4.3 Cc khu v c 4.4.

1 Khu v c

u t t do u t ASEAN (AIA) n vi c h p tc khu v c

ASEAN l m t lin k t khu v c s m quan tm nh m khuy n khch v h tr cho xu h ng chuy n v n sang cc n c c trnh ngy cng quan tm

u t (t nh ng nm 1970). T n a cu i nh ng pht tri n cng nghi p cao

nm 1980, FDI vo cc n c ASEAN tng m nh v hnh thnh ngy cng r nt u t t nh ng n c c trnh pht tri n th p hn trong khu v c. Cc n c ASEAN n vi c h p tc nh m khuy n khch v b o h cc lu ng di t c tho u t - ti n ti n t i nh ng h p tc su hn u t gi a cc n c ng ring, m v

chuy n v n trong v vo ASEAN. Nm 1987, cc n c ASEAN thu n v Khuy n khch v b o h trong lnh v c u t c a ton kh i. Tuy nhin, h p tc

ASEAN tr c nm 1990 cha c xem xt nh m t lnh v c ho t c coi l m t ph n c a cc ho t u t cha c xem xt m t cch ton di n v k l ng. V s c p c nh tranh thu ht FDI ngy cng gay g t m nh trong khu v c l Trung Qu c v n

ng kinh doanh. Chnh v v y cc v n

c bi t t hai

i th

, H i ngh th ng

nh l n th 5 c a

ASEAN (1995) a ra t ng thnh l p AIA nh m tng c ng s c h p d n v kh nng c nh tranh trong thu ht FDI. Nm 1996, thm m t vn b n n a c a ASEAN c k k t t o cho nh ng b c kh i FDI, l Cng c nh m tng c ng ni m tin cc nh c a ASEAN nm 1997, nh ng nh lnh k t ti p t c duy tr v ASEAN, y nhanh ti n u c a qu trnh t do ho nh khng chnh th c nh cam u t trong u t vo khu v c ASEAN c a

u t. Trong tuyn b chung t i cu c h p th ng

o cc n c ASEAN kh ng

y m nh hn n a vi c m c a thng m i v th c hi n AFTA, AIA v AICO.

T khi t ng thnh l p AIA c cc thnh vin ASEAN ng h , U ban so n th o Hi p 1 nh khung v AIA g m i di n c a t t c cc n c thnh vin

 c thnh l p Hi p

t p trung so n th o Hi p

nh ny. Qua nhi u vng m phn, nh, cc n c ASEAN th y nh th s a i Hi p

nh c hon ch nh v c cc n c thnh vin ASEAN k k t vo i, b sung m t s i u c a Hi p nh. Ngy 14/9/2001 trong cu c g p

ngy 7/10/1998. Sau 3 nm tri n khai th c hi n Hi p c ns a l n th 4 c a H i

ng AIA t i H N i, Vi t Nam, Ngh

nh khung v AIA 1998 c thng qua. M c tiu ch y u c a AIA l: Th nh t, xy d ng AIA c mi tr ng hn gi a cc qu c gia thnh vin nh m: (i) ngu n c trong v ngoi ASEAN; (ii) Cng thc u t thng thong v minh b ch y m nh u t vo ASEAN t cc u t y ASEAN thnh khu v c nh v i u ki n

h p d n nh t; (iii) C ng c v tng c ng tnh c nh tranh c a cc lnh v c kinh t c a ASEAN; (iv) Gi m d n ho c lo i b nh ng quy c n tr cc dng Th hai, u t v s ho t ng c a cc d n u t c th u t trong ASEAN.

m b o r ng vi c th c hi n nh ng m c tiu trn s gp ph n u t vo nm 2020. nh ny l th c hi n ch NT v m

h ng t i t do lu chuy n

Nguyn t c quan tr ng nh t c a Hi p c a cc ngnh ngh cho cc nh trong m t s lnh v c v v n v c c ch vin s dnh ch khi Hi p nh t

u t theo m t l trnh v v i nh ng ngo i l nh. Theo , ngoi cc bi n php v lnh u t c a

ng li t k trong cc TEL v SL c a n c mnh, cc n c thnh i x khng km thu n l i hn so v i cc nh u t ASEAN ngay sau

n c mnh v m c a t t c cc ngnh ngh cho cc nh nh khung v AIA c hi u l c.

TEL g m cc lnh v c cha m c a ho c cha dnh NT cho cc nh ASEAN. Danh m c ny s c xem xt l i 2 nm m t l n v s qu c gia thnh vin, tr Vi t Nam, Lo v Myanma, lo i b d n cho 2

u t n nm

c t t c cc

2010. Vi t Nam s lo i b d n TEL cho b d n TEL c a mnh cho cha th xc s TEL.

n nm 2013 v Lo v Myanmar s lo i u t ASEAN, nhng

n nm 2018. SL g m cc bi n php ho c lnh v c sau rt ng n ho c chuy n d n sang

nh th i h n dnh NT ho c m c a cho nh

c cc n c thnh vin xem xt l i

Cc Danh m c ni trn do cc n c ch thnh vin khc.

ng cng b cn c v l i ch, i u

ki n pht tri n kinh t c a n c mnh m khng ph i thng l ng v i cc n c kh c ph c tnh tr ng cc n c a ra qu nhi u bi n php v nh p d ng nguyn t c c i c l i. C th l n u m t i v i m t s bi n php no , ho c n cc bi n php ho c tr ng h p lo i tr , Hi p

qu c gia thnh vin cha s n sng dnh NT

cha s n sng m c a m t s ngnh ngh no cho cc qu c gia thnh vin khc th n c cng khng c h ng cc u i lin quan ngnh ngh trn lnh th cc n c kia. u t nh

Vi c p d ng NT v m c a t t c cc ngnh ngh cho t t c cc nh s c ti n hnh vo nm 2020, tr cc ngo i l nh th s a i Hi p c quy nh trong Hi p ny. Trong Ngh

nh khung v AIA nm 2001, cc n c

thnh vin th ng nh t

y nhanh l trnh m c a v dnh NT. C th l cc n c i v i lnh v c ch t o t ngy 1 thng 1 nm i v i lnh

thnh vin s khng p d ng TEL

2003 tr Campuchia, Lo v Vi t Nam. Ba n c ny s lo i b TEL l cho v n t do lu chuy n v p d ng NT cho cc nh rt ng n vo nm 2010 v Singapore v nm 2015

v c ch t o khng mu n hn ngy 1 thng 1 nm 2010. Th i h n xa b cc ngo i u t ngoi kh i ASEAN i v i Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines, Thi Lan i v i cc n c thnh vin cn l i.

Nguyn t c dnh MFN. M i qu c gia thnh vin ASEAN s dnh ngay l p t c v v i u ki n cho cc nh hn s 3 u t ASEAN khc s i x khng km thu n l i nh cho i x dnh cho cc nh u t c a b t k n c th ba no. Hi p

php n c thnh vin khng p d ng MFN cc hi p Hi p bo danh sch cc Hi p nh c k k t. Cc nguyn t c khc. Hi p b oh u t c a Hi p nh ny cho H i

i v i m t s u i trong khun kh nh, nhng ph i thng ng AIA trong vng 6 thng k t ngy

nh m n c k k t tr c ngy k Hi p

nh m r ng nguyn t c v khuy n khch v ng th i b sung m t s v n nh qu c t a bin nh: on tr c

nh k k t nm 1987,

m i trn c s v n d ng cc nguyn t c c a cc hi p c a lu t php, chnh sch v h p v v i nh ng i u ki n nh t

th c hi n cc ngha v chung; tng c ng tnh minh b ch v c th d

u t; cho php n c thnh vin p d ng cc bi n nh, ... y gi a quy n s h u v ho t n vi c ti p nh n ng. u

php t v kh n c p ho c bi n php b o v cn cn thanh ton trong m t s tr ng

AIA cng c s phn bi t r rng v t v thnh l p ch khng lin quan ng v cc khuy n khch v thu . V ph m vi p d ng. Cc quy l c kho n iv i u t tr c ti p. Hi p

AIA v c b n l m t sng ki n v chnh sch c lin quan n ho t ho c chnh sch cng nghi p. AIA cng khng c p

ng c a cc chi nhnh n c ngoi n cc yu c u v ho t

nh trong Hi p

nh khung v AIA ch c hi u i v i cc u t thu c

nh khung v AIA khng c hi u l c i v i t t c cc kho n

u t theo danh m c ch ng khon v

ph m vi i u ch nh c a cc tho thu n ASEAN khc. Cc chng trnh v k ho ch hnh ti n ng. ti n t i thnh l p AIA, cc qu c u t. M i n c ASEAN s t m b o ti n th c

gia thnh vin c ngha v th c hi n 3 chng trnh: H p tc v t o thu n l i, Xc u t v tng c ng hi u bi t v T do ho ng v ch ra cc k ho ch hnh m t l n, cc k ho ch hnh hi n Hi p 4 nh AIA. c th ho cc chng trnh ni trn. C 2 nm

ng ny l i c r sot l i

AIA c b sung b ng m t s a ph m thay i u ki n c php trao

i v l ch trnh AICO, cho php cc s n

i gi a cc n c thnh vin v i m c thu quan i thng i

t 0-5%. Thng 2 nm 1999 nhm lm vi c ASEAN v H p tc Cng nghi p i cc qui t c dnh cho AICO nh m khuy n khch hn n a trao m i trong n i b m t t p on. Theo th a thu n trong n i b t p on, vi c trao d m t cng ty c cc chi nhnh cc n c ASEAN c th trao

s n ph m gi a cc t p on tham gia tho thu n ch c n tho mn cc qui t c. V i s n ph m gi a cc chi nhnh, khng yu c u m i chi nhnh ho c m i cng ty con ph i nh p kh u cc linh ki n ho c b ph n t m t nh s n xu t khc s n ph m hon ch nh. Hi p nh khung ASEAN v d ch v . Hi p nh ny c cc n c thnh vin nh nh m thc y h p tc v t do ch t o ho c l p rp cc

ASEAN k k t nm 1998. M c tiu c a Hi p

ha v thng m i d ch v trong khu v c, nng cao hi u qu v kh nng c nh tranh c a cc hng cung c p d ch v ASEAN trong n i b kh i cng nh ngoi khu v c. Hi p nh qui nh cc n c thnh vin s d n d n m c a v dnh NT cho cc hng cung c p d ch v gi a cc n c ASEAN trn c s GATS. Qua nhi u vng m phn, cc n c thnh vin k k t ba cam k t th c hi n t do ha thng m i v u t lin quan n cc lnh v c v n t i ng hng khng, d ch v h tr kinh doanh, xy d ng, d ch v ti chnh, v n t i bi n, vi n thng v du l ch (UNCTAD, 2004). Bn c nh chng trnh h p tc trong n i b kh i, cc n c ASEAN cng ang n l c m r ng h p tc h i m sch 5 u tin v u t v i m t s n c/khu v c xu t kh u v n l n , Nga. Cc cu c nh Trung Qu c, xtrylia, Niu Diln, EU, M , Nh t B n, n

u t gi a ASEAN v Trung Qu c c ti n hnh ngy n th ng nh t

17/03/2004. Cc cu c h i m ny gp ph n gip hai bn hi u r hn v cc chnh u t c a Trung Qu c v c a cc n c ASEAN. Hai bn i

c n h p tc v i nhau trong vi c trao hnh cc cu c h i m v ch 4.4.2 Khu v c u t EU (EIA)

i s li u th ng k v

u t v ti p t c ti n u t.

u t v v khung php l p d ng cho

u t l m t n i dung c a cc hi p c c a EU. EEC nu r m t trong cc m c tiu c a C ng Cch ti p c n FDI c a EEC khc v i cc hi p c pc n vi c t do di chuy n s c lao nh b o v ho t c d a vo

i u 3(c) c a Hi p c

ng l bi b , gi a cc Nh n c nh u t qu c t khc ch n i cc Hi p

thnh vin, nh ng ro c n t do ho vi c di chuy n con ng i, d ch v v v n. ng. Song song v i vi c s a

o lu t Chu u th ng nh t, Hi p c Maastrich v Hi p c ng FDI khng ch gi i h n gi a cc n c nh cc i

Amsterdam, cc qui

EU m gi a cc n c EU v i cc n c ngoi kh i. Cc Hi p c qui khng c n b t c m t hnh

n c thnh vin c ngha v cho php t do di chuy n con ng i, d ch v v v n, ng c tnh php l no thm t pha EU. H n ch c xa b i v i cc th v i vi c thnh l p doanh nghi p ho c cung c p d ch v thnh vin c php

nhn v php nhn mang qu c t ch c a m t n c thnh vin. Tuy nhin, cc n c i x khc nhau v i cc cng dn n c ngoi v m c ch ng. V vi c xy d ng lu t i chnh sch cng, an ninh cng c ng, s c kh e c ng v i cc v n a phng v

php trong cc lnh v c khc nhau c a cc n c EU ph thu c l n nhau, nn

u t, EU v cc Nh n c thnh vin ph i cng song phng c lin quan n

nhau tham gia. Tuy nhin, cc n c thnh vin EU c th v c nh ng hnh ng n phng trong vi c gi i quy t cc v n u t. Cc hi p phng php ti p c n ny. Cn cc hi p cc quy n thnh l p doanh nghi p. Tm l i vi c t do ha m nh m s lu chuy n v n, xa b m t cch c hi u qu cc bi n php phn bi t 6 i x v vi c p d ng cc qui t c chung gi a cc nh k gi a EU v cc n c Trung v nh gi a EU v cc ng u cng theo i tc khc h n ch

thnh vin EU v

i x v i FDI c nhi u tc

ng

n FDI trong n i b kh i

v v i cc n c ngoi kh i. 4.4.3 Khu v c u t B c M (NAIA) u t c c p n trong NAFTA. i v i cc hi p nh

Trong khu v c B c M , t do ho NAFTA l Hi p nm 1992. Hi p

nh thng m i t do c k k t gi a Canada, Mexico v M nh ny nh d u m t xu h ng m i

thng m i t do, l a FDI vo ph m vi i u ch nh. NAFTA yu c u cc bn ph i tn tr ng 5 nguyn t c: NT; MFN; tiu chu n c u v ho t ng i v i cc nh trng thu. NT v MFN yu c u i x t i thi u; c m m t s yu nh qu n l vi c t ch thu, i v i cc nh u t thu c u t; v cc qui i x c a m t n c

cc n c thnh vin NAFTA trong nh ng i u ki n nh nhau khng c km u i hn nh ng g m n c dnh cho cc nh nh thng m i t do khc tr c trong 4 v n ha, m c n t do ha FDI s NAFTA qui cc nh c phn tch k . nh dnh NT ho c MFN (ty theo s i x no t t hn) cho n "thnh l p nh u t trong n c, ho c cho cc nh t do u t c a b t k n c no khc. NAFTA ti n xa hn nhi u Hi p : Ph m vi p d ng, m c b o h v c ch gi i quy t tranh ch p. Ba v n

sau c lin quan

u t v cc kho n

u t c a m t bn k k t lin quan

doanh nghi p, mua l i, m r ng, qu n l, i u hnh, v n hnh v bn l i ho c o t b ng hnh th c khc cc kho n n c mnh m cn c cc nh i u ki n ho t ng lin quan bu c ph i dnh NT v MFN cho khng ch cc nh

u t". Cc n c thnh vin NAFTA b t u t n c ngoi c m t t cc u t t i

u t n c ngoi ti m nng. C m vi c p n vi c thnh l p ho c mua l i m t kho n

m t n c k k t. Danh m c cc yu c u ho t ph m vi p d ng r ng hn cc hi p

ng b c m trong NAFTA di v c

nh thng m i t do c a EU. Cho php b o

lu cc ngo i l v cc bi n php khng ph h p

i v i cc qui

nh trn. Cc nh.

bi n php b o lu ny ph i c a vo l ch trnh c a m i bn trong Hi p Cc qui nh v b o h

u t trong NAFTA r t chi ti t. Khng thnh vin u t c a nh u t

no trong NAFTA c php tr c ti p ho c gin ti p ti n hnh ho c c cc bi n php tng t nh m qu c h u ha ho c trng thu cc kho n (v m c ch cng c ng; trn c s khng phn bi t n c ngoi b trng thu th cc nh tr ng t i th i i m trng thu. Tranh ch p gi a m t bn v m t nh d a trn c s Hi p v nh u t c a m t bn khc c gi i quy t u t ny s c a m t thnh vin khc trn lnh th n c mnh, tr m t s tr ng h p ngo i l i x ; theo qui nh c a vi c u t th c thi lu t, ...). Trong tr ng h p ngo i l , n u cc ti s n c a cc nh

c b i th ng theo gi th

nh ICSID v cc qui t c tr ng ti c a UNCITRAL. Thm u t n c ngoi quy n khi u ki n tr c ti p nh.

vo , qu trnh gi i quy t tranh ch p trong NAFTA c m r ng gi a nh n c u t, n em l i cho cc nh v i cc chnh ph n c nh n Cc qui u t v vi c tun th hi p n

nh c a NAFTA c lin quan

u t c s d ng trong

nhi u vn b n a phng v song phng v

u t. Chng cng c s d ng

nh m t m hnh m u trong cc vng m phn v MAI c a OECD. 4.4.4 Xu h ng lin k t ng v t ng v Khu v c u t ng .

Ngoi vi c pht tri n lin k t trong ASEAN, cc n c thnh vin t ch c ny cng quan tm ng . t ng , kh i n vi c pht tri n cc cu c i tho i nhi u bn hn v h p tc xu t thnh l p Nhm Kinh y m nh h p tc trong u nh ng nm 1990, Th t ng Malaysia

ng cho t ng tng c ng h p tc kinh t trong kh i. Tuy

nhin, vo th i k tm i m c a h p tc khu v c l i l

Di n n Kinh t Chu Thi Bnh Dng (APEC).

n gi a nh ng nm 1990 ng . C th l: i tho i gi a Chu u

xu t hi n nhi u y u t cho th y c n tng c ng h p tc kinh t Vi c thnh l p ASEM nm 1996, y l di n n

v m t bn l Chu ; kh i nh h ng n ng n c a kh ng ho ng ti chnh Chu 1997-1998 ngn ch n kh ng ho ng v n

nhi u n n kinh t trong khu v c khi n cc n c th y c n

y m nh h p tc trong

Chu c ti ng ni c tr ng l ng hn

trong quan h v i cc t ch c qu c t nh Qu ti n t th gi i (IMF); APEC khng cn duy tr c vai tr trong vi c u nh ng nm 1990; nh thng m i y m nh y m nh t do ho

thng m i nh lm c vo

Lin k t m t s khu v c khc pht tri n m nh (Hi p

t do B c M v Lin minh Chu u) khi n cc n c h p tc kinh t trong khu v c. B c i chnh th c trong khu v c u tin c a ASEAN h ng

ng th y c n

n vi c m r ng h p tc

ng l l kh i

ng qu trnh hnh thnh ASEAN+3 di n ra t i

cu c h p c a cc thnh vin cc n c ASEAN v i Trung Qu c, Nh t B n v Hn Qu c nm 1998. ASEAN+3 khng ph i l m t t ch c m ch l s h p tc trn c s cc cu c h p v nhi u c p i tho i. Cc thnh vin ASEAN+3 ti n hnh i tho i khc nhau: gi a 13 n c thnh vin, gi a ASEAN 10 v m t n c o

thnh vin trong s 3 n c trn, v gi a 3 n c thnh vin Nam (Trung Qu c, Nh t B n v Hn Qu c). Hng nm ASEAN+3 t ch c cc cu c h p c a lnh cc n c thnh vin, c a cc b tr ng tr ng. M t ho t bn v cc v n nh chnh tr v an

ninh, thng m i, vi c lm, nng v lm nghi p, du l ch, nng l ng v mi ng ng ch c a ASEAN+3 l y m nh h p tc ti chnh huy ng v n u t cho khu v c, v i vi c thnh l p Qu Tri phi u Chu ( 9

khu v c) v m t lo t cc hi p nh n

nh hon

i ti n t (currency swap)

trnh l p

l i kh ng ho ng ti chnh nm 1998. Cc n c ng (EAS). Cc n c cng , c v Niu Di Ln (ASEAN+6). Cu c g p

xu t t ch c H i ngh th ng

xu t s tham gia c a 3 thnh vin m i v

u tin c a EAS di n ra vo thng 12 nm 2005 v i s tham gia o cc n c u nh t tr s n l c y m nh c a ra bn b c nh gi i

c a 16 n c. Trong cu c g p, lnh tr v kh h t nhn ph i

h p tc gi a cc n c thnh vin. Nhi u v n

B c Tri u Tin, d ch cm, pht tri n b n v ng, s c n thi t i tho i v cc v n ng . ng hi n m i ch d ng vi c gi m y quan ng thng kinh t ,

t c nh ng ti n b trong vng m phn Doha c a WTO... Cc n c

thnh vin th ng nh t a EAS thnh m t di n n thc y ho bnh, n nh v th nh v ng kinh t

chnh tr v chi n l c v l i ch v nh ng m i quan tm chung v v i m c tiu

C th ni h i nh p kinh t trong khu v c thng m i hng ho v FDI. cc FTA (hi p

h ng t i qu trnh h i nh p su hn, g n y thc

nh t do thng m i) trong khu v c khng ch d ng

v xo b thu quan m cn a ra m t lo t cc bi n php khc m i, t do ho d ch v , t do ho v t o thu n l i cho quy n s h u tr tu , cc qui kinh t . Trong qu trnh h i nh p kinh t nh v lao ng, cc v n

h kinh t gi a cc n c trong khu v c nh: T o thu n l i cho ho t

u t, mua s m chnh ph , mi tr ng v h p tc

ng , ASEAN gi v tr quan tr ng v ng Kinh t ASEAN ng ng h v n u qu trnh ny ng . Nm 2007, H i ngh ng Kinh t ASEAN

c coi l t ch c tin phong. Sng ki n thnh l p C ng (AEC) vo nm 2020 c ton b cc n c thnh cng s th ng y nhanh qu trnh h i nh p kinh t

nh ASEAN thng qua Sch xanh v C ng

(AEC Blueprint) trong xc 10

nh r cc m c tiu v l trnh h i nh p. Cu n sch

 c xy d ng d a trn 4 pht tri n kinh t gi i. Sch xanh xc ng

c i m chnh c a AEC: a) d a trn c s s n xu t v

th tr ng chung; b) m t khu v c kinh t c s c c nh tranh cao; c) m t khu v c u; v d) m t khu v c h i nh p hon ton vo kinh t th ng u tin u t cng y qu trnh ng. u nh 17 y u t tr ng tm c a AEC v 176 ho t h p tc trong

ti n hnh trong l trnh th c hi n chi n l c c chia thnh 4 giai o n (20082009, 2010-2011, 2012-2013 v 2014-2015). V n c c p n, h i nh p kinh t c bi t l FDI. FDI l m t nhn t quan tr ng thc ng c a FDI, c n xem xt l i Hi p

ng thng qua vi c hnh thnh m ng l i s n xu t nng nh v Khu v c

pht huy hn n a tc Hi p nh

t ASEAN (AIA) m r ng ph m vi v cc bi n php, h ng t i xy d ng m t u t ton di n ASEAN (ASEAN Comprehensive Investment y s l b c h i nh p su hn v u t ng . u t trong ASEAN v Agreement - ACIA).

h ng t i m t Khu v c

11