You are on page 1of 164

tzGihfpum;

ydkrdkpdrf;vef;aom tajctaeudk vdkvm;awmihfwtyfygonf/ ,ckrsKd;qufwdkYvnf;


vdktyfaeqJ/ rsufarSmufacwf &SifoefrItwGufyif tcuftcJrsm;pGm &Sdaeao;onf/ ra&r&m
aom q,fpkESpf rsm;pGmudk ausmfvTm;cJhMuNyD/ tem*wf rsKd;qufrsm;twGuf todkY pOf;pm;xm;yg
oenf;/

tem*wfrsKd;qufrsm;xHrS iSg;,l oHk;pGJaeonfh t&mrsm;pGm &SdaeaMumif; owdcsyfoihf
onf/

jiif;ckefae&OD;rnfh udp&yfrsm;pGmrSm raeYuvnf; tNyD;rowfEkdifcJhyg/ ,aeYwGifvnf;
qufvuf jiif;ckefaeMuqJ/ acwfrDrD? Nidrf;csrf;at;aq;pGm qufvuf jiif;ckefrnfholwkdY
oli,fwef; pmoifcef;rsm;xJ wzGJzGJ 0ifa&mufaevsuf/ olwdkYav;awG ausmif;wufcGihf &&Sd&efESihf
aqG;aEG;cGihf &&Sd&efom vdktyfygonf/


tcsKdUaom jiif;ckefrIrsm;udk 0rf;ajrmuf0rf;ompGm csefxm;&pfcJhMuygpdkY/

yl;aygif;cGihfESihf yg0ifaqmif&GufcGihfudk i,fEkpOfuwnf;u avhusihfay;&ygvdrhfrnf/
ausmif;wGif;? pmoifcef;rsm;twGif; &yfa&;&Gma&;rsm;udkvnf; xnhfoGif; aqG;aEG;Mu&ygvdrfh
rnf/ NrdKU? &Gm? awmwef;wdkYwGif jrefrmuav;i,frsm; ravhvm&ao;onfh zwfpmtkyf
topfwdkY &Sdaeao;onf/ q&mq&mrrsm;ESihf uav;i,fwdkY vufvSrf;rD&mvnf;jzpfrnf/
aysmfp&mvnf; aumif;rnf/ pdwf0ifpm;rIvnf; ydkEkdifao;onf/ &yf&Gmudk &ifckefcGihfyif/
tem*wftwGufvnf; ckdifrmaprnf/

teD;qHk; &yf&Gm? vlYtzGJYtpnf;wGif; BuHK&orQrSm pmoifcef;wGif; aqG;aEG;p&mrsm;yif
jzpfonf/ vspfvsL&I rxm;oihfyg/ a&&Snf wnfNrJaprItwGuf? jyemwdkY ao;i,faprI t
wGuf? at;Nidrf;rItwGuf? om,mrItwGuf? twlwuG &SifoefwwfrItwGuf? qufvuf
pdrf;vef;aprItwGuf ydkrdk tmrcHcsuf &&SdEkdifrnf/ awG;awmpOf;pm;aeaom? qef;opf pOf;pm;ae
aom? EkysKdqJ OD;acgif;rsm;ESihf tjzLa&mifESvHk;om;rsm;\ qHkcsuf wpfpHkwpfckudk &&SdoGm;&efom vdk
tyfygonf/

r&Sdrjzpf taqmufttHkwpf&yfudk twlwuG 0kdif;0ef; wnfaqmufMu&rnfjzpf
ygonf/ tpaumif;&efom vdktyfygonf/ wNydKifwnf; wnfaqmufvdkonfjzpfap? t&if
a&G;cs,fvdkonfjzpfap ausmif;rSyif pwif&rnfr[kwfygavm/


rwlnDrIrsm;\ wlnDrIjzpfaom zGHYNzdK;rIESihf 'Drdkua&pDta&; 2 &yfpvHk;twGuf ynma&;
rSm tc&m[k &IjrifoHk;oyfygonf/
armuynma&; r*Zif;
ZGefv 2012

Maukkha

e,kefv 1374 ckESpf

CONTENTS
No. 9 June 2012

uAsm 5
aeEG,f? ESif;cg;rdk;? MunfrsKd;? eD&Sm; (apwemausmif;)

umwGef; 9

140

b*srf;? tdkyg;? Zoom? atmifarmf? &mZmompnf? uvsmrdaw? [efav;

jynfwGif;ESihf e,fpyf ynma&; owif;

13

uav;u@

88

uav; uAsm 21
tqdktrdefYrsm; (tdkifpwkdif;) 22
bDvf*dwf&JU tawGYtBuHK 22
vlom;&JU aumif;jrwfrI tE&m,f (7) yg; (*EDBuD;)
23
acwfopfoifykef;BuD;zwfpm 24
pwkwwef;ausmif;ol&JU ay;pm (a':pk) 25
vTwfcsvdkufyg (oufwefYcsKd) 26
urmBuD;udk jyefvnfzefwD;cJholrsm; 28
ynm&JU oabm 35
"gwfyHktufaq; 36

aqmif;yg;
jynfolYeDwd r&Sdoif&dk;? rwwfwdkif;jynf?
wifnTefY
ausmif;om;awG oabmwlwJh yifvHkpmcsKyfopf vSa&T
jynfya&muf jrefrmynmwwfrsm; tvdk&Sdonf armif&rm
ynma&;... ynma&;... ynma&;...
aZmfrif;

38
43
46
49

EdkifiHwum ynma&;owif; 52

ynma&;

151
2

ynma&; 49

ynma&;

rdefYcGef;ESihf aqG;aEG;yGJu@
a':atmifqef;pkMunf\ WEF rdefYcGef; (befaumuf)
60
jrefrmhynma&; ESD;aeSmzvS,fyGJ
(taomuazmifa';&Sif;ESihf MDGFocus) 65

20

ay;pmu@
roefpGrf;olrsm;ta&; pOf;pm;ay;yg 68

ynma&; tifwmAsL;
trdIufaumufuav;i,frsm; ynmoifMum;Ekdifa&;
xkdif;ynma&;tay: jrefrmq&mrESihf rGefausmif;ol&JU tjrif

70
72

114

txl;u@ - ynma&;ESihf a&&SnfwnfNrJaom zGHYNzdK;rI


Education for Sustainable Development - ESD

a&&SnfwnfwHhaom zGHYNzdK;rItwGuf ynma&; q,fpkESpf (2005-2014) 77

ausmif;ynma&;ESihf a&&Snf wnfNrJaom zGHYNzdK;rI


zGHYNzdK;rItwGuf tajccHvGwfvwfrIawGvdktyf om;nTefYOD;
qif;&JrGJawrI tqHk;owf pGrf;tm;rsm;
befuDrGef;
bmvJ[Jh pyfpwdef;at;bJvf 'DAJavmhrefY
aZmfrif;

80
84
86
88

tufaq;

105

tw
jrihfZH 92
Nidrf;csrf;a&; ausmufpm ol&d,rsKd; 94
usm;&SmazGcef; eD*sLvdkif 98
uav;b0u pcJhwJh ar;cGef;rsm;
nDZHvS
100
&yfuGufxJrSm 'DvdkyJ &Sdw,f wifnGefY 103
jrefrmESihf urmBuD;udk owddt&mESif onf;cHjcif;w&m; tyfESif;cJhol
(odkYr[kwf) a'gufwmatmifqef;pkMunf
jrwfyef;&Sif
109
vrif;BuD;&JU yk*voabm odef;Ekdif 105

126
43

twdkifyifcH t,f'Dwm
wm0efcH t,f'Dwm
t,f'Dwm
&Hk;tzGJY

aeEG,f
odef;Ekdif
a':vdIif? &Jjrifhausmf
EG,feD? rsKd;rsKd;
Staff Writers
cifav;i,f? vSa&T?
armifarmifoef;?
Webmaster

armupmvHk;'DZkdif;
kazu
rsufESmzHk;'DZdkif; nnt
pmtkyftjyiftqif
ol&defrif;?
twGif;yef;csD
xG#fatmif? aZvwf
jzefYcsda&; EG,feD? 'Dt,f
qufoG,f&ef
maukkha@gmail.com
www.maukkha.org

q&mtwwfynmu@
q&mESihf ynma&; cifESif;pdk; 114

ynma&; [mo 119


EkdifiHwum ynma&;
puFmyl ynma&; pGrf;aqmifrI 7 csuf &Jjrihfausmf
*Refrufudef;&JU oHvdkuftdrfajrmif rsKd;omxuf

123
126

usef;rma&;u@
uGefysLwmESihf oihfrsufvHk; om;Adkvf 130

odyHESihf enf;ynm
tGefvdkif;ay:rS ynm&wemodkufrsm; q&mnGefY
tdkifwDorm;jzpfcsif&if
udkbvdwf
acwfrD pmoifcef;rsm; xlaxmifa&; wifnGefY

132
138
140

0wKwdk

77

w&Ha&mtcgu ausmif;
armifudk 143
tdyfrufom;ayguf vlvm;ajrmuf&m
trfZufat147
'kwd, rdb vlAdkvf
151
wcgwkef;u uwdwpfck &SdcJhzl;owJhuG,f
Z,Ekdif 157

143
92
4

oum,ta&GU
'g[m
aemufqHk;rMwmqkd&ifvnf;
tvum;awmhr&cJhygbl;
rD;awmufaomufrvm;
pHy,fyef;teHY &Irvm;
av'D*g*g&JU &ifom;udk em;axmifrvm;
tvum;awmh r&cJhygbl;/
'g[m
tOD;tpqdk&ifvnf;
igaemufusoGm;NyD
tysKd&nfysufoGm;NyD
urmBuD; tqdyfoifhaeNyD
ausmif;tyf&ufvGefoGm;NyD
wpHkw&meJY oAnKweJY awhvGJ vGJoGm;NyD
armf'efqdkwmawGvnf; ayg&mP oGm;NyD
tvum;awmh r&cJhygbl;/
bmjzpfvdkY udk,fhrvif;&Sif;rIudk olrsm;axG;&IyfrIeJY pyfqufae&wmvJ
bmjzpfvdkY bmjzpfae&wmvJ
reufjzefvnf;wckck
'DaeYvnf; w0ufwysufwckck
wckckrSmudku aemufxyfwckck/
uJyg
aemufwacwfudk vSefvkduf
tnpftax;awG rygbJ
rif;eJYigvkd ta[mif;awG rygbJ /
aeEG,f
pufwifbm 2011

ZmwfvdkufBuD;
vSoef;a&
aowmawmif
rif;eJY u'gzDrwlbl;?
rif;u &Sifwkef;u
ukefaowmxJ aecJh&zl;w,f
'Dwkef;u u'gzDu olYeef;awmfxJrSm?
tck u'gzDu ukefaowmxJykd;pkd;yufpuf
rif;uawmh cspfMuolawG&JU tvGrf;yef;awmxJrSm/
u'gzDrSm a&Taoewfwvuf &Sdw,f
'gayr,fh olYaoewfu olYukd ru,fEkdifcJhbl;?
rif;rSmawmh uAsmuavmifwvuf&Sdw,f
aowmawmif rif;ukd &Sifaeaptkef;r,f/
tmPm&SifeJY uAsmq&m
'DjyZmwf 'DrSm NyD;\/ /
eSif;cg;rkd;

uAsmq&m vSoef; (1963 - 2011)

acgif;rmaom vlom;rsm;
waeYwmonf? urmrQyif
MumtHhxifonf? ae0ifaexGuf
&ufqufvanmif;? oHacsmif;acgufoH
trdefYoHESihf? qJoHa[mufoH
&dkufESufoHrsm;
em;rSm ,Ofyg;cJhNyDav/
oHwkdif wHwkdif;? NydKif;&dkif;rm;rwf
NcHcwfydwfqD;? vrf;c&D;rSm
acgif;NrD;NcHKum? oGm;vm0ifxGuf
ESdyfpufnOf;yrf;? ar;jref;ppfaMum
aovkajrmarh
i&JaeYrsm;/
vGwfvyfrIudk? vdkvm;olrsm;
aESmifxm;axmifoGif;? BudK;wkdufwGif;rSm
usOf;usyfemusif? rcsdwifuJ
tHcJcHpm;ae&ygyaumvm;/
vlqdkonfrSm? acgif;rm&efaum
pdwfaZmxefonf;? emusnf;rIrsm;
tiftm;tjzpf? ajymif;ypfwkefYjyef
BuHhBuHhcHum? eufjzefrdk;aomuf
'dkYacwfa&mufu? vGwfajrmufNidrf;csrf;
yef;aygif;w&m? a0qmxHkjr
yGihfukefMuvdrfh? rkcsraoG...
,HkMunfaeqJygwum;/
MunfrsKd;
(&ufaygif; 700 ausmf? i&Jcef; rSwfwrf;rsm;rS...)
('DuAsmudk BudK;wdkufxJrSm usaemf a&;cJhwmyg/ tarSmifwkdufxJrSm wvavmuf aecJh&NyD;? BudK;wdkufxJ
a&mufawmh oHeef;BudK; tydkif;av; wydkif;udk cRefNyD;? ESD;aMumzsmay:rSm a&;cJhwmyg/
usaemfh&Jabmfwa,muf (tJ'Dwkef;u wuodkvf ausmif;om;wa,mufyg) u usaemf ajymif;oGm;NyD;
aemuf tJ'D tcef;udk a&mufvmawmh uAsmudk awGY&vdkY oDcsif;tjzpf a&;cJhygw,f/ tJ'D &Jabm f vnf;
ckxd axmifxJrSm &Sdaeygao;w,f/ 1989 ckESpfuae ckxdumv&,f/ 'Dht&ifu uscJhwJh umv&,f
aygif;vdkuf&if axmifoufwrf; ESpf (30) ausmfaeygNyD/ olYudk *kPfjyKwJh taeeJY usaemf 'DuAsmudk
ydkYvdkufygw,f/ pmzwfy&dowfawGudkvnf; cHpm;MunhfapcsifvdkYyg/)
7

pdwfaummif; ESvHk;aumif;ESihf ausmif;q&m


q&m\ pdwfonf
O,smOfajruGufESihf wl
q&m\ tawG;onf
rsKd;aphrsm;ESihf wl\/
q&m\ csKdNrdefaom tNyHK;onf
yef;ESihf wl\/
q&m\pdwfonf
cg;onf; tusnf;wefrIr&Sd/
q&m\ trltusihfonf
a'go tmCmwr&Sd/
cufcJaom tvkyfwpfckudk
vkyfaqmifEkdifolonf
q&maumif;jzpfyg\/
q&m\tpGrf;tp
q&m\ 0D&d,jzihf
uav;rsm;\ tem*wfodkY
ac:aqmifoGm;rnfholrSm
q&myifvQif jzpfyg\/
q&m\ wefzdk;onf
ol\ tvkyfay: rlwnfonf/
q&monf &Hzef&Hcg
pGefYpm;&onfvnf; &Sdonf/
&Hzef&Hcg q&m\ b0onf
qHk;&HI;jcif; pGefYvTwf tepfemcHjcif;vnf; &Sdonf/
q&monf tvkyfxJodkY
rdrd\ tvHk;pHkaom
udk,fpGrf;tm;
PfpGrf;tm;udk
xnfhoGif;xm;ygonf

q&monf aumif;aom ESvHk;oGif;jcif;jzihf


rdrdb0udk avmutwGuf
toHk;csjcif;jzpfonf/
/
eD&Sm; (apwemausmif;)

umwGef;

10

11

12

jynfwGif;E
Sihf e,fpyf
ynma&; o
wif;
ynma&;jyKjyifajymif;vJ&eftqdkudk vTwfawmf twnfjyK

jrefrmEkdifiHynma&;udk jyefvnfqef;ppf jyKjyif
ajymif;vJaqmif&Guf&ef jynfaxmifpk tpdk;&tm; wdkuf
wGef;aMumif; &efukefwdkif;a'oBuD; rJqEe,ftrSwf (8) rS
a'gufwmjrihfMunfutqdkjyKcJh&m twnfjyKcJhaMumif; od&Sd
&onf/ yxrtBudrf trsKd;om;vTwfawmf wwd, yHkrSef
tpnf;ta0; wwd,aeYudk Zefe0g&Dv 30 &ufu usif;ycJh
&m ,if;tqdkudk vTwfawmfu twnfjyKcJhjcif; jzpfaMumif;
EkdifiHydkifowif;pmrsm;wGif azmfjyonf/

if;tqdkudk vTwfawmfudk,fpm;vS,frsm;u
axmufcH aqG;aEG;cJhMuNyD; tqdkESifhpyfvsOf; ynma&;0ef
BuD;Xme 'kwd,0efBuD; OD;at;MuLu EdkifiHwumtqihfrD
oif&dk;nTef;wrf;ESihf oif&dk;rmwdumrsm;tjzpf tqihfjrihf
wif jyKpk&efESihf acwfESihftnD toHk;csrI vufawGY oifMum;
ydkYcsrIrsm;jzifh todPfESihf uRrf;usifrIudk jyKpkysKd;axmif
ay;&efwdkYtwGuf ESpfpOfbmom&yf oifMum;a&;tzGJY t
pnf;ta0;rsm; usif;yjyKvkyfNyD; rGrf;rHa&;qGJ twnfjyK
csuf &,l oifMum;ydkYcsvsuf&Sdum wwfajrmufrIudk
azmfxkwfaom ppfaq;onfhpepfudk usifhoHk;vsuf&Sd
aMumif;? jrefrmEkdifiH&Sd wuodkvfwcsKdUonf tmqD,H
wuodkvfrsm; uGef&uftzGJY0if wuodkvfrsm;jzpf tjcm;
tzGJY0if xdyfwef;wuodkvfrsm;\ ynma&; tqihfrDapa&;
twGuf xdkwuodkvfrsm;\ tkyfcsKyfrIpepfESihf vdkuf
avsmnDaxG&Sdaom tkyfcsKyfrIpepfjzpfatmif aqmif&Guf
vsuf&SdaMumif; wuodkvfrsm;udk EdkifiHwumwuokdvf
rsm;ESifh yl;aygif;aqmif&Guf&eftwGuf rl0g'ESihf udkufnDrI
&Sd-r&Sdudkom pdppfNyD; udkufnDygu vGwfvyfpGm qufoG,f
aqmif&GufcGifh ay;xm;aMumif; jyefvnf&Sif;vif;aqG;aEG;
cJhaMumif; od&onf/


Ph.D Thesis rsm;ESihf wjcm; bmom&yf
qdkif&m txl;jyK Level tvdkuf aqmif&Gufvsuf&Sdaom
okawoe vkyfief;rsm; aqmif&Guf&m vufawGYe,f
y,fwGif wdkuf&dkuf toHk;csEkdifaom toHk;cs okawoe
rsm; ydkrdkaqmif&Gufjcif;udk tm;ay;vsuf&SdNyD; &&Sdvmaom
okawoe awGY&Sdcsufrsm;udk okawoepmwrf;rsm; tjzpf
jyKpk okawoe&v'frsm;ESihf awGY&Sdcsufrsm;tm; toHk;cs
e,fy,fwGif aygif;pyfaqmif&Guf&ef today;vsuf&Sd
aMumif;? EkdifiHwumynmoifqkrsm;jzifh yg&*lbGJY oifwef;
om; (108) OD;? r[mbGJYoifwef;om; (96) OD;? okaw
oeoifwef;om; (148) OD;? Training oif wef;om;
(806) OD;? Study Tour (503) OD;? aqG;aEG;yGJ
wufa&mufol (898) OD; pkpkaygif; (2586) OD;wdkYtm;
jynfyodkY apvTwfchJNyD; ESpfpOfwdk;csJU apvTwfvsuf&SdaMumif;
tajccHynmu@wGif ynma&; &nfrSef;csufrsm;ESihftnD
q&mtygt0if ynma&;0efxrf;rsm;\ vlrIb0ESifh t&nf
taoG;jrihfrm;a&;wdkYudk aqmif&Gufay;vsuf&SdNyD; rdb?
q&myl;aygif; ausmif;om;rsm;\ ynm&nfwdk;wuf
atmif aqmif&Gufvsuf&SdaMumif;jzifh ynma&;0efBuD;Xme
'kwd,0efBuD; OD;at;MuLu jyefvnf &Sif;vif; aqG;aEG;
cJhum ,if;tqdkudk vTwfawmfu twnfjyKcJhaMumif;
od&onf/

ynma&;qdkif&m jyKjyifajymif;vJ&mwGif tajccH
ynmtqihfrS pwifum ta&twGufESihf t&nftaoG;
wdk;wufvmap&efrSm pdefac:csufrsm;pGm &SdaeaMumif;
ynma&; okawoDrsm;u axmufjyxm;Muygonf/
(10 Feb. 2012 )

13

EkdifiHa&;odyHbmom&yf
oifMum;awmhrnf

usL&Sifjyjcif;
uefYowfcH&zG,f&Sd


0dZmynm&yfrsm;ESihf
odyHynm&yfrsm;
oifMum;ay;aeaom wuodkvfrsm; EkdifiHa&;odyH
bmom&yfudk xyfaqmif;bmom&yf (Additional Subject) tjzpf oifMum;ay;Ekdifyg&ef jynfaxmifpktpdk;&u
wkdufwGef;aMumif; {&m0wDwdkif;a'oBuD; rJqEe,ftrSwf
3 rS OD;Pfvif;\ tqdkudk vTwfawmfu twnfjyKcJh
aMumif; yxrtBudrf trsKd;om;vTwfawmf wwd, yHkrSef
tpnf;ta0; e0raeY usif;y&mrS od&onf/

ynma&;u@wGif ausmif;om;ausmif;olrsm;
tm; ppfrSefaom EkdifiHa&;todpdwf jynfh0ap&efESihf EkdifiH
a&;tawG;tac:rsm; &ifhoefvmEkdifap&eftwGuf EdkifiH
a&;odyHbmom&yfudk tajccHynmtv,fwef;? txuf
wef;ESihf wuodkvftqihftvdkuf oifMum;ydkYcs oifh
aMumif;ESifh txl;ojzifh wuokdvftqihfwGif EkdifiHa&;
odyHXmeBuD;wpfck zGihfvSpfNyD; xyfaqmif;bmom&yfjzifh
oifMum;ydkYcs ay;oifhaMumif; tp&Sdojzifh vTwfawmf udk,f
pm;vS,frsm;u axmufcH aqG;aEG;MuaMumif;od&onf/

yxrESpf bGJYBudKoifwef;rsm; tm;vHk;wGif ]jref
rmha&;&mbmom&yf} udk oifMum; ydkYcsvsufaMumif;
owif; &&Sdygonf/


tajccHynmtqifh&Sd q&m? q&mrrsm; usL&Sif
jyjcif;udk rMumrDuefYowf wm;jrpfoGm;zG,f &Sdonf[k
ynma&;0efBuD;XmerS &&Sdaom owif;rsm;t& tajccHum
od&onf/ q&m?q&mrrsm;\ vuf&Sdvpm taetxm;udk
rlvxuf jrifhwifay;oGm;rnfh tpDtpOf\ aemuf
qufwGJ jzpfonf[k 'kwd,0efBuD;uvnf; qdkonf/
vmrnfh b@mESpftwGif; pwif aqmif&GufEkdifzG,f &Sdae
onfh EkdifiHawmfrS vkyfcvpm wdk;jrifhay;jcif;rsm; tyg
t0if tajccHynmtqifh jyefwrf;0ift&m&Sd tqifhrsm;
udk OD;a&wdk;cefYjcif;rsm;? xl;cRefonhf ausmif;tkyfrsm;tm;
tqifhwdk;ay;jcif; ponfwdkYaMumifh ,if;uJhodkY aqmif&Guf
jcif;jzpfEdkifonf[k ynma&; avhvmaeol wpfOD;u oHk;
oyfonf/

'kwd,0efBuD; OD;at;MuLu ]q&m? q&mr
awGudk 0efBuD;Xmeu Munfhay;aew,f/ 'Dawmh olwdkY
awGu ausmif;om;udk zdzdpD;pD; pmoifay;zdkYyJ &Sdawmhwm
aygY/ t&ifu vkyfcvpmenf;vdkY tckrsm;oGm;&if usL&Sif
jywmawG rvkyfMuawmheJYaygY} [k ajymonf/ rlvwef;
tqifh q&m? q&mrrsm;\ vkyfcvpmrSm wpfvvQif
usyfig;aomif; atmufwGif&SdNyD; wpfaeYvQif aiGusyf 1500
cefYom &SdonfhtwGuf ravmufiaMumif;? ,if;wkdYaMumifh
xGufayguf taejzifh usL&SifpepfrSm &Sifoef BuD;xGm;ae&
aMumif;? jzpfoifhonfh vpm taetxm;rsKd; &SdoGm;rnf
qdkygu usL&SifrSm uG,faysmufoGm;EkdifaMumif; tNidrf;pm;
ausmif;q&m wpfOD;uqdkonf/ ] uG,faysmufoGm;Ekdifr,fh
taetxm;yJ&Sdr,f/ vHk;vHk; aysmufuG,foGm;rSmawmh
r[kwfbl;/ 'gayrJh 'Dtaetxm; a&muf&ifawmh awmf
awmfav; rqdk;bl;yJ/ 0rf;a&;twGuf vkyfae&wm jzpf
aewJhtwGuf EkdifiHawmfydkif;u jznfhqnf; ay;ae&if
olwdkYawG&JU usL&Sifu udk,f&SdefowfoGm;r,f? ausmif;
awGrSm t&ifuxuf tm; ydkxnfhvmEkdifw,f/ 'DtusKd;
awGuawmh aocsmayguf &vmr,f}[k 4if;uqufvuf
ajymqdkonf/

11 Mar. 2012

(21 February 2012 Popular News)

[oFmw GTC ausmif;olrsm; um;apmihfaeMupOf


14

wuodkvf0ifwef; atmifcsuf 30 &mckdifEIef;ausmfcefY&Sd



2011-12 ynm oifESpf
\ tajccHynm wuodkvf0ifwef;
pmar;yGJ atmifpm&if;rsm;rSm2012
ckESpf ZGefv 9 &ufaeYwGif xGuf&SdcJhNyD;
,cifESpfuuJhodkYyif paeaeY xkwf
jyefaMujimcJhygonf/

xdkYjyif wuodkvf0if
wef; atmifjrifolrsm;\ atmif
csuf &mcdkifEIef;rSm wpfEkdifiHvHk;
twdkif;twmt& vGefcJhonhf q,f
pkESpf ig;pkwmumv rwdkifrD tcsdef
ESihf EIdif;,SOfygu atmifcsuf &mcdkif
txu(2) awmifOuvmywGif eHeuf 3 em&DcefY vma&mufMunhfIolrsm;
EIef; wdk;wufvmcJhaMumif; od&
(93) ODD;? (4) bmom*kPfxl;&Sif (169) OD;? (3) bmom
onf/
*kPfxl;&Sif (80) OD;? (2) bmom*kPfxl;&Sif (60) OD;? (1)

atmifjrifrI &mcdkifEIef;rSmvnf; aus;vufa'o
bmom*kPfxl;&Sif (58) OD;? pkpkaygif;*kPfxl; &&SdolOD;a&
rsm;xuf jynfe,fESihf wdkif;a'otoD;oD;&Sd NrdKUv,f
(500) OD;xGufay:cJhNyD; (181) OD; dk;dk; atmifjrifcJhaMumif;
ausmif;rsm;rS atmifjrifolOD;a& ydkrsm;aMumif; jynfe,fESihf
txu (1) '*Hk\ ausmif;tkyfq&mBuD; a'gufwm atmif
wdkif;a'oBuD; toD;oD;&Sd wuodkvf0ifwef; enf;jyq&m
udkudku ajymjycJhygonf/
rsm;xHrS od&Sd&onf/

ausmif;om;trsm;pk *kPfxl;&&SdrI enf;avh&dS

]aus;vufeJY NrdKUv,fa'oawGeJY,SOf&if atmif
onhf bmom&yfrsm;rSm a,bk,stm;jzihf jrefrmpmESihf
csuf&mEIef;u NrdKUv,fa'oawGu ydkrsm;w,f/ *kPfxl;
abm*aA' bmom&yfrsm;jzpfMuNyD; t*FvdyfpmESihf ocsFm
xGufEIef;u NrdKU jyu ausmif;awGu ydkw,f/ &efuif; wD
bmom&yfrsm;wGif usHI;rI trsm;qHk; jzpfaeaMumif;
wDpDwdkYvdk? '*Hk 1? vom 2 wdkYvdk ausmif;awGuqdk ESpfpOf ESpf
ausmif;om;rsm;xHrS pHkprf; od&Sd&onf/
wdkif; atmifcsuf &mckdifEIef;awG aumif;ovdk *kPfxl;&Sif

]uGefawmfwdkYwpfzGJYvHk; pmar;yGJajzwkef;u jref
awGvnf; rsm;w,f/ vdktyfwJh oifaxmuful ypnf;awG
rmpmeJY ocsFmrSmyJ awmfawmf xdoGm;wm/ 'Dbmom&yf (2)
vnf; pHkw,f/ aus;vufa'ou uav;awGu 'grsKd;
ckeJYyJ usoGm;w,fvdkY xifw,f/ usefwJh bmomawG
tcGihfta&;awGvnf; &&SdrI enf;w,f/ udk,hftm;udk,fudk;
tm;vHk;udk ausmfEdkifw,f}[k txu (4) r&rf;ukef;
NyD; pmusuf&wmu ydkrsm;w,f/ 'ghaMumihf atmifcsuf
atmifpm&if; vma&mufMunhfIol ausmif;om;wpfOD;u
&mcdkifEIef;eJY *kPfxl; xGufEIef;awGu NrdKU jyeJY ,SOf&if aus;
ajymjycJhonf/
vufu enf;ygw,f/ Pf&nfPfaoG; aumif;rGefNyD;

ausmif;om; tcsKdUrSmrl atmifpm&if;Munhf I&ef
yifudk,f BudK;pm;csifpdwf &SdolawGeJY aiGaMu;wwfEdkifNyD; 0dkif;
twGuf atmifpm&if; xGufrnhf&uf rwdkifrD nOD;ydkif;
aumif;aumif;rSm wwfwJholawGavmufyJ e,fbufrSm
uwnf;uyif oufqdkif&m ausmif;rsm;tvdkuf oGm;
*kPfxl; ygMuwmyg}[k awmifBuD;wuodkvf tNidrf;pm;
a&muf apmihfqkdif;rIrsm;vnf; &SdaMumif; od&Sd&ygonf/
ygarmuwpfOD;u oHk;oyfajymjycJhygonf/

]10 wef; pmar;yGJatmifpm&if; xGufr,hf&uf

&efukefwdkif;a'oBuD; twGif;&Sd trnf&ausmif;
awGu tjyifrSm 3 &ufaeYrSm xGufr,fvdkYyJ Mum;aevdkY
rsm;jzpfonhf txu (1) '*Hk atmifcsuf&mcdkifEIef;rSm
q&mawGqDrSm vdkufNyD; pHkprf;Munhfawmh 9 &ufeJY 10&uf
(93.29) &mcdkifEIef;&SdcJhNyD; ajzqkdol (730) OD;&Sdonhf teuf
wpf&uf&ufrSm xGufr,fvdkY ajymwJhtwGuf 8 &ufaeY n
(6) bmom *kPfxl;&Sif (40) OD;? (5) bmom*kPfxl;&Sif
uwnf;u wpfnvHk; rtdyfEdkifbJ &ifckefNyD; apmihfaecJh
15

&wmyg/ oli,fcsif;awGqdk nuwnf;u atmifpm&if;


awG uyfr,hfae&mrSm oGm;apmihfaecJhMuwmyg/ tm;vHk; pdwfawGavmNyD; oGm;apmihfaeMuwm/ wcsKdU atmifMuay
r,hf wcsKdUuawmh ocsmFeJY t*FvdyfrSm xd oGm;vdkY usMu
w,f/ uGefrvnf; reuf atmifpm&if; uyfvdkY udk,hfemrnf
ygNyD; udk,fatmifawmhrSyJ pdwfat; oGm;&awmhw,f/
'gayr,hf *kPfxl;awmh rygcJhbl;}[k ajrmuf'*HkNrdKUe,frS
ausmif;olwpfOD;u ajymjycJhygonf/

yk*vduausmif;rsm;wGif wufa&mufNyD; pmar;
yGJ ajzqdkolrsm;rSmvnf; tpdk;&ausmif;rsm;wGif wufa&muf
NyD; pmar;yGJ 0ifa&muf ajzqdkolrsm;uJhodkYyif atmifcsuf&m
cdkifEIef; jrihfrm;aMumif; od&Sd&ygonf/


]pm&if;tm;vHk;awmh rcsKyf&ao;ygbl;? 'gay
r,hf tckvuf&Sd taetxm;t&awmh atmifcsuf (72)
&mcdkifEIef; ausmfaeygNyD/ *kPfxl;&SifawGvnf; rsm;ygw,f}
[k OD;oef;pdef(ocsFm)rS ajymjycJhygonf/

ESpfpOf wuodkvf0ifwef; pmar;yGJ0ifa&muf
ajzqdkol usm;?r OD;a& pkpkaygif; ajcmufodef;ausmf &SdNyD; jref
rmwpfEkdifiHvHk; twdkif;twmt& ESpfpOfatmifjrifrI&mcdkif
EIef;rSm (30) ausmfavh &Sdum2012 ckESpftwGuf &efukef
wdkif;a'oBuD;\ atmifcsuf &mcdkifEIef;rSm (33.70) &Sd
aMumif; od&Sd&ygonf/

wuodkvf0ifpmar;yGJ atmufcsuf
rGefjynfe,f 5 ESpfqufwkduf AdkvfpGJ

rGef trsKd;om;ausmif;rsm; b@ma&;


cufcJae


,ckeSpf wuodkvf0ifwef; pmar;yGJ atmifpm
&if;rsm; xkwfjyefcJh&m rGefjynfe,fwGif atmifcsuf &mcdkif
EIef; tjrihfqHk;jzihf 5 eSpfqufwdkuf yxr &&SdcJhaMumif;
rGefjynfe,f ynma&;rSL; OD;rif;xGef;wifu ajymonf/

rGefjynfe,f 10 NrdKUe,frS ajzqdkol 13796 OD;
teuf 7202 OD; atmifjrifojzihf atmifcsuf &mcdkifEIef; 52
'or 2 &mckdifEIef; &&dScJhaMumif; 4if;u qkdonf/

atmifjrifolrsm; teuf ajcmufbmom *kPfxl;
&&dSol 13 OD;? ig;bmom *kPfxl;&&dSol 26 OD;? av;bmom
*kPfxl;&&dS ol 179 OD;? okH;bmom *kPfxl; &&Sdol 268 OD;?
eSpfbmom *kPfxl;&&Sdol 1381 OD;jzpfaMumif;eSihf ajcmuf
bmom *kPfxl; &&dSolrsm; rSm armfvNrdKifNrdKUrS 10 OD;? rk'HkNrdKUrS
1 OD;? oHjzLZ&yfNrdKUrS 1 OD;eSihf acsmif;qHkNrdKUrS 1 OD;wkdY jzpfaMumif;
od&onf/
(15 June 2012 Popular)

16

(10 June 2012 Eleven Media)


rGefpmayESihf ,Ofaus;rI aumfrwD (A[dk) odkY
vTJajymif;ay;vdkufonhf rGeftrsdK;om;ausmif; 145
ausmif;twGuf b@ma&; tcuftcJESihf BuKHae&aMumif;
rGeftrsdK;om; ynma&; tusdK;aqmif tzGJYu ajymonf/

ausmif;tokH;p&dwfESihf q&m^q&mr axmuf
yHhaMu;twGuf tcsdKUt0ufudk rGefjynfopfygwD vuf
atmuf&Sd rGeftrsdK;om; ynma&;Xmeu axmufyHhay;
aomfvnf; rvkHavmufojzihf jynfolMum; pnf;kH;a&;
qif;um &efykHaiG &SmazG&ef BudK;yrf;cJhaomfvnf; tm;&zG,f
r&SdaMumif; rGeftrsdK;om;ynma&; tusdK;aqmiftzGJY 'k
acgif;aqmif Edkifcdkpdkufu ajymonf/

rGefjynfopfygwDu rGeftrsdK;om; ynma&;
Xmeudk 1972 ckESpfrS pwifzGJYpnf;cJhNyD; twef;ynma&;
pepfjzihf rGefpmayudk oifMum;cJhum 1984-85 ckESpfcefY
wGif A[dkynma&; tzGJYi,fudk zGJYpnf;cJhonf/

2010 ckESpf rGeftrsdK;om; ynma&;XmerS xkwf
jyefaom pm&if;t& rGeftrsdK;om;ausmif; 156 ausmif;ESihf
tpdk;&ausmif;ESihf wGJzuf oifMum;onhf rGefpmayoif
ausmif; 116 ausmif;wGif ausmif;om;OD;a& okH;aomif;cGJ
cefY ynmoifMum;vsuf &SdaMumif; od&onf/
(01 June 2012)

jrefrmhynma&;pepfudk jrihfwif&eftwGuf MopaMw;vsu a':vm oef; 80 ulnDrnf




q&mrsm;twGuf oifwef;rsm;? ausmif;wufEIef;


jrihfwifa&;eSihf rlvwef;wGif tm[m& auR;arG;a&; tpD
tpOfrsm;twGuf &nf&G,fNyD; ulnDrnf/

xdkYtjyif vuf&Sd MopaMw;vs ynmawmfoif
wpfeSpfvQif 20 OD;rS 2015 wGif 50 OD;txd wdk;jrihfoGm;
rnf[kvnf; EkdifiHjcm;a&;0efBuD; abmhumu aMunmcJh
onf/

AusAID
ynma&;pDrHudef;rsm; wnf&Sd&m
&efukefawmifzuf jrpf0uRef;ay: a'orsm;odkY oGm;a&muf
vnfywf&mwGif jrefrmuav; oef;eSihfcsDNyD; rlvwef;
ynma&; qHk;&HI;Murnhf ab;udk &ifqkdifae&aMumif; Mop
aMw;vs ekdifiHjcm;a&;0efBuD;u qdkygonf/

]vmrnhf 3 eSpftwGif; MopaMw;vs ynma&;
tultnD[m oef; 80 ausmf &Sdygvdrhfr,f/}

]ausmif;pwufwJh uav;awGxJu rlvwef;
NyD;qHk;atmif wufa&mufekdifwm w0ufawmif r&Sdbl;/}


]qdkvdkwmuaumh jrefrmh ynma&;ordkif;rSm 'D
rsKd;qufxJ BuD;jyif;vmaeMuwJh uav;awG[m olwdkY rdb
awGxuf ynmtqihftwef; edrhfyg;Muawmhr,f/}

]MopaMw;vstaeeJY 'Dtjzpfqdk;udk umuG,fzdkY
BudK;pm;rSmyg/ jrefrmjynf ulnDa&;rSm ynma&;uawmh
uRefawmfwdkY&JU t"duygyJ/}

tjcm;aom axmufyHh ulnDa&;tzGJYrsm;ESihftwl
MopaMw;vs tultnDwGif rlvwef;ynma&; ig;eSpfudk
t&nftaoG; jrihfrm;ap&ef ulnDrnf[k qdkygonf/

t"dutm;jzihf atmufyg e,fy,frsm;wGif ynm
a&; tultnDudk yHhydk;ay;rnf[k od&ygonf/
a0;vHoDacgifaom aus;vuf a'orsm;&Sd ausmif;
rsm;wGif tpm;tpm? q&mjzpfoifwef;eSihf zwfpm
tkyfrsm; yHhydk;ay;jcif;jzihf ynma&;udk uav; wpfoef;
ausmf vufvSrf;rDap&ef/
uav;rsm; zsm;emjcif; uif;a0;ap&ef rlvwef;
ausmif;rsm;wGif aomufoHk;a&oefYeSihf oefY&Sif;a&;
ypnf;rsm; yHhydk;ay;&ef/
rlBudKuav; 85 000 OD;tm; tultnD ay;&ef/
wpfeSpfywfvHk; ausmif;wufol uav;rsm;tm;
tpm;tpmrsm;udk tdrfodkY xnhfay;vdkuf&ef/ 4 eSpf
umvtwGif; uav; 1 'or 3 oef;twGuf
tpm;tpm? tm[m&eSihf ausmif;wufEIef; jrihfrm;ap
&ef ulnDrnfjzpfaMumif; owif;&&Sdygonf/
Australian Foreign Affairs Department

ynma&; bwf*suf tqrsm;pGm wdk;ay;&ef vdktyf



vTwfawmfrSm bwf*sufcGJa0a&; aqG;aEG;wJh
tcg ynma&;twGuf bwf*sufudk vuf&Sd cGJa0aewm
xuf tqrsm;pGm wdk;wufzdkY vdkw,fvdkY ynma&; avmu
om;awGu ajymygw,f/

vuf&Sd ynma&;bwf*sufxuf tq 20
avmuf&atmif aqG;aEG;MuzdkY jrefrmEdkifiH txufjref
rmjynf ynma&;Xme nTefMum;a&;rSL; (tNidrf;pm;) EkdifaiG
odef;u wdkufwGef;cJhygw,f/

tckusif;yaewJh vTwfawmftpnf;ta0;awG

rSm 2011-2012 aemufxyf b@maiG cGJa0oHk;pGJa&;


Oya'Murf;eJY 2012-2013 jynfaxmifpk b@maiG cGJa0
oHk;pGJa&; Oya'Murf;awGudk aqG;aEG;zdkY jyifqifaewm
aMumifh wdkufwGef;vdkufwmvnf; jzpfygw,f/

vuf&SdrSm rGefa'ovHk;qdkif&m 'Drdkua&pDygwD&JU
OuX wm0efudk ,laewJh EkdifaiGodef;u ]t&ifu ay;xm;
wJh tqxufudk tq 20 avmuf ay;zdkY aumif;w,fvdkY
ajymcsifw,f/ enf;awmifenf;ao;vm; rodbl;/ typf
tcwf &yfpJa&;vnf; NyD;oGm;NyD/ [dkbuf umuG,fa&;
17

toHk;p&dwfu wtm;udk avQmhEkdifoavmuf avQmhNyD;awmh


'DbufrSmawmh wdk;ay;zdkY aumif;r,fvdkY oabm&w,f
av} vdkY qdkygw,f/

jyefwrf; xkwfjyefcsuft& umuG,fa&; toHk;
p&dwfu bwf*suftukefvHk;&JU 23 'or 6 &mcdkifEIef;eJY
tar&duefa':vmoef; 2000 vsmxm; oHk;aeygw,f/

ynma&;twGuf 4 'or 13 &mcdkifEIef;
(a':vmoef; 350) cefYeJY usef;rma&;twGuf 1 'or 3

&mcdkifEIef; (a':vm oef; 110) oHk;zdkY owfrSwfcJhwmyg/



&efukefNrdKUrSm tcrJhpmoifMum;wJh aA'gtifpwd
usL xlaxmifol wOD;jzpfwJh udkrsKd;&efaemifodef;uvnf;
EkdifiHzGHYNzdK;wdk;wufa&;twGuf vlom;t&if;tjrpf zGHYNzdK;wdk;
wuf&r,f/ tJhvdkjzpfzdkY ynma&;eJY usef;rma&;rSm aiGaMu;
ydkrdk oHk;pGJ&r,fvdkY vuf&SdumveJY csdefxdk;ajymygw,f/

(30 Jan. 2012 DVB)

&cdkifwdkif;&if;om;rsm; wdk;wufa&;ygwD (RNDP) \ yxrtBudrf nDvmcH &cdkifwGif &cdkifpmay


bmompum;ESihf &cdkifordkif;udk tpdk;&ausmif;rsm;wGif rlvwef;rSp oif;Mum;a&;twGuf aqG;aEG;cJh
aMumif; owif;&&Sdonf/

&cdkifvlrsdK;rsm;onf udk,hfordkif;ukd,fodrS? udk,hfordkif; udk,frodu aemifvm aemifom;rsm;
vufxufwGif vlrsdK;vnf; aysmufoGm;EdkifonhftwGuf &cdkifbmompum;? &cdkifordkif;udk oifMum;&ef
aqG;aEG;cJhaMumif; od&onf/

]tpdk;&u jrefrmpmudk &Hk;oHk;pmtjzpf owfrSwfxm;&ifvnf; rdcifbmompum;eJY roifrae&
oif oihfw,f? rdcifbmompum;udk tenf;qHk; 8 ESpfavmuf oifNyD;rS 'kwd, bmompum;ESihf oif
oihfw,f? r[kwf&if rdcifbmompum;aysmufuG,foGm;rSm? 'gudk tpdk;&taejzihfvnf; cGihfjyKay;&rSm
jzpfygw,f} [k ygwDOuX a'gufwmat;armifu ajymonf/
EdkifiHa&;OD;wnfcsuftjzpf &cdkifjynfe,fzGYHNzdK; wdk;wufa&;? &cdkifwdkif;&if;om;rsm; omwlnDrQ
tcGihfta&;rsm; &&Sda&;? &cdkifjynfe,fESihfwpfEdkifiHvHk; ppfrSefaom 'Drdkua&pDvrf;aMumif;
ay:a&muf&Sda&;? ppfrSefaom jynfaxmifpkpepf ay:aygufa&;udk nDvmcHwGifrl0g'tjzpf
owfrSwfcJhaMumif; wdkif;&if;om;a&;&m 0efBuD; (&efukefwdkif;a'oBuD;) OD;aZmfat;
armifu ajymonf/
&cdkifwdkif;&if;om;rsm; wdk;wufa&;ygwD (RNDP) \ yxrtBudrf nDvmcH
udk arv (30)&ufrS ZGefv 2 &ufaeYtxd ppfawGNrdKU ynmvuFm& bkef;BuD;
ausmif;wGif usif;ycJhjcif;jzpfonf/
(03 June 2012 Arakan Times)

RNDP nDvmcHwGif &ckdifpmayESihf

ordkif; oifMum;a&;udk aqG;aEG;

18

e,fpyf&Sd axmifESihf csDwJh uav;rsm;


ynmoif&ef tcufawGU

&Srf;jynfe,ftwGif;eJY xdkif;-jrefrme,fpyfawG
rSm ynmoifaewJh rdbrJheJY a&TUajymif;uav; 25000
ausmf[m 'DESpfarvrSm pwifrJh pmoifESpfrSm ynm
qufvuf oifMum;EkdifzdkYtwGuf pdk;&drfylyefaewmvdkY
(SWAN) tzGJYu qdkygw,f/

'Dvdkjzpf&wm[m jrefrmEkdifiH&JU EkdifiHa&; jzpfxGef;
rIawGtay: tajcjyKwJh tvSL&SifawGxHu&wJh &efyHkaiG
&&SdrI enf;yg;vmwmaMumifh vdktyfwJh aiGaMu;&JU 20 &m
cdkifEIef;avmufyJ tultnD&&Sdao;w,fvdkYvnf; ajymyg
w,f/

axmufyHhrIawGxJrSm ausmif;om;awGtwGuf
oGm;vmp&dwf? pma&;ud&d,m? aev,fpmeJY EGm;EkdYwdkY yg0if
ovdk q&mrawGtwGuf axmufyHhaMu;awGvnf; yg0if
ygw,f/

SWAN tzGJYwm0efcH eef;qdkifrGef;u ]uav;
rdbawGu vdarmfjcH? o&ufjcHrSm tvkyfvkyfawmh olwdkY
aewJh ae&muae ausmif;txd vmzdkYqdk&if wcsKdUae&mawG
15 uDvdkrDwm? wcsKdU av;ig; uDvdkrDwmavmuf txdu
vrf;avQmufvmzdkY rjzpfEdkifbl;av/ uav;awGu i,f
ao;w,f/ rdbawGuvnf; olwdkY pm;0wfaea&;twGuf
tcuftcJjzpfawmh uav;awGudk rulnDEkdifbl;/ xdfkif;
tpdk;&ausmif;rSm 0ifrvm;qdkawmhvnf; xdkif;EkdifiHom;
r[kwfawmh taxmuftyHhvnf; enf;w,f}vdkY ajymyg
w,f/

vuf&SdtcsdefrSm tultnDay;a&; tzGJYtpnf;
trsm;pk[m jrefrmjynf oGm;zdkYyJ pdwf0ifpm;aeMuNyD; jref
rmjynftxJrSm ulnDovdk tjyifrSmvnf; qufNyD; ulnDzdkY
vdktyfaeao;w,fvdkYvnf; eef;qdkifrGef;u ajymygw,f/

tvm;wl jrefrm-xdkif;e,fpyfrSm&SdwJh u&if
pmoifausmif;awGrSmvnf; ckESpftwGif; tvSLaiG tenf;
i,favsmo
h Gm;cJah yr,fh &efyakH iG tcuftcJr&Sw
d t
Jh aMumif;
aemufESpf twGufawmh &efyHkaiG &&Sda&;u raocsmbl;vdkY
u&if'kuonfawGudk ynma&; tultnD ay;aewJh Karen Teacher Working Group u ajymygw,f/
(29 March 2012 DVB)

rJaqmufwGif q&mtwwfynm
oifwef;zGihfvSpf

jrefrmEkdifiH tESHYtjym;rS wdkif;&if;om; vlrsdK;pk


aygif;pHk wufa&mufonhf xdkif;EdkifiH? rJaqmufNrdKU? r,fy
aus;&Gm&Sd vkyfief;cGif tBudKq&mrsm; avhusihfa&;Xme
(Teacher Preparation Center-TPC) wGif
'kwd,tBudrfajrmuf oifwef;zGihfyGJudk (ZGefv 8? 2012)
aeY eHeuf 9em&D tcsdefwGif zGihfvSpfcJhonf/

zGYHNzdK;wdk;wufrIr&Sdao;onhf wdkif;&if;om; a'
orsm;&Sd tem*wfrsdK;qufopfuav;vli,frsm;udk tod
ynmrsm; jyefvnf oifMum;ay;Edkifapvdkonhf &nf&G,f
csufjzihf ausmif;q&m? q&mrrsm;twGuf ausmif;udk zGihf
vSpfvdkufcJhjcif; jzpfonf[k TPC ausmif;tkyfq&m
apmtJhcku ajymonf/

]jynfwGif;rSmu NrdKUay:awGavmufrSmyJ ynm
a&;udkt"du ODpm;ay;oifMum;&wmyg/ a'otoD;oD;
uvmwJh q&m? q&mrawGudk tckvdkoifwef;rsdK; oif
Mum;ay;vdkufr,fqdk&if olwdkYa'oudk jyefNyD; tJh'DrSm&SdwJh
uav;awGudk todynmawG jyefay;Edkifr,fvdkY ,HkMunfyg
w,f/}[k ajymonf/

oifwef;wufa&mufolrsm;rSm xdkif;iHwGif a&GU
ajymif;tvkyform;rsm;tjzpf a&muf&Sdvmolrsm;? jynf
wGif;&Sd wdkif;&if;om;a'o toD;oD;rS ucsif? u&if? u&ifeD?
&Srf;? rGef? Arm? u,ef;? em*? yavmif? ytdk0hf ponhf
wdkif;&if;om;rsm;pGm yg0ifonf[k od&onf/

(09 June 2012)

19

1991 ckESpf EdkbJvfNidrf;csrf;a&;qkudk


21 ESpf tMumwGif a':atmifqef;pkMunf
udk,fwkdif vufcH&,l


1991 ckeSpf edkbJvf Nidrf;csrf;a&;qkudk udk,fwdkif
wufa&muf r,ledkifcJhwJh jrefrmh 'Drdkua&pD acgif;aqmif
a':atmifqef;pkMunf[m 21 tMum2012 ckESpf ZGefv 16
&ufaeYrSm aemfa0EdkifiH? atmfpvdkNrdKUrSm udk,fwkdif vufcH
&,lcJhygNyD/

tcrf;tem;rSm yxrqkH;taeeJY edkbJvfqk a&G;
cs,fa&;aumfrwD OuX Thorbjrn Jagland u tzGifh
rdefYcGef; ajymMum;&mrSm a':atmifqef;pkMunf[m urm
avmuBuD;twGuf]wefzdk; BuD;rm;vSwJh vufaqmif}
jzpfw,fvdkY wifpm; ajymMum;oGm;ygw,f/

olY&JU edkbJvfqk rdefYcGef;udk ajymMum;cJh&mrSm
Nidrf;csrf;jcif;eJY 'kuw&m;udk Ak'bmom&Jh t,l0g'awGeJY
eSdkif;,SOf az: jy ajymqdkoGm;ygw,f/ olYudk 'DNidrf;csrf;a&;
EdkbJvfqk csD;jrifhvdkufwm[m jrefrmjynfu zdeSdyfrIawGeJY
txD;usefrIawGudk urmu ypfrxm;bJ jrefrmjynf[m
urmhBuD;&Jh wpdwfwydkif; jzpfw,fqdkwmudk todtrSwf
jyKvdkufwm jzpfw,fvdkY ajymygw,f/

jrefrmedkifiHrSm edkifiHa&;tusOf;om; tm;vkH;udk
20

jcGif;csufr&Sd jyefvTwfay;zdkYudkvnf; olu wdkufwGef; ajym


Mum;oGm;NyD;? ,kHMunfcsufaMumifh tusOf;usaeol wOD;
&Sdae&ifawmifrSm 'g[m t&rf;udk rsm;vGef;aewm jzpf
w,fvdkY qdkygw,f/ jrefrmjynfrSm wdkif;&if;om; vufeuf
udkiftzGJYawGeJY aphpyfndEdIif;rIawG aqmif&GufedkifcJhayr,fh
jyemawGuawmh &Sdaeao;aMumif;vnf; ajymygw,f/

urmay:rSm vkH;0 Nidrf;csrf;a&;&zdkY qdkwm rjzpf
edkifayr,fh uRefrwdkY[m tJ'Dvrf;udkyJ OD;wnf avQmuf
vSrf;&rSm jzpfw,fvdkY ajymygw,f/ xkdif;ekdifiHtwGif;u
r,fv'kuonf pcef;rSm od&SdcJh&wJh tawGYtBuHKawG? vkd
tyfcsufawGukd ajymcJhygw,f/ e,fpyf jzwfNyD;awmh tvkyf
orm;awG tvkyfvkyfae&wJh jyemawG? wcg 'kuonf
awG? a&mif;pm; cH&olawG&JU cHpm;ae&wJh 'kuawGukdvnf;
olu axmufjyoGm;ygw,f/

Nidrf;csrf;a&;udk usqkH;apwm[m ppfomvQif
r[kwfyJ? tcGifhta&; qkH;&IH;&jcif;[mvnf; Nidrf;csrf;a&;udk
usqkH;apw,f qkdNyD;awmh a':atmifqef;pkMunfu ajym
Mum;oGm;cJhygw,f/

uav;u@

uav;uAsm

w,fvDzkef;
[Jvdk ... w,fvDzkef;av;
aus;Zl;trsm;BuD; wifygw,f
*Pef;av; q,fvHk; od&HkeJY
ta0;BuD;u rkefYzdk; awmif;vdkY &w,fuGJY
udkudk npf&ifvnf; wdkifvdkY&wmyJ
odcsifwmqdkvnf; ar;vdkY&wmyJ
tJ ...
w,fvDzkef;eJY qlcHxd&ifa&m
ajymygap qlygapav
ta0;BuD;yJOpm
vSrf;acgufvdkYrS r&wJhOpm/ /
oefY (rJaqmuf)
17 puf 2011

21

f? okwxuf
u
v
t
f
su
c
t
m
[
I
pdwful; awG;awmr
om ta&;BuD;onf/
tJvbwftdkifpwdkif;

22

csKdU uscJhygw,f/
w
f
y
m&
mo
f/
b
m
S
r
J
G
;y
r
m;vHk; atmifjrifcJhw,
uRefawmf pma
t
f
y
m&
mo
b
mh
w
a
gNyD/
uRefawmfholi,fcsif;u
Sm tif*sifeD,m jzpfaey
r
D
P


r
k
u
f
z
mh
q
a
k
d
&
c
f
tckawmh olu rdku
krPDBuD;&JU ydkif&Sifyg/
u
f
z
mh
q
a
k
d

&
c
f
u
k
d
r
mh
uRefawmfuaw

bDvf*dwf

vlom;&JU aumif;jrwfrItwGuf tE&m,f 7 yg;


(1) tvkyfrvkyfbJ csrf;omMuG,f0jcif;/
(2) todw&m;rygaom om,mrI/
(3) pm&dwrygaom A[kokw/
(4) usihf0wfr&Sdaom pD;yGm;a&;/
(5) vlom; rqefaom odyHynm/
(6) pGefYvTwfrI r&Sdaom bmomw&m;/
(7) rlr&Sdaom EkdifiHa&;/
r[wr*ED

23

acwfopf oifykef;BuD; zwfpm

tvGef aysmfp&m aumif;wJh wkdif;jynf


jrefrmEkdifiHonf tvGef
aysmfp&m p&m aumif;aom EkdifiHjzpfonf/
rD; vm&if aysmf&onf/
a& vm&if aysmf&onf/
tifwmeuf uGefeuf&Sif
aumif;&ifvnf; aysmf&ygonf/

MMCP

'Drkdua&pD &wJhtcg

24

25

g
y
f
u
k
d
v
cf s

vTw


wcgwkef;u pmoifcef;xJrSm ya&mfzufqmwpfOD;[m zefcGufwpfcGufxJ
a& tenf;i,fxnfhNyD; rwfwyf&yfvdkufygw,f/ olu ausmif;om;tm;vHk;
jrif&atmif zefcGuf udk udkifajrmuf jyvdkufNyD; ar;cGef;awG p ar;vdkufygw,f/
]'DzefcGuf tav;csdef b,favmuf&Sdw,fvkYd xifovJ}
]ig;q,f *&rf} ... ]100 *&rf} ... ]125 *&rf} ... ausmif;om;awGu jyefajzMuygw,f/
]'DzefcGufudk csdefrMunhfbJeJY q&mwdkY wdwdususawmh rodEkdifbl;}
ya&mufzufqmu ajymjyw,f/
]'gayr,fh q&m ar;csifwmu 'DzefcGufudk 'Dtwkdif; rdepf tenf;i,fudkifxm;&if
bmjzpfEkdif ovJ}
]bmrS rjzpfEkdifygbl;} ausmif;om;awGu jyefajzMuw,f/
]aumif;NyD/ 'gqdk 'DzefcGufudk wpfem&Davmuf 'Dtwdkif; udkifxm;&if bmjzpfEkdifovJ} ya&mfzufqmu xyfar;ygw,f/
]q&mh vufarmif;awG emvmygvdrfhr,f/
] rif;rSefw,f uJ 'gqdk 'Dtwdkif; wpf&ufavmuf udkifxm;&ifa&m bmjzpfEdkifovJ }
] q&mhvuf xHkusifvmr,f/ MuGufom;awG emvmr,f/ awmifhawmifhBuD;
26

jzpfoGm;r,f? NyD;awmh aq;&HkoGm;&rSm usdef;aoyJ} ausmif;om;wpfa,mufu t&J


pGefYNyD; ajymw,f/ wjcm; ausmif;om;awGu 0dkif;&,fMuw,f/
]t&rf;aumif;w,f/ 'gayr,fh tckvdk vkyfcJhwJh tcsdefwdkif;rSm zefcGuf&JU tav;csdef
ajymif;vJ oGm;ekdifovm;}ya&mfzufqmu qufar;ygw,f/
] rajymif;vJEkdifygbl;} 0dkif;ajzMuw,f /
] 'gqdk bmvdkY vufawGemNyD; MuGufom;awG xHkusifwmawG jzpfvm&wmvJ}
ausmif;om;awG tm;vHk; rajzEkdifbJ tBuHtdkufoGm;Muw,f /
] 'gqdk tck vdk emusifwmawGu oufomatmif b,fvdkvkyfoifhovJ } ya&mf
zufqmu xyf ar;w,f /
]zefcGufudk vTwfcsvdkuf} ausmif;om;wpfa,mufu ajzw,f/
]trSefuefqHk;ygyJ } ya&mfzufqmu quf&Sif;jycJhw,f/

]b0&JU jyemawGqdkwm tckoifcef;pmeJY twlwlyJ/ OD;acgif;xJudk
jyemawG rdepf tenf;i,favmuf xnfhxm;vdkuf? tdkauoGm;vdrfhr,f/
jyemawGudk tMumBuD; awG;ae&ifawmh pwifNyD; acgif;udkufvmvdrfhr,f/}

]b0rSm pdefac:rIawG jyemawGudk &ifqdkif ajz&Sif;ekdifzdkYu ta&;
tBuD;qHk;yg/ 'gayr,fh tJ'gxuf ta&;BuD;wmuawmh ... oif tdyf&mr0ifcif aeYpOf
aeYwdkif; BuHKawGY ae&wJh jyemawGudk vTwfcsvdkufzdkYyJ}

pdwfzdpD;rIr&SdbJ edk;xvmwJh reufcif;[m vef;qef;NyD; MuHhcdkif oefpGrf;ae
vdrfhr,f/ b,fvdk jyemrsKd;jzpfjzpf udkifwG,fEkdifpGrf;&SdNyD; b,fvdk pdefac:rIrsKd; jzpf
jzpf enf;vrf;&SmazG &ifqdkifedkifw,f/
oufwefYcsKd
Put the glass down today udk bmomjyefonf /
27

urmBuD;udk jyefvnf zefwD;cJholrsm;


yg&rD&Sifrsm;? bDvD,HemBuD;rsm;? pdwful;aumif;
olrsm;u urmBuD;udk jyefvnfzefwD;cJhygw,f/ olwdkY[m
enf;ynmeJY urmudkjyKjyifajymif;vJcJhw,f/ enf;ynm
vufeufudk udkifpGJNyD;awmh awmfvSefa&;wpf&yf qifETJum
urmudk jyefvnfjyKjyif wnfaqmufcJhygw,f/

olwdkY[m trsm;eJYrwl wpfrlxl;NyD; cyfaMumif
aMumifvlpm;awGvnf; jzpfaewwfygw,f/ 'gayr,fh
wDxGifxdk;azmufEkdifwJh pGrf;tm;awGuawmh trsm;eJY
rwlwmaMumifhvnf; xif&Sm;vmcJholawGjzpfw,f/ wD
xGifrI ordkif;rSm olwdkY pGrf;aqmifcsufawGudk y,fzsufvdkY
r&Ekdifavmufatmif csefxm;cJhygvdrfhr,f/

wDxGifzefwD;rIqdkwm tvkyf? pD;yGm;a&;? BuD;yGm;
a&;awGeJYvnf; wpfenf;r[kwf wpfenf; ywfouf ae
wwfygw,f/ wu,fawmh olwdkYwDxGifcJhwmawGudk
uRefawmfwdkYu tvG,fav; okH;EkdifMuayr,fh olwdkY tm;
xkwfcJh&wmawGuawmh b0eJY &if;cJhMu&wmawG trsm;
28

BuD; &Sdygvdrfhr,f/

olrsm;awG awG;ovdk rawG;? olrsm;awG aeo
vdk rae? olrsm;awG ZdrfcHovdk rcHwwfbJ b0rSm jzpfcsifwJh
aemufudk wpfaumufaumufvdkuf&if;? tyifyef; t
qif;&J cHEkdifvdkYvnf; olwdkY atmifjrifcJhwmvdkY ajym&if &
Ekdifw,f/ tajctaewpfckudk olwdkYa&mufvmzdkY olwdkY
wpfqifhNyD;wpfqifh wufcJhMuw,f/

enf;ynmqdkwm vlom;awG&JU vlaerIb0
(Life Style) udk wpfckaom tcsdefumvtwGif; t
aumif;qkH;jzpfatmif pGrf;aqmifrI ay;ygw,f/ vlom;awG
taumif;qkH;? tqiftajyqkH;? toufomqkH;jzpfatmif
olwdkY vkyfaqmifcJhygw,f/

urmBuD;[m olwdkY wDxGifrIawGaMumifh topf
jyefvnf arG;zGm;vmw,fvdkYvnf; qdkEkdifygw,f/ olwdkY
b,folawGvJ? bmawGvkyfcJhovJqdkwm uRefawmfwdkY
Munfh&atmif/

Steve Jobs and Steve Wozniak

pwdAfa*smhbfpfESihf pwdAf0dkYZfeD,uf


tJ'Doli,fcsif;ESpfa,muf[m enf;ynmawmf
vSefa&;rSm a&SUwef;u yg0ifcJholawGvdkY ajym&r,f/ ESpf
a,mufpvkH; wuodkvfynmudk pdwfysufNyD; wpfydkif;
wpfpeJY xGufcJhwJh olawGcsnf;jzpfw,f/ 'gayr,fh olwdkYrSm
]tawG;tjrifuGJjym;rI} qdkwJh udk,fydkiftpGrf;tpawGudk
ydkifqdkifxm;cJhMuw,f/
yxrOD;qkH; idevices qdkwJh uGefysLwmudk
umvDzdk;eD;,m;jynfe,f? avmhpft,fvfawmhpfNrdKUu pwd
a*smh&JU um;*dka'gifxJrSm pwif wDxGifMuw,f/ pwda*smh&JU
olrwlatmif zefwD;wDxGifEkdifpGrf;? pnf;&kH;EkdifpGrf;awG
aMumifh olYvdkynm&SifawGudk odrf;oGif; azmfaqmif EkdifcJh
w,f/
ordkif;wGifapr,fh Apple ukrPDBuD;udk pwif
xlaxmifEkdifcJh&kHru CEO wpfa,muftaeeJYyg wm0ef
,lcJhw,f/ ynm&SifawGudk rjzpfrae ZGJeJY oJoJrJrJ &SmNyD; pDrH
cefYcGJum olYpdwful;udk taumiftxnf azmfapEkdifcJh
wmaMumifhvnf; Apple [m atmifjrifcJhw,fvdkY ajym Ekdif
w,f/
ckqdk&if Apple u tar&duefrSmwif ukef
ypnf; trSwfwHqdyfawGudk rlydkifcGifh taeeJY rSwfykH
wifxm;cJhwm trsKd;tpm;aygif; 300 ausmf aeygNyD/ pwd
a*smhwpfa,muf 2011 atmufwdkbmvrSm uifqm
a&m*geJY olcspfwJh tdkifwDavmuBuD;udk ausmcdkif;oGm;
cJhygNyD/ 'gayr,fh Macintosh, iPod, iPhone, iPad
qdkwJh olYpdwful;awGudk urmBuD;twGuf xm;&pfcJhygw,f/

vdkr,f rxifbl;/ Microsoft qdkwm tdkifwDacwfrSm enf;


ynmpdwf0ifpm;olwdkif;eJYvnf; ruif;Ekdifygbl;/ bDvf*dwf
taMumif;udka&;wJh pmtkyfawG trsm;BuD;xGufw,f/
tJ'Dpmtkyfwdkif;rSm [m;Awfwuodkvfuae ausmif;NyD;
atmif rwufbJ xGufvmw,fqdkwm csD;usL;*kPfjyK a&;
om;p&m tcsufawGjzpfaew,f/
uGefysLwm Programming qdkwm bDvf*dwf
twGuf b0wpfckjzpfvmw,f/ aygvft,fvefeJYol BASIC qdkwJh y&dk*&rfudk uGefysLwm bmompum; wpfckjzpf
tmif wDxGifEkdifcJhMuw,f/ olwdkYaMumifh Altair 8800
qdkwJh rdkufc&dkuGefysLwm[m touf0ifvmw,fvdkY
ajymEkdifw,f/ tJ'Duwpfqifh 1975 ckESpfrSm Microsoft
qdkwm ay:vmw,f/

DOS (Disk Operating System) udk
wDxGifEkdifjcif;[m rdkufc&dkaqmhzfudk uGefysLwm OS (operating system) ydkif;rSm pdk;rdk;oGm;apEkdifwJh tcsuf
jzpfcJhw,f/ DOS aemufydkif;rSm MS Windows, MS
Office awGeJY rdkufc&dkaqmhzf[m wpfckNyD; wpfck atmifyGJ
awGqufcJhw,f/ 'DvdkeJY rdkufc&dkaqmhzfqdkwJh tifyg,m
BuD;udk xlaxmifEkdifcJhw,f/

rdkufc&dkaqmhzf[m uGefysLwm operating


system tydkif;rSm pdk;rdk;vmwmeJYtrQ olYvuf0g;BuD;
tkyfrItay: twdkuftcHawGvnf; trsm;BuD;ay:vmw,f/
&efrsm;vGef;wmeJY bDvf*dwfvnf; rdkufc&dkaqmhzf&JU tkyfcsKyf
rI tydkif;uae tem;,lNyD; tvSLtwef;awGeJY vlrIa&;
vkyfief;awGrSmyJ arGYaysmfaeawmhw,f/

bDvf*dwf[m urmhtcsrf;omqkH;pm&if;rSm xdyf
Bill Gates bDvf*dwf

wu,fh enf;ynmwdkY&JU q&mBuD;wpfa,muf qkH; okH;ae&mavmufu tNrJ&yfwnfaecJhw,f/ oleJY
vdkjzpfaeolqdkawmh taxGtxl; rdwfqufay;zdkYawmif olYZeD;wdkY xlaxmifxm;wJh Bill & Melinda Gates

29

Foundation

[m urmrSm ,aeYwdkif tvSL'gef;EkdifqkH;? trsm;BuD;vTrf;rdk;xm;EkdifcJhw,f/


vlrIa&;qdkif&m tusKd;jyKvkyfief;awG tvkyfEdkifqkH; azmif
'DaeYqdk&if qdkeDukrPDBuD;[m Vaio, Playa';&Sif;tjzpf &yfwnfEkdifcJhw,f/
Station, Cyber-shot, Bravia, Xperia qdkwJh
trnfayguf wDxGifrIawGeJY vTrf;rdk;xm;EkdifygNyD/ ajymif
ajrmufwJhpdwful;? wDxGifrI topftqef;awGeJY t&nft
aoG;awGaMumifh ,aeYwdkif emrnfwpfvkH;eJY &yfwnf
EkdifcJhygw,f/
Sir Timothy Berners-Lee

qm wdarmoDbmempfvD

Akio Morita tmuD,dkrdk&dw


enf;ynmeJYywfouf&if vlawGarhazsmufvdkY
r&EkdifwJh ukrPDwpfck&Sdygw,f/ Sony Corporation
qdkwmyJ jzpfw,f/ enf;ynmavmurSm x&efppwm
a&'D,dkawGeJY pwifNyD; todtrSwfjyKjcif; cHvm&w,f/
aemufydkif; Walkman, Video Cassette recorder,
Trinitron TV BuD;awG txd tqifhqifh wDxGifEkdifrIawG
aMumifh urmhtBuD;qkH;eJY txif&Sm;qkH; ukrPDBuD;wpfck
jzpfvm&w,f/

tar&duefrSm pwda*smh[m Apple eJY acwfwpfacwf xlaxmifEkdifcJhovdk? *syefrSmvnf; rdk&Dwmudk
Sony eJY tDvufxa&mepf acwfwpfacwfudk xlaxmif
EkdifcJholvdkY ajymEkdifw,f/

rdk&Dwm[m 1946 ckESpf arvrSm wdkusKd Telecommunication Engineering Corporation udk
pwif xlaxmifcJhw,f/ tJ'Dtcsdef[m *syefEkdifiHrSm ppf
'Pfudk tvl;tvJjyefcHae&csdefvdkYajym&r,f/

c&D;aqmif? tdwfaqmif oDcsif;zGifhpufawG
wDxGifwJh txJrSm qdkeD&JU Walkman qdkwm acwf
tapmqkH;vdkY ajym&r,f/ iPod awGudk pwda*smhu
olYpdwful;udk ,lNyD; vdkufxkwf&mu atmifjrifvmwmvdkY
ajymEkdifw,f/ 'DoDcsif;zGifhpufav;awGudkvnf; rdk&Dwmu
ol avaMumif;eJY c&D;&SnfBuD;awG xGufpOfrSm oDcsif; em;
axmifcsifwmeJY wDxGifcJhwmvdkY qdkygw,f/

rdk&Dwm[m *syefrSmawmh tDvufxa&mepf
urmudk wpfOD;wnf; pdk;rdk;xm;olvdkY ajymEkdifw,f/ olYt
vSrf; us,frIaMumifh tar&durSmvnf; qdkeD&JU MoZmawG

30


wifrf bmemvD; wDxGifcJhwm ,aeY vlwdkif;
twGuf r&Sdrjzpf ta&;ygaeayr,fh olYudkawmh vlod
enf;ygw,f/ olY rlvtvkyfu CERN (European
Organization for Nuclear Research) rSm
vkyfcJhw,f/ odkodyf vQKd0SufwJh tzGJYvnf;jzpfNyD;? olwDxGif
cJhwmudk tapmydkif;rSm rxkwfazmfcJhwmaMumifh olYudk vl
odenf;cJhw,f/

wifrf[m uGefysLwm y&dk*&rfwpfcka&;zdkY pdwf
ul; &cJhw,f/ tJ'D y&dk*&rfu CERN rSm vkyfudkifaewJh vl
10000 avmuf wpfNydKifwnf; qufoG,fEkdifr,fh enf;
vrf;jzpfw,f/

1980 jynfhESpfrSm wifrf[m ENQUIRE qdkwJh
y&dk*&rfudk pwif azmfxkwfEkdifcJhw,f/ tJ'Dpepf[m ,aeY
vlodrsm;wJh WWW (World Wide Web) &JU a&SUajy;

tpDtpOf wpfckjzpfw,f/

aemuf 10 ESpf tMumrSm TCP (Transmission Control Protocol) eJY Domain name pepf
twdkif; uGefysLwmu wpfqifh pmawG ay;ydkY jzefYcsd
EdkifwJh (,aeY tifwmeufykHpH) udk atmifjrifpGm wDxGif

EkdifcJhw,f/ ,aeY Web vdkY vlodrsm;w,f/


rlv CERN Xme twGif; okH;EkdifzkdY pepfuae
urmod? urmokH; tifwmeuf pepfBuD;jzpfvmNyD; oludk
vnf; Sir bGJYeJY csD;jrifhcJhw,f/ olYudk 2004 ckESpfrSm
bk&ifrBuD; 'kwd,ajrmuf tJvDZbufudk,fwdkif ol
aumif;jyKbGJYudk csD;ajrmufcJhw,f/ wifrf[m atmufpzdkY'f?
uGif;aumvdyfu ausmif;om;a[mif; wpfa,muf jzpfyg
w,f/


tifwmeufay:rSm vdkcsifwm? odcsifwmudk
&SmazGcsif&if Google eJY uif;Ekdifwmr&Sdygbl;/ vm&D
ayh*fsu PageRank qdkwmudk wDxGifw,f/ Google
udk a&mufvmwJh tzsuftarSmifhawGudk apmifhMunfh
zsufqD;ay;w,f/ aemufydkif;w&kwfjynfu qifqmudp
awGrsm;wmaMumifh tjiif;yGm;NyD; w&kwfjynftwGuf
Google udk &yfem;cJhwJh txd jzpfcJhw,f/ aemufydkif;
'Drdkua&pD axmufcHa&;vIyf&Sm;rIawGrSm Google [m ydk
NyD; *kPfwufvmcJhw,f/

Sergey Brin and Larry Page


Mark Zuckerberg

rmhufZlumbmhcf

olYtaMumif;awGudk rD'D,muae trsKd;rsKd;
azmfxkwf csD;usL;Muw,f/ y&dk*&rfrmawGxJrSm pdwful;
aumif;wJh y&dk*&rfrmwpfa,mufvdkY ajym&r,f/ vlrIa&;
uGef&ufBuD;wpfckjzpfwJh Facebook [m olYaMumifh
ay:aygufvmwmvdkY ajymEdkifw,f/ ,ckqdk&if olY Facebook udk urmwpf0ef;vkH;rSm okH;pGJolaygif; 845 oef;
awmif &SdaeygNyD/

Facebook [m tifwmeufavmuBuD;
wpf
c
v
k
;
H
k
uf
dk ajymif;vJoGm;apcJhwJh vlrIa&;uGef&ufBuD;
qma*;b&if ESihf vm&Dayh*sf

tvGefawmfwJh y&dk*&rfrm ESpfa,muf jzpfyg wpfckvdkY ajymEkdifw,f/ tpydkif;rSm ausmif;om;awG
w,f/ olwdkYESpfa,muf pwef;zdkY'f wuodkvfrSm yg&*lbJGY tcsif;csif; tjyeftvSef ajymqdk aqG;aEG;Edkifr,fh Forum
twGufwufzdkYvm&if;awGYMuwm/ tJ'Duwnf;u sear oabmuae? aemufydkif; tm;vkH; qkHawGY&m pk&yfwpfckvdk
-ch engine vdkY ac:wJh tifwmeufrSm r&Sdrjzpf pepfwpf jzpfvmw,f/
ckudk wnfaqmufzdkY pdwful;&cJhMuw,f/ tifwmeufrSm
ydkNyD;awmh taxmuftul jzpfapEkdifNyD; vlwdkif;twGuf
tokH;twnfhqkH; pepfwpfckvnf; jzpfvmapzdkY olwdkY pwif
BuHaqmifcJhMuw,f/

qma*; b&if;u pwef;zdkY'fwuodkvf&JU uGef
ysLwmpepfrSm tuefYtowfawGudk wGef;vSefaecsifw,f/
tJ'D pdwful;[m Google qdkwJh ukrPDBuD;udk pwif
tajcwnfapcJhwJh pdwful;wpfckjzpfcJhw,f/

olwdkYpdwful;twGuf taxmuftyHh ay;cJhwJh
ukrPDBuD;uawmh Sun Microsystem jzpfw,f/
a':vm wpfoef; rwnfay;NyD;awmh wDxGifrIudk tm;ay; trSefawmh Facebook [m tD;ar;vfpepfudk
wdkufzsufypfzdkY ay:vmwJh qufoG,fa&;pepfvdkYvnf; ac:
cJhw,f/

olwdkYESpfa,muf pdwful;[m rMumcif ykHESdyfpuf Ekdifw,f/ ,aeYwdkif Facebook eJY aemufuG,fu &SdaewJh
udk wDxGifcJhwJh *lwifbwfNyD;&if ta&;tygqkH; wDxGifrI Zlumbwfudk,fwdkif ya[Vdvdkjzpfaew,f/ r,kH&J,kH&JeJYyJ Facebook udk okH;pGJolawGuvnf; rsm;vm
wpfck jzpfvmcJhw,f/

31

w,f/ Zlumbwfqdkwm bmvJ? bmawG qufvkyfrvJ? Linus Torvalds


Facebook aMumifh bmawGjzpfvmrvJ ,aeYwdkif tajz vif;eufpfawmfAm;pf
&SmaeMuqJyJ/

urmay:rSm t"du jicrosoft eJY Apple &JU
aqmhzf0JawGuyJ vuf0g;BuD;tkyf pdk;rdk;aecsdefrSm zifvefJimmy Wales
tar&duefaqmhzf0J tif*sifeD,mwpfa,mufjzpfwJh vdkif;
eyfpf awmfAJvfqdkol wpfa,mufu jyKjyifajymif;vJrI
wpfckudk vkyfvdkufygw,f/ olwDxGifvdkufwJh Linux qdkwJh
aqmhzf0J[m tcrJhvnf;&? tokH;vnf;wnfh? pdwfcsvkH
NcHKrIvnf; tjynfh&SdwJh av;pm;p&m open source
aqmhzf0Jwpfck jzpfvmygw,f/

Linux udk vlwdkif; tokH;wnfhvmayr,fh
awmfAJvfuawmh 'Daqmhzf0Judk rawmfwq awGY&SdcJh
w,fvdkY ajymw,f/ olY Linux rSm BitKeeper udk
xdef;csKyfzdkYtwGuf tokH;jyKxm;aMumif; pGyfpGJcsufawG
xGufvmw,f/ 'geJY awmfAJvfvnf; Git qdkwmudk wDxGif

*sifrDa0;vfpf

*sifrD a0;vfpf[m vm&Dqef;*g;qdkoleJYtwl
0DuDyD;'D;,m; (Wikipedia) udk xlaxmifcJhw,f/ ya&m
*sufawGudk NyD;qkH;atmif rvkyfEkdifMuvdkY tcufawGY
aeMuwJh ausmif;om;awGtwGuf u,fwif&Sif site BuD;
wpfckvdkY ajym&if rrSm;bl;/ 0DuDyD;'D;,m;qdkwm okw&wem
odkufBuD;vdkY ajym&ifvnf; rrSm;bl;/ ,aeYacwfrSm pG,fpkH
usrf;BuD;awGudk rsKd;okOf;atmif vkyfEkdifcJhwJh vlwdkif;twGuf
vGwfvyfpGm tcrJh zGifhay;xm;wJh okw bPfwdkufBuD;vdkY
vnf; ajymEkdifw,f/ urmwpf0ef;vkH; 'D site xJ 0ifNyD;awmh
zwfrSwf avhvm aeolaygif; 365 oef;avmuf&Sdw,f/

1990 avmufuwnf;u a0;vf[m Bomis
qdkwmudk pwifvkyfaeNyD/ vlBuD;vlaumif; zwfpmvdkY ac:
&r,fh pmawGudk tifwmeufay:udk wifxm;ay;w,f/
vlod enf;cJhw,f/ 'geJY olY&JU search engine udk tGefvdkif;
pG,fpkHusrf;vdkif;udkajymif;zdkY pdwful;&oGm;w,f/
'DvdkeJY Nupedia qdkwmudk pwifarG;zGm;cJhw,f/
vm&D qef;*g;u a0;vfjzpfcsifwJh pdwful;udk vlwdkif;yg0if?
vlwdkif;0ifa&;? vlwdkif;zwfEkdifwJh taetxm; a&muf
atmif taumiftxnf azmfay;cJhw,f/ 'DvdkeJY 0DuDyD;'D;
,m;qdkwm jzpfvmcJhw,f/ vlwdkif;tcrJh odcsifwm&Sm? ,l
csifwm,l? ay;csifwm ay;EkdifwJh site wpfcktjzpf atmif
jrifaeygw,f/

32

NyD; olY open source udk cdkifrmatmifvkyfw,f/


Open source qdkwm tcrJhvnf;& wDxGifol

y&dk*&rfrmawGtwGufvnf; tokH;wnfh? vkyfief;BuD;awG
twGufyg taESmiftzGJYuif;&Sif;pGm okH;EkdifMuvdkY pdwf0if
pm;NyD; txG#ftxdyfudka&mufvmcJhw,f/ ,aeY Linux udk
plyguGefysLwmBuD;awGrSmawmif pdwfcs&w,fqdkNyD; okH;pGJ
aeMuw,f/ qJvfzkef;awGrSmutp open source qdk
wm ESpfoufp&m jzpfvmapw,f/
Jeffery Bezos

*sufz&DbDZdkYpf

*sufzf bDZdkYpf[m urmhpD;yGm;ysufuyfqdkufae
csdefrSm Amazon.com qdkwJh tifwmeufuae aps;0,f
pepfudk pwif azmfaqmifEkdifcJhol jzpfygw,f/ bDZdkYpf[m

uGefysLwmodyHeJY tDvufxa&mepf tif*sifeD,m ausmif; da, Star Fox, F-Zero, Pikmin qdkwJh *drf;awG[m
om;wpfa,mufjzpfcJhw,f/ y&ifhpfwefwuodkvfausmif; urm ausmfawGvdkY ajymEdkifw,f/
xGufyg/

ol[m uav;b0uwnf;u usKdwdkNrdKU qif
ajczkH; qdkedkbD&yfuGufrSm BuD;jyif;cJh&w,f/ olY *drf;Zmwf
aumifav;awG[m 'pfpae;umwGef;Zmwfaumifav;
awGvdk zefwD;xm;wmrsm;w,f/ Oyrm rm&D,dkqdkwJh
Zmwfaumifqdk&if aus;vuf ol&Jaumif;wpfa,mufyg/
rif;orD;udk oGm;u,f&w,f/ *drf;upm; olwdkif;udk
qGJaqmifapcJhw,f/
ckxd Nintendo ukrPDrSm refae*sif;'g&dkufwm
wpfa,muftaeeJY wm0efxrf;aqmifaew,f/ 'D*drf;awG
[m olY&JU pdwfa&mudk,fyg pGrf;aqmifcsufawGaMumifh ay:
aygufvmwmvdkY ajymEkdifw,f/
ol[m EkdifiHwumukefoG,frIrSmvnf; uRrf; usifwmaMumifh Amazon.com udk pdwful;&cJhwm jzpfw,f/ Michael Dell
rlvu tGefvdkif;uae pmtkyfawGa&mif;zdkY pdwful;cJhayr,fh rdkufu,f'Jvf
aemufydkif; oDcsif;? tDvufxa&mepf ypnf;? aqmhzf0J?
AD'D,dk*drf;? t0wftxnf? tdrfwGif; tqiftjyif?
tpm;tpmeJY upm;p&mawGtxd wpfvdkif; xJrSm
tpkH0,f,l avhvmEkdifwJh site BuD; jzpfoGm;w,f/
rdkufc&dkrefae*smav;uae ordkif;0ifrefae*smBuD;jzpfoGm;
cJhw,f/
Shigeru Miyamoto

&SD*g&lrD,mrdkwdk




yGJawGudk a&Smifavh&SdwJh rdkufu,f 'Jvf[m
ao;ao;av;eJY b0udk pwifcJhw,f/ uGefysLwm ypnf;
av;awGudk pwif a&mif;&muae tvkyfpvkyfcJhw,f/ olY
touf 15 ESpfom;rSm yxrOD;qkH; uGefysLwmxkwfzdkY pdwf
ul; &cJhw,f/

'gaMumifh uGefysLwmwpfvkH;udk tptqkH; jyefNyD;
zsufMunfhw,f/ uGefysLwmudk tJ'Dtcsdefu a&mif;Muwm
Mum;cH ta&mif;orm;awGu wpfqifhjzpfaew,f/ 'g
aMumifh olu ukrPDrSm uGefysLwmudk wdkuf&dkuf 0,f,lEkdif
wJh pepfudk pwifwDxGifcJhw,f/

1984 ckESpfrSm olYpdwful;udk taumiftxnf

rD,mrdkwdk[m AD'D,dk*drf; wDxGifolwpfa,muf azmfwJh taeeJY Dell Computer Corporation udk
taeeJY atmifjrifausmfMum;olvnf; jzpfw,f/ olwDxGif pwif xlaxmifEkdifcJhw,f/ olY ukrPD[m Fortune 500
cJhwJh Mario, Donkey Kong, The Legend of Zel- rSm yg0ifvmcJhw,f/ touf 27 ESpfrSm vli,f CEO

33

wpfa,mufjzpfvmw,f/ 1999 ckESpfrSm Michael and tabase pepfwpfckudk pwifvkyfaqmifcJhw,f/ pD;yGm;a&;


Susan Dell azmifa';&Sif;udk xlaxmifcJhw,f/ uav; vkyfief;okH;pepfawGudkvnf; trsm;BuD; wDxGifcJhw,f/
awGtwGuf b0zlvkHa&; taxmuftyHh trsm;qkH; ay;
1980 jynfhESpfrSm IBM u olY Oracle udk
aewJh azmifa';&Sif;BuD; wpfckvnf;jzpfw,f/
rde;f z&defuGefysLwmBuD;awGrSm pwifokH;cJhwmutp olYudk
vlodrsm;vmw,f/ olvnf; Oracle qdkwJh ukrPDBuD;udk
Lawrence Ellison
xlaxmifEkdifcJhwJh txd atmifjrifcJhw,f/ Oracle pepfudk
uk
rPDBuD;awGeJY vkyfief;BuD;awGrSm okH;Muw,f/ csrf;om
avm&ihfpft,fvDqef
NyD; udk,fydkifav,mOfysH? taumif;qkH; ZdrfcHum;awG
pD;wwfwmaMumifh emrnfausmfw,f/

tckajymcJhwJh xif&Sm;olawG tm;vkH;rSm wl
nDwmwpfcku bmvkyfvkyf ]pdwftm;xufoefpGmvkyf}
qdkwmyg/ ao;ao;av;yJ vkyfvkyf tm;eJYrmefeJY vkyfwwf
Muwm[m olwdkYb0twGuf atmifjrifrIawG &&Sdap
cJhygw,f/ olwdkYrSm ynm wpfydkif;wpfpeJY ausmif;awG
xGufNyD; vkyfief;awG vkyfaqmifMuayr,fh atmifjrifcJhwm
aMumifh ]tpOftvmynma&;} qdkwm olwdkYtwGuf
t"du rusbl;qdkwmvnf; oufaojyaew,f/

bmajymajym olwdkY&JU awmfvSefNyD; jyKjyif
ajymif;vJcsifwJh pdwf"mwfawGu tpOftvmurmBuD;udk

vm&DvdkY vlodrsm;wJh avm&ifhpf t,fvDqef[m jyefvnfzefwD;EkdifcJhw,fqdkwmawmh xif&Sm;w,f/
Oracle Corporation udk xlaxmifoleJY CEO wpf
wifnGefY
a,mufjzpfygw,f/ olYudk,fol uGefysLwm 'DZdkif;ynm&Sif
vdkYajymwJh csDum*dkwuodkvf ausmif;xGuf wpfa,muf
jzpfw,f/ Ampex Corporation rSm pwif tvkyf
vkyfw,f/ pDtdkifattzGJY twGuf ]Oracle} vdkY ac:wJh da-

uRefawmfuawmh pmoifom; A[dkjyKpepfudk axmufcHw,f/


vGwfvyfpGm a&G;cs,fcGihfudk uRefawmf MudKufw,f/
ausmif;om;or*pepf &Sdoihfw,f/
ausmif;om;or*qdkwm ausmif;om;vTwfawmfyJAs/
Min Ko Naing
88 rsKd;qufausmif;om;acgif;aqmif

34

m
b
a
o
JU

&
m
yn


wcgwkef;u tvGefBuD;rm;wJh oabFmBuD;wpfpif;&JU tif*sif[m ysufoGm;w,f/
oabFmydkif&Sif[m pufjyiform;awG wpfa,mufNyD; wpfa,muf ajymif;NyD; jyayr,fh b,folu
rS tif*sifjyefaumif;atmif b,fvdk vkyf&rvJqdkwm tajz &SmrawGYcJhMubl;/ wpfaeYrSm pufjyif
orm;awGu oabFmtif*sifeJY ywfoufvdkY i,fi,fuwnf;u wwfuRrf;cJhwJh tzdk;tdk
wpfOD;udk ac:vmcJhygw,f/ tzdk;tdku tdwfBuD; wpfvHk;udk vG,fxm;w,f/ a&mufa&mufjcif;yJ
ol[m tif*sifqDudk oGm;NyD; tvkyfvkyfzdkY pwifygw,f/ tzdk;tdk[m tif*sifudk *&kwpdkufeJY
aoaocsmcsmMunfh&Ippfaq;w,f/ tay:uae atmufajctxd aoaocsmcsm ppfaq;w,f/

tJ'Dae&mrSm oabFmydkif&Sifuvnf; Munfhaew,f/ tzdk;tdk bmvkyfrvJqdkwJh arQmf
vifhcsufeJYaygY/ tukefvHk; MunfhNyD;wJhtcg tzdk;tdk[m tdwfxJudk vufEdIufvkdufNyD; wl
ao;ao;av; wpfacsmif;udk xkwfvdkufw,f/ NyD;awmh wpfae&mudk nifompGm acguf
vdkufygw,f/ &kwfw&ufqdkovdk tif*sifu pufEdI;oGm;ygawmhw,f/ tzdk;tdk[m olY wlav;udk
*&kwpdkuf tdwfxJxnfhNyD; xGufcGmoGm;w,f/ cPav;ygyJ .../ tif*sifjyifwm NyD;oGm;ygNyD/

wpfywfMumNyD;aemufrSm oabFmydkif&Sif[m tzdk;tdkqDu aiGawmif;cHvTmudk vufcH
&&SdcJhw,f/ a':vm 10000 (wpfaomif;) jzpfygowJh/

]bm} oabmFydkif&Sif xdwfvefYoGm;w,f/ ]olu bmrsm; cufcJpGm vkyfcJh&vdkYvJ}
'DvdkeJY oabFmydkif&Sifu tzdk;tdkxHudk ypnf;wefzdk;eJYwuG jyifc ukefusp&dwf awmif;cHvTm ydkY
vdkufw,f/ tzdk;tdku oabFmjyifcudk tckvdk pmjyefydkYvdkufw,f/

wleSifh xkc
=
2 a':vm

rnfonfhae&mudk xk &rvJ odonfh todynmc = 9, 998 a':vm
pkpkaygif; = 10,000 a':vm
***********


avmuBuD;rSm todynm? twwfynm[m t&mtm;vHk;udk ajz&Sif;ay;ekdifovdk
b0&JU atmifjrifjcif; aomhcsufvnf;jzpfw,f/ 'gaMumifh uRefawmfwdkYtm;vHk;vnf; tod
ynm? twwfynm wpfckckudk pl;pdkuf avhvm oifMum;MuzdkYvdkw,f/
b,fae&mav; (Key point ) udk tm;pdkuf jyKjyif&rvJqdkwm odjcif;[m avmurSm
ta&;tBuD;qHk; t&mwpfckygyJ/
35

36

"gwfyHktufaq;

37

aqmif;yg;u@

jynfolYeDwd
r&Sdoif&dk;?
jynfolYeDwd
rwwf wdkif;jynf?
jynfolYeDwd
rodvlrsKd; ?

wifnGefY

38


uRefawmf &efukefNrdKUxJa&mufwdkif; rjzpfrae oGm;wwfonfh ae&m
wpfae&m&Sdygonf/ AdkvfcsKyfatmifqef;vrf;rBuD;wpfavQmuf AdkvfcsKyfaps;rS
onf yef;qdk;wef;*kH;ausmfwHwm;txd jzpfonf/

,cifu reuf 10 em&Davmuf a&mufatmif oGm;jzpfaomfvnf;
,ckaeYvnf 2 em&DausmfavmufrS jzwfjzpfatmif tm;xkwf&onf/ xdkvrf;r
BuD;odkY uRefawmf rjzpfraea&muf&onfh taMumif;&if;rSm pmtkyfta[mif;
wef; oHa,mZOfaMumifh jzpfonf/

pmtkyfta[mif;wef;onf vrf;ab;wGif pmtkyfrsm; cif;usif;
a&mif;csjcif;udk qdkvdkygonf/ pmtkyfpHk ta[mif; topf? *sme,f? r*Zif;tm;vHk;
&onf/ wu,fawmh vrf;ab;pmMunfhwdkufav; wpfck[lvnf; wifpm;
ac:Ekdifonf/ pmtkyfyHkrsm;wGif 300 usyf? 500 usyf wefzdk;rsm; owfrSwf
xm;wwfonf/ wefzdk; rowfrSwfxm;onfh tyHkonf aps;BuD;Ekdifonf/
pmtkyfaumif;rsm; jzpfEdkifovdk olwdkYac:aps; twdkif; ay;&rnf/

odkYaomf &Sm;yg;pmtkyfwpftkyfonf ESpfaxmif oHk;axmif ywf0ef;
usifom &Sdojzifh wefaMu;t& rsm;onf[k rqdkEkdif/ pmtkyfwef;rS uRefawmf
tzdk;wef pmtkyfaygif;rsm;pGm &zl;onf/

uRefawmfonf jrefrmpmtkyftopfrsm; 0,fcJonf/ &ifxJ odyfrNid
aomaMumifh jzpfonf/ EkdifiHjcm;xkwf t*Fvdyfpmtkyfrsm;ESifh pmtkyfta[mif;

oufouf 0,fpkojzifh tdrfwGif ta[mif;yHkESifh t*Fvdyf


pmtkyfawGom rsm;onf/ e,ftdrfwGif pmtkyfaxmifcsDNyD;
jcudkuf cH&zl;onf/ &ifempGmESifh pmtkyfawGudk rD;IdU NyD;
aemufwpfcg jyefpkaqmif;&onf/ &efukefa&mufrS pk
aqmif;cJhaom pmtkyfawGvnf; renf;awmh/ uRefawmf
pma&; &orQ pmtkyfawG 0,fwmeJY jyefukef&aomfvnf;
pmtkyfyHkBuD; tem;wGifaeNyD; pma&; ae&jcif;uyif pdwfcs
vHkNcHKaeovdk cHpm;&onf/

wpfaeY yef;qdk;wef;teD; ta[mif;qdkifwef;rS
300 yHkxJwGif ]jynfolYeDwd 2} qdkonfh pmtkyfav; wpf
tkyfudk oGm;awGYonf/ uRefawmfhxHwGif ,cif&SdcJhzl;onfh
jynfolYeDwdpmtkyfrsm;onf jrefrmEkdifiH bmomjyefpmay
toif;rS xkwfa0onfh pmtkyfrsm; jzpfonf/ ausmif;oHk;
tjzpf jyXmef;aom ausmif;oHk; pmtkyfrsm;vnf; jzpfonf/
rlvwef;? tv,fwef;? txufwef;rsm;twGuf oHk;tkyfcGJ
xkwfxm;onf/ 1952 ckESpfESifh 1954 ckESpf 0ef;usifu
xkwfa0 cJhaom pmtkyfrsm;jzpfojzifh vGwfvyfa&; &NyD;
acwf ausmif;oHk;pmtkyfrsm;[k qdkEkdifonf/

uRefawmfawGY&aom pmtkyfEGrf;av;rSm q&m
ausmf\ tpdk;&ynma&;Xme ausmif;jyXmef;csuf todt
rSwfjyKNyD; 3 wef;? 4 wef;ESifh 5 wef;ausmif;oHk; jynfolYeDwd
-2 pmtkyfjzpfygonf/ u0drdwfaqG pmyHkESdyfwdkuf? Munfh jrif
wdkifrS xkwfa0NyD;? wefzdk;rSm 8 yJ [l tzHk;wGif a&;xm;
onf/

q&mausmfu ed'gef;wGif pmtkyfudk a&;om;
jyKpk&m pmtkyfwpftkyfwnf;rS r[kwfbJ urmhpmtkyf
pmwef; toD;oD;rS aumif;Ekd;&m&m tcsufrsm;udk xkwf
EIwfNyD; jrefrmwdkY\ 0g'xHk;pH ,Ofaus;rIwdkYESifhtnD ynm
a&;Xmeu nTefjyaom ynm&yfrmwdumpOfjzifh &Sif;vif;
vG,fulpGm em;vnfEdkifatmif pDpOf a&;om;vdkufjcif;
jzpfaMumif; a&;om;xm;onf/

jynfolYeDwd bmom&yfudk NAdwdoQ udkvdkeDacwf
tajccHynm oif&dk;nTef;wrf;rsm;wGif rawGY&yg/ trsKd;om;
ausmif;oif&dk;nTef;wrf;wGifrS txufwef;qifhwGif pdwf
BudKufbmom&yf taejzifh ,l&onfh bmom&yfwpfck
taejzifh xnfhoGif;xm;aMumif; awGY&onf/

vGwfvyfa&; tBudKacwf 1945 ckESpfrS 1947
ckESpftxd umvwGifvnf; rlvwef;tqifhwGif tydk
bmom? r,lrae& bmom&yfrsm;pm&if;wGif jynfolYeDwd
udk jyefvnf xnfhoGif;xm;onf/ rlvwef;vGeftqifhwGif
t"du bmomrsm; r,lrae&tjzpf jyXmef;xm;onf/

ygvDref'Drdkua&pDacwf (1948-1962) txd vGwfvyf


a&;&NyD;csdefvnf; rlvwef;? tv,fwef;? txufwef;
qifhrsm;wGif jynfolYeDwDudk oifMum;cJhonf/

jynfawmfom ynma&;pDrHudef; oif&dk;nTef;
wrf;rsm;udk (1960-61) ckESpftwGif; jyXmef; oifMum;&m
wGif rnfonfh twef;wGifrQ jynfolYeDwdbmom&yfudk
xnhfoGif;oifMum;jcif; r&SdawmhaMumif; awGY&jyefonf/
awmfvSefa&;aumifpDacwf (1962-1974) txd taxG
axGynma&; (tajccHynma&;) oif&dk;nTef;wrf;rsm;udk
ajymif;vJcJhonf/ 1967 ckESpftxd rlvwef;? tv,fwef;?
txufwef;rsm;wGif jynfolYeDwdudk xnfhoGif;oifMum;
jyefonf/

1967 ckESpf ZGefvrS pwifNyD; tajccHynma&;
Oya' (1966) t& tajccHynma&; pepfopfudk taumif
txnfazmfonf/ rlvwef;? tv,fwef;? txufwef;
rsm;wGif jynfolYeDwd jyefjyKwfoGm;jyefonf/ jynfaxmifpk
qdk&S,fvpf orwjrefrmEkdifiHawmfacwf (1974-1988)
txd tajccHynm oif&dk;nTef;wrf;rsm;wGif jynfolYeDwd
bmom&yfudk vHk;0 oifMum; jcif; r&Sdawmhay/

q&mausmfa&;om;onfh jynfolYeDwdudk rnf
onfh tcsdefu jyXmef; oifMum;aMumif; yHkESdyfrSwfwrf; ryg
ojzifh rod&ay/ odkYaomf xdkpmtkyf pmrsufESm 23 wGif
]1947 ckESpfwGif olBuD;rsm;udk 5 ESpf wpfBudrf rJESifh a&G;
aumufMu&ef Oya' pnf;urf; jyKvkyfvdkufygonf} [l
rSwfcsufawGYojzifh vGwfvyfa&; r&rDacwfwGif oifMum;
cJhonfh jyXmef; pmtkyfjzpfrnf[k ,lq&ygonf/ ed'gef;wGif
pmtkyfudk a&;om;jyKpkolrSm wpfOD;wnf; r[kwfbJ
q&mausmfESifh OD;xGef;&Sdef (txufwef; q&mjzpf vufrSwf
&) [l awGY&ojzifh ESpfOD;aygif;a&;onf[k ,lq&ygonf/

pmtkyfyg tcef;acgif;pOfrsm;uvnf; pdwf0if
pm;zG,faumif;onf/ &Gm&Sd vlwdkY pka0;aexdkifrIudk od&Sd
atmifpHkprf;jcif;? &GmESifh &Gm\ tkyfcsKyfa&;? &GmESifhqdkifaom
t&m&Sdrsm;? &Gm\ aumfrDwDvlBuD;tzGJYESifh tvkyfwm0ef
rsm;? &GmolBuD;\ wm0ef0w&m;rsm;? &GmESifh &GmaumfrDwD\
wm0ef? NrdKUESifh&GmqufoG,fyHk? &GmrSNrdKUodkY a&TUajymif;aexdkif
jcif;taMumif;? NrdKU\tkyfcsKyfa&;? NrdKUolNrdKUom;tjzpf cHpm;
xdkufaom tcGifhta&;rsm;? NrdKUolNrdKUom;rsm;ESifh aqmif
&Guf&ef&Sdaom wm0ef0w&m;rsm;[l pdwf0ifpm;zG,f&m
tcef;rsm; cGJxm;onfudk awGY&onf/

yxrydkif;wGif aus;&Gmwpf&Gm\ &Sdoifh &Sdxdkuf
aompHrsm;? tkyfcsKyfrIyHkpHrsm;? tkyfcsKyfa&;ydkif;wGif wm0ef
39

&yf&GmwpfckwGif pnf;urf;ao0yfjcif;?
rdrd0w&m;udk av;pm;
&dk;om;ajzmifhrwfpGm toufarG;jcif;?
tusifhpm&dw aumif;rGefjcif;? &yf&Gm
BuD;yGm;wdk;wuf
aumif;rGefjcif;? Nidrf0yfydjym;jcif;wdkYonf
ynmoifMum;a&;ESifh qufpyfaeonf/

,lxm;&olrsm; vdkufem&rnfhusifh0wfrsm;? &Gmol&Gmom;


rsm; vdkufemMu&rnfh pnf;urf;rsm;udk azmfjyxm;onf/
aus;&Gm&Sd tkyfcsKyfa&;wm0efrsm;udk ,lxm;&olrsm;onf
aus;&Gmol&Gmom;rsm;\ w&m;rQwa&;? oufomacsmifcsd
a&;? ynmA[kokwwdk;yGm;a&;? toufpnf;pdrfvHkNcHKa&;
wdkYudk &&Sd cHpm;Ekdifatmif wm0ef,l&rnf/ olwpfyg;\
"avhxHk;pHrsm;udk av;pm;jcif;? rajymifavSmif rIwfcsjcif;
oabmxm;BuD;jcif;wdkY vdktyfonf/

&yf&GmwpfckwGif pnf;urf;ao0yfjcif;? rdrd0w
&m;udk av;pm; &dk;om;ajzmifhrwfpGm toufarG;jcif;?
tusifhpm&dw aumif;rGefjcif;? &yf&Gm BuD;yGm;wdk;wuf
aumif;rGefjcif;? Nidrf0yfydjym;jcif;wdkYonf ynmoifMum;a&;
ESifh qufpyfaeonf/ ynmjrifhrS tqdkyg taetxm;rsm;
jrifh vmrnfudk axmufjyxm;onf/

&yf&GmwGif Nidrf0yfydjym;rI r&Sdjcif;onf pD;yGm;a&;
usyfwnf;jcif;? tusifhpm&dwysufjcif;? ynmA[kokw
acgif;yg;jcif;wdkYaMumifh jzpfonf/ xdkYaMumifh vlwdkif;udk
toufarG;rI jynfhpHkpGm &Sdapjcif;? tusifhpm&dw ysuf,Gif;
olrsm;udk qHk;r oGefoifEkdifolrsm;&Sdjcif;? avmif;upm;ESifh
rl;,pfaomufpm;olrsm; uif;pifapjcif;? tpdk;&ESifh jynfol
yl;aygif;aqmif&Gufvdkpdwf&Sdjcif;? ynmA[kok wdk;yGm;ap&ef
ausmif;rsm; pmMunfhwdkufrsm; xlaxmifay;&ef vdkaMumif;
vnf; aqG;aEG; wifjyxm;onf/

yxrydkif;wGif aus;&Gm? &yfuGufwpfckwGif &Sd
oifhonfh *kPft*Fgrsm;? aus;&Gm&yfuGuf tkyfcsKyfa&;ydkif;
40

qdkif&mvkyfief;rsm;wGif wm0ef,l&rnfh olrsm;\ t&nf


tcsif;ESifh aqmif&Guf&rnfh 0w&m;rsm;? ausmif;? aq;ay;
cef;? usef;rma&;Xme? pmwdkuf? aps; ponfh t&nftcsif;
rsm;ESifh aus;&Gm &yfuGufrsm;wGif jynfhpHkygrS? vlwdkif;
pnf;urf;&SdpGmjzifh csrSwfxm;onfh Oya'rsm;udk av;pm;
vdkufemygrS EkdifiHom;aumif;rsm; jzpfEkdifrnfudk pdwfyg
0ifpm;zG,f a&;zGJY wifjyxm;onf/

'kwd,ydkif;wGif NrdKUaetkyfcsKyfa&;ESifh EkdifiHom;
rsm; vdkufem&rnfh pnf;urf;Oya'rsm;udk azmfjyxm;onf/
NrdKUwpfNrdKU\ t*Fg&yfrsm;? NrdKUwpfNrdKUwGif &Sdoifh &Sdxdkufaom
jynfolYtusKd;aqmif&Gufay;rnfh tpdk;&Xmersm;? NrdKUolNrdKU
om;rsm; cHpm;xdkufonfh tcGifhta&;rsm;udk azmfjyxm;
onf/

NrdKUolNrdKUom;wdkif; rdrd ESpfouf&m &yfuGufwGif
aexdkifydkifcGifh? vGwfvyfpGmajymqdkcGifh? w&m;Oya'ESifhtnD
toufarG;cGifh? rdrdESpfoufolESifh vufxyfydkifcGifhrsm;
&Sdonf/ jynfolwdkY taejzifh vGwfvyfcGifhudk pnf;urf;rJhpGm
jyKrlcGifhESifh cGJjcm;Ekdif&rnf/ EkdifiHESifh vlrsKd;tqifhtwef;
jrifha&;twGuf pnf;urf;&SdpGm aexdkif jyKrl ajymqdkoifh
onf/ vGwfvyfcGifhudk ajymNyD; trsm;olig vrf;rsm;ay:wGif
usifBuD; usifi,fpGefYjcif;? olwpfyg; om;ysKd? orD;ysKdwdkYudk
zsufqD;jcif;wdkY rjyKoifhaMumif;vnf; wdkufwGef;a&;om;
xm;onf/

EkdifiHa&;ESifh ywfoufNyD; ausmif;om;rsm;udk
tajccHrSpum avhusifh oifMum;ay;jcif;onf jynfolYeDwd
bmom&yf\ tESpfom& jzpfonf/ EkdifiHa&;udk em;rvnf
vQif? EkdifiHa&; tajccHrsm;r&SdvQif EkdifiHacgif;aqmifrsm;
ray:xGufEkdifay/ xdkYaMumifh EkdifiHa&;ESifhywfoufNyD; 'Drdk
ua&pD enf;pepft& &&Sdtyfaom EkdifiHa&; vGwfvyfcGifh
rsm;udk azmfjyxm;onf/

1/ rdrdwdkY0g'tvdkuf BudKufESpfouf&m EdkifiHa&;
ygwDwGif 0ifa&mufaqmif&Gufjcif;?

2/ touf 18 ESpf jynfholwdkif; usm;-r ra&G;
a&G;aumufyGJrsm;wGif rJqEay;Ekdifjcif;?

3/ BudKufESpfoufaom 0g'udk vGwfvyfpGm
a0zefajymqdkEkdifjcif;?

4/ tpnf;t&Hk;? or*toif;tzGJYrsm; vGwf
vyfpGm pnf;&Hk;zJGYpnf; wnfaxmifEkdifjcif;?

5/ trsKd;orD;rsm; trsKd;om;rsm;ESifh wef;wl
tcGifhta&;&&Sdjcif;wdkYudkvnf; azmfjyxm;onf/

]EkdifiHa&;ygwDwdkYonf EkdifiHawmf\ aumif;&m

aumif;aMumif;udk rdrdwdkY0g'ESifh vkyfief;pOft& vkyfaqmif


Mu&ef zGJYpnf;xm;ojzifh ywf0ef;usif tajctae? vlrsKd;
"avhxHk;pH? ,Ofaus;rIpepf? awmfoifhaom tcsdeftcg
udk Munfh rdrdwdkY vkyfief;pOfudk trsm;jynfolwdkY eSpf
oufvmatmif um,uHajrmuf vkyfudkif jyjcif;jzifh rdrd\
ygwDtpnf;t&Hk; or*rsm;tm; tiftm; BuD;rm;vmatmif
vkyfudkifjyoMu&rnf} qdkonfh ta&;tzGJYrsKd;jzifh EdkifiHa&;
pdwf"mwf? EkdifiHa&; todw&m;rsm;udk tajccHusus a&;
jyxm;aMumif;vnf; awGY&onf/

vGwfvyfpGm ajymqdkcGifhonf vlom;\ arG;&myg
tcGifhta&;wpfck jzpfonf/ vGwfvyfpGm azmfjya&;om;
ajymqdkcGifh qHk;IH;jcif;onf vlYtcGifhta&; qHk;IH;jcif;
jzpfonf/ jynfolYqEudk av;pm;aom wdkif;jynfwGif
'Drdkua&pD xHk;wrf;pOfvmt& jynfoljynfom;wdkYtm;
vGwfvyfpGm azmfxkwfajymqdkcGifhudk ay;Mu&onf/ vGwf
vyfpGm ajymqdkazmfxkwf jyocGifh&rS tpdk;&wdkY\ trSm;rsm;?
jynfoljynfom;wdkY\ vdkvm;csufrsm;udk trSeftwdkif;
odEkdifNyD; tajctaeESifh avsmfuefoifhjrwfatmif aqmif
&GufEkdifrnf jzpfonf/

vlwdkif;onf vGwfvyfpGm xkwfazmf ajymqdk&m
wGifvnf;
1/ ykefuefx~uGatmif vIHYaqmfjcif;?

2/ olwpfyg;udk ykwfcwf? r[kwfrw&m;
pGwfpGJ ajymqdkjcif;?

3/ pufqkyf&GH&SmzG,f npfywfMurf;wrf;aom
pum;wdkYjzifh ajymqdkjcif;rsKd; rjzpfatmif owdrl&rnf jzpf
aMumif;vnf; wifjy aqG;aEG;xm;onf/

pmtkyfyg vGwfvyfpGm a&;om; yHkESdyfxkwf a0
cGifh tydkif;onf rsufarSmufacwf umvtxd acwfrD ae
ojzifh azmfjyvdkygonf/

pme,fZif;qdkonfrSm wdkif;oljynfom;rsm;\
ynmA[kokwwdk;wuf todPf&ifhoefatmif rsufpd
zGifhay;aom vufeufrsm; jzpfonf/ ,Ofaus;acwfrDaom
EkdifiHrsm;wGif yHkESdyfwdkufwdkY\ vGwfvyfcGifhudk ay;Mu&onf/
,cktcg a&S;acwfuxuf owif;pmq&mrsm;onf
ta&;yg t&ma&muf ta&;BuD;aom udpay:aygufwdkif;
zdwfac:jcif;cH&NyD; &Sif;vif;yGJvkyfum jynfolwdkYudk trSef
twdkif;odap&ef wifjyMu&onf/

pme,fZif;wdkYudk a&;om; &dkufEdSyf xkwfa0
jzefYjzL;&mwGif yHkESdyfwdkufrsm; taejzifh vGwfvyfcGifh r&ygu
jynfolwdkY\ em;? rsufpd ydwfonfESifh wl\? jynfolwdkY\

vdkvm;csuf qEtppftrSefudk od&Sd&ef cJ,Of;rnf jzpf


onf/

jynfolwpfa,muf taejzifh rdrd\ xifjrif
csuf? rdrd\ vdktifqEudk
1/ wdkif;jynfqlylatmif vIHYaqmfrIr[kwfvQif?

2/ npfnrf;Murf;wrf;pGm a&;om;xm;jcif;
r[kwfvQif?

3/ olwpfyg; toa&ysufap&ef ykwfcwfa&;
om;xm;jcif; r[kwfvQif vGwfvyfpGm a&;om;yHkESdyfcGifh &Sd
ap&rnf[lonfh azmfjyxm;rIrsKd;udk awGY&ygonf/

EkdifiHa&;t& vGwfvyfpGm pka0; pnf;&Hk;cGifhESifh
ywfoufNyD; vGwfvyfpGm pka0;pnf;&Hk;cGifhonf vGwfvyf
pGmajymqdkcGifhESifh qufpyfaeonf/ EkdifiHa&;toif;tzGJYrsm;
onf w&m;yGJrsm;? tpnf;ta0;rsm;udk vGwfvyfpGmpk&Hk;
aqmif&GufcGifh jyK&efvdkonf/ atmufygpnf;urf; Oya'
rsm;ESifh rqefYusifvQif jynfolwdkif; vGwfvyfpGm pka0;
pnf;&Hk; ajymqdkcGifhudk &&Sd&rnf jzpfonf/

1/ trsm;jynfolESifh tpdk;&wdkY\ Nidrf;csrf;rIudk
rxdcdkufjcif;?

2/ vltrsm; oGm;vm toHk;jyK&m vrf;us,fBuD;
rsm;rS vGwfuif; trsm;jynfolwdkY jzwfoef;oGm;vmrIudk
taESmuft,Sufrjzpfapjcif;?

3/ &kef;&if;qefcwfrI t"du&kPf;rsm; rjzpf
yGm;jcif;?

4/ tmPmydkif tpdk;&wdkYtm; qefYusifbuf jyK
vmatmif vlxktm; vIHYaqmfay;jcif;?

5/ tpnf;ta0;rsm;onf NrdKUolNrdKUom;rsm;
twGuf tusKd;&Sdapjcif;?

6/ tpdk;&wdkYu uefYowf e,fajrtjzpf owf
rSwfxm;aom ae&mwdkYrS uif;vGwfapjcif;wdkYudkvnf;
vGwfvyfpGm pka0;ajymqdkvdkolwdkif; vdkufem&rnfh tcsuf
rsm; taejzifh axmufjyxm;onfudk awGY&ygonf/

aemufydkif;wGif tpdk;&wm0ef? wdkif;oljynfom;
wdkYwm0ef? jynfolY0efxrf;wdkY\ wm0ef? usifhoHk;vdkufem
tyfonfh pnf;urfrsm;ponfwdkYudk aqG;aEG;jyxm;onf/
NcHKajym&vQif pmtkyfav;onf ausmif;oHk; pmtkyfi,f
av;wpfckom jzpfaomfvnf; ,aeYwdkif acwfrD wdk;wuf
onfh t,ltq? tawG;tac:? a0zeftBuHjyKrIrsm;jzifh
jynfh aeojzifh jyKpkwifjyaom q&mausmfESifh q&m
OD;xGef;&Sdef wdkYudk aus;Zl;wif&rnf jzpfonf/

jrefrmEkdifiHynma&;pepfwGif udkvdkeDacwf? t
41

rsKd;om;a&;vIyf&Sm;rIrsm; Edk;Mum;aecsdef jynfolYeDwdbm


om&yfudk wdkif;oljynfom;? ausmif;olausmif;om;rsm;
tusKd;iSm jyXmef;oifMum;cJhonf/ jynfolYeDwdonf EkdifiHol
EkdifiHom;wdkif;ESifhqdkifonfh vdkufem&rnfh usifh0wfrsm;?
apmifhxdef;&rnfh 0w&m;rsm;? jyKoifh jyKxdkufonfh ,Of
aus;aom EkdifiHBuD;om; yDozG,f tqHk;trrsm; jzpfyg
onf/

jynfolYeDwdwGif EkdifiHa&;ESifh ruif;ay/ EkdifiH
a&;onf EkdifiHolEdkifiHom;wdkif; odoifhodxdkuf? jyKoifh
jyKxdkufonfh wm0efwpf&yf taejzifh oifMum;jcif;
aMumifhvnf; wpfygwDpepf xGef;um;cJhonfh 1967
ckESpfaemufydkif;wGif ausmif;oif bmom&yf wpfcktaejzifh
xnfhoGif; oifMum;jcif; rjyKawmhaMumif; avhvm awGY&Sd
&onf/

jrefrmh qdk&S,fvpf vrf;pOfygwD\ rl0g'ESifh
oabmw&m;a&;&mrsm;udkom ynma&;wGif xnfhoGif;
oifMum;&ef tm;xkwfvmjcif;? EkdifiHa&;qdkonfh pum;
vHk;udk aMumufjcif;aMumifh EkdifiHa&;ESifh uif;a0;ap&ef
ynma&;wGif jynfolYeDwdtpm;? pm&dwynma&;udk oGyf
oGif;vmjcif;? ynma&;wGif jynfolYeDwDudk roifrae&
yHkpHrsKd;r[kwfbJ oifcsifrSoif (pmar;yGJwGifvnf; rar;
ojzifh) vkyfaqmifvmjcif;onf jynfolYeDwdESifh uif;a0;
aponfh taMumif;w&m;rsm; jzpfvmonf/

&v'ftaejzifh EkdifiHa&; todw&m; r&Sdaom
rsKd;qufrsm; ay:xGufvmonf/ EkdifiHa&;qdkonfrSm pm;
aumif;aom toD;wpfckvdk rxifawmh/ ausmif;rsm;wGif
EkdifiHa&;onf ajymjy& oifMum;jy&onfh udpr[kwf/
q&mrsm;onf wpfygwDpepfatmufwGif EkdifiHa&;t&
vrf;pOfygwDodkY rjzpfrae 0ifMu&aomfvnf;? EkdifiHa&;
qdkonfrSm ajymwmem;axmif? cdkif;wmvkyftqifh? jyef
rajym? em;axmiftqifh? axmufcHrIudkom jyKcGifh&SdNyD;?
uefYuGufcGifh r&Sdonfh EkdifiHa&;rsKd;ESifhom BuHKawGYMu&onf/
odkYaomf 1988 aemufydkif;wGif 0efxrf;[lu ygwDEkdifiHa&;
uif;&Sif;&rnf qdkjyefojzifh EdkifiHa&;onf ausmif;rsm;wGif
ajymoifhonfht&m? a0zefaqG;aEG;oifhonfh taMumif;
t&mrsm; jzpfrvmjyefay/

EkdifiHa&;tod? EkdifiHa&;pmay? EdkifiHa&;ta[m
tajym? EkdifiHa&;oabmw&m; tppftrSefrsm;ESifh uif;
a0;cJhjcif;aMumifh EkdifiHa&;rsKd;qufrsm; ysufokOf;cJh&onf/
1988 ckESpf ta&;tcif;wGif ausmif;om;rsm; OD;aqmif
onf? vIyf&Sm;onfqdkaomfvnf; EkdifiHa&;tod? EkdifiHa&;
42

oabmw&m; jynfh0pGmjzifh EkdifiHa&; AsL[mrsm;udk ravh


vm roHk;owfwwfjcif;? EkdifiHa&; todtm;enf;jcif;
aMumifh udk,fydkifqHk;jzwfcsufrsm; rcsEkdifonfhtwGuf [dkvl
ajym [kwfEkd;Ekd;? onfvlajym [kwfEdk;Ekd;? vufeufudkifvQif
aumif;Edk;Edk;? bmawmfvSef&rSef;rod? awmfvSefvdkufvQif
aumif;Ekd;Edk;rsm; jzpfcJhMu&onf/

EkdifiHa&; tcGifhtvrf; qdkonfrSm ESpfBudrfjyef &
Ekdif&ef cufcJwwfygonf/ tajctae? tcsdeftcg ay;vQif
ay;ovdk qHk;jzwfvkyfaqmif udkifwG,fEkdifrSomvQif EkdifiH
a&; tajymif;tvJwpfckudk ydkifEkdifpGm &,lEkdifrnf jzpfonf/
EkdifiHa&;tjrifwGif jynfolYeDwd tajccHrQyif r&Sdaom
vlrsKd;jzpfcJh&jcif;aMumifh y&rf;ywmEkdifiHa&;rQom/

vrf;rrsm;ay:wGif abmvHk; uefcsifwdkif;uef?
uGrf;wHawG; axG;csifwdkif;axG;? trsm;jynfolydkif,mOfrsm;
udk pD;oluvnf; pnf;urf;r&Sd? ,mOfarmif; ,mOfaemuf
awGuvnf; &dkif;pdkif;? pnf;urf;rJh trIdufypf? vrf;jzwf
ul;onfh jrif;usm;udk vrf;oGm;vrf;vmawGuvnf; rod?
,mOfarmif;awGuvnf; &yfay;&rSef; rod? jzwfcsif&m
jzwfojzifh ,mOfwdkufrIawG jzpfyGm;? zrf;qD; 'Pf&dkufrI
awGjzpf& pnf;r&Sd urf;r&Sd jzpfcsifwdkif; jzpfae&jcif;onf
jynfolYeDwD tajccHrsm; tm;enf;cJhjcif;aMumifh jzpfygonf/

ynma&;wGif ]trsKd;om;pnf;urf;tp pmoif
ausmif;u} [l a~uG;aMumf aeygonf/ odkYaomf pnf;urf;
&Sdatmifoif&rnfudkawmh arhaeMuonf/ ausmif;rsm;wGif
tajccHvm&rnfudk tajccH ray;vdkufEkdifonfh tcgwGif
tajcrcdkif tajc,dkifvmawmhonf/ ESdyfuGyfjcif;onf
pnf;urf;r[kwfyg/ wm;jrpfjcif;onf csKyfjc,fjcif;vnf;
jzpfEkdifygonf/ [dk[mrvkyf&? onf[mrvkyf& qdkonfrSm
rvkyfoifh rvkyfxdkufonfh udprsm;udk wm;jrpfjcif;om
jzpfoifhygonf/

vkyfoifh vkyfxdkufonfh vlYtcGifhta&;udk wm;
jrpfjcif;rsm;onf zdESdyfjcif; jzpfygonf/ aMumuf acgif;iHkY
aejcif;udk yDwdjzpfum cHpm;aeMuonfh ynma&;udk jynf
olYeDwD odaomq&m? jynfolYeDwd odaom ausmif;
om;rsm;jzifhom awmfvSef ajymif;vJEkdifrnf jzpfygonf/
wifnGefY

ausmif;om;awG oabmwlwJh

yifvHkpmcsKyfopf

vSa&T

yifvkHpmcsKyfqdkwm t*Fvdyf vufatmufuae awmifwef;ESifhjynfr waygif;wpnf;wnf;
vGwf vyfa&; &,lEkdifa&;tvdkYiSm ]wdkif;&if;om;rsm;ESifh twlvufwGJum Nidrf;csrf;pGm aexdkifygrnf} [laom
uwdu0wfaMumifh 1947 ckESpf azaz:0g&D (12) &uf? Ak'[l;aeY eHeuf (11) em&DrSm vufrSwfa&;xdk;cJhMuwJh
ordkif;0ifpmcsKyf jzpfygw,f/ AdkvfcsKyfatmifqef;ESihf wdkif;&if;om;acgif;aqmifrsm; yl;wGJ vufrSwf
a&;xdk;cJhMuw,f/

yifvkHpmcsKyftaMumif;udk usaemfoifwJh vlrI odyHbmomwGJ? q,fhwpfwef; CDC Grade 11
(A) rSm oifygw,f/ yifvkHpmcsKyf jzpfay:vm&wJh ta&;BuD;wJh taMumif;t&mawGudk rdwLqGJay;NyD;

43

ausmif;om;awGudk avhvmcdkif;ygw,f/ olwdkYawGrSm&SdwJh


yifvkHeJY oufqdkifwJh taMumif;awGudk avhvmxm;zdkY vkd
tyfaMumif;udk ausmif;om;awGudk ajymjzpfygw,f/

ausmif;om;awGudk tkyfpkESpfck cGJNyD; wpku Arm
udk,fpm;jyKtzGJYeJY aemufwpku wdkif;&if;om; udk,fpm;jyK
wJh tzGJYjzpfygw,f/ 'DvdkaqG;aEG;rIav; jzpfvmzdkY 45 rdepf
pmoifcsdef 4 csdefavmufudk okH;cJh&ygw,f/ aqG;aEG;yGJ
vkyfawmh xifxm;wmxuf tcsdefykdMumwmudk awGY&yg
w,f/ aqG;aEG;yGJMumcsdef wem&DcGJxd MumcJhygw,f/ tckw
avm Mum;ae&wJh acwfopfNidrf;csrf;a&; aqG;aEG;yGJxuf
tcsdefykdMumw,fvdkY ajymEdkifygw,f/

Armwdkif;&if;om; acgif;aqmiftjzpf aqmif
&GufwJh ausmif;om;ajymqdkoGm;wm awmfawmfaumif;
w,fvdkY ajym&ygr,f/ jrefrmEkdifiHrSm&SdwJh 'kdYwdkif;&if;om;
nDtudk armifESrawG OruGJodkufrysuf aexdkifzdkY aqG;aEG;
zdkYvmwJh taMumif;udk pum;OD;csD ajymoGm;wm 'DaeY Nidrf;
csrf;a&; aqG;aEG;aewJh jrefrmjynfu acgif;aqmifawG
avhvmoifhw,fvdkY xifrdygw,f/

ucsifacgif;aqmifawGeJY Nidrf;csrf;a&;pum;
oGm;ajymwJh jrefrmppfwyfu AdkvfrSL;BuD;xuf usaemfh
txufwef; ausmif;om;awGu ydkawmfr,f xifygw,f/

Armacgif;aqmifawG ajymtNyD;rSm wdkif;&if;om;
udk,fpm;jyK tzJGYu tqdkwifoGif;ygw,f/ wdkif;wyg;e,fcsJU
vufatmufuae vGwfajrmufzdkY wckwnf;aom enf;
vrf;u usaemfwdkY nDtudkawG tcsif;csif; cspfcspfcifcif
aexdkifMuzdkY vdkw,fqdkwm oabmwlaMumif;/ 'gaMumifh
'DvdkrsKd; tpnf;ta0;udk wufa&mufvmwm jzpfw,f/
usaemfwdkY wdkif;&if;om;zufu vdkwmudk tm;remwrf;
ajymoGm;rSm jzpfygw,f/ usaemfwdkY wifjywdkif; tm;vkH;
oabmwlzdkY r[kwfbJ ndEIdif;MuzdkYudk wdkif;&if;om; acgif;
aqmifae&muae ajymNyD;? jynfreJYtwlwl vGwfvyfa&;
,lzdkY usaemfwdkYzufu awmif;qdkcsuf (6) csufudk wifoGif;
aMumif; ajymqdkoGm;ygw,f/

wu,fawmhvnf;
i,fpOfawmifaus;t&G,fav;awG&JU
wkdif;jynf uHMurmtay:rSm
cHpm;odjrifEkdifrI?
pmoifcef;twGif; pkaygif;avhvmEkdifrIeJY
jyemawGudk tjrifoabmxm;
BuD;BuD;xm;NyD; avhvm aqG;aEG;
wifjycGihfawGuom...

cHrI &&SdrS pDrHudef;rsm;udk taumiftxnfaz:&ef/



4/ jynfe,fumuG,fa&;wyf wnfaxmifcGifh/

5/ wdkif;&if;om;wdkY\ &dk;&m? ,Ofaus;rI? "avh
xkH;wrf;pOfvmrsm;udk vGwfvyfpGm vkyfydkifcGifh/

6/ toufarG;0rf;ausmif; (Oyrm-q&m0ef?
tif*sifeD,m) bmom&yfrsm;udk oif,l&mwGif wdkif;&if;
om; a'otwGuf vdktyfaom zGHYNzdK;a&; vkyfief;rsm; vkyf
aqmifa&; txl;tcGifhta&;ay;&ef/

Armjynf udk,fpm;vS,ftaeeJY aqmif&GufwJh
ausmif;om;awG&JU jyefvnfaqG;aEG;csufu eHygwf (2)
wdkif;&if;om;wdkY ydkifqdkifwJh obm0o,HZmwudk xkwf,l
okH;pGJ&mwGif tusKd;tjrwf\ (70) &mcdkifEIef;udk wdkif;&if;
om;wdkY ydkifqdkifcGifh &&Sda&;qdkwJh acgif;pOfu taustvnf
aqG;aEG;MuwmawGY&ygw,f/ jynfaxmifpk zGHYNzdK;wdk;wufzdkY
tm;vkH; yl;aygif;aqmif&Guf&rSmjzpfwJhtwGuf tusKd;t
jrwf cGJa0wmudk ( 50-50) eJY oabmwlvdkufMuygw,f/

aemufxyf aqG;aEG;csufuvnf; pdwf0ifpm;
p&maumif;wJhtcsuf jzpfygw,f/ eHygwfpOf (3) jzpfyg
w,f/ vlxkaxmufcHrI 3 ykH 2 ykH &rSom pDrHudef; taumif
txnfaz:Ekdifr,fqdk&if wdkif;jynf&JU t"du pDrHudef;rsm;udk
taumiftxnfaz:&mrSm aESmifhaES;EdkifwJh twGuf 'Dudp
tem*wf jynfaxmifpkudk vnf; ( 50-50) eJY aps;wnfh vdkufMuygw,f/ 'gayr,fh

1/ zuf'&,f jynfaxmifpk wnfaqmufa&;/
vlxkudk pDrHudef;awGeJY ywfoufwJh qdk;usKd;-aumif;usKd;eJY

2/ wdkif;&if;om;wdkY ydkifqdkifwJh obm0o,H aemufcHtcsuftvufawGudk jynfhjynfhpHkpHk BudKwiftod
Zmwudk xkwf,lokH;pGJ&mwGif tusKd;tjrwf\ (70) ay;xm;&rSmjzpfwJhtjyif vGwfvyfwJh pHkprf;avhvmrIawG
&mcdkifEIef;udk wdkif;&if;om;wdkY ydkifqdkifcGifh &&Sda&;/
vnf; vkyfudkifcGifhay;zdkY vdktyfw,fvdkY wkdif;&if;om; udk,f

3/ wdkif;&if;om;a'o&Sd obm0o,HZmw pm;vS,ftzGJY wifjyMuw,f/ tJ'gudk Armjynftpdk;& udk,f
rsm;udk xkwf,lokH;pGJ&mwGif a'ocHvlxk\ 3 ykH 2 ykH axmuf
44

pm;vS,f ausmif;om;awGuvnf; oabmxm;BuD;


aMumif; jyowJh taeeJY oabmwlnDMuygw,f/

tMumqkH; aqG;aEG;rIuawmh jynfe,fwyf
xm;&SdcGifhudp jzpfygw,f/ Armudk,fpm;jyK udk,fpm;vS,f
awG wifjywmu zuf'&,f jynfaxmifpkwyfrSm wdkif;&if;
om;wdkYudk vlrsKd;tvkduf tcsKd;us xnfh0ifrSmjzpfwJh t
wGuf rvdktyfawmhbl;vdkY wifjyygw,f/ wdkif;&if;om;
udk,fpm;vS,fawGzufu wifjycsufu jynfaxmifpkwyf
udkvnf; tcsKd;us xnfh0ifrSm jzpfovdk? jynfe,fwyf
xm;&SdcGifhonf udk,fydkiftkyfcsKyfa&;&JU tpdwftydkif; jzpfwJh
twGuf xm;&SdoifhaMumif; jyefvnfacsyygw,f/ 'Dae
&mrSm uav;awG&JU emMunf;csufudk uGufceJ jrifvdkuf&
wm wcku ppfwyfudk rsm;rsm;xm;vdkY raumif;bl;/ enf;Ekdif
orQ enf;atmif b,fvdkvkyfrvJ qdkwmudk t"du aqG;
aEG;Muygw,f/ aemufawmh zuf'&,f jynfaxmifpkwyf
Munf;? a&? av okH;ckaygif; ta&twGufudk wpfodef;eJY aps;
wnfhoGm;NyD;? jynfe,fumuG,fa&;wyf ta&twGufudk
(10000) wpfaomif;tjzpf oabmwlvdkufMuygw,f/
ppftiftm;rsm;jym;vGef;wm[m wkdif;jynftwGuf epfem
csuf oufoufomjzpfw,fvdkY ausmif;om;awG cHpm;
aqG;aEG;Ekdifwm[m 0rf;omp&mygyJ/

yifvkH pmcsKyftaMumif;udk poifuwnf;u
aqG;aEG;yGJ vkyfcsifcJhygw,f/ ausmif;om;awG&JU qEudk
ar;wJhtcg wdkif;&if;om;vkyfcsifwJh ausmif;om;awGu
rsm;NyD;? Armudk,fpm;jyK ausmif;om; &Smr& jzpfcJhygw,f/
ausmif;om;awGudk Nidrf;csrf;wJh jynfaxmifpkudk wnf
axmifcsifw,fqdk&if wdkif;&if;om;tcsif;csif; pum;ajym
udk ajym&r,f/ pum;rajym&if 'Dvdk'ku yifv,f a0aeMu
OD;rSmyJvdkY rMumrMum ajymNyD; pnf;&kH;cJhMuwmyg/ aemuf
awmh oabmwlnDcsuf&NyD; 'Dvdk aqG;aEG;yGJav; jzpf
ajrmuf vmcJhwmyg/

tcsuf 6 csufu wlnDwJh tcsufawG &Sdae
ayr,fh aqG;aEG;jzpfatmif vTwfay;vdkufwJh tcg awmf
awmfav; oabmusp&maumif;wm awGY&ygw,f/ ol wdkY
uav;awGrSm Nidrf;csrf;a&;udk tjrefvdkcsifwJh pdwfuvnf;
&Sdaeovdk r,kHMunfrIuvnf; &Sdaejyefao;w,f/ jynf
e,f umuG,fa&;wyf wnfaxmifcGifh r&&if aqG;aEG;yGJ
ysufEkdifwJh tqifhudk a&mufwmudk awGY&ygw,f/ aqG;aEG;
yGJ ysufr,fqdk&if jynfwGif;ppf jzpfrSmudk ESpfzufvkH;u
rvdkvm;wmudk jrifawmh tem*wfudk wnfaqmufr,fh
uav;awGrSm vuPmaumif;av;awG? arwmpdwf

av;awG &Sdw,fvdkY jrifvdkufawmh tm;&p&m? MunfEl;p&m


jzpfcJhygw,f/

uav;awGtrsm;pku u&ifuav;awG jzpfay
r,fh Armudk,fpm;jyKqdk&if wu,fh ArmvlrsKd;awGzufu
cHpm;NyD; wifjyMu? ajymMunfhMuwmyg/ wdkif;&if;om;
uav;awGzufu wifjycsufrSm wdkif;&if;om; a'oawG
rSm&SdwJh obm0 o,HZmwudk umuG,fvdkwJhpdwf? b,f
tmPmydkifawGrS vlxk&JU oabmwlnDrI r&Sd&if rvkyfEkdif
wmudk pmcsKyfxJrSm xnfhoGif;oGm;wm usaemfhtwGuf
oifcef;pmawG &&SdcJhygw,f/

tJ'DvkdeJY usaemf&JU 'Drkdua&pD pmoifcef;jzpfzdkY
BudK;pm;aeqJ ausmif;av;rSm yifvHkpmcsKyftopfudk wkdif;
&if;om;pHknD ausmif;om;awGeJY 'Dvdk csKyfqdkcJhMuygw,f/

wdkif;&if;jynfoltm;vkH;\ tusKd;udk arQmfudk;
um usaemfwdkY wdkif;&if;om; nDtudkrsm;onf yifvkHNrdKUwGif
usif;yaom nDvmcHrS atmufyg oabmwlnDcsufrsm;udk
wnDwnGwfwnf; vufrSwfa&;xdk;tyfygonf/

1/ zuf'&,f jynfaxmifpk wnfaqmufa&;
(udk,fykdiftkyfcsKyfa&;)

2/ wdkif;&if;om;wdkY ydkifqdkifwJh obm0o,H
Zmwudk xkwf,lokH;pGJ&mwGif tusKd;tjrwf\ (50)
&mcdkifEIef;udk wdkif;&if;om;wdkY ydkifqdkifcGifh&&Sda&;/

3/ wdkif;&if;om;a'o&Sd obm0o,HZmw
rsm;udk xkwf,lokH;pGJ&mwGif a'ocHvlxk\ 50 &mcdkifEIef;
axmufcHrI &&SdrS pDrHudef;rsm;udk taumiftxnfaz:&ef/

4/ jynfe,f umuG,fa&;wyfudk wyfom;OD;a&
10000 jzifh wnfaxmifcGifh&Sdonf/

5/ wdkif;&if;om;wdkY\ &dk;&m? ,Ofaus;rI? "avh
xkH;wrf;pOfvmrsm;udk vGwfvyfpGm vkyfydkifcGifh/

6/ toufarG;0rf;ausmif; (Oyrm-q&m0ef?
tif*sifeD,m) bmom&yfrsm;udk oif,l&mwGif wdkif;&if;
om; a'otwGuf vdktyfaom zGHYNzdK;a&; vkyfief;rsm; vkyf
aqmifa&; txl;tcGifhta&;ay;&ef/

wu,fawmhvnf; i,fpOfawmifaus; t&G,f
av;awG&JU wkdif;jynf uHMurmtay:rSm cHpm;odjrifEkdifrI?
pmoifcef;twGif; pkaygif;avhvmEkdifrIeJY jyemawGudk
tjrifoabmxm;BuD;BuD; avhvm aqG;aEG; wifjycGifhawG
uom tem*wfwkdif;jynf&JU taocsmqHk; Nidrf;csrf; a&;eJY
zGHYNzdK;wdk;wufa&;qdkwmudk ,HkMunfrdaMumif;yg/
vSa&T
45

jynfya&muf

jrefrmynmwwfrsm; tvdk&Sdonf

armif&rm

q&mawG em;aecef;rSm a&TjrefrmawGwifwJh
owif;awGudk [dkuvpf 'Duvpf vkyfaewJh tcsdef t&yf
tarmif;u redrfhrjrifh? tom;ta&uvnf; Oa&mywdkuf
om;eJYrwl? tm&Som;awG&JU tom;ta&rsKd;vnf; r[kwf
wJh touf 30 eD;yg; cefYrSef;&wJh vl&G,fwOD; CDC
ausmif;tkyfBuD; &kH;cef;udk 0ifa&mufvmygw,f/ olYudk
ac:vmwJh yk*dKvf? oif&dk;nTef;wrf;tBuHay; q&m udkodef;
Ekdifu rdwfqufay;ygw,f/
] Hi! My name is Khin Myint} vdkY
rdwfqufawmh usaemfu 'gqdkcifAsm;u jrefrmvm;vdkY
ar;awmh? usaemfh tazu Arm? taruawmh t*Fvdyf
vlrsKd;ygwJh/ aemufawmh olYudk usaemfwdkYu udkcifjrifhvdkYyJ
ac: Muw,f/
46


udkcifjrifh[m olY&JU arG;zGm;&mEkdifiH atmfpDrSm 0if
aiGaumif;wJh ausmif;q&mtvkyfudk acw&yfem;NyD; cGifh
ajcmufvESifh xdkif;jrefrme,fpyfu a&TUajymif; tvkyform;
awG&JU uav;awGudk t*Fvdyfpm vmoifay;aewJh q&m
wOD; jzpfygw,f/

&if;ESD;vmawmh jrefrmhEkdifiHa&;? pD;yGm;a&;?
ynma&; taMumif;awGudk ajymqdk aqG;aEG; jzpfMuygw,f/
ukdcifjrifh trSwfrxif ajymvdkufwJh pum;wcGef;u
usaemfh&JU pdwfxJrSm awmfawmf yDwdjzpfrdygw,f/

] usaemfh tazu Armqdkawmh jrefrmawGudk
ulnDzdkY usaemfhrSm wm0ef&Sdygw,f} wJhAsm/ Armpum;
wcGef;wavawmif rwwfwJh udkcifjrifhu olYrSm wm0ef
&Sdygw,fvdkY ajymwmudku olYwdkYEkdifiH ynma&;pepfu

oifay;vdkufwJh Good Citizen qdkwm 'grsKd;udk ajymwm


vdkY xifrdygw,f/

vlom;wa,muftaeeJY urmajru vlom;
awG&JU 'kuawGudk rQa0cHpm;Ekdifatmif olwdkYynma&;
pepfu oifay;cJhwmvm;vdkY awG;rdw,f/ ]wm0ef} qdkwJh
pum;vkH;udk jrefrmhtwdkuftcHawG Mum;xJrSm azmazm
oDoD ajymqdkMuwmudk awGY&ygw,f/ 'gayr,fh udkcifjrifh
ajymwJh wm0efeJY wlnDovdk xif&ayr,fh uGJr,fxifw,f/

xdkif;jrefrme,fpyfudk a&mufvmuwnf;u
Burma Volunteer Program eJY &if;ESD;aecJhygw,f/
ynmwpfydkif;wpeJY trdajrudk ausmcdkif;vmMuwJh olawG
udk ynma&;t& wwfEkdifoavmuf ulnDaewJh tzJGYyg/
jrefrmawG&JU usef;rma&;? ynma&;ESifh owif;rD'D,m tzGJY
aygif; wpf&mausmfrSm urmw0Srf;u apwemh 0efxrf; vkyf
tm;ay;awGeJY csdwfquf ulnDaewJh tzGJYjzpfygw,f/

xdkif;jrefrme,fpyf wavQmuf iSufzsm;awG xl
ajymwJh wzufurf;u jrefrmhawmawmifawGxJrSmvnf;
EkdifiHjcm;om; apwemh 0efxrf;awG trsm;tjym;ukd awGYzl;
ygw,f/ 'gayr,fh arwmw&m; xGef;um;&majru a&T
jrefrmawGudkawmh awGY&cJvSygw,f/

usaemfwdkYawG wcsdefu vuf&nfwjyifwnf;
pm;cJhMuwJh rdwfaqGawGtaMumif; ajymjzpfMuygw,f/
awmfvSefa&; tajymif;tvJrSm wwd,EkdifiHawGudk xGuf
cJhMuolawG&JU atmifjrifrIawGudk Mum;&oavmuf azmuf
onf csjywwfMuygw,f/ 1990 ckESpfavmufuwnf;u
xdkif;-jrefrme,fpyfa'ou wwd,EkdifiHudk xGufcGmcJhMu
olawG tckqdk odef;*Pef;BuD;awmif &SdaeygNyD/

tcsKdUrdwfaqGawGqdk vkyfief;awG atmifjrif
vdkY? bGJY'D*&DawGeJY BuD;yGm;Muwmudkvnf; rMumrMum Mum;
&ygw,f/ 'gayr,fh 'kuawG yifv,fa0aeMuwJh wcsdefu
olYwdkYudk,fwdkif jzwfoef;cJhMuwJh ae&mawGudk jyefvmNyD;
ulnDaeMuwmrsKd;awmh rawGY&oavmufygyJ/

wu,fqdk usaemfwdkYawGu udk,fawGY cHpm;
cJh&olawGyg/ usaemfwdkY&JU nDtudk wdkif;&if;om;awGudk vm
ulnDaewJh olawGu usaemfwdkYeJY ordkif;t&a&m?
,Ofaus;rIt&yg ywfoufaewJh olawG r[kwfygbl;/

jynfwGif;rSm ppftkyfpkawG tPm,lxm;qJ
jzpfwJhtwGuf vGwfvGwfvyfvyf tvkyfvkyfcGifh r&&if
xdkif;? w&kwf? tdEd, jrefrme,fpyfrSm odef;oef;csD 'ku
a&mufaewJh jrefrmjynfolawGuaum trdjrefrmjynf
om;awG r[kwfayzl;vm;/

usaemfwdkY jrefrmvlrsKd;awGavmuf
trsKd;udk cspfwm b,fvlrsKd;rS
vdkufrrDbl;qdkwJh vlBuD;olrawG&JU
pum;udk &mZ0ifxJrSmyJ
xm;cJh&awmhrSmvm;/


oef;eJYcsDNyD; jynfya&mufaewJh a&TjrefrmawG
aum bmaMumifh jrefrme,fpyf wavQmufu nDtudk
armifESrawGudk rsufESmvTJ aeMuwmvJ/

waeYu tar&dum;rSm a&mufaewJh 'g&kdufwm?
pma&;pmq&m csKdwl;aZmfqDu jzefYa0wJh pmudk azhpfbkwf
xJ awGY&ygw,f/ EkdYbdk;'kuonfpcef;u ausmif;awGrSm
tultnDvdkaewJh taMumif; zwf&ygw,f/ 'Dpmav;udk
zwfNyD; usaemfh&JU pdwfxJ a0cGJr&wJh cHpm;rIawG jzpfay: cJh
ygw,f/

taMumif;uawmh 2006 ckESpfu wwd,
EkdifiHawGudk xGufcGmcGifh avQmufcJhwJh vlaygif; (wdkif;&if;
om; aygif;pkH 2086) a,muf&Sdygw,f/ tcktcsdef rSmqdk&if
'Dpcef;u awmfawmfrsm;rsm; vlaygif; (1800) avmuf
wwd,EkdifiHawGudk xGufcGmcGifh &&SdcJhMuygw,f/

tcsKdUolawGqdk tJ'DEkdYbdk; txufwef;ausmif;
jzpfajrmufa&; aumfrwDrSm wm0efcHvkyfcJholawG jzpfw,f
qdkwm EkdYbdk;'kuonf pcef;u usefaewJh vlawGodygw,f/
wwd,EkdifiHudk xGufcGmcJhwJh vlaygif; 1800 avmufu
EkdYbdk;'kuonf pcef;u txufwef;ausmif;av;rSm wuf
aewJh (ausmif;om; 300) avmufudkawmif wm0ef
r,lEkdifwJh a&TjrefrmawGygvm;vdkY pdwfraumif; jzpfrdyg
w,f/

'kuonfpcef;u txufwef;ausmif;qdkwm
47

wvudk a':vm axmifcsD ukefuswJh ae&mawG r[kwfygbl;/


uav;wa,muf&JU wv ukefusp&dwfu bwfaiG wpf&m
r&SdwJh ae&mav;yg/ usaemfwdkY a&Tjrefrm (jynfya&muf
aewJh) awG&JU pdwfaeoabmxm;udk jyefvnf jyKjyif
oifhNyDvdkY ,lqrdw,f/

'Dae&mrSm udkcifjrifhvdk a':vm axmifcsD&wJh
tvkyfudk ajcmufvavmuf pGefYcGmcJhwJh ausmif;q&mawG&JU
ESvkH;om;udk usaemf&JU jynfya&mufaewJh a&TjrefrmawG
b,fvdkjrifvJawmh rod/ tl;vdkYyJ jrifavvm;? taygvdkY yJ
awG;rvm; rajymwwf/

'gayr,fh Oa&myom;awGu olwdkY&JU vlY
tzGJYtpnf;udk wvGJqHyifaumif;jzpfwJh trsKd;*kPf? Zmwd
*kPfeJY wnfaqmufcJhwm r[kwfbJ vlvlcsif;pmem
axmufxm; nmwm&r,f qdkwJh todpdwf ,Ofaus;rIudk
wnfaqmufcJhwmqkd&if usaemfwdkY a&TjrefrmawG jiif;Ekdif
rvm;/
q&mcifjrifhu CDC ausmif;u Grade
11A, B, Grade 12 A,B,C twef;awGtjyif rJ
aqmufNrdKUeJY teD;w0dkufu ausmif;awGrSmyg t*Fvdyfpm
oifay;w,f/ q&mcifjrifh[m MopaMwvs wuodkvf
wckuae t*Fvdyfpm oifMum;a&;eJY bGJYvGef&&Sdxm; oljzpf
NyD;? 0g&ifh q&mwOD; jzpfygw,f/

wcgwavrSm a&TUajymif;uav;awG&JU rwlnD
wJh ynma&;aemufcH? rwlnDwJh rdom;pkaemufcHu q&m
awG&JU oifMum;a&;rSmyg oufa&mufrI&Sdaeygw,f/ tcsKdU
uav;awGu rdom;pkvdkuf a&Munf&m jrufEk&m ajymif;
vmMuwJholawG? wcsKdUuav;awGu ppfyGJawGaMumifh rdb
ESpfyg;vkH; r&SdawmhwJh uav;awG? wcsKdU uav;awGu
awmfvSefa&;rdom;pku qif;oufvmwJh uav;awG pwJh
rwlnDwJh aemufcHuaevmMuawmh ynmt&nftcsif;
uvnf; rwlMuygbl;/

ausmif;twdkifyifcH wOD;&JU ajympum;t& qdk&if
tcsKdUuav;awGu pdwfusef;rma&; aq;&kHudk ydkYxm;oifhwJh
uav;awGygwJh/ 'Dpum;awGudk Mum;NyD; awmfawmf pdwf
raumif; jzpfrdygw,f/

oifMum;a&;eJYywfoufNyD; q&mcifjrifhu ]t*F
vdyfpm t&nftcsif; tm;enf;wJh uav;awGudk rdcifbm
om pum;wwfwJh q&mawGoifwm ydkxda&mufygw,f}
vdkY axmufjycJhygw,f/ q&mcifjrifhuawmh ol&JU vkyftm;
ay; ajcmufvqdkwm b0twGuf wefzdk;rjzwf EkdifwJh
tawGYtBuHK jzpfovdk? 'Dvdkuav;awGudk ulnD&wJh
48

twGuf pdwfaysmf&TifrIvnf; &cJhaMumif; ajymjyygw,f/



vGefcJhwJh ajcmufvu apwemh0efxrf; vm
vkyfwJh awmiftmz&duol Ms.Ingrid uawmh aemuf
ESpfawGvnf; vmoifay;OD;r,fvdkY uav;awGudka&m
q&mawGudkyg jyefoGm;cgeD; wzGzG ajymqdkoGm;ygw,f/

'Dtcsdefu tkyfcsKyfa&;pepfu ajymif;vJaecsdef?
'Drdkua&pD vrf;ray:wufzdkY tm;jyifaecsdefrSm ajrZmyif jzpf
cHae&wJh uav;awG&JU tem*wftwGuf jynfyEkdifiHawG
udk a&mufaeNyD; ynmoif,laewJh? ynmoif,lNyD;wJh ol
awGu ydk ulnDoifhw,fvdkY ,lqrdygw,f/ nae tvkyf
u tdrfjyefa&muf&if tifwmeufay: wufNyD; q&mvkyf?
odDtdk&DawGxkwfjy? tifwmeufay:rSm wOD;tay: wOD;
wdkufcdkuf a&;om;aer,fhtpm; rdrdudk,fwdkif jzwfoef;
cJh&wJh ajrZmyifwdkY&JU b0udk jyefvnfulnD oifhw,f vdkY
,lqrdygw,f/

wavmu aq;ausmif;wufzdkY apmifhaewJh
tar&duef ausmif;olwa,muf xdkif;jrefrme,fpyfu
uav;awGtwGuf tm;upm;ypnf;awG ulnDaewJh
tzGJYwckrSm vkyftm;vmay;wmudk awGY&w,f/ toufu
20-21 0ef;usif? opfvkH;awG r NyD;? wlawG vTawG udkifNyD;
uav;tm;upm;uGif; aqmufwmudk ulnDaewm awGY
&awmh olwdkYawG&JU vlawGtay:rSmxm;wJh pdwf,Of
aus;rIudk cefYrSef;vdkY &Ekdifygw,f/

usaemfwdkY jrefrmvlrsKd;awGavmuf trsKd;udk cspf
wm b,fvlrsKd;rS vdkufrrDbl;qdkwJh vlBuD;olrawG&JU
pum;udk &mZ0ifxJrSmyJ xm;cJh&awmhrSmvm;/ wdkif;jynfeJY
vlrsKd;udkcspfw,f qdkwmudkaum bmawGeJY oufaojyMu
rvJ/ ,Ofaus;rIt&? ordkif;aemufcHt& rwlwJh vlawGu
vmulnDwmudkyJ xdkifNyD; MunfhaeMuawmhrSmvm;/

usaemfwkdY vlrsKd;awG&JU pdwf,Ofaus;rI tqifh
jrifhygw,fvdkY ajymaer,fhtpm; wu,fhjzpfaewJhtcsdef?
ordkif;u usaemfwdkY vlrsKd;awG&JU yckH;ay: wifay;vdkufwJh
wm0efudk &ifxJ? ESvkH;xJu cH,lNyD; wdkif;jynf wnf
aqmufa&;rSm yg0ifoifhwJh tcsdefa&mufaeNyDvdkY ajym
csifygw,f/
/
armif&rm

ynma&;

ynma&;

ynma&;

aZmfrif;

wdkif;jynfwjynfrSm EkdifiHom;awGtwGif; 'Drdk
ua&pDvnf;wnfaqmuf? vGwfvyfjcif;udkvnf; cHpm;?
w&m;Oya'pdk;rdk;rIvnf; wdk;wuf zHGYNzdK;vmzdkYtwGuf vl
wdkif;rSm qE&dSMuw,f/ tJwmawGtwGuf EkdifiHa&; jyKjyif
ajymif;vJrIawG&dSzdkYuvnf; rjzpfrae vdktyfw,f/ tJo
vdk ajymif;vJvmwmawG? wnfaqmufvmwmawG cdkifrm
vmzdkY? usifhom;&vmzdkYuvnf; wzufrSm vdkvmjyefw,f/
wpwpeJY 'Drdkua&pD&JU usifhpOf? vGwfvyfrIwefzdk;? w&m;
Oay' pdk;rdk;rI tom;usjcif;wdkY taumiftxnf ay:vmzdkY
twGuf tpysKd;wJhae&m? *dwfqHk;&wJh ae&m? vufnd;xdk;
jy&r,fh wpfckwnf;aomae&muawmh ynma&;pepfygyJ/

uav;b0uae wuodkvf ynma&;txd
ausmif;om;awG avhvm? qnf;yl;? rSwfom;? rsKdcs&r,fh
ynma&;pepf aumif;&ifaumif;ovdk wdkif;jynf wdk;wufrI
jrefqefygw,f/ ynma&;pepfu rlrrSef&if vlYtzJGYtpnf;
wdk;wufzdkYvnf; rlrSefavhr&dSbl;/ vlYtzJGYtpnf; wdk;wuf
wm rlrrSef&if usaemfwdkY ajymaewJh 'Drdkua&pD tkwfjrpf
cdkifrma&;[mvnf; rlrSefzdkY cufcJayvdrfhr,f/

tcktcsdefrSm jrefrmjynf&JU ynma&;pepf wnf&dS
rI[m tvGefudk pdwfysufzG,f aumif;avmufatmif jzpf
aew,f/ vli,fvl&G,fawG ynmudk tajccHNyD; b0 &Sif
oef wdk;wufzdkYqdkwm *sKdeJYvm;vdkYawmif ar;&rvdk jzpfae
w,f/ wufvmwJh tpdk;&opf qdkwmuvnf; EkdifiH wum

u Munfh&if jrifomwJh tay:,HEkdifiHa&; tajymif;tvJ


avmufyJ vkyfzdkY tm;oefaewm awGY&w,f/ ynma&;udk
b,fESpfESpftwGif;rSm b,fvdkb,fyHk wdk;wuf atmif
aqmif&Gufr,f qdkwmrsKd; cdkifcdkifrmrm tcsufeJY tvufeJY
ajymwmudk rawGYao;bl;/ vTwfawmftwGif;u trwf
qdkwmawGuvnf; ra&mif&m qDvl;NyD;? r[kwfu [kwfu
awGawmh jiif;Mu cHkMuw,f/

ynma&;eJY ywfoufvdkY eufeufIdif;Idif; wifjy
wJhol tcktxd wa,mufrS rawGYao;bl;/ aemufwcsuf
uawmh vlawG ajymvGef;vdkY xifyg&JU/ vwfwavmrSm
vGwfawmfu ynma&;bwf*suf wdk;jrifhvdkufw,f/ 'gay
r,fh ppftoHk;p&dwf bwf*suf csay;wmeJY ,SOfvdkuf&if
bmrS rjzpfavmufwmudk jrif&w,f/ orw tajymt&
awmh tiftm;BuD;wJh EkdifiHawGu AdkvfrusEkdifatmif acwf
rD wyfrawmfw&yf xlaxmifzdkY vdkw,fvdkY wavmav;u
ajymao;w,f/

'Dae&mrSm xyfar;csifwmu jrefrmwyf acwfrD
awmhaum w&kwfwdkY tdEd,wdkYvdk plygyg0gawGeJY awhawh
qdkifqdkif wdkufMuawmhr,fqdk&if udk,fzufu EkdifrSmrdkYvdkY
vm;/ uav;ppfom;awGeJY zJGYxm;wJhppfwyf/ pdwf"mwf
a&;&m atmufqHk;rSm a&mufaewJh ppfwyf/ tvGeftuRH
vmbfay;vmbf,lrIeJY tom;usaewJh ppfwyfudk b,fvdk
rsm; acwfrDatmif vkyfrvJ/ ydk;omukef armifyHk
49

apmif;rwwf qdkwmyJ jzpfawmhrSmaygY/



aemufwcsufuawmh *smat; olYtar&dkufyg
vdkY Zmwfvrf;uvnf; wzufrSm &dSaeao;w,f/ bm
Zmwfvrf;vJ qdkawmh qif;&JEGrf;yg;rI qdkwJh Zmwfvrf;yg/
ynma&;toHk;p&dwf wdk;jrifhwmuvnf; rjzpfpavmuf/
rdbawGuvnf; qif;&JqdkwJh tajctaerSm i,fi,f
&G,f&G,feJY ausmif;xGufNyD; tvkyfvkyf&wJh ausmif;om;
awGu qufNyD; rsm;aeOD;r,fqdkwm rSef;vdkY&w,f/ tpdk;&
opf&JU zJGYpnf;yHktajccH Oya'xJrSm txufwef; tqifh
txd uav;awG[m rjzpfrae (roifrae&) tcrJh ynm
oifMum;cGifh &dS&r,fvdkY jyXmef;xm;wm rawGY&ao;bl;/
'DvdkrsKd; jyXmef;csufudk tdEd,EkdifiH&JU zJGYpnf;yHk tajccHOya'
xJrSm awGY&w,f/ jrefrmAdkvfcsKyfawGu olwdkY tdwfxJu
ydkufqHeJY pdkufoifay;&rSmpdk;vdkY tJonfh tcsufudk csefxm;
cJhwmvm;qdkwm ar;p&m jzpfvmw,f/

xdkif;EkdifiHrSmqdk&ifvnf; aus;vuf tpGeftzsm;
txd rlvwef;? tv,fwef;? txufwef;ausmif;awG
&dSaew,f/ tJwmtjyif ausmif;om;awG&JU um,zHGYNzdK;rI
twGuf aeYwdkif;awmif aeYvnfpmeJY EGm;ekdY tcrJh wdkuf
ao;w,f/

jrefrmjynfrSmu rlvwef;uae wuodkvf
txd tpdk;& csKyfudkifxm;wJh ynma&;pepfom jzpfw,f/
ynma&;pepf[m rvGwfvyfygbl;/ t&nftaoG;vnf;
nHhzsif;w,f/ 'gaMumifh ydkufqH&dSwJh aMu;a&wwf rdbawG
wcsKdUu tv,fwef;avmufuwnf;u om;orD;awGudk
puFmylrSm ausmif;oGm;xm;wmrsKd; &dSvmw,f/ tawmf
rsm;rsm; ausmif;om;awGuawmh jrefrmjynfrSm wuodkvf
tqifhNyD;&if xdkif;? puFmylpwJh EkdifiHawGrSm qufwuf
Muw,f/ jrefrmjynfu bJGYvGef? yg&*lqdkwJh bJGYawGu
oHk;pm;vdkY r&bl;qdkwm odaewmudk;/ onfhxuf ydkwwf
EkdifwJh olawGuawmh taemufEkdifiHawGrSm qufNyD; ynm
oifMuw,f/ jrefrmEkdifiHom; rdbawG[m tckvdk acwf
ysufBuD;xJrSmawmif om;orD;awGudk pD;yGm;a&;xJ csuf
jcif; qJGroGif;bJ ynma&;udk wwfEkdifoavmuf tm;ay;
aew,fqdkwm jrifEkdifw,f/ ajym&&if udk,fhom;orD;udk
wuodkvf tqifhrSm &dSorQ twef;ukefatmiftxd ynm
oifapvdkw,f/ qdkvdkwmu jrefrmrdbawG[m acwf
tqufqufwdkif; ynma&; ta&;BuD;w,f qdkwmudk em;
vnfcJhw,f/ em;rvnfwmu tkyfpdk;ol tpdk;&
tqufquf jzpfaeawmhw,f/

'Dvdk tajctaersKd;rSm tkyfcsKyfolawG[m 'dkY
50

wdkif;jynfu ynma&;pepfudkvnf; wcsdefwkef;uvdk jyef


OD;armhvmatmif vkyfr,fqdkwJh a'gif;wifarmif;wif
pdwf"mwfrsKd; r&dSwm jrif&jyefw,f/ r&dSwmuvnf; ol wdkY
udk,fwdkifu ynm aumif;aumif;rwwfvdkY jzpf&wm
qdkwm jrifomw,f/ tpdk;&taeeJY EkdifiHjcm; wdkuf&dkuf
&if;EDS;jrKyfESHrIawG jrefrmjynfxJvmatmif wwfEkdifo
avmuf qJGaqmifaew,f/ 'gayr,fh ynma&;udk &if;ESD;
jrKyfESHvdkwJh EkdifiHjcm; &if;EDS;jrKyfESHolawGudk qJGaqmifzdkYawmh
arhae[ef&dSw,f/ tu,f ynma&;eJY ywfoufvdkY
&if;ESD;jrKyfESHvdkwJh EkdifiHjcm; &iffESD;jrKyfESHolawG&dS&if olwdkYudk
awmif ydkNyD; OD;pm;ay;oifhw,f/ pD;yGm;a&;ukrPDawG r&
EkdifwJh tcGifhta&;rsKd;awGudkawmif ay;oifhw,f? EkdifiH
om; &if;ESD;jrKyfESHolawGxJuvnf; ynma&;twGuf vkyf
aqmifr,fqdk&if olwdkYudkvnf; txl; OD;pm;ay;&r,fh
pm&if;xJrSm xnfhxm;oifhw,f/

ynma&; OD;armhvmzdkYqdkwm ajymwJh ae&mrSm
wdk;wuf acwfrDNyD;om; taemufEkdifiHawGudk erlemtjzpf
rajymvdkygbl;/ eD;eD;em;em; xdkif;EkdifiHudkyJ vufndK;xdk;NyD;
Oyrm jyvdkw,f/ xdkif;EkdifiHrSm tpdk;&ydkifausmif;awG
wuodkvfawG &dSovdk? tpdk;&rydkifwJh ausmif;awG?
wuodkvfawGvnf; trsm;tjym;&dSw,f/ tpdk;&u rydkif
wJh woD;yk*vausmif;awG/ wuodkvfawG[m olwdkY rleJY
olwdkY jyXmef;csufawG a&;qJGNyD; ausmif;om;awGudk
oifMum;w,f/ tpdk;&u tvGeftuRH jyXmef;wmrsKd;awG
rjzpfatmif apmifhMunfh uGyfuJwmavmufyJ vkyfw,f/
[dk[m xnfhroif&? 'D[m xnfhroif&? tJwm csefxm;
qdkwJh tvkyfrsKd;udk tpdk;&u tm;tm;,m;,m; 0ifpGuf
zufwmrsKd; r&dSbl;/ aemufwcsufu ynm&Sif vGwfvyfcGifh
Academic freedom trsm;BuD; &dSjyefw,f/ Oyrm
ajym&&if vGefcJhwJh tESpf ESpfq,ftwGif; xdkif;EkdifiHrSm
tkyfcsKyfcJhwJh tpdk;& tqufquftwGif;rSm rl rrSefwmrsKd;
vkyfwmawGY&if wuodkvfynm&SifawGu rnmrwm
a0zef axmufjyw,f/ tJovdk a0zefvdkY ynm&SifawG?
ygarmuawGudk zrf;qD;axmifcswmrsKd; wcgrS rMum;rdbl;/
tar&duef tygt0if taemuf Oa&myEkdifiHawGavmuf
'Drdkua&pD r&ifhoefao;ayr,fh xdkif;EkdifiHu ynm&SifawG
[m tawmfBuD; vGwfvGwfvyfvyf ajymqdk? oifMum;?
a&;om;? a0zefaxmufjycGifhawG &dSaewmudk awGY&w,f/

'Dvdk vGwfvGwfvyfvyf jzpfvmzdkYtwGuf ynm
a&;udk vGwfvyfcGifh ay;xm;wm xdkif;EkdifiHrSm tawmfav;
MumcJhNyD/ jrefrmjynfrSmawmh b,fudkyJ Munfhvdkuf Munfh

vdkuf? tpdk;&eJYudk rvGwfEkdifbl;/ wu,fh a&puf/ pdkufysKd;


a&;wuodkvfqdkwmvnf; tpdk;&atmufrSm/ pufrI
wuodkvfqdkwmvnf; tpdk;&atmufrSm/ aq;wuodkvf
qdkwmvnf; tpdk;&ydkifausmif;/ woD;yk*vydkifwJh
wuodkvftqifh ausmif;qdkwm jrefrmjynfrSm vHk;0 r&dS
ao;/ tm;vHk;udk tpdk;&u ydkifw,f qdkrSawmh tpdk;&
ay:vpD atmufrSmyJ aeMu&awmhwmaygY/

aemufqHk;awmh tJonfh wuodkvfawG[m
tzsif;tarSmfav;awGudkyJ arG;xkwfwJh ausmif;BuD;awG
jzpfvmw,f/ onfhxuf rydkbl;/ r,Hkr&SdMueJY/ 'Drdkua&pD
ynma&; r[kwfbJ rlvwef;tqifhuwnf;u csKyfudkif
uGyfuJwJh ynma&;pepf jzpfwmaMumifh 'Drdkua&pDwefzdk;?
vGwfvyfrIwefzdk;eJY w&m;Oay'pdk;rdk;rI pwmawGudk wu
odkvftqifh a&mufwJhtxd ausmif;om;awG rodMu
awmhovdk rdrd tcGifhta&;udk rdrd&zdkY awmif;qdk&r,fqdkwJh
pdwf"mwfrsKd;vnf; ikyfvQKd;oGm;w,f/ 'DvdkrsKd; jzpfvmcJhwm
ESpfaygif; 50 &dScJhNyD/

vlMum;aumif;wJh EkdifiHa&; tajymif;tvJawG
b,favmufyJ&dS&dS? usaemfh taeeJYuawmh ynma&;pepfeJY
ywfoufwJh tajymif;tvJawG aoaocsmcsm rjrif &
ao;bl;qdk&if 'Dtpdk;&[m vdrfaew,fvdkYyJ ajymvdkw,f/
usaemfwdkY&JU aemufrsKd;qufawGudk rsufaphzGifh ray;wJh
ynma&;pepf rSeforQ aumif;w,fvdkY rcsD;usL;Ekdifzl;/

'gawGudkjrifvdkY puFmylrSmaewJh pD;yGm;a&; ynm
&SifwOD; jzpf wJh a'gufwmcifarmifMunfu jrefrmEkdifiHrSm
tqifhjrifh woD;yk*v wuodkvfwck xlaxmifzdkY wcsdef
u BudK;yrf;cJhzl;w,f/ tJonfwkef;u AdkvfcifnGefY rdk;
aumif;aewJh umvaygY/ AdkvfcifnGefYu EkdifiHa&; ryg&if
NyD;a&m? q&mBuD; vkyfcsifwmvkyfyg? usaemf ulnDyghr,fvdkY
ajymcJhw,f/ q&mOD;cifarmifMunfu tpdk;&ydkif r[kwfwJh
wuodkvfwck xlaxmifcsifw,fvdkY ajymtNyD;/ aemuf
ydkif;rSm AdkvfcifnGefYom tvkyfjyKwfvkdY tus,fcsKyf usoGm;
w,f/ tajz jyefrvmawmhbl;/ ppfAdkvfawG[m
wuodkvfausmif;qdk&if wDudk qm;eJYwkdY ovdkyJ/

aemufwcsufuawmh ynma&;pepfu w
avQmufvHk; raumif;cJhawmh vli,fawG[m olwdkY qnf;yl;
csifwm oifcsifwmawGudk ravhvmEkdifcJhbl;/ 'DuGufvyf
udk tef*DstdkawG/ tef*DstdkqefwJh ynma&; tzJGYawGu
oifwef;awGeJY jznfhqD;ay;aewm tck jrefrmEkdifiHxJrSm
jrifae&w,f/ e,fpyfrSmvnf; tvm;wl awGY&w,f/
bmyJajymajym ynm&wmaygY/ odkYayr,fh 'guvnf;

rjynfhpHkao;bl;/ aemufqufwJG ab;xGuf jyemqdk;


awGudkvnf; qufNyD; awGY&w,f/ oifwef;awGuvnf;
trsKd;tpm; pHkvSw,f/ b,fvdk oifwef;rsKd;awGvnf; qdk
awmh *vdkb,fvdkufaZ;&Sif;? acgif;aqmifrI twwfynm?
y#dyuajz&Sif;a&;? EkdifiHjcm; &if;ESD;jrKyfESHrIeJY tusKd;tjrwf?
'Drdkua&pDeJY vGwfvyfrI? obm0 ywf0ef;usif xdef;odrf;
a&;? obm0ab; tE&m,frsm;eJY pDrHcefYcJGrI? ppfbuft&yfbufqufqHa&;? trsKd;orD;tcGifhta&;? uav;
tcGifhta&;? jynfwGif;ppfeJY wdkif;&if;om; tcGifhta&;?
ajrjrKyfrdkif;rsm; tE&m,f? uav;ppfom;jyem? vl ukef
ul;jcif; wm;qD;a&;? a&TUajymif;vkyfom;rsm;udp? rJacgif
jrpf0Srf;EkdifiHrsm; zHGYNzdK;wdk;wufa&;? urmvHk;qdkif&m aiGaMu;
&efyHkaiG tzJGYtpnf;rsm;eJY ywfouf aumif;uGufqdk;uGuf? ppfajy;'kuonfrsm;ESifh jyefvnfxlaxmifa&;?
rdk;acgifa&&Sm;jcif;ESifh aemufqufwJG jyemrsm; tp
&dSwmawG jzpfygw,f/ aemufxyfvnf; &dSygao;w,f/
rsm;vGef;vdkY xnfhra&;Ekdifawmhyg/

'Dvdkoifwef;rsKd;awGu aumif;w,f/ odkYaomf
&ufwdkoifwef;awG jzpfwmaMumifh A[kokw enf;enf;
yg;yg;&wmuvJGvdkY trSefwu,f uRrf;usifolvnf; jzpf
rvmEkdifbl;/ a&wdkrSwfPfrSm cPavmufom &SdNyD;
arhoGm;EkdifwmrsKd;/ wcsKdUvli,fawG[m txufu wifjy
xm;wJh oifwef; tawmfrsm;rsm;udk wufzl;NyD; udp&yf?
ynmtukefvHk;udk odovdkvdk jzpfaewmudkvnf; awGY&
jyefw,f/ bmom&yfwdkif;vdkvdk olwdkY rodwmr&dS qdkovdk
jzpfaeMuw,f/ wu,fuGif;qif;NyD; vkyfcdkif;awmh uRrf;
uRrf;usifusif rvkyfwwf? rudkifwwf jzpfaewmudkvnf;
awGY&jyefw,f/ 'gaMumifh oifwef;awG[m A[kokwawGeJY
tjrifwcsKdUudk jzefYa0ay;Ekdifayr,fh wzufrSm Munfhjyef
awmhvnf; Decent Education aumif;rGefpepfuswJh
ynma&; r[kwfjyefbl;/ Mum;jzwfNyD;ay;&wJh aq;rD;wdk
ynma&;rsKd; jzpfaewmudk;/

'Dawmh jyefaumuf&r,fqdk&if usaemfwdkY
wdkif;jynf[m aumif;rGef pepfuswJh ynma&;eJY a0;aewm
MumvSygNyD/ tckxufxdudk pepfusNyD; aumif;rGefwJh
ynma&;vrf;aMumif;ay: ra&mufEkdifao;bl;/ rwnf
aqmufEkdifao;bl;qdk&if olrsm;xuf aemufusaeyg
vdrfhOD;r,f/

ynma&;udk OD;pm;ay;zdkY wdkufwGef;vdkw,f/

ynma&;jzihfomvQif ....../
aZmfrif;
51

EkdifiHwum
ynma7;
owif;rsm
;
wdkif;jynf 0ifaiG 15 &mcdkifEIef;udk uav;rsm; ynma&;twGuf rufqDudk oHk;pGJrnf

uav;i,frsm;ESihf q,fausmfoufrsm;twGuf
vlrIzlvHka&;ESihf w&m;rQwrI tpDtpOftopf wpf&yfudk
rufqDudk tpdk;&u aMunmvdkufonf/ ukvor*
uav;rsm; &efyHkaiGtzGJYBuD;u vkyf&yfrSm wkdif;jynf\
wdk;wufrItwGuf ta&;BuD;aom tajymif;tvJ wpf&yf
jzpfaMumif; BudKqdkvdkufonf/

]rufqDudk pD;yGm;a&; wlIcsufrsm;uvnf;
tvm;tvm aumif;aew,f/ 'gayr,fh 'Dwkdif;jynf&JU
taygif;vuPmaqmifwJh ajymif;vJ jzpfxGef;rIawGeJY
urmh pD;yGm;a&;wdk;wufrI GDP 15 ae&mrSm&SdwJh rufqD
udk&JU aemufuG,fu qif;&JrGJawrIeJY uav;i,frsm;
ab;z,fxm;jcif;cHaewJh ta&;udp[m wu,fh jyem
BuD;yg/} ,leDquf Xmaeudk,fpm;vS,fu ajymjycJhonf/

wkdif;jynf\ a'otcsKdU zGHYNzdK;rIrSm puef'Dae;
AD;,m;wkdif;jynfrsm; tqifh&Sdaeaomfjim;vnf; tjcm;
ae&ma'orsm;rSmrl qm[m& tmz&du tv,fydkif;

EkdifiHrsm;uJhokdY cRwfNcHKusaeqJjzpfaMumif;vnf; olru


&Sif;jycJhonf/

rufqDudk aus;vufa'owGif 27 &mckdifEIef;
aom uav;i,frsm;rSm qif;&JrGJawrIatmufwGif &Sifoef
aexdkifMu&qJjzpfonf/ NrdKU jywGifrl 8 &mckdifEIef;om&Sdonf/

wkdif;&if;om; uav;i,frsm;rSm ydkrdkqdk;&Gm;pGm
usOfz,fxm;jcif; cHaeMu&onf/ ynma&;wef;wlnDrQrI
tcGifhta&; r&Sdjcif;ESihf tjcm;aom vlrI 0efaqmifjcif;rsm;
r&Sdjcif;wdkYjzihf &ifqkdifae&onf/

,ck tpDtpOf topftwGuf a':vm 41
bDvD,H csrSwfxm;NyD; wkdif;jynf0ifaiG\ 15 &mckdif
EIef;vnf; jzpfonf/ uav;i,frsm;\ ynmoifMum;cGihf
tcGihfta&; wdk;wufap&ef? usef;rma&;ESihf tm[m&
jynfh0ap&ef? apmfum;cH&rIrsm;? tMurf;zufrIrsm;rSm um
uG,fwm;qD;&efwdkYtwGuf toHk;jyKrnfjzpfonf/
(3.Jan .2011)
Source: IANS

2012 udk t*Fvdyf pum;ajymESpftjzpf xdkif;EkdifiH owfrSwf


2015 ckESpf tmqD,H rdom;pka'o (Asean
wnfaxmifa&;twGuf jyifqifaom
tm;jzifh xdkif;ausmif;om;rsm;ESifh xdkif;EkdifiHom;rsm; t*F
vdyfpum; ydk ajymap&ef &nf&G,fNyD; ]t*Fvdyfpum;
ajymESpf 2012 ckESpf ]tpDtpOfudk pwif taumiftxnf
azmfaMumif; xdkif;ynma&;0efBuD; a0:&0yf tl,m tyif,m

community)

52

ul;u aMujimvdkufonf/

xdkif;EkdifiHonf tmqD,H rdom;pk0ifEkdifiH wpf
EkdifiH jzpfaomaMumifh t*Fvdyfbmompum;rSm a'owGif;
ESifh EkdifiHwumqufoG,fa&;twGuf tvGef ta&;ygvdrfh
rnf[k ajymcJhonf/

4if;twGuf ynma&;0efBuD;Xmeonf rdrdvuf

atmuf&Sd ausmif;rsm;wGif ]t*Fvdyfpum;ajymESpf 2012


ckESpf} tpDtpOfudk azmfaqmifoGm;rnf[k ajymqdkonf/

q&m? q&mrrsm;ESifh ausmif;ol ausmif;om;rsm;
t*Fvdyfpum;jzifh qufoG,fajymqdk&rnfh &ufudk oDwif;
ywf wpfywfvQif wpf&uf owfrSwfay;rnf jzpfonf/

t*Fvdyfpum;ajymqdk&m ausmif;ol? ausmif;
om;rsm; taeESifh o'gESifhywfouf awG;yljcif;r&SdbJ
ajym&Jqdk&J &Sdapvdkonf[k rpwm a0:&0yfu qdkygonf/

oifMum;a&;ESifh ajymqdka&;wGif t*Fvdyf

bmompum; uRrf;usifrI wdk;wufatmif wpfEkdifiHvHk;&Sd


q&m q&mrrsm;tm;vHk;udk ynma&;0efBuD;Xmeu oif
wef;awG tqufrjywf ay;oGm;rnf jzpfonf/

q&m q&mrrsm;tm; oifwef;ay;&m 0dkif;0ef;
ulnDay;yg&ef EkdifiHjcm; oH&Hk;rsm;? EkdifiHjcm;om; tzGJYtpnf;
rsm;? AUA ? NAdwdoQaumifpDESifh EkdifiHwumausmif;rsm;rS
udk,fpm;vS,frsm;ESifh q&mawGudk zdwfac:oGm;rnf[k qdk
onf/


vl 350 ESihf 150 toD;oD; qefYuGefAef;&Sif;crf;r
2 ck? ypnf;ud&d,m tpHktvifESihf okawoecef;rsm;?
wnf;cdk&dyfomESihf azsmfajza&; ae&mrsm;? a&ul;uefrsm;?
upm;uGif;rsm; yg&Sdonf/

taqmuftOD pwif aqmufvkyfonfhaeY
wGifvnf; Quy Nhon NrdKUwGif EkdifiHwum odyHnDvmcH
wpf&yfudk usif;yvsuf&Sdonf/ wkdif;jynfwGif;ESihf EkdifiH
wumrS ygarmu 110 OD;u pGrf;tif &lyaA' nDvmcHudk
usif;yjcif;jzpfonf/

yxrqHk; EkdifiHwum odyHESihf ynma&;pifwmudk


AD,uferfEkdifiH? tv,fydkif; Quy Nhon NrdKUwGif 'DZifbm
18 &ufaeYu tcrf;tem;jzihf zGihfvSpfum pwifwnf
aqmufaeMuonf/

EkdifiHwum odyHokawoe yl;aygif;aqmif&Guf
rIudk wdk;jrihf&eftwGuf &nf&G,fNyD; a'owGif; odyHynm&Sif
rsm;twGufvnf; ESD;aESmzvS,fyGJrsm; usif;yvsuf t
awGYtBuHKrsm; a0rQ&m ae&mXme wpfcktaejzihfvnf;
arQmfvifhxm;onf/

tar&duef a':vm 6 oef;wef taqmuftODudk 184000 pwk&ef;rDwm ajruGufwGif wnfaqmuf
vsuf&Sdonf/

Source: Bangkok Post


(2.Jan.2012)

Source: VNA (26.December.2012)

EkdifiHwumodyHESihf ynma&;pifwmudk AD,uferfwGif wnfaqmuf

53

trsKd;om;&ifMum;apha&;ESihf wkdif;jynf xlaxmifa7;twGuf ausmif;q&mrsm;


t"duus[k EI ajymMum;

]'DtkdifA&DudkYpfwkdif;jynfrSm vGefcJhwJhv tenf;
i,fu jzpfyGm;cJhwJh 0rf;enf;aMuuGJzG,f&m aoG;pGef;jzpf&yf
aemufykdif; 'DnDvmcH[m jyefvnfxlaxmifa&; nDvmcH
ygyJ/ wwkdif;jynfvHk; Nidrf;csrf;a&;twGuf ekdifiHa&; qE
&SdrIu t"dujzpfw,f/ ausmif;q&mq&mrrsm;taeeJY
rdrdwdkY ausmif;om;vli,fawGudk 'Drdkua&pD pHwefzdk;awG
&,f? Nidrf;csrf;a&;udk av;pm;zdkY&,f oifMum;ay;&r,hf
wm0ef&Sdygw,f/} ekdifiHwum ynma&;or*rsm;tzGJYcsKyf
EI \ twGif;a&;rSL;csKyfjzpfol Mr. Fred Van Leeuwen
u ajymMum;cJhonf/

tkdifA&DudkYpfekdifiH ynma&;or*\ {NyDv yxr
tywf 2012 wGif usif;yaom22 Budrfajrmuf nDvmcH
wGif trIaqmifopfrsm;udk a&G;cs,fchJonf/ ynma&;or*
u trsKd;om;&ifMum;apha&;eSihf wkdif;jynfjyefvnf xl
axmifa&;wdkYtwGuf ausmif;q&mrsm;rSm y"geusaom
54

ae&mwGif &SdaMumif; tav;teufxm; aqG;aEG;cJhMuonf/


tmz&dua'o EI wm0efcH Assibi Napoe
eSihftwl Mr. Van Leeuwen wdkY twlwufa&mufcJhonf/
or* zGJYpnf;yHkwGif *sef'gudprsm;udkvnf; tav;xm;&ef
Ms. Assibi Napoe u awmif;qdkcJhonf/ ]ekdifiHwum
ynma&; todkif;t0dkif;&JU aoG;pnf;nDnGwfrI[m EI &JU
t"du tiftm;jzpfw,f/ vlYtcGihfta&;awG rav;pm;?
rvdkufemrIawGtay:rSm wkHYjyefMur,f} [k Mr. van
Leeuwen u rdefYcGef;wGif ajymMum;cJhonf/
armuekdifiHwumynma&;or*owif;
(26 April 2012) Education International (EI)

wdkif;&if;om;a'o ynma&; zGHYNzdK;rI


ESihf trsKd;orD; pGrf;aqmif&nf
jrihfwifrItwGuf awmif;qdk

yk*vduausmif;wGif qif;&Jom; 25
&mckdifEIef; wufa&mufcGihf
yk*vduausmif;wGif ausmif;om; 4 OD;vQif 1
OD;udk vlrIa&;eSihf pD;yGm;a&; tcuftcJ&Sdaom qif;&Jom;
rsm;twGuf ae&may;&ef tdEd, w&m;&Hk;csKyfu Oya'jyK
jyXmef;vdkufonf/

uJhodkY Oya'jyKjcif;tay: ykk*vduausmif;
tcsKdUurl rauseyfMuyg/ zGJYpnf;yHk\ w&m;0ifrItay:
ar;cGef;xkwfaeMuonf/ okdYaomf w&m;&Hk;csKyf\ jyXmef;
csufudk tpdk;&ausmif;rsm;eSihf yk*vduausmif;rsm; tm;vHk;
u vdkufem&rnfjzpfonf/
tajccHtcGihfta&;

2009 ckeSpfu jyXmef;cJhonhf uav;rsm; roif
rae& tcrJh ynma&;tcGihfta&;t& tdEd, uav;wkdif;
onf touf 14 eSpftxd ausmif;wufMu&rnfjzpfonf/
Oya'rSm urmay:wGif roifrae& ynma&;udk
tpdk;&u wkduf&dkufwm0ef,l taumiftxnfaz:onhf
yxrqHk; aqmif&GufrIjzpfonf/

]tdEd,&Jh w&m;&Hk;csKyf qHk;jzwfcsufudk usaemf
wdkY *kPf,l BudKqdkygw,f/ 'gayr,hf vdktyfwJh t&if; tjrpf
awG csrSwfay;NyD; xdxda&mufa&mufeJY BuD;MuyfekdifzdkYu
ta&;BuD;w,f/} tdEd,ekdifiHvHk;qkdif&m rlvwef; q&mrsm;
tzGJYcsKyf twGif;a&;rSL;eSihf EI trIaqmifwpfOD;jzpfol Mr.
S. Eswaran u qdkygonf/

*sef'g rQwrIeSihf pmoifcef;twGif; cGJjcm;rIwdkYudk
wm;qD;a&;wdkYrSm ta&;BuD;onhf tcsufrsm;jzpfaMumif;
ausmif;q&m or*rsm;taejzihf vkyfief;pOfwGif yg0if
aqmif&GufcGihf &SdoihfaMumif; olu &Sif;jycJhonf/

]yk*vduausmif;rSm 'D 25 &mcdkifEIef;aom ae&m
udk b,fvdk xm;ay;&r,fqkdwmuawmh odyf r&Sif;vif;
ao;bl;/} olu xyfajymcJhonf/ ]tjcm;aom uav;awG
aum b,fvdkvkyfrSmvJ/ t&nftaoG; jynhfrDwJh ynma&;
udk uav;wkdif; &&Sdoihfw,f/}

jrefrmjynfwGif; yk*vdausmif;rsm;eSihf top ten
ausmif;rsm;wGifvnf; qif;&Jom; jrefrmuav;rsm;
twGuf tcrJhae&m 25 &mckdifEIef; rxm;oihfbl;vm;/

Source: EI (26 May 2012

ekdifiHwumor*tzGJYcsKyf 4 ck wdkYyg0ifaom
u pD;yGm;a&;
tusyftwnf;umvwGif trsKd;orD;rsm; pGrf;aqmif&nf
udk jrihfwif&ef awmif;qdkvdkufonf/ wdkif;&if;om;a'o
ynma&;zGHYNzdK;rIeSihf trsKd;orD;rsm; pGrf;&nfjrihfwifrItwGuf
tvGeftrif; ta&;MuD;aeNyDjzpfaMumif;udk axmufjyxm;
onf/ ukvor* 56 Budrfajrmuf trsKd;orD;tqihftwef;
nDvmcHudk 27 azaz:0g&DrS 9 &uf rwfv 2012 cktxd
usif;ypOfumvrsm;wGif ekdifiHwum tpdk;&rsm;odkY wkduf
wGef; vdkufjcif;jzpfonf/

Global Union Federations (GUFs)

rdef;uav;rsm;udk csefrxm;MuygeSihf...
]trsKd;om;ynma&; national pDrHudef;rsm;rSm
aus;vufae trsKd;orD;rsm;twGuf ynma&;tcGifhta&;
&&SdapzdkY enf;AsL[mawG ygrSudk jzpfawmhr,f/} ,l*ef'g
trskd;om;ausmif;q&mor* taxGaxG twGif;a&;rSL;csKyf
eSihf ekdifiHwumynma&;or*rsm;tzGJYcsKyf EI trIaqmif
udkf,fpm;vS,fjzpfol Mayanja u wifjycJhonf/

]rlBudKynma&; jznfhqnf;ay;zdkY? tcrJh vlxk
ynma&;? vrf;oG,fvrf;aNymif; ynma&;? oufarG;0rf;
ausmif;ynma&; tp&SdwJh ynma&;eSihf oifwef;rsm;[m
uav;vkyftm;cdkfif;aprIudk avsmhcsekdifygw,f/ ausmif;
wufEIef; jrihfapNyD; rdef;uav;i,fawG pmoifcef;rSm
twef;qHk;wJhtxd wnfjrJaezdkYvnf; taxmuftul
jzpfapw,f/ ynma&;twGuf a&&SnfwnfwhHr,fh
bwf*sufaiG[m tvGefyJ ta&;BuD;vSw,f/ tckvdk
tusyftwnf;umvrSm ydkvdkYawmifrS ta&;BuD;aeyg
w,f/ ynma&;or*rsm;taeeJY aus;vufeJY wkdif;&if;om;
a'orsm;u rdef;uav;i,fawG&Jh ynma&;[m aemuf r
us aezdkYtwGuf txl;vkyfaqmifMu&ygvdrfhr,f/}

EkdifiHwumor*rsm;tzGJYcsKyf 4 ckwdkYu ynma&;
b@maiG vHkavmufrI &Sdap&eftwGuf aiGaMu; xkwf,l
oHk;pGJjcif; FTT wGif urmhtcGefaumufcH&ef tpdk;&rsm;xH
awmif;qdkxm;onf/
Education International (28 Feb. 2012)

55

udk,fvufvIyf&Sm;rS ausmif;ynma&; atmifjrifEkdifrnf


ukd,fum,vIyf&Sm;rIrsm;u pmoif,lrIudk t
axmuftyHh jzpfaponf/ udk,fcEm usef;rm BuHhckdifNyD;
wuf~uGvef;qef;aeaom uav;i,frsm;rSm ausmif;pm
ESihf bmom&yfrsm;udk avhvmrIwGifvnf; wdk;wuf atmif
jrifMuaMumif; tdEd, odyHynm&Sifrsm;\ avhvmrI wpf&yf
u awGY&Sdxm;onf/ Vrije aq;wuodkvfESihf EMGO
trfpum'rf&Sd Institute for Health and Care Research okawoeXmerS Amika Singh Ph.D ESihf
tzGJYu um,vIyf&Sm;rIESihf ausmif;ynma&; atmifjrifrI\
qufEG,faeyHk oufao taxmuftxm;rsm;udk txl;jyK
avhvmcJhMu\/

&rSwfaumif;ap&eftwGuf zdtm;ay;cH&ojzihf
ausmif;csdef? pmMunhfcsdefrsm; tvGeftuRHxm;&SdNyD; um,
vIyf&Sm;rItcsdef avsmhenf;aerItay: pdk;&drfruif; jzpfjcif;
aMumihf avhvmrI jyKcJhMujcif;yif/ avhvmrI 10 BudrfESihf
jyKjyifajymif;vJrI 4 Budrfudk okawoDrsm;u t"du
xm;cJhMuonf/

]cGJjcrf;pdwfjzm avhvmrI
oufaotaxmuf txm;rsm;
t& um,vIyf&Sm;rIeJY pmay
avhvmrI&JU taygif; vuPm
aqmifwJh txifu& qufEG,f
aerIudk usaemfwdkY awGY&SdcJhMu
ygw,f/} okawoDrsm;u &Sif;jy
cJhonf/
]t&nftaoG;jrihfwJh 'D
okawoeavhvmrI? jyKjyif
ajymif;vJ vkyfaqmifaprI 2
BudrfrSmawmh udk,fum, vIyf&Sm; wuf~uGaejcif;[m
uav;rsm;&JU pmay oif,lavhvmrItay: rsm;pGm t
axmuftul jzpfapw,fqdkwmyg/}

um,vIyf&Sm;rIrsm;u aoG;ESihf atmufqD*sifudk
OD;aESmuftwGif;odkY ydkrkdvnfywf a&muf&Sdjcif;? norepinephrine endorphins a[mfrkef;rsm; jrihfwufap
onhftwGuf pdwfzdpD;rIudk oufomapjcif;ESihf pdwf
ESvHk; &Tifvef;apjcif;wdkYaMumihf odrI pGrf;&nftwGuf rsm;pGm
taxmuftul jzpfapaMumif; okawoeu qdkygonf/
udk,fcEm BuD;xGm;rIudk tm;jznhfay;jcif;wdkYaMumihf tm&Hk
aMumemhAfqJvf topfrsm;udk xGufay:apNyD; OD;aESmuf
qufoG,frI synaptic plasticity taxmuftyHrsm;
&&Sdapjcif;vnf; jzpfonf/

Archives of Paediatrics and Adolescent Medicine/ JAMA journals (5.Jan.2011)

tEkynmbmom&yfjzihf vlYtzGJYtpnf; jyefvnfysKd;axmifrnfh usL;bm;



usL;bm; ausmif;om; 2 oef;ausmfwdkYudk jy
Zmwf? *DwESihf yef;csD tEkynmwdkYudk ynma&; 0efBuD;Xme\
tpDtpOfjzihf avhusihfoifMum;rnf jzpfonf/

,Ofaus;rI pDrHudef;rsm;udk usL;bm; ausmif;
om; oef;ESihfcsDNyD; avhusihf ysKd;axmif&onfh &nf&G,f
csufudk ynma&;Xme wm0ef&Sdol wpfOD;jzpfonfh Arley
56

Abreu

u uJhodkY tEkynmoifwef;rsm;rSm vlrI


tzGJYtpnf;ESihf &yf&Gma'orsm; zGHYNzdK;wdk;wufa&;? tusOf;
axmifrsm;uJhodkY ae&ma'orsm; tqifajyapa&;wdkY
twGuf &nf&G,fcsuf? &nfrSef;csufrsm; yg&SdaMumif; owif;
XmeodkY &Sif;vif; ajymjycJhonf/
Source: IANS (23 January 2012)

urmBud;udk pmzwfapcJhol&JU ESpf 200 jynfhyGJ



jrefrmtygt0if urmhpmzwf y&dowfeSihf
tuRrf;t0ifqHk; pma&;q&mBuD; wpfOD;jzpfwJh Charles
Dickens &JU eSpf 200 jynhfarG;aeY yGJawmfudk urmhekdifiH
toD;oD;rSm pmzwfyGJawmfrsm;eSihftwl qif,ifusif;yMu
ygw,f/ azaz:0g&Dv 7 &uf? 2012 aeY[m urmBuD;udk
pmzwfapcJhol&JU eSpf 200 jynhf arG;aeY&ufyg/

NAdwdefedkifiH rif;om; csm;pfu t*FvdyfpmayrSm
emrnfausmfMum; vlodrsm;wJh 0wKa&;q&m csm;pf 'pfuif;
&JU eSpf 200 jynhf arG;aeYudk OD;aqmifjyD; jAdwdoQ ygvDrefrSm
qif,ifusif;ycJhygw,f/

tdrfa&SUrif;om;[m 0ufpfrif;pwm bk&m;
ausmif;u pmayynm&SifawGtwGuf owfrSwfxm;wJh
Poet Coner vdkY emrnf ay;xm;wJhae&mrSm 1870 ckeSpfu
jrKyfeSHxm;wJh 'pfuif;tkwf*lrSm t*FgaeYrSm vGrf;olYyef;acG
cscJhw,f/ tJ'Dae&mrSm olYudk tjcm; pmayavmuu
xif&Sm;wJh *sufz&Dacsmqm (Geoffrey Chaucer)? wefeD
qef (Tennyson)? eJY qefjrL&,f *Refqif (Samuel Johnson) wdkYeJY twl jryfeSH xm;ygw,f/

emrnfBuD; o&kyfaqmif rif;om; &wfzf zif;eD;
(Ralph Fiennes) uawmh ol&Jh pmawGudk zwf jycJhygw,f/
'pfuif;&Jh twKywda&;ol pma&;q&m Clair Tomalin
eJYtwl 'pfuif;&JU tquftEG,fawGvnf; wufa&mufcJh
Muw,f/ ygvDreftrwfrsm;eJY NAdwdefeSihf ekdifiHwumu
edkifiHa&;eSihf pmaytxifu& yk*dKvfawGvnf; wufa&muf
cJhMuygw,f/

'pfuif;udk 1812 ckeSpf azazmf0g&Dv 7 &ufaeY
rSm NAdwdefedkifiH awmifydkif;u ydkYpfarmufNrdKUrSm arG;zGm; cJhyg
w,f/ tJ'DNrdKUrSmawmh eSpf 200 jynhf arG;aeY yGJawmfudk
'Dxuf ydkfus,fjyefYwJh tcrf;tem;awGudk usif;ycJhygw,f/

b0tpydkif;rSm yifyef;qif;&JUwJh b0eJYBuHKcJh &wJh
'pfuif;[m Apfwdk;&D;,m;acwf t*FvefrSm vlrIjyKjyif
ajymif;vJa&;awG jzpfapzdkY pmawGuae wdkufwGef;cJhol
jzpfygw,f/

jrefrmy&dowfrsm;eJYvnf; &if;eSD;NyD;om; olY 0wK
awGjzpfwJh Oliver Twist, Great Expectations eJY A Tale
of Two Cities wdkYudk urmay:&Sd oef;aygif; rsm;pGmaom
vlawGu zwf&IMuygw,f/ qif;&Jom;awGeJY tcGihfta&;

wef;wl r&wJh atmufajc vlwef;pm;awGtaMumif; a&;zGJY


wJh ol&JU Zmwfvrf;awGxJrSm vlrIa&; rnDrQrIawG? avmb
BuD;rIawG? tusihfysuf jcpm;aewJh edkifiHa&;orm;awG
yg0ifNyD; 'DtajctaeawGudk ,aeYwdkif qufvuf awGY
ae&ygw,f/

ekdifiHtoD;oD;uvnf; ol&JU urmausmf
0wKawGudk bmomjyefqdkxm;Muygw,f/ 0wK&SnfBuD;
awGudk uav;oli,fawGtwGuf zwf&vG,fulatmif
t*Fvdyfpm tajccHtqihfawGtwGufvnf; jyefvnfvdkY
a&;om;xm;Muw,f/

21 &mpkrsufarSmufacwf ausmif;ynma&;ESihf
pmayavmurSm vTrf;rdk;aeqJ 19 &mpk *E0if pma&;
q&mBuD;&Jh vuf&mawGudk jrefrmausmif;om; vli,fawG
zwf&IavhvmoihfygaMumif; urmBuD;udk pmzwfapcJhol
csm;vf;'pfuif; eSpf 200 jynhfudk *kPfjyK&if; armuu
tBuHjyK wkdufwGef; EdI;aqmfvdkufygw,f/

57

orw\ Ph.D pmwrf; ckd;ul;cscJhjcif; r&SdaMumif; oufaojy&


taMumif;jyefMum;cJhonf/
wuodkvftay:wGif tjypfwifp&mom &SdNyD;

oD;qpfudk jyefvSefppfaq;cJhonfh cHkorm"d *sL&DvlBuD;rif;
rsm; taeeSihf ,if;tcsdefu odjrifcJhoihfaMumif; xkwfazmf
ajymMum;cJhonf/
bl'gywfygvDrefa&SUwGif qEjyol 250 cefY

pk&Hk;cJhMuonf/ orw &Srpfudk EIwfxGuf&ef awmif;qdkcJh
Muonf/ orw atmfbefrSm jynfwGif;jynfy\ qefYusif
rIrsm;eSihf &ifqdkifae&onf/ ol\ orwtmPm tvGef
tuRH &,lxm;rI? w&m;pD&ifa&;? rD'D,meSihf A[kdbPfwdkYudk
ol\ vufatmufwGif xdef;csKyfxm;&SdrIwdkYtay: uefYuGuf
rI &Sdaeonf/
tDatmhAdkYpfvdk&ef wuodkvfrS vlrIaA'

ygarmujzpfol t*eD;&ef,Du &Srpf\ wuodkvfudkom
tjypfwifNyD; orwudk tjypfwifjcif;rSm - &,farmzG,f&m

0efBuD;csKyfApfwmatmfbef\ t&if;eSD;qHk; rdwf jyufvHk;wpfck- jzpfonf[k ajymcJhonf/
1980 ckeSpfrsm;u bla*;&D;,m; tm;upm;
aqGjzpfol [efa*&Dorwonf yg&*lbGJYpmwrf;twGuf
tyHkvdkuf cdk;,lul;csrI &SdcJhonf[laom pGyfpGJcsufrsm;udk ynm&SifeSihf oHwrefjzpfol eDudkvdkif a*smf*D\ jyifopf
&Sif;vif;cJh&onf/ a0zefrIrsm;eSihf qEjyyGJi,fwdkYudkvnf; bmompmwrf;udk wvHk;rusef bmomjyefqdkxm;NyD;
&Srpf\ oD;qpfpmwrf;wGif tyHkvdkuf xnfhoGif;cJhaMumif;
&ifqkdifcJh&onf/

qrfrJa0hpfwuodkvf pHkprf;a&;aumfrDwDu Weekly HVG tpD&ifcHpmu qdkygonf/
orw Pal Schmitt \ 1992 ckeSpfu oD;qpfpmwrf;xJ
pmrsufeSm 215 rsufeSm&Sdaom oD;qpfpmwrf;
wGif - bmomjyefxm;aom yrmP tvGefrsm;jym;cJh xJrS 180 ausmfrSm oHo,jzpfzG,f&m&Sdonf[k HVG
aMumif; - odkY&mwGif 4if;tcsdefu olwufa&mufcJhonhf ppfaq;csufu qdkygonf/
wuodkvf\ vdktyfcsufrsm;eSihf udkufnDrI&SdcJhaMumif;
Source: AFP

tkdifpwkdif;ESihf a[mhuif;wdkYtm; wkNydKifrnfh 4 ESpforD; ynmyg&rD&Sif [kdif'D[efuif;



xdkhxufjrihfaom awmifwpfvHk;&Sdao;onf
[lonfh jrefrmpum;yHk wpfck&Sdygonf/ tausmfaZ,s odyH
ynm&SifBuD;rsm; jzpfonfh pwDAifa[mhcfuif;eSihf &lyaA'
ynm&SifBuD; tJvfbwftkdifpwkdif;wdkY\ Pf&nfudk
wk,SOfekdifol av;eSpforD;av; b&defeD[kdif'D[efuif;udk
jAdwdef&Sd Mensa (IQ - Pf&nftwdkif;twm prf;oyf
ppfaq;a&; tzGJYtpnf;) u prf;oyfjyD;aemuf tod
trSwfjyKvkdufygonf/

ausmif;yifrwuf&ao;onfh [kdif'D\ ynm
58

yg&rD BuD;&ifhyHkudk rlBudKq&mrrsm;\ csD;usL;ajymqdkrIrsm;


t& Mensa tzGJYu vma&muf prf;oyfcJhjcif; jzpfonf/
Mensa tzGJY\ IQ prf;oyfrIt& [dkif'D\ IQ &rSwfrSm
tvGef tHhMo*kPf,lzG,f&m 159 rSwftxd &&SdcJhonf/ pMu
0Vmr[maygufuGJrIoDtkd&D Big Bang tm; azmfxkwf cJhol
ynm&Sif pwDAifa[mhcfuif;eSihf &DavwDAwD oDtdk&D Relativitiy Theory \ zcifBuD; tdkifpwkdif;wdkY\ IQ &rSwfrSm
160 pD &Sdaeojzihf xdkyg&rD&SifBuD; 2 OD;wdkYxuf wpfrSwfom
avsmhenf;onfh PfBuD;&Sif uav;rav; jzpfygonf/

rdbawG&JU taMumufqHk; ar;cGef;rsm;

omrefvlvwfydkif;t&G,fwdkY\ IQ &rSwfonf
ysrf;rQ 100 wGifom&SdNyD; xufjrufonfh Pfynm
txHkygolrsm;wGif IQ &rSwf 130 txd &&SdekdifMuonf/

[kdif'Donf touf 18 v t&G,fuwnf;u
olYbmomuGefysLwm tultnDjzihf pmzwfwwfcJholav;
jzpfaMumif;? pum;oHpxGufonfh t&G,fa&mufjyD; rMum
rwifrSmyif pum;tjynfht0 ajymwwfcJholav;vnf;
jzpfaMumif;udk olr\ zcifu ajymMum;cJhonf/ rdb 2 yg;rSm
zcif rwfo,l; (47 eSpf - wuodkvfq&m) eSihf rdcif qdkzD
(43 eSpf - yef;csDynm&Sif) wdkYjzpfonf/ ausmif;pzGihfonfh
tcg weSpftwef;ausmf wufrnf[k qdkMuonf/

]orD;av; 2 eSpft&G,frSm atmufpzdkYzwfpm
opfyiftkyfwGJ Oxford Reading Tree wpfpHkvHk;udk ay;cJh
w,f/ twGJ 30 udk wem&DtwGif; orD;NyD;atmif zwfekdif
cJhw,f/ 7 eSpf t&G,fawGom vkyfwwfwJh[myg/ arG;
uwnf;u qlnHqlnH? yGpdyGpdeJY orD;av;u pum;ajymzdkY
BudK;pm;cJhw,f/ weSpforD; t&G,frSmawmh a0g[m&
tawmf MuG,f0aejyD/ pum;pajymwmeJY wNydKifwnf;rSm
0gus tjynfhtpHkudk ajymawmhwmygyJ/} orD;rSm i,f&G,fpOf
uwnf;u pmzwfaeaMumif;udkvnf; zcifjzpfol a'guf
wm[efuif;u &Sif;jycJhonf/ 14 vt&G,fwGif rif;orD;
rsm;? wd&dpmef&kyfyHkrsm;udk a&;qGJekdifaeavjyD/ t&G,fwlrsm;
rSmrl pm&Gufay:wGif a&;jcpf&Hkom vkyfwwfao;onf/

jAdwdefekdifiH [efYjynfe,f 0ifcsufpumjrdKUwGif
aexdkifvsuf&Sdol [kdif'Dav;onf 18 vorD;t&G,fu
uGefysLwmjzihf rdrdzmom pmzwfoifaeaMumif; rdbrsm;
tHhMozG,f awGY&SdcJhonf/ t&G,fa&mufvmonfh tcgwGif
vnf; Pf&nfrSm ajymif;vJoGm;zG,fr&Sd[k Mensa
tzGJYu qdkygonf/

]bmjzpfvdkY vu aeYbufrSmvnf; xGuf&wmvJ/}



]aumif;uifBuD;u bmaMumihf tjyma&mifjzpf&
wmvJ} paom ar;cGef;rsm;rSm rdbrsm;twGuf ajzqdk&ef
taMumufqHk;aom ar;cGef;rsm;jzpfaMumif; okawoe
avhvmrIt& od&onf/

txl;ojzihf ocsFmESihf odyHqdkif&m uav;rsm;\
ar;cGef;wdkYudk ajzqdk&ef rdb oHk;yHkESpfyHku pdk;&drfrI&SdaeaMumif;
awGY&Sd&onf/

vrif;ESihf aumif;uifjym ar;cGef;rsm;tjyif
]av,mOfysHBuD; bmaMumihf avxJ 0JaeEkdifovJ? ouf
wefY a&mifpOf bmvdkYjzpf&ovJ? EkdifiHtvdkuf tcsdefawG
bmaMumihf rwl&wmvJ} ponfh ajzqdk&ef cufcJaom
ar;cGef;rsm;vnf rMumcP ar;jref;cH aeMu&avonf/

iSufrsm;ESihf ysm;rsm; aqmif;&moDwGif bm
aMumihf aysmufuG,fukefygoenf; [laom ar;cGef;udk
vnf; obm0ywf0ef;usif acgif;pOfatmufwGif okaw
oDrsm;u xnfhoGif;xm;Muonf/

ydkrdkeufIdif; vQKdU0Sufaom ar;cGef;rsm;vnf;
&Sdaeygao;onf/ ]N*dK[fom;awGudk awGY&zdkY arQmfvifhcsuf
aum &Sdao;&JUvm;} ]ajrurm[m tav;csdef b,favmuf
&SdovJ/} wdkYjzpfaMumif; Telegraph owif;pOfwGif az:
jyxm;onf/

rdrdwdkYu rodjcif;? A[kokwr&Sdjcif;? rajzMum;
Ekdifjcif;wdkYtay:wGif rdb av;yHkwpfyHkcefYu &Suf&GHUrI &Sd
aMumif;? rdrdudk,fudk pdwfysufrdaMumif; 0efcHajymqdkMu
ygonf/ tcsKdUrdbrsm;u NzD;jzef;NyD;? r[kwfu-[kwfu
rsm;udk ajzqdkavh&SdaMumif;vnf; ajymjycJhMuonf/
(20 January 2012) HndustanTimes/edu

Source: Dailymail UK

59

a':atmifqef;pkMunf\
rdefYcGef; tjynhftpHk
60

]]usrwdkY taeeJY jyKjyifajymif;vJrIvdkY ajymwJh tcg


tkyfpkwck? yk*dKvfwa,muf? tzGJYtpnf;wck twGufyJ
tusKd;&Sdr,hf[mrsKd;udk rqdkvdkygbl;/
omrefvlxk w&yfvHk;twGuf tusKd;&Sdr,hf t&mrsKd;ukdyJ
qkdvdkygw,f/


usr tckvdk urmhpD;yGm;a&; zdk&rfukd wuf
a&mufcGihf &&SdwJhtwGuf ygarmu Schwab ESihftwl
urmhpD;yGm;a&; zkd&rf pDpOfjyKvkyfMuol organizer tm;vHk;
ukd aus;Zl;wifygw,f/ tckvdk wufa&mufcGihf&wm [m
tvGef pdwf0ifpm;zkdY aumif;NyD; usrtwGuf wefzkd; rjzwf
EkdifwJh tawGYtBuHKyg/ usrtaeeJY urmt&yf&yfu vl
awGeJY awGYqHkcGihf &cJhNyD; awGYqHkwJh olwdkif;uvnf; usr wdkY
EkdifiHrSm bmawG jzpfysufaevJqdkwmukd txl; pdwf0ifpm;
Muygw,f/ 'DreufrSm usrtaeeJY ajymcsifwmu wcsKdUawG
u Burma vdkY ac: MuNyD; wcsKdUawGu Myanmar vdkY ac:
MuwJh usrwdkY EkdifiH&JU wdk;wufrIawGtwGuf vdktyfwJh
commitment taMumif;ygyJ/ Commitment qdkwJh
pum;&JU t"dyg,frSm pdwfa&mukd,fyg ESpfjrKyf vkyfukdifrI?
&nf&G,fcsuf ckdifjrJrI? oEd|mefjzihf pOfqufrjywf BudK;pm;rI
awGeJYtwl &nfrSef;csuf &Sif;vif;jywfom;rIawG yg0ifyg
w,f/ usrtaeeJY rMumcP tar;cH&avh &SdwJh ar;cGef;
wckuawmh jrefrmEkdifiHtwGif;u jyKjyif ajymif;vJrIawG
[m aemufaMumif;jyefvSnhf oGm;Ekdifajc &Sd^r&Sd qdkwJh
ar;cGef;ygyJ/

vlawG jyKjyifajymif;vJrI vkyfief;pOfawG t
aMumif; ajymqkdaeMuwJh tcgrSm usrwdkY ar;cGef;xkwf&rSm
u tJ'Dh pum;&yf[m bmukd qdkvdkovJ qdkwmukdyg/ 2010
ckESpf aESmif;ykdif; usr aetdrf tus,fcsKyfuae vGwfvmcJh
wJh aemufykdif;rSm EkdifiHa&; jyKjyifajymif;vJrIawGtjzpf EkdifiH
a&; tusOf;om;awG vGwfvmwmawG? trsKd;om; jyef
vnf &ifMum;apha&;twGuf ajcvSrf;wcsKdUawG? aemuf
usr&JU ygwDjzpfwJh trsKd;om;'Drkdua&pD tzGJYcsKyf taeeJY

jyefvnf rSwfyHkwifNyD; a&G;aumufyGJrSm yg0if ,SOfNydKifcJhwm


awG? tJvdkajcvSrf;awGukd tm;vHk;yg0ifjcif;&JU vuPm
awGvdkY jrifcJhMuygw,f/ aemufykdif;rSm usrwdkYawGvnf;
a&G;aumufyGJtwGuf jyifqifcJhMuygw,f/ tJ'DrSm usr
owdxm;rdwmu tav;ay;rI[m pD;yGm;a&; jyKjyif ajymif;
vJrIqDukd OD;wnfcsuf ajymif;oGm;wmygyJ/ tJ'geJY ywf
oufNyD; uGJjym;jcm;em;wJh tjrifawG &SdcJhMuygw,f/

jrefrmEkdifiH&JU jyKjyifajymif;vJrI t&Sdeft[kefeJY
ywfoufNyD; pdwfvIyf&Sm;Muw,fvdkYvnf; usr Mum;odcJh
&ygw,f/ wNydKifwnf;rSmyJ ta&xlaeNyD jzpfwJh vkyfief;&Sif
wcsKdU tygt0if wjcm;olawGu bmjyKjyifajymif;vJrIvJ
qdkNyD; ar;cGef;xkwfMuygw,f/ 'gaMumihfrdkY reform ]jyKjyif
ajymif;vJrI} qdkwJh pum;vHk;ukd toHk;jyKolawGu pdwf
BudKuf t"dyg,f zGihfaeMuwmrdkY usrtaeeJY wdkif;jynfxJu
wdk;wufrIawG taMumif;yJ ykdajymcsifygw,f/ 'gayr,hf
usrtwGufawmh usrwdkY ]EkdfifiHom;awG&JU tajctaeawG
wdk;wufvmrIukdyJ jyKjyifajymif;vJrI} vdkY t"dyg,f zGihfcsif
ygw,f/

Commitment taMumif;udk ajym&r,f
qkd&ifawmh usrtaeeJY jrefrmEdkifiH[m jyKjyifajymif;vJ
rIawG vkyfae&muae aemufukd jyefqkwfEdkifovm;vkdY t
ar;cH&wJh tcgrsKd;rSm jyefajzcJhwmu aemufjyefqkwf-r
qkwf qdkwm[m ppfbuf taeeJY jyKjyifajymif;vJrI vkyfief;
pOfawGtay: b,fvkdoabmxm;vJ qdkwmay: rlwnfae
ygw,fvkdY jyefajzcJhygw,f/ usrtaeeJY tJ'gudk tus,fcsJU
ajymcsifwmuawmh usrwkdY&JU atmifjrifrIawG? jyKjyif
ajymif;vJa&; vkyfief;pOfawG aemufjyefvSnhfoGm;-roGm;
61

qdkwmawGu national commitment tay:rSm rlwnf


aeygw,f/ usrwkdY&JU EkdifiHukd wdk;wufvmapcsifol rSeforQ
[m tJ'Dh commitment rsKd; &Sd&ygr,f/ usrwdkY taeeJY
usrwkdY bmvdkcsifw,f qkdwmudk od&ygr,f/ 'gaMumihfrdkY vdkY
usrtaeeJY &dk;&Sif;wJh aqmifyk'fav; jzpfwJh ]urmhtajc
taeudk wdk;wufatmif jyKvkyfjcif;} qkdwJh aqmifyk'fav;
udk ESpfouf&jcif; jzpfygw,f/ usrwkYdtaeeJY jrefrmEkdifiH&JU
tajctaeukd wkd;wufapcsifygw,f/ usrwdkY jyKjyif
ajymif;vJrI (reform) vdkY ajymwJhtcg tJ'gudkyJ qdkvdkcsif
wm jzpfygw,f/ usrwdkY taeeJY jyKjyifajymif;vJrIvdkY ajymwJh
tcg tkyfpkwck? yk*dKvfwa,muf? tzGJYtpnf;wck twGuf
yJ tusKd;&Sdr,hf[mrsKd;udk rqdkvdkygbl;/ omrefvlxk w&yf
vHk;twGuf tusKd;&Sdr,hf t&mrsKd;ukdyJ qkdvdkygw,f/

usrtaeeJY omrefvlxk w&yfvHk;vdkY &nf&G,f
csuf&Sd&Sd oHk;&wmu usrwdkY EkdifiH[m vlrsKd;aygif;pHkeJY zGJYpnf;
xm;wJh EkdifiHjzpfygw,f/ jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHrSm usr
wdkY tm;vHk; yg0ifygw,f/

'gaMumihfrdkYvdkY trsKd;om;jyefvnf &ifMum;apha&;
[m usrwdkYtwGuf tvGefta&;BuD;ygw,f/ trsKd;om;
jyefvnf &ifMum;apha&; wnfaqmuf&muae tcsdefMum
vmwmeJYtrQ national commitment ukd usrwdkY vkyf
aqmif&ygr,f/ bmvdkYvJqkdawmh national commitment [m trsKd;om; jyefvnf &ifMum;apha&;eJYwuG EkdifiH
&JU &kyf0wKykdif;qdkif&m wkd;wufrIawGukdyg ,laqmifvmap
EkdifvdkY jzpfygw,f/

]usIH;aewJh EkdifiH} awGeJY usIH;&jcif;taMumif;?
b,fvdkjyKjyif&rvJ qkdwmawGukd usr taeeJY trsm;BuD;
avhvmaecJhygw,f/ usr avhvmcJhorQ t&mawG tm;vHk;
xJu ESpfNcdKufaerdwmuawmh Paul Collier a&;om;
azmfjycJhwJh taMumif;t&myg/ ol a&;om;xm;wmu jyKjyif
ajymif;vJrI enf;AsL[mawG tvkyfjzpfa&;twGuf twdkif;
twmwcktxd ynmwwfwJh vlOD;a& tvkHtavmuf &SdrI
[m tvGef ta&;BuD;um r&SdrjzpfvdkY qdkcJhygw,f/ ol qdkvdk
wmu EkdifiHrSm&SdwJh vlOD;a& tcsKd;tpm;&JU trsm;pk[m
tv,fwef;ynm &Sd&r,fvdkY qdkvdkwmyg/ tv,fwef;
ynmvkdY olajymoGm;cJhwmu usrpdwfudk ESpfNcdKufoGm;ap
wJh t&myg/ olu Ph.D bGJY&olawG? wuodkvfbGJY&awG &Sd
&r,fvdkY rajymcJhygbl;/ jyKjyifajymif;vJa&;awGudk atmif
jrifpGm vkyfaqmifEkdifzkdY twGuf tv,fwef;ynmwwfwJh
vlOD;a& tajrmuftrsm;yJ vdktyfwmygvdkY ajymcJhwmyg/

]tJ'g[m usr&JU awG;ac:yHkeJYvnf; awmfawmf
62

av; avsmfnDygw,f/ jrefrmEkdifiHrSm tajccHynma&; vdk


tyfygw,f/ tJ'gudk t&ifuwnf;u usr tav;teuf
ajymcJhzl;ygw,f/ bmjzpfvdkYvJqdkawmh wuodkvftqihf
ynma&;awG? bGJYvGef ynma&;ukdyJ tav;teufxm;
ajymMuwm rsm;ygw,f/ usrtaeeJY tajccH ynma&; qdk
wmukd &Sif;jy&&if tJ'g[m rlvwef; ynma&;udk qdkvdkwm
r[kwfygbl;/ usrqdkvdkwmu vlawG vHkavmufwJh
0ifaiG&atmif vkyfukdif pm;aomufzkdYtwGuf vdktyfwJh
ynma&;rsKd;ukd qdkvdkwmyg/ tJ'g[m &kd;&Sif;ygw,f/

jrefrmEkdifiHrSm&SdwJh vli,fawGudk Munhf&ifvnf;
tvkyfvufrJhEIef;u jrihfrm;aeygw,f/ tJ'Dh jyem[m
csdefukdufAHk;wckvdkygyJvdkY usr tjrJ ajymcJhygw,f/ tJvdk
tvkyfr&SdwJh vli,fawG[m olwkdY&JU rdbawGtay:rSm
b,f tcsdeftxd rSDckdaevdkY &rSmvJ/ aemufNyD;awmh b,fol
awGu olwkdYudk tvkyfcdkif;rSmvJ/ wcgwavrSm jyKjyif
ajymif;vJa&; vrf;pOf[m rjywfrom; jzpfaewwfygw,f/
yGihfvif;vmwJh jrefrmjynfukd pdwf0ifpm;vdkY vGefcJhwJh wv
ESpfvavmufu vma&mufMuwJholawG rSwfcsufjyKMu
wmu tpkd;&taeeJY csrSwfxm;wJh vkyfief;pOfawGudk
b,folu taumiftxnf azmfrSmvJvdkY ar;Muygw,f/
b,folawGu tJ'Dh vkyfief;pOfawGudk taumiftxnf
azmf aqmif&GufMurSmygvJ/ jyKjyifajymif;vJa&; vkyfief;
pOfawG aemufjyefrvSnhfzdkY tmrcHEkdifwJh olawGudk usrwdkY
b,fvdk&SmrvJ/ 'Dawmh usrwdkY taeeJY capacity ]pGrf;
aqmif&nf}ukd vdktyfygw,f/ 'gayr,hf wcsKdU tzGJY
tpnf;awGu jrifovdk wtm;jrihfrm;wJh capacity awG
txd rvdktyfao;ygbl;/ tajccHuae wdk;wufzGHNzdK;vm
r,hf capacity awGyJ vdktyfygw,f/ tJ'Dhu@twGuf
vlBuD;rif;wkdY tm;vHk;qDu tultnD &csifygw,f/ jrefrm
EkdifiHrSm jyKjyif ajymif;vJa&; vkyfief;pOfawG atmifjrifzkdY
twGuf ckdifcefYwJh tajccHazmifa';&Sif;awG b,fvdk
wnfaqmuf&rvJ qdkwmudk vlBuD;rif;wkdYukd av;av;
eufeuf awG;apcsifygw,f/

tckavmavmq,f tcgrSmawmh &if;ESD;jrKyfESH
olawGtaeeJY &if;ESD;jrKyfESHrIawGuae tusKd;tjrwf trsm;
BuD;&zdkY rawG;ygeJY/ &if;ESD;jrKyfESHolawG[m tusKd;tjrwfukd
arQmfvihfNyD; &if;ESD;jrKyfESHrIawG jyKvkyfMuw,f qdkwmudk
awmh usrem;vnfygw,f/ usrwdkY taeeJY tJ'Dhtcsuf
udkvnf; oabmwl vufcHygw,f/ 'gayr,hf &if;ESD;jrKyfESH
rIawGqDuae tusKd;tjrwf&zdkY usrwdkYbufuvnf;
arQmfvihfaeygw,f/ vma&muf &if;ESD;jrKyfESHolawG enf;wl

usrwdkY wdkif;jynftwGufvnf; tusKd;&SdzdkY vdktyfygw,f/



'gaMumihf usrwdkYtwGufvnf; av;av;euf
euf awG;ay;apcsifygw,f/ zdk&rfxJrSm &SdwJh a[majymol
speaker awG&JU pum;awGukdvnf; usr em;axmifcJhNyD;
ygNyD/ tJ'DhtxJu rSwfcsufwckuawmh usr&JU pdwfukd
qGJaqmifcJhygw,f/ tvGef&kd;&Sif;wJh rSwfcsufav;yg/ usr
wdkYtaeeJY rnDrQrIawGeJY jcpm;rIawGudk ukdifwG,f ajz&Sif;&
OD;r,f qdkwmygyJ/

usrtaeeJY tJ'gudk vHk;0 oabmwlygw,f/
usrwdkYtaeeJY &if;ESD;jrKyfESHrIawGudk ykdrdkqGJaqmifEkdifzdkY
twGuf jcpm;rIawGeJY rnDrQrIawGudk wdkufzsuf&rSmyg/
&if;ESD;jrKyfESHrI BuD;xGm;vmjcif;eJYtwl jcpm;zdkY tcGihfta&;

awG BuD;xGm;vmrSmudk tvdkr&Sdygbl;/ rnDrQrIawG BuD;xGm;


vmrSmudk tvdkr&Sdygbl;/ tcGihfta&;awG OD;pm;ay; cH&rI
awG &xm;NyD;om; vlawG ykdNyD; tcGihfta&;awG OD;pm;ay;
cH&rIawG &oGm;rSmukd rvdkvm;ygbl;/ usrwdkY taeeJY &if;ESD;
jrKyfESHrIawGudk vdkvm;w,fqkdwmu &dk;&dk;&Sif;&Sif;av;ygyJ/

tvkyftukdif tcGihftvrf;awGudk wwfEkdiforQ
rsm;rsm; zefwD;ay;csifvdkYyg/ jrefrmEkdifiHrSm tvkyftukdif
tcGihftvrf;awG zefwD;ay;zkdY[m tvGefYtvGefukd ta&;
BuD;ygw,f/ tvkyftukdif tcGihftvrf;awG rsm;jymvm
wmeJYtwl tvkyfvufrJh vli,fawGukd tvkyftukdifawG
rSm tqifoihfjzpfzkdYtwGuf oifMum;ay;r,hf oifwef;awG
vnf; vdktyfygw,f/ toufarG;rI oifwef;awGeJY for-

]]ynmwwfwJh vlOD;a& tvkHtavmuf &SdrI[m


tvGefta&;BuD;um r&SdrjzpfvdkY qdkcJhygw,f/
ol qdkvdkwmu EkdifiHrSm&SdwJh vlOD;a& tcsKd;tpm;&JU
trsm;pk[m tv,fwef;ynm &Sd&r,fvdkY qdkvdkwmyg/ }}

63

]]'gayr,hf tJvdk aemufus usefaejcif;


uvnf; wjcm;EkdifiHawG&JU
trSm;awGuaewqihf oif,lzkdY
tcGihftvrf;ukd &apygw,f/
tJ'Dhenf;eJY trSm;awGudk a&Smif&Sm;um
ausmfvTm;Ekdif&if c&D; ykdrdkwGifrSm
jzpfygw,f/ }}
mal ]w&m;0ifausmif;} r[kwfwJh oifMum;rIawGudk
a'gufwmbGJY tpDtpOfawGxuf trsm;BuD; ydkrdk vdktyfyg
w,f/ tJvdkajymwm[m usrtaeeJY tqihfjrihfynma&;
awGudk wefzdk;rxm;vdkY r[kwfygbl;/ usrtaeeJY tqihf
jrihf ynma&;awGukd t&rf; wefzkd;xm;ygw,f/

'gayr,hf usrwdkY EkdifiH&JU vdktyfcsufudk vuf
awGYusus Munhf&rSmyg/ tajccH uRrf;usifrIawG vdktyfae
wJh vlYtzGJYtpnf;u vlwa,muftaeeJY usr vlBuD;rif;
wdkYudk pum;ajymaewmyg/ tajccH uRrf;usifrIawGom
vlawGrSm jynhfpHkvm&if tm;vHk;[m jyKjyif ajymif;vJa&;
vrf;pOfrSm yg0ifvmEkdifrSmyg/

usrwdkY taeeJY national commitment ukd
tvdk&Sdygw,f/ tJ'gr&SdbJeJY usrwdkY a&SUqufEkdifrSm r[kwfyg
bl;/ usrwdkY taeeJY national commitment udk a'o
qdkif&m commitment awG? wurmvHk;qkdif&m commitment awGeJY csdwfqufNyD; wlnDwJh &nfrSef;csufawG
twGuf vkyfukdifcsifygw,f/ usrwdkY taeeJY ykdrdk <u,f0NyD;
ydkrdk Nidrf;csrf;wJh urmBuD;udk tvdk&Sdygw,f/ tJ'Dhvdk ydkrdk
<u,f0NyD;? ydkrdk Nidrf;csrf;wJh urmBuD; wnfaqmuf&mrSm
usrwdkYtaeeJY tpdwftykdif;w&yf taeeJY yg0ifcsifygw,f/

usrwdkYtaeeJY ta&;rygol jzpfrSmudk rvdkvm;
ygbl;/ usrwdkY taeeJY aemufrSm jywfusefaecJhrSmudk tvdk
r&Sdygbl;/ usrwdkYtaeeJY rSm;wJh vrf;aMumif;ukd a&G;cs,fNyD;
ab;a&mufoGm;rSmudkvnf; tvdkr&Sdygbl;/

usrtaeeJY 'Dukda&mufvmwm vlBuD;rif;wdkY
bmvkyf&r,fukd ajymzdkY r[kwfygbl;/ usrajymcsifwmu
&kd;&kd;av;ygyJ/ usrwdkY EkdifiHrSm bmawGvdktyfaevJ qdkwm

64

udk ajymjyzkdYyg/ usrwdkYtaeeJY tajz &SmazGaewJh ae&mrSm


vlBuD;rif;wdkYqDu tultnDawG &csifygw,f/ wcsKdU EdkdifiH
awG[m jcpm;rI jyemawGukd xdef;csKyf avQmhcszdkY BudK;pm;
&if;eJY vuf&SdtcsdefrSm ratmifrjrif jzpfaeygw,f/ wcsdef
rSm olwkdY atmifjrifvmvdrhfr,fvdkY arQmfvihfygw,f/ usr
wdkY taeeJYvnf; jcpm;rI jyemudk ukdifwG,f ajz&Sif;&rSm
yg/ usrwdkY taeeJY tJ'grSm atmifjrifcsifygw,f/ usrwdkY
EkdifiHtaeeJY olrsm;awGxuf aemufus usefaew,fqdk
wmawmh rSefygw,f/ 'gayr,hf tJvdk aemufus usefaejcif;
uvnf; wjcm;EkdifiHawG&JU trSm;awGuaewqihf oif,lzkdY
tcGihftvrf;ukd &apygw,f/ tJ'Dhenf;eJY trSm;awGudk
a&Smif&Sm;um ausmfvTm;Ekdif&if c&D; ykdrdkwGifrSm jzpfygw,f/
'gaMumihf yHkrSefxuf ykdrdk jrefqefoGm;rSmjzpfNyD; wjcm;EkdifiH
awG&JU trSm;awGudk owd rxm;rdwmeJYpm&if ydkrdkjrefqefrSm
jzpfygw,f/

'Dtpnf;ta0;rSm vlBuD;rif;wdkYtm;vHk; 'grS
r[kwf vlBuD;rif;wdkYxJu wcsKdU&JU tBuHPfawGudk vdIuf
vIdufvSJvSJ Mum;emvdkygw,f/ tm;vHk;qDuawmh Mum;&
vdrhfr,fvdkY rxifygbl;/ bmvkdYwkef;qdkawmh tm;vHk;uae
tBuHPfawG ay;zkdYqdkwm tcsdefvHkavmufvdrhfr,fvdkY
usr rxifygbl;/

]trsKd;om; jyefvnf &ifMum;apha&;udk BudK;pm;
aeqJ jzpfwJh EkdifiHwEkdifiH&JU jyemukd b,fvdkukdifwG,f
ajz&Sif;&rvJ qdkwm tBuHPf &vdkygw,f/ usrwdkY
taeeJY national commitment uaewqihf trsKd;om;
jyefvnf &ifMum;apha&;eJY zGHYNzdK;a&;twGuf BudK;pm;aewmrdkY
aus;Zl;jyKNyD;awmh vufawGYusr,hf tdkif'D,mawG? tBuH
PfawG ay;MuNyD;awmh usrwdkYEkdifiHtwGuf tcGihf
tvrf;awGa&m vlBuD;rif;wkdYtwGuf tcGihftvrf;awGudk
yg awG;MuygvdkY ajymcsifygw,f/

usrtaeeJY vlBuD;rif;wdkY ar;vmr,hf ar;cGef;
awGudk ajzqdkoGm;rSm jzpfygw,f/ 'g[m usrajymcsifwm
awG tukefygyJ/ aus;Zl;jyKNyD;awmh usrwdkY EkdifiHukd ulnD
ay;Muyg/ vlBuD;rif;wkdY taeeJY tvGefYtvGef wefzdk;&SdwJh
tvkyfawGudk NyD;ajrmuf atmifjrifvdrhfr,fvdkY usr arQmf
vihfygw,f/ aus;Zl;wifygw,f/}
a':atmifqef;pkMunf
ta&SUtm&S urmhpD;yGm;a&;zdk&rf?
30 &uf? arv? 2012 (befaumufNrdKU)/

rwfv 3 &uf? 2012 taomuazmifa';&Sif;? orkdif;NrdKUr pmoifwdkuf? ordkif;vrf;qHk

udkpdk;xGef; (88 rsKd;quf ausmif;om;rsm;tzGJY)


r*Fvmyg/ uRefawmfu pdk;xGef;yg/ uRefawmfwdkYuawmh 88
ausmif;om;rsm; tzGJYuyg/ uRefawmf tck 88 ausmif;om;orkdif;av;
enf;enf; ajymjycsifygw,f/ udkrif;udkEkdifwdkY? udkudkBuD;? udkaX;MuG,fwdkY
[m rMumcifurS axmifu vGwfvmMuwmyg/ tckqkd&if olwdkYawG[m
wkdifyifNyD;awmh vuf&Sd usa&mufaewJh tarSmifxk usaewJh tzGJYtpnf;
uae yGihfvif;vlYtzGJYtpnf;aygY/ vlrItajcjyKtzGJYtpnf;awG t&yfzuf
tajcjyK tzGJYtpnf;awGeJY aygif;pnf;NyD;awmh uRefawmfwdkYukd,fwkdif
vlrIa&;vkyfief;awGvkyfr,f/ usefwJh vlrIa&; tzGJYtpnf;awGeJY vuf wGJ
NyD;awmh aemufNyD; pdwftm;oefwJh vlawGeJY vufwGJNyD;awmh tm;aumif;
vmatmif wkdif;jynfu tckqkd&if ajymif;vJrIudk paeNyD/ tckwufvmwJh
tpdk;&opfudk,fwdkifu 0efcHaeygw,f/ raeYuqdk orwajymwJh
rdefYcGef;rSmudk,fu t&yfzuf tajcjyK tzGJYtpnf;awG&JU tcef;awG[m
ta&;BuD;aMumif;eJY olwdkYeJY vufwGJNyD; vkyfaqmifzdkY olwdkYudk,fwdkifvnf; jyKjyifajymif;vJrIawG vkyfaeayr,fh vdktyfcsuf
awG &SdaeaMumif; vufcHw,fvdkY olwdkYudkf,fwkdifajymaeygNyD/

ausmfudkudk (Auorsm; tzGJYcsKyf)



uRefawmf ajymcsifwmu Auo[m orkdif;wavQmufvHk;
rSm EkdifiHa&; vIyf&Sm;rIawG? EkdifiHa&;wkdufyGJawGeJY &Sifoefaewm
rSefygw,f/ Auoudk tajccHwnfaqmufxm;wm pmzwftoif;eJY
o[m,ausmif;aqmiftoif;eJY pcJhwmyg/ tJ'Dawmh Auo[mvnf;
vlrIa&;vkyfief;awGeJY ruif;bl;vdkY tm;vHk;odMuzdkY vkdygw,f/

uRefawmfwdkY AuoawGu Objectives 3 ck csxm;ygw,f/
(1) tcsufu jrefrmjynf wjynfvHk;rSm &SdwJh ausmif;awGtoD;oD;?
wkdif;&if;om; a'otoD;oD;? jynfe,feJY NrdKUawGrSm or*awG
jyefvnfzGJYpnf;r,f/ tJ'grS jrefrmjynf&JU ausmif;om;xkBuD;
jyefay:xGufvmrSm jzpfygw,f/ tJ'DrSmvnf; vufwavm wm0efeJY a&&Snfwm0efqdkNyD jyefydkif;ygw,f/ vufwavm
wm0efu or*awG jyefay:aygufzdkYtwGuf e,fpnf;&Hk;a&;awG oGm;zdkY jzpfygw,f/ a&&Snfwm0efuawmh
aemufrsKd;qufudk vufqihfurf;zdkY t*FgpHk Auo ay:xGufvma&;udk vkyfaqmifMurSmyg/ (2) tcsufu vlxk taxmuf
tuljyK vkyfief;awG vkyfaqmif&if;eJY ausmif;om;awG&JU ynma&;eJY tcGihfta&;udk wnfaqmufoGm;rSmyg/ uRefawmfwdkY
u 'Dtcsuf 3 ckeJYoGm;aew,f/ uRefawmf tcke ajymcJhovdkyJ uRefawmfwdkYcsnf;yJ oGm;vdkY r&ygbl;/ 'DrSm vmwufMuwJh
tzGJYtpnf; toD;oD;uvnf; csdwfquf aqmif&Gufay;zdkY vdktyfw,fvdkY ajymvdkygw,f/ yxrOD;qHk; tawGYtBuHK ,lwJh
taeeJY tjzLa&mifwGJvuf taeeJY BudK;pm;aqmif&Gufaeygw,f/
65

OD;at;jrihf (arwmtdrf ynm'ge)



uRefawmfu ausmif;q&m jzpfyg
w,f/ vGefcJhwJh tESpf 40 avmufuwnf;u
ausmif;q&myg/ tckvnf; uRefawmhfoabm eJY
uRefawmf uav;awGudk pmoifygw,f/
uRefawmfoifwJhae&mu usL;ausmfae&myg/
usL;ausmfqdkwm wJykwfav;? tdrfay:wufvdkY
r&bl;/ tdrfudk udkifvIyf&if vIyfw,f/ tJ'Dvdk
ae&mrSm oGm;oifw,f/ tdrfajc ckESpfaxmif
ausmf &Sdw,f/ uRefawmf oifcJhwJh uav;awG
u ajrmif;BudKajrmif;Mum;? trdIufyHkBudK trdIfuf yHk
Mum;u uav;awGyg/ &yfuGufxJrSm w&mudk 90 avmufu tJ'Dvdk uav;awGyg/ olwdkYrSm vdktyfcsufu 1 &mckdifEIef;? 2
&mckdif EIef; r[kwfbl;/ 100 &mckdifEIef;vdkw,f/ tckvdk ynma&; ESD;aESmzvS,fyGJrSm 'Duav;awGeJY ywfoufvdkY &ifzGihf&wm
t&rf; 0rf;omygw,f/

rif;vGef;axm

uRefawmfwdkY jrefrmEkdifiH&JU ynma&;u bmjzpfvdkYvJqdkawmh tod
w&m;wpfckudk? taMumufw&m;wpfckeJY ydwfvdkufwJh tcgusaeawmh tJ'D
todw&m;wpfcku rodw&m;jzpfvmw,f/ rodw&m;jzpfwJh[mudk tckcsdefrSm
'gudkawmh vkyfoihfw,f/ yGifhvif;vmw,fvdkY odvmwJh tcsdefrSm uRefawmfwdkY
jyifqif&r,fh t&mawGu trsm;BuD;ygyJ/

OD;0dZmeE (Open eyes library + Education Center for youth)


OD;Zif;uawmh rEav;uae MuGvmwmyg/ Education Center for youth qdkNyD;
vkyfxm;w,f/ wu,fqdkawmh &[ef;awG OD;pm;ay;xm;wm/ 'DaeYvdk ynma&;
aqG;aEG;yGJ vmwwfcGihf&wJhtwGuf aus;Zl;wifygw,f/ OD;Zif;u bkef;BuD;wpfyg; jzpf
wJh taeeJY jrefrmh ynma&;udk bkef;BuD; &IaxmifhtaeeJY ajymcsifygw,f/ bkef;BuD;awGeJY
tajzxkwfMunfhwJhtcg usawmh bu &SdzkdY vdkw,fvdkY od&ygw,f/ jrefrmjynfrSm
at'D 11 &mpkavmufu Ak'bmom xGef;um;vmw,f/ tJ'DheJYtwl bkef;BuD;ausmif;
ynma&;yg xGef;um;vmygw,f/ bkef;awmfBuD; ausmif;awG[m vlYtzGJYtpnf;rSm
xGef;um;vmcJhygw,f/ 'gayr,fh ,aeYacwfrSmawmh bkef;BuD;ausmif; ynma&;
usqif;vmygw,f/ bmjzpfvdkYvJqdkawmh bkef;BuD;awGu Modernize rjzpfMubl;/
rBudKufMubl;/ tawG;acgifMuw,f/ bmvdkYvJqdkawmh Oyrm bkef;BuD; t*Fvdyfpm
oif wmudk oabmrusMubl;/

acwfrDynmawG wwfvmapzdkYtwGuf OD;Zif;wdkY ausmif;rSm &SdwJh oHCm 300 ausmfudk rEav; 'eduaA'u
q&mwpfa,muf ac: NyD; philosophy wdkY? logic wdkY oifay;w,f/ bkef;BuD;udk,fwkdifvnf; Comparative studies in
Buddhism udk oifay;w,f/ NyD;awmh OD;Zif;wkdY ToT vnf; vkyfay;ygw,f/ OD;Zif;wdkY t"du ay;csifwmuawmh
t,ltq a[mif;awGudk vHk;0 vTihfypfzdkY r[kwfbJ? EdIif;,SOf avhvmzdkYygvdkY ajym&if; ed*Hk;csKyfygw,f/
66

a':at;at;oif; (NAKO)

OD;jrihfaqG (ykvJ uGefysLwm pifwm)


tckacwf
uav;awGu
ynmoifMum;&m
rSm udk,fhtm;
ud k , f u d k ; vd k p d w f
awG avsmhenf;
vmMuw,f/
'gawGudk wdk;
wuf vmatmif
vkyfzdkY ta&;BuD;
vmygw,f/ aemufwpfck vli,fawGudk uRefawmf
tBuHay;csifwmu udk,favhvmvdkufpm;wJh ynm
udk Principle txd ydkifEkdifatmif avhvmMuygvdkY
ajym&if; ed*Hk;csKyfvdkufygw,f/


uRefrwdkY vkyfvdkY r&aewmudk ajymae&HkeJY
rNyD;ao;bJ vkyfvdkY&wmawGudk ajymMunhf&atmif/

uRefrwdkY ynma&; wuodkvfrSmwkef;
uvnf; CCA udk TCA eJY oifcJh&wmygyJ/ Oyrm
uRefrtaeeJY ausmif;om; wpf&mavmuf&SdwJh
pmoifcef;udk CCA eJY oifwJhtcg ab;tcef;u
q&mrawGu qlnHw,fqdkNyD; tjypfwifMuyg
w,f/ Group Discussion taeeJY r&Ekdifbl;aygY/
tcktcsdefrSmawmh vdktyfwJh[mawGudk xkwfajym
vdkY &aeNyD qdkayr,fh vlawGu acguf&dk; usKd;aeMu
w,faygY/ rajym&Jbl; jzpfaew,faygY/

pkyHkcspf (jrefrmEkdifiH roefpGrf;olrsm;toif;)



usr pm poifcsdefrSm ajcaxmufeJYyJ oifygw,f/ bmjzpfvdkYvJqdkawmh
orD;rSmu b,fzuf ajcaxmuf wpfacsmif;yJ aumif;vdkYyg/ uRefr 5
wef;avmuftxd jyem r&SdcJhygbl;/ cGJjcm;NyD;vnf; qufqH rcHcJh&ygbl;/ 6
wef;ESpfrSm pNyD;awmh awGY&ygNyD/ twef;xJrS 1 rS 10 txd tqihf0ifwJhvlawG
uGefysLwmcef;oGm;&r,f/ 0efBuD;vm&ifvnf; EIwfquf&r,fqdkawmh orD;vnf;
rwfwyf&yfwmaygY/ 'gayr,fh orD; rygcJh&bl;/ 'geJY tazhudk ausmif;udk ajymckdif;awmh
yg&r,f/ aemufwpfacgufwuf&r,fqdkNyD; rygcJh&ygbl;/ aemufNyD; Mum;&wmu
r*Fvm,lwJhtcsdefrSm tr*Fvmudk bmvdkY xnfh&rSmvJvdkY ajymcHcJh&ygw,f/

,ckacwfrSm roefpGrf;awGudk tjrifajymif;oihfygNyD/ NyD;awmh tm;vHk;
aom tzGJYtpnf;awGu ynma&;udk vkyfwJhtcgrSm roefpGrf;awGvnf; &Sdaeyg
ao;vm;qdkwmudk awG;ay;zdkY ajymcsifygw,f/

tvif;quf (Blogger)

uRefawmfwdkY[m bmrS tm;i,fp&m rvdkbl;/ udk,fEkdif&mawG
vkyfNyD; wufnDvufnD vkyfaqmifr,fqdk&if atmifjrifr,fvdkY
,HkMunfygw,f/ aumif;rGefwJh vkyfief;awG jzpfvmrSmyg/

67

;
&
a
t
f
h
i
G
c
t
;
m
s
r
l
o
;
f
Gr
)
m
p
f
p
e
;
o
y
r
(a
g
y
;
y
a
;
m
p
;
f
O
p

odkY
tvkyftrIaqmiftzGJY
trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJYcsKyf

17 Zefe0g&Dv? 2012
taMumif;t&m/ / jrefrmekdifiH roefpGrf;olrsm;\ta&;twGuf jynfaxmifpkvTwfawmfwGif wifjyaqG;aEG;

tqdkjyK ay;yg&ef av;pm;pGmjzihf awmif;qdkjcif;/

av;pm;pGmjzihf uRefawmf pma&;vdkufygonf/ yxrqHk;taeeJY uRefawmhftaMumif;udk ajymjyygrnf/ uRef
awmhfemrnfu armifbdkbdkBudKif (ac:) armifvli,fjzpfygw,f/ uRefawmfu tMum;tm&Hk roefpGrf;oljzpfygw,f/ uRef
awmhfrdbawGu pum;rajymwwf? em;rMum;olawGyg/ uRefawmfhrdcifbufrS uRefawmhftbkd;t&if;rSm ,cifu trsKd;
om; 'Drdkua&pDtzGJYcsKyf pwifwnfaxmif&mwGif yg0ifcJhaom pma&;q&marmifaomfujzpfygonf/

uRefawmfonf arG;pOfu em;Mum;aomfvnf; 15 eSpfom;t&G,fwGif xdckdufrIjzpfum tMum;tm&Hk
csKdU,Gif;cJh&ygonf/ xkdtcsdefrSpum uRefawmfonf roefpGrf;olwpfOD; jzpfvmcJhonf/ roefpGrf;olwpfOD;b0odkh
a&mufaomtcg roefpGrf;olrsm;\ tcuftcJ? twm;tqD;eSihf tcGihfta&; qHk;&HI;rIrsm;udk awGYjrifvmcJh&ovdk
uRefawmfudk,fwkdifvnf; cHpm;cJh&ygon f/ trdjrefrmjynf vGwfvyfa&;&jyD; tcsdefumvrS ,aeY'Drkdua&pD ekdifiHopfqD
odkY oGm;aeaom tcsdeftxd roefpGrf;olrsm;rSm ypfy,fxm;jcif;eSihf vl&m 0ifqefYekdfifatmif wef;wltcGihfta&; r&&SdcJhyg/

vuf&Sd 2008 zGJYpnf;yHktajccHOya'wGifvnf; roefpGrf;olrsm;\ tcGihfta&; arQmfvifhcsufrsm; yg0ifrI
enf;yg;vSygonf/ aemufNyD; tvkyform;Oya'wGifvnf; roefpGrf;olrsm;\ tvkyftudkif tcGifhta&; yg0ifrI r&Sdacs/
Oyrmtaejzihf qdk&aomf ,cif tvHktrdIufyHkvdk eSpfaygif; 50 ausmf ypfy,fxm;cHcJh&ojzihf roefpGrf;olrsm;\ 'Pf&mrSm
tawmfBuD;rm; vSygonf/ uRefawmfudk,fwdkfif jrefrmpmtxl;jyKjzihf bGJY&jyD;aomfvnf; ,aeYuRefawmf touf 28 eSpf
t&G,ftxd tvkyf&Smr& jzpfaeonfrSm ukd,fawGYyifjzpfygonf/ ,aeY jrefrmjynfwGif vlOD;a& oef; 60 &Sd&m 5
&mckdifeIef;rSm roefpGrf;olrsm; jzpfjuygonf/ uRefawmfonf wdkif;jynftusKd;twGuf udkf,fwkdifudkf,fus yg0ifcsifovdk
roefpGrf;olrsm; onfvnf; yg0ifywfoufcsifygonf/

jynfaxmifpkvTwfawmfwGif roefpGrf;olrsm;\ ta&;twGuf atmufygtcsuf 5 csufudk wifjy ta&;qdk
aqG;aEG;apvdkygonf/
1-
2008 zGJYpnf;yHktajccHOya'wGifvnf; roefpGrf;olrsm;\ tcGihfta&;arQmfvihfcsufrsm; ydkrdkyg0ifvmatmif

tqdk wifoGif;aqG;aEG;um jyifqifay;yg&ef/
2-
'Drkdua&pDpepft& tm;vHk;yg0ifekdifaom vlYtzGJYtpnf;tjzpf roefpGrf;olrsm;tm; wkdifjynftusKd;?

&yf&GmtusKd; yg0ifaqmif&Gufekdifatmif vTwfawmfwGif roefpGrf;udk,fpm;vS,f 5 &mckdifEIef;tm; wkduf&dkuf

yg0ifaqmif&GufcGihf &atmif tqkdwifoGif; ay;yg&ef/
68

3- roefpGrf;olrsm;qdkif&m txl;tcGihfta&;Oya' (Persons with for the disability right) udk jyXmef;ay;yg&ef/
4- roef;pGrf;olrsm;\ ta&;udk ajz&Sif;ekdif&ef roefpGrf;olrsm;qkdif&m 0efBuD;Xmeudk zGJYpnf;&eftwGuf jynfaxmifpk vTwf
awmfwGif tqdkwifoGif; aqG;aEG;&ef/
5- jrefrmpmeSihf pum;udk todtrSwfjyKovdk em;rMum;olrsm;\ vuf[efbmompum; (Myanmar sign language)
udk todtrSwfjyKydkifcGihfudk jynfaxmifpkvTwfawmfwGif tqdkwifoGif; aqG;aEG;&ef/

uRefawmfonf roefpGrf;olrsm;\ tusKd;twGuf a&;om;wifjyjcif;jzpfygonf/

roefpGrf;olrsm;onf jrefrmhvlYtzGJYtpnf;wGif (ekdifiHa&;? pD;yGm;a&;? ynma&;? usef;rma&;? bmoma&;eSihf vlrI
a&;) wdkYwGif yg0ifaqmif&GufcGihf ray;bJ ypfy,fxm;jcif;? toHk;r0ifaom olrsm;tjzpf acsmifxkd;xm;jcif;udk cHcJh&ygonf/
uRefawmfhudk,fusKd;ryg? vuf&Sdjzpfysufaeaom trSefw&m;udk rD;armif;xdk;jyjcif; jzpfygonf/

uRefawmfonf rwluGJjym;jcif;eSihf omwlnDrQudk vufcHaom jrefrmekdifiHudk jrifawGYvdkygonf/
av;pm;pGmjzihf
udkbdkbdkBudKif (ac:) armifvli,f
tMum;tm&Hk roefpGrf;ol

69

tifwmAsL;

qif;&JEGrf;yg;wJh trdIufaumuf
uav;i,fawG ydkrsm;vmae


jrefrmEkdifiHrSm qif;&Jom; rdom;pkawGu ayguf avmufBuD;yJ pepfopfawG bmawG ajymif;aeygap 'D
zGm;vmwJh uav;i,fawG[m vrf;ray:rSm yvwfpwpf trIdufaumuf uav;i,fawGudk jyKjyifajymif;vJrI r&dS
vdkufaumufNyD; toufarG;0rf;ausmif; jyKaeMu&ygw,f/ ao;bl;qdk&if uRefawmfwdkYEkdif iHrSm uav;i,fawG olwdkY&JU
tem*wfawG uRefawmfwdkY&JU wkdif;jynfu jyKjyifajymif;vJ

trsKd;om; 'Drdkua&pDtzGJYcsKyf aoG;vSL'gef;a&; a&;om jzpfoGm;w,f/ qdk;wJh olawG rsm;vmw,f/ ckd;wJh
tzGJYuawmh jrefrmjynfrSm tem*wftwGuf &nf&G,fNyD; olawGrsm;vmw,f/
tJ'Dta&;udk uRefawmfwdkYu BudKNyD;awmh awG;
trdIufaumuf uav;i,fawGtwGuf usef;rma&;? pm&d
w jrihfwifa&; oifwef;ausmif;wpfckudk &efukefwkdif;?'*HkNrdKU wJh oabmyg/ tJ'geJY trIdufaumufuav;i,f yxrOD;
opfawmifydkif;rSm zGihfvSpfoifMum;ay;aeygw,f/ 'D oif qkH; 30 apmifha&Smufw,f/ wpfywfudk 2 &ufapmifha&Smuf
wef;eJY ywfoufNyD; oifwef;ausmif;&JU wm0efcH udknDnDudk w,f/ tJ'D 2 &ufuae 3 &uf apmifha&Smufw,f/
qufoG,far;jref;xm;ygw,f/
tck ta&twGuf b,favmufavmufukd pm&dw jrifhwif

bmaMumifhvJqdkawmh uRefawmfwdkY&JU jrefrmEkdif ay; EkdifrvJ/
tck uRefawmfuav;awGudk 'DtoufarG;0rf;
iHrSm rdbrJhuav;awG a*[mwdkY bmwdkY Ak'bmomawGu
vnf; rdbrJhuav;awGudk apmifha&Smufw,f/ c&pf,mef ausmif;ynm oifMum;ay;a&;taeeJY uRefawmfwdkY t&G,f
awGuvnf; rdbrJhuav;awGudk apmifha&Smuf w,f/ rdb eJY vkdufwJh uav;i,fawGaygYAsm/ uav;vli,f trIduf
rJhpGmeYJ tar&dS&if tazr&dSbl;/ taz&dS&if tarr&dSbl;/ tJ'g aumuf uav;vli,f uav;twGufqdk&if pma&;wwf
rsKd;av;awGudkyJ uRefawmfwdkYu awGY&w,f/ NyD;cJhwJh 2 ESpf zwfwwfzdkYtwGufudk oifay;w,f/ pma&;wwf? zwf
3 ESpf twGif;wkef;u bm odomvJqdk&ifawmh jrefrmEkdifiH&JU wwfrS olwkdY todynmjrifhrSm/ vli,fydkif;udkusawmh
pD;yGm;a&; cRwfjcHKusrI qif;&JEGrf;yg;rI aygrsm;vmonfESifh qHyifnyfoifwef;tcsKdU tck 4 vydkif; 9 &ufaeYrSm uRef
trQ t&G,fa&mufNyD; pmroifMum;EkdifwJh trIdufaumuf awmfwdkY e,uBuD; OD;wifOD;u zGifhoGm;ay;w,f/ uRef
uav;i,fawG ydkrsm; vmwm awGY&wJhtcgrSm uRefawmf awmfwdkY tck tJ'Doifwef;ukd vufcHaew,f/
wdkY bmoGm;NyD; owdxm;rdvJqdkawmh EkdifiHa&;t& b,f
70

aemuf 'D uav;awGu b,fvdkrsKd;ae&muae vma&muf


wJh uav;awGvJ/ olwdkY&JU rdom;pku b,fvdkrsKd;tvkyfawG
vkyfusNyD;awmh b,fvdkrsKd; rdom;pkuae aygufzGm;vmus
ovJ/

uRefawmfwdkY awGY&wmu tJ'Duav;i,f awmf
awmfrsm;rsm;u pnfyifom,muaeNyD;awmh tvkyf r&dSwJh
olawGudk tvkyfay;xm;wJh olawGaygYAsm/ tjyifaygY/
ygref;ewform;awGawmh r[kwfbl;As/ tJvkdrsKd;awGaygY
BuHK&m usyef; trIdufaumuf&ifvnf; aumuf? ajrmif;wl;
&ifvnf; wl;? olwdkYarG;zGm;vmwJh uav;awG tckuRef
awmfwkdY MunfhIapmifha&SmufaewJh ae&mqdk&if awmif'*kH
rSm&dSwJh 21 &yfuGuf pnfyif0if;udk yxrOD;qkH;taeeJY
uRefawmfwkdY apmifha&Smufay;aew,f/ uav;awGu
tvkyfr&dSbl; qdk&if uav;ta,mufu 150 avmuf
&dSw,f/ awmif'*kH wpfNrdKUvkH;taeeJY Munfhr,fqkd&if
av;&m? ig;&mavmuf &dSr,f/ &efukef wpfNrdKUvkH;taeeJY
Munfhr,fqdk&if awmif'*kHygr,f/ '*kHqdyfurf;NrdKUe,fygr,f
a'gykH? omauwwkdY? vdIifom,mwkdY awmfawmfrsm;w,f
ajymr,fqdk&if uRefawmfwkdY ESpfaxmif? okH;axmifavmuf
tenf;qkH;jzpfoGm;rvm; rodbl;/

'Duav;awGu tck olwdkY pmoifaew,ffqkdawmh trIduf
aumuf&if;eJY vmoifwmvm;/

[kwfygw,f/ oem;zkdYaumif;wmu olwdkY&JU
toufarG; 0rf;ausmif;twGufudk reuf 6 em&DcJGavmuf
trIduf xGufaumuf&w,f/ tdwfuav;awG vG,fNyD;
awmh 12 em&Davmufudk cPjyefw,f/ uRefawmfwdkYu 3
em&Duae 5 em&D olwdkY vmwJh tcsdefrSm trIdufawmif;av;
awGxm;NyD; a&csKd;ay;w,f/ cPavmufuav;awGukd
tem;,lckdif;NyD; a&csKd; ay;w,f/ oem;cg;vdrf;ay;w,f/
NyD;&if pmoifw,f/ pm oifMum;ay;NyD;wmeJY olwdkYukd
,Ofaus;vdrm oifwef; wnfhwnfhajym&r,fqkd&ifawmh
rcdk;wwf? r0SufwwfzdkY twGufudk uRefawmfwdkY axmif
wHcg;ydwf oifwef;aygYAsm/

tck pm&dwjrifhwifa&; oifwef;awGudk b,fol awGuae
vmNyD;oifay;aevJ/ NyD;awmh 'Dvkd 1 ESpfwm ay;NyD;wJh
aemufydkif;rSm b,favmufxd wdk;wufrI&dSvJAs/ 'Duav;
awG&JU wdk;wufrI taetxm; b,favmufx&d dSovJ/
,Ofaus;vdrfrmoifwef;udk uRefawmfwdkY ausmif;rSm&dSwJh

tzJGYcsKyftzJGY0ifawG b,favmufavmuf&So
d vJ/

NrdKUe,fpkHu tzJGYcsKyftzJGY0ifawG 0kdif;0ef;NyD;awmh
oifMum;ay;ae w,f/ "rAsL[mu xGufwJh ,Ofaus;vdrm
pmtkyfwdkY? ,Ofaus;vdrmoifMum;ay;wJh q&mq&mr
awGu vmNyD;awmh uRefawmfwdkY ausmif;udk aAmfvefwD,m
oifMum;ykH? oifMum;enf;awGudk vmNyD;awmh oifay;
w,f/ q&mra':oef;jrifhatmif? q&mra':pkpkvGifwkdY
'Duav;awGudk oifwJhtcgrSm eHa[mifvnf; uRefawmf
wdkY oifay;w,f/ eHa[mifvnf; pdwf"mwfudk tajccH
NyD;awmh oifay;w,f/ uav;awG ajymr&? qdkr& xGuf
ajy;vnf; uRefawmfwkdYu pdwf"mwfudk tajccHNyD;
onf;cHay;wJhtcgrSm tckqdk&if uRefawmfwdkY oifMum;
ay;wJh uav;i,fawGu vkH;0udk rckd;wwf r0Sufwwf
awmhbl;/ olwdkY[m olwdkYtoufarG;0rf;ausmif;vkyfr,f/
NyD;&if uRefawmfwdkY ausmif;udk vm r,f/

wpfywf 2 &ufxJ owfrSwfxm;wm tckqkd&if
wpfywfvkH; eD;yg;avmufudk olwkdYawG trIdufaumufNyD;
ausmif;udk vmw,f/ wcgqdk&if uav;wpfa,muf
qdk&if uRefawmfwdkY ausmif;udk olYrdburvmckdif;bl;/ t
wif;ckd;xGufNyD;awmh vmwJhtcgrSm &kdufxm;wm wudk,f
vkH; tId;&mawGBuD;yJ/ uRefawmfwdkY ausmif;a&mufwJh
tcgrSmawGY&w,f/ eEGif; odyfay;&w,f/ uav;awGrSmu
ynmvkdcsif? oifMum;csifwJh qE&dSw,fqdkwm odoGm;&
w,f/
aemufa&SUqufNyD;awmh 'Dausmif;taeeJY ykdNyD;awmh wkd;csJU
oGm;zdkY bmawGvkdtyfo vJ/

uRefawmfwdkY trIdufaumufuav;i,fawGudk
uRefawmfwkdY jyKpk apmifha&SmufovkdyJ wu,fudk EkdifiHrSm
wm0ef&dSwJh EkdifiHawmftpdk;& tzJGYtpnf;awG taeeJYu
vnf; EkdifiHtESHY tjym;rSm&dSwJh uav;awGudk avhvGifh
uav;vli,fawGudk wpdkufrwfrwfeJY tpkd;& tzJGYtpnf;
uom ylaygif;yg0if aqmif&Gufr,fqkd&ifawmh taES;eJY
tjrefqkH; aumif;vdrfhr,fvkdY uRefawmfu ,lqw,f/
aus;Zl;wifygw,f/ tck vdkajzMum;ay;wm/

('DADGbD 7 arv 2012)

71

xdkif;ynma&;tay: jrefrmq&mrESifh
rGefausmif;ol&JU tjrif


2015 ckESpfrSm ay:xGef;vmr,fh tmpD,H uGefjrL
ewDudk &nf&G,fNyD; xdkif;tpdk;&u ynma&;ajymif;vJzdkY
tBuD;tus,f &if;ESD;jrKyfESH aqmif&Gufaewmudk bef
aumufydkYpfeJYae&Sif;owif;pmawGrSmaeYpOfawGYae&onf/
txl;ojzifh ausmif;om;awGudk vyfawmh a0iSwmeJY
2012 udk t*FvdyfpmESpf owfrSwfrItay: a0zef aqG;aEG;
jiif;ckefwmawG yHkrSef awGY&onf/

'gaMumifh armuu xkdif;ynma&;eJY ywfoufNyD;
xdkif;yk*vduausmif;wpfausmif;rSm t*Fvdyfpm oifay;
aewJh jrefrmq&mrwpfOD;ESifh befaumuf Ramkhamhaeng wuodkvfrSm ynma&; rmpwmbGJY usrf;jyKaeol
rGefausmif;olwpfOD;udk qufoG,far;jref;NyD;? olwdkY
tawGYtBuHKawGudk wifjyvdkuf&ygonf/

72

q&mr rar
csif;rdkifNrdKU? yk*vduausmif; Sarasas Witaed Lanna
School oifMum;a&; tawGYtBuHK......

xdkif;EkdifiHu ausmif;wpfausmif;rSm pmoif
aewJh usrudk xdkif;uav;awGudk pmoif&wmeJY jrefrm
uav;awGudk pmoif&wm bmuGmvJ? xkdif;ausmif;awG&JU
oifMum;a&;pepfu b,fvdk&SdvJ? ausmif;om;awG&JU t
awG;tac: ydkif;eJY oifMum;rI cH,lyHk b,fvdk uGmjcm;rI&SdvJ
qdkwmawG ar;vmygw,f/

a,bl,stm;jzifh ausmif;om;awGuawmh t
wlwlygyJ/ pmudk pdwf0ifpm;wJh uav;&Sdovdk pdwfr0if
pm;wJh uav;awG &Sdwmuawmh ae&mcsif;rwlawmif
yHkpHcsif;u twlwlygyJ/ uGmjcm;rIawGuawmh? pmroifcif

rSm &Sd&r,fh uav;awGeJY q&mawG&JU pdwf"mwftiftm; jyif


qifrIu jrefrmjynfeJY tawmfudk uGmjcm;w,fvdkY qdk&
ygr,f/

pmroifcif ausmif;jyifyrSm pdwftaESmuf
t,SufawG jzpfvm&if pmoif&wm raysmfr&Tif jzpfwwf
ygw,f/ xdkif;rSmu aea&;xdkifa&;? oGm;a&;vma&;?
pm;a&;aomufa&;u tppt&m&m tqifajyawmh pdwf
xJrSm aemufusdrI rjzpfbl;/ usrwdkY pmoif&wm taESmuf
t,Suf bmrS r&Sdbl;aygY/

bmawG tqifajyaevnf;qdk&ifawmh vQyfppf
rD;u rSefawmh pm;zdkY jyifqifcsdef odyfrukefawmhbl;/ tif
wmeufu aumif;awmh ausmif;oifcef;pmtwGuf jyif
qifwJh ae&mrSm pdwfat;at;csrf;csrf;eJY jynfhjynfhpHkpHk
vkyfvdkY&w,f/ ausmif;oGm;awmhvnf; bwfpfum;pD;wJh
tcsdef wdk;a0SYrae&awmh pdwfat;csrf;ompGm oGm;vdkY &yg
w,f/

ausmif;a&mufawmhvnf; ausmif;om;awGu
q&mq&mrqdk tvGef&dkaoav;pm;Muawmh? pdwfxJrSm
rauseyfwm odyfr&Sdawmh usrtwGuf aeYpOf ausmif;oGm;
ausmif;jyefu yifyef;vSw,f r&Sdawmhbl;aygY/ q&mr
wpfa,muftaeeJY aemufusdp&m? pdwfIyfaxG;p&mbmrS
r&Sdaeawmh oifMum;a&;tydkif;rSm udk,fa&mpdwfyg oif
Mum;ay;Ekdifygw,f/

xdkif;EkdifiH&JU ynma&;pepf[m tvGefudk aumif;
vSw,frqdkomayrJh olwdkYawG[m taumif;qHk; jzpf
atmif tNrJwrf; BudK;pm;aeMuwmudku tawmfudk pdwf
0ifpm;p&m aumif;ygw,f/ udk,fydkifausmif;awG jzpfvifh
upm; ausmif;awG tukefvHk;[m xdkif;EkdifiH ynma&;bkwf
tzGJY&JU vufatmufrSm &Sdae&ygw,f/

usr pmoifaewJh ausmif;taMumif;ajym&r,f
qdk&if? oifcef;pm a&;qGJwJh pepfawG wpfESpfxuf wpfESpf
ydkaumif;rGefatmif BudK;pm;jyifqifaeovdk ausmif;wGif;
ydkif;rSmvnf; q&mq&mrrsm; oifMum;a&; aumif;-r
aumif; tNrJwrf; vdkufvH MunfhIppfaq;ygw,f/ oif
cef;pmawGudk jyifqif&mrSmvnf; aocsmjyifqifNyD;rS
oifMum;Mu&ygw,f/ oifcef;pmudk jyifxm;&HkeJY rNyD;
ao;ygbl;/ oifcef;pmtwdkif; oifMum;ovm;qdkwmudk
tBuD;tuJawGu vdkufvHMunfhIaeygw,f/

ausmif;om;awG *DwtEkynm 0goemyg&if
twD;trIwfynm? yef;csD0goem ygoludkvnf; ygovdk
oifay;w,f/ tm;upm; 0goemygoludkvnf; ygovdk olY

tzJGYvdkuf cGJjcm;NyD; oifay;ygw,f/ 'Dvdk i,f&G,fwJh tcsdef


u pNyD; olwdkY 0goemyg&m vrf;av;awGudk a&G;cs,f wwf
atmif jyifqifay;wJh oabmygyJ/
ausmif;rSm boy scout, girl scout qdkNyD;
wpfywfrSm wpf&uf avhusifhMuwm &Sdygao;w,f/ tJvdk
rsKd;udk ausmif;wdkif;rSm vkyf&ygw,f/ udk,fydkifausmif;aum
tpdk;&ausmif;rSmyg &Sdygw,f/ wu,fhudkyJ olwdkYudk,folwdkY
EdkifiHawmftwGuf ta&;ygwJh vli,fawG? toufpGefY
umuG,fMur,fh rsKd;cspfvli,fawG? pnf;urf; jynfhwJh
vli,fawGjzpfatmif vufawGY oifay;wJh oifcef;pmyg/
uav;awGudk i,fi,fav;uwnf;u ta&;ay: tcuf
tcJawG ajz&Sif;wwfatmif oifay;wmrsKd;vnf; &Sdyg
w,f/

EkdifiHtaeeJY Munfhr,fqdkvQifvnf; xdkif;EkdifiH
u wpfaoG;wpfoH wpfrdefYudk tNrJav;pm; em;axmif
wwfwmudkvnf; awGY&ygw,f/ ckqdk 2012 u xdkif;EkdifiH&JU
]t*FvdyfpmESpf} vdkY owfrSwfxm;ovdk ausmif;wdkif; tm;
vHk;uvnf; BudK;pm;yg0if vkyfaqmifaeygw,f/ ausmif;
awGrS pdwf0ifwpm; vkyfaejcif;r[kwfbJ? rdbawGuyg
olwdkY om;orD;awG t*Fvdyfpmudk tav;wxm; oif,l
vmatmif pdwfyg0ifpm;vkyfudkifvmMuwmudkawGYae&wm
awmfawmfav;udk pdwf0ifpm;p&m aumif;ygw,f/

jrefrmjynfu ausmif;om;eJY xdkif;EkdifiHausmif;
om;uGmjcm;rIudk ajym&&if jrefrmjynf ausmif;oifcef;pm
awGudk bmrqdk tvGwfusufrSwfNyD; atmifjrifrIudk ,lMu
&ygw,f/ aemufNyD; usr tjrifajym&&if jrefrmjynfu
ausmif;om;b0u awmfawmf oem;p&maumif;w,fvdkY
ajym&rvm;ygyJ/ uav;awGrSm pdwfzdpD;rl t&rf;rsm;w,f
vdkY qdkcsifygw,f/ pmawGudk tukef tvGwf& ae&atmif
ausmif;u zdtm;ay;wmu wpfrsKd;? tdrf a&mufjyefawmh
vnf; rdbu pmusufqdkNyD; usL&SifwpfckNyD; wpfckeJY BudK;pm;
Mu&ygw,f/

xdkif;EkdifiHu ausmif;om;awGrSmawmh pdwfzdpD;rl
bmrS r&SdygbJ atmifjrifrI &Muygw,f/ tvGwfusuf
rSwfw,fqdkwmudk olwdkY rodbl;? 'gayrJh olwdkY em;vnf
atmifBudK;pm;NyD; tajzwpfckudk &SmMuw,f/ pmr&&
aumif;vm;qdkNyD; qlylrlr&SdbJ wpfenf;r[kwf wpfenf;eJY
oifMum;enf; pepfrsKd;pHk toHk;jyKNyD; oifMum;ay;ygw,f/

'gayrJh xdkif;uav;awG&JU BudK;pm;tm;xkwfrlu
jrefrmuav;awGavmufawmh odyfr&Sdbl; qdk&ygr,f/
olwdkYu odyf rBudK;pm;awmh q&mbufu tawmf tm;pdkuf
73

rmpwmwef; ausmif;pwufwJhaeYrSm tjcm;EkdifiHu


ausmif;om;awGeJY q&mq&mrawG 0efxrf;awG udk,fpD
tvkyfIyfaeMuw,f/ yxrqkH;aeYqdkawmh tukefvkH;u
udk,fhtwGuf topftqef;awG jzpfaewmaygY/

pmoifcef;xJ 0ifvkdufwmeJY pmoifcef;xJrSm&Sd
wJh ypnf;awGudk rawGYzl;wJhtjyif tac:ta0:awGudk
awmif rac:wwfbl; jzpfcJh&w,f/ tJ'D oifMum;a&;
ypnf;awGu ukd,fwufcJhwJh jrefrmjynfu armfvNrdKif
wuokdvfrSmyJ r&Sdwmvm;? 'grSr[kwf udk,fuyJ jrefrm
jynf&JU tqifhjrifhwuodkvfawGrSm rwufcJhrdvdkYvm; rod
awmhatmifygyJ/

ausmif; 3 ywfavmuf wufNyD;wJh tcsdefrSmrS
aemufqkH;tywftwGuf wifjyrI (presentation)
vkyf&r,fwJh/ wifjyrI (presentation) vkyfzdkYtwGuf
udk,fh[mudk,f Power Point eJYjyifNyD; Projector
udkokH;&r,fqdkwmudk odvm&awmhw,f/ tJ'DawmhrS
atmf... Projector qdkwm 'gygvm;qdkwmudk pod
vmcJh&w,f/

ausmif;&JU yxrtywfrSmawmh tjcm;aom
EkdifiHjcm;ausmif;om;awG trsm;BuD;awGY&wmaygY/ q&m
uawmh pmtkyfxJu oDtdk&DawGudk &Sif;jyNyD; udk,fh&JU
tawGYtBuHKudk ar;wmaygY/ tJ'DrSm tjcm;ausmif;om;
awGu raMumufr&GHUeJY ajzqdkEkdifcJhayrJh udk,fuawmh
yg;pyfudk yvmpwmESifh ydwfxm;ovdk jzpfcJhw,f/ yg;pyfudk
vkH;0 r[&JcJhbl;aygY/ pdwfxJrSm ajymcsifwmawGu trsm;
BuD;yg/ odkYaomf udk,fajymvdkufwJh pum;vkH;awGu rSm;rsm;
rSm;aervm;qdkwJh pdk;&drfpdwfeJY wpfvESpfvausmfwJh txd
ausmif;rSm yg;pyfydwf aecJhrdw,f/

tjcm;EkdifiHuvmwJh ausmif;om;awGuawmh
olwdkYrodwJh taMumif;t&mawGqdk&ifvnf; q&mudk
rMumcPqdkovdk ar;NyD;? olwdkYodxm;wJh taMumif;t&m
&Sd&ifvnf; wpfwef;vkH;ukd jyefajymjyMuwmaygY/ presentation vkyfwJhtcgrSm qdk&ifvnf; &ifawG w'kef;'kef;
ckefvmNyD; ajcvufawG at;pufukefwmaygY/ 'gubmjzpf
vdkYvJvdkY pOf;pm;rdNyD; udk,fhudk,fudkyJ tm;rvdktm;r&jzpfum
presentation vkyfNyD;wdkif; 0rf;enf;0rf;om jzpfcJh&w,f/

0rf;enf;rdwmuawmh ukd,fom i,fi,fav;
uwnf;u &J&ifhapwJh ynma&;ukd &&SdcJhr,fqdk&if 'Dvkd
rdtdkufpGrf;
Ramkhamheang wuokdvf oif,lrI tawGYtBuHK
jzpfrSmr[kwfbl;/ Armpum;ykHwpfckukdvnf; owd&rdoGm;
w,f/ ]ynm&J&ifh yGJv,fwifh} wJh/ 'gqdk 'Dpum;ykHu
Ramkhamheang wuokdvfrSm ynma&; bmudkqdkcsifwmvJ ukd,fhtaMumif;ukd jyefpOf;pm;rdawmh
&ygw,f/ usruawmh olwdkYudk vlysif;awGvdkY wpfcgwpfcg
jrifrdw,f/ olwdkYudkMunfhvsSif bmrqdk at;at;aq;aq;
ygyJ/ pmar;yGJqdkvdkYvnf; aMumufvefYaewm r&Sdbl;/ ol
wdkYudk MunfhNyD; tm;r&wmawmh trSefygyJ/

'gayrJh olwdkYawGrSm q&mq&mrawGu oif
Mum;a&; enf;rsKd;pHkeJY oifMum;ovdk? pmMunfhwdkufvm;?
tifwmeufvm; olwkdYtem;rSm tukefjynfhpHkaeawmh
A[kokwydkif;aum olwdkY pdwf0ifpm;&if pdwf0ifpm;
oavmuf tawG;tac: ydkif;yg wkd;wufEkdifygw,f/

uav;awG tifwmeufudk toHk;jyK-rjyKqdk
wmudk wpf&uf usr aoaocsmcsmudk odvdkuf &wmu
awmh uav;awGudk usr tqdkif;rifhwpfck ay;vdkufwmyg/
aemufwpf&ufMumawmh olwdkYawG NyD;rvmygbl;/ olwdkY
twef;xJa&mufawmh usrqDudk wef;pD a&mufvmNyD;
0duDvdcf ydwfxm;vdkY pmrvkyfcJh&bl;qdkwm aocsm vm&Sif;
jyygw,f/ 'g tv,fwef;ausmif;om;awGyJ &Sdygao;w,f/

jrefrmausmif;om; awmfawmfrsm;rsm;[m pm
MunfhwdkufrSm pmudk &SmazGNyD; vkyfaqmif&w,fqdkwm r&Sd
ovdk tifwmeufudk toHk;jyKNyD; pmayudk &SmazG zwfIae
zdkYqdkwmvnf; rvG,fvSygbl;/ ausmif;pmtkyf awGeJYwif
tcsdefukefaeMucsdefrSm? xdkif;bufu uav;awGu tjyif
A[kokwawG olwdkY vufwpfurf;rSm tukef&Sdaew,f/
olwdkY pdwf0ifpm;wJh bmom&yfawGudk taocsmavhvmzdkY
tcGifhta&;awG &Sdaew,f/ vrf;nTefay;r,fholawG
toifh &Sdaew,f/ olwdkY pdwf0ifpm;zdkYyJ vdkw,f/

ausmif;om;csif;wlayrJh tcGifhta&;csif; uGm
jcm;ygw,f/ tcGifhta&; uGmjcm;oGm;wmeJY tukefuGm
jcm;oGm;wmygyJ/ 'guvnf; jrefrm ausmif;om;awGnHhvdkY
r[kwfygbl;/ tcGifhta&;awG qHk;IH;cJh&vdkY 'DvdkjzpfMu
&wmyg/

jrefrmuav;awG rnHhbl;vdkY ajymcsifygw,f/
pmayudk vufvSrf;rSD&muae BudK;pm;NyD; avhvmaewJh
jrefrmuav;awGtrsm;BuD; &Sdw,fqdkwmvnf; jynfwGif;
rSm q&mr vkyfwkef;u jrifawGYcJh&ygw,f/ usrwdkY jrefrm
EkdifiHu uav;awGuawmh tarSmifxJrSm udk,fydkiftvif;
&zdkY BudK;pm;ae&wJh Mu,fyGifhuav;awGvdkygyJ/

74

... ausmif;om;csif;wlayrJh
tcGifhta&;csif; uGmjcm;ygw,f/
tcGifhta&; uGmjcm;oGm;wmeJY
tukefuGm jcm;oGm;wmygyJ/
'guvnf;
jrefrm ausmif;om;awG nHhvdkY
r[kwfygbl;/
tcGifhta&;awG qHk;IH;cJh&vdkY
'DvdkjzpfMu&wmyg/

vnf; jrefrmjynfrSm (Bachelor) bGJY&cJhwJh olwpfa,muf


aygY/ olrsm;awGvnf; olwdkYEkdifiHu Bachelor bGJY &cJhvdkY
'DrSm (Master) twlwl vmwufaewmav/ ynma&;
tqifhu twlwlyJ jzpfaew,f/ odkYaomf udk,fu bmvdkY
olwdkYvdkrsKd; ynm&J&ifh yGJv,frwifh&wmvJqdkwmudk pOf;
pm;rdwdkif; 0rf;enf;cJh&w,f/

0rf;omwmwpfckuawmh udk,fu 'Dvdkae&mrsKd;
rSm pmoifcGifh&NyD; udk,fudkudk,fvnf; ,kHMunfrI ydkrdk&Sd vm
wJhtjyif udk,fh&JU oli,fcsif; rsKd;qufopf vli,fawG
twGufvnf; ukd,fBuKHcJh&wJh tjzpftysufawGudk jyef
vnf a0iSay;Ekdifr,faygY/ udk,fudk,fwdkifvnf; ukd,hfEkdifiH
eJY tjcm;EkdifiH&JU ynma&;uGmjcm;rIukd ydkNyD;em;vnfvm
ygw,f/

aemufwpfckuawmh pmoifcef;xJrSm q&mu
urmhynma&;eJYywfoufNyD; ar;vmcJh&if udk,fu b,f
awmhrS rajzEkdifcJhbl;/ wpfcgwpfav q&mu qdkua&;wD;
taMumif;ukdar;&if tjcm;ausmif;om;awGu qdkua&;
wD; bmjzpfw,fnmjzpfw,fqdkNyD; ajymEkdifcJhw,f/ ukd,f
uawmh emrnfomodNyD; taMumif;t&mukd jyefrajymjy
EkdifcJhbl;/ twdwfuemrnfausmf urmhynma&;orm;
awG&JU taMumif;udk aoaocsmcsm rodcJhwmu ukd,fh&JU
Pf&nf nHhzsif;rIaMumifhvm;/ 'grSr[kwf udk,fh&JU ynma&;
pepfaMumifhvm;/

ordkif;taMumif;ukd aumif;aumif; rodcJhwJh

tjyif vGefcJhwJh 2 ESpf 3 ESpfurS owif;rSmaMumfjimoGm;wJh


emrnfausmf ynm&SifawG&JU taMumif;udkvnf; raqG;aEG;
EkdifcJhjyefbl;/ ukd,fuyJ owif;awGrSm rzwfrdwmvm;/
'grSr[kwf ukd,fhEkdifiHuyJ urmhowif;tpkHtvifukd rwif
jyEkdifcJhwmvm;/

aemufwpfckuawmh udk,fu tNrJwrf;pmudk
tvGwfzwfcJh&awmh tckwuodkvfrSmvnf; pmtvGwf
zwf&r,fvdkY xifcJhwmaygY/ tJ'DvdkrsKd; xifovdkr[kwfyg/
'DwuodkvfrSmu pmMunfhwdkufoGm;NyD; pmtkyfawGudk
udk,fh[mukd,f &Sm&w,f/ NyD;awmh udk,fvdkcsifwJh tcsuf
tvufawGukd rSwfpk (note) xkwf&w,f/ pmudkvnf;
em;vnfatmifzwfNyD; olrsm;udk jyefajymjyEkdif&r,f/ ajym
jywJhtcgrSmvnf; oufaotaxmuftxm;eJYwuG az:
jyEkdif&r,f? ukd,fu olrsm;pmukd ukd;um;xm;&ifvnf;
ukd;um;aMumif; jyo&r,f/

'gawGtm;vkH;ukd udk,fuwpfcgrS rvkyfcJhbl;
awmh awmfawmfhukd tcufBuHK&wmaygY/ pmtkyfawGYwdkif;
tvGwfusuf&atmifvnf; 'Dausmif;rSmu pmjyeftHcdkif;
wJh ausmif;r[kwfbl;av/ pmtkyfudkzwfNyD; em;vnfrI
&atmifawmh tacgufaygif;rsm;pGm zwf&wmaygY/ wpfcgw
av pdwf"mwfusNyD; pmvkyfcsifwJh pdwfawmif aysmufoGm;
cJhw,f/ ukd,fuyJ pmzwfNyD; em;vnfatmifvkyfwJh
tavhtusifh r&cJhwmvm;/ 'grSr[kwf ArmjynfrSm tJvdk
pmzwfwwfatmif oifay;wJh ausmif;ukdyJ rwufcJh&
wmvm;/

6 v MumNyD;wJh tcsdefrSmrS ukd,fhudkukd,f
enf;enf; ,kHMunfrI ydkrdk&vmawmhw,f/ &SufaMumufpdwf? tm;i,fpdwfawGudk azsmufzsufEkdifzdkYvnf;
renf;BudK;pm; &wmaygY/
tckqdk&ifvnf; (Thesis) pmwrf;jyKpkaewJh
umvjzpfw,f/ yxrqkH;tBudrf pmwrf;jyKpkwJh tawGY
tBuHKjzpfvdkY t&rf;ukd tcufawGYaewmaygY/

tif; bmvdkvdkeJY xdkfif;EkdifiH befaumufNrdKU&JU
Ramkhamhaeng wuokdvfrSm r[mbGJYtwGuf
pmoif,laewm ESpfESpfeD;yg;awmif jynfhawmhr,fav/
(armuynma&;r*Zif;u awGYqHkar;jref;onf/)

75

txl;u@

ESD

ynma&;ESihf a&&SnfzGHYNzdK;rI
Education for Sustainable Development

76

urmhukvor*\ ]a&&SnfwnfwHhaom
zGHYNzdK;rItwGuf ynma&; q,fpkESpf} (2005 - 2014)
aemufcHorkdif;aMumif;

rsufarSmufacwf rsKd;qufrsm;ESihf tem*wf rsKd;
qufrsm;\ vlrIb0 t&nftaoG; yHkrSef wkd;wufaumif;
rGef&eftwGufqdkonfh &nfrSef;csufxuf ydk ta&;BuD;
aom udp&yfrsm;rSm r&Sdoavmufyif jzpfygvdrfhrnf/
twlwuG rSDwif;aexkdif&m urmBuD;udk av;pm;&m
a&mufonhf &nfrSef;csufvnf; jzpf\/ rdrdwdkY b0Murm?
rdrdwdkY om;orD;rsm;\ b0MurmESihf ajr;jrpfwdkY\ b0
MurmwdkYtwGuf taygif;vuPm oabmaqmifonfh
ajymif;vJ wkd;wufrIudk &SmazGwwfavh&Sdygonf/ odkY
vkyfaqmif&mwGif tm;vHk;\ tcGihfta&;wdkYudkvnf;
av;pm;orI xm;&Sdjcif;jzihfom vkyfaqmifoihfyg\/

qdk&aomf tpOftNrJ oif,lavhvmaerSom
jzpfEkdifygonf/ rdrdwdkY taMumif;? rdrdwdkY\ jzpfwefpGrf;
(ydkwef&S,f)? rdrdwdkY\ tuefYtowfrsm;? qufqHa&;rsm;?
vlYtzGJYtpnf;rsm;? obm0 ywf0ef;usifESihf urmajr
taMumif; ponfwkdYudk tpOf avhvm ae&rnf[k qdkvdkyg

onf/ ]a&&SnfwnfwHhaom zGHYNzdK;rItwGuf ynma&;} rSm


b0wrQ us,fjyefY euf&dIif;vSyg\/ wpfOD;csif;udkaomf
vnf;aumif;? tzGJYtpnf;rsm;udkaomfvnf;aumif;? &yf&Gm
vlYtodkif;t0dkif;wdkYudkaomfvnf;aumif; pdefac:aeonfh
tcsufudk odem;vnfoihfygonf/

om,m vSyaom reuf jzef aeY&ufrsm;udkvnf;
aemifrsKd;quf tm;vHk;u qufvuf ydkifqkdifcGihfyifjzpf
onf/ woufwmvHk; pOfqufrjywf BudK;yrf; tm;xkwf
rSom &&SdEkdifrnfvnf; jzpf\/ okdYr[kwf ,aeYudkaomf
vnf;aumif;? reufjzefudk aomfvnf;aumif; rnfolrS
ydkifqkdifcGihf &Sdvdrfhrnf r[kwfygacs/

]vlYywf0ef;usifqkdif&m urmhukvor* nDvm
cH} udk 1972 ckESpfwGif pawmh[krf;NrdKY usif;ycJhonf/
obm0ywf0ef;usifqkdif&m pdk;&drfruif; jzpfae&rIrsm;
tay: tm&Hkpdkufvmap&ef taxmuftuljzpfcJhNyD; nDvmcH
vGef ESpfumvrsm;wGif obm0ywf0ef;usifESihf iwfrGwf
acgif;yg;jcif;? zGHYNzdK;rI r&Sdjcif;ponfh vlrI-pD;yGm; udp&yfrsm;
\ qufEG,faeyHkwdkYtay: tus,fw0ifh avhvmcJhMujyefyg

77

]]om,m vSyaom reufjzef


aeY&ufrsm;udkvnf; aemifrsKd;quf
tm;vHk;u qufvuf ydkifqkdifcGihfyifjzpf
onf/ woufwmvHk; pOfqufrjywf
BudK;yrf; tm;xkwf rSom &&SdEkdifrnfvnf;
jzpf\/ okdYr[kwf ,aeYudkaomf
vnf;aumif;? reufjzefudk
aomfvnf;aumif; rnfolrS
ydkifqkdifcGihf &Sdvdrfhrnf r[kwfygacs/
onf/ odkYjzihf a&&SnfwnfwHhaom zGHYNzdK;rI Sustainable
Development t,ltqrSm 1980 jynfhvGefESpfrsm;wGif
ay:aygufvmcJhonf/ pD;yGm;a&;? vlrIa&; zGHYNzdK;wdk;wufrI
wdkYudk obm0ywf0ef;usifESihf t&if;tjrpfrsm; jyKef;wD;&rI
ESihf EdIif;,SOfNyD; rQajc&Sd&ef vkdtyfcsuf tay: &Ijrif vmwwf
jcif;yifjzpfonf/

]uREkfyfwdkY\ bHktem*wfb0} Our Common
Future pmtkyfudk obm0ywf0ef;usifESihf zGHYNzdK;rI urmh
aumfrpf&Sifu 1987 ckESpfwGif xkwfa0vkdufNyD;onfh
aemufwGif txufyg SD t,ltqrSm wurmvHk;
twkdif;twmjzihf t&Sdef& vIyfcwfvmawmhonf/ a&&Snf
wnfwHaom zGHYNzdK;rIudk aumfrpf&Sifu odkY t"dyg,f zGihf
qdkcJh\/ ]rsufarSmufacwf\ vkdtyfcsufwdkYudk jznfhqnf;
ay;EkdifNyD; tem*wf rsKd;qufrsm;taejzihfvnf; olwdkY\
vdktyfcsufwdkYudk jznfhqnf;&mwGif epfem qHk;&HI;rI r&Sdap
onfh zGHYNzdK;wdk;wufrI}/ t"dyg,f zGihfqdkrIt& zGHYNzdK;wdk;wufrI
rSm vlom;\ vdktifwdkYudk jznfhqnf;ay;NyD; b0 t&nf
taoG; wdk;wuf aumif;rGefvmap&ef ta&;BuD;onf[k
,lqaomfjim;vnf; rsufarSmufacwfESihf tem*wf vdk
tyfcsufwdkYtwGuf obm0 ywf0ef;usifudk xdckduf epfem
qHk;&HI;rI r&Sdapoifh[kvnf; qdkvdkygonf/

urmajr xdef;odrf;apmihfa&Smufa&; or*
IUCN,
urmhukvor* ywf0ef;usif tpDtpOfESihf
obm0awm&dkif; urmh&efyHkaiG WWF tzGJYrsm;u 1991
ckESpfwGif yl;aygif;xkwfa0cJhaom ]ajrurmtwGuf jyKpk
apmihfa&Smufjcif;} - Caring for the Earth pmtkyfwGif
78

,cif bHktem*wfb0wGif yg&Sdonfh a&&SnfwnfwHh ckdifNrJ


aom zGHYNzdK;rI t"dyg,fudk xyfavmif;twnfjyKcJhonf/
t"dyg,fzGihfqdkrIwGif ]a*[pepfrsm; ecosystems \
qufvuf a0qm pnfyif &SifoefEdkifrIESihf twl vlom;b0
t&nftaoG; wdk;wufjrihfrm;vmjcif;} [k az: jycJhygonf/

b&efwvefaumfrpf&Sif\ t"dyg,fzGifhqdkrIwGif
],ckrsKd;qufrsm;ESihf aemifrsKd;quf toD;oD;wdkYtay:
av;pm;rI&Sdonfh taetxm;jzihf vlom;wdkY\ vdktyfcsuf
udk jznhfqnf;ay;jcif; } [ltav;xm; zGihfqdkNyD;? IUCN
\ t"dyg,fzGihfqkdrIwGifrl ]rsKd;qufrsm;twGuf ajrurm\
jznfhpGrf;ay;EkdifrIudk umuG,fapmihfa&Smufvsuf vlom;
b0t&nftaoG; wdk;wufapjcif;} [l azmfjyxm;yg
onf/ t"dyg,fzGihfqdkrI 2 ckpvHk;udk twlwuG ,lrnf
qdkygu ]a&&SnfwnfjrJaom zGYHNzdK;rI sustainable development} \ t"dyg,f tjynfhtpHkudk &Ekdifygonf/
vlom;ESihf obm0 a*[pepf 2 ck pvHk;tay: tusKd;jyKjcif;
rnfonf/

1992 ckwGif usif;ycJhonfh ukvor*\
obm0ywf0ef;usifESihf zGHYNzdK;rInDvmcH- ajrurm xdyfoD;
nDvmcH - wGif tm*sif'g 21 taejzihf obm0
ywf0ef;usifudk jyKpk apmihfa&Smufjcif;? av;pm;orI&Sdjcif;wdkY
yg0ifonhf zGHYNzdK;rIudk &,lMu&mwGif ynma&;\ tcef;u@
udk yxr OD;pm;ay; xm;&SdcJhonf/ obm0 ywf0ef;usif
tay: tav;xm;onfh oabmxm;tjrifESihf pHwefzdk;
wdkYudk jyKpk ysKd;axmifay;&eftwGuf ynma&;ukd jyifqif
jcif;? jyefvnfwnfaqmufjcif; vkyfief;pOftay:wGif
tm&HkpdkufcJhjcif;yif/

odkYjzpfajrmufap&eftwGuf enf;emrsm;?
vrf;aMumif;rsm;udkvnf; arQmfrSef;MunfhcJhonf/ 2002
ckESpf? *Ref[efepfbwfNrdKU xdyfoD;nDvmcH usif;yonhf
tcsdefwGifrl ]vlrIw&m;rQwrI} udk xnhfoGif;jcif;? ]qif;&J
rGJawrIudk wdkufzsufjcif;} wkdYudk a&&Snf wnfwhHrnfh zGHYNzdK;rI
twGuf t"duusaom ed,mrrsm;taejzihf us,fus,f
jyefYjyefY xnfhoGif;vmcJhonf/

odyHenf;emrsm;jzihf obm0 ywf0ef;usifudk
xdef;odrf; apmihfa&SmufrIrSm ta&;yg\/ xdkYtwlyif nDnGwf
rI? w&m;rQwrI? yl;aygif;aqmif&GufrIESihf rdwfzGJYvkyfaqmifrI
ponfh vlom;qefaom? vlrIa&;oGifjyif vuPmrsm;rSm
vnf; a&&SnfwnfwHhaom zGHYNzdK;rItwGuf ta&;ygvSyg
onf/

tm;vHk;twGuf ynma&;qdkif&m vkyfief;rsm; t

wGuf ]'gumtnTef;abmifESihf axmifpkESpf &nfrSef;csuf }


rsm;wGif yg&Sdaom ynma&; &nf&G,fcsufrsm;udk xyfrH t
wnfjyKvsuf xdyfoD;nDvmcHrS ]a&&SnfwnfwhH ckdifNrJ
aom zGHYNzdK;rItwGuf ynma&;q,fpkESpf Decade of Education for Sustainable Development} taejzihf
tqdkjyKcJhonf/ ]ynma&;ESihf oif,lrI} rSm a&&Snf wnfwHh
aom zGHYNzdK;rItwGuf tc&m usaeaMumif;udk tcsufjy
vdkufjcif;vnf;jzpf\/

tm*sif'g 21 \ tcef; 36 wGifvnf; a&&Snf
wnfwhHaom zGHYNzdK;rIudk jrihfwif&m0,f ynma&;rSm t"du
yifjzpfaMumif; tav;xm; az:jyxm;NyD; vlxk\ pGrf;
aqmif&nfudk jrifhwifjcif;rSm obm0ywf0ef;usifESihf
zGHYNzdK;a&; jyemrsm;udk ajz&Sif;&mwGif ta&;BuD;onf[k
az: jyxm;ygonf/ aemufydkif; ukvor*\ nDvmcHwdkif;
vdkvdkwGif a&&SnfwnfwHhaom zGHYNzdK;rIrSm t"duxm;
aqG;aEG;Muonfh taMumif;t&m wpf&yf jzpfvmawmh
onf/ xdkYtjyif ynma&;rSm vdkvm;tyfaom ajymif;vJ
rIrsm;twGuf t"du armif;ESiftm;jzpfaMumif; bHkoabm
wlnDrIrsm;vnf; &&Sdvmonf/ Sustainable development twGuf Nidrf;csrf;a&;? usef;rma&;ESihf 'Drkdua&pD
a&;wdkYrSm r&Sdrjzpf yl;wGJvdktyfaom tajccH taMumif;
w&m;rsm;jzpfaMumif;vnf; axmufjyvmMuonf/

2002 ckESpf? *Ref[efepfbmhwf xdyfoD;nDvmcHrS
a&&SnfwnfjrJaom zGHYNzdK;rI\ vm;&m tjriftay: ydkrdk
us,fjyefYpGm &IjrifcJhygonf/ axmifpkESpf &nfrSef;csufrsm;
wGif yg&Sdaom ynma&; &nf&G,fcsufrsm;? 'gum tnGef;
abmifwdkY tay:wGifvnf; tav;teufxm;aMumif;
xyfrH aMunmcJhonf/ ]a&&SnfwnfNrJaom zGHYNzdK;rI
twGuf ynma&;q,fpkESpf} Decade of Education for
Sustainable Development udk xdyfoD; nDvmcHu
tqdkjyK wifoGif;cJhonf/ 2002 ckESpf? 'DZifbmvwGif
usif;ycJhaom 57 Budrfajrmuf ukvor* taxGaxG nD
vmcHu ou&mZf 2005 ckESpfrS 2014 txd umvudk ]a&&Snf wnfNrJaom zGHYNzdK;rItwGufynma&; q,fpkESpf}
Decade of Education for Sustainable Development (DESD) tjzpf w&m;0if aMunmcJhavonf/


ukvor*\ ynma&;OD;aqmif at*sifpD
taejzihf ,leufpudk UNESCO rS a&&SnfwnfNrJaom
zGHYNzdK;rItwGufynma&;qdkif&m t&nftaoG;jynfhrDaom
pHEIef;rsm; jyXmef; owfrSwf&mwGif t"du tcef;u@u
yg0ifvmcJhonf/
79

usaemfwdkY[m ajrurmudk rdbawGqDuae tarG&cJhwmr[kwfbl;/


usaemfwdkY&JU uav;i,frsm;xHu iSg;oHk;aejcif;rQom../
r[wr*ED

ausmif;ynma&;ESihf a&&SnfwnfNrJaom zGHYNzdK;rI


Environment

ywf0ef;usif
Society

vlYtzGJYtpnf;
Economy

pD;yGm;a&;

a&&SnfwnfNrJrI qdkonfrSm.....
]a&&SnfwnfNrJrI Sustainability } rSm euf&dIif;
&IyfaxG;aom t,ltqwpfck jzpfygonf/ em;vnf&ef
cufcJEkdifygrnf/ odkYaomf jrefrmhynma&;0efxrf;rsm;?
ausmif;q&m? q&mrrsm;ESihf ausmif;om;vli,fwdkYtzdkY
rvGJraoG avhvm&awmhrnfh acgif;pOfwpfck jzpfvdkYvmae
avNyD/ tb,faMumihfygenf;/

a&&SnfwnfNrJrItwGuf vlYtodkif;t0dkif; wpfck
onf twlwuG oif,lavhvmMujcif;? rSDwif;aexkdif&Sif
oefMujcif;ESihf tvkyf vkyfudkifaqmif&GufMujcif;wdkYwGif
aemufrsKd;qufrsm; twGufyg xnfhoGif;pOf;pm; avh
vmjcif;? &Sifoefaexkdifjcif;ESihf vkyfudkifMujcif;yifjzpf
80

onf/

urmN*dK[f\ obm0&if;jrpfrsm;? ,Ofaus;rI
&if;jrpfrsm;ESihf a*[pepfwdkYudk aemufrsKd;qufrsm; vnf;
cHpm;cGihf &&Sdap&ef apwem xm;&Sdjcif;vnf;jzpfygonf/
txl;ojzihf qHk;jzwfcsufrsm; csrSwf&mwGif obm0
ywf0ef;usif? vlrIywf0ef;usif rxdckduf? repfemap&ef
twGuf ]a&&SnfwnfNrJrI} udk A[kdjyK qHk;jzwfjcif;vnf;
rnfonf/ tb,faMumihfqdkaomf vlYtzGJYtpnf;ESihf
,if;\ pD;yGm;a&;pepf tm;vHk;onf obm0 ywf0ef;usif
xJwGif wnf&Sdaejcif;aMumihfyif jzpfonf/
oif,ljcif;enf;vrf;....

a&&SnfwnfNrJrItwGuf ynma&; ESD wGif
oif,lolwdkYtaejzihf pl;prf;avhvmjcif;enf;em inquiry
process ESihf vufawGYb0 tawGYtBuHKrsm;t& oif,l
avhvmMuonf/ oif,lrIwGif ausmif;om;wdkYudk xJxJ
0if0if udk,fwdkif yg0ifapNyD; pdwftm;xufoefpGmjzihf
oif,laomtavhudk zefwD;ay;ygonf/ &yf&GmwGif;? NrdKU
e,fwGif;ESihf EkdifiHtwGif; jzpfysufaeonfh ta&;BuD;onfh
obm0a*[pepf? pD;yGm;a&;pepf? vlrIa&;-,Ofaus;rI
pepfESihf EkdifiHa&; udp&yfrsm;u a&&SnfwnfNrJrI twGuf
tusKd;oufa&mufyHkudk em;vnfodjrif cHpm;Ekdifaponf/
aemufqufwGJtaejzihf jyKjyif ajymif;vJrIrsm;ESihf xdef;odrf;
apmihfa&SmufrIrsm;wGif vdktyfaom yg0if vkyfaqmifrI

iti
Pol

lY z
t

GJY p
t
n;f

rl
, h ?I vt
um lY ciG t
an hf a&;
righ
ts

pD

cy

og
y

yv
iet
Soc
ef;w
&;? w lity
srf;a
a
Nidrf;c , Equ
e
Peac

twlwuG
EkdifiHa&;? rl0g'ESihf
&Sifoef aexkdifjcif; qH;k jzwfcsuf csrSwf
jcif;

'rD u
dk a&

tvkyftudkifrsm;?
ouf&Sdrsm;?
t&if;tjrpfrsm;ESihf 0ifaiG?
ZD0pepfrsm;

Eikd if aH
&;

Eco
l

Con
ser

ep f

yp

[p
a*

va
ti o

;f o

Appr
opr
rQw iate D
ao
m
Eco
no

ent
pm
e lo
ev dK;rI
zGNHY z
;
;D yGm;a&

xed

;f
rd ;f jci

ra
oc
m
De

UNESCO \ a&&SnfwnfNrJrI axmufwkdifrsm; ,SufEG,fyHk

twGufvnf; jyifqifay;jcif;[k qdkEkdifygonf/



a&&SnfwnfNrJaom zGHYNzdK;rItwGuf ynma&;
ESD onf ynmt&nftaoG;tay: rsm;pGm tav;xm;
NyD; ydkrdkaumif;rGefaom tem*wftwGuf jyKjyif ajymif;vJ
rIudk wm0ef,ljcif;vnf;jzpfonf/ orm;&dk;us obm0
ywf0ef;usifynma&; Environmental Education (EE)
xufvnf; a&SUudk wpfvSrf;wdk;NyD; pGrf;aqmif&ef tm;xkwf
rI[k qdkEkdifygonf/ obm0ywf0ef;usif ynma&; EE rSm
obm0ywf0ef;usifjyemrsm;udk ajz&Sif;&efBudK;yrf;NyD;
ynma&;wGif obm0 ywf0ef;usifa&;&mrsm; xnfhoGif;
vmcJhjcif; jzpfonf/

- yk*vESihf vlrIjyKjyifajymif;vJjcif; - b0twGuf


a&G;cs,fp&mrsm;ESihf vkyf&yfrsm;?
- tem*wftwGuf a*[pepft&? pD;yGm;a&;pepft&?
vlrIa&;ESihf ,Ofaus;rIt&? EkdifiHa&;t& Nidrf;csrf;a&;
qEESihf a&&SnfwnfNrJaom zGHYNzdK;rI tjrif&Sdjcif;/
- &yf&GmvlYtzGJYtpnf;twGif; wm0efodwwfrI - EkdifiHom;
tm;vHk;ESihf tzGJYtpnf;tm;vHk;u a&&SnfwnfNrJaom
Nidrf;csrf;a&;eSihf zGHYNzdK;rItwGuf wm0ef,ljcif;/


tjyeftvSef ,SufEG,fqufpyfaeonfh pepf 4
rsKd;tay:wGif ESD udk tajcjyK xm;ygonf/ a&&Snf
Nidrf;csrf;a&;ESihf zGHYNzdK;a&;twGuf pkpnf;xm;aom oabm
a&&SnfwnfNrJaom zGHYNzdK;rItwGuf ynma&; ESD wGif yg0if w&m; tjrif 4 rsKd;udkvnf; qufpyfxm;jcif;jzpfonf/

aom t"dutcsufrsm;

tb,faMumihf a&&SnfwnfNrJaom Nidrf;csrf;a&;ESihf zGHYNzdK;rIudk


- a&&SnfwnfNrJzGHYNzdK;aom tem*wftwGuf pHwefzdk;rsm;? pmoifausmif;rsm;wGif oifMum;oifhygoenf;/
tjyKtrlrsm;? b0aeenf;rsm;
-pGrf;aqmif&nf uHkvHkjynfh0jcif;? (todynmESihf uRrf;usif
uREkfyfwkdY rSDwif;aexkdifaom ajrurmrSm tvGef
rIrsm;)
yif odrfarGY Eke,fvSygonf/ rdk;acgifa&&Sm;jcif;? urmBuD;
81

ylaEG;vmjcif;? avxk? ajrxk? a&xk npfnrf;jcif;? csrf;omqif;&J uGm[csuf BuD;rm;jcif;? t&if;tjrpfrsm;udk tvGef
tuRHoHk;pGJjcif; ponfwdkYrSm ykdrdk qdk;&Gm;vmaeonfudk
aeYpOfESihftrQ awGYjrifae&ygonf/ tcsif;t&mrsm;\
tusKd;? tjypfwdkYudk eufeuf&dIif;&dIfif; odjrifem;vnfjcif;jzihf
tav;xm; awG;awmp&mrsm; &&Sdvmrnf/

tem*wf &SifoefrItwGuf tjrifoabmxm;
rsm; ajymif;vJjcif;? vkyf&yfrsm;udk ajymif;vJjcif;? topf
zefwD;wnfaqmufjcif;? pkpnf;nDnmpGm vkyfaqmifvdk
jcif;rsm; jzpfxGef;vmygrnf/ wpfOD;jcif;taejzihf tm;vHk;
wGif wm0ef&Sdonf[k odjrif em;vnfvm&efrSm vGefpGm
ta&;BuD;ygonf/

ajrurmol? ajrurmom;rsm; taejzihf
tem*wfurmtwGuf twlwuG wm0ef,l vkyfaqmif
Mu&ef vGefpGm ta&;BuD;onf[k qdk&ygrnf/ obm0
ywf0ef;usiftwGuf obm0ywf0ef;usifrSyif oif,l
avhvmjcif;[k qdkvdkonf/ rwl? uGJjym;aom tjrif&Sdol
rsm;ESihfvnf; yl;aygif;vkyfaqmif&ef enf;vrf;rsm; &Sm
azGjcif;wdkYvnf; yg&Sdavonf/

ausmif;q&mq&mrsm;taejzihf uRefawmfwdkY
tm;vHk;udk tem*wf yJhudkif&Sifrsm;? O,smOfrSL;rsm; [l
jrefrmhvlYtzGJYtpnf;twGif; wifpm; ajymqdkMuygonf/
uav;i,fwdkY\ tem*wfurm om,mvSya&;? Nidrf;csrf;
a&;wdkYtwGuf wm0eftyfESif;jcif; cH&olrsm;[kvnf; qdk
Ekdifygao;onf/

bmcsefxm;cJhMurnfenf;

&Sifoef BuD;jyif;vmMurnfh uav;i,frsm;\
tem*wf jrefrmhvlYtzGJYtpnf;? jrefrmEkdifiHawmfrSm todkY
&Sdaeygrnfenf;/

reufjzef jrefrmEkdifiHom; oef;aygif;rsm;pGm jzpf
vmMurnfh - acgif;aqmifrsm;? refae*smrsm;? pDrHudef; a&;
qGJrnfholrsm;? 0efxrf;rsm;? ynma&;orm;rsm;? pdkufysKd;a&;
ormrsm;? todtwwfynm&Sifrsm;? 0,f,l pm;oHk;rnfh
olrsm;.../ tm;vHk;rSm jrefrmhvlYtzGJYtpnf;ESihf urmajr
qufvuf pnfyif &SifoefEkdifpGrf;twGuf qHk;jzwfcsufrsm;
csrSwf&rnfh olrsm;yif jzpfvmMuawmhrnf/

jrefrm vli,fav;rsm;twGuf rdrdwdkY udk,fudk
ar;cGef; xkwfwwfjcif;tavh? tajz&Smwwfjcif; tavh
wdkYjzifh pdwf,Ofaus;rIudk jyifqifay;&ygvdrfhrnf/ uJh okdY

82

aom ar;cGef;rsm;udk ar;jref;wwfjcif;? tajz &Smwwfjcif;


udk qdkvdkygonf/

]'Dudpudk igb,fvdk vkyfEkdifovJ/}

]ig 'Dvdk vkyf vkdufwJhtwGuf tjcm;olyJjzpfjzpf?

obm0ywf0ef;usifyJjzpfjzpf xdckdufepfemEkdif
ovm;/}

]ig b,fvdk vkyf&if taumif;qHk;jzpfrvJ/}

pmoifcef;xJu ESD
uRefawmfwdkY bmawGudk oifMum;ay;aeonf?
b,fvdkenf;vrf;jzihf oifMum;aeonf ponfwdkYrSm ESD
ESihf wdkuf&dkuf oufqdkifygonf/ a&&SnfwnfNrJaom
Nidrf;csrf;rIESihf zGHYNzdK;rIudk oifMum;&m0,f uRefawmfwdkY\
pOf;pm;awG;ac:yHk? &SifoefaexkdifyHkESihf tvkyfvkyfyHkwdkYudk
jyKjyifajymif;vJjcif;jzihf pwif&ygawmhrnf/

vG,fulonf [lawmhvnf; rqdkomyg/ odkY
aomfvnf; tem*wf rsKd;qufrsm;\ vdktyfcsufrsm;
twGuf zlvHkavmufiap&ef ta&;BuD;onf r[kwfygvm;/

a&&SnfwnfNrJaom tem*wf zGHYNzdK;rItwGuf
uRefawmfwdkY\ oif,lavhvmyHk? tvkyf vkyfyHkESihf &Sifoef
aexdkifyHkwdkYudk rnfuJhokdY ajymif;vJ&rnfenf;/ uRefawmf
wdkY\ pkaygif; tm;xkwfrI jzihfom &&SdEkdifzG,f&mvnf; &Sdaeonf/

uJhokdY pkaygif;tm;xkwfrIwGif - wpfausmif;vHk;u yg0ifvkyfaqmifjcif;? wpfcef;vHk;wpfausmif;vHk;taejzihf vkyfaqmifjcif;?


- uav;wpfOD;csif;uvnf; pdwfyg0ifpm;rI tjynfh&Sdjcif;?
rsufarSmuf jrefrmESihf urmha&;&mrsm; tay:wGif wHkYjyef
vkyfaqmifvdkpdwfvnf; &Sdaejcif;?
- tem*wf Nidrf;csrf;a&;ESifh a&&SnfzGHYNzdK;rItwGuf ynm
a&;pepfudk jyifqifwnfaqmufjcif;? ynma&; tawG;
tac:opfwdkYudk xnfhoGif;jcif;? oif&dk;nTef;wrf;udkvnf;
jyifqifa&;qGJjcif;?
- pHjyK? tm;xm;Ekdifaom usihf0wfeDwdtay: tav;xm;
aom acwfrDaom oif&dk;nTef;wrf;udk pOfqufrjywf
jyifqif a&;qGJjcif;/ uav;A[kdjyK oifMum;enf;vrf;rsm;
wDxGifaz:xkwfjcif;/
- a&&SnfwnfNrJaom zGHYNzdK;rI vkyfief;pOfrsm;wGif uav;
rsm;? ausmif;olausmif;om;rsm; udk,fwdkif udk,fus yg0if

vkyfaqmifEkdifcGifhrsm;udk ausmif;wGif;ESihf &yf&GmwGif;


zefwD; xm;&Sdjcif;/

pmoifcef;twGif; vufawGY vkyfaqmifEkdifrIrsm;


twGuf pmoifcef;twGif; vufawGY
vkyfaqmifEkdif&ef tnTef;taejzihf aqG;aEG;yg&ap/

ESD


oif&dk;nTef;wrf;? oif&dk;rmwdumESihf oifcef;pm
wdkYudk jyifqifa&;qGJjcif;? jrefrmh&dk;&m"avhrsm;? wdkif;&if;
om;wdkY\ b0&Sifoef aeenf;rsm;? Nidrf;csrf;a&;? vlYtcGihf
ta&;rsm;ESihf obm0 ywf0ef;usiftjrifrsm; yg&Sdaom
u@pHk oif&dk;nTef;wrf; csOf;uyfenf;vrf;jzihf jyifqif
jcif;/ (ydkrdkaumif;rGefaom &yf&Gma'o? NrdKU jy jzpfvmap
&eftwGuf vdktyfcsufrsm;udk ajymif;vJvkyfaqmif&ef
&nf&G,fygonf/)

83

zHGNzdK;a&;twGuf tajccH
vGwfvyfcGifhawG vdktyf

zHGNzdK;wdk;wufrIvdkY qdkwJhae&mrSm vGwfvyfrIawG csKyfjc,frIawG r&dSrSom
wdk;wufzHGNzdK;rI &dSedkifr,fvdkY jrefrmh 'Drdkua&pDacgif;aqmif a':atmifqef;pkMunfu
ajymqdkygw,f/ w&m;rJhrI? rrQwrI? tmPm&SifqefrI? vlxktay: wm0ef,lvdkpdwf
uif;rJhrI 'gawGudk z,fxkwfa&;[m zHGNzdK;wdk;wufrItwGuf ta&;BuD;w,fvdkY
ajymqdkoGm;wmyg/ 'geJY ywfoufvdkYawmh udkom;nGefYOD;u wifjyay;xm;ygw,f/

zHGNzdK;wdk;wufrIqdkwJh ae&mrSm tajccH vGwfvyfrIawGudk csefxm;vdkY r&
bl;vdkY tar&duef jynfaxmifpk? a':atmifqef;pkMunfudk ay;tyfwJh rpfcsDuefwuodkvfuae Wallenberg qkay;yJG tcrf;tem; rdefYcGef;xJ a':atmifqef;
pkMunfu xnfhoGif; ajymqdkoGm;wmyg/ pD;yGm;a&;edkA,fqk&Sif a'gufwm Amartya
Sen &JU zHGNzdK;wdk;wufrIeJY vGwfvyfrI 'GefwJGaew,f qdkwJh tjrifudk a':atmifqef;pk
Munfu axmufcH aqG;aEG;cJhwm jzpfyg w,f/ wdkif;jynfw&yf? vlYtzJGYtpnf;w&yf
zHGNzdK; wdk;wufvma&;twGuf csKyfaeSmifrIawGudk z,f&Sm;ypfzdkY vdktyfr,fvdkY
a':atmifqef;pkMunfu ajymqdkoGm;ygw,f/

]zHGYNzdK;a&;twGufqdk&if t"duuswJh csKyfjc,frIawGudk z,f&Sm;ypfzdkY vdkyg
w,f/ qif;&JrJGawrI yaysmufzdkY vdkovdk tmPm&Sifqefqef tkyfcsKyfrIawG tqHk;
owfzdkY vdkygw,f/ pD;yGm;a&; vkyfydkifcGifhawG vdktyfovdk vlrIa&; &ydkifcGifhawGvnf;
pepfwus &dSzdkY vdkygw,f/ trsm;jynfol vdktyfcsufawG jznfhqnf;zdkY ysufuGuf
wmawGudk z,f&Sm; ypfvdkovdkyJ rwlwJhtjrif t,ltqawGtay: onf;cHrI
tm;enf;wm? vdkwmxufydkjyD; wkYHjyef ta&;,lwJh zdeSdyfrIawGudkvnf; azsmufypfzdkY
vdkygw,f/}
84


1988 ckeSpf 'Drdkua&pDvIyf&Sm;rI pwifwJh tcsdefwkef;u jrefrmvlxkxJ ukvor*&JU
vlYtcGifhta&; aMunmpmwrf;udk rodol tawmfrsm;rsm; &dScJhayr,fh wu,fwef; jrefrm
vlxk[m 'Drdkua&pDeJY vlYtcGifhta&; teSpfom&udk em;vnf oabmayguf aeMuNyDvdkY a':
atmifqef;pkMunfu ajymygw,f/ 1988 ckeSpf txuf jrefrmjynf rEav;c&D;pOf wcktwGif;
bmaMumifh 'Drdkua&pD vdkcsifwmvJ qdkwmudk aps;csKdu olYudk axmufcH olwOD; ajzwmudk Oyrm
ajymNyD; jrefrmvlxk&JU 'Drdkua&pD tay: em;vnfrIudk a':atmifqef;pkMunfu &Sif;jycJh wmyg/

]tJ'grSm olr&Sif;jyygw,f/ olYrSm aps;qdkifi,f uav;&dSw,fwJh? olYtaeeJY olY
pD;yGm;a&;udk &dk;&dk;om;om; vGwfvGwfvyfvyf vkyfudkifcGifh &NyD; tmPmydkifawG aESmifh,SufrSmudk
aMumuf&HGU ae&wmawG r&dSbJ aumif;a&mif; aumif;0,f vkyfudkifcsifwmygwJh/ 'gaMumifh 'Dvdk
tajccH tcGifhta&;av;awG &vm&ifawmh aumif;&m rGef&m aexdkif vkyfudkifvdkY&r,fvdkY ol
,HkMunfwJhtaMumif; ajymygw,f/ olr[m wu,fawmh 'Drdkua&pDpepf&JU wu,fta&;BuD;
wJh tcsufudk em;vnfvdkufw,fvdkY usr ,lqrdygw,f/ 'Drdkua&pDqdkwm tqHk;owf yef;wdkif
r[kwfbJ vlYtzJGYtpnf;w&yf atmifjrifrItwGuf enf;vrf; w&yfjzpfygw,f/}

wcsdefwnf;rSmyJ jrefrm'Drdkua&pD vIyf&Sm;rItwGif;rSm aMumuf&GHU jcif;uae uif;a0;
zdkY olYtaeeJY vHIY aqmf ajymqdk cJh&wm[m aMumuf&GHU rI tajccH[m vGwfvyfrI? vGwfajrmufrIt
wGuf t"du twm;tqD;wck jzpfaewmaMumifhvdkY ajymoGm;ygw,f/

]usrwdkY vIyf&Sm;rItwGuf aMumuf&HGU jcif;uae vGwfuif;zdkY t"du ajymae&wJh
taMumif;uawmh 'g[m tjcm; vGwfajrmufrIawGudk zGifhay;edkifr,fh t"du aomhcsuf jzpfae
vdkYyg/ aMumuf&GHU rIaMumifh vlawG[m xHkxdkif;NyD; jyKorQ cHae&ygw,f/ vlawGudk bmrS rvkyf
rudkif wwfatmif jzpfapygw,f/ ajymzdkYqdkzdkY aMumuf&HGU ae&if vGwfvyfpGm ajymqdkcGifh &zdkY bmrS
vkyfekdifrSm r[kwfygbl;/

rw&m; rrQwwmawGudk jyefvnf pdefac:zdkY pdk;&GHU aer,fqdk&if rdrd&JU vGwfvyfpGm ,Hk
MunfrIudk tumtuG,f vkyfedkifrSm r[kwfygbl;? 'ghtjyif vlrIa&;? pD;yGm;a&;awGvnf;
z&dkz&JjzpfNyD; b0 aooGm;yg vdrhfr,f}

rpfcsDuef wuodkvfu ay;tyfwJh Wallenberg qk[m qdk&if trsm;jynfol vGwf
vyfrItwGuf udk,fusKd;pGefY BudK;yrf;olawGudk csD;jrifhwJhqk jzpfygw,f/ rDcsDuef wuodkvf&JU
ausmif;om;a[mif; Raoul Wallenberg udk *kPfjyKNyD; ay;tyfwJhqkyg/ Wallenberg [m
'kwd, urmppftwGif; qGD'ifedkifiH&JU oHwrefwOD; taeeJY wm0ef,l&if; emZDvufxJu *sL;
vlrsKd;awGudk u,fwifay;cJhol jzpfygw,f/ a':atmifqef;pkMunftaeeJY 'Dqk&wm[m 21 OD;
ajrmufjzpfNyD; edkbJvfqk&Sif wdAufu bkef;awmfBuD; 'vdkifvm;rm;eJY awmiftmz&du c&pf,mef
bkef;awmfBuD; 'wfprGefwl;wl;wkdYvnf; t&ifu 'Dqk &cJhzl;ygw,f/
(ADGtdkat)
85

qif;&JrGJawrI tqHk;owfa&; pGrf;tm;rsm;


befuDrGef;

udk&D;,m; ppfyGJumvrSm usaemf uav;t&G,fyJ
&Sdao;ayrJh? qif;&JrGJawrIudk ukd,fwdkif BuHKcJh&ygw,f/ us
aemffh ywfvnfrSm qif;&JwJh jrifuGif;awG aeYwdkif; jrifcJh&
ovdk? usaemf udk,fwdkifvnf; qif;qif;&J&J aecJh&ygw,f/

usaemf i,fpOfb0 trSwf&p&mawGxJu
wckuawmh ESpfzufwdkufyGJawG jzpfae&mu vGwfajrmuf
zkdY &THU nGefawGjzwfNyD; awmifwef;awGqD ajy;cJh&wmyg/
aemufbufrSm usaemfwdkY wpf&GmvHk; rD;avmifusefcJhyg
w,f/ a&SUrSm usaemfeJY usaemfh rdom;pkeJY bmqufjzpfrvJ
qdkwm &ifwrrygyJ/

aemufqHk; tajzuawmh ukvor*eJY EkdifiH
wum tzGJYawGyg/ EkdifiHaygif;pHku rdwfaqGawG&JU tultnD
aMumifh usaemfwdkYEkdifiH[m udk,fhajcaxmufay:udk,f jyef
&yfvmEkdifygw,f/ aMumufrufzG,f y#dyuawGtNyD;?
tysuftpD;yHkawGuae EkdifiHudk jyefvnf xlaxmifzdkY BudK;
pm;cJhygw,f/ oef;eJYcsDwJh udk&D;,m;awG&JU tvkyf BudK;pm;
vkyfudkifrIeJY pGefYvTwf tepfemcHrIawGaMumifh udk&D;,m;
orwEkdifiH[m ESpfig;q,fawmif rMumbJ tqHk;pGef
qif;&JrGJawwJh b0uae ~uG,f0csrf;omwJh tqifhudk &&Sd
vmygw,f/

tck usaemf ukvor* taxGaxGtwGif;a&;
rSL;csKyfjzpfvmawmhvnf;? i,fpOfu Zmwfvrf;rsKd;awGeJY
BuHKawGY &ifqdkif ae&wkef;ygyJ/ urmay:rSm tqHk;pGef 'ku
86

a&mufaewJh vl oef;wpfaxmif&JU qif;&JrGJawrI jyem


udk ulnDajz&Sif;zdkY aeYwdkif; usaemf tvkyf vkyfae&ygw,f/

tmz&duawmifydkif;u ukef;aumufp&m r&Sd
atmif qif;&J rGJawaewJh rmvm0DEkdifiHu aus;vufawG
a&mufoGm;awmh usaemf i,fpOf BuHKcJh&wJh qif;&JrGJawrIeJY
tcuftcJ 'kuawGudk jyef trSwf&vmygw,f/

rmvm0D aus;vufawGu pdefac:rIawGudk pk
aygif; pdwf"mwfawG? nDnGwfrI tiftm;awGeJY ausmfvTm;zdkY
vkyfudkifae&ygw,f/ tJ'Dvdk pnf;vHk;rIawG qHk;jzwfcsuf
cdkifusnfrIawGuyJ udk&D;,m; aus;vufawGudk q,fpkESpf
ig;ck tMumrSm acwfrD zGHYNzdK;atmif vkyfEkdifcJhwm jzpfygw,f/

ou&mZf 2000 jynhfESpfwkef;u urmh
acgif;aqmifawG[m vmr,fh 2015 ckESpfus&if qif;&J
rGJawrI? iwfrGwfrIeJY a&m*gb,awG wpfurmvHk;rSm avQmh
csEkdifzdkYtwGuf uwdu0wfawG ay;cJhMuygw,f/ tJ'D
vkyfief;awGudk taumiftxnfazmfzdkY? ukvor*tzGJY0if
EkdifiHtm;vHk;u axmifpkESpfyef;wdkif (8) ckudk csrSwfcJhyg
w,f/ urmh tqif;&JqHk; a'oawGrSm tJ'Dyef;wdkifawG
atmifjrifatmif vkyfaqmifzkdY ynm&SifawG? pD;yGm;a&;
vkyfief;&SifawGeJY ukvor* t&m&SdawG pkaygif;NyD; ]axmif
pkESpf aus;&Gm pDrHudef;}udk pwifcJhygw,f/

awmifudk&D;,m;rSm qif;&JrGJawrI wdkufzsufcJh
wJh tawGYtBuHKvdkygyJ/ tck tmz&du&JU axmifpkESpfaus;&Gm

awGrSmvnf; tpm;tpm xkwfvkyfrIeJY uav;awG&JU


usef;rma&; apmifha&SmufrIawGudk wdk;jrifh aqmuf&Gufaeyg
w,f/ aemuf qif;&JrGJawrI axmifacsmufuae azmuf
xGufEkdifr,fh vrf;aMumif;awG &SmazG aeMuygw,f/

'gayrJh 1960 ckESpfawGrSm awmifudk&D;,m;
BuHKawGYcJh&wmeJY uaeY jzwfoef;rIawGrSm t"du jcm;em;
csufawG &Sdwmudk usaemf owdxm;rdygw,f/ tmz&du
axmifpkaus;&Gm pDrHudef;awGudk usaemf a&mufoGm;awmh
enf;ynm&JU ta&;ygrIeJY tvm;tvmawGudk owdxm;
rdygw,f/

tifwmeufawG? rdkbdkif;zkef;awG? acwfrD pdkufysKd;
a&;rsKd;aphawG? pepfuswJh a&oG,fajrmif;awG? iSufzsm;eJY
tjcm;a&m*gudk csufcsif;&SmazGEkdifwJh prf;oyfu&d,mawG?
aps;oufomwJh pGrf;tifxkwf qdkvmjym;awGudk jrifcJh&
ygw,f/ vGefcJhwJh q,fpkESpfawGu pdwful;awmif r,Of
EkdifcJhwJh t&mawGudk tmz&du aus;&GmawGrSm vuf&Sd
toHk;jyK aeMuygw,f/

axmifpk&Gmu usef;rma&; vkyfom;awG[m
wpftdrfcsif;tvdkuf iSufzsm;ukozdkY prwfzkef;awG oHk;NyD;?
wdkifyif aqG;aEG;aewmvnf; jrifcJh&ygw,f/ rdkufc&kd
pukyfeJY "mwfcGJcef;awG tcuftcJ &SdwJh ae&mrSm? iSufzsm;udk
prf;oyf twnfjyKay;Ekdifr,fh aps;aygwJh ud&d,m ao;ao;
av;awGudk usef;rma&; vkyfom;awGu toHk;jyK Muyg
w,f/ aemuf olwdkY&JU a&m*g&SmazGrI &v'fudk uRrf;usifwJh
ynm&SiftzGJYawGeJY csdwfqufNyD; tBuHPfawG xyfrH
&,lygw,f/ zsm;emwJh uav;awGudk tcsdefrD aq;cef;udk
a&mufatmif ydkYay;vmEdkifygw,f/

aeYpOfb0rSmvnf; tajymif;tvJawG &Sdwm
usaemf jrifcJh&ygw,f/ wpfcgu pm;zdkYaomufzdkY tEkdifEkdif
jzpfcJh&wJh aus;&Gmuav;rSm tck *sKHawG wefcsDNyD; odkavSmif
xm;wJh pyg;usD *dka'gifBuD; &Sdvmygw,f/ ajrudk pepfwus
xGef,uf? tqifhjrifh rsKd;aphawG oHk;NyD; oD;xyf? oD;nyfawG
pdkufysKd;vmw,f/ t&ifu qmavmif rGwfodyfvGef;vdkY *sKH
vdkuf0,fae&wJh &Gmom;awG[m tck *sKHpyg; a&mif;csol
awG jzpfvmygw,f/

'Dvdk pm;0wfaea&; zlvHk? aemufausmvHkrIu
ynma&; wdk;wufrIudk wdkuf&dkuf jzpfay:apygw,f/ &Gm&JU
rdom;pkwdkif;u rlvwef;ausmif; aeYvnfcif;pmtwGuf
vSL'gef;rIawG &Sdvmw,f/ uav;awG[m ausmif;rSm
tm[m& jynfh0wJh tpm;tpm? ,m*keJY opfoD;awG aeYpOf
pm;oHk;Ekdifvmygw,f/


tm[m&jynfh0 usef;rmwJh uav;awG[m
olwdkY&JU ausmif;pmudk tm;tiftjynfheJY wpfaeukef oif,l
EkdifMuygw,f/ ausmif;awGrSm t[m& jynfhwJh aeYvnfpm
auR;Ekdifwm[m ausmif;om;awG&JU ynma&; wdk;wufrIrSm
tusKd; jzpfxGef;apwmudk &v'fawGu azmfjyaeygw,f/

tck axmifpkESpf aus;&GmpDrHudef;[m 2015 ckESpf
axmifpkESpf yef;wdkifawG (MDGS) udk a&mufatmif
aqmif&Gufaeygw,f/ tmz&durSma&m wpfurmvHk;rSmyg
tpdk;&awGu axmifpk&Gm pDrHudef;udk pHjy twk,lp&mtjzpf
jrifvmMuygw,f/ zGYHNzdK;qJEdkifiHawGu olwdkY aus;vufawG
rSm qif;&JrGJawrI avQmhcszdkY? enf;ynm toHk;jyKrIeJY
aus;vufa'o tem*wftwGuf &if;ESD;jrKyfESHrIawG vkyf
vmMuygw,f/

tmz&duu axmifpkaus;vuf pDrHudef;[m
qif;&JwJh EkdifiHawGtwGuf arQmfvifhcsufeJY aphaqmf wdkuf
wGef;rIawG jzpfapygw,f/ wenf;tm;jzifh 'DpDrHudef;[m
wpfurmvHk; qif;&JwGif;xJu azmufxGufEkdifzdkY vuf awGY
uswJh vrf;jyajryHk wpfckygyJ/

pufwifbmv ukvor* nDvmcHrSm urmh
acgif;aqmifawG awGYqHkcJhNyD; ta&;BuD;wJJh oabmwlnDrI
csEkdifcJhygw,f/ usaemfwdkYtm;vHk; qufvuf &Sifoefa&;
twGuf qif;&JrGJawrI? qmavmifrIeJY a&m*gb,awGudk
0dkif;0ef; wdkufzsufzdkY xyfrH oabmwlnDjcif;yg/ tqHk;pGef
qif;&JrGJawrI[m tm[m&csKdUwJh? aomufokH;a&r&Sd?
usef;rma&; apmifha&SmufrIeJY ynma&; csKdUwJhaewJh
vloef;aygif; rsm;pGm&JU toufawGudk Ncdrf;ajcmufaew,f
qdkwm acgif;aqmiftm;vHk; odjrif aeMuygNyD/

tJ'DtE&m,feJY Ncdrf;ajcmufrIawG[m a0;vHwJh
aus;vufawGeJY NrdKU pGef qifajczkef;awGrSm &Sdaew,f qdkwm
udk acgif;aqmiftm;vHk; odMuygw,f/ uaeY qmavmif
iwfrGwfaewJh ae&m[m reufjzef tMurf;zuf qdk;oGrf;
ae&m jzpfvmwwfwmudkvnf; tm;vHk; owdjyKrd Muyg
w,f/

aemufqHk; usaemfwdkY[m qif;&Joljzpfjzpf?
csrf;omolyJjzpfjzpf? urmha'owdkif;rSm tqHk;pGef qif;&J
rGJawrI axmifacsmufuae azmufxGufzdkYeJY tm;vHk;
vGwfvyf ~uG,f0 csrf;omzdkYtwGuf ukvor*&JU axmifpk
ESpf yef;wdkifawGudk vufqifhurf; aqmif&GufzdkY vdktyf
aeygw,f/
0ifhxef; jrefrmjyefonf/
The Power to End of Poverty by Ban Ki-moon

87

bmvJ[Jh
pyfpwdef;at;bJvf 'DAJavmhrefY

aZmfrif;
t*F v d y f v d k
ajymajym aeMuwJh
sustainable devel-

qdkwmudk BuHK
vdkY toHk;jyKwkdif; owd&
wkdif; usaemfwdkY rdom;pk
&JU [dkwkef;u tajc
taeawGeJY EIdif;,SOf rd
ygw,f/
pyfpwdef;at;bJvf 'DAJ
avmhrefY qdkwmuawmh vdk&if;wdk&Sif; ajym&&if ]pOfquf
rjywfaom (odkY) quf wkduf oGm;aeaom wdk;wufzGHYNzdK;rI}
vdkY qdkEkdifygw,f/

usaemfwdkY rdom;pkb0eJY EdIif;,SOfw,f qdkwmu
awmh 'Dvdkyg/ usaemfwdkY[m qdk&S,fvpfvrf;pOf usifhoHk;
w,fqdkwJh ppfAdkvfawG tkyfcsKyfwJh tpdk;&vufatmufrSm
aecJh&wkef;u tajctaeuae qufpyfNyD; ajymcsifwm
jzpfygw,f/

usaemfwdkY EkdifiH[m [dkwkef;ua&m tcka&m vl
trsm;pk[m ajr,mpkdufysKd;a&;eJY wkduf&kduf toufarG;&ol
awG jzpfygw,f/ usaemfh rdbawGu pkdufysKd; a&;orm;awG?
v,f orm;awG r[kwfcJhyg bl;/ tazu tpdk;& 0efxrf;?
taru olemjyK q&mryg/ rdb awGaum usaemfwdkY om;
orD;awG tm;vHk;yg woufvHk; ajr,meJY rywfoufcJhyg
bl;/ 'gayr,fh usaemfhtaz tpdk;&tvkyfu jyKwfavwJh
opment

88

tcgrSm ajr,meJY pkduf


ysKd;a&;eJY pNyD; ywfouf
cJh&ygw,f/

taz tvkyf
jyKwfwJh tcgrSm usaemf
wdkY rdom;pk tpdk;& ay;
wJh tdrfay:u qif;vm
cJh&NyD; NrdKUtjyifrSm ajr
vGwfwuGuf 0,fvdkY
tajccs&ygw,f/ ajru
t&kdif;rS t&kdif;oufouf qdkawmh tdrfaqmufwm
a&wGif;wl;wm upvdkY wpfu jyefp&ygw,f/ tdrfaqmuf
NyD; ESpfESpf avmuf MumrS vQyfppfrD;udk &ygw,f/ tJonf
awmh rD; r&cif ESpfESpftwGif; tar pkdufckdif;wJh opfyif
awGtwGuf a&avmif;zdkY a&wGif;uae pufoD;eJY a&iifNyD;
avmif;& ygw,f/ rD; &vmawmh w&kwfvkyf a&pkyfpuf
tao;pm; uav;0,fNyD; a&wGif;u a&udk pkyfwifygw,f/

'gayr,fh uHu qdk;csifawmh tJonfh w&kwfjzpf
a&pkyfpufav;[m rMumcP ysufygw,f/ rysuf jyef&if
vnf; pufu oGm;aeayr,fh wGif;ay:udk a&wufrvmwJh
jyemeJY &ifqdkif& jyefygw,f/ aemufqHk;eJY tBuD;rm;qHk;
jyemuawmh rD;rSefrSef rvmwJhtwGuf cGeftm;udk A[dk
jyKNyD; cgwkdif;vdk pufoD;eJY a&iifNyD; opfyifawGudk wyif
csif;yHk;eJY vkduf avmif;&wJh rlv tajcudkyJ jyefqkdufygw,f/

taru pD;yGm;a&;t&vnf; 0ifaiG&atmif?

NcH0if;twGif;rSmvnf; pdrf;pdkatmif opfyifawGudk wGuf


csufNyD; pkdufygw,f/ pkdufcJh&wJh opfyifawGudk rSwfrdo
avmuf jyefajym&&if ESpf&SnfyifawG taeeJY tkef;yif 15
yif? o&ufyif 10 yif? rmvumyif 7 yif? a&Smufyif 6 yif?
oHy&myif 2 yif? ydEJu 2 yif? ZD;yifu 4 yif? 'efYovGefyifu
1 yif &dSygw,f/ wcsKdUtyifawGuawmh aea&mif&wJh vrf;
aMumif;udk rDSNyD;rS [dkem; onfem; pkdufxm;wmrdkY emrnf
awmif arhukefygNyD/ iSufaysmyifuawmh tyif ESpfq,f
tpdwfavmuf &dSygw,f/ 'gYtjyif &moDtvkduf rHknif;? a*:
zD? c&rf;oD;? csOfaygif? udkufvef? eHeHyif? ylpDeH 'gawGudkvnf;
pkdufygao;w,f/ wESpfvHk; pdkufxm;&NyD; tNrJtjywf a&
oGif; ae&wmuawmh uefpGef;cif;yJ jzpfygw,f/

usaemf wdkY t&yfu rdk;acgifa&&Sm; qdkawmh
atmufjynfrSmvdk tyifawG BuD;vmwmeJY a&avmif;wm
udk &yfypfvdkY r&ygbl;/ usaemfwdkYtaeeJY pkdufqkdvdkYom
pkduf&wm opfyiftaMumif; aumif;aumif; em;vnfwm
r[kwfygbl;/ [dkar; onfprf;vkyfNyD; odoavmuf A[k
okwavmufeJY pkdufysKd; xdef;odrf;&wmyJ jzpfygw,f/

tckaetcgrSm usaemf pOf;pm;rdwmu 'Dvdkyg/
bmyJajymajym usaemfwdkY[m tao;pm; NcHorm;awG jzpf
oGm;ygNyD/ ajrtay:rSm trDSjyKNyD; toufarG;&wJh b0u p
vmNyDvdkY qdkEkdifygw,f/ wkdif;jynfu omwlnDrQ vrf;pOfudk
OD;wnfwJh qdk&S,fvpftpdk;& tkyfcsKyfaew,fom qdkw,f
tpdk;&qDu bmenf;ynm tultnDrS r&cJhygbl;/ tpdk;&
rSmvnf; tao;pm; NcHorm;awGudk ulnD&r,fh ay:vpDrsKd;
r&dScJhwm rSwfrdaeygw,f/ Oyrmtm;jzifh tpdk;& pkdufysKd;a&;
Xmeu usaemfwdkYvdk NcHorm;awGudk 'Dt&yfrSm b,fvdk
tkef;yifrsKd;? b,fvdko&ufyifrsKd; pkdufoifhw,f/ b,fvdk
jyKpkapmifha&Smuf&r,fqdkwJh enf;ynmrsKd; ay;a0 axmuf
yHhjcif; &dSr,fqdk&if usaemfwdkY NcHxJrSm pkdufxm;wJh opfyif
yrmP[m usaemfwdkY rdom;pk&JU pm;0wfaea&;udk 99%
txd ajz&Sif;ay;Ekdifw,f qdkwm wGufcsufrdygw,f/ 'geJY
ywfoufvdkY xyf&Sif;yg&ap/

usaemfwdkY t&yfrSm usaemfwdkY rwkdifcif ya0
oPDuxJu tkef;yifpkdufNyD; tkef;oD;a&mif;vmwJh NcH
orm;awG wGufjyxm;wm &dSygw,f/ tkef;yif wyif[m
toD;aumif;NyDqdk&if wESpfudk 0ifaiG usyfig;&mcefY zefwD;
ay;w,fvdkY qdkygw,f/ tJawmh tkef;yif q,fyif &dSw,f
qdk&if wESpfudk usyfig;axmif 0ifaiG&dSwJh oabmvdkY
a,bk,s qdkEkdifygw,f/ tyif 20 &dS&if usyfwaomif;aygY/
tJonftcsdefwkef;u a&Twusyf om; 1500 usyfavmuf

....tckaetcg jyef pOf;pm;awmh


Sustainable development [m
um&ef roifh&if &kdufyGJ ESufyGJeJY
qufpyfaeygvm;vdkY awG;rd&if;
udk,fh[mudk &,frdygao;w,f/

&dSwJh acwfyg/ 'gaMumifh usaemfwdkYzufrSm qdk&dk;&dSygw,f/


tkef;yif enf;enf;avmufom ykdifwJh rkqdk;rwa,muf[m
vifr&dSawmhwJh tcsdefrSm om;orD;awGuvnf; tm;rudk;
&bl; qdkOD;awmh? rsufESmi,fp&m rvdkygbl;wJh/ tkef;oD;
qdkwJh trsKd;[m usaemfwdkY t&yfrSm a&mif;rukefbl;&,fvkdY
r&dSygbl;/ pm;oHk;rItwGufa&m? ewfwifzdkY bmzdkY nmzdkY p
ojzifhawGtwGuf aps;uGufu &dSaewmudk;/ wcg atmuf
jynfu wufvmwJh tkef;oD;uvnf; txufzufrSm vdk
oavmufoHk;zdkY twGuf ravmufiwmvnf; ygygw,f/
txufzufvdkwJh demand twGuf atmufjynfu supply rvkyfEkdifbl;vdkY qdkwJh oabmyg/

odkYaomf tkef;NcHorm;awGu tckvdk qufNyD;
&Sif;jyygw,f/ tkef;yifwyifwkdif;u wESpfudk usyfig;&m
0ifw,fvdkY bkdifaowGufvdkY r&bl;vdkY qdkygw,f/ bmjzpf
vdkYwkef;qdkawmh tkef;yifydk;uswm? tkef;yifjyKjyif apmifh
a&SmufwJh enf;awGudk pepfwus rodwm pwmawGaMumifh
vdkY qdkygw,f/ tu,frsm; tpdk;& pdkufysKd;a&;Xmeu
tkef;yifrSm uswJh ydk;rsKd;awGu b,fvdkydk;rsKd;awG? b,fvdk
umuG,f&r,f pojzifh enf;emawG axmufyHhEkdif&if
tao;pm; NcHorm;awG twGuf tusKd;&dSw,fvdkY qdk&rSmyg/

tvm;wl qdkovdk usefwJh o&ufwdkY? a&SmufwdkY?
oHy&mwdkY pwJh ESpf&SnfyifawG twGufvnf; enf;emawG
&&if odyfaumif;rSmygyJ/ usaemfwdkYqDrSm aEGqdk&if a&Smuf
wdkY oHy&mwdkY tawmfav; &Sm;yg;avh&dSygw,f/ wcgw&H
oHy&moD; wvHk;udk wusyftxd ay;&wJh tcgrsKd; &dSygw,f/
aps;xJrSmawmif oHy&moD; jywfavh&dSygw,f/ usaemf
rSwfrdoavmuf tJonfwkef;u oHy&meJY a&Smufyifu

89

0ifwJh 0ifaiG[m a,bk,s ajym&&if wESpfrSm pkpkaygif;


1200 usyfavmuf &dSygw,f/ tJonfwkef;u ukefaps;EIef;
eJYwGuf&if usaemfwdkY rdom;pk0if 7 OD; twGuf aiG 1200
usyf[m ESpfvwm umv xrif;pm;jzpfygw,f/

apmapmu ajymovdkygyJ/ usaemfwkdYrSm tkef;yif
15 yif&dSw,f/ wyifudk wESpf 500 0ifr,f/ 'gaMumifh
wjcm; tyifu 0ifaiGawG rygao;bJ tkef;yifu 0ifaiG
pkpkaygif;csnf;yJ wESpfudk 7500 0ifr,fvdkY wGufEkdifygw,f/
odkYaomf vufawGYrSm wGufxm;ovdk aiGu r0ifygbl;/
tkef;oD; tEkav;awGudk ydk;udkufwm? iSufukdufwm? &SOfh
ukdufwm tp&dSwmawGaMumifh ukd,fxifxm;oavmuf
tkef;oD;u rwifygzl;/ wcsKdUtkef;yifawGuawmh bm
aMumifhrSef;rod vHk;vHk;udk toD; rwifwmvnf; &dSygao;
w,f/

aemufqHk;awmh NcHpkdufysKd;a&;uae rdom;pk
pm;0wfaea&;udk rajz&Sif;EkdifwJhtwGuf usaemfh taru
opfom;aowmawG vkyfNyD; rEav;aps;csKdxJudk oGif;zdkY
pDpOfygw,f/ opfyGjzpfwJh vufyHom;eJY vkyfwJh aowm
awGyg/ odkYaomf aps;tac:awmh xif;I;aowmaygYav/
qdkawmhum yxrqHk; aowmvkyfr,fh vuform; iSm;&
ygw,f/ opfpufuae vufyHom; cGJNyD;om;awG 0,f&
ygw,f/ oHwdkY? ywmwdkY? aumfywfwdkY tygt0if vuf
orm;oHk; ypnf;awG tukef0,f&ygw,f/ opfcJGom;
uawmh ta[mif;ay; topf,lyHkpHeJY opfpufykdif&Sifudk
aiGacsvdkY &ayr,fh tvkyform;ceJY usefwmawGuawmh
udk,fhzufu vufiif; pkdufxm; &ygw,f/ udk,fhrSmu qkdif
ykdif r&dSawmh vkyfNyD;om; aowmawGudk aps;csKdxJu qdkif
awGrSm ta[mif;ay; topf,l pepfeJY oGif;&ygw,f/
wcsKdUqkdifawGu tawmfnpfwmudk BuHK&ygw,f/ tJonfh
qkdifykdif&SifawG txJu OD;cspfydk qdkwJh vlBuD;[m tnpfywf
qHk;yg/ ta[mif;ay; topf,l pepf[m wBudrfpDtwGuf
om jzpfygw,f/ OD;cspfydkuawmh oHk;cgavmuf ,lxm;NyD;rS
yxrtcgtwGufom aiGudk acsygw,f/ aemufoGif;xm;
wJh ESpfBudrftwGuf aiGudk awmfawmfeJY racsygzl;/ tvGef
vufcufwJh vlBuD;yg/ aemufykdif; tJovdk cPcP
jzpf&awmh aiG oGm;aumuf&wJh usaemfeJY rMumcP pum;
rsm;&ygw,f/ wcgawmh taru twefwef wm;ayr,fh
usaemfwdkY nDtpfudk oHk;a,muf wkwfawG qGJNyD; OD;cspfydkeJY
&kdufr,f? ESufr,ftxd jzpfcJh&wm rSwfrdygao;w,f/
eHab;qkdifawGu vlawGu 0kdif;0ef; azsmif;zsvdkYom
aoG;xGufoH,dk rjzpfcJh&wmyg/ tckaetcg jyef pOf;pm;
90

awmh Sustainable development [m um&ef roifh&if


&kdufyGJ ESufyGJeJY qufpyfaeygvm;vdkY awG;rd&if; udk,fh[m udk
&,frdygao;w,f/ NcHKajym&&if aowmvkyfNyD; aps;csKdxJ
oGif;&wm[mvnf; udk,fxif xm;ovdk tjrwf rsm;rsm;
r&vSygbl;/ pm;a&;aomufa&;eJY usaemfwdkY ausmif;p&dwf
umrd&HkrQom jzpfygw,f/

opfyifawGtaMumif; jyefoGm;ygYr,f/ ESpf&Snf
yifawGuvnf; udk,fxifxm;oavmuf aiGu r0if?
aowmvkyfief;u 0ifaiGuvnf; tjrwfuav; bmav;
&zdkYqdkwmxuf zlvHk&Hkav;/ 'gayr,fh usaemfwdkY nDtpfudk
awG[m pkdufxm;wJh opfyifawGudk qufNyD; a&avmif;
ae&wkef;yg/ 0ifaiGraumif;vdkY opfyifawG ckwfypfvdkY
r&ovdk a&ravmif;bJ xm;&ifvnf; tylykdif; a'ordkY
Mum&if aoukefrSmyg/ a&wGif;uae vufeJY iifNyD; yHk;vkduf
wyifcsif; avmif;ae&qJrdkY abm*aA' pum;eJY ajym&&if
tjrwfaumif;aumif; r&ovdk vkyftm;cvnf; qHk;IH;
&ygw,f/ opfyifudprSm arm&ovdk aowmudprSmvnf;
arm&ygw,f/ ESpfcgarm&ygw,f/ tzwfvnf; rwif
ygbl;/

wu,fawmh aoaocsmcsm cGJjcrf;pdyfjzm
Munhfr,fqdk&if tao;pm; NcHorm;awG? pkdufysKd;a&;orm;
awG a&&SnfrSm tqifajyNyD; udk,fhajcaxmuftay: udk,f
&yfwnf Ekdifatmifqdkwm tkyfcsKyfwJh tpdk;&rsm;rSm ulnD zdkY
wm0ef&dSygw,f/ 'g[m [dkwkef;u qdk&S,fvpftpdk;& toHk;
rusyHkudk jyefajymjywm jzpfygw,f/

tck ppfAdkvfa[mif;awG BuD;pdk;xm;wJh vuf&dS
tpdk;&uaum ajr,mtay:rSm trDSjyK olawGudk ulnDo
vm; Munhf&atmifyg/ aqm&D;yJvdkYom ajym&rSmygbJ/ ulnD
zdkY a0;pG/ v,form;awG ykdifwJh ajrudkawmif odrf;,laewm
awGYae&wmyJ r[kwfvm;/ 'gYtjyif wzufwvrf;uae
ulnDzdkY vmwJh tpdk;&r[kwfwJh tzGJYtpnf; toif;tyif;
rsm;udkvnf; [dkzufqdk roGm;&? 'Dzufqdk rvm&? 'grvkyf&?
[dk[mrvkyf& qdkNyD; uefYowfaeawmh jrefrmjynfvdk acwf
aemufusaewJh? pdkufysKd;a&;udk rDScdkae&qJjzpfwJh EkdifiHwck
rSm EkdifiHom;awGtMum; Sustainable development
jzpfvmatmif aqmif&GufzdkYqdkwm b,fvdkrS rjzpfEkdifyg/
vkyfaew,fvdkY tpdk;&uajym&ifvnf; olwdkY vdrfaew,f
vdkYom pGyfpGJ&awmhrSmyg/
aZmfrif;

ajrurmaeY

{NyDv 22 &ufaeY[m 1970 ckeSpfuwnf;u todtrSwfjyKcJhwJh
ajrurmaeY jzpfygw,f/ ajrurmaeYudk pDpOfolawGu 'DuaeYrSm obm0
ywf0ef;usif xdef;odrf;a&;vIyf&Sm;rI vkyfief; oef;aygif;wpfaxmif jyKvkyfzdkY
EdI;aqmfaeygw,f/

tJ'DvIyf&Sm;rIawGuawmh tdrfurD;awG ydwfxm;zdkY? tvkyf oGm;&
r,fqdk&if trsm;oHk; ydkYaqmifa&;pepfudk toHk;jyKzdkYeJY a'owGif;rSm pdkufysKd;wJh
tpm;tpmawGudk pm;oHk;zdkY pwmawG yg0ifygw,f/

tcktcsdefrSmawmh ajrurmaeYudk edkifiHawG wedkifiHNyD; wedkifiH
wdk;wdk;NyD; yg0ifvkyfaqmif qifETJvmMuNyD jzpfygw,f/ vGefcJhwJh 42 ESpfwkef;u
yxrqHk; ajrurmaeYudk qifETJNyD;cJhwJh tcsdefaemufydkif;rSm tar&duef jynf
axmifpkrSm trsm;BuD; uGmjcm;rIawG &SdvmcJhygNyD/

tJ'Dtcsdefwkef;u puf&Hkaygif; rsm;pGmuae rD;cdk;awG avxkxJudk
trsm;BuD; xkwfvTwfaecJhygw,f/ cJ"mwfygwJh "mwfqDawG toHk;jyKNyD;
armfawmf,mOfawGudk armif;ESifcJhMuovdk um;rD;cdk; xGufwmawGvnf; &SdcJh
ygw,f/ tckawmh 'DvdktcsufawG awmfawmfrsm;rsm;udk jyKjyif ajymif;vJedkifcJhNyD
jzpfygw,f/

zGHYNzdK;NyD; urmEkdifiHawGrSm EPA vdkY ac:wJh obm0ywf0ef;usif
umuG,f apmifha&Smufa&;tzGJYawG xlaxmifEdkifcJhNyD; tpdk;&uaum? a'o
w&m;a&;XmeawGuyg avxkoefY&Sif;a&;? a&oefYjzefYjzL;a&;tjyif &Sm;yg;
wd&pmefeJY opfyifawGudk xdef;odrf;wJh vkyfief;awGudk vkyfaqmifedkifcJhygw,f/

91

tufaq;

tw

olYudk&Smonf? rawGY/

****


odkYaomf olYtwGuf vlwdkif; vkyfaeMu\/ olaumif;zdkYtwGuf? NrJzdkYtwGuf
ezl;rSacR; ajcr usatmif BudK;pm;olu BudK;pm;? rw&m;enf;jzifh vlwdkY\ acR;enf;pmxJrS
acgif;yHkjzwfMuolu jzwfMu\/ olYtwGufaMumifh nDtpfudkcsif; rkef;wD;&onf/
rdwfaqGcsif;vnf; owffjzwfMu&onf/ aoG;pufwdkYvnf; ajr0,fuscJh&onf/ rsuf&nf
wdkYvnf; NzdKifNzKdif uscJh&onf/ tvGef wefcdk;BuD;olygay/
****


ol\ vdktifqEudk jznfhqnf;&ef vlwdkY vIyf&Sm;aeMuaeonf/ armyef;ae&\/
olYaMumihf avmb? a'gorD; awmufavmifMu&onf/ ylyefMu&onf/ idka~uG; Mu&onf/
rcsdwifuJ jzpfMu&onf/ olonf a&T? aiG? Opm? pnf;pdrf BuD;jrwfjcif;wdkYudk tvGefrufarm
onf/ t&m&mudk vdkcsifonf/ olonf b,fawmhrS tvdkjynfhonf r&Sd/ olYqErsm;um;
twdkif;rowf/ olYa'goonf tqHk;r&Sd/ olYrdkufrJjcif;um; ajymrukefEkdif/ olY tusKd;
twGufqdkvQif ol bmrqdk vkyfrnf/
****

92

jrifhZH


olonf olYudk,fol wyfruf? cspfcif tm;r&ao;? wpfyg;aomoludk
cspfcifwwf\? wyfrufarmwwf\/ odkY wpfyg;oludk wyfruffjcif;onf pifppf
tm;jzifh rdrdudk,fudk wyfrufcspfciffjcif;\ vGefuJrIom/ pifppfum; olonf olY
udk,foludkomtcspfqHk;/ Munfhav? cHpm;&vnf; ol? pHpm;&vnf; ol? em&vnf; ol?
ao&vnf; olyJ r[kwfavm/ wjcm; ]ol} u 0ifNyD; cHpm;? pHpm; ay;jcif; r&Sd/
****


olYtwGufum; vlwdkif; tvkyfvkyfaeMu\/ odkYaomf olqdkonfrSm
b,ft&mjzpfonfudk rodMu/ bmudk ]ol} [kac:rnfenf;/ pifppfawmh ]ol} qdk
onfrSm pdwfqdkaom t&mu apyg;csuft& vIyf&Sm;ae&aom &kyfaumifavm?
rnfonfht&monf olYudk udk,fpm;jyK oenf;/ &kyfavm? pdwfavm? vufwdkYonfyif
olavm? ajcaxmufonfyif ol jzpfoavm/ rnfonfht&m? rnfonfht*Fg olyg
enf;/
****


odkYqdkvQif olonf pifppftm;jzifh r&Sd/ r&Sdonfh t&mtwGufyif
&kef;uefvIyf&Sm;ae&onf wum;/ ynm&SifwdkYu olYtaMumif;udk Iaxmifh trsKd;rsKd;rS
avhvmMuonf/ olYoabmudk qef;ppfMuonf/ odkYaomf olwdkYonfyif ]ol} ESifh
ruif;Ekdif&um; ,if;avhvmcsufrsm;udk opmw&m;rsm;[k rowfrSwfEkdifay/ odkY
aomf aocsmonfawmh &Sdonf/ olonf rNrJ/ olYaMumifh qif;&J&\/ olonf
tpdk;r&ay/
****


rNrJaom ]ol}? 'ku\ t&if;cHjzpfaom ]ol}? tpdk;r&aom ]ol}? rnf
onfh t&myg[k vufndK;nTef r&aomol/ odkYaomf olYtwGuf vkyfae&olawG
csnf;om/ olu b,ft&menf;/
****

olYudk&Smonf? rawGY/

/
****

jrihfZH
(17? azaz:0g&D? 1971 nwGif &efukef 0dZmESihfodyHwuodkvf? orkdif;
e,fajr ]caygif;} ausmif;aqmif wGif rlva&;om; 32 ESpf wdwdtMum 17?
azaz:0g&D? 2003 AmE0gwl Vanuathu EkdifiH? ydkYApfvm (Port Vila) NrdKU ? awmifypd
zdwfwuodkvf (University of the South Pacific) wGif rl&if; a&;om;
xm;csufudk (pdk;pOf;rQ) wnf;jzwfum jyefvnful;,lazmfjyonf/)
(&wemrGefr*Zif;? atmufwdkbm 2004?)

(aqmhc&dw&JU w&m;cGifwpfausmhESihf tjcm; aqmif;yg;rsm;? jrihfZH?
tm;refopfpmay2005? pmtkyfrS ul;,lazmfjyygonf/)

93

Nidrf;csrf;a&; ausmufpm
ol&d,rsKd;

atmufazmfjyyg ar;cGef;rsm;ukd a&S;OD;pGmajzMunhfyg/


(1) Nidrf;csrf;a&;bmaMumifhta&;BuD;oenf;/
(2) Nidrf;csrf;a&;r&SdvQif bmawGjzpfvmEkdifrnfenf;/
(3)xm0&wnfNrJaom Nidrf;csrf;a&;ukd rnfokdY wnf
aqmufMurnfenf;.../

ar;cGef;wdkY\ obm0t& tcsKdUykpmrsm;rSm
tajzrSef wpfrsKd;wnf;om &Sdwwfygonf/ tcsKdU ar;cGef;
rsm;rSm tajzrSef wpfrsKd;ru &SdaeMuonf/ tcsKdUar;cGef;
rsm;uawmh ESpfy&dap' Mumonfhwkdif tajz vkH;0
r&SdMuao;yg/
94


uHaumif;axmufrpGmyif Nidrf;csrf;a&;ESifhqkdif
aom tqkdygar;cGef;rsm;rSm tajzvkH;0 &Smr&Ekdifaom ar;
cGef;tkyfpkxJwGif ryg0ifay/ tajzrSefwpfrsKd;ru wGufq
Ekdifaom ar;cGef;rsm;xJwGif ygaeaomaMumifh vlwkdif;rSm
tajztrsKd;rsKd; &SdEkdifygonf/ xkdtcsufonfyif Nidrf;csrf;
a&;wnfaqmuf&eftwGuf arQmfvifhcsuf rqdwfokOf;
jcif;ESifh tm;omcsuf&Sdaejcif; jzpfonf/

Nidrf;csrf;a&;\ ta&;BuD;qkH; 0daoorsm;onf
Nidrf;csrf;a&;r&SdvQif jzpfay:vmEkdifaom y#dyursm; tay:
wGif rlwnfonf/ y#dyu[kqkdaomaMumifh tEIwfvu
Pm oabmaqmifonfhtjyif? jyemESifh twd'kursm;
ukd &nfnGef;ygonf/

tcsdefumvESifh ae&ma'orsm;om uGJcsifuGJ
rnf/ BuHK&wwfaom jyemESifh 'kursm;om acgif;pOf
ajymif;csif ajymif;rnf/ Nidrf;csrf;a&;r&Sdjcif;aMumifh vlom;
wkdY cHpm;&ifqkdif&aom'kursm;? rajyvnfrIrsm;? aMuuGJ
p&mrsm;? aoG;ESifhrsuf&nfwkdY\ orkdif;rsm;onf tajccHtm;
jzifh uGmjcm;rI r&Sdyg/

rNidrf;csrf;Ekdifjcif;aMumifh aoG;ajr us&aom
ta&SU tv,fykdif;a'orS vlom;wpfa,muf\ aoG;wpf
pufonf tmz&du a'owpfck jynfwGif;ppfaMumifh
toufay;cJh&ol wpfa,muf\ aoG;ESifh wefzkd;csif; t
wlwlyifjzpfonf/

vlYtcGifhta&;onf urmay:&Sd vlom;wkdif;
twGuf nDwlnDrQ jzpfonfqkdvQif? vlYwefzkd;onfvnf;
xkdYtwlyif jzpfonf/ vlonf xkd'kut00ukd cHpm;
&ifqkdif&zkdY a&G;cs,fcGifh enf;yg;onfhwkdif arG;&myg tcGifh
ta&;wpf&yftaejzifh vufcHzkdY wm0ef vkH;0r&Sdyg/ xkdY
aMumifh Nidrf;csrf;a&;onf vlwkdif;twGuf ta&;yg&jcif;
jzpfonf/

w&kwfpum;ykH wpfckt& Nidrf;csrf;a&;twGuf
acR;xGuf rsm;xm;rS ppfyGJrsm;wGif aoG;xGufenf;vdrfhrnf
[kqkdonf/ qkdvkdonfrSm Nidrf;csrf;a&; &&Sd&ef raerem;
tvkyfvkyfav...? ppfyGJrsm; avsmhenf; csKyfNidrf;av jzpf
onf/ Nidrf;csrf;a&;twGuf b,favmufyJ ay;qyf&
onfjzpfap... Nidrf;csrf;a&; &EkdifNyDqkdvQif ay;qyf&usKd; eyf
onfyif jzpfonf/

Ak'bmomoifMum;csuft& Nidrf;csrf;rI qkdonf
rSm twGif;pdwfoPmefwkdY\ at;csrf;wnfNidrfrIjzpfonf/
vlwpfOD; wpfa,mufcsif;taejzifh rdrdwkdY\ twGif;pdwfukd
Nidrf;csrf;atmif rwnfaqmufEkdifoa&GU jyify Nidrf;csrf;a&;

vnf; r&Ekdif[kqkdonf/ xkdtcsufonf vufawGYb0ESifh


vkH;0 xif[yfaom trSefw&m;jzpfonf/

xkdpum;ukdyif acwftjrifjzifh jyefvnf a[m
Mum;xm;aom jrefrmbkef;awmfBuD; t&SifPd&\
rdefYMum;csuftm; jyefvnf ukd;um;csifygonf/ q&mawmf
u ppfqkdonfrSm pdwfu ponfwJh../

trSefawmh ppfqkdonfrSm vlawGtMum; uGJjym;
rIyifjzpfonf/ vlawGukd uGJjym;apaom t&mrsm;xJwGif
bmoma&; ukd;uG,frI? vlrsKd;a&;? tom;ta&mifESifh EkdifiH
a&;,kHMunfrI rwlnDMujcif;wdkYonf t"du ae&mwGif &Sd
onf/ xkduGJjym;rIrsm; ykdrkd uGm[vmonfESifh Nidrf;csrf;a&;
tpnf;ajyoGm;pNrJjzpfonf/

xkduGm[rIrsm;ukd &ifMum;aphay; r&Ekdifawmh
bl;vm;[k ar;p&m&Sdygonf/ w&m;rQwrI BuD;pkd;aom
t&yfa'owkdif;wGif tqkdyg uGJjym;rIrsm;&Sdaeonfhwkdif
Nidrf;csrf;pGm ,SOfwGJaexkdifEkdifaMumif; oufaorsm; &Sdyg
onf/ xkdYaMumifh Nidrf;csrf;a&;\ tjcm;toGifvuPmrSm
rnfokdYrQ rjiif;Ekdifaom w&m;rQwrI[k vufcHxm;zkdY vkd
tyfygonf/

uRefawmfwkdYonf w&m;rQwrIESifh ywfouf
vmvQif tcsKday: oumavmif;xm;aom pum;vkH;aygif;
rsm;pGmukd zwfzl; Mum;xm;zl;NyD;jzpfonf/ xkdYaMumifh w&m;
rQwrItaMumif; ajymMuwkdif; tpOftNrJ vG,faewwf
ovkd? rMumcPvnf; vGJaewwfygonf/ xkdodkY vGJae
wwfonfh tcgrsm;wGif trSefw&m;ukd jrwfEkd;apmifhodrI
ESifh ukd,fcsif;pmw&m;rsm; vufukdifxm;rIwkdY aysmufqkH;
aewwfaMumif; owdxm;rdzkdY vkdtyfygonf/

Nidrf;csrf;a&;ukd csOf;uyfazmfaqmifMuwkdif; tkyf
pk wpfpkESifh wpfpk? wpfzufESifh wpfzuf jyefvnf &ifMum;aph
a&;ukd a&S;OD;pGm pMu&ygonf/ jyefvnf&ifMum;apha&;
(wenf;tm;jzifh) jyefvnfoifhjrwfa&;taMumif; ajymMu
onfhtcg AD,uferfbkef;awmfBuD; t&Sifwpfnef;[mh\
tqkdtrdefY wpfckukd axmufjyvkdygonf/

]jyefvnfoifhjrwfa&;qkdwm ESpfOD;ESpfzufvkH;
ukd em;vnfrI &SdzkdYygyJ? tkyfpkwpfzufukd oGm;NyD;? tjcm;tkyfpk
u b,fvkd 'ku&ifqkdif cHpm;ae&w,fqkdwmukd ajymjyyg/
NyD;awmh tjcm;tkyfpkqD oGm;NyD;awmhvnf; yxrtkyfpku
b,fvkd 'ku&ifqkdif cHpm;ae&w,fqkdwmukd ajymjyay;yg}
[k qkdxm;ygonf/

jyefvnf oifhjrwfa&;vrf;aMumif;qDokdY oGm;
Mu&wkdif; uRefawmfwkdY &ifqkdif&rnfh tajccHtaMumif;
95

w&m;wpfck&Sdonf/ vufcHzkdY cg;oD;aumif; cg;oD; Edkifyg


onf? okdYaomf rsufESmvTJ r&yg/

xkdtcsufrSm tkyfpkwpfpkESifh wpfpktMum; qefY
usifzuftjrifrsm; ukdifpGJxm;wwfjcif;ESifh rdrdwkdYukd,fwkdif
cg;pnf;cHcJh&aom emusifzG,f&m orkdif;umvrsm; &Sdae
jcif;wkdYjzpfonf/ xkdrQomru wpfzufESifhwpfzuf tjyef
tvSef vTJcsvmcJhaom jypfwifrIrsm;? trSm;rsm;vnf; &Sdyg
ao;onf/

xkdtajctaersm;Mum;rS jyefvnfoifhjrwfa&;
ukd azmfaqmif&onfrSm vGefpGm xdvG,f &SvG,faom udp
wpfckjzpfonf/ aocsmonfrSm jyefvnfoifhjrwfa&;onf
aeYcsif;ncsif; azmfaqmif &aom t&mr[kwfovkd?
atmifyGJ vHk;0 r&Ekdifaom BudK;yrf;rIvnf; r[kwfyg/

AD,uferfq&mawmf rdefYqkdovkd tkyfpkwpfzuf
qDoGm;NyD; csOf;uyfrnfqkdvQifawmh ppfrSef&kd;ajzmifhaom
ESvkH;om;&SdzkdY yxrtaejzifh vkdtyfonf/

xkdYaemuf tjyeftvSef tjrifcsif;zvS,fEkdif
rnfh aphpyfaqG;aEG;rIrsm;ukd wnfaqmufMu&ygrnf/ xkd
awGYqkH aqG;aEG;rIrsm;onf ESpfOD;ESpfzufMum;wGif um&H
xm;aom oHo,ESifh tjrif rMunfvifrIrsm;ukd NzdKzsufzdkY
ueOD;ESifh ta&;BuD;qkH;aom ajcvSrf;rsm;vnf;jzpfonf/
xkdrSwzef awGYqkH aqG;aEG;jcif;rsm;rSwqifh jyKjyif ajymif;vJ
a&;vkyf&ef ESpfzufvkH;u pdwfyg0ifpm;vmaom tajc
taersKd;txd t&Sdeft[kef jrifhay;&ygrnf/

xkdtajymif;tvJ jzpf&ef t"du armif;ESiftm;
rsm;rSm tjyeftvSef azmfjy&rnfh em;vnfrI? cGifhvGwfrIESifh
cspfjcif;arwmwkdYjzpfonf/ wpfa,mufukdwpfa,muf
cGifhvTwfjcif; r&SdbJ trkef;ESifh tmCmwrsm;ukd oifykef;acszkdY
qkdonfrSm rjzpfEkdifyg/ trSefawmh jyefvnfoifhjrwf
a&;onf cGifhvTwfjcif;ESifh onf;cH&ifhusufjcif; tEkynm
vnf; jzpfygonf/

tkyfpkwpfpku tjcm;tkyfpktay: pdwfapwem
aumif;jzifh ukd,fcsif;pmpdwf arG;EkdifNyDqkdvQif (okdYr[kwf)
xkdokYd pdwfapwem aumif;&SdaeaMumif; tjcm;wpfzufu
vnf; vufcH ,kHMunfvmNyDqkdvQif Nidrf;csrf;a&;twGuf
arQmfvifhcsufa&mifjcnf oef;vmNyD[kqkd&ygrnf/ xkdt
qifh rsm;wGif wpfzufukd wpfzufu vspfvsLIxm;cJhrIwdkYukd
]todtrSwfjyK em;vnfrI} wdkYjzifh tpm;xkd;ay;&ygrnf/

xkdenf;wlpGm wukd,faumif; qefcJhorQukd
]tjyeftvSef pdwf0ifpm;rI} jzifhif;? zdESdyf csKyfcs,fcJhorQukd
]yl;aygif;aqmif&Gufjcif;} jzifhif;? wm0efrJh cJhorQukd
96

okdYaomf olwkdY arhavsmhxm;onfrSm


jyefvnf oifhjrwfa&;wGifif;?
Nidrf;csrf;a&;wGifif; bufwpfbufxJu
vGwfvGwfuRwfuRwf tEkdif&oGm;onfrsKd;
vkH;0 r&Sdjcif;jzpfonf/ xkdtpm;
tqkH;owf olYbufukd,fhbuf tIH;ukd
ukd,fpDukd,fiS rQa0 &ifqkdif&onfom...

]wm0efcH,ljcif;} jzifhif;? wzufowf tcGifhaumif; ,l


cJhorQukd ]tcGifhta&; jyefay;jcif;} jzifhif; tvJtvS,f
jyK ay;qyfMu&ygvdrfhrnf/

xkdtcsufonf ]vufeufESifh Nidrf;csrf;a&;
vJvS,fjcif;} qkdaom jzpf&yfxuf ykdNyD; vufawGYusyg
onf/

onfae&mwGif jyefvnfoifhjrwfa&;twGuf
OD;pD;OD;aqmif jyKaeolrsm;\ tcef;u@rSm tvGefta&;
ygvmonf/ wae&m&mwGif rarQmfvifhaom tarSmifh
ya,m* wpfckck ay:vmonfESifh xkdBudK;yrf;rIjzpfpOf tm;
vkH;rSm a&pkef arsmoGm;&ouJhokdY jzpfavh&Sdonf/ wcgw&H
aemufwpfBudrf xyfrH BudK;pm;zdkY tcGifhta&;yif qkH;IH;oGm;
vkrwwf jzpfaponf/

jyem\ xkxnfu trSwfrxif ykd BuD;
us,f eufIdif; oGm;wwfonfvnf;&Sdonf/ xkdYaMumifh
vnf; urmay:wGif ratmifjrifEkdifao;aom jyefvnf
oifhjrwfa&; orkdif; oifcef;pmrsm;ukd uRefawmfwkdY awGY
ae&jcif; jzpfonf/

rnfodkYyifjzpfap jyefvnf oifhjrwfa&;awG
MuefYMum aESmifhaES;aeorQ vlom;wkdY cHpm; &ifqkdifae&
aom 'ku toD;oD;vnf; ajyvnf ukefaysmufEkdifrnf r
[kwfay/ xkdqif;&J'kursm; rcsKyfNidrf;oa&GU? tqkdyg
qif;&J'ku pufuGif;uvnf; tjcm;Nidrf;csrf;a&; &Sdonf[k
,lq&aom ae&mwkdif;ukd qufvuf Ncdrf;ajcmufaernf
om jzpfonf/

ukvor*rS tpjyK t&yfom;wpfOD; wpf
a,mufcsif;txd Nidrf;csrf;a&;ukd BudK;pm; azmfaqmifae

csdefwGif Nidrf;csrf;a&;\ pnf;tjyifbufwGif aevkdolrsm;ukd


vnf; 0rf;enf;zG,f&m awGYae&ygonf/ xkdolrsm;tm;
oabmxm; wif;rmolrsm;tjzpf a,bk,s owfrSwfavh
&SdMuonf/

xkdYxuf ykdrkdaom twGif;&kyf oPmefuawmh
xkd tkyfpkrsm;onf tjyeftvSef Nidrf;csrf;pGm twl,SOfwGJ
aexkdif &yfwnfjcif;ukd qEr&Sdonfhtjyif? olwkdYaoG;qm
onfrSm vGwfvGwfuRwfuRwf tEkdif&aprnfh wpfzuf
owf atmifyGJyif jzpfonf/

okdYaomf olwkdY arhavsmhxm;onfrSm jyefvnf
oifhjrwfa&;wGifif;? Nidrf;csrf;a&;wGifif; bufwpfbuf
xJu vGwfvGwfuRwfuRwf tEkdif&oGm;onfrsKd; vkH;0
r&Sdjcif;jzpfonf/ xkdtpm; tqkH;owf olYbufukd,fh
buf tIH;ukd ukd,fpDukd,fiS rQa0&ifqkdif&onfom &Sdyg
onf/

vli,fwpfa,mufu ajymzl;onf/ Nidrf;csrf;a&;
pmcsKyfrsm; taMumif;ESihfywfouf Nidrf;csrf;a&;twGuf
pmcsKyfcsKyf qkdxm;jcif;rSm vkdtyfaumif;aom t&mrS [kwf
ygavp[k ol awG;rdygonfwJh/ pmcsKyfcsKyfxm;rS xkdNidrf;
csrf;a&; cdkifNrJrnfvm;../ pmcsKyfrygbJ wpfOD;ESifhwpfOD;?
wpfzufESifhwpfzuf cspfcif Nidrf;csrf;pGmae r&awmhNyDvm;
[kvnf; qufvuf pl;prf;jyefonf/

trSefawmh Nidrf;csrf;a&; pmcsKyfqkdonfrSm o
abmw&m;t&jzpfap? vufawGYusaom csOf;uyfrIt&
jzpfap... vkdtyfygonf/ tb,fhaMumifhqkdaomf vlwkdY\
ajymif;vJ azmufjyefwwfaom tjyKtrlESifh pdwfaepdwf
xm;rsm;aMumifh jzpfonf/ okdYaomf pmcsKyftm;ukd;jzifh rvGJ
ra&Smifom Nidrf;csrf;ae&aom tjzpfrSm tESpfom& r&Sd
ovkd tE&m,fvnf; rsm;ygonf/

trSefawmh Nidrf;csrf;a&;pmcsKyfonf csKyfaESmifrI
wpfckr[kwfyg/ tmrcHcsuf&Sdaom vGwfvyfrIom jzpfap
&ygrnf/ pmcsKyfay:wGif vufrSwfa&;xkd;vkduf jcif;onf
*kPfodumt&jzpfap...? usifh0wft&jzpfap rdrd bufrS
uwdu0wf wnfNrJrIukd tckdiftrm oufao jyKjcif;rSty
tjcm;t"dyg,f roufa&mufapoifhyg/

Nidrf;csrf;a&; toD;tyGifhrsm; jzpfxGef;vmonf
ESifh xkdpmcsKyfpuLrsm;onf ajrMoZmrsm;tjzpf toGif
ajymif;oGm;NyD;? pmcsKyfyg tcsuftvufrsm;onf ESvkH;om;
xJwGif urnf;xkd;xm;ovkd t"GefY&Snf ckdifNrJoGm;pNrJ jzpf
ygonf/
ol&d,rsKd;

av;pm;pGm
zdwfac:tyfygonf
armuynma&; r*Zif;ESihf
0bfqdkufonf jrefrmEkdifiH ynma&;
vGwfvyfcGihf? ynma&; w&m;rQwrIESihf
ynma&; t&nftaoG; wdk;wuf
aumif;rGefvmapa&;twGuf BudK;yrf;
tm;xkwfrI wpf&yfjzpfygonf/
armuynma&; r*Zif;odkY
ynma&;ESihf ywfoufaom owif;? umwGef;?
uAsm? aqmif;yg;? 0wKwdk? tufaq;ESihf ynma&;
"gwfyHk? &kyfyHkrsm; ay;ydkYyg&ef av;pm;pGm
zdwfac:tyfygonf/
aus;Zl;wifpGmjzihf
t,f'DwmtzGJY
maukkha@gmail.com
www.maukkha.org

97

z
Sma

&
;

sm

f;
e
cG


vGefcJhwJh oHk;av;eSpfu ausmif;zGifhcsdefrSm om;
udk ausmif;tyfzdk Y ausmif;udk a&mufcJhw,f/ ausmif;0if;xJ
0if0ifcsif; tcef;rSm qdkif;bkwftBuD;BuD;eJY
]usm; &SmazGcef;}

vdk h a&;xm;wJ h tcef;wcef;udk awGY&vdk h &ifawG
yef;awG wkefoGm;w,f../

b,feS,fh... NrdKUvnfaumif NrdKUusufoa&aqmif
ausmif;0if;xJrSm awmaumifawG 0ifaeNyDvm;... bk&m;..
bk&m; aygh.../ aemufrSod&wmu NyD;cJhwJh wuodkvf0if
pmar;yGJawG ajzcsdefwkef;u pmajzausmif;om;awGudk pm
ar;yGJcef;xJ r0ifcif cdk;ul; pm&GufawG? rormwmawG ygryg ppfzdk h vdktyf&if cEmudk,f wckvHk;udk vSefavSm &SmazGzdk h txl; pDrHxm;wJh tcef;ygwJh/ atmf... 'gqdk ]r &SmazGcef;}
98

eD*sLvdkif

vnf; &SdOD;r,faygh../

udk,fawGacwfu wcgrS rMum;bl;cJhwJh tpD
trHawGygvm;/ tif;av... tJ'D tcsdefu wdkif;jynfudk ckvdk
vTwfawmfeJY bmeJY jynfolYudk,fpm;jyKygw,fvdkY wGifwGif
ajymaewJh t&yfom; (wydkif;) tpdk;&rif;rsm; tkyfcsKyfae
csdef r[kwfaybl;udk;.../ ppfwyfu tmPmodrf;xm;wJh
ppfrif;rsm; tkyfcsKyfaecsdefudk;/ ppfyHkpHeJY cyfwif;wif; cyf
MuyfMuyfayg h.../

wcgrS rjrifbl;? rMum;cJhbl;wJh jrifuGif;awGyg/
ausmif;awGrSm ppfwyfvdk &SmazGa&; tcef;awGeJYrdk h Munfh
raumif; b0ifrus/ &efolYe,fajr 0ifpD;aewmus aewm
yJvdkY awG;rdaew,f/ tJ'geJY ar;prf;Munfhawmh wcsKdU
ausmif;om;awGuvnf; cdk;Muwm w&m;vGefw,ffwJh/

cdk;enf;udk rsKd;pHkaewmyJwJh/ cdk;ul; pm&Gufuav;awGudku


aps;uGufwck &SdowJh/ 'Dvdk cdk;p&m taxmuftulawG
vG,fvG,f&aeawmh uav;awG cdk;wm bmqef;vJwJ h../

wcsKdU uvnf; ajymMuw,f/ wwdkif;jynfvHk; olY
ae&meJYol cdk;aeMuwm uav;awGvnf; twkjrif t
wwf oifayghwJ h/ atmf... ppftkyfcsKyfa&;acwfudk;.../


ausmif;om;awGzuf ar;prf;Munfhawmh ausmif;
om;awGuawmh 'Dvkyf&yfudk b,folrS oabm rusMu
bl;/ pm wu,fusufxm;wJJh rcdk;wJh ausmif;om;awGcrsm
pmar;yGJajzumeD; pdwftaeSmifht,Suf jzpfMu&wmaygh/
wcsKdUqdk wkef&ifNyD; usufNyD;om; pmawGawmif arhukefMu
&owJh/ &SmwJ h q&mawGxJrSmvnf; wcsKdU q&mawGuawmh
odyf rvkyfcsifMuygbl;/ txuftqifhqifhu trdefYeJY cdkif;
vdkYom vkyf&&Smwmudk;.../

ppftkyfcsKyfa&; acwfudk;../ pwdavmuf t[efY
avmufyJ ppfMu&SmowJh../

wcsKdUq&mawGuawmh awmfawmfqdk;owJh/ &
vmwJh tmPm a&G;pdavmufudk *kPfarmufNyD; twGif;cHyg
rusef vSefMuowJh.../ ausmif;om; awmfawmfrsm;rsm;u
rcHcsifMubl;../ wcsKdU uav;awGrsm;... awmfawmf od
w,f/ 'g... vlYtcGifhta&; csKd;azmufwmwJh/ tif;av.. ppf
tkyfcsKyfa&;acwfudk;/

udk,fawG i,fi,fwkef;uaum 'Dvdkjzpf&yfrsKd;
awG &SdcJhvm;vdkY jyefawG;Munfhawmh 'Davmuf jrifraumif;
&Iraumif; r&Sdygbl;/ bmyJajymajym 'Dae&mrSm udk,fhazaz
udk aus;Zl;wif&w,f/ i,fi,fxJu olYoGefoifqHk;rrI
aMumifh pmar;yGJcef;xJrSm pmr&&ifawmif cdk;cszdkYawmh
b,fwkef;urS pdwfrul;cJhzl;bl;/ rajzedkif&if tdyfcsif tdyf
aer,f/ 'grSr[kwf... *Pef; tBuD;BuD;awGudk ajrmufvdkuf
pm;vdkufeJY tvkyf&IyfaevdkufwmyJ/ udk,fhuav;awGMu
awmhvnf; cyfwif;wif; *kPfvkyfajymedkifcJhw,f/ a[h...
wdkYawG i,fi,fuwnf;u ausmif;wufvmwJh wavQmuf
vHk; b,fwkef;urS pmcdk;rcscJhzl;bl;vdkYav/

tck om;wdkY wuodkvf0ifwef; pmar;yGJawG
ajzaewm w0ufusKd;rS owd&NyD; om;wdkY oli,fcsif;
wodkufudk ar;Munfhrdw,f/ ]usm; &SmazGcef;} qdkwm &Sd
ao;vm;vdkY/ pdwfxJrSmawmh r&Sdavmufawmhbl; xif
wmaygh/ acwfajymif;oGm;NyDav/ ppftkyfcsKyfa&; acwf
r[kwfawmhbl;av/ vTwfawmfeJY bmeJYav/ vlYtcGifh

ta&;aumfr&SifawG bmawG &SdaeNyDav.../ oefY&Sif;aom


tpdk;&&JU aumif;rGefaom tkyfcsKyfa&;awG pwifMuzdk h edkifiH
awmf orwBuD; rdefYcGef;ajcGcJhwmawmif 1 eSpfjynfhjyDav/

om;wdkY oli,fcsif;wodkufu &Sdw,fvdkY jyef
ajzawmh udk,ft&rf; tHhMooGm;ygw,f/ om;wdkY oli,fcsif;
wodkufu wa,mufwaygufeJY tawGYtBuHKawG ajymjy
Muw,f/ usm; &SmazGcef;BuD;xJudk jzwf&wJhtaMumif;ayg h/
bmyJjzpfjzpf uav;awG pmar;yGJ ajzumeD; pdwftaeSmifh
t,Suf jzpf&wm b,faumif;rvJaemf.../


xHk;pHtwdkif; q&mwcsKdUuawmh acwfajymif;csdef
udk rodwJh a&S;&dk;pGJ txufvlBuD;awG trdefYt& wm0ef
aus&Hk vkyfMuayrJh wcsKdUq&mawGMuawmhvnf; [dkvSef
onfavSmeJY awmfawmf&pfowJh/ om; oli,fcsif;
wa,mufu tusF DtdwfxJrSm atmifoajy&Gufuav;
awG xnfhxm;wmudk txyfxyf tjyefjyef vmppfaeao;
owJh/

udk,fuawmh pdwfylpGmeJY... om;wdkYaum
jyem wufao;vm;vdkY ar;awmh ]om;wdkYrSm tpOft
vm r&Sdbl;av} vdk h wnDwnmwnf; jyefajzMuygw,f/
om;wdkY oli,fcsif;wodkuf&JU tajzudk Mum;awmh MuufoD;
arG;nif; xatmif yDwdjzpf&if; udk,fauseyfrdygw,f/

[kwfw,faemf/ vlawGrSm ordkif;aMumif;vdkY
ac:wJh tpOftvmawG &SdMuw,f/ aumif;wJh tpOftvm
awG&Sdovdk raumif;wJh tpOftvmawGvnf; &Sdwwfyg
w,f/ tpOftvmaumif;awGudk xdef;odrf; apmifha&Smuf
Mu&if;? raumif;wJh tpOftvmawGudkvnf; raumif;rSef;
odNyD; jyKjyifedkifMu&if raumif;aybl;vm;/


aemufeSpf aemufeSpfawGrSm ausmif;qdkwJh ynm
jzefYa0wJh r*Fvmusufoa&&SdwJh ae&mrsKd;rSm ppfaMuma&;
pcef;vdk &efolYe,fajr a&mufaeovdk edrdwfawG xif[yf
aewJh usm;&SmazGcef;awGxm;wJh tpOftvmqdk; awG vHk;0
yaysmufygap/

tJ'Dvdk yaysmufapzdkY ausmif;om;awGzufu
vnf; rormwJh pmajzenf;awGudk vHk;0roHk;bJ udk,fh
wm0efud,
k o
f w&d &dS dS,l&JwJhtpOftvmaumif;awGuakd rG;
,lMuygap/

wu,fhacwfaumif;udk tpOftvm aumif;
aumif;eJY ajymif;ygap/
/
eDZlvdkif
99

uav;b0upcJhwJh

ar;cGef;rsm;

nDZHvS

acsmfvJzl;ygovm;[k ar;vQif awmfawmf tl
aMumifaMumifEdkifvdkufavjcif;[k xifaumif; xifMu
rnf/ zl;opfp reufcif;wpfckESifh upm;zl;ygovm;
(odkYr[kwf) t&G,fa&mufvmNyD;rS tBudrfBudrf acsmfvJ
zl;ygovm;/ tu,f oifonf t&G,fa&mufrS acsmf
vJavh &SdwwfcJhvQif oif\ uav;b0 vGJacsmfrI
tawmftwef &SdcJhayvdrfhrnf jzpfonf/
aocsmwmuawmh
uRefawmfwdkYonf
uav;b0 'Pf&mrsm;awmh &cJhzl;ygvdrfhrnf/ taz;
wufvmaom temav;rsm; ,m;,Hjcif; om,m
wwfrnf qdkygu oifonf atmufygpmrsm; zwf&ef
rnfodkYrQ roifhavsmfyg/

uav;cspfol awmfawmfrsm;rsm; uRefawmf
100

awG hzl;onf/ odkYaomf uav;udkcspfjcif;xuf uav;


aMumifh&aom rdrdwdkY\ aysmf&TifrIudk ydkrdk cspfcifae
Mujcif;udk awGYae&onf/ uav;wdkYrnfonf vl Eke,f
jcif;xuf ydk pdwfvnf; tvGef Eke,fwwfonfudk
owdxm;rd&ef vdktyfonf/

uav;i,fb0rS uav;b0odkY a&muf&ef
t&dk;rsm; qufay;&avonf/ xdkodkY t&dk;qufaecsdef t
wGif; OD;aESmufrSmvnf; ododomom zGHYNzdK;vmapNyD; rdrd
ab;em;rSm &Sdolrsm; ajymonfhtwdkif; wpfvHk;p ESpfvHk;p
vdkufajymwwfvmrnf/ tjriftMum;paom tm&Hkrsm;
yGifh vmrnf/ pum;ajymwwfjcif; tajctaeodkY
a&mufrnf/

xdktcg olwdkY\ ywf0ef;usif topfpufpuf

... BuD;pGmaom odrfi,fjcif;wdkYjzifh


idka~uG;aeaom uav;i,fonf tvGef
tE&m,f rsm;vSonf/
tustpkwfav;ESifhtwl
vrf;rSm;aygif; rsm;pGmudk 0wfqif&ef
ol0efav;awmhrnf r[kwfyg/

taMumif; odcsifvmMurnfjzpfav&m olwdkYwwforQ


pum;wdkYESifh ar;jref;Muayvdrfhrnf/ tu,f oifonf
uav;cspfol wpfOD;qdkygpdkY/ uav;b,fESpfa,muf\
ar;cGef;awGudk vspfvsLI cJhNyD;NyDvJ/ b,fESpfBudrf aygYaygY
wefwef ajzqdkNyD;cJhNyDvJ/ b,fESpfcg &,farmjzpfcJhNyDvJ/
oifhaMumifh uav;b,fESpfa,muf pdwf'Pf&m &cJhNyDvJ/

ar;cGef;wdkY oabmobm0t& ESpfrsKd;ESpfpm;om
&Sdygonf/ udk,fu olwpfyg;udkar;aom ar;cGef;ESifh ol
wpfyg;u udk,fhudk ar;aom ar;cGef;rsm;yif jzpfonf/
(uRefawmf qdkvdkonfh olwpfyg;qkdaom emrfpm;rSm ouf&Sd
a&m oufrJhyg yg0ifonf?) olpdrf;awGESifh qufqH&m
uRefawmfwdkYonf ar;cGef; awmfawmfrsm;udk ar;jref;cJhovdk
ajzqdkcJhNyD;vnf; jzpfcJhonf/ ar;cGef;rsm;\ tjzLpifqHk;
tcsdefrSm pum;ajymwwfcgp uav;b0yif/ olwdkYonf
tpyifjzpfonf/ olwdkYudk olwdkY vl[kyif rodMu? olwdkY od
onfrSm rdbESpfyg;ESifh jrifaeus vltenf;i,fom/

1990 cefY &cdkifjynfe,f oHwGJNrdKU *sdawm
aus;&Gmav;rSm uRefawmf yxrwef;? 'kwd,wef; t&G,f
wkef;u jzpfonf/ uRefawmhfwGif oli,fcsif;[l rsm;rsm;
pm;pm; r&SdvSyg/ bm&,fr[kwf ausmif;ydwf&uf? uav;
wdkY obm0 aqmhupm;aeaom wpfaeY/ uRefawmfu
a&SUu wdkifonf/ uRefawmfh oli,fcsif;awGu aemufrS
vdkufatmf\/


] 'Drdkua&pD &&Sda&;? 'dk hta&;.. ? 'dk hta&;.. }

'Drdkua&pD [laom a0g[m&tm; uRefawmf
rodcJh/ uRefawmfh oli,fcsif;rsm;vnf; rodcJh/ em;pGJaeaom
pum;vHk;udk awGY&m atmfMujcif;jzpfonf/ xdkodkYatmf&if;
jzifh qufoG,fa&; t&m&SdwpfOD; tdrfa&SUokdYa&mufaomtcg
xdkolu tdrfay:rS ajy;qif;vmNyD; uRefawmfwdkYtm; xdkodkY
ratmf&efwm;onf/ uRefawmhfaemufrS vdkufatmfaeMu
olrsm;xJwGif ol\ om;jzpfolvnf; ygonf/

xdkvlBuD;u olYom;udk qGJxkwfum uRefawmf
wdkY a&SUwGif jyif;jyif;xefxef &dkufonf/ xdkYaemuf uRef
awmfwdkY rdbawGudkvnf; wdkifonf/ tdrfjyefa&mufawmh
uRefawmfh taruvnf; uRefawmfhudk &dkufonf/ bmvdkY
&dkufwmvJ[k uRefawmfar;onfhtcg bmrS jyefrajz/
uRefawmfvnf; ridkyg/ 'Drdkua&pDaMumifh t&dkufcH&onf/
bmvJ 'Drdkua&pD/ vlawG tkyfvdkufBuD; jzwfoGm;&if;
tm;vHk; 0dkif;atmfaeMuonfukd jrifzl;onf/ olwdkYvnf;
t&dkuf rcH&bl;vm;/

aemufwpfaeY tar&dkufaom 'Pf&maMumifh
uRefawmf ausmif;rwufEkdifcJh/ aemuf&ufawGrSm oli,f
csif;awGukd ar;Munfhonf/ 'Drdkua&pDqkdwmbmvJ../
olwdkYvnf;rod/ uRefawmf tygt0if tukefvHk; em;vnf
oGm;MuonfrSm 'Drdkua&pD[k atmfvQif t&dkufcH&rnf [k
yif/

uRefawmfwdkYudk jrefrmpmoifaom q&mudk
ar;Munfhjyefonf/ q&mu tJ'g o&JawG? raumif;
qdk;0g;awG ac:wJh *gxm? tJ'g&Gwf&if olwdkYvmNyD; rif;udk
ukyfcsKd; owfvdrfhr,f [kjyefajymonf/ uRefawmf wu,f
xifcJhonf/

uav;b0onf tvGef jzLpifonf[k olrsm;
awG ajymwm a&;wma&m oDcsif;xJrSmyg uRefawmf Mum;
cJh&onf/ ar;cGef;awGtwGuf olwdkYrSm tajzr&Sd/ xdkYaMumifh
vlBuD;awGtwGuf touf&Sdaom upm;p&m t&kyfjzpfcJh
onf/ vlBuD;awGonf olwdkYudk,fwdkif rajzEdkifaom
ar;cGef;wpfcsKdU jzifh uav;rsm;udk pMuonf/ Oyrm ]om;
azazeJ harar b,folYudk ydkcspfvJ } /

uav;i,ftwGuf wu,fhudk jyemyif/
rdbESpfyg;&SdvQif ydkqdk;onf/ xdktcg vufz0g;tcsif;csif;
yGwfaomfvnf;aumif;? acgif;iHkYaomfvnf;aumif;?
rsufawmif ykwfcwfykwfcwf vkyfaomfvnf;aumif; ol
wdkY\ tae&cufrI? ajz&Sif;&cufrIudk vlBuD;rsm;odatmif
jyMuonf/ xkdt&mukd vlBuD;rsm;u &,fp&m[k oabm
101

xm;Muonf/ onfrSm uav;i,ftwGuf tEIwf


vuPm (odkYr[kwf) 'Pf&myifjzpfonf/

wcsKdUu uav;0wfxm;aom tusudk t
aMumif; jyK pMuonf/

]rif;tusu tpkwfBuD;? topfr0wfzl;vm;}

xdkodkY tpcHvdkuf&aom uav;onf jynfh
jynfhpHkpHkxJu qdkvQif taMumif;r&Sd/ qif;&JEGrf;yg;aom
rdom;pkrS qif;oufvmcJhvQif uav;a&m olY rdom;pkyg
tusKd;,kwfvSonf/ olonf olY tustaMumif; olY rdb
udk ajymrnf/ topfrqifEkdifaom rdbonf uav;i,fudk
qlrnf/ wpfcsKdUu &dkufESufrnf/ BuD;pGmaom odrfi,fjcif;
wdkYjzifh idka~uG;aeaom uav;i,fonf tvGef tE&m,f
rsm;vSonf/ tustpkwfav;ESifhtwl vrf;rSm;aygif;
rsm;pGmudk 0wfqif&ef ol 0efav;awmhrnf r[kwfyg/

uav;wdkYrnfonf topftqef;udk oabm
usMuonf/ uav;upm;p&mrsm;udk olwdkYpdwfxJ vuf
awGYb0[k rSwf,lonf/ um;&kyfwpfck qdkygpkdY/ olwdkY
armif;onf/ olwdkYpdwfxJ tjyifrSm armif;aeovdk/
aoewf wpfvufqdkygpkdY/ olwdkYudkf,f olwdkY BuD;rm;onfh
wdkufyGJwpfck &ifqdkifae&ovdk/ pifppf olwdkY upm;aeMu
jcif;r[kwf/ olwdkY oGm;aeMujcif; jzpfonf/ olwdkY a&G;cs,f
aeMujcif; jzpfonf/

xkdtcsufukd olwdkYESifh eD;uyfpGm&Sdaeaom rdb
ESpfyg; (odkYr[kwf) tkyfxdef;olwdkYu av;av;eufeuf
owdjyK&efvdkonf/ olwdkY\ arQmfvifhcsuf? olwdkYzGifh
tefvmaom awmifhwrI (wenf;) ar;cGef;wdkYtm;
tvG,fwul ra&Smifwdrf;oifh/

uRefawmhf tazonf uRefawmfhudk ynmwwf
wpfa,muf jzpfapcsifcJhonf/ i,fi,fav;uwnf;u
uRefawmfh ynma&; oludk,fwdkif Muyfrwfonf/ uRef
awmfonf tazhaus;Zl;jzifh oli,fwef;rS wwd,wef;
txd yxrcsnf; pGJcJhonf/

rSwfrSwf&& av;wef;ausmif;om;t&G,f/ pm
ar;yGJ eD;pOfumv jzpfonf/ uRefawmfh tdrfab;rSm uRef
awmfh oli,fcsif;rsm; aqmhaeonfudk uRefawmf jrifae
Mum;ae&onf/ uRefawmfh vufxJrSm ocsFmpmtkyfESifh
uRefawmfh ab;rSm ykpmrsm;udk wpfckNyD; wpfck a&G;aeaom
uRefawmfh taz/ uRefawmfh tm&Hkonf olYxHrSm r&Sd/
&,farmoH? upm;oHwdkYtMum; a&mufaeonf/

tazonf uRefawmfwGuf&ef ykpmrsm;a&G;NyD;
onfESifh uRefawmfhudk wGufcdkif;awmhonf/ uRefawmf
102

rwGufcif olYudk r&Jw&J awmif;qdkMunfhonf/ tvGef


&dk;om;aom ar;cGef; jzpfonf/ om; wGufNyD;&if aqmhvdkY
&rvm; azaz [l/ olu NyHK; uRefawmfh pum;udk vufcH
oabmwlonf/ uRefawmfvnf; wGufonf/

upm;aeaom oli,fcsif;rsm;\ &,foHu
uRefawmfhudk pdwfvIyf&Sm;aeaponf/ olay;aom ykpmrsm;
wGufNyD; uRefawmf qif;upm;&ef jyifaomtcg ol wm;
onf/ aeylaeaomaMumifh ay;rupm;Ekdifyg- [l/ uRef
awmf idkawmhonf/ol acsmhonf? r&/ Mumawmh uRefawmf
t&dkufcHvdkuf&onf/ upm;cGifh r&cJhyg/

xdkuJhokdYaom tjzpftysufrsm; uRefawmfESifh
uRefawmfhrdb todkfif;t0dkif;Mum;rSm i,fpOfb0xJu
rMumcPqdkovdk jzpfysufcJhonf/ arQmfvifhxm;onfrsm;
jzpfrvmay/ ar;cGef;rsm;onf ajzolr&Sd/ ajzol&Sdvnf;
auseyfrI r&cJhyg/

av;wef;pmar;yGJ ajzNyD; atmifpm&if; xGuf
awmh uRefawmf qk wpfckrS rcsdwf/ uRefawmf pmvkyfcsdef
wGif upm;aeaom uRefawmfh oli,fcsif;jzpfol ae0if;u
yxr &cJhonf/ xdkYaemufydkif;vnf; pmar;yGJ rusbl;
wmuvGJNyD; uRefawmf bmqkrS r&chJ/ xl;xl;jcm;jcm; ocsFm
pyg,f&S,f nHhcJhonf/ ocsFmoifvQif uRefawmf pdwf
r0ifpm;awmhyg/ q,fwef;udk ESpfcsif;ayguf atmifcJh
onfhwkdif ocsFm av;q,fESifh jzpfonf/

uRefawmf rdbukd tjypf jyefwifaejcif; r[kwf
yg/ ar;cGef;rsm;\ pGefYypfrIudk cHcJh&aom 'Pf&m awmfawmf
rsm;rsm;udk jyefowd&aejcif; oufoufjzpfonf/ ar;cGef;
rsm;onf i,fpOfrS ,ck tcsdeftxd uRefawmfwdkYudk pGefY
ypfaeqJ/

vlonf toufBuD;vmavav ar;cGef;awG
rsm;vmavav jzpfonf/ avmuBuD;onf olpdrf; jzpf
onf/ ar;cGef;xkwfpufvnf; jzpfonf/ temodNyD;
aq;r&Sdaom uRefawmfwdkY EkdifiHonf tvGefxl;jcm; vSyg
onf/ ar;cGef;awG&SdNyD; tajz r&Sd&mvnf; tvGef xif&Sm;
ausmfMum;vSygonf/

uav;b0 ar;cGef; wpfcsKdU\ pGefYypfjcif;cHcJh&ol
awmfawmfrsm;rsm;twGuf avmu"Honf aMumufp&m
taumif;qHk; olpdrf; ar;cGef;xkwfpufyifjzpfonf/
nDZHvS

f GufxJr
&yu
Sm

D dyk
'v

uRefawmhfudk &yfuGufxJu
ausmif;q&m (a[mif;) vdkYyJodwm/ ol
rsm;awGvdk (Nidrf;) r[kwfbl;/ yifpif
,lNyD; yifpifvpmav;eJY rNidrf;EkdifvdkY
pma&;pm; ae&wmudk &yfuGufxJu
rodygbl;/ rodwmvnf; rajymeJY/ ol
wdkYrSm wpfnvHk; abmvHk;yGJMunhf&/ wpfaeYvHk;tdyf&eJY
b,frSm pmzwfcsdef &MuvdkYwkef;/ uRefawmfuvnf;
rdk;vif;wmeJY &yfuGufxJuxGuf/ wpfaeukef NrdKUxJae/
rdk;rcsKyf csKyfatmif tvkyfr&Sd tvkyf&Sm/ pmrlawGydkY/ ygvm
&if pmrlcxkwf/ 'DvdkeJY ywfcsmvnfaewm/

naejyef&ifawmh udk&ifarmifeJY vrf;xdyf vuf
zuf&nfqdkifrSm awGYwwfw,f/ udk&ifarmifuawmh uRef
awmhftaMumif; odygw,f/ olu EkdifiHa&; a,mifa,mif
av;&awmh uRefawmhfpmawGudk *sme,fawGrSm zwfzl;
owJh/ olu uRefawmf jyefvmcsdefudk vufzuf&nfqdkifu
apmihfNyD; zdwfac:wwfw,f/ aeYwdkif;awmh r[kwfygbl;/
olodcsifwmav;awG&Sd&if tjrifcsif;zvS,fzdkYyg/

NyD;&if olY&Hk;udkjyefNyD; uRefawmfwdkY aqG;aEG;wJh
tcsufawGudk jyefaqG;aEG;owJh/ olu tdrfrSm rdef;ru
tyfcsKyfpuftvHk; 20 avmuf axmifxm;awmh bmt
vkyf rSrvkyfbJ v,f,mjyefpm;a&; vkyfvnf; jyem
r&Sdbl;/ om;wpfa,mufu puFmylrSm/ orD;wpfa,mufu
ukrPD 0efxrf;qdkawmh acsmifvnfoaygY/

udk&ifarmifeJY uRefawmf vrf;pOfygwDacwf
uwnf;u odw,f/ vrf;pOfygwDacwfu udk&ifarmif[m
ygwD pnf;&Hk;a&;rSL;/ awmifolv,form;a&;&m aumfrwD

J &Sdw,f

q&mwif

Z.L

0if/ vrf;pOfvli,f &yfaus;


twGif;a&;rSL; pwJh wm0ef awGudk
xrf;aqmifcJhw,f/ tJ'D tcsdefu
vnf; or0g,r? &SmazGa&;tzGJY
acgif;aqmifawG vkyfcJhwmaMumihf
tqifajy w,fvdkY qdkEkdifw,f/

olYtusihfu wdkufyHkudk
tNrJvdkvdk 0wfwwfw,f/ r0wfvnf;
vufrSm udkifxm;wwfw,f/ ta&;
ay:&if aumufpGyfvdkufwmyJ/ ygwDwpf
acwfvHk; wdkufyHk rcRwfwrf; 0wfxm;wwfol jzpfwm
aMumihf &yfuGufxJu olYudk t&yfvlBuD;wpfa,mufvdkYyJ
xifMuw,f/ vlu vnf; jzLjzLcefYcefY? Oy"d&kyfuvnf;
&Sdaeawmh t&yf vlBuD;pm&if;0ifaygY/ olYtazvnf;
olBuD;acwfuwnf;u vlBuD;vkyfpm;vmwm qdkawmh
vlBuD;rsKd;vdkYqdk&r,f/

'DvdkeJY 88 ta&;tcif;BuD;jzpfawmh udk&if
armif[m &yfuGufxJrSm oydwfacgif;aqmifjzpfvmw,f/
olYygwD0ifu'fawG? *kPfjyKvufrSwfawGudk vrf;xdyfrSm
rD;IdUyGJ usif;yNyD; &yfuGufoydwf wyfzGJYawGa&SUrSm rsuf&nf
usjyw,f/ olrSm;aMumif; 0efcHw,f/ olrvTJomvdkY
vkyf&aMumif;ajymw,f/ tidkaumif;vdkYyJvm;? tavQmuf
aumif;vdkYyJvm;awmh rodbl;/ &yfuGufoydwfwyfzGJYu
olYudk 'Drdkua&pDacgif;aqmif wifajrmufvdkufw,f/
csufcsif; acgif;pnf;teDywf? &yfuGufvHkNcHKa&;udk 0g;&if;
wkwfwpfacsmif;eJY wm0ef,lNyD; awmfvSefa&;acgif;aqmif
jzpfoGm;w,f/
103


'Drdkua&pD t&SdefavQmhNyD; e0wtpdk;&? etz
tpdk;&awG wufvmawmhvnf; olyJ &yfuGufxJrSm vlBuD;
vkyf&w,f/ 'gwifrubl; BuHhcdkifzGHYNzdK;a&; toif;BuD;&JU
&yfuGufacgif;aqmif jzpfvmjyefw,f/ vHkcsnfpdrf;eJY wdkuf
yHkudk 0wfw,f/ &yfuGuftwGif; oefY&Sif;a&;? jcifESdrfeif;a&;?
[dkta&; onfta&;awGrSm olygvmw,f/ &yfuGuf&Hk;rSm
nwdkif; &Hk;vmxdkifw,f/ [dkaMu; onfaMu;av;awGxJu
a0pk&&if tdrfjyefw,f/

olYtdrfu orD;eJY rdef;ru NLD vdkY ajymw,f/
tdrfrSmvnf; a':atmifqef;pkMunfyHkeJY AdkvfcsKyfatmif
qef;yHkawG csdwfxm;w,f/ olY BuHhcdkifzGHYNzdK;a&;toif;u
vlawGvm&if tJ'g rdef;reJY orD;udpvdkY ajymw,f/ olu
awmh tpdrf;a&mifykqdk;eJY wdkufyHktjzLudk 0wfae&if;u
a&G;aumufyGJrSm 0ifta&G;cHw,f/ xifoavmufrJ r&bJ
IH;wmudk tdrfu rdef;reJY orD;aMumihfqdkNyD; &efjzpfvdkY tdrfu
5 &ufavmuf qif;oGm;zl;w,f/ &yfuGuf&Hk;rSm Mum&Snf
raeEkdifwmeJY tdrfay:udk jyefwufvmw,f/

udk&ifarmifrSm aumif;wmu rSwfPf/ pmudk
rsufpd raumif;vdkYqdkNyD; rzwfbl;/ csJusawmh rdk;vif;xdkif
wGufcsif wGufaewwfw,f/ bm*Pef; b,fwkef;u
xGufNyD;om;qdkwm uvif'g rMunhfeJY? olY oGm;ar;? tm;vHk;
udk wa'gufa'gufeJY &Gwfjyvdkufvdrhfr,f/ wpfae&m&mrSm
wpfckckudk q&m oGm;vkyfcsifNyDqdk&ifvnf; uRefawmfwdkYvdk
pml; owif;l;awGudk vufzuf&nfac:wdkufNyD; ppfppf
aygufaygufar;w,f/ NyD;&if wpfae&mrSm urmhta&SU
tv,fydkif;uae ajrmuf0if&dk;pGef;txd tm;vHk;udk ao
aocsmcsm rdk;wpfvHk;? avwpfvHk; ajymjyvdrhfr,f/ uJ olYvdk
vludkrS ynm&SdvdkY rxif&if b,folYudk xif&rvJ/

trSefawmh ol wuodkvf rwufcJh&wmudk
OD;oefYeJY taMumif;jyw,f/ OD;oefYta&;tcif;aMumihfyJ
ausmif;xkwfcH&ovdkvdk/ wu,fwrf; twGif;odawG
uawmh &Spfwef;awmif ratmifbl;vdkY ajymMuw,f/
bmyJajymajym udk&ifarmif[m &yfuGufxJrSm 'DvdkyJ
&Sdaew,f/ b,folvmvm? b,ftpdk;&wufwuf tm;
BuD;&if ajy;uyf? ae&m&atmif BuHwwf zefwwfwm
aMumihf uRefawmfuawmh olYudk udk&ifarmifvdkY rac:bJ
udkomul;vdkY trnfajymif ay;xm;w,f/

udkomul;[m wpfaeYawmh yifeDwdkufyHkBuD;
0wfNyD; tjyifxGufvmw,f/ xl;qef;vScsnfvm;vdkY uRef
awmhfudk qdkufum;q&m a&TeDu vmajymw,f/ NyD;awmh
uRefawmhfudk vufzuf&nfqdkifrSm apmihfaer,f ajymcdkif;
104

vdkufvdkY uRefawmfvnf; vufzuf&nfqdkifudk xGufvmcJh


ygw,f/

wu,fyJ vufzuf&nfqdkifrSm yifeDwdkufyHk?
a,mvHkcsnfteuf? aumfvHuwHk; tusjzL0wfNyD; udk,f
awmfBuD;udk cHhnm;pGm awGYvdkuf&w,f/ tvdk b,feJY
jzpfwmwkef;vdkY pyfpkvdkufawmh...

]a':atmifqef;pkMunf ygwD jyefaxmifawmh
r,f/ a&G;aumufyGJvnf; 0ifr,fxifw,f/ NLD jyef
vIyf&Sm;awmhrSm/ usKyfu tdrfu rdef;reJY orD;udk uwd
ay;xm;wm/ a':atmifqef;pkMunf NLD ygwDjyefaxmif
cGihf&&if rif;wdkY ygwDudk 0ifr,fvdkYav/ ckEkdifiHa&; tajct
aeawGu ajymif;oGm;NyD/ uRefawmf NLD udk t&if
uwnf;u oabmusygw,f/ rvTJomvdkYom BuHhcdkif
zGHYNzdK;a&;awGeJY vufwGJae&wm/ ckvnf; BuHhcdkifzGHYNzdK;uae
EIwfxGufNyDvdkY oGm;ajymxm;w,f/ NLD ygwDudk0ifr,f/
ckvnf; trsKd;om;aeY tcrf;tem;udk NLD rSm oGm;wuf
rvdkY rdef;reJY orD;udk apmihfaewm} vdkY tm;rem vQmrusKd;
ajymcsvdkufw,f/

t&ifu a':atmifqef;pkMunhfudk raumif;
ajym&mrSm xdyfwef;vdkY emrnfBuD;aewJh udk&ifarmif
wpfa,muf tJ'DaeYupNyD; a':atmifqef;pkMunfyHkawGudk
wpftdrfvHk;avQmufuyf? tjyifxGuf&ifvnf; yifeDwdkuf
yHkrcRwf? bDbDpD? ADGtdkat? tm&ftufzfat us,fus,fzGihf/
reuf vrf;avQmuf&mrSmawmif a&'D,dkav;aqmifNyD;
acgif;wndrhfndrhf vkyfaeyHkrsm; jrif&wm tonf;,m;
vGef;vdkY/

bmajymajymAsm..? uRefawmfuawmh vTrf;rdk;
qdkoGm;wJh oDcsif;wpfyk'fudk owdoGm;&rdw,f/ bmwJh
]&yfuGufxJrSm 'DvdkyJ&Sdw,f/ uRefawmfwdkY &yfuGufxJrSm
'DvdkyJ} wJhav/ [kwfygw,f uRefawmfwdkY &yfuGufxJrSm
udkomul; &Sdygw,f/ cifAsm;wdkY &yfuGufawGxJrSmvnf;
udkomul;awG &SdEkdifygw,f/ wpfEkdifiHvHk;rSmvnf; udkom
ul;awG &Sdygw,f/

rMumrD aiGusyf oef; 700 ausmf toHk;jyKr,hf
Mum;jzwf a&G;aumufyGJBuD;rSmvnf; udkomul;wdkYudk uRef
awmfwdkY jrif&ygvdrhfr,f/ [kwfygw,f olwdkY 'DvdkyJ
&SdaeMuygw,f/
q&mwif

jrefrmESihf urmudk owdt&mESihf


onf;cHjcif; w&m;wdkY tyfESif;cJhol (odkYr[kwf)

a'gufwmatmifqef;pkMunf

&mpkESpf wpfpdwfqdkaom tcsdefumvrSm t&mrsm;pGmwdkYudk ajymif;vJ
apEkdifygonf/

arG;uif;p uav;i,f wpfOD; ynmjynhfpHkNyD; vlvm; ajrmufEkdif onhf
umvjzpfonf/ pepfrsm;? acwfrsm;ESihf vlaerIyHkpHrsm;vnf; a&GUvsm; oGm;Ekdif
avmufaom umvjzpfonf/ vlYtcsKdUwdkYudk aemufqHk;Z&m t&G,fodkY a&muf&Sd
apEkdifNyD; rdwfaqGtcsKdUrSm &SdEkdifawmhrnfvnf; r[kwfyg/ taumif;zufodkY
OD;wnf wnfaqmufcJhrnhf vlYtzGJYtpnf;wpfcktwGuf 23 ESpfwm umvrSm
rsm;pGm c&D; a&mufcJhygvdrhfrnf/ xdkYtwl/

EkdifiHa&;ESihf vlrIpD;yGm;a&; t"dubmomwdkYjzihf wuokdvf ynm&yf
rsm;qnf;yl;cJh&m? rdom;pkb0 wnfaqmufcJh&m ae&m? aemufydkif;wGif tcsdef
tMumBuD; cGJcGmcJh&rnhfae&m jzpfonhf atmufpzdkY'f Oxford wuodkvfu
*kPfxl;aqmif a'gufwmbGJYudk tyfESif;onhftwGuf rsm;pGm auseyfNyD; xdckduf
105

cHpm;&ygaMumif; olru OD;pGm ajymMum;cJhonf/ t*Fveftv,fydkif;a'o\ 2012 aEG&moD


rSm ydk aEG;axG;aecJhygonf/

jrefrmh'Drdkua&pDacgif;aqmifu ppftkyfcsKyfa&;rSonf 'Drdkua&pDodkY ul;ajymif;
onhfc&D;wGif oif,lavhvmjcif; t&m0,f *kPfxl;aqmif blrdeufoefajr atmufpzdkY'f
wuodkvftaejzihf jrefrmrsKd;quf ausmif;om;rsm;tm;vnf; ynmoifMum;ay;yg&ef
rarhravsmh tultnD awmif;cHay;cJhonf/ rsKd;qufrsm;twGuf pdk;&drfpdwfwdkYESihf c&D;oGm;
ae&olwpfOD;yif/

]'DaeY[m trsm;BuD;yJ pdwfvIyf&Sm;p&m aumif;vSygw,f/} ordkif;0if 17 &mpkESpf
Sheldonian Theater bGJYESif;obif cef;raqmifxJ0,f *kPfxl;aqmif Oya'yg&*lbGJY
&,lonhf rdefYcGef;wGif touf 67 ESpf &SdNyDjzpfonhf a':pku ajymMum;cJhonf/

]aetdrf tus,fcsKyf uscHcJh&wJh 'DcufcJvSwJh ESpfumvrsm;rSm atmufpzdkY'f
wuodkvf aeY&uf trSwfw&
rsm;u usrudk BuHhBuHhcH &yf
wnf apEkdifcJhygw,f/ usr
&ifqkdifcJh&wJh pdefac: rIawGudk
cHEkdif&nfpGrf;tm; &&SdapcJhyg
w,f/}
avmu"Hw&m;udk &if
qkdifEkdif&ef jyifqif ay;vdkuf
onhf wuodkvf ausmif;\
aus;Zl;w&m;udk owdw&
pum;rsm;/

jrefrmh &dk;&m csdwf
xrDvHkjcnf? teufa&mif
&ifzHk; tusESihftwl teD&J&J
yg&*lbGJY 0wf&HkwdkYudk 0wfqif
xm;NyD; teufa&mif uwDyg
bGJYacgif;aqmif;atmufwGif
0gvGifvGif ESif;qDyef;tjyif
Muufoa&&Sdaom tjyHK;yef;wdkYjzihf a':pkonf ynmhorkdif;0ifrnhf ajcvSrf;rsm;jzihf trd
wuodkvfe,fajrwGif jyefvnf ajccscGihf &&SdavNyD/ ynmacwf\ jrefrm trsKd;orD;BuD;udk
wuodkvf t"dywd (,cif a[mifaumifbk&ifcH) c&pfywfwefu bGJYvufrSwf tyfESif;cJh
onf/ ynmESihftwl olr EkysKdcJhavNyD/


olr rdefYcGef;ajymMum;tNyD;wGif ynm&SifESihf ausmif;om; 1000 ausmfwdkYu
rwfwyf&yfNyD; vufckyfMobm tMumBuD;wD; *kPfjyKcJhMu\/ 1960 tv,fESpf umvrsm;
wGif EkdifiHa&;? 'eduaA'ESihf pD;yGm;a&; ynm&yfrsm;udk olr qnf;yl;cJh&m urmausmf
wuodkvf ausmif;awmfBuD;u *kPf,ljcif;? *kPfjyKjcif;[k ac:qdk Ekdifygonf/ olraMumihf
vnf; ausmif;awmfESihf urmBuD; *kPfwufaeNyD r[kwfygavm/ rsKd;qufwdkYtwGuf rzwf
rjzpf twKywdpmtkyf wpftkyfudk ausmif;awmfu arG;zGm;cJhjcif;yif/

wuodkvf t"dywdu vufwifbmompum;jzihf odkY ajymMum;cJhonf/
106


]vGwfajrmufrItwGuf acgif;riHkYwJh csefyD,H? oihfjynfoleJY urmBuD;udk owd
t&meJY onf;cHjcif;w&m;wdkY oifu tyfESif;cJhavNyD/ uREkfyf\ vkyfydkifcGihftwGif;ESihf
wuodkvfwpfckvHk;\ tcGihftmPmt& Oya'ynmyg&*l *kPfxl;aqmifbGJYudk tyfESif;
ygw,f/} urmhynmausmfwdkY\ awmf0ifurnf;rSwfwrf;udk jrefrmh&dk;&m tcsdwfBudK;rsm;?
jrefrmhESif;qDyef;rsm;ESihf ,SufzGJYxm;avNyD/

t*Fvefawmifydkif;a'o atmufpzkdY'fe,fwGif ESpf 20 eD;yg; a':atmifqef;pk
Munf aexkdifcJhygonf/ t*FvdyfvlrsKd; cifyGef;onf ta&SUwkdif;ynm&Sif a'gufwmrdkufu,f
tJ&pf? om; 2 OD;jzpfol tvufZEm; (armifjrihfqef;atmif)ESihf uifrf (armifxdefvif;)
wdkYESihftwl aexkdifcJhonf/

1988 ckESpfwGif emrusef;jzpfaeaom zcifAdkvf csKyfatmifqef;\ ZeD;? olr rdcif
jzpfol a':cifMunftm; jyKpk&eftwGuf jrefrmjynfodkY jyefvmcJhonf/ &mpkESpf wpfpdwfeD;yg;?
aemif 23 ESpftMumtxd t*FvefajrodkY jyefra&mufEkdifawmhaMumif;udkrl pOf;pm;cJhrd
vdrhfrnf r[kwfyg/ okdYaomf olr tqifoihf &SdaecJhavonf/


cifyGef;ESihf om; 2 OD;wdkYudk uEm& ESpfumvrsm;twGif; tBudrftenf;i,fom
awGYqHkcGihf &&SdcJhonf/ 1999 ckESpfwGif cifyGef;onf a'gufwmrkdufu,ftJ&pf uifqm
a&m*gjzihf uG,fvGeftHhqJqJwGif awGYcGihf r&oGm;cJh&Sm/ jrefrmjynfwGif;wGifom aexkdifNyD;
vGwfajrmufrIESihf 'Drkdua&pDta&;wdkYtwGufom qufvuf vkyfaqmifyg&efvnf; olu
rSmMum;cJhonf/ wkdif;jynftwGif;rS xGufcGgoGm;yguvnf; jyefvnf 0ifa&mufcGihf r&
awmhrnhf tajctaeudk olr txl; pdk;&drfcJhonf/ wkdif;jynfESihf rdom;pktMum;wGif olr
rnfrQ cHpm;cJh&ygrnfenf;/ urmhBuD;\ ynmt&mwGif a&SUaqmifbJGYxl;udk &,lrnhfaeY
eHeufydkif;wGif cspfcifyGef;onf\ tkwf*lodkY 13 ESpftMumwGif yxrqHk;tBudrf oGm;a&muf
*g&0jyKcGihf &cJhygonf/

2010 ckESpf Ekd0ifbmvwGif wwd,tBudrf tus,fcsKyfrS vGwfajrmufvmcJhNyD;
2012 ckESpf {NyDv Mum;jzwf a&G;aumufyGJwGif aumhrSL;NrdKUe,f rJqEe,fwGif 0ifa&muf
,SOfNydKif&m tEkdif&&SdcJhNyD; jynfolYvTwfawmf trwfwpfOD; jzpfvmcJhonf/

]a&SUquf&r,hf c&D;vrf;uvnf; vG,fulrSmawmh r[kwfao;ygbl;/ 'gayr,hf
atmufpzdkY'f ausmif;awmfBuD;u ausmif;awmfom;rsm;&JU taumif;qHk;t&mudkom arQmf
vihfw,fqdkwm usr odygw,f/}olr\ rdefYcGef;xJwGif ajymMum;cJhonf/

]'DuaeYrSmawmh usrudk ausmif;awmfol wpfa,muftaeeJY rSwfrdod&Sd aeqJ
jzpfwJhtwGuf a&SUqufc&D;vrf;rSm BuHKawGY&OD;r,hf pdefac:csufawGudk usru taumif;
qHk; BudK;pm;zdkYtwGuf ckdifusnfwJh pdwf"gwfudk &&Sdvdkfufygw,f/} ausmif;awmfESihf jyify vlY
tzGJYpnf;udk trdt& csdwfqufay;EkdifcJhjcif;[k qdk&ygvdrhfrnf/

ppftkyfcsKyfa&; rwkdifrDumvu ydkfifqkdifcJhzl;aom jrefrmhwuodkvfrsm;\
t&nftaoG;ESihf tpOfvmwdkYudk jyefvnf wnfaqmufjcif;udkvnf; olr jrifawGYvdk
aMumif; ajymMum;cJhonf/

]'Dvdk wpfzefjyefjzpfvmapzdkY usr&JU &ihfusufvSwJh atmufpzkdY'f wuodkvf
BuD;u tultnDay;Ekdifr,fqdk&if odyfudk aus;Zl;wif&rSmyg/} olru ynmEkdifiHawmf?
ynm vlYtzGJYtpnf;twGuf jyifqifEkdif&ef &nf&G,fyHk&ygonf/

bJGYvufrSwf &,ltNyD; olreHab;wGif vmxkdifcJhol pHkaxmufZmwfvrf; pma&;
q&m *RefvmuJ&m; (emrnftrSefrSm a';Apfaumef0Jvf) ukdvnf; aus;Zl;wifaMumif;
107

xnhf oGif; ajymMum;cJhonf/



]aetdrf tus,fcsKyf uscHcJh&pOfumvrSm *RefvmuJ&m;&JU pmtkyfawGu trsm;BuD;
tultnD ay;cJhwmyg/} olru &Sif;jycJhonf/ ]ydkrdk us,fjyefYvSwJh urmBuD;eJY tjcm;aom
wkdif;EkdifiHawG&,f? tawG;awG? tdkif'D,m pdwful;pdwfoef;awGqD&,fudk c&D;ESif EkdifcJh
w,fav}


1988 ckESpfuwnf;u yxrqHk;tBudrftjzpf Oa&myc&D;pOfudk 2012 ZGefv
'kwd,ywfwGif xGufcGmvmEkdifcJhjcif; jzpfonf/ Ekdb,fNidrf;csrf;a&;qk rdefYcGef;? tkdift,ftdk
rdfefYcGef;wdkY tygt0if EkdifiH 5 EkdifiHc&D;pOf jzpfonf/ 1991 Ekdb,fNidrf;csrf;a&;qkESihf 1993 ckESpf
u tyfESif;cJhonhf atmufpzdkY'f *kPfxl;aqmifbGJYwdkYudk ,ckrS vludk,fwkdif wufa&muf ,l
EkdifcJhjcif;jzpfonf/ urmBuD;u olrudk arhrxm;cJhyg/

67 ESpfajrmuf arG;aeYjzpfonhf ZGef 19 &uf? 2012 wGif olr\ ausmif;jzpfonhf
atmufpzdkY'f-pdefY[lYaumvdyfausmif;u rdom;pkESihf oli,fcsif;a[mif;rsm;ESihftwl arG;aeYyGJ
usif;yay;cJhonf/ jrefrmjynfwGif;ESihf urmhtESYHtjym;wGifvnf; rarhravsmh *kPfjyKMuvsuf?
*kPf,lMuvsuf/ uwnKw? uwa0'D r*Fvmw&m;ESihf rnfrQ nDnGwfvdkufygoenf;/

NAdwdoQygvDrefwGif rdefYcGef; ajymMum;&efvnf; tpDtpOf&Sdaeao;onf/ 'kwd,
urmppf aemufydkif; urmh acgif;aqmif 4 OD;om ajymcGihf&cJhzl;onhf BuD;us,fcefY jim;vSaom
ordkif;0if txifu& 0ufrifpwm ygvDrefae&m jzpfonf/

bDbDpDESihf tifwmAsL;wGif jrefrmjynfolvlxkudk a&SUaqmif&eftwGuf olr\
udk,fydkifqEudk twnfjyK ajymMum;cJhygonf/ ]vrf;aMumif; trSeftwkdif;om jynfoludk usr
u OD;aqmifcGihf &&SdcJhr,fqdk&ifaygYav}/

2010 ckESpfwGif ESpfaygif; 20 ausmf aetdrf tus,fcsKyfu vGwfajrmufvm&jcif;rSm
EkdifiHwum\ pD;yGm;a&; ydwfqdkY ta&;,lrIrsm;udk z,f&Sm;&eftwGufom &nf&G,fcsuf&Sdonf
[laom ajymqdkcsufrsm;udk olru jiif;qefcJhonf/

jrefrmjynfwGif;odkY EkdifiHjcm; &if;eSD;jrKyfESHrIrsm;ESihf pD;yGm;a&;ukrPDrsm; tvkt,uf
0ifa&muf pD;yGm;&Smjcif;tay: olru txl; owday;xm;onf/ t&yfzuf toGifajymif;
ppfwyfaemufcH tkyfcsKyfa&; &SdaeqJ jrefrmjynf\ tajymif;tvJrsm;udk owdBuD;BuD; xm;NyD;
apmihfMunhf&OD;rnf jzpfonf[kvnf; qdkygonf/

NAdwdefodkY olr vma&mufpOftwGif; q,fpkESpfrsm;pGm MumjrihfcJhNyDjzpfonhf jrefrm
jynf tMurf;zuf wdkufcdkufrIrsm;aMumihf jynfol odef;ESihfcsDNyD; jynfwGif; 'kuonfrsm;taejzihf
twd'ku a&mufcJh&onf/ jzpf&yf tygt0if jrefrmjynfwGif; Nidrf;csrf;a&;ESihf ywfoufNyD;
]w&m;Oya'pdk;rdk;rI} rule of law rSm ta&;BuD;aMumif;ESihf t"du aqG;aEG;&efudkvnf;
vef'ef pD;yGm;a&;ESihf EkdifiHa&; ynmwuodkvf LSE aqG;aEG;yGJwGif olru acgif;pOf csay;
cJhonf/

onfrSm jrefrmjynf\ tem*wf[kvnf; qdk&ygvdrhfrnf/ owdt&mESihf
onf;cHjcif;w&m;wdkYESihfvnf; jynfpHkMu&ygvdrhfrnf/
jrwfyef;&Sif
(22 *Refv? 2012)

108

vrif;BuD;&JU yk*voabm
odef;Ekdif


vrf;wavQmufudk reufcif;wdkif;wGif jzwfoef;vm&ygonf/
awmifajc&if;u pmoifausmif; t0ifvrf; ywf0ef;usif\ &Icif;jrifuGif;rSm
MunfEl;p&m tvGef aumif;vS\/ om,maom eHeufcif;\ aea&mifjcnf ekek
eSihf avajynif;xJwGif ,drf;EGJY uckefaeMuonhf t&G,f tpm;rsKd;pHkeSihf opfyif
yef;rmvfrsm;? jzLeD0gndK ta&miftaoG; rsKd;pHkeSihf wdrfwdkufrsm;? pdrf;vJhaom
jrufcif;jyif warQmfwac:wGif jrL;xl; aqmhupm; uckefaeMuonhf rsKd;pdwf rwl
uGJjym;onhf om;orifwd&dpmefrsm;/ prf;acsmif;i,fav; tem;odkYa&mufwkdif;
a&mifpHkig;av;rsm;eSihf tay:u tkyfrdk;xm;onhf ukudKyifukdif;ay:rS pmiSuf
uav;wdkY ae&m rvkusbJ *DwoHjzihf tquftoG,f jyKyHk? tnDtnGwf
aexkdifekdifyHkudkvnf; cPwmrQ MunhfcGihf&onfrSm pdwfcsrf;omp&m jzpfvkdYae
ygonf/

vSyaom rwlnDrIonfvnf;aumif;? em;0ifcsKdvSaom *Dw
onf vnf;aumif; urmOD;uwnf;u wnf&SdcJhonfom/ tvGef vdktyfae
aom Nidrf;csrf;a&; zwfpmrSm ta0;wGif &Sdraeyg/
109


obm0w&m;xJrS ouf&Sdtm;vHk;wdkY\ &Sifoef
rIwGifvnf;aumif;? &kef;uef vIyf&Sm;rIwGifvnf;aumif;?
Nidrf;at;rI oabmwGifvnf;aumif; yk*voabm
aqmifrIeSihf rwl? uGJjym; jcm;em;rIwdkYudk txift&Sm;
jrifawGY&ygrnf/ wlnDonf[k xif&onhf tajctaeudk
tekpdwf aphikMunhfonhftcg usaemfwdkY tm;vHk;\ uGJjym;
jcm;em;rI tzkHzHkrSm ay:vGifvkdY vmjyefygonf/ rwlnDrIudk
wckwfw& pOf;pm;wwfjcif;rSm vlom;\ obm0yifjzpfyg
vdrhfrnf/ rwlnDjcif;udk todtrSwfjyKjcif;? rwlnDjcif;
onf tiftm;? rwlnDrIrsm;Mum;u pnf;vHk;jcif;? rwlnD
rIrsm;Mum;u wlnDrIudk &SmazGekdifjcif;? rwlwmawG cGJvkyfwlwmawG wGJvkyf? rwlnDrIwGif vkdufavsmnDaxG &Sif
oefjcif;? rwlnDrIrsm;aMumihf a0qmjcif; ponfjzihf
rwlnDjcif;tay: taumif;jrif oHk;oyfrIwdkYuvnf; &Sdae
yg\/ pdk;&drfpdwfwdkY tenf;i,fawmh oufom&m &ovdkyif/

odkYaomfvnf; rwlnDonftwGufjzpfap? wlnD
vdkrIaMumihfjzpfap? twif;tusyf wlnDaponhftwGuf
jzpfap usaemfwdkY urmrSmawmh wif;ykwfBuD;rsm;? ausmuf
ql;cRefrsm; udkifaqmifum ajz&Sif;cJhzl;onhf urmOD;umv
jyemrsm;u &SdvdkYaeaeqJ/ wif;ykwfBuD;udk vTwfcs&J
aom owdudk vlom;onf ydkifqkdifcJhzl;aMumif; *la[mif;
eH&Hay:u rD;aoG;cJ? ajreDrIefYwdkYjzihf a&;jc,fxm;cJhonhf
ausmufacwf yef;csDvuf&mrsm;u oufaojyvdkYaeyg
onf/ wif;ykwfydkif&SifwdkY\ tawG;tjrifrsm; rnfodkh
ajymif;vJcJhMuygavoenf;/ acwfudk a&GUapcJhonfrSm xdk
*leH&Hrsm;ay:u trnfrJh yef;csDum;rsm;aMumihfyJ jzpfygvdrhf
rnf/ rsKd;qufwdkY wif;ykwfrsm; qufrudkifapatmif pGrf;
aqmifekdifcJhzl;avNyD/ odkYtwGuf yk*vpGrf;&nfrsm;eSihf
rwlaom tawG;wdkY a0qmcGihf &cJh[efwlygonf/

*leH&Hrsm;eSihf pmrsufeSmrsm;ay:u t&mrsm;
eSvHk;om;rsm;xJodkY a&mufapvdkaom apwemjzihf usaemf
ausmif;odkY vmcJhygonf/ ausmif;jcHpnf;&dk;0if; twGif;odkY
pwif0ifa&mufvQifyif tjcm;urmwpfckodkY a&muf&Sd
oGm;ovdk usaemf cHpm;rdvdkufavonf/
*******


tjzLtpdrf; qifwl0wfpHkrsm;jzihf &dk;om;rIeSihf
tMunfa&miftwi,fwdkYudk vG,ftdwfxJxnhfvsuf
tod? tawG;? tjrifwdkY &,l&ef vmaeMuaom usaemhf
ausmif;olausmif;om;rsm;rSm qifwlaeovdk xifjrif&
ygvdrhfrnf/ xdkdvG,ftdwfrsm;xJu pdk;&drfrIrsm;uawmh us
110

... acwfudk a&GUapcJhonfrSm xdk


*leH&Hrsm;ay:u trnfrJh
yef;csDum;rsm;aMumihfyJ jzpfygvdrfhrnf/...

aemfeSihf wdkuf&dkufoufqdkifygvdrhfrnf/ raeYueSihfjzpfap?


,aeYeSihfjzpfap rwlnDekdifaom reufjzefrsm;pGmwkdYrSm ol
wdkY urmyifjzpfonf/

twdwfurmtaMumif; usaemf enf;enf; ajym
jyekdifrnfjzpfaomfvnf; ,aeYeSihf reufjzefurm
taMumif;udkrl olwdkYeSihftwl avhvm&ef usaemfvnf;
vufusef&dk;om;rIwdkY xnhfxm;onhf vG,ftdwfuav;
wpfvHk;ESihfyif/ q&mtwwfynm vufrSwfwpfcktjyif
pmoifcef;0if&eftwGuf vdktyfvSonhf t&mtcsKdUudk us
aemf BudK;pm;yrf;pm; csefxm;ekdifcJhojzihf 0rf;omrdygonf/
ausmif;q&mwpfOD;taejzihf olwdkYav;awG\ &dk;om;rI?
jzLpifrIrsm;twGufawmh xyfwlrusonhfwkdif usaemf
rSmvnf; ay;p&mtcsKdU usef&Sd&rnf r[kwfygvm;/

rsKd;quftuGmta0; wpfckwGif usaemfwdkY
twlwl tvkyf vkyfMu&onhftwGuf tqifrajyrIwdkY
&Sdonhf tcgrsm;wGif usaemfwdkYtm; ajyvnfaponhf
wpfckwnf;aom t&mrSm &dk;om;rIyifjzpfaMumif; avh
usufxm;rdcJhonf/ wu,fawmhvnf; twef;xJ&Sd reuf
jzefurm\ wu,hfzefwD;&Sifrsm;eSihf usaemf\ tawG;
tjrifrsm; rwlnDwwfyg/ ausmif;q&mwpfOD;\ touf
t&G,f? t&Sdeft0geSihf vkyfydkifcGihfwdkYudkom roHk;cJhvQif 30 rJ
- 1 rJjzihf usaemfwkdY rnfonhftcgrQ ekdifrnfr[kwfyg/ okdY
aomfvnf; tawG;uGif;i,fxJwGif usaemf 'dkifvlBuD;
vkyf&ygvdrhfOD;rnf/ tekdift&HI;twGuf 'dkifvlBuD;awmh
vnf; r[kwfjyefyg/

twef;wlolrsm;rSm touft&G,frsm; rwdrf;
r,drf;? t&yftarmif;rsm;vnf; qifwlMuygonf/ odkY

aomf wpfyHkpHxJ[k ,lqekdifonhf tkyfpkav;xJwGifyif


jcm;em;csufrsm;pGm? rwlnDrIrsm;pGm &Sdaeygonf/ olwkdY\
rdbrsm;rSm taMumif;trsKd;rsKd;aMumihf e,ftpHkrS a&muf&Sd
vmMuonhf rwljcm;em;aom vlrsKd;pk rsm;pGmwdkYudk
udk,fpm;jyKxm;onf/ rwl uGJjym;aom rdcifbmompum;
6 rsKd;cefYudk ajymqdkMuonf/ qif;&J-csrf;om uGm[csuf
uvnf; &Sdaejyefygonf/ ausmif;abmf'gaqmifwGif
oli,fwef;uwnf;u aexkdifonhf rdbrJhuav;rsm;?
vufvkyfvufpm; tvkyform;rsm;\ uav;rsm;? tzGJY
tpnf;toD;oD;rS t&m&Sdrsm;\ om;orD;rsm;? ponfjzihf
vlrIpD;yGm;aemufcH rwlMuyg/ bmomw&m; 4 rsKd;tjyif
&dk;&mudk;uG,frIrsm;vnf; &Sdygao;onf/ onfrSm xif
omjrifom&Sdaom rwl uGJjym;jcm;em;rIrsm;jzpfygonf/
xifomjrifom r&Sdaom rwluGJjym;jcm;em;jcif; rsm;pGm
vnf; &Sdaeygao;onf/

1980 jynhfvGefeSpfrsm;u okawoD [m0gh'f
*gem\ ]pGrf;&nftaxGaxG? Pf&nftrsKd;rsKd;oDtdk&D}
ay:xGuf vmcJhNyD;onhf aemufydkif; ynma&; wpfacwf
qef;cJhonf[k qdk&ygvdrhfrnf/ Pf&nf 8 rsKd; pvHk; yg&Sd
aom vlom;wdkYwGif wpfOD;ESihf wpfOD; Pf&nf rwlnD
Mujcif;udk az:xkwfcJhjcif;yif/ odkYtwGuf ]awmfonf}...
]nHhonf} [l r&SdaMumif;eSihf ]rwlnDrI} om jzpfaMumif;
qkd\/ ynma&;wGif yk*voabm ydkqefvmcJhygonf/
toufarG;0rf;ausmif; tvkyftudkifrsm;txd yHkaz: xm;
aom arG;&myg ADZoabmeSihf Pf&nf oabmw&m;wdkY
tjyif cHpm;rIOmPf&nfudkvnf; xnhfoGif; pOf;pm;vmMu
jyefonf/ yk*vcHpm;rIPf&nfeSihf ADZoabmudk &rSwf
eSihf wkdif;wmjcif;rSm tvGeftrif; &ufpuf&m a&mufonf
[k odjrifvmMuawmhonf/

tawG;rwlMu/ cHpm;rI uGm[onf/ tjrif
rwkdufqkdif/ vkyfyHk wjcm;pD/ enf;em vGJaeNyD/ vrf;a&G; ae
MuNyD/ onfwdkY\ tajz[kvnf; qdkekdifrnf xifygonf/
yk*vjzpfwnfrI\ oabmu odkY &Sdonf[kqdk\/ tcsKdU
onf vuform;q&m tvkyfjzihf Nidrf;csrf;a&; wnf
aqmufekdifrnf/ tcsKdUum; uacsonfjzpfrnf/ tcsKdUum;
q&m0ef/ tcsKdUrSm v,form;? pdkufysKd;a&;orm;? ausmif;
q&m? ekdifiHa&;orm;? ukefonf? pufrIorm;? pma&;q&m?
tekynm&Sif ponfjzihf rwlaom Pf&nfrsm;aMumihf
b0rsm;vnf; rwlekdifyg/ rnfonhf tvkyftukdifrqdk
wefzdk;udk,fpDjzihf &SifoefekdifpGrf; &Sdaeavonf/ ydkifqkdif
aom Pf&nfeSihf a&G;cs,fcH&aom tvkyftudkif? wm0ef

vGJrSm;ygu rdrdwpfOD;wnf;yifr[kwf? tzGJYtpnf;eSihf


trsm;jynfolyg 'kujzpfekdifonf[k qdk&ygvdrhfrnf/ rdrdwdkY
avhvmrIrsm;? tvkyftukdifrsm;udk cHpm;rIeSihf ADZPf&nf
t& wnfaqmuf&ef tBuHjyKxm;jcif; jzpfonf/
vpfb&,f ynma&;udk xyfrHqef;opfcJhonhf tawG;
tjrifta&GU jzpfonf/ yk*voabmeSihf rwljcm;em;rIudk
w&m;0if todtrSwf jyKekdifcJhjcif;yif/
*******


rsm;rMumrD ekd;opfp eHeufcif;eSihftwl jrefrmh
vpfb&,fynma&; tdyfrufonfvnf; wjznf;jznf;
&kyfvHk; ay:vmygawmhrnf/ prf;w0g;0g; jzpfMuaomfjim;
vnf; vrf;opf&Sm BudK;pm;aerIrsm;udk ynma&;\ tqihf
wkdif;wGif awGYjrif&onfrSm tem*wftwGuf tm;&p&m/
]todynm pD;yGm;a&;} [l jrnf[nf; aMuG;aMumfaeNyD
jzpfonhf zGHYNzdK;NyD; tjcm;vlYabmifwdkYeSihf &ifabmif
rwef;ekdifapumrl jrefrmhajray:wGif vif;yGihfaom tod
ynm tnTefYtwufuav; vl;vGefYvmawmhrnf/ xkdrS
todynm tzl;tyGihf? todynm tcuftvuf? tod
ynmtukdif;? todynm&if;jrpfwdkYjzihf ynmO,smOfrsm;
jrefrmhajrwGif a0pnfvmawmhrnf[l rk'dwm yGm;rdyg
onf/

xdkYtwl O,smOfrSL;rsm;[l wifpm;xm;aom
jrefrmausmif;q&mwdkYvnf; rlvwefzkd;rsm;udk jyefvnf
&&Sdvmygvdrhfrnf/ ydkrdkta&;BuD;onfrSm ynma&;
wefzdk;rsm; jrihfwuf vmekdifapjcif;yif jzpfygvdrhfrnf/
twGuf wpfOD;csif; oD;oefY jzpfwnf &Sifoefaeaom
oabm? yk*vynma&;udk pmoifcef;rS tpjyKNyD; rl0g'rsm;
txd xnhfoGif; pOf;pm;&ygvdrhfrnf/

rdrdwkdYi,fpOftcgu wpfoD;yk*vjzpfjcif;udk
tm;ray;cJhyg/ wefzdk;&Sdaom qdk&S,fvpfvlYabmifodkY c&D;
vrf;rSm tpuwnf;uyif tvGJBuD; vGJcJhygonf/ pHr0if
cJhaom? vGJrSm;aecJhaom tusihftBuHrsm; &SdaecJhonf/ xkdY
aMumihfvnf; 70? 80? 90 jrefrmrsKd;qufrsm;\ ynma&;
c&D;wGif vpfb&,ftdyfrufudkyif rufcGihfr&cJhyg/ topfudk
rodcJhyg/ rwljcif;udkvnf; aMumuf&GHU cJhzl;onf/ &dk;&mrsm;?
pHwefzdk;rsm;?raeYursm;eSihfrwlaomywf0ef;usiftopfrSm
&kwfcsnf; a&mufvmawmhrnfavm/

jyifqifrxm;cJhaom vli,fxkeSihf jyifqif&ef
vdktyfaeao;onhf ynma&;pepfwdkY tMum;wGif usaemf
wdkYtm;vHk;rSm &SifoefrItwGuf &kef;uefMu&OD;rnf xifyg
111

onf/ vpfb&,f'Drkdua&pDodkY ta&GUwGif wpfOD;csif;\


a&G;cs,fekdifpGrf;eSihf qHk;jzwfekdifpGrf;twGuf todynm vdk
tyfygonf/ yk*voabmaqmifaom vlYtzGJYtpnf;
twGuf jyifqifp&mrsm; &Sdaeygonf/

jrefrmh rD'D,m vGwfvyfcGihfeSihftwl rwlaom
tjrifrsm; yGihfxGufvmaeonf/ ynma&;wGifvnf; ]wpf
oD;yk*v zGHYNzdK;wdk;wufrI}... ]ydkwef&S,f&SdwJh uav;awG} ...
]0goemygwmom vkyf? vlYb0u wkdwkdav;/}... ]ADZrSm
ygvmwJh Pf&nfudk rwm;qD;/ rydwfyifMueJY/}.. ]tm;vHk;
udkf,fpD atmifjrifekdifpGrf;&Sdw,f} [laom toHrsm;udk
pwif Mum;odvm&onf/ txl;ojzihf pmoifcef;rsm;
twGif; wpfOD;csif;\ yifudk,ft&nftaoG;rsm;udk wefzdk;
xm; vmMuawmhrnf[k ,HkMunfygonf/ vpfb&,f
ynma&; ed'gef; ysKd;jcif;eSihftwl vlom;\ vGwfajrmufrI
opfyif rsKd;aphcsjcif;vnf; r[kwfygvm;/ odkYaomf
ausmif;em;ywf0ef;usifwGif jzwfoef;aeaom *sme,f
a&pD;aMumif;udk zwfpmtkyfa[mif;rsm;eSihf csnfaeSmifjcif;
cHxm;&aom usaemf\ pmoifcef;av;u ai;arm
Munhfae&qJ/

wpfoD;yk*vcsif;tvdkuf vGwfajrmufrI t
wGuf ynmoifMum;&jcif; Education liberates the individual [laom ynma&;\ &nfrSef;csufwpfckvnf;
&Sdygonf/ rwlaom jzpfwnfrIrsm;eSihf arG;zGm;vmcJhonhf
vlom;\ wpfOD;csif;tvdkuf oD;oefY jzpfwnfaerIudk usaemfwdkY jrefrmhynma&;uvnf; todtrSwfjyKcsdef a&mufNyD
jzpfonf/ ,SOfNydKif&rnhf enf;ynmacwf pD;yGm;a&;pepf
twGufjzpfap? pkpnf; nDnGwfrItwGuf pwif
wnfaqmuf&efjzpfap wpfoD;yk*voabmudk rsufuG,f
jyK rjzpfekdifyg/ uRefawmfwdkY tqifoihfjzpfygNyDvm;/

21 &mpk ynma&; vrf;c&D;opfudk vdkufyg&efrSm
&dk;&mtcsKdUukd usaemfwdkY csefxm;zdkY vdkygvdrhfrnf/ wkd;wuf
aeNyDjzpfonhf *syefekdifiHuvnf; a&S;&dk;tpOftvmudk
qefwufjcif;jzihf wpfoD;yk*v jzpfwnfrIudk todtrSwf
jyKvmcJhonf/ pD;yGm;a&;avmutwGuf ,SOfNydKif&mwGif
wpfoD;yk*v jzpfwnfjcif;twGuf *syefwkdYonf &dk;&mudk
cufcufcJcJ wGef;vSefNyD;rS wnfaqmufcJh&jcif;yif/ oli,f
csif;rsm;eSihf wyHkpHwnf; qifwlap&efeSihf &yf&GmxJwGif
oD;jcm; rjzpfap&efwdkYtwGuf *syefwdkY\ &dk;&mu avhusihf
ysKd;axmifaecsdef/ wpfoD;yk*vjzpfjcif;udk ]wudk,faumif;
qefjcif;? twBuD;rm;jcif;? tpktzGJYpdwf"gwf r&Sdjcif;} [l
&dk;&mu t"dyg,f zGihfqdkxm;cJhonf/ vGwfvGwfvyfvyf
112

.... tm;vHk;ESihf uif;vGwfaomfvnf;


avmuvHk;udk tvSqif? at;Nidrf;rIvnf;
ay;NyD;? vif;vufaponfh aiGvrif;BuD;\
yk*vqefrIudk olwdkY wpfOD;csif;pDtvdkuf
ydkifqkdifEkdif&ef BudK;pm;cJhonf[k qdkcsifyg
onf/

awG;ac:ol? oD;oefYaexdkifol? trsm;eSihf ra&maeSmolwdkYudk


rBudKufcsifcJhMu/ wpfyHkpHwnf; r[kwfygu t&yfu vuf
rcHcsif/ tajctaeudk olwdkY wGef;vSefNyD; yk*v o
abmeSihf pkpnf;nDnGwfrIudk wNydKifeufwnf;wnfaqmuf
ekdifcJhMujcif;yifjzpfonf/

tm;vHk;eSihf uif;vGwfaomfvnf; avmuvHk;udk
tvSqif? at;Nidrf;rIvnf;ay;NyD;? vif;vufaponhf aiG
vrif;BuD;\ yk*vqefrIudk olwdkY wpfOD;csif;tvkduf ydkif
qkdifekdif&ef BudK;pm;cJhonf[k qdkcsifygonf/

20 &mpk ukefqHk;csdefeSihf vpfb&,fynma&;
ed'gef;ysKd;csdefwGif olwdkYonf &dk;&mudk rnfuJhodkY wGef;vSefekdif
cJhygoenf;/ odkYwnf;r[kwf aumif;jrwfaom &dk;&mrsm;eSihf
wGJvsuf rnfodkYqef;opfekdifcJhygoenf;/ 1868 ckeSpfu
ar*sDacwfajymif; wnfaqmufa&;umvu pvdkYyif &dk;&m
udk qef;opfcJhMuavonf/ (1885 ckeSpfwGif oDaygbk&if
ygawmfrlonf/) tusKd;quftaejzihf taemufwkdif;
zGHYNzdK;NyD; urmhtv,fwGif &dk;&mrysuf &ifabmifwef;
vkdufygekdifjcif;jzpfonf/ 21 &mpk tpydkif;wGifvnf; i,f
&G,f ekysKdpOf umvrsm;uwnf;u ]wpfoD;yk*v jzpfrI} udk
todtrSwf jyKoihfygaMumif; rdbrsm;eSihf ausmif;q&mrsm;
tm; xyfrH today;&awmhonf/

21 &mpkynma&; aumfrpf&Sifu rdrdwm0ef rdrd
,lwwfjcif;eSihf rdrdukd,fudk tm;udk;jcif;wdkY ta&;wBuD;
vdktyfaerIudk axmufjycJhonf/ odkYwifjycJhygonf/

]vlwkdif;? vlwkdif;[m rdrd&JU yifukd,fp&dkufeJY
udk,fydkifoD;oefY jzpfwnfjcif; o&kyfouefudk xif&Sm;
ay:vGifatmif tm;xkwf&r,f/ wpfOD;csif;&Jh yifukd,f

pGrf;&nf (wJvefY) jrihfrm;vmatmif? jzpfwefpGrf; tvm;


tvmtay: ajrawmif ajrmufay;&r,f/ 'g[m tem*wf ]awmxJu ql;udk tb,folcRef xufoenf;/
orifrsuv
f Hk;udk tb,fol rsufpOf;cwf Munfvif oenf;/
vnf;jzpfw,f/}
*******


pmoifcsdefrsm; wpfcsdefNyD; wcsdef ajymif;vJvdkY
aeonf/ aemufqHk; wpfaeYwmtwGuf ausmif;qif;
acgif;avmif;oH tqHk;wGif tjzLtpdrf;wdkY tdrfodkY jyef&ef
tpktjyHKvkduf 0ifvmcJhMuonhf ausmif;0if;wHcg;rsm;uyif
tpkvdkuf? tjyHKvdkuf jyefvnfxGufcGgMuygonf/ rsm;rMum
rD olwdkY tm;vHk;onf wpfOD;csif;tvdkuf ydkrdk oufawmihf
oufom&Sdrnhf rwlaom 0wfpHktoD;oD;udk ajymif;vJ
0wfqifygvdrhfrnf/ usaemf pmoifcef;u txGufwGif
ta&SU&dk;rudk wpfcsuf Munhfrdonf/ awmif&dk;ay:wGif
ar;wifxm;onhf aevHk;eDu usJyufvkdufonhftwGuf
jzmxGufvmonhf tqif? taoG;? ta&mifpHkwdkYjzihf
naecif; aumif;uifwGif wdrfwdkufwkdY uckefaeygonf/

vrif;BuD;uvnf; wm0efwvSnhf xrf;aqmif
&ef jyLwpfjyLwpf apmihfaeqJ/ tarmajy upm;Murnhf
usaemhf ausmif;om;rsm;twGuf taumif;qHk; tcsdef/ rwl
nDaom t&yfa'o 2 ckqDu tvif;a&mifwdkY\ aus;Zl;jzihf
tm;vHk;aysmf&TifcGihfeSihf vGwfvyfcGihf cPwmav;awmh
&ygvdrhfrnf/ olwdkYvnf; tJonfavmufom vdktyfyg
onf/

avmueDwdvm qHk;rpum;udk ausmif;odkY vm
wkdif;? oifcef;pmrsm; jyifqifwkdif; rMumrMum owd&
aerdygonf/

&THnTefaygufaom Mumyef;udk tb,fol &eHYxnhf xHkarT;oenf;/


olYobm0tavsmufom jzpfMuukef\/
trsKd;aumif;om;? trsKd;aumif;orD;wdkYrnfonf ol wpfxl;tul
r&rlvnf; rdrdbmom BudK;pm; tm;xkwf&m\/}


usaemhfpmoifcef;av;xJwGif e*dkcRefNyD;om;
ql;av;rsm;pGm &Sdygonf/ taeSmiftzGJY uif;uif;? Munf
vifaom tjrifrsm;jzihf acwfudk &J&J0Hh0Hh zwf&IekdifpGrf;aom?
a0zefydkif;jcm; Munhf&IekdifpGrf;aom rsufvHk;rsm;vnf; &Sdae
yg onf/ iSufi,frsm;eSihf ig;uav;rsm;\ Nidrf;csrf;a&;eSvHk;
om;rsm;udkvnf; ydkifqkdifxm;Muonf/ yGihfvif; vGwfvyf
aom pdwfxm;rsm;udk ynmacwf\ qlnHaeaom
aMuG;aMumfoHrsm; atmuf0,f vrf;raysmufapcsifyg/ odkY
aomf q&mwpfOD;taejzihf usaemhfvufxJwGif jyKjyif
vG,faom vrff;nTefoif&dk; wpfpHkawmh &Sdae&ygvdrhfrnf/
tm;vHk;udk wpfyHkpHwnf;aom atmifjrifaprItwGuf
vrf;jyajryHk wpfckawmhvnf; r[kwfekdifyg/ rwlaom
pGrf;&nfrsm; vdktyfaeqJ &yf&GmtwGuf wpfOD;csif;\ yk*v
wefzdk;ao;ao;av;rsm; pkaqmif;rd&efom &nf&G,fonf/
odkYaomf tm;vHk; tusKd;&Sdaprnf[k usaemfarQmfvihfrdyg
onf/
odef;ekdif
30 {NyDv 2012/

nDtudkawGvdk uRefawmfwdkYwawG[m twlwuG


&SifoefaexdkifEkdifzdkY MudK;pm;Mu&vdrfhr,f/
'grSr[kwf&ifawmh iwHk;? itawGtaeeJY uRefawmfwdkY
twlwuG aoausysufpD;MurSmjzpfw,f/
Martin Luther King
(1929-1968)
rmwifvlomuif;
tar&duef (vlrJ) vlYtcGihfta&;vIyf&Sm;ol

113

q&mtwwfynmu@

q&m
ESifh
ynma&;

Teacher Education

cifESif;pdk;

114

q&mqdkwm

2007 ckESpfrSm ynma&;okawoDawGyg0ifwJh McKinsey qdkwJh tzGJYu
urmay:rSm bmvdkY wcsKdU EkdifiHawG&JU ausmif;ynma&;pepfawGu atmifjrifNyD; wcsKdU
ratmifjrif&wmvJqdkwmudk okaooe jyKvkyfcJhMuygw,f/

EkdifiHwumu ausmif;aygif; 25 ausmif; (xdyfwef; 10 ausmif;tygt0if) udk
olwdkY avhvmcJhMuygw,ff 1/

olwdkYaumufcsufcswJh ausmif;ynma&;pepf atmifjrifzdkY t"du oHk;csuf
xJrSm xdyfwef;uyg0ifwJh tcsufuawmh t&nftcsif;jynfhpHkNyD; vlrSefae&mrSefjzpf
atmif q&mq&mrawGudk vkyf&r,fqdkwmygyJ/

usrwdkY jrefrmvlrsKd;awGrSm oifq&m? jrifq&m? Mum;q&mqdkNyD; q&mudk
oHk;rsKd;cGJ ajymavh&SdMuw,f/ 'gYtjyif udk,f&dkaowJhvl? udk,fhxuf &mxl;tmPmjrifh
olawGudk q&mvdkY ac:avh&SdMuw,f/ qdkufum;q&m? jrif;vSnf;q&m? yef;csDq&m?
umwGef;q&m? pma&;q&m ... pwJh *kPfyk'fawGrSmvnf; q&mqdkwJh pum;vHk;ESpfvHk;udk
xnfhoGif;ac:qdkMuygw,f/


pmoifcef;xJu q&mq&mrawGua&m udk,fh
udk,fudk b,fvdk q&mtjzpf owfrSwfMurvJ/ ywf0ef;
usifu b,fvdk owfrSwfwmudk cHcsifMuygovJ/

usr ajcmufwef;wkef;u ocsFmoifwJhq&mr
wa,muf&SdcJhygw,f/ ol b,fvdk pmoifvJqdkwm usr
rrSwfrdawmhbl;/ olppfwJh vpOfpmar;yGJrSm trSwf 100 r&
olwdkif;udk BudrfvHk;eJY vuf0g;rSm wa,mufwcsuf &dkuf
wmudkyJ rSwfrdaew,f/ ckcsdef jyefpOf;pm;rdwdkif; olbmvdkY
tJvdkvkyfwmvJqdkwm em;rvnfEkdifatmifyJ/ usrwdkYudk
pmBudK;pm;atmif vkyfwmvm;? ausmif;om;wkdif; trSwf
100 r&&if olYemrnfysufrSm pdk;&drfvdkYvm;/

tifwmeufay:rSm vli,fwa,muf&JU rSwfcsuf
udk awGYzl;w,f/ --- jrefrmEkdifiHu q&mq&mrawGu
urmay:rSm t&dkuftMurf;qHk;? tmPmtoHk;jyKqHk; q&m
q&mrawGxJ yg0ifEkdifw,fwJh/

wu,fawmh jrefrmjynfrSm apwemeJY oifMum;
ay;wJh q&mq&mrawGvnf; trsm;BuD; qHkcJhzl;ygw,f/
aemufNyD; tmPmoHk;wJh q&mq&mrqdkwm jrefrmEkdifiH
rSmwif r[kwfygbl;? EkdifiHwdkif;rSm &SdwwfMuygw,f/

usr puFmylrSm tv,fwef;tqifh (7 wef;eJY
tnD) ausmif;pwufwkef;u t*FvdyfpmoifwJh q&mr
wa,mufqdk pmoifaumif;ayr,fh t&rf; pdwfwdkwwfyg
w,f/ t*Fvdyfpm pmpDpmuHk; trSwfjcpfwJhtcg olnHhw,f
owfrSwfwJh rBudK;pm;bJ a&;xm;w,fvdkY xifwJh ausmif;
om;awG&JU pmtkyfawGudk twef;tjyifudk vTifhypfavh&Sd
w,f/ tJ'Dq&mr[m pmoifaumif;ayr,fh olYtwef;csdef
qdk aMumufae&wmeJYyJ pmudk aocsmrodvdkufwmawG
trsm;BuD;yg/

b,fvdk q&mq&mrjzpfr,fqdkwm wu,f
awmh udk,fwdkifu qHk;jzwf&w,fqdkwm usr udk,fwdkif
q&mr jzpfvmawmhrS odvdkuf&ygw,f/

puFmyledkifiH&Sd ydkvDwuepf (polytechnic)
wckrSm usr pmoifwJh tcg pmoifESpfukefwJh tcgwdkif; usr
oifwJhbmom&yfeJY? usrpmoifwJh yHkpHtay: ausmif;om;
awGu (ausmif;udk) rSwfcsufay;&ygw,f/ tJvdkpepfu
ausmif;om;awG trnfazmfjyjcif;r&SdbJ q&mwa,muf
[m bmawGvdktyfw,f bmawGaumif;rGefw,fqdkwm
od&atmif vkyfwmrsKd;yg/

tJ'Dtcgwdkif;rSm olwdkY trsm;qHk;ajymavh&Sdwm
usru pdwf&Snfw,f/ ausmif;om;awG bmajymajym
aocsm em;axmifNyD; olwdkYtajzudk vspfvsLrIbJ aocsm

jyefaqG;aEG;w,f/ olwdkYudk ydkpOf;pm;wwfvmatmif ar;


cGef;awG jyefar;wwfw,f/ wcsdefwnf;rSm olwdkYtay:
wif;usyfoifhwJh tcgvnf; wif;usyfw,f qdkwmygyJ/

q&mrjzpfvmwJh tcsdefupNyD; usrrSm cH,lcsuf
ESpfcsuf&Sdygw,f/ yxrtcsufuawmh ausmif;cef;xJ
0ifwJh tcgwdkif; usrom tJ'Dtcef;xJu ausmif;om;w
a,mufjzpfcJhr,fqdk&if b,fvdk oifMum;rIrsKd;udk oabm
us wefzdk;xm;rvJqdkwm tNrJpOf;pm;avh&Sdygw,f/
'kwd,tcsufuawmh tar&duefynm&Sif
William Arthur Ward &JU aqG;aEG;csufjzpfw,f/
]The mediocre teacher tells. The
good teacher explains. The superior teacher
demonstrates. The great teacher inspires.}


]omrefq&mu (ajym&Hk) ajymjyw,f? q&m
aumif; wa,mufu &Sif;jyw,f? ydkaumif;wJh q&mu
awmh vufawGY o&kyfjyw,f/ taumif;qHk;q&muawmh
(ausmif;om;awGtwGuf) pdwftm;xufoefrIawGudk ay;
Ekdifw,f} vdkY ajymcJhygw,f/}

olajymwJhtwdkif; ausmif;om;ausmif;olawG
twGuf pdwftm;xufoefrI ay;EkdifwJh q&mrrsKd; jzpf&r,f
qdkwJh &nfrSef;csufeJY BudK;pm;NyD; usr tNrJ pmoifwwfyg
w,f/
Teachers are the most important in a classroom.

pmoifcef;xJu ta&;BuD;wJhol

pmoifcef;xJrSm ta&;BuD;qHk;u q&mq&mr
awGyJvdkY usr jrifrdygw,f/ oif&dk;nGef;wrf;awG? oif
axmufulypnf;awG? oifMum;enf;pepf pwmawGudk
tpdk;&ujzpfap tzGJYtpnf;awGujzpfap wdk;wufaumif;
rGefatmif vkyfay;Ekdifayr,fh wu,fwrf;vufawGYrSm
tJ'gawGukd b,favmuf xdxda&mufa&muf toHk;csEkdif
rvJqdkwmuawmh pmoifcef;awGxJrSm aeYpOf oifMum;
aewJh q&mq&mrawGtay: vHk;0rlwnfygw,f/

rMumao;cif usr jrefrmjynfa&mufwkef;?
&efukefrSm&SdwJh bkef;awmfBuD;ausmif; wcsKdUu q&m q&mr
awGeJY awGYjzpfcJhw,f/ olwdkYausmif;rSm ,ltef (UN) u
axmufyHhxm;wJh pmtkyfpmwef;awGudk xkwfjyMuw,f/
,ltefu vkyfwJh oifwef;awGrSm olwdkY wufzl;wJh t
aMumif; ajymjyMuw,f/

olwdkYeJY pum;ajym&if; owdxm;rdwmuawmh
115

oifwef; wufcJhwmcsif;twlwl? pmtkyfpmwef; &wmcsif;


twlwl jzpfayr,fh wcsKdU q&mq&mrawGu wefzdk;
xm;wwfNyD; olwkdY twef;xJrSm jyeftoHk;cswwfMuw,f/
wcsKdUawGuawmh jyeftoHk;rcsMuwm awGY&ygw,f/

'gYtjyif EkdifiHwum ynma&;okawoDawG
awGY&Sdxm;Muwmuawmh pmoifcef;xJrSm ausmif;om;w
a,muf&JU pmoif,lrItay: q&mq&mrawGu trsm;BuD;
oufa&mufrI&Sdw,f qdkwmygyJ/ Oyrm... udk,fhudk em;vnf
w,fvdkYxifwJh q&mhtcsdefqdk bmom&yfudk rBudKuf&if
awmif BudK;pm;tm;xkwfwwfwmrsKd;? pmoifaumif;wJh
q&maMumifh pmawmfwJh ausmif;om;wa,muf[m tJ'D
bmom&yfrSm ydkem;vnfoGm;wmrsKd;yJ/
Being adaptable to changes

ajymif;vJEkdifatmif avhusihf

jyifopfpma&;q&mwa,mufu ]The only
thing constant in life is change - b0rSm
rajymif;vJwJh t&mwckuawmh ajymif;vJjcif;yJ vdkY ajym
cJhygw,f/

olajymcJhovdk usrwdkY q&mq&mrawG[m ck
acwf ausmif;om;awGeJY vdkufavsmnDaxGjzpfr,fh oif
Mum;rIrsKd;eJY oifMum;oifhygw,f/ ckacwfausmif;om;
awG[m usrwdkY ausmif;om;b0wkef;ueJY rwlawmhwm
udk em;vnfMu&ygr,f/ olwdkY oif,lenf;awG? pdwf"mwf
awG? olwdkYywf0ef;usifrSm jzpfysufaewmawG? urmBuD;rSm
ajymif;vJaewmawG... 'gawGtukefvHk;eJY vdkufavsm
nDaxGjzpfwJh oifMum;enf;pepftopfawG tawG;tac:
opfawGudk ajymif;vJvufcHwwfzdkY vdktyfygw,f/

xdkif;EkdifiH rJaqmufNrdKUrSm&SdwJh jrefrma&TUajymif;
tvkyform;awG&JU om;orD;awGtwGuf zGifhvSpfxm;wJh
ausmif;awGu q&mq&mrawGudk oifMum;enf;pepfeJY
oif&dk;nTef;wrf;awGeJY ywfoufNyD; usr oifwef;ay;cJh
wkef;u tjzpftysufav;udk owd&rdw,f/ wufa&muf
MuwJhtxJrSm t&G,ftrsKd;rsKd; q&mq&mrawG yg0ifMuyg
w,f/ awmfawmfrsm;rsm;u tm;wufoa&myJ usrwifjy
wJh oifMum;enf;pepfopfudk avhvmNyD; olwdkY tjrifawG
udkvnf; aqG;aEG;Muw,f/
tzGJYawGzGJYNyD; presentation vkyfcdkif;wJh tcg
q&mrwa,mufu twef;a&SUxGufNyD; olYtzGJYudk,fpm;
wifjyygw,f/ ]q&mrajymwm em;vnfMuvm;} vdkY
txyfxyfajymNyD; q&mravoHtjynfheJY &Sif;jywmrsKd;
116

jzpfaeawmh? tcef;xJrSm em;axmifaewJh wjcm; q&m


q&mrawGu NyHK;pdpd jzpfukefMuw,f/ ]em;vnfygw,f
q&mr} vdkY aemufovdkvdkeJY jyefajymMuw,f/ olYudk
ar;cGef; jyefxkwfawmhvnf; ar;cGef;xkwfwmrsm;vmawmh
pdwfr&Snfovdk jzpfvmw,f/

tJ'Dq&mruawmh olYyHkpH b,fvdkjzpfw,f
qdkwm odvdkufyHkr&bl;/ pmoifcef;xJrSm olvkyfaeMuyHkpH
twdkif; acguf&dk;usKd;vGef;aew,f/ usruawmh olYudk
Munfh&if; i,fi,fwkef;u BuHKcJhzl;wJh ]igajymwmrS trSef...
jyefar;cGef;rxkwfeJY} qdkwJh pwdkifrsKd;okH;MuwJh q&mr w
csKdUudk owd&rdw,f /
Th e benefit of questioning

arG;cGef;xkwfwwfygrS

twef;xJrSm ausmif;om;awGudk usru t&rf;
ar;cGef;xkwfavh&Sdw,f/ olwdkYudkvnf; usrudkjzpfap?
olwdkYtcsif;csif;jzpfap? udk,fhtawG;xJyJjzpfap oif,lae
wJh oifcef;pmeJY ywfoufwJh ar;cGef;awGar;zdkY tm;ay;
w,f/ wcgwav olwdkY ar;cGef;ar;vm&if csufcsif;
tajzray;bJ olwdkYudk vrf;pzGifhay;wJh oabmrsKd;eYJ ol wdkY
awG;Ekdifr,fh tajzrsKd;xGufr,fh ar;cGef;rsKd;udk jyefar;avh
&Sdw,f/

ar;cGef;ar;w,fqdkwmvnf; ausmif;om;u
q&mudk ar;? q&mu jyefajz... tJvdk wvrf;oGm; rjzpfoifh
ygbl;/ q&mq&mrawGtaeeJY ausmif;om;awGudk udk,fh
bmom ar;cGef;xkwf tajz&SmzdkY pOf;pm;wmrsKd;udk tm;ay;
oifhw,f/ txl;ojzifh Why (bmaMumifhvJ) qdkwJh
ar;cGef;udk tNrJ pOf;pm;rdwwfatmifyg/

ausmif;om;awG ar;cGef;ar;vmwmudk wcsKdU
jrefrmq&mq&mrawG rBudKufMuwm? tajzudk olwdkY
rodrSm pdk;&drfvdkY? ar;cGef;udk ajzEkdifzdkY pmxyfrzwfcsifvdkY?
tcsdefukefw,f xifvdkY? ar;cGef;ar;jcif;&JU tusKd;tjrwfudk
em;rvnfvdkY? r,HkMunfvdkY pwmawGaMumifh jzpfEkdifyg
w,f/

'gayr,fh usr tawGYtBuHKt& ajym&&if
ausmif;om;awG ar;cGef;ar;wJhtcg olwdkYa&m q&mawGyg
wdk;wufrI &Muygw,f/ ausmif;om;awG&JU ar;cGef;aMumifh
q&mawG[m udk,frawG;jzpfwJh Iaxmifhuae awG;jzpf
oGm;w,f? udk,fodxm;wmawGtay: xyfqifh awG;rd
oGm;wmrsKd;? 'gawmh ig rodao;ygvm;? ig rydkifao;ygvm;
qdkwmrsKd; oabmaygufvmEkdifw,f/


ausmif;om;awGtwGufvnf; pl;prf;awG;ac:
wwfNyD; ar;cGef;xkwfwwfwJh tusifh&oGm;r,f? q&mu
olwdkYudk wefjyefar;cGef; xkwfwmtay: xyfqifhawG;NyD;
oifcef;pmtay: em;vnfrI ydk&SdoGm;r,f? 'Doifcef;pm[m
wjcm;t&mawGeJYvnf;b,fvdkqufpyfEkdifw,fqdkwmrsKd;
awG;rdoGm;r,f/

ar;cGef;ar;wJh tusifh[m usrwdkY jrefrmEkdifiH&JU
pmoifcef;awGxJrSm r&Sdovdk? q&mawGeJY? vuf&Sd
ynma&;pepfuyg tm;ray;wmawGY&w,f/ wu,fawmh
q&meJY ausmif;om;Mum; tjyeftvSef ar;cGefxkwfwwfwJh
tavhtusifhrsKd; usrwdkYEkdfifiH&JU pmoifcef;awGxJrSm tjref
qHk; rdwfqufay;zdkY vdktyfaeygw,f /

aemufNyD; ausmif;om;awG ar;cGef;udk ajzwm
yJjzpfjzpf? olwdkYudkvrf;jyzdkYtwGuf wefjyefar;cGef;ar;wmyJ
jzpfjzpf... tJvdkawG vkyfEkdifatmif q&mq&mrawGtaeeJY
udk,fwdkifu tNrJavhvmoif,lae&ygr,f/
Being lifelong learners

usw,fvdkY usrxifw,f/ wjcm;olawGu udk,fhudk


b,fvdkawGajymajym aemufqHk;awmh udk,fhoabmeJY
udk,fvkyfwwfwm vlYobm0yg/ ausmif;om;awGudk
q&mawGu qHk;rvrf;nTefwmyJ vkyfEkdifygw,f/ wu,fh
qHk;jzwfcsufuawmh ausmif;om;awGudk,fwdkifyJ cs&rSmyg/

tvm;wl q&mq&mrawGukd oifwef;awGrSm
pmoifenf;topfawGtaMumif;? oifaxmufulypnf;
topfawGtaMumif;? acwfeJYnDwJh ausmif;oHk;jyXmef;pm
tkyfawGtaMumif;... pwmawG oifwef;ay;Ekdifayr,fh
wu,fvufawGYoHk;w,f roHk;bl;qdkwmuawmh q&m
awG&JU pdwfaepdwfxm;ay:rSmyJ vHk;vHk;vsm;vsm; rlwnf
aeygw,f/

usrpmoifcJhwJh ydkvDwuepfrSm ESpfpOfESpf
wdkif; q&mq&mrawG[m oifMum;enf;pepfawGeJY
ywfoufwJhoifwef;awG aqG;aEG;yGJawGudk rwufrae
wuf&ygw,f/ tJ'Dtcg usr&JU vkyfazmfudkifzuf wcsKdUu
pmoifw,fqdkwm udk,fwwfxm;wmudk jyef&Sif;jyvdkuf
&HkyJ... oifMum;enf;pepfawGtaMumif; aqG;aEG;wmwdkY
oif,lavhvmzdkY rvdkbl;vdkY pdwfxJ cH,lxm;Muygw,f/

olwdkY tJvdk oifwef;awGudk rwufrae&rdkYom
oGm;wufMuayr,fh bmudkrS avhvmwmrsKd;? NyD;awmh jyef
toHk;cswmrsKd; rvkyfMuygbl;/ wcsKdU q&mawGu olwdkY
bmom&yfudk ydkifEkdifMuwJhtwGuf pmudk aocsm&Sif;jy
EkdifMuygw,f/ 'gayr,fh 'geJYwif rvHkavmufygbl;/ oif
Mum;enf;rSmyg uRrf;usifrSom ausmif;om;awGu pdwf0if
wpm;jzpfNyD; ydkNyD; avhvmoif,lMurSm jzpfygw,f/

ckacwfBuD;rSm ausmif;om;awG[m pmtkyfawG
xJrSmygwJh tcsuftvuf ~uG,f0wmeJY rvHkavmuf
awmhygbl;/wu,fhvufawGYrSmtJ'DtcsuftvufawGudk
b,fvdk toHk;csrvJ? tJ'gawGoHk;NyD; wjcm;t&mawGeJY
b,fvdkqufpyf awG;ac:avhvmrvJ? tcuftcJawGudk
ajz&Sif;zdkY b,fvdk awG;ac: EkdifovJqdkwmawGu ta&;BuD;
vmygw,f/ ausmif;om;wa,mufudk bufaygif;pHk ynm
a&;rsKd; (holistic education) ay;zdkY vdktyfvmygNyD /

woufwmvHk; avhvmaer,fhol

tar&duefEkdifiHu ausmif;awGtaMumif; a&;
om;wJh tifwmeufpmrsufESmwckrSm 21 &mpk&JU q&m
q&mrawG xda&mufpGm pmoifMum;EkdifzdkY &SdoifhwJh tcsuf
5 csufxJu wpfcsufuawmh b0wavQmufvHk; avhvm
ae&ygr,f 2 /

avhvmoif,ljcif;eJYywfoufNyD; emrnfausmf
tar&duefpmMunfhwdkufrSL; John Cotton Dana
ajymcJhwmav;udk BudKufrdw,f -- ]Who dares to
teach must never cease to learn} -pmoifr,fhol[m tNrJwrf; avhvmae&rSmyg- wJh/}

tcsdefeJYtrQ ajymif;vJwdk;wufaewJh urm
BuD;rSm udk,fodxm;wmawG udk,foifcJh&wmawGu
wcsdefr[kwf wcsdefrSm acwfaemufusoGm;rSm rvHkavmuf
awmhrSm rvGJ{uefyg/ 'gaMumifh q&mq&mrawGuvnf;
acwfeJYtnDvdkufNyD; ausmif;om;awGudk oifMum;ay;EkdifzdkY
udk,fwdkifu tNrJavhvmaezdkY vdktyfygw,f/ avhvm
vdkpdwf? avhvmwm udk,fhtwGufvnf; tusKd;&Sdw,f qdk How teachers see the purpose of education
wJh pdwfrsKd;xm;oifhygw,f/
ynma&;&JU &nfrSef;csufudk odxm;oifhw,f/
The mindset of teachers


q&m q&mrawG tav;teuf pOf;pm; oifhwm
q&mpdwfxm;? q&mpdwf"gwf
uawmh ausmif;om;awGudk olwdkYtwef;awGxJrSm b,f

vlwa,mufrSm olY&JUpdwfaepdwfxm;u t"du vdk ynma&;rsKd;ay;rvJ qdkwmygyJ /
117

tar&duefEkdifiH&Sd University of Mississippi &JU ynma&;XmerSm pmoifMum;aewJh Assistant


Professor Randall V. Bass u ynma&;&JU &nf&G,f
csufeJY ywfoufNyD; ckvdkajymMum;xm;ygw,f/ ]ynma&;
qdkwm pmoifcef;awGxJrSm avhvmoif,lwmudkom
qdkvdkwmr[kwfygbl;? pwifrSwfom;wwfwJh uav;b0
t&G,fuae b0wavQmufvHk; avhvmoif,laerIudk
qdkvdkwmyg/ wu,fawmh pmoifcef;awGqdkwm ynm
a&;&JU wpdwfwa'oyJ jzpfygw,f} 3 /

'g[m ynma&;tay: rSefuefwJh oHk;oyfcsufyg/
usrudk,fwdkifvnf; ausmif;rSm oif,lcJh&wmawGtay:
tajccHNyD; udk,fhbmomavhvmcJh&wmawG? vkyfoufMum
vmwmeJYtrQ tawGYtBuHKu oifMum;ay;cJhwmawG
trsm;BuD;yJ/

usrom ausmif;rSm oif,lcJh&wmavmufeJYyJ
&yfwefYaecJhr,fqdk&if usr[m ckcsdefrSm ynmt& acwf
aemufrSm usefcJhol wa,mufjzpfrSm aocsmygw,f/
'gaMumifhvnf; usr&JU ausmif;om;awGudk tNrJwef; holistic education ay;EkdifzdkY? olwdkYudk b0wavQmufvHk;
tNrJrjywf avhvmEkdifolawGjzpfatmif enf;ay;vrf;jy
EkdifzdkY BudK;pm;ygw,f/
What kind of teacher do you want to be

b,fvkdq&mq&mrawG jzpfcsifwmvJ/

A teacher affects

eternity; he can

never tell where his influence stops.


Henry Adams

tar&duef pma&;q&meJY ynm&Sif jzpfwJh Henry Adams ajymwJhtwdkif; ynma&;pepfwdkif;rSm t&rf;


ta&;BuD;wJhae&mrSm yg0ifae&wJh usrwdkYvdk q&mq&mr
awG[m ig b,fvdk q&mjzpfcsifovJqdkwm udk,fhbmom
qHk;jzwfzdkY vdktyfygw,f/

aeYpOfaeYwdkif; pmoifcef;xJrSm udk,fhoifMum;
rIu ausmif;om;awGtwGuf b,favmuftusKd;&SdvJ?
udk,fhudk,fudk b,favmufxd tm;&auseyfrdovJ...
ynma&; qdkwmudk b,fvdk ,HkMunfwefzdk;xm;ovJ...
q&mwa,muf&JU tcef;u@[m b,favmufta&;BuD;
ovJqdkwJh ar;cGef;awGudk udk,fwdkifjyefvnf ar;cGef;xkwf
zdkY vdkygw,f /

wu,fawmh usrwdkY q&mq&mrawG[m
tem*wf rsKd;qufopfawG&JU O,smOfrSL;awGygyJ/
cifESif;pdk;

References:
(1) McKinsey Report: How the world]s best
performing school systems come out on top
(2) eschoolnews: Five characteristics of an
effective 21st-century educator
(3) The purpose of education (Randall V.
Bass)

uRefawmfhudk ][ihftif;} qdkNyD; jiif;y,fcJholawGudk


aus;Zl;wif&ygw,f/
olwdkYaMumihf uRefawmf[m udk,fhbmomudk,f
vkyfcJh&wmyg/
Einstein (1879-1955)
odyHynm&Sif tkdifpwkdif;

118

ynma&; [mo

q&mr /

/ udkf,fajymaewmudk pdwf0ifpm;rSef; rod?


r0ifpm;rSef; rodbJ pum;awG pGwfNyD; ajymaewJh
olrsKd;udk b,fvdk ac:vJuG,f/

ausmif;om; /

/ q&mrvdkY ac:ygw,f/

q&mr
ausmfausmf

- ausmfausmf... rif;&JU tdrfpmawG NyD;NyDvm;.../


- q&mraum... usaemfh tajzvTmawG ppfNyD;NyDvm;/

q&mr

ausmfausmf

-[ifhtif;... q&mr tjcm;ausmif;om;awG&JU tajzvTmawG


ppfae&ao;vdkY/
- usaemfvnf; tjcm;bmomjy q&mrawGay;wJh tdrfpmudk
vkyfae&ao;vdkY rNyD;ao;ygbl;.. q&mr.../

]eifh trSwf... b,favmuf &ovJ/}


]okn... eifaum}
]igvnf; oknyJ &w,f}
]trSwfcsif; wlaejyefygNyD/ q&mru
igwdkYudk cdk;Munfhw,f ajymOD;rvm; rodbl;/}

119

om;

taz
om;

- udk,frvkyfwJh tvkyfwpfckudk tjypfay;cH&wm


w&m;ovm; azaz/
- [.. b,fw&m;rvJuG/
-tmhqdk/ q&mrudk vdkufajymay;yg/
tdrfpmawG rvkyfvdkY om;udk tjypfay;w,f/

wpf&ufrSm ig;eSpft&G,fom;av; pm&Guf wpf&Gufay:rSm pma&;aewmudk


olYtazu awGYvdkufowJh...
taz/
om;/

/ om;... bmvkyfaevJ...
/ usaemfh aumifrav;twGuf &nf;pm;pm wpfapmifa&;aewm azaz...

taz/ / (NyHK;vkduf&if;) om;u pmudk b,fvdk a&;&rvJqdkwm odrS rodyJ[m...


om;/ / bmjzpfvdkYvJ azaz&JU ... om; aumifrav;vnf; pm b,fvdkzwf&rvJ

odwmrS r[kwfwmudk... 'g[m tcspfyJav azaz&JU .... azaz bmrS
em;rvnfygbl;Asm.....

q&m /
/ ewfjynfudk a&mufzl;csifolawG vufndK;axmifMu/


rdoDuvGJ uav;rsm; tm;vHk; vufndK;axmifMuonf/
q&m/
rdoD/

120

/ rdoD... orD;u bmjzpfvdkY ewfjynfudk roGm;csif&wmvJ/


/ [dk... 'Dvkdyg q&m/ araru ausmif;qif;wmeJY tdrfudkyJ
wef;jyefvm&r,fvdkY rSmxm;vdkYyg/

121

ynmwwfwdkif; q&m rjzpf


````


r&Sdrjzpf ESpfrsKd;

(Role Model)


(Somebody)

(Nobody)

vlxkpdef0if; (1940 -2012)

122

EkdifiHwum ynma&;

&Jjrihfausmf

puFmyl atmifjrifrI
aemufuG,frS ynma&;
pGrf;aqmifrI (7) csuf

jrefrmtyg0if tm&SrS zGHYNzdK;qJEkdifiHawG taeeJY q,fpkESpfig;cktwGif;
urmhtcsrf;omqHk; EkdifiHwpfEkdifiH jzpfatmif avQmufvSrf;cJhonfh puFmylNrdKU jyEdkif
iHav;&JU atmifjrifrIuae oifcef;pm,lp&mawG wyHkwyif &Sdaeonf/

puFmyl&JU tawGYtBuHKudk ]ypdzdwf yOvuf} (Miracle of the Pacific) [k wifpm;Muonf/ puFmylu xl;jcm; xif&Sm;wJh ypdzdwfqdyfurf;NrdKU jzpf
ovdk? APEC ac: tm&S-ypdzdwf EkdifiHtm;vHk;rS pD;yGm;a&;tzGJYawG &Hk;pdkufxm;wJh
NrdKUvnf; jzpfonf/

1950 jynfhvGefESpfawGudk Munfh&if puFmylrSm EkdifiHa&; wnfNidrfrIr&Sd/
uGefjrLepfawG acgif;axmifaecsdef jzpfonf/ qif;&Jom;&yfuGufawGeJY wJtdrf
awGom jynfhaeonf/ 'gayrJh vDuGrf,l&JU xufjrufwJh acgif;aqmifrIatmufrSm
puFmyl[m rD;yHkxJu xysHwJh zD;epfiSufvdk xl;qef;pGm Ekd;xvmEkdifcJhonf/
123

jcaoFhNrdKUawmf&JU ynma&; 7 csuf

... q&mawGudk ya&mfzuf&Sife,f


jzpfvmatmif? oifMum;a&;rSm
qGJaqmifrI&Sdatmif wDxGif
qef;opfrIawGvkyfEkdifzdkY yHkatm
tm;ay;onf/ ynma&;udk
t&nftaoG;jrifhatmif tpGrf;ukef
jrifhwifBudK;pm;jcif; aMumifh puFmylu
urmhxdyfqkH;ae&m a&muf&Sdvmjcif; ...


ppfat;acwf t,l0g'awG tjiif;yGm;aecsdefu
pNyD; pepfaumif;tpkd;& good governance jzpf
zdkY ta&;BuD;w,fqdkwJh t,ltqeJY puFmylu avQmuf
vSrf;cJhNyD;? ,aeY urmh tcsrf;omqHk;ESifh acwftrDqHk; EkdifiH
wpfEkdifiH jzpfvmwJhtxd jzpfonf/

,ck puFmylEkdifiHom; wpfOD;csif; wpfESpf0ifaiG
u tar&duef a':vm 62000 &SdaomaMumifh urmh
tcsrf;omqHk;EkdifiH pm&if;rSm eHygwf 5 csdwfaeonf/
vlOD;a& 4 'or 7 oef; &SdwJh NrdKU jyEkdifiHrSm EkdifiHjcm;
t&efaiGaMu; tar&duef a':vm 225 'or 7 bDvD,H
&Sdonf/ vlOD;a& oef; 300 ausmf&Sdonfh tar&duef
jynfaxmifpk&JU t&ef aiGaMu;xuf ESpfqeD;yg;cefY ydkonf/
pD;yGm;a&; vGwfvyfpGm vkyfaqmifEkdifcGifht& urmhtqifh
rSm puFmylu eHygwf 2 &Sdonf[k Freedom House
aemufqHk; tpD&ifcHpmu azmfjyonf/

1965 ckESpfurS EkdifiHopftjzpf arG;zGm;vmwJh
puFmyl[m obm0&if;jrpf wpdk;wpdr&SdbJ bmaMumifh
pD;yGm;a&; atmifjrifrI 'Davmuf jzpfvm&ygovJ/

tar&duef rifeDqdk;wm; wuodkvfrS EdkifiH
wuma&;&m ygarmu Gerald Wfry uawmh t"du
tcsuf oHk;csufudk axmufjyonf/

(1) yx0Dtaetxm; r[mAsL[musrI

(2) acgif;aqmifrI

(3) ynma&;^ vlom;&if;jrpf zGHYNzdK;rI wdkYaMumifh
[k qdkonf/
124


'Dae&mrSm puFmyl ynma&;udkom OD;pm;ay;
aqG;aEG;ygrnf/ puFmyl ynma&;udk Munfh&if yxrtcsuf
u uGefzsL;&Syf tqHk;tr? wefzdk;rsm;tay: tajccH usifhoHk;
xm;wmudk awGY&rnf/ uGefzsL;&Syfu vlwpfOD;csif;pDwdkif;
ynma&;udk tav;xm;zdkY? q&mawGudk &dkaoav;pm;zdkY?
ausmif;om;awGudk tpGrf;ukef rD;xdk; vIHYaqmfay;zdkY (high
motivation) txyfxyf oGefoif qHk;rxm;onf/

'gaMumifh puFmylrSm ausmif;q&mawG&JU vpmu
tjrifhqHk;rSm &Sdonf/ q&mawGudk ya&mfzuf&Sife,f jzpf
vmatmif? oifMum;a&;rSm qGJaqmifrI&Sdatmif wDxGif
qef;opfrIawGvkyfEkdifzdkY yHkatm tm;ay;onf/ ynma&;udk
t&nftaoG;jrifhatmif tpGrf;ukef jrifhwifBudK;pm;jcif;
aMumifh puFmylu urmhxdyfqkH;ae&m a&muf&Sdvmjcif; jzpf
onf/

aemufta&;ygwJh 'kwd,tcsufu puFmyl
vlYtzGJYtpnf;u A[k,Ofaus;rIjzpfNyD;? bmompum; rsKd;pHk
oHk;wJJh vlYtzGJYtpnf; jzpfjcif;yif/ bmompum;rsKd;pHk toHk;
jyKaom pdwfESifh wDxGifzefwD;rItMum; qufEG,frI (the
relationship between multilingual mind and
creativity) &Sdwmudk taemufEkdifiHawGuae puFmylu

oifcef;pm ,lxm;onf/ puFmylEkdifiHom;awGu rav;?


wrDvf? w&kwf a'od,bmompum; rsKd;pHk toHk;jyKovdk?
ausmif;om;awGu urmhta&;ygqHk; bmompum;ESpfck
jzpfwJh t*FvdyfeJY ref'&if; bmompum; ESpfckvHk;udk uRrf;
usifpGm toHk;jyKMu&onf/

wwd,tcsufu ynma&;udk vufawGY tusKd;
jzpfatmif vkyfaqmifjcif; (pragmatism) jzpfonf/
odyH? tifazmfar;&Sif; enf;ynmeJY pD;yGm;a&; pDrHcefYcGJrI
tu,f'rpf e,fy,fawGuae wdkif;jynf pD;yGm;a&; tusKd;
&v'fxGufvmatmif aqmif&Gufjcif;jzpfonf/ tpdk;&u
ausmif;om;trsm;tjym;udk a&G;cs,fNyD; tqifhjrifhynm
tm;aumif;wJh tar&du? Oa&myeJY MopaMw;vswdkYudk ap
vTwfNyD; ynmoifay;onf/

pwkwtcsufu vufawGYuswJh toufarG;
0rf;ausmif; ynma&;jzpfonf/ ausmif;om;awGudk uRrf;
usifrItjynfheJY vkyfief;cGif 0ifEkdifatmif polytechnic
universities awGrSm x&defeifay;jcif; jzpfonf/

yOrtcsufu tpdk;& ay:vpDrSm todynm
pD;yGm;a&; (knowledge economy) udk t"du OD;pm;

ay;jcif; jzpfonf/ 0efBuD;csKyf *dkacsmufawmifqdk&if puFmyl


udk ]tm&S&JU abmfpwGef} jzpfap&r,f[k a~uG;aMumfcJhonf/
tar&duef abmfpwGefNrdKU BuD;rSm wDxGifzefwD; olawGeJY
tefx&my&mem;ac: pGefYOD;vkyfief;&SifawG rjywf arG;xkwf
ay;aewJh [m;AwfeJY MIT wuodkvfwdkY tygt0if
tqifhjrifh ynma&;pifwmrsm; pka0;aewmudk tm;us
ajymqdkjcif; jzpfonf/

qXrtcsufu *vdkb,fvdkufaZ;&Sif; pepfudk
toHk;csEkdifjcif; jzpfonf/ puFmyl&JU zGHYNzdK;rIrSm EkdifiHwum
ynma&;? aiGaMu;eJY bPfvkyfief;? EkdifiHjcm;c&D;oGm;vkyf
ief;? owif;qufoG,fa&; A[dkcsufjzpfrIwdkYu t"duus
onf/ rav;&Sm;eJY xdkif;wdkYrSm tvm;wl vkyfief;awG&Sd
ayrJh? puFmyl&JU t"dutm;omcsufu tm&S-ypdzdwfa'o
EkdifiHawGteuf t*Fvdyfpmudk taumif;qHk; ajymEkdifwJh
udk,fydkifvlxk&Sdaejcif; jzpfonf/ (xdkif;EkdifiH&JU t"du tm;
omcsufuawmh vkyfom;tiftm; aps;oufomjcif;ESifh
EkdifiHjcm;c&D;oGm;awGudk qGJaqmifEkdifwJh ae&mtrsm; tjym;
&Sdjcif; jzpfonf/)

aemufqHk;eJY ta&;BuD;qHk; tcsufu puFmylrSm

EkdifiHom;ynma&; (jynfolYeDwd ynma&;) udk zGHYNzdK;atmif


txl;jyKvkyfaqmifjcif; jzpfonf/ EkdifiHom;awG&JU b0
aexkdifrI? Oya' &dkaovdkufemrI? EkdifiHBuD;om;pdwf zGHYNzdK;rI
r&SdbJ urmha&SUwef; ra&mufEkdifbl;qdkwmudk puFmyl
ynmwwf acgif;aqmifawGu aumif;pGm odxm;Muonf/
'gYtjyif puFmyl ynma&;udk tNrJwrf; wdk;wufjrifhwifaezdkY
twGuf tar&duef a,;vfwuodkvfeJY yl;aygif;NyD; YaleNUS vpfb&,fynma&; aumvdyfudk zGifhxm;onf/

tcsKyfqdk&&if puFmylNrdKU jyEkdifiH urmhxdyfqHk;
a&mufwJhtxd atmifjrifrI&vmjcif;rSm acwfopf tqifh
jrifh ynma&; vdktyfcsufrsm;udk tpGrf;ukef jznfhqnf;rIESifh
&dk;om;NyD; xkd;xGif;zefwD;EkdifpGrf;aom acgif;aqmifrIwdkY
aMumifh[k ynm&Sifrsm;u oHk;oyfMuonf/
0ifhxef;

&nfnTef;/ / The Nation

urmBuD;[m tvGeftrif; cHpm;ae&ygw,f/


vlqdk;awG&JU tMurf;zufrIaMumihfawmh
r[kwfygbl;/
vlaumif;awG&JU
wdwfqdwfaerIaMumihfyJjzpfw,f/

Napoleon (1769- 1821)


jyifopf ppf{u&mZfbk&if

125

*Refrufudef;&JU
ausmufql;eJY
oHvdkuftdrfajrmif

rsKd;omxuf

*Refrufudef; (John McCain) [m 1986 ckESpfrSm tar&duef txufvTwfawmf


trwftjzpf ta&G;cH&ygw,f/ 2008 ckESpfrSmawmh &DywfbvpfuefygwD&JU orwavmif;tjzpfeJY
vuf&Sd orwtdkbm;rm;eJY ,SOfNydKif a&G;cs,f cHcJhayr,hf IH;edrhfcJh&ygw,f/

'Dht&ifuawmh tar&duef a&wyfrSm trIxrf;cJhNyD;? uGef*&uftrwfvnf; ESpfBudrf
jzpfcJhygw,f/ *Refrufudef;rSm om;orD; ckepfa,mufeJY ajr;av;a,muf &Sdygw,f/ ZeD;onf pif'DeJY
twl zD;epfNrdKUav; Phoenix rSm aexdkifMuygw,f/

(jrefrmhta&;udk pdwf0ifpm;wJh txufvTwfawmftrwf *Refrufudef;[m rMumcif
uawmh jrefrmEkdifiHudk 'kwd,tBudrf vma&mufcJhNyD;? EkdifiHawmforw OD;odef;pdefeJY trsKd;om;
'Drdkua&pD tzGJYcsKyf OuX a':atmifqef;pkMunfwdkYudk awGYqkHcJhygw,f/

tar&duefwdkY jrefrmtay: uefYowf ta&;,l xm;wmawG (qef&Sif) udk vmr,hf {NyD 1
Mum;jzwf a&G;aumufyGJ tajctaeay: rlwnfNyD; &kwfodrf;- rodrf; qkH;jzwfr,hf tcsufwcsuf
tjzpf rSwf,loGm;r,fvdkY *Refrufudef;u owif;axmufawGudk ajymcJJhygw,f/)
126

ausmufql;eJY oHvdkuftdrfajrmif
(Moorings and a Compass)*Refrwfudef; a&;onf/


uRefawmf txufwef;ausmif;om; b0wkef;
u q&mjzpfwJh 0DvD,H &mAife,fvf (William Ravenel) [m uRefawmhf b0udk ajymif;vJapcJholyg/ uRefawmf
tazh[m a&wyfAdkvfwa,mufjzpfNyD; t&G,fi,fi,frSmyJ
uG,fvGefcJhygw,f/

uRefawmf[m awmifydkif;u aiGaMu;jynhfpkHwJh
rdom;pkawGu om;awG trsm;pk wufa&mufwJh a,musfm;
av;ausmif;rSm ausmif;tdyf ausmif;pm;aewkef;rSmyJ q&m
0DvD,HeJY awGYcJhwmyg/ q&mu uRefawmhfudk ausmufql;
awGeJY oHvdkuftdrfajrmifav;wck ay;cJhygw,f/

q&mu tawmfav; &nfrGefNyD; oabm
aumif;ol jzpfygw,f/ q&m[m i,fpOfu abmvkH; upm;
cJhovdk 'kwd, urmppf twGif;rSmvnf; AdkvfcsKyfBuD; yuf
wGef (General Patton) &JU wihfum;wyfrSm trIxrf;
cJhzl;ygw,f/ aemufydkif;rSmvnf; tar&duef t&efwyfrSm
wyfzGJY0iftjzpf qufvuf trIxrf; cJhygao;w,f/

q&m 0DvD,H[m uRefawmfwdkY ausmif;tm;
upm;tzGJY *sKeD,mwef;&JU enf;jyvnf; jzpfNyD;? q&mudkifwJh
toif;rSm uRefawmfu toif;om;wa,muf jzpfygw,f/
,kHcsifrS ,kHygav... q&mu urmausmf pmqdkawmfBuD;
&SdwfpyD;,m; ykHpHrsKd;vnf; uRefawmfwdkYudk o&kyfaqmif jy
wwfygao;w,f/

q&m[m uRefawmfwdkYudk t*Fvdyfpmwif oifjy
&kHrubJ vlwa,muftwGuf wefzkd;awG? pHEIef;awG? eDwd
awG oifay;ygw,f/ q&m[m wynhfawGMum;rSm jzLpif
&Sif;oefYolrdkY wynhftm;vkH;u q&mhudk tm;us? q&mhvdk
jzpfcsifcJhMuygw,f/

uRefawmfwdkY ausmif;[m a,musfm;av;
ausmif; qdkayr,hfvdkY q&m0DvD,H[m uRefawmfwdkYukd *kPf
odum&SdwJh ausmif;awmfom;BuD;awG jzpfatmif *E0if
0wKawGudk aocsmoif&if; pepfwusudk ykHoGif;cJhygw,f/

*E0ifpmawGxJu wu,hf vlYtzdk;wefawGudk
rdwfqufoifMum;ay;&kHrubJ 'DvlawG b,fvdkrsKd; &Sif
oefBuD;jyif;vmw,f qdkwmudkyg pdwf0ifpm;atmif ajymjy
awmh uRefawmfwdkYtwGuf wu,hfudk wefzdk;&SdwJh oifcef;
pmawG jzpfoGm;awmhwmaygY.../

uRefawmfuvnf; q&meJY bmrqdk wkdifyif
tBuHPf,lwwfol wa,muf jzpfcJhygw,f/ q&meJY

twl tm;upm;wif rubl;? urmausmf t*Fvdyf pma&;


q&mBuD; qrm;qufrGef&JU pmawGtaMumif; ajymMuw,f/
q&m&JU 'kwd, urmppftwGif;u wdkufyGJ tawGYtBuHK
awGudk uRefawmf pdwf0ifwpm; em;axmifovdk uRef
awmhf tem*wfudk b,fvdk ykHazmfoihfovJJ qkdwmudk
q&meJY ar;jref; tBuHPfawG ,lcJhw,f/

q&m[m ausmif;rSm uRefawmf ,kHMunftm;
xm;cJh&wJh olawGxJu wa,mufjzpfcJhNyD;? uRefawmf ppf
wuodkvf wufzdkYwdkY? a&wyfxJ 0ifzdkYwdkYudkvnf; wkdifyif
cJholyg/ uRefawmhf tem*wfa&; pdwful; tdyfrufawGudk
vnf; q&mhyJ ajymjycJh&wmyg/

udk,hfudk,fudk ,kHMunfrI tjrihfqkH; &oGm;cJhwJh aeY
waeYudk uRefawmf trSwf&aeqJyg/ tJ'guvnf;
q&mhaMumihfygyJ/ uRefawmfwdkY ausmif;p 0ifuwnf;u
ausmif;tm;upm;tzGJYrSm ygygYr,f? avhusihfcef;vnf; ykHrSef
qif;yghr,f qdkwmudk vufrSwfxdk; &ovdk wu,fwrf;
vnf; vkyfMu&ygw,f/

uRefawmf pDeD,mwef; a&mufawmh *sLeD,m
abmvkH;toif;u ausmif;om;av; wa,mufu t
oif; avhusihfcef; qif;zdkY ysufuGufwJhtwGuf toif;u
ae txkwfcH&zdkY &Sdaeygw,f/ ausmif;pnf;urf;t& olYudk
xkwf&r,fvdkY usefwJh toif;om;awGu ajymMuwm
aMumihf q&mvnf; acgif;cJNyD; toif;tpnf;ta0;udk
ac:&ygw,f/

uRefawmfuawmh toif;om;awG&JU awmif;qdk
rI[m rQww,fvdkYudk rxifcJhygbl;? bmjzpfvdkYvJqdkawmh
pGyfpGJcHxm;&wJh ausmif;om;udk ar;prf;MunhfwJhtcg tJ'D
ausmif;om;av;[m uRefawmfwdkYvdk r[kwfcJhbJ ausmif;
p0ifuwnf;u 'Dtoif; avhusihfcef; ykHrSefqif;zdkY pnf;
urf;awGudk vdkufemygYr,f qdkwmudk olu vufrSwfxdk;zdkY
jiif;cJhovdk wu,fwrf;vnf; rxkd;xm;cJhygbl;/

'Dawmh uRefawmfu olYudk oufnmwJh jypf'Pf
rsKd;om ay;oihfw,fvdkY tqdkwifygw,f/ uRefawmhf&JU
toif;om;awG tm;vkH;eD;yg;uawmh olYudk vkH;0 xkwfypf
&r,fvdkY 0dkif;ajymMuygw,f/

uRefawmfu tJ'DrSm apm'u wufawmhwmyg
yJ/ 'Dausmif;om;[m olvdkufemyghr,fvdkY vufrSwf rxdk;
xm;wJh pnf;urf;udk rvdkufwmem[m tjypfBuD;ay;
avmufwJh udp r[kwfbl;/ 'gaMumihf toif;u xkwfzdkY
rvkdbl;? toif;om;awGudk awmif;yef&kHeJY udpNyD;jywf
w,f/ ol[m uRefawmfwdkYeJY twlwlyJjzpfw,f/ uRef
127

... 'DaeYacwf vli,fawG[m


udk,f ,kHMunf? av;pm;? wef;zdk;xm;?
rQa0? ar;jref;? wdkifyif? aqG;aEG;vdkY
&avmufwJh vrf;nTef q&mrsKd;
wa,muf &Sdxm;oihfNyD;?...

awmfwdkYuawmh e*dkuxJu vkdufemyghr,fvdkY vufrSwf


a&;xdk;xm;vdkY pnf;urf;udk vdkufemMuwm r[kwfvm;/

uRefawmfu tJ'Dvdk csufeJYvufeJY axmuf
jy ajymqdkvdkufwJhtcg ausmif;om; 20? 30 avmufu
[kwfom;yJ qkdNyD; vufcH oGm;Muygw,f/ wcg q&m
0DvD,Huvnf; uRefawmhf tqdkudk axmufcHvdkuf jyef
wmaMumihf toif;om; pnf;a0;yGJ[m uRefawmhf qkH;jzwf
csuf twkdif;eJYyJ NyD;qkH;oGm;ygawmhw,f/

toif; tpnf;ta0;vnf; NyD;a&m q&m
0DvD,Hu uRefawmhfudk vufqGJ EIwfqufNyD;? pdwfouf
om&m &oGm;wJh avoHeJY uRefawmhfudk aus;Zll;wifwJh
taMumif;eJY uRefawmfwdkY csvdkufwJh qkH;jzwfcsuf[mvnf;
taumif;qkH; qkH;jzwfcsuf jzpfw,fvdkY csD;usL;ajymygw,f/

q&mu 'Djyem ajyvnfoGm;vdrhfr,f qdkwm
udk ol odaecJhayr,hf b,fvdk ajyvnf EkdifrvJ qdkwmudk
awmh pdwfylyefaecJhykH &ygw,f/ aemufNyD; 'DudptwGuf
vnf; qkH;jzwfcsufwckudk ol qkH;jzwfay;wmrsKd; r[kwfbJ
uRefawmfwdkY ausmif;om;awG ukd,hfbmom qkH;jzwf
ajyvnfwmrsKd;udkvnf; vdkcsifcJhwmyg/ uRefawmhfaMumihf
jyemu ajyvnfoGm;awmh q&mu uRefawmhfudk
*kPf,lcsD;rGrf;cJhwJh tcsuf[m uRefawmhfb0rSm awmf
awmhfudk ta&;ygcJhygw,f/

tJ'Dwkef;u q&m&JU todtrSwfjyK csD;usL;rIudk
&vkdufwJh twGuf udk,hfudk,fudk,f ,kHMunfrI wtm;
128

wufoGm;wmudk uRefawmf b,fawmhrS rarhygbl;/ tJ'Dvdk


vlykHtv,frSm &J&JBuD; todtrSwfjyK csD;usL;cJhwJh q&m
0DvD,Hudkvnf; b,fawmhrS rarhcJhygbl;/

aemufydkif;rSmawmh uRefawmf AD,uferf ppfajr
jyifrSm tzrf;cH&w,f/ tzrf;cH&wkef;uvnf; q&mhudk
owd&vdkufwm rajymygeJYawmhAsm.../ udk,hfudk,fudk
*kPf,l0ihf~uGm;pGm &SifoefzkdYudk q&m 0DvD,Hu uRefawmhf
udk,fxJ? pdwfxJ? ESvkH;xJ &dkufoGif;ay;cJhol r[kwfvm;Asm/

AD,uferfrSm tzrf;cH&NyD;aemufrSm qkH;jzwf
csufawG woDBuD; uRefawmf cscJh&NyD; tJ'DxJu wcku
awmh uRefawmhfudk apmapm jyefvTwfay;r,fvdkY tay;
t,leJY AD,uferfawGu uRefawmhfudk urf;vSrf;vmyg
w,f/

uRefawmhfq&m 0DvD,H[mvnf; 'kwd,
urmppfwkef;u wdkufcJh cdkufcJholygyJ? uRefawmfvnf; tck
olYvdk tajctaersKd;rSm a&mufaeNyD/ wcg tck urf;vSrf;rI
udk &aeNyD? 'gayrJh uRefawmf AD,uferfawG&JU urf;vSrf;
rIudk jiif;vdkufw,f/ bmjzpfvdkYvJqdkawmh q&m rBudKuf
r,hf *kPfodumr&SdwJh urf;vSrf;csufwck jzpfaevdkYygyJ/

aemufwck q&m 0DvD,Hudk uRefawmf oabm
uswmu q&m[m olYcHpm;csufawGudk b,fawmhrS xkwf
rjywwfbl;/ vlyJAsm... cHpm;csufawmh &SdrSmaygY? 'gayrJh
q&m&JU cHpm;rIudk uRefawmf b,fwkef;urS rawGYcJh&bl;?
tJ'gudk uRefawmf tcdkufqkH;yJ/ q&mhvdkyJ uRefawmf
jzpfcsifcJhw,f/

uRefawmf tzrf;cHcJh&muae vGwfajrmufNyD;
tdrfjyefa&mufvmawmh rdom;pktjyifu tawGYcsifqkH; vl
wa,mufuawmh q&m0DvD,HygyJ/ bmjzpfvkdYvJqdkawmh
uRefawmhf vkyf&yfawGeJY ywfoufvm&if aumif;\? qdk;\
a0zefapmaMumrIudk tazuvGJ&if q&m ajymwmudk
uRefawmf temcHcsifqkH;rdkYygyJ/

q&m[m bmyJjzpfjzpf uRefawmf ajymorQudk
,kHMunhfpGm em;pdkufaxmifay;NyD; taumif;? tqdk; a0zef
ay;rSm jzpfygw,f/ 'g[m uRefawmhf q&meJY ywfoufvdkY
q&mhtay: wynhfwa,mufjzpfwJh uRefawmhf&JU t
aumif;qkH; *kPf,l 0ihf~uGm;rI wckygyJ/ 'gayrJh q&m
uG,fvGefomoGm;a&m... uRefawmhf0ihf~uGm;*kkPf,lrIawGudk
q&modatmif uRefawmf rajymjyvdkuf&ygbl;/ tJ'D t
wGufvnf; uRefawmf pdwfraumif; jzpf&ygw,f/

q&m[m uRefawmf jyefrvGwfcif ESpfESpf
avmufuwnf;u ESvkH;a&m*geJY uG,fvGefcJhwmrdkY uRef

awmf tdrfjyefa&mufcsdefrSm q&mu wrvGef a&mufaeygNyD/


q&mqkH;awmh touf 53 ESpfom &Sdygao;w,f/

q&m qkH;yg;oGm;wJhtwGuf olYrdom;pk? rdwf
aqGeJY ausmif;om;awGtwGufwif qkH;IH;rIBuD; jzpfwmrsKd;
r[kwfbJ q&mh&JU tBuHPfeJY apmihfa&SmufrIawGudk
&cJholtm;vkH;twGuf r[mhr[m qkH;IH;rIBuD; jzpfygw,f/
uRefawmhftwGufuawmh wu,hfudk rajymjyEkdifavmuf
atmif 0rf;enf; aMuuGJcJh&ygw,f/

uRefawmhf&JU txufwef; ausmif;om;b0udk
jyefawG;rdwkdif; pdwfxJ rSwfrSwfxifxif pGJaeoluawmh
ESpfa,mufr&SdwJh q&m 0DvD,HygyJ/ uRefawmhfb0&Jh
taysmf&TifqkH;eJY trSwf&qkH; taumif;qkH; tcsdefawG[m
vnf; q&meJYtwl &SdaecJh&wJh tcsdefawGygyJ/ q&m[m
wu,hfudk rD;I;wefaqmifygyJ? uRefawmf wpfa,mufxJ
twGufwif r[kwfcJhygbl;? tm;vkH;&JU Mu,f"l0HBuD; jzpfcJh
olyg/

q&m[m uRefawmhfudk tawmfav; vTrf;rdk;
cJhwmyg/ 'gudk vlawmfawmfrsm;rsm;u odcsifrS odrSm
jzpfayr,hf uRefawmhf rdom;pkuawmh taotcsmudk
odMuygw,f/ bmjzpfvdkYvJqkdawmh q&maumif;wynhf
yef;aumif;yefqkdovdk uRefawmhfaMumihf uRefawmhf rdom;
pk[mvnf; *kPf,l0rf;ajrmufcJh&w,f r[kwfvm;Asm/

wu,fawmh vrf;nTef q&maumif;qdkwm[m
uRefawmfwdkY b0rSm tcuftcJawG &Sdvm&if ausmfvTm;
vGefajrmufEkdifatmif vrf;nTefay;wwfol jzpfNyD;? trSm;
trSefudkvnf; uGJjym;pGm cGJjcm;odapolvnf; jzpfygw,f/

uRefawmfwdkY &SifoefBuD;jyif;&wJh acwfeJYpm&if
'DuaeYacwf uav;awG&JU b0[m tawmhfudk acwfrD
IyfaxG;pGmeJY &Sifoef BuD;xGm;aeMu&wm jzpfygw,f/ 'Dvkd
acwfrsKd;rSm vrf;nTefq&maumif;awG ydkvdktyfygw,f/
*kPf,l tm;usavmufwJh vrf;nTef q&maumif;eJY awGY
vkduf&wJh wynhfrsKd;rS q&mhtwk,lvdkY aumif;pm;rSm jzpfyg
w,f/

uRefawmhf b0eJY ,SOfvdkY &vmwJh todudk
ajym&&if 'DaeYacwf vli,fawG[m udk,f ,kHMunf?
av;pm;? wef;zdk;xm;? rQa0? ar;jref;? wdkifyif? aqG;aEG;vdkY
&avmufwJh vrf;nTef q&mrsKd; wa,muf &Sdxm;oihfNyD;?

tJ'Dvdk &Sdxm;&if olwkdYb0twGuf odyfaumif;r,f qdkwm


ygyJ/

rSwfwrf;rSwf&mawG okawoejyKcsufawG t&
uRefawmfwdkY odxm;wmuvnf; vrf;nTefq&maumif;
aMumihf vli,fwa,muf&JU b0udk tifrwef jyKjyif
ajymif;vJapowJh/ txufrSm ajymcJhovdkygyJ... q&m
0DvD,H[m uRefawmhfudk ajymif;vJapcJJholyg?

'gayrJh q&m&JU vTrf;rdk;rI? oufa&mufrIaMumihf
uRefawmf b,favmufawmif ajymif;vJcJhovJ qdkwmudk
uRefawmf AD,uferfrSm tusOf;uscsdef rwkdifrDtxd ao
ao csmcsm rodcJhygbl;/ *kPfoa& EGrf;apr,hf urf;vSrf;rIeJY
AD,uferfawG urf;vSrf;wmudk q&mhtjrifeJY okH;oyf
pOf;pm;NyD; rSefuefwJh qkH;jzwfcsuf csEkdifvkdufwJh tcsdefrSm
uRefawmf vif;ueJ jzpfoGm;cJhygw,f/

tJ'Davmufawmif q&mhtm;awG uRefawmhf
tay: oufa&mufcJhwmyguvm;Asm.../
*Refrufudef;
(rsKd;omxuf&JU azhpfbGwfrS ul;,lazmfjyygonf/)

129

usef;rma&;u@

uGefysLwmudk wpfaeukef MunfhwJholawG rsufpdtwGuf b,fvdk avhusifhcef; vkyf


oifhwJh tcsufawGudk wifjyvdkufygw,f/

ae&mrSefygap

uGefysLwmESihf oihfrsufvHk;

oifh&JU uGefysLwm uD;bkwf? armufpfwdkYudk ae&mrSef xm;wwfzdkY ta&;BuD;ygw,f/


oifh&Jh uGefysLwm Screen [m oifhrsufvkH;uae oifh&JU vufwpfvSrf;pm tuGmeJY
rsufvkH;&JU (20) 'D*&Datmuf edrfhae&ygr,f/

130

tvif;a&mif
oifhtcef;wGif; tvif;a&mif ysHUeSHYygap/ 'grS uGefysLwm Screen rS vmaom ]tvif;
jyefwef;} Reflection awGudk avsmhcsekdifrSm jzpfygw,f/ uGefysLwm Screen tm;
oifhrsufpdeSifh oifhawmf&m tvif;? tarSmif Setting csdefxm;yg/ Anti-Reflective
Lenses ]tvif;jyefumuG,frSefbDvl;} ygaom rsufrSefudk wyfay;jcif;jzifh awmuf
yaom t&mrSvmonfh Reflection awGudk umuG,fekdifygw,f/ oifh&JU rsufpd
q&m0efu oifhtm; uGefysLwmeSifh xdawGYaeolrSef; od&if xdk Anti-Reflective
Lenses xnfhxm;wJh rsufrSefudk nTef;ygvdrfhr,f/ uGefysLwmeSifh tvkyfvkyfolrsm;
rdepf (20) avmufMumwkdif; acgif;udk cP ab;udk vSnfhjyD; ay (20) avmuf a0;wJh
t&m wpfckckudk MunfhMunfhay;yg/ 'Denf;vrf;[m oifh&JU yifyef;aewJh rsufvkH;udk
oufom&m &apygw,f/ aemufNyD; tcg (20) avmuf rsufpdtm; ydwfvdkuf zGifhvdkuf
vkyfjcif;jzifh rsufvkH; pdkpGwfjcif;udk &,lyg/ jyD;&if xdkifckHrS cP xNyD; ajcvSrf; (20)
avmuf vrf;avQmufjcif;jzifh aoG;vnfywfygap/ rsufpOf;cwfay;yg/ vlwpfa,muf
[m wpfrdepftwGif; ykHrSef (12) cg rsufawmifcwfMuygw,f/ 'gayrJh uGefysLwmeJY
tvkyfvkyfae&if ig;cgavmufom rsufawmif cwfwmudk oifowdxm;rdygovm;/
tusKd;quf taejzifh rsufpdtm; ajcmufuyf aeapygw,f/ xdkokdY ajcmufuyf

raeatmif rsufpOf; cwfay;ekdifygw,f/

vufz0g; tkyfjcif;
xdkifckHay:wGif rwfrwfxdkifNyD; oifh&JU vufz0g;eSpfcktm; aEG;vmonftxd yGwfay;yg/
xdkaEG;aeaom vufz0g;eJY oifhrsufpd eSpfzufudk wpfrdepfavmuf zkH;tkyfay;vdkufyg/
oifhrsufpd anmif;udkuf? yifyef;vmwdkif; eSpfBudrf? okH;Budrfavmuf vkyfay;yg/ xdk
vufz0g;rS vmaom aEG;axG;rIonf oifh&JU yifyef;aeaom rsufpdtm; oufomap
ygw,f/

rsufeSmopfjcif;
tm;wJhtcsdefrSm rsufpdrSdwfjyD; a&at;jzifh rsufeSmopfay;yg/ tifrwef vef;qef;jcif;
udk cHpm;&ygvdrfhr,f/

vufzufajcmuftxkyf
aomufNyD;om; vufzufajcmuf txkyfuav;rsm;udk vTifhrypfbJ a&cJaowmxJ
xnfhxm;NyD; tm;wJhtcsdefus&if xdkvufzufajcmuf txkyf eSpfxkyftm; oifhrsufpd
wpfzufpDwGif wifNyD; tem;,lyg/ rsufpdtm; at;jrapygonf/ ADwmrif at? pD? tD;
ygaom tpm;tpmrsm; ydkpm;yg/
om;Adkvf
Ref: IT Weekly

*g&0w&m;wdkY? r*Fvmw&m;wdkY odyftav;xm;wJh


jrefrmhvlYtzGJYtpnf;twGif;rSm a&S;urBuHKbl;? rMum;bl;wJh
&kefY7if;Murf;wrf;rIawG? [D&dMowy uif;rJhrIawG?
&kdif;ysapmfum;rIawG 'DaeY ae&mpHk? e,fy,fpHkrSm rawGYcsif?
rjrifcsiftqHk; jrifawGYae&w,f/
'grsKd;awGudk vspfvsL&Ixm;vdkufr,fqdk&if ... ... .../
vlxkpdef0if; (1940-2012)

131

odyHESihf enf;ynm

S
r
:
y
a
dkif;
v
f
e
G
t

;
m
s
r
f
u
k
d
o
m
e
w
&
m
n

tcrJh y

q&mnTefY

rlBudKrSonf bGJY&wJhtxd ynmvrf;aMumif;udk
jyefavhvmMunhf&if tvGefcufcJ yifyef;w,fvdkY xif&
w,f/ 'DaeYacwf ynma&;u rdba&m? ausmif;om;yg
at;at;oufomae&wJh acwfr[kwfygbl;/ ynmqdkwm
udk r& &atmif ,laeMu&wmuvnf; ynmA[kokw
todPf jynhf0NyD; b0rSm&yfwnfEkdifatmif qdkwmxuf?
tvkyftudkif&atmifqdkwJh OD;wnfcsufu rsm;aewmu
vnf; b0if rusp&myg/ tpOftvmynma&;&JU vrf;
aMumif;tqHk;[m tvkyfjzpfaeNyD;? tvkyftudkifeJY b0
&yfwnfvdkY&oGm;&if ynmqdkwm vrf;qHk;oGm;wwfyg
w,f/ tvkyf &NyD;csdefrSmrS ynmvrf;aMumif;udk jyefoGm;
r,f? ynmjyefoifr,fqdkwJh pdwful;rsKd;awGvnf; enf;Mu
ygw,f/ ynmtcGihftvrf;qdkwm ,lcsif&if &EkdifwJh? ,lcsif
oludk ay;EkdifwJh taetxm;rsKd;udk jzpfae&vdrhfr,f/ ynm
a&;qdkwm tcsdefra&G;? ae&mra&G;? touft&G,fra&G;
132

&SmrSD;Ekdifatmif pDpOfxm;&r,f/

ynma&;udk bJGY&NyD;wmeJY vrf;qHk;vdkY oabm
rxm;csifolawGtwGuf? taMumif;trsKd;rsKd;aMumihf ynm
qHk;cef;rwdkifrD tvkyfxGufNyD; vkyfae&olawGtwGuf
ynmvrf;aMumif;qufp&m enf;vrf;awG trsm;BuD;
&Sdygw,f/

ukd,hfb0twGuf a&SUquf&r,hf wufvrf; wpf
ck taeeJYjzpfap? tcGihftvrf;wpfck taeeJYjzpfap tcrJh
oifMum;avhvmEkdifwJh ynmvrf;aMumif;awG &Sdaeyg
w,f/ ckacwfrSm wuodkvf tawmfrsm;rsm;eJY ynma&;
tzGJYtpnf;awGu tcrJh tGefvdkif;ynma&;? oifwef;awG
udk zGihfvSpf oifMum;ay;vmMuw,f/ tGefvdkif;ynma&;
qdkwm jyXmef;csuf oifcef;pmawG? avhusihfcef;awG?
vrf;nTefrIawG? zwfpmtkyfawGeJY tcdkiftrm zGJYpnf;xl
axmif vmMuwmudkvnf; owdxm;rdw,f/


tcrJhynmoifMum;a&;aMumihf tdk;ruGm? tdrf
ruGm? tvkyftudkifruGmeJY bGJY&olawG&SdvmNyD/ ydkufqH
tukeftus oufompGmeJY ynm&SmEkdifwm[m enf;ynm
aMumihfvdkYajym&rSmyg/ r&Sdao;olawGu topf&SmEkdifw,f?
&SdNyD;om;olawGuvnf; r&ao;wm xyf&SmEkdifw,f/
'g[m tGefvdkif;ynma&;&JU tESpfom&vdkYajymEkdifw,f/
ydkufqHr&SdvdkY ynmroifEkdifbl;qdkwmawG? tcsdefr&vdkY
ynmroifMum;Ekdifbl;qdkwmawG acwfopfrSm vmrajym
ygeJYawmh/ tGefvdkif;ay:rSm tcrJh ebook awG? tcrJh
oif,lEdkifwJh ynmbPfwdkufawG &Sdaeygw,f/
Code Year (http://codeyear.com)

uGefysLwm programming bmom&yfudk


oifMum;zdkY rvG,fygbl;vdkY rajymygeJY/ Code Year u
wpfESpftwGif; tajccH y&dk*&rf;rif;bmom&yfudk wwf
ajrmufap&r,fvdkY tmrcHxm;w,f/ udk,fydkif website
awGeJY udk,fydkif application awG a&;EkdifzkdY code awG
avhvmEkdifp&m trsm;BuD;ay;xm;w,f/ Code Year eJY
y&dk*&rfrmjzpfoGm;olaygif; ckqdk&if 355880 OD;awmif
&SdoGm;NyD/ tJ'DtxJrSm e,l;a,mhcf NrdKUawmf0ef rdkufu,f
bvGef;bwfawmifygw,f/ aeYpOf 0ifvmNyD; avhvm
aeolawGvnf; renf;bl;/ Code Year udk zefwD;ol
awGu e,l;a,mhcfNrdKU tajcpdkuf Codeacademy u
jzpfw,f/ y&dk*&rfrif; bmom&yfudk tajccHupNyD; avhvm
oif,lEkdifatmif pDpOfay;aew,f/
'D site rSm ay;xm;wJh oifcef;pmawGu
oifMum;oleJY oif,lol tjyeftvSef qufoG,f oif,l
ae&wJh yHkpHeJYjzpfw,f/ udk,fwdkifu rodem;rvnfwJh code
awGudk avhvmae&wJh yHkpHraygufbl;/ ta&;rygwmawGudk

vnf; a0h0dkufoifraebl;/ ckrSpNyD; y&dk*&rf;rif;udk avhvm


olawGtwGuf JavaScript eJYpNyD; &if;ESD;atmif vkyfay;
w,f/ t"duuawmh avhusihfcef;awG rsm;rsm;vkyf?
rsm;rsm;oif,lwJh pepfyJ/ yxrOD;qHk; oifcef;pm ESpfckudk
NyD;wmeJY usefoifcef;pmawGudkyg qufNyD; avhvmcsif
avmufatmif jzpfoGm;vdrhfr,f/ tcrJhqdkawmh csufcsif;
0ifNyD; prf;Munhfvdkufapcsifw,f/
W3Schools (http://www.w3schools.com/)


Web developer awGtwGuf tifwmeufrSm
tBuD;qHk;vdkif;wpfckyg/ Web developer rSm tajccH
&SdolawGudkydkNyD; awmufajymifoGm;atmif yGwfwdkufay;
Ekdifw,f/ udk,fydkif website wpfckjzpfatmif a&;csif
olawGtwGuf prf;oyfEkdifwJhae&m wpfckvdkYvnf; qdkEkdif
w,f/
'D site xJrSm avhusihfp&m tutorial awG?
&nfnTef;udk;um;p&mawG trsm;BuD;xnhfay;xm;w,f/
tJ'DtxJrSm HTML, CSS, XML, JavaScriptc, PHP,
SQL pwJh y&dk*&rf;rif; oifcef;pmawG trsm;BuD; xnhfxm;
w,f/ 'Dvdkif;u Code Year vdk tajccH avmufoifwm
r[kwfbl;/ twdtusyJ oifcef;pmawGudk avhvmEkdif
atmif jynhfpHkpGm pDpOfay;xm;w,f/
Oyrm HTML oifcef;pmrSm bmom&yftvdkuf
u@awG cGJxm;w,f/ tajccHupNyD; XHTML tqihf
txd wufoGm;Ekdifw,f/ bmom&yfwdkif;twGuf &nf
nTef; reference awGudk tjynhfay;xm;wmaMumihf
qufNyD;avhvmp&m vrf;aMumif;awG yGihfoGm;vdrhfr,f/
udk,hftaetxm;u y&dk*&rf;rif;rSm b,favmuf t qihf
&SdaerSef; rod&ifvnf; rylygeJY/ olYrSmay;xm;wJh ya[Vd
awGudk ajzMunhfvdkufyg/ udk,hftqihfudk odoGm; ygvdrhf
r,f/

Coding language awGudk avhvmoif,lrI

133

NyD;ajrmufoGm;NyDqdk&if vufrSwfwpfck &Ekdifygw,f/ owf Massachusetts Institute of Technology (http://


rSwfxm;wJh pmar;yGJaMu;udk oGif;NyD; pmar;yGJajz&if vuf ocw.mit.edu/index.htm)
wuodkvftqihf pma&;? pmzwfpGrf;&nfudk
rSwfwpfck xkwfay;w,f/ pmar;yGJrSm tenf;qHk; 75 rSwf
awmh &atmif ajzzdkYvdkw,f/ ajz&r,hf ar;cGef;u 70 ckyg/ rwefwq aiGay;p&m rvdkbJ &&SdavhvmEkdifr,hf site
rSm;rSefa&maxG; trSefa&G;&wJh pepfeJY ajz&rSmjzpfygw,f/ jzpfygw,f/ MIT wuodkvfuae bGJYBudK? bGJYwef;awG
trSwf 95 &mcdkifEIef;eJY txuf&&if xl;cRefbJGY (Excellency twGuf tGefvdkif; course awGudk Open Course Ware
program taeeJY http://ocw.mit.edu/index.htm rSm
Degree) vufrSwfxkwfay;w,f/
tcrJh wifay;xm;w,f/ Course aygif; 2000
ausmf&Sdw,f/ AdokumESihf yHkqGJynm? tif*sifeD,m? vlrIa&;
TED (http://www.ted.com/)
bmom? yef;csD? odyHeJY tjcm; bmom&yftawmfrsm;rsm;udk
avhvmEkdifp&m wifay;xm;w,f/tGefvdkif;oifwef;awG
xJrSm pdwf0ifpm;p&maumif;wmu Introduction to
Computer Science and Programming, Physics I:
Classical Mechanics, Linear Algebra, Single Vari-

pwJh
oifcef;pmawGyJ jzpfw,f/ tcsKdUtwef;awG[m tjyeft
vSef oifMum;a&;yHkpH web demo o&kyfjy AD'D,dk
oifMum;rIpepfawGjzpfw,f/ tJ'DtxJrSm jyXmef;xm;wJh
pmtkyfawG tm;vHk;udk MIT u ygarmuawG a&;om;
jyKpkxm;w,f/ 'Dy&dk*&rfu oifMum;wJh lecture awG&JU
rSwfpkawG? xyfrHavhvm&ef tBuHjyKxm;wJh pmtkyfpm&if;
awG? AD'D,dkawGudk qufavhvmEkdifatmif pDpOfay;
xm;w,f/

Open education udk MIT wuodkvf wpfck
wnf; vkkyfaewm r[kwfygbl;/ Rice wuodkvfu Connexions (http://cnx.org/) ? Michigan wuodkvfu
Open.Michigan (http://open.umich.edu/) ? Tufts
wuodkvfu Tufts OpenCourseWare (http://ocw.
tufts.edu/) ? bmuavrSm&SdwJh California wuodkvfu
able Calculus, and Introduction to C++


Ted Talk xJ0ifNyD;awmh wpfckckavmuf jrnf;
prf;Munhfapcsifygw,f/ 'D site xJrSm enf;ynm? azsmfajz
a&;? 'DZdkif; oHk;rsKd;udk avhvmEkdifr,f/ 1984 ckESpf avmufu
Macintosh uGefysLwm o&kyfjyyGJawmif awGYEdkifw,f/ 'D
site &JU xl;jcm;csufwpfcku qk&&SdolawG&JU rdefYcGef;
pum;aygif; 1114 ckudk xnhfoGif;ay;xm;w,f/ tywf
pOfvnf; topfawG xyfjznhfay;xm;w,f/ 'DtxJu
AD'D,dk &dkufuGufawGu vdkifpif,lxm;wmawG jzpfvdkY
&S,f,mjyefvkyfEkdifovdk? wpfae&m&mudk jyefNyD;awmh ydkY
vdkYvnf;&w,f/

'Dvdkif;rSm aqG;aEG;csufawGudk pdwf0ifpm;zG,f
em;axmifEdkifw,f/ enf;ynm? 'DZdkif;ynm? odyH? ,Ofaus;rI
pwmawGudk tenf;qHk; 18 rdepfpmavmuf em;axmifNyD;
A[kokw ,lEkdifw,f/ Past Present qdkwJh u@rSm
rdkufc&dkaqmhzfu bDvf*dwfpf? Google udk xlaxmifwJh
vm&Dayh*sfeJY qma*;b&if;? EkdbJvfqk&olawG? Amazon
u *sufzfbDZdkYpf? pwDzifa[mhuif;? bDvfuvifwefeJY *sdrf;
*Gwfa'gwdkY&JU ajympum;awGudkvnf; pkaqmif; ay;xm;
w,f/

134

Webcast.berkeley (http://webcast.berkeley.edu/)

eJY New

York

wuodkvfu Open

Education Pilot

(http://www.nyu.edu/academics/open-education.
html)

awGrSmvnf; 0ifa&mufavhvmEkdifygw,f/

iTunes U
(http://www.apple.com/education/itunes-u/what-is.html)

xJrSm wuodkvfaygif; 800 ausmf


eJY tjcm;tzGJYtpnf;awG&JU a[majym ydkYcscsufawGudk
pkaqmif;wifjyxm;ygw,f/ pwef;zdkY'f? a,;vfeJY atmufpf
zdkY'f wuodkvfawGuygovdk? MOMA, New York Public
Library, Public Radio International eJY PBS
toHvTihf&Hku a[majymydkYcscsufawGudkyg&Ekdifw,f/
'D site rSm toHzdkif? AD'D,dkzdkifeJY a[majym ydkYcs
csufawGtjyif qvdkufId;? PDF zdkif? pmtkyf? &kyf&Sif? o&kyfjy?

iTunes U

toHxGuf pmtkyfawGudkvnf; &,lEkdifw,f/



q&mawG&JU a[majymydkYcsrI tcsdefpm&if;? oif&dk;
rmwdum? ydkYcscsuftusOf;? oif,lrIvrf;nTef? rSwfpkrsm;?
ajryHkawGeJY jyXmef;pmtkyfwpftkyfvHk;udk PDF eJY Epub format awGeJY&Edkifw,f/

wu,fvdkY udk,fu Apple xkwf iOS uGef
ysLwmeJY ypnf;awGudkifol r[kwf&ifvnf; pdwfrylygeJY/ eReader wdkif;rSm tJ'DzdkifawGudk zwfEkdifygvdrhfr,f/
Khan

Academy

ynma&;AD'D,dkaygif; 2700 ausmf wifay;xm;NyD;? ol


uG,fvGefoGm;csdeftxd 'Dvkyfief;udk qufvkyfoGm;r,f
vdkYqdkxm;w,f/ AD'D,dk oifMum;ydkYcsrI axmifaygif;rsm;pGm
udk wifay;aew,f/ bmom&yfwdkif;udk avhvmEkdifatmif
wifay;zdkY BudK;pm;aew,f/

vuf&Sd tar&duefrlvwef;tqihf ocsFmuae
odyHbmomwGJawGjzpfwJh ZD0aA'? "mwkaA'? euwaA'?
pMu0Vm? lyaA'bmom&yfawGudk wifxm;w,f/ ordkif;
bmom&yfudkvnf; smarthistory (http://smarthistory.
khanacademy.org/) eJYaygif;NyD; ordkif;qdkif&m AD'D,dkawG
udk pmMunhfwdkufawGtwGuf pDpOfay;aew,f/ taMumif;
t&mawGudk 10 rdepfuae rdepf 20 pm avmufav;awG
pDpOfay;xm;w,f/ avhusihfcef;awG? tuJjzwfrIawGudk
vnf; pDpOfxm;w,f/ olYAD'D,dk a[majymydkYcsrIawGu
pum;ajym aqG;aEG;csufyHkpHeJYjzpfNyD; ocsFmeJY odyHbmom
&yfawGudk tjrifopf? toGifopfeJY avhvm wifjyxm;
wmawGjzpfvdkY pdwf0ifpm;p&m aumif;w,f/
Peer 2 Peer University (http://p2pu.org/en/)
P2PU

vdkY vlodrsm;wJh 'D

site

udk tajccH

(http://www.pcmag.com/arti-

cle2/0,2817, 2397123,00.asp)

qdkol[m ,cifu aiGaMu;&efyHkaiG


qef;ppfolb0uae tusKd;tjrwfr,lwJh Khan Academy udk xlaxmifEkdifcJholwpfOD;jzpfygw,f/ olY site rSm tcrJh

Sal Khan

135

avhvmp&m open education ya&m*suf taeeJY vkyf


aqmif aeMuwmjzpfw,f/ tpOftvm tqihfjrihfynm
a&;vrf;a[mif;rSonf b0wpfoufwm ynma&;odkY
qdkwJh tpDtpOfeJY vIyf&Sm;aeMuwmjzpfw,f/
P2PU u tifwmeufuae ynma&;qdkif&m
oifaxmufulawGudk tcrJh ay;aeygw,f/ Course awG
udkawmh bmom&yfqdkif&m uRrf;usifynm&SifawG? apw
emh 0efxrf;q&mawGuae ydkYcsay;w,f/ ausmif;om;
awGu tGefvdkif;u wpfqihfavhvmNyD;awmh udk,f&&SdwJh
avhvmrIawGudk jyefNyD; wHkYjyefcsuf ay;&w,f/ oif,lrIudk
tkyfpkvdkufjzpfap? wpfOD;csif;jzpfap &,lwHkYjyefaqG;aEG;
Edkifw,f/ oifcef;pmawGuvnf; Python programming uae? yHkqGJenf;awGtxd jyXmef;ay;xm;w,f/
University of the People (http://www.uopeople.
org/)

w&m;0if zGJYpnf;xlaxmifxm;wm r&Sdayr,hf 2009 ckESpf


uwnf;u xlaxmifxm;NyD; EdkifiHaygif; 125 EkdifiHu?
touf 18 ESpfrS 72 ESpftwGif; ausmif;om;aygif; 1300
ausmfudk vufcHoifMum;ay;cJhNyD; jzpfygw,f/ 'DtGefvdkif;
wuodkvfrSm bGJYBudKausmif;om;awG twGuf y&dk*&rf
av;ck pDpOfay;xm;w,f/ tJ'DbGJYav;ck uawmh Business Administration (A.S., B.S.) eJY Computer Science (A.S., B.S.) awGyJjzpfw,f/
Uofpeople rSm wufcsif&if ausmif;om;awG
[m avQmufvTmwif&w,f/ tedrhfqHk; tajccHynm
txufwef;tqihf atmifjrifNyD;olawGjzpf&r,f/ touf
18 ESpfeJY txufjzpf&r,f/ t*Fvdyfpm uRrf;usif&r,f/

tcrJhqdkayr,hf avQmufvTmwif&if 10 a':vm
uae 50 a':vmtxd wpfBudrf? pmar;yGJaMu;udk 10
a':vmuae a':vm 100 txdwpfBudrf ay;oGif; Mu&
w,f/ tcaMu;aiG[m aexdkifwJh EkdifiHtay:rlwnfNyD;
uGmjcm;w,f/ zGHYNzdK;qJEdkifiHawGu ydkNyD;oufomw,f/
Academic Earth (http:/academicearth.org/)


tGefvdkif; AD'D,dkynma&; site wpfckjzpfygw,f/
a,;vf? [m;Awf? pwef;zdkY'f? y&ihfpfwef? ,lpDbmuav
eJY MIT wuodkvfawGu a[majymydkYcscsufawGudk &,l
Edkifatmif pDpOfay;xm;w,f/

AD'D,dka[majymydkYcscsufaygif; 1500 ausmf
wifxm;ay;w,f/ aeYpOfvnf; topfawGudk wifay;ae
w,f/ tEkynm? Adokum? euwaA'? ZD0aA'? pD;yGm;a&;?
uGefysLwmodyH? ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;? pdwfynm?

ukvor*tpDtpOf owif;tcsuftvufESihf
rD'D,m avhvmrI? Oya'bmom&yfawGudk avhvmoif,l
qufoG,fa&; enf;ynm zGHYNzdK;rItpDtpOfeJY yl;aygif;
Ekdifr,f/
xm;w,f/ University of the People rSm Clinton

AD'D,dkydkYcscsufawG[m tqihfjrihfw,f/ B t
Global Initiative, Yale Law School Information SoqihfavmufupNyD; ausmif;om;&JU vdktyfcsuft& tqihf
ciety Project awGvnf;yg0ifNyD;? urmh yxrqHk;
jrihfoGm;vdrhfr,f/ ordkif;udk c&D;oGm;&if; um;ay:? &xm;
tcaMu;aiGvGwf? NGO tGefvdkif;ynma&; wuodkvf
tjzpf &yfwnfEkdifcJhw,f/

&nf&G,fcsufu urmhjynfolawG ynmt&nf
taoG;jrihfrm;a&;twGufyg/ txl;ojzihf zGHYNzdK;qJEdkifiHawG
u jynfolawGudk t"duxm;w,f/
Uofpeople [m 'Drdkua&pDtqihfjrihf ynm
a&;udk wuodkvftqihftxd azmfaqmifay;Ekdifa&;udk
vnf; OD;wnfxm;w,f/ trSefawmh 'Dwuodkvfu
136

ay:rSm avhvmoGm;Ekdifw,f/ 'Dvdkif;udk 0ifcsif&if QuickTime application udk wifxm;&w,f/ 'grS tifwm
eufeJY a0;aecsdefrSm download ,lxm;wJh oifcef;pmawG
udk jyefNyD; avhvmEdkifvdrhfr,f/

vHk;udk 'pf*spfw,fpepfajymif;NyD; tGefvdkif;rSm wifay;


xm;w,f/ tJ'Dpepfudk FlexBooks vdkY ac: NyD; tGefvdkif;rSm
tcrJh wifay;xm;w,f/

tpDtpOfu ausmif;oHk;pmtkyfawGudk tcrJh
&&Sda&;jzpfovdk? avhusihfa&;twGufvnf; trsm;BuD;
CK-12 (http://www.ck12.org/flexbook/)
taxmuftul jzpfapw,f/ SAT, CK-12 awGudk
avhvmEkdifNyD; SAT pmar;yGJtwGufyg tcrJh jyifqif
Ekdifw,f/ SAT pmar;yGJ ajzqdkzdkY jyifqif&wm aps;BuD;
w,f/ 'D site aMumihf a':vm&meJY csDNyD; oufomEkdifw,f/

olwdkYEkdifiHawGrSm ausmif;oHk;zwfpmtkyfawGudk
tNrJ update jzpfatmifvkyfNyD; xyfxkwfwwfw,f/
q&mawGtwGufvnf; 'D site aMumihf pmtkyfzdk; ouf
ompGmeJY avhvmEkdifw,f/ Oyrm yvlwdkN*dK[fudk N*dK[fBuD;
udk;vHk;uae tqihfESdrhfvdkufwkef;u ausmif;oHk;jyXmef;
csufawGudk jyefjyif&w,f/ tJ'D tqihfjrihfwm wpfck
wnf;eJY ausmif;oHk;pmtkyf jyefxkwfwmawGudk 0,f&&if
ydkufqHawGtrsm;BuD; xyfukefw,f/ tGefvdkif; Flex
&nf&G,fxm;wmu rlBudKtqihfuae 12 wef; Books aMumihf tcrJh &,lavhvmEkdifw,f/
txdyg/ NGO taeeJY vkyfxm;wm/ &nf&G,fcsufu
zwfpmtkyfawGudk r0,f&atmifvdkYyg/ 'gaMumihf zwfpm
q&mnGefY
tkyfawGudk Web-base zwfpmtkyfawGjzpfatmif tm;

wpfa,mufa,mufudk &HI;edrfhoGm;atmif vkyfzdkYqdkwm


odyfudkvG,fulvGef;ygw,f/
'gayr,fh wpfa,mufa,muftay: tEkdif&&SdzdkYqdkwm
tifrwefrSudkyJ cufcJvSw,f/
Dr. Abdul Kalaam (1931- )
tdEd,orw? odyHynm&Sif

137

f
i
&
f
i
s
pfc
z
j
;
m
r
Do

;
m
v
D
y
N
d
S
&
f
n
&
f
i
d
k
E
H
c
G
'gaw
udkbvdwf

tkdifw


Knowledge acwf&JU toufarG;0rf;ausmif;
tvkyfwdkif;rSm pdrfac:rIawG rsm;jym;vmwm urmwpf0Srf;
vHk; jzpfygw,f/ txl;ojzihf IT eJY toufarG;0rf;ausmif;
jyKvkyfolwdkif; ydkowdxm;rSmyg/ b,foljzpfjzpf ynm
tvkyf&JU pdefac:rIawGukd rcHEdkifbl;qdk&if tJ'Dpdefac:rIawGukd
cHEkdif&nf&Sdr,fh aemufvlwpfa,muf tNrJwrf;&SdaerSmyg/
tJ'Dawmh udk,frvkyfEkdifbl;vm;... 'gqkd aemufvkyfEkdifr,hf
olukd cdkif;r,fqdkwmrsKd;awGBuD;ygyJ/

tdkau... 'gqkd IT rSm tvkyfvkyfr,hfol[m bm
awGyJvmvm vkyfEkdifygw,fvdkY tmrcHEkdifatmif owdxm;
&r,hf tcsufawG&Sdygw,f/ tJ'DtcsufawGu ukd,feJY
rudkufnDbl;qdk&ifawmh IT eJY toufarG;rIukd pGefYvTwf
vdkufwmu ydkoihfawmfygvdrhfr,f/ rpGefYvTwfcsifbl;
qdk&ifawmh tenf;qHk; tcsufq,fcsuf avmufawmh
cHEkdif&nf&Sdatmif vkyf&ygYr,f/ tJ'gawGuawmh-

tBuD;qHk; wpfckygyJ/ wpfcsKdU IT jyemawGrSm tcsdefrD


jrefjrefqefqef jyefvnfajz&Sif;ay;&r,f udpawG&Sdyg
w,f/ tJ'DvdktcsdefrSm pdwfwnfNidrfrI r&Sdbl;qdk&ifawmh
[dkawG;'DawG;eJY tJ'D jyemukd tcsdefrD ajz&Sif;EkdifrSm
r[kwfawmhygbl;/ udk,hfpdwfukd,f rxdef;Ekdifbl;qdk&ifawmh
IT tvkyfqufrvkyfwm aumif;ygw,f/
2/ ausmif;qufwufzdkYawG pmar;yGJawG ajzzdkYawG pdwf0if pm;&ygr,f/

IT u tNrJwrf; topfawG xGufxGufaewmyg/
tJ'Dawmh ukd,hfukdudk,f tNrJwrf; refresh vkyfae&ygr,f/
pmawG zwf&r,f/ owif;awG zwfae&r,f/ bmawG
topfawG xGufaeNyDvnf; tNrJwrf; avhvmae&ygr,f/
self-study vkyfzdkY 0goemukd ygae&ygr,f/ workshop
awGwuf&r,f/ tNrJwrf; learning vkyfaezdkY vdkygw,f/

3/ &Hk;csdefr[kwfwJh tcsdefrSmvnf; tvkyfvkyf&ygr,f/


1/ pdwf&Snf&r,f/ pdwfwnfNidrf&r,f

enf;ynmqdkwmBuD;u udk,fowfrSwfxm;wJh

jyemwpfckukd pdwfwnfwnfNidrfNidrf xm;NyD; schedule twdkif; wowfrSwfwnf; tNrJwrf;oGm;aerSm
pdwf&Snfvuf&Snf ajz&Sif;wwfrIuawmh IT rSm ta&; r[kwfygbl;/ Servers qdkwmrsKd;u ola'gif;csifwJh tcsdef
138

a'gif;rSm? business qkdwmuawmh a'gif;vdkY r&bl;/


tJ'Dawmh nBuD;oef;acgifrSm Server a'gif;oGm;vdkY x
vkyf&ifvnf; vkyf&r,f/ pae? we*FaEG &Hk;ydwf&uf awG
vnf; olrsm;awGvdk em;csifrS em;&r,f/ udk,fu &Hk;ydwf
&ufawGrSm olrsm;awG enf;wl vkyfp&mawG tNrJwrf; &Sdae
w,fqdk&ifawmh udk,fu IT tvkyfeJY odyfrudkufbl;vdkY
owfrSwfvdkufyg/

bl;/ 'gayr,hf
av/

multitask

vkyfEkdifwJholu ydkomrSmaygY

8/ wjznf;jznf;eJY &mxl;awG wdk;wdk;oGm;wmukd vdkcsifwm vm;/


IT tvkyftwGufawmh tJ'gu odyfrjzpfEkdif
ygbl;/ &mxl;awmh wdk;wmawmh &Sdygw,f/ tdkifwD
refae*smavmuf txdaygY/ CEO tqihfavmuftxd
arQmfvihfxm;w,fqdk&ifawmh ..../

4/ aygif;oif;qufqHa&;vnf; aumif;&ygr,f/

'guawmh &Sif;jyzdkYvdkr,fawmif rxifygbl;/
bmjzpfvdkYvnf;qdkawmh IT rSm support end users
qdkwmvnf; ygwmudk;/ pum;rsm;rsm; ajym&r,f/ wzufvl
em;vnfatmif Oyrmrsm;eJYwuG aoaocsmcsm &Sif;jy
&r,f/

9/ enf;ynmawG rBudKufbl;vm;/

'guawmh rjzpfEkdifyg/ Oyrm bmvJ[ prwfzkef;?
zkef;yJuGm zkef;ajymvdkY& awmfa&maygY qdkwmrsKd;? pmtkyfqkd
vufxdyfav; wHawG;qGwfNyD; vSef&rS pmzwfw,fvdkY
xifwmrsKd; (ebook rzwfcsifbl;qkdovdk) Server awG
Desktop switches, routers bmawGvnf;[
5/ vG,fvG,f tIH;ray;eJY/
tifwmeufav; oHk;&zdkY bmawGrSef;ukd rodbl;qdkwmrsKd;?

udk,hft&nftcsif;ukd b,fESpfcgavmuf jyef pufypnf;awGrsm;vdkY green earth xdcdkufw,fqdkwm
vnf oHk;oyfzl;vJ/ jyemwpfckudk taumif;qHk; rsKd;awG ? tJ'gawG &Sdaer,fqdk&ifawmh...
jzpfatmif b,fESpfcg ajz&Sif;zl;vJ/ tqHk;rowfEkdifwJh
jyemawG b,favmufrsm;rsm; xm;cJhbl;ovJ/ tJvdk 10/ zkef;ydwf tdyfwwfovm;/
rsKd;awG xm;xm;cJhwmukd udk,hfukd,fudk arGYavsmfauseyf IT orm;awG[m nv,foef;acgifuvnf;
aeyDvm;/ tJ'grsKd;awGu IT's ethic rSm b,fvdkrS vuf udk,hftvkyfvkyfcsdefyJ jzpfvm&if jzpfvmEkdifw,f/ reuf
rcHEkdifwJh tcsufawGyJ/ wpfckawmh &Sdw,f/ tcsdefenf;enf; uwnf;u naetxd tvkyfvkyfNyD;NyD tvkyfcsdefNyD;
xyfapmihf&tHk;rSmvm;/ tJ'D jyemukd ajz&Sif;zdkY skill vdk NyDvdYkawmh vufvGwfpy,faevdkY rjzpfEkdifyg/ 24/7 on
ao;wmvm;/ tdkau/ tcsdef apmihfEkdifw,fxm;tHk;/ call jzpfae&yghr,f/ rdom;pk awGYqHkyGJukdvnf; cPxm;
vufcHxm;zdkY wpfcsufuawmh tJ'Dtvkyfukd NyD;atmif cJhNyD; Server a'gif;vdkY tvkyfvkyf&if vkyf&ygYr,f/ om;OD;
tqHk;owfr,f/ vkyfukdvkyf&r,fqdkwmudkawmh vufcH av; arG;rSmrdkYvdkY vmvdkYr&bl;vJ vkyfvdkYr&ygbl;/ tvkyf
Ekdif&ygr,f/
csdefjyify jzpfwJhtwGuf tvkyfu zkef;ac:&if rudkifcsifbl;
qdk&ifawmh aocsmygNyD/ oifeJY IT eJY ...
6/ a'goxGufrvG,feJY/

oihftjrifaum b,fvdk&Sdvnf; comment
IT orm;vnf; pdwfeJYyJ? a'goawmh wpfcgwpf ay;xm;Ekdifygw,f/ IT orm;bufu tjrifawGudkyJ a&;
avxGufwmaygYaemf/ 'gayr,hf IT orm;u End users xm;wmyg/ wpfjcm; field xJu vlawGukd xdcdkuf epfemap
awG&JU jyemukd tenf;eJYtrsm; aeYwdkif; ajz&Sif;ay;ae vdkjcif; vHk;0r&SdygAsm/
&wmqdkawmh a'goxGuf vG,fvdkYuawmh wpfaeYvHk;
a'goxGufae&NyD; aoG;wdk;a&m*g&r,f/

jrefrm tdkifwDorm;awG tdyfaumif;jcif;? pm;
aumif;jcif;? aomufaumif;jcif;eJY jynfhpHkygapAsm;/
7/ multitask vkyfEkdif&r,f/
tkdifwDopmjzihf...
wpfcgwavus&if IT orm;awGu tcsdefrD
ukdbvdwf
NyD;atmif tvkyfESpfck oHk;ck wpfNydKifeufwnfvkyf&wmawG
Ref:techrepublic
&Sdygw,f/ tvkyfukd wpfckNyD;jywfrS wpfckvkyfwwfwJh
olvnf; IT avmurSm ratmifjrifbl;vkdYawmh rqkdvdkyg
139

&;
a
f
i
m
lax

x
;
m
s
r
;
f
ifce

o
m
p
D
r
f
acw

wifnGefY

acwfrDpmoifcef;rsm; xlaxmifa&;qdkwm rmvfwDrD'D,mvdkYajymaewJh
yGJNyD; rD;ao pmoifcef;rsKd;awGudkajymwm r[kwfbl;/ vlBuD;vm aumufqif? vlBuD;
jyef ydwfodrf;? &kyfjy yGJxkwf pmoifcef;rsKd;udkvnf; ajymwmr[kwfbl;/

acwfrDpmoifcef;qdkwm
1/ uGefysLwmoHk;EkdifwJh VC (Virtual Classroom) pmoifcef;rsKd;jzpfa&;

2/ enf;ynmoHk;NyD; aysmf&TifpGm pmoifMum;EkdifwJh pmoifcef;jzpfa&;

3/ oif,lrIudk taxmuftuljyKNyD; oif,l EkdifcGifhrsm;udk taumif;qHk; zef
wD; wnfaqmufay;EkdifwJh pmoifcef;jzpfa&;qdkwJh OD;wnfcsufawGeJY azmfaqmifxm;
&r,fh pmoifcef;rsKd;awGudk ajymwmyg/

140


ynma&;rSm ausmif;aeaysmfNyD; pmawmf&r,f
qdkwmudk rltm;jzifhcsay;NyD; oifMum;aewJh q&mawGu
vnf;raysmf? ausmif;om;awGuvnf;raysmf? rawmfwJh
olawGu raysmfatmif oifMum;aewJh ynma&;pepfeJY
BuHKawGYaeMu&ygw,f/ awmfrSvnf; aysmfatmifoifEkdifyg
w,f/ awmfw,fqdkwm jyXmef;csufBuD;udk taoqkyfudkif
xm;NyD; 'gyJusuf? 'gyJajz 'gyJar;r,fqdkwJh q&mrsKd;awG?
ynma&; pepfrsKd;awGudk awmfvSefEkdifwJh pepfrsKd;awGudk
ajymwmyg/

jyXmef;csufawGu tdkrif; a[mif;EGrf;aeNyD?
acwf eJYvnf; ravsmfnDawmhbl;/ acwfeJYvnf;nD? uav;
awGudkvnf; Pfrsufpd zGifhay;&ma&mufatmif b,fvdk
oifay;&if aumif;rvJqdkwm tNrJ wDxGifaeoifhygw,f/
ynma&;rSm W oHk;vHk;[m ae&m0if,lvmygNyD/
World Wide Web qdkwJh tqifhrSm urmudk Ijrifwwf
atmif aewwf? xdkifwwf? oifwwfatmif BudK;pm;
zdkYvnf;vdkvmNyD/ tifwmeufaMumifh pmoifcef;qdkwm
tuefYtowfrJh oabmaqmifvmw,f/ ynma&;qdkwm
oifMum;a&;r[kwfawmhbJ tajctaewpfckudk zefwD;
ay;a&;qdkwJhvrf;aMumif;udk ajymif;vmw,f/

'gaMumifh ynma&;udk abmifcwfvdkY r&awmh
bl;/ ynma&;qdkwm urmhae&mra&G; oif,lEkdifatmif
wuodkvfawG? aumvdyfawGu pDpOfay;ae&wJh ynma&;
rsKd;awGjzpfvmw,f/ ynmawmfvSefa&;rSm tifwmeuf
[m taumif;qHk; vufeufjzpfvmw,f/
enf;ynmpmoifcef;? uGefysLwmynma&;

ynma&;eJY tifwmeufudk aygif;pyfay;vdkuf
r,fqdk&if ydkNyD; us,fjyefYwJh enf;ynmacwf ynma&;udk
wufvSrf;EkdifrSm jzpfygw,f/ enf;ynmawmfvSefa&;eJY
acwfopf pmoifMum;a&;rSm q&meJY ausmif;om;qdkwm
twl&Sdaep&m rvdkawmhbl;/ e,fajra'o uGmjcm;csif
uGmjcm;r,f/

uRefawmfwdkYrSm tGefvdkif;qdkwm&Sdw,f/ tif
wmeuf? wDADG? a&'D,dkpwJh rD'D,maygif;pHku avhvm oif,l
EkdifwJh taetxm;udk a&mufvmw,f/ E-learning awG
Online learning awGudk zefwD;vmEkdifw,f/ oifMum;rI
oif,lrI jzpfpOfBuD;wpfckvHk; ajymif;vJoGm; w,f/
enf;ynmpmoifcef; toGifoPmef

enf;ynmpmoifcef;qdkwm ausmif;om;? q&m?

jyXmef;pmtkyfqdkwJh oabmw&m;awGxuf tjcm; aygif;


pyf azmfaqmifvm&wJh toGifawGrsm;vmw,f/

- enf;ynm0ef;usifwpfckudk zefwD;&w,f/
Oyrm uGefysLwm? wDADG? tifwmeuf pwmawGudk tenf;qHk;
xlaxmif jznfhqnf;ay;xm;Ekdif&r,f/
ynma&;qdkwmudk pmoifcef;qdkwm wpfck
wnf;eJY abmifrcwfxm;&bl;/
ae&mwdkif;rSm tifwmeuf&atmif zefwD;ay;
xm;Ekdif&r,f/
oufaomifhoufom pdwfcsrf;ompGmeJY oif,l
EkdifwJh ae&mjzpf&r,f/
vmoifolrSeforQ vufvSrf;rDEkdifwJh tqifh
&Sd&r,f/
tpOftvmudk enf;ynmeJY aygif;pyfEkdifwJh
ynma&;jzpf&r,f/


enf;ynmpmoifcef;rSm q&mu a[majym ydkYcs
wmawG vkyfvdkY&w,f/ pmar;yGJqdkwm &Sdayr,fh? pmar;yGJ
twGuf jyifqifrIawGqdkwm odcsifwmudkar;? ar;wmawG
udk jyef&Sif;jywmrsKd;awGjzpfvdrfhr,f/ pmoifcef;xJvmwJh
ausmif;om;udk odcsifwm &Sif;jywmrsKd; jzpfEkdifovdk?
pmoifcef;xJ rvmEkdifwJh ausmif;om;udkvnf; enf;ynm
rD'D,m wpfckckuae &Sif;jywmrsKd;jzpfr,f/

q&mqdkwJh ae&mrSmvnf; ausmif;om;u udk,f
BudKufwJh q&m&JU a[majymydkYcsrI? &Sif;vif;ajz Mum;rIawGudk
a&G;cs,fcGifh&Sdw,f/ bmom&yfudkvnf; udk,fBudKufwJh
tcsdefrSm udk,fBudKufwJh bmomudk a&G;cs,fydkifcGifh &Sdw,f/

tpOftvm pmoifcef;awGrSm zwfpmeJY ysif;p&m
aumif;wJh taetxm;uae? oifcef;pmawGudk pdwf0if
pm;atmif zefwD;vmrIawG vkyfvmw,f/ *&yfzpf txl;jyK
vkyfcsufawG? animation awG ygvmw,f/ aysmfp&m
aumif;wJh avhvmrI 0ef;usifwpfckjzpfvmw,f/ odcsifNyD;
&if; odcsifwJh e,fy,fwpfckudk ac:aqmif oGm;Ekdifw,f/

oifcef;pmawGudk ppfaq;w,fqdkwm ausmif;
[m A[dkcsufr wpfck r[kwfawmhbl;/ q&meJY ausmif;om;
qdkwm tGefvdkif;u qufoG,fEkdifw,f/ q&mhqDudk
tD;ar;vfeJY odcsifwm vSrf;ar;Ekdifw,f/ tdrfpmawGudk
tD;ar;vfeJY vSrf;wifEkdifw,f/ q&muvnf; oHk;oyfcsuf
udk wpfOD;csif;pD tD;ar;vfeJY jyefydkYEkdifw,f/

enf;ynmaMumifh aqG;aEG;rIudk qdk&S,fuGef&uf?
blog awGoHk;NyD;awmh wpfOD;pdwfxJ&Sdwm tjyeftvSef
141

ajymEkdifw,f/ q&meJY ausmif;om;vnf; tkyfpkzGJYEkdifw,f/


ausmif;om; tcsif;csif;vnf; tkyfpkzGJYEdkifw,f/ ausmif;
rvmEkdifolawGtwGuf ausmif;rSm 'DaeY bmawGoifw,f?
aemufwpfaeY bmtpDtpOfawG&Sdw,f qdkwmawGtm;vHk;
qufoG,fEkdifwJh uGef&ufawGudk xlaxmifxm;Ekdifw,f/
ausmif;&JU website rSm b,ftwef;? b,f
q&m&JU ydkYcscsufawGqdkNyD; wifxm;Ekdifw,f/ ausmif;tkyf
BuD; ajymcsifwmawG? ausmif;om;awG&JU ajymcsifwmawG
vnf; wifxm;Ekdifw,f/ q&mawG ajymcsifwmudkvnf;
wifxm;Ekdifw,f/ 'gaMumifh b,faeYrSm bmawG oifoGm;
w,fqdkwm BudKufwJhaeYrSm jyef,lEkdifw,f/ owif; t
csuftvufawGudk jyef&&SdzdkYqdkwm tvGefvG,foGm;w,f/

oifMum;pOf wdkuf&dkuf&,lenf; (synchronous learning) eJY oifMum;NyD; enf;ynmjzifh &,lenf;
(asynchronous learning) ESpfenf;pvHk;udk toHk;jyK
Edkifjcif;[m enf;ynmacwf&JU xl;jcm;csufyg/ ynma&;rSm
enf;ynmaMumifh ]aemufaMumif;jyef oif,lEkdifcGifh} awG
&vmr,f/ tGefvdkif;eJY q&m-ausmif;om; tjyeftvSef
qufoG,fEkdifr,f/ tcsdefjynfh xdawGYrIawG&r,f/ apmifh
MunfhvdkYvnf; &vmvdrfhr,f/ q&mtjyif oif,lEkdifwJh
ae&mawGudk nTef;xm;Ekdifw,f/ tifwmeufrSm tajz

&SmMunfhEkdifw,f/

pmvHk;av;wpfvHk;&JU t"dym,fwpfckwnf;udkyJ
bmompum;rsKd;pHk? yHkjy &kyfjyrsKd;pHk? vufawGY AD'D,dkjyuGuf
tpHkeJY avhvmEkdifw,f/ Oyrm uGefysLwmqdkonfrSm qdkNyD;
ausmif;om;u tbd"mefwpfckwnf;&JU &Sif;csuftjyif
vkyfaqmifcsufawGudk AD'D,dk &Sif;csufawGeJYyg odEkdifw,f/
oif,lrIwpfck[m aysmfp&maumif;wJh 0ef;usifwpfck
jzpfoGm;r,f/ q&mudk,fwdkif r&Sif;jyEkdifwmawGudk enf;
ynmu &Sif;oGm;vdrfhr,f/

ckqdk&if pmoifcef;udk toGifajymif;a&;twGuf
tNydKiftqdkif BudK;pm;aeMuovdk? enf;ynmawGudk ynm
a&;rSmxnfhoGif;EkdifzdkY ukrPDaygif;rsm;pGm BudK;pm;aeMu
ygNyD/ rMumaomumvrSm pmoifcef;qdkwm uRefawmfwdkY
vufcHxm;wJh toGifaysmufNyD; enf;ynmawGeJY a&muf
vmygawmhr,f/ &ifqdkifEkdifatmif toifhjyifxm;zdkY
vdkygw,f/

oif Pf aumif;csifygovm;

142

wifnGefY

0wKwdk


rm*Dav;wpfa,muf tJ'DaeYnu olr&JU 'dkif,m&DxJrSmudk xnfha&;
cJhygw,f/

rSwfrSwf&& - 2157 ckESpf? arv 17 &ufaeY &ufpJGeJYyg/

]awmfrD 'DaeY pmtkyfppfppf wtkyfawGYw,f} wJh/

]pmtkyfuawmh t&rf;t&rf;udk a[mif;aeygNyD&SifvdkY ajym&rSmyJ/ rm*D
&JU tzdk; wpfcgu ajymzl;wmuawmh olwdkY [kd; i,fi,fav; (tzdk;uav;b0)
wkef;u? olY&JU tzdk; (rm*D tzdk;&JU tzdk;) u ajymzl;cJhw,fqdkyJ? yHkjyifawG tm;vHk;udk
wu,fh pm&GufpuLay:rSm &dkufESdyfxm;cJhw,fwJh/}

u
g
c
t
m
&
a
H
w&

;
f
i
m
s
au

armifudk

The

Fu

ey
n Th

Had

143

uav;ES p f a ,muf o m;
twlwl pm&GufawGudk vSefMunfhMu
w,f/ pm&GufawGu 0gusifhusifh
uRwf qwfqwfeJYaygY/ odwJh twdkif;yJ
pmaMumif;awG? pmvHk;awGu oifykef;
BuD; Tablet rsufESmjyifrSm a&GUvsm;
ae&rSmudk ra&GUbJ 'Dtwdkif; &yfaewm
jrif&awmh &,fzdkYawmif aumif;ao;
awmh/ 'DpmrsufESmudk wpfcgjyefvSef
awmhvnf; yxrqHk; zwfwkef;u
twdkif;yJ pmom;awGu &dSaeao;
w,f/
][if wu,fvm;}
awmfrDu ajymygw,f/

]'g... oufouf jzKef;wD;
wmyJaemf/ pmtkyfudk zwfNyD;oGm;wmeJY
vTifhypfvdkuf&rSmyJ/
igwdkYtdrfu?
XXXPad pc&ifBuD;qdk&if pmtkyf
wpfoef;avmuf &Sdvdrfhr,f/ aemuf
xyf trsm;BuD;vnf; xyfxnfhvdkY &
ao;w,f/}

]tHr,f igYtdrfu[m
vnf; 'Dtwdkif;ygyJaemh/} trSefawmh
rm*Du touf 11 ESpfyJ &dSao;awmh
13 ESpf &dSaeNyDjzpfwJh awmfrDavmuf
XXXPad pc&ifudk rjrifzl;ao;bl;/

]eifb,fuae 'Dpmtkyfudk
awGYvmwmvJ}

]ightdrf xyfcdk;ay:uaygY}
olu pmtkyfudk pdwf0ifwpm; zwfI
&if;u rsufvHk;ra&TUyJ vufndK;xkd;jy
vdkufonf/

]bmtaMumif;awG a&;
xm;wmvJ[if}

]ausmif; taMumif;}

rm*Dav; a'goawG csuf
csif; xGufvmw,f/
]ausmif;taMumif;?
[kwfvm;/ ausmif;taMumif;udk
bmrsm; aumif;aumif;uef;uef; a&;
p&m&dSvdkYvJ? ig ausmif;qdk odyfrkef;
144

w,f}

rm*Dwpfa,muf ausmif;
udk tifrwef rkef;wD; aecJhwmyg/ tNrJ
wef;udk rkef;aeawmhwm/ tckqdk
trkef;qHk; tqifhudk a&mufaeNyDav/

puf&kyfausmif;q&mu olY
udk yx0D0if oifcef;pmawG wpfckNyD;
wpfck pmar;yJG ppfaew,f/ rm*Du
vnf; wpfcgNyD;wpfcg qdk;qdk;0g;0g;?
rSm;rSm;,Gif;,Gif;awGyJ ajzaerdawmh
aemufqHk; rm*D&JU tarwpfa,muf
acgif;wcgcgeJYyJ NrdKUe,fynma&;rSL;udk
vSrf;ac:&awmhwmygyJ/

ynma&;rSL;qdkolu rsuf
ESm0dkif;0dkif;? ykykzdkifhzdkifheJY rsufESmeDBuD;?
oleJYtwl tNrJygvmwmu aowm eJY
tjynfh rDwmawG? 0g,mBudK;awG?
0uftlvSnfh? yvm,m ud&d,mtjynfh
eJYaygY/

olu rm*Dhudk NyHK;jyNyD; yef;

]]ausmif;taMumif;?
[kwfvm;/
ausmif;taMumif;udk
bmrsm;
aumif;aumif;uef;uef;
a&;p&m&dSvdkYvJ?
ig
ausmif;qdk
odyfrkef;w,f}}

oD;wpfvHk; xkwfauR;w,f/ aemuf


puf&kyfausmif;q&mudk wppDjzKwf
awmhwmyJ/ rm*Duawmh olr&JU q&m
udk jzKwfNyD; jyef rwyfEkdifygapeJYvdkY pdwf
xJu BudwfNyD; qkawmif;aecJhw,f/
qkawmif; rjynfh&Smygbl;/ aemuf
wpfem&Davmuf twGif;rSmyJ puf&kyf
yx0Dq&mBuD; jyefay: vmawmhw,f/
olYudk oifcef;pmawGydkYcswJh? ar;cGef;
awGar;wJh w,fvDaA;&Sif; rsufESmjyif
BuD;eJY? ta&mifrJrJ t&kyfqdk;qdk;BuD;
aygY/ tJ'Dpc&ifBuD;u odyfrqdk;ao;
ygbl;/ rm*D trkef;qHk;uawmh olY
tajzvTmawG wifay;&wJh tayguf0
BuD;yJ/ rm*D 6 ESpforD; t&G,fuwnf;
u wwfxm;cJhwJh y&dk*&rfawGeJY a&;NyD;
tJ'Dae&mrSm tajzawGudk xnfhay;
&wm/ q&mu trSm;trSef ppfay;wm
uvnf; csufjcif; vufiif;ygyJ/

ynma&;rSL;u tvkyfNyD;
wmeJY rm*Dhacgif;udk wpfcsufykwfvdkuf
NyD; NyHK;Munfhaew,f/ NyD;awmh tarh
udk vSnfhajymvdkufw,f/

]pdwfrylygeJY rp*sKH;&,f?
'gu uav;&JU tjypf r[kwfygbl;/
puf&kyfeJY yx0D0ifqdkif&m tydkif;u
enf;enf; jrefqefoGm;vdkYyg/ 'grsKd;
jzpfwwfygw,f/ usaemf tck ysrf;rQ
touf 10 ESpfom; uav;wpf
a,muftwGuf udkufatmifvdkY jyef
csdef xm;vdkufygNyD/}

rm*Dhacgif;udk aemufwpf
csuf xyfykwfvdkufNyD;
]uav;&JU ynm&nf wdk;
wufrI tajctaeu yHkrSefygyJ/ tm;
vHk; aumif;ygw,f/ rpdk;&drfygeJY} wJh/
tJ'gygyJ/
rm*DtaeeJY
tBuD;tus,f pdwfysuf oGm;&wm/
olav; arQmfvifhaewmu tJ'D puf
&kyfq&mudk ta0;BuD;udk o,fxkwf
oGm;zdkYudkyg/ awmfrDh puf&kyfausmif;

q&m ysufwkef;u ordkif;bmom&yf


oifcef;pmawG tm;vHk; aysmufoGm;
vdkY (puf&kyfOD;aESmufxJrSm wpfvHk;rS
r&SdawmhvdkY)
wpfvavmufudk
(ausmif;q&m jyifwJh) puf&Hkudk ydkYNyD;
jyifvdkuf&w,fav/
tJ'gaMumifh
ausmif;
taMumif;udk b,folursm; pmeJYayeJY
wckwfw& a&;aeMu&wmvJvdkY ar;
rdwmaygY/

awmfrDu rm*Dudk q&mBuD;
yHkpHeJY wpfcsufMunfhvdkufNyD;
]bmjzpfvdkYvJqdkawmh tJ'D
ausmif;u igwdkY ausmif;vdkrsKd; r[kwf
bl;[... trdkufr&JU/ [dk; ESpfaygif;
&mausmfwkef;u ausmif;qdkyJ/}

awmfrD[m pdwfudk twnf
NidrfqHk; pkpnf;vdkufNyD; pum;vHk;
wpfvHk;udk av;av;eufeuf &Gwf
ae&JU/

]&mpkESpfaygif; rsm;pGmwkef;
uaygY} olu wdk;wdk;av; xyfajym
cJhw,f/

tJ'DrSmwif rm*D cHpm;vdkuf
&wmyg/

]at;av? tJ'Dtcsdefwkef;
u b,fvdk ausmif;rsKd;awG &dScJhrSef; igrS
rodEkdifwmyJ}

olru awmfrDh ykcHk;ay:u
ae pmtkyfudk ausmfMunfhvdkufNyD;

]bmyJjzpfjzpf? olwdkYrSm
q&m wpfa,mufawmh &dScJhMurSm/}

]at;aygY? &dS&wmaygY? 'gay
rJh yHkrSef q&m wpfa,mufawmh r[kwf
cJhbl;/ vlom;pifppf wpfa,mufyJ}

]bm vlwpfa,muf
[kwfvm;/ vlom;u b,fvdkq&m
jzpfEkdifrSmvJ}

]jzpfwmyJav? tJ'D vlom;
q&mu ausmif;om;awG? ausmif;ol
awGudk pmawG oifay;cJhowJh/ t

aMumif;t&m A[kokwawG ajymjy


w,f/ aemufNyD;awmh tdrfpmawG vkyf
cdkif;w,f/ ar;cGef;awGvnf; ar;
w,f}
]vl o m;ausmif ; q&m
wpfa,mufu tJ'Davmuf wwfygYr
vm;/ olu prwfusygYrvm;.. awmfrD
&,f/}

][? wwfekdifwmaygY? igY
tazqdk&if igYq&mpuf&kyf wwf
oavmuf wwfao;wmyJav}

]rjzpfEkdifygbl;aemf? vlom;
wpfa,mufu igwdkY&JU puf&kyf ausmif;
q&m wpfa,mufavmuf rodEkdif
ygbl;}

][? ig avmif;&Jw,f/ igY
tazu igYq&mpuf&kyf eD;yg;avmuf
(avoHenf;enf; avsmhoGm;w,f)
wwfw,f[m}
rm*DtaeeJY awmfrDESihf

qufNyD; jiif;ckef&ef pdwf rygawmh/


'geJYyJ
]iguawmh igYtdrfrSm vlpdrf;
wpfa,mufu igYudk pmvmoifwm
rBudKufygbl;}

awmfrDu w[m;[m;eJY
atmf&,fvdkufNyD;
]eifrodygbl; rm*D&,f?
tJ'D ausmif;q&m qdkolawGu tdrfrSm
vmaeNyD; pmoifMuwm r[kwfbl;
[/ olwdkYrSm -ausmif;- vdkYac:wJh
oD;oefY taqmuftODwpfck &dSw,f/
uav;awG tm;vHk;u tJ'Dae&mudk
oGm;NyD; ausmif;wufcJhMu&w,f}

]'gqdk&if uav;awGu
oifcef;pm wpfrsKd;xJudk twlwl
oifMu&wmaygYaemf}
]'gaygY?
toufwlwJh
uav;awGqdk&if twef;wl? oifcef;
pm wlMuwmaygY[m}

]'gayrJh igYtaru ajymzl;
w,f/ q&mwpfa,muf[m ausmif;
om;ausmif;ol wpfOD;csif;pD&JU pdwf
tajctaeeJY udkufatmif csdefqxm;
&wmwJh/ tJ'Dh q&mqdkwJh t&mypnf;
u ausmif;om;wpfOD;csif;udk wpfrsKd;pD
oifay;&w,fqdkyJ}

]'gayrJh [dk; t&if&mpkwkef;
u ausmif;awGuawmh eifhtarajym
ovdk rvkyfMubl;[/ rm*D&m
eifrBudKuf&ifvnf; 'Dpmtkyfqdkwm
udk rzwfeJYaygY}

rm*Du tvsifpvdk jiif;qdk
NyD; jyefajzvdkufonf/
]ig ig rBudKufbl;vdkY rajymygbl;[m}


olr&JU &ifxJrSm 'Dvdk tifr
wefrSudk xl;jcm; qef;Mu,fvSwJh
(wacwfwcgwkef;u) ausmif;awG
taMumif; odyfodcsifae? zwfcsifaeNyD
av/
145


zwfvdkYrS wpf0ufr&dSao;/
rm*Dhtaru vSrf;ac:vdkufwJh toH
Mum;&awmhwmyJ/

]rm*D ausmif;csdef a&muf
NyDaemf}

tarhudk wcsufiJhapmif;
MunfhNyD; jyefajzvdkfufw,f/
]ra&muf a o;ygbl ; ....
tar&m}

]tck a&mufNyD? vmcJhawmh?
awmfrD eifvnf; ausmif;wuf&
awmhr,f r[kwfvm;? oGm;awmh}

rm*Du awmfrDudk ]awmfrD?
ausmif;csdefNyD;&if igeifeJY twl 'Dpm
tkyf qufzwfr,faemf}

]at;av? Munfhao;wm
aygY}

awmfrDu xDrxifyHkpHeJY
ajzNyD; zHkwufaewJh puLpmtkyf
a[mif;udk csKdif;Mum;nyf? avwcRef
cRefeJY jyefoGm;av&JU/

rm*D[m ausmif;cef;xJudk
0ifoGm;&ygNyD/ ausmif;cef;u olr&JU
tdyfcef;ab;rSmyg/ q&mpuf&kyf[m
toifh pufzGifhxm;NyD; olrudk apmifh

aeav&JU/ pae? we*FaEG&ufawGu


vJG&if 'Dae&m 'DtcsdefrSm tNrJ pmoif&
wm/

tarjzpfol rp*sKH;pfu
uav;awGudk tcsdefrSef avhusifhay;
rS ydkwdk;wufr,fvdkY cH,lxm;wmudk;/

w,fvDaA;&Sif; zefom;jyif
BuD; rD;vif;vmNyD/ toHwpfoH xGuf
vmygw,f/ ]'DaeY oifr,fh oifcef;pm
u *Pef;ocFsmyg? tydkif;*Pef;awG
aygif;jcif;oifcef;pmyJ jzpfygw,f/
raeYu vkyfxm;wJh tdrfpmawGudk
ajzqdkaygufxJ xnfhay;yg}

rm*Du oufjyif;av; ckd;cs
vdkufNyD; tajzawGudk ajzqdkaygufxJ
xnfhvdkufygw,f/

pdwfxJrSmuawmh olr
tzdk;&JU tzdk;? uav;b0 [dk; a&S;a&S;
tcgu ausmif;awG taMumif;udk
awG;aerdygw,f/

&yf&GmxJ tdrfeD;em;csif;
tdrfawGu uav;awG pkNyD; &,fMu?
armMu? qlnH atmf[pf aysmf&TifpGmeJY?
ausmif;0if;xJrSm
aysmfaysmfyg;yg;
upm;/ pmoifcef;xJrSmvnf; wpk

wa0; xdkifMuvdkY? waeYwm ukefqHk;NyD


qdkwmeJY tdrfawGudk twlwljyefvdkY?
pmoifawmhvnf; oifcef;pmawGudk
wpfrsKd;wnf; twlwl oifMuwmrdkY
vdkY wpfa,mufeJY wpfa,muf tdrfpm
awG twlwlvkyfMu? rodwm ar;jref;
Mu?

NyD;awmh NyD;awmh q&m
awGu vlom;pifppfawGav/

puf&kyfq&m[m pc&ifay:
rSm rD;vHk; rdSwfvdkuf yGifhvdkufeJY pm
oifaeygw,f/ ]ESpfydkif;wpfydkif;eJY
av;ydkif; wpfydkif;udk aygif;r,fqdk&if
}
rm*D & J U p d w f x J r S m uawmh
a&S;a&S;acwfwkef;u uav;awG
b,favmufrsm; aysmf&Tif vdkufMu
rvJyJ pOf;pm;aeygawmhw,f/ olr
pOf;pm;aewJh t"du taMumif;u
awmh olwdkY b,favmufawmif aysmf
cJh MurvJ/

b,favmufawmif aysmf
cJhMurvJ/
armifudk
The fun they had by Issac Asimov

tm;enf;wJholawG[m b,fawmhrS
cGihfrvTwfwwfMubl;
cGihfvTwfjcif;qdkwm[m tm;BuD;olrsm;&JU
t&nftaoG; wpfckygyJ/
Mahatma Gandhi
r[wr*ED

146

trfZufat

arQmfvihfcsuf tdyfrufom
wu,f &Sdaer,fqdk&if uHMurm tvSnfh
tajymif;rSm tJ'D yHk&dyfawG[m xyfMuyfruGm vkduf
yg vmwwfw,f qdkwmudk tckawmh uRefawmf udk,fawGY
BuHK&ygNyD/

ra&&mrI rsm;pGmeJY rkefwkdif; xefwJh &ufpGJawG aemufrSmawmh.../
147

uRefawmf UCSM ukd


a&mufcJhwm 2009 ckESpf Ekd0ifbmv
rSm/ uRefawmfh&JU pdwful;yHk&dyfawGxJu
UCSM u uRefawmfh tem*wf
&ifaoG;ukd arG;xkwfay;r,fh rdcif
avmif; wpfOD;aygY/
aMomfUCSM qkdwmu
jrefrmEkdifiH tv,fydkif; rEav;wkdif;&JU
awm&Gmuav; wpfckjzpfwJh '[wf
awm&GmrSm
wnfaqmufxm;wJh
uGefysLwm wuokdvf (University

xm;&SdwJh uRefawmhf&JU ,HkMunfcsuf


awGeJYtwl 'DtcuftcJawGukd avScg;
xpfvkyfNyD; BudK;pm;zkdY uRefawmf qHk;
jzwfcJhw,f/

ukd,fhpdwful;? ukd,fhqHk;
jzwfcsufeJYukd,f aysmfvGef;vkU
dY CSM
&JU ausmif;zGifhp &ufawGrSm uRefawmf
vrf;avQmuf&wm rarmbl;/ pmawG
atmfatmfNyD; usuf&wmukdvnf; r
yifyef;bl;/ aeYwkdif; aeYwkdif; ig;ajcmuf
aMumf? yJavSmfeJY xrif;pm;&wm
of Computer Studies, Man- ukdvnf; uRefawmf aysmfw,f/ vG,f
dalay- UCSM) ukd ajymwmyg/
tdwfxJrSm jynfhae&Hkru qGJjcif;eJYyg

UCSM uRefawmfwkdYawG xnfhNyD; o,f&wJh yHkESdyfpmtkyf xlxl
toHk;jyKaeMuwJh Microsoft word, BuD;awGukdvnf; uRefawmf cspfcJhzl;
Microsoft excel tp&SdwJh Com- ygw,f/ tJ'Dpmtkyf xlxlBuD;awGu
puter Software rsKd;awG a&;EkdifzdkY OOP, C++, HTML, Physics,
oifMum;ay;ygw,f/ aemufNyD; tif Maths qkdwJh bmomawGukd jyXmef;
wmeuf pmrsufESmawGay:u Web- xm;wmyg/
pages awGukd zefwD;EkdifzkdY HTML
uRefawmf pdwful; cJhzl;wJh
<Hyper Text Markup Lan- uGefysLwm wpfvHk;a&SUrSm xkdifaewJh
guage> a&;enf;awGukdvnf; oif uRefawmhf&JU yHk&dyfu wu,fh vuf
Mum;ay;ygw,f/ 'gaMumifh uRef awGYrSmawmh tJ'DpmtkyfBuD;awGxJu
awmfh&JU &nfrSef;csufu UCSM u pmawGukd atmfatmfNyD;om usufae
ynmtarGawGukd cH,lNyD;wJh tcg &ygawmhw,f/ uRefawmf wyifw
Software House wpfck axmifNyD; yef; atmfusufcJh&wJh pmawGuvnf;
Software a&;vkdY olaX;vkyfr,faygY/ pmar;yGJcef;xJu xGufNyD qkduwnf;

rdom;pk&JU pD;yGm;a&; usyf u acgif;xJrSm wpfvHk;rSukd rusef
wnf;rIaMumifh rEav;NrdKU BuD;xJrSm awmhygbl;/ pmar;yGJ atmifzkdYtwGuf
taqmifiSm;NyD; raeEkdifwJh uRefawmf/ om usufcJhwJh tJ'DpmawG[m pmar;
jyifyu uGefysLwm tajccHoifwef; yGJcef;xJrSmyJ usef&pfcJhygNyD/ ComawGukd wpfv (30000) usyf ay;vkdY puter Screen ay:rSm wifvkdY a&;
rwufEkdifcJhwJh uRefawmf/ Key- csifcJhwJh uRefawmhf&JU Software
board ay:rSmawmif vufrwif Program awGvnf; rSwfpk pmtkyf
wwfao;wJh uRefawmhf twGuf xJrSmyJ rIdwuf aeygawmhw,f/
tajccH uGefysLwmynmukd roifay;
txifeJYtjrif vGJoGm; cJh
wJh UCSM rSm oli,fwef; uav; wmyg/ uRefawmhf &nfrSef;csufawG
ukd (10) wef;pm oifay;aewmeJY vnf; O b0eJYwif tcGJcHvkduf&NyD
wlaeygawmhw,f/ 'gayr,fh uRef aygY/ UCSM rSm ausmif;om;wpfOD;
awmfh&JU UCSM tay:rSm xm;&SdwJh vufawGY uGefysLwm toHk;jyKcGifh &wJh
&nfrSef;csufawG? UCSM ay:rSm tcsdefu ckESpf&uf wpfywfrSm (3)

148

em&D/ udk,foHk;&r,fh tcsdefrSm rD;ysuf


wmeJY wkd;&ifawmh tJ'D (3) em&Dvnf;
oGm;NyDaygY/ oif&kd;ukefatmif oifae
&wJh q&m? q&mrawGuvnf; lecture csdefrSm rD;vmae&ifawmif t
csdefvJNyD; ay;roHk;Muygbl;/ touf
arG;0rf;ausmif; wuokdvfwpfckrSm
vufawGY prf;oyfrIawGeJY uif;a0;vkdY
pmtkyfyHkxJrSm usifvnfcJh&wJh UC
-SM &JU yxrESpf ausmif;ol b0u
atmufwkdbm 2010 rSm NyD;qHk;cJh&
ygw,f/

touf (65) ESpf ausmf
vkdY (70) em; eD;aeNyDjzpfwJh tpkd;& yif
pifpm; taz&,f? woufvHk; tazhukd
rSDckd? taz &wJh vcukdom pdppfoHk;pGJ
wwfNyD; tjyifpD;yGm;a&; avmurSm
vl&nf rvnfwJh tar&,f? (5) wef;
atmifvkdY (6) wef; wuf&r,fh uRef
awmf odyfcspfwJh nDrav;&JU ynm
a&;eJY tem*wftwGuf uRefawmf
tvkyfvkyfawmhr,f qkdwJh qHk;jzwf
csufeJYtwl UCSM &JU 'kwd,ESpf
ausmif;olb0ukd uRefawmf pdwf
awmif rul;awmhygbl;/ uRefawmf
cspfwJh jrefrmjynf? uRefawmfcspfwJh
rdom;pk? uRefawmfcspfwJh UCSM eJY
oli,fcsif;awG? &nfrSef;csufawG tm;
vHk;ukd twdwfrSm xm;cJhNyD; uRefawmfh
tpfukd&Sd&m xkdif;EkdifiHukd tvkyfvkyf
zkdY xGufvmcJhw,f/ uRefawmfh ynm
a&; vrf;qHk;oGm;ygNyD/ uRefawmfh&JU
&nfrSef;csufawGvnf;
ajrjrKyf
oN*K[f cHvkduf&NyDaygY/

uRefawmh&JU uHMurm t
vSnfhtajymif; wcku uRefawmfudk
uHaumif; apcJhygw,f/ xkdif;EkdifiHudk
a&mufNyD;aemuf xkdif;EkdifiH awmifykdif;
rSm&SdwJh ynma&;eJY zGYHNzdK;wkd;wufa&;
azmifa'&Sif; (GHRE-FED) u
zGifhvSpfxm;wJh ]vli,fhodyH} qkdwJh

ausmif;av;rSm uRefawmhftpfukdeJY
uGsefawmhf a,mif;rwkdY&JU aus;Zl;eJY
wufa&muf ynmoifMum;cGifh &cJhyg
w,f/ qlemrD r[m'Da&vdIif;aMumihf
'kutwd a&mufcJh&ol jrefrmEkdifiH
om; a&TUajymif; tvkyform;rsm;eJY
&ifaoG;i,fav;awG&JU ynma&;?
usef;rma&;? vlrIa&;awG twGuf
ulnDyHhydk;aewJh vlrI0efxrf; tzGJY
tpnf;av;yg/ tJ'D FED tzGJY
tpnf;&JU q,fausmfoufrsm;twGuf
txl;oifwef;ausmif;rSm usaemhf&JU
aysmufuG,fvkeD;yg; arQmfvihfcsuf
tdyfrufawG jyefvnf &kef;~uGvm
cJhwm/ uGsefawmfh&JU tem*wfudk jyef
vnf&Sifoef Ekd;xvmapzkdY twGuf
vli,fhodyHu rsKd;aphcs ay;&Hkru
ysKd;EIwf aygif;oif ay;cJhygw,f/

touf (18) ESpf jynfh
awmhr,f uRefawmf[m vli,fh odyH
ausmif;ukd touftBuD;qHk; ausmif;
oltjzpfeJY 2010 'DZifbmv (12)
&ufaeYrSm pwif 0ifa&mufcJhygw,f/
vli,fhodyHu ausmif;om;? ausmif;
olawG&JU touf tykdif;tjcm;[m
(13) eJY (16) ESpf twGif;rSm &SdMuNyD;
ysrf;rQ tv,fwef; ynma&; (Level) rSm &SdMuygw,f/ jrefrmEkdifiH&JU
wuokdvf ausmif;ol wpfOD;taeeJY
uRefawmf &Sufrdygw,f/ vli,fhodyH
ausmif;rSm t*Fvdyfpmukd t*Fvdyf
vlrsKd;q&meJY oifMum; Mu&ygw,f/
t*FvdyfpmoifcsdefrSm jrefrmvkd vHk;0
rajym&bl;qkdwJh pnf;urf;xJrSm ol
wkdYawGu abmif0ifaeMuygNyD/

uRefawmf wpfvHk;rS em;r
vnfEkdifao;wJh t*Fvdyfq&m&JU p
um;awGukd em;&nf0atmif BudK;pm;
em;axmif ae&wJh tcsdefrSm olwkdYawG
u q&meJYtwl tjyeftvSef pum;
ajymNyD; aqG;aEG;aeMuw,f/ q&mu

.... q&meJY tjyeftvSef aqG;aEG;vkdY


ar;cGef;xkwfwwfMuwJh olwkdYawGukd
uRefawmf ai;vkdY MunfhaewwfwmawG ....

&,fp&m ajymwJhtcg olwkdYu em;


vnfwJh twGuf &,fEkdifMuayr,fh?
uRefawmfuawmh aMumifNyD; ai;
MunfhvdkYom ae&ygw,f/ tp yxr
awmh olwkdYwpfcg &,fvkdufMuwkdif;
uRefawmhf &ifxJrSm wpfcg ikdrdygw,f/
tm;i,fvkdY? ukd,fhukdukd,f rauseyf
vkdY? tm;r&vkdYaygYAsm/ wu,fawmh
tJ'Drsuf&nfawGu uRefawmfh t
wGuf wGef;tm;awG jzpfapcJhwmyg/

tJ uGefysLwm enf;ynm
awGeJY ywfoufNyD;awmhvnf; uRef
awmfrSm ]wpf} u jyefp&ygw,f/
uRefawmf vli,fhodyHukd pa&mufwJh
aeYuaygY/ uRefawmhf twef;xJu
ausmif;om; wpfa,mufu uRef
awmfhukd pmtkyfwpftkyf vmay;w,f/
NyD;awmh ]tpfr pm&kdufyg} wJh/ uRef
awmhf vufawGukd uD;bkwfay:rSm
wifxm;ayr,fh ig;rdepfavmufaerS
vufwpfacsmif; vIyf&ygw,f/ uRef
awmfu pmvHk;awGukd vkduf&Sm ae&
wmukd;/

tem;,lzkdY pdwfrul;wJh
em&DvufwHawGu wpfESpfqkdwJh t
csdefukd tvsiftjref ukefqHk;apcJh

ygw,f/ uRefawmf UCSM ukd pGefY


cGgcJhwm tckqkd&if wpfESpfwif;wif;
jynfhcJhygNyD/ vli,fhodyH&JU ausmif;ol
ausmif;om;awGu tifwmeuf qkd
wmukd xHk;vkdarT? a&vkdaESmuf aecsdef
rSm uGefysLwm ausmif;olBuD; uRef
awmfu Website address udk
tifwmeuf pmrsufESm&JU b,fae&m
rSm a&;&r,fqkdwmawmif rodao;
wm? wajzmif;ajzmif; jrnfatmif pm
&kdufEkdif aeMuwJh ausmif;om;?
ausmif;olawG Mum;xJrSm uRef
awmhf ae&mu toHwpfoH xGufvm
zkdY cufcJaeao;wm? q&meJY tjyef
tvSef aqG;aEG;vkdY ar;cGef;xkwfwwf
MuwJh olwkdYawGukd uRefawmf ai;vkdY
MunfhaewwfwmawG tm;vHk;ukd
wpfESpfqkdwJh tcsdefu vkdufavsm
nDaxG jzpfapcJhygNyD/

tckcsdefrSm vli,fh odyH&JU
ausmif;olwpfOD;taeeJY uRefawmf
&yfwnfEkdifygNyD/ uRefawmhf oli,f
csif;awG? q&mawGu uRefawmfhukd
vufwGJulnD az;rcJhMuwmyg/ uRef
awmf a&;csifcJhwJh Webpages
awGukd a&;EkdifzkdYvnf; vli,fh odyHrSm
149

uRefawmf oifMum;cGifh &ygw,f/ uRef


awmf oifMum;ae&qJyg/

UCSM qkdwmu jref
rmEkdifiHtpkd;& ukd,fwkdifu w&m;0if
zGifhvSpfxm;wJh wuokdvfBuD; wpfck
yg/ vli,fhodyHqkdwmu xkdif;EkdifiH
a&muf a&Tajymif;jrefrm tvkyform;
awG zGHYNzdK;a&;twGuf vkyfay;aewJh
NGO wpfck&JU Project av; wpfck
rQygyJ/ jrefrmjynf&JU wuokdvf
BuD;awGu NGO &JU ausmif;uav;
wpfckavmufawmif tcGifhta&;awG
r&&SdEkdifawmhbl;vm;/ toufarG;
0rf;ausmif; wuokdvfu bGJY&
ausmif;ol? ausmif;om;wpfOD;? wpf
a,mufu NGO Project wpfcku
xGufvmwJh ausmif;ol? ausmif;om;
awG avmufawmifrS vufawGY
avmurSm toHk;r0ifEkdifawmhbl;
vm;/ uRefawmfwkdY jrefrmEkdifiHu
uRefawmfhenf;wl ausmif;ol? ausmif;
om;awG&JU ynma&; arQmfrSef;csuf
awGukd 'DvkdyJ t&kdufcsKd; cHae&awmh

rSmvm;/

uRefawmhf&JU ratmifjrifcJh
wJh wuokdvf ausmif;olb0twGuf
uRefawmf UCSM ukd tjypfwif
aejcif; r[kwfyg/ toGifrwlwJh ynm
a&;pepf ESpfck&JU uGmjcm;wJh &v'f
awGukd EIdif;,SOfaejcif;om jzpfyg
w,f/ uRefawmfcspfwJh UCSM ukd
rsKd;qufopfwkdY&JU arQmfvifhcsufawG
&Sifoef rsKd;yGm;EkdifwJh? rsKd;aph csrdolwkdY
twGuf vufawGY avmurSm aps;
uGuf0ifwJh toufarG;0rf;ausmif;
ynm toD;tyGifhawG a0a0qmqm
yGifhvef;EkdifwJh ajrqDvTmaumif;wpfck
jzpfvmapcsifwmyg/

tckqkd&if reuf (8) em&DeJY
nae (3;15) rSm toGm;tjyef
ausmif;um;pD;&wJh tcsdefwkdif; uRef
awmfav uGsefawmf aecJhwJh uGef
ysLwm wuokdvf tjyifrSm&SdwJh
taqmifuae wuokdvfukd oGm;&
wJhvrf;ukd jrifa,mif aerdw,f/ NrdKU
pGef? e,fpGefrSm&SdwJh wuodkvf

ausmif;awmfBuD;awGqDudk arQmf vihf


csuf &ifrSmydkufNyD; usm;ukwfusm;cJ
um;wG,fpD;vdkY ynma&; c&D;ESifae
&SmwJh oli,fcsif;awGudkvnf; owd&
aewwfygw,f/ yljyif;vSwJh tnm
aeeJY zkefvHk;BuD;awG Mum;xJu
UCSM 0ef;usifrSm uRefawmfh tdyf
rufawGtwGuf avQmufvSrf;cJhzl;wJh
ajcvSrf;wkdif;ukdvnf; wrf;wvkdY
vGrf;rdygao;w,f/

zkefawmxJrSm cufcJpGm
&kef;&wJh ajcvSrf;awG? tm;tifukef
crf; zkefwwfrGJajcmuf aeayr,fh
zkefawmxJu xGufvmcsdefrSmawmh
PfynmeJYtwl Munfvif oefYpif
wJh tem*wfopfu tiftm; tjynfh eJY
BudKqkdaeoifhw,f.. r[kwfygvm;/
trfZufat
(FED vli,fhodyHausmif;)

tjcm;olrsm;\ cHpm;csufudk
b,faomtcgrQ rupm;ygavESihf/
tb,faMumihfqdkaomf upm;yGJwGif
Ekdifaumif;Ekdifygvdrfhrnf/
odkY&mwGif tMuifyk*dKvfudk woufwmywfvHk;
oifqHk;&HI;&ef aocsmaeavonf/
Shakespeare (1564 - 1616)
t*Fvdyfpmayynm&Sif? jyZmwfq&m

150

(u)

]q&ma&
q&m ae&r,fh
tdrfuawmh 'DtdrfyJ/
'D&GmrSm taumif;qHk;eJY
tcsrf;omqHk; tdrfyJ ...} wJh/
tdrfu &GmxJ0if0ifcsif; awGY
vdkuf&onfh oGyfrdk;ysOfaxmifESifh oyf
oyfcyfcyftdrf/ tdrfatmufudku vl w
a,muf aumif;aumif vGwfwmrdkY tu,f um&H
xm;rnfqdkvQif ESpfxyftdrf[kyif ajym&rnf xifygonf/
a&eH0xm; wtdrfvHk;u rJarSmifae\/ tdrfay:
a&mufNyD; rdwfqufay;rS odvdkuf&onfu tdrf&Sifu
vli,f/ emrnfu apm'l'l;/

151

uav; 2 a,mufESifh tdrfaxmif


onf/ usaemfhudk vmydkYolrSm KNU
wyfr[m (2) oHawmifNrdKUe,frS
wyfcJGrSL; Adkvfca&zdkqdkol jzpfae
usaemfhudk ta&;w,l qufqH\/

]usaemfwdkY rdom;pku tdrf
rSm odyfaeMuwm r[kwfbl;/ v,fxJ
rSmyJ taersm;w,f/ aemufydkif;qdk
q&mwa,mufxJ ae&rSm/ bmrS
tm;emp&m r&Sdbl;/ udk,fhtdrfvdkom
oabmxm;NyD;aeyg ... } wJh/

ausmif;ESifh ywfoufaom
tvkyfrsm;udk wm0eftpp ,lzdkY? &GmrS
wm0ef&Sdolrsm;ESifh ndEIdif; wdkifyifNyD;
vkyfzdkY? vdktyfcsufrsm;&SdvmvQif NrdKU
e,f&Hk;odkY qufoG,f tultnD
awmif;zdkY tygt0if odoifhonfh
tcsuftvufrsm;udk rdwfquf ay;
NyD; usaemfhudk v,fcdk'dk;om&GmrSm
ausmif;q&mtjzpf ynwf xm;cJh
avNyD/
(c)

v,fcdk'dk;om&GmrSm awmif
ukef;2 ckay:wGif wnfxm;NyD; 2 &Gm
[kyif ajymp&m/ usaemfaeonfh ukef;
ESifh ausmif;&Sdonfh ukef;u rwl/
&Gmawmifukef; 2 ukef;udk *i,fyHk
awmifaMumwckESifh qufoG,fxm;
NyD; &Gmtv,f wnfhwnfhavmufwGif
ocsKif;ukef;BuD;u &Sdae\/ odkYtwGuf
usaemfaeonfh
awmifukef;rS
ausmif;om;rsm; ausmif;oGm; ausmif;
jyefudpuvnf; pmoifjcif;\ aemu f
qufwJG usaemfh tvkyfwck/
ausmif;u
rlvwef;
ausmif;av; ... / &Gm&Sd bk&m;ausmif;
udkyJ ausmif;tjzpf toHk;jyKvdkufjcif;
jzpf\/ usaemfESifhtwl ausmif;q&m
rsm; tjzpfum; &GmcH "rq&mwOD;ESifh
oHawmifNrdKUrS q,fwef;pmar;yJGus
152

wcgw&H
vufzuf&nftdk;xJrS
vufzufajcmufrsm;ukd
axmif; qD qrf;um
pm;vdkfufonf/
pm;aumif;
BudKufvnf;jzpf\/

ausmif;em;xm;aom q&mrwOD;/

v,fcdk'dk;om&GmrSm ausmif;
r&Sdwm 4-5 ESpf &SdNyD[k od&onf/ 'D
&GmjzpfwnfpOf
wavQmufvHk;rSm
tpdk;&rS w&m;0if zGifhay;onfh
ausmif;[l wcgrQ r&SdcJh/ &GmrS udk,f
xludk,fx zGifhaom ausmif;rsKd;ESifh
KNU rS wm0ef,lzGifhaom ausmif;
rsKd;om usKd;Mum;usKd;Mum; &Sdzl;aomf
vnf; 3-4 ESpfqdkvQif taMumif;
wpHkw&maMumifh ysufysuf oGm;cJh&
aMumif;udkvnf; od&onf/
tck
ausmif;rSmvnf;
KNU ESifh &Gmom;rsm; yl;aygif; pDpOf
onfh ausmif;jzpf ESpfzufvHk;\
qErsm;udk taumiftxnf az:xm;
onfh &v'fwckrQom/ &GmcH ausmif;
om;rsm;omru ywf0ef;usif&Gmrsm;
u ausmif;om;tcsKdUvnf; vm
wufMu\/ ausmif;zGifhNyD; wywf
twGif;rSmyif ausmif;om; 50 ausmf
oGm;onf/
(*)

usaemfhudk ausmif;tkyf
wm0efay;NyD; usaemfhqErsm;ukdvnf;
ajymzdkY wm0ef&Sdolrsm; zdwfac:pOfu
ESpfck awmif;qdkcJh\/ ausmif;rSm
pmMunfhwdkufav;ESifh aq;cef;av;
zGifhvdk pmtkyfpmwrf;ESifh aq;0g;
wdkYudk wwfEkdifoavmuf pDpOf ay;zdkY
jzpfonf/ NrdKUe,frS rwnfaiG avmuf
om pDpOfay;cJhNyD;? olBuD;ESifh xyfrH
ndEIdif;um qufvuf aqmif&GufzdkY
rSmoGm;cJh\/
usaemf 'Dzufa'oudk
a&mufuwnf;u owdxm;rdonfh
rSm &Gmtrsm;pkwGif c&pf,mef usrf;pm
tkyfrS vJG zwfp&m pmtkyf r&Sdjcif;ESifh
&Gmrsm;\ oufwrf;rSm tESpf 50
ausmfrsm;om jzpfaeMuaomfvnf;

vlOD;a&ESifh &Gm tus,ft0ef;rSm wdk;


yGm;vmonf[l r&Sd/ qdkvdkonfrSm
arG;zGm;EIef;ESifh aoqHk;EIef;rSm nDrQ
jcif;cs&Ekdifonfh taetxm;rsKd;/

usaemfaeonfh ukef;rS
ausmif;wufzdkY ajymxm;olrsm;xJrSm
yif aeraumif; ausmif;rwufEkdif
ol &Sdaeao;\/ ausmif;ydwf&uf
a&mufrS ausmif;wufzdkY? ausmif;oGm;
vQifapmifhac:ay;zdkY rSmxm;aom zsm;
aeonfh ausmif;om;&Sd&m tdrfodkY
usaemf a&mufoGm;jzpf\/ tdrfxJodkY
vSrf;0ifvdkufonfESifh jrif&onfh jrif
uGif;u pdwfraumif;p&m/ tjzLa&mif
oifwdkif; tusav;ESifh jzLjzLoG,f
oG,f ausmif;om;av;/

yufvuf taetxm;ESifh
tarmazgufae\/ wudk,fvHk; yl
uRwfae\/ zsm;aeonfrSmvnf; 2
ywfausmf aeNyD[kod&onf/ pHkprf;
Munfhoavmuf a&m*gvuPmrSm
iSufzsm;jzpfzdkY rsm;onf/ olrdbrsm;rS
vnf; wwfEkdifoavmuf MunfhIay;
zdkY usaemhfudk tyfygonf/

usaemfvnf; csufcsif; a&
ywfwdkufay;vdkufNyD; usaemfh aq;
tdwfudkjyef,lum aq;yg wdkufxm;
vdkuf\/ cPtMumrSm tylusvm
usaemfhwGif toifhygvmaom aumfzD
rpfav;udk azsmfwdkufvkdufaom tcg
ausmif;om;av;rSm ckrS aoG;a&mif
vTrf;vmovdk&Sd\/ apmapmurl tyl
vnf;rus/ tpm r0ifonfrSmvnf;
Mumaejzpfrnf? ausmif;om;av;rSm
owdvGwfrwwf/

usaemf vkyforQudk wcsdef
vHk; apmifhMunfhaeaom ausmif;om;
av; tazrSm usaemf jyefzdkY EIwfquf
awmhrS uRwfuRwftdwfjzifh xkwf
xm;onfh txkyfwxkyf usaemfhudk
vmay;\/ ajzMunfhvdkufrS 20 CC ? 5

p&if; 2 acsmif;ESifh Ekdb,f*sif


tygt0if xdk;aq;rsm;/ PLF (jynf
olYvGwfajrmufa&;wyfOD;) tzJGY 'D
a'o vIyf&Sm;pOfu q&m0if;EkdifOD;
qdkol ay;oGm;cJhwmwJh? q&m vdk&if
oHk;zdkY ay;wmygwJh/ olYom;udk usaemfh
vuf tyfygw,fwJh/ olwdkYrSm om;
orD; 3 OD;yif qHk;IH;cJhzl;aMumif;? tck
olYom;av;udkvnf;
wckckrjzpf
atmif ulnDay;ygwJh ... /

ausmif;om;av; tarrSm
awmifBuD;wGif 8 wef;avmuf txd
ausmif;oGm;wwfzl; Arm&nf t
awmf vnfaomfvnf; tazqdkolu
awmh Armvdkwwfonf qdk&HkrQ/
ausmif;om;av;emrnfu ]wdk;Edk;Edk}/

5 &uf vGefajrmufaom
aeYwGif wdk;Edk;Edkonfvnf; usaemfESifh
twl ausmif;oGm;onfh ausmif;om;
tzJGY wa,muf tygt0if jzpf
vmawmh\/
CC

(C)

tdrf&Sifrsm; v,fxJ qif;
Mu tdrfBuD; wvHk;vHk;rSm usaemf
wa,mufxJ/ a&mufpu tdrf&Sif
csufay;orQ pm;NyD; ausmif;pmoif
jcif; tvkyfwckxJudkom tm&Hkpdkuf
xm;Ekdifaomfvnf; wa,mufxJ jzpf
vmrS csufjyKwfjcif;trIu odomvm
onf/ awmxJrSm [if;csufp&mvdkuf
&Smavmufatmifvnf; e,fajra'o
udk odyfruRrf;ao;ojzifh nreufpm
xrif;wtdk;om wnfNyD; [if;udkawmh
&SdwmESifh jzpfovdk pm;vdkufonfu
rsm;\/ wcgw&H vufzuf&nftdk;xJrS
vufzufajcmufrsm;ukd axmif; qD
qrf;um pm;vdkfufonf/ pm;aumif;
BudKufvnf;jzpf\/

w&ufrSmawmh usaemf
vufzufaxmif;av;ESifh pm;aepOf
153

wdk;Ekd;Edk taza&mufvm\/ usaemf


pm;aeyHkudk awGYNyD; tawmfpdwfr
aumif; jzpfoGm;yHk&\/ aemufydkif;
&ufrsm; awmxJrS ol&SmvdkY&orQ
tom;ig;rsm;? [if;oD;[if;&Gufrsm;
udk yHkrSefeD;yg; vmvmydkYay;\/ tjcm;
&Gmom;rsm;vnf; pm;p&mav;rsm; 'D
vdk ydkYwwfMuayr,fh yHkrSefydkYolrSm &Sm;
&Sm;yg;yg;/

ausmif;om;rsm; usef;rm
a&;udk wm0ef,lcJhjcif;uvnf; us
aemfhudk aemufxyf tvkyfrsm;ESifh rdwf
qufay;ovdk vrf;yGifhapcJhonf/
ausmif;om;rsm;twGuf aomufaq;
oufoufudkom oHk; ukae&mu
&Gmom;rsm; awmif;qdkcsuft& xdk;
aq;udkyg wdk;csJU w&GmvHk;udkyif wm
0ef,lapcJh\/ aq;0g; vdktyfrIudkrl &Gm
om;rsm;rSyif wm0ef,l\/ xdkrSw
qifh ywf0ef;usif&Gmrsm;odkY owif;
a&mufoGm;um vlem&SdNyDqdkvQif vm
ac: wwfvmMuonf/

wcgrSm Idcdk&GmrS &Gmom;
wOD; tonf;toefjzpf vmac:&m
usaemf vdkufoGm;&\/ 3 &ufMumrS
vlem tajctaeaumif; jyeftvm
&Gma&mufa&mufcsif; owif;qdk; wck
u qD;BudKaeNyD/ usaemfoGm;aepOf
rkqdk;rwOD;\ orD; oli,fwef;
tysKdr[k usaemf ac:ac:aeaom
touf 11 ESpf ausmfausmf ausmif;
olav; zsm;onfwJh/ zsm;NyD; tylwuf
um &GmxJavQmufajy;onfwJh/ 'kwd
,ajrmufaeYrSm csrf;vGefonfqdk
rD;zdkeHab;rSm apmifNcHKNyD;xm;&mu
cPtMum apmifudk zGifhtMunfhrSm t
oufr&SdawmhwJh/

usaemf r&SdwJh 3 &ufrSm
ausmif;olwOD; qHk;IH;cJhrIu usaemfh
twGuf oifcef;pm/ aemufydkif;
usaemfh t"du wm0efrSm pmoifjcif;
154

tvkyfjzpfae ausmif;udktysuf rcH


awmh/ ausmif;ydwf&ufrsm;ESifh vlem
ta&;BuD;vGef;rSom olBuD;ukd tod
ay;NyD; vdkufoGm;onf/

we*FaEG bk&m;ausmif;
wufcsdef usaemfhudk pum;ajymcGifh
ay;vQif &GmxJrS wOD;OD; zsm;emvQif
tcsdefra&G; owif;ay;zdkY? vmac:zdkYESifh
aq;ynmudk 0goemygol vli,frsm;
nzuf usaemfh tdrfrSm vm avhvm
EkdifaMumif;wdkYudk yHkrSefvdk owday;
jzpfonf/ odkYjzifh nzuf tajccH
aq;oifwef;ay;jcif;ESifh ausmif;ydfwf
&ufrsm;wGif aq;uk&jcif;rSm us
aemhf yHkrSef tvkyfrsm; jzpfvmjyef\/

&ufw&ufwGif &GmolBuD;rS
ajymp&m&Sd[k ac:ojzifh vdkufoGm;&m
tdrfa&mufonfESifh olBuD;u ...

]b,fvdkrS oabmrxm;
ygeJY q&m&,f? q&mhtwGuf aep&m
tdrfu trsm;BuD;yg/ usaemfwdkY pDpOf
aeygNyD? q&mhoabmxm; odNyD;&if
usaemfwdkY qufvkyfvdkufygr,f} wJh/
olBuD; ajymwmawGudk usaemf wvHk;rS
em;rvnf/ ]bmjzpfaevdkYvJ olBuD;&JU ?
usaemfhudkvnf; t&if &Sif;jyygOD;} vdkY
jyefar;awmhrS ...

] 'Dvdkq&ma&? q&maewJh
tdrfu q&mhukd olYtdrfrSm raeapcsif
awmhbl;/ 'DvlawGu EGm;vdkrsKd; bdkYwck
xJ&SdwJh vlawGav/ q&mhudk ausmif;
tm;&ufawGrSmolYv,ftwGuftul
tnDrsm;&rvm;vdkY olYtdrfrSm vufcH
vdkufwm/ aemufqHk; tdrfrSm a&cyf?
xif;cJGtvkyfutp cdkif;csifaewm/
q&mu ausmif;uwzuf? aq;vdkuf
uk ay;&wmwzufeJYqdkawmh olwdkY
tvkyfawGudk rulEkdifbl;qdkwm vl
wdkif; em;vnfayr,fh olwdkYu em;r
vnfEkdifbl;jzpfaewm/ tJh'gukd us
aemfwdkYeJYawGY&if ajymajymaeawmh us

aemfwdkYvnf; pdwfraumif;jzpfvGef;
vdkY q&mhudk wjcm;tdrfudk ajymif;ap
csifwmyg/ jyem tus,ftus,f
rjzpfcif BudKpDpOfvdkufwJh oabmyg
q&m&,f/ olYtdrfuvJGvdkY q&mae
csifwJh tdrf&Sd&ifajym? usaemfwdkY
&atmif pDpOfay;ygr,f} wJh/

usaemfvnf; Mum;Mum;
csif; tdrf&Sifudk pdwfenf;enf;awmh
uGufrdoGm;ao;\/ aemuf tao
tcsm jyefpOf;pm;rS jyemrjzpfcif
'Dvl taMumif;udk odvdkuf&NyD;? 'Dvdk
vlrsKd;ESifh apmapm vrf;cJGcGifh&jcif;udk
udk,fhtwGuf aumif;jcif;wcktjzpf
pdwfajzrdvdkuf\/

]olBuD;wdkY aumif;r,f
xifovdkom pDpOfay;MuygAsm/ us
aemf b,ftdrfrSmrqdk aeEkdifygw,f/
wck&Sdwmu aemuf 'Dvdk xyfjzpf&
r,fhtdrfrsKd;udk usaemfhudk rydkYygeJYawmh/
tdrfaumif;wm raumif;wm? qif;
&Jwm rqif;&JwmawGudk xnfhrwGuf
yJ pdwfaumif;&SdwJh tdrfrsKd;udkom
usaemfhtwGuf a&G;ay;yg...} [k
ajymum jyefcJhonf/
(i)

usaemf wdk;Ekd;Ekdyg tdrfudk
ajymif;cJhygNyD/ usaemfh owif;udk
Mum;NyD;NyD;csif; usaemhfudk olYtdrfrSm
xm;csifaMumif;ESifh usaemf tae&
rcufapzdkY olYtdrfESifh uyfNyD; tcef;
wcef;pm topfudk &GmrS tpDtpOfjzifh
vmaqmufay;oGm;onf/ usaemf
twGufvnf; tifrwefrS vGwfvyf
oGm;ovdk? t&ifvdk tdrfxJrSm w
a,mufxJ ysif;aep&m r&Sdawmh/
wdk;Ekd;Ekdudk nzuf pmjyay;&if; aemuf
ydkif; usaemfESifhyif vmtdyfawmhonf/
ae&xdkif&onfrSmvnf; wpdrf; rqef
awmhyJ armifESrt&if;awGvdk ajymqdk

qufqHrdonf/

wdk;Edk;EdkygwdkY rdom;pkrSm
v,fr&Sd? awmif,mESpfpOfckwf pm;
0wfaea&;ukd
ajz&Sif;ae&onf/
wdk;Ekd;EdkygwGif xl;jcm;onfu awm
uRrf;jcif;ESifh awmvnf 0goemyg
jcif;yif/ olwdkYtdrfa&mufrS rpm;bl;
aom awmaumif? rpm;bl;aom
awmxGuf [if;oD;[if;&Gufrsm;udk
rsKd;pHkatmif pm;cJh&onf/ awmif
,mwGif olwdkY oGm;ae&csdefwGif tdrf
usaemfESifh wdk;Ekd;Edkom usefcJhNrJ/ odkY
aomf [if;pm;um; rjywfcJh/

vlBuHKESifhjzpfap? udk,fwdkif
vmjzpfap usaemfwdkY ESpfa,muf
twGuf ydkYNrJ/ awmaumifBuD;BuD;
&NyDqdk&if awmif,mwJudk usaemf
wdkYudk vSrf;ac:onf/ a&mufonfESifh
toifhcsufNyD; uvDpmrsm;udk w0
auR;onf/ jyefonfESifh usaemfwdkY 2
a,mufpm tom;aumif;aumif;
rsm;u toifhxkwfNyD;om;/

wdk;Ekd;EkdygwdkY tdrfa&mufNyD;
usaemfh rdciftzJGYtpnf; ABSDF rS
&Jabmfrsm; a&mufvmwdkif; usaemf
rsufESm aumif;&\/ usaemfh {nfhonf
a&mufNyDqdkonfESihf wdk;Ekd;Ekdyg tvkyf
rsm;onf/ {nfhonfESifh cPavmuf
pum;ajymNyD; wdk;Ekd;Ekdyg aysmufoGm;\/
odyfrMumcif pm;p&mawmaumifrsm;
ygvmwwfNrJ/ tenf;qHk; zg;? ig;ESifh
ykZGefawmh aocsmonf/

zgvmaph xGufcsdefqdkvQif
bJGu&ifa'owckvHk; tvkyfrsm;
Muonf/ 0ifaiGaumif;onfh umv
jzpfojzifh tdrfwdkif;eD;yg; oHk;Ekdif jzKef;
EkdifMuonf/ t0wftpm; toHk;t
aqmifrsm; 0,fMuonf/ onftcsdef
rsKd;wGif zgvmaph oGm;a&mif;NyD; tjyef
wdk;Ekd;EkdtwGuf wckck 0,fvmvQif
usaemfhtwGufvnf; wckck ygvm

....
vloHawG
Mum;vmovdkvdk?
vl&dyfawG
jrifae&ovdkvdkESifh
vlESifh
aecsifonfh 'Pfudk
qufrcHEkdif awmhojzifh
....

wwfpNrJ/
(p)

1997 ckESpfwGif v,fcdk
'dk;om&Gm rD;IdUcH&NyD; &Gmom;rsm; awm
awmifxJ ykef;ae&csdef wavQmufvHk;
rSm usaemf wdk;Edk;EdkygwdkY rdom;pkESifh
twl/ aep&m wJaqmufonfESifh
usaemfh twGufyg ae&mjyifNyD;om;/
wu,fwef; usaemfu ausmif;q&m
r[kwfawmhaomfvnf; usaemfh t

ay:xm;onfh apwemu avQmhr


oGm;/ awmawmifxJ aexdkif&if;
ppfaMumif; owif;xl;yguvnf;
usaemfhtwGuf vHkNcHKrnfh ae&mwckck
odkYydkYxm; pm;p&m aomufp&mrsm;udk
ydkYay;NrJ/ olYrdom;pkudk yl&onfh tjyif
usaemfhudkyg
wm0ef,lae&onfh
twGuf usaemf tm;emaerdonf/

olwdkY rcdkif;aomfvnf;
usaemf raeomawmhyJ Ekdifonfh 0ef
rsm;udk ulxrf;ay;csifvmonf/ odkY
aMumifhyif usaemf ESD;rsKd;pHkxdk;wwf?
yvdkif;? awmif;? zsmrsm; &ufwwfvm
onf/ zgvmcl;jcif;? pyg;&dwfjcif; wwf
vmcJhonf/ omref zg;&Sm? ig;&SmESifh
awmxGufoD;ESH &SmazGpm;aomuf
jcif; twwfrsm;udk wwfajrmufvm cJh
ygonf/

tpdk;& ppfwyfrS pkkpnf;rSm
vmaeMuzdkY ac: &Gmom;trsm;pk
awmxJrS xGufoGm;Muonf/ awm
awmifxJ ykef;atmif; aexdkif&onf
rSmvnf; rdom;pktwGuf a&&SnfrSm
cufcJEkdifonfudk;/ &dum&Sm;yg;vm
onfhtjyif usef;rma&;yg csKdUwJh vm
Ekdifonfudk;/ odkYjzpf wdk;Edk;EkdygwdkY
rdom;pkvnf; usaemfhudk rjzpfrae
csefxm;cJhMu&awmhonf/

]q&m bmrS tm;ri,feJY
usaemfh pyg;usnfxJu pyg; rukef
rcsif;q&m 'DrSm at;at;aq;aq;
aevdkY&w,f/ usaemfvnf; rMumr
Mum a&mufvmrSmyg/ q&mvdkwm&Sd
&if? vlBuHK&Sd&if vSrf;rSmvdkufaygY} wJh/
wdk;Edk;EkdygwdkY
pkpnf;rSm
oGm;aeNyD; usaemfwa,mufxJ ol wdkY
awmif,mrSm 3 vausmf aecJh ao;
onf/ vloHawG Mum;vmovdkvdk?
vl&dyfawG jrifae&ovdkvdkESifh vlESifh
aecsifonfh 'Pfudk qufrcHEkdif
awmhojzifh usaemf u&ifeDe,fpyfodkY
155

ajymif;cJh wdk;Edk;EkdygwdkYESifh tquf


toG,f cP jywfoGm;cJhonf/

u&ifeDe,fpyfrSm aeNyD;
wdk;Ekd;EkdygESifh 3 Budrf jyefqHkjzpfcJhyg
ao;onf/ wacgufu v,fcdk'dk;
om&Gmom;wcsKdU vmjyefaeonf Mum;
& usaemf jyefvnfpOfu/ 'Dwacguf
rSmvnf; olYa,mufz udkrdka&S;
awmMuuf oGm;axmif&if; rdkif;eif;
rd NrdKUukd csufcsif; jyefydkYMu&ojzifh
wnom awGYvdkuf&\/

aemufwacgufu 2000
jynfhESpfrSm usaemf tdrfaxmifjyK
rnf qdkonfhtaMumif; vSrf;t
aMumif;Mum;? usaemfhudk vmawGY
onfhtcg wdk;Ekd;Ekdvnf; ygvm\/
xHk;pHtwdkif; ol&Smxm;onfh awm
aumiftajcmuf vSrf;NyD;om;rsm; ,l
vmao;onf/ olwdkYrdom;pk pkpnf;
rSm odyftqifrajyaMumif;? &Gmom;
rsm;udk tck awmif,mckwfcGifh ay;
xm;wmaMumifh jyefvmaeaMumif;
od&onf/ usaemfvnf; udkrl'dk&GmrSm
ausmif;zGifhxm;aMumif; ajymjyum
wdk;Ekd;Ekdudk ausmif;jyefwuffzdkY ac:xm;
vdkuf\/

aemufqHk; wacgufrSm
ausmif;ydwfcsdef wdk;Ekd;Ekdjyefcsifonf
qdk vdkufydkYMupOf/ olwdkYwJudk a&muf
csdefrSm wdk;Ekd;Ekdyg r&Sd/ awmvnfaeNyD
qdkonfrSm taotcsm/ rdk;csKyfcgeD;rS
jyefa&mufvm\/ olY yvdkif;xJrSm
awmaumifrsm; tjynfh/ iSufrsKd;pHk yg
onf/ rSwfrSwf&& zg;taumifBuD;
BuD;rsm;vnf; ygonf/ usaemfwdkY
tjyefrSm uifNyD;om; zg;rsm;udk xnfh
ay;vdkufao;onf/ usaemfh ZeD;u
ckxd zg;awGjrifwdkif; wdk;Ekd;Ekdygudk
trSwf&aMumif; ajymaeqJ/

156

(q)

]udkvlAdkvfa& tar&dum;
u zkef;vmw,f/ aemuf 5 rdepfqdk
jyefac:r,fwJh} OD;rGefBuD; zkef;qdkifrS
vmac:wmjzpfonf/ tar&dum;
a&mufaeaom a,mufz 2 a,muf
ac:wmjzpfrnf/ qdkifudka&mufNyD; c
P tMumrSm zkef;jrnfvm\/ aumuf
udkifvdkufonfh tcg ...

]aeaumif;vm; &Svm
(q&m) ... usaemf udkref'dktudkyg?
usaemfhudk rSwfrdvm;} usaemfcsuf
csif; pOf;pm;r&? pum;oH t&qdkvQif
bJGcGifujzpfrnf/

]&Svm v,fcdk'dk;omrSm
pmoifwkef;u usaemfh nDeJY nDr
ausmif;wufw,fav/ olBuD;om;
tBuD;aumifav}

v,fcdk'dk;om[l ygvmrS
qufpyf pOf;pm;rdoGm;onf/ olY taz
qHk;oGm;NyDjzpfaMumif;? r,f&mrGef 'ku
onf pcef;rSm vmae&if; tck tar
&dum;ukda&mufonfrSm 3 v avmuf
&SdNyDjzpfaMumif;wdkYudk &Sif;jyaeojzifh
em;axmifae&onf/ olajymNyD;onf
ESifh csufcsif;yif wdk;Ekd;EkdygtaMumif;
usaemf ar;vdkufrd\/

]wkd;Ekd;Ekdyg ajcaxmuf jywf
oGm;NyDav}

rjzpfEkdif? 'Daumif udkrdka&S;
eJYrsm; rSm;aervm;xif aocsm
atmif xyfar;vdkufonf/

]aocsmygw,f &Svm/ tck
olwdkY oHawmifrSmyJaew,f/ usaemf
oHawmifeJY zkef; tquftoG,f
&Sdw,f/ awmMuuf axmif&if; rdkif;
eif;rdwmwJh/ olYa,mufz rdka&S; vdkyJ
av}

zkef;ajymNyD;onfESifh us
aemf pdwfawG ua,mufu,uf x
ukef\/ wdk;Edk;Ekdyg ajcaxmufjywf

oGm;onfudk od& pdwfraumif;jcif;


ESifhtwl ... wdk;Edk;Edkyg ajcaxmufjywf
oGm; olwdkYrdom;pk b,fvdk&yfwnf
&SmazG pm;aomufaeMuvJqdkonfh
tawG;u usaemfh&ifudk emusifap\/
usaemfhtay: wm0ef auscJhrIawGudk
awG;rdavwdkif; jyefvnf rwkHYjyefEkdif
rIrsm;twGuf weifheifh cHpm;ae&\/

usaemfh vuf&Sd tajct
aerSm wdk;Ekd;EkdygwdkY rdom;pkukd ulnD
zdkYrqdkxm;ESifh usaemfh rdom;pkb0\
uHMurmudkyif UNHCR (urmh
ukvor* 'kuonfrsm;qdkif&m r[m
rif;BuD;&Hk;) \ vufxJwGif 0 uGuf
tyfxm;&onfh taetxm;/
aMomf... rdbrsm;tay:
wm0efrausrI/ udk,fhrdom;pktay:
wm0ef rausrIESifh udk,fhaus;Zl;&Sif
rsm;tay: wm0ef rausrIrsm;rS vGwf
ajrmufcGifhudk b,fawmhrsm;rS &ygYr
vJ/ vGwfajrmufvdkrIrsm;xJwGif 'D
ta&;ygaom vGwfajrmufrI wckudk
vnf; owdxm; jrifvmrd\/ qEESifh
b0 tvSrf;uGmrIrsm;Mum; jzpfwnf
ae&onfh b0u vGwfajrmufcsif
prf;ygbd/

vuf&Sd EkdifiHa&; toHrsm;
rSm Nidrf;csrf;a&;udk a&S;Iaeoa,mif/
wdkif;jynf\ 0#fem? uHemvdkjzpfae
onfh Nidrf;csrf;a&; jyemudk trSef
wu,f ajz&Sif;EkdifcJhygrl usaemfwdkY
tm;vHk;twGuf om;a&Gtdk;xrf;vm
rnfh jzpfpOfwcktjzpf arQmfvifhrd\/
rdzrsm;udk qyfcGihfrBuHKcJh&aom t
a~uG;usef aus;Zl;rsm;udkyif twdk;cs
wdk;Ekd;EkdygwdkY rdom;pktm; ay;qyfcGifh
&Ekdifrnf r[kwfygvm; .... /
vlAdkvf

wcgwkef;u
uwdwpfck &SdcJhzl;owJhuG,f

f
i
d
k
E
Z,


]pmoifcef;xJrSm&SdwJh uav;i,fav;awG[m usrwdkYu olwdkYudk
oifMum;ay;aewJh bmom&yfawGavmufeJYom EdIif;,SOfvdkY r&avmufatmifudk
om BuD;jrwfvSygw,f/}
Meladee McCarthy

157


rdbwcsKdU[m olwdkY uav;
awGeJY ywfoufwJh b,fowif;qdk;yJ
jzpfjzpf Mum;udk rMum;csifMuygbl;/ rp
wm&J,m;'Gef[m tJ'DxJu wpf
a,mufygyJ/ olY&JU tultnDudk usr
vdktyfcJhayr,fh oleJY b,fvdkrSudk
tqifrajycJhygbl;/ ol&JU q,feSpf
t&G,f orD;av;[m pdwfcHpm;rI em
usifaewmudk ol em;vnfatmifvdkY
usr[m aeYvnfpm pm;csdef wcsdefvHk;
rSm &Sif;jyzdkY BudK;pm;cJhygw,f/ usr
ratmifjrifcJhygbl;/ oleJY pum;ajym&
wmudku pD&ifcsufcsrJh w&m;olBuD;
wpfa,mufeJY ajymae&ovdkygyJ/

12 eSpfavmuf ausmif;
q&mr tvkyfudk vkyfNyD;wJh tcgrSm
awmh ]wu,f[kwfaeNyD? vkyfwwf
NyD} vdkY udk,hfudk,fudk xifjrifrdwm
aygY/ tckawmhjzihf udk,fhudk,fudk bm
aMumihf oHo, 0ifae&wmvJ/ 'D
uav; taz&JU pGyfpGJcsuf[m trSefyJ
vm;/ a&cs,fav;&JU jyemawG[m
usr&JU tm;enf;csuf? trSm;aMumifhyJ
vm;/ ]plygcHpm;vG,fol} vkdY olYtaz
u wifpm;ajymxm;wJh 'Duav;
tay:rSm usr&JU arQmfvihfcsufawG[m
vufawGY ruswmrsm;vm;/ t&if
q&mq&mrawGxufrsm; usru 'D
uav;tay:rSm ydkNyD;awmh zdtm;ay;cJh
avovm;/ t&dk;om;qHk; 0efcH&&if
awmh usr 'Dvdk rxifrdygbl;/

ydefydefoG,foG,f? tjym
a&mifrsufvHk;eJY a&cs,f[m pmoifESpf
pwJhtcsdefrSm usrtwef;xJrSm &SdwJh
txufjrufqHk; ausmif;olawGxJu
wpfOD;yg/ tawG;? t,lawGudk
vsifvsifjrefjrefeJY em;vnf oabm
aygufekdifw,f/ ocsFmykpawGeJY vlrI
a&;bmom &DydkYawGudkvnf; vG,f
vG,fululyJ vkyfekdifol/ zefwD; a&;
om;rIrSmvnf; ukd,fa&m pdwfyg &SdcJh
158

ygw,f/ tenf;i,f&Suf&GHUovdkrsKd; &Sd


aeayr,fhvnf; &,farmzdkYtwGuf
udkawmh rwHkYaeS;cJhygbl;/ usreJYjzpf
jzpf? twef;azmf oli,fcsif;awGeJ hjzpf
jzpf pum;vufqHkvnf; tzGJYusae
wwfcJholyg/

'gayr,fh eSpf0ufavmuf
a&mufwJhtcgrSmawmh pdwf taeSmuf
t,Sufjzpfp&m ajymif;vJrIawGudk
usr pawGYcJhygawmhw,f/ a&cs,f[m
tcsdeftrsm;pkrSm pdwf0ifpm;rI r&Sd
awmhwmyg/ tvG,fulqHk; tvkyf
uav;awGudkvnf; pdwfysufvuf
ysuf jzpfaecJhw,f/ wcsKdU&ufawGqdk
pm&Gufay:rSm emrnfeJY &ufpGJ a&;zdkYudk
awmifrS rsuf&nfrsufcGufeJY/ 'grS
r[kwf&ifvnf; a'goawG xGufvdkY/
&ifbwfay:rSm vufudk ydkufNyD; ae
w,f/ EIwfcrf;awGudkvnf; wif;wif;
aphxm;NyD; wem&Dxufru rvIyf

b0[m p

r&Sm;bJ xkdifaejyefygw,f/ usru


olYudk yHk0wKwpfyk'fyk'f a&;ckdif;&if vkyf
wmuvGJvdkY ausmif;qif;wJh tcsdef
txd avhusifhcef;? oifcef;pm wpfck
udkawmifrS NyD;qHk;atmif rvkyfcsif
awmhbl;/

'gayr,fh usr olY&Jh tdrfudk
zkef;qufzkdY jzpfvmcJhwmuawmh olr
&JU pkd;&drfp&m vlrIqufqHa&; tjyKtrl
aMumihfygyJ/ tm;vyfcsdefrSm twef;
azmfawGu oa&uGif;ypf upm;wm
jzpfjzpf? upfabmupm;wmrSmjzpfjzpf
0ifrupm;bJ cyfvSrf;vSrf;rSm wpf
a,mufxJ &yfaecJhw,f/ pm;aomuf
cef;rxJrSmqdk&ifvnf; oefY&Sif;a&;
ypnf;awGxm;wJh axmifhem;av;rSmyJ
xkdifjyefw,f/ rsm;aomtm;jzihf aeY
vnfpm rygvmcJhbl;/ 0,fzdkY ydkufqH
vnf; r&SdcJhbl;/ pmoifcef;xJrSm
awmif usru twGJvdkuf vufawGY
vkyfaqmifcsufawGtwGuf ygwem
a&G;cdkif;wJhtcg a&cs,f[m wpf
a,mufwnf;yJ xkdifaeawmhw,f/
jywif;ayguf tjyifzufudk ai;arm
MunhfvdkYjzpfjzpf? olr&JU rSwfpkpmtkyf
xJrSm pdwful;a&muf&m zefwpD
&Icif;yHkawGudk a&;jcpfvdkYjzpfjzpf aeyg
awmhw,f/

usru zkef;qufwJhtcgrSm
a&cs,f&JU zcif[m bmaMumihfrsm;
tqdk;jrif? rvdkvm;pGm wkYHjyef&wmyg
vJ/ olY orD;av;&JU tjyKtrl ajymif;vJ
aewmawGeJY ywfoufvdkY bm
aMumihfrsm; rpdk;&drf&wmvJ/ a&cs,f
av;[m wpfpHkwpfckaMumihf pdwf
aomu a&mufae&wm[m xif&Sm;
vSw,f/ olr&JU araruaum/ zkef;udk
tarjzpfoluom ukdifjzpfcJh&if tjrif
awG wpfrsKd;jzpfcJhrSmvm;/ aemufxyf
uav;rsm; rD;zGm;cgeD; aevdkYyJvm;/
'grSr[kwf tdrfrsm; ajymif;a&TUaeMuvdkY

vm;/ a&cs,f&JU pdwfaomuawG[m


tdrfeJY ywfoufaewmudk usr
taotcsm ajym&Jygw,f/ 'gayr,fh
tdrfqdkwmu ausmif;q&mrtwGuf
uefYowfabmif tjyifzufrSmyg/ olr
&JU tazjzpfolu 'Dtcsufudk &Sif;&Sif;
vif;vif;yJ ajymcJhygw,f/ usr[m
a&cs,f&JU ausmif;ywf0ef;usifeJY ywf
oufvdkYom pdwf0ifpm;zdkY&mudk olu
ajymcJhwm/
zkef;qufcJhNyD;vdkY &uftenf;

i,ftMum wpfreufrSmawmh a&cs,f
[m ausmif;udk ajrBuD;awG ayusHNyD;
&HIUwG wGefYaMuaewJh t0wftpm;awGeJY
ausmif;udk vmcJhw,f/ qHyifawG
vnf; rzD;rvdrf;eJY npfywfvdkY aeyg
w,f/ jzLazsmhazsmh rsufeSmay:rSm
olr&JU rsufvHk;awG[m yGihfaew,f
qdk&Hkav;yg/ xkdifcHkay: ajcypfvufypf
xdkifcsvdkufw,f/ pm;yGJay:rSm pmtkyf
wpftkyfudk acgif;tHk;vdk vkyfNyD; rdepf
tenf;i,f twGif;rSmyJ tdyfaysmfoGm;
yg awmhw,f/

3 em&Davmuf MumwJhtcg
usr&JU twef;[m aeYvnfpm pm;csdef
twGuf tjyifudk xGufoGm;MuygNyD/
usr[m olrudk El;nHh nifompGmeJY
EdI;vdkufygw,f/ bmawGjzpfaewm
vnf;qdkwmudk odrS jzpfawmhr,fvdkY
pdwfydkif;jzwfvdkufygw,f/

]wcgwav usr[m n
zufawGrSm edk;aewwfygw,f/ tdyf
rufqdk;awG rrufatmifvdkYyg/}

rsufvHk;awGudk yGwfoyfNyD;
olr[m wdk;nif;pGm ajymjycJhawmh
w,f/

]orD; toD;t&Gufokyf
pm;rvm;[if} usr&JU aeYvnfpm
tdwfudk zGifh&if; ar;vdkufygw,f/

olr[m rsufeSmvTJ vdkufyg
w,f/ ]orD; araru tJ'DvdkrsKd;

vkyfay;cJhzl;ygw,f/}
ajymaewJh
pum;udk av;eufrI&SdvSwJh avoH
wdk;wdk;av;eJYyg/

]t&ifwkef;u [kwfvm;}
usr[m wm;jrpfxm;wJh uefYowf
abmife,fxJudk a&mufaeNyDqdkwm
odygw,f/ 'gayr,fh vaygif;rsm;pGm
rSm a&cs,f[m olrarar taMumif;
udk yxrqHk; ajymaewmyg/

olr[m cg;ywfBudK;pudk
vufwpfzufeJY vdrfaeNyD; usefvuf
wpfzufuawmh wkefcgaewJh ar;aph
udk zkHk;tkyfvdkufygw,f/ ]araru
tckawmh bmrSudk rvkyfekdifawmhygbl; ararav ararav}

]ta0;udk c&D;oGm;aevdkY
vm;} ]'grSr[kwf arar aeraumif;
jzpfaevdkYvm;[if} usru pl;pl;
prf;prf; vkyfMunfhrdygw,f/

][kwfygw,f/ [ihftif;..

]]q&mrudk usr ajym rjy


ekdifygbl;/ usrav
ajymjycsifvdkuf wm/
'gayr,fh azazu
ausmif;rSm b,folYudkrS
usr rajymjy&bl;vdkY
uwdawmif;xm;wm/
usru uwd zsufvdkY
r&bl;aemf...
[kwfvm;[if/}}

r[kwfbl;vdkY usr qdkvdkwmyg/}


a&cs,f[m &dIufoHeJY pajymygw,f/

]q&mrudk usr ajym rjy
ekdifygbl;/ usrav ajymjycsifvdkuf
wm/ 'gayr,fh azazu ausmif;rSm
b,folYudkrS usr rajymjy&bl;vdkY
uwdawmif;xm;wm/ usru uwd
zsufvdkY r&bl;aemf... [kwfvm;[if/}
- [kwfw,f - qdkNyD;usru ajym
vdkufzdkYudk olr&JU rsufvHk;awGu
awmif;yefvdkY aeygw,f/

twnfNidrfqHk; &SdaezdkYudk
BudK;pm;&if; usr[m a&cs,fudk wpf&I;
p urf;ay;vdkufw,f/ puLyef;uef
jym;ay:rSm opfoD;okyfudk ZGef;eJY cyf
xnfhygw,f/ olr&JU wkefvIyfaewJh
pdwfaomueJY txD;usefqefrIuae
b,fvdk vGwfajrmufatmif ulnD&ygh
rvJvdkY awG;rdygw,f/

a&cs,feJY wnfhwnfh udk,f
udk udkif;nGwfvdkufNyD; (usru
ausmif;om;ausmif;olawGudk pma&;
apcsif&if vkyfaeMuyHkpHyg) pmwpf
aMumif;udk pwif &Gwfvdkfufygw,f/

]wpfcgwkef;u uwdwpfck
&SdcJhzl;owJhuG,f.}
csuf c sif ; qd k o vd k y gyJ /
a&cs,f[m cg;udk rwfrwfxm;vdkuf
ygw,f/ bmqufvkyf&rvnf; qdk
wmudk olru odygw,fqdkwJh t
MunhfeJY usrudk Munhfygw,f/

]wpfcgwkef;u uwdwpfck
&SdcJhzl;owJhuG,f} cJwHudk uref;
uwef; &SmazG&if; olru vdkufqdfkcJh
wmyg/

aemufxyfvdkY em&D0uf
awmif rMumcifrSmyJ usr[m a&cs,f
&JU zefwD;a&;om;xm;wJh ]avhusihf
cef; pm&Gufav;} udk usr&JU vufxJrSm
udkifcGihf &xm;ygNyD/

159

]wpfcgwkef;u uwdwpfck
&SdcJhzl;owJhuG,f pdwfqif;&J ylaqG;
jcif; wkdif;ekdifiHrSmyg/ zcifbk&ifBuD;eJY
twl rif;orD;i,fav; wpfyg;[m
wpfOD;wnf; aexdkifcJh&ygw,f/

olwdkY&JU eef;awmfBuD;[m
vSyayr,fh? olwdkY[m odyfudk MuG,f0
csrf;omcJhMuayr,fh? bk&ifBuD;eJY rif;
orD;av;wdkY[m 0rf;enf;aMuuGJ aecJh
&ygowJh/ bmjzpfvdkhvnf;qdkawmh
olwdkYeJYtwl raeekdifwJh bk&ifrBuD;udk
odyfNyD;awmh (tvGeftrif;yJ) wrf;w
vGrf;o aecJhMuvdkhygwJh/ awGYjyDaemf..
olr[m tifrwefrSudkyJ aexdkif
raumif;jzpfaewmav/
eef ; wG i f ; orm;awmf a wG
u awmf0iftem;,laprItwGuf olr
udk aq;&Hkwifxm;ygw,f/ 'gayr,fh
bk&ifrjuD;&JU zsm;emrIu pdwfrSm jzpf
aecJhwm/ tem;,lrIeJYawmh b,fvdkrS
udk roufom ekdifapcJhygbl;/

wpfaeYrSmawmh eef;awmf
BuD;udk tvnftywf jyefvmzdkY orm;
awmfBuD;u cGihfjyKcJhygowJh/ olr&JU
orD;av;eJY cifyGef;onfwdkYudk jrifwJh
tcgrSm olr[m oufomvmekdifr,f
vdkY orm;awmfBuD;u awG;xm;cJhwm
yg/ 'gayr,fh 'Dvdkvkyfvdkufwm[m
awmf 0 if t &I y f a wmf y H k B uD ; yJ j zpf v m
w,f/ bmjzpfvdkYvJqdkawmh bk&ifr
BuD;[m tdrfudk jyefa&mufwJhtcgrSm
aq;vHk;rsm;pGmudk (wrifwumyJ)
rsKdcscJhvdkufwm aovkeD;yg;udk jzpfcJh&
ygw,f /

'geJY bk&ifrBuD;[m aq;&Hk
udk jyefoGm;cJh&wmaygh/ bk&ifBuD;[m
vnf; cgwdkif;xufydkjyD; 0rf;enf;
aMuuGJ&awmhw,f/ odyfudk 0rf;enf;
ylaqG;vGef;vdkY rif;orD;av;udkvnf;
*&kpdkufwmawG rvkyfekdifawmhbl;
av/
160


tckawmh tJ'D rif;orD;
av;[m - t&m&mwkdif;udk- aMumuf
&GHU wkefvIyf aeygawmhw,f/ cef;rxJ
oGm;&ifawmifrS olr&JU arar aer
aumif; jzpfaewmudk wpfa,muf
a,mufudk zGihfajymvkduf&rSmudkyg/
txl;ojzifhuawmhav
rif;orD;av;[m odyfudk aMumufae
ygawmhw,f/

b,faomtcgrS touf
xufqHk; aysmf&Tifcsrf;ajrhpGmeJY jyef
vnf vdkY &Sifoef aexkdifcGihf r&SdawmhjyD
qdkwmudk odaevdkYygyJ/}}
jyD;\/

a&cs,f&Jh ykH0wKav;[m
usrukd tHhtm;roihfapcJhygbl;/ 'gay
r,fh olrtay: av;vHzdpD;aecJhwJh t
&mudk vG,fvG,fululyJ ypfcsvdkuf
ekdifw,fqdkwmudk olrudk,fwdkif od
jrifoGm;wJhtcsufudkawmh usr thHMo
aerdcJhw,f/ [kwfygw,f/ ]tcsuf
tvufawG} udk ppfaq;MunhfzdkY vdk
tyfaewmyg/ 'gayr,fh a&cs,f&Jh
urmxJu wu,hfb0trSefjzpfwJh
t"du aomhcsufudk awGYNyDvdkYawmh
,HkMunfaew,f/ rdcifjzpfol&JU pdwf
a&m*geJY udk,fhudk,fudk owfaozdkY
BudK;pm;cJhwmawG[m a&cs,fav;&JU
vHkjcHKrIeJY pdwfcsrf;omrItay: jyif;jyif;
xefxefudk Ncdrf;ajcmufaecJhwmav/
'gayr,fh zcifjzpfoluvnf; orD;
av;&JU pdwfvIyf&Sm; cHpm;ae&rI
tay:rSm tultnD ray;ekdifcJhygbl;/
b,folYudkrS rajymjybJ ae&r,fvdkY
Muyfrwfxm;yHk[mvnf; ydkvdkYom
qdk;&Gm;apcJhjyefygw,f/

wjznf;jznf;eJY a&cs,f&JU
zcif[m usr&,f? ausmif;u pdwf
ynm&Sif&,feJY oD;oefY awGYqHk aqG;
aEG;zdkYudk oabmwlcJhygw,f/ ol

uav;&JU vufa&;eJY a&;om;xm;wJh


rsOf;om;xm;wJh 0gMuihfMuihf pm&Guf
av;udk ay;vdkufwJhtcgrSm ol[m
MuufaoaoeJY awmihfwif;vdkY oGm;
cJhygw,f/ olYorD;av;&Jh yHk0wKudk
zwf&INyD;wJhtcgrSmawmh rsufvHk;xJrSm
rsuf&nftjynfheJY acgif;wndwfndwf
vkyfaeygawmhw,f/

tdrfu tajctaeawG[m
ausmif;rSm a&cs,fav;&JU tjyKtrl
tay:rSm oufa&mufrI r&Sdbl;qdkwm
udk ol xyfvdkY rajymawmhygbl;/ olr&JU
ausmif;pmeJY vlrIqufqHa&; jyem
awGtwGuf usrudkyJjzpfjzpf? b,folY
udkrSvnf; tjypfrwifawmhygbl;/
aemufqHk;rSmawmh olYorD;av;&JU
jyem tppftrSefudk ol odjrifoGm;
ygNyD/ tultnDtwGuf idkaMuG;
awmif;cHae&SmwJh orD;av;/

usr&JU tawG;pawG rqHk;
ao;ygbl;/ wu,fvdkYrsm; 'DudpawG
aemufydkif;rSm a&cs,fudk aemufxyf
vdkY rif;orD;yHkjyifwpfyk'f a&;cdkif;r,f
qdk&if olr[m 'Dvdkrsm; pwifvdkufrSm
vm;/ jzpfekdifavmufygw,f/

]wcgwkef;u uwdwpfck
&SdcJhzl;owJhuG,f/ arQmfvifhjcif; wkdif;
ekdifiHav;rSmaygh. }
Z,Ekdif
Joan Gozzi Campbells Once Upon
a Time (Chicken Soup for the
Teachers soul)

You might also like