Professional Documents
Culture Documents
Maukkha - Educational Magazines - No.9
Maukkha - Educational Magazines - No.9
Maukkha
CONTENTS
No. 9 June 2012
uAsm 5
aeEG,f? ESif;cg;rdk;? MunfrsKd;? eD&Sm; (apwemausmif;)
umwGef; 9
140
13
uav;u@
88
uav; uAsm 21
tqdktrdefYrsm; (tdkifpwkdif;) 22
bDvf*dwf&JU tawGYtBuHK 22
vlom;&JU aumif;jrwfrI tE&m,f (7) yg; (*EDBuD;)
23
acwfopfoifykef;BuD;zwfpm 24
pwkwwef;ausmif;ol&JU ay;pm (a':pk) 25
vTwfcsvdkufyg (oufwefYcsKd) 26
urmBuD;udk jyefvnfzefwD;cJholrsm; 28
ynm&JU oabm 35
"gwfyHktufaq; 36
aqmif;yg;
jynfolYeDwd r&Sdoif&dk;? rwwfwdkif;jynf?
wifnTefY
ausmif;om;awG oabmwlwJh yifvHkpmcsKyfopf vSa&T
jynfya&muf jrefrmynmwwfrsm; tvdk&Sdonf armif&rm
ynma&;... ynma&;... ynma&;...
aZmfrif;
38
43
46
49
EdkifiHwum ynma&;owif; 52
ynma&;
151
2
ynma&; 49
ynma&;
rdefYcGef;ESihf aqG;aEG;yGJu@
a':atmifqef;pkMunf\ WEF rdefYcGef; (befaumuf)
60
jrefrmhynma&; ESD;aeSmzvS,fyGJ
(taomuazmifa';&Sif;ESihf MDGFocus) 65
20
ay;pmu@
roefpGrf;olrsm;ta&; pOf;pm;ay;yg 68
ynma&; tifwmAsL;
trdIufaumufuav;i,frsm; ynmoifMum;Ekdifa&;
xkdif;ynma&;tay: jrefrmq&mrESihf rGefausmif;ol&JU tjrif
70
72
114
80
84
86
88
tufaq;
105
tw
jrihfZH 92
Nidrf;csrf;a&; ausmufpm ol&d,rsKd; 94
usm;&SmazGcef; eD*sLvdkif 98
uav;b0u pcJhwJh ar;cGef;rsm;
nDZHvS
100
&yfuGufxJrSm 'DvdkyJ &Sdw,f wifnGefY 103
jrefrmESihf urmBuD;udk owddt&mESif onf;cHjcif;w&m; tyfESif;cJhol
(odkYr[kwf) a'gufwmatmifqef;pkMunf
jrwfyef;&Sif
109
vrif;BuD;&JU yk*voabm odef;Ekdif 105
126
43
twdkifyifcH t,f'Dwm
wm0efcH t,f'Dwm
t,f'Dwm
&Hk;tzGJY
aeEG,f
odef;Ekdif
a':vdIif? &Jjrifhausmf
EG,feD? rsKd;rsKd;
Staff Writers
cifav;i,f? vSa&T?
armifarmifoef;?
Webmaster
armupmvHk;'DZkdif;
kazu
rsufESmzHk;'DZdkif; nnt
pmtkyftjyiftqif
ol&defrif;?
twGif;yef;csD
xG#fatmif? aZvwf
jzefYcsda&; EG,feD? 'Dt,f
qufoG,f&ef
maukkha@gmail.com
www.maukkha.org
q&mtwwfynmu@
q&mESihf ynma&; cifESif;pdk; 114
123
126
usef;rma&;u@
uGefysLwmESihf oihfrsufvHk; om;Adkvf 130
odyHESihf enf;ynm
tGefvdkif;ay:rS ynm&wemodkufrsm; q&mnGefY
tdkifwDorm;jzpfcsif&if
udkbvdwf
acwfrD pmoifcef;rsm; xlaxmifa&; wifnGefY
132
138
140
0wKwdk
77
w&Ha&mtcgu ausmif;
armifudk 143
tdyfrufom;ayguf vlvm;ajrmuf&m
trfZufat147
'kwd, rdb vlAdkvf
151
wcgwkef;u uwdwpfck &SdcJhzl;owJhuG,f
Z,Ekdif 157
143
92
4
oum,ta&GU
'g[m
aemufqHk;rMwmqkd&ifvnf;
tvum;awmhr&cJhygbl;
rD;awmufaomufrvm;
pHy,fyef;teHY &Irvm;
av'D*g*g&JU &ifom;udk em;axmifrvm;
tvum;awmh r&cJhygbl;/
'g[m
tOD;tpqdk&ifvnf;
igaemufusoGm;NyD
tysKd&nfysufoGm;NyD
urmBuD; tqdyfoifhaeNyD
ausmif;tyf&ufvGefoGm;NyD
wpHkw&meJY oAnKweJY awhvGJ vGJoGm;NyD
armf'efqdkwmawGvnf; ayg&mP oGm;NyD
tvum;awmh r&cJhygbl;/
bmjzpfvdkY udk,fhrvif;&Sif;rIudk olrsm;axG;&IyfrIeJY pyfqufae&wmvJ
bmjzpfvdkY bmjzpfae&wmvJ
reufjzefvnf;wckck
'DaeYvnf; w0ufwysufwckck
wckckrSmudku aemufxyfwckck/
uJyg
aemufwacwfudk vSefvkduf
tnpftax;awG rygbJ
rif;eJYigvkd ta[mif;awG rygbJ /
aeEG,f
pufwifbm 2011
ZmwfvdkufBuD;
vSoef;a&
aowmawmif
rif;eJY u'gzDrwlbl;?
rif;u &Sifwkef;u
ukefaowmxJ aecJh&zl;w,f
'Dwkef;u u'gzDu olYeef;awmfxJrSm?
tck u'gzDu ukefaowmxJykd;pkd;yufpuf
rif;uawmh cspfMuolawG&JU tvGrf;yef;awmxJrSm/
u'gzDrSm a&Taoewfwvuf &Sdw,f
'gayr,fh olYaoewfu olYukd ru,fEkdifcJhbl;?
rif;rSmawmh uAsmuavmifwvuf&Sdw,f
aowmawmif rif;ukd &Sifaeaptkef;r,f/
tmPm&SifeJY uAsmq&m
'DjyZmwf 'DrSm NyD;\/ /
eSif;cg;rkd;
acgif;rmaom vlom;rsm;
waeYwmonf? urmrQyif
MumtHhxifonf? ae0ifaexGuf
&ufqufvanmif;? oHacsmif;acgufoH
trdefYoHESihf? qJoHa[mufoH
&dkufESufoHrsm;
em;rSm ,Ofyg;cJhNyDav/
oHwkdif wHwkdif;? NydKif;&dkif;rm;rwf
NcHcwfydwfqD;? vrf;c&D;rSm
acgif;NrD;NcHKum? oGm;vm0ifxGuf
ESdyfpufnOf;yrf;? ar;jref;ppfaMum
aovkajrmarh
i&JaeYrsm;/
vGwfvyfrIudk? vdkvm;olrsm;
aESmifxm;axmifoGif;? BudK;wkdufwGif;rSm
usOf;usyfemusif? rcsdwifuJ
tHcJcHpm;ae&ygyaumvm;/
vlqdkonfrSm? acgif;rm&efaum
pdwfaZmxefonf;? emusnf;rIrsm;
tiftm;tjzpf? ajymif;ypfwkefYjyef
BuHhBuHhcHum? eufjzefrdk;aomuf
'dkYacwfa&mufu? vGwfajrmufNidrf;csrf;
yef;aygif;w&m? a0qmxHkjr
yGihfukefMuvdrfh? rkcsraoG...
,HkMunfaeqJygwum;/
MunfrsKd;
(&ufaygif; 700 ausmf? i&Jcef; rSwfwrf;rsm;rS...)
('DuAsmudk BudK;wdkufxJrSm usaemf a&;cJhwmyg/ tarSmifwkdufxJrSm wvavmuf aecJh&NyD;? BudK;wdkufxJ
a&mufawmh oHeef;BudK; tydkif;av; wydkif;udk cRefNyD;? ESD;aMumzsmay:rSm a&;cJhwmyg/
usaemfh&Jabmfwa,muf (tJ'Dwkef;u wuodkvf ausmif;om;wa,mufyg) u usaemf ajymif;oGm;NyD;
aemuf tJ'D tcef;udk a&mufvmawmh uAsmudk awGY&vdkY oDcsif;tjzpf a&;cJhygw,f/ tJ'D &Jabm f vnf;
ckxd axmifxJrSm &Sdaeygao;w,f/ 1989 ckESpfuae ckxdumv&,f/ 'Dht&ifu uscJhwJh umv&,f
aygif;vdkuf&if axmifoufwrf; ESpf (30) ausmfaeygNyD/ olYudk *kPfjyKwJh taeeJY usaemf 'DuAsmudk
ydkYvdkufygw,f/ pmzwfy&dowfawGudkvnf; cHpm;MunhfapcsifvdkYyg/)
7
umwGef;
10
11
12
jynfwGif;E
Sihf e,fpyf
ynma&; o
wif;
ynma&;jyKjyifajymif;vJ&eftqdkudk vTwfawmf twnfjyK
jrefrmEkdifiHynma&;udk jyefvnfqef;ppf jyKjyif
ajymif;vJaqmif&Guf&ef jynfaxmifpk tpdk;&tm; wdkuf
wGef;aMumif; &efukefwdkif;a'oBuD; rJqEe,ftrSwf (8) rS
a'gufwmjrihfMunfutqdkjyKcJh&m twnfjyKcJhaMumif; od&Sd
&onf/ yxrtBudrf trsKd;om;vTwfawmf wwd, yHkrSef
tpnf;ta0; wwd,aeYudk Zefe0g&Dv 30 &ufu usif;ycJh
&m ,if;tqdkudk vTwfawmfu twnfjyKcJhjcif; jzpfaMumif;
EkdifiHydkifowif;pmrsm;wGif azmfjyonf/
if;tqdkudk vTwfawmfudk,fpm;vS,frsm;u
axmufcH aqG;aEG;cJhMuNyD; tqdkESifhpyfvsOf; ynma&;0ef
BuD;Xme 'kwd,0efBuD; OD;at;MuLu EdkifiHwumtqihfrD
oif&dk;nTef;wrf;ESihf oif&dk;rmwdumrsm;tjzpf tqihfjrihf
wif jyKpk&efESihf acwfESihftnD toHk;csrI vufawGY oifMum;
ydkYcsrIrsm;jzifh todPfESihf uRrf;usifrIudk jyKpkysKd;axmif
ay;&efwdkYtwGuf ESpfpOfbmom&yf oifMum;a&;tzGJY t
pnf;ta0;rsm; usif;yjyKvkyfNyD; rGrf;rHa&;qGJ twnfjyK
csuf &,l oifMum;ydkYcsvsuf&Sdum wwfajrmufrIudk
azmfxkwfaom ppfaq;onfhpepfudk usifhoHk;vsuf&Sd
aMumif;? jrefrmEkdifiH&Sd wuodkvfwcsKdUonf tmqD,H
wuodkvfrsm; uGef&uftzGJY0if wuodkvfrsm;jzpf tjcm;
tzGJY0if xdyfwef;wuodkvfrsm;\ ynma&; tqihfrDapa&;
twGuf xdkwuodkvfrsm;\ tkyfcsKyfrIpepfESihf vdkuf
avsmnDaxG&Sdaom tkyfcsKyfrIpepfjzpfatmif aqmif&Guf
vsuf&SdaMumif; wuodkvfrsm;udk EdkifiHwumwuokdvf
rsm;ESifh yl;aygif;aqmif&Guf&eftwGuf rl0g'ESihf udkufnDrI
&Sd-r&Sdudkom pdppfNyD; udkufnDygu vGwfvyfpGm qufoG,f
aqmif&GufcGifh ay;xm;aMumif; jyefvnf&Sif;vif;aqG;aEG;
cJhaMumif; od&onf/
Ph.D Thesis rsm;ESihf wjcm; bmom&yf
qdkif&m txl;jyK Level tvdkuf aqmif&Gufvsuf&Sdaom
okawoe vkyfief;rsm; aqmif&Guf&m vufawGYe,f
y,fwGif wdkuf&dkuf toHk;csEkdifaom toHk;cs okawoe
rsm; ydkrdkaqmif&Gufjcif;udk tm;ay;vsuf&SdNyD; &&Sdvmaom
okawoe awGY&Sdcsufrsm;udk okawoepmwrf;rsm; tjzpf
jyKpk okawoe&v'frsm;ESihf awGY&Sdcsufrsm;tm; toHk;cs
e,fy,fwGif aygif;pyfaqmif&Guf&ef today;vsuf&Sd
aMumif;? EkdifiHwumynmoifqkrsm;jzifh yg&*lbGJY oifwef;
om; (108) OD;? r[mbGJYoifwef;om; (96) OD;? okaw
oeoifwef;om; (148) OD;? Training oif wef;om;
(806) OD;? Study Tour (503) OD;? aqG;aEG;yGJ
wufa&mufol (898) OD; pkpkaygif; (2586) OD;wdkYtm;
jynfyodkY apvTwfchJNyD; ESpfpOfwdk;csJU apvTwfvsuf&SdaMumif;
tajccHynmu@wGif ynma&; &nfrSef;csufrsm;ESihftnD
q&mtygt0if ynma&;0efxrf;rsm;\ vlrIb0ESifh t&nf
taoG;jrihfrm;a&;wdkYudk aqmif&Gufay;vsuf&SdNyD; rdb?
q&myl;aygif; ausmif;om;rsm;\ ynm&nfwdk;wuf
atmif aqmif&Gufvsuf&SdaMumif;jzifh ynma&;0efBuD;Xme
'kwd,0efBuD; OD;at;MuLu jyefvnf &Sif;vif; aqG;aEG;
cJhum ,if;tqdkudk vTwfawmfu twnfjyKcJhaMumif;
od&onf/
ynma&;qdkif&m jyKjyifajymif;vJ&mwGif tajccH
ynmtqihfrS pwifum ta&twGufESihf t&nftaoG;
wdk;wufvmap&efrSm pdefac:csufrsm;pGm &SdaeaMumif;
ynma&; okawoDrsm;u axmufjyxm;Muygonf/
(10 Feb. 2012 )
13
EkdifiHa&;odyHbmom&yf
oifMum;awmhrnf
usL&Sifjyjcif;
uefYowfcH&zG,f&Sd
0dZmynm&yfrsm;ESihf
odyHynm&yfrsm;
oifMum;ay;aeaom wuodkvfrsm; EkdifiHa&;odyH
bmom&yfudk xyfaqmif;bmom&yf (Additional Subject) tjzpf oifMum;ay;Ekdifyg&ef jynfaxmifpktpdk;&u
wkdufwGef;aMumif; {&m0wDwdkif;a'oBuD; rJqEe,ftrSwf
3 rS OD;Pfvif;\ tqdkudk vTwfawmfu twnfjyKcJh
aMumif; yxrtBudrf trsKd;om;vTwfawmf wwd, yHkrSef
tpnf;ta0; e0raeY usif;y&mrS od&onf/
ynma&;u@wGif ausmif;om;ausmif;olrsm;
tm; ppfrSefaom EkdifiHa&;todpdwf jynfh0ap&efESihf EkdifiH
a&;tawG;tac:rsm; &ifhoefvmEkdifap&eftwGuf EdkifiH
a&;odyHbmom&yfudk tajccHynmtv,fwef;? txuf
wef;ESihf wuodkvftqihftvdkuf oifMum;ydkYcs oifh
aMumif;ESifh txl;ojzifh wuokdvftqihfwGif EkdifiHa&;
odyHXmeBuD;wpfck zGihfvSpfNyD; xyfaqmif;bmom&yfjzifh
oifMum;ydkYcs ay;oifhaMumif; tp&Sdojzifh vTwfawmf udk,f
pm;vS,frsm;u axmufcH aqG;aEG;MuaMumif;od&onf/
yxrESpf bGJYBudKoifwef;rsm; tm;vHk;wGif ]jref
rmha&;&mbmom&yf} udk oifMum; ydkYcsvsufaMumif;
owif; &&Sdygonf/
tajccHynmtqifh&Sd q&m? q&mrrsm; usL&Sif
jyjcif;udk rMumrDuefYowf wm;jrpfoGm;zG,f &Sdonf[k
ynma&;0efBuD;XmerS &&Sdaom owif;rsm;t& tajccHum
od&onf/ q&m?q&mrrsm;\ vuf&Sdvpm taetxm;udk
rlvxuf jrifhwifay;oGm;rnfh tpDtpOf\ aemuf
qufwGJ jzpfonf[k 'kwd,0efBuD;uvnf; qdkonf/
vmrnfh b@mESpftwGif; pwif aqmif&GufEkdifzG,f &Sdae
onfh EkdifiHawmfrS vkyfcvpm wdk;jrifhay;jcif;rsm; tyg
t0if tajccHynmtqifh jyefwrf;0ift&m&Sd tqifhrsm;
udk OD;a&wdk;cefYjcif;rsm;? xl;cRefonhf ausmif;tkyfrsm;tm;
tqifhwdk;ay;jcif; ponfwdkYaMumifh ,if;uJhodkY aqmif&Guf
jcif;jzpfEdkifonf[k ynma&; avhvmaeol wpfOD;u oHk;
oyfonf/
'kwd,0efBuD; OD;at;MuLu ]q&m? q&mr
awGudk 0efBuD;Xmeu Munfhay;aew,f/ 'Dawmh olwdkY
awGu ausmif;om;udk zdzdpD;pD; pmoifay;zdkYyJ &Sdawmhwm
aygY/ t&ifu vkyfcvpmenf;vdkY tckrsm;oGm;&if usL&Sif
jywmawG rvkyfMuawmheJYaygY} [k ajymonf/ rlvwef;
tqifh q&m? q&mrrsm;\ vkyfcvpmrSm wpfvvQif
usyfig;aomif; atmufwGif&SdNyD; wpfaeYvQif aiGusyf 1500
cefYom &SdonfhtwGuf ravmufiaMumif;? ,if;wkdYaMumifh
xGufayguf taejzifh usL&SifpepfrSm &Sifoef BuD;xGm;ae&
aMumif;? jzpfoifhonfh vpm taetxm;rsKd; &SdoGm;rnf
qdkygu usL&SifrSm uG,faysmufoGm;EkdifaMumif; tNidrf;pm;
ausmif;q&m wpfOD;uqdkonf/ ] uG,faysmufoGm;Ekdifr,fh
taetxm;yJ&Sdr,f/ vHk;vHk; aysmufuG,foGm;rSmawmh
r[kwfbl;/ 'gayrJh 'Dtaetxm; a&muf&ifawmh awmf
awmfav; rqdk;bl;yJ/ 0rf;a&;twGuf vkyfae&wm jzpf
aewJhtwGuf EkdifiHawmfydkif;u jznfhqnf; ay;ae&if
olwdkYawG&JU usL&Sifu udk,f&SdefowfoGm;r,f? ausmif;
awGrSm t&ifuxuf tm; ydkxnfhvmEkdifw,f/ 'DtusKd;
awGuawmh aocsmayguf &vmr,f}[k 4if;uqufvuf
ajymqdkonf/
11 Mar. 2012
]pm&if;tm;vHk;awmh rcsKyf&ao;ygbl;? 'gay
r,hf tckvuf&Sd taetxm;t&awmh atmifcsuf (72)
&mcdkifEIef; ausmfaeygNyD/ *kPfxl;&SifawGvnf; rsm;ygw,f}
[k OD;oef;pdef(ocsFm)rS ajymjycJhygonf/
ESpfpOf wuodkvf0ifwef; pmar;yGJ0ifa&muf
ajzqdkol usm;?r OD;a& pkpkaygif; ajcmufodef;ausmf &SdNyD; jref
rmwpfEkdifiHvHk; twdkif;twmt& ESpfpOfatmifjrifrI&mcdkif
EIef;rSm (30) ausmfavh &Sdum2012 ckESpftwGuf &efukef
wdkif;a'oBuD;\ atmifcsuf &mcdkifEIef;rSm (33.70) &Sd
aMumif; od&Sd&ygonf/
wuodkvf0ifpmar;yGJ atmufcsuf
rGefjynfe,f 5 ESpfqufwkduf AdkvfpGJ
,ckeSpf wuodkvf0ifwef; pmar;yGJ atmifpm
&if;rsm; xkwfjyefcJh&m rGefjynfe,fwGif atmifcsuf &mcdkif
EIef; tjrihfqHk;jzihf 5 eSpfqufwdkuf yxr &&SdcJhaMumif;
rGefjynfe,f ynma&;rSL; OD;rif;xGef;wifu ajymonf/
rGefjynfe,f 10 NrdKUe,frS ajzqdkol 13796 OD;
teuf 7202 OD; atmifjrifojzihf atmifcsuf &mcdkifEIef; 52
'or 2 &mckdifEIef; &&dScJhaMumif; 4if;u qkdonf/
atmifjrifolrsm; teuf ajcmufbmom *kPfxl;
&&dSol 13 OD;? ig;bmom *kPfxl;&&dSol 26 OD;? av;bmom
*kPfxl;&&dS ol 179 OD;? okH;bmom *kPfxl; &&Sdol 268 OD;?
eSpfbmom *kPfxl;&&Sdol 1381 OD;jzpfaMumif;eSihf ajcmuf
bmom *kPfxl; &&dSolrsm; rSm armfvNrdKifNrdKUrS 10 OD;? rk'HkNrdKUrS
1 OD;? oHjzLZ&yfNrdKUrS 1 OD;eSihf acsmif;qHkNrdKUrS 1 OD;wkdY jzpfaMumif;
od&onf/
(15 June 2012 Popular)
16
rGefpmayESihf ,Ofaus;rI aumfrwD (A[dk) odkY
vTJajymif;ay;vdkufonhf rGeftrsdK;om;ausmif; 145
ausmif;twGuf b@ma&; tcuftcJESihf BuKHae&aMumif;
rGeftrsdK;om; ynma&; tusdK;aqmif tzGJYu ajymonf/
ausmif;tokH;p&dwfESihf q&m^q&mr axmuf
yHhaMu;twGuf tcsdKUt0ufudk rGefjynfopfygwD vuf
atmuf&Sd rGeftrsdK;om; ynma&;Xmeu axmufyHhay;
aomfvnf; rvkHavmufojzihf jynfolMum; pnf;kH;a&;
qif;um &efykHaiG &SmazG&ef BudK;yrf;cJhaomfvnf; tm;&zG,f
r&SdaMumif; rGeftrsdK;om;ynma&; tusdK;aqmiftzGJY 'k
acgif;aqmif Edkifcdkpdkufu ajymonf/
rGefjynfopfygwDu rGeftrsdK;om; ynma&;
Xmeudk 1972 ckESpfrS pwifzGJYpnf;cJhNyD; twef;ynma&;
pepfjzihf rGefpmayudk oifMum;cJhum 1984-85 ckESpfcefY
wGif A[dkynma&; tzGJYi,fudk zGJYpnf;cJhonf/
2010 ckESpf rGeftrsdK;om; ynma&;XmerS xkwf
jyefaom pm&if;t& rGeftrsdK;om;ausmif; 156 ausmif;ESihf
tpdk;&ausmif;ESihf wGJzuf oifMum;onhf rGefpmayoif
ausmif; 116 ausmif;wGif ausmif;om;OD;a& okH;aomif;cGJ
cefY ynmoifMum;vsuf &SdaMumif; od&onf/
(01 June 2012)
]qdkvdkwmuaumh jrefrmh ynma&;ordkif;rSm 'D
rsKd;qufxJ BuD;jyif;vmaeMuwJh uav;awG[m olwdkY rdb
awGxuf ynmtqihftwef; edrhfyg;Muawmhr,f/}
]MopaMw;vstaeeJY 'Dtjzpfqdk;udk umuG,fzdkY
BudK;pm;rSmyg/ jrefrmjynf ulnDa&;rSm ynma&;uawmh
uRefawmfwdkY&JU t"duygyJ/}
tjcm;aom axmufyHh ulnDa&;tzGJYrsm;ESihftwl
MopaMw;vs tultnDwGif rlvwef;ynma&; ig;eSpfudk
t&nftaoG; jrihfrm;ap&ef ulnDrnf[k qdkygonf/
t"dutm;jzihf atmufyg e,fy,frsm;wGif ynm
a&; tultnDudk yHhydk;ay;rnf[k od&ygonf/
a0;vHoDacgifaom aus;vuf a'orsm;&Sd ausmif;
rsm;wGif tpm;tpm? q&mjzpfoifwef;eSihf zwfpm
tkyfrsm; yHhydk;ay;jcif;jzihf ynma&;udk uav; wpfoef;
ausmf vufvSrf;rDap&ef/
uav;rsm; zsm;emjcif; uif;a0;ap&ef rlvwef;
ausmif;rsm;wGif aomufoHk;a&oefYeSihf oefY&Sif;a&;
ypnf;rsm; yHhydk;ay;&ef/
rlBudKuav; 85 000 OD;tm; tultnD ay;&ef/
wpfeSpfywfvHk; ausmif;wufol uav;rsm;tm;
tpm;tpmrsm;udk tdrfodkY xnhfay;vdkuf&ef/ 4 eSpf
umvtwGif; uav; 1 'or 3 oef;twGuf
tpm;tpm? tm[m&eSihf ausmif;wufEIef; jrihfrm;ap
&ef ulnDrnfjzpfaMumif; owif;&&Sdygonf/
Australian Foreign Affairs Department
18
rJaqmufwGif q&mtwwfynm
oifwef;zGihfvSpf
19
1991 ckeSpf edkbJvf Nidrf;csrf;a&;qkudk udk,fwdkif
wufa&muf r,ledkifcJhwJh jrefrmh 'Drdkua&pD acgif;aqmif
a':atmifqef;pkMunf[m 21 tMum2012 ckESpf ZGefv 16
&ufaeYrSm aemfa0EdkifiH? atmfpvdkNrdKUrSm udk,fwkdif vufcH
&,lcJhygNyD/
tcrf;tem;rSm yxrqkH;taeeJY edkbJvfqk a&G;
cs,fa&;aumfrwD OuX Thorbjrn Jagland u tzGifh
rdefYcGef; ajymMum;&mrSm a':atmifqef;pkMunf[m urm
avmuBuD;twGuf]wefzdk; BuD;rm;vSwJh vufaqmif}
jzpfw,fvdkY wifpm; ajymMum;oGm;ygw,f/
olY&JU edkbJvfqk rdefYcGef;udk ajymMum;cJh&mrSm
Nidrf;csrf;jcif;eJY 'kuw&m;udk Ak'bmom&Jh t,l0g'awGeJY
eSdkif;,SOf az: jy ajymqdkoGm;ygw,f/ olYudk 'DNidrf;csrf;a&;
EdkbJvfqk csD;jrifhvdkufwm[m jrefrmjynfu zdeSdyfrIawGeJY
txD;usefrIawGudk urmu ypfrxm;bJ jrefrmjynf[m
urmhBuD;&Jh wpdwfwydkif; jzpfw,fqdkwmudk todtrSwf
jyKvdkufwm jzpfw,fvdkY ajymygw,f/
jrefrmedkifiHrSm edkifiHa&;tusOf;om; tm;vkH;udk
20
uav;u@
uav;uAsm
w,fvDzkef;
[Jvdk ... w,fvDzkef;av;
aus;Zl;trsm;BuD; wifygw,f
*Pef;av; q,fvHk; od&HkeJY
ta0;BuD;u rkefYzdk; awmif;vdkY &w,fuGJY
udkudk npf&ifvnf; wdkifvdkY&wmyJ
odcsifwmqdkvnf; ar;vdkY&wmyJ
tJ ...
w,fvDzkef;eJY qlcHxd&ifa&m
ajymygap qlygapav
ta0;BuD;yJOpm
vSrf;acgufvdkYrS r&wJhOpm/ /
oefY (rJaqmuf)
17 puf 2011
21
f? okwxuf
u
v
t
f
su
c
t
m
[
I
pdwful; awG;awmr
om ta&;BuD;onf/
tJvbwftdkifpwdkif;
22
csKdU uscJhygw,f/
w
f
y
m&
mo
f/
b
m
S
r
J
G
;y
r
m;vHk; atmifjrifcJhw,
uRefawmf pma
t
f
y
m&
mo
b
mh
w
a
gNyD/
uRefawmfholi,fcsif;u
Sm tif*sifeD,m jzpfaey
r
D
P
r
k
u
f
z
mh
q
a
k
d
&
c
f
tckawmh olu rdku
krPDBuD;&JU ydkif&Sifyg/
u
f
z
mh
q
a
k
d
&
c
f
u
k
d
r
mh
uRefawmfuaw
bDvf*dwf
23
MMCP
'Drkdua&pD &wJhtcg
24
25
g
y
f
u
k
d
v
cf s
vTw
wcgwkef;u pmoifcef;xJrSm ya&mfzufqmwpfOD;[m zefcGufwpfcGufxJ
a& tenf;i,fxnfhNyD; rwfwyf&yfvdkufygw,f/ olu ausmif;om;tm;vHk;
jrif&atmif zefcGuf udk udkifajrmuf jyvdkufNyD; ar;cGef;awG p ar;vdkufygw,f/
]'DzefcGuf tav;csdef b,favmuf&Sdw,fvkYd xifovJ}
]ig;q,f *&rf} ... ]100 *&rf} ... ]125 *&rf} ... ausmif;om;awGu jyefajzMuygw,f/
]'DzefcGufudk csdefrMunhfbJeJY q&mwdkY wdwdususawmh rodEkdifbl;}
ya&mufzufqmu ajymjyw,f/
]'gayr,fh q&m ar;csifwmu 'DzefcGufudk 'Dtwkdif; rdepf tenf;i,fudkifxm;&if
bmjzpfEkdif ovJ}
]bmrS rjzpfEkdifygbl;} ausmif;om;awGu jyefajzMuw,f/
]aumif;NyD/ 'gqdk 'DzefcGufudk wpfem&Davmuf 'Dtwdkif; udkifxm;&if bmjzpfEkdifovJ} ya&mfzufqmu xyfar;ygw,f/
]q&mh vufarmif;awG emvmygvdrfhr,f/
] rif;rSefw,f uJ 'gqdk 'Dtwdkif; wpf&ufavmuf udkifxm;&ifa&m bmjzpfEdkifovJ }
] q&mhvuf xHkusifvmr,f/ MuGufom;awG emvmr,f/ awmifhawmifhBuD;
26
yg&rD&Sifrsm;? bDvD,HemBuD;rsm;? pdwful;aumif;
olrsm;u urmBuD;udk jyefvnfzefwD;cJhygw,f/ olwdkY[m
enf;ynmeJY urmudkjyKjyifajymif;vJcJhw,f/ enf;ynm
vufeufudk udkifpGJNyD;awmh awmfvSefa&;wpf&yf qifETJum
urmudk jyefvnfjyKjyif wnfaqmufcJhygw,f/
olwdkY[m trsm;eJYrwl wpfrlxl;NyD; cyfaMumif
aMumifvlpm;awGvnf; jzpfaewwfygw,f/ 'gayr,fh
wDxGifxdk;azmufEkdifwJh pGrf;tm;awGuawmh trsm;eJY
rwlwmaMumifhvnf; xif&Sm;vmcJholawGjzpfw,f/ wD
xGifrI ordkif;rSm olwdkY pGrf;aqmifcsufawGudk y,fzsufvdkY
r&Ekdifavmufatmif csefxm;cJhygvdrfhr,f/
wDxGifzefwD;rIqdkwm tvkyf? pD;yGm;a&;? BuD;yGm;
a&;awGeJYvnf; wpfenf;r[kwf wpfenf; ywfouf ae
wwfygw,f/ wu,fawmh olwdkYwDxGifcJhwmawGudk
uRefawmfwdkYu tvG,fav; okH;EkdifMuayr,fh olwdkY tm;
xkwfcJh&wmawGuawmh b0eJY &if;cJhMu&wmawG trsm;
28
BuD; &Sdygvdrfhr,f/
olrsm;awG awG;ovdk rawG;? olrsm;awG aeo
vdk rae? olrsm;awG ZdrfcHovdk rcHwwfbJ b0rSm jzpfcsifwJh
aemufudk wpfaumufaumufvdkuf&if;? tyifyef; t
qif;&J cHEkdifvdkYvnf; olwdkY atmifjrifcJhwmvdkY ajym&if &
Ekdifw,f/ tajctaewpfckudk olwdkYa&mufvmzdkY olwdkY
wpfqifhNyD;wpfqifh wufcJhMuw,f/
enf;ynmqdkwm vlom;awG&JU vlaerIb0
(Life Style) udk wpfckaom tcsdefumvtwGif; t
aumif;qkH;jzpfatmif pGrf;aqmifrI ay;ygw,f/ vlom;awG
taumif;qkH;? tqiftajyqkH;? toufomqkH;jzpfatmif
olwdkY vkyfaqmifcJhygw,f/
urmBuD;[m olwdkY wDxGifrIawGaMumifh topf
jyefvnf arG;zGm;vmw,fvdkYvnf; qdkEkdifygw,f/ olwdkY
b,folawGvJ? bmawGvkyfcJhovJqdkwm uRefawmfwdkY
Munfh&atmif/
pwdAfa*smhbfpfESihf pwdAf0dkYZfeD,uf
tJ'Doli,fcsif;ESpfa,muf[m enf;ynmawmf
vSefa&;rSm a&SUwef;u yg0ifcJholawGvdkY ajym&r,f/ ESpf
a,mufpvkH; wuodkvfynmudk pdwfysufNyD; wpfydkif;
wpfpeJY xGufcJhwJh olawGcsnf;jzpfw,f/ 'gayr,fh olwdkYrSm
]tawG;tjrifuGJjym;rI} qdkwJh udk,fydkiftpGrf;tpawGudk
ydkifqdkifxm;cJhMuw,f/
yxrOD;qkH; idevices qdkwJh uGefysLwmudk
umvDzdk;eD;,m;jynfe,f? avmhpft,fvfawmhpfNrdKUu pwd
a*smh&JU um;*dka'gifxJrSm pwif wDxGifMuw,f/ pwda*smh&JU
olrwlatmif zefwD;wDxGifEkdifpGrf;? pnf;&kH;EkdifpGrf;awG
aMumifh olYvdkynm&SifawGudk odrf;oGif; azmfaqmif EkdifcJh
w,f/
ordkif;wGifapr,fh Apple ukrPDBuD;udk pwif
xlaxmifEkdifcJh&kHru CEO wpfa,muftaeeJYyg wm0ef
,lcJhw,f/ ynm&SifawGudk rjzpfrae ZGJeJY oJoJrJrJ &SmNyD; pDrH
cefYcGJum olYpdwful;udk taumiftxnf azmfapEkdifcJh
wmaMumifhvnf; Apple [m atmifjrifcJhw,fvdkY ajym Ekdif
w,f/
ckqdk&if Apple u tar&duefrSmwif ukef
ypnf; trSwfwHqdyfawGudk rlydkifcGifh taeeJY rSwfykH
wifxm;cJhwm trsKd;tpm;aygif; 300 ausmf aeygNyD/ pwd
a*smhwpfa,muf 2011 atmufwdkbmvrSm uifqm
a&m*geJY olcspfwJh tdkifwDavmuBuD;udk ausmcdkif;oGm;
cJhygNyD/ 'gayr,fh Macintosh, iPod, iPhone, iPad
qdkwJh olYpdwful;awGudk urmBuD;twGuf xm;&pfcJhygw,f/
29
Foundation
qm wdarmoDbmempfvD
enf;ynmeJYywfouf&if vlawGarhazsmufvdkY
r&EkdifwJh ukrPDwpfck&Sdygw,f/ Sony Corporation
qdkwmyJ jzpfw,f/ enf;ynmavmurSm x&efppwm
a&'D,dkawGeJY pwifNyD; todtrSwfjyKjcif; cHvm&w,f/
aemufydkif; Walkman, Video Cassette recorder,
Trinitron TV BuD;awG txd tqifhqifh wDxGifEkdifrIawG
aMumifh urmhtBuD;qkH;eJY txif&Sm;qkH; ukrPDBuD;wpfck
jzpfvm&w,f/
tar&duefrSm pwda*smh[m Apple eJY acwfwpfacwf xlaxmifEkdifcJhovdk? *syefrSmvnf; rdk&Dwmudk
Sony eJY tDvufxa&mepf acwfwpfacwfudk xlaxmif
EkdifcJholvdkY ajymEkdifw,f/
rdk&Dwm[m 1946 ckESpf arvrSm wdkusKd Telecommunication Engineering Corporation udk
pwif xlaxmifcJhw,f/ tJ'Dtcsdef[m *syefEkdifiHrSm ppf
'Pfudk tvl;tvJjyefcHae&csdefvdkYajym&r,f/
c&D;aqmif? tdwfaqmif oDcsif;zGifhpufawG
wDxGifwJh txJrSm qdkeD&JU Walkman qdkwm acwf
tapmqkH;vdkY ajym&r,f/ iPod awGudk pwda*smhu
olYpdwful;udk ,lNyD; vdkufxkwf&mu atmifjrifvmwmvdkY
ajymEkdifw,f/ 'DoDcsif;zGifhpufav;awGudkvnf; rdk&Dwmu
ol avaMumif;eJY c&D;&SnfBuD;awG xGufpOfrSm oDcsif; em;
axmifcsifwmeJY wDxGifcJhwmvdkY qdkygw,f/
rdk&Dwm[m *syefrSmawmh tDvufxa&mepf
urmudk wpfOD;wnf; pdk;rdk;xm;olvdkY ajymEkdifw,f/ olYt
vSrf; us,frIaMumifh tar&durSmvnf; qdkeD&JU MoZmawG
30
wifrf bmemvD; wDxGifcJhwm ,aeY vlwdkif;
twGuf r&Sdrjzpf ta&;ygaeayr,fh olYudkawmh vlod
enf;ygw,f/ olY rlvtvkyfu CERN (European
Organization for Nuclear Research) rSm
vkyfcJhw,f/ odkodyf vQKd0SufwJh tzGJYvnf;jzpfNyD;? olwDxGif
cJhwmudk tapmydkif;rSm rxkwfazmfcJhwmaMumifh olYudk vl
odenf;cJhw,f/
wifrf[m uGefysLwm y&dk*&rfwpfcka&;zdkY pdwf
ul; &cJhw,f/ tJ'D y&dk*&rfu CERN rSm vkyfudkifaewJh vl
10000 avmuf wpfNydKifwnf; qufoG,fEkdifr,fh enf;
vrf;jzpfw,f/
1980 jynfhESpfrSm wifrf[m ENQUIRE qdkwJh
y&dk*&rfudk pwif azmfxkwfEkdifcJhw,f/ tJ'Dpepf[m ,aeY
vlodrsm;wJh WWW (World Wide Web) &JU a&SUajy;
tpDtpOf wpfckjzpfw,f/
aemuf 10 ESpf tMumrSm TCP (Transmission Control Protocol) eJY Domain name pepf
twdkif; uGefysLwmu wpfqifh pmawG ay;ydkY jzefYcsd
EdkifwJh (,aeY tifwmeufykHpH) udk atmifjrifpGm wDxGif
tifwmeufay:rSm vdkcsifwm? odcsifwmudk
&SmazGcsif&if Google eJY uif;Ekdifwmr&Sdygbl;/ vm&D
ayh*fsu PageRank qdkwmudk wDxGifw,f/ Google
udk a&mufvmwJh tzsuftarSmifhawGudk apmifhMunfh
zsufqD;ay;w,f/ aemufydkif;w&kwfjynfu qifqmudp
awGrsm;wmaMumifh tjiif;yGm;NyD; w&kwfjynftwGuf
Google udk &yfem;cJhwJh txd jzpfcJhw,f/ aemufydkif;
'Drdkua&pD axmufcHa&;vIyf&Sm;rIawGrSm Google [m ydk
NyD; *kPfwufvmcJhw,f/
rmhufZlumbmhcf
olYtaMumif;awGudk rD'D,muae trsKd;rsKd;
azmfxkwf csD;usL;Muw,f/ y&dk*&rfrmawGxJrSm pdwful;
aumif;wJh y&dk*&rfrmwpfa,mufvdkY ajym&r,f/ vlrIa&;
uGef&ufBuD;wpfckjzpfwJh Facebook [m olYaMumifh
ay:aygufvmwmvdkY ajymEdkifw,f/ ,ckqdk&if olY Facebook udk urmwpf0ef;vkH;rSm okH;pGJolaygif; 845 oef;
awmif &SdaeygNyD/
Facebook [m tifwmeufavmuBuD;
wpf
c
v
k
;
H
k
uf
dk ajymif;vJoGm;apcJhwJh vlrIa&;uGef&ufBuD;
qma*;b&if ESihf vm&Dayh*sf
tvGefawmfwJh y&dk*&rfrm ESpfa,muf jzpfyg wpfckvdkY ajymEkdifw,f/ tpydkif;rSm ausmif;om;awG
w,f/ olwdkYESpfa,muf pwef;zdkY'f wuodkvfrSm yg&*lbJGY tcsif;csif; tjyeftvSef ajymqdk aqG;aEG;Edkifr,fh Forum
twGufwufzdkYvm&if;awGYMuwm/ tJ'Duwnf;u sear oabmuae? aemufydkif; tm;vkH; qkHawGY&m pk&yfwpfckvdk
-ch engine vdkY ac:wJh tifwmeufrSm r&Sdrjzpf pepfwpf jzpfvmw,f/
ckudk wnfaqmufzdkY pdwful;&cJhMuw,f/ tifwmeufrSm
ydkNyD;awmh taxmuftul jzpfapEkdifNyD; vlwdkif;twGuf
tokH;twnfhqkH; pepfwpfckvnf; jzpfvmapzdkY olwdkY pwif
BuHaqmifcJhMuw,f/
qma*; b&if;u pwef;zdkY'fwuodkvf&JU uGef
ysLwmpepfrSm tuefYtowfawGudk wGef;vSefaecsifw,f/
tJ'D pdwful;[m Google qdkwJh ukrPDBuD;udk pwif
tajcwnfapcJhwJh pdwful;wpfckjzpfcJhw,f/
olwdkYpdwful;twGuf taxmuftyHh ay;cJhwJh
ukrPDBuD;uawmh Sun Microsystem jzpfw,f/
a':vm wpfoef; rwnfay;NyD;awmh wDxGifrIudk tm;ay; trSefawmh Facebook [m tD;ar;vfpepfudk
wdkufzsufypfzdkY ay:vmwJh qufoG,fa&;pepfvdkYvnf; ac:
cJhw,f/
olwdkYESpfa,muf pdwful;[m rMumcif ykHESdyfpuf Ekdifw,f/ ,aeYwdkif Facebook eJY aemufuG,fu &SdaewJh
udk wDxGifcJhwJh *lwifbwfNyD;&if ta&;tygqkH; wDxGifrI Zlumbwfudk,fwdkif ya[Vdvdkjzpfaew,f/ r,kH&J,kH&JeJYyJ Facebook udk okH;pGJolawGuvnf; rsm;vm
wpfck jzpfvmcJhw,f/
31
*sifrDa0;vfpf
*sifrD a0;vfpf[m vm&Dqef;*g;qdkoleJYtwl
0DuDyD;'D;,m; (Wikipedia) udk xlaxmifcJhw,f/ ya&m
*sufawGudk NyD;qkH;atmif rvkyfEkdifMuvdkY tcufawGY
aeMuwJh ausmif;om;awGtwGuf u,fwif&Sif site BuD;
wpfckvdkY ajym&if rrSm;bl;/ 0DuDyD;'D;,m;qdkwm okw&wem
odkufBuD;vdkY ajym&ifvnf; rrSm;bl;/ ,aeYacwfrSm pG,fpkH
usrf;BuD;awGudk rsKd;okOf;atmif vkyfEkdifcJhwJh vlwdkif;twGuf
vGwfvyfpGm tcrJh zGifhay;xm;wJh okw bPfwdkufBuD;vdkY
vnf; ajymEkdifw,f/ urmwpf0ef;vkH; 'D site xJ 0ifNyD;awmh
zwfrSwf avhvm aeolaygif; 365 oef;avmuf&Sdw,f/
1990 avmufuwnf;u a0;vf[m Bomis
qdkwmudk pwifvkyfaeNyD/ vlBuD;vlaumif; zwfpmvdkY ac:
&r,fh pmawGudk tifwmeufay:udk wifxm;ay;w,f/
vlod enf;cJhw,f/ 'geJY olY&JU search engine udk tGefvdkif;
pG,fpkHusrf;vdkif;udkajymif;zdkY pdwful;&oGm;w,f/
'DvdkeJY Nupedia qdkwmudk pwifarG;zGm;cJhw,f/
vm&D qef;*g;u a0;vfjzpfcsifwJh pdwful;udk vlwdkif;yg0if?
vlwdkif;0ifa&;? vlwdkif;zwfEkdifwJh taetxm; a&muf
atmif taumiftxnf azmfay;cJhw,f/ 'DvdkeJY 0DuDyD;'D;
,m;qdkwm jzpfvmcJhw,f/ vlwdkif;tcrJh odcsifwm&Sm? ,l
csifwm,l? ay;csifwm ay;EkdifwJh site wpfcktjzpf atmif
jrifaeygw,f/
32
*sufz&DbDZdkYpf
*sufzf bDZdkYpf[m urmhpD;yGm;ysufuyfqdkufae
csdefrSm Amazon.com qdkwJh tifwmeufuae aps;0,f
pepfudk pwif azmfaqmifEkdifcJhol jzpfygw,f/ bDZdkYpf[m
uGefysLwmodyHeJY tDvufxa&mepf tif*sifeD,m ausmif; da, Star Fox, F-Zero, Pikmin qdkwJh *drf;awG[m
om;wpfa,mufjzpfcJhw,f/ y&ifhpfwefwuodkvfausmif; urm ausmfawGvdkY ajymEdkifw,f/
xGufyg/
ol[m uav;b0uwnf;u usKdwdkNrdKU qif
ajczkH; qdkedkbD&yfuGufrSm BuD;jyif;cJh&w,f/ olY *drf;Zmwf
aumifav;awG[m 'pfpae;umwGef;Zmwfaumifav;
awGvdk zefwD;xm;wmrsm;w,f/ Oyrm rm&D,dkqdkwJh
Zmwfaumifqdk&if aus;vuf ol&Jaumif;wpfa,mufyg/
rif;orD;udk oGm;u,f&w,f/ *drf;upm; olwdkif;udk
qGJaqmifapcJhw,f/
ckxd Nintendo ukrPDrSm refae*sif;'g&dkufwm
wpfa,muftaeeJY wm0efxrf;aqmifaew,f/ 'D*drf;awG
[m olY&JU pdwfa&mudk,fyg pGrf;aqmifcsufawGaMumifh ay:
aygufvmwmvdkY ajymEkdifw,f/
ol[m EkdifiHwumukefoG,frIrSmvnf; uRrf; usifwmaMumifh Amazon.com udk pdwful;&cJhwm jzpfw,f/ Michael Dell
rlvu tGefvdkif;uae pmtkyfawGa&mif;zdkY pdwful;cJhayr,fh rdkufu,f'Jvf
aemufydkif; oDcsif;? tDvufxa&mepf ypnf;? aqmhzf0J?
AD'D,dk*drf;? t0wftxnf? tdrfwGif; tqiftjyif?
tpm;tpmeJY upm;p&mawGtxd wpfvdkif; xJrSm
tpkH0,f,l avhvmEkdifwJh site BuD; jzpfoGm;w,f/
rdkufc&dkrefae*smav;uae ordkif;0ifrefae*smBuD;jzpfoGm;
cJhw,f/
Shigeru Miyamoto
&SD*g&lrD,mrdkwdk
yGJawGudk a&Smifavh&SdwJh rdkufu,f 'Jvf[m
ao;ao;av;eJY b0udk pwifcJhw,f/ uGefysLwm ypnf;
av;awGudk pwif a&mif;&muae tvkyfpvkyfcJhw,f/ olY
touf 15 ESpfom;rSm yxrOD;qkH; uGefysLwmxkwfzdkY pdwf
ul; &cJhw,f/
'gaMumifh uGefysLwmwpfvkH;udk tptqkH; jyefNyD;
zsufMunfhw,f/ uGefysLwmudk tJ'Dtcsdefu a&mif;Muwm
Mum;cH ta&mif;orm;awGu wpfqifhjzpfaew,f/ 'g
aMumifh olu ukrPDrSm uGefysLwmudk wdkuf&dkuf 0,f,lEkdif
wJh pepfudk pwifwDxGifcJhw,f/
1984 ckESpfrSm olYpdwful;udk taumiftxnf
rD,mrdkwdk[m AD'D,dk*drf; wDxGifolwpfa,muf azmfwJh taeeJY Dell Computer Corporation udk
taeeJY atmifjrifausmfMum;olvnf; jzpfw,f/ olwDxGif pwif xlaxmifEkdifcJhw,f/ olY ukrPD[m Fortune 500
cJhwJh Mario, Donkey Kong, The Legend of Zel- rSm yg0ifvmcJhw,f/ touf 27 ESpfrSm vli,f CEO
33
34
m
b
a
o
JU
&
m
yn
wcgwkef;u tvGefBuD;rm;wJh oabFmBuD;wpfpif;&JU tif*sif[m ysufoGm;w,f/
oabFmydkif&Sif[m pufjyiform;awG wpfa,mufNyD; wpfa,muf ajymif;NyD; jyayr,fh b,folu
rS tif*sifjyefaumif;atmif b,fvdk vkyf&rvJqdkwm tajz &SmrawGYcJhMubl;/ wpfaeYrSm pufjyif
orm;awGu oabFmtif*sifeJY ywfoufvdkY i,fi,fuwnf;u wwfuRrf;cJhwJh tzdk;tdk
wpfOD;udk ac:vmcJhygw,f/ tzdk;tdku tdwfBuD; wpfvHk;udk vG,fxm;w,f/ a&mufa&mufjcif;yJ
ol[m tif*sifqDudk oGm;NyD; tvkyfvkyfzdkY pwifygw,f/ tzdk;tdk[m tif*sifudk *&kwpdkufeJY
aoaocsmcsmMunfh&Ippfaq;w,f/ tay:uae atmufajctxd aoaocsmcsm ppfaq;w,f/
tJ'Dae&mrSm oabFmydkif&Sifuvnf; Munfhaew,f/ tzdk;tdk bmvkyfrvJqdkwJh arQmf
vifhcsufeJYaygY/ tukefvHk; MunfhNyD;wJhtcg tzdk;tdk[m tdwfxJudk vufEdIufvkdufNyD; wl
ao;ao;av; wpfacsmif;udk xkwfvdkufw,f/ NyD;awmh wpfae&mudk nifompGm acguf
vdkufygw,f/ &kwfw&ufqdkovdk tif*sifu pufEdI;oGm;ygawmhw,f/ tzdk;tdk[m olY wlav;udk
*&kwpdkuf tdwfxJxnfhNyD; xGufcGmoGm;w,f/ cPav;ygyJ .../ tif*sifjyifwm NyD;oGm;ygNyD/
wpfywfMumNyD;aemufrSm oabFmydkif&Sif[m tzdk;tdkqDu aiGawmif;cHvTmudk vufcH
&&SdcJhw,f/ a':vm 10000 (wpfaomif;) jzpfygowJh/
]bm} oabmFydkif&Sif xdwfvefYoGm;w,f/ ]olu bmrsm; cufcJpGm vkyfcJh&vdkYvJ}
'DvdkeJY oabFmydkif&Sifu tzdk;tdkxHudk ypnf;wefzdk;eJYwuG jyifc ukefusp&dwf awmif;cHvTm ydkY
vdkufw,f/ tzdk;tdku oabFmjyifcudk tckvdk pmjyefydkYvdkufw,f/
wleSifh xkc
=
2 a':vm
rnfonfhae&mudk xk &rvJ odonfh todynmc = 9, 998 a':vm
pkpkaygif; = 10,000 a':vm
***********
avmuBuD;rSm todynm? twwfynm[m t&mtm;vHk;udk ajz&Sif;ay;ekdifovdk
b0&JU atmifjrifjcif; aomhcsufvnf;jzpfw,f/ 'gaMumifh uRefawmfwdkYtm;vHk;vnf; tod
ynm? twwfynm wpfckckudk pl;pdkuf avhvm oifMum;MuzdkYvdkw,f/
b,fae&mav; (Key point ) udk tm;pdkuf jyKjyif&rvJqdkwm odjcif;[m avmurSm
ta&;tBuD;qHk; t&mwpfckygyJ/
35
36
"gwfyHktufaq;
37
aqmif;yg;u@
jynfolYeDwd
r&Sdoif&dk;?
jynfolYeDwd
rwwf wdkif;jynf?
jynfolYeDwd
rodvlrsKd; ?
wifnGefY
38
uRefawmf &efukefNrdKUxJa&mufwdkif; rjzpfrae oGm;wwfonfh ae&m
wpfae&m&Sdygonf/ AdkvfcsKyfatmifqef;vrf;rBuD;wpfavQmuf AdkvfcsKyfaps;rS
onf yef;qdk;wef;*kH;ausmfwHwm;txd jzpfonf/
,cifu reuf 10 em&Davmuf a&mufatmif oGm;jzpfaomfvnf;
,ckaeYvnf 2 em&DausmfavmufrS jzwfjzpfatmif tm;xkwf&onf/ xdkvrf;r
BuD;odkY uRefawmf rjzpfraea&muf&onfh taMumif;&if;rSm pmtkyfta[mif;
wef; oHa,mZOfaMumifh jzpfonf/
pmtkyfta[mif;wef;onf vrf;ab;wGif pmtkyfrsm; cif;usif;
a&mif;csjcif;udk qdkvdkygonf/ pmtkyfpHk ta[mif; topf? *sme,f? r*Zif;tm;vHk;
&onf/ wu,fawmh vrf;ab;pmMunfhwdkufav; wpfck[lvnf; wifpm;
ac:Ekdifonf/ pmtkyfyHkrsm;wGif 300 usyf? 500 usyf wefzdk;rsm; owfrSwf
xm;wwfonf/ wefzdk; rowfrSwfxm;onfh tyHkonf aps;BuD;Ekdifonf/
pmtkyfaumif;rsm; jzpfEdkifovdk olwdkYac:aps; twdkif; ay;&rnf/
odkYaomf &Sm;yg;pmtkyfwpftkyfonf ESpfaxmif oHk;axmif ywf0ef;
usifom &Sdojzifh wefaMu;t& rsm;onf[k rqdkEkdif/ pmtkyfwef;rS uRefawmf
tzdk;wef pmtkyfaygif;rsm;pGm &zl;onf/
uRefawmfonf jrefrmpmtkyftopfrsm; 0,fcJonf/ &ifxJ odyfrNid
aomaMumifh jzpfonf/ EkdifiHjcm;xkwf t*Fvdyfpmtkyfrsm;ESifh pmtkyfta[mif;
&yf&GmwpfckwGif pnf;urf;ao0yfjcif;?
rdrd0w&m;udk av;pm;
&dk;om;ajzmifhrwfpGm toufarG;jcif;?
tusifhpm&dw aumif;rGefjcif;? &yf&Gm
BuD;yGm;wdk;wuf
aumif;rGefjcif;? Nidrf0yfydjym;jcif;wdkYonf
ynmoifMum;a&;ESifh qufpyfaeonf/
ausmif;om;awG oabmwlwJh
yifvHkpmcsKyfopf
vSa&T
yifvkHpmcsKyfqdkwm t*Fvdyf vufatmufuae awmifwef;ESifhjynfr waygif;wpnf;wnf;
vGwf vyfa&; &,lEkdifa&;tvdkYiSm ]wdkif;&if;om;rsm;ESifh twlvufwGJum Nidrf;csrf;pGm aexdkifygrnf} [laom
uwdu0wfaMumifh 1947 ckESpf azaz:0g&D (12) &uf? Ak'[l;aeY eHeuf (11) em&DrSm vufrSwfa&;xdk;cJhMuwJh
ordkif;0ifpmcsKyf jzpfygw,f/ AdkvfcsKyfatmifqef;ESihf wdkif;&if;om;acgif;aqmifrsm; yl;wGJ vufrSwf
a&;xdk;cJhMuw,f/
yifvkHpmcsKyftaMumif;udk usaemfoifwJh vlrI odyHbmomwGJ? q,fhwpfwef; CDC Grade 11
(A) rSm oifygw,f/ yifvkHpmcsKyf jzpfay:vm&wJh ta&;BuD;wJh taMumif;t&mawGudk rdwLqGJay;NyD;
43
wu,fawmhvnf;
i,fpOfawmifaus;t&G,fav;awG&JU
wkdif;jynf uHMurmtay:rSm
cHpm;odjrifEkdifrI?
pmoifcef;twGif; pkaygif;avhvmEkdifrIeJY
jyemawGudk tjrifoabmxm;
BuD;BuD;xm;NyD; avhvm aqG;aEG;
wifjycGihfawGuom...
jynfya&muf
jrefrmynmwwfrsm; tvdk&Sdonf
armif&rm
q&mawG em;aecef;rSm a&TjrefrmawGwifwJh
owif;awGudk [dkuvpf 'Duvpf vkyfaewJh tcsdef t&yf
tarmif;u redrfhrjrifh? tom;ta&uvnf; Oa&mywdkuf
om;eJYrwl? tm&Som;awG&JU tom;ta&rsKd;vnf; r[kwf
wJh touf 30 eD;yg; cefYrSef;&wJh vl&G,fwOD; CDC
ausmif;tkyfBuD; &kH;cef;udk 0ifa&mufvmygw,f/ olYudk
ac:vmwJh yk*dKvf? oif&dk;nTef;wrf;tBuHay; q&m udkodef;
Ekdifu rdwfqufay;ygw,f/
] Hi! My name is Khin Myint} vdkY
rdwfqufawmh usaemfu 'gqdkcifAsm;u jrefrmvm;vdkY
ar;awmh? usaemfh tazu Arm? taruawmh t*Fvdyf
vlrsKd;ygwJh/ aemufawmh olYudk usaemfwdkYu udkcifjrifhvdkYyJ
ac: Muw,f/
46
udkcifjrifh[m olY&JU arG;zGm;&mEkdifiH atmfpDrSm 0if
aiGaumif;wJh ausmif;q&mtvkyfudk acw&yfem;NyD; cGifh
ajcmufvESifh xdkif;jrefrme,fpyfu a&TUajymif; tvkyform;
awG&JU uav;awGudk t*Fvdyfpm vmoifay;aewJh q&m
wOD; jzpfygw,f/
&if;ESD;vmawmh jrefrmhEkdifiHa&;? pD;yGm;a&;?
ynma&; taMumif;awGudk ajymqdk aqG;aEG; jzpfMuygw,f/
ukdcifjrifh trSwfrxif ajymvdkufwJh pum;wcGef;u
usaemfh&JU pdwfxJrSm awmfawmf yDwdjzpfrdygw,f/
] usaemfh tazu Armqdkawmh jrefrmawGudk
ulnDzdkY usaemfhrSm wm0ef&Sdygw,f} wJhAsm/ Armpum;
wcGef;wavawmif rwwfwJh udkcifjrifhu olYrSm wm0ef
&Sdygw,fvdkY ajymwmudku olYwdkYEkdifiH ynma&;pepfu
usaemfwdkY jrefrmvlrsKd;awGavmuf
trsKd;udk cspfwm b,fvlrsKd;rS
vdkufrrDbl;qdkwJh vlBuD;olrawG&JU
pum;udk &mZ0ifxJrSmyJ
xm;cJh&awmhrSmvm;/
oef;eJYcsDNyD; jynfya&mufaewJh a&TjrefrmawG
aum bmaMumifh jrefrme,fpyf wavQmufu nDtudk
armifESrawGudk rsufESmvTJ aeMuwmvJ/
waeYu tar&dum;rSm a&mufaewJh 'g&kdufwm?
pma&;pmq&m csKdwl;aZmfqDu jzefYa0wJh pmudk azhpfbkwf
xJ awGY&ygw,f/ EkdYbdk;'kuonfpcef;u ausmif;awGrSm
tultnDvdkaewJh taMumif; zwf&ygw,f/ 'Dpmav;udk
zwfNyD; usaemfh&JU pdwfxJ a0cGJr&wJh cHpm;rIawG jzpfay: cJh
ygw,f/
taMumif;uawmh 2006 ckESpfu wwd,
EkdifiHawGudk xGufcGmcGifh avQmufcJhwJh vlaygif; (wdkif;&if;
om; aygif;pkH 2086) a,muf&Sdygw,f/ tcktcsdef rSmqdk&if
'Dpcef;u awmfawmfrsm;rsm; vlaygif; (1800) avmuf
wwd,EkdifiHawGudk xGufcGmcGifh &&SdcJhMuygw,f/
tcsKdUolawGqdk tJ'DEkdYbdk; txufwef;ausmif;
jzpfajrmufa&; aumfrwDrSm wm0efcHvkyfcJholawG jzpfw,f
qdkwm EkdYbdk;'kuonf pcef;u usefaewJh vlawGodygw,f/
wwd,EkdifiHudk xGufcGmcJhwJh vlaygif; 1800 avmufu
EkdYbdk;'kuonf pcef;u txufwef;ausmif;av;rSm wuf
aewJh (ausmif;om; 300) avmufudkawmif wm0ef
r,lEkdifwJh a&TjrefrmawGygvm;vdkY pdwfraumif; jzpfrdyg
w,f/
'kuonfpcef;u txufwef;ausmif;qdkwm
47
ynma&;
ynma&;
ynma&;
aZmfrif;
wdkif;jynfwjynfrSm EkdifiHom;awGtwGif; 'Drdk
ua&pDvnf;wnfaqmuf? vGwfvyfjcif;udkvnf; cHpm;?
w&m;Oya'pdk;rdk;rIvnf; wdk;wuf zHGYNzdK;vmzdkYtwGuf vl
wdkif;rSm qE&dSMuw,f/ tJwmawGtwGuf EkdifiHa&; jyKjyif
ajymif;vJrIawG&dSzdkYuvnf; rjzpfrae vdktyfw,f/ tJo
vdk ajymif;vJvmwmawG? wnfaqmufvmwmawG cdkifrm
vmzdkY? usifhom;&vmzdkYuvnf; wzufrSm vdkvmjyefw,f/
wpwpeJY 'Drdkua&pD&JU usifhpOf? vGwfvyfrIwefzdk;? w&m;
Oay' pdk;rdk;rI tom;usjcif;wdkY taumiftxnf ay:vmzdkY
twGuf tpysKd;wJhae&m? *dwfqHk;&wJh ae&m? vufnd;xdk;
jy&r,fh wpfckwnf;aomae&muawmh ynma&;pepfygyJ/
uav;b0uae wuodkvf ynma&;txd
ausmif;om;awG avhvm? qnf;yl;? rSwfom;? rsKdcs&r,fh
ynma&;pepf aumif;&ifaumif;ovdk wdkif;jynf wdk;wufrI
jrefqefygw,f/ ynma&;pepfu rlrrSef&if vlYtzJGYtpnf;
wdk;wufzdkYvnf; rlrSefavhr&dSbl;/ vlYtzJGYtpnf; wdk;wuf
wm rlrrSef&if usaemfwdkY ajymaewJh 'Drdkua&pD tkwfjrpf
cdkifrma&;[mvnf; rlrSefzdkY cufcJayvdrfhr,f/
tcktcsdefrSm jrefrmjynf&JU ynma&;pepf wnf&dS
rI[m tvGefudk pdwfysufzG,f aumif;avmufatmif jzpf
aew,f/ vli,fvl&G,fawG ynmudk tajccHNyD; b0 &Sif
oef wdk;wufzdkYqdkwm *sKdeJYvm;vdkYawmif ar;&rvdk jzpfae
w,f/ wufvmwJh tpdk;&opf qdkwmuvnf; EkdifiH wum
EkdifiHwum
ynma7;
owif;rsm
;
wdkif;jynf 0ifaiG 15 &mcdkifEIef;udk uav;rsm; ynma&;twGuf rufqDudk oHk;pGJrnf
uav;i,frsm;ESihf q,fausmfoufrsm;twGuf
vlrIzlvHka&;ESihf w&m;rQwrI tpDtpOftopf wpf&yfudk
rufqDudk tpdk;&u aMunmvdkufonf/ ukvor*
uav;rsm; &efyHkaiGtzGJYBuD;u vkyf&yfrSm wkdif;jynf\
wdk;wufrItwGuf ta&;BuD;aom tajymif;tvJ wpf&yf
jzpfaMumif; BudKqdkvdkufonf/
]rufqDudk pD;yGm;a&; wlIcsufrsm;uvnf;
tvm;tvm aumif;aew,f/ 'gayr,fh 'Dwkdif;jynf&JU
taygif;vuPmaqmifwJh ajymif;vJ jzpfxGef;rIawGeJY
urmh pD;yGm;a&;wdk;wufrI GDP 15 ae&mrSm&SdwJh rufqD
udk&JU aemufuG,fu qif;&JrGJawrIeJY uav;i,frsm;
ab;z,fxm;jcif;cHaewJh ta&;udp[m wu,fh jyem
BuD;yg/} ,leDquf Xmaeudk,fpm;vS,fu ajymjycJhonf/
wkdif;jynf\ a'otcsKdU zGHYNzdK;rIrSm puef'Dae;
AD;,m;wkdif;jynfrsm; tqifh&Sdaeaomfjim;vnf; tjcm;
ae&ma'orsm;rSmrl qm[m& tmz&du tv,fydkif;
community)
52
ul;u aMujimvdkufonf/
xdkif;EkdifiHonf tmqD,H rdom;pk0ifEkdifiH wpf
EkdifiH jzpfaomaMumifh t*Fvdyfbmompum;rSm a'owGif;
ESifh EkdifiHwumqufoG,fa&;twGuf tvGef ta&;ygvdrfh
rnf[k ajymcJhonf/
4if;twGuf ynma&;0efBuD;Xmeonf rdrdvuf
vl 350 ESihf 150 toD;oD; qefYuGefAef;&Sif;crf;r
2 ck? ypnf;ud&d,m tpHktvifESihf okawoecef;rsm;?
wnf;cdk&dyfomESihf azsmfajza&; ae&mrsm;? a&ul;uefrsm;?
upm;uGif;rsm; yg&Sdonf/
taqmuftOD pwif aqmufvkyfonfhaeY
wGifvnf; Quy Nhon NrdKUwGif EkdifiHwum odyHnDvmcH
wpf&yfudk usif;yvsuf&Sdonf/ wkdif;jynfwGif;ESihf EkdifiH
wumrS ygarmu 110 OD;u pGrf;tif &lyaA' nDvmcHudk
usif;yjcif;jzpfonf/
53
yk*vduausmif;wGif qif;&Jom; 25
&mckdifEIef; wufa&mufcGihf
yk*vduausmif;wGif ausmif;om; 4 OD;vQif 1
OD;udk vlrIa&;eSihf pD;yGm;a&; tcuftcJ&Sdaom qif;&Jom;
rsm;twGuf ae&may;&ef tdEd, w&m;&Hk;csKyfu Oya'jyK
jyXmef;vdkufonf/
uJhodkY Oya'jyKjcif;tay: ykk*vduausmif;
tcsKdUurl rauseyfMuyg/ zGJYpnf;yHk\ w&m;0ifrItay:
ar;cGef;xkwfaeMuonf/ okdYaomf w&m;&Hk;csKyf\ jyXmef;
csufudk tpdk;&ausmif;rsm;eSihf yk*vduausmif;rsm; tm;vHk;
u vdkufem&rnfjzpfonf/
tajccHtcGihfta&;
2009 ckeSpfu jyXmef;cJhonhf uav;rsm; roif
rae& tcrJh ynma&;tcGihfta&;t& tdEd, uav;wkdif;
onf touf 14 eSpftxd ausmif;wufMu&rnfjzpfonf/
Oya'rSm urmay:wGif roifrae& ynma&;udk
tpdk;&u wkduf&dkufwm0ef,l taumiftxnfaz:onhf
yxrqHk; aqmif&GufrIjzpfonf/
]tdEd,&Jh w&m;&Hk;csKyf qHk;jzwfcsufudk usaemf
wdkY *kPf,l BudKqdkygw,f/ 'gayr,hf vdktyfwJh t&if; tjrpf
awG csrSwfay;NyD; xdxda&mufa&mufeJY BuD;MuyfekdifzdkYu
ta&;BuD;w,f/} tdEd,ekdifiHvHk;qkdif&m rlvwef; q&mrsm;
tzGJYcsKyf twGif;a&;rSL;eSihf EI trIaqmifwpfOD;jzpfol Mr.
S. Eswaran u qdkygonf/
*sef'g rQwrIeSihf pmoifcef;twGif; cGJjcm;rIwdkYudk
wm;qD;a&;wdkYrSm ta&;BuD;onhf tcsufrsm;jzpfaMumif;
ausmif;q&m or*rsm;taejzihf vkyfief;pOfwGif yg0if
aqmif&GufcGihf &SdoihfaMumif; olu &Sif;jycJhonf/
]yk*vduausmif;rSm 'D 25 &mcdkifEIef;aom ae&m
udk b,fvdk xm;ay;&r,fqkdwmuawmh odyf r&Sif;vif;
ao;bl;/} olu xyfajymcJhonf/ ]tjcm;aom uav;awG
aum b,fvdkvkyfrSmvJ/ t&nftaoG; jynhfrDwJh ynma&;
udk uav;wkdif; &&Sdoihfw,f/}
jrefrmjynfwGif; yk*vdausmif;rsm;eSihf top ten
ausmif;rsm;wGifvnf; qif;&Jom; jrefrmuav;rsm;
twGuf tcrJhae&m 25 &mckdifEIef; rxm;oihfbl;vm;/
ekdifiHwumor*tzGJYcsKyf 4 ck wdkYyg0ifaom
u pD;yGm;a&;
tusyftwnf;umvwGif trsKd;orD;rsm; pGrf;aqmif&nf
udk jrihfwif&ef awmif;qdkvdkufonf/ wdkif;&if;om;a'o
ynma&;zGHYNzdK;rIeSihf trsKd;orD;rsm; pGrf;&nfjrihfwifrItwGuf
tvGeftrif; ta&;MuD;aeNyDjzpfaMumif;udk axmufjyxm;
onf/ ukvor* 56 Budrfajrmuf trsKd;orD;tqihftwef;
nDvmcHudk 27 azaz:0g&DrS 9 &uf rwfv 2012 cktxd
usif;ypOfumvrsm;wGif ekdifiHwum tpdk;&rsm;odkY wkduf
wGef; vdkufjcif;jzpfonf/
rdef;uav;rsm;udk csefrxm;MuygeSihf...
]trsKd;om;ynma&; national pDrHudef;rsm;rSm
aus;vufae trsKd;orD;rsm;twGuf ynma&;tcGifhta&;
&&SdapzdkY enf;AsL[mawG ygrSudk jzpfawmhr,f/} ,l*ef'g
trskd;om;ausmif;q&mor* taxGaxG twGif;a&;rSL;csKyf
eSihf ekdifiHwumynma&;or*rsm;tzGJYcsKyf EI trIaqmif
udkf,fpm;vS,fjzpfol Mayanja u wifjycJhonf/
]rlBudKynma&; jznfhqnf;ay;zdkY? tcrJh vlxk
ynma&;? vrf;oG,fvrf;aNymif; ynma&;? oufarG;0rf;
ausmif;ynma&; tp&SdwJh ynma&;eSihf oifwef;rsm;[m
uav;vkyftm;cdkfif;aprIudk avsmhcsekdifygw,f/ ausmif;
wufEIef; jrihfapNyD; rdef;uav;i,fawG pmoifcef;rSm
twef;qHk;wJhtxd wnfjrJaezdkYvnf; taxmuftul
jzpfapw,f/ ynma&;twGuf a&&SnfwnfwhHr,fh
bwf*sufaiG[m tvGefyJ ta&;BuD;vSw,f/ tckvdk
tusyftwnf;umvrSm ydkvdkYawmifrS ta&;BuD;aeyg
w,f/ ynma&;or*rsm;taeeJY aus;vufeJY wkdif;&if;om;
a'orsm;u rdef;uav;i,fawG&Jh ynma&;[m aemuf r
us aezdkYtwGuf txl;vkyfaqmifMu&ygvdrfhr,f/}
EkdifiHwumor*rsm;tzGJYcsKyf 4 ckwdkYu ynma&;
b@maiG vHkavmufrI &Sdap&eftwGuf aiGaMu; xkwf,l
oHk;pGJjcif; FTT wGif urmhtcGefaumufcH&ef tpdk;&rsm;xH
awmif;qdkxm;onf/
Education International (28 Feb. 2012)
55
ukd,fum,vIyf&Sm;rIrsm;u pmoif,lrIudk t
axmuftyHh jzpfaponf/ udk,fcEm usef;rm BuHhckdifNyD;
wuf~uGvef;qef;aeaom uav;i,frsm;rSm ausmif;pm
ESihf bmom&yfrsm;udk avhvmrIwGifvnf; wdk;wuf atmif
jrifMuaMumif; tdEd, odyHynm&Sifrsm;\ avhvmrI wpf&yf
u awGY&Sdxm;onf/ Vrije aq;wuodkvfESihf EMGO
trfpum'rf&Sd Institute for Health and Care Research okawoeXmerS Amika Singh Ph.D ESihf
tzGJYu um,vIyf&Sm;rIESihf ausmif;ynma&; atmifjrifrI\
qufEG,faeyHk oufao taxmuftxm;rsm;udk txl;jyK
avhvmcJhMu\/
&rSwfaumif;ap&eftwGuf zdtm;ay;cH&ojzihf
ausmif;csdef? pmMunhfcsdefrsm; tvGeftuRHxm;&SdNyD; um,
vIyf&Sm;rItcsdef avsmhenf;aerItay: pdk;&drfruif; jzpfjcif;
aMumihf avhvmrI jyKcJhMujcif;yif/ avhvmrI 10 BudrfESihf
jyKjyifajymif;vJrI 4 Budrfudk okawoDrsm;u t"du
xm;cJhMuonf/
]cGJjcrf;pdwfjzm avhvmrI
oufaotaxmuf txm;rsm;
t& um,vIyf&Sm;rIeJY pmay
avhvmrI&JU taygif; vuPm
aqmifwJh txifu& qufEG,f
aerIudk usaemfwdkY awGY&SdcJhMu
ygw,f/} okawoDrsm;u &Sif;jy
cJhonf/
]t&nftaoG;jrihfwJh 'D
okawoeavhvmrI? jyKjyif
ajymif;vJ vkyfaqmifaprI 2
BudrfrSmawmh udk,fum, vIyf&Sm; wuf~uGaejcif;[m
uav;rsm;&JU pmay oif,lavhvmrItay: rsm;pGm t
axmuftul jzpfapw,fqdkwmyg/}
um,vIyf&Sm;rIrsm;u aoG;ESihf atmufqD*sifudk
OD;aESmuftwGif;odkY ydkrkdvnfywf a&muf&Sdjcif;? norepinephrine endorphins a[mfrkef;rsm; jrihfwufap
onhftwGuf pdwfzdpD;rIudk oufomapjcif;ESihf pdwf
ESvHk; &Tifvef;apjcif;wdkYaMumihf odrI pGrf;&nftwGuf rsm;pGm
taxmuftul jzpfapaMumif; okawoeu qdkygonf/
udk,fcEm BuD;xGm;rIudk tm;jznhfay;jcif;wdkYaMumihf tm&Hk
aMumemhAfqJvf topfrsm;udk xGufay:apNyD; OD;aESmuf
qufoG,frI synaptic plasticity taxmuftyHrsm;
&&Sdapjcif;vnf; jzpfonf/
Archives of Paediatrics and Adolescent Medicine/ JAMA journals (5.Jan.2011)
Abreu
57
omrefvlvwfydkif;t&G,fwdkY\ IQ &rSwfonf
ysrf;rQ 100 wGifom&SdNyD; xufjrufonfh Pfynm
txHkygolrsm;wGif IQ &rSwf 130 txd &&SdekdifMuonf/
[kdif'Donf touf 18 v t&G,fuwnf;u
olYbmomuGefysLwm tultnDjzihf pmzwfwwfcJholav;
jzpfaMumif;? pum;oHpxGufonfh t&G,fa&mufjyD; rMum
rwifrSmyif pum;tjynfht0 ajymwwfcJholav;vnf;
jzpfaMumif;udk olr\ zcifu ajymMum;cJhonf/ rdb 2 yg;rSm
zcif rwfo,l; (47 eSpf - wuodkvfq&m) eSihf rdcif qdkzD
(43 eSpf - yef;csDynm&Sif) wdkYjzpfonf/ ausmif;pzGihfonfh
tcg weSpftwef;ausmf wufrnf[k qdkMuonf/
]orD;av; 2 eSpft&G,frSm atmufpzdkYzwfpm
opfyiftkyfwGJ Oxford Reading Tree wpfpHkvHk;udk ay;cJh
w,f/ twGJ 30 udk wem&DtwGif; orD;NyD;atmif zwfekdif
cJhw,f/ 7 eSpf t&G,fawGom vkyfwwfwJh[myg/ arG;
uwnf;u qlnHqlnH? yGpdyGpdeJY orD;av;u pum;ajymzdkY
BudK;pm;cJhw,f/ weSpforD; t&G,frSmawmh a0g[m&
tawmf MuG,f0aejyD/ pum;pajymwmeJY wNydKifwnf;rSm
0gus tjynfhtpHkudk ajymawmhwmygyJ/} orD;rSm i,f&G,fpOf
uwnf;u pmzwfaeaMumif;udkvnf; zcifjzpfol a'guf
wm[efuif;u &Sif;jycJhonf/ 14 vt&G,fwGif rif;orD;
rsm;? wd&dpmef&kyfyHkrsm;udk a&;qGJekdifaeavjyD/ t&G,fwlrsm;
rSmrl pm&Gufay:wGif a&;jcpf&Hkom vkyfwwfao;onf/
jAdwdefekdifiH [efYjynfe,f 0ifcsufpumjrdKUwGif
aexdkifvsuf&Sdol [kdif'Dav;onf 18 vorD;t&G,fu
uGefysLwmjzihf rdrdzmom pmzwfoifaeaMumif; rdbrsm;
tHhMozG,f awGY&SdcJhonf/ t&G,fa&mufvmonfh tcgwGif
vnf; Pf&nfrSm ajymif;vJoGm;zG,fr&Sd[k Mensa
tzGJYu qdkygonf/
Source: Dailymail UK
59
a':atmifqef;pkMunf\
rdefYcGef; tjynhftpHk
60
usr tckvdk urmhpD;yGm;a&; zdk&rfukd wuf
a&mufcGihf &&SdwJhtwGuf ygarmu Schwab ESihftwl
urmhpD;yGm;a&; zkd&rf pDpOfjyKvkyfMuol organizer tm;vHk;
ukd aus;Zl;wifygw,f/ tckvdk wufa&mufcGihf&wm [m
tvGef pdwf0ifpm;zkdY aumif;NyD; usrtwGuf wefzkd; rjzwf
EkdifwJh tawGYtBuHKyg/ usrtaeeJY urmt&yf&yfu vl
awGeJY awGYqHkcGihf &cJhNyD; awGYqHkwJh olwdkif;uvnf; usr wdkY
EkdifiHrSm bmawG jzpfysufaevJqdkwmukd txl; pdwf0ifpm;
Muygw,f/ 'DreufrSm usrtaeeJY ajymcsifwmu wcsKdUawG
u Burma vdkY ac: MuNyD; wcsKdUawGu Myanmar vdkY ac:
MuwJh usrwdkY EkdifiH&JU wdk;wufrIawGtwGuf vdktyfwJh
commitment taMumif;ygyJ/ Commitment qdkwJh
pum;&JU t"dyg,frSm pdwfa&mukd,fyg ESpfjrKyf vkyfukdifrI?
&nf&G,fcsuf ckdifjrJrI? oEd|mefjzihf pOfqufrjywf BudK;pm;rI
awGeJYtwl &nfrSef;csuf &Sif;vif;jywfom;rIawG yg0ifyg
w,f/ usrtaeeJY rMumcP tar;cH&avh &SdwJh ar;cGef;
wckuawmh jrefrmEkdifiHtwGif;u jyKjyif ajymif;vJrIawG
[m aemufaMumif;jyefvSnhf oGm;Ekdifajc &Sd^r&Sd qdkwJh
ar;cGef;ygyJ/
vlawG jyKjyifajymif;vJrI vkyfief;pOfawG t
aMumif; ajymqkdaeMuwJh tcgrSm usrwdkY ar;cGef;xkwf&rSm
u tJ'Dh pum;&yf[m bmukd qdkvdkovJ qdkwmukdyg/ 2010
ckESpf aESmif;ykdif; usr aetdrf tus,fcsKyfuae vGwfvmcJh
wJh aemufykdif;rSm EkdifiHa&; jyKjyifajymif;vJrIawGtjzpf EkdifiH
a&; tusOf;om;awG vGwfvmwmawG? trsKd;om; jyef
vnf &ifMum;apha&;twGuf ajcvSrf;wcsKdUawG? aemuf
usr&JU ygwDjzpfwJh trsKd;om;'Drkdua&pD tzGJYcsKyf taeeJY
63
64
rif;vGef;axm
uRefawmfwdkY jrefrmEkdifiH&JU ynma&;u bmjzpfvdkYvJqdkawmh tod
w&m;wpfckudk? taMumufw&m;wpfckeJY ydwfvdkufwJh tcgusaeawmh tJ'D
todw&m;wpfcku rodw&m;jzpfvmw,f/ rodw&m;jzpfwJh[mudk tckcsdefrSm
'gudkawmh vkyfoihfw,f/ yGifhvif;vmw,fvdkY odvmwJh tcsdefrSm uRefawmfwdkY
jyifqif&r,fh t&mawGu trsm;BuD;ygyJ/
a':at;at;oif; (NAKO)
uRefrwdkY vkyfvdkY r&aewmudk ajymae&HkeJY
rNyD;ao;bJ vkyfvdkY&wmawGudk ajymMunhf&atmif/
uRefrwdkY ynma&; wuodkvfrSmwkef;
uvnf; CCA udk TCA eJY oifcJh&wmygyJ/ Oyrm
uRefrtaeeJY ausmif;om; wpf&mavmuf&SdwJh
pmoifcef;udk CCA eJY oifwJhtcg ab;tcef;u
q&mrawGu qlnHw,fqdkNyD; tjypfwifMuyg
w,f/ Group Discussion taeeJY r&Ekdifbl;aygY/
tcktcsdefrSmawmh vdktyfwJh[mawGudk xkwfajym
vdkY &aeNyD qdkayr,fh vlawGu acguf&dk; usKd;aeMu
w,faygY/ rajym&Jbl; jzpfaew,faygY/
tvif;quf (Blogger)
uRefawmfwdkY[m bmrS tm;i,fp&m rvdkbl;/ udk,fEkdif&mawG
vkyfNyD; wufnDvufnD vkyfaqmifr,fqdk&if atmifjrifr,fvdkY
,HkMunfygw,f/ aumif;rGefwJh vkyfief;awG jzpfvmrSmyg/
67
;
&
a
t
f
h
i
G
c
t
;
m
s
r
l
o
;
f
Gr
)
m
p
f
p
e
;
o
y
r
(a
g
y
;
y
a
;
m
p
;
f
O
p
odkY
tvkyftrIaqmiftzGJY
trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJYcsKyf
17 Zefe0g&Dv? 2012
taMumif;t&m/ / jrefrmekdifiH roefpGrf;olrsm;\ta&;twGuf jynfaxmifpkvTwfawmfwGif wifjyaqG;aEG;
tqdkjyK ay;yg&ef av;pm;pGmjzihf awmif;qdkjcif;/
av;pm;pGmjzihf uRefawmf pma&;vdkufygonf/ yxrqHk;taeeJY uRefawmhftaMumif;udk ajymjyygrnf/ uRef
awmhfemrnfu armifbdkbdkBudKif (ac:) armifvli,fjzpfygw,f/ uRefawmfu tMum;tm&Hk roefpGrf;oljzpfygw,f/ uRef
awmhfrdbawGu pum;rajymwwf? em;rMum;olawGyg/ uRefawmfhrdcifbufrS uRefawmhftbkd;t&if;rSm ,cifu trsKd;
om; 'Drdkua&pDtzGJYcsKyf pwifwnfaxmif&mwGif yg0ifcJhaom pma&;q&marmifaomfujzpfygonf/
uRefawmfonf arG;pOfu em;Mum;aomfvnf; 15 eSpfom;t&G,fwGif xdckdufrIjzpfum tMum;tm&Hk
csKdU,Gif;cJh&ygonf/ xkdtcsdefrSpum uRefawmfonf roefpGrf;olwpfOD; jzpfvmcJhonf/ roefpGrf;olwpfOD;b0odkh
a&mufaomtcg roefpGrf;olrsm;\ tcuftcJ? twm;tqD;eSihf tcGihfta&; qHk;&HI;rIrsm;udk awGYjrifvmcJh&ovdk
uRefawmfudk,fwkdifvnf; cHpm;cJh&ygon f/ trdjrefrmjynf vGwfvyfa&;&jyD; tcsdefumvrS ,aeY'Drkdua&pD ekdifiHopfqD
odkY oGm;aeaom tcsdeftxd roefpGrf;olrsm;rSm ypfy,fxm;jcif;eSihf vl&m 0ifqefYekdfifatmif wef;wltcGihfta&; r&&SdcJhyg/
vuf&Sd 2008 zGJYpnf;yHktajccHOya'wGifvnf; roefpGrf;olrsm;\ tcGihfta&; arQmfvifhcsufrsm; yg0ifrI
enf;yg;vSygonf/ aemufNyD; tvkyform;Oya'wGifvnf; roefpGrf;olrsm;\ tvkyftudkif tcGifhta&; yg0ifrI r&Sdacs/
Oyrmtaejzihf qdk&aomf ,cif tvHktrdIufyHkvdk eSpfaygif; 50 ausmf ypfy,fxm;cHcJh&ojzihf roefpGrf;olrsm;\ 'Pf&mrSm
tawmfBuD;rm; vSygonf/ uRefawmfudk,fwdkfif jrefrmpmtxl;jyKjzihf bGJY&jyD;aomfvnf; ,aeYuRefawmf touf 28 eSpf
t&G,ftxd tvkyf&Smr& jzpfaeonfrSm ukd,fawGYyifjzpfygonf/ ,aeY jrefrmjynfwGif vlOD;a& oef; 60 &Sd&m 5
&mckdifeIef;rSm roefpGrf;olrsm; jzpfjuygonf/ uRefawmfonf wdkif;jynftusKd;twGuf udkf,fwkdifudkf,fus yg0ifcsifovdk
roefpGrf;olrsm; onfvnf; yg0ifywfoufcsifygonf/
jynfaxmifpkvTwfawmfwGif roefpGrf;olrsm;\ ta&;twGuf atmufygtcsuf 5 csufudk wifjy ta&;qdk
aqG;aEG;apvdkygonf/
1-
2008 zGJYpnf;yHktajccHOya'wGifvnf; roefpGrf;olrsm;\ tcGihfta&;arQmfvihfcsufrsm; ydkrdkyg0ifvmatmif
tqdk wifoGif;aqG;aEG;um jyifqifay;yg&ef/
2-
'Drkdua&pDpepft& tm;vHk;yg0ifekdifaom vlYtzGJYtpnf;tjzpf roefpGrf;olrsm;tm; wkdifjynftusKd;?
&yf&GmtusKd; yg0ifaqmif&Gufekdifatmif vTwfawmfwGif roefpGrf;udk,fpm;vS,f 5 &mckdifEIef;tm; wkduf&dkuf
yg0ifaqmif&GufcGihf &atmif tqkdwifoGif; ay;yg&ef/
68
3- roefpGrf;olrsm;qdkif&m txl;tcGihfta&;Oya' (Persons with for the disability right) udk jyXmef;ay;yg&ef/
4- roef;pGrf;olrsm;\ ta&;udk ajz&Sif;ekdif&ef roefpGrf;olrsm;qkdif&m 0efBuD;Xmeudk zGJYpnf;&eftwGuf jynfaxmifpk vTwf
awmfwGif tqdkwifoGif; aqG;aEG;&ef/
5- jrefrmpmeSihf pum;udk todtrSwfjyKovdk em;rMum;olrsm;\ vuf[efbmompum; (Myanmar sign language)
udk todtrSwfjyKydkifcGihfudk jynfaxmifpkvTwfawmfwGif tqdkwifoGif; aqG;aEG;&ef/
uRefawmfonf roefpGrf;olrsm;\ tusKd;twGuf a&;om;wifjyjcif;jzpfygonf/
roefpGrf;olrsm;onf jrefrmhvlYtzGJYtpnf;wGif (ekdifiHa&;? pD;yGm;a&;? ynma&;? usef;rma&;? bmoma&;eSihf vlrI
a&;) wdkYwGif yg0ifaqmif&GufcGihf ray;bJ ypfy,fxm;jcif;? toHk;r0ifaom olrsm;tjzpf acsmifxkd;xm;jcif;udk cHcJh&ygonf/
uRefawmfhudk,fusKd;ryg? vuf&Sdjzpfysufaeaom trSefw&m;udk rD;armif;xdk;jyjcif; jzpfygonf/
uRefawmfonf rwluGJjym;jcif;eSihf omwlnDrQudk vufcHaom jrefrmekdifiHudk jrifawGYvdkygonf/
av;pm;pGmjzihf
udkbdkbdkBudKif (ac:) armifvli,f
tMum;tm&Hk roefpGrf;ol
69
tifwmAsL;
qif;&JEGrf;yg;wJh trdIufaumuf
uav;i,fawG ydkrsm;vmae
jrefrmEkdifiHrSm qif;&Jom; rdom;pkawGu ayguf avmufBuD;yJ pepfopfawG bmawG ajymif;aeygap 'D
zGm;vmwJh uav;i,fawG[m vrf;ray:rSm yvwfpwpf trIdufaumuf uav;i,fawGudk jyKjyifajymif;vJrI r&dS
vdkufaumufNyD; toufarG;0rf;ausmif; jyKaeMu&ygw,f/ ao;bl;qdk&if uRefawmfwdkYEkdif iHrSm uav;i,fawG olwdkY&JU
tem*wfawG uRefawmfwdkY&JU wkdif;jynfu jyKjyifajymif;vJ
trsKd;om; 'Drdkua&pDtzGJYcsKyf aoG;vSL'gef;a&; a&;om jzpfoGm;w,f/ qdk;wJh olawG rsm;vmw,f/ ckd;wJh
tzGJYuawmh jrefrmjynfrSm tem*wftwGuf &nf&G,fNyD; olawGrsm;vmw,f/
tJ'Dta&;udk uRefawmfwdkYu BudKNyD;awmh awG;
trdIufaumuf uav;i,fawGtwGuf usef;rma&;? pm&d
w jrihfwifa&; oifwef;ausmif;wpfckudk &efukefwkdif;?'*HkNrdKU wJh oabmyg/ tJ'geJY trIdufaumufuav;i,f yxrOD;
opfawmifydkif;rSm zGihfvSpfoifMum;ay;aeygw,f/ 'D oif qkH; 30 apmifha&Smufw,f/ wpfywfudk 2 &ufapmifha&Smuf
wef;eJY ywfoufNyD; oifwef;ausmif;&JU wm0efcH udknDnDudk w,f/ tJ'D 2 &ufuae 3 &uf apmifha&Smufw,f/
qufoG,far;jref;xm;ygw,f/
tck ta&twGuf b,favmufavmufukd pm&dw jrifhwif
bmaMumifhvJqdkawmh uRefawmfwdkY&JU jrefrmEkdif ay; EkdifrvJ/
tck uRefawmfuav;awGudk 'DtoufarG;0rf;
iHrSm rdbrJhuav;awG a*[mwdkY bmwdkY Ak'bmomawGu
vnf; rdbrJhuav;awGudk apmifha&Smufw,f/ c&pf,mef ausmif;ynm oifMum;ay;a&;taeeJY uRefawmfwdkY t&G,f
awGuvnf; rdbrJhuav;awGudk apmifha&Smuf w,f/ rdb eJY vkdufwJh uav;i,fawGaygYAsm/ uav;vli,f trIduf
rJhpGmeYJ tar&dS&if tazr&dSbl;/ taz&dS&if tarr&dSbl;/ tJ'g aumuf uav;vli,f uav;twGufqdk&if pma&;wwf
rsKd;av;awGudkyJ uRefawmfwdkYu awGY&w,f/ NyD;cJhwJh 2 ESpf zwfwwfzdkYtwGufudk oifay;w,f/ pma&;wwf? zwf
3 ESpf twGif;wkef;u bm odomvJqdk&ifawmh jrefrmEkdifiH&JU wwfrS olwkdY todynmjrifhrSm/ vli,fydkif;udkusawmh
pD;yGm;a&; cRwfjcHKusrI qif;&JEGrf;yg;rI aygrsm;vmonfESifh qHyifnyfoifwef;tcsKdU tck 4 vydkif; 9 &ufaeYrSm uRef
trQ t&G,fa&mufNyD; pmroifMum;EkdifwJh trIdufaumuf awmfwdkY e,uBuD; OD;wifOD;u zGifhoGm;ay;w,f/ uRef
uav;i,fawG ydkrsm; vmwm awGY&wJhtcgrSm uRefawmf awmfwdkY tck tJ'Doifwef;ukd vufcHaew,f/
wdkY bmoGm;NyD; owdxm;rdvJqdkawmh EkdifiHa&;t& b,f
70
tzJGYcsKyftzJGY0ifawG b,favmufavmuf&So
d vJ/
NrdKUe,fpkHu tzJGYcsKyftzJGY0ifawG 0kdif;0ef;NyD;awmh
oifMum;ay;ae w,f/ "rAsL[mu xGufwJh ,Ofaus;vdrm
pmtkyfwdkY? ,Ofaus;vdrmoifMum;ay;wJh q&mq&mr
awGu vmNyD;awmh uRefawmfwdkY ausmif;udk aAmfvefwD,m
oifMum;ykH? oifMum;enf;awGudk vmNyD;awmh oifay;
w,f/ q&mra':oef;jrifhatmif? q&mra':pkpkvGifwkdY
'Duav;awGudk oifwJhtcgrSm eHa[mifvnf; uRefawmf
wdkY oifay;w,f/ eHa[mifvnf; pdwf"mwfudk tajccH
NyD;awmh oifay;w,f/ uav;awG ajymr&? qdkr& xGuf
ajy;vnf; uRefawmfwkdYu pdwf"mwfudk tajccHNyD;
onf;cHay;wJhtcgrSm tckqdk&if uRefawmfwdkY oifMum;
ay;wJh uav;i,fawGu vkH;0udk rckd;wwf r0Sufwwf
awmhbl;/ olwdkY[m olwdkYtoufarG;0rf;ausmif;vkyfr,f/
NyD;&if uRefawmfwdkY ausmif;udk vm r,f/
wpfywf 2 &ufxJ owfrSwfxm;wm tckqkd&if
wpfywfvkH; eD;yg;avmufudk olwkdYawG trIdufaumufNyD;
ausmif;udk vmw,f/ wcgqdk&if uav;wpfa,muf
qdk&if uRefawmfwdkY ausmif;udk olYrdburvmckdif;bl;/ t
wif;ckd;xGufNyD;awmh vmwJhtcgrSm &kdufxm;wm wudk,f
vkH; tId;&mawGBuD;yJ/ uRefawmfwdkY ausmif;a&mufwJh
tcgrSmawGY&w,f/ eEGif; odyfay;&w,f/ uav;awGrSmu
ynmvkdcsif? oifMum;csifwJh qE&dSw,fqdkwm odoGm;&
w,f/
aemufa&SUqufNyD;awmh 'Dausmif;taeeJY ykdNyD;awmh wkd;csJU
oGm;zdkY bmawGvkdtyfo vJ/
uRefawmfwdkY trIdufaumufuav;i,fawGudk
uRefawmfwkdY jyKpk apmifha&SmufovkdyJ wu,fudk EkdifiHrSm
wm0ef&dSwJh EkdifiHawmftpdk;& tzJGYtpnf;awG taeeJYu
vnf; EkdifiHtESHY tjym;rSm&dSwJh uav;awGudk avhvGifh
uav;vli,fawGudk wpdkufrwfrwfeJY tpkd;& tzJGYtpnf;
uom ylaygif;yg0if aqmif&Gufr,fqkd&ifawmh taES;eJY
tjrefqkH; aumif;vdrfhr,fvkdY uRefawmfu ,lqw,f/
aus;Zl;wifygw,f/ tck vdkajzMum;ay;wm/
('DADGbD 7 arv 2012)
71
xdkif;ynma&;tay: jrefrmq&mrESifh
rGefausmif;ol&JU tjrif
2015 ckESpfrSm ay:xGef;vmr,fh tmpD,H uGefjrL
ewDudk &nf&G,fNyD; xdkif;tpdk;&u ynma&;ajymif;vJzdkY
tBuD;tus,f &if;ESD;jrKyfESH aqmif&Gufaewmudk bef
aumufydkYpfeJYae&Sif;owif;pmawGrSmaeYpOfawGYae&onf/
txl;ojzifh ausmif;om;awGudk vyfawmh a0iSwmeJY
2012 udk t*FvdyfpmESpf owfrSwfrItay: a0zef aqG;aEG;
jiif;ckefwmawG yHkrSef awGY&onf/
'gaMumifh armuu xkdif;ynma&;eJY ywfoufNyD;
xdkif;yk*vduausmif;wpfausmif;rSm t*Fvdyfpm oifay;
aewJh jrefrmq&mrwpfOD;ESifh befaumuf Ramkhamhaeng wuodkvfrSm ynma&; rmpwmbGJY usrf;jyKaeol
rGefausmif;olwpfOD;udk qufoG,far;jref;NyD;? olwdkY
tawGYtBuHKawGudk wifjyvdkuf&ygonf/
72
q&mr rar
csif;rdkifNrdKU? yk*vduausmif; Sarasas Witaed Lanna
School oifMum;a&; tawGYtBuHK......
xdkif;EkdifiHu ausmif;wpfausmif;rSm pmoif
aewJh usrudk xdkif;uav;awGudk pmoif&wmeJY jrefrm
uav;awGudk pmoif&wm bmuGmvJ? xkdif;ausmif;awG&JU
oifMum;a&;pepfu b,fvdk&SdvJ? ausmif;om;awG&JU t
awG;tac: ydkif;eJY oifMum;rI cH,lyHk b,fvdk uGmjcm;rI&SdvJ
qdkwmawG ar;vmygw,f/
a,bl,stm;jzifh ausmif;om;awGuawmh t
wlwlygyJ/ pmudk pdwf0ifpm;wJh uav;&Sdovdk pdwfr0if
pm;wJh uav;awG &Sdwmuawmh ae&mcsif;rwlawmif
yHkpHcsif;u twlwlygyJ/ uGmjcm;rIawGuawmh? pmroifcif
74
... ausmif;om;csif;wlayrJh
tcGifhta&;csif; uGmjcm;ygw,f/
tcGifhta&; uGmjcm;oGm;wmeJY
tukefuGm jcm;oGm;wmygyJ/
'guvnf;
jrefrm ausmif;om;awG nHhvdkY
r[kwfygbl;/
tcGifhta&;awG qHk;IH;cJh&vdkY
'DvdkjzpfMu&wmyg/
75
txl;u@
ESD
ynma&;ESihf a&&SnfzGHYNzdK;rI
Education for Sustainable Development
76
urmhukvor*\ ]a&&SnfwnfwHhaom
zGHYNzdK;rItwGuf ynma&; q,fpkESpf} (2005 - 2014)
aemufcHorkdif;aMumif;
rsufarSmufacwf rsKd;qufrsm;ESihf tem*wf rsKd;
qufrsm;\ vlrIb0 t&nftaoG; yHkrSef wkd;wufaumif;
rGef&eftwGufqdkonfh &nfrSef;csufxuf ydk ta&;BuD;
aom udp&yfrsm;rSm r&Sdoavmufyif jzpfygvdrfhrnf/
twlwuG rSDwif;aexkdif&m urmBuD;udk av;pm;&m
a&mufonhf &nfrSef;csufvnf; jzpf\/ rdrdwdkY b0Murm?
rdrdwdkY om;orD;rsm;\ b0MurmESihf ajr;jrpfwdkY\ b0
MurmwdkYtwGuf taygif;vuPm oabmaqmifonfh
ajymif;vJ wkd;wufrIudk &SmazGwwfavh&Sdygonf/ odkY
vkyfaqmif&mwGif tm;vHk;\ tcGihfta&;wdkYudkvnf;
av;pm;orI xm;&Sdjcif;jzihfom vkyfaqmifoihfyg\/
qdk&aomf tpOftNrJ oif,lavhvmaerSom
jzpfEkdifygonf/ rdrdwdkY taMumif;? rdrdwdkY\ jzpfwefpGrf;
(ydkwef&S,f)? rdrdwdkY\ tuefYtowfrsm;? qufqHa&;rsm;?
vlYtzGJYtpnf;rsm;? obm0 ywf0ef;usifESihf urmajr
taMumif; ponfwkdYudk tpOf avhvm ae&rnf[k qdkvdkyg
77
ukvor*\ ynma&;OD;aqmif at*sifpD
taejzihf ,leufpudk UNESCO rS a&&SnfwnfNrJaom
zGHYNzdK;rItwGufynma&;qdkif&m t&nftaoG;jynfhrDaom
pHEIef;rsm; jyXmef; owfrSwf&mwGif t"du tcef;u@u
yg0ifvmcJhonf/
79
ywf0ef;usif
Society
vlYtzGJYtpnf;
Economy
pD;yGm;a&;
a&&SnfwnfNrJrI qdkonfrSm.....
]a&&SnfwnfNrJrI Sustainability } rSm euf&dIif;
&IyfaxG;aom t,ltqwpfck jzpfygonf/ em;vnf&ef
cufcJEkdifygrnf/ odkYaomf jrefrmhynma&;0efxrf;rsm;?
ausmif;q&m? q&mrrsm;ESihf ausmif;om;vli,fwdkYtzdkY
rvGJraoG avhvm&awmhrnfh acgif;pOfwpfck jzpfvdkYvmae
avNyD/ tb,faMumihfygenf;/
a&&SnfwnfNrJrItwGuf vlYtodkif;t0dkif; wpfck
onf twlwuG oif,lavhvmMujcif;? rSDwif;aexkdif&Sif
oefMujcif;ESihf tvkyf vkyfudkifaqmif&GufMujcif;wdkYwGif
aemufrsKd;qufrsm; twGufyg xnfhoGif;pOf;pm; avh
vmjcif;? &Sifoefaexkdifjcif;ESihf vkyfudkifMujcif;yifjzpf
80
onf/
urmN*dK[f\ obm0&if;jrpfrsm;? ,Ofaus;rI
&if;jrpfrsm;ESihf a*[pepfwdkYudk aemufrsKd;qufrsm; vnf;
cHpm;cGihf &&Sdap&ef apwem xm;&Sdjcif;vnf;jzpfygonf/
txl;ojzihf qHk;jzwfcsufrsm; csrSwf&mwGif obm0
ywf0ef;usif? vlrIywf0ef;usif rxdckduf? repfemap&ef
twGuf ]a&&SnfwnfNrJrI} udk A[kdjyK qHk;jzwfjcif;vnf;
rnfonf/ tb,faMumihfqdkaomf vlYtzGJYtpnf;ESihf
,if;\ pD;yGm;a&;pepf tm;vHk;onf obm0 ywf0ef;usif
xJwGif wnf&Sdaejcif;aMumihfyif jzpfonf/
oif,ljcif;enf;vrf;....
a&&SnfwnfNrJrItwGuf ynma&; ESD wGif
oif,lolwdkYtaejzihf pl;prf;avhvmjcif;enf;em inquiry
process ESihf vufawGYb0 tawGYtBuHKrsm;t& oif,l
avhvmMuonf/ oif,lrIwGif ausmif;om;wdkYudk xJxJ
0if0if udk,fwdkif yg0ifapNyD; pdwftm;xufoefpGmjzihf
oif,laomtavhudk zefwD;ay;ygonf/ &yf&GmwGif;? NrdKU
e,fwGif;ESihf EkdifiHtwGif; jzpfysufaeonfh ta&;BuD;onfh
obm0a*[pepf? pD;yGm;a&;pepf? vlrIa&;-,Ofaus;rI
pepfESihf EkdifiHa&; udp&yfrsm;u a&&SnfwnfNrJrI twGuf
tusKd;oufa&mufyHkudk em;vnfodjrif cHpm;Ekdifaponf/
aemufqufwGJtaejzihf jyKjyif ajymif;vJrIrsm;ESihf xdef;odrf;
apmihfa&SmufrIrsm;wGif vdktyfaom yg0if vkyfaqmifrI
iti
Pol
lY z
t
GJY p
t
n;f
rl
, h ?I vt
um lY ciG t
an hf a&;
righ
ts
pD
cy
og
y
yv
iet
Soc
ef;w
&;? w lity
srf;a
a
Nidrf;c , Equ
e
Peac
twlwuG
EkdifiHa&;? rl0g'ESihf
&Sifoef aexkdifjcif; qH;k jzwfcsuf csrSwf
jcif;
'rD u
dk a&
tvkyftudkifrsm;?
ouf&Sdrsm;?
t&if;tjrpfrsm;ESihf 0ifaiG?
ZD0pepfrsm;
Eikd if aH
&;
Eco
l
Con
ser
ep f
yp
[p
a*
va
ti o
;f o
Appr
opr
rQw iate D
ao
m
Eco
no
ent
pm
e lo
ev dK;rI
zGNHY z
;
;D yGm;a&
xed
;f
rd ;f jci
ra
oc
m
De
tjyeftvSef ,SufEG,fqufpyfaeonfh pepf 4
rsKd;tay:wGif ESD udk tajcjyK xm;ygonf/ a&&Snf
Nidrf;csrf;a&;ESihf zGHYNzdK;a&;twGuf pkpnf;xm;aom oabm
a&&SnfwnfNrJaom zGHYNzdK;rItwGuf ynma&; ESD wGif yg0if w&m; tjrif 4 rsKd;udkvnf; qufpyfxm;jcif;jzpfonf/
aom t"dutcsufrsm;
ylaEG;vmjcif;? avxk? ajrxk? a&xk npfnrf;jcif;? csrf;omqif;&J uGm[csuf BuD;rm;jcif;? t&if;tjrpfrsm;udk tvGef
tuRHoHk;pGJjcif; ponfwdkYrSm ykdrdk qdk;&Gm;vmaeonfudk
aeYpOfESihftrQ awGYjrifae&ygonf/ tcsif;t&mrsm;\
tusKd;? tjypfwdkYudk eufeuf&dIif;&dIfif; odjrifem;vnfjcif;jzihf
tav;xm; awG;awmp&mrsm; &&Sdvmrnf/
tem*wf &SifoefrItwGuf tjrifoabmxm;
rsm; ajymif;vJjcif;? vkyf&yfrsm;udk ajymif;vJjcif;? topf
zefwD;wnfaqmufjcif;? pkpnf;nDnmpGm vkyfaqmifvdk
jcif;rsm; jzpfxGef;vmygrnf/ wpfOD;jcif;taejzihf tm;vHk;
wGif wm0ef&Sdonf[k odjrif em;vnfvm&efrSm vGefpGm
ta&;BuD;ygonf/
ajrurmol? ajrurmom;rsm; taejzihf
tem*wfurmtwGuf twlwuG wm0ef,l vkyfaqmif
Mu&ef vGefpGm ta&;BuD;onf[k qdk&ygrnf/ obm0
ywf0ef;usiftwGuf obm0ywf0ef;usifrSyif oif,l
avhvmjcif;[k qdkvdkonf/ rwl? uGJjym;aom tjrif&Sdol
rsm;ESihfvnf; yl;aygif;vkyfaqmif&ef enf;vrf;rsm; &Sm
azGjcif;wdkYvnf; yg&Sdavonf/
ausmif;q&mq&mrsm;taejzihf uRefawmfwdkY
tm;vHk;udk tem*wf yJhudkif&Sifrsm;? O,smOfrSL;rsm; [l
jrefrmhvlYtzGJYtpnf;twGif; wifpm; ajymqdkMuygonf/
uav;i,fwdkY\ tem*wfurm om,mvSya&;? Nidrf;csrf;
a&;wdkYtwGuf wm0eftyfESif;jcif; cH&olrsm;[kvnf; qdk
Ekdifygao;onf/
bmcsefxm;cJhMurnfenf;
&Sifoef BuD;jyif;vmMurnfh uav;i,frsm;\
tem*wf jrefrmhvlYtzGJYtpnf;? jrefrmEkdifiHawmfrSm todkY
&Sdaeygrnfenf;/
reufjzef jrefrmEkdifiHom; oef;aygif;rsm;pGm jzpf
vmMurnfh - acgif;aqmifrsm;? refae*smrsm;? pDrHudef; a&;
qGJrnfholrsm;? 0efxrf;rsm;? ynma&;orm;rsm;? pdkufysKd;a&;
ormrsm;? todtwwfynm&Sifrsm;? 0,f,l pm;oHk;rnfh
olrsm;.../ tm;vHk;rSm jrefrmhvlYtzGJYtpnf;ESihf urmajr
qufvuf pnfyif &SifoefEkdifpGrf;twGuf qHk;jzwfcsufrsm;
csrSwf&rnfh olrsm;yif jzpfvmMuawmhrnf/
jrefrm vli,fav;rsm;twGuf rdrdwdkY udk,fudk
ar;cGef; xkwfwwfjcif;tavh? tajz&Smwwfjcif; tavh
wdkYjzifh pdwf,Ofaus;rIudk jyifqifay;&ygvdrfhrnf/ uJh okdY
82
pmoifcef;xJu ESD
uRefawmfwdkY bmawGudk oifMum;ay;aeonf?
b,fvdkenf;vrf;jzihf oifMum;aeonf ponfwdkYrSm ESD
ESihf wdkuf&dkuf oufqdkifygonf/ a&&SnfwnfNrJaom
Nidrf;csrf;rIESihf zGHYNzdK;rIudk oifMum;&m0,f uRefawmfwdkY\
pOf;pm;awG;ac:yHk? &SifoefaexkdifyHkESihf tvkyfvkyfyHkwdkYudk
jyKjyifajymif;vJjcif;jzihf pwif&ygawmhrnf/
vG,fulonf [lawmhvnf; rqdkomyg/ odkY
aomfvnf; tem*wf rsKd;qufrsm;\ vdktyfcsufrsm;
twGuf zlvHkavmufiap&ef ta&;BuD;onf r[kwfygvm;/
a&&SnfwnfNrJaom tem*wf zGHYNzdK;rItwGuf
uRefawmfwdkY\ oif,lavhvmyHk? tvkyf vkyfyHkESihf &Sifoef
aexdkifyHkwdkYudk rnfuJhokdY ajymif;vJ&rnfenf;/ uRefawmf
wdkY\ pkaygif; tm;xkwfrI jzihfom &&SdEkdifzG,f&mvnf; &Sdaeonf/
ESD
oif&dk;nTef;wrf;? oif&dk;rmwdumESihf oifcef;pm
wdkYudk jyifqifa&;qGJjcif;? jrefrmh&dk;&m"avhrsm;? wdkif;&if;
om;wdkY\ b0&Sifoef aeenf;rsm;? Nidrf;csrf;a&;? vlYtcGihf
ta&;rsm;ESihf obm0 ywf0ef;usiftjrifrsm; yg&Sdaom
u@pHk oif&dk;nTef;wrf; csOf;uyfenf;vrf;jzihf jyifqif
jcif;/ (ydkrdkaumif;rGefaom &yf&Gma'o? NrdKU jy jzpfvmap
&eftwGuf vdktyfcsufrsm;udk ajymif;vJvkyfaqmif&ef
&nf&G,fygonf/)
83
zHGNzdK;a&;twGuf tajccH
vGwfvyfcGifhawG vdktyf
zHGNzdK;wdk;wufrIvdkY qdkwJhae&mrSm vGwfvyfrIawG csKyfjc,frIawG r&dSrSom
wdk;wufzHGNzdK;rI &dSedkifr,fvdkY jrefrmh 'Drdkua&pDacgif;aqmif a':atmifqef;pkMunfu
ajymqdkygw,f/ w&m;rJhrI? rrQwrI? tmPm&SifqefrI? vlxktay: wm0ef,lvdkpdwf
uif;rJhrI 'gawGudk z,fxkwfa&;[m zHGNzdK;wdk;wufrItwGuf ta&;BuD;w,fvdkY
ajymqdkoGm;wmyg/ 'geJY ywfoufvdkYawmh udkom;nGefYOD;u wifjyay;xm;ygw,f/
zHGNzdK;wdk;wufrIqdkwJh ae&mrSm tajccH vGwfvyfrIawGudk csefxm;vdkY r&
bl;vdkY tar&duef jynfaxmifpk? a':atmifqef;pkMunfudk ay;tyfwJh rpfcsDuefwuodkvfuae Wallenberg qkay;yJG tcrf;tem; rdefYcGef;xJ a':atmifqef;
pkMunfu xnfhoGif; ajymqdkoGm;wmyg/ pD;yGm;a&;edkA,fqk&Sif a'gufwm Amartya
Sen &JU zHGNzdK;wdk;wufrIeJY vGwfvyfrI 'GefwJGaew,f qdkwJh tjrifudk a':atmifqef;pk
Munfu axmufcH aqG;aEG;cJhwm jzpfyg w,f/ wdkif;jynfw&yf? vlYtzJGYtpnf;w&yf
zHGNzdK; wdk;wufvma&;twGuf csKyfaeSmifrIawGudk z,f&Sm;ypfzdkY vdktyfr,fvdkY
a':atmifqef;pkMunfu ajymqdkoGm;ygw,f/
]zHGYNzdK;a&;twGufqdk&if t"duuswJh csKyfjc,frIawGudk z,f&Sm;ypfzdkY vdkyg
w,f/ qif;&JrJGawrI yaysmufzdkY vdkovdk tmPm&Sifqefqef tkyfcsKyfrIawG tqHk;
owfzdkY vdkygw,f/ pD;yGm;a&; vkyfydkifcGifhawG vdktyfovdk vlrIa&; &ydkifcGifhawGvnf;
pepfwus &dSzdkY vdkygw,f/ trsm;jynfol vdktyfcsufawG jznfhqnf;zdkY ysufuGuf
wmawGudk z,f&Sm; ypfvdkovdkyJ rwlwJhtjrif t,ltqawGtay: onf;cHrI
tm;enf;wm? vdkwmxufydkjyD; wkYHjyef ta&;,lwJh zdeSdyfrIawGudkvnf; azsmufypfzdkY
vdkygw,f/}
84
1988 ckeSpf 'Drdkua&pDvIyf&Sm;rI pwifwJh tcsdefwkef;u jrefrmvlxkxJ ukvor*&JU
vlYtcGifhta&; aMunmpmwrf;udk rodol tawmfrsm;rsm; &dScJhayr,fh wu,fwef; jrefrm
vlxk[m 'Drdkua&pDeJY vlYtcGifhta&; teSpfom&udk em;vnf oabmayguf aeMuNyDvdkY a':
atmifqef;pkMunfu ajymygw,f/ 1988 ckeSpf txuf jrefrmjynf rEav;c&D;pOf wcktwGif;
bmaMumifh 'Drdkua&pD vdkcsifwmvJ qdkwmudk aps;csKdu olYudk axmufcH olwOD; ajzwmudk Oyrm
ajymNyD; jrefrmvlxk&JU 'Drdkua&pD tay: em;vnfrIudk a':atmifqef;pkMunfu &Sif;jycJh wmyg/
]tJ'grSm olr&Sif;jyygw,f/ olYrSm aps;qdkifi,f uav;&dSw,fwJh? olYtaeeJY olY
pD;yGm;a&;udk &dk;&dk;om;om; vGwfvGwfvyfvyf vkyfudkifcGifh &NyD; tmPmydkifawG aESmifh,SufrSmudk
aMumuf&HGU ae&wmawG r&dSbJ aumif;a&mif; aumif;0,f vkyfudkifcsifwmygwJh/ 'gaMumifh 'Dvdk
tajccH tcGifhta&;av;awG &vm&ifawmh aumif;&m rGef&m aexdkif vkyfudkifvdkY&r,fvdkY ol
,HkMunfwJhtaMumif; ajymygw,f/ olr[m wu,fawmh 'Drdkua&pDpepf&JU wu,fta&;BuD;
wJh tcsufudk em;vnfvdkufw,fvdkY usr ,lqrdygw,f/ 'Drdkua&pDqdkwm tqHk;owf yef;wdkif
r[kwfbJ vlYtzJGYtpnf;w&yf atmifjrifrItwGuf enf;vrf; w&yfjzpfygw,f/}
wcsdefwnf;rSmyJ jrefrm'Drdkua&pD vIyf&Sm;rItwGif;rSm aMumuf&GHU jcif;uae uif;a0;
zdkY olYtaeeJY vHIY aqmf ajymqdk cJh&wm[m aMumuf&GHU rI tajccH[m vGwfvyfrI? vGwfajrmufrIt
wGuf t"du twm;tqD;wck jzpfaewmaMumifhvdkY ajymoGm;ygw,f/
]usrwdkY vIyf&Sm;rItwGuf aMumuf&HGU jcif;uae vGwfuif;zdkY t"du ajymae&wJh
taMumif;uawmh 'g[m tjcm; vGwfajrmufrIawGudk zGifhay;edkifr,fh t"du aomhcsuf jzpfae
vdkYyg/ aMumuf&GHU rIaMumifh vlawG[m xHkxdkif;NyD; jyKorQ cHae&ygw,f/ vlawGudk bmrS rvkyf
rudkif wwfatmif jzpfapygw,f/ ajymzdkYqdkzdkY aMumuf&HGU ae&if vGwfvyfpGm ajymqdkcGifh &zdkY bmrS
vkyfekdifrSm r[kwfygbl;/
rw&m; rrQwwmawGudk jyefvnf pdefac:zdkY pdk;&GHU aer,fqdk&if rdrd&JU vGwfvyfpGm ,Hk
MunfrIudk tumtuG,f vkyfedkifrSm r[kwfygbl;? 'ghtjyif vlrIa&;? pD;yGm;a&;awGvnf;
z&dkz&JjzpfNyD; b0 aooGm;yg vdrhfr,f}
rpfcsDuef wuodkvfu ay;tyfwJh Wallenberg qk[m qdk&if trsm;jynfol vGwf
vyfrItwGuf udk,fusKd;pGefY BudK;yrf;olawGudk csD;jrifhwJhqk jzpfygw,f/ rDcsDuef wuodkvf&JU
ausmif;om;a[mif; Raoul Wallenberg udk *kPfjyKNyD; ay;tyfwJhqkyg/ Wallenberg [m
'kwd, urmppftwGif; qGD'ifedkifiH&JU oHwrefwOD; taeeJY wm0ef,l&if; emZDvufxJu *sL;
vlrsKd;awGudk u,fwifay;cJhol jzpfygw,f/ a':atmifqef;pkMunftaeeJY 'Dqk&wm[m 21 OD;
ajrmufjzpfNyD; edkbJvfqk&Sif wdAufu bkef;awmfBuD; 'vdkifvm;rm;eJY awmiftmz&du c&pf,mef
bkef;awmfBuD; 'wfprGefwl;wl;wkdYvnf; t&ifu 'Dqk &cJhzl;ygw,f/
(ADGtdkat)
85
tm[m&jynfh0 usef;rmwJh uav;awG[m
olwdkY&JU ausmif;pmudk tm;tiftjynfheJY wpfaeukef oif,l
EkdifMuygw,f/ ausmif;awGrSm t[m& jynfhwJh aeYvnfpm
auR;Ekdifwm[m ausmif;om;awG&JU ynma&; wdk;wufrIrSm
tusKd; jzpfxGef;apwmudk &v'fawGu azmfjyaeygw,f/
tck axmifpkESpf aus;&GmpDrHudef;[m 2015 ckESpf
axmifpkESpf yef;wdkifawG (MDGS) udk a&mufatmif
aqmif&Gufaeygw,f/ tmz&durSma&m wpfurmvHk;rSmyg
tpdk;&awGu axmifpk&Gm pDrHudef;udk pHjy twk,lp&mtjzpf
jrifvmMuygw,f/ zGYHNzdK;qJEdkifiHawGu olwdkY aus;vufawG
rSm qif;&JrGJawrI avQmhcszdkY? enf;ynm toHk;jyKrIeJY
aus;vufa'o tem*wftwGuf &if;ESD;jrKyfESHrIawG vkyf
vmMuygw,f/
tmz&duu axmifpkaus;vuf pDrHudef;[m
qif;&JwJh EkdifiHawGtwGuf arQmfvifhcsufeJY aphaqmf wdkuf
wGef;rIawG jzpfapygw,f/ wenf;tm;jzifh 'DpDrHudef;[m
wpfurmvHk; qif;&JwGif;xJu azmufxGufEkdifzdkY vuf awGY
uswJh vrf;jyajryHk wpfckygyJ/
pufwifbmv ukvor* nDvmcHrSm urmh
acgif;aqmifawG awGYqHkcJhNyD; ta&;BuD;wJJh oabmwlnDrI
csEkdifcJhygw,f/ usaemfwdkYtm;vHk; qufvuf &Sifoefa&;
twGuf qif;&JrGJawrI? qmavmifrIeJY a&m*gb,awGudk
0dkif;0ef; wdkufzsufzdkY xyfrH oabmwlnDjcif;yg/ tqHk;pGef
qif;&JrGJawrI[m tm[m&csKdUwJh? aomufokH;a&r&Sd?
usef;rma&; apmifha&SmufrIeJY ynma&; csKdUwJhaewJh
vloef;aygif; rsm;pGm&JU toufawGudk Ncdrf;ajcmufaew,f
qdkwm acgif;aqmiftm;vHk; odjrif aeMuygNyD/
tJ'DtE&m,feJY Ncdrf;ajcmufrIawG[m a0;vHwJh
aus;vufawGeJY NrdKU pGef qifajczkef;awGrSm &Sdaew,f qdkwm
udk acgif;aqmiftm;vHk; odMuygw,f/ uaeY qmavmif
iwfrGwfaewJh ae&m[m reufjzef tMurf;zuf qdk;oGrf;
ae&m jzpfvmwwfwmudkvnf; tm;vHk; owdjyKrd Muyg
w,f/
aemufqHk; usaemfwdkY[m qif;&Joljzpfjzpf?
csrf;omolyJjzpfjzpf? urmha'owdkif;rSm tqHk;pGef qif;&J
rGJawrI axmifacsmufuae azmufxGufzdkYeJY tm;vHk;
vGwfvyf ~uG,f0 csrf;omzdkYtwGuf ukvor*&JU axmifpk
ESpf yef;wdkifawGudk vufqifhurf; aqmif&GufzdkY vdktyf
aeygw,f/
0ifhxef; jrefrmjyefonf/
The Power to End of Poverty by Ban Ki-moon
87
bmvJ[Jh
pyfpwdef;at;bJvf 'DAJavmhrefY
aZmfrif;
t*F v d y f v d k
ajymajym aeMuwJh
sustainable devel-
qdkwmudk BuHK
vdkY toHk;jyKwkdif; owd&
wkdif; usaemfwdkY rdom;pk
&JU [dkwkef;u tajc
taeawGeJY EIdif;,SOf rd
ygw,f/
pyfpwdef;at;bJvf 'DAJ
avmhrefY qdkwmuawmh vdk&if;wdk&Sif; ajym&&if ]pOfquf
rjywfaom (odkY) quf wkduf oGm;aeaom wdk;wufzGHYNzdK;rI}
vdkY qdkEkdifygw,f/
usaemfwdkY rdom;pkb0eJY EdIif;,SOfw,f qdkwmu
awmh 'Dvdkyg/ usaemfwdkY[m qdk&S,fvpfvrf;pOf usifhoHk;
w,fqdkwJh ppfAdkvfawG tkyfcsKyfwJh tpdk;&vufatmufrSm
aecJh&wkef;u tajctaeuae qufpyfNyD; ajymcsifwm
jzpfygw,f/
usaemfwdkY EkdifiH[m [dkwkef;ua&m tcka&m vl
trsm;pk[m ajr,mpkdufysKd;a&;eJY wkduf&kduf toufarG;&ol
awG jzpfygw,f/ usaemfh rdbawGu pkdufysKd; a&;orm;awG?
v,f orm;awG r[kwfcJhyg bl;/ tazu tpdk;& 0efxrf;?
taru olemjyK q&mryg/ rdb awGaum usaemfwdkY om;
orD;awG tm;vHk;yg woufvHk; ajr,meJY rywfoufcJhyg
bl;/ 'gayr,fh usaemfhtaz tpdk;&tvkyfu jyKwfavwJh
opment
88
89
ajrurmaeY
{NyDv 22 &ufaeY[m 1970 ckeSpfuwnf;u todtrSwfjyKcJhwJh
ajrurmaeY jzpfygw,f/ ajrurmaeYudk pDpOfolawGu 'DuaeYrSm obm0
ywf0ef;usif xdef;odrf;a&;vIyf&Sm;rI vkyfief; oef;aygif;wpfaxmif jyKvkyfzdkY
EdI;aqmfaeygw,f/
tJ'DvIyf&Sm;rIawGuawmh tdrfurD;awG ydwfxm;zdkY? tvkyf oGm;&
r,fqdk&if trsm;oHk; ydkYaqmifa&;pepfudk toHk;jyKzdkYeJY a'owGif;rSm pdkufysKd;wJh
tpm;tpmawGudk pm;oHk;zdkY pwmawG yg0ifygw,f/
tcktcsdefrSmawmh ajrurmaeYudk edkifiHawG wedkifiHNyD; wedkifiH
wdk;wdk;NyD; yg0ifvkyfaqmif qifETJvmMuNyD jzpfygw,f/ vGefcJhwJh 42 ESpfwkef;u
yxrqHk; ajrurmaeYudk qifETJNyD;cJhwJh tcsdefaemufydkif;rSm tar&duef jynf
axmifpkrSm trsm;BuD; uGmjcm;rIawG &SdvmcJhygNyD/
tJ'Dtcsdefwkef;u puf&Hkaygif; rsm;pGmuae rD;cdk;awG avxkxJudk
trsm;BuD; xkwfvTwfaecJhygw,f/ cJ"mwfygwJh "mwfqDawG toHk;jyKNyD;
armfawmf,mOfawGudk armif;ESifcJhMuovdk um;rD;cdk; xGufwmawGvnf; &SdcJh
ygw,f/ tckawmh 'DvdktcsufawG awmfawmfrsm;rsm;udk jyKjyif ajymif;vJedkifcJhNyD
jzpfygw,f/
zGHYNzdK;NyD; urmEkdifiHawGrSm EPA vdkY ac:wJh obm0ywf0ef;usif
umuG,f apmifha&Smufa&;tzGJYawG xlaxmifEdkifcJhNyD; tpdk;&uaum? a'o
w&m;a&;XmeawGuyg avxkoefY&Sif;a&;? a&oefYjzefYjzL;a&;tjyif &Sm;yg;
wd&pmefeJY opfyifawGudk xdef;odrf;wJh vkyfief;awGudk vkyfaqmifedkifcJhygw,f/
91
tufaq;
tw
olYudk&Smonf? rawGY/
****
odkYaomf olYtwGuf vlwdkif; vkyfaeMu\/ olaumif;zdkYtwGuf? NrJzdkYtwGuf
ezl;rSacR; ajcr usatmif BudK;pm;olu BudK;pm;? rw&m;enf;jzifh vlwdkY\ acR;enf;pmxJrS
acgif;yHkjzwfMuolu jzwfMu\/ olYtwGufaMumifh nDtpfudkcsif; rkef;wD;&onf/
rdwfaqGcsif;vnf; owffjzwfMu&onf/ aoG;pufwdkYvnf; ajr0,fuscJh&onf/ rsuf&nf
wdkYvnf; NzdKifNzKdif uscJh&onf/ tvGef wefcdk;BuD;olygay/
****
ol\ vdktifqEudk jznfhqnf;&ef vlwdkY vIyf&Sm;aeMuaeonf/ armyef;ae&\/
olYaMumihf avmb? a'gorD; awmufavmifMu&onf/ ylyefMu&onf/ idka~uG; Mu&onf/
rcsdwifuJ jzpfMu&onf/ olonf a&T? aiG? Opm? pnf;pdrf BuD;jrwfjcif;wdkYudk tvGefrufarm
onf/ t&m&mudk vdkcsifonf/ olonf b,fawmhrS tvdkjynfhonf r&Sd/ olYqErsm;um;
twdkif;rowf/ olYa'goonf tqHk;r&Sd/ olYrdkufrJjcif;um; ajymrukefEkdif/ olY tusKd;
twGufqdkvQif ol bmrqdk vkyfrnf/
****
92
jrifhZH
olonf olYudk,fol wyfruf? cspfcif tm;r&ao;? wpfyg;aomoludk
cspfcifwwf\? wyfrufarmwwf\/ odkY wpfyg;oludk wyfruffjcif;onf pifppf
tm;jzifh rdrdudk,fudk wyfrufcspfciffjcif;\ vGefuJrIom/ pifppfum; olonf olY
udk,foludkomtcspfqHk;/ Munfhav? cHpm;&vnf; ol? pHpm;&vnf; ol? em&vnf; ol?
ao&vnf; olyJ r[kwfavm/ wjcm; ]ol} u 0ifNyD; cHpm;? pHpm; ay;jcif; r&Sd/
****
olYtwGufum; vlwdkif; tvkyfvkyfaeMu\/ odkYaomf olqdkonfrSm
b,ft&mjzpfonfudk rodMu/ bmudk ]ol} [kac:rnfenf;/ pifppfawmh ]ol} qdk
onfrSm pdwfqdkaom t&mu apyg;csuft& vIyf&Sm;ae&aom &kyfaumifavm?
rnfonfht&monf olYudk udk,fpm;jyK oenf;/ &kyfavm? pdwfavm? vufwdkYonfyif
olavm? ajcaxmufonfyif ol jzpfoavm/ rnfonfht&m? rnfonfht*Fg olyg
enf;/
****
odkYqdkvQif olonf pifppftm;jzifh r&Sd/ r&Sdonfh t&mtwGufyif
&kef;uefvIyf&Sm;ae&onf wum;/ ynm&SifwdkYu olYtaMumif;udk Iaxmifh trsKd;rsKd;rS
avhvmMuonf/ olYoabmudk qef;ppfMuonf/ odkYaomf olwdkYonfyif ]ol} ESifh
ruif;Ekdif&um; ,if;avhvmcsufrsm;udk opmw&m;rsm;[k rowfrSwfEkdifay/ odkY
aomf aocsmonfawmh &Sdonf/ olonf rNrJ/ olYaMumifh qif;&J&\/ olonf
tpdk;r&ay/
****
rNrJaom ]ol}? 'ku\ t&if;cHjzpfaom ]ol}? tpdk;r&aom ]ol}? rnf
onfh t&myg[k vufndK;nTef r&aomol/ odkYaomf olYtwGuf vkyfae&olawG
csnf;om/ olu b,ft&menf;/
****
olYudk&Smonf? rawGY/
/
****
jrihfZH
(17? azaz:0g&D? 1971 nwGif &efukef 0dZmESihfodyHwuodkvf? orkdif;
e,fajr ]caygif;} ausmif;aqmif wGif rlva&;om; 32 ESpf wdwdtMum 17?
azaz:0g&D? 2003 AmE0gwl Vanuathu EkdifiH? ydkYApfvm (Port Vila) NrdKU ? awmifypd
zdwfwuodkvf (University of the South Pacific) wGif rl&if; a&;om;
xm;csufudk (pdk;pOf;rQ) wnf;jzwfum jyefvnful;,lazmfjyonf/)
(&wemrGefr*Zif;? atmufwdkbm 2004?)
(aqmhc&dw&JU w&m;cGifwpfausmhESihf tjcm; aqmif;yg;rsm;? jrihfZH?
tm;refopfpmay2005? pmtkyfrS ul;,lazmfjyygonf/)
93
Nidrf;csrf;a&; ausmufpm
ol&d,rsKd;
uHaumif;axmufrpGmyif Nidrf;csrf;a&;ESifhqkdif
aom tqkdygar;cGef;rsm;rSm tajzvkH;0 &Smr&Ekdifaom ar;
cGef;tkyfpkxJwGif ryg0ifay/ tajzrSefwpfrsKd;ru wGufq
Ekdifaom ar;cGef;rsm;xJwGif ygaeaomaMumifh vlwkdif;rSm
tajztrsKd;rsKd; &SdEkdifygonf/ xkdtcsufonfyif Nidrf;csrf;
a&;wnfaqmuf&eftwGuf arQmfvifhcsuf rqdwfokOf;
jcif;ESifh tm;omcsuf&Sdaejcif; jzpfonf/
Nidrf;csrf;a&;\ ta&;BuD;qkH; 0daoorsm;onf
Nidrf;csrf;a&;r&SdvQif jzpfay:vmEkdifaom y#dyursm; tay:
wGif rlwnfonf/ y#dyu[kqkdaomaMumifh tEIwfvu
Pm oabmaqmifonfhtjyif? jyemESifh twd'kursm;
ukd &nfnGef;ygonf/
tcsdefumvESifh ae&ma'orsm;om uGJcsifuGJ
rnf/ BuHK&wwfaom jyemESifh 'kursm;om acgif;pOf
ajymif;csif ajymif;rnf/ Nidrf;csrf;a&;r&Sdjcif;aMumifh vlom;
wkdY cHpm;&ifqkdif&aom'kursm;? rajyvnfrIrsm;? aMuuGJ
p&mrsm;? aoG;ESifhrsuf&nfwkdY\ orkdif;rsm;onf tajccHtm;
jzifh uGmjcm;rI r&Sdyg/
rNidrf;csrf;Ekdifjcif;aMumifh aoG;ajr us&aom
ta&SU tv,fykdif;a'orS vlom;wpfa,muf\ aoG;wpf
pufonf tmz&du a'owpfck jynfwGif;ppfaMumifh
toufay;cJh&ol wpfa,muf\ aoG;ESifh wefzkd;csif; t
wlwlyifjzpfonf/
vlYtcGifhta&;onf urmay:&Sd vlom;wkdif;
twGuf nDwlnDrQ jzpfonfqkdvQif? vlYwefzkd;onfvnf;
xkdYtwlyif jzpfonf/ vlonf xkd'kut00ukd cHpm;
&ifqkdif&zkdY a&G;cs,fcGifh enf;yg;onfhwkdif arG;&myg tcGifh
ta&;wpf&yftaejzifh vufcHzkdY wm0ef vkH;0r&Sdyg/ xkdY
aMumifh Nidrf;csrf;a&;onf vlwkdif;twGuf ta&;yg&jcif;
jzpfonf/
w&kwfpum;ykH wpfckt& Nidrf;csrf;a&;twGuf
acR;xGuf rsm;xm;rS ppfyGJrsm;wGif aoG;xGufenf;vdrfhrnf
[kqkdonf/ qkdvkdonfrSm Nidrf;csrf;a&; &&Sd&ef raerem;
tvkyfvkyfav...? ppfyGJrsm; avsmhenf; csKyfNidrf;av jzpf
onf/ Nidrf;csrf;a&;twGuf b,favmufyJ ay;qyf&
onfjzpfap... Nidrf;csrf;a&; &EkdifNyDqkdvQif ay;qyf&usKd; eyf
onfyif jzpfonf/
Ak'bmomoifMum;csuft& Nidrf;csrf;rI qkdonf
rSm twGif;pdwfoPmefwkdY\ at;csrf;wnfNidrfrIjzpfonf/
vlwpfOD; wpfa,mufcsif;taejzifh rdrdwkdY\ twGif;pdwfukd
Nidrf;csrf;atmif rwnfaqmufEkdifoa&GU jyify Nidrf;csrf;a&;
av;pm;pGm
zdwfac:tyfygonf
armuynma&; r*Zif;ESihf
0bfqdkufonf jrefrmEkdifiH ynma&;
vGwfvyfcGihf? ynma&; w&m;rQwrIESihf
ynma&; t&nftaoG; wdk;wuf
aumif;rGefvmapa&;twGuf BudK;yrf;
tm;xkwfrI wpf&yfjzpfygonf/
armuynma&; r*Zif;odkY
ynma&;ESihf ywfoufaom owif;? umwGef;?
uAsm? aqmif;yg;? 0wKwdk? tufaq;ESihf ynma&;
"gwfyHk? &kyfyHkrsm; ay;ydkYyg&ef av;pm;pGm
zdwfac:tyfygonf/
aus;Zl;wifpGmjzihf
t,f'DwmtzGJY
maukkha@gmail.com
www.maukkha.org
97
z
Sma
&
;
sm
f;
e
cG
vGefcJhwJh oHk;av;eSpfu ausmif;zGifhcsdefrSm om;
udk ausmif;tyfzdk Y ausmif;udk a&mufcJhw,f/ ausmif;0if;xJ
0if0ifcsif; tcef;rSm qdkif;bkwftBuD;BuD;eJY
]usm; &SmazGcef;}
vdk h a&;xm;wJ h tcef;wcef;udk awGY&vdk h &ifawG
yef;awG wkefoGm;w,f../
b,feS,fh... NrdKUvnfaumif NrdKUusufoa&aqmif
ausmif;0if;xJrSm awmaumifawG 0ifaeNyDvm;... bk&m;..
bk&m; aygh.../ aemufrSod&wmu NyD;cJhwJh wuodkvf0if
pmar;yGJawG ajzcsdefwkef;u pmajzausmif;om;awGudk pm
ar;yGJcef;xJ r0ifcif cdk;ul; pm&GufawG? rormwmawG ygryg ppfzdk h vdktyf&if cEmudk,f wckvHk;udk vSefavSm &SmazGzdk h txl; pDrHxm;wJh tcef;ygwJh/ atmf... 'gqdk ]r &SmazGcef;}
98
eD*sLvdkif
vnf; &SdOD;r,faygh../
udk,fawGacwfu wcgrS rMum;bl;cJhwJh tpD
trHawGygvm;/ tif;av... tJ'D tcsdefu wdkif;jynfudk ckvdk
vTwfawmfeJY bmeJY jynfolYudk,fpm;jyKygw,fvdkY wGifwGif
ajymaewJh t&yfom; (wydkif;) tpdk;&rif;rsm; tkyfcsKyfae
csdef r[kwfaybl;udk;.../ ppfwyfu tmPmodrf;xm;wJh
ppfrif;rsm; tkyfcsKyfaecsdefudk;/ ppfyHkpHeJY cyfwif;wif; cyf
MuyfMuyfayg h.../
wcgrS rjrifbl;? rMum;cJhbl;wJh jrifuGif;awGyg/
ausmif;awGrSm ppfwyfvdk &SmazGa&; tcef;awGeJYrdk h Munfh
raumif; b0ifrus/ &efolYe,fajr 0ifpD;aewmus aewm
yJvdkY awG;rdaew,f/ tJ'geJY ar;prf;Munfhawmh wcsKdU
ausmif;om;awGuvnf; cdk;Muwm w&m;vGefw,ffwJh/
uav;b0upcJhwJh
ar;cGef;rsm;
nDZHvS
acsmfvJzl;ygovm;[k ar;vQif awmfawmf tl
aMumifaMumifEdkifvdkufavjcif;[k xifaumif; xifMu
rnf/ zl;opfp reufcif;wpfckESifh upm;zl;ygovm;
(odkYr[kwf) t&G,fa&mufvmNyD;rS tBudrfBudrf acsmfvJ
zl;ygovm;/ tu,f oifonf t&G,fa&mufrS acsmf
vJavh &SdwwfcJhvQif oif\ uav;b0 vGJacsmfrI
tawmftwef &SdcJhayvdrfhrnf jzpfonf/
aocsmwmuawmh
uRefawmfwdkYonf
uav;b0 'Pf&mrsm;awmh &cJhzl;ygvdrfhrnf/ taz;
wufvmaom temav;rsm; ,m;,Hjcif; om,m
wwfrnf qdkygu oifonf atmufygpmrsm; zwf&ef
rnfodkYrQ roifhavsmfyg/
uav;cspfol awmfawmfrsm;rsm; uRefawmf
100
] 'Drdkua&pD &&Sda&;? 'dk hta&;.. ? 'dk hta&;.. }
'Drdkua&pD [laom a0g[m&tm; uRefawmf
rodcJh/ uRefawmfh oli,fcsif;rsm;vnf; rodcJh/ em;pGJaeaom
pum;vHk;udk awGY&m atmfMujcif;jzpfonf/ xdkodkYatmf&if;
jzifh qufoG,fa&; t&m&SdwpfOD; tdrfa&SUokdYa&mufaomtcg
xdkolu tdrfay:rS ajy;qif;vmNyD; uRefawmfwdkYtm; xdkodkY
ratmf&efwm;onf/ uRefawmhfaemufrS vdkufatmfaeMu
olrsm;xJwGif ol\ om;jzpfolvnf; ygonf/
xdkvlBuD;u olYom;udk qGJxkwfum uRefawmf
wdkY a&SUwGif jyif;jyif;xefxef &dkufonf/ xdkYaemuf uRef
awmfwdkY rdbawGudkvnf; wdkifonf/ tdrfjyefa&mufawmh
uRefawmfh taruvnf; uRefawmfhudk &dkufonf/ bmvdkY
&dkufwmvJ[k uRefawmfar;onfhtcg bmrS jyefrajz/
uRefawmfvnf; ridkyg/ 'Drdkua&pDaMumifh t&dkufcH&onf/
bmvJ 'Drdkua&pD/ vlawG tkyfvdkufBuD; jzwfoGm;&if;
tm;vHk; 0dkif;atmfaeMuonfukd jrifzl;onf/ olwdkYvnf;
t&dkuf rcH&bl;vm;/
aemufwpfaeY tar&dkufaom 'Pf&maMumifh
uRefawmf ausmif;rwufEkdifcJh/ aemuf&ufawGrSm oli,f
csif;awGukd ar;Munfhonf/ 'Drdkua&pDqkdwmbmvJ../
olwdkYvnf;rod/ uRefawmf tygt0if tukefvHk; em;vnf
oGm;MuonfrSm 'Drdkua&pD[k atmfvQif t&dkufcH&rnf [k
yif/
uRefawmfwdkYudk jrefrmpmoifaom q&mudk
ar;Munfhjyefonf/ q&mu tJ'g o&JawG? raumif;
qdk;0g;awG ac:wJh *gxm? tJ'g&Gwf&if olwdkYvmNyD; rif;udk
ukyfcsKd; owfvdrfhr,f [kjyefajymonf/ uRefawmf wu,f
xifcJhonf/
uav;b0onf tvGef jzLpifonf[k olrsm;
awG ajymwm a&;wma&m oDcsif;xJrSmyg uRefawmf Mum;
cJh&onf/ ar;cGef;awGtwGuf olwdkYrSm tajzr&Sd/ xdkYaMumifh
vlBuD;awGtwGuf touf&Sdaom upm;p&m t&kyfjzpfcJh
onf/ vlBuD;awGonf olwdkYudk,fwdkif rajzEdkifaom
ar;cGef;wpfcsKdU jzifh uav;rsm;udk pMuonf/ Oyrm ]om;
azazeJ harar b,folYudk ydkcspfvJ } /
uav;i,ftwGuf wu,fhudk jyemyif/
rdbESpfyg;&SdvQif ydkqdk;onf/ xdktcg vufz0g;tcsif;csif;
yGwfaomfvnf;aumif;? acgif;iHkYaomfvnf;aumif;?
rsufawmif ykwfcwfykwfcwf vkyfaomfvnf;aumif; ol
wdkY\ tae&cufrI? ajz&Sif;&cufrIudk vlBuD;rsm;odatmif
jyMuonf/ xkdt&mukd vlBuD;rsm;u &,fp&m[k oabm
101
f GufxJr
&yu
Sm
D dyk
'v
uRefawmhfudk &yfuGufxJu
ausmif;q&m (a[mif;) vdkYyJodwm/ ol
rsm;awGvdk (Nidrf;) r[kwfbl;/ yifpif
,lNyD; yifpifvpmav;eJY rNidrf;EkdifvdkY
pma&;pm; ae&wmudk &yfuGufxJu
rodygbl;/ rodwmvnf; rajymeJY/ ol
wdkYrSm wpfnvHk; abmvHk;yGJMunhf&/ wpfaeYvHk;tdyf&eJY
b,frSm pmzwfcsdef &MuvdkYwkef;/ uRefawmfuvnf;
rdk;vif;wmeJY &yfuGufxJuxGuf/ wpfaeukef NrdKUxJae/
rdk;rcsKyf csKyfatmif tvkyfr&Sd tvkyf&Sm/ pmrlawGydkY/ ygvm
&if pmrlcxkwf/ 'DvdkeJY ywfcsmvnfaewm/
naejyef&ifawmh udk&ifarmifeJY vrf;xdyf vuf
zuf&nfqdkifrSm awGYwwfw,f/ udk&ifarmifuawmh uRef
awmhftaMumif; odygw,f/ olu EkdifiHa&; a,mifa,mif
av;&awmh uRefawmhfpmawGudk *sme,fawGrSm zwfzl;
owJh/ olu uRefawmf jyefvmcsdefudk vufzuf&nfqdkifu
apmihfNyD; zdwfac:wwfw,f/ aeYwdkif;awmh r[kwfygbl;/
olodcsifwmav;awG&Sd&if tjrifcsif;zvS,fzdkYyg/
NyD;&if olY&Hk;udkjyefNyD; uRefawmfwdkY aqG;aEG;wJh
tcsufawGudk jyefaqG;aEG;owJh/ olu tdrfrSm rdef;ru
tyfcsKyfpuftvHk; 20 avmuf axmifxm;awmh bmt
vkyf rSrvkyfbJ v,f,mjyefpm;a&; vkyfvnf; jyem
r&Sdbl;/ om;wpfa,mufu puFmylrSm/ orD;wpfa,mufu
ukrPD 0efxrf;qdkawmh acsmifvnfoaygY/
udk&ifarmifeJY uRefawmf vrf;pOfygwDacwf
uwnf;u odw,f/ vrf;pOfygwDacwfu udk&ifarmif[m
ygwD pnf;&Hk;a&;rSL;/ awmifolv,form;a&;&m aumfrwD
J &Sdw,f
q&mwif
Z.L
'Drdkua&pD t&SdefavQmhNyD; e0wtpdk;&? etz
tpdk;&awG wufvmawmhvnf; olyJ &yfuGufxJrSm vlBuD;
vkyf&w,f/ 'gwifrubl; BuHhcdkifzGHYNzdK;a&; toif;BuD;&JU
&yfuGufacgif;aqmif jzpfvmjyefw,f/ vHkcsnfpdrf;eJY wdkuf
yHkudk 0wfw,f/ &yfuGuftwGif; oefY&Sif;a&;? jcifESdrfeif;a&;?
[dkta&; onfta&;awGrSm olygvmw,f/ &yfuGuf&Hk;rSm
nwdkif; &Hk;vmxdkifw,f/ [dkaMu; onfaMu;av;awGxJu
a0pk&&if tdrfjyefw,f/
olYtdrfu orD;eJY rdef;ru NLD vdkY ajymw,f/
tdrfrSmvnf; a':atmifqef;pkMunfyHkeJY AdkvfcsKyfatmif
qef;yHkawG csdwfxm;w,f/ olY BuHhcdkifzGHYNzdK;a&;toif;u
vlawGvm&if tJ'g rdef;reJY orD;udpvdkY ajymw,f/ olu
awmh tpdrf;a&mifykqdk;eJY wdkufyHktjzLudk 0wfae&if;u
a&G;aumufyGJrSm 0ifta&G;cHw,f/ xifoavmufrJ r&bJ
IH;wmudk tdrfu rdef;reJY orD;aMumihfqdkNyD; &efjzpfvdkY tdrfu
5 &ufavmuf qif;oGm;zl;w,f/ &yfuGuf&Hk;rSm Mum&Snf
raeEkdifwmeJY tdrfay:udk jyefwufvmw,f/
udk&ifarmifrSm aumif;wmu rSwfPf/ pmudk
rsufpd raumif;vdkYqdkNyD; rzwfbl;/ csJusawmh rdk;vif;xdkif
wGufcsif wGufaewwfw,f/ bm*Pef; b,fwkef;u
xGufNyD;om;qdkwm uvif'g rMunhfeJY? olY oGm;ar;? tm;vHk;
udk wa'gufa'gufeJY &Gwfjyvdkufvdrhfr,f/ wpfae&m&mrSm
wpfckckudk q&m oGm;vkyfcsifNyDqdk&ifvnf; uRefawmfwdkYvdk
pml; owif;l;awGudk vufzuf&nfac:wdkufNyD; ppfppf
aygufaygufar;w,f/ NyD;&if wpfae&mrSm urmhta&SU
tv,fydkif;uae ajrmuf0if&dk;pGef;txd tm;vHk;udk ao
aocsmcsm rdk;wpfvHk;? avwpfvHk; ajymjyvdrhfr,f/ uJ olYvdk
vludkrS ynm&SdvdkY rxif&if b,folYudk xif&rvJ/
trSefawmh ol wuodkvf rwufcJh&wmudk
OD;oefYeJY taMumif;jyw,f/ OD;oefYta&;tcif;aMumihfyJ
ausmif;xkwfcH&ovdkvdk/ wu,fwrf; twGif;odawG
uawmh &Spfwef;awmif ratmifbl;vdkY ajymMuw,f/
bmyJajymajym udk&ifarmif[m &yfuGufxJrSm 'DvdkyJ
&Sdaew,f/ b,folvmvm? b,ftpdk;&wufwuf tm;
BuD;&if ajy;uyf? ae&m&atmif BuHwwf zefwwfwm
aMumihf uRefawmfuawmh olYudk udk&ifarmifvdkY rac:bJ
udkomul;vdkY trnfajymif ay;xm;w,f/
udkomul;[m wpfaeYawmh yifeDwdkufyHkBuD;
0wfNyD; tjyifxGufvmw,f/ xl;qef;vScsnfvm;vdkY uRef
awmhfudk qdkufum;q&m a&TeDu vmajymw,f/ NyD;awmh
uRefawmhfudk vufzuf&nfqdkifrSm apmihfaer,f ajymcdkif;
104
a'gufwmatmifqef;pkMunf
&mpkESpf wpfpdwfqdkaom tcsdefumvrSm t&mrsm;pGmwdkYudk ajymif;vJ
apEkdifygonf/
arG;uif;p uav;i,f wpfOD; ynmjynhfpHkNyD; vlvm; ajrmufEkdif onhf
umvjzpfonf/ pepfrsm;? acwfrsm;ESihf vlaerIyHkpHrsm;vnf; a&GUvsm; oGm;Ekdif
avmufaom umvjzpfonf/ vlYtcsKdUwdkYudk aemufqHk;Z&m t&G,fodkY a&muf&Sd
apEkdifNyD; rdwfaqGtcsKdUrSm &SdEkdifawmhrnfvnf; r[kwfyg/ taumif;zufodkY
OD;wnf wnfaqmufcJhrnhf vlYtzGJYtpnf;wpfcktwGuf 23 ESpfwm umvrSm
rsm;pGm c&D; a&mufcJhygvdrhfrnf/ xdkYtwl/
EkdifiHa&;ESihf vlrIpD;yGm;a&; t"dubmomwdkYjzihf wuokdvf ynm&yf
rsm;qnf;yl;cJh&m? rdom;pkb0 wnfaqmufcJh&m ae&m? aemufydkif;wGif tcsdef
tMumBuD; cGJcGmcJh&rnhfae&m jzpfonhf atmufpzdkY'f Oxford wuodkvfu
*kPfxl;aqmif a'gufwmbGJYudk tyfESif;onhftwGuf rsm;pGm auseyfNyD; xdckduf
105
]vGwfajrmufrItwGuf acgif;riHkYwJh csefyD,H? oihfjynfoleJY urmBuD;udk owd
t&meJY onf;cHjcif;w&m;wdkY oifu tyfESif;cJhavNyD/ uREkfyf\ vkyfydkifcGihftwGif;ESihf
wuodkvfwpfckvHk;\ tcGihftmPmt& Oya'ynmyg&*l *kPfxl;aqmifbGJYudk tyfESif;
ygw,f/} urmhynmausmfwdkY\ awmf0ifurnf;rSwfwrf;udk jrefrmh&dk;&m tcsdwfBudK;rsm;?
jrefrmhESif;qDyef;rsm;ESihf ,SufzGJYxm;avNyD/
t*Fvefawmifydkif;a'o atmufpzkdY'fe,fwGif ESpf 20 eD;yg; a':atmifqef;pk
Munf aexkdifcJhygonf/ t*FvdyfvlrsKd; cifyGef;onf ta&SUwkdif;ynm&Sif a'gufwmrdkufu,f
tJ&pf? om; 2 OD;jzpfol tvufZEm; (armifjrihfqef;atmif)ESihf uifrf (armifxdefvif;)
wdkYESihftwl aexkdifcJhonf/
1988 ckESpfwGif emrusef;jzpfaeaom zcifAdkvf csKyfatmifqef;\ ZeD;? olr rdcif
jzpfol a':cifMunftm; jyKpk&eftwGuf jrefrmjynfodkY jyefvmcJhonf/ &mpkESpf wpfpdwfeD;yg;?
aemif 23 ESpftMumtxd t*FvefajrodkY jyefra&mufEkdifawmhaMumif;udkrl pOf;pm;cJhrd
vdrhfrnf r[kwfyg/ okdYaomf olr tqifoihf &SdaecJhavonf/
cifyGef;ESihf om; 2 OD;wdkYudk uEm& ESpfumvrsm;twGif; tBudrftenf;i,fom
awGYqHkcGihf &&SdcJhonf/ 1999 ckESpfwGif cifyGef;onf a'gufwmrkdufu,ftJ&pf uifqm
a&m*gjzihf uG,fvGeftHhqJqJwGif awGYcGihf r&oGm;cJh&Sm/ jrefrmjynfwGif;wGifom aexkdifNyD;
vGwfajrmufrIESihf 'Drkdua&pDta&;wdkYtwGufom qufvuf vkyfaqmifyg&efvnf; olu
rSmMum;cJhonf/ wkdif;jynftwGif;rS xGufcGgoGm;yguvnf; jyefvnf 0ifa&mufcGihf r&
awmhrnhf tajctaeudk olr txl; pdk;&drfcJhonf/ wkdif;jynfESihf rdom;pktMum;wGif olr
rnfrQ cHpm;cJh&ygrnfenf;/ urmhBuD;\ ynmt&mwGif a&SUaqmifbJGYxl;udk &,lrnhfaeY
eHeufydkif;wGif cspfcifyGef;onf\ tkwf*lodkY 13 ESpftMumwGif yxrqHk;tBudrf oGm;a&muf
*g&0jyKcGihf &cJhygonf/
2010 ckESpf Ekd0ifbmvwGif wwd,tBudrf tus,fcsKyfrS vGwfajrmufvmcJhNyD;
2012 ckESpf {NyDv Mum;jzwf a&G;aumufyGJwGif aumhrSL;NrdKUe,f rJqEe,fwGif 0ifa&muf
,SOfNydKif&m tEkdif&&SdcJhNyD; jynfolYvTwfawmf trwfwpfOD; jzpfvmcJhonf/
]a&SUquf&r,hf c&D;vrf;uvnf; vG,fulrSmawmh r[kwfao;ygbl;/ 'gayr,hf
atmufpzdkY'f ausmif;awmfBuD;u ausmif;awmfom;rsm;&JU taumif;qHk;t&mudkom arQmf
vihfw,fqdkwm usr odygw,f/}olr\ rdefYcGef;xJwGif ajymMum;cJhonf/
]'DuaeYrSmawmh usrudk ausmif;awmfol wpfa,muftaeeJY rSwfrdod&Sd aeqJ
jzpfwJhtwGuf a&SUqufc&D;vrf;rSm BuHKawGY&OD;r,hf pdefac:csufawGudk usru taumif;
qHk; BudK;pm;zdkYtwGuf ckdifusnfwJh pdwf"gwfudk &&Sdvdkfufygw,f/} ausmif;awmfESihf jyify vlY
tzGJYpnf;udk trdt& csdwfqufay;EkdifcJhjcif;[k qdk&ygvdrhfrnf/
ppftkyfcsKyfa&; rwkdifrDumvu ydkfifqkdifcJhzl;aom jrefrmhwuodkvfrsm;\
t&nftaoG;ESihf tpOfvmwdkYudk jyefvnf wnfaqmufjcif;udkvnf; olr jrifawGYvdk
aMumif; ajymMum;cJhonf/
]'Dvdk wpfzefjyefjzpfvmapzdkY usr&JU &ihfusufvSwJh atmufpzkdY'f wuodkvf
BuD;u tultnDay;Ekdifr,fqdk&if odyfudk aus;Zl;wif&rSmyg/} olru ynmEkdifiHawmf?
ynm vlYtzGJYtpnf;twGuf jyifqifEkdif&ef &nf&G,fyHk&ygonf/
bJGYvufrSwf &,ltNyD; olreHab;wGif vmxkdifcJhol pHkaxmufZmwfvrf; pma&;
q&m *RefvmuJ&m; (emrnftrSefrSm a';Apfaumef0Jvf) ukdvnf; aus;Zl;wifaMumif;
107
108
vrif;BuD;&JU yk*voabm
odef;Ekdif
vrf;wavQmufudk reufcif;wdkif;wGif jzwfoef;vm&ygonf/
awmifajc&if;u pmoifausmif; t0ifvrf; ywf0ef;usif\ &Icif;jrifuGif;rSm
MunfEl;p&m tvGef aumif;vS\/ om,maom eHeufcif;\ aea&mifjcnf ekek
eSihf avajynif;xJwGif ,drf;EGJY uckefaeMuonhf t&G,f tpm;rsKd;pHkeSihf opfyif
yef;rmvfrsm;? jzLeD0gndK ta&miftaoG; rsKd;pHkeSihf wdrfwdkufrsm;? pdrf;vJhaom
jrufcif;jyif warQmfwac:wGif jrL;xl; aqmhupm; uckefaeMuonhf rsKd;pdwf rwl
uGJjym;onhf om;orifwd&dpmefrsm;/ prf;acsmif;i,fav; tem;odkYa&mufwkdif;
a&mifpHkig;av;rsm;eSihf tay:u tkyfrdk;xm;onhf ukudKyifukdif;ay:rS pmiSuf
uav;wdkY ae&m rvkusbJ *DwoHjzihf tquftoG,f jyKyHk? tnDtnGwf
aexkdifekdifyHkudkvnf; cPwmrQ MunhfcGihf&onfrSm pdwfcsrf;omp&m jzpfvkdYae
ygonf/
vSyaom rwlnDrIonfvnf;aumif;? em;0ifcsKdvSaom *Dw
onf vnf;aumif; urmOD;uwnf;u wnf&SdcJhonfom/ tvGef vdktyfae
aom Nidrf;csrf;a&; zwfpmrSm ta0;wGif &Sdraeyg/
109
obm0w&m;xJrS ouf&Sdtm;vHk;wdkY\ &Sifoef
rIwGifvnf;aumif;? &kef;uef vIyf&Sm;rIwGifvnf;aumif;?
Nidrf;at;rI oabmwGifvnf;aumif; yk*voabm
aqmifrIeSihf rwl? uGJjym; jcm;em;rIwdkYudk txift&Sm;
jrifawGY&ygrnf/ wlnDonf[k xif&onhf tajctaeudk
tekpdwf aphikMunhfonhftcg usaemfwdkY tm;vHk;\ uGJjym;
jcm;em;rI tzkHzHkrSm ay:vGifvkdY vmjyefygonf/ rwlnDrIudk
wckwfw& pOf;pm;wwfjcif;rSm vlom;\ obm0yifjzpfyg
vdrhfrnf/ rwlnDjcif;udk todtrSwfjyKjcif;? rwlnDjcif;
onf tiftm;? rwlnDrIrsm;Mum;u pnf;vHk;jcif;? rwlnD
rIrsm;Mum;u wlnDrIudk &SmazGekdifjcif;? rwlwmawG cGJvkyfwlwmawG wGJvkyf? rwlnDrIwGif vkdufavsmnDaxG &Sif
oefjcif;? rwlnDrIrsm;aMumihf a0qmjcif; ponfjzihf
rwlnDjcif;tay: taumif;jrif oHk;oyfrIwdkYuvnf; &Sdae
yg\/ pdk;&drfpdwfwdkY tenf;i,fawmh oufom&m &ovdkyif/
odkYaomfvnf; rwlnDonftwGufjzpfap? wlnD
vdkrIaMumihfjzpfap? twif;tusyf wlnDaponhftwGuf
jzpfap usaemfwdkY urmrSmawmh wif;ykwfBuD;rsm;? ausmuf
ql;cRefrsm; udkifaqmifum ajz&Sif;cJhzl;onhf urmOD;umv
jyemrsm;u &SdvdkYaeaeqJ/ wif;ykwfBuD;udk vTwfcs&J
aom owdudk vlom;onf ydkifqkdifcJhzl;aMumif; *la[mif;
eH&Hay:u rD;aoG;cJ? ajreDrIefYwdkYjzihf a&;jc,fxm;cJhonhf
ausmufacwf yef;csDvuf&mrsm;u oufaojyvdkYaeyg
onf/ wif;ykwfydkif&SifwdkY\ tawG;tjrifrsm; rnfodkh
ajymif;vJcJhMuygavoenf;/ acwfudk a&GUapcJhonfrSm xdk
*leH&Hrsm;ay:u trnfrJh yef;csDum;rsm;aMumihfyJ jzpfygvdrhf
rnf/ rsKd;qufwdkY wif;ykwfrsm; qufrudkifapatmif pGrf;
aqmifekdifcJhzl;avNyD/ odkYtwGuf yk*vpGrf;&nfrsm;eSihf
rwlaom tawG;wdkY a0qmcGihf &cJh[efwlygonf/
*leH&Hrsm;eSihf pmrsufeSmrsm;ay:u t&mrsm;
eSvHk;om;rsm;xJodkY a&mufapvdkaom apwemjzihf usaemf
ausmif;odkY vmcJhygonf/ ausmif;jcHpnf;&dk;0if; twGif;odkY
pwif0ifa&mufvQifyif tjcm;urmwpfckodkY a&muf&Sd
oGm;ovdk usaemf cHpm;rdvdkufavonf/
*******
tjzLtpdrf; qifwl0wfpHkrsm;jzihf &dk;om;rIeSihf
tMunfa&miftwi,fwdkYudk vG,ftdwfxJxnhfvsuf
tod? tawG;? tjrifwdkY &,l&ef vmaeMuaom usaemhf
ausmif;olausmif;om;rsm;rSm qifwlaeovdk xifjrif&
ygvdrhfrnf/ xdkdvG,ftdwfrsm;xJu pdk;&drfrIrsm;uawmh us
110
rsm;rMumrD ekd;opfp eHeufcif;eSihftwl jrefrmh
vpfb&,fynma&; tdyfrufonfvnf; wjznf;jznf;
&kyfvHk; ay:vmygawmhrnf/ prf;w0g;0g; jzpfMuaomfjim;
vnf; vrf;opf&Sm BudK;pm;aerIrsm;udk ynma&;\ tqihf
wkdif;wGif awGYjrif&onfrSm tem*wftwGuf tm;&p&m/
]todynm pD;yGm;a&;} [l jrnf[nf; aMuG;aMumfaeNyD
jzpfonhf zGHYNzdK;NyD; tjcm;vlYabmifwdkYeSihf &ifabmif
rwef;ekdifapumrl jrefrmhajray:wGif vif;yGihfaom tod
ynm tnTefYtwufuav; vl;vGefYvmawmhrnf/ xkdrS
todynm tzl;tyGihf? todynm tcuftvuf? tod
ynmtukdif;? todynm&if;jrpfwdkYjzihf ynmO,smOfrsm;
jrefrmhajrwGif a0pnfvmawmhrnf[l rk'dwm yGm;rdyg
onf/
xdkYtwl O,smOfrSL;rsm;[l wifpm;xm;aom
jrefrmausmif;q&mwdkYvnf; rlvwefzkd;rsm;udk jyefvnf
&&Sdvmygvdrhfrnf/ ydkrdkta&;BuD;onfrSm ynma&;
wefzdk;rsm; jrihfwuf vmekdifapjcif;yif jzpfygvdrhfrnf/
twGuf wpfOD;csif; oD;oefY jzpfwnf &Sifoefaeaom
oabm? yk*vynma&;udk pmoifcef;rS tpjyKNyD; rl0g'rsm;
txd xnhfoGif; pOf;pm;&ygvdrhfrnf/
rdrdwkdYi,fpOftcgu wpfoD;yk*vjzpfjcif;udk
tm;ray;cJhyg/ wefzdk;&Sdaom qdk&S,fvpfvlYabmifodkY c&D;
vrf;rSm tpuwnf;uyif tvGJBuD; vGJcJhygonf/ pHr0if
cJhaom? vGJrSm;aecJhaom tusihftBuHrsm; &SdaecJhonf/ xkdY
aMumihfvnf; 70? 80? 90 jrefrmrsKd;qufrsm;\ ynma&;
c&D;wGif vpfb&,ftdyfrufudkyif rufcGihfr&cJhyg/ topfudk
rodcJhyg/ rwljcif;udkvnf; aMumuf&GHU cJhzl;onf/ &dk;&mrsm;?
pHwefzdk;rsm;?raeYursm;eSihfrwlaomywf0ef;usiftopfrSm
&kwfcsnf; a&mufvmawmhrnfavm/
jyifqifrxm;cJhaom vli,fxkeSihf jyifqif&ef
vdktyfaeao;onhf ynma&;pepfwdkY tMum;wGif usaemf
wdkYtm;vHk;rSm &SifoefrItwGuf &kef;uefMu&OD;rnf xifyg
111
pmoifcsdefrsm; wpfcsdefNyD; wcsdef ajymif;vJvdkY
aeonf/ aemufqHk; wpfaeYwmtwGuf ausmif;qif;
acgif;avmif;oH tqHk;wGif tjzLtpdrf;wdkY tdrfodkY jyef&ef
tpktjyHKvkduf 0ifvmcJhMuonhf ausmif;0if;wHcg;rsm;uyif
tpkvdkuf? tjyHKvdkuf jyefvnfxGufcGgMuygonf/ rsm;rMum
rD olwdkY tm;vHk;onf wpfOD;csif;tvdkuf ydkrdk oufawmihf
oufom&Sdrnhf rwlaom 0wfpHktoD;oD;udk ajymif;vJ
0wfqifygvdrhfrnf/ usaemf pmoifcef;u txGufwGif
ta&SU&dk;rudk wpfcsuf Munhfrdonf/ awmif&dk;ay:wGif
ar;wifxm;onhf aevHk;eDu usJyufvkdufonhftwGuf
jzmxGufvmonhf tqif? taoG;? ta&mifpHkwdkYjzihf
naecif; aumif;uifwGif wdrfwdkufwkdY uckefaeygonf/
vrif;BuD;uvnf; wm0efwvSnhf xrf;aqmif
&ef jyLwpfjyLwpf apmihfaeqJ/ tarmajy upm;Murnhf
usaemhf ausmif;om;rsm;twGuf taumif;qHk; tcsdef/ rwl
nDaom t&yfa'o 2 ckqDu tvif;a&mifwdkY\ aus;Zl;jzihf
tm;vHk;aysmf&TifcGihfeSihf vGwfvyfcGihf cPwmav;awmh
&ygvdrhfrnf/ olwdkYvnf; tJonfavmufom vdktyfyg
onf/
avmueDwdvm qHk;rpum;udk ausmif;odkY vm
wkdif;? oifcef;pmrsm; jyifqifwkdif; rMumrMum owd&
aerdygonf/
usaemhfpmoifcef;av;xJwGif e*dkcRefNyD;om;
ql;av;rsm;pGm &Sdygonf/ taeSmiftzGJY uif;uif;? Munf
vifaom tjrifrsm;jzihf acwfudk &J&J0Hh0Hh zwf&IekdifpGrf;aom?
a0zefydkif;jcm; Munhf&IekdifpGrf;aom rsufvHk;rsm;vnf; &Sdae
yg onf/ iSufi,frsm;eSihf ig;uav;rsm;\ Nidrf;csrf;a&;eSvHk;
om;rsm;udkvnf; ydkifqkdifxm;Muonf/ yGihfvif; vGwfvyf
aom pdwfxm;rsm;udk ynmacwf\ qlnHaeaom
aMuG;aMumfoHrsm; atmuf0,f vrf;raysmufapcsifyg/ odkY
aomf q&mwpfOD;taejzihf usaemhfvufxJwGif jyKjyif
vG,faom vrff;nTefoif&dk; wpfpHkawmh &Sdae&ygvdrhfrnf/
tm;vHk;udk wpfyHkpHwnf;aom atmifjrifaprItwGuf
vrf;jyajryHk wpfckawmhvnf; r[kwfekdifyg/ rwlaom
pGrf;&nfrsm; vdktyfaeqJ &yf&GmtwGuf wpfOD;csif;\ yk*v
wefzdk;ao;ao;av;rsm; pkaqmif;rd&efom &nf&G,fonf/
odkYaomf tm;vHk; tusKd;&Sdaprnf[k usaemfarQmfvihfrdyg
onf/
odef;ekdif
30 {NyDv 2012/
113
q&mtwwfynmu@
q&m
ESifh
ynma&;
Teacher Education
cifESif;pdk;
114
q&mqdkwm
2007 ckESpfrSm ynma&;okawoDawGyg0ifwJh McKinsey qdkwJh tzGJYu
urmay:rSm bmvdkY wcsKdU EkdifiHawG&JU ausmif;ynma&;pepfawGu atmifjrifNyD; wcsKdU
ratmifjrif&wmvJqdkwmudk okaooe jyKvkyfcJhMuygw,f/
EkdifiHwumu ausmif;aygif; 25 ausmif; (xdyfwef; 10 ausmif;tygt0if) udk
olwdkY avhvmcJhMuygw,ff 1/
olwdkYaumufcsufcswJh ausmif;ynma&;pepf atmifjrifzdkY t"du oHk;csuf
xJrSm xdyfwef;uyg0ifwJh tcsufuawmh t&nftcsif;jynfhpHkNyD; vlrSefae&mrSefjzpf
atmif q&mq&mrawGudk vkyf&r,fqdkwmygyJ/
usrwdkY jrefrmvlrsKd;awGrSm oifq&m? jrifq&m? Mum;q&mqdkNyD; q&mudk
oHk;rsKd;cGJ ajymavh&SdMuw,f/ 'gYtjyif udk,f&dkaowJhvl? udk,fhxuf &mxl;tmPmjrifh
olawGudk q&mvdkY ac:avh&SdMuw,f/ qdkufum;q&m? jrif;vSnf;q&m? yef;csDq&m?
umwGef;q&m? pma&;q&m ... pwJh *kPfyk'fawGrSmvnf; q&mqdkwJh pum;vHk;ESpfvHk;udk
xnfhoGif;ac:qdkMuygw,f/
pmoifcef;xJu q&mq&mrawGua&m udk,fh
udk,fudk b,fvdk q&mtjzpf owfrSwfMurvJ/ ywf0ef;
usifu b,fvdk owfrSwfwmudk cHcsifMuygovJ/
usr ajcmufwef;wkef;u ocsFmoifwJhq&mr
wa,muf&SdcJhygw,f/ ol b,fvdk pmoifvJqdkwm usr
rrSwfrdawmhbl;/ olppfwJh vpOfpmar;yGJrSm trSwf 100 r&
olwdkif;udk BudrfvHk;eJY vuf0g;rSm wa,mufwcsuf &dkuf
wmudkyJ rSwfrdaew,f/ ckcsdef jyefpOf;pm;rdwdkif; olbmvdkY
tJvdkvkyfwmvJqdkwm em;rvnfEkdifatmifyJ/ usrwdkYudk
pmBudK;pm;atmif vkyfwmvm;? ausmif;om;wkdif; trSwf
100 r&&if olYemrnfysufrSm pdk;&drfvdkYvm;/
tifwmeufay:rSm vli,fwa,muf&JU rSwfcsuf
udk awGYzl;w,f/ --- jrefrmEkdifiHu q&mq&mrawGu
urmay:rSm t&dkuftMurf;qHk;? tmPmtoHk;jyKqHk; q&m
q&mrawGxJ yg0ifEkdifw,fwJh/
wu,fawmh jrefrmjynfrSm apwemeJY oifMum;
ay;wJh q&mq&mrawGvnf; trsm;BuD; qHkcJhzl;ygw,f/
aemufNyD; tmPmoHk;wJh q&mq&mrqdkwm jrefrmEkdifiH
rSmwif r[kwfygbl;? EkdifiHwdkif;rSm &SdwwfMuygw,f/
usr puFmylrSm tv,fwef;tqifh (7 wef;eJY
tnD) ausmif;pwufwkef;u t*FvdyfpmoifwJh q&mr
wa,mufqdk pmoifaumif;ayr,fh t&rf; pdwfwdkwwfyg
w,f/ t*Fvdyfpm pmpDpmuHk; trSwfjcpfwJhtcg olnHhw,f
owfrSwfwJh rBudK;pm;bJ a&;xm;w,fvdkY xifwJh ausmif;
om;awG&JU pmtkyfawGudk twef;tjyifudk vTifhypfavh&Sd
w,f/ tJ'Dq&mr[m pmoifaumif;ayr,fh olYtwef;csdef
qdk aMumufae&wmeJYyJ pmudk aocsmrodvdkufwmawG
trsm;BuD;yg/
b,fvdk q&mq&mrjzpfr,fqdkwm wu,f
awmh udk,fwdkifu qHk;jzwf&w,fqdkwm usr udk,fwdkif
q&mr jzpfvmawmhrS odvdkuf&ygw,f/
puFmyledkifiH&Sd ydkvDwuepf (polytechnic)
wckrSm usr pmoifwJh tcg pmoifESpfukefwJh tcgwdkif; usr
oifwJhbmom&yfeJY? usrpmoifwJh yHkpHtay: ausmif;om;
awGu (ausmif;udk) rSwfcsufay;&ygw,f/ tJvdkpepfu
ausmif;om;awG trnfazmfjyjcif;r&SdbJ q&mwa,muf
[m bmawGvdktyfw,f bmawGaumif;rGefw,fqdkwm
od&atmif vkyfwmrsKd;yg/
tJ'Dtcgwdkif;rSm olwdkY trsm;qHk;ajymavh&Sdwm
usru pdwf&Snfw,f/ ausmif;om;awG bmajymajym
aocsm em;axmifNyD; olwdkYtajzudk vspfvsLrIbJ aocsm
]omrefq&mu (ajym&Hk) ajymjyw,f? q&m
aumif; wa,mufu &Sif;jyw,f? ydkaumif;wJh q&mu
awmh vufawGY o&kyfjyw,f/ taumif;qHk;q&muawmh
(ausmif;om;awGtwGuf) pdwftm;xufoefrIawGudk ay;
Ekdifw,f} vdkY ajymcJhygw,f/}
olajymwJhtwdkif; ausmif;om;ausmif;olawG
twGuf pdwftm;xufoefrI ay;EkdifwJh q&mrrsKd; jzpf&r,f
qdkwJh &nfrSef;csufeJY BudK;pm;NyD; usr tNrJ pmoifwwfyg
w,f/
Teachers are the most important in a classroom.
pmoifcef;xJu ta&;BuD;wJhol
pmoifcef;xJrSm ta&;BuD;qHk;u q&mq&mr
awGyJvdkY usr jrifrdygw,f/ oif&dk;nGef;wrf;awG? oif
axmufulypnf;awG? oifMum;enf;pepf pwmawGudk
tpdk;&ujzpfap tzGJYtpnf;awGujzpfap wdk;wufaumif;
rGefatmif vkyfay;Ekdifayr,fh wu,fwrf;vufawGYrSm
tJ'gawGukd b,favmuf xdxda&mufa&muf toHk;csEkdif
rvJqdkwmuawmh pmoifcef;awGxJrSm aeYpOf oifMum;
aewJh q&mq&mrawGtay: vHk;0rlwnfygw,f/
rMumao;cif usr jrefrmjynfa&mufwkef;?
&efukefrSm&SdwJh bkef;awmfBuD;ausmif; wcsKdUu q&m q&mr
awGeJY awGYjzpfcJhw,f/ olwdkYausmif;rSm ,ltef (UN) u
axmufyHhxm;wJh pmtkyfpmwef;awGudk xkwfjyMuw,f/
,ltefu vkyfwJh oifwef;awGrSm olwdkY wufzl;wJh t
aMumif; ajymjyMuw,f/
olwdkYeJY pum;ajym&if; owdxm;rdwmuawmh
115
ajymif;vJEkdifatmif avhusihf
jyifopfpma&;q&mwa,mufu ]The only
thing constant in life is change - b0rSm
rajymif;vJwJh t&mwckuawmh ajymif;vJjcif;yJ vdkY ajym
cJhygw,f/
olajymcJhovdk usrwdkY q&mq&mrawG[m ck
acwf ausmif;om;awGeJY vdkufavsmnDaxGjzpfr,fh oif
Mum;rIrsKd;eJY oifMum;oifhygw,f/ ckacwfausmif;om;
awG[m usrwdkY ausmif;om;b0wkef;ueJY rwlawmhwm
udk em;vnfMu&ygr,f/ olwdkY oif,lenf;awG? pdwf"mwf
awG? olwdkYywf0ef;usifrSm jzpfysufaewmawG? urmBuD;rSm
ajymif;vJaewmawG... 'gawGtukefvHk;eJY vdkufavsm
nDaxGjzpfwJh oifMum;enf;pepftopfawG tawG;tac:
opfawGudk ajymif;vJvufcHwwfzdkY vdktyfygw,f/
xdkif;EkdifiH rJaqmufNrdKUrSm&SdwJh jrefrma&TUajymif;
tvkyform;awG&JU om;orD;awGtwGuf zGifhvSpfxm;wJh
ausmif;awGu q&mq&mrawGudk oifMum;enf;pepfeJY
oif&dk;nTef;wrf;awGeJY ywfoufNyD; usr oifwef;ay;cJh
wkef;u tjzpftysufav;udk owd&rdw,f/ wufa&muf
MuwJhtxJrSm t&G,ftrsKd;rsKd; q&mq&mrawG yg0ifMuyg
w,f/ awmfawmfrsm;rsm;u tm;wufoa&myJ usrwifjy
wJh oifMum;enf;pepfopfudk avhvmNyD; olwdkY tjrifawG
udkvnf; aqG;aEG;Muw,f/
tzGJYawGzGJYNyD; presentation vkyfcdkif;wJh tcg
q&mrwa,mufu twef;a&SUxGufNyD; olYtzGJYudk,fpm;
wifjyygw,f/ ]q&mrajymwm em;vnfMuvm;} vdkY
txyfxyfajymNyD; q&mravoHtjynfheJY &Sif;jywmrsKd;
116
arG;cGef;xkwfwwfygrS
twef;xJrSm ausmif;om;awGudk usru t&rf;
ar;cGef;xkwfavh&Sdw,f/ olwdkYudkvnf; usrudkjzpfap?
olwdkYtcsif;csif;jzpfap? udk,fhtawG;xJyJjzpfap oif,lae
wJh oifcef;pmeJY ywfoufwJh ar;cGef;awGar;zdkY tm;ay;
w,f/ wcgwav olwdkY ar;cGef;ar;vm&if csufcsif;
tajzray;bJ olwdkYudk vrf;pzGifhay;wJh oabmrsKd;eYJ ol wdkY
awG;Ekdifr,fh tajzrsKd;xGufr,fh ar;cGef;rsKd;udk jyefar;avh
&Sdw,f/
ar;cGef;ar;w,fqdkwmvnf; ausmif;om;u
q&mudk ar;? q&mu jyefajz... tJvdk wvrf;oGm; rjzpfoifh
ygbl;/ q&mq&mrawGtaeeJY ausmif;om;awGudk udk,fh
bmom ar;cGef;xkwf tajz&SmzdkY pOf;pm;wmrsKd;udk tm;ay;
oifhw,f/ txl;ojzifh Why (bmaMumifhvJ) qdkwJh
ar;cGef;udk tNrJ pOf;pm;rdwwfatmifyg/
ausmif;om;awG ar;cGef;ar;vmwmudk wcsKdU
jrefrmq&mq&mrawG rBudKufMuwm? tajzudk olwdkY
rodrSm pdk;&drfvdkY? ar;cGef;udk ajzEkdifzdkY pmxyfrzwfcsifvdkY?
tcsdefukefw,f xifvdkY? ar;cGef;ar;jcif;&JU tusKd;tjrwfudk
em;rvnfvdkY? r,HkMunfvdkY pwmawGaMumifh jzpfEkdifyg
w,f/
'gayr,fh usr tawGYtBuHKt& ajym&&if
ausmif;om;awG ar;cGef;ar;wJhtcg olwdkYa&m q&mawGyg
wdk;wufrI &Muygw,f/ ausmif;om;awG&JU ar;cGef;aMumifh
q&mawG[m udk,frawG;jzpfwJh Iaxmifhuae awG;jzpf
oGm;w,f? udk,fodxm;wmawGtay: xyfqifh awG;rd
oGm;wmrsKd;? 'gawmh ig rodao;ygvm;? ig rydkifao;ygvm;
qdkwmrsKd; oabmaygufvmEkdifw,f/
ausmif;om;awGtwGufvnf; pl;prf;awG;ac:
wwfNyD; ar;cGef;xkwfwwfwJh tusifh&oGm;r,f? q&mu
olwdkYudk wefjyefar;cGef; xkwfwmtay: xyfqifhawG;NyD;
oifcef;pmtay: em;vnfrI ydk&SdoGm;r,f? 'Doifcef;pm[m
wjcm;t&mawGeJYvnf;b,fvdkqufpyfEkdifw,fqdkwmrsKd;
awG;rdoGm;r,f/
ar;cGef;ar;wJh tusifh[m usrwdkY jrefrmEkdifiH&JU
pmoifcef;awGxJrSm r&Sdovdk? q&mawGeJY? vuf&Sd
ynma&;pepfuyg tm;ray;wmawGY&w,f/ wu,fawmh
q&meJY ausmif;om;Mum; tjyeftvSef ar;cGefxkwfwwfwJh
tavhtusifhrsKd; usrwdkYEkdfifiH&JU pmoifcef;awGxJrSm tjref
qHk; rdwfqufay;zdkY vdktyfaeygw,f /
aemufNyD; ausmif;om;awG ar;cGef;udk ajzwm
yJjzpfjzpf? olwdkYudkvrf;jyzdkYtwGuf wefjyefar;cGef;ar;wmyJ
jzpfjzpf... tJvdkawG vkyfEkdifatmif q&mq&mrawGtaeeJY
udk,fwdkifu tNrJavhvmoif,lae&ygr,f/
Being lifelong learners
woufwmvHk; avhvmaer,fhol
tar&duefEkdifiHu ausmif;awGtaMumif; a&;
om;wJh tifwmeufpmrsufESmwckrSm 21 &mpk&JU q&m
q&mrawG xda&mufpGm pmoifMum;EkdifzdkY &SdoifhwJh tcsuf
5 csufxJu wpfcsufuawmh b0wavQmufvHk; avhvm
ae&ygr,f 2 /
avhvmoif,ljcif;eJYywfoufNyD; emrnfausmf
tar&duefpmMunfhwdkufrSL; John Cotton Dana
ajymcJhwmav;udk BudKufrdw,f -- ]Who dares to
teach must never cease to learn} -pmoifr,fhol[m tNrJwrf; avhvmae&rSmyg- wJh/}
tcsdefeJYtrQ ajymif;vJwdk;wufaewJh urm
BuD;rSm udk,fodxm;wmawG udk,foifcJh&wmawGu
wcsdefr[kwf wcsdefrSm acwfaemufusoGm;rSm rvHkavmuf
awmhrSm rvGJ{uefyg/ 'gaMumifh q&mq&mrawGuvnf;
acwfeJYtnDvdkufNyD; ausmif;om;awGudk oifMum;ay;EkdifzdkY
udk,fwdkifu tNrJavhvmaezdkY vdktyfygw,f/ avhvm
vdkpdwf? avhvmwm udk,fhtwGufvnf; tusKd;&Sdw,f qdk How teachers see the purpose of education
wJh pdwfrsKd;xm;oifhygw,f/
ynma&;&JU &nfrSef;csufudk odxm;oifhw,f/
The mindset of teachers
q&m q&mrawG tav;teuf pOf;pm; oifhwm
q&mpdwfxm;? q&mpdwf"gwf
uawmh ausmif;om;awGudk olwdkYtwef;awGxJrSm b,f
vlwa,mufrSm olY&JUpdwfaepdwfxm;u t"du vdk ynma&;rsKd;ay;rvJ qdkwmygyJ /
117
b,fvkdq&mq&mrawG jzpfcsifwmvJ/
A teacher affects
eternity; he can
References:
(1) McKinsey Report: How the world]s best
performing school systems come out on top
(2) eschoolnews: Five characteristics of an
effective 21st-century educator
(3) The purpose of education (Randall V.
Bass)
118
ynma&; [mo
q&mr /
ausmif;om; /
/ q&mrvdkY ac:ygw,f/
q&mr
ausmfausmf
q&mr
ausmfausmf
119
om;
taz
om;
/ om;... bmvkyfaevJ...
/ usaemfh aumifrav;twGuf &nf;pm;pm wpfapmifa&;aewm azaz...
q&m /
/ ewfjynfudk a&mufzl;csifolawG vufndK;axmifMu/
rdoDuvGJ uav;rsm; tm;vHk; vufndK;axmifMuonf/
q&m/
rdoD/
120
121
````
r&Sdrjzpf ESpfrsKd;
(Role Model)
(Somebody)
(Nobody)
122
EkdifiHwum ynma&;
&Jjrihfausmf
puFmyl atmifjrifrI
aemufuG,frS ynma&;
pGrf;aqmifrI (7) csuf
jrefrmtyg0if tm&SrS zGHYNzdK;qJEkdifiHawG taeeJY q,fpkESpfig;cktwGif;
urmhtcsrf;omqHk; EkdifiHwpfEkdifiH jzpfatmif avQmufvSrf;cJhonfh puFmylNrdKU jyEdkif
iHav;&JU atmifjrifrIuae oifcef;pm,lp&mawG wyHkwyif &Sdaeonf/
puFmyl&JU tawGYtBuHKudk ]ypdzdwf yOvuf} (Miracle of the Pacific) [k wifpm;Muonf/ puFmylu xl;jcm; xif&Sm;wJh ypdzdwfqdyfurf;NrdKU jzpf
ovdk? APEC ac: tm&S-ypdzdwf EkdifiHtm;vHk;rS pD;yGm;a&;tzGJYawG &Hk;pdkufxm;wJh
NrdKUvnf; jzpfonf/
1950 jynfhvGefESpfawGudk Munfh&if puFmylrSm EkdifiHa&; wnfNidrfrIr&Sd/
uGefjrLepfawG acgif;axmifaecsdef jzpfonf/ qif;&Jom;&yfuGufawGeJY wJtdrf
awGom jynfhaeonf/ 'gayrJh vDuGrf,l&JU xufjrufwJh acgif;aqmifrIatmufrSm
puFmyl[m rD;yHkxJu xysHwJh zD;epfiSufvdk xl;qef;pGm Ekd;xvmEkdifcJhonf/
123
ppfat;acwf t,l0g'awG tjiif;yGm;aecsdefu
pNyD; pepfaumif;tpkd;& good governance jzpf
zdkY ta&;BuD;w,fqdkwJh t,ltqeJY puFmylu avQmuf
vSrf;cJhNyD;? ,aeY urmh tcsrf;omqHk;ESifh acwftrDqHk; EkdifiH
wpfEkdifiH jzpfvmwJhtxd jzpfonf/
,ck puFmylEkdifiHom; wpfOD;csif; wpfESpf0ifaiG
u tar&duef a':vm 62000 &SdaomaMumifh urmh
tcsrf;omqHk;EkdifiH pm&if;rSm eHygwf 5 csdwfaeonf/
vlOD;a& 4 'or 7 oef; &SdwJh NrdKU jyEkdifiHrSm EkdifiHjcm;
t&efaiGaMu; tar&duef a':vm 225 'or 7 bDvD,H
&Sdonf/ vlOD;a& oef; 300 ausmf&Sdonfh tar&duef
jynfaxmifpk&JU t&ef aiGaMu;xuf ESpfqeD;yg;cefY ydkonf/
pD;yGm;a&; vGwfvyfpGm vkyfaqmifEkdifcGifht& urmhtqifh
rSm puFmylu eHygwf 2 &Sdonf[k Freedom House
aemufqHk; tpD&ifcHpmu azmfjyonf/
1965 ckESpfurS EkdifiHopftjzpf arG;zGm;vmwJh
puFmyl[m obm0&if;jrpf wpdk;wpdr&SdbJ bmaMumifh
pD;yGm;a&; atmifjrifrI 'Davmuf jzpfvm&ygovJ/
tar&duef rifeDqdk;wm; wuodkvfrS EdkifiH
wuma&;&m ygarmu Gerald Wfry uawmh t"du
tcsuf oHk;csufudk axmufjyonf/
(1) yx0Dtaetxm; r[mAsL[musrI
(2) acgif;aqmifrI
(3) ynma&;^ vlom;&if;jrpf zGHYNzdK;rI wdkYaMumifh
[k qdkonf/
124
'Dae&mrSm puFmyl ynma&;udkom OD;pm;ay;
aqG;aEG;ygrnf/ puFmyl ynma&;udk Munfh&if yxrtcsuf
u uGefzsL;&Syf tqHk;tr? wefzdk;rsm;tay: tajccH usifhoHk;
xm;wmudk awGY&rnf/ uGefzsL;&Syfu vlwpfOD;csif;pDwdkif;
ynma&;udk tav;xm;zdkY? q&mawGudk &dkaoav;pm;zdkY?
ausmif;om;awGudk tpGrf;ukef rD;xdk; vIHYaqmfay;zdkY (high
motivation) txyfxyf oGefoif qHk;rxm;onf/
'gaMumifh puFmylrSm ausmif;q&mawG&JU vpmu
tjrifhqHk;rSm &Sdonf/ q&mawGudk ya&mfzuf&Sife,f jzpf
vmatmif? oifMum;a&;rSm qGJaqmifrI&Sdatmif wDxGif
qef;opfrIawGvkyfEkdifzdkY yHkatm tm;ay;onf/ ynma&;udk
t&nftaoG;jrifhatmif tpGrf;ukef jrifhwifBudK;pm;jcif;
aMumifh puFmylu urmhxdyfqkH;ae&m a&muf&Sdvmjcif; jzpf
onf/
aemufta&;ygwJh 'kwd,tcsufu puFmyl
vlYtzGJYtpnf;u A[k,Ofaus;rIjzpfNyD;? bmompum; rsKd;pHk
oHk;wJJh vlYtzGJYtpnf; jzpfjcif;yif/ bmompum;rsKd;pHk toHk;
jyKaom pdwfESifh wDxGifzefwD;rItMum; qufEG,frI (the
relationship between multilingual mind and
creativity) &Sdwmudk taemufEkdifiHawGuae puFmylu
125
*Refrufudef;&JU
ausmufql;eJY
oHvdkuftdrfajrmif
rsKd;omxuf
ausmufql;eJY oHvdkuftdrfajrmif
(Moorings and a Compass)*Refrwfudef; a&;onf/
uRefawmf txufwef;ausmif;om; b0wkef;
u q&mjzpfwJh 0DvD,H &mAife,fvf (William Ravenel) [m uRefawmhf b0udk ajymif;vJapcJholyg/ uRefawmf
tazh[m a&wyfAdkvfwa,mufjzpfNyD; t&G,fi,fi,frSmyJ
uG,fvGefcJhygw,f/
uRefawmf[m awmifydkif;u aiGaMu;jynhfpkHwJh
rdom;pkawGu om;awG trsm;pk wufa&mufwJh a,musfm;
av;ausmif;rSm ausmif;tdyf ausmif;pm;aewkef;rSmyJ q&m
0DvD,HeJY awGYcJhwmyg/ q&mu uRefawmhfudk ausmufql;
awGeJY oHvdkuftdrfajrmifav;wck ay;cJhygw,f/
q&mu tawmfav; &nfrGefNyD; oabm
aumif;ol jzpfygw,f/ q&m[m i,fpOfu abmvkH; upm;
cJhovdk 'kwd, urmppf twGif;rSmvnf; AdkvfcsKyfBuD; yuf
wGef (General Patton) &JU wihfum;wyfrSm trIxrf;
cJhzl;ygw,f/ aemufydkif;rSmvnf; tar&duef t&efwyfrSm
wyfzGJY0iftjzpf qufvuf trIxrf; cJhygao;w,f/
q&m 0DvD,H[m uRefawmfwdkY ausmif;tm;
upm;tzGJY *sKeD,mwef;&JU enf;jyvnf; jzpfNyD;? q&mudkifwJh
toif;rSm uRefawmfu toif;om;wa,muf jzpfygw,f/
,kHcsifrS ,kHygav... q&mu urmausmf pmqdkawmfBuD;
&SdwfpyD;,m; ykHpHrsKd;vnf; uRefawmfwdkYudk o&kyfaqmif jy
wwfygao;w,f/
q&m[m uRefawmfwdkYudk t*Fvdyfpmwif oifjy
&kHrubJ vlwa,muftwGuf wefzkd;awG? pHEIef;awG? eDwd
awG oifay;ygw,f/ q&m[m wynhfawGMum;rSm jzLpif
&Sif;oefYolrdkY wynhftm;vkH;u q&mhudk tm;us? q&mhvdk
jzpfcsifcJhMuygw,f/
uRefawmfwdkY ausmif;[m a,musfm;av;
ausmif; qdkayr,hfvdkY q&m0DvD,H[m uRefawmfwdkYukd *kPf
odum&SdwJh ausmif;awmfom;BuD;awG jzpfatmif *E0if
0wKawGudk aocsmoif&if; pepfwusudk ykHoGif;cJhygw,f/
*E0ifpmawGxJu wu,hf vlYtzdk;wefawGudk
rdwfqufoifMum;ay;&kHrubJ 'DvlawG b,fvdkrsKd; &Sif
oefBuD;jyif;vmw,f qdkwmudkyg pdwf0ifpm;atmif ajymjy
awmh uRefawmfwdkYtwGuf wu,hfudk wefzdk;&SdwJh oifcef;
pmawG jzpfoGm;awmhwmaygY.../
uRefawmfuvnf; q&meJY bmrqdk wkdifyif
tBuHPf,lwwfol wa,muf jzpfcJhygw,f/ q&meJY
129
usef;rma&;u@
ae&mrSefygap
uGefysLwmESihf oihfrsufvHk;
130
tvif;a&mif
oifhtcef;wGif; tvif;a&mif ysHUeSHYygap/ 'grS uGefysLwm Screen rS vmaom ]tvif;
jyefwef;} Reflection awGudk avsmhcsekdifrSm jzpfygw,f/ uGefysLwm Screen tm;
oifhrsufpdeSifh oifhawmf&m tvif;? tarSmif Setting csdefxm;yg/ Anti-Reflective
Lenses ]tvif;jyefumuG,frSefbDvl;} ygaom rsufrSefudk wyfay;jcif;jzifh awmuf
yaom t&mrSvmonfh Reflection awGudk umuG,fekdifygw,f/ oifh&JU rsufpd
q&m0efu oifhtm; uGefysLwmeSifh xdawGYaeolrSef; od&if xdk Anti-Reflective
Lenses xnfhxm;wJh rsufrSefudk nTef;ygvdrfhr,f/ uGefysLwmeSifh tvkyfvkyfolrsm;
rdepf (20) avmufMumwkdif; acgif;udk cP ab;udk vSnfhjyD; ay (20) avmuf a0;wJh
t&m wpfckckudk MunfhMunfhay;yg/ 'Denf;vrf;[m oifh&JU yifyef;aewJh rsufvkH;udk
oufom&m &apygw,f/ aemufNyD; tcg (20) avmuf rsufpdtm; ydwfvdkuf zGifhvdkuf
vkyfjcif;jzifh rsufvkH; pdkpGwfjcif;udk &,lyg/ jyD;&if xdkifckHrS cP xNyD; ajcvSrf; (20)
avmuf vrf;avQmufjcif;jzifh aoG;vnfywfygap/ rsufpOf;cwfay;yg/ vlwpfa,muf
[m wpfrdepftwGif; ykHrSef (12) cg rsufawmifcwfMuygw,f/ 'gayrJh uGefysLwmeJY
tvkyfvkyfae&if ig;cgavmufom rsufawmif cwfwmudk oifowdxm;rdygovm;/
tusKd;quf taejzifh rsufpdtm; ajcmufuyf aeapygw,f/ xdkokdY ajcmufuyf
vufz0g; tkyfjcif;
xdkifckHay:wGif rwfrwfxdkifNyD; oifh&JU vufz0g;eSpfcktm; aEG;vmonftxd yGwfay;yg/
xdkaEG;aeaom vufz0g;eJY oifhrsufpd eSpfzufudk wpfrdepfavmuf zkH;tkyfay;vdkufyg/
oifhrsufpd anmif;udkuf? yifyef;vmwdkif; eSpfBudrf? okH;Budrfavmuf vkyfay;yg/ xdk
vufz0g;rS vmaom aEG;axG;rIonf oifh&JU yifyef;aeaom rsufpdtm; oufomap
ygw,f/
rsufeSmopfjcif;
tm;wJhtcsdefrSm rsufpdrSdwfjyD; a&at;jzifh rsufeSmopfay;yg/ tifrwef vef;qef;jcif;
udk cHpm;&ygvdrfhr,f/
vufzufajcmuftxkyf
aomufNyD;om; vufzufajcmuf txkyfuav;rsm;udk vTifhrypfbJ a&cJaowmxJ
xnfhxm;NyD; tm;wJhtcsdefus&if xdkvufzufajcmuf txkyf eSpfxkyftm; oifhrsufpd
wpfzufpDwGif wifNyD; tem;,lyg/ rsufpdtm; at;jrapygonf/ ADwmrif at? pD? tD;
ygaom tpm;tpmrsm; ydkpm;yg/
om;Adkvf
Ref: IT Weekly
131
odyHESihf enf;ynm
S
r
:
y
a
dkif;
v
f
e
G
t
;
m
s
r
f
u
k
d
o
m
e
w
&
m
n
tcrJh y
q&mnTefY
rlBudKrSonf bGJY&wJhtxd ynmvrf;aMumif;udk
jyefavhvmMunhf&if tvGefcufcJ yifyef;w,fvdkY xif&
w,f/ 'DaeYacwf ynma&;u rdba&m? ausmif;om;yg
at;at;oufomae&wJh acwfr[kwfygbl;/ ynmqdkwm
udk r& &atmif ,laeMu&wmuvnf; ynmA[kokw
todPf jynhf0NyD; b0rSm&yfwnfEkdifatmif qdkwmxuf?
tvkyftudkif&atmifqdkwJh OD;wnfcsufu rsm;aewmu
vnf; b0if rusp&myg/ tpOftvmynma&;&JU vrf;
aMumif;tqHk;[m tvkyfjzpfaeNyD;? tvkyftudkifeJY b0
&yfwnfvdkY&oGm;&if ynmqdkwm vrf;qHk;oGm;wwfyg
w,f/ tvkyf &NyD;csdefrSmrS ynmvrf;aMumif;udk jyefoGm;
r,f? ynmjyefoifr,fqdkwJh pdwful;rsKd;awGvnf; enf;Mu
ygw,f/ ynmtcGihftvrf;qdkwm ,lcsif&if &EkdifwJh? ,lcsif
oludk ay;EkdifwJh taetxm;rsKd;udk jzpfae&vdrhfr,f/ ynm
a&;qdkwm tcsdefra&G;? ae&mra&G;? touft&G,fra&G;
132
&SmrSD;Ekdifatmif pDpOfxm;&r,f/
ynma&;udk bJGY&NyD;wmeJY vrf;qHk;vdkY oabm
rxm;csifolawGtwGuf? taMumif;trsKd;rsKd;aMumihf ynm
qHk;cef;rwdkifrD tvkyfxGufNyD; vkyfae&olawGtwGuf
ynmvrf;aMumif;qufp&m enf;vrf;awG trsm;BuD;
&Sdygw,f/
ukd,hfb0twGuf a&SUquf&r,hf wufvrf; wpf
ck taeeJYjzpfap? tcGihftvrf;wpfck taeeJYjzpfap tcrJh
oifMum;avhvmEkdifwJh ynmvrf;aMumif;awG &Sdaeyg
w,f/ ckacwfrSm wuodkvf tawmfrsm;rsm;eJY ynma&;
tzGJYtpnf;awGu tcrJh tGefvdkif;ynma&;? oifwef;awG
udk zGihfvSpf oifMum;ay;vmMuw,f/ tGefvdkif;ynma&;
qdkwm jyXmef;csuf oifcef;pmawG? avhusihfcef;awG?
vrf;nTefrIawG? zwfpmtkyfawGeJY tcdkiftrm zGJYpnf;xl
axmif vmMuwmudkvnf; owdxm;rdw,f/
tcrJhynmoifMum;a&;aMumihf tdk;ruGm? tdrf
ruGm? tvkyftudkifruGmeJY bGJY&olawG&SdvmNyD/ ydkufqH
tukeftus oufompGmeJY ynm&SmEkdifwm[m enf;ynm
aMumihfvdkYajym&rSmyg/ r&Sdao;olawGu topf&SmEkdifw,f?
&SdNyD;om;olawGuvnf; r&ao;wm xyf&SmEkdifw,f/
'g[m tGefvdkif;ynma&;&JU tESpfom&vdkYajymEkdifw,f/
ydkufqHr&SdvdkY ynmroifEkdifbl;qdkwmawG? tcsdefr&vdkY
ynmroifMum;Ekdifbl;qdkwmawG acwfopfrSm vmrajym
ygeJYawmh/ tGefvdkif;ay:rSm tcrJh ebook awG? tcrJh
oif,lEdkifwJh ynmbPfwdkufawG &Sdaeygw,f/
Code Year (http://codeyear.com)
Web developer awGtwGuf tifwmeufrSm
tBuD;qHk;vdkif;wpfckyg/ Web developer rSm tajccH
&SdolawGudkydkNyD; awmufajymifoGm;atmif yGwfwdkufay;
Ekdifw,f/ udk,fydkif website wpfckjzpfatmif a&;csif
olawGtwGuf prf;oyfEkdifwJhae&m wpfckvdkYvnf; qdkEkdif
w,f/
'D site xJrSm avhusihfp&m tutorial awG?
&nfnTef;udk;um;p&mawG trsm;BuD;xnhfay;xm;w,f/
tJ'DtxJrSm HTML, CSS, XML, JavaScriptc, PHP,
SQL pwJh y&dk*&rf;rif; oifcef;pmawG trsm;BuD; xnhfxm;
w,f/ 'Dvdkif;u Code Year vdk tajccH avmufoifwm
r[kwfbl;/ twdtusyJ oifcef;pmawGudk avhvmEkdif
atmif jynhfpHkpGm pDpOfay;xm;w,f/
Oyrm HTML oifcef;pmrSm bmom&yftvdkuf
u@awG cGJxm;w,f/ tajccHupNyD; XHTML tqihf
txd wufoGm;Ekdifw,f/ bmom&yfwdkif;twGuf &nf
nTef; reference awGudk tjynhfay;xm;wmaMumihf
qufNyD;avhvmp&m vrf;aMumif;awG yGihfoGm;vdrhfr,f/
udk,hftaetxm;u y&dk*&rf;rif;rSm b,favmuf t qihf
&SdaerSef; rod&ifvnf; rylygeJY/ olYrSmay;xm;wJh ya[Vd
awGudk ajzMunhfvdkufyg/ udk,hftqihfudk odoGm; ygvdrhf
r,f/
Coding language awGudk avhvmoif,lrI
133
pwJh
oifcef;pmawGyJ jzpfw,f/ tcsKdUtwef;awG[m tjyeft
vSef oifMum;a&;yHkpH web demo o&kyfjy AD'D,dk
oifMum;rIpepfawGjzpfw,f/ tJ'DtxJrSm jyXmef;xm;wJh
pmtkyfawG tm;vHk;udk MIT u ygarmuawG a&;om;
jyKpkxm;w,f/ 'Dy&dk*&rfu oifMum;wJh lecture awG&JU
rSwfpkawG? xyfrHavhvm&ef tBuHjyKxm;wJh pmtkyfpm&if;
awG? AD'D,dkawGudk qufavhvmEkdifatmif pDpOfay;
xm;w,f/
Open education udk MIT wuodkvf wpfck
wnf; vkkyfaewm r[kwfygbl;/ Rice wuodkvfu Connexions (http://cnx.org/) ? Michigan wuodkvfu
Open.Michigan (http://open.umich.edu/) ? Tufts
wuodkvfu Tufts OpenCourseWare (http://ocw.
tufts.edu/) ? bmuavrSm&SdwJh California wuodkvfu
able Calculus, and Introduction to C++
Ted Talk xJ0ifNyD;awmh wpfckckavmuf jrnf;
prf;Munhfapcsifygw,f/ 'D site xJrSm enf;ynm? azsmfajz
a&;? 'DZdkif; oHk;rsKd;udk avhvmEkdifr,f/ 1984 ckESpf avmufu
Macintosh uGefysLwm o&kyfjyyGJawmif awGYEdkifw,f/ 'D
site &JU xl;jcm;csufwpfcku qk&&SdolawG&JU rdefYcGef;
pum;aygif; 1114 ckudk xnhfoGif;ay;xm;w,f/ tywf
pOfvnf; topfawG xyfjznhfay;xm;w,f/ 'DtxJu
AD'D,dk &dkufuGufawGu vdkifpif,lxm;wmawG jzpfvdkY
&S,f,mjyefvkyfEkdifovdk? wpfae&m&mudk jyefNyD;awmh ydkY
vdkYvnf;&w,f/
'Dvdkif;rSm aqG;aEG;csufawGudk pdwf0ifpm;zG,f
em;axmifEdkifw,f/ enf;ynm? 'DZdkif;ynm? odyH? ,Ofaus;rI
pwmawGudk tenf;qHk; 18 rdepfpmavmuf em;axmifNyD;
A[kokw ,lEkdifw,f/ Past Present qdkwJh u@rSm
rdkufc&dkaqmhzfu bDvf*dwfpf? Google udk xlaxmifwJh
vm&Dayh*sfeJY qma*;b&if;? EkdbJvfqk&olawG? Amazon
u *sufzfbDZdkYpf? pwDzifa[mhuif;? bDvfuvifwefeJY *sdrf;
*Gwfa'gwdkY&JU ajympum;awGudkvnf; pkaqmif; ay;xm;
w,f/
134
Webcast.berkeley (http://webcast.berkeley.edu/)
eJY New
York
wuodkvfu Open
Education Pilot
(http://www.nyu.edu/academics/open-education.
html)
awGrSmvnf; 0ifa&mufavhvmEkdifygw,f/
iTunes U
(http://www.apple.com/education/itunes-u/what-is.html)
iTunes U
Academy
site
udk tajccH
(http://www.pcmag.com/arti-
cle2/0,2817, 2397123,00.asp)
Sal Khan
135
tGefvdkif; AD'D,dkynma&; site wpfckjzpfygw,f/
a,;vf? [m;Awf? pwef;zdkY'f? y&ihfpfwef? ,lpDbmuav
eJY MIT wuodkvfawGu a[majymydkYcscsufawGudk &,l
Edkifatmif pDpOfay;xm;w,f/
AD'D,dka[majymydkYcscsufaygif; 1500 ausmf
wifxm;ay;w,f/ aeYpOfvnf; topfawGudk wifay;ae
w,f/ tEkynm? Adokum? euwaA'? ZD0aA'? pD;yGm;a&;?
uGefysLwmodyH? ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;? pdwfynm?
ukvor*tpDtpOf owif;tcsuftvufESihf
rD'D,m avhvmrI? Oya'bmom&yfawGudk avhvmoif,l
qufoG,fa&; enf;ynm zGHYNzdK;rItpDtpOfeJY yl;aygif;
Ekdifr,f/
xm;w,f/ University of the People rSm Clinton
AD'D,dkydkYcscsufawG[m tqihfjrihfw,f/ B t
Global Initiative, Yale Law School Information SoqihfavmufupNyD; ausmif;om;&JU vdktyfcsuft& tqihf
ciety Project awGvnf;yg0ifNyD;? urmh yxrqHk;
jrihfoGm;vdrhfr,f/ ordkif;udk c&D;oGm;&if; um;ay:? &xm;
tcaMu;aiGvGwf? NGO tGefvdkif;ynma&; wuodkvf
tjzpf &yfwnfEkdifcJhw,f/
&nf&G,fcsufu urmhjynfolawG ynmt&nf
taoG;jrihfrm;a&;twGufyg/ txl;ojzihf zGHYNzdK;qJEdkifiHawG
u jynfolawGudk t"duxm;w,f/
Uofpeople [m 'Drdkua&pDtqihfjrihf ynm
a&;udk wuodkvftqihftxd azmfaqmifay;Ekdifa&;udk
vnf; OD;wnfxm;w,f/ trSefawmh 'Dwuodkvfu
136
ay:rSm avhvmoGm;Ekdifw,f/ 'Dvdkif;udk 0ifcsif&if QuickTime application udk wifxm;&w,f/ 'grS tifwm
eufeJY a0;aecsdefrSm download ,lxm;wJh oifcef;pmawG
udk jyefNyD; avhvmEdkifvdrhfr,f/
137
f
i
&
f
i
s
pfc
z
j
;
m
r
Do
;
m
v
D
y
N
d
S
&
f
n
&
f
i
d
k
E
H
c
G
'gaw
udkbvdwf
tkdifw
Knowledge acwf&JU toufarG;0rf;ausmif;
tvkyfwdkif;rSm pdrfac:rIawG rsm;jym;vmwm urmwpf0Srf;
vHk; jzpfygw,f/ txl;ojzihf IT eJY toufarG;0rf;ausmif;
jyKvkyfolwdkif; ydkowdxm;rSmyg/ b,foljzpfjzpf ynm
tvkyf&JU pdefac:rIawGukd rcHEdkifbl;qdk&if tJ'Dpdefac:rIawGukd
cHEkdif&nf&Sdr,fh aemufvlwpfa,muf tNrJwrf;&SdaerSmyg/
tJ'Dawmh udk,frvkyfEkdifbl;vm;... 'gqkd aemufvkyfEkdifr,hf
olukd cdkif;r,fqdkwmrsKd;awGBuD;ygyJ/
tdkau... 'gqkd IT rSm tvkyfvkyfr,hfol[m bm
awGyJvmvm vkyfEkdifygw,fvdkY tmrcHEkdifatmif owdxm;
&r,hf tcsufawG&Sdygw,f/ tJ'DtcsufawGu ukd,feJY
rudkufnDbl;qdk&ifawmh IT eJY toufarG;rIukd pGefYvTwf
vdkufwmu ydkoihfawmfygvdrhfr,f/ rpGefYvTwfcsifbl;
qdk&ifawmh tenf;qHk; tcsufq,fcsuf avmufawmh
cHEkdif&nf&Sdatmif vkyf&ygYr,f/ tJ'gawGuawmh-
bl;/ 'gayr,hf
av/
multitask
vkyfEkdifwJholu ydkomrSmaygY
4/ aygif;oif;qufqHa&;vnf; aumif;&ygr,f/
'guawmh &Sif;jyzdkYvdkr,fawmif rxifygbl;/
bmjzpfvdkYvnf;qdkawmh IT rSm support end users
qdkwmvnf; ygwmudk;/ pum;rsm;rsm; ajym&r,f/ wzufvl
em;vnfatmif Oyrmrsm;eJYwuG aoaocsmcsm &Sif;jy
&r,f/
9/ enf;ynmawG rBudKufbl;vm;/
'guawmh rjzpfEkdifyg/ Oyrm bmvJ[ prwfzkef;?
zkef;yJuGm zkef;ajymvdkY& awmfa&maygY qdkwmrsKd;? pmtkyfqkd
vufxdyfav; wHawG;qGwfNyD; vSef&rS pmzwfw,fvdkY
xifwmrsKd; (ebook rzwfcsifbl;qkdovdk) Server awG
Desktop switches, routers bmawGvnf;[
5/ vG,fvG,f tIH;ray;eJY/
tifwmeufav; oHk;&zdkY bmawGrSef;ukd rodbl;qdkwmrsKd;?
udk,hft&nftcsif;ukd b,fESpfcgavmuf jyef pufypnf;awGrsm;vdkY green earth xdcdkufw,fqdkwm
vnf oHk;oyfzl;vJ/ jyemwpfckudk taumif;qHk; rsKd;awG ? tJ'gawG &Sdaer,fqdk&ifawmh...
jzpfatmif b,fESpfcg ajz&Sif;zl;vJ/ tqHk;rowfEkdifwJh
jyemawG b,favmufrsm;rsm; xm;cJhbl;ovJ/ tJvdk 10/ zkef;ydwf tdyfwwfovm;/
rsKd;awG xm;xm;cJhwmukd udk,hfukd,fudk arGYavsmfauseyf IT orm;awG[m nv,foef;acgifuvnf;
aeyDvm;/ tJ'grsKd;awGu IT's ethic rSm b,fvdkrS vuf udk,hftvkyfvkyfcsdefyJ jzpfvm&if jzpfvmEkdifw,f/ reuf
rcHEkdifwJh tcsufawGyJ/ wpfckawmh &Sdw,f/ tcsdefenf;enf; uwnf;u naetxd tvkyfvkyfNyD;NyD tvkyfcsdefNyD;
xyfapmihf&tHk;rSmvm;/ tJ'D jyemukd ajz&Sif;zdkY skill vdk NyDvdYkawmh vufvGwfpy,faevdkY rjzpfEkdifyg/ 24/7 on
ao;wmvm;/ tdkau/ tcsdef apmihfEkdifw,fxm;tHk;/ call jzpfae&yghr,f/ rdom;pk awGYqHkyGJukdvnf; cPxm;
vufcHxm;zdkY wpfcsufuawmh tJ'Dtvkyfukd NyD;atmif cJhNyD; Server a'gif;vdkY tvkyfvkyf&if vkyf&ygYr,f/ om;OD;
tqHk;owfr,f/ vkyfukdvkyf&r,fqdkwmudkawmh vufcH av; arG;rSmrdkYvdkY vmvdkYr&bl;vJ vkyfvdkYr&ygbl;/ tvkyf
Ekdif&ygr,f/
csdefjyify jzpfwJhtwGuf tvkyfu zkef;ac:&if rudkifcsifbl;
qdk&ifawmh aocsmygNyD/ oifeJY IT eJY ...
6/ a'goxGufrvG,feJY/
oihftjrifaum b,fvdk&Sdvnf; comment
IT orm;vnf; pdwfeJYyJ? a'goawmh wpfcgwpf ay;xm;Ekdifygw,f/ IT orm;bufu tjrifawGudkyJ a&;
avxGufwmaygYaemf/ 'gayr,hf IT orm;u End users xm;wmyg/ wpfjcm; field xJu vlawGukd xdcdkuf epfemap
awG&JU jyemukd tenf;eJYtrsm; aeYwdkif; ajz&Sif;ay;ae vdkjcif; vHk;0r&SdygAsm/
&wmqdkawmh a'goxGuf vG,fvdkYuawmh wpfaeYvHk;
a'goxGufae&NyD; aoG;wdk;a&m*g&r,f/
jrefrm tdkifwDorm;awG tdyfaumif;jcif;? pm;
aumif;jcif;? aomufaumif;jcif;eJY jynfhpHkygapAsm;/
7/ multitask vkyfEkdif&r,f/
tkdifwDopmjzihf...
wpfcgwavus&if IT orm;awGu tcsdefrD
ukdbvdwf
NyD;atmif tvkyfESpfck oHk;ck wpfNydKifeufwnfvkyf&wmawG
Ref:techrepublic
&Sdygw,f/ tvkyfukd wpfckNyD;jywfrS wpfckvkyfwwfwJh
olvnf; IT avmurSm ratmifjrifbl;vkdYawmh rqkdvdkyg
139
&;
a
f
i
m
lax
x
;
m
s
r
;
f
ifce
o
m
p
D
r
f
acw
wifnGefY
acwfrDpmoifcef;rsm; xlaxmifa&;qdkwm rmvfwDrD'D,mvdkYajymaewJh
yGJNyD; rD;ao pmoifcef;rsKd;awGudkajymwm r[kwfbl;/ vlBuD;vm aumufqif? vlBuD;
jyef ydwfodrf;? &kyfjy yGJxkwf pmoifcef;rsKd;udkvnf; ajymwmr[kwfbl;/
acwfrDpmoifcef;qdkwm
1/ uGefysLwmoHk;EkdifwJh VC (Virtual Classroom) pmoifcef;rsKd;jzpfa&;
2/ enf;ynmoHk;NyD; aysmf&TifpGm pmoifMum;EkdifwJh pmoifcef;jzpfa&;
3/ oif,lrIudk taxmuftuljyKNyD; oif,l EkdifcGifhrsm;udk taumif;qHk; zef
wD; wnfaqmufay;EkdifwJh pmoifcef;jzpfa&;qdkwJh OD;wnfcsufawGeJY azmfaqmifxm;
&r,fh pmoifcef;rsKd;awGudk ajymwmyg/
140
ynma&;rSm ausmif;aeaysmfNyD; pmawmf&r,f
qdkwmudk rltm;jzifhcsay;NyD; oifMum;aewJh q&mawGu
vnf;raysmf? ausmif;om;awGuvnf;raysmf? rawmfwJh
olawGu raysmfatmif oifMum;aewJh ynma&;pepfeJY
BuHKawGYaeMu&ygw,f/ awmfrSvnf; aysmfatmifoifEkdifyg
w,f/ awmfw,fqdkwm jyXmef;csufBuD;udk taoqkyfudkif
xm;NyD; 'gyJusuf? 'gyJajz 'gyJar;r,fqdkwJh q&mrsKd;awG?
ynma&; pepfrsKd;awGudk awmfvSefEkdifwJh pepfrsKd;awGudk
ajymwmyg/
jyXmef;csufawGu tdkrif; a[mif;EGrf;aeNyD?
acwf eJYvnf; ravsmfnDawmhbl;/ acwfeJYvnf;nD? uav;
awGudkvnf; Pfrsufpd zGifhay;&ma&mufatmif b,fvdk
oifay;&if aumif;rvJqdkwm tNrJ wDxGifaeoifhygw,f/
ynma&;rSm W oHk;vHk;[m ae&m0if,lvmygNyD/
World Wide Web qdkwJh tqifhrSm urmudk Ijrifwwf
atmif aewwf? xdkifwwf? oifwwfatmif BudK;pm;
zdkYvnf;vdkvmNyD/ tifwmeufaMumifh pmoifcef;qdkwm
tuefYtowfrJh oabmaqmifvmw,f/ ynma&;qdkwm
oifMum;a&;r[kwfawmhbJ tajctaewpfckudk zefwD;
ay;a&;qdkwJhvrf;aMumif;udk ajymif;vmw,f/
'gaMumifh ynma&;udk abmifcwfvdkY r&awmh
bl;/ ynma&;qdkwm urmhae&mra&G; oif,lEkdifatmif
wuodkvfawG? aumvdyfawGu pDpOfay;ae&wJh ynma&;
rsKd;awGjzpfvmw,f/ ynmawmfvSefa&;rSm tifwmeuf
[m taumif;qHk; vufeufjzpfvmw,f/
enf;ynmpmoifcef;? uGefysLwmynma&;
ynma&;eJY tifwmeufudk aygif;pyfay;vdkuf
r,fqdk&if ydkNyD; us,fjyefYwJh enf;ynmacwf ynma&;udk
wufvSrf;EkdifrSm jzpfygw,f/ enf;ynmawmfvSefa&;eJY
acwfopf pmoifMum;a&;rSm q&meJY ausmif;om;qdkwm
twl&Sdaep&m rvdkawmhbl;/ e,fajra'o uGmjcm;csif
uGmjcm;r,f/
uRefawmfwdkYrSm tGefvdkif;qdkwm&Sdw,f/ tif
wmeuf? wDADG? a&'D,dkpwJh rD'D,maygif;pHku avhvm oif,l
EkdifwJh taetxm;udk a&mufvmw,f/ E-learning awG
Online learning awGudk zefwD;vmEkdifw,f/ oifMum;rI
oif,lrI jzpfpOfBuD;wpfckvHk; ajymif;vJoGm; w,f/
enf;ynmpmoifcef; toGifoPmef
enf;ynmpmoifcef;qdkwm ausmif;om;? q&m?
&SmMunfhEkdifw,f/
pmvHk;av;wpfvHk;&JU t"dym,fwpfckwnf;udkyJ
bmompum;rsKd;pHk? yHkjy &kyfjyrsKd;pHk? vufawGY AD'D,dkjyuGuf
tpHkeJY avhvmEkdifw,f/ Oyrm uGefysLwmqdkonfrSm qdkNyD;
ausmif;om;u tbd"mefwpfckwnf;&JU &Sif;csuftjyif
vkyfaqmifcsufawGudk AD'D,dk &Sif;csufawGeJYyg odEkdifw,f/
oif,lrIwpfck[m aysmfp&maumif;wJh 0ef;usifwpfck
jzpfoGm;r,f/ q&mudk,fwdkif r&Sif;jyEkdifwmawGudk enf;
ynmu &Sif;oGm;vdrfhr,f/
ckqdk&if pmoifcef;udk toGifajymif;a&;twGuf
tNydKiftqdkif BudK;pm;aeMuovdk? enf;ynmawGudk ynm
a&;rSmxnfhoGif;EkdifzdkY ukrPDaygif;rsm;pGm BudK;pm;aeMu
ygNyD/ rMumaomumvrSm pmoifcef;qdkwm uRefawmfwdkY
vufcHxm;wJh toGifaysmufNyD; enf;ynmawGeJY a&muf
vmygawmhr,f/ &ifqdkifEkdifatmif toifhjyifxm;zdkY
vdkygw,f/
oif Pf aumif;csifygovm;
142
wifnGefY
0wKwdk
rm*Dav;wpfa,muf tJ'DaeYnu olr&JU 'dkif,m&DxJrSmudk xnfha&;
cJhygw,f/
rSwfrSwf&& - 2157 ckESpf? arv 17 &ufaeY &ufpJGeJYyg/
]awmfrD 'DaeY pmtkyfppfppf wtkyfawGYw,f} wJh/
]pmtkyfuawmh t&rf;t&rf;udk a[mif;aeygNyD&SifvdkY ajym&rSmyJ/ rm*D
&JU tzdk; wpfcgu ajymzl;wmuawmh olwdkY [kd; i,fi,fav; (tzdk;uav;b0)
wkef;u? olY&JU tzdk; (rm*D tzdk;&JU tzdk;) u ajymzl;cJhw,fqdkyJ? yHkjyifawG tm;vHk;udk
wu,fh pm&GufpuLay:rSm &dkufESdyfxm;cJhw,fwJh/}
u
g
c
t
m
&
a
H
w&
;
f
i
m
s
au
armifudk
The
Fu
ey
n Th
Had
143
uav;ES p f a ,muf o m;
twlwl pm&GufawGudk vSefMunfhMu
w,f/ pm&GufawGu 0gusifhusifh
uRwf qwfqwfeJYaygY/ odwJh twdkif;yJ
pmaMumif;awG? pmvHk;awGu oifykef;
BuD; Tablet rsufESmjyifrSm a&GUvsm;
ae&rSmudk ra&GUbJ 'Dtwdkif; &yfaewm
jrif&awmh &,fzdkYawmif aumif;ao;
awmh/ 'DpmrsufESmudk wpfcgjyefvSef
awmhvnf; yxrqHk; zwfwkef;u
twdkif;yJ pmom;awGu &dSaeao;
w,f/
][if wu,fvm;}
awmfrDu ajymygw,f/
]'g... oufouf jzKef;wD;
wmyJaemf/ pmtkyfudk zwfNyD;oGm;wmeJY
vTifhypfvdkuf&rSmyJ/
igwdkYtdrfu?
XXXPad pc&ifBuD;qdk&if pmtkyf
wpfoef;avmuf &Sdvdrfhr,f/ aemuf
xyf trsm;BuD;vnf; xyfxnfhvdkY &
ao;w,f/}
]tHr,f igYtdrfu[m
vnf; 'Dtwdkif;ygyJaemh/} trSefawmh
rm*Du touf 11 ESpfyJ &dSao;awmh
13 ESpf &dSaeNyDjzpfwJh awmfrDavmuf
XXXPad pc&ifudk rjrifzl;ao;bl;/
]eifb,fuae 'Dpmtkyfudk
awGYvmwmvJ}
]ightdrf xyfcdk;ay:uaygY}
olu pmtkyfudk pdwf0ifwpm; zwfI
&if;u rsufvHk;ra&TUyJ vufndK;xkd;jy
vdkufonf/
]bmtaMumif;awG a&;
xm;wmvJ[if}
]ausmif; taMumif;}
rm*Dav; a'goawG csuf
csif; xGufvmw,f/
]ausmif;taMumif;?
[kwfvm;/ ausmif;taMumif;udk
bmrsm; aumif;aumif;uef;uef; a&;
p&m&dSvdkYvJ? ig ausmif;qdk odyfrkef;
144
w,f}
rm*Dwpfa,muf ausmif;
udk tifrwef rkef;wD; aecJhwmyg/ tNrJ
wef;udk rkef;aeawmhwm/ tckqdk
trkef;qHk; tqifhudk a&mufaeNyDav/
puf&kyfausmif;q&mu olY
udk yx0D0if oifcef;pmawG wpfckNyD;
wpfck pmar;yJG ppfaew,f/ rm*Du
vnf; wpfcgNyD;wpfcg qdk;qdk;0g;0g;?
rSm;rSm;,Gif;,Gif;awGyJ ajzaerdawmh
aemufqHk; rm*D&JU tarwpfa,muf
acgif;wcgcgeJYyJ NrdKUe,fynma&;rSL;udk
vSrf;ac:&awmhwmygyJ/
ynma&;rSL;qdkolu rsuf
ESm0dkif;0dkif;? ykykzdkifhzdkifheJY rsufESmeDBuD;?
oleJYtwl tNrJygvmwmu aowm eJY
tjynfh rDwmawG? 0g,mBudK;awG?
0uftlvSnfh? yvm,m ud&d,mtjynfh
eJYaygY/
olu rm*Dhudk NyHK;jyNyD; yef;
]]ausmif;taMumif;?
[kwfvm;/
ausmif;taMumif;udk
bmrsm;
aumif;aumif;uef;uef;
a&;p&m&dSvdkYvJ?
ig
ausmif;qdk
odyfrkef;w,f}}
zwfvdkYrS wpf0ufr&dSao;/
rm*Dhtaru vSrf;ac:vdkufwJh toH
Mum;&awmhwmyJ/
]rm*D ausmif;csdef a&muf
NyDaemf}
tarhudk wcsufiJhapmif;
MunfhNyD; jyefajzvdkfufw,f/
]ra&muf a o;ygbl ; ....
tar&m}
]tck a&mufNyD? vmcJhawmh?
awmfrD eifvnf; ausmif;wuf&
awmhr,f r[kwfvm;? oGm;awmh}
rm*Du awmfrDudk ]awmfrD?
ausmif;csdefNyD;&if igeifeJY twl 'Dpm
tkyf qufzwfr,faemf}
]at;av? Munfhao;wm
aygY}
awmfrDu xDrxifyHkpHeJY
ajzNyD; zHkwufaewJh puLpmtkyf
a[mif;udk csKdif;Mum;nyf? avwcRef
cRefeJY jyefoGm;av&JU/
rm*D[m ausmif;cef;xJudk
0ifoGm;&ygNyD/ ausmif;cef;u olr&JU
tdyfcef;ab;rSmyg/ q&mpuf&kyf[m
toifh pufzGifhxm;NyD; olrudk apmifh
tm;enf;wJholawG[m b,fawmhrS
cGihfrvTwfwwfMubl;
cGihfvTwfjcif;qdkwm[m tm;BuD;olrsm;&JU
t&nftaoG; wpfckygyJ/
Mahatma Gandhi
r[wr*ED
146
trfZufat
arQmfvihfcsuf tdyfrufom
wu,f &Sdaer,fqdk&if uHMurm tvSnfh
tajymif;rSm tJ'D yHk&dyfawG[m xyfMuyfruGm vkduf
yg vmwwfw,f qdkwmudk tckawmh uRefawmf udk,fawGY
BuHK&ygNyD/
ra&&mrI rsm;pGmeJY rkefwkdif; xefwJh &ufpGJawG aemufrSmawmh.../
147
148
ausmif;av;rSm uRefawmhftpfukdeJY
uGsefawmhf a,mif;rwkdY&JU aus;Zl;eJY
wufa&muf ynmoifMum;cGifh &cJhyg
w,f/ qlemrD r[m'Da&vdIif;aMumihf
'kutwd a&mufcJh&ol jrefrmEkdifiH
om; a&TUajymif; tvkyform;rsm;eJY
&ifaoG;i,fav;awG&JU ynma&;?
usef;rma&;? vlrIa&;awG twGuf
ulnDyHhydk;aewJh vlrI0efxrf; tzGJY
tpnf;av;yg/ tJ'D FED tzGJY
tpnf;&JU q,fausmfoufrsm;twGuf
txl;oifwef;ausmif;rSm usaemhf&JU
aysmufuG,fvkeD;yg; arQmfvihfcsuf
tdyfrufawG jyefvnf &kef;~uGvm
cJhwm/ uGsefawmfh&JU tem*wfudk jyef
vnf&Sifoef Ekd;xvmapzkdY twGuf
vli,fhodyHu rsKd;aphcs ay;&Hkru
ysKd;EIwf aygif;oif ay;cJhygw,f/
touf (18) ESpf jynfh
awmhr,f uRefawmf[m vli,fh odyH
ausmif;ukd touftBuD;qHk; ausmif;
oltjzpfeJY 2010 'DZifbmv (12)
&ufaeYrSm pwif 0ifa&mufcJhygw,f/
vli,fhodyHu ausmif;om;? ausmif;
olawG&JU touf tykdif;tjcm;[m
(13) eJY (16) ESpf twGif;rSm &SdMuNyD;
ysrf;rQ tv,fwef; ynma&; (Level) rSm &SdMuygw,f/ jrefrmEkdifiH&JU
wuokdvf ausmif;ol wpfOD;taeeJY
uRefawmf &Sufrdygw,f/ vli,fhodyH
ausmif;rSm t*Fvdyfpmukd t*Fvdyf
vlrsKd;q&meJY oifMum; Mu&ygw,f/
t*FvdyfpmoifcsdefrSm jrefrmvkd vHk;0
rajym&bl;qkdwJh pnf;urf;xJrSm ol
wkdYawGu abmif0ifaeMuygNyD/
uRefawmf wpfvHk;rS em;r
vnfEkdifao;wJh t*Fvdyfq&m&JU p
um;awGukd em;&nf0atmif BudK;pm;
em;axmif ae&wJh tcsdefrSm olwkdYawG
u q&meJYtwl tjyeftvSef pum;
ajymNyD; aqG;aEG;aeMuw,f/ q&mu
rSmvm;/
uRefawmhf&JU ratmifjrifcJh
wJh wuokdvf ausmif;olb0twGuf
uRefawmf UCSM ukd tjypfwif
aejcif; r[kwfyg/ toGifrwlwJh ynm
a&;pepf ESpfck&JU uGmjcm;wJh &v'f
awGukd EIdif;,SOfaejcif;om jzpfyg
w,f/ uRefawmfcspfwJh UCSM ukd
rsKd;qufopfwkdY&JU arQmfvifhcsufawG
&Sifoef rsKd;yGm;EkdifwJh? rsKd;aph csrdolwkdY
twGuf vufawGY avmurSm aps;
uGuf0ifwJh toufarG;0rf;ausmif;
ynm toD;tyGifhawG a0a0qmqm
yGifhvef;EkdifwJh ajrqDvTmaumif;wpfck
jzpfvmapcsifwmyg/
tckqkd&if reuf (8) em&DeJY
nae (3;15) rSm toGm;tjyef
ausmif;um;pD;&wJh tcsdefwkdif; uRef
awmfav uGsefawmf aecJhwJh uGef
ysLwm wuokdvf tjyifrSm&SdwJh
taqmifuae wuokdvfukd oGm;&
wJhvrf;ukd jrifa,mif aerdw,f/ NrdKU
pGef? e,fpGefrSm&SdwJh wuodkvf
tjcm;olrsm;\ cHpm;csufudk
b,faomtcgrQ rupm;ygavESihf/
tb,faMumihfqdkaomf upm;yGJwGif
Ekdifaumif;Ekdifygvdrfhrnf/
odkY&mwGif tMuifyk*dKvfudk woufwmywfvHk;
oifqHk;&HI;&ef aocsmaeavonf/
Shakespeare (1564 - 1616)
t*Fvdyfpmayynm&Sif? jyZmwfq&m
150
(u)
]q&ma&
q&m ae&r,fh
tdrfuawmh 'DtdrfyJ/
'D&GmrSm taumif;qHk;eJY
tcsrf;omqHk; tdrfyJ ...} wJh/
tdrfu &GmxJ0if0ifcsif; awGY
vdkuf&onfh oGyfrdk;ysOfaxmifESifh oyf
oyfcyfcyftdrf/ tdrfatmufudku vl w
a,muf aumif;aumif vGwfwmrdkY tu,f um&H
xm;rnfqdkvQif ESpfxyftdrf[kyif ajym&rnf xifygonf/
a&eH0xm; wtdrfvHk;u rJarSmifae\/ tdrfay:
a&mufNyD; rdwfqufay;rS odvdkuf&onfu tdrf&Sifu
vli,f/ emrnfu apm'l'l;/
151
wcgw&H
vufzuf&nftdk;xJrS
vufzufajcmufrsm;ukd
axmif; qD qrf;um
pm;vdkfufonf/
pm;aumif;
BudKufvnf;jzpf\/
ausmif;em;xm;aom q&mrwOD;/
v,fcdk'dk;om&GmrSm ausmif;
r&Sdwm 4-5 ESpf &SdNyD[k od&onf/ 'D
&GmjzpfwnfpOf
wavQmufvHk;rSm
tpdk;&rS w&m;0if zGifhay;onfh
ausmif;[l wcgrQ r&SdcJh/ &GmrS udk,f
xludk,fx zGifhaom ausmif;rsKd;ESifh
KNU rS wm0ef,lzGifhaom ausmif;
rsKd;om usKd;Mum;usKd;Mum; &Sdzl;aomf
vnf; 3-4 ESpfqdkvQif taMumif;
wpHkw&maMumifh ysufysuf oGm;cJh&
aMumif;udkvnf; od&onf/
tck
ausmif;rSmvnf;
KNU ESifh &Gmom;rsm; yl;aygif; pDpOf
onfh ausmif;jzpf ESpfzufvHk;\
qErsm;udk taumiftxnf az:xm;
onfh &v'fwckrQom/ &GmcH ausmif;
om;rsm;omru ywf0ef;usif&Gmrsm;
u ausmif;om;tcsKdUvnf; vm
wufMu\/ ausmif;zGifhNyD; wywf
twGif;rSmyif ausmif;om; 50 ausmf
oGm;onf/
(*)
usaemfhudk ausmif;tkyf
wm0efay;NyD; usaemfhqErsm;ukdvnf;
ajymzdkY wm0ef&Sdolrsm; zdwfac:pOfu
ESpfck awmif;qdkcJh\/ ausmif;rSm
pmMunfhwdkufav;ESifh aq;cef;av;
zGifhvdk pmtkyfpmwrf;ESifh aq;0g;
wdkYudk wwfEkdifoavmuf pDpOf ay;zdkY
jzpfonf/ NrdKUe,frS rwnfaiG avmuf
om pDpOfay;cJhNyD;? olBuD;ESifh xyfrH
ndEIdif;um qufvuf aqmif&GufzdkY
rSmoGm;cJh\/
usaemf 'Dzufa'oudk
a&mufuwnf;u owdxm;rdonfh
rSm &Gmtrsm;pkwGif c&pf,mef usrf;pm
tkyfrS vJG zwfp&m pmtkyf r&Sdjcif;ESifh
&Gmrsm;\ oufwrf;rSm tESpf 50
ausmfrsm;om jzpfaeMuaomfvnf;
(C)
tdrf&Sifrsm; v,fxJ qif;
Mu tdrfBuD; wvHk;vHk;rSm usaemf
wa,mufxJ/ a&mufpu tdrf&Sif
csufay;orQ pm;NyD; ausmif;pmoif
jcif; tvkyfwckxJudkom tm&Hkpdkuf
xm;Ekdifaomfvnf; wa,mufxJ jzpf
vmrS csufjyKwfjcif;trIu odomvm
onf/ awmxJrSm [if;csufp&mvdkuf
&Smavmufatmifvnf; e,fajra'o
udk odyfruRrf;ao;ojzifh nreufpm
xrif;wtdk;om wnfNyD; [if;udkawmh
&SdwmESifh jzpfovdk pm;vdkufonfu
rsm;\/ wcgw&H vufzuf&nftdk;xJrS
vufzufajcmufrsm;ukd axmif; qD
qrf;um pm;vdkfufonf/ pm;aumif;
BudKufvnf;jzpf\/
w&ufrSmawmh usaemf
vufzufaxmif;av;ESifh pm;aepOf
153
aemfwdkYvnf; pdwfraumif;jzpfvGef;
vdkY q&mhudk wjcm;tdrfudk ajymif;ap
csifwmyg/ jyem tus,ftus,f
rjzpfcif BudKpDpOfvdkufwJh oabmyg
q&m&,f/ olYtdrfuvJGvdkY q&mae
csifwJh tdrf&Sd&ifajym? usaemfwdkY
&atmif pDpOfay;ygr,f} wJh/
usaemfvnf; Mum;Mum;
csif; tdrf&Sifudk pdwfenf;enf;awmh
uGufrdoGm;ao;\/ aemuf tao
tcsm jyefpOf;pm;rS jyemrjzpfcif
'Dvl taMumif;udk odvdkuf&NyD;? 'Dvdk
vlrsKd;ESifh apmapm vrf;cJGcGifh&jcif;udk
udk,fhtwGuf aumif;jcif;wcktjzpf
pdwfajzrdvdkuf\/
]olBuD;wdkY aumif;r,f
xifovdkom pDpOfay;MuygAsm/ us
aemf b,ftdrfrSmrqdk aeEkdifygw,f/
wck&Sdwmu aemuf 'Dvdk xyfjzpf&
r,fhtdrfrsKd;udk usaemfhudk rydkYygeJYawmh/
tdrfaumif;wm raumif;wm? qif;
&Jwm rqif;&JwmawGudk xnfhrwGuf
yJ pdwfaumif;&SdwJh tdrfrsKd;udkom
usaemfhtwGuf a&G;ay;yg...} [k
ajymum jyefcJhonf/
(i)
usaemf wdk;Ekd;Ekdyg tdrfudk
ajymif;cJhygNyD/ usaemfh owif;udk
Mum;NyD;NyD;csif; usaemhfudk olYtdrfrSm
xm;csifaMumif;ESifh usaemf tae&
rcufapzdkY olYtdrfESifh uyfNyD; tcef;
wcef;pm topfudk &GmrS tpDtpOfjzifh
vmaqmufay;oGm;onf/ usaemf
twGufvnf; tifrwefrS vGwfvyf
oGm;ovdk? t&ifvdk tdrfxJrSm w
a,mufxJ ysif;aep&m r&Sdawmh/
wdk;Ekd;Ekdudk nzuf pmjyay;&if; aemuf
ydkif; usaemfESifhyif vmtdyfawmhonf/
ae&xdkif&onfrSmvnf; wpdrf; rqef
awmhyJ armifESrt&if;awGvdk ajymqdk
qufqHrdonf/
wdk;Edk;EdkygwdkY rdom;pkrSm
v,fr&Sd? awmif,mESpfpOfckwf pm;
0wfaea&;ukd
ajz&Sif;ae&onf/
wdk;Ekd;EdkygwGif xl;jcm;onfu awm
uRrf;jcif;ESifh awmvnf 0goemyg
jcif;yif/ olwdkYtdrfa&mufrS rpm;bl;
aom awmaumif? rpm;bl;aom
awmxGuf [if;oD;[if;&Gufrsm;udk
rsKd;pHkatmif pm;cJh&onf/ awmif
,mwGif olwdkY oGm;ae&csdefwGif tdrf
usaemfESifh wdk;Ekd;Edkom usefcJhNrJ/ odkY
aomf [if;pm;um; rjywfcJh/
vlBuHKESifhjzpfap? udk,fwdkif
vmjzpfap usaemfwdkY ESpfa,muf
twGuf ydkYNrJ/ awmaumifBuD;BuD;
&NyDqdk&if awmif,mwJudk usaemf
wdkYudk vSrf;ac:onf/ a&mufonfESifh
toifhcsufNyD; uvDpmrsm;udk w0
auR;onf/ jyefonfESifh usaemfwdkY 2
a,mufpm tom;aumif;aumif;
rsm;u toifhxkwfNyD;om;/
wdk;Ekd;EkdygwdkY tdrfa&mufNyD;
usaemfh rdciftzJGYtpnf; ABSDF rS
&Jabmfrsm; a&mufvmwdkif; usaemf
rsufESm aumif;&\/ usaemfh {nfhonf
a&mufNyDqdkonfESihf wdk;Ekd;Ekdyg tvkyf
rsm;onf/ {nfhonfESifh cPavmuf
pum;ajymNyD; wdk;Ekd;Ekdyg aysmufoGm;\/
odyfrMumcif pm;p&mawmaumifrsm;
ygvmwwfNrJ/ tenf;qHk; zg;? ig;ESifh
ykZGefawmh aocsmonf/
zgvmaph xGufcsdefqdkvQif
bJGu&ifa'owckvHk; tvkyfrsm;
Muonf/ 0ifaiGaumif;onfh umv
jzpfojzifh tdrfwdkif;eD;yg; oHk;Ekdif jzKef;
EkdifMuonf/ t0wftpm; toHk;t
aqmifrsm; 0,fMuonf/ onftcsdef
rsKd;wGif zgvmaph oGm;a&mif;NyD; tjyef
wdk;Ekd;EkdtwGuf wckck 0,fvmvQif
usaemfhtwGufvnf; wckck ygvm
....
vloHawG
Mum;vmovdkvdk?
vl&dyfawG
jrifae&ovdkvdkESifh
vlESifh
aecsifonfh 'Pfudk
qufrcHEkdif awmhojzifh
....
wwfpNrJ/
(p)
1997 ckESpfwGif v,fcdk
'dk;om&Gm rD;IdUcH&NyD; &Gmom;rsm; awm
awmifxJ ykef;ae&csdef wavQmufvHk;
rSm usaemf wdk;Edk;EdkygwdkY rdom;pkESifh
twl/ aep&m wJaqmufonfESifh
usaemfh twGufyg ae&mjyifNyD;om;/
wu,fwef; usaemfu ausmif;q&m
r[kwfawmhaomfvnf; usaemfh t
156
(q)
]udkvlAdkvfa& tar&dum;
u zkef;vmw,f/ aemuf 5 rdepfqdk
jyefac:r,fwJh} OD;rGefBuD; zkef;qdkifrS
vmac:wmjzpfonf/ tar&dum;
a&mufaeaom a,mufz 2 a,muf
ac:wmjzpfrnf/ qdkifudka&mufNyD; c
P tMumrSm zkef;jrnfvm\/ aumuf
udkifvdkufonfh tcg ...
]aeaumif;vm; &Svm
(q&m) ... usaemf udkref'dktudkyg?
usaemfhudk rSwfrdvm;} usaemfcsuf
csif; pOf;pm;r&? pum;oH t&qdkvQif
bJGcGifujzpfrnf/
]&Svm v,fcdk'dk;omrSm
pmoifwkef;u usaemfh nDeJY nDr
ausmif;wufw,fav/ olBuD;om;
tBuD;aumifav}
v,fcdk'dk;om[l ygvmrS
qufpyf pOf;pm;rdoGm;onf/ olY taz
qHk;oGm;NyDjzpfaMumif;? r,f&mrGef 'ku
onf pcef;rSm vmae&if; tck tar
&dum;ukda&mufonfrSm 3 v avmuf
&SdNyDjzpfaMumif;wdkYudk &Sif;jyaeojzifh
em;axmifae&onf/ olajymNyD;onf
ESifh csufcsif;yif wdk;Ekd;EkdygtaMumif;
usaemf ar;vdkufrd\/
]wkd;Ekd;Ekdyg ajcaxmuf jywf
oGm;NyDav}
rjzpfEkdif? 'Daumif udkrdka&S;
eJYrsm; rSm;aervm;xif aocsm
atmif xyfar;vdkufonf/
]aocsmygw,f &Svm/ tck
olwdkY oHawmifrSmyJaew,f/ usaemf
oHawmifeJY zkef; tquftoG,f
&Sdw,f/ awmMuuf axmif&if; rdkif;
eif;rdwmwJh/ olYa,mufz rdka&S; vdkyJ
av}
zkef;ajymNyD;onfESifh us
aemf pdwfawG ua,mufu,uf x
ukef\/ wdk;Edk;Ekdyg ajcaxmufjywf
wcgwkef;u
uwdwpfck &SdcJhzl;owJhuG,f
f
i
d
k
E
Z,
]pmoifcef;xJrSm&SdwJh uav;i,fav;awG[m usrwdkYu olwdkYudk
oifMum;ay;aewJh bmom&yfawGavmufeJYom EdIif;,SOfvdkY r&avmufatmifudk
om BuD;jrwfvSygw,f/}
Meladee McCarthy
157
rdbwcsKdU[m olwdkY uav;
awGeJY ywfoufwJh b,fowif;qdk;yJ
jzpfjzpf Mum;udk rMum;csifMuygbl;/ rp
wm&J,m;'Gef[m tJ'DxJu wpf
a,mufygyJ/ olY&JU tultnDudk usr
vdktyfcJhayr,fh oleJY b,fvdkrSudk
tqifrajycJhygbl;/ ol&JU q,feSpf
t&G,f orD;av;[m pdwfcHpm;rI em
usifaewmudk ol em;vnfatmifvdkY
usr[m aeYvnfpm pm;csdef wcsdefvHk;
rSm &Sif;jyzdkY BudK;pm;cJhygw,f/ usr
ratmifjrifcJhygbl;/ oleJY pum;ajym&
wmudku pD&ifcsufcsrJh w&m;olBuD;
wpfa,mufeJY ajymae&ovdkygyJ/
12 eSpfavmuf ausmif;
q&mr tvkyfudk vkyfNyD;wJh tcgrSm
awmh ]wu,f[kwfaeNyD? vkyfwwf
NyD} vdkY udk,hfudk,fudk xifjrifrdwm
aygY/ tckawmhjzihf udk,fhudk,fudk bm
aMumihf oHo, 0ifae&wmvJ/ 'D
uav; taz&JU pGyfpGJcsuf[m trSefyJ
vm;/ a&cs,fav;&JU jyemawG[m
usr&JU tm;enf;csuf? trSm;aMumifhyJ
vm;/ ]plygcHpm;vG,fol} vkdY olYtaz
u wifpm;ajymxm;wJh 'Duav;
tay:rSm usr&JU arQmfvihfcsufawG[m
vufawGY ruswmrsm;vm;/ t&if
q&mq&mrawGxufrsm; usru 'D
uav;tay:rSm ydkNyD;awmh zdtm;ay;cJh
avovm;/ t&dk;om;qHk; 0efcH&&if
awmh usr 'Dvdk rxifrdygbl;/
ydefydefoG,foG,f? tjym
a&mifrsufvHk;eJY a&cs,f[m pmoifESpf
pwJhtcsdefrSm usrtwef;xJrSm &SdwJh
txufjrufqHk; ausmif;olawGxJu
wpfOD;yg/ tawG;? t,lawGudk
vsifvsifjrefjrefeJY em;vnf oabm
aygufekdifw,f/ ocsFmykpawGeJY vlrI
a&;bmom &DydkYawGudkvnf; vG,f
vG,fululyJ vkyfekdifol/ zefwD; a&;
om;rIrSmvnf; ukd,fa&m pdwfyg &SdcJh
158
b0[m p
vkyfay;cJhzl;ygw,f/}
ajymaewJh
pum;udk av;eufrI&SdvSwJh avoH
wdk;wdk;av;eJYyg/
]t&ifwkef;u [kwfvm;}
usr[m wm;jrpfxm;wJh uefYowf
abmife,fxJudk a&mufaeNyDqdkwm
odygw,f/ 'gayr,fh vaygif;rsm;pGm
rSm a&cs,f[m olrarar taMumif;
udk yxrqHk; ajymaewmyg/
olr[m cg;ywfBudK;pudk
vufwpfzufeJY vdrfaeNyD; usefvuf
wpfzufuawmh wkefcgaewJh ar;aph
udk zkHk;tkyfvdkufygw,f/ ]araru
tckawmh bmrSudk rvkyfekdifawmhygbl; ararav ararav}
]ta0;udk c&D;oGm;aevdkY
vm;} ]'grSr[kwf arar aeraumif;
jzpfaevdkYvm;[if} usru pl;pl;
prf;prf; vkyfMunfhrdygw,f/
][kwfygw,f/ [ihftif;..
159
]wpfcgwkef;u uwdwpfck
&SdcJhzl;owJhuG,f pdwfqif;&J ylaqG;
jcif; wkdif;ekdifiHrSmyg/ zcifbk&ifBuD;eJY
twl rif;orD;i,fav; wpfyg;[m
wpfOD;wnf; aexdkifcJh&ygw,f/
olwdkY&JU eef;awmfBuD;[m
vSyayr,fh? olwdkY[m odyfudk MuG,f0
csrf;omcJhMuayr,fh? bk&ifBuD;eJY rif;
orD;av;wdkY[m 0rf;enf;aMuuGJ aecJh
&ygowJh/ bmjzpfvdkhvnf;qdkawmh
olwdkYeJYtwl raeekdifwJh bk&ifrBuD;udk
odyfNyD;awmh (tvGeftrif;yJ) wrf;w
vGrf;o aecJhMuvdkhygwJh/ awGYjyDaemf..
olr[m tifrwefrSudkyJ aexdkif
raumif;jzpfaewmav/
eef ; wG i f ; orm;awmf a wG
u awmf0iftem;,laprItwGuf olr
udk aq;&Hkwifxm;ygw,f/ 'gayr,fh
bk&ifrjuD;&JU zsm;emrIu pdwfrSm jzpf
aecJhwm/ tem;,lrIeJYawmh b,fvdkrS
udk roufom ekdifapcJhygbl;/
wpfaeYrSmawmh eef;awmf
BuD;udk tvnftywf jyefvmzdkY orm;
awmfBuD;u cGihfjyKcJhygowJh/ olr&JU
orD;av;eJY cifyGef;onfwdkYudk jrifwJh
tcgrSm olr[m oufomvmekdifr,f
vdkY orm;awmfBuD;u awG;xm;cJhwm
yg/ 'gayr,fh 'Dvdkvkyfvdkufwm[m
awmf 0 if t &I y f a wmf y H k B uD ; yJ j zpf v m
w,f/ bmjzpfvdkYvJqdkawmh bk&ifr
BuD;[m tdrfudk jyefa&mufwJhtcgrSm
aq;vHk;rsm;pGmudk (wrifwumyJ)
rsKdcscJhvdkufwm aovkeD;yg;udk jzpfcJh&
ygw,f /
'geJY bk&ifrBuD;[m aq;&Hk
udk jyefoGm;cJh&wmaygh/ bk&ifBuD;[m
vnf; cgwdkif;xufydkjyD; 0rf;enf;
aMuuGJ&awmhw,f/ odyfudk 0rf;enf;
ylaqG;vGef;vdkY rif;orD;av;udkvnf;
*&kpdkufwmawG rvkyfekdifawmhbl;
av/
160
tckawmh tJ'D rif;orD;
av;[m - t&m&mwkdif;udk- aMumuf
&GHU wkefvIyf aeygawmhw,f/ cef;rxJ
oGm;&ifawmifrS olr&JU arar aer
aumif; jzpfaewmudk wpfa,muf
a,mufudk zGihfajymvkduf&rSmudkyg/
txl;ojzifhuawmhav
rif;orD;av;[m odyfudk aMumufae
ygawmhw,f/
b,faomtcgrS touf
xufqHk; aysmf&Tifcsrf;ajrhpGmeJY jyef
vnf vdkY &Sifoef aexkdifcGihf r&SdawmhjyD
qdkwmudk odaevdkYygyJ/}}
jyD;\/
a&cs,f&Jh ykH0wKav;[m
usrukd tHhtm;roihfapcJhygbl;/ 'gay
r,fh olrtay: av;vHzdpD;aecJhwJh t
&mudk vG,fvG,fululyJ ypfcsvdkuf
ekdifw,fqdkwmudk olrudk,fwdkif od
jrifoGm;wJhtcsufudkawmh usr thHMo
aerdcJhw,f/ [kwfygw,f/ ]tcsuf
tvufawG} udk ppfaq;MunhfzdkY vdk
tyfaewmyg/ 'gayr,fh a&cs,f&Jh
urmxJu wu,hfb0trSefjzpfwJh
t"du aomhcsufudk awGYNyDvdkYawmh
,HkMunfaew,f/ rdcifjzpfol&JU pdwf
a&m*geJY udk,fhudk,fudk owfaozdkY
BudK;pm;cJhwmawG[m a&cs,fav;&JU
vHkjcHKrIeJY pdwfcsrf;omrItay: jyif;jyif;
xefxefudk Ncdrf;ajcmufaecJhwmav/
'gayr,fh zcifjzpfoluvnf; orD;
av;&JU pdwfvIyf&Sm; cHpm;ae&rI
tay:rSm tultnD ray;ekdifcJhygbl;/
b,folYudkrS rajymjybJ ae&r,fvdkY
Muyfrwfxm;yHk[mvnf; ydkvdkYom
qdk;&Gm;apcJhjyefygw,f/
wjznf;jznf;eJY a&cs,f&JU
zcif[m usr&,f? ausmif;u pdwf
ynm&Sif&,feJY oD;oefY awGYqHk aqG;
aEG;zdkYudk oabmwlcJhygw,f/ ol