfajrmufcJh&bJ q&m0efb0udk a&muf&SdoGm;&yHk? wu,fawmh ol&JU 0goemu pmayjzpfNyD;? q&m0efrvkyfbJ jrm;ewfarmif r*Zif;&JU t,f'Dwm jzpfcJh&yHk? xdkrSwpfzef rNyD;qHk;ao;wJh jrefrmjynf&JU 'Drdkua&pDta&;twGuf Blogger wpf a,muf tjzpfeJU e,fpyfrSm &kef;uef ae&yHkawGudk ajymMum;NyD; ausmif;om;rsm; rdrd0goemyg&m? rdrd &nfrSef;vdk&mudkom OD;wnfNyD; wpdkufrwfrwf BudK;pm; &if rvGGJraoG &EkdifrSm jzpfaMumif;eSifhtwl ausmif;om; vli,frsm;udkMu,fav;rsm;eSihfyHci;f Ny;D ]vif;vduprf;yg k dk k f Mu,fuav;}qdkwJh oDcsif;eJU oDqdk&if; tm;ay;cJhygw,f/
47

aeUvnfydkif;rSmawmh a&TUajymif;txufwef; ausmif;om;rsm;udk q&mOD;odef;Ekdifu ]Pf&nf trsKd; rsKd;? pGrf;&nftaxGaxG} acgif;pOfeJY ynma&; pdwfynm ppfaq;jcif;udk jyKvkyfay;cJhygw,f/ ausmif;om; wpfOD; csif;tvdkuf rdrdwdkY&JU arG;&myg ADZ? p&dkufESihf 0goem awGudk &SmazG azmfxkwfEkdifMuzdkY&m jzpfw,f/ Pf&nf ppfaq; vTmudk ausmif;olausmif;om;wkdif; pdwfyg0ifpm; pGm ajzqdkjyD;wJhaemufrSmawmh wl&mtkyfpktvdkuf tkyfpk zGJU cJh Muw,f/ Pf&nf (8) rsKd;acgif;pOfeJY tkyfpk awG jzpfw,f/ rdrdwkdY pGrf;&nfawGudk odjrifcGihf&&Sdapygw,f/ rdrdPf&nftvdkuf? ADZpGrf;&nfawGudk od&Sd jyD;wJh tcgrSmawmh tqihfjrihf ynm&yfawGudk avhvm vdkufpm;wJh tcgrSmjzpfjzpf? oufarG; oifwef;awGeJY tvkyftudkifawGudk a&G;cs,f&mrSmjzpfap rsm;pGm toHk; wnfhrSmjzpfygw,f/ ausmif;om;rsm; 0goemyg&m bmom&yf tvdkuf u@rsm;udk tkyfpkwl&m zGJUapNyD; bmaMumifh 0goem yg&aBumif;udk ausmif;om; wpfOD;pDDtm; ar;jref; aqG;aEG;cJhw,f/ rdrd0goemyg&m ynm&yfukd oifMum; NyD;&if 'DynmeJU vlavmutwGuf b,fvkdtusdK;jyKrvJ qdkwmudk ar;jref;NyD; vrf;nTefulnDcJhw,f/ 'Dtcrf;tem; udk BHSOH ausmif;tkyfBuD; q&mOD;aX;vIdifrS ed*Hk; pum;ESifh ]a&SUquf&r,fhvrf; - ynma&;wkdifyifESpfodrhf tm;ay;jcif;} tcrf;tem;udk ed*Hk;csKyfvdkufMuw,f/ 'DvkdyGJ tpDtpOfav;[m tvGefyif qef;jym; aeygw,f/ usaemfh b0 wpfavQmufrSm 'Dvdk tpDtpOf rsKd;? 'Dvkdvrf;jyrIrsdK; jrefrmjynfxJrSm wcgrQ rMum;zl; ygbl;/ wcgrQvnf; rawGUzl;ygbl;/ 'Dvkd e,fpyfvkd ae&m rsKd;rSmrS rBuHKpzl; tBuHK xl;aeygawmhw,f/ 'g[m a&TUajymif; ausmif;om;rsm;ESihf jrefrmjynf ynma&; twGuf tzdk; rjzwfEdkifwJh yGJ wpfyGJygyJ/ usaemfwdkU ausmif;om;b0wkef;u &Spfwef; pmar;yGJ atmif&if odyHeJY 0dZmcGJw,f/ atmifpm&if;rSm odyHeJY ygol&JU emrnfab;rSm Mu,fyGifh trSwftom; ygw,f/ 0dZmeYJ atmifouMu,fyGihfrygb;l /q&m0efw?Ykd tif*sie,mwdYk l f D jzpfcsif&if odyHeJY atmifxm;zdkYvdkw,f/ ,aeY jrefrmEkdifiHrSm ausmif;om;aum? rdb awGyg xyf xnfhjyD; ajym&&if tcsKdUq&mawGyg t&kd;pGJ aeMuwmu q&m0efvdkif;eJU tif*sifeD,mvdkif;udk
48

tjrifhjrwfqHk;vdkif;? *kPft&SdqHk;vdkif; qdkNyD; xdyfqHk;u xm;vdkU udk,fh om;orD;udk tJ'Dvdkif;awG &&Sda&;twGuf BudK;pm; ,lcdkif; aeBuw,f/ taumif;qkH; usL&SifawGeJU vufylwdkuf aeMuw,f/ aemufqHk; ]vmbfxdk;trSwfwdk;}wJh pepfeJU aemufaygufu 0ifw,f/ &kd;&kd; ar*smawGrSm qdkvQifvnf; odyHvdkif;awGrSm 10wef;udk trSwftenf;qHk;eJYatmif&ifowaA'eJU&kuaA'udkom &awmhw,f/ b,fynmrqdk olYae&meJYol wefzdk; &Sdaomf vnf;yJ jrefrmjynf twGufawmh wefzdk; &Sd& aumif;rSef; rodatmif aemufwef; a&mufoGm;&wJh bmom&yf awGaygh/ wu,fawmh owaA'eJY &kuaA' bmom&yf awG[m taemufwkdif;rSm udk,fydkif "mwfcGJcef;awG? udk,fydkif O,smOfawG wnfaqmufNyD; oifMum;&wJh bmom&yfawG jzpfw,f/ 0dZmynmrSmvnf; trSwf trsm;qHk;eJY atmif rS ,lEdkifwJh pD;yGm;a&; ynmwdkYudk trsm;u pdwf0ifpm; Muw,f/ trsKd;om; pmayjzpfwJh jrefrmpm ar*smudkawmh trSwftenf;qHk; vlawGtwGuf cGJwrf; jzpfaejyefw,f/ 'gaMumifh jrefrmjynfrSm jrefrmpmwwfwJh ynm&SifawG &Sm;yg;vmw,f/ ta&;tom;? ta[mtajymaumif;wJh pmayynm&SifawG wjznf;jznf; enf;yg;vmawmhw,f/ 'g[m jrefrmhtrsKd;om;a&; ordkif;twGuf BuD;rm;wJh tEkwfvuPm aqmifrIBuD;yJjzpfw,f/ ,aeYurmrSm 0dZm? odyHynm&yfxJu b,f bmom&yf[m ydkNyD; ta&;BuD;w,fvdkU b,fvdkrS ajym vdkY r&ygbl;/ 0dZmeJY odyHbmom&yfwdkY csdefcGifvQm nDrQrIu om vlom;wdkY twGuf vlaerI tqifhtwef; jrifhrm;a&;? Nidrf;csrf;pGm aexdkifEkdifa&;wdkUudk umuG,f apmihfa&Smuf EdkifrSm jzpfw,f/ tpGrf;xufaom q&m0efBuD;rsm;? aq;ynm&Sifrsm;&JU pGrf;aqmifrIaMumifh ,aeY urmay:rSm jzpfay:vmwJh qef;jym;wJh a&m*grsm;? xlajymwJh a&m*g rsm;udk wm;jrpf [efYwm;ekdifovdk owaA' ynm&Sif? &kuaA'ynm&SifwdkY&JU urmBuD;udk xdef;odrf; apmifh a&SmufwJhpGrf;yum;[mvnf;vlom;tm;vHk;touf&Sif aexdkifa&;twGuf u,fwif aeMuwmyJ jzpfw,f/ 'Denf;wlygyJ/ 0dZmbmom&yf qdk&ifvnf; xl;cRefajymifajrmuffwJh pD;yGm;a&; ynm&Sif? ordkif;ynm &SifawG &Sdovdk? tJ'D pD;yGm;a&; ynm&SifawG&JU tdkif'D,m aMumifh aeYcsif;ncsif; BuD;yGm; vmwJh wdkif;jynfawGvnf;

,aeYurmrSm &Sdaew,f/ uRrf;usifwJh Oya' ynm&Sif rsm;aMumifh w&m;rQwpGm aexdkifEdkifwJh b0udk &&SdcHpm; Mu&w,f/ EkdifiHa&;ynmeJY 0dZm? vlrIa&; ynm&yf e,fy,f zGHYjzdK;rSomvQif w&m;rQwrIESihf 'Drdkua&pD? vlom; qef aom zGHYjzdK; wdk;wufrIawGudk &&SdvmrSm jzpfw,f/ odkYayr,fh qdkifu,feJY um;yGJpm; jzpfaewJh q&m0efawG? q&m0ef vufrSwf&NyD; q&m0efrvkyfwJh &kyf&Sif&kdufaewJh &kyf&Sifrif;om;awG? vl&TifawmfawG? tqdkawmf? bloggers awG? pma&;q&mawG [m tcsdef ukef vlyifyef;cJhNyD; rdrdwwfwJh ynmeJY tusKd; rjyKekdifcJhbJ wvGJqHyif aumif;aeMuqJyg/ wdkif;jynfvnf; epfem? um,uH&Sif twGufvnf; tcsdefawGepfem? p&dwfawG qHk;&IH;? wu,fq&m0ef? tif*sifeD,m jzpfvdkolawG twGufyg tcGifhta&; qHk;&IH;&wJh tjzpfudk a&muf&Sd apcJh wm[m tm;vHk;twGuf tawmfyif epfem&onf/ zm;av; wpfaumifudkawmif cGJpdwfzdkUY &GHUaeolawG? tnpftaMu;aMumufol? vlaotavmif; udkif&rSm aMumufol wpfa,muf[m q&m0ef jzpfoifh ygovm;/ ocsFmnHhol? yHkrqGJcsifol wpfa,muf[m tif*sifeD,meJY udkufnDygYrvm;/ ausmif;q&m vkyf&ifawmif toHrxGufwJh ausmif;q&m jzpfae&if? pdwfr&Snfwwfol jzpfae&if? udk,foif&r,fh bmom &yfudk uRrf;usif ekdifeif;rIr&Sd&if

tJ'D ausmif;q&m[m ausmif;om;awGtwGuf t axmuftyHh jzpfyghrvm;/ wu,fvdkY aps;a&mif;r,f qdk&ifawmif tckvdk e,fpyfa'ovdk ae&mrsdK;rSm bmom pum;tm;Nzifh xdkif;pum;ESifh t*Fvdyfpum; uRrf;usif aeNyD; pm&if;udkif ynmav;yg wwfxm;&if xdyfqHk; a&mufolaX;jzpfvmr,fh aps;onfyJ/ 'gaBumifh MHEN tzGJUu a&TUajymif; txuf wef; ausmif;om;rsm; xdkif; wuodkvf wufEdkifa&;ESifh ekdifiHjcm; paumvm;&Spf oGm;Ekdifa&;udk &nf&G,fNyD; pmoifESpf 2011-2012 rSm wpfESpf pDrHudef; oifwef;rsm; zGifhzdkY pDrHxm;ygw,f/ 'DwpfESpf oifwef;udk 0ifcGifh ajzqdkjcif;ESifh a&G;cs,frSm jzpfNyD; Migrant eSifh camps rS q,fwef;atmif ausmif;om;rsm; 0ifa&muf ajzqdk ekdifw,f/ 0ifcGifh&oludk wpfESpfwm pcef;oGif; avhusifh ay;Ny;D oufqi&mwuovrsm;\0ifcGihfpmar;yGJrsm;udk kd f kd f p&dwfNidrf; ajzqdk cGifh ay;rSm Nzpfw,f/ xdkYaMumifh a&TUajymif; ausmif;om;rsm; tae jzifh rdrdwdkY&JU ynma&; vrf;aMumif;rSm jzpfovdk? tqif ajyovdk? tvdkufoifh roGm;MubJ rdrdwdkYeSifh - udkufnD&m? 0goemyg&m? ADZ pGrf;&nf&Sd&m udk a&G;cs,fNyD; wufMuG vef;qef;pGm ynm oifEkdifzdkYtwGuf tm;arG; xm;MuzdkY vdktyfygaMumif;../ avjynfat;

uav;tm;vHk;twGuf ynma&;
vlrIa&; aemufcH? atmifjrifEdkifpGrf;ESifh roefrpGrf;jzpfjcif;rsm;ESifh roufqdkifbJ rdrdwdkY\ e,fajra'owGif uav;rsm;tm;vHk; wef;wl ynmoifMum;EdkifcGifh &Sdonf[laom ydkrdkvufcH vmMuonfh tawG;tac: t,ltqudk wkHYjyefonfh taejzifh ]uav;tm;vHk;twGuf ynma&;}
(inclusive education) t,ltq ay:xGuf vmcJhjcif;jzpfonf/

urmhynma&; zdk&rf/ 'gumNrdK h? 2000/ ,leufpudk?


49

bkef;awmfMuD; pmar;yJGrsm; t&Sif Z0e


rMumrD yxrjyef pmar;yGJ rsm; ppfawmhrnf/ bkef;awmfBuD;rsm;&JU ynma&; jzwfoef;rIudk yxrydkif; tajctaersm;ESifh ,ckvuf&Sdf tajctaersm;udkEIdif;,SOf aerdonf/ [dk ,cif yxrjyef pmar;yGJ yHkpHESifh ,ck yHkpH rsm;pGm uGJjym; oGm;ayjyD/ taumif;udk OD;wnfovm;? tqdk;udk OD;wnf ovm;? wdk;wufrIvm;? qkwf,kwfrIvm;? ar;cGef; rsm;u tqufrjywf ay:vm onf/ bkef;awmfBuD;rsm;\ pmay avhvm oif,lrI onf EIwfiHkaqmif&aom ynma&; oif Mum;rI jzpfonf/ aMumifykpGefpm; uRwfuRwf0g;odkY [l [dk; tif;0acwf avmufwnf;u pGJjrJcJhaom oifMum;rIpepfonf ,aeY tcsdefxd rajymif;vJao;ay/ Ak'pmayESifh tqHk; trrsm;onf ,aeYacwfwdkifru aemifvlom; wnf&Sd aeorQ toHk;0ifaernf qdkonfrSm oHo, jzpfp&mr&Sday/ vufiif;b0wGif toHk;csEdkifaom aeY pOf b0ESifh tH0ifcGifus &SdvSaom tqHk;trrsm; jzpfay onf/ odkYaomfvnf; oif,lqJ umvESifh aemif ESpfawmfawmfMumonftxd udk,foifxm;onfh ynm a&;onf vufawGYb0wGif rnfuJhodkY toHk;0ifonfudk oabmraygufbJ &SdMuonf/ oj*dK[fvdk tbd"rm tajccHrsm;onf ukodkvf? tukodkvfESifh pdwfjzLpif atmif jyKvkyfyHkrsm; twdtus yg&Sdaomfvnf; oifMum;

jyoaom q&mwcsdKUuvGJ q&m trsm; pku EIwfwuf&G&Gom twif; usuftH cdkif;cJh onf/ o'gvdk bmom&yfwGif emrfyk'f? Bud,myk'f wnfaqmufyHkrsm;udk ygVd o'goHk; a0g[m&jzpfaom "mwf? ypnf;? 0dbwf wGJpyfyHkwdkYudk aeYpOf tvGwf usufrSwf&aomfvnf; ygVd 0guswnf aqmufyHkwdkYudk uRrf;uRrf;usifusif r&Sd vSacs/ aemufydkif; r[m*Em&Hk q&m awmfwdkYvdk acwfrD ajymif;vJvdkaom q&mawmf wcsdKU\ MudK;yrf;rIaMumifh ygVdodum paom usrf;pmrsm; jznfhpGuf oifMum;Muaom pmoifwdkuf wcsdKUrS vGJ pmoifwdkuf awmfawmfrsm;rsm;onf ygVd 0gus rpDuHk; wwfMuay/ pmar;yGJwGifvnf; tvGwf usufrSwf xm;aom pmawGxJrSm ygVdwpfykpm? teuf wpfykpmudk ydkifEdkifpGm ajzqdkEdkifvQifyif atmifrSwf&&ef tawmf eD;pyfaejcif;uvnf; tm*Hkaqmif "avhudk ydkrdk tm;ay;onf[k xifonf/ Pfprf; ykpmrsm; rajzEdkif aomfvnf; atmifrSwf&zdkYtwGuf tm*Hkusufxm;& aom pmrsm;u tm;udk;avmufaeonf/ vdkESifh yxri,f? yxrvwf? yxrMuD;wef;rsm;udk jzwfausmf cJhjyD;aemuf "rp&d,wef;vdk oabmw&m;udk OD;pm; ay; &aom twef;udk atmifjrifol enf;yg;cJhonf/ pmar;yGJykpmrsm;udk wpfEdkifiHvHk; wpfajy;nD wpfyHkpHwnf;rdkY rnfonfh ae&muajzajz atmifjrifol wdkif; t&nftcsif;rSm ruGmjcm;vSay/ ,ckaemufydkif; ppfwyftmPmodrf;jyD;aemuf jzpfay:vmcJhaom pmar; yGJyHkpHrsm;u ynmoifMum;ol pmoifom;wdkYtm; t&nf tcsif;udk wpfrsdK;ajymif;vJoGm;aponf/ pmoifyHkp epfonf e*dktwdkif;jzpfaomfvnf; pmajzyHkpepfonf wpfrsKd;wpfyHkpH jzpfoGm;ayjyD/ wdkif;tvkduf ar;cGef;xkwf pmajzcsdef&uf rwlawmhjcif;u pmajzolwdkYtwGuf a&G;cs,fp&m topfwdkYudk zefwD;ay;ovdk jzpfoGm;aponf/ rE av;wdkif; pmajz&ufESifh ppfudkif;wdkif; pmajz&uf rwlnDjcif;udk pmoifom; oHCmwpfyg;u udk,fawGYudk ajymjycJhzl;onf/ yxrvwfwef;udk rEav;wGifvnf; pm&if;ay;oGif;xm;onf/ ppfudkif;wGifvnf; ay;oGif;

50

xm;onf/ ar;cGef;csif;vnf; rwlonfh twGufaMumifh wpfwdkif;r[kwf wpfwdkif;rSmawmh atmifjrifEdkifonf/ wdkif;twGif; yxr? 'kwd,? wwd,wdkYudk a&G;onf/ xdkjynfe,feJYwdkif; yxr? 'kwd,? wwd,wdkYudk wzef jyef urmat; jyefvnf ajzMu&onf/ xdkxJrS wpfEdkifiHvHk; yxr? 'kwd,? wwd,udk a&G;cs,fonf/ pmar;yGJpepf ajymif;vmonfESifhtwl ar;cGef; yHkpH ajymif;vmonf/ wdkif;twGif;? jynfe,ftwGif;u pmoifwdkufMuD;rsm;rS xdkwdkif;? jynfe,ftwGuf ar;cGef; xkwfMu&onf/ pmoifwdkufMuD;rS ar;cGef;xkwf pmcs q&mawmfwpfyg; oGm;a&mufjyD[k owif;Mum;onfESifh xdkq&mawmf pydkYcJhaom bmom&yfESifh oufqdkifaom rSwfpkpmtkyfrsm;udk tjcm;pmoifwdkufrsm;rS tvkt ,uf&SmazG&awmhonf/ xdkq&mawmf ar;avhar;x &Sdaom ar;cGef;a[mif;rsm;uvnf; pmoifom; oHCm awmfwdkY pmar;yGJudk rsm;pGm tultnDay;rnfh t&mrsm; jzpfonf/ 'um? 'umrrsm;\ *kPfwk *kPfjydKif jyKrI pmar;yGJ atmifjrifaom udk&ifrsm;udkom ypnf; av;yg; axmufyHholaygrsm;rIwdkYaMumifh pmar;yGJ atmif&ef enf; aygif;pHk MudK;pm;vmMuonf/ pmar;yGJrormrIrsm;u aemufydkif;wGif ae&m tESHYrS Mum;vm&onf/ omoema&;0efxrf;wcsdKU\ pnf;urf;azmufzsufrIu ar;cGef;rsm; aygufMum;ap onf/ aemufydkif;wGif omoema&; 0efxrf;wcsdKUudk vmbfxdk; vufrSwf &,lcJholrsm;yg &Sdvmonfudk Mum;od&onf/ 'kwd, yg&mZdu odumyk'fwGif rormaom cdk;,lrItay: 25 rsdK; txd jyqdk udkf,fusifh odumudk tjrifhqHk;wnfaqmufEdkif&efynwfay;xm;aomfvnf; xdkpmar;yGJ rormrIrsm;u xdk 25 yg;xJrSm usL;vGef rdatmif tajctaersm;u wGef;ydkYaeonf/ wcsKdU ae&mrsm;wGif vlpm; 0ifajzjcif;wdkYudkvnf; xdxda&muf a&muf rwm;qD;Edkifay/ ,ckacwf acwfpm;vmaom wuodkvf ynma&;rsm; &Sdonf/ xdkwuodkvfrsm;rS &&Sdaom bGJYrsm; onf t&yfzuf ausmif;om;rsm;&&Sdaom bGJYrsm;enf;wl (B.A) (M.A) (PhD) jzpfvmaomaMumihf pmoif om;rsm; xdkbGJYrsm;qD rsufESmrl OD;wnf vmMuonf/ wuodkvfwdkif;udk rqdkvdkaomfvnf; tdEd,? oD&dvuFm

paom wuodkvfrsm; ta0zefcHae&onf/ (PhD) twGuf avhvmaeaom pmoifom;wpfyg;udk awGYzl; onf/ wcsdefvHk; xdkwuodkvfrSm r&Sd/ olwufonfu tdEd,/ olaeonfu xdkif;/ wpfae&mpDrdkY acwfrD enf;t& xdkwuodkvfESifh tjrJrjywf tquftoG,f &Sdaeonf[k xifrdonf/ aocsmar;Munfhawmh bm tqufpyfrS r&Sd/ ]t&Sifbk&m;? b,facgif;pOftwGuf avh vmaeygovJ} vdkY ar;avQmufawmh yg&rDtaMumif; pmwrf;wifzdkY vkyfaew,f[k jyefajzonf/ ]pmtkyfpmwrf;awG awmfawmfrsm;rsm; avh vm&rSmyJaemf } [k xyfavQmufawmh ] v,fwD q&m awmf&JU yg&rD 'DyeD &SdaewmyJAsm} [k jyefajzwmudk Mum;od cJh&onf/ vdkESifh (B.A) (M.A) (PhD) [k bGJYawG arG;xkwfay;&m wuodkvftcsdKUu bkef;awmfMuD; ynm a&;pepfxJrS jzpfysufaerItcsdKU jzpfonf/ wu,f wdwdusus oifMum;ydkYcsaom wuodkvfrsm;vnf; r&Sdr[kwf/ qGrf;qefeJYa&maom MuGufacs;tcsdKUu acwfay: bkef;awmfMuD; ynma&;udk jzwfvrf;vdkuf vdkolwdkYudk tm;ay;&m a&mufaeonf/ a&S;acwfESifh ,cktxd *kPfodum&Sd wefzdk; xm;ae&qJ jzpfaom ousoD[? apwD,*FP paom pmar;yGJrsm;u ,ckacwfay: ynma&;wdkYxuf oH CmavmuwGif todtrSwfjyKcHcJh&qJ wefzdk;wpfck tjzpf ynmvdkolwdkif;\ usm;ukwfusm;cJ tm;xkwfqJ jzpfonf/ xdkpmar;yGJwdkY\ tm;enf;csuf? csdKU,Gif;csufwdkY r&SdaomaMumihf wefzdk; xm;cH&jcif; jzpfonf/ oDv? orm"d? ynm[k udk,fusifhw&m;udk tajccHaom ynma&;pepf *kPfwk? *kPfjydKifESihf aiG? 0wKwdkY\ zsufqD;rIaMumifh yHkpHwpfrsdK; ajymif;cJh&ayjyD/ tck ynma&;pepfudk jyKjyifcsifvQif tpdk;&wDxGif xm;aom bGJYxl;? *kPfxl;rsm;ESifh tmrdoylZmwdkY tajccHaeonfudk awGY&Sd&rnf jzpfonf/ bGJY&wdkif; ynmwwfr[kwfaom ppfwyftkyfcsKyfaom acwf\ ta&mifonf oHCmavmuodkYvnf; 0ifa&mufvsuf &Sdaeayawmhonf/ t&Sif Z0e ("rmp&d,)

51

EkdifiHwum ynma7; owif;rsm ;


Ph.D pmwrf; ckd;ul;cJhonfh twGuf *smrPD umuG,fa&;0efMuD; EIwfxGuf
0efcHcJhjcif;jzpfonf/ ol\ &Jwkdufjzpfaom bmAD,modkY a&TUajymif;jyD; tem*wf tpDtpOfwdkYudk csrSwf rnf[k qdkonf/ ]usaemfh twGufawmh temusif &qHk; a&TUuGufygyJ/} owif;pm &Sif;vif;yGJwGif *lwifbmhu ajymjycJhonf/ ]tNrJwrf;udk wkdufcdkufzdkY usaemfu jyifqif xm;cJhwmhyg/ tckawmh usaemhf&JU vkyfykdifcGihf uefYowfcsuf abmifudk ausmfoGm;wm/} NyD;cJhonfh tywfu ab;&D,Gwf wuodkvfu *lwifbmh\ yg&*l bGJYpmwrf;wGif tjcm;aom &if;jrpf rsm;rS wkduf&kduf ul;,lxm;onfudk 0efcHcJhNyD;aemuf xkwfy,fcJhjcif; jzpfonf/ tvkyf rsm;jym;vGef;vSonfh twGuf 2006 ckESpfwGif pmwrf; a&;om;pOf umv twGif; trwfwm0ef? orD; 2 OD;wm0efwdkYudk TV aMu nmol ZeD;ESihf twl jyKpkysKd;axmifae&jcif; wdkYaMumihf[k ajymcJhonf/ 0efBuD;csKyfu olYtm; umuG,fa&;0efBuD; wm0efudk ay;xm;jcif;jzpfjyD; ynm&Sif vufaxmuf &mxl;r[kwf[k qdkum *lwifbmhzufrS &yfwnf ay; vsuf&Sdonf/ avmavmq,fwGifrlum; ]jzwfnyfuyf trwf} [k trnfwGif aeawmhonf/
Source: Guardian

*smrPD umuG,fa&;0efBuD; um;vfoD,dk 'dkZl *lwifbmhonf ol\ PhD pmwrf; wpfpdwfwpfydkif;udk cdk;ul;cscJhonf[k 0efcHajymqdkvdkufjyD; vuf&Sd&mxl;rS EIwfxGufaMumif; aMunmcJhonf/ *smrPD csefq,fvm tef*svmrmu,fudk pdwfysufapcJhjyD; tawmfqHk; trwfwpfOD;udk qHk;IH; cH& awmhrnf jzpfonf/ touf 39 ESpf t&G,f&Sd *lwifbmhrSm uuf bdeuftwGuf vlBudKuftrsm;qHk; trwfwpfOD; jzpf onf/ aemifwcsdefwGif 0efBuD;csKyf jzpfvmEkdifzG,f&m &Sdol[kvnf; owfrSwf cHxm;&oljzpfonf/ EIwfxGuf onfh twGuf vuf&Sd tmPm& Christian Democratic Party CDU twGuf MuD;rm;onfh qHk;IH;rI jzpfonf[k 0efBuD;csKyf rmu,fu ajymqdkvdkufonf/ uxdursm;ESihf ygarmu tawmfrsm;rsm;u 0efBuD;csKyfxHwGif PhD pmwrf; cdk;ul;cscJhrIudk wdkifwef; cJhNyD;aemuf 2 ywf tMumwGif umuG,fa&;0efBuD;u
52

(rwfv 2 &uf 2011)

a,;vfwuodkvfu tcrJh tGefvkdif; oifwef;rsm; zGifhvSpf


tcrJh tGefvdkif; oifwef; 10 rsKd;udk emrnf ausmf a,;vf wuodkvfBuD;u zGihfvSpfvdkufonf/ jref rm tygt0if wurmvHk;rS tifwmeufuGef,uf qufoG,xm;&Sonfh ae&mwdi;f wGifoifwef;rsm;udk f d k wufa&muf avhvm EkdifMurnf jzpfonf/ tar&duefNyD;vQif oifwef;rsm;odkY w&kwf? ,lau? uae'g? awmifudk;&D;,m;? *smrPD? b&m;ZD;? tdEd,ESihf MoapMw;vswdkYrS ausmif;om;rsm; 0ifa&muf avhvmvsuf&SdMuonf/ tcrJh oifwef; 10 rsKd;rSm b@maiGaMu; oDtdk&DrSonf 'GefuDtkwftxd? obm0ywf0ef;usif EkdifiHa&;rSonf Oya'ESihf aumif;uifbHkopf txd rsKd; pHkpGm yg0ifaMumif; uGefewfwDuwftajcpdkuf wuodkvf u aMunmvdkufonf/ a,;vfaumvdyfausmif;om;rsm;udk oifMum; ydkYcscJhonfh AD'D,dkrSwfwrf; wpfacGvHk;pDudk oifwef; wdkfif;wGif MunfhI avhvmEkdifMurnf jzpfonf/ xif&Sm;aom a,;vfygarmursm;\ oifMum;csuf rsm;vnf; jzpfonf/ t&nftaoG; aumif;rGefpGm &dkuful;xm;onfh ynma&; AD'D,dkrsm;? toHzdkifrsm;jzihf oifwef;rsm;udk tGefvdkif;wufa&muf avhvmEkdifygrnf/ trSefwu,f a,;vf pmoifcef;rsm;xJ 0ifa&mufoGm;onfh twkdif; cHpm; avhvmEkdifrnf[kvnf; qdk\/ oifwef;wkdif;twGuf tnGef;rsm;udk xm;&SdNyD; yHkESdyf&efzdkifrsm;? oif&dk;rmwdumrsm;? pmzwf&ef u@rsm;? jyem ykpmrsm;ESihf tjcm;aom oifaxmufulrsm;udk &SmazGEkdifrnfjzpfonf/ rdrdtm;vyfonfh tcsdefwGif MunfhI avhvm &eftwGuf pdwf0ifpm;onfh ynm&yfqkdif&m AD'D,dkzkdif? toHzkdifwdkYudkvnf; rdrd\uGefysLwmxJwGif a'gif;vkyf,l? odrf;qnf;xm;Ekdifygonf/ tkdifzkef;ESihf tdkifyufwdkY twGufvnf; oD;oefY u@ xm;&SdNyD; c&D;xGuf&if; vrf;ay:wGifvnf; tifwm eufrS wqifh oif,l avhvmEkdifao;onf/ oifwef; wufa&mufcGihf twGuf rSwfyHkwif &ef rvdktyf[k od&onf/ odkYaomf wuodkvfu &rSwfESifh

atmifvufrSwf xkwfay;rnf r[kwfovdk ygarmu rsm;ESihfvnf; qufoG,f ajymqdkcGihfawmh r&Sdyg/ 'DZifbm 2007 ckESpfu pwifcJh&mwGif ,aeYtcsdeftxd tGefvdkif; ausmif;om; 3 oef;ausmf avhvmcJhMuonf/ 2009 {NyDvrSpNyD; ,aeYtxd zwfIonfh pmrsufESmaygif; 26 oef; ausmf&Sdonf/ a,;vf ,lusLU YouTube ESihf tJyJvf tkdifuRef; iTunes csefe,frsm;rSvnf; 0ifa&muf avhvmEkdifMuonf/
http://oyc.yale.edu http://www.youtube.com/yalecourses http://itunes.yale.edu

vdyfpmrsm;rSm

vl 15 oef;ausmfcefY a,;vf csefe,frsm;rS wqifh ynmqnf;yl;aeaMumif; od&onf/ ]wurmvHk;u jynfolawG[m a,;vf tGefvdkif;oifwef;udk tcrJh 0ifa&muf avhvmEkdifMuwJh twGuf uRefawmfwdkY tifrwef 0rf;omyDwd jzpf&yg w,f/} wuodkvf OuXjzpfol &pfcs'fpDvJAifu qdk onf/ ]'DaeY xkwfvTifhr,fh oifwef;topfawGrSm awmh aemufqHk; enf;ynmudk tjynfht0 toHk;cs xm;ygw,f/ wuodkvf&JU txifu&XmeBuD; awG&JU oifMum;rIawGudk avhvmcsifMuwJh olawGqD a&mufEkdifzdkYyg/}
Source: Yale University

(20? {NyD? 2011)


53

zifvefEkdifiH ynma&;ESihf zifvef ausmif;q&mrsm;


ygNyD/ uav;awGrSm aysmf&TifzG,f b0 &Sd&r,fav? ausmif;pmawG twif;ay;jyD; uav;b0udk rzsufqD; oifhbl;} [k 6 wef; oifaom zifvef ausmif;q&m Katja Tuori u ajymonf/ zif v ef a usmif ; pnf ; urf;rSm avsmh&J&Jr[kwf/wif; usyf oifhaom pnf;urf;udk wif; usyfxm;onf/ pmoifcef;xJ qJvfzkef;awG? iPods awG o,frvm&/ pmoifcef;xJ OD;xkyf raqmif;&/ 'DavmufyJ jzpfonf/ uav;rsm;udk pmoifMum;rIrSmrl prwfusaom tdkif'D,m rsm; xm;&Sdonf/ Oyrm q&mwpfa,mufu ausmif;om; rsm; vufcHvQif yxrwef;uae qXr wef;txd vdkuf oifMum;Edkifonf/ OECD oHk;oyfcsuft& zifvef\ ynma&; atmifjrifrIrSm vQKdU0Sufcsuf BuD;BuD;r&Sd/ t&nftcsif; jynfh0aom q&mrsm;aMumifh ynma&; atmifjrifrI &&Sdaeonf[kqdk\/ tar&duef ausmif;q&mrsm;uJhodkY pD;yGm;a&;rqef? pufrIxkwfukefoabm rqef/ zifvef q&mrsm;u q&mtppfrsm;yif/ q&mpdwf"mwf tjynfh &Sdolrsm; jzpfonf/ tNrJ avhvm aeMuonf/ ausmif;om;udk nm0g;rnhf q&mrsm; r[kwf/ ausmif;om; ESihftwl ynm tjydKif&Smonfh q&mrsm; jzpfaeonf/ zifvefwGif ausmif;q&m tvkyfrSm *kPf&Sd onf/ xdkYaMumifh vlwdkif; ausmif;q&mq&mr jzpfcsif aeMuonf/2008 ckESpfrSm rlvwef;jyq&m tvkyf twGuf bGJY&jyD;ol 1258 OD; avQmufxm;cJhonf/ ig;ESpf oifMum;a&; pDrHudef;twGuf 123 OD;udk Zum wdkuf a&G;cs,fcJhonf/ zifvefrSm q&mwdkif; rmpwmbGJY &xm;zdkY vdkonf/ q&mwpfa,muf tvkyfcsdefu wpfESpf 190 &uf owfrSwfxm;onf/ wpfESpf vpmu a':vm 40000 eJY 60000 Mum; jzpfonf/

urmYynma&; jrifuGif;us,fwGif zifvefEkdif iHu a&mYcfpwm; ozG,fjzpfaeonf/ csrf;omaom OECD tzGJU\ 2009 ckESpf EdkifiHwum ausmif;om;rsm; ppfaq;tuJjzwfrI (PSIA) tpD&ifcHpm t& zifvef ausmif;om;rsm;u odyHwGif 'kwd, ae&mrSm &Sdonf/ ocFsmESihf pmzwfpGrf;&nfwGif wwd,ae&mrSm &Sdonf/ tar&duef ausmif;om;rsm;u ysrf;rQ tqifY 15 ae&mrSmom &Sdonf/ zifvef\ t"du NydKifbufrsm;rSm tm&SrS awmifudk&D;,m;eJY puFmylwdkY jzpfonf/ xdkESpfEdkifiH\ ynmoifMum;rIyHkpHudk qdkAD,uf yHkpHa[mif; oifMum;rI rsKd;twdkif; twif; acgif;xJ&dkufxnfh txyfxyf avY usifhrIrsKd;awGvdkY a0zefMuaomfvnf; olwdkY ausmif;om; rsm;onfvnf; xdyfqHk;odkY a&mufvmMuonf/ odkYaomf tm&S ynma&;u tcsdef t&rf; ,l vGef;onf/ ausmif;rSm em&Dtrsm;MuD; ,lxm;onf/ ausmif;qif;awmhvnf; ausmif;om;awG em&Dtrsm;MuD; ay;&onf/ zifvefrSm ausmif;wufcsdefu tar&durSm xufawmif ydkwdkawmif;onf/ zifvef\ ynmoif Mum;a&; yHkpHu ydkqGJaqmifrI &Sdonf[k PISA y&dk*&rf 'g&dkufwmu ajymonf/ ]zifvef ausmif;awGu tdrfpm tvkyfudk vnf; rsm;rsm; ray;bl;/ wpfaeY wpfem&Davmuf tdrfpm vkyfcdkif;&if atmifjrifwJh ausmif;om;jzpfzdkY vHkavmuf
54

zifvef vlYtzGJUtpnf;rSm ausmif;q&mawGudk tvGefYtvGef wefzdk;xm; qufqHMuonf/ jyify EdkifiHrsm;u tHhtm;oifh &onftxd/ zifvefudk ESpf&ufMum oGm;vnfcJhaom tar&duef bwfzJvdk;? e,l;a,mhcf wuodkvfrS Dan Mac Isaac u ] tar &durSm ausmif;q&mawGudk yDZmrkefY vdfkufa&mif;onfh uav;awGvdk oabmxm;wm? yDZmrkefY b,fvdk aumif;aumif; jzefY&ovJ qdkwm oifay;ovdk q&m awGudk x&defeifay;wm? 'Dae&mrSm zifvefeJY uGm oGm;wmyJ} [k qdkonf/ zifvefu vlrIzlvHka&;pepf usifhoHk;onfh wdkif;jynfjzpfonf/ t&if;&Sifvnf;rqef? w&m;ao qdk&S,fvpf yHkpHvnf; r[kwf/ nDrQrI (equity) udk tajccH aom vlYtzGJYtpnf; jzpfonf/ tcsufu *syef? udk&D;,m;wdkYESihf uGmoGm;onf/ *syefESihf udk&D;,m;u tar&duef yHkpHi,fav;jzpfonf/ jydKifqdkifrI odyfjyif; xefonf/ zifvefu olYvlxkudk oGm;okwfokwf? pm;okwfokwfjzifh t&if;&Sif aps;uGufpepf\ aus;uRef tjzpfrcH/ ausmif;om;rsm;rSm zdtm;r&Sd? vlxkrSm pdwfzdpD;rIESifh pdwfa&m*g r&Sd/ wdkufjrifhay:u ckefcsao aom ausmif;om;eJY acwfysuf olaX; r&Sd/ ynma&;u vlYtzGJYtpnf; wnfNidrfzdkY? ,Ofaus; zGYHNzdK;zdkY? aysmf&TifzkdY jzpf onf/ zifvef ynma&;u uav;wpfa,muf ausmif;rSm pmrvdkufEdkifvdkY jyifyrSm usL&Sifq&m iSm;oifzdkY rvdktyfaom pepfrsKd;jzpfonf/ pmrvdkufEdkifol twGuf ausmif;wGif;rSmyif q&mrsm;u tajz &Smay;Muonf/ uav;wpfa,muf pm rvdkufEdkifonfh twGuf jyify q&mESihf pmoif&NyD qdkvQif ausmif;ESihf ausmif;q&mrsm; odumusonf/ ,ck zifvefu olY ynma&;pepfudk jynfy wdkif;jynftcsKdU wifydkYzdkY vkyfvmonf/ Oyrm? xdkif;EdkifiH jzpfonf/ xdkif;ESihf ynma&; wdk;wufzGYjzdK;&ef vdkvm; aom zGHYjzdK;qJ EdkifiHtcsKdU u zifvef ynma&; armf',fudk tm;us twk,lvmMuonf/ b,favmuf twk,l usifhoHk;jyD; b,favmuf jrefjref atmifjrifrI &rnfqdkwm awmh apmifhMunfhMu&rnf/
Source: OECD (PSIA) (11 ? {jyD? 2011)

em;&Guf um;um; tdkbm;rm; uav;b0u &efp cHcJh&

BuD;rm;us,fjyefYwJh em;&Gufum;um;awG &Sd wm aMumihf&,f? olYemrnfaMumihf&,f tar&duef orw tdkbm;rm;[m ausmif;om;i,fav; t&G,fwkef; u &efvdk&efp cHcJh&aMumif;udk ajymjyygw,f/ ]usaemfrSm em;&Guf um;um;BuD;awG&SdjyD; xl;qef;wJh emrnfaMumihf usaemfvnf;yJ rvGwfcJhygbl;/ tyGef;tyJh? txdtckduf rcHcJh&bJ BuD;jyif;vmcJh&wm r[kwfygbl;/} tdrfjzLawmfrSmusif;yaom ausmif;wGif; &efvdk&efpjcif; umuG,f wm;qD;a&; nDvmcHudk wufa&mufvmMuwJh q&mq&mrrsm;? rdbrsm;ESihf tpdk;& t&m&Sdrsm;udk tckvdk ajymvdkufwm jzpfygw,f/ tar&duef ausmif;awGrSm &efvdk&efpjcif; qeYfusifa&; tpDtpOf pwifr,fh ynma&;Xme&JU stopbullying.gov 0bfqdk'f vnf; yg0ifygw,f/ uav;rsm;? rdbrsm;eJY ausmif;rsm;taeeJY &efvdk&efprIudkjzpf&dk;jzpfpOfygqdkjyD;vspfvsLr&Ioihfbl;vdkY orwu ajymjycJhygw,f/ ]rMumcPqdkovdk jzpfaewm&,f? ae&mtESHY awGYae&wm&,faMumihf 'Djyemudk rsufuG,fjyKxm; wwfMuygw,f/usaemfwdkYu ajymavh&Sdw,f r[kwf vm;/ -uav;awGuawmh uav;awGygyJ- vdkY/ 'Dvdk eJYyJ &efvdk&efprIu b,favmuftxd xdckdufepfem w,fqdkwmudk usaemfwdkY tav;rxm;Muawmhbl;/} orw tdkbm;rm;u ajymjycJhwmyg/
Source: IANS: Big-eared Obama got bullied as kid

(18 rwfv 2011)


55

pma&;q&m bDaz;,l tm&S xdyfwef;pmayqk&&dS


a&G;cs,f cHxm;&aom tjcm; pma&;q&m rsm;jzpfMuonfh tdEd,ESihf *syefwdkYrS pma&;q&mrsm;udk ausmfNyD; qkudk qGwfcl;EkdifcJhjcif; jzpfonf/ t*Fvdyfbmomjzihf a&;om;aom (odkYr[kwf) t*FvdyfbmomodkY jyefqdkxm;&Sdaom tm&Swdkufom; pma&;q&mrsm;\ pmtkyfrsm;twGuf qkudk 2007 ckESpfu wnfaxmifcJhonf/ bDESihf aemufqHk;tqifh ,SOfNydKifcJhMu &olrsm;xJwGif Serious Men pmtkyfjzifh tdEd,rS 0wKa&;q&mtopf refEk*sKd;qufzf? The Changeling pmtkyfjzifh 1994 Ekdb,fpmayqk&Sif *syefrS uefZmbl&dkatG; wdkYjzpfonf/ tjcm;aom aemufqHk;tqihf a&G;cs,fcH pmtkyfrsm;rSm wmbpf&SfcJtm\ ]The Thing About Thugs} pmtkyfESihf *syefpma&;q&m ,dkudktkd*g0\ ]Hotel Iris} pmtkyfwdkY yg0ifMuonf/ aemufqHk;tqihf a&G;cs,fjcif;udk aMunm &mwGif ]Brick Lane} pma&;q&m armfeDumtvDu olrESihf tjcm;aom a&G;cs,fa&; w&m;olBuD; tzGJY0ifrsm; jzpfMuonfh [m;Awfynm&Sif [dkrDaubm[m? qk& pma&;q&m qlrifwDtdkwkdYu ]pnfyif a0qmaeonfh tm&S pmayjrifuGif;xJ} wGif txifu& acgif; pOfrsm; udk wnDwnGwfwnf; oabmwlcJhMuonf/ aemufqHk;tqihf a&G;cs,fxm;onfh pmtkyf rsm;rSm ]bmompum;jzihf vSyoyf&yfpGm} vlom; tawGYtMuHKwdkYudk azmfusL; oDuHk;xm;Muonf[k tvD u qdkonf/ tm&S 14 EkdifiHrS pmtkyfacgif;pOf 54 ckxJwGif tdEd,? *syef? w&kwfESihf zdvpfydkifwdkYrS 10 tkyfudk a&G;cs,fNyD; ,if;txJu aemufqHk; tqihfudk w&m;olBuD;rsm;u xyfrH a&G;cs,fcJhMujcif; jzpfonf/
Source: AFP/Is

w&kwf,Ofaus;rI awmfvSefa&; umv aemufcHudk cs,frIef;xm;aom ]Three sisters nDtr oHk;azmf } 0wKjzihf emrnfausmf pma&;q&m bDaz;,l Bi Feiyu onf tm&S xdyfwef;pmayqkudk qGwfcl;cJhonf/ Three sisters 0wKpmtkyfjzihf Man Asian Literary Prize qk&&Sdol bDaz;,l a':vm oHk;aomif; wefzdk;&Sdonfh Man Asian Literary Prize qktwGuf yPmr a&G;cs,fxm;ol tjcm; 4 OD;xJrS bDu &&Sdjcif;jzpfonf/ w&kwfjynf\ IwfaxG; ayGvDvSaom EkdifiHa&; umvrsm;twGif; ]rdrdwdkY uHMurm vrf;aMumif; udk ajymif;vJypf&ef BudK;yrf;cJhMuonfh} nDtr oHk;OD; 0wKjzpfonf/ ]yPmr tqihf usaemhfudk a&G;cs,fw,fvdkY od&awmh oli,fcsif;awGu ajymMuygw,f/ -rjzpf Ekdifbl;/ w&kwfwa,mufu 'Dqkudk &&SdzdkY rarQmfvihfeJYvdkY qdkMuw,f/} qk&&SdNyD;aemuf bDu ajymjycJhonf/ ]oluajymMuygao;w,f/ - rif; a[mif aumifudk bmjzpfvkdY oGm;rSmvJ/ oGm;p&m taMumif; r&Sdbl;/-- 'gayrJh usaemfuawmh vmcJhygw,f/} ],Ofaus;rI awmfvSefa&;udk rnfonfh tcsdef tcgwGifrS rarhaysmufoihfaMumif;} pmtkyfu azmf usL;ay;aernf[l bDu arQmfvihfxm;onf/ yPmr

(22? rwfv? 2011)

56

a':vm 800 ESifh ESvkH;cJGpdwfayr,fh tdED,orm;awmf


vlOD;a& 1 'or 2 bDvD,H&Sd tdEd,wGif t&nftaoG;rD txl;uk aq;cef;awGem; uyfEdkif olu vlenf;pk ao;zGJzGJ av;om jzpfonf/ tpdk;& aq;&HkawGusawmh npf ywfonf/ qufqHa&; nHhzsif;onf/ vmbfpm; vGef;onf/ wm0ef,lrI r&Sd/ ypnf;ud&d,meJY aq; 0g;u rjynfhpHk/ teHYqdk;u rsKd;pHk/ tck a'gufwm &SJwfwDu ESvHk;cGJpdwfrIudk atmufajcvlxkawG wwfEdkifatmif ukocEIef; avQmhcsypfvdkufonf/ ESvHk;cGJpdwfrIu vlukHxHrsm;twGuf oD;oefY rjzpfap&/ atmufajcvlxk tm;vHk; vufvSrf;rSDEdkifatmif pwif awmfvSefajymif;vJ ypf& rnf[k qdkonf/ &SJwfwDu rmomx&Dqm&JU orm;awmfjzpfNyD; olrqDrSm tvkyf vkyfcJhzl;onf/ ,ck bef*vdkNrdKUrSm uk wif 1000 qefY tqifhjrifh aq;&Hk udk,fydkifzGifhxm;onf/ bef*vdkNrdKU BuD;eJY tdEd, tjcm;NrdKU BuD;awGrSm aiGawmif; Murf;vGef;vSwJh txl;uk aq;cef;awG rIdvdkaygufae onf/ vlemawGxHu "g;jywdkufovdk aiGaMu; yuf yufpufpuf awmif;,ljyD; csrf;omaewJh q&m0efawG? aq;cef; axmifpm;olawG &SdaeMuonf/ orm;awmfBuD; &SJwfwDu ESvHk;cGJpdwfcukd a':vm 2000 txd pavQmhcscJhonf/ 'DEIef;u rnfonfh EkdifiHESihf,SOf,SOf trsm;BuD; oufomaeonf/ tar&durSm ESvHk;cGJpdwfzdkY a':vm wpfodef;ausmf ukefus rnf jzpfonf/ a'gufwm &SJwfwD&JU aq;&HkrSm cGJpdwfc twGuf vHk;ueJ ay;p&mrvdk? t&pfus ay;oGm;vdkY & onf/ vHk;0udk rwwfEdkifolrsm; twGuf &efyHkaiG xlaxmifxm;onf/ ysrf;rQ cGJpdwfcEIef; a':vm 800 txd csoGm;zdkY aqmif&Gufaeonf/ &SJwfwDu ]ESvHk;cGJpdwfrI ynmay:aygufNyD; ESpf

100 twGif;rSm urmh vlOD;a&&JU 8 &mcdkifEIef;atmufom cGJpdwfukozdkY wwfEdkifMuygw,f/ ESvHk;cGJpdwfrIqdkwm olaX;awGtwGufjzpfaew,f/'g[m&,fp&maumif;wJh aq;ynm jzpfaew,f/ wpfckckvkyfzdkY vdkaeNyD/ vkyfenf; uawmh bmrS r[kwfbl;? cGJpdwfc avQmhcsypfzdkY yJ/ urmay:u aq;&Hk aq;cef;wdkif;rSm wpfaeYudk vlem ESpfa,muf? oHk;a,mufyJ ESvHk;cGJpdwfw,f/ usaemfwdkY aq;&Hku wpfaeYudk 35 a,muf cGJpdwf ukoygw,f/ atmfya&;&Sif;rsm;rsm; vkyfav &v'fawG ydkaumif; vm avygyJ} [k owif;Xmersm;udk &Sif;jycJhonf/ tdEd, usef;rma&; vkyfief;&JU 80 &mcdkifEIef;u yk*vdu vkyfief;rsm; jzpfonf/ vlOD;a&&JU 1 &mcdkifEIef;om yk*vdu aq;&Hk aq;cef;awGem; oDEdkifonf/ txl;uk aq;cef;oGm;zdkY rajymeJY? tpdk;& aq;&Hk wpf&ufwuf&if vlwpfa,muf wpfvpm jyKwfoGm;rnf/ aq;&Hkwuf EdkifoleJY rwufEdkifolMum; acsmufurf;yg;BuD;vdk uGm[ aeonf/ tdEd, tpdk;& usef;rma&; toHk;p&dwfu urmY tenf;qHk; EdkifiHawGxJygNyD;? *sD'DyD&JU 1 &mcdkifEIef;om &Sdonf/ refrdk[efqif; tpdk;&u 3 &mcdkifEIef;txd oHk;r,fvdkY ajymaewm MumNyD/ ckxd txrajrmuf/ a'gufwm &SJwfwDu jynfolYusef;rma&; vkyfief;twGuf NAdwdeftpdk;&vdk *sD'DyD&JU 7 &mcdkifEIef;oHk;pGJzdkY tpdk;&udk wdkufwGef;aeonf/
Source: CNN (10? {NyD? 2011)

57

ivsifaMumihf urmh0ef&dk; a&TUjyD; *syefuGef; 8 ay a&GUvsm;oGm;cJh


ordkif;wGif tiftm;tjyif;qHk; ivsifvdIif;jzpf jyD; aemufqufwGJ qlemrDa&vdIif;rSm ypdzdwfork'&m w0Srf;vHk;odkY ul;pufoGm;cJhonf/ uae'gtaemufydkif;? tar&duef? csDvDEkdifiHrsm;txd EkdifiH 50 wGif qlemrD owday; EdI;aqmfcsufrsm; yJhwifxyfoGm;cJh\/ ivsif vdIif;i,f 160 ausmfudk 24 em&DtwGif; qufwkduf jzpf apjyefonf/ 141 vdIif;rSm ivsifyrmP 5 ruf*eDusKU tenf;qHk;&SdaecJhonf/ ork'&mrsm;ESihf wkdufMuD;rsm; atmuf\ ajrvTmxkatmufrS ausmufjzmvTm tectonic plates rsm; 18 rDwmcefY tHvGJacsmfcJhonf/ tusKd;quftaejzihf t&Snf 250 rdkif ( uDvdkrDwm 400) ESihf tus,f rdkif 100 (uDvdkrDwm 16) cefY ajrvTmxk {&d,m tus,ft0ef;rSm pkwfjyJ aygufuGJ xGufoGm;jyD; ivsifvdIif;rsm;udk jzpfay: apcJhjcif;yif jzpfaMumif;udk blrd&lyaA'ynm&Sif &Sef aZmifcsefu qdkygonf/ ypdzdwfork'&m ]rD;uGif; ring of fire} [k wifpm; ac:a0:xm;onfh awmifypdzdwf ork'&m zuf ydkif;&Sd e,l;ZDvefrSpjyD; *syeftxd? tvufpum;rSonf awmifajrmuftar&duef urf;&dk;wef;txd &Snfvsm; vSaom ivsifaMumESihf rD;awmif&Sifrsm;tMum;wGif *syefEkdifiH wnf&Sdaeavonf/ *syefivsifonf 2004 ckESpf tif'dkeD;&Sm; ivsifESihf tiftm; wlnDaeonf/ xdkpOfu aemufquf wGJ qlemrDr[m a&vdIif;aMumihf tdEd,ork'&m wavQmuf&Sd EkdifiH 12 EkdifiHwGif vlaygif; 2 odef;cefY aoaMu ysufpD;cJh&onf/ ]tck qlemrDeJY t&G,ftpm;csif; tMurf;zsif; wlnDw,fvdkY EdIif;,SOfvdkY&ygw,f} *[mwDu &Sif;jyonf/ ]2004 ckESpfwkef;uawmh MudK wif jyifqifxm;rI r&SdwJh a'oawGrSm jzpfcJhw,f/ tdEd, ork'&mwGif;rSm acwfrD qlemrDa&vdIif; owday; EdI;aqmfcsuf pepfvnf;udkvnf; rwyfqif&ao;bl;/ tJ'gaMumihf ysufpD;rIu ydkqdk;&Gm;cJhygw,f/}
Source: CNN

tysuftpD;rsm;vGef;cJhaom qlemrD r[m a& vdIif;udk jzpfapcJhonfh tiftm;jyif; ivsifaMumihf *syefyifruRef;rSm 8 ay (2 'or 4 rDwm) a&GUvsm;oGm;cJhonf/ urmh0ef&dk; vnfywfrIrSmvnf; a&TUoGm;cJhonf/ ]tckavmavmq,f od&oavmufawmh GPS wdkif;wma&;Xme[m 8 ay a&GUoGm;cJhygw,f/ *syef blrdwkdif;wma&; owif;Xme Geospatial Information Authority - GSI &JU ajryHkudk Munhfawmh a&TUvsm; oGm;cJhwJh ajrxk yHkpH[m tawmfav; us,fjyefYwJh e,fajra'oMuD; wpfckvHk;rSm qifwlaeygw,f/} tar&duef blrdqmaA;Xme\ blrd&lyaA'ynm&Sif uef;euf['femhu ajymjycJhonf/ tDwvDtajcpdkuf trsKd;om; rD;awmifaA'ESihf blrd&lyaA'Xme\ tpD&ifcHpmrsm;t& 8 'or 9 yrmP&Sd ajrivsifaMumihf urmh0ef&dk;rSmvnf; 4 vufr (10 pifwDrDwm) cefY a&TUoGm;cJhaMumif; od&onf/ vl&maygif;rsm;pGm touf qHk;&HI;cJh&onfh *syefajrmufydkif; urf;&dk;wef; ivsifvdIif;aMumihf ay 30 tjrifh &Sdaom a&wHwdkif; vdIif;vHk;MuD;rsm; jrifhwufvmcJh jyD; v,fuGif;rsm;udk zHk;vTrf;oGm;cJhonf/ jrdKYrsm;udkvnf; a&atmufqGJ,l ESpfjrKyfypfcJhonf/ aetdrfrsm;udk ta0;ajy; vrf;rMuD;rsm;odkY qGGJ,loGm;cJh\/ armfawmf um;rsm;ESihf avSormefrsm;udkvnf; uav; upm;p&m rsm;uJhodkY ajrmufyifh aqmhupm; ypfvdkufonf/ vdIif;vHk; BuD;tcsKdUrSm rD,m*duRef;qG,f ukef;wGif;ydkif; ajcmufrdkif (10 uDvdkrDwm) txd a&muf&SdcJhonf/
58

(25 rwfv 2011)

pmoifausmif;awGudk jcdrf;ajcmufaewJh ppftmPm&Sif


vpfAsm;tmPm&Sif u'gzDudk &mxl;uae z,f&Sm;zdkY awmfvSefykefuefrIudk ESdrfESif;&mrSm u'gzD&JU wyfrsm;[m x&DydkvDjrdKY pmoifausmif;cef;awGxJtxd 0if a&mufcJhMuygw,f/ ppfom;awGu tpdk;& &kyfjrif oHMum;udkom Munfh&IzdkY ausmif;om;awGudk trdefY ay;cJhw,f/ u'gzDudk axmufcHwJh vlxkpka0;yGJawGudk oGm;r,fqdk&if w&ufudk 'ifemaiG 200 (jrefrmusyfaiG 1 odef; 8 aomif;cefY) &&SdrSmjzpfw,f? 'gayrJh ]oli,fcsif; qdk;} eJYaygif;jyD; ppftpdk;& raumif;aMumif;awGudk ajym r,f qdk&ifawmh txl; axmufvSrf;a&;tzGJY&JU &kdufESuf ppfaq;wmudk cH&r,fvdkYvnf; ppfom;awGu ausmif; om;awGudk ajymqdkcJhMuw,f/ ]ypfcwfowfjzwfrIawG jzpfaewm aocsm ygw,f} touf 14 ESpft&G,f rdef;uav;i,f wpfOD;u wdk;wdk;wdwfwdwf ajymjycJhwmyg/ ]'gayrJh vlowform; awG&JU trnfawGudkawmh olr rodbl;vdkY ajymw,f/ ]vlMuD;rif; odr,fvdkY usrxifygw,f/} ]usr zGihfajymvdkuf&if axmifus cH&Ekdifw,f} ausmif;oli,fav;u xyfajymjycJhygw,f/ x&DydkvDjrdKU&JU ausmif;wpfausmif;udk tpdk;&&JU vlawGeJY owif;orm;awG vma&mufvnfywfpOfrSm q&mq&mrawGeJY ppfom;awG apmihfMuyf Munhf&I aewJh Mum;u ausmif;om;awG[m tjzpfrSefawGudk owd&SdpGmeJY wdk;wdk;wdwfwdwf zGihfajymjy cJhMuygw,f/ wkdufyGJawG jzpfyGm;cJhwJhtwGuf oHk;ywftMum ausmif; ydwfxm;jyD; aemufrSm ausmif;awG jyefzGihfwmjzpfygw,f/ vpfAsm;tmPm&Sif&JU ppfwyfawGu awmf vSef ykefuefrIudk tMurf;zufESdrfESif;cJhwJh jzpf&yf[m vpfAsm; uav;i,frsm;eJY ausmif;om;awG&JU pdwfESvHk;om;awG xJrSm 'Pf&m temw& jzpfusef&pfcJhygjyD/ zGihf[ ajymqdkcJhwJh ausmif;om;awG&JU ajymjy csuft& tMurf;zufrIawGeJY tdyfysufnawG&JU &ufpuf rIeJY taMumufw&m;udk onf;cH aecJhMu&w,f? aoewfoHawGudk arhaysmufEkdifzdkY cufcufcJcJ MudK;pm; aeMu&qJjzpfw,fvkdY od&ygw,f/ touf 17 ESpf vli,fav;&JU ajymjycsuft& touf 7 ESpft&G,f

uav;i,fudk ppfwyfu zrf;qD;jyD; wywftMumrSm awmh x&DydkvDjrdKU tm;upm;&HkMuD;xJrSm ypfxm;cJhjyef w,f/ uav;i,f&JU zcifeJY q,fausmfouf tudkwdkYu awmh tckxufxdudk aysmufaeqJ/ ]odyfudk aMumufp&maumif;ygw,f/} touf 17 ESpf t&G,f vli,fav;u ajymcJhygw,f/ vufwHkYjyef zrf;qD;wmawGudk cH&rSm pdk;&drfvdkY olwkdY&JU emrnfawGudk trSeftwkdif; rajymjy&JcJhMuygbl;/ 'gayrJh pdwftm;wufzG,f&m tem*wfb0udk taumif;zufu &IjrifMuwmudkvnf; ajymjyMuygw,f/ touf 14 ESpf t&G,f rdef;uav;i,fu ]aMunmcsuf MuD;MuD;} xkwfypfr,fvdkY ajymw,f/ u'gzD&JU jynfwGif; ppfjzpfjyD; rD;avmifajrjzpfoGm;r,fqdkwJh jcdrf;ajcmufrIudk wkHYjyefwJh aMunmcsufvdkY olru ajymygw,f/ ]'Dbef*gZDu b,fvli,fav; wpfOD;udkrS touf rqHk;&HI;apcsifygbl;/} olru t*Fvdyfvkd ajymjycJhygw,f/ ]olwdkYtwGuf usr idkaMuG;cJhw,f/ usr wdkY tcsif;csif; odyfudk eD;pyf &if;ESD; vdkufMuwmav/} ]jyemuawmh vltcsKdU[m aiGaMu; aemuf udk vdkufMuwJhtwGuf vlxkeJY qefYusifwJh tvkyfawGudk vkyfMuawmhw,f/} ]usrudkvnf; apmihfMunfhaerSm aocsmyg w,f/ 'gayrJh usruawmh tckxufxdudk vdrfrajym ao; ygbl;/ bmjzpfvdkYvJqdkawmh jynfolY b0awG trsm; MuD;twGuf tcktcsdefrSm tE&m,f usa&mufaeao; vdkYyg/} ausmif;tkyfMuD;u rdef;uav;i,fudk Mum;0if [efYwm;zdkY MudK;pm;ygw,f/ 'gayrJh rdef;uav;i,feJY olr&JU oli,fcsif; awGuawmh EdkifiHwum rD'D,mawGudk
59

raMumufbl;vdkY ajymygw,f/ tar&duef &kyf&Sifum;awGMunhfjyD;awmh t*Fvdyfpum;udk avhvmcJhMuw,fvdkvnf; &Sif;jyyg w,f/ ausmif;wufwJhtcgrSm ppf0wfpHkudk twif; tusyf 0wfcdkfif;wm cH&wJh touf 17 ESpf t&G,f vli,fav;uawmh ppft&m&SdawGu ausmif;rSm vm jyD;awmh yef-tm&yfwDADGowif;XmeawG[m rdpmawG jzpfw,fvdkY ajymwJhtcgrSm olwdkYu avSmifjycJhw,f vdkY ajymjycJhw,f/ ]usaemfwdkYrSm rsufvHk;awG &Sdw,fav/ usaemfwkdY vdkcsifwmudk usaemfwdkY jrifEdkfifygw,f/} ausmif;awGrSm twef;awGtm;vHk;udk yHkrSef awmh jyefrzGihfEdkfifao;ygbl;/ azaz:0g&D 17 &ufaeY uwnf;u ydwfxm;cJhwmyg/ tckjyefzGihfawmhvnf; q&mq&mrawG[m pmoifzdkYxuf oydwfwdkufyGJeJY awmfvSefvIyf&Sm;rItaMumif;udk pkpkjyD; ajymaeMuwkef; ygvdkY ausmif;om;awGu jyefajymjyMuygw,f/ ]q&mq&mrawGvnf; aMumufwJhyHkygyJ/ q&mwpfa,mufomvQif ppftpdk;&udk axmufcHwmyg/ usefwJh q&mtrsm;pkMuD;uawmh ppftkyfpkudk qefYusif wJh olawGcsnf;ygyJ/}
Source: Nytimes

11 rwfv 2011

tifazmfar;&Sif; ppfyJGrsm;
tifazmfar;&Sif;onf yg0g jzpfonf/ tifazmf ar;&Sif; awmfvSefa&;acwf&JU qdkufbmeJY qJhw vdkuf owif;qufoG,fa&; pepfrsm;u urmYvlxk&JU b0 aexdkifawGrIudk ajymif;vJypfonf/ vl tcsif;csif; qufqHa&; yHkpHopfawG ay:xGuf vmonf/ vlxk twGuf tpdk;&qdk;awG jzKwfcszdkY vufeufopfawG wyfqifay;vdkufovdkvnf; jzpfonf/ 0DuDvDcfpf? azYpfbGwf? wGpfwm? ,lusLU pwJY rD'D,mopfawGu tpOftvm tifazmfar; &Sif; uefY owf pD;qif;rItay: pdefac:vmonf/ qdkufbm vIyf&Sm;rIawGu tiftm;BuD; tpdk;&awG? AsL&dkua&pDeJY MudK;eD pepfawGudk tajctjrpfuae
60

udkifvIyf&rf;cg ypf aeonf/ 0bfqdk'fawGudk tpdk;&awGu &efolY e,fajr rsm;vdkY owfrSwfMuonf/ yifr owif;ppfppf (primary sources) zGifYcswJh vdcform;awG (leakers) qdk&if tdkprm bifvm'ifxuf tpdk;&awG ydkaMumufaeMu onf/ [wfumawGudk aomif;Murf;xMuGwJh olykefrsm;? tMurf;zufrsm;ozG,f ,lqMuonf/ wpfzufrSmvnf; tpdk;&awGu acolrsm; r[kwf/ vlvnf? vlyg;awGrdkY tpdk;& vkyfaeMuwm jzpf onf/ qdkufbmopfudk tcGifhaumif;,ljyD; tmPm qufxdef;zdkY BudK;pm;vmMuonf/ w&kwfrS pvdkY ql'ef? tD*spf? tD&ef? qD;&D;,m;? jrefrm? ajrmufudk&D;,m; pwJh tmPm&SifEdkifiH aygif;pHktxd jzpfonf/ tmPm&Sifrsm;u 0bfvIyf&Sm;rIudk tcsdefwdkif;rSm aESmifh,Suf zsufqD;zdkY MudK;pm;onf/ azhpfbGwfoHk;wJh EdkifiHom; wpfOD;csif;udk pydkifvkyfapmifhMunfhzdkY tpdk;&bufu azhpfbGwf taumifhawG zGifhxm;Muonf/ vlxk&JU tGefvdkif; toHk;jyKrIudk aES;auG;atmif jyKvkyfxm;onf/ ,ck &mpkonf tifazmfar;&Sif; tm;oukef pD;qif;wJh &mpk jzpfvmonf/ qdkbfbm ,lwdkyD;,m; &mpk jzpfvmonf/ wpfzufrSmvnf; qdkbfbmaMumifh tpdk;&rsm;u tDvufxa&mepf enf;ynmrsm;eJY zdESdyf csKyfcs,frIawG xl;xl;jcm;jcm; vkyfvmwJh &mpk jzpfonf/ qdkbfbm tHkMuGrIawG awmfvSefrIawG aeYpOf jzpfae onf/ tpdk;&awG&JU qdkufbm zdESdyfrIawGvnf; &Sdaeonf/
Source: Aljazeera

(1? {jyD? 2011)

pmzwfjcif;jzifh q,fausmfouf pdwfusa0'emudk umuG,fEkdif


pmtkyfrsm;udk zwfIavhvm&ef tcsdefay;onfh q,fausmfoufrsm;rSm aw;*Dwudk em;axmifonfh olrsm;xuf pdwfusa0'em cHpm;&jcif;rS ydk umuG,f ay;EkdifaMumif; okawoe t& od&onf/ aw;*DwESihf pdwfusa0'em qufpyfaerIudk em;vnf&ef enf;vrf;u ulnDonf[k qdk\/ pdwfusa0'em tBuD;tus,f cHpm;ae&onfh vli,f 46 OD; tygt0if q,fausmfouf 106 OD;udk Pittsburg aq;wuodkvfu avhvmcJhjcif; jzpfonf/ 2 vwm twGif; pae? we*FaEG aeY&ufrsm; twGif; okawoDrsm;u yg0if ppfaq;cH olrsm;udk tBudrf 60 txd ac: NyD; rD'D,m 6 rsKd;wGif rnfonfwdkYudk toHk;jyK aeMuaMumif; pHkprf;ar;jref; Muonf/ rD'D,mrsm;rSm wDADG? &kyf&Sif? *Dw? AD'D,dk*drf;? tifwmeuf? r*Zif; odkYr[kwf owif;pm? pmtkyfwdkY jzpfMuonf/ *Dwudk trsm;qHk; em;axmifaom vli,f rsm;rSm tenf;qHk; em;axmifaom olrsm;xuf 8 'or 3 q ydkNyD; pdwfusa0'emudk cHpm;&aMumif; awGY&Sd&onf/ odkY&mwGif pmtenf;qHk; zwfolESihf EdIif;,SOf aomtcg pmtrsm;qHk; zwfolrsm;rSmrl 10 yHk wpfyHkom pdwfus a0'emudk cHpm; &Ekdifavonf/

]pdwfusa0'em oufomzkdYtwGuf pmzwf jcif;eJY qufEG,faew,fqdkwJh tcsufu ta&;BuD; vSygw,f/ bmjzpfvdkYvJ qdkawmh 'DuaeYacwf vli,fawG[m pmzwfwm odyfudk enf;aevdkYyg/ tjcm;aom vlrIrD'D,mawGudkawmh ydkvdkY oHk;vmMu w,fav/} aq;ynm vufaxmuf ygarmu y&ifrufu qdkonf/
Source: IANS

(8? {NyD? 2011)

ajrurmaeY 2011 txdfrf;trSwf ydkpwm


Earth Day 2011 (April 22)

61

rD'D,m ud&d,mr&dS raewwfaom vli,frsm;


pGJaeolrsm;uJhodkYyif ]aerxd xkdifrom} jzpfMu&aMumif;? 11 &mckdifEIef;u pdwfua,mufu,uf jzpf&aMumif; (odkYr[kwf) HI;edrfholrsm; taejzifh cHpm;&aMumif; wdkYudk ajymjycJhMuonf/ ig;a,mufwGif wpfa,muf (19 &mckdifEIef;) u pdwf"gwf usqif;jcif;udk cHpm;&jyD; 11 &mcdkifEIef;u txD;usefqefpGm cHpm;&aMumif; qdkonf/ 21 &mckdifEIef; omvQif qufoG,fa&; rD'D,m ud&d,mrsm;ESihf tquf jzwfxm;onfh twGuf tusKd;aus;Zl;wdkYudk cHpm; odjrif MuaMumif; ajymjycJhonf/ ausmif;om; tcsKdUurl xdawGYudkifwG,f Edkif&Hk twGuf olwdkY\ rdkbdkif;zkef;wdkYudk ,lvmcJhMuonf/ ]'DuaeY acwfrSmawmh enf;ynmu vli,f awG twGuf vlrIuGef,ufawG zefwD;xm; ay;yg w,f/ olwdkYav;awG&JU wpfb0wmvHk;[m 0g,mMudK;awGxJudk 0ifaecJhMu&jyDav/}ar&Dvef; wuodkvfrS okawoD tzGJY acgif;aqmif qlqefrdkvmu qdkonf/ ]wcsKdUuawmh enf;ynm r&SdbJ cPavmuf aecsifw,fvdkYawmh ajymygw,f/ 'gayrJh rjzpfbl;av/ olwdkY oli,fcsif;awGu 0dkif;usOfz,fwmudk cHpm;& Ekdifwm/} ]rdkbdkif;zkef;awGeJY tjcm;aom ud&d,mawG r&SdwJh tcgrsm;rSmawmh aqG;aEG; ajymqdkrIawGudk eufeufIdif;Idif; aqG;aEG;jzpfMuw,fvdkYawmh ajymjy Mu ygw,f/} ]&v'ftaeeJYu aqG;aEG;wJh taMumif;t&meJY t&nftaoG;vnf; ydkaumif;vmw,fvdkYawmh qdkMu w,f/} enf;ynmrSm vlrIqufqHa&;rsm;udk ]vHk;0} ajymif;vJypfvdkufaMumif;udk axmufjy&if; okawoD q&mru &Sif;jycJhygonf/
Source: ANI

uGefysLwmESihf rdkbdkif;zkef;rsm;udk toHk;jyKcGifh ray;awmhonfh tcgwGif vli,frsm;taejzihf ]ud&d,m r&Sd raewwf} a0'emudk cHpm;Mu&aMumif; avhvmrI wpfcku qdkygonf/ a0'em vuPmrsm;rSm rl;,pf aq;0g; pGJolrsm; aq;jzwfonfh tcg0,f ]aerxd xdkif rom} jzpfjcif;ESihf qifwlonf/ wpf&ufwmrQ quf oG,fa&; rD'D,m ud&d,mrsm;ESihf tqufjzwf cH&onfh tcg0,f 79 &mckdifEIef;aom vli,frsm;rSm pdwf"gwf usqif;jcif;? pdwfIyfaxG;aejcif;ESihf txD;usefqefjcif; wdkYukd cHpm;&aMumif; okawoDrsm;u awGY&Sd&onf/ jyefvnf ajymjycsufrsm;t& udkifwG,f vdkcsifpdwf jyif;jy pGmjzpfMuaMumif;?uduif;aq;pGJolwwGifjzpfavh&onfh k Ykd dS OD;acgif;uGJrwwf aerxd xkdifrom jzpfjcif;udkvnf; cHpm;&aMumif; ajymjyMuonf/ ,lautygt0if 10 EdkifiHrS touf 17 ESpfrS 23 ESpf twGif; vli,frsm;udk t"duxm; avhvmjcif; jzpf onf/ ,lauEkdifiH? bef;armuf wuodkvfrS ausmif; om;vli,f 150 udk w,fvDzkef;rsm;? vlrI uGef,uf qdk'frsm;? tifwmeufESihf wDADGwdkYudk 24 em&DMumrQ tqufjzwf aexdkifapcJhonf/ tdrfzkef;rsm;udk toHk;jyKcGihf ay;xm;jyD; pmtkyf vnf; zwfEkdifMuonf/ vli,fwkdif;tm; rSwfwrf; pm tkyfwGif a&;rSwf xm;apcJhonf/ ig;a,mufwGif wpfa,mufrSm rl;,pfaq;0g;

(8? {NyD? 2011)

62

awG;awmpOf;pm;rI pGrf;&nf

Thinking Skills

txl;u@

63

ynm&Sif Benjamin Bloom \ odrIe,fy,f Cognitive Domain wGif yg0ifaom awG;awmrIpGrf;&nftqihfrsm;


awG;awmpOf;pm;rIpGrf;&nf Thinking Skill (tqihf) 1/ rSwfrdjcif;ESihf jyefvnfowd&jcif;
Remembering and Recalling

yg0ifaomtcsufrsm;
What it involves

2/ odem;vnfjcif;tqihf
Understanding

3/ toHk;csEkdifonfhtqifh
Applying

4/ cGJjcrf;pdwfjzmEkdifonfh pGrf;&nf
Analyzing

5/tuJjzwfEkdifonfhpGrf;&nf
Evaluating/ synthesis

6/ wDxGifzefwD;jcif;
Creating

owif;tcsuftvufrsm;udk xkwfEkwf,lwwfjcif;? xyfwl jyKvkyfwwf jcif;? rSwfrdorQudk xkwf,lEkdifjcif;? awG; awmrI pGrf;&nfzGYHjzdK;rI tqihfwGif a&S;OD;tqihf jzpfonf/ (rlMudK uav;i,frsm;u *Pef;udef;rsm;? pmvHk;rsm;ESihf ta&mifrsm;udk rSwfrdyHkrsKd;) &kyfyHkrsm;? ajymqdkrIrsm;ESihf a&;om;csufrsm;\ t"dyg,fudk azmfjyEkdifpGrf;? zefwD;,l EkdifpGrf;? aumufcsufjyKEdkifjcif;/ oif,lavhvmxm;onfwdkYudk toHk;jyKwwfjcif;? tajc taeopfwGif toHk;cs EkdifpGrf;/ tv,fwef;tqihfwGif zGHYjzdK; apoihfygonf/ (uav;tcsKdUrSm rlvwef; tqihfwGifyif zGHUjzdK;jyD;jzpfonf/) todA[kokwrsm; (odkYr[kwf) t,ltqrsm;wGif yg&Sdonfh t"du tcsuftvuf wdkYudk cGJjcrf;pdwfjzmEkdifpGrf;&SdjyD; tcsuf tvufrsm;\ tquftpyfwdkYudk odjrif em;vnfjcif;/ pGrf;&nftqihfwGif pdwful;xJrSaejyD; tcsuftvufwdkY udk ppf aq;jcif;? EdIif;,SOfwwfjcif;? cGJjcm;Ekdifjcif;? rsKd;wltkyfpk zGJYjcif;? prf;oyfjcif;? xkwf,l aumufcsufjyKEkdifjcif;wdkYudk vkyfaqmif EkdifpGrf;&Sdonf/ txufwef;tqihf ausmif;om;rsm; taejzihf zGYHNzdK;vmoihfygonf/ tawG;tMuHrsm;? owif;tcsuftvufrsm;ESihfa'wmrsm; udk pdppfjcif;? tuJjzwf jcif;? ed*Hk;aumufcsufjyKEkdifjcif;pGrf; &nf/ wefzdk;ESihf toHk;0ifrIudk a0bef ydkif;jcm;wwfjcif;/ a0befydkif;jcm; qef;ppf awG;awmjcif;pGrf;&nf critical thinking [l trsm;tm;jzihf em;vnfxm;Muonf/ tcsuftvufrsm;? tpdwftydkif;rsm;udk qufpyfEkdifpGrf; (odkYr[kwf) t"dyg,ftopf? yHkpHtopfjzifh jyefvnf zGJYpnf;EkdifpGrf;? pdwfydkif;qkdif&mvkyfief;pOfrsm ;wGif tcufcJqHk; tqihfjzpfonf/

tajccHtqihf
64

tqihfjrihf awG;awmrItqihf

i,f&G,fonfh rlvwef;tqihfrsm;uyif pdwful;pdwfoef; rsm;udk vGwfvGwfvyfvyf awG;awmcGihf jyKjcif;jzihf ydkrdk tqihfjrihf onfh ]wDxGifzefwD;pGrf;&nf} tqihfudk jyKpkysKd;axmifay;Ekdifygonf/
pOf;pm;awG;awmrI pGrf;&nf zGHYjzdK; vmap&ef pmoifcef;rsm;twGif; toHk;jyKEkdifonfh oifMum;enf;rsm;

oif,l avhvmrIwGif uav;udk,fwkdif wufwufMuGMuGyg0if vkyfaqmifjcif;/ todynmudk rdrdbmom pl;prf;avhvmvdkpdwfudk ysKd;axmifay;jcif;/ todynmudk udk,fwkdifwnfaqmufjcif;/ jyemrsm;? ykpmrsm;udk ajz&Sif;cGihfay;jcif;/ a0zefydkif;jcm;pOf;pm;awG;awm&rnfh oifcef;pmwkdYudk xnfhoGif;oifMum;jcif;/ twlwuG yl;aygif;vkyfaqmifjcif;jzihf oif,lavhvmjcif;/ pmzwfjcif;? pma&;jcif;wkdYudk pmoifcef;rsm;twGif; yHkrSefavhusifhapjcif; (wpfOD;csif;jzpfap? tkyfpktvkdufjzpfap)/ uav;A[kdjyKynma&; t,ltqt&? oifMum;enf;rsm;ESihf ppfaq;jcif;rsm;wGif uav;i,frsm;udk,fwdkif yg0ifapjcif;/

Critical Thinking ESihf qufpyfaeaom


Critical Thinking ukd em;vnfzdkY tcsuf (3) thinking twGuf yxrtcsuf jzpfw,f/

csufukd od&ygr,f/ yxr- vlYb0qdkwm wpfajzmifh wnf; wpfavQmufvkH; tzktxpf tcsKdifht0Srf;r&dS? ajyjypfacsmarGY om,m csrf;ajrhaewJh xm0& vrf;aMumif;BuD;r[kwfbl;/ vrf;aMumif;&dSwm rSefw,f/ wu,f&dSw,f/ cefYcefY jim; jim; jzpfatmif ajym&&if awmh -b0-aygY/ vrf; aMumif; &dSovdk w u,f ppfrSefwJh c&D;qkH; yef;wkdifvJ wu,f &dSw,f/ Ak' bmom tvdkt&awmh r*fzkdvf edAmefaygY/ cufae wmu vrf;ckvyfrSmtcuf tcJ twm;tqD;awG &dSw,f/ 'gvJ vrf;aMumif;eJY c&D; qkH; yef;wdkifvkdY wu,f&dSw,f/ &dSawmh &ifqkdif&awmhwmaygY/ tcsdeftcg? ae&m a'o? wpfa,mufeJY wpfa,mufawmh rwl Mubl;/ 'gayrJh vlwkdif; wpfcsdef r[kwfwpfcsdef? wpfae&m r[kwf wpfae&mrSmawmh awYGMurSmyJ/ wpfcsKdU twGufMuawmh wpfcsdef wpfae&m awmif r[kwfbl;/ ESpfcsdef ESpfae&m? okH;csdefoHk;ae&m ponfjzifh yGm;yGm; oGm;wwfw,f/ uHqdk;r oGm;av&m rkd;vkduf&GmqkdwJh &dk;&m pum; xJuvkd jzpfw,f/ tJ'gukd t*Fvdyfvkdawmh crisis vkdY ac:w,f/ 'Dawmh crisis qkdwm vlwkdif; awGY&r,f/ wpfcsdefr[kwf wpfcsdef? wpfae&mr[kwf wpfae&m rawGYr&dS awGY&rSmyJ/ vlqkd wm crisis eJY wJGaew,fvkdY awmif ajymvkdY&w,f/ tJ'D crisis ukd ausmfvGm;zkdY awG;vmwm? Pfxkwfvmwm? todyGifhvmatmif xkd;azmufvmwmawG[m Critical

'kwd,- Critical Thinking rSm b,fawmhrS tIH;qkdwm r&dSbl;/ tEkdifyJ&Sdw,f/ wpfajzmifhwnf; r[kwfwJh avmuukd w&m;ao wpfckckukd ukdifpGJjyD; rkdufrkduf uef;uef; 0ifwkduf raevkdYyJ/
Critical Thinking

&JU tvkyfukd,fu 0if wkdufaezdkY r[kwf bl;/ twm;tqD;? tcuftcJukd ausmf vTm; vGefajrmuf atmif jrif oGm;zkdY/ odonfjzpf ap? rodonfjzpfap trSef awmh atmifjrifrI rSeforQ[m critical thinking aMumifh jzpf& wmcsnf;ygyJ/ 'Dvkd pOf;pm; Munfh yg/ Critical Thinking rygyJ tvkyf wpfck vkyfMunfh? b,fvkd rS atmifjrifrSm r[kwfbl; qkd wm awGYvm&vdrfhr,f/ pum; tukef ajymvdkufr,f/ pMum 0Vm ('grSr[kwf) urmrSm vl&,fvdkY yxrOD;qkH; ay: vmjyD; tJ'DyxrqkH; vlom;[m touf quf&Sifcsif pdwf r&dSbl;qkd&if vlqkdwm b,frSmrS &dSawmhrSm r[kwf awmhbl;/ Critical Thinking qkdwm pdwfxJ jzwfueJ ay:vmvkdufvkdYom ig touf quf&Sifr,fqkdNyD; ,ckxd vlqkdwm&dSaejcif; jzpfw,f/ wpfenf;tm;jzifh atmif jrifaom vlom;vdkY jzpfwnfvmjcif; jzpffw,f/ 'gaMumifh rkdY critical thinking rSm atmifjrifrIyJ &dSw,f/ tIH;qkdwm vkH;0 rSdbl;/ 'gu 'kwd,tcsuf/ uJ - b,favmuf aumif;vkdufwJh critical thinking ygvJAsm/ uRefawmf wkdY owdrrl *lrjrif jzpfaecJhwmyg/
65

wwd,tcsuf- 'Dwwd, tcsuf[m ta&; MuD;qkH;jzpfw,f/ yxrawG? 'kwd,awG b,favmuf aumif;aeygap? 'Dwwd, tcsuf ryg&if tvum; jzpfoGm;w,f/ vl[m wd&dpmef jzpfoGm;w,f/ urmrSm ppfyJGawG?ppftmPm&SifawGjzpfjzpfvmwm[m'Dwwd, tcsufukd ypfpvufcwf oabmxm;cJhMuvkdY awmif ajymEkdifw,f/ Critical Thinking tJ'Davmufxd jrifhrm;*kPf &dSygw,f/ 'gjzifh tJ'D wwd,tcsufu bmvJ/ vG,fvG,fav; yxrajymr,f/ aemufrS wpfqifhwufenf;enf;ajymr,f/ vG,fvG,fav;ajym& &ifawmh wwd,eJY ta&;BuD;qkH;tcsuf[m ukd,fcsif; pmw&m;qkdwJh vlYpdwfxm;av;ygyJ/ pdwfxm;aumif; pdwfxm;jrwfuav;yg/ vlawGu aygYaygYav; xm;vkd xm;? cyfzGzGav; okH;vkdoHk;? cyfrSdefrSdefav; avSmhvkd avSmhxm;vkdYom &dSawmh&dS? aumif;awmh aumif;yg&JU at;aq;aygY qkdwJh oabmrsKd;? ab;z,f cHxm;&wJh ukodkvfpdwf ukodkvfw&m; taumif;pm;av;yg/ olYwef zkd;eJY olY ae&meJYol jyefwifay;vkdufyg/ avmuaumif; oGm;rSm aocsmayguf tmrcHEkdifwJh vlYavmu r@Kdif wpfckjzpfoGm;ygr,f/ 'gukd uRefawmfwkdY rarhovkdvkdeJY wu,fawmh arhaecJhMuw,f/ rarhMuygeJYpkdY/ ckvkdpOf;pm;Munfhyg/ cifAsm;[m ausmif;q&m wpfa,mufqkdygpkdY/ ausmif;om;awGukd ynmwwfMuD; jzpfatmif pmoifay;&awmhr,f/ b,fausmif;om;rS ukd,fhom;orD; t&if;rjzpfEkdifbl;/ 'gayrJh olpdrf;vkdvJ oabmxm;vkdY r&awmhbl;/ tJ'Dawmh taumif;qkH; ubmvJ/ ukd,fhausmif;om;awGukd udk,fhom;orD; t&if;vkd oabmxm;jyD; pmoifay;zkdYyJ &Sdawmhw,f/ tJ'g ukd,fcsif;pmw&m;ygyJ/ ukd,fcsif;pmw&m;eJY pmoif ay;wmavmuf aumif;wJh pdwfxm; b,frSm &dSOD;rSmvJ/ trsKd;om;ynma&;ESifh ukdvkdeD ynma&; uGmjcm;wm 'Dukd,fcsif;pm pdwfxm;av;ygyJ/ ukd,fcsif;pm pdwfxm; aMumifhom trsKd;om; ynma&;[m ukdvkdeDuRef ynm a&;xuf tqifhjrifhoGm;jcif; jzpfw,f/ vGwfvyfa&; [mvJ 'gaMumifh &vm&w,f/ uJ tck eufeufeJeJ ajymawmhr,f/ ]udk,fcsif; pmw&m;} qkdwm jrefrmwkdY&JU &kd;&m jA[pkd&fw&m; av;yg; qkdwJh arwm? ukPm? rk'dwm? OayumwkdY&Jh tukdif;t cuf wpfckrSom jzpfygw,f/ 'Darwm? ukPm? rk'dwm?
66

ukd,fcsif;pmw&m;eJY pmoif ay;wmavmuf aumif;wJh pdwfxm; b,frSm &dSOD;rSmvJ/

]]

}}
OayumqkdwmvJ/ jrefrmwkdY&Jh Ak'bmomrSmyJ &dSw,fvdkY uRefawmfxifw,f/ okawoeeJYawmh ppfMunfh&OD; r,f/ 'gxm;ygawmh/ aemufMu vkyfvkdY&ygw,f/ pum; odyf&Snfae&iffawmh arhoGm;wwfMuw,f/ 'Davmufqkd awmfygNyD/ aemufqufwGJ aemufqufwJGvkdY oD;oefYcJGNyD; ajym&jcif;[m bmom&yf&JU yifudk,fobm0? yifudk,fp&dkufawGtjyif uRefawmhukd,fydkif xifjrif,lqwmawGyg xnfhoGif; yg0ifaevkdYyg/ zwfvkdvnf;zwfyg/ rzwfvJ&ygw,f/ yxrqkH; ajymcsifwmuawmh Critical Thinking rSm vufawGYyg0ifw,f qkdwmygyJ/ trsm; xifaeMuwmu Critical Thinking [m tawG; oufoufyJvkdY/ Critical Thinking vkdY pmvkH; ESpfvkH; &Sd&mrSm Thinking wpfvkH;wnf;ukdyJ ]uGuf }awG;vkduf vkdY tJvkdjzpfoGm;wm/ Critical rygbJ Thinking csnf;yJ qkd&if olY Thinking a&m ukd,fh Thinking a&m ESpfck pvkH; rSefaew,fvdkY jzpfoGm;rSmaygY/ 'gayrJh trSefw&m; qkdwm wpfckxJ &Sd&r,f/ 'Dawmh b,fvkd vkyfrvJ/ Thinking ukdawmh tm;ukd;vkdY r&awmhbl;/ Thinking eJY r&awmhbl;qkd&if wpfckyJ usefw,f/ vufawGYeJY trSm;? trSef qkH;jzwf&awmhr,f/ vufawGYeJY prf;Munfh? ppfMunfh&awmhr,f/ tJ'g Critical usw,fvkdY ajym vkdufwmeJY twlwlygyJ/ wpfck owdxm;&r,f/ vufawGYcsnf;yJ xm;r,f Thinking rygaMu;qkd&ifvJ vlrkdufawG jzpfukefr,f/ vufeuf&SdwJh vlu vufeuf

r&SdwJh vlukd tEdkifusifhovkd jzpfoGm;r,f/ 'gaMumifh Critical vJvkdw,f/ Thinking vJvkdw,f/ Critical Thinking rSm vufawGYygw,f qkdwm 'gavmufqkd &Sif;avmufygNyD/ 'gaMumifhrkdYvJ Critical thinking rSm tIH;r&Sdwm/ 'kwd, ajymcsifwmuawmh Critical Thinking [m ppftmPm&SifeJY wjcm;pDjzpfw,f/ ppftm Pm&Sifqkdwm olajymNyD;&if usefwJh oltm;vkH;u vkduf emyJ/ jyefrar;eJY? jyefrajymeJY/ 'gaMumifhrkdY ppftmPm&SifrSm Critical Thinking r&Sdbl;/ Critical Thinking ukd odyfrkef;w,f/ Critical Thinking orm;awGukd zrf;qD; axmifcsw,f/ ESdyfpufw,f/ toufaoqkH; oGm;onf txd &ufpufw,f/ 'gaMumifhrkdYvJ vlawGu ppftmPm &Sifudk vufrcHEdkifMuwm jzpfw,f/ vlxk&JU Critical Thinking zGHU NzdK;vmrSmudk ppftmPm&SifawGu vufrcH EdkifMubl;/ [efYwm;aew,f/ wwd , eJ Y a emufqkH;taeeJYajymcsifwmu Critical Thinking [m tao;qkH;uae tMuD;qkH; txdokH;vkdY &w,f/ okH;vnf; okH;oifhw,f qkdwmygyJ/ tao;qkH;qkdwm bmudk qkdcsifwmvJ/ eJeJ&Sif;jyyg&ap/ Oyrm? 'DaeYbm[if;csupm;rvJa[hvkYdar;vkuwm[m f d f Critical Thinking udk tokH;cs vkdufwmyJ/ ar;ol udk,fuawmh Critical thinking rSef; odcsifrS odr,f/ Mum;zl;rSmawmif r[kwfbl;/ 'gayrJh olYOD;aESmufu tvkyfvkyfwm Critical Thinking jzpfw,f/ raeY u [if;vJ [if;yJav/ xyfpm;vdkY&wmyJ/ 'gayr,fh tJ'gukd ol rpOf;pm;awmhbl;/ [if;topfzufukd vSnfhajymif; pOf;pm;w,f/ tJ'g Critical Thinking jzpfoGm;wmygyJ/ tMuD;qkH; tjrifhqkH;uawmh uRefawmf &ifxJ &Sdoavmuf ajymyg&apAsm/ bk&m;yGifhawmf rlwm[m Critical Thinking &JU txGwftxdyf vGwfajrmuf oGm;wmvkdY uRefawmfawmh qkdcsifwm/ 'Dae&mrSm taemufEkdifiHawG&JU Critical Thinking oif&kd;eJY uRef awmh Critical Thinking ,lqykH uGmjcm;oGm;w,f/ Ak'bmom[m ynmbmom jzpfw,f/ ]t&[H} qkdwm oHo&m tm;vkH; 'kuu vGwfuif;oGm;wmukd qdkwm/ b,fvkdenf;eJY vGwfuif; wmvJ/ Critical Thinking udk toHk;jyKjyD; vGwfuif;wm/ 0dbZ0g'Djzpfw,f/ wpf enf; ajym&&if awmh 0dyemaygY/ orm oHAka'g qkdwm

q&mr&Sd rdrdtvkdvkd udk,fawmfwkdifodjrifwmudkajym wm/ tmPmr[kwfbl;/ uH? uH\tusKd;w&m; oabm udk odjrifjyD; uH? uH\ tusKd;w&m;&JU vufxdyf oHajcusif;u vGwfajrmufoGm;wm/ tmPmr[kwfwJh twGuf Critical Thinking xJ tusKH;0ifoGm;w,fvkdY qkdvkdY &oGm;w,f/ 0dZmp&P oraEm qdkwm tawG;a&m vufawGYa&m jyD;ajrmufjynfhpkH oGm;wmukd qkdwm/ Ak'&JU *kPfawmf ukd;yg;xJu 'DokH;yg;eJYwif Critical Thinking vkdY ajymvkdY &oGm;jyD r[kwfygvm;Asm/ usefwJh *kPfawmf awG twGufvnf; ajymvkdY&ygw,f/ 'gayrJh rajymawmh ygbl;/ jcdK;jcH vkdufygw,f/ 'gawG[m uRefawmh aemuf qufwJGawGygyJ/ 'DawmhrSwf&atmif tusOf;csKyfvkduf&if critical thinking qkdwm 1/ Crisis udkausmfvTm;zkdY awG;wmvkyfwm 2/ tIH;vkH;0r&Sdwm 3/ udk,fcsif;pmw&m; xm;wmwkdY jzpfw,f/ Critical thinking ukd b,fe,fy,frSmjzpfjzpf csokH;vkdY&ygw,f/ Oyrm- bmoma&;? zavmhqzD/ bm oma&;rSm critical thinking okH;w,fqkdwm 0dyem wifw,fqkdwJh oabmeJY oufqkdifr,f xifw,f/ 'guRefawmhf tjrifyg/ rSm;&if jyifay;Muyg/ zavmhqzDrSm critical thinking udk okH;w,f qkdwmMuawmh zavmh qzDwpfckvkH;ukd,fu critical thinking awGyJvkdY ajymvkdY&r,f xifygw,f/ 'gtwkdqkH; ajymvkdufwmyg/ ck 21 &mpkopfrSm critical thinking [m ynma&;u@rSm awmfvSefa&; tajymif;tvJ qefqef acwfpm; vmygw,f/ xkdif;EkdifiHrSm 2010 (xifw,f) upjyD; rlvwef;eJY tv,fwef;awGrSm critical thinking eJY wpfjynfvkH; ajymif;awmhr,fvkdY owif;pmrSm zwf&ygw,f/ oif&dk;topfawGvkdtyfwJh oifaxmuf ul ypnf;awG toifhjzpfaejyD- wJh/ 'Daqmif;yg;[m a,bk,s r[kwfygbl;/ r&dSrjzpf? rodrjzpf? &dSoifh odoifhw,fxifwJh aemufcH um;csyfyg/ 'Dum;csyfukd tajccHjyD; oufqkdif&m e,fy,f bmom&yfawGrSm qDavsmfatmif tao;pdwfjznfhqD; tokH;csEkdifzkdY jzpfygw,f/ at;udkudkat; 25? 12? 2009
67

azmufxGuf awG;ac:wJh Oya' zavmhqzD acsmtdEG,f


a0zefykdif;jcm; qef;ppfpOf;pm;jcif; (critical thinking)? azmufxGufawG;jcif; (lateral thinking)? wDxGifPf (creative thinking) ponfwdkYonf vl wkdif; avhusifh ,lEdkifaom tavhtxpepf uav;rsm; om jzpfMu\/ ,aeYEdkifiHwum wuodkvfrsm;wGif taMumif;t&monf tjiif;yGm;zG,fjzpfonf/ tcsKdUu vlwa,muf olrwlatmif awG;wwf jrif wwfjcif;onf arG;&myg (nature) [kqdkonf/ tcsKdUuawmh MuD;jyif;&m ywf0ef;usifaMumifh (nurture) [k qdkygonf/ Oyrm pwDzif a[mhuif;u pMum0VmBuD; wckvHk; taMumif;udk bD;wyf ukvm;xdkifay:rS rxbJ csufusvufus a0zef ydkif;jcm; wwfjcif;onf genius wOD ; rd k Y o m[k jiif ; Ek d i f o nf / wzufwGif vnf; rdrdwdkY MuD; jyif;&m ywf0ef;usif\ vTrf;rdk;rIrS xGufay:vm aom urmh tawG;tac: ynm&Sifrsm;pGm &Sdonf/ rnfodkYqdkap xdk t&nftcsif;rsm;onf vl wkdif; avhusifh,lEkdifaom pepfrsm;om jzpfyg\/ xdkY aMumifh EkdifiHwum wuodkvfrsm;wGif ausmif;om;rsm; tawG;tac: jrifhrm;vmap&ef? wenf;tm;jzifh azmufxGuf awG;ac: Ekdifap&ef &nf&G,fNyD; Rational Thinking (usKd;aMumif;qufpyf awG;jcif;) uJhodkYaom bmom&yfrsKd;udk ausmif;om;tm;vHk; oif,lEkdif&ef pDpOf ay;ygonf/ txl;ojzifh Oya'? tawG;tac:? EkdifiHa&;? pD;yGm;a&;? vlrIodyH bmom&yfrsm;udk avhvmol
68

rsm;twGuf xdktawG;tjrif oabmw&m;rsm;udk em;vnfxm;ygu avhvmqJ umvESifh rdrdavhvm orQudk vlYtzGJYtpnf;twGuf jyefvnf toHk;cs&mwGif ydkrdk xda&mufrnfjzpfonf/ Oya'udk rSefrSefuefuef awG;wwfjrifwwf rSomvQif w&m;rQwaom vlYtzGJYtpnf;udk wnf aqmufEkdifrnf/ Oya'qdkif&m tawG;tac: (Jurisprudence) onf w&m;rQwrI\ touf a oG ; aMum[k ajymvQif &Ekdifyg onf/ a&mrwdkYrS pwif usifh oHk;cJhonf[k qdkEkdif aomfvnf; wu,f wrf; acwfopf
Jurisprudence udk 18 &mpk OD;ydkif; avmufurS pepf wus pwifcJhjcif; jzpf onf/ azmufxGufawG;jcif;rSm tpydkif;wGif &dk;&Sif;ygonf/ zavmhqzmrsm;u pwif ar;cGef; xkwfygonf/ ... Oya' qdkwmbmvJ Oya'rSm bmawG &Sdaeoifh ovJ bmawG &Sdraeoifhbl;vJ jyoemawGua&m bmaMumifhvJ tp&Sdojzifh zavmhqzmrsm;\ ]bm} ESifh tpcsDaom pyfpyfpkpk ar;cGef;aygif; ajrmufjrm;pGmudk qdkif&mqkdif&m tydkif;rsm; cGJvdkufaomtcg Oya' oDtdk&Drsm; (Schools of thought) xGufay:vmyg onf/ tMurf;tm;jzifh oDtdk&D av;rsKd;&Sdonf[k ajym Edkifonf/

(1) Natural Law (2) Legal Positivism (3) Legal Realism (4) Critical Legal Studies (1) Natural Law
Natural Law \ zcifrSm Aristotle/ Aristotle \ tawG;tac:wdkYonf udk,fusifhodum (moral

rStpjyKonf/ w&m;rQwrIonf udk,fusifh odum wefzdk;wdkYtay: tajccHonf/ wzef xdk wefzdk;wdkY onf tv,fwnfhwnfhwGif &yfwnfae&m (rZdr y#dy#m) rS vmjcif;jzpfNyD; tvGeftuRHjzpfaom tpGef; ESpfzufrS r[kwf[kqdkonf/ Natural Law \ &nf&G,f &if;rSm rw&m;aom Oya'tm; Oya'[k rowfrSwf (an unjust law is no law at all)/ vufwifpum; lex iniusta non est lex rSarG;pm;jcif;jzpfonf/ qdkvdk onfrSm obm0w&m;wGif vkdufem&rnfh Oya'rsm; tvdktavsmuf wnf&Sdaeonf/ rw&m;rIonf obm0 udkqefYusifaomaMumifh Oya'r[kwf[k qdkygonf/ Thomas Hobbes url Leviathan usrf; xJwGif vlom;udk rdrdudk,fudk ysufpD;aMumif; tusifhrsm; tm; rjyKvkyfap&ef (odkYr[kwf) ysufpD;apaom t&m rsm;udk wGef;vSef Edkifap&ef obm0w&m;u usKd;aMumif; ckdifvHkaom qifjcifpdwfjzifh vdkufem&rnfh usifhxHk;rsm; jyXmef;vsuf &Sdonf[k qdkavonf/ Oyrm- xm0& bk&m;? vlYtcGifhta&; ponfwdkYrSm Natural Law jzpf onf/Natural Law\tusKd;qufrSmusKd;aMumif;ckdifvHk aom tawG;tac: jzifh Oya'jyK tmPmudk uefYowfzdkY&m jzpfvmygonf/ (2) Legal Positivist Hart rSm acwfopfyifwkdif Legal Positivist jzpfonf/ Hart u Oya'qdkonfrSm vlYtzGJYtpnf; wck&JU vdktyfcsufawGudk jznfhqnf;ay;wJh xdkvlYtzGJY tpnf;u vufcHrnfh qDavsmfaom usifhxHk;rsm;udk aygif;pnf;xm;onfh pepfBuD;wckjzpfonf[kqdkygonf/ Hart &JU Legal Positivism u Oya'ESifh udk,fusifh w&m;onf qufpyfr&/ vlrIvdktyfcsufrsm; t& xdk vlYtzGJYtpnf;u vufcHaom Oya'pepfwck ay:ayguf vmonf/ xdkYaMumifh Oya'onf vlYtzGJYtpnf;
virtue)

vdktyfcsufrsm;tay: tajccH a&;qGJoifhonf[k qdk onf/ a&;qGJvdkufaom Oya'onf obm0 w&m; ay: tajcrcHyg/ Oya'jyK tmPmu jyXmef;vdkufonfh pHpepfrsm;(positive norms)udkvdkufem&rnfjzpfonf/ xdk jyXmef;csufrsm;onf vlxku vufcHaom pH twkdif; twmrsm;ESifhtnD a&;qGJ&m xdkvlYtzGJYtpnf;twGuf w&m;rQwrnfjzpfonf/ 4if;wdkYESifh vHk;0 rywfouf aom jyifyvlYtzGJY tpnf;wpfck &IaxmifhrS MunfhvQif w&m;rQwrI &SdcsifrS &Sdrnf/ urmvHk;qdkif&m w&m;rQwrI? vlom;0g' ponfwdkYjzifh rqHk;jzwfEdkif/ Oyrm ,ck t*FvefESifh Common Wealth Nations, t*Fvdyf udkvdkeD jzpfcJhzl;aom EdkifiHrsm;wGif usifhoHk;aeaom Common Law (case law) Oya'jyKpepf/ Natural Law udk aumif;aumif;MuD; qefYusifygonf/
Classic Criticisms of Legal Positivism Hart udk jyefvnf jiif;csufxkwfolu Ron-

jzpfonf/ 4if;\ Law's Empire pmtkyfwGif Oya'onf udk,fusifh w&m;ay:rsm;pGm tajccHonf/ vufawGYwGif usKd;aMumif; qDavsmfaom w&m;rQwrI qdkwmbmvJ qdkonfh rSefuefwJh udk,fusifh w&m;awGudk &SmrawGYrcsif; tJh'D vlYtzGJYtpnf;&JU Oya' jyXmef;csufawG[m bmawG jzpfoihfw,f? vuf&Sd Oya'jyK pepfBuD;wckvHk;u bmawGjzpfaew,f? 'Dpepf u rSefuef&JUvm; qdkwm b,folrS pOf;pm;vdkY&rSm r[kwf yg[k a&;cJhonf/ aemufwa,mufjzpfaom Lon L. Fuller u Oya'&JU wu,fh twGif;ydkif; tESpfom&u udk,fusifh w&m;awG [k qdkjyefygonf/ taMumif;uawmh Oya'\ vkyf aqmifcsufu ESpfck &Sdonf/
ald Dworkin

1) vlYtzGJYtpnf;wpfck &kef;&if;qefcwfjzpfraeyJ wnf jidrfaeapa&;/ xdkodkY wnfjidrf vmap&ef vlwOD;pD\ udk,fydkiftkyfcsKyfcGifh (human autonomy) udk tpdk;&ESifh vlxktMum;jzpfap? vltcsif;csif;jzpfap tjyeftvSef wefzdk;xm; av;pm;&rnf/ 2) xdkwefzdk;rsm;? tjyKtrlrsm;udk Oya'usifhxHk;rsm;jzifh xdef;nday;&efjzpfonf/
69

(3) Legal Realism (Movement) Legal Realism vIyf&Sm;rI oabmw&m;rSm Oya'udk vlawGu zefwD;jcif;jzpfaomaMumifh tm;enf;csuf? rjynfhpHkrIrsm;uawmh tpOftjrJ &Sdaernf/ wcgw&H w&m; pD&ifydkifcGifh tmPmonf w&m;olMuD;\ vuf0,fwGif &SdaomaMumifh w&m;rQwrIonf wzuf apmif;eif; uscsifuswwfonf [kqdkygonf/ w&m;olMuD;wdkYonf Oya'ynmudk Oya' ausmif;rsm;wGif twdtus tjydKiftqkdif avhvmcJh avhusifhcHcJh&rnf/ Oya'orm;wdkY vdkufemtyfaom cHpm;csufudk OD;pm;ray;? w&m;rQwrIudk OD;pm;ay;rnfh tusifhrsm;udk usifhcJhrnf/ xdkodkY usifhrnfjzpfaMumif; opmqdkcJhrnf/ w&m;pD&ifcGifhtmPmudk wzefjyefvnf uefYowfxm;onfh Oya'rsm; twdtus&Sdrnf/ uefY owfcsufudk rvdkufemygu w&m;Oya' trIxrf; aqmifcGifh &rnfr[kwf/ xdkYjyif wa,mufxJ pD&if &jcif;r[kwf/ w&m;olMuD; trsm;ESifhwuG Oya' orm;rsm;tygt0if vlawGuyg Mum;em pD&ifjcif; jzpf onf/ &mZ0wfrIrsm;wGif *sL&DvlMuD;rsm;yg &Sdayvdrfh OD;rnf/ rnfodkYyifqdkap w&m;olMuD;onfvnf; vl trsm;xJrS wOD;omjzpfonf/ tvGefjyif;xefaom trIrsKd;udk udkifwG,f&rnfqdkvQif w&m;rQwrIudk rvGef qefEkdifawmifrS cHpm;csufudk enf;enf;av; OD;pm;ay; qHk;jzwfvdkufrnf udk rnfolodEkdifrnfenf;/ xdkYaMumifh Americal Legal Realism a&SUaqmif Justice Oliver Wendell Holmes (Jr.)
(served for Supreme Court of USA 19021932)

law has not been logic; it has been experience)/ qdkvdkonfu Oya' oabmw&m;rsm; rjynfhpHk

u Oya'onf avm*spfudk tajccHjcif;xuf tawGYtMuHKay:rsm;pGmtajccHonf (The life of the

(4) Critical Legal Studies (CLS Movement) CLS vIyf&Sm;rI uawmh Jurisprudence body wckvHk;udk awmfvSefcsifonf/ Oya'ESifh avm*spfwGif yg0ifonfh usKd;aMumif; qufpyfjyD; jiif;qdk jcif;rsm;? oDtdk&Drsm;? jcHKiHkxkwf,ljcif;rsm;? pHpepfrsm;udk todtrSwfrjyKvdk/ 4if;wdkYudk tdkif'D,mrsm; tqifhom oabmxm;vdkonf/ CLS \ t"dutaMumif;uawmh Oya'rSm w&m;aor[kwf (indeterminate) Social Context twGi;uvIy&m;&jcif;jzpfonf[qygonf/ f f S k kd Holmes &JU bufrvdkuf w&m;olMuD; r&SdEkdifaMumif; Oyrmudk tajccHjyefygonf/ tar&duef vIyf&Sm;rIwck jzpfaomfvnf; Oa&my zavmhqzmrsm;jzpfMuaom rmhpf? tdef*s,f? ESifh 0bfbmwdkY&JY qdk&S,fvpf tawG;tac: udk arG;pm;jcif;om jzpfonf/ jcHKiHkajym&vQif xdku@av;rsKd;onf Oya' qdkwm bmvJ qdkonfh ar;cGef;udk ajzonfh tjrif &Iaxmifh trsKd;rsKd;udk a,bk,s qefqef wifjyjcif;om jzpf onf/ Oya'&JUvkyfief;rsm;? tajccHoabmw&m;rsm;? vkdufemoifh rvkdufemoifh tcsdeftcg (Oyrm Civil Disobedience)? w&m;Oya'txufwGif rnfolrQ r&Sdap& (rule of law: no one is above the law)? w&m;rQwrIqdkwm b,fvdkqHk;jzwf vdkufovJ ponfh Normative Jurisprudence rsm;onfvnf; avhvmoifhaom t&mrsm; jzpfonf/ xdkt&mrsm;xJwGif &dk;pif;aom tawG; tac:rsm; ygovdk &IyfaxG; ayGvDaom awG;ac:enf; pepfwdkYjzifh xkwf,l xm;onfh taMumif;tcsuf rsm;pGm yg&Sdygonf/ azmfjycJhaom Oya' zavmhqzmrsm;onf
Critical Thinking, Lateral Thinking, Creative Thinking Skills wdkYudk Nature

jzpfap Nurture jzpf

rIrsm;udk w&m;&Hk;ESifh Oya'orm;rsm;u vufawGY avhusifh&if; tawGYtMuHKrS oif,l&if; oabmayguf vmrnf/ 4if;wdkY avhvmaeaom Oya'usrf;?pmtkyfrsm; vTwfawmfrS twnfjyKvdkufaom Oya'rsm;udk avhvm &Hkjzifh oabmraygufEdkif/ EkdifiHa&;? pD;yGm;a&;? vlrIa&;ESifh vlYordkif;udk xJxJ0if0if oduRrf;rSomvQif tvkyfjzpf rnf/

ap ydkifqdkifcsifrS ydkifqdkifayrnf/ odkYaomf olwdkYtm;vHk; or&dk;us rawG;? azmufxGuf awG;ac:onf/ &Iaxmifh trsKd;rsKd;udk pepf wus avhvmonf/ avhusifhonf/ toHk;csonf/ ol wdkY udk,fwkdifESifh olwdkY rsKd;qufopfrsm;u olwdkY ,HkMunf csufudk vufawGY toHk;csEkdif&ef qufvufvnf; &SmazGqJ jiif;cHkqJ jzpfygonf/ acsmtdEG,f

70

jrefrmEdkifiHom; q&mrsm;ESifh a0zefydkif;jcm; pOf;pm;jcif; a'gufwmodef;vGif


csif;rdkifjrdKUwGif tajcpdkufonfh jrefrmEdkifiH om; rsm; q&mtwwfynm oifwef;rS a0zefydkif;jcm; pOf;pm;&ef pmzwfjcif;ESifY pma&;jcif; (RWCT) oif Mum; enf; pepfrsm;udk ydkYcscJhonfrSm q,fESpf&SdygjyD/ RWCT onf ausmif;om;rsm;\ wufMuGpGm oif,ljcif;ESifh a0zefydkif;jcm; pOf;pm;jcif;udk tm;ay;aom enf;pepfrsm; jzpfygonf/ a0zefydkif;jcm; pOf;pm;jcif;enf;rsm;udk t aemuf EdkifiH ausmif;rsm;wGif us,fus,fjyefYjyefY toHk;jyK aeaomfvnf; jrefrmEdkfifiH ausmif;rsm;wGif toHk;jyK&ef cufcJ aeygao;onf/ aqmif;yg;wGif uRefawmfajym vdkonfrSm a0zefydkif;jcm; pOf;pm;jcif;onf taemufEdkif iHrsm;\ t,ltq oufoufrQom r[kwfbJ tm&S\ tpOftvm tawG;tac: wpf&yf jzpfygonf/ a0zefydkif;jcm; pOf;pm;jcif;onf tm&S\ tawG; tac: jzpfonfqdkvQif tb,fhaMumifh jrefrmEdkifiH ausmif;rsm;wGif tvGwfusufonfh enf;udk oHk;ae oenf;[k ar;p&m &Sdygonf/ ar;cGef;udk rajzrD RWCT enf;pepf\ aemufcH ordkif;tusOf;udk t&if wifjyvdkygonf/ tqdkyg enf;pepfrsm;udk 1998 ckESpfwGif tar&duefwuodkvf q&moHk;OD; (Jeanny Steele, Kurt Meredith, Charles Temple) wdkYu a&;om;cJYMujyD; oifwef;rsm; ydkYcsay;cJhygonf/ EdkifiH wum pmzwftoif; (IRA) ESifY Open Society Institute wdkYrS enf;pepfrsm;udk ta&SU Oa&my EdkifiHrsm;odkY jzefYa0ay;cJhMuygonf/ taMumif;udk 2000 ckESpfa&mufrS uRefawmf pwif Mum;zl;cJhygonf/ t*FvefEdkifiH? e,l; umq,f wuodkvfwGif ynmoifaepOfu jrefrmEdkifiH ynma&;ordkif;udk jyefvnf avhvm&mwGif uRefawmf \ awGY&Sdcsuf wpf&yfudk bGJY,lpmwrf;wGif xnfhoGif; a&;om;cJhygonf/ uRefawmf\ awGY&SdcsufrSm jrefrmEdkifiH ausmif; om;rsm;onf tvGwfusufrSwf&onfh enf; pepfaMumifh a0zefydkif;jcm; pOf;pm;&ef tcGifhtvrf;rsm; qHk;IH; aeMu& onf[k jzpfygonf/ pmwrf;udk aemfa0EdkifiH atmfpvdk wuodkvfwGif usif;yonfh jrefrmEdkifiH taMumif; aqG; aEG;yGJ wpfckwGif oGm;a&muf zwfMum; cJhygonf/ aqG; aEG;yGJtjyD;wGif OSI rS trsKd;orD;wpfOD; uRefawmfhudk vma&muf rdwfqufjyD; ta&SU Oa&myEdkifiH ausmif;rsm; wGif a0zefydkif;jcm; pOf;pm;jcif;udk jrifYwifonfh RWCT enf;rsm;udk usifhoHk;aeaMumif; &Sif;jyygonf/ uRefawmf tvGefpdwf0ifpm;ygonf/ atmfpvdk aqG;aEG;yGJjyD; uRefawmf xdkif;EdkifiH jyefa&mufjyD; rMumcifwGif OSI rS tD;ar;vf vmyg onf/ &dkar;eD;,m;EdkifiHwGif RWCT nDvmcH usif;yrnf jzpf aMumif;ESifh uRefawmf wufa&muf&ef qE&Sdr&Sd ar;yg onf/ uRefawmfu nDvmcH wufvdkaMumif; taMumif;jyefjyD;aemuf OSI rS uRefawmfhxH av,mOf vufrSwf ydkYay;ygonf/ &dkar;eD;,m;EdkifiH blcg&uf avqdyf a&mufjyD;aemuf avqdyfrS uRefawmf\ jynf 0ifcGifhudk jiif;y,fojzifh nDvmcHrwufEdkifbJ xdkif;Edkif
RWCT

71

iHodkY jyefcJh &ygonf/ nDvmcHusif;yolrsm;u uRefawmfhtm; pmem NyD; RWCT q&mav;OD;udk csif;rdkifodkY apvTwfcJhyg onf/ RWCT enf;pepfrsm;udk xdkq&mrsm;xHrS uRefawmf oif,lNyD;aemuf jyefvnfydkYcsEdkifonfh oifwef;q&m tjzpf todtrSwfjyKjcif; cH&ygonf/ 2001 ckESpfrSp jrefrmEdkifiHom; q&mrsm;udk RWCT enf;pepfrsm; jzefYa0 ay;cJhygonf/ tp ydkif;ESpf rsm;wGifxdi;f jrefrme,fpyf'kuonfpcef;&Sdausmif;rsm;rS k q&mq&mrrsm;ESifh rJaqmuf jrefrm a&TUajymif; tvkyf orm;rsm;\ uav;rsm;twGuf zGifhvSpfxm;aom ausmif;rsm;rS q&m q&mrrsm;udk oifwef; ydkYcscJhygonf/ 2005 ckESpfwGif csif;rdkifNrdKUwGif zGifhvSpfonfh oifwef;wGif jrefrmEdkifiHtwGif;&Sd bkef;awmfBuD;oif ausmif;rsm;rS bkef;awmfMuD; wpfyg;ESifh q&m q&mrrsm; yg0if wuf a&mufMuygonf/ tqdkyg bkef;awmfMuD;onf pmcs udk,fawmf wpfyg;jzpfjyD; Ak'pmay usrf;*efESHpyfol jzpfygonf/ bkef;awmfMuD;u a0zefydkif;jcm; pOf;pm;jcif;onf Ak'\ oifMum;enf; jzpfaMumif; aqG;aEG; wifjyygonf/ umvmr&Gmom;rsm;tm; Ak'a[mMum;aom w&m;wGif a0zefydkif;jcm; pOf;pm;rI&Sd&ef qHk;rxm;ygonf/ ]tpOftvm&SdaomaMumifhvnf; vufcHjcif; rjyKESifh? rMumcP Mum;ae&aomaMumifhvnf; vufcH jcif; rjyKESifh? a[majymaom yk*dKvf\ t&Sdeft0gaMumifh vnf; vufcHjcif;rjyKESifh? q&morm;u ajymonfqdk aomaMumifYvnf; vufcHjcif;rjyKESifh? udk,fwdkif avhvm qef;ppfjyD;rSom vufcH&ef} a[mMum;ygonf/ a0zefydkif;jcm; pOf;pm;jcif;onf tm&S\ tpOftvm ,Ofaus;rIjzpfaom Ak'w&m;awmfESifh udkuf nDonfqdkvQif tb,fhaMumifh jrefrmEdkifiH ausmif;rsm; wGif tpOftvmaumif;rsm; uG,faysmuf aeyg oenf;/ uRefawmf\ t,ltqrSm Ak'\ w&m;awmfrsm; wdrfaumuG,faysmufjcif; r&Sdap&ef &[ef;awmfrsm;u EIwfwdkuf tm*Hk &GwfqdkcJhMuygonf/ ESpfaygif; 500 ausmf tMumwGif pmay ta&;tom; ay:aygufvmjyD;aemuf Ak'usrf;*efrsm;udk ayxuftu&m wifEdkifMuaomf vnf; tvGwfusufonfh tavhtxrSm ,aeY txd usifhom; &aeqJ jzpfygonf/
72

enf;pepfwGif tav;xm;onfh wufMuGpGmoif,ljcif;ESifh Ak'\ oifMum;enf;udkvnf; EIdif;,SOfMunfhrdygonf/ OD;a&Tatmifa&;om;onfh ]Ak'\ oifMum;enf;rsm;} pmtkyfwGif xl;jcm;csuf wpf&yfudk awGYrdygonf/ zcifudkowf xD;eef;&,lcJhonfh tZmw owf bk&ifonf rdrd\ trSm;twGuf wkefvIyfNyD; Ak'xH vma&mufpOfwGif&[ef; 500tm;oifMum;jyoaeYonfh Ak'udk awGYjrif&aMumif;ESifh &[ef; 500 wdkYu wdwfqdwf jidrfoufpGm oif,laeMuonfudk xdwfvefYrdaMumif; a&;om;xm;ygonf/ oluJhodkY oufOD;qHydkif bk&ifu awmif vlawGudk uJhodkY jidrfoufatmif rvkyfEdkifbJ Ak'u vkyfEdkifpGrf;ojzifh MunfndKrdaMumif; yg&Sdygonf/ wufMuGpGmoif,ljcif; qdkonfrSm cEmudk,f vIyf&Sm;wufMuGjcif;[k em;vnfcJhaom uRefawmfonf RWCT ESifh Ak'\ oifMum;enf;rSm uGJjym;onf[k tp wGif xifcJhygonf/ wufMuGpGm oif,ljcif;onf pdwfydkif; qdkif&m (OD;aESmuf) vIyf&Sm;rIudk qdkvdkonf[k em;vnf vmaomtcg RWCT ESifh Ak'0g' wpfxyfwnf; usonf[k jrifvmygonf/ y#mpm&D ZmwfawmfwGif vifaoom;qHk; tl;wydkif;jzpfaeaom y#mpm&Donf Ak'xHoGm;a&muf um vifESifh om;udk jyef&Sifatmif vkyfay;zdkY awmif; qdkcJhygonf/ Ak'u vlraobl;ao;aom tdrfrS rHknif;qD ,lcJh&ef rSmMum;ojzifh wpftdrfwuf wpftdrfqif; rHknif;qD awmif;&if; w&m;&oGm;aom y#mpm&Dudk Ak'\ oifMum;rIonf RWCT enf;pepfrS tm;ay;onfh vufawGYESifh tquftpyfjyK oifMum;jcif;ESifhvnf; wlnDygonf/ txufyg tcsufrsm;aMumifh RWCT enf; pepfjzpfonfh a0zefydkif;jcm; pOf;pm;jcif;onf tm&S\ ,Ofaus;rI tpOftvmwpf&yfjzpfaMumif; uRefawmf ,HkMunfygonf/ ,HkMunfrIonf uRefawmfhtm; wGef;tm;jzpfapjyD; RWCT ESifh tjcm;,Ofaus;rIrsm;\ qufpyfrIudkvnf; qufvuf avhvmoGm;ygrnf/ av;pm;pGmjzifh a'gufwmodef;vGif (jrefrmEdkifiHom;rsm; q&mtwwfynmoifwef;)
RWCT

tifwmAsL;

awG;ac: MuHq ynm&yfudk vdkvm;ol


('ga&;'grSwf ynma&;rsKd; r[kwfbJ ausmif;om;rsm; awG;ac:MuqumwDxGifydi;f jcm;Ekirnfh H k d f ynma&;pepfrsKd; jrefrmEkdifiHwGif usifhoHk;oifhaMumif; txufjrefrmjynf tajccHynm nGefMum;a&;rSL; (pDrH) wm0ef,lcJhzl;ol OD;EkdifaiGodef;u ajymqdkonf/ pmoifouf 38 ESpf&SdNyD; vuf&SdwGif rGefjynfe,f armfvNrdKifNrdKUwGif wuodkvf ausmif;ol ausmif;om;rsm;udk q&monf oifMum;ydkYcsay;aeol jzpfonf/ xdkYjyif rGefa'ovHk;qdkif&m 'Drdkua&pDygwD\ Ou|vnf; jzpfonf/ vuf&Sd jrefrmhynma&;pepf? vufawGYusifh oHk;oifhonfh oifMum;a&;pepf? jrefrmausmif;rsm;\ tajctae? bJGY&-ynmrwwf ausmif;om;rsm; b0? q&mrsm;\ &yfwnfa&; jyem? oifMum;a&;wGif ppfbufrS yg0ifywfoufrI? ynma&; toHk;p&dwftay: tjrif? oifdk;Gef;wrf;rsm; tajctae? wdkif;&if;om; a'orsm; MuHKawGY&onfh oifMum;a&; bmompum; tcuftcJrsm;udk q&mhudk qufoG,f ar;jref; xm;yg onf/ q&monf 1961 ckESpfrSp ynma&;wGif pwif0ifa&muf trIxrf;cJhonf/ 2000 ckESpfwGif txuf jrefrmjynf tajccHynm GefMum;a&;rSL; (pDrH) &mxl;rS tem;,lcJhjcif; jzpfonf/) jrefrmEdkifiHrSm vuf&SdoifMum;aewJh ynma&; pepftay: q&mhtjrif/ ]oifMum;a&; enf;pepfuvnf; ysufaeNyDAs? tck[mu q&mA[dkjyK oifMum;a&;eJY pmar;yGJ A[dkjyK oifMum;a&;eJY? Oyrm q&mA[dkjyK oifMum;a&;qdk&if q&majymwmyJ rSwfrSmaygYAsm? pmar;yGJ A[dkjyKqdk&if pmar;yGJrSm bmygrvJ? bmar;rvJyJ pdwf0ifpm;aeawmh uav;awGu bmrS rwwfawmhbl;/ tawG;tac: r&Sd awmhbl;av? wDxGif pOf;pm;Pfvnf; odyfr&Sdawmh bl;av/ 'gawGu vdkw,fAsm? 'gawGu bmrS r&Sd awmhbl;qdkawmh pmar;yGJ ajzzdkYtwGuf usL&Sif oGm;r,f/ w&ufrS rem;&bl;? uav;awGu/ jrefrmjynfu uav;awG vufarmif;u ao;ao;yJ usefawmhw,f/ rem;&bl;av? reufvnf; usL&Sif? naevnf; usL&Sif tJ'g pmar;yGJNyD;rSyJ &ifat; awmhw,f} tck usaemfwdkYacwf vli,ftcsif;csif; Mum;rSm aygYaemf? bGJY&-ynmrwwfqdkwJh pum;vHk;u awmff awmf acwfpm;aew,f/ tckacwf bGJY&wJh olawGudkaum q&m b,fvkdjrifvJcifAsmh/ ]bGJY&wJhuav;awGvnf;olwdkY&wJhbGJYawGudk olwdkY odyf wefzdk; rxm;awmhbl;/ usaemfwdkY [kdwkef;u bGJY&NyD; rwwfwm enf;enf; awmfovm;vdkY/ pmawG zwfwwfao;w,f/ Oyrm usaemf ordkif;eJY NyD;&if ordkif; zwfwwfw,fav/ yx0DeJY NyD;&if yx0D bmomudk em;vnffw,f/ tckuav;awGu em;rvnfawmhbl;As/
73

]]
pmoif&if bmtwef;yJ oifoif uav;awG tawG;tac: &zdkY awG;ac: wwfzdkY vdkw,f/ tcku ausmif;cef;xJ 0ifoGm;wmeJY 'ga&;? 'ga&;? 'grSwf? 'grSwf qdkwmrsKd;eJY oGm;vdkY r&bl;av;/

}}
]uav;awGu em;vnf; rem;&? ydkufqHu aemufNyD;awmh olwdkYu rwwfwJhtwGuf wefzdk; rxm;awmhbl;/ uav;awGvnf; pdwf"mwf uswm vnf; rwwfEdkif? awmfHkwefHkvnf; ausmif;raeEdkif Mu ayghAsm/ olY twwfynm ol odyfNyD;wefzdk; rxm; bl;As? tck ausmif;atmufu awmfawmfrsm;r,fvdkY usaemfxifw,f/ ausmif;atmufqdkwm ta[moduH awmhbl;aygY} jzpfwJh uav;awG trsm;MuD;yg? 'gawGudk EdkifiHawmf tpdk;& taeeJY awmfawmfav; vkyf&r,f/ usaemf oifMum;a&;rSm b,fvdk enf;pepfrsKd;awG oHk;NyD; oifoifhvJ? xifw,f tenf;qHk; 10 ESpfavmuf vkyfrSyJ jzpfrSm} tck vuf&Sd oifMum;a&;udk b,fvdkjrifvJq&m/ ]pmoif&if bmtwef;yJoifoif uav;awG tawG;tac:&zdkY awG;ac:wwfzdkY vdkw,f/ tcku tdrfeD;csif; EdkifiHawG&JU ynma&; pepfeJY EIdif;,SOfNyD;awmhaum b,fvdk ausmif;cef;xJ 0ifoGm;wmeJY 'ga&; 'ga&;? 'grSwf 'grSwf oHk;oyfrdvJ cifAs/ ]xkdif;eJY pmMunfhr,fqdk&if usaemfhtxif qdkwmrsKd;eJY oGm;vdkY r&bl;av/ tawG;tac: &NyD;wmeJY wDxGif MuHqwwfwJh awG;ac:rIrsKd; zefwD;EdkifrI pGrf;tm; tESpf 40 avmuf aemufus aew,fvdkY xifw,f/ vnf; vdkao;w,fav/ tJ'gNyD;awmhrS aemuf wqifhu oifMum;enf;pepfaum? oifMum;enf; oif,lenf; a0zefydkif;jcm;EdkifwJh awG;ac:rIrsKd;? tJ'DvdkrsKd;rS oifwJh aum? oifMum;rI taxmuftuljyK ypnf;aum? twwfynmu tvm;tvm &SdwmaygY/ tckoifwJh ppfaq;wJh enf;aumyJ tm;vHk;u awmfawmf aemufus oifMum;enf;u 'DuGufvyf 'gjznfh/ wcgwav us aew,f As/} awmh pmar;yGJajz&if eHdk; axmufajzvdkYawmif &w,f/ ausmif;awGrSm q&m rvHkavmufwJh jyem awG Mum;ae&ygw,f/ tJvdkrsKd; rsm;aeNyD} wEkdifiHvHk;rSm &mcdkifEIef;tm;jzifh b,favmuf&SdrvJ As/ q&m ynma&;rSm wm0ef,lcJhwJh umvrSmaum ausmif;raeEkdifwJh ]jrefrmjynfrSm ausmif; 100 rSm 40 avmufu q&m 2 a,muf ausmif;yJ &Sdw,f/ oli,fwef;uae 4 uav;awG awGYcJhzl;vm;/ awmfawmfrsm;vm;cifAsmh/
74

wef; txd tcef; 5 cef;rSm q&m 2 a,mufyJ &Sdw,f/ usaemfwdkY trIxrf; aecsdefwkef;uqdk&if 46 &mcdkifEIef; avmuf &SdwmaygYAsm/ wa,mufudk 2 wef; qdkawmh t"dym,f r&Sdbl;/ wa,mufudk 3 wef; oifw,fqdkwm t"dym,f r&Sdbl;av/ 'gawGu 'Dtwdkif;yJ MunfhaeMu wmyJ} ausmif;ol ausmif;om;awGtaeeJY enf;ynm ydkif;qdkif&m Oyrm - uGefysL wm aygYaemf/ tJ'DvdkrsKd;aum oifMum;Edkifwm &Sdvm;cifAsmh/ ]q&m? q&mr tm;vHk;u ckeajymwJh acwfrD wJh enf;pepfawGudk oHk;NyD;awmh roifwwfbl;As/ q&m twwfoifawmh &Sdw,f/ q&mtwwfoifu 'gawGu usaemfwdkYu oHk;zdkYtwGufu r&Sdbl;/ tdrfeD;csif; EdkifiH awGrSmawmif uav;awGu 2 wef;qdk uGefysLwm udkif aeNyD/ usaemfwdkYqDrSmuawmh tifrwef MuD;us,fwJh armfvNrdKif txu 8 wdkY? txu 9 wdkY? txu 6 wdkY qdk&if awmfawmfMuD;us,fwJh ausmif;awGyJ/ emrnf MuD;wJh ausmif;awGyJAs/ 'gayrJh uGefysLwm 2 vHk;? 3 vHk;yJ &Sdw,f/ 'guvnf; q&mrMuD;u ysufrSmpdk;vdkY aomhcwf xm;w,f/ tJ'Dawmh enf;ynmydkif;rSm jyefMunfh vdkuf&if uav;awGu awmfawmf oem;zdkY aumif;ygw,f} wdkif;&if;om; a'oawGrSmvnf; bmom pum;eJY ywfoufNyD; oifMum;rIrSm aESmifhaES;aew,fvdkY od&ygw,f/ q&maum MuHKcJhzl;wm &Sdvm;/ ]bmompum; jyemu usaemfwdkY rGefjynf e,frSm pmoifw,f/ wcsKdU rGefuav;awG Armpum; vHk;0 rwwfbl;/ Armvdk eif;uef oGm;oifaevdkY r&bl;/ txl;ojzifh ucsifrSm 2 ESpfcGJavmuf aezl;w,f/ jynfe,f ynma&;rSL; taeeJYyg/ ucsifawGu ydkqdk; wmaygYAsm/ 'kurS 'ku/ 13 ESpfavmufrS ausmif;vm aew,f/ oli,fwef; usao;w,fqdkawmh vif,lzdkYyJ &Sdawmhw,f? tJ'grsKd;awGaygYAsm/ 'DvkdrsKd; ynma&; awGudkawmh pOf;pm;zdkYawmh vkdvdrfhr,fvdkY usaemf xifw,f/ usaemfwdkYu b,folaumif;w,f? b,fol raumif;bl;awmhvnf; rajymygbl;Asm/ vuf&SdjzpfaewJh taetxm;yJ usaemfwdkYu ajymcsifygw,f/ ynma&;u vkyfudkvkyf&r,f/ ynma&; edrfhus oGm;&ifawmh tukef

vHk; oGm;vdrfhr,f} 'DjyemawGudk b,fvdk ajz&Sif;oifhw,fvdkY xifvJ As/ ]bmompum;eJY ywfoufNyD;awmh? Oyrm rGef {&d,mrSm olu Armpum; rwwfbl;qdk&if? jrefrmpm awmh oif&r,f/ jrefrmpmu Hk;pmudk;/ 'gayrJh oli,f wef;uae 4 wef;txd ajymwJh pum;udk em;rvnfbl; qdk&if taMumif;t&mwckudk rGefvdkyJ oifvdkuf/ rlvwef;rSm jrefrmpmawmh oif&r,f? t*Fvdyfpmvnf; oif&r,f/ aemufNyD;awmh olu 'Dtwwfynmudk wwfzdkYtwGuf rGefvdkoifrS jzpfr,f qdk&if rGefvdk oifay; vdkufaygY/ 'gayrJh rlvwef; NyD;wmeJY jrefrmpm aumif; aumif; zwfwwfr,f? Armpum; aumif;aumif; ajym wwfr,f? aumif;aumif; ol aqG;aEG;wwfr,f/ tv,fwef;a&mufwJh tcg rGefbmomeJY oifzdkY odyf rvdkawmhbl;? tJ'Dvdk jrifw,fAs/ t*Fvdyfpmawmh oif&r,f? jrefrmpmawmh qufoif&r,f/ odkYaomf rGefpm oifr,fqdk&if oufarG;0rf;ausmif; twwfynm twGuf r[kwfbJeJY bmompum; wcktaeeJY oifr,f qdk&ifawmh oifyg/ [dk; wuodkvf txJvnf; oifvdkY &wmyJ/ 'gayrJh twwfynmtwGufawmh rGefbmom eJY roifeJY? jrefrmpmeJYawmifrS oifvdkYrS r&bJAs/ wdkif;&if;om; bmomeJY ywfoufNyD;awmh Arm uav;awGvnf;yJ wwfatmifvdkY bmom&yf wck taeeJY jy|mef;zdkY vdkw,f/ odkYaomfvnf; jrefrmpm t"du aygY/ tJ'grsKd; usaemfwdkY oGm;r,f qdk&ifawmh ydkNyD;awmh aumif;r,fvkdY usaemfwdkY owfrSwfw,f jrefrmEdkifiH&JU ta0;oif ynma&;pepf tajctaeu b,fvdk&SdvJ As/ ]ta0;oif ynma&;vnf; 'Dtwdi;f yJaygY Asm/ k pmar;yGJrSm a&;xnfhaemf? bmyJjzpfjzpf a&; xnfhvdkuf/ [kwf[kwf r[kwf[kwf trSwfay;vdkY &w,f qdkwJh pepfu a&mufaew,fAs/ aemufwcg ta0;oif ynma&;uAsm pmar;yGJ eD;wJhtcg 10 &uf? 15 &ufavmuf wuf&if NyD;oGm;wmyJ/ t"dym,fu 15 &uf avmufwuf&if wwef;&w,fqdkwJh t"dym,frsKd; jzpf aew,f As}

75

'gudk q&mu b,fvdkjzpfapcsifvJ/ ]usaemfwdkY jzpfapcsifwmu uav;A[dkjyK oifMum;a&;aygY? aemufwcku vmoifwJh vl&JU vIyf&Sm; rIu t"du usw,fav/ OyrmAsm zefcGuft aMumif; oifcsifw,fqdk&if q&mu vmwmeJY atmfNyD; awmh ausmif;om;awGudk pmcsay;r,fhtpm; zefcGuf wck csay;vdkuf olbmomol ajymaeyap/ trsm;MuD; ol odw,fAs/ tJ'Dtay:rSm rlwnfNyD;awmh cifAsm; Guide vkyfay;vdkuf&if zefcGuf taMumif;udk olwcgxJ oif,lvdkY &r,f/ zefwD;rI tawG;tac:vnf; &r,f? cke ajymwJh bufpHkaxmifhpHku awG;ac:wJh yHkpHrsKd;vnf; &r,f} tJ'D bufpHkaxmifhpHku awG;ac:wJh oifMum; a&; pepftaMumif;udk ydkNyD; tao;pdwf ajymjyay;yg/ ]zefcGuf OyrmvdkaygY/ zefcGufawGYwmeJY w NydKifeuf olu awG;awmhr,f/ NyD;&if zefwD;rI tawG; tac: &r,f/ 'DzefcGufu &Snfaew,fqdk&if wdk&if awmfawmf aumif;rSmyJvdkY olawG;awmhr,f/ tu,f 'DzefcGufu wdkvnf; wkdw,f? vSvnf; vSw,fqdk&if aps;rSm a&mif;aumif;r,fvdkY olawG;awmhr,f/ q&m ,lvmwJh zefcGufu &Snfvnf; &Snfw,f? vSvnf; rvSbl;qdk&if 'DzefcGufrsKd;u b,folrS 0,frSm r[kwfbl;vdkY ol awG;awmhr,f/ 'g[m zefwD;rI tawG; tac: As/ 'g oli,fwef;twGuf ajymwmyg} 'Dvdk oifMum;enf;udk taumiftxnf azmf&if b,fvdk jyemawG MuHKvmEdkifrvJ As/ ]cke usaemfajymwJh tawG;tac:wdkY? wDxGif qef;opfwJh tawG;tac:wdkY &atmif oifr,fqdk&if pepfu tm;vHk; ajymif;oGm;w,fav/ twef; jyifqifrI uvnf; tm;vHk; ajymif;oGm;w,f/ tJ'Dawmh wESpfudk b,fjynfe,fu? b,fwdkif;u NrdKUe,f b,favmufyJ vkyfyg/ tmvHk; wNydKifeufxJ rvkyfEdkifbl;/ oabm avmufawmh vkyfwmayghAsm? taumif txnf ray:bl;/ taumiftxnf azmfwJh ae&mrSmvnf; q&m 2 a,mufyJ &SdwJh ausmif; b,fvkdrS vkyfvdkY r&bl;av/ aemufwcg NrdKUausmif;qdk&if tck usaemf wdkY armfvNrdKif u txu 6 wdkY? 9 wdkYrSm wwef;udk ausmif;om; 80
76

avmuf &Sdw,f/ tJ'Dawmh CCA (uav;[dkjyK oifMum;enf;) eJYu oifvdkY r&bl;/ olu trsm;qHk; wwef;udk 25 a,mufyJ/ 'DhxufydkNyD;awmh vufcHr,fqdk&if oifvdkY raumif;awmhbl;av} 'Denf;pepfrsKd;udk tpdk;&taeeJY taumif txnfazmfwm &Sdvm;As/ ]'DacwfrSDwJh CCA vdkYac:wJh (uav;[dkjyK oifMum;enf;) pepf? ckeajymwJh Critical Thinking awGu odyfrwGifbl;As/ odyfrwGifbl; qdkwmu EdkifiH awmf tpdk;&u olu wqufxJ taumiftxnf azmf wm r[kwfbl;As? Oyrmqdk&if wESpfudk 10 NrdKUe,fqdk&if 10 NrdKUe,f? NrdKUe,f 20 qdk&if NrdKUe,f 20 / tJ'DavmufyJqdkawmh 'gawG[m b,fawmh NyD;rvJAs} q&m? q&mrawGudk rGrf;rHoifwef;awG ay;aewmawG &Sdw,f/ Oyrm azmifMuD; oifwef;aygh/ tJ'D oifwef;awGtay: q&m b,fvdk oHk;oyfvJ/ ]rGrf;rHoifwef;awG bmawGu azmifMuD; oifwef;wdkY bmwdkYawGrSm 0efMuD;awGu vmajym&if tJ'D ay:vpD taMumif;yJ ajymaewmyJ/ b,favmuf aumif; aMumif;? b,favmuf wdk;wufaMumif;/ 'gawG[m usaemfxifw,f? odyfrvdkbl;/ ynma&; taMumif; oif aygYAs/ b,favmuf aumif;w,f? pDrHcsuf b,fvkd &Sdw,f? b,favmuftxd wdk;wuf vmw,f? wHwm; b,favmufNyD;oGm;NyD? 'gawG[m usaemfxifwm odyfNyD;awmh rvdkygbl;? ynma&; oifwef;awGrSm} q&mwdkY ynma&;rSm wm0ef,lcJhwkef;uaum jynfyEdkifiHawGu ynma&;eJY ywfoufwJh oifwef;awG vmay;zl;wm &Sdvm;/ ][kdwkef;uqdk&if udk&D;,m;wdkY? MopaMw;vs wdkYuae vmay;wJh oifwef;wdkawG &Sdw,f/ tcku b,folrS vmray;awmhbl;/ EdkifiHawmf tpdk;&u tJ'D oifwef;awG vufrcHawmhbl;vm;awmif rajymwwf bl;/ t&ifwkef;u oifwef;awG aemufwcg usaemfwdkY aqG;aEG;yGJawG awmfawmf vmvkyfw,f/ t&rf; aumif; w,f/ wacguf udk&D;,m;u vmw,f? awmfawmf aumif;w,fAs/ tckusawmh usaemfwdkYqDrSm tJ'Dvdk vkyfay;EdkifwJh taetxm;vnf; r&Sdbl;av}

]]
jrefrm jynfrSm ausmif; 100 rSm 40 avmufu q&m 2 a,muf ausmif;yJ &Sdw,f/ oli,fwef;uae 4 wef;txd tcef; ig;cef;rSm q&m 2 a,mufyJ &Sdw,f/

}}

ynma&; 0efxrf;awGtaeeJY pm;0wfaea&; rajyvnfwmawG &Sdw,f/ tJ'gawGaMumifh q&m q&mrawGtay: dkufcwfwmawG &Sdaew,f? q&m b,fvdkxifvJcif Asmh/ ]pm;0wfaea&;uvnf; awmfawmf usyf w,f/ [dk;wkef;uaygYAsm? ay;xm;wJh vpmu 1961 ckESpf avmufu tv,fwef; ausmif;tkyf vkyfw,fAsm/ vpm 350 &w,fqdkwm a&Twusyfom;udk 150 awmif rjynfhbl;/ 'Dvdkqdkawmh pm;vdkY avmufwmaygY/ tck[mu vpm wodef;&vnf; bmrS odyfrxl;ygbl;/ wa,mufxJ twGufavmufyJ &w,f/ tJ'Dvdkuae rzlrvHkwmawG &Sdvmawmh uav;awGudk usL&Sif wuf ckdif;? uav;awGqDuae &wm,l/ q&m q&mrawG vnf; pdwf"mwfawGu awmfawmf ajymif; oGm;w,fAs/ pm;0wfaea&; wwfEkdif&ifawmh jznfhay;&rSmaygYAsm/ tJ'grsKd;awmh jzpfapcsifw,fAsm/ 'gayrJh EdkifiHawmf tpdk;&rSm ydkufqH&Sd\? r&Sd\ qdkwmawmh usaemf odyf

rodbl;} owif;awGxJrSm ynma&; toHk;p&dwftaeeJY 6 &mcdkifEIef;avmuf oHk;r,fvdkY od&w,f/ 'D toHk; p&dwftay: q&m b,fvdkjrifvJ/ ]q&m? q&mr 4 odef;avmuf &Sdw,f/ q&m q&mrawGaum? ynma&;0efxrf;awGaum bmbm nmnm tm;vHk; aygif;vdkufr,fqdk&if 4 odef;avmuf &Sdw,f/ tJ'D 4 odef;udk usaemfwdkY pOf;pm;w,fqdk&if tJ'D &mcdkifEIef;u enf;vGef;w,f As/ txl;ojzifh ynm^ usef;rmaygYAsm/ 15 &mcdkifEIef;avmuf oHk;Edkif&ifawmh ydkaumif;rSmaygY Asm/ usaemfwdkYuawmh wGufwmaygYav/ 'gayrJh tpdk;&rSm 0ifaiG b,favmuf &Sdw,fqdkwm usaemf rodygbl;}

77

'Dvdkynma&;rSm toHk;p&dwf enf;wJh twGuf oifMum;a&;rSm xdcdkufrIawGaum b,fvdk &Sd EkdifovJ As/ ]pOfqufrjywf oifMum;enf; oifr,f ppf aq;r,f? oifr,f ppfaq;r,f? tJ'grsKd;aygY/ pOfquf rjywf ppfaq;NyD;awmh twef;wifay;wmaygY/ tJ'Dpepf uvnf; rqdk;ygbl;As/ 'gayrJh taumiftxnf azmfwJh tcg capacity jyemawG? oifMum;rI t axmuftuljyK ypnf; jyemawG? NyD;awmh q&m q&mrawG oifenf;udk ruRrf;usifwJh jyemawG? aemufwcg bmompum; jyemawG tJ'gawG tjrJ &Sd w,f/ tJ'D oifMum;enf;uae uav;A[dkjyK oifMum; enf;udk jyefajymif;vmw,f/ 'gayrJh EdkifiHawmf tpdk;&u trSeftwdkif; ajymr,fqdk&if 'Doifenf;udk odyf rMudKuf bl;As/ olu democratic learning udk; As} aemufwcku oifMum;a&;eJY oif,la&;rSm taxmuftuljzpfapwJh pmMunfhwdkufawG? pmtkyf pmwrf;awGaum jrefrmEdkifiH&JU wuodkvf^ aumvdyf awGrSm vHkavmuf&JUvm;/ ]ausmif;rSm b,fausmif;rS pmMunfhwdkuf r&Sdbl;/ &Sdawmh &Sdw,f? bmpmtkyfawGrSef; rodbl;? ta[mif; taqG;awG/ tJ'grsKd;awGvnf; uav;awGu vdkw,fAs/ aemuf avhvmzdkYvnf; vdkw,f/ t&ifuvdk r[kwfawmhbl;/ usaemfwdkY wuodkvf ausmif;om; b0u EdkifiHjcm;u vmydkYwJh pmtkyfawGeJY? udk,fhpm MunfhwdkufrSm &SdwJh pmtkyfawGeJY? a&mif;wJh pmtkyfawGeJY MudKufwm 0,fvdkY&w,f/ tcku 'Dvdk r[kwfawmhbl;/ oifMum;rI? oif,lrI? taxmuftuljyK ypnf;awG aygY aemf? tJ'gawGvnf; vkdao;w,f} ynma&;rSm ppfwyfu yk*dKvfawG yg0ifywf oufaewmeJY ywfoufNyD;awmhaum/ ]rEav;rSm usaemf GefMum;a&;rSL; vkyfwkef; u wyfu yk*dKvfawGaygYAsm? tckqdk&ifawmh 'kcsKyf avmuf awmif jzpfaeNyDvm; rajymwwfbl;/ olwdkYu vG,fw,fAs/ usaemfwdkYu nGefMum;a&;rSL; jzpfw,f qdk wm tdkNyD;awmhrS? vkyfouf 30? 40 jzpfNyD;awmhrS/ olwdkY uawmh tJ'Dvdk r[kwfbl;/ tJ'Duav;awG usaemf rSwfrdao;w,f/ usaemf NrdKUe,fynma&;rSSL; jzpfwkef;u Hk;csKyfoGm;r,fqdk&if uGrf;,m0,fcdkif;vkduf? bm0,f
78

cdkif;vkdufeJY aemufwcg jyefawGYawmh olu Captain jzpfaeNyD/ tJ'D tcgusawmh olu 'k0efMuD;aemuf vkdufaew,fAsm/ aemuf usaemfvnf; xGufvmaum? wcgxJ GefMum;a&;rSL; jzpfoGm;w,f/ tJ'Dawmh ruRrf;usifaom olrsm;udk tJ'Dvdk oGm;xm;wJh tcg olvnf;yJ bmwwfrvJAs/ olu GefMum;a&;rSL; qdk awmhAsm Hk;tvkyfyJ vkyfEdkifrSmaygY/ usefwJh ynma&; tvkyfu olu em;rS rvnfbJ[m/ tJ'grsKd;awGu trsm;MuD;yJAs? ynma&;rSm/ 'gawGu jyifzdkY ajymif;zdkY vkdNyD aygY/ ruRrf;wJh oluawmh txl;ojzifh ynma&;rSm vm rvkyfwm taumif;qHk;yJ/ udk,f rwwfwJh [mwckudk vmvkyfwJh tcgusawmh tqifrajybl;aygYAsm} q&m wm0ef ,lcsdefwkef;uaum 'Dynma&;eJY ywfoufwJh tm;enf;csuf awGudk wifjywm &SdcJh zl;vm;cif Asmh/ ]usaemf wm0ef,laewkef;uqdk 0efMuD;eJYbmeJY ajymw,f/ usaemf wckaumif;aumif; rSwfrdw,fAs/ cifAsm; rSwfrdrvm;awmh rodbl;/ CPR vdkY ac:wJh ausmif;olausmif;om;&JU udk,f&nfudk,faoG; rSwfwrf; vdkY ac:rSmaygY/ 0efMuD;u tJ'gudk xkwfNyD;wJh tcgwdkif; 2 ckeJY NrdKUe,f 10 ckudk prf;MunfhvdkufwJh tcgusawmh wufvmwJh tpD&ifcHpmawGu q&mq&mrawGu wu,f rvkyfEdkifbl;As/ ay;vdkufwJh trSwfawGu q&mrudk MudKqdkwJh twGuf b,fESpfrSwf? bmoma&;eJY ywfoufwmqdkvnf; bk&m;pifjyif yef;wif b,f ESpfrSwf? ay;awmhvnf; ay;oifhw,f? zGHYNzdK;a&; trSwfawGaygY/'gayrJhvnf;tJ'DtrSwfawGuuav;u pmrusufbJeJYvnf; 3 wef;uae 6 wef;txd &Sdw,f/ tJ'Dawmh 'gawGudk usaemfu a0zefwmaygY av/ pnf;a0;awGrSmvnf; wifjyw,f/ 4 vywf tpD&ifcHpmawGvnf; a&;w,f? tJ'DtpD&ifcHpmrSmvnf; wifjyw,f/ usaemfwdkY nGefcsKyf (AdkvfrSL;MuD; 0if;xdef) udk,fwdkifajymw,f/ 'gayrJh olvnf; cscHxdwmyJ? usaemfvnf; cscHxdwmyJ/ &Sif;&Sif;udk ajymwm? 0efMuD;u usKyfu 0efMuD;As? usKyfu pdwful;,OfNyD;awmh pmxkwf wwfwm r[kwfbl;/ 0efMuD;u tJ'Dvkd ajymwJh tcg usaemfwkdYuvnf; bmrS rajymwwfawmhbl;aygYAsm}

tJ'Dawmh q&m&,f 0efMuD;u tpDtpOfwck vkyfawmhr,f? pDrHcsufwck vkyfawmhr,fqdk wjcm; wm0ef&SdolawGeJY ndEIdif;wm? aqG;aEG;wm r&Sdbl;vm;cif Asmh/ r&Sdbl;/ 'gayrJh 0efMuD;u tay:rSm olavhvm xm;NyD;awmh olvkyfwm xifygw,f/ csjywmawmh &Sd awmh &Sdw,f? 'gayrJh odyfenf;w,f/ aoaocsmcsm aqG;aEG;NyD;awmh vkyfvdkufr,f qdk&if awmh ydkNyD; obm0 usr,f/ ydkNyD;awmh obm0 usr,faygY Asm/ tck jrefrmEdkifiHrSm Ph.D vdk bGJYawG ay;aew,f/ tJ'D tay:rSmaum b,fvkdjrifvJ As/ ]tck PhD NyD;xm;wJh olawGudk txufwef; ausmif;tkyf cefYw,fAs/ PhD orm;awGu olawmfw,f qdk&if wuodkvfrSmyJ pmoifaygY/ "mwkaA'eJYNyD;&if "mwkaA'eJY oif? lyaA'eJY NyD;&if lyaA'eJY oifaygY/ tck[mu tajccHynma&;rSm jyefcswJh tcg usawmh olu toufuvnf; i,fi,fav;? ausmif;rSm&Sdwmu q&mrMuD;awGqkdawmh vlrIa&;t& odyf tqifrajy bl;aygYAsm/ NyD;awmh q&mq&mrawG pmoifwJh tcg oifMum;ydkYcsrI? tMuHay;rIvnf; olrvkyfwwfbl;/ oifMum;rIydkif;rSmvnf; olr0ifEdkifbl; qdkawmh 'gawGu roifhawmfwJh [mawGyg/ olwdkY tvkyf&wmawmh 0rf;omygw,f? 'gayrJh tqif rajybl;av/ armfvNrdKif ausmif;awGrSmqdk PhD orm;awG csay;wm odyf tqif rajybl;av? olrS rvkyfwwfbJ[m} ausmif;q&m?q&mrawGolw&&Sxm;wJhbGawGtay:rmtajccHNy;D awmh Ykd d YJ S cGJjcm;rIawG &Sdw,fvdkY od&w,f/ q&maum MuHKcJhzl;wm &Sdvm;/ ]cGJjcm;wmu t*Fvdyfpm txl;jyKeJY? NyD; vludk vGefcJhwJh 3? 4 ESpfwkef;uqdk txufwef;jy wdkufdkuf ay;vdkufw,f/ ausmif;rSm tdktJhNyD;awmh aewJh q&m q&mrawG? oifwef;awG trsKd;rsKd;NyD;? B.Ed vnf;NyD;? apmifhaewJh olawGu olwdkYawGu txufwef;jy rjzpf bl;av/ tJ'DMum;awGrSm oabmxm;awGu tqif rajybl;aygYAsm/ ausmif;tkyfeJY vufaxmufMum;rSm tqifrajybl;}

oifaewJh oifdk;awG[m acwfrrDawmh bl;qdkwJh ,lqcsufawG &Sdaew,f/ q&m b,fvdkjrifvJ/ ]oifdk;awGvnf; jyif&r,fav/ tck usaemf wdkY t*Fvdyfpm oifaew,f/ rlvwef;rSmqdk&if t*Fvdyf pm pum;vHk;u 250 avmuf &Sdw,f/ usaemfu tenf;qHk; 300 avmuf jzpfapcsifw,f/ 'Doifdk;awGudk usaemfwdkYu twwfEdkifqHk; jyifzdkYawmh vdkw,f/ tcku usaemfwdkYu rlvwef;rSm oifwJh pm tv,fwef;rSm vkdufrD&atmif? tv,fwef;rSm oifwJh pm txuf wef;rSm vkdufrD&atmifqdkwJh taetxm;yJ jzpfae w,f/ usaemfwdkY vkdvm;wJh? tawG;tac:ygwJh oifMum;a&;eJY qdk&ifawmh wwfoifhwwfxdkufwmawG rwwfbl; jzpfaew,f/ oifdk;u yHkaoxm;vdkY r&bl; av/ jyifoifhwJh [m? ajymif;oifhwJh [mudk tjrJwrf; ajymif;EdkifwJh taetxm;&SdrS ol&Sifoefr,fh taetxm; &Sdwmudk;/ 'grSmvnf; wjcm;EdkifiHawGeJY wef;wlEdkifr,fh taetxm; &SdEdkifwmudk;} q&mu ynma&;u@rSm awmfawmfyJ xJxJ0if0if vkyfcJhwmqkdawmh q&mwdkY ygwD&JU ynma&;eJYywfoufNyD; csrSwfxm;wJh rl0g'av; aemufqHk; taeeJY odyg&ap/ 1/vlwkdif; pmwwfajrmufa&; pepfukd t aumif txnfazmfr,f/ 2/ tcrJh roifrae& tajccHynma&; pepfukd taumiftxnfazmfr,f/ 3/ EkdifiHawmf\ MuD;MuyfrIatmufrS yk*vdu ynma&;pepfukd tm;ay;r,f/ 4/ txufwef;ynma&;eJY toufarG; 0rf;ausmif; ynm&yfrsm; EkdifiHwumeJY &ifaygifwef;Ekdif atmif aqmif&Gufr,f/ 5/ wkdif;&if;om;wkdY\ a'orsm;wGif ouf qkdifonfh wkdif;&if;om;vlrsKd;wkdY\ pmukd oifMum;cGifh &&Sdatmif aqmif&Gufr,f/ tckvdk jynfhjynfhpHkpHk ajzMum;ay;wJh twGuf aus;Zl;wifygw,f/ rsKd;oefY (rZsdr)

79

toHk;rjyKao;wJh OD;aESmufrsm;
odef;Ekdif
q&mq&mrrsm; vkyfief;cGif t&nftcsif;jrihf oifwef; in-service course wpfcktwGuf jrefrm jynf e,fpGefe,fzsm; a'oodkY uRefawmf c&D;xGuf vmcJhygonf/ e,fajra'o A[kokw&ojzihf vnf; aumif;? ,cif q&mtwwfynm oifwef;rsm;wGif wufa&mufcJhzl;oltcsdKUudkjyefawGY&ojzihfvnf;aumif;? tawGYtMuHKrsm;udk rQa0cGifh? avhvmcGifh&onfh twGuf vnf;aumif; tusKd;rsm;aom c&D;ygay/ trsm;pkrSm oifMum;enf; topfrsm;? vufawGYoifcef;pm activities based learning rsm;udk jyifqif& rtm;vyf atmif &Sdae&aMumif;? odkYaomf uav;rsm; wuf<u aysmf&TifrI&SdaMumif; ponfjzihf aqG;aEG; wifjyMuygonf/ q&mtwwfynm oifwef;rsm;wGif oifwef; ol? oifwef;om;wdkif; oifcef;pmrsm;pGmudk vufawGY jyifqifjcif; lesson planning udk tawmfrsm;rsm;? bmom&yfwkdif;twGuf avhvm vkyfaqmifMu&ygonf/ lesson plan wGifvnf; acwfrDaom oifenf;rsm;t& vufawGY vkyfaqmifcsufrsm;udk xnhfoGif;&rnf[k rl csrSwf avhusihf apcJhonf/ oifwef;om;rsm; tae
80

jzihfvnf; OD;aESmufudk tpGrf;ukef xkwfoHk;&awmhonf/ olwdkYudk,fwkdif zefwD;xm;aom oifcef;pmrsm;wGif pdwf0ifpm;zG,f&m vufawGY vkyfaqmifcsufrsm;jzihf tm;&p&m aumif;onfrSm trSefyif/ wufMuGaom pmoifcef;? pOf;pm;awG;awm aeaom pmoifcef;jzpfvmap&ef oifenf; trsKd;rsKd;udk q&mq&mrrsm;udk,fwdkif wDxGifMuHq&rnf[kvnf; pJGNrJaeap&ef avhvmMu&onf/ ynma&;ynm&Sif Jean Piaget \ odrI zGHYNzdK;rI oDtdk&DESihf wGJzuf vufawGY oifcef;pmrsm;udk olwdkY avhvm Mujcif;jzpf\/ ynm&Sif okawoD Howard Gardner \ Pf&nftaxGtaxG oDtkd&Dt& oifcef;pmwkdif;wGif Pf&nfrsm;twGuf jyifqif ay;oihfaMumif;udkvnf; olwdkY od&SdMuonf/ odkYjzifh oifwef;umv NyD;qHk;NyD;aemufydkif; rdrdwdkY t&yfa'o toD;oD;wGif ausmif;q&m q&mrrsm; taejzihf wm0ef,lMu&onfh tcgwGifvnf; activities rsm;udk oifcef;pmrsm;wGif xnhfoGif;vmMuonf/ ]udk,fwkdifyg0if vkyfaqmif jcif;jzihf oif,lavhvmjcif;}

bm ]vkyf} &rnfudk nGefMum;aomfvnf; b,fvdk ]awG;} &rnfudkum; roifMum;cJhyg/

]]

}}
[laom uav;A[dkjyK ynma&; aqmifyk'fudkvnf; jrJ jrJ udkifpGJum vufawGYrsm;pGmudk pmoifcef;wGif toHk;jyK vmyg\/ ]tvGwfusufrSwfjcif;} tavhrsm; wpwp uG,faysmufvmonfrSm &Sm;&Sm;yg;yg; ynma&; wdk;wufrI jy,k*fwpfck/ vufawGY vkyfaqmifcsufrsm; yg&Sdaom oifcef;pmrsm;aMumihf wuf<uaom pmoif cef;rsm; jzpfvmonfrSmawmh trSefyif/ odkdYaomf ynma&; qdkif&m wpfpHkwpfck vGJacsmfaejyefNyD[k cHpm; odjrifhcGifh &&SdcJhaom c&D; jzpfcJhygonf/ wufMuGpGm yg0ifMuojzihf vufrsm;jzihfawmh awGYyg\/ OD;acgif;rsm;jzihf aum awGYjrifMuyg\avm/

wpfOD;onf tawGYtMuHKtm;jzihf trsm;qHk; jzpfcsifrS jzpf ygrnf/ ]prwfusaom ol} [kqdk&m0,f ol\udk,fydkif tawGYtMuHK tenf;i,fyif jzpfapumrl ol\ wdk;wufrI twGuf tpOftjrJ toHk;jyKwwfolyifjzpfonf/ rwl nDaom tawGYtMuHK tpdwftydkif;rsm;udk vdrmyg;eyfpGm qufpyfNyD; t"dyg,f&Sdaom odem;vnfrI jzpfap&ef tm; xkwfjcif; jzpf\/ odkYjzihf jzpfpOfjzpf&yfrsm;? tajc taersm;ESihf t,ltqrsm;udk ukd,fwkdif odjrif em;vnf vmEdkifonf/

vufawGY vkyfaqmifcsufrsm;jzihf oifMum;jcif;


Hands-on learning

odrIqdkif&m t,ltq ynma&; tawG;tac:ynm&Sif *sif;yD,a*s; Jean Piaget onf odrI zGHYNzdK;wkd;wufrIoDtkd&D cognitive development jzihf emrnfausmfol jzpf\/ tjcm; olrsm;xuf xl;jcm;onfrSm olYtaejzihf odrI qdkif&m vkyfaqmifcsufrsm;onfb0tawGYtMuHKrsm;tay:wGif rsm;pGmrlwnfaeonf[l ,HkMunfoljzpfonf/ wenf; qdk&aomf tawGYtMuHKrsm;avav pOf;pm;awG;awmrI ydkaumif;avav jzpfonf/ odkY&mwGif tawGYtMuHK rsm;udk omrefrQom xdawGY &jcif;udkum; yD,a*s; tae jzihf qdkvdkonfh r[kwfacs/ ]ta&twGuf} xuf udkf,fwkdifodjrifaom vGJacsmfaeaom tydkif; ]t&nftaoG;} tm;jzihf pkaqmif;xm;&Sdaom tawGY ausmif;om;rsm;udk udk,fwkdif vkyfaqmifckdif; tMuHKrsm;omvQif odrIudk ododomom wdk;wuf apyg onfh vufawGY avhvm vkyfaqmifapjcif; hands-on onf/odkYjzpfav&mpOf;pm;awG;awmrIvGefpGmaumif;ol learning jzifh oif,lavhvmjcif;rSm rSm;,Gif;onf[k

yD,a*s;\ odrIzGHYNzdK;rI oDtkd&D tay:wGif em;vnfrI vGJrSm;olwdkYu ausmif;om;rsm;tm; udk,fwdkif vufawGYoif,lavhvmapjcif;udktav;xm;Muonf/ 1980 jynfhvGefESpfrsm;wGif txl;xif&Sm;cJh\/ ukd,fwkdif awGYMuHK avhvmjcif; t,ltq (vkyfaqmifcsufjzihf oif,ljcif;) udk tm;ay;cJhMuavonf/ xdkpOfu ausmif;om;rsm; oif,l avhvmaeaom t,ltq rsm;udk wkduf&dkuf awGYMuHKapjcif; (awGYMuHK Ekdifap&ef tcGifhtvrf;rsm; zefwD;ay;jcif;) jzihf oifMum;jcif;udk t"duxm;&SdcJhonf/ rnfodkYrnfyHk jyKvkyf&rnfudk q&mrS o&kyfjyNyD;vQif ausmif;om;rsm;rS xyfwl vdkufvkyf apjcif; jzpfonf/ "gwfcGJcef; tcsdefyg&Sdaom odyH oifcef;pmrsm;wGif yHkpHrSm orm;&dk;usyif jzpf avonf/ tjcm;aom bmom&yfrsm;jzpfonfh vlrIa&;? ocsFmESihf bmompum; oifcef;pmrsm;wGifvnf; yHkpH? enf;twkdif;yif jzpfvmonf/ q&mq&mrrsm;rS oifcef;pmwkdif;udk ausmif; om;rsm;taejzihf vufawGY vkyfaqmifoif ,lEdkif ap&ef twGuf vkyfaqmifcsufrsm;udk twwfEdkif qHk; MudK;pm; xnfhoGif;jcif; jzpfonf/ i,f&G,faom rlvwef; tqihfrsm;rS pwifum vufawGY vkyfaqmif csufrsm;rSm vGefpGm ta&;BuD;vmawmhonf/

81

rqdkvdkyg/ ]ukd,fwkdifyg0ifvkyfaqmifjcif;} [l qdk&m 0,f ywf0ef;usif&Sd &kyfydkif;ESihf vlrIa&; yuwd t&Sd w&m;rsm;udk wkduf&dkuf awGYMuHKapjzpfap? xdawGY qufqHapjcif;jzifhjzpfap tawGYtMuHKrsm;udk pkaqmif; &&Sdapjcif;[k qdkvdkygonf/ odkYxdawGYrIESihf qufqH jcif;rSm b0ESihf qufpyfaeaom t&mtm;vHk;udk odjrif em;vnfap&ef taxmuftuljyKEkdifonf/ trSef wu,fwGifvnf; pdwZqefaom pOf;pm;awG;awmrIrSm vufawGYusaom vkyfaqmifcsufrsm;\ &v'f tae jzihf zGHYNzdK;vmjcif;yif/ pdwZqefaom tawG;tac:rsm;udk wjznf;jznf; odjrifem;vnfvmjcif; jzpfonf/ odkY&mwGif ]vufawGYvkyfaqmifcsufjzihf oif ,ljcif; learning by doing} enf;vrf;udk toHk;jyKyHkESihf oifenf; rSm;,Gif;jcif;aMumihf ynma&;wGif jyem jzpf&avonf/ odyH? yx0D0ifESihf ordkif;oifcef;pm rsm;wGif ]pDrHudef; oifcef;pmrsm;} ESihf tcsdef,l vkyf aqmif &aom ]tao;pm; okawoe oifcef;pmrsm;} udk ausmif;rsm;wGif toHk;jyKvmMuonf/ odkYaomf pOf;pm;awG;awmjcif; (odkYr[kwf) (awG;awm&eftwGuf pOf;pm;jcif; meta-cognition) udkrlum; oifcef; pmrsm;rS rjznhfqnf;ay;EdkifcJhyg/ q&mrsm;ESihf ausmif;om;rsm;rS aemufqHk; &v'fudk &&Sdap&ef vkyfaqmifcsuf rQomjzpf\/ oifcef;pm OD;wnfcsufrsm;udk aygufajrmuf ap&eftwGuf OD;wnf onf/ oifMum;jcif;enf;udkum; jynfhjynfhpHkpHk rpOf;pm; cJhMuyg/ bm ]vkyf} &rnfudk nGefMum;aomfvnf; b,fvdk ]awG;} &rnfudkum; roifMum;cJhyg/ odkYjzpfyg vGJacsmfaeaom tydkif;rSm ]OD; acgif;udk} toHk;jyK oif,ljcif; ]heads-on} learning yif jzpfawmhonf/ ]vufawGY} awmh vkyfaqmifyg\/ ]OD;acgif;} ukdrl oHk;&ef roifMum;cJhyg/ ESpfumv Mumjrifh pGmyif ynma&;wGif tydkif;udk trSwfwrJhyif xm;&Sd cJhonf/ vufawGYvkyfaqmifcsufrsm;jzihf tvkyfIyfaecJh jcif;aMumihfvnf; jzpfonf/ ausmif;rsm;wGif awGYjrif ae&wkef;yif/ rlvwef; pmoifcef;rsm;rS pwifum vuf awGYvkyfaqmifcsufrsm; oufoufjzihfomvQif oif,l apjcif;jzpfonf/ uav;rsm;udk oifMum;a&;ESihf wdkuf &dkufjzpfap? oG,f0dkufjzpfap qufpyfaeaom vuf
82

awGY vkyfaqmifcsufrsm; vkyfcdkif;jcif; jzpfonf/ ausmif;rsm;rS enf;jzihf avhusihfjcif;onf t,ltqrsm;? todynmrsm;udk od&Sd em;vnfaprnf[k ,HkMunfxm; Mujyefonf/ tvdktavsmufyif &&Sdrnf[k ,lqMu\/ &IyfaxG;euf&dIif;aom odrIjzpfpOfrsm; cognitive process twdkif; uav;rsm;taejzihf vuf awGY rS wqihf oifMum;Edkifrnf[kvnf; arQmfvihf xm;&Sdonf/ onfrSm tpOftjrJ rrSefuefEdkifyg/ txl;ojzihf i,f&G,faom uav;rsm;twGuf odem;vnf&efrSm ydkcufcJaewwfonf/

vufawGYvkyfaqmifjcif;ESihf OD;acgif;udk toHk; jyKjcif;udk aygif;pyfyg


(vGefcJhaom ESpfwpf&mausmf 19 &mpk pufrIacwfOD;ykdif;u) acwfpm;cJhaom ]tvGwfusuf rSwfjcif;} ESihf puf&kyfqefpGm ]pmar;yGJrsm;wGif rSwfrd orQudk jyefvnfxkwfEkwfajzqdkjcif;} tavhtusihf xuf ]vufawGY vkyfaqmifcsufrsm;jzihf avhvm oif,ljcif;} rSm tyHkBuD; jcm;em;onfrSm rSefyg\/ 21 &mpk todynm acwfwGifrlum; rvHkavmufao;yg/ ]pOf;pm;awG;awmaeaom} urm BuD;udk &ifqkdifEkdif&eftwGuf jrefrmuav;rsm;udk jyif qif ay;&m0,f bufpHk ynma&;twGuf vnf;aumif;? pOf;pm;awG;awmrI pGrf;&nf jrifhrm;apa&; twGuf vnf;aumif;? wpfOD;csif;\ arG;&myg ADZ Pf&nfrsm; rysufpD;apa&;twGuf vnf;aumif; ynma&; jyKjyif ajymif;vJrI vkyfaqmif&efrSm ta&;wMuD; vdktyfaeqJ jzpfyg\/ t"dutm;jzihf ]vufawGY vkyfaqmifcsuf rsm;jzihf oif,ljcif; ]Hands-on} ESihf OD;acgif;rsm;jzihf pOf;pm; awG;awm oif,ljcif; ]Heads-on} 2 ckpvHk; yg&Sdaom ynma&;udk qdkvkdygonf/ pmoifcef;rsm;wGif vufawGY vkyfaqmifcsufrsm;udk ]rvkyfaqmifrD}? ]vkyfaqmifaepOf} ESihf ]vkkyfaqmifjyD;pD;} onfh tcsdefwdkif;wGif uav;rsm;tm; ]rnfodkYpOf;pm; awG; awm &rnf} udk vnf; oifMum;ay;&ygOD;rnf/ pOf;pm;awG;awm&if; oif,lavhvmjcif;jzpf ajrmuf&eftwGuf tm;vHk;pOf;pm;MuygpdkY/ odef;Ekdif

pmoifcef;twGif; toHk;jyKEkdifonfh OD;xkyfajcmufvHk; pOf;pm;awG;ac:enf;


ausmif;om;rsm;udk ]OD;xkyfajcmufvHk; pOf;pm; awG;ac:enf;} jzihf tcgtm;avsmfpGm avhusihf oifMum; ay;Ekdifygonf/ uav;rsm;\ awG;awmwwfrIESihf? wDxGifzefwD;rIpGrf;&nf zGHYjzdK;vmap&efESihf oifcef;pm taMumif;tcsif;t&mrsm;? jzpfpOfjzpf&yfrsm;udk pl;prf; avhvm&eftwGuf toHk;jyKEkdifonf/ Oyrmtm;jzihf - tkyfpki,frsm; tvkduf ta&mif rwlaom OD;xkyfwpfvHk;pD ay;jyD; ]awG;axmifh} rsm;udk tjyeftvSef EdIif;,SOf avhvmEkdifMurnf/ odkYwnf;r[kwf - acgif;pOfrsm;? jzpf&yfrsm; twGuf OD;xkyfwpfvHk;wnf;udkom a&G;cs,fxm;jyD; uav;rsm;udk pOf;pm;awG;awmapjcif;jzpfonf/ Oyrm - ]tpdrf;a&mif OD;xkyf aqmif;xm; wJhtcgrSm b,fvdkrsKd;awG pOf;pm;&rvJ/} ]awG;awm pOf;pm;rItm; ydkaumif;vmapzdkY tjcm;enf;vrf;ua&m bmawG&SdEdkifovJ/} tjcm;uav;rsm;u tMuHjyKEkdif onf/ xyfqifh ar;cGef;rsm;udkvnf; wnfaqmufEkdif onf/ ]uav;wdkYu wpfOD;csif;tvdkuf b,fvkdyHkpHeJY (b,fvdkOD;xkyfudk aqmif;jyD;) pOf;pm;wwfovJ/}

tjzLa&mif OD;xkyf
owif;tcsuftvufrsm;? bufrvdkufjcif;? OD;wnfcsufxm;&Sdjcif;wkdYjzihf pOf;pm;awG;ac:jcif;

teDa&mif OD;xkyf
cHpm;csufrsm;? pdwfvIyf&Sm;rIrsm;? ESvHk;om;jzihf pOf;pm;awG;ac:jcif;

teufa&mif OD;xkyf
owdxm;jcif;? cGJjcrf;pdwfjzm oHk;oyfjcif;? tE&m,fudkxnhfoGif;jyD; pOf;pm;awG;ac: jcif;

t0ga&mif OD;xkyf
aea&mifjcnfvdk? taumifjrifrIrsm;? wefzdk;rsm;? &v'f? tusKd;aus;Zl; jzihf usKd;aMumif;qufpyf pOf;pm;awG;ac:jcif;

tpdrf;a&mif OD;xkyf
zefwD;wDxGifjcif;? MuD;xGm;jcif;?pGr;ftm;rsm;? jzpfEkdif acsrsm;ESifh pdwful;rsm;jzihf pOf;pm;awG;ac:jcif;

tjyma&mif OD;xkyf
tpDtpOfwus? at;at;jrjr? pDrHcefYcGJrI? jrifuGif;us,f &IjrifrI? qHk;jzwfcsufrsm;t& pOf;pm;awG;ac:jcif;
83

bmom&yf e,fy,f toD;oD;rS wqhif pmoifcef;rsm; twGif; avhusihf ysKd;axmifay;&rnfh pOf;pm;awG;ac:rIpGrf;&nfrsm;


aMumif;usKd;qDavsmfpGm awG;awmjcif;
Logical Thinking

a0zefydkif;jcm;qef;ppfawG;awmjcif;
Critical Thinking

a,bk,s awG;awmwwfjcif; Z,m;cs awG;awmjcif; qufpyfawG;awmjcif; xkwf,lpOf;pm;jcif;

trsKd;tpm;cGJwwfjcif; tpDtpOfwus jyKvkyfwwfjcif; rsKd;wl tkyfpkcGJwwfjcif; pl;prf;avhvmwwfjcif; tuJjzwfjcif;/ EdIif;,SOfwwfjcif;? rwlonfhtcsufrsm;udk &Ijrifwwfjcif;

wDxGifzefwD;awG;awmjcif;
Creative Thinking pl;pl;epfepfawG;awmjcif; &J&Jwif;wif;awG;awmjcif; vGwfvGwfvyfvyf awG;awmjcif; jzmxGufawG;awmjcif; qufpyfwnfaqmufawG;awmjcif; t"dyg,ftopf zGihfqdkawG;awmjcif; topfzefwD; awG;awmjcif; pdwful;yHkazmfawG;awmjcif;

rdrdE Si aw hf trsm; tau G;aw tu aysm mjci sKd;udkv mif;j f& dkvm; ow Tif&,fa f; Po rifaw ao r mpdw sitive G;awmj cspfjc if;aum mzG,f& c fxm; if;u m [ t jzihf hinki if; rk'dw if;arw dk rQa0 moa m ng arQm m? 0rf;a ? u&kP vdkjcif;p wG;aw jrmu m t mjci fvi f; hfcsu a dwfx f? ,HkMu f0rf;om jccHpdw m;jzihf a nfc pdwfx fjzihf aw wG;aw sufw m;jz m dkYjzihf a ihf aw G;awmjci jcif; wG;a G;aw m f; wmj cif; jcif;
(ynma&;pG,fpHkusrf; tbd"gef)
84

pOf;pm;awG;awmaeaom pmoifcef;rsm;
cifa&TvdIif

ta&;BuD;aomae&mwGif tokH;csEkdifrnf [kqdkygonf/ okawoe awGY&dScsufrsm;t& vufawGYb0ESifhuif;uGm tcsuftvufrsm;udkoif,ljcif; (odkdY) vuf NyD; tcsuftvufrsm;udk oD;jcm; oiff,ljcif;onf a0zef awGYusaom tawG;tac: oabmw&m; ynm&yfrsm;udk ydkif;jcm; pOfpm;rIudk tm;enf;aponf[k qkdygonf/ oif,ljcif;(2) ckwGif rnfonfhtcsufu ydkta&;BuD; onf qdkonfukd ynm&Sifrsm; tjrJ jiif;ckHMuavh&dSMuyg okawoepmwrf;&nf&G,fcsuf onf/ tcsuftvufrsm;udk oif,ljcif;onf ykd ta&; ausmif;om;ESifha0zefydkif;jcm;pOf;pm;jcif; zHGYNzdK;ap&ef BuD;onf[k ,lqolrsm;u tcsuftvufrsm;udk vkH a0zefydkif;jcm;pOf;pm;Ekdifonfh0ef;usiftajctae zefwD;ay;Ekdif&ef avmufpGm oif,lxm;aom ausmif;om;ausmif;olrsm; onf vlrIywf0ef;usifwGif jynfhjynfh00 yg0ifEkdifrnf[k a0zefykdif;jcm;pOf;pm;enf;qkdif&m oifMum;enf;rsm; udk odap&ef ,kHMunfjyD; oabmw&m;todESifh vufawGYtawGYt pmoifcef;twGif; vufawGYusifhokH;jcif;rS avhv m MuHKrsm;uom ta&;tBuD;qkH;[k ,lqxm;olrsm;url awGY&dScsufrsm; tcsuftvuf oufoufomodaom todPfonf rvkHavmuf[kqdkygonf/ tb,faMumifhqkdaomf- oifwef;wufa&mufcGifh&onfh q&mq&mrrsm;ESifh tawGYtMuHK zvS,fjcif; vufawGYokH; r&aom todPfonf vQyfppfrD;r&dS aom uGefysLwmuJhokdYyif/ todPfqdkonfrSm tokH; oifwef;wufcGifhr&aom q&m q&mrrsm;tm; rQa0 jcif; usrSom wefzdk;&dSNyD;? oabmw&m;udkem;vnfxm;rSom vufawGYusrnf/ topftqef;rsm; wDxGif zefwD;Ekdif

(ausmif; ynma&; okawoe) ed'gef;

85

okawoepmwrf;jzpfpOf
a0zefykdif;jcm; pOf;pm;jcif;twGuf pma&;pm zwfoifwef;ESifh enf;jyoifwef;rsm; NyD;qkH;jyD;aemuf ausmif;pmoifcef;twGif; udk,fwkdifvufawGYoifMum; Munfhjcif;tm;jzifh avhvmawGY&dScsufrsm;udk jyKpkxm;jcif; jzpfonf/

onf/ (1970) \ aemufvkdufrsm; url ynma&;t& a0zefykdif;jcm;w,fqkdwm rjzpfrae todPfxJokdY 0ifa&mufapjcif;udk &nfnTef;ygonf/ qdkvkdonfrSm ausmif;om;rsm; taeESifh rdrdwkdY tem*wf udk rdrdwdkY ykHazmf&m rdrdwdkYonf t"du ta&;ygonf[k cHpm;&onfhpdwf wenf;tm;jzifh udk,fhuHMurmudk,f zef wD; vkdpdwfukd jrifhwifay;jcif;jzpfonf/
Paulo Freire

a0zefydkif;jcm;pOf;pm;jcif; qdkwmbmvJ/
a0zefykdif;jcm; pOf;pm;jcif;qkdonfrSm owif; tcsuftvufrsm;udk em;vnfjcif;ESifh tpjyK &yfwnf csuf&Smjcif; qkH;jzwfcsufcsjcif;jzifh tqkH;owf&aom Iyf axG;onfh awG;ac:rIqkdif&m pddwfvkyfief;pOf wpf&yfyif jzpfonf/ owif;tcsuftvufrsm;udk pkpnf;jcif;? t "dym,f ykHazmfjcif;jzifh &&dSvmaom tawG;tac: t,l tqrsm;ESifh aemufqufwJG qkdvdkcsufrsm;udk qefYusif buf tawG;tac:rsm;ESifh EIdif;,SOf csdefqMunfhjcif;? Iaxmifh aygif;pkHrS &yf tjriftrsKd;rsKd;jzifh jyefvnfpdppf Munfhjcif;? tm;enf;csuf- tm;omcsuf axmufyHhEkdif onfh tcsufrsm;&SmazGjcif;? &&dSvmaom tcsufrsm;ay: rlwnf vuff cHEkdifjcif; - jiif;y,fEkdifjcif;? vspfvsKIjcif;? qkH;jzwfcsuf csjcif;ESifh udk,fydkif&yfwnfcsuf topf &SmazGjcif; ponfh pdwfykdif;qkdif&m vkyfief;pOfrsm; odpdwf t& jzpfap? rod pdwfESifh jzpfap wNydKifeufwnf; jzpf wnfaeonfh jzpfpOfyif jzpfonf/ acwf yifr a&pD;aMumif;wGif ynmoifMum; ay;olrsm;twGuf a0zefykdif;jcm;jcif; qkdkonfrSm tqifh jrifh pOf;pm;jcif;udk qkdvkdjcif;jzpfonf/ tqifhjrifhqkd onf ae&mwGif Benjamin Bloom \ todPf t&nftcsif; trsKd;tpm; cJGjcm;rI tqifhqifh jrifhwuf oGm;ykHudk &nfnGef;avh&dSonf/ wuodkvf 'eduXme twGufrl a0zefykdif;jcm; pOf;pm;jcif;qkdonfrSm aMumif; usKd; qufpyf qifjcifonfh ,kwdaA'ESifh usKd;aMumif;jy aqG;aEG;jcif;wdkYudk &nfnTef;onf/ pmayorm;rsm; tae ESifh a0zefykdif;jcm;jcif; qkdonfrSm pmom;rsm;udk tpdwft ykdif;rsm;tjzpf ydkif;jcm; pdppfonfh enf;pOfudk qdkvdkjyD; pm om;rsm;onf pmzwfolrsm;tay: b,fvkd oufa&muf rI &dSonf qkdonfESifh pma&;olonf rnfonfh &nf&G,f csufESifh a&;onfqkdonfudk oHo,ESifh Munfhavh&dS
86

ausmif;om;ESifh a0zefykdif;jcm;pOf;pm;jcif;
urmh vlrIywf0ef;usifwGif oif&dk;nGef;wrf; a&;olrS tp twef;rSmoif&onfh q&m- q&mrtxd ]tem*wfrSm uav;awG atmifjrifwJhb0 &yfwnfEkdif zkdY taumif;qkH; b,fvkd jyifqif&rvJ} qkdonfh ar;cGef; ESifh &ifqkdif aeMu&onf/

tckodxm;wJh todPf&JU 100 &mcdkifEIef;[m aemifq,fESpf twGif;rSm od&rnfhtodOmPf&JU 10 &mckdif EIef;yJ&dSygw,f/ Philips(1992)
acwfrDenf;ynm pD'D&GrfeJY tifwmeufwdkY aMumifh wurmvkH;rS owif; tcsuftvufrsm;udk ausmif;rsm;rSomru &kH;rsm;? tdrfrsm;pojzifh ae&ma'o ra&G;? tcsdefumvra&G;? urmh pmMunfhwkdufBuD;rsm;rS uGefysLwmrsm;ESifh qufoG,f &,lEkdifNyDjzpfonf/ wcsdef wnf;rSmyif owif; tcsuftvufrsm;rSmvnf; azmif; yG aeonf/ if;owif;tcsuftvuf (taMumif;t&m) tm;vkH;ukd pmoifcef;wGif; tukeftpif oifMum;ay;zdkY rjzpfEkdifawmhovkd owif; tcsuftvuf tm;vkH;udk ausmif;om;rsm; tukeftpif avhvmEkdifzdkY qdkonfrSm vnf; jzpfEkdifrnf r[kwfay/ ausmif;om;rsm;taeESifh rdrdESifh oufqdkifaom tpdwftykdif;rsm;udkom rdrdwdkY udk,fwkdif a&G;cs,f avhvmoGm;Mu&rnfjzpfonf/ ajymif;vJaeaom avmuBuD;wGif atmifjrif zkdY&m ausmif;om;rsm; taeESifh rdrdESifh oufqkdifaom o wif; tcsuftvufrsm;ukd ae&mwus a&G;cs,ftokH;jyK wwfzkdY vkdtyfvmovdk rnfonfhtcsuftvufu ta&;BuD;jyD; rnfonfhtcsufu ta&;rBuD;aMumif; pd ppf wufap&ef? tcsuftvuf wpfckESifhwpfck qufpyf

aerIudk odjrifEkdifap&ef? tawG;tac: trsKd;rsKd; tajct ae trsKd;rsKd;udk csifhcsdef a0zefwufap&ef? t"dyg,fazmf aqmifwufap&ef? aMumif;usKd;qufEG,frIudk odem; vnfap&ef? trSm;trSef taumif;tqdk; cJGjcm;Ekdifap&ef? jzefYxGufawG;ac:pOf;pm;wwfap&ef?jcHKikHokH;oyfaumuf csuf qJGwwfap&ef? roufqkdifaom rrSefuefaom o wif;tcsuftvufrsm;udk y,fwwfap&ef? r&Sif;vif; onfhtcsuf em;rvnfonfh tcsufrsm;ESifh rjynfhpkH onfh tcsufrsm;twGuf aemufqufwJG pl;prf; avhvm wwf ap&ef? okawoejyKrIrsm;vnf; vkdtyfvmyg onf/ wenf;tm;jzifh taMumif;t&mykdif;qkdif&m od ae&kH oufoufjzifh rvkHavmufawmhyJ a0zefydkif;jcm; pOf;pm; wwfzdkYyg vdktyfvmjcif;jzpfonf/ a0zefykdif;jcm; pOf;pm;jcif; qkdonfrSmvnf; vkdtyfonf[k od&dSem; vnf&kH oif&dk;nGef;wrf;wGif xnfhoGif;azmfxm;jy&kH avmufjzifh tvdktavsmuf &&dSvmEkdifonfh t&mrsKd;u r[kwfay/ a0zefykdif;jcm; pOf;pm;Ekdifonfh 0ef;usiftajc taersKd; zefwDavhusifhay;&rnf/ 0ef;usifqkdonfrSm vnf; uav;i,frsm;\ tcsdefrsm;ukd ESpfaygif;rsm;pGm &if;ESD; jrKyfESHxm;&m pmoifausmif;rsm;yifjzpfonf/

ausmif;om;rsm;\ tcef;u@

rdrdudk,fudk ,kHMunfrI &dSjcif; rdrd\tawG;tac: tMuHPfrsm; wefzdk; &dSaMumif; em;vnfod&dSjcif; oifMum;rI enf;pOfwdkif;wGif vIyf&Sm; wufMuGpGm yl; aygif; yg0ifaqmif&Gufjcif; t,ltq trsKd;rsKd;udk av;av;pm;pm; em;axmif ay;jcif; a0zefcsifonfh pddwfukd arG;jrLzdkYESifhxdef;odrf; xm;Ekdif zdkY tqifhoifh jzpfaejcif;

a0zefydkif;jcm;pOf;pm;jcif;ESifh oif,ljcif;abmif\ tqifh (3) qifh tMuHPfpkjcif; (Brainstorming)


taMumif;t&mwpfckESifh ywfoufjyD; xifjrif ,lqcsufrsm;? tawG;tac:rsm; vGwfvGwfvyfvyf xGufay:vmatmif vIHYaqmfay;jcif;/ tqifh (1) E - tMuHPf xGufay: jcif; tqifh (EvooifMum;rnfhtaMumif;t&mESifhywfoufjyD; rdrdtawGYtMuHK? jzwfoef;rIrsm;rS rdrdbmawG od&dSxm;o vJ qdkwmukd ausmif;om;rsm;tm; jyefvnfpOf;pm;jcif;? tawGYtMuHK zvS,fapjcif;tqifh/ tqifh(2) RMeaning) t"dyg,fyHkazmfjcif; (Realization
of

cation)

a0zefydkif;jcm; pOf;pm;Ekdifonfh tajctae zefwD;ay;jcif; q&mrsm;\ tcef;u@


a0zefykdif;jcm; pOf;pm;rI tawGYtMuHKtwGuf tcsdef ESifh tcGifhta&;ay;jcif;/ ausmif;om;rsm;ukd cefYrSef;pOf;pm;cGifh? aqG;aEG; ajymqdk cGifhay;jcif;/ rwlonfh tawG;tac:? t,ltq? tMuHPf rsm;udk vufcHEkdifjcif;? todtrSwfjyKay;jcif;/ oif,l&mwGif ausmif;om;rsm; wufMuGpGm yg0ifvm ap&ef vIHYaqmftm;ay;jcif;/ ajymifavSmifjcif;uif;onfh ywf0ef;usif tajc taersKd; zefwD;xm;&dSjcif;/ a0zefpOf;pm; qkH;jzwfEkdifonfh t&nftcsif; ausmif;om;rsm;wGif &dSonfudk ,kHMunfaMumif; jyojcif;/ ausmif;om;rsm;\ a0zefydkif;jcm; pOf;pm;rIudk wefzdk; xm;aMumif;jyojcif;/

odjyD;om;todPfa[mif;udk oifcef;pmyg todPftopf? tcsuftvuf topfrsm;jzifh aygif; pyf jcif;jzifh t"dyg,f ykHay:vmonfh oifcef;pmtqifh/ tqifh(3) R
tion) -

jyefvnfokH;oyfjcif;tqifh (Reflec-

ausmif;om;tcsif;csif; tawGYtMuHK zvS,f jcif;jzifh &&dSvmaom tMuHPfrsm;ESifh if;wdkY ykHazmfcJh onfh oifcef;pm t"dyg,fudk jyefvnf avhvmjyD; ar;cGef; ar;jcif;? t"dyg,fjyefjcif;? tokH;csjcif;? aqG;aEG;jcif;ESifh t"dyg,fudk wjcm;ae&mrsm; qufpyftokH;jyKjcif; p onfh tqifh/ rSwfcsuf/ / oifcef;pmwpfck jyifqif&m vnf;aumif;? oifMum;&mvnf;aumif;? oif,ljcif;

87

abmif\ tqifh(3) qifhvkH; yg0if&rnfjzpfaomfvnf; a0zefydkif;jcm; pOf;pm;jcif;qdkif&m oifMum;enf;rsm;udkrl oifcef;pmay: rlwnf tqifhwkdif; vkdtyfovdk a&G; cs,fajymif;vJ tokH;jyKMu&rnfjzpfonf/

pojzihf vkdtyfovkd avQmhaygYokH;pJGEkdifygonf/ enf; udk txufwef;tqifh taMumif;t&m tcsuftvuf IyfaxG; rsm;jym;aom oifcef;pmrsm; t"dyg,f ykHazmf jcif; tqifhwGif tokH;jyKEkdifonf/

a0zefydkif;jcm;pOf;pm;jcif;qkdif&moifenf;rsm;

Interactive Noting System For Effective Re ading and Thinking (INSERT) enf;

ar;cGef;ar;enff;
usufjyD;om;jyefajz&onfhar;cGef; (Oyrmtm;vkH; zwfcJh&onhf pmxJrS jrdKU ? &Gm trnfar;jcif;rsKd;)? awG;ac:rIudk uefYowfonfhar;cGef; (Oyrm- ajcav; acsmif; &dSaom ow0g waumif\ trnfukdar;jcif;rsKd; ) wdkYonf ausmif;om;rsm;tm; udk,fykdif pOf;pm;rIrsKd; rvdk tyf[k xifjrifapEkdifonf/ jyefpOf;pm;? cefYrSef;? jyefwnfaqmuf? pdwful;? wDxGif av;av;eufeuf pOf;pm;aponfh ar;cGef;rsm; onf tqifh trsKd;rsKd; ausmif;om;rsm;tm; a0zefykdif; jcm; pOf;pm; apEkdifjyD; jyefvnf awG;awmrI pGrf;&nfudk jrifh wif ay;Ekdif&kHomru todPfqdkwm worSwfwnf;r &dSyJ ajymif;vJEkdifw,f[kvnf; oifay;Ekdifygonf/ odkY aomf oifMum;rI &nf&G,fcsufrSm ausmif;om;rsm;tm; tqifhedrfhonfh pOf;pm;rIrS tqifhjrifhonfh pOf;pm;rI a&mufatmif ac:aqmifoGm;zdkY jzpf&ygrnf/ rSwfPfppfonfh tqifhar;cGef;rsm; (tedrfhqkH;t qifh) zwfpmxJwGifyg&dSonfh tcsuftvufrsm;udk wdkuf&kdufar;onfh ar;cGef;jzpfjyD; tvGwfusufxm; onfudk jyefrSwfrdzdkYom vkdonf/

zwfpmygtaMumif;t&mxJrSm udk,fod xm;aom (odkYr[kwf) xifwmeJY udkufnDae&if xdktcsuf tvuf ab;em;rSm ([]) trSwftom; vkyfyg/ zwfpmyg tcsuftvufawGxJrSm udk,fodwm udk,fxifxm;wmeJY vJGaew,fqdk&if tEIwf vuPm (-) t rSwftom; vkyfyg/ zwfvkduf&wJh tcsuftvufu udk,fh twGuf topf wpfckvdk jzpfae&if taygif;vuP (+) trSwftom; vkyfyg/ tcsuftvufawGudk em;rvnfbl; 'grS r[kwf tJ'gawGeJY ywfoufjyD; ykdodcsifw,fqdk&if ar;cGef; trSwftom; (?) vkyfyg/ ausmif;om;awG tm;vkH;eD;yg; zwfjyD;oGm;&if b,ft&m awGu odxm;wJh twkdif; wlaeovJ? b,ft&mawG uawmh xifwmeJY vJGaeovJ/ bmtaMumif;awG topf od&vJ/ bmawG ar;p&m&dSaevJ zwfpmjyef zwf csifzwf vkyfxm;wJh trSwftom;awG jyefMunfhcsif Munfh zkdY tcsdefcP ay;NyD;aemuf txufyg trSwftom; (4) ckudk Z,m;uGuf av;uGuf qJG tcsuftvuf rsm;udk cJGjcm; xnfhoGif;ckdif;yg/ [] ? +

jyD;vQif tzJGYvkdufaqG;aEG;apjcif;? wifjyjcif;? oabmrwlaom tcsuftvufrsm;twGuf zwfpm u tajz ay;xm;jcif; &dS? r&dS? wjcm;zwfpm vkd? rvdk aqG;aEG; yg/ oabmrwlwm rsm;vQif aqG;aEG;yJG us,fjyefY Ekdifyg onf/ rSwfcsuf/ / rlvwef; uav;rsm;wGif oifcef;pmay: rl wnf odw,f[] trSwftom;? rodbl;+ trSwftom;
88

ajymif;vJjcif;tqifh ar;cGef;rsm; zwfpmyg tcsuftvufrsm;udk &kyfykHrsm;tjzpf toGif ajymif;jcif; (Oyrm/ / zwfpmyg tjzpftysuf? tajct ae? jrifuGif;udk pdwfxJrSmykHazmfjyD; jrifonfh&kyfykH Mum;& onfhtoHrsm;udk rdrdudk,fydkif a0g[m&rsm; tokH;jyKaqG; aEG;apjcif;jzifh tm&kHcHpm;rIESifh ywfoufaom tawGYt MuHKrsm; zefwD;jcif;) t"dyg,f jyefjcif;tqifh ar;cGef;rsm; tqifhjrifh pOf;pm;jcif;\ t"du ar;cGef;tjzpf

,lqEkdifjyD; trSefwu,f em;vnfjcif;qdkonfrSmvnf; t"dyg,fjyefqdkjcif;yif jzpfonf/ (Oyrm/ / 'D0rf;enf;p&m aumif;wJh tjzpftysuf[m bmtaMumif;aMumifh jzpfw,fxifvJ/ 'DykHjyifxJ Zmwf aumifuolYtaz jyefvmwJhtxd bmjzpfvdkY apmifhw,f xifvJpojzifh cefYrSef; awG;awmrIudk pwifapjcif;? t MuHawG? tawG;tac:awG b,fvkd t"dyg,f&dS&dS qufpyf aeovJqdkonfudk pOf;pm;apjcif;? tMuHrsm;? tcsuft vufrsm;? t"dyg,f owfrSwfcsufrsm;? wefzdk;rsm; tMum; tquftpyfudk jrifvmapjcif;/)

taeawGudk wjcm;b,fvdkenf;eJY MunfhEkdifovJ? b,f vkdvkyf&if 'Dxufykd aumif;rGefwJh tajctaeudk &&dSEkdif r,fxifovJ pojzifh wjcm;tajctae zefwD;apwJh ar;cGef;rsKd; ar;jcif;/)

tokH;csjcif;tqifhar;cGef;rsm; zwfpmrSaomfvnf;aumif;? oif,lrI t awGYtMuHKrS aomfvnf;aumif;? awGY&dSvmonfh jyem udk azmfxkwfjcif;? qufvufpkHprf;cGifh ajz&Sif;cGifhay;jcif;/ (Oyrm/ / 'DZmwfvrf;xJrSm bmjyem jzpfaeMuovJ? bmaMumifh jzpfaew,fxifovJ? ajz&Sif;ykH ajz&Sif;enf; rSm b,ftcsufawGu aumif;jyD; b,ftcsufawGu vufrcHEkdifbl;vJ? udkf,fomqkd&if b,fvdkajz&Sif;rvJ? bmaMumifhvJ/)

okH;oyfjcif;tqifh ar;cGef;rsm; pOf;pm;rI enf;pOfawGudk odwJhtodESifh taxG axG em;vnfrIwkdYjzifh tpdwftydkif;rsm; pdppfjcif;? (Oyrm/ /'DtjzpftysufawGu zwfpmu tvkHt avmuf &Sif;jyxm;jcif; &dSr&dS? Zmwfvrf; ed*kH;u ,kwd uvyfpwm;vkyfjcif; (Clustering) &dSr&dS? zwfpm&JU &nf&G,fcsuf? pma&;ol&JU &nf&G,fcsufu uvyfpwm;vkyfjcif;onf rdrd odjyD;om;? em; bmvJ? bmudk tod ay;csifaewmvJ? ponfh vnfxm;jyD;om; taMumif;t&mwpfckudk vGwfvGwf ar;cGef;rsm;/) vyfvyf yGifhyGifhvif;vif; pOf;pm; tawG;ac:rsm;? t csuftvufrsm; wpfckESifh wpfck tquftpyf vkyfjyD; t aygif;pyfjcif;tqifh ar;cGef;rsm; wJGvdkuf pkpnf;onfhenf; jzpfonf/ tajctaeopfrsm;? &v'frsm; zefwD;jyD; xl; jcm;aom ykHpHrsm; jyefwnfaqmufjcif;/ 1/ pm&Guftv,fwGif rdrda&;rnfh taMumif; t&m\ t (Oyrm/ / zwfpmxJrSmawmh 'DvkdtaMumif;awGaMumifh "du pum;vkH; okdYr[kwf yk'fwpfckudka&;yg/ 'DtjzpftysufrsKd;awG jzpfcJhw,fvdkYqdkw,f/ wjcm;b,f Oyrm/ / jrefrmjynftaMumif; a&;rnfqkdygu taMumif;awGua&m 'geJY tvm;o@mefwlwJh tjzpft pm&Guf tv,fwGif jrefrmjynf[k a&;jyD; puf0dkif;0kdif;yg/ ysufrsKd;awG jzpfay:apEkdifovJ/ 'DvdktjzpftysufrsKd;awG wjcm; b,fae&mawGrSm jzpfysufaewm Mum;zl;awGYzl;yg 2/ a&G;xm;onfh taMumif;t&mESihf ywfoufjyD; acgif;xJ ovJ/ 'DtjzpftysufawGudk a&Smif&Sm;EkdifzkYdqdk&if 'Dtajc ay:vmonfh pum;vkH;rsm;? yk'frsm; csa&;yg/
89

pdppfjcif;tqifh ar;cGef;rsm;(tjrifhqkH;tqifh) em;vnfrIudk wefzdk;jzwf&mwGif oabmxm; rsm;ESifh a0zefcsufrsm;jyKjcif;/ (Oyrm/ /zwfpmxJrSmygwJh 'DZmwfaumif[m wjcm; ZmwfaqmifawGtay: 'DvkdjyKrlwm rSm;vm; rSefvm;? w&m;ovm;rw&m;bll;vm;? 'DZmwfaumif&JU p&dkuf? pddwfae pdwfxm;u b,fvdk&dSvJ? twk,lp&m bmawGY&ovJ? oifcef;pmxJu b,ft&mawGu aumif;jyD; b,ft&mawGu raumif;bl;vJ/ bmjzpfvkdY vufcHEkdifwmvJ? bmaMumifh vufrcHEkdifbl;vJ ponfh ar;cGef;rsm;) rSwfcsuf/ / ar;cGef; ar;enf;udk oif,ljcif;abmif\ tqifh(3) qifhvkH;wGif xnfhoGif; tokH;jyKEkdifjyD; ta&; tBuD;qkH;rSm ar;cGef;rsm;onf rSwfPftqifh wkduf&kduf ar;onfh tqifhrsm;rS ausmfvGefoGm;vQif bmjzpfovJ qkdkonfukd owdjyK&efESifh ar;cGef;rsm;onf pOf;pm;p&m odyfrvkdaom [kwfw,f- r[kwfbl;? rSefw,f- rrSSefbl; tajz wpfckwnf;&dSaom ar;cGef;rsKd; r[kwf&efvnf; ta&;MuD;ygonf/

Oyrm/ / jrefrmjynfeJY ywfoufjyD; wnfae&m? pifudGef;rsm; (Cinquains) tus,ft0ef;? jrpfMuD;rsm;? vlrsKd;? bmom? ,Offaus;rI jyifopfbmomrS vmjyD; vkdif;(5) vkdif;yg (5) pD;yGm;a&; pojzifh rdrdodxm;orQ acgif;xJ ay:vmorQudk [k t"dyg,f&onf/ tcsuftvufrsm;udk tusOf;csKyf twJGvkduf csa&;yg/ a&;jcif;? IyfaxG;onfh tawG;tac:rsm; cHpm;rIrsm;ESifh ,kHMunfcsufrsm;udk pum;vkH; enf;enf;ESifh a&;Ekdifjcif; 3/ oifhawmfaomf tMuHrsm;udk wpfckESifhwpfck qufpyf onf ta&;ygonfh uRrf;usifrI wpfckjzpf if;twGuf ay;yg/ em;vnfrI tay: tajccHonfh pOf;pm;jcif; wpf&yf vkd Oyrm/ / jrpf&dS&if v,f,mpdkufysKd;a&; tyfygonf/ pifudGef;qdkonfrSm tcsuftvufrsm; vkyfief;&dSr,f? v,f,m pdkufysKd;a&; vkyfief;&dS&if bmawG udkndEIdif;jyD; taMumif;t&m wpf&yfudk wdusonfh pkdufw,f? pyg; pkduf&if qefpuf vkyfief;awG &dSr,f? ta&;tom;ESifh xkwfazmfjyzdkY vdkonfh uAsmwpfrsKd; jzpf MuHpkduf&if oMum;pufawG &dSr,f pojzifh qufpyf onf/ ay;jcif;rsKd;/ 4/ acgif;xJ 0ifvmorQ tMuHtm;vkH; ukefonftxd 1/ yxrvkdif;wGif acgif;pOfudkazmfjyonfh pum;vkH;wpf r&yfrem; qufwkdufa&;yg/ vkH;om&dSonf/ (trsm;tm;jzifh emrfyk'f jzpfavh&dSonf/) 2/ 'kwd,vdkif;wGif acgif;pOf\ toGif tjyifvuPudk uvyfpwm; vkyfonfhtcg vkdufemrnfh tajccH tcsuf azmfjyaom pum;vkH;(2) vkH;/ (trsm;tm;jzifh emr0dao tcsKdUrSm oe (2) ck jzpfavh&dSonf) tawG;tac:rsm;ESihfywfouf a0zefpOf; pm;wm 3/ wwd,ydkif;wGif acgif;pOf\ vkyf&yfudk azmfjyaom rvkyfygESifh/ acgif;xJ 0ifvmwm tm;vkH; a&;om pum;vkH;(3)vkH;/ (trsm;tm;jzifh ing ygaom pum;vkH; a&;yg/ rsm; jzpfonf) pmvkH;aygif;? o'g pnf;urf;rsm;ESifh ywfoufjyD; 4/ pwkwvkdif;wGif acgif;pOfESifhywfoufaom cHpm;rI rpkd;&drfygESifh? odkYr[kwf wifpm;rIyk'f/ tMuHawG tm;vkH; ukefonftxd a&;wm r&yfygeJY ? 5/ yOrvdkif;wGif tESpfom&udk jyefvnf a&;jcif;/ tcsdeftawmfMum tMuHawG rxGufawmhbl;qkd&if erlem Reading tMuHopfawG ay:vmwJhtxd pm&Gufay:rSm a&;jcpf pmzwfjcif; worwfwnf;r[kwf vIyf&Sm;aew,f Fluid,active aeyg? tquftpyfawG rsm;EdkiforQ rsm;atmif yg0ifaew,f? Participating zvS,faew,f? sharing ay:vmyg ap/ oif,laew,f learning rSwfcsuf/ / enf;udk pmpDpmukH; a&;om;&mwGif t tarSmifxJrSmawmufaew,f Glow in the dark csuf tvuf pkaqmif;onfh ud&d,mtjzpfvnf; aumif;? todPfyGifhapw,f/ Illuminating tkyfpktvkduf? trsKd;tpm;tvkduf? ckESpfou&mZf rSwfcsuf/ / pifuGdef;onf tawG;ac:ESifh tcsuf tvkduf? taMumif;t&mtvkduf trsKd;tpm; cJGjcm;& tvufrsm;udk jyefpOf;pm;zkdY? aygif;pyfzdkY? tusOf;csKHzdkY aom ordkif;? yx0D? odyHpaom bmom&yfrsm;wGif t ausmif;om;rsm;\ em;vnf oabmaygufrIudk ppfaq; MuH xGufay: jcif;tqifh? jyefvnf okH;oyfjcif;tqifh zdkYESifh wDxGifrI ygaomazmfjycsufwdkYwGif tvGef oifh rsm;wGif twJGvdkufjzpfap? tkyfpkvkdufjzpfap? wa,muf awmfjyD; tMuHxGufay: jcif; tqifhESifh jyefvnf csif;jzpfap jyKvkyfap tjyeftvSef zvS,fapjcif;jzifh t okH;oyfjcif; tqifhwkdYwGif tokH;jyKEkdifonf/ okH; jyKEkdifygonf/

pifuGdef;a&;enf;

90

ukAyHkvkyfjcif; (Cubing) ukAyHkvkyfjcif;onf taMumif;t&m wpfcktm; tzufzufrS Munhfjrifwwfap&ef taxmuftul ay;aom oifenf;wpfckjzpfonf/ wpfzufwGif 15 rS 20 pifwDrDwm&Sdonfh tHpmwHk;yHk Al;i,fwpfckudk puLESihf zHk;jyD; oHk;Ekdifygonf/ rsufESmjyif 6 buf &Sd&m wpfzufpD atmufazmfjyyg tcsufwpfcsufpDudk a&; oifMum;rnfh taMumif;t&mESihf ywfoufjyD; pOf;pm;az: jycdkif;yg/ 1/ azmfjyyg/ / oifMum;rnfh taMumif;t&m? &kyfykH (okdYr [kwf) ypnf; tppfudk Munfh ta&mif? ykHoPmef (odkYr [kwf) t&G,ftpm; pojzifh awGYwmudkazmfjyyg/ 2/ EdIif;,SOfyg/ / wjcm; b,ft&meJYwljyD; b,ft&meJY r wlbl;vJ bmawGuGmjcm;vJ/ 3/ qufpyfyg/ / 'gudkMunfhjyD; wjcm;bm t aMumif; pOf;pm;rdvJ/ pdwfxJ bmtaMumif;awG 0ifvm ovJ/ pddwfudk vTwfjyD; 'DtaMumif;t&mu bmawGeJY qufpyf EkdifovJ qdkwm pOf;pm;Munfhyg/ 4/ okH;oyfyg/ / 'Ddt&mudk b,fvkdvkyfxm;ovJ 'grSr [kwf bmawG yg0if zJGYpnf;xm;vJ od&ifajymjyyg/ rod&if vnf; udk,fxifjrif ,lqrdwJh twkdif; ajymEkdifygw,f/ 5/ tokH;csyg/ / 'gudk b,fvkdtokH;jyKEkdifovJ odkYr[kwf vlawGtwGuf b,fvkdtokH;0ifEkdifovJ/ 6/ axmufcHygovm; (odkYr[kwf) uefYuGufygovm;/ rSwfcsuf/ / ausmif;om;tm;vkH; a&;jyD;vQif wpfa,mufcsif;pDudk wpfwef;vkH; Mum;atmifzwfjyap yg/ pOf;pm;ykH pOf;pm;enf;? awG;ykH awG;enf;rsm;onf tHh MozG,f&m aumif;avmufatmif uJGjym;aejyD; pdwf0if pm;zG,f&mvnf;aumif;ygonf/ ukAwkH;\ rsufESmjyif rsm;udk vG,f&mrS cuf&moGm;onfh tpDtpOftwkdif; vSnfhajymif; ay;jcif;onf taumif;qkH;jzpfonfhtjyif uav;i,frsm; twGufrl em;vnfEkdifaom tokH;EIef;rsKd; ajymif;vJ ar;jref;EkdifjyD; tMuH xGufay: jcif; tqifhESifh jyefvnf okH;oyfjcif; tqifhrsm;wGif tokH;jyKEkdifygonf/

oyfjcif; tqifhvnf;aumif; oifcef;pmESifhywfouf ESpfa,mufwpfwJGjzpfap? tkyfpkvkdufjzpfap wJGzuf pOf;pm; tjyeftvSefzvS,fjcif;? aqG;aEG;jcif;? wifjy apjcif;jzpfonf/

ESpfykdif;yg rSwfwrf;a&;enf;
ESpfykdif;yg rSwfwrf;a&;&ef ausmif;om;rsm; tm; pm&GufvGwfwckudk tv,frS a'gifvkdufjzwfrsOf; wnfhwnfhqJGapyg/ b,fzuftjcrf;wGif zwfpm? oif cef;pmrS rdrdtwGuf wpkHw&m oufa&mufrI jzpfapaom rdrd\ jzwfoef;rI? xifjrif ,lqrIESifh wlaom? oabmwl vufcHEkdifaom odkYr[kwf oabmrwl vufrcHEkdifaom? r&Sif;vif;aom rdrdMudKufESpfoufaom (odkYr[kwf) rESpfoufaompma&;q&mrsm;\ pum;vkH;tokH;tEIef;? pma&;om;enf; a&;om;[ef? pmydk'f (odkYr[kwf) pmzwf &if; jrifa,mifvmonfh jrifuGif;udk &kyfykH a&;qJGapyg/ nmzufjcrf;wGif a&;xm;aom pmydk'fESifh ywfoufaom a0zefcsuf? tudk;tum;? cHpm;rI? ar;vdkaom ar;cGef;rsm; a&;apyg/ ESpfykdif;yg rSwfwrf;wGif tenf;qkH; taMumif;t &m av;ck a&;&rnfh jzpfaMumif; &Sif;&Sif;vif;vif; tod ay;xm;yg/ tm;vkH; zwfjyD;oGm;ygu q&mrS OD;aqmif tay:qkH; tykd'fESifh ywfoufjyD; bmtMuHjyKcsuf? bm a0zefcsufawG &dSovJ? bmajymp&m &dSovJ ar;jref;yg/ tMuHPfawG zvS,fwJh ae&mrSm trSm;trSef r&dS aMumiff; rdrd&JU udk,fydkif xifjrif,lqcsufudk vGwfvGwf vyfvyf ajymqkd aqG;aEG;vdkY&aMumif;? vrf;zGifh tm;ay; jyD; qJJGaqmifyg/ q&mtaeESifh ausmif;om;rsm; yg0if aqG;aEG;vmatmif wGef;tm;ay;yg/ q&mucsnf; OD;aqmif aqG;aEG; aewmrsKd; rvkyfrd ygapeJY/ ausmif; om;rsm; wifjyvmonfh tcsuftm;vkH;udk vufcHyg/ vrf;aMumif; vJGroGm;atmif 0ifxdef;ay;yg/ trSeftrSm; owfrSwf ay;jcif;tpm; uJ - oluawmh 'gudk 'Dvdk jrifw,f? wjcm; b,folawGua&m b,fvdk jrifMuao;vJ pojzifh ausmif;om; tcsif;csif; vSnfhywf aqG;aEG;apjcif;jzifh trSefudk olwdkY todESifh olwdkY udk,fwkdif &SmazG vufcH,lygap/ enf;jzifh oifcef;pm jyD;qkH;onfhwdkif qufoGm;yg/ rSwfcsuf/ / ESpfykdif;yg rSwfwrf; a&;enf;udk
91

pOf;pm;? wJGzuf? zvS,f (Think - Pair - Share)


oifcef;pm rpcif tMuHxGufay: jcif; tqifh vnf;aumif;? oifcef;pm jyD;qkH;jyD;aemuf jyefvnfokH;

uAsm? pum;ajy? aqmif;yg? twKywdponfh oifcef; Ekdifonf qkdwmudk cefYrSef;ckdif;yg/ xdkYaemuf aemuf pmrsm;wGif t"dyg,f ykHazmfjcif; tqifhwGif tokH; jyKEkdifyg pmykd'fudk twlwl pdwfxJrS zwfyg/ jyD;vQif onfwcg ausmif;om;rS q&mudk jyef ar;cGef; ar;&rnfhtvSnfh onf/ jzpfonf/ q&m jyefajzjyD;vQif aemuf wydk'f bmjzpfEkdif aMumif; txufyg enf;wl q&mudk cefY rSef;ckdif;yg/ 10-rdepf vGwfvGwfvyfvyfa&;jcif;/ enf;twkdif; q&mESifh wJGjyD; pmzwfvdkaom t"dyg,f ykHazmfjcif; tqifhwGif a0zefydkif;jcm; aemuf ausmif;om; wpfa,mufcsif;pDudk a&G;cs,f jzpf oifMum;enf;rsm;udk tokH;jyK oifMum;jyD;aemuf &&dSvm aom oifcef;pm? aqG;aEG; a0zefcsufrsm;? xifjrif,lq ap? ausmif;om; tcsif;csif; ESpfa,mufwwJGwJG jzpfap csufrsm;? pdwfcHpm;csufrsm;udk jyefvnfokH;oyfjcif;t okdY r[kwfygu wwef;vkH; wjydKifwnf; zwf? ar;cGef; rsm; qifhwGif 10-rdepf vGwfvGwfvyfvyf a&;apjcif;jzpf udk q&mtm;ar;? q&mrS jyefajzjyD;vQif aemufwpfykd'f onf/ tcsdef&vQif zwfjyvkdol tcsKdUudk wpfwef;vkH;od qufzwf 'Ddwcg q&mu jyef ar;cGef;rsm;ar;? ausmif; atmif if;wdkY a&;xm;onfrsm;udk zwfjyEkdifvQif ydk om;rsm;u jyefajz pojzifh tokH;jyKEkdifygonf/ aumif;ygonf/ tcsdefr&ygu eH&HwGif uyfxm;vdkygu rSwfcsuf/ / enf;onf ausmif;om;rsm; tm; uyfxm;Edkifygonf/ pOf;pm;ap&kH? ajzwwfap&kHomru ar;cGefb,fvdk ar; &w,f qkdwmudkyg oifMum; ay;EkdifjyD; trsm;tm;jzifh &DuGufpf (Request) enf;pOf ausmif;om;rsm;udk ESpfa,mufwwJG wJGap t"dyg,f ykHazmfjcif; tqifhwGif tokH;jyKEkdifygonf/ zwfpm? oifcef;pmyg pmwydk'fukd twJGvdkuf pdwfxJrSt wl zwfckdif;jyD; pmwpfykd'f qkH;wkdif; wa,mufwvSnfh ar; twkHYtvSnfh oifenf; (Reciprocal Teaching) oifMum;jcif;onf taumif;qkH; oif,lonfh cGef; ar;apjcif; ajzqkdapjcif;jzpfonf/ enf;udk pm oifcef;xJwGif vufawGY usifhokH;rnf qdkygu emrlemjy enf; wenf;yifjzpfonf/ twkHYtvSnfhoifenf;onf aom tm;jzifh q&monf rdrdESifh pmtwl wJGzwfvdkaom ausmif;om;rsm;tm; q&mrsm;uJhokdY wjcm;vlrsm;udk OD; ausmif;om;wpfOD;udk twef;a&SUokdY ac:xkwfyg/ q&mESifh aqmifaponfh tawGYtMuHKrsKd; ay;jcif; jzpfonf/ xdkausmif;om;wdkY pmwydk'fqkH;onfhwkdif pdwfxJrS twl ausmif;om;rsm;udk 4- a,mufrS 7 - a,muftxd yg wl zwfaeMupOf usefaom ausmif;om;rsm;onf pddwf aomtkyfpkrsm;udkzJGYyg/ ausmif;om;wkdif;wGif oifcef;pm xJrS vkdufzwfapyg/ pmwykd'fqkH;onfESifh qkH;rSef; tm;vkH; zwfpmrsm; &dSae&rnfjzpfjyD; ausmif;om;rsm;tm;vkH; t odomap&ef acgif;udk armhxm;yg/ if;aemuf q&mrS vSnfhusq&mtjzpfwm0ef,lMu&rnfjzpfonf/ausmif; zwfjyD;aom pmydk'fESifh ywfouf ar;cGef; aumif; ESpfck? om;rsm;onf ukd,fhtkyfpkESifhudk,f pmwpfykd'fudk pdwfxJrS okH;ckavmuf &SmjyD; ar;yg/ ar;cGef;rsm;onf zwfpmxJrS zwfjyD;aomtcg q&mtjzpf ae&m,lolu yxrydk'ft tcsuftvufrsm;? tay:,Hrsm;udk ausmf twGif;udk wGuf aqG;aEG;yJGacgif;aqmif vkyfr,fvkdY aMunmjyD; EdIufEdIufcRwfcRwf pl;prf;aom? tawG;tac: t,l atmufygtwkdif; aqmif&Gufygw,f/ tqrsm;ESifh aemufqufwJG qkdvdkcsufrsm;udk avh vmaom ar;cGef;rsm;? 'Dpmykd'fxJu t&mwpfck[m 1/ zwfjyD;wmudk tusOf;csKyfjyD;vdk&if;udk jyefvnfajymjy aemufydkif; zwfpmrSm b,fvkd ta&;ygvmEkdifovJ jcif; ponfh ar;cGef;rsm; jzpf&ef vkdtyfygonf/ okdYrSom 2/ pmydk'feJYywfoufjyD; ar;cGef ESpfck? okH;ck pOf;pm;jyD; ausmif;om;onf olar;&rnfh tvSnfh a&mufvQif ausmif;om;rsm;qDrS tajzudk&,ljcif;/ rnfokdYaom ar;cGef;rsKd; jzpf&rnfqkdonfudk q&mrS erl (zwfpmwGif twdtvif;azmfjyxm;aom IyfaxG;onfh em jyaejcif;jzpfonf/ q&mar;onfh ar;cGef;udk tawG;tac: wpfck (odkYr[kwf) xkwfrajym xm;onfh ausmif;om; ajzjyD;onfESifh aemufpmydk'fonf bmjzpf t&mwpfckudk pl;prf;onfh ar;cGef;zwfpmrSmygwJh tcsuf
92

wpfckudk rdrdwkdY&JU yuwdPf tawG;tac:ESifh EdIif;,SOf pOf;pm;ckdif;onfh ar;cGef;rsKd; pojzifh ausmif;om;rsm;xHrS tawG;tac:udk xkwf,l&kHwifru ar;cGef;ar;enf;udkyg o&kyfjyjcif;) 3/ wjcm;ausmif;om;rsm; r&Sif;onfrsm;udk &Sif;jyay; jcif;? 4/ aemufpmydk'fwGif yg0ifEkdifonfh taMumif; t&mukd cefYrSef;ckdif;jcif;? 5/ aemufpmydk'f rzwfcif if;\ b,fzuf&dS ausmif; om;tm; aqG;aEG;yJGacgif;aqmiftjzpf wm0ef vJGajymif; ay;jcif;ESifh tm;vkH; aemufpmydk'fukd zwfapjcif;/ rSwfcsuf/ / enf;udk t"dyg,f ykHazmfjcif; tqifhwGif tokH;jyKEkdifygonf/

Aif-Z,m; (Venn diagram)


zwfpm oifcef;pmrSm taMumif;t&mtm;jzifh wlaewJh t&mawG&dSovkd rwl uJGjym;aewJh t&mawG vnf; &dSwJhtcgrSm wxyfwnf; ruswJh puf0kdif;ESpfck (odkY r[kwf) puf0kdif; okH;ckqJGjyD; xyfaewJh t&mrSm wlwJht csufawGudk azmfjyjyD; rxyfwJh ae&mrSmawmh uJGjym;wJht csuftvufawGudk a&;rSwf azmfjyjcif;jzpfonf/ Oyrm/ / c&pfpwdkzm udkvHbwfeJY rmudkydkvkd wkYd&JU c&D;pOfudk EIdif;,SOfMunfhrnf qkdvQif puf0kdif;(2) ck \ rxyfaom tydkif; ESpfckwGif wpfckudk udkvHbwf? w jcm; wpfckudk rmudkydkvdkwdkY\ rwlnDaom tawGYtMuHK udk EdIif;,SOfazmfjy wcsdefwnf;rSmyif puf0kdif; ESpfck xyf aeaom tydkif; c&D;pOf ESpfck\ wlnDonfh t&mrsm;udk vnf; wjydKifeufwnf; azmfjyjcif;rsKd;jzpfonf/ ouf&dS jzpfwmcsif; twlwl rwlnD uJGjym;aom tcsufrsm;vnf; &dSaeonfh tyifESifh ow0g tcsif;csif; EdIif;,SSOf azmfjy& onfh oifcef;pmrsm;wGif tokH;jyKEkdifouJhodkY wlnDcsuf rsm; uJGvJGcsufrsm;yg&dSonfh pmpDpmukH;rsKd; a&;om;&mwGif tcsuftvuf pkaqmif;onfh ud&d,mtjzpf tokH;jyKEkdif onf/ if;enf;udk twJGvkdufjzpfap? tkyfpkvdkufjzpfap jyKvkyf wifjyEkdifonfhtjyif q&mrS OD;aqmif wwef; vkH; twkdif;twmjzifhvnf; Aif- Z,m;udka&;qJGtokH; jyKEkdifygonf/ rSwfcsuf/ / if;enf;udk trsm;tm;jzifh tMuH xGufay:jcif;tqifh? jyefvnfokH;oyfjcif;tqifhrsm; wGif tokH;jyKEkdifygonf/

wD- Z,m; (T- Chart)

taMumif;t&m wpfckwnf;tay: wifjyykHr wlonf hzwfpmESpfykd'f (okdYr[kwf) uAsmESpfykd'f? oifcef; pm wpfckwnf;rSmyif tusKd;tjypf? tqkd;taumif;? trSm;trSef? [kwfw,f- r[kwfbl;? tm;enf;csuf tm;omcsuf pojzifh qefYusifbuf tawG;tac:awGudk azmfjy&mrSmvnf;aumif;? usKd;aMumif;jy pmpDpmukH; a&;om;&ef tcsuftvufrsm; pkaqmif;&m vnf; aumif;? wD (T) ykHpHuJhodkY Z,m;qJG tcsuftvuf rsm;udk Ekdif;,SOf azmfjyjcif;jzpfonf/ if;enf;udk tokH;jyK &m ESpfa,muf wwJG wDZ,m;qJG (5) rdepftwGif; b,fzuftjcrf;rSm pOf;pm;vdkY &orQ a&;jyD; aemuf (5) rdepfrSm if;ESihf qefYusifaom taMumif;awG pOf;pm;vdkY& orQ a&;yg/ aemufxyf(5) rdepfrSm twJG ESpfwJG aygif;jyD; cifa&TvdIif olwdkY&JU wDZ,m;awGudk EdIif;,SOf MunfhEkdifygonf/ aemuf (ausmif;ynma&; okawoe*sme,f trSwf 5 NHEC) qkkH;rSm q&mu OD;aqmifjyD; wwef;vkH; vkyfwJh wDZ,m; (tydkif; 2 udk qufvufazmfjyygrnf/) udk ausmufoifykef;ay:rSm a&;qJG Ekdifygonf/ tcsdef &vQif rdrdwdkY\ wDZ,m;wGif&&dSaom tcsuftvufawGudk t wJGvkduf a&SUxGufjyD; &Sif;vif; wifjyEkdifygw,f/ rSwfcsuf/ /if;enf;udk trsm;tm;jzifh tMuH xGufay: jcif; tqifhESihf jyefvnfokH;oyfjcif; tqifhwdkYwGif tokH;jyKEkdifygonf/

93

ausmif; q&mq&mr qdkol[m


(1) q&mrsm; em;aecef;xJrSm 'dkif,mqDzif aq;bl;jzpfjzpf (tdyfaq;bl;jzpfjzpf) xm;ay;oifhw,f vdkY ,HkMunfwJhol/ (2) tjcm;olawG&JU xHkxkdif; rkdufrJrItay:rSm [movkyf &,farmwwfwJhol/ (3) ab;em;rSm vmjyD;awmh 'Dvdkpum;ajymoludk yg;jzwf &dkufvdkuf csifrdw,f/ ]ausmif; tm;vyf&ufawGeJY waEG&moDvHk;rSm bmtvkyfrS rvkyf&bJ tm;aewm odyf uHaumif;wmyJaemf/} (4) tjyifzufudk xGufMunfhp&m rvdktyfbJ vjynfhn qdkwmudk ajymjyEkdifpGrf;&Sdoljzpfw,f/ (5) ynm&nf wdk;wufrI rSwfwrf; tpD&ifcHpmxJrSm ]usyfrjynfhwJhaumif}/ ]iwHk;jzpfr,fhol} qdkwJh rSwfcsuf jyKp&m ae&mxm;zdkY vkdw,fvdkY ,HkMunfxm;wJhol jzpfw,f/ (6) ]wu,fyJAsm... 'Dausmif;u uav;awG 'DaeY t&rf;udk aysmfaeMuygvm;/} wpfa,mufa,mufu 'Dvdk ajymwJh[mudk Mum;vdkuf wJhtcg wpfckckawmh tMuD;tus,f rSm;,Gif;aejyD; jyem tMuD;MuD;wpfck 0ifaqmihf cH&awmhr,fvdkY pOf;pm; vdkufwJhol/ (7) &yfxJ? jrdKUxJrSm oGm;vm vnfywfaewkef;rSmvnf; tjyKtrl vGJaewJh wpdrf; uav;awG awGU&ifvnf; pum; ajymMunfhcsifw,f/ olwdkY&JU vGJrSm;aewJh tjyKtrl awGudk jyifay;csif aerdwhJol/ (8) ynm&nf wdk;wufrI &DydkYu'fxJrSm tm;vHk;udk A vdkY om ay;cGihf&Sdr,fqdk&if ausmif;q&mr b0[m odyfudk
94

aeaysmfp&mjzpfrSm trSefygyJvdkY awG;rdolyg/ (9) ]bl;oD;awG? ocGg;oD;awG} qdkjyD; jrnfwGefawmuf wD; ajymqdk aeayr,fhvnf; [if;oD;[if;&GufawG taMumif;udk ajymqdkaewm r[kwfjyefbl;/ (10) vlOD;a& wdk;yGm;apr,fh tjyKtrl vkyfzdkYtwGuf tpdk;&qDu cGifhjyKcsuf MudKwif &,l xm;Muoifhw,fvdkY pOf;pm;aewJhol/ (11) rdbwpfcsKdU[m vlom; rsKd;qufjyefYyGm;atmif b,fvdkrsm; vkyfcJhMuygvdrfhqdkjyD; tHhtm; oifhrdwJhol/ (12) pdwftm;jrifhwifay;wJh y&dkZufaq;rIefYudk 'D ausmif;&JU aumif;uifay:uae MuJjzefYzdkY vdktyfw,fvdkY ,HkMunfwJhol/ (13) pdwftaESmihft,Suf t&rf;jzpfaewJh rdbeJY aqG;aEG; ajymqdkaewkef; olwdkY&JU uav;awGudk tdrfrSmyJ xm;jyD; pmoifay;wm taumif;qHk;vdkY tMuHjyK ajym vdkufcsif wJhol/ (14) b,fwkef;urS ausmif;q&mq&mrvkyfzdkY pdwful; r&SdcJhol wpfa,mufurS oifh&JU ausmif;q&mtvkyf tay:rSm jyif;jyif;xefxef a0zefcJhwm r&Sdao;bl;/ (15) udk,fydkif om;orD;arG;vdkY r&awmhwJhol/ BudKufwJh jrefrmemrnf wpfckckudk ay;Munfh vdkufprf;yg/ aoG;wuf avmufwJh jyem wpfckckudk vkyfr,fh emrnf&Sif jzpfae vdkYav/ (16) ausmif;om; rdbeJYawGUwJhtcgrSm csufcsif;qdkovdk oabmaygufvdkufwJhol/ ]aMomf... uav; 'Dvdkjzpfae wm 'gYaMumifhudk;/}

q&mrtwGuf vufaqmif oli,fwef;jy q&mrav;\ arG;aeYjzpfonf/ oli,fwef; uav;i,frsm; olwdkY q&mrav;twGuf vufaqmifwpfa,muf wpfrsKd;pD ay;Mu&ef pDpOfMu onf/ rdbrsm;rS yef;ta&mif;qkdif zGihfxm;onfh uav;u vufaqmifxkyfudk ay;vkdufonfhtcg0,f q&mru prf;MunfhjyD; odkY qdkonf/ ]yef;yGihfav;awG jzpfr,fxifw,faemf/} uav;i,fu Za0Z0gjzihf q&mr b,fvdkvkyfjyD; odygovJ[k ar;\/ q&mr &,farm jyHK;jycJhjyD; aus;Zl;pum;om qdkonf/ rdbrsm;rS oMum;vHk;qdkif zGihfxm;onfh uav;\ vufaqmifxkyfudkvnf; prf;MunfhjyD; q&mru ajymjyvdkufonf/ ]txJrSm oMum;vHk;av; awG &Sdr,fxifw,faemf/} uav;u tHhtm;oifhvsuf ar;onf/ ]q&mru b,fvdk odovJ[if/} q&mr &,farm jyHK;jycJhjyD; aus;Zl;pum;om qdkjyefonf/ tdrfwGif t&ufrsKd;pHk ta&mif;qdkif zGihfxm; onfh rdef;uav;i,f\ vufaqmifxkyfrSmrl wpuf wpuf zdwf,dk usaeavonf/ q&mru xdkt&nfwdkYudk vufacsmif;ESihf oyf,lvdkufjyD; jrnf;Munfhvdkufonf/ ][rf;... t&om &Sdvdkfufwm... 0dkifcsKd ykvif;jzpfr,f xifyg w,f? [kwfw,f[kwf.../} q&mru ar;vdkufavonf/ uav;rav;u acgif;cgjy\/ q&mru aemufxyfw Budrf jrnf;Munfhjyefonf/ ]&Sefydeft&ufeJYvnf; wlw,fuGJU/ [kwfw,faemf../} uav;i,fu acgif; xyfcg jyjyD; jyefajzvdkufavonf/ ]bl;txJrSm acG;av; wpfaumifyg q&mr/}

w&m;&Hk;a&muf q&mr
rD;eDudk jzwfarmif;oGm;aom ausmif;q&mr topfwpfOD;rSm 'Pf&dkufjcif;udk cH&awmh\/ odkYESihf jrdKUe,f w&m;&Hk;odkY qifhac: cH&onfhaeYwGif olronf w&m;&Hk;xJ tvsiftjref 0ifa&mufoGm;jyD; w&m;olMuD; tm; olrrSm twef; 0ifp&m &SdaeonfhtwGuf trIudk jrefjref ppfay;&ef tavmomwD; wdkufwGef; ajymMum; vdkufonf/ w&m;olBuD;rS cyfwnfwnf MunfhvdkufjyD; atmufygtwkdif; ajymvdkufavonf/ ]aMomf .... ausmif;q&mr topfudk;... wb0 vHk; &nfrSef;csufudk jrifrdovdkygyJ/ aumif;NyD/ jypf'Pfudk jrefjrefyJ csrSwf vdkufygr,f/ [dk;.. axmifhem;u pm;yGJcHkrSm NidrfNidrfav;xkdifjyD; - ]rD;eDudk jzwful;rdcJhygw,f} - qdk wJh pmaMumif;udk tacguf ig;&m jynfhatmifa&;ap/}

95

tufaq;

if tXra rdc

pfajrmuf r w

m m; , ko

f\ u

uRefawmf uav; b0 t&G,fwkef;u tjzpftysuf av; wpfckyg/ qif;&J EGrf; yg;wJh uRefawmfwdkY rdom;pkrSm aeYpOf xrif; eyfrSefatmif pm; zdkY awmif raocsmwJh aeYawG &SdcJhw,f/ 'gayrJh taru awmh rMumcP olYyef;uefxJu xrif;awGudk ,l,ljyD; uRefawmfhxJ tjrJ xnfhxnfhay;wwfw,f/ jyD;&if tar ajymwJh pum;wpfcGef; &Sdw,f/ ]pm; .. ighom; tar odyf rqmbl;..}/ tJ'g uRefawmf odwwfp t&G,fu tarh&JU yxrqHk; rkom; pum;av;yg/ uRefawmfenf;enf; t&G,fa&muf vmawmh ydefvSD ao;auG;&SmwJh uRefawmhfudk tm[m&"gwf jynfh0 apcsifwJh pdwfeJY tdrfab;em;u jrpfurf; eHab;rSm tar&,f uRefawmf&,f ig;oGm;rQm;w,f/ tJ'DaeYu ig; ESpfaumifrdawmh tar ig;[if;csKd vkyfwkdufw,f/ uRef awmf [if;csdKudk tm;&yg;& aomufaewkef; taru uRefawmhf ab;uae xkdifMunfhjyD; MunfEl;rI tjynfheJY/ wcgwav uRefawmf pm;xm;wJh tMuGif;tusef ig;&dk; av;awG ,lpm;w,f/ 'gudk jrifjyD; uRefawmf pdwf
96

raumif;awmh ig; tom;av;zJhjyD; tarhudk auR;w,f/ tar rpm;bl;/ jyD; awmh ajymw,f/ ]pm; .. ighom; ..tar ig; odyfrMudKuf bl;..} tJ'g tarh&JU 'kwd,ajrmuf rkom;/ uRefawmf ausmif;ae&rJh t&G,fa&mufjyD/ taru rD;jcpfqH xkwfvkyfwJh puf&HkwpfckrSm rD;jcpfqH jznfhwJh tvkyfav; ,lvkyfw,f/ nbuftdrf,ljyD; vkyf &wmqdkawmh uRefawmfhudkvJ apmifha&Smuf MunfhIEkdif ao;vkdY tar oabmusw,f/ wn uRefawmf Ekd;vmwJh tcsdef (awmfawmfnOfheuf aemufusaejyD/) tar za,mif;wkdif rD;av;xGef;jyD; bl;av;awGxJudk rD;jcpfqH jznfhwJh tvkyfawG vkyfaewHk;yJ/ ]tar... t&rf; rdk;csKyf aejyD? tdyfygawmh/ reufrS qufvkyfvdkY&wmyJ} vdkU uRef awmfajymawmh tarujyHK;jyD; jyefajymw,f/ ]oGm;tdyf ighom; .. tar tdyfcsifpdwf r&Sdao;vdkY qufvkyf vkdufOD;r,f} wJh/ tarh&JU wwd,ajrmuf rkom; pum;av;yg/ wcgwkef;u uRefawmf twef;wif

pmar;yGJajz wJhaeYYrSm tar uRefawmfhudk vkdufydkYjyD; tcef; tjyifbuf wpfae&mu xkdifapmifhw,f/ yljyif;vSwJh aea&mif'Pfudk odyf tumtuG,f ray;Ekdif&SmwJh ae&m wpfckrSm em&D aygif;rsm;pGm tar uRefawmfhudk xkdifapmifhw,f/ pmar;yGJ jyD;jyD;csif; tarhqD uRefawmf tajy;tvTm; oGm;w,f/ tar uRefawmfhudk zufxm;jyD; toifh jyifqifvmwJh tcsdK&nf at;at;av;wcGuf wkdufw,f/ wudk,fvHk; acR;awG &TJae&SmwJh tarhudk jrifawmh uRefawmf pdwf raumif;bl;/ ]tarvJ aomufOD;av} vdkY ajymawmh tarh xHk;pHtwkdif; ] ighom;yJ aomufyg/ tar a&rqm bl;} wJh/ tJ'g tar&JU pwkwajrmuf rkom; pum; wpfcGef;/

uRefawmfh vpmwdk;awmh tarhudk uRefawmfeJY twl tar&dum;rSmyJ aysmf&Tifp&maumif;wJh b0udk jzwfoef; apcsifw,f/ 'gayrJh taru uRefawmfhb0udk olYt wGufeJY wm0eftydkawG r&Sdapcsifbl;/ taru ajymw,f ..]tJ'Dvdk b0MuD;rSm tar aewwfrSm r[kwfygbl; om;&,f ..}wJh/ tar&JU owrajrmuf rkom;pum;av; wpf cGef;aygY/ Z&muaxmif;? yifyef;rItaygif; cg;pnf; &if qkdifcJh&wJh tar .. t&G,f awmfawmfuscJhjyD/ avmu"Hu xyf&ufpufw,f/ uifqma&m*geJY aq;&Hkwufae&csdef tarh&JU aemufqHk; aeY&ufawGrSm uRefawmf (bmqkd bmrS xnfhwGufraeyJ tm;vHk;udk ypfxm;cJhjyD;) tarh tem;udk jyefvmcJhw,f/ tar a0'emudk tvl;tvJ cHpm; &csdefawGrSm tarhudkMunfhjyD; uRefawmf rsuf&nf awG rxdef;EkdifcJhbl;/ tar rjrifatmif *&kpkduf aeayrJh vnf; wcgwav awGYjrifoGm;wJh taru tm;wif; MudK;pm; jyHK;jyD;ajymw,f/ ... ]ridkeJY ighom; .. tar t&rf; ememusifusif rcHpm;&ygbl; ..}wJh/ tJ'Dvdk tXrajrmuf rkom;udk ajymjyD; tar vlYavmuxJu xGufcGm oGm;cJhw,f/

odyfrMumcif taz qHk;w,f/ twef;MuD; vmjyDjzpfwJh uRefawmfwdkY ynma&;eJY tdrfudpu tarh wm0ef vHk;vHk; jzpfjyD/ tar tjyifxGuf tvkyfvkyfjyD; aiG&Sm&awmh tdrfrSm usefcJhwJh uRefawmfwkdYawG iwf wvSnfh jywfwvSnfh/ rdom;pk tajctae qkd;oxuf qkd;wm jrifvmwJh tdrfem;u tarh rdwfaqGu uRef awmfwkdYudk &Hzef&Hcg vmapmifha&Smufw,f/ ywf0ef;usif u tarhudk oleJYyJ aemuftdrfaxmifwpfck xlvkdufzkdY wkdufwGef;Muw,f/ tar cyfjywfjywf jiif;qkdjyD; tckdif trm pum;wpfcGef; qdkw,f .. ]uRefr b0twGuf uRef tMuGif;rJh arwmawmfeJY uRefawmhfb0&JU r uav;awG&JU cspfjcif;arwmeJY vkHavmufw,f..}wJh / rmwmrdcif[m om;orD;rsm; tay:xm;wJh cspfjcif; tarh&JU yOrajrmuf rkom;/ arwmtwGuf (wm0ef ausyGefpGmeJY) olYukd,fol tepf emcHwJh rkom; pum;vHk;av;awG oHk;jyD; avmu tv,f uRefawmf ausmif;jyD;oGm;awmh tvkyfuav; rSm uRefawmfwkdYudk pdwfcsvufcs csefxm; EIwfquf wpfck&w,f/ uRefawmfu tarhudk tem;,lapcsifjyD/ oGm;cJhygjyD/ 'gayrJh tar vufrcHbl;/ reufreuf aps;xJoGm;jyD; uRefawmfwkdYua&m tJ'Dvdk rdcifawG&JU &if;ESD; [if;oD;[if;&GufawG a&mif;wkef;yJ/ uRefawmfydkYwJh ay;qyfcJhwJh b0awGtwGuf xdkufxkdufwefwef jyef ykdufqHawG uRefawmhfqD jyefjyefydkYjyD; ]tarhqD rydkYeJY ay;qyfcJhygovm;/ ckcsdef uRefawmhf&ifxJu tar; igYom;/ tarhrSm vHkavmufw,f .. om;zmompkxm;} pum;udk tarMum;&if e0rajrmuf rkom;pum; whJ/ wpfcGef;udk qkdavOD;rvm;vdkY uRefawmf 0rf;yrf;wenf; tar .. qXrajrmuf rkom;udk ajymw,f/ awG;aerdw,f/ aemuf uRefawmf rmpwm'D*&Dudk tcsdefydkif; qufavhvmaewJh tcsdef tawmftwefMuD;wJh tar&d uef ukrPD wpfckrSm tvkyf&w,f/ ausmif;jyD;jyD;csif;
Translated by Cinderella (Ref : Eight Lies of a Mother/www.motivateus.com/April' 2010)

97

ESrf;aphwkdY&JU atmifyGJ
vlcsif;rodaom pma&; q&mrsm;xJwGif cspfOD;ndKESifh atmfyDus,fvnf;ygonf/ pmzwfol trsm;pktwkdif; pmtkyf? pmapmifrsm;ukd taMumif;jyKum ta0;rS wqifh &if;ESD; aecJhonfom&Sdonf/ xkdaeYu 'lbkdif;okdY cspfOD;ndK pa&mufvmawmh olYukd tHHhMojcif; rsm;pGmjzifh ai;Munfh aecJhrdonf/ olonf ola&;cJhaom emrnfausmf Zmwf aumifrsm;ESifh vkH;vkH;rwlyg/ vuFm'DycspfolxJrS ' *D&dvkd Murf;wrf;rIrsdK; r&Sd/ okdYaomf pum;vkH;jzifh &J&ifhpGm azmufcGJ ypfvkdufzkdY 0efrav;aom owdukd jrif&onf/ xkYdtjyif &wem*D&d tusOf;om;xJrS oDaygrif;vkd ajE MuD;aom rsufvkH;rsKd;vnf; r&Sd/ okdYaomf olYwGif xl;jcm; aom eef;qefrI wpfrsKd;ukd awGY&onf/ olYvnfyif;wGif &pfywfxm;aom rmzvmav;ukdawmh oltawmf jrwfEkd;ykH&onf/ aemufykdif;rS od&onfrSm olYwGif olY tarqDu tvSLcHxm;aom rmzvmtygt0if rmzvm okH;ck ygvm\/ xkdta&mifrwl rmzvmrsm;ukd wpf&uf
98

ol&d,rsKd;

wpfrsKd; r&kd;&atmif olvSnfhywf 0wfqif oGm;cJhonf/ olu a&mufa&mufcsif; ,lattD;EkdfifiHwGif yxrqkH; jyKvkyfrnfh pmaya[majymyGJ twGuf olYbuf rS jyifqifvmcJhykHrsm;ukd today;onf/ tjcm;yGJrsm;ESifh rxyf&apatmifvnf; olpdwfykdif;jzwfxm;ykH ay:onf/ ol&GwfjyrnfhuAsmrsm;? qkdjyrnfh oDcsif;rsm; taMumif; tjrnf;rQod&awmh onfyGJukd vGefpGm tm;cJxm;rSef; em;vnf vkdufrdonf/ olu 'lbkdif;y&dowftwGuf a[majymcsuf oufoufukdom ,laqmifvmcJhonf r[kwf/ ol\ xkwfa0jyD;aom pmtkyfrsm;ukdyg wul; wu o,fvmcJhao;onf/ xkdtkyfa& 130 ausmf&Sdaom pmtkyfrsm;ukd a[majymyGJaeYwGif y&dowfukd a&mif;rnf/ vufrSwfvnf; a&;xkd;ay;oGm;rnf[k qkdonf/ pmtkyf a&mif;&aiGxJrS tjrwf tm;vkH;ukdvnf; olYtwGufr,l? jrefrmjynfrS oufMuD; pma&;q&mrsm;twGuf vSL'gef; oGm;OD;rnf jzpfonf/ avqdyfrS olwnf;ckd aexkdif&rnfh [kdw,fokdY

atmfyDus,f

cspfOD;ndK

]]ESrf; wpfaphjzifh qDrjzpf}} [kqkdvQif ]]ausmufcJ wpfawmif;? oJwpfawmif;jzifh qDjzifhatmif vkyfjy prf;yg}}
toGm; vrf;wavQmufvkH;wGif uRefawmfwkdYu olYukd jrifjriforQ vufndK;xkd;jyD; 'lbkdif;ESifh ywfouforQ rdwf quf &Sif;jyvmonf/ okdYaomf xkdjrifuGif;awGu olYukd xl;xl;jcm;jcm; qGJaqmifEkdif[efrwl/ olu 'lbkdif;NrdKU MuD; jyMuD;xuf 'lbkdif;wGif vma&muf tvkyfvkyfaeaom jrefrmawGukd ykdjyD; jrifcsif awGYcsif[ef&Sdonf/ 'lbkdif;rS tkyfcsKyfol rif;pkd; &mZmrsm;\ csrf;omMuG,f0rIESifh xnf 0gaom taqmuftODMuD;rsm;ukd MunfhjyD; olY &ifxJwGif u&kPm jzpfrdonf[kvnf; xl;xl;jcm;jcm; qkdonf/ xkd u&kPmonf 'lbkdif;wGif aysmufqkH;aeaom twGif; pdwfwkdY\ tqifhqifh&ifhusuf jidrf;csrf;rIwkdYjzifh oufqkdif vdrfhrnf[k xif&onf/ wenf;tm;jzifh ola&;aom pmtkyf wpftkyft&qkdvQif oEdokc EkdifiHawmfokdY oGm; a&mufcGifh rMuHKao;olrsm;ukd 'lbkdif;wGif jrifawGYcJh[ef wlygonf/ olu qufajymao;onfrSm xkdoEdokcESifh vGJacsmf aeolrsm;xHwGif vma&muf tvkyfvkyfukdifay; ae&aom jrefrmrsm;twGuf ykdjyD; oem; Muifemrdyg onfwJh/ jrefrmvlrsKd;rsm; tay:xm;&Sdaom olY\ u&kPmonf xkdrQESifh &yfroGm;yg/ ta&SUtv,fykdif;

oDcsif;xJrS &kef;uef ae&aom *srf;onf cspfOD;ndK rnfolYukd nGef;qkdvkdovJ/


a'otwGuf tMuD;qkH; pmtkyfqkdif[k qkd&rnfh uDEkd uleD,m pmtkyfqkdifokdY vkdufykdYawmhrS ykdjyD; yGifhtHvm onf/ olonf qkdifxJ&Sd {&mr pmtkyfawmMuD;ukd Munfh NyD; rsufpdvnfzkdY pdwfr0ifpm;ay/ ol ESpfoufjrwfEkd;aom awmyef;av;rsm;ukdom tcsdefrjzKef;bJ a&G;cs,f cl;qGwf vkd[ef&Sdonf/ olar;onfu jrefrmjynf taMumif; a&;xm;onfh pmtkyf &Sd r&Sd..? wdwdusus ajym&vQif jref rmjynftay: okH;oyfxm;aom... Ijrif a0zefxm;aom taemufEkdifiH pma&;q&mrsm;\ a&;om;csuf../ okdYjzifh tm&Swkdufa&;&m pmtkyfpifbufokdY olYukd ac:oGm;onf/ tcsKdUpmtkyfawGukd jyMunfhonf/ tcsdKUpmrsufESmawGukd olvSefavSm MunfhIonf/ pum; quf&if;jzifh jrefrmjynftaMumif; tcef;oD;oefY xnfh a&; xm;aom a&mbwfuufyvef\ aemufqkH; xkwf pmtkyftaMumif; olYukd ajymjzpfcJhao;onf/ olu jref rmjynfESifh ywfoufvmvQif taemufwkdif;rS pma&;ol rsm;\ tjrifonf odyf tajymif;tvJ r&Sd[k nnf;onf/ jrefrmjynfMuD;ukd,fwkdif ajymif;vJrSom xkdokH;oyf a&; om;csufrsm; ajymif;vJvmrnfukdvnf; ol &ifarmae onf/ tajymif;tvJukd vkdvm;aom olvkd ukd,fvkdvl
99

trsm;pkxJwGif ol\ &yfwnfcsufonf rxl;qef;pGmyif xifxif&Sm;&Sm;jzpfonf/ pmay a[majymyGJtwGuf ola&G;cs,f xm; aom acgif;pOfrSm ]trsdK;om;a&;rkdY BudK;yrf;Muyg ..'kdYArm.}./ atmfyDus,f a&G;xm;aom acgif;pOfu ] aysmf&mrSmrae? awmf&mrSmae ../} xkdacgif;pOfrsm;t& cspfOD;ndKonf y&[dwukd A[kdjyKajymrSm jzpfjyD;? atmfyDus,fu tw[dwukd OD;wnf ajymvdrfhrnf[k ,lq&onf/ vlwkdif;wGif twESifh y& rQwpGm [efcsuf nDEkdifzkdY vkdtyfonfjzpf&m uRefawmfwkdYvkd y&dowfrsm; twGuf xkdtaMumif;t&mrsm;ukd odcGifh &jcif;onfyif vGefpGm uHaumif;onf[k qkd&ygrnf/ c&D;pOft& qkdvQif atmfyDus,fonf cspfOD;ndK ESifh wpf&ufwnf; a&mufvm&rnfom jzpfonf/ okdYaomf taMumif;aMumif;aMumihf tqifrajyjzpfum wpf&uf aemufusjyD;rS 'lbkdif;okdY a&mufvmEkdifcJhonf/ olYukd avqdyfwGif oGm;BudKzkdY vkyfawmh cspfOD;ndKu olyg vkdufrnf[kqkdonf/ olu wpf&ufBudK a&mufaeojzifh tdrf&Sif jzpfoGm;NyD[kvnf; &,f&,farmarm ajymonf/ wenf;tm;jzifh 'lbkdif; vmzkdY twGuf tcuftcJ wcsKdU jzwfoef;cJh&aom atmfyDus,fukd olukd,fwkdif av qdyfrSm tm;ay; ESpfodrfh csif[efwlonf/ avqdyfwGif olwkdY ESpfOD;qkHawmh ESpfaygif;rsm;pGm uGJuGm olawGvkdrsdK; 0rf;omtm;& EIwfqufMuonf/ xkdjrifuGif;ukd MunfhjyD; &vdkufonfh oifcef;pmu a&;azmfa&;zuf tcsif;csif; xm;&Sdaom &Jabmf&Jbuf pdwf"gwfyif jzpfonf/ atmfyDus,fukdawmh ol rvmcifxJu olY taMumif;rsm; wpGef;wp odxm;&atmif [kdwp onf wp &SmazG zwfIxm;cJhonf/ azhpfbGwfcfay:wGif trsKd;om; pmayqk& pma&;q&mql;iSuf wifxm;aom atmfyDus,f taMumif;u vkHavmufaom o&kyfazmf csuf[k qkd&rnf/ olonf olYumwGef;rsm;ESifh tawmf eD;pyfaom toGiftjyif &Sdoljzpfonf/ &yfuGufxJu pdwfrxifvQif vSrf;qJwwfolawGvkd.. tjrifrawmfwm awGYvQif umwGef; aumufqGJcsvkdufzkdY tjrJ vufwjyif jyif &SdaeykHay:onf/ a[majymyGJ rwkdifcif wpf&ufu olwkdYukd ,lattD;EkdifiH\ jrdKUawmf tbl'gbDokdY vkdufykdYMuonf/ tbl'gbD&Sd jrefrmrsm;ESifh tdrfwpftdrfwGif oD;oefY awGU
100

qkH Muawmh olwkdYu jrefrmrsm;ukd wpfa,mufcsif;pD xjyD; pum; ajymckdif;onf/ pma&;q&mawGukd y&dowf u jyefa[monfh yGJyif jzpfonf/ xkdyGJonf tbl'gbD&Sd jrefrm tokdif;t0kdif;twGuf woufrarh Ekdifatmif trSwfw& jzpfoGm; apcJhonf/ atmfyDus,fu olwkdYxHrS pmtkyfxJwGif r&Ekdifaom tawGYtMuHK? A[kokwawG trsm;MuD; &vkdufonf[kvnf; aemufykdif;wGif jyefajym cJhonf/ tbl'gbDESifh 'lbkdif;rS jrefrmrsm;ukd MunfhjyD; aemuf atmfyDus,fonf ola[mrnfh taMumif;t&m ukd tenf;i,f jyifqifrnf[k today;ygonf/ ol csdef&G,f xm;onfh ypfrSwfrsm;xJokdY ypfuGif; topfawG xyfwkd; vmonfvm;rod/ okdYjzifh a[majymonfhaeY reufwGif tpDtpOft& olYtm; tvnftywf vkdufykdY p&m &Sdaomfvnf; olu [kdw,fwGif tcef;atmif;um jyifqif aecJhonf/ onftcsufu olYtay: ykdjyD; av;pm; p&m jzpfoGm; apcJhygonf/ olonf 'lbkdif;okdY aps;0,f xGufvmolESifh rwlaMumif;? taysmf "gwfykH&kdufcHzkdY oufouf r[kwfaMumif;? y&dowf twGuf a[majym jcif;wnf;[laom tvkyfukd ausyGefvkdaMumif; odom apygonf/ a[majymyGJaeYwGif ol wu,fwrf; pifay: wufvmawmh olYvufxJwGif rSwfpk u'fjym;av;rsm; ukdifaqmifxm;onf/ xkdu'fjym;av;rsm; ay:wGif ol MudKwif jyifqifxm;aom tESpfcsKyfukd a&;xm;rSef; oHo, &Sdp&m rvkday/ pmaya[majymyGJ rwkdifcifnonf xkdyGJukd pD pOfaom ,lattD;EkdifiH&Sd uEm&0 vlrI a&SUaqmif toif; trIaqmifrsm;twGuf tdyfpufypfvkdufzkdY r0Hh&J aom nyif jzpfonf/ ra0;aom em&Dykdif; twGif;rSm tarQmfvifhMuD; arQmfvifhxm;aom y&dowfawG a&muf vmawmhrnf/ 0g&ifhorm&ifh pma&;q&mrsm;ukdvnf; zdwfMum;xm; jyD;jyD/ tcrf;tem;wavQmufvkH; tqifrS ajyygYrvm;qkdaom tawG;onf tm;vkH;xHwGif zdpD; aeonfu txl;ajymp&m rvkdyg/ xkdaeYusrS rkdufc&kd zkef;awG toHrxGufvQif? y&kd*sufwmu tvkyf rvkyfvQif..? ezl;pnf; pmwef;MuD;om jyKwfusvmvQif/ awG;ylp&mawG trsm;MuD;jzpfonf/ tpOftvm r&Sdaom t&yfa'owGif tpOftvmaumif; wpfck xlaxmifvkd

olrsm;wGif jzpfwwfaom tpkd;&drf vGefrIrsdK;ESifh qifwl ygonf/ toif;\ taxGaxG twGif;a&;rSL;uvnf; xkd&uf rwkdifcifu tm;vkH; twGuf owday; EId;aqmfpm wpfapmif xkwfjyefcJhonf/ rdrdvkyf&yfaMumifh {nfh onfawmf pma&;q&mrsm; txiftjrif rao;apa&; tygt0if jrefrmvlrsdK;wkdY\ *kPfodumukd jrifhwifzkdY txd ygonf/ tcsdefwefawmhvnf; tcrf;tem; usif;y &rnfh tcsdef rvTJraoG usa&muf vmcJhonf/ tcrf; tem;rSL;\ tpDtpOf aMunmoHonf tdyfrufrsm; jzpf aervm;[k ua,mifuwrf; jzpfaeaom uRefawmfh twGuf EId;pufoHyif jzpfonf/ uRefawmf rsufpda&SUwGif ,lattD;rS nDi,f? nDri,frsm;u yPmr aw;oGm;awG oDqkd oGm;Muonf/ igwkdYtdrf? pmemrIjzifh az;ulyg? &mZ0ifrsm;&JUowkdYorD;? cspfaom urmajr? r[m... paom oDcsif;awGu olwkdY\ cHpm;csufukd o&kyfazmf aeMuonf/ wenf;tm;jzifh tm;vkH;\ cHpm;rIukd ukd,fpm;jyK aeMujcif;yif jzpfonf/ rMumcif pifay:okdY atmfyDus,f a&mufvm onf/ olu ]ESrf;wpfaphjzifh qDrjzpfbl;} [k t&kd; pGJae aom t&yfokH; pum;ukd pwif awmfvSefvkdufonf/ ]ESrf; wpfaphjzifh qDrjzpf} [kqkdvQif olu ]ausmufcJ wpfawmif;? oJwpfawmif;jzifh qDjzifhatmif vkyfjy prf;yg} [kvnf; pdefac:onf/ cef;rjynfhvk rwwf&Sdaom y&dowf\ vufckyfoHonf &kwfw&uf jydKqif; usvm onf/ vlYavmu vlY tzGJYtpnf;twGuf rnfrQyif ao;i,faom tm;xkwfrIyif jzpfygap ..? ta&;MuD;onf? wefzkd;&Sdonf[k olu tm;ay;oGm;onf/ ESrf;wpfaph wkdif;onf qDjzpfEkdifaom tpGrf;owd ukd,fpD ykdifMu onf[k wefzkd;ukd jrifEkdifatmif xkwfazmf oGm;onf/ xkdYaemuf ol qufjyD; ypfvTwfvkdufaom jrm;rsm;aMumifh b,folawG xdrSefoGm;rSef; 'Pf&m&Sifukd jrifp&m rvkdbJ uRefawmfwkdY odaecJhMuonf/ wcsdefxJ rSm y&dowf\ ukd,fay:u ql;csufawGukdvnf; oljrif awGY oGm;ykH ay:onf/ xkdql;rsm;ukd temcHjyD;? onf twkdif; qufxm;rvm;? qGJEIwfypfrvm; ? ql;awG xkd;pkduf ay;vkdufaom um,uH&SifawGukdyJ tjypf ykHcs aervm;.. a&G;cs,fp&mawG csay;cJhonf/ tqkH;owf rSmawmh uRefawmfwkdY trdEkdifiHukd a&Munf&m jrufEk&m

t&yfa'otjzpf vkyfay;EkdifMuzkdY? xkdokdY rvkyfEkdifao; vQifawmif a&MunfawGYwkdif; ajcaESmifh jyD;? a&aemuf oGm;atmif vkyf&ufolxJ ryg0ifap&ef qkH;r oGm;cJh onf/ xkdnwGif uAsmq&mMuD; rif;ok0Pf\ ysOf;rikwfwkduAsmukd jyefvnfwl;azmfvmolu cspfOD;ndK jzpfonf/ wpfykd'f&Gwfvkduf? jyef&Sif;jyvkduf vkyfaeaom uAsmpmom;rsm;xJwGif uRefawmfwkdY odaeaom? cHpm; cJh&aom jrifuGif;awG ygaeonf/ y&dowfonf tawmf NidrfusoGm;onf/ xkdjidrfoufjcif;xJwGif us,f avmifaom [pfatmfoHrsm; ykef;ckdaerSef; cspfOD;ndK odykHay:onf/ olu y&dowf tm;vkH;eD;eD; rMum;zl;aom oDcsif; wpfyk'fukd qufjyD; rdwfquf ay;ygawmhonf/ xkdoDcsif;u tusifhqkd;[k trnf&onf/ y&dowfonf olwkdY\ Nidrfoufjcif;ukd vufckyfoHtjzpf zGifhxkwf aygufuGJypfvkdufonf/ xkdYaemuf cspfOD;ndKonf aMuG;aMumfoH oDcsif;ukd pwif vmjyefonf/ y&dowf\ yckH;xufokdY vnf; oDcsif;rS ay;aom todw&m;ukd ta&muf xrf;ykd; wGef;wif ay;oGm;onf/ uRefawmfonf xkdoDcsif;ukd Budrfzefrsm;pGm em;axmif xm;cJhzl;ygonf/ okdYaomf aMuG;aMumf ae&kHrQjzifh rvkHavmufEkdifay... [laom pmom;\ twdrfteufukd rsufpdvQrf; em;vQrf; jzpf cJhonfudkawmh ukd,fhukd,fukd &Sufrdygonf/ xkdnu cspfOD;ndKonf *sifrav;*srf; oDcsif;jzifh ol\ a[majymyGJukd ed*kH;csKyfcJhonf/ oDcsif;xJrS &kef;uef ae&aom *srf;onf rnfolYukd nGef;qkdvkdovJ... [laom tcsufukdawmh cspfOD;ndKu &Sif;rjycJhacs/ okdYaomf *srf;onf uRefawmfwkdYvkd awmf&mrSm aezkdY (okdYr[kwf) a&Munf&mrSm aezkdY trdajrrS c&D; xGufcGg vmrnfhol wpfa,muf r[kwfEkdifrSef;awmh tvGef aocsmygonf/ ol&d,rsdK; (q&mcspfOD;ndKESifh q&matmfyDus,f trnf rsm;wGif q&m rwyfbJ a&;xm;onfukd onf;cH cGifhvTwfay;yg&ef awmif;yefygonf/ xkdtcsufonf q&mrsm;tay: xm;&Sdaom uRefawmf\ *g&0w&m;ukd rnfokdYrQ ukd,fpm;rjyKyg/ 22.03.2011 aeY ,lattD; EkdifiH? yxrtMudrf pmay a[majymyGJ trSwfw&)
101

EkdifiHwum ynma&;
0pfudkqifNrdKUawmfae&mrSm axmifaomif;rsm; pGmaom ausmif;q&mrsm;? olemjyKrsm;? rD;owfXme tzGJY0ifrsm;eJY tjcm;aom tpdk;& 0efxrf; rsm;pGm[m pcef; csvsuf &SdaeMuw,f/ &Dywfbvpfuef tkyfcsKyfa&;rSL; paumha0gvfum&JU 0efxrf;vpm avsmhcsNyD; yifpifeJY usef;rma&; cHpm;cGihfawGrSm ydkrkd xnhf0ifapr,hf tpDt pOfudk qefYusif qEjyMuwmyg/ ynm0efxrf;rsm;&JU toH eJY pkaygif;awmif;qdkcGihftwGuf vIyf&Sm;rItay: uefYowf csKyfcs,frSmudk rBudKufMubl;/ &DywfbvpfuefawG[m jynfe,f Oya'udk xdef;csKyfxm;Muw,f/ tpydkif;wkef;uawmh a0gvfum&JU urf;vSrf;csufudk tvG,fwulyJ Oya'jyK jyXmef; Ekdif r,fvdkY arQmfvifhcJhMuyHk &w,f/ 'gayrJh Oya'jyK tzGJU0if 'Drdku&ufawGuawmh aysmufcsufom; aumif;aeav awmh wpfrJtvdkeJY rJrjynfhawmhbJ Oya' rjyKEkdifcJhygbl;/ 'Dpmukd a&;om;aepOfrSmyJ Oya'jyKtzGJY tvkyfawG &yf wefY xm;&jyD; jynfe,f&J wyfzGJY0ifawG[m aysmuf csuf om;aumif; aeMuwJh Oya'jyK tzGJY0ifawGudk ae&m tESHYrSm &SmyHkawmfzGifh aeMuw,f/ e,l;*smpDu c&pfc&pfpwD;? tdk[kdiftdku *Refumpd? tif'D,m;emu rpfcsf'efeD,,feJY zavmf&D'gu &pfpawmh tp&SdwJh a&S;&dk;pGJ0g'D &Dywfbvpfuef tkyf csKyfa&rSL;rsm;twdkif; 0pfudkqif tkyfcsKyfa&;rSL;[mvnf; 0efxrf;or*rsm;&JU tiftm;yg0gudk avsmhcs ypfcsif aewm yg/ jynfe,fwdkif;rSm ynma&; toHk;p&dwf[m wpfck wnf;aom tBuD;jrihfqHk;u@ jzpfaewmaMumihf ausmif;q&mrsm; or*udk csnfheJYatmif vkyfcsifwm/ ausmif;q&mrsm;[m qEjyyGJawGrSm yg0if vmwmaMumihf 0pfudkqifu ausmif; w'gZifavmufeJY ruf'Dqifu tpdk;& ausmif;awGudk ydwfxm;vdkuf& w,f/ jynfe,f[m bwf*swf vdkaiGjyaevdkY vpmawG udk avsmhypf&wmjzpfw,fvdkY a0gvfumu &Sif;jyayrJh pD; yGm;a&; vkyfief;awG&JU 0ifaiG tcGefawG usjyefawmh vnf; &uf&ufa&ma&mudk avsmhcs ypfcJhw,f qdkwmudk ausmif;q&mawGu odjrifxm;ygw,f/ ruf'Dqifjynfe,fu qEjyrIrsm;[m wEkdifiH vHk;rSm&SdwJh ausmif;q&mrsm;&JU wEkHYEkHY cHpm;ae&wJh trsuf a'goudk azgufcGJ jyvdkufwmyg/ vGefcJhwJh 2 ESpfwm umv rSm ausmif;q&m tvkyftudkif&JU wefzdk;udk xdyg; wdkuf cdkuf vmcJhwmaMumihf a'goawG BuD;xGm;vmjyD; pdwf"gwf ydkif; usqif; aecJhMuw,f/ vlajym olajymrsm;cJhwJh ]plygrif;udk apmifh arQmfjcif; Waiting for Superman} &kyf&Sifuae ]q&mqdk;awG} aMumihf ausmif;om;awG&JU &rSwf enf;& w,fqdkwJh tcsufudk rodrom? r&dk;rom; azmfusL; jy vdkufw,f/ NyD;cJhwJhESpfrSm e,l;pf0dcf r*Zif;BuD; uvnf;yJ tar&duef ynma&;udk u,fw,fzdkY twGuf qdk&ifjzihf ]ausmif;q&mqdk;} awGudk tvkyf xkwfypf &r,fvdkY a&;om; azmfjycJhjyefw,f/ &dkUtkdifvef tv,fydkif; 'dpBwdu NrdKUi,fav;&JU wpfckwnf;aom txufwef; ausmif;q&mawG tm; vHk;udk tmPmydkifawGu tvkyf xkwfypfvdkufwJh tcgrSm

ausmif; q&m rmef &ScH xdwJh tcg


102

awmh wpfEkdifiHvHk;u ausmif;q&mawG[m owd ay; csufawGeJY wkHYjyef Muawmhw,f/ ausmif;av;&JU 0ef xrf;wpfOD; wpfa,mufudkrS ppfaq;rIawG rvkyfbJ tvkyfxkwfypfwmudk ynma&;0efMuD; tmeJ'efuefeJY orw tdkbm;rm;wdkYu 'g[m oifhawmf aumif;jrwfwJh pdwful;yJvdkY ajymvdkufwJh tcgrSm ausmif;q&mxkBuD; [m acgif;axmif Munfhvm&wmyg/ tdkbm;rm;&JU ]xdyfqHk;udk ajy;wufMur,f} tpDtpOfudk twif; oGwfoGif;vmwJh tcgrSmawmh ausmif;q&mrsm;[m o&Jr&JpD; a'golykef xMuawmh w,f/ t"du tcsufuawmh ausmif;om;rsm;&JU &rSwfudk MunfhNyD; ausmif;q&mawGudk tuJjzwfz dkY jynfe,fawG udk tm;ay;tm;ajrmuf jyKxm;vdkYygyJ/ ppfaq;rIawGrSm ausmif;om;awG &v'faumif;jcif;? &rSwf enf;jcif; qdkwm[m aemufcH taMumif;&if;rsm;pGm &Sdaeygw,f/ 'DhtwGuf ausmif;om;awG&JU &rSwfawG edrfhwJh tcgrSm ausmif;q&mrsm;udk rw&m;ojzihf tjypf yHkcsawmhw,f vdkY olwdkYu cHpm;vdkuf&jyD/ rdbrsm;eJY ausmif;om; udk,fwdkif&JU wm0efawGeJY ta&;ygvSwJh u@udkawmh xnhfrwGuf Muawmhbl;/ Mo*kwfv avmhtdef*svdpf wkdif;rfpf owif; pmu ausmif;q&m 6000 udk awmfol? nHholqdkjyD; t qihfcGJjcm; owfrSwfvdkufwm&,f tGefvkdif;ay:rSm &v'f awGudk wifvdkufwJh tcgrSmawmh ausmif;q&mrsm;&JU trsufa'go rmefrme[m txGwftxdyfudk a&mufcJh awmhw,f/ ppfaq;rI uRrf;usifolrsm;u 'Dvdk tqihf cGJjcm;rI[m rwdus? raocsmbJ &SdEkdifovdk? pm&if; rwnf NidrfrIvnf; jzpfEkdifw,fqdkjyD; axmufjyMuyg ao;w,f/ 'gayrJh owif;pmBuD;uawmh olwdkY&JU ppfaq; avhvmrI [m trSefyJqdkNyD; &yfwnfcJhw,f/ wcsdefwnf;rSmvdkvdk a&S;&dk;pGJ tkyfcsKyfa&;rSL; rsm;eJY NrdKUawmf0efrsm;[mvnf; q&mrsm;&JU tcGihfta&;eJY olwdkY&JU vlYtxufwef;vTmrSm yg0ifaerIawGudk zsuf odrf; ypfcsifaeMuw,f/ tcsKdU jynfe,frsm;rSmawmh ausmif;q&mrsm;u ]pkpnf;jyD; qEjy awmif;qdkwJh tcGihfta&;} collective bargaining rights udkyg jzKwfypfcsifaeMujyD/ or*r&SdwJh jynfe,fawG[m or* tm;aumif;wJh jynfe,frsm;avmuf &rSwf rjrihfMuygbl;/ ausmif;q&mrsm; tcGihfta&;udk pkaygif; awmif;qdk Ekdif wJh or* tm;aumif;wJh rufqmcsLquf? uGefewf

wDuwf? e,l;*smpD? Am;armifheJY e,l;[rfIdif;,m; jynfe,frsm;rSm ausmif;om;rsm;&JU &v'fawGeJY &rSwf awG[m tjrihfqHk; jzpfaew,f/ q&mor*rsm;[m ynma&; b@maiGudk wdk;jrihfay;zdkYeJY pmoifcef; t&G,ftpm;udk avsmhcs ay;zdkY wdkYudk wufwufMuGMuG awmif;qdk wdkufyGJ0ifMuygw,f/ avmfbD0ifMuw,f/ a&S;&dk;pGJ0g'D tkyfcsKyfa&;rSL;rsm; taeeJY ynma&; toHk;p&dwfudk jzwfawmuf avsmhcs ypfcsifwJh qEudk ajzavsmh EkdifzdkY&myg/ 'Dvdk vkyfjcif;[m ynma&; b@maiG jzwfawmuf vdkufwmudk taumif;qHk; qefYusifvdkufwmygyJ/ ausmif;awGudk jyKjyif ajymif;vJwmeJY ywf oufNyD;awmhvnf; wpfwkdif;jynfvHk; odyfrMumao;cif u a'golykef xcJhMuw,f/ b@maiGawG avsmhcsypf wm? q&mawGudk pdwf"gwf ysufjym;atmifvkyfwm? aumvdyf ynmawmfoifqk avsmhcsypfwmeJY pmoifcef; t&G,f tpm; MuD;rm;vGef;aewmawG &Sdaeavawmh ausmif;awG udk wdk;wufatmifvkyfzdkY b,fhES,f ajym&ufygvdrfhvdkY pOf;pm;p&myg/ ruf'Dqifu jzpf&yfrSefuawmh tzGJY0ifrsm;&JU tcGihfta&;udk cufcufcJcJeJY umuG,f&,lxm;wJh or*&JU atmifyGJ&,fvdkY rajymEkdifygbl;/ ausmif;q&m tvkyftudkiftay: xdyg; wdkufcdkuf aewmawGudk pdwfysufaewJh ausmif;q&mawG&JU ordkif;omvQif jzpf w,f/ oD;oefY pmar;yGJrsm;pGmudk usm;ukwfusm;cJ ajzqdk atmifjrifjyD; trsKd;om;bkwftzGJY todtrSwfjyK vkdif pif& ausmif;q&m tkyfpkBuD;[m *sKvdkifvrSm 0g&Sifwef csDwufyGJudk pDpOfaeygw,f/ ruf'Dqifu jzpf&yfawG uawmh 'Dausmif;q&mxkBuD;&JU ta&twGufudk wdk; yGm;aprSm taotcsmygyJ/ ausmif;q&mawGudk apmfum;ykwfcwf? wkduf cdkufaewmawG t&Sdefjrifhvmwm&,f? tvkyftudkif awG udk jzKwfypfwmawG wdk;vkyf aewmawG&,faMumihf ausmif;q&mrsm;eJY axmufcHolrsm;&JU qEjyyGJawG ydkrsm; vmygvdrfhr,f/ 0pfudkqif Oya'jyKtzGJYukd &yfwefY vdkufEkdifwmrsKd;awGvnf; ydkvkyf vmMuygvdrfhr,f/ jrihfjrihf (a&;om;ol 'dkif,ef&mApf[m ynma&;orkdif; ynm&Sif wpfOD;jzpfw,f/) Source: CNN
103

&ufpufvSwJh tzsuftqD;awGudk jzpfapcJhwJh aMumuf ruf zG,f&m r[mivsifvdIif;eJY qlemrD 'DvdIfif;&dkif; awG&JU yHk&dyfawG [m *syefEdkifiHeJY urmw0Srf;vHk;udk tHhtm;oifh rSifwufrd oGm;ap ayrJh 'DuHMurmqdk;&JU aemufydkif; rSmawmh *syefvlxk[m pdwftm; owdawG &&dSvmjyD; cHpm;csuf awGudk zGihftHcs aeMu awmhw,f/ cHpm;csuf wpfckuawmh 'Dvdk uHqdk; rdk;arSmifus rI qdkwm[m b,fae&mrSmrqdk? b,ftcsdefrSmrqdk jzpf Ekdifw,f qdkwmygyJ/

u y fvdIif; vsi i

jrwfyef;&Sif

fwJh dI;vdku kwfE

tMuifemw&m;eJY trsufa'go

104

]b,ftcsdefrSm uRefawmfwdkY MuHKawGY&rvJ qdkwmudk awmh rodbl;aygY/} touf 52 ESpft&G,f wHqdwfwHk; xGif;orm; wpfOD;jzpfwJh rmqmwdk&SDrm ql'gu ajymjycJhygw,f/ olaewJh jrdKUuav;uawmh *syef ta&SUajrmufa'ou v,f,majrawG? aus;&GmawGeJY jrdKUMuD;awGudk a&atmuf qGJoGif;ypfcJhwJh aoG;ysufp&m oHk;rDwmavmuf jrihfrm;vSwJh vdIif;vHk;Murf;awGeJY a0;&m um*dk&SD;rmjrdKUrSm aexkdifolyg/ rmql'g owdjyKrd xm;wmuawmh ol&JU jrdKUem; u qmul&m*sDr rD;awmif&Sifuae jymawGudk um*dk&SD;rm jrdKUay: aeYpOfvdkvdk rIwfxkwf oGefcsaewmudkyg/ aemuf xyf rD;awmif&Sif wpfvHk;jzpfwJh reD;ra0;u &Sifrdk'gum rD;awmif[mvnf; ESpf 300 twGif;rSm jyD;cJhwJh Zefe0g&D vaESmif;upjyD; ododomomudk aygufuGJvmaewm owdjyK rdaeygw,f/ ]aemufxyfwpfcg bmjzpfvmrvJ qdkwmudk usaemfwdkY pdk;&drfaeMuwmyg/} rmql'gu ajymjycJhw,f/ ]'gayr,fvkdY bmyJjzpfvmjzpfvm tHhtm;oifhp&mawmh r[kwfawmhygbl;/} tiftm;MuD;rm;vSwJh ivsifvdIif;aMumihf tedp a&mufolawG&JU ykH&dyfawG ay:xGufvmaejyD; tenf;qHk; vlwpfaomif;txd aoqHk;cJhjyDvdkY cefYrSef; xm;ygw,f/ tysuftpD;uvnf; a':vm oef;axmif aygif; rsm;pGm &SdrSmyg/ we*FaEGaeYxkwf tqm[d&SifbGef; aeYpOf owif;pm&JU t,f'DwmhxH ay;pmu@rSmawmh cHpm;csuf trsKd;rsKd;udk azmfjyMuygw,f/ vlpdrf;rsm;&JU tMuifem vufurf; ulnD yHhydk;rIawG uaepjyD; 'Dvdk pufrIenf; ynm txGef;um;qHk; wkdif;jynfrSm taqmuftODawG jydKus ysufpD;&wJhtwGuf trsufa'go xGufwJh pmawG tqHk; tpHktvifygyJ/ wdkusKdjrdKYem;u ,dkudk[m;rm;jrdKUrSm aexdkifol touf 46 ESpft&G,f tmuDudk wmul&SD;rm;uawmh 'D0rf;enf; aMuuGJzG,f&m jzpf&yf[mjzihf vlxk&JU taumif;qHk; pdwfxm;awGudk zGihfxkwf ay;EkdifcJhw,fvdkY ajymygw,f/ wdkusKda'ou &xm;vrf;awG ydwfxm; vdkufwJh aomMumaeY nzufrSm tdrfudka&mufzdkY olr[m ajcmufem&DMum vrf;avQmufcJh&olyg/ ]odyf aMumufp&m aumif;vSwmyg/ 'gayrJh vrf; wpfavQmufvHk;rSm MuifemwwfwJh ESvHk;om; rsm;pGm udk usr awGYjrif cHpm;cJh&ygw,f/} jzwfoGm;aewJh vlawG

udk vufzuf&nfwdkufwJh olawG? qJvfzkef; bwfx&D uloGif;ay;wJh olawGudk olru axmufjy cJhw,f/ [,dk*dkuGef;qG,f taemufydkif;? t&Sd,jrdKUav; u touf 21 t&G,f tdkufudkrd,muD[m ivsif jzpf aepOfrSm tvkyf tifwmAsL;twGuf wdkusKdjrdKUxJ a&mufaecJhw,f/ 'Djzpf&yfqdk;[m olrudk t&ufaopm? rl;,pfaq;0g;pwJh raumif;rIawGudk a&Smif&Sm;vdkpdwf jzpfapcJhjyD; tawG;tac: ydkif; wnfjidrf&ifhusuf apcJh w,fvdkY a&;om;xm;ygw,f/ tck ivsifvdIif;udk MuHK awGY&wm[m olr touf 6 ESpft&G,f 1995 ckESpfrSm t&Sd,jrdKUem;u udkbDjrdKU ivsif &dkufcwfrIMuD;udkvnf; jyefajymif; trSwf& apygw,f/ wjcm;olawGuawmh b,folYudk tjypfwif& rvJ qdkwm &SmazGaeMuw,f/ wdkusKdjrdKU taemufydkif;? zl*sdqm0gjrdKUav;&JU oabFm ukrPDwpfcku touf 47 ESpft&G,f emtdk&SD&dk [dk&Sdeuawmh qlemrD "g;pmcHrsm; tjrefqHk; tqifajy apzdkY qkawmif;aejyD; a'owGif;rSm rdkbdkif; zkef;vdkif;awG udk &kyfodrf;vdkufwJh tay:rSmawmh trsufa'go xGufae av&JU/ ]rdkbdkif;zkef; 0,fxm;wm[m zkef;qufcsifvdkY r[kwfbl;vm;/} olu ar;cJhwmyg/ tpdk;&&JU u,fq,fulnDa&; MudK;yrf;csufawG [mvnf; rvHkravmufeJYyg/ tkdif0dwf uRef;qG,f ta&SU ajrmufzufu qlemrD'Pf cHcJh&wJh &DulZef wmumwm jrdKYav;u tmuDrduefEkdu ajymcJhwmyg/ ]ivsifvdIif; wkHYjyefu,fq,fa&; XmecsKyfrSm tpm;tpmawGudk ray;bl;av/ toufu,fq,fa&; vdkif;awG tm;vHk;vnf; tvkyfrjzpfawmhbl;/} touf 53 ESpft&G,f uefEkdu &dkufwm owif;Xmeudk ajymjy cJhygw,f/ ]u,fq,fa&; XmecsKyfudk usr oGm;cJhw,f/ 'gayrJh jrdKUawmf0efu &,farm [m;wdkufjyD; rwfwyf &yfaewmyJ awGYw,f/ usr pdwfysufvdkuf&wmav/} olru ajymjycJhwmyg/ ]trsKd;om; tpdk;& bmawG vkyfae rSef;vnf; usrjzihf rodygbl;/} eD*gwjrdKUu touf 52 ESpft&G,f aemfrD &Sdtdk'guawmh tmPmydkifawGtay: ,HkMunfrI xm; aMumif;udk tckvdk ajymjyygw,f/ ]tpdk;&u tajctae udk taumif;qHk; em;vnfw,fvdkY usr ,Hkygw,f/ 'g aMumihf toufawGukd u,fq,fjyD; ajyma&;qdkcGifh t&SdqHk; jzpfw,fvkdY em;vnfxm;w,f/}
105

&Sdtdk'guawmh olr&JU tdrfaemufjcHudk &dkufcwf cJhwJh ]vdIif;tMuD;MuD;} udk jiif;y,fcGihf r&Sdbl;vdkY qdkygw,f/ ed*gwjrdKUudkvnf; 'DvdIif;awG rMumcif a&mufawmhr,f vdkYxifaMumif; olr&JU tjrifudk wifjycJhw,f/ ]tiftm; awmh odyfjyif;r,fvdkY rxifygbl;/ 'gayrJh usru 'Dtwkdif; vufydkufjyD; wDADGzefom;jyifay:rSm vlawG aoaus ysufpD; aewmudkawmh xkdifMunhf raeEkdifygbl;/} wDADGowif; xkwfvTifhcsufawGudk Munhf&if; rsuf&nf okwfjyD;wJhaemuf olrtaeeJY xyfMunfhzdkY cGeftm;vnf; r&Sdawmhbl;vdkY ajymjyygw,f/ owif;awG udk xyfMunfhcsifpdwf ukefcrf;oGm;aMumif; qdkygw,f/ wdkusKdjrdKU? 0gqm'gwuodkvfu yxrESpf ausmif;ol jzpfwJh rmrDwmumEdk[m 'DuHqdk;rdk;arSmif usrI MuD; jzpfyGm;pOfu *syefajrmufzufu [dkudkif'dkuGef;ay:rSm c&D;xGuf aecJhwmyg/ olr&JU vufudkifzkef;xJu wGpfwm &DydkYawGeJY tqufrjywf xkwfvTifhay;aewJh wDADGowif; awGudk wcsdefvHk; apmifhMunhfaecJhw,f/ tcsKdU jrdKYawGu &mcsDaewJh tavmif;awGudk owif;awGxJrSm awGU&awmh ivsifvdIif;eJY qlemrD r[m a&vdIif;'Pf cHpm;Mu&olrsm;twGuf ylaqG;0rf;enf;jyD; u&kPm oufrdaMumif; ajymjycJhygw,f/ 'gayrJh 'D&ufydkif; twGif;rSmyJ vlrI rD'D[mawGuvnf; olrudk oifcef;pm ay;cJhw,fvdkY axmufjycJhw,f/ tcsKdUaom wGpfwm owif; ydkYcsufawG[m rSm;,Gif;aeaMumif;? Oyrm aumpf rdka&eH oefYpifa&; puf&HkMuD; rD;avmifaygufuGJjyD; tufppfrdk;awG &Gmawmhr,fqdkwJh owif;rSm; awG&SdcJh aMumif;udk ajymjycJhw,f/ ]rQwwJh a0bef oHk;oyfcsuf aumif;awG[m odyfudk ta&;MuD;vSygw,f/} wmumEkdu axmufjycJh wmyg/ jrwfyef;&Sif
Source: Reuters

tar&duef awmifwuform; pma&;q&m *&*farmfwefqef (Greg Mortenson) &JU ]vufzuf &nf oHk;cGuf} pmtkyfu e,l;a,mYcfwdkif;rf &JU av;ESpf qufwdkuf bufqJvm pm&if;0if jzpfcJhonf/ rl&if; pmtkyftrnf tjynfhtpHku ]vufzuf &nfoHk;cGuf-Nidrf;csrf;a&; jrifYwifzdkY vlwpfa,muf&JU rpf&Sif - wpfBudrfrSm ausmif;wpfausmif;} (Three
Cups of Tea : one Mans Mission to Promote Peace One School at a Time) [l jzpfonf/

2006 ckESpfrSm yif*Gif; pmtkyfwkdufu xkwfa0cJYonf/ 'DpmtkyfrSm armfwefqefu olY&JU awmifwuf orm;b0uae vlom;tusKd;jyK vkyfief;awG ajymif;NyD; vkyfcJYyHkudk azmfjyxm;onf/ txl;ojzifY ygupwefeJY tmz*efepwefrSm qif;&JrGJawrI wdkufzsufa&;eJY rdef;uav; ynma&; jrifYwifa&;twGuf olYudk,fwdkif aqmif&GufcJYyHkawGudk wifjyxm;jcif; jzpfonf/ aemufawmY armfwefqefu awmifwuf orm;b0udk vHk;vHk;pGefYjyD;? Central Asia Institute vlrIa&; tzGJYtpnf;udk yl;wGJ wnfaxmifol wpfOD; jzpf vmcJYonf/ 2010 ckESpftxdqdk&if ygupwefeJY tmz*ef epwef ESpfEdkifiHrSm ausmif;aygif; 171 ausmif;udk olYwdkY tzGJYu wnfaxmifxm;jyD;jyD/ tJ'Dausmif;awGrSm ausmif;olausmif;om; pkpkaygif; 64000 a,muf &Sd onf/ rdef;uav;csnf;yJ 54000 a,muf &Sdonf/ ygupwefeJY tmz*efepwef&JU a0;vH oDacgifjyD; ynma&; vHk;0 uif;rJYaewJY a'oawGrSm ausmif;awG wnfaxmif ay;jcif; jzpfonf/ vufzuf&nf oHk;cGuf pmtkyfemrnfu ygupwefrS abmvfwd vl rsKd; pk pum;yHk wpfckuae ,lxm;jcif; jzpfonf/ pum;yHk u ]abmvfwd wpfa,mufeJYtwl yxrqHk;tMudrf vufzuf&nfaomuf&if cifAsm;[m olpdrf;yJ? 'kwd, tMudrf oleJY aomuf&if cifAsm;[m txl;{nfhonf? wwd, tBudrf aomufjzpfNyD qdk&ifawmY cifAsm;[m abmvfwd rdom;pk0if jzpfoGm;jyD} [k qdkxm;onf/ awmifwuform; armfwefqef u ygupwefu vlrsKd;pk aus;&Gmav;awGrSm oHk;Mudrfxufru vufzuf&nf aomufjzpfoGm;cJYonf/

106

vufzuf&nf oHk;cGufESihf
*&*f armfwefqef u tawGYtMuHK&ifY awmif wuform;/ 1993 ckESpfrSm ygupwef ajrmufydkif; uuf&Sf rD;,m; a'oeJY w&kwf pifusif; a'o ESpfEdkifiHudk cGxm;wJY K2 awmifjrifYudk wufzkdY MudK;pm;cJYonf/ K2 awmif qdkwmu {0&ufawmifNyD;&if urmY'kwd, tjrifYqHk;awmifMuD;/ a&m*gaMumifY aoqHk; oGm;wJY olY&JU cspfnDrav; c&pwmudk trSwfw& *kPf jyKzdkY &nf&G,f csufeJY K2 awmifjrifYudk wufjcif; jzpf onf/ K2 awmif xdyfrSm olYnDr&JU y,if; vnfqGJav;udk trSwfw& xm;cJhrnf/ awmifay:wuf&if; &uf 70 avmufMum awmY armfwefqefeJY tjcm; awmifwuform; oHk;OD;wdkY a&SU quf rwufEdkifbJ tcuftcJ MuHK&awmYonf/ olwdkYeJY twlygvmwYJ ig;a,mufajrmuf awmifwuform;&JU toufudk ta&;ay: u,fwifzdkY atmufudk qif;jyD; 75 em&DMum u,f q,fa&; vkyfMu& rnf/

rdef;uv;rsm;twGuf ynma&;
'DtwGuf ol jyef tqif;rSm vluGJ vrf; aysmuf&if;? armyef; tm; tif ukefcrf;oGm;onf/ olY&JU ay:wm txrf;orm;awG apmifY aewJY tufpudkvm &Gmudk ra&mufbJ? ac:zm qdkwJY &Gm av;xJ rSm;0ifoGm;onf/ euf&dIif;wJY acsmufMuD; wpfck u ae aigxGufaewJY ukef; rdkYrdkYay:u &Gmodrfav;/ olYudk &GmvlMuD; [m*sDtvDu 0rf;omtm;&eJY MudKqdk apmifY a&Smuf cJYonf/ a0;vHvGef;wJY awmifay:&Gmav;&JU {nfh0wf ausyGefrIudk aus;Zl;jyefqyfzdkY &GmrSm ausmif;av; wpf ausmif; wnfay;r,fvdkY ol uwd ay;vdkufonf/

&Jjrihfausmf

107

]
pmtkyfawGu aus;vuf vlYtzGJYtpnf;rS rdef;uav;i,frsm;udk oifhwifhrSefuefwJh ynmay;jcif;jzihf vlYtzGJYtpnf; a&&Snf xdef;EkdifzdkY? zGHU jzdK;apzdkY wdkufwGef;xm;onf/

armfwefqefu tJ'Da'oawGrSm tMurf;zuf eJY tpGef;a&muf0g'awG wm;qD;EdkifzdkYtwGuf qif;&JrGJaw rI avsmYcsa&; vkyfzdkY aqmfMoonf/ txl;ojzifY trsKd; orD;i,fawGudk ynma&;eJY xdpyfay;EdkifzdkY ta&;MuD; onf[k qdkonf/ t&ifu 'DESpfEdkifiH&JU a'otrsm;pk ausmif; awGu a,mufsm;av;awG twGufom jzpfonf/ 'gay rJY ynmwwf a,mufsm;av;awG NrdKUwuf tvkyf&SmjyD;&if &Gmjyef rvmMuawmY/ 'gaMumifY ynmwwf rdef;uav; awG aus;&Gm uGefjrLewDrSm &SdzdkY vdktyfaeonf/ rdef;uav;awG ynmwwfrS aygufzGm;vmwJY aemuf rsKd;qufawGudk todynm? tvdrmawG ay;Edkifrnf/ a&&Snf aus;&Gm vlYtzGJYtpnf; wnfjidrf zGHYjzdK;rI &zdkYu rdef; uav;awG ynmwwfrItay: trsm;MuD; wnfrSD aeonf[k armfwefqefu qdkonf/ ausmif;awGtwGuf ausmufwHk;rsm; 2009 ckESpfrSm armfwefqefu aemufxyf pmtkyfwpftkyf xyfa&;onf/ pmtkyftrnfu ]ausmif; awGxJodkY ausmufwHk;rsm;} jzpfonf/ tjynfhtpHku ]ausmif;awGxJodkY ausmufwHk;rsm;- tmz*efepwefeJY ygupwefudk AHk;rsm;ESifYr[kwfbJ pmtkyfrsm;jzifY jidrf;csrf; a&; wdk;jrifYjcif;}(Stones into Schools: Promoting Peace with Books, not Bombs, in Afghanistan and Pakistan)

ajymomajymcJY&wm? tar&du jyefa&mufawmY ausmif; twGuf olb,fvdk aiG&Sm&rSef;rod/ 'DvdkeJY u,fvDzdk;eD;,m;a'o? qDvuGefAJvD u uGefysLwmvkyfief;&Sif Jean Hoerni eJY csdwfqufrd cJYonf/ enf;ynmolaX;u armfwefqef ausmif; aqmufzkdY vdktyforQ aiGvSLonf/ aemufawmY Jean Hoerni u olruG,fvGefrD vydkif;twGif; armfwef qefeJY yl;wGJjyD; Central Asia Institute udk wnfaxmif cJYonf/ tifpwDusLU &nf&G,fcsufu olY&JU aiGawGudk ygupwefeJY tmz*efepwefu aus;&GmawGrSm ausmif; awG wnfaqmufzkdY jzpfonf/ armfwefqefu tifpwDusLUudk OD;pD;jyD; ausmif; awG wnfaqmufonf/ 'gayrJY ygupwefeJY tmz*ef epwefrSm ausmif;aqmuf&wm vG,fvG,fr[kwf/ tcuftcJaygif;pHk? pdefac:rIaygif;pHkeJY pdwfysufp&mawG MuHK&onf/ wmvDbefawG xdef;csKyfxm;wJY e,fajr awGxJ ausmif; 55 ausmif;udk toufvk wnf aqmuf&onf/ wmvDbefawGeJY pum;ajym&wmxuf awmifMuD; q,fvHk;avmufom jyefajy; wufypfvdkuf csifawmYonf/ tpvmrf tpGef;a&muf bmoma&; q&mawGu touftE&m,fjyKzdkY jcdrf;ajcmufwm tMudrfMudrf/ wmvDbefawG&JU jyefay;qGJ oGm;wmvnf; cH&onf/

jzpfonf/ aemufxyf e,l;a,mYcfwdkif;rf&JU ta&mif;&qHk; pmtkyfpm&if;rSm 0ifoGm;jyefonf/ pmtkyfESpftkyfpvHk;u rdef;uav;awGudk ynm ay;jcif;u wmvDbefawG&JU &ufpuf qdk;oGrf;rIeJY tpGef;a&muf0g' tqHk;owfzdkYtwGuf taumif;qHk; enf;vrf;jzpfaMumif; wifjyxm;jcif; jzpfonf/ 'kwd, pmtkyfrSm tar&duef ppfwyfrsm; yl;wGJ OuX AdkvfcsKyfBuD; rdkufrlvef udk,fwkdif tmz*ef trsKd;orD;ausmif;av;wpf ausmif;udk 2009 rSm zGifYay;wJY "mwfyHkudk jyxm;onf/ olYudk wmvDbefawG jyefay;qGJoGm;wm? &Spf&ufMum zrf;qD;ESdyfpufcJYwmawGudk a&;xm;onf/ pmtkyf ESpftkyfpvHk; wdkif;r*Zif;&JU wpfESpfwm taumif;qHk;qk tygt0if qkrsm;pGm &&SdcJYonf/ ]vuf zuf&nf oHk;cGuf} ESifh ]ausmif;rsm;twGuf ausmufwHk;

108

rsm;} pmtkyfawGu aus;vuf vlYtzGJYtpnf;rS rdef; uav;i,frsm;udk oifhwifh rSefuefwJY ynmay;jcif;jzifY vlYtzGJYtpnf; a&&Snf xdfef;EdkifzdkY? zGHYjzdK;apzdkY wdkufwGef; xm;onf/ tpGef;a&mufrI? w,loef acwfaemufusrI awGuae azmufxGufjyD; jidrf;csrf;a&; wnfaqmufEdkif zdkY jzpfonf/ odkYESifhwdkif a,mufsm;av;i,frsm;udk wvGJ ynmay;? t,ltqrSm; &dkufoGif;rIrsm;aMumifY tpGef; a&muf 0g'rsm; jzpfapcJY&onf/ wmvDbefrsm;? tMurf;zufrsm; ay:xGufcJh &onf/ tvm;wl vlYtzGJY tpnf;eJY t[yfrnDEdkifwJY tpGef;a&muf t,l tqrsm;? rdef;uav;i,frsm;udk &dkufoGif;cJh&ifvnf; rdef;uav; wmvDbefrsm; ray:xGuf[k rajymEdkif/ rdef;uav; wmvD bef txd rjzpfawmif? oufqkdif&m a'o uGefjrL ewDeJY tHr0if [mrdkeD rjzpfwJh rdcif avmif;rsm; &Sdvm&if vlYtzGJYtpnf; wnfjidrfzdkY ,Ofaus;rI usifh0wfwefzdk;rsm;

xdef;EdkifzdkY? rsKd;qufopf jrifYEdkifzkdY twGuf tE&m,f &SdrSmyJ jzpfonf/ 'gaMumifh zGHYjzdK;qJ wdkif;jynfawG&JU aus;vuf awGrSm ausmif;aumif;rsm;? q&maumif;rsm; ta& twGuf rsm;rsm;ESifY rSefuefwJY ynmoifMum;rI? ynm ay;rIrsm; ta&;wMuD; vkdtyfaeygonf/ &Jjrifhausmf &nfnGef;/ /

-Three Cups of Tea : one Mans Mission to Promote Peace. One School at a Time by Greg Mortenson and co-author David Oliver Relin -Stones into Schools: Promoting Peace with Books, not Bombs, in Afghanistan and Pakistan by Greg Mortenson

av;pm;pGm zdwfac:tyfygonf
armuynma&; r*Zif;ESihf 0bfqkd'fonf jrefrmEkdifiH ynma&; vGwfvyfcGihf? ynma&; w&m;rQwrIESihf ynma&;t&nftaoG; wdk;wuf aumif;rGefapa&;wkdYtwGuf BudK;yrf;tm;xkwfrIwpf&yf jzpfygonf/ armuynma&;r*Zif;odkY ynma&;ESihfywfoufaom owif;? umwGef;? uAsm? aqmif;yg;? 0wKwkd? tufaq; pmrlrsm; ay;ydkYyg&ef av;pm;pGm zdwfac:tyfygonf/
aus;Zl;wifpGmjzihf t,f'DwmtzJGU

www.maukkha.org

editors@maukkha.org maukkha@gmail.com

109

usef;rma&;

tem;,lzdkY vdktyfaMumif;
cEmudk,fu azmfjyaeaom tcsufrsm;
udk avQmhcs ay;EdkifwmaMumifh ~uGufwufwmrjzpfatmif umuG,fEdkifygw,f/

3/ ar;dk;emusifjcif;
oif oGm;BudwfwmaMumifh jzpf&wmyg/ oifhrSm pdwfzdpD;rIawG rsm;wJhtcg ntdyfae&if; oif rodvdkuf ayrJh oGm;Budwf rdwwfygw,f/ tJ'Dvdk rjzpfatmif oGm;udk umuG,fay;wJh oGm;zHk;pGyf wyfNyD;tdyfyg/ 70 &mcdkifEIef;xd oGm;rBudwf atmif umuG,f Edkifygw,f/ wcsKdUawGrSm oGm;vHk;0 rBudwfawmhwJhtxd xda&mufrI &Sdygw,f/

1/ acgif;udkufjcif;
wpfywfvHk; cHpm;cJh&wJh pdwfzdpD;rIawGu pae? we*F aEGHk;ydwf&uf a&mufwJhtcg acgif;wpfjcrf;udkuf a0'em udk qdk;qdk;&Gm;&Gm; cHpm;&wmrsKd; jzpfwwfygw,f/ tJ'Dvdk rjzpf&avatmif oifb,favmufyJ tvkyfrsm;rsm; tdyfcsdef? pm;csdefukd yHkrSefjzpfatmif BudK;pm;yg/

4/ tdyfae&mrS vefYEdk;jcif;

wpfcgwpf&H tdyfaysmfae&if; rMumcP vefYEdk; aewmrsKd; oifjzpfzl;rSmyg/ owd rxm;rdygbJ ESpfESpf NcdKuf NcdKuf tdyfaysmfaewJh oifhukd pdwfylyefp&mawGu vefYEdk; aewmyg/ tJ'Dvkd rjzpf&avatmif wpfaeYudk 7-8 em&Davmuf tdyfcsdef&ygap/ tdyfcgeD; uzif;"mwf ygwm 2/ ~uGufwufjcif; wpfcgwpf&H pdwfzdpD;wm rsm;vGef;wJhtcg awGeJY t&uf aomufoHk;wmudk a&SmifMuOfyg/ ~uGufwufwmudk ememusifusif cHpm;&Edkifygw,f/ pdwfzdpD;wmaMumifh cEmudk,fwGif;u a[mfrkef;awG 5/ oGm;zHk;aoG;,dkjcif; rnDrrQ jzpfwmaMumifhyg/ pdwfzdpD;rIrsm;wJh vlawG[m oGm;eJY oGm;zHk; tJ'Dvkd rjzpf&avatmif tm;upm;HkoGm;NyD; a&m*gawG jzpfzdkY tcGifhtvrf;rsm;ygw,f/ Mum&Snf wwfuRrf;wJh enf;jy&JU pepfwus oifjywJh avhusifhcef; pdwfzdpD;wmaMumifh xGufvmwJh aumfwDapm (Cortisol) awGudk *kwpdkuf oif,l avhusifhay;yg/ u cEmudk,f&JU ckcHtm;pepfudk avsmhenf;apwmaMumifh xdef;csKyfrIrJh tmHkaMum&JU vkyfaqmifcsufawG oGm;zHk;rSm bufwD;&D;,m;awG 0ifzdkY tcGifhtvrf;

110

tenf;i,ftwGif; roufomcJh&if q&m0efeJY jyo ydk&oGm;ygw,f/ tJ'Dvkdrjzpf&avatmif npm pm;NyD;wJh tcg wdkifyifyg/ wdkif; oGm;wdkufay;yg/

7/ emusifudkufcJjcif;
pkd;&dr fylyefp&mawGeJY pdwfzdpD;rIawG rsm;wJhtcg pdwfzdpD;rIrsm;wJhtcg oifhta&jym; a&mif&rf; acgif;udkufwm? cg;emwm? tdyfraysmfwmawGvnf; &muae 0ufNcHawGxGufwwfygw,f/ jzpfwwfygao;w,f/ tJ'Dvdkrjzpf&avatmif avhusifhcef;vkyfyg/ tJ'Dvdk rjzpf&avat mif q,fvDpvpf tuf ppf (Salycylic acid) eJY befZGdKif;ygatmufqdkuf (Ben- pdwfudkajzavQmhyg/ at;Nidrf;&mae&mrSm w&m;xdkifyg/ zoyl peroxide) awG yg0ifwJh tvSqDvdk&Sif;awG (armuusef;rma&;) vdrf;ay;yg/ ta&jym; ajcmufaoGUae&if tpdk"mwf Ref : Good Health xdef;odrf;ay;wJh c&ifrf wpfckckyg xyfvdrf;ay;yg/ &uf

6/ 0ufNcHxGufjcif;

raocifawGY&rnfh ewfcsrf;om
aumif;rIjyKvkyfoltwGuf qkay;&efewfjynfudkvnf;aumif;? raumif;rIjyKoltwGuf 'Pfay;&ef i&Jjynfukdvnf;aumif; rnfonfhae&mrqdk zefwD;zdkY rcJ,Of;ay/ aumif;rIESifh raumif;rItwGuf urmavmuyif wHkYjyefrI jzpfay:rvmbJ raeay/ 'dAokc ewfcsrf;om zefwD;zdkYtwGuf wckwnf;aomenf;vrf;rSm oufSdow0g tm;vHk;tay: ukPmxm;jcif; jzpfonf/ wjcm;vlrsm;\ wdk;wufrI? Nidrf;csrf;rI? Tifvef;csrf;ajrUrItwGuf tpGrf;SdorQ BudK;pm; tm;xkwfjcif;onf wdkif;jynfESifh vlYtzGJYtpnf;\ tusKd;twGuf onfydk;aqmifGuf&mvnf; a&mufonf/ wjcm; olrsm;udk tultnDay;jcif;tm;jzifh rdrdukd,fukdvnf; ulnD&ma&mufonf/ rdrdukd,fudk tultnDay;jcif;tm;jzifh wjcm;olrsm;udk ulnD&mvnf;a&mufonf/

yg&*l (1921-2011)

111

0wKwdk

a0h0J.../ ...acgif;avmif;MuD;vnf; ... tdyfaysmfaeqJ... toHrjrnf edkif&Sm w,f/ pmoifcHkawGvnf;... z&dkz&J ... ydk;pm;jcudkufeJY ... qif;&J vGef;wJh b0 awG[mvnf;... eHkcsm ae&Smw,f... pmtHoHawG Mum;csif ygw,f... uGufvyf jznfhvdkufaygY uG,f...

MuG Gufa D; & aEGO


sLvdkif eD*

uGufvyfjznfhcsifygw,f uG,f/ b,fvdk uGufvyfawGudk udk,fb,fvdk jznfhEdkifr,f qdkwm udk,fhzmomawmif ra&&mvSay r,fh... jznfhcGifh&r,fh wcsdefcsdef awmh &SdvmvdrfhOD;r,fvdkY udk,fh zmom tm;wif;&if;.../ udk,fhudk,f tdrfa&SU vrf;ray:rSm &Guf udk tm;arG;&if;.../ aMuG wodkuf/ aEGOD; avayG&JU ta0h t0dkufrSm MuHKovdk MudKufovdk [dk pdwful;,OfvGef;olvdkY r onf vGifhyg;vdkY.../ txdef;tuGyfrJh opf&GufaMuG awavuav;awG MumcP pGyfpGJcsuf wifcH&olrdkY rxl; &,f... rif;wdkY b,fqDrSm cdkem;MurSm qef;awmh.../ vufawGU rvkyfedkif ao;orQ pdwful;,Oform; b0u ygvdrfh.../ [dk;... cyfvSrf;vSrf;qDu vGwfajrmufEdkifrSmr[kwf qdkwmudk xl;tdrfoif &JU aw; em;vnf&if;... &kef;xGufzdkY MudK;pm; &if;... pdwful;awGqufvdkY ,Ofae oH vGifhysH rdwm.../ vkyfcsifwmawGu trsm; MuD;/ vrf;ray:u avvGifh uav; i,fav;awGudk jrif&ifvnf; tem *wf uif;rJhaewJh olwdkY b0av; awGtwGuf udk,fbmvkyf ay; edkifrvJ awG;&if;... pdwful; awG xyf,Ofjyef a&m... / ajymom ajym& udk,fh tem *wf

112

awmif udk,fraocsm.../ bmbJ jzpfjzpf.... ausmif; raeedkif&SmwJh ol wdkYav;awG pma&; pmzwfuav;rS rwwf&if b0 a&SUc&D;rSm b,fvdk tvif;a&mifeJY vrf;qufavQmuf MurSmygvdrfhvdkY awG;ylrdwm avmuf awmh udk,fvkyfcGifh &Sdygao;w,f.../ a[m.... ajym&if;qdk&if;... yDeHtdwfpkwfuav;udk ausmrSm rEdkifreif; ydk;vdkY.../ xdyfzsm;rSm oHcRef wyf wkwfwacsmif;udk udkifxm;wJh uav;i,fwa,muf/ udk,fhqdkif a&SU aomufa& tdk;pifav;rSm a& vmaomufw,f.../ ayyGnpfywf aewJh rsufESm... eDaMumif qHyif bkwf odkufuav;eJY.../ t0wftpm;awG u bmta&mifvdkY trnfwyf& cufatmifudk rGJajcmuf ayusHvdkY.../ aomufa&tdk;u a&udk oHk;av;cGuf qifhaomuf ae&SmwJh oluav;udk MunfY&wm tvGefqmavmif rGwf odyfaeyHk.../ wu,fqdk... olY t&G,f uav;i,fwa,muf&JU ausmay: rSm ausmif;vG,ftdwf uav; wvHk;... 'grSr[kwf... ausmif; ausm ydk;tdwf uav;wvHk;yJ &Sdaeoifh wmaygYaemf.../ ]uav;... rif; xrif; rpm;&ao;bl; xifw,f} qdkawmh bmrS jyefrajz... rIefawaw rsufESm ay;av;eJY.../ olYb0ay; todt&... ywf0ef;usifrSm olaumuf,l&r,fh ypnf; bm&SdedkifrvJ qdkwmudkom rsufajcrjywf tuJcwf&if;../ ]aeOD; cP/ tefwD xrif; oGm;,lvdkufOD;r,f qdkawmh tHhMo wMuD; armhMunfh&if;... acgif; uav;udk oGufaeatmif ndwf vdkufw,f/

xrif; wZvHkudk jrdef&nf &Suf&nf pm;ae&Smol uav;i,f &,f.../ rif;&JU 0rf;wxGm jyemudk weyfpmavmuf jznfhay; vdkufedkif ayr,fh... wu,f jznfhqnf; ay;& r,fh uGufvyf tMuD;MuD;udkawmh... b,fvdk jznfhqnf; ay;&ygYrvJ uG,f.../ 'Dvdk pm;p&mav; wckck auR;vdkuf&HkeJY 'Djyemu jyD;oGm; rSmrS r[kwfbJ/ udk,fh b0rSm aygYap vdkvdkY aMumif&kyfxdk;umrS... aq; twGuf av;cJh&vdkY... aMuuGJemusif ,lMuHK;r& jzpfp&mawG MuHKcJh&ovdk... ckvJ.../ vG,fvG,fulul apwemwckaMumifh rif;uav;&JU pdwfxJrSm olrsm;tay: rSDcdk tm;xm;vdkwJh pdwfaysmhpdwfnHhawGrsm; 0ifoGm;cJh &if... vdkYvnf; awG;ylyif rdao; w,f/ udk,fhqdkifrSm tjrJwrf; aps;0,fvmwJh 9 ESpf t&G,f uav;i,fav;.../ olYudk ar;MunfY awmhvnf; ausmif; raecJhbl;wJh/ aps;0,fvm&if; tdrfu om;&JU umwGef;pmtkyf uav;awG awGY&if aumufjyD; t&kyf MunfhwwfwJY olav;udk.... ]om;... ausmif;aecsif vm;} vdkY ar;MunfhawmY.... r0Hhr&J av; jyHK;&if;.... ]aeawmh aecsifyg w,f... tefwD&,f/ 'gayr,fh... tarhudk uav; ulxdef;&w,f... aps;0,f ay;&w,f.../ xrif;csuf ay;&w,f} wJh/ atmf... olY t&G,feJYrvdkuf rdb ulae&olav;.../ olY taru tdrfwumvSnfhvnf t0wfavQmf zGwfae&ol/ tazu MuHK&musyef; vkyfom;... t&uform;/ udk,fu

tm;ravQmYbJ...]om;? 'D umwGef; av;awG udk,fhzmom zwfrMunfh csifbl;vm;} qdkawmh ol uav;u acgif;uav;udk cyfoGufoGuf ndw f jy&Smw,f/ ]aumif;jyD... aemufaeY us&if om;udk pmzwfwwfatmif oifay;r,f/ tefwDhqdkifrSm aps;r 0,fjzpfvnf; om;tm;wJh wcsdef.... cPav;jzpfjzpf vmcJhaemf/ tefwD pmtkyfuav;awG 0,fxm;r,f} 'DvdkeJY udk,fh&JU wedkifwydkif pma&;pmzwf oifwef;av; pcJh w,f/ oifykef;MuD; zwfpmtkyf topf uav;&,f... yg0g&def;*sm; a&mifpHk yHkav;awGygwJh vufa&;vS pmtkyf uav;&,f... cJwH? cJzsuf? cJcRef vSvSav;awGudk ay;vdkuf awmY olYrsufESmav; 0if;vuf awmufy oGm;vdkufwm/ tenf; qHk;... ol pma&;pmzwf wwfoGm; r,f/ 'gqdk aumif;wJh todtjrif av;awG ydkyGifhvmedkifr,fvdkY arQmf vifhcsuf xm;&if;... udk,fvnf; MunfEl;tm;wufrd&JU .../ ]uJ ... 'DaeY uMuD; poif r,f/} olY vufuav;udk udkifjyD; uMuD; a&;yHk a&;enf;av;udk tqGJ towf rSefatmifjy&if;... yg;pyfu vnf;... ]qdkMunfhygOD;... u MuD;} oluav;u &Suf&GHU pdwf vIyf&Sm;wJh toHwdrfwdrf uav;eJY ]u.. MuD;} wJh/ q&mwynfh twdkif tazmufnDpGm? tay;t,l rQpGm/ oluav;uvnf; aeYpOf rSefrSef pma&;pmzwfvdkY/ oluav;&JU tar uvnf;... olYom;av;udk pmoif ay;wmudk 0rf;yef;wom jzpf vdkY.../ odyfrMumvdkufygbl;/ ol
113

uav;ay:rvmcJh/ w&uf.. ESpf&uf/ uav; aersm;raumif; avovm;uG,f.../ aemufqHk; rae edkif/ vrf;Mum;av;xJ... wJtdrfpk av;awGu... oluav; wdkYtdrfukd vdkufoGm;rdawmh.../ rl;aewJh... olY tazeJY oGm;wdk;w,f.../ oluav; udk vufbuf&nfqdkifrSm... tvkyf oGif;xm;vdkufjyDwJh/ rl;aewJholeJY pum; MumMum&yf ajymraecsifwm eJY... udk,fvnf; jyef vSnfhvdkufawmh tdrfa&S h ajrmif;eHab;rSm... oifykef; MuD; zwfpmtkyftzHk; tjyKwfuav; udk ydkif&SifrJhpGm awGYvdkuf&w,f.../ tdrf0rSm t0wfavQmf&mu jyefvm wJh oluav; tareJY awGYw,f.../ ][kwfw,f... tr&,f/ wvudk waomif; ay;w,fav... rdom;pk oHk;&wmaygY../ olvnf; vufbuf&nfqdkifqdkawmh rkefYwdkY? vufbuf&nfwdkY tydktvQHawGudk pm;&wmaygY} wJh/

vufbuf&nfqdkifawG a&SUu jzwfoGm;wdkif;... 0rf;wD;wl;aumf... atmfae&SmwJh uav;pm;yGJxdk;av; awG toHMum;&if... udk,fh&ifxJrSm pl;pl;eifheifh.../ atmf... qif;&Jem... qif;&Jem... b,fawmhrS qif;&Jem aysmufygYrvJvdkY... awG;&if;... olu av;udk owd&rd&../ aemuf wvavmuf Mum awmh... oluav; bD,mqdkifrSm pm; yGJxdk; ajymif;vkyfaew,fvdkY Mum;& jyefw,f/ bD,m tydktvQHawG? tjrnf;tydktvQHawGvnf; aomuf oHk; jrnf;prf;wwf aeavjyDvm;.../ aemufqdk... olY tazvdk t&uform;MuD;rsm; jzpfoGm;av rvm;..../ 'DvdkeJYyJ... tcsdefwef t&G,fa&mufvdkY... tdrfaxmif&uf om;awG bmawGus/ olYvdk uav; i,fav;awG xyfarG;/ vrf;rawG ay:rSmyJ b0awG jzwfoef;/

qif;&Jayr,fh aumif; aumif;rGefrGef &dk;&dk;om;om; jzwf oef;edkif&if awmf&JU.../ tusifh pm&dw awG ysufpD;jyD;... avmu&JU trdIufp av;awGtjzpf... oHo&mvnf rqHk; jzpfae&if.../ wrQif wwef;wef;vm wJh tawG;pawGu... tr,fbkwf u,f olYcsnfcif ... b,folxGifrS onfIyfaxG; ... &Sif;edkifygYav;... qdk ovdk/ [dkawG; onfawG;eJY... jznfhp&m uGufvyfawG... uGufvyf awG..../ b,fae&mu b,fvdk pjyD; udk,f jznfhay;edkifrvJvdkY aEGOD;&JU avl;awGeJY tjydKif... tawG;awGu a,muf,ufcwfvdkY.../ aEGOD;&JU avl;wcsuf t arTYrSm.... aEGOD; &GufaMuGwodkuf.... 0dkuf0dkuf0J0J... &kwf&kwfoJoJ... vrf;r ay:rSm jyefYusJ vdkY.../ eD*sLvdkif

ynma&;&JU tp
oihfuav;awGudk &dk;om;ajzmihfrwfwwfatmif jyKpkysKd;axmifjcif;[m ynma&;&JU tpygyJ/ *Ref&yfpuif (1746-1827)

(t*FvdyfvlrsKd; vlrIawG;ac: ynm&Sif)


John Ruskin (1819 - 1900)

114

jzpfygw,f/ olYtaz jAm[P q&m MuD;u rEmef&GwfqdkrIrSm ouf0if ,HkMunfol jzpfw,f/ olYom; od'w udkvnf; olYvdk rEmef&Gwfol jzpfap vkdw,f/ 'ghaMumifh olYom;udk ]OHK} tcgcg &Gwfapw,f/ om;jzpf olu vnf; olYtaz pDrH&mtwkdif; rEmef awGudk &Gwfqdk&if; tcsdefawG ukef vmcJhw,f/ 'DrSm od'wu rEmef &GwfqdkrIrSm t,HktMunfrJh vm w,f/ olodcsifwmu olYudk,f twGif;xJrSm &SdaewJh twudk tao tcsm odcsifvmwm jzpfw,f/ 'DrSm q&mMuD;&JU od'w[m wif om;tzESpfa,muf&JU jyem jAm[P rsKd;&kd;u qif;oufvmol u p awmhwmygyJ/ acgif;pOfudk MunfhNyD; oDv qdkwJh taumif rwlrwef? rzG,f r&mawG vkyfawmhr,f? ajymawmh r,fvdkY pmzwfolu arwmydkY&if vnf; cH&rSm rvGJygyJ/ ck ajymr,fh taMumif;t&mu bk&m;tavmif; od'w&JU trnfemrMuD;eJY qifwl jzpfaeygw,f/ odkYjzpfygaomfvnf; ck udkoDv ajymr,fh od'wqdkwmu *smref pma&;q&mMuD; [mrif[ufpf a&;om;wJh 0wKxJu od'w t aMumif;yJ jzpfygw,f/

wnom;rSm om;jzpfol u zcifjzpfoludk ol rEmefawG r&Gwf csifawmhwJh taMumif;? twudkom wu,fodcsif &SmazGcsifaMumif;? olYudk avmuMuD;xJrSm twudk &SmazGzdkY c&D;xGufcGifh jyKapvdkMumif;? tazh&JU ydkydkp,f rygbJ olY'l;olcRef &SmazGrSmjzpfaMumif; tao;pdwf tpD&ifcH wifjy vdkufw,faygYav/ 'DrSmwif jAm[PMuD;u a'gotdk;aygufuGJ awmhw,f/ vHk;0 (vHk;0) tJav b,fvdk taMumif;jy csufeJYrQ cGifhrjyKEdkifbl;aygY/ tJovdk jywfjywfom;om; tajzay;jyD; zcif jAm[PMuD;[m olYtdyfcef;xJ 0if
115

oGm;jyD; tdyfpuf&eftwGuf wHcg;udk qufyg&ap/ ukdoDvvnf; tdrfu ydwfvdkufygawmhw,f/ xGufvmcJholyg/ udkoDv tdrfu xGufvmwm od'wvdk twudk n[m wdwfqdwfjcif;wdkY &SmazGzdkY r[kwfygbl;/ qdkawmh rif;rlaevsuf/ tdyfraysmfEdkifwJh jAm oDv&,f rif;u twqdkwmudk [PMuD;crsm oef;acgifoef;vGJ t taotcsma&m odaevdkY &SmazGzdkY r csdefMuD; tcef;tjyifudk xGufvm vdkawmhwmvm; oaumifh om; ygw,f/ 'DrSmwif tcef;a&SUrSm b,f &,fvdkY aigYawmhawmh ar;cJh&ifvnf; udkrS ra&GUpwrf; jidrfouf ckdifrmpGm udkoDvu a,mif0g;0g;eJY usaemf &yfapmifhaewJh cspfom; od'wudk vnf; raocsm? ra&&mygyJvkdY ajzrd awGYvdkuf&w,f ./ rSm trSefygyJ/ xm;ygav? od'wu ] om; rtdyfao;bl;vm;? q,fhoHk;ESpfom; i,fjzL (&nf;pm; b,ftcsdef &dSaejyDvJ} oemawmif r&Sdao;wJh) t&G,frSm ]usaemf apmifhaeygw,f} tdrfu xGufcJhwm/ udkoDvuawmh ]rif;bmudk apmifhae om;wa,muf tdrfaxmifonf wmvJ} b0eJY xGufcJhwm/ od'wu tdrfu ]tazhqDu cGifhjyKcsuf xGufcGmzdkYtwGuf rdbawGqDu udkyg} y&dkydkp,f wjym;wcsyfrS r,lcJhbl;/ ] igajymjyD;jyDav} tJ udkoDvuawmh toufckESpf ]usaemf apmifhaeyg q,fausmf rdbESpfyg;&JU rwfwyfpm? w,f} wHk;vkH;pm jcpfjcKwfpkxm;wJh pkbl;xJ reufvif;awmh zcif uae c&D;p&dwf y&dkydkp,fudk ay;vdkY jAm[PMuD;crsm om;jzpfoludk tdrfuae xGufcGm vmEdkifwm jzpf vufavQmh vdkuf&ygawmhw,f/ w,f/ udkoDv tdrfuae xGufvm eHeufcif;xd rtdyfbJ &yfapmifhaewJh awmh tarh ausmufysOf uav; om;jzpfol od'wudk Oayum jyK vnf; ygw,f/ zsm? apmif? jcifaxmif? vdkuf&ygawmhw,f/ rif;oabm tdk;cGufawGvnf; ygw,f/ ukefukef rif;aqmif? rif; vkyfcsif&mvkyfawmh ajym&&if tyfjcnfeJY tyftjyif aygY/ 'DrSmwif od'w tdrfu xGuf uav;twGuf aq;0g;utp ygvm vmcJhygw,f/ vGwfajrmufMunfEl; ygw,f/ jcif;udk olcHpm;vmrdw,f/ ol wcgrS MuHKawGY usifvnfzl;jcif; r&Sdao;wJh od'w[m avmuDvlY avmuqdkwJh t&mMuD;xJrSm olodyf abmif avmuMuD;xJrSm tpGef; odcsifwJh olYtwudk olYb0tawGY a&muf usifhpOfawGudk usifhMuH tMuHKeJY oludk,fwdkif &SmazGawmhr,f tm;xkwfaewJh olawGqDvnf; aygY OHK / a&mufcJhw,f/ oli,fcsif; rdwfaqG ppfudkvnf; awGYcJhw,f/ Ak' a*gwr od'w Zmwfvrf;udk 'DrSm &JU w&m;udkvnf; emcGifh&cJhw,f/ cP&yfvdkY udkoDv taMumif;udk a*gwr&JU w&m;udk a0zef&if; bk&m;
116

eJYvnf; 'pfuyf&Sif; (pum; ajymcGifh udk) &cJhao;w,f/ olYrdwfaqGu a*gwrxHrSm wynfhcH &[ef;0wfvdkY usefcJhw,f/ oluawmh olYw&m;udk olY tawGYtMuHKuae &Smr,fqdkjyD; c&D; quf xGufcGmvmcJhw,f/ jrdKUwpfjrdKUudk a&mufoGm; w,f/ txufwef;pm; uajconf jynfhwefqmrwOD;eJY awGYqHkcJhw,f/ olr&JU tultnDeJY pD;yGm;a&; atmifjrifol olaX;MuD;awGeJY rdwf aqG jzpfoGm;w,f/ od'w[m atmifjrifwJh pD;yGm;a&;orm; jzpf oGm;w,f/ uajconfr tacsm tvSeJY vufxyfvdkufw,f/ t aumif;pm;awGpm;? taumif;pm; awG0wf? taumif;pm;awGaomuf jyD; vlaygif;rSm;aeawmh tJav a,mifvdkY od'w b0 atmufajc vGwfvmw,f/ 'DvdkeJY waeYrSm od'w w&m;udk taMumufeJY awGYoGm; w,f/ olY&ifcGifxJu olYZeD; t acsmtvSudk Munfhae&if;eJY oltdk? olem? olao edrdwfyHkawGudk awGY vmw,f/ 'DrSmwif ol&SmazG&r,fh twtwGuf olYZeD;xHrS wdwfwqdwf xGufcGmvmcJhw,f/ jrpfw jrpf a&mufawmh ul;wdkYorm; wOD;eJY rdwfaqG jzpfw,f/ ul;wkdYorm;eJY twl aexdkifw,f/ ul;wdkYorm;udk ulnw,f/ul;wdorm;uod'wukd D Yk jrpf&JU oabmobm0eJY jrpf&JU usifhpOfawGudk MuHK&ifMuHKovkd aqG; aEG; vufcsm ay;awmhw,f/ jrpf&JU toHudkvnf; em;axmif wwf atmif avhusifhcdkif;w,f/

udkoDv awmxJ a&muf awmh ul;wdkY q&mvdk olYa&SUu a&muf ESifhol q&morm;awG trsm;MuD;eJY qHkawGYcGifhudk &cJhw,f/ olwdkY&JU aEG;axG; vrf;jyrIawGeJY udkoDv aysmf0if MunfEl;aecJhw,f/ tpm; taomufqdkwm awmifwuf awmifqif; vkyfvdkuf&HkeJY [if;r a&G; awmhbl;/ rQpfa&vHkjyKwfuvnf; ewfok'gvdk csKdjrdefaewm/ olYuav; crsmrSmawmh eH&dk;uav;awG t jydKif;jydKif; ay:vmwmaygY/ 'gayrJh rdwfaqGawGu uav;udk 0dkif;cspf Muw,f/ taumif;qHk; [if;vsmudk uav;twGuf pDrHcsufjyKwf auR; w,f/ vlawG[m pdwful;,Of 'kuudk &,foGrf;aoG; Edkifayr,fh vufawGYuswJh 'kuawGudk &ifqdkif &wJhtcg jyemawG trsm;MuD; &dSvmw,f/ 'DvdkeJY udkoDvwdkY tdrfaxmifa&; jydKuGJ oGm;&Smw,f/ b,folY tay:rSmrS tjypfr&Sdbl;/ &Sdjcif;&Sd&if udkoDvu olYtm;enf; csufaMumifh ckvdk jzpf&w,fvdkYyJ ed*Hk;csKyfw,f/ &ifxJ vufawGYusus jidrf;w,faygYAsm/ jyD; olYtvkyfol wnfwnfjidrfjidrf wm0ef,l quf vkyfaecJhw,f/ ul;wdkY q&meJY ae&if; w aeYrSm od'w&JU ZeD;eJY om;jzpfol[m jrpfqdyfudk a&mufvmw,f/ y&d edAmefpHawmhr,fh a*gwrudk aemuf qHk; vmzl;Muwm jzpfw,f/ taemufbufurf;udk ul;&rSm jzpfw,f/ 'DrSmwif ZeD;jzpfol ajrGudkufcH&NyD; aoqHk;oGm;w,f/ od'w[m rdwqdk;om;av;udk t awmf cspf&Smw,f/ 'gayrJh olY om;u olYudk &ifh&ifhoD;oD;awG ajymjyD; wn

rSm tjyD;wkdif pGefYcGm oGm;awmhw,f/ ul;wdkYq&mu od'wudk ]cifAsm;&JU om; jzpfcJhayrJh ck cifAsm;&JU om; r[kwfawmhbl;} vdkYajymvdkufw,f/ olYt&G,f? olYb0u olYtwudk jyXmef;vdkufwm jzpfw,f/ ul;wdkY q&mvnf;ul;wkdYavSudkod'wtm; tydkifay;jyD; awmxGuf oGm;yg awmhw,f/ 0wK&JU Zmwfodrf;ydkif; tcef;awGuawmh ydkvkdY av;euf vS ygw,f/ udkoDv taeeJY Zmwfodrf; ydkif;udk em;vnfovdk? rvnfovdk cHpm;&w,f/ w&m;usifhpOfawGeJY ywfouf ,SufEG,faewmudk;/ wcsKdUu od'w 0wKudk r[m,e tjrifeJY a&;w,fvkdYvnf; ajym Muw,f/ rl&if; pma&;q&mMuD;u jzifh *smref EdkifiHom;jzpfw,f/ tm&Sudk vmcJhw,f/ tdEd,udk a&mufvmcJhjyD; Ak'eJY Ak' tbd"rmudk pepfwus avhvmoGm;cJhw,f/ jyD; od'w 0wKMuD;udk a&;zGJYw,f/ udkoDv[m q&myg&*l bmomjyefxm;wJh q&mMuD; [mref [ufpf&JU od'w 0wKMuD;udk 0,f,l odrf;qnf;xm;ol jzpfw,f/ zwfwJh tMudrfaygif;uvnf; renf;awmh bl;/ zwfwdkif;vnf; topf? topf udk cHpm;&w,f/ b,fvdk tcsdefrsKd;rSm udkoDv zwfovJqdkawmh udkoDv pdwfnpfwJh tcg? pdwf"gwf uscsif ovdk jzpfvmwJh tcgrsKd;rSm od'wudk jyefzwfw,f/ twif; vkyf,lxm;wJh wnfjidrfrIrsKd;udk udkoDvu t,Hk tMunf r&Sdbl;/ olYb0eJY olYtawGY tMuHKawGu ay;aewJh edrfhjrifhcHpm;rI wkdif;rSm olY jyemawG twGuf

EIdif;,SOfcHpm; wnfjidrfzdkY&m twGuf udkoDv[m od'wudk zwfw,f/ tawmfhudk aumif;rI jyKygw,f/ 'gudk udkoDvu rjiif;bl;/ ck udkoDv&JU uav;awG pmar;yGJeD;aejyD/ wESpfjyD; wESpf aEG [m w&pfjyD; w&pf ydkvkdY ylavmif vmw,f/ uav;awG twGuf udkoDv taumif;qHk;udk vkyfay; w,f/ tcsdef&&if &ovdk pmoifcef; xJ 0ifw,f/ &,fp&mav;awG nyfnyfajymw,f/ olYuav;awG wufMuG vef;qef;vmwJh tcg ol wdkY od&r,fh pmawGudk jyefvnf aqG;aEG; jyD; oifrSef; rodatmif oifay;w,f/ jyD;&if &J&ifh tbd"rmawGudk olwdkY em;vnf cHpm;Edkifr,fh toHk;tEIef; awGu wqifh olwdkYudk owdawG &Sd vmatmif rodrom arG;jrLay; w,f/ 'gygyJ jrpfqdkwm pD;& r,f/ pD;qif;jcif; r&SdwJh jrpfrSm a&[m aoaerSmyJ/ tJ'Dawmh a&aoeJY jrpfqdkwm urmavmurSm r&Sdbl;/ r&SdEdkifbl;/ jrpfrSef&if pD;udk pD;qif; ae&r,f/ jrpf&JU b0 rsufESmjyif[m vIdif;yJ xefxef? ydk;zJ uwDygyJ cif; xm;cif;xm; . pD;qif;aerS jrpf[m vSw,f ../ / urmykvJ 7? 3? 2011 pmudk;/ / (q&myg&*l bmomjyef onfh pma&;q&m [mref[ufpf HERMANN HESSE \ od'w SIDDHARTHA 0wK)

117

mfrif; aZ
ajymawmhr,fqdk&ifolwdkYuw,fjyD; em; raxmifcsif awmhbl;/ tJovdk tcgrsKd;rSm zdk;arS; wdkY zdk;axG;wdkYu bmvkyfowkef; qdkawmh ]tzGm; tzGm;? olMuD;OD;rIH t aMumif; ajymygOD;/ tJ'gu rajymwm MumjyDAs} qdkjyD; tpazmfay; Muw,f/ 'DawmhrS tzGm;u ]at; [kwfom; [Jh/ 'DvdkuGJU ighajr;wdk&Jh/ tzGm;wdkY e,frSm t*Fvdyf acwfwkef;u ol MuD; OD;rIH

qdkwm &dSouGJY} [k tpcsDjyD; Zmwfvrf;udk ajymawmhw,f/ 1/ ]rJwkdif} qdkwJh &Gm[m tdrfajctm;jzifhawmh w&m pGef;pGef; avmufyJ &dSygw,f/ &Gmom; trsm;pk uawmh v,form;? ,morm; awGyg/ tenf;tyg; avmufuawmh qdwfwdkY? 0ufwdkY arG;jyD; jrdKUudk wifa&mif;Muw,f/ rJwkdifuae oHk; wkdifcGJavmuf vrf;avQmuf&if &dk;r tajcudk a&mufw,f/ tMurf; zsOf; ajym&&if wwkdif[m ESpfrkdif avmuf &dSw,fvdkY ajymw,f/ &Gmom;awG opfckwf? 0g;ckwfzdkY vdk vm&if tJ'D &dk;ay:udk wufMuwmyJ/ OD;rHI qdkwm tJ'D rJwkdif&Gm olMuD;aygY/ olMuD; uawmfu a':ysKdwJh/ ]rysKda&? a&SUwywf jrdKUrSm 'gbmyGJ &dSw,faemf/ igwdkY 'De,fzuf u olMuD;awGtm;vHk; wuf&rSm/ xl;xl;cGefcGef&dSwJh olMuD;awGudk c&kdif0ef rpwmuif;bJvf udk,fwkdif emrnfaumif; vufrSwf ay;rSmwJh/ 'geJY [dkrSm qkdif&mqkdif&mawGudk vufaqmifay;zdkYvdkwJh ypnf;awG xkyfygykd;yga[h/ tJ ysm;&nfwdkY? trJ

zdk;arS;wdkY? zdk;axG;wdkY tzGm; u yHkajymaumif;ovdk olwdkY rrD vkdufwJh acwfu rSwfom;p&mawG? &,fp&m Zmwfvrf;awGudkvnf; &Sm&SmazGazG ajymjyavh&dSw,f/ a&T ,kefeJY a&Tusm;wdkY? bDvHk;iSufreJY AdkvfuswJh qifMuD;wdkY? bkef;MuD;wlr rpm0gwdkY? avvnfvkdufvdkY pOfhtdk; MuD;uGJoGm;wJh yHkjyifwdkY pwmawG uawmh Mum;&zef rsm;vGef;vdkY &dk; awmifaejyD/ 'gaMumifh tzGm;u tJ'D yH k j yif a wG

118

ajcmufwdkY? qwfom; ajcmufwdkY vnf; rarheJYOD;} qdkjyD; olMuD;rif; OD;rIHu olYZeD;udk rSmaew,f/ ]udkrIH 'gxuf [dkjrdKUtkyf&Hk;u pma&;av; armifayguf wavmu rSmxm;wm &dSw,frdkYvm;/ bmwJhawmf/ bm tyifqdkvm;/ tJ'gaum awmufxdef wdkYudk ckdif;xm;jyD;jyD vm;} vdkY a':ysKdu olYa,mufsm;udk vSrf;owday; w,f/ OD;rIHu olYrdef;rudk t &ef aum qdkwJh oabmeJY vSrf;aiguf&if; ]rif;uvJ 'Davmufawmif rodbl; vm;/ bmtyif&rSmvJ? opfcG yef;yif udk ajymwmuG/ igckdif;xm;jyD;jyD/ ig wdkY jrdKU rwufcif w&ufavmufrSm a&mufvmyg vdrfhr,f/ apmapm a&mufvmvdkY tdrfrSm MumMum xm;&if EGrf;ukefrSm pdk;vdkY/ udk,fu pyg;taMumif;? yJtaMumif; oday r,fh opfcGyiftaMumif; odrS rodwJh Opm} qdkjyD; &Sif;jy aeao;w,f/ [kwfw,f jrdKUtkyf&Hk; pma&; armif aygufu olwdkYudk &dk;ay:wuf jzpf&if wJh opfcGvSvS wtHkavmuf cGmvm ay;ygvdkY rSmxm;wmudk;/ trSefu awmh MuHK&if ,lvmzdkY rSmw,f qdk wmxuf cifAsm;wdkY usKyftwGuf opfcGyef;yif ,lvmay;vdkY atmf'g xkwfwJh oabmygyJ/ armifaygufu pma&;av; qdkayr,fh jrdKUay:rSmawmh rif;aygufpdk;ayguf vrf;awGudk b,f vdk 0ifxGuf &r,fqdkwm em; vnf ol jzpfavawmh olwdkYvdk awmol MuD;awG twGufawmh tm;udk;p&m jzpfaewmaygY/ aemufwcsufu vnf; olMuD;OD;rHI tygt0if wcsKdU aom olMuD;awG[m awmom;awG udk tkyfcsKyfaewJh olMuD; jzpfayr,fh

pmudkajzmifhatmif ra&;wwfawmh vwfvwfa&SUrSm jrifae&rSawmh 'ghtwGufvnf; jrdKUay: a&mufwkdif; abmufrJhaMumifh armifaygufudk pm armifaygufudk tm;udk;ae&wm/ &if;xJ xnfhxm; &OD;rSmvJ/ wcsD xJeJY opfcGyef; wtHkvHk;udk c&kdif0ef 2/ uawmfudk vufaqmif ay;ypf c&kdif0ef&Hk;ab;u ajr vkdufwmaygY/ uGufvyfxJrSm &Gmaygif;pHku 'gbmyGJ tJ'gtjyif ]usaemf rsKd;MuD; vmwufwJh olMuD;rif;wdk&Jh vSnf; u rJwkdif&Gm olMuD;irIHyg cifAsmh/ awGeJY jynfhESufaew,f/ rsm;vGef; usaemfrsKd;MuD;wdkYbufrSm opfcGawG vSwJh vSnf;0kdif;MuD;awGudk MunhfjyD; aygvSygw,f/ trsKd;vJ pHkygw,f/ rpuif;bJvfu olYa,mufsm; c&kdif c&kdif0efuawmf vdkcsifwJh b,fopfcG 0efMuD;udk xl;qef;vSwJh jrifuGif; jzpf rsKd;rqdk usaemfrsKd;MuD;wdkY &SmjyD; jrdKU wJh taMumif;? 'grsKd; t*FvefrSm jrif txd ydkYay;Ekdifygw,f} pojzifh &zdkYqdkwm rjzpfEkdifaMumif; ajymae olMuD;OD;rHIu avQmufwifawmhwm owJh/ awmfaeMumawmh c&kdif0ef aygY/ ab;u wjcm;&Gm olMuD;awG uawmf vSnf; 0kdif;awGzufudk pyf uawmh [efudk raqmifEkdifbJ tzm; pyfpkpk vkyfzdkY xifygY a&mufvmw,f/ vGefaewJh OD;rHIudk MunhfjyD; pdwfysuf olYaemuf rSmvnf; pma&;vdkvdk jym aeMuw,f/ watmifhavmuf ae wmvdkvdk ArmESpfa,muf ygvm awmh c&kdif0ef uawmfu aemufvdk w,f/ tJ'DrSmyJ olMuD;OD;rIH&Jh vSnf; &if rSmr,fhtaMumif; aus;Zl; txl; tdrfab;rSm MudK;eJYqGJjyD; csdwfxm;wJh wifaMumif; ajymjyD; aemufyg pma&; opfcGyef; tHkvkdufMuD;udk awGYoGm; awGudkawmif tukdifrcHbJ opfcG w,f/ rdef;rwdkY obm0 yef;jrifawmh yef;tHkMuD;udk oludk,fwkdif qGJjyD; jyef raeEkdifbJ vSvkdufwm? b,folY opf oGm;w,f/ cGyef;awGvJ? bmvkyfzdkYvJ? a&mif;zdkY vm; pojzifh ar;awmh jref;awmh 3/ wmaygY/ rppfuif;bJvf ar;orQudk 'gbmyGJrSmwcsKdUolMuD;awG aemufuygvmwJh pma&; wa,muf emrnfaumif; vufrSwfawG? wjcm; u bmomjyefay;aygYav/ tJ'D qkawG &ayr,fh olMuD;OD;rHIuawmh awmhrS olMuD;OD;rHIvJ jymjymovJeJY bmqkrS r&ygbl;/ qk r&ayr,fh ]a&mif;zdkY r[kwfaMumif;yg/ c&kdif0ef OD;rHIu 0rf;renf;ygbl;/ bmvdkYvJ rif;udk vufaqmifay;zdkY e*dkuxJu qdkawmh opfcG yef;yifawGudk &nfpl;jyD; usaemfrsKd;MuD; ,lvmwJh taMumif;jyKjyD; a&SUrSm bmvkyf& opfcGyef;awGvdkY ajymay;yg cifAsm} awmhr,f qdkwmudk olMuD;rif; em; qdkjyD; pum;jyef vkyfwJh pma&;udk vnfoGm;vdkYyg/ 'gbmyGJu jyefvdkY atmufusKdU &wmaygY/ trSefu &Gma&mufuwnf;u olMuD; rif;OD;rHI jrdKUtkyf&Hk;u pma&;av; armifayguf crsm &yfa&;&Gma&;awG odyf*&k rpkduf rSmvdkY olYtwGuf ,lvmwm/ odkY EkdifawmhbJ wynfhausmf awmuf aomfvnf; c&kdif0efuawmfudk t&Sif xdefwdkY? ipl;wdkYeJY &dk;ray:udk wufcsD
119

qif;csD vkyfjyD; opfcGyif pkaqmif;a&; pvkyfawmhwmyJ/ tJ'gtjyif olMuD; rif;u olYjcH0if;xJrSm av;wkdifpif awG tESHYxdk;jyD; awmxJu ,lvm orQ opfcGyifawGudk csdwfxm; w,f/ c&kdif0efuawmfudk vuf aqmif ay;zdkY pkxm;wJh oabmvdkY vnf; ajymEkdifwmaygY/ odkYaomf olMuD;rif;OD;rHIu opfcGyiftaMumif; em;rvnfawmh b,fvdk jyKpk&rvJ qdkwmvnf; rodbl;/ csdwfxm;&Hk a&avmif;&HkavmufyJ odw,f/ 'g aMumifh opfcGawGu rSef;xm;ovdk tyGifhawG ryGifhbl;wJh/ 'geJY jrdKUwacgufwufjyD; pm a&;av; armifaygufudk vufaqmif awG bmawGay;jyD; opfcGyif jyKpka&; enf;av;vrf;av; &vdk&jim; csOf; uyf &wmaygY/ armifaygufuvnf; olodoavmuf em;vnfoavmuf olMuD;OD;rHIudk ajymjy&Smygw,f/ w u,fwef;awmh armifayguf ukd,f wkdifuvnf; opfcGyif taMumif; vnfvnf0,f0,f odwm r[kwf bl;/ rnfodkYyifqdkapumrl olMuD; OD;rHIwa,muf twGufuawmh opf cGyifawGtaMumif; e*dkuxuf ydk od oGm;ygawmhw,f/ ]awmufxdefwdkY ipl;wdkY vmMuprf;/ rif;wdkYudk opfcGyif b,fvdk jyKpk&w,f? arG;&w,fqdk wm ig oifxm;ay;r,f/ ighrSmu olMuD;qdkawmh wjcm; tvkyfawG vnf; &dSaeao;w,f/ aeYwkdif; rMunhfEkdifbl;uG/ opfcG qdkwmrsKd; [m opfyifrSm uyfjyD; pkdufwm taumif;qHk;? obm0eJYvnf; udkuf w,f/ wcsdefwnf;rSmvnf; a&u vdkw,f/ a&vnf; odyfMudKufw,f/
120

rdk;wGif;qdk&if awmxJrSm opfcGawG tqkyfvkduf yGifhwm rif;wdkYvnf; awGU zl;om;bJ/ 'gayr,fh opfcG&Jh xl;qef;wJh tcsufu aea&mif wkduf &kduf xdwmrsm;&ifvnf; a&&ayr,fh tyGifh yGifhcJw,f/ opfcG[m tHkYtkduf pGwfpdkwJh obm0udk MudKufw,fvdkY ajymvd&w,f...}pojzifhpma&;av; Yk armifayguf ajymjyvkdufwJh tcsuf awGxJrSm olxifwmawGyg xnfh aygif;&if; rqHk;Ekdifatmif olYwynfh ausmfawGudk opfcGynm oifMum; awmhw,f/ ]olMuD; pGwfpdkwmu awmh [kwfygjyD/ tHkYtdkufwmudk MudKuf w,fqdkwmu b,fvdkwkef;As/ usKyf awmh em;rvnfbl;/ pyg;yifawGqdk v,fuGif;xJrSm rdk;&Gmtpdk aeyl tajcmuf[myJ bmjzpfwm rSwfvdkY/ rdk;pdkw,fjzifh pdkw,f? aeylw,fjzifh ylw,fayghAsm} qdkjyD; awmufxdefu tar;&dSvmw,f/ ipl;uawmh rsuf vHk;av; ayuvyfayuvyfeJY ol BuD; rif;udk armhMunfhaew,f/ 'D awmh olMuD;rif;u ausmif;tkyf q&mMuD;[efeJY ]a[haumif pyg;u pyg;uG/ opfcGu opfcGyJ rwlbl;/ tHkYtkdufw,fqdkwm &Sif;oGm;atmif igwck ajymr,f/ rif; rD;zdkacsmif usOf;usOf;xJrSm a&aEG;wnfw,f qdkygpdkY/ a&qlvm&if a&aEG;taiGU aMumifh tcef;xJrmtHtuvmw,f S Yk dk f r[kwfvm;/ at; tJ'grsKd;udk tHkYtkduf w,fvdkYac:wm/ raorcsif; rSwf xm;} vdkY &Sif;jyvkdufw,f/ a':ysKdu ]udkrHI.. awmf opf cG pkdufwmawmh [kwfygjyD/ 'gu 0,fr,fhol &dSvdkYvm;awmh} qdkjyD; ar;w,f/ olMuD;rif;u olYrdef;rudk

wcsuf pkdufMunfhvkdufjyD; ]ighrdef;r uvJ w,f&dk;? w,ftoudk;? rSwf xm;? opfcGaMumifh tqifoifh&if c&kdif0efqDu emrnfaumif; vuf rSwfwif rubl;? waeY rifhvif q,f &GmtkyfolMuD;awmifjzpfEkdifw,fuG} vdkY cyfMuGm;MuGm; jyefajzw,f/ 4/ olBuD;rif;wdkYq&mwynfh awG &dk;rxJu opfcGawG pk vmvkduf wm[m wjznf;jznf;eJY olMuD; jcHxJ rSm opfcGyif trsKd;aygif;pHk &meJYcsDjyD; &dS vmw,f/ odkYaomfvnf; tyGifhwif wJh opfcGu tcktxd tawmf uav; enf;aeao;w,f/ 'gayr,fh &GmeD;csKyfpyf w0kdufrSmawmh rJwkdif olMuD;OD;rHI[m opfcGpkdufol? opfcG uGrf;usifol? opfcGtaMumif; em; vnfoltjzpf emrnfMuD;vmw,f/ olMuD;OD;rHI opfcG ynm&SifaygY/ 'gh tjyif opfcGyifawGrsm; vm&wJh aemufwaMumif;u wjcm;olawG awmxJu cGgjyD; vma&mif;wJh opfcG awGudkvnf; vS&if vSovdk ykdufqH ay; 0,fao;w,f/ vSvdkYuawmh opfcGwtkHudk wrwf? ig;rl; pojzifh ay;ao;w,f/ykvyom;wa,muf d f rS wvudk vpm q,fhig;usyfyJ &wJh acwfMuD;rSmig;rl;qdkwmrufavmuf w,f r[kwfvm;/ opfcGawG eif;uef pk aewm[m c&kdif0ef uawmfudk vufaqmifay;Hkwif r[kwfbJ aemifrSm tJ'gaMumifh emrnfaumif; vufrSwf vdkcsifwJh? ae&m vkdcsifwJh avmbuvnf; olMuD;rif;rSm &dSae ao;wmudk;/ wcgawmh olMuD;rif; OD;rHI udpwck&dSvdkY wywf q,f&uf

avmuf c&D; xGufoGm;w,f/ c&D;u jyefvdkY a&mufrqkduf olMuD;rif;&Jh a'goeJY atmfvkdufwJh rdk;csKef;oHudk Mum;vkduf&w,f/ ]rysKd rif;udk,f wkdifu rifhvifudk olMuD;&mxl;u jyKwfatmif vkyfaewmvm;[}/ a':ysKdvnf; bmrSef;rodbJ wkefwkef &if&ifeJY }bmjzpfvdkYwkef; udkrHI&,f usKyfvnf; bmrS rvkyf&ygvm;} qdkjyD; toHwdrfuav;eJY ajz&Sm w,f/ vmvkdufcJhqdkjyD; olMuD;rif;u olYrdef;rudk opfcGyifawGzuf ac:oGm; w,f/ vm;vm;vm;? opfcGyif wcsKdU[m pOfhtdk;awGxJrSm a&awGeJY abmavm/ &dovdkvdk jzpfaewmrdkY tykwfeHYawmif xGufp jyKaew,f/ wef;ay:awGrSm csdwfxm;wJh opfcG yifawG tawmf rsm;rsm;vnf; ajcmufuyfjyD; aoovdk jzpfae Mu w,f/]usrvnf;bmrSrvkyf&ygbl; awmf/ awmhfwynfhawGudk ac:ar;yg OD;} vdkY a':ysKdu qdk&Smw,f/ 'geJY olMuD;&Jh vufoyfarG; opfcG oif wef;qif; awmufxdefeJY ipl;udk a&SU awmf oGif;& awmhwmaygY/ awmufxdefu tckvdk &Sif;jyygw,f/ ]olMuD; ajymawmh opfcGu tHkYtkdufwm MudKufw,fqdk/ tyGifhrwifwJh tyifu rsm;aeawmh jrefatmifqdkjyD; usaemfu a&aEG;eJY vkdufavmif;ay;wmyg}/ ipl;u vnf; ]olMuD;rif;yJ usaemfwdkYudk oifay;wmyJav/opfcGua&MuKd uf w,fqdkawmh wef;ay:rSm csdwfxm; wmawGudk a&avmif;&wm tyifrSm a&aumif;aumif; rwifvdkY usaemf u pOfhtdk;awGxJ a&jznfhjyD; pdrfxm; ay;wmyg cifAsm} qdkjyD; oem;pzG,f

&Sif;jyygw,f/ olwdkY &Sif;jy tjyD; olMuD;rif;u eD;&m wkwfwacsmif; qGJjyD; ESpfaumifvHk;udk &kdufr,fqdkjyD; vkdufawmhwmaygY/ [dk ESpfa,muf vnf; wywfavmuf tdrfudk jyef rvm&Jbl;/ aemufqHk;awmh c&kdif0ef uawmfudk vufaqmifay;zdkY opfcG awGudk udk,fwkdif pkdufraeawmhbJ &kd;rxJu cGgvmvmjcif; yef;awG raMuGcif tcsdef rqGJbJ jrdKUudk oGm;ydkY & wm tvkyfwckvdk jzpfvmw,f/ odkY aomfvnf; &dSvufp opfcGyifawG udkawmh wef;awGay:rSm 'Dtwkdif; qufcsdwfxm;w,f/ xHk;pHtwkdif; ygyJ yGifhwmu enf;ygw,f/ vlvm&if [efvkyfjyD; jyzdkY xm;xm;wmyg/ ol rsm;awGu ar;vm&if &moD r[kwf ao;vdkY aumif;aumif; ryGifhao; wmvdkY olMuD;rif;u &Sif;jy&if; opfcG qdkwm b,fvdk obm0 &dSaMumif; udkyg xyfjznfh ajymygao;w,f/

5/ ]aemufqHk;awmh b,fvdk jzpfoGm;ovJ tzGm;} vdkY zdk;axG;u ar;ygw,f/ ]uG,f.. *syefawG 0ifvm jyD; t*Fvdyfajy;rSyJ olMuD;OD;rIH opfcG Zmwfvrf; odrf;awmhwmaygY/ EdkYrdkYqdk olYrSm opfcGtHkawG vSnf;ay: wif wifjyD; jrdKUeJY&Gmudk wufcsD qif;csDeJY vkyfae&wmudk;uGJU / t*Fvdyfom ajy;oGm;w,f? olMuD;OD;rHIuawmh jzifh opfcGvufaqmif tay; aumif; vdkY t*Fvdyf tpdk;&qDu emrnf aumif; vufrSwf&w,fvdkY rMum; rdaygif} qdkjyD; ajym&if; tzGm; u aZmfrif; wcsuf&,fvkdufw,f/ 25? azaz:0g&D? 2011 zdk;arS;u ]tzGm;.. tzGm;yJ

ajymw,fav/ *syefawG ppfHI;jyD; t*FvdyfawG jyef0ifvmw,fqdk/ tJ awmh emrnfaumif; vufrSwf & atmif t*FvdyfawG jyeftvmrSm olMuD;OD;rHI opfcGvufaqmifay;wm qufrvkyfbl;vm;} vdkY pyfpkvkduf w,f/ tzGm;u pdwfraumif;[efeJY oufjyif; wcsuf csvkdufjyD; ]tif; *syefacwfrSmyJ olMuD;OD;rHI qHk;w,f uGJU / ausmufMuD;a&m*geJY/ tJ'Dacwf wkef;u &Gmwkdif;vdkvdk ausmufeJY aowm renf;bl;udk;/ rJwkdif&Gm qdk&ifvnf; &Gm w0ufavmuf[m ausmufeJY aoMuw,f/ tJ'DtxJ yg oGm;wmaygYuG,f} vdkY ajymjyw,f/ wcsdefwkef;u rodem;r vnfwJh awmom;awGMum;rSm ol MuD; OD;rHI[m opfcGynm&Sif? opfcG uGrf;usifolvdkY txifcH cJh&w,f/ opfcGudk pkdufwmu c&kdif0efuawmf udk vufaqmifay;zdkY/ vufaqmif ay;wmu t*Fvdyf tpdk;&qDu emrnfaumif; vufrSwf vdkcsifvdkY? um&efoifh&if q,f&Gmtkyf olMuD;yg jzpfcsifvdkY/ 'gayrJh olMuD;OD;rHI[m opfcG pkdufayr,fh opfcG taMumif; udk ZpfZpfjrpfjrpf wu,frod/ 'g aMumifh olYopfcGawGu tyGifhryGifh/ opfcGyiftaMumif; wu,frS em; rvnfwmudk;/ olYoifwef;qif; awmufxdefeJY ipl;wdkYuawmh ydkqdk; ao;/ 'Dvdk vlrsKd;awG[m [dk acwfwkef;uvnf; &dSwmyJ/ tck acwfrSmvnf;..../

121

yxrqHk; olpwif owd jyK rdonfu a&csdK;cef;xJu rSefudk MunhfrdpOfwGif jzpfonf/ rsufESm opf oGm;wdkufjyD; rSefudk ol Munfh vdkufpOfwGif olYpdwfxJ wrsdK; wrnf cHpm;vdkuf&onf/ kwfw&uf tHhMo oGm;aom pdwfjzifh rSefudk xyfMunfh vdkufawmh ol wpfoufvHk; jrifcJh &onfh olYnmbufrsufcHk; tay: em;rS rSnfhuav;onf olY b,f buf rsufcHk; tay:em;odkY a&mufae onf udk olxdwfvefYwMum; awGU &onf/ ol Za0Z0gjzpf&if; a&csdK; cef;xJrS tjref jyefxGufvmjyD; olYpm;yGJay: wGif wifxm;onfh olY "mwfyHkudk tjref ,lMunhfvdkuf onf/ "mwfyHk xJwGifawmh olYrSnfh uav;u [dk t&if olarG;pOfu twdkif; olYnm buf rsufcHk;ay:wGif &dSaeonf/ ol a&csdK;cef;xJodkY

uokwfu&uf jyef 0ifcJh&if; rSefudk jyefMunfhonf/ bmrSrajymif;/ apm apmutwdkif; rSnfhuav;u olY b,fbuf rsufcHk;ay:odkY a&mufae onf/ wpfcsuf jyefMunfhjyD;onfESifh ola&csdK;cef;xJrS tjref xGufvm& onf/ aemufxyf rSefwpfcsyfESifh prf;oyf&ef pdwful; rdao;aomf vnf; a&csdK;cef;xJrS rSefrSm olYtdrf&dS wpfckwnf;aom rSef jzpfonf/ rSef&dSonfh wpfae &m&modkY oltjref oGm; xyfrH prf;oyfrS jzpfawmh rnf qdkaom tawG;ESifh &Syf tusudk aumufpGyf&if; tdrfwHcg;udk zGifh oltdrfatmufodkY qif;vmcJh onf/ td r f a tmuf a &muf vrf; ay:odkY MunfhvkdufvQif Munfh vdkufjcif; wpfpHkwpf&monf tMuD; tus,f vGJrSm;aecJhjyDudk oloGm; awGY&onf/ vrf;ay:wGif vlwpf

tE
122

ay nm ky
pdrf;pdk

JhaeY ufw sm

a,mufrS r&dS/ tckrSyJ apmapmu tdrfay:wGif &dSpOfuwnf;u vrf; ay:rS bmtoHAvHrS rMum;cJh&wm ol owd&vmonf/ olYa&SUwnfh wnfhodkY Munfhvdkufawmh cgwdkif; zGifh xm;aeus awmifMuD; xrif;qdkif u wHcg;awGudk aphaph ydwfxm;wm awGY&onf (aomhawmh cwf rxm; yg)/ olYab;buf&dS udkif&dk tyfcsKyf qdkifMuD;uvnf; wHcg;awGudk ydwf xm;onf/ olYb,f bufab; olY tcef; atmufwnfhwnfh&dS ajrnD xyfwGifvnf; cgwdkif; jrifjrifaeus ukefpHkqdkifuav;wGif ausmufcs ovdk xdkifaewwfonfh w&kwfrMuD; r&dS/ olaq;vdyf 0,f0,faeus uGrf;,mqdkif uav;uvnf; w&kwfrMuD;qdkifESifh rvSrf;rurf; wGif &dSrae/ awmifMuD; xrif;qdkif ab; tkwfcHkay:wGif awGYawGYaeus tndKa&mif aMumifBuD;udkvnf; ol rawGY/ [dk;bufu AvDbufwGif vnf; vlwpfa,mufrS &dSrae/ cg wdkif; a&oefYAl;rsm;udk xrf;[,f ydk;[,f awGY&wwfonfh AvDa&SU a& oefY a&mif;onfh tdrfwGifvnf; &dk; ajrus tvkyform;awGudk ol rjrif/ &kwfw&uf wap ajcmufcH& ovdk xdwfvefYoGm;onfh pdwfESifh tdrfay: jyefwuf&ef ol pdwful;vdkufrd ao;aomfvnf; olYudk,fol jyef tm; wif;vdkufonf/ jyD;awmh taemf &xmvrf;qD olxGufvmcJhonf/ vrf ; xd y f a &muf a wmh xl;qef; tHhMozG,f&m? taemf&xm vrf;ay:wGifvnf; um;wpfpD;rS ajy; vTm;oGm;vmaejcif; r&dSwm olawGY &avonf/ Adkvfatmifausmfvrf; &dS&mbufqD Munfhrdawmhvnf;

um;wpfpD;rS vmaewm rawGY/ yef;qdk;wef;buf arQmfrdvdkufawmh vnf; um;wpfpD;rS oGm;aewm rjrif/ rdwfqufa&Tqdkifbuf vSnfh Munfhvdkufawmhvnf; wHcg;MuD;udk ydwfxm;onf/ ol vrf;xdyfwGif &yf b,fbufcsdK;&rvm; nmbuf csdK;&rvm; cP pOf;pm;aerdao; onf/ tckae tdrfay: jyefwufvQif tcsdefrDao;onf [laom tawG; 0ifvmaomfvnf; onfrQavmuf xl;jcm;aeaom tajctaeudk aphik vdkpdwfu olYudk tEdkif ,loGm;onf/ olb,fbufodkY csKd; auGYcJhonf/ yef;qdk;wef;xdyfa&mufawmh olcP&yf ab;bD0J,m Munfhrd jyefonf/ yef;qdk;wef;wGifvnf; xHk;pHtwdkif; vlwpfa,mufrS r&dS/ um;wpfpD;rS rjrif/ ydkjyD; xl;jcm;wm u vrf;ab;wGif &yfxm;onfh um; awGyg wpfpD;rS &dSraeMujcif; jzpf onf/ udk,fwHk;vHk; cRwfxm;ovdk jzpfaeonfh yef;qdk;wef;udk ol

[mvm[if;vif; jzpfae onfh vrf;rBuD;ay:wGif jcaohFMuD; wpf aumif wvIyfvIyf vrf;avQmuf vmaewmudk onfreufwGif yxr qHk; jrif&aom olrSty tjcm; ouf&dS ow0gtjzpf ol vSrf;awGU vkduf &onf/

]]

}}

Munfh&if; vrf;ul;vdkufonf/ ,mOf tE&m,f pdk;&drfp&m r&SdaomaMumifh vrf;ul;&if; ol [dk[dkonfonf MunfhvmcJhonf/ [dk; cyfvSrf;vSrf; u ]ausmf} tDvufxa&mepf pif wmuvnf; wapMuD; wpfaumif vdk wHcg;rsm; ydwfvsuf ikwfwkyfMuD; xdkifaeonf/ ydkufqH rwwfEdkif ol 0,frpm;onfrSm MumNyDjzpfonfh ol i,fpOfu pm;aeus *savbD rkefY tcsdKrsm; a&mif;onfh qdkifuav; uvnf; jidrfcsufom; aumif;ae onf/ ol [dkpOfu aumfyDawG azmazmoDoD ul;cJh&onfh oZif uvnf; toufrJhjcif;xJwGif wdwf qdwfaeonf/ onfvdkESifh ol vrf; wpfzufodkY a&mufoGm;onf/ *savbD qkdifuav; a&SU a&mufawmh ol yvufazmif; tv,fwGif ravQmuf&Jawmh/ onfrQ wdwfqdwfaeonfh txJ wpfpHkwpfckaom tE&m,f us a&mufvmvQif ajy;0if cdkvIHEdkif&ef ol qdkifcef;rsm; ab;rS uyfavQmuf vm&onf/ tenf;qHk;awmh ol avSum; wpfckckxJ ajy;0if wdrf; a&SmifEdkifvdrfhrnf/ ol oHbm*sm wHcg;MuD;awGudk ydwfxm;aom wDAD atmufpuf qdkifrsm;ab; owd uyfvsuf avQmufvm&if; cgwdkif; vlawG pnfum;aeus 36 vrf;xdyf um;*dwfodkY tMunfhwpfcsuf a&muf oGm;onf/ um;*dwfa&SUwGif wpf csufwpfcsuf avta0SY vGifhyg; ae onfh MuGyfMuGyftdwf wpfvHk; rSty bmt&mrS r&dS/ i,fi,fwkef;u ol wpfcgwpfcg t&uf 0if0if aomufcJh onfh pm;azsmf jynfolYqdkif wHcg;MuD; uvnf; aphaphygatmif ydwfxm;
123

onf/ onfvdkESifh ol 36 vrf;xdyfudk jzwf&if; a&SUquf avQmufvmonf/ 35 vrf;xdyfa&mufawmh ol i,fi,fu tjymacGawG tyg t0if AD'D,dkacG iSm;aeus qdkif uav;udk iJhMunfh rdao;onf/ b,folrS bmrS &dSraewm aMumifh vm;? pdk;&drfpdwf aMumifhvm;awmh rod/ olYajcvSrf;awG cgwdkif;xuf ydkoGufaeonf/ onfvdkESifh ol bm; vrf;xdyf a&mufvmonf/ bm;vrf ; xd y f w G i f a wmh ol cP&yf udkxGef;&D vufzuf &nfqdkifbuf vSnfhMunfhrdonf/ cgwdkif; zsmuav;awGay:wGif xdkif aeus vlawG? a&aEG;tdk;awG? vufzuf&nfcGufawG wpfckrS r&dS/ rGwfpvif ukodkvfjzpf aq;HkaSUwGif MudwfMudwfwdk;aeus pkwfjywf owf aeonfh t0wfEGrf;EGrf;awG 0wf xm;olawGvnf; cgwdkif;vdk &dSrae/ olY nmbuf bm;vrf; tay: bavmufqD Munfhvdkufawmh vnf; cgwdkif;vdk [dk[dk onfonf ava0SY&m OD;wnfcsufrJh ygae onfh opf&GufawGvdk avQmufoGm; aeonfh vlawGudk olrjrif/ ol vrf;ul;&if; qdkifcef;awGESifh uyf vsuf qufavQmufvmcJhonf/ t&ifwkef;uawmh onf tcsdef? onfae&mawGwGif vlawG wpfOD;ESifh wpfOD; ycHk;csif; &Syfwdkuf oGm;aecJhMuwmyJ jzpfonf/ aomh cavmufMuD;awG wef;vef;ESifh ydwf xm;aom zvifacwfrS 'pf*spf w,facwftxd "mwfyHkul; qdkifMuD; awGa&SU ol jzwfavQmufvm&if; 34 vrf;xJ vSnfhMunfhrdawmh ol pm;ae us rEav;rkefYwD jrD;&Snf qdkifuav;
124

udk wHcg;ydwfvsuf awGU &onf/ qufavQmufvm&if; 33 vrf;xdyf a&mufawmh rSwfrSwf&& avxef ukef; &dS&m txuf bavmufbuf vSnfhMunfhrdjyefonf/ vrf;xdyf&dS ca&yifMuD;uawmh jzpfae? ysufae wmawGudk bmrS rodovdk yHkrsKd; ESifh olYudk jyefMunfhaeonf/ t&ifu aTMunfat;udk ol wckwfw& vSrf;Munfh&if; cyfokwfokwf quf avQmuf cJhonf/ ql;avxdyfa&mufawmh ol cP&yf&ef qHk;jzwfvdkufonf/ a&SUqufroGm;bJ jyefvSnfh&efvnf; pOf;pm;rdonf/ ol&yfae&if;? vlawG? um;awG bmrS &dSraeonfh ql;av vrf;rMuD;udkai;&if;? 0ef;usif wpfck vHk;wGif ouf0if vIyf&Sm;aeonfh t&mqdk olwpf a,mufwnf;om &SdaMumif; pOf;pm;rd&if;? aMumufGHU pdwfjzifh awGa0aeonf/ aemuf awmh [dkbuf AEKvbufwGif bm rsm;&dSrvJ [l onfh pdwf0ifvmonf/ onftawG;ESifh olb,fbufudk csKd; vdkufonf/ atat aq; ta&mif; qdkif a&SUa&mufawmh [dk;cyfvSrf; vSrf; a': &dwfMuD; qdkifbuf ol Munfhrdonf/ cgwdkif; ol tpmauR; aeus cdkawGaum &dS&JUvm;rod/ onf awmhrS onfreuf iSufawGudk awmif olrjrif&ao;wm ol owd &vmonf/ vrf;tv,f oHZum rsm;udk ausmf Munfhrdoavmuf awmh a': &dwfMuD; qdkifbufwGif vnf; bmrSr&dS/ ql;avbk&m;em; a&mufatmif oGm;Munfhrnf[k ol pdwful;&if; cyfoGufoGuf avQmuf vmcJhonf/ onfrSmyif [dk; ta0;u

trsKd;trnf olaocsm rcGJEdkifaom toHwpfoHudk Mum;vdkuf&onf/ xdwfceJ ckefoGm;aom &if jzifh ol yvufazmif;ab;buf ajy; oGm;rdawmh olu vufaG;pif vufzuf&nfqdkifab; a&mufae wm awGY&onf/ olESifh teD;qHk; jzpfaom wdkufavSum; wpfckodkY ol ajy;uyfvdkuf&if; quf em;pGifh onf/ apmapmu olMum;cJh&onfh toHudk ol xyfMum;&jyefonf/ ow0g wpfaumifaumif\ [def;oH vdkvdk nnf;nLoHvdkvdk ol awG;rd &if; avSum;Mum;xJ tvsiftjref ajy;0ifvdkufonf/ avSum;\ yxr qHk; txpfwGif olrwfwyf&yf&if; ql; avapwDbuf w0dkufqD usD; Munfh aMumifMunfh Munfhrdonf/ onfrSmyif ql;avapwDESifh AvD Mum; [mvm[if;vif; jzpfae onfh vrf;rBuD;ay:wGif jcaohFMuD; wpf aumif wvIyfvIyf vrf;avQmuf vmaewmudk onfreufwGif yxr qHk; jrif&aom olrSty tjcm; ouf&dS ow0gtjzpf ol vSrf;awGU vkduf &onf/ ol txdwfwvefY avSum; aemufwpfxpfqD ajcoH rxGuf atmifxdef;&if; wufvdkuf rdawmh olYa&SU avSum; oHk;av; xpf avmufwGif wifaeaom &Gufqkwf jyu'def tjyJuav;udk awGY&onf/ jyu'defpm&Guf uav; ay:wGifawmh 2010 ckESpf Edk0ifbmv 7 &ufaeY[k t"dym,f &Sdaom pmom; awGudk t*Fvdyfvdkaum jrefrmvdkyg a&;xm;avonf/ / pdrf;pdk (22? 8?2010)

zkeftvdrf;vdrf; uyfaom t0wf rsm;jzifh aiGudkif; rsufrSefwyf vltdk wpfa,muf vrf;ab; xkdif ae\/ jrpfudk jzwf aqmufxm; aom abmwHwm;jzifh vSnf;rsm;? yuf vufum;rsm;onf vnf; aumif;? a,musfm;rsm;? rdef;rrsm;? uav;rsm;onf vnf;aumif; wpfzuf urf;odkY ul;oGm;vsuf &dSMu\/

ae&mrS a0;&m vGwf&mqDokdY OD;wnf ajy;vsuf &dSMuonf/ awmol awmifom;wdkYonf ajccsif;0wf txd jrKyfaom zkefxJ wpfvSrf;csif; wa&GUa&GU oGm;vsuf&dSMu\/ odkY&m wGif tbkd;tkdum; rvIyfr,Suf xkdif vsuf &dSavonf/ olYrSm armyef; vGef; c&D; rqufEkdif/

enf;oGm;NyD/ odkYaomf tbdk;tkdum; xdkae&myif &dSaeayao;\/ uREk f y f u ol Y t m; ]tbdk; b,f&GmuvJ} [k ar;vQif olu ]pef um vdku} [k ajz onf/ pefumvdkrSm olY Zmwd jzpf xdktrnfudk ajymjy&jcif; ESpf NcdKufonf/ odkY ESifh oljyHK;jy onf/ ]usKyf ow0g uav; awG udk apmifh a&Smufaewm

uREkfyf\ tvkyf wm0ef um; wHwm;udkjzwful;wHwm;xdyf jrif;qJGonfh vSnf;rsm; urf;wuf tvGefbufodkY oGm;um onf rwfapmufaom urf;yg; &efol rnfonfh ae&modkY a&mufvm wufvrf;wGif rEkdifhwEkdif &kef;wuf NyDudk axmufvSrf;zdkY jzpfonf/ vsuf&dS&m ppfom;rsm;u vSnf; a'gufrsm;udk wGef;ul wifay;vsuf uREkfyf tvkyf NyD;cJh wHwm; &dSMuonf/ yufvufum;rsm;onf ay:rS jzwfjyefcJhonf/ vSnf;rsm;pGm w'D;'D; ckwfarmif; wufum r&dSawmh/ ajcusif oGm;aeolvnf;

wHwm;u vltdk
xifvif;

Ernest Hemingway's Old Man At the Bridge


125

yguG,f} [k vnf; ajymjyaeonf/ uREkfyfu aumif;pGm em;r vnf ovkd ]aMomf} [kom qdkvkduf rdonf/ olu ][kwfw,f? usKyf u ow0g uav;awGudk apmifh a&SmufNyD; aecJhwm/ pefumvdku xGufcJhwm usKyf aemufqkH;yJ} [k ajymygonf/ olY toGiftjyifrSm okd; xdef;ESifhvnf; rwl? EGm;ausmif;olESifh vnf; rwl? okdYESifh uREkfyfu ol\ zkefxlvSaom t0wf rnf;rnf;rsm; udk vnf;aumif;? zkeftvdrf;vdrf; uyfaom cyfrJGrJG olYrsufESmudk vnf; aumif;? ol\ aiGudkif;rsufrSefudk vnf;aumif; Munfh&if; ]bm ow0g uav;awGvJ} [k ar;vdkufonf/ olu ]trsKd;pkHyJ} [k ajz um acgif;,rf;vkdufNyD; ]tckawmh olwdkYudk ypfxm;cJh&NyD} [k qkdonf/ uREkfvnf; wHwm;xdyf bufqDrS tDA&dkjrpf0 a'o\ tmz&d uwdkufESifh qifaom Icif; jrifuGif; qDodkY apmifhMunfh&if;u &efol a&mufvm&ef tcsdef rnfrQ MumOD; rnfudk cefYrSef;um &efolESifh awGU qkHjcif;[k ac: Muonfh vQKdU0Suf qef; Mu,fvSonfh tjzpfukd? tcsuf ay;aom toHAvHrsm;ukd wpfcsdef vkH; em;pGifh&vsuf&dSonf/ tbkd;tkd um; xdkae&myif xdkifvsuf&dS\/ uREkfyfu ]bm ow0gawG
126
Hemingway (1899-1961)

vJ} [k ar;onf/ olu ]ow0g okH;rsKd;yg/ qdwfu ESpfaumif? aMumifu wpf aumif? ckdu av;pkH} [k &Sif;vif;ajym jyonf/ ]'gawGudk w,f? [kwfvm;} ypfxm;cJh&

][kwfw,f? tajrmuf wyfBuD; vmrSmrdkY/ AdkvfBuD;u tajrmufwyfBuD; vmNyD? xGuf xGuf qdkvdkY}

]]
olYtwGuf b,folrS bmrS rwwfEdkif

uREkfyfu ]tbdk;rSm aoG; &if; om;csif;awG r&dSbl;vm;} [k aemufqkH; usef&pfonfh vSnf;wpfpD; ESpfpD; tajy;tvTm; qif;vm&m wpfzuf urf;yg;apmif;qDodkY vSrf; Munfh&if;u ar;vdkufonf/ olu ]r&dSbl;? tck usKyf ajymwJh ow0guav;awGyJ &dSw,f/ aMumifuawmh udp r&dSwefygbl; av/ aMumif qkdwmuawmh udk,fh udk,fudk ab;vGwfatmif Munfh a&Smif wwfyg&JU/ 'gayrJh wjcm; taumifawG bmjzpfr,fqdkwm r awG;wwfbl;} [k qdkygonf/ ]tbkd; bm0g'orm;vJ} ]usKyfrSm bm0g'rS r&dSyg bl;/ usKyf tck touf ckepfq,fh ajcmufESpf&dSNyD/ q,fhESpf uDvkdrDwm avQmufcJhNyD? qufoGm;Ekdifawmhr,f rxifbl;} ]'Dae&mu em;zdkY aumif;

}}

]bmjzpfvdkY wJh ae&m r[kwfbl;/ a&mufEkdifr,f vSrf;arQmfMunfh&if; qdk&if awmfwdkqmbuf cJGwJh vrf; rvGwf&rSmvJ} [k ajzygonf/ qkHusawmh yufvufum;awG ajy; ]'gayr,fh tajrmufwyf aewm &dSw,f} [k uREkfyfu ajym vmNyD? xGuf xGufvdkY usKyfudk ESif jyonf/ xm;wmyJ/ tajrmuf wyfBuD;vm&if olu ]usKyf cP aeOD; olwdkYaum b,fvkd aervJ} r,f/ NyD;&if oGm;ygYr,f} [k qdkum uREkfyfu ]ckdtdrfawGudk ]yufvuf um;awGu b,fudk zGifhxm;cJhw,f r[kwfvm;} [k ar; a&mufovJ} [k ar;vkdufonf/ vdkufonf/ uGEkfyfu ]bmpDvdkem ]tif;} bufudkaygY} [k ajymygonf/ olu ]tJ'D bufqDrSm awmh usKyfodwm wpfa,mufrS r&dSbl;/ 'gayr,fh aus;Zl; trsm;BuD; wifygw,fuG,f/ rif;ukd aus;Zl; txl;wifygw,f} [k ajymygonf/ olonf yifyef; EGrf;e,f aeonfh toGiftjyifjzifh uGEkfyftm; bmrS em;rvnfovkd Munfhae\/ xdkYaemuf ol\ aomuudk wpfpkH wpfa,muftm; ajymrjybJ raeEkdif ojzifh ]aMumifuawmh udpr&dSbl; qdkwm aocsmygw,f/ pdwfaomu jzpfp&m r&dSbl;/ 'gayrJh tjcm; taumif awG? uJ - wjcm; taumifawG b,fvkdrsm;jzpfr,f xifovJ[if} [k ar;jyefygonf/ ][m vGwfrSmygyJ tbkd;&JU} ]vGwfr,f xifovm; uG,f} uREkfyfu vSnf;rsm; r&dS awmh NyDjzpfaom wpfzufurf;qDodkY

um; r[kwfawmh/ ]ow0guav; awGudk apmifha&Smufaewm}

olYtwGuf b,folrS bm rS rwwfEkdif/ xdkaeYu tDpwm yJG awmf tBudKaeY jzpfonf/ zufqpf wyfrsm;onf tDA&dk jrpfqDodkY csDvm vsuf&dSonf/ wdrfrsm;edrfhvsuf wrdk; vkH; tkHYqkdif;vsuf &dSaom aeYjzpf olwdkY\ wkdufav,mOfrsm; wuf rvm/ odkY rvmjcif;ESifh aMumif rsm;onf rdrdwdkYbmom ab;vGwf&m qDudk a&Smifaewwfjcif;onfom tbkd;tdktwGuf uHaumif;onf[k ]'gjzifh olwdkY ysHxGufNyD; qkdp&m &dSawmhonf/ vGwfoGm;rSmaygY} xifvif; olu ]at; [kwfwm aygY/ olwdkY ysHxGufoGm;rSmyJaygY/ 'gayr,fh (Ernest Hemingway's Old wjcm; taumifawGaum/ wjcm; Man At the Bridge udk jyefqdk taumifawG taMumif;awmh onf/) rpOf;pm;wmbJ aumif;yg vdrhfr,f uGm} [k qdkjyefygonf/ 0wKokH;oyfcsuf uREkfyfu ]tbkd; tarm 0wKwdkwGif rnfuJh odkY ajy&if uRefawmf oGm;csifNyD/ x aom xl;jcm;csuf &dSygoenf;[k avQmuf MunfhygOD;} [k wkdufwGef; ar;zG,f &dSygonf/ ]0wK} [laom &onf/ pmaytzJGUrsKd;wGif yg0ifaeus ]xl; jcm; aom jzpf&yf} [lvnf; r&dS/ zdk r olu ]aus;Zl;wifyg wdkY\ tcspftcifESifh pyfonfh ouG,f} [k qkdum xkdif&mrS taMumif;t&mrsm;vnf; ryg/ pdwf tm;,l xaomfvnf; [kd,drf; 0ifpm;zG,f&m pGefYpm;cef;rsKd;vnf; onf,kdifESifh zkefxJwGifyif zifxdkif r[kwf/ omref ppfumv jrifuGif; vsuf jyefusoGm;onf/ wpfckom jzpf ]0wK} [k ac: zdkYyif cufonf/ ]usKyfu ow0guav; awGudk apmifha&Smuf aewmyguG,f} okdY&mwGif 0wKwdk [k av;av;wJGU wJGU ajymaejyefonf/ tkyfwJGaygif; rsm;pGmjzifh zJGU qkdtyf okdY&mwGif uREkfyftm; ajymjyaejcif; onfh vlwdkY\ jzpf&yf ZmwfaMumif;
127

obm0? 0wKwpfyk'fwGif yg0ifavh &dSonfhf taMumif;jcif;&mtm;vkH; yg0ifavmufatmif jynfhpkHonf[k qdkMuonf/ trSwfrJh Munhfaomf xdktqkdudk qdkvGef;onf[k xif&\/ [Jrif;a0;\ pmrsm; (txl;ojzifh 0wKwdkrsm;) udk a0zefol q&mrsm;u [Jrif;a0; onf pmta&;tom; uspfvspf odyfonf; pum;vkH;rsm;udk tydk tvdkr&dS uGufwd0ifatmif okH; wwf&kHru olwifjyonfh jzpf&yf ZmwfaMumif;wkdYrSm rnfonf tjrif rsKd;ESifh MunfhMunfh oabmobm0 wdus rSefuefonfjzpf t"dym,f wpfrsKd;ru? ESpfrsKd;ru aumuf,lvdkY &onf/ rnfolMunfhMunfh Munfh ol\ t&dyf ykHrSefxifaom aMu;rkH jyifuJhokdY jzpfonf[kvnf; qdkMu onf/ odkY ykHrSef a&mifjyef [yfEkdif jcif;? oabmobm0 wdus rSefuef jcif;onfyifvQif [Jrif;a0;pmpk\ teuft&Idif;yif jzpfonf[k ,l& ayrnf/ 0wKwdkwGif vl\ jzpf &yf ZmwfaMumif;ukd wifjyxm; onf/ vl\ b0udk ppfumvjzifh wifpm;xm;onf/ ppfumvonf vlwdkY\ rwnfNidrfaom? tpkd;r& aom? tE&m,frsm;aom? qif; &J aom tjzpfudk xif&Sm;aponf jzpf 0wKwdk\ aemufcHum;ukd ppf umv Icif;jrifuGif;jzifh ykHazmfxm; onf/ 'kwd,urmppf/ ]tajrmufwyfBuD;vmNyD? xGufMu? ajy;Mu} [k ppfAdkvfu ]ESif} onf/ b,folrS raeom/ xGufMu
128

oGm;Mu&rnf/ rdrdwdkY Zmwd&yf&Gmudk pGefYcGmMu&onf/ rnfonfhvlrsKd;? rnfonfh bmomw&m;urqdk vl wdkY\ &kyf0wK (cEm) zJGU pnf;rIonf r[mbkwfBuD;av;yg; jzpfonf/ yx0D? awaZm? tmayg? 0ga,m "mwfBuD;av;yg;wdkY tnDtnGwf zJGU pnf;tyfaom &kyfcEmwdkYwGif "mwfBuD;rsm; rnDrnGwf rrQrw jzpf vmaomtcg jyif;xefaom azmuf jyefrIBuD;rsm; jzpfwwfonf/ yx0D "mwf azmufjyef ysufpD;aomtcg ajrNydKonfESifh EIdif;onf/ awaZm "mwf vGefuJaomtcg rD;tBuD; tus,f avmifonfESifh EIdif;onf/ xkdenf;wlpGmtmayg"mwfazmufjyef aomf a&ab;? 0ga,m"mwf azmuf jyefaomf avab;wdkYESifh yrmjyK ajymqkdavh &dSMuonf/ okdY jyif; xefpGm azmufjyefwwfaom "mwf obm0BuD;rsm;jzifh zJGU pnf;tyfaom cEmonf pjzpfvmonfh ]Zmwd} umvrSp &yfae em;ae&ef tcGifh r&? woGifoGif wvIyfvIyf BuD;&ifh omaeonf/ Z&moabm/ ukd,fh Zmwd NrdKU&GmwGif aecsifvdkYvnf; rae &? tajrmufwyfBuD;yrm jyif;xefpGm aygufuJG azmufjyefwwfaom "mwfav;yg; tpkta0;u ppfrdefY jzifh twif;ESifovdk armif;ESifaom aMumifh wa&GUa&GU w&dyf&dyf BuD;jyif; tdkrif; vm&ykHukd ppfAdkvfu ESif tbkd;tdk olYZmwd ]pefumvdk} rS xGufcGmcJh&onfh tjzpfjzifh wifpm; xif[yf xm;onf/

rajzmifh/ olapmifha&Smufae&onf qdkaom ow0guav;rsm; twGuf aemufqHwpfyif wif;& vsuf&dS onf/ vlwdkY\ jzpf&yfuvnf; enf;ESifhESif jzpfonf/ vlwdkYonf r,m;twGuf? viftwGuf? om; twGuf? orD;twGuf? ajr;twGuf ylyefom ae&onf/ ]igr&dS&if oif; wdkY cufacsawmhrnf} [k txif a&mufum aocgeD;umv txd ylyef aMumifhMurIu rNidrf;wwf/ ylyefaMumifhMurIrsKd;udk Nidrf;at; atmif b,folurS bmrS vkyfray; Ekdif? rylygeJYqdkav ylav jzpfwwf onfrSm vlY"rwm/ wHwm;xdyfu tbkd;tdk onf ]vl} yif jzpfonf/ ]vl} wdkY onf tbdk;tdkuJhokdYyif aomu udk,fpD &dSwwfMuonf/ aoayguf ao0odkY a&mufvmonftxd? wHwm;xdyfodkY a&mufonf txd aomursm;u ygvmwwfonf/

aMumiftwGuf ryl&bl; qdkaomf ckd twGuf ylrnf/ ckd twGuf aomu at;jyefaomf qdwf twGuf yl&jyefonf/r,m;twGufryl&aomf? om;orD; twGuf ylonf/ om;orD; twGuf ryl&aomf ajr; twGuf/ ]vl} wdkY\ aemufjyem wpfckrSm b,foGm;&rSef; rodjcif;yif jzpfonf/ bmomw&m;rsm;u b0rS aovGefaomf b,fbkH b,f b0okdY a&mufrnfudk a[mqdk nGefjy wwfMuaomfvnf; ]vl} u wu,f wHwm;u tbdk;tkdonf r,kH Munfwwf? bmrSrjzpfonfh raeom rdrd ZmwdNrdKU&GmrS xGufvm tcgwGif odkYaom a[mqkd nGefjyrI cJh&onfh wkdifatmif olYpdwfuawmh rsm;udk odrfarGYaom ESvkH;jzifh vufcH

,kHMunf xm;EkdifMuaomfvnf; ao rif;ESifh wu,f &ifqkdifawGY&aom tcg oGefoifjyrIrsm;onf w u,f tm;udk;avmufatmif r[kwf aMumif;udk awGYMu&wwfonf/ wHwm;vGefaomf ]awmf udkqm} vrf;cJG NrdKUawmf bmpDvdk emqDokdY oGm;aom um;MuHKrsm; &dS onf qdkaomfvnf; edAmef? ewf jynf? jA[mjynf? aumif;uifbkHwdkYudk wu,fu vlomrefwdkY tm&kH rjyK wwf/ todrdwfaqGrQ r&dSaom t&yfwdkYudk rnfolrQ roGm;csif? roGm;0Hh/ (pGefYpm;wwfaom pddwf onf vl\ ADZpdwf r[kwf)/ tyg,f av;bkHom ukd,fhtdrf ukd,fh&m jzpf awmhonf qdkouJhodkY udk,faeae us ae&mqDodkYom taMumif; trsKd; rsKd;&Smum vGrf;wwfMuayonf/ aojcif; w&m;onf t&G,fa&G;onf r[kwf/ vlBuD;? vl i,f? a,musfm;? rdef;r[l rcJGjcm;? tm;vkH; wHwm;udk jzwfMu& onf/ ppfumvwkdY tao taysmuf ykd rsm;jym;onf/ ppfom; wkdYonf jrpfudk jzwful;Mu olwdkY\ vSnf;bD;a'gufrsm;ukd ulwGef; ydkYay;vsuf &dSMuonf/ pefumvdk wnf;[laom ZmwdrS tajrmufwyfBuD;yrm jyif; xefaom aygufuJG azmufjyefrIrsm; udk "mwfBuD;av;yg; oabmaMumifh? uHZmwfq&mBuD;[k ac:qkdMuaom ppfAdkvfu ppfrdefYjzifh ]ESif} onfwGif rxGufcsifbJ xGufcGmvmcJh&onfh Z&m tbkd;tdkonf? armyef;EGrf;e,f

udk MunfhygOD;/ aiGukdif; rsufrSef wyf xm;onf/ aiGudkif; rsufrSefonf ] tjrif roef} aom olwdkY\ tokH; taqmifjzpfonf/tbkd;tkdonf tjrifoefaom olrsKd; r[kwf? ol\ t0wfeufESifh rsufESmay:wGif zkef tvdfrf;vdrf; wifvsuf&dS\/ wq,fh ESpf uDvkdrDdwmrQ avQmufvmcJh &mwGif olYrSm armyef;&kH EGrf;e,f&kH? aom (emaom) Asm"d umv t0wfay:? rsufESmay:wGif zkefwif&kH r&Pwnf;[laom tDA&dk jrpful; om&dSonf/ (He has collected wHwm;qDokdY a&mufvm\/ nothing but dust) qkdonfudk azmfjyonf/ olYtwGuf b,folubm wwfEkdifoenf;/ b,folY twGuf olu olYudk,fol ]ow0g aum b,folYu bmwwf Ekdifrnf uav;rsm;udk apmifha&Smuf ae enf;/ onf} [komqdkonf/ olYudk Munfh ow0gwpfck uHwpfck/ &onfrSmawmh ow0grsm;udk apmifh ow0gwpfcku tjcm;wpfcktwGuf a&Smuf u,frwwfaom bk&m; bmrS rvkyfay;Ekdif/ tbkd;tdkonf ocif tp&dSaom olawmfpif? ol apmifha&SmufcJhonf qdkaom okd;xdef;? EGm;ausmif;wkdY\ toGif ]ow0g} uav;rsm;twGuf bmrS tjyif r&dS/ wu,fu olonf vl rwwfEkdifovdkyif wHwm; wm0ef omref wpfa,mufrQom jzpfonf/ usaom ppfom;uvnf; tbdk;tdk 0wKrSm vlomrefwdkY\ taMumif; twGuf bmrS rwwfEkdif/ olYrSm jzpfonf/ vnf; olYtvkyfESifh ol? olYudpESifhol? olYoabmESifhol? wHwm;OD;tvGef ]'Dae&m[m em;zdkYaumif; e,fajrqDokdY &efol a&mufvmrnfh wJh ae&m r[kwfbl;} [k ppfom;u tcsdefudk cefYrSef;&vsuf/ tbkd;tdk qkdonf/ rSefygonf/ vlYbkHonf vnf; MuHKom pum; ajymae& em;aecsifp&m om,monfhbkH onf/ wu,fu tbdk;tkdtwGuf r[kwf? bmoma&; oGefoif nGefjy olbmrS vkyfray;Ekdif/ rIrsm;u vlYbkHudk em;aep&m bkH [Jrif;a0; okH;onfh aumif;[k rowfrSwf/ ab; oauFwrsm;rSm tvGef yDyDoo&dS tE&m,f uif;&Sif;onfvnf; rnfonfh IaxmifhrSrqdk teuf r[kwf/ b0qkdonfrSm jzpfvmrS t"dym,f xifjrifvG,fonf [k awmh em;aecsifvdkYvnf; &onf vnf; qdkMuonf/ r[kwf? w&pyfoGm;om ae&onf/ tbkd;tkd\ toGiftjyif twnftjrJvnf; r&dS/ qif;&J\/
129

tpkd;r&/ ajruvnf; NydKwwf\/ rD;vnf; avmifwwf\/ a&vnf; BuD;wwf\/ avrkefwkdif;uvnf; arTwwfonf/ tE&m,frsm; vSacs \/ vlomrefwkdYonf tjrif roefMuacs/

]tJ ' D b uf q D r S m awmh usKyf odwm wpfa,mufrS r&dSbl;} tbkd;tkdonf aumif;uifbkH okdY vnf;aumif;? ewf&Gm edAmefodkY vnf;aumif; tm&kH rjyKwwf/ tod r&dSaom t&yfodkY roGm;vdkjcif;rSm vlomrefwdkY\ obm0/ rdrd oGm;csifonf roGm;csifonfudk ty xm;/ vrf;nGefjyo a[mMum;ay; onfh yk*dKvfudk aus;Zl;awmh wifMu tbkd;tdk wHwm;xdyf &ayrnf/ tarmqkdufaeonfhaeYudk ]tDpwm yJGawmf tBudKaeY} [k qkdxm;onf/ vlonf aomuESifh xdktjcif;t&mudk wdrfrsm;edrfhvsuf ruif;wwf/ rdrd MuHKvm&aom wpfrdk;vkH; tkHYqkdif;vsuf&dSaom aeY[k aomuukd olwpfyg;ESifh a0rQ cHpm; azmfjyxm;onf/ oauFw wpfckESifh csifwwfaom Pfvnf; &dSonf/ wpfck tjyeftvSef aus;Zl; jyKxm; tbkd;tkdonf ]odol} u aumif;&m onf/ wpfrkd;vkH; tkHYqkdif; rIefrIdif; xkH odkY nGefjy ay;aomfvnf; pdwfr0if xkdif;aom tajctaewdkY\ aemuf pm;wwf/ tm&kHrjyKwwf/ olYaomu wGif ]ocif &Sifjyef xajrmufjcif;} udk a0rQ rcHpm;wwfvQif olYrSm udk taMumif;jyK &Tifvef; 0rf;om &aom tajctae &dSonf/ vlwdkY tazmf r&/ tm;ukd; r&/ onf rnfrQyif xdkif;rIdif;aom tajc xdktjcif;t&mwdkY jzpfysuf taerS jzpfap arQmfvifhcsufu awmh onfhaeYudk [Jrif;a0;u tDpwmyJG &dSonfcsnf; jzpfonf/ awmf tBudKaeY[k qdkxm;onf/ tD rESpfNrdKUzG,f&m tajctae pwmyJGawmfum; c&pfawmf &Sifjyef xajrmufjcif;udk txdrf;trSwf rsKd;rS xGufayguf vGwfvrf;udk jyKonfhyJG jzpfonf/ ESpfpOf rwfv arQmfrSef;wwfonfrSm vlY"rwm/ (22) &ufESifh {NyDv (25) &ufwkdY tu,f rnfokdYrQ xGufayguf r&dS tMum; jzpfwwfonf/ c&pfawmf awmhaom tajctaeodkY a&muf&dS
130

onf vuf0g; uyfwkdif aovGefNyD; jrKyfESHxm;&m ocsKif;rS wpfzef &Sifjyef xajrmufjcif;jzpf tDpwmyJG rwkdif rD umvonf c&pfawmfvGef 0rf;enf; aMuuJGMu&aom umv jzpf\/xdkumv\txdrf;trSwfrsm; tjzpfjzifh aomMumaeY (Good Friday) rSp tkHYqkdif; rIefrIdif;aom tajctae/ xdkaemufwGif NcdK;jcH aom tusifhjzifh OykofoDwif; aqmufwnfMu&NyD; wevFmaeY aexGufwjyLwGif ]ocif &Sifjyef x ajrmufawmf rlvmNyD} [laom aMuG;aMumfoHESifhtwl &Tifvef; 0rf; ajrmufjcif;udk azmfjyMuonfh aysmfyJG &TifyJGrsm; usif;yonf/ qDrD; za,mif; wkdifrsm; xGef;ndMuonf/

vmyguvnf; wrvGefwGif aumif; &m ok*wdodkY a&mufzdkY tm&kHjyK wwf &ayrnf/ [Jrif;a0;onf bmom w&m;udk ta&;xm;aom acwfopf tawG;orm; pma&;q&m jzpfonf/ olonf c&pf,mefbmom0if wpfOD; jzpfaomfvnf; ol\ c&pf,mef t,l tqrSm usOf;ajrmif;aom a&S; t,l tqrsm;rS vGwfaom us,fjyefY euf eJaom t,ltqrsm;[k qdkEkdif onf/ c&pf,mef bmomu omru tjcm;aom bmomw&m;wdkYu ta&; xm;&aom opmw&m;udk &SmazGaom t,ltq wkdYwnf;/ uJ rdwfaqG? [Jrif;a0;\ wHwm;u vltkd 0wKudk wpfacguf jyefzwfygOD;/ NyD;vQif rdrd\ tm&kH rnf okdY vm xif[yf &kdufcwfonfudk qifjcif Munfhap csifygonf/ vl wpfa,muf\ t,ltqESifh tjcm; wpfa,muf\ t,ltqrSm wl& rnf[k rqdkvkdyg/ odkY&mwGif oif vnf; oifht,ltqESifhoif ,kwd udk qifjcif&ygvdrfhrnf/ txuf azmfjycJhaom okH;oyfcsufonf IaxmifhwpfckrS okH;oyfcsufomjzpf odkYcsnf; jzpf&rnf[k rqdkvkdyg/ jynfhpkHNyD [lvnf; r,lqyg/ oifhrSmvnf; oifhtjrif ESifh oif jyifqifjznfhpGuf y,fzsuf EkdifcGifh &dSygonf/ xifvif;

tcef;quf 0wK&Snf

urm ESpfc
Zmwfo drf;

Two Worlds

by H elen E

plin Cam ttere v

Z,Edkif

131

tcef; (4)
wuodkvf ausmif;olwpfOD;
urm (1)
wuodkvf ausmif;ol rm,mrS olr wkdif;jynfxJwGif&Sdonfh q&mr xHodkY tD;ar;vfay;pm
Date: June 15 From: Maya To: Janice Tucker Subject: Thank you. ----------------

aysmf&Tif auseyfwJh cHpm;rIrsKd;av/ t&mtm;vHk; twGuf q&mrudk aus;Zl; xyfwifyg&ap/ rm,m


Date: June 17th From: Janice Tucker To: Maya Subject: Thank you, too ----------------

t*FvefrSm cPavmuf aecsifw,f qdkwmyg/ cufawmh cufrSmyg/ 'gay rJh orD; atmifjrifr,fvdkY q&mr vHk;0 ,HkMunfygw,f/ qufoG,ftHk;aem/ rm,m\ q&mrxHrS tD;ar;vf *sefepfwum rm,m\ zcifxHrS tD;ar;vf
Date: June 30th From: Dad To: Maya Subjeccdt: Congratuatons! ----------------

cspfwJh q&mr rpwum jyD;cJhwJh ESpfu q&mr&JU tultnDawG tm;vHk; twGuf uRefr aus;Zl; wifygw,f/ pmar;yGJ awGtm;vHk; atmifvmwJh twGuf trsm;MuD; aysmfygw,f/ 'gayr,fh wuodkvf wpfckvHk;rSm taumif; qHk;qk&wmudkawmhuRefrr,HkMunf EdkifavmufatmifygyJ/ azazudk ajymjy csifvdkufwm/ tck avmavm q,fawmh azazu vkyfief;udpeJY cgwdkif;vdkyJ c&D; xGufaew,f/ 'gay rJh 'Dn azaz zkef;quf&if ajymjy vdkufr,f/ azaz orD;twGuf *kPf ,lr,f qdkwmudk odaew,fav/ q&mr&JU tultnDudk om r&cJh&if tckvdkrsKd; atmifjrifrSm r[kwfygbl;/ pmawG trsm;MuD;udk oifay;jyD; udk,fhudk,fudk ,HkMunfrI &Sdatmifvnf; ulnD ay;w,f/ uRefrav ausmif;q&mr wpf a,muf jzpfcsifw,f/ tck uRefr cHpm;&wJh atmifjrifrIvdkrsKd;udk tjcm; olawGudkvnf; cHpm; apcsifvdkYyg/
132

cspfwJh rm,m orD;tD;ar;vfeJY odyf vSwJh yef;av;awGtwGuf aus;Zl; yg/ 'Dreuf &w,f/ trS w f a umif ; aumif ; & wmudk q&mrawmh rtHhMoygbl; uG,f/ jyD;cJhwJh 3 ESpfwm umvrSm rif;u tawmfqHk; ausmif;ol r [kwfvm;/ tifrwefudk MudK;MudK; pm;pm; avhvmcJhw,f/ twef;xJ rSmvnf; *&kwpdkufeJY em;axmif wwfw,f/ udk,fydkif tcsdefawG rSmvnf; avhusihfcef;awG trsm; MuD;udk ukd,fhzmom vkyfaewwf olav/ 'DatmifjrifrItwGuf xkduf wefwmaygY/ rif;[m tifrwefawmfwJh q&mraumif; wpfOD; jzpfvmr,f qdkwmudk q&mr ,HkMunfaew,f/ rif[m Muifem oem;wwfw,f/ pdwf&Snfw,f/ vlawGeJY qufqHa&; t&rf;udk aumif;olvnf; jzpfw,f/ tMuHwpfck ay;yg&apaemf/ t*Fvdyf pm q&mrwpfOD; jzpfvmzdkY twGuf udk avhusihfygvm;/ jyD;awmhvnf; t*FvefrSm oGm;avhvmoihfw,f/ orD;u pum;aumif;aumif; ajym Edkifw,fav/ wcgwkef;u q&mr udk ajymzl;wm owd&w,f/ orD;

cspforD;av; awmfvdkufwmuG,f/ 'D avmufawmif &rSwfawG aumif;ae wJhtwGuf azaz t&rf;udk 0rf;om aysmf&Tifrdygw,f/ wuodkvf wpfck vHk;rSm trSwf trsm;qHk;wJh/ cspf o rD ; av;twG u f azaz *kPf,l vdkuf&wm/ orD;av; [m azazhtwGuf t&m&myg/ orD; arar qHk;oGm; uwnf;u tcuf tcJawGeJY MuHKcJhMu&wmudk azaz odygw,f/ 'gayrJh orD;av;[m azazhtwGuf ta&;MuD;aomol jzpf ygw,f/ orD;udk azaz taumif; qHk; jzpfapcsifwmyg/ tdrf&,f? oli,f csif;awG&,fudk pGefYcGgjyD;awmh wu odkvf wuf&wm rvG,fbl; qdkwm udk azazodygw,f orD;&,f/ tck awmh azaz rSefw,faemf/ ydkufqH ay;wuf&wJh wuokdvfawGxJrSm awmh taumif;qHk;yJ/ 'Dawmh orD; vnf; taumif;qHk;aom wu odkvfynma&;udk &wmaygY/ 'D&v'f awGu azaz vkyfcJhwm rSefw,f qdkwmudk jyaew,f/ ynmquf&SmzdkY orD; EkdifiH jcm;udk oGm;csifwmudk od&vdkY azaz

0rf;omygw,f/ orD;bGJU ,lzdkYtwGuf az az tdrfjyefvmwJh tcgrSm 'Dt aMumif;udk aqG;aEG;Mur,f/ cspfwJh azaz rm,m\ zcifxHrS ay;ydkYaom pmrsm; ZGefv 15 &uf cspforD;av; rm,m orD;av;&JU bGJU,lwJh t crf;tem;udk azaz wufa&muf EkdifrSm r[kwfvdkY 0rf;enf;aMumif; ajymjycsifygw,f/ orD; bGJUwuf,l wmudk azaz wu,fawGY csifwmyg/ 'gayrJh azazhrSm tifrwef ta&;MuD;

vSwJh pD;yGm;a&; vkyfief;udp tpnf; ta0; wpfck &SdaevdkYyg/ zsufvdkYvnf; r&awmhbl;/ orD; em;vnfr,f qdkwm azaz odjyD;om;yguG,f/ 'DvnfqGJav;udk orD; ESpfouf oabmusr,fvdkY azaz arQmfvihfygw,f/ azaz orD;udk b,favmuf cspfovJ qdkwmudk jy wJh vufaqmif ao;ao;av; wpf ckyg/ orD;taMumif;udk azaz pOf;pm; aew,fqdkwm owd&atmifvdkY orD;&JU tJ'D txl; trSwfw&aeYrSm 0wfxm;aemf/ orD;av;u azazh&JU ESvHk;om;rSm tjrJ&Sdaewmyg/ orD; av; taMumif;udk azaz tjrJ pOf;pm;w,f/ tJ'gudk owd&aemf orD;av;/ azaz

Mo*kwfv 20 &uf orD;&JU bGJY,lwJh "gwf yHkawGudk ay;ydkYvmwJh twGuf aus;Zl; yguG,f/ orD;u odyfvnf; vS? odyf udkvnf; xufjruf xl;cRefvdkufwm/ vnfqGJudk orD; ESpfoufw,f qdk wm od&vdkY azaz 0rf;omygw,f/ odyfaps;MuD;wm/ orD;u tawmf qHk; jzpfavawmh taumif;qHk;eJY xkdufwefw,fav/ uJ.. tck orD;twGuf tHhMop&m wpfck&SdaejyD/ ,lau EkdifiH rSm oGm;jyD; ynm qufoifzdkYqdkwm odyfaumif;wJh pdwful;yJvdkY azaz oabmwlvdkufjyD/ pmoifae&if;eJY t*Fvdyfpmvnf; wdk;wuf vmEkdif jyefw,f/ 'gaMumihf orD; t*Fvef

133

EkdifiH? vef'efjrdKUrSm pD;yGm;a&; ynm eJY ywfoufwJh bGJUvGef oifwef;awG twGuf ukefus p&dwfudk azaz ay;zdkY qHk;jzwfvkdufw,f/ ynmoifjyD;wJh tcg orD; 'Dudk jyefvmjyD;awmh azaz&JU vufaxmuf vkyfvdkY&jyD/ ukrPDMuD;eJY ywfoufwJh udp t00udk azaz oifay;r,f/ bmjzpf vdkYvJ qdkawmh wpfaeYrSm azaz tkd vmr,f/ 'D rdom;pk vkyfief;MuD;udk orD;uyJ OD;aqmif &vdrfhr,f/ taz wl orD; jzpf&rSmaygY/ pD;yGm;a&; urm rSm acgif;aqmifwpfOD;/ uJ... 'g[m orD;twGuf pdwf vIyf&Sm;p&m b,favmuf aumif;vkdufovJ/ A[dk&Hk;csKyfrSm azaz&JU t a&mif;refae*smeJY orD; oGm;awGY vdkufyg/ orD;wuf&r,hf oifwef;eJY ywfouforQ owif; tcsuft vufawG olYqDrSm &Sdaew,f/ t&if bmompum; bGJYoifwef;rSm orD; tawmfqHk; MudK;pm;cJhovdkyJ pD;yGm; a&;bGJY oifwef;rSmvnf; orD; taumif;qHk; qufjyD;awmh MudK;pm; aer,fqdkwm azaz ,HkMunfjyD;om; yg/ tJ'DrSmvnf; tawmfqHk; ausmif; oljzpfrSm/ cspfwJh azaz q&mrxHodkY rm,mxHrS tD;ar;vfydkYpm

Date: October 19th From: Maya To: Janice Tucker Subject: London -----------------

tck usr 'Dvef'efu wuodkvfrSm ausmif;wufaewm oHk;ywf &SdygjyD/ usr arQmfvifhxm;cJh wJh twkdif;ygyJ/ vef'efjrdKU MuD;[m
134

&Sifoefaew,f? pdwfvIyf&Sm;p&m aumif;w,f? aysmfp&mvnf; t jynfh yJ/ xl;qef;w,faemf/ vef'efudk t&ifuwnf;u &if;ESD; aecJho vdkyg/ pmtkyfawGxJrSm rMumcP zwfxm;zl;cJhwmaMumihf jzpfygvdrfh r,f/ 'gaMumihf usr trd wkdif;jynfudk vGrf;ayrJhvnf; 0rf;awmh renf; ygbl;/ wu,fawmh usr udk,hfwkdif; jynfrSmxuf 'DrSm ydkjyD;awmh rdrd ukd,fudk ,HkMunfrI &SdaeovdkygyJ/ xl;qef; raebl;vm;[if/ aemufjyD; awmh 'DrSmu tjrJwrf;vdkvdk vkyfp&m awG trsm;MuD;udk &Sdaeawmhwm/ usr tifrwefrSudk ESpfoufw,f/ jyemuawmh 'DpD;yGm; a&;ynmoifwef; wuf&wmudk rkef; ae wmyg/ usru pum;vHk;awGeJY om awmfwm/ udef;*Pef;awGeJYqdk rawmfbl;av/ usr wu,fhudk MudK;pm; Munhfygw,f/ 'gayrJh twef; xJrSm tnHhqHk; ausmif;oljzpfvdrfh r,f xifygw,f/ 'Doifwef; wuf cGihf&zkdYudk azaz aiGawG trsm;MuD; ay;xm;cJh&rSm/ 'gaMumihfrdkYvdkY yxr qHk; a&;wJh pmwrf;rSm usr 52 rSwfyJ &w,f qdkwm azazudk b,fvdkvkyf ajymjy&rSmwkef;/ rajymjyawmhbl;/ bmbJjzpfjzpf usr oli,f csif;aumif; topfawG &xm;jyD;jyD/ t*Fvdyfpmvnf; wpfaeYxuf wpfaeY ydkwkd;wuf vmaeovdkyg/ 'guawmh ywf0ef;usifrSm &SdorQ vlawG tm;vHk;u t*FvdyfvdkyJ tcsdefjynhf ajymaeMuwm r[kwf vm;/ 'gayrJh usru pD;yGm;a&; ynm xuf t*Fvdyfpmudk b,fvkd oif Mum; jyoay;&r,fqdkwJh q&mjzpf oifwef;udkom wufcsifaewm/ 'Dwuodkvf&JU bmom

pum; XmeMuD;uawmh pyg,f&S,f ygyJ/ usr&JU t*Fvdyfpm tzwfeJY ta&;twGuf tJ'Du uGefysLwm awGqDrSm oGm;avhusihfygw,f/ ausmif;om;awG[m uGefysLwmudk tcrJh oHk;cGihf &SdMuw,f/ toHk;0if vSw,faemf/ usr tJ'Dudk rMumcP oGm;aewmaMumihf {nfhMudKaumif wm pma&;rav;eJYawmifrS &if;ESD; aeMuygjyD/ 'DXmerSm tifrwef aumif;vSwJh t*Fvdyfpm bmom pum; oifMum;enf; oifwef; &Sd w,f vdkY olru ajymjyw,f/ tif; ... usrwufcsifvkdufwm/tJ'guawmh ysif;p&m aumif;vSwJh pD;yGm;a&; oifwef;xuf ydk tqifajyrSmyg/ tif;... bmbJjzpfjzpf/ wpf&ufawmh jzpfvmrSmyg/ rm,m rm,mxHrS wuokdvfodkY ydkYpm Edk0ifbm 15 &uf av;pm;&ygaom vlMuD;rif;&Sifh/ taMumif;t&m/ / oifwef; ajymif;vJjcif;/ odyf rMumao;cifu pD; yGm;a&; oifwef;rS t*Fvdyf bmom pum; oifMum; jyoenf; oif wef; odkY ajymif;vJ wufa&mufvdkaom usr\ qEESifh ywfouf usrwdkY ajymqdk aqG;aEG; cJhMuyg onf/ ,ckpmrSm usr\ qHk;jzwf csufeJY ywfoufjyD; twnfjyK wifjyjcif; jzpfygonf/ pD;yGm;a&; ynm oifwef;aMu;udk tjynfhay; cJhjyD; jzpfygonf/ odkYaomf aiGudk t*Fvdyfbmom oifMum; jyoenf; oifwef;twGuf ajymif;vJ ay;vdk

ygonf/ usr &Sif;jycJhonfh twdkif; usrwGif bmompum;bGJY wpfck &Sd xm;jyD;jzpfonfh twGufaMumihf ,ck uJhodkY ajymif;vJ wufa&muf jcif;ESihf ywfoufjzpfap? aemuf tywf tenf;i,ftwGif; ydkrdk vkyfaqmif& rnfh oifwef;pmrsm;ESihf ywfouf jzpfap jyem r&SdEkdifyg/ ulnDrI twGuf aus;Zl; wifygonf/ cifrifav;pm;vsuf ausmif;oltrSwf - 98457 rm,mxHrS olr\ ,cif q&mr rpwumxHokdY ay;ydkYaom tD;ar;vf
Date: December 12th From: Maya To: Janice Tucker Subject: Changes ----------------

usrawmh tawmfhudk qdk;0g;vSwJh udpwpfck vkyfrdvkdufjyD/ wpfa,mufa,mufudk zGihfajymjyrS jzpfr,f/ usr bGJYoifwef;udk ajymif; vdkufygjyD/ 'gayrJh azazudk rajymjy bl;/ q&mrodwJh twkdif; usr tJ'D pD;yGm;a&;ynm oifwef;rSm b,favmufawmifrS qdk;qdk;&Gm;&Gm; &Sdaew,f qdkwmav/ wu,fawmh usru tjcm; wpfa,mufa,muf jzpfzdkYudk MudK;pm; aecJhwmudk;/ rm,m r[kwfbl;av/ azaz pdwfcsrf; omygap qdkjyD;awmh usr vkyfaecJh wm/ 'gaMumihfrdkY usr ratmifjrifEdkif wmyg/ tJ'geJY usr pdwfydkif; jzwfcJhyg w,f/ usr wu,fyJ ESpfouf aysmf&TifwJh wpfckckudk vkyfzdkY tcsdef usjyDvdkY/ tckawmh usr t*Fvdyf

bmompum; oifMum;jyoenf; oifwef; wufaeygjyD/ usr w u,fudk 0rf;omvdkufwm/ &rSwf awGvnf; jyefaumif;vmjyD/ pm wrf;eJY pmoifMum;enf; bmom&yf awGrSmyg/ oifwef; wpfpdwf wpf a'o taeeJY usru pmvnf; jyef oifjy&ygw,f/rwlwJhtwef;awGeJY rwlwJh ae&mawGrSm usru ausmif;om;awGudk pmoifjy &wm yg/ usrudk MuD;MuyfwJh enf;jyq&m a';Apfuvnf; vm apmihfMunfhjyD; awmh usr toiftjy aumif;w,f vdkY csD;usL;ygw,f/ ausmif;q&mr ADZygvm wmvdkY enf;jyq&mu qdkygw,f/ olrSefw,fvdkY usr ajymcsifw,f/ pmoifcef;a&SUrSm xGuf&wJh tcgrSm awmh usr[m rm,mtppfygyJ q&mr&,f/ usr&JU b0rSm yxrqHk;

tMudrftaeeJY usr vkyfcsifwmudk vkyfaewmyg/ usr wu,fyJ pddwf raumif;vdkufwm/ wcsdefwnf; rSmvnf; usr odyfufkd vGwfvyfw,f vdkY cHpm;rdw,f/ 'Dudpudk wpfa,muf a,mufeJY zGihf[ ajymjyvdkufzdkY vdk tyfaevdkYyg/ rm,m
Date: May 20th From: Maya To: Janice Tucker Subject: London -----------------

ausmif;q&mr ADZyg vm wmvdkY enf;jyq&mu qdkygw,f/ olrSefw,fvdkY usr ajymcsifw,f/ pmoifcef;a&SUrSm xGuf&wJh tcgrSm awmh usr[m rm,m tppfygyJ q&mr&,f/ usr&JU b0rSm yxrqHk; tMudrftaeeJY usr vkyfcsifwmudk vkyfaewmyg/

]]

}}

q&mra&.... azazav &ufowywf tenf;i,f tcsdeftwGif;rSm usr eJY awGUzdkY vmawmhr,fwJh/ ol 'Dt*Fvef rSm usreJY awGUzdkY vmvnf vdrfhr,fvdkY usr b,fwkef;urS arQmfvifhrxm; cJhbl;/ av,mOfcu odyfudk aps;MuD; vSw,f/ jyD;awmh azazhrSmu tcsdef r&Sdbl; r[kwfvm;/ usr vkyfxm;wm azazh udk b,fvdk ajymjy&rvJ rodawmh ygbl;/ pD;yGm;a&; vkyfief;&Sif trsKd;orD; wpfOD; rvkyfbJ ausmif; q&mr wpfOD; jzpfcsifwJh usrudk awmh azazav odyf pdwfysufoGm; awmhrSmyJ/ olYudk rwkdifyifbJ oifwef;awG ajymif;wufvdkufwm od&ifawmh azaz tMuD;tus,f a'golykef x awmhr,f/ 'gayrJh usr vdrfawmhvnf; rajymxm;ygbl;/ [ifhtif;.. r[kwfbl;/ usru olYudk trSeftwdkif; rajymjyxm;wmyg/ vdrfajymwmeJY twlwlyJvm;[if/ wlr,fvdkY usr xifwmyJ/ azazhudk rajymjybl;/ [kwfw,f/ bmbJjzpfjzpf rajymjy
135

ao;bl;/ twef;awG tm;vHk; jyD;oGm;wm&,f? aemufqHk; pmwrf; wifvdkufjyD;wm&,fudkawmh aus;Zl; wif&r,f/ (vlMuD;awGudk pm b,fvdk oif&r,fqdkwmeJY ywf oufwJh pmwrf;u pmvHk;a& wpf aomif; ig;axmifawmif&Sdwm)/ azazeJYtwl usr &SdaevdkY&ygw,f/ 'gayrJh wuodkvfudkawmh ol roGm; atmif vkyfrSjzpfrSm/ oifwef;u tukef jyD;ao;wmawmh r[kwfbl;/ ajcmufywf vufawGY pmoifMum; wm vkyfzdkY usefaeao;w,f/ azaz tdrfjyefoGm;NyD;vdkY tawmfBuD; MumrS wuf&rSmyg/ 'Dawmh usrtwGuf tqifajyygw,f/ usr odpdwfxJu azazh udk rajymjy oifhao;bl;vdkY pOf;pm; rdw,f/ oifwef;wpfckvHk; tukef jyD;oGm;wJh tcsdeftxd apmihfOD;r,f/ tdrfjyef a&mufawmhrSyJ &rSwf aumif;aumif;awGudk jyvdkufr,f/ 'gayrJh rodpdwfxJu aejyD;awmh tckcsufjcif;yJ azazhudk trSeftwdkif; zGihfajymjyvdkufzdkY vHIY aqmfae jyefw,f/ tJ'Dvdk vkyfwm uawmh taumif;qHk; jzpfrSmyg/ usr pmawGvdkufEkdifaewmudk azaz awGY &ifawmhvnf; aysmfcsifaysmf aerSm/ rm,m (pmMuGif;/ / wu,fvdkY usrajym wmawG Iyfae&if aqm&D;aemf/ pmeJYcs a&;vdkuf&ifawmh qHk;jzwf csufawGcswJh tcgrSm ydk tqifajy r,fvdkY xifwmeJYyg/ 'gayrJh rvG,fygbl;/)

rm,m\ zcifxHrS ay;pm ZGefv 6 &uf/ rm,m rif; 'Dpmudk&wJh tcg rSmawmh taz[m avqdyfudk qif;ygjyD/ tdrfudk apmapm jyef awmhrSmyg/ aemuf tywftxd awmh tvkyf jyefvkyfjzpfOD;rSm r[kwf ao;bl;/ 'DrSmvnf; raeEkdifygbl;/ rif;&JU oifwef; aemufqHk; pmwrf; &rSwfeJY tqihfudk azaz awGYjyD;ygjyD/ pmtdwfay:rSmu orD; emrnfeJYrdkY rzGihfawmhbl;vdkYygyJ/ 'g ayr,fh t&rf; odcsifaewm&,f? orD;uvnf; b,favmuftxd oifwef;rSm atmifjrifaew,f qdk wm ajymjy xm;wm&,faMumihf &v'faumif;awG a&;xm;wmudk MunfhcsifrdcJhwmyg/ 88 rSwfawmif rSyJ/ azazhrSm 0rf;omvdkuf&wm/ csufcsif;yJ oifwef; acgif; pOfudk awGYvdkufw,fav/ ]vlMuD; awGudk t*Fvdyfpm oifMum; jyo enf; oifwef;} wJhvm;/ taz udk,hfzmom ar;Munhfrdw,f/ 'gu pD;yGm;a&; ynmoifwef;eJY bmrsm; qdkifvdkYwkef;/ &DydkYu'f rSm;jyD;awmh ay;wm jzpfr,fxifvkYd pmtdwf ay:u oifwef;trnfudk tao tcsm Munhfvdkufw,f/ taz xyfajymp&m vdk ao;vm;[if/ xyfajym&rvm;/ rm,m? rif;tazh tay:udk vkyf&uf vdkufwm/ rjyefcifrSm rif;udk zkef; ac: OD; rvdkYyg/ pum; rajymEkdifavmuf atmifudk a'go xGufaecJhwmeJY/ wu,fawmh tckxufxd rif;eJY pum; ajymcsifpdwf r&Sdao;bl;/ wpfywf vHk;vHk; azazwdkY twlwl

aysmfaysmf&Tif&TifeJY &Sdae cJhMuw,f r[kwfvm;/ 'geJY ywfoufvdkY orD; wpfvHk;rSudk rajymjycJhbl;aemf/ azaz tNrJwrf; vdkcsifcJh wmuawmhorD;qDu taumif;qHk; qdkwmyg/ taumif;qHk; ausmif; twGuf? taumif;qHk; aumvdyf twGuf? taumif;qHk; wuodkvf twGuf azaz aiGukefaMu;us cHcJh w,f/ tjcm;olawG tdyfrufom ruf EkdifwJh b0&JU tcGihfta&;awG tm;vHk;udk orD; &&SdcJhwmyg/ tck orD; aus;Zl; jyefqyfvdkufyHkujzihf/ tazhaiGawGeJY ausmif;q&mr jzpf zdkYavmufudkom oHk;cJhwm/ ausmif; q&mr wpfa,mufwJhvm;/ rif; bmawGrsm; pOf;pm; aecJhwmvJ/ orD;&JU pD;yGm;a&; ynm oifwef;eJY ywfoufjyD;awmh tazh rSm vlwdkif;udk avQmufajymvkduf &wm/ tvkyfxJu vlwkdif;udk ajym xm;cJhw,f/ aemifESpfrSm orD; av;u tazh vufaxmuf taeeJY vkyfawmhrSmvdkY/ twMuD;vSjyD; wpf udk,faumif;qefwJh orD;u tazh tay: vdrfxm;wm? vSnfhxm;wm awGrsm; olwdkYawG odoGm;&ifjzihf/ tazhudk zkef;ac: zdkY rMudK; pm;ygeJY rm,m/ tck avmavmq,f rSmawmh orD;eJY pum; rajymcsifao; bl;/ bmqufvkyf&r,f qdkwmudk tcsdef,l qHk;jzwf&r,f/ taz rif;udk t&rf; pdwfysufoGm;jyD/ wpfOD;wnf; aom tazh orD;u tazh tay:rSm tvGef emusifatmif vkyf&ufcJhjyD/ taz

136

aorif; wref ivsif MuD;


x&DAmabPf (owif;axmuf) 'D reuf rSm tifrwef tm;jyif; vS wJh ivsif owif;qkd; udk Mum;& a w m h uRef a wmf w d k Y tm;vHk; wkefvIyf rdMuw,f/ 'D uyfab;[m uRefawmfwdkY aexkdif MuwJh ,lau EkdifiHeJY rdkifaygif; axmif csD a0;uGmwJh ae&ma'orSm jzpfyGm; cJhayr,fh 'Dwkdif; jynfrSm aexdkifMu wJh vlawG tawmf rsm;rsm; tay:rSm oufa&mufrI &Sdaeygw,f/ 'Dtcsuf udk em;vnfxm;zdkY ta&;MuD; vS w,f/ uRefawmf[m vef'efu oH&Hk; a&SUrSm waeukef rwfwyf&yf apmihf aecJhygw,f/ urm&JU tjcm; wzuf jcrf;rSm &SdwJh olwdkY aqGrsKd;om;csif; awG bmjzpfoGm;MujyDvJ qdkwm odcsifvdkY apmihfaewJh vltcsKdUeJY uRefawmf pum;ajym jzpfcJhygw,f/ vltkyfMuD;[m vef'efjrdKUv,fudk pk pnf; vmMuw,f/ oH&Hk;0efxrf;awG u tajctaeeJY ywfoufjyD; owif; ay;Ekdifrvm;qdkwJh arQmfvifhcsuf eJYyg/

jyemuawmh tck vlawG odxm;wmxuf ydkjyD;awmh oH&Hk;u owif; ray;Ekdifao;wmyg/ owif;&zdkYtwGuf olwdkY b,foleJYrS tquftoG,fvkyfvdkY r&bl;/ bmjzpf c J h w ,f q d k w mud k vnf; uReawmfwYkd &Si;f &Si;f vif;vif; f rodMu&ao;bl;/ uRefawmfwdkY od orQuawmh tJ'D wkdif;jynf awmif ydkif; a'orSm tiftm; jyif;xefvSwJh ivsifMuD; vIyfcJhw,f/ ausmif; wuf csdef? tvkyfvkyfcsdef aeYbufrSm jzpfcJhw,f/ ivsif'PfaMumihf pD;yGm; a&;vkyfief;awG? ausmif;awG? aum vdyfawG tygt0if taqmuftOD rsm;pGm[m tMuD;tus,f xdcdkufcJh w,f qdkwJh owif; tpD&ifcHpmawG &xm;w,f/ 'gaMumihfrdkY 'Du vlawG tawmf uav; pdk;&drfaeMuwmyg/ wu,fvdkYrsm; tJ'D owif;awGom rSefw,fqdk&ifjzihf vl tao t aysmufeJY 'Pf&m&wJh vlawG t awmf rsm;rSmyJ/ 'Dowif; tpD&ifcHwm awG rSef? rrSefudk aocsmaygufawmh rajymEkdifao;bl;/ owif; topf awG &zdkYuvnf; em&Daygif; rsm;pGm Mum Ekdifao;w,f/ 'gayr,fh vlawG uawmh xGufcGg roGm;Muygbl;/ aemufqHk; owif;&zdkY oH&Hk;yJ &Sdw,f vdkY olwdkY ,HkMunfxm;vkYdyg/ uRefawmf[m owif;

axmuf wpfOD;vdkY odoGm;MuwJh tcg rSmawmh vlawG[m uRefawmfhqDu tultnD awmif;Muawmhw,f/ t a&;MuD;wJh wpfckckudk uRefawmf odxm;Ekdifw,fvdkY olwdkY xifMuyg w,f/ 'gayrJh uRefawmf rodygbl;/ vl tcsKdUuawmh uRef awmfhqDudk vmMujyD; olwdkY&JU om; awG? orD;awG? ZeD;r,m;awGeJY cifyGef; a,musfm;awG &kyfyHkawGudk jy Muw,f/ olwdkY wkdif;jynfu owif; axmufawGudk qufoG,fjyD;awmh bmawG jzpfaeovJqdkwmudk ar;zdkY uRefawmfhudk ajymMuygw,f/ tJ'g rjzpfEkdifbl; qdkwmudk uRefawmf ol wdkYudk ajymjyzdkY MudK;pm; Munhfygw,f/ olwdkY aqGrsKd;om;csif;awGudk uRef awmf &Smay;zdkY rjzpfEkdifbl;vdkY ajymjy ygw,f/ uRefawmfu owif; ydkYwJh olom vQifjzpfw,f? owif;udk apmihf aeavhr&Sdbl;vdkY &Sif;jy&w,f/ 'gaMumihf olwdkYudk em;vnfay; Ekdifygw,ff/ 'gayrJh olwdkY em;rvnf vdkYvm;? uRefawmf ajymwmudk r,Hk MunfvdkYvm; rodbl;/ uRefawmf uawmh olwdkYudk tjypfrwifygbl;/ vlawG[m aMumufvefYMuwJh tcg rSm usKd;aMumif; qDavsmfpGm pOf;pm; awG;awmrI rvkyfEkdifawmhbl;/ 'gudk em;vnf ay;Ekdifwmyg/ 'gayrJh uRef awmf rulnDEkdifwJh twGufvnf;
137

pdwfraumif; jzpf&ygw,f/ 'DaeY awGU cJh&wJh trsKd;orD;i,fav; wpfOD;eJY ywfoufvdkY uRefawmf[m tul tnDuif;rJhaeol wpfOD;vdk cHpm; cJh&w,f/ olr[m uRefawmhfqDudk ajy;vmcJhjyD;awmh "gwfyHk wpfyHkudk vufxJ xdk;ay;cJhw,f/ ]tJ'g usr&JU azaz yHkyg/ oludk zkef;ac:vdkY r&awmhbl;/} olr ajymcJhwmyg/ ]usr bmvkyf &rvJ [if? em&Daygif; rsm;pGm usr zkef; qufzdkY MudK;pm; aecJhwmyg/ tD;ar;vf awGvnf; qufwkduf ydkYcJhw,f/ bm jyefpmrSudk r&ygbl;/ tdrfu toH wdwfaewJh w,fvDzkef;ab;rSm xkdif aevdkY r&bl;/ 'geJY usr 'Dukd vmcJh wm/ 'DyHkudkvnf; usr ,lvmwmyg/ wu,fvkYdrsm;ayghav.../ tif;... wu,fawmh usr rodygbl;/ oH&Hk;u vlwpfOD;OD;udk 'DyHk ay;Ekdif r,fvkYd xifwmyg/ olwdkYu vnf; 'DyHkudk usrwdkY wkdif;jynfudk jyefydkYay; Ekdifr,f xifygw,f/} olr rsufvHk;xJrSm arQmf vihfcsufeJY uRefawmfhudk MunhfcJhyg w,f/ 'gayrJh uRefawmhfrsufESm tajctaeudkvnf; awGYa&m olr&JU tJ'D arQmfvihfcsufawG aysmufuG,f oGm;cJh&w,f/ "gwfyHkudk olr jyef,l oGm;ygawmhw,f/ ]'gayrJh tckawmh b,fol rS usrudk rulnDEkdifbl;qdkwm od ygjyD/} olr em;vnfoGm;yHkyg/} usr azazeJY pum;ajymcsifwmyg/ azaz tqifrS ajy&JUvm;vdkY odcsifw,f/} olr azazudk b,fwkef; u aemufqHk; awGYcJhMuwmvJvdkY uRefawmf ar;cJhygw,f/ aMumuf&GHU
138

xdwfvefYaewmeJY olr[m pum;udk 'a&maomyg; ajymqdkawmhw,f/ ]wpfaeYuav; uwifyg/ azazu usreJY twlaecJhwm/ usru 'DrSm ausmif;wuf aewm av/ bGJYoifwef;rSm usr trSwf 88 rSwf &wmudk azaz odoGm;cJhw,f/ aemufjyD;awmh pmav; wpfapmif a&;xm;jyD; azaz jyefoGm;cJhwmyg/} &kwfw&uf toH tus,f MuD;eJY olr[m pidkawmhw,f/ rsuf &nfawGMum;uae pum;qufajym zkdYudk MudK;pm;aewkef;/ uRefawmf uawmh em;rvnf awmhygbl;/ uRefawmf Mum;&wJh pum;vHk;awG uawmh- ]usr 0rf;enf;vGef;vdkYyg/ usr azazhudk awmif;yefpum; ajym &r,f/} ]'D&rSwfu t&rf;aumif; wmyJ/ rif;twGuf rif;azaz trsm;MuD; *kPf,laerSmudk uRef awmf ajym&Jygw,f/} olr pdwf csrf;omatmifvdkY uRefawmf ajymjy cJhwmyg/ 'gayrJh 'Dpum;vHk;awG[m olrudk ydkjyD;awmh idkatmifvkyf vkdufovdkygyJ/ ]azazu usrtwGuf *kPf,lcJhwmaygh/ wcsdefwkef;u tifrwefudk *kPf,lcJhwm/} olr jyefajzay;cJhw,f/ ]rif; azazu rif;twGuf *kPf,laerSmav/} usaemf olrudk trSm;jyif ay;cJhygw,f/ ]twdwf umv? wcsdefwkef;uvdkY rif; rajym &bl;av/} ]aus;Zl ; wif y gw,f / } olru rsuf&nfawGtMum;rSm jyHK;jy cJhw,f/ ]&Sif[m wu,fyJ Muifem

wwfwmyg/ 'gayrJh &Sifem;vnfrSm r[kwfygbl;/ t&ifwkef;uawmh az az[m usr twGuf *kPf,lcJhw,f/ 'gayrJh tckawmh r[kwfygbl;/ tck awmh azazu usreJY pum;awmif rajymcsifawmhbl;/ usr&JU toH udkawmif rMum;csifawmhbl;/ 'gay rJh usru azazh&JU toHudk Mum;zdkY vdkygw,f/ usr wu,fudk vdkae wmyg/} olr azaz&JU yHkudk &if bwfem;rSm uyfxm;jyD; olr[m rsufvHk;awGudk rSdwfxm;cJhygw,f/ olY taMumif;udk tjyif;txef pOf; pm; awG;awmaer,fqdk&if ol[m wu,fyJ ay:vmvdrfhr,fvkYd ,Hk MunfwJh yHkpHrsKd;eJYyg/ olr uHaumif;ygapvkdY wdwfwdwfuav; qkawmif; ay; &if;eJY uRefawmf[m olrudk vl tkyfMuD;eJY twl xm;&pfcJhygawmh w,f/ 'D trsKd;orD;i,fav;&JU zcif vHkjcHKrItwGuf pdk;&drfaewmudk uRefawmf aumif;aumif; em;vnf ay;Ekdifygw,f/ 'gayrJh olr azaz[m olreJY pum; rajymcsifbl;qdkwJh olr&JU ,HkMunfaerIudkawmh em; vnfvdkY r&ygbl;/ uRefawmf ajymcJh ovdkygyJ/vlawG[maMumuf&GHUxdwf vefYMuwJh tcgrSm pOf;pm; awG;awm wmawG[m qDavsmfrI r&Sdawmhbl;/ tck avmavmq,fawmh 'DrSm xdwf vefYaeMuwJh vlawG trsm;MuD;udk &Sdaewm/

vlawG[m aMumufvefY MuwJh tcg rSm usKd;aMumif; qDavsmfpGm pOf;pm; awG;awmrI rvkyfEkdifawmhbl;/ 'gudk em;vnf ay;Ekdifwmyg/

]] }}

139

urm (2)

zkef;qufygaemf/ aus;Zl;jyKjyD; zkef; rif;vdktyfoavmuf tcsdefydkom ,lyg/ rm,mxHrS olr azazxHodkY qufay;yg/ wu,fvdkY wpfckck aqG; rm,m/ tD;ar;vf Email from Maya to her father aEG;csifw,f qdk&if q&m &Sdaer,f/ Date: June 10th a';Apfarmf*ef rm,m\ q&mtwwfoif From: Maya To: Dad q&mtwwfynmoifwef; enf;jy enf;jyxHrS tD;ar;vf
Subject: Email failure notice

(tD;ar;vf ydkYvdkY r&yg)/


----------------

Problem: email wasn't delivered Reason: unknown email address

orD;&JU tcspfqHk; azaz aus;Zl;jyKNyD;awmh azaz vHkvHkjcHKjcHKeJY ab;uif;pGm &Sdae aMumif; orD; od&atmifvdkY enf; vrf; wpfckckeJY today;yg/ azazhudk orD; t&rf;cspfygw,f azaz&,f/ aemufjyD;awmh orD; awmif;yefyg w,f/ azazhudk emusifatmifvdkY orD; b,fwkef;urS rvkyf&ufcJhyg bl;/ orD; tdrfudk jyefvmjyD; pD;yGm;a&; vkyfief;&Sif trsKd;orD; wpfOD; jzpf&yg apr,f/ pmoifMum; wm[m rdkufrJ vSwJh pdwful;yg/ tckawmh orD;od ygjyD/ orD;u orD;&JU pdwful; tdyfruf aemufudk vdkufcJhwmyg/ .... tdyfruf rQomygyJ/ tppftrSefuawmh orD; [m azaz&JU orD;? orD;twGuf azazaemufxyf*kPf,l&ygaphr,f/ orD; tdrfjyef a&muf&if azazhudk ulnDEkdiforQ tpGrf;ukef ulnDrSmyg/ azaz tck avmavmq,f usef; usef;rmrm&Sd aewmudk orD;udk ajymjyyg/ azazh&JU &Hk;eJY tdrfvdyfpm 2 ck pvHk;udk orD; pmydkY aewmyg/ zkef; vnf; MudK;pm;quf ao;w,f/ 'gay rJh b,feHygwfrS tvkyfrvkyfbl;/ aus;Zl;jyKjyD; orD;udk zkef;qufay;yg/ orD;eJY pum; rajymcsifbl;vdkY azaz ajymcJhwm orD;odygw,f/ 'gayrJh azaz&,f... aus;Zl;jyKjyD; orD;udk
140

Email from Maya' teaching supervisor Date: June 15th From: David Morgan To: Maya Subject: Support ----------------

rm,mxHrS olr\ q&mtwwf ynmenf;jyxHodkY tD;ar;vfjyefpm

cifrif&wJh rm,m? rif;&JU wkdif;jynfu tajc taeawGudk od&vdkY q&m trsm;MuD; 0rf;enf;&ygw,f/ rdom;pkawGeJY oli,fcsif;awGtwGuf rif; trsm; MuD; pdwfylyefaerSm aocsmygw,f/ wu,fvdkY q&mwdkY ulnDEkdifr,fh[m &Sd&if bmbJjzpfjzpf today;OD;aemf/ aemufjyD;awmh wu odkvf rSmvnf; tultnDay;wJh 0efaqmif rIawG &Sdw,fav/ aiGaMu;eJY ywfoufvdkYjzpfjzpf? aep&m twGuf jzpfjzpf tultnD vdktyf&if olwdkYudk aus;Zl;jyKjyD; qufoG,fyg uG,f/ 'geJY pum;rpyf/ pufwif bmvrSm pD;yGm;a&; ynmoifwef;udk rif; p wufvdkY &rvm;vdkY wuodkvf udk ar;xm;wm od&awmh q&m tHh Mordygw,f/ rif;udk,fwdkif qHk;jzwf& rSmudkawmh em;vnfygw,f/ 'gay rJh rif;&JU q&m twwfynm oifwef; udk t&ifqHk;jyD;atmif wufoifh w,fvdkY xifygw,f/ aemufxyf vdkY 6 ywfom usefawmhwmyg/ jyD;&if q&mtwwfoif vufrSwf &jyD/ aemufqHk;tMudrf oifMum;a&; avh usihfcef; twGuf tcsdefykday;Ekdifyg w,f/ 'DtwGufawmh rpdk;&drfygeJY/

Email from Maya to her teaching supervisor Date: June 17th From: Maya To: David Morgan Subject: Re: Support ----------------

q&m a';Apf&Sifh? q&mh tD;ar;vfeJY awG;p &m tm;ay; pum;rsm; twGuf aus;Zl; trsm;MuD;wifygw,f/ [kwf ygw,f? tck avmavmq,frSm awmh t&m&m[m trsm;MuD;udk cufcJ vSygw,f/ rdom;pkeJY? oli,f csif;awGeJY tquftoG,f r&ao; ygbl;/ &ufaemufusjyD; usr&JU q&mtwwfoif avhusihf oifMum; rI twGuf tcsdefay;wmudk aus;Zl; wifygw,f/ 'gayrJh usr pD;yGm;a&; bGJY twGufvnf; vkyfcsifygao; w,f/ tJ'guawmh usr azazu usrudk vkyfapcsifcJhwmyg/ tck awmh tJ'D oifwef;twGuf usrrSm ay;p&m aiGr&Sdygbl;/ azazu wwfEdkifwJh tcgrSm ydkYay;rSmyg/ ausmif;om;a&;&m t axmuftul Xmeudk qufoG,fzdkY usrudk tMuH ay;cJhwm[mvnf; q&m&JU pmemrIudk jyvdkufwmyg/ 'gayrJh tck tJ'DvdkvkyfzdkY rvdktyfyg bll;/ 'DrSm&SdwJh azazh oli,fcsif;awG

u usrudk tultnD ay;Mu ygw,f/ azazeJY tquftoG,f&jyD; vdktyf wJh aiGaMu;udk ydkYay;vmwJh txdyg/ jAdwdoQ tpdk;&qDu usr tultnD &,lzdkYudk oH&Hk;u vlawG u ajymjy Muygw,f/ usr tJ'D vdkvkyf&if azaz MudKufrSm r[kwf bl;/ udk,feJY rodwJh vlawGqDu aiG ,lwm? acs;iSg;wm rSm;w,fvdkY az azu tjrJwrf; ajymygw,f/ ulnDzdkY urf;vSrf;wJh t wGuf aus;Zl;ygyJ/ av;pm;vsuf rm,m

qufvuf aexkdifEkdifzdkY twGuf q&mrwdkY trsm;MuD;udk vkyfMu&OD; rSmyg/ q&mruawmh uHaumif; wJh vlawGxJu wpfOD;yg/ ivsif vIyfawmh wkdif;jynf&JU ajrmufzuf ydkif;u oli,fcsif;awGqD oGm;vnf aewmrdkY jrdKUeJY tvSrf;a0; aecJhw,f/ q&mraewJh jrdKU zuftydkif;udkawmh jyefra&mufao;bl;/ 'gayrJh t awmf uav; ysufpD;oGm;w,fvdkY Mum;od &w,f/ tdrfawG r&Sdawmhbl;/ wuokdvfvnf; r&Sdawmhbl;/ bmrS udk rusefcJhbl;wJh/ tm;vyf&ufukefwJh txd rm,m\ ,cifq&mrxHrS ajrmufzufydkif;u oli,fcsif;awGeJY tD;ar;vf jyefoGm;aeawmhr,f/ ausmif;awG Date: June 27th jyefzGihfwJh tcgrSm bmvkyfr,f qdk From: Janice Tucker wmudkawmh rajym wwfao;bl;/ To: Maya touf&Sif usefae&wJh twGuf 0rf; Subject: So sorry ---------------om ae&avawmh tvkyftaMumif; cspfcif&wJh rm,m udk rpOf;pm; wwfatmifygyJ/ orD;&JU azaztaMumif;udk h q&mr*sef;epf Mum;od&wJh twGuf pdwfraumif; jzpf&wmudk ajym jycsifvdkY 'Dpmudk a&;vkdufwmyg/ ol[m vl aumif; wpfOD; yg/ q&mrwdkY wkdif;jynf&JU o rdkif;rSm tck tcsdef[m tifr wef uHqdk; rdk; arSmif uscsdefyg/ vlawG trsm; MuD;udk aoaMu ysup;D Mu&wm/ f yHkrSefb0awGrSm

rm,mxHrS olr\ ,cif q&mrxHodkY tD;ar;vf jyefpm


Email from Maya to her ex-teacher

Date: August 3rd From: Maya To: Janice Tucker Subject: Re: So Sorry ----------------

q&mr&,f/ usruawmh touf&Sif usefae&wmudk raysmf ygbl;/ azaz raocifwkef;u usr udk pdwfqdk;oGm;cJhwm/ jyD;awmhvnf; usreJY pum; rajymcsifcJhbl;/ azaz udk odyfcspf&ygw,f/ 'gayrJh olu usrudk pdwfysuf oGm;cJh&w,f/ usr&JU ESvHk;om;awG uGJtufaMurG ae&jyD/ tckawmh bPfxJrSm aygifaiG &m*Pef;rQom &Sdawmhyg w,f/ 'gaMumihf tcef;ajymif; ae& awmhr,f/ tjcm;oli,fcsif; ausmif; olawGeJY rQjyD; tdrfwpfvHk;rSm tcef; wpfcef;udk iSg;ae&r,f/ b0[m tawmhfudk cufcJaejyD/ azazh pD;yGm;a&; vkyfief;

141

u ta&mif; refae*smu usrudk rMumao;cifu qufoG,fcJhyg w,f/ pD;yGm;a&; vkyfief;awG[m tckawmh usr[mawGyg/ azazh aiGawGvnf; ygygw,f/ 'gayrJh bmpD;yGm;a&;vkkyfief;rS r&Sdawmh yg bl;/ q&mr tD;ar;vfrSm ajym xm;wJh twdkif;ygyJ/ taqmif tODawG tm;vHk; aysmufuG,f oGm;cJhygjyD/ bmqufvkyf&r,fqdkwmudk usr rodawmhygbl;/ rm,m rm,m\ ,cif q&mrxHrS tD;ar;vf jyefpm
Email from Maya's ex-teacher Date: August 12th From: Janice Tucker To: Maya Subject: Be optimistic

aumif;ygao;w,f/ aiG &Sdao; w,f/ oli,fcsif;awG &Sdw,f/ aep&mvnf; &Sdaew,f/ orD; b0 rSm aumif;&m aumif;aMumif; wpf ckckudk qufvkyfEkdifygao;w,f/ q&mr*sef;epf

ygbl;/ vufaxmufawmifrS vkyf vdkY rjzpfEkdifbl;av/ usruawmh pmom oifjyay;csifaewm/ tJ.. ajymvkduf rdjyefygjyD/ usru q&mrom vkyf csifwJh olav/ tJ'g t&rf;rSm; aeovm;[if/ rm,m

rm,mxHrS ,cifq&mrjzpfol xHodkY ay;ydkYaom tD;ar;vf rm,m\ ,cif q&mrxHrS Email from Maya to her extD;ar;vfjyefpm teacher
Date: September 26th From: Maya To: Janice Tucker Subject: Confused Email from Maya's ex-teacher Date: October 5th From: Janice Tucker To: Maya Subject: Re: Confused

(tawG;tjrifawG IyfaxG;aeygw,f/) ------------------

(jyefpm/ tawG;tjrifawG IyfaxG;aeygw,f/) ------------------

(taumif;jrif oabmxm;&SdyguG,f/)
------------------

rm,m? odyfcufcJvSwJh umv awGudk orD; jzwfoef; ae&rSef; q&mr odygw,f/ 'gayr,fh odyf vnf; pdwfysufjyD;awmh tqdk;MuD; jrif raeygeJYvm;/ tcktcsdefu awmh wdkYawG tm;vHk;twGuf tcufcJqHk; tcsdefyg yJ/ orD;&JU azazudk orD; t&rf; vGrf;aew,f qdkwm em;vnf ygw,f/ 'gayrJh oluvnf; orD;udk odyfcspfcJh&jyD;awmh orD; twGuf vnf; t&rf; *kPf,lcJhw,f qdkwm udkvnf; owd&prf;yg/ tjiif;yGm;rI ao;ao;av; wpfckaMumihfawmh tJ'gMuD;udk b,fawmhrS rajymif;vJ Ekdifygbl;/ rm,ma&... orD;u tjcm; olawGxuf trsm;MuD;udk ydkuH
142

cifrif&wJh q&mr *sef;epf? tck a vmavmq,f r S m awmh usr em;rvnfwmawG trsm; MuD;yg/ azaz&JU oli,fcsif;awGu awmh tmrcH ukrPDawG? a&SUaeawG eJY rdwfquf ay;Muygw,f/ 'gayrJh usruawmh azazh ukrPDu ta&mif; refae*smeJYom pum; trsm;qHk; ajymjzpfygw,f/ ol[m vlaumif; wpfa,mufjzpfvdkY usr olYudk ,HkMunfygw,f/ ivsifxJrSm olY&JU ZeD;eJYom; toufqHk;yg; cJhyg w,f/ olY&JU tvkyf rqHk;HI;zdkY uvnf; ta&;MuD;w,fvdkY usr xifygw,f/ olu &dk;ajzmifhjyD; pD;yGm;a&; vkyfief;udk em;vnfol wpfOD;yg/ azaz vkyfapcsifcJhwmudk usr vkyfvkdygw,f/ wu,fhudk vkyfcsif aerdwmyg/ azazu olY&UJ pD;yGm;a&; vkyfief;MuD; wpfckvHk;udk OD;pD; apcsifcJhw,f/ 'gayrJh usru b,fuae p&rvJ rodbl;/ usr uawmh ukrPD'g&dkufwm (odkY r[kwf) refae*sm wpfOD; rjzpfEkdif

orD; rm,m orD; azaz vkyfapcsif cJhwmawG tm;vHk;udk orD; vkyfcJhyg w,fuG,f/ olpdwfauseyfzdkY orD; wwfEdkiforQ vkyfcJhwm/ orD; twGuf olu rSefw,fvdkY xif wmawGudk orD; vkyfcJhw,f/ tck awmh orD;u rSefw,fvkYd xifwm awGudk orD; vkyf&vdrfhr,f/ wu,fvdkYrsm; 'Duyfab; tE&m,fqdk;MuD;u wpfckckudk oifjy ay;cJhw,f qdk&if q&mr twGuf oifcef;pmuawmh b0 qdkwm odyfudk wkdawmif; vGef;vSw,f? tJ'D twGuf b0 tcsdefawGudk aumif; aumif;rGefrGef aexdkif &SifoefzdkYygyJ/ orD; azazu tJovdk aexdkifcJhwJh olyg/ olawmfwm? wwfwmudk ol vkyfudkifcJhw,f/ jyD;awmhvnf; ol [m oltaeeJY MudK;pm;EkdiforQ taumif;qHk; pD;yGm;a&; vkyfief;&Sif wpfOD; jzpfvmcJhw,f/ tckawmh orD;u orD;taeeJY MudK;pm; EdkiforQ

taumif;qHk; q&mrwpfOD; jzpf& rm,m\ ,cifq&mrxHodkY Date: April 30th From: Maya vdrhfr,f/ tD;ar;vf To: Janice Tucker orD;&JU arQmfvifhcsuf tdyf Email from Maya to ex-teacher Subject: Problems Date: February 28th usr&JU vufawGY wef;jy rufawG aemufudkom vkdufawmh From: Maya To: Janice Tucker pmoifMum;&wJh yxrtywfawmh aemf/ Subject: Teaching Practice ukefoGm;ygjyD/ aemufxyf vdkY 5 ywfyJ cspfwJh (vufawGY wef;jyavhusifh&ef/) usefawmhwm 0rf;omp&myg/ usr q&mr *sef;epf -----------------odyfrkef;wmyJ/ 'D q,fausmfouf {jyDvrSm usr&JU aemufqHk; uav;awGudk pmoifMum;&wm rm,m\ q&mtwwfoifwef; vufawGY wef;jyoifMum;jcif; tpD odyfudk cufwm/ olwdkYrSm jyem enf;jyxHrS tD;ar;vf tpOf pwifygr,f/ usr&JU oifwef; awGu wpfyHkMuD;/ wcsKdU usjyefawmh Email from Maya's teaching supervisor enf;jyq&mu pDpOf ay;xm;wmyg/ aMumufvefY aewmeJYyJ pum; Date: November 11th 'gayrJh tJ'D tpDtpOfudk usr odyf wpfvHk;rSudk rajymMubl;/ wcsKdU From: David Morgan To: Maya awmh rMudKufvSbl;/ b,fae&mrSm usjyefawmh aoaocsmcsm em; Subject: Teaching Practice usr pmoif &rvJqdkwmudk odcsif raxmif Mujyefbl;/ uav; tcsKdU (vufawGY wef;jy avhusifh&ef/) vm;[if/ vef'efjrdKU&JU qif;&JvSwJh uawmh wpfywfvHk;vHk; tdyfa&; -----------------&yfuGufu &yf&Gm vlrIa&;&m Xme ysufxm;MuwJh yHkrsKd;eJY/ olwdkYwuf cifrif&wJh rm,m rif;qDu owif;Mum; a[mif;wpfckrSmav/ aeMuwJh ausmif;awGu t*Fvdyfpm odyfrMumao;cifu usr tydkcsdef taeeJY usrqDudk ydkY &vdkY 0rf;omvdkufwm/ q&m twwfynmoifwef;udk jyD;qHk; tJ'Dae&mudk oGm;Munhf cJhygw,f/ xm;Muwm/ 'gaMumihf olwdkYu 'DrSm atmiftxd qufwufr,fqdkvdkY pmtkyfawG? uGefysLwmawG r&Sdbl;/ &SdcsifMuwm r[kwfbl;av/ usr q&m trsm;MuD; 0rf;omrdygw,f/ pma&;zdkY ausmufoifykef;MuD;vnf; uvnf; 'DrSm &Sdcsifwm r[kwf ygbl;/ jyD;cJhwJhESpf oifwef;om;awGxJrSm rcsdwfxm;bl;/ pma&;cHkeJY xdkifcHk usrtwGufawmh odyfudk qdk;0g; rif;[m tawmfqHk; wpfOD;yg/ rif; enf;enf;yg;yg; &SdwmuvGJvdkY tjcm; vSwJh ESpfygyJ/ tdrf&,f? azaz&,fudk qHk;jzwfcsuf rSefuefw,fqdkwm bmrSudk r&Sdwm/ usruawmh tJ'DrSm qHk;IH;cJh&jyD/ usrb0rSm tcuftcJ q,fausmfoufav;awGudk pmoif awGeJY emusifrI awG[m vHkavmuf q&m odygw,f/ rif; azaz&JU pD;yGm;a&; ay;&rSmwJh/ trsm;pku 'kuonf ygjyD/ 'gaMumifh olwdkY&JU a0'emudk vkyfief;eJY ywfoufjyD;awmh pDpOf awGav/ tm;vHk;u touf 18 ESpf rQa0cHpm;zdkY tqifoihf r&Sdbl;/ aqmif&Gufp&mawG trsm;MuD; usef&Sd atmufawGjzpfjyD; t*Fvdyfpm t rm,m wGuf tultnD txl; vdktyfaeMu aeao;wmudk q&m em;vnf ygw,f/ 'gaMumihf vufawGYwef;jy wJh olawG/ usru oufMuD;awGudk Date: May 25th From: Maya oifMum;jcif; tpDtpOfudk aemufESpf pmoifay;zdkY arQmfvifhxm;cJhwm/ To: Janice Tucker rwfv ('grSr[kwf) {jyDvrS qif;zdkY aumvdyf? wuodkvf ausmif;om; Subject: Sorry q&m pDpOfay;ygr,f/ tJ'DtwGuf awGvdkrsKd;/ jyem&SdwJh q,f -----------------q&mh wm0ef xm;vkdufaemf/ odyfr ausmfouf csmwdwfuav;awGudk cifrif&wJh q&mr *sef;epfa&? usr&JU aemufqHk; tD; MumcifrSm tD;ar; vf xyfydkY ygOD;r,f/ roifcsifygbl;/ usr 'gudk wu,f vkyfcsifw,fvdkY rxifbl;/ ar;vfudk q&mr taMumif; rjyef rm,m wm usr rtHhMoygbl;/usr wpfcg av;pm;vsuf xyf zwfjyD;wkdif; usrrSm &Sufvdkuf q&ma';Apf
143

wmav/ usr odyfudk twMuD;? wpfudk,faumif;qefjyD; tMuifem w&m;rJhwJh olvdk jzpfoGm;w,f/ r ESpfu q&mr usrudk odyfuH aumif;w,fvdkY owday; ajymjyzl; wm t&rf; rSefwmyJ/ usr&JU pmoifcef;xJ q,fausmfouf uav;awGu tJ'g usrudk em;vnf atmif ulnD ay;Muwmyg/ qmzDvdkY ac:wJh uav; rav;udk wpfaeYawmh tifrwefrS &dk;pif;vG,fulvSwJh ar;cGef;av; wpfck ar;MunfhcJhw,f/ ]rif;rSm nDtudk? armifESr awG &Sdovm;} ][ifhtif;...} vdkY olru jyefajzcJhygw,f/ ]q&mrrSmvnf; r&Sd ygbl;/ usru ajymjycJhwmyg/ ]rif;&JU taz? tarawG taMumif;udkvnf; q&mrudk ajymjyygOD;/} ]tif;..usreJY araryJ &SdMu wmyg/} olru jyefajzcJhygw,f/]
144

usr&JU azazeJY tudkwdkYu qHk;oGm; MujyD/} ]tdk... q&mr 0rf;enf; ygw,f/ qmzD&,f/}usr ajymjycJh wmyg/ ]wkdY 2 a,mufpvHk;rSm wlnD wmawG tawmfrsm;rsm; &Sdaeo vdkygvm;/ q&mr&JU azazvnf; qHk;oGm;cJhw,f/ 'gayrJh rif;rSmu arar &Sdaeao;w,faemf/ [kwf vm;/} olr cHpm;csuf enf;enf; oufomatmifvdkY usr ESpfodrfh ajymjycJhwmyg/ ]q&mr i,fi,f av;uwnf;u arar qHk;oGm; cJhw,f/} w'*Favmufawmh olr&JU rsuf0ef;awGxJrSm arQmfvihfcsufawG jynfhwufvmcJhw,f/ ][kwfw,f aemf/ orD;u uHaumif;vkdufwm/ wu,faemf} olr jyefajzcJhwmyg/ ] q&mr azazeJY ararwdkY taMumif; od&vdkY orD; pdwfraumif;ygbl;/ olwdkYudk tdrfeD;em;csif;awGu owf ypfcJhwmvm;/ orD;wdkY tdrfeD;em;csif; awGu azazeJY tudkda*s; wdkYudk

owf y pf c J h M uw,f / tdrfuae ac: xkwfoGm;jyD; aoewf eJY ypfvdkuf Muwmyg/} usr xdwf vefY wkefvIyf oGm;rdw,f/ bmjyefajym&rSef;udk r odawmh avmuf atmifyg/ 'geJY aemuf xyf ausmif;om; wpfOD; jzpfwJh z&uf'D udk ar;jref;aecJhw,f/ olYtdrf taMumif;udk ajymjyzkdY ar; vkdufyg w,f/ ]usaemfu rdom;pkeJYtwl tdrfrSm aecJhwmyg/} olu usrudk pjyD; ajymjycJhygw,f/ ] tck awmh usaemfhrSm tdrf r&Sdawmhbl;/ tcef; wpfcef;rSm ae&wm/} ]q&mrvnf; 'Dvdkyg yJuG,f/} usru olYudk jyefajymjy cJhw,f/ ]q&mrwdkY wkdif;jynfrSm wkef;uawmh tdrf tMuD;MuD;rSm ae w,f/ 'Dudk a&mufvmawmh cspfp&m aumif;wJh wkdufcef;rSm aew,f/ 'gayrJh tckawmh tcef;ao;ao; av;xJrSm ae&awmhw,f/ tjcm; olawGeJY a&maESmjyD; ae&wm/ 'gayrJh q&mrwdkY tm;vHk;[m aep&m tcef;uav; wpfcef;avmuf & xm;MuwJh twGuf uHaumif; Muyg ao;w,f/ r[kwfbl;vm; [if/} ][kwfuJh/ usaemf t&rf; udk uHaumif;ygw,f/} jyHK;jyD;awmh oljyefajzcJhwmyg/ ]tck usaemfwdkY tdrfrSm tm;vHk; 12 a,muf &Sdygw,f/ usaemfu tjcm;aumifav; wpf

a,mufeJY twl tcef; wpfcef;rSm rQ aeMuwmyg/ vrf;ay:rSm aecJhpOf wkef;uawmh usaemfhrSm tdrfudk vHk;0 r&SdcJhwmyg/ vaygif;rsm;pGm MumcJh ygw,f/ vrf;ay:rSmyJ tdyf&w,f/ yef;jcHxJrSm oGm;tdyf&w,f/ vl awGu usaemfwdkYudk atmf[pf qJqdk Muw,f/ vltcsKdUu tMurf;ywrf; wdkufcdkuf wwfMuw,f/ tif rwefudk tE&m,frsm; cJhwmyg/ vl wpftkyfu xdk;Mudwf wkdufckdufcJhvdkY usaemf[m &ufowywfaygif; rsm;pGm aq;&Hk wufaecJh&w,f/} tJ'Dae&mrSmyJ usr[m udk,fh[mudk,f 0rf;enf; aMuuGJ aewmawG tqHk;owfvkduf yg awmhw,f/ usr b,favmuftxd uHaumif;cJhw,f qdkwmudkvnf; pwifjyD; oabmayguf em;vnf vmw,f/ ausmif;olwpfOD; taeeJY b0udk usr &yfwefYvdkufjyD; ausmif; q&mr wpfOD;taeeJY trSef wu,f pwif vkdufcsdefvnf; jzpfawmh w,f/ cspfwJh rm,m
Date: June 18th From: Maya To: Janice Tucker Subject: Thank you

oGm;wJh tcgrSmvnf; tJ'D &yf&Gm vlrIa&;XmerSmyJ ausmif;q&mr qufvkyfvdkY &rvm;vdkY ar;MunhfcJhyg w,f/ ajcmufywfavmuf oifjyD; &HkeJY usr xGufroGm;Ekdifygbl;/ b,f vdkvkyf xGufoGm;&ufrSmvJ/ tJ'D csmwdwfav;awGu usrudk vdktyf Muygw,f/ t*Fvdyfpm oifMum; ay;&Hkoufoufom r[kwfygbl;/ olwdkY[m txD;usef oD;oefY r[kwfbl; qdkwmudkvnf; odzdkY ulnDzdkY twGufvnf; jzpfw,f/ olwdkY&JU i,f&G,fvSwJh b0 tpydkif; rSm tMuD;tus,f ajymif;vJcJh& jyD; ygjyD/ olwdkY&JU a0'emudk enf;enf; avmufawmh usr pmem cHpm;ay; Ekdifvmw,f/ usru olwdkYav; awGudk ulnDcsifpdwf aygufvm wmuvnf; tifrwefudk tHhMo

------------------

q&mrqDu owif;awG xyfMum;&wm t&rf;udk 0rf;om &ygw,f/ usrqDudk tD;ar;vfawG ydkYwm r&yfwJh twGufvnf; aus;Zl; wifygw,f/ tckawmh usr ydkjyD;awmh aeaysmfvmygjyD/ usr&JU vufawGU pm oifMum; avhusihfwJh umvjyD;qHk;

tJ'Dae&mrSmyJ usr[m udk,fh[mudk,f 0rf;enf; aMuuGJ aewmawG tqHk;owf vdkufygawmh w,f/ usr b,favmuf txd uHaumif;cJhw,f qdkwmudkvnf; pwifjyD; oabmayguf em;vnf vmw,f/

]]

zG,f&m wpfckygyJ/ 'gayrJh olwdkY av;awGuom usrudk jyefjyD;awmh ulu,f aewmav/ 'geJY pum;rpyf ajym& OD;r,f q&mra&/ z&uf'DeJY qmzD wdkY[m jyD;cJhwJh tywfu qkawG udk,fpD &cJhMuw,f/ olwdkYav;awG 0rf;omvGef;vdkY tawmrowf &,f arm aysmf&Tif aevdkufMuwmav/ usrvnf; olwdkYeJYtwl vdkufyg &,farm aysmf&TifaecJhw,f/ azaz qHk;uwnf;u yxrqHk; tMudrf tjzpf &,farmcGihf &cJhwmyg/ odyfudk t&om &Sdvkdufwmaemf/ bmjzpf vdkYvJ odvm;[if q&mr/ tJ'D tcsdefuav;rSm usr odvdkuf & w,f/ q&mru usrudk MuHKawGY cHpm; apcJhwmrsKd;/ usr&JU ausmif;ol ausmif;om;av;awGudk MuHKawGY cHpm;cGihf ay;vdkufvdkYyg/ vGwfvyf aysmf&TifrIeJY rdrdudk,fukd ,HkMunfrI av/ usr bmaMumihf ausmif; q&mr vkyfcsifcJhwmvJ qdkwJh taMumif;&if;av/ q&mrudk yxr qHk; ajymjycJhwmudk rSwfrdao;vm; [if q&mr/ tawmfuav;awmif MumcJhjyDaemf/ r[kwfvm;[if/ oD; oefY urm wpfckvdkygyJ/ tif;... oD;oefY urmav; wpfckyg/ 'gayrJh t&ifwkef;u urmxuf enf;enf; ydk aumif;vmaewJh urmav;/ cspfwJh rm,m

}}
145

rm,m\ wuodkvf bGJY,lrSwfwrf;? armfuGef;pmtkyf pmrsufESmrS..... bGJUtrnf --- t*Fvdyfpm oifMum; jyoenf; ynma&;bGJU / tem*wf &nfrSef;csuf--tem*wftwGuf rm,mwGif tifrwefrS pdwfvIyf&Sm; wufMuG zG,f&m tpDtpOfrsm;pGm &Sdaeygonf/ jyD;cJhonhf ESpf u olr\ wkdif;jynfrSm ivsifab;'Pfudk tMuD;tus,f qdk;0g;pGm cHpm;cJh&onf/ olr zcif\ pD;yGm;a&;vkyfief;udk jyefvnf wnfaqmuf&ef twGufvnf; ulnDvdkonf/ ukrPD\ 'g&kdufwm topfESihfvnf; rMumcP awGYqHk pnf;a0;vsuf&Sdonf/ yHkrSef pD;yGm;a&; vkyfief;rsm; jyefvnf vnfywfEdkifonftxd olESihf twlwuG tvkyfvkyf &ef arQmfvifhxm;onf/ wuodkvf pmar;yGJ &v'frsm; xl;cRef aumif;rGefonfh twGufvnf; vGefpGm 0rf;om yDwdjzpf&onf/ a'oE&? &yf&Gm vlrIa&;Xmewpfck\ t*Fvdyfpmjy q&mrwpfOD; taejzihf tvkyf &&SdjyD;vnf; jzpf onf/ xdkXme\ refae*sm wpfOD; taejzihfvnf; vkyf&ef zdwfac:xm;jcif; &Sdaeonf/ olr\ atmifjrifrIrsm; twGuf zcifjzpfolonf vGefpGm *kPf,l aernfudk olr od&Sdem;vnf xm;onf/ olr b0\ pmrsufESm topf twGuf pdwftm; wufMuGpGm arQmfvifhvsuf &Sdaeavonf/

146

tcef; (5)
tcGihftvrf;rsm;eJY urm
x&DAmabPf (owif;axmuf) tckawmh oif [m ausmif; ol wpfOD;? abm vHk; upm; orm; wpfOD; eJY wuodkvf ausmif ; ol wpf O D ; wd k Y taMumif;udk enf; enf; ydkodvmygjyD/ olwdkYawG&JU emrnfwif ruygbl;/ yxrurmrSm olwdkY&JU arQmfvifhcsufawG? tdyfruf awG? aysmf&TifrIawGudk oif[m rQa0 cHpm;cJhjyD;jyD/ tE&m,fawG? t aMumufw&m;awGeJY aMuuGJ 0rf; enf;&jcif;awGyg&SdwJh owif; tpD &ifcHpmu wqihfvnf; oif[m olwdkYeJYtwl c&D;xGufcGm vm cJhw,f/ 'kwd,urmrSm olwdkYav;awG &if qdkif MuHKawGY&wJh ajymif;vJjcif;awGeJY jyemawGudkvnf; apmihfMunfh cJhjyD;jyD/ 'Dawmh tck olwdkYav;awG bmvkyf aeMuw,f qdkwmudk oif odcsif aevdrfhr,fvdkY usaemf pOf; pm;rdw,f/ 'DaeYreuf apmapmu uRefawmfvef'efjrdKU&yf&GmvlrIa&;&m Xmewpfckudk oGm;a&muf vnfywf cJhygw,f/ jrdKU&JU qif;&JvSwJh &yfuGuf av; wpfckrSmyg/ taqmuftOD ta[mif;MuD; wpfvHk; jzpfjyD; tawmfuav;vnf; &kyfqdk;vGef;

vSygw,f/ tjyifzufrSmawmh om ref taqmuftOD wpfvHk;rQomyg/ ab;ywfywfvnfu tjcm; t aqmuftODawG vdkygyJ/ 'gayrJh twGif;zufrSmawmh tifrwefrSm xl;jcm;tHhMop&m aumif;vSwJh t jzpftysufawG &Sdaeygw,f/ tJ 'DjzpfpOfawGrSm uRefawmfwdkY&JU ol i,fcsif;topf 3 a,mufpvHk;[m yg0ifaewmudktckvdkwifjycGihf&wm uRefawmfh taeeJY MunfEl;&ygw,f/ uRefawmf a&mufawmh OD;qHk; awGY&wJh olu rm,m jzpfyg w,f/ olruawmh tck 'DXmeav;&JU refae*smwpfOD;yg/ 'DXme0if; wpfck vHk;udk vSnfhvnf MunfhIjyozdkY ulnDygw,f/ odyfrMumcifrSmyJ olr rSm uRefawmhfudk ajymjyp&mawG wpfyHkMuD; &Sdaew,fqdkwm xif&Sm; vmygawmhw,f/ yxrqHk; 'D&yf&Gma&;&m XmerSm b,fvdk pwifyg0ifvmcJh ovJvdkY uRefawmf ar;jref; cJhyg w,f/ ]tif;... usr 'Dae&mrSm t*Fvdyfpm poif ay;cJhwmuae ygyJ/}olr pwifajymqdk cJhygw,f/ ]ajcmufywfavmufyJ oifzdkYyg/ 'g ayrJh usr qufae jzpfcJhw,fav/ yxrqHk; 'Dae&mudk a&mufawmh usr rESpfoufEdkifcJhygbl;vdkYyJ 0efcH ajym&rSmyg/ 'gayrJh 'DuvlawGu usreJY usr&JU ausmif;om;awGudk aEG;aEG;axG;axG; MudKqdk vufcHcJh Muwmyg/ odyfrMumcifrSmyJ usr aeom;us vmawmhw,f/ 'DXme av;&JU tonf;ESvHk;uawmh vl awGomjzpfw,f qdkdwmudk usr o abmayguf em;vnf vmcJh&w,f/

olwdkYrSm aiGaMu; rsm;rsm;pm;pm; r&SdMuygbl;/ 'gaMumihf 'Dtaqmuf tODav;udkvnf; rjyKjyifEkdif &Sm Mubl;/ 'gayr,fvdkY olwdkY wawG[m cspfjcif; arwmeJY MuifemwwfMu ygw,f/ 'D&yf&GmXmeav; &SifoefEdkif zdkY twGufvnf; MudK;pm;yrf;pm; tvkyfvkyf Muw,f/ tckawmh usru olwdkYudk ulnD ay;EkdifwJh twGuf 0rf;om &ygw,f/ usr a&mufvmawmh a'ocH pD;yGm;a&; orm;awGeJY tjcm; aom ta&;MuD; yk*dKvfawGudk qufoG,fjyD; usrwdkYudk ulnDay;zdkY arwm&yfcH cJhygw,f/ odyfrMum cifrSmyJ 'Dae&mav; wdk;wufvm atmifvkyfzdkY aiGaMu; vHkavmuf cJhygw,f/ vkyfief; tpDtpOfawG wdk;csJU Ekdifvmw,f/ vmMunfh prf;ygOD;/} olr[m uRefawmfudk ESpfvdkzG,f&m tjyHK;eJY qufajymjy aecJhygw,f/ ]usru 'Dae&mrSm ynm a&;ydkif;udk pDrH aqmif&Gufygw,f/ bmompum; twef;awG? tcsuf tjyKwfynm? yef;csDoifwef;? *Dw oifwef;eJY tjcm;aom bmom&yf rsm;pGmudk zGihfvSpf xm;ygw,f/ tjcm;aom refae*smawGuvnf; tMuHPfay;Xme? uGefysLwmXme? tm;upm;XmeeJY rD;zdkacsmifeJY pm;zdk &HkwdkYudk zGihfvSpf apmihfa&Smuf Muygw,f/ 'DrSmu vkyftm;ay;awG vnf; trsm;MuD; &Sdygw,f/ olwdkY vkyftm;twGuf aiGaMu; r&Muyg bl;/ &yf&Gm vlYtzGJYtpnf;udk yHhydk; ulnDay;aew,fvdkY olwdkY ,HkMunf MuwJhtwGuf tcaMu;aiG r&
147

ayr,fh Xmeav;rSm vkyftm;ay; &wmudk aysmf&Tif Muw,fav/ rwlnDwJh EkdifiHawGeJY ,Ofaus;rI aemufcHawGu twlwuG pkaygif; jyD;awmh tvkyf vkyfaeMuwmudk awGY&wm tifrwefrSudk tHhMo zG,f&m jrifuGif;ygyJ/ rdwfaqG oli,fcsif; zGJYMuw,f/ wpfcsdefwnf; rSmyJ wpfa,muf taMumif;udk wpfa,muf avhvmcGihf &Muw,f/ uRefawmf oH&Hk;a&SUrSm rm,meJY yxrOD;qHk; qHkqnf;cJh MupOfu olr[m olr&JU azaz b,fvdk pOf;pm;aervJ qdkwmudk pdk;&drf ylyefaewJhol jzpfw,fvdkY jyef ajymjyvdkufygw,f/ Xmeav; t wGuf omrubJ olr&JU ausmif;ol ausmif;om;awG twGufyg olr vkyfudkif aqmif&Guf oifMum;aewm awGudk olr&JU zcif[m 0rf;om *kPf,laerSm jzpfw,fvdkY uRefawmf ,HkMunfaMumif; olrudk ajymjy cJhygw,f/ olr&JU rsufESmrSm &SufaoG; jzm oGm;cJhygw,f/ rsufvHk;awGxJ rSmawmh 0rf;enf; ylaqG;&dyfudk acw avmuf awGYvdkuf& jyefygw,f/ olr twGuf 0rf;enf;atmif uRefawmf ajymqdkvdkufrdjyDvdkY pdwfraumif; jzpfaewkef; olr[m jyefjyHK;jycJh ygw,f/ ]aus;Zl ; wif y gw,f ? x&DAm/ &Sif[m pmempdwf&SdwJh ol ygyJ/ tif;.. usr oabmwlygw,f/ ol usr twGuf *kPf,lvdrfhr,fvdkY xifygw,f/ usr[m azazu ajymjycJhovdk tifrwef awmfwJh pD;yGm;a&; vkyfief;&Sif trsKd;orD; wpfOD; jzpfEkdifw,fqdkwm trSefyJvdkY od&awmh tHhtm; oifhcJhyg w,f/}
148

]'Dawmh.. rif;'DrSm pmoif Mum;aewmudk &yfvkdufjyDaygY? [kwf vm;/} uRefawmf ar;jref; vdkufyg w,f/ ]vHk;0udk rjzpfEkdifwmbJ &Sif/} olr jyefajzMum;cJhw,f/ ] usr pmoifzdkY tcsdef&atmifvdkY tjrJ pDpOfygw,f/ tJ'D tvkyfuawmh usr taumif;qHk; vkyfwwfwJh [mav/} rm,m[m Xmeav; taMumif;udk auseyf aysmf&TifpGmeJY ajymjy ae&if;uae crf;rus,fxJ udkoGm;wJh vrf;usOf;usOf;uae OD;aqmif ac:oGm;cJhygw,f/ ]'Dem;rSm t&ifwkef;u vli,fav;awG twGuf vkyfudkif p&m bmrSudk r&SdcJhwmyg/} olru &Sif;vif; ajymjyaecJhw,f/ ]ol wdkYtwGuf tifrwefrSudk ysif;&dp&m ygyJ/ tckawmh tm;upm; tygt0if olwdkYtwGuf avhvmp&m? vkyf aqmifp&mawG rsKd;pHk usrwkdY xm;ay;EdkifygjyD/} a[mvfcef;roGm; vrf; usOf;av; tqHk;udk a&mufawmh wHcg;rMuD;ESpfck a&SUrSm rwfwyf&yf rdMuygw,f/ ]t&ifwkef;uawmh 'DXm eav; ab;rSm um;*dka'gifa[mif; wpfck &SdcJhzl;w,f/ tJ'gudk usrwdkY 0,f,lcJhygw,f/ tck Munfhprf; ygOD;/} wHcg;rMuD;ukd olr[m zGihfvdkfufygjyD/ uRefawmhf a&SUrSmawmh tm;upm; cef;rus,fMuD; wpfck bGm;ceJ ay:vmovdkygyJ/ vlawG tjynfheJY aysmf&Tif aevdkufMuwm/ ]tm;upm; avhusihfcef;

awGuawmh vlMudKuf rsm;vSyg w,f/ awGYwJh twkdif;yg/ avhusihf cef;oifwef; 2 ck avmufeJYom pwif EdkifcJhwmyg/ tckawmh aeYwkdif;rSm rwlwJh oifwef; topfwpfrsKd;pDukd avhusihf EkdifMujyD/ aemufjyD;awmh usrwdkYqDrSm abmvHk; tm;upm; avhusihfcef;eJY oifwef;awGvnf; &Sdygw,f/ t"du ulnDwJh olu awmh z&uf'DygyJ/ z&uf'D b,frSm vJa[h/} ]uRefawmf oGm;ac: ay; ygYr,f/} vkyftm;ay;av; wpfOD;u ajymvdkufwmyg/ ]wu,fawmh &Sifu olY udk usrwdkYxuf ydkjyD; odwJh olygyJ/} rm,m[m owdw& ajymvdkuf ygw,f/ ]ol[m touf 11 ESpfatmuf toif; refae*smyg/ aemufjyD;awmh touf 12-18 ESpf twef;rSm upm;ao;w,f/ ol[m usrwdkY&JU udk,fykdif txifu& qlyg pwm;wpfOD; jzpfvmEkdifygw,f/ ya&mfzuf&Sife,f abmvHk;toif;eJY twl avhusihfzdkY twGuf olYudk zdwf ac: xm;MujyDav/} uRefawmf ab;ywfvnf udk MunfhvdkufwJh tcgrSmawmh z&uf'D[m uRefawmh aemufzufrSm &Sdaeygw,f/ tm;&yg;& jyHK;jyHK;MuD;eJY vif;aeav&JU/ tifrwef pdwfvIyf &Sm; aeyHkyg/ ]tif; .. uRefawmfu qlygpwm; wpfOD; r[kwf&ao; yg bl;Asm/} olu 0ifjyD; t&Tef;azmuf ygw,f/ ]tjcm;aom vlawG trsm;MuD;eJY uRefawmfwdkY avhusihf MuOD;rSmyg/ uRefawmfwdkY a'ocH abmvHk; toif;u uRefawmfhvdk

vli,fav;awGeJY oifwef;awG zGihfjyD; avhusihf ay;wmyg/ olwkdYxJu enf;jy q&mwpfOD;u uRefawmf wdkY Xme&JU oifwef;ausmif;udk wcg wav vmvnfjyD;awmh uRefawmf upm;aewmudk tMudrf enf;enf; MunfhcJhw,f/ olwdkY oifwef; wufzdkY uRefawmf oifhawmfw,fvkdY olu xifw,fav/ 'Dawmh b,fajymEkdifrvJaem/ uRefawmf aumif;aumif; upm;Ekdif&ifawmh wu,fh abmvHk;tu,f'rD ausmif; MuD;rSm qufjyD;awmh avhusihfcGihf &Ekdif ao;w,fav/} uRefawmf wufEkdiforQ tultnDay;zdkYudk z&uf'Dudk ajymjy cJhygw,f/ ]aus;Zl;ygyJ/} z&uf'Du jyefajymcJhwmyg/ ]aemufjyD;awmh uRefawmfhudk ulnDzkdY aemufwpf a,mufvnf; &Sdao;wmAs/} ol[m vSnfhjyD;awmh uRefawmfhudk t&yf jrihfjrihf rD;ckd;a&mif qHyifeJY vlMuD; wpfOD;eJY rdwfqufay;ygw,f/ vl MuD;&JU rsufvHk;eJY tjyHK;uawmh z&uf'DeJY wpfyHkpHwnf;yg/ csufjcif; qdkovdk olb,folvJ qdkwmudk uRefawmf &dyfrdvkdufw,f/ ]cifAsm;u z&uf'D&JU zcif r[kwfvm;/} uRefawmf ajymvkduf ygw,f/ ] uRefawmfwdkY zkef;xJrSm tMudrf awmfawmfrsm;rsm; ajymcJh Muzl;w,f/ aemufqHk;awmh tckvdk vlcsif; awGY&wm 0rf;omvdkuf wmAsm/} ]uRefawmfuvnf; tck vdkawGY&wJh twGuf tvGeftrif;udk 0rf;omwmyg? x&DAm/} oljyef ajzcJhygw,f/ ]uRefawmfh csmwdwf

av;udk *&kpdkuf apmihfa&SmufwJh twGuf aus;Zl;trsm;MuD; wifyg w,f/} tjrJwrf; oduRrf;&if;ESD; vSwJh vlawGvdk uRefawmfwdkY tjyef tvSef zufayGYvdkufMuyg w,f/ cPMumawmh rm,m[m &yf&GmXme&JU rD;zdkacsmifeJY xrif;pm;

qmzD&JU arar toHyg/ &,farm oHeJYtwl tjyifudk xGufvmjyD; uRefawmfwdkYudk EIwfquf vkdufyg w,f/ rm,mu jyefjyHK;jy vkduf ygw,f/ ][kwfygw,f/ tcsKdUcsuf enf;eJY tpm;tpmawGuawmh t awmfuav;udk xl;qef;vSygw,f/

cef;rqDudk ac:oGm;cJhygw,f/ ]'Dae&mrSm usrwdkY aeY vnfpmawGukd jyifqifMuygw,f/} olr &Sif;jywmyg/ ]csufjyD;om; aeYvnfpmawGuawmh wpfaeY wpfrsKd;ygyJ/ bmjzpfvdkYvJ qdkawmh usrwdkYu rwlMuwJh EdkfifiHawGu vmMuwmav/ r[kwfbl;vm; rpyD/} ][kwfwmaygY/ wcsKdU u awmh tjcm;[mawGxufudk ydk aumif;w,faemf rm,m/} rD;zdk acsmifxJuae toH wpfoHu jyefajz vdkufwmyg/ tJ'guawmh

bmbJjzpfjzpf usr rpwm abPf eJY rdwfquf ay;yg&ap/} ]x&DAmeJY usrwdkYu t&if uwnf; odjyD;om;awGyg} a&SUwdk;jyD; uRefawmfhudk vufqGJ EIwfquf&if; qmzD araru ajymvdkufwmyg/ ] odwJhtwkdif; usrwdkY yxrqHk; awGY qHkjyD;wJh aemufydkif; t&mawmfawmf rsm; ajymif;vJcJhygjyD/ tckawmh usr eJY qmzDu 'Dem;u wkdufcef;i,fav; rSm aeMuygw,f/ usr vmEkdiforQ 'D&yf&GmXmeav;qD vmygw,f/ rD;zdkacsmifrSm ulnD &wm&,f? tjcm; olawGeJY awGYqHk &w,f&,fudk ESpf
149

oufvkdYyg/ oli,fcsif; topfawG &wm tifrwefrS aumif;vdkufwm &Sif/ b0uawmh odyfrvG,ful vSao;ygbl;/ usr t&ifwkef;u b,fvdk &SdcJhw,f qdkwmudk pOf;pm; rdvdkufwkdif;rSmawmh t&rf;udk 0rf;enf;rdygw,f/ 'gayrJh t&ifu xufawmh tck ydkjyD; aysmf&TifvmygjyD/ qmzDvnf; 'DvdkygyJ/ ]qmzDu b,frSmvJ[if} uRefawmf ar;vdkufygw,f/ ]atmf.. qmzDu tckqdk&if yef;O,smOfxJrSm &Sdr,fxifygw,f/} qmzDh araru jyefajzcJhwmyg/ ] olu tJ'Dae&mrSm tcsdefawmf awmfMumMum aewwfygw,f/ tdrf tvGrf;ajywJh/ 'grSr[kwf&if pm MunfhwdkufxJrSm &Sdygvdrfhr,f/ olr&JU pma&;wJh twef;u tckav;wif qif;oGm;jyD/ olru tdrfpmudk tjrJwrf;yJ pmMunfhwdkufxJrSm vkyf

avh&Sdw,f/} ]tif; [kwfwmaygY/ cif Asm; orD;av;u? pma&;q&mr} uRefawmf owdw& ajymvdkuf wmyg/ ]tckxufxdudk pma&; avhusihf aewkef;aemf} ]aeYwkdif;ygyJ? rpwm x&DAm/ olr&JU q&mru 'dkif,m&D av;ay;jyD; aeYwdkif; pma&;zdkY ajym uwnf;uav/ odwJhtwkdif; orD; u tck pma&;enf; oifwef;rSm tawmfqHk; ausmif;olav/ usr orD;twGuf *kPf,lae&wm/ oGm; awGYvdkufygOD;/ x&DAmeJYawGU&if orD; av; t&rf;aysmfrSm/} trsKd;orD; 2 OD;[m twl wuG &,farm aysmf&TifpGmeJY aemuf ajymif ajymqdkaeMuwmudk xm;&pf cJh&if; uRefawmhf &ifwGif;rSm aEG;axG; wJh cHpm;rI jzpfay:vmcJh ygw,f/ qmzDh arar ajymwm rSefygw,f/ b0[m

odyfawmhvnf; rvG,fulvS ao;yg bl;/ 'gayrJh tckawmh tajctae awG ydkaumif; aeygjyD/ oli,fcsif; topfawG &vdkYav/ pmMunfhwkdufxJudk uRef awmf wdwfwqdwf avQmufvm cJhygw,f/ pm;yGJwpfvHk;rSm pmtkyfyHkeJY qmzD xkdifaewmudk vSrf;jrif ae&ygjyD/ ]a[; qmzD} uRefawmf wdk;wdk;av; EIwfqufajym vdkuf wmyg/ qmzD[m pmMunfh ae&m uae ausmfjyD; armhMunfhcJhygw,f/ cspfp&maumif;wJh tjyHK;av;eJY EIwf qufvdkufygw,f/ jyD;awmh rwf wyf&yfvdkufjyD; uRefawmfhqDudk t ajy;uav; vmcJhygawmhw,f/ ]orD;araruajymw,f/ tckvnf;yJ orD;u pma&;enf; twef;rSm xdyfqHk;uqdk? [kwfvm;

150

a[h} uRefawmfu ar;vdkufwmyg/ ][kwfygw,f&Sif? usr av/ odyfaumif;wmyJaemf/ q&mr rm,muvnf; usrudk ulnDay; wmeJY tckqdk&if usr uAsmav; awGudk t*Fvdyfvdk a&;zGJYEkdfifygjyD/ &dk;&dk; &Sif;&Sif;av;awGyg/ usru tbd"gef pmtkyf vSefrS&wm/ 'gayrJh tifrwef MunfEl; tHhMop&mygaemf/ usr 'Dudk yxrqHk; a&mufvmawmh pmwpf vHk; rSudk em;rvnfcJhygbl;/} ]orD;&JU aeYpOf rSwfwrf; 'dkif,m&Dav;aum} uRefawmf ar; vdkufygw,f/

]tif;.. [kwfygY/ usr&JU 'dkif,m&Dav;}/ &kwfw&ufqdkovdk olr&JU rsufESmav; wnfoGm;ygw,f/ pdk; &drfp&m cPi,fav;rSm olrudk yxrqHk;awGYwJh tcsdefwkef;uvdkyJ olr&JU rsuf0ef; tdrfxJrSm teuf a&mifawG ajymif;oGm;cJhw,f/ 'gay rJh olr wzef jyefjyHK;jycJhygw,f/ aus;Zl;yg qmzD/ ]tJ'D 'dkif,m&Dav;[m usrudk u,fcJhwmav/ odw,f r[kwfvm;[if/ usr&JU vQKdU0Suf tawG;awG tm;vHk;udk tJ'DrSm

a&;rSwf xm;cJhwmav/ wcgwav awmh usr&JU wpfOD;wnf;aom tazmf oli,fcsif;av;vdkyg/ tck awmh usrrSm oli,fcsif; tppfawG &aeygjyD/ 'gayrJh usr aeYpOf 'dkif,m&DrSm a&;aewkef;ygyJ/ jyD;awmh usr rdcifwdkif;&if;om; bmom pum;eJYvnf; a&;ygw,f/ usr&JU rd cif wkdif;&if; om;bmompum;udk rSwfrdaezdkYu tifrwefrS ta&;MuD; vSygw,f/ txl;ojzihf tpdk;&u tJ'D pum;udk aysmufoGm;atmif vkyfaewm r[kwfvm;/} ]tJ'Dawmh pma&; q&mr

151

wpfOD;jzpfzdkY arQmfvifhcsuf tdyf rufaum &Sdao;vm;} uRefawmf ar;jref;vdkufjyefygw,f/ ]usru tdyfruf rufp&m rvdkawmhbl;av/ tck usru

pma&;q&mr jzpfaeNyD/} olru &atmifyg/} uRefawmfh ar;cGef;udk jyefajz vdkuf olr ajymcJhwm rSefygw,f/ wmyg/ ]'DrSm usr&JU uAsm topf uRefawmf pmtkyfxJrSm xnfhoHk; rdwLudk ,loGm;ygOD;/ q&m&JU pm vkdufygNyD/ / tkyfxJrSm xnhfcsif&if xnhfvdkY

urm ESpfck
usr[m urm 2 cktMum;rSm tusOf;us cHae&olwpfOD; raeYueJY 'DaeY usr rodcJhygvm; tJ'Dae&mrSm &Sifoef aexkdifcJh&muae b,fvkda&TUcJhygvdrfh 'Dae&mrSmawmh txD;usefa0'emeJY/ tJ'Dae&mrSm twa[mif;udk usr csefxm;cJh& 'Dae&mrSm olYudkvnf; ac:vmcGihfr&/

usr[m urm 2 cktMum;rSm tusOf;uscHae&molwpfOD; aejcnfaEG;eJY rdk;pufat; upm;enf;wpfckawmhvnf; r[kwfcJh tJ'Dae&mav;udk ]*Gwfbkdif}vkdY vufjyEIwfqufcJhtNyD; usr[m 'Dae&mudk ][Jvdk}vkdY EIwfcGef; qufojyef&/ urm 2 cktMum;rSm tusOf;us cHae&molwpfOD; vkHNcKH&meJY vrf;aysmuf&m usr[m wefzkd;awmh usr ay;qyfcJh& urm 2 cktMum;rSm tusOf;uscHae&molwpfOD; tJ'Dae&mrSm cspfcifwG,fwm jrwfEkd;olawGudk ta[mif;eJYtopf csefxm;cJh&jcif; taMumif;eJY rif;&JUoabmyg 'Dae&mrSm vlpdrf;awGeJY ,SOfwJGaexkdif&jcif;/ tJ'Dae&mudk usr vGrf;qGwf woae&jcif;uae a&TUzkdY ulu,fzkdY / usr[m 'Dae&mu BudKqkdw,fvkdY cHpm;EkdifzkdY/ urm 2 cktMum;rSm tusOf;us cHae&molwpfOD; aysmf&Tifjcif;eJY 0rf;enf;aMuuJG&jcif; qmzD ydkifqkdifrIawG usr qkH;IH;cJh

--- jyD;ygjyD/---Z,Ekdif jrefrmjyefonf/


Two Worlds by Helen Everett-Camplin

152

You might also like