You are on page 1of 8
CHU NGHIA DUY DAN TAP IT NEN TRIET HOC CH{NH THONG Muén tham nhap duge nign triét hoc chinh thong cia chi nghia Duy Dan trude hét cn 6 su kiém thao Iai Sy Hoe va Si Hidu, nghia 18 xét nét Igi nhing nn Triét Hoe ctl dé tim mot quan diém dich xéc thich hgp vao hign dai: Hoc bao gm moi phuong cham, tinh thin, phuong phép, thai do dé tim tdi duge, ném gitt duge, van dung duge tat ci nhiing tri thic quan hé dén sy sOng cdn cia loa ngudi. Nhu thé Gido Duc Ia gom ahiing phuwong cham, phuong thic, phuong. ‘phép mang dn cho lodi ngudi duge gido duc c&i tinh thiin Hoe Hig fy. ‘Tu Twig, Vi Tru va Xa Hoi thye ra deu 1a thong nba, Tir Tuémg vita 1 phin anh cia Vi Try va Xi Hoi Iai vira cong cu vi Kh tinh thin cdip duving cho lodi ngudi nang luc trong qué trinh sinh hoat dau tranh. Song cai tuygt dich cia cong t4c tu tung Ia thm tdi chan Ij, mA nhu dung cha chan ly 1a chia khéa cdi md, khém ph4 nhting Iugt tc can ban ma ta clin nm gidt lim vi khi cOng cu tinh thiin cho si sinh tn nhan loai. Cho nen diing truée cita ngé thdi dai nay, can di dén mot phén dodn 16i hgu (dernier jugement) tifc 1& dem nhtng tri thitc cta loai ngudi dé quén chiéu tng v6i su thyc boc 19 ma quyét dinh céi lun khosch cia chan ly (luan:bénh xe,khofch:vanh bénh; lua khodch : domaine, limité). Ta c’n 4p dyng cau" Hién chi nhdn, tang chi dung” trich trong " Thien He Tw’, nghia Ia dem céi phitn nhan nghia ra n6i 1% cdn phn dung dem dau kin di, Cho nén trong cong vide kkiém thao céc Chi Nghia ta nén biét thau qua phn hién hién ma khém ph phan van dung tng mat. Mot thé hé tron ven Triét Hoc, Khoa Hoc, Thuat Hoc cia mot Van Minh, n6i hep lai Chi Nghia 1 mot thé he tron ven gom hét cdc két eu, thanh phan, tir phan quy nap dén phitn din dich. Mot thé hé ma chura day di, tron ven dugc nhiing diéu kign d6 cchi c6 thé goi IA Chit Trrong, chua ménh danh Ia Chi Nghia duge. MuGn thém thau mot Chit Nghia can phai kham pha nhiing luat tac can ban, cAt nghia dugc, ndm giit duge vA van dung duge, néu cdn ludn quén & phan hién hin ma KhOng khém phé duoc phitn van dung cia n6, néc 1a lac vao phan " la vong mé hion” vay. TY du nhu Ong cha ta khi doc Kinh Dich chi biét 06 Bat Quai ma khong nghién cifu tai sao c6 Bat Quéi, vi thé'nén khong ném gitt duge phutong cham cita thé he hoc thugt Trung Hoa. Nay y cit vio nhan xét trén day, kidm thdo lai hoc thuat ciia thdi dai, dong thdi & mOt quéc gia. $6 di mot quéc gia dugc de lap sieu nhién 1a vi c6 thé dong héa duge nhiing thé hé van héa khdc, Su dong héa dy khong phai IA mot cong téc vai viu ma chinh Ia khém phd durgc nhiing luat tic t0i cao, bién khdo Igi va dao tgo nén van minh méi. Mot nha bac hoc Bite {Hoi Truimg hoi Cu Té Tinh Than da tom tét phuomg cham cita hoi nhur sau nay:"thau thap tinh hoa quéc té thong qua dic tinh cita dan 1Qc", Cau dé méi nghe tuy o6 phiin dc séc, song thyc ra chira c6 lun khodich 16 rét. Vi loai ngudi 1a nat tinh tir dong sang tay, tir c6 chi kim nén khong thé phan bigt vin minh vat chat, van minh tinh than, van minh Tay phuong, van minh Dong phwong; c6 digu & mdi Dan Toc thudng cé nhéing ‘ac tinh quy dinh béi lich sit phat trién, hoan cénh phan b6 va nhiing nhan qi tich ly dac biet. Cho nén mot van minh chan chinh ngéy nay phai dimg tren nhat tinh nhan logi dé phat trién dc tinh dan tc. Vin minh cia dan t9c Dai ‘Viet ta khong thé chi ding & ché khOi phuc lai tinh than A Dong ma con phai chinh cifu dé udn t6i cao cita loai ngudi va dé udn muon nam xua cita ndi gidng n6i két, van dung va phét duong vin minh méi. Vay cong vige c6t yéu dau tién 1a mang ket qa Chi Nghia cia ton thé gidi kiém thio lai, d6 téc 1 néu len vain d& lich sir triét hoc vay. ‘ThE nao [a lich sit trigt hoc? Theo quan diém Duy Tam, Hége! 06 dinh nghia trong mot ctu ma Marx nhéc Igi:" Lich sir triét hoc 1a bigu higu lich sit t6i cao va 16i vinh vién cia tuyét 46% tinh thin", song néu ta nhin vao sy thyc .ta sé thay lich sir triét hoc bao trim nhigu tran doanh tri¢t hoc phan 46i dau tranh ln nhau ma khong c6 ci chi 1a biéu higu théng nha cia tuyet doi Foht. ‘Theo quan diém Duy Vat phai thi lich sir triét hoc chi 1a sy mau thudn 46i dai cia hai tran doanh Duy Vat va Duy ‘Tam. Sv dinh nghia 46 c6 c4i nhugc diém 1A & trén su thye, ta thay su dau tranh thudng yeu cau mdt két Iutn tung hop. ‘S6 di hai phéi déu dinh nghtia mot céch thien I¢ch vi ho chi biét kiém thdo phan ¥ thite di ha, 1a phn thon ty trong cong téc ting thém tinh thn ma khong quan hé dén sit thyc. Mot cong cude kiém thao chinh ding phai ly sur thyc Iam y cit méi mong dat 161 mot két lun quyét dinh, vi ¥ ‘the chi 1a phan anh cia thyc trang Vi Tru va Xa Hi. Tuy nhién sy phan nh Ay cling 1a mot thé he dc sinh doc dung trong su thanh lap va dign tign ra n6, Vi hai bén thudmg d6i chigu nhu vay nén cudc khém phé chan chinh phai kéo sét phitn ¥ thiéc di ha vio phiin ¥ thc di thugng. Lich sir lodi ngudi Khong bao git dgt t6i thuan téy Duy Tam, Duy Vat hay Duy Sinh, ma tat cd cuge du tranh triét hoc dem dn mot két lun tung hgp & trong mt Nhan Dgo Chit Nghia, né biéu hi¢u theo nén tang va trinh do thdi dai ra hinh thai dc tinh.Suét trong thdi dai Trung Cé, sy dau tranh trigt hoc nit cuge dua dén mot cude Nhan Van phuc hoat va dai Xuan Thu chién quéc dita dén su phat hién Nhan Quyen. Cho nén chi nghia Duy Dan dinh nghia triet hoc sit nh cuge van dung bien chiing vA co nang gitta cdc ¥ thite hinh thai va doanh Ity Duy Tam, Duy Vat va Duy Sinh tranh dau dieu hop In nhau dé tung hop Ién ¥ thie Tap Dai ‘Thanh Duy Dan vay. Trong vige chinh 1y phe binh nhting thé he triet hoc tix dau dén cusi, mot thai dQ khéch quan 6 nhién 14 can yéu, song ngoai ra céc chit nghia d0i khi cdn c6 nhing bo phan chua thyc gidc va két cfu thanh tyu dugc, ta con phai tim tdi phét quat dé mang vao chinh IY cho ho. Ty nhu chi nghia Tam Dan chi méi thanh tyu duge trén thuc tidn ly Iwan, céc nha ly thuyét Quéc Dan Dang ( Digp Thanh, Trin Lap Phu) vin dang tim tbi cdi g6c trong ‘Trung Dung dé boi bé. Muéin chinh IY mot nn triét hoc, ta thurdmg chia ra lam 3 phan: phiin quy nap, phan dign dich va phn két qita (partie inductive, deductive, effective) . Pitan quy nap gdm nhiing thanh phitn nn Ling, nbiing bi quyét van dung dé Iam then ch6t cho né ip dung vio xi hoi, Phin din dich mang nhing nén ting dat dink dé kéo sét vio thuc té vi tru va xi hoi dé dat dinh nhiing phuong cham, phyong phép thyc hanh. Phiin higu qia xét v8 cong ning cia chit nghia trong cng vige ba dc van ménh lodi gui va dao tao van minh tuong lai, PHAN QUY NAP - (gom cé co ban ly Iugin va cong cu Iy Ian). A- Co Bin Ly Lun: Lun v8 bin thé chit nghia (ontologie), ttc 1a cach din gidi cAi cin ct 16i cao, tién 8 ti inh va xuat phat t6i so cia chi nghia, Nhung cong ming vé chi nghia thye tin 6 duge nhigm mau hay khong cing aby & co ban ly Iuin cd, B.- Cong Cu Ly Luan : Sau khi da dat duige phitn co bin, Iai can van dung cong cu tinh thin 46 trién khai thanh IY Iman din dich. Day 1a phan cong cy IY lugn ma tieu biéu trong Duy Tam phi la tam doan Iuan hay Hégel bign ching, va trong Duy Vat 1a Duy Vat bign ching. Ptlin cong cu Iy Inn thutmg gom nhiing pham tri ligu giai (categorie de I entendement) va nhimg quy nap ur tuimg dé ndm gift va van dung Iuat t4c cBi g6c va tru, phan nay ciing Ia phiin tim 6c ca chit nghia, do dé ma thinh Ip mot nhgn thie Iugn, phuong phép Iugn (méthodologic), hinh dong lun. Dai kh4i nhitng lugt tc vil try thutng chia Jam hai phuong dién Tinh va Dong (tinh vi nh tam dogn lugn, Dong vi nh bién ching Duy Vat) ph6i hop thanh nhiing nguyen téc sau nay : TINH: a) Mau thin buat te. b) Bai chung tuat (loi d'induction). c) Dong nhat Iuat (loi d'indentité). DONG: a) Mau thudin luat tdc, b) Chat Ingng hé bign Iudt tdc (Loi d'echangement entre quantité et qualité), ©) Ch6i bé Iuat téc (loi de négation). PHAN DIEN DiCH - Gom hai phan: A- Thuan Ty Ly Luan: Dem co ban ly Ivan 4p dung vao xa hOi ty tinh dé tim nhiing nguyén téc thuin ty can ban. B.- Thye Tign Ly Luan : Dem nhtng nguyen téc thutn ty ay phy vao cong vige thy tién céch mang va kien thiét ri ttm nhing phuong cham h’nh dong. PHAN HIRU QUA - Nhiing cong cy thulin ty tren day dem 4p dung vao su nghien cit lich sit vA than 14p lich sir bf mat, dé ligu inh trude su bign chuyén lich sit va xuéi hign thyc hinh. Dem ting dung vio nghién cfu xa hOi va thinh lap van ménh cé nhan va x4 hoi. Dem ting dung vao nghién cfu nén van minh twong lai va thanh 1gp van minh Iy lugn 46 dat inh nn ting vA tinh cach cia nén van minh a6. c chinh If va phé phén chit nghia can phai tuan theo cdi trink ty két cu nhu trén, Ify 6 Tam cuong Tinh cho cong vigc. Nay xét tren Hinh vue trigt hoc thé gidi, ta chi thay c6 ba thé hé tron ven c6 thé goi la chii nghia, Ta sé in lugt kiém thao duéi day : DUY TAM Phdi: Goi bing Duy Tam phdi khong duge bach chan bling goi Ia Duy Thin phai, vi ban lai cia muon sit, muon vat 1a ‘Than. Cho nén Than 1a t6i cao cn ctt cha chii nghia Nghién cit lai chit Thin IA mot pham tra siéu hinh hoc (catégorie métaphisique) khong thé lay khoa hoc gi ma nm che duge. Trén ban thé ly lugn ve Thin ta c6 thé lay 17 du nh cau chuyén Ong Thénh Thomas D'aquin dao choi trén bd bé gap dita bé miic nude 46 vio Ié cét trén bai bé, 46 gin nao cét ngaim ngin dy. Thanh Thomas hai tai sao lam cong vige do dai nhur vay, difa bé tra Idi: cling khong do dai bing cng vite cia Ong, Ic ndo ciing c6 cong mat stic thm tdi cdi bin thé ciia trdi dat, vi ban thé kia TA bat kha Juan, bét kha tri, Nan xét trong ljch sit, thay pham tri: Thin phat sinh trong x4 hoi vao hai thoi ky : Thln tic va DE Tac. Thdi ky Thin Téc con phang phit nhieu di tich vé nguyén lai dong vat, do d6 ta thay céi tgp tuc Hém (Totem) ‘4p dung vao mot tap thé sinh ton (tribu:quéc gia). Song dan dan quan nigm da Thin Ay bién 46i va dit dinh duyén ‘chai vii tru trong tay mot vj Thin t6i cao cA thiéng ligng. Quan nigm thdng nhdt nay da durge sang thé ky DE The (Thuan Dé Ky Téc). Neudi Hy Lap goi Ia Zet _, ngudi Hoi goi 18 Allah, ngudi An goi Ia Brama vay. ‘Dem pham tri Than ra nghién citu dui cong thfc Duy Dan, ta thay hoat dng tinh thin chi duge dat ngang hing v6i ching tQc va vat chit. Vi von ligng tinh thin cfing 1a do str tich lay di di ciia kinh nghiém, anh dong va tri thifc ciia Jodi ngudi. Sau khi x hoi thanh lap thi sir mat sét (friction) cita nhiing ¥ thitc chiing tir sinh ra Than, do ditu nhan xét d6 ta 06 thé gidi thich duge thuyét Iuan hi, n6 chi A mot chu ky lugt v8 ¥ thite ching tit. Can ett t6i cao da 1a Thian th) titn d® 161 dinh 1a tuy¢t 46; tinh thin (esprit absolut) n6 chi ph6i cA vi try, va t6i so xust phét Ia sy phét sinh va ctu cénh (origine et finalité) cia Than vay.

You might also like