EXIT

XORNAL DE GALICIA
Suplemento de lecer
16 de xaneiro de 2009
Número 6
2 exit
P
PORTADA
Liberade a Popeye
popeye contra
a propiedade
intelectual
A últimA TEIMA
dun MARIÑO
NA xubilaCIÓN
As ilustracións de E.c. segar, creador do ADICTO ás espinacas, xa son
de dominio público na Unión europea. en españa e nos eua, aínda non
A. Losada / V. paz. A CORUÑA
exit@xornaldegalicia.com
Á dereita destas liñas reprodúcese
un pequeno xogo que Elzie Crisler
Segar debuxou nos anos trinta para
o New York Journal. Non aparece o
nome do mariño chosco que des-
taca no centro, así que se pode re-
cortar e facer con el o que lle pete a
un, imprimilo nunha camisola ou
fotocopialo para elaborar un cómic.
O que se queira. O seu autor leva
máis de trinta anos morto, así que
as leis da Unión Europea dictami-
nan que todo o seu traballo gráfico
deixa de ter dereitos de autor e pasa
a ser de dominio público.
Pero quen se coloque esta imaxe
na roupa pode ter problemas ao pa-
seala por España, xa que a norma-
tiva do Estado ditamina que a obra
dos autores falecidos antes de 1987
ten 80 anos de protección, segun-
do unha lei asinada por Afonso XII
en 1879. E baixo ningún concepto
pode viaxar aos EUA, onde os ne-
tos de E.C. Segar poden seguir co-
brando os dereitos do seu antergo
até que pasen 95 anos da data de
publicación dos seus traballos, que
se cumprirá a partir de 2024.
Tamén hai que ter coidado, xa
que o nome do tal mariño, Pope-
ye, é propiedade do King Features
Syndicate, a grande empresa das
tiras de prensa. Falamos neste ca-
so dunha marca rexistrada –figura
legal separada dos dereitos de au-
tor– e empregala sen permiso pode
desembocar nunha demanda mi-
llonaria. A imaxe de Popeye, Olive
Oil, Bluto e o resto das criaturas de
Segar xera cada ano uns 1.500 mi-
llóns de dólares, principalmente
en merchandising, así que os seus
propietarios se resisten todo o que
poden a deixalos soltos.
Todo este enredo lexislativo di-
ficulta que algún artista ou dese-
ñador lle saque partido á creación
de E.C. Segar, que está no imaxi-
nario de todos pero só beneficia
economicamente a uns poucos. É a
primeira vez que un icono cultural
do talle de Popeye queda libre de
dereitos –outros personaxes, co-
mo Sherlock Holmes, non tiñan
tan lucrativa industria detrás–, si-
tuación que abríu un debate nos
Estados Unidos, no que se fala até
de crear un copyright permanen-
te. Cousa de cubrir as costas para
cando caduquen aló os dereitos das
primeiras aparicións de Felix the
Cat (2015), Mickey Mouse (2023)
ou Betty Boop (En 2024).
un cambio de actitude
Popeye –Pop Eye, ollo chosco, en
inglés– apareceu por primeira vez
en 1929, nas páxinas de Thimble
Theatre, a páxina dominical que
E. C. Segar facía no New York Jour-
nal dende había dez anos. Era un
mariño mangallón, retranqueiro
xornal de galicia. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009
tumbar un mito
Mickey coa rabia
O rato de Disney é un deses personaxes
que, aínda cos dereitos ben atados,
non deixa de ser reinterpretado
puntos e
ola liña d
p
Recortar
o nome do peculiar
personaxe é unha
marca rexistrada
e proporcionálle
ao king features
syndicate uns
1.500 millóns de
dólares anuais
e amoral, que resolvía os pro-
blemas a golpes e que adoi-
taba saír coa súa, e gañou
decontado o favor duns lec-
tores agobiados pola Gran
Depresión. Quedou coa se-
rie e coa moza do anterior
protagonista, Olivia.
‘Comía’ as espinacas
pola pipa, porque daquela
se lle chamaba así á mari-
huana, pero obviando o
dobre sentido, a súa ca-
ra apareceu promocio-
nando verduras en lata.
Foi parte do proceso
de infantilización que
sufríu co éxito, debido
en gran parte á serie
de animación que os ir-
máns Fleisher realiza-
ron dende 1933.
 xornal de galicia. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009 exit 3

moi friqui splash sensual?

o cthulhuche! heroe de pega vén aquí, peter
Cthulhu, criatura imaxinada Esta estatua atópase no vello Nin o capitán Garfo se salva da
por Lovecraft, está presente no Berlín do Leste. Superman foi queima! Este modelito de verán,
merchandising. Aquí o seu peluche satirizado en moitas ocasións disque, séntalle moi ben

tamén son
elemental
de dominio HOLMES
público... Arthur Conan Doyle
1859 - 1930
O célebre detective, que
Recortar pola liña de puntos

protagonizou un total de
catro novelas, fíxose cé-
lebre a través do cinema.
Billy Wilder filmou a me-
llor fita en 1970 e Guy Rit-
chie prepara para 2009
a súa versión posmoder-
na. Ademais, tivo se-
rie anime nos 80 e
serviu de inspi-
ración para va-
máis viño? rias aven-
turas
DRÁCULA gráfi-
Bram Stoker
cas.
1847 - 1912

De novo, as películas
popularizaron a figura
do vampiro. O máis fiel á
novela foi o de Coppola,
pero antes xa chegara o
Nosferatu de Murnau e
dous intérpretes que o por crom!
fixeron famoso por todo
o mundo: Bela Lugosi e
CONAN
Robert Ervin Howard
Christopher Lee. A imaxe
1906 - 1936
é da versión de cómic de
Conway e Colan, publica- Abraia o pouco que viviu
do por Marvel nos 60. este escritor texano. A ra-

Do individual
zón, un bo día pegouse un
tiro na testa. O personaxe

ao colectivo: os
tivo adaptacións ao cómic
–na foto, debuxo de Mike

mitos de cthulhu
tigre de malasia Noren– nos anos trinta,
e posteriormente ao ci-
SANDOKÁN nema. Richard Fleischer
Emilio Salgari asinou un dos seus últi- a obra de h.p. lovecraft enriqueceuse
1862 - 1911 mos traballos con Arnold
As aventuras deste pirata Schwarzenegger coma o
co traballo de moitos outros autores
asiático ocuparon moitas bárbaro.
páxinas. Trinta novelas! Ti- Un exemplo do que pode dar Mitos de Cthulhu.Á morte do
vo varias adaptacións ao de si unha obra na que se res- autor de Providence, un erro no
cómic e ao cinema, aínda pectan máis as ideas que o seu testamento deixou a dous
que a máis célebre foi a copyright é o universo de fic- dos seus ‘discípulos’ pelexando
serie televisiva dos anos a ciencia-ficción ción coñecido como os Mitos polos dereitos da súa obra, un
70, protagonizada polo in- de Cthulhu. A comezos da dé- vacío legal que permitíu que os
dio Kabir Bedi. O éxito en
FOGG cada dos 20, o escritor norte- monstros dos Mitos seguisen
Jules Verne
Italia e España foi tal que americano H.P. Lovecraft cam- facendo ‘cameos’ en textos, có-
1828 - 1905
se decidiu volver con dúas biou o xeito de entender o terror mics, e series de animación,
secuelas nos anos 90. Phileas Fogg (A volta ao cos seus relatos sobre escuros algúns esquecibles, e outros
mundo en 80 días) dis- deuses e inenarrables horrores enquicedores.
pútase o primeiro pos- alleos a todo o humano. Hoxe en día, existen videoxo-
to da mellor creación de Publicaba na revista Weird Ta- gos, webcómics, e mesmo
Verne co capitán Nemo les, e o seu estilo atraeu a outros dous xogos de rol distintos ba-
(20.000 leguas de viaxe escritores máis novos, que de- seados nos pesadelos de Lo-
lenda xaponesa submariña). Fogg tivo un- ron a súa propia versión de bes- vecraft, e o director Guiller-

MUSASHI ha versión anime cun león tas como Cthulhu, o deus que mo del Toro anda a voltas cun
Recortar pola liña de puntos

como protagonista. O ca- dorme no atlántico. Lovecraft proxecto para adaptar ao cine
Miyamoto Musashi
pitán Nemo é coñecido sempre animou a outros a em- un dos seus mellores relatos
1584 - 1645
pola adaptación de Dis- pregar as súas ideas, porque o Máis aló das montañas da to-
O samurai Musashi é un personaxe histó- ney, unha vez máis por consideraba un eloxio, e pouco lemia. Porén, tamén influen-
rico e unha lenda, e as lendas non son de Richard Fleischer. a pouco foise formando todo ciaron boa parte das obras de
ninguén. Inspirou moitos relatos pop: Ku- un corpus de relatos baixo a terror contemporáneo –como o
rosawa incluíuno en varios filmes, e existen mesma temática escura, que filme Alien– e fixeronse oco na
paralelismos nos cómics El lobo solitario y co tempo recibirían o nome de cultura popular occidental.
su cachorro ou Usagi Yojimbo.
4 exit
m
música
Ao vivo
De vigo a porto,
vai de concertos
un para cada día: o venres calexico, o sábado the fall e o domingo
damon & naomi. A unha hora e media de coche, unha oferta musical de luxo
iago martínez. A CORUÑA
iago.martinez@xornaldegalicia.com
Vigo está tan perto da Coruña co-
mo de Porto. Hora e media, quiló-
metro arriba, quilómetro abaixo. É
o que chaman a isocrona, esa que
debía convencer a Ikea de se esta-
belecer na periferia da cidade máis
poboada de Galicia para chegar ao
seu público obxectivo. De momen-
to, non puido ser. Os mobles suecos
de saldo foron para o sur, e disque,
tamén van ir para o norte. A música,
porén, quedou no medio. Esta fin
de semana é a proba evidente.
Cun pouco de paciencia e sen
temor ao transporte público, pó-
dese completar un menú de luxo e
relativamente económico. O ven-
res, en Vigo, ración de america-
na transfronteiriza con Calexico,
que presentan o seu novo Carried
To Dust. O sábado, en Porto, ci-
ta cos incombustíbeis The Fall de
Mark E. Smith, case trinta discos
no lombo e aínda en pé. E á fin, o
domingo, de novo en Vigo, Damon
& Naomi, o dúo que sobreviviu á
desaparición de Galaxie 500 nos
primeiros anos noventa.
E a maiores, ducias de concertos
espallados por toda Galicia, den-
de a Elastic Band até os lugueses
Holywater, que presentan o seu
terceiro traballo. Todo é organi-
zarse. Está probado que se pode
estar en todas partes ao
mesmo tempo.
bruno t. ford
ex río bravo
O cantante alemán afincado
en Pontevedra, actúa hoxe á noite
no pub Gatos de Melide
CALEXICO
PREGÚNTALLE AO PÓ
A banda de Tucson, liderada por Joey Burns e John Convertino, transita de novo o imaxinario desértico dos seus inicios
Joey Burns e John Convertino vol-
ven ao deserto. Logo de Garden
Ruin (2006), onde ensaiaban un
novo rumbo para a banda, Calexi-
co recupera as trazas iniciais da
súa carreira con Carried To Dust
(2008), un traballo de fronteira pa-
ra o que a banda de Tucson con-
tou coa colaboración dos españois
Amparo Sánchez (Amparanoia) e
Jairo Zavala (Depedro), encarga-
do de abrir esta noite o concerto
que os ex compoñenentes de Giant
Sand van ofrecer, ás 20.30 horas,
no Teatro Caixanova de Vigo.
A Calexico, unha localidade na
fronteira entre California e Méxi-
co, tomáronlle emprestado o nome
para a banda. A John Fante, o nove-
lista norteamericano, e á súa novela
Ask The Dust, colléronlle o título do
seu quinto e último álbum, unha
volta ás raíces da banda e talvez o
seu traballo más narrativo.
A historia de Calexico empezou
a escribirse en 1990, cando Joey
Burns, na altura un estudante da
Universidade de California, en-
trou a formar parte como baixis-
ta desoutro gran obradoiro da mú-
sica americana de raíz que é Giant
xornal de galicia. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009
franc3s
underground
Os galegos, na liña bizarra dos seus
compañeiros de Triángulo, tocan mañá
na sala Karma de Pontevedra
Sand. No grupo liderado por Howe venres 16
Gelb, aínda en activo, tocaba a ba- TEATRO caixanova
20.30 horas. 13/18 euros. Vigo
tería John Convertino.
Para Gelb, perder a sección rít-
mica do seu grupo sería un autén-
tico drama, pero para o público, as dos 90, como Calexico. The Black
aventuras en paralelo de Burns e Light (1998) colocaríaos no radar
Convertino foron sempre o prin- da prensa especializada e o orques-
cipio de algo grande, primeiro con trado Hot Rail (2000) consolida-
Friends of Dean Martinez, logo ríaos na escea da americana cunha
como Spoke e máis tarde, a finais proposta entre o jazz e a música
mariachi. Dez anos despois
recuperan a temperatu-
ra do deserto.
«carried to dust»
Calexico
CITY SLANG, 2008
Os de Arizona deixan a
un lado as orquestracións e os
arranxos de corda para recuperar
a poeirenta austeridade do
seu primeiro traballo. Letras
contestarias e música de
fronteira para unha América, a
súa, que non acaba en México
senón en Iraq. Benvidos ao
deserto do real.
Calexico, á esquerda, e
Damon & Naomi, á dereita,
protagonistas esta fin de
semana en Vigo
 xornal de galicia. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009
elastic band
miniaturas pop
La Fábrica de Chocolate Club, en Vigo,
acolle mañá á Elastic Band. Arredor
das 22.30 horas, por 6 euros
DAMON & NAOMI
MÁIS CANCIÓNS TRISTES
Dúo de culto, saído nos primeiros noventa do remol de Galaxie 500, presenta en Vigo a reedición do seu primeiro traballo, ‘More Sad Hits’
Damon Krukowski e Naomi Yang
nunca deixaron de ser protagonis-
tas. Fórano a canda Dean Ware-
ham en Galaxie 500, un dos grupos
que escribiron a historia do indie
norteamericano no cambio de dé-
cada entre os oitenta e os noventa.
Agora, en solitario, como Damon
& Naomi, seguen a ser unha desas
parellas de culto, tecedores dun
folk pop tan fráxil que só se
pode escoitar en lugares pe-
quenos. Por iso, non se pode-
ría imaxinar mellor regreso
da música ao vivo á sala Va-
demecum que con estes dous
ourives da melancolía.
Logo da ruptura de Galaxie 500,
Dean Wareham formou Luna,
mentres que Damon e Naomi
se estabelecían como dúo. Que
conservaban a patente das atmos-
feras moles da banda orixinaria
deixárono ás claras con More Sad
Hits (1992), un debut de título abon-
THE FALL
CRÓNICAS DUN RENEGADO
A banda de Mark E. Smith segue en pé tras case trinta discos, un pé na abrasión e outro abeirado no absurdo
Trinta e dous anos escribindo dis-
cos e segue en pé. Implacábel, corro-
sivo, violento e sobre todo, cínico.
The Fall non para e o seu líder tam-
pouco. Mark E. Smith vén de reedi-
tar a o libro autobiográfico Renega-
de: The Gospel According To Mark
E. Smith, isto é, a música popular
contemporánea dende os antípodas
Está demostrado de Mr Dylan, e non contento coa
proeza sacou ao mercado o traballo
que cun pouco de número 27 da banda que formara en
vontade se pode Manchester en 1977. Imperial Wax
estar en todas Solvent (Castle, 2008) é, amais, un
dos seus mellores álbums.
partes ao mesmo O grupo formouse en 1977, e a súa
tempo. Esta fin de primeira formación estaba formada
por Mark E. Smith, Martin Bramah
semana é a ocasión
(guitarra), Tony Friel (baixo), Una
perfecta para Baines (teclados) e Kerl Burns (ba-
certificalo tería). A estrea foi un EP titulado
Bingo-Master’s Break-Out!, que fi-
cou sen editar durante un ano polas
dificultades para conseguir un selo
discográfico. Ao cabo, publicouno
a independente Step Forward.
En 1978, Baines e Friel –que deixa-
ra a banda para formar The Tear-
drops, xunto a Steve Garvey, baixista
pitingo
flamenpop
O flamenco pop de Pitingo chega ao
Teatro Colón da Coruña este sábado.
Ás 20.30 horas, entre 20 e 30 euros
Das cinzas
de Galaxie 500
Galaxie 500 durou
apenas cinco anos, entre
1986 e 1991, pero antes
de disolverse editou tres
discazos: Today (1988), On
Fire (1989) e This Is Our Music
(1990). Xunto co guitarrista
Dean Wareham (Mercury Rev,
Luna) estaban Naomi Yang
(baixo) e Damon Krukowski
(batería). O seu eran o
slowcore e o dream pop.
dos Buzzcocks– foron reempraza-
dos por Yvonne Pawlett y Marc Riley.
Pechábase así a formación que gra-
varía o primeiro álbum de The Fall,
Live at the Witch Trials (1979).
A historia da banda non foi pre-
cisamente prácida dende entón. Os
excesos do seu líder, os constantes
cambios na formación, nos que ta-
mén tiveron moito que ver os su-
cesivos divorcios do cantante, non
abouxaron porén a pegada de The
Fall. Discos como Dragnet, Totale’s
Mark E. Smith
Sen Mark Edward
Smith (Manchester, 1957) non
se pode entender a música
popular contemporánea. O líder
de The Fall, e único membro
orixinal de banda, deixou o
seu traballo aos 19 anos para
dedicarse por enteiro ao grupo
que formara a canda uns
amigos e cuxo nome, The Fall
–a caída–, tomara do novelista
exit 5
holywater
tranquilos
Os lugueses presentan o seu novo disco,
Tranquility (Astro, 2008) este sábado na
Iguana de Vigo. Ás doce da noite, 5 euros
domingo 18
vademecum
bre todo uns anos máis tarde con
Playback Singers (1998), a trans-
00.30 horas. Vigo
formación foi xa definitiva.
No cambio de milenio, certifi-
caron a súa comunicación co alén
do elocuente que vén de ser reedita- publicando Damon & Naomi wi-
do en SubPop para gozo dos inicia- th Ghost (2004) e oficializaron
dos e sorpresa dos que descubran a súa relación persoal editando,
agora a estes dous músicos. no día de San Valentín de 2005 e
Nos primeiros pasos como dúo, a no seu propio selo 20|20|20, tras
pegada da súa traxectoria anterior romper con SubPop, The Earth Is
seguía imborrábel, Blue. Até a recente reedición do
en boa parte ta- seu debut, só un máis: Within This
mén porque Walls (2007). Xoias.
o produtor
era o mesmo
que en Ga-
laxie 500, pe-
ro pouco e pouco
foi gañando espazo e
peso o nesgo folk pop
das súas cancións. En
1995, con The Won-
drous World of Da-
mon and Naomi, e so-
SÁBADO 17
CASA DA MÚSICA
23.30 horas. 18 euros. Porto
turn, Perverted By Langua-
ge o Cerebral Caustic, entre
outros, seguen a ser capítulos
imprescindíbeis para escribir
a historia da música popular
dende o punk até a actualidade.
A explicación, mañá á noite na
Casa da Música de Porto.
Albert Camus. Máis de trinta
anos logo, segue a deixar
boa parte do seu talento no
proxecto, aínda que tamén se lle
coñecen outras colaboracións
–entre elas Von Südenfed, con
Mouse On Mars– e gravacións
de spoken word, un xénero
moi acaído para o seu peculiar
estilo lírico, un fraseo
letal que arrandea entre
o realismo social, o
surrealismo e o absurdo.
6 EXIT XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009

P
SONS FRIQUIS OS RAZZIES
DANNY ELFMAN O PEOR DO ANO?
Ademais da súa cita habitual con Estamos xa en tempada pre Oscar e
PANTALLAS Burton, agora para Alicia, comporá Speed Racer acumula nominacións
Cine a BSO de Terminator Salvation aos Razzie, que premian o peor do ano

A FICCIÓN ENTRA
NO DOCUMENTAL,
OU É AO REVÉS?
LAURENT CANTET ADAPTA ‘ENTRE LES MURS’, DE FRANÇOIS BÉGAUDEAU,
QUE SE INTERPRETA A SI MESMO NESTA RADIOGRAFÍA DAS SÚAS AULAS

VÍCTOR PAZ MORANDEIRA. A CORUÑA Estase a vivir, logo, un rexurdi-

victor.paz@xornaldegalicia.com
Que a ficción invada o documental,
ou viceversa, é algo que vén sucen-
dendo dende os albores do cinema-
tógrafo, e non debería de estrañar.
Por algunha razón, esa perspectiva
se perdera hai tempo para rexurdir
agora con forza renovada.
A esta mestura entre o inventado
e o real hai que engadir un terceiro
elemento, o literario, que xoga unha
importante carta nos últimos tem-
pos, presente, case de forma mimé-
tica, nos dous filmes que protagoni-
zan este cambio en 2008.
A literatura entra no cinema co-
ma un experimento entre ensaio e
novela, polo que é lóxico que o adap-
tador elixa a renomeada ficción do-
cumental para proceder coa escrita
do libreto e da posterior rodaxe.
Isto está presente tanto en Gomo-
rra, de Matteo Garrone, baseada no
libro de Roberto Saviano, que retrata
de forma espeluznante á camorra,
coma en Mi nombre es Harvey Milk,
onde Gus Van Sant toma un docu-
mental de Rob Epstein para recons-
truír a vida deste político gai dende
os esquemas do máis típico biopic,
mais insertando na metraxe imaxes
do propio filme no que se basea.
mento do documental nas salas de
cinema comerciais, que empezara
con Bowling For Columbine (Mi-
chael Moore, 2002) e que chega a este
movemento de mestizaxe, aínda en
desenvolvemento e sen nome acuña-
do pola historiografía cinéfila.
COMPLICANDO AS COUSAS
Non é novo tampouco utilizar neste
tipo de filmes aos verdadeiros pro-
tagonistas do que se conta. Un caso
paradigmático do cinema recente
foi Ciudad de Dios (Fernando Mei-
relles, Kátia Lund, 2002), na que os
rapaces pobres das favelas se auto- LA CLASE
interpretaban. Pero facelo todo á vez Laurent Cantet
é algo único en La clase. François Begaudeau, autor da novela e protagonista do filme, nunha das secuencias
FRANÇOIS BÉGAUDEAU, NASSIM
O filme, baseado nunha novela de AMRABT, LAURA BAQUELA
François Bégaudeau, profesor nun
laico e multiétnico instituto fran- François, profesor de O que verdadeiramente están a Unha recollía as preguntas do mes-
cés, é o testemuño directo do que instituto, opta por un modelo de facer os alumnos na fita é reprodu- tre, mentres unha segunda se fixaba
acontece nas clases deste mestre. O debate nas aulas que vai moito cir o seu discurso, reafirmalo ante nas respostas dos seus pupilos. A úl-
realizador Laurent Cantet decidiu máis aló da clase maxistral. A as cámaras, da maneira máis natu- tima captaba os xestos e conductas
escoller aos propios alumnos para cámara segue os xestos e os ral posíbel. Isto conséguese cunha do resto dos seus compañeiros men-
participar na película. argumentos das discusións organización da rodaxe puramen- tres se producía o debate.
Deseguido, plasmou os momen- entre alumnos e maestro co te documental. O profesor lanzaba Cinematograficamente falan-
tos máis intensos dos debates nas estilo da ficción documental. o debate e os alumnos respondían. do, La clase promete quedar nos li-
clases deste profesional da educa- O libro no que se basea o filme Iso é todo. Así de sinxelo. bros de historia pola súa interesante
ción –pois así procede el, median- edítase hoxe en galego. Tres cámaras HD encargábanse de mestizaxe. Mais os seus logros non
te o diálogo, e fuxindo dos típicos captar todo o que acontecía “entre os rematan aí. Este filme debería cha-
esquemas de clase maxistral– no muros” –título orixinal do filme e o mar a atención de toda a sociedade,
seu guión adaptado. libro, cun claro sentido simbólico–. en especial dos educadores, porque

OUTRAS ESTREAS
GUERRA DE NOVIAS LA SEMILLA DEL MAL SIETE ALMAS
Director Director Director
GARY WINICK DAVID S. GOYER GABRIELE MUCCINO
Voces orixinais Actores Actores
KATE HUDSON, ANNE HATHAWAY, BRYAN GARY OLDMAN, ODETTE YUSTMAN, CAM WILL SMITH, ROSARIO DAWSON, WOODY
GREENBERG, KRISTEN JOHNSON GIGANDET, MEAGAN GOOD, IDRIS ELBA HARRELSON, BARRY PEPPER

Liv e Emma son dúas amigas Historia dunha rapaza de 19 Will Smith repite co director Ga-
da infancia que planifican as anos (Odette Yustman) que so- briele Muccino (En busca de la
súas respectivas vodas ao mes- fre os ataques dun dybbuk, un- felicidad), interpretando a un
mo tempo. A amizade convér- ha alma en pena dunha persoa home que se namora de Emily
tese en rivalidade ante un even- morta que foi expulsada do rei- (Rosario Dawson), complicán-
to de tal importancia. no do ceo. dose os seus plans.
 XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009
SAVIA NOVA INESPERADO
GARRET HEDLUND GLOBOS DE OURO
Perfílase como promesa tras Slumdog Millionaire, do británico
ser elixido para o prota Danny Boyle, álzase con catro dos
na segunda parte de Tron galardóns para sorpresa de todos
INTERPRÉTATE
A TI MESMO
SANTIAGO A. ZANNOU PRESCINDE DE ACTORES
PROFESIONAIS NA PROCURA DE MÁIS REALISMO
V.P.M. A CORUÑA
victor.paz@xornaldegalicia.com
Está claro que o tema está na moda.
O realizador de El truco del man-
co, ópera prima independente do
ano na colleita española, nomina-
da a tres Goya, pasa dos intérpre-
tes profesionais e elixe a rapaces
de ambientes marxinais dos arre-
dores de Madrid para rodar a súa
historia de superación.
El Cuajo sofre unha parálise ce-
rebral que lle impide andar con fa-
cilidade. A súa paixón é o hip hop,
e convence a un amigo mulato, con
pai alcólico e problemas de saúde,
para montar un estudio.
O cantante de La Excepción,
banda de hip hop que gañou en
2006 o premio de MTV ao mellor
grupo europeo en lingua castelá,
é o protagonista deste relato con
tintes autobiográficos que opta por
se pegar ao documental para cons-
truír unha ficción que ten moito
planea unha maneira diferente de de emotiva cruzada persoal.
abordar a ensinanza, bastante máis Presentada no festival de San
eficiente que o habitual sistema de Sebastián, a película está a gañar
exame de “chapatoria”. un paulatino recoñecemento.
Os docentes do futuro deberían
ser así, se se quere formar unha so-
ciedade crítica, unha mocidade em-
prendedora que non esqueza os va-
lores na súa escalada á gloria. Como A CLASE
recorda o filme, a escola é un micro- François Bégaudeau
cosmos no que se forman e reprodu- EDITORIAL: XERAIS
cen as condutas sociais maioritarias. PÁXINAS: 272
Comecemos con bo pé. PREZO: 16 ¤
REVOLVER
Director
GUY RITCHIE
Actores
RAY LIOTTA, JASON STATHAM, ANDRÉ
BENJAMIN, VINCENT PASTORE, TOM WU
Jake Green é un experto xoga-
dor que ten a mala idea de des-
plumar a Dorothy Macha, un
mafioso local. A ousadía sáelle
cara, xa que Macha non parará
até conseguir a súa vinganza.
EXIT 7
ESTÁ QUE NON PARA
LEO DICAPRIO
Vén de rematar a rodaxe de Shutter
Island, con Scorsese, e xa se está a
preparar para dar vida a Roosevelt
D
DESDE MELMAC
Damages
JUDITH MUÑOZ. CRÍTICA
Ha vuelto
Damages (Daños y
prejuicios en España).
Patty Hewes regresa en
esta segunda temporada
sin perder un ápice de
su idiosincrasia y con
una compañera, Ellen
Parsons, con ganas de
venganza. El villano,
Arthur Frobisher, no
está tan muerto como
EL TRUCO DEL MANCO nos hicieron creer al
Santiago A. Zannou final de la primera
EL LANGUI, OVONO CANDELA, temporada. Y para más
JAVIER IGLESIAS BUSTAMANTE inri, una nueva trama
sobre una multinacional
Un rapaz manco
que no está actuando
(El Langui) dun ambiente
con mucha ética se
marxinal de Madrid convence
abre horizonte ya
a un colega mulato (Ovono
desde el inicio. La
Candela) para montar un
forma de Damages no
estudio musical de hip hop,
cambia, el flashback
a paixón que os une. Dous
y flashforward siguen
olvidados pola sociedade
siendo, sin duda, los
están a piques de lle
grandes protagonistas.
demostrar o que valen.
El primer minuto nos
muestra lo que sucederá
dentro de seis meses:
un monólogo de Ellen,
Ovono
pistola en mano, que
Candela
cumple su función
e El Langui
al final del capítulo,
protagonizan
disparar, ¿pero a quién?,
este
la respuesta puede ser
filme
obvia… pero nunca en
Damages. Y lo mejor
es que no sabremos la
respuesta hasta los tres
últimos capítulos de la
temporada. Esto es puro
masoquismo. Para los
que la estén viendo o la
vayan a ver en versión
original, disfruten de
esta segunda sesión
que se muestra tan
sumamente espléndida
como la primera. Y para
aquellos que esperen
a que se emita en
España… no esperen,
sería un delito. 
8 exit xornal de galicia. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009

a sala santart
segredos amorosos
jazz en outes
álvaro muras
A Sala Santart acolle o sábado a obra O músico galego ofrece o mellor jazz
axenda teatral As cartas dunha monxa no café Antano, de Outes, ás doce e
Fin de semana portuguesa, de Mariana Alcofarado media da noite

veNRes 16 sába
DVD libro
mañá

Un camareiro baixiño, pero con ambición anagrama reedita

arte
A dicotomía de Delgado
Roberto Delgado confronta
dicotomías como as de naturale-
za-home ou sexo-xénero nas súas
fotografías e esculturas.
Centro Cultural da Deputación
Até o 8 de febreiro
Entrada libre
Rúa do Progreso, 30. Ourense
Baseado na novela de Bohumil Hrabal do mesmo título, o filme de Jiri Menzel conta a historia de Jan Dite, Anagrama reedita en Compactos, El hom
un camareiro baixiño pero moi ambicioso, que espera ser millonario a base de escoitar, observar e pór Un clásico que se constrúe a partir dos in
en práctica o aprendido. Cameo. Yo serví al rey de Inglaterra. 14,67 euros. Anagrama. El Hombre que confundió a s
música
serie
Paul weller, en directo The tudors
BBC Session é un box set recompilatorio en formato de
A serie, producida pola cadea Showtime,
libro de tapas duras que reúne catro discos en versión
sos anos mozos do rei Enrique VIII. O seu
remasterizada con 74 cancións –ata 40 delas inéditas,
Rhys Meyers, conta cun Globo de Ouro p
algunas introducidas polo propio Weller ou acompañadas
Luxuria, ambición e intriga son algúns do
de fragmentos de entrevistas–. Foron gravadas para distin-
tempada desta serie na que o monarca in
tos programas da BBC dende 1990 ata hoxe. Tamén inclúe
saga dos Tudor é un mozo atractivo, pod
un libreto de 64 páxinas con extensas anotacións biográficas
máis complexo e fascinante que a tradicio
e entrevistas co propio Paul Weller e con artistas do seu entorno.
berano que aparece habitualmente nos
Edición Box Set. Island. 37,95 euros.
1ª Tempada. 29,95 euros

documental estrea
tarde

‘flores tristes’ no cgac Os mortos van ás pr

As últimas foxas comúns abertas en Europa non foron en Srebreni- Irene, camioneira dunha empresa de tra
ca ou Kosovo. Realizáronse en 2007, no extremo máis occidental risco chega á pintoresca vila de Fariña do
do continente europeo, nun dos seus finisterres: Galicia. E foron queda atrancado nunha ponte, impedin
as da guerra e posguerra máis antiga da idade moderna, a máis xusto o día no que os lugareños van a d
música idealista e internacional das contendas europeas e o preludio da Cándido Bouzas, un vello mariñeiro, pai de
Psicodelia catalá segunda guerra mundial: a guerra de España. Setenta anos fixeron da confraría. O suceso apraza as honras
falla para que se comezasen a abrir estas foxas. A película narra Cándido volve á súa casa para ser velado
Odisea Ultramarina é o últi- todo o entramado que hai tras esta reparación histórica. Cine-Teatro. Rúa San Roque, 2. Ás 19h. R
mo disco des Les Philippes, un tra- CGAC. Rúa Ramón del Valle Inclán, s/n. As 19h. Compostela
ballo composto a base de psicodelia
suave e surrealismo socarrón para curtametraxes
amosar o mellor Mediterráneo. cinema propostas galegas
Odisea Ultramarina ‘La tête de maman’ no CGAI
Les Philippes O ciclo de documental de creación g
15 euros Lulu, de 15 anos, quere devolverlle o soriso á súa nai, logo dunha remata cunha escolma das mellores
Bcore relación que rematou mal, hai xa 15 anos. Laxe, Pagán, Brenlla, Bacelo, ou X. G
CGAI. Durán Loriga, 10. Ás 20.30. 1,20 euros. A Coruña CGAC. Rúa Valle Inclán, 2. Ás 19h. Com

concerto
noite

en directo holywater na Igu

Calexico+depedro, en vigo
Con tres álbums no mercado –o últ
Joey Burns, John Convertino e os seus bandoleiros da fron- bre os escenarios, Holywater conseg
teira chegan a Vigo para presentar Carried To Dust (City como grupo, tanto nas súas gravacións
Slang), un traballo no que a guitarra eléctrica gaña peso, Coquetean sen timidez nin remorsos
máis apegado ao nu-folk, e no que o tradicional son de máis clásico, para producir un son úni
“fronteira” que os dera a coñecer comeza a perder peso. español, baixo a voz de Ricardo Rodríg
libro O disco está a colleitar as mellores críticas, como era de La Iguana Club. San Roque, 2. Ás doce d
A clase esperar, por parte destes dous ex Giant Sand.
Centro Social Caixanova. Rúa Policarpo Sanz, 24.
música
Xerais edita a exitosa no- Ás 20h. De 13 a 18 euros. Vigo
vela de François Bégaudeau, tra- The Fall
A banda creada por Mark E. Smith a fi
ducida para o galego por Xavier festival
chega á Casa da Música de Porto co s
Senín e Isabel Soto. XVI treme treme a terra guitarras e as letras crípticas e as repetic
A clase
Françoise Bégaudeau caracterizan á formación. Contan con 36 á
A XVI edición do festival contará con Betagarri, A Magnifique
e a presenza perenne de Smith, único m
16 euros Bande, Chámalle Xis e Arenga. Asociación Cultural Treme
Xerais Casa da Música Avda da Boavista, 604. 18
Treme a Terra. Ás 21h. De balde. Pontedeume
 XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009 EXIT 9

A FURA DELS BAUS NA CORUÑA RECORRE GALICIA

BORIS GODUNOV O HAMLET DO XXI
O Teatro Rosalía de Castro (A Juan Diego Botto presenta a súa
Coruña) acolle a obra Boris Go- adaptación de Hamlet en Pontevedra
dunov, da Fura dels Baus e Ourense esta fin de semana

ADO 17 DOMINGO 18
ENSAIO
A A SACKS UNHA FILOSOFÍA DISTINTA
mbre que confundió a su mujer con un sombrero, de Oliver Sacks. En Argumentos, Anagrama publica Los libertinos barrocos, terceira entrega da ambiciosa
informes de pacientes con enfermedade neurolóxicas. e transgresora Contrahistoria de la filosofía , de Michel Onfray.
su mujer con un sombrero. 9,50 euros Anagrama. Los libertinos barrocos. 18,95

EXPOSICIÓN FOTOGRAFÍA
VIGO ACOLLE A VANGARDA ARTÍSTICA A razón das cousas
Vigo acolle a terceira edición da Feira Internacional de Arte Contempo- A razão das coisas reúne
, céntrase nos tumultuo-
ránea Puro Arte. Un acontecemento artístico, cultural e económico do fotografias dos autores Gérard Cas-
u protagonista, Jonathan
máximo nivel, no que se dan cita máis de 50 galerías procedentes de tello-Lopes e José M. Rodrigues.
pola súa interpretación.
todo o mundo que amosarán en Galicia a obra –pictórica, escultórica e Fundación Serralves
os alicientes da primeira
gráfica– dos artistas máis acreditados da escea internacional, ademais Até o 25 de xaneiro
nglés que deu comezo á
de promover os valores emerxentes e fomentar a colección e o goce Entrada libre
deroso, sedutor e moito
da arte contemporánea. Puro Arte incorpora innovación en distintos Rua D. João de Castro, 210
onal imaxe de orondo so-
ámbitos: no que se refire ao espacio feiral, obra de Otto Medem, pola Porto
productos audivisuais.
iniciativa Project Rooms e pola homenaxe a Luis Caruncho.
Ifevi. Avda do Aeroporto, 772. De 11.30 a 21.30. 5 euros

TEATRO
RESAS O DRAMA DA PATEIRA
ansporte de peixe e ma- Argelino, servidor de dos amos baséase na traxedia á que
o Mar, onde o seu camión cada día se enfrontan miles de inmigrantes que viaxan aos
ndo o paso ao cemiterio, países desenvolvidos en busca dun futuro. É a historia da
dar o adeus definitivo a loita de clases e do desexo de encontrar traballo, parella,
e Filomeno, patrón maior comida, e, en resumidas contas, de sobrevivir.
as fúnebres e o corpo de Teatro Principal. Rúa da Paz,9. Ás19h. 12 euros. A Coruña MOSTRA
o indefinidamente. O kafka pintado
Ribadeo
TEATRO INFANTIL Usando técnicas mixtas,
A NOITE DE REIS DE CADAVAL colaxe e retoque dixital, Noelia Bu-
ján crea a súa propia interpretación
S Quico Cadaval adapta a Noite de Reis de William Shakespea- actual da Metamorfosede Kafka.
re. A produción retoma dun xeito moi particular a historia de Galería Sanogueira
galego do CGAC Sebastián e Violeta, irmáns xemelgos, que naufragan ante a Até o 20 de xaneiro
curtas. Autores como costa de Iliria. Violeta consegue chegar case sen vida á praia Entrada libre
González. coa axuda de Festas, bufón da corte do duque Orsino. Ronda de Pontevedra, 45. Melide
mpostela Salón Teatro. Rua Nova, 34. ás 20.30. 10 euros. Compostela

CINEMA
UANA ESTREA DE ‘LA CLASE’
timo, Tranquility– e dez anos so- A cámara de Laurent Cantet recolle a reali-
guiron unha enorme solidez dade diaria das aulas francesas nun relato
s como sobre as táboas. que lle valeu a Palma de Ouro en Cannes.
co pop, o emo e o rock Consultar carteleira.
nico no panorama indie
guez. ACTUACIÓN
da noite. 5 euros. Vigo FOLK Á AMERICANA LIBRO
El informe de Brodeck
Damon and Naomi son unha das ban-
das máis coñecidas do folk estadouni- Philippe Claudel continúa
dense. O seu estilo non perde de vista la senda iniciada en Almas grises:
fins dos 70, The Fall, outros camiños como o do dream pop a investigación dos claroscuros da
seu abrasivo son de ou a música psicodélica. En activo dende alma humana.
cións melódicas que o 92, levan publicados sete discos. A ree- El informe de Brodeck
álbums no seu haber dición do primeiro, More Sad Hits, deu pé a Philippe Claudel
membro fiel ao grupo. esta xira ibérica que agora comezan. 16 euros
euros. Porto Vademecum. Ás 21h. 10 euros. Vigo Plaza & Janes
10 EXIT
E VIAJES ESPACIALES
40 MILLONES, UN PASEO
Entre 33 y 40 millones es el precio
EXTERIORES que anuncia Space Adventures
Viaxes para dar una vuelta por el espacio
SABOREAR
ARGENTINA A
SORBOS DE MATE
GLACIARES Y CATARATAS TROPICALES MARCAN
CONTRASTES EN EL PAÍS QUE LLEVA AL POLO SUR
ALBA SUÁREZ. A CORUÑA sas, como se toma la omnipresente
alba.suarez@xornaldegalicia.com
infusión de hierba mate.
Argentina es una buena opción
Del ensordecedor ruido de Iguazú para coger el mundo al revés y dis-
al silencio sepulcral de la Pampa y frutar del verano en pleno enero. La
del bullicio de Buenos Aires a los cuna de Evita, Maradona y Carlos
extremos de lo inhabitado en Tie- Gardel fascina por su grandeza na-
rra de Fuego. El viaje a Argentina tural y su riqueza cultural y huma-
contrasta sabores intensos en un na. La proximidad de su cultura ha-
espacio extenso que hay que tomar ce que a veces el viajero se olvide de
como lo hacen los locales: sin pri- que de que está a más de 10.000 kiló-
metros de casa. Basta con decir que
en la ciudad más austral del mundo,
Ushuaia, hay un cruceiro en home-
naje a Galicia. Esa cercanía permite
vivir el país más de cerca.
Buenos Aires es la ciudad. Allí
vive una tercera parte de la po-
blación argentina. Allí
los turistas se pierden
en la bohemia de
San Telmo, ce-
nan en los ele-
1
ELIXIR O PRESUPOSTO
Dúas formas diferentes de viaxar
1 2
MOCHILA
DESTINO
ARGENTINA
PRESUPUESTO
1.150 euros
Lo más caro es llegar al país. Es difícil conseguir un vuelo de ida
y vuelta por menos de 750 euros desde Madrid. Una vez en allí,
la vida es asequible. Desde ocho euros hay camas en hostels.
Dentro del país las distancias son grandes. No hay tren, pero sí una
fabulosa y económica red de autobuses que tienen servicio de cama
que incluye comida, manta y película por muy poco dinero. En avión
lo más barato es Líneas Aéreas del Estado.
XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009
CLICKAIR Y VUELING SE UNEN
SUPEROFERTAS
Clickair y Vueling
trabajan conjuntamente
en un nuevo programa
de vuelos para mejorar
la oferta turística de
cara al verano
gantes restaurantes de Puerto Ma-
dero, desfilan por la colorida calle
de Caminito, sufren por el Boca en
el estadio de la Bombonera, veneran
el sepulcro de Evita en el cementerio
de La Recoleta y miran tiendas ca-
ras en Palermo para acabar la noche
escuchando tango en locales como
El Viejo Almacén.
CAMINO AL SUR
Pero Argentina no se agota en el ca-
rácter porteño –así llaman a los de
Buenos Aires–. Al cruzar la Pampa,
todo el horizonte es una pura línea
recta entre el cielo y la tierra desnu-
da. El camino al sur lleva a la región
de los lagos, una Suiza enclavada
en Bariloche –la capital del turis- Tierra de Fuego. Ushuaia es la ciu-
mo invernal con sus estaciones de dad más austral del mundo, la más
esquí–, también a los hielos de la cercana al polo sur. Desde ella se ha-
Patagonia y los avistajes de balle- cen travesías por el Canal de Beagle,
nas en la Península del Valdés. El donde los leones marinos marcan la
glaciar Perito Moreno, de los pocos transición al territorio polar, y hasta PRÓXIMO DESTINO:
que avanzan en vez de retroceder,
es parada obligada en El Calafate.
cruceros a la Antántida. Es el límite
de lo habitable, pero Argentina tiene MALTA
Hay excursiones para caminar so- más confines por descubrir en la ar-
bre él y tomarse un whisky on the quitectura de Córdoba, los paisajes ¿Viajaste alguna vez a Malta? ¿Qué
rocks con su hielo. lunares de Salta o la brutalidad de tal te fue? Envíanos tus fotografías,
El camino al sur sigue pasando Río Iguazú, o el inagotable rito de reno- tus consejos, tus lugares e itinerarios
Gallegos, atravesando el estrecho var el agua para seguir succionando preferidos o lo que quieras a exit@
de Magallanes y tocando la gélida mate de una calabaza. xornaldegalicia.com.
Para todos
los bolsillos
MALETA
ALBERGUES
DESTINO Las camas más asequibles
ARGENTINA www.hostels.org.ar/
PRESUPUESTO
2.200€ CRUCERO DE LUJO
Viajes a la Antártida desde 3.000 euros
www.argentinianexplorer.com
Los paquetes turísticos con circuito de trece días por Argentina
incluyen visitas a Iguazú y la Patagonia –no puede faltar el glaciar TANGO PURO
Perito Moreno– además de la estancia en Buenos Aires. Algunas Musica argentina en directo
www.elviejoalmacen.com/
variantes pasan por la región de los lagos y Ushuaia, la ciudad más
al sur del mundo. Los precios varían según el régimen elegido pero AVIONES MILITARES
rondan los 2.000 euros. Para echar la casa por la ventana, de Tierra Volar con el ejército es lo más barato
de Fuego parten cruceros a la Antártida, entre 3.500 y 10.000 euros. www.lade.com.ar
XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009 EXIT 11

CONTRA LA CRISIS EL VIAJERO ‘PASA’ DEL AVIÓN EL ESTRELLA YA ES HISTORIA A partir del próximo
EGIPTO, MÁS BARATO EL TREN GANA DOS HORAS MENOS día 26 los viajeros
que vayan a BCN
El precio de hoteles y cruceros El número de españoles ganarán dos horas,
por el Nillo baja en enero que optan por el AVE gracias al Tren
y febrero como medida anticrisis ha crecido un 28,5 por ciento Hotel Galicia

DEL TRÓPICO AL POLO,

EL PAÍS DE LOS 27
PARQUES NACIONALES
RUTAS DE TRECKING, CABALGATAS, RAFTING Y
TRAVESÍAS SON OPCIONES DE TURISMO ACTIVO

1 Las típicas fachadas de chapa pintadas de colores de la calle de Caminito, en

el barrio bonaerense de La Boca
2 Varios turistas contemplan desde un mirador el imponente glaciar Perito
Moreno, en El Calafate, en la Patagonia
3 Una colonia de lobos marinos descansa en una roca, con el faro Les Eclarieurs
al fondo, en el Canal de Beagle, en la provincia de Tierra de Fuego
4 Calabazas de mate en un mercadillo de Buenos Aires
5 Una pareja baila tango en el barrio de San Telmo
2

La Garganta de Diablo, en las cataratas del Iguazú

El turismo de naturaleza es para caminar sobre el glaciar con

4 5
CON NIÑOS Actividades
DESTINO ALTERNATIVO
lúdicas
FOQUITAS EN MUSEO DE LOS NIÑOS
PENÍNSULA DEL VALDÉS Corrientes 3247. Buenos Aires
http://www.museoabasto.org.ar/
EL BOSQUE DE BAMBY
Espiar a los dormilones leones marinos, los pingüinos y hasta las Isla Victoria, en medio del enorme lago
ballenas –se avistan entre junio y diciembre– en Península del Nahuel Huapi proteger el único bosque
Valdés es una de las opciones más atractivas para los viajeros de arrayanes del mundo. Los niños
más pequeños. En la Patagonia hay museos sobre los enormes pueden recorrer un sendero entre los
árboles de corteza lisa y anaranjada
dinosaurios que habitaron la zona. En Buenos Aires, el Museo de hasta llegar a una casita de madera y la
los Niños Abasto enseña a los chicos a ser mayores. Es el primer que estuvo Walt Disney y que inspiró la
museo interactivo y temático del Mercosur para niños de 3 a 12. de la película Bamby.
una de las ofertas más potentes a
la hora de visitar Argentina. El vas-
to territorio del país concentra 24
parques naturales, que van desde
la exuberancia de la selva tropi-
cal limítrofe con Brasil en la que
estalla con fuerza del caudal del
Iguazú en caída libre en la Gargan-
ta del Diablo, hasta la imponente
lengua de hielo que nace con las
nevadas en los Andes y empuja
el bloque gélido hasta obstruir un
lago en la estepa de la Patagonia,
en el de Perito Moreno.
El idílico paisaje lacustre del
Parque Nacional Nahuel Huapi es
otra buena zona de paseos. La
Quebrada del Condorito es el lugar
perfecto para los aficionados a la
observación de la aves. Talampaya
esconde tesoros fósiles... la lista es
larga y cada uno tiene un secreto
que descubrir. A los parques, se
suman monumentos naturales co-
mo los bosques petrificados y el
avistamiento de la ballena franca
austral, en la lista de Patrimonio
de la Humanidad.
RUTA SOBRE EL GLACIAR
La aproximación al Perito Moreno
se puede hacer por tierra, desde
las pasarelas que miran hacia el
glaciar; por mar, navegando ha-
cia la pared de la que se despren-
den los pedazos de hielo; o por
contacto directo. En El Calafate
se pueden contratar excursiones
crampones. Hay una variante light
de un pequeño paseo de tres ho-
ras y otra ruta de día completo
con picnic incluido.
BAJO LA CASCADA
En Iguazú es posible bañarse en el
remanso de las aguas del río, con
vista a algunas de las cascadas.
Otra opción es empaparse bajo
una de las caídas de agua con me-
nos fuerza que la principal. Hasta
allí se meten los turistas que van
en una lancha kamikace que ace-
lera contra la cascada.
A CABALLO
Otras opciones de ocio alterna-
tivas son las cabalgatas –así lla-
man a las rutas a caballo– que
se ofrecen desde las caballerizas
de las estancias de las afueras
de Bariloche. También se puede
hacer kayak.
Para los que prefieran las
caminatas y la escalada, El Chal-
tén, a 220 kilómetros del Perito
Moreno, es la capital nacional del
trekking. Tiene pequeños glaciares
junto a los cerros Fitz Roy Torre,
con una altura de 3.376 metros y
3.128 metros respectivamente.
Turismo de Argentina da in-
formación detalla de la situación
y las características de todos los
recursos naturales del país en la
página web http://www.parques-
nacionales.gov.ar/
12 exit
m un libro sobre erotismo
moda
Tendencias
all star de estantería
Converse hace un homenaje a este modelo clásico con una
colección de libros que sirve de caja a las populares zapatillas
NATALIA ARIAS. a CORUÑA
natalia.arias@xornaldegalicia.com
Más de cien años como icono de
la juventud rebelde, del rock y del
punk. A lo largo de 2008 Conver-
se presentó todo tipo de ediciones
especiales para conmemorar este
aniversario –zapatillas alusivas a
bandas como The Who o las famo-
sas Leather Chuck Taylor–. Aho-
ra la firma ha decidio dilatar la
efeméride con una nueva edición
especial de la que solo ha sacado
1.000 ejemplares y que será de las
más codiciadas. Se trata de todo
un homenaje a las All Star y a su
papel en el mundo del balonces-
to norteamericano: un conjunto
de libros con un par de zapatillas
incrustrado en su interior.
Catch a star es una colección
inspirada en el tema “star”, y que
incluye cien entrevistas a algunos
de los jugadores más emblemáti-
cos de la NBA, además de a una
selección de grandes artistas, entre
los que figuran directores de arte,
actores, comediantes o estilistas.
Famosos que sirven de inspiración
a otros tantos profesionales que
intentan abrirse un hueco en el
mundo del arte y cuyas opiniones
han sido recogidas también en la
colección de libros.
Lo más excepcional de la colec-
ción, en la que la firma recopila su
historia y hace una apuesta por
los creadores jóvenes, es que sir-
ve de empaque a un modelo clá-
sico de las Chuck Taylor
All Star –conocidas
así por el mí-
colección de tops
Goliath acaba de editar Mi modelo erótica
favorita, una selección hecha por
43 de los mejores fotógrafos del género
tico jugador de baloncesto que Desde la invención de la zapatilla
las convirtió en icono–, en colo- deportiva All Star, en 1917, pasan-
res blanco, rojo y negro y en dos do por los equipos afroamericanos
tallas, 24 y 27 cm, tal y como re- que recorrían las zonas rurales en
coge la web de la compañía (www. los años 20 y 30, el nacimiento de
converse.com). la NBA y el rock and roll, e incluso
A lo largo de 2008, Converse en la cultura pop actual, muchos
conmemoró su centenario como de los que han calzado la marca
una de las marcas icono más co- han ayudado a cambiar el status
diciadas del
mundo.
Cien Entrevistas
a jugadores de
la nba, conocidos
artistas y jóvenes
creadores, que
hablan sobre sus
experiencias y fuentes
de inspiración
xornal de galicia. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009
un guiño a la infancia
revival de trencas
El frío y las famosas se han unido para
resucitar la trenca, que reaparece en las
revistas de tendencias
quo. Con la conmemoración de su
caducado
centenario, la firma quiso tener
pero
un guiño con todos ellos y puso a
trabajar a sus diseñadores. orgulloso
Lanzó en este contexto un total
de tres packs llamados What Common people
if –que pasaría si– a través de
los que aprovechó para con-
tar la historia de los primeros Las tendencias no solo las marcan los
jugadores del Harlem Renaissan- diseñadores. Todos tenemos prendas
ce, de las leyendas del baloncesto de las que no nos despegamos, aun a
de los 70 y de la actual estrella de riesgo de soportar los comentarios de
la NBA, Dwayane Wade. todo el mundo. Cuéntanoslo, mejor con
Ta mbién sacó el Converse foto, en exit@xornaldegalicia.com
1Hund (dred) artists, que pre-
tendía apoyar al fondo mundial
de lucha contra el sida, la malaria
y la tuberculosis y que emulaba
momentos cruciales de la músi-
ca como el nacimiento del primer
rythm’n’blues en los años 30; el
psychedelic folk o la aparición del
funk, en los 60 y 70.
La marca se atrevió incluso con
la Historia, con mayúsculas, re- Carlos Reboiro
cordando su contribución a los 26 años. Enfermero
esfuerzos bélicos durante la Se- Soy fan de Easy Rider y
gunda Guerra Mundial con la co- aunque no puedo permitirme
lección Rosie. una Harley, ya tengo todos los
complementos, empezando
por el casco, también apto
para scooters.
Cristina García
20 años. Estudiante
Si puedo elegir complementos
y cosas de colores “cantosos”,
lo prefiero. Un ejemplo,
el mp4 que me acabo de
comprar.
Verónica Gutiérrez
27 años. Realizadora
Supercoco. Sabe diferenciar
la derecha de la izquierda
y, además, va a la moda. Lo
propongo como regalo en
momentos de apuro.
 xornal de galicia. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009
B gominolas de cervexa
barra e mesa
Comer
a que saberán as flores?
NON SÓ SERVEN PARA AGASALLAR, TAMÉN
PODEN DAR SABOR AOS PRATOS MÁIS VARIADOS
Mónica sequeiro. a coruña
monica.sequeiro@xornaldegalicia.com
Coñecemos a súa cor, o seu recendo,
incluso a súa linguaxe, pero a que
saberán as flores? Pois a cebola, froi-
ta, mostaza, vinagre, ou pementón,
todo depende da que escollamos. E
non, non se trata de emprendela a
dentadas co ramo de rosas de San
Valentín, nin saborear os pétalos
da margarida cando a esfollamos
para ver se nos queren ou non. Á
parte de quedar coma parvos, po-
dería resultar algo perigoso.
As flores cómense, si, pero é ne-
cesario que vaian sen aditivos para
non envelenarnos cos pesticidas. É
unha opción
Restaurante O Fieital
O Fieital, no barrio
coruñés de matogrande,
ofrece unha boa carta
para os comensais, nun
local pequeno e moi
acolledor, no que as
fins de semana entra e
sae xente sen acougo na
busca das súas famosas
tostas ou para probar
novos crepes
dicir, teñen que ter un cultivo or-
gánico e ecolóxico libre deste tipo
de produtos para poder acabar nos
nosos pratos, onde nos achegarán
azucre, minerais e vitaminas.
A lista de flores comestibles é lon-
ga, empezando polas rosas, as viole-
tas ou os xeranios, e seguindo polos
crisantemos, pensamentos ou tuli-
páns, á parte da capuchina, a dalia
ou a petunia.
A día de hoxe, pódense atopar pre-
paradas en bandexiñas
ou doutros xeitos
en varios super-
mercados gale-
gos, pero tamén
poden buscarse
se bebes...
Son a última moda no Reino Unido.
Doces e divertidas, teñen a vantaxe
de non dar positivo nos controis
nalgunhas floristarías especialis-
tas neste producto.
É o caso da Florcity, una empresa
de Nigrán (Pontevedra) que garante
un servicio integral de flor a com-
pañías e particulares. Tan integral,
que, ademais de ramos e outros clá-
sicos adornos, tamén ofrece flores
para cociñalas.
Din que valen para algo máis que
elaborar pratos exóticos, xa que son
ideais para ensaladas, sopas, doces
ou salsas, ademais de cremas, tor-
tillas e arroces. Tamén serven co-
O Fieital, un local moi pequeno
da Coruña, escóndese ao carón
doutros grandes restaurantes
da zona como un local
aparentemente moito máis
humilde, pero nada ten que
envexarlle aos seus rivais.
A sala, con apenas unha ducia
de mesas nun ambiente moi
acolledor, queda completa a iso
das 6 da tarde dos sábados.
casteleiro
mo guarnición para carnes, peixes e
mariscos. Por se isto fose pouco, ao
parecer resultan fáciles de prepa-
rar, tanto en cru, como confitadas.
Outra opción é conxelalas para a súa
conservación. Como receita máis
sinxela chega con coller os pétalos
dunhas rosas recén cortadas e do-
uralos no sartén, sen aceite, salfe-
ridos con azucre ata deixalos con-
feitados. Quen se atreve?
É imposible reservar con
poucas horas de antelación.
Para os que vos animedes,
calquera das tostas da carta,
así como os crepes salgados,
resultan pratos exquisitos. Máis
contundentes son as carnes
en salsa ou os peixes, moi ben
preparados, que saben mellor
regados coa súa sangría de
sidra, o mellor para beber.
exit 13
arxentina en madrid
sabor porteño
Un bife de chourizo, alfajores,
e un bo mate. O mellor da cociña
arxentina en Fitur, dende o día 28
t
toma nota
Peitugas con salsa
de pétalos de rosa
o que precisas
500 gr. de peituga de polo
50 gr. de arroz salvaxe
30 gr. de flor de Xamaica
15 ml. de auga de rosas
150 ml. de viño tinto
4 rosas esfolladas
125 gr. azucre
Pementa,
sal e fécula
de millo
como facelo
Primeiro hai que sazonar
as peitugas de polo,
rechealas co arroz salvaxe
e enrolalas. Despois asalas
e deixalas reservadas
mentres cociñamos a
salsa. Para facela hai que
poñer a ferver a flor de
xamaica e logo escoar.
O viño vai ao lume e
redúcese co azucre e
o preparado desta flor.
Máis adiante, engádese
a auga de rosas e logo
dáse corpo a todo con
fécula de millo. Unha vez
que sacamos esta salsa
do lume, cando xa ten
un aspecto espeso, é o
momento de poñerlle os
pétalos de rosa fileteados.
Agora só queda compoñer
un prato tan bonito como
o da ilustración, cun
pouquiño de paciencia, un
moito de pulso e bastante
imaxinación. Bo proveito! l
Especialidades
recomendadas
RISSOTTO DE BERBERECHOS
7,50 euros
revolto de grelos con
bacallau
7 euros
14 EXIT
L
LER OU NON
Cómic
GOZAR COA HISTORIA
LARRY GONICK DÁNOS A MAN PARA PERCORRERMOS CON EL A HISTORIA UNIVERSAL
PAULINO VILASOA. A CORUÑA
paulino.vilasoa@xornaldegalicia.com
Xusto cando o clásico de Larry Go-
nick xa ten idade como para sacar
o carné de conducir, Ediciones B,
nunha sabia decisión, decide recupe-
rar unha das obras máis importan-
tes da banda deseñada, Historia del
Universo en cómic. Con ela, o autor
conseguía ser un dos primeiros en
sentar as bases do cómic-ensaio, de-
mostrando a capacidade da arte das
viñetas para tratar calquera tipo de
tema ou xénero, mesmo os de non
ficción. Faino a través dunha ardua
empresa aínda non rematada: a
de contar a historia
do universo, den-
de o Big Bang até
os nosos días.
Por suposto, é evi-
dente a imposibilidade de
contar todo iso en tan só
350 páxinas, pero é que
este tomo comeza coa
creación do univer-
so e chega só á época de
Alexandre o Grande. Polo ca-
miño, ten tempo para falarnos en
termos bastante complexos sobre
BREVEMENTE
Gato saliendo de una caja
Jeff rey Brown
EDITORIAL
LA CÚPULA
PÁXINAS
116
PREZO
15 ¤
O autor de destacados cómics intimistas, presenta
unha obra na que se sentirán identificados todos
os que vivan con gatos.
CÓMIC ESPAÑOL DE SEMPRE
CLÁSICOS BRUGUERA
RBA publicará os clásicos de Bruguera
nunha colección de 40 volumes
dedicados aos célebres personaxes
a orixe da vida, dos primeiros ho-
mínidos, da Antiga Grecia, ou algo
que cobra tristemente certa vixen-
cia nestes días, como é a xa daquela
violenta historia antiga de Israel.
Para facelo, Gonick non enche as
páxinas con milleiros de datos e da-
tas indixestas para un lector medio,
senón que relaciona e analiza con
rigor os feitos, indo cara a diante e
cara a atrás no tempo para unha me-
llor comprensión da Historia.
Todo isto, acompañado dun ás
veces crítico, outras absurdo, senti-
do do humor. Que Helena de Troia,
unha das mulleres máis belas da
Antigüidade, pola que se
botaron ao mar centos
de guerreiros, apareza
Paris e a “fermosa” Helena de Troia
con cara de pato porque a nai tive-
ra relacións cun cisne que ao dis-
que era Zeus, é un dos moitos capí-
tulos que non cadran nos libros de
historia máis ortodoxos, pero que
aquí axudan a nos liberar da carga
de tamaña información.
Pero que isto non nos leve a pen-
sar que a obra sexa infantil ou edul-
corada, e é que en ningún momen-
to tenta ocultar os feitos tal e como
se supón que foron. Gonick, tamén
profesor e matemático, conti-
núa aínda hoxe con esta tarefa e
publica este ano a quinta parte,
que chega até a Guerra do Golfo.
Queda agardar que Ediciones B
remate esta obra imprescindíbel e
non a deixe a medio contar.
El borrón
Tom Neely
EDITORIAL
LA CÚPULA
PÁXINAS
192
PREZO
15 ¤
Magnífica obra surrealista e
delirante que trata dun home sen
nome perseguido por unha enorme
mancha negra.
XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009
SALÓN DO CÓMIC DE BARCELONA
PREMIO PARA LIBRARÍAS
O Salón do Cómic de Barcelona crea
o premio á libraría especializada, baseado
nas actividades que desenvolvan
L
LER CON NENAS
Paz
MONTSE PENA PRESAS. CRÍTICA
Nestes tempos en
que as palabras xenocidio
e guerra volven estar
nos grandes titulares
dos xornais, o volume
Educación e Paz III.
Literatura galega pola
paz preséntase como
unha poderosa arma
silandeira para combater
a intolerancia que xeran
os conflitos armados. Con
textos de 29 escritores e
escritoras galegas dirixidos
a un amplo abano de
público e coordinado polo
falecido Xesús R. Jares, o
libro repasa diversas fontes
de violencia para incitar
á reflexión e provocar
o espertar social ante
diferentes fanatismos. As
incomprensións dunha
contenda bélica vistas
dende os ollos dun neno,
os ataques á natureza,
un repaso á intrahistoria
a través da memoria da
guerra civil, a presión
económica exercida polas
multinacionais ou os
abusos ás mulleres son
HISTORIA DEL UNIVERSO algúns dos temas sobre os
EN CÓMIC que se deitan faíscas de
Larry Gonick luz. Quizais
con ánimo
EDITORIAL: EDICIONES B de que a
PÁXINAS: 350 historia,
PREZO: 22 ¤ esta vez
si, non se
repita. 
Los conejitos suicidas
Andy Riley
EDITORIAL
ASTIBERRI
PÁXINAS
96
PREZO
10 ¤
Cuarta edición desta hilarante obra de humor
negro sobre coelliños con orixinais formas
de suicidarse.
 XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009
I
INTERNET
Navegar e saber
QUEN
ESCRIBE A
WIKIPEDIA?
PÉRDELLE O
MEDO Á WEB
UN DOUS POR CENTO DOS USUARIOS FAI AS TRES
CUARTAS PARTES DA EDICIÓN DE CONTIDOS, PERO
OS AUTORES DOS TEXTOS SON MOITOS MÁIS
ARTURO LOSADA. A CORUÑA
arturo.losada@xornaldegalicia.com
Jimmy Walles, o fundador da Wi-
kipedia, adoita dicir nas súas con-
ferencias sobre a maior fonte de sa-
ber do mundo dende que ardeu a
biblioteca de Alenxandría, que o 2
por cento dos usuarios, algo máis
de 1.400 persoas, realiza o 75 por
cento da edición de artigos.
E acompaña os datos cunha fra-
se do tipo: “No fondo somos como
calquera sociedade tradicional”. É
cousa de non asustar aos sectores
tradicionais, que sempre sospeitan
da credibilidade da web. Como fiar-
se dalgo no que pode fozar todo o
mundo? A dúbida segue aí, pese a que
hai estudos que a desminten.
Porén, Aaron Swartz, influínte
blogger, publicou unha moi visita-
da e comentada réplica a eses datos
oficiais. En Who writes Wikipedia?
afirma que o que está a contar Walles
é o número de veces que unha per-
OS XOGOS DA SEMANA
PRECIPICE OF DARKNESS
+18 años, 15,95€, PC / PS3
Segundo episodio deste xogo de
rol e humor por entregas baseado
no webcómic Penny Arcade
O XOGO MÁIS DIFÍCIL DO MUNDO
CREBACABEZAS
O cadro vermello ten que cruzar a pista sen
tocar os puntos azuis. Semella doado? Todo
o contrario: World’s Hardest Game
soa entra nun artigo, cambia algo e
dálle a salvar, pero iso faise moito
máis acotío para corrixir erratas,
ou para poñerlle apartados ao texto,
que para escribir información. Este
labor de edición, que fai que todos
os artigos da Wikipedia compartan
estilo, si está en mans duns poucos
usuarios de confianza.
Swartz escolleu varios artigos ao
azar e comprobou que usuarios es-
cribiran máis texto. E atopou que os
maiores redactores son usuarios sen
rexistrar, que editan un feixe de ar-
tigos pero logo non participan.
O QUE SE VE É O QUE HAI
É dicir, que a Wikipedia é exacta-
mente o que querían Jimmy Walles
e Larry Sanger cando a fundaron, en
2001, un sitio que quere reunir co-
ñecemento e no que calquera pode
contribuír. Con esta idea naceu un
dos proxectos máis emblemáticos
da web 2.0, e unha das dez páxinas
máis visitadas do mundo.
LOTR: THE CONQUEST
+16 anos, 66,99€, 360
Combates cos personaxes do
Señor dos Aneis. A maior
novidade, escoller bando
EXIT 15
MÁIS RÁPIDO, MÁIS RÁPIDO
PROBAS CO USB 3.0
Intel xa comezou a ensinalos. Terán
fibra óptica e transmitirán 4,8 Gb por
segundo. Para finais deste ano
e
eLIFE
Shoryuken!
ANONYMOUS. a@b.c
Impaciente estoy por
que salga el Street Fighter
IV para PC. De momento
hay que conformarse con las
versiones de Playstation 3
y XBox 360, pero ya saben,
ahora las desarrolladoras
de videojuegos donde ven
la pasta ahí van primero.
De todas formas no vamos
a negar que el mundo de
ASÍ É A MAIOR DE TODAS
los juegos de lucha, desde
hace mucho tiempo es casi
AS ENCICLOPEDIAS terreno exclusivo de las
consolas. Al fin y al cabo, el
pad suele ser preferible a un
Case tan fiábel como a Británica teclado a la hora de realizar
los combos necesarios en
A revista Nature entregoulle textos da Wikipedia e da Enciclopedia Bri- este tipo de juegos, y si
tánica a expertos para que buscasen erros, sen dicirlles de onde eran. tenemos un joystick tipo
A obra web ten 3,8 fallos por artigo, e a que están en papel, 2,9. recreativa mejor que mejor,
algo que, desde luego en PC,
es más raro de ver que en
Seis millóns de dólares en doazóns una consola.
Impaciente, les decía,
Wikipedia ten 23 empregados e mantense grazas ás doazóns dos usua- porque la saga Street Fighter
rios. Precisaban 6 millóns de dólares para o ano fiscal 2008-2009 e xa su- siempre ha sido, si no la
peraron esa cifra grazas a un chamamento persoal de Jimmy Walles. mejor, una de las mejores
en juegos de lucha, por
muchas razones, entre ellas
A Galipedia segue a medrar el excelente equilibrio de
poder entre los personajes, y
A versión en galego da Wikipedia, sustentada por unha comunidade la calidad de respuesta ante
pequena pero activa, segue a medrar. Xa ten 7.800 usuarios rexistra- los controles.
dos e permite ler case 43.300 artigos informativos. Y esta versión
viene con una novedad
importante, juego online
totalmente multiplataforma,
que espero se convierta
en un nuevo referente
en los e-sports, tanto en
competiciones online como
en offline, y que veamos
pronto torneos oficiales en
las diferentes LAN Party de
todo el mundo.
Y ahora si quieren
disfrutar de lo que puede
dar de sí esta saga,vayan
CEREBROS EN ACCIÓN CRAYON PHYSICS a YouTube, busquen Street
+3 anos, 29,99€, PSP +3 anos, 14,95 €, PC Fighter Championship y
A competencia para o Brain A pantalla é unha folla en branco. vean el primer vídeo que
Training de Nintendo, o mesmo Debuxa co rato para solucionar aparece en los resultados. 
pero sen pantalla táctil o nivel. Enxeñoso e barato
 sumario

portada. Liberade a Popeye pax.2-3

Setenta anos logo de morrer o seu creador, o

popular mariño pasa a dominio público.

música. Ao vivo pax.4-5

Venres, sábado e domingo, entre Vigo e Por-

to, a hora e media de coche, tres concertos de
luxo: Calexico, The Fall, Damon & Naomi.

pantallas. Ficción documental pax 6-7

O novelista François Bégaudeau protagoniza La

clase, un filme baseado na súa propia novela.

axenda. Fin de semana pax.8-9

Cinema, música, libros. Pistas para non perder

un minuto na fin de semana. O tempo cultivado
é tempo gañado. Botámosche unha man.

exteriores. Viaxes pax.10-11

Arxentina a golpe de mate. De Bos Aires, a tra-

vés da Pampa, até os lagos de Bariloche. Unha
viaxe polo país de Maradona e Gardel.

MODA. Tendencias pax.12

Converse celebra o seu centenario cunha co-

lección de libros con zapatillas no interior.

BARRA E MESA. Comer pax.13

A que saberán as flores? Unha empresa gale-

ga comercialízaas para a mesa, pero non para
adornar un banquete senón para comer.

ler ou non. Cómic pax.14

Ediciones B reedita a historia universal de La-

rry Gonick, unha das obras máis importantes e
insólitas da banda deseñada internacional.

internet. Navegar e saber pax.15

Quen son os escribas da maior enciclopedia

global dende Alexandría? Pérdelle o medo á
web e faite editor da Wikipedia.