You are on page 1of 172

tzGihfpum;

cyfvSrf;vSrf;rS rdIif;ndKU ndKU awmifwef;uav;u tvGrf;yHkjyifwpfyk'fudk ajym


jy aeonfhES,f/ vlom; rsKd;EG,fpk\ aoG;aMumozG,fjzpfonfh jrpfacsmif;wdkY\ EIwf
quf idkaMuG;oHudkvnf; rMum;&ufEdkifyg/ aus;iSufwdkY\ awmif;qdkoHudkvnf;
em;axmif Munhfygav/ awmifonfvnf;aumif;? awmonfvnf;aumif;? jrpfonf
vnf;aumif; wm0efauscJhNyD/ tqD;twm;rJh ay;qyfEkdifolwdkY\ a0'emudk rdrdwkdYu
rpmem oihfNyDavm/

obm0u ay;tyfxm;onfh ajrqDvTm vufaqmifjzpfap? a&MunfoefYESihf
ig;av;rsm; yg&Sdonfh prf;acsmif;i,fjzpfap? at;&dyfjrjr awmESihf awmifwef;jzpfap
rsKd;quf wpfcktwGufom r[kwfonfudk owdcsyfoihfygonf/

rdrdwdkYudkomvQif ydkifqdkifaprI uefYowfxm;onfh urmBuD;awmhvnf;
r[kwfcJhyg/
Pf&nftaxGtaxGESihf pGrf;&nf trsKd;rsKd;xJwGif Naturalist intelligence [l ac:qdkonfh ]obm0w&m;udk odjrifcHpm;wwfrI Pf&nf} rSm tedrfh
tjrihf rwlMuyg/ rjynfhpHkrIjzihf BuD;jyif;vmMu&m0,f avhusihfysKd;axmifay;&rnfh
ta&;BuD;aom pGrf;&nf? Pf&nfwpf&yftjzpf ausmif;ynma&;u wm0ef ,l&awmh
onf/

ylonfudk odjcif;? at;jrjcif;\ t&omudk cHpm;wwfjcif;? prf;a&pD;oH *Dw
udk em;axmifwwfjcif;? opfyif yef;refwdkYESihf aus;iSuf om&umwkdYESihftwl aexkdif
wwfjcif; wdkYrSm avhusihfay;&rnfh ]obm0 Pf&nf} \ tpdwftydkif;rsm;vnf; jzpf
onf/ obm0 ywf0ef;usifudk xddef;odrf; apmihfa&Smufwwfjcif;? wm0ef,lwwfjcif;ESihf
tysuftpD;wdkYrS umuG,fwwfjcif; tajccHtwGufvnf; jyifqifay;&m a&mufyg
onf/ jyKjyif ajymif;vJvdkpdwfrsm;vnf; &&SdvmMurnf/

Zmwdykn\ tpdwftydkif;rsm;jzpfonfh jrefrmwdkY\ a&? ajr? awmawmifESihf
ouf&Sd? oufrJh obm0 tvSw&m;rsm;udkvnf; ydkrdk odjrif? cHpm;vmMurnf/ wefzdk;udk
vnf; jrifvmrnf/ vufqihfurf;ay;vdkpdwfvnf; &Sifoefvmygrnf/

uav;A[dkjyK ynma&;[k qdkxm;&m olwdkYav;awG aexdkif&Sifoef&m
ywf0ef;usifudk tb,frQ owdjyKrdMuygoenf;/ odjrif cHpm; em;vnfMuygoenf;/
Zmwd cifwG,fvdkpdwfudk rnfodkY avhusihf ay;Muygoenf;/ zwfpmtkyfrsm;\ tuefY
towfudk ausmif;q&mq&mrrsm; od&Sd em;vnfoihfygonf/ zwfpmtkyfxJwGif ryg&Sd
ao;aom ta&;BuD;onfh oifcef;pmrsm;rSm ywf0ef;usifwGif &Sdaeygonf/


ta0;arQmf cHpm;rIrsm; vTrf;rdk;aewwfonfh ,cktcsdeftcg0,f teD;pyfqHk;
aus;&Gm vltzGJYtpnf;ESihf Zmwd ywfvnf&Sd obm0w&m;udk odjrif em;vnf cHpm;wwf
ap&ef avhusihfay;MuygpdkY/

urmBuD; usef;rmygap/
armuynma&; r*Zif;
Mo*kwfv 2011

CONTENTS
No. 7 August 2011

uAsm

rif;ok0Pf? armifopfrif;? Nidrf;a0? aeEG,f? cifatmifat;? rif;wm&m

umwGef;

12

atmfyDus,f? uvsmrdaw? EkdifiHwum

jynfwGif;ESihf e,fpyf ynma&; owif;

14

uav;u@

107

avcsKdat; (uAsm)
oefY (rJaqmuf)
wdrfawG rdk;csKyf&if b,fvdk vkyfrvJ oefY (&efukef)
acwfopf oifykef;BuD; zwfpm
txdrcHaom? Ekaom urmajrBuD; OD;jrihfodef; (pD'DpD)
cspfaom urmajrESihf
q&marm&
jrefrmwdkY&JU tem*wf
obm0ywf0ef;usif 'DADG'D rdwfquf
tnma'o rdk;acgifa&&Sm; "gwfyHktufaq;
uGefu'l;iSuf (yHkjyif)
MunfOD;

22
23
24
25
28
30
32
34
35

aqmif;yg;
rsKd;aph[k qdk&m0,f
a&T[oFm
tif*sifeD,mESihf ausmif;q&m
a'gufwmodef;vGif
t&G,foHk;yg; ynma&;
at;udkudkat;
arwmEkdifiHawmfESihf trsKd;om;jyefvnf&ifMum;apha&;

38

76

104

38
42
45
51

42
EdkifiHwum ynma&;owif;

54

tifwmAsL;u@
ukd,fhukd,fudk wefzdk;&Sdatmif vkyfEkdifwJh tcGihfta&;
]aum aqmf aem} ynma&;

62
64

armu txl;u@ (urmBuD; usef;rmygap/)

71

obm0ywf0ef;usif tzGihfowif;rsm;
72
{&m0wDudk umuG,fMupdkY
atmif'if
76
obm0ywf0ef;usifESihf yvwfpwpf
Ecovision
86
rsKd;wHk;rnfh tE&m,fESihf &ifqdkifae&aom
0if;jrihfarmif 87
&moDOwk ajymif;vJvmjcif;ESihf pm;eyf&dum &Sm;yg;rI aZmf0if;vdIif 88
jrpfqHk a&umw qdk;usKd; - aumif;usKd; (tifwmAsL;) VOA
91
obm0ywf0ef;usif xdef;odrf;a&;
tHhbkef;jrwf 96
rdk;v,fumv jrefrmEkdifiH tESHYtjym; jrpfa&BuD; Eleven Media 98
a&epfawmhrnfh befaumufNrdKU
103

tufaq;

162

a&Munfwayguf? at;&dyfjrjr tarG


uRefawmfESihf vufzuf&nfqkdif
b0uAsmudk oif,ljcif;
66 ESpfpm aomu
jynfzHk;um;tcs Zmwfvrf;tp

ynma&; okawoe

odef;Ekdif
atmifckdif
cufrm
rsKd;jrifhcsKd
ol&d,rsKd;

48
104
107
111
113

pOf;pm;awG;aeaom pmoifcef;rsm; ('kwd,ydkif;) cifa&TvdIif

117

147

64
150
3

twdkifyifcH t,f'Dwm
t,f'Dwm
vufaxmuft,f'Dwm
&Hk;tzGJY
armupmvHk;'DZdkif;
rsufESmzHk;'DZdkif;
twGif;'DZdkif;
twGif;yef;csD

jzefYcsda&;wm0efcH
tvkyfoif
qufoG,f&ef

aeEG,f
odef;Edkif
a':vdIif? &Jjrifhausmf
0if;0if;rif;? EG,feD
kazu
ntz

ol&defrif;? msr
xG#fatmif? 0PaZmf? apmclqJ?
oD[armifarmif? Pfpdk;
EG,feD? 'Dt,f? mkim
vif;ckdifxGef;? &Jvif;atmif

editors@maukkha.org
maukkha@gmail.com
www.maukkha.org

EkdifiHwum ynma&;
usm;arar&JU wkdufyGJ aw;oH
qlygpum; 'e ynm&Sif
21 &mpk odyH qifem*sDESihf vli,f
uREkfyftwGuf ig;rdepfESihf
wbfvyfuGefysLwmay;rnfavm
wdkuf&Jaom bDbD

48

&Jjrihfausmf
0ifhxef;
pdk;pdk; (t*Fyl)
t*jref
jrwfyef;&Sif
wifnTefY

126
133
104
138
142
144

usef;rma&;
udk,ftav;csdef avsmhus vSyapzkdY a'gufwmoD[armif 147

a&Munfwayguf? at;&dyfjrjr tarG

0wKwdk

126

yg0giSuf yHkjyif
apG&nfavmif;wJh igwdkYpmoifausmif;
taumif;qHk; ausmif;
74? 76? 88? 98? 07 tcspf0wK
wcgu oli,fcsif;wpfa,muf

30

ppfrkef;aoG; (SAW)
tdk;a0rsKd;
cifrrsKd;
aeEG,f
baumif;

150
155
160
162
165

jrefrmwdkY&JU tem*wf
Myanmar's Future

160

113

OD;wifBuD;\ 'e
t&yfxJwGif? OD;wifBuD;[k
vlBuD;wpfa,muf &Sdowwf/
oyGwftlvdk? olwdkYqdkvnf;
rvdkajym? olYoabmum;
a[ma[m'dkif;'kdif; jzpfygonf/
oma&; ema&;? &yf&Gma&;wGif
ajy;umvTm;um? olvkyfygonf
armwmyef;wm olrod/
wpfaeYaomtcg? csdefqnf;qm
cif;umwbuf? acG;uwufwGif
yufvufvSef olpOf;pm;/
wef;wlcsif;csif;? igYtwif;udk
&GmwGif;ajymMu qlnH qlnH/
twif;pum;? xufvlMum;
rsufxm;ndKonf
ckNydKawmhrnfh paerdk;/
vli,frsm;u
tvum;vlBuD;? acwfa&pD;rSm
qD;wm;ajc&Iyf
cvkwfuefoif; qdkMuonf/
oma&;ema&;? &yf&Gma&;wGif
ajy;umvTm;um? igvkyfwmaMumihf
ajymumqdkum? tjypf&Smonf
tdrfrSmaevQif? em;at;rnf/
xkdqnf;qmrS? tOD;p
&GmuvlBuD;? OD;wifBuD;onf
c&D;rxGuf? acG;uwufwGif
vufzuf&nfeJY rdwfaqGzGJY
cGufyJhxJrS
qm;cJvsufum aeowwf/
rif;ok0Pf

wrf;csif;
tar
ajr\odkY ae\ odkY
ZeD;
opfoD;\odkY rD;\ odkY
om;
ysHvTm;\odkY wHwm;\ odkY
orD;
pD;0ifvmaom prf;a&\ odkY
pD;xGufoGm;aom prf;a&\ odkY
ajr;
aoG;vTwfaMumrS uAsm\ odkY
aoG;jyefaMumrS uAsm\ odkY
ig
&kyfemrf cEm\ okdY
igr[kwfaom\ okdY/
aeEG,f
Zefe0g&D 2011

[D&dMowy
NiD;aiGY ysif;rkef;jcif;eJY tcsnf;ESD;jzpfjcif;awGtay:
aygifrkefYwpfcsyfudk ,dkwjcrf; axmywfwjcrf;okwfovkd
a[m'DvlYb0rSm ajccsaevsufu i&Judk ajcwzuf vSrf;rdvsufom;
ESmacgif;usnfayGYawGYvsuf wpfOD;ESifhwpfOD; wpfEkdifiHESifh wpfEkdifiH Budwfykef;pm;vsuf/
aumif;vSygNyD urmBuD;
oifu oifhwm0ef ausyGefpG..../
igeJY igYtaygif;toif; vlYcyif;awGuom
oif (urmBuD;) udk wwdwd ysufpD;apolrsm;/
vlYtjzpfum;
]&SufzG,fvdvd} [k zJGYEJGY&kHrQ/

cifatmifat;
(6 azazmf0g&D 2011) &aemif;

yifv,fatmufjrKyfoGm;wJh r[mwHwkdif;

tar&,fav...
aomu y&da'0 a&mpyfxm;wJh emrf"gwfvdrf;usH
tazjyefvmaeMuvrf; urf;pyfrSm
udk,fudk pdwfaxmif; udk,fa&m pdwfaygif;NyD;
ry#m 0ifpm;ovkdrsKd;eJ h
t&l;wydkif; taumif;wydkif;
taz:r&Sdvnf; wpfa,mufwnf;
tarpum; ajymwwfaeNyD/

usKyftaz
twef;ynmu csLcsm
rdb vufikwf vuf&if;uvnf; EHkcsm
acsmufcsm;p&m aps;uGuf pD;yGg;a&;atmuf
EdkifiHom;tcGifha&; arS;rdSefaysmufqHk;
]pEm;}0g; vufwef;awGvkd
avuwdkuf a&uwdk; ,drf;xkd; &kef;uef vIyf&Sm;ae&
]udkarmif} b0u usm;armif wGif;a& oefYoef heJ hazsmfpyfxm;
usm;azgifvkyf&if; touf"gwfxdef;&if;..../ tarhyg;jyifxufu jrefrmqefwJh oeyfcg;
ckrsm;awmh
]a&Munfi,fig;} toufvk ul;cwfajy;vTm; vGrf;qGwfaMuuGJ ykvJrsuf&nfpufawGeJY
olwdk hatmufem; ]pvG,fig;} tkyfawG... yifv,fa&xJ a&mpyfaysmf0ifaeyHk
wdrfndKuif;&Sif; aumif;uif vif;vJhMunfvif taz rjrifEdkifawmhNyDaygh....../
yifv,fjyif wae&mrSmjzifh ndKrnf;npf&if
]ZvHk;ig;} tkyf usdef;ao&SdowJh ]r,fwifha&
ig;a&; ig;&m uRrf;usifvSwJh... taz/ 'Dwacguf udk,fwdk hjyefa&muf&if
om;av;udk &SifjyKay;ra[h...}
rwfv&J Yq,fhav;&ufae h
Munf&Tif 0if;yaewJ h wdrfpifrdk;aumif;uif aysmfvkduf &Tifvkduf arQmfvifhcsuf waxG;wydkufeJ h
puefYcsif; &kwfw&uftwGif;rSm usKyfvnf;aysmfvkduf& taysmfrsuf&nfpkd hcJh&
rnf;arSmif tkyfqdkif; t&dkif;qefoGm;..... ckrsm;awmh.../
axmuf~uGm; armufrmpGm 0kef;'kdif;BuJ&if;
oif;uGJrkef,kd qif&dkif;vkd vdIif;vHk;Murf;awG tazh0w&m;awGudk
b0toacsFu tNidK;ta~uG;&Sd[ef vlom;qefqef jznfhpGuf aus`yGefaeqJ
tm;rwef NydKuGJr,fh usm;azgifawGudk tazh0#faMuG;awGu
url;&I;wdk; uHqdk;rdk;arSmifMu Murmwywf 'PfcwfcJhNyD.../
usm;azgifawG wpfppDNzdK NzJcHvkduf&wJh n
yifv,furmysufwJh n ocFg&e&D rrSefwJhtcg
todray;bJ tazeJ husKyfwdk hudkqGJ cGJypfwJh n/ usKyfwdk hrdom;pk&J hr[mwHwdkif;BuD; tNydKapmw,f
a&yHk;tvGwfwpfvHk; vdIif;w0kef;0kef;eJ h usm;azgifawG aysmufovkd
usKyfqDuyfa&muf toufraysmufcJh/ usm;azgifvkyfom;aumif;awGvnf;aysmuf
'Dom;trd&JU &SdpkrJhpk ukodkvftpkpkudk rQa0
vl htoufawGeJ hig; avmif;aMu;xyfxm;& om"kac:yg taz/
usm;azgif vkyfom;wdk hb0../
rif;wm&m
(2011 ckESpf? tazrsm;ae htrSwfw&)
8

pdwfBuD;0ifaewJh trSm;wpfck
wpf&Ha&mtcgu trSm;wpfck &SdowJh
tvGefrdkufrJ tvGefao;i,fordkY
b,folrSolYudk owdrjyKrdMuwJh txdyJ
olYudk,fol jrifzdkY olYtoH olMum;zdkY
ol rpGrf;Ekdif&Smbl;
trSefppfppf olr&Sdbl;qdkwm
oufaojy&Hkoufouf
t&m&m trsKd;rsKd;udk olwDxGifvdkufowJh
[if;vif;jyifudk olwDxGifvdkufowJh
olYoufaojycsufawG oGwfoGif;zdkY
NyD;.. olY oufaojycsufawG xdef;odrf;zdkY tcsdef&,f
olY oufaojycsufawG jrifEkdifzdkY urm&,f
olYwDxGifrI[m
raygYysufvSbl;
rao;i,fvSbl;;
'gayr,fh rSm;wmygyJ
wjcm;aum bmjzpfEkdifOD;rSmvJ/ /

A conceited mistake
Once upon a time there was a mistake
So silly so small
That on one would even have noticed it
It could's bear
To see itself to hear of itself
It invented all manner of things
Just to prove
That it didn't really exist
It invented space
To put its proof in
And time to keep its proofs
And the world to see its proofs
All it invented
Was not so silly
Nor so small
But was of course mistaken
Could it have been otherwise.
Vasko Popa (1922 - 1991)
Yugoslavia Poet

armifopfrif; (06.06.1953 - 05.06.011)


(oHk;a,muf aumif;uif uAsmpmtkyfrS...)

usaemfodw,f waeYwm ESpfoHk;q,f axmifacsmuf


waeYwmrS wu,fhudk waeYwmxJqdkwmawmif
ESpfaygif;oHk;q,fqdkygrS wa&mifxJ
usaemf tJ'DwD;vHk; zwfMunhfvdkufrdawmh
usaemfhem;&GufawGawmif aysmhacGoGm;rwwf axmifrwfvdkYoGm;&w,f
wa,mufu aemufwa,muf&JU zaemifhudkvSD; zdeyfpD;ay;aewm
tJ'DtoHusaemf Mum;ae&ao;w,fAsm
wu,fyg ESpfoHk;q,fausmf
cifAsm; pOf;pm;Munhfav usaemfh&kyf&Sifu tjzLtrJvm; a&mifpHkvm;
&Sdao;w,fav toHrjrif&bl; &kyfrMum;&bl;
'Duae hwaeYxJaemf
udkodef;Edkif? aeEG,f? armu? vbuf&nfwcGufeJYawGYw,f
trnfraz:vdkolawGeJYvnf; awGYw,f
trnfaz:vdkY r&wJh olawGeJYvnf; awGYw,f
tjref&kdufcsufeJY jyefMunhfwmawmif vlw&mausmfw,f
bmjzpfvdkY cifAsm;u wa,mufxJ ]wpf} zJudkcsnf; wpfae xyfae zwfae yGwfae&wmvJ
usaemfowdrxm;rdwmu r[kwfbl; owdxm;rdayr,fh t&mra&mufbl;xifvdkY
um;awG qdkifu,fawG
usaemfhjcH tjyifbuf awmtkyfxJu bkwftDoHawG wu,fMum;ae&w,fAsm
(wu,fyg usaemfhtdrfvmvnfoGm;wJh
cifatmifat; odygw,f/ tJ'D bkwfawG wtDtD tDaewm)
rm,maumfpuD;u cifAsm; udk,fhudk,fudk uAsmq&mygqdkNyD; iHk;vdk waMumfaMumfatmfwmudk rkef;w,f
usaemfu bkwfvdktDwmudk tDw,f
NrdKUv,facgifBuD;xJ
usaemf awmarSmufaecJhwm a,mifvnfa,mifvnf
usaemhf jcHtjyifbufu ajymif;cif; jrufawm
pmuav;waumif jruf&dkif;yif avta0SYudk pD;aewm Munhfaumif;
[kwfrSmyg
usaemfu udk,fhudk,fudk 0dkufNyD; pnf;wm; tus,fBuD;rS yifv,f
usaemfwdkY a&wpufudk yifv,fvdkMunhfMu&r,f
cifAsm;vufxJu xrif;vHk;u ]qdk;&yfpf} vufxJu aygifrkefYeJY qufpyfaew,fvdkY ajymygOD;
eD&kd;&JU wa,moHu armf'efvGefaeNyD
tJ'D ol&nfaoG;wD;vHk;eJY usaemf rdk;aomufcJhNyD;NyD
cufwmu rlqdkvdkeDu w*dk;vufudk qkyfudkifEIwfqufzl;wmyJ
tufp&maygif;u rlqdkvdkeDudk ypfNyD; axmufcHzl;wmyJ
cufwmu tJ'D tikYHpdwf ykef;cdkaewJhpdwfudk usaemfwdkY jrifwwfcJh&rSmAs
usaemfvnf; EIwfwdkufcsay;Munhfwm
10

ckxufxdudk uAsmjzpfzdkY aeaeomom uAsmawmif rqefwwfao;bl;


]Nidrf;a0} u Nidrf;a0 rqefEdkifwm tcH&tcufqHk;yJ
rdk;a&pufawG wvHk;ESpfvHk; 0kef;ueJ tkef;ueJ
*sdK;ueJ *RwfueJ wa,mufwav NzdK;ueJ azsmufueJ
iefcJhzl;ygw,f
usaemf
tJ'D iefysys rdk;a& rcsKd;csifawmhvdkY rdk;a&udk qGJNzJNyD; xGuf&yfvdkufNyD
(acg&yfpf)
jyefem;axmifMunhfw,f ESpfaygif; oHk;q,faemf
usaemfeJY ayoHk;q,ftuGmrSm Mum;ae&w,f
usaemfhudk vuf,yfac:aew,f Ncdrf;ajcmufaew,f acsmufxJ jyefqGJcszdkY vkyfaew,ff
usaemfh em;&GufawG axmifrwf
(usaemfvnf;yJ acwfwckudk cspfrI jyKcsifwmayghAsm)
usaemf aemufjyefqkwfxm;NyDaemf
(armifjynfhrif; oifay;vdkufwJh aemuf*Rrf;eJY)
vGwfatmif ckefawmhr,f aZ,smvif;/ /
Nidrf;a0
2011-08-09/ n 12 em&D
11

umwGef;

12

13

jynfwGif;E
Sihf e,fpyf
ynma&;o
wif;
tcrJh rlvwef; ynma&;pepf aMuG;aMumfae&kHESifhrNyD;[k a0zef

23 ar 2011 jynfaxmifpk tpkd;& ynma&;


0efBuD;u ajymqdkcJhwJh rlvwef; tcrJh ynmoifMum;a&;
tpDtpOfudkjynfwGif;xkwf*sme,fawGrSmtus,fw0ifh
azmfjyaeygw,f/

ausmif;tyf vufcH&mrSm tydkaiG rawmif;zdkY
owday;xm;wJh taMumif;? tydkaMu; awmif;wmawG?
t"r tvSLaiG aumufcHwmawGvkyf&if ta&;,lr,fht
aMumif; oufqkdif&m 0efBuD;&JU ajymMum;csufudk 'Dwywf
xkwf *sme,fwdkif;vdkvdkrSm azmfjycJhMuygw,f/

atmufajcrSmawmh 0efBuD;&JU ajymqdkcsufeJY
qefYusifNyD; tydkaMu; awmif;aewJh tjzpftysufawGudk
*sme,fawGrSm tus,fw0ifh azmfjy aeMuygw,f/

'DvdkazmfjywJh txJrSm rwluJGjym;jcif;eJY Nidrf;
csrf;a&;ygwDacgif;aqmif OD;aersKd;a0u olYuav;ESpfOD;
ausmif;tyf&mrSm tyddkaMu;ay;cJh&ykH *sme,fawGudk ajym
qdkcsufudkvnf; azmfjyaeMuygw,f/

wyfrawmftpkd;& vufxufwkef;u azmfjycGifh

14

r&wJh tcGifhtvrf;rsKd; *sme,fawGrSm azmfjycGifh&vm


wm[m tusKd;rsm;w,fqdkayr,fh jynfaxmifpk0efBuD;
taeeJY aqmif&Guf ay;EkdifoavmufukdyJ ajymqdkoifh
w,fvdkY ausmif;okH;pmtkyf tcrJhay;r,fqdkwJh ajymqdk
csuftay: OD;aersKd;a0u a0zefygw,f/

]tcrJh ray;Ekdif&ifvnf; jyemr&dSbl;? t
rSeftwdkif; vkyfapcsifw,f? tc&dS&if&dSw,f/ r&dS&ifr&dS
bll;? 'DvdkyJ ajymapcsifw,f/ tcrJh ray;EkdifvdkY olYudk t
jypf rwifbl;? tcrJhvdkY ajymNyD;awmh tcrJhvdkY ray;Ekdif&if
tjypfwifcsifw,f? twdtusvkyfyg/ vdktyf&if 0dkif;Mu
rSmyg? 'DrSm igwdkfYtzJGY &wJhae&mrSm a&mufaewJh ae&mrSm 'D
vkdawmh tcuftcJawG &dSaeNyD? b,fvdk 0dkif;0ef;MurvJ
vdkY ajym&rSm/ olupNyD;awmh tpdk;&ydkif; tkyfcsKyfa&;ydkif;
vkyf&rSm/ r[kwfbJeJY tcrJh ynma&;wdkY roifrae&wdkY
xm;yg/ xm;r,fqdk usaemfwdkY em;rSm roifrae& vkyf&if
xm;p&m trsm;BuD;&dSw,f? tcku a<u;aMumfoHawGBuD;
yJ? tJ'gawGu ukefcJhNyD/}

ar 23 &ufu pwJh ausmif;tyfESHa&; &uf
owywf rwdkifcif xGuf&dSvmwJh owif;*sme,fwkdif;
vkdvdk rSm 'Dowif;awG azmfjycJhMuygw,f/

*sme,fawGrSm ausmif;awGu tydkaMu;
aumufcHwJh owif;awG azmfjycGifh &ovdkyJ 0efBuD;&JU
pum;udk rvdkufemwJh ausmif;awGtay: ta&;,lwJh
owif;awG azmfjycGifh &a&;udkvnf; pme,fZif;awGu
vdkvm; aeMuygw,f/
'DADGbD (23? ar? 2011)

0dkif;armf ppfajy; 'kuonf uav;rsm; aeY0uf ynmoif



ucsifjynf vGwfajrmufa&;tzJGY KIO ESifh tpkd;
&wyfwkdY tMum; ucsifjynfe,fwGif; jzpfyGm;aeonfh
wkdufyJGrsm;aMumifh 0dkif;armf NrdKUe,ftwGif; aus;&Gmrsm;rS
xGufajy; wdrf;a&Smifae&aom 'kuonf uav;rsm;udk
0dkif;armfNrdKU&Sd wGJzuf txufwef;ausmif; (txu) u
ynm oifMum;ay;aeonf/

jrpfBuD;em;NrdKUe,f ynma&;rSL;\ nGefMum;csuf
jzifh ppfajy;'kuonf uav;rsm;udk aeYw0uf oifMum;
ay;onf[k 0dkif;armf wGJzuf txu rS q&mr wpfOD;u
ajymonf/

]tckausmif;rSmu uav;awGudk tcsdefcGJNyD;
oifay;ae&w,f/ ppfaMumifh a&mufvmwJh 'kuonf
uav;awGudkawmh reufydkif;aygh/ 0dkif;armfu ausmif;
om;awGudku aeYv,fydkif; 1 em&DrSmaygh} [k if;u ajym
jyonf/

ynmoifMum;aeonfh ppfajy;'kuo
nf ausmif;
om;aygif;200 eD;yg; &SdNyD; trsm;pkrSm touf 5 ESpfcefYrS
14 ESpft&G,frsm; jzpfMu aMumif;? 0dkif;armfNrdKUe,ftwGif;&Sd
*g;&m,ef? uZl;? wbwf ESifh erfqef,ef aus;&Gmrsm;rS
a&muf&Sdvmaom ppfajy; 'kuonfrsm;\ uav;rsm;
jzpfaMumif; od&onf/

,if;aus;&Gmrsm;&Sd tdrfaxmifpk 2000 ausmf
tm; tpdk;&u Zlvdkifv25 &ufaeY aemufqHk;xm;NyD;
ajymif;a&TU&ef trdefYxkwfcJhonf[k KIO rS ajymcGifh&

yk*dKvf OD;veef u ajymonf/



aeYw0uf ynmoifMum;cGifh pwifcJhonfrSm
&ufow 2 ywf MumcJhNyDjzpfaMumif; od&onf/ ]tckcsdef
xd ausmif;om;awGuawmh xyfa&mufaewkef;yJ/ 'D
uav;awGudk pmoifwmu ESpfywfavmuf&SdNyD/ trsm;pk
u awmh rlvwef; ausmif;om;rsm;w,f} [k txufyg
q&mru ajymonf/

pmoifausmif; w0dkuf vkHNcKHa&; ,lxm;ykHESifh
ywfoufvnf; 0dkif;armfNrdKUrS a'ocH wpfOD;u ]tckqdk
ppfom;awG ausmif; ab;em;awGrSm apmifhaewmyJ/
aoewfvnf; vG,fxm;w,f/ ausmif;vHkNcHKa&; twGuf
vdkY ajymw,f? tJh'DvdkawGYwm wywfavmuf&SdNyD}[k
ajymonf/

0dkif;armfNrdKUxJwGif 0dkif;armf? txu ausmif;
wpfausmif;ESifh wGJzuf txu ausmif; wpfausmif; &SdNyD;
'kuonf uav;rsm; ynmoifMum; aeonfhausmif;rSm
0dkif;armfwGJzuf txu ausmif; jzpfonf/

,ckESpf ZGefv 9 &ufaeYrS pwifcJhonfh
a'owGif;wkdufyJGrsm;aMumifh a'ocH 20000 ausmfonf
KIO XmecsKyf vkdifZmNrdKU tygt0if w&kwf-jrefrme,fpyf
wavQmufESifh jrpfBuD;em;? 0kdif;armf? rkd;nif;? Aef;armf
NrdKUrsm;okdY xGufajy;ckdvIHcJhMuonf/
owif;ESifhrD'D,muGef,uf
Mo*kwfv 1 &uf? 2011 ckESpf/
15

vpfvyfaeaom q&m q&mrrsm;ae&modkY ajymif;a&TUaMu; usyf 5 odef;rS 7 odef;txd&dS


&cdkifjynfe,f awmifukwfNrdKUwGif vpfvyf ae
aom q&mq&mrrsm; ae&mrsm;odkY ajymif;a&TUvdkolwjcm;
a'orS q&mq&mrrsm; taejzifh oufqdkif&m ynma&;
XmerS wm0ef&Sdolrsm;udk usyf 5 odef;rS 7 odef;xd ay;ae&
aMumif; od&onf/ awmifukwfNrdKUokdY ajymif; a&TUvdk
vQif q&m q&mrrsm;u aiGay;aeMu&onf/

xdkuJhodkY aiGay; ae&jcif;udk awmifukwfrS
q&m wpfOD;u ,ckuJhodkY ajymonf/

]uRefawmf awmifukwfrSm vGefcJhwJhESpf q,f
wef; pmar;yGJ ppfwkef;u jyem jzpfyGm;cJhwm wpfck&SdwJh
twGuf q&mq&mr ta,muf 50 eD;yg;udk wjcm;
NrdKUe,fawGudk ajymif;a&TU ypfcJhygw,f/ vpfvyfaewJh
q&mq&mrae&mawGudk wpfjcm;a'oawGudk a&mufae
wJh awmifukwfNrdKUe,fu q&mq&mrawGu ajymif;a&TU
vdkMuw,f/ tJovdk ajymif;a&TUvdk&if q&mq&mr wpfOD;
taeeJY usyf 5 odef;uae 7 odfef; tMum;udk ay;ae Mu&
ygw,f} [k ajymonf/

tqkdygaiGrsm;udk jrefrmEdkifiH tajccHynm OD;pD;
Xme? jynfe,f ynma&;rSL;&Hk;ESifh NrdKUe,f ynma&;rSL; &Hk;rS
0efxrf;wpfcsKdU *Gif&dkufum vkyfpm;aeaMumif; olu
qufajymonf/

]&efukef tajccHynm OD;pD;Xmu OD;jrifhaxG;
16

qdkwJh yk*dKvfu q,fwef;pmar;yGJ ppfwkef;u awmif


ukwfrSm ausmif;om;awGudk apmifhMuyfwJh q&mq&mr
awG wm0ef aygYavsmhrleJY jzpfyGm;cJhwJh jyemudk ppfaq;
zkdY a&mufaew,f/ ol&,f? ppfawGjynfe,f ynma&;rSL;
&Hk;u yk*Kdvf wpfcsdKU&,f? awmifukwf NrdKUe,f ynma&;rSL;&Hk;
wpfcsKdU&,f yl;aygif;NyD; ckvdk awmif;cHNyD; ukd,fusdK;twGuf
vkyfaeMuygw,f/}

,cktcg xdkuJhodkY *Gif&dkufum aiGawmif;cH ae
jcif;udk jynfolrsm; tMum;wGifvnf; us,fus,f jyeYf
jyefY od&SdaeMuNyD jzpfaMumif; olu ajymonf/

] ynma&;XmerSm ckvdk vmbfay;vmbf,lrl
awG vkyfaeawmh jrifraumif;? Mum;raumif;bl;aygYAsm/
'Dvdk vkyfaewJh tay: jynfolawGuvnf; odaeMu awmh
ynma&;Xmeudk ydkNyD; txiftjrif ao;vmwmaygY/ ck
qdk&if wpfa,mufpum; wpfa,mufem; qdkovdk vl
awmfawmfrsm;u 'Dvdk vkyfaeMuwmudk odaeMuygNyD} [k
ajymonf/

awmifukwfNrdKUe,f Zmwd q&mq&mrrsm;rSm
a0;vHaom armif;awm? bl;oD;awmifNrdKUe,frsm;wGif
wm0ef xrf;aqmifaeMu&mrS rdrda'o awmifukwfNrdKU
e,f&Sd vpfvyfaeaom ausmif;q&m ae&mrsm;okdY ajymif;
a&TUvdkvQif olwdkY awmif;cHaomaiGudk ay;aeMu&onf

[k od&onf/

,ckuJhokdY q&m q&mrrsm; vpfvyfoGm;jcif;
rSm 2010-2011 ckESpf ynmoifESpf q,fwef; pmar;yGJudk
awmifukwf txufwef;ausmif;wGif ppfaq;aepOf
ausmif;om;rsm; pmul; csaeonfhtay: tcef;apmifh
q&mq&mrrsm;u zrf;qD; ta&;,ljcif; r&Sd[kqdkum
pmar;yGJudk BuD;Muyf&ef a&muf&Sdaeol ppfawGNrdKUrS
q&mrBuD; wpfOD;jzpfol a':cifcifatmifu txufudk
wdkifMum;cJhonf/


tqdkyg wdkifMum;rIaMumifh NrdKUe,f ynma&;rSL;
OD;xGef;jrwfudk tvkyfwm0ef aygYavsmhrlaMumifh tNidrf;
pm;ay;vdkufNyD; wpfjcm; q&mq&mr 50 eD;yg;udk ajryHk?
rif;jym;NrdKUe,fbufodkY ajymif;a&TU ypfcJhonf/

if;aemufydkif; vpfvyfoGm;aom ausmif;
q&mq&mr ae&mrsm;odkY ajymif;a&GU wm0efxrf;aqmif
vdkolrsm;xHrS aiGaMu; tqrwef,lum ynma&;XmerS
wm0ef&Sdolrsm;u *Gif&dkuf vkyfpm;aeMujcif; jzpfonf/
(ed&O&m 16? ZGefv? 2011)

ynma&;0efxrf;rsm;udk pmtkef;qDr,lrae& a&mif;cs



ynma&;0efBuD;Xme atmuf&Sd tajccHynm
OD;pD;Xme 0efxrf;rsm;ukd wpfOD;vQif pm;tkef;qD 3
ydomEIef;jzifh r0,frae& a&mif;cs ay;aeaMumif; if;
0efxrf;tokdif;t0kdif;rS pHkprf; od&Sd&onf/

urm&Gwf txu 2 rS ynma&;0efxrf; wpf
OD;u ]pm;tkef;qD wpfvukd 3 ydm r,lrae& ,l&r,f
vkdY ajymw,f/ vukefwmeJY vpmxJu 6300 usyf
jzwfNyD;om;yJ vpmu 5 aomif;ausmfav;&,f? [kdjzwf
'DjzwfeJY bmoGm;pm;rvJ? NyD;awmh ay;wJh qDu tcJBuD;
awG? pm;vkd&wJh qDvdkY b,fol tmrcHrvJ }[k ajymMum;
onf/

pm;tkef;qD wifoGif;cGifhukd NyD;cJhonfh vrS
pwifNyD; ukrPD 16 ckokdY wifoGif;cGifh ay;cJh&m aps;EIef;rsm;
uarmufur jzpfay: cJhaMumif;? wifoGif;orQ\ 20
&mckdifEIef;ukd owfrSwfaps;jzifh jrefrmEkdifiH qDukefonf
ESifh qDvkyfief;&Sifrsm; toif;rSwqifh jzefYjzL; ay;&NyD;
usefyrmPukd vGwfvyfpGm a&mif;cscGifh&SdaMumif;? aps;
uGufukd aps;uGufu jyefxdef; ay;&rnf[k qkdaomfvnf;
wpfOD;wnf; vuf0g;BuD; tkyfcGifh r&&Sdonfhtay: raus
eyfolrsm;vnf; &Sd&m if;wkdYu pm;tkef;qD t"du jzefY jzL;
&m OD;ykdifrS ykdifqkdifaom okdavSmifuefrsm;wGif odkavSmif
cGifhtay: wpfzufvSnfhjzifh tjrwfxkwfaejcif; rorm
aom enf;vrf;rsm;ukd tokH;jyKaejcif;rsm; &Sdae
aMumif;? okdavSmifuefrS xkwf,laom tcsKdU qDayygrsm;
rsm;pGm avsmhaeonfh taMumif;rsm;vnf; jynfwGif;
rD'D,mrsm;wGif azmfjyvsuf&Sdonf/


,ckuJhokdY ynma&; 0efxrf;rsm;ukd r,lrae&
pepfjzifh a&mif;csjcif;rSm if;wkdYtwGuf oufomacsmif
csdrIxuf tusifhysufrIESifh vlrIpD;yGm;qkdif&m jyemrsm;
ykdrkd wkd;yGm;vmzG,f&SdaMumif; owif;qef;ppfoltcsKdUu
okH;oyf ajymqkdonf/
Source: The CJs News

(27? ZGef? 2011)

17

ausmif;tyfESHa&;&ufowywfESifh vmbft,lMurf;wJh (19) ausmif;


tpdk;& owif;pmrsm;
wGif 2009-10 ynmoif
ESpfwGif tajccH ynm
ausmif;aygif; 40679 &SdNyD;
q&mq&mraygif; 2 'or
66 odef;u ausmif;ol
ausmif; om; 8 'or 07
oef;udk ynmoifMum;
ay;onf[k azmfjy xm;
onf/ rlvwef; tqifh
ausmif;om;
ta&
twGufcsnf; 5 oef; ausmf
&Sdonf[k qdkonf/e,fpyf
a'o vufeufudkif tif
tm;pkrsm;ESifh ,m,D Nidrf;
csrf;a&; ,lxm;aom a'o rsm;wGif rlvwef;tqifh 888 ausmif;? tv,fwef; tqifh 92 ausmif;? txufwef;tqifh
94 ausmif; &Sdonf[k azmfjyonf/

odkYaomf ,cif ynmoifESpfrsm;twGif; wpf EdkifiHvHk; twkdif;twmjzifh rlvwef;tqifhudk NyD;ajrmuf atmif
oif,lEdkifolOD;a&rSm 60 &mcdkifEIef;atmufom &SdNyD;? rlvwef;ausmif; pwufcJholrsm;teuf 45 &mcdkif EIef; cefYom
av;wef; tqifhNyD;ajrmufMuonf[k EdkifiHwum tzGJYtpnf; tcsKdUu axmufjyMuonf/ ynmoif p&dwfpu
jrifYrm;rI? tpdk;& ausmif;rsm;&JU tm;enf;csuf? vdktyfcsufrsm;aMumifh bkef;awmfBuD;oif ausmif;rsm; ta&twGuf
rsm;jym;pGm xGufay:vm&jcif;u ouf aojyaeonf/
0efBuD;ESpfOD; ausmif;oHk;pmtkyftay: tjrif rwl/

rMumcifu jynfaxmifpkynma&;0efBuD; a'gufwm jrOD;u jynfe,fESifhwkdif; ynma&;rSL;rsm;udk awGYqHk
pum;ajym&mwGif tajccH rlvwef;ausmif;om;awGudk ausmif;oHk; pmtkyf tcrJh jzeYfa0ay;r,fvdkY ajymcJhayrJh? &efukef
a'o tpkd;&tzGJY0if EdkifiHjcm;a&;? ynma&;? usef;rma&;? odyHESifh enf;ynm tygt0if Xme 6 ckudkif 0efBuD; AdkvfrSL;BuD;
a[mif; OD;PfxGef;OD;u arv 17 &uf jynfwGif; owif; rD'D,mrsm;ESifY awGYqHkajymMum; &mrSm pmtkyfzdk;yJ aumuf
r,f[k ajymMum;cJhonf/

jrefrmEdkifiHwGif ppftpdk;& tqufquf vufxuf q,fpkESpf ig;ck eD;yg;twGif; t*wd vdkufpm;rIrSm
aMumufrufzG,f t&Sdeft[kef jrifYaeNyD; ynma&;Xmersm;? ynma&; 0efxrf;rsm;ESifh ausmif;rsm;udkyg ul;qufaecJh
onfrSm MumNyDjzpfonf/ tajccHynm ausmif;om;rsm;rSm ausmif;oHk;zwfpmtkyfrsm; tvHktavmuf r&&SdbJ ausmif;
rzGifhrD jyify aps;uGufrsm;rS aps;BuD;ay; 0,f,lMu&onf/

,ckvnf; jyefaxmifpk0efBuD;ESifh &efukefwdkif; a'o 6 Xme 0efBuD;wdkY ausmif;oHk;pmtkyf jzefYa0a&;tay:
tjrifrwl? a&SUpum;ESifh aemufpum;rnD jzpfaeMuonf/
&efukefwdkif;twGif;rS tawmif;Murf;wJh (19) ausmif;

AdkvfrI;BuD;a[mif; OD;PfxGef;OD;u &efukefwdkif; a'otwGif; ausmif;tyfESH&mwGif ausmif;0ifaMu;ESifY
tvSLaiG "g;jywdkufovdk tawmif;Murf;onf[k emrnfBuD;aom ausmif; (19) ausmif;rS ausmif;tkyfBuD;rsm;? ynm
a&;Xme wm0ef&Sdolrsm;udk awGYqHk aqG;aEG;cJhaMumif; ajymcJhonf/
18


vmbfpm;rI trsm;qHk;ausmif; 19 ausmif; trnfrsm;rSm t.x.u (2) r*Fvm'Hk? t.x.u (1) '*Hk? t.x.u
(5) Adkvfwaxmif? t.x.u (4) Adkvfwaxmif ? t.x.u (2) urm&Gwf? t.x.u (2) vom? t.x.u (2)A[ef;?
t.x.u (2) prf;acsmif;? t.x.u (2) &ef uif;? t.x.u (2) vrf;rawmf? t.x.u (4) tvHk? t.x.u (2)tif;pdef?
t.x.u (4) wmarG? t.x.u (5) urm&Gwf? t.v.u (1)yef;yJwef;? t.r.u (2) urm&Gwf? t.r.u (2) A[ef;?
t.r.u (3) A[ef;? ynma&;wuodkvf avhusifha&; txufwef;ausmif; (T.T.C) wdkY jzpfonf/

ESpfpOf ausmif;tyfESHrI &moDcsdefwdkif; &efukef NrdKUay:&Sd emrnfBuD;ausmif;rsm;rSm vmbfpm;rI trsm;qHk; jzpf
cJhonf/ Oyrm? vom (2 ) ausmif;rSm ausmif;0if cGifh&vdkvQif Grade 1 rS Grade 5 txd 1odef;cGJ? Grade 6 rS
Grade 9 xd 3odef;ESifhtxuf? Grade 10 ESifh Grade 11 udk 5 odef;ESifhtxuf aumufcHonf/ tvSLaiG rxnfh
vQif ausmif;om;opfudk vufcHjcif; r&Sday/ 4if;tjyif rdbrsm;u q&mrrsm;udk ausmif;om; i,frsm;uwqifh pm
td wfjzifh vpOf wdk;wdk;wdwfwdwf ay;&aiGrsm; &Sdaeonf/

0efBuD; OD;OmPfxGef;OD;u ausmif;tyfESH&mrm ]ausmif;&efyHkaiGtwGuf ypnf;awG a&mif;cswmwdkY? tvSL
aiGawG aumufcHwmwdkY rjyKvkyfzdkY nTefMum;xm;ygw,f/ tvSLaiGaumufcHcJhvdkY &dS&ifvnf; wdkifMum; Edkif wJh zkef;eHygwf?
zufpfzkef; eHygwfawGudkvnf; ausmif;awGrSm azmfjy ay;xm;ygr,f/ tvSLaiGawG aumufcHvdkY tJ'Dzkef;eHygwfawGudk
qufoG,fvdkY wdkifMum;&if ppfaq;NyD; ta&;,loGm;rSm jzpfygw,f/ bmtvSLaiGrS aumufcHjcif; r&dSatmifudk
nTefMum;xm;ygw,f/ apwemtavQmuf vSLcsifwJh olawGudkawmh ausmif;awGrm aemufydkif;rS tvSLcHzdkY pDpOf xm;
ygw,f}[k ajymMum; cJhonf/

orw AdkvfcsKyfBuD;a[mif; odef;pdefu oefY&Sif; aumif;rGefaom tpdk;& jzpfa&;twGuf vmbfay;vmbf
,lrI? jcpm;rI yaysmuf&ef aqmif&Gufrnf[k ajymqdkcJhNyD;aemuf ynma&;u@ vmbfay;vmbf,l udprsm; ausmif;
tyfESHa&; &ufowywftwGuf qlqlnHnH xGufay:aejcif; jzpfonf/

wpfESpfpm ausmif;vc? pmtkyfzdk;ESifh taxG axGaMu; (w&m;0if owfrSwfcsuf)


pOf

twef;

ausmif;vc(usyf)

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

oli,fwef;
yxrwef;
'kwd,wef;
wwd,wef;
pwkwwef;
yOrwef;
qXrwef;
owrwef;
tXrwef;
e0rwef;

r&dS
r&dS
r&dS
r&dS
r&dS
400
600
700
800
900

rdbq&mtoif; pm
MunfhwdkufaMu;(usyf)
r&dS
r&dS
r&dS
r&dS
r&dS
1000
1000
1000
1000
1000

11

'rwef;

1000

1000

pmtkyfzdk;(usyf)
230 usyf
300 usyf
370 usyf
520 usyf
630 usyf
940 usyf
880 usyf
1030 usyf
1170 usyf
1150 Bio
1650 Eco
2100 Bio
2140 Bio

Source; Eleven Media & Mizzima


(21. May. 2011)
19

yk*vduausmif;tcsKdUwGif oif&dk;ykHpHajymif;rnf

tpdk;& ausmif;oifdk;nTef;wrf;rsm;udk t
axmuftuljzpfaponhf oif&dk;yHkpHudk yk*vdu ausmif;
tcsKdUwGif ajymif;vJ oifMum;vmaMumif; od&Sd&onf/

tpdk;&ausmif;rsm;wGif jy|mef; oifMum;onhf
twef; toD;oD;wGif yg0ifaom bmom&yfrsm;udk yk*vd
uausmif;rsm;u jyefvnf a&;qGJxm;onf/ oifkd;yHkpH
a&;qGJ&m jynfyoifdk; nTef;wrf;rsm;ESifh jrefrmEdkifiHtpdk;&
oif&dk;nTef;wrf;rsm;jzihf aygif;pyf ndEdIif; a&;qJGxm;jcif;
jzpfonf/
May International School rS wm0ef&Sd

olwpfOdD;u ]uRefawmfwdkY t"duu t*Fvdyf? odyH?
yx0D? ocsFm? taxGaxG A[kokwwdkYudk a&;qGJxm;
ygw,f/( Oyrm - um;udk xkwf&mwGif b,fEkdifiHu
xkwfw,f? b,f trsKd;tpm;awG&Sdw,f? urmBuD;&JU
&moDOwk ajymif;vJrI) 'Dvdk oifcef;pmrsKd;qdk ausmif;u
oifwJh oifdk;nTef;wrf; twdkif;awmh r[kwfbl;/ tJvdk
r[kwfayr,hf ausmif;rSm oifaewJh bmom&yfawGudk
tm;vHk; xnhfoGif;ay;xm;w,f/

]tJ'Dvdk tpHkxnhfay;xm;jcif;jzihf uav;awG
[m olwdkYausmif;pmrSmvnf; ydkNyD; us,fus,fjyefYjyefY od

20

vmw,f/ NyD;awmh t*Fvdyfvdk oif,l-oifMum; ay;xm;


wJhtwGuf tjcm;ausmif;awGrSm wjcm;uav;awGeJY
awGYwJhtcg todcsif;u uGmoGm;NyD/ olwkdY udk,folwdkY
,HkMunfrIvnf; &Sdaew,f/ wu,fvnf; wwfae
w,f}[k qdkonf/

Spectrum International School rS
wm0ef&Sdol wpfOdD;uvnf; ]uRefrwdkY uav;awGudk
twef;vdkuf ausmif;pmawGudk taxmuftul jzpfzdkY
twGuf tjrJwef; EdkifiHwumausmif;awGrSm oifwJh
oifdk;nTef;wrf;awGudk xnfhoGif; oifMum;ay;rSmyg/
uav;awGudk udk,fydkif a0zefydkif;jcm;EdkifwJh pGrf;&nf?
udk,fwdkif zefwD;EdkifwJhpGrf;&nf? okawoejyK pl;prf;EdkifwJh
pGrf;&nfeJY avhvm oif,lEkdifrI pGrf;&nfawG zGHYNzdK;vmapzdkY
project, role play, research eJY game awGudk
acwfrD oifaxmuful ypnf;awG toHk;jyKNyD; oifMum;
ay;rSmjzpfygw,f}[k ajymonf/

]uav;awG&JU ausmif;oifcef;pmawGudk jref
rm? ordkif;? ocsFmuvGJ&if usefwJhbmomawGudk t*Fvdyf
vdk oifr,f/ tvGwf usufrSwfjcif;rsKd; r[kwfbJ tm;vHk;
qufpyf avhvm oif,ljcif; (Holistic Learning ap-

proach) yHkpHawGeJY oifMum;ay;oGm;r,f/ uav;eJY rdb

awGrSm jzpfaewJh ausmif;? usL&Sif? *dkufqdkwJh [mawG


xJu usL&SifeJY *dkufqdkwm r&SdbdkYtwGuf 'gudk &nf&G,fyg
w,f}[k tqdkyg Spectrum International School
rS wm0ef&Sdol q&mu ajymonf/

]rdbawGu pmtopfawG oifNyD;awmh
ausmif;rSm rvdkufEdkifbJ wpfae&m wpfrsKd; oif,l&rSmudk
pdk;&drf aeMuw,fav/ 'Dvdk rjzpf&atmif twef;
ausmif;eJY csdwfvdkufNyD;awmh Oyrm ig;wef;qdk ig;wef; pm
rSm ygwJh awmhcfypfawGudk ,lvdkufNyD; oifkd;nTef; wrf;
wpfck qGJr,f/ tJ'gawGudk t*Fvdyfvdk oifrSmyg/ }Oyrm
ordkif;awmh ordkif;aygY/ 'gayr,hf ordkif;rSmu 'DvdkyJ
oifvdkufwmrsKd; r[kwfbJ udk,hfbmomudk,f &SmNyD;
MunhfMunhfr,f/ jyefNyD; presentation awG vkyfr,f/
ajym&Jqdk&J jzpfvmr,f/ tdrfpm ray;bJ ausmif;rSmyJ

avhvm oif,lrIawG vkyfzdkY? uav;awG pm oif,lcsdef


wGif aysmf&Tif vef;qef;apatmif acgif;xJrSm csdwfquf
NyD; pOf;pm;wwfoGm;atmif? i,fi,fuwnf;u pOf;pm;
wwfvmatmif oifMum;ay;zdkYvdkw,f} [k xdkq&mu
ajymjyonf/

oifMum;&mwGif jynfwGif;rS q&mrsm;ESihf
tcsKdUrSm jynfyEdkifiHjcm;om; q&mrsm;ESihf yl;wJGoif
Mum;MuNyD; uGefysLwm? taxGaxG A[kokw? *Dw?
tm;upm;? tEkynmESihfvufrIynm? uGif;qif;avh
vmjcif; tygt0if tpdk;&ausmif; oifcef;pmrsm;udk
t"du taxmuftul jyKaprnhf oifMum;a&;pepfjzihf
oifMum;MuaMumif; Knowledge Villa rS q&mwpfOD;
uvnf; ajymonf/
(16? arv? 2011)

tcsdefydk pmoifaMu; rwwfEkdifonfh ausmif;om;rsm; oifcef;pmvGwf



ausmif;csdeftykdwGif oif,laom ausmif;
oifcef;pmrsm;tm; ausmif;q&m? q&mrrsm;u
wu,fh ausmif;csdefwGif jyefvnf roifawmhojzifh
tcsdefykd rwufEkdifol ausmif;om; uav;i,frsm;
ausmif; pmvGwf aeonf[k od&onf/

]tcsdefykdrSm oif,lwJh ausmif;pmawGukd
ausmif;csdefrSm jyefroifawmhbl;qkdawmh tcsdefykd
rwufekdifwJh ausmif;om;awG oifcef;pm rvkdufEkdif
Muawmhbl;} [k a'ocHwOD;u ajymonf/

ppfukdif;wkdif;? wrl;NrdKUe,f xef;wyif&Gm
tpkd;&rlvGefausmif;&Sd ausmif;q&mq&mrrsm;onf
4if;wkdY tykd0ifaiG &&Sda&;twGuf tcsdefykd pmoifcsdef
[k qkdNyD; ,ckv uwnf;u ausmif;om; wOD;vQif
wv usyfaiG ESpfaxmifpD aumufcHjcif;jzpfonf/

xef;wyif rlvGefausmif;wGif ausmif;om;
150 cefU&Sdonfh teuf tcsdefykd rwufEkdifol ausmif;
om; 50 OD; &SdaMumif; od&onf/

]ausmif;tkyfMuD;u ausmif;om;rdb wOD;
csif;pDukd &kH;cef; ac:,lNyD om;orD;awGukd tcsdefykd

wufckdif;&r,f? ausmif;om;wOD;twGuf wv usyf


aiG ESpfaxmifpD ay;&r,f} vkdU ajymw,f [k ausmif;
om;rdb wOD; u ajymonf/

qufvufNyD; usyfaiG ESpfaxmiftpm;
wESpftwGuf qefwykH;ay;&ef wifjyMuaomfvnf;
ausmif;tkyfu vufrcHaMumif; qkdonf/

ausmif;om; uav;i,frsm;onf eHeuf
7;00 em&DrS 9;00 em&D? nae 3;00 em&DrS 5;00
em&DwGif tcsdefykd oif,lMuojzifh ausmif;q&mrsm;
onf w&m;0if ausmif;csdefwGif ausmif;pmukd [kwf
wdywfwd roifawmhaMumif; od&onf/

]uav;awG ukd,fykdif tm;vyfcsdef r&Sd
awmhbl;? waeukef ausmif;pmeJY vkH;yrf; aeMuw,f}
[k ajymMuonf/
Khonumthung Chin News Group
12 July 2011

21

uav;u@

avcsKdat;
avawG[m
odyfoabmaumif;wmyJ
tNrJwrf;oGm;csifwJh bufudkwkdufay;w,f
&GufavSawGudk MunfhaygYuG,f/
arar[m
odyfoabmaumif;wmyJ
tNrJwrf; pkdYcsifwJh EkdYcsKdat;at; wkdufauR;w,f
ydkufqHray;&ygbl;uG,f/
oefY (rJaqmuf)
(ar 2011)

22

wdrfawG rdk;csKyf&if b,fvdk vkyfrvJ


avxJrSm wdrfawG ysHaew,f
tjrifaumif;wJh wdrfawG
cspfp&maumif;wJh wdrftNrJ&dSyg
wdrfawG rdk;csKyf&if b,fvdkvkyfrvJ
aemufqkd&if wdrfuav;awG tNrJ&dSygapvdkY qkawmif;ygw,f
wdrfawG wmhwm jyefawmhr,f
wdrfawGvnf; jyefawmh
rdk;csKyf&if tdyfraysmfbJ aevdrfhr,f/
oefY
(12- 8-11)aomMum
(7- ESpf ? 'kwd,wef;? &efukefNrdKU/)

23

u-uav;i,f rsuf&nfvnf
c - ca&mif;vrf; oljzwfoef;/
* - *ef; (Gun) oH qlqlnH
i - iwdrsm; tvGefapmfum;/
p - ppftmPm wu,f&SnfMum
q- qdk;oGrf; olwdkYyJGMurf;/
Z - ZmwfawGem EkdifiH[m
n - nif;qJjcif; olwdkYoGwfoGif;/
w-w&m;Oya' b,fa&mufae
x - xrif;iwf &dujywf/
' - 'dkYta&; wdkY[pfaMuG;
" - "e&Sifpepf acsrIef;ypf/
e - EkdifiH&,f aysmufNyDuG,f
y- ynma&; b,fxGufajy;/
z - zmEkdifiHjzpfNyDtrSef/
A - AdkvfcsKyfpum; jyefvdkYMum;/
b - b0awG[m pkwfjywfvm
r - ajrmif;xJus jyefxr&/
, - ,rf;aiGYokH; vlrsKd;jyLef;
& - Iae& vlvkH;rvS/
v - vllYtcGifhta&;awG qkH;IH;ae/
y - y,fvdkYr& wkduf,lMu/
o - owif;pm rzwfjcif;[m/
[ -[morsm; &,fzdkYrtm;/
t- tar - wdkYwkdif;ajy - b,fawmhrS vGwfvyf rav-?

acwfopf oifykef;BuD; zwfpm

24


ajrurmBuD;rSm txdrcHaom? El;nHhaom?
tuJqwfaom? xdcdkufvG,faom urmajr BuD;yif jzpf
ygonf/ urmajrjyifBuD; yg;vTmaom tay:,H tvTm
wpfckxJwGifyif ouf&Sd ow0g rsm;pGmwdkY aexkdif Muyg
onf/ xdktvTmonf ork'&mBuD;rsm;\ atmufajc
Murf;jyifrS jrifhrm;aom awmifukef;? awmifwef;? awmif
xdyfBuD;rsm;txd jzpfygonf/ if;onf tvGef yg;vTmvS
ygonf/ qD;oD;wpfvHk;\ tay:,H tcGHvTmuJhokdYyif jzpf
ygonf/ if;tvTmudk ouf&Sd ow0grsm; aexkdifonfh
urmajrBuD;eSifh avxktvTm (odkYr[kwf) owurm[k
ac:qdkMuonf/

tifrwef ao;i,faom ouf&Sd ow0g
rsm;vnf; &SdMuygonf/ if;wdkYudk Munfhjrifekdif&ef uRef
awmfwdkYonf Microscope rdkufc&dkpukwfac: tPk
MunfhrSefajymif;rsm; vdktyfygonf/ xdkYtjyif BuD;rm;aom
opfyifBuD;rsm;? qifrsm; ponf BuD;BuD;rm;rm; ouf&Sdrsm;
vnf; yg0ifMuygonf/ if; uGJjym;jcm;em;aom tpdwf
tydkif;rsm;udk (species) ]rsKd;EG,fpk}[k ac:qdkygonf/
oef;aygif; rsm;pGmaom tif;qufydk;rTm;rsm;vnf; yg0if
Muygonf/

wd&pmef ydk;rTm;rsm;onf if;wdkYeSifh oifhwifh
rQwaom ae&ma'orsm;wGif aexkdifMuygonf/ rwl?
uGJjym; jcm;em;aom ae&maygif;pHk &SdMuygonf/ if;wdkYrSm

txdrcHaom? Ekaom
urmajrBuD;ESihf rsKd;wHk;
ow0grsm;
OD;jrihfodef; (pD'DpD)

yifv,frsm;? opfawmBuD;rsm;? oJuEm&rsm; ponfwdkY yif


jzpfygonf/ ow0grsm; wnf&Sdaeaom ae&mudk uRef
awmfwdkYonf ecosystem ]a*[pepf} [k ac:qdk ygonf/
ecosystem wGif yg0ifaom vlESihf wd&pmef trsKd; rsm;pGm
wdkYonf wpfOD;eSifhwpfOD; tjyeftvSef trSDo[J jyKvsuf
&Sifoef aeMu&jcif;jzpfonf/

opfawmxJwGif opfyifrsm; aygufa&muf &Sif
oefvsuf &Sdygonf/ iSufrsm;twGuf opfawmBuD; rsm;
onf todkuft0ef; aqmufvkyf&eftwGufvnf; aumif;?
if;wdkY pm;oHk;&ef tif;quf ydk;rTm;rsm; &Sdap&ef aomfvnf;
aumif; vdktyfygonf/ wlnDaom opfyif aygufa&mufrI
eSifh wd&pmefrsm; &Sdaeaom &yf0ef;wpfckudk (biome)
25

]ZD0&yf0ef;a'owpfck} [kk ac:ygonf/ if;ae&m rsm;twGif; wlnDaom rdk;av0oESihf ajrrsufESmoGifjyif &SdMuNyD;


{&d,m taejzihfvnf; us,f0ef;Ekdifygonf/

urmay:wGif twdwfwcsdefu rSDwif;aexkdif &SifoefcJhzl;aom ow0grsm;onf ,cktcg0,f r&SdMuawmh
yg// twdwf wpfcsdefu &SdaecJhaom ow0g rsKd;&if;pkrsm;onf aoaMu ysufpD; cJhMuygonf/ ,ck r&SdMuawmhyg/
axmifaygif;rsm;pGmaom (dinosaurs) 'dkifedkaqmBuD;rsm; ,ck urmwGif r&SdMuawmhyg/ if;wdkYonf rsdK;wkH;oGm;aom?
wdrfaum yaysmufoGm;aom tajctaeokdY a&muf&Sd oGm;cJh&ygonf/

,ck urmay:wGif yaysmuf wdrfaum oGm;awmhrnfhouf&Sd ]rsKd;EG,fpk} trsm;tjym;yif &Sdaeygonf/

txufygyHkwGif rsm;rMumrDumvwGif rsKd;wHk; aysmufuG,fawmhrnfh ow0g rsKd;EG,frsm;udk azmfjy
xm;ygonf/

yHkudk Munfhyg/ (Dodo) 'l;'l; iSufyHk jzpfygonf/

if;wdkYonf (Mauritius) arma&;&S uRef;pkrsm;wGif


aexkdif aom iSufBuD;rsm;yif jzpfygonf/ if;iSufwdkYonf
rysHoef; ekdifygacs/ oabmFom;rsm;onf arma&;&S
uRef;rsm;odkY a&mufaomtcg tpm;tpmtwGuf
if;wdkYudk ypfcwf zrf;qD;Muygonf/ tm;upm;enf;
wpfcktaejzihfvnf; ypfcwfMuygonf/ vGefcJhaom
tESpf 300 ausmf? 1680 ckESpfuwnf;u 'l;'l; iSufrsm;
onf urmay:rS wdrfaum yaysmufoGm;ygonf/
26

wurmvHk;wGif aumi

fa& wpfaxmifausmfc
efYom
&Sdawmhaom yef'g0u
f0H

ta&SU

awmiftm&S

x&ufzpf

(TRAFFIC Southeast Asia Re-

trnf&Sd tpD&ifcHpmwGif tenf;qHk;


awmaMumif aumifa& 1158 rSm 1991 ck
ESpfrS 2006 ckESpftwGif; jrefrmh aps;uGufrsm;
twGif; ta&mif;t0,f jzpfcJhonf[k az: jy
xm;ygonf/
port)


urmh awmwd&pmef 0,fvdktm;ESihf
a&mif;vdktm;udk jznhfqnf;onhf taeESihfif;?
EdkifiHwumrS 0,fvufrsm;jzpfaom xdkif;?
wkwf? xdkif0rf ponhf t"du EdkifiHrsm;rS azmuf
onfrsm; tqifajy vG,fulap&ef twGufif;?
awmaMumif tpdwftydkif;rsm; ukefoG,f a&mif;
0,frI aps;uGufonf trsm;tm;jzifh EdkifiHwum
e,fpyfrsm;wGif &SdMuonf/


trsKd;om; awm&dkif;wd&pmef umuG,f apmifha&Smuf
a&; Oya't& tumtuG,f ay;xm;aom xif&Sm;onhf
wd&pmefrsKd;pdwf 5 rsKd;rSm usm;? usm;opf? usm;opfvnfajymuf
(clouded leopard)? aMumifjzL (marbled cat)? ESihf tm&S
a&Ta&mifaMumif (Asiatic golden cat) wdkY jzpfMuonf[k
TRAFFIC tpD&ifcHpmu qdkxm;ygonf/


pdwfysufp&m aumif;vSonfrSm rsKd;wHk; aysmufuG,fawmhrnfh
awmwd&pmefrsm;udk aps;uGufxJwGif ydk awGYae&onf[k TRAFFIC
u xkwfaz: ajymqdkxm;ygonf/

urmBuD;\ tem*wf twGuf ulnDMuygpdkY/

OD;jrihfodef; (pD'DpD)

27

hf
i
S
E
r
j
a
m

r *wf
u
m
m
e
o
a
f
t
p
s
c
\
Y
k
d
w
f
y
f
k
E
uR

obm0 ywf0ef;usif
oifcef;pmrsm;
q&marm&

ed'gef;


rsufarSmufacwf vlom;wdkY\ &SifoefrIrSm tBuD;tus,f Ncdrf;ajcmufcHae&NyDjzpfonf/


aeYpOfvdkvdkyif owif;rsm;xJwGif obm0ywf0ef;usif ysufpD;vmrIrsm;? ajymif;vJ
azgufjyefaerIrsm;? a&BuD;jcif;? rdk;acgifjcif;? tpmtm[m& &Sm;yg;jcif;? opfawmrsm; jyKef;wD;jcif;?
pD;yGm;a&;ukrPDrsm;\a&umwmpDrHudef;rsm;?rsKd;wHk;aysmufuG,fawmhrnfhawm&dkif;wd&pmefrsm;?
wdrfaumvmaeaom jrpfacsmif;tif;tdkifrsm;? a&csKd &Sm;yg;vmjcif;? "gwk ydk;owfaq;rsm;aMumihf
qdk;usKd;rsm;? urmBuD; ylaEG;vmjcif;? ponfjzihf obm0ywf0ef;usif owif;rsm;udk pdk;&drfzG,f&m
Mum;odae&ygonf/

rlvwef;? tv,fwef;? txufwef; tqihfwkdif;wGif ausmif;olausmif;om;rsm;udk
obm0ywf0ef;usif taMumif; od&Sdem;vnfap&efESihf cHpm;wwfap&ef? obm0ywf0ef;usifudk
xdef;odrf;umuG,fapmihfa&Smufwwfap&ef? olwdkYav;awG wEkdifwydkif vkyfaqmifEkdifonfwdkYudk
odjrifvkyfudkifvmap&eftwGuf pmoifcef;rsm;twGif; obm0ywf0ef;usif oifcef;pmwdkYudk
rvGJraoG xnhfoGif; oifMum;oihfygonf/

obm0odyHoifcef;pm? vlrIodyHoifcef;pmrsm;wGif xnhfoGif;aomfvnf;aumif;?
oD;oefY oifcef;pmrsm; zefwD;aomfvnf;aumif; rdwfquf oifMum;Ekdifonf/ i,f&G,faom
rlvwef;tqihfrSpNyD; tv,fwef; txufwef;tqihfwkdif;wGif rdrdwdkY teD;tem; &yf&Gm ywf0ef;
usif&Sd opfyif? yef;yifrsm;? taumifi,frsm;? jrpfacsmif; tif;tkdif? &moDOwkESihf pmeyf&dum &&SdyHk
wdkYudk odem;vnfap&ef oifcef;pmrsm;udk zefwD;Ekdifygonf/ twef;BuD;vmonfhtcg &yf&Gm ywf
0ef;usif? jynfe,f? jrefrmEkdifiHESihf urmBuD; &ifqkdifae&onfh obm0 ywf0ef;usif jyemrsm;udk
pmoifcef;wGif; aqG;aEG;yGJrsm; zefwD;NyD; avhusihf oifMum;Ekdifygonf/

vdktyfaom pmtkyfpmwrf;rsm;? owif; tcsuftvufrsm;ESihf rsufarSmufacwf obm
0 ywf0ef;usif a&;&mwdkYudk q&mrS pkaqmif;xm;&SdNyD; oifMum;oihfygonf/ t&SdefEIef;xm; jrefqef
pGm ajymif;vJaeonfh obm0ywf0ef;usifESihf urmha&;&mwdkYrSm ausmif;zwfpmtkyfrsm;ESihf oif&dk;
nTef;wrf;wGif ryg&SdEkdifyg/ odkYjzpfav&m rsufarSmufacwf obm0ywf0ef;usifESihf vlrIa&;&m wdkYudk
rdrdwdkY bmom pkaqmif;NyD; oif&dk;nTef;wrf;udk wnfaqmuf &ygvdrfhrnf/

jrefrmjynf\ ae&ma'o tESHYtjym;wGifvnf; ajymif;vJ azgufjyefvmonfh &moDOwk
taMumif;? opfawmrsm; qHk;&HI;&yHk? a&BuD;jcif;? pm;eyf&dum jyemwdkYudk aqG;aEG; oihfygonf/

Education

Environmental Issues Vocabulary &


Speaking Exercise

eslflow.co

qifqifjcifjcif oHk;pGJpdkY/
rlvwef;? tv,fwef; oifcef;pm

ydk;o

wfa

q;

pmoifcef;twGif; vkyfief;pOfrsm;

Label the pictures with the words below:

(1)
ausmif;olawaste,
usmif;om;rs
m;udkglobal
3-4 a,muf
pD yg0ifaom tkyfpki,frsm; zGJYpnfbox,
;yg/
pollution,
bag,
warming,herbicide,ivory,
(2) tky,fpelephant,
ktvdkuf ]obm0
0ef;us
if npfnax,
rf;jcbook,
if;} acgipaper,
f;pOfjzihf atmuf
ygtcsuf
environment,
gun,ywf
tree,
stump,
bin, windfarms,
tusk,recycling
tvufwdkYudk pm&ifpower,
;jyKpkMurnfrefrigerator,
/
rdrdwdkY tdrf? ausmif;? &yf&Gm? ywf0ef;usifwGif awGYjrifae&onfh obm0 ywf0ef;usif
ysufpD;rIrsm;
Create short conversations
using the
rdrdudkf,fwkdif (rSmabout
;,Gif;pGm)the
jyKvenvironment
kyfcJhrdonfhtwGuf obm0ywf
0ef;vocabulary
usif xdckdufrIrsm; above
and try to expand:
(opf&Gufrsm;udk rD;&dIU jcif;? opfyifckwfjcif;? pm&Gufrsm; qkwfNzJjcif;? a&acsmif;ab;wGif
taygYtissue
av;oGmare
;jcif;?you
vrf;ab;trd
Iufypfjcifabout?
; ponf....)
A: What environmental
concerned
(3) txufyg yHkrsm;udk tkyfpktvdkuf aqG;aEG;Muyg&ef/ obm0 ywf0ef;usifESihf qufpyfNyD;
B:_________________________________
aqG;aEG;yg/ rnfonfh &nfnTef;csufrsm; yg&Sdoenf;/ rnfodkY ajymif;vJ vkyfaqmifrnfenf;?
A:Why ?
B:_________________________________

obm0 ywf0ef;usif? qif? qifpG,f? aoewf? urmBuD; ylaEG;vmrI? ydk;owfaq;rsm;?
A: And what can
we
do
ywf0ef;usif about
npfnrf;itjcif?;? opfyifrsm;? aygufqdef? pmtkyf? pm&Guf? trdIufyHk;? puf&Hkrsm;?
B:_________________________________
av&[wfrsm;? pGrf;tif? a&cJaowm? pGefYypfypnf; jyefvnf toHk;jyKjcif;?
29

jrefrmwdkY&JU tem*wf

Myanmar's Future

pDrHudef;oifcef;pm qkdonfrSm -

Biodiveristy


rlvwef; tqihfrsm;rS pNyD; okawoe
tao;pm;av;rsm;udk vkyfckdif;Ekdifygonf/ (Oyrm ywf0ef;usif&Sd yef;yGifhrsm;ESihf ta&mifrsm;/)

txufwef; tqihfrsm;wGif taMumif;
t&mtvdkuf wpfOD;csif;jzpfap? tkyfpki,frsm; tae
jzihfjzpfap okawoe - pDrHudef; oifcef;pm wdkYudk
rvGJraoG xnfhoGif; oifMum;oihfonf/

ydkpwmrsm; zefwD;jcif;? pmwrf;i,f a&;
om;jcif;? jyefvnfwifjy aqG;aEG;jcif;rsm;twGuf
okawoe jyKvkyfMu&rnf/

30

(1) ZD0rsKd;EG,f axGjym;pHkvifjcif;




vGefavNyD;aom ESpfoef;aygif; 4000
cefYu ajrurm [l pwif vmuwnf;u
ouf&Sd ZD0 rsKd;EG,fpkrsm; pHkvif axGjym; vmcJh
onf/ ouf&Sd t&mtm;vHk; (vlrsm;? wd&pmef
rsm;? opf yifrsm;?)/

oif\ jynfe,fwGif;&Sd ZD0rsKd;EG,f axG
jym; pHkvifrI taMumif;udk okawoejyKyg/

ausmif;oifcef;pm tpDtpOf
bmom&yf - obm0 ywf0ef;usif avhvma&;?

vlrIa&;? odyH aygif;pnf;bmom&yf/
twef; - txufwef; (9-10-11-12 wef;)
oifaxmuful - pm&Gufydkif;rsm;? ydkpwm? pmtkyf

pmwrf;rsm;? *sme,frsm;? tifwmeuf/
tcsdef - 1 em&D cGJ 2 csdef - tkyfpktvdkuf

jyefvnfwifjy aqG;aEG;jcif; (15 rdepfpD)
okawoe - pDrHudef;twGuf tcsdef (2) ywf ay;yg/
(2) xm;0,f a&eufqdyfurf; pDrHcsuf

xm;0,fa&euf qdyfurf;rSm ta&SU
awmiftm&SwGif tBuD;qHk;aom pD;yGm;a&; pDrH
udef; wpfckjzpfonf/ obm0 ywf0ef;usif jy
emrsm; tjyif? &dk;&m"avhrsm; aysmufuG,fEkdifjcif;?
vlrsKd;pkrsm;\ tem*wf &SifoefrI jyemrsm;
vnf; BuHKawGU&Ekdifonf/

xm;0,fa&eufqdyfurf; aumif;usKd;qdk;usKd;udk okawoejyKyg/
udk;um;&ef - tifwmeuf pmrsufESmrsm;/ &DydkYrsm;?

Dawai Port

Endangered
Species

jrpfqHk a&umwm wnfaqmufrIESihf ywfoufNyD; vGefpGm pdk;&drfzG,f&mrsm;


&Sdaeonf/ a&umwm wnfaqmufrI taMumif; okawoe jyKyg/
txl;ojzihf {&m0wDjrpf\ tem*wf &SifoefrIudk aqG;aEG;oifhonf/
obm0ywf0ef;usif wefzdk;tjyif? ordkif;wefzdk;? vlrI ,Ofaus;rIwefzdk;rsm;?
jrefrm wdkY\ b0rsm;udk pl;prf; avhvmoihfygonf/
udk;um;&ef - ydawmufyGifhopf r*Zif; trSwf (40) ZGefv? 2011/ &DydkYrsm;

Irrawaddy

(3) {&m0wDjrpf\ tem*wf

(4) rsKd;wHk; aysmufuG,fawmhrnfh jrefrmh awm&dkif; wd&pmefrsm;ESihf tyifrsm;



jrefrmh &Sm;yg;wd&pmefrsm;ESihf tyifrsm;udk pm&if;jyKpkyg/

jynfe,fa'owGif;&Sd ab;rJhawmrsm;taMumif;? trsKd;om; opf
awmrsm;? ab;rJhawm Oaya'? O,smOfjcHrsm; taMumif; udk okawoejyKyg/

Costal life

Food Crisis

Deforestation
(5) pm;eyf&dum &Sm;yg;rIESihf ukefaps;EIef;

obm0 ywf0ef;usif ysufpD;jcif;ESihf
rdk;acgif a&&Sm;jcif;wdkYaMumihf vnf;aumif;?
jynfwGif;ppfyGJrsm;ESihf a&TUajymif; tvkyform;
ta&;wdkYaMumihfvnf;aumif; jynfwGif; pdkuf
ysKd;a&;? pufrIvkyfief;rsm;wGif jyem &SdaeNyD
jzpfonf/

jynfe,fwGif; BuHKawGU ae&onfh pm;
eyf&dum &Sm;yg;rIESifh ukefaps;EIef; BuD;jrifhrIudk
okawoejyKyg/

(6) opfawmrsm; jyKef;wd;jcif;




jynfe,fESihf a'owGif; awmifu
wkef;rsm;? uEm&rsm; tb,faMumihf &Sdae&yg
oenf;/ tusKd;qufudk &SmazGyg/

oif\ jynfe,ftwGif; opfawmrsm;
jyKef;wD;&jcif; taMumif;udk okawoejyKyg/

jynfe,f jyefvnf pdrf;vef; pdkajya&;
twGuf aqmif&GufEkdifrnfh enf;vrf;wdkYudk &Sm
azG wifjyyg/

(7) yifv,furf;&dk;wef; a'o &SifoefrI




yifv,furf;&dk;wef; a'orSm xl;jcm;
csufrsm; &Sdwwfygonf/ (wd&pmefrsm;? opf
yifrsm;? &moDOwk? 'Da&awm? jAL;ajcaxmuf)/

yifv,f urf;&dk;wrf;a'o ouf&Sd
avmu? tyifrsm;? vlxk\ &SifoefrI ESihf
toufarG;rI taMumif;udk okawoejyKyg/

(8) pGr;ftifvdktyfcsufESihf pGrf;tifopfrsm;



oif\ &Gm? NrdKUwGif tb,faMumihf vQyf
ppfrD; r&&Sdao;ygenf;/ rD; cPcP ysuf&yg
oenf;/

oif\ jynfe,fwGif;&Sd pufrIvkyfief;
rsm;twGuf jzpfap? vlxktwGuf jzpfap pGrf;
tif vdktyfcsuftaMumif;udk okawoejyKyg/

obm0 ywf0ef;usifukd rxdckdufap
bJ pGrf;tif rnfodkY &&SdEkdifygoenf;/

Energy Crisis

31

ausmif;om; vli,fwdkY Munfh&Iavhvmoihfaom 'DADG'D rSwfwrf; &kyf&SifacG

32

q
th rSm D;
u
r
t
t
fp
n
venie f0ef;usif ysu
n
o
c
dk an in IESihf obm0 yw dk vdkufvH jyo
u
G
c
a
f
i
S
&
f
G;vmr
rf; &ky
dkufrsm;u fwm Davis
E
a
l
w
f
v
y
w
S
q
;
D
r
/
f
f
n
kESp
&dku
rmBu
2006 c rsm;pGmjzihf u y;jcif; yifjzpfo taMumif;udk 'g DG'D rSwfwrf;acG
f;
da

;csyfaygi f;xefxef to fol Al Gore faiG &&SdcJhonfh 'DA
m
u
f
p
i
yi
vdku
dkYudk jyif;j
orwjz oef; 50 eD;yg; 0
k
w
'
f
;
f
e
i
c
j
vm
ar&du
Jhonf/
':vm
c
d
S
a
t
/
f
&
&
n
;
f
u
f
O
o
n
l;
cJhol xkdp eim u &dkufu ;qHk; jzpfonf/ ygif;rsm;pGmudkv
m
h
en
faiG trs f;acG &kyf&Sifqk a
i
Gugg
0
r
X
fwr
Gif q
ordkif;w aumif;qHk; rSw
t

ykdNyD; ylaEG;vmwJh urmBuD;vdkY qdkMuygw,f/


uav;wdkYaum cHpm;rdMu&JUvm;/
ajymif;vJvmaewJh &moDOwk? obm0 ywf0ef;usifudk avhvm
cHpm; Munhfoihfw,f/
aemufNyD;awmh taMumif;&if;eJY tusKd;qufawGudkvnf; pHkprf;ay;ygOD;

urmausmf obm0ywf0ef;usif rSwfwrf;acG 'DADG'D&JU


t"du Zmwfvdkuf? tar&duef 'korwa[mif;\ &Sif;vif;jyocsuf

tGefvdkif; Munhf&I&ef 0bfqdkuf

33
http://topdocumentaryfilms.com/an-inconvenient-truth/

jrefrmEkdifiH tnmaus;vufa'o rdk;acgif a&&Sm;yg;rI "gwfyHk tufaq;

34

rsuf&I bavmh h http://www.myatshu.com/

uGefu'l;iSuf
MunfOD;
cav;wkdYa&...?

0gqdk0gacgif a&azmifazmifqkdwJh vrSm rkd;avu BuD;NyD; vdIif;
avu xefvmw,fqdk&if jrpfurf;&dk;? acsmif;urf;&kd; wavsmufrSm
acgufwkHYacgufjyef ysHoef;&if;u ]uGefu'l; -- uGefu'l;} vdkY vGrf;aw;
oDae&SmwJh iSufuav;waumifudk jrifzl;Mu-Mum;zl;Muovm;uG,f/

tJ'D iSufuav;udk uGefu'l;iSufqdkNyD; olYatmfoHudk tpJGJjyK
rSnfhac: xm;Muw,fuG,fh/ uGefu'l;iSuf&JU udk,fvkH;udk,fxnfuawmh
cyfao;ao;ygyJuG,f/ ykHoPmefuawmh zkd;acgifiSufeJY qifqifwlw,f/
olu zdk;acgifiSufxufudk ajcwH&SnfykH&NyD;? v,fuefoif;&kd;eJY wmwrH
vkyfxm;wJh ukef;ajr jrifhawGtay:rSm wvSrf;csif; vrf;avQmuf aeavh
vnf; &dSwwfw,f/ ta&miftqif;uvnf; awmufawmufyy r&dSvS
bl;uG,fh/

pyg;cif;awGu pdrf;pdrf;pdkNyD; a&vIdif;awGuvnf; tazG;om;
jzpfaewJh &moDrsKd;udk a&mufvmNyDqkd&if uGefu'l; iSufuav;[m qJGqJG
iifiifeJY vGrf;aw; oDyga&muG,f/ tJ'Dvkd ol&JU aMuuJGbG,f aumif;vSwJh
toHuav;udk Mum;vdkuf&wJh tcgrsKd;rSm v,fuGufawG xJu vkyftm;
ay; aeMuwJh v,folr uav;awG[m rsuf&nf tjynfhom;eJY uGefu'l;
iSufuav;&JU taMumif;udk ylylaEG;aEG; ajymae Muwkef;yJ &dSao;owJh
uG,f/
35

jzpf tvkyf&Sifu ay;&wmudk ac:w,fuG,fh/



tJovdk rkqkd;ruav;[m waeukef aumuf
pkdufxGuf ae&w,fqdkawmh olYom;av;udkyg v,f
uGufxJudkac:oGm;&wmaygY/tdrfrSmxm;cJh&atmifvnf;
tazmfu wa,mufrS r&dSbl;uG,f/ tJ'geJY rkqdk;r
uav;[m v,fuGufxJudk a&muf&if olYacgif;ay:rSm
aumufpkdufwJhtcg aqmif;&wJh carmuf&SnfBuD; wckxJ
udk t0wfcif;NyD; olYuav;udk xnfhxm;vkdufw,f/

tJ'Dcarmuf&SnfBuD;udk rGefbmomeJY ]u'l;}
vkdY ac:w,fuJGY/ wcsKdUt&yfawGrSmawmh yDvrvdkY ac:
Mujyefw,f/ a&S;pmawGrSmawmh ]yuvm} vdkY qdk&kd; &dS
wmudk awG&w,fuG,fh/

'gaMumifh jrefrmpum;ykHrSm ]wkdif;,ufwJh
yuvm rdk;&GmwmeJY tqifhoifh} qdkNyD; tJ'D carmuf&Snf
BuD;udk &nfnTef;NyD; zJGYqdkcJhao;w,f/ acgif;ay:rSm wif
aqmif;xm;vkduf&if 'l;qpftxd vkHjcHKwJh carmufBuD;
aygYuG,f/ ar;rSm odkif;wJh BudK;eJY aqmif;xm;vkduf&if
awmf&kH rdk;av'Pfavmufawmh rjzHKbl;uG,fh/ tawmhf
udk vkHjcHKjcHK&dSw,f/

rkqkd;ruav;[m v,fuefoif; jrifhjrifh ay:

b,fvkdvJqdkawmh - - rSm u'l;udkwif? tJ'Dtay:rSm t0wfudk cif;NyD; cav;udk

a&S;a&S;u awm&Gmw&GmrSm tifrwefrS qif;&J tESD;eJY ywfvdkY ususee xnfhxm;owJh/
wJh rkqdk;r uav; wa,muf&dSowJh/ rkqdk;ruav;[m
rdbaqGrsKd; wa,mufrS r&dSwJhtjyif olYvif jzpfol[mvJ cav;wkYda&...
aooGm;wm rMumao;bl;wJhuG,f/ olYrSm arG;uif;p
tESD;qdkwm cav;udk axG;ywfxm;wJh t0wf
vom;t&G,f cav;wa,muf usefcJhwmrdkY 'Dom; udk ac:wm jzpfw,fuG,fh/ t"dym,fuawmh cav;udk
uav; tay:rSmyJ pkjyHK NyD;awmh tm;udk;aew,f? cspfcif jcHKay;&wJh t0wf qkdygawmhuG,f/ tJ'Dt0wfeJY cav;
jrwfEkd;aew,faygY/
[m eD;eD;pyfpyf &if;&if;ESD;ESD; aew,fqdkwJh taeeJY tESD;

rkqdk;ruav;[m tifrwef qif;&Javawmh vdkYrsm; a&S;vlawGu ac:cJhovm; rajym wwfygbl;
cav; arG;uif;pav;eJYyJ tvkyf vkyfae&owJh/ awmol uG,f/
awmifom;awG&JU obm0twkdif; aiG&wJh tvkyfqdkwm
rkqdk;ruav;[m aeom rdk;om&dSwJh tcgqdk
uvnf; v,ftvkyfyJ &dSwmudk;uG,fh/ 'gaMumifhrkdYvdkY cav;udk tJ'Dvdk u'l;xJudk xnfhxm;NyD; rkd;&GmvmwJh
rkqdk;ruav;[m rdk;OD;us? avOD;us aumufpkduf Mu&wJh tcgrsKd;qdk&ifawmh cav;udk tay:u u'l;eJY tkyfxm;
tcsdefrSm olrsm; v,fuGufawGxJ oGm;NyD; aeYpm;eJY vkdufjyefw,f/ tJ'Dvdk aevmcJh&if; cav; wMunfh
aumufpkduf&wmudk;/
MunfheJY aumufpkdufvmvdkufwm &ufaygif; tawmfMum
vmyga&mwJh/
cav;wdkYa& ....

waeYrSmawmh rkqdk;ruav;[m tJ'D aumuf

aeYpm;qdkawmh waeYvkyfvkdY &wJh tcaMu;aiG pdkufae&if;u rdk;awG &GmvmwmeJY om;av;udk u'l; w
udk waeY &Sif;ay;NyD;? waeYudk wpfusyfjzpfjzpf ESpfusyf jzpf csyfeJY tay:u tkyfNyD; aqmif;xm;ay;vkdufowJh/ cav;
36

[m tdyfaysmf aevdkufwm ESpfESpfNcdKufNcdKufeJYqkdawmh


rkqdk;rav;[m olYom;av;udk Munfh&wm cspfp&m
aumif;vSw,fqkdNyD;wtm;erf;IHUvkdufrdw,f/'gayr,fh
cav;[m vIyfawmif rvIyfbl;wJh? tdyfarmusaewm
aygYav/

rkqkd;rav;[m olY tvkyfcGifNyD;&if tdrfudk
apmapm jyef&r,fqdkwJh taeeJY BudK;pm;NyD; aumufpkduf
vkdufwm cav;udkawmif owdr&awmhbl;wJh/ rdk;awG
uvJ 'DaeYrSmrS BuD;vdkufwm? odyf&GmwmbJwJh/ tJ'D
t&yfawG[m awmifay: a'oawGjzpfvkdY awmifajc&if;
rSm&dSwJh v,fuGufawG[m rkd;BuD;&if awmifusa&yg
a&mNyD; ygvm wwfwmudk;/ rkqdk;rav;[m tJ'DvkdeJY
acgif;udk iHkYNyD; wpkdufxJ pkdufaevkdufwmrSm a&awG[m
olYcg;avmuftxd epfjrKyfNyD; rsm;vmwmudk awGYawmhrS
om;av;udk owd& rdawmhowJhuG,f/

tJ'geJY ol[m om;av;udk wifxm;wJh v,f
uefoif;ay:udk vSrf;NyD; Munfhvkdufw,f/
cav;wdkYa&...

uefoif;qkdwm v,fuGufwckeJY wckudk ae
&m uefYowfNyD; jcm;xm;wmudk ac:omuJGY/ tJ'Dvkd uefY
owfNyD; jcm;xm;wJh ae&mrSm vloGm;vrf;uav; jzpf
atmif ajrBuD;udk zkdYwifNyD; jrifhjrifh vkyfxm;MuwmaygY
uG,f/

rkqdk;rav;[m uefoif;&dk; ay:wifxm;wJh
u'l;eJY om;av;udk MunfhvdkY rjrifawmhwmeJY?

]tr,fav; bk&m; bk&m; -- om;av;
b,fa&mufoGm;ygvdrfh} qdkNyD;awmh &if0udk vufwzuf
eJY zdxm;&if;u om;av;udk xm;cJhwJh uefoif;udk ckefqG
ckefqGeJY ajy;vmyga&m/

a&awGu qdkwmvnf; uefoif;&dk; ay:u
awmifausmfNyD; v,fuGufawGxJudk pD;0ifvm vdkufMu
wm[m wa0ga0geJY jrnfaeNyD; aMumufp&m aumif;vS
owJhuG,f/

awmifusa&awGu qif;vmNyDudk;/

uefoif;udk a&ausmfoGm;NyD qkdawmh om;av;
[mvJ u'l;eJY twl a&xJ arsmyg oGm;ygNyD qdkNyD;awmh
rkqdk;rav;[m olYom;eJY u'l;udk [kdae&mrSmrsm; awGY&
rvm;? 'Dae&mrSmrsm; awGY&rvm;eJY avQmufMunfh ae&Sm

wmaygYuG,f/ yg;pyfuvJ wausmfausmfeJY -


]uGefu'l; - -- uGef - - u'l; } eJY atmf[pf
vkduf&Smawmhw,f/

cav;wdkYa&...

rkqdk;rav;[m rGefvlrsKd;qdkawmh rGefvdkyJ
pum; ajymwmaygYuG,f/ (uGef) qdkwm jrefrmvkd qdk awmh
(om; - vluav;) qdkwJh t"dym,f &w,fuG,fh/ 'D awmh
]carmufav;ay:u om;a&? rif; - b,fae&mrSmrsm;
&dSaeovJuG,f} qdkwJh t"dym,feJY - -
]uGefu'l; - -uGef - - u'l;} vkdY wausmf
ausmf atmf ae&SmwmaygY/ tJ'Dvdk om;aysmufudk
&Sm&if;eJYyJ rkqkd;rav;[m ESvkH; ylyefvGef;NyD; ESvkH;uJGwJh
a0'emeJY aooGm;&Sma&muG,f/ om;pddwfeJY b0 ajymif;
oGm; &Smayr,fh om;pJGvrf;rIaMumifh t,lrajzmifh jzpf
oGm; &SmNyD; iSufruav; jzpfoGm;yga&mwJh/

cav;wkdYa&...

aumufpkdufcsdefrSm rkd;awG BuD;vmNyDqdk&if
]uGefu'l;-- uGefu'l;} eJY om;aysmufudk vkduf&SmaewJh
iSufruav;awGudk acsmif;&kd; ajrmif;&dk;uav;eJY v,f
uefoif;awGay:rSm awGYrd Muygvdrfhr,fuG,f/

vufwJhprf;wJh taeeJY cav;wkYdwawG[m
tJ'D iSufav;awGudk av;*GeJY rypfMueJYaemf/ oem;p&m
tjypf uif;rJh&SmwJh iSufuav;awGudk av;*GeJY ypfcwfrd
vdkY aooGm;&if cav;wkdY wawGvJ iSufav;awGvkd
taztareJY wuJGwjym; jzpfwwfMuowJh/ rSwfxm;
Muaemf/
MunfOD;
]cav;aMu;rkH iSufrsKd;pkH}pmtkyf Pfvif;pmtkyfwdkuf/

37

aqmif;yg;

a&T[oFm


0gqdkvjynfhaeYwkdif; 0gqdkouFef; uyfvSLyGJudk ESpfpOf
ausmif;rSm usif;yavh&Sdw,f/ tvSLyGJudk ~uGvmwJh bkef;BuD;awGeJY
w&m;em vmMuwJh ausmif;om; rdbrsm;&JU ausmif;t0if vrf;
wavQmuf jzwfoef;vmwJh yHkoPmefawG[m b,fawmhrS rarh
EkdifwJh yef;csdDum; wcsyfvdkygyJ/

ausmif;vrf;&JU ab;rSmu v,fuGif;awGeJY pyg;cif;
pdrf;pdrf;awG xlxyfNyD; rdk;wGif;qdk vrf;wavQmuf a&awGvQHvdkY/
rdk;tcg ausmif;udk vmr,fqdk&if bkef;BuD; ygrusef nmoHay;NyD; ]r
Mua[h} vdkYatmfNyD; bkef;BuD; awGuvnf; udk,fhouFef;udk,f r Mu?
trsKd;om;awG uvnf; ykqdk; cg;awmif;usKdufMu? trsdK;orD;awGu

f
,
dk&m0

q
k
[
h
p
sr Kd;a

38

vnf; xrDtem;awG odrf;MueJY ausmif;xJudk 0ifvmMu


wJh jrifuGif;[m [mo ajrmufaew,f/ pOf;pm;vdkuf
wdkif; NyHK;rdw,f??

ausmif;om;rdbrsm; pD;vmwJh pD;awmf,mOf
rsm;udkvnf; MunfhvdkufygOD;? olwdkY[m b,fvdk vlwef;
pm;vJvdkY trdkufpm; az: jyaew,f/ olwdkY&JU pD;awmf,mOf
u pufbD;vdkY ac:&&Hkav;yJ&SdNyD; zGJYpnf;yHkuawmh jynfhpHkrI
r&Sdyg/ urmrSm b,fukrPDrS rxkwfvkyfEdkifwJh udk,fydkif
wDxGifxm;wJh vufvkyf pufbD;av;awGaygY/ rwf
uyftzHk; vHk;0 ryg&SdwJh OwkoHk;yg;'Pf cHEdkifaom oHacs;
wufaewJh a*GESpfck? csdef;zHk;ryg? aMu;eef;rQif tcsKdUudk
csdef;BudK;rSm qufxm;wJh csdef;BudK;wck? vufESpfzuf
wifvdkY&wJh ndKrJaewJh vufudkif? ajcaxmuf ESpfzuf
wifzdkY eif;jym; rvdkwJh bD;vnfvdkY&atmif pGrf;aqmif
ay;Edkifaom oHacsmif;ESpfck? xl;jcm;wmu 'DpufbD;udk
pD;r,fqdk&if ajcaxmuf tvkyfESpfck vkyf&r,f? wcku
bD;vnfatmif eif;&r,f? aemufwcku b&dwf ryg
awmh vdktyf&if ajcaxmufudk oHk;&r,f/ zifxdkifcHk
uawmh xdkifp&m oa&jym; r&SdbJ py&defeJY oHacsmif;
wcsKdUudk xkdifcHkyHk oPmef zefwD;xm;wJh tjcm;olxdkifvdkY
rjzpfwJh zifxdkifcHkyJ/ 'DpufbD;udk Munfh&wm bmeJY
wlovJqdk&if uRefrwdkY odyHcef;xJu vlwOD;&JU t&dk;pkyHkeJY
oGm;wlaew,f/ pufbD;ydkif&Sif tvkyform; twGuf
uawmh 'DpufbD;[molY&JU wefzdk; rjzwfEdkifwJh t&m
wckyJ/

'Dvdk ausmif;yHkpHeJY ausmif;ol ausmif;om;awG?
olwdkY rdbawGudk ai;&if; udk,fi,fi,fuwufcJhwJh
ausmif;awGudk owd& rdw,f/ uRefrwdkYNrdKUu tdrfeJYeD;wJh
NrdKUwGif;taemuf (u) tpdk;& rlvwef;ausmif;rSm
oli,fwef; p wufcJhw,f/ rSwfrSwf&&qdk ZGefv (1)
&ufaeY ausmif; tyfr,fqdkawmh aps;onfjzpfwJh uRefr
taru tdrfem;u a': jrudk ]rjra& - &Sifhuav;awG
ausmif;tyf&if uRefr orD;yg wcgwnf; a&mtyfvdkufyg?
a&mh'DrSm arG;pm&if;} qdkNyD; uRefrudk ausmif;xm;cJhwm?
pwufwJh &ufrSm rdbrygawmh ausmif;oGm;wJh vrf;
wavSmuf idkNyD; vdkufcJhrdw,f? ausmif;vnf; a&muf
a&m qD;BudK EIwfqufvdkufwJh q&mr&JU toHaMumifh tidk
&yfoGm;w,f/ tckcsdefxd arhr&EdkifwJh rllvwef; q&mr
awG? txl;ojzifh oli,fwef;pmudk oifay;cJhwJh q&mr

BuD; a':aomif;aomif;udk cspfaMumuf &dkaoaewm


tckwdkif ygyJ/

uRefrwdkY ausmif;tkyfq&mrBuD;u u&ifwdkif;
&if;ol a':at;aomif;? t&yf redrfhrjrifheJY tom;jzLjzL?
pum; at;aq;pGm ajymwwfwJh q&mrBuD;udk tm;vHk;u
av;pm;Muw,f/ rdk;wGif;qdk ausmif;oGm;wJh vrf;w
avSmuf AGufawGcsnfhyJ? ausmif;atmufrSmu a&azG;
azG;vIyfeJY? 'dkufaA'gyifawGeJY? wjcm;a&rSm aygufwJh
tyifrsdK;pHkeJY tvSqifxm;wJh pmoifausmif;av;[m
uRefrwdkYNrdKUrSmawmh rlvwef;tqifh (pwkwwef;rSm)
atmifcsuf taumif;qHk;aom pmoifausmif;tjzpf
vlodrsm;w,f/ rSwfrdoavmufqdk uRefr oli,fwef;udk
1 ESpfom ae&NyD; t*Fvdyfpmudkvnf; oli,fwef;rSm
poifcJh&wm/ pwkwwef;? t|rwef;eJY 'orwef; qdk
wmu tpdk;&ppfawG jzpfw,f/ uRefrwdkY ausmif;u
ajcwH&Snf wxyfopfom; ausmif;aqmif? tcef; eH&H
tjzpf ausmufoifykef; ESpfcsyfudk tv,frSmxm;? AD&dk
ta[mif;awG pDNyD; pmoifcef;awG&JU tv,frSmxm;
vdkufw,f/ pma&;&if ausmufoifykef;? ausmufwHudk
om toHk;rsm;NyD; ausmufwHrsm; wHk;oGm;&if ausmif;rSm
tkwfeH&H&SdwJh ae&m? ausmif;tdrfomqDudk ajy;oGm;NyD;
ausmufwH aoG;&wmvnf; aysmfp&m wpfckygyJ/ oli,f
wef; ausmif;ol b0rSm aysmfcJhwmu ausmif;pwuf&vdkY?
oli,fcsif;awGeJY upm;&vkdYqdkwJh &dk;&Sif;wJh cHpm;rIrsKd;yg/

1984 ckESpfrSm uRefr 4 wef; ausmif;oljzpfNyD/
uRefrwdkYausmif;rSm 4 wef;u 50 ausmf&SdNyD; vywf
pmar;yGJrsm;&JU tqifhtvdkuf ausmif;olausmif;om;
a&mNyD; aemufqHk;cHk tpGefu pxdkif&w,f/ rdrd&JU b,f
bufeJY taemufbufawGrSm &SdwJh ausmif;om;awGu
udk,fhxuf pmydkawmfolawG jzpfMuw,f/ uRefru
awmh tNrJwrf; aemufqHk; cHkawG&JU tv,feJY nmpGefawG
rSm xdkif&wm rsm;w,f/ ausmif;udk {nfhonfawG vm
vnf&if aemufqHk;cHkrSm xdkifaewJh uRefrrSm udk,fhudk,f
udk *kPf,l armf~uGm;vdkY rqHHk; jzpfrdw,f/

xdktcsdefu {nfhonf qdkwm NrdKUe,f ynma&;
rSL;avmufyJ uRefr odcJhw,f/ tck e,fpyfa'ou
ausmif;olausmif;om; awGusawmh udk,fhausmif;udk
vmvnfwJh olawGudk 'dkem (tvSL&Sif) vdkY odMuwm
rsm;w,f/ 'guvnf; olwdkY&JU b0ay; tod wrsKd;ygyJ/
39

uRefrwdkY ausmif;&JU aemufrSm aqmufvkyfa&;&Hk; &SdNyD;?


ab;rSm NrdKUe,fw&m;&Hk;eJY ta&SUbufrSm txu (1)
ausmif; &Sdw,f/ ausmif; ywf0ef;usifrSm 'DvdkrsKd; rdrd&JU
todynmudk toHk;csEdkifNyD; EdkifiHhwm0ef xrf;aqmifae
wJh yHk&dyfawGudk aeYpOf jrifawGYae&wJh ausmif;ol
wa,muftzdkY ]ig av;wef; atmifNyD;&if? igausmif;NyD;
oGm;&if bmvkyfr,f? reufjzefaygif; rsm;pGmtwGuf
b,fvdk BudK;pm;r,f} qdkwJh pdwfu tNrJ udef;atmif;
aew,f/

'Da&TUajymif; a'orSmawmh ausmif;ol ausmif;
om;awG pma&; pmzwfwwfNyD qdkwmeJY atmuf ajcodrf;
tvkyfawG? puf&HkawGeJY ynma&; tajccH tm;enf;wJh
rdb awGaMumifh t&G,fra&mufbJ vkyfief;cGif a&muf
oGm;Muwm rsm;w,f/

uRefr pwkwwef; atmifwJh ESpf rSm uRefr wdkY
ausmif;u NrdKUe,ftqifh tpdk;&ppfrSm atmifcsuf tjrifh
qHk;qk &&SdcJhw,f/ xdktcsdefu pmar;yGJudk txufwef;
ausmif;rSm oGm;ajz&NyD; pmar;yGJ&ufawGrSm eHeuf 8 em&D
0ef;usifqdk pmar;yGJ ar;cGef;awG o,fvmwJh *spfum;BuD;
udkvnf; tckcsdefxd jrifa,mifaeqJyJ/

av;wef;atmifNyD; 5 wef;wufr,fqdkawmh
uRefrwdkYausmif;&JU cGJwrf;u txu (1) jzpfw,f/
'gayrJh taru uRefrudk ae&Sife,fausmif;vdkY vlod rsm;
wJh txu (3) rSmyJ wufapcsifwm/ 'gayrJh ausmif; tyf
&wm t&rf;cufw,f/ ausmif;zGifhNyD; 45 &ufjynfhwJhaeYrS
uRefr 5 wef;udk pwuf&wm/ uRefruawmh txuf
wef;ausmif; wuf&vdkY omref cHpm;rIrsdK;eJY aysmfcJhwmyJ
&Sdw,f/ tarusawmh uRefr twGufudk *kPf,lrqHk;
aysmfaeNyD; &yfuGufxJ vSnfh~uGm;aeyHku ]uRefrorD;
ae&Sife,f ausmif;oljzpfNyDav? olatmifcJhwJh rlvwef;
ausmif;u tajccHaumif;awmh vla&G; ac:wJhxJu
uRefr orD;u wufcGifh&cJhwm}/

5 wef;ausmif;ol b0rSm uRefr&vdkufwJh
tofduawmh tv,fwef; tqifhrSm pm&dw aumif;wJh
vlawmfvlaumif; wa,mufjzpf&if tJ'D ausmif;om;
t&ifu wufcJhwJh rlvwef;ausmif;&JU aumif;owif;
yHk&dyfawG[m t&dyfvdk tkyfrdk; ay;w,fqdkwJh tcsufyJ/
udk,fudk,fwdkif q&mrjzpfawmhvnf; t&nftcsif;
jynfh0wJh vlawmf vlaumif;av;awG arG;xkwfay;Edkif
40

cJhwm i,f pOfu q&mq&mrrsm;&JU aus;Zl;aMumifhyJ


jzpfygw,f/

uRefr trsdK;om;ausmif; pa&mufawmh
ausmif;tkyfBuD;u q&mOD;jrifhOD;? yifeDwdkufyHk tNrJ0wfwJh
q&mBuD;rsm; twef;vSnfh ppfaq;&if q&mBuD;udk
acsmif;Munfh&wm tarmyJ/ uRefrwdkY pmoifaqmifudk
YMBA aqmifvdkY ac: NyD; 1986 a&mufawmh uRefr 6
wef;ausmif;ol? "rm&HkaqmifrSm pmoif&w,f/ ausmif;
&JUyGJ awmfawmfrsm;rsm;udk 'DtaqmifrSmyJ usif;yavh
&Sdw,f/ ausmif;aqmif&JU tay:u vSrf;Munfh&if trSwf
(1) &Jpcef; tcsKyfcef;eJY tusOf;axmifudk vSrf;jrif ae&
w,f/ axmif&JU oHacsmif; acgufoHeJY tjzL0rf;qufeJY
ajccsif;0wf oHBudK;awG 0wfqifxm;wJh tusOf;om;rsm;
ausmif;0if;xJrSm a&vm cyfMuwJh jrifuGif;awG[m
uRefrtwGufawmh txl;tqef;yJ? tJ'D tcsdefwkef;
uawmh axmifxJrSm &mZ0wfom;rsm;om &Sdw,fvdkY
xifcJhwm/

1988 rSm uRefru 8 wef;ausmif;ol jzpfaeNyD/
uRefrwdkY ausmif;&JU xl;jcm;csufu t&rf; pnf;urf;BuD;
w,f/ rdrdxuf BuD;wJh olrsm;udk &dkao av;pm;MuNyD;
i,foleJY &G,fwlrsm; tcsif;csif; oem;nmwmrI&SdNyD;
pnf;&Hk; Mujcif;yifjzpfw,f/ tpdk;&ppfrsm; jzpfMuwJh 8
wef;eJY 10 wef;awGrSm tjcm;ausmif;awGxuf yJcl;
wdkif;tqifh atmifcsuf taumif;qHk;aom ausmif;jzpf
w,f/ uRefrwdkY tm;vHk;[m tNydKiftqdkifudk BudK;pm;Mu
wm/ uRefrqdk t*Fvdyfpm usL&Sifyg wufvdkufao;w,f/
usL&Sifcu wv 100 usyfay;&w,f/

1991 ckESpfrSm uRefru 10 wef;ausmif;ol?
xdktcsdefu ausmif;tkyfq&mBuD;u OD;0if;armif/ uRef
rwdkY ausmif;u wdkif;taeeJY 10 wef; pmar;yGJudk atmif
csuf taumif;qHk;qk 2 ESpf qufwdkuf&xm;wm/ uRef
rwdkY vufxufrSmom atmifcsuf taumif;qHk;jzpfcJh&if
ynma&; 'dkif;qkBuD;udk ausmif;u tydkif&rSm jzpfw,f/
'gaMumifh vywf pmar;yGJwckrSm uRefr wpfbmom us
awmh ausmif;tkyfBuD;u wpfbmomuswJh olawG
tm;vHk;udk olY&Hk;cef;rSm ac:awGYNyD; qHk;rw,f/ NyD;awmh
&Hk;cef;eH&HrSm uyfxm;wJh qkwHqdyfawGeJY qk& "gwfyHk
awGudk tm;usvmatmif Munfhcdkif;w,f/

ausmif;&JU 'dkif;qkBuD; &,la&;[m uRefr

twGuf pdwfzdpD;rI jzpf apovdk pmar;yGJNyD;oGm;vdkY ig


ae&Sife,f ausmif;ola[mif;jzpfNyD qdkwJh tawG;[m pdwf
udk &Tifvef;apw,f/ ausmif;om;a[mif;awGxJu
bmom&yftvdkuf xl;cRefolawG[m wuodkvf rwuf
cifrSm ausmif;rSm vkyftm;ay; vkyfvdkY&w,f/ trsKd;om;
aeYqkdwm uRefrwdkY twufcsifqHk; tcrf;tem; wpfckyJ/
nbufqdk ausmif;om;a[mif;awG&JU rdwfqHkpm;yGJ
(vuf&nfwjyifwnf;pm;&aomzufcif;xrif;pm;0dik ;f )
vnf;&Sdw,f/ 'DyGJrSm jrefrmjynftESHY jyefYusJaewJh trsKd;
om; ausmif;om;a[mif;awG vma&mufMuNyD; q&mBuD;?
q&mrBuD;rsm;&JU qHk;rMo0g'udk emcHNyD; OD;ckduf uefawmh &
wmvnf; jrwfEdk;zG,faumif;wJh "avh wckygyJ/ aeYcif;qdk
aysmfyGJ&TifyGJ tjynfheJY/

uRefrqdk trsdK;om;ausmif; oDcsif;awG qdk&
wm t&rf;aysmfwmyJ/ oDcsif;&JU ajcqif; rSm vGwfvyfa&;
r&cifumv trsKd;om;ausmif;awG ay:aygufvmyHkudk
a&;zGJYxm;NyD;? aemuf trsdK;om;ausmif;rSonf txu
(3) ausmif; jzpfay:vmyHkudk qufvuf oDuHk;xm;w,f/
oDcsif;&JU aw;xyfawGuawmh
]wdkif;cspf jynfcspf pdwf"gwf cdkifwnf

a&SUaqmif vrf;jy aqmif&Gufrnf

trsdK;om; ynma&; jyefvnf &kyfvHk;

ay:aprnf

aumif;jrwfaom tpOftvmrsm;udk tck


xdef;odrf;rnf?

aemifvnf; xdef;odrf;aetHk;rnf/

BuD;oludk&dkao? i,foloem;? &G,fwludkav;

pm; qHk;r oabmus Mo0g'eJY tnD?

aumif;jrwfaom tpOftvmrsm;udk

tckvnf; xdef;odrf;rnf ..

aemifvnf; xdef;odrf;aeOD;rnf}

qdkwJh aw;pmom;awG[m b,fae&m a&muf
a&muf trsdK;om;a&; pdwf"gwfawG[m &SifoefaewmyJ/
txl;ojzifh a&TUajymif; a'ou uav;awGjyKpk ysKd;
axmifwJhtcg trsKd;om; pdwf"gwfr&SdbJ a&&Snf rvkyf
Edkifbl;qdkwJh tcsufyJ/

i,f&G,fwJh ausmif;olb0 wavQmufrSm
uRefr&JU ynma&;udk tm;ay;wJhrdb? aqGrsdK;awG? q&m
aumif;awG&JU aus;Zl;aMumifh wcsdefu rsdK;aphjzpfcJhwJh
uRefr[m tckqdk rsKd;aphawGudk arG;xkwfEdkifcJhNyD/ wcsdKUqdk
ajrBuD;ay:rSm aumif;aumif; &SifoefEdkifNyD? wcsdKUvnf;
aea&mifr& ajrqDajrvTm cef;ajcmufvdkY r&SifoefEdkifwm
vnf; &SdwmaygY/ udk,fydkifwJh ajr,may:rSm ysKd;axmif cGifh
r&wJh rsdK;aphawGyJ/

uRefr twGufawmh udk,fpdkufvdkufwJh rsdK;
aphwdkif; &SifoefygapvdkY qkawmif; qEjyKvsufyg/
a&T[oFm

oifMum;jcif; tEkynm
rSefrSefuefuef tBuHPf ay;wwfjcif;onf
oifMum;jcif;\ t"du tEkynmjzpfonf/
Henri Federic Amiel (1821-1888)
qGpfvlrsKd; &oynm ygarmu? uAsmq&mBuD;

41

a'gufwmodef;vGif

tif*sifeD,mESihf
ausmif;q&m
b,folomoenf;


ynm&yf toD;oD;onf wefzdk;&SdaMumif; uRef
awmf cH,lygonf/ aq;ynm? pufrIenf;ynm? pD;yGm;
a&;ynm? pdkufysKd;a&;ynm? oifMum;rI enf;ynm ponf
wdkYonf oufqdkif&m u@wdkif;twGuf ta&;BuD;aom
ynm&yfrsm; jzpfygonf/

ynm&yfrsm;udk tajccHaom toufarG;
0rf;ausmif; tvkyfrsm;onfvnf; wefzdk; toD;oD; &Sd
aom tvkyfrsm; jzpfygonf/

rdrd\ 0goemESihf uRrf;usifrIt&om wpfckck
udk a&G;cs,fjcif; jyKNyD;? b,fynm&yfu ydkomonf? b,f
tvkyfu ydkwefzdk; &Sdonf[k tqihf cGJjcm;&ef roihfyg/

odkY&mwGif jrefrmEdkifiH ausmif;q&m? q&mr
rsm;onf q&m0ef? tif*sifeD,m? refae*smwdkYESihf EdIif;,SOf
vQif vpm0ifaiG t&vnf;aumif;? vlrIa&; tqihf t
wef;t& vnf;aumif; ESdrhfcsxm;jcif;udk cHae&ygonf/
uRefawmhf taejzihf ausmif;q&m tvkyfonf q&m0ef?
tif*sifeD,m? ukrPDrefae*sm ponfwdkYxuf redrhf
aMumif;? rESdrhfcsoihfaMumif; wifjyvdkygonf/

uRefawmfonf tif*sifeD,m wpfOD;jzpf&ef
&efukefpufrIwuodkvfwGif ausmif;wufcJhNyD;rS tv,f
wef;jy ausmif;q&m jzpfvmol jzpfygonf/ uRefawmf\
tawGYtBuHKt& ynm&yfESpfckudk EdIif;,SOfEdkifNyD; tvkyf
tudkif ESpfrsKd;\ oabmobm0udkvnf; udk,fawGYjzihf
42

cHpm; em;vnfygonf/ uRefawmf\ b0jzwfoef;rI


wpdwfwydkif;udk azmfjy uRefawmf\ tjrifudk aqG;aEG;
wifjyygrnf/

touf 7 ESpf t&G,fu bkef;BuD;0wf&ef uRef
awmf qE &SdcJhygonf/ touf 14 ESpft&G,f? tv,fwef;
ausmif;om; b0rS p q&m0efjzpf&ef &nf&G,fcJhygonf/
jrefrmpm pmpDpmukHk;wGif uRefawmf\ &nfrSef;csufudk a&;
cdkif;aomtcg q&m0efjzpfatmif BudK;pm;rnf jzpf
aMumif; a&;cJhygonf/ usef;rma&; pmtkyfrsm;udkvnf;
i,fpOfuyif zwfavh&Sdygonf/ uRefawmf 8 wef; wkef;
u tdrfrS aMumifuav; aooGm;aomtcg ajrjrKyf &ef
BuD;awmfu uRefawmhfudk cdkif;ygonf/ rjrKyfcif aMumifudk
AdkufcGJNyD; tonf;? ESvHk;rsm;udk MunhfcJhonf txd pdwf
0ifwpm; &SdcJhygonf/ MuufajceD olemjyKwyfzGJYodkY 0if
vnf; usef;rma&; tvkyfrsm;udk yg0if vkyfudkifcJhygonf/

q,fwef;pmar;yGJ &rSwfu q&m0efjzpf&ef
&nfrSef;csufudk twm;tqD; jzpfapcJhygonf/ uRef
awmf atmifonhf ESpfu aq;wuodkvf0ifcGihf twGuf
pmar;yGJ &rSwfrSm 420 jzpfNyD; uRefawmfu 410 om &
ojzihf 0ifcGihf r&cJhyg/ 'kwd, OD;pm;ay; tjzpf a&G;cs,f
vdkufaom pufrIwuodkvfudk wufa&mufcGihf &cJhyg
onf/

uRefawmf\ taru ausmif;q&m vkyf&ef

tBuHay;cJhygao;onf/ ]ausmif;q&mqdkwm ukodkvf


vnf;&? 0rf;vnf;0w,f} [k taru ajymygonf/
]ukodkvf&onf} udkawmh uRefawmf vufcHygonf/
]0rf;vnf;0onf} qdkonfuawmh pOf;pm;p&m &Sdyg
onf/ uRefawmfwdkY &GmrS ausmif;q&mrsm; b,folrS
rcsrf;omMuyg/ ausmif;q&m vcjzihf 0rf;r0Muojzihf
ausmif;tm;csdefwGif v,fxJ qif;&ygonf/ uRefawmf
wdkYacwfu vli,frsm;onf tvkyfvnf; &vG,f? 0ifaiG
vnf;aumif;onhf q&m0ef? tif*sifeD,mvdkif;rsm;udk
om vdkufvdkMuygonf/

'kwd, vlBudKuf trsm;qHk;jzpfonhf pufrI
wuodkvf wufcGihf&ojzihf uRefawmf tBudKufqHk; r
[kwfaomfvnf; auseyfrI &SdcJhygonf/ 'kwd,ESpfwGif
tif*sifeD,m bmom&yfcGJrsm;udk a&G;cs,f&mwGif pufrI
tif*sifeD,m bmom&yfudk a&G;cs,f oif,lcJhygonf/
odkY&mwGif uRefawmf tif*sifeD,mbGJY r&cJhyg/ uRefawmf
pwkwESpfwGif ausmif;om;ta&;tcif; wpfck yg0if
cJhojzihf ausmif;xkwf cHcJh&ygonf/ taru ]ighom;
rdkufw,f} [k qdkygonf/ ausmif;vnf; wufcGihfr&?
tarhvnf; tyl ruyfvdkojzihf wGJzuf ausmif;q&m
b0udk uRefawmf a&G;cs,f cJhygonf/

anmifwkef;NrdKUe,f? &Gmomat;&GmrS ausmif;
q&mb0onf uRefawmf\ pmoifMum;jcif; tvkyfESihf
tjcm;ynma&; vkyfief;rsm;wGif ESpfjrKyf vkyfudkif&ef
twGuf cdkifrmapcJhygonf/ udkif;pdkuf? ig;zrf;tvkyfrsm;
jzihf toufarG; Muaom &Gmomat; &GmrS &Gmom;rsm;
onf om;orD;rsm;udkawmh ynmwwfapcsif Muygonf/
&Gmausmif; bkef;BuD;uvnf; uav;awGudk acwfynm
oifMum;&ef tvGefpdwftm; xufoefygonf/ bkef;BuD;
OD;aqmifonhf wGJbufausmif;wGif tv,fwef;jy q&m
tjzpf uRefawmf vkyfudkif cJhygonf/

q&mjzpfoifwef; rwufcJhbl;ojzihf oifyHk
oifenf;udk pepfwus rwwfaomfvnf; uRefawmf
wwfuRrf;onhf ocsFmESihf odyHbmomrsm;udk uav;rsm;
pdwf0ifpm; em;vnf vG,fatmif uRefawmf BudK;pm; oif
ay;cJhygonf/ uav;rsm;uvnf; uRefawmhfudk cspfMu
ojzihf ausmif;q&m b0udk uRefawmf cifwG,f vmyg
onf/ aEG&moD ausmif;ydwf uRefawmf jyefaomtcg
wynhfrsm;u jrpfqdyfwGif vma&muf EIwfquf uef

rdrd\ 0goemESihf uRrf;usifrIt&om


wpfckckudk a&G;cs,fjcif; jyKNyD;?
b,fynm&yfu ydkomonf?
b,ftvkyfu ydkwefzdk; &Sdonf[k
tqi hfcGJjcm;&ef roihfyg/
awmh Muygonf/ olwdkY\ rsuf&nfrsm;u uRefawmf\
ESvHk;om;txd pD;0ifoGm;NyD; ausmif;q&m b0 opfyifudk
&Sifoef apcJhygonf/

&Sifoefumpu cdkifrmrIawmh r&SdvSao;yg/
pufrIwuodkvfrS oli,fcsif;rsm;? tif*sifeD,m &mxl;
rsm;jzihf 0ihf~uGm;Edkifonhf tcsdefwGif ykqdk;EGrf;EGrf;?
zdeyfyg;yg; ausmif;q&m\ odrfi,fpdwfu rMumcPqdk
ovdk uRefawmhfudk wdkufcdkuf wwfygonf/ ]ig ausmif;
q&m} [k r0ihf~uGm; EdkifcJhyg/ oli,fcsif;rsm;uvnf;
oem; ovdkvdk? uRefawmfyJ rSm;ovdkvdk ajymqdk qufqH
Muygonf/ uRefawmf\ wynhfrsm;uawmh av;pm;
cspfcifMuNyD; olwdkY\ ,HkMunf tm;udk;rIrsm;u uRefawmhf
udk ausmif;q&m b0wGif pGJNrJ apygonf/

uRefawmf\ qEESihfwuG uHMurmaumif;[k
ac:qdkEdkifonhf ywf0ef;usif\ ulnD yHhydk;rIrsm;ESihf tajct
ae t&yf&yf wdkufqdkifrIaMumihf t*FvefEdkifiH? e,l;
umq,f wuodkvfwGif ynma&;qdkif&m bmom&yfrsm;
udk 6 ESpfrQ uRefawmf oif,lcGihf &cJhygonf/ tif*sifeD,m
ynm&yfrsm; cufcJ eufeJouJhodkY ausmif;q&m ynm
onfvnf; cufcJeufeJaMumif; uRefawmf odjrifcJh&yg
onf/

Adokum wpfOD;\ uRrf;usifrIjzihf crf;em;
xnf0gaom taqmuftOD wpfck jzpfapouJhodkY
ausmif;q&m wpfOD;\ tpGrf;jzihf vdrma&;jcm; &dSaom
xl;cRefxufjruf Pfynm tajrmftjrif&Sdaom vl
om; wpfOD;udk arG;zGm; ay;Edkifygonf/

Adokum q&mwpfOD; a&;qGJonhf taqmuf
ttHk yHkpHjzihf tqihfqihf wnfaqmufouJhodkY ausmif;
43

q&m\ oif&dk;Tef;wrf;uvnf; uav;wpfOD;\ b0


wavQmufvHk;twGuf todynm wnfaqmuf ay;Edkif
ygonf/ tif*sifeD,m wpfOD;\ trSm;aMumihf taqmuf
tOD; NydKusEdkifouJhodkY ausmif;q&m wpfOD;\ trSm;
aMumihfvnf; uav;wpfOD;\ b0udk ysufpD; apEdkifyg
onf/ uRefawmf qdkvdkonfrSm tif*sifeD,m wpfOD;ta&;
BuD;ouJhodkY ausmif;q&mvnf; ta&;BuD;yg onf/

tif*sifeD,m wpfOD;jzpf&ef tm;xkwf BudK;yrf;&
ouJhodkY ausmif;q&m jzpf&efvnf; tm;xkwf BudK;yrf;
&ygonf/ tif*sifeD,m wpfOD; jyKvkyfaom taqmuf
tOD? pufud&d,m ponfwdkYonf aumif;rGef cdkifchH&
ouJhokdY ausmif;q&mwpfOD; wm0ef,l&aom uav;
rsm;onfvnf; aumif;pGm oif,l wwfajrmufrI &Sd&
ygonf/ ausmif;q&m\ apwemonf tif*sifeD,m
xuf redrhfyg/ ausmif;q&m ynmonf tif*sifeD,m
ynmxuf redrhfyg/ ausmif;q&m\ wm0ef&SdrIonfvnf;
tif*sifeD,m\ wm0ef&SdrIxuf redrhfyg/

tcsufudk vufcHvQif ausmif;q&m wpf
OD;\ vpmESihf vlrIa&; tqihftwef;onf tif*sifeD,m
\ vpmESihf vlrIa&; tqihftwef;wdkYxuf redrhfoihfyg/
aq;ynmudk uRefawmf oif,lcGihfr&cJh &aomfvnf;
aq;ynm eufeJrIxuf oifMum;rI enf;ynm redrhf[k
uRefawmf ,HkMunfygonf/ ausmif;q&mu edrhfonf[k
,lq aeao;vQif ausmif;q&mbufrS umuG,f ajymqdk
&ef tcsuftvuf taxmuftxm;rsm;pGm uRefawmf
wifjy Edkifygao;onf/

ausmif;q&mrsm;uvnf; xdkufxdkufwefwef
jzpfatmif BudK;pm; tm;xkwf&ygrnf/ uav;wpfOD;\
um, zGYHNzdK;rI? Pf&nfzGHYNzdK;rI? pdwfydkif;qdkif&m zGHYNzdK;rI
rsm;udk eufeufeJeJ od&efvdkygonf/ uav;wpfOD;
ynm&yfrsm; qnf;yl; &&Sdatmif OD;aqmif vrf;Tefay;
Edkifrnhf t&nftcsif;rsm;vnf; &Sdae&ygrnf/ rdrd\ ta&;
BuD;rIudk trsm;u vufcHEdkifonhf *kPf&nfrsm; &Sdae&
ygrnf/

ausmif;q&m\ vlrIa&; tqihftwef;ESihf
vpm 0ifaiGwdkYonf q&m0ef? tif*sifeD,mwdkYxuf redrhf
vQif vli,frsm; toufarG;0rf;ausmif;qdkif&m ynm
&yfrsm; a&G;cs,f&mwGif ausmif;q&m b0udk ESpfouf
jrwfEdk;olrsm;u xdkufxdkufwefwef a&G;cs,f Muygrnf/
44

odkY vkyfEdkifvQif apwemyg uRrf;usifrI&Sdaom q&m?


q&mrrsm; trsm;tjym; ay:xGuf vmygrnf/

ae&mwGif wuodkvf ynm&yfrsm; a&G;cs,f
cGihf (wuodkvf0ifcGihf) udk a&G;cs,folrsm; bufrS pmar;
yGJ&rSwf tenf;? trsm;jzihf tqihfcGJjcm; a&G;cs,fjcif;
rjyKbJ a&G;cs,fcGihfudk ausmif;om;rsm; bufodkY ay; oihf
ygonf/ ausmif;om;rsm;udk rdrdwdkY 0goem tavsmuf
oif,lcsifaom bmom&yfudk oif,l Edkifatmifvnf;
yHhydk; ay;oihfygonf/ jrefrmEdkifiH\ wuodkvf 0ifcGihf
twGuf a&G;cs,frI pepfu uRefawmf\ b0wGif raysmuf
Edkifaom cHpm;csuftjzpf pGJxif usef&pf aeygonf/

uRefawmfonf aq;ynmudk 0goem ygcJhyg
onf/ aq;ynm&yfrsm;udk oif,l wwfajrmufEdkif onhf
BudK;pm; tm;xkwfrIESihf Pf&nfvnf; &Sdygonf/ uRef
awmfom aq;ynm oif,lcGihf &&SdvQif a0'em&Sifrsm;
twGuf tm;udk;Edkifrnhf q&m0efwpfOD; tjzpf &yfwnf
Edkifygonf/ aq;ynm avmutwGuf *kPf,lzG,f jzpf
atmifvnf; BudK;pm;ygrnf/ rdrd pdwf0ifpm;onfudk
udk,fwdkif a&G;cs,fcGihf&vQif wm0ef&SdrIvnf; tvdkt
avsmuf yg0ifoGm;NyD; BudK;pm; tm;xkwfrIvnf; ydkaumif;
Edkifygonf/

ausmif;q&m tvkyfonf q&m0ef? tif*sif
eD,mwdkYxuf redrhfaMumif; jyoEdkifvQif toufarG;0rf;
ausmif; bmom&yf a&G;cs,f&mwGif ynma&;wuodkvf?
aumvdyfrsm;odkY *kPf,l 0ihf~uGm;pGm avQmufxm;EdkifNyD;
ausmif;q&m b0udkvnf; *kPf&Sd&Sd jzwfoef; Edkifygrnf/

ed*Hk;csKyf taejzihf uRefawmf wifjyvdkonfrSm
ausmif;q&m vpmudk q&m0ef? tif*sifeD,mwdkYxuf
redrhfatmif ay;yg/ aetdrf? toHk;taqmifwdkYudkvnf;
wef;wl csD;jrihfyg/ wuodkvf bmom&yf a&G;cs,f&mwGif
vnf; ausmif;om;rsm;udk,fwkdif a&G;cs,fcGihf &SdapNyD; yHh ydk;
ulnDrIay;yg/ ausmif;q&mrsm;uvnf; rdrdwdkYonf t
jcm; toufarG;0rf;aMumif; todynm&Sif? twwfynm
&SifwdkYESihf &ifabmifwef;Edkifonhf uRrf;usifrI&Sdatmif
tm;xkwfBudK;yrf;Muyg[k wdkufwGef; vdkygonf/
a'gufwmodef;vGif
jrefrmEdkifiHom;rsm; q&mtwwfynm oifwef;
(arv 2 &uf? 2011)

t&G,fokH;yg;
ynma&;
at;udkudkat;


]ynmpHkawmh Muif&myg pHka&maygY} qdkwJh a&S;u
t&yf qkd&kd;pum; wpfck &SdcJhonf/ ,ck xkdpum;udk a&S;us
aom vlBuD;wkdYyif rokH;Muawmhay/ okH;zkdYvnf; ta&;
ray:[k xifygonf/

,ckacwf vli,fwdkY tzkdYrSm]ynmpkH&ef} wyif
wyef; BudK;pm;aeMu&onf/ ]Muif&mpkH} zkdYrSm ynm
rpkHcifuwnf;u ausmif;BuD; ausmif;i,frSm &Sdaecdkuf wGif
rsm;aomtm;jzihf (a&S;tqkd) ]'Gd,H-'Gd,H} twJGvkduf twJG
vkduf jzpfaeMuavNyD/

ynmpkH-rpkH[laom tcsufudk awG;raeMu
awmhbJ i,fpOf tajccH ynmoifausmif; bufpkHynm
wuf pmar;yJGatmif&ef BudK;pm; aeMu&awmhonf/ wu
okdvfodkY a&mufaomtcg bufpkHrS BudK;pm; aeMu&awmh
onf/ wuodkvfokdY a&mufaomtcg bufpkHrSonf wzuf
zufodkYul; t"dubmom tjzpf,l oifMu&onf/

BudK;pm;vQif BudK;pm;onfh tm;avsmfpGm tqifh
jrifhjrifh bJGYrsm; &Muonf/ q&m0ef? tif*sifeD,m ponfh
twwfynmykdif;wGif bGJY&NyD; aemufbJGYvGef? xkdYaemuf
EkdifiHjcm;bJGYvGefynm&yfwkdYudkqufvufoifMum;&oltcsKdU
&SdonfESihftwl omrefbJGYjzihf oufqkdif&m ynm&Sif vkyfief;
wkdYudk toD;oD;0ifa&muf vkyf udkifMuonf/ 0dZm? odyH
bJGY&olwkdYonf rsm;aomtm;jzifh bJGY&NyD;aemuf &&m tvkyf
tukdifrsm;udk 0ifa&muf vkyfudkifMuonf/ bJGYvGef oifwef;
odkY wufa&muf oifMum;um rdrdwkdY\ qkdif&mynmudk
tqihf jrifhap&ef BudK;yrf;ol tcsKdUvnf; &Sdyg\/

NyD;vQif ynmoifa&; udpNyD;NyD/ pD;yGm;&SmMu
awmhrnf[laom &nf&G,fcsuf oabmxm;jzihf us,f
jyefYIyfaxG;vSaom vlYavmuxJodkY 0ifMuavonf/ ynm
oifcef; tqkH;owfNyD[laom oabmxm;onf ysHUESHYae\/
ynm[lonf woufvkH; qnf;yl;ae&rnf/ ynm[lonf
ausmif;i,f^ausmif;BuD;rSm oifMum;NyD;aemuf pmar;yGJ
ajzqkdatmifjrifjcif;tqkH;owfonfr[kwf/woufvkH;
vlvkdaewwfzkdY ta&;wGif tNrJwrf; tm;oGif;ae&aom
pmawGY vufawGYwkdYudk avhvm a0zef tESpfom&udk
xkwf,l&aom OD;aESmuftwGuf MoZm"mwf? ESvkH;om;tzkdY
tm[m&[lonf ynmjzpf onf/

xkdYaMumifh woufwm ynma&;udponf vl\
txl; vkdtyfaom udpjzpfonf[l od&ef vkdtyf\/
45

ausmif;oif ynma&;onf vlYb0c&D;vrf;udk tMurf;


oabm cif;ay;vkdufaom tajccHrQom jzpfonf/ ,if;
jzihf vrf;acsmrnf r[kwfay/ vrf;acsmatmif tNrJwrf;
jznhfwif; jyKjyifay;ae&onf/ vlYb0 c&D;vrf;onf
q,fhESpf&moD cHaom vrf;r[kwf? tNrJwrf; Murf;ae
onf/ acsmaeonf qkdyg&ifvnf; wmwkdrQom/ tNrJ
wrf; jyKjyif jznhfwif; aeygrS awmfumusonf/

]bufpkHynm} [lonf pmoifausmif; tp
rQom qnf;yl;Edkifaom ynmjzpfonf/ vlYavmu jyif
us,fwGif wb0wm aeEdkifa&;twGuf vufypful;&
onfh tcgrS qnf;yl;&onf/ xkdtcgrSvnf; xdkynmudk
txl;vdkavawmhonf/ ]onfauGY onfwuf? [dkauGY
[kdwuf}jzihf avSmf a&qef oGm;&aom vlYb0c&D;wGif
bufpkHynm wwfzkdY tvGefyif vdktyfonf/

woufwm ynma&;udpudk ausmif;oif
ynm pcef; odrf;NyD;aemufwGif owfowfrSwfrSwf pwif
aqmif&Guf oifhayonf/ ausmif;oifynmwkdYrSm odrIwwfrIwkdYudk tpysKd;ay;aom ynm&yfrsm;jzpfonf/ xkd
odwwfrI twGuf woufvkH; avhvmqnf;yl;EkdifrS
wu,fwwfonf[k ac:qkdEkdifrnf/ Oyrmqkd&vQif odyH
ynm&yfrsm;udk ausmif; oifMum; owfrSwfxm; aom
tqifhrDojzihf pmar;yJG atmifjrifNyD;vQif oufqkdif&m
ynmbJGYrsm;&NyD? odkYaomf odyHynmudk wu,fwrf;
wwfajrmufNyD[k rqkdomay? odyHynmudk qufvuf
avhvm& ayOD;rnf/ odyHynm bJGU&onfh wkdifatmif
]odyHynm&Sif}[laom*kPfxl; 0daooudkcH,lEdkifOD;rnf
r[kwfacs/

ynmbGJYwkdYudk taMumif;tm;avsmfpGm tcg
tcGifh oifhonfhtavsmuf &,lNyD;aemuf oihf&moihf&m
oufarG;rI vkyfief;wGif 0ifa&muf vkyfaqmifMuolwkdY
tzdkY ynmudk quf oifMum;&rnf[laom tawG;
0ifcJvS\/ 0ifonf qkdjyefygvnf; ]tcsdefr&Sdbl;}[laom
qifajcudk rdrda&SUwGif wHwkdif;tjzpf umxm;wwf
Muonf/ tcsKyfrSmawmh ]ynmoifzkdY rvkdawmh/ ynm
oifw,fqkdwm tvkyf&zkdYyJ} [laom omreftawG;rsdK;
vTrf;rkd;aeacsonf/ xm;ygOD;awmh/ ausmif;oifynm
&yfrsm;jzpfaom odrIwwfrIynmrsm;udk qufavhvm
qnf;yl;cGihfvnf; romvS/ qnf;yl;vkdaom qEvnf;
cef;ajcmufaevQif &Sdygapawmh/ okdYaomf b0tawGY
tBuKHawGudk okH;oyf qifjcif b0tjrif? avmutjrif
46

tbdk;tbGm;rsm;onfvnf;
om;orD; ajr;jrpfrsm;ESifhtwl
ESpfausmhjyef oHk;ausmhjyef wuodkvf
ausmif;ol ausmif;om;awG
jzpfMu&vdrfhrnf/
us,fjyefY av;euf &ifhusufaom tawG;tac:rsm;
rdrd xGef;um;vmavatmif A[kokw ynmukd quf
vufqnf;yl;&ef txl;vkdtyfayonf/

]A[kokwynm}qkdonfrSm vGefpGm rsm;jym;
us,fjyefY vSayonf/ avhvm vkdufpm;onhfwkdifatmif
NyD;jynfhpkHNyD[k rqkdomay/ ]ynmwwfonf[k qkdjcif;
onf odwefoavmufom odNyD;? rod rwwfonfh
tpdwftydkif;rSm tqkH;tp r&Sd[l odjcif;yifjzpf\/} [k
wpfOD;aom ynm&Sdu rdefYqkdavonf/ avmufavmuf
ii rwwfoluom olYudk,fol wwfvSNyDxifaeonf/
ynmrsm;rsm; wwfavav rwwfao;rSef; odavav
jzpf&ayrnf/ xdkYaMumifhyif wu,hf ynm&Sdonf ed0gu
edrmew&m; &if0,fxm;aom yk*dKvfjzpfonf/

A[kokw &SmrSD;&m aygYaygYwefwef oabm
xm;jzihf awGY&MuHK& pmwkdaypwkdYudk zwfvkduf? ypfvkduf
jyKvkyfjcif;rsKd;onf t&m ra&mufacs/ taemufwkdif;&Sd
pma&;q&mtcsKdUonf pdwfynm? pD;yGm;a&;ynm? EkdifiH
a&; tawG;tac:orkdif;? urmhorkdif;? EkdifiHjcm; pmay
ponfh bmom&yfrsm;udk wpfrsKd;NyD; wpfrsKd; pepfwus
avhvmMuonf/ oufqkdif&m pmtkyfpmwrf;rsm;udk
tajccHrS p tqihfjrifhtxd tpDtpOfjzihf zwfIavhvm
Muonf/ rSwfpkrsm; xkwfMuonf/ xkdokdY qnf;yl;rIudk
aeYpOf tcsdefay; jyKMu\/

tcsKdUurl tbd"gef? ynmpG,fpkHusrf;rsm;udk
aeYpOfESihftrQ vSefavSm zwfI avhvmMuonf/ t*Fvdyf
pma&;q&mBuD; atmfvf'wfpf[wfpav qdk&if oGm;
av&mwGif NAdwdoQ ynmpG,fpkHusrf; wpfq,fh
ajcmufwJG wpfpkH ,loGm;NyD;vQif pma&;&m odvkdaom
taMumif;tcsufwkdYudk &SmazG zwfI avhvmonf/ t
csdefvGwfwGifvnf; taysmfzwfoabmjzihf vSefavSm

zwfIonf[k od&onf/

NAdwdoQ 0wKa&;q&mBuD; qrm;qufrGef
onf tcsdefvGwfonfh tcgwGif tyef;ajz oabmjzihf
pkHaxmuf0wKrsm;udkzwfonf/ pkHaxmuf0wK wefzkd;udk
vnf; olYtwKywdpmtkyfwGif azmfjyonf/ pkHaxmuf
0wKrsm;xJwGif vlwkdY\ p&kdufobm0ESihf avmb? a'go
wkdY\ wkdufwGef;ydkYrIaMumifh tjypfBuD;aom &mZ0wfrIrsm;
usL;vGefrdykH? pdwfa&m*g wpfckckaMumihf jypfrI usL;vGefrdykH
ponfwkdYudk awGY&av&m? xkdtjzpftysufrsm;rS b0
oifcef;pmrsm; &Ekdifonf/

odyHESihf enf;ynmwkdY\ wkd;wufrIaMumifh vlY
avmu taetxkdifrsm; ajymif;vJvsuf&Sdonf/
taetxkdif tajctaersm; waeYwjcm; ajymif;vJjcif;
aMumifh wefzkd;rsm;vnf; ajymif;vJ vmMuonf/ &kyf
ypnf;rsm; wkd;wufvmonfESifhtrQ pdwfoabmxm;
rsm; ajymif;vJvmojzihf vlYtzYJGtpnf;\ zJGYpnf;ykH tajccH
xkH;wrf; enf;vrf; Oya'wkdYonf a&TUvsm;onfu
a&TUvsm;? ajymif;vJonfu ajymif;vJ? aysmufysuf
topftopfwkdY 0ifvmonfvnf; &Sd\/

,if;odkY &kyfydkif; b0 wkd;wufrI&Sdaomfvnf;
pdwfydkif;b0 &ifhusufrI tiftm; enf;aeMuonf/
avmuDpnf;pdrf ydkydk cHpm;vkdaom vlom;wkdY\
yifukd,f wukd,faumif; pdwfonfomvQif wkd;wuf
BuD;rm; vmacsonf/ xkdYaMumihf odjrifwwfaom olwkdY
u &kyfESihfpdwf [efcsuf rnDvQif wzufapmif;eif; jzpf
wwfudk em;vnfxm;Muonf/ twrme enf;yg;rS om
vQif odyHESihf enf;ynmwkdYu ay;aom tusKd; aus;Zl;
wkdYudk usepGm tusKd;&Sd&Sd cHpm;Ekdif Murnfjzpf\/ wquf
wnf;rSmyif pdwf"mwf &ihfoefa&;? &ifhusufa&; wkdY
twGuf ynmoifMum;rIudk woufwm aqmif&Guf
oGm;Mu &OD;rnf/

woufwm ynma&;wGif twwfynmrsm;
udkcsnf; oifMum;&kHjzihfrNyD;bJ p&Pw&m;wkd;wufzGHYNzdK;
Ekdif&ef 'e pmayrsm;udkvnf; avhvma&;onf
ta&;ygvSaMumif; odjrifvmMu\/ wenf;qkdaomf
OD;aESmuf ynma&;csnf; r[kwfbJ ESvkH;om;ynma&;udk
tav;*&kjyK&ef vdktyfaMumif;yif jzpfonf/

xkdodkY OD;aESmuftzkdYa&m ESvkH;om;twGufyg
ynm &SmrSD;wwfavatmif ausmif;BuD; ausmif;i,fwkdY

0dZm? odyH ynm&yfrsm;udk tcsKd;nDnD oifMum; Mu


aponf/ xkdYjyifvnf; txufwef; ynmukd wuodkvf
,lEkdifonf[laom ,lqcsufonf wjznf;jznf;ajymif;
vJvmNyD;vQif ynmudk ausmif;wGif;rSmomru ausmif;
jyifrSmvnf; &SmazGqnf;yl; Ekdif&rnf[laom t,ltq
onf xGef;um;vmonf/

ausmif;oifynmudk ausmif;om;t&G,frSom
qnf;yl;Ekdifonf[laom xkH;pHudk y,fzsuf oufBuD;
wuodkvfrsm;? pmay;pm,l? oifMum;rIrsm; ay:ayguf
vmNyD;vQif oufBuD; &G,ftkdwkdYyifvQif vkdtyfaom pm
ar;yJG atmifjrifvQif ynmbJGYrsm;udk &EkdifvmMuonf/
ynmoifMum;&mvnf; pmawGYcsnf; r[kwfbJ udk,f
awGYudkvnf; ta&;ay;MuzdkY vdkonf/

,aeY ynm tc&m jzpfvmcsdefwGif ynm\
oabmwGifvnf; tajymif;tvJrsm; &Sdvmaeonfudk
txl; owdcsyfMuzdkY vdkrnf/ ynm&yf wpfck\ toHk;0ifrI
oufwrf;rSm a&S;uvdk &moufyef jzpfcsifrS jzpfrnf/
ESpftenf;avmufom cHcsifcHrnf/ aemufxyf ynm
opfwpfcktwGuf ynma[mif;u ae&m z,fay;&wm
rsKd;awG &Sdvmaeonf/

twGuf ]pOfqufrjywf ynma&;} wdkY?
]woufwm ynma&;} wdkYu qHkcsufuswJh jyem
jzpfvm&awmhonf/avmueDwdqHk;rovdkyxrt&G,f
ynm&Sm? 'kwd,t&G,f Opm? wwd, t&G,f bm0em
qdkNyD; vkyfaevdkY rjzpfawmh/ acwfudku ]t&G,foHk;yg;
ynma&;} udk awmif;qdkaeonf/ 'gudk em;rvnf&if
awmtzdk;BuD; tzGm;BuD;ozG,f aeMu&rnf/ ynm
twGufqdk b,ft&G,fjzpfjzpf OD;aESmuf cg;awmif; usKduf
xm;&rnf/

bGJY&a&;onf ynma&;\ yef;wdkif r[kwf/

tp jyKcsufom jzpfonf/ tbdk;tbGm;rsm;
onfvnf; om;orD; ajr;jrpfrsm;ESifhtwl ESpfausmhjyef
oHk;ausmhjyef wuodkvf ausmif;olausmif;om;awG jzpf
Mu&vdrfhrnf/ ynma&;tay: rlvvufcHxm;wJh tjrif
t,ltqawG wpfpHkvHk; ajymif;vJMuzdkY vdktyfaeNyD/ /
at;udkudkat;

47

a&Munfwayguf? at;&dyfjrjr tarG


odef;Edkif

48


awmudkrSDom vlom; rsKd;EG,fpk\ ,Ofaus;rI orkdif;c&D;&Snfudk csDwuf Ekdif
cJhMu\/ Pftvif;udkvnf; awmrSmyif &SmrSD; odjrifcJhavNyD/

]Owk&moD awmudk rSD\} [laom a&S;vufaqmifuav;vnf; raysmuf
ysufpaumif;/ xdkYxuf tzdk;wefaom ynmtarGonfvnf; r&SdEkdifcJh/ &SifoefrIt
wGuf vdktyfcsufrsm;\ yif&if;vnf; jzpfonfrdkYwrHkY/


csKdaom toD;udk oHk;aqmif ae&ao;onfhtwGuf aus;Zl;wifyg\/ arT;
MuLaom &eYHESihf A[kta&mif yef;vufaqmifwdkYtwGuf rdrdwdkYrSm xyfwl jyefray;Ekdifyg/
Munfaom a&csKdaMumihfom trdEdkY&nfudk pdkYEkdifcJhonf/ todkY aus;Zl; wkHY&ygrnfenf;/
oefYaomavESihf Nidrf;aom at;&dyfqm,matmufwGif ynmc&D; qufcJhMujyefyg
onf/ aysmf&Tif MunfEl;pGm wlwlykef;wrf; upm;Ekdifaom tcGihfta&; twGufvnf;
aus;Zl;yg/

tufaq;

tyGifht&Gufrsm; qGwfcl;jcif;? opfoD;0vHrsm; ,loHk;jcif;ESihf tudkif;tcufrsm;
csKd;zsuf&HkrubJ yifpnfudkvnf; jzwfNyD; tjrpfygrusef wl;qG ckwfvSJMuolwdkY\ rdkufrJrI
'Pfudk tm;vHk; cHpm;aeMu&NyD/ awmudk ckwfcJhMuonf/ awmifudk NzdKcsaeqJ/ jrpfwdkY\
vGwfvyfcGihfudk odrf;,lcsifjyefao;onf/

jrpfwdkYonfh rm,m rrsm;cJh/ raumufuspfcJh/ olronf pD;qif;&HkrQom/

awmwdkYonfvnf; rvSnfhpm;wwfcJh/ rajcmufvSefYcJh/ yHhydk;&HkrQom/

oefYpifaom &dk;&m*DwwdkYudk awmrSm zGJYpnf;cJhMuonf/ pdwf\ &kefY&if;rIudkvnf;
awmu ajyavsmhapcJhonf/ jrpfwdkY aumonfhtcg? awmwdkY uG,fonhftcg0,f vlwdkY
&dkif;jyvmMurnf/ uGefu&pfawmwGif tb,fyef;wdkY &eHYarT;ygoenf;/ awm&SdygrS Nidrf;csrf;
a&;vnf; t&om&Sdrnf/

vlwdkY taqG ig;BuD;rsm;? iSufi,frsm;ESihf om;&JwdkY\ em;cdk&m a&usif;? yifjrihf,HESihf
*ltdrfwdkYonfvnf; r&SdoihfNyDavm/


pdrf;ndKUaom awm&ifcGif aemufcHESihf jympifaom jrpf0rf;tdrfwdkYrS arG;zGm; vmcJh
Muonfh ynm&Sd OD;ZD;uGuf? qif&dkif;BuD;udk taygif;tazmfrsm;ESihf nDnDnGwfnGwf tHwkckcH
cJhonfh bDvHk;iSuf? uav;u,fq,fonfh tHhzG,f 0efydkiSufBuD;rsm;? rwlaom ywf0ef;
usifaMumihf tusihfpm&dw uGJjym;&Sm&onfh aus;nDaemif? opmw&m; BuD;rm;vGef;vSol
atmufcsif;iSuf armifESH? a&TOaom bJief;? ysm;zGyfonfh 0uf0HBuD;rsm;? oufu,f&dwf
oGm;aom a&T,kefESihf a&Tusm;? aus;Zl; odwwfonhf MuGufi,fESihf jcaoFhrif;? a'gif;a,mif
aqmifaom usD;? q,fvrGef ig;rsm;ESihf BudK;MumiSufwdkY\ rdkif axmifcsD tdrftjyefc&D; yHkjyif
Zmwfvrf;wdkYudk aiGvomaom nrsm;wGif ukudKyifatmuf uGyfyspfay: tzGm;u ajymjy
cJhjcif;aMumihf rdrdwdkY tawG;PfESihf &o cHpm;rIwdkY pwif arG;zGm;vmcJhavonf/


awm\ ed*Hk;? awmif\ ae0ifcsdefESihf pD;xGufoGm;awmhrnfh jrpfwdkYESihf twl
vufOD;q&mvnf;jzpfonfh cspfp&mh jrefrmrI yHkjyif? uAsm wdkYudk qHk;&HI;oifhyg\avm/


prf;acsmif;av; usOf;vSw,f

jrpfavmufol rus,f

yifv,fBuD;u tus,fqHk;

vdIfif;awG w0kef;0kef;/


i,fpOfawmifaus; t&G,fuwnf;u cHpm;odjrifcGihf ay;chJMuol q&mq&mr
wdkYxHrS jrefrmha&ajrawmawmif tarGrSm taoG;tom;xJ pdrfh0ifaecJhNyD/



awmifawm&,fom
rmvmu iHkzl;
wyifudk ESpfyif,Sufw,f
aus;iSufu jrL;/
49


jywdkufxJwGif csefxm;&pfvdkY r&onfh t&mrsm;pGmudk rnfodkY vufqifhurf; Muygrnfenf;/
aemifrsKd;qufwdkYtwGuf awmwpfawmESihf jrpfwpfpif;avmufawmh usef&Sdae oifhygonf/

jrpf{&m


jrom;i,fwJh a&,rkef/

aiGvdIif;awG jzLpGmESihf

jrpf{&m e'DaMumrSm

arsmMu'dkufyHk/


usL0g;&Hk wlpHkuGJY azmfaESm/

bHkrwD; &,fESihf

iSufBuD; a&T0efydkwdkY

0JcdkvdkY arQm/
/


todPf BuD;jrihfMu&ef tcsdefrsm;pGm raESmif;ao;yg/

tuREkfyfwkdYtm;vHk;wGif qifjcifwHkw&m;vnf; &Sdaeygao;onf/

awm\ oif&dk;nTef;wrf;ESihf jrpfa&pD;oH\ zwfpmudk vspfvsLr&Ipaumif;/

orkdif;ESpfaxmifcsDonfh &mZ0if tqufquf jrefrmwkdYudk a&csKdMunfat; wkdufauR;cJhonfh
xdkxdkaom rdcifjrpfBuD;rsm;\ aus;Zl; w&m;udkvnf; apmfum;&ef pdwful;rQaomf rxm;avESihf/

tuREkfyfwdkYrSm obm0udk zefwD;wnfaqmuf wkyjcif;iSg rpGrf;om/
odkYaomf jyKpk,k,cGihfESihf xdef;odrf;apmihfa&SmufcGihfav;awmh &Sdaeygao;onf/

aus;Zl;w&m; BuD;rm;olwdkYudk jyefvnfaus;Zl; jyKjcif;wnf;? rarhravsmhjcif;wnf;


[laom uwnKw? uwa0'D r*Fvmw&m;ESihf tnD &SifoefcGifhudk &,lMuoihfyg\/
avmuwp&d,udk usihfoHk;onfh &Gmom;wkdY\ ZmwdyknESihf tpOftvmudk qifjcif
MuygpdkY/

xkdxufydk BuD;jrifhaom Pfynm r&SdNyDwnf;/


tzkd;tzGm;wdkY csefxm;cJhMuonfhtwGuf rdrdwdkYonf pdrf;vef; vwf
qwfaom avESifh &SifoefEkdifcJhMuonf/ pdrfhBuD;? NrdKifBuD;wdkY\ &ifcGifwGif vHkNcHKpGm
cdkem; cJhMu&onf/


arG;zGm;vmMuOD;rnfh rsKd;qufwdkYtwGuf NrdKU OD;? &GmOD;xdyfwGif t&dyf
aumif;aumif; refusnf;yifysKd wpfyifESihf at;pdrfhaeaom a&csKdMunfjr xnfh
xm;onfh a&csrf;tdk;pifi,fav; wpfpifavmuf csef&pf xm;ay;cJh MuygpdkY/

urmBuD;vnf; t&dyf&ygap/
odef;Ekdif

50

arwmEdkifiHawmfESihf
trsKd;om; jyefvnf &ifMum;apha&;
wkdYtwGuf orkdif;oif&dk; nTef;wrf;
tvkyf&Hk aqG;aEG;yGJ

jrefrmh a&Tajymif;a'o q&m
q&mrrsm; tpnf;t&Hk; (BMTA) ESifh
World Education, Curriculum
Project, Suvanimit Foundation,

ynma&;ewf0ghuf CTDCEP wdkY yl;


aygif; ynma&; aqG;aEG;yGJ 2 ckudk
atmifjrifpGm usif;y jyKvkyfcJhMuonf/

ordkif;bmom&yf oif&dk;
nTef;wrf;ESifh odyHbmom&yf Problem
Based Learning oifMum;enf;
tvkyf&Hk aqG;aEG;yGJrsm; zGifhyGJ tcrf;
tem;udk rJaqmufNrdKU CDC txuf
wef; ausmif;wGif 2011 ckESpf? ZGefv 30
&ufaeYwGifusif;yjyKvkyfcJh&ma&TUajymif;
a'o tv,fwef;ESihf txufwef;
ausmif; 20 rS q&mq&mr 47 OD;
wufa&muf Muygonf/

xdktcrf;tem;odkY BMTA
OuX q&mref; a&TESif;ESifh BMTA rS
wm0ef&Sdolrsm;? ynma&;? usef;rma&;
ESifh uav; umuG,f apmifha&Smufa&;
51

euf0yf (CTDCEP) ESihf Suvanimit Foundation rS


q&m OD;odef;EdkifESifh q&mOD;armifarmifBuD;? World Education (WE) Director jzpfol Mr. Greg Antos,
Curriculum Project rS wm0ef&Sdolrsm;u zGihfyGJ trSm
pum;rsm; ajymMum;cJhonf/ BMTA rS tvkyftrIaqmif
wpfOD;jzpfol apwem tv,fwef;ausmif;rS ausmif;tkyf
q&mOD;zdk;csKdu tcrf;tem;rSL;tjzpf aqmif&GufcJhonf/

ordkif; oif&dk;nTef;wrf;ESihf oifMum;a&;
tvkyf&Hk aqG;aEG;yGJudk jrefrmhordkif; oif&dk;nTef;wrf;rsm;
ESifh ywfoufNyD; tar&duefEkdifiH? Cornell University
wGif yg&*lbGJU PhD pmwrf; jyKpkcJhol q&mr&dkpfh Rosalie
Metro u OD;aqmif aqG;aEG;NyD;? odyHoif&dk; nTef;wrf;
PBL tvkyf&Hk aqG;aEG;yGJudk puFmylEdkifiH ydkvD
wuepfausmif;wGif oifMum;cJhol q&mr a': pdk;pdk;wdkYu
OD;aqmif aqG;aEG;Muygonf/ orkdif; oif&dk;nTefwrf;
aqG;aEG;yGJwGif pum;jyeftjzpf CDC ausmif;rS orkdif;
q&m OD;atmifcdkifrS aqmif&GufcJhonf/

ordkif;bmom&yf tvkyf&Hk aqG;aEG;yGJwGif
wufa&mufol Love & Care ausmif;rS q&mBuD;
&Sd;&SDxGef;rS ]uRefawmhfudk 1947 ckESpfrSm arG;ygw,f/
uRefawmf u&ifvlrsdK; wpfa,muf taeeJY jzwfoef;
awGBuHK vmcJh&wJh ordkif;qdkif&mawGudk yg0if aqG;aEG;
zdkY&,f Nidrf;csrf;a&;eJY ppfrSefwJh zuf'&,f jynfaxmifpkBuD;
ay:aygufvma&;qdkwJh &Iaxmifhuae yg0if aqG;aEG; yg
w,f/ tckvdkrsdK; aqG;aEG;yGJawG vkyfay;wm t&rf;
aumif;w,f/ rMumcP qdkovdk vkyfay;oifh ygw,f/
yg0ifwuf&mufMuolawG tm;vHk; yg0ifNyD; ydkrdk aqG;aEG;
EdkifMuzdkYeJY 'DaqG;aEG;csufawGudk pmtkyfpmwrf;awG
tjzpf xkwfa0 oGm;Edkif&if ydk aumif;ygw,f/} [k armu
ynma&; r*Zif;odkY ajymjycJhonf/

ojzihf touf 13 ESpfavmuftxd oif&dk;nTef;wrf;


rsm;rSmawmh vlrItedXm&HkawG? wzufowf tawG;
tjrifawG uif;pifoifhygw,f/ Eke,fvSwJh pdwfESvHk;
om;awGrSm temw& rjzpfzdkY? jyif;xefwJh emusifrI
r&oGm;zdkY tifrwefrS ta&;BuD;vSw,f/ vuf&Sdordkfif;
zwfpmtkyfawGudk jyefvnf pdppf oifhMuygw,f/}

txufwef;tqihfrsm;wGif ,ck&Sdonfh orkdif;
zwfpmtkyfrsm;ESihf rvHkavmufaMumif;udkvnf; &Sif;jy
cJhygonf/
ordkif;zwfpmtkyfrsm; ydkrdkvdktyfae

]a0zefydkif;jcm;wJh Pf ydk&ihfoefvmwJh t
xufwef; tqifhawGrSmawmh tck&SdwJh ordkif; pmtkyf
awGtjyif tjcm;aom pmtkyfpmwrf;aygif; rsm;pGmudk
zwf&IavhvmcGihf ay;Ekdifygw,f/ ordkif;xJu Arm
ya'o&mZf? rGefya'o&mZf? &Srf;ya'o&mZf? u&if
ya'o&mZfawG&JU tqdk;? taumif;? trSm;? trSef vkyf&yf
awGudk cHpm;rIaum todPfeJYyg ,SOfwGJNyD;awmh a0zef
qef;ppfwwfatmif avhusihf ysKd;axmif&rSmyg/ tJ'D
tcgrSm 15-16 ESpft&G,f Arm? rGef? &Srf;? u&if
uav;awG[m wzufowf tjrifrsKd;eJY r[kwfawmhwJh
rQwwJh tjrifawG? oifcef;pmawG &vmMur,f/ rdrd
&yf&GmeJY vlrsKd;? vlYtzGJYtpnf; tay:rSm tusKd;udk
vdkvm;wJh pdwftajccH&&SdNyD; taumif;jrif oabmxm;eJY
todPf MuG,f0 vmr,f} q&mOD;odef;Ekdif\ aqG;aEG;
cJhrIrsm; jzpfygonf/

pHjyKxdkufwJh yk*dKvfrsm;udk a&G;cs,fMu&m0,f



]orkdif;oif&dk;rsm;xJwGif pHjyKxdkfufwJhyk*dKvf
a&G;cs,f&mrSmvnf; ppfbk&ifawG? ppfolBuD;awG? ppf
acgif;aqmifawG wifrubJ EkdifiHa&;? vlrIa&;? pD;yGm;a&;?
trsKd;orD;a&;? pmay? *DweJY vufrIynm&yf e,fy,frsm;
vlrItedXm&Hk uif;pifoihfonfh rlvwef;
xJu jrefrm &yf&GmeJY vlom; tusKd;jyKcJhwJh yk*Kdvfrsm;udk
oif&dk;nTef;wrf;

q&mtwwfynm enf;jyESihf ynma&; ok vnf; a&G;cs,fMuoihfygw,f/}
awoD wpfOD;jzpfol q&mOD;odef;EkdifrS wufa&muf
vmMu onhf ordkif;q&mrsm;tm; ynma&; pdwfynm? q&mr &dkUpfrwfx&dk\ oHk;oyfcsuf
jrefrmEkdifiH jynfwGif;ESihf xkdif;-jrefrm e,fpyf
uav; oli,f zGHYNzdK;a&;ESihf orkdif;oifMum;a&;wdkY quf
wGif ynma&; okawoersm; jyKvkyfcJhNyD; NHEC ESihf
pyf ,SufEG,frIudk aqG;aEG; wifjycJhygonf/

]rlvwef; oif&dk;nTef;wrf;awGrSm txl; TTBT q&mtwwfynm oifwef;rsm;wGifvnf;

52

enf;jytjzpf oifMum;cJhol q&mr&dkUpfrS orkdif;oif&dk;


nTef;wrf; oifwef;ESihf ywfoufNyD; armuynma&;
r*Zif;udk atmufygtwkdif; olr\ tjriftm; tus,f
w0ihf &Sif;jycJhygonf/

trsKd;om; &ifMum;apha&;twGuf
orkdif;oif&dk;nTef;wrf;

]orkdif;bmom&yf oifMum;&jcif;&JU &nf&G,f
csufuawmh a0zefqef;ppf awG;awmwwfzdkY&,f?
trsKd;om; jyefvnf &ifMum;apha&;awGtwGuf jzpf
ygw,f/ tJ'DtwGuf orkdif;udk rwlwJh &Iaxmifh
trsKd;rsKd;uae uav;rsm;[m odjrif avhvmcGihf&zdkY
ulnDay;&ygr,f/ 'gayrJh 'Dtcsufudk vlwkdif;u oabm
rwlnDEkdifbl; qdkwmudkvnf; usrwdkY em;vnf
xm;ygw,f/ Oyrmtm;jzihf 'Doifwef; aqG;aEG;yGJrSm
ordkif;q&m wcsKdU&JU tjrifrSmawmh ordkif;rSef wrsKd;wnf;yJ
&Sdw,fvdkY cH,lxm;Muygw,f/}
orkdif;ESihf EkdifiHa&;

]aemufNyD;awmh tJ'gudk EkdifiHa&;eJYvnf; ra&m
axG; ypfoihfbl;vdkY olwkYdu &IjrifMuygw,f/ usr&JU
tjrifrSmawmh orkdif;eJY EkdifiHa&;qdkwm[m qufpyf
,SufEG,faewmyg/ tJ'DtwGuf orkdif;udk oifMum;Mu
wJhtcgrSm b,fvkd EkdifiHa&; OD;wnfcsufudk &&Sdapcsif
ovJ qdkwmudkvnf; avhvm oHk;oyfNyD; a&G;cs,f &yg
vdrfhr,f/ 'guawmh oif&kd; zwfpmtkyfxJrSm ygwJh
tawG;tac: t,ltqavmufeJYyJ rvHkavmufawmh
ygbl;/ 'Doifwef;uawmh tckvdkrsKd; orkdif; oifMum;a&;
tay:rSm rwlnDwJh tawG;tjrifawGudk vGwfvGwfvyf
vyf aqG;aEG; zvS,fcGifh &&SdwJhtwGuf tifrwefrS
tusKd;&Sdygw,f/ q&mq&mrawGuvnf;yJ vGwfvyf
yGifhvif;pGm aqG;aEG;ay;MuwJhtwGuf aus;Zl;trsm;BuD;
wif& ygw,f/
xl;jcm;jzpfpOf 2 ck

'DaeYq&mrsm;&JU oifwef;rsm; tifrwefrS
xl;jcm;vSwJh jzpf&yf 2 ck &Sdygw,f/ wckuawmh apwem
rlvwef;ausmif;u 5 wef;ausmif;om; 2 OD;udk usr zdwf
ac: cJhwmyg/ tJ'D ausmif;om;i,f av;awGu orkdif;eJY

EkdifiHa&;tay:rSm olwkdYav;awG&JU xifjrif,lqcsuf


awGudkvnf; q&m q&mrrsm;udk wifjycGihf &&SdcJhwmyg/
tJ'Duav;awGuawmh i,fi,fav; uwnf;u
ausmif;om; A[kdjyK - a0zefqef;ppf pOf;pm;awG;awmwJh
oif,ljcif; enf;vrf;rsm;eJY ausmif;wufcJhMuolawG
vnf; jzpfw,f/ olwkdYav;awG&JU xifjrif ,lqcsuf
awGudk q&mrsm;&JU a&SUrSm xkwfaz: aqG;aEG;zdkY 0ef
rav;Mubl;/ raMumufMubl;/ oifwef;rSm wufa&muf
vmMuwJh q&mrsm;uvnf; wav;wpm; em;axmif
NyD;awmh ar;cGef;awG jyefar;Muwmyg tifrwefrS
MunfEl;p&m aumif;vSw,f/ tJ'DvdkrsKd; tNrJwrf;
jzpfae&if odyfaumif;rSmyJ/}
arwmEkdifiHawmf

'kwd, xl;jcm;csufwckuawmh Love and
Care pmoifausmif;u q&mBuD; &SD&dIxGef;u ol&JU t
awGYtBuHKrsm;udk a0rQcJhwmyg/ udkvdkeDe,fcsJUumvrSm
arG;zGm;cJhwJh q&mBuD;jzpfw,f/ orkdif;udk ukd,fydkif rsuf
vHk;rsm;eJY jrifawGYcJholvnf; jzpfygw,f/ 'D wdkif;jynf&JU
emrnfudk Burma 'grSr[kwf Myanmar (Arm? jrefrm)
vdkYvnf; rac:oifhbl;vdkY ajymjycJhw,f/ wkdif;jynfudk em
rnftopf ay;oihfw,f - tJ'D emrnf uawmh - arwm
EkdifiHawmf - the Union of Metta-Land vdkY touf
65 ESpf &SdNyDjzpfwJh ausmif;q&mBuD;u tBuHjyKygw,f/
EkdifiH w0Srf;vHk;rSm &SdwJh vlom;tm;vHk;? vlrsKd;EG,fpktm;
vHk;udk ukd,fpm;jyKwJh EkdifiH/ cspfjcif; arwmw&m;vnf;
xGef;um;aom e,fajr/ q&mBuD;u arwmEkdifiHawmf
twGuf trsKd;om; oDcsif; wpfyk'fudkvnf; pyfxm;yg
ao;w,f/ 'Darwm EkdifiHawmfBuD;udk *kPfjyKzdkY 1974 ck
ESpf avmufuwnf;u ola&;pyf oDuHk;cJhw,fvdkY ajymjy
ygw,f/ 'Daw;oDcsif;udkvnf; orwBuD; AdkvfcsKyf BuD;
OD;odef;pdefeJY AdkvfcsKyfrSL;BuD; OD;oef;a&TwdkYxHudk ydkYzdkY tpD
tpOf &Sdw,fvdkYvnf; ajymjyygw,f/ 'Drdkua&pD arwm
EkdifiHawmfopf&JU trsKd;om;oDcsif;aygY/ vufcHw,fvufrcHbl; qdkwmudkawmh usrwdkY apmihfMunfhMur,f
av/}
tvkyf&HkaqG;aEG;yGJ rSwfwrf;
(30 ZGefv 2011)

53

EkdifiHwum
ynma7;
owif;rsm
;
ausmif;q&mrsm;u bk&ifh ydkifqkdifrIudk wm;qD;ydwfqdkY&ef awmif;qdk


qGmZDvefEdkifiH ausmif;q&m oHk;axmifcefY
onf awmiftmz&du EkdifiHESihf tar&duef oH&Hk;rsm;odkY
csDwufvmMuNyD; wkdif;jynf ya'o&mZfbk&if rmhpf0gwD 3
\ ydkifqkdifrIwdkYudk EkdifiHwumrS odrf;qnf;ydwfqdkY&ef
awmif;qdkcJhMuonf/

qm[m& ukef;wGif;ydkif; a'o&Sd tmz&du
EkdifiHi,fav;\ oufOD;qHydkif bk&ifrSm BuD;us,f
crf;em;pGm aexkdifvQuf&SdNyD; ESpfpOf ,l&dkaiG 21 oef;
(jrefrmaiG oef;oHk;aomif;ausmf) udk bk&ifh udk,fykdif
toHk;p&dwftjzpf oHk;pGJonf/ okdY&mwGif jynfolvlxkrSm
tvkyfvufrJh jyemESihf qif;&JrGJawrIwdkYudk &ifqdkif
&vsuf&Sdonf/ aiGaMu; tusyftwnf;uvnf; &Sd qJ/

vGefcJhaom vu vpmaiG wdk;jrihfrIudk &yfpJ
xm;&eftwGuf tpDtpOfudk aMunmcJhonf/ wGif
ausmif;q&mrsm;ESihf 'Drdkua&pDta&; awmif;qdkolrsm;
u tvHk;pHk jyKjyif ajymif;vJa&;udk awmif;qdk&ef vrf;r
rsm;ay:xGufNyD; qEjyMuawmhonf/

EdkifiHwum ynma&; or*rsm; tzGJYcsKyf EI \
54

tzGJY0if tzGJYtpnf;jzpfonfh qGmZDveftrsKd;om; ausmif;


q&m tpnf;t&Hk; (Swarziland National Association of Teachers SNAT) u EkdifiHwum
todkif;t0kdif;odkY wdkufwGef;EdI;aqmfpm wpfapmifudk
xkwfjyefaMunmxm;onf/ ]jynfolvlxk\ o,HZm
wESihf b@maiGudk ESpfaygif;rsm;pGm rw&m;&,lxm;
Muonfh tkyfcsKyfaeol tcGihfxl;cHrsm;\ ydkifqdkifrIrsm;ESihf
tar&duefEkdifiHwGif &if;ESD;jryfESHxm;rIrsm;udk pm&if;jyK
pkNyD; wm;qD;ydwfqdkYyg&ef} EdI;aqmfpmjzpfonf/

awmiftmz&duEkdifiH oH&Hk;odkYvnf; aiGaMu;
wefzdk; ravsmhoGm;ap&eftwGuf tultnD awmif;cH
xm;onf/ awmiftmz&du orw *sufaumhZl;rudk
vnf; ygwDpHk 'Drkdua&pDEkdifiH jzpfvmap&eftwGuf
Mum;0if ulnDay;yg&ef 'Drkdua&pDta&; vIyf&Sm;olrsm;u
arwm&yfcH xm;Muonf/

{NyDv 14 &ufaeY qEjyyGJrsm;rSm tMurf;zuf
NzdKcGJ cHcJh&aomfvnf; ,ck wBudrfwGifrl tkyfpk tao;av;
rsm; zGJYpnf;NyD; qEjyjcif;aMumihf atmifjrifcJhMuonf/

ausmif;q&mrsm;\ qEjyyGJrsm;twGif; t
pnf;t&Hk; OuX qDbGef*D;rmZDbludku ,ckuJhokdY
ajymMum;cJhonf/ ]qGmZD EkdifiHom;rsm;taeeJY awmf
avmufNyDvdkY usaemfwdkYu ajymaewmjzpfw,f/ usaemf
wdkYu rD;avmifaewJh bwfpfum;ay:rSmav/ ta&;ay:
jywif;aygufudk uefausmuf azmufxGuf ae&wmyg/}

(12? ZGefv? 2011) Souce: EI

uarm'D;,m; ausmif;q&m jyemrsm;udk q&mor*azmfxkwf



vGwfvyfaom uarm'D;,m; ausmif;q&m
rsm; tpnf;t&Hk;u ausmif;q&mrsm; MuHKawGYae&onfh
vkyfief;cGif pdefac:aerIrsm;ESihf or*wGif;vIyf&Sm;rI tcuf
tcJqkdif&m ppfwrf; wpfapmifudk xkwfa0vdkufonf/

rwfvtwGif; jynfe,f 17 ckwGif ppfwrf;
aumuf,lcJhjcif; jzpfonf/ &&Sdonfh a'wmrsm;udk
SPSS aqmhzf0Judk toHk;jyKNyD; ppfaq;cJhMuonf/
qHk;jzwfcsufrsm; csrSwf&mwGif ausmif;q&mrsm; yg0if
cGihf&&SdrI? ynma&; rl0g'rsm;udk ausmif;q&mrsm;u
od&Sdem;vnfrIESihf ynma&; t&nftaoG;wdk;wuf
aumif;rGefap&eftwGuf ausmif;q&mrsm;udk,fwdkif
rnfodkY yg0ifaqmif&GufEkdifrIwdkYudk okawoDrsm;u
avhvmcJhMuonf/

tpnf;t&Hk; OuX &efcRrfu &v'frsm;udk
aMunmajymqdk&mwGif ]uarm'D;,m; wpfEkdifiHvHk;u
ausmif;q&m 700 avmuf 'DavhvmrIrSm yg0ifcJhMu
ygw,f/ ausmif;q&mrsm; &ifqdkifae&wJh jyem
tBuD;qHk; 3 ckuawmh (1) vpm0ifaiG edrfhyg;vGef;jcif;?
(2) t*wdw&m; vdkufpm;rIeJY (3) oifwef;rsm;? oif

axmufulrsm; r&&Sdjcif;wdkYyJjzpfw,fvdkY od&Sd&ygw,f/}



vGwfvyfaom ausmif;q&mtpnf;t&Hk;rS
&v'frsm;udk ynma&; 0efBuD;Xmeudk wifjyoGm;rnf
jzpfonf/ ]ynma&;t&nftaoG; wdk;wuf aumif;rGef
apzdkYtwGuf uRefawmfwdkY yl;aygif; aqmif&GufMuzdkY&m
wkdufwGef; oGm;rSmvnf;jzpfygw,f/} or* OuXu
ajymjycJhonf/

EkdifiHwum ynma&; or*rsm; tzGJYcsKyf EI \
tzGJY0ifjzpfaom uarm'D;,m; q&mtpnf;t&Hk;u q&m
rsm;MuHKawGYae&onfh jyemrsm;udk ajz&Sif;&ef enf;
vrf;rsm;udkvnf; &Sif;jyxm;onf/ q&mvpmrsm; wkd;jrihf
a&;udpESihf q&mrsm;ESihf &yf&GmvlYtzGJYtpnf;rsm;\
ausmif;pDrHcefYcGJa&;wGif aqmif&GufEkdifyHkwdkY yg0ifonf/

EkdifiHwum ynma&; tzGJYtpnf;BuD; EI u
uarm'D;,m; tmPmydkifrsm;taejzihf rl0g'rsm; csrSwf
&mwGif ausmif;q&m or*tzGJYESihf yl;aygif;aqmif&Guf&ef
wkdufwGef;xm;onf/
Source: EI (15.May.2011)

Periodic Table wGif xnhfoGif;&ef j'yfpiftopf 2 rsKd; awGY &Sd



tar&duefESihf &k&Sm;odyHynm&Sifrsm; yl;aygif; wGif awGY&Sdjcif;jzpfNyD; ckdifvHkrIESihf todtrSwf jyKEkdif
&SmazG az:xkwfcJhonfh j'yfpiftopf 2 rsKd;udk Periodic &eftwGuf ESpfcsDatmif apmihfqkdif;cJh&onf/ ,cktcg
Table j'yfpifZ,m;wGif xnfhoGif;rnfjzpfaMumif; tar emrnftopfay;&ef apmifhqkdif;&OD;rnf jzpfonf/
&duef "mwkynm&Sifu ajymMum;vdkufonf/

discovery/ earth news (12? ZGef? 2011)

2009 ckESpfwGif copernicium udk xnfhoGif;
cJhNyD; aemufydkif;wGif topfxyfrH xnfhoGif;Mujcif; jzpf
onf/ trnfrsm; ray;&ao;aomfvnf; 114 ESihf 116
[k todtrSwf jyKxm;Muonf/

]vGefcJhwJh tESpf 250 umvrSm j'yfpif 100
avmufudk &SmazGawGY&SdcJhMuygw,f/} umeuf*sDr,fvGef
wuodkvfrS "mwkaA' ygarmuESihf j'yfpif aumfrDwD
OuX aygvfum&dku qdkonf/ ]'gayrJh j'yfpiftopf
awGudk xyfNyD;awmh &SmazGawGY&SdzdkYu tawmfuav;
cufcJvmygw,f/ 'gaMumihfrdkY topfwpfrsKd;awGYNyD qdk&if
awmh pdwfvIyf&Sm;p&m aumif;vSw,f/}

j'yfpiftopfrsm;udk 2004 ESihf 2006 ckESpfwdkY55

Facebook ESihf Twitter wdkY aMumihf

yifukd,f o&kyfaysmufaeonfh rsKd;quf



azhpfbGwfESihf wGpfwmponfh vlrIuGef,uf
rsm;udk toHk;jyKaeonfh rsKd;qufrsm;rSm pdwZ qefqef
jyKrlwwfMujcif;? tm&Hk pl;pdkufcsdef avsmhenf; vmjcif;ESihf
&SifoefrIwGif uav;i,frsm;uJhodkY taxmuftul
vdktyfjcif;wdkYudk &ifqkdifae&NyD jzpfaMumif; xdyfwef;
odyHynm&Sif wpfOD;u xkwfazmf ajymMum;vdkufonf/

atmufpzdkY'fwuodkvf? aq;0g;aA'XmerS
ygarmu Baroness Greenfield u tifwmeuf ay:
wGif ]oli,fcsif;rsm;} wdk;yGm;vmaeyHk? uGefysLwm *drf;rsm;
udk tvGeftrif; upm;vmMuyHkwdkYrSm OD;aESmuf tvkyf
vkyfyHkukd ajymif;jyef jyefvnf wnfaqmufaeNyD[k ,Hk
Munfxm;onf/

&v'ftaejzihf pdwftm&Hk pl;pdkufrI avsmhenf;
vmjcif;? rdrdukd,fudk pdwfauseyfrI tpOf vdktyfaejcif;?
ajymqdk aqG;aEG;jcif; - EIwfajympGrf;&nf- usqif; vm
jcif;ESihf rsufvHk;csif;qdkifNyD; pum; ajymqdkwwfrI tm;
enf;vmjcif;wkdY jzpfaMumif;qdkonf/

]usr pdk;&drfaewmuawmh wGpfwmay:rSm
wifaeMuwJh aygufyef; av;q,f? bmr[kwf? nm
r[kwf? tajctjrpf r&SdwJh taMumif;t&mawGygyJ/}
awmf0if okawoe toif;BuD; 'g&dkufwma[mif; ynm
&Sifu Daily Mail udk &Sif;jycJhonf/

]wpfa,mufa,muf 'Dreuf bmpm;cJh ovJ
qdkwmudk tjcm;wpfa,mufu bmvdkY pdwf0ifpm; &rSm
wkef;? uav; i,fi,fav;awGu ajymwmvdkrsKd;ygyJ
- arara& wm;wm; vkyfxm;wm MunfhygOD;}..][kd[m
vnf;yJ wm;wm; vkyfxm;w,f/}
56


]trSwftom; o&kyfeJY ywfoufNyD; tawmf
uav; jyem wwfaeMuyHkygyJ/ tcsdefqdkwJh umv
,E&m;[m yHkpHysufNyD; OD;aESmufxJrSm aysmufqHk;vm
aeyHkrsKd;/} Greenfield u xyfajymjycJhonf/

tcsKdUaom azhpfbGwf oHk;pGJolrsm;rSm ]emrnf
ausmf} vlwef;pm;0if? ]qJvpfb&pfwD} tao; pm;av;
rsm;ozG,f rdrdudkf,fudk cH,l vmMuNyD;vQif ydkrdk vlBudKuf
rsm;vm apcsifMujyefonf/ tjcm;olrsm;u rdrdwdkYudk aeY
pOfyif apmihfMunfh aeMuNyD;vQif csD;rGrf; axmyemvnf;
jyKaeMujcif;udk vdkvm; awmihfwvsuf/

]azhpfbGwf pmrsufESmay:wGif rsufESmom &
&ef} twGufvnf; jyKrlvkyfaqmif aewwfjyefonf/ t
b,faMumifhqdkaomf ]tjcm;olrsm;u rdrdwkdYudk od&Sd em;
vnfaeonfhyHkpH} rsKd;jzihfom rdrdukd,fudk t"dyg,fzGihfqdk?
&IjrifvdkY&jcif; a&m*g pGJuyf vmaomaMumihfyifjzpfonf/

]tppftrSef r[kwfwJh oD;jcm; urm wpfckrSm
olwdkY[m aexdkif aeMuovdk jzpfaeNyD/ tJ'D urmrSm ol
wdkYu udk,fhudk uvpfvkyfNyD; yHkaz: xm;MuwJh urm/}
ynm&Sif okawoDu &Sif;jycJh onf/
30 Zlvdkif 2011
Source: ANI/ hindustantimes

'pf*spfw,f ynma&;pepf usihfoHk;awmhrnfh wkdif;jynf


tu,f pDpOfxm;onfh twkdif; jzpfrnf qdkyg
u av;ESpf umv twGif; awmifudk&D;,m; uav;i,f
wdkif;onf 'pf*spfw,f ynma&;jzihf avhvmMuawmh
rnfjzpfonf/ zwf pmtkyfrsm;? azgifwdef rsm;ESihf cJwHwdkY
udk b,faomtcgrQ jrifawGY&awmh rnfvnf; r[kwf
yg/ wbfvwfrsm;? vyfawmhyfrsm;ESihf prmhzkef;rsm;jzihf
tpm;xdk; ygawmhrnf/ ajymif;vJrIrSm pwifaeNyDvnf;
jzpfonf/

qdk;vfNrdKU 6 wef; pmoifcef;wGif; ausmif;
om;rsm;rSm vyfawmh uGefysLwmrsm;udk toHk;jyK aeMu
NyD; olwdkY oif,lrIwdkYudkvnf; rmvfwDrD'D,m yHkpH jzifh
wifjy aewwfMuNyDjzpfonf/

touf 13 ESpf t&G,f uifqGef*Grfu ol\
vyfawmhyfudk tvGefjrwfEkd;onf[k qkdonf/

]usaemf tifwmeufrSm &SmazGvdkY&w,f As}
*Gefu qdkonf/]pmwdkuf &dkufa&;&wmudkvnf; oabm
usw,fav/ yHkESdyf zwfpmtkyfawGu a[mif;EGrf;tdkrif;
oGm;NyDav/}

q&mvD*Ref;rif;rSm olwdkY twef;wGif pmoif
ol jzpfonf/ 'pf*spfw,f pmoifMum;a&; ud&d ,mrsm;rSm
ol\oifMum;a&;tvkyu
f kdoufomvG,u
f al ponf[k
qdk\/

touf 43 ESpft&G,f q&mvDu ]'pf*spf
w,f zwfpmtkyfawGeJY oifMum;&awmh oif&dk;nTef;wrf;
topfawG? tydkawG jyifqifp&m rvdkbl;av/ NyD;awmh
vnf; wu,fvdkY oifMum;a&; tul ypnf;? taxmuf
tulawG vdktyf&if tGefvdkif;ay: rSm &Smvdkuf&HkyJ/ odyfudk
vG,ful? tqifajyvdkufwmAsm} [k qdk onf/


a':vm 2 'or 1 bDvD,H pDrHcsufrSm 'pf*spf
w,f zwfpmtkyfrsm; yhHydk; ay;jcif;xuf ydkrdk aom vdktyf
csufrsm; &Sdaeygao; onf/

ynma&; 0efBuD;Xmeu wpfEkdifvHk;udk tGef
vdkif;jzifh csdwfquf xm;Ekdifrnfh cloud-based network ewf0ghuf pepfudk wnfaqmuf&ef pDpOf zefwD;
aeygonf/ tu,f ausmif;om;wpfOD;u ausmif;odkY
udk,fwkdif rwufa&mufEkdifygu 0bfqdkufay:rS oif,l
avhvmEkdifygonf/

uif'dk,Gef;rSm 'pf*spfw,f owif;qdkif&m
'g&dkufwmjzpfonf/ pDrHudef;rSm &Jwif;vGef;vS onf[k
oluqdkonf/ odkYaomf awmifudk&D;,m;tdrf 80
&mckdifEIef;wGif jrefEIef;jrihf ba&mhbef tifwmeufudk
qufoG,f xm;&SdNyD; jzpfav&m pdefac:rItwGuf tqihf
oihfyif/

]ausmif;om;awGu 'pf*spfw,f ,Ofaus;rI
eJY ydkNyD;awmh &if;ESD; aeMuNyDav/ - prwfuswJh ynma&;
pepf- eJY wkdif;jynfu a&SUqufoGm;vdkY &aeygNyD/ jrefjref
qefqefeJYudk atmifjrifrSmyg/]

tu,f pDrHcsufom atmifjrifygu
awmifudk&D;,m;rSm wurmvHk;wGif 'pf*spfw,f ynm
a&; pepfudk yxrqHk; usihfoHk;onfh wkdif;jynf jzpfrnf/

]tdrfpmudk acG; pm;oGm;w,f} uJhodkYaom
qifajcqifvufwdkYrSm twdwf orkdif;jywdkufwGif om
usef&pfawmhrnf/
(29 Zlvdkif 2011)
Source: Reuter

57

q,fausmfouft&G,f pmzwfjcif;jzifh
ya&mzuf&Sife,f tvkyf&&dSEkdif
at mh p zd k Y ' f
wuodkvf
vlrIaA' qkdif
&m avhvmrI
wpfckt& t
ouf16 ESpf
t&G , f w G i f
pmzwf t
avh t usif h
xlaxmif
jcif;jzifh aemif
wGif b0
twGuf t
ouf arG;0rf;ausmif;rI qkdif&m ya&mzuf&Sife,f tvkyf
wck jrJjrJ &&SdapekdifaMumif; okawoejyK awGY&Sd
xm;onf/

rMumcifu avhvmcsuft& qufausmfouf
t&G,fwGif tm;upm;? vlrIqufqHa&;? uckefjcif;?
jywdkufoGm;jcif;? csufjyKwfjcif;? Zmxdk;pufcsKyf? uGefysL
wm*drf;aqmhjcif; ponfwdkYrSm ya&mzuf&Sife,f tvkyf
twGuf tusKd;jyKrI odyfr&SdvSaMumif; awGY&Sd&onf/

okawoejyKcJhol atmhpzdkY'f wuodkvfrS
vlrIaA'ynm&Sif Mark Taylor u 1970 ckESpfwGif
arG;zGm;ol vl20000 ausmfudk ar;cGef;rsm; ar;cJhonf/
if;vl 2 aomif;&Jh touf16eSpft&G,f ausmif;oif&dk;
jyify vIyf&Sm;aqmif&GufrI rsKd;pHkudk tao;pdwf ar;cGef;rsm;
ar;NyD;aemuf olwdkY touf 33 eSpf t&G,f tvkyf
tudkifrsm;udk ar;cJhonf/

Taylor &Jh avhvmcsuft& q,fausmfouf
t&G,fwGif pmzwfwJh rdef;uav;rsm;rSm oufqdkif&m
ya&mzuf&Sife,f tvkyfwck&zdkY 39 &mcdkifEIef; tcGifh
ta&;&SdaMumif;eSifh pmrzwfyJ tjcm;vlrI tm;upm;eSifh
om tcsdefukefolrsm;u ya&mzuf&Sife,f jzpfzdkY 25 &m
ckdifEIef;om tcGifta&;&SdaMumif; awGY&onf/

q,fausmfouf a,mufsm;av;rsm; pmzwf
jcif;u ya&mzuf&Sife,f tvkyftudkif&zkdY 58 &mcdkifEIef;
58

tcGifhta&;&SdaMumif; awGY&onf/Taylor \ aumuf


csuft& pmzwfjcif;u pum;ajym pGrf;&nfudk ydkrdk wdk;
wufapNyD; vkyfief;cGiftwGif; tvkyf&Sifrsm;udk ydkrdk pGJ
aqmifekdifonf[k qkdonf/

xdkYaMumifh q,fausmfouft&G,f jyifyAm[D&
udprsm;eSifh vlrItm;upm;rsm;rSm touf 33 eSpf t&G,f
wGif tvkyftudkfifwpfck &jcif;? r&jcif;? vkyfcvkyfpm
enf;jcif;? rsm;jcif;eSifh vHk;0roufqdkifaMumif; awGY&Sd &
onf/ touf 16 eSpf t&G,f pmzwftavhtx xl
axmifjcif;jzifhom aemifvkyfief;cGifxJ vpmaumif;zdkY
ya&mzuf&SifjzpfzdkY aocsmapekdifonf/
Sorce: The Telegraph
(28.April .2011)

tdkif;ywf 2 uGefysLwmtwGuf ausmufuyf


wjcrf; a&mif;cscJhol vli,f

tdkifyuf 2 uGefysLwmudk
tvGeftrif; vdkcsif vSojzihf
w&kwf q,fausmfouf wpfOD;
onf rdrd cEmudk,f twGif;&Sd
ausmufuyf wjcrf;udk jzwf
xkwf a&mif;cscJhonf/ trsm;
jynfolvlxkrSm rausreyfESihf
pdk;&drf aMumihfMuvsuf&Sdaeonf/

touf 17 ESpf t&G,f a&SmufZefrSm wyf
bvwfpwkdif uGefysLwmi,fav;udk ydkifqkdifEkdif&ef aiG
aMu; rwwfEkdifcJh&Sm/ w&kwfEkdifiHwGif vyfawmhESihf wyf
bvwfrsm;udk ydkifqkdifjcif;rSm ~uG,f0csrf;omrI\ jy,k*f
ozG,f jzpfaeonf/

odkYESihf usef;rma&;aumif;olrsm; taejzihf
ausmufuyfwjcrf;udk vSD;xkwf a&mif;csNyD; aiGaMu;&&Sd
Ekdifonfh aMumfjimudk vufcH cJhrdawmhonf/

rdcifjzpfoltm; tvGefxdwfvefY wkefvIyfap
cJhNyD; vlxktMum; rauseyfcsufrsm; BuD;xGm;vmcJhonf/

w&kwf TV odkY ajymMum;&mwGif q,fausmf
ouf vli,fav;u ]usaemf [m tkdifywf 2 uGefysLwm
i,fav;udk t&rf; vdkcsifcJhygw,f/ 'gayrJh ydkufqHu

r&Sdbl;av/} [kqdk cJhonf/



]tifwmeufrSm avQmufvnfywf aewkef;
ausmufuyf 0,fcsifw,fqdkwJh aMumfjimeJY udk,fpm;
vS,fudk awGYcJhwmyg/}

tE&m,f rsm;vGef;vSaom ausmufuyf w
jcrf; vSD;xkwfonfh cGJpdwfrIudk aq;&Hki,fav;wGif tiSg;
cGJpdwfuk q&m0efwa,mufu vkyfay;cJhonf/

oHk;&ufcefY aq;&Hk wufcJh&NyD; aemufwGif
ausmufuyf twGuf a':vm ESpfaxmifhudk;&m (2900)
&&SdcJhonf/

IPad 2 ESihf IPhone wdkYudk ol 0,f,lcJhonf/
okYd&mwGif tdrfa&mufaom tcgwGifrl rdcifjzpfolu
ypnf;rsm; rnfokdY&cJhyHkudk ar;jref;cJhonf/

cGJpdwfrI vkyfcJh&aMumif;udk a&Smufu 0efcHajym
qdkcJhNyD; csKyf&dk; 'Pf&mudk jyocJh\/ ,if;tcsdefrSpNyD; cGJpdwf
rI aemufqufwGJ usef;rma&; jyemrsm;udk cHpm;ae cJh&
awmhonf/

]om; tdrfjyefvmawmh vyfawmh uGefysLwm
wpfvHk;eJY tJyJvfvufudkifzkef; wpfvHk; ygvmcJhw,f/}
rdcif jzpfolu &Sif;jycJhonf/

]aiGawGtrsm;BuD; b,fvdk&cJhwmvJqdkwm
usr odcsifvdkufwm/ aemufqHk;rSmawmh ausmufuyf
wjcrf;udk jzwfxkwfa&mif;cscJhwmudk ol 0efcHcJhygw,f/}
Source: news.yahoo.com
(3. June .2011)

tifwmeuf tvGeftuRH oHk;vQif


OD;aESmufudk xdcdkufEdkif

q,fausmfoufrsm; tifwmeufudk t
vGeftuGH oHk;jcif;onf OD;aESmuf\ pGrf;aqmif&nf
udk xdcdkufapaMumif; wkwfEdkifiH&Sd wuodkvfrsm;
ESihf aq;&Hkrsm;rS okawoeynm&Sifrsm;? odyHokaw
oDfrsm;\ avhvmrIt& od&Sd&ygonf/

odyHynm&Sifrsm;\ awGU&Sdcsuft& tifwm
euf oHk;csdef Mumjrifhavav OD;aESmufudk xdcdkufav
[k qdkonf/ tifwmeufudk tcsdefMumjrifhpGm oHk;
jcif;jzifh tm&Hk pl;pdkufEdkifpGrf;ESifh rSwfPftay:

oufa&mufrI &SdapHk omru qHk;jzwfcsufrsm; csEdkif


pGrf;? &nfrSef;csufrsm; csrSwfEdkifpGrf;udk avsmhusap
um yHkrSef r[kwfonfh tjyKtrlrsm; jzpfay: apwwf
onf[k qdkonf/

okawoejyKrIwGif wpfaeYvQif 8 em&DrS 13
em&Dtxd tifwmeuf *drf;oHk;pGJonfh touf 19
ESpf&Sd wuodkvf ausmif;om;aygif; 18 OD;\
OD;aESmufudk BrainScan rsm; dkufNyD; avhvmcJhonf/

4if;ausmif;om;tkyfpkESihf wpfaeYvQif 2
em&DrQ tifwmeuf oHk;onhfausmif;om;rsm;ESihf EIdif;
,SOf avhvmcJh&m OD;aESmuf\ Pf&nf? cHpm;rI?
tMum;? tjrif ponfwdkYudk vkyfaqmifay;onfh
Grey Matter tpdwftydkif;onf tifwmeuf oHk;
avav rsufESmjyif usKHUavavjzpfonfudk awGU&Sd
cJh&onf/ xdkYtjyif emhAfaMumpepfwGif Grey Matter
{&d,m toD;oD; tMum; owif;ay;ydkYay;aom OD;
aESmuf twGif;ydkif; wpfoQK; Whit Matter rsm;yg
ajymif;vJaponhf oufa&mufrI jzpfaponf[k qdk
onf/

xdkodkY qdk;usdK;rsm; jzpfay: aponfh tifwm
euf Munfhcsdef rsm;vGef;jcif;onf q,fausmfouf
uav;rsm;\ usef;rma&;twGuf pdk;&drfp&m jzpf
vsuf&Sdonf/ wkwfEdkifiHwGif tifwmeufudk cHkrif
vGef;onhfvli,faygif; cefYrSef;ajc 24 oef;txd &Sd
onf/
25 Zlvdkif 2011
Source: Dailymail.co.uk
59

&kef;uef vIyf&Sm;&ef awmif;qdkrIESihf twl EI urmhynma&;nDvmcH zGihfvSpf


arQmfvihfcsuf uAsm &Gwfzwfjcif;? aysmf&TifpGm
uckef aeMuaom ausmif;olausmif;om;rsm;? awmif
tmz&du EdkifiH&JU trsKd;om;oDcsif; aw;oH/

'gawGuawmh EkdifiHwum ynma&; or*rsm;
tzGJYcsKyf Education International &JU 6 Budrfajrmuf
urmhnDvmcHBuD; zGihfyGJ&JUtrSwfw& jrifuGif;eJY toHrsm;yJ
jzpfygw,f/

]orwBuD; e,fvfqifref'Jvm;&JU BuD;rm;vS
wJh aus;Zl;w&m;udk owdr&? atmufrarhbJ awmif
tmz&duEkdifiHrSm tckvdk urmhynma&; nDvmcHBuD;udk
zGihfvSpf usif;yzdkYqdkwm rjzpfEkdifygbl;/ orwBuD;u usr
wdkY tm;vHk;udk vGwfajrmufrI wkdufyGJeJY vlYtcGihfta&;
awGudk av;pm; vdkufemMuzdkYtwGuf oifjy ay;cJhyg
w,f/} EkdifiHwum ynma&; or*rsm; tzGJYcsKyf EI &JU
OuX qlqefa[mh*Gwfu EkdifiHwumu udk,fpm;vS,f
1800 ausmf wufa&mufaewJh urmhynma&; nDvmcH
BuD;&JU tzGihf rdefYcGef;rSm ajymMum;cJhwm jzpfygw,f/

tzGJY0if or* 300 ausmfudk udk,fpm;jyKxm;wJh
EkdifiHrsm;&JU tvHawGudk wvlvl vTifhxlxm;wJh awmif
tmz&duEkdifiH? udwfawmif;NrdKU&JU EkdifiHwum nDvmcH
obif XmecsKyf ae&mrSm usif;yaewmyg/

vlxkynma&;[m rBuHKpzl; twdkuftcdkuf
cHae&wJh ,cktcsdeftcgrSm ausmif;q&m or*rsm;&JU
uav;wkdif;twGuf t&nftaoG; jynfhrDwJh ynma&;udk
ckcH umuG,frI[mvnf; ydkNyD;awmh ta&;BuD; aeyg
w,fvdkY rpa[mh*Gwfu xyfajymcJhygw,f/

]vGefcJhwJh q,fpkESpf umvrSm wkd;wufrIawG
60

&SdcJhygw,f/ rlvwef;t&G,f ausmif;jyify


uav;i,f ta&twGuf[m 105 oef;
uae 67 oef; txd avsmhuscJhw,f/ 'g
ayrJhvnf; ou&mZf 2015 rSm axmifpk
ESpf zGHYNzdK;a&; &nfrSef;csuf Millenium
Development Goal (MDGs) awG
jzpfwJh tajccH ynma&; arQmfrSef;csuf
awG atmifjrifrItwGuf tvSrf;a0;ae
qJyg/}
tpdk;&rsm;&JU EkdifiHa&;qE uif;rJhrI
aMumihf MDGs &JU &nfrSef;csufrsm;
wdk;wufrI uif;rJh&wm jzpfw,fvdkY Ms.
Susan Hopgood u axmufjy cJh ygw,f/ 2010 rSm
wurmvHk;&JU ppftoHk;p&dwf[m tar&duef a':vm
1630 bDvD,H &SdaecsdefrSm uav; tm;vHk;twGuf
ynma&; &nfrSef;csufawG atmifjrifzdkY twGuf vkdtyf
aewJh aiGaMu; uGm[csufuawmh a':vm 16 bDvD,H
rQom jzpfw,fvdkYvnf; olru &Sif;jycJhygw,f/ ppftoHk;
p&dwf&JU wpf&mcdkifEIef;awmifrS rjynfhwJh yrmPudk ajymjy
cJhwmyg/ ]pOf;pm;MunfhMuprf;yg/ ppftoHk;p&dwfvdkrsKd;
BudK;pm;yrf;pm;om uav;i,f tm;vHk; ynma&;twGuf
jznfhqnf; ay;r,fqdk&if oef;aygif; rsm;pGmaom uav;
i,frsm;&JU urm[m b,fvdk uGmjcm; oGm;rvJ qdkwmudk
yg}

urmhynma&; nDvmcH zGihfyGJaeYrSm awmif
tmz&du 'kwd, orwjzpfol Kgalema Motlanthe
uvnf; tzGihfrdefYcGef; ajymMum;cJhygw,f/ rdkif;wGif;
tvkyform; or*tzGJY0if vIyf&Sm; wufMuGol wpfOD;
jzpfcJhNyD;? tmz&duef trsKd;om; uGefu&uf ANC &JU ppf
onfawmf wpfOD;vnf; jzpfcJhzl;olyg/ vGwfajrmufa&;
wkdufyGJumv twGif;rSm emrnfqdk;eJY ausmfMum;cJhwJh
a&mfbifuRef;axmifrSm 10 ESpf tusOf;us cHcJh&olvnf;
jzpfygw,f/

'korw Motlanthe u ol&JU tzGihfrdefYcGef;rSm
tom;ta&mif cGJjcm;rI qefYusif awmfvSefa&; umv
1983 ckESpfrSmwkef;u tusOf;axmifxJrSm arG;zGm;cJhwJh
trsKd;orD;i,fav; wpfa,muf&JU Zmwfvrf;udk ajymjy
cJhw,f/ i,f&G,fpOfuwnf;u uav; vkyfom;tjzpf

apckdif; cHcJh&olvnf;jzpfw,f/ tckawmh tJ'D rdef;uav;


[m udwfawmif; wuodkvfrSm yg&*lbGJYtwGuf usrf;jyKpk
aeol wpfOD; jzpfaeygNyD/ ]0rf;enf;p&m aumif;vSwm
uawmh tJ'DvdkrsKd; vlom;awG&JU crf;em;vSwJh atmifjrif
rI[m wurmvHk;u vlrI-pD;yGm; cGwfjcHKus qif;&J rJGaw
aewJh urmhjynfoljynfom; trsm;pkBuD;twGuf rjzpf
EkdifwJh tajctaeqdk;BuD;ygyJ/} olY&JU rdef;cGef;xJrSm xnfh
ajymcJhwmyg/

tom;ta&mif cGJjcm;rI awmfvSefa&;vGef um
v? awmiftmz&du tpdk;&[m vlxk ynma&;pepf wdk;
wuf aumif;rGefvmzdkYtwGuf tpGrf;ukef BudK;pm; aqmif
&GufcJhygw,f/ ]1994 ckESpfrSm 'Drdkua&pDpepfudk xl
axmifMuwJhtcg vlrsKd;a&;? vlrsKd;pktajcjyK uGJjym; jcm;
em;aecJhwJh ynma&;XmeawG tm;vHk;udk wnDwnGwfxJ
pkpnf;NyD;awmh wpfckwnf;aom trsKd;om; ynma&;
pepfudk wnfaqmufEkdifcJhMuw,f/} 'korwu ajymjy
cJhygw,f/ ]tm;vHk;twGuf ausmif; rwufrae& ynm
a&; pepf[m atmifjrifvkygNyD/ 'gayrJh t&nftaoG;
jynfhrDwJh ynma&;pepf jzpfvmzdkY twGufuawmh trsm;
BuD;udk BudK;pm;Mu&ygOD;r,f/}

'gaMumihfrdkYvdkY tpdk;&[m ynma&;udk ]trsKd;
om; tqihf OD;pm;ay;} national priority taeeJY aMu
nmcJhw,f/ ausmif;q&mrsm; or*eJY yl;aygif;NyD;awmh
]t&nftaoG; jynfhrDwJh oif,ljcif;-oifMum;jcif;
urfydef;} eJY ]ausmif;q&m ynma&;ESihf zGHYNzdK;rI tnTef;
abmif} r[mAsL[mudkvnf; a&;qGJNyD; vIyf&Sm;ae yg
w,fvdkY olu qufajymjycJhygw,f/

pD;yGm;a&;udk vHIUaqmfay;EkdifzdkY twGuf&,f? pGrf;
aqmif&nf zGHYNzdK; wdk;wuf vmapzdkYtwGuf&,f ynma&;
rSm &if;ESD;jrKyfESHrI vkyfcJhwmyg/ ynma&; bwf*sufudk
avsmhcs ypfwmrsKd;? ynma&; 0efaqmifrIudk jzwfawmuf
ypfwmrsKd; rvkyfcJhbl;vdkYvnf; qdkygw,f/

EkdifiH 170 ausmfu ausmif;q&mor*rsm;&JU
udk,fpm;vS,f 1800 ausmf[m EI &JU urmh ynma&;
uGefu&ufudk wufa&mufMuayr,fh ausmif;q&m or*
rsm;ESihf ynma&;or*rsm; w&m;0if zGJYpnf;cGihf r&Sdao;wJh
jrefrmEdkifiHu ausmif;q&m udkf,fpm;vS,f wpf a,mufrQ
wufa&mufEkdifjcif; r&Sdao;yg/
EI

qDG'ifausmif;tm;vHk;wGif
w&kwfbmompum; oifMum;rnf

urmESihf ,SOfNydKif&mwGif vdktyfaeonfh t
wGuf qGD'if rlvwef;ausmif; tm;vHk;wGif w&kwf bm
om pum;udk q,fpkESpftwGif; oifMum;oGm;rnf[k
ynma&; 0efBuD;u ajymMum;vkdufonf/

w&kwfpm a&;om;rI avhusihfaeaom qGD'if
ausmif;om; ]rlvwef;eJY txufwef; ausmif;awG tm;
vHk;rSm w&kwfbmom pum;udk yxrqHk; oifMum;wJh
Oa&my wkdif;jynftaeeJYqDG'ifudkusaemfjrifcsifygw,f/}
vpfb&,fygwD acgif;aqmif jzpfol Jan Bjoerklund
u ajymcJhonf/

qGD'if uav;i,frsm;udk w&kwfbmom pum;
oif,lapjcif;rSm qGD'ifEkdifiH\ ,SOfNydKifrIudk ydkrdk tiftm;
&&Sdap&eftwGuf ta&;BuD;aMumif; 0efBuD;u b@ma&;
owif;pm Dagens Industri odkY ajymcJh\/

]pD;yGm;a&; urmrSm vlwkdif;u t*Fvdyf vdk
csnf; ajymaeMuwm r[kwfygbl;/ t&nftaoG; tif
rwef jrihfrm;vSwJh pD;yGm;a&; vkyfief;BuD;awG[m Oa&m
yuae w&kwfjynfqDudk xGufoGm; aeMuygNyD/ pD;yGm;
a&;tjrif &Iaxmihfuae Munfhr,fqdk&if jyifopfeJY pydef
bmom pum;awGxuf w&kwfbmom pum;u ydkNyD;
awmh ta&;ygvSw,f} olu &Sif;jy\/

avmavmq,fwGif qGD'ifausmif;rsm; t*F
vdyf bmomukdk t"du EkdifiHjcm; bmompum; tjzpf oif
Mum;ay;aeonf/ tjcm;aom ausmif;oif bmom
pum;rsm;rSm pydef? *smrefESihf jyifopfbmom pum;wdkY jzpf
Muonf/

uJhodkY jyKjyif ajymif;vJ&mwGif t&if; tjrpf
rsm;pGm vdktyfrnf jzpfaMumif; 0efBuD; Bjoerklund u
em;vnfxm;onf/ txl;ojzihf w&kwfpm oifMum; ay;
Ekdifrnfh q&mrsm; vkdtyfrnf/ odkY&mwGif q,fpkESpf
twGif; rlvwef; ausmif;tm;vHk;wGif w&kwf bmom
pum;oifMum; ay;Ekdif&ef pDpOfEkdif rnfjzpfNyD; txuf
wef; ausmif;rsm;wGifrl oifMum;rI jyifqif&ef 15 ESpfwm
txd vkdtyfEkdifaMumif; 0efBuD;u qdkonf/
9 Zlvdkif 2011
Source: AFP/ir
61

udk,fhudk,fudk wefzdk; &SdatmifvkyfEkdifwJh

tcGihfta&;
a':atmifqef;pkMunfESihf tifwmAsL;

ar;/ /

EkdifiH&JU tem*wf toD;tyGifhawG jzpfMuwJh
,aeYvli,fawG[m etz&JU ynma&; pepfqkd;
aMumifh vrf;vGJukd a&mufaeMuygNyDcifAsm;/

uReaf wmfwv
Ydk dk e,fawGrmS qkd rl;,pfaq;
0g;awGeJY ysufpD; aeMu&ygNyD/

ynma&;uvnf; pdwf0ifpm;p&mr&Sd? 10
wef; atmifvkdY wuokdvfwuf&ifvnf; ausmif;
awGukd awmxJ ykdYxm;avawmh vli,fawGrSm rdb
uG,f&mrSm ausmif;pmukd pdwfr0ifpm;Muawmhyg/

wzufuvnf; bGJY& NyD;&ifvnf; b0 t
wGuf tmrcHcsuf r&SdwJh etz&JU ynma&; pepfqkd; u
vli,fawGtwGuf ysufpD;p&mawGom wpfaeY xuf
wpfaeY ykdykd vmygawmhw,f/

uRefawmfwkdYvkd vli,fawG twGuf tarh
&JU tm;ay; tMuHPf aumif;av;ukd VOA av
vdIif;rSwqifh? tifwm eufqkdwm rokH;EkdifMuao;whJ
ae&mawGu vli,fawG tm;vkH;twGufyg rusef
tBuHjyK pum;av; ajymMum; ay;apvkdygw,f/
62

ajz/ /

tckacwfBuD;rSm vli,fawGvrf;rvGJapzdkY BudK;yrf;ae&wm wurmvHk;rSmygyJ/
rdbawG? q&m q&mrawG? tkyfcsKyfwJhtpdk;&awG tm;vHk; yl;wGJNyD;awmh xrf;aqmif&wJh
tvkyfBuD;wckyg/ vlrIa&;? ynma&;pepf pDrHudef;awG yDyDjyifjyif&SdNyD;om; EkdifiHawGrSm
qdk&ifawmh 'Dtvkyfu ydkNyD;awmh xda&muf ygw,f/ tefwDwdkY EkdifiHrSmawmh apwem
&SdolawG tm;vHk; ulnD yHhydk;ay;&r,fhvkyfief;BuD; jzpfaeygw,f/

tefwDwdkY vli,f uGef,ufuvnf; vlrIa&; vkyfief;awG? ynmay; oif
wef;awG vkyf&if;eJY vli,fawG pdwfravatmif? vrf;rSm; ra&mufatmif vkyfaeayr,fh
vkyfEkdifpGrf;tm;u tckxdawmh vdktyfwmxuf trsm;BuD; enf;ae ygao;w,f/ 'gh
aMumifh vli,fawG udk,fwdkif kef;uefzdkYvnf; vkdaeygw,f/

om;wdkYacgif;xJrSm pGJpGJNrJNrJ rSwfxm;&rSmu tcktcsdefrSm udk,fhudk,fudk wefzdk;
&SdwJh vlwa,muf jzpfatmif rBudK;pm;&if wb0vHk; tv[ jzpfoGm;Ekdifw,fqdkwJh
tcsufygyJ/

vlwdkif;vlwdkif; udk,fhudk,fudk wefzdk; &SdatmifvkyfEkdifwJh tcGihfta&;awG &Sdyg
w,f/ rsufaph zGihfNyD;awmh Munfhyg? jrifygvdrfhr,f/ jrifwJh tcGifhta&; uav; b,f
avmufyJ ao;ao; &,lNyD;awmh BudK;pm;vdkufyg/

tefwDwdkY vli,fuGef,ufudkvnf; rdk;nif;bufrSm bmawG vkyfay;Ekdif rvJ
qdkwm ar;vdkufygOD;r,f/ (VOA)

63

aum
aqmf
aem
ynma&;
(.)

q&m apmatmifoef;a0ESihf
tifwmAsL;

64

yxrqHk; q&m atmifoef;a0 taeeJY q&m&JU


aemufcH taMumif;eJY ynma&; jzwfoef;rI?
vuf&Sd wm0ef0w&m;awGudk ajymjyay;yg/

usaemfhudk u&ifjynfe,f? aumhu
&dwfNrdKU e,fu &Gmuav; w&GmrSm arG;ygw,f/

tajccHynm txufwef; ('orwef;) udk 1990 rSm atmifjrifNyD;? 1995 ckESpfrSm
ta0;oif wuodkvfuae jrefrmpm t"dueJY
ausmif;NyD;ygw,f/ ta0;oif wufaewkef;?
usaemfh&GmeJY av;rdkifavmuf a0;wJh &Gmav;
wpf&GmrSm rlvwef;jy q&mtjzpf vkyfcJhygao;

Textbooks vdkY

ac:wJh oif&dk;nGef;wrf;pmtkyfudk
oHk;ayr,fh ausmif;om;[m 'D
oif&dk;nGef;wrf; zwfpmtkyf
wpfckwnf;udkyJ
tm;udk;vdkY r&ygbl;/

w,f/ tck vuf&Sduawmh rJaqmufNrdKU? r,fawmf aq;


cef; rSm okawoe qdkif&mqufpyf aqmif&Gufay;ol
(Research Coordinator taeeJYa&m? r,fawmf
aq;cef;u zGifhvSpfwJh usef;rma&; qdkif&m oifwef;
awGrSm oifwef;q&mtjzpfyg aqmif &Guf ay;ygw,f/

uG,fa&; ynmay; pDrHudef;rSm pvkyfwJh tcsdefu pNyD;


awmh qufvuf ynmoifMum;cGifh &ygw,f/ tdwfcsf
tdkifAGDtdwfpf? rsKd;qufyGm; usef;rma&;? rdom;pk pDrHudef;eJY
ywfoufwJh ynmawGudk xdkif;EdkifiHom;? EdkifiHjcm;om;
oifwef;q&mrsm;xHuae qnf;yl; oif,lcGihf &&SdcJhyg
w,f/ aemufNyD;awmh jrefrmEdkifiH aq;ynm&Sifrsm;
toif;? r,fv 'kuonfpcef;u u&iftrsKd;om;rsm;
twGuf HIV-AIDS ynmay; vkyfaqmifrI tzGJYawGrSm
wm0ef xrf;aqmifwJh tcsdefrSmvnf; vkyfief;cGifeJY ywf
oufwJh vlYtcGifhta&;qdkif&m? usef;rma&;qdkif&m? oif
wef;awGudkvnf; wufcJh ygw,f/

r,fawmfaq;cef;udk a&mufNyD; aemufrSm
awmh r,fawmfaq;cef;rSm zGihfvSpfwJh olemjyKoifwef;?
(Nursing Care training)? 6 v oifwef;udk wufcJhyg
w,f/ onfumvrSmyJ xdkif;bmompum;udk qufvuf
avhvmzdkY twGuf xdkif;EkdifiH? ynma&;Xme&JU aumaqmf
aem (Non-formal Education) - ausmif;jyify ynm
qufoifa&;udk qufoG,fNyD; owfrSwfxm;wJh &ufawG
rSm yHkrSefwufa&muf qnf;yl;cJhygw,f/

2004-2005 rSmawmh jrefrm ausmif;om;awG
udk ynmoifqk axmufyHhwJh (Prospect Burma Supplementary Grant Program) uae ynm
oifqk (Scholarship) &cJhwJh twGuf befaumufNrdKU?
csLvmavmifaumif; wuodkvf (Chulalongkorn
University)? vlxk usef;rma&; aumvdyf (College of
Public Health) rSm vlxk usef;rma&; r[mbGGJY (Masters of Public Health) udk wufa&muf qnf;yl;cJhyg
w,f/

bmjzpfvdkY jrefrmjynfu xGufcGgvmcJh &ygovJ/



tjcm;aom jrefrmjynfom; awGvdkygyJ/ onfh
xufydkrdk aumif;NyD; ydkrdk tqifajywJh b0rsKd;udk &SmazGcJh
wmyg/ &GmrSmu tNrJwrf; MuHKae&wJh vkyftm;ay; (awm
ckwf? vrf;azguf) pwmawG? ay:wmaMu;? uif;aMu;?
jrLeDpyg,faMu;? tp&SdwmawGudk a&SmifzdkY&,f? aemufNyD;
awmh usaemfh&JU rdom;pk toufarG;0rf; ausmif;jyKwJh
v,fajrawGudk zGHYNzdK;wdk;wufa&; tpDtpOftwGuf ig;
arG;uefwl;zdkY taMumif;jycsufeJY ppftpdk;&u rw&m;
odrf;ydkufvdkufawmh pm;? 0wf? aea&; 0ifaiG tcuftcJ xdkif;EdkifiHrSm ynm oifMum;wJhyHkeJ h jrefrmjynf ynma&;
awG? b0 tusyftwnf;awGaMumifh cspfwJh Zmwd&Gmav; b,fvdk uGm[ jcm;em;ygovJ/

xdkif;EdkifiHrSm ynmoifMum;wJh yHkudkawmh us
u xGufvm cJh&ygawmhw,f/
aemf t&rf; oabmusygw,f/ Textbooks vdkY ac:wJh
q&m xdkif;EdkifiH? rJaqmufNrdKUudka&mufNyD; aemufydkif; oif&dk;nGef;wrf;pmtkyfudk oHk;ayr,fh ausmif;om;[m 'D
ynmqufvuf qnf;yl; avhvmcGifh &cJhyHk av;awGudk oif&dk;nGef;wrf; zwfpmtkyf wpfckwnf;udkyJ tm;udk;vdkY
r&ygbl;/ ausmif;q&muvnf; 'DpmtkyfxJutaMumif;
ajymjyay;yg/ bmoifwef;awG wuf a&mufcJhygovJ/

xdkif;EdkifiHudk a&mufNyD; aemufydkif; puf&Hkw&HkrSm t&mudkyJ roifygbl;/ vuf&Sd jzpfysufaewJh t&mawG?
pum;jyefvkyfygw,f/ tJ'DaemufrSmawmh a0gvfAGD&Sif; ausmif;om;&JU vufawGYb0rSm toHk;0ifr,fh t&mawG
(rJaqmuf) u tdwfcsftdkifAGDtdwfpf HIV-AIDS um udk oif&dk;nGef;wrf;ESihf wGJNyD;? ,SOfNyD;awmh ausmif;om;

65

awGudk oifMum;ay;w,f/ ausmif;om;awGudk avhvm


apygw,f/ ausmif;om;awG&JU t&nftcsif;udk qef;ppf
wJh tcsdefrSmvnf; 2 em&D ar;cGef;? 3 em&D ar;cGef;eJY t&nf
tcsif;udk rqHk;jzwfygbl;/ ausmif;om;&JU wESpfvHk;rSm
vkyfaqmifcJhwJh wOD;csif; tvdkuf avhusifhcef;? tkyfpk
tvdkuf avhusifhcef;? vlrIzGHYNzdK;rI? obm0 ywf0ef;usif
xdef;odrf;rI tp&SdwJh tjyKtrlawG tm;vHk;udk xnfhoGif;
pOf;pm;NyD; ausmif;om; wa,muf&JU pOfqufrjywf avh
vmrIeJY bufpHkppfaq;NyD; &oifhwJh trSwf (Grade) udk
owfrSwfwmyg/ wOD;wa,mufcsif; vkyf&wJh avhusifh
cef;awG jzpfap? tkyfpkzGJY vkyf&wJh avhusifhcef;awGyJ jzpf
ap? ausmif;om;awG taeeJY tjyifu pmtkyfawG?
vdktyf&if tjcm;olawGudk awGYqHkar;jref;wmawG vkyf&
ygw,f/

jrefrmjynfrSmqdk&if oif&dk;nGef;wrf;xJu pmyJ
oifNyD;? tJ'D txJuyJ ar;w,f/ tjyifu taMumif;
t&mawG xnfha&;rd&ifawmh usaemfh tawYGtMuHKt&
q&m? q&mrawG ac: NyD; tppfcH? tqlcH&rSm usdef;ao
w,f/ usaemf udk,fwdkifa&m? oli,fcsif; wcsKdU vnf; 'Dvdk

66

ac: NyD; owday;wm cH&zl;ygw,f/ wESpfvHk; vkyfwJh avh


usifhcef;awG? yHkrSef tdrfpmawG? wGJzuf wuf&wJh oif
wef; (Oyrm -vlxk tusKd;jyK oifwef;? MuufajceD oif
wef;) awG[m twef;wif pmar;yGJrSm bmrS tMuHK; r0if
ygbl;/ 'gayrJh xdkif;ynma&; pepfrSmawmh txufrSm ajym
jycJhwJh avhusifhcef; tdrfpm? oifwef;awG tm;vHk;[m
aemufqHk; pmar;yGJ trSwf (Grade) xJrSm oGm;NyD;awmh
tBuHK;0ifygw,f/ pOfqufrjywf ynma&;eJY ausmif;zGihf
wJh ESpfpuae ESpfqHk;wJh txd aeYpOf? tywfpOf yHkrSef
qnf;yl; avhvmzdkYtwGuf vdktyfwJh ynma&;pepfvdkY
ajymEkdifygw,f/ yHkrSef BudK;pm; avhvmrSvnf; ynm
wjznf;jznf; jynfh0vmr,f r[kwfvm;/
q&m wufcJhwJh ]aum aqmf aem} ynma&;qdkwm bmvJ
q&m? tao;pdwf &Sif;jy ay;ygvm;? q&m bmjzpfvdk h
wufa&mufcJhygovJ?

]aum aqmf aem} qdkwmu xkdif;pum;eJYyg/
jrefrmvdk bmomjyef&ifawmh]ausmif;oif ynma&; p
epf jyify? tqifajyovdk? rdrd ESpfouf&m? 0goemyg &mudk

avhvmoif,ljcif;} vdkY wdkuf&dkuf bmomjyefEdkif yg


w,f/ xdkif;bmomvdkuawmh
(.) vdkY ac:ygw,f/ t*Fvdyfvdkuawmh (Non Formal Education) vdkY bmomjyefqdk Muygw,f/ xdkif;rSm
usaemf a&mufpwkef;u xdkif;pm rwwfawmh t&rf;
tcuftcJ jzpfcJhygw,f/ usaemfh&JU xdkif;oli,fcsif;awG
uvnf; ulNyD; oifay;awmh usaemf a&;wwf? zwfwwf
vmygw,f? 'Dawmh xdkif;bmomudk ydkNyD; avhvmvdkw,f/
xdkif;bmomeJY a&;xm;wJh pmtkyf trsKd;rsKd;udkvnf;
zwfcsifvmw,f/ 'geJYyJ xdkif;wpfa,muf tultnDeJY
usaemf ]aum aqmf aem} wufcJhw,f/ xdkif;rSmvnf;
atmifvufrSwf &Edkif ygw,f/

xdkif;ynma&; Oya'xJrSmvnf; jrefrmjynf
om; jzpfayr,fh &dk;&dk;bGJY&wJh txd wufEdkifw,f qdkwm
]aum aqmf aem} armifr,fopfvGif BudKqdkyGJaeYrSmyJ
odcGihf &cJhygw,f/ 'gayrJh wu,fh vufawGYrSmawmh tJ'D
rl0g'awGudk taumiftxnfaz: aqmif&Guf&wJh ynm
a&; t&m&SdawG tay:rSmvnf; rlwnfwmayghav/ tJ'D
rSm usaemf xdkif;oli,fcsif;awG &vmw,f/ olwdkYu
usaemfhudk jrefrmjynfom;rSef; odayr,fh cGJjcm; qufqHrI
r&SdMuygbl;/ udk,fuvnf; udk,fhudk,fudk cGJrxm;zdkYvnf;
vdkwmaygYav/

]aum aqmf aem} [m rl? v,f? xuf ynma&; wydkif;


wpeJY ausmif;xGufxm;cJh&wJh vli,fawG/ oufBuD;awG
twGuf tifrwef wefzdk;&Sdw,fvdkY od&ygw,f/ b,fvdk
taxmuftul b,fvdk jzpfygovJ? bmaMumifhygvJ
q&m?

]aum aqmf aem} [m ynmwpfydkif;wpfp?
wpf0ufwpfysufeJY ausmif;xGuf&wJh vli,fawG? ouf
BuD;awG twGuf wefzdk;&Sdwm tifrwefrS rSefuefygw,f/
xdkif;ynma&;pepfrSm touf (4 ESpf rS 6 ESpf txd)
rlvwef;twGuf jyifqifay;wJh ynma&;? jrefrmjynf
rSmqdk rlBudKeJY wlr,f? tJ'gudk (3) ESpf ae&ygw,f/ touf
(7 ESpf rS 12 ESpf txd) rlvwef; (6) ESpf ae&ygw,f/ 6
wef; txd/ touf (13 ESpf rS 15 ESpf txd) txufwef;
tpydkif; (txufwef; atmufqihf 7? 8? 9 wef;) udk (3
ESpf) ae&w,f/ touf (16 ESpf rS 18 ESpf txd) txuf
wef; tqHk;ydkif; (txufwef; txufqihf 10? 11? 12
wef;) (3 ESpf) ae&w,f/ pkpkaygif;? tajccHynmudk 15
ESpf ae&w,f/ tJ'DrSm tajctaet&? tajccH ynma&;
rNyD;ao;cif ausmif;xGuf &&if ynm qufvuf oif,l
Edkifwmu ]aum aqmf aem} ygyJ/ ausmif;xGuf
vli,fawG? vl&G,f? vlBuD; tm;vHk; wufcGihf&SdMuw,f/
wufvnf; wufMu ygw,f/
67

qif;&JNyD; rdom;pkudk
axmufyHhae&wJh vli,f? vl&G,f
awGtwGuf tnGefY wvlvleJY
olwdkY&JU tem*wf twGuf
ynmudk qufvuf
qnf;yl;EdkifwJh
tzdk;wef
ae&mav; wpfckyg/


]aum aqmf aem} rSm rlvwef;udk (2) ESpf
wuf&w,f/ txufwef; tpydkif;udk (2 ESpf) wuf
&w,f? txufwef; tqHk;ydkif;udk (2 ESpf) wuf&w,f/
tJ'Dawmh]aumaqmfaem}[mwcgrSausmif;raebl;wJh
awmifay: wdkif;&if;om;awG? rlvwef;eJY ausmif;xGuf
vdkuf&wJh vli,fawG? txufwef; tpydkif; NyD;wmeJY
ausmif;xGuf&wJh vli,fawG twGufa&m? aemufNyD;
awmh t&ifu txufwef; tpydkif; atmifNyD;wmeJY
tpdk;& tvkyf0ifwJh vlawG? olwdkYtwGuf rdrd&mxl; wdk;
wufa&;twGufvnf; ynmqufvuf oif,lEdkifyg
w,f/ todynmudk qufvuf &SmazGEkdifMuwmyg/

qif;&JNyD; rdom;pkudk axmufyHhae&wJh vli,f?
vl&G,fawGtwGuf tnGefY wvlvleJY olwdkY&JU tem*wf
twGuf ynmudkqufvuf qnf;yl;EdkifwJh tzdk;wef ae
&mav; wpfckyg/ ]aum aqmf aem} wcef;wnf;rSm qdk&if
touf 15 ESpf 16 ESpf t&G,f q,fausmfoufu aeNyD;
awmh touf 40 ESpf 50 ESpf t&G,f OD;OD;? a':a': awGvnf;
ygw,f/ ukefwdkufrSm aps;a&mif;aewJh ta&mif; pma&;?
ta&mif; pma&;rav;awGvnf; ygw,f? tcsKdUaom
&Jt&mcH (wyfMuyftqifh) awGvnf; ygw,f/ rwlnDwJh
touft&G,f? tvkyftudkifawG jzpfaeayr,fh tJ'DrSm
tcgtm;avsmfpGm tkyfpkzGJY avhusifhcef;awG vkyf&wmawG
&Sdygw,f/ em;vnfrIawG? ndEdIif;rIawG vkyfEdkifygw,f/
68

tJ'gu vlrIa&;tjrifudkvnf; us,fjyefYapygw,f/


ynma&; wGJzuf wefzdk;awGyg/
]aum aqmf aem} rSm bmawGudk avhvm&ygovJ?

]aum aqmf aem} rSm xdkif;bmom? t*Fvdyf
bmom? ocFsmbmom? odyHbmom? vlrIa&; bmomeJY
(Life Skills) vdkY ac:wJh vlrIb0qdkif&m uRrf;usifrI
bmomawGudk oif,l&ygw,f/ bmom&yfwdkif;rSm tpdk;
&? A[dk ]aum aqmf aem} u owfrSwfwJh olY oufqdkif&m
oif&dk;nGef;wrf;awG &Sdayr,fh q&mawG oifMum;wJh
tcgrSmawmh ausmif;om;awG&JU wu,fh vufawGYeJY
EdIif;,SOfNyD; oifMum;ay;ygw,f/ avhusifh cef;awGudk
vnf; oif&dk;nGef;wrf;rSm az: jyxm;wJh taMumif;
t&mawGeJY vHk;0 rywfoufwJh wcsKdU avhusifcef;awG
vkyfapw,f/ Oyrm - odyHbmom&yfrSm vQyfppf
taMumif;udk oifwJhtcg vQyfppf pD;qif;yHkudk vuf awGY
jyEdkifwJh enf;vrf;awGudk ausmif;awGudk tkyfpkzGJYNyD;
twef;a&SUrSm wifjyapw,f/ tjcm;aom tkyfpkudk
ar;cGef;xkwfapw,f/ tawG;tjrifawG zvS,fMu
w,f/ q&mu tJ'D tcef;xJrSm xdef;ay;wm? qufpyf
ay;wmavmufeJY vdktyfrS xyffjznfh aqG;aEG;ay;wmrsKd;
vkyfygw,f/ ]aum aqmf aem} aemufqHk; pmar;yGJBuD;&JU
trSwfu trSwftm;vHk;&JU 40 &mcdkifEIef;avmufom
tusKH;0ifygw,f/ bmom&yfwpfckeJY wpfcku rwlygbl;/
'gayr,fh pOfqufrjywf ppfaq;jcif;udk toHk;jyKygw,f/
]aum aqmf aem} wufa&mufNyD;aemuf bGJ &zdk htxd
arQmfrSef;Edkfifw,fvdk hod&ygw,f? &Sif;jyay;yg?

atmifjrif&ygw,f/ owfrSwfcsuf twdkif; wESpfudk 6


bmomajzqdk atmifjrifEdkif&if 4 ESpf eJY bGJY&r,f/
wuodkvfu trsm;qHk; 12 ESpf txd ajzcGifh jyKxm;
ygw,f/ trsm;pku tvkyfwzufeJY qdkawmh wcsKdU 5 ESpf 6
ESpfeJYrS bGJY&Muw,f/

xdkif;EkdifiH&JU
]aum aqmf aem} [m
vlwdkif;twGuf ]ynmacwf }
jzpfw,fqdkwmudk
yHkaz:ay;aewm jzpfw,f/


]aum aqmf aem} wufNyD; bGJY&Edkifygw,f/
bmjzpfvdkYvJqdkawmh ]aum aqmf aem} rSmvnf; twef;
pepf &Sdw,f/ ]aum aqmf aem} txufwef; tqHk;ydkif;
atmifwm[m &dk;&dk; ausmif;oifynma&; txufwef;
atmifwmeJY twlwlygyJ/ xdkif;EdkifiHrSm wwodkvfawGudk
ESpfrsKd; cGJxm;ygw,f/ (Open University and
Closed University) tzGifhwuodkvf eJY tydwfwu
odkvfvdkY ac:rSmaygYaemf/ tzGifhwuodkvf uawmh tJ'D
wuodkvfudk 0ifcGifh ajzp&m rvdkbJ udk,fvdkcsifwJh bm
om&yfudk avQmufvTmwifNyD; wufvdkY&wJh wuodkvfyg/
tydwf wuodkvfuawmh tJ'D wuodkvfu ESpfpOf
usif;ywJh 0ifcGifh pmar;yGJawGudk 0ifajzNyD; owfrSwfxm;
wJh trSwf (Grade) tvdkuf udk,f&wJh bmom&yfawGudk
wufcGifh&wJh wuodkvfyg/ 'Dawmh ]aum aqmf aem}
u atmifwJh olawG[m tzGifh wuodkvfudk wufNyD;
bGJY& Edkifygw,f/ 'ghtjyif (Sukhothai Thamathirat
Open University) [m xdkif;EdkifiHrSm &SdwJh emrnfBuD;
ta0;oif wuodkvfwckyg/ tJ'D wuodkvfu wqifh
vnf; wufNyD; bGJY,lEdkifygw,f/ tck usaemf tJ'D wu
odkvfrSm EdkifiHa&;odyH? EdkifiHwum qufqHa&; t"du
bmomeJYwufa&mufavhvmaeygw,f/tJ'w
D uov
kd f
u &dk;&dk;bGJY&zdkY twGuf bmom&yf 24 bmom ajzqdk

xdkif;EdkifiHwGif;rSm&SdwJh a&TUajymif; jrefrm vli,fawGeJY


ynmqufoifMum;csifwJh vli,fawG twGuf ]aum
aqmf aem} oifwef;udk wufa&muf oifMum;cGifh &Sdyg
ovm; q&m? b,fvdk qufoG,f&rvJ?

xdkif;pm tajccH a&;wwf? zwfwwfwJh? xdkif;
EdkifiHrSm aexdkifwJhol tm;vHk; ]aum aqmf aem} wufvdkY
&ygw,f/ txl;ojzifh e,fpyfNrdKUawGvdk jrefrm a&TUajymif;
a'ou jynfolvlxkawG wufvdkY &ygw,f/ ynma&;
tcGihfta&; wpfckyg/ befaumuf NrdKUxJrSmvnf; wuf
aewJh vlawG &Sdygw,f/ bmvdkY ajymEdkifovJ qdkawmh
jrefrmjynfrSmwkef;u usaemf pmoifay;cJhzl;wJh usaemfh
wynfhav; wpfa,mufqdk&if usaemf befaumuf
a&mufwdkif; usaemfhudk ae&mwum vdkufydkYNyD; {nfhcH
wwfygw,f/ 'gayrJh vGefcJhwJh ESpfu usaemf a&mufawmh
olu usaemfhudk ]q&m 'Dwe*FaEGawmh usaemf rtm;bl;
]aum aqmf aem} wuf&r,f? naerS q&mhudk
vmawGYr,f} vdkY zkef;eJY vSrf;ajymcJhygw,f/ olu jrefrm
jynfrSm 8 wef; avmufeJYyJ ausmif;xGufNyD; xdkif;rSm
tvkyf vmvkyfae&wJh olyg/ olu ajymao;w,f?
wu,fvdkY ]aum aqmf aem} txufwef;avmuf
atmif&ifawmh ol vuf&Sd vkyfaewJh ae&mrSmyJ olY olaX;
u pma&; jyefcefYr,f? vpmvnf; wdk;r,f? tvkyf
Murf;vnf; rvkyf&awmhbl;wJhav/ qufoG,fzdkYu
awmh NrdKUawGu &SdaewJh ]aum aqmf aem} ae&m
(ausmif;) udkyJ qufoG,f &rSmyg/ 'gayrJh ausmif;tkyf
wpfa,mufeJY wpfa,mufu rwlMubl;? wcsKdUuawmh
vG,fvG,fulul vufcHw,f/ wcsKdUuawmh ae&m r&Sd
awmhvdkY vufrcHawmhbl;vdkY jiif;qdk EdkifwmaygY/
usdef;ao ajymEdkifwm wpfckuawmh tm;vHk; wufcGifh &Sd
w,f/ wufwJh olawGvnf; xkdif;EkdifiH tESHYtjym;rSm &Sd
aew,fav/ udk,faewJh NrdKUawGrSm qufoG,f pHkprf;
Munfhyg/

69

vuf&Sd a&TUajymif; jrefrmausmif;awGu ausmif;ol


ausmif;om;rsm;eJY ausmif;jyifya&muf uav;awG
twGuf ]aum aqmf aem} [m b,fvdk taxmuftul
jzpfEdkifygovJ?

vuf&Sd jrefrm a&TUajymif; ausmif;u ausmif;ol
ausmif;om;awGqdk&if olwdkY vuf&Sd wufaewJh ausmif;
u atmifvufrSwfawGu b,ftpdk;&urS todtrSwf
rjyKwm?yHrk eS t
f m;jzifhtJ'Dausmif;olausmif;om;awG[m
xdkif;tajccH &SdaeNyD;om;yg/ enf;enf;yg;yg; xyfNyD;awmh
pmzwftm; wdk;jrihfvdkuf&if ]aum aqmf aem} udk quf
wufEdkifNyD; tqifhjrifh ynma&;udk xdkif;bmomeJY quf
avhvm EdkifrSmaygY/ tJ'DvdkyJ ausmif;w0ufwysufeJY
tvkyf vkyfaeMu&wJh jrefrmuav;awG axmif aomif;
rsm;pGm[mvnf; quf wufEdkifwmyJaygY/

vkyfief;cGif t&nftaoG;awGudk jrifhwifEdkifygw,f/


xdkif;EkdifiH&JU ]aum aqmf aem} [m vlwdkif;twGuf ynm
acwf jzpfw,fqdkwmudk yHkaz:ay;aewm jzpfw,f/
tjcm; q&mxyfjznhf ajymjycsifwJh t&mawG ajymjy
Ekdifygw,f/

]aum aqmf aem} [m usaemfwdkY jrefrm vlrI
todkif;t0dkif;rSm vlodrsm;wJh jrefrmpum;yHk wpfckeJY
xyfwl oGm;usygw,f/ tJ'guawmh ]ynmvdk - tdkonf
r&Sd} qdkwJh pum;yHkyg/ tJ'g tjyif EdkifiHwumrSm 'grSr[kwf
vlawGtawmfrsm;rsm; ajymaewJh t&nftaoG; edrfhus
aewJh usaemfwdkY jrefrmjynf ynma&; pepfudk jyefvnf
jyKjyif jrifhwifwJh tcsdefrSm ]aum aqmf aem} [m wcef;
wu@ taeeJY taxmuftul jyKEkdifr,fvdkY usaemf
cHpm;&w,f/ aemufNyD; jrefrmjynf om; wa,muftaeeJY
jrefrmjynf&JU jyefvnf xlaxmif a&;rSm ynma&;qdkif&m
rl0g'awGudkom csrSwf ydkifcGifh &SdcJh&if? taMumif;trsKd;rsKd;?
tcuftcJ trsKd;rsKd;aMumifh ynm oifMum;cGifh qHk;HI;cJhwJh
(ynm oifMum;cGifh r&cJhwJh) tudktr? nDi,f nDr
i,fawGtwGuf ]aum aqmf aem} udk usaemfh taeeJY
jrefrmEdkifiH ynma&;pepfrSm tjrefqHk; taumiftxnf
az:oGm;csifygw,f/

jrefrmjynf ynma&;rSm ]aum aqmf aem} vdkrsKd; vdktyf


csufudk aqG;aEG;ay;ygOD;? b,fvdk wefzdk;&SdrvJq&m/

jrefrmjynf ynma&;rSm ]aum aqmf aem} vdk
ynma&;rsKd;? r&Sdrjzpf vdktyfaeygw,f/ tJ'grS wu,fh
todynm&Sif? twwfynm&Sif? t&nftcsif; jynfh0wJh
um,? Pvkyfom;awG arG;xkwf EdkifrSmav/ q&m
vnf; odwJh twdkif;yJ/ tckvuf&Sd jrefrmjynfu uav;
awG ausmif;xGufEIef; t&rf;jrifhaew,f r[kwfvm;/
qdkawmhum ]aum aqmf aem} u ausmif;jyifya&muf
tckvdk jynfhjynfhpHkpHkeJY q&mh&JU udk,fykdifjzwf
uav;awGtwGuf qufvuf ynm qnf;yl;EdkifcGihf &SdwJh oef;rI? q&mh&JU tjrifoabmxm;awGudk wifjyay;wJh
ae&m jzpfvm&rSm/ wu,fvdkY uav;wa,mufu 7 twGuf trsm; BuD; aus;Zl;wifygw,f/
wef;eJY ausmif;xGufNyD; rdom;pk pm;? 0wf? aea&;twGuf
tvkyfxGufvkyf&NyD qdkMuygpdkY/ ]aum aqmf aem} uae
armuynma&; r*Zif; t,f'DwmtzGJYu
ausmif;qufwufcGihf&Sdaer,f/(uav;awGudki,fi,f
awGYqHk ar;jref;onf/ (18 {jyDv? 2011)
www.maukkha.org
&G,f&G,feJYawmh tvkyf rvkyf apcsifygbl;/ 'gayrJh jref rm
jynf vufawGYb0rSm trsm;BuD;yJ &Sdaewm pdwf raumif;
p&myg/) wcsKdUqdk&if ausmif; rxGufcsifMuygbl;/ pm
vnf; qufoifcsifw,f/ 'gayrJh rdom;pk pm;0wfae
a&;twGuf tvkyfxGuf vkyf&wm/ tJ'Dvdk uav;awG
twGuf ]aum aqmf aem} [m odyfwefzdk; &Sdygw,f/
xdkif;EdkifiHu ]aum aqmf aem} rSm touf 20 0ef;usif
ppfom;awGa&m? puf&Hktvkyf&Hku pma&;rawG a&m?
yef;&Hqdkuf? uefx&dkufawGa&m wufMu ygw,f/
]aum aqmf aem} uae wqifh olwdkY&JU oufqdkif&m
70

txl;u@
urmBuD;
usef;rmygap

71

obm0ywf0ef;usif
tzGihfowif;rsm;

jrefrmEkdifiH wd&pmefESihf tyifrsKd;pdwf 200 0ef;usif rsKd;okOf;rnfh tE&m,f BuHKawGU ae&



opfawmrsm; jyKef;wD;jcif;? tvGeftuGH zrf;
qD;jcif;? xkwfvkyfjcif;ponf wdkYaMumifh jrefrmEkdifiH
wd&pmefESihf tyifrsKd;pdwfaygif; 200 0ef;usifrSm rsKd;okOf;
rnfh tE&m,fESihf MuHKawGYae&aMumif; owif; &&Sdyg
onf/

jrefrmEkdifiHonf ta&SUawmif tm&Sa'owGif
ZD0rsKd;pkH rsKd;uGJpkHvif rsm;jym;aom EkdifiHwpfEkdifiHtjzpf
&yfwnfaeNyD; awmdkif;wd&pmef rsKd;pdwfrsm;pGm? tyifrsKd;
pdwfrsm;pGm wnf&Sdaeonf/ ZD0rsKd;pkH rsKd;uGJrsm;wGif
tyifrsKd;pdwf 11800? BudrfrsKd;pdwf 37 rsKd;? 0g;rsKd;pdwf 70?
aq;buf0iftyifrsm; 841 rsKd;? EdkYwdkuf ow0grsm; 251
rsKd;? wGm;oGm;ow0grsm; 272 rsKd;? ukef;aea&aeow0g
82 rsKd;? iSufrsKd;pdwf 1056 rsKd;? yifv,fig; 465 rsKd;
wdkY&Sdaeonf/

]jrefrmEkdifiH[m ta&SUawmiftm&SrSm obm0
taetxm;aumif;rGefwJhEkdifiHjzpfygw,f/rsKd;pdwfrsm;pGm
vnf; usufpm;aexdkifMuw,f/ iSufrsKd;pdwf? tyifrsKd;
pdwftrsm;tjym; awGYEkdifw,f} [k European Union
rS wm0ef&Sdol wpfOD;u ajymMum;onf/

,cktcgwGif ZD0rsKd;pkH rsKd;uGJrsm;teuf tcsKdUrSm
rsKd;okOf;rnfh tE&m,fESihf MuHKawGUae&NyD; aexdkif&m
pm;usufaysmufqkH;jcif;? vdktyfonfxuf ydkrdk zrf;qD;
xkwfvkyfjcif;? jyifyrS rsKd;pdwfopf a&muf&Sdjcif;? ywf0ef;
usif npfnrf;rIESifh tenfusjcif;? &moDOwk ajymif;vJ
jcif;wkdYonf ,if;tE&m,fudk MuHKawGU apvmonfh
taMumif;t&if;rsm; jzpfMuonf/

,if;odkY rsKd;okOf;rnfh tE&m,fESihf MuHKawGY
ae&onfh rsKd;pdwfrsm;wGif EkdYwdkuf ow0grsKd;pdwf 39 rsKd;?
iSufrsKd;pdwf 45 rsKd;? wGm;oGm; ow0g 21 rsKd;? ig;rsKd;pdwf 58
rsKd;? tyifrsKd;pdwf 38 rsKd; yg0ifaeonf/
72


]tvGeftuGH xkwfvkyf okH;pGJwmuvnf;
rsKd;okOf;rI tE&m,fudk MuHKawGUvmapw,f/ wpfcsuf
uawmh todynm enf;wmaygh/ aemufwpfcsuf
uawmh qif;&Jwmaygh/ qif;&JwJhtcgrSm wjcm;bmrS
rpOf;pm;Ekdifygbl;/ pD;yGm;a&; orm;awGuawmh 0dor
avmb wpfckwnf;aMumifhvkyfwm/ a'ocHawGvdk
qif;&Jw,f qdkwmaMumifh r[kwfbl;/ owK&Smw,f/
opfawmawG jyKef;ukefw,f/ wd&pmefawG e,fpyfuae
ydkYwmeJY ywfoufvdkYawmh xdkif;? wkwfe,fpyf ESpfck
&Sdw,f/ xdkif;udkawmh tdrfarG; wd&pmeftaeeJY oGm;wm
rsm;w,f/ wkwfuawmh awmxGuf trsm;pkudk
tm;aq;twGuf okH;wm/ e,fpyfrSm ppfaq;w,f
qdkayr,fh e,fpyfu t&SnfBuD;/ awmxJu opfcG
ajcmufawG? arsmufawG? vdyfawG? ajrGawG? awmufwJh
awGeJY wjcm;&SdorQ ykdYaewmyg} [k jrefrmiSufESihf
obm0ywf0ef;usif xdef;odrf;a&; toif;rS Ou|
OD;pdk;nGefY u ajym ygonf/

jrefrmEkdifiH\ ZD0rsKd;pkH rsKd;uGJrsm;teuf &Sm;yg;
vmaom rsKd;pdwfrsm;wGif rsKd;okOf;vkeD;yg; tajctae&Sd
tyifESifh ow0g 35 rsKd;? rsKd;okOf;rItE&m,fESifh MuHKawGY
ae&aom tyifESihfow0g 51 rsKd;? rsKd;okOf;rI tE&m,fESifh
MuHK&rnfh tqifhodkY a&muf&SdoGm;Ekdifaom tyifESifh
ow0g rsKd;pdwf 115 rsKd;wdkY yg0ifaeonf/ ]e,fpyfrSm
vdyfawG axmifeJYcsDNyD; rdw,f/ rlq,fe,fpyfrSm zrf;rdwm
olY&JU rl&if;aewJh &cdkifjynfe,fudk jyefydkY&w,f/ &cdkif
jynfe,frS r[kwf&if raeEkdifbl;} [k ZD0rsKdpkH rsKd;uGJESihf
obm0 xdef;odrf; apmifha&Smufa&;toif; (BANCA)
rS OD;wifhxGef;u ajymMum;onf/
(Zlvdkif 24? 2011)

txl;u@

ppftpdk;&\ a&tm;vQyfppf pDrHudef;rsm; oHvGifjrpf\ ZD0rsKd;pHkrIudk xdcdkuf



tu,f ppftpdk;&om a&tm;vQyfppf xkwf
vkyf&ef qnfrsm;udk qufvuf aqmufvkyfrnf qdkygu
jrefrmjynf ta&SYydkif; oHvGifjrpfwGif &Sdonhf tyifESihf
wd&pmef rsKd;pdwfaygif; 40 ausmfrSm rsKd;wHk; aysmufuG,f
oGm;awmhrnfh tE&m,f &Sdaeonf[k obm0 ywf0ef;
usif xdef;odrf;a&; tpD&ifcHpmopf wcku qdkygonf/

xdkif;EdkifiH tajcpdkuf u&ifobm0 ywf0ef;
usifESihf vlrIa&; aqmif&GufrI uGef&uf (KESAN) \
]cdk;au; - ZD0rsKd;pHkrI tE&m,f usa&mufjcif;} trnf&Sd
tpD&ifcHpmwGif ppftpdk;&u oHvGifjrpfay:wGif wnf
aqmuf&ef tqdkjyKxm;onhf a&tm;vQyfppf xkwfvkyf
a&; a&umwmrsm;onf ZD0rsKd;pHrIudk tE&m,f usa&muf
apEdkifaMumif;jzifh a&;om; az: jyxm;ygonf/

]oHvGifjrpfay:rSm aqmufvkyfr,fh a&umwm
awGu a*[pepfudk ysufpD;aprSm jzpfNyD;? a'owGif;
awGY&wJh rsKd;wHk; aysmufuG,fr,fh tE&m,f&SdaewJh
rsKd;pdwf 40 ausmfudkvnf; aysmufuG,foGm;aprSm jzpfyg
w,f} [k KESAN \ udk,fpm;vS,f wOD;jzpfaom
udka&Tu rZdrudk ajymMum;oGm;cJhygonf/

tpD&ifcHpmonf jrefrmEdkifiH oHvGifjrpf\
ZD0rsKd;pHkrIudk yxrqHk; tao;pdwf uGif;qif; avhvm
xm;onfh tpD&ifcHpm wapmifjzpfNyD;? a'ocHESihf Xmae
wdkif;&if;om; okawoDrsm;u txl;ojzifh a&umwm
aqmufvkyf&ef tqdkjyKxm;aom ae&mwck jzpfonfh
]0JBuD;} a'owGif oGm;a&muf okawoejyK avhvm
xm;csufrsm; jzpfonf/ xdka&umwm aqmufvkyf&ef
jrefrmppftpdk;&onf xdkif;EdkifiHESifh oabmwlnDcsuf
pmcsKyfw&yfudk vufrSwf a&;xdk;cJhNyD; jzpfonf/

0JBuD; a&umwmonf aqmufvkyfjzpfcJhygu
oHvGifjrpfay:wGif wnfaqmufrnfh a&umwmrsm; t
euf &Srf;jynfe,f&Sd ]wmqef;} a&umwmNyD;vQif 'kwd,
tBuD;qHk; a&umwm jzpfvmrnf jzpfNyD; tedrfhqHk;
vQyfppfpGrf;tm; rD*g0yf 4000 xkwfvkyf ay;Edkifrnf/

]'Davmuf vQyfppfpGrf;tm; xkwfvkyfEdkifbdkY
twGuf jrpfnmrSm uDvdkrDwm 380 avmuf a&jrSKyfoGm;
rSm jzpfygw,f} [k udka&Tu ajymMum; oGm;cJhygonf/
xkdYjyif jrpfaMuydkif;wGifvnf; ZD0rsKd;pHkrIukd zsufqD;ypf

rnfhtjyif a&rsm; cef;ajcmufoGm;NyD; pdkufysKd;a&;twGuf


tBuD;tus,f a&oGuf &Sm;yg;rnfh tE&m,fudkvnf;
BuHKawGY&rnf[k qdkygonf/

jrefrmppftpdk;&u zGHYNzdK;a&; pDrHudef;rsm;tjzpf
aqmufvkyfrnfh oHvGifjrpfay:&Sd tqdkyg a&umwm
rsm;onf ywf0ef;usif xdef;odrf;a&; orm;rsm;\ tqdk
t& ta&SU awmiftm&SwGif wckwnf; usefawmhonhf
twm;tqD;r&Sd pD;qif;aeonhf jrpfay:wGif wnf
aqmufrnfh a&umwmrsm; jzpfMuygonf/

ppftpdk;&url tqdkyg a&umwmrsm;udk wkwf
ESihf xdkif;EdkifiHwdkY\ tultnDjzifh qufvuf aqmufvkyf
oGm;&ef oEdXmef csrSwfxm;NyD; xkwfvkyf&&Sdrnfh vQyfppf
"gwftm;rsm;udkvnf; wkwfESihf xkdif;EdkifiHwdkYudk a&mif;cs
&ef oabmwlxm;NyD; jzpfonf/

]usaemfwdkY okawoe awGY&SdcsufawGt& 'D
a&umwmawGu xkwf,l&&SdrJh vQyfppf"gwftm; trsm;pk
u wkwfeJY xdkif;EdkifiHawGudk wifydkYoGm;rSm jzpfNyD;? &mckdif
EIef; tenf;i,favmufyJ jrefrmjynfrSm oHk;rSm? 'gawmif
rS tJ'DxJu ppfwyf tajccH pcef;awGudk cGJay;&OD;rSm}

a&umwmrsm; raqmufvkyfrD ywf0ef;usif
xdef;odrf;rI tuJjzwfcsufrsm; jyKvkyf&efESifh jynhfpHkaom
ZD0rsKd;pHkrI okawoe w&yfudk jyKvkyfyg&ef jrefrm
ppftpdk;&udk axmufcHwifjy wdkufwGef;xm;ygonf/

xdkYjyif oHvGifjrpfwavQmuf aexdkifMuaom
Xmae wdkif;&if;om;rsm; taejzifh a&umwmESihf ,if;wdkY\
zGHYNzdK;a&; pDrHudef;rsm;rS tusKd;cHpm;cGifhrsm;udk a&S;OD;pGm
&,l cHpm;cGifh &Sd&rnf jzpfaMumif;jzifhvnf; tpD&ifcHpm
wGif qdkxm;ygonf/

]ywf0ef;usif xdef;odrf;a&;orm; wa,muf
taeeJY 'Da&umwmawG aqmufvkyfwmudk usaemfwdkY
uefYuGufygw,f/ 'gayrJh ppftpdk;&u qufvkyfr,f qdk
&ifvJ ZD0rsKd;pHkrI (biodiversity) eJY ywfoufNyD;? aemuf
xyf jynhfjynhfpHkpHk avhvmrIawG vkyfzdkY vdkygw,f/ a&
umwmawG raqmufcif ywf0ef;usif xdcdkufrIqdkif&m
udpawGudkvJtuJjzwfavhvmrIawGvkyfbkdYvdkygw,f}
[k udka&Tu ajymMum;oGm;cJhygonf/
(rZdr pufwifbm? 28)
73

txl;u@

2011 ckESpf vmeDnmESpftwGif; jzpfcJhonfh &moDOwk taetxm;rsm;udk awGU BuHKvm&NyD;


rkefwkdif;rSmvnf; owdjyKzG,f obm0 ab;tE&m,fjzpfvm

jrefrmEkdifiHwGif jzpfcJonfh &moDOwk tae
txm;rsm; vmeDnmESpfjzpfonfh 2011 ckESpf twGif; awGU
MuHKvm&NyD; rkefwdkif;rSmvnf; owdjyKzG,f obm0
ab;tE&m,f jzpfvmaMumif; owif;&&Sdygonf/

2011 ckESpf ESpfOD;ydkif; aqmif;&moDtwGif;u
a'o trsm;pkwGif tcsdeftcgr[kwf rkd;&GmoGef;rIrsm;udk
awGU MuHKcJh&NyD; rdk;&GmoGef;rI MuHK&NyD; aemuf&ufrsm;wGif
vnf; &moDOwkonf em&Dykdif;tvdkuf ajymif;vJrIrsm;
jzpfay:cJhaMumif;ESihf rkd;&GmoGef;rI? yljyif;ajcmufaoGUrIwdkY
wpfvSnfhpD awGU MuHKcJh&aMumif; od&Sd&onf/

aqmif;&moD vGefajrmufNyD;aemuf a&muf&Sd
vmonfh aEG&moDvnf; tcsdeftcgr[kwf rdk;&GmoGef;rI
rsm;udk rkd;&moDuJhodkYyif &ufqufeD;yg; awGU MuHKcJh&um
aeYtylcsdefrsm; xl;xl;jcm;jcm; usqif;NyD; aqmif;&moD
umvu at;jrjcif;ukd rMuHKcJh&aom a'orsm;wGifyg
at;jrrIudk ododomom awGU MuHKvm&onf/

]vmeDnmukd pNyD; cHpm;&wJh twGuf 'Dvdk
xl;jcm;wJh &moDOwk taetxm;awG MuHK&wmyg} [k
Myanmar Climate Change Watch rS a'gufwm
xGef;vGifu ajymMum;ygonf/

2011 ckESpf Zefe0g&Dv twGif;u tcsdef
tcgr[kwf rdk;&GmoGef;rI jzpfay:&mwGif oHwGJNrdKU? jynfNrdKU?
&efukef(urmat;)? atmifvH paomNrdKUwdkYwGif rdk;a&csdef
pHcsdefopf wifrIrsm; jzpfay:cJhonf/

NyD;cJhonfh rwfv twGif;wGifvnf; rdk;&uf
quf&GmoGef;cJh&m a&Tbdk? aejynfawmf(a&qif;)?
bm;tH? armfvNrdKif? usKdurD? zsmykH? c&rf;? r*Fvm'kH paom
NrdKUwdkYwGif rkd;a&csdef pHcsdefopfwifrIrsm; jzpfay: vmcJhonf/
xkdYjyifrkefwkdif;ukd owdjyK&onfh umv ra&muf&Sdao;
aom rwfvtwGif;wGif avzdtm;enf; &yf0ef; jzpfay:rI?
rkefwkdif;jzpfEkdif? rjzpfEkdif apmifhMunfh&rIrsm;vnf; &SdcJh
onf/

jrefrmEkdifiHonf 2009 ckESpf rSpwifum tpGef;
a&muf&moDOwk taetxm;udk awGYBuHKvm&NyD; 2010
jynfhESpfwGifvnf; ,if;odkYaom &moDOwkudkyif &ifqdkif
74

cJh&onf/

]aemufydkif;ESpfawGrSm yl&ifvnf; tvGefyl? rdk;
rsm;&ifvnf; tvGefrsm;? at;&ifvnf; tvGefat;wJh
tpGef;a&muf &moDOwkrsKd;ukdyJ MuHK&zdkYrsm;ygw,f} [k
a'gufwm xGef;vGifu ajymMum;onf/

tpGef;a&muf &moDOwk trsKd;tpm; wpfckjzpf
onfh vmeDnmonf rkefwkdif;rsm;jcif;? rkd;rsm;jcif;ponfh
pGwfpdkaom &moDOwk taetxm;ukd MuHK&wwfonfh
oabmobm0 &Sdaeonf/

2011 ckESpf vmeDnm\ xl;jcm;rIrSm ork'&m
jzpfpOf vmeDnm\ tiftm;onf tiftm; toifhtwifh
rQom &Sdaomfvnf; urmh avxktwGif; jzpfay:vmonfh
&moDOwk azmufjyefrIrSm vmeDnmordkif;wGif tqdk;qkH;
jzpfaeonf/

2010-2011 ckESpf vmeDnm &moDOwk azmuf
jyefrIrsm;udk MopaMw;vs? e,l;ZDvef? oD&dvuFm? tdEd,?
b&mZD;vf? tm*sifwD;em;? bdkvD;AD;,m;? tDauGa'g?
yDl;wdkY wGif MuHKawGUcJh&onf/

EkdifiHwum vmeDnm apmifhMunfha&; A[dkXme
rsm;u vmrnfh ar? ZGef? Zlvdkifvrsm;txd vmeDnm &Sdae
Ekdifao;aMumif; cefYrSef; xkwfjyefxm;Muonf/

jrefrmEkdifiH rkefwdkif;udk owdjyK&aom umv
rSm rkd;BudKumv jzpfaom {NyDESihf ar? rkd;vGefumvjzpf
aom atmufwdkbmESifh Edk0ifbmvwdkY jzpf&mwGif ,ck
tcg {NyDvodkY pwif 0ifa&mufvmjcif;? rkefwkdif; *kjyK&
onfh vmeDnmESpfjzpf aejcif;wdkYaMumifh rkefwkdif;ukd ,ck
rkd;BudK umvwpfavQmuf owdjyK oGm;&rnfjzpfonf[k
od&Sd&onf/
({NyD 2011)

txl;u@

oD;ESHrsm;\ tem*wf pkd;&drfae&



&moDOwktajctae a&&SnfcefYrSef;csufrsm;
udk avhvmvsuf &Sdaeonf/ w&kwf? ajrmuftar&duESihf
Oa&myEdkfifiHrsm; tygt0if urmhEkdifiH trsm;tjym;wGif
rdk;av0oESihf &moDOwk tajctaerSm pdkufysKd;oD;ESHrsm;
udk Ncdrf;ajcmufvsuf &SdaeayNyD/

w&kwf ta&SUajrmufa'o (,cifu rdk;acgif
a&&Sm;) twGif; oD;ESHrsm;rSm rdk;onf;xefpGm &GmoGef;rI
aMumihf ysufpD; qHk;IH;&zdkY &Sdaeonf/ ,efpDjrpf0Srf; vGifjyif
rSmvnf; a&atmuf epfjrKyfaeonf/ Oa&my? tar
&duefESihf uae'gEkdifiHrsm;wGifrl jyemrSm rdk;acgif
a&&Sm;rI jzpf\/

tar&duef awmifbufESihf taemufawmif
ydkif;jynfe,frsm;wGiftajcmufaoGYqHk;aom&moDOwkudk
ESpfaygif; rsm;pGmtwGif; MuHKawGYae&onf/ 2010 Zlvdkif
vuwnf;u rdk;r&Gmoavmuf &Sdaeonf/

tyl&Sdefjrifhrm;jcif;ESihf pdkxdkif;qenf;yg;jcif;wdkY
aMumihf oD;ESHrsm; rjzpfxGef;awmhbJ avjyif;rsm;aMumihf
awmrD;rsm;om avmifuRrf;&ef tajctaejzpfaeonf/
urmw0Srf;vHk;wGif pm;eyf&dum vHkjcHKzlvHka&; jyemrSm
BuD;xGm;vdkYvmaeonf/ 2010 ckESpf rdk;acgifa&&Sm;rIudk
BuHKawGY&NyD;aemufydkif; k&Sm;ESihf ,lu&def;EkdifiHwdkYwGif *sKHp
yg;txGuf enf;yg;vGef;jcif;aMumihf v,form;rsm;
taejzihf jynfyodkY wifydkYjcif;udk &yfwefYcJh&onf/


2011 ckESpfwGif 2 EkdifiHwGif tajctae
wkd;wufvmcJhaomfjim;vnf; Oa&myEkdifiHrsm;wGifrl pdkuf
ysKd;a&;wGif a&&Sm;yg;rIaMumifh *sKHESihf tjcm;yifr oD;ESH
rsm;rSm ESpf 30 twGif; txGuftedrfhyg;qHk; tajctaeudk
MuHKawGYae&onf/

,lauEkdifiHwGifvnf; ESpfw&mtwGif; t
ajcmufaoGYqHk; aEGOD;umvudk &ifqkdifcJh&onf/

aEGOD;&moD rdk;acgifa&&Sm;jyemrSm MuHK
awGY&wwfonfh udpjzpfonf/ ZGefvESihf Zlvkdifvqef;
umvrsm;wGif Oa&my aEGrkwfokefrdk; &GmjrJjzpfonf/

odkY&mwGif ,ckMuHKawGYae&onfh tm&SESihf
tmz&duwdkufrsm;wGif rkd;tqufrjywf &GmoGef;rIESihf
rwlyg/

Owk&moDESihf rdk;av0orSm yHkrSefr[kwfawmh
bJ wnfNidrfrI uif;rJhvsuf&Sdae\/

vlOD;a& wdk;wufrsm;jym;vmae&m tpm;tpm
ydkrdkxkwfvkyf&ef awmif;qdkvsuf&Sdonf/

odkY&mwGif uHraumif;vSonfrSm EkdifiH t
awmfrsm;rsm;wGif vdktyfcsufudk jznfhqnf;ay;&ef
&moDOwkrSm tajymif;tvJu jyem jzpfaeawmh
onf/
armu obm0 ywf0ef;usif owif;
Source: Aljazeera (20? ZGef? 2011)

tiwfab;udk aiGaMu;jzihf ajz&Sif; Ekdifygrnfavm



tmz&du OD;csKda'owGif vlxk 12 oef;rSm
tiwfab;'Pfudk qkd;0g;pGm cHpm;aeNyDjzpf&m aiGaMu;
tultnDjzihf tajz &SmEkdifygrnfavm/

tESpf 60 umvtwGif; tqdk;0g;qHk;aom
rdk;acgifa&&Sm;rI'PfESihf pm;eyf&dum rvHkavmufrIwdkYudk
cHpm;aeMujcif;jzpfonf/

qdkrm;vD,m;? tDoD,dk;yD;,m;ESihf uifnm
EkdifiHrsm;wGif jzpfyg\/ qdkrm;vD,m; jynfol 3 oef;rSm
tiwfab;'Pfudk BuHKawGY&awmhrnf/ aetdrfrsm;udk
pGefYcGgMuNyD; rdk*g'pf&I;? tDoD,dk;yD;,m;ESifh uifnmEkdifiH
rsm;odkY wzGJzGJ 0ifa&mufvmaeMuonf/

1 'or 6 bDvD,Ha':vm vdktyfonf[k

ukvor*u qdkygonf/ urmhbPfu a':vm oef;


500 udk pm;eyf&dum tultnD twGuf yHhydk; ay;
xm;NyD;jzpfonf/ tar&duef tpdk;&u a':vm oef; 431
oef;udk ta&;ay: pm;eyf&dum tultnDtwGuf yHhydk;&ef
qHk;jzwfxm;NyD;jzpfonf/

ta&;ay: tultnDrsm;rSm a&wdkrQom jzpfae
onf/ tiwfab;udk BuHKawGYae&onfh tmz&duOD;csKd
wkdif;jynfrsm;taejzihf a&&Snf tajz &SmEkdifygrnfavm/

aMuG;NrDuvnf; wif&Sdaejyefygonf/
armu pm;eyf&dumowif;
31 Zlvdkif? 2011
75

txl;u@

{&m0wDudk umuG,fMupdkY
76

(1) uG,fvGefoGm;aom jrpfBuD;rsm;



jrpfBuD;wpif;&JU t"du &SifoefrIu c&D;rdkif aygif;rsm;pGm? awmif
wef;awG? awmtkyfawG? vQKdajrmifawG? vGifjyifawG? NrdKU&GmawG? tauGY
taumuf axmifaygif; rsm;pGmudk jzwfoef; pD;qif;NyD; yifv,f (odkYr
[kwf) ork'&mxH aygif;pyf cdkvIH&jcif;yg/

yifv,fxH a&mufatmif rpD; qif;EdkifawmhwJh jrpfBuD;awGudk
aoqkH;w,fvdkY owfrSwfMuygw,f/ jrpfBuD; aoqkH;ovdk jrpfudk trSDjyK
&SifoefMuwJh jynfolrsm;&JU b0 &yfwnfrIawGvnf; tBuD;tus,f ysuf
pD;Mu&wmyg/ obm0w&m;aMumifhjzpfap? vlwdkY&JU zefwD;rIaMumifh
jzpfap vlYordkif; wavQmufrSm aoqkH;cJh&wJh jrpfBuD;awG trsm;BuD; &SdcJh
ygw,f/ vlYya,m*aMumifh aoqkH;cJh&wJh xif&Sm;wJh jrpfBuD; wpif;u
awmh w&kwfjynfu jrpf0g jrpfBuD; (Yellow River) yJ jzpfygw,f/

w&kwfjynf&JU t"dujrpfBuD; okH;pif; (,efZD? rJacgifeJY jrpf0g)
xJu jrpf0g jrpfBuD;udk w&kwfjynf&Jh rdcifjrpfBuD;vdkY owfrSwf wifpm;
Muygw,f/ESpfaygif;2,000ausmfoufwrf;&SdcJhNyD;w&kwfjynfajrmufydkif;
wdbufa'ou a&cJawmifrsm;qDu tpjyK? w&kwfjynfBuD; wckvkH;udk
rdkifaygif; 3,400 ausmf jzwfoef;NyD; bdk[dkif;yifv,f (The Bo Hai
Sea) xH pD;0ifcJhwmyg/ w&kwf EdkifiHom;awGtwGuf 'DjrpfBuD;[m tD*spf

atmif'if
77

txl;u@
EdkifiHu Edkif;jrpfBuD;vdkygyJ/ ,Ofaus;rIwdkY arG;zGm; &Sifoef
&m? ESpfaygif; axmifcsD wnfwHhcJhwJh atmifjrifrIrsm;&JU
txdrf;trSwf? aMumuf&GHUNyD; cefYjim;&wJh obm0 tiftm;
pkBuD; jzpfcJhygw,f/ tckawmh tJ'D jrpf0g jrpfBuD;[m ao
qkH; aeygNyD/ vlawG zefwD;wJh tnpftaMu;awG pGef;xif;?
trdIufo&kdufawG jynfhESuf? ajrmufrsm;vSpGmaom qnf
BuD;rsm;? a&umwmBuD;rsm;&JU vnfrsKdnpf tEdkifusifh cH&rI
awGeJY olYa&[m t&ifvdk roefY&Sif;awmh? olYa&pD;[m
t&ifvdk rwnfNidrfawmh? olYa&yrmP[m t&ifvdk rrsm;
jym;awmh? olY&JU c&D;[mvnf; yifv,fqD ra&muf Edkif
awmh 'DaeYrSmawmh aoqkH;aewJh jrpf0g jrpfBuD;[m w&kwf
jynf&JU obm0 ywf0ef;usif xdef;odrf;a&; *&krpdkufrIudk
txift&Sm; jyowJh trSwftom;wck tjzpfeJYom &yf
wnfae&ygNyD/ w&kwfjynfolrsm;eJY urmw0Srf;u wm0ef
od tzGJYtpnf;rsm;? tpdk;&rsm;u tjyif;txef axmufjy
a0zefMuvdkY tvefYwMum; Edk;xvmwJh wkwf tpdk;&u
jrpf0gjrpf jyefvnfxlaxmifa&; pDrHudef;awG pwif
aqmif&Gufaeayr,fh tvGefudkyJ aemufuscJhygNyD/

usaemfwdkY&JU {&m0wD jrpfBuD;vnf; jrpf0g jrpf
BuD;vdk yifv,fqD ra&mufEdkifawmhwJh b0rsKd; MuHK&
avmufatmifudkyJ tEdkifusifh cHae&ygNyD/ ucsif jynfe,f
u arc? rvdc jrpfqkHa'orSm w&kwf tpdk;&ydkif ukrPD
rsm;u aqmufvkyfaewJh jrpfqHkqnf pDrHudef;BuD; NyD;oGm;
cJh&if ,leefjynfe,fBuD; vQyfppf"mwftm;awG tvHk
tavmuf&NyD; pD;yGm;a&; ydkrdkwdk;wuf? jrefrmppfAdkvfawG
eJY tvdkawmf&d pD;yGm;a&;orm;awG tusKd;tjrwf jzpf
xGef;NyD; {&m0wDjrpfBuD;uawmh uG,fvGefoGm;wJh jrpf
rsm; pm&if;xJ aemufwdk;0ifa&muf? jrefrmjynfolawG
uawmh vuf&Sd qif;&J EGrf;yg;rIxuf tqaygif; rsm;pGm
edrfhusNyD; ukef;aumufp&m r&Sdavmufatmifudk qif;&J
Mu? ysufpD;Mu&rSmyg/ {&m0wDudk jrpf0g jrpfvdk b0rsKd;
ra&mufatmif usaemfwdkY tcsdefrD umuG,fMuzdkY ta&;
wBuD; vdktyfaeygNyD/

(2) qnf? a&umwm? a&avSmifwrH



pum;vkH; 3 vkH; uGJaeayr,fh t"dym,fu
twlwlygyJ/ jrpfudk jzwfNyD; jrpfa&pD;udk [efYwm;zdkY wnf
aqmufxm;wJh eH&HBuD; wckyg/ tJ'D eH&HBuD;eJY jrpfa&pD;udk
wm;NyD; tJ'D jrpfa&awGudk pkaqmif;zdkY a&avSmifuef
78

ac:wJh vlvkyf a&uefBuD; (Artificial


Lake) wckudk qufpyf wnfaqmuf&ygw,f/ tJ'Dvdk
jrpfa&pD;udk qnf (odkY) a&umwm (Dam) eJY [efYwm;?
jrpfxJu a&awGudk a&avSmifuef (Reservoir) xJrSm pk
aqmif;NyD; a&avSmifuef eHab;rSm uyfvsuf wnf
aqmufxm;wJh a&tm; vQyfppf"mwf xkwfvkyfa&;
wmbdkif (Turbine) BuD;rsm;eJY vQyfppf "mwfxkwfvkyfNyD;
oG,fwef;xm;wJh r[m "mwftm;vdkif;rsm;eJY tvdk&SdwJh
ae&mudk ydkYaqmifygw,f/ 'DjrpfqHkqnfu &rnfh vQyfppf
"mwftm; tm;vkH;eD;yg;udk wkwfEdkifiH? ,leefjynfe,fudk
wifydkYrSmyg/

a&umwmrSm a&wHcg;BuD;rsm; &Sdygw,f/
wmbdkifrsm;xJ a&awG jzwfoef;NyD; vQyfppf"mwftm;
xkwfNyD;wJh tcg tJ'D a&wHcg;BuD;rsm;u wqifh jrpfxJudk
rvdktyfawmhwJh a&awG jyefxkwf ay;rSmyg/ 'Dawmh jrpf
txufu usvmwJh a&udk a&umwmBuD;eJY ydwfqdkY
[efYwm;? a&avSmif uefBuD;xJrSm vdktyfwJh yrmP&wJh
txd pkaqmif;? vdktyfwJh yrmP &awmhrS tJ'D a&awGudk
vQyfppf "mwftm;xkwfrnfh wmbdkifBuD;awGudk jzwf
oef;? NyD;awmhrS rvdktyfawmhwJh a&awGudk a&wHcg;BuD;
rsm;uwqifh jrpf&JU atmufydkif;qDudk jyefvnf xkwf
vTwf ay;rSmyg/ 'g[mjzifh a&tm; vQyfppf"mwf xkwf rnfh
qnfpDrHudef; wck&JU a,bl,s vkyfief;pOfyg/

'Dawmh vQyfppf"mwftm; rsm;rsm; xkwfcsifwm
eJYtrQ? pkaqmif;&r,fh a&yrmPu ydkNyD;rsm;jym;? a&
umwmBuD;u ydkNyD; jrifhrm;? a&avSmifuefBuD;&JU tus,f
t0ef;u ydkNyD; BuD;rm;us,fjyefY? tJ'D a&umwmBuD;
aqmufvkyfzdkYtwGuf qnfaqmufvkyfrnfh ae&mu
z,f&Sm; ay;&rnfh vlxk&JU ay;qyf&rIu ydkNyD; rsm;jym;NyD;
jrpfatmufydkif;u vlxk&JU cHpm; emusif&rI? qkH;IH;rIawG
uvnf; ydkNyD; BuD;rm; eufdIif; ygvdrfhr,f/ tck jrpfqHk
qnf udpudk Munfhr,f qdk&if a&tm;vQyfppf uDvdk0yf 3
oef; 6 odef; uae 6 oef; (3.6 million kw - 6 million
kw) ESpfpOf xkwfvkyfzdkY arQmfvifhxm;wmrdkY qnfBuD;&JU
tvsm;eJY tjrifhu tifrwef BuD;rm;ygw,f/

tvsm; ay 500? tjrifh ay 500 qdkwm txyf
49 xyf taqmufttHk wckavmuf jrifhygw,f/ NyD;awmh
a&avSmifuefBuD;&JU {&d,m tus,ft0ef;uvnf; 295
'r 8 pwk&ef;rdkif qdkawmh {&d,m pwk&ef;rdkif 231
(Reservoir)

'r 2 &Sd wJh r[m &efukefNrdKUawmf xufvnf;BuD;?


{&d,m pwk&ef; rdkif 268 &SdwJh puFmylNrdKU
BuD;xufvnf; BuD;NyD;? tar&duef jynfaxmifpku
{&d,m pwk&ef;rdkif 301 &SdwJh e,l;a,muf
NrdKUawmfBuD;avmufudk us,f0ef; vSygw,f/

'Davmuf BuD;rm;wJh a&avSmifuefBuD;udk
aqmufvkyfzkdY jrpfqkHa'o w0dkufu aus;&Gmaygif;
47 &Gm a&TUajymif; ay;&rSm jzpfNyD; ucsifvlrsdK; 20000
ausmf olwdkY&Jh Zmwdajr? olwdkY&Jh bdk;pOfabmifqufu
tarG tESpfawGudk qkH;IH;Mu&rSmyg? ydkNyD;BuD;rm;wJh
qkH;IH;rI u awmh a&atmuf a&mufoGm;awmhrnfh
tjrJpdrf; opfawmBuD;awG? awmifwef;awG? vGifjyif
awGeJY ucsifvl rsKd;rsm; trGeftjrwf wefzdk;xm;MuwJh
zcif e*g;BuD;eJY om; e*g;ESpfaumif arG;zGm;&m?
aysmfjrL;&m jrpfqHka'oudk qkH;IH; &rSmyg? 'DqkH;IH;rI
awGudk b,fvdk avsmfaMu;eJYrS tpm;xdk;vdkY r&Edkifyg?

(3) jrpfatmufydkif;rS qkH;IH;rIrsm;



ydkNyD; &Sif;atmif trSwfpOfxdk;NyD; ajymjy
csifygw,f?

(u) tvsm;ay 500? tjrifhay 500 &SdwJh
a&umwmBuD;u arceJY rvdc jrpfBuD; ESpfpif;u
pD;qif; vmwJh a&awGudk ydwfqdkY [efYwm;NyD; e,l;
a,mufNrdKU BuD;avmuf us,fjyefYNyD; 66 xyf taqmuf
ttHk wck avmufjrifh (ay 950) wJh a&avSmifuef
BuD;xJrSm t&if odrf;qnf; xm;vdkufrSmyg/ 'gaMumifhrdkY
{&m0wDjrpfBuD;&Jh yifr tp[m arceJY rvdc r[kwfawmh
yg? jrpfqkHqnfBuD; jzpfoGm;ygNyD? jrpfqkHqnfBuD;u
a&vTwfay;rSom {&m 0wD qufvuf pD;qif; EdkifrSmyg?

(c) tJ'D a&avSmif uefBuD;xJrSm vdktyfwJh a&
yrmP&zdkY tcsdeftawmfMum pkaqmif;&rSmyg/ tcsKdU qnf
BuD;awGrSm a&umwmtjynfh a&pkcsdef wESpfuae wESpf
cGJ Mumygw,f/ a&avSmifuefBuD; a&pkaewJh tcsdefrSm
{&m0wD jrpfBuD;xJ a&pD;rSm r[kwfyg/

(*) a&avSmifuefxJrSm a&jynfhNyD;wJh aemuf
vQyfppf"mwftm; xkwfvkyfNyD; rvdkawmhwJh a&udk a&wH
cg;BuD;rsm;u wqifh {&m0wDjrpfxJ xkwfvTwfrSm jzpfyg
w,f/ tJ'DtcgrS {&m0wD jyefvnf pD;qif; Edkifygvdrfhr,f/
'gayr,fh a&awGu npfywfNyD; roefY&Sif;awmhyg/


(C) a&umwmu xkwfvTwfwJh a&u
roefY&Sif;awmhvdkY tJ'Da& (Polluted Water) npfnrf;
a& udk aomufokH;Mu&rnfh vlawG? wd&pmefawG twGuf
a&m*gb,awG &apygw,f/ a&avSmifuefBuD; udk,f
wdkifu jcifvdk iSufzsm;pwJh a&m*gb, jzefYa0wwfwJh
ydk;rTm;awG pka0; yGm;rsm;&m a'oBuD; jzpfvmNyD; ywf0ef;
usif vlxk&Jh usef;rma&;udk tBuD;tus,f xdcdkuf apEdkif
yg w,f/

(i) arceJY rvdc jrpfrsm;u pD;qif;vmwJh a&
[m EkH;rsm;? oJrsm;udkyg o,faqmifvmcJhNyD; tJ'D EkH;awG?
oJawG (Sediment) u {&m0wDjrpfaMumif; wavQmuf
jrpfnmydkif;rSm ajrMoZm tifrwefaumif;wJh EkH;wif
ajrEkawG zefwD;ay;NyD; jrefrmEdkifiH&JU pdkufysdK;a&; vkyfief;
udk tBuD;tus,f axmufyHh aewmyg/ qnfBuD; NyD;oGm;
&ifawmh tJ'D EkH;awG[m a&avSmifuefBuD;&JU atmufajc
rSmyJ tenfxdkif usef&pfcJhNyD; jrpfatmufydkif;udk b,fvdkrS
a&mufrSm r[kwfawmhyg/ EkH;wifajrEk yg;&Sm;oGm;rnfh
79

jrpf0uGef;ay:rSm pdkufysKd;a&; vkyfief;awG xdcdkufygvdrfh


r,f/

(p) qnfBuD;uyJ jrpftwGif; ig; tygt0if
a&ae ow0grsm;&JU jrpfzsm;uae jrpfaMumif; wavQmuf
a&TUajymif; oGm;vmrIudk ydwfqdkY [efYwm; vdkufygvdrfhr,f/
ig;rsKd;qufwkH;rI? ta&twGuf &Sm;yg;rIawGu a&vkyf
ief; vkyfudkifolrsm;udk tBuD;tus,f xdcdkufygvdrfhr,f/

(q) jrpfa& yrmPeJY a&pD;udk qnfBuD;u
xdef;csKyf vdkufNyDrdkYvdkY jrpftwGif; oabFmrsm;? armfawmf
rsm;? avSrsm;eJY c&D;oGm;vmrI[m ydkNyD; cufcJ vmygvdrfh
r,f/ jrefrmEdkifiH&JU NrdKUaygif;? &Gmaygif;rsm;pGm? qdyfurf;
aygif; rsm;pGm[m {&m0wD jrpfaMumif;wavQmuf 0J,m
wzufwcsufrSm wnf&SdaeMuNyD; c&D;oGm;vma&;eJY
ukefpnf pD;qif;rItwGuf 'DjrpfBuD;udk jrefrmEdkifiH&Jh vlOD;
a& 60%u tm;udk; ae&wmyg/ a&enf;oGm;wJh jrpfBuD;
twGif;? a&wdrf oGm;wJh jrpfBuD;twGif;? a&pD; enf;NyD;
rrSefwJh jrpfBuD; twGif;rSm oabFmrsm;? armfawmfrsm;?
avSrsm; rdk;&moDuvGJ&if usefwJh tcsdefawGrSm oGm;vm
EdkifrSm r[kwfawmhyg/

(ps) a&pD;aES;NyD; a&yrmP enf;oGm;wJh jrpf
BuD;&JU urf;yg; wzufwcsufu jrpfa&udk trSDjyK NyD;ayguf

aewJh 'Da&mufawmawG ysufpD; ukefygvdrfhr,f/ 'D


a&mufawmawG r&SdawmhwJh twGuf urf;yg;awG NydKus
NyD; {&m0wDjrpfeJY jrpfvufwufrsm; twGif;rSm aomif
xGef;NyD; tJ'D ajryrmPu a&yrmPxuf ydk rsm;vm
ygvdrfhr,f/ a&enf;oGm;wJh jrpfBuD;eJY 'Da&mufawmawG
ysufokOf;rIu {&m0wD jrpff0Srf;a'oudk ajcmufaoGYZkH
tjzpf toGif ajymif;vdkufygvdrfhr,f/

(n) wcgw&H rdk; tjyif;txefeJY tquf
rjywf &GmoGef;wJh tcg qnfxJrSm a&yrmPu qnfu
xdef;xm; Edkifwmxwf tqrwef ydkrsm; vmwwfyg
w,f/ tJ'D tcgrSm a& tiftm;aMumifh qnfNydKus rSmudk
a&SmifwJh taeeJY qnfa& wHcg;awGudk zGifhNyD; a&awG &kwf
w&uf xkwfypfwwfMuygw,f/ tJ'D ta&;ay: a& xkwf
rIu {&m0wD jrpfxJudk awmifus acsmif;a&awG 'v
a[m t&Sdeft[kef BuD;rm;pGm pD;qif; vmovdkrsdK; jzpfyg
vdrfhr,f/ jrpfxJrSmvnf; urf;NydKxm;vdkY aomifawGu
urf;yg;xuf ydkjrifhaewJh tcsdef? urf;yg;rSmvJ 'Da&muf
awmawG r&SdawmhwJh tcsdefrSm 'Da&pD;qif;rIu jrpfeJY
rvSrf;rurf;u NrdKU&Gmrsm;udk a&vTrf;rdk;wJh txd jzpfEdkifyg
w,f/ucsifjynfe,ftwGif;u NrdKU BuD;rsm; tm;vkH; eD;yg;
'D &kwfw&uf a& vTrf;rdk;rI'Pfudk rMumcP cHpm;Mu&rSm

a&xknpfnrf;rIaMumihf aoaMu ysufpD;


Mu&onfh jrpf0gjrpftwGif;rS ig;rsm;
80

txl;u@
yg/

(#) jrefrmEdkifiHrSm ajcmufaoGYwJh tcsdef? aEG&m
oD (azazmf0g&Dvuae arv twGif;) qnfxJrSmvnf;
a& enf;rSmrdkY qnfu a&jyef xkwfwmvnf; tvGefenf;
NyD; {&m0wDjrpftwGif; a&pD;qif;rI r&Sdoavmuf jzpf
awmh rSmyg/ tJ'DtcsdefrSm {&m0wDjrpf pD;0if&rnfh b*Fvm;
yifv,f (Andaman Sea) u a&awGu {&m0wDjrpf
bufudk jyefvnf pD;0ifNyD; {&m0wD jrpf0uGef;ay: wckvkH;
qm;iefa&awG vTrf;oGm;ygvdrfhr,f/ aEGukefvdkY rdk;&moD
pyg; pdkufysdK;&rnfh tcsdefrSm qm;iefa& vTrf;NyD; ysufpD;ae
wJh v,fajrawGu jrefrmEdkifiH v,form;xkBuD;&JUtusKd;
pD;yGg;udk tBuD;tus,f xdcdkufrSm jzpfovdk jrefrm wEdkif iH
vkH; qefpyg; &Sm;yg;rI? pm;eyf&dum rvHkavmufrIrsm; jzpf
ay: ygvdrfhr,f/

txufrSm wifjyxm;wmawGeJY obm0 ywf
0ef;usif ysufpD;rI? &moDOwk azmufjyefrI? &Sm;yg;opfyif
rsm;? yef;rsm;? a&aeow0grsm;? iSufrsKd;pkrsm; rsKd;wkH;
aysmufuG,frIawG aygif;pyf vdkufr,fqdk&if w&kwf
tpdk;&&JU {&m0wD jrpfzsm;rSm jrpfqHkqnf wnfaqmuf
jcif;[m jrefrmjynfol oef;aygif;rsm;pGmudk pD;yGm;a&;?
vlrIa&;? usef;rma&;? touf&Sifoefa&;? pm;eyf&dum
zlvHka&;? EdkifiHa&; tbufbufu twdkif;tq r&Sd
ysufpD;aprSmyg/ olwdkY&Jh EdkifiHrSm jrpf0gjrpfBuD; aoqkH;
oGm;wJh om"u txift&Sm; &SdvsufeJY usaemfwkYd EdkifiHu
rdcif jrpfBuD;udk owfzdkY BudK;pm;aewm[m w&kwf tpdk;&
u jrefrmjynfolrsm;udk wdkuf&dkuf zdESdyf? apmfum; aewm
vdkY usaemf ,lqygw,f/

w&kwf tpdk;&eJY yl;aygif;NyD; jrefrm jynfolrsm;udk
vlYtcGifhta&; csdK;azmufaewJh? jrefrmEdkifiH&JU rdcifjrpfBuD;
udk owfjzwfaewJh jrefrm ppfacgif;aqmifawGudkvnf;
tvGef tHhMordygw,f/ wu,fawmh olwdkYawGvJ rsKd;&dk;
pOfquf {&m0wDeJY BuD;jyif;NyD; {&m0wD&JU apmifha&SmufrI
udk cH,l cJhMu &olawGyg/ {&m0wD[m usaemfwdkY tm;vkH;&JU
tar jzpfovdkY olwdkY&JU tarvnf; jzpfygw,f/ {&m0wD&JU
aus;Zl;awG olwdkY tay:rSmvnf; trsm;BuD;&Sdygw,f/

uawmh ]qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;eJY yaysmufa&;} ygyJ/


OD;odef;pdefu OD;aqmifNyD; aqG;aEG;yGJawG? pmwrf;zwfyGJ
awG tBuD;tus,f jyKvkyf aeMuwmyg/ OD;odef;pdef&JU
pD;yGm;a&; tMuHay; tzJGYacgif;aqmif a'gufwmOD;jrifhu
vnf; 2011 ckESpf arv 20-21 &ufaeY? aejynfawmfrSm
usif;ywJh ]aus;vufa'o zGHYNzdK;a&;ESifh qif;&JEGrf;yg;rI
yaysmufa&; tvkyf&kH aqG;aEG;yGJ} rSm ]jrefrmEdkifiHwGif
qif;&J EGrf;yg;rI avQmhcsa&;? a&SUquf aqmif&Guf&efrsm;}
qdkwJh pmwrf; wapmif wifoGif;cJhygw,f/ olY&JU pmydk'f
aygif; 97 yk'f &SdwJh pmwrf;rSm pmydk'f trSwf 57 uae 87
txd pmydk'faygif; 30 eJY jrefrmEdkifiH&JU v,f,mpdkufysdK;a&;
u@udk OD;pm;ay; wifjyoGm;wm awGY&ygw,f/ olY&JU
wifjycsufawGuawmh v,f,mu@udk jrifhwifjcif;
[m qif;&JEGrf;yg;rI yaysmufa&;twGuf t"du us
aMumif; tpcsDNyD; qefpyg; pdkufysKd;xkwfvkyfrIudk jynf
wGif; zlvkH&kHru jynfyudk wdk;jrifh wifydkY a&mif;csEdkifzkdY?
urmay:rSm t"du qefpyg; pdkufysKd;xkwfvkyfa&mif;cswJh
EdkifiHtqifhudk ta&mufvSrf;zdkY? tJ'DtwGuf tpdk;&&JU
rl0g' csrSwfrI? 0efBuD;Xmersm;&JU taumiftxnfazmfrI?
v,form;rsm;eJY yk*vdu ukrPDrsm;&JU tcef;u@?
wdusrSeu
f efwJh pm&if;Z,m;rsm;jyKprk ?I v,form;rsm;udk
tcGifhta&; taumif;qkH; zefwD;ay;zdkYeJY aps;uGuf topf
awG &SmazGzdkY? ajr,mydkifqdkifrIawGudk jyifqifzdkY pojzifh
tMuHjyKxm;wm awGY&ygw,f/ tjcm; pD;yGm;a&; tMuH
ay;rsm;uvnf; pmwrf;awGwifMu?aqG;aEG;Muygw,f/
'gayrJh olwdkY&JU pmwrf;awGu OD;jrifh&JU pmwrf;vdk vlxk
Mum;xJ a&mufrvmwJh twGuf bmawG tMuH jyKw,fqdk
wm rodEdkifyg/

'gayrJhvnf; a'gufwmOD;jrifh&Jh pmwrf;rSm {&m
0wD jrpfBuD;&JU ta&;BuD;rI taMumif; wvkH;rS rygwm awGY
&ygw,f/ jrefrmEdkifiHrSm qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;?
yaysmufa&; twGuf jrefrmEdkifiH&JU t"du pD;yGm;a&;jzpfwJh
v,f,mu@udk jrifhwif&r,f/ urmY qeftxGufqkH;
EdkifiHjzpfatmif BudK;pm;&r,f/ v,form;awG twGuf
tusKd;pD;yGm;awG zefwD;ay;&r,f qdkwm rSefuefwJh tMuH
jyKcsufyg/ 'gayrJh tJ'D v,f,mpdkufysKd;a&; vkyfief;&JU
t"du tm;xm;&m? {&m0wD jrpfBuD;udk b,fvdk umuG,f
(4) qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;

OD;odef;pdef MuHhzGHYorw jzpfvmNyD;wJhaemuf oifhw,f/ apmifha&Smufoifhw,f qdkwmawG wvkH;
jrefrmEdkifiHwGif;rSm us,fus,fjyefYjyefY ajymqdkvmMuwm wyg'rS aqG;aEG;? tMuHay;wm rawGYyg/ usaemfu q&m
81

jrpfqHktvS

OD;jrifhvdk pD;yGm;a&; ynm&Sif r[kwfayr,fh {&m0wDudk


ru,fwif? rumuG,f? rxdef;odrf;bJeJY jrefrmEdkifiHrSm
qif;&JEGrf;yg;rI yaysmufzdkY rajymeJY? avsmhusatmif
awmif vkyfEdkifrSm r[kwfbl;vdkY ajymcsifygw,f/ {&m0wD
jrpfBuD;rsm; jrpf0gjrpfvdk aoqkH;oGm;cJh&if usaemfwkdY
jynfolawG[m ukef;aumufp&mawmif &SdrSm r[kwf
awmhbl;vdkYvnf; ajymcsifygw,f/ 'gaMumifhvnf; q&m
OD;jrifh tygt0if ynm&Sifrsm;u jrefrmppfacgif; aqmif
awGudk jrpfqkHqnf wnfaqmufa&; pDrHudef;BuD;udk &yf
wefYzdkY &J&Jwif;wif;? wm0efodod ajymoifhw,fvdkY
awmif;qdkcsifygw,f/

rMumcifrSm qif;&J EGrf;yg;rI yaysmufa&; aqG;
aEG;yGJudk aejynfawmfrSm xyfrH usif;yOD;r,f/ tJ'D aqG;
aEG;yGJudk a':atmifqef;pkMunfeJY EdkifiHa&; ygwDrsm;u
udk,fpm;vS,frsm;udkvJ zdwfMum;r,fvdkY Mum;od &yg
w,f/ 'Dwcgjzifh wm0ef&Sdolrsm;u wm0ef ododeJY {&m
0wD jrpfBuD;udk u,fwifa&;? umuG,fa&;? &J&J&ifh&ifh
aqG;aEG;Muvdrfhr,fvdkY arQmfvifhrdyg&JU/

82

(5) wm0efodolrsm;u ajymaeMuNyD



wm0ef&SdolawGu rajymMuao;ayrnfh wm
0efodolrsm;uawmh ajymaeMuygNyD/ 'DuaeY jrefrmEdkifiH
wGif;u vpOfxkwf? tywfpOfxkwf r*Zif;awG? *sme,f
awGrSm {&m0wDjrpfBuD;&JU wefzdk; BuD;rm;rIeJY {&m0wDjrpf
BuD; rysufpD;atmif xdef;odrf; apmifha&Smuf&rnfh wm0ef
awGudk ynm&SifawG? pma&;q&mawG? uAsm q&mawG?
umwGef;q&mawGu tifwmAsL;awG? aqmif;yg;awG?
0wKawG? uAsmawG? umwGef;awGeJY wifjy aqG;aEG;aeMu
ygNyD/

pmrzwfwJh ppfacgif;aqmifawG rodMu&if
awmifrS pmzwfwJh jynfolawG odem;vnf aeMuygNyD/
wcsKdU pma&;q&mawGu pmay a[majymyGJawGrSm vlxk
udk {&m0wDjrpfBuD;&JU twd'kuawG taMumif; &J&J wif;
wif; a[majym aeMuygNyD/ tJ'D yk*dKvfrsm;&JU wm0ef odrIeJY
wm0ef,lrIudk aus;Zl; wifrdNyD; tJ'Dvdk wm0ef odolawG
rsm;vmzdkY? vlxk&JU odem;vnfrIuae tiftm;tjzpf
ajymif;vJNyD; {&m0wDudk umuG,fEdkifMuzkdY arQmfvifhrdyg&JU/

tJ'D wm0efodolawG&JU wifjyrIawGxJu
wckudk rQa0csifygw,f/ tJ'gu xif&Sm;wJh pma&;q&m?
uAsmq&m armifpdef0if; (ykwD;ukef;) &JU a[majymcsufyg/

r*vFm'kHNrdKUe,frSm 2011 ckESpf arv 15 &uf aeYrSm usif;y


wJh pmaya[majymyGJ wckrSm ajymcJhwmvdkY odd&yg w,f/
tJ'D a[majymyGJrSm q&marmifpdef0if;u {&m0wD jrpfBuD;
taMumif; uAsmESpfyk'feJY wifjy cJhygw,f/

q&marmifpdef0if;u ucsifjynfe,fu {&m
0wD jrpfqHka'oudk vGefcJhwJh 15 ESpf (1996 xifygw,f)
avmufu a&mufzl;cJhw,fvdkY qdkygw,f/ tJ'DrSm jrpfqkH&JU
tvStyudk olcHpm; MunfEl;NyD; olYtudk&JU wdkufwGef;rIeJY
uAsmwyk'fudk wxdkifxJ pyfrdygowJh/ tJ'D uAsm&JU acgif;
pOfu ]tifcdkifrGef&JU ajc&if;rSm} wJh/ tifcdkifrGef qdkwmu
arceJY rvdcqHkwJh ae&mrSm rm;rm;BuD; wnf&SdaewJh
awmifwef;BuD;&JU trnfyg/ olYuAsmudk q&marmif
pdef0if;u 'Dvdk &Gwfjyygw,f/

]tifcdkifrGef&JU ajc&if;rSm}

aemfh uAsm[m raumif;awmhygbl;}wJh/ rESpfu (2010


ckESpf) jrpfqkHudk olwacguf xyfa&mufygowJh/ tJ'D
tcsdefrSmawmh olY&Jh ]urmwnfo jrefrmjynf a[h &,f
vdkY a~uG;aMumfNyD; pD;aernfh} jrpfBuD;[m aemuf wESpf
awmifrS cHygOD;rvm;vdkY ol oHo, jzpfrd&ygw,f wJh/

uAsmq&mu qufajymygw,f/

{&m0wD jrpfBuD;[m jrefrmjynf&JU toufaoG;
aMumygwJh/ NyD;awmh ar;cGef;xkwfygw,f/ tJ'D touf
aoG;aMumBuD; r&Sdawmh&if usaemfwdkY &SdEdkifygOD;rvm;/
jrefrmjynfBuD; qufvuf &SifoefEdkifygOD;rvm;/ tJ'D em
usif aMuuGJpdwfeJY uAsmq&mu aemufxyf uAsm
wyk'fudk a&;NyD; &Gwfzwfjyygw,f/ uAsm&JU acgif;pOfu
]jrpfaum}wJh/


]jrpfaum}

arceJYrvdc
qkHrdMu 'DrSm/
oHa,mZOf jrpfqHkjzpf
cspfMuaomtcg?

jrpfraumatmifvdkY
opfawmwdkY pdrf;vef;&ayrnf?
a&a0awmawG qdkif;pdkYpdkY
rdIif;ndKU ndKU rIH&D?

ork', jrpfESpfpif;&JU
cspfjcif;zGJY tvuFm
{&m0wD&,fvdkYjzpf?

csif;wGif;eJY {&m0wD
a&jymMunforQ jrefrmhaoG;a[h?


wawmvkH;ajymif? wawmifvkH;vif;
urmwnfo

jrpfusOf;rSm aomifawGay:awmh
jrefrmjynfa[h &,fvdkY a~uG;aMumfNyD;

aemift&SnfrarQmf jrefrm aysmufatmifvdkY
pD;aernfh jrpf/

udk,fhaoG;udk udk,fjyefaomufNyDvm;

pdk;aMumufzG,f tysufoabmeJY

uAsmq&mu {&m0wDjrpfBuD;udk ]urmwnf
jrpfaumrnfh aeY/ /
o jrefrmjynfa[h&,fvdkY a~uG;aMumfNyD; pD;aernfhjrpf}
vdkY &J&J0Hh0Hh wifpm;cJhygw,f/ vGefcJhwJh 15 ESpfuyg/
usaemfwdkY wdkif;jynf&JU opfawmBuD;awG? tzdk;
uAsmq&mu qufajymjyygw,f/ &opmaywck&JU wef wefowKawG? ausmufrsuf &wemawG? obm0 t&if;
zdk;udk tcsdefumveJY a'oay:rSm ,SOfNyD; tcsdefwdkif;rSm? tjrpfawGudk jrefrm ppfacgif;aqmifawGu olwdkY&JU t&Sif
a'owdkif;rSm rSefrS aumif;w,fvdkY qkH;jzwf&w,fvdkY qdk ocif w&kwftpdk;&xH yPmqufo vmbfxdk; yoae
ygw,f/ vGefcJhwJh 10 ESpfu a&;xm;wJh pmwyk'f? uAsm w cJhwm ukefoavmuf &SdaeygNyD/ tckxyfNyD; jrefrmEdkifiH&JU
yk'f[m 'DaeYacwfeJY rudkufnDawmhbl; qdk&if tJ'Dpm[m toufaoG;aMum {&m0wDjrpfBuD;eJY tjcm; jrpfBuD;
aumif;w,fvdkY rac: Edkifbl;wJh/ tJ'Dvdk ajymNyD; uAsm awGudkyg jrefrm ppfacgif;aqmifawGu w&kwf tpdk;&xH
q&mu 0rf;enf; aMuuGJpGm nnff;wGm;ygw,f/ ]us vufndK;xdk; a&mif;pm;vdkufygNyD/ 'gudk uAsmq&m armif
83

jrefrmjynfolawG uawmh
vuf&Sd qif;&J EGrf;yg;rIxuf
tqaygif; rsm;pGm edrfhusNyD;
ukef;aumufp&m
r&Sdavmufatmifudk
qif;&J Mu? ysufpD;Mu&rSmyg/
{&m0wDudk jrpf0g jrpfvdk b0rsKd;
ra&mufatmif usaemfwdkY
tcsdefrD umuG,fMuzdkY
ta&;wBuD;
vdktyfaeygNyD/

pdef0if;u ]udk,fhaoG;udk udk,fjyef aomufNyDvm;} vdkY


ememusifusif nnf;wGm;&if; jrpfBuD;awG aum atmif
vkyfwm[m jrefrmEdkifiH ysufokOf;atmif vkyfwmyJvdkY
&J&J&ifh&ifh pGyfpGJvdkufwmyg/ q&marmifpdef0if;vdk {&m
0wDjrpfBuD;bufu trSefw&m;udk &J&J0Hh0Hh ajym&JolawG
ydk ydk rsm;vmygap? 'Dpum;awGudk oufqdkifol
tmPm&Sifrsm;vnf; jywfjywfom;om; Mum;MuNyD;
trSm; jyifEdkifMuygap/

(q&marmifpdef0if;&JU a[majymcsuf tjynfh
tpHkudk 'Dae&mrSm ttp://www.4shared.com/audio/
JhKO0JbZ/MgSeinWin_20110515_ThuTaRaThaS.html

em;axmif Edkifygw,f/)

(6) jrpfBuD;em;? ivsifeJY puefY 20



usaemfh&JU Zlvdkifv 8 &uf aeYpGJeJY jzefYcsdcJhwJh
]{&m0wDudk u,fwifMupdkY} pmwrf;rSm ]jrpfqHkqnf[m
ppfudkif; ivsif jywfa&GU aMumBuD;eJY eD;vdkY ivsifrsm; vIyfcJh
&if jrpfBuD;em; NrdKU BuD; wNrdKUvkH; puefY 20 twGif;rSm a&
atmuf epfjrKyfoGm;Edkifw,f} vdkY ynm&Sifrsm;&JU owday;
csufudk wifjycJhygw,f/ tJ'DrSm puefY 20 qdkwmjzifh rjzpf
84

Edkif? vGefvGef;NyDvdkY a0bef aqG;aEG;MuwmawGudk pma&;


q&mwa,muf&JU Face Book pmrsufESmrSm awGY&yg
w,f/ ]'Dvdkqdk&if a&[m wem&Dudk rdkif 5400 avmuf
EIef;eJY pD;qif;&rSmrdkY rsm;NyDxifw,f}vdkY pma&;q&mu
qdkygw,f/ wa,mufu usawmh ]rdepf 20 udk ajymwm
xifw,f/ enf;enf; ydk a&;rdoGm;wm rsm;vm;} vdkYajz
ygw,f/ wa,mufu usawmh ]toH&JU jrefEIef;urS
wem&Dudk 768 rdkifrdkY a&&JU tjrefu toHxuf 7 qausmf
jrefaeNyD}vdkY axmufjyjyefygw,f/ wcsKdU uawmh ]trSm;
BuD;wckudk vufqifhurf; jzefYa0vdkufrdygNyD} qdkNyD; aemif
w &aeMujyefygw,f/ usaemf uawmh tHhMordygw,f/

puefY20? rdepf 20? 2em&D? em&D 20 qdkwmu
t"du r[kwfyg/ ivsif'PfaMumifh qnfBuD; NydKus
NyD; jrpfBuD;em; NrdKUBuD; a&atmuf a&mufEdkif w,fqdkwmudk
owday;jcif;u t"duyg/ puefY20 qdkwmudk oHo,
jzpfvdkY usaemfh pmwrf; wckvkH;udk vufrcHbl;? r,Hkbl;
qdk&ifvnf; &Sdygap/ opfyif wyifcsif;udk aphaphpyfpyf
vdkufMunfhNyD; opfawmtkyfBuD; wckvkH;udk rjrifovdk
jzpfaeygw,f/ puefY 20 qdkwmudk oHo,jzpf aqG;aEG;
aernfhtpm; jrpfBuD;em; NrdKU BuD; a&atmuf ra&muf
atmif b,fvdk tcsdefrD umuG,fMurvJ qdkwmudk
tav;teuf aqG;aEG;Mu? wm0ef,l aqmif&GufMu&if
b,favmuf aumif;vdkufrvJ/

qnfBuD; NydKuszdkYu ivsifaMumeJY eD;wmtjyif
tjcm; taMumif;&if; ESpf&yf &Sdygao;w,f/ rdk;tBuD;
tus,f tqufrjywf &GmNyD; jrpfa&BuD;wJh tcgrSmvnf;
qnfxJrSm xdef;xm;EdkifwJh a&yrmPudk tvGeftuGH
ausmfvGefNyD; a&zdtm;'Pf rcHEdkifbJ qnfusKd; wwfyg
w,f/ 2006 ckESpf arvrSm rdk; tBuD;tus,f &GmoGef;vdkY
jrpfBuD;em;&Jh ajrmufbuf 10 rdkifavmuf tuGmrSm &SdwJh
usdefc&ef (Ching Hkrang) qnfNydKtufNyD; usdefc&ef&Gm
a&vTrf;rdk; cH&NyD; vl 5 OD; aoqkH;cJh&ygw,f/ tJ'D
umv rwdkifcifuvJ 0ga&SmifqnfBuD; NydKysufcJhNyD;ygNyD/
ucsifjynfe,frSm tJ'Dvdk rdk;onf;xefpGm &GmoGef;NyD; arc?
rvdc jrpfa&BuD;NyD; a&vTrf;rdk;rIudk 1950? 1960? 1979?
1980? 1997? 2004? ckESpfrsm;rSm awGYMuHK cJh&NyD;ygNyD/
1979 ckESpf a&vTrf;rdk;rIrSm jrpfBuD;em;NrdKU wNrdKUvkH;eD;yg;
a&jrKyf cJhygw,f/ aemufwaMumif;uawmh w&kwf qnf
rsm;&JU t&nftaoG; nHhzsif;rIaMumifhyg/ w&kwfjynfrSm

1975 ckESpf Mo*kwfvrSm &Sifrefwef (Shimantan) eJY


befausmif (Banqiao) qnfBuD;awG NydKvJawmh
taqmufttHk 6 oef;ausmf ysufpD;? vl 11 oef;ausmf
tdk;tdrfrJh jzpfNyD; vl ESpfodef; av;aomif;ausmf aoqkH;cJh
& ygw,f/

'Dawmh jrpfqHkqnfBuD; NydKuszdkYu rdk;BuD;NyD; jrpf
a&vTrf;vdkY? qnf&JU t&nftaoG;nHhjzif;vdkYeJY ivsif vIyf
vdkY pwJh taMumif; okH;yg;xJu waMumif;aMumif;
jzpfap?ESpfaMumif;pHkvdkYjzpfap? okH;aMumif;pvkH;aygif;pHkvdkY
jzpfap? jzpfvmEdkifwJh udpyg/ usdefc&efqnf? 0ga&Smif
qnfrsm;xuf tqaygif;rsm;pGm BuD;rm;vSwJh qnfBuD;rdkY
'DqnfBuD; usKd;ysuf cJh&ifjzifh (puefY 20 rSmjzpfap? rdepf
20 rSmjzpfap? 2 em&DrSmjzpfap) qnfBuD; atmufajc
rvSrf;rurf;u jrpfBuD;em;NrdKU BuD; a&atmuf a&muf oGm;
Hkru a&xJ arsmyg ysufpD;oGm;rSmyg/

DISSENT qdkwJh pmapmif&Jh 2011 ckESpf
aqmif;ul;^aqmif;&moDxkwf (AUTUMN-WINTER
2011) rSm Melody Kemp a&; wJh KACHIN CAPERS qdkwJh aqmif;yg;rSm? pmrsufESm 32 rSm a[m'Dvdk
a&;xm;ygw,f/ ]wu,fvdkYrsm; urmajrBuD;u a&GUvsm;
NyD; (jrpfqHk)qnf NydKvJcJh&if jrpfatmufydkif;rSm wnf&SdwJh
vl wpfodef;cGJausmf aexdkifwJh ucsifjynfe,f&Jh NrdKU awmf
BuD;[m puefY 20 twGif;rSm aysmufqkH; oGm;vdrfhr,f}
(If the earth moves and the dam collapses,
the downstream capital of Kachin State, a
city of over 150,000, would disappear in 20
seconds.)? Melody Kemp u MopaMw;vs vlrsdK;

pma&;q&mr wa,mufjzpfNyD; tm&S wdkufrSm tESpf 20


ausmf aexdkifaeol jzpfygw,f/ olr[m tifrwef MoZm
BuD;rm;wJh tar&duef ywf0ef;usifqdkif&m owif;
tzGJYtpnf; (U.S. Society for Environmental
Journalism) &JU tzGJY0if wa,mufvnf; jzpfygw,f/

(7) trsKd;om;a&;vIyf&Sm;rI

{&m0wDudk u,fwifa&;? jrpfqHkqnf wnf
aqmufa&;udk uefYuGuf [efYwm;a&;[m trsKd;om;a&;
vIyf&Sm;rIBuD;jzpfw,fvdkY usaemf ajymcJhygw,f/ usaemf
wdkY tm;vkH; nDnmzszs vIyf&Sm;Mur,fqdk&if 'D trsKd;om;
a&; vIyf&Sm;rIBuD;uae {&m0wDudk u,fwifEdkif&kH? um

uG,fEdkif&kHrQru usaemfwdkY EdkifiH&JU 'Drdkua&pDa&;?


vlYtcGifhta&;? jynfwGif; Nidrf;csrf;a&;eJY trsKd;om; jyef
vnf oifhjrwfa&; atmifyGJrsm;yg &&SdEdkifr,fvdkYvnf; us
aemf av;av;eufeuf ,HkMunfygw,f/

'DvIyf&Sm;rI BuD;uae EdkifiHwumrSm w&kwf
tpdk;&u jrefrmEdkifiHudk udkvdkeD jyKaerI? jrefrmjynfolrsm;&JU
tusKd;pD;yGm;udk wdkuf&dkuf zsufqD;aerIawGudk vlod&Sif
Mum; uefYuGuf IHUcs Edkifygvdrfhr,f/ jrefrmjynfolrsm;&JU
rauseyfrI? EdkifiHwum rdom;pkBuD;&JU a0bef IHUcsrIawG
atmufrSm w&kwf tpdk;& [m olY&JU jrefrmjynfolrsm;tay:
tEdkiftxuf jyKusifhrIudk &yfwefYvmEdkifygw,f/

NyD;awmh vnf; jynfwGif;rSm jynfolawGu?
q&marmifpdef0if;vdk wm0ef odolawGu jrefrm ppf
acgif;aqmifawGudk ]udk,fhaoG;udk udk,fjyef raomufMu
zdkY}? ]trdEdkifiH&JU toufaoG;aMumudk a&mif; rpm;zdkY}? ydk
NyD; &J&J&ifh&ifh? us,fus,favmifavmif awmif;qdk zdtm;
ay;EdkifMur,f qdk&if jrefrm ppfacgif;aqmifawGvnf;
olwdkY&JU w&kwf tpdk;&tay: tvGeftuGH rSDcdkae&rI awG
udk jyefvnf pOf;pm;okH;oyfNyD; &Sufwwfvm Edkifygw,f/

'DjrpfqHk a&umwmBuD;udk qufaqmuf aeo
ucsifjynfolrsm;? jrefrmjynfolrsm;&JU ]uefYuGuf IHUcsrI}
udk olwdkY qufvuf &ifqdkifae&rSm jzpfovdk ucsif vGwf
ajrmufa&; wyfrawmfeJY jzpfaewJh ppfyGJawGudkvJ &yf wefY
EdkifrSm r[kwfyg/ usaemfwdkY&JU {&m0wD umuG,fa&; trsKd;
om;vIyf&Sm;rIBuD;ujrefrmppfacgif;aqmifawGudkw&kwf
opmcHNyD; w&kwfvdkorQ ay;ae&wmxuf jrefrmEdkifiH
om; tcsif;csif; rausvnfrIawGudk Nidrf;csrf;pGm aqG;aEG;
ndEdIif; ajz&Sif;Mu&if w&kwf tygt0if b,f EdkifiHjcm;
tpdk;&udkrS aMumufrae&yJ *kPfodum&Sd&Sd? ]urmwnf
o? jrefrmjynf a[h&,fvdkY a~uG;aMumfNyD;} &yfwnfEdkif
rSm jzpfaMumif;? odjrifvm apEdkifrSm jzpfaMumif;yg/
av;pm;pGm
atmif'if
Mo*kwf 2? 2011
aungdin@uscampaignforburma.org

85

udk ysufpD;apw,f/ rD;&IdU zsufqD;&ifvnf; xGufvmwJh


"mwfaiGUawG[m tdkZkef;vTmukd xdcdkufNyD; zefvHktdrf
oufa&mufrIawG jzpfvmEdkifw,f/ jrpfacsmif;awGxJ
pGefYypf&ifvnf; a&ow0gawGtwGuf tE&m,f&Sdw,f/
tJ'Dvkd obm0 ywf0ef;usif tay: xdcdkufysufpD; apEkdif
wmaMumifh yvwfpwpftdwf roHk;pJGzkdYeJY vuf&SdoHk;pJG
aewmawGukd avsmhcszdkY tckvkd pDpOf aqmif&Gufwmyg} [k
LOME tzJGUu ajymjyonf/

LOME \ vufurf;pmapmifxJwGif yvwf
pwpf trIdufrsm;onf ajrxJwGif aqG;ajrh ysufpD;&ef ESpf
aygif; 30 rS 1000 txd MumwwfNyD;? vlom;rsm;\ rqif
rjcif oHk;pGJrIaMumifh urmYobm0ywf0ef;usif (a&xk? ajr
xk? avxk) ukd qdk;qkd;&Gm;&Gm; xdcdkufysufpD; apEkdif onf[k
azmfjyxm;onfukd awGU&onf/

wpfqufwnf; pGefYypf ypnf;rsm;tm; avsmhcs
um obm0 ywf0ef;usiftwGuf taxmuftul
jzpfap&ef yvwfpwpftdwf toHk;jyKrIESihf oufqkdifaom
vlwdkif; vkdufemEkdifonhf enf;vrf;ig;rsKd; azmfjyxm;onf
ukdvnf; awGU&onf/ if;enf;vrf;rsm;rSm ---

obm0ywf0ef;usif ESihf

yvwfpwpf

LOME (Lovers of Myanmar Environ-

ment) tzGJU\ obm0 ywf0ef;usif xdef;odrf;a&; twGuf

yvwfpwpftdwf roHk;pJGa&;ESihf yvwfpwpfrS ywf0ef;


usif xdcdkufapyHkwdkYukd trsm;jynfolwkdY od&Sd ap&ef ynm
ay; vufurf; pmapmifrsm;jzifh aqmif&Gufae aMumif;
od&onf/

]vlwpfOD;[m wpfaeYudk MuGyfMuGyftdwfESpfvHk;
oHk;w,fqdk&if vlOD;a& ajcmufoef;ausmf &SdwJh &efukef
NrdKUrSm MuGyfMuGyftdwf 10 oef;ausmfavmuf aeYpOf pGefYypf
ae&wmaygh/ aemufNyD; yvwfpwpftdwf[m ajrqDvTm
86

(1) Reduce (toHk;jyKrIavsmhcsjcif;)


(2) Reuse (trIduftjzpf pGefYypfjcif; rjyKbJ jyefvnf

toHk;jyKjcif;)
(3) Recycle (ukefMurf;tjzpfoHk;NyD; topfjyefvnf

xkwfvkyfjcif;)
(4) Reject (toHk;jyK&ef rvkdtyfygu oHk;pGJzkdY jiif;

y,f&ef)
(5) Return (oHk;NyD; tdwfcGHrsm;tm; pkxm;NyD; jyefvnf

toHk;jyKEkdifaom ae&modkY jyefydkY&ef) wkdY jzpf

onf[k od&onf/


txufyg enf;vrf;rsm;ukd toHk;jyKNyD; yvwf
pwpf pGefYypfypnf; avsmhenf;atmif vlwkdif; ryifryef;
aeYpOf aqmif&GufoGm;EkdifaMumif; LOME tzGJUu ajym
ygonf/
Ecovision *sme,frS ul;,l azmfjyygonf/

rsKd;wHk;rnfh tE&m,feSifh &ifqdkifae&aom



urmBuD; ylaEG;vmjcif;? avxka&xk npfnrf;
vmjcif;? a&aeow0grsm; &SifoefaeEkdifonfh &yf0ef;rsm;
ysufpD;jcif; wdkYaMumifh yifv,fa&ae ow0gwdkY\ &Sifoef
&yfwnfa&; tBuD;tus,f Ncdrf;ajcmuf vsuf&SdNyD; tvGef
BuD;rm;aom ab;tE&m,fqdk;eSifh &ifqdkifae&aMumif; odyH
ynm&Sif tzGJUu avhvm awGU&Sdxm;onf/

IPSO tzGJYu atmufpzdkY wuodkvfwGif OD;
aqmifvsuf usif;ycJh&m a&xk npfnrf;jcif;? tufppf "gwf
vGefuJjcif;? ork'&ma& ylaEG;vmjcif;? tvGeftuRH yifv,f
ig;zrf;vmjcif;? atmifpD*sif qkwfavsmhvmjcif;? ponfh
pkaygif; tusKd;qufrsm;udk xdktpnf;ta0;u pl;prf; az:
xkwfcJhonf/

urmajray:wGif rsKd;pdwfrsm; tBuD;tus,f rsKd;
jyKef;vmonfh awGY&Sdcsufrsm;ESifh tvm;wl tcsufrsm; t
wdkif; yifv,fork'&mwGifvnf; awGY&Sd&aMumif; ynm&Sif
tzJYGuqdk\/ rsKd;quf wcktwGif;rSmyif oEmausmufwef;
uJhodkY t&mrsm; yifv,f a*[pepf wpfckvHk;eSifh rsKd;pdwfrsm;
aysmufqkH;rnfh tajctae eSifh &ifqdkifae&NyD/

IUCNobm0ywf0ef;usif xdef;odrf;a&; ekdifiH
wum tzGJY\ yl;aygif;Mum;jzwf tpD&ifcHpmudk UN odkY wif
jycJhonf/ yifv,fa&jyif a*[pepff qkwf,kwf ,dk,Gif;vm
onfh tjrefEIef;onf arQmfvifhxm;onfxuf ydkNyD; jrefqef
vsuf&SdaMumif; 4if;avhhvmawGY&SdcsufwGifaz:jyxm;onf/
IPSO \odyy
H nm&yfqdik &f m 'g&u
dk w
f m]tJvufpaf &mf*sm}
u ork'&mrsm;onf vlom; rsKd;quf\ tarGjzpfNyD; 4if;wdkY
&Sifoefa&;tay: Ncdrf;ajcmufcH ae&onf[k wu,f ,Hk
MunfygaMumif; ajymcJhonf/

avxkxJodkY xkwfvGwfaeonfh umAGef'dkif
atmufqdkuf"gwf yrmP tajymif;tvJeSifY yifv,f ork'
&mu pkyf,laom yrmP wdkY rnfrQ BuD;rm;aMumif;? ,cifeSifh
,ck EdIif;,SOf ajym&ef cufaomfvnf; umAGefoHo&m t
wGif; twdwfjzpf&yf tajctaeqdk;rsm; xkxnf yrmP
BuD;vGef;aom rsKd;okOf;rI toGifvuPmw&yf jzpfae
onfrSm trSefwu,f jzpfaMumif; 4if;ynm&Sifu xyf

yifv,f ow0grsm;

ajymonf/

urmhjzpfpOfordkif;wGif tm;vkH; r[kwfonfh
wdkif urmvHk;qdkif&m xkxnfBuD;rm;aom rsKd;wkH;rnfh t
a&;BuD; rsKd;pk 5 rsdK;vHk; eD;yg; ysufokOf;ab; qdkufEkdifonf/

urmylaEG;vmjcif;? ork'&mwGif tufppf"gwf
vGefuJvmjcif;eSifh atmifpD*sif"gwf avsmYenf;vmjcif;?
ponfh tcsuf 3 csufaMumifY jzpfEdkifajc&SdaMumif; tzGJYBuD;
18 zGJYu ynm&Sif 27 OD; u axmufjyxm;onf/

4if;tcsufBuD; 3 csufonf ,aeYtxd yifv,f
ork'&mwGif jzpfay: aeqJ&SdNyD; yifv,f a*[pepfudk jyif;
jyif;xefxef xdcdkufaponfY Oyrmtjzpf 1998 ckESpfwGif
BuHKcJh&onfh oEmausmufwef;rsKd; ]t} jcif;(coral
bleaching) jzpfpOfu urm&Sd tylydkif; oEmausmufwef;
16% aoqHk;apaMumif; xkwfaz: ajymonf?

tvGeftuRH yifv,fig;zrf;jcif;u pD;yGm;jzpf ig;
t&if;tjrpfrsm;udk qkwf,kwfapNyD; rsKd;pdwf 90% xuf
renf; avsmhqif;vmaMumif; ajymonf/

yifv,fork'&m tem*wf\ pdefac:rIrSm tvGef
BuD;rm; us,fjyefYaeonf/ odkYaomf rsKd;qufa[mif;eSifY
rwlbJ uRefawmfwdkY wpfckck vkyfzdkYvdkonf? uRekfyfwdkY urm
udk umuG,fzdkYu ta&;BuD;aeNyD/ ,ckyif csufcsif; vkyf&
rnfh tcsdefqdkonfudk odoihfaMumif; IUCN tBuD;wef;
tMuHay; 'efvufzdkavu ajymonf/

urmBuD;udk aecsifhpzG,f&yf0ef; jzpfvmap&ef
ta&;ygaomudprsm; - atmifpD*sif"gwf ,ckxuf w0uf
ydkNyD; xkwfvTwfjcif;? urmYudk yHkrSef jzpfatmif xdef;odrf;
xm;&if; rdk;av0o vnfywfyHkudk rxdcdkufapjcif;? r&Sd
rjzpfaom t&if;tjrpfrsm; rqHk;&HI;apjcif; - ponfwdkY jyK
vkyf urmBuD; vnfywfykH pepfudk xdef;ausmif;ouJYodkY
yifv,f ork'&mudk xdef;odrf; apmifha&Smuf &rnf[k tP
0gaA' ynm&SifwdkYu &Sif;jyonf/
0if;jrifharmif
Source: CNN

87

txl;u@

f
h
i
S
E
;
f
i
c
j
m
v
J
v
;
f
i
m
y
j
a
k
w
DO

&mo
m

u
d
&
f
y
pm;e
S&m;yg;rI

88


&moDOwk ajymif;vJrIaMumifh jzpfay:vmwJh tylcsdef jrifhrm;rI
aMumifh rdk;&GmwJh yHkoPmefawG ajymif;vJ jzpfay:vmwmu urmhae&m
tawmfrsm;rsm;u pm;eyf&dum xkwfvkyfrIudk Ncdrf;ajcmufvm aew,fvdkY
odyHynm&SifawGu ajymygw,f/

'gaMumifhvnf; vmrnfh ESpf (40)avmuf twGif; urmhtyl
ydkif; a'oawGu pm;eyf &dum&Sm;yg;rI ydkrdk BuHKawGY &EkdifwJh tajctaeawG
udk okawoe vkyfNyD;awmh tpD&ifcHpm xkwfjyefcJhMuwmyg/ tJ'D tpD&ifcH
pmu tHhMop&m aumif;vSwJh tajzrsKd; xGufvmwm awmh r[kwfygbl;/
bmaMumifhvJ qdkawmh vuf&Sd tajc taerSm pm;eyf&dum avmufirI
r&SdwJh tajctaeawG eJY &ifqkdifae&wJh a'owcsKdU[m tem*wfrSmvnf;
tvm; wl ydkqdk;wJh tajctaeawGeJY &ifqkdif &ekdifw,fvdkY awGY&Sd cJh Muwm
aMumifh jzpfygw,f/


&moDOwk ajymif;vJrI[m ukd,fht&yfa'orSm
rdk;av0o ajymif;vJrI jzpfay: vmapygw,f/ vlw
a,mufcsif;pD tay:rSmvnf; ydkNyD;awmh oufa&mufrI
awG jzpfapEkdifygw,f/ aemuf rdk;av0o ajymif;vJrIu
vlwpfa,muf&JU toufarG; 0rf;ausmif;rIudk b,f
avmufxd xdcdkufapovJ/

tJ'Dajymif;vJrIeJY vdkufavsmnDaxG jzpfatmif
b,favmuftxd ajymif;vJ aexkdifekdifovJ qdkwJh
tay:rSmvnf; trsm;BuD; rlwnfaeygw,f/ ]zD;vpf
aomwGef;} [m ekdfifiHwum wd&pmefarG;jrLa&; okaw
oeXmeu jzpfNyD; ekdifiHwum pdkufysKd;a&; okawoeXme
eJY yl;wGJNyD; vkyfwJh 'DtpD&ifcHpmudk yl;wGJNyD; a&;om;cJhol
wpfO;D vnf;jzpfygw,f/]oabmuawmhtJ't
D aMumif;
t&m oHk;&yfudk yl;aygif;NyD;awmh avhvm MunfhzdkYyg}/

zdvpfaomwGef;eJY olYvkyfazmf udkifzufawGu
tem*wfrSm pm;eyf&dum &Sm;yg;rIeJY BuHKawGY &ekdfifacs &SdwJh
ae&mawGudk odcsifaeMuolawG jzpfygw,f/ t"du
tm;jzifhawmh &moDOwk ajymif;vJrI tjzpfqHk;a'o? tJ'D
ajymif;vJrIawGudk cHEdkif&nfr&SdwJh a'oeJY tJ'dD ajymif;vJ
rIawGudk b,favmufxd ajz&Sif;ekdifvJ qdkwJh oHk;csuf
udk tajccHNyD; avhvmcJhMuwmyg/ wjcm; avhvmrIawG
uawmh &moDOwk ajymif;vJrIaMumifh tajctaeawG
b,favmufxd wdk;wufajymif;ovJ... qdkwm jzpfyg
w,f/ 'gayr,fh 'Dvdk ajymif;vJrIawGu pm;eyf&dum vHkNcHK
rIudk b,favmufxd tusKd; oufa&mufrI &SdovJ... qdk
wmudk avhvm&wmu ydkcufcJw,fvdkY zdvpfaomwGef;
u ajymygw,f/

]&moDOwk ajymif;vJrIu pm;eyf&dum &Sm;yg;rI
udk b,favmufxd wdkuf&dkuf oufa&muf apcJhvJ/
aemuf tJ'Dajymif;vJrIudk vlxku b,favmufxd cHekdif
&nf&SdovJqdkwmudk od&zdkYu tawmfav; cufw,f qdk
awmh uRefawmfwdkY Mum;cHe,fudk oHk;Muw,f}/

rdk;av0o ajymif;vJvmrIu pdkufysdK;ajrae&m
trsm;tjym;&SdwJh a'oawGudk ydkNyD; xda&mufrI jzpfap
wmaMumifh tJ'D pdkufysdK;a&; vkyfaewJh ae&mawGudk Mum;
cHe,ftjzpf oHk;NyD; cHekdif&nf b,favmuf&Sd? r&Sd avhvm
cJhMuygw,f/ wcg b,fxd cHekdifpGrf; &Sd? r&SdqdkwJh tajc
taeukd odekdifzdkU uav;i,fawG tm[m& csKdUwJhwmu
BuD;xGm;rIEIef;udk b,favmufxd xdcdkufapovJ qdkwJh

trsKd;om; pm&if;tif;awGudk avhvmcJhw,fvdkY qdkyg


w,f/

]'gu a&&Snf pm;eyf&dum vHkavmufrI r&SdwJh
tajctaeudk avhvmzdkYtwGuf Mum;cHaumif; wpfck
jzpfw,f}/

tJ'D &&SdvmwJh tcsuftvufawGudk pkaqmif;
NyD;awmhrS vmrnfh 2050 ckeSpfavmuf us&if tylydkif;
a'oawGrSm tylcsdef b,favmufxd ajymif;vJekdifrvJ/
rdk;&GmoGef;rI twkdif;twm b,favmufxd &SdekdifrvJ qdk
wJh ajryHkudk qGJcJhMuwmyg/ Oyrmtm;jzifh tylcsdefjrifhvm
&if tylydkif; a'oawGrSm pdkufysKd;&moD wdkEdkifacs &Sdw,fvdkY
cefYrSef;ygw,f/

pdkufysKd;&moDtcsdef 5%avmuf enf;oGm; Ekdif
acs&SdwJh a'oawGudk tpD&ifcHpmu avhvmxm;NyD; tJ'D
a'oawGrSm vloef;aygif; 370 avmuf qdk;usKd;awG
cHpm; &ekdifw,fvdkY qkdygw,f/ tJ'Dqdk;usKd;awG cH&ekdifwJh
a'oawGuawmh awmiftm&Su tdEd,/ aemuf ekdif*sD;
&D;,m;? Edkif*sm? rmvDeJY wjcm; taemuftmz&du ekdifiH
awG ql'ef? tDoD,dk;yD;,m;? ,l*ef'g? ZefbD,meJY ta&SU
e,feJY awmifydkif; tmz&duekdifiHawG jzpfw,fvdkY qdkdyg
w,f/ 'Da'oawG[m vuf&Sd taetxm;rSmudku
iwfrGwf acgif;yg;rIeJY &ifqkdifae&wJh a'oawG jzpfw,f
vdkY zdvpfaomwGef; u ajymygw,f/

]ajym&&ifawmh olwdkYtwGuf eSpfxyfuGrf;
epfemw,fvdkY qkd&rSmayghAsm}/ pawmh[krf; tajcpdkuf
ekdifiHwum okawoeXme (SIPRI) u tck oDwif;ywf
twGif; xkwfjyefcJhwJh tpD&ifcHpm xJrSmvnf; vHkNcHKa&;eJY
obm0 t&if;tjrpf qufpyfrI&SdwJh taMumif; azmfjy
xm;NyD; obm0 t&if;tjrpfu vHkNcHKa&;qkdif&m udp&yf
awGrSm xdyfwef;udk a&mufvmapwJh taMumif;tcsuf
awG trsm;tjym; &Sdw,fvdkY axmufjy xm;ygw,f/

tJ'DxJu ta&;ygwJh tcsuf (2) csufudk
wifjy&r,f qkd&ifawmh yxrtcsufu obm0 t&if;
tjrpf &Sm;yg;wJh udpyg/ wleD;&Sm;ekdifiHrSm qEjyyGJawG jzpf
ay: NyD; wkdif;jynfukd eSpfaygif;rsm;pGm tkyfcsKyfvmcJhwJh
acgif;aqmif jyKwfus oGm;&wJh t"du taMumif;awG
xJu wck[m pm;eyf&dum &Sm;yg;rI tay: vlawG pdk;&drf
ylyef vmMuwJhtwGuf jzpfw,fvdkY qdkygw,f/

urmwvTm; rauseyfrIawG jzpfay:aewJh t"d
89

u taMumif;t&if;rSmvnf; pm;eyf&dum &Sm;yg;rIeJY


ukefaps;EIef;awG BuD;rm;vmwJh udpu ta&;ygwJh
tcef;u@u yg0ifygw,f/ 'kwd, tcsufuawmh
obm0 t&if;tjrpfawG &Sm;yg;&jcif; taMumif;awG
xJrSm pD;yGg;a&; tiftm;BuD; EdkifiHawG jzpfvmMuwJh
w&kwfeJY tdEd,vdk wdkif;jynfawG ay:xGufvmwm
aMumifh jzpfw,fvdkY qdkdygw,f/

tJ'D wkdif;jynfawG wdk;wuf zGHYNzdK;vmavav
obm0 t&if; jrpfawGukd ydkrdk tvdk&Sd vmavavyJvdkY
qdkygw,f/ tckvdk BuD;rm;wJh jyemBuD; ESpfck &SdaewJh
txJ &moDOwk ajymif;vJrIqdkwJh jyem xyfwdk;
vmjyefwm jzpfyg w,f/ ]epfuG'f} [m NAdwdef tajcpdkuf
umuG,fa&;eJY vHkNcHKa&;qkdif&m axmufvSrf;a&;tzGJY
(IHS Janes) u 0efxrf; wpfOD; jzpfovdk vHkNcHKa&;
qkdif&m udp&yfawGudk tBuHay;wJh DANAMATE tzGJY&JU
tBuD;tuJvnf; jzpfygw,f/ &moDOwk ajymif;vJrIu
jyem tcuftcJawGeJY &ifqdkifae&NyD; jzpfwJh urmh
ae&m tcsKdUrSm tylcsdef jrifhrm;rIudk jzpfay: apwJh BuD;rm;wJh
vHkNcHKa&;qkdif&m pdk;&drfrIawGudk jzpfay: apw,fvdkY olu
ajymygw,f/

]wlnDrI r&SdwJh tmz&duwdkuf twGif;u a'o
wcsKdUrSm Owk&moD ajymif;vJrIeJU tylcsdef jrifhwufrIawG
jzpfvm&if vlawG tpkvdkuf tNyHKvdkuf wpfae&m uae
wpfae&m udk a&TUajymif; vmMuwm awGY&ygw,f/ tJ'Dvdk
vlawG wpfEdkifiHuae wpfEdkifiHudk a&TUajymif; vmMuNyD
qdk&ifawmh y#dyuawG jzpfzdkY tvm;tvmawGvnf; ydk
rdkjzpf xGef;vmygw,f}/

wpdwfwydkif; tm;jzifhawmh vlom;awGu
ausmufrD;aoG;eJY wjcm; avmifpmqDawGudk toHk;jyK
aeMuwJhtwGuf urmBuD;[m ylaEG; vmaew,fvdkY odyH
ynm&Sif trsm;pkku ,HkMunfaeMuwmyg/ pD;yGm;a&; zGHYNzdK;

90

vmrI? tkyfcsKyfa&;qkdif&m rl0g'awGeJY vuf&Sd jzpfay: aewJh


y#dyuawGuvnf; urmh Owk&moD ajymif;vJrIudk
twdkif;twm wpfcktxd tusKd; oufa&mufaew,f
qdkwmudk odyH ynm&SifawGu axmufjyajymqdk aeMu
wmyg/

ygarmu csufu&dkufpf[m 2007 ckESpfu
ukvor*u OD;aqmif jyKvkyfcJhwJh &moDOwk ajymif;vJrI
qkdif&m tpdk;&csif; ndEdIif;a&;tzGJYrSm tzGJY0iftjzpf wm0ef
xrf;aqmifcJhol wpfOD; jzpfygw,f/ &moDOwk ajymif;vJ
rIudk cHEkdif&nf r&SdwJh wdkif;jynfawG[m tJ'D jyemudk
ajz&Sif;EdkifpGrf; tenf;qHk; wdkif;jynfawG jzpfovdk vlOD;a&
zGHYNzdK;rIvnf; trsm;qHk; wkdif;jynfawG jzpfw,fvdkY olu
ajymygw,f/

'gaMumifhvnf; tJ'D wkdif;jynfawGrSm pm;eyf
&dum tvHktavmuf&EkdifzdkY tcuftcJawG BuHKawGY
ae&w,fvdkY qddkygw,f/ ]'gaMumifhvnf; okawoe
vkyfief;awGtwGuf csnf;oufouf r[kwfbJ tJ'D jy
emawG avsmhyg;oGm;a&;qkdif&m tpDtpOfawG csrSwf
ekdifzdkYeJY ajz&Sif;Ekdifa&; qdkif&m enf;AsL[mawG csrSwfEdkifzdkU
&efyHkaiGawG wdk;jrifhay;zkdY vdktyfwmaygY}/

csrSwf vkyfaqmifoifhwJh enf;AsL[mawGxJ
rdk;acgifrIeJY a&&Sm;rIukd cHekdif&nf&SdwJh aumufyJoD;ESHawG
ajymif;vJ pdkufysKd;zdkY? a&udk acRwm oHk;pGJzdkYawG tygt0if
vmr,fh q,fpkeSpfawGtwGif; BuHKawGYekdifwJh Owk&moD
ajymif;vJrIawGaMumifh pdkufysKd;oD;ESHawGeJY arG;jrLa&;
wd&pmefawG ysufpD;r,fhta&; umuG,fEkdifzdkY tmrcH
awGxm;a&;wdkY jzpfw,fvdkY uRrf;usifolawG ajymwmudk
wifjy&if; 'Dwywf odyHeJY enf;ynmu@udk 'DrSmyJ
&yfem;vdkufygw,f/
aZmf0if;vdIif
(odyHeJY enf;ynmu@ VOA)

tifwmAsL;

jrpfqHka&umwm
qdk;usKd;-aumif;usKd;

OD;oef;vGifxGef; / / ucsifjynfe,f jrpfqHkrSm wnf


aqmufaewJh a&tm;vQyfppf xkwfvkyfa&; a&umwm
BuD;[m tvGeftE&m,f BuD;rm;wJhtwGuf vkyfief;
qufvuf rvkyfaqmifoifhaMumif; avhvmcsuf
tpD&ifcHpm wcku 2009 ckESpfuwnf;u tqkdjyKxm;
ayr,fh 'Dvkyfief;rSm &if;EDS; jrKyfESHxm;wJh w&kwftpdk;&eJY
jrefrmtpdk;&bufuyg vpfvsL&IcJhygw,f/ w&kwfeJY jref
rm ynm&SifawG uGif;qif; avhvmNyD; wifjycJhwJh 'D
tpD&ifcHpmudk vlod&SifMum; xkwfjyef aMunmcJhjcif;
r&Sdygbl;/ 'D tpD&ifcHpmudk rMumcifurS &&Sd zwf&IcJh&wJh
w&kwfeJY tmqD,Hta&; avhvmokawoe jyKaewJh
tar&duefEdkifiH UC Berkeley wuodkvfu OD;rif;Zif
u ADGtdkatudk atmufygtwkdif; ajymqdkygw,f/

OD;rif;Zif /
/ yxrqHk; awGYwmuawmh pmrsuf
ESm (900) ausmf avmufqdkawmh csufcsif; rzwfjzpfbl;/
aemufawmh zwfMunfhvdkufwJh tcgrSm tapmydkif;
uvnf; odyfNyD;awmh w&kwfynm&SifawGu t"du
a&;w,fqdkawmh? pdwfxJrSmvnf; w&kwfjynfqkdawmh
omomxdk;xdk; a&;rSmyJqdkNyD; usaemfu ,lqxm;wm/
tJ'D ,lqcsufeJY zwfwm? zwf&if;eJY wcgrS rMum;bl;wJh
tcsuftvufawG odcJh&w,f/

Oyrm 'D jrpfqHka&umwm (7) ck aqmufwJh
txJrSm a&umwm wckwnf;udku puFmylxuf ydkNyD;
BuD;w,f/ e,l;a&mhcfNrdK YBuD; wNrdK Ypmavmuf&Sdw,f/

urmay:rSm (15) ckajrmuf tBuD;qHk; a&tm;
vQyfppf a&umwmBuD;jzpfr,f/ 'grsKd;awG Mum;&w,f/
91

tJ'grsKd; Mum;&wJhtjyif tqkd;qHk; Mum;&wmu tcke


ajymovdk 'Du&r,fh a&tm;vQyfppfudk wpf&m &mcdkifEIef;
vHk; w&kwfjynfuyJ tusKd;aus;Zl;&r,f/ 'Dzufaemuf
ydkif; owif; Mum;&wmu 99% w&kwfjynfzufudk
a&mif;NyD; jrefrmjynfudkawmh 1% jyefa&mif;r,fvdkY
owif; Mum;&w,f/ tJ'DvdkrsKd;[mawG Mum;&w,f/

ydkqdk;wmu 'D a&umwmBuD;[m ppfudkif;
jywfa&G YaMum vkdYac:wJh ivsifaMumBuD;em;rSm &Sdw,f/
'D[muvnf; tm&SwdkufrSm ivsifawG rMumcP vIyf
wJh twGufrdkY 'D[mu tE&m,frsm;w,fvdkY ynm&SifawG
u oHk;oyfMuw,f/ 'D ivsifaMumBuD;u jywfa&G YaMum
BuD; u wckckrsm; jzpfcJh&if a&umwmBuD; NydKoGm;Edkifw,f/
tJ'Dvdk r[kwfbJeJY a&umwm a&avSmifuefBuD;u tcke
ajymovdk puFmylEdkifiHxuf BuD;wJh tcgMuawmh tJ'D
avmufBuD;wJh [mBuD;uae a&yrmPaMumifhvnf;
jywfa&GUaMumudk oGm;NyD; vHIYaqmfovdk jzpfEdkifw,f/ 'Dvdk
jzpfNyD; a&BuD;vdkY&Sd&if jrpfBuD;em;NrdK YBuD;u puefY (20)
twGif; a&jrKyfEdkifw,fvdkY ynm&SifawG ajymwmudk Mum;
&awmh tifrwefrSyJ wkefvIyfygw,f/

tJ'D a&umwmaqmufr,fh {&d,m ywf0ef;usifudkyJ


qef;ppf&ao;wm jzpfygw,f/ usefwJh jrpftaMuydkif;
{&m0wDjrpf taMuydkif;wdkY? {&m0wDjrpf0 uGef;ay:ydkif;wdkY
usefwJh taMumif;tcsufawG trsm;BuD;&Sdw,f/ t"du
tcsuf (9) csuf/ tJ'gawGudk ravhvm&ao;bl;/

yxr wcsufwnf;eJYyif w&kwftpdk;&u
tcke ajymwJh CPI uvnf; w&kwftpdk;&ydkif; ukrPD
jzpfygw,f/ w&kwftpdk;&eJY jrefrmtpdk;&wdkYu wcgwnf;
'guawmh tajctae r[efawmhbl;vdkY xifNyD; usefwJh
avhvmrIawGudk qufrvkyfckdif;bJ &yfvdkufwmvdkY
Mum;od&ygw,f/
OD;oef;vGifxGef;/ / 'D tpD&ifcHpm pNyD;xGufwJh jyKpk
NyD;wJh tcsdefu 2009 ckESpf/ tJ'D 2009 ckESpfaemufydkif;rSm
jrpfqHka&umwm vkyfief;awGuvnf; pwifaeNyD/
wjcm; a&umwmvkyfief;awGuvnf; pwifaeNyDqdk
awmh 'D tpD&ifcHpmudk vHk;0 vspfvsL&INyD;awmh tvkyf
awGudk 'Dtwkdif;yJ rsufpdrSdwfNyD;awmh vkyfaewJhoabm
udk qdkvdkcsifwmvm;/

OD;rif;Zif/ / wcsKdU tydkif;awGrSm vkdufemrI


&Sdaumif;&Sdvdrfhr,f/ Oyrm usaemf Mum;wmu w&kwf
ynm&SifawGeJY w&kwftmPmydkifwcsKdUeJY pum;ajymwJh
tcgrSm olwkdY ajymwmu Oyrmqdk&if jrefrma&T Yajymif;
cH&wJh v,form;awG? ucsifa'ocH wkdif;&if;om;awGudk
avsmfaMu;ay;w,f/ tpD&ifcHpmuawmh 10% avmuf
awmh &if;EDS;jrKyfEHSrI&JU 10% avmufudk avsmfaMu; ay;cdkif;
ygw,f/ 'gayrJh w&kwftpdk;&uawmh 'gudk 5% ay;w,f
vdkY od&ygw,f/ 'gayrJhvnf; wu,fhwu,f ay;wJh aiG
awGudk b,fvdk jzefYa0ovJqdkwJh tcgMuawmh jrefrm
EdkifiHrSm ppftpdk;&eJY olY&J Y tm&S Asia World ukrPDu
ae jzefYjzL;wm jzpfwJhtwGuf vufawGYrSmawmh a'ocH
vlxkawG xifoavmuf r&bl;/ r&bJeJY tcGifhta&;
OD;rif;Zif /
/ usaemf odoavmufawmh w&kwf csKd;azmufrIawG ydkrsm;w,f qdkwmudk owif;pm
tpdk;&eJY jrefrmtpdk;&wkdYrSm 'DvkdrsKd;[mawGudk vdkufemzdkY q&mawGeJY tef*sDtdk orm;awGu taxmuftxm;eJY
twGuf wm0efcHxm;wm r&Sdbl;vdkY od&ygw,f/ 'gay rJh wifjy wmawG &Sdygw,f/
'D tpD&ifcHpmuvnf; a,bk,s vdkufem&r,fh qef;ppf
wJh tcsuf (10) csuf &Sdygw,f/ tJ'D tcsuf (10) csufxJ OD;oef;vGifxGef;/ / tJ'g vlawGa&TU ajymif; cH&wJh
rSmrS tcsuf wpfckudkyJ qef;ppf&ao;wm jzpfygw,f/ udptay:rSmyJ ta&;,lrI xnfhwGufrI wpdwfwydkif;&SdNyD;

OD;oef;vGifxGef; / / 'D avhvmrI tpD&ifcHpm&J Y eHrnf


udku wnfaqmufr,fh a&umwmawG&JU obm0
ywf0ef;usiftay:udk b,favmuftxd oufa&mufrI
&SdEdkifrvJudk BudKwifcefYrSef;csuf/ 'Dvdk obm0 ywf0ef;
usifay: oufa&mufrI BudKwif cefYrSef;csufawGudk
wu,fwrf;Muawmh tukeftus cHNyD;awmh tpD&ifcHpm
a&;cdkif;wmvnf; China Power Investment Cooperation ac: CPI aumfya&;&Sif;uyJ vkyfwm qkd
awmh 'D aumfya&;&Sif;taeeJY rlv &nfrSef;csufjzpfwJh
'Dvkd avhvmrIawG vkyfcdkif;NyD;awmh 'D avhvmrI tpD&if
cHpmuae BudKwifcefYrSef;NyD; wifjywJhtcsufawGudk
vdkufem&r,fh wm0ef olwkdYrSm r&Sdbl;vm;/

92

txl;u@
awmh tapmu udkrif;Zif; ajymwJh tpD&ifcHpmxJrSm BudK
wifNyD; owday;xm;wJh ivsifjywfa&GU aMumBuD;ay:rSm
&SdaewJhtwGuf tE&m,fBuD;rm;wJh tajctae/ 'grS
r[kwfvkdY a&umwmBuD; aqmufr,fh {&d,m yrmPu
odyfBuD;rm;awmh a&umwmBuD;rSm pkaqmif;vmr,fh
a&aMumifh ivsifaMumBuD;udk oGm;NyD;awmh vHIYaqmfovdk
jzpfoGm;Edkifr,fh tajctae/ wu,fvdkYrsm; usKd;ayguf
oGm;&if taMujrpfajcbufrSm a&vTrf;cH&r,fh tajc
tae/ 'gawG tukefvHk;udku jynfolvlxkudka&m
vlod&SifMum; today;rIawG? 'grSr[kwf BudKwifwdkifyif
rIawG r&Sdbl;vm;/
OD;rif;Zif /
/ 'D tpD&ifcHpm&JU olwkdYajymwJh
ta&;BuD;qHk; tBuHjyKcsufu bmvJqdkawmh a&umwm
(7) ck aqmufr,fh pDrHudef;udk vHk;0 zsufodrf;ygvdkY tBuH
jyKygw,f/ tu,f rzsufodrf;EdkifvdkY qufaqmuf
csifw,f qdk&if (7) ck aqmufp&m rvkdbl;/ txl;ojzifh
jrpfqHkrSm aqmufp&m rvkdbJeJY arc-rvdc ae&mrSm
ti,fpm; a&umwmav; ESpfck aqmufvdkY&ygw,f/
tJ'D ti,fpm; a&umwmav; ESpfck aqmuf&ifvnf;

'gu a&umwm (7) ck aqmuf&if&r,fh vQyfppfpGrf;tif


yrmPudk ravsmhbJ &apEdkifw,fvdkY ynm&SifawGu
okawoejyK wifjyMuygw,f/

oabmuawmh 'gudk zsufyg/ rzsufEdkif&if
ti,fpm; ESpfck aqmufygaygh/ tJ'gudk t"dutBuHjyKcsuf
udk jrefrmppf tpdk;&eJY w&kwf tmPmydkifawGu vHk;0
vpfvsL&Iwmudk awGY&ygw,f/
OD;oef;vGifxGef; /
/ 'Dae&mrSm ESpfydkif; wydkif;u bmvJqkdawmh w&kwftpdk;&eJY w&kwf CPI a&umwm aqmufNyD;&if &&Sdr,fh vQyfppfpGrf;tm;eJY
tusKd; tjrwfeJY olwkdY&JU &if;EDS;jrKyfEHSrIawGu w&kwfjynf
twGuf t"du jzpfaeawmh obm0ab; tE&m,f
cH&r,fh tajctaeawGu ArmjynftwGif;rSm jzpfae
awmh olwkdY taeeJY *&krpdkufbl; xm;vdkufyg/ 'gayrJh
vnf; wzufrSm yg0ifaewJh jrefrm tpdk;&ydkif;/ tck jrpfqHk
a&umwm pDrHudef;rSm jrefrmtpdk;&ydkif;eJY wjcm; yk*vdu
ydkif;awG jrefrmydkif;u &if;EDS;jrKyfEHSaewJh OD;aqmif NyD;
vkyfaewJhvlawG taeeJYaum ArmEdkifiHydkif;rSm? udk,fhEdkifiH
twGif;rSm jzpfr,fh a&&Snf xdcdkufrIawGudk olwkdY taeeJY

93

xnfhwGufrIr&Sdbl;vm;/
OD;rif;Zif /
/ wu,fawmh 0rf;enf;p&m
aumif;wmu w&kwf ynm&SifawG&JU tcsuftvuf
t&yJ &r,fh tusKd;tjrwf 70% udk w&kwfEdkifiHu ,lrSm
jzpfNyD;awmh olwkdYu 3.6 bDvD,H &if;EDS; jrKyfEHSxm;awmh
&r,fh tusKd;tjrwf&J Y 70% udk w&kwfEdkifiHu,lr,f/
jrefrmEdkifiHuawmh 20% &r,f/ 20% qdkwm a':vmeJY
wGuf&if wESpfudk oef; 500 avmufyJ &Sdygw,f/ Mum;
yGJpm;awGu 10% avmuf &r,f/ usaemf jrifwmu awmh
Mum;yGJpm;awGu olwkdYtwGuf tusKd;pD;yGm; odyfrsm;wJh
tcgMuawmh 10% qdkwJh yrmPu odyfrenf;ygbl;/
omref yk*vdu tBuHay; ynm&SifawG? pD;yGm;a&; vkyf
ief; &SifwdkY &r,fh yrmPu rsm;ygw,f/ tJ'D tcgMu awmh
olwkdYawGu 'gudk rjzpfjzpfatmif/ ynm&SifawGu
raqmufeJY ajymayr,fh dam aqmufwmudku olwkdY
twGuf ydkufqH&ayguf &vrf;qdkawmh olwkdYu rjzpfjzpf
atmifvkyfwJh oabmyg/

jrefrm ppftpdk;& bufuawmh wm0efrJhwJh
tydkif;awG trsm;BuD;awGYygw,f/

Oyrmqkd&if jrpfBuD;em;udk puefY 20 twGif;
a&vTrf;r,f/ jrpfBuD;em; wNrdKUvHk; aysmufoGm;r,f qdk
wmudk ynm&SifawGu ajymwJhtcgrSm jrefrmppfwyfu
bmvkyfovJqkdawmh ryc vdkYac:wJh ajrmufydkif;wdkif;udk
jrpfBuD;em;uae ylwmtdkudk a&T YzkdY trdefYay;ygw,f/

pwDAifavmvdkY ac:wJh OD;xGef;jrifhEdkifu vkyfwmyg/


OD;xGef;jrifhEdkif uvnf; taemufEdkifiHawG&JU pD;yGm;a&;
t& ypfrSwfxm; ta&;,lrIawGrSm olu bdef;vkyfief;eJY
ywfoufw,fqkdNyD; ta&;,l cHxm;&wm jzpfygw,f/
'guvnf; taemufEdkifiHawGrS r[kwfygbl;/

w&kwftpdk;& udk,fwkdifvnf; odygw,f/
2009 ckESpfavmufu OD;xGef;jrifhEdkifwkdY &efukefrSm
aqmufxm;wJh oabmFqdyfuae xGufoGm;wJhoabFm
awGrSm bdef;awGygw,fqdkNyD; w&kwftpdk;&u owif;
ay;vdkY jrefrmppfwyfu zrf;cJhw,fqkdwm owif;xJrSm
[dkav; waMumf ygaewmyg/

usaemfajymcsifwmu Asia World ukrPD
u t"du ywfoufw,f/ jrefrmppfwyfxJu ppf
acgif;aqmifawG Mum;&wJh owif;t&qkd&if OD;wif
atmifjrifhOD;wdkY t"du ywfoufw,fvdkY od&ygw,f/
tJ'D yk*dKvfawGu t"du ywfoufwmrkdYvdkY 'Dudpudk
jyefvnf oHk;oyfzdkY ynm&SifawG&J Y tBuHjyKcsuf[m xif
oavmufraygufbl; jzpfaeygw,f/

OD;oef;vGifxGef;/
/ tJ'Dawmh a'ocH vlxk
taeeJY usaemfwkdY Mum;od&wmuawmh a'ocH ucsif
vlxk? a'ocH tef*sDtkdawGuae a&umwm pDrHudef;eJY
ywfoufNyD; uefYuGuf qEjyrIawG? uefYuGufwJh pmawG
avhvmcsufawG xkwfxm;wmudk awGY&ygw,f/
tvm;wlyJ autdkiftdk ucsiftzGJYuvnf; w&kwfjynf
udkawmif pma&;xm;w,fqdkwJh tcsufawGvnf;

'gudkMunfhr,fqkd&if jrefrm ppftpdk;&taeeJY Mum;&ygw,f/ tJ'gawGeJY ywfoufvdkY a'owGif;
u jynfolvlxkxuf pm&if olwkdY&J Y vHkNcHKa&;? olwkdY&J Y tajctaeawGu b,fvkdvJ/
ppfwyf r[mAsL[m udpawGudk pOf;pm;aewm 0rf;enf;
p&m aumif;w,fvdkY xifygw,f/
OD;rif;Zif/
/ vkyfMuygw,f/ a'ocH ucsif &yfrd
&yfzawGaum?ucsifutef*sDtdkawGtm;vHk;0dkif;NyD;awmh
OD;oef;vGifxGef;/
/'gppftpd;k &&JU&if;ED;S jrKyEf SH 'Dudpudk rvkyfzdkY w&kwftpdk;&eJY AdkvfcsKyfrSL;BuD;oef;a&T
rIvm;/ wjcm; b,fukrPDawG jrefrmbufu yg0ifywf wdkYudk tBudrfBudrf arwm&yfcHcJhwmawG &Sdygw,f/ tcke
oufaeovJ/
ajymwJh ucsifvGwfajrmufa&; wyfrawmf autdkifat
uvnf; w&kwfjynfudk pmrsufESm wpf&mausmf
OD;rif;Zif/
/ &if;EDS;jrKyfEHSrI tjynfht0uawmh avmuf&SdwJh taxmuftxm;awG yl;wGJyg0ifwJh pmwrf;
w&kwfjynfu rsm;ygw,f/ jrefrmjynfbufuawmh yg0if awG ay;ydkYwm &Sdygw,f/ tJ'D pmwrf;awGrSm wcsKd Ytcsuf
aqmif&Gufay;wmuawmh Asia World ukrPDu tvufawGudk aoaocsmcsm taxmuftxm;eJY wifjy
t"du vkyfwmyg/ Asia World ukrPDqdkwmuvnf; xm;wmyg/ Oyrmqdk&if tJ'Da'orSm 1950 uae 2010
94

txd a&BuD;rI tBuD;tus,f (7) Budrf jzpfcJhw,f/



'gawGudk taxmuftxm;eJY wifjyxm;wm
udk awGY&ygw,f/ aemufwcg jywfa&GU aMumaMumifh
r[kwfbJ jrpfu a&pD; oefawmh a&BuD;wJh tcgrSmvnf;
a&umwmawG&JU t&nftaoG;u odyfraumif;bl;/
w&kwfa&umwm&JU t&nftaoG;u odyfraumif;vdkY
a&BuD;wmaMumifhvnf; NydKEdkifygw,f/ tJ'gvnf;
taxmuftxm;&Sdygw,f/ 2006 ckESpfu csif;c&dkif a&
umwm jrpfBuD;em; em;rSm NydKcJhbl;ygw,f/ tJ'g a&BuD;
vdkYyg/ vl (5) a,mufavmuf aocJhygw,f/ tJ'DvdkrsKd;yJ
0ga&Smifqnfqdkvnf; vHk;0ysufoGm;wm &Sdygw,f/ 'gawG
u taxmuftxm;eJYwuG txufudk wifjywmyg/
tcktcsdeftxdawmh jynfolvlxk&JU jynfolvlxkudk
udk,fpm;jyKwJh yk*dKvfawG&JU wifjycsufawGudk ta&;w,l
pOf;pm;wm rawGY&ao;ygbl;/

ysufEdkifw,f/ tJ'DvdkrsKd; jrpfaum oGm;Edkifw,f/ trsm;


BuD;&Sdygw,f/ jzpfEdkifacsawG/ 'gawGudk pepfwus okaw
oejyKNyD; 'gawGudk ynm&SifawGu tpD&ifcHpmawG xyf
wifoGif;oifhygw,f/ tJ'DvdkrsKd; rvkyfbJ 'gudk tarSmifcs
xm;wJh twGufaMumifh ArmvlrsKd;awG? Arm EdkifiHom;awG
tm;vHk;uawmh 'gudk rcHr&yfEdkifjzpfygw,f/ 'gawGudk
NcHKMunfhr,fqkd&if w&kwfuawmh udkoef;vGifxGef; ajym
ovkdrsKd; olY&JU EdkifiHa&; abm*aA'? pD;yGm;a&; tusKd; pD;yGm;
twGuf vkyfrSmygyJ/


usaemfwkdY jrefrmEdkifiHom;awGu 'Dudpudk
udk,fvnf; &rSm bmrSr&Sdbl;/ ay;vdkuf&rSmu jrefrm
jynfajymif;oGm;r,fh udpjzpfygw,f/ 'gaMumifhrkdY usaemf
wdkYawG udk,fwkdif 'Dudpudk xxMuGMuGeJY ynm&SifawG&J Y
tBuHPfudk,l? jzpfEkdifr,fqdk&if 'D dam udk csufcsif;
&yfqdkif;zdkY tm;vHk; 0dkif;BudK;pm;Mu/ 'DudprSm wyfrawmf?
vuf&Sdtpdk;&eJY twdkuftcHawG tm;vHk; ygEdkifr,f
OD;oef;vGifxGef; /
/ tckaemufydkif; avhvm qkd&ifawmh wkdif;jynftwGuf ydkaumif;ygw,f/
csufpmwrf; tjyifudk aygufMum;NyD; aemufydkif;rSm
udkrif;ZifwkdY taeeJYvnf; w&kwfjynfbufudk a&mufcJh OD;oef;vGifxGef; /
/ w&kwfeJY tmqD,H
w,f/ tvm;wlyJ rMumao;cifu w&kwfynm&Sif ta&; avhvmokawoejyKaewJh tar&duefEdkifiH UC
wcsKd Y? jrefrmynm&SifwcsKd YeJY awGYcJhw,fqkdwmudkvnf; Berkeley wuodkvfu OD;rif;Zifudk qufoG,f ar;
usaemf Mum;&ygw,f/ olwkdY&JU oabmxm;awGu jref;xm;wmyg/
(17-07-2011 VOA Burmese)
b,fvdk&SdygovJ/
OD;rif;Zif /
/ w&kwfbufuawmh rsm;aom
tm;jzifh 'gudk olwkdYu ESpfEkdifiH tusKd;pD;yGm;/ 'gu
tm;vHk;aumif;zdkY twGufqkdNyD; ajAmifjiif;? ckcHwmudk
awGY&ygw,f/ jrefrmynm&SifawG? jrefrmtef*sDtdkawGeJY
jrefrmjynfom;awGuawmh 'DudpeJY ywfoufNyD; awmf
awmfudk rcHr&yfEdkif jzpfMuygw,f/ 'guawmh olwkdY
twGuf 'gudk jrpfqHk jyemvkdY MunfhvdkY r&ygbl;/
bmjzpfvdkYvnf;qdkawmh 'Davhvmcsuf[m tcsufw
csuf udkyJ avhvm &ao;wmyg/ Oyrmqkd&if 'DjrpfBuD;udk
tqifh (7) qifh ydkif;vdkufvdkY Ekef;ajr pD;qif;rIawG r&Sd
awmhbJeJY jrpf0uRef;ay:rSm pyg;txGufawG enf;oGm;
r,f/

jrpfBuD; aES;oGm;wJh twGufaMumifh yifv,fa&
awG 0ifvmNyD; yifv,fa&awGaMumifh jrpf0uRef;ay:
95

OD;tkef;eJY
xm;ygw,f/

ar;jref;

raeYu IBC rSm vkyfcJhwJh


obm0ywf0ef;usif
xdef;odrf; a&; aumfrwDeJY
ynm&SifawG? pme,fZif;
q&mawG&JU
awGYqHkyJG
taMumif; &Sif;jyay;ygOD;/
OD;0if;xGef;u opfawm
a&;&m0efBuD;aygh/ olu
obm0ywf0ef;usif Ou|?
aemuf &efukefwdkif; a'o
BuD;u 0efBuD;csKyf OD;jrifhaqG
uvnf; ajymw,f/ ol wdkY
ESpfa,muf ajymNyD;awmh vl
av;ig;q,fa,muf avmufuawmh xar;Mu? ajym
Mu? tBuHjyKMu? aqG;aEG; Muwmaygh/ awmfawmfyGifhyGifh
vif;vif;yJ &dSygw,f/

obm0ywf0ef;usif xdef;odrf;a&; tpdk;& vufawGY aqmif&Guf&efvdktyf



EdkifiHwGif;rSmjzpfay:aewJhobm0ywf0ef;usif
qdkif&m ysufpD;,dk,Gif;rIawGudk xdef;odrf;EdkifzdkY ynm&Sif
awG&JU tBuHPfawG &,lNyD; tpdk;&opfu vufawGY
taumiftxnf aqmif&GufzdkY vdkw,fvdkY obm0
ywf0ef;usif xdef;odrf;a&; wwfodynm&SifawGu
ajymqdk vdkufMuygw,f/

tpdk;&tzJGYopf&JU opfawma&;&m0efBuD; OD;0if;
xGef; Ou|tjzpf wm0efxm;wJh obm0 ywf0ef;usif
xdef;odrf;a&; aumfrwDu arv? 23 &ufaeYrSm &efukef
NrdKU &dS IBC (International Business Center) rSm
jyKvkyfcJhwJh obm0 ywf0ef;usif xdef;odrf;a&; aumfrwD
tygt0if jynfaxmifpk tpdk;& tzJGY0ifawGeJY NGO,
iNGO tzJGYtpnf;awG awGYqHk aqG;aEG;yJGtNyD; ynm&Sif
awGu ajymMum;vdkufMuwm jzpfygw,f/

tJ'Dvdk ajymMum;xm;wJh txJu z&D'g Freeda ac: ]opfawm&if;jrpf obm0ywf0ef;usif zHGYNzdK; wdk;
wufa&;ESifh xdef;odrf; apmifha&Smufa&;tzJG} &JU 'k-Ou|
96

'Dtcrf;tem;u tawGYtBuHKav;awGvJ odcsifygw,f


cifAs/

olwdkYu yGifhyGifhvif;vif; &dSNyD;awmh 'gu yxr
OD;qHk;aygh/ vGwfvGwfvyfvyfeJY yGifhyGifhvif;vif; ajymcGifh
ay;wmqdkawmh 0rf;omp&maygh/
q&mtygt0if tjcm;yk*dKvfawGua&m bmawG ar;jref;
aqG;aEG;cJhMuvJAs/

usaemfuawmh Oya'awG? bmawG vkyfzdkY?
obm0ywf0ef;usif xdef;odrf;a&;qdkif&m Oya'wdkY? ZD0
ab;uif;a&;Oya'? rlydkifcGifh Oya'wdkY? &if;EDS;jrKyfEHSrI
Oya'wdkY ponfaygh/ 'gawGudk usaemfwdkY aqG;aEG;w,f/
pma&;q&m cspfpH0if;uvnf; awmfawmfav; aqG;aEG;

cJhw,f/ pmayvGwfvyfcGifh&zdkY obm0 ywf0ef;usif udpawGeJY ywfoufNyD;awmh pmaypdppfa&;u Relax


(avsmhaygh) vkyfzdkY udpajymw,f/ aemuf usaemfwdkY olY
IUaxmifheJYol ajymMu qdkMu &dSygw,f/
'DvdkaqG;aEG; tMuHay;cJhMuawmh tpdk;& tzJGYtaeeJY
taumiftxnfazmfr,fh vkyfief;pOfawGeJY ywfoufjyD;
awmh tmrcH ajzMum;ay;oGm;wmrsdK;awG a&m &dSvm;As/

bmrSawmh tajz ay;roGm;bl;/ usaemfwdkY
tBuHay;wmawG tukefawmh rSwfoGm;w,f/ usaemf wdkY
ay;wJh tBuHPfawGu tvGefaumif;w,f/ ol arQmf
vifhxm;ovdkyJ yGifhyGifhvif;vif; ajymMuqdkMuwmawG
BudKqdkw,f/ 'gawG rSwfom;NyD; twwfEdkifqHk; ol
tqifajyatmifvkyfr,fvdkYawmh ajymoGm;wmyJ/ ol wdkY
twwfEdkifqHk; BudK;pm;r,fvdkY ajymw,f/
tpdk;&tzJGYu q&mwdkY ynm&SifawG&JU tBuHay;csufawG
udka&m wu,f taumiftxnfazmf vmEdkifyghrvm;As/

jyKjyifaewmawmh aocsmw,f/ olwdkYqE
&dSw,f/ olwdkY&JU ajymjycsufawGu pepfusw,fvdkY ,lq
w,f/ taumiftxnfazmfzdkY qdkwmawmh wcsKdUudp
awGu aeYcsif;ncsif; vkyfvdkYr&bl;/ Oya'vdk[mrsKd;
qdkygawmh? Oya'awGudk rlMurf;awG qJGNyD;NyD/ Oya'
taeeJYawmh taumiftxnf roufa&mufao;bl;/
tJ'gawGawmh aeYcsif;ncsif; vkyfzdkY rvdkygbl;/ tcsdef
awmh ,l&r,f/ tcsdef odyf,l&ifvnf; acwfeJYtNydKif
aemufusoGm;rSmpdk;vdkY tBuHjyKw,f/
t&ifwkef;uqdk&if tpdk;&u ynm&SifawGajymwm odyf
*krpdu
k cf b
hJ ;l /tckuynm&Siaf wG&UJtBuaH y;wmawGudk
em;axmifvmw,faygh/ 'Dtay:udka&m q&m b,fvdk
jrifvJAs/

usaemfwdkY 'Dvdk tcGifhta&;rsKd;u yxrOD;qHk;
&wJh tcGifhta&;rsdK;yg/ yxrOD;qHk; vGwfvGwfvyfvyf
edkifiHawmftpdk;& udk,fpm;vS,fawGeJh tef*DstdkeJY rD'D,meJY
pma&;q&mawG? ynm&SifawGeJY yGifhyGifhvif;vif; aqG;aEG;
wmawmh 'DacwfrSm yxrOD;qHk; qdkawmh BudKqdkygw,f/
auseyfw,f/ tJ'gav;yJ/ EdkifiHawmf tpdk;&vnf;
tjyKoabmrsKd;eJY pmvnf;a&;w,f/ ajymvnf;ajym
w,f/ a[majymyJGawG vkyfw,f/ tJ'gawG tay:rSmudk

vnf; vGwfvGwf
vyfvyf &dSwJh
twGuf auseyfyg
w,f/ usaemf wdkY
tay:rSm
t
aumif;jrif NyD;
awmh
'Dtzdk;
BuD;awGu ol wdkY
aocgeD;rSm wdkif;
jynftwGuf ol
wdkY taumif;qHk;
jzpfatmif apwemeJY vkyfw,f qdk wmudk olwdkY vuf
cHwmudkawmh usaemf ,Hkygw,f/ vufrcHbl; qdk&ifawmh
usaemfvnf; tcsKyfxJa&mufwm MumNyD/ apwem
xm;wmudkawmh aus;Zl;vnf; wifw,f/ a&SUvnf;
qufNyD;awmh twwfEdkifqHk; obm0 ywf0ef;usif
om,matmif vkyfr,fvdkY cH,lxm;ygw,f/

orw OD;odef;pdef OD;aqmifwJh tpdk;&opf
vufxufrSm obm0ywf0ef;usif xdef;odrf;a&; aumf
rwDudk qufpyf 0efBuD;XmeawGu 0efBuD;awG? 'kwd,
0efBuD;awG? nTef Mum;a&;rSL;csKyfawGyg0ifwJh tzJGY0if 21
OD;eJY jyifqif zJGY pnf;cJhygw,f/

'Dtcrf;tem;rSmawmh obm0 ywf0ef;usif
xdef;odrf;a&; aumfrwD Ou| opfawma&;&m0efBuD;
OD;0if;xGef;u EdkifiHawmftqifhu aqmif&Guf&r,fh
obm0 ywf0ef;usifqdkif&m vkyfief;e,fy,frsm;tay:
a0zef tBuHay;rIawGudk BudKqdkvufcHrSm jzpfovdk
tBuHay;rIawGudk tqifhqifh tjrefqHk; taumifxnf
azmfr,fvdkYvnf; xnfhoGif; ajymMum;cJhygw,f/

vuf&dS tajctaerSmawmh jrefrmEdkifiHrSm
opfawmzHk;vTrf;rI {&d,mrSm 47 &mcdkifEIef;om usef
&dSawmhNyD; ESpftvdkuf opfawm {&d,m avsmhusrIrSm
[ufwm 50,000 eD;yg; &dSaeovdk jrefrmh opfawmawG&JU
ajray:eJY ajratmuf umAGef xdef;odrf;xm;EdkifpGrf;rSm
1990 jynfheSpfuae 2010 twGif; 0 'or 387
rDvHsrufx&pfwef avQmhus vmcJh&w,fvdkY tmqD,H
a'owGif; EdkifiHawGu ynm&SifawG&Jh ppfwrf;u
qdkygw,f/
tHhbkef;jrwf 24 ar 2011 ('DAGDbD)
97

uav;0NrdKUwGif; wpfae&m

rdk;v,fumv jr
efrmEkdifiH tESHYt
jym; jrpfa& BuD;
NrdKU? &Gmrsm; a&jr
NyD;
Kyf

98


rkd;v,fumvtwGif; rdk;tvGef aumif;ae
onfh twGuf jrefrmEkdifiH&Sd jrpftcsKdUwG if jrpfa&BuD;jcif;
owday;csufrsm; xkwfjyefvm&NyD; csif; wGif;jrpf? yJcl;jrpf?
i0efjrpfESifh oHvGifjrpfwdkYwGif pdk;&drf a&rSwfodkY ausmfvGef
a&muf&SdaeaMumif; owif;&&Sdygonf/

jrefrmEkdifiHwGif jrpfa&BuD;jcif;udk umvokH;ck
ydkif;jcm;xm;NyD; rkd;OD;umv ZGefvrSm yxrumv? rkd;v,f
umv ZlvdkifESifh Mo*kwfvrsm;rSm 'kwd,umv? rdk;aESmif;
umv pufwifbmvrSm wwd,umvwdkYjzpfNyD; vuf&Sd
tcsdefonf jrpfa&BuD;rI 'kwd, umvodkY a&muf&Sdae
onf[k od&Sd&onf/

BuD;jcif; owday;csufrsm; xkwfjyefcJhonf/



Zlvdkifv 22 &ufaeYwGif jrpfa&BuD;rIESihf ywf
ouf xyfrH xkwfjyefcJh&m csif;wGif;jrpfwGif [krvif;
NrdKU? i0efjrpfwGif ig;odkif;acsmif;NrdKU? oHvGifjrpfwGif bm;tH
NrdKU? yJcl;jrpfwGif yJcl;NrdKU? ppfawmif;jrpfwGif ra'gufNrdKUwdkY
yg0ifvmonf/

]csif;wGif;jrpfrSm armfvdkufeJY uav;0rSm pkd;&drf
a&rSwfudk ausmfvGefaeNyD; jrpfa&BuD;jcif; owday;
csuftaeeJY xkwfjyefxm;ygw,f} [k rdk;av0oESifh Zv
aA'nTefMum;rI OD;pD;XmerS wm0ef&SdolwpfOD;u Zlvdkifv
22 &ufaeYu ajymygonf/


rkd;OD;umv ZGefvukefydkif;u oHvGifjrpfESihf
i0efjrpfwdkYwGif jrpfa&BuD;jcif; owday;csufrsm; xkwf
jyefcJh&NyD; oHvGifjrpfwGif bm;tHNrdKU pkd;&drfa&rSwfudk
ausmfvGef a&muf&Sdum NrdKUtwGif;&Sd &yfuGuftcsKdUwGif jrpf
a& 0ifa&mufrIrsm; &SdcJhonf/

,ckvuf&Sd rkd;v,fumvwGifvnf; jrpfa&
BuD;rIrsm;udk MuHKawGYvm&NyD;2011 ckESpf Zlvdkifv 21 &uf
aeYwGif i0efjrpf? oHvGifjrpf? csif;wGif;jrpfwdkYESifh ywfouf
rdk;av0oESifh ZvaA' nTefMum;rI OD;pD;XmerS jrpfa&

csif;wGif;jrpfa&BuD; jrpfurf;wpfavQmuf jyifqif



csif;wGif;jrpfwGif txufcsif;wGif; a'orsm;
rdk;aumif; csif;wGif;jrpfurf;eHab;&Sd a&0ifa'orsm;
jyifqifrIrsm; jyKvkyfvmMuonf/

]Zlvdkifv 22 &uf reuf 4 em&DavmufrSm
&GmxJudk a&awG 0ifvmw,f/ a&u twdk;Murf;w,f/
a&0ifwJh tdrfawGu vlawGvnf; a&vGwfwJhawmykdif;?
tjrihfykdif;awGudk ajymif;a&TUMuw,f}[k qm;vif;BuD;NrdKU
e,f? a&TavS&Gmae udkxGef;Ekdifu ajymygonf/

txl;u@

csif;wGif;jrpfa& pkd;&drfa&rSwfodkY a&muf&Sdvm
onfhtwGuf rkH&GmNrdKUrS txufcsif;wGif; a'orsm;jzpf
onfh uav;0? armfvdkuf? azmif;jyif? [krvif;
a'orsm;odkY ajy;qGJaom tjrefa&,mOf a&Smfw,f c&D;
pOfrsm;udk Zlvdkifv 22 &ufaeYrS pwif &yfem;xm;onf/

]c&D;onfawG vufrSwf0,fxm;wm aiGjyef
trf;ygw,f}[k rkH&GmNrdKUrS a&Smfw,fykdif&SifwpfOD;u ajymjy
cJhonf/

]rESpfu 'Dvdk a&rvmbl;/ 'DESpf Zlvdkifv 22
reufrSm a& twdk;Murf;w,f/ tck a&0ifawmh odrf;
vufp pyg;awG? &dwfawmhr,fh ESrf;cif;awG a&0ifw,f/
apmapm&dwfodrf;wJh olawGawmh vGwfwmaygh} [k
csif;wGif;jrpf taemufbufurf; aeolwpfOD;u ajym
Mum;onf/

csif;wGif;jrpfa&onf Zlvkdifv 23 &ufaeYwGif
cED;NrdKU pkd;&drfa& trSwf atmufusqif;vmcJhNyD;
[krvif;NrdKU? armfvkdufNrdKUESifh uav;0NrdKUwkdYwGif pkd;&drf a&
rSwfrsm; txuf qufvuf&Sdaeonf/


]NrdKUt0if wpfae&meJY vQyfppfkH;eJY &Jpcef;
Mum;pwJh tedrfhykdif;awGrSm vrf;ay:rSma&u ESpfayuae
av;ayavmuf txd &Sdygw,f} [k uav;0 NrdKUcH wpfOD;
u qdkygonf/

yJcl;NrdKUay:txd jrpfa&0if

yJcl;jrpfa&onf 2011 ckESpf Zlvdkifv 20 &uf
aeYrSp jrifhwufvmcJhNyD; yJcl;NrdKUay:&Sd &yfuGuftcsKdU wGif
jrpfa&0ifa&mufrIrsm; jzpfay:vsuf&Sdum avSrsm;jzifh
oGm;vmaeMu&onf/

yJcl;jrpfzsm;ydkif;&Sd yJcl;dk;r a'owGif rdk;onf;
xefpGm &GmoGef;rIrsm;aMumifh yJcl;jrpfa& kwfw&uf
jyefvnf jrifhwufcJhjcif; jzpfonf/

yJcl;jrpfa&onf yxrtBudrf tjzpf Zlvdkifv
15&ufaeYujrifhwufcJNh y;D 'kw,
d tBurd fjrpfa&Bu;D rIwGif
Zlvdkifv 21 &ufaeY eHeuf 8 em&DcGJcefY 854 pifwDrDwm
odkY a&muf&SdcJhonf/ yJcl;NrdKUESifh ywf0ef;usifa'orsm;rS
tedrfhydkif; a'orsm; a&vTrf;aeaMumif; od&onf/

oHvGifjrpfteD; trSwf (2) &yfuGuf ajredrfhydkif;wGif oHvGifjrpfa&ESifh


wpfqufwnf;&SdaeykHudk awGY&pOf ("mwfykH-pdk;pdk;? bm;tH)

99


Zlvdkifv 23 &ufaeY naeykdif;wGif jrpfa&onf
pdk;&drfa&rSwf 910 pifwDrDwmukd p a&muf&SdcJhonf/
u,fq,fa&; pcef;ukd rZif; &yfuGuf &efukef-rEav;
ta0;ajy; um;vrf;rab; taemufa&TeHYom ausmif;
wkdufwGif zGifhvSpfxm;NyD; ausmufBuD;pk&yfuGuf? &Gmopf
rlv wef;ausmif;rsm;? bkef;BuD;ausmif;rsm; ,m,D
ajymif;a&TUaexkdifrIrsm; vnf;&Sdaeonf/

bm;tHNrdKU&Sd ajredrfh&yfuGuf tcsKdU a&epfjrKyfae

a&wif a&0yfvsuf &Sd&mrS Zlvdkifv 21 &ufaeY n 12


em&DausmfcefYwGif oHvGifjrpfa&ESifh wpfqufwpfpyf
wnf; jzpfay:vmcJhNyD; a&0ifepfjrKyfrI jzpfay:cJhum vlae
tdrf tcsKdUajymif;a&TUrIrsm; &SdcJhonf/

Zlvdkifv 21 &ufaeY nOD;ydkif; rSpwif
w&dyf&dyf xdk;wufvmaom ajredrfh&yf0ef; jrpfa& vTrf;rdk;
&m &yfuGufrsm; a&uif;tzGJUrsm;udk pepfwus csxm;
apmifhMunfhvsuf &Sdaeum a&ab;'kuonf u,fq,f
a&;pcef;rsm;udk zGifhvSpfxm;NyD; jrpfa&BuD;rI BudKwif
umuG,f wm;qD;a&;udk vkyfaqmifay;vsuf &Sdonf
[kvnf; od&Sd&onf/

]tck naeykdif;rSm jrpfa&u 858 pifwDrDwm
&Sdw,fvdkY od&ygw,f}[k bm;tHNrdKUcH wpfOD;u Zlvdkif v
23 &ufaeYu ajymMum;cJhyg onf/


Zlvdkifv 21 &ufaeY nae 6 em&DcGJ
wdkif;xGmcsuft& oHvGifjrpfa&onf bm;tHNrdKUwGif pdk;&drf
a&rSwfxuf ausmfvGefNyD; 816 pifwDrDwmodkY a&muf&Sd
aeum jrpfa&a&muf&Sd&m bm;tHNrdKU ajredrfh&yfuGuf tcsKdU
wGif a&0ifepfjrKyfrI jzpfay:vsuf &Sdonf/

bm;tHNrdKU ajredrfh &yfuGufrsm;jzpfonfh trSwf
(1) &yfuGuf(tkwf zdkwef;)? trSwf (2)&yfuGuf q,ftdrf rdk;rsm; [oFmwwGif a&BuD; a&vQHrIrsm; jzpfay:vm
{&m0wDwdkif; a'oBuD; [oFmwNrdKUwGif Zl
pk? trSwf(5)&yfuGuf? a&mfbmjcH (4) vrf;ESifh atmifeef?
r*Fvm(4) vrf;wdkYwGif rdk;&GmoGef;rI rsm;jym;cJhjcif;aMumifh vdik fv 19 &ufaeYn 9 em&DtcsdefrS pwif&GmoGef;cJhaom
100

rdk;rSm 20 &ufaeYwdkifatmif qufvuf &GmoGef;aeNyD;


rdk;onf;xefrIaMumifh NrdKUay:&yfuGufrsm;ESifh aus;&Gmrsm;
wGif a&BuD;rIrsm; jzpfay:cJhaMumif; od&Sd&onf/

]rdk;u r&yfao;bJ quf&GmaevdkY &yfuGuf
awGrSm vrf;awG a&jrKyfwmawG? tdrfawGxJ a&0if
wmawGjzpfvkdY oGm;vm& cufcJaeygw,f/ [oFmw
NrdKUv,fu aps;BuD;a&SU vrf;rBuD;rSmvnf; a&awGjynfh
aeNyD; qdkifcef;awGa&m ydwfxm;&ygw,f/ kH;BuD;&yfrSm
vnf; a&awGrsm;w,f} [k NrdKUcH qdkifydkif&SifwpfOD;u ajym
onf/

]aq;kHBuD;&SdwJh &yfuGufrSma&m? vrf;rBuD;rSm
a&m a&awGrsm; ygw,f/ aq;kHae&mu ajrjrifhawmh
a&0ifwmrsKd;awmh r&Sdygbl;/ q&m0ef tdrf&mawGawmh
a&0ifygw,f/tJ'gaMumifhq&m0efawGaq;kHay:rSmoGm;
NyD;aecJh&ygw,f] [k [oFmwcdkif aq;kHBuD;0if; twGif;
aexdkifolwpfOD;u ajymMum;ygonf/

[oFmwNrdKUe,f twGif;&Sd 'l;,m;aus;&GmrS
v,fpdkufawmifol wpfOD;uvnf; ]rdk;ursm;awmh raeY
n uwnf;u jrKyfwJh v,fawGjrKyfaew,f/ 'DaeY 20
&ufaeYqdk v,fawGawmfawmfrsm;rsm; a&jrKyfygw,f/
rdk;u&uf&Snf&ifawmh pyg;yifawG ysufpD;rSmudk
pdk;&drf&ygw,f} [k ajym jyonf/

[oFmwNrdKUe,f 'l;,m;wdkufe,ftwGif;&Sd
aus;&Gmrsm; a&vQH rIjzpfyGm;cJhNyD; v,fuGif;rsm; a&jrKyfcJh
aMumif; od&Sd&onf/ ]ysKd;em uswkef;u ysKd;oD;xyf r&Sd
awmhvdkY BudwfzdkY xm;xm;wJh pyg;awGxJu jyef,lNyD; ysKd;&
ygw,f/ ysKd;axmif&ufu 28 &ufavmuf xm;&w,f/
tckrdk;rsm;awmh 15 &ufom; avmufawmif ra&muf
ao;bl;/ ajrrpGJcifrSmv,fxJ a&0yfcJhw,f/ bmvkyf
&rSef;awmif rodawmhbl;} [k 'l;,m;wdkufe,frS awmif
ol OD;rif;atmifu ajymygonf/

]uGefawmfwdkY uGif;qif; avhvmwkef;u
'l;,m;NrdKUe,frSm {u 900 a&vTrf;cJhygw,f/ 'Dv rukef
cifrSmawmh yifaoyifaysmufawGudk jyefzmEdkifrSmrdkY
rpdk;&drf&ygbl;/ rdk;u quf&GmNyD; Mo*kwfvavmufrS
rdk;&yfr,fqdk&if tESH wnfwJhtcsdefrdkY tqifrajyEdkifyg
bl;/ v,form; awGudkvnf; ysKd;yifawG&Sdao;&if
csefxm;zdkY ajymxm;ygw,f} [k jrefrmhpdkufysKd;a&;vkyfief;
'l;,m;pcef; wm0efcH udk0if;aZmfu ajymygonf/


]NrdKUv,frSm&SdwJh pmoifausmif;awG ydwfxm;
&ygw,f/ cdkiftkyfcsKyfa&;rSL;&JU nTefMum;csufeJY &yfuGuf
xJu ausmif;awG&JU tajctaeudk vdkufMunfhaeyg
w,f/ a&rsm;&ifawmh uav;awGudk ausmif;ydwfay;rSm
yg} [k &yfuGuf tkyfcsKyfa&;rSL;wpfOD;u qdkonf/

Zlvdkifv 20&ufaeYn rdk;av0oESihf ZvaA'
OD;pD;XmerS xkwfjyefcsuft& [oFmwNrdKU a*gufuvyf
teD; rdk;a&csdef 9 'or 02 vufr? [oFmwNrdKUwGif 8
'or 66 vufr jzihf 25 ESpftwGif; pHcsdefopfwifcJh
aMumif; od&onf/

&cdkifjynfe,fvnf; rdk;aumif;NyD; a&BuD;a&vQH



Zlvdkifv wwd,ywftwGif;u &GmoGef;cJh
aom rkd;aMumifh ppfawGESifh tjcm;NrdKUrsm;wGifvnf; vrf;r
rsm;ay: a&jynfhvQHjcif;rsm; jzpfay:cJhNyD; rif;jym;NrdKUwGif
NrdKUwGif;yif avSjzihf oGm;vmcJh&aMumif; od&Sd&onf/

,if;okdY rkd;rsm;jcif;aMumifh NrdKUe,ftoD;oD;&Sd
tcsKdUaom &yfuGufrsm;wGif ykHrSefxufjrifhaom a&wuf
vmcJh jcif;rsm;&SdcJhNyD; ysufpD;qkH;IH;rI enf;yg;cJhonf/

&cdkifjynfe,f urf;dk;wef;NrdKUrsm;wGif Zlvdkifv
21 &ufu pHcsdefwif rdk;&GmoGef;cJhojzifh NrdKU&Gmrsm;a&
vTrf;'Pfudk cHcJh&aMumif; owif;&&Sdonf/ tqdkyg pHcsdef
wif rdk;&GmoGef;cJhaom NrdKUrsm;rSm awmifukwfNrdKUwGif 739
rDvDrDwm 29.10 vufr &GmoGef;cJhNyD; 15 ESpftwGif;
rdk;&GmoGef;rI trsm;qHk;jzpfonf/

{&m0wDwdkif; a'oBuD;u v,fajrtcsKdY a&vTrf;



Zlvkdifv 18 &ufaeYrS pwifNyD; tqufrjywf
&GmoGef;cJYaom rkd;aMumifh taemufdk;rawmifrS pD;qif;cJh
onfh awmifusa&rsm;onf awmifajcESifh rkdif 20 cefYuGm
a0;onfh i0efjrpf twGif; pD;qif;&ma& pD;&mwpfavQmuf
&Sdaus;&Gmrsm;ESifh v,fajrrsm;Ekef; ajrrsm;zkH;vTrf;rIrsm;
jzpfay:cJhonf/

]'Dwpfcg a&BuD;wmeJYqkd&if 'DESpftwGif;rSm
okH;cg&SdNyD/ tck aemufqkH;tBudrfu tqkd;qkH;yJ/ ysKd;axmif
NyD; jyefpkdufwmvnf; ESpfcg&SdNyD/ tckuawmh v,fuGif;
awGxJrSm a&wifrubl;/ awmifa&eJY twlygvmwJY
Ekef;awGu uefoif;kd;eJY wpfnDwnf; jzpfaew,f/
qif;vkduf&if 'l;avmuf txd&Sdw,f/ ysKd;yifawGaum
101

pkdufNyD;om;awGaum Ekef;ydaeawmh bmqufvkyf


&r,fqkdwm pOf;pm;aewkef;yJ} [k &omBuD; aus;&GmrS
awmifol OD;uHxGef;u ajymjyonff/

rkd;&GmoGef;rIrsm;aMumifh {&m0wDwdkif; a'o
MuD; twGif;&Sd ykodrf-rkH&Gmum;vrf;rBuD; a&eHYomvrf;qkH
0ef;usifrS uGif;aumufNrKdU0ef;usif txd (rkdif30)? dk;r
wpfavQmuf a&MunfjrdKUe,f? av;rsufESmNrdKUe,f? t*Fyl
jrKdUe,frsm;&Sd aus;&GmtcsKdUwGif tvm;wl jzpfyGm;rIrsm;
ay:aygufcJYonf/ tqkdygaus;&Gmrsm;okdY Zlvkdif v 20
&ufaeYwGifa&rsm; pwif0if a&mufcJhNyD; Zlvkdifv 22 &uf
aeYwGif a&jyef vnfusqif;oGm;onf/awmifusa& pD;
qif;rIaMumifh v,fajr{u wpfaxmif0ef;usifcefY Ekef;
ESifh trdIufodkufrsm; 0ifa&mufrI&SdaMumif; od&Sd& onf/

]Zlvdkifv 18 &uf aeYrGef;vGJ 1 em&Dausmfuae
pNyD; av;&uf qufwkduf rdk;&Gmw,f/ v,fuGufawG
a&jrKyfNyD; wrHxJu a&aemufawGu pyg;yifawGudk
uyfw,f/ a&usawmh EGHeJYydNyD; tm;vHk;vdkvdk ysufpD;
ukefygw,f/ a&us&ifwcsKdU v,form;awGu ay:qef;
pyg; rsKd;udk qufpdkufr,fvdkY &nf&G,fxm;w,f} [k
a&MunfNrdKUe,f&Sd awmifolwpfOD;u ajymygonf/

]pdkufcgp v,fawGrSm rdk;rsm;wJh twGuf
ysufpD;rI rsm;w,f/ rdk;&Gmawmh atmufcHa&vnf; &Sdae
awmh a&vTrf;wmawG jzpfukefw,f/ rdk;a&u aejyefyl&if
usoGm;Ekdifayr,fh atmufcHa& vdkufvmrSmudkawmh pdk;
&drf&ygw,f/yxrwpfacgufwkef;uvnf;jyefysKd;axmif
NyD; pdkuf&ygw,f/ ysKd;axmif&wmu &ufrjynfhao;cif
rSmwif ajrom;awmif rpGJao;bJ rkd;u&Gmawmh xyfNyD;

qHk;IH;&ygw,f} [k usKHaysmfNrdKUe,frS a'ocH wpfOD;u


ajymjyonf/

{&m0wDjrpf pkd;&drfa&rSwf a&mufjcif; r&Sdao;


{&m0wDjrpfa&onf Zlvdkifv 22 &ufaeY
jrpfMuD;em;jrdKUwGif 595 pifwDrDwm? Aef;armfjrdKUwGif 870
pifwDrDwm? uomjrdKUwGif 881 pifwDrDwm? rEav;jrdKUwGif
992 pifwDrDwmESifh ppfudkif;jrdKUwGif 880 pifwDrDwm
toD;oD;&SdaejyD; tqdkygNrdKUrsm;\ pdk;&drfa&rSwfatmuf
tenf;qHk; 150 pifwDrDwm(ig;aycefY)rS 210 pifwDrDwm
(ckepfaycefY) om &Sdaeonf/

]csif;wGif;jrpf a&csdefu txufydkif;awGrSm
rdk;&GmoGef;rIt& rHk&GmNrdKU&JU pdk;&drfa&trSwfudk a&mufvm
EkdifwmaMumifh csif;wGif;jrpfeJY {&m0wDjrpf aygif;qHkwJh
jrpfatmufydkif;u anmifOD;jrdKUudkawmh tckjrpfa&csdefu
a&mufvmEdkifygw,f} [k rdk;av0oESifh ZvaA'XmerS
wm0ef&Sdol wpfOD;u qdkygonf/

vuf&SdtcsdefwGif anmifOD;jrdKU&Sd {&m0wDjrpf
a&csdef trSwfrSm Zlvdkifv 22 &ufaeYwGif 1940 pif wDrD
wmodkY a&muf&SdaeNyD; csif;wGif; jrpfa&a&muf&Sdvmygu
anmifOD;jrdKU\ pdk;&drfa&trSwf 2120 pifwD rDwmodkY jrifh
wufvmEdkifaMumif; od&onf/

jrefrmEdkifiHwGif jrpfa&BuD;jcif;udk owdjyK&
aom jrpfrsm;rSm {&m0wDjrpf? csif;wGif;jrpf? oHvGifjrpf?
ppfawmif;jrpf? yJcl;jrpf? 'k|0wDjrpf ponfwdkYjzpfMu
onf/

jrefrmEkdifiHwGif ysufpD;
qkH;IH;rI BuD;rm;aom jrpfa&BuD;
jcif;ukd 2004 ckESpfwGif MuHKawGYcJh
&onf/

jrpfa&BuD;rIonf rkd;
v,f? rdk;aESmif; rdk;aumif; jcif;rsm;
ay: rlwnfaeNyD; vmrnhf rdk;&moD
umv vufusef&ufrsm;twGif;
rkd;&GmoGef;rIrsm;
qufvuf
aumif;rGefygu jrpfa&BuD;rI? a&
BuD; a&vQHrIrsm;udk owdjyK&OD;
rdk;onf;xefcJhojzihf usKHaysmfNrdKU &Sd v,fajrrsm; a&vTrf;aepOf rnfjzpfonf/ /

("mwfykH-atmifausmfrsKd;? [oFmw)

102

Eleven Media Group

a&epfawmhrnfh
befaumufNrdKU

wpfaeYxuf wpfaeY befaumufNrdKUBuD; a&
atmuf a&mufzdkY &Sdaeonf/ tqdk;jrifynm&Sif trsm;pk
u 2030 ckESpfwGif xdkif;EdkifiH&JU NrdKUawmf tpdwftydkfif;tcsKdU
yifv,fa&atmuf epfjrKyfoGm;zG,f &Sdonf[k tjywfudk
a[mudef;xkwfaeMuonf/

uRrf;usifolrsm;u jzpfvmr,fY ab;tE&m,f
qdk;ukd umuG,fzdkY rnfonfh ay:vpDrS jyifqifrI r&Sdao;
onfhtwGuf tpdk;&udk tjypfwif aeMuonf/

&moDOwk ajymif;vJrI? yifv,fa& jrifYwufrI?
yifv,f urf;&dk;wrf;rsm; wdkufpm; NydKusrIpwJh aygif;pk
ysufpD;rIrsm;aMumifY ausmufz&m; jrpf0uRef;ay:&Sd bef
aumufNrdKU BuD;&JU ed*Hk; uHMurmrSm rawG;0Hhp&m jzpfonf/

t,k',NrdKUawmf jrefrmrsm;&JU wdkufcdkuf cH&NyD;
aemuf? 1782 ckESpf {NyD 21 &ufaeYwGif csmu&Drif;qufu
befaumufNrdKUawmfudk pwif wnfaxmif tkyfpdk;cJhonf
rSm ,aeYxdwdkif jzpfonf/

rdk;arQmfwdkufBuD;rsm; xdk;xdk;axmifxmif 0dkif;
ywfxm;onfh befaumufNrdKUwGif vuf&Sd vl 10 oef;
ausmf aexkdifvsuf&Sdonf/ wpfESpfxuf wpfESpf tay:,H
ajrqDvTm 1.5 rS 5.3 pifwDrDwm avsmYyg; usqif;vsuf
&SdNyD;? vltrsm;tjym; aexkdifonfh ae&mrsm;udk yifv,f
a& vTrf;oGm;zdkY &Sdaeonf/

wufvmrnfh yifv,fa&u taqmuftOD
tdrfajc 1 oef;ausmfudk taES;ESifY tjref tE&m,fay;rnfh
taetxm;&Sdonf/ befaumufrS 15 uDvdkrDwm a0;
aom qmarmifhz&mcef qdyfurf; &yfuGufBuD;&Sd vlae
tdrfrsm;rSm ESpfpOf jrpfa& vTrf;rIcHae&onf/

urmYbPfESifY tm&S zGHYNzdK;a&;bPfwdkYrS xkwf
aom &DydkYrsm;wGif &moDOwk tajymif;tvJaMumifh ab;
tE&m,fusa&mufrnfh urmYNrdKU BuD;rsm; pm&if;rSm bef
aumufu xdyfqHk;u ajy;aeonf/ befaumufrS

urmYbPft&m&Sd Jan Bojo u ]befaumuf a&epf


awmYrnfh t"dutaMumif; wpfckrSm ajratmufa&rsm;
udk tvGJoHk; pkwfxkwfjcif;aMumifY jzpfonf} [k qdkonf/

vmr,fY ESpftenf;i,ftwGif; tajctae
qdk; qdkufa&mufzG,f &Sd-r&Sdqdkonfudk ynm&Sifrsm;Mum;
tjiif;tckef jzpfaeMuonf/ odkYaomf aocsmwmu
]2100 ckESpfwGif befaumufonf twvefwpf topf
jzpfoGm;awmYrnf} [k ynm&Siftm;vHk;u oabmwl
oavmuf &Sdonf/

tu,f rnfonfh wifBudK jyifqifaqmif
&GufrIrS rvkyfcJh&ifawmh 2030 ckESpfrSmwif befaumuf
udpwkH;oGm;Edkifonf[k xdkif;EdkifiH obm0 ab;tE&m,f
BudKwifumuG,fa&;Xme tBuD;tuJ Smith Dharmasaroja u cefYrSef;xm;onf/

wpfckxJaom ajz&Sif;enf;rSm BuD;rm;aom yif
v,fa&um wHwdkif;BuD;rsm; urf;ajcwavQmuf wnf
aqmufzdkY jzpfonf/ 4if; ya&mY*suftwGuf ,l&dk 2
bDvD,H cefY ukefusrnf[k qdkonf/

odaYk omfta&SaU wmiftm&Syifv,fa&aMumif;
ynm&Sif Anond Snidyongs u ]yifv,fa&um
wHwdkif;BuD;rsm; wnfaqmufrIuvnf; toHk; r0ifEdkif
aMumif;? wpfESpfxufwpfESpf yifv,f urf;&dk;wrf; wdkuf
pm;cH&rI rsm;vmwmaMumifY umuG,fzkdY BudK;pm;vnf; r&
awmhaMumif;? puwnf;u befaumufudk &THUajray:
wnfxm;wmjzpfNyD;? NrdKUu yifv,fa& txuf 1.5 rDwm
tjrifYom&SdaMumif;} arQmfvifhcsufrJh pum;udk ajymqdk
onf/

befaumuf\ tem*wfrSm taES;ESifY tjref
twvefwpf yifv,fopf jzpfzkdYom&SdaMumif; ynm&Sif
rsm; &ifxdwfaeMuonf/
armuowif;
Source: Reuters & Time

103

uRefawmf ESifh vufzuf&nfqdkif


atmifcdkif
]emrnfqef;wJh vufzuf&nfqdkif.. tvGrf;
uaz;vdkY ay;xm;w,f.}

tJ'D tqdkawmf a*snDnD&JU oDcsif; pmom;
av;[m uRefawmf rMumcP qdknnf;jzpfwJh oDcsif;
av;yg/ [kwfygw,f/ vufzuf&nfqdkifudk vGrf;qGwf
aerdwJh uRefawmhf&JU pdwfawG[m rJaqmufaps;xJu
qifESpfaumif vufzuf&nfqdkifqDudk wpfvSrf;csif;
oGm;aerd ygawmhw,f/

avxJrSm vGifharsm&if; vufzuf&nfqdkifqD
oGm;&if;eJYyJ uRefawmf b,ftcsdefuwnf;u bm
aMumifh vufzuf&nfudk cspfoGm;&wmvJ/ tif;.. vGef
cJhaom 36 ESpfcefYu jrwfEdk;cspfcifrdwJh ]Nidrf;csrf;a&;
vufzuf&nfqdkif} aMumifhyJ jzpfr,fvdkY awG;rdygw,f/

104


tcsdefawGu MumvGefcJhNyD/ rdrd&JU pdwftpOfrSm
ryD0dk;w0g; cyfa&;a&;om &SdaewJh twdwfaMu;rHkjyif[m
wjznf;jznf;eJY uRefawmfh&JU rsuf0ef;awGxJrSm wvTmpD
wvTmpDeJY jzwfajy; aeygawmhw,f/


nae 5 em&DausmfqdkvQif azaz jyefvm
awmhr,f/ azaz jyefvm&if jrif&r,fh jywif;ayguf
em;qDodkY uRefawmf zifwa&GUa&GUeJU BudK;pm;NyD;oGm;um
azazvmr,fh vrf;udk tpOfarQmfaeMuaygY/ a[m.. azaz
jyefvmwm jrifvdkuf&&if azazhqDudk ajy;NyD; vnfyif;udk
ckefzuffwG,fNyD; csDcdkif;r,fvdkY pdwful;aewm aeYpOfaygY/
'Dvdk pdwful;ae&wmudkyJ uRefawmf auseyf aecJhwm/
wpfaeYvHk; a&GUvsm; oGm;vmzdkY rjzpfEdkifwJh uRefawmfh
tzdkY azazvm&if uRefawmf tjyifoGm;&r,fav/

tufaq;
vufzuf&nf aomuf&r,f qdkwmawG odaecJhvdkY jzpf
r,f xifygw,f/ ]azaz a& jrefjrefcsdK;aemf} vdkY arar
cGHYauR;aewJh xrif;vkyfudk yvkyfyavmif; pm;&if; cP
cP vSrf;atmf ae&w,f/ 'grS vufzuf&nfqdkifudk
jrefjref oGm;&rSm/

a[mazaz a&csdK;NyD;NyD/ ]om;a&.
wdkYom;tz vufzuf&nfqdkifoGm;MupdkY} vdkY qdkdwJh pum;
Mum;vdkuf&&if uRefawmfh&JU &ifxJrSm vIyfcwfvdkYaygY/
azaz uRefawmfhudk csDNyD; jcH0 a&muf&if ]usm;bdkBuD;a&.. .
wmhwm} vdkYajymzdkY uRefawmf b,faomtcg rS rarhcJhyg
bl;/ vrf;wavQmufvHk; ycHk;xufrSm vdkufyg&if; jrifjrif
orQudk Munfh&if;eJY vufzuf&nfqdkif oGm;&mvrf;
wavQmuf[m uRefawmhf twGufawmh MunfEl;p&m
tjynfh c&D;&SnfBuD;aygY/

vufzuf&nfqdkifxJ r0ifrD ]zdk;aysmYav; vm
NyDa[h} vdkY aumifwmtxufrS qdkif&SifBuD;u vSrf;
atmfvdkuf&if xdkifcHkrSm xdkifNyD;&HkeJY usqdrfhESpfcGuf pm;yGJudk
a&mufvmNyD; uRefawmfvnf; pdwfBuD;awG 0ifvdkYaygY/
rMumcif azazY&JU oli,fcsif;awG a&mufvmNyDqdk&if
uRefawmfwdkY&JU pm;yGJ0kdif;av; qlnHvmawmhw,f/ uRef
awmf vufzuf&nf wpfcGufeJY rkefYESpfck pm;NyD;NyD/ olwdkY
wawG bmawGajymrSef; uRefawmf rodayr,fh uRef
awmf t&rf; aysmfaeygw,f/

tcsdef awmfawmfMumrS ]jyefMu&atmif om;
a&} vdkY ajymNyD; ycHk;ay:rSm csDvdkufwmeJY uRefawmf tdyf
csdefwefNyDrdkY tjyefvrf; wavQmufvHk; azazh ykcHk;xuf
tdyfaysmf&if; vdkufcJhwwfwm ig;ESpfom; txdaygY/ bm
aMumifhvJqdkawmh uRefawmf csKdif;axmuf ESpfzufeJYvrf;
ravQmufEdkifao;bl;av/

wpfaeYawmh azaz[m uRefawmfhudk ]om;
a& csKdif;axmuf,l vufzuf&nfqdkif oGm;r,f} vdkY
ajymNyD; a&SUuae wjznf;jznf;csif; avQmufaewmrdkdY
uRefawmf BudK;pm;NyD; rSDatmifvdkuf&m acsmfvJygava&m/
'gaMumifh ]om;udk csDygvm;} azazvdkY ajymvdkufayr,fh
azazu rMum;csifa,mif aqmifNyD; qufavQmuf ae
wmrdkY uRefawmfvnf; aemufuae BudK;pm; avQmuf&if;
vdkufcJhwmygyJ/

aemufwpfcg xyfNyD; acsmfvJwmaMumifh uRef
awmfvnf; awmfawmfhudk emusifvmvdkY azazhudk csD

oGm;zdkY ajymawmh azazu ]om;.. rif;a,musfm;


r[kwfbl;vm;/ rif;toufvnf; BuD;NyD/ azaz rif;udk
csDvmwm ig;ESpfawmif&SdNyD/ vufzuf&nfqdkifudk vdkuf
csif&if vrf;qufavQmuf? ravQmuf&if rac:bl;} vdkY
ajymvdkufawmh uRefawmft&rf; tHhMooGm;ygw,f/
azaz 'DvdkrsKd; wpffcgrS rajymcJhwmaMumifhyg/ uRefawmf
t&rf; pdwfxdckduf oGm;&ygw,f/ 'gayrJh tJ'DaeYrSm uRef
awmf vufzuf&nfqdkifudk toGm;a&m tjyefyg udk,fwdkif
vrf;avQmufEdkifcJhw,f/

aemufwpfaeYrSmawmh azazu ]om;rif;
vufzuf&nfqdkifudk vkdufvmrSmvm;/ azaz t&if
oGm;ESifhr,f? aemufuae jznf;jznf;csif; vdkufcJh} vdkY
ajymNyD; csufcsif;yJ xGufoGm;ygawmhw,f/ uRefawmf
vdkufoifh rvdkufoifh pOf;pm;aeayr,fh uRefawmfh&JU
vufESpfzufu csKdif;axmufudk ,lNyD;om; jzpfaeygNyD/
uRefawmf vufzuf&nfqdkifudk roGm;rjzpf oGm;&rSm/
bmaMumifhvnf;qdkawmh uRefawmf BudKufwJh vufzuf
&nfwpfcGuf&,f azaz ajymjywJh avmuBuD; taMumif;
awG&,f uRefawmf t&rf; pdwf0ifpm;aewJh azazeJY
oli,fcsif;awG&JU pum;awG&,faMumifhyg/ 'g[m
yxrqHk; tBudrf vufzuf&nfqdkifudk wpfa,mufwnf;
oGm;wm jzpfayr,fh aemifESpfaygif;rsm;pGm wpfa,muf
wnf; oGm;&rSmukdawmh BudKrodcJhygbl;/

1983 ckESpf a&mf&Guf0gawG aMuGwJh aEG&moD&JU
eHeufcif; wpfckrSmawmh uRefawmfh&JU q&m? uRefawmfh&JU
oli,fcsif;? uRefawmfh&JU rdwfaqG? uRefawmfh&JU aus;Zl;&Sif
arG;ozcif[m uRefawmf wpfa,mufwnf; vufzuf
&nfqdkif oGm;EdkifNyDvdkY pdwfcs ,HkMunfcJhvdkYvm;/ uRef
awmfeJY rdom; pkudk xm0& pGefYcGm oGm;ygawmhw,f/

azazqHk;NyD; wpfvavmuf MumwJhtxd uRef
awmf vufzuf&nfqdkifudk roGm;jzpfyg/ vufzuf&nf
qdkif[m uRefawmfhtwGuf aMuuGJp&m ae&m jzpfae
vdrfhr,fvdkY xifxm;cJhvdkYyg/ 'gayrJh wpfnae araru
uRefawmfhudk ydkufqH ig;rl;ay;NyD; ]vufzuf&nfqdkif
oGm;av? eifh&JU azazeJY awGYcsif awGYrSmaygY} vYdk ajymNyD;
ydkufqHay;awmh? uRefawmf rjiif;ombJ wjznf;jznf;
csif; a&mufatmif oGm;cJhygw,f/ xdkifaeMuae&m?
Mum;aeMutoH? jrifaeMu ywf0ef;usif? aomufaeus
vufzuf&nfygyJ/ azaz&JU cHkae&m vGwfaewmu
105

vGJ&ifaygY/

'gayrJh MumvmwJh tcgrSmawmh uRefawmfh
&ifxJ azaz &SdpOfu twkdif;yJvdkY cHpm;vm&ygw,f/ vuf
zuf&nfqdkif oGm;vrf;wavQmufrSmaum? qkdifrSm xdkif
aepOf twGif;rSmyg uRefawmf[m azazh&JU yHk&dyfawG az
azh&JU qHk;rpum;awG azaz ajymjycJhwJh tzdk;wef
taMumif;t&mawGudk tBudrfBudrf jyefpOf;pm;cGifh &cJh
vdkYyg/

wpfaeYrSm azazh&JU oli,fcsif; tefu,f
OD;pdk;odef; (pma&;q&m armif0Ho) eJY ESpfa,mufxJ xdkif
ae&if; tefu,fu ]rif;&JU azaz ajymjycJhwJh pum;awG
xJrSm rif;b,fpum;udk tBudKufqHk;vJ} vdkY &kwfw&uf
ar;vdkufawmh uRefawmfu csufcsif; ]a,musfm;
aumif;? a,musfm;jrwf jzpfzdkYu pdwf"gwfuom y"me
usw,f}qdkwJhpum;udkajzvdkufrdygw,f/qufNyD;awmh
tefu,fOD;pdk;odef;u ]om;&JU azaz? tefu,fh&JU
oli,fcsif;[m wdkYawG&JU ab;rSm tNrJ &Sdaeygw,fuGm}
vdkY tm;ay;pum; ajymygw,f/

&Spfav;vHk; EdkifiHa&; rkefwdkif;BuD;aMumifh Nidrf;
csrf;a&; vufzuf&nfqdkif[m uRefawmfwdkYawG&JU pka0;
&m ae&m? wdkifyiff aqG;aEG;&mae&m? a&SUwef; ppfrsufESm
jyifBuD; tjzpfudk ajymif;vJoGm;ygawmhw,f/ [kwfyg
w,f? Nidrf;csrf;a&; vufzuf&nfqdkif[m uRefawmfeJY
oli,fcsif;rsm;twGuf b0ajcvSrf;aygif; rsm;pGmudk
avQmuf vSrf;zdkYtwGuf pwif&m ae&myif r[kwfyg
vm;/

1988 ckESpf Edk0ifbmv 9 &ufaeY/ cgwkdif;vdkyJ
vufzufqkdifav;rSm &SdaecJhygw,f/ tJ'D uRefawmfcspf
wJh Nidrf;csrf;a&; vufzuf&nfqdkifrSyif ]b0wuodkvf
BuD;} qDudk xGufcGmcJh&ygw,f/ uRefawmf yxrqHk;t
Budrf b0wuodkvfBuD;xJ a&mufNyD; wpfvtMumrSm
awmh uRefawmfeJY vufzuf&nfqdkif xdkifazmf rdwf
aqGBuD;eJY jyefvnfawGYcGifh&cJh ygw,f/

uRefawmfh tcef;&JU rsufESmcsif;qdkif tcef;rSm
tefu,fOD;pdk;odef;vnf; a&mufaeNyDav/ ]om; bmrS
tm;ri,feJYaemf/ tefu,f wpfa,mufvHk; &Sdw,f/
tefu,fhudk rif;&JU tazvdk oabmxm;&r,f} vdkY ajym
vdkufcsdefrSmyJ azaz[m uRefawmfhudk pdwfrcsEdkifbl;
qdkwmudk odcGifh&cJhygw,f/ wpfaeY reufcif;rSmawmh
106

tmPm&Sif vlBuD;rif;ESpfOD; uRefawmfh tcef;a&SUudk


a&mufvmNyD; ]atmifcdkif axmif0ifpmvmw,f} vdkY
ajymNyD; uRefawmfhudk b0wuodkvfBuD;&JU wHcg;rBuD;qD
ac:aqmif oGm;ygw,f/

cPtMumrSm uRefawmf[m oHpum wpf
bufjcrf;uae arareJY nDtpfudkarmifESrawG&JU rsufESm
awGudk 0rf;enf; aMuuGJpGm jrifMunfhae&if;rSmyJ ararh&JU
Munfvif at;jrwJh ]om;'DrSm rif;BudKufwJh Nidrf;csrf;
a&; vufzuf&nfqdkifu usqdrfhav} vdkY ajymwJh
toH[m uRefawmfh&JU yg;jyifay:udk rsuf&nfpD;aMumif;
rsm; tjzpf a&mufvmcJhygw,f/

]araru arar udk,fwdkif 0,fvmcJhwJh
Nidrf;csrf;a&; vufzuf&nfqdkifu vufzuf&nfwpfcGuf
[m rif;a&SUquf &ifqdkif&r,fh tcuftcJawGudk ajz&Sif;
ay;vdrfhr,f? rif;rSwfrdvm; vufzuf&nfqdkifudk om;
csdKif;axmufeJY yxrOD;qHk; oGm;cJhwJh nrSm rif;tdyf
aewkef; rif;&JU azazu rif;&JU rsufESmudkMunfh&if;eJYararh
udkajymw,f/ ]pdwf raumif;vdkufwmuGmwJh? om; ESpf
cgawmif acsmfvJw,f/ 'gayrJh ig rcsDay;cJhbl;/ olYb0udk
olavQmufEdkifzdkY twGufaMumifhyguGm} vdkY jyefajymcJhwJh
arar&JU pum;oH tqHk;rSm uRefawmf[m NydKvJroGm;
atmif oHZumawGudk wif;wif;usyfusyf qkyfudkif
xm;vdkufygw,f/

axmif0ifpm tjyefvrf; wavQmufvHk; &if
xJrSm aMuuGJrIrsm; ydkufNyD; jyefcJh&ayr,fh tJ'DaeYu
aomufvdkuf&wJh vufzuf&nfwpfcGuf[m b0 w
avQmuf aomufcJh&wJh vufzuf&nfxuf csKdNrdefNyD; cGef
tm; jzpfapcJhwm ,aeYwdkifatmifygyJ/

2011 ckESpf arv 8 &ufaeY nae 5 em&DrSm
uRefawmf vGrf;aewJh uRefawmfhudk arQmfvifhaer,fh
rJaqmufaps;xJu qifESpfaumif vufzuf&nfqdkif
av;rSm txD;usefrIawG ajzazsmufzdkY? oli,fcsif;rsm;ESifh
awGYqHkzdkY? tawGYtMuHKtopf rdwfaqGopfawG &SmEdkifzdkY
uRefawmf xdkifaer,fqdkwmudk wrvGefrS azaz jrif
Mum; odEdkifygapom;/
atmifcdkif

b0uAsmudk oif,ljcif;

cufrm

usr rSwfrd aewmawmh usr uAsmpa&;wm
7 wef; ausmif;olb0/ aus;vufwGJzuf ausmif;
uav;\ eH&Huyf pmapmiftwGuf jzpfonf/ &Gm\
rlvwef; ausmif;ydkif us,f0ef;aom ajredrfhuGif;jyif
tv,frSm aqmufxm;onfh ajrpdkuf? "edrdk;? x&Hum
ausmif;uav;rSm eH&Huyfpmapmif vkyfrnfqdkawmh
taysmfqHk;olu usr jzpfcJhrnf xifonf/

eH&Huyfpmapmif vkyfrnf[k aMujimNyD; yl;
aygif; yg0ifrnfh olawGudk zdwfac:uwnf;u pm? uAsm
wckck a&;zdkY usru aocsmNyD;om;rdkY pma&;olae&mu

yl;aygif; yg0ifzdkY pm&if; ay;vdkufonf/


a&G;cs,fcH&rnfh pmrlrsm;udk eH&HwGif uyf
rnfh pm&GufBuD;rsm;wGif ul;NyD;
a&;cszdkY vufa&; vSolrsm;udk
zdwfac:&mwGifawmh vufa&;
nhHol usr ryg0ifEdkifcJhyg/ odkY
aomf a&G;cs,fcH pmrlrsm;
twGuf o&kyfazmfyHk a&;qGJ
ay;rnfh olrsm;udk zdwfac:&m
wGifawmh usr vuf
axmifrdjyefonf/
xdktcsdefwkef;u usr uAsm
wyk'fESifh xdkumvu pmnGefY
[k ac:aom tufaq; qef
qef pmav;wyk'f a&;cJh
onf/ xdkt&mawG ra&;rD tdrf
rSm &Sdaeaom usrta':\
wuodkvf pmay;pm,l oif
wef; r*Zif;awGudk zwfonf/

usr rSwfrd orQ
awmh awmfawmfrsm;rsm;
u t&G,f rwdkifrD cspfol
&nf;pm; xm;jcif;rS a&Smif&Sm;Mu&ef ynmay;qefqef
ta&;tom;awG/ usr uAsmawG? pmawGuvnf;
tJonfvdk qefqefrsdK;awG jzpfcJhonf/ onfawmh usr
pmawGu eH&Huyf pmapmifrSm cefYcefYxnfxnf ygcJhonf
aygh/ odkYaomf vlw&m0ef;usif aus;vuf tv,fwef;
ausmif;uav;\ orD;&nf;pm; twGJ ta&twGufu
awmh avsmh roGm;cJhyg/

usrESifh twlaeaom tbGm;u pm uAsmawG
a&;wm tm;ay;ayr,fh eH&HuyfpmapmiftwGuf ausmif;
qif;csdef 0iful&wmawmh odyfBudKufyHk r&yg/ ausmif; eH&H
uyf pmapmiftwGuf 0dkif;0ef; ulnDol trsm;pku a,musfm;
av;awGrdkY taeeD;pyfNyD; awmifawmiftDtD pdwfawG
0ifrnf pdk;owJhav/ xdktcsdefawGrSm taru wjcm;&GmrSm
ausmif;q&mrtjzpf wm0efusaeonf/ tu,f tar
ESifh ae&rnf qdkvsifawmh eH&Huyf pmapmif rSm pm0ifa&;cGifh
&zdkYyif raocsmyg/ taru pmay 0goem rygol/

usr pmayvrf;ay: avQmufrdawmh tbGm;u
107

yGifhyGifhvif;vif; *kPf,layr,fh pum; ra0jzmaom


tar uawmh cyfrqdwfyif/ usr 0wKtopf ygaom
r*Zif; &vmvQifawmh zwfygonf/ NyD;vQif bmawG
a&;xm;wmvJ [k usrudk ar;wwfonf/ 'gawmif usr
a&;aom pmawGu em;vnf&cufonfh pmrsdK;xJrSm
ygwm r[kwfyg/

usrrSmom;ESpaf ,muf&vmawmhom;awGukd
tEkynm 0goem ygapcsifonf/ ESpfa,mufpvHk; r[kwf
awmif wa,mufudkawmh *Dworm; jzpfapcsifonf/
om;awG i,fi,fu yef;csDqGJawmhvnf; usr aysmf&
onf/ om;BuD;u awmfawmf twef; &onftxd yef;csD
udk pdwf0ifpm;onf/ om;BuD; ig;wef;rSmvm; ajcmufwef;
rSmvm;rod olwdkY ausmif;rSm yef;csDNydKifyGJ vkyfrnfqdk
ojzifh om;u wuf~uG aecJhavonf/ [dkyHkqGJr,f
onfyHk qGJr,fESifh om;pdwful;,Of aysmf&Tif aewmudk
MunfhNyD; usrwdkYvnf; aysmfrdonf/

'DvdkeSifh yef;csDNydKifyGJ 0ifrnfholawG pm&if;ay;
&rnfhaeY a&mufvmonf/ tJ'daeYwGif om;u ausmif;rS
&,fusJusJeSifh jyefvmonf/ usru bmvdkY &,fusJusJ
jzpfae&wmvJ ar;awmh jyefajzaom om;tajzaMumifh
usr thHMocJh&onf/

]om;u yef;csDNydKifyGJrSm 0ifNydKifzdkY pm&if; oGm;
ay;awmh pm&if;vufcHwJh q&mru ar;w,f/ rif;u
bmyHkqGJrSmvJwJh/ om;u armf'efyef;csD qGJr,fvdkY ajz
vdkufawmh armf'ef yef;csDqGJr,fqdk rNydKif&bl;vdkY ajymw,f}

om;u &,fusJusJ ajymaeayr,fh om;toH
av;awGu pdwfvIyf&Sm;NyD; wkefaeovdkyif/ yef;csDq&m
ESifh pma&;q&m rdbESpfyg; wa,mufrsufESm wa,muf
MunfhrdMuonf/ tJ'Daemufydkif; uwnf;u om;BuD;
wa,muf yef;csDudk [kwfwdywfwd ra&;awmhwm jzpfonf/

usrwdkY tar&dum; a&mufawmh om;BuD;u 6
wef;/ om;i,fu 3 wef; wuf&onf/ ausmif;rSm Art
Class u tcsdefpm&if;ESifh oGm;&onf/ Art Room rSm
uav;rsm;twGuf aq;? puL? opfom;wHk;awG? yef;yk
xkzdkY "gwk&THUap;awGeSifh tjcm; tEkynm zefwD;&mwGif
taxmuftul jyKonfh ypnf;awGu tvQHy,fyif/
om;wdkY aysmfMuonf/ yef;csD jyefqGJMuonf/ 2009 ckESpf
NrdKUe,fvHk;uRwf ausmif;aygif;pHk yef;csDNydKifyGJrSm wifjyzdkY
olwdkY yef;csDum;awG a&G;cs,fcH&onf/ yef;csDum;awG
rwifrD olwdkY tar;cH&aom ar;cGef;uawmh ajymif;
108

oGm;onf/ ]'DyHkudk qGJzdkY b,fvdk pdwful; &wmvJ} wJh/



2010-2011 rSmawmh pmoifESpf ppcsif; odyf
rMumcifrSmyJ om;i,fu '&rfqufBuD;wck ausmif;u
,lvmonf/ ausmif;om;wdkif; wl&d,mwck wD;&onf/
'gaMumifh om;i,fu rESpfu wa,mwD;NyD; 'DESpfawmh
'&rf prf;wD;csifowJh/ '&rfoH qlqlnHnHBuD;udk em;
rcHEdkifwma&m wl&d,m ypnf;wckxJudk wpdkufrwfrwf
wD;apcsifwma&maMumifh om;i,f\ a&G;cs,frIudk uefY
uGufzdkY jyifrdayr,fh t&m&mudk prf;oyfaeaom t&G,f
ayrdkY avmavmq,f vTwfxm;vdkufonf/ ol\ pdwf
0ifpm;rI trSef&Sdaom ae&mudk olodoGm;csdefwGif olYbm
om a&G;cs,fvdrfhrnf/

uav;awGu ausmif;rSm yHkrSef tm;upm;
cef;r Gym oGm;&csdeftjyif tm;upm;wckck upm;&
ao;owJh/ xdkYaMumifh om;BuD;u bwfpuufabm
upm;onf/ om;i,fuawmh American Football
upm;rnfwJhav/ ausmif;awGu ausmif;om;awGudk
udk,fcEm usef;rm oefpGrf;zdkYa&m *DwESifh ,Ofyg;um pdwf
ydkif;qdkif&m El;nHh,Ofaus;zdkYyg avhusifh ay;aeMuwmyJ/
tJ'DtcsdefrSm wNrdKUxJaeonfh rdwfaqGwOD;u olYom;
txufwef; ausmif;om;taMumif; ajymvmonf/

]usaemfhom;u ausmif;rSm wl&d,m ypnf;
wckck wD;&r,fqdkvdkY *pfwmwD;rvdkYwJh/ usaemfu tJ'Dvdk
tydk tvkyfawG tazrBudKufbl;/ *pfwm rwD;&bl; ajym
vdkufw,f/ usaemfh om;eSpfa,muf &SdwmrSm wa,muf
u q&m0ef jzpf&r,f/ wa,mufu a&SUae jzpf&r,f/ 'D
awmh olwdkY pmudkyJ BudK;pm;zdkY vdkw,f/ tJ'D tjyif
Am[D&awGudk tcsdefray;apcsifbl;}

rdwfaqGudk w&m;cszdkY usr toufudk t&if 0
atmif &SL&onf/ om;awG *DwESifh reD;pyfapzdkY jywf
jywfom;om; ajymaeaom zcifwOD; em;0ifapzdkY pum;
vHk;awG pOf;pm;&onf/ ]usr om;awG arG;vm
uwnf;u om;awGudk *Dwynm wckck 0goem ygyg
apvdkY qkawmif;cJhwm/ tEkynm *Dwqdkwm vl&JU pdwfudk
El;nhH ,Ofaus;oGm;apw,f/ wcsdefxJrSmvnf; tJ'D *Dw
&JU pGrf;tm;u zefwD;ol udk,fwdkifudka&m cHpm;&ol
awGudkyg tiftm;awG? arQmfvifhcsufawG aysmf&TifrIawG
udk &apw,fav}

usrom;BuD; 2 ESpf 3 ESpf avmufrSm usrwdkY
ZeD;armifESHESifh om;\ tbdk;tbGm;rsm; acgif;csif;qdkifNyD;

om;udk bmwl&d,m oifay;rvJ wdkifyifMuonf/ usr


u om;udk pE&m; wD;apcsifonf/ om;tazu qufqdk
zHk; rIwfoHu tm;&SdwmuGvdkY ajymonf/ om;tzdk;u
awmh rdbawGvnf; ajcEdkifvufEdkif 0,fay;Edkifatmif
wa,myJ oifcdkif;wm aumif;r,f xifw,fwJh/ pE&m;
qdk aps;BuD;w,fav/ om;tbGm;uawmh ol tao
tcsm atmf'grSmNyD; vkyfxm;wJh ywvm; &SdaewmyJ/
tJ'gudk wD;yapayghwJh/

'geJY usru wDADGrSm aw;oHpHk wD;0dkif; azsmfajz
aewkef; wD;0dkif;xJrSm ygwJh *Dw wl&d,m ypnf;awG jyNyD;
awmh ]om;BuD;vm&if tJ'DtxJu bmwl&d,mudk wD;
rvJ} vdkY ar;awmh om;u pOf;awmif rpOf;pm;yJ jyefajz
onf/ ]0g;vufckyf wD;r,fwJh}/ usrwdkY wa,muf
rsufESm wa,mufMunfhNyD; &,frdMuayr,fh odyfawmh
tm;r&SdvSyg/ bmrS rwD;bl; abmufqifxdk;r,f rajym
wm awmfao;wmaygh[k usru pdwfajzcJh&onf/ usr
wwforQ rSwforQ OyrmOyar,sESifh ajymaom pum;
awGudk txufwef; ausmif;om;&JU taz oabmayguf
ovm;awmh rodyg/ usrawmh awmfawmf armoGm;
onf/

aqmif;OD;0ifp, w&ufrSm om;BuD; uAsmawG
a&;aewm awGY&onf/ usru aysmf&TifpGmjzifh ]om;
uAsmawG bmawG a&;vdkYygvm;} [kajymawmh
ausmif;u poetry class twGuf[k ajymonf/
ausmif;rSm uAsm a&;&wJh tcsdef &SdowJhvm;/ usru pdwf
0ifwpm; jzpfcJh& jyefonf/

om;uAsmawGudk zwfMunfhawmh tifrwef
vGwfvyfaom tawG;udk awGY&onf/ aumif;wm
raumif;wmxuf vltrsm;u pma&;q&m[ k owfrSwf
jcif;udk cH&aom usr rawG;rdaom enf;jzifh pOf;pm;yHk
awGudk awGY&ojzifh ausmif; Poetry Class twGufrdkY
t*Fvdyfvdk a&;xm;aom om;uAsmwcsKdUudk bmom jyef
Munfhrdonf/

odyfrMumcifrSmyJ om;i,fu olY Language
Art Class twGuf a&;aom uAsmwcsKdUudk Munfhay;zdkY
ajymvmjyefonf/ Grade 4 om &Sdao;aom om;i,f
uAsmav;awGu uav;qefayr,fh om;i,f uAsm
a&;&onf qdkwmuyif usrudk aysmf&TifapNyD/ a[monf
uAsmav;udkawmh usr oabmusrdonf/

Colors
Where ever I go
colors follow me.
White in winter
Green in Summer
Gold in fall
I can not run away from all.

ta&mifrsm;
usaemfb,foGm;oGm;
ta&mifrsm;u vdkufyg/
aqmif;rSm tjzL
aEGrSm tpdrf;
&Gufa~uG&moDrSmawmh aTa&mif/
aSmifvdkY rvGwfEdkif/


vlwdkif; ta&mifawGeJY rvGwfEdkifwm odaeay
r,fh tJ'D tawG;av;udk csa&;zdkY usr pdwfrul;rdcJhay/
&dk;pif;aom tawG;av; wpuvnf; tEkynmajrmuf
EdkifaMumif; owdw& jzpfaponfhtwGuf (jrefrmrdom;pk
0if wOD;ayrdkY) yg;pyfu xkwfrajymrdayr,fh om;udk usr
aus;Zl;wifrdonf/

azazmf0g&D 'kwd,ywfxJrSm om;wdkYausmif;u
zdwfpm wapmif&onf/ 7 Grade ausmif;om;awG\
uAsm&GwfyGJudk wufa&muf&ef/ om;BuD;u 7 Grade rdkY
om;uAsm &GwfrSmvm; ar;rdonf/ yxrydkif;rSm om;u
pdwf0ifpm;yHk rjyyg/ aemufydkif;rSmawmh usru olYudk
uAsm &GwfapcsifrSef; odojzifh &Gwfrnf[k ajymonf/

usru om;xuf ydkpdwfvIyf&Sm; aecJhonf/
uAsm&Gwf avhusifhzdkY tv,fwef;xdom &Sdaom ausmif;
wGif; uAsm &GwfyGJav;rdkY rdom;pk qefonf/ uAsm &GwfyGJ
vmonfh ausmif;om; rdbawGu udk,fEdkif&m tpm;tpm
av;awG ,lvmcJhMuonf/ usrvnf; tcGihfta&;&wkef;
jrefrmaumufnif; jyefaygif;udk tkef;oD;EdkifEdkifeSifh EdkifiH
jcm;om;awGudk rdwfquf ay;vdkufonf/ olwdkY BudKuf
MuyHk &ygonf/ usr aumufnif;aygif;u t&ifqHk; ukef
oGm;cJhonf/

uAsm &GwfyGJudk tcrf;tem; tpDtpOf
twdtusBuD;jzifh usif;yjcif; r[kwfyg/ 7 Grade Poetry Class udk BuD;Muyfaom q&mESpfOD;u uAsm&Gwf
yGJav; vkyf&jcif; taMumif; tenf;i,f rdwfqufpum;
109

ajymMum;NyD; rnfolrqdk udk,fhuAsmudk tqifajy&m


tcsdefwGif 0if &GwfqdkEdkifaMumif; ajym onf/ uav;
awmfawmf rsm;rsm;u pdwfygvufyg 0if&GwfMuonf/
wcsKdUuawmh &Gwfcsifpdwf SdMuaomfvnf; &SufaeMu\/
xdktcg rdom;pk0if awG? oli,fcsif;awGu oufqdkif&m
uav;emrnfudk oHNydKifac: tm;ay;onf/ udk,fh
emrnfudk oHNydKif ac:aeavawmh uav;u raeom
awmhbJ uAsm xGuf &Gwf awmhonf/

yGJtpydkif;rSmom uav;awGu wkHYqdkif;
aeayr,fh wjznf;jznf; t&Sdef &vmawmh olwdkY pdwfyg
vmMuonf/ &Gwfvufp vlawGu tacgufacguf wuf
&GwfMuonf/ pdwfrygbl; qdkaom usr om;BuD;awmif
oHk;yk'f &GwfoGm;cJhonf/ uAsm&GwfzdkY tpDtpOf r&Sdaom
om;BuD;\ oli,fcsif; udk;&D;,ef;av;u om;BuD; uAsm
wyk'f wuf&GwfoGm;onf/ xdkuav;vdkyif tpDtpOf
r&SdolawGvnf; aemufydkif; pdwfygum 0ifGwfMuonf/

wcsKdUaom q&mawG? ausmif;om; rdbawGu
uAsm&GwfyGJudk rvmEdkifaom uav;rsm;\ uAsmawGudk
&Gwfay;Muonf/ tvGef&if;ESD; aEG;axG; aysmfp&m
aumif;aom yGJav;jzpfonf/ usrrSmawmh vufckyfwD;
&wm vufawGawmif emvdkY/ uav;awG? rdbawG?
q&mawGuvnf; aysmfvdkY/

wu,fawmh uav;awGudk uAsm&Gwfwm
tygt0if vla&SUrSm pum;ajym wifqufenf;awGudk
zdtm; ray;aom enf;jzifh rodrom avhusifh
ay;aejcif;yif/ om;oli,fcsif; 0DvsHqdkaom uav;qdk
uAsm 5 yk'f &GwfoGm;onf/ olYuAsmwcsKdUu t&SnfBuD;
awG/ tawmfvnf; aumif;onf/

vlaumifao;aom 7 wef; ausmif;om;av;
u uAsm &Gwf&mrSmawmh wu,fh 0g&ifh uAsmq&mBuD;
wOD;tvm;yif/ tzd tazmh tqGJtiifawGESifh/ [efyef
u wnfNidrfovdk trSm;t,Gif; wvHk;wavawmif
rygbl;/ usru olYuAsmtcsKdUudk awmfawmfBudKufojzifh
bmomjyefzdkY awmif;,lcsifayr,fh ausmif;pnf;urf;
aMumifh tcGifh romcJhyg/

xdkodkYaom yGJav;rsm;rS wqifh xif&Sm;aom
uAsmq&mBuD;rsm;? tEkynmorm;rsm;? xif&Sm;aom
tpDtpOf wifqufolaygif; rsm;pGm jzpfvmMuonf/

olwdkY\ pnf;rsOf; pnf;urf;awG? aumfyD&dkuf
110

Oya'awGaMumifh wjcm;uav;rsm;\ uAsmawGudk


avmavmq,f bmomjyef rdwfqufay;vdkY r&av
awmh usrom;BuD;\ uAsmav; wyk'fudkyJ rdwfquf
ay;&ygawmhrnf/
opf&Guf
usaemfhudk,f usaemf
a&pD;eJY arsmygaewJh
opf&Gufav;w&GufvdkYjrifw,f/
a&SUwl&lu OD;wnf&mqD
ra&mufao;wmuvGJvdkY
usaemfu ae&mwdkif;rSm/
wcgwav tjrifhujyKwfus..
wcgwav wckckeJYwG,fNid..
wcgwav...
taygif;tygawGeJY twl arsmyg pD;qif;&if;
ausmufaqmifawGeJY wdkufrd/
usaemf jrifae&w,f
wcsKdUaemufrSm usefcJh
t&GufopfawGuvnf;
a~uGqJ...
pD;arsmzdkY
epfjrKyfzdkYu vGJ&if
jyefvrf;r&SdwJh c&D;rSm/


7 wef;ausmif;om; wa,muf\ uAsmu
oHa0* oHawG uJaeovdk usr cHpm;&onf/ usr tJ'D
t&G,frSm tJ'Dvdk uAsmrsdK; ra&;cJhwmawmh aocsmyg
onf/ ightouft&G,feJY 'Dvdk uAsmrsKd; ra&;oifhbl;[k
usr pOf;pm;cJhovm;rod/ olrsm;awGu BuD;us,f
&efaum[k a0zefcH&rSm pdk;&drfwmvnf; jzpfaumif; jzpf
rnf/ aocsmwmuawmh om;wdkY rsdK;qufawGu
axGvDumvD tawG;awG awG; olwdkYu tEkynm[k
owfrSwfonfh t&mudk txdcdkuf rcHMuawmhjcif;yif/
cufrm
(vrif;w&m pmayqufqHa&; 0bfqdk'frS ul;,l
azmfjyygonf/)

66 ESpf pm
aomu

1988 ckESpf vlxktHk~uGrI umvwGif pifay:odkY
vltawmfrsm;rsm; wufvmMu\/ udk,foef&moef&m
axmifhrsm;rSae vlxktm; pnf;&Hk;odrf;oGif; vHIYaqmfcJh
Mu\/ odkYESifh usaemfwdkYvnf; xdkolrsm;teuf oifh&m
awmf&m olrsm;tm; zdwfum w&m;yGJawG vkyfjzpf\/
wBudrfwGif tjcm;olrsm;ESifh twl q&mbdkiftdkrif;opf
vnf; yg\/ wa,mufNyD;wa,muf a[mMuajymMu&if;
olYtvSnfha&mufawmh olu ola[mrnfh y&dowfonf
vlBuD;rsm; r[kwfaMumif; tpcsDum rlvwef;? tv,f
wef; uav;rsm;tm; a&SUqHk;wGif ae&m,lap\/ xdkY
aemuf vlBuD;rsm;tm; w&m;a[mrnf r[kwfaMumif;?
olESifh uav;rsm; tar;tajzom vkyfrnfjzpfaMumif;?
vlBuD;rsm; udk,fhae&m udk,faeNyD; olESifh uav;rsm; udp
wGif 0ifryg apvdkaMumif; qdk\/

rsKd;jrihfcsKd
uav;rsm;u ]odygw,f.. odygw,f}[k qdkawmh ]od&if
b,folvJ} [k xyfar;\/ uav;wdkYu ]AdkvfcsKyf
atmifqef;&JU tzdk;yg} [k tHk;tHk;uRufuRuf jyefajz\/
]'gqdk&if... OD;zgeJY a':pkudka&m} [kar;awmh uav;wdkYu
]AdkvfcsKyfatmifqef; tazeJY taryg} [k oHNydKifajzjyef
\/ ]'gjzifh aemufqHk;wck ar;r,f} [kqdkNyD; ]a':atmif
qef;pkMunfudka&m} [k xyfar;jyef\/ uav;wdkYu
vnf; odaMumif; ajymjyef\/ ]od&ifajym... b,folvJ}
[kqdkawmh uav;wdkYu ]AdkvfcsKyfatmifqef;orD;yg}[k
oHNydKifjyefajz\/


]rif;wdkYuvnf; tukefudk odaeawmhwmygyJ
vm;} [kqdkum ezl;udk vufjzifh &dkufNyD;aemuf ]uJuGm
'gavmufawmifodwJh aumifawG} qdkNyD; ]OD;ae0if;
udka&m odMuvm;} [k toHjrifhNyD; ar;\/ uav;wdkYu

p pjcif; olu ]om;wdkYorD;wdkYa&... Adkvfrif; vnf; tm;usrcH toHukef atmfNyD; ]odygw,f... od
a&mif (ac:) Adkvfva&mifudk odMuovm;} [k ar;\/ ygw,f} ]ygwDOu|BuD;yg... ygwDOu|BuD;yg} [kajym
111

oavmuf xdkolwdkY aojcif;tm;


ocFg&wdkY? tedpwdkYESifh ESvHk;oGif;onfhwdkif
pkyfwowfowf jzpf&\/ ]taoapm
vdkufwm} qdkonfh jrnfwrf;oHonf
xdkolwdkYtm; taMumif;jyK vmjcif; jzpf
wef&m\/

jyef\/ ][m... 'DaumifawG odjyefNyD/ uJuGm 'gqdk ajym


Muprf; tJ'D Ou|BuD; tazeJYtar emrnfawG}[k vnf;
qdkvdkufa&m uav;wdkYqDu bmoHrS xGufrvmawmh/
tm;vHk;wdwfNyD; NidrfusoGm;\/ onfawmhrS olu ]tJ'g
yJ a&S;vlBuD;awG ajymwJh vlrSmtrsKd;? MuufrSm t&dk; qdk
wm...} [k ydwfcsvdkufawmh\/ uav; y&dowfu
aMumifaeqJ? vlBuD; y&dowfxHrS vufckwfoHawG
wajzmif;ajzmif;? vufacgufrIwfoHawG w&TD&TD? y&dowf
um; ywfwkwfvdkY r&awmh/

avmuwGif vlwdkY arG;\/ ae\/ ao\/
bmrSrqef;/ odkYaomf vlwOD;csif;pDtvdkuf tarG;? tae?
taowGifrl ,kwfjcif;? vwfjcif;ESifh jrwfjcif;&Sd\/ vl
wdkYu vlwOD;csif;pD\ wefzdk; qdkonfudkvnf; xdk
t,kwf? tvwf? tjrwfESifh tarG;? tae? tao qdk
onfh EIef;pHwdkYjzifh csifhwGufMu\/ vlwdkYtwGuf rqef;
aom udponf vlwOD;csif;pDtwGuf xl;\/

rarG;cifuyif oaEjrwfESifhol? arG;arG;jcif;
avmu aumif;csD;&olwdkY taMumif; Ak'0if? c&pf0ifESifh
udk&ftefusrf;pmrsm; omru oljrwfwdkY taMumif;
pmayrsm;wGifyg awGY&\/

xdkrQ rBuD;jrwfjim;vnf; xdkufoavmuf
BuD;jrifh olwdkY\ aejcif;twGuf avmu 0rf;ajrmuf&
ovdk? xdkolwdkY\ aojcif; avmu emusif&\/ xdkol wdkY
aejcif;tm; urmajronf trGefjrwf txG#f wyf
112

rarG;cifuyif oaE,kwfESifhol?
zGm;onfhrdcif\ 0rf;&nf pyf&olwdkY
taMumif;vnf; avmuDESifh avmukw
&m pmaywdkYwGif awGY&\/ xdk olwdkY arG;zGm;
vmjcif;twGuf avmu nnf;wGm;&
ovdk xdkolwdkY aoqHk;jcif; yDwd jzpf
p&mr[kwfonfhwdkif avmu 0rf;ajrmuf
&onfvnf; &Sd\/ ]oufqdk; (Zdk;) awmfawmf &SnfcJhwm}
qdkonfh nnf;wGm;oHonf xdkolwdkYtm; taMumif;cHjcif;
jzpfwef&m\/

usaemfwdkYonf ]taoapmvdkufwm} [k
qdkprSwf wGifavmufatmif BuD;jrwfolwdkYESifh xdkufwef
cJholrsm; jzpfovdk? ]oufqdk;(Zdk;)awmfawmf&Snf}rsm;ESifh
vnf; aeae&\/

usaemfwdkYwGif uaemif rif;om;BuD;udk &cJhzl;
\/ wefzdk;xm;& aumif;rSef; rodolwdkY vufcsufjzifh
ola&m olYEdkifiHyg qHk;&HI;cJh&zl;\/ usaemfwdkYwGif AdkvfcsKyf
atmifqef;udk &cJhzl;\/ z'dkref;&Smvzef;udk &cJhzl;\/
txG#fwif& aumif;rSef; rodolwdkY vufcsufjzifh ola&m
olYwdkif;jynfyg epfem ae&\/


usaemfwdkYwGif ,ck acgif;aqmif wa,muf &
jyef\/ ,ckwdkif &Sifoef ae&qJonf aumif;yg\/

odkY aomf jynfzsufolwdkY\ vufzspf wwGuf
wGif xdkacgif;aqmif\ toufwmonf a&yGufyrm
jzpfroGm;[k rnfolrS rqdkEdkifMu/ aomujzifh t
aumif;udk arQmfMunfh &jcif;onf ylavmif\/ 'Gd[pdwfjzifh
arQmfudk;&jcif;onf rcsifhr&J jzpf&\/ tyluif; taumif;
jrif? {updwf csifhcsifh&J&Jjzifh udk;pm;&jcif; touf
&mausmf ygap[kom ..../
rsKd;jrifhcsKd

jynzf
H;k um;tcs
Zmwv
f r;f tp
ol&d,rsKd;


aeYpOfvkdvkd jrifawGU aeus ol\ &kyfykHukd owif;pmrsm;wGif rawGU &awmh
onfhtcg wrsKd;awmh vGrf;p&m aumif;ygonf/ b,faomtcgurQ jynfolvlxktm;
pdwftm; wuf~uGzG,f rjzpfapaom ol\ xkHayay rsufESm? tNrJwap av;wdav;vH
jzifh w&GwfqGJaeaom [efyef? olY&ifbwfay:rS awmufyaeaom &ifxkd; wHqdyfrsm;
onf topf ay:vmaom ukd&D;,m; rif;om;rsm;avmuf uRefawmfwkdYtm; rSwfrdap
awmhrnf r[kwfyg/ okdYaomf ol acwfaumif;pOfu xkwfjycJhonfh bDvl;obufESifh wl
aom tpG,frsm;ukdawmh wcgw&H jrifa,mif rdMuygOD;rnf/ olYaMumifh ao&myg pGJcJh
aom 'Pf&mrsm;ukd jrifwkdif; olYemrnfukd xkwfazmf usdefqJ Murnfholrsm; uRefawmf kdY
113

wdkY 0ef;usifwGif &SdaeMuygOD;rnf/ xkdY


xufqkd;onfu olYaMumifh uRwf
vGwfcGifh r&&Smaom 0dnmOfrsm;\
[pfatmfoHrsm;vnf; uRefawmfwkdY
rjrifEkdifaom avmuwGif qlnH
aeMuygOD;rnf/

olY twGuf b0ul;
aumif;raumif; raocsmonfhwkdif
EkdifiHa&;avmurS olausmckdif; xGuf
cGgoGm;ykHuawmh nifomvGef; vSyg
onf/ olonf tD&wfrS quf'rf
[lpdefvkd uGufrsuf cH&jcif;jzifhvnf;
ed*kH;rcsKyf/ wleD;&Sm;rS biftvDvkd
tjcm; wpfyg; EkdifiHwGif ckdvIHcGifh
awmif;&jcif;jzifhvnf; &kyfrysuf/
,kwfpGtqkH; ol\ aemifawmfBuD;
jzpfol 26 ESpf vkH;vkH; wkdif;jynfukd
cs,fvS,fcJhonhf yk*dKvfBuD;uJhokdY
aetdrf tus,fcsKyfjzifhvnf; Zmwf
rodrf;/ ol tvGefqkH; vkyfay; vkduf
onfu tzufzufrS Zmwfwkduf
xm;aom a&G;aumufyGJ wpfck usif;
y ay;cJhonfom &Sdonf/ xkdYaemuf
Oya'ESifhtnD ay:xGufvmonf qkd
aom tpkd;& topfukd &mxl;tm;
vkH; vTJajymif; ay;jcif;jzifh emrnf
aumif;yif ,loGm;ao;onf/ okdY
jzifhol\EkdifiHa&;b0ukd tcrf;tem;
rygbJ &kd;pif;pGm (wenf;tm;jzifh)
r&kd;om;pGm jrKyfESHypfvkduf onf/

taotcsm awG;Munfh
vQifawmh ol vlvnfus aeus xkH;pH
twkdif; o&kyfaqmif oGm;onfom
jzpfonf/ xkdZmwfuGuftwGuf ol
arQmfvifhxm;onfh tu,f'rDqkukd
ol &cJhygonf/ xkdqkrSm tjcm;
awmhr[kwf/ vlxk awmfvSefa&;
enf;jzifh rIrvS jzKwfcs rcH&a&;yif
jzpfonf/
114


,ckawmh olYb0 ae0if
csdefrsm; wGif NrdKUawmfopfBuD;&Sd ol\
eef;awmfxJ aemufausm vkHvkHjzifh
pHpm; Ekdifygvdrfhrnf/ wcgw&H ajc
qefYvufqefY vkyfvkdonfh tcg
wd&pmef&kHxJ&Sd yif*Gif;iSufrsm; qDokdY
tcpm; 0ifEkdifygonf/ wcgw&H
owfcsif jzwfcsifpdwfrsm; ay:vm
onfhtcg tdrfaemufaz;rS awm
tkyfxJokdY aoewf wpfvuf,lNyD;
trJvkduf xGufEkdif ygao;onf/
owif;pmrsm;wGif olY "gwfykHESifh olY
taMumif;rsm; rygawmhonfu vGJ
vQif tpp t&m&m ykdaeNrJ usm;aeNrJ
om jzpfonf/

okdYaomf ol\ txD;usef
nrsm;rSmawmh olYukd ajcmufvSefYae
rnfh a0g[m&rsm; &Sdaeygonf/ ol
onf &mxl;tmPmukd olY touf

... olonf
olY ykHpHtwkdif;
av;av;yifyifESifh zifhEGJU
aeaom bkwfxkdif;
EkdifiHa&; jzpfpOfBuD;ukd
azmfaqmifcJhjcif;om
xl;jcm;onf[k
qkd&ygrnf/ ....

xuf ykd rufarmaomfvnf; ]tm


Pm&Sif} [laom pum;vkH;ukdawmh
aMumuf&GHUygonf/ olonf ppfwyf\
ta&;ygqkH; tBuD;tuJ jzpfaomf
vnf; ]ppfbDvl;} [k tac: cH&
onfukdawmh tvGef emMunf;ol
jzpfonf/ ykd cHjyif;onfu olvkd
bk&m;wnf? ausmif;aqmuf tvSL
a&puf vufESifh ysufavh r&Sdol...?
rif;uGef; q&mawmfBuD;vkd ax&fBuD;
0gBuD; q&mawmfrsm;uyif olYtm;
uAsm vuFma&;NyD; vufaqmif
csD;jrifhonfukd cH,l&avh&Sdol...? olY
acwfwGif omoemawmfBuD;ukd
aevkdvvkd xGef;ap awmufapcJh
ol...? onfvkd *kPfxl; 0daoorsm;
&SdolukdrS rnmrwm ]omoemzsuf}
[k pGyfpGJMujcif;yif jzpfonf/ xkd a0g
[m&rsm;tjyif EkdifiHweHwvsm; rSolY
tm; trsKd;rsKd;tzkHzkH orkwfxm; Mu
onfrsm;vnf; &SdEkdifyg ao;onf/

ol\ b0 twKywdukd
olukd,fwkdif a&;&rnf qkdvQifawmh
olcsefvSyf xm;csifaom u@ESpfck
&Sdygvdrfhrnf/ wpfckrSm EkdifiHhorkdif; w
avQmuf tl;ESrf;qkH; vkyf&yf[k ajym
&rnfh awmwGif; NrdKUawmfBuD;ukd wnf
aqmufcJhjcif;jzpfonf/ xkdNrdKUawmf
BuD;ukd wnfaqmuf&onfh &nf&G,f
csufrSm trsm; xifovkd "gwf&kduf
"gwfqif ,Mwmacsjcif; r[kwfyg/
tiftm;BuD; EkdifiHrsm;\ usK;ausmfrI
ukd aMumuf&GHUaomaMumifh ykef;
atmif; vkdjcif;vnf; r[kwfyg/
obm0 "gwfaiGYESifh a&eH a&mif;&jcif;
wkdYrS txkyfvkduf txnfvkduf ckef
aygufvmaom aiGaMu;rsm;twGuf
pm&if;jyjcif; wpf&yfom jzpfonf/
xkdaiGrsm;ukd EkdifiHtESHY ta&;wBuD;

vkdtyfaeaom wnfaqmufa&;
vkyfief;rsm; twGuf tb,faMumifh
rokH;ovJ [laom ar;cGef;rsKd;
twGuf oll;csifa,mif aqmifae
rnf jzpfonf/

aemufxyf zkH;uG,fxm;
vkdaom u@wpfckrSm a&T0ga&mif
awmfvSefa&;\ t&dyfrsm;yif jzpf
onf/ oHCmawmfrsm; aoG;ajr uscJh
&onfh tqkdyg jzpf&yftwGuf olY
bufuawmh xm0pOf vdyfjymoefY
vsuf &SdaerSm aocsmygonf/
tb,faMumifhqkdaomf owif;pm
rsm;wGif xkwfjyefcJhovkd qEjyyGJokdY
csDwuf vmaom oHCmawmfrsm;
onf twkta,mifrsm;om jzpf
onf [laom t,kHoGif;rIukd ol
ukd,fwkdif ,kHMunfjcif;aMumifh jzpf
onf/ onftwGuf b,faomtcg
rS tukokdvf jzpfp&m taMumif;r&Sd
[k olt~uGif;rJh ukd;pm; aeykHay:
onf/ okdYaomf ol\ t0dZmwGif cyf
yg;yg;av; zkH;uG,faeaom tcsuf
wpfckukdawmh onfb0rSmvnf;
aemifw&rnfhykH ray:yg/ if;rSm
a&T0ga&mif awmfvSefa&; NyD;NyD;csif;
wjynfvkH;&Sd oHCmawmfrsm;tm;
tkyfpkcGJum z&kdz&J jzpfaponfh
twGuf oHCmoif;cGJrI tjypf
ajrmufonfh udpyif jzpfonf/

olY taejzifh auseyfzG,f
&m bkef;rD;aev awmufycJhaomf
vnf; vufndK; nTefwkdif; a&jzpfcJh
onfawmh r[kwfay/ 1988 rS pwif
vmaom orkdif; c&D;&SnfBuD;wGif
ol\ EkdifiHa&; vkyfaqmifcsufrSm
0kd;wkd; 0g;wm; rQom&Sdonf/ olonf
olY ykHpHtwkdif; av;av; yifyifESifh
zifhEGJU aeaom bkwfxkdif; EkdifiHa&;

.... zcifjzpfol rvGwf


ajrmufvmrDrSmyif om;
jzpfoluvnf; EkdifiHa&;
rIjzifh axmifxJ
a&mufvmonfh
acwfqkd;BuD; wpfckukd ol
xlaxmif EkdifcJhjcif;
jzpfonf/ rMumrD ajr;rsm;
vnf; .....

jzpfpOfBuD;ukd azmfaqmifcJhjcif;om
xl;jcm;onf[k qkd&ygrnf/ trsKd;
om; jyefvnfoifhjrwfa&; qkd
onfrSm olY tbd"mefxJrS &mouf
yefxkwfy,f xm;aom pum;vkH;
jzpf[efwlonf/ xkdYaMumifh ESpfaygif;
20 ausmftwGif; wkdif;&if;om;rsm;
ESifh ppfrSefaom Nidrf;csrf;a&;ukd
rwnfaqmufjy EkdifcJhyg/

ppftkyfcsKyfa&; umvrsm;
olcspfaom ppfwyfBuD; aumif;pm;
a&; twGufa&m bmrsm; vkyfcJhao;
ygoenf;/ tajzu &SufzG,fvdvd
jzpfonf/ taMumif;rSm EkdifiHawmf
b@m\ &mckdifEIef; trsm;qkH;ukd ppf
tokH;p&dwf twGuf ,lxm;&aomf
vnf;? trSefwu,fwGif jynfwGif;
jynfyrS axmufvSrf;a&;ESifh owif;
ay; qufom;rsm;twGuf azmazm
oDoD okH;ae&jcif;aMumifh jzpfonf/
vl 10 a,muf&SdvQif tenf;qkH;
wpfa,mufrSm ol\ owif;ay; jzpf

aeonfhtwGuf vlOD;a&\ q,fykH


wpfykHukd tNrJ xrif;auR; ae&onfh
pwk'Dom r@myfBuD;jzifh ol 0efyd
vsuf &SdcJhonf/ olYae&mrS 0if
MunfhvQif vufeufukdif awmfvSef
a&; rvkyfaom vlxkukd wkdufckduf
a&;orm; wpfa,mufyDyD olrkef;wD;
rSm aocsmonf/ vlxku tMurf;
rzufav? aoewf ajymif;rsm;
oHacs;wufav... jzpfaeonf/
aoewfajymif;rsm; tvkyf rvkyf
av? yg;pyf aoewfypfonfh ol
rsm;ukd arG;xm;&av jzpfonf/ xkd
olrsm;onf olYtmPm wnfNrJa&;
twGuf wyfrawmfom;rsm;xuf
ykd ta&;ygrSef; olomvQif todqkH;
jzpfonf/

wHcg;ydwfxm;aom q,f
pkESpf ESpfpkwGif rnfokdYaom EkdifiHa&;
jzpfay: ajymif;vJ wkd;wufrIukdrQ ol
pdwf r0ifpm;cJhjcif;uawmh jynfol
rsm;twGuf uHqkd;rkd;arSmif usjcif;
om jzpfonf/ olYtwGuf tysif;ajy
aponfrSm xkdumvrsm; twGif;
uG,fvGef oGm;Muaom EkdifiHa&;
orm;rsm;\ ema&; aMumfjimrsm;
omvQif &Sdonf/ tHhMozG,f aumif;
onfu EkdifiHa&;rIjzifh axmif uscJh
aom zcifjzpfol rvGwfajrmuf vm
rDrSmyif om;jzpfoluvnf; EkdifiHa&;
rIjzifh axmifxJ a&mufvmonfh
acwfqkd;BuD; wpfckukd ol xlaxmif
EkdifcJhjcif; jzpfonf/ rMumrD ajr;rsm;
vnf; tpkd;& qefYusifolrsm; tjzpf
axmifxJ a&mufvmMuygOD;rnf/

ESpfy&dap' MumoGm;onf
om ajymp&m &Sdygonf/ 1988 ckESpf
cefYu &kef;uef ae&aom jynfol
vlxk\ b0onf 2011 ckESpfwGif
115

vnf; xkdYxufydk MuHK;&kef; ae&qJ


jzpfonf/ ol qGJqefYvkdufaom
umv 2 ck\ tajctaeMum;rS
tzwfqnf r&aom jrefrmjynfukd
Ipm;&onfh twGufawmh ol pdwf
ysufp&m jzpfcJhrSm trSefyif/ vlxk\
qif;&J rGJawrI BuD;xGm;vmjcif;?
ukd,fusifhw&m; ysufjym;vmjcif;?
vmbfay;vmbf,l pepf t&kd;pGJ ae
jcif;ESifh tpkd;& ,E&m; wpfckvkH;
jcpm; aejcif;rsm;twGuf ol ESvkH;
oGif;aom t&mrSm wpfckxJom &Sd
onf/ if;rSm ]oaAowm ur
oum} yif jzpfygonf/

taumif;jrif0g'ukd vuf
ukdifxm; olYtay: aus;Zl; wif&
rnfh tcsufrsm; pOf;pm; Munfhonfh
tcg tenf;qkH; 3 ck avmuf
awmh acgif;xJ ay:vmygonf/ yxr
wpfckrSm wefckd;BuD; bk&m;rsm;ukd
rGrf;rH wnfaqmuf jyKjyifcJh
oavmuf xkdbk&m;apwDrsm;\ bGJU
trnfawmfwdkYukd olYtrnfokdY r
ajymif;vJcJhjcif; jzpfonf/ onfh
twGuf olYemrnfukd wkdifwnfum
zl;arQmf&jcif; 'kurS uRefawmfwkdY
uif;a0;cJh &ygonf/

'kwd, wpfckukdawmh
tmz*ef epwefEkdifiHrS ppftmPm

&Sifrsm;uJhokdY r,kwfrmcJhjcif;tm;
a&G;cs,fvkdygonf/ xkda'orS ppfbD
vl;rsm;onf if;wkdYukd a0zef wkduf
ckdufaom vlYtcGifhta&; acgif;
aqmif trsKd;orD; rmvmvkdif *sdK
,mukd rk'def; usifhypfrnf[k vlod
&SifMum; Ncdrf;ajcmufcJhzl;onf/ xkd
Ncdrf;ajcmufrIonf aoewfjzifh x
ypfvkduf onfxuf *kPfodum t&
qkd;&Gm;rSef; tm;vkH; em;vnfEkdifyg
onf/ okdYaomf olonf uRefawmf
wkdY\ EkdbJvfqk& 'Drkdua&pD
acgif;aqmifukd taMumif;trsdK;rsdK;
jyNyD; zrf;qD; xdef;odrf;cJhoavmuf
xkdokdY b,fawmhrS pdefrac:cJhonf
twGuf tdyf&m0ifwkdif; arwmykdY p&m
jzpfoGm;ygonf/

wwd, wpfckrSm vlxk
tMum; ol ysKd;usJcJhaom taMumuf
w&m;jzpfonf/ xkd taMumufw&m;
jzifh b,faomtcgrS tkyfcsKyfol rif;
tpkd;&tm; rawmfvSefEkdif&ef ol
&nf&G,fcJhygonf/ tvGef qef;Mu,f
pGmyif xkdrsKd;aphrsm; tyif aygufvm
aomtcg tmPm&SifwkdYukd aMumuf
&GHU wkefvIyf&onfh usKd;aMumif;rJh
yk*Kdvfa&; taMumufw&m;rS aoGzD
tmPm&Sif pepfukdom aMumuf&GHUrI
tjzpf oD;jcm; &Sifoef vmonfukd

awGU jrif&rnf jzpfonf/ okdY&mwGif


aemifvm aemifom;rsm;u ar;vm
cJhonf &Sdaomf olYukd yk*dKvfa&;t&
rvTJra&Smifom vufndK; xkd;jy&rnf
ukdawmh tm;emrdygonf/

rnfokdYyifjzpfap EkdifiHa&;
ZmwfckHay:wGif ol\ tcef;u@rSm
vkH;0 r&Sdawmhyg/ trsm;olig ajym
aeMuovkd uefYvefum aemuf
uG,frS BudK;ukdifjcif;onfvnf; pdwf
0ifpm;zG,f&m raumif;vSyg/ olY
twGuf uBudK; r&Sd? qkdif;oH ewd?
uwDyg um;vdyfBuD;vnf; csxm;
vkdufNyD jzpfonf/ okdYaomf yGJu
rNyD;ao;/ tarSmifxk BuD;pkd;aeqJ
jzpfaom Zmwf&kHBuD;xJwGif aemuf
xyf wifquf ujyrnfh olrsm;u
awmh taotcsm &SdaecJhygonf/
ta&;BuD;qkH;rSm ol ujy tokH;awmf
cHoGm;ovkd xyfwl xyfrQ vkdufru
MuzkdYom &Sdygonf/ onfwpfcg
uuGuf wloGm;vQifawmh tvGef
w&m NiD;aiGU yifyef;aeaom y&dowf
BuD;\ &kHcgrIukd &ifqkdif Mu&yg
vdrfhrnf/ tcsufukd olodae
ovkd tm;vkH;uvnf; odaeyg
onf/
ol&d,rsKd;

arwm&yfcHtyfygonf/
armuynma&;r*Zif;wGif toHk;jyKxm;aom owif;rsm;? pmrlrsm;?
&kyfyHkrsm;twGuf cGihfjyKcsuf BudKwifrawmif;cHEkdifaom yk*dKvfrsm;tm;
arwm&yfcHtyfygonf/

116

pOf;pm;awG;awmaeaom
pmoifcef;rsm; ('kwd,ydkif;)
cifa&TvdIif
(,cifvrS tquf -)

cefYrSef;csufZ,m;

ykHjyif odkYr[kwf Zmwfvrf; oifcef;pmrsm; oifMum;&mwGif
t"dyg,f ykHazmfjcif; tqifh tokH;jyK Ekdifygonf/ ausmif;om;rsm;
tm; ykHjyif (odkYr[kwf) Zmwfvrf;udk tydkif;vkduf cJG zwf&rnfjzpfNyD;
wpfykdif;qkH;vQif cefYrSef;csufrsm; vkyf&efESifh twnfjyKcsufrsm; jyK
vkyf&ef cP&yf em;&rnfjzpfaMumif;ESifh Zmwfvrf;udk zwf&ef cGifhjyK
csuf ray;rD BudKwifzwfjcif; rjyKvkyf&ef owdxm;yg/ xdkYaemuf
pm&GufvGwfwGif atmufyg cefYrSef;csuf Z,m;udk qJGckdif;yg/
117

tykdif; (1)

bmjzpfvmr,fxifovJ

tydkif; (2)

bmjzpfvmr,fxifovJ

tydkif; (3)

bmjzpfvmr,fxifovJ

bmoufao taxmuf
txm; &SdovJ
bmoufao taxmuf
txm; &SdovJ
bmoufao taxmuf
txm; &SdovJ


xdkYaemuf ausmif;om;rsm;udk ESpfa,mufwpf
wJG wJGckdif;yg/ yxrqkH;&yf qdkonfh ae&m a&mufvQif t
wJGrsm;onf zwfaewm &yfvdkufNyD;aemuf bmjzpfvm
Ekdifrnf xifwmESifh tJovkd xifzdkY zwfpmxJrSm bmouf
ao? taxmuftxm;&dSovJ qdkwm pOf;pm;aqG;aEG;
a&; rSwf&ygonf/ NyD;vQif 'kwd, tBudrf &yfem;jcif;txd
qufzwfNyD; t&if cefYrSef;csufudk jyefpOf;pm;? wu,fjzpf
vmwmudk cyfwkdwdk a&;rSwf aemufjzpfvmEkdifwmudk
jyefcefYrSef;? zwfpmxJu oufao taxmuftxm;&Sm
a&;rSwf/ wwd,tBudrf &yfem;jcif;txd qufzwf? w
u,f jzpfvmwm a&;rSwf? jyefcefYrSef;? oufao t
axmuftxm;&Sm? Zmwfvrf;ed*kH;udk qufzwf? wu,f
jzpfvmwmudk cyfwdkwdk a&;rSwfNyD; tqkH;owfygonf/

Zmwfvrf;zwfNyD;vQif ausmif;om;rsm;\ yGifh
vif;onfh wkHYjyefcsufrsm;ukd awmif;&ef ta&;BuD;yg
onf/ tck pdwfxJrSm bm&dSvJ? b,fvdkcHpm;&vJ? bmjzpf
vkdYvJ? vlawmfawmf rsm;rsm;udk aqG;aEG;cGifh ay;yg/ xGuf
ay:vmonfh taMumif;t&mrsm;udk aqG;aEG;zdkY tqifh
oifh&dSyg/ enf;udk trsm;tm;jzifh t"dyg,fazmfjcif; t
qifhwGif tokH;jyKEkdifonf/

wu,fjzpfwmu bmvJ/
wu,fjzpfwmu bmvJ/
wu,fjzpfwmu bmvJ/

wJh tcsufawGudk K atmufrSma&;yg/ oabmrwlwJh t


csuf? raocsmwJh tcsuf? odvdkwJh tcsufawGtwGuf
ar;cGef; xkwfckdif;NyD; W atmufrSm a&;yg/ odvdkaomar;
cGef;rsm;udk acgif;xJ xm;NyD; oifcef;pmudkzwfMuygap/
oifcef;pm zwfNyD; oGm;onfESifh pmrzwfcifu odvdkjcif;
acgif;pOfatmufrSm a&;xm;wJh ar;cGef;awG taMumif;
aqG;aEG;yg/ zwfpmxJrSm b,far;cGef;&JU tajzawGudk
awGYovJ/ NyD;awmh onftajzawGu bmoif,l &&SdcJh
ovJ qdkwJh L acgif;pOf atmufrSm a&;ygap/ t&ifu
rar;rdwJh bmtcsuftvufawGudk awGYvdkuf&ao;
ovJqdkonfh taMumif;ar;yg? 'DtcsuftvufawGudk
vnf; bmoifvdkuf&ovJ qdkwJh acgif;pOfatmufrSm
a&;yg/ tajz r&ao;wJh ar;cGef;rsm;udkvnf; pm&if;
vkyfyg/ 'Dar;cGef;awG&JU tajz b,frSm awGYEkdifovJ qdk
wmudk ausmif;om;rsm;eJY aqG;aEG;yg/ enf;onf
oif,lrIabmif tqifh (3) qifh pvkH;twGuf tusKH;0if
ygonf/

aqG;aEG;jcif;uGef,uf

wd&pmefrsm;udkavSmifxm;oihf? roifh/
oihfw,f?
roihfbl;/
(K W L) Z,m;okH;jcif;
------------K
W
L
------------------------bmawGodw,fvdkY bmodcsif bmoif,l&&Sd
------------xifovJ/
ovJ/
vdkufovJ/
oihfw,f-roihfbl; tajzESpfrsKd; xGufEkdif aom
zwfpm oifcef;pmrsm;wGif aqG;aEG;jcif; uGef,uf ukd
tokH;jyKEkdifonf/ ausmif;om;rsm;udk ESpfa,mufw wJG
aqG;aEG;yJG uGef,ufwpfck qGJap tv,frSm&dSwJh ar;

ausmif;om;awGudk ESpfa,mufwpfwJG wJGckdif; cGef;eJY ywfoufNyD; pOf;pm;apygonf/ Oyrmtm;jzifh- wd
yg/ zwfpm oifcef;pmeYJ ywfoufNyD; bmawGodw,f xif &pmefrsm;udk avSmifxm;oifhonfh taMumif;t&if; t
ovJqdkwm aqG;aEG; zvS,fapNyD; a,bk,s oabmwl csKdUudk ]oihfw,f} aumfvHatmufwGif a&;apNyD; avSmif
118

r xm;oifhonfh taMumif;&if; tcsKdUudk ]roihfbl;} aumf


vHatmufwGif a&;ygap/ twJGrsm;onf ESpfbufpvkH;rS
taMumif;t&mrsm;udk a&;rSwfNyD;vQifaemuftwJG wwJG
ESifh EIdif;,SOf zvS,fMunfhyg/ taMumif;jycsufrsm;\ tm;
enf;csuf tm;omcsufrsm;udk aqG;aEG;aepOf &&dSvm
onfh aemufxyf tcsuftvufrsm; &dSygu rdrdwdkYpm&if;
rSm xyf xnfhoGif;jcif;ESifh tqkH;owf aumufcsufa&muf
onftxd taMumif;t&mudk aqG;aEG;Ekdifygonf/ NyD;
vQif if;wdkY\ aumufcsufudk a&;NyD; twef;odkYajym vkd
vQif ajymjy (okdYr[kwf) tjcm;olrsm; zwf&efa&;NyD;
uyfxm;Ekdifygonf/

rSwfcsuf/
/ enf;udktrsm;tm;jzifh
jyefvnfokH;oyfjcif; tqifhwGif tokH;jyKonf/
Jigsaw (1)

ausmif;om;rsm;udk (1? 2? 3? 4) trSwfpOf a&
wGufckdif; av;a,muf wpftkyfpkudk ]rlvtzJGY} tjzpf
owfrSwfxm;onfh twGuf rdrdtzJGYrS vlrsm;udk rSwfom;
xm;&efajymyg/ ,ck rlvtzJGYrS vlwkdif; ynmawmfoif
oGm;Mu&rnf jzpfaMumif;? zwfpmudk tykdif; av;ykdif; cJG
xm;aMumif;? rdrdESifh oufqdkifaom tydkif;udkom uRrf;
usifoltjzpf wufajrmuf em;vnfxm;&ef vdktyf
aMumif; ESifh rdrd rlvtzJGYodkY jyefvnf oifMum;ay;&rnf
jzpfaMumif;ajymyg/ tu,f rdrd avhvm&rnfh tydkif;udk
aumif;rGefpGmem;vnf&ef ysufuGufcJhygu rdrd yg0ifaom
rlvtzJGYonf oifcef;pm tm;vkH;ukd em;vnfoabm
ayguf&ef tcuftcJ jzpfEkdifaMumif;ESifh xdkodkYrjzpf&ef vl
wkdif; wm0ef udk,fpD&dSaMumif; owday;yg/ NyD;vQif eH
ygwf (1) csnf; wpftkyfpk? (2) wpftkyfpk? (3) wpftkyfpk?
(4) wpftkyfpk tzJGY av;zJGYcJGyg/ if;tzJGYudk uRrf;usifol t
zJGY[kac:aMumif;ESifh rdrdus&m tydkif;ukd avhvm rdrdrlv
tzJGYodkY rnfonfh enf;vrf;jzifh jyefoifay;Ekdifonfudk
uRrf;usifol tzJGYrS pOf;pm; qkH;jzwfMu&mrSm jzpfaMumif;
ajymyg/ xdkYaemuf tydkif;(1)? tydkif;(2)? tydkif;(3)? t
ydkif;(4)? tydkif;vdkuf cJGjcm;xm;aom zwfpm oifcef;pm
rsm;udk eHygwfpOftwkdif; a0 avhvm aqG;aEG;ckdif;yg/
uRrf;usiftzJGYrsm; aqG;aEG; avhvm qkH;jzwfNyD;ygu rlv
tzJGYokdY jyef wjcm;vlrsm;ukd eHygwfpOftwkdif; tvSnfh
us jyefoifay;&ygrnf/ rlvtzJGY0ifrsm;onf oif,lae

pOf ar;p&m &dSonfh ar;cGef;rsm;udk rSwfxm; xdktykdif;udk


wm0ef,l&aom rdrdtzJGYrS uRrf;usifoludk ar;&ygrnf/
vdktyfvQif if;tydkif;ESifh ywfoufaom uRrf;usifol
tzJGYudk ar;cGef; ar;jcif;? jyefvnf &Sif;jyckdif;jcif;rsm; jyK
vkyfEkdifygonf/ oif,lrI tm;vkH; NyD;qkH;onfESifh vl wkdif;
oifcef;pm tm;vkH;udk trSefwu,f oabm aygufoGm;
zdkY vkdtyfaMumif;ESifh jyefvnfokH;oyfjcif; tqifh q&mh
taeESifh ar;cGef;rsm; ar; jyefvnf pdppfrnf jzpfaMumif;
BudKwif today;xm;yg/
rSwfcsuf/ / enf;udk trsm;tm;jzifh t"dyg,f
ykHazmf jcif; tqifhwGif tokH;jyKEkdifygonf/
Jigsaw (2)

ausmif;om;rsm;udk (1? 2? 3? 4) trSwfpOfa&
ckdif; av;a,muftkyfpkukd rlvtzJGYtjzpf owfrSwfyg/
ausmif;om;wkdif; zwfpmoifcef;pmtm;vkH;udk oif,lzdkY?
em;vnfzdkY wm0ef&SdayrJh wpfa,mufpD[m zwfpmwpf
ydkif;udk uRrf;usif &rSmjzpfNyD; rdrd&JU rlvtzJGYrS vlrsm;ukd jyef
oifay;&rSmjzpfaMumif; &Sif;jyyg/ xdkYaemuf rlvtzJGYrS
ausmif;om; wpfa,mufpDudk rwlonfh uRrf;usifolpm
&GufwGif zwfpm zwfonfudk vrf;nGefEdkfifonfh ar;cGef;
ESpfck okdYr[kwf okH;c ka&;xm;ygonf/ vlwkdif; zwfpmwpf
yk'fvkH;udk zwf&rnfjzpfaomfvnf; rdrduRrf;usifrI pm
&GufwGif ygaom ar;cGef;rsm;udk ajzqdk&ef txl;*&kjyK&
rnfjzpfNyD; if;ESifh ywfouf rSwfpk xkwf&rnf jzpf
onf/ rlvtzJGYwGif zwfpm tm;vkH;zwfNyD;? rSwfpkxkwfNyD;
ygu uRrf;usifol tzJGYrsm;tvkduf ar;cGef;rsm;\ tajz
rsm;udk aqG;aEG;apyg/ aqG;aEG;aom tcgrSm vlwkdif;yg0if
ap&ygr,f/ b,folurS vTrf;rdk; rxm;&ygbl;/ rdrdxkwf
xm;onfh rSwfpkrsm;tjyif uRrf;usifol tzJGYrSm aqG;aEG;
&&dSvmwJh ar;cGef;rsm;&JU tajzrsm;udkvnf; rSwfpkxkwfcJh
&ygr,f/ xdkYaemuf rdrdwkdY rlvtzJGYrsm;okdY jyefvm jyef
vnf wifjy&kHomru vlwdkif; zwfpmxJu rdrdus&m t
ydkif; oif,lNyD;wm aocsmzdkY rlvtzJGY0ifrsm;u ar;cGef;rsm;
ar;vmvQifvnf; &Sif;jy ay;&ygr,f/ q&monf tzJGYrsm;
tvkyfudk wpkdufrwfrwf vkyfonfukd taxmuftul
jyKzkdYESifh vkdtyfvQif &Sif;jyEkdifzdkY tzJGYrsm; tMum; vSnfh&yg
rnf/ enf;udk trsm;tm;jzifh t"dyg,f ykHazmfjcif; t
qifhwGif tokH;jyKEkdifonf/
119

twJGvkduf zwfjcif;? twJGvdkuf tusOf;csKyfjcif;



zwfpm oifcef;pmonf tcsuftvuf Iyf
axG; cufcJ eufeJygu enf;onf taxmuftuljyK
Ekdifygonf/ ausmif;om;rsm;ukd ESpfa,muf wpfwJG wJGcdkif;
yg/ twJG wpfwJGpDudk 1? 2? 3? 4 qdkNyD; eHygwfay;yg/ zwfpm
udk tydkif; av;ydkif; cJGxm;aMumif;? zwfpm wpfckvkH;ukd
em;vnf oabmaygufzkdY vdkayrJh tck rdrdeHygwfeJY udkufnD
wJh tydkif; wpfykdif;udkom em;vnfatmif tm&kHpkduf&rnf
jzpfaMumif;ESifh wpfwef;vkH;udk jyefajymzdkY wm0ef&dSw,f
qkdwm tav;teufxm; ajymyg/ xdkYaemuf twJGwpf
wJGpDrS wpfa,mufpD[m rwlnDwJh tcef;u@ 2 ckrSm yg
0if&rSm jzpfwJh twGuf tykdif; wpfykdif;pDrSm tydkif;(u)? t
ydkif;(c) qdkNyD; xyfrH cJGxm;ygw,f/

Oyrm/ / tydkif; (1) udk wm0efuswJh twJG
wpfwJGrSm tykdif;(1) (u) udk wm0efuswJh wpfa,muf
u owif;axmuftaeeJY 'Dtykdif;ukd taotcsmzwf
NyD; taMumif;t&mudk tusOf;csKyf&r,f/ NyD;&if bmt
aMumif;vJ qkdwm udk,feJY wJGwJh tazmfudk udk,fhpum;eJY
udk,f ajymjy&ygr,f/

tykdif; (1)(c) wm0efusolonf xdkt
csdef wkHYjyefol taeeJY tykdif;(1)(u) udk aumif;aumif;
zwfNyD; owif;axmuf ajymwmukd aoaocsmcsm em;
axmifygw,f/ owif;axmuf NyD;oGm;wJhtcg wkHYjyef ol
[m owif;axmufudk zwfpmudk &Sif;ckdif;wJh (odkYr[kwf)
tcsuftvufawG ydkYay;apwJh ar;cGef;awG ar;ygw,f/

NyD;vQif tydkif;(1) (c) wm0efusolu owif;
axmufvkyf&rJh tvSnfhjzpfNyD; tydkif;(1)(u) wm0ef,l
xm;olu wkHYjyefol wpfvSnfh jyefvkyf&ygr,f/ ESpf
a,muf pvkH;NyD;oGm;ygu wwef;vkH;ukd rnfonfhenf;
jzifh jyefvnf wifjy&rvJqdkwm qkH;jzwfNyD; ESpfa,muf
vkH; twef;a&SU xGufvm rdrdwdkY\ tusOf;csKyfrsm;udk
twef;tm; jyefvnfwifjy&ygr,f/

rSwfcsuf/ / enf;udk t"dyg,fykHazmfjcif;
tqifhwGif tokH;jyKonf/

jiif;ckefrIrsm;udk vIHYaqmfay;&efESifh wuf~uGNyD; aysmfp&m


aumif;wJh enf;vrf;wpf&yf taeESifh tokH;jyKEkdifyg
onf/

1/twef;rSm zwfpm zwftNyD;? ydkYcscsuf wpf
ck tNyD;? Zmwfvrf; wpfyk'f? ykHjyifwpfyk'f ajymjytNyD; (odkY
r[kwf) ausmif;om;rsm; pOf;pm;&ef acgif;pOfwpfck
ay;tNyD;xdktaMumif;t&mESifhywfoufusKd;aMumif;jy
csufrsm; &SmazGapjcif;? pOf;pm;aqG;aEG; zvS,fapjcif;/


2/ if;taMumif;t&mESifh ywfoufNyD;
axmufcHEkdifw,f? raxmufcHEkdifbl;? ESpfzwfpvkH;rSm
axmufcHEkdifwm &dSovkd raxmufcH EkdifwmawGvnf; &dS
aevdkY rqkH;jzwf Ekdifao;bl; pojzifh rdrd taetxm;? &yf
wnfcsufudk a&G;cs,f qkH;jzwfapjcif;/

3/ ausmif;om;rsm;udk rdrdwdkY&yfwnfcsufeJY
ywfoufwJh usKd;aMumif;jy? qifjcifcsufawGudk wjcm;vl
awGudkyg qJGaqmif pnf;&kH;Ekdifatmif wwfEkdiforQ t
aumif;qkH; rdrdwdkY bmom rdrdwdkY pOf;pm; &SmazG 3 rdepf
cefY a&;om;apjcif;/

4/ a&;NyD;vQif axmufcHonfh ausmif;om;rsm;
ukd twef; a&SUaxmifh wpfae&modkY oGm;cdkif;yg/ uefYuGuf
onfh olrsm;udk twef;a&SU wjcm;axmifh wpfae&m oGm;
ckdif;yg/ rqkH;jzwf &ao;olrsm;ukd twef;\ aemufwef;
wpfae&m oGm;ckdif;yg/

5/ axmufcHonfhtkyfpk? uefYuGufonfhtkyfpk?
rqkH;jzwf Ekdifao;wJhtkyfpk pojzifh tkyfpk wpfpkqDu (5)
rdepf avmuf rdrdwdkYa&;xm;onfrsm;udk rdrdwdkY tcsif;csif;
Mum; zvS,fNyD; rdrdwdkY taexm; &yfwnfcsufrsm;rS usKd;
aMumif;jycsuf qifjcifcsufrsm; jyefMunfhjcif;? ydkrdkckdifrm
atmifjyKvkyfjcif;? pum;&nfvkyJGrSm tkyfpkudk udk,fpm;
jyKzdkY udk,fpm;vS,f wpfa,muf (odkYr[kwf)ESpfa,muf
udk vnf; a&G;cs,f &ygrnf/

6/ tkyfpkwpfpkpD&JU udk,fpm;vS,frsm;udk rdrd wdkY
&yfwnfcsufudk wdkwdkeJY vkd&if; ajymckdif;NyD; rdrdwdkY tjrifudk
axmufcHwJh taMumif;t&if;awGudk t"duxm; ajym
Corners
apjcif;jzifh pum;&nfvkyJGudk pyg/

aumfem;pfudk taetxm; ESpfck (odkYr[kwf)

7/ udk,fpm;vS,frsm;rS rdrdwdkY&JU taMumif;jy
ESpfckxuf ydk&dSEkdifonfh tjiif;yGm;apEkdifwJh taMumif;
csufawG wifjyNyD;wmeJY tkyfpk toD;oD;rS yg0if aqG;aEG;
t&mrsm;ESifh ywfoufNyD; tjyKoabm aqmifaom
vkdol tzJGY0ifrsm;[m vufudk txufokdY ajrmuf t
120

csufjyNyD; 0ifa&muf ajymqkd aqG;aEG;Ekdifygw,f/



8/ qJGaqmiftm;aumif;NyD; ydkrdkckdifrmwJh t
csuftvufawGaMumifh pdwfajymif;NyD; wjcm;tzJGYudk t
csdef ra&G;ajymif;vdkY &aMumif;&Sif;jyyg/

q&m udk,fwkdifuvnf; csufus vufuseJY
ydkifydkifEkdifEkdif ajymqkd wifjycsufrsKd; Mum;&wJhtcg 'DtzJGY
udk ajymif;r,fvdkY ajymum wpfae&mNyD; wpfae&m a&TU
ajymif; erlemjyyg/ vufESpfbufukd qefYwef;vsuf
ajymaewm cP&yfzdkY trlt&mjy&if; tzJGY? ajymif;csifwJh
vl&dSvm; [k Mum;jzwf ar;jref;ay;yg/ NyD;awmh tzJGYxJu
tzJGY0ifawGudk rdrdtzJGYxJu xGufroGm;atmif em;vnf
oabmayguf vufcHvmatmif &Sif;jyygap/ odkY
vkyfjcif;tm;jzifh vufcH vmEkdifatmif vkyfzkdY? tzJGY0ifawG
quf&dSzdkY? axmufcHolawG ydk&atmifvkyfzdkY tzJGYwpfckpD
rSm&dSwJh tzJGY0ifawG&JU wm0ef jzpfvmygw,f/ ausmif;om;
rsm;udk em;axmif&if; aqG;aEG;&if; rSwfpk xkwfxm;
ckdif;yg/

9/aqG;aEG;yJG NyD;oGm;onfESifh tzJGYwkdif;udk rdrd
wdkY &yfwnfcsufESifh axmufcHwJh taMumif;t&mrsm;ukd
tusOf;csKyf ckdif;yg/ NyD;vQif ausmif;om; tm;vkH;udk wpf
OD;pD&JU &yfwnfcsufeJY axmufcHonfh taMumif;t&mrsm;
rdrdwdkY taetxm;udk jywJh pmwrf; (position paper)
a&;ckdif;yg/ ydkus,fjyefYonfh pmwrf;onf qefYusifbuf
usKd;aMumif;jycsufrsm; xnfhoGif;xm;aomfvnf; trsm;
tm;jzihf rdrdwdkY a&G;cs,fxm;aom taetxm;udk um
uG,f a&;om; oifhaMumif; tMuHjyKyg/
R /A /F /T enf;pOf

q&mu wpfwef;vkH;ukd acgif;pOf wpfckay;yg w,ff/


Oyrm/ / 'kuonfrsm;udk ae&m a&TU ajymif;ap jcif;
Roles (tcef;u@rsm;)

'Dacgif;pOfeJY ywfoufNyD; a&;om;MurJh vlawG
b,folawG jzpfEkdifovJqkdwm ausmif;om;awGudk pOf;
pm; ckdif;ygw,f/ ausmif;om;awG pOf;pm;vdkY&orQ ajym
wmawGudk oifykef;ay:rSm tcef;u@rsm; atmufrSm
vdkufa&;ay;yg/
Oyrm/ / (1)xkdif;tpkd;&

(2) owif;orm;rsm;

(3)'kuonfrsm;qkdif&m r[mrif;BuD;&Hk;

(4) tpkd;&r[kwfaom
tzJGYtpnf;rsm;
(5)awmfvSefa&;? EkdifiH
a&;tzJGY tpnf; rsm;
(6) 'kuonfrsm;
&&dS vmonfh tcef;u@
ay: rlwnfNyD; tkyfpk(6) ck
cJGyg/
Audiences
(y&dowfrsm;)


pma&;r,fholawGu b,folawGqDudk a&;Mu
rSmvJ y&dowfu b,folawG jzpfEkdifovJ ausmif;om;
rsm;udk pOf;pm;apjcif;? pOf;pm;vkdY &orQudk y&dowfrsm;
atmufrSm vdkufrSwfay;yg/
Oyrm/ /
(1)xdkif;tpkd;&
owif;Xme(jynfolvlxk)
(2)owif;orm;rsm;
owif;Xme(jynfolvlxk)
(3)'kuonfrsm;qkdif&mr[mrif;BuD;&kH; -
xkdif;tpkd;&
(4) tpkd;&r[kwfaomtzJGYtpnf;rsm; -
ukvor*&Hk;
(5)EkdifiHa&;tzJGYtpnf;rsm;-
owif;Xme(jynfolvlxk)
(6) 'kuonfrsm;
xdkif;tpkd;&
Forms (ta&;tom;ykHpH)


a&;rnfh olawG odNyD/ zwfrnfh y&dowfvnf;
&dSNyD/ b,fvkdykHpHeJY a&;om;MurSmvJ/ ausmif;om;rsm;udk
pOf;pm; aqG;aEG; wifjyckdif;yg/ wifjycsufudk ta&;
tom;ykHpH atmufrSm vkdufrSwfay;yg/
Oyrm/ /
Time to write (a&;csdef)


ausmif;om;rsm;udk 15 rdepf rdepf 20 tkyfpk
vkduf aqG;aEG; a&;om;zkdY tcsdefay;ygonf/ NyD;vQif tkyf
pk udk,fpm;vS,f wpfa,mufpDrS wpfwef;vkH;odkY zwf
Mum;apjcif;? eH&Hrsm;wGifuyfjcif;rsm; jyKvkyfEkdifygonf/
oJvGefpay;jcif;

ykHjyifzwfpm odkYr[kwf Zmwfvrf;wGifyg&dSaom
tokH;tEIef;a0g[m& 4 vkH; okdYr[kwf 5 vkH; cefYay;xm;
NyD; rnfuJhokdYaom ykHjyif Zmwfvrf;rsKd; jzpfEdkifonfudk cefY
121

a&;ol (Roles)

y&dowf (Audiences)

ta&;tom;ykHpH (Forms)

1/ xdkif;tpkd;&

owif;Xme (jynfol)

'kuonfrsm;ukd tb,faMumifh a&TU


ajymif;&aMumif; xkwfjyef aMunm csuf

2/ owif;orm;

owif;Xme (jynfol)

owif; xkwfjyefcsuf

3/ 'kuonfrsm; qdkif&m
r[mrif;BuD;&kH;

xkdif;tpkd;&

a&TUajymif;jcif; tay: pkd;&drfruif; jzpfrd


aMumif; tdwfzGifhaypm

4/ tpdk;& r[kwfaom tzJGYt ukvor*&kH;


pnf;rsm;
5/awmfvSefa&;? EkdifiHa&;
tzJGYtpnf; rsm;

tifwmAsL; ykHpH

6/ 'kuonfrsm;

xdkif;tpkd;&

rSef; pOf;pm;ckdif;jcif; tm;jzifh tMuH xGufay: jcif; t


qifhwGif oif,lvkdpdwfukd EId;aqmf ay;Ekdifonf/ xdkYtjyif
q&mrS v,fuGif;? a&tkdif? EGm;ausmif;om;? usm;? orif
pojzifh a0g[m& 4 vkH;? 5 vkH;ay;NyD; ausif;om;rsm;tm;
udk,fydkif ykHjyif? udk,fydkif Zmwfvrf;rsm; owif;rsm; wDxGif
zefwD; a&;ckdif;Edkifygonf/

BuHKawGY &ifqdkif &zG,f&dSaom tcuftcJ


jyemrsm; wifjy tpD&ifcHjcif;

toem;cHvGm wifoGif;jcif;

wpfenf;jzpfonf/ zwfpm zwftNyD; em;vnfonfrsm;


udk tusOf;csKyf&m o&kyfjyykHrsm;udk rdrdwdkY pdwful;&ovdk
wDxGif a&;qJG azmfjy &Sif;vif;jcif;jzpfonf/ if;tjyif &kyf
ykHrsm;jy tMuHxGuf ay:vmatmif vIHYaqmfay;jcif;? &kyf
ykHum;csyf? "gwfykHwdkYudk Munfh jzpfysufaeonfh t
aMumif;t&mrsm;ukd cefYrSef;ckdif;jcif;? pl;prf; avhvmap
jcif;? pmpDpmukH; a&;om;ckdif;jcif; pojzifh t"dyg,f ykHazmf
Sequences (tpDtpOfvkyfjcif;)
jcif; tqifhwGifvnf;aumif;? jyefvnfokH;oyfjcif; t

ykHjyifzwfpm Zmwfvrf;rsm;wGifyg&dSaom oifh qifhwGifvnf;aumif;? tokH;jyKEkdifygonf/
awmfrnfxifonfh 0gus 6 aMumif; 7 aMumif; cefYudk a&G;
cs,fyg/ pm&Gufydkif;rsm;ay:wGif 0gus wpfaMumif;pD a&;NyD; "gwfykHwpf&kdufpm - pmpDpmukH;
tpDtpOfwus r[kwfaom eHygwfpOfrsm;udkwyfyg/ tkyf
vlwdkif;\ b0wGif "gwfykH&dkufxm;ouJhokdYjzpf
pk wpfckvQif 0gus 6 aMumif; 7 aMumif;vkH;ygaom pm&Guf aeonfh arhr&onfh jrifuGif;rsm;? &kyfykH um;csyfaygif;
ydkif; wpfxkyfpD a0 tpDtpOfwus jzpfatmif eHygwfrsm; ajrmuf rsm;pGm &dSMuonf/ aysmf&TifzG,f&m jzpfcsifjzpfrnf/
udk jyefvnf pDpOfckdif;jcif;jzpfonf/ ykHjyifzwfpm? Zmwf 0rf;enf;zG,f&m? pdwfrcsrf;ajrhzG,f&mvnf; jzpfcsifjzpf
vrf; zwfpmrsm; zwfNyD;aomtcg tpDpOfwus rSwfrd rnf/ a'gojzpfp&m? pufqkyf &GH&Smp&m? emusnf;zG,f&m?
jcif; &dS? r&dS qef;ppfvdkaom tcgwGif jyefvnf okH;oyf cspfcif ESpfoufzG,f&m? w&m;usp&m pojzifh trsKd;rsKd;
jcif; tqifh xnfhoGif; tokH;jyKEkdifygonf/
jzpfEkdifygonf/ xdkjrifuGif;rsm;pGmxJrS rdrd a&;vdkaomykH
udk rsufpdxJ jyefjrifa,mif? ykHazmfMunfhckdif;NyD; &kyfvkH;ay:
Graphic organizers
vmonfh "gwfykH wpf&dkufpm jrifuGif;udk pDukH; a&;om;ap

twJGvdkuf pmzwfjcif;? twJGvkduf tusOf;csKyf
jcif;jzpfonff/
jcif;ESifh ywfouf txl;ojzifh atmifjrifaom enf;
122

oifenf;a[mif;ESihf oifenf;topf uGmjcm;csufrsm;


pOf
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

enf;a[mif;
wcsdefvkH;q&m\ toHom vTrf;rdk;
aejcif;
q&majymorQ NidrfoufpGmem;
axmifaejcif;/
q&majymorQ trSef[k ,kHMunf
vufcH vG,fjcif;/
ausmif;om;rsm; pum;ajymzdkYtcGifh
ta&; enf;yg;jcif;/
Muufwla&G;uJhodkY pmjyefjcif;/
pum;udk aygYwD;aygYq ajymjcif;/
pdwfysHUvGifh wwfjcif;/
tvGwf usufrSwfjcif;/
q&may;aom rSwfpkudk ul;a&;jcif;/
oifcef;pmyg twkdif; rSwfom;jcif;/
q&mhtay: rSDcdkwwfjcif;
pl;prf;avhvmvdkrI tm;pkdufrI
enf;yg;jcif;/
twef;om;tcsif;csif;qufqHrI
tm;enf;jcif;/
rqdkifovdkaewwfjcif;/
wm0efodrI enf;ygjcif;/
pddwfaepdwfxm; wdk;wufajymif;vJ
rIudk txift&Sm; rjrifomjcif;/
ausmif;om;rsm;\ pdwfyg0ifpm;rI0g
oemudk cefYrSef;& rvG,fuljcif;/
q&mESifh ausmif;om;Mum; em;vnf
rI vJGrSm;wwfjcif;/
jyemrsm;udk a&Smif&Sm;vdkjcif;/
0w&m; aus&kHom oif,ljcif;/

enf;opf
wcsdefvkH;ausmif;om;rsm;\ toHrsKd;pkH vTrf;rdk;aejcif;/
udk,fwkdifajymwwf qdkwwf aqG;aEG;wwfvmjcif;/
pOf;pm; csifhcsdefNyD;rS vufcH wwfvmjcif;/
ausmif;om;rsm; pum;ajym&ef tcGifhta&; &vmjcif;/
rdrdudk,fydkif a0g[m&rsm;udk tokH;jyK wifjyjcif;/
tav;xm; ajymqdk wwfvmjcif;/
*&kpkduf em;axmif wwfvmjcif;/
t"dyg,f oabmayguf em;vnfatmifzwfjcif;/
udk,fydkif a0g[m&rsm; tokH;jyK a&;om; wwfvmjcif;/
oifcef;pmudk a0zefokH;oyfjcif;? qef;opfaom tjrifrsm;
wifjyvmEkdifjcif;? wDxGif zefwD;wwfvmjcif;/
rdrdudk,f rdrd,kHMunftm;udk;vmjcif;/
pl;prf; vdkrIjzifh vIyf&Sm; wufMuGaejcif;/
tcsif;csif; em;vnfrI tm;aumif;vmjcif;/
yl;aygif; aqmif&Guf wwfvmjcif;/
rdrdudk,frdrd wm0ef,l wwfvmjcif;/
wdk;wufajymif;vJrI xif&Sm; jrifomvmjcif;/
ausmif;om;rsm;\ pdwfyg0ifpm;rIudkcefYrSef;& vG,fulvmjcif;
em;vnfrI&dSvmjcif;/
jyemrsm;udk azmfxkwf tajz&Sm Munfhvdkjcif;
rdrdudk,fukd ta&;ygol[k xifjrif,lqvmjcif;aMumifh odvdk
pdwfjzifh oif,ljcif;? oif,l&m aysmf&Gifvmjcif;/


rSwfcsuf/
/ Reading and Writing for Critical Thinking (RWCT) vrf;nGefpmtkyf 8tkyf oifenf;aygif; rsm;pGm yg&dSonfhteuf oifMum;&onfh bmom&yfay: rlwnfNyD; udk,fwkdifvufawGY tokH;
jyKzl;aom oifMum;enf;rsm;udkom azmfjyxm;jcif; jzpfonf/
123

oifwef; wufa&mufcGifh&aom q&mq&mrrsm;ESifh tawGYtMuHK zvS,fjcif;/


Gudk
enf;opfaw
mh oif,lrI
okH;Munfhaw Jh atmufrSm
f;xm;w
abmifeJY xde rdrdoi,
I wGuf
f rl t
m
[
G
w
ausmi;f om;a f,l avhvmMu&wmqdk
f
f wm0e
ysif;&d tdyfidku
?
G
rdrdudk,fwkdi
w
a
m
w
S
d
&
r
ifpm;rl
f;p&m
awmh pdwfyg0 f tjypfwif Budrf;armi
HjyL;eJY
wGu
aewmawGt tmif rsufvkH;jyL;? rsufq f/
wmha
GY&w,
awmif rvdka
aewm aw fyg
m
v
h
v
a
<u
ysm
wufwuf<u
wGvnf; a
;a
v
a
u
m
fh&JU
'Dvkdoif,l&w mifhvnf;qkdawmh udk,
Mu
cGifh &&if
w,f/ bma
o
y
j
f
m
z
a
f
w
k
dk x
tpGrf;tpu dK;pm; jyocsifwm
tpGrf;ukef Bu Jav/
vlY obm0y

enf;a[mif;rSmu wnDwnGwf
wnf; q&mu rSwfpk ac:ay;w,f? pmar;yJGrSm
q&m ay;xm;wJh rSwfpkxJu tcsuftvuf
awGay: rlwnfNyD; worwfwnf; trSwf
ay;vkdY&w,f/

enf;opfrSmawmh ausmif;om;awG
[m ukd,fykdif a0g[m&awG tokH;jyKNyD; ajymqdk
aqG;aEG;&w,f? a&;om; wifjy&w,f/ oif
cef;pmtjyif oifcef;pmtay: olwdkY&JU xifjrif
,lqcsufawGuvnf; trsKd;rsKd; uJGjym;Ekdif
w,f? q&m taeeJY wifjyvmwJh t,ltq
trsKd;rsKd;udk vufcH pOf;pm;ay;zkdY vkdtyfvm
ovdk trSwfay;ykH? ay;enf;vnf; ajymif;vJ
ypfzkdY vkdtyfvmwmawGY& w,f/

enf;opfrSmu oifcef;pmeJY ywf
oufNyD; udk,fodxm;wJh t&mawGeJY qufpyf
NyD; oif,l&wmqkdawmh uav;awGrSm jyify
A[kokw tm;enf;w,f/ odNyD;om; tod
odyfr&dSwm awGY&w,f/ q&mq&mrawG
taeeJY oifcef;pmeJY jyifyA[kokw quf
pyfoifay;wwfzdkY t a&;ygvmygw,f/
124


wpfywf? wpfv? wpfESpftwGif; b,f
tcef;awG NyD;&r,fqdkwJh oif&dk;nGef;wrf;eJY ywf
oufwJh nTefMum;csufuvnf; wzufu &dSae awmh
'Denf;opfudk okH;&if oif&dk;ukefzdkY tcuftcJ &dSyg
w,f/ oif&kd;ukefatmif oGm;rvm;? trSefwu,f
od&dSem;vnfoabmaygufa&;udkt"duxm;rvm;
a&G;cs,f&r,fh tajctae &dSvmygw,f/

oif&dk;nGef;wrf;rSmu a0zef ydkif;jcm;
pOf;pm;rIudk jzpfapwJh oifcef;pmu enf;NyD; t&dSudk
t&dStwkdif; tcsuftvufawGudk tom;ay; azmf
jywJh oifcef;pmu ydkrsm;ygw,f? 'Denf;opfukd
tokH;jyK&r,fqdk&if oif&dk;nGef;wrf; jyKjyifajymif;vJ
zdkY vdktyfr,f xifygw,f/
pmoif
cef;
usOf;NyD;
au
ckHawGu smif;om;OD;a&
awmh t vnf; tao& rsm;w,f/
dkfu
ky
vIyfvIy fpkcJG vkyf&wma f xm;wmawG
f&Sm
w
qdk
pmoifc ;&Sm; qlqln GrSm tcuftc
J &dSw,
ef;udk t
HnHeJY q
f/
a
awGvn
dka
f; &dSygw, ESmifht,Suf jzp wmh uyfvsu

frSmpdk;vdkY
f
enf;a[ f/
x
e
d
;
f
&
m
i
w
f;rSmu q
awmh t
m
&
c
ajrmufa sdefwkd twGif;rSm mu OD;aqmifNyD;
t
&
em;vn mif oifEkdifw, oifcef;pm&JU &n Sif;jy &wm qdk
f rSmyg/)
f&
f/ (ua
v;wkdif;u G,fcsuf ayguf

enf;op
em;vn
frSmawmh
fcsifrS
jyif&wm
o
ifenf; a
? ausmi
&G;cs,f&w
f;om;a
&wmqdka
m? o
wmh tc wG udk,fwdkif
sdef ay;&w
avhvm ifcef;pm
&nf&G,
oif,l
mawGt
fcsuf
vrf;nTe aygufajrmufa jyif oifcef;pm
tmif
f ay;&
tifrwe wJh q&mtww xdfef;nd
f ynmo
m; yg&w, fynmu
f/

enf;opfudk tokH;jyKwJhtcg jyXmef;pmtkyfrSm tokH;jyKwJh


bmompum;[m ausmif;om;awG a0g[m& ~uG,f~uG,feJY ajymEkdif?
qdkEkdif? a&;om; wifjyEkdifzkdY rdcifbmompum; (odkYr[kwf)rdcif
bmompum;eD;yg; uRrf;usifwJh bmompum;jzpf&if ydkdxda&muf
ygw,f/

oifcef;pmudk oif,lol&JU b0tawGYtMuHKeJY qufpyfNyD;
twGif;ydkif; aphaqmfrIudk tajccHxm; armif;ESifwJhenf; jzpfvdkY
vufawGYb0eJYvnf; eD;pyfw,f udk,fwkdifoif,l avhvm xm;wm
jzpfvdkY tvGwfusufp&m rvkdbJ todPfrSm Mum&Snf pJGNrJ
ckdifrmaeapw,f/

uav;awGudk bmrSrodbl;vdkY xifrSwf rSm; Muw,f/
wu,fu olwdkY&JU tjrifawGudk avhvmMunfhwJhtcg pdwf0ifpm;
p&m tifrwef aumif;wJhtjyif wcgwcg xifrSwfrxm;wJh
t&mawGudkawmif od&dS em;vnfaewwfygw,f/

'Denf;opf[m tcsdefukefw,f qdkayrJh ukef&usKd;eyf
ygw,f/ bmjzpfvkdYvnf;qkdawmh 'Denf;eJY rdrdudk,f rdrdeJY rdrd
ywf0ef;usifudk ydkrdk em;vnfapwJhtjyif todPfydkif;qkdif&m?
pdwf"mwfykdif;qkdif&m? tawG;tac: ydkif;qkdif&m ajymif;vJvmrI
tqifhqifh[m a&&SnftwGuf jzpfvdkYygyJ/


'Denf;[m q&m q&mr
awG twGufvnf; pdefac:rI wpfck jzpfygw,f/ uav;awGudk pl;prf;wwfzdkY
avhvm ar;jref;zdkY em;vnf oabm aygufrIqdkwm udk,fh ar;cGef;twGuf
udk,fukd,fwkdif tajz&jcif; jzpfw,fqdk wm odapygw,f/ vrf;nGefay;aewJh
q&mq&mrawG udk,fwkdifuvnf; udk,foifMum;&wJh bmom&yfqkdif&m
uRrf;usifrIawGtjyif oif&kd;nGef;wrf; xJrSm ryg ayrJh oifcef;pmeJY
ywfoufNyD; uav;awG ar;jref; vmEkdifwmawG twGufyg BudKwif
avhvmxm;zkdY vkdtyfvmygw,f/

ta&;tBuD;qkH;uawmh uav;awGudk rvdrfnmrdzdkY rod&if
rodbl;qdkwm &dk;om;pGm 0efcH wwfzdkYeJY odEkdifwJhol 'grSr[kwf pmtkyfpmwrf; vrf;nGef ay;Ekdifygw,f/ vlwa,muf[m t&mtm;vkH;udk odraeEkdif
aMumif; uav;awG oabmayguf em;vnfatmif &Sif;jy&kH omru
pHerlemvnf;jyzdkY vdkygw,f/

wcgw&HrSm tcsdefr&vkdYyJ jzpfjzpf 'gav;awmif rodbl;vm;qdkNyD;
*&kPm a'goaMumifhjzpfap rif;wdkY xufydkwwfvdkY q&m vkyfaewmqdkwJh
rmefrmeaMumifh jzpfap uav;awGudk pOf;pm;csdefav;awmif ray;awmhyJ
ca&aphwGif;us w&m;a[movdk w&pyfBuD; &Sif;jycsif wwfMuygw,f/
125

'gukd xdef;csKyfEkdifygrS xda&mufatmif jrifrI&&dSEkdifygr,f/



rSwfcsuf/ / oifwef;udk wpfBudrfvQif (5) &ufESifh wpfESpf (3) cg ay;ygonf/ wpfBudrfNyD;vQif if;
oifenf;udk vkyfief;cGif (3) v vufawGYprf;oyf oifMum;MunfhMu&onf/ aemufwpfBudrf oifwef; jyefqkH
vmaomtcg tcsif;csif;tawGYtMuHKzvS,fMu&onf/ txufazmfjyyg tcsuftvufrsm;onf if;wdkYtxJrS
tusOf; csKH;wifjyvkdufjcif;jzpfonf/

ed*kH;
ok? pd? yk? bm
0d? vd? od? "m
tu&m pJGokH; &SpfvkH;udk
oDukH;yef;oGifaeYwkdif;qifavmh/

&Sifr[m&|om&(tif;0acwf)
okaP,s - Mum;em&m\
pdaE,s- MuHpnf&m\
ykap,s - ar;jref;&m\
bmao,s - ajymqdk&m\
0dpma&,s - pl;prf;qifjcif&m\
vdac,s - a&;om;&m\
odau,s - avhusifh&m\
"ma&,s - ElwfikHaqmif&m\


]ynma&;pepf&JU &nfrSef;csufawGxJu wpfckuawmh usr
wdkY vlYtzJGYtpnf;rSm &ifqkdifae&wJh jyemawGudk tajz&Sm&mrSm
yg0ifEkdifwJh EkdifiHom;awG azmfaqmifay;zdkY? a0zefydkif;jcm; pOf;pm;wwfNyD;
rdrda'o? rdrd EkdifiHeJY EkdifiHwumrSm&dSwJh jyemawGudk ulnDajz&Sif;
ay;EkdifwJh EkdifiHom;awG azmfaqmifay;zdkY jzpfygw,f/}
Donna Ogle (1992)

usrf;udk;

- a0zefydkif;jcm;pOf;pm;zdkYtwGuf pma&;pmzwf oifwef; enf;jyvufpJGpmtkyf (8) tkyf/

- oifwef;wufcJhMuonfh q&mq&mrrsm;ESihf awGYqHkaqG;aEG;rIrsm;

- pmoifcef;wGif; oifMum;a&; tawGYtMuHKrsm;
126

EdkifiHwum ynma&;

usm;arar&JU
wdkufyGJaw;oH

&Jjrihfausmf

a,;vfwuodkvf Oya' ygarmu pma&;
q&mr atrDcRm (Amy Chua) &JU wwd,pmtkyf 'DESpf
tapmydkif;rSm xGufcJhNyD;? yxrpmtkyf World on Fire
xufyif ydkaygufcJhonf/


,ckESpf tapmydkif; 'Dpmtkyf xGufvmuwnf;
u taemufEdkifiH ynma&;orm;rsm;? uav; pdwfynm
&Sifrsm;eJY rdbrsm;tMum; yGJqlapcJhNyD; aumfzDqdkif? tm;
upm;uGif;eJY plygrm;uufawGrSmudk ajymqdk jiif;ckH MuwJh

127

pmtkyf jzpfvmonf/ tGefvdkif;Am;&Sif;udkyif vl 1 oef;


ausmf 0ifzwfMuNyD;? uGefYrefY 7000 ausmfjzifY qGJaqmif
EdkifcJYonf[k a0gpx&d *sme,fu azmfjycJhonf/

pmtkyt
f rnfu]usm;arar&JU wdu
k yf GJaw;oH}
(Battle Hymn of the Tiger Mother)/ t"du
taMumif;u w&kwfrdbrsm;&JU uav;jyKpk ysKd;axmif
enf;/ wenf;tm;jzifh atrDcRm udk,fwdkif olYorD;
ESpfa,mufudk atmifjrifatmif jyKpk ysKd;axmifcJhwJh rdcif
wpfOD;&JU udkf,fawGYZmwfvrf;udk jyefajymxm;jcif;yif/

'kwd,tBudrf jyef&dkufwJY pmtkyfrsufESmzHk;rSm
pmtkyftrnftjyif ]pmtkyfrSm rdcifwpfa,muf?
orD; ESpfa,mufESifY acG;ESpfaumiftaMumif; jzpfonf/
taemufwdkif; rdbawGxuf w&kwfrdbawGu uav;
awGudk b,fvdkaumif;aumif; arG;jrLEdkifovJ qdkwmudk
awG;ac:azmfjywJY Zmwfvrf; jzpfonf/ xdkYtjyif ta&SUeJY
taemuf cg;oD;wJY ,Ofaus;rI xdyfwdkufwdk;rI taMumif;
vnf; jzpfonf} [k azmfjyxm;onf/

,ck touf 48 ESpf atrDudk tar&duef tDvD
EdGKufpf jynfe,frSm zdvpfydkifrS ajymif;a&TUvmwJh w&kwf
rdom;pku arG;zGm;cJhonf/ olrzcif vD,GefcRmu

128

bmuav umvDzdk;eD;,m;wuodkfvfrS tDvufxa&m


epf tif*sifeD,mESifY uGefysLwm odyH ygarmu jzpfonf/
atrDcRm udk,fwdkifu [m;AwfaumvdyfrS 1984 ckESpfrSm
pD;yGm;a&;bGJY &&SdcJYNyD;? 1987 ckESpfrSm [m;AwfOya'
ausmif;uae a'gufwmbGJY &&SdcJhonf/

atrDcRm rarG;cif ESpfESpfrSm olr rdbrsm;
tar&duudk ajymif;a&TU tajccscJYjcif; jzpfonf/ atrDwdkY
nDtpfr av;a,muf tdrfrSm w&kwfpum; ajym&onf/
wlESifh pm;Muonf/ wpfOD;csif;&JU ausmif; &DydkYu'frSm A
tqifhawG &zdkYudk zcifu awmif;qkdxm;onf/ wpfcgu
ausmif;qkay;yGJudk zcifu vdkufcJhNyD;? atrD 'kwd,qk
wuf,lNyD; qif;vmawmh a'gowBuD;eJY ]aemuf igYudk
'DvdkrsKd; xyfNyD; t&SufrcGJeJY} [k olYorD;udk tjywfajym
awmhonf/ 'Dawmh atrD b0rSm bmvkyfvkyf yxr&zdkYu
trdefYwm0ef wpfck xrf;aqmif&ovdk jzpfvmonf/

pnf;urf;wif;vGef;wJh w&kwfrdbawG&JU t&dyf
atmufrSm BuD;jyif; vmcJh&wJh atrDu ]BuD;rm;wJh atmif
yGJtwGuf pnf;urf; wif;usyfcJhwmvdkY usr jrifw,f/
usr rdbawGu udk,fhpnf;udk,fhurf;eJY (self-discipline) aewwfatmif oifay;w,f/ uav;b0rSm

a&G;cs,fp&m rsm;rsm; r&Sdatmif uefYowf csKyfcs,frI cH&


wm[m usr BuD;vmawmh a&G;cs,fp&mawG trsm;BuD;
&Sdvmatmif rdbawGu vkyfay;cJYwmvdkY xifw,f/ tck
usrcspfwJh tvkyfudk usr &aew,f} [k ajymonf/

atrDu rdbawG&JU awG;ac:yHkrSm olrvdk tar
&durSm arG;oleJY uGmjcm;rIawG &Sdonf[k qdkonf/ taz eJY
taru zdvpfydkifudk *syefawG odrf;xm;wJh tcsdefrSm
'kuaygif;pHkESifh aecJh&olawG/ tar&duudk ajymif;a&TUvm
awmhvnf; a&ajropfrSm vHkNcHKa&;? bmompum; pwJh
tcuftcJaygif;pHkBuHK&onf/]uav;awG&JU aysmf&TifrIudk
olwdkY awG;yHk r&bl;/ awG;csdefvnf; r&Sdbl;/ 'gayrJh olwdkY
awG;wmu usrwdkY tem*wfudk b,fvdk jyifqifay;rvJ
qdkwmyJ} [k cRmu olr rdbawGudk rSwfcsufay;onf/

atrDu olr udk,fwdkifrSm orD;ESpfa,muf &Sd
vmawmY zcifxuf vufapmif;xufatmif pnf;urf;
wif;wif;eJY tkyfxdef;wJh rdcif jzpfvmonf/ tar&duef
vlYtzGJYtpnf;rSm w&kwfpnf;urf;eJY orD;ESpfa,mufudk
armif;wJh tvkyfudk wdkufyGJawGtjzpf azmfjyxm;onf/
odkYaomf atrD&JU t"du yef;wdkifu olYuav;awG
aysmf&Tifa&; jzpfonf/ olr uav;awGudk csKyfcs,f uefY
owf oifhwm uefYowfxm;jcif;? udk,fhpnf;urf;eJY
aexdkifapjcif;? jyif;jyif;xefxef tvkyfvkyfapjcif;u
olwdkY tem*wf aysmf&TifrI&a&; jzpfonf/ olwdkY tem*wf
atmifjrifrItwGuf i,fpOfrSm rnmrwm jyifqifay;
jcif; jzpfonf[k qdk\/

pmtkyftzGifhrSm ]tar&durSm w&kwfrdbawG
u atmifjrifwJh uav;awG wyHkpHxJ arG;xkwfaewm
udk vltrsm;uawmY tHtm;oifhMur,f/ 'Dvdk atmifjrif
wJh uav;awG&atmif w&kwfrdom;pk twGif;rSm b,f
vdk ysKd;axmifvJ qkdwm odcsifMuvdrfhr,f/ usr udk,fwdkif
vnf; w&kwfrdcif wpfOD; jzpfwmrdkY 'gudk usr ajymjyEdkif
wm &Sdygw,f/ 'DrSm usr orD; ESpfa,mufjzpfwJY ]qkdzD,m
eJY vlvl} udk usr b,fawmhrS cGifhrjyKwJh[mawGyg}
]tvGeftusL; tdyfcGifYray;bl;/
oD;oefYupm;&uf r&Sd&bl;/
ausmif;tm;upm;rSm ryg&bl;/
ausmif;tm;upm;rSm ryg0if&vdkY qifajcwufrvmeJY/
wDAGDMunfhwm? uGefysLwm*drf;aqmhwm cGifhrjyKbl;/

...
uav;awG
twef;xJrSm
nHh aeNyDqdk&if
rdbawG tdrfrSm
uav;awGtwGuf
olwdkY vkyf&rnfh
wm0efudk
rvkyfMuvdkY jzpfrnf...

ausmif;jyify tjcm;yg0ifvIyf&Sm;rIawGudk cGifhrjyKbl;/


twef;wdkif;rSm tqifh A xuf ravsmY&bl;/
pE&m;eJY wa,muvGJvdkY b,fwl&d,mrS rwD;cwf&bl;/
olrsm;tdrf vdkufrtdyf&bl;/}

......ponfwdkYrSm atrDu olYorD; ESpfa,muf
tay: uefYowf csKyfcs,fxm;wmawG jzpfonf/ uav;
tcGiYfta&; ajymvGef;onfh tar&durSm atrD twGuf
rvG,fvS? wdkufyGJwpf&yfyif/

aemuf atrDu w&kwfrdbrsm;eJY taemuf
wkdif; rdbrsm; uav; ysKd;axmifyHk uGmjcm;rIawGudk wifjy
xm;onf/ Oyrm taemufrdbawGu ausmif;rSm trSwf
&zdkYNydKif&wJY pE&m;eJY wa,mudk tdrfrSm uav;awG
em&D0ufavmuf avhusifhcdkif;&if vHkavmufNyD/ trsm;qHk;
wpfem&D/ w&kwfrdbu r&/ tenf;qHk; olwdkYuav;udk
ESpfem&D oHk;em&D avhusifhcdkif;onf/

w&kwf rdcifawGu olYuav;udk twef;xJrSm
tawmfqHk;jzpfzdkYudk tNrJ arQmfvifhxm;onf/ w&kwf
uav;awG&JU ynma&; atmifjrifrIu olwdkYrdbawG&JU
vrf;nTef tkyfxdef;rIESifh trsm;BuD; ywfoufaeonf/
uav;awG twef;xJrSm nHhaeNyDqdk&if rdbawG tdrfrSm
uav;twGuf olwdkY vkyf&rnfh wm0ef rvkyfMuvdkY
129

... csKyfcs,f
uefYowfoihfwm
uefYowfxm;jcif;?
udk,fhpnf;urf;eJY aexdkifapjcif;?
jyif;jyif;xefxef tvkyfvkyfapjcif;u
olwdkY tem*wf aysmf&TifrI&a&; jzpfonf/
olwdkY tem*wf atmifjrifrItwGuf
i,fpOfrSm rnmrwm
jyifqifay;jcif;rSm...

jzpfrnf[k qdkonf/

taemufwdkif; rdcifawGu olwdkY uav;awG
udk ausmif;pmjyify tm;upm;eJY tjcm; udpawGtwGuf
vdkufavsm tcsdefay;vGef;onf/ 'gayrJh w&kwfrdcifawG
olwdkYuav;udk wkdufwGef;wmu....
(1) ausmif;pmrSm xdyfqHk; tNrJ &Sd&rnf?
(2) B tqifhrajymeJY? A minus (A-) &rSwf (90)
qdk&if tajctae qdk;NyDvdkY ,lqonf/
(3)oifhuav;u ocsFmrSm twef;wl tjcm;uav;awG
xuf ESpfESpfavmuf a&SUa&muf ae&rnf?
(4) vltrsm;a&SUrSm oifhuav; qifajc qifvuf
ay;wmudk b,fawmhrS cGifhrjyKaveJY?
(5) oifhuav;[m ausmif;rS q&m ('grSr[kwf)enf;jyeJY
tqifrajy jzpfaeNyDqdk&if udk,fhuav;bufu b,f
awmhrS r&yfeJY q&mbufuae?
(6) aemufqHk; oifhuav;udk NydKifqdkifrI wpfckcktwGuf
cGifhjyK&if a&TwHqdyf &EdkifwmrsKd;om jzpf&rnf/
(7) qku a&TwHqdyfyJ jzpfygap/

atrD&JU yxr orD;u qdkzD,m jzpfonf/ atrDh
cifyGef; *s'fu *sL;vlrsKd;? a,;vfwuodkvf Oya'ygarmu
130

jzpfonf/ 'Dawmh atrDh uav;awGu w&kwf-*sL;tar&duef ujym;av;awGjzpfonf/ atrDeJY *s'fwdkY


vufrxyfrDuwnf;u oabmwlnDcsuf wpfck atrD
awmif;qdkxm;wmu olwdkY uav;awGudk tdrfrSm w&kwf
ref'&if;pum; ajymzdkY/ aemuf w&kwfeJY *sL;vlrsKd;wdkY&JU
atmifjrifapwJh tjyKtrlawG &&SdapzdkY/ qdkzD,mtwGuf
emeDiSm;awmhvnf; ref'&if;pum; ajymwwfwJh oludk
&Smonf/

olwdkY vifr,m; bmoma&;u uufovpf/
odkYaomf bmoma&;xuf orD;ESpfa,mufudk rdbpum;
emcHzdkY? udk,fhpnf;urf;eJY aewwfzdkY? 0D&d,&SdzdkY pwJY
w&kwfeJYqdkifwJh uRrf;usifrIawG &Sdatmif OD;pm;ay; oif
onf/ qdkzD,m qdk&if oHk;ESpforD;rSm w&kwf t&kyfpmvHk;
wpfaxmifausmfavmuf odaeatmif oifay;cJhonf/

taemufwdkif; rdbawGxufydkNyD; w&kwfrdb
awGu olwdkYuav;twGuf tdyfrufBuD;BuD;awG xm;
Muonf/ olwdkYuav;awG tjrifha&mufzdkY olwdkY b,f
avmufxd *&kpdkuf ay;qyf&r,fqdkwm odxm;onf[k
atrDu ajymonf/ tar&duef vlYtzGJYtpnf;uae ol
wdkY w&kwfuav;awG taumif;qHk;awG&zkdY arQmfvifh
xm;onf/ tqdk;zufudk ra&mufatmif enf;rsKd;pHkeJY
wif;usyfxm;onf/

1996 ckESpf qkdzD,m oHk;ESpforD; pE&m; pwif
wD;prSm atrDu aemufxyf ti,fr vlvludk arG;zGm;cJh
onf/ w&kwf&moDcGift& qdkzD,mudk arsmufESpfrSm
arG;vdkY odvdkpdwfeJY xufjrufrI&SdNyD; ay;wJhwm0efudk
NyD;atmif vkyfwwfonf[k qdkonf/

ti,fr vlvlu awm0ufESpfrSm arG;olrdkY
a'go BuD;NyD; acgif;rmtmcHonf/ odkYaomf tajccHtm;
jzifY &dk;om;NyD; aEG;axG;wJY ESvHk;om; &Sdonf/ atrD
udk,fwdkifu usm;ESpfrSm arG;olrdkY aMumuf&GHU rIuif;NyD;
BuD;us,fjrifhjrwfvdkrI? tmPmay;rIeJY oHvdkufvkd olrsm;
udk qGJiif? OD;aqmifcsifrIawG &Sdonf[k qdkonf/

qdkzD,mu usm;arar&JU wif;wif;usyfusyf
cdkif;aprI awGudk emcHwwfayr,fY ti,fr vlvleJY atrD
wdkY tNrJ xdyfwdkufwdk; jyemjzpfMuonf/ atrDu orD;
awGudk tmPm&Sifqefqef tkyfcsKyfonf/ ausmif;pmrSm
xdyfqHk; jzpf&rnf/ pE&m;eJY wa,mudk aeYpOf em&Drsm;pGm
q&maumif;awGeJY tjyif;txef avhusifhcdkif;onf/


atrDudk,fwdkif pE&m;eJY wa,m oifwef;
pmtkyfawG vdkfufzwfNyD; orD;ESpfa,mufudk armif;onf/
orD;ESpfa,mufudk usm;arar&JU armif;csufu jyif;xef
vGef;vSonf/ w&kwf,Ofaus;rIt& tdrfrSm rdcif pum;
udk em;axmif&rnf/ em;raxmifEdkif&if tdrfay:u qif;
[k tjywf ajymxm;onf/

atrDu olYuav;ESpfa,mufudk qHk;rwJhtcg
olYrdom;pktaMumif; ajymjywwfonf/ atrDwdkY tbdk;
tbGm;awGu w&kwfjynfuae 'kursm;pGmeJY 1930 ckESpf
0ef;usifrSm zdvpfydkifukd xGufvmcJh&onf/ zdvpfydkifrSm
'kwd,urmppf BuHK&NyD; ausmif;q&mvkyfwJh atrDtaz
u tar&duudk ajymif;a&TU cJhonf/ aemuf bmuav
wuodkvfrSm uGefysLwm ygarmu jzpfatmifxd BudK;pm;
cJhol/ atrDu olYtaz[m tvkyfoGm;&if pD;wJhzdeyfudk
ESpf20 ausmf w&kdwao pD;cJhaMumif;? eHeuf oHk;em&Dtxd
aeYpOf tvkyfvkyfaMumif; orD;awGudk txyfxyf ajym
jyonf/ atrDwdkY nDtpfr av;OD;pvHk; yDtdyfcsf'D bGJYawG
&atmif vrf;nTefay;cJhwJh zcif jzpfonf/

atrDudk,fwdkif 14 ESpf t&G,frSm zciftwGuf
aemufaz;jcHxJrSm oHk;ay teuf q,fay ywfvnf
a&ul;uefwpfckudk wpfa,mufwnf; aygufwl;eJY wl;
ay;cJhaMumif; olr orD; ESpfa,mufudk ajymjywwfonf/
tdrfeJY NcHoefY&Sif;a&;twGuf nDtpfrawG we*FaEGaeY
wdkif; twlvkyfaMumif; ajymjyonf/

'Dawmh atrDu olr rdbawGvdkyJ oluav;
ESpfa,mufudk tjyif;txefarmif;onf/ bmqifajc
qifvuf taMumif;jycsufrS ray;eJY/ rdbudk t&dkftao
ay;&rnf/ ausmif;pmrSm yxr &&rnf/ udkf,frodwJh
pmvHk;wdkif;udk tbd"gefvSefNyD; twdtus odatmif
vkyf&rnf/ pmar;yGJ tajzvTm rtyfrD oHk;Budrfjyef ppf
aq;&rnf/ ausmif;rSm q&may;wJh trSwf rw&m;bl;
xif&if qifajcray;bJ ESpfqoHk;qru BudK;pm;jy&rnf/

orD;BuD; qdkzD,mu atrD trdefYawG vdkufem
ayrJh? orD;i,f vlvlu tNrJwrf; uvefuqef vkyf
onf/ atrDuvnf; tavQmYray;/ wjcm; tar&duef
uav; trsm;pkvdk wDAGD*drf;awG? taysmftyg;awG
wpfOD;csif; tcGifYta&;awG vkHk;0ray;/ tar&dua&muf
w&kwfuav;tcsKdU tar&duefpdwf aygufukefMuonf/
t&G,fa&mufwmeJY udk,fhtdrf jyefrtdyfawmY/ 'grsKd;tjzpf

rcHEdkif/ w&kwfuav;[m w&kwfaoG; &Sdae&rnf/ rdb


trdefY emcHae&rnf/

atrDwdkY rdbrsm; rsKd;qufu udkf,fhtwGuf
rMunfhbJ tepfem cHcJhMuvdkY atrDwdkY toufig;q,f
wef; w&kwfrsKd;qufu tck tar&du&Sd pD;yGm;a&;?
ynma&; ae&maygif;pHkrSm xdyfqHk; a&mufaeMuonf/
'gayrJh qdkzD,meJY vlvlwdkY rsKd;qufusawmY w&kwfpdwf
r&Sdawmh/ tar&duef uav;awGvdk aecsifMu&Smonf/
'gudk jyKjyifzdkY vdkonf[k atrDu cH,lNyD; olYorD; ESpf
a,mufudk armif;onf/ orD;awG remcH&if tdrfrSm usm;
araru aomif;usef;onf/ orD;awG yxrqk &a&;
twGuf usm;araru tdrfrSm wdkfufyGJ qifonf/ 'D
twGuf vifa,mufsm;udkvnf; tavsmYray;? uav;
awGudk cspfwJh a,mureJYvnf; jyemwufonf/

tar&duef rdbawGeJY rwlwmu tm&S rdb
awGu om;orD;awGeJY &iftkyfruGm aeMuonf/ atrD
ajymjywJh tar&duef rdom;pk tcsKdUqdk&if om;orD;udk
xm;cJhNyD; zcifwpfOD;wnf;? rdcifwpfOD;wnf; tyef;ajz
c&D; xGufwmrsKd;awG &Sdonf/ uav;awGvnf; oGm;csif
&moGm;/ atrDwdkY rdom;pkuawmh tm;vyf&uf b,fEdkifiH
131

b,fc&D; xGufxGuf vifr,m;ESpfa,muf orD;


ESpfa,mufeJY twlwl/ olr zcifwkef;uvnf; orD;awGeJY
'DvdkyJ rdom;pkvdkuf oGm;twl? aetwl/

atrDu tdrfrSm acG;ESpfaumif arG;awmhvnf;
w&kwfpdwf"mwfESifh arG;onf/ atrDu acG;cspfvdkYr[kwf/
orD;ESpfa,mufuacG;ac:vmvdkYjzpfonf/w&kwfqdkwm
acG;cspfwwfolrsm; r[kwf/ tar&duefawGu acG;cspfMu
onf/ acG;NydKifMuonf/ 'Dawmh atrDu acG;udk
tmPm&Sif qefqef cdkfif;NyD; olrsm; acG;xufomatmif
avhusifhonf/ acG;awGudk rnm/tjyif;txef avhusifh
onf/ olrsm; acG;xuf t&m&mrSm xdyfqHk; jzpfae&rnf/
w&kwfarG;wJh acG;u tar&duefarG;wJh acG;xuf tpp
om&rnf/

qdkzD,meJY vlvlwdkYu pE&m;eJY wa,mrSm
ausmif;NydKifyGJwdkif;wGif xdyfqHk;u &Sdaeonf/ olrsm;
uav;awG wpfem&D usifh&if olwdkY ajcmufem&D usifh&
onf/ *E0if wD;vHk;wD;uGufawGrSm EdkifiHwum ausmif;
NydKifyGJwdkif; yxrqkawG &onf/ t&G,feJY rvdkufatmif
wwfuRrf;aevdkY *Dwynm&Sifrsm; tHMo&onf/

&G,fwl tNydKiftqdkif oli,fcsif;awGu
tHMojcif;BuD;pGmeJY ]eifwdkY ausmif;pmvnf; xdyfqHk;
&atmif vkyf&w,f/ tdrfpmvnf; vkyf&w,f/ w&kwfpm?
&[l'D pmawGvnf; avhvm&w,f/ pE&m;eJY wa,m
vnf; ajcmufem&D avhusifh&w,f/ b,frSmvnf; tem;
,lzdkY tcsdef} qdkawmY qdkzD,mu jyefajymw,f/ ]igwdkY
taru ajymxm;w,f/ igwdkYu w&kwf? w&kwfqdkwm
tm;vyfcsdefwdkY? tem;,lcsdefwdkY r&Sd&bl;} [k/

tar&durSm w&kwf tkyfxdef;rIeJY BuD;vmwJh
qdkzD,meJY vlvlwkdY ,ck tar&duef xdyfqHk; wuodkvf
awGrSm pwufaeMuNyD/ atmifjrifwJh w&kwfEG,fzGm;
tar&duef rdom;pk jzpfaeonf/

odkYaomf atrD&JU pmtkyfu jiif;ckHp&mawG
trsm;BuD; jzpfvmcJhonf/ atrD&JU uav; ysKd;axmif
enf;udk vHk;0 &IwfcsolawG rsm;onf/ txl;ojzifY atrD&JU
tmPm&Sifqefqef om;orD;awGtay: avhusifhay;rI?
trdefY emcH cdkif;rIu taemufwdkif; uav;ysKd;axmifenf;?
uav;tcGifYta&;? uav; pdwfynmwdkYtwGuf jy
em trsm;BuD; &Sdaeonf/

132


'gayrJh tar&durSm w&kwf? tdEd,? udk&D;,m;eJY
tjcm; tm&SEG,fzGm; uav;awGu ynma&;rSm a&SU
a&mufaeNyD; Xmae tar&duefuav;awGu ynma&;
rSm tvGef aygYavsmY aeonf/ zGHYNzdK;NyD; tdktD;pD'D 32 EdkifiH
ynma&; prf;oyfNyKdfifyGJwdkif; tar&duefuav;awG
aemufaumufus aewwfonf/

taemufwdkfif; rdbawGu olwdkYuav;awG
udk tvdkvdkuf vGef;onf/ ynma&;rSm azmufxGuf
awG;ac:rI (critical thinking)? qef;opfwDxGifrI (innovation) wdkY tm;ay;vGef;vdkY *drf;awG? upm;yGJawG
rsm;vGef;aeonf/ wzufwGifrl tm&Synma&;u txyf
xyf avhusifh? tvGwf usufrSwf&wJh rote learning
jzpfaeonf/ odkYaomf uav;awGu touf xGuf
rwwf BudK;pm;Muonf/ rdbawGuvnf; om;orD;
twGuf tpp tepfemcH ay;qyfMuonf/

,ck atrDcRm&JU pmtkyfwGif ,Ofaus;rI?
tawG;tac:? ynma&; pwmawGrSm ta&SUeJY taemuf
xdyfwdkufwdk;rIudk azmfjyxm;onf/ atrD udk,fwdkifu
olY&JU rdb tkyfxdef;enf;rSm tm;enf;csufawG &SdaMumif;
vnf; 0efcHxm;onf/

'Dpmtkyf&JU t"du tcsufu w&kwfeJY tm&Som;
awG bmaMumifY xdyfqHk; wufvmovJ? tar&duef
tygt0if taemufrSm bmaMumifh usqif; vmovJ
qdkwJh ynma&; jyemudkvnf; oG,f0dkuf azmfjy
xm;onf/ uav;ynma&; pdwf0ifpm;olwdkif;? uav;
ysKd;axmifzdkY 0goem &Sdolwdkif; rjzpfrae zwf&rnfh pm tkyf
jzpfonf/ atrDcRmtwdkif; tmPm&Sifqefqef uav;
ysKd;axmifzdkYawmh r[kwf/

rnfodkYqdkap jrefrm bmomjyef taejzifY &Sd
oifh? &Sdxdkufaom pmtkyfuav; wpftkyf jzpf onf/
&Jjrihfausmf
&nfnTef;/
Battle Hymn of the Tiger Mother
by Amy Chua

plygpwm; rsufarSmufacwf 'eynm&Sif


0ifhxef;

rMumcifu w&kwf e,l;pf0dcf r*Zif;wGif rsufESmzHk; txl;
aqmif;yg;tjzpf w&kwfjynftwGuf ]wpfESpfwm MoZmt&SdqHk; EdkifiH&yfjcm;
yk*dKvf} taMumif; azmfjyxm;onf/ xdkyk*Kdvf trnfu bm;&cf tdkbm;rm;
r[kwf/ bDvf*dwfeJY 0g&if; bwfzpfwf wdkYemrnfvnf; r[kwf/

tm&Sausmif;om;rsm;Mum; a&mYcfpwm; ozG,fjzpfaewJY taemuf
wdkif; ynm&Sif wpfa,muf trnf jzpfonf/ w&kwf? *syef? awmifudk&D;,m;
wdkYrS vlawGu olYtoHMum;&zdkY vufrSwf vk0,faeMu&onf/

olY trnfu rdkufu,fvf a*s qef',fvf (Michael J. Sandel)/
[m;AwfwuodkvfrS EdkifiHa&; 'e ynm&Sif/

w&kwf e,l;pf0dcfowif;u [m;Awfwuodkvf ausmif;om;rsm;
twGufawmh tqef;r[kwf/ qef',fvf &JU Justice bmom&yf ydkYcswJh
twef;wdkif;rSm ausmif;om; 15,000 ausmf wufa&mufMuonf/ [m;Awf
wuodkfvfeJY urmhwuodkvfrsm;&JU ordkif;rSm vltrsm;qHk; wufa&mufwJY
oifwef; jzpfaeonf/ qef',fvfu t&pwdkw,fvf? tifrmEsL&,fvf uefY?
*RefpusL;twfar;vf wdkY&JU 'ersm;udk o&kyfazmf &Sif;jyzdkY vufawGYb0
OyrmawGudk toHk;jyK&if; olYtwef;udk zrf;pm;xm;onf/
133

...
]] wuodkvf 0ifcGihfudk
tjrihfqHk; trSwfeJY
avvHqGJEkdifolom
wufcGihf&wm rQw&JUvm;}}
qdkwJh ar;cGef;rsKd;awGeJY/...

touf 58 ESpf&Sd qef',fvfu olYtwef;udk ajcmuf


aygufawG ar;NyD; pwwfonf/ ]usaemfwdkY bdk;bGm; rdb
rsKd;qufawG&JU trSm;awGudk rSefatmifvkyfzdkY usaemfwdkY
rSm usifY0wft& wm0ef&Sdygovm;} qdkwmrsKd;/ ausmif;
om;awGu tNydKifpOf;pm; ajzMuonf/ pmoifcef;r
us,fBuD;xJrSm wpfOD;udk wpfOD; aysmfaysmfyg;yg; csJvefY
vkyfMuonf/ 'eynm&SifBuD;awG&JU tddkif'D,mrsm;udk
vli,fawG 'Dbdwf Debate vkyfMuonf/

ynmoif,l aqG;aEG;&if; pmoifcef;u BuD;
rm;wJh jyZmwf&HkBuD; jzpfoGm;onf/ [m;AwfESifY abmfp
wGef PBS &kyfoHu qef',fvf&JU oifMum;csufudk &kyf&Sif
&dkufjyD; wDAGD&kyfoH pD;&D;taeeJY 2009 ckESpfu tar&duef
jynfaxmifpktESHY xkwfvTifhcJhonf/ 4if;pD;&D;udk 'Dae&m
wGif (www.JusitceHavad.org) oGm;a&mufNyD; Munfh
jzpfatmif Munfhapvdkonf/

NyD;cJYwJYESpfrSm *syef NHK owif;Xmeuvnf;


PBS pD;&D;udk *syefbmom jyefNyD; xkwfvTifYcJYonff/
tJ'Daemuf *syefrSm zavmfaqmfzD ca&ZD jzpfvmMu
onf/ wdkusKdwuodkvfu qef',fvf&JU ydkYcscsuftay:
tajccHNyD; oifcef;pmawG zefwD;onf/

aemufNyD;awmh w&kwfrSm olY\ ydkYcscsuf pD;&D;udk
0goem&SifawGu bmomjyefNyD; w&kwf0bfqdk'fawGay:
wifxm;onf/ w&kwfoef;aygif;rsm;pGm MunfhMuonf/
134

rMumcifuxGufwJY qef',fvf &JUpmtkyf Justice:


Whats the Right Thing to Do? rSm ta&SUtm&S
wGifyif aumfyD wpfoef;ausmf a&mif;&onf/ pmtkyfu
aps;uGufpepfeJY w&m;rQwrIqdkif&m usifY0wf 'e
taMumif; vlYtzGJYtpnf; aygif;pHkudk rD;armif;xdk;NyD;
wifjyxm;onf/


2010 ckESpf qef',fvf&JU *syef c&D;eJY ywfouf
NyD; *syefwdkif;rf owif;pmu tckvdk a&;xm;onf/
]a&mYcfpwm;? wDAGD q,fvpfb&,fwD wdkYvdk vlrsKd;awGeJY
EdIif;,SOfavmufatmif atmifjrif ausmfMum;wJh 'e
ynm&Sifqdkwm r&SdoavmufygyJ/ rdkufu,fvf qef
',fvfuawmY *syefrSm tJ'DvdkrsKd;udk ay: jyLvm jzpfae
ygw,f}


rMumcifu olY&JU wdkusKd a[majymyGJrSmvnf;
naecif; yGJrpcif uwnf;u vlawG &Snfvsm;pGm wef;pD
cJh&onf/ tcrJh ay;wJh vufrSwfawG wpfapmif a':vm
500 txd jzpfoGm;onf/ qef',fvfu olY&JU Justice
vufcsmtwGuf ]vufrSwfudk tjrwf&zdkY a&mif;wm[m
w&m;rQwovm; rrQwbl;vm;} qdkwJY ar;cGef;eJY pzGifY
cJhonf/

tHMozG,f taumif;qHk;u w&kwfy&dwfowf
awG&JU BudKqdkrIjzpfonf/ qif0SmeJY zl'ef wuokdvfawGrSm
olYpmtkyf vSnfha&mif;&if; vufcsmawG ay;cJhonf/
ausmif;om;awG em&Drsm;pGm BudKjyD; xkdifcHk ae&m OD;xm;

cJhonf/ qif0Smwuodkvf&JU 'DpmoifESpfrSm qef',fvf&JU


bmom&yf Critical Thinking and Moral Reasoning
]a0zefydkif;jcm; pOf;pm; awG;ac:rIESihf usihf0wfqkdif&m
qifjcifwHkw&m;} acgif;pOfeJY pwifcJYonf/ pmoifcef;xJ
ol\ tvnfvmrIu w&kwf tpdk;& &kyfoHawG&JU nae
cif; owif;awGrSm vTrf;rdk;oGm;onf/


tm&SrSm qef',fvf ay: jyLvm jzpfwmu
tcsuf oHk;csufaMumifY jzpfonf/ yxrtcsufu b,f
ae&m? b,fa'ou ausmif;om;jzpfjzpf urmh
taumif;qHk; ya&mzufqmrsm;eJY xdawGYcGifh &EdkifwJh
tGefvdkif; ynma&;aMumifh jzpfonf/ 'kwd, tcsufu
tm&S&JU wDxGif zefwD;vdkrIudk tmomirf;irf; awmifhw
vmjcif; jzpfonf/ qef;opf wDxGifvdkwJh tm&S
ausmif;om;awGu aqG;aEG;rIpwdkif tajcjyK oifMum;
jcif;udk vdkvm;vmMuonf/ aemufqHk;tcsufu abm*
aA'? bpfZeuf? tif*sifeD,mwdkYvdk ajcmufaoGYaoGY
bmom&yfawGxuf? 'Dbdwfvkyf&wJY? usifh0wfydkif;
qdkif&m qifjcif aqG;aEG;&wJh bmom&yfawGudk qm
avmif rGwfodyfaewJh vli,fawG wdk;rsm;vmjcif;yif jzpf
onf/

qif0SmeJY zl'ef wuodkvfawGrSm qef',fvfu
w&m;rQwrI (Justice) eJY aps;uGuf taMumif; auhpf
awG trsm;BuD;eJY ausmif;om;awGudk csJvifhvkyfonf/
]ESif;rkefwdkif; usNyD;aemuf ESif;aumfwJh a*: jym;aps;udk jrifh
vdkufwm[m w&m;rQwyg&JUvm;}? ]wuodkvf 0ifcGifhudk
tjrifhqHk; trSwfeJY avvHqGJEdkifolom wufcGifh&wm
rQw&JUvm;} qdkwJh ar;cGef;rsKd;awGeJY/


qef',fvfu ]vGwfvyfwJh aps;uGuf t,l
tq[m thHzG,faumif;atmif atmifjrifvmayr,fh
ausmif;om;tcsKdUu aps;uGufudk txdfef;tcsKyfr&Sd vTwf
xm;wm[m vlwef;pm; rnDrQrIawGeJY vlrI rnDnGwfrI
awG jzpfvmapw,fvdkY jiif;csufxkwfMuw,f} [k olY
tawGYtMuHKudk jyefajymonf/


qif0Smwuodkvf&JU pD;yGm;a&;eJY pDrHceYfcGJrI
ausmif;tkyfBuD; csiftifusDu qef',fvf&JU Justice
oifMum;rI enf;vrf;u pD;yGm;a&; wdk;wufrIaMumifh &kyf

0g' aemufudkom vdkufaewJh w&kwf tawG;tac:udk


jyefqef;ppfrIawG jzpfvmapw,f/ qif0SmrSm vufcsm
ay;zdkY qef',fvfudk zdwfMum;rI[m usaemfwdkY vuf&Sd
ynma&; jyKjyif ajymif;vJzdkYwif r[kwfbl;/ pmoifcef;
wpfcktwGuf prf;oyf&Hkwif r[kwfbl;/ acwfopfwpfck
pwifzkdY jzpfw,f} [k ajymonf/


qef',fvfu abmpwGefrSma&m abusif;rSm
yg euf&dIif;wJh 'e ynm&yfawGudk ausmif;om;awGeJY
&if;ESD;atmif vkyfay;aeonf/


]ae&mwdkif;rSm ausmif;om;awG[m usaemf
wdkY aeYpOf &ifqdkifae&wJh usifh0wfqdkif&m ar;cGef; BuD;BuD;
awGudk aqG;aEG;zdkY qmavmifaeMuw,f/ pD;yGm;a&;
qdkif&m jyemawGtay: ]w&m;rQwrIqdkif&m ar;cGef; }
awG xkwfp&m &Sdvmw,f/ *sD'DyDawGeJY aps;uGuf wefzdk;
awGu olYbmomolawmh aysmf&TifrIeJY aumif;rGefwJh vlY
tzGJYtpnf;udk zefwD; ray;Edkifbl;vdkY vlYtzGJYtpnf;
wdkif;u cHpm;vmMuw,f} [k qef',fvfu ajymonf/

]usaemfh tdyfrufuawmY AGD'D,dk csdwfquf
xm;wJh *vdkb,f pmoifcef;wpfck jzpfxGef;a&;yg/ tJ'D
pmoifcef;rSm ,Ofaus;rIaygif;pHk? trsKd;om; e,fedrdwf
aygif;pHku ausmif;om;awGudk csdwfqufxm;r,f/ cufcJ
wJh usifh0wf pHEIef;qdkif&m ar;cGef;awGudk twlwuG
awG;Mu? ajzMur,f/ wpfOD;xHu wpfOD; bmawG oif,l
EdkifrvJqdkwm MunfhMur,f} [k EdkifiHa&; 'e ygarmu
qef',fvfu olY&nf&G,fcsufudk ausmif;om;rsm;tm;
csjyxm;onf/ olYatmifjrifrIaMumifY Justice onf ,ck
ausmif;om;rsm;u wqifh *vdkb,f *syfpwpf jzpfvm
aeonf/
0ifhxef;
&nfnTef;
IHT
http://www.justiceharvard.org
http://athome.harvard.edu/programs/jmr

135

21 &mpk
odyHqifem*sDESihf
vli,f
pdk;pdk; (t*Fyl)

,ck 21 &mpkrSm odyHynm&yfqdkif&m awmfvSef
a&; oHk;ck &Sdygw,f/ (1) uGrfwrf awmfvSefa&;? (2)
armfvDusL; ZD0aA' awmfvSefa&;? (3) uGefysLwm awmf
vSefa&; wdkYygyJ/

aygif;pnf; oGm;ygNyD/ tJ'Dvdk aygif;pnf;wmudk ]aygif;pk


tiftm;} (Synergy) vdkY ac:ygw,f/ qifem*sD[m
'kwd, awmfvSefa&; jzpfwJh armfvDusL; ZD0aA'twGuf
aygif;pk BudK;yrf;&if; atmifjrifcJhrI jzpfygw,f/


xdkoHk;ckudk j'yfypnf;? toufeJY todPf
wdkYudk avYvmjcif;vdkYvnf; ac:ygw,f/ wpfenf;tm;jzifY
tufwrf? rsKd;&dk;ADZeJY uGefysLwmvdkYvnf; tusOf; ac:
Muygw,f/ 21 &mpk&JU odyHacwfrSm xkdoHk;ckudk wD;rd
acgufrd rxm;&if acwfaemufus usef&pf& ygvdfrfYr,f/
0dZm-odyH ynmawGudk rQwpGm avhvmovdkyJ? odyH
qdkif&mrSm xdkoHk;ckudk txl;avhvm&rSm jzpfygw,f/

twdwfwpfcsdefu bmom&yfqdkif&m e,fy,f
awG[m wpfckeJYwpfck ykwfcwfajymqdk ESdrfhcscJhwmawG
&SdcJhzl;ygw,f/ yk*dKvfa&;eJYawmh r[kwfyg/ Oyrm?
&lyaA'u ocFsmudk cdkif;pm;aewmvdkY qdkcJhovdk? ocFsm
uvnf; 4if;omr&Sd&if &lyaA' trIefYjzpfoGm;r,fvdkY
qdkcJh ygw,f/ "mwkaA'udk em;oGm;NyDvdkY qdkcJhjyefw,f/


xl;jcm;rIuawmh Zmwfvrf;&JU tp[m &lyaA'
ynm&Sif ]&S&dk;'if;*sm;} Erwin Schrodinger u 1994
ckESpfrSm jzefYcsdcJhwJh ]touf[lonf todkYenf;} (What
is Life?) qdkwJh pmtkyfaMumifhygyJ/ toufqdkwmudk
qJvfwpfck twGif; rSmyg0ifwJh armfvDusL;awG&JU rsKd;&dk;ADZ
vQKdU0Suf oauFw (Genetic Code) awGeJY &Sif;jy
Edkifw,fvdkY olu qdkcJh ygw,f/

aemuf ]touf} &JU vQKdU0Sufcsufudk ]uGrfwrf
oDtdk&D}oHk; NyD; olu &Sif;jycJhwmyg/ ynm&Sif avmurSm
tkwfatmf aomif;wif; jzpfNyD; tav;w,l avhvmcJh
Mu&wmyg/


olY&JU pmtkyfudk zwf&INyD; Pf uGefYjrL;cJh

xdktajymrsKd;? t,ltqrsKd;awGudk ,cktcsdef olawGuawmh ZD0aA'ynm&Sif *sdrf;0yfqif James
rSm vufrcHawmhyg/ bmom&yfawG tm;vHk;[m wpfck Watson eJY &lyaA'ynm&Sif z&efppfc&pf Frasic
wnf;aom bmom&yfBuD;&JU udkfif;cGJtjzpf vufcH Christ wdkYyg/
136

olwdkYESpfOD;&JU yl;aygif; okawoe pl;prf;rIuae


DNA (Deoxyribonucleic Acid) vdkY ac:wJh touf
ZD0&JU tajccHarmfvDusL;udk X a&mifjcnfvdIif;awGeJY
avhvm EdkifcJhMuygw,f/ aMumifvdrfavScg; yHkpH&SdwJh
xdkarmfvDusL;&JU obm0udk tufwrfyHkpHawG yg0ifNyD;?
"mwfpD;tm;? "mwfpD;axmifhawGudk uGrfwrfoDtkd&D tul
tnDeJY wdwdusus azmfjyEdkifcJY Muygw,f/

tac:opfawG xkwfazmfcJh Muygw,f/ 'gaMumifh 0dZm?


odyHynmawG aygif;pnf;rdwJh ]qifem*sD} eJY ynm
tem*wfudk csDwufMuygawmhr,f/

&moDOwkawG azmufjyefaew,f/ obm0
ywf0ef;usif xdef;odrf;a&; udpudk ta&;ay; aqmif&Guf
vmMuw,f/ 'DtwGuf bmoma&;qdkif&m trSef wu,f
BudK;yrf;rIawG wpfzufu &SdoifYovdk? 0dZm-odyHynm
awGudkvnf; vli,fawG trSefwu,f avhvm qnf;yl;
&if; avmuudk apmifha&SmufzkdY jyifqifMu&ygr,f/
txl;ojzifh 21 &mpkudk OD;aqmifr,fh vli,fawG[m
]qifem*sD} odyHynmudkvnf; em;vnfatmif avhvm
oifhygw,f/

Adkif;&yfpfydk; wpfck&JU &IyfaxG;wJh armfvD


usL; wnfaqmufykHawG? rsm;jym;vSwJh Adkif;&yfpfawG?
qJvf wpfckwnf;rSm&SdwJh bufwD;&D;,m;av;awG?
]waq;}awG&JU DNA vQKdU 0SufcsufawGudk wpfckjcif;
oauFw cGJjcm; azmfjyEdkifcJhygNyD/ txufazmfjyyg ynm&Sif
ESpfOD;[m Edkb,fvfqkudk xdkufxkdufwefwef &&SdcJh

,ck armu
Muygw,f/
ynma&; r*Zif; uae

aemufydkif; olwdkY OD;aqmifNyD; ]vlom; ADZpk pDrH odyH awmfvSefa&; oHk;
udef;} (Human Genome Project) qdkNyD; BudK;yrf;cJh ckeJY vli,fawG avh
Muygw,f/ ,ck pmpku xdktcsufudk &nf&G,f wifjycsif vm oifhwmudk tESpf
wmyg/ tJ'D pDrHudef;udk 2005 ckESpfrSm NyD;&r,fvdkY csKyf wifjyvdkuf &yg
qHk;jzwfcJhayr,fh? apmNyD; 2003 ckESpfrSm vHk;0 NyD;ajrmuf w,f/

BuH K Bud K uf
atmifjrifcJhygw,f/
wJh tcg xyfrH tus,f

xl;jcm;csufuawmh xdkatmifjrifr I&zkdYtwGuf zGifhNyD; aqG;aEG; ygOD;
ZD0aA'? &lyaA'? ocFsm? "mwkaA'eJY uGefysLwm r,f/
ynm&SifawG aygif;pnf; BudK;yrf; cJhjcif;ygyJ/ 'gaMumifh
pdk;pdk; (t*Fyl)
'DuaeY bmom&yf wpfckeJY wpfck ESdrfhcs ajymqdkjcif;qdkwm
r&SdawmYyg/ odyHe,fy,frSm bmom&yfawG aygif;pnf;
cJhygNyD/

HIV


xdkaygif;pnf;jcif; tay:rSm 'e awG;ac:
ynm&SifawGuvnf; xyfqifh awG;ac: NyD; tawG;
137

]uREkfyftwGuf ig;rdepf} ESifh


ydkvef ynma&; c&D;&Snf
t*jref


&Sifh&JU uav; wufwJh ausmif;rSm q&mawGu zdESdyfw,f?
oifMum;a&;uvnf; pdwf0ifpm;p&m r&Sdbl;? uav;twGuf aysmf&Tif
p&mvnf; wpfpufrS r&Sdbl; qdk&if &Sif bmvkyfrvJ/


'gYxuf wpfEdkifiHvHk;rSm &SdwJh ausmif;awGu zdESdyfwma&m?
tmPm&SifyHkpHa&m twlwlawG jzpfae&if bmvkyfrvJ/

ausmif;opfwpfausmif; udk,fh[mudk,f zef wD;vdkY &ygw,fvdkY
usr ajymcsifygw,f/ vGefcJhwJh q,fESpfausmf twGif; ydkvefrSm EdkifiHa&;
138

pepfawGrajymif;cifu?'Dpw
d u
f ;l rsK;d vH;k 0rawG;&JcyJh gb;l /
pepfopf ajymif;awmhvnf; 'grsKd; rjzpfEdkifbl;vdkY awG;Mu
wkef; ygyJ/ 'gayrJh aemufqHk;awmh 'Dtdkif'D,m[m vuf
awGY jzpfvmygw,f/


usru ocsFm q&mryg/ ydkvef aoG;pnf;
nDnGwfa&; tzGJYeJY EdkifiHa&; r[mrdwf jyKxm;wJh txuf
wef; ausmif;wpfausmif;u q&mr jzpfygw,f/ 1982
u 1989 txd ajratmuf trsKd;om;ynma&; aumf
rwDrSm tzGJY0if vkyfcJhygw,f/

1988 rSmawmh ydkvefuGefjrLepf ynma&;
pepfrSm yxrqHk; tajymif;tvJawG vkyfzdkYtwGuf
oufqdkif&m a'o toD;oD;rSm ynma&; tzGJYawG pzGJYzdkY
vdkNyD qkdwmudk usrwdkY qHk;jzwf vdkufMuw,f/ &nf&G,f
csufu tpdk;& r[kwfwJh ausmif;awG rsm;rsm; xlaxmif
zdkY jzpfygw,f/

tJ'DESpfrSmyJ ydkvef ta&SUawmifbufjcrf;rSm
jrvfydkpum ynma&; tzGJYudk w&m;0if pzGJYEdkifcJhygw,f/
tJ'D tcsdefu 'Drdku&ufwpf ydkvefEdkifiH&,fvdkY rarG;zGm;
ao;ygbl;/ 'DtzGJY[m rdb? q&m? ausmif;om; tm;vHk;
yg0ifwJh tzGJYtpnf; jzpfygw,f/


usrwdkY[m uGefjrLepf ynmoifMum;a&; pepf
uae rjzpfrae tajymif;tvJawG vkyfzdkY pdwftm;
xufoef aeMuygw,f/ EdkifiHa&;pepf rajymif;cif usr
wdkY vkyfcGifh tenf;i,f &avmufwJh ynma&;udk &dk;&dk;
om;om; pwifxm;zdkY vdkr,f/ &v'fu yxrESpfrSmwif
vGwfvyfwJh ausmif; 20 udk ydkvefrSm zGifhEdkifcJhygw,f/


aiGr&Sd? q&mr&Sd? ae&mr&SdbJ ausmif;wpf
ausmif; b,fvdk paxmifrvJvdkY &SifwdkYu ar;r,f/ rdb
awG &Sdygw,f/ ausmif;zGifhr,fh NrdKUrSm usrwdkY ydkpwmawG
axmifw,f/ ydkpwmrSm ]rdbrsm;- ynma&; pepfa[mif;
eJY rwl? jcm;em;wJh wpHkw&mudk &SmazGaeMuygovm;? oifh
uav;&JU vdktyfcsufawGudk vuf&Sd ausmif;awGu
jznfhqnf; ay;Edkifyg&JUvm;? oifudk,fwdkif tajymif; tvJ
wpfck vkyfvdkygovm;? aomMumaeY nae 5 em&D usr wdkY
pmoifcef;udk ~uGvSrf;cJhyg&Sif} qdkwmawG a&;NyD;
ae&mtESHY uyfxm;ygw,f/


naeusawmh rdbeJY q&m pkpkaygif; 25 OD;
aygufcs vmygw,f/ usrwdkYu ]&SifwdkY ausmif;uae
bmawG vkdcsifovJ} vdkY ar;ygw,f/ ]tpdk;&ausmif;
awGeJY jcm;em;atmif usrwdkY bmawG vkyfay;&rvJ} ol
wdkY udkyJ jyefar;vdkufygw,f/


olwdkY ajymwmu ausmif;om; wpfOD;csif;&JU
vdktyfcsufudk ydktm&Hk pdkufay;Edkifr,fh pmoifcef;awG
vdkcsifw,f/ t*Fvdyfpm oifay; apcsifw,f/ acwfvdk
tifeJY udkufwJh oif&dk;nTef;wrf;rsKd; jzpfapcsifw,f/
ausmif;om;awGudk olwdkYeJY oufwl&G,fwl wjcm; ae&m
u olawGeJY xdawGY qufqHEdkifr,fh tcGifhtvrf;awG
&Smay; apcsifMuw,f/

tdkau/ usrwdkY &SifwdkY rdbawGeJY twl 0dkif;
vkyfMur,fav/


1989 pufwifbmrSm ausmif;om; 14
a,mufeJY udk;wef;udk pwifcJhw,f/ rdbwpfOD;u olY
ESpfcef;wGJ wdkufcef;udk iSm;&rf; toHk;jyKzdkY urf;vSrf;w,f/
tcef;cudk aemfa0rSm &SdwJh jynfya&muf ydkvef aoG;pnf;
nDnGwfa&; tzGJY0if wcsKdUu ay;ygw,f/ usrwdkY pmoifcHk
15 cHkeJY ukvm;xkdifawG iSm;vdkufMuw,f/ oifykef;eJY
ajrjzLbl;yJ 0,f&wm&Sdw,f/

rdbawGuyJ ausmif;opfrSm oifMum;zdkY qE
&SdaewJh q&mtcsKdUudk ajymqdkvmw,f/ usrwdkYu
ausmif;om;awGudk tprf;oyfcH rjzpfapcsifwmrdkY owd
xm; a&G;cs,f&ygw,f/ q&mvpmawGudk rdb tcsKdUeJY
usrwdkY rdwfaqGtcsKdUu axmufyHh ay;ygw,f/

yxr tokwf ausmif;om; 14 a,mufu
ynm oif&wm aysmf&TifNyD;? tckrS wu,fh ausmif;udk
a&mufw,fvdkY &ifzGifhMuygw,f/ 'gayrJh yxr ESpfv
avmufrSm lyaA' oifwJh q&mu tmPm&SifyHkpH ayguf
vmygw,f/ olcdkif;wJhtwkdif; ausmif;om;awG vdkuf
rvkyfbl;qdk&if ol roif Edkifawmhbl;wJh/ ausmif;om;
awGeJY usrwdkY aqG;aEG;Muw,f/ olYoabmtwdkif; &Sdyg
apaygY/ aemufq&mwpfa,muf &SmMuw,f/


aemufESpfuawmh tBuD;tus,f wdk;wuf
ajymif;vJoGm;wJh ESpfvdkY qdk&r,f/ ausmif;om;wpf&m
139

]]usrwdkY ausmif;
tajccHOya'&JU
xl;jcm;csufrSm
]uREkfyftwGuf ig;rdepf}
(My Five Minutes)

tpDtpOf ygygw,f/
ausmif;om;wdkif;[m
oleJYywfoufwJh taMumif;udp
wpfckcktwGuf
trsm;a&SUrSm
ig;rdepf ajymcGifh &Sd&ygr,f/}}

avmuf a&mufvmw,f/ 0ifcGifh pmar;yGJeJY *&kwpdkuf


a&G;&w,f/ usrwdkY pmoifcef; oHk;cef;rSm 15 a,mufpDyJ
vufcHEdkifr,f/ aemuf usrwdkY wdkif;jynfrSm bpfZeuf
vkyfief;awG pdwf0ifpm;vmwJhtwGuf aps;uGuf abm*
aA' bmom&yfudk xnfhoifw,f/ aumvdyf 0ifcGifh
twGuf jyifqifay;w,f/


'DaeYqdk usrwdkYrSm udk,fydkifausmif; &SdaeygNyD/
oifaxmufulypnf; tawmf pHkpHkvifvifeJY acwfrSD
ausmif; wpfausmif; jzpfvmygw,f/ 7 wef;rS 12 wef;
txd ausmif;om; 120 &Sdygw,f/ pmoifcef;awGu
ao;w,f qdkayr,fh? ausmif;om; 18 a,mufuae 24
a,muftxd qefYNyD; toH vHkjcHKrI &Sdygw,f/ 'Davmufqdk
tawmfygyJ/ tkyfpkzGJY vkyfudkif &wmawGtwGufvnf;
tqifajyygw,f/ EdkifiHjcm; bmompum;? q&meJY
ausmif;om; tjyKoabm qufqHa&;? EdkifiHjcm;
ausmif;om; zvS,frI (foreign exchanges) awGudk
OD;pm;ay; vkyfaqmifMuygw,f/


odkYaomf tJ'DoifMum;rI toGiftjyifawG[m
140

usrwdkY jcm;em;atmif vkyfcsifwJh ynma&; yHkpHtwGuf


rvHkavmuf ao;ygbl;/ tpuwnf;u usrwdkY rpf&Spfu
'Drdku&ufwpf ydkvefEdkifiH twGuf ausmif;om;awGudk
Edk;Mum; wuf~uGNyD; wm0ef,lpdwf tjynfh&SdwJh EdkifiH
om;awG jzpfvmapzdkYyg/ 'gaMumifhvnf; tJ'D yef;wdkifudk
a&muf&SdapzdkY olwdkYtwGuf vdktyfr,fh uRrf;usifrIawG
tcGifhtvrf;awG rsm;rsm;&atmif usrwdkY BudK;pm;
vkyfaqmifay;ygw,f/


pmoifcef;awG[m wuf~uGaeNyD; wpfOD;eJY
wpfOD; &if;ESD; aysmf&TifaeMuw,f/ ausmif;om;awGudk
olwdkYtjrif? olwdkY t,ltq? tMuHPfawG vkyf
aqmifcsufawG xkwfazmf&JzdkY tm;ay;&ygw,f/ ausmif;
tajccHOya' a&;qGJzdkY ausmif;om;awGeJY q&mawGudk
aumfrwDwpfzGJY rJeJY a&G;cs,f zGJYygw,f/ aemuf ausmif;
ygvDref zGJYygw,f/ usrwdkY ausmif;&JU ausmif; tajccH
Oya'[m wpfEdkifiHvHk; twdkif;twm ausmif;aygif;pHk
NydKifyGJrSm yxrqk &cJhygw,f/


usrwdkY ausmif; tajccHOya'&JU xl;jcm;csufrSm

]uREkfyftwGuf ig;rdepf} (My Five Minutes) tpDt


pOf ygygw,f/ ausmif;om;wdkif;[m oleJYywfoufwJh
taMumif;udp wpfckcktwGuf trsm;a&SUrSm ig;rdepf
ajymcGifh &Sd&ygr,f/


usrwdkY ausmif;u atmifvufrSwf&zdkY
ausmif;om;awG[m em&D 60 vlrI0efxrf; (community service) vkyf&w,f/ aemuf olwdkY bmawG vkyf
aqmifay;cJhw,f? bm tawGYtMuHKawG &cJYw,f qdkwm
*sme,fwpfckeJY a&;om; wifjy&ygw,f/ 'D tdkif'D,mawG
[m tar&duefawG twGuf rqef;ayrJh? usrwdkY ydkvef
EdkifiHeJY ta&SU Oa&my ynma&; pepff twGufawmh vHk;0
xl;jcm; qef;jym; aeygw,f/


usrwdkY BudK;pm; &SmazGaewJh ynma&; tajymif;
tvJu tawmf c&D; a&mufygw,f/ usrwdkY yef;wdkifu
aumif;rGefwJh vlYtzGJYtpnf; wpfck zefwD; xlaxmifzdkYyg/
ausmif;om;awGudk usrwdkYodwm wwfwmxuf ydkwwf
uRrf; 0ifqefY ap&ygr,f/ 1990 rSm rufqmcsL;quf?
urf;b&pfcsf wuodkvfu ynma&;orm;awGeJY yl;aygif;
NyD; 'Drdkua&pD oifMum;a&; aEG&moDausmif; (summer
institutes) udk zGifhEdkifcJhygw,f/


tpuawmh ydkvef wpfEdkifiHvHk;u q&mawG
twGuf aEG&moD oifwef; zGifhwmyg/ 'gayrJh ausmif;wdkif;
ausmif;wdkif;u q&moHk;OD;eJY ausmif;tkyfwdkYudk t&ifqHk;
'Drdkua&pD oifMum;a&; x&defeifay;ygw,f/ txl;
ojzifh ausmif;tkyfudk x&defeif ray;&if bmrS tajymif;
tvJ vkyfvkYd&r,f r[kwfyg/ aemufawmh NrdKU jy q&m
awGwif r[kwfbJ usrwdkY ausmif;u OD;aqmifNyD; aus;
vuf ausmif;awGrSmyg oifwef;awG ay;EdkifcJh ygw,f/


aemuf usrwdkY ausmif;om;awGu EdkifiHjcm;u
wjcm; oufwl&G,fwl ausmif;om;awGeJY awGYqHkcsifMu
wm ajymwJhtwGuf EdkifiHwum ya&mh*sufwpfck usrwkYd
pwifcJhygw,f/ ydkvef- qdkvdkAuf ESpfEdkifiHaygif; q&mjzpf
x&defeif 0yfa&SmhawG? qufrpfemawGeJY pvdkufMuyg
w,f/ tck csuforwEdkifiH? qm;AD;,m;? udkqdkAdk? bla*;
&D;,m;? &dkar;eD;,m;wdkYu q&mawGeJY usrwdkY ausmif;

om;awG twGuf tvkyftwl wGJvkyf aeMuygw,f/




'DEdkifiHwum ya&mh*suf&JU rlvwGef;tm; u
awmh ydkvefrSm ausmif;om; A[dkjyK oifMum;a&; (student- centered approach) zefwD;MuzdkYyg/ 11 ESpf
twGif; ydkvefrSm tpdk;&r[kwfwJh ausmif; ta&twGuf
trsm;BuD; xGufvmygw,f/ bmom&yf e,fy,f aygif;pHk
oifMum; Muygw,f/ yk*vdu ausmif;awG wufwuf
~uG~uG vkyfaeMuwmudk wpfEdkifiHvHk; pdwftm; wuf~uG
aeMuygw,f/

ynma&; 0efBuD;Xmeu tckvdk yk*vdu
ausmif;opfawG wdk;wufrsm;jym;vmwmudk pdwf0ifw
pm; apmifhMunfh aeygw,f/ qef;opfwJh ausmif;av;
awG&JU oifMum;a&; pepfrSm atmifjrifrI &aewm? aiG
aMu; rqefwmawGudk awGY&awmh tpdk;& ynma&; pepf
rSmyg usrwdkY oifMum;a&; yHkpHudk yl;aygif; aqmif&Gufay;zdkY
urf;vSrf; vmygw,f/


ydkvef ynma&;[m txufu vmwJh yHkpHrsKd;
r[kwfawmhbJ? atmufu jyefqefwufwJh tusKd;
oufa&mufrI jzpfvmygw,f (Instead of a trickledown effect, there has been a trickle-up ef-

fect.)/ atmufajc vlxkqDu oGm;wJh ynma&;u yifr

ynma&;&JU tpdwfydkif;BuD; wpfck jzpfvmygw,f/




ynma&;[m ppfrSefwJh 'Drdkua&pDtwGuf
t"du aomhcsuf tc&mjzpfw,fqdkwmudk usrwdkY vHk;0
odxm;ygw,f/ aemufrsKd;quftwGuf 'Drdku&ufwpf
pdefac:rIawG jyifqifay;xm;zdkY usrwdkY ausmif;awG[m
ta&;ygwJh tcef;u@rSm &Sdaeygw,f/

'gayrJh 'g[m c&D;&SnfBuD; qkdwmvnf; usr wdkY
odxm;ygw,f/ tJ'D &Snfvsm;wJh c&D;twGuf usrwdkY
vHk;0 vHk;0 toifh jzpf aeMuygNyD/
t*jref
(pma&;ol Alicia Depkowska rSm ydkvefEdkifiH
Education Society for Malopolska \
OuX jzpfonf/)

141

wbf
vwf
uGef
ysL
wm
ay;
rnf
avm
tm [m & jynfh 0 pGm auR; arG; rnf avm
jrwfyef;&Sif

azGxdkif;ygwDu a&G;aumufyGJ uwdu0wf
wpfckjzpfonfh ausmif;om;wpfOD; wbfvwf Tablet
uGefysLwmwpfvHk; pDrHcsufudk taumuftxnf az:oGm;
rnf[k qdkonf/ odkY&mwGif ynm&Sifrsm;ESihf ynma&;
orm;rsm;u pdk;&drfrI&SdaeaMumif; wifjyxm;Muonf/
xdkif;jynfwGif; uGefysLwm vkyfief;&Sifrsm;url pDrHcsuf
udk BudKqdkvdkfufonf/

aemufvmrnfh oHk;ESpfcefYwGif usaemhf uav;
2 OD;wdkYrSm yxrwef;wGif wufa&mufMuygvdrfhrnf/
tu,f azGxdkif;ygwDuom tpdk;&tjzpf qufvuf &Sd
aeOD;rnfqdkvQif? olwdkYygwD\ uav;wpfOD; wbfvwf
wpfvHk; tpDtpOfvnf; rysufjy,fao;bl;qdkvQif?
uav;rsm;onf wbfvwf wpfvHk;pD &&SdMuygvdrfhrnf/

rnfonfh rdbudkrqdk olwkdY\ uav;rsm;
twGuf uGefysLwm tpDtpOfudk jiif;y,frnfvm;[k ar;
jref; Munfhygukef/ tajzrSmum; ]Ekd;}? ]bmaMumihf jiif;&
142

rSmwkef;} [lyif jzpfvdrfhrnf/ upm;p&mtopfudk u


av;rsm; trSefwu,f toHk;jyKwwfrnfrSm raocsm
aomfjim;vnf;? ausmif;ynma&;twGuf oif,ljcif;
qdkif&m wefzdk;twGufjzpfap tjcm;&nf&G,fcsuf twGuf
jzpfap toHk;jyKrnf[k raocsmaomfjim;vnf; rdbrsm;
taejzihfrl jiif;qdk&ef 0efav;ygvdrfhrnf/

yxrwef; uav;rsm;udkvnf; ar;jref;Munfh
ygOD;/ wnDwnGwfwnf;yif ]vdkcsifygw,fAs} [k ajz
Mum; Murnfomwnf;/

trsm;pk twGufrSmrl wbfvwfuGefysLwmrSm
upm;p&m topfwpfck jzpfygvdrhfrnf/ rdbrsm; aiGaMu;
t& rwwfEkdifao;onfh upm;p&mwpfck/ odkYwnf;
r[kwf uav;rsm;rSm tvGefyif i,fEkao;onfhtwGuf
tdyfpdkufNyD; aiGaMu; tukeftuscHum r0,fay;vdkjcif;?
rsm;rMumrDrSmyif ysufpD;oGm;Ekdifonfh upm;p&m topf
wpfckrQom[k oabmydkufjcif;wdkY &SdEkdifygonf/


usaemfhtaejzihfvnf; udp&yfrsm;ESihf ywf
oufNyD; 0ifa&mufpGufzuf raqG;aEG;vdkyg/ wbfvwf
rsm;udk toHk;jyK&eftwGuf yxrwef;t&G,f uav;i,f
rsm;rSm odyfNyD; i,fEkao;oavm? *drf;rsm;udk upm;&ef
twGufrQom toHk;jyKMurnfavm? enf;ynm xdyfwef;
pufud&d,mrSm wpfESpfcHrQomavm/ ynm&Sifrsm;
todkif;t0ef;twGif; jiif;cHkaqG;aEG; aeMuqJyif/ odkY
wnf;r[kwfrl jynfwGif; uGefysLwm trmxnfESihf
taysmhxnf aqmhzf0Jvf ukrPDrsm;twGuf aps;uGuf
BuD;BuD; wpfck zefwD;ay;EkdifpGrf;ESihf uGefysLwm ta&mif;
jrihfwifjcif; rQomjzpfoavm/

rdrdoabmt&rlum; &if;ESD;jryfESHrI\ tusKd;
aus;Zl; enf;enf;? rsm;rsm; pDrHcsuf tay:wGif ruefY
uGuf vdkyg/

odkYaomfjim;vnf; OD;pm;ay; vkyfief;&yfrsm;
ESihf ywfoufum; aqG;aEG;vdkyg\/ yxrwef; t&G,f
uav;i,frsm;twGuf wbfvwf uGefysLwm &SdMu&ef
rSm ta&;BuD;ygovm;/ odkYwnf;r[kwf qmavmif iwf
rGwfaeqJ uav;i,f rsm;pGmwdkY\ tpmtdrftlr awmifh
wif;aeap&efESihf udk,fum, zGHYNzdK;rI? pdwfydkif;qkdif&m
usef;rmrIwdkYtwGuf tm[m& jynfh0pGm &&SdNyD; &Sifoef
zGHYNzdK; vmap&efrSm ydkrdk ta&;rBuD;aybl;vm;/

uav;i,f axmifaomif;rsm;pGmwdkY &Sdaeyg
ao;onf/ txl;ojzihf aus;vufa'oae uav;i,f
rsm;rSm tm[m& jynfh0jcif;r&SdbJ ausmif;wuf aeMu& yg
\/ tcrJh aeYvnfpm auR;arG;jcif; ausmif;tpDtpOfrSm
vnf; y&dkwdef;"gwf enf;yg; vGef;aypG/ xrif;rsm;rsm;?
[if;oD;[if;&Guf enf;enf;om yg&Sdaewkef;/ taMumif;
rlum; tpdk;&\ ausmif;aeYvnfpm tpDtpOf twGuf
aiGaMu; yHhydk;rIwdkYudk Xmet&m&Sdrsm;ESihf olwdkY taygif;
tygrsm;u zJh,l xm;Mujcif;aMumihfyifwnf;/ odkYjzpfav
&m uav;i,f rsm;pGmwdkYudk wbfvwf uGefysLwm
ay;a0jcif;rSm tusKd;rsm;ygrnfavm/ awG;csifp&myif/

uav;i,frsm;udk tm[m& jynfhwif;pGm auR;
arG;NyD;onfh tcg0,f wbfvwfuGefysLwmrsm; ay;a0yg
u om aumif;ygvdrfhrnf/ odkYaomf aiGaMu; rvHk
avmufygrl uav;i,frsm;tm; tm[m& jynfh0pGm auR;
arG;jcif;onfomvQif ydkrdk OD;pm;ay; vkyfaqmif&rnhf
t&mjzpfyg\/

wu,f w rf ;
uav;wpfOD;-wbfvwf
rSmawmhvnf;
wpfvHk; ay;&ef uwday;cJhol
wbfvwf uGef
xkdif;0efBuD;csKyf ,ifvuf
ysLwm pDrHcsuf
rSm txufrS
atmufodkY us
qif; vm onfh
(AsL&d k u &uf )
orm;&dk;us t
pDtpOfrQom/
pDrHudef;\
pD;yGm;a&; t
usKd; tjrwfudk
om rsufvHk;
wpfzufwnf; &IjrifrIESihf wpfOD; wpfa,muf \ BudKwif
qHk;jzpfcsufrQom/ ynma&; tusKd;rSm rlum; ab;xGuf
&v'ftqifhrQom/

pDrHcsuf\ oifhavsmf udkufnDrIudk usus
ee avhvm pl;prf;rIudkum; rvkyfMuao;/ rnfonfh t
usKd; aus;Zl;rsm; yg&Sd aeygoenf; qdk onfudkvnf;
ravhvmvm &ao;/ wpfEkdifiHvHk; twkdif;twmjzihf t
aumiftxnf raz: rDrSm prf;oyfumv taejzifh a&SUajy;
pDrHcsuf tao;pm; uav;wpfckavmufESihf rpwif
oihfygoavm/

tmPm& azGxdkif;ygwD twGufrSmrl tcGef ay;
aeol xkdif;jynfolrsm;\ bwfaiGoef; av;axmifrSm
pDrHcsuf ueOD; pDpOfrIrsm; tqihfrSmyif oJxJ a&oGef
jzpf&ygOD;rnf/ odkYaomf tmPm& tpdk;& wpf&yf twGuf
rSm tav;rxm;? rrIavmufaom yrmPrQ om/

odkYaomf tcGef ay;aqmifae&ol xkdif;jynfol
wdkY odjrif em;vnfxm;Muyg\/ vGefpGm rsm;jym;vSonfh
aiGaMu; yrmPyif/ odkYjzpfav&m olwdkY\ vkyftm;aiG
wdkYudk ydkrdk wefzdk;&Sdrnfh? todPfESihf ,SOfaom oHk;pGJrI
rsm;twGuf - Oyrm taejzihf uav;i,frsm;udk tm[m
& jynfh0pGm auR;arG;jcif; tpDtpOfuJhokdY - toHk;cs oihf
ygonf/
jrwfyef;&Sif
Bangkok Post/
By Veera Prateepchaiku, Former Editor
143

wdkuf
&J
aom

bDbD
wifnTefU

,ck azmfjyrnfh
taMumif;t&monf ygupwef aus;
Gm wpfGmwGif jzpfyGm;cJhonfh vl rqef
aom jzpf&yfrSef tjzpftysuf wpfck
jzpfygonf/ rkwm&efbDbD qdkol trsKd;
orD; wpfOD;\ b0ysufvkrcef; BuKHawGY cJh&onfh Zmwf
vrf;wpfyk'fvnf; jzpfygonf/ olr twGuf jyefwdkufkHrS
wpfyg; aG;cs,fp&mvrf; r&Sdonfh tcgwGif owdawG
jzpfvm&onf/ xdkowdonf olr twGuf omru? olr
ywf0ef;usif twGufyg jzpfvmcJhonf/

bDbDonf armifi,fjzpfolu rk'drf;rIwpfck
usL;vGefcJhonfhtwGuf tumtuG,fay;&ef BudK;yrf;
ae&onf/ olYarmifu wpfGmwnf;ae Zmwfjrifh rdom;pk
rS rdef;uav;wpfOD;udk rk'drf; oGm;usifh vdkufonf/

xdktcsdefupNyD; aemuf okH;ESpf umvvkH;vkH;
ygupwef aus;Gmav; wpfGmrS olrtm; cwfcJhonfh
144

'Pfudk aumif;aumif;BuD; cH&awmh\/



]uRefrwdkY Gmjyef&if aumif;r,f raumif;bl;
qdkwm tawmfav; qkH;jzwf& cufwJh jyemwpfck
jzpfcJhw,f} [k awmufyonfhrsufvkH;rsm;ESifh ta0;udk
ai;Munfh&if; olruajymvdkufonf/

tjzpftysuf tm;vkH;udk tao;pdwf jyefajym
&rnfudkyif wkefvIyfaerdonf/ bDbD\ armifjzpfoludk
tjypf ay;&rnfhtpm; Gm acgif;aqmifydkif;u olr wpfOD;
wnf;udk uGufNyD; bmaMumifh tjypfyHkcs ae&onfudk
em;rvnfEdkifawmh/

armifjzpfol raumif;rI usL;vGefcJhonfudk
tpfrjzpfolu ay;qyf&rnfqdkonfh vlrsKd;pk ta&;qdkrI

udkvnf; olr em;rvnfEdkifatmif jzpfae&onf/ aemuf


qkH; touf 29 ESpf tG,f&SdNyD jzpfonfh bDbDudk olrwdkY
rsKd;EG,fESifh qefYusifbuf armifjzpfol\ rk'drf;usifhjcif;udk
cH&ol rsKd;EG,fpkrS jyefNyD; rk'drf;usifhap[k aus;Gm acgif;
aqmifydkif;u trdefYcsvdkufonf/

bDbDwpfa,muf urmysufvkrcef; atmf[pf
&if; 0gcif;udk jzwfum 'Gwfwdkuf qGJac:oGm;jcif; cHvdkuf
&onf/ olwdkY OD;wnfaeonfh ae&mum; THU rsm;jzifh
rHxm;onfh wJwpfvkH;qDodkY jzpfonf/ olwdkYu aoewf
udk acgif;ay: ausmfypfvdkufNyD; olrudk &ufpufpGm rk'drf;
usifhMuonf/ pkpkaygif; vlav;a,mufu rw&m;rI
wpfckudk w&m;oa,mif jyKusifhaepOfwGif bDbD\ zcif
jzpfolonf xdkwJ tjyifbufwGif bmvkyf bmudkif&
rSef; rodjzpfNyD; aMumifawmifawmif &yfaerdonf/

bDbDwpfa,muf xdktcsdefuwnf;u pdwf
xJwGif qE wpfckom&Sdonf/ olrsm;udk ]Edkifatmif
jyefwdkufa&;} jzpfonf/ vuf&Sd tajctaewGif BuKHawGU
vdkuf&onfh i&Jcef;aMumifh tawmfav; xdwfvefY
wkefvIyfaerdonf/

ygupwefwGif trsKd;orD;wpfOD;onf rk'drf;
tusifh cH&ygu udk,fhudk,fudk owfaoMu&onfh xkH;pH
&Sdonf/ tjzpftysufrsKd; bDbDaeonfh aus;GmwGif
rjzpfysufrD ESpf&ufu rD,m0gvaus;GmwGif jzpfysufcJh
ao;onf/ xdktaMumif;ESifh ywfoufNyD; bDbDu ]trsKd;
orD;awGtwGuf 'Dvdk jzpfvdkuf&if aG;cs,fp&m wpfvrf;
yJ&Sdw,f/ aozdkYyJav/ 'DrSmu w&m;rSwrIqdkwm &Sdwm
r[kwfbl;} [k olru ajymvdkufonf/ odkYaomf olr
udk,fwdkifu uHw&m;udk ykHrcs/ ]uHraumif; taMumif;
rvSvdkY} jzpf&onf[l vufrcH/ jzpfvmonfh 'Pfudk
acgif;ikHYNyD; rcH[kvnf; qkH;jzwfNyD;om; jzpfaeonf/

orD;jzpfol cHpm;vdkuf&onfh 'Pfudk rdom;pk
u jyefcH&rnfudk xdwfvefY&if; olwdkY tdyfraysmfEdkifMuay/
olwdkY rsKd;EG,fpkrsm;u dk;&mudk pGJudkif wwfMuvGef;ojzifh
zdtm;awG ay;vm&mrS aemufqkH; &ufpuf &rf;um;onfh
toGif aqmifvmonf/ bDbDwpfa,muf yxrawmh
BudwfcHNyD; cGef;wkHY rjyefcJhay/ odkYaomfaemufqkH; ....

]rdef;uav;wpfa,muftaeeJYb,favmuf
dk;dk;om;om;aeae apmfum;wmawGudk cH&zef rsm;vGef;
awmh aoG;yGufyGuf qlvm apwmaygh} [k Gm&Sd rGwfpvif

bmoma&;acgif;aqmif tA'l&mZwfu ajymvmonf/


tA'l&mZwfonf bDbDhudk w&m;Oya'ESifh tnD jzpfap
&ef GmolGmom;rsm;udk yxrOD;qkH; zGifhajymcJholjzpfonf/
xdkowif;onf teD;tem; 0ef;usifGmrsm;odkY jyefYESHYoGm;
awmhonf/

EdkifiHa&;orm;rsm;ESifh EdkifiHwum owif;tzGJY
rsm;\ tmkHpdkufp&m owif;xl; wpfyk'fvnf; jzpfoGm;
onf/ &mZwf\ wdkufwGef;csufaMumifh bDbDonf &J
pcef;odkY tjzpftysufudk oGm;a&muf wdkifMum;onf/
xdktcsdefwGif vlod&SifMum; jzpfp&m owif;axmufrsm;
"mwfykHq&mrsm;u &Jpcef; tjyifwGif apmifhqdkif; owif;
,laeMuNyD jzpfonf/

2002 ckESpf aEG&moDwGif w&m;pD&ifjcif;udk
pwifcJhonf/ bDbDu olYudk rk'drf; usifhcJholrsm;udk acgif;
armh &ifaumhNyD; &J&J0Hh0Hh &ifqdkifvdkufonf/ w&m;kH;u
rk'drf;orm;av;a,mufESifh rk'drf;usifh&ef trdefYay;cJh
onfh GmvlBuD; ESpfOD;udk BudK;qGJcs owf&ef w&m;pD&if
vdkufonf/

ygupwef orw rl&Sm&ufzfu bDbDhudk lyD; 5
odef; (tar&duefa':vm 8400) ay;NyD; NrdKUawmfwGif
vma&muf aexdkifEdkif&ef tdrfwpfvkH;vnf; ay;onf/
odkYaomf bDbDu olYudk rw&m; qufqHcJhonfh Zmwfedrfh
Zmwfjrifh cGJjcm;aom GmwGifom qufaernf[k ajym
Mum; cJhonf/

,cktcsdefwGif bDbDudk 24 em&DvHk;vHk; &Jrsm;
u tumtuG,f ay;xm;onf/ olronf orwBuD;u
ay;onfhaiGudk GmwGif yxrOD;qkH; pmoifausmif;av;
ESpfausmif; aqmufvdkufonf/ wpfausmif;u rdef;
uav;ausmif;jzpfNyD;? usefwpfausmif;u a,mufsm;
av;ausmif; jzpfonf/

bDbD\ rdbrsm;ESifh olru tp pmwwfolrsm;
r[kwfMuaomfvnf; tm;vkH;aom jzpfysufcJhorS t&if;
cHrSm pmay rwwfMuaomaMumifh jzpf&aMumif; olr
oabmaygufxm;onf/ olr zGifhxm;onfhausmif;wGif
t*Fvdyfpm oifonf/ ocsFmoifonf/ trsKd;orD;rsm;
twGuf Zmxdk;yef;xdk; oifonf/ GmtwGuf ynmwwf
yxrOD;qkH; rsKd;qufudk xlaxmifonf/

bDbDu udk,fwdkifvnf; pmoif,lonf/
tawmfqkH; wynfhwpfa,muf jzpfatmif BudK;pm;onf/
145

]ckqdkuRefr udk,fhemrnf udk,fa&;wwfNyD/ 1 uae 100


txd a&wGufwwfNyD} [k cyf~uGm;~uGm;av; ajymEdkifNyD
jzpfonf/ olYudk ausmif;om;awGu bm*sD (tpfrBuD;)
[kac: Muonf/ tm;vkH;udk tpfrBuD; pdwf"mwfjzifh
jrifhwif ay;cJhaomaMumifhvnf; ac:xdkufygay\/

]rdbawGu olwdkYom;orD;awGudk ausmif;udk
rvTwfcsifMubl;/ raeYuqdk&if Gmudk ywfNyD; vdkufac:
Mu&w,f/ olwdkYu uav;awGudk tvkyfyJ cdkif;csifaeMu
wm} [kolruajymonf/

EdkifiHwum owif;xkwf jyefcsufrsm;ESifh The
New York Times owif;pmBuD;rS olr taMumif;udk
Zmwfvrf;qif a&;om; azmfjyvdkufojzifh bDbDh ausmif;
twGuf EdkifiHwum apwem&SifawGu vSL'gef; vmMu
onf/ olr taejzifh pydefEdkifiH vlYtcGifhta&; uGefz&ifh
odkY wufNyD; olr ZmwfaMumif;udk jyefajymif; ajymjycJh
ao;onf/

NrdKU jyESifh a0;uGmonfh rD,m0gvvdk aus;Gm
av;wGif ajymif;vJrIawG rnfrQ vkyfaqmif ay;aeonf
qdkap tBuD;tus,f ajymif;vJ oGm;vdrfhrnf[k arSmf vifh
xm; r&ay/ pnf;kH;a&; udk,fwdkif qif;ae&onfh bDbD
onf qJvfzkef; wpfvkH;jzifh wpftdrfNyD; wpftdrf vSnfh
vnf&if; wpfywfvSif tom;[if; wpfeyfom pm;Edkif
onfh tqifh &Sdygao;onf/

olr\ b0wGif tjzpfcsifqkH;ESifh tvkyfcsifqkH;
wpfckudk vkyfEdkifcJhonfh twGuf 0rf;omaerdonf/ zcif
jzpfolESifhtwl rlpvif bmom0ifrsm; txG#ftjrwf
xm;&m rumNrdKUodkY oGm;a&mufEdkifcJhjzpfonf/ ]azmfrjy
Edkifavmufatmif cHpm;cJh&w,f/ wpfouf rarhEdkif awmh
ygbl;&Sif} [k jyefajymif;ajymjyonf/

olr b0rysufrD tcsdeftxd bDbDonf om;
orD; 7 OD;wGif 'kwd,ajrmuf orD; wpfOD;jzpfonf/
aus;vufa'o vlYabmiftzGJYtpnf;u owfrSwfxm;
onfh pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;udk i,fpOfuwnf;u b0if
ruscJholvnf; jzpfonf/ vGefcJhonfh 10 ESpfausmfu
olronf rdbrsm; ay;pm;cJhonfh cifyGef;onfESifh uGm&Sif;
cJhNyD;jzpfonf/ tdrfaxmifonfb0wGif wpfaeukef
NiD;aiGYzG,f&m tdrftvkyfawGcsnf; vkyfudkifae&onf/
xrif;[if;csuf? avSmfzGwf?xif;&Smponfhtvkyfrsm;jzifh
rem;Edkifatmif jzpfcJh&onf/
146


2002 ckESpfwGif olr\ armifwpfa,mufjzpf
ol touf 14 tG,f&Sd tA'l&Smul;onf Zmwfjrifh
rsKd;EG,fpkrS rdef;uav;wpfOD;udk jzm;a,mif;aoG;aqmif
jcif; jyKonf[k pGyfpGJcH&onf/ aemufydkif; tpdk;&rS w&m;
0if pkHprf;ppfaq;onfh tcgwGif rSm;,Gif;aom pGyfpGJcsuf
jzpfaMumif; ay:vGif xif&Sm;oGm;onf/

,cktcg xdkodkY rw&m; pGyfpGJolrsm;onf
v,fwpfuGuf tausmfavmufwGif &SdaeqJjzpfonf/
]tJ'DtzGJYawGuawmh uRefrudk owfcsifaeMurSmyJ}[k
olru ajymonf/ wpfaeYaps;odkY tazmfrygbJ oGm;csdef
wGif olrudk rsufESmzkH; wyfxm;onfh vlESpfa,mufu
vmNyD; Ncdrf;ajcmufoGm;onf/

bDbDwpfa,muf b0 ysufrwwf cHpm; cJh&NyD;
csdefwGif pdwf"mwfawGu oHrPdvdk rmausmvmonf/
tdrfaxmifuGJ? rk'drf;usifh cHxm;&onfh trsKd;orD; wpfOD;
b0wGif vufxyf&ef tcGifhta&; xyfrH&EdkifygOD; rnf
vm; qdkonfuvnf; awG;p&m jzpfvmonf/ olr
toufu ,ckrS 30 cefYom &Sdao;onf r[kwfygvm;/

emrnfvnf;ausmf vlodvnf;rsm; vmaom
aMumifh jzpf[efwlonf/ vufxyf&ef awmif;qdk urf;
vSrf;ol 12 OD;cefY udk jiif;y,fcJhonf/ wpfcgu cJrSefzl;
onfh pmoli,fvdk bDbDu tcspfrygonfh tdrfaxmif
a&;jzifhb0udkrwnfaqmufvdkawmh/cspfjcif;arwmESihf
&rufqEudk uJGuGJjym;jym; olr odjrifcJhNyD r[kwfygvm;/
odkYaomf olru b0udk tajcwus wnfwnfNidrfNidrf
wnfaqmuf&eftwGuf pdwful;? arQmfvifhcsuf &Sdae
ao;onf/

]udk,fhaoG;om; wpfa,mufavmufawmh
vdkcsifao;w,f/ wpfa,mufavmufyJ jzpfjzpfyg/} [l
qEudk ajymaomfvnf; vufawGU taumiftxnf
razmf Edkifao;ay/ tb,faMumifh qdkaomf ,cktcsdef
wGif olronf Gm\ ]pHjyKp&m} wpfckyrm jzpfonf/ Gm&Sd
rdef;rrsm;udk olwdkYa,mufsm;rsm;u dkufESufnOf;qJ vQif
rdef;rrsm;u ]&Sif &yf&if &yfaemf? r&yf&if bDbDudk
oGm;wdkifvdkufrSm} [k ajymvdkufonfESifh yGJNyD; oGm;
wwfaom aMumifhjzpfonf/
wifnTefY
Ref: The Courage to Fight Back, by Chris
Strauss

Y
k
d
z
p
Sya

s;c def a

v
a
tf

udk,

v
s
u
h
vsm

t0vGef
olrsm; udk,f
cEm tav;
csdef avsmhus
NyD; vSycsifay
r,fh 0aom vl
emrsm;eJY awGYqkH?
aqG;aEG; ukorI
rsm; ay;&mrS &&dScJh
aom tawGYtMuHK
t& taumif;qkH; w
ckvdkY qkdEkdifr,fh tvG,f
qkH; enf;vrf;udk awGY&dScJhyg
w,f/

a'guf
wm
oD
[
armif

tvG , f q k H ;
enf;vrf;u
awmh rSefuefoifh avsmfwJh
tpm;tpmrsKd; ("gwfpm) eJY cEm
udk,fwGif;tqD"gwfrsm;pGrf;tif
tjzpf NydKuJG avmifuRrf;rI xdxd
a&mufa&muf jzpfapzdkYygyJ/ 'g
ayrJh tajym vG,foavmuf
wu,fh vufawGYrSm rSefuef
oifhavsmfNyD; usef;rma&;eJY nD
nGwfwJh tpm;tpmrsKd;udk ykHao
wxpfcs owfrSwfxm;NyD; pm;okH;zdkY
qdkwmu cufygw,f/ rvG,fygbl;/
147

'gaMumifh
t0vGefolrsm;
twGuf pm;oifhwJh
tpm;tpm ("gwf
pm) tqifajy
xda&mufapzkdY us
aemf tMuHjyKavh &dSwmu olwdkY&JU pm;aeus tpm;tpm
awG xJrSm tyltpyf [if;cwf tarT;tBudKif (spices)
wdkY? y&aq; (Herbs) wdkYudk xnfhoGif; pm;okH;MuzkdYygyJ/
ylpyf arT; [if;vsmaygY/

taMumif;&if;cHuawmh tvG,fwul &&dSEkdif
NyD;? aps;vnf; odyfrBuD;wJh y&aq;yif? ypnf;eJY [if;cwf
tarT;tBudKif ypnf;awG[m cEmudk,f&JU ZD0jzpfpOf
(Metabolism) awGudk aumif;pGm taxmuftuljyKNyD;?
udk,fwGif;u tqDavsmhusapzdkY tm;ay;wmaMumifh jzpf
w,f/ tJ'D ypnf;rsKd;pkHxJu wcsKdUudk azmfjyvdkufygw,f/

1/ i&kwfaumif; (teufa&mif)(Black Pepper)
tmedoif /
/ cEmudk,f 0rf;rD;udk tm;ay;

a&S;wkef;u a&TavmufeD;eD; wefzdk;xm; ukef
ul;oef; a&mif;0,frIawG wGifwGifus,fus,f vkyfcJhwJh
[if;cwf tarT;tBudKif (Spice) wrsKd; jzpfNyD; cktcgrSm
pm;aomufqkdifwdkif;eJY tdrfwdkif;vkdvdkrSm awGY&dSEkdifwJh
i&kwfaumif; (teuf) [m ylpyfwJh t&omay;ygw,f/
tyif rsKd;EG,fu i&kwfrsKd;EG,fpk? obm0twkdif; ylpyfwJh
t&omudk ay;NyD; tpm;taomufawGudk ylapwJh tjyif
tpmaMucsufrI (Digestion) twGuf vkdtyfwJh (ygpu
0rf;rD;) udk vIHYaqmfay;wJh owd&dSygw,f/

i&kwfaumif;rSm yg&dSwJh (ydkufyg&if) (Piperng) "gwfaMumifh pl;&SylavmifwJh t&omudk &&SdapNyD;
cEmudk,fwGif; tZsw ygpuawaZm avmifuRrf;rI
(u,fvdk&D) udk ydkrdk xkwfvkyfay;ygw,f/ i&kwfaumif;
vwfvwfqwfqwf[m ydkNyD; tpGrf;xufjrufwm
awGY&ygw,f/

aomufzG,f&m rSeforQ (csif;) rvGwfygbl;/ (csif;) &JU xif


&Sm; vlodrsm;wJh tusKd;&dSykH tpkHpkHuawmh tqpf tjrpf
qkdif&ma&m*grsm; (Joint Conditions) ukojcif;?
c&D;oGm; tqdyfawmufrI (Motion Sickness) Oyrm
um;rl;? avSrl;? vdIif;rl;? ukd,f0efaqmifjcif;aMumifh atmh
tefwmudk oufomap ygw,f/

t0vGefrIukd umuG,f&mrSmawmh (csif;) [m
cEmudk,fwGif; ZD0wpfI;awGu u,fvkd&D (Calories)
ydkxkwfzdkY pGrf;tifawGudk ykdNyD; okH;apygw,f/ csif;
tajcmufa&m tpkdyg ESpfrsKd;vkH;udk okH;Ekdifygw,f/
3/ opfMuHydk;acguf (Cinnamon)
tmedoif/
/ aoG;wGif;oMum;"gwfudk avsmhenf;

tcsKdwnf;p&m tpm;tpm (Desserts) eJY
zkwfxm;wJh rkefY (Oyrm udwfrkefY) vdk t&mrsKd;rSm ygavh&dS
wJh [if;cwftarT; wrsKd;yg/ xif&Sm;wJh (Cappacino)
aumfzDrSm opfMuHydk;rIefY yg0ifygw,f/

arT;BudKifwJh &eHYtjyif? aoG;wGif; oMum;"gwf
udk avsmhyg; apwmaMumifh t0vGefolawGrSm jzpfwwfwJh
qD;csKda&m*g tE&m,ftwGuf aoG;wGif; oMum;"gwfudk
xdef;nday;w,f/

'gayrJh wck owdxm;&rSmu ]wefaq;? vGef
ab;}? okH;pJGwmrsm;&if tonf;udk xdckdufEkdifwmaMumifh
waeYudk vufzuff&nfZGef;i,f (Teaspoon) wZGef;
xuf ydk rokH;oifhygbl;/

4/ eEGif;rIefY (Turmeric)
tmedoif/
/cEmudk,fwGif;odkdY tqDpkyf,lrIudk

avsmhusap/

tdEd, tpm;tpmawGrSm tqDw0if;0if;eJYvdkY
xif&wmu a&T0gtqif;? eEGif;udk vIdifvIdifBuD; okH;wwf
wmaMumifhyg/ eEGif;rSmygwJh (umulrif) (Curcumin)
qdkwJh"gwfypnf;wrsKd;[mcEmudk,fwGif;tqDpkyf,lrIudk
uefYowf xdef;csKyfay; ygw,f/

eEGif; BudKufolawG tqdkt& eEGif;[m tpm
2/ csif;(GINGER)
raMuwJh a0'em? a&mif&rf;wmudk avsmhyg;apwmuae
tusKd;tmedoif/ / cEmudk,f uifqma&m*g trsKd;rsKd; uko&mrSm txd tokH;0ifw,f
ygpu 0rf;rD;udk vIyfcwf
vdkY qdkMuygw,f/

xif&Sm;wJh w&kwf pm;
'gaMumifh [if;vsmawGrSm yg0ifae&if tqD

148

usef;rma&;
awGeJY jynfh0 0if;vufaew,f xifNyD; pm;&rSm r&GHU Muyg 7/ rif;uGwfoD; (Garcinia)
tmedoif - cHwGif;vkdufrI (Appetite) udk avsmhap
eJY/ eEGif;u tqDudk Ekdifeif;ygw,f/ &J&Jom pm;okH;yg/

tjyiftcHGrmuae [kduf'a&mufpD? pD;x&pf
5/ i&kyfoD; (Chili Peppep)
tufqpf (Hca) "gwkypnf;udk xkwf,lEkdifwJh c&rf;jym
tmedoif/
/ udk,fwGif; tqDavmifuRrf;ap
&ifh? c&rf;eDa&mif (rif;uGwfoD;) pwJh toD;awGrSm yg0if

wkH,rf;uGefY (Tom Yan Prawn Soup) wJh ypnf;udk tqDavsmh? t0avsmh? tvSwdk; apzdkYqdkNyD;
xkdif;pwkdif (Styles) oabFmoD;axmif;? tokyf (Som aps;uGufrSm a&mif;aewJh tqDusaq; cEmudk,f 0ddwfus
Tam) (aqmhrfwrf) pwJh xdkif;[if;vsm pm;p&mawGrSm aq;awGrSm xnfhoGif;avh &dSygw,f/ cHwGif;ysuf apjcif;
a&SUqkH;u rsm;rsm;ygwJh i&kwfoD; cyfpyfpyfawGygbJ/
eJY tpm;tpmudk avsmhpm;csifpdwfudk jzpfapNyD;? udk,f

i&kkwfrSm yg0ifwJh (uwfyqkdifqif) qkdwJh wGif;rSm (oMum;) uae (tqD) tjzpf ajymif;vJrIudk
"gwfu udk,fwGif; tqDudk ydkrdk avmifuRrf;apNyD; cEm [efYwm; ay;Ekdifygw,f/ rsm;rsm; rpm;jzpfawmh tqD
ukd,fwGif; ZD0jzpfpOfawGudk t&dSefjrifh ay;ygw,f/
rsm;rsm; rjzpfawmhbl;aygY/

'gYtjyif EIwfudk csKdNrdefapwJh tcsKdt&omuJ
ypnf;? tpm;tpmawG wrf;wrf;pJG rpm;rdatmifvnf; 8/ uEm&yif (Hoodia)
/ cHwGif;rvdkufjcif;
xdef;ay;apNyD; t&omukd pl;&Sylavmif cHpm; apyg w,f/ tmedoif/
twlwlygyJ/ awmiftmz&durSm aygufwJh &Sm;

tpmtdrf tlvrf;aMumif;udk 'kuodyfray;bJ
aoG;vnfywfrIudk tm;ay;wJh (u,ifeD) (Cayenne) apmif;yif (uwfwyf) wrsKd;yg/ aq;okawoe trsKd;rsKd;
awGY&dScsuft& ([l;'D;&m;yif) [m obm0jzpf cHwGif;
trsKd;tpm;udk okH;zkdY wdkufwGef; tMuHjyKvdkygw,f/
ysuf? tpmavsmhaq;jzpfNyD; ab;xGuf qdk;usKd;? tifr
wef enf;w,f qdkygw,f/ aps;uGufrSm a&mif;ukef trsKd;
6/ vufzuf (Camellia Sinensis)

urmrSm ,ck xif&Sm; ausmfMum;aewJh vuf rsKd;eJY ([l;'D;&m) yg0ifwJh "gwfpmazmfjrLvm tpm;tpm
zufpdrf; (Green Tea) &JU rsKd;&kd; Zmwdemrnfu vufwif awGrSm yg0ifwm &dSayr,fh trSefwu,f aumif;rGef
bmompum;u qif;oufvmwJh tac:ta0: (urJ pdwfcs&wJh ypnf;rSef trsKd;rSef trsKd;tpm;udkom okH;ygvdkY
vD;,m;qkdifeifppf) qdkwmyg/
tMuHjyKvdkygw,f/

vufzufpdrf; (ravSmf? ruif? a&aEG; rajzmwJh
enf;eJY xkwfvkyfwJh? vufzufajcmufwrsKd;) vufzuf 9/ ,mygrdwf (Yerba Mate) (&mbjrif;aq;r[kwf)
/ tqDavmifuRrf;rI tm;ay;ulnD
&Guftpdrf; (vufzuftpkdr[kwfyg) [m? uifqma&m*g tusKd;w&m;/
vufzufvdkyJ obm0 y&aq;zuf0if wrsKd;
rjzpfzkdY umuG,fEkdifwmtjyif? cEmudk,f? t&G,f &ifha&mf
rIudk wm;qD;wJh (tifwDatmufqD'ifh) (Antioxidants) jzpfNyD; awmiftar&du Zpfjrpfypnf; jzpfygw,f/
wrsKd;jzpfygw,f/ usef;rma&; tusKd; tmedoifrsKd;pkHudk wkdif;&if;aq; trsKd;rsKd;rSm yg0ifavh&dSNyD; usef;rma&;
ay;Ekdifygw,f/
twGuf aq;zuf0if tokH;jyKEkdifygw,f/ okawoe

vufzufrSm yg0ifwJh (uw,fcsif) (Cate- trsKd;rsKd; awGY&dScsuft& tqDudk avmifuRrf;apwJh owd
chin) "gwf[m tqDudk ydkrkd avmifuRrf;apEkdifwJh ypnf; xl;&dSwmaMumifh awmiftar&durSm&dSwJh q&m0efawG
wrsKd;jzpfwmaMumifh cEmudk,f tav;csdef (0dwf) cszdkY t0vGef a&m*gonfawG uko&mrSm wGifwGifus,fus,f
okH;pJGavh&dSygw,f/
ta&;ygwJh y&aq;zuf0if ypnf;wrsKd;yg/
a'gufwmoD[armif

wckowddxm;&rSmu vufzufrSm (oD,dkzkdif
Ref: BKK Post
vif) qkdwJh qD;&TifapwJh "gwftjyif uzdef; (Caffeine)
"gwfvJ yg0ifwmrdkY waeYudk vufzuf&nf 2 cGuf? 3
cGufxuf ydkraomufoifhygbl;/
149

yg0giSuf yHkjyif
ppfrkef;aoG; (SAW)

]q&m ykHajymjy}
]q&m uAsmqdkjyr,f}
'DaeY yxrwef;rSm t*Fvdyfpm q&mr cGifhwif xm;aomaMumifh
twef;csdef wcsdef tm;aeaom wwd, wef; twef;ydkif jrefrmpmq&m
q&mcspfarT; u 0ifxdef; ay;ae&onf/ q&mcspfarT; taMumif;ukd odae
aom ausmif;ol ausmif;om;rsm;u EIwfqufNyD;onfESifh 0dkfif; atmfaeMu
onf/ [kwfygonf/ q&mcspfarT;onf rMumcP qdkovdk ol ykHrSef
oifMum;aom wwd,wef;ESifh p wkwwef;wdkYwGif ykHjyifrsm; ajymavh&dSNyD;
uAsmrsm;udkvnf; trlt,mESifh oifjyavh&dSonf/ tcsdefwdkif;awmh
r[kwf? pmoifcsdef wcsdefvkH;vnf; r[kwf/ uav;rsm; oifcef;pm
150

0wwdk

cyfav;av;rsm; udk oifMum;NyD;csdef


(okdYr[kwf) olY pmoifcsdef\ aemuf
qkH;rdepfrsm;wGif jzpfonf/ xdkYaMumifh
olYykHjyifrsm;rSm wpfBudrfwnf;ESifh NyD;
&dk;r&dS/ Zmwf&dSef wufvmNyDqdkvQif
tcsdefajymif; acgif;avmif;oHu
jrnfvmNrJ? 'gonfyif ol\ AsL[m?
wcgwav wwd,wef; jrefrmpm
xJrS ]apwem} wdkYvkd? pwkwwef;
jrefrmpm rS ]vlrl0efxrf;pdwf} wdkYvkd
oifcef;pmrsm; udk oifwJhtcg tjcm;

ab;twef; uyf vsuf


rS uav;rsm;u ykHjyif
ajymjyae onf[k xif
um olwdkY q&mrrsm;
rodatmif em;axmif
aewwf
Muonf/
uAsm oifvQifvnf;
w csKdU uAsmrsm;udk Zmwf
oHESifh qdkvkdufao;
onf/ Oyrm - pwkw
wef;rS
]jrpf{&m}
uAsmqdk&if ---

]jrom;i,fwJh
a&,rkef
a&,rkef... [kef...

aiG v I d i f ; awG
jzLpGmESifh [ifh.....
jrpf { &m......
e'DaMumrSm.....
arsma[ma[m.....
arsmMu'kdufykH} wJh

]armvm;
armif&dkU bmoav
avh} awmifyg vkduf
ao;w,f/ bmwJh ol
ajymwmu avSawmf
oH qdkvm; avSavSmfoH
qdkvm;yJ/
olY
uav;awG uawmh w[m;[m;eJY
&,fvkdYaygY/ wwd,wef;rSmqkdvnf;
]'dk;ywfoH} ukd oifwJhtcg b,fu
&vmrSef; rodwJh AkH ao;ao; wvkH;eJY
a&oefY bl; tcHGawG? oHjym;awGeJY
pmoifcef; xJrSm wD;vkdY r&vdkY
ausmif;a&SU uGif;jyifrSm xGufwD;Mu
wm? uav; ESpfa,mufu uvkdY?
tckvnf;
yxrwef;u

uav;awGu uAsm qdkcdkif; ykHjyif


ajymckdif; aejyefygNyD/
][kwfNyD.. [kwfNyD.. om;wdkY
orD;wdkY t*Fvdyfpm q&mrbmjzpfvkdY
ausmif;rvmvJodvm;}
]rtm;vkdY}
]aeraumif;vkdY}
]rodygbl;}
xif&mjrif&m ajzMuonf/
]om;wdkYorD;wdkY
q&mr
aeraumif;bl;aemf/ q&mr tdrfeJY
eD;wJh uav;awG oGm;Munfh vkduf
OD;/ Mum;vm;? om;wkdYorD;wdkY
oGm;Munfhvkduf&if q&mr wcg
wnf; aeaumif;oGm;r,f}
][kwfuJh}
]q&mykHjyif ajymjyawmhav}
]uAsmqdkr,f}
atmfMujyefonf/
]at;at;.. [kwfNyD... [kwfNyD
ykHjyif em;axmifr,fh ol vufndK;
axmif? odw,f r[kwfvm;? aps;
udkifaewmav/ uav; tm;vkH;
vkdvkd vufndK; axmifMuonf/
raxmifonfh olwpfa,mufwnf;
vG,ftdwfxJrS wpfpkHwpfckudk EdIuf
&Smaeonf/
]aMomf.. [kd; aemufu orD;u
ykHjyif em;raxmifcsifbl;eJY wlw,f}
'DawmhrS apmapmu uav;r
av; ab;bDudk 0dkufMunfhNyD; vG,f
tdwfxJrS vufukdxkwf axmif
vkdufonf/ vufxJrSm Akdvfr&kyf
vufjywfav; ygvmonf/ usef
uav;rsm;u olrudk 0kdif;Munfh
&,fMuonf/
][kwfNyD vufjyefcsMu? uAsm
151

qkdr,fhol vufndK;axmif}
apmapmwkef;uavmuf rrsm;?
uav; okH;ykHESpf ykHavmufom
axmif Muonf/
]OK 'gqdk&if ykHjyif ajymjyr,f
aemf}
]a[;}
uav;rsm; aysmfoGm;Muonf/
taemufwef;rS uav;rsm; rod
rom ckHrsm; cGausmf a&SUokdY wdk;vm
Muonf/
][kd;a&S;a&S;wkef;uwJh xdkif;
EkdifiHu e,fpyfNrdKU jzpfwJh rJaqmuf
NrdKUav;&JU xkHaxmif; &yfuGufxJrSm
armifESr ESpfa,muf &dSowJh} xdkokdY
tp csDNyD; uav;rsm; tm;vkH;odkY
rsufvkH;a0h Munfhvkdufonf/ [kd
uav;rav;uawmh vGwftdwfxJ
vufjyef EIdufaejyefonf/ Adkvfr&kyf
uav;&JU vufrsm;udk &SmykHawmf zGifh
aeykH&onf/ q&mcspfarT;u teD;qkH;
&dSuav;wpfa,mufudkwdk;wdk;av;
uyf ar;vkdufonf/ uav;u
vnf; wdk;wdk;av;yJ jyefajzonf/
NyD;awmh ykHjyifukd jyefponf/
]ti,frav;
emrnfu
auckdif0if;wJh}
[kduav;rav; acgif;axmif
vmonf/ vG,ftdwfxJrS vufudk
tomt,m xkwfvkdufNyD; ckHay:wif
onf/ udk,fudkvnf; a&SUokdY &kdUvm
onf/ usefuav;rsm;u olrtm;
vSnfhMunfhMuonf/ NyD;awmh ....
]auckdif0if;}
]auckdif0if;wJh [D[D}
[kwfygonf/ olr emrnfygyJ/
tck olr ykHjyifxJ a&mufoGm;NyD/
]olYtpfu kdemrnfu....}
q&mcspfarT; a,musfm;av;
152

rsm; bufokdY pdkufMunfhjyefonf/


]pm;yvkH;... q&m? pm;yvkH;}
a,musfm;av; ESpfa,muf?
okH;a,mufrS 0kdif; atmfMuonf/
uav; wcsKdUu axmufcHMuonf/
uav;rsm;tm;vkH; pm;yvkH;qdkaom
aumif;avqD tMunfh a&mufMu
onf/ xkdpm;yvkH;av;u yg;azmif;
azmif;ESSihfNyHK;NzD;NzD; vkyfaeonf/
]om;emrnf pm;yvkH; [kwf
vkdYvm;}
][kwfw,f? tJ... r[kwfbl;
q&m}
]ol q&mr pmoifaewkef;
rkefY ckd;ckd; pm;wwfvdkYyg... q&m}
][kwfvm; 'gqdk emrnf
t&if;u}
]rif;xufausmfyg q&m}
]tm;yg;yg;? w,faumif;ygvm;
rif;xufawmif ausmfoGm;w,f
qdkyJ}
uav;rsm; &,fMujyefonf/
xkH;pHtwkdif;aygY? olvnf; ykHjyifxJ
a&mufoGm;NyD/ ykHjyif&JU wnfae&mu
jrefrma&TUajymif; tvkyform;rsm;&JU
uav; okH;&mh ig;q,fcefY ynm
&nfEkdY aomufpkd Yaeaomuf txuf
wef;ausmif; wnf&dS&m rJaqmuf
NrdKU tpyfu xkH;axmif; &yfuGuf?
Zmwfvkdufrsm;u ykHjyif em;axmif
aewJh yxrwef;u ausmif;oleJY
ausmif;om;/ wwfvnf; wwfEkdif
wJh q&mcspfarT;ygay/
q&m cspfarT;&JU ykHjyif tusOf;
csKyfuawmh
rif;xufausmfeJY
auckdif0if;wdkY armifESrtddrfrS aqm
ausmif;okdY vrf;avQmufvm? vrf;
rSm ausmif;raewJh uav; wpfpku
iSufuav; wpfaumifudk cJeJY 0kdif;

aygufae? iSufuav;u awmifyH


xdNyD; rysHEkdif? olwdkY armifESr ESpf
a,mufu 0if;wm;? [kd uav;
tkyfpku rkdufMunfh MunfhNyD; &efawGU?
aemufawmh ydkufqH ESpfbwfESifh
iSufuav;udk 0,fvkduf&? iSuf
uav;udkausmif;0if;xJuyef;csKx
H J
rSm 0Sufxm;? ausmif;qif;csdef us
awmh iSufuav;udk tdrf ,lvmNyD;
t0wf aowmMum;xJ 0Sufxm;?
rdbrsm; rodatmif tpm ckd;a<u;?
aemufaeY eHeufrSm iSufuav;
aysmufoGm;? olwdkY armifESr ESpf
a,muf pdwfraumif; jzpfMu? pae
aeY ausmif;ydwf&ufrSm tazeJY tar
tvkyf oGm;vkdY olwdkY ESpfa,muf
wnf; tddrfrSm usefcJhwJh tcsdef iSufu
av; jyefa&mufvmcJh? iSufuav;u
vlpum;ajym? olu yg0giSuf
(odkYr[kwf) plygiSuf jzpfaMumif;?
armifESr ESpfa,mufudk aus;Zl;
wifaMumif;? ,ck aus;Zl;qyfzdkY jyef
vmaMumif; ajymNyD;? ESpfa,muf
pvkH;ukd vufqefYwef; rsufpd rdSwf
ckdif;NyD; yg0giSufuoDcsif; qdkvkduf&m
armifESr ESpfa,muf&JU vufawG[m
awmifyHawG jzpfoGm;cJh? yg0giSuf
av;u olwdkY ESpfa,mufudk rJ
aqmufNrdKU tESHYESifh awmawmif prf;
acsmif;awGqD twlwuG ysHoef;
ac:aqmif oGm;NyD;awmh tdrfjyefydkY?
iSufuav;u oDcsif; wpfyk'f xyf
qdk oDcsif; tqkH;rSm armifESr ESpf
a,mufqDu awmifyHrsm; aysmuf
oGm; ? yg0giSufav;vnf; EIwfquf
jyefoGm;/
xkdykHjyifukd q&mcspfarT;u olY
0oD twkdif; uav;rsm;ESifh pum;
ajymvdkuf? aumif;cef; a&mufNyD

qdk&if? armvdkfufwmuGm[k qkdum


a&bl; zGifhaomufvkdufESifh ykHjyifu
NyD;qkH;oGm;onf/ em&Dukd Munfhawmh
rdepf ESpfq,fcefY usefao;onf/
'Dtwef;udk ol qufxdef; &OD;rnf/
]uJ tck yg0giSufav; b,f
a&mufaevJ od vm;}
]rodygbl;}
]at; tck yg0giSufav;u 'D
twef;xJ a&mufaewm}
tm&kH ysHUvGifhp jyKaeNyD; jzpfaom
uav;rsm; vIyfvIyf&G&G jzpfvmum
[kd[kd'D'D vkdufMunfhMuonf/
]bmiSufrSvnf; rawGU bl;}
wcsKdU uav;rsm;u ckHatmuf
xJ iYkHMunfhMuonf/ wcsKdUuav;rsm;
u tay:ukd armhMunfhMuonf/
][J [J [J... b,fawGU rvJuG/
yg0giSufygqdk? [kd wavmuyJ udk,f
xifjyrdvdkY cJrSefzl;oGm;NyD}
]om;wkdY ypfwm r[kwfbl;
q&m}
]at;ygat;yg q&modygw,f/
om;wkdY orD;wdkYu tvdrmawGcsnf;
yJ/ tJ'gaMumifh yg0giSufav;u
vnf; 'Ddwpfcg yxrwef;u
ausmif;om; tm;vkH;ukd rJaqmuf

NrdKU tESHYeJY awmawmifawG? prf;acsmif;


awGqDydkY ay;rvdkY vmwmwJh- vkduf
rSmvm;}
]vkdufr,f? vkdufr,f? a[;.... }
uav;rsm; aysmf&Tif jrL;xl; oGm;
onf? q&mcspfarT; rwfwuf x&yf
vkdufNyD; taMumtcsOf qefYvkduf
onf/ NyD;awmh ....
]uJ.. tm;vkH; rwfwuf&yfr,f/
[kwfNyD/ vufuav;awGudk um;
xm;? rsufpdawG rSdwfxm;r,f? [ddwf
[dwf rSdwfxm;aemff? zGifhMunfhwJh ol
usefcJhr,f} uav;rsm; tm;vkH;
wdwfqdwfvsuf? ysHoef;&ef toihf
taetxm;...../
]yg0giSufuav; oDcsif; qkd
awmh r,f? aocsm em;axmifaemf}
ajymae&if; abmif;bDdtdwf
xJrS zkef;udk EdIufxkwf vkdufNyD;
okH;csufcefY ESdyfvkdufonf/ iSufu
av;rsm;&JU aw;qdkoH? prf;a&pD;oH
rsm; a&mjyGrf; yg&dSaom *DwoHpOf
csKdcsKdav; Nidrfhanmif;pGm pD;arsmxGuf
ay:vmonf/
]uJ... uJ... awmifyHawGudk
cwfxm;r,f/ [kwfNyD... [kwfNyD...}
uav;rsm; qefYwef;xm;aom

vufrsm;udk vIyfcwfvmMuonf/
]cyfjrifhjrifhav; ysHxm;/ 'grS
tm;vkH;ukdawGU &rSm}
]rJaqmufaps;buf ysHr,f
a[h}
][m... [dkrSm Munfhprf;?
uav;wpfokduf ausmif;vnf;
roGm;Mubl;/ vrf;ray:rSm aqmhae
Muw,f/ wpfa,mufu olrsm; NcH
xJu o&ufoD;udk cJeJY aygufcsae
w,f/ jcH&Sif wkwfydkif;BuD;eJY xGufvm
NyD/ tJ... uav;awG xGufajy;MuNyD/
[m.... um;wpfpD; t&SdefeJY vmaeNyD/
wkdufawmhrSmyJ/ tm;... wkdufoGm;NyD/
uav;wpfa,mufawmh 'kuygyJ/
awGU Mu&JU vm;a[h}
]awGUygw,f q&m}
rsufpdrsm; rSdwfxm;NyD; vuf
uav;awGu vIyfcwfaeqJ?
]olrsm; ypnf;udk cGifhrawmif;yJ
,lrvm;a[h}
]r,lygbl;}
]um;vrf; ul;&ifa&m b,fvkd
ul;&rvJ}
]um;udk owdxm;NyD; ul;&yg
r,f}
]vdrmvdkufMuwm}
153

]uJ rJaqmufaps;ay: a&mufNyD


a[h? [m... vlawG trsm;BuD;ygvm;?
uav;awG [kdem; wpfa,muf? 'D
em; wpfa,mufeJY? ydkufqHvkduf
awmif;aeMuw,f/ wudk,fvkH;
vnf; npfywf aya& aewmyJ? om;
wkdY orD;wdkY tJ'Dvdk aecsifMuvm;}
]raecsifygbl;}
]at; raecsif&if pmBudK;
pm;Mu&r,f}
]urf;em;bufoGm;r,fa[h? ysH
xm;? ysHxm;? vuf.. tJ.. awmifyH
anmif;ae&if; av,mOfysHvdk av
[kef pD;NyD; 0JysHMua[h}
*DwoHu Nidrfhanmif;om,m
csKdjr pD;arsmqJ? uav;rsm;,ddrf;xkd;
ysHoef; aeMuonf/
][m.. vrf;rSm trIdufaumuf
wJh uav;awG renf;ygvm;? ol wdkY
rdbawG ausmif;rxm;bl;vm;
rod/ 'ku 'ku? om;wdkY orD;wdkY rdbawGu om;wkYd orD;wdkYudk
ausmif;xm; ay;vm;a[h}
]xm;ay;ygw,f}
]aus;Zl;wifvm;}
]wifygw,f}
]aus;Zl;wif&if
tdrfjyef
a&muf&if tmbGm; ay;vdkuf}
][D [d}
q&mESifhwynfhrsm; twkdif
tazmufu nDygY/
]urf;em;a&mufNyDa[h? jrpf
auGU auGU aumufaumufav; awGY
vm;}
]awGYygw,f} rsufpdpkH rdSwfNyD;
ajzaeMuw,f/
] tJ'g bmjrpfvJodvm;}
]rodygbl;}
]at; aomif&if;jrpfvkdY ac:
154

w,f rSwfxm;Mu a[h}


][kdbufurf;u apwDav;
awG bkef;BuD;ausmif;awGeJY u
om;wkdY orD;wdkY&JU trd jrefrmjynfEkdfif
iH BuD;aygY}
q&mcspfarT;&JU toH tenf;
i,f wdrf0if wkefvIyfoGm;ovdk?
][m urf;em;rSm uav;awG?
c&D;onf txkyfawG vkvkNyD; xrf;
ae Muygvm;/ cg;awG BudK;ukefawmh
rSmyJ? a[m... uav; wpfa,mufudk
vlBuD; wpfa,mufu txkyf
ao;ao; wpfxkyfay;NyD; wkd;wkd;eJY
ajymaew,f/ ydkufqH ig;q,fvnf;
ay;vkdufw,f? Munfhae Munfhae/
tJ... 'Duav; b,foGm;vJvdkY/
a[m urf;ay: wufoGm;NyD... olY
aemufudk xkdif;&J vkdufvmw,f/
uav;udk zrf;vkdufNyD; txkyfudk
zGifhMunfh w,f/ [m.... jrif;aq;
awGygvm;}
q&mcspfarT;\ toHu *DdwoH
ESihf a&maESmvsuf? uav;rsm;\
rsufESmay:wGif ta&miftrsKd;rsKd;? ykH
&dyftrsKd;rsKd;.../
jrpfurf;bufrS ae yg0giSuf
av;u uav;rsm;udk awmawmif
prf;acsmif;rsm; &dS&m tESHYodkY ac:
aqmifoGm;cJhonf/ olwkdY yef;rsm; cl;
Muonf/ opfoD;rsm; pm;Muonf/
prf;a&rsm;vnf; aomufMuonf/
q&mcspfarT; em&Dudk wpfcsuf
Munfhvdkufonf/
]uJ tm;vkH; tarmajy&if
jyefMur,fa[h}
][m pmqdkoHawG? uAsmqdkoH
awGu aumif;uifxdawmif Mum;
ae&ygvm;? b,fae&mu ygvdrfh}
]aqmausmif;u ygq&m}

][kwfy [kwfy/ [dkrSm SAW


qdkwJh
High
School
qdkif;bkwfav;? Munfhprf;/ vS
vkdufwm? uav;awGuvnf; tjzL
tjym 0wfpkHwlawGeJY pmawG qkdae
vdkufMuwm vdrmaea&myJ/ [J
[J...? tJ'D ausmif; u b,folawG
aewJh ausmif;vJ}
]om;wkdYaewJh ausmif;yg }
]orD;wkdYaewJh ausmif;yg}
]uvif uvif uvif
uvif}
][m acgif;avmif; wD;aeNyD/
yxrwef;rSm b,folrSvJ r&dSbl;/
ocsFmq&m vmawmhr,f jrefjref
qif;usawmh}
][m; [m; [m; [m; }
][D [d}
]trav;
armvkdufwm?
r*Fvmyg? uav;wkdY}
]r*Fvmyg q&m? aus;Zl;wifyg
w,f q&m}
tJ'DaeYu yxrwef;rSm q&m
cspfarT; pmroifcJhyg? twdtus
ajym&vQif bm zwfpmtkyfudkrS r
udkifcJhyg/ uav;rsm;vnf; ausmuf
oifykef;udk MunfhraeMuyg/ 'gayrJh
uav;rsm; b0twGuf ta&;BuD;
aom wpfckxuf ruwJh oifcef;pm
rsm;udk uav;rsm; &ifxJ ta&muf
oifMum; ay;vkdufEkdif onf[k
uRefawmf cHpm; odjrif em;vnf
vkdufygonf/
ppfrkef;aoG;(SAW)

(1)
]yef;uav;rsm;
yGifYawmYrnf
zl;wH0ifYvdkYcsD?
aecsnfrSm apG&nfavmif;
igwdkYpmoifausmif;} wJh/

apG&nfavmif;wJh igwdkY pmoifausmif;


tkd;a0rsKd;


wpHkw&m vIyfEdI;rIu
rdk;eJY wGJvsuf uyfygvmonf/

rdk;u NzdKifNzdKifNzdK;NzdK; &Gm
avh &SdaejyD/ reufuawmif aps;
xJrSm rdk;um csdwfxm;wJY qdkifw
qdkifrSm aps;rqpfEdkiftm;/ tpD
tpOft&rdk;umwpfxnftajy;0,f
vdkuf&ao;onf/

uref;uwef; aumuf 0wfvdkufawmY jyKwf


usoGm;wJh rdk;umtus xnfhwJh tdwfuav;udk
aps;a&mif;wJh rdef;uav;u vSrf;ay;wmudk
]&w,f nDrav; r,l awmYygbl;} vdkY jyefajymNyD; xGufvm
rdwm rSm;oGm;onf/ ,lvmcJhrd&if taumif;om;? tJ'Dtdwfuav;u
pmtkyf wtkyf ESpftkyfawmh rdk;rpdk atmif xnfhvdkY&onf/ avjyif; ryg aomfvnf;
rdk;um; rdk;ppfppf &GmavNyDwnf;/
155

(2)

xdkif;-jrefrme,fpyf wpf
ae&mu tkef;jyefY 'kuonf pcef;xJ
udk pa&mufawmh jrifav&mu
txl;eJY tqef;csnf;yJ[k qdk&rvdk
yif/ vlawGu ab;Mum; zsiftdwf
awGeJY awmifwufvrf;u rwfw
vSnfh? ajywvSnfh&,fudk txkyf
rEdkifreif;eJY ukef;&kef; wufMuonf/
uav;cg;xpfcGifeJY olawGygovdk
AdkufBuD;onfawG vnf;ygonf/

rjzpfrae xrf;pifeJY o,f
&wJY oufBuD;&G,ftdkawG ygovdk?
udk,fvuft*Fg csdKU,Gif;vdkY jzpfwJh
enf;eJY oGm;ae& olawGvnf; &Sd
onf/tavhtusifh &SdNyD;om; oef
jrefolawGawmif a[m[JvdkufNyD;
em;cdk aexdkif&m ae&m ra&mufrcsif;
oGm;&wJhvrf;u tusifh rygao;bJ
topf a&mufvmwJh 'kutopfawG
twGuf e,fcH'ku ta[mif;awGu
tm;ay;Muonf/

]a&mufcgeD;NyD... 'Dvrf;
twdkif;oGm;}

][dkwauGUqdk a&mufygNyD}

]0ufjcH ESpfck ausmf&if tdrf
topfawG jrifae&NyD} pwJY olwdkY
avoHu ryDhwyD 0Jaeonf/

olwdkYxJu vli,fav;
awGuawmY &,fusJusJeJY? 'DvlawG
'Davmufav; wuf&wm cufae
&efaumqdkwJh yGifYvif;NyD; &,foGrf;
aoG;wJh rsufESmxm;rsdK;eJY MunfhMu
onf/ rdk;&Gmxm;vdkY ajrjyifonfum;
acsmfcGwfae&Hkru wcsKdU ae&mawG
rSm AGufyg xaeawmYonf/

&moDOwk at;at;av;
rSm acG;w&TJ&TJeJY aemufqHk;awmh 'ku
topftwGuf tdrftopf? ajr
156

topf? vrf;topf? &yfuGufvlBuD;


topf? avmfpyDum topfeJY jruf
awmtopf? csuft&uftopfwdkY eJY
a0a0qmqmyJvdkY qdk&rvdkyif jzpf
aeonf/
(3)

ac:wmudku ]&yfuGuf
opf} wJh/
&yfuGufopftwGuf yxr

OD;qHk; vdktyfcsufuawmh rlBudKeJY
rlvwef; ausmif;topf jzpfonf/
t"du aqmfMoolu usaemfwdkY rJ r
ay;cJhwJh &yfuGufvlBuD; topf
pufpuf rdk;ZufeJY tJvufpfwdkYjzpff
onf/ wufMuG olawGuvnf;
renf;vS/ udkjrwf[def;? rat;at;
rdk;? rOrm? udkrif;jrwf? udkatmif
atmif? udkatmifEdkif? roufrGefOD;?
rat;rGefeJY rarmfarmf wdkvdkY vlvHk;
awGU&olawG &Sdovdk rxifr&Sm;eJY
vdktyfwJh ae&m 0ifulMuolawG
vnf; rsm;vSonf/

awmifay: a'ordkY ausmuf
cJeJY ajrom; wif;Murf;jzpfaewJY
ae&mudk nDatmif nSd,l&wJh tvkyf
u tvGef yifyef; vGef;vSonf/ odkY
aomf tarmajy t&nf trsKd;rsKd;udk
&yfuGufol? &yfuGufom; topf
pufpufawGu ulMuonf/

UNHCR ESihf ZOA
tzGJUtpnf; tygt0if wOD;csif; t
vSL&Sifrsm;eJY &yfuGufxJu vkyftm;
tvSL&Sifrsm; aumif;rIeJY ausmif;
zGifh&moDtrD ausmif;uav; w
aqmifawmh jzpfvmonf/ topf
pufpuf &yfuGufynma&;aumfrDwD
wGif ygaeavawmY usaemfonf
vnf; ausmif;q&m jzpfvm&awmh

onfaygY/ oif&dk;nTef;wrf; uawmY


jrefrmjynf oif&dk;jzpfonf/ jyKpk
aeqJ tjcm;aom oif&dk;awGu &kwf
w&uf tH0ifcGifus rjzpfao;/ bm
ompHk bmomjyefrI rNyD;ao;ay/

ausmif;q&m topfpuf
puf usaemfu tvGwfynm oif
wmrsKd;om oifay;cJhzl;ayr,fY pm
oifausmif;qefqef ausmif;q&m
vkyf&r,fqdkawmh apwem tm;udk;
eJY t&Jwdk; &awmhonf/ q&mjzpf
oifwef;vnf;
rwufzl;bll;?
teacher, trainer eJY facilitator
udk uGJuGJjym;jym; rod/

odkYaomf udpr&Sd ausmif;
om; tm;vHk;onfvnf; &Gmajy;?
tdrfypf? ppfab; 'ku trsKd;rsKd;Mum;
rSm ajy&if;vTm;&if; ynmudk wnf
wnfwHhwHh aoaocsmcsm oifcJhMu
zl;yHkr&/ 'gaMumifh udk,fht&yfeJY udk,fh
Zmwf tpyft[yf wnfhaeao;
onf/ ]&DzsL*sD tu,f'rpf ,D;,m;}
topfpufpuf vdkYyJ qdk&awmhrnf/
(4)

vkyfr,fhvkyf&awmY us
aemfu oli,fwef; twef;ydkif vkyf
&onf/ 'kuonfpcef;udk a&muf
vmwJh uav;awGu e,fpHk? vlpHk?
'kutzHkzHku vmMuwmqdkawmY
au*sD0rf;&,f? wl;&,f rcGJEdkif?
pmoifcef;uvnf; rvHkavmuf
avawmY tcef; wcef;xJrSmyJ ol
i,fwef;BuD; uAsm&Gwfvnf; twl
wl? oli,fwef;av; 0vHk; a&;vnf;
twlwlyif vkyf&awmhonf/

wdkYausmif;uAsm? reDu
av; vG,ftdwfvG,f? a&mifpHk abm
vH;k ?zd;k 0vH;k ?OD;Muufz?rr00xxu

pwJh aw;oGm;awGeJY rdk;vif;onf/


zwfpmtkyfxJu uAsmwifru
ausmif;aygif;pHku oifvmwJh olawG
u OD;aqmifqdkMu? &GwfMuvdkY wpf
wef;vHk; &aeNyDjzpfwJY uav; uAsm
awGvnf;ygonf/

wcgwcg usaemfuwcef;
ausmfrSm &SdwJh 4 wef; tcef; zwfpm
oifaewkef; udk,fhtwef;rSm bmjzpf
aevJqdkwJh pdwfeJY oGm;oGm; acsmif;
&wmvnf; tarmyif/ wcgwav
ocsFmtwef;csdefq&mra&mufrvm
vdkY ESpfwef;cGNyD; oif&wJh tcgawG
vnf; &Sdwwfjyefonf/tJ'Dtcsdef
rsKd;rSm oif&w,f qdkwmxuf t
wef;apmifh &w,fajym&if ydkrSef
vdrfhrnf/

tJ'D tcsdefrSm tjcm;
twef;rSm oifae&wJh twGuf us
aemfh uav;awG twGufuawmh
]uav;wdkYa& &wmawG &Gwf
ayawmh} qdkwmrsKd; jzpfoGm;onf/
&GwfwmawG NyD;oGm;vdkY toH&yf
oGm;vQif tpu jyef&Gwfcdkif; vdkuf
onf/ 'kwd,tacguf &Gwfwm rqHk;
ao;cif tcsdefajymif; acgif;avmif;
xdk;rSmeJY uGufwdyif jzpfonf/ wcg
wavawmY a&;cdkif;&onf/ olwdkY
toHpmpmawGu ausmif;qif;cgeD;
av us,favmifvmav qdkawmY
&Gwfqdkjcif;udk wzufcef;u q&mu
usaemfhudk tHBudwfjyD; bkMunfh
Munfhwmudkvnf; cH& Edkifonf
r[kwfvm;/

wcgwav ausmif;tkyf
q&mrBuD;u ]r*Fvmyg q&m
q&mh om;orD;awG toHawG w,f
atmifMuw,faemf} vdkY rMumcP
a'gif'ifoH ay;vmNyDqdk&if? oHk;av;

&ufavmufuawmh yHkajymjcif; y&dk


*&rf 0if&onf/ q&majymvdkY 0 NyD
vm; qdk&ifawmh olwdkYxJu vdkvdk
vm;vm;ajymcsifoludk &Sm&onf/
zdk;ajymcsifav;awGxJu armifqef;
rif;xG#f wa,mufuawmh ajym&Hk
wifru vuf[ef? ajc[ef? Xmef?
rmef? toH? trlt,m pHkvSonf/ us
aemfyif olYqDu jyefNyD; twk,l&
onf/ wwef;vHk; Nidrfouf wdwf
qdwfaevdkuf? 0g;ueJ &,fvdkuf? ol
vkyfovdk trlt,m vdkufvkyf
vdkuf? toHjyKvdkufeJY olZmwfrSm
tm;vHk; arsm&onf/

rMumcif &ufydkif;rsm;rSm
awmh twef;xJrSm yHkajymcsifolawG
wdk;vmonf/ ab;tcef;u q&m
rsufESm jyHK;jyHK;&Tif&Tif awGYvm&onf?
q&mrBuD;u ]r*Fvmyg q&m? ae
aumif;w,faemf} vdkY jyefEIwfquf
wwf vmonf/

usaemfh uav;awGu
wu,fvnf; toHatmifMuonf/
q&m tvkyfrsm;vdkY 2 acgufuae 3

acguf&Gwfcdkif;? qdkcdkif;vQif olwdkYu


vnf; yxru yHkrSeftoH 'kwd,
tacgufusawmh enf;enf; ydkus,f
NyD; jrefvmonf/ wwd, tacguf
uawmY NydKifum;armif;yGJ MunfY&
ovdk jzpfwwfonf/twef;qif;
&if wckck vGwfvyfa&; &ayawmY
rnf.. qdkwJh todeJY wufwufMuGMuG
ydk vkyfwwfMuonf/

reuf rdk;vif;wmeJY ol wdkU
usaemfY tdrfa&SU a&mufaeNyD? ]q&m
ausmif;oGm;r,f} qdkwJY toHu
wa,mufajym&if
aemufw
a,mufu vdkufajymaeusrdkY ol wdkY
toHu yJhwifoHvdk xyfaeonf/
ausmif;oGm;zdkY usaemfhxuf 0D&d,
ydkaumif;wJh olwYdk aemufudk vdkuf&
wmtjrJyifjzpfonf/ NyD;awmh w
a,mufudk rkefYzdk;ay;? rkefY0,fauR;
&if usefwJY olawGuvnf; 'kuonf
ausmif;q&m qdkNyD; tm;remyg? ol
wdkYudkvnf; 0,fauR;cdkif;onf? rkefY
zdk; awmif;wwfonf/ vlBuD;awGvdk
axGvDumvD r&Sd? vdkcsifwmudk

157

&Sif;vif;wJY rufaqYcsf ay;wwf


onf/ ]Adkufqmw,f}
}em
w,f} ]tdrfjyefcsifw,f} pwJh 0gus
wnfaqmufyHkrsKd;awGyJ jzpfonf/
(5)

twef;xJrSm usm;rif;OD;
u enf;enf; vlaumifBuD;onf/
oli,fwef;udkyJ wufvmwm 2
Budrf 3 Budrf? [dkw0uf 'DwysufeJY
a'o rwl? ausmif;rwlyJ wufcJh
onf/ wu,fhudk a&TUajymif; ynm
a&; jzpfcJh&onf/

olu pmoifae&if; ab;
u oli,fcsif;udk ponf/ tpcH&
olu wdkifonf/ oluvnf; jyef
wdkifonf? tajzu 2 a,mufvHk; cHk
ay:wuf rwfwyf &yfcdkif;awmY
vufydkufvsufuae q&mtvpf
rSm xdkifaeoludk vSrf;ponf? xdkif
aeolawGxJuvnf; &yf&oludk
wkHYjyefawmh pwJholudk rwfwyf &yf
cdkif;&onf/ xyfrH wdk;vmwJY rwf
wyf&yfol tcsif;csif; pMujyefonf/
usaemfhBudrfvHk;onfum; pm;yGJcHkudk
&dkufvQif wjAef;jAef; toHxGuf&HkrS
ty tm;udk;r&ay/ 'Dawmh ]uJ
uav; tcGifhta&;awmh tm;em
w,fuGm eH&Hudk rsufESmrlNyD;
rwfwyf&yf vdkufyg} vdkYcdkif;vdkufrS
em;at;oGm;awmhonf/

[mrD'g qdkwJY rdef;uav;
u rsufpdrjrif/ pmudk vufeJY prf;
a&;cdkif;&onf/ usaemfhrSm wu,f
yif uefYulvufvSnfY q&m vkyf&
onf/ i,fi,fwkef;u q&mawGudk
owdw& jzpfvSonf/ [mrD'g
prf;NyD;? rSef;NyD;? &rf;NyD; a&;xm;wJh
0vHk;uav;rsm;u ydkydkYvufa&;vdk
158

r0dkif;aomfvnf; vSygonf/ ]orD;


pma&;xm;wm w,fvSygvm;} vdkY
ajym&if? usaemf&Sdr,f xif&wJhzuf
udk rSef;qjyD; oljyHK;jyHK;BuD; jyefMunfh
aewwfonf/

vufa&;vS pmtkyfrSm
trSwfjcpfvQif awmfwJholtwGuf
t&kyfyg qGJay;&wm tb,fq&m
rsm;u xGifvdkufonfrod/ usaemfh
rSm awmfwJhol yef;oD;yHkqdk&if r awmf
wJholrsm; twGufvnf; c&rf;oD;
avmufuawmh qGJay;&pjrJyif jzpf
onf/

trSwfjcpfaomtcg vl
BudKuf trsm;qHk;ESifh qGJ& tvG,ful
qHk;t&kyfu Mu,fyHkyif jzpfawmY
onf/ aMomf Mu,fyGifh qdkwmrsKd;u
awmufy? oefY&Sif;NyD; tjrifhqHk;rSm
wnfaewwfwm r[kwfygvm;/

ausmif;qif;
acgif;
avmif; xdk;aomfvnf; yHkqGJ trSwf
jcpfay;jcif; udprNyD;rcsif; olwdkY
rjyefMuay/ wcsKdUu ESpfcg jyefjyjyD;
trSwfjcpf? yHkqGJ cdkif;Muonf/
(6)

'kuonf pcef;xJ a&muf
NyD; wESpfausmf ESpfESpfumvrSm 'ku
awGvnf; ,Ofyg;NyD; ropfawmY/
bl;nTefY? z&HknGefY? a*g&cg;oD;tnGefY
awGvnf; EkNydKwkef;rSm cl;jzwf csuf
jyKwfvdkufMuonf/ 'kuonf &dum
a0wJhtzGJY wDbDbDpD uay;wJY
at;&Sm;rpf *sKHrIefYu aps;uGuf0if
bl;oD;aMumf jzpfvdkuf? 0ufpmjzpf
vdkuf/ a&mufump ay;&wJh txkyf
xrf;c &Spfq,f? w&m qdkwm 10? 20
yJ ay;&w,fqdkwm ckawmh odoGm;
Muonf/


AGufxJ vrf;avQmuf&if
cPcP vJvdkY tNydKif;NydKif; 0,fvdkuf
MuwJh wGwfyD zdeyfawGvnf; tdrf
atmufrSm ypfxm;MuNyD/ ZOA
tzGJYu ay;wJh ausmif;q&mvpmu
wa,mufudk bwf 800? q&m?
q&mr 8 a,mufpmudk 12 a,muf
cGJ ,l&wmvnf; ,Ofyg;? &ifESD;vm
onf/

&yfuGufxJ vrf;awGY&if
uav;awGu vufndK;wacsmif;
axmifNyD; ]r*Fvmyg q&m... wpf
bwf ay;yg} vdkY EIwfqufwwfMu
vdkY usaemfh emrnfonfvnf; ]q&m
wpfbwf} jzpfoGm;onf/

aomufcsifvdkY aomuf
vmcJhwJh t&ufudkvnf; uav;wdkY
q&mb0rSm jywfoGm;onf/ olwdkY
awGu reufapmapm usaemf rEdk;
ao;cif ausmif;oGm;zdkY vmvmNyD;
apmifY&if; tdrfay:rSm upm;aewwf
MuNyD/ a&mufcgp b,ftwef;rSm
xm;&rSef; rodvdkY pyg,f&S,f
uvyfpf qdkjyD; tcef;wcef; zGifhNyD;
xnfhvdkuf&wJh ausmif;om;BuD;?
i,f? vwf? ausmf awGvnf; wnf
wnfNidrfNidrf jzpfvmonf/

&yfuGuf ajrmufzufu
EGm;jcHae&mrSm abmvHk;uGif;? jcif;vHk;
uGif; jzpfvmonf/ iSg;xm;wJY 0dIuf
bkwf ydkif&Sifu cPjyef,loGm;wJY
aeYawGrSm usaemf&JU apwem
t*Fvdyfpm oifwef; rMumcP ydwf
&wmawGvnf; &dk;vmonf/awmif
ay:wuf rdI&Sm? jrpfcsKd;&if zkef;vdkif;
rdwJh ae&m &Sm&wmvnf; tarm/

wefaqmifwdkif rD;xGef;yGJ
awmfrSm jyZwf uMuonf/ &yfuGuf
xJu t&SnfqHk;eJY tajzmifhqHk;vrf;

udk
atmifqef;pkMunfvrf;vdkY
trnf ay;onf/ vrf;wavQmuf
vHk; umwGef; rD;ykH;av;awG qGJjyD;
umwGef;NydKifyGJ vkyfonf/ eH&Huyf
pmapmif NydKifyGJvkyfonf/ tJ'Dn
wnwnf;eJY tdrfwufrI 3 cgjzpf vdkY
aemufaeYrSm trsdK;orD;tzGJU zGJYjzpf
oGm;onf/

twlaewJh oli,fcsif;
uAsmq&m
opfaumif;tdrfu
]aMomf..'kuqdkwm ta0;uae
Munfhawmh vSw,f}wJU/
(7)

ausmif;a&SUu tvHwdkif
udkMunfh&if; ]EdkifiHrJh taMumif;wdkY?
olwdkYav;awG&JU tem*wfonf
wdkY} qdkNyD; BuD;BuD;us,fus,fawG
rpOf;pm;? rcsJUum;EdkifcifrSmbJ EdkifiH
ajymif;a&TU tajccs tpDpOfrsm;t&
wa,muf oGm;vdkuf? wokwf
xGufvdkufeJY olwdkY 33 a,mufvHk;
rdbawGeJY twlwl ygoGm;MuNyD/

ausmif;tkyf a':0if;rm?
ausmif;q&m? q&mrrsm; jzpfMuwJY
udkatmifEdkif? rat;rGef? udkrif;jrwf?
rjroEmrdk;? rat;&DaX;? roufrGef
OD; wdkYonfvnf; xdkuav;rsm;
enf;wl tvHwckck &Sd&m xGufcGm
oGm;jyD;aemuf q&m*sL;AvDxl;u
ausmif;ajymif;oGm;onf/ q&mr
a':Ormu rlBudKt&G,f uav;awGeJY
aeonf/ q&mr a':EkEku ausmif;
tkyftjzpf qufvuf wm0ef xrf;
aqmifonf/

usaemfu ausmif;q&m
vlxGuf? NrdKUwuf? t&ufjyefaomuf
jzpfvmonf/ uGefysLwm oifwef;
q&mvkyf&if;?
pum;0dkif;pHk&if

uav;awG taMumif; pm;jrHKU jyef


rnf/ olwdkYqDu avYvm oif,lcJh&
wmawG jyefpOf;pm;rnf/ wcgwcg
]olwdkYawG ckavmufqdk} qdkNyD;
olwdkY tem*wf taMumif;vnf;
rSef;q Munfhrdonf/

]rsufvHk;awG jyefjrif&NyD
q&m} vdkY [mrD'gu cGJpdwfcef;qDu
zkef;qufonf/ usm;rif;OD;u t
wef; ausmfjyD; *&dwfo&D;rSm wuf&
w,fwJh? vufa&;vSvS tjrJa&;
wwfwJh ydkydk wdkYu pD;yGm;a&; tqif
ajyonf pojzifh toD;oD; EdkifiH
&yfjcm; ta0;rS owif;pum;rsm;
wcsufwcsuf Mum;&onf/

5 ESpfausmf umvonf
raeYwaeYu ozG,f jrefqefvS
onf/ t&ifwkef;u 0g;wHwm;av;
u uGefu&pf wHwm;jzpfoGm;jyD/
xdk;xdk;axmifaxmif wDADGtifwif
emwdkifawGtpm; aub,fwDADGBudK;
wdkYu oG,fwef; ae&m,lvsuf &Sd
vmonf/ aumfzD ra&mif;wJY
tifwmeufuaz;rSm ]zkef;ydkufqH
xnfhonf} qdkaom qdkif;bkwf uyf
xm;onf/ ]qHyifudkufonf}qdk
aom qHoqdkifab;u rkefY[if;cg;
u pm;aumif;onf[k emrnfBuD;
vmonf/ &yfuGufxJu armifaxG;
u pum;ajympuf wum;um; vkyf
&if; 'kuonf vlopfawG "gwfyHk
&dkufwmeJY olrSm tvkyfrsm;wJh
taMumif; cPcP ajymae&if;
ab;zufvSnfhNyD; ]bm*Pef; xGuf
oGm;vJ} vdkY ar;ae wwfjyefonf/

2011 ynmoifESpfrSm
ZOA tzGJYrS ausmif;q&m vpm
wvvQif tar&duef 10 a':vmeJY
nDrQwJY bwfaiG 300 cefYom ay;

awmhrnf/
&yfuGufausmif;rdkY
ausmif;om;OD;a& enf;aomfvnf;
bmom&yfoif q&mu 7 OD; &Sdonf/
ausmif;om;awGu tjcm;&yfuGuf
ausmif;rSm oGm;NyD;wufa&muf zdkY
uvnf; a0;aeonf? teD;qHk;
ausmif;uvnf;
wdkif;&if;om;
trsm;pk jzpfonfhtwGuf oifcef;pm
vdkuf&mrSm tqifrajywJh twGuf
&SdpkrJhpk wckwnf;aom &yfuGuf
ausmif;rSmyJ? wa&GUwa&GU pmtHMu?
pmoifMueJY wa&GUa&GU ausmif;NyD;Mu
&ayawmYrnf/

odkYaomf... 'kuonf pcef;
xJu ausmif;a&SU tvHawmfonf
t&iftwdkif;yJ NidrfNidrf oufouf&Sd
aeqJjzpfonf/ pmoifcef; eH&H&Sd
atbDpD'DESifh &kyfyHk um;csyfawGu
zkefwufaeonf/
tpdrf;a&mif
pmoifcHkwdkYonfvnf; a&muf&Sdvm
rnfh ]tem*wf topf&Sdonf} [k
uifyGef;wyfcH&aom olwdkYtwGuf
at;wdat;puf? wdwfwdwf qdwf
qdwfeJY rdk;puf? rdk;aygufawG atmuf
rSm apmifharQmfaeonf/

oif&dk;nTef;wrf; 0g;0g;
wm;wm;av;eJY tHkYrIdif;rdIif; ausmif;
uav;qDu ]q&m? q&mrrsm;
twGufom} vdkY a&;xm;wJY ausmif;
tdrfomonfvnf; t&iftwdkif;yif
jzpfonf/oli,fwef; tcef;a&SUudk
jzwfawmh usaemfb,fvdkyJ jyifay;?
jyifay; wdkif;&ifom;oH 0J0Jav;awG
eJY qdkNrJwdkif; qdkaeus aw;uAsmoH
udk em;xJ Mum;rdvmonf/

]aecsnfrSm apG&nf
avmif; igwdkY pmoifausmif;}
tdk;a0rsdK;
159

;
f
i
m
s
u
a
;
k
H
q

;
f
i
m
u
a
t

NrdKU&JU
taumif ; qH k ;
ausmif;vdkY emrnf
ausmfMum;wJh ausmif;
wausmif;rSm uav;i,f
av; wpfa,muf ausmif;wufcGifh
&oGm;ygw,f/ 'gaMumifh ausmif;zGifhp
eHeufcif;rSm olYtbdk;u ajr;av;&JU vufudk qGJ
NyD; ausmif;oGm; ydkYygw,f/ upm;uGif;xJudk tbdk;
tdkeJY ajr;av; a&mufoGm;awmh olwdkY ajr;tbdk; ESpf
a,muf teD;rSm uav;awG 0ef;&Hvmw,f/
160


]b,favmuf &,fp&m
aumif;wJh tbdk;tdkMuD;vJ}uav;
wpfa,mufu atmf[pfNyD; avSmif
ajymifvdkufw,f/

]a[haumif? zufwD;}
aemufuav; wa,mufu xyf
atmfjyefw,f/

upm;uGif;xJrSm &SdwJh u
av;awG[m ajr;tbdk; ESpfa,muf
udk avSmifajymif&if; ckefayguf aeMu
w,f/ rMumygbl;/ acgif;avmif;oH
vnf; Mum;a&m? uav;awGtm;vHk;
pmoifcef; &Sd&m udk ajy;Mu awmhwm
yJ/

tbdk;tdku ajr;av;&JU
vufudk wif;wif; usyfusyf qkyf
udkif xm;NyD;? ausmif;jyifudk ac:xGuf
vmw,f/

]aumif;vdkufwm? ausmif;
roGm;&awmhbl;} ajr;av;u 0rf;
omtm;& ajymw,f/

]ausmif;oGm;&rSmyg? 'gay
r,fh 'Dausmif;awmh r[kwfbl;}

tbdk;tdku jyefajym vdkuf
w,f/ NyD;awmh...

]ajr;av;wuf & r,f h
ausmif;udk tbdk;udk,fwdkif &Smr,f}

tbdk;tdku qufajym
vdkufNyD;? ajr;av;udk tdrfjyef ac:
oGm;w,f/ tdrfa&mufawmh ajr;
av;&JU tzGm;udk uav; xdef;cdkif;NyD;?
tbdk;tdku ausmif;&SmyHkawmf zGifh
awmhw,f/

ausmif ; wausmif ; ud k
awGYwdkif; upm;uGif;xJ udkoGm;NyD;?
uav;awG upm; qif;vmr,fh
tcsdefudk apmifhqdkif;w,f/ wcsKUd
ausmif;awGrSm uav;awGu tbdk;
tdkudk vHk;0 *&krpdkufMubl;/ wcsKdU

ausmif;awG usawmh uav;awGu


tbdk;tdkudk avSmifajymif &,farm
Mu w,f/ 'DvdkawGYMuHK&wJh tcgwdkif;
tbdk;tdk[m 0rf;enf;pGmeJY tdrfudk
jyefoGm;wwfw,f/

'DvdkeJY wpfaeYrSmawmh
ausmif;ao;ao;av; wck&JU upm;
uGif;av;xJudk tbdk;tdk a&muf
oGm;w,f/ tbdk;tdku jcHpnf;&dk;rSm
csnfheJY armyef;[efeJY rSDae vdkuf
w,f/ acgif;avmif;xdk;oH xGufvm
awmh uav;awGu upm;uGif;xJ
udk tajy;tvTm; a&mufvmygav
a&m/

]tbdk;? aeaumif;&JUvm;/
a&wcGuf ,lvm ay;&rvm;} toH
wpfoHu xGufay:vmw,f/

]]
tazu pmzwf
wwfwmvJ
r[kwfbl;/
taumif;qHk;ausmif;eJY
q&mudk
&SmawGYw,fvdkY
b,fvdk odovJ/

}}


]upm;uGif;xJrSm cHkwef;
&Snfav; &Sdw,f/ vmxdkifygvm;}
aemufxyf toHwpfoHu xGufay:
vmw,f/

rMumcifrSmyJ q&m wpf
a,muf upm;uGif;xJudk a&mufvm
w,f/ tbkd;tdku q&mhudk EIwf
qufvdkufNyD; ]ajr;av;twGuf
taumif;qHk; ausmif;udk &SmawGYNyD}
vdkYajymvdkufw,f/

]tbdk;rSm;aejyD/ uRef
awmfwdkY ausmif;u taumif;qHk;
ausmif; r[kwfygbl;/ tvGef ao;
i,fwJh ausmif;av; wpfausmif;
yg}

q&mhpum;udk tbdk;tdk
u jyefNyD; rjiif;awmhygbl;/ ajr;
av;udk ausmif;tyfzdkY ta&;udk
q&meJY pDpOfNyD;? jyefxGufvmw,f/

naecif;rSm uav;&JU
taru tbdk;tdkudk ajymw,f/

]taz? tazu pmzwf
wwfwmvJ r[kwfbl;/ taumif;
qHk;ausmif;eJY q&mudk &SmawGYw,f
vdkY b,fvdk odovJ}tbdk;tdk jyef
ajzvdkufwmu]q&mwa,muf&JU
t&nftcsif;udk ausmif;om;awGeJY
tuJjzwf&w,f}
cifrrrsdK; (14? 4? 2011)
rl&if;pma&;ol- A.Lopatina
and M.Skrebtsova
(Wise Short Tales)

161

162

(1)

yef;csDeJY ajym&if tvGif
taEG;uav;ygyJ/

yef ; azsmh a &mif r sm;rsm;?
teuf rQifrQifvsm;vsm;av; wpfck
vGifhvmw,f/ pG,fawmf &GufawG
tyGifhawGvJ vIyfaew,f/ Moum
o avmuBuD; touf0ifaeykHaygY/
pG,fawmf&JU teYH wpfpkHwpf&mudk
awmh trSwfrxifcJh/ oeyfcg;eHYeJY
rdwfuyf teHYav; a&maxG;aewm
udkawmh tH0SufxJrSm ckxd qJGxkwf
MunfhvdkY &atmif pJGaeao;r,f
xif&JU/


jzLjzLyg;yg; yef;Eka&mifr
av;u 'Dvdk ajymcJhw,fxif& ...


]&SifvdkcsifwJh csufaumh
0wKawGu pmMunfhwkdufxJrSm ukef
NyD/ 'gaemufqkH;yJ? a&mh,lav}


]vyfzftifef'uf (love
And Death) &kyf&SiftwGuf aus;Zl;
wifygw,f/ aemufqkH; Zmwfodrf;
cef;udk tBudKufqkH;yJ/ olcspfwJh
aumifrav;&JU cspfol? olYudk &efvdk
wJh olY oli,fcsif; aqG;aewmudk
rdk;&GmxJrSm xD;rdk;ay;wJh tcef;av/
*syefawGu enf;enf; tvSBudKuf
vGef;w,fawmh xifw,f/ wif;epf
abmvkH;toHav;eJY t&kyfrygbJ
r&dSawmhwJh aumifrav;udk jrif
atmif &dkufwwfwm odyfxdwmyJ/}


]atmf ta&;BuD;wmu
'DaeY twef; tm;ayrJh &Sifhudk jiif;&
OD;r,f/ Adokum Xmeu a'gufwm

awGeJY q&mBuD; A*sDatmifpkd; warh


warm avypfwm ab;u oGm;
em;axmifp&m &dSvkdYav}

wcsdefrSm
rIdif;&mjynfh
ausmif;om;qkd;awGvdkY orkwfcH&rJh
tzJGYawG atmifodyHqdkifxJrSm xdkif
aewmudkvnf; EIwfrqufjzpfcJh/
ae0ef;ESif;qDudkvnf; EIwfrquf
jzpfcJh/ 'Dzufxdyf aEG;at;qdkifrSm
usefaecJhwJh yef;Eka&mif yg;yg;av;
ukdvnf; EIwfrqufjzpfcJh/

pG,fawmfyif? pG,fawmf
yGifhawGudkvJ EIwfrquf jzpfcJhvdkY
xif&JU? pG,fawmf&eHYawGudk arhavsmh
wwfaeygNyD/
(2)

bJGYESif;obifcef;r tem;
rSm ynma&;0efBuD; &kyftavmif;
oPmef puLacgif;wvm;BuD; rD;
avmifaew,f/ vufckyfoHawG
auR;aMumfoHawG Mum;rSm oHpOf
ra0cJGwwfwJh csKdcsKdjrjr vGifvGifEJGYEJGY
av;wpfck tem;udk a0hvmw,f/


]wHjrufpnf; t&kd;ay:rSm
oydwfBuD;arSmufNyD; udkifxm;wm
&Sifholi,fcsif; r[kwfvm;}


]&SifhudkMunfh&wm ttdyf
tpm;aum rSef&JUvm;? ydefvdkufwm?
tom;ta&awGuvJ jzLazsmhaeNyD}

]bJGYESif;obif cef;rBuD;
udk odrf;xm;Muwmvm;? [ifhtif;
rvdkufawmhygbl;? bJGYr,lyJ tJ'D
txJBuD;udk r0ifcsifao;ygbl;/}

]&Sifhaemifa&;udk *&krpkduf
&ifawmif
usef;rma&;udkawmh
*&kpkdufyguG,f}


*DweJYajym&if oHpOfawG
jrefae jrifhaeayr,fh EJGYaejyefw,f/
(3)

odef;eJYoef;eJY csDwJh vl
yifv,fBuD; /rkefwkdif;wrQ aoewf
oHawG/ ausmufaqmif rm;rm;
rwfrwfBuD;awGvkd pdwf"mwf wcsKdU/
oJrIefYawGvdk wppD aMuysuf vGifh
arsmoGm;aom b0rsm;/ reufjzef
udkrodaom 'ersm;/

olr rsuf&nfprsm;eJY EIwf
qufcJhygw,f/

trSwfw& vnfwkdifay:
u vnfqJGav; jzKwfay;cJhygw,f/

wkHYjyefp&mqdk aumuf
,lxm;aom usnfqeftcGHrsm;om
vG,ftdwfxJrSm jynhfarmuf aecJh
&m/

yef;ykeJY ajym&if xGif;cs
vdkufaom tvSw&m;/
(4)

w&Ha&mtcgu ESpfOD;
oabmwl csKyfqdkcJhaom trnf
emr? ydawmufvrf;/ ESpfvkdzG,f
ta&miftqif;? teYHt&omawGeJY
jynfhpkHcJhaomvrf; wvrf;vkH;yef;
awG cif;xm; cJhzl;aomvrf; q,fhig;
yJ&nf a&Ta&mif ydawmufyGifhzwf
awGay:rSm zdeyfeJY eif;&rSm tm;emvkdY
wJh? zdeyfav; cRwfudkifNyD; rdarG;wkdif;
avQmufaewJh ajcaxmufav;udk
MunfhcJh&wmvnf; vScJhw,f/ jzLEk
aewJh zaemifhuav; zdeif;vdkufwJh
tcg eDjref; oGm;cJhwmvnf; vScJh
w,f/

]ta0; ... ta0; ...
tawG;e,fus,f ... taqG;o,fudk
163

wa,mufwnf;yguG,f}

ua0 tqdkonfBuD; rm
rmat; &JU ]ydawmufvrf;} oDcsif;udk
ydawmufvrf;xJrSm avQmufae&if;
owd& aeqJrSm um;av;wpfpD;
ajz;ajz;av;av; eHab;rSm vm&yf
w,f/

wifxm;wJhrSeu
f kdcsw,f/
wHcg;udk zGifhw,f/ t&ifqkH; ajc
axmufwpfzufu pqif;w,f/ ck
xdzaemifhav; jzLEk eDjref;aeqJ/
udk,ftav;csdefuawmh uDvdk 70
ausmfavmufaeNyD/ jzLjzLyg;yg;av;
r[kwfawmh/ rjrifbl;wJh rsufrSef
atmufu jrifbl;wJh rsuf0ef;awG
uawmh Munfvif at;jr aeqJygyJ/
tHMoxdckdufrIeJY &ifhusufwnfNidrfrI
e&DrSefrSef pum;oHwcsKdU tHus
vmygw,f/


]&Sif &dSaeao;w,faemf}

]vlwa,muf 'Davmuf
ESpfawGtMumBuD; tcef;usOf;av;
xJrSm qdk;qdk;0g;0g; tajctaeBuD;eJY
b,fvkdrsm; touf&Sif aeEkdifcJhwm
vJ[if}

]csufaumh&JU
tESpf
ESpfq,fxJuvdk aecJhwmvm;}

]usr Armjynfudk ESpf
wkdif; vmvnfw,f}

]tck 'Dvrf;xJukd a&muf
jzpfwmuvJ om;eJY orD;udk Arm
jynfu bJGYav; wpfckvnf; &xm;
apcsifvkdY/ ta0;oifXmeudk oGm;
rvkdYav}

]&Sif ajymcJhzl;wmyJav?
vl[m udk,fhukd,fudk odzdkY ta&;BuD;
qkH;qdk/ tck &Sifhudk,f &Sifaum jyef
Munfhjzpf&JUvm;/ od&JUvm;/ }
164

pG,fawmfyif?
pG,fawmf yGifhawGudkvJ
EIwfrquf jzpfcJhvdkY xif&JU?
pG,fawmf&eHYawGudk
arhavsmh wwfaeygNyD/


]rjzpfygbl;? &Sifudk 'D
twkdif;xm;vkdYawmh rjzpfawmhyg
bl;/}

]usr pum;udk b,fwkef;
urS &Sifrjiif;cJhbl;/ b,fwkef;urS
vnf; usr aeapcsifovdk raecJh
bl;/ 'Dwcgawmh em;axmifyguG,f/
woufrSm wBudrfyJ jzpfjzpf em;
axmifay;yg/}

]usr tdrfudk vdkufcJhyg/
usr trsKd;om;u t*Fvef [mav
vrf;rSm txl;uk qdkawmh 'DEkdifiHrSm
vnf; olYrdwfaqGawG trsm;BuD;
&dSygw,f/}

]aemufNyD; usr tdrfu
udk,fwkdif 'DZdkif; xkwfxm;wm qdk
awmh &SifBudKufwJh w0uf twGif;
[if;vif;cGif zJGYpnf;rIvnf; yg
w,f/}

]usrwkYd jyefoGm;awmh
vnf; at;at;aq;aq; tem;
,l&if; &Sihfwb0vkH; ay;NyD; vlawG
udk b,fvkd cspfcJhwJh taMumif;

pmawG a&;aygY/ usr &Sifhpum;ajy


awGudk BudKufygw,f/ usrudk ay;
cJhwJh ay;pmawGu tp &Sifa&;cJhorQ
pum;ajyawGukd usr pJGvrf; cJh&wm
yg/}

um;xJ a&mufawmh vuf
eufcs vkduf&ygw,f/

b0wpfckvkH; rSDcs vkduf&
ygw,f/

arT;&DwJh &eHYav;u tp
ydawmufyef;eHYvm;? jynfolydkif
acwf rOL 23 a&arT;eHYvm;? yg&DNrdKU&JU
naecif; &eHYvm;? cJGjcm;EkdifpGrf; r&dS
a wmh/

AdokumeJY ajym&if vlawG
[m *lawGxJrSm raeMuawmhyg
bl;av/
(5)

ydawmufyifav;eJY pG,f
awmfyifav;&JU t&dyfrSm tkwf*lav;
wpfck/

yifv,furf;pyf vIdif;
'Pfav'PfcH ausmufaqmifawG
vdk 'DZkdif; Murf;&S&S/ ouf&ifh *0H
ausmuf teD&ifh&ifh ay:rSm *&efEkduf
ESrf;zufausmuf rJrJeufeuf/

ausmufom;Murf;Murf;
ay:rSm xGif;xm;wJh pmvkH;awGu
awmh ...


74? 76? 88? 98? 2007/


tEkynmeJY ajym&if ao
jcif;w&m; onfyifvQif vSy wwfyg
onf/ /
aeEG,f
(11? Zlvkdif? 2011)

f
u
m
,
a
f
p ]urmraMu Armajy? 'dkYbdk;bGm;
w
;
f
i
s
c
f
,
i
l
o
tarGppf rdYk cspfjrwfEdk;ay... jynfaxmifpkudk
u
g
wc
toufay;vdkY 'dkY umuG,frav...} reuf
baumif;

udk;em&D xdk;NyD;wmeJY wNydKifeuf ausmif;


wuf acgif;avmif;oHudk pwif Mum;&NyD/
tJ'Daemuf EdkifiHawmf oDcsif; oHNydKif oDqdk
oHu tru (13) ausmif; cef;raqmif
uae [def;NyD; xGufvmonf/ 'D&yfuGufxJ
rSmu tckvdk ausmif; zGifhwJh &ufawGqdk&if
ausmif;om;awG&JU upm;oH? pmtHoHawG eJY
qlnH aeavh&Sdonf/

165

ausmif;av;u
truausmif;qdkawmh cyfao;ao;
&,f/ ausmif;&JU teD;tem; ywf0ef;
usifrSm&SdwJh rdom;pkawGuyJ 'D
ausmif;av;rSm olwdkY om;orD;awG
udk vmxm;Mu w,f/ om ref tajccH
vlwef;pm;awG vufvkyf vufpm;
rdom;pkawGaexdkifwJh&yfuGufxJrSm
&SdwJh ausmif;qdkawmh ausmif;eJY
tdrfawGeJYu yHkoPmef odyfNyD; ruGm
jcm;vSbl;/ tdrfawGuvnf; cyfpdyf
pdyf? cyfao;ao;/ ausmif;uvnf;
cyfao;ao;&,f/ ausmif;wuf
acgif;avmif;udkawmh ausmif;tkyf
q&mrBuD;u ausmif;a&SU &yfNyD; vIyf
wm/ yg;pyfeJY atmfac:wJh tcgvnf;
atmfac:aygU/ atmfac:vdkY r&wJh
taumifqdk&ifawmh BudrfvHk;pm
rdzdkYom jyifayawmh/

q&mrav;a,muf?
q&mwpfa,mufeJY zGJYpnf;xm;wJh
ausmif;aqmifav;u 'D&yfuGufxJ
rSm &SdwJh rdom;pkawG twGufu awmh
olwdkY om;orD;awG&JU tem*wf
tdrfrufawGudk zefwD; ay;r,fh
&JwdkufBuD;aygY/

ausmif;a&SUrSmu a&cJ
acsmif;qdkif? iHk;OjyKwf? MuufOjyKwf
qdkifeJY qD;oD;qdkifawGu ausmif;udk
um&H xm;Muw,f/ wcgw&H
ausmif;wuf acgif;avmif;oHeJY a&cJ
acsmif;qdkifu acgif;avmif;oHu
a&mae wwfao;w,f/

ausmif;wufNyD qdk&if
yxrqHk; EdkifiHawmf oDcsif;udk qdk&
wmyJ/ ausmif;cef;rBuD;xJrSmu
twef;vdkuf? twef;vdkuf tkyfpk
cGJNyD; xdkfifMu&w,f/ tcef;qdkwm
awmh b,f&SdrvJ/
166


ckepfESpf? &Spfepf t&G,f
aumifav;awG? aumifrav;awG
rwfwyf&yf? vufydkufNyD; ,drf;xdk;
,kdifxdk;eJY rnDrnm qdkaewmudk
q&mrBudrfvHk;u acgif;ay:udk rMum
cP 0Jay; ae&w,f/

av;wef ; ausmif ; ol
ausmif;om; ta,muf 50 avmuf
&SdwJh twef;rSm wlnDwm wpfcku
a,mufsm;av;a&m rdef;uav;yg
oeyfcg; yg;uGufudk 0dkif;NyD; xlydef;
aeatmif vdrf;xm; Muw,f/
ausmif;om; rdbawG tdrfrSm oeyf
cg;yifawG udk,fpD pdkufxm;Mu
ovm; rodbl;/

oeyfcg; yg;uGuf xlxl?
ausmif;pdrf; abmif;bDwdku aqmh
vGef;vdkY tv,facgifu csKyf&kd; NyJ
wmudk tyfcsnf tjzLa&mifeJY yifhul
,ufovdk jyefcsKyfxm;NyD; EdkifiH awmf
oDcsif;udk rsufvHk; pHkrSdwf atmfqdk
um ab;u ausmif;om;awGeJY

avmif;upm;pdwf
oefvSaom
baumif;u
usefaeaom ZD;jym;
ESpfjym;udk
tmomirf;irf;
vSrf;Munfhvsuf ...

ycHk;csif; NydKifwdkufaewJh aumifav;


wpfa,muf q&mr&JU Budrfawmf
acgif;ay: jAKef;ueJ usvmawmUrS
wnfhwnfhrwfrwf
jyefjzpfvm
w,f/

]baumif;
aumif;
aumif; &yfNyD; qdkprf;}

atmfoHeJYtwl q&mr
rsufvHk;u ykpGefrsufvHk;vdk jyL;NyD;
xGufvmw,f/ BudrfvHk;uvnf;
avxJrSm ydwHk;awG atmfovdk w&TD;
&TD;eJY jrnfvmawmhrS EdkifiHawmf
oDcsif;qdkoHu ydkus,fvmNyD; vIyf
&rf;aewJh cEmudk,fawG wnfh wnfh
rwfrwfeJY jyefNidrf vmawmhw,f/
t&kduf cHvdkuf&wJh baumif;u
awmh tJ'Dreuf apmapmpD;pD; aAsm
wD; cHvdkuf&wJhtwGuf idkrJhrJheJY usef
cJh&onf/ ESyfrnpfyJ w&IHU &IHU vkyfvGef;
vdkY ESyfawGu ESmacgif;ayguf0rSm
touf&IwmeJY twl xGufvmvdkuf
0ifoGm;vdkufeJY rsufvSnfhjyovdk?
uvlovdk jrLovdk vkyfaewJh xGuf
vkxGufcif ESyfawGudk vufzrdk;eJY
trD wcsuf qGJokwfvdkufonf/

]... tusdK;udk nDnmpGm
'dkYwawG xrf;aqmifygpdkYav 'dkYwm0efaMu...}

EdkifiHawmf
oDcsif;udk
uarsmuaom tqHk;owfvdkufNyD;
ta&SUrSm &yfaewJh q&mr rsufESmudk
wcsuf vSrf;Munfhvdkufonf/

vG,ftdyf topfuav;
udk ycHk;apmif; vG,fxm;aom aumif
av;wpfa,muf tcef;a&SUwGif cyf&GHU
&GHU av; ay:vmrS q&mr tm&kHonf
xdkaumifav;tay: a&mufoGm;
onf/ zdeyfudk vufwzufu udkif
vsuf usefvufwzufu vufndK;

wpfacsmif; axmifum tcef;xJodkY


0ifcGifh awmif;aeaom ndKarSmif
arSmif tom;t&nfESifh aumif
av;udk tm;vHk;u pl;prf;aom
rsufvHk;rsm;ESifh 0dkif;MunfhMuonf/
aocsmonf? ausmif;om; topf
wpfa,muf baumif;wdkY twef;
xJodkY a&mufvm awmhrnf/
baumif;wdkY oli,fcsif; tkyfpk
upm;p&m taz:wpfa,muf wdk;
vmawmhrnf[laom todESifh pdwf
vIyf&Sm;pGm tcsif;csif; tcsufjyMu
onf/ rdef;uav; tkyfpkawGu
vnf; bmawG ajymaeMuonfrod
wD;wdk;wD;wdk;ESifh yGpdyGpd toHawGu
[dkwpfp 'Dwpfp xGufvmjyefonf/
twef;ydkif q&mruawmh xkdwD;wdk;
qlnHoHawGudk tm&kH rpdkuftm;/

]ta&SUudk vmcJh} [k q&m
rac:oHeJY twl ausmif;om;opf
uav; aMumuf&GHpGmESifh ta&SU
a&mufoGm;onf/


baumif; xdkif&onfh cHk
wef;onf ta&SUqHk;rSqdkvQif ig;wef;
ajrmuf cHkwef;/ xdkif&awmh ygau;
cif;xm;aom Murf;jyifay: av;
a,mufwpfwef;/
ausmif;ol
ausmif;om; tm;vHk; ausmif;ay:
wGif zdeyfpD;cGifh r&Sd/ ausmif;ay:
wufvQif zdeyfcRwfNyD; udk,fhzdeyf
udk,f udkif wuf&onf/ pma&;
onfh cHkwef;atmufwGif zdeyfESifh
vG,ftdyfudk pDum xm;&onf/
ausmif;qif;csdef eD;NyDqdkvQif udk,fh
zdeyfudk rsufajcrjywf MunfhzdkYom
jyifaya&mh/ odkYr[kwfvQif udk,fh
zdeyfonf &Hzef&Hcg trdIufawmif;
xJodkYa&mufaewwfovdk?ta&SUqHk;

rS zdeyfonf taemufqHk;wef;odkY
a&mufaewwfNyD; taemufqHk;
wef;rS zdeyfonf ta&SUqHk;odkY a&muf
aewwfonf/ wcgw&H rdef;uav;
rsm;\ zdeyfrsm;onfyif a,mufsm;
av; twef;buf a&mufaewwf
onf/ zdeyfaysmufonfh rdefuav;
rsm; crsmrSm idkrJh idkrJh/

baumif;\ zdeyfonf
tNrJwrf; aMu;rsm; txyfvdkuf uyf
aewwfonfh &mbmzdeyf/ txl;
ojzifh ajcrESifh ajczaemifh ae&mrsm;
u aMu;txlqHk;/ xdkaMu;rsm;u
oHjym;ESifh &Hzef&Hcg wdkufcsrS uGmoGm;
wwfonf/ baumif; xdkifonfh
twef;onf oHk;a,mufom xdkif
aeonfhtwGuf vlopfaumifav;
xdkae&modkY vmxdkifvdrfhrnf/ urm
raMu qdkNyD;oGm;aomfvnf; q&mr
u rxdkifcdkif; ao;onfhtwGuf tm;
vHk;u rwfwwf &yfvsufyif/
ausmif;om;rsm; tm&kHu q&mr
ab;wGif &yfaeaom ausmif;om;

topfay: a&mufaecdkuf baumif;


\ tm&kHu ab;u oli,fcsif;\
zdeyfudk taemufodkY uefxkwfEkdif&ef
twGuf ajcaxmuf wzufu
wjznf;jznf;ESifh zdeyfudk qGJ,lvsuf
&Sdonf/

]baumif;}q&mr atmf
oHaMumifh baumif; wpfudk,fvHk;
qwfueJ wkefoGm;onf/ 'Dreuf
ausmif;oifcef;pm rp ao;cif
baumif; emrnfudk q&mru ESpfcg
ac: NyD;oGm;NyD/

igawmh tajctae r
aumif;awmhbl; todjzifh taemuf
wef;u oli,fcsif;qD uefxkwf&ef
toifh jzpfaeaom ajcaxmufudk
tomuav; jyef&kyfum vufydkuf
vsuf q&mrqDodkY rsufESmi,fpGm
jzifh vSrf;Munfhvdkufonf/ rdrd
rsufESmay; i,fi,fav;udk q&mr
rsm; oem;oGm;avrvm;/ ,kwfpG
tqHk; &kdufrnf[k MuH&G,fxm;onfh
q&mr oem;oGm;um &kdufrnfh
tMuH vufavsmh oGm;avrvm;/

]ausmif;om;opfudk eifh
ab;rSm xkdifyap/}

awmfygao;&JU/ q&mru
&kdufzdkY ac:wmrS r[kwfbJ/

][kwfuJh q&mr} tusifh
&aeNyD;aom wkHYjyefoHjzifh vsifjref
pGm wkHYjyefum ausmif;om;opfqDodkY
tjyHK;jzifh vSrf;Munfhvdkufonf/

odkYjzifh ausmif;om;
opf wpfa,muf baumif;ab;odkY
ukwfukwfuav; a&muf&Sd vmyg
awmhonf/

ol\ zdeyfESifh vG,ftdyf
xm;Edkif&ef cHkatmufrS rdrd\ vG,f
tdyfESifh zdeyfudk ab;odkY wGef;ydkYay;
167

um zdeyfatmufrS oJrsm;udk vuf


jzifh cgxkwfvsuf ...

]rif; bmvdkY aemufusae
wmvJ} [k baumif;\ tNrJpyfpk
wwfaom obm0u tvdkt
avsmuf xGufvmygonf/

]igh tb avSxGufwm
aemufusvdkY}

]rif;u jrpfqdyf [dkbuf
urf;u vmwmvm;}

]at;}

]rif;u avSeJY ul;NyD;
ausmif; vmwufw,f}

tHMopGm aumufcsuf csrI
ESifhtwl baumif; \ pdwf0ifpm;rI
wjznf;jznf;t&SdefwufvmcJhonf/
us,fjyefYvSaom jrpfa&jyifudk avS
jzifhjzwful;vsuf olYwdkY&yfuGuf pkwf
pkwfrS ausmif; ao;ao;av;udk
tm;BudK;rmefwuf ZGJjzifh ausmif;vm
wufaom oli,fcsif; topfudk
tjcm; oli,fcsif;rsm;uvnf; pdwf
0ifpm;pGm acgif;csif;qdkif vmMu
onf/ ol\ tom;ta&u tNrJ
aeavmif xm;onfxifh/ eufarSmif
vGef; eufjyma&mifyif oef;ae
awmhonf/ vufqpf vufayguf
rsm;u tjcm; ausmif;om;rsm;ESifh
rwl/ ydkrdk oefrmaeoa,mif/ ydkrdk
BuD;rm; aeoa,mif/ avSavSmf
onfh vufawGyJ[k baumif;
aumufcsuf cscJhonf/ ol\ vG,f
tdyfonf jym;uyfaeum tvGefqHk;
&SdrS Avmpmtkyf ESpftkyf/ yHkESdyfpm tkyf
yifygrnfh yHkray:/ olYzdeyfu wm,m
zdeyf/ baumif;zdeyfESifh uGmonfu
olYzdeyfwGif aMu;rsm; odyfNyD; uyfr
ae/ Munfh&wm ausmif;pwufonfh
aeYrdkYvdkY zdeyfrS aMu;rsm;udk cGmcs
168

xm;cJhonfxifh/ xdkYjyif ausmif;om;


topf\ ausmif;abmif;bD tpdrf;
a&mifu baumif; abmif;bDuJhodkY
csKy&f ;dk &mrsm;&Srd ae/t0wftpm;rsm;
u opfvGifonfh toGifoPmefudk
jyaeonf/

]rif;emrnf
b,fvdk
ac:vJ}

]........... ...........}

]upm;ausmif; qif;csdef
igwdkYeJY bk&m;ausmif;xJ vdkufcJh
rvm;}

]at;... vdkufcJhr,f}

]tckcsdef yk&pfawG t&rf;
xGufaeNyDuG}

ausmif;om;opf aumif
av;\ rsufvHk;u pdwf0ifpm;rIjzifh
ta&mifrsm; awmufvmonf/

]igYrSm ydkvdkum;awG &Sd
w,f} [k aumifav;u pwif qdk
avonf/

baumif;\ ydkvdkum;csyf
rsm;rSm raeYuyif q&mru tukef
odrf; oGm;onf/

xdkYaemuf ausmif;om;
opf aumifav;\ rsufvHk;u ZD;jym;
pm;aeaom baumif;ab;rS oli,f
csif; wpfa,mufqD a&mufoGm;um
]igudk ZD;jym; enf;enf;auR;prf;yg}
[k qdkum twef;ydkif q&mrqDu
wrwfzdk; oHk;jym;jzifh 0,fpm;&aom
ZD;jym;udk awmif;pm;avonf/

ZD;jym;ydkif&Sif ausmif;om;
u vufonf;av;jzifh ZD;jym;udk
qdwfum ausmif;om;opfudk BudKqdk
aomtm;jzifh auR;ygonf/ wGif
csufjcif; baumif; tygt0if tjcm;
oli,fcsif;rsm;\ vufrsm;vnf;
wef;pDjzefYvsuf ]igYudkvnf; enf;

enf;auR;OD;} qdkaom toHrsm;


tkef;qef vmygawmhonf/ odkY
jzifh wrwfzdk; oHk;jym;wef ZD;jym;onf
vufonf;av;jzifh qdwfumqdwf
um a0pk cGJay;&if; ZD;jym;trIefYrsm;
yif rusefatmif rsufawmif wcwf
twGif; wufwufpifatmif ukefyg
awmhonf/

xdkoli,fcsif;vnf; usef
aeao;onfh ZD;jym;ESpfjym;udk b
aumif; tygt0if awmif;pm;Mu
rnfh tiwform;rsm; &ef a&Smif&ef
tvdkYiSm pmtkyfMum;xJodkY tvsif
tjref nyfvdkuf&onf/

avmif;upm;pdwf oefvS
aom baumif;u usefaeaom
ZD;jym; ESpfjym;udk tmomirf;irf;
vSrf;Munfhvsuf ...

]aeYvnfMu&if ZD;jym;
aMu; pmtkyfvSefwrf; csrvm;} [k
taz:ndavNyD/

ZD;jym;aMu; pmtkyfvSef
onf qdkonfrSm ausmif;oifcef;pm
yHkESdyfpmtkyfudk cHkay:wGif csxm;um
rdrdpdwfwdkif;us us&m pmrsufESmudk
wpfBudrf vSefMunfh&ygonf/ xdkY
aemuf xdkpmrsufESm eHygwfudk aygif;
Munfhum wpfq,fxuf rausmf
aom aemufqHk; eHygwfudk ,lygonf/
oHknrS udk; txd jzpfEdkifum udk; onf
tBuD;qHk; eHygwfjzpfonf/


xdkpOfu pm;&aom ZD;jym;
onf tvGeftjypf uif;pifum
tvGef t&om &SdvGef;vSonf[k
xifrdygonf/
teEarwmjzifh
baumif;

You might also like