မဟာဗ်ဴဟာ ခ်မွတေ

္ ရးဆြအ
ဲ ေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္း

စစ္ေရး၊ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရးစတဲ့ က႑အားလံုးမွာ မဟာဗ်ဴဟာ (strategy) ဆိုတဲ့ စကားလံုးဟာ

အလြန္အေရးၾကီးတဲ့ စကားလံုးတခုပါ။ လူတစုအနာဂတ္၊ ႏိုင္ငံေရး (သို႕) စီးပြားေရးအဖြဲ႕အစည္းတခုရဲ႕

အနာဂတ္၊ တိုင္းျပည္တခုရဲ႕ အနာဂတ္ကို ေကာင္းက်ိဳး၊ ဆိုးက်ိဳးမ်ားစြာ သက္ေရာက္ေစတဲ့

စကားလံုးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစကားလံုးကို တခ်ိဳ႕က ေရပက္မ၀င္ေျပာတတ္ၾကတယ္။ လူအမ်ားစုက

မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာကို စီမံခ်က္ေတြ၊ သေဘာတရားေတြ၊ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ၊ အျမင္ေတြနဲ႕

ေရာေထြးေျပာေလ့ရွိၾကတယ္။ ဒီလိုေျပာလာတာေတြ မ်ားလာတဲ့အခါက်ေတာ့ မဟာဗ်ဴဟာနဲ႕

စီမံကိန္းေတြမွာ ေရာေထြးရွဳပ္ယွက္ခတ္မွဳေတြ ျဖစ္လာတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာက် ေတြးေခၚမွဳေတြကို

ကန္႕သတ္ခ်က္ေတြျဖစ္လာတယ္။ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကို အေျခတည္တဲ့ ရလာဒ္ေတြကို မဆီေလ်ာ္ပဲ

ခ်တတ္လာၾကတယ္။

အဲဒီလိုအေျခအေနေတြမွာ အဆိုးဆံုးျဖစ္လာႏိုင္တာကေတာ့ ကိစၥတခုတည္းေပၚမွာတင္ မဟာဗ်ဴဟာ

ေပါင္းမ်ားစြာ ေပၚထြက္လာေတာ့တာပဲ။ တကယ္တန္းက်ေတာ့ မဟာဗ်ဴဟာခ်မွတ္

ေရးဆြဲျခင္းဆိုတာဟာ ကေလးေမြးဖြားျခင္းနဲ႕ တူပါတယ္။ ကေလးတေယာက္ကို လူ႕ေလာကထဲ

မေရာက္လာခင္မွာ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္က ေရွာင္သင့္တာ၊ ေဆာင္သင့္တာေတြ စနစ္တက်

အမ်ားၾကီးျပင္ဆင္ရတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာ ခ်မွတ္ရာမွာလဲ အဲလိုပါပဲ။ စနစ္တခ် ေရးဆြဲ ခ်မွတ္ရပါတယ္။

ေကာင္းတာ၊ ဆိုးတာေတြ၊ အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ေတြအားလံုးကို စဥ္းစားဆံုးျဖတ္ရပါတယ္။

ခ်မွတ္ျပီးျပီဆိုတာနဲ႕လဲ မျပီးေသးပါဘူး။ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ရပါတယ္။ ကေလးေမြးျပီးရင္

ေမြးထားတာနဲ႕ မျပီးေသးပဲ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ရသလိုပါပဲ။ အဲလိုမဟုတ္ပဲ မဟာဗ်ဴဟာ

ခ်မွတ္တာေတြခ်ည္းပဲ လုပ္ေနရင္ ကေလးေတြေမြးျပီး လမ္းေပၚသြားပစ္လိုက္တာနဲ႕အတူတူပဲ။ ဘယ္လိုမွ

လူလားေျမာက္ေတာ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။

အခုဒီေဆာင္းပါးမွာ မဟာဗ်ဴဟာနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေလးတခ်ိဳ႕ကို တေစ့တေစာင္း

တင္ျပခ်င္ပါတယ္။
မဟာဗ်ဴဟာဆိရ
ု ာ၀ယ္

မဟာဗ်ဴဟာ (strategy) ဆိုတဲ့ စကားလံုးဟာ ဂရိဘာသာစကား strategos (general) ဆိုတာကေန

ဆင္းသက္လာတာပါ။ ယေန႕ေခတ္မွာေတာ့ စစ္ေရးတခုတည္းတင္သာမက၊ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးရာ

ကိစၥေတြမွာပါ ဒီစကားလံုးဟာတြင္က်ယ္ေနျပီျဖစ္ပါတယ္။

မဟာဗ်ဴဟာနဲ႕ပတ္သက္တဲ့ classical definition တခုကေတာ့ စစ္မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရး

ပညာရွင္ၾကီး Carl Von Clausewitz ေရးသားခဲ့တဲ့ On War ဆိုတဲ့ စာအုပ္ေလးထဲမွာ ပါပါတယ္။ စစ္ေရး၊

ႏိုင္ငံေရးေလာကမွာ သူ႕ၾသဇာဟာ ၾကီးမားလြန္းလွပါတယ္။ စစ္မဟာဗ်ဴဟာ ေလ့လာေရးဌာနတိုင္းမွာ

ယေန႕အခ်ိန္ထိ ကေလာ့၀စ္က်ြမ္းက်င္သူ ပညာရွင္ အနည္းဆံုးႏွစ္ေယာက္ ခန္႕ထားၾကရပါတယ္။

သူကေတာ့ မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာကို 'the use of engagements for the object of war” လို႕

အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခဲ့ပါတယ္။

စစ္ေအးတိုက္ပြဲကာလ ႏွစ္ဆယ္ရာစု အလယ္ပိုင္းက်ေတာ့ Basil Hart ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္

တေယာက္က မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ ေပၚလစီရည္မွန္းခ်က္ေတြ ျပည့္မီွဖို႕ စစ္ေရးနည္းစနစ္ေတြနဲ႕

ခ်မွတ္အသံုးျပဳျခင္းအႏုပညာတရပ္” လို႕ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူ႕အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္က

စစ္ေရးနည္းတခုကိုပဲ ေျပာဆိုထားတာေၾကာင့္ သိပ္က်ဥ္းေျမာင္းတယ္လို႕ ေ၀ဖန္ၾကပါတယ္။ US. Joint

Chiefs of Staff, Dictionary of United States Military Terms for Joint Usage ထဲက်ေတာ့

မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာကို စစ္ပြဲနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရးကာလေတြမွာ ေပၚလစီရည္မွန္းခ်က္မ်ား ျပည့္မီွဖို႕အတြက္

ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ စိတ္ဓာတ္ေရးနဲ႕ စစ္ေရးနည္းလမ္းမ်ား ခ်မွတ္သံုးစြဲတဲ့ ၀ိဇၹာသိပၸံပညာလို႕

ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ႏွစ္ဆယ့္တစ္ရာစု ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္မ်ားကက်ေတာ့ မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ လက္ရွိျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့

အေျခအေနမွန္ေတြနဲ႕ လိုခ်င္တဲ့ အနာဂတ္အေျခအေနေတြၾကားကို ေပါင္းကူးေပးတဲ့ blueprint

တခုပါလို႕ ဆိုၾကပါတယ္။ လြယ္ကူရိုးရွင္းတဲ့ စကားလံုးေတြနဲ႕ ဆိုရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ

မိမိတို႕လိုခ်င္တဲ့ ရလာဒ္ေတြကို သူ႕အလိုလို ျဖစ္ပ်က္လာတာ၊ တျခားသူေတြရဲ႕ လက္ထဲမွာပဲ

ရွိေနတာေတြ မျဖစ္ေစပဲ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ၊ သေဘာတရားေတြနဲ႕ စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ေတြကို

တြက္ခ်က္အသံုးခ်ျပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတခုမွာ ကိုယ့္ျပိဳင္ဘက္ရဲ႕ ကစားကြက္မွာပဲ ကိုယ္က လိုကက

္ စားေနရျပီဆိုရင္ ဒါဟာ

strategic failure ျဖစ္ေနျပီလို႕ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ စနစ္တက်သာ ကိုင္တြယ္ျပင္ဆင္မွဳမရွိရင္

အရွံဳးေပၚေတာ့မွာျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးမွာလဲ ဒီအတိုင္းပါပဲ။ ကိုယ့္ၾကမၼာကို ရန္သူရဲ႕ ဆံုးျဖတ္မွဳ

ခံေနရျပီဆိုရင္ အင္မတန္ အႏၱရာယ္ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို strategic failure ကို အခ်ိန္မီွ

အဖတ္ဆယ္ႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးပမ္းအားထုတ္ရပါမယ္္။ သူ႕ကစားကြက္ကို ကိုယ္လိုက္ကေနရတဲ့

အေျခအေနမ်ိဳးကေန ေဖာက္ထြက္ႏိုင္ရပါမယ္။ ဒီလိုေဖာက္ထြက္ႏိုင္ဖို႕က ေကာင္းမြန္တဲ့

မဟာဗ်ဴဟာတရပ္ လိုအပ္လွပါတယ္။

မဟာဗ်ဴဟာဆိင
ု ္ရာ အဂါၤရပ္မ်ား

စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ေတြက ေကာင္းမြန္ျပည့္စံုတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာေတြမွာ လိုအပ္တဲ့ အဂါၤရပ္မ်ားစြာကို

ေထာက္ျပေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။

တခ်ိဳ႕ေသာ အေရးၾကီးတဲ့ အခ်က္ေတြကို ေဖာ္ျပရရင္-

(၁) မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ ၾကိဳတင္ေတြးေခၚျပီး လုပ္ေဆာင္ရတဲ့ အရာတခုျဖစ္ပါတယ္။

တကယ္ေကာင္းမြန္တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာတရပ္ဆိုတာ အနာဂတ္ မဟာဗ်ဴဟာ ၀န္းက်င္ကို

လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္ႏိုင္ရပါမယ္။ တခ်ိဳ႕လူေတြက အျဖစ္အပ်က္ေတြျဖစ္လာမွ အစည္းအေ၀းေတြလုပ္ျပီး၊

response လုပ္ၾကပါတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ အဲဒီလို "crisis management” ကို

ဆိုလိုတာမဟုတ္ပါဘူး။
(၂) တခ်ိဳ႕ေသာ အဖြဲ႕အစည္းေတြက မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာၾကီးကို ႏိုင္ငံေရးရည္ရြယ္ခ်က္ (political

purposes) မရွိပဲ ခ်မွတ္ေျပာဆိုတတ္ၾကပါတယ္။ အ၀တ္အစားလို ထည္လဲ သံုးေနတတ္္ၾကပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရးရည္ရြယ္ခ်က္မပါပဲ ေရးဆြဲထားတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာေတြဟာ တကယ့္ေတာ့ အုန္းရည္မပါတဲ့

အုန္းသီးေျခာက္ၾကီးေတြပါပဲ။

(၃) မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ strategic environment ရဲ႕ သေဘာသဘာ၀နဲ႕လဲ ကိုက္ညီရပါတယ္။

မဟာဗ်ဴဟာ၀န္းက်င္ဆိုတာမွာ physical attributes ေတြသာမက metaphysical attributes ေတြလဲ

ပါပါတယ္။ ျပည္တြင္းႏိုင္ငံေရးသာမက ျပည္ပႏိုင္ငံေရးေတြလဲ ပါပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေတြအားလံုးကို

သံုးသပ္ျပီး အေျခအေနနဲ႕အညီ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ရွိရပါမယ္။

(၄) တခါတရံမွာ မဟာဗ်ဴဟာေတြဟာ လက္ရွိအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ status quo

အေပၚသက္ေရာက္မွဳေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါမွာလဲ လိုအပ္တယ္ဆိုရင္ လိုက္ေလ်ာညီေထြ

ေျပာင္းလဲမွဳ လိုက္လုပ္ရပါမယ္။ အဲလိုမလုပ္ရင္ ထိေရာက္ေကာင္းမြန္တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာ

ထြက္မလာႏိုင္ေတာ့ပဲ လွဳပ္ေလ၊ ျမွဳပ္ေလ ၀ဲဂယက္ထဲ ေရာက္သြားတတ္ပါတယ္။

(၅) မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ ဘာကိုျပီးေျမာက္ေအာင္လုပ္ေဆာင္မွာလဲ၊ ဘာေၾကာင့္ ဒီလိုလုပ္ေဆာင္ရတာလဲ

ဆိုတဲ့ အခ်က္အေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ အဆံုးသတ္မွာ ဘာလုပ္ခ်င္တာလဲ၊

ဘာျဖစ္ခ်င္တာလဲဆိုတာေတာင္ မကြဲျပားပဲနဲ႕ေတာ့ မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာကို ခ်ေနလဲ ဘာမွ

အေၾကာင္းမထူးပါဘူး။

(၆) မဟာဗ်ဴဟာကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရမယ့္ လူသားေတြရဲ႕ အျမင္ေတြ၊ အယူအဆေတြ၊

ယံုၾကည္ခ်က္ေတြ၊ တန္ဖိုးထားမွဳေတြကို ေလ့လာျပီးမွ ေရးဆြဲသင့္ပါတယ္။ အေကာင္အထည္ေဖာ္မယ့္

လူေတြရဲ႕ တန္ဖိုးထား၊ ယံုၾကည္မွဳေတြနဲ႕ မကိုက္ညီႏိုင္မယ့္ မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ

က်ားေသေကာင္ၾကီးနဲ႕ပဲ တူပါလိမ့္မယ္။
(၇) မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ ျဖစ္ပြားရတဲ့အေၾကာင္းအရာေတြ၊ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြအေပၚမွာ အေျခခံရပါတယ္။

အေတြ႕အၾကံဳေတြကေန သင္ခန္းစာ ယူတတ္ရပါတယ္။ သမိုင္းေၾကာင္းက ျဖစ္ရပ္ေတြ၊ ရန္သူရဲ႕

လွဳပ္ရွားမွဳပံုစံေတြကို ေလ့လာနားလည္ရပါတယ္။ အဲလိုမဟုတ္ရင္ ပင္လယ္ထဲမွာ

တ၀ဲ၀ဲလည္လည္ျဖစ္ေနတဲ့ ေလွငယ္လို ေလွာ္လိုက္ရင္း၊ မူလေနရာ ျပန္ေရာက္လာရင္းနဲ႕

စုန္းစုန္းျမွဳပ္သြားတတ္ပါတယ္။

(၈) မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာကို ခ်မွတ္ျပီးရင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရမယ့္ ႏိုင္ငံေရးဦးေဆာင္မွဳ

လိုအပ္ပါတယ္။ ေဒါင္လက
ို ္အမိန္႕ေပးႏိုင္တဲ့ structure တခုလိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေတြမွ မရွိပဲ ခ်ထားတဲ့

မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ စကၠဴက်ားတခုလိုပါပဲ။ ဘယ္လိုနည္းနဲ႕မွ အသက္မ၀င္ႏိုင္ပါဘူး။

(၉) မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ အခ်ိန္ကာလတခုနဲ႕လဲ ပတ္သက္စပ္ဆိုင္ပါတယ္။ အတိတ္ကာလက strategic

choices အခ်ိန္ေတြအားလံုးကို ေလ့လာထားရမယ္။ ဘယ္အခ်ိန္ကာလမွာ ဘယ္လို ေရြးခ်ယ္မွဳလုပ္ခဲ့ရင္

လက္ရွိမွာ ဘာေတြျဖစ္ေနမလဲဆိုတဲ့ ေကာင္းက်ိဳးဆိုးက်ိဳးေတြကို ဆန္းစစ္သင့္ျပီး၊ အခုအခ်ိန္မွာ

ေရြးခ်ယ္လိုက္မွဳဟာ ေနာင္အနာဂတ္မွာ ဘာေတြျဖစ္လာမလဲဆိုတာကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမွာျဖစ္တယ္။

ဒီအခ်က္ေတြကေတာ့ မဟာဗ်ဴဟာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး၊ ပညာရွင္မ်ား ေထာက္ျပေျပာဆိုထားၾကတာပါ။

ေရတို၊ ေရရွည္မဟာဗ်ဴဟာမ်ား ခ်မွတ္ရာမွာ အေရးၾကီးဆံုး ထည့္စဥ္းစားရမွာကေတာ့ ends နဲ႕ means

ပါပဲ။ မဟာဗ်ဴဟာက် ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ရာမွာ ဒီအခ်က္က အေရးၾကီးပါတယ္။ မဟုတ္ရင္

ကိုယ္စီးေနတဲ႕ျမင္း၊ အထီးလား၊ အမလား မသိတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးျဖစ္တတ္ပါတယ္။ Ends ဆိုတာကို

ဘာကိုေအာင္ျမင္ေအာင္ လုပ္မွာလဲဆိုတာပါ။ Means ဆိုတာက ဘယ္လိုေအာင္ျမင္ေအာင္ လုပ္မွာလဲ

ဆိုတာပါ။ ေရရွည္ရည္မွန္းခ်က္ေတြ ျပည့္ေျမာက္ေအာင္ျမင္ဖို႕ grand strategies ေတြ ခ်မွတ္ရပါတယ္။

ေရတိုရည္မွန္းခ်က္ေတြ ေအာင္ျမင္ဖို႕ short-term strategies ေတြ ခ်မွတ္ရပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ

မဟာဗ်ဴဟာ စီမံခန္႕ခြဲမွဳ ျဖစ္စဥ္က စနစ္တက်ရွိေနဖို႕ လိုအပ္လွပါတယ္။

မဟာဗ်ဴဟာစီမခ
ံ န္႕ခြဲမဳွ ပံစ
ု ံ

အဖြဲ႕တခုပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တပ္ေပါင္းစုတခုမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမွာပဲျဖစ္ျဖစ္

မဟာဗ်ဴဟာ စီမံခန္႕ခြဲမွဳပံုစံဆိုတာ စနစ္တက် ရွိရပါတယ္။ သူ႕ process နဲ႕သူ အဆင့္ဆင့္

လုပ္ရပါတယ္။ အဲလိုမဟုတ္ရင္ခ်လိုက္တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာေတြအားလံုးဟာ သဲထဲ ေရသြန္ပဲ

ျဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ အသံုးျပဳေလ့ရွိတဲ့ ပံုစံကေတာ့

(၁) mission ကို ခ်မွတ္ရပါမယ္။ အဖြဲ႕တခုခ်င္းမွာဆို သိပ္မရွဳပ္ေထြးလွေပမယ့္ တပ္ေပါင္းစုလိုမ်ိဳး၊

ဖက္စပ္စီးပြားေရးလိုမ်ိဳးေတြမွာက်ေတာ့ ဒီအခ်က္က အေရးၾကီးပါတယ္။ အားလံုးညီညြတ္လက္ခံၾကတဲ့

mission ကို ျပတ္ျပတ္သားသား မခ်ႏိုင္ဘူးဆိုရင္ ေရွ႕ဆက္မတက္တာ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။ မဟုတ္ရင္လဲ

ဘာမွမထူးပါဘူး။ အခ်ိန္ကုန္၊ လူပမ္းတာပဲ အဖတ္တင္လိမ့္မယ္။

(၂) ျပင္ပပတ္၀န္းက်င္အေျခအေန (external environment) ကို ဆန္းစစ္ရပါတယ္။ အျမင္အားးလံုးကို

ဖလွယ္ရပါတယ္။ သံုးသပ္ရပါတယ္။

(၃) မဟာဗ်ဴဟာ ဆန္းစစ္ခ်က္ (strategic analysis) နဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာ ေရြးခ်ယ္မွဳ (strategic choices)

ေတြကို ျပဳလုပ္ရပါတယ္။

(၄) ျပီးတဲ့ အခါက်မွ ေရရွည္ရည္မွန္းခ်က္ေတြ ေရးဆြဲရပါတယ္။

(၅) အဲဒီေရရွည္ရည္မွန္းခ်က္ေတြအေပၚအေျခခံျပီးမွ grand strategies ေတြကို ခ်မွတ္ရပါတယ္။

(၆) တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ေရတိုရည္မွန္းခ်က္ေတြ ခ်မွတ္ရပါမယ္။

(၇) ဒီလို ေရတိုရည္မွန္းခ်က္ေတြကို ျပည့္မွီဖို႕ grand strategy ကို အေျခတည္တဲ့ functional tactics
ေတြကို ထပ္မံ ေရးဆြဲရပါမယ္။

(၈) သင့္ေလ်ာ္တဲ့ action plan ေတြ ခ်ရပါမယ္။ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရပါမယ္။

(၉) ခ်ထားျပီးသား ဗ်ဴဟာေတြ တကယ္ေကာ အလုပ္ျဖစ္ရဲ႕လားဆိုတာ သိရွိႏိုင္ဖို႕ strategic control

measures ေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ စဥ္ဆက္မျပတ္တိုးတက္မွဳေတြ လုပ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

အခုဆက္လက္ျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့

မဟာဗ်ဴဟာပိုင္းဆိုင္ရာ စဥ္းစားသံုးသပ္ခ်က္မ်ားကို ေရးသားေဖာ္ျပပါမယ္။

ဒီမက
ို ေရစီ အသြငက
္ းူ ေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္

ဒီမိုကေရစီဆိုတာ စနစ္တခုသာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီစနစ္ကို အသက္သြင္းဖို႕အတြက္က

ျဖစ္စဥ္တရပ္လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္က်င့္သံုးႏိုင္မယ့္ လမ္းေၾကာင္းေပၚကိုသြားေရာက္ေနတဲ့

ႏိုင္ငံေရးေျပာင္းလဲမွဳမ်ားဟာ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ Rustow, Guillermo O’ Donnell, Scott Mainwaring, Yossi

Shain, Juan Linz စသူတို႔က ကမာၻ႕သမိုင္းရဲ႕ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္ၾကီးေတြျဖစ္တဲ့ First

long wave in USA, France, Italy, Argentina, the overseas British dominions (1828-1926),

First, reverse wave in Italy, Germany, Argentina (1922-1942), Second short wave in West

Germany, Italy, Japan, India, Israel (1943-62), Second, reverse wave in Brazil, Argentina,

Chile ( 1958-1975), Third wave in Portugal, Spain, others in Latin America, Asia, Africa,

Eastern Europe စတာေတြကို ေလ့လာျပီး၊ ဒီမိုကေရစီအသြင္းကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္မွာ

အပိုင္းႏွစ္ပိုင္းပါ၀င္ေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။
သုတို႕အဆိုအရ ပထမအပိုင္းမွာ အာဏာရွင္စနစ္မွ ဒီမိုကေရစီစနစ္သို႕ ကနဦးအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ

(initial transition from authoritarian rule) ၊ ဒုတိယပိုင္းမွာကား လစ္ဘရယ္ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို

စနစ္တက်ခိုင္မာ တည္တံ့ေအာင္ (consolidate) ျပဳလုပ္ျခင္းတို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ကနဦးအသြင္

ကူးေျပာင္းမွဳမွာ အေရးၾကီးဆံုးကေတာ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရပါပဲ။

ၾကားျဖတ္အစိုးရ (Interim government)

ကနဦးဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္ရဲ႕ အဓိကေသာ့ခ်က္ဟာ interim period မွာ

ဘယ္သူေတြက အုပ္ခ်ဳပ္ျပီး၊ အာဏာကို ဘယ္လိုခြဲေ၀သံုးစြဲမလဲဆိုတဲ့ အခ်က္အေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။

အဲဒီအခ်က္ကို ေသခ်ာစြာေဖာ္ထုတ္ျပီးမွသာ ဒီမိုကေရစီလွဳပ္ရွားမွဳလမ္းေၾကာင္းမွာ တည့္တည့္

မတ္မတ္နဲ႕ထိထိေရာက္ေရာက္ရွိပါတယ္။

ႏွစ္ဆယ္ရာစုေႏွာင္းပိုင္း ကနဦးဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္ေတြကိုေလ့လာျပီး ပညာရွင္ Shain

ႏွင့္ Lintz ဆိုသူေတြက ဒီေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္ေတြမွာ ပါ၀င္တဲ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရပံုစံေလးမ်ိဳးကို

ထုတ္ေဖာ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ပထမတမ်ိဳးက အတိုက္အခံေတြ ဦးေဆာင္တဲ့ အစိုးရ (opposition- led provisional government)

ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တမ်ိဳးက ပါ၀ါခြဲေ၀သံုးစြဲတဲ့ အစိုးရ (power-sharing interim government)

ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တမ်ိဳးက အာဏာရွင္က ဦးေဆာင္ဖြဲ႕စည္းလိုက္တဲ့ အိမ္ေစာင့္အစိုးရ (incumbent-

led caretaker government) ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တမ်ိဳးက ႏိုင္ငံတကာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ

(international interim government) ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေလးမ်ိဳးမွာ ဘယ္အစိုးရမ်ိဳးဟာ

ျမန္မာျပည္အေျခအေနနဲ႕ ကိုက္ညီႏိုင္မလဲ ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္ပါ။

အတိုက္အခံ ဦးေဆာင္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ

မဟာဗ်ဴဟာရွဳေထာင့္ကေန ends နဲ႕ means ကို ၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။

Ends#

Ends က စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းေရးအတြက္ လက္ရွိစစ္အစိုးရပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေနာင္လာမယ့္

စစ္အစိုးရၾကိဳးကိုင္အစိုးရကိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ျဖဳတ္ခ်ျပီး၊ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ေဖာ္ေဆာင္ဖို႕ပါ။

Means#

ဒီလိုေဖာ္ေဆာင္မယ္ဆိုရင္ ဘယ္လို means ေတြလိုမလဲ။

(၁) တိုက္ပြဲကို ဦးေဆာင္ကြပ္ကဲႏိုင္မယ့္ တပ္ေပါင္းစုလိုမယ္။

(၂) တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေတြ စုေပါင္းေနထိုင္ေနျပီး၊ ေရရွည္ ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့

တိုင္းျပည္တခုျဖစ္တာေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသား ညီညြတ္ေရးအတြက္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားအခ်င္းခ်င္း

ၾကိဳတင္သေဘာတူညီခ်က္ေတြ လိုအပ္မယ္။ ညွိႏွိဳင္းထားမွဳေတြလိုမယ္။

(၃) ႏိုင္ငံတကာ အကူအညီႏွင့္ အသိအမွတ္ျပဳမွဳ ေတြလိုပါမယ္။

(၄) စစ္ေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး၊ အေတြးအေခၚ၊ ႏိုင္ငံတကာ စတဲ့ စစ္မ်က္ႏွာ ငါးရပ္လံုးမွာ

ဘက္ညီေနဖို႕ လိုအပ္မယ္။

ဘယ္လို အမ်ိဳးအမည္ေတြပဲ တပ္တပ္၊ အစိုးရေခၚေခၚ၊ တပ္ေပါင္းစု ေခၚေခၚ၊ ဘာနာမည္နဲ႕ပဲျဖစ္ျဖစ္

အေရးၾကီးတာကေတာ့ အရည္အခ်င္းနဲ႕ အရည္အေသြးပဲ။ ကနဦး အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳကို

ၾကားျဖတ္အစိုးရအေနနဲ႕ တာ၀န္ယူႏိုင္တဲ့ အရည္အေသြး။ အဲဒါရွိကုိရွိရမယ္။

အေျပာင္းအလဲ ဆိုတဲ့ကာလတခုမွာ တာ၀န္ယူရတဲ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရဟာ ”ပြဲျပီးရင္မီးေသျပီ၊

ေအာင္ပြဲခံႏိုင္ျပီ“ လို႕ တရားေသ ယူဆထားျပီး၊ ေအာင္ပြဲခံတတ္တဲ့ အစိုးရမ်ိဳး ျဖစ္လို႕မရဘူး။

အဲဒီအေျခအေနဟာ တကယ္အေရးၾကီးတဲ့ critical hours ေတြ ျဖစ္တယ္။ အကိုင္အတြယ္ေတြ

အမ်ားၾကီး လိုအပ္တယ္။ (ျဗိတိသ်ွ အရာရွိေဟာင္း တဦးက ေျပာဖူးတယ္။ ျမန္မာေတြ

လြတ္လပ္ေရးလိုခ်င္တယ္ဆိုျပီး၊ တကယ္လဲရေရာ၊ တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေလးေတာင္ ႏိုင္ႏိုင္နင္းနင္း

မရွိဘူး။ ရန္ကုန္အစိုးရျဖစ္သြားပါေလေရာ တဲ့) ၾကားရရင္ေတာ့ စိတ္တိုခ်င္စရာပဲ။ ဒါေပမယ့္ တကယ့္

သမိုင္းျဖစ္ရပ္မွန္ေတြကလဲ ရွိေနျပန္တယ္။ တခုရွိတာက အဲဒီတုန္းက ျဗိတိသွ်က အခြင့္ေကာင္းယူျပီး

ျပန္လာသိမ္းခဲ့တာမဟုတ္ဘူး။ အခုစစ္အုပ္စုက်ေတာ့ ျပန္သိမ္းဖို႕ ၾကိဳးစားတာေတြ ရွိလိမ့္မယ္။

ဒီမိုကေရစီတိုက္ပြဲကို ေသြးေတြနဲ႕ရင္းျပီး၊ တိုက္ခဲ့ၾကျပီးျပီ။ ဆက္တိုက္ၾကရဦးမယ္။ တကယ့္

အေျပာင္းအလဲကာလေရာက္မွ၊ စကားထိုင္မ်ား၊ အျငင္းအခံုလုပ္ေနၾကတုန္း စစ္တပ္က အာဏာျပန္သိမ္း

သြားလို႕ကေတာ့ အကုန္လံုး သဲထဲေရသြန္ျဖစ္ျပီ။ ၁၉၈၈ မွာ အာဏာရွင္ေတြ ျပဳတ္က်ျပီးမွ

လနဲ႕ခ်ီအခ်ိန္ရေနတဲ႕ အေျခအေနမွာ ၾကားျဖတ္အစိုးရေလးတခုေတာင္ မဖြဲ႕ႏိုင္ခဲ့ၾကတာကို ျပန္ျပီး

သင္ခန္းစာ ယူသင့္တယ္။ ဘာမဟုတ္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေရးေလးေတြေၾကာင့္ ေတာ္လွန္ေရးကံၾကမၼာတခုလံုး

ဘယ္လိုျဖစ္သြားခဲ့သလဲ။

ျပည္ပမွာ ေ၀ေလေလ လုပ္ဖို႕ ငါးဦး၊ ဆယ္ဦး အစုိးရ ေတြ ျငင္းေနၾကတာေတြက အေရးၾကီးဘူး။

အေရးၾကီးတာက အဲဒီအကူးအေျပာင္းကာလမွာ ျပတ္ျပတ္သားသား၊ ခိုင္ခိုင္မာမာနဲ႕ စနစ္တက်

တာ၀န္ယူႏိုင္မယ့္ ၾကားျဖတ္အစိုးရ။ ဒါကိုပဲ ဦးတည္သင့္တယ္။ ဒါကိုပဲ ဦးစားေပးျပီး အေျမာ္အျမင္နဲ႕

လုပ္သင့္တယ္။ ကမၻာတ၀ွမ္းက အသြင္ေျပာင္းမွဳပံုစံေတြအရ စနစ္တခုကေန စနစ္တခုကို ေျပာင္းလဲရင္၊

လက္ေအာက္ခံ တိုင္းျပည္တခုဘ၀ကေန လြတ္လပ္တဲ့ တိုင္းျပည္တခုကို ထူေထာင္ရင္

ဒီလိုအခ်ိန္မ်ိဳးေတြမွာ ေခါင္းေဆာင္ေတြ လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္ခံရမွဳ၊ ျပည္တြင္းစစ္ မီးပြားေတြ

ေပၚေပါက္လာမွဳ၊ ရာဇ၀တ္မွဳ ထူေျပာမွဳ၊ ေခါင္းေဆာင္မ်ားအၾကား အယူအဆကြဲလြဲမွဳ ဆိုတာေတြ

ျဖစ္တတ္တယ္။ ျဖစ္ဖန္မ်ားလြန္းလို႕ ဘယ္လိုမွ နလန္မထူႏိုင္တဲ့ တိုင္းျပည္ေတြ ကမၻာမွာ အမ်ားၾကီးပဲ။

ဒါေတြအတြက္ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားဖို႕၊ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္မယ့္နည္းလမ္းေတြ ၾကိဳရွာထားဖို႕

တကယ္ကို လိုအပ္တယ္။

လက္ရွိအာဏာရွင္နဲ႕ ပါ၀ါခြဲေ၀သံုးစြဲတဲ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရ

မဟာဗ်ဴဟာရွဳေထာင့္ကေန ends နဲ႕ means ကို ၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။

Ends#

Ends က လက္ရွိအာဏာရွင္နဲ႕ အတိုက္အခံနဲ႕ အာဏာကို ခြဲေ၀သံုးစြဲတဲ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရပါ။

အတိုက္အခံပါတီ အန္အယ္ဒီက နအဖကို ဒီလိုအစိုးရပံုစံမ်ိဳးအတြက္ ကမ္းလွမ္းခဲ့ဖူးတယ္။ ၂၀၀၆

ခုႏွစ္ကပါ။ နအဖက ပယ္ခ်လိုက္တယ္။

Means#

ဒီလိုေဖာ္ေဆာင္မယ္ဆိုရင္ ဘယ္လို means ေတြလိုမလဲ။

(၁) အာဏာရွင္က သူ႕အာဏာကို အတိုက္အခံနဲ႕ ခြဲေ၀လာေအာင္ ႏိုင္ငံတကာ ဖိအား၊ ျပည္တြင္းဖိအား၊

ေတြ လိုအပ္တယ္။

(၂) အတိုက္အခံေတြကို အလံုးစံုေခ်မွဳန္းေရးလုပ္လို႕ ရမွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာကို အာဏာရွင္ဘက္က

သေဘာေပါက္သြားေစႏိုင္တဲ့ စစ္ေရးအင္အား၊ ႏိုင္ငံေရးအေလးသာမွဳေတြ ရွိရမယ္။

(၃) ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲ ဆိတ

ု ာကို အတိုက္အခံေတြေရာ၊ အာဏာရွင္ကပါ လုပ္ခ်င္တဲ့ စိတ္ေတြ ရွိရမယ္။

ဒီအစိုးရေပၚလာႏိုင္ရင္ အေကာင္းဆံုးလို႕ ပညာရွင္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ဆိတ

ု တ္ၾကတယ္။ ဘယ္လိုပဲ

ဆိုေပမယ့္ ျဖစ္လာဖို႕က်ေတာ့ အင္မတန္ခက္ခဲလြန္းေနတယ္။ ေတာ္ရံုတန္ရံု ႏိုင္ငံတကာ ဖိအားနဲ႕

မလံုေလာက္ဘူး။ အတိုက္အခံဘက္မွာလဲ လူရိုေသ၊ ရွင္ရိုေသ စစ္အင္အား ရွိရမယ္။ စစ္ေရးမလိုပါဘူး

သတ္မွတ္ထားရင္ေတာ့ က်ြဲပါးေစာင္းတီးပဲ ျဖစ္ေနမွာပဲ။ လက္ခုပ္ဆိုတာ ႏွစ္ဘက္မတီးပဲ မျမည္ႏိုင္ဘူး။

ကိုယ့္လက္နဲ႕ သူ႕လက္ထိခ်င္လာေအာင္ သူ႕လက္ကို တြန္းအားေပးရမယ္။ မဟုတ္ပဲ လက္သြားဆြဲျပီး၊

“တီးပါေနာ္” လုပ္ေနလို႕ကေတာ့ လက္ခုပ္မတီးပဲ လက္သီးနဲ႕ ျပန္ထိုးလိုက္တာပဲ ခံရလိမ့္မယ္။

ျပီးေတာ့ ဒီအစိုးရလုပ္ဖို႕ ends ကို ခ်မွတ္ျပီး၊ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ကို means အျဖစ္ အသံုးျပဳတဲ့အခါ

မလိုလားအပ္တဲ့ ဆိုးက်ိဳးေတြက ထြက္ေပၚလာႏိုင္ေသးတယ္။ ဘာလဲဆိုေတာ့ ရန္သူက ကိုယ့္ကို

ေျမႊအလမၼာယ္ဆရာလို လုပ္ျပသြားတတ္တာမ်ိဳးေတြပါ။ ကိုယ္ကေတာ့ ေျမြေဟာက္လို တရွဴးရွဴးပဲ။

လိုက္ေပါက္ဖို႕ လုပ္ေနတုန္း၊ ဟိုက ဟိုဘက္က ေရွာင္ေျပးလိုက္၊ ဒီဘက္က ေရွာင္ေျပးလိုက္နဲ႕

ကိုယ့္အင္အားေတြနည္းျပီး ျငိမ္က်သြားေအာင္ လုပ္ႏိုင္တဲ့ ရန္သူ႕လက္နက္တမ်ိဳး ျဖစ္သြားတတ္တယ္။

လုပ္ခဲ့ၾကတာေတာ့ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းေရးပဲ။ အတိုက္အခံဦးေဆာင္တဲ့ ၾကားျဖတ္

အစိုးရဖြဲ႕စည္းေရးပဲ။ ဒီအတြက္ ေျမြေဟာက္လို တရွဴးရွဴးျဖစ္ၾကတာပဲ။ လုပ္ၾကတာပဲ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ

ရန္သူက ဒိုင္ယာေလာ့ခ္လာေျပာတာကို လက္ခံလို႕မရဘူး။ တိုက္ပြဲရွိန္ေလ်ာ့လို႕မျဖစ္ဘူး။

အဲလိုျဖစ္တာက ဘာနဲ႕တူလဲဆိုရင္ ေလွနံႏွစ္ဘက္နင္းတာနဲ႕ တူတယ္။ ေနာက္ဆံုးေတာ့ အရည္မရ၊

အဖတ္မရနဲ႕ပဲ အဆံုးသတ္မွာပဲ။ လံုး၀ေသခ်ာေနတဲ့ အခ်က္တခုရွိတယ္။ စစ္အုပ္စုဟာ ဘယ္ေတာ့မွ

လက္ခုပ္ႏွစ္ဘက္ျမည္ေအာင္တီးမွာ မဟုတ္ဘူး။ စစ္အုပ္စုဟာ အတိုက္အခံကို အလံုးစံုေခ်မွဳန္းေရး

၀ါဒအေပၚမွာပဲ အေျခခံ လွဳပ္ရွားထားတယ္။ ဒီအတြက္ တီးမေယာင္လက္ခုပ္ေယာင္ေတြကို

ဂရုစိုက္စရာမလိုဘူး။ ေယာင္စရာလံုး၀ မလိုအပ္ဘူး။

ၾကားျဖတ္အစိုးရအေနနဲ႕ ျပည္ထဲေရး၊ ကာကြယ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး ကိစၥေတြကို

ဟန္ခ်က္ညီထိန္းႏိုင္ျပီဆိုတဲ့အခ်ိန္က်မွ ေဆြးေႏြးခ်င္တယ္ဆို ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ ျပန္ေခၚခ်င္လဲရတယ္။

ႏိုင္ငံေရးခ်ိန္ခြင္လွ်ာကို ကိုယ့္ဘက္က အေလးသာေအာင္ အရင္လုပ္သင့္တယ္။

အာဏာရွင္က ဦးေဆာင္ဖြဲ႕စည္းတဲ့ အိမ္ေစာင့္အစိုးရ

မဟာဗ်ဴဟာရွဳေထာင့္ကေန ends နဲ႕ means ကို ၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။

Ends#

Ends က ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳအတြက္ဆိုျပီး အာဏာရွင္က ဦးေဆာင္ဖြဲ႕စည္းတဲ့

အိမ္ေစာင့္အစိုးရ ပံုစံမ်ိဳးျဖစ္တယ္။

Means#

ႏိုင္ငံတကာဖိအား

အတိုက္အခံမ်ားရဲ႕ ျခိမ္းေခ်ာက္ႏိုင္မွဳစြမ္းရည္

အာဏာရွင္ဘက္ေတာ္သားမ်ား ကြဲျပားမွဳ၊ အာဏာရွင္စနစ္အတြင္ ေျပာင္းလဲမွဳ

အာဏာရွင္အစိုးရကိုယ္တိုင္က ႏိုင္ငံရဲ႕စီးပြားေရးယိုယြင္းမွဳကို ဘယ္လိုမွ မထိန္းႏိုင္ေတာ့တဲ့အခါ၊

အုပ္စိုးသူေတြ အခ်င္းခ်င္းသေဘာထား ကြဲလြဲလာတဲ့အခါ၊ အတိုက္အခံေတြရဲ႕

ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳအင္အားၾကီးမားလာတဲ့အခါ၊ ဆက္လက္ထိန္းထားရင္ တိုင္းျပည္တခုလံုး

ဖရိုဖရဲျဖစ္လာေတာ့မယ့္အခါ အာဏာရွင္ကိုယ္တိုင္က ကနဦးဒီမိုကေရစီအသြင္ ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္စဥ္ကို

စတင္လိုက္ရတာမ်ိဳးေတြ ရွိလာတယ္။ ေတာင္အာဖရိကဒီမိုကေရစီအသြင္ ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္ဟာ

အဲလိုေျပာင္းလဲမွဳနဲ႕စတင္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ incumbent de Klerk government က

အိမ္ေစာင့္အစိုးရအျဖစ္စတင္ခဲ့ျပီး၊ (၁၉၉၃) စက္တင္ဘာေရာက္မွမွ power-sharing coalition

အေနနဲ႕ေျပာင္းလဲျပီး ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳကို စတင္ခဲ့တာ ျဖစ္တယ္။

ျမန္မာျပည္မွာတုန္းက ေစာေမာင္က အာဏာသိမ္းျပီး၊ ၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္မယ္ဆိုေတာ့

ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းက ေစာေမာင္အစိုးရကို အဲဒီလိုအိမ္ေစာင့္အစိုးရမ်ိဳးလို႕ ထင္ခဲ့ၾကတယ္။

ဖိအားေပးမွဳေတြ ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့ၾကတယ္။ အတိုက္အခံအမ်ားစုကလဲ န၀တခင္းတဲ့ လမ္းေပၚ

ေလွ်ာက္လိုက္ၾကေတာ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ န၀တက အတိုက္အခံေတြရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္၊

ယံုၾကည္ခ်က္ေတြကို ရိုက္ခ်ိဳးပစ္လိုက္ပါေလေရာ။ ေက်ာခ်မွ၊ ဓားျပမွန္းသိျပီး ေကာက္ခါငင္ခါအဲဒီက်မွ

အစိုးရ ထဖြဲ႕မယ္လို႕ေတာ့ စစ္အုပ္စုက အသာစီး ရေနခဲ့ျပီ။

ျမန္မာျပည္ဟာ ေတာင္အာဖရိကနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပထ၀ီ၀င္အေနအထားေတြ လံုး၀မတူပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္

ႏိုင္ငံတကာ ဖိအားထိေရာက္ႏိုင္မွဳ အေျခအေနလဲ မတူပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရး လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕

စိတ္ဓာတ္ေတြ၊ အေတြးအေခၚေတြ၊ ရင့္က်က္မဳွ ေတြလဲ မတူပါဘူး။ ျဖစ္ေနတဲ့ ပ႗ိပကၡ ေတြရဲ႕

ျဖစ္ရျခင္းအေၾကာင္းရင္း၊ သမိုင္းေနာက္ခံ အေနအထားေတြလဲ လံုး၀မတူပါဘူး။ ဒီလိုအေျခအေနမွာ

စီးပြားေရးပိတ္ဆို႕မွဳေလး လုပ္လိုက္တာနဲ႕၊ ျပည္တြင္းလွဳပ္ရွားမွဳေလး ကို ျငိမ္းခ်မ္းစြာေလး

လုပ္လိုက္တာနဲ႕ နအဖက ေၾကာက္ျပီး၊ သူ႕ဘာသာသူ အိမ္ေစာင့္အစိုးရပဲ ထဖြဲ႕ေတာ့မလိုလို၊ ဒီမိုကေရစီ

ေျပာင္းလဲမွုေတြပဲ လုပ္ေပးေတာ့မလိုလို၊ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ၾကီးပဲ ထေခၚေပးေတာ့မလိုလိုနဲ႕ သမုဒၵရာထဲမွာ

ေလွတစီးနဲ႕ စိတ္ကူးယဥ္အိပ္မက္ မက္ေနလို႕ မရပါဘူး။ ႏိုးလာေတာ့မွ ေၾကာက္အားလန္႕အား

ထခုန္မိျပီး ေရထဲျပဳတ္က်ေနရင္ အခက္ၾကံဳပါလိမ့္မယ္။ ရန္သူနအဖဘက္က စတင္သေဘာထား

ေျပာင္းလာမွဳဆိုတာကို လံုး၀ကို မေမွ်ာ္လင့္ပါနဲ႕။

ႏိုင္ငံတကာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ

မဟာဗ်ဴဟာရွဳေထာင့္ကေန ends နဲ႕ means ကို ၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။

Ends#

Ends က ကနဦးဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ အေျခအေနမွာ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊

အင္အားၾကီး ႏိုင္ငံမ်ား ၀င္လာျပီး၊ ၾကားျဖတ္အစိုးရအေနနဲ႕ ေခတၱထိန္းသိမ္းျပီး အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳကို

စတင္ေပးတာမ်ိဳးပါ။

Means#

ကုလသမဂၢနဲ႕ အင္အားၾကီး ႏိုင္ငံမ်ားအား ျမန္မာစစ္အုပ္စုအား အေရးယူေပးရန္ ေတာင္းဆိုျခင္း

ျမန္မာႏိုင္ငံသို႕ စစ္ေရးအရ အေရးယူ၀င္ေရာက္ႏိုင္ေရးအတြက္ လိုအပ္ေသာ အကူအညီမ်ားေပးျခင္း၊

ပူးတြဲေဆာင္ရြက္ျခင္း

လက္ရွိႏိုင္ငံတကာ ျဖစ္ရပ္မ်ားကို ဥပမာ ေပးရရင္ အီရတ္၊ အာဖဂန္နစ္စတန္ ႏိုင္ငံမ်ားကို ဥပမာ

ေပးရပါမယ္။ နာမီးဘီးယား (၁၉၈၉-၁၉၉၀)ႏွင့္ ကမ္ေဘာဒီးယား (၁၉၈၃-၉၃) အေျခအေနေတြလဲ

ဒီလိုေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္ေတြပါပဲ။ ယူအန္ကို စာတမ္းေတြတင္၊ ျမန္မာျပည္ကို အေရးယူေပးေအာင္လုပ္ျပီး၊

ႏိုင္ငံတကာ တပ္ေပါင္းစုေတြ ျမန္မာျပည္၀င္၊ စစ္အုပ္စုကို ေမာင္းထုတ္၊ ၾကားျဖတ္အစိုးရဖြဲ႕ဆိုတဲ့

ဒီပံုစံေလးက ေျပာရရင္ လြယ္လြယ္ေလးရယ္။ ဒါေပမယ့္ ေျပာတဲ့လူေတြ ေလကုန္ေမာဟိုက္ျပီး၊

ဆံျဖဴသြားက်ိဳးတဲ့ အခ်ိန္အထိ အေကာင္အထည္ေပၚလာဖို႕ ေတာ္ေတာ္ခဲယဥ္းႏိုင္တဲ့ ကိစၥၾကီးပါ။

ယူအန္ဆိုတာက structural failure ျဖစ္ေနတဲ့ အဖြဲ႕ၾကီး တခုပါ။ သူ႕ဟာသူ reform လုပ္ဖို႕ကိုေတာင္

မနည္း ၾကိဳးစားေနရတာပါ။ ဒါေတာင္ေအာင္ျမင္ေသးတာ မဟုတ္ပါဘူး။

လံုျခံဳေရးေကာင္စီမွာ ထိုင္ေနၾကတဲ့ ႏိုင္ငံၾကီးငါးႏိုင္ငံရဲ႕ ဗြီတိုအာဏာကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ဖို႕ဆိုတာကလဲ

ထီထိုးသလိုပဲ အခါတရာေလာက္ထိုးေတာင္ တခါမေပါက္ႏိုင္တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးပါ။ ျမန္မာျပည္ဟာ

တရုတ္ျပည္သူ႕ သမၼတႏိုင္ငံရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာ အခ်က္အခ်ာ ေနရာတခုျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္

တရုတ္ရဲ႕ ဗြီတိုအာဏာကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ဖို႕ ဆိုတာ ဘယ္လိုမွ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ မျဖစ္ႏိုင္တာကို

လုပ္ေနတာဟာ အိတ္ေပါက္နဲ႕ ဖားေကာက္ေနသလိုပဲ ျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။

တကယ္လို႕ ယူအန္ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ က်သြားခဲ့ရင္ေတာ့ US- led Coalition အသြင္မဟုတ္ပဲ၊ China-

led Coalition ပံုစံမ်ိဳးအထိ ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ အနည္းဆံုး ေအာက္ျမန္မာျပည္ကို US-led Coalition,

အထက္ျမန္မာျပည္ကို China- led Coalition ပံုစံမ်ိဳးေတြနဲ႕သာ ၀င္လာခဲ့ၾကရင္ ေနရင္းထိုင္ရင္း

ေတာင္ကိုးရီးယား၊ ေျမာက္ကိုးရီးယားလို ျဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ဒီအင္အားစုႏွစ္ခုရဲ႕

ၾကားမွာ ညပ္သြားပါလိမ့္မယ္။ ႏိုင္ငံတကာ ဖိအားေတြ ျပင္းထန္တင္းမာလာခ်ိန္မွာ ေနျပည္ေတာ္ကို

ေျပာင္းေရႊ႕ထားမွဳေတြ၊ နယူးကလီးယား စက္ရံု လုပ္ထားတဲ့ ေနရာေဒသေတြ၊ တပ္ရင္း၊

တပ္မေနရာခ်ထားမွဳေတြ၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႕ေတြကို လုပ္ေဆာင္ခိုင္းေစထားတဲ့ ပေရာဂ်က္ေတြ ကို

ေျမပံုေပၚမွာ ခ်ျပီး ၾကည့္လိုက္ပါ။ အေျဖမွန္ကို သိရပါလိမ့္မယ္။

အခ်ိန္ေတြဟာ အရမ္းတန္ဖိုးရွိပါတယ္။ ေရေၾကာ မရွိတဲ့ေနရာမွာ ေရတြင္းတူးသူကို ၾကိဳးစားတာလို႕

ဘယ္ေလာက္ပဲ သူေအာ္ေနေန၊ ေရတြင္းဆိုတာ ေရေၾကာရွိတဲ့ ေနရာမွာသာ တူးရတယ္ဆိုတာ

သိေနသူေတြကေတာ့ “မိုက္လိုက္တာကြယ္” လိ႕ု ပဲ ျမင္ပါလိမ့္မယ္။ စိတ္ႏွလံုးေကာင္းသူေတြကေတာ့

“သနားပါတယ္ကြယ္” ဆိုျပီးပဲ ေျပာမရတဲ့အဆံုး လက္မဳွိ င္ခ်ျပီး ထိုင္ၾကည့္ေနၾကပါလိမ့္မယ္။

နိဂးံု

ဒီၾကားျဖတ္အစိုးရပံုစံေလးမ်ိဳးေလာက္မွာ ဘယ္ပံုစံဟာ လက္ရွိျမန္မာျပည္အတြက္ အသံုး၀င္မလဲ

ဆိုတာကို ေသခ်ာေရြးခ်ယ္သင့္ပါတယ္။ အမွန္တကယ္ျဖစ္ႏိုင္ေခ်လည္း ရွိျပီး၊ ကိုယ့္အားကိုယ္ကိုး

၀ိုင္းလုပ္သင့္ၾကတဲ့ ပံုစံကေတာ့ အတိုက္အခံမ်ားက ဦးေဆာင္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရဖြဲ႕စည္းေရး လို႕ပဲ

စာေရးသူ ျမင္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္အေရးဟာ အာဏာရွင္စနစ္တခုလံုးကို ေျမလွန္ပစ္ရမယ့္

ေတာ္လွန္ေရးတခု ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးဆိုတာဟာ လူထုထဲမွာပဲ အေျခတည္မွ

ေအာင္ျမင္ႏိုင္မွာပါ။ အင္အားဆိုတာကလဲ လူထုထဲမွာပဲ ရွိပါတယ္။ လူထုနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးကို

တသားတည္းေပါင္းစပ္ေပးႏိုင္ဖို႕က အရာအားလံုးထက္ ပိုျပီး အေရးၾကီးေနပါတယ္။

မဟာဗ်ဴဟာကို ေသေသခ်ာခ်ာ ေရြးခ်ယ္ခ်မွတ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ၾကဖို႕လဲ လိုအပ္လွပါတယ္။

တခုနဲ႕ တခု သေဘာသဘာ၀မတူတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာေတြကို မေရာေထြးၾကပါနဲ႕။ Strategic doctrine

အေနနဲ႕ဆိုရင္ စစ္အုပ္စုကို ျဖဳတ္ခ်ျပီး၊ ၾကားျဖတ္အစိုးရဖြဲ႕တာက offensive doctrine ပါ။

ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ဆိုတာကက်ေတာ့ ႏွစ္ဘက္လံုးကို ဆက္တက

ို ္ေနရင္ အက်ိဳးမရွိေတာ့တဲ့

အေနအထားေၾကာင့္ စစ္ေျပျငိမ္းမွဳလုပ္ျပီး ညွိႏွိဳင္းေဆြးေႏြးတဲ့ Resolution တခုပါ။

ဒီလိုျဖစ္လာဖို႕ဆိုတာက လက္ခုပ္ႏွစ္ဘက္ မတီးပဲ မရပါဘူး။ ငါ့ပါတီ အသက္ဆက္ရွင္

ေနရင္ျပီးေရာဆိုတာမ်ိဳးက်ေတာ့ defensive doctrine ပါ။ ဒီလိုမူအေပၚ အေျခခံသူေတြကို တိုက္ပြဲ၀င္

စစ္သူၾကီးေနရာမွာ ထားလို႕မရပါဘူး။ ငုတ္တုတၾ္ ကီး ျဖစ္ေနျပီး၊ ရန္သူက တလွမ္းတိုးလာလိုက္၊

ေနာက္ဆုတ္ေပးလိုက္နဲ႕ ဆုတ္ရင္းဆုတ္ရင္း ေခ်ာင္ထဲမွာ ပိတ္မိေနတတ္ပါတယ္။ လမ္းေၾကာင္းေတြကို

ဟိုတခု၊ ဒီတခု ခုန္မကူးမိေအာင္လဲ သတိထားရပါမယ္။ အခုပဲ ျပည္ပကို ၀င္ခိုင္းလိုက္၊ အခုပဲ

ျပည္တြင္းမွာ လူထုတိုက္ပြဲလုပ္ရမယ္ ေျပာလိုက္၊ အခုပဲ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ေအာ္လိုက္ လုပ္ေနရင္ေတာ့

ေနာက္ကလိုက္ေနသူေတြလဲ ဘာလုပ္လို႕လုပ္ရမွန္းမသိ၊ ျပည္သူလူထုလဲ ဘာလုပ္ရမယ္ မသိပဲ

ဦးေဆာင္သူေတြလဲ ေမ်ာက္သစ္ကိုင္းလြတ္သလို ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အခု ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနရဲ႕ strategic environment က

ေတာင္းဆိုေနတာေတြကေတာ့

(၁) ယာယီတိုက္ပြဲ၀င္အစိုးရ (သို႕) တပ္ေပါင္းစု ျဖစ္ေပၚေရး

(၂) လူထုႏွင့္ ေတာ္လွန္ေရးေပါင္းစပ္ပါ၀င္ႏိုင္ေစေရးနဲ႕

(၃) အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ အေျခအေနကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မည့္ အရည္အေသြးႏွင့္ အရည္အခ်င္းရွိေသာ

တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးအားလံုးကို ကိုယ္စားျပဳတဲ႕ၾကားျဖတ္အစိုးရတရပ္ ေပၚေပါက္လာေရး တို႕ပဲ

ျဖစ္ပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး

Dip. IT(NCC, UK), Dip. Politics & Government (UK),

Dip. Journalism (UK), Adv. Dip. Management (Cambridge UCLES)

BA (Hons) management (HW, UK), P.G. Dip Mgt (London,UK)

MA Economics (Political Economy) (Aberdeen, UK)

MSc Strategic Studies (Aberdeen, UK), MIISS (UK)

ရည္ညႊန္းကိုးကား။ ။

Baylis, J. et. Al (2002) Strategy in the Contemporary World, Oxford, OUP

Betts, R. (2000)” Is Strategy an illusion?” International Security, Vol. 25, No.2, Fall 2000

Clausewitz, C. (1997) On War, London, Wordsworth

Faringdon (1989) Strategic Geography, London & New York, Routledge

Freedman, L. (2008) “The Transformation of Strategic Affairs”, Adelphi Paper, Vol. 379

Gray, C. (2005) Another Bloody Century: Future Warfare, London, Phoenix

Gray, C. (1999) Modern Strategy, Oxford, OUP

Luttwak, E. (1987) Strategy : The Logic of War and Peace, Harvard, Belknap

Liddell Hart, B. H. (1967) Strategy: The Indirect approach, London, Faber & Faber

Murray, W. et. al. (1994) The Making of Strategy: Rulers, States & Wars, Cambridge,

Cambridge University Press

Paret, P. (ed) (1986) Makers of modern strategy from Machiavelli to the Nuclear age,

Princeton University Press

Pearce & Robinson (1997) Strategic Management: Formulation, Implementation and

Control, London, IRWIN