T.C.

ULUDA NVERSTES MHENDSLK-MMARLIK FAKLTES TEKSTL MHENDSL BLM

ALTI SGMA NEDR? YALIN NEDR?

AL KEMAL KABUL 030630023

BURSA 2011

1. GR Gnmz i dnyas, bilim ve teknolojide meydana gelen hzl gelime ve deiimlere paralel gelien yeni ynetim yaklamlar ile rekabeti kresel boyuta tamtr. Geleneksel ynetim stratejileri, irketlerin ayakta kalabilmeleri, varln srdrebilmeleri ve dier irketler karsnda fark yaratarak sektrnde nc olabilmeleri iin yeni retim ve ynetim yaklamlarn renmeye ve uygulamaya zorlamtr. Bu yeni ynetim anlaylarndan en nemlileri de Yaln Ynetim ve Alt Sigma yaklamdr. Hzdan ok kaliteye odaklanan Alt Sigma, tek bir metot ya da stratejinin uyguland ynetim modas deildir. Mevcut problemleri zmek, alt sigma kalitesinde yeni rn ve sreler tasarlamak iin oluturulmu, kendini kantlam bir proje ynetim yaklamdr. Tamamen st ynetim destekli, ampiyonlar ve proje liderleriyle istatistiksel modeller kullanlarak deikenlii azaltmakta ve kaliteyi artrmaktadr. Milyonda 3,4 orannda hatay hedefleyen bu yaklamn firmalarda salad karllk duyulduka, retim sektrlerinden hizmet sektrlerine ve ana sanayilerden yan sanayilere doru yaylmtr. Kaliteyi iyiletirmekten ok, sre akn ve hzn iyiletirmeyi amalayan Yaln Ynetim, Srekli Ak retimi, Tam Zamannda retim, Toyota retim Sistemi gibi farkl isimlerle de anlmaktadr. Yaln retim katma deersiz admlarn yok edilmesi, stoklarn azaltlmas, tedarik srelerinin ksaltlmas gibi i mteri odakl alarak srelerin iyilemesine hizmet eden bir kalite yaklamdr. Yaln retimin temellerini; mteri isteklerinin belirlenmesi, deer aknn oluturulmas, ekme sisteminin oluturulmas, proses aknn salanmas, yaln retimin srekli elde edilmesi, dk maliyet, esneklik ve ksa zamanda tedarik oluturmaktadr. 20. yzyln ortalarndan itibaren kaliteye nem veren lider kurulularn yaygn olarak uyguladklar Yaln Ynetim ve Alt Sigmann birbirlerine gre avantajl yanlarnn entegrasyonu sonucu Yaln Alt Sigma felsefesi ortaya kmtr. Yaln Alt Sigma Metodolojisi, srelerin yalnlatrlmas ve yksek sigma seviyesi sonucu kalite ile hz bir araya getirmitir.

2. ALTI SGMA NEDR? 2.1. Sigma() Tanm Eski bir Yunan harfi olan sigma (), istatistikte deikenlik l birimi olan standart sapmay ifade etmektedir. Sigma ayn zamanda, ana ktleye ilikin olarak normal dalmn standart sapmasn gsteren bir parametredir. Standart sapma, bir normal dalm erisinde ortalama ile erinin i bkeyden d bkeye dn noktas arasndaki uzaklktr.

u ekilde formle edilir (Iok,2005); Formlde; X alnan bamsz rnein lm deeri rnei temsil edilen ktlenin aritmetik ortalamasn, N alnan rnek bykln temsil eder.

ekil 2.1. Normal Dalm Erisi

2.1. Alt Sigma Tanm Alt Sigma farkl ekillerde tanmlanmaktadr. Kelime anlam olarak sigma, srecin mteri beklentilerini karlayacak mkemmellikten ne kadar uzakta olduunu gsteren istatistiksel bir terimdir. Milyonda 3,4 hataya denk bir performans dzeyini ifade eden Alt Sigma zamanla bunu gerekletirmeye ynelik bir hedefin simgesidir. Bir iletme terimi olarak Alt Sigma, iletmeler iin; karll arttran, gereksiz ilemleri ortadan kaldran, dk kalitenin yol at maliyetleri azaltan ve mterinin ihtiya ve beklentilerini karlamak ve hatta amak zere ilemlerin etkinlik ve verimliliini ykselten bir gelime stratejisi olarak tanmlanmaktadr. Alt Sigma'nn ynetimsel tanm ise, "iletmenin, mteri memnuniyetini arttrmasn ve buna bal olarak iletmenin karlln ve rekabet avantajlarn gelitirmesini salayan kltr deiimidir" eklinde yaplmaktadr. En geni anlam olarak; "te baary yakalamak, srdrmek ve en st dzeye ulatrmak iin kapsaml esnek bir sistem. Alt Sigma'y ileten benzersiz mekanizma, mteri ihtiyalarn derinlemesine anlama; gerekleri, verileri ve istatistiksel analizleri bir disiplin erevesinde kullanma; i srelerini ynetme, iyiletirme ve yeniden kefetmekten ibarettir." Bu konuda Borusan Holding Genel Mdr Agh UUR."Alt Sigma, hatalar tespit etmek ve dzeltmekle yetinmeyip, i srelerinin batan itibaren hata yapmayacak ekilde yeniden yaplandrlmas esasna dayanr. Kaliteyi bir maliyet unsuru olmaktan karr ve krllk unsuru haline getirir. Mkemmele ulamak iin i srelerimizin srekli sorgulanmasdr. Alt Sigma'y maliyetlerin drlmesi ve krlln artrlmas arac olmasnn tesinde "DNA'larmzda deiiklik yaratacak bir kltr deiimi" olarak gryoruz" demitir. Motorola bakan Robert W. Galvin ise Alt Sigma'y tariflerken deikenliin nemini vurguluyor: "Eer deikenlii kontrol edebiliyorsanz, tm para ve srelerinizde sfr hataya - alt sigma dzeyine ulaabilirsiniz. Motorola alanlar bu terminolojiye sk sk sarlmtr. Deikenlerinizi kontrol edebildiiniz takdirde arpc i sonularna ulaabilirsiniz." Alt Sigma mkemmellik felsefesi METRICS diye adlandrlan bir sistemdir. METRICS'in alm ise "Measure Everything That Results In Customer Satisfaction"

yani; "Mteri memnuniyetiyle sonulanacak her eyi l" anlamna gelir. Alt Sigma'da veri analizinin ne kadar nemli olduu bir kez daha vurgulanmtr. Geleneksel firmalar 3-4 sigma dzeyini yeterli bulmaktadr. Fakat Tablo 2.1.de incelendiinde gerek hayatta bu sigma dzeylerinin nelere mal olaca grlmektedir. Tablo 2.1. Hata oranlarnn gerek hayata yansmas RNEK % 99 % 99,99966

( 3,8 Sigma) ( 6 Sigma) 10 000 alanda kayp iilik saati Bir gnde kirli su ime zaman Aylk elektrik kesintisi 100 adam-gn 49 dakika 14,4 dakika 7,2 saat 0,3 saniye 8,8 saniye 0,1 saniye 3,4 $

6 saatlik uuta ciddi hava boluu tehlikesi 3,6 dakika 1 000 000 $'lk yatrmdaki kayp 10 000 $

Alt Sigma uygulayan irketlerde yaplan projelerle iletmenin toplam verimsizlikleri azalmakta, dolaysyla sigma seviyeleri artmaktadr. Sigma seviyeleri ile kalite maliyetleri arasnda kuvvetli bir iliki bulunmaktadr. Bu iliki Tablo 2.2.deki gibidir: Tablo 2.2. Sigma seviyeleri ile kalitesizlik maliyeti arasndaki iliki Kalitesizlik Maliyeti Satlarn 30-40% Satlarn 20-30% Satlarn 15-20% Satlarn 10-15% Satlarn <10% MOHS 308 537 66 807 6 210 233 3,4 Sigma 2 3 4 5 6

Tablo 2.2'de grld gibi her sigma derecesini atlamak, irket karllnda %5-10'luk net art anlamna gelmektedir. Alt Sigma metodunun uygulanmaya balanmas halinde, karlln hzla artt grlecektir. Ayrca tabloda sigma seviyesi ile hata oranlar arasndaki iliki daha dikkatli incelendiinde bu ilikinin lineer deil parabolik olduu grlecektir. rnein; 2 sigma'dan 3 sigma'ya kmak iin hata oranlarnn yaklak 5 kat iyiletirilmesi gerekirken; 3 sigma'dan 4 sigma'ya kmak iin yaklak 11 kat iyiletirme yapmak gereklidir. 1980lerin ortasnda Motorola tarafndan, Japon kalite fikirleri ve kontrol sistemlerinin srelerde uygulanmas iin gelitirilmitir. Uygulayan irketlere ok belirgin finansal kazanlar salamtr. Yararlar duyulduka, retim sektrlerinden hizmet sektrlerine doru yaylmtr. Alt Sigma, uygulayan ana sanayilerden yan sanayilerine doru yaygnlamtr. AK modeli olarak 1980lerde Motorola tarafndan ortaya atlm ve Deikenlie odaklanarak mevcut sreleri iyiletirmek iin kullanlmaya balanmtr. zellikle kltr deiimini ve alt yapy kuvvetlendirmek i srelerine daha youn katky salamak iin TAK (Tanmla-l-Analiz et-yiletir-Kontrol et) eklinde kendini yenilemi ve byk bir k salamtr. Alt Sigma Yukardan Aaya st Ynetimin Katlm ile Yaygnlatrlmaktadr. Buna bal olarak etkin ve kalc zmler elde edilmektedir. Alt Sigma TAK problem zme modeli; Tanmlama: Problemin kt ve potansiyel girdileriyle tanmlanmas
lme: Analiz: Mevcut sre analizi: Sre doru llebiliyor mu? llebiliyorsa srecin Srecin deikenliini yaratan nemli faktrlerin analizi ve belirlenmesi: yeterlilii nedir? Hatalar nerede ve ne zaman oluuyor? Zaman tuzaklar nerede? yiletirme: nemli faktrlerin optimizasyonuyla ktnn en iyilemesi: Alt Sigmaya ulamak iin hangi faktr nereye ekmemiz gerek? Kontrol: yapmalyz? Srecin Alt Sigma seviyesinde devam etmesi iin hangi kontrolleri

2.2. Alt Sigma Felsefesi Honeywell CEO'su Dave Cote'a gre "Alt Sigma, ierisinde kuvvetli aralarn bulunduu bir teknik program gibi grnse de, aslnda btn ynetimsel ve kltrel bir deiim programdr." Motorola bakan Robert W.GALVIN ise Alt Sigma'y tariflerken deikenliin nemini vurguluyor: "Eer deikenlii kontrol edebiliyorsanz, tm para ve proseslerinizde sfr hataya Alt Sigma dzeyine ulaabilirsiniz. Motorola alanlar bu terminolojiye sk skya sarlmtr. Deikenlerinizi kontrol edebildiiniz takdirde arpc i sonularna ulaabilirsiniz." Alt Sigma Japon kalite fikirleri ve kontrol sistemlerinin sre iyiletirmelerinde kullanlmas amac ile Motorola irketi tarafndan gelitirilmitir. letmelerdeki mevcut problemleri zmek Alt Sigma kalitesinde yeni rn ve sreler tasarlamak iin oluturulmutur, kendini kantlam bir proje ynetim yaklamdr. 1970'li yllarda Japon'larn kalite devrimi meyvelerini vermeye balam ve Japon'lar, mteri beklentilerini karlayan ucuz rnleriyle Amerikan pazarnda egemen olmulardr. Birok Amerikan irketi gibi, Motorola da Japon'larla rekabet etme yeteneinden mahrum, her geen gn Pazar kaybetmeye ve klmeye devam eden bir durumdadr. yle ki, 1970'li yllarda, Amerika'da televizyon retimi yapan Quasar adndaki irketini yksek kalitesizlik maliyetleri medeni ile, Japon'larn nl bir holdingi olan Matsushita'ya satmak zorunda kalrlar. Televizyon retiminde %150'lere varan hata oranlarnn yaratt verimsizlik ve maliyetler 8Her 100 televizyonda toplam 150 tane komponentin hatal olmas ve bu komponentlerin onarlmas ya da hurdaya atlp yenilerinin taklmasnn yaratt kalitesizlik maliyeti) artk dayanlacak boyutlarn ok tesindedir. Matsushita 1970'li yllarda Motorola'dan satn ald Quasar'da yeniden bir kalite devrimi yaratarak, istatistiksel teknikleri televizyon retim proseslerinin gelitirilmesinde kullanm, %150 hata oranlarn birka yl iinde %3 seviyelerine kadar drmtr. Amerika'da Amerikan iisi ile elde edilen bu baar hikayesi, tm Amerikan endstrisi ile paylalmak zere, Amerikan Kalite Dernei'ne (American Society of Quality) raporlanmtr. Dier yandan 1980'li yllarn banda ou Amerikan irketi gibi Japon'lar karsnda srekli Pazar kaybeden Motorola, ktye gidii durdurmak amacyla,

kapsaml

aratrmalar,

rn

kyaslamalar

yapmaya

balamtr.

Motorola

mhendislerine gre Japon rnleri kalitesiz olduu iin ucuzdur. Mteri ise kaliteli rn deil, ucuz rn tercih ettii iin, Japon rnlerine ynelmektedir. te yandan Japonlarn rnlerini bu kadar ucuza satabilmelerinin ardnda, Japonya'daki ucuz malzeme ve ucuz iiliin yatt gibi saptamalarda bulunmulardr. Onlara gre, kalitesiz Japon rnlerini tercih eden mteriler, uzun vadede de sorunlar yaayacak ve kaliteli rn almak iin tekrar Motorola'ya dneceklerdir. Birok Amerikan firmas da, Japonlarn taktiklerinin, Amerikan endstrisini yok etmeye dnk bir tehdit oluturduu sylemleri ile Japon rnlerine kotalar, youn vergiler konulmas iin Amerikan hkmetine bask yapmlardr. Sonuta bulunan zm, 1980'li yllarda Japon rnlerine uygulanan yksek vergi oranlar ve kotalar olmutur. Fakat bu nlem de ktye gidii durduramamtr. Hayatta kalabilmek iin Japon rnleri ile rekabet etmekten baka seenekleri kalmamtr. Kalite kavramn yorumlamay renen Motorola, artk rekabet iin mterilerine gitmeye ve onlarn fikirlerini daha dikkatli anlama yoluna girmitir. Yaplan aratrmalar sonucunda, mteriler, Motorola rnleri ile Japon rnlerinin ayn fonksiyonlar yerine getirmesine ramen, Motorola'nn ok daha pahal olduunu, bu nedenle de Japon rnlerini tercih ettiklerini sylemilerdir. Motorola uzmanlarna gre, kalitesiz Japon rnleri ile Motorola rnlerinin mteri iin fark olmayan fonksiyonlar yerine getirmesi imknszd. nk onlara gre Japonlarn kulland malzeme kalitesizdi ve ayrca Japonlar retim proseslerinde yaplmas gereken bir ok kontrol yapmyorlard. Bu yarglara kar en net cevaplar, Amerikan Kalite Dernei'nden gelmiti. Amerikan Kalite Dernei Motorola'ya ait olan Quasar firmasnda Japonlarn uygulad iyiletirmeleri anlatan raporu uzmanlarna sunarak, srelerdeki verimsizliklerin, tamir ve kontrol maliyetlerinin ne kadar byk boyutlara ulaabildiini gstermiti. Japonlarn ucuz rnlerinin gerisinde Japonya'da ki ucuz iilik ve ucuz malzemeler olmad, Amerika'da Amerikan iisi ve malzemesi ile retim yapan Quasar'da son derece dk retim maliyetlerine ulaabildii bu raporda aka belirtilmekteydi. Artk Japonlar ve Japon retim teknikleri baka bir gzle kyaslanyordu. rn kalitesinden ok srelerin kalitesini gsteren yeterlilik indeksleri, irketin rekabet gcn belirleyen ok nemli bir gsterge haline gelivermiti. Srete var olan hatalar

belirli bir disiplin altnda llerek, istatistik yardm ile analiz edilmeli ve iyiletirilmeliydi. yleyse, Japonlar gibi rn kalitesinden daha ok, rnn retildii srecin kalitesinin sorguland bir ynetim tarz oluturulmal ve bunu iyiletirmek iin de mteri beklentilerinin ok iyi belirlendii bir yntem dzenlenmeliydi. Bu mesaj iyi deerlendiren Motorola bakan, kuruluu kkl bir deiime itmitir. Bundan sonra kendisinin ilk sorgulayaca indeksin sre kalitesi olacan belirterek, bu konu zerine almalarn balatlmasn istemitir. te bu almalar, Alt Sigma'y gn yzne karmtr. Bylelikle Motorola irketleri verimliliklerini "Sigma Seviyesi" adn verdikleri bir indeksle takip etmeye balamlardr. Bunu iyiletirmek iin de odaklanm projeler belirlemiler ve bu projeleri hedeflerine ulatrmak iin MAIC (Measure Analyse Improve Control- lme, Analiz, yiletir, Kontrol) ad verilen ve kendilerinin derledii problem zme modelini oluturmulardr. 1985'li yllardan sonra Motorola Japon rnleri ile rekabet edebilen faaliyet karlln hissedilir ekilde arttran bir yapya kavumutur. Motorola'nn baar hikyesini duyan Amerikan irketleri de Alt Sigma metodunun kullanmaya ve baarl i sonular elde etmeye balamlardr. zellikle 1995 ylnda General Electric'in metodolojiyi stratejik bir ara olarak kullanmaya balamas ile yaylm ktalar arasnda hzla gerekleerek, global boyutlara ulamtr. u anda General Electric, Motorola, Texas Intruments, LG, Allied Signal, Volvo vb. gibi birok global irket tarafndan srelerin iyiletirilmesinde kullanlan bu yaklam, doru bir sistematik erevesinde uygulandnda, belirgin finansal kazanlar salamaktadr. lk olarak retim sektrlerinde uygulanmaya balanan Alt Sigma, 1995'li yllarda hizmet srelerinde kullanma paralel olarak deiime uram ve ilk uygulama adm olarak, mteri sesinin ve kalite ncelikli hedeflerin belirlenmesinde kullanlan Tanmlama aamas metodolojiye ilave olmutur. Bu noktadan itibaren Alt Sigma, hizmet srelerinin iyiletirilmesinde de kullanlmaya balanmtr. American Express, Citibank, J.PMorgan, GE Capital gibi irketler de, bankaclk, pazarlama ve lojistik gibi sektrleri de iine alacak ekilde uygulama alann geniletmitir.

3. YALIN NEDR? Kkleri 1900l yllara uzanan ancak ilk kez 1950 yllarnda Toyota tarafndan ortaya atlm bir metottur. Japonlar tarafndan uzun sredir kullanlan ancak Batllar tarafndan ge kefedilmitir. Daha ok katma deersiz admlarn yok edilmesi, stoklarn azaltlmas, proses tedarik srelerinin ksaltlmas gibi i mteri odakl alarak srelerin iyiletirilmesine hizmet etmektedir. Srekli Ak retimi, Tam Zamannda retim, Toyota retim Sistemi gibi farkl isimlerle anlmaktadr. 3.1. Yaln Ynetim Kavram Toyota'nn mkemmellie ulama araynda gze arpan Toyota retim Sistemi (TS), Henry Ford'un icat ettii "Seri retim Sistemi"nden sonra gelitirilmi ikinci verimli i srecidir. Belgelendirilmi, analiz edilmi ve sonra da dnyann drt bir yanndaki eitli sanayi kurulularna ihra edilmitir. Toyota retim Sistemi (TS) Toyota dnda "Yalnlk" ya da "Yaln retim" olarak bilinir. Bu terimleri ok satan iki kitap mehur etmitir; "The Machine That Changed The World: "Dnyay Deitiren Makine" ve Lean Thinking "Yaln Dnce". Yazarlar, yalnlk zerine yaptklar aratrmann temelinde TS'nin ve Toyota'nn onu gelitirmesinin yattn zellikle belirtmektedirler. Yaln retim, yapsnda hibir gereksiz unsur tamayan ve hata, maliyet, stok, iilik, gelitirme sreci, retim alan, fire, mteri memnuniyetsizlii gibi unsurlarn en aza indirgendii retim sistemi olarak tanmlanmaktadr. Yaln retimi karakterize eden alt baar faktr vardr. Bunlar; proje yneticisi, ekip almas, bilgi kltr, tedarikilerle entegrasyon, ezamanl mhendislik ve tketici oryantasyonudur. Bunlardan ekip almas, proje yneticisi ve tketicilerle entegrasyon, yaln retim kavramn daha az rekabeti alternatif olan Tayloristik retim kavramndan ayran faktrlerdir. Yukardaki anahtar faktrleri baarl bir ekilde uygulamay ngren bu yaklam tarznn kkeninde, kalite anlam ve sistemini deitiren Toplam Kalite Kontrol Sistemi bulunmaktadr. Kalitenin "Kalite kontrol" veya "Kalite gvence" gibi tek bir departmann sorumluluu olmadn, kalitenin, rn ve hizmetler oluturulurken aama aama elde edildiini benimseyen bu sistem, yaln retimin ke talarndan birisidir. Yaln retimin kalite anlay, mterinin bir rn veya hizmeti

satn alrken bu mal veya hizmette var olduunu mit ettii ve kullanm esnasnda ihtiya duyaca tm beklentilerini eksiksiz karlanmasdr. Yaln retimin, pazardan gelebilecek hedefleri annda karlayabilmek iin tepe ynetimden alanna ve yan sanayicisine kadar herkesin almasn bir btn olarak birletirir. retimin her dzeyinde ok ynl eitilmi ii ekipleri altrlr ve yksek derece esneklii olan, otomasyon dzeyi yksek makineler kullanlr. Dier yandan sorumluluk firmann organizasyon yapsnn en alt kademelerine kadar paylalr. Bu sorumluluk alanlarn kendi almasn kontrol etme zgrl anlamna gelir. 3.2. Yaln retimin Tarihsel Geliimi Bilimsel ynetimin nclerinden Frederick Taylor, 1880'li yllarn balarnda alanlarn becerilerini artrmak amac ile i analizi almalarna balamtr. i analiz etmeye ve gelitirmeye ynelik bu giriimler, Taylor tarafndan "Bilimsel Ynetim Yaklam" olarak adlandrlmtr. Taylor bu yaklamnn temelini, bir alann yapt iin temel blmlere ayrlmas ve iin yaplmasnda etkili olmayan hareketlerin belirlenerek ortadan kaldrlmasndan oluturmaktayd. Taylor yaklamnn bir sonraki aamas, iin baarlmas iin gereken hareketlerin birka tecrbeli alan tarafndan nasl gerekletirildiinin saptanmas ve bu hareketlerin ald zamana bal olarak, bu hareketlerin gerekletirilmesi iin gerekli olan en hzl ve en iyi metodu semekti. Ayn zamanda, bu analizlerle gecikme, kesilme, kazalar ve fiziksel dinlenme iin gereken zaman sreleri belirleme almalar da yaplmtr. Taylor'un almas, grevlerin baarlmasnda kullanlan materyal, donanm ve aralara odaklanmtr. Taylor'un bu almas, i analizi kavramnn "Zaman etd" olarak bilinen ksmnn balangcdr. Taylor'un zerinde alt bu yntem sayesinde ayn zamanda, dk personel maliyetleriyle birlikte yksek performansl personel iin yksek cret salama amalar da gerekletirilmitir. Bilimsel ynetimin kurucusu olan Taylor'a gre; etkin bir ynetim, gerekli grevlerin analizi, bireylerin en gl niteliklerinin belirlenmesi ve grev gereklerinin insan yetenekleri ile eletirilmesi yolu ile i dalmlarnn yaplandrlmas sonucu gereklemektedir. analizinin temelini oluturan bu yaklam ile birlikte, mevcut ilerin analizine ynelik bir yaklam gelimitir. Bu dnemde Gilbreth'lerin yaptklar

almalar, hareket ettleri ve bir iin yaplabilmesi iin en etkin yolun aratrlmas konular gndeme gelmitir. Hareket ve mikro-hareket alma kavramlar, Frank ve ei Lillian Gilbreth tarafndan gelitirilmitir. F.Gilbreth'in insanlarn ileri kendilerine zg yntemlerle gerekletirdii geleneksel usuller yerine; gzlem ve aratrmalar ile bir grevi yapmann en iyi metodunu bulmaya ynlendirmitir. Gilbreth, hangi hareketlerin en kolay ve en az yorucu olduunu belirlemeye alan, hareket etd almasna nem vermitir. Gilbreth' in ilk aratrmalar, resimlerle desteklenmitir. Ancak, Gilbreth'in asl katks, analiz tekniklerinde hareketli resim kameras kullanana kadar ortaya kmamtr. Hareketli film teknii kullanan ilk mikro-hareket analizi alma teknii, bay ve bayan Gilbreth'e aittir. yaamnda oluan ve devam eden israflar, yerden tulalar alan duvar ustalarn gren hareket verimlilii uzman Frank Gilbreth tarafndan fark edilmitir. Duvar ustas 2,3 kg (5 pound) arlndaki tulay almak iin bedeninin st ksmn kaldrp indirir; ancak bu verimsizlik, alma yaamna uzun pratikler sonucunda yerlemitir. Alalmayan ve tulalar insanlarn bel ksmna ulatran yap iskelesinin kullanlmasyla, duvar ustalarnn daha az aba harcayarak kat hzl almas salanmtr. Toyota ailesi by Sakichi Toyota'nn 1910 ylnda Amerika gezisinde, an otomobil a olduuna karar vermesi ile ilk adm atlmtr. Bu karar dorultusunda aile otomobil irketine yatrm yaplmaya balamtr. 1940'l yllarn sonuna gelindiinde, Toyota Motor Company arkasnda 7 yllk bir gemii bulunan, tamamen marjinal bir iletmeydi. rettii otomobillerin toplam, Ford'un Rouge'daki fabrikalarnda bir gnde gerekletirilen retimin yars bile (Ford'un 7.000 aralk retimine kar 2.685 otomobil) deildi. 1950 ylnda Toyota'nn rettii toplam 11.706 ara dahi General Motors'un 4 milyon, Ford'un 2 milyon aralk retiminin yannda ok dk miktardayd. 45 yllk i yaamnn tamamn Toyota ailesinin hizmetinde geiren ve Toyota retim Sistemi'ne temel oluturan retim felsefesinin fikir babas Taiichi Ohno'nun, yneticileri ile birlikte yapt Amerika gezisi ile yaln retim tekniklerinin temeli atlmtr. Amalar Amerika'daki firmalar ile rekabet edebilecek retim yapabilmektir. Ancak grdkleri sistem; Henry Ford tarafndan gelitirilen ve 1880-1940 yllarnda

altn an yaayan ve gnmzde de halen kullanlan kitle retim tarzdr. Arzn ve talebin dzenli olduu dnemlerde uygun olabilen bu sistem, Taiichi Ohno tarafndan benimsenmemitir. Taiichi Ohno ve takm arkadalar, daha sonra Toyota retim Sistemi olarak adlandrlacak verimlilik, etkinlik, kaliteyi iyiletirme ve gelitirme almalarna balarlar. letmelerin hayatnda ksa olarak kabul edilecek bir sre iinde nemli sonular elde etmeye balarlar. Elde edilen sonulardan birka rnek unlardr: Taiichi Ohno, Toyota ierisinde ve tedariki grubunda yer alan irketlerde yaln dnceyi yaygnlatrmak zere 1969'da retim Ynetimi Birimi kurmutur. Toyota Motor Company 1980'li ylarn banda, piyasaya srd 3,5 milyon otomobil ile Bat'daki en byk rakiplerinden yaklak 10 kat daha az iiyle dnya reticileri arasnda bir anda ikinci sraya yerlemitir. 1987 ylnda, General Motors tesislerinde bir otomobil 31 saatte monte edilirken, Toyota'da bir otomobilin montaj 16 saati bile bulmuyordu. stelik hata oran da te ikiden azd. Alt izilmesi gereken en nemli baar da byk preslerde kalp deitirme sresinin inanlmaz dzeyde azaltlmasdr. Bu sre 8 saatten 3 dakikaya indirilmitir. Bir nemli faktr Japonya'da alma saatlerinin daha fazla olmas iken, dier anahtar unsur da tekniklerin srekli olarak yenilenmesi ve iyiletirilmesiydi. 1940'l yllarda Toyota, Amerikan otomobil firmalar ile rekabet etmeyi dnrken, 1980'lerde ise Amerika Japonlar ile rekabeti dnmeye balad. Amerika'da Toyota referans alnarak yaplan almalarn "The Machine That Changed the World: "Dnyay Deitiren Makine" isimli kitap yaynland. Bu da Amerika'daki Yaln retim Teknikleri iin yaplan almalarn ilk adm oldu. 3.3. Yalnn Temel lkeleri ve Kurallar Womack ve Jones Yaln Organizasyon'larn be temel ilkesini yle tanmlamaktadr;
sraflarn yok edilmesi, Deer aknn tanmlanmas, Sre boyunca akn salanmas, Kanban veya ekme sistemi, Srekli mkemmellik aray.

Baz temel Yaln kurallar ise unlardr;

1. Birok sre yaln deildir. Bu srelerin evrim verimi %10'un altndadr.

Sreteki ilemlerin en az %50'si (bazen daha fazlas) deer yaratmayan faaliyetlerdir.

2. ncelikli ama ara stoklar azaltmaktr. Eer ara stoklar kontrol edilemiyorsa

evrim zaman da kontrol edilemez. Little Yasas bunu kantlamaktadr.

3. evrim zamann azaltmak iin tm sreler itme sistemine gre deil, ekme

sistemine gre almaldr.

4. Faaliyetlerin sadece %20'si gecikmelerin %80'ine neden olmaktadr. 5. Grnmeyen iler gelitirilemez; verilere dayanan grsel bir ynetime ihtiya

vardr. Bu ilkelerin ve hedeflerin hayata geirilmesini salayan son derece rasyonel uygulama yntemleri bulunmaktadr. Bunlarn balcalar unlardr:

yeri dzenleme, U hatlar, Poka Yoke, 5S, leri standartlatrma, Deer ak haritalama, Toplam verimli bakm. Kaizen,

Jidoka, Tam zamannda imalat, ekme sistemi (Kanban), Hazrlk zamann azaltma (Tek sraflarn tanmlanmas ve yok Takm temelli, ok fonksiyonlu

Dakikalk Kalp Deitirme-SMED), edilmesi, igc

Yalnn odakland yedi temel israf ekil 3.1.deki gibidir.

ekil 3.1. Odak Nokta-Yedi sraf

4. SONU Yaln Alt Sigma, dnyada olduu gibi Trkiyede de son yllarda model olarak gelimekte olan bir yaklamdr. Mteri memnuniyeti ve inovasyonun nem kazand gnmzde irketlerin bu rekabet ortamnda farkllklarn salayabilmeleri iin mteri isteklerine hzl cevap verebilmeleri, istenen fiyatta istenen kalitede hizmetin srekliliini salayabilmeleri gerekmektedir. Bu da Yaln Alt Sigma yaklam ile mmkndr. Tablo 4.1. Yaln retim ile Alt Sigma arasndaki farkllklar

Yaln Ynetim ve Alt Sigma kendi aplarnda byk baarlara imza atm kalite yaklamlardr. Alt Sigma, mteri isteklerini yksek kalitede ve hatasz sreler ile karlamay hedefleyen bir ynetim tarzdr. Yaln Ynetim ise, grnmeyen

maliyetleri ve evrim zamann hzlandrmay hedeflemektedir. En iyi sonucu bu iki sistemin gl ynlerini kullanarak elde edebiliriz. Bu iki modelin de kendine zg ok etkili aralara sahip olduklar bilinen bir gerektir. Bu ve bunlardan nceki modellerin hepsi iyiletirme ve sonrasnda gelen karll amalamaktadrlar. Ancak Yaln Ynetim ve Alt Sigma modellerinin kendi iinde de iyiletirme yaplmas ve daha iyiye gidilmesi olaandr. Gnmzde bu iyiletirme almalar sonucu Yaln Alt Sigma felsefesine varlmtr. En iyiyi hedefleyen bu sistemlerde yarn daha yeni ve iyi sonular veren nice Yaln Alt Sigmalar doacaktr.