Nhom 1

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi
Nhm 1 DH07MT
TRNG I HC NNG LM TP.HCM

KHOA MI TRNG V TI NGUYN
Bo co chuyn
Cng Ngh Sinh hc Mi trng
VAI TR CA CNG NGH SINH HC TRONG X L NC THI

Ngi thc hin: Nhm 1 Lp DH07MT Hunh Th nh Nguyn Xun Bch Phm Trung Hin Xun Hin Nguyn Nht Nam Lu Th Bch Ngn Hn Thnh Tm V Minh Thi L Minh Trc
Thng 10/2009
Nhm 1 DH07MT
Chng I. GII THIU ...........................................................................................1 1.1. LCH S HNH THNH V PHT TRIN CNG NGH SINH HC.........1 1.1.1. Th gii .............................................................................................................5 1.1.2. Vit Nam ...........................................................................................................7 1.2. HIU QU NG DNG CNG NGH SINH HC TRONG X L NC THI.............................................................................................................10 1.3. NGHA THC TIN CA CNG NGH SINH HC TRONG X L NC THI ......................................................................................................10 Chng II. TNG QUAN V NC THI .......................................................11 2.1. KHI NIM NC THI ...............................................................................11 2.2. THNH PHN L HA HC CA NC THI........................................12 2.2.1. Tnh cht vt l................................................................................................12 2.2.2. Tnh cht ha hc ............................................................................................13 2.3. CC THNG S NH GI NHIM V YU CU X L ..........13 2.3.1. Cc thng s nh gi .....................................................................................13 2.3.2. Yu cu x l ..................................................................................................16 Chng III. TNG QUAN V QU TRNH SINH HC TRONG X L NC THI .....................................................................................................19 3.1. PHN LOI CC QU TRNH SINH HC ..................................................19 3.1.1. X l t nhin .................................................................................................19 3.1.2. X l nhn to .................................................................................................23 3.2. C S L THUYT CA QU TRNH ........................................................26 3.3. NG HC QU TRNH LN MEN TRONG X L NC THI..........28 3.4. VI SINH VT TRONG X L NC THI.................................................30 3.4.1. Khi nim vi sinh vt v tm quan trng ca vi sinh vt ................................30 3.4.2. Vi sinh vt ch th trong cng trnh x l nc thi........................................32 Chng IV. PHNG PHP X L SINH HC NC THI.....................35 4.1. PHNG PHP X L SINH HC K KH .................................................35 4.1.1. Gii thiu.........................................................................................................35 4.1.2. Phn loi..........................................................................................................38 4.1.3. ng hc cho qu trnh k kh........................................................................42
Nhm 1 DH07MT
4.2. PHNG PHP X L SINH HC HIU KH............................................41 4.2.1. Gii thiu.........................................................................................................41 4.2.2. Phn loi..........................................................................................................45 4.2.3. ng hc cho qu trnh hiu kh .....................................................................47 4.3. MNG SINH HC............................................................................................50 4.3.1. Cu to v hot ng ca mng ......................................................................50 4.3.2. Nhng c tnh sinh hc .................................................................................55 4.3.3. Nhng c tnh sinh hc v s loi b c cht ...............................................57 4.3.4. u v khuyt im ca mng .........................................................................57 4.3.4.1. u im........................................................................................................57 4.3.4.2. Khuyt im .................................................................................................60 Chng V. PHN LOI NC THI V CC PHNG PHP X L ...62 5.1. BN CHT QU TRNH X L ...................................................................62 5.2. C S LA CHN CNG NGH..................................................................62 5.3. NC THI SINH HOT ...............................................................................64 5.3.1. Thnh phn tnh cht.......................................................................................64 5.3.2. Phng php x l ..........................................................................................69 5.3.3. Kt qu thu c .............................................................................................70 5.4. NC THI CNG NGHIP..........................................................................71 5.4.1. Thnh phn tnh cht.......................................................................................71 5.4.2. Phng php x l ..........................................................................................74 5.4.3. Kt qu thu c .............................................................................................74 5.5. NC THI TH .......................................................................................75 5.5.1. Thnh phn tnh cht.......................................................................................75 5.5.2. Phng php x l ..........................................................................................76 5.5.2.1. X l sinh hc lm sch BOD.................................................................76 5.5.2.2. Loi b Nitrat bng sinh hc........................................................................78 5.5.2.3. Loi b Phosphat bng sinh hc ..................................................................79 5.5.3. Kt qu thu c .............................................................................................79 Chng VI. TNG QUAN V NGNH HA M PHM ...............................80 6.1. TNG QUAN V NGNH M PHM ..........................................................80
Nhm 1 DH07MT
6.1.1. nh ngha.......................................................................................................80 6.1.2. Phn loi..........................................................................................................80 6.2. NGUYN L SN XUT M PHM ...........................................................81 6.3. NGUYN LIU TRONG SN XUT M PHM.........................................82 6.3.1. Cht hot ng b mt.....................................................................................83 6.3.2. Phm mu dng trong m phm .....................................................................83 6.3.3. Du m............................................................................................................84 6.4. QUY TRNH SN XUT.................................................................................85 6.4.1. Sn xut x phng tm ....................................................................................85 6.4.2. Sn xut du gi u .......................................................................................86 6.4.3. Sn xut sa tm .............................................................................................87 6.5. THNH PHN TNH CHT NC THI ....................................................88 6.6. H THNG X L NC THI M PHM...............................................88 6.6.1. S quy trnh v cc phng php x l .....................................................88 6.6.2. nh hng ca qu trnh x l sinh hc k kh nc thi m phm ..............90 6.7. Kt qu x l ......................................................................................................91 Chng VII. KT LUN .......................................................................................92 III.1. Li ch ca Cng ngh sinh hc vi i sng con ngi ................................92 III.2. xut mt s bin php lm gim lng nc thi trong sn xut v sinh hot ...............................................................................................................93
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi Chng I. GII THIU
Nhm 1 DH07MT
1.1. LCH S HNH THNH V PHT TRIN CNG NGH SINH HC. Nh chng ta bit, t xa con ngi bit ti Cng ngh sinh hc. V d nh ln men to ra ru. Tuy lc con ngi cha bit hin tng l g h ch lm theo bn nng hay cha truyn con ni. Nhng iu cng hnh thnh v thi thc h tm ti hc hi. Cng ngh sinh hc bt u t s nghin cu cc vt nui v cy trng, phc tp v p ngay t nhng nt nh nht ca chng. T khi ging cy trng u tin c pht trin thng qua lai to do Thomas Fairchild vo nm 1719, cho n khi Mendel tm ra nh lut di truyn vo nm 1866, xy dng nn tng di truyn hc. C th coi Mendel l ngi t nn mng cho nhng nghin cu qu trnh pht trin tin ha ca sinh gii mc vi m. Pht minh ca ng t nn mng cho di truyn hc. Tic rng pht hin ny ca ng ng trn mt tp ch a phng, d c mt cc th vin ln ca chu u thi y, li khng c ai ti. Cho ti khi cuc Cch mng xanh ra i gip y li nn i trn ton cu trong giai on na cui th k 20, thi im dn s bng n mnh cc nc km pht trin. Nh cuc Cch mng xanh, t nm 1960 1990 sn lng nng nghip trn ton th gii tng gp i, cu sng khong 1 t ngi nhng nc ang pht trin khi nguy c cht i. Nh khoa hc M Norman Borlaug chnh l cha ca cuc cch mng . K t cuc Cch mng xanh, vai tr ca Cng ngh sinh hc c ton th gii ch n. u nhng nm 1980, bt u hnh thnh cng ngh sinh hc hin i l lnh vc cng nghip s dng hot ng sinh hc ca cc t bo c bin i di truyn. Cc nc c nn cng nghip mi th t nhng nm 85 v cc nc ang pht trin trong khu vc th ch yu t nhng nm 90 tr li y. n nay hu ht cc nc Cng ngh sinh hc u c coi l mt hng khoa hc cng ngh u tin u t v pht trin. Qu trnh pht trin cng ngh sinh hc qua ba cuc cch mng: Cch mng sinh hc ln th nht (u th k 20): s dng qu trnh ln men sn xut cc sn phm nh acetone, glycerine, citric acid, riboflavin... Cch mng sinh hc ln th hai (sau th chin th 2): sn xut khng sinh, cc sn phm ln men cng nghip nh glutamic acid, cc polysaccharide. Trong 1
Nhm 1 DH07MT
, c cc thnh tu v t bin, to cc chng vi sinh vt cho nng sut v hiu qu cao, pht trin cc qu trnh ln men lin tc v pht hin phng php mi v bt ng enzyme s dng nhiu ln... Cch mng sinh hc ln th ba (bt u t gia thp nin 1970): vi cc pht hin quan trng v enzyme ct hn ch, enzyme gn, s dng plasmid lm vector to dng, t nn mng cho mt nn cng ngh sinh hc hon ton mi l cng ngh DNA ti t hp. Ngoi ra, c th hiu cng ngh sinh hc hnh thnh v pht trin qua 4 giai on: Giai on 1: Hnh thnh rt lu trong vic s dng cc phng php ln men vi sinh vt ch bin v bo qun thc phm, v d sn xut pho mt, dm n, lm bnh m, nc chm, sn xut ru bia Trong , ngh nu bia c vai tr rt ng k. Ngay t cui th k 19, Pasteur cho thy vi sinh vt ng vai tr quyt nh trong qu trnh ln men. Kt qu nghin cu ca Pasteur l c s cho s pht trin ca ngnh cng nghip ln men sn xut dung mi hu c nh aceton, ethanol, butanol, isopropanol vo cui th k 19, u th k 20. Giai on 2: Ni bt nht ca qu trnh pht trin cng ngh sinh hc trong giai on ny l s hnh thnh nn cng nghip sn xut thuc khng sinh penicillin, khi u gn lin vi tn tui ca Fleming, Florey v Chain (1940). Trong thi k ny xut hin mt s ci tin v mt k thut v thit b ln men v trng cho php tng ng k hiu sut ln men. Cc th nghim x l cht thi bng bn hot tnh v cng ngh ln men ym kh to biogas cha ch yu kh methane, CO2 v to ngun phn bn hu c c gi tr cng c tin hnh v hon thin. Giai on 3: Bt u t nhng nm 50 ca th k 20, song song vi vic hon thin cc quy trnh cng ngh sinh hc truyn thng c t trc, mt s hng nghin cu v pht trin cng ngh sinh hc hnh thnh v pht trin mnh m nh mt lot nhng pht minh quan trng trong ngnh sinh hc ni chung v sinh hc phn t ni ring. l vic ln u tin xc nh c cu trc ca protein (insulin), xy 2
Nhm 1 DH07MT
dng m hnh cu trc xon kp ca phn t DNA (1953). Chnh nhng pht minh trong giai on ny lm tin cho cc nghin cu v ng dng sau ny vo cng ngh sinh hc hin i. Giai on 4: Bt u t nm 1973, khi nhng th nghim khi u dn n s ra i ca k thut DNA ti t hp c thc hin v s xut hin insulin-sn phm u tin ca n vo nm 1982, cng vi th nghim chuyn gen vo cy trng cng thnh cng vo nm ny. n nay, cng ngh sinh hc hin i c nhng bc tin khng l trong cc lnh vc nng nghip (ci thin ging cy trng...), y dc (liu php gen, liu php protein, chn on bnh...), cng nghip thc phm (ci thin cc chng vi sinh vt...)... C th phn bit 2 nhm cng ngh sinh hc l: 1. Cng ngh sinh hc truyn thng (traditional biotechnology) Bao gm: Thc phm ln men truyn thng (food of traditional fermentations). Cng ngh ln men vi sinh vt (microbial fermentation technology). Sn xut phn bn v thuc tr su vi sinh vt (production of microbial fertilizer and pesticide). Sn xut sinh khi giu protein (protein rich biomass production). Nhn ging v tnh bng nui cy m v t bo thc vt (plant micropropagation). Th tinh nhn to (in vitro fertilization). 2. Cng ngh sinh hc hin i (modern biotechnology) Cng ngh sinh hc hin i ra i cng vi s xut hin k thut gen. C s sinh hc p dng y bao gm sinh hc phn t, sinh hc t bo, ha sinh hc, di truyn hc, vi sinh vt hc, min dch hc, cng cc nguyn l k thut my tnh... Cc lnh vc ng dng ca cng ngh sinh hc: 1. Trong nng nghip: Lnh vc nng nghip tuy khng phi l mc tiu pht trin hng u ca cc nc pht trin, nhng thc t cho thy nhng nghin cu, hot ng sn xut lnh vc ny c nhiu ngi quan tm. 3
Nhm 1 DH07MT
Vic to ra cc ging cy mi lm tng nng sut, khng su bnh, chng chu vi iu kin ngoi cnh tt ... Cc ch phm sinh hc: thuc tr su, phn bn ... Hormone sinh trng ... 2. Trong y dc: y l lnh vc m thnh tu ca cng ngh sinh hc chim u th v a dng nht, cng nh tm quan trng r nht. Cc khng sinh, cc vitamin hay cc loi thuc cha bnh. Hin nay, cc cng ty cng ngh sinh hc y dc hng u th gii ang tp trung vo nghin cu to ra sn phm chng li cc cn bnh nh HIV/AIDS, cc loi bnh ung th, tiu ng, cc bnh tim mch, cc bnh truyn nhim... 3. Cng ngh sinh hc cng nghip v ch bin thc phm: Cng ngh sinh hc cng nghip bao gm cc lnh vc sn xut cc loi enzyme nh amylase, cellulase v protease dng trong cng nghip dt, cng nghip x phng v m phm, cng nghip bnh ko, ru bia v nc gii kht Cc sn phm ng dng cng ngh sinh hc kh thit thc v a dng: Cng nghip ha cht. Cng nghip ch to giy. Cng nghip khai khong v pht hin khong sn. C hai cng ngh: lc sinh hc/oxy ha sinh hc cc kim loi, x l nhim kim loi v ti sinh. Cng ngh lc kim loi dng cc vi sinh vt c th thu c cc kim loi qu nh ng, km v cobalt. Cng ngh x l sinh hc nhim c th p dng i vi cc kim loi nng. 4. Cng ngh sinh hc mi trng: Tuy l lnh vc kh mi nhng s pht trin v ng dng ca cng ngh sinh hc mi trng rt ng k. Mi qu trnh x l cht thi nu khng khp kn bng x l sinh hc th kh c th thnh cng trn vn. Cc hot ng ca cng ngh sinh hc mi trng ang c ch trng l: Cng ngh phn hy sinh hc: dng cc c th sng phn hy cc cht thi c to nn cc cht khng c nh nc, kh CO2 v cc vt liu khc. Bao gm, cng ngh kch thch sinh hc: b sung cht dinh dng kch thch s sinh 4
Nhm 1 DH07MT
trng ca cc vi sinh vt phn hy cht thi c sn trong mi trng, cng ngh b sung vi sinh vt vo mi trng phn hy cht nhim, cng ngh x l nhim kim loi v cc cht nhim khc bng thc vt v nm. D phng mi trng: pht trin cc thit b d v theo di nhim mi trung, c bit trong vic d nc v kh thi cng nghip trc khi gii phng ra mi trng. 1.1.2. Th gii. Cng ngh sinh hc c nghin cu v ng dng rng ri. Gp phn ci thin cuc sng con ngi ngy cng tt hn. Nng cao nng sut sn xut, tng kh nng cha bnh gip con ngi sng lu hn. Cc thnh tu t c: Trong nng nghip: Hin nay, c 23 quc gia trn th gii canh tc cy trng Cng ngh sinh hc. Nhng nc s dng t canh tc cc loi cy trng sinh hc nhiu nht l M, Achentina, Braxin, Canaa, n v Trung Quc. Din tch t trng cy Cng ngh sinh hc trn th gii lin tc pht trin. Nm 2005, din tch cy trng bin i gien l 90 triu ha, n nm 2007, l 114,3 triu hecta, chim 8% trong tng s 1,5 t ha din tch canh tc trn ton th gii. D kin n nm 2015 tng din tch gieo trng cc ging cy sinh hc ca ton th gii s t khong 200 triu hcta vi 40 quc gia tham gia canh tc. Ti M, cng ngh sinh hc v ang lm thay i b mt ngnh nng nghip. ng dng Cng ngh sinh hc trong nng nghip lm gim 34% lng thuc tr su, thuc dit c. n ang ni ln tr thnh quc gia i u trong vic ng dng cng ngh sinh hc ti chu . Thnh cng ln nht ca n l pht trin cy bng bin i gien khng su bnh v chu hn tt S thnh cng l nh vo cc k thut: + K thut cy m. + K thut sinh hc phn t. + K thut di truyn.
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi Trong y hc:
Nhm 1 DH07MT
Cho n nay, c l thnh tu cng ngh sinh hc c th hin r nt nht l lnh vc y hc nh liu php protein v liu php gen cha tr mt s bnh him ngho (ung th, nhim virus v hin ang th nghim cha tr bnh AIDS...) cng nh chn on bnh (vim gan, st xut huyt, sn l gan...) v phng bnh (vaccine). Ngy nay, vi nhng cng c ca k thut gen, ngnh y khng ch da vo cc triu chng lm sng m cn c kh nng tc ng thng vo cc nguyn nhn su xa ca bnh l s bt thng ca gen. Cng ngh sinh hc xm nhp vo hu nh mi lnh vc ca y hc, trong ng k nht l lnh vc chn on v phng nga vi vic to ra cc b kit chn on bnh bng phng php PCR v cc DNA vaccine c hiu qu cao. Lnh vc sn xut thuc cha bnh nh interferon, insulin, interleukin, hormone sinh trng ngi... ngy cng pht trin mnh v tr thnh mt ngnh cng nghip quan trng. c bit, liu php gen mc d thnh tu cn t nhng m ra nhng trin vng to ln trong vic cha tr nhng bnh di truyn v bnh nan y. Trong mi trng: Nh chng ta bit, th gii ngy cng pht trin v dn s ngy cng tng. iu lm cho mi trng xung quanh chng ta phi nhn mi loi rc thi, t rc thi cng nghip n rc thi sinh hot. + X l nc thi: Qua nhiu th nghim, cc nh khoa hc s dng vi sinh vt cho qu trnh x l. Cc h thng lc, b lc, qu trnh lng v kh trng c nghin cu v pht trin. Gp phn hn ch ph phm ngun ti nguyn nc ca chng ta. Singapore, hng chc nm nay Singapore phi nhp khu nc t bang Johor - Malaysia. Nhng 2 hip c mua bn nc cp quc gia s ht hn ln lt vo cc nm 2011 v 2061, v quan h song phng thng b nh hng bi nhng bt ng v gi nc th. Cho nn Singapore ti ch nc thi thnh nc ung c tn gi NEWater. Mc d chi ph khng nh nhng h quyt nh dng c 3 cp x l: Lc Ultra (UF), lc thm thu ngc (RO) v thanh trng bng tiacc tm (UV), m bo tinh khit ti a ca thnh phm NEWater. Cht lng nc u
Nhm 1 DH07MT
ra hon ton an ton cho n ung, sinh hot v s dng vo cc mc dch khc. NEWater trong nh pha l v sch hn bt c mt loi nc no c trong t nhin. Israel, nc thi cng nghip v sinh hot u c thu gom vo cc h thng x l tp trung. cc h thng ny s dng cc gii php x l da vo t tnh (s dng thanh nam chm tch cc cht hu c c hi nh du, cht ty ra, ha cht nhum v kim loi nng trong nc thi); x l bng phng php kt ng in t (x l loi b kim loi nng trong nc bng vic a hyrxyt kim loi trng hp, l phng php dng x l nc thi cng nghip v th); x l bng cch lm lng ng (nc c lm sch bng vic lng cht bn c th c s dng trong nng nghip) 1.1.3. Vit Nam. T nm 1986 tr li y, Vit Nam c 4 chng trnh pht trin Cng ngh sinh hc quy m khc nhau. Cc trng i hc ca ta hin c gn 20 khoa o to v Cng ngh sinh hc, trong s ngi c trnh tin s l khong 100. C nc cng c 44 t chc khoa hc, cng ngh v Cng ngh sinh hc, s hu 10 phng th nghim. 6 phng th nghim trng im quc gia vi s vn u t ln ang c trin khai khn trng. c bit, ngy 4-3-2005, Ban B th Trung ng ng ban hnh Ch th s 50-CT/T v y mnh pht trin v ng dng Cng ngh sinh hc phc v cng nghip ho, hin i ho t nc. Thc t, Cng ngh sinh hc Vit Nam cng t c mt s thnh cng nht nh, trong cc lnh vc nghin cu: gien, t bo - m phi, enzim protein, vi sinh. Ni bt hn c l vic cc nh khoa hc nhanh chng to ra cc ging cy trng thun nh p dng cng ngh t bo - m phi. Cng ngh sinh hc nc ta ng dng cng ngh th tinh trong ng nghim, th tinh trng v tinh trng ng lnh ti mt s bnh vin tuyn Trung ng, em li hnh phc cho hng chc nghn cp v chng him mun. Ngnh y t nc ta cng lm ch c cng ngh nhn nui t bo gc phc v iu tr bnh him ngho v bc u to ra cc ng vt c cc yu t ph hp cho cng tc cy ghp ni tng. Cng ngh sn xut vc xin ca Vit Nam hin c cc nc trong khu vc ng Nam nh gi rt cao nh p dng mt s kt qu nghin cu do Cng ngh sinh hc mang li. 7
Nhm 1 DH07MT
Tuy nhin, bn cnh nhng thnh tu th cng khng trnh khi nhng kh khn hn ch. Trong qu trnh pht trin Cng ngh sinh hc giai on 1985 2005, s lng cn b nghin cu v nhn vin k thut Cng ngh sinh hc ca ta cn qu t, nht l trong cng ngh gien. Ngoi ra, hu ht cc lnh vc Cng ngh sinh hc trong nng nghip nc ta vn ch l cng ngh... chai l, mi hon thnh c khu nghin cu c bn, tnh ng dng thc t khng cao, c bit l kh m rng thnh i tr. Thm ch, c nhiu cng trnh va nghin cu xong, cha kp tm hiu tnh thc tin th li b y i tm ci mi. Theo chng trnh nghin cu khoa hc Cng ngh sinh hc trng im Nh nc giai on 2006 2010, n cui thi k ny nc ta s c gng lm ch v ng dng c cng ngh nn ca Cng ngh sinh hc v to c sn phm phc v pht trin kinh t, x hi. Mt s thnh tu ca cng ngh sinh hc Vit Nam thi gian qua. Trong pht trin nng nghip: Cng ngh sinh hc Vit Nam t c mt s thnh cng nht nh, trong cc lnh vc nghin cu: Gien, t bo-m phi, enzim-protein, vi sinh. Nn hng lot cc dng thun la, ng c to ra bng k thut n bi nui cy bao phn v non Mt s ging la mi ca Vit Nam c to bng Cng ngh sinh hc nh DR1, DR2 c nhng c tnh c bit: Chu rt, nhnh khe v tp trung, thp cy, ngn ngy, nng sut t 8 9 tn/ha. y l nhng ging la rt c trin vng a ra sn xut i tr. Trong chn nui, phng php truyn ging nhn to c p dng rng ri. Cng ngh sinh hc to bc t ph trong sn xut ging ln ngoi nng sut cao, ging ln siu nc, ging vt siu tht, vt siu trng v g tam hon, gp phn nng t trng ca chn nui trong ton ngnh nng nghip t 17,9% nm 1986 ln 20% nm 2004. Trong lm nghip, nghin cu s dng izozyme, trong chn ging keo, bch n v lt hoa cng nh trong bo tn ngun gen cy rng. tch chit AND v nh v dc mt s allen cho mt s dng keo lai, ang kho nghim mt s dng bch n bin np gen v thay i hm lng v tnh cht lignin. 8
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi Trong y t:
Nhm 1 DH07MT
+ Sn xut vacxin: TS Hunh Phng Lin i dc nc ngoi ch 1 thng c gng nghin cu v ch to vacxin Vim no Nht Bn (VNNB). Thnh qu ca nhng n lc tt bc ni trn l 4 lot vc xin VNNB u tin do VN sn xut t tiu chun quc t 100%, tinh khit ti a v rt an ton. + Th tinh nhn to trong ng nghim: ngy 30/04/1998, ba em b t ba trng hp TTTON thnh cng u tin Vit Nam ra i. Vit Nam hin ang dn u trong khu vc v mt s k thut v t n trnh th gii mt s k thut chuyn bit nh: IVF (trng thnh trng trong ng nghim), Vitrification (ng lnh phi trng bng phng php thy tinh ha), s dng GnRH antagonist trong TTTON Trong lnh vc mi trng: T hn 10 nm qua, c mt s c quan thuc cc ngnh giao thng vn ti, cng nghip, nng lng nghin cu v nng lng sinh hc. Gn y, mt s cng ty ti An Giang, Cn Th, Long An u t xng sn xut diesel sinh hc t m c basa vi tng cng sut khong 40.000 tn/nm, nhng do cha c tiu chun cht lng cho sn phm, nn cha thng mi c. Sn xut phn bn t rc: Cc nh khoa hc thuc Vin Cng ngh sinh hc (Trung tm Khoa hc t nhin v Cng ngh quc gia) bt tay vo nghin cu cng ngh sn xut phn bn hu c vi sinh t cc cht ph thi. Cc nh khoa hc phn lp c mt s chng vi sinh vt chu nhit c kh nng phn hy nhanh cc cht hu c (ch yu l cc cht cha xenlul). Nh rt ngn c qu trnh rc bt 14 ngy so vi quy trnh ang p dng v tng 20% lng bn trong phn bn. Cc vi sinh vt c kh nng sinh cht kch thch sinh trng thc vt, c nh nit, phn gii hp cht phtpht kh tan. B phn ng k kh vi cc vch ngn mng v ngn lc k kh (Baffled septic tank with anearobic filter BASTAF) l cng ngh do Trung tm K thut Mi trng th v Khu cng nghip (CEETIA), Trng i hc Xy dng phi hp vi cc nh nghin cu ca Vin Khoa hc v Cng ngh Mi trng Lin bang Thy S (EAWAG) pht trin. B BASTAF c 4 6 vch ngn. Cng theo nguyn tc lng v phn hu sinh hc k kh nh b t hoi thng thng, nhng nc thi 9
Nhm 1 DH07MT
khng i qua b theo chiu ngang m i theo ng dch dc nh cc vch ngn mng, hoc cc ng PVC hng dng t trong b, hng dng nc chuyn ng ln v xung. Khi nc thi chuyn ng t di ln trn, n s i xuyn qua lp bn y b. Cc vi khun k kh c rt nhiu trong lp bn cn y b, s hp th, phn hy cc cht hu c c trong nc thi, ng thi cn cng c gi li v phn hy. Cc vch ngn cn cho php tng h s s dng th tch b, trnh cc vng nc cht. Ngn lc k kh c b tr cui b tip tc x l cc cht l lng v hu c cn trong nc thi. Nc thi u ra c th c x l tip tc bng bi lc ngm, h sinh hc... cho php cht lng nc sau x l t tiu chun B (TCVN 5945 2005). 1.2. HIU QU NG DNG CNG NGH SINH HC TRONG X L NC THI. Cng ngh x l nc thi ngy cng i su vo p dng cng ngh sinh hc v cc bin php sinh hc cng chng minh hiu qu x l trit , hn hn nhng bin php x l ha l khc. X l nc thi bng cng ngh sinh hc p ng mc ch a dng thi vo vng tun hon t nhin ca vt cht, cht thi c x l v phn hy theo chu trnh sinh hc t nhin. Kt qu ca qu trnh x l l cc cht thi c chuyn ha hon ton thnh dng thi sch ( tiu chun). Trong qu trnh x l ny, con ngi khng tc ng trc tip cc bin php l ha vo quy trnh khp kn, do lng nc thi sau khi x l c a vo t nhin sch hn m khng b bin i thnh phn tnh cht. 1.3. NGHA THC TIN CA CNG NGH SINH HC TRONG X L NC THI. ngha thc tin ca vic p dng cng ngh sinh hc trong x l nc thi l v cng quan trng trong i sng. Va mang li li ch cho kinh t, va mang li li ch cho x hi ln mi trng. C th k nhng ngha quan trng nh : - ng dng sinh hc nh mt vng tun hon t nhin khp kn, x l cht thi hiu qu m khng mang li nh hng xu hoc bin i bt li khc cho mi trng. Cht lng nc u ra sch hn v c tnh cht nh nc t nhin.
10
Nhm 1 DH07MT
- Cng ngh sinh hc l cng c x l trit v ch ng trn thnh phn v tnh cht nc thi, khng cn thit c s can thip trc tip ca con ngi vo qu trnh x l t nhin. Thun tin trong cng tc vn hnh v qun l. - Tit kim kinh ph trong vic x l nc thi. Chi ph cho cc bin php sinh hc thng thp hn chi ph cho cc bin php x l khc. Bn cnh chi ph qun l cng thp do vic qun l n gin hn. - Nhng cht khng b phn hy trong nc thi cng nghip trc ht l trong cng nghip ha hc. Ngi ta phn lp v to ra nhng chng c th phn hy cc cht trong iu kin t nhin. - Cc phng php kh kim loi nng trong bn va x l c nhim va thu li c cc kim loi qu. - X l c ngun nc thi nng cao, c bit l BOD, COD, SS trong nc thi d x l sinh hc c nng COD t 20.000 30.000 mg/l. (phn hy k kh). - Phn hy hiu kh c ng dng rng ri n nh cht rn vi kch thc b x l t nh n trung bnh. (Q < 20.000 40.000 m3/ngy ). - H sinh hc dung x l cc loi nc thi cng nghip, sinh hot v c nc thi chn nui c hm lng cht hu c nhim cao. Chng II. TNG QUAN V NC THI 2.1. KHI NIM NC THI. Khi nim nc thi: Nc thi l cht lng c thi ra sau qu trnh s dng ca con ngi v lm thay i tnh cht ban u ca chng. Nc thi l nc dng trong sinh hot, sn xut hoc chy qua vng t nhim. Ph thuc vo iu kin hnh thnh, nc thi c chia thnh: nc thi sinh hot, nc cng nghip, nc thi t nhin v nc thi th. Nc thi sinh hot Nc thi sinh hot l nc thi t cc khu dn c, khu vc hot ng thng mi, cng s, trng hc hay cc c s khc. Chng cha khong 58% cht hu c v 42% cht khong. c im c bn ca nc thi sinh hot l hm lng cao cc
11
Nhm 1 DH07MT
cht hu c khng bn sinh hc (nh cacbonhydrat, protein, m), cht dinh dng (photphat, nit), vi trng, cht rn v mi. Nc thi cng nghip (hay nc thi sn xut) Nc thi cng nghip l nc thi t cc nh my ang hot ng sn xut. Trong qu trnh cng ngh cc ngun nc thi c th phn thnh: - Nc hnh thnh do phn ng ha hc (chng b nhim bi cc tc cht v cc sn phm phn ng). - Nc dng m t do v lin kt trong nguyn liu v cht ban u, c tch ra trong qu trnh ch bin. - Nc ra nguyn liu, sn phm, thit b. - Nc hp th, nc lm ngui. Nc thi t nhin Nc ma c xem l nc thi t nhin. nhng thnh ph hin i, nc ma c thu gom bng h thng ring. Nc thi th Nc thi th l thut ng chung ch cht lng trong h thng cng thot ca mt thnh ph. l hn hp cc loi nc thi k trn. 2.2. THNH PHN L HA HC CA NC THI 2.2.1. Tnh cht vt l Tnh cht vt l ca nc thi c xc nh da trn cc ch tiu: mu sc, mi, nhit v lu lng. - Mu: nc thi mi c mu nu hi sng, tuy nhin thng l c mu xm c vn c. Mu sc ca nc thi s thay i ng k nu nh b nhim khun, khi s c mu en ti. - Mi: c trong nc thi l do cc kh sinh ra trong qu trnh phn hy cc hp cht hu c hay do mt s cht c a thm vo. - Nhit : nhit ca nc thi thng cao hn so vi ngun nc sch ban u, do c s gia nhit vo nc t cc dng trong gia nh v cc my mc sn xut. - Lu lng: th tch thc ca nc thi cng c xem l mt c tnh vt l ca nc thi, c n v m3/ngi.ngy. Vn tc dng chy lun thay i theo ngy. 12
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi 2.2.2. Tnh cht ha hc
Nhm 1 DH07MT
Cc thng s th hin tch cht ha hc thng l: s lng cc cht hu c, v c v kh. Hay n gin ha, ngi ta xc nh cc thng s nh: kim, BOD, COD, cc cht kh ha tan, cc hp cht N, P, cc cht rn (hu c, v c, huyn ph v khng tan) v nc. - kim: thc cht kim l mi trng m gi pH trung tnh ca nc thi trong sut qu trnh x l sinh ha. - Nhu cu oxy sinh ha (BOD): dng xc nh lng cht b phn hy sinh ha trong nc thi, thng c xc nh sau 5 ngy nhit 200C. BOD5 trong nc thi sinh hot thng nm trong khong 100 300 mg/l. - Nhu cu oxy ha hc (COD): dng xc nh lng cht b oxy ha trong nc thi. COD thng trong khong 200 500 mg/l. Tuy nhin, c mt s loi nc thi cng nghip BOD c th tng rt nhiu ln. - Cc cht kh ha tan: y l nhng cht kh c th ha tan trong nc thi. Nc thi cng nghip thng c lng oxy ha tan tng i thp. - Hp cht cha N: s lng v loi hp cht cha N s thay i i vi mi loi nc thi khc nhau. - pH: y l cch nhanh nht xc nh tnh axit cua nuoc thi. Nng pH khoang 1 14. x l nc thi c hiu qu pH thng trong khong 6 9,5 (hay ti u l 6,5 8). - Phospho: y l nhn t cn thit cho hot ng sinh ha. P thng trong khong 6 20 mg/l. - Cc cht rn: hu ht cc cht nhim trong nc thi c th xem l cht rn. - Nc: lun l thnh phn cu to chnh ca nc thi. Trong mt s trng hp, nc c th chim t 99,5% - 99,9% trong nc thi (thm ch ngay c ngay c trong nhng loi nc thi nhim nng nht cc cht nhim cng chim 0,5%, cn i ngun nc thi c xem l sch nht th nng ny l 0,1%). 2.3. CC THNG S NH GI NHIM V YU CU X L 2.3.1. Cc thng s nh gi nh gi cht lng nc thi cn da vo mt s thng s c bn, so snh vi cc ch tiu cho php v thnh phn ha hc v sinh hc i vi tng loi nc s 13
Nhm 1 DH07MT
dng cho mc ch khc nhau. Cc thng s c bn nh gi cht lng nc l: pH, mu sc, c, hm lng cht rn, cc cht l lng, cc kim loi nng, oxy ha tan... v c bit l BOD v COD. Ngoi cc ch tiu ha hc cn quan tm ti ch tiu sinh hc, c bit l E.coli. - pH: l mt trong nhng ch tiu xc nh i vi nc cp v nc thi. Ch s ny cho ta bit cn thit phi trung ha hay khng v tnh lng ha cht cn thit trong qu trnh x l ng keo t, kh khun... - Hm lng cc cht rn: tng cht rn l thnh phn quan trng ca nc thi. Tng cht rn (TS) c xc nh bng trng lng kh phn cn li sau khi cho bay hi 11 mu nc trn bp cch thy ri sy kh 1030C cho n khi trng lng kh khng i. n v tnh bng mg hoc g/l. - Mu: nc c th c mu, c bit l nc thi thng c mu nu en hoc nu. - c: c lm gim kh nng truyn nh sng trong nc. Vi sinh vt c th b hp th bi cc ht rn l lng s gy kh khn khi kh khun. c cng cao nhim bn cng ln. - Oxy ha tan (DO Dissolved oxygen): l mt ch tiu quan trng ca nc, v cc sinh vt trn cn v c di nc sng c l nh vo oxy. ha tan ca n ph thuc vo nhit , p sut v cc c tnh ca nc. Phn tch ch s oxi ha tan (DO) l mt trong nhng ch tiu quan trng nh gi s nhim ca nc v gip ta ra bin php x l thch hp. - Ch s BOD (Nhu cu oxy sinh ha Biochemical Oxygen Demand): nhu cu oxy sinh ha hay nhu cu oxy sinh hc l lng oxy cn thit oxy ha cc cht hu c c trong nc bng vi sinh vt (ch yu l vi khun) hoi sinh, hiu kh. BOD l ch tiu thng dng nht xc nh mc nhim ca nc thi. Phng trnh tng qut oxy ha sinh hc: Cht hu c + O2
Vi sinh vt
CO2 + H2O
Qu trnh ny i hi thi gian di ngy, v phi ph thuc vo bn cht ca cht hu c, vo cc chng loi vi sinh vt, nhit ngun nc, cng nh mt s cht c
14
Nhm 1 DH07MT
c tnh xy ra trong nc. Bnh thng 70% nhu cu oxy c s dng trong 5 ngy u, 20% trong 5 ngy tip theo, 99% ngy th 20 v 100% ngy th 21. Xc nh BOD c s dng rng ri trong mi trng: 1. Xc nh gn ng lng oxy cn thit n nh sinh hc cc cht hu c c trong nc thi. 2. Lm c s tnh ton thit b x l. 3. Xc nh hiu sut x l ca mt qu trnh. 4. nh gi cht lng nc thi sau x l c php x vo ngun nc. Trong thc t, ngi ta khng th xc nh lng oxy cn thit phn hy hon ton cht hu c v nh th tn qu nhiu thi gian m ch xc nh lng oxy cn thit trong 5 ngy u nhit 200C, k hiu BOD5. Ch s ny c dng hu ht trn th gii. - Ch s COD (Nhu cu oxy ha hc Chemical Oxygen Demand): Ch s ny c dng rng ri c trng cho hm lng cht hu c ca nc thi v s nhim ca nc t nhin. COD c nh ngha l lng oxy cn thit cho qu trnh oxy ha ha hc cc cht hu c trong nc thnh CO2 v H2O. Lng oxy ny tng ng vi hm lng cht hu c c th b oxy ha c xc nh khi s dng mt tc nhn oxy ha ha hc mnh trong mi trng axit. Ch s COD biu th c lng cc cht hu c khng th b oxy ha bng vi sinh vt do n c gi tr cao hn BOD. i vi nhiu loi nc thi, gia BOD v COD c mi tng quan nht nh vi nhau. - Cc cht dinh dng: ch yu l N v P, chng l nhng nguyn t cn thit cho cc thc vt pht trin hay chng c v nh l nhng cht dinh dng hoc kch thch sinh hc. + Nito (N): nu thiu N c th b sung thm N nc thi c th x l bng sinh hc. + Phospho (P): c ngha quan trng trong x l nc thi bng phng php sinh hc.
15
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi - Ch th v vi sinh ca nc (E.coli):
Nhm 1 DH07MT
Trong nc thi, c bit l nc thi sinh hot, bnh vin, vng du lch, khu chn nui... nhim nhiu loi vi sinh vt. Trong c nhiu loi vi khun gy bnh, c bit l bnh v ng tiu ha, t l, thng hn, ng c thc phm. Cht lng v mt vi sinh ca nc thng c biu th bng nng ca vi khun ch th l nhng vi khun khng gy bnh v v nguyn tc l nhm trc khun (coliform). Thng s c s dng rng ri nht l ch s coli. Tuy tng s coliform thng c s dng nh mt ch s cht lng ca nc v mt v sinh, nhng iu kin nhit i, ch s ny cha ngha v mt v sinh do: + C rt nhiu vi khun coliform tn ti t nhin trong t, v vy mt cao cc vi khun ca nc t nhin giu dinh dng c th khng c ngha v mt v sinh. + Cc vi khun coliform c xu hng pht trin trong nc t nhin v ngay trong c cc cng on x l nc thi (trc khi kh trng) trong iu kin nhit i. 2.3.2. Yu cu x l. Do xu th pht trin ca x hi cng vi qu trnh o th ha din ra, cc ngnh cng nng nghip, cc nh my, x nghip, khu cng nghip lin tc mc ln nn i hi cn nhiu nc sch. 1 m3 nc thi c th lm nhim bn 10 m3 nc sch. Do , ngun nc ngy cng cn kit v thiu ht nghim trng. iu khin cho vic cung cp nc cho con ngi tr thnh vn ht sc kh khn. Th gii a ra nhng tiu chun v cp thot nc, mi quc gia cng c lut ring. Nhng hu ht cht lng nc thi iu vt qu tiu chun cho php. Chnh v vy, x l nc thi c th quay vng cho nc tr li l mt vn ang c ch trng v nghin cu. Gp phn bo v mi trng, mang li cuc sng tt p cho con ngi. Chng ta hy hy vng vo mt tng lai tt p hn cho nhn loi.
16
Nhm 1 DH07MT
Bng 1 Gi tr gii hn cc thng s v nng cc cht nhim trong nc thi cng nghip (TCVN 5945 2005)
TT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 Thng s Nhit pH Mi Mu sc, Co Pt pH=7 BOD5 (20oC) COD Cht rn l lng Asen Thy ngn Ch Cadimi Crom (IV) Crom (III) ng Km Niken Mangan St Thic Xianua Phenol Du m khong Du ng thc vt Clo d PCBs mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l n v
o
Gi tr gii hn A 40 6 n 9 Khng kh chu 20 30 50 50 0,05 0,005 0,1 0,005 0,05 0,2 2 3 0,2 0,5 1 0,2 0,07 0,1 5 10 1 0,003 B 40 5,5 n 9 Khng kh chu 50 50 80 100 0,1 0,01 0,5 0,01 0,1 1 2 3 0,5 1 5 1 0,1 0,5 5 20 2 0,01 C 45 5 n 9 100 400 200 0,5 0,01 1 0,5 0,5 2 5 5 2 5 10 5 0,2 1 10 30 0,05
C -
17

26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 Ha cht bo v thc vt: Ln hu c Ha cht bo v thc vt: Clo hu c Sunfua Florua Clorua Amoni (tnh theo Nit) Tng nit Tng phtpho Coliform Xt nghim sinh hc (Bioassay) Tng hot phng x Tng hot phng x Bq/l Bq/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l MPN/100ml 0,3 0,1 0,2 5 500 5 15 4 3000
Nhm 1 DH07MT
1 0,1 0,5 10 600 10 30 6 5000 1 15 1000 15 60 8 -
90% c sng st sau 96 gi trong 100% nc thi 0,1 1,0 0,1 1,0
18
Nhm 1 DH07MT
Chng III. TNG QUAN V QU TRNH SINH HC TRONG X L NC THI 3.1. PHN LOI CC QU TRNH SINH HC. X l nc thi bng phng php sinh hc da trn hot ng sng ca vi sinh vt c kh nng phn ha nhng hp cht hu c. Cc cht hu c sau khi phn ha tr thnh nc, nhng cht v c hay cc kh n gin. C 2 loi cng trnh x l nc thi bng phng php sinh hc: - iu kin t nhin. - iu kin nhn to. 3.1.1. X l t nhin. Cnh ng ti cng cng v bi lc: - Trong nc thi sinh hot cha mt hm lng N, P, K kh ng k. Nh vy, nc thi l mt ngun phn bn tt c lng thch hp vi s pht trin ca thc vt. - T l cc nguyn t dinh dng trong nc thi thng l 5:1:2 =N:P:K. - Nc thi cng nghip cng c th s dng nu chng ta loi b cc cht c hi. - s dng nc thi lm phn bn, dng thi gii quyt x l nc thi theo iu kin t nhin ngi ta dng cnh ng ti cng cng v cnh ng lc. - Nguyn tc hot ng: Vic x l nc thai bng cnh ng ti, cnh ng lc da trn kh nng gi cc cn nc trn mt t, nc thm qua t nh i qua khe lc, nh c oxy trong cc l hng v mao qun ca lp t mt, cc VSV hiu kh hot ng phn hy cc cht hu c nhim bn. Cng su xung, lng oxy t v qu trnh oxy ha cc cht hu c gim dn. Cui cng n su ch xy ra qu trnh kh nitrat. xc nh c qu trnh oxy ha nc thi ch xy ra lp t mt su ti 1.5m. V vy cc cnh ng ti v bi lc thng c xy dng nhng ni no c mc ngun nc thp hn 1.5m so vi mt t. - Nguyn tc xy dng: cnh ng ti v bi lc l nhng mnh t c san phng hoc to dc khng ng k v c ngn cch v to thnh cc bng cc b t. Nc thi phn b vo cc h thng mng li phn phi gm: mng 19
Nhm 1 DH07MT
chnh, mng phn phi v h thng ti trong cc . Nu thu t ch dng x l nc thi, hoc cha nc thi khi cn thit gi l bi lc.
S cnh ng ti 1. Mng chnh v mng phn phi; 2. Mng, rnh phn phi trong cc ; 3. Mng tiu nc; 4. ng tiu nc; 5. ng i. Din tch thc dng ca cnh ng ti, bi lc:
Vi: q: T/C ti ly theo bng sau. Bng 2 Tiu chun ti i vi cnh ng cng cng t0 trung bnh nm ca KK 6 9,50C 9,5 110C 11 150C Loi cy trng Vn ng Vn ng Vn ng Tiu chun nc ti (m3/ha.ng.) st 45 25 60 30 70 35 20 ct 60 30 70 35 80 40 Ct 80 40 85 45 90 45
Nhm 1 DH07MT
Bng 3 Tiu chun ti cho mt s loi cy trng Loi cy trng Bp ci sm v xp l Bp ci mun C chua C ci Khoai ty Hnh ti, rau thm T/C ti (m3/ha) 2500-6300 5000-7000 4000-4500 3000-6500 1800-2500 5000-10000
Bng 4 Tiu chun ph thuc mc nc ngm 1.5 A st Ct 6 110C 11 150C 6 110C 11 150C 70 80 16 18 2.0 75 85 13 21 3.0 85 100 235 350
Cnh ng ti Nng nghip: T lu ngi ta cng ngh n vic s dng nc thi nh ngun phn bn ti ln cc cnh ng nng nghip nhng vng ngoi . Theo ch nc ti ngi ta chia thnh 2 loi: - Thu nhn nc thi quanh nm. - Thu nc thi theo ma. Khi thu hoch, gieo ht hoc v ma ma ngi ta li gi tr nc thi trong cc m h (h nui c, h sinh hc, h iu ha,) hoc x ra cnh ng c, cnh ng trng cy a nc hay hay vo vng d tr. Trc khi a vo cnh ng, nc thi phi c x l s b qua song chn rc, b lng ct hoc b lng. Tiu chun ti ly thp hn cnh ng cng cng v c kin chuyn gia nng nghip.
21
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi H sinh hc:
Nhm 1 DH07MT
- Cu to: H sinh vt l cc ao h c ngun gc t nhin hoc nhn to, cn gi l h oxy ha, h n nh nc thi, Trong h sinh vt din ra qu trnh oxy ha sinh ha cc cht hu c nh cc loi vi khun, to v cc loi thy sinh vt khc. - Nguyn tc hot ng: Vi sinh vt s dng oxy sinh ra t ru to trong qu trnh quang hp cng nh oxy ha t khng kh oxy ha cc cht hu c, rong to li tiu th CO2, photphat v nitrat amon sinh ra t s phn hy, oxy ha cc cht hu c bi vi sinh vt. h hot ng bnh thng cn phi gi gi tr pH v nhit ti u. Nhit khng c thp hn 60C. Theo qu trnh sinh ha, ngi ta chia h sinh vt ra cc loi: h hiu kh, h k kh v h ty nghi.
Hnh 1. H sinh hc - H sinh hc dng x l nc thi bng sinh hc ch yu da vo qu trnh lm sch ca h. - Ngoi vic x l nc thi cn c nhim v: + Nui trng thy sn. + Nc ti cho cy trng. + iu ha dng chy. - Bao gm cc loi: + H k kh: dng lng v phn hu cn lng bng phng php sinh hc t nhin da trn s phn gii ca VSV k kh. Chuyn dng x l nc thi cng nghip nhim bn. 22
Nhm 1 DH07MT
+ H k hiu kh: trong h xy ra 2 qu trnh song song l: oxy ha hiu kh v phn hy mtan cn ln. Gm c 3 lp: hiu kh, trung gian v k kh. Ngun oxy cp ch yu l do qu trnh quang hp rong to. Qu trnh k kh y ph thuc vo nhit . Chiu su ca h k hiu kh t 0.9 1.5 m. + H hiu kh: oxy ho cc cht hp cht nh VSV hiu kh. C 2 loi: h lm thong t nhin v h lm thong nhn to. H lm thong t nhin: cp oxy ch yu do khuych tn khng kh qua mt nc v quang hp ca cc thc vt. Din tch h ln, chiu su ca h t 30 50 cm. Ti trng BOD t 250 300 kg/ha.ngy. Thi gian lu nc t 3 12 ngy. H lm thong nhn to: cp oxy bng kh nn v my khuy. Tuy nhin, h hot ng nh h k hiu kh. Chiu su t 2 4.5 m, ti trng BOD 400 kg/ha.ngy. Thi gian lu nc t 1 3 ngy. 3.1.2. X l nhn to. B lc sinh hc (B Biophin c lp vt liu khng thm nc): - Cu to: c vt liu tip xc khng ngp nc. + Cc lp vt liu c rng v din tch ln nht (nu c th). + Nc thi c phn phi u. + Nc thi sau khi tip xc vt liu to thnh cc ht nh chy thnh mng nh lung qua khe h vt liu lc. + b mt vt liu lc v cc khe h gia chng cc cn bn c gi li to thnh mng (Mng sinh hc). + Lng oxy cn thit cp lm oxy ho cht bn i t y ln. + Nhng mng vi sinh cht s cng nc thi ra khi b c gi b lng 2. - Vt liu lc: + C din tch b mt/n v din tch ln. + Than cc, cc, cui si ln, ong (60-100 mm). - H thng phn phi nc: + Dn ng t ng qua (b trn, thp lc). + Dn ng c nh (lc sinh hc nh git) cao ti. + Khong cch t vi phun n b mt vt liu: 0.2 0.3 m. 23
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi - Sn v thu nc: c 2 nhim v
Nhm 1 DH07MT
+ Thu u nc c cc mnh v ca mng sinh hc b trc. + Phn phi u gi vo b lc duy tr MT hiu kh trong cc khe rng. + Sn bng b tng v sn nung. + Khong cch t sn phn phi n y b thng 0.6 0.8 m, i = 1 2 %. Phn loi b lc sinh hc: Thng s Chiu cao lp VL n v o m Ti trng thp 13 cc, than cc, ong, Kg BOD/l.m3.ngy m3/m2.ngy % 0.08 0.4 1 4.1 80 90 Ti trng cao 0.9-2.4 () 6-8 (nha tm) cc, than, ong, nha c. 0.4 0.16 4.1 40.7 65 85
Loi
Ti trng theo cht HC Ti trng thu lc theo din tch b mt Hiu qu BOD B Aerotank:
- Nguyn l lm vic ca b Aerotank: + B Aerotank c a ra v nghin cu rt lu (t 1887-1914 p dng). + B Aerotank l cng trnh x l sinh hc s dng bn hot tnh ( l loi bn xp cha nhiu VS c kh nng oxy ho cc cht hu c). + Thc cht qu trnh x l nc thi bng b Aerotank vn qua 3 giai on: Giai on 1: Tc oxy ho xc nh bng tc tiu th oxy. Giai on 2: Bn hot tnh khi phc kh nng oxy ho, ng thi oxy ho tip nhng cht hp cht chm oxy ho. Giai on 3: Giai on nit ho v cc mui amn. + Khi s dng b Aerotank phi c h thng cp kh. - Phn loi b Aerotank: a) Theo nguyn l lm vic: + B Aerotank thng thng: cng sut ln. 24
Nhm 1 DH07MT
B Aerotank x l sinh ho khng hon ton (BOD20 ra ~ 60 80 mg/l). B Aerotank x l sinh ho hon ton (BOD20 ra ~ 15 20 mg/l). + B A sc cha cao: BOD20 > 500 mg/l. b) Phn loi theo s cng ngh: + Aerotank bc 1. + Aerotank bc 2. c) Theo phng php lm thong: + Bng kh nn. + Khuy c hc. + Thong kt hp. + Qut gi.
Hnh 2. B Aeroten X l nc thi bng vi sinh k kh (b UASB): - Cu to : B UASB c th xy dng bng btng ct thp, thng xy dng hnh ch nht. d tch kh ra khi nc thi ngi ta lp thm tm chn kh c nghing >= 350 so v phng ngang. Nhit cng cao th hiu qu x l ca b UASB cng cao, do b ny p dng rt tt Vit Nam. - Nguyn tc: Nc thi sau khi iu chnh pH v dinh dng c dn vo y b v nc thi i ln vi vn tc 0.6 0.9 m/h. Qu trnh x l nc thi bng phng php k kh xy ra (bn + nc thi) to ra kh (70 80% CH4). - u v nhc im ca b UASB : + u im: Gim lng bn sinh hc, do gim c chi ph x l bn. Kh sinh ra l kh biogas (CH4) mang tnh kinh t cao. X l c hm lng cht 25
Nhm 1 DH07MT
hu c cao, ti a l 4000 mg/l, BOD 500 mg/l, iu ny khng th thc hin c cc b sinh hc hiu kh hay ch p dng nhng b c bit nh Aerotank cao ti. So vi Aerotank (0.3 0.5 kgBOD/m3/ngy)th b UASB chu c ti trng gp 10 ln khong 3 8 kgBOD/m3/ngy, t gim c th tch b. Khng tn nng lng cho vic cp kh v y l b x l sinh hc k kh , i vi cc b hiu kh th nng lng ny l rt ln. X l cc cht c hi, cht hu c kh phn hy rt tt. Kh nng chu sc cao do ti lng ln. t tn din tch. + Nhc im: Khi ng lu, phi khi ng mt thng trc khi hot ng. Hiu qu x l khng n nh v y l qu trinh sinh hc xy ra t nhin nn chng ta khng th can thip su vo h thng. Lng kh sinh ra khng n nh gy kh khn cho vn hnh h thng thu kh. X l khng t hiu qu khi nng BOD thp.
Hnh 3. B UASB 3.2. C S L THUYT CA QU TRNH. C s x l nc thi bng phng php sinh hc l qu trnh chuyn ho vt cht, qu trnh to cn lng v qu trnh t lm sch ngun nc ca cc vi sinh vt d dng v t dng c trong t nhin nh kh nng ng ho c rt nhiu ngun c cht khc nhau c trong nc thi.
26
Nhm 1 DH07MT
Trong cc ngun nc lun xy ra qu trnh Amon ho cht hu c cha nit bi cc vi khun Amn ho. Nh cc men ngoi bo ca cc vi khun gy thi nh loi Pseudomonadales, Eubateriales m Protein b phn hu thnh cc hp cht n gin hn l cc Polipeptit, Oligopeptit. Cc cht ny hoc tip tc c phn hu thnh cc Axit amin nh men Peptidaza ngoi bo hoc c t bo hp th sau s c phn hu tip trong t bo thnh cc Axit amin. Cc axit amin mt phn c vi sinh vt s dng sinh tng hp Protein - xy dng t bo mi, mt phn b phn gii tip theo nhng con ng khc nhau to NH3 v nhiu sn phm trung gian khc. Vi cc Protein c cha S, nh tc dng ca men Desunfuraza s b phn hy to ra H2S. Sn phm phn gii bi vi sinh vt k kh cn cho Scatol, Indol, Mercaptan v mt s kh khc. Nh s hot ng ca mt s vi khun nh Thiobacillus, Thiobacillus denitrificans, vi khun lu hunh dng si thuc ging Beggiatoa, Thiothrix v nhiu vi khun d dng, vi khun hiu kh khc qu trnh Sunfat ho c thc hin. Ngc li, qu trnh kh Sunfat cng xy ra bi cc vi khun k kh c trong bn thi, nc thi thi (i din l Desunfovibrio desunfuricans). Ngoi ra cn thy loi Clotridium nigrificans v loi Pseudomonas Zelinskii cng c kh nng kh Sunfat. Trong iu kin t nhin nhiu loi vi khun nh loi Acinetobacter v nm c kh nng phn gii v gii phng photpho trong xng ng vt dng rn Ca3(PO4)2 sang dng ho tan. Theo con ng thu phn trong iu kin hiu kh cc vi khun Pseudomonas, Bacillus, Actinomyces v cc loi nm bc cao chuyn ho nhanh tinh bt thnh ng v cc loi ng ny mt phn b phn hu thnh CO2 v nhiu sn phm khc nhau, mt phn c chuyn ho trong qu trnh trao i cht. Trong iu kin k kh tinh bt b phn hu bi Clotridium. Trong iu kin hiu kh Cytophaza v Sporocytophaga l loi c kh nng phn hu xenluloza mnh nht. Ngoi ra, cc loi Pseudomonadales, Vibrio, Myxobacterium, Actinomycetes v Cellvibrio cng tham gia phn hu xenluloza. Xenluloza b phn hu bi cc men ngoi bo thnh cc sn phm trung gian v ng. Trong bn lng qu trnh ln
27
Nhm 1 DH07MT
men k kh ch yu bi Clotridium phn hu xenluloza thnh Etanol, Axit focmic, Axit axetic, Axit lactic, H2 v CO2. Trong t nhin cn xy ra qu trnh t lm sch nh cc sinh vt s dng cc cht bn trong nc lm ngun thc n. V mt sinh hc tham gia vo qu trnh t lm sch c rt nhiu loi sinh vt nh c, chim, nguyn sinh ng vt, nhuyn th v vi sinh vt vi mc khc nhau nhng ng vai tr quyt nh vn l cc vi sinh vt. Ngoi ra cn thy vai tr lm sch ca cc loi to. Thng qua hot ng sng ca mnh to cung cp oxi cho mi trng v cc cht khng sinh tiu dit cc mm bnh c trong nc. Mt s loi to v loi nhuyn th 2 mnh cn c kh nng hp th cc kim loi nng v tia phng x. Trong nc thi cc vi sinh vt lun c mi quan h rt phc tp vi nhau. Quan h cnh tranh c nh hng quyt nh n thnh phn vi sinh vt. Quan h mi th lm cho s lng vi sinh vt trong nc thi thay i. Ngoi 2 mi quan h trn trong h vi sinh vt nc thi nhiu loi vi sinh vt sng cng sinh vi nhau c nh hng qua li ln nhau. Kt qu ca cc quan h ny lm nh hng ln n kh nng, tc v hiu qu phn hu cht bn ca cc vi sinh vt. 3.3. NG HC QU TRNH LN MEN TRONG X L NC THI. Qu trnh x l nc thi bng Vi sinh vt thc cht l mt qu trnh ln men. X l nc thi vi qu trnh sinh trng l lng rt gn vi qu trnh ln men thu sinh khi cng ngh vi sinh vt. X l nc thi vi qu trnh sinh trng bm dnh rt gn vi qu trnh ln men theo phng php c nh t bo. Chng ch khc nhau l qu trnh ln men c bn c thc hin vi ging Vi sinh vt thun chng cn trong x l nc thi c thc hin vi ging l mt qun th vi sinh vt t nhin. Trong trng hp chung, tc phn ng ln men chu nh hng ca nhiu yu t mi trng trong cc yu t chnh l: nhit , pH, nng men, cht km hm, cht hot ho v nng ca c cht. cc iu kin nhit , pH khng i trong trng hp d tha c cht tc phn ng ln men tuyn tnh bc nht vi nng men. S ph thuc tc phn ng ln men vo nng c cht S v nng men E tun theo phng trnh Michaelis Menten (1913): v = {V.[S]} / {Km + [S]} 28
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi Trong : v l tc phn ng ln men. V l tc phn ng ln men cc i (mg/l.s). [S] l nng c cht (mg/l)
Nhm 1 DH07MT
Km l hng s phn ly phc cht/hng s Michaelis- Menten (mol/l). T phng trnh c bn v ng hc phn ng ln men ca Michaelis Menten nm 1942 v 1949 vi s chp nhn gi thit tc s dng c cht v tc sinh trng Vi sinh vt b gii hn bi tc cc phn ng ln men, Monod biu th s nh hng ca nng c cht sinh trng gii hn S ti tc sinh trng ring ca vi sinh vt bng phng trnh kinh nghim c dng: = { 0.[S]} / {Ks + [S]} Trong : l tc sinh trng ring (1/s). 0 l tc sinh trng ring cc i (1/s). [S] l nng c cht sinh trng gii hn (mg/l) Ks l hng s bn bo ho c gi tr bng nng c cht khi = 0/ 2 (mg/l). Phng trnh Monod cho thy khi c cht d tha tc l [S] lun lun ln hn Ks th = 0. Lc ny phng trnh tc sinh trng Vi sinh vt c dng:
rg = dX/dt = .X = {.[S]} / {Ks + [S]}.X = 0.X

Nh vy tc sinh trng rg t l bc nht vi nng bn X (mg/l). Nng bn s quyt nh ng hc sinh trng ca vi sinh vt. Khi c cht b gii hn thiu ht tc l [S] lun lun nh hn Ks th rg= const. Tc sinh trng rg t l bc khng vi nng bn X. Nng bn s khng quyt nh ng hc sinh trng ca vi sinh vt. Khi [S] = Ks th = 0 /2. Trong nui cy theo m hoc nui cy lin tc khng phi tt c c cht u b chuyn ho thnh sinh khi. Mt phn c cht c dng to t bo mi (ng ho), mt phn b oxi ho (d ho) thnh cc sn phm ph v c hoc hu c. S t bo mi c sinh ra li tip tc s dng c cht sinh trng v pht trin. Do tc s 29
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi dng c cht lun ln hn tc to thnh sinh khi.
Nhm 1 DH07MT
Mi quan h gia tc sinh trng rg v tc s dng c cht rs tun theo phng trnh: rs = dS/ dt = - rg / Y= - {0 .[S].X} / {Ks + [S]}.Y Trong : rs l tc s dng c cht (mg/l.giy) Y l tc s dng c cht ti a h s ng ho (l t s gia sinh khi v khi lng c cht c tiu th trong mt thi gian nht nh trong pha sinh trng logarit [mg MLSS/lit]/ [mg BOD5 s dng/lit]). Trong pha sinh trng chm dn c mt s vi sinh vt b cht v b phn hy ni sinh. Phng trnh ng hc phn hy ni sinh l phng trnh bc nht c dng: rd = (dX/dt)ns = - Kd.X Trong : rd l tc phn hu ni sinh (mg/l.s). Kd l hng s tc phn hy ni sinh (1/s). X l nng bn (mg/l). Nh vy tc sinh trng thc ca vi sinh vt tnh theo: (dX/dt)thc = r /g = rg - rd hay r /g = [- Y. rs] + [Kd . X] = - { 0 .[S].X} / {Ks + [S]} + [Kd . X] Tc sinh trng ring thc c tnh theo cng thc ca Van Uden: / = - Kd = { 0.[S]} / {Ks + [S]} - Kd Tc tng sinh khi (bn hot tnh) Yb c tnh theo cng thc: Yb = r /g / rs 3.4. VI SINH VT TRONG X L NC THI. 3.4.1. Khi nim vi sinh vt v tm quan trng ca vi sinh vt. Khi nim: Vi sinh vt l nhng sinh vt n bo c kch thc nh, khng quan st c bng mt thng m phi s dng knh hin vi. Thut ng vi sinh vt khng tng ng vi bt k n v phn loi no trong phn loi khoa hc. N bao gm c virus, vi khun, archaea, vi nm, vi to, ng vt nguyn sinh... 30
Nhm 1 DH07MT
Vi sinh vt ng vai tr v cng quan trng trong thin nhin cng nh trong cuc sng ca con ngi. N bin m thnh t trng, n lm giu cht hu c trong t, n tham gia vo tt c cc vng tun hon vt cht trong t nhin. N l cc khu quan trng trong chui thc n ca cc h sinh thi. N ng vai tr quyt nh trong qu trnh t lm sch cc mi trng t nhin. Trong bo v mi trng, ngi ta s dng vi sinh vt lm sch mi trng, x l cc cht thi c hi. S dng vi sinh vt trong vic ch to phn bn sinh hc, thuc bo v thc vt khng gy c hi cho mi trng, bo v mi cn bng sinh thi. c im chung: - Kch thc nh b: kch thc vi sinh vt thng c o bng micromet. - Hp thu nhiu, chuyn ha nhanh. Vi khun lactic (Lactobacillus) trong 1 gi c th phn gii mt lng ng lactoz nng hn 1000-10000 ln khi lng ca chng. - Sinh trng nhanh, pht trin mnh. So vi cc sinh vt khc th vi sinh vt c tc sinh trng cc k ln. - Nng lc thch ng mnh v d pht sinh bin d. - Phn b rng, chng loi nhiu. - Do tnh cht d pht sinh t bin nn s lng loi vi sinh vt tm c ngy cng tng. - VSV gm nhiu nhm phn loi khc nhau, l nhng c th n bo hay tp hp n bo, c kch thc hin vi. Vai tr ca vi sinh vt: - Trong t nhin: Tch cc: + Vi sinh vt l mt xch quan trng trong cc chu trnh chuyn ha vt cht v nng lng trong t nhin. + Tham gia vo vic gn gi tnh bn vng ca h sinh thi v bo v mi trng. Tiu cc: + Gy bnh cho ngi, ng thc vt. 31
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi + L nguyn nhn gy h hng thc phm.
Nhm 1 DH07MT
- Trong nghin cu di truyn: L i tng l tng trong cng ngh di truyn, cng ngh sinh hc - Bo v mi trng: Vi sinh vt tham gia tch cc vo qu trnh phn gii cc ph thi nng nghip, ph thi cng nghip, rc sinh hot Tm quan trng: Vi sinh vt sng trong t v trong nc tham gia tch cc vo qu trnh phn gii cc xc hu c bin chng thnh CO2 v cc hp cht v c khc dng lm thc n cho cy trng. Cc vi sinh vt c nh nit thc hin vic bin kh nit (N2) trong khng kh thnh hp cht nit (NH3, NH4+) cung cp cho cy ci. Vi sinh vt c kh nng phn gii cc hp cht kh tan cha P, K, S v to ra cc vng tun hon trong t nhin. Vi sinh vt cn tham gia vo qu trnh hnh thnh cht mn. Vi sinh vt c vai tr quan trng trong nng lng (sinh khi ho thch nh du ho, kh t, than ). Trong cc ngun nng lng m con ngi hy vng s khai thc mnh m trong tng lai c nng lng thu t sinh khi. Sinh khi l khi lng cht sng ca sinh vt. Vi sinh vt l lc lng sn xut trc tip ca ngnh cng nghip ln men bi chng c th sn sinh ra rt nhiu sn phm trao i cht khc nhau (cc loi axit, enzim, ru, cc cht khng sinh, cc axit amin, cc vitamin...). Trong cng nghip tuyn khong, nhiu chng vi sinh vt c s dng ho tan cc kim loi qu t cc qung ngho hoc t cc bi cha x qung. Vi sinh vt c hi thng gy bnh cho ngi, cho gia sc, gia cm, tm c v cy trng. Chng lm h hao hoc bin cht lng thc, thc phm, vt liu, hng ho. Chng sn sinh cc c t trong c nhng c t ht sc nguy him. Ch ring s tn cng ca virut HIV cng gy ra 50 triu ngi nhim HIV. Cui th k XX khong 30 triu ngi nhim. 3.4.2. Vi sinh vt ch th trong cng trnh x l nc thi. Cc vi sinh vt ch th vic nhim bn ngun nc bi phn: - Coliforms v Fecal Coliforms: + Coliform: l cc vi khun hnh que gram m c kh nng ln men lactose sinh ga nhit 350C ( 0,50C), Coliform c kh nng sng ngoi ng rut 32
Nhm 1 DH07MT
ca ng vt (t nhin), t bit trong mi trng kh hu nng. Nhm vi khun Coliform ch yu bao gm cc ging nh Citrobacter, Enterobacter, Escherichia, Klebsiella v c Fecal coliforms (trong E. coli l loi thng dng ch nh vic nhim ngun nc bi phn). Ch tiu tng Coliform khng thch hp lm ch tiu ch th cho vic nhim bn ngun nc bi phn. Tuy nhin, vic xc nh s lng Fecal Coliform c th sai lch do c mt s vi sinh vt (khng c ngun gc t phn) c th pht trin nhit 440C. Do s lng E. coli c coi l mt ch tiu thch hp nht cho vic qun l ngun nc. + Fecal Streptococci: nhm ny bao gm cc vi khun ch yu sng trong ng rut ca ng vt nh Streptococcus bovis v S. Equinus. Mt s loi c phn b rng hn hin din c trong ng rut ca ngi v ng vt nhu S. faecalis v S. faecium hoc c 2 biotype (S. faecalis var liquefaciens v loi S. faecalis c kh nng thy phn tinh bt). Cc loi biotype c kh nng xut hin c trong nc nhim v khng nhim. Vic nh gi s lng Faecal streptococci trong nc thi c tin hnh thng xuyn. Tuy nhin, n c cc gii hn nh c th ln ln vi cc biotype sng t nhin, F. streptococci rt d cht i vi s thay i nhit . Vic pht hin, xc nh tng loi vi sinh vt gy bnh khc rt kh, tn km thi gian v tin bc. Do , pht hin ngun nc b nhim bi phn ngi ta dng cc ch nh nh l s hin din ca Fecal Coliforms, Fecal Streptocci, Clostridium perfringens v Pseudomonas acruginosa. Cng cn phi ni thm rng mi quan h gia s cht i ca cc vi sinh vt ch th v vi sinh vt gy bnh cha c thit lp chnh xc. V d, khi ngi ta khng cn pht hin c Fecal Coliform na th khng c ngha l tt c cc vi sinh vt gy bnh u cht ht. Trong qu trnh thit k cc h thng x l cc nh khoa hc v k thut phi hn ch ti a cc nh hng ca cht thi ti sc kho cng ng. Mi nc, mi a phng thng c nhng tiu chun ring kim tra khng ch. Do kinh ph v iu kin c gii hn cc S KHCN & MT thng dng ch tiu E. coli hoc tng Coliform qui nh cht lng cc loi nc thi.
33
Nhm 1 DH07MT
Xp loi cc vi sinh vt c trong phn ngi v gia sc theo mc nguy him: Mc nguy him cao Mc nguy him trung bnh Mc nguy him thp L sinh trng (ancylostoma, Ascaris, trichuris v Taenia) Vi khun ng rut (Chloera vibrio, Sallmonella typhosa, Shigella v mt s loi khc) Cc vi rt ng rut
S lng coliform hay E. coli c biu din bng s kh hu MPN (Most Probable Number). V sau khi c kt qu nui cy ta c th dng cng thc Thomas tnh s MPN:
Cc vi sinh vt ch th dng qun l cho cc ngun nc c mc ch s dng khc nhau: i khi chng ta cn phi xc nh l ngun nc b nhim bn bi phn ngi hay phn gia sc c nhng bin php qun l thch hp. Khi ngi ta thng s dng t l Fecal Coliform trn Fecal streptococci. pH ca mu phi t 4 9 bo m khng c nh hng xu n c hai Mi mu phi c m nht 2 ln. gim thiu sai s do t l cht khc nhau, mu phi c ly ti ni cch Ch nhng c th Fecal coliform pht hin php th 44oC mi c dng nhm vi khun ny.
ngun gy nhim khng qu 24h (tnh theo vn tc dng chy). tnh t l FC/FS.
34
Nhm 1 DH07MT
Chng IV. PHNG PHP X L SINH HC NC THI 4.1. PHNG PHP X L SINH HC K KH. 4.1.1. Gii thiu. Qu trnh phn hy k kh l qu trnh phn hy sinh hc cht hu c v v c phn t trong iu kin khng c oxy phn t bi cc vi sinh vt k kh. - Phn hy k kh c th chia lm 6 qu trnh: 1. Thy phn polymer: thy phn cc protein, polysaccaride, cht bo. 2. Ln men cc amino acid v ng. 3. Phn hy k kh cc acid bo mch di v ru (alcohols). 4. Phn hy k kh cc acid bo d bay hi (ngoi tr acid acetic). 5. Hnh thnh kh methane t acid acetic. 6. Hnh thnh kh methane t hydrogen v CO2. Cc qu trnh ny c th hp thnh 4 giai on, xy ra ng thi trong qu trnh phn hy k kh cht hu c: - Thy phn: trong giai on ny, di tc dng ca enzyme do vi khun tit ra, cc phc cht v cc cht khng tan (polysaccharides, protein, lipid) chuyn ha thnh cc phc n gin hn hoc cht ha tan (ng, cc amino acid, acid bo). Qu trnh ny xy ra chm. Tc thy phn ph thuc vo pH, kch thc ht v c tnh d phn hy ca c cht. Cht bo thy phn rt chm. - Acid ha: Trong giai on ny, vi khun ln men chuyn ha cc cht ha tan thnh cht n gin nh acid bo d bay hi, alcohols, acid lactic, methanol, CO2, H2, NH3, H2S v sinh khi mi. S hnh thnh cc acid c th lm pH gim xung 4.0. - Acetic ho (Acetogenesis): Vi khun acetic chuyn ha cc sn phm ca giai on acid ha thnh acetate, H2, CO2 v sinh khi mi. - Methane ha (methanogenesis): y l giai on cui ca qu trnh phn hu k kh. Acetic, H2, CO2, acid fomic v methanol chuyn ha thnh methane, CO2 v sinh khi mi. Trong 3 giai on thu phn, acid ha v acetic ha, COD hu nh khng gim, COD ch gim trong giai on methane.
35
Nhm 1 DH07MT
Hnh 4. Qu trnh phn hy cht hu c trong k kh
36
Nhm 1 DH07MT
100%COD VT CHT HU C C BIT Proteins Thu phn

1a
Carbohydrates
1b
Lipid 39%
1c
21% 40 Amino acid, ng

2
5%
34%
34% Acid bo
3
Ln men
66%
20%
0%
Sn phm trung gian

11% 20%
4
Oxy ho ym kh 34%
23% 8%
11%
35%
12%
Acetate
5 6
Hydrogen
Acetotroph
70 %
30%
Hydrogenotroph
Methane 100 % COD Hnh 5. Th hin cc dng bin i cht trong qu trnh phn hy k kh
37
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi 4.1.2. Phn loi. Cng ngh x l k kh
Nhm 1 DH07MT
Sinh trng l lng
Sinh trng bm dnh
Xo trn hon
Tip xc k kh
UASB
Lc k kh
Tng l lng
Vch ngn
Hnh 6. S phn loi cc h thng x l k kh Qu trnh x l k kh sinh trng l lng Qu trnh sinh trng l lng: Vi sinh vt sn sinh v pht trin trong cc bng cn bn hot tnh trng thi l lng trong cc b x l sinh hc. Cc vi sinh vt ny to thnh bn hot tnh c vai tr phn hy cc cht hu c xy dng t bo mi v to thnh sn phm cui cng l dng kh. Chng sinh trng trng thi l lng v xo trn cng vi nc, cui cng cc cht dinh dng cn kit, cc bng cn lng thnh bn. - Qu trnh phn hy k kh xo trn hon ton: y l loi b xo trn lin tc, khng tun hon bn. B thch hp x l nc thi c hm lng cht hu c ho tan d phn hy nng cao hoc x l bn hu c. Thit b xo trn c th dng h thng cnh khuy c kh hoc tun hon kh biogas (i hi c my nn kh biogas v phn phi kh nn). Trong qu trnh phn hy lng sinh khi mi sinh ra v phn b trong ton b th tch b. Hm lng cht l lng dng ra ph thuc vo thnh phn nc thi vo v yu cu x l.Thi gian lu sinh khi chnh l thi gian lu nc. Thi gian lu bn thng thng t 12- 30 ngy. 38
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi Ti trng c trng cho b ny l 0.5- 0.6 kgVS/m3.ngy.
Nhm 1 DH07MT
Do hm lng sinh khi trong b thp v thi gian lu nc ln nn loi b ny thch hp v c th chu ng c tt trong trng hp c c t hoc khi ti trng tng t ngt. - Qu trnh tip xc k kh: qu trnh ny gm 2 giai on: + Phn hy k kh xo trn hon ton. + Lng hoc tuyn ni tch ring phn cn sinh hc v nc thi sau x l. Bn sinh hc sau khi tch c tun hon tr li b phn hy k kh. Lng sinh khi c th kim sot c, khng ph thuc vo lu lng nc thi nn thi gian lu bn c th khng ch c v khng lin quan n thi gian lu nc. Khi thit k c th chn thi gian lu bn thch hp cho pht trin sinh khi, lc c th tng ti trng, gim thi gian lu nc, khi tch cng trnh gim dn n chi ph u t kinh t hn. Hm lng VSS trong b tip xc k kh dao ng trong khong 4000 6000 mg/ l. Ti trng cht hu c t 0.5 n 10 kg COD/m3/ ngy. Thi gian lu nc t 12 gi n 5 ngy. H thng lng trng lc ph thuc vo tnh cht bng bn k kh. Cc bt kh biogas sinh ra trong qu trnh phn hu k kh thng bm dnh vo cc ht bn lm gim tnh lng ca bn. tng cng kh nng lng ca bn, trc khi lng cho hn hp nc v bn i qua b phn tch kh nh thng qut gi, khuy c kh hoc tch kh chn khng v c th thm cht keo t y nhanh qu trnh to bng. - UASB: b x l sinh hc k kh dng chy ngc qua lp bn M hnh l ct hnh tr trn gm hai phn: + Phn phn hu. + Phn lng. Nc thi c phn b vo t y b v i ngc ln qua lp bn sinh hc c mt vi khun cao. Kh thu c trong qu trnh ny c thu qua phu tch kh lp t pha trn. Cn c tm hng dng thu kh tp trung vo phu khng qua ngn lng. Trong b phn tch kh, din tch b mt nc phi ln cc ht bn ni do dnh bm vo cc bt kh biogas tch khi bt kh. to b rng cn thit
39
Nhm 1 DH07MT
cn c ct chn nc. Dc theo m hnh c cc vi ly mu (4 6 vi) nh gi lng bn trong b thng qua th nghim xc nh mt ct bn. UASB hot ng tt khi cc nguyn tc sau t c: + Bn k kh c tnh lng tt. + C b phn tch kh rn nhm trnh ra tri bn khi b. Phn lng trn c thi gian lu nc ln, phn phi v thu nc hp l s hn ch dng chy ri. Khi ht bn tch kh n vng lng c th lng xung v tr li ngn phn ng. + H thng phn phi u vo m bo to tip xc tt gia nc thi v lp bn sinh hc. Mt khc, kh biogas sinh ra s tng cng s xo trn gia nc v bn, v vy c th khng cn thit thit b khuy c kh. Khi s dng UASB cn ch n: + Bn nui cy ban u: nng ti thiu l 10 kg VSS/ m3. Lng bn cho vo khng nn nhiu hn 60% th tch b. + Nc thi: cn xem xt thnh phn tnh cht nc thi nh hm lng cht hu c, kh nng phn hy sinh hc ca nc thi, tnh m, nhit nc thi + Hm lng cht hu c: COD < 100 mg/l khng s dng c UASB, COD > 50000mg/l th cn pha long nc thi hoc tun hon nc thi u ra. + Cht dinh dng: nng nguyn t N, P, S ti thiu c th tnh theo biu thc sau: (COD/Y) : N :P : S = (50/Y) : 5: 1 :1 Y l h s sn lng t bo ph thuc vo loi nc thi. Nc thi d acid ha Y= 0.03, kh acid ha Y= 0.15. + Hm lng cn l lng: nc thi c hm lng SS ln khng thch hp cho m hnh ny. SS > 3000 mg/l kh phn hy sinh hc s lu li trong b s ngn cn qu trnh phn hy nc thi. Nu cn c th cun tri th khng c vn g. + Nc thi cha c t: UASB khng thch hp vi loi nc thi c hm lng amonia > 2000 mg/l hoc hm lng sulphate > 500 mg/l. Khi nng mui cao cng gy nh hng xu n vi khun methane. Khi nng mui nm trong khong 5000 15000 mg/l th c th xem l c t. 40
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi Qu trnh k kh sinh trng bm dnh Qu trnh sinh trng dnh bm:
Nhm 1 DH07MT
Trong qu trnh x l sinh hc, cc vi sinh vt chu trch nhim phn hy cc cht hu c pht trin thnh mng dnh bm hay gn kt cc vt liu tr nh , x, g, snh s, cht do. Qu trnh ny cn gi l mng sinh hc hay mng c nh, xy ra cc qu trnh x l nc thi, nh lc sinh hc hoc a quay sinh hc. Lc k kh (gi th c nh dng chy ngc) B lc k kh l ct cha y vt liu rn tr l gi th c nh cho vi sinh vt k kh sng bm trn b mt. Gi th c th l si, , than, vng nha tng hp, tm nha Dng nc phn b u t di ln, tip xc vi mng vi sinh bm dnh trn b mt gi th. Do kh nng bm dnh tt ca mng vi sinh dn n lng sinh khi trong b tng ln v thi gian lu bn ko di. V vy thi gian lu nc thp, c th vn hnh ti trng rt cao. Cc loi gi th: + hoc si thng b bt tc do cc cht l lng hoc mng vi sinh khng bm dnh gi li nhng khe rng gia cc vin hoc si. + Vt liu nha tng hp c cu trc thong, rng cao (95%) nn vi sinh d bm dnh v chng thng c thay th dn cho , si. T l ring din tch b mt/ th tch ca vt liu thng thng dao ng trong khong 100 220 m2/m3. Trong b lc k kh do dng chy quanh co ng thi do tch ly sinh khi nn d gy ra cc vng cht v dng chy ngn. khc phc nhc im ny cn b tr thm h thng xo trn bng kh biogas sinh ra thng qua h thng phn phi kh t di lp vt liu v my nn kh biogas. Sau thi gian vn hnh di, cc cht rn khng bm dnh gia tng. iu ny chng t khi hm lng SS u ra tng, hiu qu x l gim do thi gian lu nc thc t trong b b rt ngn li. Cht rn khng bm dnh c th ly ra khi b bng cch x y v ra ngc.
41
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi Qu trnh k kh bm dnh xui dng
Nhm 1 DH07MT
Trong qu trnh ny nc thi chy t trn xung qua lp gi th module. Gi th ny to nn cc dng chy nh tng i thng theo hng t trn xung. ng knh dng chy nh xp x 4 cm. Vi cu trc ny trnh c hin tng bt tc v tch ly cht rn khng bm dnh v thch hp cho x l nc thi c hm lng SS cao. Qu trnh k kh tng gi th l lng Nc thi c bm t di ln qua lp vt liu lc ht l gi th cho vi sinh sng bm. Vt liu ny c ng knh nh, v vy t l din tch b mt / th tch rt ln (ct, than hot tnh ht) to sinh khi bm dnh ln. Dng ra c tun hon tr li to vn tc nc i ln ln cho lp vt liu ht dng l lng, gin n khong 15 30% hoc ln hn. Hm lng sinh khi trong b c th tng ln n 10000 40000 mg/l. Do lng sinh khi ln v thi gian lu nc qu nh nn qu trnh ny c th ng dng x l nc thi c nng cht hu c thp nh nc sinh hot. 4.1.3. ng hc cho qu trnh k kh. Tng t qu trnh hiu kh, ng hc qu trnh gi vai tr ch o trong pht trin v vn hnh h thng x l k kh nc thi. Da vo kin thc ho sinh v vi sinh ca qu trnh k kh, ng hc cung cp c s hp l phn tch kim sot v thit k qu trnh. Mt khc, ng hc cng lin quan n cc yu t mi trng vn hnh nh hng n tc phn hy hoc s dng cht thi. Qu trnh x l sinh hc c m t bng cc cng thc ton hc da trn l thuyt qu trnh nui cy vi sinh lin tc. ng hc sinh trng vi sinh cn c vo mi quan h c bn: tc sinh trng v tc s dng c cht. Nhiu m hnh ton hc khc nhau nh Monod, Moser, Contois, Graus th hin s nh hng hm lng c cht gii hn sinh trng i vi tc sinh trng ca vi sinh vt.
42
Nhm 1 DH07MT
Bng 5 M hnh ng hc s dng qu trnh x l k kh Bc nht

kS kd S0 S
S0 1 + k c
dS = kS dt
S=
Grau v cng s
mS
S0
kd
dS m XS = dt YS0
S=
S 0 (1 + k d c )
m c
Monod
m S
Ks + S
kd
m XS dS = dt Y (K s + S )
S=
S0 (1 + k d c ) c (m k d ) 1
Contois
= mS
BX + S kd
m XS dS = dt Y (BX + S )
S=
BYS0 (1 + kdc ) BY(1 + kdc ) + c (m kd ) 1
Chen & Hashimoto
KS 0 + (1 K )S
m S
kd
m XS dS = dt (KX + YS )
S=
KS0 (1 + k d c ) (K 1)(1 + k d c ) + m c
Trong : - Tc sinh trng ring 1/ thi gian m tc sinh trng ring ti a, 1/thi gian S Hm lng c cht gii hn sinh trng trong dung dch, khi lng/th tch. ks Hng s bn vn tc, hm lng c cht tc sinh trng, khi lng/ th tch. rg - Tc sinh trng ca vi khun, khi lng/ th tch/ thi gian. Y H s sn lng t bo, mg/mg ( t s khi lng t bo hnh thnh/ khi lng c cht s dng, c xc nh trong bt c thi gian ca phalogarithmic) 43
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi rsu tc s dng c cht, khi lng/ th tch/ thi gian. k H s s dng c cht ti a. Vr Th tch b aerotank, th tch. c Thi gian lu bn, thi gian. kd H s phn hy ni bo, 1/ thi gian. 4.2. PHNG PHP X L SINH HC HIU KH. 4.2.1. nh ngha.
Nhm 1 DH07MT
Qu trnh x l sinh hc hiu kh l qu trnh s dng cc vi sinh oxy ha cc cht hu c trong iu kin c oxy. Qu trnh x l nc thi bng phng php hiu kh gm 3 giai on: xy ha cc cht hu c: Enzyme CxHyOz + O2 Tng hp t bo mi: Enzyme CxHyOz + O2 + NH3 Phn hy ni bo: Enzyme C5H7O2 + O2 5 CO2 + 2H2O + NH3 H Trong 3 loi phn ng H l nng lng c sinh ra hay hp thu vo. Cc ch s x, y, z tu thuc vo dng cht hu c cha cacbon b oxy ha. T bo vi khun (C5H7NO2)+ CO2 + H2O - H CO2 + H2O + H
44
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi 4.2.2. Phn loi.
Nhm 1 DH07MT
Aerotank Sinh trng l lng Hiu kh tip xc X l sinh hc theo m Cng ngh hiu kh H sinh hc hiu kh Lc hiu kh
Sinh trng dnh bm
Lc sinh hc nh git a quay sinh hc
Hnh 7. S phn loi cc cng ngh x l hiu kh Qu trnh hiu kh sinh trng l lng - Aerotank: l cng trnh x l nc thi c dng b c thc hin nh bn hot tnh v cp oxy bng kh nn hoc lm thong, khuy o lin tc. Vi iu kin nh vy, bn c pht trin trng thi l lng v hiu sut phn hy (oxy ha) cc hp cht hu c l kh cao. Bn hot tnh l tp hp nhng vi sinh vt c trong nc thi, hnh thnh nhng bng cn c kh nng hp thu v phn hy cc cht hu c khi c mt oxy. Bng 6 Vi khun tn ti trong qu trnh bn hot tnh Vi khun Pseudomonas Arthrobacter Bacillus Chc nng Phn hy hidratcacbon, protein, cc hp cht hu c khc v phn nitrat ha Phn hu hidratcacbon Phn hy hidratcacbon, protein 45
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi Cytophaga Zooglea Acinetobacter Nitrosomonas Nitrobacter Sphaerotilus Alcaligenes Flavobacterium Nitrococcus dennitrificans Thiobacillus denitrig\ficans Acinetobacter Hyphomicrobium Desulfovibrio ng dng bn hot tnh cn ch n cc im sau:
Nhm 1 DH07MT
Phn hy cc polyme To thnh cht nhy( polysacarit), hnh thnh cht keo t Tch ly polyphosphat, phn nitrat Nitrit ha Nitrat ha Sinh nhiu tin mao Phn hy protein, phn nitrat ha Phn hy protein
Phn nitrat ha( kh nitrat thnh N2
Kh sulfat, kh nitrat
+ Cn bng dinh dng cho mi trng lng theo t l: BOD5 : P :N : bnh thng l 100: 5 :1, x l ko di 200: 5: 1. + Ch s th tch bn SVI: l s ml nc thi ang x l lng c 1 gam bn trong 30 pht v c tnh:
SVI = V .1000 MorMLSS
+ Ch s MLSS: cht rn tng hp trong cht lng, rn, huyn ph, gm bn hot tnh v cht l lng cn li cha c vi sinh kt bng. V l th tch bn lng. M l s gam bn kh (khng tro). + B hiu kh tip xc. + B x l sinh hc theo m. Qu trnh hiu kh sinh trng dnh bm Lc hiu kh: 46
Nhm 1 DH07MT
Hot ng nh qu trnh dnh bm ca mt s vi khun hiu kh ln lp vt liu gi th. Do qu trnh dnh bm tt nn lng sinh khi tng ln v thi gian lu bn ko di nn c th x l ti trng cao. Tuy nhin, h thng d b tc do qu trnh pht trin nhanh chng ca vi sinh hiu kh nn thi gian hot ng d b hn ch. Lc sinh hc nh git: L loi b lc sinh hc vi vt liu tip xc khng ngp trong nc. Cc vt liu lc c rng v din tch tip xc trong mt n v th tch l ln nht trong iu kin c th. Nc n lp vt liu chia thnh cc dng hoc ht nh chy thnh lp mng qua khe h ca vt liu, ng thi tip xc vi mng sinh hc trn b mt vt liu v c lm sch do vi sinh vt ca mng phn hy hiu kh cc cht hu c c trong nc. a quay sinh hc: Gm hng lot a trn, phng c lp trn mt trc. Cc a ny c t ngp trong nc mt phn v quay chm khi lm vic. Khi quay mng sinh hc tip xc vi cht hu c c trong nc thi v sau tip xc vi oxy khi ra khi a. Nh quay lin tc m mng sinh hc va c tip xc c vi khng kh va tip xc c vi cht hu c trong nc thi. V vy, cht hu c c phn hy nhanh. 4.2.3. ng hc ca qu trnh x l sinh hc. Sinh trng t bo Nui cy vi sinh vt theo tng m hay theo dng lin tc tc tng trng t bo vi sinh vt c th biu din theo cng thc:
rg = X
Trong : rg tc sinh trng ca vi sinh vt (g/m3.giy) - tc sinh trng ring (giy-1) X - Nng vi sinh vt (hay nng bn hot tnh) (g/m3 = mg/l). C cht sinh trng gii hn nh hng ca cc cht dinh dng hoc c cht gii hn n sinh trng ca vi sinh vt trong nui cy lin tc c th tnh theo cng thc ca Monod xut 47
Nhm 1 DH07MT
trong cc nm 1942 v nm 1949 da trn phng trnh c bn v ng hc enzyme ca Michaelis Menten:

S ks + S
= m
Trong : - Tc sinh trng ring (giy-1).
m Tc sinh trng ring cc i (giy-1). S Nng c cht sinh trng gii hn trong dung dch (khi lng/n v th tch). ks hng s tng ng vi tc cc i, th hin s nh hng ca c cht thi im t tc cc i (g/m3, mg/l). Cng thc tnh tc sinh trng:
rg =
m . X .S
ks + S
Tc sinh trng m
m Max ( tc cc i)
m
2
ks
Nng c cht gii hn ( S)
Hnh 8. nh hng ca nng c cht gii hn ti tc sinh trng Sinh trng t bo v s dng c cht: Quan h gia tc s dng c cht v tc sinh trng:
rg = Y .rsu
Trong : rg : tc sinh trng ca vi khun (g/m3.giy)
48
Nhm 1 DH07MT
Y h s s dng c cht ti a: t l gia sinh khi v khi lng c cht c tiu th trong mt thi gian nht nh trong pha sinh trng logarit. rsu Tc s dng cht nn (g/m3.giy). T hai phng trnh trn ta c:
rsu = Y .(k s + S )
m . X .S
vi k = m
Y
Ta s c
rsu =
k. X .S ks + S
Trong : rsu l tc s dng c cht tnh cho mt n v khi lng lm hot tnh trong mt n v thi gian. nh hng ca trao i cht ni sinh Qu trnh phn hy ni bo c din t nh sau: 2 C5H5O2N + 9 O2 10 CO2 + 2 H2O + NH3 + Q T phng trnh ny ta thy COD cn cho oxy ha hon ton t bo s bng nng t bo1.42. Cng thc l:
rd = k d X
Trong : kd- h s phn hy ni bo( giy-1) X- Nng t bo( nng bn hot tnh)( g/m3) Nh vy cn phi kt hp qu trnh sinh trng v phn hy ni bo, tnh tc sinh trng thc t ca t bo:
rg' =
m XS
ks + S
k d .X
rg' = Yrsu kd .X
Trong : rg - tc sinh trng thc ca qun th vi sinh vt (giy-1) Tc sinh trng ring thc ca vi sinh vt theo cng thc ca Van Uden
S kd ks + S
' = m
49
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi Tc sinh khi tnh theo cng thc:
Yb = rg' rsu
Nhm 1 DH07MT
nh hng ca nhit : nh hng ca nhit n tc phn ng ca qu trnh sinh hc thng c th hin bng cng thc:
rT = r20 (T 20)
Trong : rT tc phn ng T0C r20 tc phn ng 200C - h s hot ng do nhit 4.3. MNG SINH HC. Qu trnh vi sinh dnh bm l mt trong nhng qu trnh x l nc thi bng phng php sinh hc. Cc vi sinh vt chu trch nhim phn hy cc cht hu c pht trin thnh mng (biofilm) dnh bm hay gn kt vo cc vt liu tr nh , x, snh, s, nha 4.3.1. Cu to v hot ng ca mng vi sinh vt. Cu to mng vi sinh vt T khi phng php mng vi sinh c ch ti l mt trong cc bin php sinh hc x l nc thi, c nhiu nguyn cu v cu trc ca mng vi sinh vt. Theo thi gian v s pht trin ca cng c nghin cu, cu trc ca mng vi sinh vt ngy cng c sng t v l c s m hnh ha nhng qu trnh sinh hc xy ra bn trong mng. Mng vi sinh vt c cu trc rt phc tp, c v cu trc vt l v vi sinh. Cu trc c bn ca mng vi sinh vt gm: - Vt liu m (, si, cht do, than vi nhiu kch c khc nhau) c b mt rn lm mi trng dnh bm cho vi sinh vt. - Lp mng vi sinh vt pht trin dnh bm trn b mt vt liu m. Lp mng vi sinh (microbial films) c chia thnh hai lp: lp mng nn (base film) v lp mng b mt (surface film).
50
Nhm 1 DH07MT
SUBTRATUM
MNG NN
MNG B MT
Hnh 9. H mng vi sinh theo khi nim c bn Cu to ca lp mng vi sinh vt bao gm nhng m vi sinh vt v mt s vt cht khc lin kt trong ma trn cu to bi cc polymer ngoi bo (gelatin) do vi sinh vt (c protozoa v vi khun) sn sinh ra trong qu trnh trao i cht, qu trnh tiu hy t bo v do c sn trong nc thi. Thnh phn ch yu ca cc polymer ngoi t bo ny l polysaccharides, proteins. Trc y, hu ht cc m hnh ton v mng vi sinh thng khng quan tm ng ti vai tr ca lp mng b mt, m ch ch ti lp mng nn. Nh s pht trin ca cc cng c mi nhm nghin cu mng vi sinh, nhng hnh nh mi v cu trc ni ti ca lp mng nn dn c xc nh. Pht hin mi cho thy rng mng vi sinh l mt cu trc khng ng nht bao gm nhng cm t bo ri rc bm dnh vi nhau trn b mt m, bn trong ma trn polymer ngoi t bo, trong mng vi sinh vt tn ti nhng khong trng gia cc cm t bo theo chiu ngang v chiu ng. Nhng khong trng ny c vai tr nh nhng l rng theo chiu ng v nh nhng knh vn chuyn theo chiu ngang. Kt qu l s phn b sinh khi trong mng vi sinh khng ng nht. S vn chuyn c cht t cht lng ngoi vo mng v gia cc vng bn trong mng khng ch b chi phi bi s khuch tn n thun nh nhng quan nim c cht lng c th lu chuyn 51
Mng vi sinh vt
Cht lng
Kh
Nhm 1 DH07MT
qua nhng l rng bi c qu trnh khuch tn v thm thu, qu trnh khuch tn v thm thu em vt cht n cm sinh khi v qu trnh khuch tn c th xy ra theo mi hng trong . Do , h s khuch tn hiu qu m t qu trnh vn chuyn c cht, cht oxy ho gia pha lng v mng vi sinh thay i theo chiu su ca mng, do vy quan im cho rng hng s khuch tn l mt hng s l khng hp l. Phn tch theo chun loi vi sinh vt, lp mng vi sinh vt cn c th chia thnh hai lp: lp mng k kh bn trong v lp mng hiu kh bn ngoi (hnh 2.5). Trong mng vi sinh lun tn ti dng thi vi sinh vt k kh v hiu kh, do chiu su ca lp mng ln hn nhiu so vi ng knh ca khi vi sinh vt, oxy ho tan trong nc ch khuch tn vo gn b mt mng v lm cho lp mng pha ngoi tr thnh hiu kh, cn lp mng bn trong khng tip xc c vi oxy tr thnh lp mng k kh.
Mng vi sinh vt K kh Nc thi
Hiu kh Lp mng hiu BOD NH4 O
Mediu
H2 S Acid hu
NO3-
Hnh10. Cu to mng vi sinh vt Hot ng ca lp mng - Qu trnh tiu th c cht lm sch nc: Lp mng vi sinh vt pht trin trn b mt vt liu tiu th c cht nh cht hu c, oxy, nguyn t vt (cc cht vi lng) t nc thi tip xc vi mng cho hot ng ca mnh. Qu trnh tiu th c cht nh sau: u tin c cht t cht lng tip xc vi b mt mng sau chuyn vn vo mng vi sinh theo c ch 52
Nhm 1 DH07MT
khuch tn phn t. Trong mng vi sinh vt din ra qu trnh tiu th c cht v qu trnh trao i c cht ca vi sinh vt trong mng. i vi nhng loi c cht th rn, dng l lng hoc c phn t khi ln khng th khuch tn vo mng c chng s phn hy thnh dng c phn t khi nh hn ti b mt mng sau mi tip tc qu trnh vn chuyn v tiu th trong mng vi sinh ging nh trn. Sn phm cui cng ca mng trao i c vn chuyn ra khi mng vo trong cht lng. Qu trnh tiu th c cht c m t theo cng thc sau: + Mng hiu kh: Cht hu c + oxy + nguyn t vt sinh khi ca vi khun + sn phm cui + Mng k kh: Cht hu c + nguyn t vt sinh khi ca vi khun + sn phm cui Cc phng trnh trn miu t chung qu trnh tiu th c cht bi vi sinh vt, khng ch ring i vi qu trnh mng vi sinh. Khi mt trong nhng thnh phn cn thit cho vi sinh vt tiu th b thiu, nhng phn ng sinh hc s xy ra khng u. Nu mt trong nhng c cht b ht mt chiu su no ca mng vi sinh vt, ti nhng phn ng sinh hc c lin quan n c cht ny s khng xy ra, v c cht ny c gi l c cht gii hn qu trnh, ng thi chiu su hiu qu ca mng vi sinh vt cng c xc nh t . Cc nguyn t vt nh nit, photpho v kim loi vi lng nu khng c trong nc thi theo t l ca phn ng sinh hc s tr thnh yu t gii hn ca phn ng. Khi lp mng b trc ra to iu kin hnh thnh lp mng mi. Qu trnh sinh trng, pht trin v suy thoi ca mng vi sinh vt Quy lut chung trong s pht trin ca mng vi sinh vt bi qu trnh tiu th c cht c trong nc thi v lm sch nc thi nh sau: qu trnh sinh trng dnh bm trn b mt m c chia thnh 3 giai on. + Giai on th nht: c dng logarit, khi mng vi sinh vt cn mng v cha bao ph ht b mt rn. Trong iu kin ny, tt c cc vi sinh pht trin nh nhau, cng iu kin, s pht trin ging nh qu trnh vi sinh vt l lng.
53
Nhm 1 DH07MT
+ Giai on th hai: dy mng tr nn ln hn b dy lp mng hiu qu. Trong giai on th nht tc pht trin l hng s, bi v b dy lp mng hiu qu khng thay i bt chp s thay i ca ton b lp mng trong sut qu trnh ny. Lng c cht tiu th ch dng duy tr s thay i cht ca vi sinh vt v khng c s gia tng sinh khi. Lng c cht a vo phi cho qu trnh trao i cht, nu khng s c s thay sinh khi v lp mng s b mng dn i nhm t ti cn bng mi gia cc c cht v sinh khi. Trong giai on th ba: b dy lp mng tr nn n nh, khi tc pht trin mng cn bng vi tc suy gim bi s phn hy ni bo, phn hy theo dy chuyn thc phm, hoc b ra tri bi lc ct ca dng chy. Trong qu trnh pht trin ca mng vi sinh vt, vi sinh vt thay i c v chng loi v s lng. Lc u hu ht sinh khi l vi khun, sau l protozoas, tip n l metazoas pht sinh Protozoas trin hnh thi. v
Bacteria Protozo algae Metazo ngy s lng vi sinh vt
thnh nn mt h
metazoas n mng vi sinh vt lm gim lng bn d. Tuy nhin, trong iu kin mi trng no , chng hn
Hnh 11. M t vi sinh vt trong mng
nhit nc hay cht lng nc thun li cho metazoas pht trin qu mnh s n qu nhiu mng vi sinh lm nh hng n kh nng lm sch ca nc. Nghin cu ca Inamori cho thy c hai loi thc dng sng trong mng vi sinh. Mt loi n vi khun l lng v thi cht kt dnh. Kt qu lm tng tc lm sch nc. Loi kia n vi khun trong mng vi sinh do thc y s phn tn sinh khi. Nu hai loi ny c s cn bng hp l th hiu qu khong ho cht hu c v lm sch nc thi s cao.
54
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi 4.3.2. Nhng c tnh sinh hc. Sinh khi trong thit b x l v a dng sinh hc
Nhm 1 DH07MT
Sinh khi trong thit b x l ng dng trong mng vi sinh kh ln. Nng sinh khi khong 20 40 kg/m3 trong thit b lc tip xc quay, 10 20 kg/m3 trong thit b ngp nc v 5 7 kg/m3 trong thit b lc nh git. Mt khc, qu trnh mng vi sinh vt sn sinh t bn d hn qu trnh bn hot tnh v chui thc n di hn. Thng s tng cht rn sinh hc (S) v lng bn d hng ngy (S) cho ta thi gian lu bn (hay tui ca bn):
As = S S
Tui ca bn As cho ta bit thi gian tn ti ca bn trong h thng x l. Trong trng thi tnh, bn d trong h thng cn bng vi lng bn ly ra khi h thng. Trong h thng nh vy s thay i s lng ca mt loi vi sinh vt (n) trong bn sinh hc c cho bi phng trnh:
dn n 1 n = n = dt As As
Trong : : tc pht trin xc nh ca vi sinh vt. t: thi gian. T phng trnh trn cho thy, nu < 1/As, n s gim theo thi gian ti khi loi bin mt. Ni cch khc, i vi nhng loi vi sinh vt vi tc pht trin nh, c th pht trin th tui bn hay thi gian lu bn As phi ln. Trong qu trnh mng vi sinh vt, lng cht rn sinh hc trong thit b x l ln, v lng bn d nh th As s rt ln. Do , s lng loi vi sinh vt tr nn phong ph v vi sinh vt chim vai tr cao hn trong chui thc n. Loi metozoas chim (rotatoria, nematoda, insecta, insecta, shellfish, oligochaeta) c kch thc ln, vi chiu di t vi mm n vi cm, ly thc n l mng vi sinh vt do lm gim lng bn d. Hn na, mt h sinh thi vi h vi sinh a dng cao l mt h thng n nh vi hiu qu x l n nh. Nhng loi vi khun s dng c cht ng ha chm hay c cht c gi tr pht trin sinh khi thp s c tc pht trin 55
Nhm 1 DH07MT
nh tng ng. Nh vy, qu trnh mng vi sinh vt c nhng u im ln trong qu trnh loi b nhng c cht. S tn ti ca vi sinh vt hiu kh v k kh trong mng vi sinh vt. Mng vi sinh vt lun c loi k kh d t hay nhiu ngay c trong qu trnh hiu kh. Thng lp ngoi cng ca mng vi sinh l lp hiu kh, bn trong l lp k kh. B dy ca lp hiu kh khng thay i trong mt iu kin hot ng nht nh, khi b dy ca lp hiu kh tng theo tc pht trin ca vi sinh vt, pha trong ca lp hiu kh s chuyn thnh k kh v thiu oxy. Mt trong nhng vai tr ca k kh l ha lng nhng cht rn do mng sinh ra, gp phn lm gim lng bn d. S tn ti ng thi ca hai lp mng hiu kh v k kh c kh nng loi b nit trong nc thi, bi v ng thi xy ra qu trnh nitrat ha v kh nitrate. Theo lp hiu kh ng vai tr nitrate ha v lp k kh ng vai tr kh nitrate. Mt phn nitrate sn sinh ra trong lp hiu kh i ra cht lng, phn cn li b lp k kh chuyn thnh N2. Khi nng oxy ho tan cao, b dy lp hiu kh ln th qu trnh nitrate ha nhanh v mnh hn, nhng t l kh nitrate gim v b dy ca mng k kh gim i. Ngc li, nu nng oxy ha tan trong nc qu thp th kh nng kh nitrate ln nhng kh nng nitrate ha b gim. Do , lng oxy ho tan ti u trong nc thi s cho kh nng loi b nit tt nht. Do vy, cn phi c s sc kh thch hp cho c s loi b nit ln nht.
K kh Hi u kh N- NO3 N- NH3
Hnh 12. M t nng N-NH3 v N- NO3
56
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi 4.3.3. Nhng c tnh sinh hc v s loi b c cht.
Nhm 1 DH07MT
Nhng c tnh v s loi b c cht trong qu trnh mng sinh hc khc xa vi qu trnh vi sinh vt l lng bn hot tnh. S khc bit ch yu hai quan im: Mt quan im cho rng phn ng sinh hc c iu chnh bi hai yu t l s khuch tn v s tiu th c cht trong mng. Qu trnh khuch tn s l qu trnh hn ch tc nu b dy mng t ti mt gi tr ln. Qu trnh khuch tn l mt qu trnh ha l, t chu nh hng bi nhit hn l nhng hot ng sinh hc nh trao i cht hay s tiu th c cht. Trong qu trnh mng vi sinh vt s ph thuc ca tc loi b c cht vo nhit thng t hn so vi trong qu trnh vi sinh vt l lng, kh nng x l l n nh hn. Quan im th hai quan tm n qu trnh loi b cc ht rn, cc ht l lng, cng nh vn lin quan n s vn chuyn c cht bi qu trnh khuch tn. Trong qu trnh x l dng vi sinh vt l lng, cc ht rn v cc ht l lng rt d ha trn vi vi sinh vt, c tiu th v trao i ngay lp tc. Trong qu trnh mng vi sinh vt, cc cht l lng hu nh khng th xm nhp vo trong mng v h s khuch tn phn t ca nhng hp cht ln khi lng phn t ln ti hng ngn n v C nh hn nhiu nhng hp cht c khi lng phn t nh. Cc cht rn ny b gi li trn b mt mng v trc khi c th xm nhp vo mng, qu trnh thu phn gii c din ra trc b gy cc phn t ln thnh cc phn t nh hn. 4.3.4. Nhng c tnh u v nhc im ca mng. 4.3.4.1. u im. V vn hnh hot ng thit b x l. u im quan trng nht ca qu trnh mng vi sinh vt so vi qu trnh vi sinh vt l lng l s d dng trong vn hnh h thng x l. Vic vn hnh h thng bn hot tnh i hi duy tr n cc thng s nh nng vo n nh, kh nng lng ca bn, tun hon bn v loi b bn d c bit khi s pht trin qu mc ca vi khun Filamentous nh Sphaelotilus natans, Beggiatoa lm gim kh nng lng ca bn v gy kh khn trong vic vn hnh h thng. Trong qu trnh vi sinh dnh bm nhng iu kin vn hnh nh trn hu nh khng cn thit quan tm n. 57
Nhm 1 DH07MT
Trong khi b lng sau b Aeroten cn nhim v duy tr nng bn trong b bn hot tnh th b lng sau thit b mng vi sinh vt ch c tc dng loi b cht rn sinh hc (lp mng b bong ra trong nc thi sau khi qua thit b x l bng mng) m khng nh hng g ti hot ng ca mng vi sinh vt. Do tc dng ca chui thc n tn ti trong qu trnh mng vi sinh di nn lng bn d sinh ra t, do vy s lm gim s phc tp trong qu trnh vn hnh cng nh lm cho h thng x l t cng trnh n v hn. Tuy vy, s n gin trong vn hnh dn ti kh nng iu chnh tnh trng hot ng ca h thng thp. Vi bn hot tnh c th iu chnh lng nng bn trong b bng cch iu chnh lng bn tun hon trong b lng, hay mun tng kh nng loi b nit c th tng thi gian lu bn, ni chung c th iu khin cc thng s m bo hiu qu x l nc thi trong bn hot tnh. Tri li vi mng vi sinh vt khng th iu chnh chnh xc sinh khi trong h thng, cc chng vi sinh vt bi v khng c mt phng php hiu qu no c tm thy nhm iu khin qu trnh ny. C th ni rng thng s c th iu khin h thng mng vi sinh vt ch c cht lng nc u vo v cng sc kh (hiu kh). Khi ng nhanh Trong qu trnh bn hot tnh, thi gian khi ng ti thiu mt thng t c hiu qu n nh v thng thng l 2 thng. So vi mng vi sinh vt th thi gian khi ng khong 2 tun i vi thit b lc sinh hc ngp nc v thit b tip xc quay v cn thi gian di hn i vi thit b lc nh git. Nguyn nhn lm cho thi gian khi ng ca qu trnh mng vi sinh ngn hn l do hu ht sinh khi sinh ra u tch ly li m khng b tiu th sm trong qu trnh khi ng khi mng vi sinh cn mng. Nh vy vic khi phc v vn hnh cng rt nhanh ngay c khi mt lng ln sinh khi b suy gim do mt l do no . Qu trnh cng chu c s thay i bt thng v ti trng hu c. Kh nng loi b nhng cht c cht phn hy chm C hai quan im gii thch v kh nng loi b nhng c cht phn hy chm ca qu trnh mng vi sinh vt. Nhng c cht c cha cc loi cht hu c nh Polyvinyl Alcohol (PCA) , Linear Alkylbenzen Sulfonate (LAS), lignin, cc hp cht hu c c gc clo hay cc cht v c nh nitrate, cyanide Nhng hp cht 58
Nhm 1 DH07MT
ny u c kh nng phn hy sinh hc tuy nhin tc phn hy rt chm v tc sinh trng ca cc loi vi sinh s dng cc hp cht trn lm c cht chnh rt thp. V d tc phn hy ca vi khun nit Notrosomonas ch bng 1/10 tc pht trin ca Escherichia coli. Cc loi vi sinh vt c tc tng trng nh c kh nng loi b cc c cht phn hy chm. Ngun nhn th hai lin quan n t l ca b dy mng sinh hc hiu qu vi b dy ca tng mng. Ni chung, tc tiu th mt c cht chm lin quan n s vn chuyn bi qu trnh khuch tn phn t ca n, su n c th vo trong mng vi sinh vt, tng ng vi su ca lp mng hiu qu. Ni cch khc, nu tc tiu th ca mt c cht nh th lng vi sinh cn thit s ln tng ng v ngc li. V vy, s khc bit v kh nng phn hy sinh hc s khng nh hng trc tip ti tc tiu th c cht ca mng vi sinh vt. Do mng vi sinh thch hp x l nhng loi nc thi c cha nhng c cht phn hy sinh hc chm. Kh nng chu bin ng v nhit v ti lng nhim Tc khuch tn v phn ng sinh hc u gim khi nhit gim v mc ph thuc ca phn ng sinh hc quan trng hn s khuch tn. Nng lng hot ho c dng nh gi mc ph thuc ca phn ng sinh hc vo nhit , nng lng cng ln s ph thuc cng cao. Nng lng hot ha ca khuch tn phn t ch chng vi kcal/mol trong khi nng lng hot ho ca phn ng sinh hc khong 20 30 kcal/mol. Do vy, ngay c khi nhit nc thi xung thp tc tiu th c cht bi mng vi sinh vt cng khng nh hng ln bng bn thn tc phn ng sinh hc ni ti, vi ng lc phn ng ging nh i vi c cht phn hy chm, do tc khuch tn phn t gim chm hn nhiu tc phn ng theo nhit . Ngc li, khi nhit nc tng tc tiu th c cht cng khng tng nhiu nh phn ng sinh hc ni ti. Vy hiu qu x l ca mng vi sinh vt n nh t ph thuc vo s thay i nhit . i vi s thay i ti lng nhim th hiu qu x l cng n nh. Khi ti lng u tng ln th nng c cht trn b mt ca mng tng tng ng do vy b dy hiu qu ca mng cng tng theo. Ngc li, khi ti lng nhim gim th b dy mng cng gim theo. Kt qu l hiu qu x l c gi n nh.
59
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi S a dng v thit b x l
Nhm 1 DH07MT
Trong mi thit b lc ngp nc, tip xc quay hay lc nh git th hnh dng, kch thc, loi vt liu, phng php b tr vt liu m lm gi th cng rt a dng. Mc d, khng c s khc bit nhiu v din tch b mt ring gia cc loi thit b trn, nhng i vi thit b s dng vt liu l lng c din tch b mt mng ln nhiu so vi cc thit b khc, v ti trng hu c cng ln hn. Ngoi ra, cc thit b trn c th p dng c c cho qu trnh hiu kh v k kh, tr thit b lc nh git. V vy, qu trnh mng vi sinh vt c th p dng x l nhiu loi nc khc nhau Hiu qu cao i vi nc thi c nng nhim thp Thc nghim cho thy khng th x l nc thi c nng BOD thp hn 20 mg/l bng qu trnh bn hot tnh. Tuy nhin, i vi qu trnh mng vi sinh vt ch cn nng c cht cao hn gi tr cn thit duy tr s trao i cht, nc thi vi nng c cht thay i trong khong rng vn m bo c hiu qu x l. i vi mng vi sinh vt nc thi c nng c cht cng thp cng d x l. 4.3.4.2. Nhng nhc im ca mng vi sinh. Khng c kh nng iu khin sinh khi Thng thng khng d dng iu khin sinh khi trong mng vi sinh vt. Hn na, s tng b dy mng vt qu mt gi tr b dy hiu qu khng ng gp g vo vic x l nhim m cn lm gim din tch hiu qu ca mng vi sinh vt v thi gian lu nc trong thit b x l. Khng c kh nng kim sot c sinh khi do khng th kim sot c thi gian lu bn v do khng kim sot c cc loi vi sinh vt c trong mng. Trong qu trnh bn hot tnh, d ngn chn s pht trin ca vi khun nit, nhm km hm qu trnh nitrate ho th thi gian lu bn c rt ngn li. Ngc li, thc y qu trnh nitrate ho hay pht trin protozoas va metozoas ch cn tng thi gian lu bn bng cch gim lng bn d ly ra. V vy, chng ta hon ton c th iu khin c cc loi vi sinh c trong bn hot tnh. i vi qu trnh mng vi sinh vt s a dng sinh hc cao dn n chui thc n c ko di v lm gim lng bn d. Khng c phng php no oc pht trin kim sot s lng loi vi sinh c trong mng, do s pht trin ca mt s vi sinh vt c ln nh 60
Nhm 1 DH07MT
Daphnia hay Nail s xm chim mng vi sinh vt, chim bc cao trong chui thc n v lm gim kh nng x l nc ca h thng v chng n mt lng ln cc vi sinh vt khc v sn sinh ra cc sn phm bn kh lng trong nc u ra. Do vy, qu trnh mng vi sinh vt c rt t cc yu t iu khin. Nn d vn hnh nhng kh iu khin t c hiu qu x l cao. Tc lm sch b hn ch bi qu trnh khuch tn Trong qu trnh mng vi sinh vt, cc yu t iu khin qu trnh lm sch nc l s vn chuyn c cht v oxy vo mng vi sinh vt. Trong a s trng hp, s vn chuyn c cht bi qu trnh khuch tn tr thnh yu t hn ch tc phn ng (s hn ch khuch tn), nng c cht tr thnh yu t iu khin phn ng lm sch. Mng vi sinh vt cng dy, nng oxy trong nc thi cng cao th tc phn ng cng cao. Nng oxy ho tan phi c duy tr cao trong nc thi khi thit k b lc sinh hc hiu kh, do vy nng lng sc kh cng phi cao tng ng. Do , hn ch nh hng ca qu trnh khuch tn din tch mng vi sinh vt phi ln tng ng vi lng sinh khi ln. Nh vy, cn s dng vt liu lm gi th phi c din tch b mt ring ln. Thm vo vn tc nc chy trn b mt mng phi ln duy tr b dy hiu qu ca mng thch hp tng cng kh nng khuch tn ca c cht v oxy vo trong lp mng. Hn na cn phi thit k thit b x l sao cho vn tc nc chy u mi ni trong khi vt liu m.
61
Nhm 1 DH07MT
Chng V. PHN LOI NC THI V CC PHNG PHP X L 5.1. BN CHT QU TRNH X L Bn cht ca phng php sinh hc trong x l nc thi l s dng kh nng sng v hot ng ca vi sinh vt khong ha cc cht bn hu c trong nc thi thnh cc cht v c, cc cht kh n gin v nc. Qu trnh x l sinh hc nc thi nhm kh cc cht bn hu c (BOD, COD hoc TOC), nitrat ha, kh nitrat, kh Phospho v n nh cht thi nh qu trnh chuyn ha hp cht hu c thnh cht kh v thnh v t bo Vi sinh vt to ra cc bng bn cn sinh hc v loi cc bng bn cn ny ra khi nc thi. Cc qu trnh x l nhn to iu xut pht t cc qu trnh xy ra trong t nhin bao gm 2 kiu sinh trng: Sinh trng l lng ng ngha vi bn hot tnh iu kin hiu kh (lm thong kh, st hay thi kh v khuy o) v iu kin k kh (sc CO2 hoc khuy o hoc cho dng chy ngc). Sinh trng gn kt ng ngha vi mng sinh hc iu kin hiu kh v iu kin k kh. Nh cc bin php nhn to, hot tnh ca Vi sinh vt c tng cng v hiu qu lm sch cht bn c tng ln ng k. 5.2. C S LA CHN CNG NGH Tt c cc phng php x l nc thi c th chia thnh 2 nhm: nhm cc phng php phc hi v nhm cc phng php phn hy. a s cc phng php ha l c dng thu hi cc cht qu trong nc thi v thuc nhm cc phng php phc hi. Cn cc phng php ha hc v sinh hc thuc nhm cc phng php phn hy. Phn hy y v cc cht bn trong nc thi s b phn hy ch yu do cc phn ng oxy ha v mt t theo phn ng kh. Cc sn phm sau phn hy s loi khi nc thi gm kh, cn lng hoc cn li nhng khng gy c. Nhng phng php phc hi v c phng php ha hc thng dng x l cc loi nc thi m c ring bit, cn i vi nc thi long c s lng nhiu th phng php khng hp.
62
Nhm 1 DH07MT
Nc thi cng nghip sau x l bng phng php sinh ha c th x ra ngun sng h nu m bo c cc tiu chun v sinh v nui c. Hay c th s dng li trong qu trnh sn xut. Hn hp nc thi sinh hot v sn xut c th x l bng phng php sinh ha nhng phi qua x l s b bng c hc. Nht thit phi x l s b nc thi ring bit nu trong nc thi sn xut cha ch yu l cc cht v c hoc phi qua x l s b bng phng php ha hc. Kh x l chung nc thi sinh hot v sn xut c li nu nc thi sn xut tng t nh nc thi sinh hot cha ch yu l cc cht hu c d b oxy ha, khng i hi phi qua x l s b. iu kin nc thi phi a vo x l sinh hc: Cc loi nc thi sinh hot, th, ca mt s ngnh cng nghip (thc phm, thy sn, ch bin nng sn, chn nui, c th c cng nghip giy...) c cha nhiu cht hu c ha tan gm hydratcacbon, protein v cc hp cht cha N phn hy t protein, cc cht bo... c c mt s cht v c nh H2S, sulphit, amoniac v cc hp cht cha N khc... c th a vo x l sinh hc. Phng php x l sinh hc nc thi c th da trn c s hot ng ca Vi sinh vt phn hy cc cht hu c nhim bn nc. Do vy, iu kin kin quyt v cng quan trng l nc thi phi l mi trng sng ca qun th sinh vt phn hy cc cht h c c trong nc thi. m bo iu kin ny, nc thi phi tha mn: Khng c cht c lm cht hoc c ch hon ton h vi sinh trong nc thi. Ch n hm lng kim loi nng. Xp theo th t mc c hi ca chng: Sb>Ag>Cu>Hg>Co>Ni>Pb>Cr3+>V> Cd>Zn>Fe Mui ca cc kim loi ny nh hng nhiu n hot ng sng ca Vi sinh vt. Nu qu nng cho php, cc Vi sinh vt khng th sinh trng c v c th cht. Nh vy, khng th tin hnh x l sinh hc. Nu nng chng nh hn gii hn s hn ch tc lm sch ca nc, nu nc thi cha nhiu cht c th tnh ton theo cht c nht.
63
Nhm 1 DH07MT
Nc thi a vo x l sinh hc c 2 thng s quan trng l BOD v COD. T s ca 2 thng s ny phi l: COD/BOD 2 hoc BOD/COD 0.5, mi c th a vo x l sinh hc (hiu kh). Nu COD ln hn BOD nhiu ln, trong gm c xenlulozo, hemixenlulozo, protein, tinh bt cha tan th phi qua x l sinh hc k kh. 5.3. NC THI SINH HOT 5.3.1. Thnh phn tnh cht Ngun gc nc thi sinh hot. Nc thi sinh hot l nc c thi b sau khi s dng cho cc mc ch sinh hot ca cng ng: tm, git gi,ty ra, v sinh c nhn, Chng thng c thi ra t cc cn h, c quan, trng hc, bnh vin, ch, v cc cng trnh cng cng khc. Lng nc thi sinh hot ca mt khu dn c ph thuc vo dn s, vo tiu chun cp nc v c im ca h thng thot nc. Tiu chun cp nc sinh hot cho mt khu dn c ph thuc vo kh nng cung cp nc ca cc nh my nc hay cc trm cp nc hin c. Cc trung tm th thng c tiu chun cp nc cao hn so vi cc vng ngoi thnh v nng thn, do lng nc thi sinh hot tnh trn mt u ngi cng c s khc bit gia thnh th v nng thn. Nc thi sinh hot cc trung tm th thng thot bng h thng thot nc dn ra cc sng rch, cn cc vng ngoi thnh v nng thn do khng c h thng thot nc nn nc thi thng c tiu thot t nhin vo cc ao h hoc thot bng bin php t thm. Thnh phn v c tnh nc thi sinh hot. Gm 2 loi: Nc thi nhim bn do cht bi tit ca con ngi t cc phng v sinh. Nc thi nhim bn do cc cht thi sinh hot: cn b t nh bp, cc cht
ra tri, k c lm v sinh sn nh. Nc thi sinh hot thng khng c xem mt cch phc tp nh l ngun nc thi cng nghip v n khng c nhiu thnh phn c hi nh phenol, v cc cht hu c c hi. Trong thit k cc trm x l nc thi, cc thng s v lng cht rn l lng (suspended solids, SS) v BOD5... thng c s dng gii hn. Tng cht rn 64
Nhm 1 DH07MT
(total solids, TS) c th ly theo hnh 2.1 hoc chng 225 l/ngi.ng hoc xp x 800 mg/l. Lng cht rn l lng c th ly chng 40% tng lng rn, hoc chng 350 mg/l. Trong s ny, khong 200 mg/l l lng rn l lng c th lng ng chng 60% sau khong 1 gi yn nc, c ly ra khi nc v x l vt l nh mt bin php lng s cp (primary settling). Phn cn li, chng 100 mg/l l nhng cht khng th lng ng v c th dng cc bin php x l ha hc hoc sinh hc loi thi. Hu ht bin php x l th cp (secondary treatment process) l sinh hc. Phn cn li cui cng phn ln l vi cht v c ca cht rn khng lng ng c, mun loi b hon ton phi dng nhng bin php x l trit .
Hnh 13. Phn loi cht rn trong nc thi loi va Ngun: Metcalf & Eddy, Wastewater Engineering, 1991 Nc thi sinh hot cha nhiu cht hu c d b phn hu sinh hc, ngoi ra cn c c cc thnh phn v c, vi sinh vt v vi trng gy bnh rt nguy him. Cht hu c cha trong nc thi bao gm cc hp cht nh protein (40 50%), 65
Nhm 1 DH07MT
hydrat cacbon (40 50%). Nng cht hu c trong nc thi sinh hot dao ng trong khong 150 450 mg/l theo trng lng kh. C khong 20 40% cht hu c kh b phn hu sinh hc. nhng khu dn c ng c, iu kin v sinh thp km, nc thi sinh hot khng c x l thch ng l mt trong nhng ngun gy nhim mi trng nghim trng. Bng 7 Nng cc cht nhim trong nc thi Cht nhim trong nc thi Tng cht rn (TS) Cht rn l lng (SS) Nit tng s Nhu cu oxy sinh ha (BOD5) Nhu cu oxy ha hc (COD) Pht pht tng s Du, m Nitrt NO2Nitrt NO3Nng (mg/lt) Loi mnh 1 200 350 85 300 1 500 20 150 0 0 Loi yu 350 100 20 100 250 6 50 0 0 Trung bnh 700 250 40 200 500 10 100 0 0
Ngun: Ng.Th Kim Thi, L Hin Tho, 1999 Khi lng nc thi. Nc thi sinh hot thng khng c nh lng x ra theo thi gian trong ngy v theo thng hoc ma. Lng nc thi sinh hot thng c tnh gn ng da vo kinh nghim nh gi qua qui m khu vc sinh sng (thnh th, ngoi , nng thn), cht lng cuc sng (cao, trung bnh, thp)... Vic o lu lng lng nc thi cng rt cn thit nu c iu kin. Trong ngy, vic o lu lng c th thc hin vo cc thi im t 6 8h, 11 13h v 17 19h. Trong nm, nn chn vic o nc thi vo ma h (thng 3, 4, 5). S b trong 1 ngy m, c th ly lng nc thi khong 200 250 l/ngi cho khu vc c dn s P < 10.000 ngi. Khu vc c P > 10.000 ngi c th ly vo khong 300 380 l/ngi. Trong hon cnh hin ti khu vc ng bng sng 66
Nhm 1 DH07MT
Cu Long c th ly lng nc thi khong 150 200 l/ngi. Lng nc thi hot v tnh cht tp trung nhim thng bin ng cao. i vi nc thi sinh hot, c th ly theo cc bng sau: Bng 8 Khi lng cht bn c trong 1m3 nc thi sinh hot Cht Lng Khng lng Ha tan Cng ton b Ngun: Imhoffk, 1972 Bng 9. Khi lng cht bn c trong nc thi sinh hot cho 1 ngi Cht Lng Khng lng Ha tan Cng ton b Cht bn (g/m3) Khong 10 5 75 90 Hu c 30 10 50 90 Tng cng 40 15 125 180 BOD5 20 10 30 60 Cht bn (g/m3) Khong 50 25 375 450 Hu c 150 50 250 450 Tng cng 200 75 625 900 BOD5 100 50 150 300
Bng 10 Lng nc thi hng ngy cc cng trnh sinh hot v thng mi n v (v) Khch Ch ngi Hi vin Cng nhn Ging 67 Lng nc thi (l/ v.ngy) 20 20 100 135 950 BOD5 (kg/ v. Ngy) 0.01 0.01 0.03 0.04 0.24
Loi cng trnh Phi trng Nh th Cu lc b ng qu Xng (khng cht thi cng nghip) Bnh vin
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi Tim git i Nh tr (khng km nh hng) Vn phng (khng km cn tin) Cng vin Nh hng Trng ni tr Trng tiu hc Trng trung hc Siu th H bi Sn vn ng Nh ht Tc hi n mi trng. My git Ging Nhn vin Ngi Mn Hc sinh hc sinh hc sinh ngi ngi ngi ch ngi
Nhm 1 DH07MT 2200 190 60 20 20 380 60 75 60 40 20 20 bin i 0.06 0.02 0.01 0.01 0.08 0.02 0.02 0.02 0.01 0.01 0.01
Tc hi n mi trng ca nc thi do cc thnh phn nhim tn ti trong nc thi gy ra. - COD, BOD: s khong ho, n nh cht hu c tiu th mt lng ln v gy thiu ht oxy ca ngun tip nhn dn n nh hng n h sinh thi mi trng nc. Nu nhim qu mc, iu kin ym kh c th hnh thnh. Trong qu trnh phn hu ym kh sinh ra cc sn phm nh H2S, NH3, CH4,.. lm cho nc c mi hi thi v lm gim pH ca mi trng. - SS: lng ng ngun tp nhn, gy iu kin ym kh. - Nhit : nhit ca nc thi sinh hot thng khng nh hng n i sng ca thu sinh vt nc. - Vi trng gy bnh: gy ra cc bnh lan truyn bng ng nc nh tiu chy, ng c thc n, vng da, - Ammonia, P: y l nhng nguyn t dinh dng a lng. Nu nng trong nc qu cao dn n hin tng ph dng ho. - Mu: mt m quan. - Du m: gy mi, ngn cn khuch tn oxy trn b mt.
68
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi 5.3.2. Phng php x l X l c hc.
Nhm 1 DH07MT
X l c hc l nhm loi b cc tp cht khng ho tan cha trong nc thi v c thc hin cc cng trnh x l: song chn rc, b lng ct, b lng, b lc cc loi. Song chn rc, li chn rc lm nhim v gi li cc cht bn kch thc ln c ngun gc hu c. B lng ct c thit k trong cng ngh x l nc thi nhm loi b cc tp cht v c, ch yu l ct cha trong nc thi. B lng lm nhim v gi li cc tp cht lng v cc tp cht ni cha trong nc thi. Khi cn x l mc cao (x l b sung) c th s dng cc b lc, lc ct,.. V nguyn tc, x l c hc l giai on x l s b trc khi x l tip theo. X l sinh hc. C s ca phng php x l sinh hc nc thi l da vo kh nng oxy ho cc lin kt hu c dng ho tan v khng ho tan ca vi sinh vt chng s dng cc lin kt nh l ngun thc n ca chng. Cc cng trnh x l sinh hc trong iu kin t nhin gm c: - H sinh vt. - H thng x l bng thc vt nc (lc bnh, lau, sy, rong to,..). - Cnh ng ti. - Cnh ng lc. - t ngp nc. Cc cng trnh x l sinh hc trong iu kin nhn to gm c: - B lc sinh hc cc loi. - Qu trnh bn hot tnh. - Lc sinh hc tip xc dng trng quay (RBC). - H sinh hc thi kh. - Mng oxy ho Kh trng nc thi. Kh trng nc thi l giai on cui cngca cng ngh x l nc thi mhm loi b vi trng v virus gy bnh trc khi x vo ngun nc. kh trng nc 69
Nhm 1 DH07MT
thi c th s dng clo v cc hp cht cha clo, c th tin hnh kh trng bng ozn, tia hng ngoi, ion bc... Nhng cn phi cn nhc k v mt kinh t. X l cn nc thi. Nhim v ca x l cn (cn c to nn trong qu trnh x l nc thi) l: - Lm gim th tch v m ca cn. - n nh cn. - Kh trng v s dng li cn cho cc mc ch khc nhau. Cn ti t b lng ct t mt c dn n b mtan x l. Mt phn bn hot tnh (vi sinh vt l lng) t b lng t 2 c dn tr li Aerotank tip tc tham gia qu trnh x l (gi l bn hot tnh tun hon) , phn cn li (gi l bn hot tnh d) c dn n b nn bn lm gim m v th tch, sau c dn vo b mtan tip tc x l. i vi cc trm x l nc thi x dng b biophin vi sinh vt dnh bm, th bn lng c gi l mng vi sinh v c dn n b mtan. Cn ra khi b mtan c m 96 97%. gim th tch cn v lm ro nc c th ng dng cc cng trnh x l sau: - Trong iu kin t nhin nh: sn phi bn, h cha bn. - Trong iu kin nhn to: tht b lc chn khng, tht b lc p, thit b li tm cn m ca cn sau x l t 55 75%. tip tc x l cn c th thc hin sy bng nhit vi nhiu dng thit b khc nhau: thit b sy dng ng, dng kh nn, dng bng ti 5.3.3. Kt qu thu c. Sau x l t TCVN 6772 : 2000
70
Nhm 1 DH07MT
Bng 11 - Gi tr cc thng s nhim lm c s tnh ton gi tr ti a cho php trong nc thi sinh hot TT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Trong : Ct A quy nh gi tr C ca cc thng s nhim lm c s tnh ton gi tr ti a cho php trong nc thi sinh hot khi thi vo cc ngun nc c dng cho mc ch cp nc sinh hot (c cht lng nc tng ng ct A1 v A2 ca Quy chun k thut quc gia v cht lng nc mt). Ct B quy nh gi tr C ca cc thng s nhim lm c s tnh ton gi tr ti a cho php trong nc thi sinh hot khi thi vo cc ngun nc khng dng cho mc ch cp nc sinh hot (c cht lng nc tng ng ct B1 v B2 ca Quy chun k thut quc gia v cht lng nc mt hoc vng nc bin ven b). 5.4. NC THI CNG NGHIP 5.4.1. Thnh phn v tnh cht L lai nc thi sau qu trnh sn xut, ph thuc loi hnh cng nghip. c tnh nhim v nng ca nc thi cng nghip rt khc nhau ph thuc vo lai hnh cng nghip v ch cng ngh la chn. Thng s pH BOD5 (200C) Tng cht rn l lng (TSS) Tng cht rn ha tan Sunfua (tnh theo H2S) Amoni (tnh theo N) Nitrat (NO3-) (tnh theo N) Du m ng, thc vt Tng cc cht hot ng b mt Phosphat (PO43-) (tnh theo P) Tng Coliforms n v mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l MPN/ 100ml Gi tr C A 5-9 30 50 500 1.0 5 30 10 5 6 3.000 B 5-9 50 100 1000 4.0 10 50 20 10 10 5.000
71
Nhm 1 DH07MT
Trong cng nghip, nc c s dng nh l mt loi nguyn liu th hay phng tin sn xut (nc cho cc qu trnh) v phc v cho cc mc ch truyn nhit. Nc cp cho sn xut c th ly mng li cp nc sinh hot chung hoc ly trc tip t ngun nc ngm hay nc mt nu x nghip c h thng x l ring. Nhu cu v cp nc v lu lng nc thi trong sn xut ph thuc vo nhiu yu t. Lu lng nc thi ca cc x nghip cng nghip c xc nh ch yu bi c tnh sn phm c sn xut. Bng 12 Lu lng nc thi trong 1 s ngnh cng nghip Ngnh cng nghip Sn xut bia Tinh ch ng Sn xut b sa Sn xut x phng v cht ty ra Sn xut nc khong nc chanh Nh my hp rau qu Giy Giy trng Giy khng ty trng Dt si nhn to X nghip ty trng Tnh cho 1 lt bia 1 tn c ci ng 1 tn sa 1 tn sn phm 1 tn 1 tn 1 tn sn phm 1 tn si Lu lng nc thi 5,65 lt 10-20 m3 5-6 lt 1,5 4,5 100m3 1000 4000 m3
Ngoi ra, trnh cng ngh sn xut v nng sut ca x nghip cng c ngha quan trng. Lu lng tnh cho 1 n v sn phm c th rt khc nhau. Lu lng nc thi sn xut li dao ng rt ln. Bi vy, s liu trn thng khng n nh v nhiu x nghip li c kh nng tit kim lng nc cp do s dng h thng tun hon trong sn xut. 72
Nhm 1 DH07MT
Thnh phn nc thi sn xut rt a dng, thm ch ngay trong 1 ngnh cng nghip, s liu cng c th thay i ng k do mc hon thin ca cng ngh sn xut hoc iu kin mi trng. Bng 13 Tnh cht c trng ca nc thi 1 s ngnh cng nghip Cc ch tiu BOD5(mg/L) COD(mg/L) Tng cht rn(mg/l) TSS(mg/l) Nito (mg/l) Photpho (mg/l) pH To Du m(mg/l) Clorua(mg/l) Phenol(mg/l) Ch bin sa 1000 1900 1600 300 50 12 7 29 Sn xut tht hp 1400 2100 3300 1000 150 16 7 28 500 Dt si tng hp 1500 3300 8000 2000 30 0 5 Sn xut clorophenol 4300 5400 53000 1200 0 0 7 17 27000 140
Ni chung, nc thi t cc nh my ch bin thc phm c hm lng nit v photpho cho qu trnh x l sinh hc. Trong khi hm lng cc cht dinh dng ny trong nc thi ca cc ngnh sn xut khc li qu thp so vi nhu cu pht trin ca vi sinh vt. Ngoi ra, nc thi cc nh my ha cht thng cha mt s cht c cn c x l s b kh cc c t trc khi thi vo h thng nc thi khu vc. C hai loi nc thi cng nghip: Nc thi cng nghip qui c sch: l loi nc thi sau khi s dng lm ngui sn phm, lm mt thit b, lm v sinh sn nh. Loi nc thi cng nghip nhim bn c trng ca cng nghip v cn x l cc b.
73
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi 5.4.2. Phng php x l mt s loi nc thi cng nghip.
Nhm 1 DH07MT
Nc thi cng nghip ni chung khc nhau mi ngnh ngh, mi c s sn xut. Ph thuc vo qu trnh sn xut. V mi loi nc thi c thnh phn tnh cht c trng khc nhau nn cng ngh tng ng cng khc nhau. Do , cc loi phn ng tch ring v x l s b loi tr cc nhn t c hi i vi vi sinh vt ri nhp chung x l bng sinh hc. in hnh nh: Nc thi dt nhum: c nng cht hu c cao, thnh phn phc tp v cha nhiu hp cht vng kh phn hy sinh hc, ng thi c cc cht tr trong qu trnh nhum c kh nng gy c ch vi sinh vt. Hn na, nhit nc thi rt cao khng thch hp a trc tip vo h thng sinh hc. V vy phi tin hnh x l ha l trc khi a vo cc cng trnh sinh hc nhm loi tr cc yu t gy hi v tng kh nng x l ca vi sinh vt. Nc thi thuc da: nc thi thuc da cha nhiu ha cht tng hp nh thuc nhum, dung mi hu c, hm lng TS, mu, SS, cht hu c cao. Nc thi thuc da rt phc tp do tp hp ca nhiu dng thi c tnh cht khc nhau, c th phn ng vi nhau. Cc dng thi mang tnh kim l nc thi t cng on hi ti, ngm vi, kh lng. Nc thi ca cng on lm xp, thuc mang tnh axit. Do , cn tch ring dng thi trc khi x l chung. C th l tch ring dng ngm vi cha sunfit v dng thi thuc da cha Crom. Bn cnh , COD ca nc thi kh cao, t l BOD/COD ln, c th s dng bin php sinh hc. Tuy nhin, cn tin hnh s l ha l (keo t to bng) nhm loi SS v cc cht c hi trc khi vo cng trnh x l sinh hc. 5.4.3. Kt qu thu c Nc thi cng nghip sau x l phi t cht lng loi B (TCVN 5945 2005).
74
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi 5.5. NC THI TH 5.5.1. Thnh phn tnh cht.
Nhm 1 DH07MT
Nc thi th gm c nc d tha, nc dng cho sinh hot ch yu t cc gia nh, trng hc khu vui chi gii tr v nc sn xut ln vo Trong , t l cc loi: - Nc thi sinh hot khong 50 60%. - Nc ma thm qua t khong 10 14%. - Nc sn xut khong 30 36% do cc n v sn xut th cng nghip, cng nghip thi ra. Do vy c hai h thng dn nc thot vo x l lm sch: - H thng thot nc hp cht trn cng mt knh (dn nc thi v nc ma). - H thng thot nc t hai mng knh ring bit. Vi hai h thng ny, ty thuc vo quy hoch xy dng tng th, s ra mc x l nc thi ca th. Thnh phn nc thi th: - Hm lng BOD trong nc thi th trn u ngi trong ngy sau khi qua x l s b c nh gi : + H thng thot nc ring t 50 70g + H thng thot nc chung t 60 80g Khong 1/3 cht nhim ny l ha tan, cn 2/3 dng ht (c th lng gn c hoc khng).Trong h thng thot nc chung, t l phn trm cht nhim lng gn c ni chung ln hn h thng ring. T l COD:BOD ca nc thi th nm trong khong 2 2.5. V vy, cn phi qua lng s b loi b cht nhim c th lng gn c, lm gim t l ny xung di 2 v nh vy,a nc thi vo x l sinh hc mi c hiu qu cao. - Nit: Trong nc thi sinh hot, nng tng N vo khong 15 20% ca tng nng BOD5. Phn b sung N hng ngy nm gia khong 10 15g/u ngi. - Phospho: B sung phospho khong 4g/u ngi.ng.
75
Nhm 1 DH07MT
- Cc cht hot ng b mt: x phng, bt git v cc cht ty ra, gy kh khn cho cc trm x l c ru. - Nguyn t vi lng: thng c mt trong nc thi. Cn lu n cc nguyn t c hi l kim loi nng nh Cu, Zn, Pb, Hg, Ni, Cd. Ni chung trong nc thi thnh phn cc cht ny thng nh hn 9mg/l, trong ng dn c t l c t l ln hn trong mi trng t nhin. Bng 16 - TR S TRUNG BNH MT S THNH PHN TRONG NC THI TH Cc thng s pH Tch kh Cht rn l lng (SS) BOD5 COD TOC (tng cc cht cacbon hu c) Tng N N NH4+ N NO2N NO3Cht ty ra P 5.5.2. Phng php x l. 5.5.2.1. X l sinh hc lm sch BOD. X l nc thi th vi bn hot tnh ti trng thp (khng qua lng 1). Nc thi x l s b, c bit l khng qua lng 1 cc trm x l bn hot tnh n nh c ti trng thp. Trong cc cng trnh nh v trung bnh, nc thi th c x l trong cc b Aeroten sc kh ko di vi p sut nh cho s n nh ca bn. Ti trng ca b l 0,35 kg BOD5/m3.ngy. Tc dng ln thi im cc i gn 0,8m/h. 76 Mg/l Mg/l Mg/l Mg/l Mg/l Mg/l Mg/l Mg/l Mg/l Mg/l Mg/l n v T l thay i 7,5 8,5 1000 2000 150 500 100 400 300 1000 100 300 30 100 20 80 <1 <1 6 13 10 25 10% 0% 0% 0% 0% 10% 10% 50 60% 20 30% 20 30% Phn lng gn c
Nhm 1 DH07MT
Cc b Aeroten y c hnh dng khc nhau: vung, trn, ch nht Hnh dng ca chng ph thuc vo cch sc kh v khuy o. Trong cch x l nc thi bng bn hot tnh c ti trng thp, cc yu cu v khuy o lm cho chi ph nng lng ln hn nng lng cn thit cho oxi ha. Do i khi phi tch hai chc nng lm thong v trn bng hai thit b ring bit. Cch b tr ny c thc hin d dng bng cch cu to b thnh h thng khp kn. Phng php s dng lu lng nh c hiu qu tt vi vic lm thong lun phin cc b. X l vi bn hot tnh v b n nh sinh hc. Quy trnh x l theo phng php ny gm c: - X l s b ging nh trn: khng qua lng 1 - Mt b phn ng hiu kh (aeroten) c ti trng t 1 - 1,5 kg BOD5/m3.ngy - Mt b lng c no vt y. - Mt b (hoc ao h) n nh tnh cho 25 50 l/mt u ngi, thng c. t tip theo h thng x l. X l sinh hc: kt hp aeroten vi lc sinh hc. Nc thi thnh ph cn c th l nc thi sinh hot ln nc thi ca cc x nghip ch bin thc phm nh, nh xng lm u ph, bnh cun, bnh ph... C th x l loi nc thi ny bng 2 giai onx l c bn (bc II): giai on th nht qua lc sinh hc vi vt liu l cht do v giai on th hai l dng k thut bn hot tnh trong Aeroten. Gii php ny c th: - C li v mt nng lng cho x l nc. - C li v v tr do nhng cht thi c kh nng lc trn lp Vi sinh vt (hiu sut khong 5 kg BOD5/m3.ngy) - C kh nng lm vic tt hn khi ti thay i. khc phc hin tng bt cc khe h ca lc do cc cht huyn ph, nc thi c cho qua lng s b, nu c loi cht c th phi dng kt ta.
77
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi S quy trnh cng ngh x l nc thi th:
Nhm 1 DH07MT
Hnh 16. S cng ngh trm x l nc thi th 5.5.2.2. Loi b Nitrat bng sinh hc. Loi b nitrat bng bn hot tnh. Loi b nitrat bng bn hot tnh l to iu kin cho vi sinh vt kh nitrat hoc phn nitrat ha hot ng kh nitrat thnh nit phn t bay vo khng kh Cc iu kin c bn kh nitrat l: - Trc ht phi c mt qu trnh nitrat ha xy ra v lng nitrat tch t kh ln trong mi trng. 78
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi - Cn phi c mt ngun C hu c c kh nng ng ha. - Quan h vi khng kh l thiu kh.
Nhm 1 DH07MT
t c hiu sut loi b N sinh hc cao cc trm x l ln, phi a thm vo u b thong kh mt vng thiu kh. Vng thiu kh nhn bn tun hon a t lc 2 tr li vi mt lng ln.Vng ny c cung cp bng nc thi sau lc 1 cng vi bn hi lu, trn u nhng khng sc kh. Hiu sut loi N sinh hc theo kiu ny t ti 95% trong iu kin ti u. Loi b nitrat bng mng sinh hc. Kh nitrat bng Vi sinh vt phn nitrat ha trong mng sinh hc sinh trng gn kt c nh cc lc sinh hc c hiu qu cao. Nc chy qua mng lc sinh hc, nitrat ha xy ra ng thi vi oxi ha BOD5 hoc chm hn ( giai on th 2). Kh nitrat theo phng php ny thng thc hin cc thp lc c cha si hoc vt liu tng hp. Cc mng sinh hc s hnh thnh bm dnh vo b mt vt liu khi nc thi i qua. Lc sinh hc hiu kh cn cp khng kh i qua Cng nh qu trnh kh nitrat theo kiu sinh trng l lng, kh nitrat theo kiu sinh trng c nh cng cn b sung ngun C hu c cung cp cho vsv nitrat ha v phn nitrat ha xy dng t bo mi. Do vy, ngi ta ch b sung ngun C t bn ngoi. Trn nc thi cng nghip v th l bin php n gin v hiu qu. a s trng hp kh nitrat kiu ny thng dng dng hng xung t chy hay c p lc. Tuy nhin cng c th dng theo dng hng ln. 5.5.2.3. Loi b Phosphat bng sinh hc. Vi sinh vt trong nc thi c tc dng chuyn ha polyphosphat thnh orthophosphat. Cc mui phosphat ca orthophosphat c vi sinh vt, thc vt ph du, to s dng lm ngun dinh dng phospho, tham gia vo thnh phn ch yu ca axits nucleic trong cht nhn (ARN v AND), cc phospholipit, cc polyme ca mng t bo. Nc thi qua lng s b ch loi b c 10% phospho cha trong nc thi th. 5.5.3. Kt qu x l. Cht lng nc u ra t tiu chun nc loi A (TCVN 5945 2005). S dng m hnh UASB rt thch hp cho qu trnh x l. 79
Nhm 1 DH07MT
Chng VI. TNG QUAN V NGNH HA M PHM

6.1. TNG QUAN V NGNH M PHM. 6.1.1. nh ngha: M phm l nhng sn phm lm cho con ngi p hn khi s dng n. Nhng c mt nh ngha y hn: "M phm l sn phm c ch to nhm mc ch lm sch c th, lm tng thm v p, lm tng s hp dn, lm thay i din mo bn ngoi, gip bo v, nui dng cc m to nn b ngoi c th" (Theo Blakistons Gould Medical Dictionary, 1972 v Dictionnaire mdical, Masson, Paris, 1996). Ngnh m phm l mt trong cc ngnh pht trin tng i nhanh. Theo kt qu thng k th Chu u c mc tng trng khong 3- 4%/nm. Trong lng ho cht s dng trong cng nghip ho m phm chim mt khi lng ln hn rt nhiu so vi khong 9.3 triu tn cht hot ng b mt l mt trong nhng thnh phn chnh trong cc sn phm ty ra. Theo iu tra ca c th s lng cht hot ng b mt s dng cho ngnh m phm chim khong gn 50% lng cht hot ng b mt s dng trong cc ngnh cng nghip. Hin nay, Vit Nam c rt nhiu cng ty hot ng trong ngnh m phm nh P&G, Unilever, LG Vinahu ht l cc cng ty lin doanh vi nc ngoi. 6.1.2. Phn loi : Do m phm l sn phm tc ng n din mo hnh hi nn c th phn loi m phm theo cc b phn m n tc dng nh sau: DA: x bng tm, sa tm, cht lm sch, cht lm m, cht lm mm da, cht ty trng, phn hng, phn nn, bt thm, nc hoa, kem chng nng, kem dng da LNG TC: du gi, du x, thuc nhum, thuc un, thuc lm thng tc, keo chi tc, gel bi tc, thuc lm rng lng, kem co ru MT: vit k mt, k lng my, kem chi lng mi, m mt gi MI: son mi, cht lm m mi, cht lm bng mi MNG TAY, CHN: sn, thuc ty sn
80
Nhm 1 DH07MT
Trong cc loi m phm, ng lu nht l KEM CHM SC DA hay cn gi KEM DNG DA. y l loi m phm uc dng nhiu nht v nu s dng khng ng c th gy tc hi trm trng. Kem dng da thng c dng nhm vo 2 mc ch: Gip da mn mng, ti tr, hng ho. y c th xem l c mun mun i ca ph n. Gip khc phc nhng khim khuyt m i khi tr thnh ni m nh, au kh ca mt s ngi, l: mn trng c, vt nm, vt nhn. Kem chm sc da xut hin trn th trng ngy cng nhiu, c chng loi, nhng xt v mt tc dng c th phn thnh 5 loi chnh sau y: - Kem lnh (cold creams): c dng nh tng (emulsion) dng lm sch da. Dng nh tng l dng bo ch c dng nhiu nht cho kem dng da, l h phn tn cht bo khng tan thnh nhng ht rt mn trong dung dch c nc to thnh th ng nht (sa chng ta ung l nh tng rt hon ho ca thin nhin m cc nh bo ch rt mun bt chc). - Kem ty (cleansing creams): khng phi dng nh tng m l dng c, cng nhm lm lm sch da. - Kem thoa qua m (night creams): lm du da, lm m da, lm da mn hn. - Kem lt (foundation creams): to lp lt bo v da khi trang im. - Kem chng nm, kem bo v 6.2. NGUYN L SN XUT M PHM. Khi chng ta mua mt sn phm no y (du gi u, sa tm, kem dng da, kem chng lo ha,...) th n tng u tin l bao b v chc nng chnh ca sn phm. Vy mt cu hi t ra l nu mnh ch cn bi hot cht chnh ln da th chc l s tc dng nhiu hn? Nhng c n gin nh vy khng? V v sao mt sn phm li c nhiu cht i km nh vy. X phng c kim ho cht bo, du trong kim mnh. Cht bo hay du thng l triglyceride (ngha l cc gc acid bo mch di s lin kt vi gc glycerin). Cht kim mnh y thng l Natrihydroxide (NaOH) dng cho x bng cc v Kalihydroxide (KOH) dng cho cc sn phm dng lng. Qu trnh x phng din ra n gin theo phng trnh bc nht: Glycerin s lin kt vi cc acid 81
Nhm 1 DH07MT
bo cn cc acid bo li kt hp vi Na hay K to thnh x phng. Thng qu trnh ny khng pht sinh cht thi do sn phm cui cng thng l x bng, glycerin v nc, khng c kim d. Cht lng x phng ph thuc ln vo vic chn la thnh phn du cng vi thnh phn acid bo lin kt vi du. Hu ht, x phng thng phm km cht lng l do s dng nhiu m ng vt v mt t du da, du c km cht lng. Sn phm x phng cht lng thng s dng du oliu, du chit xut t cy gai du, du c thay cho thnh phn m, cn lng du da chim gp 3 4 ln so vi x bng thng phm. Du da c kim ha sinh ra rt nhiu bt trong nc cng do n ch yu l cc acid bo no dng mch ngn. Cn x bng c thm du t cy gai du, c, oliu to bt mn, xp, bng do hu ht cc loi du ny bao gm cc acid bo cha no. Sau cc cng on x phng thng phm c trn thm mt s cht nh thuc nhum, cht lm trng v mt s hng liu. Tuy nhin, hot tnh ty ra ca cc loi x bng li ph thuc vo tnh cht ca nc. Chnh v vy trong nhng nm gn y mt s cng ty m phm tm ra mt loi hp cht hot ng b mt. Cht hot ng b mt c kh nng ty ra tt hn x bng trong nc. Do , chng c s dng rng ri cc sn phm ty ra. Hin nay, cc cht hot ng b mt thng c tng hp t cc nguyn liu tinh ch t du m to ra nhng hp cht kh phn hu sinh hc gy nh hng ti h sinh thi. Ngoi ra, mt s loi cht hot ng b mt khc c sn xut t cc nguyn liu c ngun gc thc vt nn t nh hng n h sinh thi hn l cc ch phm t du m. Ngoi ra, x phng thc cht l cht hot ng b mt, phn t gm 1 phn a nc v 1 phn a du, khi dng x phng ty ra cc cht du m th phn a du tng tc vi vt bn du m v phn a nc ko vt bn ra khi b mt vt liu v phn tn n vo mi trng. y chnh l nguyn l c bn. 6.3. NGUYN LIU TRONG SN XUT M PHM. V nguyn liu lm kem chm sc da, thi xa khi cha c ngnh ha cht, ngi ta ch dng nguyn liu c ngun gc thin nhin nh: hoa, qu, l, r cy, tinh bt ng cc, sp ong, m cu, gm, m c voi, hng liu t nhin (nh x hng l cht tit ra t b phn sinh dc ca mt loi sn dng). Thi nay, khi nn 82
Nhm 1 DH07MT
cng nghip ha cht rt pht trin, ngi ta vn s dng cc nguyn liu thin nhin nh: trn chu, phn hoa, sa ong cha, tinh cht nhau thai, hormon, vitamin, ngh, l hi (nha am) Nhng sn xut cng nghip lun i hi phi kt hp s dng ha cht tng hp (hoc l hot cht, hoc l t dc bo qun). V vy, lun phi phng cc tc dng khng mong mun do ha cht tng hp gy ra. 6.3.1. Cht hot ng b mt. Nhng cho d yu cu cao hay thp th thnh phn khng th thiu chnh l cht hot ng b mt (surfactant). Cht hot ha b mt c dng lm gim sc cng b mt ca mt cht lng. Nu c nhiu hn hai cht lng khng ha tan th cht hot ha b mt lm tng din tch tip xc gia hai cht lng . Khi ha cht hot ha b mt vo trong mt cht lng th cc phn t ca cht hot ha b mt c xu hng to m (micelle, c dch l mixen), nng m ti cc phn t bt u to m c gi l nng to m ti hn. 6.3.2. Phm mu dng trong m phm. Cc phm mu dng cho x phng phi hp vi mu sc ca chnh bn thn loi hng liu c rt ra. Tip , cc phm mu cn phi bn trong mi trng kim, khng c n da hoc i vi vi, khng c phn gii, vn gi c mu sc ca n ngoi nh sng v phi c mu ng nht, u n trong c khi. Cc mu v c n nh v mt ha hc v ngoi nh sng nhng u c v khng dung c cho cc loi x phng c tnh cht trong sut. Ngoi ra dy mu ca chng khng rng ln m mu sc trong ton khi c bn cht khc nhau v khng ha tan hon ton. Cc phm mu hu c th ngc li, thng khng bn vi nh sng v khng bn ha hc nhng x phng cui cng trong sut , nu ta mun th c th nhum mu trong mt dy rt rng v c sc thi ng nht trong ton khi. Trong cc phm mu v c c th k ra : - Hematit (qung ferric oxit): c mu mu, ta. - t en (mangan oxit): mu nu en. - t st vng (ch cromat): mu vng. - t st nung : mu da cam. 83
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi - Thn sa (thy ngn sulfua): mu . - Lc crom: mu lc. Trong s cc phm mu hu c t nhin ta c th k:
Nhm 1 DH07MT
Ngh (mu vng), caramen (mu nu), ht iu nhum (mu da cam tan trong du m). Trong s cc phm mu hu c tng hp ta c th k: - i vi mu vng: Trinitrophenol, phm vng naphtol auramin. - i vi mu xanh: Phm xanh blue patent, phm chm indigotin. - i vi mu lc: Phm lc Victoria, phm lc brilliant. - i vi mu nu: Phm nu bismarrk. 6.3.3. Du m. Cht bo v du l thnh phn chim s lng ln trong m phm... Thnh phn du m thng c xc nh bng trichlorotrifluoroethane. Cht bo v du l nhng phn t ester ca ru hay glycerol vi acid bo. Trong iu kin kim, glycerin c gii phng v to thnh mui ca kim loi kim. Mui ca kim loi kim thng c gi l x bng, ging nh cht bo v bn vng. X bng tan trong nc nhng trong nc cng th Na s c thay th bng Ca hay Mg v to thnh cc kt ta. i vi du m thng th chng ta phn loi da trn 3 c tnh: - Tnh phn cc. - Kh nng phn hu sinh hc. - Cc c tnh vt l.
84
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi 6.4. QUY TRNH SN XUT. 6.4.1. Sn xut x phng tm.
Nhm 1 DH07MT
Ht x phng PEG Cht ph gia hng liu mu hng, . Cht bo qun Acid citrit Ht x phng PEG Cht ph gia hng liu mu hng, , vng. Cht bo qun Acid citrit
400C, 1atm
400C, 1atm
750C, 1atm
Hnh 17. S quy trnh sn xut x phng tm X phng: L mui kim loi kim ca axit cacboxylic, cng thc chung RCOO Me vi (Me = Na, K) v R l gc hirocacbon; thng R cha 12 18 C. Nu R > 18 C, x phng s khng tan trong nc. Ngi La M bit iu ch X phng cch y 2.500 nm, bng cch nu m vi kim (phn ng x phng ho): C3H5(OCOR)3 + 3NaOH 3NaOOCR + C3H5(OH)3
85
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi 6.4.2. Sn xut du gi.
Nhm 1 DH07MT
ALS, Aculyn, Dimethicone. Cht n nh hng liu mu hng, mui m bo qun EDTA, Methylaparaben, katon, Acid citric
800C, 1atm
Acid bo, APG, KOH, nc
400C, 1atm
Cht n nh mu, hng, cht bo qun, chit xut t ng vt
320C, 1atm
Hnh 18. S quy trnh sn xut du gi
Hnh 19. Bn pha trn du gi
86
Nhm 1 DH07MT
6.4.3. Quy trnh sn xut sa tm.
Acid bo, KOH, APG Bo qu EDTA, Methylaparaben, Acid citric
800C, 1atm
Axit bo, KOH, APG, nc. Bo qu EDTA, Methylaparaben, Acid citric.
40 C, 1atm
320C, 1atm
Hnh 20. S quy trnh sn xut sa tm Thuyt minh quy trnh: Nhn chung, dy chuyn sn xut m phm tng i ging nhau cc giai on. Chng khc nhau c bn ha cht cho vo v sn phm u ra nh: dng rn (x phng tm), dng lng (sa tm) ... S dy chuyn chung cho cc cng ngh sn xut: nguyn liu chnh v cc loi ph liu, cht bo qun,cht ph gia c chun b. Tt c cc nguyn liu c cn v t ng chuyn n mng trn hoc bn gel. Sau , cc nguyn liu c nu trn vi nhau nhit cao (ty loi sn phm m nhit cn thit c th thay i). Sau khi nu trn ha cht, sn phm c thm cc ph gia ln na (mu hng liu, cht ph gia v cht bo qun). Sn phm sau cng c chuyn n cc bn cha t bm thng ln mng np t ng v chai (cc loi sn phm nc nh du gi, nc x vi, sa tm) hoc n p nh hnh.
87
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi 6.5. THNH PHN TNH CHT NC THI.
Nhm 1 DH07MT
Nc thi m phm ch yu nhim v mt ha hc, ch yu cha cc cht hot ng b mt, hm lng cn l lng, mt vi ha cht c trong thnh phn nguyn liu. Ngun nc thi ch yu sinh ra trong qu trnh ra thit b v ng ng vo cui ca hay thay i sn phm cng mt s loi nguyn liu tn lu. Bng 16 c tnh nc thi cng ty TNHH Proctor & Gamble(P&G) Thng s pH SS BOD COD SO42Surfactant Nit tng Tng photpho mg/ l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l n v Nc thi 2.5 4 250 450 4000 6000 10000 17000 644 821 4875 9038 235.2 325 0.675 0.734
6.6. H THNG X L NC THI M PHM 6.6.1. S quy trnh v cc phng php x l. S 1:

Nc thi vo Song chn iu ho + lng I Lng I Tuyn ni thi kh
Lng II
B trn II
B keo t to bng
B trn I
Aerotank
Lng sau cng
Nc u ra
Nn bn
Sn phi bn
88
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi Thuyt minh s b qui trnh:
Nhm 1 DH07MT
Nc thi c thu gom t cc phn xngv b thu gom bng h thng ng t chy do b tr cao trnh, c a qua song chn rc co th thu gom mt s rc ln. Sau khi thu gom nc thi c dn sang b iu ho iu ho lu lng v nng . Sau iu ha l giai on x l ho l. B tuyn ni c thit k gn vi b iu ha thc hin chc nng loi b cht l lng, cht hot ng b mt Cht ni c vt a v b gom bn. Sau ta tip tc cho qua b keo t to bng. Sau khi keo t nc thi c tch cn v dn v b lng II. Bn c dn v b gom bn. Sau nc trong c qua b Aerotank. Ti b Aerotank cht hu c c phn hy, nc thi c dn sang lng sau cng lng bng bn hot tnh. Bn lng c dn v b thu gom.Nc sau cng c a ra ngun tip nhn. Bn ti b thu gam bn c bm sang b nn bn tch nc ri c a n sn phi bn. Nc tch bn c dn v u h thng. S 2: Nc thi vo Song chn B iu ha Lng I UASB
Nc u ra
Lng II
Aerotank
Nn bn
Sn phi bn
Thuyt minh s b qui trnh: Nc thi c thu gom t cc phn xngv b thu gom bng h thng ng t chy do b tr cao trnh, c a qua song chn rc co th thu gom mt s rc
89
Nhm 1 DH07MT
ln. Sau khi thu gom nc thi c dn sang b iu ho iu ho lu lng v nng . T b iu ho , nc thi c bm sang b lng nhm loi b cc cht l lng, cc cht hot ng b mt kh tan. Sau lng s b, nc thi vo giai on x l sinh hc. u tin l vo b UASB. Ti b UASB cc cht hot ng b mt, cht hu c mch di c phn hy mt lng ln. ng thi to iu kin cho qu trnh x l hiu kh cng on k tip. Sau phn hy k kh, qu trnh x l hiu kh bng b aerotank nhm phn hy cc cht hu c cn li. Nc thi t b aerotank sau khi c phn hy hiu kh s c dn sang b lng II lng cc bng bn to thnh. Sau , s c thi ra ngoi ngun tip nhn. Bn s c thu gom v bm sang b nn bn. Nc tch bn c dn v u vo, bn c nn a sang phn phi bn. 6.6.2. nh hng ca qu trnh x l sinh hc k kh nc thi m phm. Qu trnh x l k kh c coi nh l mt bin php x l c hiu qu v mt kinh t i vi mt s loi nc c hm lng sulfate, sulfite, sulfur oxide cao. V d nh nc thi trong sn xut giy, du m,m phm Trong qu trnh kh sulfate xy ra cui giai on khong ha. Theo nghin cu thc t ca U.S.EPA vi hm lng sulfate trung bnh 250 mg/l c trong nc thi sinh hot cng nh nc thi cng nghip, t l loi b COD ch cn khong t 40-50% vi thi gian lu nc trong khong t 6-24 gi. Sn phm methane sinh ra thp do nh hng 3 ca vic kh sulfate u vo. Nh vy vic loi b sulfate l cn thit, v nc thi cng ty P&G c hm lng cht hot ng b mt kh cao, do nng SO42- cao. nh hng ca sulfate ti qu trnh phn hy k kh: Trong qu trnh phn hy k kh nhng qu trnh bin i l vic chuyn ha cc cht hu c thnh acetate, propionate, butyrate. Do khong 70% COD c chuyn ha thng qua dng acetate v t 20-45% thng qua propionate, butyrate chuyn ha thnh kh methane. Thng thng cc cht bo c t 2 nguyn t C tr 90
Nhm 1 DH07MT
ln s c phn hy bi vi khun acid ha. Nhng rt kh xy ra hu ht cc phn ng cn mt nhit lng kh ln. Qa trnh ny c mt s vi khun methane s dng hydro kt hp vi vi khun sulfate. Hiu qu ca qu trnh din ra tt hn khi c s hin din ca SO42-. Khi c s hin din ca sulfate, sulfide, thiosulfate, cc cht ny to iu kin cho vi khun kh sulfate pht trin, v vy m cc hp cht dng cho vi khun acid ha c oxy ha bi vi khun kh sulfate m khng cn hydro. nh hng ca ammonia trong qu trnh k kh: Amomonia c sinh ra trong sut qu trnh phn hy k kh cc cht hu c cha nit nh protein, amino acid. Nit v c tn ti hai dng ion N NH4+ v NH3, qu trnh chuyn i gia hai loi ny ph thuc rt nhiu vo thay i pH th hin trong phng trnh sau: NH4+ NH3 + H+ pKa = 9.27 350 C Khi pH tng ln NH3 s tng ln. Ti pH trung tnh pH = 7 lng NH3 chim khong 0.5% tng lng NH3 v N NH4+, cn pH = 8 th t l ny tng ln khong 5.1%. iu ny c th chp nhn c do gii hn ca NH3 i vi qu trnh thch nghi ca vi khun methane ha khong t 50 80 mg/l. Ngoi nhng nh hng trn th acid bo bay hi v ammonia cn ng vai tr ca nhng acid yu v baz to nn kh nng m cho nc. iu ny lm thay i pH ca nc, chnh l l do gii thch ti sao NH4+ gim trong qu trnh k kh. 6.7. Kt qu x l. Sau x l, cht lng nc thi u ra phi t tiu chun loi B (TCVN 5945 2005). Ngoi ra, theo nghin cu x l nc thi ca Cng ty P&G. Hiu qu x l COD trung bnh khong 75%. Hiu qu x l cht hot ng b mt khong 80%. Hiu qu x l sunfate t 50 n 70%. Trong qu trnh k kh, vi sinh vt s kh sulfate thnh sulfur (H2S), t lm gim lng SO42- tc cht hot ng b mt cng c loi b. Nng N NH3 gim do qu trnh vi sinh vt s dng nit lm cht dinh dng sinh trng, pht trin v phn hy nc thi. cui giai on tng ti trng hiu qu x l gim.
91
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi Chng VII. KT LUN
Nhm 1 DH07MT
VII.1. Li ch ca Cng ngh sinh hc vi i sng con ngi. Theo cc nh khoa hc th chng ta mi ch bit khong 10% cc loi vi sinh vt. Th gii vi sinh vt cn mun iu k th chng ta tm khm ph. Vic ng dng vn cn hn ch do vic tm kim v tm hiu vai tr ca n trong mi trng sng l ti cn thit. Trong mi trng nc qu rng ln chng ta bit kh nhiu loi c trng v vai tr ch yu ca n, c bit l trong i sng. Trong lnh vc nng nghip: nghin cu ng dng cc ch phm sinh hc trong sn xut, mang li hiu qu, nh thuc tr su bnh vi sinh, cc loi phn bn vi sinh, ng dng vi sinh trong sn xut phn bn hu c, ch phm dn d cn trng, cht kch thch ra r, phn bn qua l, ng dng cng ngh vi sinh trong ch bin thc phm chn nui. Trong lnh vc cng nghip ch bin: Cc doanh nghip ng dng cng ngh vi sinh trong ch bin ru, bia, tng, chao, nc chm, bnh m, ch bin thc phm Trong y t: Trin khai hiu qu cc loi vaccine trong cng tc tim phng cc loi bnh lao, ho g, un vn, bi lit, bch hu, bnh di, st rt, vim gan B, sn xut khng sinh, axit amine... Trong lnh vc mi trng: S dng k thut biogas x l cht thi chn nui, gp phn bo v mi trng nng thn v cung cp cht t, chy my pht in. c bit l ng dng cng ngh vi sinh trong x l nc thi. Trong lnh vc nng lm nghip: ng dng Cng ngh sinh hc trong trng trt v chn nui to, nhn v trin khai ng dng trn din rng cc ging cy trng, vt nui mi c nng sut, cht lng v hiu qu kinh t cao; phc trng v ci tin cy, con ging truyn thng ca a phng; sn xut cc ch phm bo v cy trng, vt nui. Nghin cu, ng dng cng ngh bo qun v ch bin nng, lm, thy hi sn nhm a dng ha v nng cao cht lng cc sn phm xut khu v phc v tiu dng. Vi s tr gip ca Cng ngh sinh hc v ngun ging, k thut. Nghin cu, khai thc h vi sinh vt t nng cao ph ca t. Tuy nhin, vic ng dng Cng ngh sinh hc cha p ng c yu cu ca sn xut v i sng, cn hn ch v quy m v trnh . Cng nghip Cng 92
Nhm 1 DH07MT
ngh sinh hc cha thc s pht trin, th hin ch s lng doanh nghip sn xut cc ch phm sinh hc v cc sn phm c ng dng thnh tu ca sinh hc, Cng ngh sinh hc cn hn ch. Trong lnh vc y t: Nng cao vai tr ng dng ca Cng ngh sinh hc trong vic bo v, chm sc sc khe, tng bc tip cn v a cc liu php cng ngh gen, cng ngh t bo vo iu tr cc bnh him ngho, p dng cc test chn on v nghin cu ci tin, cng nh sn xut cc loi test ny. S dng ngun dc liu a phng, trong v ngoi nc, kt hp vi y hc c truyn sn xut mt s loi dc phm. Trong lnh vc bo v mi trng: Nghin cu, ng dng v chuyn giao cc gii php Cng ngh sinh hc trong x l nhim, khc phc suy thoi v s c mi trng. ng dng Cng ngh sinh hc gii quyt cc vn nn nhim do ngun nc thi cng nghip, ci to ti nguyn t, nc b nhim do nc thi cng nghip; xy dng m hnh x l nc thi, bo m an ton trc khi x b; x l cc cht thi rn... Trong lnh vc cng nghip: ng dng Cng ngh sinh hc trong cng nghip ch bin thc phm nh cng nghip sn xut ru, bia, nc chm, nc gii kht... Sn xut ch phm sinh hc phc v sn xut v i sng. Cng ngh sinh hc gi vai tr rt quan trng trong i sng con ngi. VII.2. xut mt s bin php lm gim lng nc thi trong sn xut v sinh hot: Trong sn xut: Ti s dng ngun nc thi, khng th tun hon qu nhiu ln v nng cc cht nhim tng ln vt mc quy nh. Thay i cc k thut to ra nc thi phc tp kh x l. S dng thc vt x l nc thi ti ch. Hn ch s dng ha cht, gim bt nhim trong qu trnh sn xut. Trong sinh hot: Thc hin chnh sch tit kim nc. X l ngun nc thi ti s dng.
93
Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi TI LIU KHAM KHO
Nhm 1 DH07MT
1. Th.S. Lm Vinh Sn. K thut x l nc thi. NXB Xy dng. 2. PGS.TS. Lng c Phm. Cng ngh x l nc thi bng bin php sinh hc. NXB Gio Dc. 3. Hong Hu. X l nc thi. NXB Xy dng, H Ni, 1996. 4. Trn Hiu Nhu. Thot nc v x l nc thi cng nghip. NXB Khoa hc K thut, H Ni, 1999. 5. Trn Vn Nhn, Ng Th Nga. Gio trnh cng ngh x l nc thi. NXB Khoa hc K thut, 2005. 6. Trn c H. X l nc thi th. NXB Khoa hc K thut, 2006. 7. TS. L Quc Tun. Bi ging X l sinh hc cht thi. i hc Nng Lm TP. HCM. 8. PGS. TS. Nguyn Vn Phc. Gio Trnh X L Nc Thi Sinh Hot V Cng Nghip Bng Phng Php Sinh Hc. NXB Xy dng. 9. ng Quc Tho Nguyn. Lun vn X l nc thi m phm bng cng ngh sinh hc. i hc Bch Khoa TP. HCM. 10. Trang wed tham kho: http://khoasinh.com http://dantri.com.vn http://www.shtp.hochiminhcity.gov.vn http://www.nea.gov.vn http://thietbiloc.com http://www.tapchicongnghiep.vn http://khoahoc.com.vn http://tintuc.xalo.vn http://www.sinhhocvietnam.com http://www.giaoducsuckhoe.net http://www.ctu.edu.vn http://www.ngoinhachung.net http://xulymoitruong.com
94

Nhom 1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nhom 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

TRNG I HC NNG LM TP.HCM

Cng Ngh Sinh hc Mi trng

VAI TR CA CNG NGH SINH HC TRONG X L NC THI

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi Chng I. GII THIU

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi Trong y hc:

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi Trong y t:

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi 2.2.2. Tnh cht ha hc

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi - Ch th v vi sinh ca nc (E.coli):

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi H sinh hc:

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi - Sn v thu nc: c 2 nhim v

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

rg = dX/dt = .X = {.[S]} / {Ks + [S]}.X = 0.X

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Hnh 4. Qu trnh phn hy cht hu c trong k kh

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

100%COD VT CHT HU C C BIT Proteins Thu phn

21% 40 Amino acid, ng

Sn phm trung gian

Sinh trng l lng

Sinh trng bm dnh

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Bng 5 M hnh ng hc s dng qu trnh x l k kh Bc nht

BYS0 (1 + kdc ) BY(1 + kdc ) + c (m kd ) 1

Chen & Hashimoto

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi 4.2.2. Phn loi.

Sinh trng dnh bm

Lc sinh hc nh git a quay sinh hc

Phn nitrat ha( kh nitrat thnh N2

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

trong cc nm 1942 v nm 1949 da trn phng trnh c bn v ng hc enzyme ca Michaelis Menten:

Nng c cht gii hn ( S)

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi

Vai tr ca Cng ngh sinh hc trong x l nc thi