I Humburi - Fatos Kongoli

Kulturori
FATOS KONGOLI
I HUMBURI

DITURM
roman

PETRIT YMJ:RI
Piktor
XIIILDA PALOKA
Klani Kulturor i per21ek.com
'\
,,
-;,1..
,, !
I
,I -
Mars 1991
Vjen nje dite kur njeriut i duket se i ka ]are
hesapet me boten, i eshte mbyllur cikli dhe nuk ka
me kuptim te ripertype te kaluaren. Per me teper
kur ne jeten e tij nuk ka qe do t'u vlente te
tjercve. Atehere c,:'kerkon, do te pyesni ju.
Asgje. Thjesht nje konfesion.
Para dy muajsh, miku im Dorian Kamberi, in-
xhinier mekanik, baba i dy femijeve, nje mengjes
ia hipi transoqeanikut +<Partizani dhe kaperceu de-
tin familjarisht. Sikur te mos pendohesha <:;astin e
fundit, mbase edhe une sot do te gjendesha diku ne.
ndonje kamp refugjatcsh ne ate vend te enderruar,
te quajtur Itali, ose gjetke, ncper Evrope, andej-ke-
ndej, se bashku me turmat e bashkatdhetareve te
mi. For <:;astin e fundit, tek rrinim rrasur pas nje-
ri-tjetrit, i thashe Dorianit se do te zbrisja. Dori
mbase as qe e ka marre vesh tha,she. Pas nje odi-
seje peripecish nga qyteza jone deri ketu, me ngor-
dhjen perbrenda, fjalet e mia tingcllonin absurde;
po te qe dikush tjet<-'r ne vend te mikut tim, do te
me kishte flakur ne det. N!irepo Dori heshti. Me
veshtroi me syte e zbrazur, e nderkaq une ndjeva
ne zverg ngrohtesine e lagesht te urines se djalit
te tij te vogel, te cilin vazhdoja ta mbaja kalaqafe.
Pavendosmeria ime dukej sheshit. Jam i sigurt
se ne ato zeri im, fytyra, shprehnin te kun-
derten e asaj qe thosha. Nje perpjekje sado e vogel
e Dorit per te rna kthyer mendjen do te kishte mja-
ftuar qe une te terhiqesha nga nje vendim i marre
pa e ditur as vete perse. Ne kete mes malli per gu-
ret e sokakut, thuhet, s'hynte fare. Nuk ndieja
asgje dhe shpirtin e kisha me te zbrazur se syte e
Dorit. Ky s'levizi te me mbante. Dhe une zbrita.
Me zvergun te lagur nga urina e djalit te tij te vo-
gel. Pastaj qendrova i strukur ne nje cep te skeles
duke veshtruar grupet e fundit te ikanakeve, qe nxi-
tonin t'ia hipnin transoqeanikut. Kur vapori levizi
e u largua sa nuk shquheshin me fytyrro;t.c njerezve,
nje lemsh m'u mblodh ne fyt. Me koken midis du-
arve, denesa. Gjate, rendshem. Ato c;astc nuk i ra-
she ne te se kisha vite pa denesur. Shpirti me qe
thare, prej kohesh kujtoja se s'do te kishte gje ne
bote per te cilen te mund te derdhja nje pike loti.
Dikush qe kaloi aty prane me vuri doren ne sup, tha
se puna ime rregullohej, pasdite nisej nje tjeter
vapor ...
Ndaj te ngrysur, u ktheva ne qyteze. Ashtu si
largimi, edhe mberritja ime nuk ra ne sy. Syrgjyni
i Dorian Kamberit familjarisht u mor vesh te neser-
men. Komentet per kete nuk zgjaten shume. Dikush
e shau, dikush e mburri, dikush ia pati zili. Thash-
ethemet e rastit i ;ndoqa me ndjesine e atij hajdutit
qe ka marre pjese ne nje vjedhje e rri e degjon go-
marlleqet e te tjereve. Per here te pare :ne jeten
:time prej beqari dyzetvjec;ar ruajta brenda vetes
4
nje te fshehte. Mbase te fshehten e vetme .. t
nuk m h qe qy eza
.. ,a m?.n ':.es . Dhe s'do ta merrte vesh kurre
s te mbushej mendja te beja kete kon-
e une mund te nisesha e t'ia hi . a va .
per t u zhdukur nga syte kern bet ne .. PJ.. ..
qyteze kurrkush s'do te habiteJ ne
rruget te h. i .. . . . . e une e marr
ke'e k' . lhp ne vapor, pasta] befas te zbres jo
L un,-.us nuk do ta. besonte Ed11e D ,' . .' ,
ka k pt - ,
1
.. or 1, nese e
t.. . G I t 1ashe, nuk e ka besuar se vertet do
e .z For ndoshta ka menduar se me . ..
shtme time do te ish a pc:r te b .. .. ploge-
se famila e . arre me .e madhe
te ..
1
J .. P:.andaJ nuk ben as perpjekjen me
per te me mbajtur.
S1doqofte un'.i mbeta Dh
1
.. . .. ..
b
t e e nesermen ke-
rn e me c;uan ne varreza Dot d . . ..
mba ten .. .. . . e men om se )a, me
.. J per tc mos Ikur kushedi ,..'varre t t
reve k h d. , ,. e e pa-
e e I .. G nostalgjira ... Kjo, fatkeqesisht, nuk
ertetP. Varret e te pareve no t l ..
respekto
1
I k .
1
. .. . . ' s a g]rrat 1
. a:n .
21 1
te Rllthe ata, per te cilet k'!t
no. cwne matenahzohen kthehen ne n. .. f .. e o
P
r . . ' Je orce ve-
ucse . Sl graviteh tokesor. Por une e k d.
veten te shkeputur k . . . n Ier
te braktisur ; nga Y ..
110
J
te flakur e
g
t k ne boshllck mosperf1lljeje. Nostal-
]1 e u thy en per mua ne n ... 1 k f ...
motiv i til1e s'ka r dh. Je . u. s e. emer. AsnJe
1
. .. ..
1
Je me mosikJen time dhe va-
Jen .:rarreza, ku nuk kisha shkelJr
te g)lthe e ne te gjitha pikepamiet
am qene e Jam njeriu kot, i humbur. 'J
Te nesermen ne qyteze gdhiu nJe ctt .
tur dh d. 1 e e vrenJ-
. e men P me vajti tek ikanaket ne det. Pleq-
5
te - jetoj me nenen dhe babane ne nje
dv dhoma e kuzhine - as e moren mund1mm te me
pyesnin per shkaqet e mungeses sime dites
djeshme. Ata qene mesuar me mungesa te hlla, pre]
vitesh s'me pyesnin me ku veja e me se
prania ime ne shtepi naten, u mjaftonte te flmm te
qete. Mendja., pra, me vajti tek ikanaket, ua qava ha-
llin kur vura re kohen e vrenjtur, mirepo disa pro-
cese biologjike ne organizmin e njeriut kryhen pa-
vareslsht gjendjes emotive: po me grinte uria. 1!.
e dola dhe pleqte i lashe tek pinin kafe koke
me koke ne kuzhine, pasi u hodha perm.es deres se
hapur nje <<miremengjesi,,. te mbytur. ..
Nuk besoj te gjendet ne bote nje qoshc me e
pluhurosur se qyteza jone. Pluhurin c r:gado.:
ne tarracat e pallateve, mbi tjegullat e ShteplVC te
uleta, neper rruge, ne trotuarc, mbi lul:t e ..
rat e lulishtes se vetme ne qendi;r, ku eshte l per-
hershem si sheqeri pluhur mbi torte butaforike
vitrine. Pluhuri te sperkat leshrat c kokes sapo del
.nga shtepia, te futet ne veshe, ne vrimett c
ai te shtresohet ne mushkeri e te ndjek kudo qe ve-
te, ne klub, ne restorant, deri brenda ne shtrat.
Kam qene nja dhjete vjec; kur prane bregut
mi.t ne periferine e qytezes, mbushur rn.e shtep1za
dhe baraka gabelesh, u ngrit nje fabrike <;imento-
je - e tipit te shekullit te kaluar, thone ata qe ma-
rrin vesh - ku me shume se c;imento prodhohet plu-
hur. Me te vjetrit se qe nga ajo kohe nisi
vdekia e ncradalte e qytezes.
Tani te ndodhesha matane detit, mendova
kur shkela ne trotuar dhe me pershkoi nje drir:lhme.
pamja e qytezes ne ate mengjes marsi m::1
duk: e vjeter. Aq e VJeter sa pata de-
:shke_ te Q.ycL i vetes, c;'te
ka h1pur: V aJta are]t e ne !dub. Per te shuar uri-
ne, te .kisha shkuar me pare nga qebaptorja
t lumtt,.., por kohet e fundit u fol se pronari
l sa]., Arsen Mjalti, ish-brigadier ne fabriken e c;i-
gatu_ante qofte me perbl:'rje te dyshimte. Ga-
e. qe nisnin me thashethemet per
pei."donm m1sht lope te ngordhur e perfundonin me
mish q:eni,_ vert.etonin diarete e klienteve nga qy-
teza, te ctlet, ne mungese te fakteve per t'i dhene
hu te Mjaltit, i bojkotuan qe-
.oaptot"en, ku s'gJeJe me vee; ca miq te afi'rt te pro-
dhe kliente te rastit, tranzit ncper qyteze.
e gjithe kjo te qe nje zhurme c kote, e kur-
.nga ziliqare; thuhej se ish-bri-
gadtent po i ecte fjolle dhe, po te vazhdonte ke-
shtu, do te vinte aq para sa per pak vjet te blinte
dhe ve:e te famshmin hotel Dajti.
_ IGu!Ji bosh. fatin tim, tutje ekspresit
te kafese, ne banak, syte me zune nje varg shishesh
me konjak Skenderbeu,., shijen e H cilit kisha ko-
he pa e provuar. S'e hapa gojen, banakierja e dinte
c;'.duhej tc_ bente. FillimishL rn(; vuri perpara nje do-
pw, pasta.] zjeu kafcne. Me filxhanin ne njeren do-
e .. ne zura '/encl. pn:mi:; xh;mlt. Aty
p111e, kembc, Cii tryeza te ngushb, te larta.
Pa e mora konjakLm dhe e kLheva me nje
r;yme. .i ligeshtuar, pre c njc deshire
t u shknr,_' ne vaJ, sa force W me shnetonte
nga i nje qcshar<ike nc; sy te
res, perve{; konjakut. U lehU'sova vetem si ktheva
e trete. Shpirti m'u qetesua, kafsha qe me
gerncte me thonj kraharorin u tulat dhe mora do-
e katert, te zura ta pija ngadale, me
T
ka te vogla, duke e shoqeruar nga pak me kafene
endc te paprekur. Ne rruge njerezit qene te rralle
ja ngase ai mengjes turivrenjtur nuk ishte aspak
miq(;1;or per t'i ftuar te dilnin nga shtepite, ja nga-
se si dite e diel ata vazhdonin te flinin ose thjc:;.ht
U' rrinin shtrire me syte ne tavan, te sigurt se jashte
nuk i priste ndonje gje me interesante. Ati' cii.te
qyteza sikur bente gjumin e vdekjes. Desha te shko-
ja te lulishtja, te vija ulerimen: te
nderuar, zgjohuni! Te gjithe iken, ju lane pender ...
Nuk leviza. Vazhdova te ktheja me gllenjka te
vogla konjakun derisa e zbraza goten dhe mora te
Atehere ndjeva nen lekure nje butesi prej
kadifeJe. Kush nuk e ka provuar, s'mund ta kupto-
je <;'eshte. Bota vjen ne ekuiliber, arsyetimi kthje-
llohet. Ne shpirt ngadhnjen drejtesia, me sakte ndje-
nja e drejtesise, dhe je ne gjendje te gjykosh qarte,
pa komplekse, ose, te themi, pa frike. Piki=';risht ate-
here m'u mbush mendja te shkoja nga varrezat. Une
s'kisha qene kurre ne varreza, por ato c:;aste vajtja
atje m'u duk veprimi me i natyrshem qe duhej te
kryeja. M'u duk se qe nje veprim i domosdoshem,.
te cilin duhej ta kisha bere prej kohesh dhe u llah-
tarisa kur mendova se ne jeten time s'kisha vajtur
ndonjehere andej. Tek pija edhe goten e peste, une
nuk e dija se atje do te perplasesha me nje njeri
qe ne qyteze thirret me emrin Xhoda i Marre. Po
ta dija, s'do te kisha vajtur.
Ai po dilte nga hyrja pa flegra dyersh e varre-
z('s se rrethuar nga nje mur tullash te kuqe me vri-
ma, i larte gati 'nje boje _njeriu. Per kete arsye nuk e
vura re, llilryshe do t'i qeshe shmangur. M'u shfaq
be!as, si<; i del njeriut ne enderr nje lugat.
Ishte i pnrruar, floket i tallandiseshin nga era. Per-
8
rncs kapotes ushtarake te shkopsitur i gj?ksi
lcshator e per nje <;ast mbeta i shtangur nen vesh-
lrimin e syve te tij. Ne dore mbante nje shufer he-
kuri te gjate. Qendroi ne vend perpara meje, me nje
pamje sikur dic:;ka rremonte ne . dhe _m_e per:
fshiu me nje veshtrim tere urre]t]e. Tek shlhJa syte
c tij gjak, m'u kujtua shprehja sipas se ciles te
hurit i hap rruge edhe i marri. Mirepo, duket, une
s'isha aq i dehur, kurse ai jo dhe aq i marre: kup-
tova se ne varreza mund te futesha vetem po te
kaloja permbi te. . ..
Me te kaluar <;astin e sht,angies, pata fnke se
mos ai me qellonte. Por edhe po te me qellonte, ve-
tem do te strukja koken midis supeve, do te ngrija
duart ne nje perpjekje per t'u mbrojtur, si<; kisha
bere dikur sa here atij, si drejtor i shkolles, i hipnin
vrundujt terbimit dhe per t'i shkarkuar gjente
gjithmone ndonje viktime .. Une
nga viktimat e preferuara. KesaJ radhe a1 me
goditi, as me shuplake, as me shufer.
as maskara as kopuk, as delenxhi. Me mbaJh te
mberthyer :Ue veshtrimin e syve gjak dhe une, pa
i here dot balle veshtrimit te tij, vura majat nga the-
mbrat.
1
Xhoda i Marre ka . .. ..
meje i perdori
e kam te gjalle skenen k .... h.e e kesa
3
pla3i tim eti ne zyre"n e d . 't f]ale ai ia per-
. .. VeJ onse e k k
Sim, ne shenje miratimi .. dl ' .. .Y per ompen-
rinjve, si te dante f' ' .. me :a UJe flakurime tu-
vertt ashtu sic th e me ng_uhste ne koke se isba
shtyhej me teJ .. per osshhte bdrleJt_?.ri. Sikur drej tori te
.. k . ' em u 1 te thoshte s .. h
nminel i lindur, me 'ith;" . . e une 1s a
te katermbedhjetat . gJ .. sapo I klsha mbushur
. , 1m ate DJelloJ do t
me po ate flakurlme turinjve K h mlr,atonte,
por .. atehere e urreja, madje di.k a tc bute,
vete drejtorin. <;: a me teper se edhe
Fuk .. , t
1 ' me .tl:UJ 0 1Ct ne c'rreth . h" .
kun e.. pa.re nga Xhorl M. . m:a en.gra daJa-
t
' a. e swun per n I ...
a o arsvet e re",,.,lon"ta n" ... h ' . .c onJe nga
. " uL . ' ' e TIJ e " koll" t .
J.a e nxenesve pra:1oh"'. h. h"t qy eze, ku rrah-
d
.
1
"] es uraz1 dhe ..
se nga prinderit s'do t'u . _ e
s. hlet c: rrahJ""'ve I"shi"n .,_.. d hvmte ndonJe ankese.
. .... ce n rys me g"th
desm per t::> mos
1
.. ., h . , Jl sesr me kuJ-
.._ ene s enJa D kl
.nuk isha rrahur. Thjesht ... kalse te peste
e a er asat e
10
r t qQllova me nje mesues,e qe s'e kishte kete huq.
N klasen e peste u beme me mesues te ndryshem,
huqet e tyre ishin te ndryshme dhe, duke kaluar nga
t.hta ne dore, patem rastin te bindeshim se gjate
kater vjeteve te pare kishim qene fatlume. Ketu nis
P keqja. Une s'isha rrahur ndonjehere as ne shtepi,
sepse, sic; thashe, im ate qe nje tip i squllet, kreu i
familjes ne te vertete ishbe nena. Por edhe kjo s'e
kishte huq te rrahurit. Kurse shoket e mi, shumica
femije punetoresh, zhdcpeshin shpesh, ne shtepi e
ne shkolle.
Tani ndiej shtrengim ne fyt kur kujtoj tme-
rrin me te cilin prisja <;astin kur edhe une do te
rrihesha. Qe do W vinte ky .as e vija ne dyshim.
Nje gje nuk e kisha r;uar nepcr mend: se dajakun
e pare do te rna jepte drejtori. Qe burre i frikshem,
i y;,2tmi te cilit edhe djemtc me kokekrisur i shma-
ngeshin. Kur diltc ai perpara shkol1es, mesuesit ve-
shtronin Wre shqetesim nga turma e nxenesve dhe
shptesh kam menduar se ata ia kishin frikcn me
teper se ne, femijct. Kete frike c perfytyroja pak a
shume te ngjashme me timen, domethent; frike nga
dajaku, atje, ne zyren e drejtorise, ku s'ishn futur
ndonjehere e brente mcraku te futesha. E ki-
sh::t ti' c;'pt'sonte nje djale po te thirrej atjc.
Rrahja c pari.' qe per mua njc traume. Mcqi' nuk
me kujtohct :1rsyeja, do te se ka nje
e e fjala vjen pi5r shlcak h' ankcscs si.' ndo-
njic' mesucsejc, em;,, m.und t'i kisha bt'rc zhurmi:i,
ose te ankcs(j;.; si' ndonji' vajzc, mund t'i ki-
sha shkulnr giirshetnt. Shlmqct mund tC qene te tje-
:ra, nga te ndryshmet. p.sh. mund te kisha qeshur
ose Wvizur ne rresht kur drcjtori mbcmte fjalimet e
shko1H.'s. Por mundet radha me erdhi per
11
t'u rrahur thjesht n a .. . . .
qeshe nga te rraliet te qytezes,
kurriz zdrugun e dreJ'to 't s e kisha provuar ne
p . rl.
.. asi me shkuli veshet fl k.. .. ..
dha ca shuplaka, shi. eo :t temtha, pasi
VOJa shpesh, une dola nd d te Clla':'e do ta pro-
shuar pike loti I r>ak d. a e dreJtorise pa 1e-
. " er 1sur vaJt d ..
m ankova tim eti. Isba n .. a e ne shtepi,.
beson se babai eshte . e __ate moshe kur femiJa
qema me e forte
qeme qe e mbron dh . d 1 e rruzulht, a]:()
k
.. b'' e
1
e zot kur
em e. Trauma ime n . . .. . e marrm neper
atehere une nuke n'ih
__ me kete. Deri
she nga Do J t . .J d h . e perfytyroja ndry-
te kuptoja s:e pak vjet qe
nga i cili do te pesoja n e zh
1

.. servil,
nuk veterd ng te _P?npa:ueshem,
. Te nesermen ai me

I 1 squllet.
nt. Ta dija se do t'i p"
1
_qe:.
01
ne zyren e drejto-
t'i kisha treguar menyre, nuk do
hesha dhjete here" ne" d .. t .. o e.. pranuar te rri-
t
.. 1 e vetem pe t ..
sy e e tim eti frik.. K' .. r e mos pare ne
shpesh do te
qe s'kishte vene dore m Imm se me pas, im ate
zanat dhe do ta usht ;I mua, do ta mesonte keti
nga Xhoda e I?e ,sa thirrej ne
te prapesive te m dar:e per t u vene ne dijeni
h
.. Ia, ensa mbe. t .. .
s. tate, kur me ne fu d Xh
1
n klasen e
-+<1 pandreqshem unen h" oda. shqiptm cilesimin
menda me sipe ' engra qe per-
d
r e, me sa dukeJ d t ..
pan reqshem perjete. , o e mbetesha i
., le te kthehem te dita k . . ..
re, hera zbulimin fat I . ..ur, pa_s rrahJes se pa-
t
... h a . Im ate nuk I ht . f
a_ e te frikacak, n. ell . . .. . e _1 im
SI te gjithe ata qe tJeret, SI mesuesit
' e em lJa e Xhodes u
12
Klani Kulturor i per2lek.com
frilcen. Isha dymbedhjete vjec, ne klasen e peste.
'J'ani, pas afer tridhjete vjetesh, them se ate pasdite
ltam qare sa per tridhjete vjet. Dhc u arratisa nga
Me gjeten te nesermen duke Uetur ne nje
dol, ne Tirane, ne parkun perballe hotel Dajtit,
J'o vdisja nga lodhja, uria dhe tmerri. Nuk e dija
ky zhgenjim naiv ishte vetem fillimi i nje vargu
:t.hgenjimesh. Por asnjerin prej tyre nuk e perjetova
ate intensitet tragjik. Sepse per mua babai ki-
shte vdekur, kjo nuk riparohej me. E meqe Xhoda
Jcishte vrare tek une imazhin e babait, ne menyren
time vendosa te hakmerresha.
Atehcre banonim ne te njejtin apartament dy
(lhoma e kuzhine ku vazhdojme te banojme edhe sot.
Kam pasur e kam nje moter pese vje<; me te ma-
dhe. Por ajo nuk hyn ne historite e mia, nese round
quhen histori mediokritetet e jetes time. Sepse
jeta ime ka qene mediokre, jete e nje njeriu qe nuk
ishte kun1ku&h e nuk u be dikush, nje jete anonime
e shkrire ne anonimatin e nje lagjeje te humbur,
ne nje qyteze te humbur, sido qe prane kryeqytetit.
Motra ka qene vazhdimisht larg shtepise, si ne ko-
hen per te cilen behet kur ishte konviktore ne
pedagogjike, si me vone, kur filloi punen mesuese
ne nje fshat verior, e mbeti andej.
Pallati ku banoj ndodhet prane qendres se qyte-
zes. Perballe tij, rnatane lulishtes, buze sheshit te
shtruar me asfalt, ndodhet nje tjeter pallat, katin e
pare te te cilit e zene dyqanet e ushqimorcs, metra-
zheve, rrobaqepesi.a dhe klubi. Klubi i ka dhene fame
pallatit pcrballe, ve<;anerisht shcshit. Aty jane zhvi-
13
llwu perleshjet me spektakolare midis individesh, o:<:re
grupesh rivale, perleshje qe qyteza nuk i merrte se-
ndoshta sepse jeta e saj s'mund te perfyty-
rohej pa ngjarje te tilla, ndoshta ngaqe njere,zH
ishin mesuar me to, u mesuan me vone te shih-
nin filma perpara ekraneve te televizoreve. Ne ate
kohe ne qyteze nuk ekzistonte televizori. For kro-
nika e zeze nuk mungonte. Shumica e njerezve
te mendimit se ne larmine e kesaj kronike rolin ve-
ndimtar e ka luajtur pluhuri. Kur ai bashkohet me
avujt e alkoolit, i terbon bashkeqytezaret e mi. Ata
jane shume qejflinj e teper xheloze. Dy gjera qe
s'mund te bashkejetojne ne paqe. Pastaj, ne pergji-
thesi, jane punetore me krahe e grushte te fuqish-
me. C'duhet me shume per lulezimin e nje kronike
te zeze? Sidoqofte, ajo nuk u pasqyrua kurre dbe
sociologet per informacion mund t'u drejtohen or-
ga;neve kompetente, ku shpresoj se nuk mungon nje
inventar i bemave te qytezes. Ndoshta aty do te
gjejne edhe dosjen e njefare Thesar Lumi. Ky j3m
une.
Them ndoshta. Me duket sikur i jap pak si
shume rendesi vetes duke e perfytyruar me nje

te mundshme. Kam gene e jam njeri i dores se fu-
ndit dhe me kete supozim kendelles per dosje nuk
dua te fyej asnjerin nga ata qe kane pasur nderin
te konsiderohen te denje per nje vleresim te ti11.
Me vjen mire ne kete rast t'u besoj atyre zerave,
sipas te cileve ishe apo nuk ishe i rendesishem, mja-
fton te leshoje hije mbi toke per te pasur dosjen per-
katese. Nese eshte keshtu, do te isha i 1umtur. Du-
ket, nc nje kohe kur mendoja se nuk ekzistoja ne:
kete bote, ka pasur te tjere qe mendonin ndryshe.
Vertet u jam mirenjohes.
14
. . . dhe po pranoj se e
Po i bej qeJfm vetes, d t t shkru-
... d . N k e dl e Je e
lwm pasur n]e
.. u k do ta marr vesh kurre.

ur me slgun n':n edhe. une: aty mungojne
V .-c; nJe mund en re ose ne nje tjeter
lnli.tet e qe :e n]e kriminale. Mirepo
111Und te e se kur i kam kryer,
nl o s'mund te Jene ne dosJe, s p ' .. te kohe kur
.. .. I kam kryer ne a '
l<atn qene feml]C. .. h m ate iu nen-
. .. arsye te pakuptues me, 1 .. .
'':lpntur, per.. .. M .. dl e humbi ne syte e ml.
I
Xhodes se arre
1
r, 1 crua .. .. d t hakmerresha.
1
... ht qe une ven osa e V"l
\cs ":. .. .. . .. .. '"f nn tim vjen e futet I rna:
Ne kete p1ke, n_e
11
.
1
k eshte me. Pre;
sakte kujtin1i l saJ. Vllma nu
lwhesh.
2
Ne trurin tim kohet behen lemsh e k1m t
ht' .. t.. .. . , ' e ve-
s e nese qysh ne femijeri Vilma ish-
te vaJza te crle::n nuk kishte djale qe te mos e iinde-
.E te te percaktoj nesc qysh ne
.. aJo qe e destmuar te kthehej ne molle she-
rn DJe s.herrxhinjsh. Mendja ime e ploget
.shtre.srmm e viteve, ate tis mjegullor; per-
te zmerohet universi i femijerise dhe, me
se mua me vjen para syve Vilma. Ajo qe
kam .. nJohur isha i mitur dhe vetja me dukej
Sepse ne qyteze femijet hynin shnejt ne bu-
rren.
Arrij ta. sh?h pert.ej asaj mjegulle. Ja tek eshte,
prapa pre] hekuri. Rrinte vazhdimisht
p:apa e prej andej veshtronte kalimtaret
.. .tar:i prapa po asaj kangjelle, me te
s1 drkur, te zeze, kalimtaret mund te
tek rn ulur mbi stol, me syte e ankthshem
preJ te .. ?menduri, e Marre. Rri aty si nje
roJe. Cmenduna e tlJ vjen ngaqe kujton se
V 1lma ndodhet brenda dhe ai qendron ne gatishmeri
16
Ill(' shufren e hekurit ne pritje te horrave. Qyqari,
1111k e ka ditur se Vilma ishte e paprekshme. Nuk
,, !::1 ditur se, kur vinte puna per Vilmen, hija e tij
' ;-, tk.shme nuk ishte ne gjendje te zmbrapste kurr-
ki;nd. Dir;ka tjeter e ruante Vilmen dhe mjere kush
t'i prekte nje qime floku. Edhe njeqind
'[! n vendoste Xhoda rveth shtepise, edhe njeqind
zargare te nxirrte ne rruge per ta shoqeruar, nuk do
La ruanin vaizen c tij me mire se Fagu.
vjen keq. Me v}en te c;mendem. Dua te flas
per Vilmen e me del perpam Fagu. Dua te kujtoj syte
1 saj t2 kthje1let me ate ka1tersi pvej deti te thelle e
me da.lin perpara ca sy te zinj, vazhdimisht inat<;ore.
Mezi Ga.i dendesine c mjegulles per te gjetur ate
fytyre qete inteligjente, b1.r ia beh fytyra per-
jete.sisht e e Fagut. Derisa te me sosen ditet
keto fytyn1 do te vijne tek une si plotesim i njera-
-tjetr;is. Sapo mii shfaqet njera, vjen tjetra per ta
Jane pasLa.i c;astet e atij makthi llahtar kur
ne endi.->rr me shfaqet nje imazh i pen;udshem, su-
perpozimi i dy fytyrave. Nje Vilmafag ose nje
Faf!,ovilme. Gjithc;ka i;S'hiE' e prishur, pa ngjyre.
Gjithc[c1 e shk;Jknqar, pa shprehje. Dekompozimi
i. nuk do t::t pen;udnonte me keq nje fytyre.
Ndnai;se rraHi;. k:r imazh vjen e me ngacmon neper
gjum';., si per te me kujtuar se s'do H' shqitet
kuxr'.;. Une zgjohem i wbytur ni; djerse, me zemren
per te me <;are kraharorin. Pastaj, nen pushtetin
e :-e ::thi t, dita me kah;1 i sc'rnurii, klub. Ne fund
te dopios se pare di.;ka leviz. Konjaku luan
rolin e nje lubrifikanti, i cili, permes kapilareve te
deperton ne tru, duke lubrifikuar rrjetin: e
te subkorteksit tim. /1.1 didm F':viz.
Sl; par::; fillol rreshqitja fTlbi nj era-tjetren.
17
Filion dhe \;lirimi im i mundimshem. For eshte ende
shpejt. Zhvendosja ngec. Pothuajse e tere goja e
Vilmes me buzet e mbyllura vazhdon te mbetet e
mberthyer ne daren e dhembeve te gojes se Fagut.
Hunda sapo eshte zhvendosur pak, po ashtu syte,
konturet e fytyres. Nga pervoja e di se pas gotes
se dyte fytyrat jane gjysme te superpozuara, me
sakte gjysma e fytyres se Fagut mbulon gjysmen e
Vilnies dhe mbeten te lira perkatesisht dy gjysmat
e tjera. Atehere nxitoj, kete pamje s'mund ta duroj
me. Si kthej dopion e trete, fytyrat vetem sa puqen
pak e, pas dopios se katert, ato ndahen e qendrojne
ve\; e Me duhet e pesta qe portreti i vrenjtur
i Fagut te zhduket dhe une, se fundi, te mbetem
vetem per vetem me Vilmen.
Ja tek eshte, pra:pa kangjelles. Ka veshur ate,.
fustanin e bardhe me kollan ne mes. Krelat e flo-
keve te gjate deri poshte supeve i shndrisin. Jane te
verdhe, prandaj nen diell, nga larg, duken si.
e arte. Ndihem i sigurt kur them se fustani ishte i
prere me cope si e fustanit te nuseve. For plani qe
thurra ne koke per t'u hakmarre ndaj Xhodes nuk
ishte rrembimi i saj per ta bere nuscn time, me-
gjithese, e veshur ashtu, ajo dukej nuse. Une e
shihja me syte e nje c;apac;uli qe ndiqtc qellime kri-
minale. Se \;'ishin keto qellime, do ta them me po-
Me pare dua te pohoj njc te vertete, ate te
vertete qe dihej nga te gjithe djemte e qytezes te
brezit tim, lukunia e dymbedhjete-trembedhjetevje-
<;areve: Vilma ishte e zgjedhura e Fagut. Si e tine
ajo .ndodhej nen mbrojtjen vigjilente te ldanit te
tij, ku benin pjese tipat me kokeshkrete te shkolles.
Kete 'e dinte edhe Vilma. Ajo ishte sa une, dymb-
18
rlhjete vje<;. Kurse Fagu nje vit me i madh, tre-
11'
N_uk them \;'mendim k:ishte Vilma per
qe_l te tjeret. As e vrisja
per kete. Ishte nJe konvencion qe e pra-
llOJa .. si<; pranonim ne nje moshe me te vogel lodren
ku djali-burre i takonte nje vajze-
-wua ... Per time isha terhequr nga keto Iodra.
per mua keto qene marrezira, te pade-
nJa _?Je dj_ale, te cilit nuk i ka hije te rrije ne
:->hoqen:::e e vaJzave. Nese Fagut i pelqenie te vazh-
te luante me Vilmen lojen qesharake te bu-
r:::e gr_uan, punc per te. Sipas meje, kjo ishte
nJe deshm1 komprometuese, dhe wi.:' vinte habi se si
i c gelltiste dhe e prano.nte FC\gun
Shl;_urt., Vi1ma s'do te hynte ne jeH'.n
t1me at; mase dhe ne ate menyre, sikur mua te
mos me k1shte lindur ne koke ideja e hakmarrjes,
ndaj Xhodes.
.. Shpesh te bind veten se e gjitha ka qene
e r_as_tesise, fatalitet. Mirepo, fatkeqesisht, si
brcz1 1m, jam rritur pa ndjenja fetare. Kam
se nje fet.ar i mire ngushmohet e
g]en e shpirtit ne shprehjen .. keshtu qe
N.Je fetar i mire beson ne paracaktimin e
fatit. Po qe s'besoj ne asgje, me se tc ngushello-
hem7 Une se maskarenjte e kl'saj bote
do t l shl_YeJne g]ynahet ne zjarrin c ndonje ferri
nuk .J:esoJ .. se te te shperblehen ne parajse:
Meg]Ithate dua te beSOJ se ekziston nje gjyq. Kete e
si njc ide efemere, ndryshe, ne ko-
.. e yafund te ekzistenccs s.ime, s'do te kishte
fl]e qe te mund te me mbantc ne jete.
U binda shpejt se hakmarrja ndaj Xhodes nuk
19
r
qe pune e 1ehte. Ne fillim t'i xhamat
e dritareve te shtepise, nje v1le pak e menJanuar nga
qendra, rrethuar me kangjell.e larte ngar-
kuar tere bime e lule kacavJerrese. Frane sa] kalo-
nte nje rruge e ngushte, dhe prej andej_.mund
beja xhamat e G.ritareve cope. Hoqa dore sepse
ten, per shkak te levizjeve, ishte e pamundur. te
mos bije ne sy. Kurse naten s'ma mb<::nte
.
2
qenve. Naten neper nJ.e
bastardesh. Variantin per t'1 shtene ne s1rtann e
tryezes ne zyren e drejtorise njc e .. ho:dha
poshte gjithashtu. Jo nga te
ruar nje gjarper, gabelet e bregut te lum1t do te :na
gjenin kur te doja. E te pamundur
ne drei tori dhe akoma me te pamundur hap]en e
sirtarit-'te se ti_i. Dihe::h\n tri orvatje
te deshtuara. ME.' duhej, pra, 1e vrisja te
gjeja nje mcnyre .. e
Ideja me erdh1 ne koke
oborrin prapa shkolles, ku mbhdhe1 klam 1
pashe nje skene qe, ni; isht2 e
zakonshme. Fagu po zhdepte nJe d.Jale x:r;a te.
gjes se bregut te lum\t, ndi:'rsa e hJ rn.mn
e benin sehir. Ne largesi skenen e nd1qnm plot
te tjere. Gjith<;ka zhvillohej ne. nxJ erre
ze, gabeli e duroi dajakun densa 1u
mendja dhe e leshoi, pa t'1 ]Cptc nJe
shqe1m prapanices. A.!s mund te .. qe.
kush t'i vinte ne ndihme gabelit. Qe nJe dJal: 1
shkurter, i fishkur, nga te rrallet qe e
ndiqte shkollen rregullisht. E quamn I:.ht:
ne klase te peste, ne te pesten A, kurse une_ ne te
pesten C. Rreth tij dija edhe dic;h:a tjeter e kJo, _l?ak
me vone, do te merrte rendesi te vec;ante. I
zo
uti, nje gabel i shkurter, po aq i sa i blri, ne
periudha te ndryshme te vitit ngarkohej n-.e shfa-
rosjen e qenve. Thuhej se, po te mos i zhdukte ai,
bastardet rrezik te shfarosnin Per kete qe-
llim perdorte copa melc;ish lope te helmatisura, me
cfekt te menjehershem.
Ra zilja e mbarimit te pushimit te madh. Oborri
i pasme kulloi oborrin perpara. Sherifi mbeti ne
nje qoshe. Nuk e di c;'me shtyu t'i thosha nje fjale,
meshira per te apo perbuzja ndaj Fagut. Sepse
Fagun e perbuzja. Ishte edhe kapadai, edhe mizor.
Atehere mesova dkka qe rna ngriti mendjen: Fagu
e paski:'sh rrahur Sherifin ngaqe ky, nje dite me
par(;, paskesh ngacmuar ne klase Vilmen, e kjo na
qenkesh ankuar te Fagu. Pisja, mendova, c bija e
pisit. Pisa qe tc tre. i ati xhclat, ajo dhe rrugac;i qe
e ulte veten c ktheh0j ne mashe ne duart e nje qu-
rravcceje. Nuk m'u desh te lodhesha shume per ta
beri' Sherifin komplis nt; vcprimin tim.
c luajta me njc hipokrizi H; pashcmbulJt.
Them hipokrizi. Ne ate kohe kesaj fjale nuk ia
diia kuptimin. Por qi:.; nc> ate moshe hipokrizia du-
ket me qe injcktuar nii gjak. Ni.;se dikush do te ma
kishte shpjeguar c'do te thoshtc, mbasc nuk do te
isha i tilH'. Askush nuk rna shpjegoi. Ne shkolle,
duke nisur nga k1asa e pare, na jcpnin m('simin e
edukates morale. Hipokrizine nuk mbaj mend ie na
e kete shkoqitur ndonje mesues. Mbaj mend dic;ka
ata ndryshe sillcshin ne mungese te drejtorit,
ndryshe ne prani te tij. Shpesh ia hidhnin, e genje-
nin ne syte tane, por ne nuk ndiheshim. Xhoden
21
r
e kis?im edhe frlke edhe inat. Ne kete pikepamje as
nuk ndryshonte nga mesuesit. Kisha
se, vinte ndonje inspektor, drejtori nuk
silleJ. st z_akoms_ht, behej i bute, i sjellshem, genjente
d?e _m pothuaj njelloj sic; e gt-'-
1a h1dhnin atij mesuesit. Punet shkonin
Ne rriteshim te bindur se ishim femijet
te _lumtur ne bote. Keshtu thuhej ne kenget qe
mesomm.
. kisha arsye per ta vcne ne dy-
nese 1Sh1m vertet ne femijet me te lumtur ne
_Nuk_ e_ di <;'ndodhte me te tjeret, por une, ne
shteJ?t, sh1hp midis prinderve shpesh aq te
stulushme, sa me shkonin mornica. Per te zhdukur
.. se ate ishte njeri pa vese.
A1 s ka dttur _G ?shte alkooh e duhani dhe jam i hin-
se _as qeJfh grash s'duhet te kete qene. Per me
ka gjithmone. Ishte ekonomist,
lloga_ne, k':lrse nena rrobaqepcsc. Perpiqeshin
n:os_ .. ne pranine time, e kuptoja. Nuk
1a dtlnm Habitesha scpse nc te shumten
e gnndJet nisnin per vogelsira. Me shoket e
m1 l!.ne s'd_o te grindesha pi'r vogelsira h; tilla. Sido-
qofte shperlhenLe, nje stuhi. fjalesh me akuza
e kunderakuza. I pari lodhej im Pas tij, si shfry-
e mhetur pa partner, e edhe nena.
. qetesine e shurdher qe pllakoste dho-
degJOJa tim ate qe pshcretinte: ,,zot, e'iete
une se njeriu nuk mund te ]ete
.. m_e 1 lumturi ne bote, sic; thuhej
ne qe edhe te bente jete qeni, si<;
shpreheJ 1m ate. Kete arsyetim e ngaterronte dhe e
ne dic;ka tjeter. Ka lidhje me
aftes1te akwreske te pnnderve te mi. Me vjen rende
22
qe shprehem keshtu, por eshte e vertete. Prinderit
u mi ishin aktore.
Ne pallatin tone banonte njcfare Hulusiu. Tani
ka vdekur. Ishte nje bun:e shkurtabiq dhe te ne vi-
nte shpesh. lVIbaj mend f:e hante pa hesap, mund ta
boshatiste nje shishe me i'aki pa levizur ve.ndit. Nga
menyra s.: si flis.nin prind2rit l? mi per te, arrija ne
per-fundimin se ne rastin me te pare ata do ta kap-
nin e do ta flaknin nga dritarja. Keshtu kisha de-
gjuar te thoshtc im ati:.;,. Kde te deshiruar -.
e besoja, im ate rnund ta hidhte nga dritarja Hulu-
siun, me trup ishte sa dyfishi i tij - f::,.tkeqesisht
nuk e pashe kurre. Perkundrazi, kur prisja qe babai
ta kar)tc Hulusiun prcj zvergu, sapo ky dukej :ne
dere, im ate vinte buzen ne gaz, nena gjithashtu. Hu-
lusiu me raki dhe largohej kur i mbushej
mendja. S<1po largohej ai, maskat e qeslmra zhduke-
shin <;ast nga fytyrat e prindiirve. Babai fuste
duart ne xhepa e niste ca eejake nervoze poshte e
perpjctc; dhomes. Ni:;r:a nxintc nc heshtje. E pra,
ky njeri kaq i perbuzur, Hulusiu, ka engjelli
bamireS' i familjes soni:;. Pa ndihmen e tij, ime moter
nuk do te mundte tc ndiqte shkolkn pedagogjike,
ku.rse unc, me vone. s'do t(_; kisha asnje shans per
te vajtur ne universitct. Por ki-'to gjera atehere
i dija. Nuk e dija se fqinii yne, Huluslu, qe banonte
nje kat sipi:;r nesh, ishte i pari i qytezes. Nuk e dija
se, p;;r te fituar mbrojtjen P engjellit bamires, pri-
nd:'rit e ml paguani.n nje harac; t(; perhcrshem: uljen
e dinjitetit. Nuk dija edhe plot gjera te tjera, te cilat
jeta do m'i mesonte n.W e r1ga nje. Atchere, dile-
mave te medha, truri im u jeptc nje zgjidhje te thje-
shti:', komode, me plot gojen round ta quaj konfor-
misie: te gjithe njerezit ishin aktore, edhe mesuesit
23
edhe prinderit. Ata hiqnin e vmm maska. Per ana-
edhe une, njelloj si te rriturit, duhej te per-
e mia. Kjo qe dhe zgjidhja pE:rfun-
1 truri im. Per sa i perket
d1lemes nese ne 1sh1m apo nuk ishim femije-: me te
lumtur ne bote, i dhashe nje zgjidhje qe mund te
q-uhet origjinale. EdhC> ishim, edhe nuk ishim. Si
puna e qenve te qytezes. Sipas meje, bastardet s'C'u-
hej te ishin te Iumtur. Ata hanin shoelma ngado ne
futeshin, pa permendur melc;ite e ti:; b.:l_
bait te Sherifit. Perkundrazi, qente shtepiaki:5 - ne
pergjithesi ata qi:; kishin shtepi private mb<",nin qen
- sidomos konet, duhej te ishin te te
turve. Edhe Vilma n1bante nje kone. Te bardhe me
qime te dredhura.
Vilma ishte drita e syve te Xhodes. Konia ishte
drita e syve te Vi1mes. Une vendosa U helmoja ko--
nen e Vilmes.
3
Konen e bardhc te Vilmes e helmova per t'u
hakmarre. Ky veprim nuk kishte permbajtje tjeter.
Si femije, vetja me dukej i barabarte me gjithe fe-
mijet ne kuptimin qe mund te kete e mund t'i jape
nje barazise shoqerore. Eshte ja-
shte t;;do dyshimi se ne ate kohe nuk kisha komple-
kse, veten nuk e futja ne kategorine e bastardeve,
pra ne specien e- te pafateve, as Vilmen ne katego-
rine e koneve, domethene ne specien e te lumturve.
Qe une dhe Vilma u perkisnim specieve te ndrysh-
me, do ta kuptoja me vone. Kjo do te qe edhe
trauma e dyte. Por atehere isha nen pushtetin e
traumes se pare, pas rrahjes, kur im ate humbi ne
:syte e mi. Per kete duhej te paguante ko.nia e Vil-
mes. Qe Vilma te qante dite e nate. Qe Xhoda te
terbohej nga marazi.
Ajo ishte nje kone e bukur. Si te gjitha konet,
dilte e lihte me te madhe te shufrat e kangjelles, k.u
nxirrte turinjte, sa here aty prane kalonte dikush.
Ashtu me lehu edhe mua. Ishte nje pasdite e ngrohte
dhe Vilma po rrinte ulur ne nje karrige te vogel
25
I
prane shkalleve, e perqendruar ne leximin e nje
libri. Prandaj, ne lehjet e para, ajo nuk e ngriti ko-
ken. Mirepo une nuk u tunda nga vendi dhe konia,
qe ishte versulur drejt meje, po ngrinte lagjen ne
kembe. Kjo qe di<;ka e llogaritur nga ana ime. E
merzitur, me ne fund, Vilma ngriti koken. Syte e
saj u ngulen ne syte e mi. Syte e mi u ngulen ne
syte e saj. Ishin te kthjellet si uje deti. Njiheshim,
por, s'kishirn folur ndonjehere. Vazhdimisht kishim
qene ne klasa te ndryshrne paralele. Dhe, <;'eshte e
verteta, ne ato <;aste s'me hante fort meraku te flisja
me Vilmen.
Ne fillim ajo shtremberoi fytyrcn nga pakena-
qesia dhe qe tutje thirri diGka si Maks, or ngate-
rre.star, eja ketu ... Pastaj, meqe Maksi nuk kishte
nder mend t'i bindej, ajo u ngrit, la librin mbi ka-
rrige dhe pothuaj me vrap erdhi drejt nesh. Kisha
mbetur si i shastisur. Maksi u qetesua vetem pasi e
zonja e mori ne krahe. I skuqur, une sajova njc si
buzeqeshje. Thashe se ajo kishte nje kone shume te
bukur. Ngavash, rna ktheu Vilma, i rritet rnendja
kur degjon levdata dhe nga kenaqesia eshte gati t'ia
ngule dhembet kujtdo qe kalon para shtepise.
Befas ia krisa vrapit, u largova. Vilma mbeti
prapa kangjelles me Maksin. Shume vjet me vone,
duke e kujtuar kete skene, te cilen e mbante mend,
ajo do te me shpegonte se i qeshe dukur i c:;uditshem.
Se.si me pe, sesi m'i ngule syte. Me pas une dilja te
shkallet me Maksin, beja sikur lexoja. Ne 'te vertete
prisja lmloje ti. te me shihje edhe nje here me
ate menyren e c:;uditshme. Asnje djale s'me kishte
pare ashtu dhe une nuk e kuptoja c;'ishte ajo deshire
per te pritur. Pershtypja se do te kaloje ndonje
dite pr.ane kangjelles nuk m'u shqit kurre, edhe kur
26
ndiqje universitetin e ne kfjala .. seKb;!:
dashuri me nje vejushe. Por tl s u u e u
une te prisja, megjithese me Maksm.
f' me kishte vdekur nje DJrl 1 aferm. prap .
;risja. E sigurt se ti s'do te duke_she .
Qe nga c;asti kur u largova duke la
edhe une isha i sigurt se s'C::o te
K ur Vilma e ngriti Maksin ne krahe dhe zun te me
.. t dh pak hakmarr-
fliste, ndjeva se, po te rriJa a Y. e . e , . . or
. 'do ta krye]a dot. Nuk ch Sl ta
Jen s .. V'l ; t'l degJo-
c' c. po te l"l"l]a edhe pale prane l.ffiCS,
nuJ"'Va &e - .. k''dh lt
. . ':. . t',l. shl.hJa syte ta viishtroja se si per e e. e
Ja zenn ' 1 :r I 1
.t . .t .. ' , kones une s'do te mundja La he moJa v a
, .
1
. vr s'do le
. . Dhe po ie mos helmo.Ja Ma '-sm, l rna ..
E: po te rr:os qantc Vilma, Xhoda nuk do te
plaste nga rnaraz1. . .. t"
Maksi pati nje fund te . e
. . h t k'' k pre] mcJe tc me50Ja
kryenim knmm, S en 1 er Ol . .. . .. . "1
.1 .. ht ushqimi qe i pelqcnte me tcper. Pas"' m-
se c1 1 IS e . .. hk t esh
me peripecish, nepermjet nje djah .. qe s ..
te Vilm<, -- ishin kushi:"rinj .-:-. r::-esova m<_'. me
e preferuar c Maksit ishin
I gjeta. Fshehurazi te atit, l
e qenve vramc_ nJe
asditc, kur Vilma e kishtc DXJCITC, .. Slc; e
ne shetitje ne kufijte <: qytezcs,
. t Sh rifi mi:' tregoi se c lnshte kandlsUI
ara e h " Maks1 k1-
nderkohe qe Vi.lma llafosej me nJe __ s oqc. .' .
shte mbaruar menji.;here. Mi._> pas g]lthc;ka u r rokulhs
ne menyre marramcndese. .. .. . .. . dh'
Te nesi;rmcn ni' mbri.;mjc er 1
Sherifi. Ai s'kishte fl2ni:' ndon.Jehere tek une .?he,
me ta pare mbc;shtetur ne par:nakur: e e
mora me sc dir.:ka duhcl tc klshte ndodnur.
27
1!F edhe nje fakt tjeter: ate dite Sherifi
s .. ne ?hkolle. Dukej i trembur, m'u lut
te dilJa ie .. diku, ku te mos na shihte e te
na. nJeri. Nuk ia prisha. Erres}ra na
te nga. qendra e
Pa. rene ne s::; mberntem afer JagJes se bre-
te .lumrt ku zume vend prapa nje ferre. Sherifi
dndheJ. Pastaj filloi qante, derisa mesova si qe-
Me t'u marre vesh vrasja e Maksit,
ne .. qyteze .. 1shte shpallur gjendja e jashtezakonshme"
Afer. . me sqaroi Sherifi -- ne shtepine time
erdh1 .?re]ton. Bashke me t;, dy police. Kerkuan
babane. e di <;'llafosen jashte, por im ate u kthve
tere nerva dhe me hodhi duart ne fyt. Do te
te __mbys me duart e mia po ta kesh bere ti ate pune
me tha. '
. I Sherif, po vdiste nga frika. Ishte i
se: .. do. ta. mbyste Por ky tmerr s'qe gje
para DJe ndoshta me te Edhe pse
qe paraqrtur shkom;, Fagu me klanin e i:ij
mundur. ta gJ_ente andej, nga bregu i Iumit.
g?t?a. dyshrmet bmin mbi te. E kishin rrahur mfr
se do fare po te mos t:regonte
Shenfr kr.shte mohuar gjithc;ka. Pike-
kJo, qe ai mohonte gjithr;ka. e bente
te g]endjen e tij. Nuk e besonte as i ati,
as !(agu. J'!e .!und,_ me lot ne sy, duke me puthur
--:- s shq1tet nga mf\ndja se si u perku1 e
me puth1 d?ren - Sherifi m'u lut ta shpetoia. Per-
ndryshe s'k;shte tjeter, vee; te mbytej :r{e lume.
Nuk m ?esh mendohesha gjate per te ve-
vdrste nga tmerri. Une, qe e
duhej te beja dic;ka. Dhe kjo d:ir;ka
qe te merrJa faJm persiper. E mora. Jo nga frika se
28
roo3 ai mbyste veten, sido qe ne ato kushte e
se mund ta bente. V endosa te pranoja autoresine e
krimit, sepse ndjeva qe mund te duroja dhe vuajtjet
e por jo puthjet e peshtira te dores prej tij. Po
te mos e merrja fajin une, Sherifi do te vinte
diU! te me puthte doren. Si qen i rrahur.
Pohimin ia bera Fagut. Keshtu lajmi do te shko-
nte menjehere atje ku duhej dhe une do te kisha
kohe te mjaftueshmc per t'iu pergatitur shpirterisht
asaj qi:! me priste. Fagu shqeu syte, ishte pohimi me
i pabesueshem qe degjonte. U bind vetem kur i
shpjegova se e kisha kryer vrasjen per t'u hakmarre
ndaj Te gjit'ne e dinin se Xhoda, para ca
kohcsh, kishtc kopanisur. Prandaj hakmarrja ime
konsidc'rohe.i e ligjshme, qofte edhe ne forme.
Fagu s'mund H' prekte, ndryshc do t'i hapte pu-
ni': v::tes. Askush nga sherrxhinjt'' e klanit te tij
5'do t'ia falte ncse ai, per shkak ti; Vilmi:'s, do te gu-
xonte te me keqtraji.onte.
Ki>shtu ndodhi. Nc' ato kohe Fagu ishte me i
se une dhe, pa dyshim, me i forte. I inatosur,
qeshi me pi-;rbuzje. Dhc u Qe nga ajo dite
jet:1 imr,' u be e padurueshme. Ne qyteze zune te me
shihnin si W isha kriminel. Ne shkom;, para nxe-
ne:we te rreshtuar nc oborrin e madh, gjesti im u
quajt rrugar;eria m1; e padi.'gjuar e kryer ne qyteze.
'IVI'u thyen dy nota ne sjellje, u pc;rjnshtova tri diU!
nftZJ. .shkol1a. Ndrvshe ng;a c;'kisha parashikuar, dru-
ri';, e pare per ki:;te e hengra jo nga Xhoda,
i s'denjoi as te me tht'rriste ne drejtori, por nga
im ::t'!;. Kv s'me kishte rrahur ndonjehere. Me rra-
hu me t'11' kthyer nr(a rajoni i polici.se, ku e kishin
ti.' jcpte llogari pi:;r mua. Si<: mora vesh,
a.tje i kishtc paguar dL;Im:hpic;rblimin Xhodes, nje
29
te. hollash nja tre-kater mije leke. Dhe sot
e kesaJ d1te nuk Jam i qarte nese im ate me nde-
shkoi per gjestin, parate qe iu desh te harxho-
apo nga frika qe i kishte hyre ne kur e ki-
l'>'hm thirrur ne polici. Sidoqofte, qe nga ajo kohi:; im
ate e mesoi kete zanat. Por, nese ai mesoi te me rr1h-
te, une u mesova. te rrihesha. Dhe, kur njeriu
het me dru, nuk 1 hyn me ne sy asgje.
30
Mars 1991
Mjeran i shkrete, thashe me vete kur i ktheva
krahet Xh<Xl.es e ai mbeti ne hyrje te varrezes me
shufren e hekurit ne dore. U dashka t'i ngrys ditet
me ty. Dhe mendova se njeri nga ne ishte krijuar
per te torturuar tjetrin. Tek ecja ne rrugen me plu-
hur, u orvata te gjeja ne isha une i paracaktuar nga
providenca si mallkim per Xhoden ne ditet e <;;me-
ndurise, apo e tij qe parathene per te me
kujtuar .ne !;ast se une s'do te gjeja prehje kurre.
Me erdhi te qaja. Kjo tregonte se veshtrimi
gjak i syve te Xh<Xl.es me kishte bere esell. Qielli i
piste si <;aq;af i palare, me kujtoi ikanaket ne det.
Dhe befas m'u be sikur ndjeva ere urine. Ti.:' ishte
era e urines se djalit te Dorit? Mbase qe era e lo-
teve te mi. Po qaja. Kjo do ti::; thoshte se pija me
kishte dale. Ndoshta qaja per ikanaket ne det. Dhe
vajta perseri :ne klub. Nderkaq, per fatin tim te keq,
konjaku qe mharuar. S'mbetej rruge tjeter pervec;
qebaptores "'"'Bregu i lumib+. E gjeta mbyllur, ate
dite s'qe hapur fare. Duket se ish-brigadieri i fabri-
kes se <;imentos, Arsen Mjalti, po vinte dhjame dhe
31
rr:
[I
jo shumi kolege te tjere, i lejonte vetes luksin e
pu!lhimit te se dieles.
Me gjith8 sasine e konjakut te pir(', qyteza si-
kur vazhdonte te bente gjumin e vdekjes. Me hipi
nje here te dilja ne qender e vija ulerimen:
Bnshkeqytezare te ncleruar, zgjohuni! Qe sot e tut:ie
jeni qytezare te lire, mund te bridhni nga te doni
e kur te doni. Liria e shumepritur crdhi dhe tar i
mund te arratiseni nga toka, deti dhe ajri. Kurrkusb
s'do t'ju quaje tradhtare, kurrkush s'do t'ju ciiesoje
huligane. Drejtesia sociale ngadhnjeu.
Nuk uleriva, as ne qender s'vajta. Edhe per te
s'me vinte me e kjo do te thoshtc: se isha de-
pa pire. Atehere vura re te kalonte
mes: qytezes Xhoden e Marre. E ndoqa. Der.i ptane
shtepise. Ai u fut brenda, humbi ne gojen e zeze te
hyrjes. Per <;ast, s'di si m'u fanit, por pata per-
shtypjen se nga ajo goje e zeze doli duke lehur nie
brumbull i bardhe. M'u zu fryma, mbulova fytyren
me Maksin e kisha vrare tridhjete vjet te
shkuar. Ai s'mund te ishte Maksi. Mbi'shteta koken
ne trungun e pishes aty prane dhe me erdhi per te
Sikur befas te kisha gelltitur nj(5 cope meh;ie
me helm. Voila. Kur ngrita koken, perme2: qerpikeve
te lagur, pashe tutje Xhoden e Marrf'; ulur ne ka-
rrige, ne krye te shkalleve, me shufren e hekurit ne
dore. Ik, mjeran, desha t'i therras, sfinks tragjik.
Ke ruan?
32
I
;j
.j,l
.,
I
I
4
Pisha ishte tridhjete vjet me e re. Une aq i holle
ne trup sa te fshihesha pas trungut te saj. Vilma
rrinte ne karrige, Iexonte liber. E pergjoja prej me
se nje ore, por ajo s'e kishte ngritur koken asnje-
here. Maksi nuk mund te vraponte te lihte te kan-
gjella. E kisha vrare. Rrija i fshehur pas trungut te
pishes i sigurt se Vilma e dinte qe ndodhesha aty.
Se fundi, ne nje c;ast kur e humba mendjen, ndje-
va dic;ka qe ra prane kembeve te mia. E mora.
Ishte nje guric;ke e mbeshtjelle me leter .... Je pen-
duar per ate qe bere, kete do te me thuash? Nuk
eshte nevoja. Ke pese dite me radhe qe vjen e
fshihesh pas trungut te pishes, si hajdut. Edhe nese
vertet je pe111duar, nuk te fal. <;'pate me Maksin?
0 zot, c;'te beri? Sikur ta dish sa te urrej _,..
Kur ngrita koken, karrigia ku qe ulur Vilma
ishte bosh. Ky eshte imazhi i fundit qe jam ne
ndje te riprodhoj nga vitet e fi=hniji:kise. Gjitht;:ka
tjeter eshte fshire. Ka mbetur vetem karrigia bosh
si per te me kujtuar se }eta ime do te ishte e tille,
bosh. Nuk ndieja pendese per veprimin e kryer. Kur
33
3- 13
le:xova pusullen ,e Vilmes, nuk e kuptova perse ajo
mendonte keshtu. Deshira ime per te pare i fshehur
pas. trungut te pishes bashken e arte te flokeve te saj
nuk kishte lidhje me ndonje pendese. Por, meqe
Vilma me shprehu urrejtjen, s'mbetej tjeter veg te
ikja. Per te mos u kthyer me. Mposhtja e deshires
per te vajtur te veshtroja fshehurazi, pas trungut
te pishes, bashken e arte te flokeve te Vilmes, m'u
kthye ne vuajtje kur ne kete mes hyri kompleksi
i inferioritetit. Pragun e femijerise e kaperceva pi-
kerisht me kete zbulim: ekzistonte nje ndjenje qe
njerezit e quanin inferioritet.
Ndodhi ne nje nga ato netet kur kryetari i qy-
tezes, Hulusiu, pasi u dend me raki, duke iu marre
kembet e me gjuhe te trashur u ngjit t'ia kepuste gju-
mit nje kat me siper, kurse ne apartamentin tone, per-
vee;; avujve te alkoolit dhe rremujes mbi tryeze, la
nervozizmin e prinderve te mi. Me syrin e sotem
mund te them se gjithcka ndodhte para meje ne
raste te tilla ishte nje tragjikomedi. Qellonte madje
te zbav:itesha nga batutat e prinderve. Por ajo nate
qe nje c;menduri. Duket here te pare e te fu-
ndit, per arsye qe vetem ai mund t'i dije, im ate e
shoqeroi Hulusiun gote me gote. Me kujtohet sa si
nena hynte e dme ne kuzhine e shqetesuar, derisa
burrat u dehen. Ndryshe nga Hulusiu, qe fliste tere
kohi'n, babai e degjonte ne heshtje. Mbase nuk e
di'gjonte fare. Kur ky u largua dhe nena mbylli deren,
babai bi'ri nje gjest te shemtuar me dore, kuptimin
P. ti' cilit, si djale qyteze, une e kisha mesuar prej
kohi;::;h. Nuk ia vlen ta shpjegoj. Pas gjestit e zuri
lPnn.a dhe u fut ne kuzhine ku mbajti pak a shu-
mi ki'ti:\ ligji'rate: <<Nese yt vella s'do te ishte ko-
do!'lh, muu s'do te rna nxinte jeten nje kodosh tje-
84
ter. Mirepo yt vella, si kodosh kodoshi, me la dopio
gjashten ne dore e une s'di nga ta 90j. I bie ne t.e
kush eshte dopio gjashta ?
. Nena leshoi nje klithme. Kjo mjaftoi ta bente
babane esell. Pas klithmes nena u derdh jashte ku-
zhines., u mbyll ne dhomen e gjumit. Babai mbeti si
nje trung i goditur nga rrufeja. Ne qoshen ku ndo-
dhesha mbi divan, s'dija c:;'te beja. Edhe nena, edhe
babai, e kishin harruar pranine time. Po mbase eksi-
timi nervor i tyre kishte arritur ne ate shkalle sa
prania ime ishte e paperfillshme per te luajtur ndo-:.
nje rol frenues. Babai c:;oi doren lart, mbi fytyre. Iu
afrua t:yezes, u ul rendshem ne karrige dhe atehere,
duke- ndier te me thahej peshtyma ne gryke, pashe
se si im ate u shkreh ne denese. Trupi i tij i madh,
rene dridhej. E tere tryeza dridhej, madje
m'u be se tundeshin muret. Qendrova ne medyshje
midis di:'shires per t'u zhdukur dhe frikes se mos
babai ngrinte koken dhe me shihte aty. Se fundi,
maje gishterinjve, me lotet qe po me mbytnin, arrita
te dilja nga kuzhina. Pa u ndier, u mbylla ne dho-
men time. Aty u shkriva ne vaj. Nga ligjerata e tim
eti s'kisha kuptuar asgje; nena kisMe leshuar vetein
,nje klithme. Megjithate, ne skenen e asaj nate, ndry-
she nga mjaft skena te tjera te zakonshme midis
prinderve te mi, kishte di<;ka te rende. Me pas nuk
kam dashur te zhytem ne kuptimin e fjale've te ba-
bait. As ne kuptimin e klithmes se nenes. Sipas me-
je nuk eshte e drejte te zhytesh ne intimitetet e
jetes se prinderve. Mbaj mend se, tt:!k rrija i mbe-
shtetur pas deres se dhomes, i tromaksur nga de..
nesa e babait, ndjeva zerin e tij ne korridor. U bera
i teri vesh. Im ate i lutej nenes ta falte. Me ze te
ulet, duke psheretire, ai perbetohej se nuk do ta
35
perseriste me ate qe beri, se qe. e e.
here qe dehej. Duket nena. nuk 1 pergJlgJeJ, s1 prtste
pak ne heshtje, babai ua 1_1ga
para. S'mund te them <;'ndieJa z:e ato . .Per
meshire apo neveri. Nena nu.k 1a ..
nate ai fjeti ne kuzhine, .1a
Tek degjoja gerhimat e tij, te
veten se tashme nena s'kishte ndonJe arsye per te
ndenjur zgjuar. .. .. .. d . t" dh' ..
Gjumi duhet te me kete zene n aJ e .. g
Kur u zgjova, dielli kisrte
do te thoshte se ate dite shkolles 1 qe vene v1ze,
prinderit me kishin lene te flija.
p1:1shtetin e skenes se nje P:r
time edhe prinderit i kishin punes: gJe-
ta ne kuzhine, perballe .. Pire ka:
fe. Dreqi e merr vesh r;'qe ajo egers1 .qe
kur i pashe te dy, tek surbnin sl-
kur nje nate me pare midis tyre mos acio-
dhur asgje. Perkedheljet e tyre !,fie acaruan, aea-
rojne ngacmimet nje kafshez te mbyllur
Sa me te dashur silleshin me mua, aq me mat 1
merrja. Me vinte te ulerija, te
muloja sharjet me te ndyra,
dheshesha, te nxirrja gjuhen .. me nJe
te vija ne perdorim arsenaJin e. t:
ve te n.daluara. Dhe ishin aq naiVe sa te moS' vmm
re asgje. Po ndoshta edhe une u
t'u shkonte mendja per keq. U bera nJe
etje. U kerkova te dija se cili na
i nenes. Deri ate dite une nuk e diJa, qe nena te
kishte nje vella, nuk e dija qe une te kisha nje da-
je. B b , b h
Nenes i ra filxhani nga dora. a at u z e .
36
1
Klani Kulturor i
Tekefundit qe e thene ta mesoja keshtu, ne moshe
te n.jome, se beja pjese ne kategorine re njerezve
inferiore, ose, sic e perfytyroja aso kohe, ne kate-
gorine e bastwdeve, te atyre qenve zgjebanjose qe
i perzene me shqelma ngado qe futen. Pa e
me nje zbehtesi prej te vdekuri, babai me shpjegei
se une vertet kisha nje daje. Disa muaj pas lindjea
sate, me sqaroi ai, yt ungj, i cili sherbimin
ushtarak ne nje pike kufitare, bashke me dy shoke
te tjere, kaloi matane kufirit. :Eshte i arra.tisur, ar-
mik, turpi i familjres sone. Per te gjithe ne, pra edhe
per ty, ai nuk ekziston. Dhe duhet ta urresh.
Keshtu e perfundoi sqarimin babai, me poro-
sine te urreja nje njeri qe, deri ne ato c;aste, nuk
e dija madje se ekzistonte. Por ne kete pike, dome-
thene qe une ta urreja ate njeri, megjithese vellai
i nenes dhe im ungj, babai s'kishte nevoje te ke-
mbengulte fort. Ne perfytyrimet tona femijerore i
arratisuri ishte nje qenie e perbindshme. Njihja. nje
djale ne qyteze me vella te arratisur. E quanin Ri-
ku. Djemte i shmangeshin, askush s'kishte qejf te
shoqerohej me te. Si te vuante nga nje semundje
e keqe dhe ruheshin mos ua ngjiste. Une beja si te
tjeret, i shmangesha. Edhe shtepia e Rikut, nje ngre-
hine perdhese mbuluar me tjegulla, ne 8kaj te qy-
ishte e vetmuar, larg rrugeve, :ne fushe te
pur .. Nje mister i frikshem e mbeshtillte ate ngre-
hine ku as hynte, as dilte njeri e ndoshta per keie
arsy ajo na dukej si shtepi te vdekurish. Prandaj
im ate s'kishte nevoje te kembengulte shume qe te
urreja nje te panjohur. Mjaftonte fjala ... i arratisur ....
Veshtire qe prinderit te kene kuptua.r efektin
qe beri tek une ky zbulim. E vetmja gje e vertete
eshtr se ate cast mua me vajti mendja te Vilma. Qe
37
e qe .?ri!_lderit te benin nje lidhje midis
zb:hJ<es se s1me dhe perfytyrimit te Vilmes.
Ate !;!ast une thashe me vete se tani s'mund te shko-
ja II?-e i fshehur pas trungut te pishes ve-
saj. Kisha nje daje te arratisur
s1. 1 .. tille, . e veten te padenje te fitoja
.. e. Por kjo s'merrej dot me mend
e m1. Perkundrazi, im ate u kujdes te
me J.epte P?,rosi kategorike: per dajen askund,
asku]t, asnJehere, asnje fjale. Keto m'i tha duke m'i
ngulur syte thelle. Nderkohe qe ai me mbante mb"r-
me veshtrimin hipnotizues, m'u fanit shtepia
e R1kut, e zhytur ne ate vetmi te trishtuw-. Me doli
para syve dhe vete Riku, vazhdimisht i frikur dhe
si Nese thjesht ne kuptimin fetar
:pnndent e. kane ndonje mekat ndaj meje, ky
1 takon asaJ d1te. Dhe eshte i dyfishte. Ata me ker-
kuan te urreja nje te panjohur, megjithese ishte im
ungj. Ata me te urreja heshturazi fshehu-
rezi. Ne .. kete mi:;nyre, ne kuptimin fetar te fjales,
edhe une u shtyva ne rrugen e mekatit. Disa dite
me Maksin. Ky krim prej femije
e time. Pata guximin ta pra-
llOJa te g]ltha. pasojat. Ne kete pikepamje them
se vrasJa e Maks1t nuk mund te qutet mekat dhe
meqe deri ate dite s'kisha bere ndonje mekat tjeter'
nuk ishte ky mekati im i pare. E quaj veten mekata;
q? .. kur. im ate kerkoi prej meje te urreja
nJe nJen te panJohur. Doemos une nuk mund te
urreja .. nje As as heshturazi. U
n: e .?eformimit shpirteror, pra te me-
perh:rsh:m, kur zura te mbaja
nJe te fshehte, perveluese, te frikshme te rrezik-
shme. M'u be e qarte se kete te fshehte e ruanm
38
''
rreptesisht edhe prinderit e mi. Ata qene vendosur
ne qyteze fill pas arratisjes se ungjit te famshem
biografiprishes. Me shpresen qe te shmangnin njo-
llen kancero2le. Nuk e di se si, poria kishin arritur.
Qe nga ajo dite bota per mua shfaqej ne dy
ngjyra: bardhe e zi. Perbehej nga dy bashkesi: e te
bardheve (Vilma) dhe e te zinjve (une). Qe nga ajo
dite une jetoja ne menyre iluzive ne universin e
bashkesise se te bardhevre kur e dija mire se i per-
kisja bashkesise se te zinjve. Nisi keshtu jeta ime e
dyfishte, me kompleksin e perhershem te fajit. Dhe
endrra qe zuri te ngjizej brenda meje si nevoje per
te shpetuar nga impasi, qe deshira per arrati. J o ne
kuptimin e arratise fizike. Kete e kisha provuar
dhe ia dija shijen. U arratisa brenda vetes, ne tro-
jet e vetmise. Nuk ka arrati me te zymte. Por edhe
me te sigurt nuk ka. Me tej jeta ime u rrokullis ne
banalitetin e pluhurosur te qytezes, permes nje
monotonie gjumendjellese qe prishej here nga dru-
ri i Xhodes ne shkolle, here nga druri i babait ne
shtepi, here nga druri i te dyve bashke. Por edhe
druri e pati nje fund. Kete fund nuk mund ta da-
toj. Nese mbaj mend mire dajakun e pare, perka-
tesisht te Xhodes dhe te babait, nuk mund te them
se kur, secili prej tyre, me dha dajakun e fundit.
Eshte e kuptueshme. Ne ndryshim nga ndeshkimi i
pare fizik, ndeshkimi i fundit nuk duhet te kete
pasur rendesi, nuk me ka gjurme. Sepse
pjese ne rutinen e se perditshmes. Dhe u fshi pa u
vene re. Nje gje mund ta them me siguri. Kjo per-
kon me fillimin e asaj periudhe te jetes, kur ViLma
pothuaj zhduket, sic.; zhduket Fagu, Xhoda, prinde-
rit, e tere qyteza. Kjo periudhe me eshte fshire nga
kujtesa si<; eshte fshire druri i fundit, pa lene mbre-
39
sc. Per arsye qe merren me mend, shkollen e mesme
nuk e ndoqa ne qyteze. Mundesia e zbulimit te mi-
nes biografike me sahat, qe do ta hidhte ne ere te
time, ke&htu ishte me e vogel. Larg qyte-
larg qe me njihnin, larg atyre per te
te konkurent. Ky parim i ndjekur
me pare per motren, u ndoq edhe per mua. Me ndih-
men e shpetimtar, Hulus-iut. Bamiresit to-
ne Ne kete pike zhduket, pa. hyre
kurre ne Jeten time, edhe ky njeri enigmatik me
lidhje edhe me enigmatike me prinderit e mi. Lidh,..
je qe s'me interesuan ndonjehere. Ne saje te tij me
pranuan ne nje shkolle te mesme te Tiranes. Ishte
ai qe me rregulloi te drejten e studimit ne universi-
tet, ne degen kimi industriale. v diq papritur tre
muaj pasi kisha filluar Ne varrim nuk i
vajta, por urova t'i shkonte shpirti ne pa,raJse.
Shpresoj t'i kete shkuar. Nderkaq ne jeten time
kishte hyre Ladi.
5
Dua te bej nje pushim, te marr frywe. Dua te
mbush mushkerite me ajer e te zhytem ne nje gjume
harrimi. E pamundur. Nuk mund terri pa folur per
Ladin. Sepse dhimbja per te eshte po aq therese sa
dhimbja per Vilmen.
E quanin Vladimir. Ashtu si te tjeret, edhe une
e thirrja Ladi, me shkurtimin e perbashket tete gji-
the Vladimiri.' re. I perkiste atij brezi femijesh kur
ky emer qe teper ne mode e ne shkolle, ne
lagje, mund te gjeje nje duzine Vladimiresh, te ci-
let, ndonese nuk kishin lindur ne diten e shen Vla-
dimirH te ortodokseve, prape keshtu qene pagezuar.
Gjiths-e.si emer shenjti ishte dhe, nese ky shenjt nuk
i :perkiiste ortodoksise fetare, i perkiste nje orto-
doksie tjeter. Ladi ishte nje djale i heshtur, me trup
te holle, te gjate, vishte pantallona xhins, te rralla
ne qarkullim ne kohen per te cilen behet fjale, pra
fillimi i viteve 70. Ne dimer qafen e mbeshtillte me
nje shaH te madh ngaqe bajamet i acaroheshin shpejt
dhe, per habine time, nuk i kishte operuar as i vo-
41
,gel e a.s me vone, megjithese kur semurej vuante
shume.
Qe ne ditet e para te leksioneve me ra ne sy
pedagoget shfaqnin ndaj tij nje mire,s-jeilje
te ve<;ante. Shquhej per kete shefi i katedres, nje
burre i shkurter, energjik, me f.loke pak te rene, te
cHin e pagezova Xhohu, fjale e sajuar me rmkjet
e para te emrave Xhode dhe Hulusi. Sepse Xhohu
ishte nje perzierje e tipareve te kati"akterit te Xho-
des me fizikun dhe manierat e Hulusiut. Ketej e
tutje do ta cilesoj ate jo me Pmrin ,e vertete, por
thjesht Xhohu, pa dashur te minimizoj kapacitetet
e tij intelektuale, sido qe mjaftonte prania e Ladit
qe ai te harronte kush ishte e te kthehej ne nje nje-
ri qe shkurt quhet servil. Babai i Ladit qe funksio-
i larte. Me kete shpjegohet edhe fakti tjeter qe
Ladin veshtire ta shihje vetem, ai gjithmone gjen-
dej ne shoqeri djemsh ose vajzash. Une, kuptohet,
kisha arsye te mjaftueshme qe te mos orvatesha per
t'iu afruar, pa bere fjale se me kohe qeshe kthyer
ne nje tip te mbyllur. Shmangia edhe mundesite
e krijimit te shoqerive, duke synuar te mbetesha
kurdohere ne kategorine e njerezve qe s'bien ne sy.
Me kete te perpunuar gjate viteve te shkolles
se hyra ne epoken universitare me sigurine
e :nje mjeshtri, aftesia e te cilit eshte vetepermba3t-
ja. Te mbaje nje maske te tille ne ate moshe, kur
deshira per t'u vene ne dukje ndoshta eshte deshi-
ra me e fuqishme e njeriut, qe nje vuajtje e per-
hershme. Megjithate pozicioni qe kisha zgjedhur me
jepte perparesine e vezhgimit te te tjereve, e vroj-
timit te sjelljes se tyre, dhe duhet te pohoj se jo
rralie kjo me sillte kenaqeai. Asnjera prej ketyre ke-
naqesive nuk, mund te krahasohet me ate qe me
42
ngjallte vrojtimi i sjelljeve te Xhohut. pa-
perseritshem. U binda sidomos kur zura
Ladin, por kesaj teme do t'i kthehem
Ketu dua te shenoj se ndryshe nga ata qe 1 rrmm
Ladit para e mbrapa, dhe e l?.a d!.'"shim __
lumtur - atij nuk i mungonte asgJe per te qene 1
lumtur - une krijova pershtypjen se njeri, nje-
lloj si une, por nc nje kuptim tjeter, hiqte e vinte
maska paste cilave perpiqej te mbulonte me ngath-
tesi ate qe arrijne ta bejne vetem aktoret: trish-
timin e syve. Ne kete pike me dukej aktor i Dhe
nuk qeshe gabuar. Sidoqofte, per arsyet e
une nuk orvatesha t'i afrohesha. Nga, ana e tq, 1
mbingopur me shoqerira nga te Ia:mish'?et,
mashkullore e femerore, Ladi as qe duheJ ta vmte
re pranine time midis
dentve te kursit te pare te atlJ v1t1. Ne kete ptke
qeshe gabuar. ... .. ,. . ...
Rasti e solli te ulesha ne nJe tryeze me te n.Je
pasdite nentori me shi ne d:y_!e te
Pallatit te Kultures. Sot a]o eshte n]e salle e m]ere
ku perve<; kameriereve me pamje te
dlmr dhe banakut te shkretuar, mund te g]esh te
rinj qe pine duhan, me ndonje
perpara, e, ne rastin mete mire, me ndonJe ..
ai konja.ku i neveritshem Iliria':. atehere
ishte nje salle e zgjedhur, e rralle ne
sherbimin dhe mblidhte, si te thuash, n]e llo.1 ehte
te rinjsh, snobe, dhe jo pak bij funksio?aresh.
s'kisha vajtur ndonjehere, sepse xhep1 .. m I
mbante c;mimet. Ate dite u futa kot, sa per te
dhur nje sy tek endesha poshte e perpj<ete neP_er
ambientet e Pallatit ne pritje qe te pushonte shm.
Ladi ndodhej ne nje tryeze nga mesi i salles dhe,
43
ai doren, une nuk e kuptova. se sinjaH
dreJtoheJ mua. Ishte ne shoqerine e nje vajze
nJa vjec;, qe, sic; mesova pas pak,
qe e ?Je qe, me veshtrimin e pare,
nuk qeshe ne gJendJe t'1a c;moja moshen. Ladi me
keshtu: <-<Shoku im i kursit me emrin e c;u-
ditshem Thesar Lumi. ltshte i heshtur, sikur vertet
ruan ndonje thesar qe te mos ia rrembeje lumi.
qa!l'te, pire. Me kete shpjegohej
e ndaj meje. Ne ato c;aste nuk
me. ben pershtypJe qe ai me dinte emrin, megjithese
s'klshte qelluar te rrinim bashke, as te kembenim
fjale. Ai kishte vene re gjithashtu se isha
tip ] .. por nuk e kapa. U ndjeva
keq, ne poz1ten e nJermt qe futet ne nje mjedis te
duke e marre per dike tje-
e me ndere qe nuk i takojne. Ngur-
tesia e shoqerueseve te tij me dha te kuptoja te
s'behej fjale per ndere. Gjashtembedhje-
domethene e motra, mezi me pershen-
__ qe gendr?va ne tryezen e tyre,
me sakte, g]ate kohes qe Lad1, me kokefortesine e
nje te. piri, kembenguli te rrija me ta, ajo s'mundi
ta fsh1hte bezdine qe i ngjallte pra(tlia ime sikur
une te isha pergjegjes per gjendjen e te vell,ait. Po
me fodullekun e c;upkave te rangut te saj
shoqeror, mendonte se isba i padenje te ulesha ne
nje .. . te: Nuk ia vlen te zgjatem, s'do te
kete rol ne rrefJJmm tim. Tjetra po. Ketu dua te zgja-
tem pak.
Ne veshtrimin e pare, sic; tha.she nuk ia c;mova
dot Do te humbisja me kedo qe
do te thoshte se ishte dhjete vjet me e madhe se
une. Do te humbisja ngaqe nuk do te ngurroja per
44
r
1
I
J
J
f
I
.,
i
t.a vene nJe bast te title ne kuptimin mohues. Por
ajo ishte vertet dhjete vjet me e madhe se une, me
nje femije, mbetur e ve prej me se nje viti, qysh
kur i shoqi, ish-arkitekt, kishte humbur jeten ne
nje aksident rrugor, ne hyrje te Tiranes, tek kthehej
nga Durresi me motor, bashke me nje shokun e tij,
arkitekt dhe ai, mbetur qe te dy top ne vend. Keto
do t'i mesoja me vone, kur Sonja- keshtu e quanin-
do ta perpinte qenien time deri ne kuptimin fizik
te fjales dhe dyshja Sonja-Ladi do te mbetej nje
yllesi tjeter dhimbjeje ne qiellin e zbrazur te jetes
sime. Sonja me eshte ngulitur ne kujtese sic; e njoha
ate dite, me fytyren e bardhe e thengjijte e syve,
me buzet e ndezura qe vazhdimisht rrinin pakez te
hapura e linin te dukeshin dhembet e rregullt, me
floket e zinj, ndare me vije anash, te dendur, te ren-
de, va,rur ne supe qe, kur menjanonte koken, i
mbulonin gjysmen e fytyres, me vetesigurine e
res se ndergjegjshme per hiret e paperballueshme,
qe i jepnin magjine e pushtetit ndaj te tjereve. A.jo
k:ishte nje bukuri hutuese. Mbase kjo ishte arsyeja
qe s'qeshe ne gjendje t'ia percaktoja moshen dhe,
me gjithe turinjte e gjashtembedhjetevjec;a.res, te
rrija aty deri ne fund, i gatshem te gelltisja edhe
ndonje fyerje, mjafton te shihja sa1 me gjate gruan
perballe meje, me emrin Sonja.
Munda ta shihja perseri pas tre muajsh. Nuk ge-
njej po te them se nderkaq e kisha harruar. Per nje
arsye te thjeshte: ajo i perkiste nje planeti tjeter,
ajo ishte e paa.rritshme. Pas nje nate te kaluar pa
gjume nen terrorin e feminitetit te saj, u zgjova
i derrmuar. E njihja kete derrrnim. E kisha provu ..
ar gjate veres se fundit, ne pervojen time te pare me
nje vajze. Gabele. Si shume djem te qytezes, edhe
45
mi:;simin e pare e mora nga nje gabele. E quanin
Emwlinda. Shkurt e therrisnin Linda. Ishte shtate-
mbldhjete vjec; dhe punonte ne mullinjte e fabrikes.
si.; 1;imentos, me tri turne. Une sapo kisha mbushur
ti; tctembedhjetat, pra qeshe nje vit me i madh.
Ujaii:' veres, pas provimeve te matures, ishim pu-
thur ne erresirat e rruges qe c;onte nga fabrika ne
shtepine e saj, diku prane shtepise se Sherifit. Lin-
da me beri te ditur qysh ne fillim se une s'dija te
puthja,. Djemte e gaxhojve, u tall ajo, s'dine te pu-
thin dhe ne pune dashurie s'krahasohen me djemte
gabele. Kur, i fyer ne seder, e pyeta perse vinte
me mua, ajo me dha nje pergjigje ne stilin e gabe-
leve: vinte ngaqe i pelqente hunda ime. Pastaj mori
persiper te me mesonte c;'eshte puthja. Disa dite
me vone e pa te arsyeshme te me mesonte
tjeter: c;'eshte da,shuria. Prinderve u thashe se do
te flija te nje shok, ajo la turnin e trete. Naten e ka-
luam jashte. Qielli ishte plot yje. Ne te gdhire ndi-
hesha i vdekur. Linda me braktisi atje, nen gemu-
she, pasi me la dhe shenjen e fundit te kafshimit
ne gjoks. Numerova gjashte kafshime. Aq, Sa here
ajo deshi te benim dashuri pa vene gjume ne sy,
deri ne mengjes. Kur iku, me peshperiti: E dija
se je veri seksi. Me zuri gjumi ne c;ast.
Te njejten rraskapitje ndjeva pas nates se ka-
luar pa gjume perdhunisht nen pushtetin e syve te
Sonjes. Mendova se kafshimi imagjinar i syve te saj
kishte qene me derrmues se gjashte kafshimet e Lin-
des. Vazhdonte te binte shi ngailale, shtruar, me ke-
mbengulje, sikur qe nga pasditja e djeshme te mos
kishte reshtur fare. Rruget e qytezes qene mbytur,
uturima e lumit vinte deri ne veshet e mi. Duke pare
qielJin e ujshem, thashe me vete se, po te ishte e
46
i
1
1
1
t
I
!
}
shkruar per sot dita e qametit, ne Barken e Noes,
midis gjallesave te paracaktuara per vazhdimesine e
jetes, duhej te ndodhej patjeter Sonja. Nuk e di ne
ishte i nje mendjeje Ladi, qe po me priste me c;ader
ne dore ne shkallet prane deres se rende te fakulte-
tit. Pranine e tij aty nuk e lidha me mberritjen ti-
me, nuk shihja ndonje motiv per dic;ka te tille. Me-
gjithate ai po me priste mua. Kete ma tha sapo me
pa. Ma tha 1irshem, si te njiheshim prej kohesh.
Ishte i zbehte. Me shallin rreth qafes m'u duk si nje
femije qe ndjek pike per pike porosite e prinderve.
Ladi me kerkoi te falur. Nuk e kuptova perse me
kerkonte te falur. Midis nesh nuk kishte ndodhur
asgje, per te cilen te me kerkonte te falur. Kur ia
thashe kete, ai qeshi. Me te qeshuren e tij perjete-
sisht tf,' trishtuar. Dhe me vuri doren ne sup. Pas-
taj, duke m'i ngulur syte, me propozoi t'i braktis-
nim leksionet ate dite, te shkonim gjekundi. Men-
ci!ova se, po te shkonim te Barka e Noes, kishim per
te gjetur Sonjen. Por ne s'shkuam te Barka e Noes.
Shkuam tek i njejti lokal ku kishim qene nje nate
me pare. Sonjen, sigurisht, nuk e gjetem.
Keshtu u njoha me Ladin. Me e sakte eshte te
se keshtu u njoh Ladi me mua. Iniciativen
per kete e kishte ai, jo une. Te drejten e zgjedhjes
e kishte ai, jo une. Une kisha, vetem nje te drejte:
t'i pergjigjesha ose jo miqesise se tij. Iu pergjigja.
Per te zhdukur keqkuptimet, e ndiej te nevojshme
te sqaroj se miqesise qe tregoi ndaj meje iu pergji-
gja pa paragjykime. Kurre dhe per asnje motiv nuk
me shkoi mendja te perfitoja nga pozita shoqerore
e familjes se tij. Madje per nje kohe te gjate ku.r
rrija, me te me mundonte nje ndjenje prej fajtor1.
Une nuk i paraqitesha Ladit ne driten time te ver-
47
tete. Une i mbaja nje te fshehte. Mbase, me t'u
:zbuluar kjo fshehtesi, miqesia jone do te merrte
fund. Per te zhdukur dhe f;d.o keqkuptim tjeter,
nuk dua ta paraqes veten shenjtor. Te fshehten time
risha i vendosur te mos ia zbuloja as Jo ngaqe
kisha frike mos humbisja miqesine e tij. Kjo mund
te ndodhte. Ia kisha friken humbjes se identitetit
te vetvetes. Shkaterrimi im do te qe i
!hem. Dhe nuk isha kaq naiv sa te sakrifikoja kaq
shume per nje c;eshtje thjesht etike. Se paku keshtu
me dukej. Isha, i vendosur qe te fshehten t'ia tre-
goja vetem varrit, po qe se nuk rna zbulonte liikush
tjeter. Gabohesha. Kjo deshmon se une s'kam qene
ne gjendje te njoh vetveten. Po, a mund ta njohe
Jtjeriu vetveten? Rasti u paraqit shpejt kur me leh-
iesine me te madhe te fshehten time, domethene
minen ia berate ditur Ladit. Came vo-
ne Sonjes.
!
I

'
J
6
Nga fundi i janarit te vitit qe pasoi ra bore.
Studen tet u c;:menden. Rruget dhe trotuaret midis Fa-
kultetit te Shkcncave te Natyres dhe Maternitetit
u kthyen ne sheshe beteje. Leksionet filluan me
nje ore vonese, sepse nje pjese e madhe studentesh
e kishin pasur te pamundur te kape:rcenin she:;,hin
+<Skenderbej, ku qe bere baterdia. Ate dite Ladi me
tha se kishte ditdindjen. Ne po ndiqnim masakren
e vajzave nga lar-tesia e dritareve te salles se madhe
te leksioneve ne katin e fundit te godines se fakul-
kur, pasi me tha se kishte ditelindjen, ai shtoi
se mbremje me priste t'i shkoja ne shtepi. Mbeta
i hatuar. Ishte e para here qe me ftonte ne shtepi.
Ladi m'u duk teper i zbehte. Me ate zhehtesi
te fytyres se tij, ftesa per ditelindj,e, e shqiptuar
ne menyrcn me te rendomte, tingellonte jashte ko-
he. S'qeshe ne gjendje t'i thosha se pa.ku nje
.To ngaqc ftesa tingellonte kohe.
As nga zbehtesia e pazakonte e fytyres se tij. Fat-
ate c;:ast, pil'lkama e ziles elektrike alarmoi
ko::ddoret kat me ka.t. Duket, dekanati kishte ma;;:
49
4 l:.J
rre vendi_m. Leksionet do te fillonin edhe nese mu-
e stude.?teve. Kembet na shtyne r...ga
fundi salles ku zume vend prane deres. Nga nie
xham 1 thyer frynte ere dhe Ladi u mbeshtoll mire
shall. mbeshteta koken ne grusht:in e dores.
gjate .. kohes qe zgjati ]eks:io-
m, pa vesh Latdi, perkundrazi degjon,..
te DJe perqendnm te tine, sikur ate dite te mba-
me interesant. Kur dolem, i zbulova 1e
sterholli:r_ne, pa. u perpjekur te
ndonJe a.hbt. Tek ecmm dreJt qendres ne meso 1e
- trotuareve round te haje ndonje ]emsh
te nga tarraca1t e pallateve - i tregova
Lad1t_ pJesen e te biograf:ise s:ime, ungjin e
!a thashe qarte, si t'i flisja pEr
te .. me po ate ton te rendomte me te
a1 J:?e ftuar ne shtepi. Pastad heshta. :E:CJhe
hesht1. te thuhet, heshtja qe ra.
rrud1s .. tshte Vazhduam te ecnim pa
folur qend_er_. Edhe ketc e kisha parash]k'uar
tek leksilonin me koken mbesb1e-
tur r:.e e dores. Do te shkonim deri ne
atJe do ndaheshim. Secili ne e
hJ.: ishin dyshim te ndryshme.' Lacii
.. e kalter. Ate Gast une zgjildha nje
9e n:undonte prej kohesh, mbase qe di-
ten. qe i kisha pare syte e tij?
Ishm syte Vllmes. Ishm syte e saj mbetur tbt:1Je
Meqe hera e pare qe vjen it:k
... po me thoshte Lad1, rojet s'te njohin. Do Cia]
te te .. tek :ura perballe hotel Dajtit ne
shtate. Jesh 1. te ]argo hem g:jate
... .. tha kete, a1 me doren me
D]e leVlZJ rutme dhe, pa e zgjatur me, U largt:Ja ..
50
lJ ni: mbeta midis rruges, ne boren e shkelur e te
rtxire, ai humbi ne kthesen pas Teatrit te KukuHa-
Tek ura perballe hotel -Dajtit> u ndodha dhjete
rninuta perpara kohes se caktuar. Nuk e dija se e
kaq shumi; miqesine e Ladit. Si rralle ndo-
njehere ne jeten time po fluturoja, dhe kujdesi ner-
voz qe tregova per t'u veshur deshmonte se ne ge-
zimin tim kishte dic;ka te dyshimte. e vertete.
Ndieja dic;ka te me shtypte kraharorin kur mendo}a
se, pa.s pak, do te me krijohej mundesia te kaperce-
ja nje kufi, te cilin as round te enderroja se do ta
kaperceja nje dite. Sipas perfytyrimit tim brenda
atyre kufijve mbyllej nje tjeter bote, bota e Ladit.
aq e ndryshme nga bota ku jetoja un.e. Vetja po me
dukej nje lloj Martin Ideni pritje piSr t'u futur
ne njc mjcdis fanst;,1stik me ndryshimin se e dija
qe a1tje, ne vend te Ruthit, do te gjeja nje gjasht--
mbedhjetevjec;are nurseze. Sa per Sonjen, tre muaj
te shkuar Lacli rna kishte paraqitur si vajzen e xba-
xhait. Tek prisja ne cepin e ures, nuk me shkonte
.neper mend se do ta shihja prape. Me kujtohej
tem se ate pasdite me shi bas-hke me Ladin dhe te
motren kisha njohur nje krijese mjegullorc. Kisha
kaluar nje nate pa gjume, pastaj kujtimi i saj qe
tretur sic; trctet e nuk kapet mjegulla.
Ladi erdhi ne shtate fi.ks. Ne bulevard.in e zbra-
zur, mbi mbeturinat e bores, ka1onte veture
e rralli:'. Njelloj si ne mengjes, Ladi m'u duk teper
i zbehte. Por ndoshta zbehtesine :ia theksonte ndri-
<;imi i ftohte i neoneve. U perpoq te sillej me humor.
Sante, me tha, ndiej ne vctvete nje fryme optimiste,
shpresoj te jem nc lartesine e kerkesave te jubi-
leut. Te ftuarit do t'i njohesh vete. Dua te te jap
51
,nje keshille: Flit sa me pak, degjo sa, me shume.
Keslltu te siguroj se do te kenaqesh. Te ftuarit jane
te gjithe optimiste dhe, si jubilar, une dua t'ua kaloj.
Ty s'te keshilloj dhe aq optimizem. Marrezia qe me
the shpare, nuk ta jep kete te drejte.
Kishim kaluar tabelen me sinjalin per ndalimin
e qarkullimit dhe dy rojat e para me tytat e auto-
matikeve qe u dilnin nen pelerina. Me tutje fillonte
nje zone ku trotuaret, oborret, lulishtet, pishat, mi-
mozat, bordurat me ligustra, gjithc;ka pervec; rru-
geve ku nxin.te asfalti, qene mbuluar nga nje shtrese
e trashe bore. E paprekur. Ne nje cep rrinte i ngrire
nje bore, nga ata qe paraqiten ne revistat per
femije. Gjithc;ka sikur flinte ne nje gjume te qete,
sikur qe kredhur ne prehje perralle. Si lame prapa
nje varg shtepish me arkitekture katalogesh, morem
kthesen e nje rruge, qe mbyllej me nje vile te ma-
dhe dykateshe. Nc ate mjedis dritash me feksje bore,
vila te jepte pershtypjen e dic;kaje ire21le. Ladi ba-
nonte atje. Pra.ne trotuarit ndodhej nje Benz" i zi,
prane <<Benzit nje civil. Ne kaluam deren e lcangje-
lles rrethuese te oborrit, kur u hap dera e brend-
shme. Ne fillim prej andcj dolen dy civile. Pas tyre
u shfaq babai i Ladit. Shtatlarte, veshur me pallto
te madhe e kape1e republike, ai zuri te zbriste me
ngut shkallezat, duke folur me njerin nga civilet, qe
kishte mbetur prapa. Na kishte pare. Megjithate u
kthye t'i thoshte te birit vetem kur na kaloi
prane. Mua nuk m'i hodhi syte. Dy nderkaq
kishin kaluar deren e jashtme dhe prisnin prane
Benzit. Bashkebisedimi i menjanuar ate-bir zgjati
nja dy minuta. Pata pershtypjen se midis tyre
nuk shkonte. Folen me ze te ulet, te padegjueshem,
por, kur u ndane, burri, me c;'dukej, ishte nervozuar.
1: ngriti zerin dhe i tha te birit at.a miqte
l 'i ftonte patjeter. Ky eshte 1 mos beJ
marrezira. Pastaj u largua, dreJt .. . .
Vetja m'u duk nje cope lecke, mosperflllJa e ba-
bait te Ladit ndaj meje kishte qene
dernentare e kerkonte te me thoshte Se paku DJ
mirembrema. Po ndoshta, mendova, njerezit pa re-
ndesi si une duhej ta. pranonin kete brenda rregu-
llave te lojes. Nderimi me i madh qe se
ne nje zone ku dhe ajri qe thithja s:h1Je.
Qendruam aty derisa Benzi,, u ms ..
re hutimin e Ladit. Dhc tejzbehjen e tl]. Dhe tbashe
me vete se kerkoja qiqra ne hell. Kur u ne
shtepi, Ladi me la ne nje te. pajisur. me
televizor. Ne ate kohe ne qyteze klshm telev1zor
vetem dy njerez: Hulusiu dhe Xhoda.
nja dy-tri here tc Hulusiu. Ladi m'u lut te:
pak aty, i . duhej te bente nje S'd1
ne koken time kete telefonate e hdha me ata ffi]qte
per te cilet i kishte folur i ati e
bente marrezine te mos i ftonte. (:'te 1shm keta. nnq
kaq te rendesishem, perdcrisa c
hur shqetesimin nje burre i SI bab:u ... ll
Ladit? Ne ate mbremje merrte pJese ehta e trashe-
gimtareve te njerezve me te fuqishei?
shteterore. Secili prej tyre per mua . 1sh_te teper 1
rendesishem. Ata erdhen njeri pas t.Jetnt, nga dy
e nga tre, dhe nuk mund te them ciWt. te
rit e fundit. Fytyrat u shkelqenin, SH,: me
shte paralajmeruar Ladi, fytyra Por
mizmi i tyre nuk me ngjitej. Me. g]lthe
sine e mikut tim, ndjeva se ky 1shte. nJe .:
hua.j per mua. Ladi e mori _me .. Qe
me tregonte se ate mbremJe une 1sha 1 ftuan me 1
53
zgjedhur, me futi krahun, me paraqiti te te gjithe.
Kjo deshire e <;ilter me ngriti nervat. lVI'u duk vetja
si nje majmun i kopshtit zoologjik, qe ua reklamo.j-
ne vizitoreve. Kurse Ladi vazhdonte te me paraqis-
te. Te ftuarit m'u me dashamiresi, nuk kisha
arsye te mendoja keq per ta. lVIegjithate ndihesha
i huaj. Se fundi mendova se, si qenie e rritur ne ha-
P'eS'irat e pluhurosura te bregut te lumit, une s'do te
1sha .ne gjendje te shpetoja nga kompleksi i inferio-
ritetit. Dhe kisha mesuar se ata qe vuajne nga kom-
pleksi i inferioritetit kane di<;ka te papaster. Papa.s-
tertia ime ne kete rast ishte zilia ndaj kesaj elite te
rinjsh. Ky arsyetim me beri edhe me nervoz. Ate
mbremje duhet te kern lene pershtypje te keqija.
Po mbase kot mendoj keshtu. Interesimi i te pra-
nishmeve ndaj meje qe zero. Kur Ladi i dha fund
paraqitjes, askush s'e pa,ti me mendjen tek une.
Mbeta i harruar, i braktisur ne njefare menyre dhe
nga vete Ladi. Ne ate mori te ftuarish, ai s'mund
me perkushtohej mua. S'kaloi shume dhe ne
koken time u poq ideja e ikjes. Nuk ika. Papritur
u shfaq Sonja. Dhe ngjyrat ndryshuan.
54
7
Kur vura re praninc e Sonjes, me
.e ngjashme me at,e _i .:'dodh .. nje. nj.en_l:l, 1 ka
qertdwar gjate ne errestre ne n]e .
db.e befas hapen dritat. Gjendesha .?e n]e salle te
formuar nga dy dhoma, to ndara, ne nga
te Ne te dy dhomat vareshm
krist:ah. Pergjate mureve, mbeshtetur pas tyre, ne
largresi te barabarta, qene vendosur
ngarkuar me embelsira,, fruta dhe plJe: Hape-
,:sirat midis tryezave mbusheshin me
uleta, shumica e te cilave, .. ne
mua u. hapen dritat, ishin bosh. '!'e ftuant,
liber Uogaritwr djemsh e vaJzash, po
Nga bokset e magnetofonit, te vendo?_lfra_ ne ..
ndr:yshme qe muzika te kumbont: ne te g]l-
the saUen, perhapeshin tingujt e ken?eS'
vit kjo kenge, ashtu si patl
sukse:> te bujshem. S'kishte stacwn ku te
e diegjoje disa here ne dite. Ka qene ?.rezit
tirtL Ato kohe Ladi me kishte ko-
pertina e se ciles zihej nga aktoret qe luanm rolet
55
Kulturori
e protqgonisteve. Jam ne gjendje t'i kujtoj emrat e
tyre: rolin e Oliverit e luante nje djale simpatik :i
quajtur Rajen O'Nils, te Xhenit, Ali McGrou. Pra
ne castin kur per mua u hapen dritat, nga bokset
derdheshin tingujt orkestrale te kenges -.-.Love Story,.,..
Tani nuk mund te them se si ndodhi qe u gjenda
Sonjen midis l:!ifteve qe kercenin, shumica te
Me kujtohet se une isha ne njerin skaj
salles, kurse Sonja, ne skajin tjeter. Me kujtohet
se, kur e pashe, thashe me vete se Sonja
Ishte me e bukur se aktorja qe Iua.nte rolin e Xhenit.
Kete ia thashe edhe Sonjes. I peshperita ne vesh se
ajo ishte me e bukur se Xheni. Sonja qeshi, me tha
se. nuke dinte kush ishte Xheni. Dhe shtoi se s'beja
qe pija aq shume. Kjo me la te kuptoja se derl
ne \;astin kur per mua, u hapen dritat, kisha pire. Me
qe kam pire, mendova, ndryshe do te
1kur. Edhe kete mendim ia thashe Sonjes, gjith-
duke i peshperitur prane veshit. Ajo qeshi per-,
sen. Une mora zemer. Po te kisha ikur, shtova,
te gjeja rast tjeter te te them se keto vajza
ushqyera mire duhet te ndihen fatkeqe ne pra-
tende e mbase per kete arsye u varen kavalie-
ne qafe, gati per t'u rrezuar mbi parket. Sonja,
doren perpara gojes per te mbytur nje shper-
th1m gazi.
Ose une isha teper komik, ose ajo qeshte kot.
S'me interesonte as njera, as tjetra. Sonja qeshte pas
batute qe kepusja, dhe kjo qe per mua Jum-
tuna me e papritur. Ne ato <;a.ste une nuk p dija se
lumturia ime po ngrihej mbi rrenimin e nje tjetri.
e dija se dikush, tek kercente midis turme:s se
t;Ifteve, syte i mbante mberthyer mbi ne, me nje
xheJozi te terbuar. Nuk e dija se. qi::' kjo xhelf:q;i te
56
.. . .. ke Sonja qendroi rne m_ua
1(rbO>lCJ me "the kavalieret. Pm mskll
ne.; fund. Ajo l tern g]l vetem bluzet. Kur se
.. mua ercye . l 't
vetem me ... .: . . t" l hte nen ritmin e D uzl ,
fundi, me nJe e .. e a une nuk e dl:ija.
ajo rra:fshoi qe ? t( t dhe 'braktisi fest en.
d
.k h' u terbua ver >e
se ai 1 us l .. . lote te saj, Sonja u le--
Ate <;ast, ne ngadhnJli?m P a ergjegj{:'sine e r.-w-
shua terc;sisht dhe une tdJe:' p sa) te nxehte mbi
shkullit posedues, te saj qe fshiku
fytyren time, dhe
e.. Por nuk e dija shka-

e dog].i cepin e buzeve te mw: .. 1 . Me vone
.. .. t .. qe me su moL
ku.n e vertete te .lum e mbushte mend:jen se
Sonja u perpoq _he.:e ne ate mbremje nuk
midis meje se
8
ku toja perse ajo ke-
kishte asnje .. .. me
mbengulte ne kete P
1
e. b"h . Mua me ka
aq me e _ e saj per te me
g
jithmone nJe lloJ de D" h' .. qe do ta quaja kob-
.. donte es lre ...
bindur se me duar se nje parandljen]::
ndjellese. Shpesh kam I_llen_dh'a one qe nje daHdL
kobi e shtynbe r::e duket
Nje dalldi qe afer valte.-n lidhJ'e me mua ].
T" g 1the ata qe P
isha une .. e J .. eshe i binrlur se
ndoqi kobL Kurse q.t.. e n] e gruaje, qe quheJ
me kishte sulmuar ne traJ en
Sonja.
. e n. e grua me femini-
Nuk do ta kisha besuar_ q J .. d"sl komphme-
. . . S t'u Jepte ren e - ..
tet terronzues st .. ht" keshtu Ajo Jshte
.. t't p r e verteto. es e . . . .. . r
nteve te ras 1 o h ,. hte n]efare Xhem.
.. errte ves G lS .
interesuar t7, m .. .. aktesine e pohim1t 11?::
Kuptohet, per .te pare. :t e bukur. Me vjen mire
Xheni, me tha, lShte m]a "
ti mend:>n se un .. .
me krahasos' Jam me e b k
.. Fliste ,.':.;: re ur, por s'dua te
mbl. jastek:. A' lS. apo tallej? U n .
deri te permbys. me berryl
prane me'e lok.naja e sa
1
.. mbulonte
te .. d .. he i zlb u'le e rende" I sJhke zeze derdheJ
K
. ova PJ .. ova d ..
. OJtova se do .. e fytyres e . oren nen
Ishte U , h te. me pushont q shlhte nga une
z yta dh e zemra
kaloi krahun m . e gJeta buzet e sa. ' . aq .. e. bukur.
takti. i mishl't Trupi m'u J.lAkJto_levizi, me
kth
e saJ m"
1
e e nzua K
eva nga ve . , . e e ektrizont .. : on-
pas belit. Une AJo me perlshiu emtme:resiSht. E
e saj. Shpe't r" un:ba pa u shqetesua e t; dY. ,duart
.shkurtra u shnder r renKimet
.. er t 1 shu . ruan ne kl'th
ku beh t kar, a!o simuloi nje k ; rna te
rm,: der1sa ahmr nga '':'Pi te ne
n] .. e .renknn t" , . aJO e qhrol k f h' . . Zhyt]a
m
' 't e zgJatur .. f as. Imm l" h .
OaJ 1 koki::'n te sh .. ne orme klithm ' es 01
e mishit t" . trenguar pas vete A dhe rna
e " . . e saJ m" .. s. teher"
pershkova te" t" .. e pershkoi te t" . e aro-
na.,,... . eren Tr . . erm. Dhe ..
.o"'erruan ne .. Upl lU te d une
zbut. gisht" . P': floki!t e mi P nos, gishtat iu
. ikl!n nga shtrengimi u
S'duh t me syte mbyll ne shpatulla. Ne
h
. e a beJe t" ur.
s ashsa. E k' a e krahasim ..
gjeta librin n;_e gjithe mend u
kesh lexuar n e vazhdoi . eJ? Une e
s'dija asnje me ' . .''bcsoj ta
mbatur ?ll 't perveo .Pergpgja se
mbeshtoll
0
a e mesme A qe me kishte
ber r?bdeshamber. l: .. ngrit dhe u
til shihja ne nga ata qe
mendova se k1e lilm televiziv. Tek klsh qelluar
JO umturi ishte e nga
58 ' e pamentuar.
1
J{i;t:l ide ma per!orconte gjitMk me rrethonte aty, I
apartamenti, dhotna e gjumit, ai shtrat i bute mar
oosar ku, jo shume kohi' me pare, aio kishte ljetur I
me nje tjeter, me burrin e ngjshem. 0 zat, me snpe- '
toi padashur njii psheri'ttme, te vdesesh aq pa \cup-
tim e te IOsh prapa nit\ Sonje. Nul< e dot or- I
syclimin me tej, sepse Sonja u kthye. Kishte bi!re
K\ani Ku\turor i per2\ek.com
kale. 'Iek mbushte !ilxhanet, thasbe me vete se, 1
sidoqoftO, ne mizetabilitetin e kesi jete, s'duhei te '
me vinte aq keq per burrin e vrare te Sonjes. Ndry
she ajo do t.e isbte pCr mua njC planet i paanitshern. I
se si ne ml!nyren me mizore lumturia, ime I
robi tragjedine e nj('! tjetri, rnendova. Ate-
nYu duk sikut di<ka kuptova nga pakCnaqC'Sia I
e Sonjes qe e kisha krahasuar me Xhenin e nje
ro""nL Ajo qe supersticioze. J<[e seriozitetin me te 1
madh i thashC so midis saj dhe Xhenit round tC ki 1
aq \idhje sa c>mund tC kishte midis meie dhe
tC njC mil\onerL Sonja s'[oli dhe unC shtova: I
njdare mCnyrc round H' thuhet sc t.i qC I
ne familjet e medha. .
Sonja sajoi njC buzeqeshje. Kishte nC te edhe iro I
edhe taUje. Rrobdeshambri japonez nuk arrinte
V\a permbante gjlnjtC. Ne qe a.io sajoi buze- 1
qeshjen dhe pa e patur mendjen zuri te rru!lste kale- 1
u.ne mallkova veten. C'idlotesi. rn<.; shtyu ti:' flisja
mi\ionere e !amilje te mL'<lho,? Nuke kuptoj perse I
njer'zit mendojni' kOshhl, zuri tC thosh\e ajo. kur<e I
mua me kishin mbetur sytC te gjinjtC. Tek surbte
ka!eni', ajo e kapi veshtrimin tim. E hutuar u\i ko- I
aen, pastaj e ngriti me nje pamje sikur s'po u be-
gonte syre. u skqa. J'li,oshta kjo e !undit. me zhP" 1
toi. Sonja 1a menjane filxhanin, !laku robdOshambrin 1
dhe er<\hi prane meje. 1sha ulur nif ane te krevatit.
59 1
Ma mori koken me te dy duart dhe rna futi midis gji-
njye. Buzet e mia njomen mishin e bute te gjinjve.
Kur: i ngacmova thimthat me majen e gjuhes, ajo fer-
gelloi. Dhe me shtyu. Dhe veshi robdeshambrin. Dhe
u ul atje ku qe. Me frymemarrje te prishur u shtriva
:ne krevat dhe u mbulova me <;arc;af. Per te me
suar, Sonja me mbushi nje gote me konjak. E kthe-
va me nje fryme. Je kalama, dhe nje c;ike teveqel,
me pershperiti. <;'te shtyn te mendosh se une bej
pjese ne familjet e medha? Mesoje se kam a]ergji
per te gjithe ata qe mendojne keshtu. Pastaj,
kujton ti a to qe i quan familje te me.dha? Kujton
se te gjithe jane si Ladi'?
Une e veshtroja si guak. Gjeja me e veshtirl!:
per mua ka qene percaktimi i tipit te Sonjes. Kurre
nuk i rashe ne te thelbit te saj. Me dukej edhe e
lehte, edhe e zgjuar, e dhembshur, edhe mizore.
Dhe, doemos, ne sensin pozitiv te nje
putane. Perpara saj vetja me dukej nje <;apac;ul; nuk
arrija te kuptoja se si kishte qene e mundur qe ajo
te me. fuste ne shtrat vetem nje jaNe pas aventures
ne ditelindjen e Ladit, prej nga dolem qe te dy te
dehur. Sa per dijeni, vazhdoi ajo, dhe per ta mbyllur
kete teme, une shkoj atje prej Ladit. Im ate e[;hte
koke me vete. Te vellait, pra babait te Ladit, i shkon
per vizite sa here i vjen edhe ky. Por kjo ndodh
rralle, keshtu qe dhe im aU' vde rralle. E qarte?
Shume e qa.rte. Nuk ia hapa me kete bised. As
ajo nuk iu kthye. Kureshtja per te mesuar
rreth asaj bote te familj,eve te medha do te sillte nje
prishje te shpejte te marredhenieve te mia me So-
njen. Per kete isha i sigurt, sic;: isha i sigurt se aj6
ishte supersticioze. Nje supersticioze f! pandreqsbme.
Deri ne fa.talittet.
60
-----Klani Kulturor i per2lek.com

11
rru
6
e-
.. b :dha rne son]e
Nuk do te ngurroj': te, )e nje s do
leve te Tiranes. Se ra . e e pamundur.
ve e l . e mire. Por kJO q . k hte arsye
te perkedhe .. ro he er roua. SonJa etme: i
Edhe per unf kisha n)e arsye Heshtu-
te shumta te i fshihej Sonp. diea se
bhihesha Ladlt. L .. per ketc mldts hi) en
zi. pa folur kurre 'k t'i hja Lad1t .e ..
ra , .. a falte Sl ur . .. ozita lme me
Ladit.
te v .. .. de SonJa nuk 1 . .. . .. Kur rnnlm
d
me e ren _. .. mqesme. . t
U."-:C.] U ., i detyrohesha per
1
d. . e nje hipokn
asgJe. : ne k shpetoja dot n dhe nje
bashke, nu d m me mun on e .. . .. me te
mashtrues. Kyk Sonjes .. ngjarjet
pak sa nu
1
c tc Tam q h
per . d . . te martohes :-w, m . .: tlwm se ndos -
madhe: .. ashtu siG u thene po t'ia
u , b .. e ate marrezl, dome d' h ngjar-
ta. po ta k.lshal ert. e:n 'pet martese, ku ta. lSmb' ase do
d k ara - h SonJa <
kisha b<=::e e.. kullisur ndrys .:e. tuar me
. et do te qene rro ne do te 1Sh2l mar .. rte
.kishte pranuar .. u .,1 Mi.repo me kohe u
e . .. . me te vogc .
pa ngurnhnn 61
u shnderrova ne nje fatalist po aq te pandreqsb{;m;
sa dhe Sonja. Besoj se s'do te kishte force t'i
shtynte ngjarjet ne nje rrjedhe tjeter. Sonja nul{ rlo
.te pranonte te martohej me mua. Isha manari i saj.
Dhe ajo me trajtone si manar. Asgje me teper.
Dalldia jone zgjati e paturbulluar disa
sikur donte te provonte me mua se deri ku
mund te shkojne kufijte e mundesive njerezore ne
dashuri. Sapo ndaheshim, koha mbetej ne vend, mje-
disi humbiste kuptimin dhe prisnim te vinte dita dhe
ora e takimit te ardhshem. Me syte kater ngjitesba
ne v,partamentin e saj, ne katin e trete te nje pa-
llati te menjanuar nga qendra, ku deren e gjeja ha-
pur. Cmenduria jone vazhdonte me ore. Jo rrc:,J}e
Sonja e rregullonte ta r,:onte vogelushin e saj
per te fjetur ne shtepine e prinderve. Atehcre
e kaloja edhe naten me te. Qene net te nje lumturie
derrmuese, pas te cilave, per te marre veten, m1
duhej te flija, njezet e kater ore radhazi. Gjendja e
asaj ekstaze te r;:mendur na lexohej ne sy. Sidomos
Sonjes. Ajo sikur ngutej, sikur parandiente nje
Ajo po me hante te gjalle. Erdhi nje kohe qe h-
mbenguli t'i shkoja qdo dite. Dhe zura t'i shkoja
dite. Leksioneve ua vara, per provimet as qe me-
ndoja. Ne nje nga ato dite ndodhi ajo qe i ruhesh5m
prej kohesh. Ne menyren me te paparashikuar. Se
paku jo ne ate forme sit:; kisha pasur frike vaz.hdi-
misht, domethene te zenies ne flagrance, sit:; qe DE:
mode. Kush do te na ruante per te na zene ne flag-
ranee? Megjithate dikush na ruante.
Nes.e ne jeten time kam nje pishmanllek
tmerrshem, ky eshte se nuk arrita t'i ja;p nje dru
personit ne fjale. Trupi i tij nje pellembe mi2 i.
shkurter se trupi im, nuk i krijonte ndonje perparesi
62
.. , h tridhjete,
. . A vitet e moshes, r ai ishte d)ale:
tulnJ meJe. s d . n1e"zet te mlave .. Po . ..1 TTur ia
hte n aJ J .. o e voge n.
1
111\t se lS ' . nie perparesl J t" . .1:
10
t e
- dhe k.)O qe J tha se a e lu " .
11\llllstn S . es incidentln, aJo, m\ .. h 1 shumezuan
lng<lva on?. mr lne zero pre) ko_ es :. Ladit. Son]a
\lishte viktima e . e ku kishte
nw zero 'i kishte punuaif ate 'omar,
1111' tregol, <;;."m per te re
11 ,.dhur .. pur me kembengu J . nJ e iit:We
.. eshte qe .. .. ngacmm
11.\o, m: . shiln studente. b.r m'u nda den
qysh ur 1. . shoq. Dhe nu ,. . a se do
tLnnd;t Une erdha t 1 Ai eshte
. linden e a " . .. o me a e.
d1te J ... fl'. me kedo ve<; :l
. te l}a ,
.. me duhet te !:ete
pike te bisedes, te jete zba:-
Ne se Sonjat heshtl. D . pastaj Sorna
zbardhur, sep . I :, femi}e seris1e
i fytyra e nse .. .. do te m.a per . ..
dhur s . .. donte dhe kete . .. V mos u
me tha .. rnekur do te ndah. eshlm_ pter gee .. lslne e .atii
d
ne 1 en , shp1r vo . t
.. _, Nuk ia fal vetcs . .. d besite e shp<rt!
me .kurrc. l t menyra qe .. o st ne
c;astl. Ka p o . qe" lexoi SonJa ate t'; .n._,s
por a]O ; c nua .._ u ....
n.jerezt?rp, nuk e di <: . 1.;::-,shume7:t.lari '!lie
t1me e e rne VJe
per kete. Perpara syv
zero.
n k" pak te rralluar,
lshte shtatmesatar, . os;kelqente.
dl
e
1
kozmetik. E pas e
bar 1e. .. . trumnoz apo .. parta-
ne ishte shkelqm': V1 e shkalles qe <;onte .. ne for-
tek dilja nga. ktheva koken ma}tas p murit
mentin e te aty i mbeshtetur pas '
.. "'akoni Al po rnn
ce 63
plre Fytyre e panjohur. Dhe vazhdova
Hab1tem si __ mend, me tha ai nja
dhJete matane goJes se shkalles. E veshtrova
me .. te Ndoshta ndihesha i
lodh_ur. te me bmdur se kujtesa Gaion'e, ai
shtm_ se te La.di, ne ditelindje, para ca
.. 1 doren njeri-tje-
tnt. Ateher: ?e te se nervat me ishin ngac-
muar. nga Ier::g:z1m1 1 syve te tij. N ga ata sy pike-
d_u;:ka e hge. Kurse dhjete minuta me vone dhe
te tjere me tutje, nderrova mendim.
Ata Ishm sy gjarpri. Lengu i tyre, helm. Helmin e
te me qarkuUonte neper trup me gja,kun. Ai
me k1shte foiur prert>, qarb? dhe sakte. Nuk u habita
kur. me tregoi se ishte djali i nje ministri te
fuq1shem, hetues. Ai, pra, me kishte folur me tonin
e nje kishte bere me pare kerkime prej
deshi te provo::1te dobesine e
jam .. ne te riprodhoj fjale per
\ me tha: <<Te hyJme drejt e ne teme dhe me
degJ.<?. me ca kohe qe frekuenton shtepine
e. pl'eJ sapo dole. Ndodhesh nje
fushe te mmuar. Nese nuk heq dore qysh ta,ni ne
me te pare, ne adrese te Ladit dhe te
natlt .. te fakultetit, do te nisen dy letra. Ladi do te
vesh se miku i tij i zgjedhur fie me te kushe-
nren. Dekanatit kjo nuk i intereson. Dekanatit do
t'i tjeter, qc; mbase nuk eshte aq
pa mteres edhe per shokun Ladi. Nese nuk bindesh
per te them, edhe dekanati edhe Ladi dote njof-
se ti ke nje daje te arratisur, fakt qe e ke
fshehur dhe nuk figuron ne asnje nga dokumentet
e tua. Kaq. Dhe hap syte .. "
U enda nje cope here si i terbuar. Me ter):onte
l111jtimi i syve te tij te lengshem. Me terbonte fakti
,
1
,-' :ddsha guxuar t'i jepja nje grusht. Tek flist2, kjo
,,r,. m'u vertit ne koke vazhdimisht derisa ai heshti
d/11' une mendova se do te mjaftonte nje grusht nen
qe tij rrezoh.:::j sa gjate-gjere mbi trotuar.
1 : I'Ushtin mund t'ia 1ehte ne vendin ku doja,
;, pse, duke qene nj 2 pi:.'llembe me i shkurter, ai qe i
"' tyrunr te fliste me koken te ngritur paksa !art.
1'-J uk e godlta. Me te mbaruar <,:'kishte per te thene,
ui u largua. Mbase kishte nuhatur Mbase
qi' presioni mbi mua te behej me i forte. E verteta
ishte se nuk guxova ta godisja. Dhe u enda si i
1 i'rbuar. Pastaj ia la vendin nje merzie te
pi;rzier me ankth, per te mos then<> frike.
Sonji:s i vaji:a fshehurazi qe ate na,W. Tek aj0
!:hkoja gjithmone fshchurazi, por nga ajo nau_; kjo
fjnle mori pi:.;r mua kuptim konkret: u ruhesha ca
syve te bardhe, te lengezuar. Ne vend te 3yn te
bardhe mbase prej diku me vezhgonin sy te ngjyrave
te ndryshme. Perfundimi do te qe i njejte. Po te
me shqua.nin, ngacmimi do te shkonte ne retinen e
syve te bardhe dhe letrat do te merrn.in rrugen per
ne destinacion. Sidoqofte, me syte kater per t'iu
ruajtur syve te vajta te Sonja qe ate nate.
Ia shpjegova te gjitha, edhe minen>+ time biogra-
fike. Ashtu si Ladit, edhe Sonjes -..mina .. nuk i beri
pershtypje. Ajo tha se njeriu sybardhe qe teper i
rrezikshem. Ne keto kushte, kur perjashtuar fakto-
reve mc:Jrale, une rrezikoja te duhet te tre-
goheshim te kujdesshem. Sonja. qe e mendimit se
zbulimi i mines,.. biografike do te sillte automati-
kisht perjashtimin tim nga fakulteti. Ajo nuk e
deshironte te tille. Por Sonja me deshironte .
mua. Dhe une deshiroja Sonjen. Ne s'mund te be-
65
5- 13
h1shim ere. Vetem po te behe3him ere, mund t'a
1
shpi:;tonim syve te bardhe. Ose po te mos takohe-
shim me. Sonja e kishte te pamundur te mos ta- ,
kohej me mua. Une e kisha te pamundur te mos ta- :
kohesha me Sonjen. Nje dite pa u pare na dukej nje
shekull. Nje shekull i humbur kot ne zbrazetine e !
1
nje jete ku, ne ankthin qe na perfshiu, s'na intereso-.
nte me asgje. Marredhenia jone mori formen e nje
dalkJie te ankthshme. Ne keto kushte, teorikisht dhe
praktikisht, si<; thuhet, ishte e pamundur te ruhe-
shjm.
Oguri i zi i diteve qe me rrinin pusi m'u shfaq
ne :formen e nje burraci, qe e kam quajtur Xhohu.
ShefJ i katedres sime, hibrid sui generis i dale nga
shariimi i ka,rakterit te Xhodes me trupin dhe sjell-
jet e Hulusiut. Kur shihja ate njeri, me vinte nder-
mend thenia, sipas se ciles pjella e bashkimit te
gjarprit me iriqin eshte nje tel me gjemba. Nuk
ishte per kurrkend se Xhohu ishte teli me
gjemba i katedres sone. Por une u habi.ta shume kur
nje mbremje, ne nje qoshe te kafenese Flora, pa-
she tek flisnin koke me koke Xhohun me te shu-
mezuarin me zero, djalin e ministrit, heh1esin A. P.
IshtR me i cuditshi';m, me pak i mundshmi ne
kuptimin profesional te fjales: njeri shef katedre,
tjetri nje lloj polici. S'vura gjume ne sy gjithe na-
ten. Arsye te shumta me benin te mendoja se objek-
ti 1 s tyre isha une. Nuk qeshe gabuar.
Te nesermen, pas leksionit te pare, sekretarja
e fakultetit me zuri ne korridor dhe me tha te pa-
raqJtesha ne kateder. Zemra me kerceu perpjete. U
66
vonova korridoreve derisa u binda se se paku, ne
pamj, duk.esha i qete. .. rrin:
w nE njerin nga kolltuket, m1d1s te c1leve gJendel
nje e ulet, veshur me Mbi ..
me kapen nje tavell, ne cep te nJe
cigare te ndezur. Xhohu rna beri te afro-
hesha. Si mbylla deren, u ula ne nJerm _nga koll:
tuket, perballe tij. Qe matane den
mbecTiti thartira e alkoolizuar e n]e groms1re :J.e 1
shpeioi padashur. Me erdhi te villja. Po
crdhi 'e villja me teper nga krekosja e tlJ.
dha kuptoja se puna ime
fatkeqesisht per Xhohun, ai nuk e dmte se nJe na-
te me pare rasti rna solli ta shihja koke me koke me
njeriuD syba:rdhe. Me kot perpiqej te me .. imp.r:-
sionontc me pamjt>n hijerende. Ate c;ast, ne pnt]e
te bomhes qe do te hidhte, une po mendoja se, e
shumt,c1, ai i ngjante nje shimpazeje kukull, nga ato qe
i kurdisin femijet me Ate e kishtt> kurdisur
nje polk, ky qe ndryshimi. Por Xhohu nuk e dinte
dhe, padashur, me krijonte mundesine te shijoja
kenaqesine estetike duke pare shkallen siperore te
majmunllekut servil te nje kuad'l'i. Me ne fund, si
thith1 cigaren dhe shfryu nje shtellunge te dendur,
ashtu si i shumezuari me zero para ca kohesh, dhe
ai hyr:i drejt e ne teme: Me vjen keq, djalosh, te
te kujtoj sene shoqerine tone gjesti me i e me
i demt(shem eshte mungesa e sinqeritetit. - Ketu
heshtj pak, me hodhi nje veshtrim depertues per
te paric, cfektin e fjaleve, pastaj vazhdoi me te njej-"
tin ton: - Personalisht, per ty si student, kam per-
shtypje jo te keqija. Per me teper je mik i shokut
Vladimir dbe, se kush eshte shoku Vladimir, e di-
me t dy. Kjo eshte nje arsye me teper qe me
67
t'i kryej deri ne fund detyrat e pergje-
qe me besuar. Shkurt, me dashje ose
JO, ke kryer nJe akt te rende mashtrimi. Nje ba-
nor 1 qytezes suaj ka derguar ne dekanat nje.leter
ku se ke nje daje te arratisur. Letra
anomme, mban vetem adresen e qytezes. E verifi-
fatkeqesisht na doli se sinjalizimi eshte
1 - _Ai heshti perseri, thithi cigaren dhe,
s po ndonje efekt te vecante ne fytyren
time, tonin me tej: - Heperhe, letren e
ne .. Por une s'e mbaj dot. Me duhet
t _1a sekretarit te partise. Prej andej, i per-
Pasojen, besoj, e kupton. Megjith-
ate po kohe deri neser, mbase gjen ndanje
Ndryshe punen e ke pisk. Men-
dohu m1re .....
cdo gje, .. por jo nje shanta.zh kaq te le-
_e perfytyroja qe dobesia e djalit te
te arrmte deri ne kete pike. Ai me jepte
nJe te hiqja dare nga S
0
nja.
A1 te me shkaterronte. Por ai s'don.te te me
Sepse kishte frike Duke me shkaterru-
a1 c;do shprese per te mberritur Se-
nJen .. edhe nje frike tjeter. Historia e letres
se, sidoqofte, parapelqente te
n::os ?1lte ne. skene. I vetmi person nga i cili duhej
fnke qe Ladi. Sepse Ladi ishte kusheri
1 pare 1 ... sepse Ladi ishte shoku im. 'Edhe
Xhohu, me g]Ithe krekosjen, ne fund te fundit nuk
e .. se mashtrimi im e kishte futur nenje
.. te Ai vete mashtroi sa deshi me
hi.storme .. . te letres anonime, megjithate
fr1ka e hJ 1shte nJelloj e lexueshme. Kaloresi i
.68
ttsiSe e shihte veten midis dy zjarresh dhe s'i pel-.
qente te digjej as nga njeri, as nga tjetri.
Nuke dija se mendja ime ishte e afte te punon-
lt me ftohtesine e nje mekanizrni. Nuk e dija &e
isha ne gjendje te llogarisja. Sonjen e mbajta jashte
valles. Kete lernsh mund ta zgjidhte vetem Ladi.
N i! qofte se do te pranonte te futej ne valle. Mo-
menti im i sinqeritetit, kur i zbulova -+<minen,.. bio-
grafike, rna lehtesonte punen. Mbetej te merrja ne
'<>Y nje rrezik me te rnadh. T'i zbuloja marredheniet
e mia me Sonjen. Pastaj t'i lutesha te me ndihmon-
te. Ndryshe isha i hurnbur.
V e,primi im qe i paturpshem. Megjithate, sipas
logjikes se nje mjedisi absurd, s'me mbetej rruge
tjeter. Isha nje kokerr rere. Nje hie; qe mund ta
shtype me kembe kushdo. Ladi s'do te me linte ne
balte, e ndieja. Dhe ai s'me la ne balte. Veshtire te
tr em c'mendoi per mua. Fytyra e tij, zakonisht e
zbehte, u zbeh edhe me shume. Kur une i zbraza
thesin tim te felliqesirave, ai me degjoi ne heshtje.
Keto shenja, tejzbehja dhe heshtja, deshmonin pa-
kenaqesine e tij. Ndaj kujt? Ndaj meje? Sonjes?
Ndaj Xhohut apo djalit te ministrit? Ndaj te gji-
theve. I dukeshim te vegj1, ngaterrestare, grinda-
vece. Ne'nje cast shkujdesjeje, qe i ndodhte kur pin-
te rralle, ai me pati thene se e neveriste bota mes-
kine. Ne keto <;aste e kapte nje prirje autodestruk-
tive dhe nuk ishte e veshtire te vije re se ishte nje
shpirt i tronditur qe vetem ne pam.je dukej i qete.
Kishte nje pasion te vetem: librat. Nuk kam njo-
hur uje gllaberues librash si ai. Te tjerat ishin ka-
liratare, te perkohshme, te paqendrueshme. Ndosh-
ta edhe une beja pjese ne sendet kalimtare te j etes
se tij. Sepse edhe ai keshtu e quante veten, ka-
limtar .anonim.
Do te mbetet enigme per mua menyra se si e
zgjidhi Ladi krizen time. Pas nja dy ditesh ai me
tha 1e ketej e tutje s'do te me ngacmonte njerL Jeta
ime, e tronditur deri ne rrenje a::J lehte, po aq lehte
u fut prape ne rrjedhen normale. Ne kete roes k:ishte
dic;ka aluc;inante. Per te me shpetuar, pa dY1lhim,
Ladi kishte perdorur autoritetin e pushtetlt te te
atit. Edhe ndaj Xhohut, edhe ndaj njeriut sybardhe.
E pi:kfytyroj Se si eshte pe:rdredhur Xhohu. Ladi,
per shembull, duhet t'i kete thene: -Profesor, ju
e dini mire se nuk eshte shkruax ndonje ano-
nime. Dhe Xhohu: Nje keqkuptim, vertet. Shoku
Vladimir, ju siguroj se askush nuk ka shkruar leter
anonime. Po me djalin sybardhe te ministrit, si te
kete vajtur puna? Ndaj tij ndoshta ka luajtur kar-
ten e Sonjes. I ka thene per shembull se, po t'i binte
edhe nje here nii qafe Sonjes, do ta bente t<':! mos
i shkelnin kembet dhe. Ndoshta round te kete lu-
ajtur edhe ndonje karte tjeter. Ata i perki.snin se
njejtes bote dhe ia dinin njeri-tjetrit themhre"1 e
Akilit. Por une s'mund te isha i qete. Mina bio-
grafike, e fshehur per vite me radhe, qe zbuluar.
Kur e dinin nje polic dhe Xhohu, do te tho,shte se
nga ne c;ast mund ta merrte vesh e gjithe bota.
Ajo s'kishte plasur vetem per nje rastesi fatlume
timen. Nuk isha i qete edhe per nje arsye tjeter:
tashme marredheniet e mia me Sonjen nuk ishin se-
kret per Ladin. Ai e dinte se shkoja me te lrusheri-
ren. Per kete s'kisha asnje lloj alibie. Dhe me nje
naivitet femijeror vendosa t'i jepja fund. Vendosa
prate mos shkoja mete Sonja.
lshim ne prag provum:::;n. ..... b::--,---dhJ'ete dite
. . .. l k . net One po eJa ..
mos i nd1qte me e
8

Dhjete shekuj. Bota k1sh
Cit'. s'dukesha nga h humbur "do ngjyre. Isha
Bota 1s "' ..
1
..
mh'rrua.r . . Do te merrja arratm:, .. :e
' pafuqiShem te . .. shpelle ta <;oja. ]den
. .. b lle"ha ne n on]e ' . S' . .
vrJa te m Y " . .. dukej erenut. arn-
. Edhe me doli ne rues
II puna te merrJa me. d.y minuta. Duke ... m. '!
. Q" drol me mua
I et;: dheroi t'i shkoja pas. me
ngulur syte, .. me .ur.. ' as meje qysh tam, dhe
tlla, fjale per 'dhe mjer0 ti
I!Rp syte kur te .. Une I
Si tha keto, me d nga nje hare qe .m'u
hutuar, t'uk ... qe largohej si
dcrdh ne shprrt. Te e .. shkoi ideja te vrapo):a,
tarja me ngeshme: krahe e te
t'i dilja r:la merreshin mendti';. K]o
!J(>sha me te .. .iithe rruges qe e ndoqa,
Ide nuk m'u shqit gt:. d. sh
1
mte te
.. c 1arges1 e Y ., d
ne largest, ne UJ k
1
d qe na njihte . sa o
me, te lexueshme nga
le te me ,shihte
pak, sepse ato aqtamentin saj u futem po-
kush te donte .. Ne apar .. . b lla deren qe u btlo-
k h" sh Kur une m y , .. t"
thuaj nJe o esl . . ao e zbehur. De';;ht "e
kua me Goja e saj huro.-
me thoshte d1<;ka,
arriti te shkepute],
. ... t'mP Per n)e <;ao .J.
bi ne go]en . -: t' e i <;mendur, pasta]
tha me '
1
J . .. sulmoi ndjeva n]e
te me perpinte, gJuha e .saJ :e situr i rashe
thithje tota.le dhe, .. duke
1
:,_uze nuk kishte gje
ne te phhumbshem neln .. zhveshi n{1a kolca
m'u versu e me "' ..
tjeter. Pasta] aJO .. k h" Floket i vareshin posnte
te kembet. ne 1 rta e. I trullosur gjeta
... d get e n]e shelgu o ues.
s1 e -
71
per ne dhome
0
0 '
e hapur E v nd e gJUm1t, ku fatmiresisht dera ishte
en osa ngadal'' b' k
si\ si mbaja neper du em_} me delikate-
zhyta koken midis gjinjve .. i
duart e saj, tru in e . . e qe n nen .
p(r te shuar q
1
_preh.1e, densa,
magjishem ne r .... ' aJo .
81
mulo1 ate kafshimin e
renkuar ne n f ku lldhet supi me qafen duke
kenaqesise s} nJ!;;IzhJehnga poshte-lart ne kerkim te
hb
o s me. Kur erdhi k t
e z Ilokoi kafshimin kl'th' Y c;as ' aJo
here tjeter, kur t .' .
1 1
. por. ndryshe nga c;do
k
.. t.. rupt I epeJ e 1 mbete' . t ..
e e pozicion, ajo s'me 1" h . M" .. J mer ne
ar, me mbuloi met" t es
01
e shtrengu-
re; ne nje nje zhytje
renktmet i mbyste ne . tk' d1 J 1 kur
ekstaze. Vazi:Ju:m k: bhotta ne nje
kap1tem. es u ertsa u rras-
Ti meriton te te hedh . .
Une rrija ermb .... tha ajo.
dares. Ajo g.1
1
te saJ ne gropen e
terruar neper floke T'
0
me .. e nga-
vati t t" .. . I menton te te hedh nga kre-
' e e ze me fshes" t" t" fl
P
. e e e e ak neper shkall" dh
o guxove te VISh pra .. t" .. .. e e,
ve. Une vazhd;ia t'i pe,b te de.:en turinj-
dores. a m g,1n;m ne e
nisht, ky ngacmimia .. Zako-
nte nervat, por i;ht IS bere dashun, I ngri-
Vetem per .. t aq. e ftkur sa nuk reagonte
sens e ndeshkrm ..
tjetri, qe une i merito a p-e .. me i rrepte se
ngritur ne berryl me t1 shtyu. Duke u
gjitha. Une A -
0
se
1 18
vesh te
duart ne fyt. Do te mb u pe:stper, . me vuri
Para se te shkoje te Ladi h tha, 1 pabese.
kacak. Na boJ'en ' If teJUe .:'1Je tek une, fri-
' egots ne mund ta kisha
72
ndrqur me lehte se Ladi kete pune, kalama. Dhe,
gjithnje ne ate pozicion, kaluar mbi mua, me duart
ne fyt, vazhdoi me epitete te tjera, te cilat i degjova
ne heshtje, pa kundershtimin mete vogel, sepse, ne
fund te fundit, ajo kishte te drejte. Po nq befas sa
me kishte kercyer siper ajo u hoq menjane, zhyti
koken 1;1e jastek dhe e perfshiu nje denese. Une u
shastisa:. S'dija c:;'te beja. Shihja supet e saj qe dri-
dheshin, pellgun e zi te flokeve prane meje, i paafte
te kuptoja ai ngasherim, ai shperthim dhimb-
jeje. Sonja ishte nje krijese voluptive, por ne zja-
rrin e saj nuk kishte histeri. Denesa e saj nuk ishte
shperthim histerik. Me nje ndjenje te rende prej
fajtori, pa guxuar ta prekja me dore, i kerkova te
falur. Per se dyti, per se treti, per se pesti. Ajo
heshti. U ngrit, vajti ne banje prej nga u kthye
mbeshtjelle me robdeshambrin japonez. Ky, sigu-
risht, nuk ia permbante gjinjte. Ajo e dinte se gjinj-
te qe i shperthenin nga robdeshambri, me c:;ekuili-
bronim. Agresiviteti i tyre me marroste, sic:; marroste
nje dem ngjyra e kuqe. Ajo e dinte kete dobesi ti-
men, por s'ki::-ha arsye te mendoja per ndonje ko-
keteri. Gasti nuk ishte i tille, sido qe syte 2 mi, per
force zakoni, ishin mberthyer mbi gjinjte. Pastaj ajo
u qetPsua, mbushi konjak per te dy, me tha se ishte
nje <;ike e manget nga trute dhe, qe kishte qare,
s'kishte lidhje me mua. Kur une e pyeta me ke
kishte lidhje, ajo m'u pergjigj se nje nate me pare,
i ati. i bere <;akerqejf, kishte vajtur per vizite tek
i venai, domethene babai i Ladit, per fat te keq
e kishte gjetur ne shtepi dhe qene grindur. Sonja
qeshi, nje pike loti e mbetur mbi mollezen e faqes
i shkelqeu. Shtoi se i ati, sa here shkonte te xhaxhai,
grindei keq mete. E merr dot mend c;'fjale i tho-
lte?, m'i nguli syte. E quan i thote se jane
73
abled.hur n:je tufe cifligaresh. Si me i vogel qe esh.te
e ,.du:on, por kesaj radhe e kishte perzene;
s 1 vene .hekurat. Kur u kthye ne
shtep1, 1m ate, 1 dehur qe, vazhdonte te shante.
Ke nuk shau dhe ne gjithe naten s'vume gjume ne
sy.
Sonja ktheu konjakun qe i kishte mbetur ne
gote. Kishte deshire te pinte. Ne vend te rohde.sham-
brlt tashme kishte veshur nje fustan te holle dhe
mjerisht per mua qe bere dhjetefish me tunduese.
Thm mjerisht sepse ne ate gjendje te turbuHuar
.. d? ta nevrikoste. Si per ta vertetuar
kete, aJo u ngnt. Me tha te shkonim ne kuzhine.
Atje kembenguli te pinim prape. Nuk ia prisha. Tek-
efundit ishim ne shtepi, asgje e keqe s'mund te ndo-
F.a:niljet e me.dha jane familjet me te poshtra,
Une u hera esell. Familjet e medha
]Bene me te ndyrat, vazhdoi ajo, pa u here merak
linin fjalet tek une. Atje ka nii'
njeri te mire, ky eshte Ladi. Te tjeret jane
sha. femrat neperka. S'po
flas per zhabat qe mez1 e fshehin shemtin fi:r.ike
pas Im ate ka te drejte ... JVJ:::::
edhe pak konjak.
. Iu. binda. Ia mbusha goten plot, megjith':i3e po
1 dalloJa shenjat ,e para te dehjes. Sonja ishte teper
e ndjeshme. Per t'i treguar se s'doja te mbetesha
ktheva dy. gota radhazi. Atehere pashe se
pasdltJa po thyheJ. Edhe Ladi, me peshperiti So-
nja me ze te ulet, nuk shkon me te atin; Po ta them
vetem ty. Ata shkojne si macja me miun. S'do t'ia
thuash njeriu, da:kord? :fr;zhte nje e vetem
ne .te Sonja kaloi doren ne qafe. Une u
perkula, kerkova buzet e saj. S'di pse e ktaha>ova
llkellimin e Ladit me pikellimin e Hamletit. Tek
prushin e buzeve te saj, m'u kujtua nata me
horc e ditelindjes, fragmenti i bisedes ate-bir te
Hhk.allezat e viles, kembengulja e atit te fuqishem
r>Pr te ftuar patjeter ca miq ende te paftuar, me sa
dukej edhe me te fuqishem. Si pime edhe nga nje
J{ote, mua m'u duk i natyrshem propozimi i Sonjes
per nje shetitje. Do te na shohin, tha, par aq me
l>cn. I vetmi te cilit i ruhesha ishte Ladi. Ladit ia
pnske 'treguar ti. Ke frike te dalim ba:shke? Iu per-
se nuk kisha frike. Isha gati te hija ne gjunje
t t'i puthja kembet. Si nje pazh i c;mendur nga da-
shuria per te zonjen. Qe nga ai <:;ast me vetedije
s'doja te kuptoja se ketej e tutje marredhenia jone
nuk ishte me nje dalldi. Ajo ishte sfide. Stidantp
qe Sonja. Ne kete pikepamje une isba inferior. Shpir-
ti sfidues tek une ishte shuar. Qe nga ajo nate e
larget e femijerise kur mesova ekzistencen e nje
ungji dhe bota u nda per mua ne te e te
zinj, ne hastarde e te fisem. Ndoshta qe nga ajo kohe
lnfta ime per ekzistence e perjashtoi shpirtin
Kurse Sonja me deshmoi se perve<; feminitetit agre-
Biv, kishte edhe di<;ka tjeter &gresive: krenadne.
Tani e kuptoj <;'kerkonte te sfidonte Sonja. Atehere
nuk kuptGja asgje. Atehere une nuk e kuptoja se
ajo sfidonte nje mjedis qe ne <;:do hap i kur:ulervi-
hej me nje armiqesi te fshehur: eli tat. Pi"r kete
ajo s'me foli asnjehere. Tani une e kuptoj, e kam
te qarte perse Sonja filloi te bredhe e te ekspozohej
me mua. Por ndoshta edhe sepse, me nje para:ndjenje
deri ne kufijte e se pabesuesh:nes, ajo shihte fundin
e shpejte.
9
Ate mbremje te pare qe dolem, bashke .nuk .na
pa ndonje i njohur. Nuk na pa as ndonje banor i
shkalles kur u ngjitem ne apartamentin e saj. Te
nesermen lindi rrje problem: veshja ime. Qe fund
maji. Netet ftoheshin dhe kostumi mbahej norma-
lisht. Rrobat e mia ishin modeste dhe ajo qe nuk ra
ne sy ne euforine e avujve te konjakut mbremjen e
pare, u pa te nesermen. Me ate veshje para shkelqi-
mit te Sonjes une duk!esha varfanjak. Kete pabarazi
s'mund ta pranoja. S'mund ta pranonte as Sonja. Me
ka shpetuar te them se Sonja ishte arkitekte, kishte
te njejtin profesion me te ndjerin, te shoq.in. Edhe
dic;ka tjeter. Fotografite e tij ndodheshin ne te gji-
tha mjediset. Edhe mbi komodinen prane shtratit
martesor, ku ne benim dashuri. Qe nje burre i gjate,
i pas]lem, leshverdhe. Nja tridhjete e pese vjec;. Ne
filJjm VeShtrirni i tij me ffiUndonte. Disa here desha I
t'i thosha Sonjes se s'mund te beja dashuri ne prani
te tij. P.astaj u mesova. Perderisa e mbante Sonja,.
duhet ta pranoja edhe une. Sonja ishte ,e nderlikuar,
kursf! une i mefshte per te kuptuar delikatesat e
71
te saj. Nuk i rashe. ne te
,. portretit tim me portretm e atl] burn qe n
shihte nga fotografia ishte evidente. Nuk e. kupto-
va se, kur ajo me betohej se me e thoshte
sinqerisht: ne syte e mi shihte e tiJ.
tova se ajo te Sl te e\r
pozohej me burnn e sa] te mJere, per t u
te gjitheve se ajo do t'i nje ve;
Po ndoshta keto jane fantaz1 dhe mendJa 1_me
semure shpik gjera te paqena.
Sidoqofte, Sonja ish1Je e te diln.i_?'l:
Nese naten e pare qelloi te mos na sh1hte
1
njohur ne netet e tjera kjo do te ndodhte. Te _ne-
sermer{ afer mbremjes ishim esell te dy, .:
alkoolit ne kete mes nuk Ajo me n]e
veshtrim nga koka te kembet. Eja, me te.
him. Pa fjale e ndoqa per ne dhomen e g3ur:nt, u
me urdheroi te zhvishesha. U zhvesha .. E pakenaqur
me tha t'i flakja edhe mbll:thjet kanobe.:en. I flaka:
Atehe:re ajo terhoqi nje s1rtar te .. dhe nxon
nje pale mbathje e kanotiere. Vish1, me
une ia binda. Pastaj, nxori nje kemishe te ..
gravate GOrape nje shami te hekurosur qe . p::1s
a tv kusbedi qy;hkur. Para ..
ro.i pak ne medyshje. Une ndrq]a .. e st n]e
femije kureshtar, i vendosur te zhatoJe te .gJitha. ur,:
dhrat. Ajo hapi te dyja e zu.n
kalonte nje nga nje kremastaret dhe
pale pantallona ngjyre blu. I vesha. erdher_: ..
te ishin qepur per mua. Kur vesha nJe
bardhe, aq e lehte sa nuk e ndi,eje .?e. aJO
shoi nje pasthirrme. Si nder ethe me hdh1 g:.avaten,
vajti e me solli nje pale kepuce te zeza, numer
.e dy, aq sa ishte dhe numri im i kembes. Ne funcl me
77
shtyu ni2 mes te dhomes, u terhoq prapa dhe m
kund1oL Tani, me tha, shko prit ne dhomen tjeter
J\Tt:' dhomen e pritjes isha futur rralle. Edhe ku :
futesha, nuk ndihesha mire. Me shume se ne l;d ,
mjedls te apartamentit, ketu binte ne sy pra..;
nia e jete te kaluar, qe kembengulte te
te se asgje s'kishte ndryshuar, se kushdo qe futej,
aty ne mungese te pronarit s'do te ndihej mire. Por
pron.ad ishte aty, ne nje fotografi te permasave
mesatare, ne nje nga te ndarat e bibliotekes. U afro.;.
va dbe e mora ne dore. 0 perendi, mendova, te vde-
c;esl:l n kulmin e forcave, te shperthimit mashku- ..
llor, te vdesesh kot e te lesh prapa Sonjen. Sl eshte.
i mun.dur nje ndeshkim kaq mizor, kujt i duhej nje
vdekje aq e pakuptimte? Ty, sikur me thoshte ultazi
tjetri, me ate buzeqeshjen e 9ilter te fotograise. Po
te isha une, s'do te ishe ti, apo jo? Sparti ka te
shtonte Sonja, po te ishte Sparti, s'do te
ishe tl. Po te isha une, s'do te ishe ti. Po te ishe ti,
s'do te isba une ... I shushatur vura re se Sparti kishte
veshm te xhakete, kemishe e gr.avate, te njej-
tat pa.ntallona ngjyre blu dhe mbase po ato mbathje, ,
po ate kanoUere qe e mbaja une. Ishte nje fotografj
me ngjyra e marre ne dhomen ku ndodhesha. Ata
qene u1ur ne kolltuket perballe, prane njeri-tjetrit.
Pasta.j ndjeva hapat e Sonjes ne dhomen e gjumit, e
ktheva fotografine atje ku ishte dhe zura vend ne
njerin nga kolltuket, pikerisht ne ate ku qe ulur
Sparti. Kur Sonja hyri me nje purpur ne fytyre, si
rrezi:'llim qiellor, une u mbeshteta ne shpine te koll-
tukllt duke permbajtur me veshtiresi nje klithme
befasimi: ajo kishte veshur nje fustan ngjyre vish-
njc, nE:; dare mbante nje triko, kurse ne krah nje
<;ante te bardhe. Njelloj si ne fotografine qe sapo
78
.. .. . d dhe une mezi i
kisha pare. era utoa se ate aJO
. . t... "'e priste te ngnhesha. K J J .. k llt kun per-
ne e "' . . , t" ulej ne o u .
l
+'" vinte dre]t meJe, ao e beshtet)e
t o .. .. . h lehtaZl me nJe m
bri dhe dote e\ tim Te ishin rastesira apo
but.e S'e. them dot. Atehere s'e
kombmrme te , .. ortretit tim me Spar-
ldsha v.ene re .. Pre s'do te thosha dot
. E'dh . 'kur ta kls a ve e ' . .. b .. te
t,m. , . e .. h" hte. SonJa mund te .en
gJ
e. Per nJe arsye te t .. JCS . t kur me vesh1 me.
't'" dante Qe nga l;aS 1 .. .
me mu.a t;; e . do. a gjer ne marrezl.
rrobat e Spartit. Ioder, perrnbushte
Nuk ka . rse shkonim tri net
nje tri1L s . .fe Shkuam tri net dhe_
dhazi ne e :} 1 " trete .aty na gjeti
kater. Sepse vetei?- na en .. e e naten e pare e pashe
i rninistrit, A.Pt n pa:njohur ne ate mje-
se Sonja nuk 1shte f:( he ... Drejtori i hotellt,
dis. I nje tufe
te cilin hasem n.e e tavernes, .'::
kamerieresh. e den . e t' me perulje. Zume n)e
pershendetnm matuns_?t,
qe te ndodheshim sa.
tryeze rrumbullake, n.e .. qh t' hurma te shurdhonte
k t
Meg]lt a e z ..
me 1arg C:!-' es .. h me po kercenin <;ifte
njelloj ne <;dC: fnke .. kafe. E kujdesshme
huajsh .. Poros1tem

.
1
h dh" e" kartemonedha m1-
. s me k1s te en
Gdo deta], o. nJa 't t" sl'llesha lirshem, te mos.
M
... k' hte poros1 ur e ..
jeshe. .e
18
. .. . . d' 1" rritur ne qytezen
l;aja koken per te sillesha si9
b
t te Ium1t, s e
15
a , d k 1 k 1 i
e regu: ere f' ale se taverna m u. u .. 0 a .
dante Pa bt . Jg... interesante ishm te hWlJt.
shpelare. E ve ffiJ.a Je
h'h n punen e tyre. . ... ..
Por at.a 1 m .. d k ne taverne n]a n}e ore
NJerm sybardhe u k u t. me te te njejtit model.
pas nesh. Ishin t:e, h: E pashe se la:rgu dhe
I shoqeronte dreJton 1 e .
as vete nuk e k.uptova perse me ngriu ne dore gata
e uiskit. Sonja po me tregonte historine e nje sho-
qes se saj, histori e zakonshme divorci. Fytyra ime
duhet te jete prishur, sepse ajo e nderpreu rrefimin,
vuri re se nuk e kisha mendjen dhe shihja tutje, ne
hyrje te tavernes, ku te sapoardhurit vazhdonin tE.
rrinin ne kembe. Sonja ktheu koken andej nga sh1hja
une. Qeshi. S'ka nevoje te shohesh andej, me tha.
Mori goten, e ciku me timen, ktheu nje gllenjke ie
vogel dhe e vendosi mbi tryeze. E qeshura enigma-
like nuk i ndahej. Te sapoardhurit u drejtuan ne
gjysmen tjeter te tavernes, perkunder nesh. Duket
kishin gjetur ndonje tryeze te lire. I humba nga syte.
Edhe ata, edhe drejtorin e hotelit, qe vajtl me ta.
Sonja, e pashqetesuar, zuri fillin e bisedes se nder-
prere per historine e divorcit te shoqes se saj. Por e
nderpreu prape. Dritat e forta u fiken, taverna u
zhyt ne nje dritesim te bute, te kuqerremte. Orlces-
tra nisi nje bluz. Sonj.a me tha ta ktheja me fund go-
ten e uiskit. E ktheu dhe ajo. Nuk ishte ngritur te
kercente asnje c;ift. Ngrihu, me tha. S'pata nevoje
per shpjegime, sido qe shtanga. Per mua qe e qarte
Sonja, kujt i drejtohej dhe c;'donte t'i tho-
shte. Mos e <;aj koken. me peshperiti. Une i thashe se
ishte e magjishme. Shtova se, po te donte ajo, isha
Rati ta beja sybardhin copa ne mes te tavernes. Nuk
eshte nevoja, rna ktheu, keshtu terbohet me keq.
Kercimi yne solo* vazhdoi aq sa edhe klienti me i
shkujdesur do te na shihte. Edhe tavolina e treshes,
qe me drejtorin behej kater. Pastaj dftet u dende-
suap dhe Sonia tha te uleshim. Kamerieri solli uis-
ki. Sonja s'deshi te pinte me. Porositi baj.ame te
Piekura. Ne tavernen e ,,Dajtit servirnin bajame te
niekura, te kripura. Kjo qe gjeja me interesante qe
me ka mbetur ne kujtese nga ajo taverne ku, prej
81
;1:).aj nate, s'jam futur me. Jam te di a
f(!ti ta frekuentoje djali i minist.rit. . ,
Na ka pare, tha Sonja, me siguri. T.ani po c;mel}-
Kam degjuar se ndien kenaqesi duke
vUdimat, domethene fatkeqet qe i bien ne dore ne
'"'"'"""''''r hetimore. Ne rrethet e Ladit, kete fakt e.
e peshperisin te gjithe. Askush nuk leviz .. As
ka per te levizur nj-eri. E merr me mend sa sy
nc!jekln ne te dy tani?, me pyeti befas. Mos ,ln
frike, je me mua. Per ata idiote, kur je .
si te jesh me Ladin. Dhe, po qe me Ladm, eshte
'>i te jesh 'me babane e Ladit. Kafshet. Jane tigra
para lepujve dhe lepuj para tigrave: Sonja go:
u;n time, ktheu pak uiski. Kurs.e a1.'
parveny. I tiJle eshte dhe 1 ..
kuptimin e fjaH:'s parveny? Shteh yne ka r?ne ne
duar te parvenyve. Shoqeria jone, monolite, s1<; thu- .
hd. eshte e kalbur. Scpse ate e drejtojne njerez par-
Kjo eshte fatkcqesia e madhe e kombit:.
tire se do te shpic'tojme ndonjehere nga parvenyte ...
Qendruam edhe pak dhe ikem. Jashte qe .. fres-.
kuar. Bulevardi i madh ishte bosh. Sonja me futi
u mbeshtet pas meje. Me erdhi ne maje
propozimi p(;r martese, qe n:.e rrint.:.
tru. Nuk guxov;(. Ndihesh?. parveny. NJe
ny qe, nie kombinim fatlum rrethanaslol, gezonte
f:tv,:yret e nje gruaje qie1lore.
i .. ..
Veprimet e Sonjes beheshin gjithnje e
pakuptueshme. Ne pikepamje te normave.
P saj qe nje skandal .. i tha Ladt
1
me
k5h fiale u shpreh. Kur a1 e mon. telefop per ta
se do te vinte, ne sapo 1Sh1m ngntur nga
81
I
shtrati, po pinjm kafe. Une ndodhesha ne pfkun e
sewnit te provimeve. Ne te parin s'qeshe futur
per ta perdorur kohen per te dytirn. Me Ladin nuk
isba pare prej tri javesh. S'ka kuptim te ikesh, me
tha Sonja, ai e di qe je ketu. Dhe I.adi nuk sh1aqi
ndonje habi kur me gjeti aty. Tha se kishim rt-'ne
ne sy shume, se na pergojonte e gjithe Tirana. Pastaj
shtoi ato fjalet e skandalit publik. Sonja qeshi., .E
qeshura e saj me trembi. Isha i pafuqishem te
edhe veprimin me te vogel qe vinte ne kundersht1m
me desh:irrat e saj. S'kisha qejf te rrija si i trete ne
biseden e tyre, por Sonja s'do te rna falte. Ne keto .
kushte Ladi i ra shkurt, tha se vinte me nie porosi
te formes se prere nga i ati. Sipas kesaj porosie. qysh
sonte Sonja duhej te merrte djalin nga prinderit, ku
e kishte lene prej me se nje muaji. Te nesermm ne
mengjes te gjendej gati. Do te vi.nte nje mak)n( dhe
bashke me djalin do ta c;onte ne vilen e
per nje kohe te pacaktuar. Ndoshta dy
Ladi aq sa te vertetohet sherimi Baba1 thote
se ti, ke fi1luar te vuash nga nje semundje. pslkike.
Dhe jo vetem babai. ..
Kete here Sonja nuk qeshi. Ajo u zverdh. X.ha-
xhai round t'u jape urdhra atyre qe ka nen hyqi:'m,
tha. Une as kam qene, as do ti' jem ni:;n hyqmh! e
xhaxhait. Sa per gjendjen time shendetesore, l:u-
rre s'ka qene me e mire. Si tl1a keto, ajo doJi nga
dhom.a, u kthye me nje shi.she koniaku, na mbu-
shi te treve dhe, per te na dhene zemer, e ktheu
goten e saj me fund. badi nuk e preku te
une. Sonja kishte te drejte te protestonte, por JO ne
kete menyre. Keshtu mendova ate !;ast, une, me-:-
diokri. mendova ate <;ast une, qe s'di]a me
c'ishte :rrebelimi, qe isba i paafte ta kuptoja ate
:grua. Ladit i :ra ne fytyre tejzbehja e njohur. 'I'i do
82
ti; besh pike per pike si porosit babai, tha. Une s'po
tallem. Dhe kohe te tepert s'kam. Mund t'ju them
kaq: babai ka sinjalizime te forta. 'Po s'veprove ke-
::htu, do te jetic) e pamundur te shpetojme dhe
(Me kete shkurtim me therrisnin te dy, edhe ai, edlhe
Sonja). E fshehta qe dime ne, s'eshte me e fshehte.
Ajo ka vajtur te babai dhe punet jane keq. Ladi he-
::h ti pak dhe iu kthye Sonjes me nje ze te bute: Mos
11 bej kokeforte tani. Zgjidhje tjeter s'ka. Ndryshe
mund te hapet nje avaz, qe edhe babai duket :ia ka
friken. Ai me porositi me te veprosh
ki;shtu dhe pike. Kesaj radhe them se ka te drejte.
teper as une s'di. Di veti:'m se babai eshte i shqe-
tisuar. E perseris, i shqetesuar, jo i nervozuar. Dhe
ti. Sari, kohe mos u duk fort rrugeve te Tira-
ni;s. Nisu me mire te studiosh per provimin ne shte-
pine ne qyteze.
JVU; kaloi neper tru kujtimi i me bore te
Fragmenti i bisedes atc-bir, kembe-
n;(ulja e atit per te ftuar me doemos en miq te pa-
fluar. 0 perendi, mendova, askush s'eshW i qete, te
kane frike. Edhe ai q(" ku.itojme se eshte i
fttCJishem e ka nji:; frike. KeW frike po e shihja ne
rni;nyrcn si fliste LadL !':i i ]utej Sonjes. Dhe ajo, hi-
k:l, hyri brenda meje. Shpina m'u be akuU. Ni; 1''m-
e Ladit i kisha hapur te1ashe. Me
mermerita, me vjen shume keq. Sonja u ng-rit
tryeza dhe vajti prane dritares. Ati:":here Ladi
1< theu pak konjak. Vuri buzen ne gaz, si dontp te
rni; thoshtc: mos u merzit, keshtu e keto
Kuru kthve nrr,a ne, Sonja kishte ni3 cen ti' nJe
pike Joti. Mire. i tha L1dit, c kupto,i. Mbase jam e
dhe nuk e di. ThuaH xhaxhait se pranoj.
!'or nesi:;r nuk nisem. P.asneser, thuaj. Gati mund te
hi;hem vetem pasneser ne mengjes. Si tha keto, a]o
na shpinen Ladit s'i beri ndonje per-
s}ltypJe. Pashe nje lloj qetesimi qe iu end ne fytyre.
Piu k.onjakun qe kishte mbetur ne gote dhe u ngrit.
iki, tha. Sonja nuk iu pergjigj. Atehere Ladi ngri-
h supet. Me tundi doren dhe pa fjale u largua.
Une mbeta perpara gotes se mbushur te konja-
kut. S'kisha mundur te se paku ta percillja
Ladin te dera. Sonja vazhdonte te rrinte prane dri:-
ta.res si nje statuje e ngrire. S'dija c;'te beja. E mblo-
dha te qepja gojen. Me ne fund ajo erdhi prane
meje. Qe nje pasdite e nxehte. Konjaku piva
me nxehu me keq. Per here te pare i thashe vetes
se ketu isha nje i huaj. Isha futur rastesisht ne
ingranazhin e jetes se ca njerezve, te cilet, sado in-
time, prape mbeshtilleshin ne nje mjegull enigme, qe
do te mbetej per mua e padepertueshme. Kurse ate
mbremje them se e kuptova Sonjen me mire se ku-
rre. A ke frike dalim ?, me pyeti. Atehere bera
me teatral e me te rnarre te ietes. Rashe ne
gjunje, ia mora duart dhe b mbulova 'me te puthura.
Ato dite kisha pare nje film uestern. Ne au> film,
pas njemije e nje bemave, heroi pergjunjej para
te dashures. Gjesti im, sado demode, nuk besoj te
qe i ndikuar nga veprirni i heroit te filmit. Rashe
ne gjunje vetvetiu, ndoshta thjesht ngaqe m'u prene
giunjet kur Sonia me 1;)yeti ne kisha frike te clilnim
Hte mbremje. Kjo me la te kuptoja se do te qe
dalia jone e fundit. Kete kuptim kishte shtyrja e
nisjes per te pasnesermen. Giesti im sentimental
Sonies nuk iu duk i tepert. Ajo rna mori koken
midis duarve, me oerkedheli floket. Duket, ca ve-
prime ae per meshkujt jane demode, nuk shihen
rtiithmone si te tille nga femrat. Ndaj te ngrysur
dolem. Ecnim te heshtur, si ne procesion varri-
mL Kalimtaret me dukeshin miza. Nuk e di se si l
uukeshin Sonjes. Perpara restorantit .... Donika,..
njeri-tjetrin. U morem vesh. S'kish me mire se ... no-
nika .... per t'u shpetuar syve, te cileve u ishim bere
h<ile. Jo vetem syve te bardhe. Atyre, sigurisht, nuk
u kishim shpetuar e mbase s'do t'u shpetonim as
Duhej te kishte dhe sy te tjere, qe na shihnin
I' s'i shihnim. Te Donika,,. mund te hynim me te
qete. Mund te rrinim. me te qete. U ngjitem lart,
ne pjesen ballkon te restor.antit, duke kaluar neper
ate shkallen ku te duket se do te te bjere tavani
mbi koke. Zume vend ne njeren nga te ndarat. Per-
ball nesh, ngjitur me parmakun, prej nga mund te
!'lhihej e gjithe salla poshte, gjendej nje tryeze bosh.
Sonja s'fliste. As une. Gjysrne ore me vone mberriti
kamerieri per te na njo.ftuar se ate nate kishte
vetem qofte me garniture lakiash. Mire, tha Sonja,
na sill qofte me garniture lakrash. Dhe birre, shtova
nne. Birre s'ka, rna ktheu karnerieri.. Gfare keni,
pyeta. Vetem uzo, u pergjigj ai, tere kenaqesi. Na
sill dv dopio uzo, ia preu hovin e kenaqesise So-
nja. Kur iku kamerieri, ne tryezen perballe u ul nje
c;ift. Veshtrimi im i pavemendshem i kapi si sHueta.
M'u duken te fejuar. Me erdhi keq per ta, ate mhre-
mie ne lokal kishte vetem qofte me garniture lakre.
Dhe uzo. U bera kureshtar. Do te pinte dot uzo vajza
Ate <;:ast ajo po me shihte.
Ishte nieriu me mundesine me te vof.!el per ta
hasur ne atti 1oka1: Vi1rna. E shoqi'ronte kusheriri,
ai dia1i me anen e te cilit dikur kisha zbulunr ush-
qimin e nreferuar tf> Maksit. U skun. ngaqe
befas e ki,sha zene duke me pare. Dhe ktheu koken.
se ndiqte maturen ne nje shko11e te mesme
te Tiranes. I ati vazhdonte te ishte dreitor i
8-vjecare te q:vtezes. Nie trill m(; sht:vu te mos ia shqi-
sja Me siguri ajo do ta kthente koken
85
,Jo per mua. Per Sonjen. Keshtu ndodhi. Pas pak,
me nje levizje si te rastesishme, tipike per nje gjim-
naziste kureshtare, e sigurt se nuk e priste ndonje
k:urth, ajo i ktheu syte nga ne. Por kurthi ishte
ngritur. Me gjithe merzine e tmerrshme te asaj mbre-
mjeje, me erdhi te qeshja. Kesaj radhe fytyr,a e saj
u tejskuq. Jam nje idiot, mendova. Pastaj Sonja tha
te iknim. Po kalonte nje gjysme ore tjeter dhe ka-
merieri s'po dukej. Ikem.
86
10
Qe nje vere e shpelare. 1.\Jle teper :se e snpetale,
z kote. Me tepee se e koti::., boshe. Dhashe dhe pro-
vimin e vjeshtes ne fund te muajit gusht. Nje fund-
gu.sb.t me dyndje valesh ajrore afrikane, qe desh-
monin se vjeshta s'kishte ndonje ngut per te mbe-
rritur. Ladi erohi ne leksione me dy jave vonese.
E takova me mallin e Sonjes. Kurse Sonjen s'e
zume ne g6je. Ladi nuk kishte perse rna zinte. Une
Konvencione absurde, mendova. Tere ve-
-ren ata e kishin kaluar bashke. Ladi mbase qe nda-
re nee Sonjen vetem para dy ditesh, mua me duhej
te qepja gojen. M'u ngriten nervat. E mora meri.
Desha t'i thosha se aq me benin konvencionet. De-
sha t'i thosha se nuk e koken, Sonjes do t'i
:shkoja qe ate nate. Ndryshe do te rrihesha me gjys-
men e Tiranes. Kur i kujtoj keto, me dhemb ne ze-
:mer. Sigurisht, nuk i thashe gje. Kam nje brenge
q.e me kafshon, brengen e pendeses. Kur Ladi ndodhej
buze rrokullimes, mua m'i nxinte syte egoizmi. Po
nga ta dija se Ladi ishte buze rrokullimes? Gjithc:;ka
vegjetonte si zakonisht, ne pergjumje. Mali i Dajtit
8T
m}:)i kryeqytet me qetesine e perjet.shme
ohmpike. Syte e Ladit, si kuroohere, ishin te tri- '
shtruar, e tij e zbehte. Perse duhet te mcndo-
ja se ishte kohe rrokullimash? Nuk isba profet. Isba
nje mjeran i derrmuar nga deshira per te fjetur me:
Sonjen. Nje parveny, si<; i pelqente Sonjes t'i qu-
ante disa, nje parveny i dashuruar. Sendet :rmk
kishin ndonje lidhje me Sonjen nuk me
nin. Perse duhet te me shkonte mendja se nen ujin
e ndenjur te kenetes qe ndezur nje zjarr dhe keneta
me zhabat e peshqit, me ngjalat e gjarperinjte, me
t;'kishte e <;'nuk kishte, po shkonte drejt pikes se vii-
mit. Mendja ime nuk shkonte deri ketu. Kurrkujt
nuk i shkonte mendja deri ketu. Prve<; atyre qe
kishin filluar ta ndienin zjarrin nen vete. Isba nje:
.shkarpe qe ndodbet rastesisbt prane nje drur] ne
flake e digjet bashke me te.
Kur u takuam nga mesi i sbtatorit me I.,adlin,
me ra ne sy nje lloj shkujdesjeje e tij. Bente vape.
Te gjithe ankoheshin per mossbtyrjen e shkollave
dhe . nga mengJesi deri naten vone ndiheshin te
sbushatur. Nuk mund te them a ndiente Ladi nen
vete ndonje zjarr. Ne mos nen vete, diku prane
tij. Fjala vjen, nen kontukun e te atit. Isba enur
nga egoizmi, bota rrotuUohej rreth meje. JVJ't' se dy
muaj pa u pare me Sonjen, qeshe i tejndjeshem.
Cdo send, <;do ngjarje, <;do veprim, te kujdoqofte. e
vleresoja ne raport me te. Aq me teper fjalet dhe
veprimet e Ladit. Truri im punonte si kompjuter i
sabotuar, i semure nga virusi i dezinformimit. Mer- .
zini:.i. e Ladit e perkthente si ftohje ndaj meie. prir-
jen e tii per t'iu larguar njerezve. si mase per te me
mua. mungesen e deshires per te vaitur
lokaleve. miet per t'u. mbrojtur nga kompromet)mi
me mua. Menjanimin e Sonjes. nje komplot. Pastaj
rrdhi ajo dita. nga fillimi i tetorit kur pashe 'se sa;
Nhpirtvogel . isba bere. Po te duash, me tha Ladi Slf
111baruam leksionet, kalo afer mbremjes nga Kish.a.
llo te sjell uiski. Nderkaq ai kishte refuzuar dy
here radbazi ftesat e mia. Me vjen keq, ia kt,heva,
kam frike "Siil s'd.o te mundem. Fjalet i shqiptova me
nje nentekst te kuptuesbem pakenaqesie. Ladi beri
1;ikur nuk e vuri re. Edhe mua me vjen keq, mat
ktheu, Sonja do te kujtoje se harrova te te them.
Sikur te me kishte komunikuar lajmin me te
domte, i shkujdesur, u hodh ne nje teme tjeter. Me
pyeti se ne c;;'date e kishim kolokujumin e ardbshem
me Xbohun. Iu pergjigja se kolokujumin e ardh-
sbem me Xbohun do ta benim pas nje jave. Dbe u
ndame. Ai mori bulevardin e madb, une kthesen e
rruges per nga agjencia ajrore, ku gjendej staci<:ni
i urbanit te qytezes. Z.emra po me Gante kraharonn.
e fundit nuk rezi,stova. U ktbeva, e pashe tek
largohej me hapin e ngadalte. Ate s.hishen, i
sille plot, jo te pergjysmuar. Ai tundi doren. SaJm
te qeshuren e rralle te syve. Dbe vazhdoi rrugen.
Ajo ka qene mbremja jone e fundit.
me pas nuk u berne te tre. Ka qene dhe
fundit qe fjeta me Sonjen. Thuhet. se po ta d1Je
njeriu c:;astin e vdekjes, e hap var:rm me dua:rt e
veta. As L.adi, as Sonja, nuk e dinin <;'i priste. Per
kete jam i sigurte. Ata mund ta dinin <;'i priste, aq
sa c:;'mund ta diia une ajo isbte mbremja jone e
fundit dhe se ate nate do te fliia me Sonjen per
here te fundit. Kurse ate mbremje as.gj nuk 1
M'iante nje fundi. Ne pime nje shishe te tere me:
uiski, pime edhe vere, edhe birre .. n_a ?,e;-
meze te sbkelqyera. Jo preJ SonJeS. NJerezlt,
fatkeoesisht, i nenshtrohen pushtetit, jo bukurise.
Nga ky rregull s'mund te benin pel"'jasbtim kame-

dhe e lokalit te liqeni. Atyre aq
u .. bukur1a e Sonjes. Po te ishte thjesht per
ta linin edhe pa ngrene. La-
dm pushtet. Dhe pushteti ka nje
magJt me te fuqlShme se bukuria femerore. Pushte-
ti i posedon te gjithe, me meshkuj e me femra. Me-
shkujt i posedon deri ne perversitet femrat deri ne
Dukej qarte, kameriere't dhe kuzhinie-
ret,_ te _ata qe ate mbremje .ne lo-
kahn te hqem, nuk dimn Q'i priste miqte e mi. Une
s'dija G'me priste mua vete.
.. si ato qe ndodhen, degjoja te
se shenJat e dimerore qene
:nadje _ne mbyllje te vitit, ato qene
utentese_. FJala VJen, ne euforine e diteve te
Vitit te Ri ishte vene re mungesa e portretit te baba-
. it te Ladit ne serine e portreteve te personave. te
me e te plotesohej dekori festiv
I ni2 raste te tilla. Vertetesine e ketij
versrom e mohonin shumica, thuhej se portreti ne
si kurdohere, kishte qene midis te tjereve.
Mesnrcthate edhe sikur te qe i vertete versioni i mun-
ge1r':>.s, tme s'do ta kisha vene re. Portretet ishin gjeja
e fundit qe me interesonte. Gazetat nuk i lexoja, me
perj.ashtim te rasteve te detyrueshme. ne leximet
kolektive te artikujve qe konsideroheshin te rendii'-
sishem e qe une s'e kuptoja G'rendesi kishin. Dieka
tjetiir me ra ne sy ne muajt qe pasuan:. Ladi . po
humbte interesin per librat. Kohen qe me pare, si
rregull absolut te jetes se tij, ia kushtonte leximit,
zuri t'ua kushtonte bredhjeve me mua lokaleve. Kjo
per-kon me periudhen kur Sonja m'i preu te giitha.
Po. te mos ngushellohesha nga shoqeria e Ladit, do
te beja marrez!ra te paperfytyrueshme. Prandaj ky
ndryshim i Ladit s'me beri pershtypje. Ai i pershta-
tej gjendjes sime te pashprese dhe. e
nje egoisti, sjelljen e Ladit e. gjyko)a n]e g]est
s.olidariteti me mua per humb]en e Son)eS.
Thashethemet e para i mesova ne
im ate. Po pergatitesha per provimin e vetem. te
atij sezoni, caktuar per ne a1 u
fut ne dhomen time. Ishte 1 zbehte, m-ezl rrmte ne
kemhe. U mbeshtet pas deres dhe une kujtova se d<?
te rrezohej. I merrej goja. Tim eti i .. merre]
goja sa here kishte . hal:.. dy
dite me pare, ose tn, babmt te Lad1t, te
armik, i qene vene hekurat. Kurrkush nuk e dmte
qysh e pse. Bashke mete nga
nje varg personash, emra te nJohur e te
Prttl'shin arrestime. Keto mezi i kuptova me
pen:wndrim mbinjerezor, aq e ..
ate. Ai zuri te vinte poshte e perpwte neper dhome,
shfrynte, mallkonte, pa guxuar t'i binte
vdiste nga frika, Ladi kishte ardhur te ne
im ate s'kishte lene rast pa e reklamuar
me dia1in e nie njeriu te fuqishem dhe tam,
lepurin ne bark, s'dinte <;'te bente. Mba:.uam,
mer[s'"e dhe kio na duhej. C't'u desh te ng-aterro-
heshe rnP ta? Sos nuk na mjaftonin hallet tona. 0
zot., perse me je vene me gure? . ..
Tim. e lashfi te shfrvnte. Po te aendrow. do
kaeafyteshim. Ika, no s'dija ku te Koka rr:.e
bw:;iste. Ishte nie dite e ngrire ... Me
bosh dhe dru:ret lakuriq, qyteza pnste te zhyteJ ne
nii"> n:1te si gjithe te tierat. Aq i bente aytezes
dhh> diku ne kryeqytet. Aio s'e c:;ante koken per
por'x'"tet, cUi vihej e cili hiqej. Ishte ngopur me
91
e vemes dhe heqjes se portreteve. Ajo
shqetesohej me teper per grushtet qe plasnin ne
klub! ku viheshin ne perdorim pa druajtje.
dhe vema e portreteve qe kthyer me kohe ne
obJekt barceletash. Me te perparuarit shkonin de:ri
te shpreJ1ja hengshin kokat. Portretet, ata qe hi-
qeshin dhe ata qe viheshin, nuk e dinin kete. Por-
tretet vazhdonin vallen ne indiferencen e plate te
qytezes.
Ate zhaurima e lumit degjohej qarte. Ndo-
shta ngaqe mbi qyteze varej nje heshtje mortore.
Fryu nje ere e acarte dhe mishi m'u ngjeth. Atehere
e kapa me te vertete kuptimin e thenies se tim. eti,
sipas. tij ngjarja kishte ndodhur dy ose tri dite me
pare. Djerse te ftohta me mbuluan ballin. Dhjete
minuta me vane ndodhesha ne sallen e ndyre' te
PT-se ku vazhdimisht dote gjeje dike qe grindej me
centralistet. Futa monedhen ne aparat dhe formova
numrin; Ladi kishte telefon ne dhomen e tij. E mbaj-
ta gjate, derisa, i tronditur, u binda se ne anen tjeter
askush nuk do ta ngrinte receptorin. Vara dorezen ne
vend. Automatiku nxori si te pegere monedhen. Pas
pese minutash perserita te njejtin vepr:im. Nga ora
tete e mbremjes, piku i hyrje-daljeve ne PT, duhej
ta kisha perseritur nja pesembedhjete here. Kurr-
kush nuk pergjigjej.
U ktheva ne shtepi. Friken e tij babai ia kishte
induktuar edhe nenes. Ata po me prisnin me zemer
te ngrire, dhe, kur u futa ne apartament nena j
kishte syte te skuqur. Me hipi nje inat i' terbuar.
Desha t'u ulerija, t'u thosha te me linin rehat. Ne
vend te kesaj, ndersa ata po rrinin ne kembe ne
korridor duke pritur diqka prej meje, hyra ne. dho-
men time. K:io u la te kuptonin se cdo orvatje per
te folur me mua do te ishte e lmte. Sapo rashe mbl
92
krevat ngrita. Si me suste. Aq shpe)t: sa
ndodheshin ende ne korridor. Tek n:
erresire, ndjeva thirrjet e !yre me ze te ulet m:
luteshin te kthehesha. Jashte nuk e ne
'bw;isnin veshet nga zhaurima e luml.t, ar.o :nga n]:
shungullime brenda me prane
agjencise ajrore. Prej .J? u frym<::
mherrita ne pallatin e Son]eS. e ndr.1
dobet nje ze gruaje, une ngJltes_ha e a)O
zbdste, me peshperiti se Son]a nuk ndodheJ aty, se
round ta gjeja nga shtepia e te atit. Kur ktheva ko-
ken, gruaja qe zhdukur. Po P?.
me fillojne halw;inacianet. SonJa . nuk ndod_heJ ne
Ki:'mbengula t'i meshoja z1les
nje kryene<;esi idiote, pa kurrfare
Nnk mund te them sa 1shte ora. Nuk mund
them ndenia ulur ne fund te 1
nat2s po mi:; hynte ne palcc dhe u ng_:lta ,nf!.c:.
se mos me zinte gjumi atje, nic' fund te qe
te ngjitnin ne apartamentin e S:'njl's. Por ,)Oll]f\
ndodhei ne shtepi. Zeri qe me lnshte folur nuk
te qe haluc;inant. Pa vetedije kembet me c;m;n dr_eJt
veriut, nja nie ki1ometer me tutje. ku banon:n prm-
der-it P Sonjes. Rruget qene te Ec1':.
der:juar jehonen e hapave te
r)ere>e shkoia atje. T::mi them me. m1:.e t?. mos ..
shkuar. Qc te mos shihia se sa _1 ulct behet n]en::.
Sa i dobct, sa zero. !(eshtu e mbe-
rrib nc rrugen e pallatit ku banonm prmdent e So-
nieo;: tf' ulet, te dohet, zero. ..
' Makinen e shqova nga larg, sapo mora e
Dribl.t i mbante te rlrejtuara _ s1kur
t'i rqhf'i nie zbu1imi ajror. Ndos?ta p_er ars_Ye
m:c> tr'r1:
10
qi_ vcmenrlien. Kishte. rlH;ka 10 te
m2 nrc> ato drita. Ngadnlcsov:t hapnt. Pr:1ne drJtave
93
shqova silueta. Pasta ech .. .. .
ccejak i heshtur n' J .P 0 uhpenma ze te ulet. Nje
t t
Jerezis . Dhe se fund 1' .. . ..
ro uar, prane makines n"' . kod'' . 1 po lCe ne
rroderi te mbuluar dh' J_e s k' e e madhe me ka-
11
. ' e rimor w Syte m' .
uan. Jo nga te ftohtet T" ft ht" mJcgu-
kafshonte si qen M'I. m: g ell . ok et e asaJ nate te
. . J u 01 s ena qoo b .. A
po I mternojne mendova Dh ' e !?as e. ta
N ... . ' e m u pren "t
Je mstmkt vetembrojtje m"
1
t .. . g]UDJ
hesha. ne vend R e s ::t rengo1 te gozhdo-
net ishin te qe. kDedhur ne erresire: neo-
shuara. LeviZpla e beaft' e pallateve pen'f'th te
"o-' .e e D]e pe d d'k
se po .a d' . r EJe 1 u, treconte
''"' n 1q nm ske
00
f h h u
va .aq sa te mund too doo .. s e urazi. U afro-
Son]en Neoo k h.. e b egJoJa bisedat. Atehere '"'_ashe
0
ra e m ante t" b' . r
Son:'l es i atl "a 00 t 0 00 e Irm. Pak me tuf]' e
. . . . . me EJ e em N hk .
e dilnin nJerez t - k.' a .. ga s allet h':nin
J e ngar uar me send .. --
mn ne rimorho . e, qe 1 vcndos-
k
. \.o., rocena qe mbu h , J
u;ha Sonjen. ne anen t
0
too t" oos UI. . a te_k '
M
koo . . Je.,er e rruges mbi tr _,
e ,erc
1
m m
11
d too boo . . " , -
h
0
n e n1 ern]a pr ..
s ova dore'l P ,,..afs.'h .. o d . - "ane sa]. Kaf-
. h . " va er1sa k
pr.ane meje dhn unci ' e __ gp .. 0 Son]&
erresira. Rriia i fc;hl'hllr' co e te dll]a nga
doli qe prapa '"'
1

te cast nje civH
ai, diali. i min'"t t cJsos ?he m .airua Sonjes. l<hte
S
. . .. L, n ..... on]'l ktheu k k" 00 ..
1kur te mos ndihesh . . o en men Jane.
f h h
, .
1
. a I Sigurt se a tv ku _,
s ,e . UJ 1SL1a
1
nad
1
I,.._,hoo .. .. .. rnJa 1
"' . _L"' per kedo d too b
Se oOn]a po me s1
1
'ht ' _,o .e ,'.S01a
.. I c n
1
U 1 Sh"o\a too
vermtur qe" n"e" k. t .. . , .. ' ' < sy e e Sal. te
0 " o perp1q h '
syve te ba1:dhe duke .t es
1
1?, t u
e dintP se syte 'e sa u .. 'E'] ne _boshllek. Ajo nnl:
Dh ht .. ' 1 nuk aene dre1tue1r ne bosh1l"'k
e :rengova koken midis d , . .. e .:
ta perplasja pas murit K ... Dhe me l'rdhi
t hetuesi A.P. Son :es urre e mora vesll r;'i
c'm e. mora. vesh_
ng.arbm1
1
n
1
rezve B hk" , kishte hl111ar
o. as e me ta dhe Sonja. S'J:.-a-
94
j
I
loi shume dhe makina u nis. Disa perde neper dri-
tare levi:z.en. Zhdukuni, desha t'u uHrija, kjo toke
mban persiper bajga. Si une, dhe si ju. Te gjithe jemi
bajga. Dhe meritojme te trajtohemi si bajga.
Ne qyteze mberrita ndaj te gdhire. Naten edhe:
urbani flinte, keshtu qe rrugen e pershkova ne ke-
mbe. Syte e venitur te Sonjes, me veshtrimin drej-
tuar ne boshllek, me qene ngulitur si thike. Ndosh-
ta per kete arsye u bera i pandjeshem ndaj dhi-
mbjoeje t.jeter. Fjeta si i vdekur. Kur u zgjova, bota
ldshte humbur gdo ngjyre. Pata ndjesine e zhytjes
ne dhe gjith9ka ndodhi me pas e perjetova
me ,hkujdes]e te plote.
Nuk ndodhi ndonji:; gje e madhe. Ndodhi ajo qe
prisja, qe ishte ne logji.ken e sendeve. Ne provjm nuk
u paraqita edhe pse nuk kapa me 1iber me dore, edhe
pse s'kishte kuptim te ushqeja veten me iluzione. Ajo
qe s'e prisja dhe aq, ishte zbulimi i se paper-
fytyrueshme t(f degradimit moral te njerezve. E vura
re me te filluar leksionet. Kurrkush s'me afrobej,
kur:rkush s'rrinte me mua. Provoja nje kenaqesi
te lige duke pare se si turma kthehej ne nie kaf-
she, qe drejtohPi nga instinktet. Kafshes njcr:iu s'ka
persc i zemerohet, ajo e u;'!"pergjegjshmc. Ne te
vertete une prif'j::l ne qetesi diGka qe nuk vo-
noi te ndodhte. Diten e dyte te leksioneve, kujdes-
tari i kursit, me nje bezdi te hapur, sikur t'i duhc1 te
mbnnte nep('r Ciuar dil:;ka te papaster, me njoftoi tc
ni' e fakultetit. Ashtu bera.
Nf' 8Pkretari rdo>d.hej nj1 person i vetem: sekretar)a.
00 nii'. e f!:iate, me syze, me ca kembe te bukura,
ri'> ia kishin zi11 ti; gjitha studentet. Dukej qarte po-
e veshtir0 ku e kishin vene. Per t'i dhene ze-
mer, vura buzen ne ga7: dhe aio u skuq. Si ndonje
vajze e vogel. Edhe sjdljet. edhe z-erin, i ki.shte si
95
ndonje vajze te vogel. Ju e kuptoni, ia nisi, me
vjen keq, nuk: e crr perse me caktuan pikerisht mua.
t'ju komunikoj di<;ka, qe s'eshte detyra ime. Me
ngarkuan, pra, t'ju njoftoj se, duke fillua.r nga dita
e sotme, ju s'mund te vazhdoni te ndiqni leksionet
per arsye te zbulimit te disa rrethanave biografike,
qe e bejne te pamundur nd:jekjen e fakultetit nga
ana juaj. Me vjen keq, mua me ngarkuan t'jua trnn-
kete njoftim te hidhur, megjithese nuk hyn
e mia. E di sa e rende eshti:;, dhe sinqerisht
per respektin tim ....
t'i them se ishte nj(; engjrm. Se vendi i saj
nuk ishte ne ate zyre ti:'_ shemtuar, por diku lart. ne
Desha t'i them se ishte nje sin.;ne parajse. Goja
ime nuk formuloi ndonje gje te tille. Mirenjohjen
mb.::Jse e kane shprehur syte. Per ki'W s'jam i

Nuk P di ne ishte ne gjenaje sekretarja te ]oxonte
pa.s syzeve te s.ai. syte e te t:iereve. Kur une, tile nje
qe mund merrej cinizem, i thashe se
nj.oftimin e pranoia te mireqene veti:>m me shkrim,
me firme e me vuk ndryshe nuk shihja ndonje
ner t'i ndi:'rore''e studimet. ajo u step. Doemos,
mermeriti, eshte e drejta juaj.
Dola, u futa ne leksion. Veprimi im qe i kote,
kishte marre fund. Por une kisha humbur
mizorisht dy njerez te dashur. Pa lene gjurme. Ata
ishin njerezit me te pafajshem. Dhe m'u kujtua. se-
ri.shmi ajo nata me bore e ditelindjes, biseda ate-bir,
e atit per te ftuar me doemos dike ose
disa. Ladi nuk e ka <;uar ne vend porosine e te atit,
men.dova tek ndiqja H?vizjet somnambuleske te pe-
da!to('ut. I paftuari ose te paftuarit, jane zemeruar.
Ka,_!le thene: pa shiko, ai surrat veremliu guxrm te
mos na perfille. Po ne ia keuusim koken, .. e be.ime
te haie dhe me gjithe soro11opin! Keshtu qe nje
96
. T'' arit sipas rangut,
ditte f:i11oi keputja e koke kapo-
<.,i; fanliljes. 1-'Capos.hilt.kA .. t ,e lol;c, rml\:. kam as
.. .. . . . . ) r u . " - :s. , -
.i. W>'.'.j bmJl.]i:.w' lV e {ha -Dikush me kishte pre-
une mendova dhe u . t" bezdine sikur prekte
kur' ne sup. p e a ftu ne zy;en e Xhohut,
dore nje _te pegere .. une pata ndjesine kon-
me tha ultazi, koken .
krete se po Ende pa filluar
Xhohu me prltl pa chere .. merr]a me mend,
.. 1.. pak a s ume e k"t zyre
gjeraten, te c1 en d' . u nuk ishte ne e e ..
t'i thosha se ver: l }rdile dhe ngrohej me sobe_
qe fshihej e pe 'ku ne sketerre, nga
elektrike. Vendi 1 tl) Ishte te me hidhte as
i shtate. pa e vijon: Nese
Xhohu form ulOI . shkrim, round t l
kembengul t'i kete g]erat_m a ne ne s'japim
me lehtesi te madhe. Por

f.g leshohen ne e
me shkrim. mun Ne s'jeni i k:ena-
n'e njohunt tuaJ. hA.Pt pqaraqiteni te A.P. AtJe do
' .. . keq du e e c ,
qur, me v]en ' . .
te sqaroheni D0e _shkrlm... e bindes. Nuk .e .. kisha
Argument! l _g: z 'idhjeje te tllle.
lll
.kuar mundesme 'e n]: gk] t -
1
Xhohut vnste
paras .. t p Nente s 1
la me mornica .. nde .. .mos nrjethesha. Ika
. larg., s'e pata ne ?re ..
8
. qen qe e zene m
s ... , qen 1 zbuar. 1
vra?. rrugesh.
, 1 n]e . ', ,
97
"'- 13
Mars 1991
tiS vjellen prane kembeve me e dl ..
z?rret perpJeti_;, Nje tkurrje muskujsh ;i n e;
koken pas trungut te pishes Nuk k' .; .a
rrJa,. perve<; nje vr,eri te hidhur qe; .ra mb'Is all<; nxl-
J
arg; t" t I pe gun e
. eve e s omakut perzier IT1e kaf ..
dh k k ' . ene surogato
e onJa un. Ik mJeran p; ... 't ..
m Jl . .. ' ' etsen a me svte e
Jegu. uar. Ke ruan? I <;mendur . . .. .
ndodhet .. 1" . ' aJo qe ruan 11
t t ne pa e .. dheut. Stnks tragjik, ajo eshte
re ur me kohe. Ne palen e dheut ka vetem n e
grusht kockash. Kurse une e ti rroJm .. P" t" J
turuar n .. -t t . .. e. er e tor-
] en J nn, densa te na sosen d't"t T' .
.. h I e . I 1
. ' une I umbur Kush Ira dal" ..
ncr k' b .. ,_ e me me qar
k ba marrok, ti apo une? Qarin tend e shoh
v" .e qe e Po ti, me ata syte gjak, a e
ta shohesh qarin tim? lkf K ... hJ 'k
nder mend t" 1 ... . . . ur" .us s :1
.e su mo.Je VIlen tende te shk t F
tu brend lh fl' M re uar u-
.. a c e I. Ibase sheh ndon" .. d" M.b ..
me e pa 1 .. , ... d" ]e en err. re-
Ishte ne en ferr. E_ pashe tek ikte neper det.
.. . . ur me us Umm e bardhe re. .
te fustani t te nus eve. Me nJ"' f. ]'; ' p J Sl
e Ja c, qe Veshur s1 nu-
98
: '
por mua me dukej edhe femije, edhe nuse. Dhe
qaja qe ajo ikte me ikanaket. <;'kuptim te kete pa-
:,ur kjo endcrr, marrok, perse e pashe pikerisht
mbreme!
Marroku s'me jep dot pergjigje, mendova. Dhe
arrita te shkeputesha nga trungu i pishes. Dielli kish
mundur te gjente nje te <;are ne qiellin e piste. Prej
andej leshohej nje drite. I verbuar, hodha kembet
neper trotl,!ar. Xhoda mbeti prapa, pas kangjelles,
ulur ne karrige, me shufren e hekurit ne dore. Fer-
para meje ishte qebaptorja e Arsen Mjaltit. Me deren
hapur. Kishte qene mbyllur dera, kurse tani, befas,
qe hapur. Kjo do te thoshte se kisha nje mjet per te
shpetuar nga ngasja e tmerrshme per te qare. Po te
mos pija, do Le qaja. Dhe vajta drejt e te qebaptorja
c Arsen Mjaltit. Le t'i bente qoftet edhe me mish
maceje. Une s'mund ta kaloja kete dite pa pire, nen
ate qiell te piste. Megjithese, ndryshe nga Xhoda, e
dija se ajo nuk ndodhej mes ikanakeve. Ajo ndo-
dhej ne palen e dheut te ftohte, ne formen e nje
grushti kockash. Na hengert mortja, te dy, edhe
mua edhe ty, qe mbetem ketu, te hame te pegerat
e A:rsenit, dhe te pime urinen e tij. Kjo fraze e
shqiptuar pa ndonje ligesi me ra ne vesh kur ka-
perceva pragun e deres dhe ne hunde m'u perplas
tymi i duhanit, perzier me tymin e qofteve. Doe-
mos, mendova perballe fytyres agresivisht te vete-
kenaqur te pronarit tc qebaptores, ne qe mbetem
s'kemi c;'hame tjeti..'r, <ls c;'pirne. njc cope leter
mora qoftet c sphkatura me kripe e piper, dhe
raki te madhP, dlw zura vend,,ne cep tc qebaptores,
me berrylin c dikujt n(; ije. Qortct i kaperdiva. Ra-
krne e ktheva ngadale. Ti' qc konjak, do ta ktheja
me nje frymi5. F'o mi' digjte etja. Aq shume, sa mi'
99
vinte ta merrja goten e ta derdhja ne goje. Sic; der-
dhin shoferet uje ne motorin e nje rn&kine te zhuri-
tur. Vazhdova ngadale, me durim, me gllenjka te vo-
gla. !';shte menyra e vetme per te shuar etjen mt raki.
Dhe per te larguar mendimet ogurzeza. Fjala vj-en,
ner nje <;:ast me lindi deshira te merrja goten, dhe
ta flakja ne fytyren agresivisht te vet<:'kena-
qur te ish-brigadierit. Sipas meje, permbajtja e ra-
kise ishte me e dyshimte se permbajtja e qofteve
te perfolura. Mirepo, duke pire lengun plases me ,;
metodiken e nr<?vojshme, domethene ngadaie e me i
gllenjka te vogla, ne vend te zbatimit te mendimit
te mbrapshte, i kerkova te me mbushte nje tjeti:;r
te madhe, porosi qe ai nuk vonoi ta plotesonk.

tit. Kur dola, qielli qe ttlur, qe nxire, diku, ne ko- )I
dren pertej lumit, shkreptiu, ca pika te medha m2
lagen fytyren. Ngrita koken drejt qiellit. Sheshi qe
i zbrazur. Ndaloi urbani, por kurrkush nuk zbriti.
Qe bosh, si sheshi. Mbeta n(; mes te sheshit duke
pare Iar,gimin e ngathet te autobusit. Qyteza. 2
zhytur ne turbullire. vazhdonte gjumin e vdekjes.
Hodha disa hapa. Gjunjet mezi me mbanin. Sa
<;'round te mbajne gjunjet e nje te del:iuri. Kisha nW
oellim te vetem: te mberrija ne shtepi, me c;do
kusht ...
100
11
Te mberrij ne shtepi, mendova, me c;do kusht.
Autobusi sapo qe larguar, pa zbritur udhctar tjeter
ver; meje. Sheshi qe i zbrazur, qielli i ulet, qiell
shkurti, i ftohte, i piste. Armiqesor, si fytyra e
Xhohut. Isba cndc ncn pushtetin e kcrcenimit. te
tii. Po ta dunsh me shkrim ... Sigurisht nuk do tc
kerkoja asgje me shkrim. Do ti:; me duhcj te para-
qitesha te Syte e B.ardhe dhe, me G'flitej, Syt(; e
Bardhe tretcshin nga kenaqesia per te torturuar kli-
entet. S'doja te behesha klient i Syve te Bardhe. Te
ketij mendimi qene edhe prinderit kur u tregova ne
hollesira ballafaqimin me Zeusin e katedres. Nena
shkuli floket, babai nisi ecjaket neper kuzhine. Ke-
saj radhe krizen e zgjidhi ate, ne menyren me te
thjeshte. Si u end nje cope here nga njeri cep i ku-
zhines ne tietrin. ai qendroi dhe iu drejtua nenes
me keto fjale: Molil qaj, s'ka vdekur njeri. Fati na
eshte qepur me gure. Ti, u kthye m:a une. mos e
mbaj mcmdjen atje. C'ishie pi:'r t'u u be. Shih
c:;'do te besh me tej. Po te mbyllesh sic:; ke zakon, do
semuresh. Ketu e kam fjalen, pa per ne rri pa pune
101
te .?uash. Kaq tha im ate dhc vajti e zjcu kafe
per te tre. Ai s'ircgoi ndonje frike, c;uditerisht.
K.urse mua me kishte frika ne S'me
V]en turp ta pohoj. Zhdukia e miave te mi dhe
kercellimi i dhembeve te Xhohut rn"e kishin terra- ,
rizuar. Po te bija nc thonjte e Syve te Bardhe ku-
shedi c;'rne priste. Mbase me tepcr nga frika 'sesa
n_ga keshilla e tim eti, u paraqita fabriken e
fronionc e thyerjes sc gu-
reve. Syte c Bardhe nuk u ncr rnun. Si
fiilova pune, e kuptova he1rresen c te D.::u:
Ajo fabrikc qe ferri mbi toke. Kisha perfunduar ne
ferr. Pa ndcrmjetesirle e Syv;; te Rardhe. Inf!'rana-
zbet e adrninistrat('s s'kishin nevoji:' rer
U mjaftonin te dhenat rc mia. Kisha nii; daie te arra-
tisur. Kesaj i shtohej me dialin e Fib.nit. Me
se te mi:::tftueshme qe njcrezw, t'lJ rwi0thni mishi kur
ndodheshin prani' meie. Sa per nc;!.i:1sh1imin nrra h-
kulteti.. nie me brire si uni; nuk H1t0 i r,"nie ,
te studionte. Nie diall me brirc' ishJ0 i
vetem ni:' ferrin mbi tokE', fabriken e c;imcntr'S
se qytf!zes. Ku nrodholw,i m1; shnme pluhur :::c d-
mento.
DiaHi nuk do t''a diie nr>'n rlialff PPsi:' cli:J.iie e
frontos(; thvPries !'P ''UJ'il, f!r; mn m'Lc> 11 hi'ni:;
P'i::lshte, me nriti;n nritr'( r.i,..,ri i
Jshin tre P'abe1f;> P dv .r:r:-n:llfmi. im,.., }1,1;m-
cot r::roortin e forf':l.VP Bn<;hk'' nw mu'l mherriti r-ii;
Rl<or'li' me ril'Y'orkio P nr1rkuar rw' f!Ur r:re1neror dr1e
shkarkimi. DRsh=li bluarin e >r.urev". sherbeu si ce-
remoni e nar.'lqities si' kncrl<>ncia1evP Pas PRrRoil-
. i"s ndiheshR i rr::lskanitur. TPk shihi0 te tieret
:zune nr:a nje aoshe e filhwn te hanin ne heshtje,
mendova sr, no te vazhdoia te punoia ketu. brenda
iaves do te vdisja. Nuk vdiqn. As brenda as
102
brend11 muajit, as brenda muajve. Po l:c
vazhduar cdhe ca p::>s muajit tC katcrt, mbase do
vdisja. Megjithatc koleget e mi, djajte
eli 1 e nare me siguruan s.e historia e frontose, >
ashtu si gjithe fabrikes pluhurprodhucse, r:uk
htc raste vdekicje. Me erdhi t'u thosha se kJO as qe
vihej ne di.skutiJn. Fnbrika ishtc njc ferr, e nc fcrr
cohen ti:' vdekurit mekatare per ti' vua,itur
dhc ne ishim mckatari:; ti? vdckur, 1i; di'nuar ni.;
shim. Nuk ua ih:1shi' . .To n."'' frikn se. si niere7. te
rend0mte. ata s'do tc' kuntonin gF' Ata ir,hin
dhe. si mekatnre. i.e' vdekm. Uri.; t.'u kuJ-
toja se ishi.n te vdekur. Ne nje kohi'2 kur ata
nin se kishin vdekur nji:'herc. kishi.n kclluar ni('
ncpcr ferr, dhe tani qene ringjallur. Tre prei
dv rrnbcli' e nie gaxhua. qene dr'nnnr me' afnte te
burfl'irnl per 'ricdhie. On:linC're', s.ic: thu-
het.'' nnk ]Jogariste te rriYJtr ketu. Du-
kct mendoni"' se. pas fr:rrit, nrlodhef.hin 1i' nnrr>:ntnr.
Der ii' shD!C:"1l'lr ni.; njc parajsc tic; munrJ<:}'n1('. f)r; f:i. ('
parais0n, nuk ra fiala. Ki.'ta formnm_n
klanin e diaivf' te lumtur ti' frontoif's. rliaivt> onh-
miste. me moral vazhdimisht ti' n;Iritur. Them klDn.
Nf.' c=tti; pose v<Jrfaniakesh, qe u
bene rtiashte. f(iet'l tri klane. I pari, o::
dinere. I dvti. pi'rbi'11ei nga nie pt>rson 1 vetem, llJC
gabel nia tridhieti' vie<;. ish-fatori.no ur-
ban, i denuC\r me nie vit kondkionel per I
treti perbe1wi rriith::1shtu nga nje person i
af' rreth te nesi'flhietave, nunon!P. V:le:
iesh. nvshse or- li.ru:cr p::ts vuC1.d.1es sc me
dhielr'viec'lr per krimin
ra ne sv shpeit se, me te shkarkuar. e
makine. optimistet zinin nje qoshe,
nje qoshe dhe politiku qoshen e vet. Lmd1 11Je pro-
103
1,
!IIi
I
ill
blem, ne cilin klan te f t h' r
veshtiresi: nuk u r a_? erdhi pa
tet mund te . u a ne asnJenn. Optimis-
k
. me pranomn
> aq . .. .
1
r::iqesore -buzeqesh'en.-"P m:_q:srs 1t sa c;_:e
t l ngaterruar duart d . or, dobesra e tyre per
keshtu qe buzeqeshjes ? .:.l. s para me pelqente,
Ish-fatorinoi.a nuk d
1
. me buzeqeshje.
b
" enJon e te afroh
m ante veten nje ..
1
e1 .. m: e
optimistet d : rr:e art se te tJeret. Me
.. . , oemos, nuk l rnhej ata . .. k. . .
11t te grepsave. Me ol't'k . ' . 1 per 1snm so-
mjaftonte nje vit pune, i
pranueshem. per nje morwn.: per denim i
ror. E keqja eshte ;v :;nund te burre-
shume, disa here pclqente Hante
guar ne te" t .. gk] . es, mbase per te na tre-
. ]ereve am
1
en e t' . h . .
bus1. Mbete -. ..
1
1 Sl IS -fatormo auto-
b hk
.. .. .l pohilku. Ne kater muaJ q"
as e, mesova pak ... . . . . . e punuam
tur i zymte" e t rreth ti]. Qe njeri i hesh-
' , - Din e CIO"aren 1 ..
sukses te hy
1
a n'e .. b' d.:' mmc. U orvata pa
- . Ise e me te l\r t" "th
rna preu shkurt th t" ... .e gv. a rastet
.. h , a .e, me D]e pam]e te" 1 -"h . t"
met oshte ta 1
1
h t - . . - - OL' ur, s1 e
- ]a re a N e fu d t" f
dhe une klanin. i . -_ n . e undit formova
t
liD, me veten hme Jsh h ..
ve .a. me kater klane K1 .. . ... , Im mas te
te vdekur. ane mekataresh. Mekaiarc
.. Dita e punes fillonte me g b
11
. . ..
ken prane frontose - . rum. u Imm ne bara-
tete, keshtu qe vi_nin pas ores
sobe me tallash. : rreth nje
seda erotike me ze te" la t" a, koken me bi-
t
' - r .e S klshP c' b" h'
re, te rinj, te forte ask h. k .: . u eJe, Is m
shej me ta N" k" ' ' us . nu desh1ronte te pri-
shfrvre dnfrn. e
si per te
dendei duke .. S "ll m- J trnsten P tii c'!hC'
. _, .. - 'a me sh11m" h' 11 .
mn optimistet a .. - ... ' " s m P -1Irr-
qe, perveGse hadr:te ai. Politiku,
' e, e n 1ente te ftohtet
104
tmerresisht, i afrohej sobes, gati per ta cikur. Fyty-
ta e tij brehej nga nje vuajtje e perhershme. Kur
optimistet bertitnin, ajo shtrembi..'rohej, ngerdhe-
:;hej, me krijonte pershtypjen se ja, burri do te
kercente nga vendi per t'iu hedhur nc fyt zhurme-
medhenjve. Asgje e tille nuk ndodhte. Burri pshe-
retintc, kthente koken nga dera vazhdimisht c ha-
pur, dhe veshtronte shtjellat e dendura te tymrave
C1e derdheshin nga oxhaku i fabrikes Se c;imentos.
Kur s'frynte ere, shtjellat formonin shaLervan te
zi. Shatervani ngjitej 1art e prej andej perhapei ne
luginen e lumit si nape. Napa ulej ngada1e, unifor-
me. Si nje nape zie. Optimistet vazhdonin bisedat
erotike, ish-fatorinoja mbllac;itej, politiku mbyllej ne
vuajtjen e tij. Unc i ndiqja keto nga nje qoshe e ba-
rakes. Dhe e perfytyroja napi:'m te mbeshtjelle rretb
flokeve te Sonjes. Dhe e perfytyroja Sonjen te mbe-
shtjelle ne nje nape zie. Nape; tymrash e pluhurash.
Tymra e pluhura te ferri.t. Kn te ishte? Diku. Edhe
aio, edhe Ladi. Te humbur diku. Pa shprese. Per-
ietesisht. Ata larg meje, une larg tyre. I humbur
ne nje bara:ke me gjashte veta dhe kater klane. Po
ata ku te kishin humbur?
Befas, tutje ne rruge degjohei zhurma e sko-
des, dera zihej nr.;a trupi i Zeusit tone, pra zotit te
gjashte vetave ose kater klaneve. Ky qe brigadie-
ri Y.Z. qe shante e bubullinte me fort se vete Zeu-
si i Olimpit. Por ne s'pyesnim per 7.:eus Olimpi. Ne
kishim kete mirnizeus qe na mbikeqyrte. na kon-
trollonte, dy here ne muaj ndertonte borderone
me emrnt tane, perbri emrave shumen si.mbo1ike
te parave, ku ne hidhnim gjithashtu m;a nje firme
simbolike. Zhurm.--'l e makinave dhe shfaqia e trupit
te minizeusit ne hyrje te barakes kryheshin njeko-
hesisht, me nje rregu11si laborator1ke. Kjo rregullsi
105
me kujtonte 11Je l11E'Sll11 e kishim bcre dik:nr ne
shkolle, ku pi'r cksp01'imente me qcn
Reflekset e kushtf'zuara dhe e nakushte-
Zhvillimi: JVfe te renE:; zilia, oio si
sinjal, qenve u jepej ushqim. Me dukjen e ushqi-
1 mit, perkati:'se sekrctonin neshtym(;. Me
pas miaftonte zilia qe gnja e qenve te mbushci me
peshtvme. Neve na miaftonte zhurma e makinave
per t'u ne;ritur ne kembe. Zhurma do te thoshte se
minizcusi do te shfaqej ne dere e ne duhej te n_gri-
heshim per te bluar tonclate pas tonelate pirgjet e
gureve Me dukien e minizeusit, 7hduke-
shin klanet. _giashte d.iaite ktheheshin ne gjymtyre
te bindur te nie kafshe. Ne unitet VPPrimi. kjo kaf-
.she gurebluaitcse i CJePci rimorkios dhe karrocerise
se skodes. hidhie shkembinite ne toke, pastai u sulej
Dirgieve. hPc;;ht:ie, duke dihatur. duke shfryre, duk0
djersitur .f!'iashte pale dierse. duke cliruar gjashte
erera te ndryshme dierse qe perziheshin ne nje, e
kjo perzihPi me pluhurin e te dmentos, te
ovmyrit. r'l-]p i futej f!'.i.ashte!;!jymiyreshit ne te g-ji-
tha poret. Kur perfundonte blu<Jria. minizeusi zhdu-
k,e.i, gjashtegiymtyreshi shperbehej. Riformoheshin
klanet. C'do kl.<n1 zinte qoshen e vet Per te marre
frvme. per t'u fshire n!!a diersa, Per t'u t:hare, oer
tf; krver nevoia fjziolof!iike ne natvre te haPur dhe
kurre ne WC, ku. vetem PO te futie koken. mund
te vdisje niJ'a peshtirosia. Pasta; ontimistet nisnin
bisedat me ze 1;p Jarte. i.c;;h-fatorinoja zinte
hante me habezi. Politiku mbvlle; ne vuaitjen e
ti.i, kurse une. dnke pare nanat e zeza te tymit,
mendoi1 ner miqt;; e mi. Dhe befas degioheJ nje
uturirne mFJkine. r'lhe no aa befas ne dere
minizeusi, dhe... Giithcka vazhdonte keshtu cdo
dit;;. me nje rregullsi laboratorike, me nje mono-
106
tmcrron e . ;:mioh
ne jet . P.c ura. Po mbase .. . . . .
. e teorme e filoz f't . me pengoi ia vija
Ishte nie clite '11? 1 ]aponez
kish . Pn l e ktl"jell"t G .: ''
.. te flija. G'um': ,e :. late nati's nuk
d
g n e, SIC me ndod11t hJ 1 s me zu ri <:\s nrln i tii
he dol s 'b e i:i nesh P1 a..
. a. . ente as ftoht" " . , U n Ier U V.sha
lm l11tk rP t . .e, ,,s nr!rohte 0
J' .. - .agon_ e, ose nuk hJ. . ;: . . Sf'_ trupi
.IZon te nrra c . . . Is ,e De' gj end . t ..
be t . " . mimet e iash1me .. .. ' .. Je e ana-
n .. 1::f!,rohte apo Di yer te pen::aktuar nc;
lte e kt.hje11et prilli. I .Ja se .qe e d:el dhe qe
.. ecJa duke shkuar mendJm qe
'h' . ne merdhinin fl])O . hp . nga bre,gu i lumit
CL Inm . . .. . ' .. ,lO Pf'S Qlt ne ... ]\T" . '
S.l Ll benm n d .. HlP es(' m cr
dhe. duke. .. 11E'r.? Ai_a dine u;. notojni:'

,
1
not p t" .ar nxehen K .. '
n''. " .-o ,e hie ne uiio; . '.' ... .. . trrse une
e cast. sen.,p s'd' .. l11le do te hlllka
hAm s , '"": . . . I not. Pra nnk .. .
A. 1 ' J.mt p,",
1
-.,_
1
. ,n. " mundP.S! ..... nv"
1'1o .:t l ,.,,, ,., , e v 't
1
,.,-
u11 ,et n
1
1
;;. t. a1 1 mendi<> i" "' . :
d'' ' '" no tha I .. " ' .:-,on'n
:.w patjeter. Ti> s
me vete. Aio d11het w

ne breg tf,; htrrli; , d' ... 1 .shembull ndodh ... t
.. nr 1 bH' di nl' .. e .
no nulr: diti not? A. . , .1 n.e uW. Si do tn
w. knrsp 1lne" ,.., -1.' K. . .: .. lo me stg'uri di j ;-. . t
1 .. '" c 1 ,
0
P"'ht" , no o-
nu.:;: eshte haou . d ... ... :: o?' mhr .. ,_
tare .. r n. on,ehere bis"'d'' 1 . . Js
. . , . , e . umore rk
Lum1 rrt'dht
11"+ e Pa zhur .. T ...
e . a._ Pa i 1-". . .. me. tTlerat qene t(_; ] th.
r,.. rnucet ]- 1 " le-
e n!"?-in t_iet", N ... . . . . .. ,_n ov::J Villln rll 1 . . .
JI
Pl. w r)iesi' b . 10 v Jorlha
P'U Fdhe nie" .. '
0
f0Ql!1: :f.shihni ,;
I!Un .. . - Plese e shpat't t" k m ffile-
h .. ae ne shpntln ? . odres. Mora shte-
t
OJelh, mendova m .. llm]egull Pranrkd (ishte
.ane. ne P'il tfi k d. ... legu . n krt. rene po"ht" .. M .
k .. o lumi . ,, e. a-
u ni'" J1 ..... Z.f.l'lf'rohel ne n : ] k
oe formohes; ped: Ne Jume kishte
ishte i . h. m .. e nrisheshin K- e ne !k?;Je
dr"" Per Shtren oh . . _ndrvshe,
(', dhe D)e plazh' .. g ] ffildiS g']lrlt te" k
1 qe mbuloh .. ; o-
eJ
1
g)1th1 vetem
108 ne
raste permbytjesh. Qe nje peilg i thelle, i pelqyer
nga peshqit, te medhenj e te vegjet I pelqyer edhe
nga peshk.atari.'t. Nga ana e anes vinin ki:;tu turlilloj
peshkutaresh. Djemte e qytezes, per r . .mngese duri-
mi, i binin shkurt, gjuanin me llokume. Ka mbetur
histori naiviteti i nje djali qe, duke degjuar per
peshkimin me llokume, ne vend te karemit e ush-
qente grepin me llokume. Keshtu i kishin thene,
peshku i bie rendshem Uokumit. Prej ca kohesh, ne
pellg s'dukeshin peshkatare. Nga perdorimi i tepert
i llokumeve peshqit qene semure nga diabeti. Uje
rat qene embi:ntuar, s'u. benin mire dhe qene zhdu-
kur. Thuaj pastaj qe s'kane tru, mendova. Njerezit
i akuzojne pa te drejte, dhe me kot shajne -tru-
peshk. Po te kishin peshqit goje, do ta shanin n:je-
ri-tjetrin , ... trunjeri. Ne rastin e tyre nuk nmnd
te kete tru me te mbrapshte se i njeriut. Tru, ma-
rrezine e te cilit, truri i tyre dinjitoz prej peshqil;h
lumi, nuk round ta perfytyroje.
Kisha dale nga brezi i mjegulles. U shfaq gjiri
i Midis gjirit dhe plazhit, pellgu. I
i p(;lgjumur. Dredhova ne ane te kundert. Synirni
im qe te mberrija nc! piken me te larte ku kodra
leshohej thike mbi ujerat e pellgut. Prej andej hi-
dheshin djemte me k:okekrisur. Ne vere, sigurisht,
kur plazhi mbushei plot. Tani s'kishte kembe nje-
riu. Veti:'m une ecja me kepucet e squllura drejt
asaj pike zot<;ruese, pa e pasur dhe fort te
c;'ki;rkoja atje ate US diel prilli, as tiS ftohU\ as ti::'
ngroht<\, me nje qiellte kthjcl1et. For kembet benin
e tyrc. A to e dinin punen e tyre. Kjo levizje
ngiitese finalizohej, sic; thuhet ne g-juhen e kroni-
kav<' sportivE>. me nF; levizje J1uturuese. Meqe nuk
isha zog e nnk kisha ti; fluturoja. levizja do
te qe nje renie e lire. nje fluturim i lire poshte.

Pellgu do te zgjohej, peshqit do te trembeshin. Nese
kishte peshq. Dhe une s'dija not. Por kembet vazhdo-.
nin punen e tyre. dola ne vendin per ku isha
nisur.
Ne fil1im e pellgut. M'u mo-
ren Po biire nji:' levizje prapa,
do te isba rrezcwr. qs 0 pavetedijshme
qesha. r:e vuaja nga lartesivc.
LarteslLe shkakLonln mnrTamcndje, organizmi im
nuk u pershtatej. Qesha sepse nuk kisha ne gjak as-
gje PYE'.i japonezi. Por k0'mb0;t e dinin punen e tyre.
U gjenda ne kembe. Dhe hodha aq hapa sa
mberrita buze gremines. l\ll'u moren mendte perse-
ri. Poshte, sipi_'rfaqjn e qete e pellgut u Ba-
shke me ti:' zw:a te lekundesha dhe une. Pata ndje-
sine se mjaft(m ti.; hidhja nje hap dhe do te mbete-
sha pezull ne , i lehte si pende. Pata ndjesini:'
se mund tc fluturoja dhe :c0nia ime e lire do te qe e
bute, si mbi nji5 shtresi; u dcndur pambuku. Midis
mosrh;sh id;.s ti:; fluturuar syte mi;
kapen tutje, nic' skaj tc; rripit ranor, trupa
Ateheri' nd.ieva rne gjithe kuptimin e fja-
1i2s tmc:nin '" r('nies Nnk J:lo u; E;vizja. dn u
gremisesha. Njeri:'zit po iihikonin mua. Une shi-
hja Me pas Vilma me tha se, duke me
pare, klithur. ao e lexueshme kishte qene
deshira ime per ti:' flutmuar. Kur u u1e buze gre-
mines, u qetesova, babai me qu::tjti torollake qe
kisha klithur. Por uni5 k1itha se te njoha. Dhe kuj-
tova se per pak do ti2 bije. Kurse babai u tall, tha
se kishe dale te freskoie trute.
fl:;dhe une i 'Kryq(3zimi i rrugeve tona
atic mund te ishte kombinim vetem i provi-
Nji' kombi.nim megjithese une s'flu-
turova. U ula buze fsheha koken midis
110
d
. . &nesja.
.. . Une nuk e
P - .. . -
duarve dhe hih'a pasoiat e ketl) kryqe ..
Une nuk round t 1 t'i pare ata te dy ne
zimi. Po te isha ora te isha hedhur
cepin e bregut re't Por une s lsl:a
m Drejt amshlmit. ?. J . athenese te fatlt.
11
u .. 'kisha asnJe fuql par .. .. pra-
orakull. ne
8
.- d"nesa ndoshta ngaqe
Kur i pashe ata te .. e rimi hurnbi Ata
ni te tyre t;le flutu Vilma me syte e ka.lter
kishin dale te kohe s'ishte aspak.l
Xhoda i Marre, qe 'na priste. Nuk lSha Ol u.-
Une denesa kot. S e l}a G
kull.
111
I
I:
12
Njeriu mesohet edh ,r d
sohet lehte N' . - . e me oJe
11
J11 e kafshes. Me-
1;rm, SI<;; eshte qenia me e
f . , .. : ... as orvatJes se deshtuar . .. ..,
te lire asaj dite te kthjellet prilr
G o g) e u thJ. esh tezu ct .. . .. .. 1, per muc1
. . c, sr me magJI Qell t"
mbeh ekziste
11
c., nc; ... f .. Iffii 1 ve em
. ''' c c;do orme m d k h
zrste11ca te driten .. : . e <;; .? t: Ek-
aJ'rin p.. t . .. e drelht, per te tlnthur
, er e rnarre ushqim .. t" l
Ek t .. ' .. per e cryer 11evoJ'at
b ' zrs cnc1 P'T te .. f .
vetes. Per tic ndiP .. '.b '. - enoritetin e
atyre qe fat
1
.r per
1
_

.. e t: pnvrlegjuarve. 'J.'f.i
. ' -- n e .yre te mrre s'l; h' d ...
ungJ te alTatisur. or; 'k' h ' _m 11 onJc
11je djale Filani T."' cs ,:s m yasur. miqesi me ndo-
. . ... .. . per ekzJste11ce. Ne kete
11Je cope buke eshti; e mjaftu "'h . .. . . -.
t I falet zotit shtate heri; ne dite. U nJerm
zotit, nuk beso a nt r _;. ne nu.
t .. b . . _.1 .. zot. Zura t I falesha film 't
.. tc frontose, qe kishte nP.n 1
fJas te dJaJ me kater klane At ku . - . 1;YqE.m
ekzistenca behot e veshtire_ Yq. f h'k_a_ ?b_e
tP fie .. " . .. ' 0. S In eta dJa]-
- . paqesore, qofshm klanet m .. .. . .
se d' 't" h' < e zemerg]era Doll
. JaJ ce SIS Ill fort paqt"sore klanet . - - . . ..
., JO aq zemer-
112
Klani Kulturor i per2fek.com
Sken."' plasnin cdo dite, per vogellma qe merr-
permasa universale. S'kaloi shume dhe optimistet
vune ne shenjester. Ashtu iu tek, te me vinin 11e
Ndoshta si ish-student. Ndoshta se di;::a
qe marre vesh e flitej per te ashtuquajturat bema
mia. Ndoshta sepse, me intuiten e sojit te tyre, e
nuhaten se mund te 1sha nje vi!ktime e lehte ne
kr.1hasim me ish-fatorinon ose politikun. Sidoqofte
at3. me vune ne shenjester me nje urrejtje te pash-
pjegueshme. Si grepsa kryeqyteti e mbanin vetn me
n1adh, por harronin se une isha djale qyteze. Nje
cljate qyteze, qofte ky edhe ish-student, mund te
kete cdo dobesi, ve<; grushtit e thikes nuk i trembet.
Sedra s'me li11te te kerkoja ndihme11 e shokeve te
fe:nijerise. Shumica e tyre endeshin rrugeve te
puni:', u hanin duart pt'r grusht, mbanin thika, do-
reza hekuri, dhe ishin ne gjendje t'i benin grepsat
te mos shkelnin me ne qyteze. Nuk vajta tek ata.
Nuk doja be veja tek ata. Per nje arsye qe mund
te tingeUoje qesharake: kapoja i tyre vazhdonte
te mbetej F.agu, Fagu i femijerise. Shume uje ki-
silb::- njedhur ne lume. Qellonte te shiheshim neper
qyteze .. Ia ngulnim syte njeri-tjetrit. Dhe e ndienim
s-e midis nesh asg;je s'-kishte ndryshuar. Mbeteshim
nii ,-aportet e dik:urshme. Ate qe s'ua kerkova djem-
\re, ne njefare mcnyrc 1a kerkova mi.nizeusit, bri-
gadiedt Y.Z. Ai qe ne gjendje t'i bente zap en-
pa grushte. Mjaftonte njc fjale e tij qe
::\ f'a.fi. i !'{rep save ner u; punuar ne fronto te zgjatej
c:j).s'r1te Mlinizeusi ishte nga qyteza. Mimzeusi
"' e tij. Ai me ndihmoi. Dhe une i fa.,-
le3ha mini.zeusit.
Perplasjen me optimistet e solh nje rTethane e
p8:parash1kuar. Minizeusi s'kishte fuqi ta nda,lo11te,
113
------Klani Kulturor i per2lek.com
as une. Kjo ndodhi kur ne skenen tone befas u fut
Linda. Gabelja Ermelinda, zhvirgjre:ruesja ime. Linda
punonte jo me shume se pesedhjete metra larg nesht
atje ku kishte punuar edhe para dy v}etesh, ne mu
llinjte e 9imentos. U kryqezov.a me te d>ten e pare
qe u paraqita. ne fronto. Me buzeqeshL me shkeli
syrin. Asgje teper. M'u shmang pa fjale, si nje
njeriu te panjohur. Qendrimi i saj s'me beri per-
shtypje, kisha halle te tjera. Me pas mora vesh se
ato kohe ajo bente dashmi me teknikun e turn.lt. ...i
Ky qenkesh xheloz i marre, per Lmden, jo per te ftJ
shoqen. Dhe Linda shmangte do rast keqkupt]mi,
idioti e rrihte per Mora vesh gjithashtu nje
hollesi qe s'e kisha mesuar ne kohen qe bi'nim \ .. ...
dashuri bashke. Ajo vetem nenen kishte gabele. if
ati qe i bardhe. Dihej e njihej rtga te N3 qe
drejtori i se betonit, ish-vim;ier ne kohen '
kur qe zene Linda. Me kete shpjegohej ngjyra (o-
kollate e <;elur e lekures se saj. Keto te dhena i me-
sova nga optimistet, qendra e informacionit. G:1ate
bisedave te tyre emri i Lindes lakohej shpesh. Me-
gjithate s'guxonin t'i afroheshin. Tekniku i turnit
mund t'u bente gjemen. Soji i tyre e ndien rrez\kun
me nuhatjen e nje kafshe. Soji i tyre e ndien kur
duhet ta kerruse shpinen e kur duhet te skfrmite
dhembet. Me te rraUe i hidhnin ndonje fjaH?, ai
qe hedh gurin e fsheh doren. Linda s'denjonte te
kthente as koken, jo me t'u fliste.
Kur Linda erdhi tek une, u stepa. Ishte mes
maji dhe bente n:je i nxehte i parakohshem. aq f',a
ne Durres, sic; thuhej, plazhi mbushej plct. Pas
bluarjes se disa toneve gure, kafsha gjasMegjymty-
reshe qe shperbere, seem kishte zene qoshen e vet
ne pritje te makinave. Linda u shfaq ne hyrjen e
114
,f'
.. .. . .. .. zakonshme. Futi
barakes ne te h ... qe e kryente kete
. .. . ' lemlhonia ei e .. .. . -
sikur kJO te qe e. n. . b f me trasten ne dare, po
veprim. m u
titiku me ml .. IS Ajo tha per iJale_:
tua
n me shume se te g) . .ht.: -r;rurrkush nuk me
ak e. .n. 1 t
,,Sari, te snin me emrin tim te Po e.
therriste San. Me

f tet perdornin shkur-
Kur donin te talleshm,. . me kishin thirrur
timin Thesi: :r.:.e L:Jil. Si pa
vetem dy n.Jerez, .. . te merrnin vet en,
1
.. .. kohe te pramshmeve .. , t matane
u ene .
0
po n1e pr>s e ' ..
u zhduk. Kur d?.la, e dielL Qe mbuluar e
hapa me n .. 1 . te t'i dukei
me p\uhur i mbulonin g]:-
nje pJesc e fytyre.s. "a kishtc thirrur,
tbcka. Po aq .. dhe u ne;:
tha ,.,son .. te me ,etc Le .d k veshtruar leVlZJen e v: ...
qr u e . ,. e
diell. E nd?q.a rnc '', e skuf:]e dhe rroba pune, n}
theve ti.' sa} .. E dordolec i. pluh10r?.-
te panjohun round t 1 me me .. xrxe=
s.ur. Ky dordolec . . f .. fshihel nen ate dor
l
Tne e d11a G arc b" .. da
ll
imin e syve. ' 'k t''- ki,;him ere -
.. k. 'L t ftuar "1 ur e .. . .
dolec. Ajo me
1811
P ... .. ; M" pushtoi trishhmJ ..
.. . .. nate me parE. e 1 1J
shuri vetem < .. d' him se une do te sh zo]a.
Ajo nuk e ne . !
8
. t"t me hodhen en thumb<l,
ktheva ne h('lra .. .e ' .. e kuptova c'ishin
.. ,. s qe 1 .. al're
'P
or une s lU i"'' .. t . '' ma1nne n1e r- "
... ht mbern 1 Til'- b"
thumba. FatmlreSJS. . . ne brofem ne c .. u
ne hyrie U shfaq :.nl.DlZf'tUSl.:s11 .. ne nie gja:,bteg}-ym-
.. . shtP!!.JVm vre. . . t bte
kthyem ne f!Ja " . . nevoia ta rem
.. .. b' d r i(l cl1lll. pa acne . . . "i
tvresh te .. m u : : . . . . te b1u anti' gure .. 1V1
vl ;.k mrmzeusl e vun . . . a a
me .. 1 , .. . . . a ... Sar1" " shqmtwu .
. s:tellonte ne veshe thlrrl , : nf' nerMrje te
l;L . .... kuivok Kurse une, ... ]-' . k
T,mda na ndome e. .. k . .
10
ekuivok. Ekmvo un
. hte"rrivmtyreshit, ker o}a n]
'f1.)aS A,l " , -
P ekzistences s1me.
. . Te thirra Sari ne shenje afersie, qe te tjereve te '
mos u mendja keq, me shpjegoi Linda
kur e nga e k1shte gjetur ate shkurtim.
?Tie te. dija perse kishte perdorur
e jo 1!-donje tjeter, ajo qe-
t,]eter eshte Thes1, verejti. A mund ta
dike e thirrur Thesi? Argument
bmdes. Po te ndodheshm te fshehur diku aty rrotull
do jepnin Lindes maksimurnin e pikeve:
P? rr:.mm shtr:nguar me teper nga nata e fresket,
te m?s thene e ftohte. Linda qe veshur
AJo .. duheJ .ta ndiente me shume te ftohtet. Ajo
pas meje. Per t'u ngrohur. Po ndoshta &.
per te me ngrohur mua. Ajo digjej, kurse une ndi-
time Linda e interpretoi ne
te papntur. Do t'i jap duart atij, - me
peshper1t1, duke ngjeshur ne gjoks. _:_ Nuk e
kam dashur }'kam __ dashur njeri teje.
Shk:ova me te per t 1 shpetuar turnit u trete. Ti
n:-'k ke provuar <;'eshte turni i trete. Une kam nje
v1t qe. s'dal turni i trete. Tani aq me ben. Tani qe er-
dhe h, s'pyes per turnin e trete.
. me shkopsiti bluzen. Me naivitet femi-
le. a1o .. se mos i mbaja meri per teknikun
1dwt te turmt. Kurse une kisha dale te takoheshim
vetem ngaqe s'me la kohe te merreshim vesh Linda
t_e me mbushte mendjen per. dic;ka
te kote, histona me teknikun nuk me interesonte.
Por _ajo e ndezur gjer ne vuajtje. Me
erdh1 keq per te. Ia mora koleen, e perkedhela e
fort. Ajo m'u versul si e marre. Trupi i 'saj
Ghronte nje arome parfumi te e per nje c;ast
m'u shfa9 Linda
me vmte rrotull. Lmda d1haste, Sonja
lekunde]. Ia hoqa bluzen me deshperim. Gjinjet e
115
saj te nxehte u ngjeshen pas gjoksit tim akull. Bu-
zet e saj te nxehta, u pas buzeve te mia
akull. Isha akull, akull... Dhe u tmerrova. Dheme
erdhi turp. Dhe me erdhi keq. S'beja dot dashuri.
.Jo se s'doja. Akullsia ime kisht,e nje emer. A ia
dinte Linda kuptimin? Ajo bed <;mos te me ngroh-
te, derisa e preku me dore akullsine time. Dhe e lar-
goi doren menjehere, si te kishte hasur jo ne ak-
ull, por ne hekur te skuqur. M'i nguli syte ne
erresire. I shkHqenin si syte e nje maceje. Pastaj
syj.ie iu zbuten. Nen driten e heni:>s pashe lotet q
e mbyten. Linda s'kuptonte asgje. Linda qante pa
e kuptuar akullsine time. Ajo kujtonte se une s'do-
ja. Ajo nuk e dinte se une doja, por s'mundja. Me
ne fund erdhi ne vete, frymi:cmarrja iu qetesua. 'I'e
ftohtet e solli ne vete. V eshi bluzen dhe, tek e kop-
siste, u kujtua per vlerat e saj. Nuk u largua me-
njehere. Dhe fjalen nuk e nxori menjehere. Im-
potent, tha befas e inatosur dhe u largua. Une mbe-
ta ne erresire. Linda ia dinte kupNmin fjales.
Te nesermen optimistet ishin gdhire me hu-
mor agresiv. Po ta dinin c;'kishte ndodhur mi-
dis meje dhe Lindes, humori i tyre do tc ishte
ndryshe. Mirepo ata s'kishin arsye te mendonin se
une qeshe takuar me Linden. Si lapangjoze ordi-
nere kerkonin te kruheshin vetem sepse nje dite
me pare, kur Linda ki&hte ardhur te me kerkorrrh_>,
sedra e tyre qe cenuar. Edhe humori im nuk isb-
1: fort paqesor. Deshira e tyrc ohsesive per te me
ngacmuar me kishte ardhur ne maje te hundes.
Ajo dite m'u duk me e pershtatshmj.a per t'i lare
hesapet me ta. Prej ca kohesh thike, te
fshehur ne nje xhep me zinxhir brenda njeres ke-
mbe te pantallonave. Ia kisha blere nje gabeli kur
117
pa.she se optimistet po me ngacmonln ca si teper.
l';;);e nje thike e bukur, e nxjerre nga 9eliku i te-
te nje bajonete. Nuk e perdora jo se ngurro-
va ta perdorja. Nuk e perdora se nuk arrita ta
pet'dorja. Perleshja jone qe nje blic. Kapoja i ty-
re, nje djale rreth te nje:retepesave, pak me i shkur-
ter se une ne trup, tek rrinim ne pritje te maki-
nes. befas iu drejtua shokeve te vet, thartoi tuni-
njte, beri sikur nuhati dhe, duke u Z!gerdhire, tha:
Qelbet ere ketu, sikur ka nje thes te mbushur me
mut. Si duroni thesin e mbushur me mut? Pa e
te gjate, keroeva dhe i dhashe nje te goditur
te terbuar. NUik e priste, ra pertake vertet si thes.
dy te tjeret, nje i bardhe e nje gabel, mo-
shatare me mua, m'u hodhen vrlkthi. Mbaj mend
se fluturuam jashte dere duke u Mbaj
mend shtrire pertoke me turinj te gja-
kosu:,, llJC godlt] ne koke, pirg}et e gureve qe me
erdhen rrotull dhe asgje tjeter. Me pas mora vesh
se gabeli lcishte nxjerre thikt'n t'hikc;n e ki:shin
pare te gjithe qe u mblodhen. Mora vesh gjith-
ashtu.se qcsh:e rrezuar pertoke nga nje godilje me
doreze hekun. Fatmir(:sisht, thiken time te fshe-
ne. : nuk c pa njeri. As
mfernuer1 qe me mJekoi. Ish-fatorinoja dhe poli-
.. n? tim. Edhe atyre optimi-
stet. ua krshm SJelle ne maje te hundes. Jo se u
.!ldonje gjyq. Kur une perfundova le-
optimi:stet s'i gjeta me ne fronto.
1. klshte degdisur ne fabriken e tullave,
ata k1shm vrapuar te kenaqur. Ne furtd te fun-
i kishin shpetuar nje denimi te munds hem me
disa muaj. burg, megjithese kapoja i optimisteve qe
ankuar, k1shte. thene se grushtin e kisha filluar i
118
jMrl une.iDiten U paraqita ne pune, pas dy ja-
vo>b mini:reusi me pyeti ne me dhimhte kok.a. Iu
11
. tgjigja se koka nuk. rr,:e dhim?.te .. ai u
dbe i me dores kerr;_bes se pan-
l .. t\lonave te rrua. K1o sika t;te duhet, me tha.
1
:d. e dini.n qe ti ke thike. Une i besova kur me
111 llle &e ti mban dhe i qellove i pari. Ven-
' t
1
n mban thiken ma treguan grepsat. Por ai qe
wb:J:n. thike, nga e gjen. ..

per sa kohe qendrova ne mbrete-

1> ' T ..
riorle e une nuk e hoqa t,hiken. \ etem

e kalova nga nje kembe e pantallonave ne tje!=
ren. Derisa u duk se Fati do te ma jepte edhe UJe
rloren. Dhe une e pranova. Nuk me qe mbu-
;;hur mendja ende se Fati i.m ishte nje
e::; tinezar. Nuk me qe mbushur mend]a se
sa me shtrinte d.oren, s'vononte te rna
me nje gru.sht derrmues. Njeriu .i .. te
ne mreikullira. Kur Fatl me zgJah doren,
e flaka thiken. Ta di]a G'me priste, do ta gja-
koaja. ate dare, do ta gjakosja ...
119
13
Jo doren e Dorit Nuk ..]
1
.. \
tl
. rna zg'at d .. . u.ua e mendoi se Fa-
. J l oren edh h '
res- .. D . . . e nJe ere ne trajten e do-
se ont. A1 1shte qysh .. t .. k . .. . .
nier 1. fab 'k'' dh ne a e one
n es , e duke qen" . th h . . .
er i shkelqyer nuk 'k' ht e, u eJ, mxhini-
e tij kur qe caktuar I:e e?asur fat per Vt'ien
galle h' . . ante ne kembe nje rran-
.. . pre Istonke SI fabrika e imentos D . ..ll
te Ishte kater, e shumta .. . .. . . on uuueJ
E mb . pese VJet me I madh se tme
mba
n amJa nga koha e sh!kolles. Me i vog]J
en me te "dh . .. ..
rral'e Dor .. b me enJte. E kunderta nd(Jdh
. 1 lne m ante mend A' .. .
.. kl .. 1 me ta:km v>Pt"
..

eze kembelarte t; .. . e e ne ate try-
. e me:nJanuar ku me }J' s d t. . h
1 perhershem. Ne krahu ' .. a ? e 1s a
djemte e klanit te Fa n e mbhdheshin.
ngaterrohesha me ta Ef::t. te papune.. Nuk
shme. Fagu me h'dh' e e herpasber-
punonte N" 1 . te ndonJe veshtrim nga larg. Ai
. e repartm mekanik Une k k . .
kur punonte Fagu N. .. . :. .. nu e . uptoJa
Je PJese te kohes rrinte
120
ldub, pjesen tjeter nen hijen e pishave ne krah te
k ltJbit, ku grumbulloheshin te gjithe, si pinin. Dhe
vt:;l!tronin kalimtaret, dhe talleshin me derdime-
ild, dhe u hidhnin fjale vajzave. Jo te
Alyre qe ishin pa mbrojtje, domethene qe s'kishin
ndonje vella ose kusheri thikembajtes.
Kur erdhi Dori tek une, po pija njc konja:k.
l:tlhe ai konjak kishte marre. Ne trup vinte i
I ir, i ngjeshur dhe fJ.oket kishin filluar t'i bin in.
qe fejuar per here te pare. E shikoja ndo-
njehel'i:' n1e te fejuaren t'ia, hipnin autobusit per ne Ti-
rane. Une s'do tc habitesha nese ne tryezen ku po pija
li; vinte ndonje nga miqte e klanit te :Fagut. Nuk them
per te gjithi:', jo te gjithe ata qene trima sate rreziko-
nin te rrinin me mua. Por Dori ishte kryeinxhiniier,
kuader dhe per nje kuader qendrimi me mua nuk
ishte higjienik. Prandaj kur erdhi me goten e ko-
njakut ne dore, edhe u habita, edhe u hutova. Me
teper u hutova. Ardhjen e tij e lidha me incidentin.
midi's meje dhe optimisteve. Ne te vertete biseda e
tij Hdhej me nje incident, por ky incident fatmi-
resisht s'kish te bente me mua. Njera nga labor:m-
tet e fabrikes qe rrembyer. Mbase ketu qe zgjatur
dora e FatJi:t. E kishte degdisur labo;ranten pas nje:
shoferi nga Fieri apo Vlora, per te rna hapur
vendin mua. S'm'u desh te mendohesha gjate. Dhe
nuk iu fala :Fatit. Falenderova Dorin qe me ftoi :ta
prano}a ate vend. Ta pranoja... Derrmimi im fi-
,zi'k qe i a:saj shkalle sa laboratori me dukej paraj-
se. Dori me tha ta takoja te nesermen ne
ne zyrat e drejtorise. Prej andej do te shkoja ne pa-
Me ndihmen e Dorit. S'do te di.'gjoja me hu-
bnllimat e rninizeusit. As renkimet e frontose rek
bluanre si Do tt2 me prehe-
121
":shin kockat. Te 'itha .. .
Edhe politikun e .. neper mend.
.a:n:te gure derisa te J bl h do te vazhdonte te blu-
tori:n?R. Edhe ey .. ish-fa-
_va mend a to N .. ml bnJe gJe nuk e
:Ja Vdmen. e a orator do te gje-
E diJa v1
. , . .se l rna punonte "; 1 b "' .
:r .. <>.1t. E sh1hJa t"' d'lt .. n<_ a orator, st'gu-
.. t 1 . , e l e qe prapa f b 'k
pan a lona dolku i .. b . dh .. .. a rr es veshur me
skufjen e perhel::hmar te bardhe, me
s' ., . e ne koke p t b
mtlJ a nga larg cr th .. '
0
e ardhe. E
fer . l 1' . ' b.ll mone nga larg NT t .
' , n, rmJ i saj i befte i sh . .. . .. e a e ll1Jedis
K:! aty rrotull, fshthe. r{_. e . deshmonte se di-
shfaqej c;do J e nga aj o
re. Midis mjeraneve te"' fyt::ra ?JaJsh. mekata-
par M a
1
J cPn aJo d k
s; base per kete arsye D . u qcnie
, '. I:m-student ne degen hm-' .
1
on me tha se
Vlt e ea fakultet . h . ':. I me ustriale, me nje
vendi:n e lene b 'hls a I pershtatshem per te zene
os nga Iaborant ..
m.,endova se po ik. _. _Ja e rrembyer une
Ve::"tete kjo parajse .ne parajsi:'. Ne te
domtat, e pajisur me me te l'en-
te shtwdhonte me rendomta, ku
le s'kishte asge re I dhe naten. Me nje fja-
ndodhi ne I ':'etmi n?ryshim qe
:rator, s'merrja m b kur msa punen ne labo-
'Ue ne gaz<>te Dh e me vete, te mbeshtje-
t.. t . e s punoJa me me d. . N
. e yre, diten e kaloja ne sho .. . .. JaJ. e vend
nga koka te kembt e dy
i.keto qe Vilma. e me te bardha. Njera nga
Para se Fa:ti t
e me ne laboratorin e Vii-
]22
111 ' me kiJshte futur ne nje zyre ku s'kishte as
pl!thur, as zhurme. Atje ndri<;iml. s'qe as i forte, as
1 , l1bet, dritarja e zene me shufra he'kuri. Qe te fu-
.. atje, duhej te trokisje ne nje dere te veshur
111 llamari:ne, ngjyer me boje zmalti te bardhe. Si
h:l'[Jje deeen, befasoheshe me nje rrjete shufrash 'te
qe shkonte nga dyshemeja ne tavan, nga
IIJ'r-a qoshe e murit ne qoshen tjeter. Kjo te kri-
l'ml)e pershtypjen se po futeshe ne nje qeli burgu .
Nuk ishte qeli burgu. Ishte zyra e kuadrit. Brenda
kafazi.t te hekurt ndodhej nje njeri, rrethuar me
t:tite dhe kasaforta. Kis.ha kaluar ne kete zyre pa-
ra ca muajsh kur zura punc' ne fronto. Gjeta per-
te njejtin person, me rdlektor te pande-
:t.Ltl' prane kembeve. Ky esht0; i burgosuri i kesaj zy-
n::, mendova kur e pashe serishmi. Po te qe e mun-
te rna lexonte mendimin burri i ulur prane try,e-
midis shkrcsave, do te qeshte. Pastaj do te ta-
llej. Pastaj do te shqy;hej gazit. Se fundi do te me
ne fytyre: .,Te burgosurit jeni ju. J a tek
:Ju kam, te gjithe, mbyllur neper kasaforta." Dhe
do t'u binte kasafortave me grusht. Por burri, ma
lexonte apo j'o mendimin, nuk e pa te nevojshme te
go:liste kasafortat me grusht. Le qe s'dukej aq i
sa te deevmonte doren. Ai ngriti koken nga shkre-
sa:t. Me tha &e, duke filluar nga dita e neserme, me
kerkesen e drejtorise, do te shkoja te punoja ne la-
bocal<or. Ai i theksoi disa here fjalet me kerkesen
drejtorise. Per ate vend kam pasur dhjete 'kan-
didatura, shtoi duke me hedhur nje veshtrim nga
kembet te koka, si te kerkonte te gjente G'kisha te
Na, me tha duke zgjatur nje cope leter, ku
l.m::l.herohej drejtoria e fabri'kes se <;imentos te me
merrte ne pune si laborant. Kur une zgjata doren
123
drejt copes se letres, .ai befas e terhoqi. Te kujtoj te
per ty asgje s'ka ndryshuar, tha. Fja1et i nxorj si
ge1b.aze. Frontoja nuk ka levizur nga
shtoi me po ate ton. Dhe s'besoj te levize. Me ngje-
shi ne dore copen e letres dhe une mbeta pran ar-
matures se hekurt me ndjesine e nje cope gelbaze
ne pellemben e dores. Por tjetri me kishte kthyer
krahet. S'kisha <;'beja me aty perve\:se te zgjasja
ate .ndjesi neverie.
Doemos, mendova kur dola jashte, per mua a-
gje s'ka ndryshuar. Dhe s'ika per te ndryshuar. Me-
gjithate Fati me terhiqte prej dore, me <;oi ne labo-
rator. Aty ishte Vilma. Ulur ne karri:ge, pa skuije.
Pyeta veten se si ishte e mundur qe ajo qenie te
ishte vajza e Xhodes. Me pershkuan momica. Ne:
fytyren e saj pashe syte e Ladit. Sic; kisha pare dj-
kur ne fytyven e Ladit syte e saj. Vilma me bu7e-
qeshi dhe mua m'u lidh nje lemsh ne fyt. Me erdhi
te qaja. Ja tek i !kisha syte e Ladit, ne syte e Vi]mes.
For Vilma ishte, Ladi nuk ishte. Kjo s'do te thote se
ai nuk ishte vertet. Ai diku ishte. Po ku, dhe si? Moll:
qesh, desha t'i thosha Vilmes. Une jam ai qe kam qe-
ne e do te jem ai qe jam. Une s'kam ndryshuar, nuk
ndryshoj, dhe nuk do tc ndryshoj kurre. Vura bu-
zen ne gaz. Vilma e mori si miresjellje ndaj mht's-
jelljes se saj. Po te qe e vemendshme e te dinte te
lexonte ne syte e mi, do te vinte re se ne fytyren
time c;;do ndjenje mund te endej, ver; jo ajo qe shfa.-
qet permes nje te qeshure, qe te isbte e ngj.ashme
me te qeshuren e saj. Vilma s'kish nga t:a di:nte 1>e
ato truri im i haperdare me recitoi brem.la
kafkes ca vargje te nje poeti, te cilin ato dite e ki-
shtn bere cope. Blasfemia e poetit ishte dh:;ka e ti-
lle si jam ai qe s'kam qene, do te jem ai qe s'jam. ..
124
-----Klani Kulturor i per21ek.com
.. . kete blasfemi. Kur-
11 derrmu. ar per te
' b"nin 3eten s e t .. rnnte
w rnua ma. e.. .kishin fjalet e .. qe h he
Ndryshe, , he1mri? C.'ke, o t a\ ..
". tlhomen s: .. a az . b enda u.
m vete. .. kur Dhe Vilma me ftOl .. te
t
. r<'ke o tiger, qes . d Dhe pata per-
Ja y ' ku zura ven t'
1
, ha ne nJ e karnge, .. me per{!J. onte .1gr1.
11 " rapa eres - .:J . d _
se dlku . p .. blune e syve te sa}.
Dhe duke u mbytur ne . . urrneve te mla vm e
. . t'i rrija sa me.
e round te
nje Si<; kishte ngre-
"' .u s k hte ngrene J . ..
Vitmen. 'lG . lS .... t .. hante dhe Vllnwn.
ne Sonjen. S'do)a qe cU e
i" ne
'1 .. p"e'r ore te .. era
,. , V1 mes, ; a
S
,do larg t l rrlJa . . . .., clhome lm largu:a
' ,., . . ht a]rm e n]C . h-
thithnim bashkaflS .. : 1 re me e madh SC g_jaS
qe na ndante nuk sepse zak<:.nisht na.
te metra. r;'e e .. lar se nje nga .. nJe r-
hej te JO me d/sine t'i ndieJa . -
tjet.ri dhe une rrotulluari mullmJt.e, e Gl_
en Po te pushonm. dh rrahj.et e zernres.
J .. tos rnund t'i ndle)a e , .e .. rrotulluari, as dl-
men , t s'pushomn sc .. . . dot
11
. te e <;imen os uk ia deg)o)a ;
tnJ .. Rrahjet e zemr cs n . .. Vilma 1
as natert. f nd pc;r tcma qe .. .
degoja biscdat pa. u, . t'ia dinte per tlg-
p.or . J .. aty A]O s donte .... t'g:r I.Zurse
sajonte aty :er dnte se ekz}stonte DJC. \e .. h\C aty
Ajo nu et''lthosha te heshttc. Tlgn lt:. t.h .. y""r'
. . . me vinte 1 . .. . ' me :xham e . ".. ,
mua .. . . t l'shhe ne dntai en t te qoshe-
n'l perg)on .e ..... - . ; vrimat e erre a. . ..
. . ''e. nga fute] p1uhurl, nE U ; c dija
) ne plasat e me nuhatJC qel11
' d' pranme e nu .)
t
[i, ia n 1e1a '
125
eren e vdekjes qe mbartte Dh .
hej. Dhe kembet me b"h h. . e shp:ma rne
db v1 . e es m dru. Dhe g .
.. J :. 1 ma kiSh te mbetur r . ... . OJ a me 11-
qe te mos kemben ur .. ka femije
kur i hi.pen ne Ase nje deshirre
"-- .. . aJ 1 lpi ne k k .. t .. '
n= te shkon
1
m n" .. o e e me f1o-
e mense per t.. d k .
ga nntedhjeteenente here T" e ... Iu
da .. Askush s'ka forc" t' he dtern nuk mtm-
f
.. .. e l mo OJ p'. ..
erruJe plotesirnin e nJ" d" h erg31 mone
Ne te .. .. e es rre.
ver,ete nuk shkuam t ..
Ngad.o qe shkonte, Vilma merrt ve em. Ishlm tre ..
LuluJa, 1aborant'a t'et.. e pas Lulune ..
;rajz&-plake. J ateJ tone, qe nje
vajze ne pikepam e t" mund "!i:'.
ne pikepamJe te Se por jo plake
zet e pese vjec; apo klshte mbushur nje-
te kerrusur, f t r" e, t::,upin e holJe e r:ak
nga te shihnin caysy etn shpc::lare e te fish:kur p:r(
V
Y eper ser1 .. ''
ilnte nga sht" .. . ... oze, aJo dukeJ plak"
ep1a e fem1]es Q" .. d' e,.
tova dy gjera: si n. eri . . . e. ne e para kup-
dhur ekzistencen eJ pa Lulu]a e k:ishte 11-
t
.. saJ me V1Imen dh
a ; !per ne nenshtrim. D . ' e. a uront.oe
mes I ngj:ante dashurise e. SaJ ndaj VB-
Kuptova gjithashtu s .se nJe ndaj te z.o1jt.
te Vilmen me ne xhe,l SI. besmk, ajo e ruu.n-
tJ
'et" .. J e ozr te eger nga d k .
er qe mund t" . . C:::' o njese
s,ia qe shfaqi Lule. pa. ri'ezikshm. eri. Armi,...z.-
,._ UJa n aJ meJ .. f'll. ':lo:o
lA::' se me kishrte fut .. , e ne 1 l'm, deshmon-
'k h ur ne katego . ..
rre'ZJ! s me. Me pas . . .. n:ne e q.enieve t,e,
i .. . a]o zun te zb te ..
e?er I syve iu kthye n .. h . , u ) veshtrimi
densa nje d:ite n" ta e ves trrm te paanshem
me kot te butesi. yuma . ,,
Ate e tradhton
1
.n .. gJ ndJen e sal emotiv,.,
T
JO vetem n '- ..
radhtaret me te medh . .. SJ prej femjje.
enJ te mendimeve te VjJ-.
126
m41i ishin syte e LuJuse. Ishin nje pasqyre ku une
c:;'po ndodhte me Vilmen. Dhe n<li<eja tu:ribu-
lllr"f, nje an.kth, permbajtjen e te cilit e
1 pare dritesimin e bute te papritur te fyty--
se Luluse, m'u kujtua Maksi. Dhe, duke lkuj-
lllar agontne e Maksit, nuik arrita te sajoja ndonje
11rsye per te mospranuar ftesen ,e njeqindte te Vi1-
1n1::, qe te shlkoja ne mense se bashku me to per
L drekuar. Sido qe ne rruge ishte tigri. Sido qe ne
nwnse ishte tigri. Kudo ishte tigri. Por ne kish.im
I .ulune.
Ishte e treta ose e katerta here qe shkonim te
drekonim bashke, kur ne mense u duk Per
mua kjo s'do te kishte ndonje domethenie sikur te
mos kapja nje alarm qe kaloi per nje Qast ne fy-
tyrat e shoqerueseve te mia. Ne ndodheshim nga
tnesi i sa1les; Fagu qendroi disa tryeza me tu1je.
Ai hyri duke ecur ngadale, me duart ne xhepa, fy-
tyrenxire. Kalimthi goditi enkas me berryl nje bro-
ke qelqi mbushur me uje, ne oep te nje tryez.e,
ra pertoke e u thye gjithe zhurme. Kjo, doemo:s,
terhoqi vernendjen e te gjitbeve. Ne mense u be
qetesi, drekuesit ikthyen kokat andej nga erdhi
zhurma. Fagu, si te dante te sfidonte sallen, vajrti
e zuri vend ne tryezen bosh, disa metra larg nesh.
Ky, thashe me vete, osoe ka fj,etur zbuluar, ose ka
pare mbreme nje film uestern me kauboj. Ktheva
veren qe me kishte mbetur ne gote. Kur goten e
vendosa ne tryeze, vura re zbehjen e Lu]u-,
ja po me shihtJC me ca sy te trembur. 0 perendi,
mendova, te jete e mundur? Duke fshehur tron-
diijen qe me perfshiu, ngrita koken dhe veshtrova
Fagun. Drejt e ne sy. Nuik m'u shmang. Edhe ai
me pa ne sy. Nuk zgjati shume ;ky shkembim. Mbe-
127
1tritl n.je nga ata te klanit te tij, me nje shishe ve-
dhe s'mund te them kush do te m'poshtei une
apo ai. Por ne a to <;aste kjo nuk
Ata te dy zune te pinin vere gjitlmi:> duk.e b('re
zhurme per te terhequr vemendjen. Uni' iu kthe-
v:a Vilma dhe Luluja ndoqi:'n c:'hemhullin
tun. Ndersa ato hanin ne heshtje, u binda se Fagu
vazhdonte te besonte ne lodren e dikurshme i.;; fe-
.. Ne lodren e burrit me gruan. Nje e
dJerse m'u sajua ne temth. nastaj nga tem-
thl u var poshte. Fatmiresisht shoqi5rueset e mia
du!ceshi:? mjaft te perqendruara permbi pjata, kur-
s? ata te t.rye.zes matane, edhe sikur te ndiqnin vep-
nmet e m1a, 1shm aq larg sa te mos e shquanin pi-
e djerses. Nuk eshte nevoja te s:kermitesh
she me vete tek veshtroja shikarazi ker-
cenues Fagut ne dPejtimin tone. Mos kujto seta
.. vazhdova te arsyetoja, me nje parand-
se. ar m'i lexonrt.e mendrimet. J e nje bastard
.. l se une, megjithese nuk ke ndonje
daJe te arratr:sur. Par une kam vuaJ'tur zagar kam
vuajtur aq shume sa mendja jo.te pri;nitive 'nuk e
kupton .. dot. Ashtu si ni:' femijE'ri, edhe sot c kesaj
d1te une nuk besoj ne lodren e bur<Iit me gru:m, siG
vazhdon te besosh ti. Ama edrhe ti duhet ti:' kesh
aq mend, sa te kuptosh se Vilmi:'n, ki:'te qi:'nic te
bute prej mendafshi, mund ta arrisrh vetem kur te
shohesh e .v-eshit tend te palare pa pa qyrc;,
mos kl fnke nga une, une nuk jam ndonje
nval per ty. Jo nga frika jot-e, zagar. Por uni:' s'hie
dot ne dashuri, zemren e kam akull. As ti
nuk e kupton dot, zagar.
Te nesermen Vilma nuk erdhi ne pune. Te
pasnesermen Luluja me dorezoi nje zarf, brenda te
128
l'llil qe mbyliur nje leter. Ajo tha se pergjigjen e
prl:!t gojazi. Dhe shkoi ni goshen e vet te labora-
11 ,, 11, ku humbi si nje send midis s.endeve. Me zar-
fln ni' dore, duke trupin e brishte te Luluse;
'II' zvarritej drejt qoshes se vet, parandjeva rre-
, II.. Histo!\irat aventurow ne qyteze fillonin
me nje leH:'r nen Dija me dhjetera
lll!.llll'ira te tilla. Qyteza ime e pluhurosur nuk kish-
1 W ngopur me h1storira te tilla. Ato fillonin me
IIJ'' cope letcr dhe kurrkush nuk ua dint.e perfun-
d 1111in. Per djemte e qytezes, qe jetonin shE'kullin e
11.lt' romantizmi banal, keto ishin ngjarja me e rende-
, 1.hrne. Fatlumet qe merrnin letra te tilla gjenin me-
11.\'l'at me naive per t'i bL're te njohura publikisht. Der-
:1111i i nje letre percalktonte nje lidhje, detyrimisht te
1, ::pektueshme nga te tjeret. Ne rastet kur rregulli
.l1kelej, puna shkonte deri ne thike. Kur Luluja. me la
111: dore zarfin me l.etren e VHmes, mua me doli pa-
r:1sysh nje. teh thike. Shoqerua1r me eren e tigrit
vthk}embartes. M'u zu fryma. Vilma kishte mbetur
nji' vajze qytez,e. Edhe ajo, si gjithe te tjeriH, je-
ltm te shekullin e roman tizrrni t banal. E futa letrLm
11i xhep. Ne shpirt s'me kishte mbetur asnje shke-
ndije di5shire per aVlenture. Hodha syte tutje, ku
I .uluja, midis epruvetave, sillej ndaj meje me nje
:hkujdesje epruvete. Germadhe, dresha t'i
Shko thuaji Vilmes se eshte femije dhe une nuk kam
f'orca te merrem me teka femijesh. Ate r;ast
I .uluja ktheu koken e tl"embur dhe mura me erdhi
lwq. Per te. Dhe per Vilmen. Vilma donte te me
li'rhiqte ne nje loje. E kuptoja se kjo qe nje loje,
me permbajtje gjy.sme te vertete, gjy'sme te pa.;.
v(:rtete. Ndosht.a me teper qe deshira per te jetuar
nje ende.rr. Ne enderr njeriu e ka te pamundur,
129
II- 13
ose nuk do me ndergj<egje te dalloje ku mbaron e
verteta dhe ku fillon e paverteta. Letra qe shkruar
paster, me shkrim te bukur, te rrumbul.laket: "Te
kujtohet JVLal;;.si? li.:ja f1as;im per lVJaksin. Ne&e
pranon, te tjerat t'i thote L., Kaq ishte letra, e
tera. Nuk figuronte as ndonje inicial i derguesit. Me
pushtoi merzia. Dhe njc terbim i kote. S'kisha ne-
voje per argumente te tjoera per t'u bindur se Vil-
ma ishtoe nga pak femije, naive dhe provincia1e.
Duke menduar keshtu, nuke dija se edhe nje here,
sic; me kishte ndodhur shpesh, sic; me kishte ndo-
dhur edhe me Sonjen, gabohesha ne vleresimet e
mia per njerezit.
Luluja erdhi drejt rneje si nje robot i koma-
nduar sapo ngrita doren dhe ia bera me shcnje. Me
friken ne sy, doemos. Ajo rni:' jcpte pershtypjen e nje
qeni te frikur, qe, nga c;asti ne c;ast, pret te haje ndo-
nje shqelm nga i zoti. Kur e pyeta <;'duhet te beja,
me hetoi me kujdcs. Duo. tc takoj Vilmen, i sqarova,
me thuaj te bej. Luluja nd.erroi pamje, fyty-
ra iu Gel. <;clja e i'ytyres se Luluse ka mbctur
mua si nje nga shfaqjet me prekese te Nji.'
m:-ekulli. Ajo me mori nga dora letren dhe Z<lrfin, i
dogji ne flaken e nje llambe me alkool. Ne pese
te pres te qoshja e lulishtes, mi:' tha. Eja pas mcje,
futu ku te futem une ... ki friki.\ i:'shti; shtcpia
ime, apartamenti im. Ne katin e dyti:;. Atje na prot
Vilma. Si tha keto, Luluja u largua per ne qoshen e
saj, ku humbi perseri si nje send midis sendeve. Ish-
te koha kur d':thej te ngrihesha per analizat e
shllarnit. :M:e vinte per te qare e per te qeshur. Ngre-
hina prehistorike e fabrikes renkonte, dridhej, lTO-
pu.llite e saj kercisnin si zorret e nje barku te pri-
sLur. Tek ngjisja shkallet e hekurta nga si11oset,
130
I' .la ndjesine se ja, midis mbytese te ty-
,,,,.;rve dhe pluhurit, po trukiste fundi i botes. E ndi-
' 1:1 Lde fund aq prane, sa me vinte te ulerija. Por,
tllw po te ulerija, kurrkush s'do te me degjonte.
I ( rpullite e fabrikes kercisni.n. Perse kisha pranuar
I futesha ne lodren e Vilmes?
lle nji:; pasdite pa Me nje qiell te thate
,. k lagesht. Ne pamje qielli l ngjante nj{; shkreti:;-
1 i' , me nxehtesine qe hidhte poshte si sa<;, te mby-.
.lt ne dj\'rse. Klubit iu shmanga, ne ate ore duhej
,,. qe plot. (;astin e fundit u luta te mos e gjeja Lu-
I 1' ne ne qoshen e lulishtos. Me kot. Ajo qe atje, e
111 rpikte, e kujdesshme, vigjilente. Lulu, thashe me
vl'te, do te te mbys. Luluja me kishte pare, levizi.
: 1 c;.:t ta ndlqja ne largesi, me nje kapitje prej impo-
lnti. Ndihesha impotent ne te gjitha pikepamjet.
Kde desha t'ia thosha edhe Vilmes sapo u futa ne
;q>artamentin e Luluse; ku e zonja qe futur pak per-
para meje duke e lene deren te hapur. Vilma ishte
11i.; dhomen perballe veshur me nje fustan te gjate,
me ujevarcn e flokeve te verdhe. DiGka mungonte
ne dekorin qe rrethonte Vilmen dhe me ne fund i ra-
she ne te se mungonte Luluja. Lulu, mendova, kodo-
shbashe, keshtu e le vetem tet zonje, sa here i teket t'i
dergoje ndokujt ndonje cope pusulle? Vilma qe per-
skuqur. Midis nesh ndodhej nje trycze. Une qeshe
ulur ne kardge ne kete ane te tryczcs, ajo ne anen
tjeter. Mungonte Luluja. Mbase per kete arsye as une
as Vilma, s'po gjenim ndonje teme bisede.
erdhi,. la dy filxhane me kafe, dy go ba me shurup,
u zhduk si hije, si<; kishte hyri.'. Vilma piu shu-
rupm. Dhe zuri te rrufiste kafenc. te
nji:'jtat veprime, piva shurupin dhe zura te rrufisja
Deshira e sinqerte per t'i pohuar Vilrnes se.
Ul
ndihesha impotent m'u kthye ne obses1on imr betas
me sulmoi kujtimi i Ajo erdhi e qendroi pra-
ne \filmL".'' si p,.;r W mi: se prania ime neate
dJ!omi.:', me nje krjese
te pafajshmt si krljesat e endrrave, s'mund w ishte
vec;se nje trill, nje iluzion, nje kimeri.'. P() vuaja nga
di:'shira te rnesuar ne klshte fjdur kjo krijes.\ me
djale. Nese kishte Ijetur, si duhej Li:; reagon-
ne c;astin e mgazmes! Sonja, per shembull, klithte,
ne fushe te hapur klithma e saj do te degjohej larg.
Linda ri;nkonle, gjithmone me qe dukur se ne c;asti.n
e orgazroes ajo vuante agonine fundit te Ngn-
ta kuken dhe e mbertheva Vilmen me nje veshtrim
mund quhet i paturpshem. Ajo nuk shfaqi ndo-
nje shenje turbullimi, veu.:m filxhani qe mbante ne
dore iu drodh pale Qe dridhja u; mos behej e duksh-
me, e vendosi fHxhanin mbi try.eze. Dhe qoshi. Dhe
u skuq persi.'ri. Kurse une mendova se <.tjo s'duhej
W kishte fjc1 ur ndonjfihere me ndon,ie djuW. Ajo qe
rui_' crnenon tani eshte sc s'jam llC gjendje te kujtoj
ascjc nga biseda e asaj diie. Me qe njic'
Sjcll nder mend copE:ira fjalesh, emrin Maksi .q.e
ne si pupe1 bezdisese, kodoshbashen
llore Lulu qe hynte e dilte me te rralle si hije dbe
kapitjen time prej impotenti, me koken bosh,
Hat plumb, duart te prera, trurin te MbaJ
di<;ka tjetth. Kur dola si hajdut nga
nti i Luluse, vajta ne klub. Atje gjeta Fagun me nJa
pese--gjashte te ldanit. Mora nje pastaj :-:'
la ni.:.; tryezen e qoshes pE:'rballe. Mb1 vete ndieJa te
mberthvera veshtrimet e tyre. Dhe u perpoqa te gje-
ja se ku qe fshehur e me ruante tigri vdekjembar-
tes; Eren ia nuhasja me nje nuhatje qeni. Ktheva nje
g.Uenjke te madhe. Mbase per rastesi, te njejtin vep-
132
r .m ate <;nst po krycntc dhe Fagu, po kthente konja-
J. 1111. Dhe mbasc perseri nje loder te ka-
1 "-m e njcri-tjetrit. Ti s'mund te jesh ti-
l'' i, lapangjoz, thashc, ti je torturuesi i perjctshem
Vilmes. Isha, tek ajo, sapo jam ndare. Ty s'ta zur1
emrin me.goji:\ por hija e frikes sate e
Jll:mishme. Ajo s'ka fjetur me njeri, me ty as ka f.]e-
IIJr, as do te 'ncjr. Do te pycsesh, nga i di une keto.
I 'i;rgjigja eshte e tbjesbW, m'i :evcq_el,
::i kujion, mund ta hapur nJe vaJze ne ka fJc:
l11r ndoniehcre me dike? Mos me shih me ata sy preJ .
ddJili. Vilm('s i ke kallur tmcrrin. Ja ke kallur
dtTi ne nW piki:; s:1 ajo s'guxon te tako:ie ndonje dja-
1<;. sepse ky do te gjc:ndd i lincuar nga trimat e t::
1\:c mbctur J.i qi' k'c qcnc', inaic:i. _i pabcs.e.
Vilma mi; kujtni hhtorini': e Maksit. T1 c d1 kur.h Ia
,, e di mire\, ia mbvta unc. Ashtu si dik1.1r gabe-
lill. r. q;; ngacmoi Vilm';n. ti va:;1,hdon ti' tcrTo-
,i:;msh J.:i;do qe guxon ta takojc'. Edhe njo
lh<1 hapur. I vintr turp ta zinte qof!i'
tmrin ti;nd. Ndyii;silt'. Ajo me ft01 ne sht.epme c
: ,tJJuse nt:<.l. jote. E kunton c'do W Oln11c; kur nje
v:Jjzf' ti,; 'rtrm ti; t'akobc:;h diku nw ti', per mi,; tcper
ni' nii; shU'pi?
Bdas, me gnti'n ne dori;. Fagu u nga
1 rveza k:1 pn rrin1e dh(' z11ri v; vinte dtejt meje. Scj-
m.Pnet (' ijj mbet(\n atj\' ku (!("'!lC duke VeShiruar 80Cl-
liki' e tvre q(' kushedi c'i kishte hinur ko-
ki'. U nga n.i(':a te tjdra. Dhe
kJheva nje tjeter glWnjke madh.:'
qendroi prane m(>je. i fvtyren:-ore. me me
perskuqie 1C' erri5t ng;J pija. Qeshi. mi' u
dhesh. Atehere vun:L re se i kishtn rene nje dhemb
ne an en t> djathte tc nofuUes se siperme. 'l'ek qe-
133
shte me h.etoi sikur po mi:; shihte here te pare.
Na ?egems edl:e mjeranet, tha pastaj, mos u
m?.aJ me te madh. Heshti pak duke tundur le-
hte goten, dhe shtoi: --- E di, je mesuar me sferat
e. larta, mbase te dukemi miza. Por, si<; thote lla-
fl, harro Valarene. Dhe ti harroje. Nese
jemi miza, ti je plesht.. Me shpjego., si
ec.;hte :.ne mire, te jesh mize apo plesht? Sipas meje,
krg keshtu, keq ashtu. Prandaj mos rri ve<;, shkri-
hu me kllasen. Mbi W gjitha hap sytt;, moi'l u qo-
Po .. u qorollepsc. h' .shket kemba. Dhe, po
te s:bkau kemba, thyen koki'n. dihet.
F<:1.gu ktheu me fund koniakun. Goti:'n e kishtc
vlot, iu len.g(;znar: ncn efeh:tin e mac;es se ma-
PaJalRjmi:;rim me i haptir s'mn.nd tc bi5hei.
e Ai u lmgua per tete
,qte, une qendrova mbeshtetur pas trvczes me e:o-
ten pf:;rPn,a. Fatmiri:':;isht. ate (ast nz; kluh hvri Do-
ri. Hodhi syte perreth dhe, kur mi:' na. c1(lh'i tPk
uni;. Pasi mori ne banak nje dopio, Dori c ktheu
mR fund, sic:; 'kishte Fagu. Syti' nuk itt
lengezuan. Desha i'i thosha se ishte ndi;l. tc rrAlWt
qe nuk shfaqte ndonji' frikc ncta pergjimi i
Pnr Dori s'rlo tc kuptonte gie. Du-
ke] 1 mcrz1tur. Kjo u pa kur vajti nc b?n.'Jk dhe
u me dy dopio. Shk<1kun e merzise shpje-
gcn .. pas pak: qe zcne me t feiuaren. Ma slp.iegoi
v::te, ne endc s'kishim aq afersi sa tn pyesia
per di<;ka te tille. Pasi pi me edhe nga n ii' ;(0t6.
e. pas he te natyrshme t'i shpjegoja shkalnm e mer-
Zise sime: kercenimin e Fagut,. Dori me tha se do
te beia mire te hapja syte. Sigurisht, 11htoi me nje
.. te per t'ia thyer
atlj, s do te qc kcq s1kur, ne nje kohe te pcrshtat-"
1M
rdillll'. t'ia hidhje turinjve mbathjet e asaj
r\lhrc edhe une qesha hidhur. Ja ngase sugjeri-
1111 i Ooei.t m'u duk banal, ja ngase, ne te vertete,
t111k kic;ha ndonjc kurcsht.je per te mesuar se si
l::hm mbathjet e asaj c;upes, si<; e kisht.e quajtur
V Dori. Tutje, nga qoshja u ngrit
tiJ'' zhurme. Zhurma u shoqerua me thyerjen e nje
1: >I e. Keto di;shmonin se mund te plaste grushti.
fl1tk ndodhi keshtlL Goten e kishte perplasur Fag:u,
r;i; kishte bere para ca diti'.sh ne mense. Per te ter-
l11rmr v!;mendjcn. Ngrita koken clhe vura re se ai
l . ."rkonte t('rhiqte vi"men.djen time. I mjeri ti,
11,: .. +2, do t<> dubet t(i thyesh n:F; magazine me go-
1. Dhe ndicva keq;;xdhje per ti\ nie keqardhje
li; sinqerte. Ne menyren e tij ai vuante. Ne meny-
rn time, 1rne vuaja. 'Te vuani.m, secili ne
r11i;nyren e vet. Edhe Dori. s'dihet perr:c ate
mlwemje qe zcne me tc fejuari.;n e si i dha fund
t::lj(is kati:'rt apo tf:i peste, me k(irkoi ta
1'\).ia n:; shFipi.
14
Vilmes nuk mund tc mos i bintc ni.; sy ftoh-
tcsia !_me, ajo ki:-;htc aq dinjitet sa tc <;'kish
per te ndrequr ni' veprimct c saj. Kjo ndodhi qi.'
tu ncsermcn c takimit te Luluja: nuk m'u perserit
me ndonje ftcsc per te drekuar Luluja
s'me solJi me ndonje cope pusulle, syte c Lulu;e,
kur me drcjtohcE;hin, ishin, ne mos a;miqc:.o;(', mos-
per!illcs. i\to kuhc me r:gacmoi per hc.re tc dyte
lcle.Ja c vctevrasjes, ditet c nctct i shtyja ne njc
monotoni vdekjcje. S'isha i prere pi.;r njii akt tc
tillc. Unc isba tcper i zakonshi.'m per tc krycr nji'
akt ii..' tiJli.'. Edbc po te mi:' pushkatonin tim ate,
edhe po te me dcgdisnin tc internuar nc ndonje hu-
mbetire, unc' prapi' s'do te isha i zoti te vris ja 'vetcn.
beri Ladi. Ladi vrau vetcn. Ato diti' L;1di vrau
veten. Por me pare qyteza mesoi nj(' lnjm tjeter:
pushkatimin e babait te tij.
E verteta eshte se lajmi qe ish-shoknt Filan ia
kishin hedhur trute ne ere prane nje grope te hapur
diku, u prit ne qytcze ne menyre sportive. Vee pa
komente. Nga shumica. me indiference te plate. Plu-
136
li111i i pc;rhershc;m dhe kronika gri, qe jo
" 1.c zi;, a mjaftonin mr
qcrrc' n'aliste. Tigri vdekjembartes .1 te
till' Ishte koha kur askush nuk nd1heJ 1 s1gurt. As te
IIIIIII.Urit ne lumturine e tyre, as te mjeri:;t ne mje:
1 1111 i
11
e tyre. As torturuesit, as te As te
'"'''lcurit as budaJlenjtc. As te dreJtet, as maskare-
1,11,. 'Te gjithe ia kishin t.e ia ki-
'"'"' friken njeri-tjetrit. Keshtu qe laJmi. 1 pushka::
11111it te ish-shokut Filan s'mund te pritei ne
11
rc;
1
,yre sportive. Por pa komente. Im ate, ..
1 ,. i arsyeshem. me ki;shilloi qe. per ca te zhdu::
nga qarkullimi, e vetm!.a te
111hdej ajo qe me c;onte ne pune dhe qe me ..
niP ne shU2pi, pa stacione te ndermwtme ..
'"'' verid, e ndoqa i bindur. Derisa laJmm tJe-
1' T, vetevrasjen e Lad it. . . .. .. .
Absurditeti i jeti'r; s1me clesh1 qe ::
1 .:1dit te behei shkak per rivendos.ien c ,1dhJes se
ki;putur me Vilm<:;n. Ni;se mund te se qe
nje lidhjc: midis nesh. Ishte
trtor me ra te mrckul111cshm". te bc-
:;nje mund te ndodht,, kob, ndoni'se
rrlnin varur ni; aji.;r. Kobin c L<lclit rna ko.:numkm
im ate, ne m(!'\Yri'n mi; mizorc. Sapo qcsh1:
puna, pc' rrija shtrirc; ni; divanin e
k< dcr.::juar m.c: radion. Tl1em me pcrdhune.
flCJdion <"' kishtc harmr ni";na, ;nnatore r' '?,(.11sllme .. e
f.catrit, per fi' ndic1:11r tnmsme\ imiX: .. c r;v'JJ::dra;nes
,.<;

CJ.i; me c'ku];loj,J., ishfe n]e qnko-
1 ' (,. l ' ' . ' ... . ' - . . " }
li,-ikf' r1:
1
c;l'nr1c. Tm n1i'. nc; fyt.yri.'n e .. t;; t::1s.1me
:::.hrnial r' pl1l<irs, 11 fut ne kuzhme, y ul
nc -kanigr'. pnmc mf'jf', dh; t.:lrt
varur vdcn. Ki;shtu tha, fp1e per fJaJe, m1zonsht,
137
ai miku vari veten. Nena, e kredhur ne rrjedhen
e drames se dnshurise epiko-lirike, vazhdoi te degjo- .
nte e perqendruar. Bashke me te te degjo-
ja edhe une. qe nuk e kapa domethenien fjaleve
ai miku. Perballe apatise sone babai mori zemer,
hyri ne detaje me te holla. Nga shpjegimet e tij kup-'
tova se dikush ishte mbyllur ne nje dhome, kishte
varur veten, kishte qend:ruar i varur pa u marre vesh
pese dite, pastaj mungesa e tij kishte rene ne sy, qe
dhene alarmi. Thone se kufoma qelbej, psheretiu ba-
bai dhe shtoi: I mjeri djale. E c;'i duhej me j.eta mje-
ranit, ia priti nena. te atin nc varr, te emen s'dihet
se ku, votfi po i dobet, me ate Gehre, o zot, me fal, si
prej te vdekuri ... Une u drodha, me zgjuan fjalet e
nenes. Ajo ishte ne gjendje te degjonte njdwhesisht
dy radio, te shtetit d1
1
e te babait. Ajo ishtc kureshta-
re te ndiqte njekohi:'sisht rrjedhen e dy dr&mave: te
rRdios shteterore, epiko-lirike da.shurie, dhe te radios
sc babait, makabrc. Desha ta pyesja nenen: cila nga
dramat te pclqeu me teper, e radios shteterore apo
e radios s(; babait? Ata te dy po me shihnin mua. Ba-
bai qe zverdhur. Nena, me nje pike loti qe i rreshqi-
ti ne faqe, m:; ne fund e mbylli radion shtetcrore.
Kurse une vajta u mbylla ne dhomcn time. Syte e
Ladit me shihnin me trishtimin e tyre te perjet-
shem. E pi:;cfytyrova me litarin ne gryke varur di-
ku ne tawm ni5 lJekurin e drit.ares, Si lavje-
res te r:Ji' lckundej. Me gjuhen jashte, me
syte te Me r:rcl.hl pi:;r te vjclle. Dhoma zu-
ri te kuterbonte kalbi.;c;iri5 dhe pata pcrshtypjcn se,
po te vazhdoja tc lTija rd?, do mbytesha. Muret,
dyshemeja, trycza e punes, shtrati ku kisha rene
pikmbys, gjith!;ka kuterbonte kalbesire. Dola jashtc.
138
"'" :li kuterbim vdekjejc. GjithGka kishte vdekur,
"'"J d dh" b d me-
l: kam te veshtire te the:? o I r.en a ..
0
)
... ( i me b2ri te merrja rrugen per te Lu:uJa. Neat
l .. h. ;; varg rrez1qesh. Ishte
''"thana me kanoses m nJe . -.. . d h" -
. .. d"t <erroh'i' nJereZlt en es m rru
i'":;rlite, UJC pas 1 .e e nt, . c_, . . . k f ;- h n.o
dhe mundesia qe te me shihnmi tel . u,es ad
. . L 1 s .. ae e madhe U]a mun
np:trLamentln e u u e.'-. .. .: - r. t, rrucret.
11111 perplaste :epse "'ajo
sepse pamJa Ime co .. a.. .. .' - er&'zisht
1111 1' kishte ndonje arsye ge t:, T?e nJ .. - ..
. ,. t k" ni:t te pare marredhemet tona Ishm :ne ..
I'"' a 11 d ; e Vilma dote
k ki-
.. t t h.-he" him te Luluw. nu e
I
11 : 111onte te v1n :e .e s l ,, , _
f ht
..... t"me? A"g]e nga keto s men
1 a fyer me to cs1ne .J '-, .,
''"v;l. Ndihesha si ai njcn.u qe .. befas ka ne
h:Jltovine, baltovina e ... thlth ta .. .. ne
II. pr;rpiqet ti:' kanet g]r:kundi, ne n.1e dege .. cmpe, t
- ' , t"" Vilmc" o .e
nji; fijc bari. Mna mu sy e e .. - d<'-
lltns Vilmen ate pasdJte, do t.e <;men
I . Dh mb..,se T uluse i ]am dukur vertet l cmendur.
' 1d e ><< . I ' J rth" r h tu<Jr
une trokit8. dhe 8iO lla?i. { 1 1. ' . UF 't
vi;ohtroi per1Ri supeve tc mi ma]tas, a -
:" ... ht sbka.llct qeni'- t;; bosha1isura. KJo percak-
lllJrests . ' . - " . . . .
. .. d . . e Luluse E ngrysur, aJO
lot qen nmi:n - . . .. . . k .t a do
.. t" dore .. n dre]t meJe. Ne fllhm UJ ova se J ,
l.t'FLl t , l<>stede-
:.' .. t. t .. shtyre e do e me perp u...
If' me ]ep e DJC e.. . _ . t .. h ni.;rbren-
ri;n Ne vend te kesaJ LuliJJR me oql '. - .....
ria .. fort, aq sa u habita qe ajo .. .. e
. ,.1 t- ne giendj-e te ushtronte nJe force t.:- tille. Sl

1
. .e ' ,_ d d ..
11
qe u mbyll
dnqofte u g}rnda ere . . .. ..rba
shpet pas kraheve tc m1. Dh.e .. me .. Lulune ,Pe.
lle po me shihte pa ?
vcndosur tc mos me 1cjontc to ludhJa asnJe hap me
139
tej pa i sqaruar e kesaj vizite S'fola
7aste s'dija duket ni.ste
e. Luluja me J
. kuzhl.ne. GJ.rthnJe pa fJale une zura vend
aJo .. v:un xhezv;en te me ziente kafe.
PIJa 1. se kisha ardhur per Viltnen
.. d.oJa .. te takoja Vilmen, se do t'i ,
teper mrre?.Johes po te shkonte te lajmeronte
men. LuluJa shtr"Cmberoi turinJ'<te Sik k
kon t . ur po
d r ca st eper, thoshm turinjte e Luluse. Aj
Dhc pas nje she'kulli.

kf_rcitJa e. ?raves se der,es se jashtme. Ne
zhme, .. ku TrlJa, .. hyri vetem Vilma. Me
e flokevr te v;e,rclhe. Me syte e lralt: ; , t f
t- b .. .. .. . .. ' er nc a e yty.;.
!'e e ute .. Me syte qe me kujtonin syte e Ladirt.
mb Kur u ne pranc meje, m'u,
, UJe
ne fyt. Ladr ka varur vet(n, i

nJe n;,.cyrshmeri qc me rreqc"thi. Nuk
e ne e kuptont.e Vilma per cilin i fl
1
,N
1
a A
1
0 me d h h ,., <
. egJm ne .. tJe, pastaj tundi kakc;n. E' di, me
kam deg.Juar, e kane marre te r:tjith"

yt ka veten dhe me vjen N

here .JU ka:n pare bashike duke shetitur ne
.. d.Jale i rr;.ire dhe me vjen shumi;,
?ne t 1. thosha se syte c saj rkishin
<. syve. te Lad1t .. per kerte arsye, po
klsht>e te shi'heshim keLu, s'do te
sr zbus.1a sado pak dhimbjen. Desha t'i
.SC' nuk besohej cndc! qi:i La-
d.l kls"ltc laJ :l('lcn. Nuk 1 thashi> gje. Po Jli-
SJa; nuk te 1sh::1 ni5 gjendje te perm.baja dri-
dhl en P Z('T'l t -11Cl(lr,
1
1
1 l Jl l" ..
, . , . . >,l c ('r .. 1n r
r' . Ate Luh
1
jil na Pi'rse-
-1 na la vetem. Dhe rnua perseri nuk me k;ujtohet
140
'deri ne mbremje, km u. vje-'
Truri im nuk punonte, trun un nuk iko-
111\llllkonte. As me VHmen. Edhe takimi i se ne-
al'l'lllcs me eshte fshire. Si nje shirit i prishur.
Ml:1
1
mend se Vilma di<;;illa me fshihte, di.<;;-
hu ,;,:tlej te mii thosht.e. Aq e forte qe kj,J pcrsh-
1 vI' t, , diten e tPete i ti mi:; fsheh dic;ka.
1\J po rrin1.e matane tryezes, prane dritares.
tl1 dy takimct e kaluara gjithe kohen kish-
1111 ndenjur prane Diten e
11 njo po rrinte matane tryczes, prane dnta-
11':., jo nga ndonje frike. As qe behet fjale se Vll-
11111 ndonje frike te rrinte vetem per veti::m
""' mua, prane apo larg meje. e nje try-
..,,. nu'k iJshlc ndonje humnere. Humneri.:n nuk c
k1dc,ja dot une. Dhe as qe me shkonte ne mend-
1 Vilma po rrinte larg matane trycze:s, pra-
111' dritarcs, pikerisht diqk.a mutej te me thosh-
lc, duik!e vertetuar pershtypjen time ti.; ur-
Ic Kur i thashe se dir;ka me fshihte, ajo mi:; ktlwu
,l1pinen. Une mbcta i shushatur ne divun . duke
'''shtruar ujevaren e vetdhe te lukeve. Nje Niaga-
1<' e verdhe. Nje Niagare ku, po te bije, nuk ie
I',JC'ndej fundi. Jam me origjine nga fshaii K, tha
Vilma gjithnje me fytyre nga driiarja. Kam lin-
d11r ketu, ne qyLeze, por im aW eshte nga fslwti K.
line nuk kam qene ndonjiihere ne fshatln K. Edlw
l1abai rralle shkon atj.e, megjithese ka kushi.;rinj
dhe thote S eshW fshat i bukur. I j:tm lutur vazh-
dimisht babait te me c;oje nje here ne fshatin K,
ti; njihem rrK: kusherinjte e atjeshi:'m. Ai sajonte
lloj-lloj arsyesh per te mos vajtur, derisa me ne
rurld kuptova arsyen e im ate nuk deshi-
mnte te me <;;onte ne fshatin c tij ti'" lindjes. Dhe
141
I:H'syen perse nt1rk d:eshirorde e kam murre vesh
vone: nje kusherlra ime p;;ma ca vjetesh me tre-
goi se fshati i tyre ishte plot me te ink:muar. F
ti i lindj.::s i babait tim eshte vend internimi
E di vetern im ate pers., ma ka ndaluar pergjith-,
mone te shoh Vendlindjen e tlj ...
Vilma heshti. Ajo vazhdoi tii qi.:ndronte me
shpine nga une, me fytyre nga dritarja. Si
e rmmdur, mendova, si e rnundur qe kjo qe'-
nie engj1:'11Lwc, me ate Niagare te verdhe ku po te
gremisesh humbet pa nam e nishnn, jete vajze
e Xhodes? Atehere ai nuk ishte Xhodu i Marre. ,
Atehere ai ishte ende Xhoda i 'Tmerrshem. Ai vazh-
donte te ishte gar,diani i femijedse se <;apa<;uleve
qytezes, ai ki;;htc: gardiani i i
drsa brezave. Kur kryqezoheshim rrug(;s Xhoda
bente sikur s'me fytyra i 'Mos.pcr-
fillja e tij ndaj meje u be pas perjash-
timit nga fakulteti, kur u mor Vt:'sh boterisht mi-
na ime biografik.c. I i..merrshmi Xhode nuk mund
te rna falbe qe per vite me radhe ia kisha hedhur
duke i mbajtur te fshehur qe duhej dekla-
ruar medoemos, piimdryshe kryeje nje faj te ren- ,
de. Nuk rna falte as rnua, as tim cti. Nuk me per-
shendeste as mua, as tim ate. S'na hidhte as syte.
Sikur permes syve do t'i injektonim njc
Sikur, po te na pershendeste, do ta kafshonte qe-
ni i terbuar. Po ndoshta i dukeshim qen te Wrbu-
ar dhe ngutej te largo!wj. Vilma vazhdonte te
heshtte me nga dritarja dhe une menriova
. se, sidoqofte, gardiani i sime ki:'dwnte
te ruante edhe ti_i biji.'n. Gardiani Xhode e dintc
mire c;'ishte vend intemimi. H jt' vend inter-
nimi me bema tf internuarish nuk 'ishte higjienik
142
l
\. 'yte e nJ'e kriJ'ese si Viima. Vilma ishte teper"
Jl I ' d . " m rne fxrtyra
hull te part nje v.en 1n"}:rm 1
1
. .; .
. h Une besoJa se Xhoda e ac.fmronte
" ln ternuaus .. 1 t 1- ...
. . .. i . .. . te pike sa per te munc.. e r..>ente
l" \Jtjer: t ne a. ' ... .. 'c. 1 ' f' ala vjen te grin-
tnarTt:zrra te paperfytyr Ut.S 1m;;, . J .. t ....
t automatik gjysmen e d]emve te qy
1
',' rnle. ''l'sh p. e'"r t'u habitur qe g<:wdia.ni Xhode
, 1m a) ::. IX:: - d"k
, .t t b' ... n nga gsJi:; qe mund te n .l on-
,. ruan e e IJe ,. . .. . . . " . . _
I
. k"q ne shendetin e . PI). te :sl.nhte fyty
per "' .. ..
Ill W internuarish, Vi1ma do te semureJ.
Ajo kusherira ime eshte m?shatan;. me mua,
lkt befas Vilma, e quajne Ke
fiJi.here vajze me Tancr? :W.:e
tdtpejte, te papritur, V1lma .u. unc. ..
fl k
.. .de''rrol dt'"'Jtun Nu1gard e vudhe
vara e o eve n '"' , .. ,
'' derdh prapa. Vilma kapi koken .me me
f:i:.;hterinjte ne pastaj .. kalol fy=
I
.; Kur lrn ate; me C1Jste rJel Tctncm, tha, pe .. rfy
y t c. J: t .. '1 dy
1 ro a nje vajze te shkathet, nga
0
qe .: ..
;v . ...J bashke. Kisha deshire ta perfytyroJa
81
nJe
f,lll e .. d . s1 s1-11'<''1t>C
I
... ,. 'mtare te rmendur, aq te c;men Ul "" '-' '." .
\( t c1 ,. .. 1 1 t r1 'lht
lridhte valle m.e e egra .. ne s:
1
u.epu .. :- .. .,
b
.
e babait. N <1a per:hkrm:n CF. 1

Ill 1
0
j "' jr t'l t Ll
IJ<tbai fshatit K, ai duhcj te lS Tte. nJe ,'L,
1 1
-
1
istike. As 'Tanci nuk qt: SI_G e per
. . fht K Ndoshta dhe Tancm sdo ta
.ts s a 1 . . ., r ; p
1131
I llr s'kur aJ o te mos vink: veE: ne ... e .-
1
1
, dl . . .. h' rl'l" mU'l
1 , me mua. Sigurisht, nuk er 11 posac,:t'ns L rc'. . '
1
1
; J . u aJ
0
me tha se ni. fund 1 losht:
\.Ul ., ' Q . .. cb
{t'shur fati per te pari? Tiranen. va:Jze e -
Dunrt i kishte U; ashpra, me ashpra

;lnart e punetoreve te frontose. ku .. punuar
'l'rupin e kishte te forte, por nJe
deformim fizik qe s'jam ne ta pershk-
Tanci ishte vajzi.; e zgjuar. Mjaftuan tri dite,
qe kalova mete per te kuptuar sa pa pervoje isha. Ta
them s,hkoqur, sa e perkedhelur isha. .
.nga ?r;itarja, u ul ne p;ane' .
Larges1a m1d1s ncsh u zvogelua, na ndan-
te vetem try<'za. Vaz;hdoja te rrija nc! divan, mbesh-
:-etur e sfungjerte. Pak me par2 syte
1 mbaJa pt.Tdhe duki(' ndiere mbi Vf'k' veshtrimin
e Vilmes. Tani ajo kishte ulur koki.'n dlw nuk e
di ne e ndiente apo jo veshtrimin tim. Une ki:.'rko.,.
ja .. e Ladit ni:: fyl.yric;n e saj, i kisha thi!ni.i se
n:e .. dhe nuk e kuptoja pi::rse Vilma
.. s?t .. k1shte rastin te me fliste per
me emrm e <;uditshem Tanci. Kur
n_:e Vilrn:l, u1:.; vju1 per
te qare. Ndoshta s'do tc fhsja per te sikur te mos
e kisha talkuar para ca ditesh. Javen qe vjen Tan-
ci I?artohet, kishte ardhur te bente pazare ne Ti-
rane .. D?e .. te ftonte mua. Nuk do te shkoj, e di,
s rr:e leJon. Por kjo eshte tjeti::r gje. Tanci
me
11Je ndodhi qe ndoshta te inkreson ...

Eshte fJala per nje grua ...
Ishte pasdiija c tretE! qe takohesha me Vilmen
dhe. me tha se behej fjale per nje grua, m'u
ngll'lt perbrenda zjarrmi ethesh. ,Jo, desh
3
t'i
s'dua. W historine c cilesdo grua
.. E .. merrp me mend se gruaja per te cilen be-
he] f]ale nuk ishte Brizhit Bardoja ... Nuk ishte e
mundur qe Tanci t'i kishte folur per Brizhit Bar-
done, ne fshatin e Tancit Brizhit Bardoja s''kishte
shkelur ndonji'heri:. Edhe po te kishte shkelur
!;'me duhej mua historia e Brizhit Bardose? . '
. I. duhej Vilrnes. Vilmes ia kishte tnguar Tan-
Cl. S1pas Tancit ajo ishte nje grua me bukuri te
144
rtalW, sido qe nuk c;uhe:j D:izhit Bardo. Kur kishte
te\htJci,tur ajo ne K, hipur mbi kamion, e
h411hin pare kishin mbetur te shushatur. AJO esh-
._ ni; K, tha Vilma. Jeton ne nje godine mbushur
'"'' familje te int,ernuarish. Pas
1
taj mesova se Bd-
htt Bardose se Tancit nuk guxonte t'i vardisej
lw11h. Sipas Tancit rrez.e malit iku ngrihej godina e
111 mternuarve !;do jave mberriinte nje veture.. Ne
IUllm kuNmush nuk e dinte <;fare si1lte, <;fare merr-
me vete e <;fare kthente perseri ajo veture. Ish-
tfl nje Gaz i tipit te vjeter sovjetik, i mbajtur
mlri., ne ngjyre te gjelber te erret, me dritaret te
11,r11a me perde. Ai vinte rregullisht, te martave r:e
'" njejten ove, dhjete paradite, qendronte pak m1-
n11t;a dhe per andej nga kishte ardhur,
1 ndjekur nga reja e pluhurit. Kthehej po ate dite
11ri;r mbremjes, me shpesh naten, kur fshali kri-
dhej ne harresen e tij, ne kembet e malit, dhe
dmrma e motorit perhapej, dhe njerezit e dini:n
Gazi,. do te dUJk,e renkuar deri ne
flTehinen e te internuarve. Ne fillim u mor vesh
Plf'rsoni qe merrte dhe sillte: gruaja e bukur. Ne
f'i,Uim ne fshat nuk u dyshua per ndonje gje.
kjet 'e gazeve qe merrnin e sillni111 kohe me. kohe
tc' intei'IllUia!' nga fshati ne qytet dhe anaSJelltas
lsh:i:n dicka qe s'habiste njeri. Dihej per <;'pune thi-
ata. Dyshimet nilsen kur u kuptua se gru-
nja e bukur nUik thinej ne qyt,et thjesht per pune
hcluesish. Nuk dir.-:OC kush guxoi t'i fuiSte hundet ne
kete mesele. Nuk dihet si u zbulua qellimi i vertete
i ecejakjeve te Gazit. Ndoshta nuk u zbulua nga
111je njeri i v;etem. Varianti me i pranuar eshte se enilg-
nta e levizjeve te gruas se bukur u zbulua nga ata
11e u marro:sen pas saj. Kembe-ngulja e te marro-
145
II - ll!
I : :.J
, '' I
[L: . 1. . '\
survoe zhv1eresoi c;do mase mbrojte&e te ngritur
kujdes. Gruaja e bukur nulk ndalonte ne qytet.
aja e bukur e vazhdo:nte udhetimin mataJne
tit, futej ne nje pyll, matane pyllit gjendej
reZJervat e ne rez.ervat nje shtepi gjahu. Atje
ja e bukur takohej me nje njeri. Ky njeri
sybardhe. Ne shtepine e gjahut gruaja e ,
mbyllej me njeriun syba:rdhe. Ne fshat flitej
ajo bente dashuri me njeriun sybardhe. Te tj
thoshin se mer:rej me spiunlleqe ...
Kerceva nga divani, u hodha perpjete si nj
suste e le,shuar befas. E zura Vilmen nga supet,
shtrengova. Ajo u zbeh, nje nd}2nje llahtari ia
bulloi blu:ne e syve. qe Vilma
goi rrefimin e Tancit, mua me oshdinin v
Nga zhurma e atij GaziL., te tipit te vjeter
jetik qe rrugi:!,ve te fshatit mbcs
lle ne rene e pluhurit. Ai nuk transportonte
zhi t Bardone. Po ndoshta dhe Brizhit Bardoja
c;astin e orgazmes njelloj duhej te klithte, si
nja. Kur Vilma fliste per udhetimin ne pyll
gruas se bukur veshet e mi shungullonin nga nj
klithme ne forme renkimi dhe une gati e pa:she
gjalle skenen e kaperthimit te Sonjes me Syte
Bard.he. Dhe mendoVia se njelloj si une, Sonja n
ishte e prere per te vrare veten. Dhe mendova
Sonja e perjetonte vdekjen per se gja1li, nen fry-
men e gojes se Syve te Bardhe. Kujtova se kjo
interesonte, po me tho&hte Vilma ate r;ast, me
ate llahtar qe ia turbullonte blune e syve, kurse.
une vazhdoja ta shtrengoja nga supet pa e kuptuar a:s
vte ne deshiroja ta flakja ng.a dritarja apo te ZJhyte-
sha ne blune e syve te saj. E leshova, u ula ne divan.
.146
\ 111 na kishte mbetur e terrorizuar si ai_ te
1 k;mi' hedhur duart ne fyt, per pak ..
11 yrn n dhe ka shpetUJar befas _nJe rrd:rhyrJe
,. ,H ovidences. Dola nga apartamenb 1 LUtluse. Jash-
1 po binte nata.
147
15
Te nesermen diten e punes e nisa ne klub. Per
mua kishte rene ora e ma:llkimit.
Klubi qe bosh. Mbaj mend se nje djale nja
dhj,ete-dymbedhjete vjec;; erdhi drejt meje, me per-
shendeti, nxori nga xhepi i pasme i pantallonave
nje :z:arf, rna zgjati dhe une, pa e pyetur kush rna
dergonte, e mora dhe e futa ne xhepin tim te pasme
te Desha t'i thosha se ishte i bukur
si Hermesi lajmetar, nje skice te te cilit, qe e pa-
raqiste ne tr:ajten e nje djaloshi me krahe te kern-
bet, e kisha pare diku. Nga frika se mos djali me
merrte per te Gmendur nuk ia zura me goje Her-
mesin, m'u duk me e udhes t'i propozoja nje ka-
daif si shperblim per mundimin e s}elljes se zar-
fit. Djali s'pranoi, ndoshta nuk e hante kadaifin.
Po ndoshta s'denjonte te qerasej prej meje. Si me
hodhi nje veshtrim jo dhe aq dashamir, Hermesi
breglumas u la:rgua. Atehere pata nje yshtje te
nxirrja zarfin, te shihja c:;'kishte ne te. Ne vend te
kesaj vajta ne banak, kerkova nje gote tjeter. E
merrja me mend nga vinte zarfi, c'kishte brenda
141
dhe c;;fare shkruhej. Banakierja, nje ish-shoqe kla-
f>f' e femijerise, dukle perfituar nga rasti qe klubi
q1 bosh, me nje ze edhe lutes edhe te druajtur, me
k i;shilloi te mos pija me. E Ajo nuk e
dinte renien e ores se mallkimit tim, ndryshe s'do
ti' me jepte nje keshille aq te kote. Pa:staj, perse
li; mos pija? Isha teper i parendesishem qe me pi-
j,n time te cenoja qofte edhe nje grime bazat e
monalit shoqikor. Pa bere fjale se askush nuk ishte
ni; gjendje te percaktonte sa siper gju-
rit duhej te niste morali i shendoshe i vaj.zave dhe
me sa grame alkool tronditeshin bazat e moralit
:;hoqeror. Mua me ndalohiej pija, vajzave u ndalohej
minifundi. Shteti pije shiste, minifunde nuk shiste.
Keshtu qe fajtor qe pija ishte shteti, jo une. Edhe
qc; v.ajzat nuk vishrun milnifunde, perseri, fajrtor ishte
sh:teti. Pak a shume kete arsJ71etim i parashtrova
ish-shoqes sime te femijerise. Ajo u gajas. U gajas
aq shume sa me ofroi nje dopio konjak gratis. Mos
kujto se me preke me xhevahiTet e tua, tha kur
une po shkoja drejt tryezes sime te qoshes. Ta dha-
she konjakun ngaqe je djale i urte dhe me ta pire
do te nisesh per ne shitepi si ata qengjat e bute.
I tunda doren. Dhe Mheva pak konjak. Pak:.
Ish-shoqja ime e femijerise s'do te me jepte me
asnje pike sikur ta beja dhembin sa te elefantit.
Kurse une doja te mendohesha, te qetesohesha, te
arrija ne ekui1iber me boten pikerisht kur per mua
k1shte rene ora e mallkimit. Dhe, qe ta arrija kete
l"kuiliber, me duhej te arsyetoja me ftohtesi filo-
zofike. E, qe ta arrija kete ftohtesi filozofilre, me
duhej te vazhdoja te pija, nga pak, derisa arritja
e ekuilibrit te perplllthej me bo.shatisjen e gotes.
Pra, arsyeteva duke kurrsyter gllenjkat, gjithc:;ka vjen
149
ngaqe as une, as Sonja nuk jemi nga ata tipa, qf!
nuk ngurrojne te vrasin veten kur e shohin ne-
vojshme. EdhE' une, edhe Sonja i asaj ka-
tegorie njerezor'! qe e gjen nje zgjidhje ne c;do rre-
thane. Keshtu duhet te kete menduar edhe Sonja,
e vazhdova arsy;etimin. Te tj-erat nuk kane rendesi,
nuk kane pike rendesie. Syte e Barohe e kane c;uar
disa here Gazin,. e tipit te vjeter sovjetik por te
mbajtur mire dhe me ne fund Sonja i ka thirrur
logjikes. Doemos, pazari i Syve te Bardhe me So-
njen s'ka qene aq i lehte. Anasjelltas, pazari i Sonjes
me Syte e Bardhe gjithashtu s'ka qene aq i lehte. Nje
ujdi midis tyre mund te arrihej vetem me pazarllek.
Sonja ka shitur mallin e saj. Po Syte e me
c;fare c;mimi e kane blere? Edhe kjo nuk ka pike 'ren-
desie. Sonja me ne fund i ka thirrur logjikes, eshte
bere pazarlleku dhe Gazi,. i tipit te vjeter sovjetik
por i mbajtur mire, e ka marre Sonjen me vete, e ka
. c;uar ne qytet. Keshtu kane kujtuar naivet. Ne te
vertete Gazi, e ka vazhduar rrugen me tej, jashte
qytetit, per ne pyll, ne ate pyllin e madh me pisha
ku nje rezerva.t, e ne rezervat nje shtepi gjahu, ku
S;>:te e Bardhe futen si ne shtepine e vet. Te tjerat
gJithashtu nuk kane pike rendesie, eshte realizuar
pazarlleku. Sonja kishte te drejte te bente Gdo ll(i)j
pazarlleku.
Ktheva dhe piken e fundit te konjalru.t. E ndje-
va veten si peshku ne zall, me hi:pi nje zjarrmi, nje
etje per te pire. Veshtrova i llahtarisur me bisht
te syrit ish-shoqen time te femijerise. Ajo s'do
me jepte asnje pike, e dijra. Ajo ishte nje trashaluqe
_por. mua te me jepte te pija. sikur
ta beJa dhembm sa te elefantit. Pastaj, veshet e
ishin te qete, te mite gumezhinin. Vreshet e saj
til
.. . . Klani Kulturor i per21ek.com
nuk e degJOnln zhurmen J!.YH t.t:: '''-"n"'" "c::
I ipit te vjeter sovjetik. Nuk i degjonin hapat e So-
rtji;s ne dyshemene prej derrase te shtepise se gja-
llut. Kurse veshet e mi i degjonin te gjitha, syte
4' m1 1 shihnin te gjitha. Trashaluqe, me jep te pi,
d1sha t'i ulerija. Re:nkimet e Sonjes po me Gmend-
nin. Dihatjet e Syve te Bardhe po me Gmendnin.
1\aperthimi i trupave te tyr.e lakuriq ne shtratin
derrase qe kuiste me ritmin e kaperthimit, po
rne !;mendte. Do. ta shqY'eja trashaluqen sikur c,e
11l.e te mos mberrinte vizitori i dyte. Ky nu "'
ishte ndonje engji:m lajmetar. Ishte engjeUi im ba-
mires, Dori.
Sipas Dorit humori im i asaj dite ishte agresiv.
Nuk e kuptova pers.e Dori me dha te njejten keshi-
lli; si trashaluqja e banakut, ish-shoqja ime e femi-
te mos me. Ate dite prej meje te gjithe
kerkonin te mos p:ja me. Te zije koken me du-
ar. Kur e pyeta Dorin ne kishte edhe ai ndonje
Jeter per te me dhene, me per krahu e me
nxori jashte pothuajse me force. Me siguri ka
kujtuar se doja te tallesha ose qe isha i dehur ne
:.ie shkalle, sa flisja per(,!art. As doja te tallesha
as flisja I thashe se menyra qe po
dorte per te me nxjerre nga klubi quhej dhune.
Do te protestoj, i thashe, kunder perdorimit te
dhunes. Dhunen, shtova, mund ta perdorin vetem
Syte e Bardhe si organe te Diktatures se Proleta-
riatit. Diktatura e Proletariatit eshte imponimi i
se vertetes me dhune. Kjo e vertete imponohet e<ihe
ne :nje shtrat prej druri lisi, ne nje shtepi gjahu
preJ druri pishe, me ndryshimin se nga dhune kthe-
het ne perdhune... _
Nje goditje me beri te heshtja. Ndodheshim
151
prane lulishtes ne qender te qytezes. Ligustrat me
erdhen rrotull. E mata Dorin me sy. Ai u zgerdhi.
Ne" qofte se ke ndermend te perfundosh ne biruce,
vazhdo te ulerish, tha. Une s'kam deshire te te
shoqeroj, po nxore edhe nje fjale, do te t'i bej tu-
rinjte pershesh. Kesaj radhe u ngerdhesha une. J e
nje frikacak i ndyre, ia ktheva, gjithsesi me ze te
ulet, nje molusk. Se paku pranoje kete. U ne per
vete e pranoj, jam nje molusk. Desha te shtoja eclhe
tjeter te karakterit filozofik per molusket,
shtetin e moluskeve, diktaturen e molu.skeve,
por. nuk arrita. Nje gul<; m'u ngrit per-
brenda dhe volla ne cep te lulishtes, mbi ligustrat
.e ngarkuara me pluhur <;imentoje. Pastaj Dari me
percom ne shtepi. Atje i mbajta nje fjalim per ka-
rakt>erin universal te shtetit te moluskeve. Dori me
degjoi dukie pire kafene qe i beri nena. Si piu kafene,
u larg'Uia. Un:e fjeta. Fjeta dhe e vetmja gje qe me
mbeti ne tru ishte porosia e Dorit qe 1te rnesermen, me
te hapur syte, te shkoja ta takoja patjeter. Keshtu me
tha ai tek zbriste neper shkalle, ta takoja pa tjeter.
Kurse une, pa e koken perse duhej ta takoja, i '
mbeshtetur ne parmakun e u zgenihiva
dhe i tunda doren duke i thirrur Mkupafshirn, mo-
lusk.
Mirupaf!him, molusk! Mirupaf:shim! Pe> k:u? Dhe
perse? Keto pyetje i hera vetes me te hapur
sikur tere naten s'kisha bere gje tj,eter kisha
menduar ku dhe perse donte te me takon1e Dori.
Dita m'u duk e zbrazlir si nje guaske e boshatisur
152
molusku. Nje dite e mbrapshte me te gjitha she-
njat ogurzeza te tersit. Them keshtu jo ngaqe tek
zbrisja shkallet me doli perpara nje mace e reze.
Nuk jam i sigurt per ngjyren e maces, mund te
kishte qene dhe e hirte. Sidoqofte, mace ishte, e
hirte apo e zeze, nuk ishte t1ger. Ishte thjesht nje
pjesetare familjes mishngrenese te felineve, per-
! ni2 c iJ:.<rrezikshmc dhc mbo.sc pikerisht
pc;r kete i vishnin tersin. Ne cep te' lulishte.s me li-
gustra, buze rruges qe perfundonte ne deren e klu-
bit, po ninte nje burre i madh, i vrenjtur, me duar
kryqezuara perpara, me syte qe i shkreptinin rru-
re dhe, kur e pashe, rnendova se ja tek me
kishte ze'ne pwsi tersi i asaj Qe M'u
perftua nje penshtypje e forte se ai kishte dale e
JTinte aty per mua. Ne fillim desha te nde-
r-roja rruge, nde'rrojme rruge kur na del perpara
nje mace e zeze. Meqe une s'e <;aja koken per macet, te
zeza apo te hirta, vazhdova te ecja. I kalova nen
hunde pa e begenisur. Synoja te mberdja me cdo
kusht e sa me shpejt ne klub, te kitheja me nje fry-
me nje gote te madhe me konjak, nje shishe te te..;.
re, per te mos ulerire, per te mos share me fjalet
me te ndyra qe dija gjithe ll!niveflsin. Por Xhoda
duket kishte planet e tij, nuk ishte nga ata qe dalin
( nguJen si hunj gm,dhi ne oepin e nje nuge vetem
per' t soditur kalimtaret. Kur i kalova nen hunde,
ai turfulloi. Mezi i rashe ne te se kishile dic;ka per
te me thene. Pra ga11diani i femijerise me nderon-
duke me zene prite ne roes te rruges perpara de-
res se klubit, vendi me i sigurt per te me ngritur
nje kurth. Ne kurthe zakonishit leshohen bresheri
automatiku, hi:dhet ndonje bombe. Bomba e Xhodes
qe shprehja .... kur te shohesh majen e veshit papas-
153
4
yre,., te cilen e nxori si gelbaze
bev:e. Ia ktheva se nuk me hante meraku ta ..
ja majen e veshit as me pasqyre, as pa. pasqyre.
Repliken e leshova kot, sa per te mos 1 mbetur
Xhodes borxhli. Nuk kisha si ta merrja me
kuptimin qe do t'i jepte tjetri,. aq efektm
shkaterrues te saj. Xhoda u nx1. Trup1 1 tlJ katana,
nje koke me i larte se une, u drodh. Maskara, ..
fullo.i, te bej te hash dhe. E .. fraze d1-
sa here, me teper per veten e tlJ. Une 1 klsha
er krahet e kisha lene prapa, mbi trotuar, anes lu-
lishtJes ligustra, Te hash dh2 ... Te ...
here i rashe ne te arsyeoo se terbimit te Xhodes.
Tri dite radhazi isha mbyUur me Vilmen te Lulu-
Tri dite mdhazi. Dhe Vilma ishte vajza e
des. Dhe Xhoda e donte te bijen me nje te
marre. Na kane pare, mendova, dikush duhet
kete pare, dikush e ka zbuluar qe jemi ne
apartamentin e Luluse dhe ia ka c;uar laJml_? Xho-
des. Nje rryme e akullt me
rrizol'e. Jo nga frika. Nuk e kuptoJa <; mund t u
bente Xhoda atyre qe i binin ne qafe se dhe
une me siguri nuk futesha ne kete kateg?n. Por
plikla ime priste keq, mjaft nga.sJe e
. baUueshme me beri te ktheJ a koken: Xhoda :vazn-
d.onte te rrinte ne te njejtin vend, ne tc tro-
tuarit me veshtrimin inab;;or qe si rrufe
drejt 'meje. S'pata me asnje' dyshim: na kishin pa-
re. Nuk u ktheva nga klubi. Po te futesha ne klub,
"k:ish te ngjare te mbetesha perseri. aty .. ne
"brike. Ate dite tymi ngrihej dre]t, s1 nJ':. sha:ter-
van i zi. Me ne koke shprehja e
te le te lehin, tymi te shkoje Pastaj u kuJ-
"154
tova se shprehja e sak:te ishte: Qente le te Lehin,
k arvani te shkoje perpara. Te thashe
111e vete, kusk jane qente e kush eshte karvani?
qc.ndrova nje cope here i shushatur perpara fab-
rikes duke veshtruar tymin e zi qe ngrihej drejt, i
patr.azuar, ne ekuiliJber te plate me qiellin. Mjaftan-
te frynte pak ere, pra te lihte qielli, qe tymi te
ne nje mishmash, pra karvani te pri-
::hej. Te prishej ekuili.bri i bates. Dhe une te haja
dhe. Xhoda do te me bente te haja dhe. Sic; kishte
ngrene Ladi. Kurse Sonjes nuk i pelqente te hante
clhe, ajo bente paz:arlleqe. Po une c;'pazarllek mund
ti; beja dhe me ke? U kujtova se duhej te takoja
patjeter Dorin. Ai keshJtu me kishte porositur, ta ta-
koja patjeier.
Nuk e gjeta. Rreth fabrikes nuk shihej kembe
njeriu. Ate dite gjrithc;ka dukej e br:aktisur. Edhe
l.aboratori qe bosh. As Vilma, as Luluja s'qene at-
jP. Zbrazetia me kalli daten. Zhurma e muUinjve
vinte ne Vleshet e mi si nje renkim qe dilbe nga rro-
lmllite e tokes. A ka njeri, thirra me ne fund me
lire forcen e mushkeriv:e. Askush nuk u pergjigj.
V etem mullinjrte vazhdonin te rrotulloheshin. A ka
njeci, perserita i deshperuar dhe ne cep te labo-
,:1torit syte me kapen nje koke me skufje. Ishte
lwk.a e nje laboranteje te turnit te dyte, nje grua
1Teth te pesedhjetave, me nje fytyre te tulte, te
squllet, giithnje si te fjetur. Ca nga zhurma, ca
nga skufja, po mbase edhe nga dhjamasja e veshe-
vr, ajo s'e kishte degjuar thirrjen time. Kur ktheu
koken e me pa ne mes te lal::!omtorit, kli thL N uk
jam xhebrahili, shushke, e shava, i sigurt se ajo
s'kishte per te degjuar gje. Me tha Dori ishte ne
mbledhje, se Luluja dhe Vilma mungonin. Me se
-155
e kishin thirrur me urgj ence te dilte se bashku me
nje laborante tjeter, qe tani kishte vajtur nga silnset,
sepse asnjed nga ne te turnit te pare nuk qe rparaqi-
tur. Vilma s'dihej per <;'arsye. Luluja qe shtruar
ne spital. Kur e pyeta per qe shtruar Lulu-
ja 'ne spital, ajo me veshtroi tere fr,ike. E rra:
hur sqaroi, e kane sa:katuar. Mbreme, kur ktheheJ ,
ne shtepi, dikush i ka dale perpara ne erresire, i
ka hedhur dic;ka mbi koke dh!e ...
Fytyra e squllur e laborantes u zbardh. Ika,
s'kisha nevoje te degjoja me shume. Nje pandeh-
me rreqethe'se me kaloi neper tru dhe hera nje H-
dhje midis kerkeses se Dorit per ta takuar, prites '
se Xhodes, mungeses se Vilmes, rrahjes se Luluse.
1
Vajta drejt e ne spital.
Lulune e kishin vendosur ne nje dhome me
gra te tjera te operuara. Per fat njihja she-
fin e pavijonit te kirurgjise, banonte ne hyrjen
mesit te paHa1tit ku banoja dhe une. Ai me gjetl
nje perparse te bardhe, me shoqikoi deri te dera e
dhomes ku qe shtruar Luluja dhe me porositi te
mos qendroja gjate. Sapo u futa brenda, me push-
toi nje peshtirosje. Ne balle te dhomes, nje grua,
se ci]es po i rrinin mbi krye dy vajza, renkonte,
ankohej, kerkonte t'i jepnin uje, por nuk i jepnin.
Kur u futa une vajzat kthyen rkoken, me pane.
Pastaj, vetvetiu, veshtrimi i tyve iku nga une per
t'u hedhur ne nje krevat, ne te djathten time, ku
e mora me mend se duhej te ishte Luluja. E mora
me mend menjehere dhe shtanga. Miresjellja e she-
fit te pavijonit, gatishmeria e tij per te me ndih-
muar, qe komshi, i kishin tejkaluar parashi-
ki.met. Tani keto vajza me hidhnin nje veshtrim
tere nenkuptim dhe me drejtonin drejt shtratit ku
151
duhej te shkoja. S'me mbeti pike dyshimi se hyr=
e mia te Luluja tashme i kishte marre
vesh e gjithe qyt,eza. U ktheva shpinen vajzave.
N j e ere e rernde perzier me nje ere te ren-
de grash, po m'i sillte zorret ne gryke. Maje gish-
terinjve i vajta Luluse te koka. Ajo me njohu dhe,
o perendi, vuri buzen ne gaz. Ate e kishin derr-
muar. Megjfuthate e mjera Lulu gjente rastin te
v;nte buzen ne gaz, si te donte te me jepte ze-
mer. Fytyren e kishte te mdre, njerin sy te mby-
llur nga Ia mora doren qe i varej jashte
shtratit, ia mbajta midis duarve te mia, u perkula,
mbeshteta buzet mbi H!kuren e flashket te dores se
saj, e putha dhe me nje ze te mbytur qe mezi me
doH nga fyti, mermerita: Lulu, kush te beri kesh-
tu, trogome!
Luluja u peDpoq perseri te vinte buzen ne
gaz. Ajo qeshte rralle. Por kur qeshte ne
saj mund te vije re shfaqjen e nje mrekulhe te
natyres. Ate dite nu'k shquhej asgje perve<;; enjt-
jes dhc xixellimit te syrit te ihapur. Ishte erresi-
re, belbezoi, me hodhen nje thes mbi koke. Ata me
rrahen, une, ng,a inati, nuk nxora ze. Sa me fort
me godisnin, aq me shume shtrengoja dhembet.
Derisa u merziten e me lane me thesin ne koke, ne
hyrje te pallatit, te shkallet. Ndoshta u ngopen du-
ke me rrahur, ndoshta ua mbathen nga frika mos i
shihte kush. Erdhen nja dy komshinj e me g:jeten
aty si nje thes te flakur, por maskarenjte qene
:r.hdukur. Ne fi:Uim s'kuptova c;'po ndodhte, c;'kishin
me m.ua, i mora per hajdute ordinere, qe kerkonin
te me grabitnin. Nuk ishin te ti1le, se paku hajdu-
te. Ordinere ishin, pa dyshim, nga ata zorraxhinj-
te e klubit. Tani e di mire perse rna bene kete.
likl.he ti besoj e kupton, prandaj hap syte.
157
Vazhdoja t'ia mbaja doren midis duarve te mia.:
Ke te drejte, i peshperita, jane qen te zgjebosur.
Ata as nje vajze s',guxojne t'i dalin vetem per ve-!
tern. Jane trima ne grup, ne lukuni, si ujqit. - t.u- ,
luja me shtrengoi doren ne nje perpjekje qe te mos
e ngrija zerin - Lulu, i thashe, e pesove per shka- !
kun tim. Qe sot e tutje kushdo qe te te preke,;
do te kete te beje me mua. Degjon? Ai qe do te
guxoje te te preke nje qime floku, do te kete te
beje me mua. - Ndj'eva perseri shtrengimin e do-;
res se saj. Po flisja bro9kulla. Megjithate isha ga-
ti te kryeja odo marrezi, mjafton te hakmerresha ..
Kur dola nga spitali, po afronte mesdita. Shma-.
nga rrugen qe kalonte perpara klubit, pershkova"
nje rwtullame te gjate, pallatit ku banoja i dola nga
prapa dke pothuaj vjedhut'lazi u futa ne shtepi.;
Me keto veprime te pakuptimta ndoshta kerkoja
te bindja veten se vendimi qe kisha marre tek bi-:
sedoja me Lulune ishte nje detyrirn. Fy;tyra e saj e:
nxire rne syrin e hapur, nuk me shqitej, perpjekja'
e . saj e deshtuar per te vene buzen ne gaz me
ngjallte dhimbje. E mjera Lulu, mermerita, 9'paten.
me ty? Rrotullova 9ele'sin e deres dhe u futa bre,n-:
da. Apartamenti qe bosh, edhe nena, edhe ,
ndodheshin ne pune. Ne heshtjen e apartamentlt
nervat me rane, kok;a m'u kthj:ellua dhe u ndjeva i'
afte te arsyetoja qetesisht. Se pari vura le zieje:
nje kafe. Tek zieja kafene, mendova se ne ate ore
te gjithe ata duhej te ndodheshin ne klub duke.
pire. Ne te vertete mua nuk me duheshin te gji-
the. Mua me duhej vetem njeri, Fagu. Te tjeret.,
s'me hynin ne pune.
158
Kafeja u gufmua, kerceu dhe u derdh mbi
plitke. Dhoma u mbush me ere kafeje te djegur.
Si do t'ia bejme, thashe duke kthyer lengun e xhez-
ves ne filxhan, vertet mendon se une do ta gell-
tis kete qe me here? Keshtu ke menduar, jam i
sigurt. Eshte frikacak, ke thene, biQim studenti,
s'ka per te rrezikuar per nje si Luluja. Nje rruge
e disa pune, ke thene. Luluse, si kodoshbashe, i jap
nje mesim qe te mos e harroje sa te jete gjalle. Pas-
taj, ngjarja ne qyteze do te beje buje', doemos.
Njerezit do te mesojne arsyen perse Luluse ia zu-
ne koken me thes. Do ta mesoje edhe Xho-
da. Gjeja e pare qe do te' beje ky, do te jete mbledh-
ja e rripave. Bravo, deri ketu arsyetimi yt
nuk Xhoda duket eshte terbuar dhe ia ka
mbledhur Vilmes keq, nuk e le te dale nga shtepia.
Sic; me tnegoi Luluja, ajo s'ka mundur te shkoje
t'i beje se paku nje vizite mi!keshes se shtruar ne
spital. Deri. ketu, plani yt, si9 thuhet, ecen sipas
Mirepo plani yt i vertete nuk eshte
ky. Ti kishe boll menyra per ta trembur Lulune,
ki:she boll menyra per t'ia shtene ne vesh Xhodes
punet e se bijes. Atehere perse veprove keshtu,
dua te them perse fute dy nga ata maskarenjte e
tu te rrihnirn ne erresire nje njeri te pambrojtur,
nje gjynahqare qe s'i ka prekur kujt nje qime flo-
ku? Dhe 9'te rra'hur, F.ag, edhe ty do te te vinte
keq ta shikoje ate mje:rane te katandisur ne pike
te hallit. Ke in:stinkte rruga9i, Fag. Ti s'mund te
veprosh jashte instinkteve prej rruga9i. Me vjen
sinqerisht keq per ty. Dhe per shoket e tu. Me vjen
keq per veten time, per te gjithe ne. Po te pyes
edhe ty e m'u pergjigj: perse jemi bere keshtu?
Ti qesh, gajasesh, me quan idiot. Kjo pyetje mezi
!!l9
e ngacmon trurin tein!cil. te mua. me
torturo:n, tmerrohem kur mendoJ s1 Jem1 katandtsur.
Tmerrohem kur mendoj se kjo pyetja ime ty ve-
tem round te te ngreje nervat, te te mdte per te m'i
bere turinjte pershesh. Te vesh kujen, F,ag. Me sa
mbaj mend, kur ishim femije, yt ate .. ka ushta-
rak of.icer. Tani nuk e di, v:azhdon te punoJe apo ka
ne pension. Ka qene mik i .. yt ate.' me:
gjithate edhe ty Xhoda te zhdepte 11:e me
:chdepte mua. Im ate e pranonte drurm qe me Jepte
Xhoda. Po yt ate, e pranonte? Ja, perseri
l'Yetjen time e merr per fyerje. .. .. t: fye3 as
ty, as tet ate'. Ne kemi kaluar nJe .m:. da:
jak e vazhdojme te mbahen;i nen ..
e keqja jone, Fag. Sepse daJaku. te le gJurme
as varri nuk t'i shlyen. Pranda] edhe tl, edhe seJ-
menet qe mba:n rrotull vetes, e quajne te ligjshme
te perdorin dhunen ndaj me te e
lliqur, Fag, duhet ta pranosh.
te pamtbrojtur .e te pafajshme s1 LuluJa pune
pus:111tash, dhe ti s'ke perse A1 q.e du.het
te nxehet jam une. POT, e sh1kon, rr1 e lnse:
doj me ty, perpiqem te jem gjakftohte. Nuk e ell
a do ta ruaj dot kete gjakftohtesi kur te ndodhe-
mi perballe njeri-tjetrit. Se, qe do te. ndodhemi,
kjo nuk diskutohet. T,a themi rra-
hur Lulune ti i ke rene pragut qe te degJOJe dera.
Dera jam mesazhin tend e kuptoj. ke
bere nje gabim te vogel: ti se une, .as.h- ,,
tu si ti, jam rritur ne me
kam ngrene pluhur Kem1 ngrene t.e d.Y
pluhur c;imentoje, Fag, llogarite jemi mesuar t'1 laJ-
me sipas menyre'S sone. Ke gabuar pra kur ke besuar
se, duke rrahur Lulune, do te me trembesh mua,
'ao te me shtrengosh te heq dore nga Vilma. Ti e
do e di. Te ngjethet mishte kur mendon
ti vazhdon te besosh ne lodren e dikurshme te
f:';mijerise. Me vjen keq per ty. Sikur te vije tek
une e te me qaje hallin si burri-burrit, s'do te be-
keto gomarlleqe per arsyen e thjeshte se une
nuk kam asgje me Vilmen. Kjo eshte dhe ana tra-
.t1jikomike e veprimeve te tua.
'Lashe filxhanin mbi tryeze. Kafeja me qetesoi.
dhe kolken e ndieja te kthjellet. Vetern ne gjoks
me gerryente di9ka. Kisha pi:k!htypj.en se nje ga-
forre qe strukur brenda hapesires se kafazit te kra-
harorit dhe mjafton te levizte qe kafazi te kerkon-
te shperthente. Gaforrja e terbimit tim. Ajo rrin-
te e tulatur, s'kafshonte. Ajo rrinte ne pergjim,
pergjonte veprimet e mia. U ngrita, vajta te dollapi
ku mbaja teshat. Ate qe kerkoja e gjeta ne nje
kuti ne cep te dollapit, perfund ca rrobave te vjet-
ra te hedhura sip mbi sip: thika. Ne frontone e
per pak e kisha perdorur kunder optimisteve.
Qe nje thik,e e bukur, e punuar me e nje
bajonete. Te mbeshtjelle ne nje pece te vajisur, e
mbaja brenda nje qeseje plastmase, kurse qesen
brenda nje arkeze te drunjte. E fshiva ngadaJe,
me nge, derisa tehu shk/E:Hqeu. Me thiken ne dore,
u ula mbi krevat. Frymemarrjen e ki1sha te rregullt,
zemra me rrihte normalisht. Nje ze i brendshem
me peshperiste ta mbeshtillja thiken perseri ne
pece, pecen ta futja ni:' qesen prej pla:strnase, qe-
:"n ne arke, ark'-'zcn nen vandakun e rrobave te
vjetra dhe t'ia kepusja gjumit. Dyshova ne ishte
zeri i nd(kgjegjes sime qe me fliste apo zeri i Vil-
mes. Mbase ilshte ndergjegjja ime qe me fliste me
e V11mes. Gjithsesi degjoja zerin e Vilmes.
161
n -13
Ajo peshperiste ultazi, dhembshurisht!
une f.rij!l e veshtroja tehun ... ,
se nuk kisha gjume, nuk .dhe .nuk :kl-
sha asnj.e lloj emodoni. Zen 1 me ... vmte
nga larg. Zeri i Vilmes me .. si nga pla-
net tjeter, megjithese ne hapes1re ndodheJ
p:rane meje; e mbyllur ne nje shtep1 rruges,
disa _qtndra metra me tutje .. Nuk kam pu:?e me ty,
mermerita i perhumbur. As t,l nuk pune
Je shume e pafajshme per t u ngaterruar ne punet
e kesaj pote.
I shoqeruar nga peshpeTima e Vilmes.
Une nuk e kuptoja per VHmen, nuk .e kup-
toja mu:nd t'i vij'e asaj. ndje?.je .. Isht{C mEs::
dite, zagushia te zinte frym:n .. NJe .. q1el1 1 .PJsie
varej mbi qyteze dhe per her: vura_ne dy-:
shim nese qielli ishte vertet 1 . apo dukeJ
mua ashtu. A i dukej edhe Vilmes i p1ste tek
veshtronte permes dritares se dhomes mbahe}
e burgosur? Vertet, thashe me vete;
te mendoj se une dhe Vilma e shoh1m boten nJe-
11oj? duhet pranua:r se_
e shohin boten njelloj ne kuptnnm qe e
per te gjithe e kuqe dhe e zeza e,shte per te gJlihe
e Mjafton te mbyllesh syte dhe bota
Si ne gjume. Dhe gjumi eshte vdekje_. l,;do DJe:zet
e kater 'pre njeriu ushtrohet per e
mendova. Dora me shkoi vetvetm ne .
mbaja thiken, ne anen e brendshme te kembes 1>e
. pantallonave.. .. . . .
Si' zakonisht ne ate ore, klam 1
pushtuar trye:oat e qoshes perbaUe skaj1t tJeter te
162
ku rrija une. Hyrja ime u prit me indiference
li! askush nuk m'i hodhi syte .. Kjo me dha
it' kuptoJa se ardhja ime pritej. Fluturimthi u per-.
poqa te gjeja se cile.t prej tyre ishin e
J ... Pa:>taj thashe me vete se c;:donjeri nga ata
1snte r:Je 1mc;uf:s i mundshcm .dhc ne banaik,
l:;h-s'hoq,ia ime trashaluqe e femijerlse e perfor..,
coi pershtypjen qe m'u formua kur hyra ne ]okrcL
ajo e kishte nuhatur se ate dite klani dike priste,.
I lap syte, me tha tek me vinte perpara dopion e
11jakut, s'me duken fort mire sot. Edhe un(\ :ia ktheva',
ndihem aq keq, s;:, nuk duro.} dot as. lekuren time ..
t)oshja. veshtroi kendej me bisht te syrit. Fjalet
s'duro.J dot as lekurcn time, i kisha shqiptuar rn4'
:i; te' _Iarte Banakierja u prish ne fyty-
1 u terhoq, kur.se une mora goten dhe me
h;.>.p te ngcshem mbiirrita ne tryezcn e qoshes se.
kur:dert. zura vend dhe mbeshteta. berrylin
1nbl tryeze, e nuhata menjehere se ata e kishJin
k u.ptuar domethenien e pantallonave qe kisha ve ....
: Qene. do_ku gri. kern ben e djath-
: nJe zmxh1r vertikBil pergjate kercirit:
/,mxhm mbyllte nje xhep te brendshem. Moda e
me zinxhir te ke1'ciri ishte e pur-hapvr
nt> qyteze. Se c;'fshihej ne xhepin e brendshem.
d1he]. Se paku, ata te qoshes matane e kishin te
qar1:e s<e! xhepi im ne kemben e djathte te panta-
llonave nuk ishtc as fals, as bosh. I kisha veshur
rne t'u kthyer nga spitali, i bindur se kJanin. si
konlsht, ta gjeja te mbledhur. Asrijeri

e ben vetcn. Vura re gjithashtu se asnji3ti
PI'CJ tyre nuk mbante pantallona me ve'r-
ilkale Pf;rgjate kercirit. Kjo s'do te thoshte se xhe-
pat e tjere i kishin bosh.
163
Kaluatn disa minu ta te zbrazura dhe fillova
te ndi:eja se ate dite di<;ka nuk shkonte. Jo thjesht
nga fa:kti se asnjeri prej tyre nuk mbante panta-
llcma me 2linxhir. Ata ishin teper te urte ate dite, '
te thuash se l{;ishin da-le te fitonin publildsht nje
certifikate miresjelljeje. Fagu ngrinte koke:n, vje-
dhurazi e hidhte shikimin nga une, po se c;'kishte
ne ate veshtrim dic;ka te paqarte, qe nuk arrija ta
kapja. Djalosh, thashe me vete, si i ke punio't sot?
S'me pelqen hiG qe je kaq i urte. Matane rruges,
pt13.ne lulishtes me ligustra, syte me zune nje tip.
Qe nje burre i shkurter, nga ata qe veshtire t'ua
percaiktosh moshen. E quanin Llambro, flitej se
ishte hafije. Qe Llambroja rrinte aty, rrinte
shpesh, s'kishte ndonje gje per t'u habitur. Qe pra-
ne Llambros pas pak vajti nje polic, prape s'kishte
asgje per t'u hwbitur. Por, kur vum ne se Fagu,
bente c;'bente dhe e hidhte veshtrimin nga ata,
nuk mund te mos habitt>sha. Ne pergjithesi, djemte
e qytezes, me ose pa pant::J.llona me zinxhire, ishin
alergjike ndaj hafijeve, edhe ndaj C'kish- .
te Fagu ate dite? Ktheva nje gllenjke. Tutje klani .
vazhdonte punen e tij ne heshtje. Djemte pinin.
Fagu jo, Fagu mbante perpara nje gote bosh. Te
tjeret pinin, ai nuk pinte. Ai kembente veshtrime
me Llambron. Qelbesire, shaV!a, !;'ke nder mend te
besh? Tek vendosja goten mbi try.eze, pak a shume
e mora me mend nder mend te bente Fagu.
Pa u ngutur, per te mos ngjallur dyshime, 1ashe
tryezen dhe vajta ne te djathte te ba.na1rut, 1ru
ndodhej nje WC. Nuk u futa ne WC. Kalova ne
anen e prapme te banakut, prej nga i vershelleva
banakieres. Trashaluqja me pa dhe shqeu syte. Une ,
vura gishtin te buzet. Ia bera me shenje te afrohej.
164
Terhoqa zinxhirin, nga xhepi i brendshem nxora
thiken dhe gjithnje duke ia me shenje qe te
mos ndihej ia lashe banalder-es ne dore. Te lutem
fshihe. i thashe ultazi, do te ma dorezosh mua. Po
te mos vij une ta marr, zhduke, hidhe, beje
duash, vetem njeriu tjeter mos ia jep.
Banakierja veproi si9 i thashe. U ktheva ne
tryezen time. Djemte vazhdonin te pinin, Fagu
hidhte veshtrime jashte. Pata kohe te mbaroja ko-
njakun qe me kishte mbetur e te merrja nje tje-
ter. Mos pi, me peshperiti e trembur ish-shoqja
e femijerise. Nuk do te pi, e qetesova, vee te lu-
tem me jep nje kallam sheqeri. Trashaluqja shqeu
syte perseri. Ajo mbeshtolli ne nje cope nje
kallam sheqeri, dhe e vendosi mbi banak. Tek kthe-
hesha ne qoshen time, vura re se prane Llambros
tashme qene here dy police. Pastaj gjith,;ka ndodhi
shume shpejt. Fagu u shkeput nga te tijte dhe zuri
te vinte drejt meje. Njeren dore e mbante te fshe-
hur prapa. Hajvan, e shava me vete. Perpara se
ai te me hidhte konjakun turinjve, ia hodha une
atij. Gota qe e mbante te fshehur i ra piktoke.
Mori vrull, iu versul tryezes, deshi te me
ngjeshte me te pas mmit, por une iu shmanga dbe
tryeza gati u perplas me faqen e xhamte te klubit.
Banakierja klithi. Dy-tre kliente qe ndodheshin aty,
u larguan te trembur. Ne nje heshtje te eger ne
shkembyem disa grushte. Nga djemte e klanit nuk
nderhyri askush. kisha parashikuar, erdhen e
na ndane policet. Njeri mbertheu Fagun, tjetri
mua. Bashke me ta ndodhej nje civil, fytyre mjaft
e njohur ne qyteze. Llambroja qe zhdukur. Edhe
une, edhe Fagu, u dorezuam pa ceremoni. Nen
veshtrimet e kureshtareve qe u mb1odhen ne <;ast,
165
II
I
I
'I'
li
I
'
I
te shoqeruar nga policet e te ndare nga njeri-tjetri, i
perfunduam: ne rajon.
Me te shkelur pragun e godines se rajonit, nJe
ndertese dykateshe pak e menjanuar nga qendra
e qytezes, iu nenshtrova nje kontrolli trupor te
imet. Nuk lashe xhep pa zbrazur, pervec; atij me
zlnxhir ne kemben e djathte te pantallonave. Kena-
qesine e zbulimit te sendit te fshehur ne ate xhep
ia lashe njeriut qe merrej me invenbrizimi:n e
sendeve te mia. Ishte nje graduat policie kokemadh, I
me fytyre kuqaloshe, me ca panxha q(; te shtinin
fdken .. Po kete marifetin ketu, - me tha i kemaqur .
sikur po bente nje zbulim e do te me vinte me shpa-
htlla pas mmit, - kujton se nuk i dime marifetet
tua prej huligani? - Ded ne ate <;ast sjel1jen
P tlj mund ta quaj shembullore. Deri ne ate c;ast ai
ki.shte nje durim te admirueshem ndaj I
ngatht<Csise sime per zbrazjen e xhepave. Kur une, ,
mosperfilles, i hidhja mbi tryeze ca sende te kota
si bileta autobusi, monedha metalike, lidhese ke-
puccsh tie m.betura ne pantallona kushedi se kur,
e vogelima te tjetra si keto, ai qeshte lehtazi, po-
thuaj e,jlte-rsisht. Sikur donte te me thoshte: Vazh- I
maskara, vazhdo! Une kam durim! Dhe fytyra
i shkelqente. Dhe ne syte e tij shihja xixellimin
e syve te maces qe luan me miun. - He, pra, u
ngrefos. dulce <;Uar putren ne zinxhirin e kembes
se djathte te pantallonave, perse u meke keshtu?
- Me nje te befte terhoqi zinxhirin, futi
dhP nxori prej a:ndej kall.amin e shr:qerit
te ne leter. E mbajti midis putrave o:1 u
1133
besuar syve. E kaloi nga njera puter te tjetra, e
shp.eshtolli, kallam se kallam i dilte. Po kjo, mer-
meriti i zbehur duke veshtruar policin qe rrinte lrle
kembe prane meje, kjo? Kur uhe ktheva
se &endi qe rnmante ne dore nuk ishte gje tjeter
vecse nje kallam sheqeri, te cilin, po te donte, ia
falja t'ia r:;ontJe se bije.s ne shtepi, ai kerceu nga ka-
rrhgi:a i terbuar. (Me vone mora wsh se vertet kish-
te nj>f:' vajze gjimnaziste, por une s'e dija). Ndjeva
dy goditje njeherazi: nje grusht ne stomak dhe nje
shkelm ne kercirin e kembes. Me nje ulerime dhim-
u gjenda pertoke. Aty hengra dhe nje shqelm
bt'injeve. Me kaq mbaroi inventarizimi i serideve.
Krahe te fuqishem me ngriten perpjetii, me ter-
htx:t2n r-reshqanthi, kaluam neper nje korridor, u
hap nje dere, me flaken brenda, dera u mbyll dhe
unii mbeta me turinj ne dysheme.
Per nje kohe qe s'jam ne gjendje ta percaktoj
.sa zgjati nuk guxova te beja as li:'vizjen me te
vogeL I gjithe tmpi me dhirnbte, Pastaj e mora
Vleten disi, arrita te ngrihesha dhe u ula ne nje stol
te rnbeshtetur pas murit. N dodhcsha ne nje dhome
pa dritare, me nje llambe te zbehte ne Here
pa:s here ne korridor degjoheshin hapa. Duke kuj-
tua::- shtangien prej idioti te graduatit fytyrekuq
kur ne vend te thikes kisht:c gj.etur nje kallam she.:
creri, me erdhi te qeshja. Derlsa jam me humor,
m:=ndova, gjith<;ka vete mire. Si per te vertetuar
fjalet e mia, ne korridor u ndien hapa. Hapat sa
vinin afroheshin. Mbase sjC'llin Fagun pel' ndonji; ba-
llafaqim, th.ashe me vcte. Fagun s'e kisba pare qe nga
kur qeme futur nc godinen e rajonit. Nuk ishte
Dera kerciti, u hap dhe ne prag u shfaqen
dy police shtatlarte, te rinj ne moshe, fytyr:a te pa-
167
njohura. Ata dy police nuk i kisha pare kurr ne
qyteze dhe nuk i pashe kurre me. Si rnbylH?n deTen.
pas vetes, njeri prej tyre qendroi te dera, tjetri
erdhi prane meje. Po rrija ulur ne stol. Fyt] me:
di:gjt", ndieja etje dhe desha t'u kerkoja uji.'. Ai
qe m'u afrua m'i nguli syte nga lart-poshtE'. Kc: e
fshehe thiken, me py;eti, nga e hodhe? E dime se
kishe thike, po te mos nderhynim ne, ti do te In ycje
nje krim. Flit, qelbesire, here thiken? Nuk pritdi.
te melTte pergjigje. Me dha nje grusht ne stom;:;k
dhe. nje shqelm ne kerci. Qene te njejtat goditje
standarde qe pak me pare i kishte ek&peri.mentoar
me mua graduati fytyrekuq. Efekti gjithashtu qe
pak a shume i njejte: leshova nje ulerime dhim-
bjeje dhe do te shembesha pertoke sikur pohoi i:e
mos me mberthente e te me mbante ulur mbi stol.
Dhoma me erdhi rrotull. Llamba mbi koke u shncle-
rrua ne nje tufe llambash te Ievizshme. Ne breroren
e tyre shihja fytyren e policit pa bustine, me ca.
floke te zinj qe i kshin rene mbi bali. Kur u kthje-..
llova ca, vura re se ishte nje fytyre vrare lie. Nie-
kohesisht vura re se polici tjeter la deren, zuri te
vinte drejt nesh. Ai menjanoi fytyren e vrare Ji-e
dhe u vu perballe meje. Shiko, iu kthye shokut duke
qeshur, po vrisja mendjen te gjeja ku e kam. par
surrat. Ne fillim thashe se po, eshte ai h.iiljduti
1 xhepave qe kapem para ca ditesh ne linjen e k0m-
binatit. Mirepo edhe eshte edhe s'eshte. Edhe me
duket si hajdut edhe jo. Ka me teper pamjen e nje
perversi, madje, po te mos e kisha pare sot
sisht ne qeline e burgut ate tjetrin, do te thosha se
eshte ai qeni qe perdhunoi para dy ditesh ate vaj-
zen katermbedhjete vje9, nga gazhina c mis11it.
J a nje problem, thashe me vete, ky surratmi mi:
168
ngjan me dike qe deri dje bridhte i krekosur rrugeve
te Tiranes, lokal me lokal, sikur te kishte c;Hruar
kryeqytetin. Ky zgjebanjoz per ca kohe harroi kush.
ishte e nga vinte. Pse, mor qelbanik, - turfuJloi
duke me shtrenguar fort ne gjoks, - harrove se
mali me malin s'piqen, po njerezit piqen? Mut i
mutit ..
Nuk me kujtohej ta kisha takuar ndonjdwre
kete njeri. Nuk e kuptoja si ishte e mundur t:
urrehesha prej tij deri ne ate mase pa ndonje shkak.
Ne qofte se eshte e then te vcles tani, mendova, ]e
te vdes. Dhe i hodha nje peshtyme surratit. Ai u
zverdh. Mbaj mend dy grushte turinjve dhe nje:
shqelm ne bark. Mbaj mend sene nje gjendje gjysm-
enderr, gjysmezgjuar, per te mos then gjysme );
vdekur e gjysme i gjalle, e pashe veten ne taver-
nen e .... Dajtit. Ne veshe me kumbonte nji::; me]odi e
pergjumur bluzi nen nje dritesim te gjelber, m:heja
aromen e flokeve te Sonjes qe lekundej c varur
pas mcje, kurse tutje, nga nje tryeze rrumbuHake,
na ndiqnin Syte e Bardhe. Frane Syve te Bardhe
nje fytyre gjatoke me nofulla te kercyera prej mon-
goloidi, me bustinen e policit te ulur siper syve, si te
dorite te f.shihej, te mos e njihnim. For une c njoha,.
e njoha, ishtoe ai. . . ai. .. Dhe erdha ne vetc.
Ata qene larguar. Ndoshta qene larguar pil\e-"
risht ne <;astin kur vija ne vete dhe m'u be se (]e-
gjova zera, dike qe keputi nje te &hare te ndyric!.
ata qene larguar dhe une pashe mbi koke
perseri llamben c zbehte. Trupi me therte, fytyra.
me digjte. Fytyra duhej te me qe enjtur, mbase
edhe nxire. Sikur nuk ishte fytyra ime, por nji'c
maske qe rna kishin ngjeshur, rna kishin mberthyro:1
me gozhde. Arrita te ngrihesha dhe u u1a ni:; stoL
J6!J)
Pa dyshim, gjendja ime duhej te qe serioze. Qe me
kk>hin ngritur kurth, kjo kuptohej. Qe 1ita qene
orvatur te me zinin me arme te ftohte e. te me
rrasnin disa muaj brenda, edhe kjo dukej qarte.
Arna dajaku qe po haja ishte jashte logjikes se za-
konshme te policeve te qytezes. Ata qe u moren
me mua nuk ishin police te qytezes. Une nuk e
kUJptoja perse me mua nuk po merreshin policet e
qytezes, me veshje ushtarake apo civile, por ca te
tjete qe s'i kisha pare kurre. Kete kureshtje do
ta. shuaja shpejt.
NrS fillim une nuk e njoha ate. Nuk njoha
ndo.>hta ngaqe kishim kohe pa u pare e gjate kesaj
ai bshte ndryshuar. Po ndoshta nuk e njoha .
ng1qe as me shkonte neper mend se mund te shi-
h.c:.>him ne ato rrethana e te beja nje lidhje midis
ku ndodhesha dhe ardhjes se tij. Ka
ti..; ngjare gjithccshtu qe nuk e njoha thjesht sepse
ndLhesha i derrmuar dhe llamba ndri<;onte dobet,
a:t dobet, sa fytyra e tij m'u duk e mbec:,htjd1e
mjegull. Permes mjegulles ai erdhi tek une.
Po rTija ne stol, mbeshtetur pas murit. Edhc koken
e kisha mbeshtetur pas murit. Fytyra e tij doli nga
mj<r:gulla dhe une e njoha. Nuk mund te them sc pata
nc' c'mocion, e vetmja gje qe mendova qe
e:l:h2 ai, si paraardhesit, do te me bente tabele qit-
l\bli me malin s'takohen, por njerezit taknhen,
Nuk iu pergjigja. S'kishte kuptim t'i pergji-
gjes':ta. Ndodhesha ne kembet e tij i poshte.ruar.
1 poshteruar ne kembet e djalit te mini:strit, he-
tue:sit A.P. Nen kembet e Syve te Bardhe. Pastaj
nderrova mendje, kisha per borxh t'ta sqa-
roja. I thashe se te njejten shprehje popullore,
pra qe mali me malin s'takohen por njerezit ta-
170
knhen, ma kishte mesuar pak perpara tij nje tip
rytyrekale, me molleza tc kercyera prej mongo-
!o[di. Besoj te kujtohet ajo mbremja ne tavernen
<<Dajtit.,, e ngacmova, mongoloidi ishte ulur ne
nje karrige prane teje, me ndryshimin se ate nate
ishte civil, jo me uniforme poliei si sot. Sybardhi
qe3hi prape, me sakte u kryqezoi duart
gjoks e, duke me veshtruar njelloj si miku i tij,
nga lart-poshte, tundi koken. TVle sa shoh, vercjti,
nu!'C ta paska mesuar si duhct, me sa shoh pas1kc
nevoje ta vazhdosh ate mesim. Por une s'kam ar-
dhur per kete, as te te jap ndonje mesim.
Ai heshti ne nje medyshje per te me thene
apo per te mos me thene dl<:;ka. po e bluan-
me vete. Pata mundesi ta kundroja mire dhe
p2C" n:je <;ast me tmerroi mendimi f,e ato buze te
holla si shushunjeza kishin thithur buzet e SOiiljes,
kishin pire syte e Sonji:'s, lkishin lepire thimthat e
te Sonjes. A e dink ai se mua s'mund
kishte torture me te mac\he se pamja e atyre
shushunji.;zavc? Do deshiroja t<_; me
grushtc e shqelma, te rna pas
m:J.rit, veG ti' m'i hiqtc sysh shushunjezat e tij. Ua
hodhc bukur, foli ne fund dhe shushunjez:lt u
p2rolrodhi;n. N}criu s'mund te denohet kur nisesh
t'i kapc;sh nje thike e ne te thi'
1
zes ti' mbctet
ne dore njc kalbm sheqeri. Te gjithrnone
ke qen'e i shkath(t. V cr,;, a ua ke hcdhur vc.rtet?
P2r ket2 kam <21dhur. Q-enka ketu ne qytezi.; nj(;-
(ae.e Xhodc\ na paslza n,ii' vajze bukur. Thone
:'2 i bi'n gropi;n kujtclo qc guxon t'i vaj-
z:en. Me ty puna qendron ndryshe, nuk je nga ata
ngaclmon v:1.]za. Ti jc' nga ala qi:; gUaberojnE; v:a.j-
n dhe t s'mund kcte
171
zgjid:hje tjeter. Kesaj radhe ti kujton se ua hodhe
9
,
por, une s'kam ardhur per kete, sinqerisht. M:adje
me ka hipur te te ndihmoj. E di se i mbajme
njeri-tjetrit meri kot se koti? Te kam urryer, t'Clhe
ti me ke urryer, mos u m1,1ndo ta mohosh. Shtrohet
pyetja: perse? Pergjigjja eshte: per mustaqet e Ce-
los. - Ai me erdhi prane dhe me mbertheu me
syte e bardhe: - Kot, pra, ta them une. Per nje
femer qe s'ia vlente. Une !;OQ e kujtoja, por, kur e
provova, pashe se s'vlente nje dysh. Le qe i mbante
goja ere. Qofsh ti qe e ke duruar aq gjate, stcm1ak
te forte paske pasur. Une hoqa dore me te shuar
kureshtjen. E di ti, gllaberues, kureshtja eshte nje
gje e madhe. Degjova se ka filluar te me
budallane e fshatit, nje humbameno qe i varen jar-
get. S'ishte ndonje f,emer per te qene, ta them une,.
nje histerike ...
Matane deres, ne korridor, degjoheshin
Here shkonin, here ktheheshin, here ndalonin nee
prag, te thuash se dikush vinte veshin, pergjonte.
Hapat nisnin perseri ecjaket e tyre dhe perseri nda--
lonin ne prag. Sybardhit s'ia kishte mbajtur te fu-
tej vetem, te rrinte vetem per vetem me mua pa
siguruar krahet. Por une isba i derrmuar. Dhe me
vinte keq te harxhoja peshtymen me ate njeri. Ai
ishte nje gelbaze nga koka te kembet, ai s'mund t!
ndotej nga nje peshtyme. Qesha. Ne fillim lehti:!.-
pastaj fort. Dera u hap, dikush futi koken, por ai,
me nje levizje te dores, e largoi. Dhe me tha te mos:
qeshja si idiot. Dhe me urdheroi te mos luaja fil-
ma. Une kam ardhur te bisedoj dic;ka serioze, qe
ndoshta mund te kete in teres per ty. . . Po mb.ase
dhe per dike tjeter ... Ajo puna e humbamenos se
fshatit eshte kot, ta thashe per t'u tallur ...
172
Shushunjezat u perdrodhen. Pastaj u shtrine,
u qetesuan, u puthiten, kurse mua me dukej se
mijera shushunjeza me qene ngjitur ne trup, ne
centimeter katrore te lekures, dhe thithnin e thi-
thnin gjakun tim me etje te perbindshme. Qe ta' ma-
rresh vesh, vazhduan Syte e Bardhe, gjendja jote
eshte e rende. Ti kujton se, duke fshehur thiken qe
kishe me vete, ua ke hedhur. Edhe une ashtu mendoj,
ua ke hedhur, por ata mendojne ndryshe. Ka njerez
.qe nmnd te deshmojne se ne c;astin qe u zure me ate
tjett.'!in, thi!ken e ke ne xhepin me zinxhir. Ta
ka:ne pare, ta kane prekur me dore.
Nuk po e kuptoja ku donte te dilte. Nje instinkt
vetembrojtjeje me shtyu ta kundershtoja, t'i thosha
se s'kisha pasur me vete asnje lloj thike. Kesaj
radhc qeshi ai. Perzemersisht, madje shkoi deri atje
sa e pa te natyrshme te me vinte doren ne sup.
Sinqerisht! Keshtu e vazhdoi fjalen: Sinqerisht te
besoj, nuk je nga ata qe theren me thika. Dhe me
pelqen qe fillove te arsyetosh. Ne rrethanat ku ndo-
dhesh rendesi ka te arsy>etosh se si ta hedhesh lu-
mi.n, te shpetosh nga qorrsokaku. Ja, te gjykojme
bashkc. Paske nje dashnore, vajzen me te bukur
'l:e qytezes. Kur njeriu shkon me me te bukuren,
duhet jo vetem t'i pranoje rreziqet, por te marre
edhe masa. Ti ke pervoje, e di c;'ndodh kur shkon
me me te bukurat ... Njerezit te hane me sy. Deri
;ketu ende s'ka ndonje rrezik, rreziku, si<; thuhet,
eshte ne potence. Ti je kercenuar keqas nga dy
drejtime. Drejtimi i pare, babai i vajzes, njeri me
kredira ne qyteze. Drejtimi i dyte, ai halalbaku me
te cilin u zuve ne lokal. Me c;'me iDeguan, ai e
gjw,mon vajzen tende me nje xhelozi prej maniaku.
Ky bi!;im eshte i informuar per veprimet e vajzes
173
deri ne ate pike sa m d t
1

ne dit. . h d ' un e t
10
te edhe se sa here
e yn e el ne banje Ku. . f ..
te pafal?hl:ne, mbyliesh pk ...
1
we
1
pakujd_esi
shtepine e nje te n. h . 1 1t. me vajze ne
Si s'te. ka
1
J_? _ur e, per chsa d1te me radhe
, . . vaJ ur neper mend d" . . .
gracke ?. Ke . .. .. .. mun es-1a e ndonJ e
. Iene ne grack" t" k ..
haJabaku ka ; .
11
. e,_ e ame ruajtur. Ai
. nens 1 {fuar se ti ' ,
ta godisje me thike M h . e .. dhe desh:e.,
ta zeme se n a k ..
01
e. sa te Edhe sikur
r.er te shpetu:r i . e s'ke
!;ka. Ai do te levize tok.. I _I AI dl gjith, ..
gropen .. Dhe ka aq k d' e e ensa te ta w
3
e.
. .. re 1ra sa te ta beje.
.. Po _me menreshin mendte. Nuk k' . . ..
kohes. Qyshse me kishin f t .. IS?a. Idene e.
llamben e zhehte dhe nuk u ur .. shlhJa . vetem
sa oresh me mbanin te p.tej
kuar. Sado qe per i esha u_I.; I uri qe b]Jo-
historive te mia .. D.Je hdh]e midis
nuk :rrr;.Ja te'' k . . . pramse se Syve te Bardhe .
' L " nJOJa ndon ... .k.. , . ''
ki.:shte then , ct . .. . Je PI e taK1m1. Ai rne
e se onte te b1sedont , k
dicka qe -round te m" . t ' . e per -,a
t'i interesonte edhee For qe mund.
<:.: h .. , - onJe Joetn. KuJt? J ., .
z.?=n, t ashe Ine vete tek sh . . .. ' . . o, n.or
te bebezave t IhJa xixe1l1mu1 e keq
vish deri ketue .. e ke marre mundimin te
Son... A .. e me treguar se ke vajtur Jti
. Jen_. .s per ta poshteruar ate n . t.. , e
]e
"q h.. e sy e e illi ',J., ..l ...
"' l nges em sa t.. 1 dh h .. . . l' u"
.e
0
es e te "1sl1 d k"
per vogelima te till
1
.. . . . . v . en ctu:
sybardhe T" a. ketl_J mendimi qe edhc n'ieriu
.. e mos merrem1 me v . ..1. . '.
te ka shkuar ndonje-he .. .. .. oge tha aL A
per Sonjen? :e neper mend te n1esosh
i
t Ia thyer turinjte do / d .. htm]te .. NJe
h
. .. b e es onte do te m k+h .
eJ ne umeranrr AJo t ' e e-:
o pas ron stallat e lopev.n .,..... ...
"'' "Je
174
bi;ri ditur hetuesi, me sigurine e njeriut qe ndjbet
1 pandeshkueshem. Te them te drejten, kur e pas.he
ni; nje stalle lopesh, me erdhi keq. Ate dite vrtet
1 vinte nje humbameno tere jarge. Perfyty-
roje Sonjen me t;izme nga ato te minatoreve, voe-
: hur si fshatare, me koken te mbeshtjelle. me nje
:.hall lesl;i, me nje lopate ne dore duke fshire uri-
lli;n dhe bajgat e lopeve. Pikerisht ate dite me hndi
1deja se njeriu qe mund ta shpetoje Sonjen je ti ..
Me lindi ndoshta ngaqe bente ftohte, toka kishte
11g1ire dhe Sonja, e ndjekur nga humbamenoja, mi-
dis bajgave, me ngjalli ate ndjenjen e poshter qe
zakonisht e quajme meshire. E meshirova, sinqe-
lisht, ne thellesi te shpirtit, dhashe urdher ta benin
humbamenon t'i dridheshin leqet e kembeve. Sa
para ben? <;do ore qe kalon ne ate humbetire asaj
i merr di(.'ka derisa te vije <;asti qe te kete humbm
gjithc;ka. Dhe me lindi se, sidoqofte, per So-
nj,en mund ti.: gjcndcj nje rruge shpetimi. Kjo .ko
ndodhur para shume muajsh, mendja me vaj1i te
ti. Qe vetem nje ide, e pakristalizuar, mbasoe c p<Hn-
kohshme per t'u diskutuar. E kam fjalen midis me-
je dhoe teje. Unc gjithmone kam besuar se ti do te
joesh i gatshem t'i vish Sonjes ne ndihme po qe se
te krijohet mundesia per t'ia dhene kete ndihrhe ..
Prandaj kam ardhur, te te krijoj mundesine t'i vish
Sonjes ric ndihme, ta shpetosh nga ajo humbetire,
qe, ne mos sot, neser, do ta peDpije.
Fjalet e fundit i me nJe dridhje te
zerit. D.ikush tjeter, nuk do ta vinte ne dyshim
se njeriu vuante, se fjalet, sic; kishte the-
ne, i dilnin nga e shpirtit. Kurse une, tck
shihja m,ollen e tij te Adamit qe ulej e ngrihej Ul.
here percillej, mNl.doja s.e thika ime do ta mbaronte
i75
punen shpejt. Mjaftonte ta kisha me vcte, ne xhepin
e kembes se djathte te pantallonave. Por thiken
ia kisha lene ish-shoqes sime te hana-
kieres trashaluqe, keshtu qe s'kisha c;'beja V"C: ta J
duroja, t'i gelltisja edhe keto, sir; kisba gdHitur.
felliqesirat qe kishte nxjerre nga goja 'tYshse qe
futur ne dhomen ku me mbanin. Nuk e di r;'kuptim t'
i dha heshtjes sime. Po te jete e vePtete thenia
sipas se ciles edhe heshtja flet, ai duhej te kupl;onte
se ne ato a:;:aste doja ta vrisja. Dhe isha ne gjendje
ia vrisja. Do t'ia futja maj.:,;n e thikes ne gurmaz, .
tSiC bejne kur therin deshte. Mlrepo osc heshtja nuk :'':;
flet, ose ai nuk e kuptonte gjuhen e heshtjes sime,
ose e kuptoi ashtu sic; deshironte. 1'i, me tha, e ke
ne dore jeten e Sonjes, ti do te besh gjit Q o:\ per r
h k

ta shpetuar. Pergjigjen nuk e pres tanL Tru1.i do t'u ')'
jap ketyre te te leshojne, te vesh ne slrlc;pi, 'I
te besh banje, te hash, te Hesh dhe, pasi ta kiesh
marre veten, te kalosh neper mend biseden tone. ..
Eshte f;eshtja per jeten e Sonjes dhe ti e ke ne dore.
Kjo do te jete gjeja e pare qe do te duhet ti' kuj-
tosh kur te marresh veten. Gjeja e dyte do te jete
propozimi im, pra prapozimi qe dua te te bej, me-
gjithese pergjigjen nuk e pres tani. Tani dua te te
kujtoj di<;:ka tjeter. Je djale i zgjuar, kc aq mend
sa te shohesh gjendjen tende. Po i Ierne hislorite ,
e vjetra. Prej tyre humbe fakultetin, mbehe pa shko-
lle, rrezik ta ngrysesh jeten ne kete grope ku te ha
pluhuri i (,:imentos. For ti ke pasur fa tin te pre vosh
,edhe nje jete tjeter. A te ka shkuar ndonj,here
neper mend se mund ta fitosh peDseri? Ate ka d1twar
ndonjehere neper mend se mund te kthehes.h ne
faku.ltet e ta vazhdosh aty ku e ke lene? Mhi te
,gj1tha, a te ka shkuar ndonjeherc neper mend se
176
... -----Klani Kulturor i per21ek.com
.. . e ara me Sonjen?
mund te :.t t .. kane shkuar neper
te pranoj se k e 1 ke quajtur end-
mend, ti as vete nu 1.. ardhur te te them se
rra sy hndapur Mjafton te dUJash
gjttha mu e ... he do ta shohesh po nuk
t'i. vish ne ndihme ku njerezit vegje-
' .. t nga ky m1zera 1 1 , h . ga
sn.pe ov:e . t" hpetosh nga plu un, n ..
tojne st knmba. Do e atij Xhodes. se
pui.-:ta me .. nga P 't desh u zute me th1ka.
fantaksur, mua. Ti nuk i pel1ket
.. . h 1 lire degJome b .
Do te Jes . .: . tt eshte mekat te hum asm
ketlj Uumi. NJerez s1
keshtu. .. . . erfshire nga nje krize sin-
Bashkefolesi Im qe p .. .. se st' fll!'ste se si
. . . 1re menyren ' .' ..
KJo .. du .. } n:t round te besoja se te
rne sh1hte. Ne kete ra k
1
.. e tij e njihja m1re
i kishte seriozisht. bs Jo nga xhelozia per
d hmi im qe 1 o s e . k
dhe ys L . k'shte al'dhur te une
Sonjen. .. e se im qe i kobsheJ?
me porOSl te SonJeS. J?.Yd. c'mund te eriderroJa
. ' .. . ht sepse o peren 1, .. . d ... .
pcl<NlS '.. .. ' nd te realizoheJ, e n
me shume? .. hmu .. doJa me gjithe
mJaftont te doJa. D e une . .
8
edhe nje
. . . a ta shihJa ._ onJen ..
hlloJa e

:. h sha perjetesisht prane
her2, . te te, me shUm.e une,
kumut te. C me mbante te mber-
i humbun ne . hum E .; .. bai'dhe kurS>e une, me
thyer nen turJ:elat e syvt';. teb. a ne gJunje, t'i lute-
1 fk" bosh 1sha gatl
1
IJ s
.. pre] kendcj, te me <;onte 1 OU.Ja?
te me n = . E t c'ker'konte nreJ
.Pa le te pr"rmbyseJ dbotd.ah. , puyed,uak 't. hu<.\i si 'zcri
. .. . 'u ,.o _ m "'
zen .m .. k. g;itur rrasen e varrit e
i nJe te .. n m'u pcrgjigj ai. une
r
,o:1 bota t]eter. "-oJe,

17"/
u -13
mendova se ja tek ishte djalli qe kishte ardhurr te ',
me merrte shpirtin. Asgje me rendesi, plotesol' ai. ' shah. Eshte vend higjieni!k, mblidhen personalitet,e,
Dhe u perkul mbi mua; Dic;ka miqesore, njerez te shquar, artiste, jo rralle dhe gra te bu-
midis meje dhe teje; biseda te lira per kohen e llre, kura. Te pres, pas dy ditesh, pra, ne oren gjashte
jo tenden, te njerezve, qe i njeh e s'i njeh. Mba&e te mbremjes. Mosardhjen do ta quaj mospran.im.
fon;nojme nje klub, nje shoqeri, quaje si te duash, Po te jap nje shans. Mos luaj me shansin. Per-
une, ti dhe Sonja, jo tani, as sot, mbase neser, kur ndryshe ...
me dashjen tende dhe nderhyrjen t:irne do t'ia dalim Kur une arrita te formoja se bPendshmi ,,Jo,
ta nxjePrim prej andej, ta largojme nga ai vend ku - ne time bertitese, ai qe larguar. Ne dhomen-burg
po tretet midis bajgave dhe urines se lopeve. Ate;.. rrinte pezull fjala Perndryshe .. ''" dhe thirrma
here do te ndihesh i forte, si burre e si mashkuJl, Jo., me mbeti ne gryke. Ajo uleriu bn:nda meje
do te shohesh !;'eshite pushrteti i te fortit, do te !kriJp- ' me egersine e nje kafshe te zene ne kafaz, qe u
tosh se vetem te dobetit, budal1enjte, te deshtuar5t, sulet hekurave per t'i shkallmuar. Por hekurat nuk
vegjetojne ne nj'e llum amorf, te felliqur, ku te gji- n shtkallmuan. Thirrma mbeti brenda meje, e mby-
tha, virtybet njerezore shumezohen me zero, ku tur, e shuPdher. s?degjuan gje. Dhoma-burg
veteh e ndien nje hiQ qe te marrin neper ktmbe, s'degjoi gje. Ne dhomen-burg qendronte pezuU si
te fyejne, te poshterojne, te shtypin. Ti ke aq mend shpend i zi fjala ,,Perndryshe .. " Dera u hap, dikush
sa t'i kuptosh keto. Nuk kerkohet ndonje gje e madhe, hyri: graduati fytyri:;kuq me doren panx:he. Ma vu:ri
ta thashe. Bisedat tona do te te lira, koke me nen mjeker, me ngriti koken. Llamba e zbe-
kdke, ne park, ne kafene, ne sheti.tje, rreth trye- , hte gj.ithsesi me verboi. Dhembet i kishte jashtezako-
zave te ku te duash ti, ne cHin loka] te nisht te hardhe, te ITegullt e te forte. S'kisha pare
duash, ne cilin vend te duash, biseda per jeten, per ndonjehere dhembe aq te bardhe, te rregullt e te
njerezit, per studentet, ata, Q'bejne ata,. forte. i rashe ne te se ne panxhe mbante
si e kalojne kohen, ke shajne, ke marrin neper go- nje lecke dhe koken rna kishte ngritur te me,
je, t:;'bejne sot, c:;'duan te bejne nesr... fshinte fytyren. Nuk ishte lecke, ishte nje e.huk i
Pergjigjen nuk e dua tani. Tani do t'u jap urdheir madh pambuku lagur me alkool. Fytyra me
ket:91re te te Shko ne shtepi, qeteso:hu. veloi. Pastaj ai me dha nje kreher per f1oke'1
Per. sa biseduam, asnje fjale, kurre, me kurrktnd. me urdheroi te shkundja rrobat nga. pluhuri.
- Bebezat e tij shkendijuan keqas. - Mendohu s'te ka prekur me dore kurrkush, tha me ne fund.
dhe gjithcka do te veje mbare. Perndryshe. . . Plaget dhe vuratat oe zeza i ke marre ne rrahje e
Ai nuk e frazen deri ne fund. Te pres pas :.iper me nje vagabond rrugesh, te cilin ti s'e njohe
dy ditesh ne Klubin e Lidhjes se ShkrimtJareve, dhe, si u rra.het, vagabondi ua mbathi. Tani zhduku
me th?. :lr:shte nje klub i qete, i kendshem, me nje qi ketu dhe ta besh niet se, po te shtime ne dore
salle te madhe k:u une i kaloj pasditet duke ]uajtu:r dhe njehere, s'do te shpetosh kaq lehte.
Ai me deri jashtc. Mirupafshim, tha,
178
179
ndoohta per forci' zakoni. Mos te pafsha kurre, I
ktheva me vete. Shesht qe 1 zbrazur. E tere yt ' I
e ':'etem ne nje cep te qiellit
1 .. 1 pjeserisht ne nje I
zeze. mJaf-toi te me verbonte. Si llam .. l
a e zbehte ne dhomen-burg.
1
180
Mars 1991
te medha shiu u perp1asen mbi asfalt dhe
ngriten perpjete pluhurin. Une ngrita fytyren. Perse
nuk zbrazesh, qiell maskara, shava, ke frike mos
lag ikanaket'? Ata kane mberritur tani, qiell i piste,
si mbathjet e Te gjithe iken, une mbeta,
mbeta ha qoftef me mish qeni te Arsen Mja1tit,
te pi rakine ku Arsen Mjalti ka derdhur urinen
per t'i rritur gradacionin. Me mire urinen c Arse-
nit, se nitratin e azotikut. Nga urina e Arscnit sc
pa:ku s'te gjen gje, kurse nitrati te 9on ne boten tje-
ter. Jo ne ate bote ku kane mberritur ikanaiket.
Edhe ajo bote tjeter quhet, por une e kam per
ate tjetren fare, ku te rwthon hi.;i, ne nje gjume
pa endrra. Edhe une tani dua te shkoj te shtrihem, te
fle. Do te bej nje gjume me endrra. Apo pa endna '?
Mherrita ne hyrjen e pallalit duke notuar ne
kufijte e dehjes s.e thelle. Te shkallet u ula, po te
mos ulesha, do te rrezohesha. boten tjeter ...
Ne boten tjoeter ... Dua te shkoj ni:; boten tjeter, i
thashe nenes qe po vintc nga rruga dhc me gjeti ne
fund te Ajo mallkoi. S'mund te them ke
181
maUkoi, mua, boten tjeter apo erresaen e shka-
Heve, ku ngjitja ime mbeshtetur ne krahun e saj
ishte nje veprim problematik. Me ne fund ia dolem
te mberrinim para deres se apartamentit tone qe
u hap, ne prag u shfaq babai e qe nga ai c:;ast c:;do
gje shkoi me lehte. Babai ne nje ane, nena ne anen
tjeter, me c:;uan ne kuzhine, me &htrine mbi divan.
Ne ate dehje gjith{.:ka lundronte mbi nje sipcl'faqe
t,e qete, me nje valezim te nenujshem, perkundes,
marramendes gjoer ne t,ralHsje. Bashke me mua,
shtrire ne divanin- anije, pel'lkundeshin nena dhe
babai, ulur ne kardg-et llWtane tryezes. Perkundesha
une, perkundeshin fytyrat e tyre te dyfishuara. Dy
fytyra babai, dy fytyra nene. Kater fytyra te trishta
qe shihni.n me pikf:Hlim shpresen e tyre te humbur.
Dhe me h:ipi t'i pyesja a kishin shpresuar ndonje-
here tek une? -Prinderit e mi, te mjeri::.<t prinderit
e mi, qene plakur. Plakjen ua pashe me sytc e te
dehurit. U ngrita nga divani-anije, lundrova dr-ejt
tjlirc dhe zura te puthja njeherazi kater fytyra,t e
trishta; dy te babait, dy te nenes. Isha berc me
kater pale buze, kater pale sy, kater c:;ifbe duarsh,
si !;iftet e duarve te Budes. Une jam Buda, u tha-
she fytyrave te babait dh-e fytyrave te nenes. Ata
qane heshturazi. Nuk e mora v,esh per&e qane.
Mbase shpresen e tyre te humbur. MbaJse prodhi-
min e nje jete: te vetequajturin Bude, qe tani ndo-
dhej ne shtepi, pr:ane tyre, ndoshta fa1e njc aksi-
denti te vogel: se djalit te Dori t. Po te mos
me kishte urinuar ne qafe djali i Dorit, mbase do
te ndodhesha mes ikana:keve, ne ndonje kamp re-
fugjatesh. Buda refugjat.
Prind(kit me c:;uan ne dhomen time, me zhve-
shen, me shtrine ne krevat e me mbuluan me jor-
182
. ume
.. ... .. a endrra, moe nje gJ ..
gan. Bera e te brendshme te
Ne ate bu<;l J D . endova duke pare

J K t" 'ete on, m '
m'u shfaq Don. u e .
qiellln qe fekste perteJ dntares.
183
91
Kisha fjetur pa endrra, si nje i vdekur, nuik
e di prej sa oresh. Ndoshta trembedhjete, ndoshta
katermbedhjete, ndoshta me shume, ndoshta me
pak. S'kishte pike rendesie. Do te doja qe koha te
qE:ndronte ne vend, por ajo ecte. Koha kisht.e vazh-
duar punen e saj, mizorisht, me ritmin e ameshuar,
pa dashur t'ia dinte nese une kisha here nje gju-
me pa endrra apo nje gjume prej te vdekuri. Ajo
ecte, ajo kishte ecur, trembedhjete, katermbedhje1e
ore, ndoshta me shume, ndoshta me pak, qysh lmr
nga rajoni i policise, duke u kujde.sur me kot te
ruhesha nga veshtrimet e njerezve, sepse qytlf:za
qe bosh, isha kthyer rrezave per ne shtepi. nje
shtepi po ashtu te boshatisur nga mungesa kushedi
per <:;'arsye e prinderve, mungese teper ngusheHuese
per mua. Asnje nevoje per shpjegime, asnje detyrim
per te folur. Gjithe ajo heshtje vetem per mua, gjithe
ai boshllek vetem per mua. Edhe dhoma ime e ftohte,
e zhveshur, posa<;erisht vetem per mua. Dhe pe,r
shtratin tim. Dhe per nje dollap te vjeter rrob:J:sh.
Por ato qene sende pa goje, te shemtuara, te ng:rira.
184
dhe nuik me penguan. qe, tek zhvishesJ:a. u
dridhur nga tmerri i nje ndjesie U:k
fut.esha ne dyshek e mbulohesha me te UTOJ<l.:
qe bashke me mua, ne gjumin tim me ondrra_ apo
pn e,n.drra, te ngrinte edhe koha. Koha
ngriri:;. Qielli qe zbardbur. Ky qe. nga:nu:rn 1
q<; mi' kuj !oi se bota ishte po qe
N<>aomimi i dyte: djegia e fytyres, e fyht,_ e kercl-
r:f e brinjeve nje rrenim i gjithe qenies sm'le.
me sinqerisht, pa me ?.je,_ gjyl!l-
timet ne fytyre: nje enjtje te maVIJosu_r ne
c: djathte te surratit, nje <:;arje ne cepm e r::aJte. te
Te tjerat ishin gervishtje ose te vo_gla,
pa rendesi. Me tregoi gjithashtu s,e qrmet e mJ . .ek:::
res kish]n vazhduar t.e me rriteshin, por kjo s'me
beri ndonje persht.ypje, qe di<;ka e natyrshme,
Mjekra rritej naten, ne gjume, ne gjendjen_ e
jes se peDkohshme. Mjekra t'u r:1teJ ed!<:!Mo
te vdekurve. me sinqentetm e sa],
kembenguli te me kujtonte se isha i vdekur, 1_
perkohshem, apo i perhershem. Bera nje dush;
zura te rruhesha perpara pasqyres, i perfshm:;> ng;a
nje ankth. Koha nuk kis:?te rridhte
zo:risht -me ritmin e ameshuar, rnteJ apo nuk nl-
tej ime. Kurse mua do jepja
nje pergjigje. Syte e Bardhe pergJigJe ...
Edhe p&e u rrova, edhe pse u perpoqa me gJ:th-
<;ka me vinte per dore te s.ado pak
met e masakrimit te fytyres, k]O qe e pamunour.
Madje gjurmet sikur u Mne me te Ato
nuk 'ishin gjurme. Ato ishin rrenim. \len-
dorSia te dilja. Njc fytyre e shkarravitur s'do te
te ndonje habi, qofte kjo edhe fytyre e shkarn!Vl-
tur pre] tii vdekuri. Megjithate mungesen e
rek ata qe me pane me fytyren e sh:k!arravitur prej
te 'irdekuri e shpjegova me faktin se tashme aventu-
ra ime ne polioi qe marre vesh dhe, kur arrije te
dilje prej andej, si!; dola une; per Qka duhej te .isha
i lumtur, s'duhej te merakoseshe fort per shkarra-
v.i:nat e fytyres, ato benin pj.ese ne rregul1at e lojes.
Ne klub, mirekuptimi midis meje dhe i:sh.:-shoqes se
femijerise, banakieres trashaluqe, u arrit ne !;ast, pa
nevojen e fjaleve, v.etem me nje veshtrim te shpej-
te sy nder sy tek me zgjaste goten e konja!kut: mos
u bej merak, me thane syte e saj, ate pla<;ken e kam
ne vend te sigurt. Mbaje, thashe me vete, ne vend
te sEgurt apo te pasigurt, ku te duash. S'do t'ia
kem me nevojen thi:kes. Pragu i fundit per perdori-
mtn e saj qe dita e djeshme. Po te mos me kishin
mbrer-thyer, do ta kisha pikdorur ne trupin e Fa:gut.
Me mberthyen. Keshtu qe Fagu shpetoi. Thika s'ka
duhet me. Le me qe eshte arme primitive, vulga-
re. Kur e pevdor, duhet t'i dalesh tjetrit balla:zJi, t'ia
ngu:lesh ne vendin me te pershtatshem, diku midis
kraharorit, pak nen zemer, dhe puna mbaron. Pa
bete fjale pastaj per rreziqet. Sepse vertet synon t'ia
ngu1esh thiken tjetdt ne ate pjese te kraharori:t qe
thame, por nuk perjashtohet mundesia te ndodhe e
kunderta, domethene ta hash ti i pari thiken e te
shkosh ti ne boten tjeter. Dhe ne rastin me te mi-
re, kur tregohesh i zoti, kur arrin ta dergosh ti tjet-
rin ne boten tjeter, te pret burgu, plumbi, litari, pra
del. jek e jek. Jo, ta them une, thika klasike, ajo thi-
ke qe ti e ke fshehur nuk -e di se ku, per
mua, s'do te me hy}e ne pune. :ffishte e rrezikshme, le
shenja, te ha edhe koken ...
Po flisja me vete. Kjo me tmerroi. Tek flisja
me vete dhe ktheja ndonje gllenjke, trashaluqja
186
I
nuk ,_::U'i. .. syte. Ajo ttmdte koken ne shenje
s1kur te qe futur brenda meje dhe degjon-
Per shembull, vazhdova arsyetimin,sido-
qe I ta zeme se ti futesh ne armiqesi me
NJe sup?zim, thuhet ne nje gjuhe pedago-
matematlke. Supozojme se ti futesh ne armi-
me mua, ose, anasjelltas, futem une ne armi-
me ne gjuhe matematike, mun.d te
arsyesh qe dy njerez te futen
arm1qes1. FJala vjen, si shpirtlig, une te marr
te shkojne punet mbare, se ti k!e nje bu-
qe re.spekton, lcurse mua, duke supozuar qe
.Jam 1m shoq me zhdep ne dru. Ose une te
kam ti fiton para, une s'fitoj, ti j.e e bu-
une shemtuar, ti je e shendetshme, une raki-
b,ke. ty te te gjithe, mua s'me afrohet
asnJe mash!kull, madje kuru afrohem une
me largohen si te kisha zgjeben. Shkurt e
n:-:'2. se ne arrniqesi dhe armiqesite zakonisht
meSkine. Po te duash, cdhe per
te t]era, _shkaqe madhore sit; i quajne ata qe
vuaJne r:.ga mama e madheshtise. E di ti trashalu-
51-e se rnu.'?d .. te te vras? Jo me thike, nuk jam aq
te te vras ty, te vras dhe veten. Puna
eo.hte te te vras ty dhe vete te dal i lare J t
1 dl . . . o ve em 1
P(W 1C 1 f1tuar. vetem i fituar, por dhe i
I rehatuar, 1 trasheguar, i lumturuar i
burreruar. '
, Po te __ .. edhe pak nen vezhgimin e
h::l!_t:taklCres, do te ulenJa. Nga nevoja per t'u nga-
shery;er e nuk ngasherehesha clot M. k. h"
. . .. . .. . e IS m propo-
.. Jo klasik':n, arme vulgare pr1ej
qe nl?_ulet ne trup, te muskujt, te thy-
-en kockat, te derrmon kaazin e kraharorit, te shpon
187
zemren, t'i nxjerr zorret jashte. Me kishin propozu-
ar nje thike te padukshme, me amen e se ciles kun-
dershrtarit mund t'ia haje koken pa qene noevoja.
t'ia ngu1je ne trup, t'i c;aje muskujt, t'i thyeje koc-
kat, t>ia derrmoje kafazin e kraharorit, t'ia shpoje
zemren, t'ia nxirrje zorret jashte. Ai mund te ishte
duke fjetur i qete ne shtrat, mete shoqen, me te fe-
juaren apo me te dashuren, ne gastin e vuajtj's qi-
ellore, qe kurorezohet me zenien e nje jete, kurse
ti ia ngulje thiken diku, pa u marre vesh, ia ngulje
thelle, dhe te nesermen e takoje ne k1ub, dhe pije
me te nj,e konjaik, dy, pese, dhe ia shtrengoje do-
fien me doren tende te peDgjaikur ne gjakun e tij.
Do1a. Ndihesha i sperkatur nga nje lende qe
petmbante vdekjen. Si nje merimange e helmaiisur.
Si nje gjarper i fshehur nen gur. Dhe ne ujin qe-
lqor te s.yve te mi notonte Sonja me ko!ken te mbesh-
tjelle si fsha:tare, me minatori, midis bajgave
dhe urines se lopeve, e ndjekur nga humbamenoja
tere jarge .. Keshtu do te mbetej ajo perjetesisht. E
mbeshtjeHe ne jmget e humbamenos. E mbytur ne
ujin qelqor te syve te mi. Me shushunjat e Syve te
Bardhe ngulur ne thimthat e gjinjve. Kurse une me
mire te vdisja. Apo te pra:noja thiken?
' Tymi mbi oxhakun e fabrikes shkonte drcjt,
ngrihej per nga qielli si nje shatervan i zi. Edhe po
te ulerija, pra vihesha ne rolin e qenit qe leh, ai
perseri drejt do te ngrihej. (Qente le te lehin ... ).
Nga lagjja e gabeleve erdhen vertet te lehura, por
nu!k pashe te kalont.e andej rrotull ndonje karvan.
Karvanet mbase nuk c dinin se ekzistonte nje ]agje
183
I
I
l
ne breg te lumit, ata dreqi e di per nga e
kishin drejtimin dhe nuk e \:anin koken per te le-
hurat e qeneve te gabeleve, si!'; nuk do ta !',!a:nin po
qe se une imitoja nje qen dhe lihja. As fytyra e tul-
ne pergjumjen e saj te perhershme, mbeshtjelle
ne skufjen e bardhe, nlllk e c;au koken per mua kur
une hyra ne laborator dhe atje mora guximin te py-
esja me ulerime ne kishte njeri apo jo. Munda te
mesoja se Dori ndodhej perseri ne mbledhje, Lulu-
ja ne spital, Vilma vazhdonte te mos paraqitej ne
pune. Sipas fytyves se tu1te, s'ilihej per (arsye. Hal-
dose e fjetur, thashe me vete, ti e di mire ars)"en e
mungeses se Vilmes. Pada:shur ngrita doren, mbulo-
va pjesen e rrenuar te fytyres sime. Ba1dosa po me
shihte syshqyer. Nuk eshte gje, i thashe per t'i shu-
ar kureshtje.n, mbreme me ftuan dLku per dadce, siG
e sheh rna shtruan me gjithe te mirat. Ajo qeshi. Qe
nje e qeshur e papritur qe pothuaj me solli ne :for-
me. Te paskan dendur paq, tha pas pak. Dhe shtoi:
I ngrente nje mortje. Ruhu, bir, ki me:ndjen. Po
te vune ata ne liste, s'ke ymer as sa nje pule. Si
tha keto, baldosa me ktheu krahet, shkoi drejt
qoshes se saj te labomtorit,. ku mbeti e dukshme
vetem skufja e bardhe, sper1katur me nje perzi-
erje pluhurash. Faleminderit, mermerita. PeT ve-
te, sepse ajo ish1Je lai'g dhe nuk me degjonte. Edhe
sikur te ishte afer, prape s'do te me de:gjonte, scp-
5e une mermerita per vete. Si te doja t'i jepja ze-
mer vetes. Dhe ika.
Kur do1a nga laboratori, qendrova nje cope
here ne sheshin perpava duke veshtruar
shatervanin e zi te tymit. Rrija e veshtroja tymin
qe sulej drejt qiellit dhe veshet me buqisnin nga
nje lehje qensh, nje lukuni qensh, bastai'de rru-
139
gesh,. te uritur, te mardhur, te perzene me shqe]-
ma, per te perfunduar ne copen e te hel-
matisur. Po une, moodova, kur do ta ha copen tj.,.
me te mel<;ise? Kete, domethene <;astin, kur tru-
rin ma pershkoi si rryme elektrilke pyetja e me-
siprme, e kujtoj qarte. Gj'ithc:;ka ndodhi me pas
me behet lemsh. Sikur pikerisht ate <;ast te me
kete goditur dikush ne koke me di9ka te rend,
fjala vjen me ndonje lloz arpo manivel. Ne te ver--
tete askush s'me goditi, as me lloz, as me
as me ndonje mjet tjeter te ketij lloji. Nuk behe'c
fjale pra per ndonje amnezi, megjithese termi -am-
nezi ketu eshte pa v;end. Deri ate dite, domethe-
ne di:ten kur u gdihiva me fytyre te rrenuar dhe--
v;ajta ne fabrike te kerkoja Dorin, shiriti i kujt.e-
ses sime i ka regjistruar ngjarjet me nje rregull-
si pak a shume normale. Me pas ky shirit eshte
pothuaj i boshatisur. Jo ngaqe humbi aftesine lrlE-
gjistruese. Ai eshte i boshatisur ngaqe s'pati
gjistronte me, po te mos permend disa ngjarje
qe mbyllin kete kapitull te jetes sime, regjistru.EJ,:r
ne shiritin e kujteses.
190
]7
.:
Fundi i shiritit te kujteses eshte i mbytur ne
zhurme. Zhurmet me vijne here si ulerima, here s:i
te lehura qensh, here si klithma te vdekurish. Veshet
me gutnezhijne dite e nate, nje zukatje .. me
endet brenda kafkes, kerkon te rna shpertheJe. Por
kafka ime ashtu si kafke njerezore, eshte e forte,
e ndertuar persosmerisht sipas ligjeve te natyres per
te ruajtur e mbrojtur pjesen e materies se
ar ne shkallen me te larte: trurin. Kurse trun, drku
ne nje dhome, ruan shiritin e .. nj_e
rne te kredhur nen Humin e pesembedhJete, gJash .. e-
mbedh]ete, shtatembedhjete apo me shume vjeteve,
nje ]Jum i trashe, viskoz, llumi i kaf-
sherore te jetes Se mepastajme. Meg]Ithate
here si ulerima, here si te lehura qensh, here s1 kbth-
ma tii vdekurish, shperthejne nga thellesite e dhon1es
se kujteses, c;ajne shtresen e llumit te vitev.e
skojne ne siperfaqe. Jane ngjarjet e fundit te. kesaJ
pjese te jetes, te ne e
:f:shte fundi i diteve te mw para se te futesha ne fa-
J!H
:zen kur dote vegjetoja ne Humin e mo:v/;o;-,is.(_; ;;:i
te?:cf:!S, me vdekjen brenda vetes.
Tani nuk jam i sigurt per rendin e ketyre ngja-
rjeve. Nuk mund te them kush ndodhi pare e
kush me pas, a ndonji:' lidhjc: m; nji:'ra-tje-
tren apo rrodhen verberlsht. Nje gje mu 'd ta them
me siguri: uni.; s'kisha force t'i parandaloja. "Mund ti.'
pa.randaloja ndoshta nje veprim timin p<dw.ptim-
te, por qe s'ka lidhje me ngjarjet pasuan. Ditiin
dhe oren e caktuar, ne te une vajta Li-
dhjen e Shkrimtareve ku priste djali sybardhe i
ministrit, hetuesi A P. Vajtja imc nuk kishte ku-
pnrn. Vajtja ime ne Lidhjen e Shkrimtareve do te ki-
shte kuptim po te kisha marre thike me vete, s-c-pse
une do te pranoja t2 takohesha me te vetem pi:!r ta
ivlirepo une vajta atje pa q:; kur
m.berrita nc deren e hekurt te Lidhjes se Shkr:mta-
reve, nuk hodha ne salle nje sy qofte per kureshtje,
pare ne ishin paraqitur Syte e Bardhe apo j<;.
- U ktheva nga ki.sha ardhur pa e zgjidhur kete
erugme. Dhe bera zbulimin e madh jet_es:
i.sha i zoti ta perdorja thiken. Sic. nuk 1sha 1 zotl te
vrisja veten, po ashtu s'isha i zoti te shuaja jeten e
nje tjetri. Kete pazotesi e ndjeva tek l::::.rgohesha r:_ga
dera e hekurt e Lidhjes se Shkrimtarevc, ku S'rte e
Bardhe ndoshta me prisnin per marreveshje. me
erdhi turp. Ndjeva se ketej e tutje do te levrijJ rr:i-
dis jetes dhe vdekjes, as ne jete, as ne vdekje, as i g.] a-
Ile, as i vdekur. Kisha humbur ne nje anoninnt te
pashprese duke leni.' prapa nje te kaluar qe p;!,::onte
helm, me nje te ardhme perpara, ndaj se cil.i5s
indiferent. Tek largohesha nga dera e hekurt e Ll-
dhjes se Shkrimtareve, ndjeva se per mua arsyeja
bindese qe me bente te vazhdoja te qendrojJ. ne
192
jete ishte parrnmdesia per t'u larguar prej saj. Pa-
mjaftueshmeria irne. Po mbase ishte e thene te mbi-
jetoja ne nje mediokritet banal, midis llumit te qy-
teze::>, t'i shtyja vitet qe do te pasonin i denuar te per-
jetoja vuajtjet dhe tragjedite e te tjereve. Vdekja
gjume i ameshuar. Vdekja per se gjalli esl:tte
tor:ture ne arne.shim.
Ne fillim ndodhi arrestimi i Dorit. Se paku, ke-
::;htct po e rendis. Nuk jam i sigurte ne isha pushuar
nga puna ne laborator para arrestimit te Dorit, apo
njer.iu i mbyllur ne zyren me kafaz hekuri me thi-
rri t2 me komunikonte pushimin tim pas arrestimit
te Dorit. S'ka rendesi, po them se ne fillim ndodhi
arrestimi. i Dorit.Atehere qe dimer dhe klubi mbushej
plot. Ato dite e kisha pare disa here Dorin te futej
ne ldub, me shoqerine e inxhiniereve. Nuk shkonte
rne: fejuar(;n dhe mi::rzin2 c mbyste ne pije. Dorin
e arrestuan. pasi doli nga nji=' mbledhje e keshillit
tzkn.ik, i::t vuni; prangat ne sy ti:' te gjitheve duke i
formulen e njohur ,,Ne emiir popullit je i
Keto i kam me te cWgjuar. Vete nuk pa-
as Do:in. as buzeqcshjen e tij ti; perhum-
buT, me nje nentckst ironik. Per ironi te fatit, m'u
grushti qe kisha ngrene prej tij para ca ko-
kur, i pire, kisha Uapur me ze te lartc di<;ka jo
higjieni.ke. Meqe atij nuk i pelqente te me shoqero-
nte ne ndonje biruce, me kishte goditur. Ja tani, Do-
ri i kujdesshem, kishte rene vete ne hiruce, si pi:;t.
fjalet e laborantes fytyrefjetur me skufJe
te bardhe, e cila me kishte paralajmeruar te hapja
syL3: se, pa te tre vinin ata ne liste, nuk kishe ymer
193
13 - lJ
----------....... .,. .....
2:s nje pule. Me sa dukej, Dorin e kishin vene Dei
hste ... e .mora vesh kurre. perse. As kur e d!enu-
az: DJe gn:q m_e dyer te m.byllura, as pas dihjete
VJetesh, kur ar doh nga burgu 1 rrenuar teresisht dH1e
ne. vazhduam. te bashke, sa here na gjende-
para m s'loshte deshire te kujtonte te ka.Ju-
aren. PastaJ ndodhi thirrja ime nga njeriu ne zvren.
me kafaz hekuri. Ai u kollit, u skermit, me veshtroi
koka kembet. Me tha se . kisha munguar t.ri
d1te pune dhe sipas kodit te punes isha i
Ne kete rast mbase kishte te drejte, une nuk
e. mbaJ .. mend as prej sa ditesh nuk isha para-
qitu: ne mengjes nga shti:;pia,
e e be] a ne klub, ku ngecja. si.gurisht
JO per ... Pija, pija. pija. Pa u:
ne mbremje. Prandaj s'ki1'ha
arsye VIJa dysh1m pretendimin e njeriut te mby-
llur ne dhomcn me kafaz hekuri. Mund te kisha n .U
jo e mjaftueshme per zbati-
. kod1t te punes, por me shume. Prandaj dhe
s p1pe!1va. Dhe ika, pa ditur ku veja, me ndjesine e
humbJes gjurmeve te mia vinte tigri vde-
1 te hidhej siper, te me y-
pte, te me gllaberonte. EcJa dhe prisja te ndodhie
mrekullia, te ndieja mbi kurriz putrat e tigrit ne C"l-
f"" k f h" . '
1
'
a s 1mm c dhembeve te tij, te ndieja fundin
tim. Kurse ky s'donte te vinte. Fundi im kushedi ku
qe e s'donte te vinte. Ai kushedi ku rrinte i fshehur
.. s.filitjen time, derisa t'i shkoja prane go-
Jes-s?pelle, Sl<; shkon i verbri drejt nje humnere .. t'i
shkoJa .. me e mia, dhe aty te
sha. Kete .fund e ne trajta konkrete. per
I mbytur nen kafshimin e tigrit, i copduar
ne shkrepat e humneres se jetes, i derrmuar nii ]n-
194
t
granazhct c fatit. Dhe nuk e kuptoja se funclin tim
e perjetoja prej kohesh. Sepse c;'fund tjeter me sfii-
lites mund te me ruante fati? Kete e them tani. Ate-
here s'beja ndonje lidhje midis rrokullimes sime dhe
mosvajtjes ne takim me Syte e Bardhe. Pas arresti-
mit te Oorit, tri dite, kater apo pese, ne krahet e de-
hjes se ishin te mjaftueshme per te me flakur
tutje. As qe me shkoi mendja te fajesoja Syte e Ba-
rdhe. As qe me shkoi mndja te fajesoja Xhoden. Aq
me pak njeriun e mbyllur ne dhomen me kafaz he-
kuri. Komplistet e vertete te rrokullimes sime. Syte
e Bardhe me ndane nga Sonja. Xhoda me fshehu Vi-
lm'>n. Njeriu ni; kafazin prej lwkuri m'i rri:;mbeu W
gjitha, nc ki.;mbim. te librczcs se puni:'s qi; me ]a n(;,
dmi;. E, s'dija c.:'ti' bi:;ja me te, tck
ia flnka ni:' dy:>hcnw pi.;rmcs shufrave ti:; hckurta
kafaziL Disa ditc mi.; pas, nje korrier i posac;cm i die-
ges ushtarakc qytczes trokiti ne e apar'lame-
nlit. U shtepi, gjysmc i dchur, gjysme ]
buc1a11allosur. Korricri i posac;cm mic; dorezoi nje ]e-
ti:;r zyrtarc, me firm(' c me vule. Firmosa dhe une.
Atdhcu m(; thi_;rriste. Atdheu kishte nevoje per mua ...
Kjo ndodhi disa diti:i, disa dite qcshc si.-
ktcrisur ngn zyra ne dhomen me kafaz hckmi ...
liS
.. .. kujteses mbyllet. Gjith-
c;I::a me teJ :shte nJe erres1re tuneli, lakuriqe nate te
c fytyre, kurse ti ecen kuturu. Ne
te z1 ku as vete nuk e di si ke hyre e ne do
t; _dalesh ndonjehere. Ne kete pjese te fundit te shi-
nttt zhurmat mbyten, levrijne diku thelle, te lehurat
si nje kor percjcll nje
t": verber neper tunelin pus, dhe ne Dolio-
khthmave te te vdekurve ngrihet klithma e
.. Eshte nj0 klithme dhimbjeje, klithma e nje
f2mlJe te pafajshem.
. . . Ishte vere, isha i shkeputur nga bot a. Atdheu me
ktc>hte .. bere apcl, i qeshe pergjigjur, dhe ne vend te
me dhane nje lopate. Pastaj lopat('n maze-
me kazme, pastaj me bel, pastaj me lloj-
llo] pune. Duket atdheu s'kishte per
.. As per gjakun tim. t;do dite kaibesha
n:C! bu]qes1,. ne nje NBU - Ndermarrje bujqesore
ushtarake. Rritnim pula. Rritnim dele. R.ritnim edhe
Kurse une vazhdoja te kalbesha. Mbase per
k<:.'L: arsye, ,pra per shkak te kalbjes sirne peog:.esive,
, I
gjaku im ishtc i pavldshem per atdheun .. Ne mos
po duhej te pranoja se ne atdhc s'me perkiste atOgje,
asnje gur, asn:\e kokf:rr rere, as ncna, as babai. Ato
i perk1snin dikujt tjeter, fjala vjen komisarit t
NBU-se, qe c kishtc jo vetl;m qaJen te t1ashe e
tin ic tulie, por mbante cdhe koburc pas prapamces,
e majG e kobures i varej nen xhakete. Secili
ushtaret pa pushke, ishteper te nje djaJ] me brne, me
i keq se djajte optimiste te frontose. Kurse pi::r ne
ai ishte jo minizeus, por perendia vete qi:; t;do dite,
me te hapur syte e gjersa ngryseshim, 11:1 kujtonte
qenien tone prej mekataresh, racen tone inftnore
me gjak jo si gjaku i shqiptareve te tjere, na kujlonte
se duhej t'i faleshim atij gjashti.; here ne di1i;, nE:
vakt ngrenieje, para dhe pas buke, se dul:wj. te
ulnim qafen, te mbyllnim gojen, i.e zinirn veEheL Kaq
per ie, s'ka interes.
Telegrami mberriti pasdite. Qe nji:; pnsclite e
nxchte, me njl; duhmi.; mbytese qe vinte nga stalla
e derrave. Po rrlja shlriri:' hijen e njc pkp"i, me
koken bosh, si kafshe e trullosur, kur dikush m( ihi-
rri nga kapanonct. Thirrja, e shoqeruar me ti_' dJara,
u perserit disa here derisa kuptova se belxj
per nje telegram. Truri im i ploget mc<.i knp1.
te njoftim, mezi e zbcrtheu. Dikush qe bczchslir te rne
dergonte nje telegram ne humbetiren ku ndndhesha,
si tc donte te mi.' tregonte sc globi 1
tullohej. F'irmosa, mora copi5n e pakuptirnte 11.:,
me shkronja u; zbehta. Aty qe ndrydhm k!iihma e
Vilmes. Me. ta hapur, klithma u shh,put c'i
.. ,Vilma vdiq varrimi nesc>r katermbi_'dhjcte
E futa telegramin ne xhcp. Vajta u shtrivu pi.;rseri
nen h1jen e pkpit. Vilma ka vdekur, tha:;hic; me vd.e.
Varroset nescr nr? oren kaF>rmbedhjeti?. Keshtu thote
Luiuja dhe Luluja s'e ka zakon te genjeje. Zhyta
ren ne 1peUembet e duarve. Pellembet m'u lagen. Truri
im i mpire kapi vetem njoftimin, pra qe Vilma k1sh
vdekur. Truri im i mpire mrk ishte ne gjendje te ana-
hzonte, te shtronte pyetjen: Si vdiq, ne .:;'rrethana?
Ai qe i afte vetem te arrinte ne perfundimin se, si-
doqofte, ajo qenie engjellore e kishte vendin tjeter-
kund, ajo ngutej te shkonte per atje ku e kishte ven-
din, ne parajse. Ferri me djaj i qytezes nuk ishte per
nuk mund ta mbante. Vilma ka vdekur, mermeri-
ta me fytyren zhytur ne pellembet e duarve. Pelle-
mbet ishin te squllura.
Nje shpjcgim me eproret per te marre leje, m'u
duk i ,To vetem se nuk i quaja te denje per
te me ta intimitetin e vdekjes se Vilmes. Ata do
te me vinin menjehere pyetjen 9'e kisha Vilmen dhe
une s'do isha ne gjendje t'u jepja nje pergjigje bi-
ndese e te mjaftueshme per te shkeputur lejen e tyre.
dola nga reparti, u shmanga neper nje
iTeze gardhit te nje are aty prane, ca me tutje
u vara nr2 nje thellim te tokes qe dikur duhej te ki-
pc'rma, ca me tutje akoma dola ne rrugen
fshatrat e zones me qendren e lokalitetit,
teri.; gropa e pluhur, ku me te rralle kalo-
ndonje makine. Dielli mrk ishte diell, ishte nje
i skuqur qe me rrinte mbi koke. Sic; me rrinte
pyetja e mundshme e eproreve ne rast se do te kisha
loe:re marrezine e do te kisha vajtur t'u kerkoja nje
leje ata s'do te rna jepnin. <:;'eshte kjo, do te me
pyesnin, e I<;je nene apo moter, halle apo teze, gjyshe
apo .. , Dhe s'do t'u pergjigjesha dot. Une s'e dija
<;''lshte Vilma per mua. S'kisha dashur ta njihja, s'ki-
sha pasur kohe ta njihja, s'kisha mundur ta njihja.
Tek ecja, me hckurin e skuqur mbi kokic', pata nje
198
. . . .. .. d" mermerita, mos ishte
:ndesl makthl. Peren 1, .. dh une s'e pashe?
J .. . . k" h gatuar per mua e
;ria qe tl lS e . " p . d' uleriva si i r;mendur,
Shpina m'u eren kur dhe ti ma zbulon
Il.10S e sundoi perseri nje
tani? Tmrqa .. u:ne u s vazhdova rrugen, dhe me:
qetesi shkretetn_: me vinte nga hekun
ndova se, pa dy::-;hlm, Y
i .l'l1:bi. k?,k:.-. be pastaj me makine, pastaj n:.e
Ne flllll:n ne _em . ' . Have te garnizonit, mbe-
tren, duke lU :.ua]t::r patr Qyteza qe kredhur ne
nita ne qy_teze Mbase per shkak te
qene
8
. shkeputcshin nga
avane. VrunduJ.. . . . .. ielli. Vetem
i dhe perp. lhesh .. m nga .. q Nd . . te
. d . 'la e Xhodes. ri<;lffi
nji:.' shtepi ktshte n n<;:lm,. V:
1
. .- h u mbeshteta
. . ... . .. d "dh hem ndn<;liD qmn]s . .. .. .
:zbehte, te r1.. .. ' . .. b';l kishin shpene atJe
pas trungut te. .. cls emeperballe kangjelles.
t t
. te plsha e emtJer .. , d . . .
vc ,ve .. . . . . b rtur i dridhshem si n
1\idlheJ n)e
1
I?. J . h -;
11
instinkt vete-
i pas trungut,
mbrojtJeJe me _bcr7 kte f' g] ., shkreti isha nje hi-
kv qe nje veprlm
1
roe, n. e . . ""r. h qi:" u duken
. M'd" n e grup1 nJereZlS ..
je e harruar. I IS J . N" _, e'"zit zbriten shkallet,
.. . h ov:t Lulune. ]Ct d
ne hyqe, s q c. .. b -t dhe ndaluan te era
ne hes. htje pergpt. mbulua me djerse.
ll"'s U struka a
1
m d'k t
e c-:::l.ngJe e. . . , '. dh ne shoqerine e 1 u]. qe
Lulvja u nda nga grupi, .. e Edhe une s'kisha
e njoha, humbi ne kthesen I p,mjohuri e
,, . . . .. t Me merreshm men . c . I
.. me a Y .. . hk

P hyrjes. Atje u ndane.
peecolU Lulune _te 'rita derisa i panjohu-
fshc:hur pas te pa\ c . futur apartament.
Ti. Lt Lulunrike, ajo nuk u
Kur une 1 rashe Zl es ede; ( a hapa te lehte qe lU af-
Ktu une kembengula, n JeVc c '
! 199
ruan deres dhe pyetjen: .,Kush eshte, te shqiptuar
nga nje ze i ulet, i trembur. Kur une tregova cHi
dera u hap, Luluja Ieshoi nje klithme dhe m'u hodh
ne gjoks. Kur mbylla deren pas vetes dhe ajo ngr1ti
koken, pashe nje Lulu te shfytyruar. Piu hehn, tha
permes loteve. Une s'e dija, s'pata mundesi ta shpe-
toja. Po nga ta dija une?
Luluja dridhej. Luluja dukej si e vdekur. Ia mo-
ra koken midis duarve, ia mbeshteta ne gjoks, i pic;r-
kedhela floket. Si ndodhi, e pyeta, duke iu perklllur
prane veshit. Ajo u shkeput nga une. Trupi vazhdo-
nte t'i dridhej, e tere qenia e saj dridhej. Pa fjale
vuri xhezven ne plitke per te me zier nje kafe. S'me
pyeti ne doja apo s'doja kafe, thjesht vuri xhezven,
kishte bere sa i shkoja ne shtepi. Une zura
vend ne divan, prane tryzes. Ajo u ul ne. karrige,
ne anen tjeter te tryezes. Qendroi e heshtur
meje derisa une mbarova kafene. Kur une mbaro-
va kafene, ajo u ngrit ne kembe. Vilma, tha me ze
te akullt, helmoi veten sot ne mengjes. Piu nje helm
me nje emer te peshtire qe s'e mbaj mend, di se i ati e
perdorte per te sperkatur hardhite. Qe mbyllur me
ne dhomen e saj dhe, kur njerezit e shtepise nga
renkimet qe degjuan i rane ne te ndodhte, shka-
llmuan deren, por qe vone. Ajo mbaroi ne spital.
Ate duhet te jem zverdhur, me erdhi per
te vjelle, megjithese nuk kisha pervec; ka-
fese qe sapo kisha pire. Agonia e saj ka qene e ngja-
shme me agonine e Maksit, mendova. Kete men-
dim per pak sa nuk ia thashe Luluse. e
Maksit Luluja nuk e dinte, ndaj s'ia thashe. Lulu-
ja s'kish nga ta dinte historine e Maksit. Po ndo-
shta Luluja, qe dinte gjith<:;ka per Vilmen, e dinte
edhe historine e Maksit, prandaj t<:J:-
200
. sikur te kishte perpara nje
ni me ata sy zh?,l.rues,. . nuk isba une krimi-
kriminel. Desha t
e kisha he1muar une,

1
. edhe Maksm dl ur nu . be"
ne 1, se . . k'shte hehnuar nJe ga ;.
me dod:'n tune. Maksm ..
1
.. 1 qeng]i te ga-
. l f n]e cope me c;le ,
i qu'lJtu .. r S :1en , me .. hf . e <'enve ba-
_ ; h 1m per S aiOSJD 1 , ..
tuar me nJe . k . ht bastard Pasta] s'kl-
.. d M ks1 nu IS e :.' ..
sta1dc. o qe .. -.:rl .. ldsha dashur vetem. te
l
e: e kunder v 1 roes, . ... .r -
s 1a as,,] . . b b . t t" saj xhelatit te ... eml-
h<ikmerresha. ndaJ.. a 'lm .. e 'kisl'la pasur asgje, ku-
... . .. n..,e Kunder Vl roes s
]CriSe Sl ' ..
asnjehcre.. .
1
.. me shtrengoi per fy-
Nje dyshi:O:: 1 tm:rrs_Jema mee me nje heshtje:
t
. Ndorsa Lulu] a P
0
Sllle] nd J. ] .. fu.nd
1. ,_ mp
1
re me ne
te befte :m helmuar Vilma?
arriti te. vn:te yye:Jen.
hte brejtje ne nder--

Nje qeme s1 s t e te lare. Atehere per-.
gjegje, ajo a e Lulune prane dri-
se perse! Ngnta koken, P .. . "s Lulu bel-
, .. . k' ht epur syte erres1re '
tares qe la lS e q V'l a s'kishte arsye te ve-
b
.. 'ka ndodhur .. 1 m ? 1 u
ezova, ' roi te helmonte veten. ... . -
pronte keshtu. <; e .... YdT Jam i rraskapitur, JC
lu kam udhetuar tere 1 en,
i pari qe .. h t F tyra e saj e. ver-
Lulu]a shtrengm temt .. y f te dhe n] e co-
. E e denese e or
dhe, u zbardh. d' _ t" fliste. Ate e
pe here nuk qe Jed eQe me teper nje kh-
h
t me ne un .
nuan, s q1p

.. . .. te cilen ma flaku qe
.. N"' khthme e <;Jerre, . . k p
throe. . Je .. . h _ ht" m'u ngu1 ne g}o s. . o
tutje s1 heshte e es .. edhunua-n perseriti Lu-
.. "h frvma Ate e per ' p .
me Zl eJ " . t" .. shqyente kraharonn. ara,
luja si te e .. sa ne ate dhome ku
kater ditesh, ne. et. e ruajti, priti
piu helmin. Knmme !: g]ek.l .. t'y Ata qene 1a-
ht
.. nu qene a
kur njerezit e s .epJse
20:il.
:rg.uar ne nje dasem ku V'l
e k ' 1 rna s' 't'
. nJe usherire, diku . .. vaJ L Ne dasmen
shl:wan pervec; X:?e Te gjithe
duket per te zezen e sa r:e s e .. perse nuk vajti,
Ishte aq e b t"" J. E _Perdhunuan diten per
ndt t'i vinte ne ?afaJshme, 'kurrkush s'mu-
kur piu helmin. Ujku as e perdhunuan, as
.gu e perdhunoi. qeu nJe qengj. Fagu ... Fa-
Kerceva perpjet" P" b
:rime:. Po te aer rez:da m'u ngrit nje ule-
do te dilte jashte m 1 murn:: me koke, ulerima
paUatin, tere qyteze do te .. r:grinte ne kembe
;me bu!;iti gjaku s tr m ktheva murit
ndrydh brenda meje m u vesheh. Klithma
n::<k. ndryshon gJe th Lel 1?
0
ta_ thyesh koken
vetet ' a u UJa s1ku d"" h' '
. . e qe Ulle te th k .. ' r . es li'OUte
lku dh t" yeJa oken AJ'o k
... e I b]eri murit me k k.: .. nu.. ng]allet,
ta dergova telegramin? 0 o e te duash. Perse
legramin ty qe s'b" perse ta dergova te-
,. t .. . , ere asgJe per t'' .. ,
:sl.onesh. qe" s'p t .. e, qe spate sy t""
'.. . a e zemer t.. a . . e
m.e koke nJe miJ ... h .. . e n Iesh? BJen murit
r ,_ . e ere aJo qe b ..
"": t\.UJton ti nje vajze 'qe t"' f u zhbehet.
S kuptove asgje, u soU d : rnsh me te?
vagabondet e pijetores e rrugac;, si ata
.me lavire. Ke me d qed mesuar te shkojne
. .. .. n uar n onJehere s t" k . .
. . ate me keq se n ... 1 . . e 1 e e tra-
te shkonte me ty f avire? .. ajo ishte
.a ble murit me koke B. . uvz:d te bates. Dhe tani
Lul .. Jen, Ilma nuk ng 11
.. une .e perfshiu pe . .. . . .. .. . Ja et me.
mbetej tjeter nJ: denese e forte.

1
.. qe. mbledhur. S'do te te vrerin
te me versulej te me t a ltesha sikur Luluja
.. me .erdhi praile:. Mo Irr me thonj. Si qau aJ'o
.. s rna ver th
Jl yt. Edhe po te ishe sJ' 11" red, a, nuk eshte fa-
e e n ryshe me Vilm" en,
202
"ju dy :s'do bashkoheshit dot. As per fajin tend,
a& per fajin e saj. Edhe sikur te merreshit vesh me
Xhoda s'do ta lejonte kurri:! bashkimin
tu.aj .. Vilma e dinte kete. E dinte edhe ai ujku, Fa-
gu. Dhe vetern une round te them c;'ka hequr ajo
prej tij, derisa i mori jeten. Nuk e la ire qete asnje
e ruante, e pergjonte, diten dhe Ajo
"'""''""lc ishte gati te puthte vendin ku shkelte Vilma,
ishte gati te bente krim.et me te perbindshme per
te. Horrat e tij na ruanin kur ti vije takoheshe me
Vihnen ketu, horrat e tij me rrahen. c;'kemi hequr
prej tyre kur te nderruan turnin e me pas, kur
te moren ushtart Ai e donte Vilrnen, <;;mendej, por
ke:.>aj une s' i them dash uri. Kesaj i thone verberi
kafshe. Verber:ia e shtyu deri atje, sa te shkonte
t'i kerkonte doren e Vilmes te atit. Xhoda e traj-
toi sit; trajton nje padron skllavin. I tha se round
merrte vajzen e tij per grua kur te shihte ma-
jen e veshit pa pasqyre, se dhe dyzet va,jza sikur
te ldshte, atij nuk i. jepte asnjeren. 'Xhoda s'e njih-
te Fagun, nuk e dinte se Fagu, sidoqofte, s:ishte
nga ata qe round t'i trembesh e t'i fyesh kollaj. Ta-
ni cshte bere si i Gmendur, shkul qan me ze
te Me ta marre vesh G'kishte ndodhur, ai do-
n ni.; mes te qytezes me kobure ne dore, e kerkoi
Fagun gjithandej, ne klub, ne pijetore, ne fabrike,
e kerkoi deri ne shtepine c tij dhe, po ta kishte gje-
tur. do ta kishte vrare. U tregua me e po-
lida. Fagun e arrestuan para dy ditesh, e kishin
kapur ne Ti!ane dhe s'dihet ku e mbajne. Sot arre-
stl.aan dhe dy djem te tjere, qe kishin bere roje,
por ata s'i njoh.
Zeri i u shua. Mbase ngaqe s'kish <;'te
1xegonte me, mbase vetem atehere pa rea-
"... 203
\
I
lisht se g
Jysma e fytyres si
1
..
nJe .. u step. Murit s'ke m: .Is pergjakur. Per
koka jote do te bie me koke,
.. vaJb ne dhomen p b ':! et, muri. Si tha ke-
nJe shishe te v .. er n, preJ nga u kth
shuk pambuk mbushur me a]kool. ye
u. o te m d .. , me 11Je
rri fli ketu, te 7gJ?.sh. mua, tha se fundi,
0 t
1
. llahtarisesh ata t J Keshtu si je
te Per se

provonte te kund .. Kushdo qe kish
e forte te m .:
1
ten, bindur shpejt
n :.shm, thyenin koken .. Ata s'donin te hi-
kuptim t'i emte .dreJte, i Lu-
une e dr mire k''t M . unt me koke s "k
t h e e un n k ' e Pr u
e t J:'e:r:. koken. deri tundet. Perkundrazi,
pranoJme te na e th e... ' .. Lulu, deri kur do te
se murit nuk . b"h y Je koken? Derisa te k ..
.. I 1 et me k k'' up,osh
une u ngrita. S'mund te .. o e, rna ktheu ajo dhe
se do te vazhdoJa t'i b'. rnJa Po te rriia. mba-"
IJa munt me kok.. .
e.
Prania e
m .. t .. . nJe marsiani 'd ,. .
tee .. e.l?er :prinderit e mi.
0
.!
1
habitur
crper, 1 nga gjumi Dh mke per me
oJUmi ne mes t" .. e ur te zg1
mefi I h e nates, e keqja qe t .. d 1 .. O]ne nga:
. et .. Mos u trembn. e :? per para shu--
I I pohcise. Prinderit u. nuk vij nga.
ne U mjaftoi p .. mr. te kahtur s'me be-
e mire, plaga une, .. sidoqofte, qeshe she-
.. s'kishin Adhe gjimnastjorka e
u aten per motivin e mb.; .. t ta, . doemos, dkka
.. ern Jes Slme t ..
e papntur,,
204
u rreken ta hidhnin larg e larg te varrtml
i. Ua preva vrullin butesisht. Nervat e mia
qc::ne te tejacaruara, me duheshin perpjekje te mun-
dimshme te permbahesha. Babai shkoi te flinte.
Nena me pyeti ne doja te haja. I thashe se nuk me
hahej asgje, i thashe se doja vetem te beja nje ba-
nje. Nena vuri nje kazan me uje ne furnelen me
vajguri. Vajti te flinte vetem kur iu luta une. Pa-
ra :se te shkonte te flinte, erdhi prane meje, me pa
.n;;; nje menyre te c;uditshme. Zgjati doren, ma mo-
r'i koken e ma mbeshteti ne gjoksin e saj. Pa kup-
tuar asgje, iu binda. Qe nje veprim i harruar the-
He. ne vi.tet e femijerise. Para ca ditesh, tha, te la-
va nje pale pantallona, ato me zinxhir. I gjeta ne
nfi! qoshe, te hedhura. Ne xhepin e pasem gjeta nje
:zarof. E ke ne dhome, mbi komodine.
Ajo me ktheu krahet, kurse une mbeta ne ko-
rridoe. Mbeti varur edhe enigma e zarfit per te cilin
bente fja1e nena. Pcrderisa qe zarf, brenda duhej
t:::; kishte nje ldcr. Uni_; s'di kisha ndo-
leter nga dikush, c zarfin ku qe futur kjo
lct2r ta kisha vendosur ne xhepin c pasme pa-
nt:;.tlonave. Ai qc vertete mbi komodine. Zadi qe
hapur, pra e kishte kxuar letri'n. Ndoshta dlw
b:J..bai. Sepse zarfi me letren brenda ndodhej mbi
kcmodinen time dhc babai nuk round t'i ba-
tundimit e te mas lexonte nje leter ti.; cilCn,
para tij .. e kishte lexuar n(;na. 'Ti nuk kupl.on gje.
Dhe s'do te kuptosh asgje. vjen kcq qe
rl.,je te lendova. Une s'desha te te lendoja. Dhe nuk
e dija se do te li:?ndoheshe aq Set; kam nje
paDnd.jenje te lige, sikur s'do tc c;hihcmi mi,;. Pa-
ran.djcnje e kote, qysh ncser do shihemi ne la-
ti do te zesh qoshcn une qoshcn ti-
205
me, ne mes si gj:ithmone Luluja. 0 zot, c;'jete pa.
kuptim qe bejme, kot. Me fal. V.,
Mbeta me letren ne dore. Truri im s'kishte as gju-
rmen me te vogel te rrethanave ne te cilat mund
te me kishte ardhur kjo leter. Megjithate ''V" -
ja s'linte dyshim se kush e kishte derguar. Asnje
dyshim. Gjate kohes qe bera banjen, fjalet e Ietres
me qendruan si gozhde. Pastaj me hipi nje babezi
e paperballueshme per te pire. _ Maje gishter:injve-
vajta ne kuzhine, hapa dollapin. Fshehur pas ca
shishesh me vaj, ishte nje shishe me konjak, e pa-
hapur. E mora. Mora dhe nje gote. Tek kthehesha
ne dhomen time, mendova se, po te mos e
ate shishe konjaku, ate nate do te luaja mendsh.
Te paren e ktheva me eks. Edhe te dyten. Avujt
e alkoolit depertuan ne gjak, sulmuan
sin. Kur u ndjeva disi mire, e lexova letren perseri.
Per r;'lendim bente fjale Vilma dhe kur me kishte
lenduar? Ktheva dy got a radhazi. Pastaj, r;'ishte
ajo qe s'kuptoja dhe perse s'do te kuptoja kurre,
asgje? Kafshe, i thashe vetes. Dhe ktheva
dy gota te tjera, derisa, pak nga pak, zuri te me
kthjellohej arsyetimi_ Sigurisht, mendova, Vilma,
ka dashur te me thoti:i se si qenie e paplotesuar,
Une s'do te jem ne gjendje te perfundoj kurre, <.s-
gje. Dhe s'do te jem kurre i plote, as ne jete, as
ne dashuri. Sepse, me sa duket, une s'di as te je-
toj, as te vdes.
Si ke mberritur deri tek une, leter-enigme, me,.
rmerita, dhe syte me kapen kalimthi fjalet kam
nje parandjenje te lige,. S'ka qene c kote ajo pa-
nmdjenje, mendova, s'jemi pare me. Qysh kur? Py-
etja zuri te me torturonte si nje peshe e varur ne
qafe. Po te mas i pergjigjesha, pesha d'o te me ter-
206
. . -.. ellgu te ndenjur
h
. t nen llumm e nJeVpt"m kur i vajta shl--
lq e - bytesha. e e .. - 'Jm
tl
mesh ku do te hbllokua ne trunn l _;
' d' d1roka u z d 'te qe
shes nga fun l, ,. . . .. rreze e holle n
dic;ka ndric;oi, si_?
te erret. Eureka:.
arrin te c;aje ne nJe . i lumtur sa syte .. ,.J
she befas gati i eshen e rende qe
h
- me lot. Lltan p b ha me fryme.
mbus en .. 'idh u m us -;
shtrengonte qafen, ... 'ctjale; ne klub, _tek.f?>]_a.
L t
n ma kishte dhene nJe .. h .. Vilmen s e k]sha
e re . "t Qysh ate ere . k' ha ha-
Hermesi laJme ar... . h harruar. Sic;: . -
.. Dhe letren e kls a . , .. desi klshm te
pare me. .. S fund]a <; ren . B
rruar .. I perkisnin hic;:>t .. a-
t'erat? I pcrklsnm
J .
shke me mua.
.. ,
1
;; nren
. - .. be te nesermen. ' "" .....
Varrimi l Vll:nes ': kl te laJmeruar
t.. ro me L'
1
hent k
atcrmbedh]c .e, sl..,. .ht;pla Ndryshe nga - ..
c 'd l nga s e . h t .. c<a-- 'I
, ... ;_; diten s o a .. . . kisha bos a Ism bJ ..
er '- h" P'l qe la k J11e
e tjera, megjit cse e <akut e nc mengjes, ur ...
.. . t" sl1lshcn e kon) , bulur vazhdo]a
te na es . . t pa u m u ;
'oi tek flija mbl kreva .. - . f'ale nc dyqan .. n:e
i'ha i dchur, dhc

sol1i prej an?-<:J nJe h she fjalen se s'do .. dl:Ja. t.,_
te mos dllJa. I d a .. . . akut. Pas DJC ndte e
; bim te shishes se k?nJ .. )'. , 'shem per vcp-
ne kern ]' s'isha l pergJegJ . .- m''u
.. makthe alkoo 1, . K .. htu qe kur nena .
rc t qe mund t(; kryeJa. f'alen vendosmensht,
nme__ 'l' ne ia dhas e ] .. Q" ne go-
lut te mos dl Ja, u h .. sa u pcrlota. e .. l.
_ 1
1
q s ume, ... d h'-'s set1e-
madJC u pre w '.. . ni' UJerat e e . _
tat c para zura __te ishte taknm
.. parc qc m u . .. Dh" des na l
le GJ.eJa e c .. -- _ Luluse. '
. . . V'le n ne shtepme e
dit me 1 m
ime per t'u zhytur ne ujevaren e flokr:!ve te saj. Apo
tic' syve te saj '? E kisha zene per supesh. e k;isha
shkundur, midis deshires per t'i dhene nje shupla-
ke dhe deshires per ta puthur. Midis nesh q,f:;ndro-
nte Sonja, une s'isha i zoti te kaperceja Sonjen per
te shkuar te Vilma. Dhe Vilma klithi. E pashe mi-
re se si klithi. Mbi shtratin e saj, me kemi.shen e
.shqyer, me buzet e pergjak;ura nga kafshimi i Fa-
gnt. Dhe me perruan e pergjakur te virgjerise. Nje
dite te nxehte vere, kur vathen e qengjit e. sulmuan
ujqic'dt
Nenes nuk i mbeti hatri qe i dola nga fjala.
Se paku ajo s'me dha asnje shenje qE:' te deshmo-
nte se i kishte mbetur hatri. Per me teper kur une
s'beza. asnje marrezi dhe nuk ndodhi asnje incident.
Varrimin e ndoqa nga larg. Xhoda ecte ne 'krye
te karvanit te njerezve, pas grupit te djemve. qe e
mbajten arkivolin me trupin e Vilmcs ni:; ln'ahe
nga shtl'pia e Xhodes. deri ne varreza. Shumica
ishi.a. d:jem if; klanit te Fagut. Fagu duhe.i te ndihej
i Inr,,tm- kishte rene ne duart e policise. Ndry-
tdani do ta bente copa-copa. I ndoqa fshehu-
raz[ n:gn lan; .. c;astin e fundit, kur d.iemte ulen me
litar arkivolin me trupin e Vilmes dhe
zu:n'i tn m.bulonin me pllaka betonL Xhod:1
floket, ulcriu dhe, duke i lemerisur te u
hodh e k::.'rc2u brenda ne varr. Mezi. e
:2.08
Mt1Ei u lodh lc 14jesr1 :;e ku ;jam, tha Dori. Dihet,
jflm ni5 tjeh'r. gjithi:' kcmi vajtur ne bo-
tf'n tjef.er.
Trbpi m'u pcrqclh. Ncljeva kcrciti dhe
kuki'n c ncnes qic; u aty. Eja, i thasbi:;, po te
kcsh npupak rald, ma sill. Ajo bcri si<; i thashc, ma-
djc me. tcpi.'r. me me
;\jo me: pyeti ni) doja gjc tj:tcr, por une 1u
se s'dnja asgji:'. Ncna po rrmte te dhc nuk. m 1
shqiste syte. I thashi:; U' ulej nic; karngc dhc aJO u
me dumt te kryqczuara ne peqi. Qytoza u boshiii-
mcrmi.'riti. U' gjithc iken. Une po rrufi:<:ja ka-
f( ne m.c qJ, pas goti5s :-;i:; rakisc, do me
z1JIIt0j sado pnk clhimbj:J c imcrrshmc e kokes. Ajo
kujtni sc uni:' s'dcgjnva gji; clhe pi;rs("riti: Tken W
r!j(thi;', djemti.>, vajz<lt, bur'l'Clt, ih'n dhe .
Ngril.a koken. Sy;i; c nnk me' ksJ,c;;;.m.
Une e di se edhe ti deshe tc ikje, me thoshin syte e
saj. Bere mire qe s'ike. Bi;re mire ... mire! Nuk e
gjat(; ate vi;shtrim. <;'jane ;!Ia qi'; ikur,
e pycta, s'di gje. I di ti, i. di, rna ktheu ncna. Ata
iken te gjithe. Dhe une mendova se anija i kishte
marre me vete te gjithe, Dorin me gruan e dyte e
femijet, Fagun me katermbedhjete vjetet e burgut,
pothuajse te gjithe ish-djemte e klanit. Pa dyshim,
dhe Sonja ka ikur, mendova, ka ikur me djalin bu-
rre. Vetem une mbeta, vetem une. Po perse?
Dola. Qielli qe i vrenjtur. Qyteza vazhdonte te
perhumbej ne pergjumjen e saj. Udha e varrezave
ishte e shkrete. Tek ecja ne ate shkreti, mendova
se, kishte edhe te tjere mejc qe ose
s'kishin dashur, ose s'kishin mundur te iknin. Une
s'i lijra dot, te kallur ne varrin e f,tohte, te brakti-
sur, te harruar. As Ladin, as Vilmen. Une s'mund te
ikja kurse ata te rrinin. Keshtu duhet te jete, mendo-
va. Urina ne zverg e djalit te vogel te Dorit castine
fundit, s'ka lidhj-e me :zJbritjoen time nga anija e ika-
nakeve. Edhe sikur djali i vogel i Dorit te mos me
kishte urinuar, une do te zbrisja.
Varret qene te mbuluara nga brymn. Unc s'e
dija nga binte varri i Vilmes, m'u desh nje kohe
e ta gjeja. Me drejtuan syte e saj te fiksuar
mbi mermer: nje fotografi ku ajo dukej e gjalle,
me ujevaren e flokeve derdhur mbi supe. Erdha,
mermerita duke u perkulur mbi varr. Me ne fund
erdha. Dheu qe i ftohte. Me gishterinjte e ngrire
rremiha pak dhe. Ne syte e Vilmes pashe Ladin.
Sic; kisha pare Vilmen he syte e Ladit. Ata iken, u
thashe, une mbeta. Perjetesisht me ju.
AtP. ndjeva hapa dhe m'u be se dikush po
me rrinte mbi koke. Maja e nje shufre hekuri ngu-
lur prane meje me tregoi cili ishte. Nuk leviza, va-
zhdova te qendroja i perkulur mbi varr. Jepi, marrok,
thashe, me dergo edhe mua ne boten tjeter. Jo per
atje ku vajten *anaket. Edhe ajo bote tjeter eshtc,
por une s'desha te shkoja atje. Eke ne dore te me der-
gosh ne ate bote ku ndodhet jot bije. Jepi, marrok,
jepi. ..
Maja e shufres se hekurt qendronte e ngulur
prane meje. Atehere ngrita koken. Xhoda i Marre
me perpiu me syte e skuqur gjak. Pastaj me ktheu
krahet dhe, me hap te ngadalte, u drejtua per nga
hyrja e varrezave. Nuk e di ne pashe lot ne syte e
tij ape pike1a vese. Marrok, desha t'i thirrja, e kishe
ne dore te me .;:oje ne boten tjeter. Por qenka e the-
ne t'i shtyjme ditet bashke, si mallkim i njeri-tje-
trit, derisa te mos jemi me as une, i humburi, as ti,
j c;:menduri. As Syte e Bardhe.
FUND
QERSHOR-DIIJETOR 1991

I Humburi - Fatos Kongoli

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

I Humburi - Fatos Kongoli

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kulturori

.. u k do ta marr vesh kurre.

e.. Por nuk e dija shka-

dhe. duke. .. 11E'r.? Ai_a dine u;. notojni:'

me vete. Aio d11het w

per sa kohe qendrova ne mbrete-

Dhc pas nje she'kulli.

ne fyt. Ladr ka varur vet(n, i

yt ka veten dhe me vjen N

e babait. N <1a per:hkrm:n CF. 1

11Je ndodhi qe ndoshta te inkreson ...

Ne ate bu<;l J D . endova duke pare

e kisha he1muar une,

hte brejtje ne nder--

You might also like