Professional Documents
Culture Documents
Môc Lôc: PHÇN 1: Hö Thèng Thñy Lùc
Môc Lôc: PHÇN 1: Hö Thèng Thñy Lùc
Trang
pL
F A
F1
A1
l1
pF
pF
ps
l2
F2
A2
Ta c:
Hnh a: pS = h.g. + pL
F
Hnh b: pF =
A
l
A
F
F
F
Hnh c: 1 = pF = 2 v 2 = 2 = 1
l1 A1 F2
A1
A2
(1.1)
(1.2)
(1.3)
Trong :
- khi lng ring ca cht lng;
h- chiu cao ca ct nc;
g- gia tc trng trng;
pS- p sut do lc trng trng;
pL- p sut kh quyn;
pF- p sut ca ti trng ngoi;
A, A1, A2- din tch b mt tip xc;
F- ti trng ngoi.
1.2.2. Phng trnh dng chy lin tc
Lu lng (Q) chy trong ng ng t v tr (1) n v tr (2) l khng i (const).
Lu lng Q ca cht lng qua mt ct A ca ng bng nhau trong ton ng (iu kin
A2
lin tc).
Ta c phng trnh dng chy nh sau:
Q = A.v = hng s (const)
(1.4)
Vi v l vn tc chy trung bnh qua mt ct A.
A1
Nu tit din chy l hnh trn, ta c:
v1
v2
(1.5)
Q1 = Q2 hay v1.A1 = v2.A2
d 12 .
d2
= v2. 2
4
4
Vn tc chy ti v tr 2:
v1.
d2
v 2 = v 1 . 12
d2
(1.6)
1
2
Hnh 1.2. Dng chy lin tc
Trong :
Q1[m3/s], v1[m/s], A1[m2], d1[m] ln lt l lu lng dng chy, vn tc
dng chy, tit din dng chy v ng knh ng ti v tr 1;
Q2[m3/s], v2[m/s], A2[m2], d2[m] ln lt l lu lng dng chy, vn tc
dng chy, tit din dng chy v ng knh ng ti v tr 2.
1.2.3. Phng trnh Bernulli
Theo hnh 1.3 ta c p sut ti mt im cht lng ang chy:
.v 12
.v 22
p 1 + .g.h 1 +
= p 2 + .g.h 2 +
= const
2
2
Trong :
p1
p 1 + .g.h 1
p sut thy tnh;
p 2 + .g.h 2
v1
p2
h1
.v .v
,
: p sut thy ng;
2
2
= .g : trng lng ring.
2
1
(1.7)
2
2
h2
v2
1.3.4. Lc (F)
n v lc l Newton (N)
1N = 1kg.m/s2.
1.3.5. Cng sut (N)
n v cng sut l Watt (W)
1W = 1Nm/s = 1m2.kg/s3.
1.5. Cc dng nng lng
+/ Mang nng lng: du.
+/ Truyn nng lng: ng dn, u ni.
+/ To ra nng lng hoc chuyn i thnh nng lng khc: bm, ng c
du(m t thy lc), xilanh truyn lc.
1.5.1. S thy lc to chuyn ng tnh tin
A1 Fs A2
5
x1, v1
ti
p1 Q1
Q2
p2
Ft
Fc
pT
p0
Qb
1
Hnh 1.4. S mch thy lc chuyn ng tnh tin
Tnh ton s b:
+/ Thng s ca c cu chp hnh: Ft v v(v1, v2)
Chuyn ng tnh tin (hnh trnh lm vic)
A1
A2
x1, v1
D
Q1, p1
Ft
Q2, p20
+/ Cc phng trnh:
Lu lng: Q1 = A1.v1
Q2 = A2.v1
Lc:
Ft = p1.A1
(1.8)
(1.9)
Ft .v 1
[kW]
60.103
p .Q
Cng sut thy lc:
N = 1 13 [kW ]
60.10
Nu b qua tn tht t bm n c cu chp hnh th N Nbm
Nu tnh n tn tht th
N
( = 0,6 0,8)
N = Nc in =
(1.10)
(1.11)
(1.12)
A2
x2, v2
Fc
(1.13)
Q '2 = A1.v 2 Q2
Do A1 > A2 v2 > v1
1.5.2. S thy lc to chuyn ng quay
Mx
ti
J
n, Dm
p
pT
p
Qb
10
M x .
(Mx = p.Dm)
102
M .2 .n M x .n
N= x
=
[ kW]
975
102.60
p1.Q
[ kW]
60.103
(Q = Dm.)
(1.14)
(1.15)
11
(1.23)
l
lN
p = 10.. .v 2 . 2 = 10 4.. .v 2 . [bar ]
d
d m
2g
2g
Trong :
- khi lng ring ca du (914kg/m3);
g- gia tc trng trng (9,81m/s2);
v- vn tc trung bnh ca du (m/s);
- h s tn tht cc b;
l- chiu di ng dn;
d- ng knh ng.
(1.25)
12
Chy tng
8
l..Q 2
Tn tht: p = 2 ..
D5
256 D.
= LAM .
Q
0,316
4 Q
4
.
D.
4 Q
> 3000.
S Reynold: .
D.
b. Tit din thay i ln t ngt
Chy ri
= TURB.
Chy ri
Chy tng
Hnh 1.7. Chy tng v chy ri
trong ng dn
D 2 8 .Q 2
Tn tht: p = 1 12 . 2 . 4
D 2 D1
Trong :
D1- ng knh ng dn vo;
D2- ng knh ng dn ra.
c. Tit din nh t ngt
D1
D2
D 22 8 .Q 2
Tn tht: p = 0,5.1 2 . 2 . 4
D1 D1
D1- ng knh ng dn ra;
D2- ng knh ng dn vo.
D1
D2
D1
< 80
D2
d. Tit din nh t t
Tn tht: p = 0
< 80
13
f. Vo ng dn
Tn tht p sut c tnh theo cng thc sau:
8 .Q 2
p = E . 2 . 4
D
Trong h s tht thot E c chia thnh hai trng hp nh bng sau:
a
b
Cnh
H s tht thot E
Sc
Gy khc
Trn
C trc
0,5
0,25
0,06
<3
b
Hnh 1.12. Du vo ng dn
g. Ra ng dn
Tn tht p sut c tnh theo cng thc sau:
p = U .
8 .Q 2
.
2 D 4
H s tht thot U
4 Q
.
< 3000
D.
4 Q
.
> 3000
D.
2
Hnh 1.13. Du ra ng dn
h. ng dn gy khc
R
4
D
8 .Q 2
p = U . 2 . 4
D
H s tht thot U
Gc ,
= 20
= 40
= 60
0,06
0,2
0,47
= 20
0,04
R
Hnh 1.14. ng dn gy khc
14
= 40
= 60
= 80
= 90
0,07
0,1
0,11
0,11
=
(1.26)
15
1.7.2. Yu cu i vi du thy lc
Nhng ch tiu c bn nh gi cht lng cht lng lm vic l nht, kh
nng chu nhit, n nh tnh cht ho hc v tnh cht vt l, tnh chng r, tnh n
mn cc chi tit cao su, kh nng bi trn, tnh si bt, nhit bt la, nhit ng
c.
Cht lng lm vic phi m bo cc yu cu sau:
+/ C kh nng bi trn tt trong khong thay i ln nhit v p sut;
+/ nht t ph thuc vo nhit ;
+/ C tnh trung ho (tnh tr) vi cc b mt kim loi, hn ch c kh nng xm
nhp ca kh, nhng d dng tch kh ra;
+/ Phi c nht thch ng vi iu kin chn kht v khe h ca cc chi tit di
trt, nhm m bo r du b nht, cng nh tn tht ma st t nht;
+/ Du phi t si bt, t bc hi khi lm vic, t ho tan trong nc v khng kh,
dn nhit tt, c mun n hi, h s n nhit v khi lng ring nh.
Trong nhng yu cu trn, du khong cht tho mn c y nht.
16
Nu ta gi:
V- Th tch du ti i trong 1 vng (hnh trnh);
17
(2.1)
(2.2)
b. p sut lm vic
p sut lm vic c biu din trn hnh 2.2. Trong :
p
+/ p sut n nh p1;
t = 6s
p3
p2
c. Hiu sut
Hiu sut ca bm hay ng c du ph thuc vo cc yu t sau:
+/ Hiu sut th tch v
+/ Hiu sut c v thy lc hm
Nh vy hiu sut ton phn: t = v. hm
(2.3)
hnh 2.3, ta c:
+/ Cng sut ng c in: NE = ME. E
+/ Cng sut ca bm: N = p.Qv (2.5) h
Nh vy ta c cng thc sau:
M E
NE
p.Q v
N
NE =
=
(2.6) n E
tb
tb
p h
Qv
MA
N A
nA
(2.4)
F
N A
v
v
v
+/ Cng sut ca ng c du:
v
NA = MA. A hay NA = tMotor.p.Qv (2.7)
Hnh 2.3. nh hng ca h s tn tht
+/ Cng sut ca xilanh:
n hiu sut
NA = F.v hay NA = txilanh.p.Qv
(2.8)
Trong :
NE, ME, E- cng sut, mmen v vn tc gc trn trc ng c ni vi bm;
NA, MA, A - cng sut, mmen v vn tc gc trn ng c ti;
NA, F, v - cng sut, lc v vn tc pittng;
N, p, Qv - cng sut, p sut v lu lng dng chy;
txilanh- hiu sut ca xilanh;
tMotor- hiu sut ca ng c du;
18
Trong :
Hnh 2.4. Lu lng, s vng quay, th tch
Qv- lu lng [lt/pht];
n- s vng quay [vng/pht];
V- th tch du/vng [cm3/vng];
v- hiu sut [%].
b. p sut, mmen xon, th tch du trong mt vng quay V
Theo nh lut Pascal, ta c:
M
p= x
V
M .
p sut ca bm: p = x hm .10
V
Mx
.10
p sut ng c du: p =
V.hm
(2.12)
(2.13)
(2.14)
Trong :
p
p
p [bar];
Mx
Mx
Mx [N.m];
V
V
3
V [cm /vng];
hm [%].
Hnh 2.5. p sut, th tch, mmen xon
c. Cng sut, p sut, lu lng
(2.15)
Cng sut ca bm tnh theo cng thc tng qut l: N = p.Qv
+/ Cng sut truyn ng bm:
p.Q v
N=
.10 2
(2.16)
6.t
+/ Cng sut truyn ng ng c du:
p.Q v .t
N=
.10 2
6
Trong :
N [W], [kW];
p [bar], [N/m2];
Qv [lt/pht], [m3/s];
t [%].
19
(2.17)
Bnh rng ch
ng
Bung y B
Bnh rng b
ng
nb
Thn bm
Bung ht A
Hnh 2.6. Nguyn l lm vic ca bm bnh rng
20
Vnh khn
Bung ht
Bung ht
Bung y
21
2.1.6. Bm trc vt
Bm trc vt l s bin dng ca bm bnh rng. Nu bnh rng nghing c s
rng nh, chiu dy v gc nghing ca rng ln th bnh rng s thnh trc vt.
Bm trc vt thng c 2 trc vt n khp vi nhau (hnh 2.9).
Bung ht
Bung y
22
lch tm
Vng trt
Vng ht
Rto
Vng nn
Vng trt
b
L xo
iu chnh
lch tm du
iu chnh
lch tm
Pittng
Rto
c. Bm cnh gt kp
Bm cnh gt kp l khi trc quay mt vng, n thc hin hai chu k lm vic bao
gm hai ln ht v hai ln nn, hnh 2.11.
23
Bung y
Bung ht
Cnh gt
Stato
Chiu quay
Rto
Hnh 2.11. Bm cnh gt kp
d. Lu lng ca bm cnh gt
Nu cc kch thc hnh hc c n v l [cm], s vng quay n [vng/pht], th lu
lng qua bm l:
(2.20)
Q = 2.10-3..e.n.(B.D + 4.b.d) [lt/pht]
Trong :
D- ng knh Stato; B- chiu rng cnh gt; b- chiu su ca rnh; e-
lch tm; d- ng knh con ln.
2.1.8. Bm pittng
a. Phn loi
Bm pittng l loi bm da trn nguyn tc thay i th tch ca c cu pittng xilanh. V b mt lm vic ca c cu ny l mt tr, do d dng t c chnh
xc gia cng cao, bo m hiu sut th tch tt, c kh nng thc hin c vi p
sut lm vic ln (p sut ln nht c th t c l p = 700bar).
Bm pittng thng dng nhng h thng du p cn p sut cao v lu lng
ln; l my trut, my xc, my nn,....
Da trn cch b tr pittng, bm c th phn thnh hai loi:
+/ Bm pittng hng tm.
+/ Bm pittng hng trc.
Bm pittng c th ch to vi lu lng c nh, hoc lu lng iu chnh c.
b. Bm pittng hng tm
Lu lng c tnh ton bng vic xc nh th tch ca xilanh. Nu ta t d- l
ng knh ca xilanh [cm], th th tch ca mt xilanh khi rto quay mt vng:
24
.d 2
q=
.h [cm3/vng]
(2.21)
4
Trong : h- hnh trnh pittng [cm]
V hnh trnh ca pittng h = 2e (e l lch tm ca rto v stato), nn nu bm
c z pittng v lm vic vi s vng quay l n [vng/pht], th lu lng ca bm s l:
10 3. 2
.d .e.z.h [lt/pht]
(2.22)
Q = q.z.n.10 [lt/pht] =
2
Hnh trnh ca pittng thng thng l h = (1,3 1,4).d v s vng quay nmax =
1500vg/ph.
Lu lng ca bm pittng hng tm c th iu chnh bng cch thay i
lch tm (x dch vng trt), hnh 2.12.
-3
Du
Bung ht
lch tm e
Bung y
Rto
Pittng (3) b tr trong cc l hng tm rto (6), quay xung quanh trc (4). Nh
cc rnh v cc l b tr thch hp trn trc phn phi (7), c th ni ln lt cc xilanh
trong mt na vng quay ca rto vi khoang ht na kia vi khoang y.
Sau mt vng quay ca rto, mi pittng thc hin mt khong chy kp c ln
bng 2 ln lch tm e.
Trong cc kt cu mi, truyn ng pittng bng lc ly tm. Pittng (3) ta trc
tip trn a vnh khn (2). Mt u ca pittng l mt cu (1) t hi nghing v ta
trn mt cn ca a dn.
Rto (6) quay c ni vi trc (4) qua ly hp (5). iu khin lch tm e, ta
s dng vt iu chnh (8).
c. Bm pittng hng trc
Bm pittng hng trc l loi bm c pittng t song song vi trc ca rto v
c truyn bng khp hoc bng a nghing. Ngoi nhng u im nh ca bm
25
1. Thn bm;
2. Pittng;
3. a nghing;
4. L xo;
5,6. Tay quay iu
chnh gc nghing.
26
27
Li v nh l xo
+/ Xilanh kp
Li v bng thy lc
Tc dng quay
28
+/ Xilanh vi sai
Tc dng n
Tc dng kp
b. Theo kiu lp rp
+/ Lp cht thn
+/ Lp cht mt bch
+/ Lp xoay c
+/ Lp g 1 u xilanh
2.2.3. Cu to xilanh
15
10
11
17 13 11 14 1
2 6
12
16
29
b. Xilanh tc dng kp
Cht lng lm vic tc ng vo hai pha ca pittng v to nn chuyn ng hai
chiu.
a
.D 2
. D 2 d 2
; A2=
A1=
4
4
(2.25)
30
A1
A2
Ft
d
m
+/ Lc
Ft = p.A
(2.26)
+/ p sut
p=
Ft
A
(2.27)
Trong :
A - din tch tit din pittng [cm2];
D - ng knh ca xilanh [cm];
d - ng knh ca cn [cm];
p - p sut [bar];
Ft - lc [kN].
Nu tnh n tn tht th tch xilanh, tnh ton n gin, ta chn:
F
p sut:
p = t .10 4
A.
.d 2
Din tch pittng:
A=
.10 2
4
d - ng knh ca pittng [mm];
- hiu sut, ly theo bng sau:
Bng 3.5
p (bar)
20
120
160
85
90
95
(%)
Nh vy pittng bt u chuyn ng c, khi lc Ft > FG + FA + FR
Trong :
FG- trng lc;
FA- lc gia tc;
FR- lc ma st.
b. Quan h gia lu lng Q, vn tc v v din tch A
Lu lng chy vo xilanh tnh theo cng thc sau:
Q = A.v
(3.16)
31
(2.28)
(2.29)
D
.D 2
.10 2
(3.17)
A=
4
Trong :
Q
D - ng knh [mm];
A - din tch ca xilanh [cm2];
Q - lu lng [lt/pht];
Hnh 2.19. Quan h gia Q, v v A
v - vn tc [m/pht].
v
m
2.3. B du
2.3.1. Nhim v
B du c nhim v chnh sau:
+/ Cung cp du cho h thng lm vic theo chu trnh kn (cp v nhn du chy v).
+/ Gii ta nhit sinh ra trong qu trnh bm du lm vic.
+/ Lng ng cc cht cn b trong qu trnh lm vic.
+/ Tch nc.
2.3.2. Chn kch thc b du
i vi cc loi b du di chuyn, v d b du trn cc xe vn chuyn th c th
tch b du c chn nh sau:
(2.30)
V = 1,5.Qv
i vi cc loi b du c nh, v d b du trong cc my, dy chuyn, th th
tch b du c chn nh sau:
(2.31)
V = (3 5).Qv
Trong : V[lt];
Qv[l/ph].
2.3.3. Kt cu ca b du
Hnh 2.16. l s b tr cc cm thit b cn thit ca b cp du cho h thng
iu khin bng thy lc.
1. ng c in;
2. ng nn;
3. B lc;
4. Pha ht;
5. Vch ngn;
6. Pha x;
7. Mt du;
8. du;
9. ng x.
Hnh 2.20. B du
32
2.4. b lc du
2.4.1. Nhim v
Trong qu trnh lm vic, du khng trnh khi b nhim bn do cc cht bn t
bn ngoi vo, hoc do bn thn du to nn. Nhng cht bn y s lm kt cc khe h,
cc tit din chy c kch thc nh trong cc c cu du p, gy nn nhng tr ngi,
h hng trong cc hot ng ca h thng. Do trong cc h thng du p u dng
b lc du ngn nga cht bn thm nhp vo bn trong cc c cu, phn t du p.
B lc du thng t ng ht ca bm. Trng hp du cn sch hn, t thm
mt b na ca ra ca bm v mt b ng x ca h thng du p.
K hiu:
33
b. B lc l, si thy tinh
B lc l l b lc dng nhng l thp mng lc du. y l loi dng rng ri
nht trong h thng du p ca my cng c.
Kt cu ca n nh sau: lm nhim v lc cc b lc l l cc l thp hnh trn
v nhng l thp hnh sao. Nhng l thp ny c lp ng tm trn trc, tm n trn
tm kia. Gia cc cp lp chen mnh thp trn trc c tit din vung.
S lng l thp cn thit ph thuc vo lu lng cn lc, nhiu nht l 1000
1200l. Tn tht p sut ln nht l p = 4bar. Lu lng lc c th t 8 100l/ph.
B lc l ch yu dng lc th. u im ln nht ca n l khi ty cht bn,
khi phi dng my v tho b lc ra ngoi.
Hin nay phn ln ngi ta thay vt liu ca cc l thp bng vt liu si thy tinh,
bn ca cc b lc ny cao v c kh nng ch to d dng, cc c tnh vt liu
khng thay i nhiu trong qu trnh lm vic do nh hng v c v ha ca du.
34
tnh ton lu lng chy qua b lc du, ngi ta dng cng thc tnh lu
lng chy qua li lc:
A.p
[l/ph]
(2.32)
Q = .
Trong :
A- din tch ton b b mt lc [cm2];
p = p1 - p2- hiu p ca b lc [bar];
- nht ng hc ca du [P];
- h s lc, c trng cho lng du chy qua b lc trn n v din tch
lt
v thi gian 2
cm .pht
Ty thuc vo c im ca b lc, ta c th ly tr s nh sau:
lt
= 0,006 0,009 2
cm .pht
35
Hnh 2.25. p k l xo
b. Nguyn l hot ng ca p k l xo tm
Di tc dng ca p sut, l xo tm (1) b bin dng, qua trc n by (2), chi tit
hnh y qut (3), chi tit thanh rng (4), kim ch (5), gi tr p sut c th hin trn
2
mt s.
1. Kim ch;
2. Thanh rng;
3. Chi tit hnh y qut;
4. n by;
5. L xo tm.
5
p
Hnh 2.26. p k l xo tm
2.5.2. o lu lng
a. o lu lng bng bnh hnh van v bnh rng
n
QV
VK
VK
36
Cht lng chy qua ng lm quay bnh van v bnh rng, ln lu lng c
xc nh bng lng cht lng chy qua bnh van v bnh rng.
b. o lu lng bng tuabin v cnh gt
Cht lng chy qua ng lm quay cnh tuabin v cnh gt, ln lu lng c
xc nh bng tc quay ca cnh tuabin v cnh gt.
n
QV
n
QV
p2
QV
37
Theo nguyn l to ra ti, bnh trch cha thy lc c chia thnh ba loi, th hin
hnh 2.31
38
trch cha lo xo p sut thay i t l tuyn tnh, cn trong bnh trch cha thy kh p
sut cht lng thay i theo nhng nh lut thay i p sut ca kh.
Theo kt cu bnh trch cha thy kh c chia thnh hai loi chnh:
+/ Loi khng c ngn: loi ny t dng trong thc t (C nhc im: kh tip xc
trc tip vi cht lng, trong qu trnh lm vic kh s xm nhp vo cht lng v gy
ra s lm vic khng n nh cho ton h thng. Cch khc phc l bnh trch cha
phi c kt cu hnh tr nh v di gim bt din tch tip xc gia kh v cht
lng).
+/ Loi c ngn
Bnh trch cha thy kh c ngn phn cch hai mi trng c dng rng ri
trong nhng h thy lc di ng. Ph thuc vo kt cu ngn phn cch, bnh loi ny
c phn ra thnh nhiu kiu: kiu pittng, kiu mng,...
Cu to ca bnh trch cha c ngn bng mng gm: trong khoang trn ca bnh
trch cha thy kh, c np kh vi p sut np vo l pn, khi khng c cht lng lm
vic trong bnh trch cha.
Nu ta gi pmin l p sut nh nht ca cht lng lm vic ca bnh trch cha, th
pn pmin. p sut pmax ca cht lng t c khi th tch ca cht lng trong bnh c
c ng vi gi tr cho php ln nht ca p sut kh trong khoang trn.
Kh s dng trong bnh trch cha thng l kh nit hoc khng kh, cn cht lng
lm vic l du.
Vic lm kn gia hai khoang kh v cht lng l v cng quan trng, c bit l
i vi loi bnh lm vic p sut cao v nhit thp. Bnh trch cha loi ny c
th lm vic p sut cht lng 100kG/cm2.
i vi bnh trch cha thy kh c ngn chia n hi, nn s dng kh nit, cn
khng kh s lm cao su mau hng.
39
40
Phn t
x l
Phn t
iu khin
Dng nng
lng tc ng
ln quy trnh
C cu to
nng lng
C cu
chp hnh
m
1.1
Phn t
iu khin
C cu to
nng lng
Dng nng
lng
T
0.3
0.2
T
0.1
41
p2
x0
L xo
( cng C)
p2
Vt /c
L xo
( cng C)
p2
x0
x
Bi tr
p1
Bi cu
p1
Hnh 3.3. Kt cu kiu van bi
42
x
x0
Flx
x
p1
p2
L gim
chn
3
43
loi l xo yu, ch c nhim v thng lc ma st ca bi tr. Tit din chy l rnh hnh
tam gic. L tit lu c ng knh t 0,8 1 mm.
Vt /c
L xo 1
( cng C1)
p2
Van trn
2
Bi cu
A2
L xo 2
( cng C2)
p3
Van an ton
Bi tr (con trt) (lm vic khi qu ti)
3
p1
L tit lu A3
Hnh 3.5. Kt cu ca van iu chnh hai cp p sut
Du vo van c p sut p1, pha di v pha trn ca con trt u c p sut du.
Khi p sut du cha thng c lc l xo 1, th p sut p1 pha di v p sut p2
pha trn con trt bng nhau, do con trt ng yn.
Nu p sut p1 tng ln, bi cu s m ra, du s qua con trt, ln van bi chy v
b. Khi du chy, do sc cn ca l tit lu, nn p1 > p2, tc l mt hiu p p = p1 - p2
c hnh thnh gia pha di v pha trn con trt. (Lc ny ca 3 vn ng)
A 2 .p1 > C 1 .x 02 v C 2 .x 03 > p1 .A 3
p2
44
Vt /c
Flx
L
p1
P
p2
A
1
Vt /c
Flx
p1
p2
A
p1
p1 > p2
45
3.2.2.3. Van cn
Van cn c nhim v to nn mt sc cn trong h thng h thng lun c du
bi trn, bo qun thit b, thit b lm vic m, gim va p.
K hiu:
Flx
p1
p2
p2
p0
46
S ca
A
S v tr
L
P
Hnh 3.9. Van o chiu 2/2
A
b
a
P T
A
a
P T
b
P T
Hnh 3.10. Van o chiu 3/2
47
P
A B
A B
A B
P T
a
P T
b
P T
Hnh 3.11. Van o chiu 4/2
K hiu: P- ca ni bm;
T- ca ni ng x v thng du;
A, B- ca ni vi c cu iu khin hay c cu chp hnh;
L- ca ni ng du tha v thng.
3.3.4. Cc loi tn hiu tc ng
Loi tn hiu tc ng ln van o chiu c biu din hai pha, bn tri v bn
phi ca k hiu. C nhiu loi tn hiu khc nhau c th tc ng lm van o chiu
thay i v tr lm vic ca nng van o chiu.
a. Loi tn hiu tc ng bng tay
K hiu nt n tng qut
Nt bm
Tay gt
Bn p
Hnh 3.12. Cc k hiu cho tn hiu tc ng bng tay
48
L xo
Nt n c rnh nh v
Hnh 3.13. Cc k hiu cho tn hiu tc ng bng c
49
C hai loi:
+/ Van solenoid
+/ Van t l v van servo
3.4.2. Cng dng
a. Van solenoid
Dng ng m (nh van phn phi thng thng), iu khin bng nam chm
in. c dng trong cc mch iu khin logic.
b. Van t l v van servo
L phi hp gia hai loi van phn phi v van tit lu (gi l van ng, m ni
tip), c th iu khin c v cp lu lng qua van. c dng trong cc mch iu
khin t ng.
3.4.3. Van solenoid
Cu to ca van solenoid gm cc b phn chnh l: loi iu khin trc tip (hnh
3.15) gm c thn van, con trt v hai nam chm in; loi iu khin gin tip (hnh
3.16) gm c van s cp 1, cu to van s cp ging van iu khin trc tip v van th
cp 2 iu khin con trt bng du p, nh tc ng ca van s cp.
Con trt ca van s hot ng hai hoc ba v tr ty theo tc ng ca nam
chm. C th gi van solenoid l loi van iu khin c cp.
1
3
5
T AP B
A B
P T
Hnh 3.15. Kt cu v k hiu ca van solenoid iu khin trc tip
1, 2. Cun dy ca nam chm in;
3, 6. Vt hiu chnh ca li st t;
4, 5. L xo.
50
5
4.1
4.2
2
6
7
3
8
XT
B
A
a.X
b.Y
a
X
A
a
b
T
b
Y
b
X
3.5.4. Van t l
Cu to ca van t l c gm ba b phn chnh (hnh 3.17) l : thn van, con trt,
nam chm in.
thay i tit din chy ca van, tc l thay i hnh trnh ca con trt bng
cch thay i dng in iu khin nam chm. C th iu khin con trt v tr bt
k trong phm vi iu chnh nn van t l c th gi l loi van iu khin v cp.
51
3 4
X
Y
13
12
11
A
A
P B X Y 10
B
T
P
Hnh 3.17. Kt cu v k hiu ca van t l
Cun dy 2
i1 +
ng n hi
i2 +
Phn ng
Nam chm
vnh cu
Cnh chn
Ming phun du
Cng n hi
B phn iu khin con trt ca van servo (torque motor) th hin trn hnh 3.18
gm cc b phn sau:
+/ Nam chm vnh cu;
+/ Phn ng v hai cun dy;
52
53
T A P
b
T A P
T A P
b. Kt cu ca van servo
Ngoi nhng kt cu th hin hnh 3.18 v hnh 3.19, trong van cn b tr thm
b lc du nhm m bo iu kin lm vic bnh thng ca van. con trt v tr
trung gian khi tn hiu vo bng khng, tc l phn ng v tr cn bng, ngi ta
a vo kt cu vt iu chnh.
54
Nam chm
ng phun du
Cng n hi
Lc du
Cun dy
ng phun
Li nam chm
ng n hi
Cng
Cng n hi
Lc du
L tit lu
55
56
57
A2
Q1
p1
Q2
p2
Ax
Q2, p3
Hnh 3.25. S thy lc c lp van tit lu ng du ra
Ta c cc phng trnh:
Q2 = A2.v : lu lng qua van tit lu
p = p2 - p3 : hiu p qua van tit lu
Lu lng du Q2 qua khe h c tnh theo cng thc Torricelli nh sau:
Q 2 = .A x .
2.g
. p [m3/s]
(3.3)
(c =
.A x .c. p
A2
2.g
= const)
(3.4)
Trong :
- h s lu lng;
59
.d 2
Ax - din tch mt ct ca khe h: A 1 =
[m2];
4
p = (p2 - p3)- p sut trc v sau khe h [N/m2];
- khi lng ring ca du [kg/m3].
Khi Ax thay i p thay i v v thay i.
p2
Q2
p3
p
Hnh 3.26. chnh lch p sut v lu lng dng chy qua khe h
Da vo phng thc iu chnh lu lng, van tit lu c th phn thnh hai loi
chnh: van tit lu iu chnh dc trc v van tit lu iu chnh quanh trc.
a. Van tit lu iu chnh dc trc
Ax = 2.rt.AB
AB = h.sin
p2
Ax
Ax
p1
Ax = .D.h
rt
h. sin
. cos
2
p2 h A 2 .h.r. sin
x
rt = r
p1 r
h. sin 2
. cos : VCB b qua)
2
3.5.2. B n tc
B n tc l cu m bo hiu p khng i khi gim p (p = const), v do
m bo mt lu lng khng i chy qua van, tc l lm cho vn tc ca c cu chp
hnh c gi tr gn nh khng i.
Nh vy n nh vn tc ta s dng b n tc.
60
p1
p2
p4
Flx
p2
Q2
p3
A
Hnh 3.29. Kt cu b n tc
(3.5)
Flx
A
(3.6)
p4
Flx
p2
Q2
p3
A
61
p1
62
v1
FL
v2
Flx
T
p2
P
p1
Q2
Q1
p1
1
63
b
c
b
a
x
a
b
x
a
b
Hnh 3.33. Van mt chiu iu khin c hng chn
a. Chiu A qua B, tc dng nh van mt chiu;
b. Chiu B qua A c dng chy, khi c tc dng tn ngoi X;
c. K hiu.
B1
B2
A1
B1
A2
B2
A1
A2
A
A
Hnh 3.34. Van tc ng kha ln
a. Dng chy t A1 qua B1 hoc t A2 qua B2
(nh van mt chiu);
b. T B2 v A2 th phi c tn hiu iu khin A1;
c. K hiu.
64
v=
6.d .
4
.10 2
(3.10)
2.Q
[mm]
3..v
(3.11)
3.7.2. Cc loi ng ni
a. Yu cu
Trong h thng thy lc, ng ni c yu cu tng i cao v bn v kn.
Ty theo iu kin s dng ng ni c th khng tho c v tho c.
b. Cc loi ng ni
ni cc ng dn vi nhau hoc ni ng dn vi cc phn t thy lc, ta dng
cc loi ng ni c th hin nh hnh 3.36
a
66
b. Phn loi
ngn chn s r du, ngi ta thng dng cc loi vng chn, vt liu khc
nhau, ty thuc vo p sut, nhit ca du.
Da vo b mt cn chn kht, ta phn thnh hai loi:
+/ Loi chn kht phn t c nh.
+/ Loi chn kht phn t chuyn ng.
c. Loi chn kht phn t c nh
Chn kht nhng phn t c nh tng i n gin, dng cc vng chn bng
cht do hoc bng kim loi mm (ng, nhm). tng bn, tui th ca vng
chn c tnh n hi, ta thng s dng cc c cu bo v ch to t vt liu cng hn
(cao su nn vi, vng kim loi, cao su lu ha cng li kim loi).
d. Loi chn kht cc phn t chuyn ng tng i vi nhau
Loi ny c dng rng ri nht, chn kht nhng phn t chuyn ng. Vt
liu ch to l cao su chu du, chn du gia 2 b mt c chuyn ng tng i
(gia pittng v xilanh).
tng bn, tui th ca vng chn c tnh n hi, tng t nh loi chn kht
nhng phn t c nh, thng ta s dng cc c cu bo v ch to t vt liu cng
hn (vng kim loi).
chn kht nhng chi tit c chuyn ng thng (cn pittng, cn y iu khin
con trt iu khin vi nam chm in,...), thng dng vng chn c tit din ch V,
vi vt liu bng da hoc bng cao su.
Trong trng hp p sut lm vic ca du ln th b dy cng nh s vng chn
cn thit cng ln.
67
Chng 4: iu chnh v n nh vn tc
iu chnh vn tc chuyn ng thng hoc chuyn ng quay ca c cu chp hnh
trong h thng thy lc bng cch thay i lu lng du chy qua n vi hai phng
php sau:
+/ Thay i sc cn trn ng dn du bng van tit lu. Phng php iu chnh
ny gi l iu chnh bng tit lu.
+/ Thay i ch lm vic ca bm du, tc l iu chnh lu lng ca bm cung
cp cho h thng thy lc. Phng php iu chnh ny gi l iu chnh bng th tch.
La chn phng php iu chnh vn tc ph thuc vo nhiu yu t nh cng sut
truyn ng, p sut cn thit, c im thay i ti trng, kiu v c tnh ca bm
du,...
gim nhit ca du, ng thi tng hiu sut ca h thng du p, ngi ta
dng phng php iu chnh vn tc bng th tch. Loi iu chnh ny c thc
hin bng cch ch a vo h thng du p lu lng du cn thit m bo mt
vn tc nht nh. Do , nu nh khng tnh n tn tht th tch v c kh th ton b
nng lng do bm du to nn u bin thnh cng c ch.
4.1. iu chnh bng tit lu
Do kt cu n gin nn loi iu chnh ny c dng nhiu nht trong cc h
thng thy lc ca my cng c iu chnh vn tc ca chuyn ng thng cng
nh chuyn ng quay.
Ta c:
Q = .A x .c. p
68
(4.3)
p2
1.1
0.2
0.4 P
Ax
0.3
p0
0.5
0.1
Hnh 4.1. S mch thy lc iu chnh bng tit lu ng vo
A1
v
FL
p1
p2
1.1
A B
P
0.3 Q1
T
Q2
p0
0.2
Ax
0.1
0.4
p30
69
(4.6)
70
71
A2
p1
v
FL
p
p2
p0
p
p3
p1
FL
L(p2+pms)
v
p3
v0
Flx
A
B FL
p0
Ti van gim p ta c:
.D 2
.D 2
p1 .
Flx = 0
4
4
4
hiu p qua van tit lu.
p = p 3 p 1 = Flx .
.D 2
Q c..A x
m v =
=
. p = const
A1
A1
p3.
(4.7)
(4.8)
(4.9)
72
A2
v
FL
p
p0=p1
p2
p1= p0
Pms
Flx
p3
B FL
p0
p3
v0
A
B FL
p4 0
Hnh 4.5. S mch thy lc c lp b n tc trn ng ra
.D 2
+/ Ti van gim p ta c: p 3 .
Flx = 0
(4.11)
4
4
p = p 3 0 = Flx .
= const .
(4.12)
.D 2
+/ Gi s: FL p2 p3 pittng van gim p sang phi ca ra m rng
p3 p = const.
Trn th:
Khi FL = 0 p2 = p0 - pms v = v0.
Khi FL p2 van gim p duy tr p3 p = const v = const.
Nu tip tc FL p2 = p3 (ti A trn th), nu tng na p2 = p3 = 0
p = 0 v = 0.
73
A1
A2
v
FL
p2
p1
p0
Stato (vng trt)
F1
F2
e
Bung ht
Rto
Flx
Pittng iu chnh Bung nn
(4.13)
(4.14)
(4.15)
Flx
F
= lx
F2 + k F1
(4.16)
74
Q = .A x .c.
Flx
= .A x .c. p
F1
(4.17)
75
m
1.0
1.2
P T
0.2
0.3
1.1
T
0.1
Khi c tn hiu tc ng bng tay, xilanh A mang u dp i xung. Khi th tay ra,
xilanh li v.
76
B
1.1
P
0.2
T
T
0.3
0.2
0.3
0.1
T
0.1
77
1.0
m
1.0
B
m
1.1
1.2
A
X
A
1.1
0.2
T
0.3
P
0.1
0.2
0.3
0.1
Khi tc ng bng tay, pittng mang hm kp di ng i ra, kp cht chi tit. Khi
gia cng xong, gt bng tay cn iu khin van o chiu, pittng li v, hm kp m
ra.
cho xilanh chuyn ng i ti kp chi tit vi vn tc chm, khng va p vi
chi tit, ta s dng van tit lu mt chiu.
Trn s , van tit lu mt chiu t trn ng ra v van tit lu t ng
vo (hy so snh hai cch ny).
78
1.0
1.0
1.2
1.1
0.2
B
1.1
0.2
0.3
1.2
0.1
T
0.3
P
0.1
5.1.2.5. My khoan bn
A
79
P 2.4
1.2
1.1
A
P
2.2
2.5
P
B
2.1
2.6
0.2
T
2.3
T
B
0.1
80
d
p1 Q1
m
Q2
p2
Ft
Fms
pT
p0
Qb
T s thy lc ta c:
+/ Lc qun tnh: Fa = m.a
W
(Fa = L .a theo h Anh)
g
(5.1)
81
(5.2)
(5.3)
(5.4)
(5.5)
(5.6)
A1
A1 A 2
ng knh ca cn pittng: d = 2.
p 0 .A 2 + R 2 .(F + p T .A 2 )
p1 =
A 2 . 1 + R3
(5.7)
(5.8)
(5.9)
(5.10)
82
p 0 p1
R2
Tng t, khi pittng lm vic theo chiu ngc li th:
p1 = pT + (p0 - p2).R2
p2 = pT +
p 0 .A 2 .R + F + p T .A 2 .R
A 2 . 1 + R3
(5.11)
(5.12)
p2 =
(5.13)
2.g
. p [cm3/s]
(5.18)
Trong :
- h s lu lng;
Ax - dit din mt ct ca khe h [cm2];
p = (p1 - p2) - p sut trc v sau khe h [N/cm2];
- khi lng ring ca du [kg/cm3].
Lu lng ca bm: chn bm da vo p v Q Nc in
Qb = n. V. v.10-3 [l/ph]
Trong :
n - s vng quay [vg/ph];
V - th tch du/vng [cm3/vg];
v - hiu sut th tch [%].
p sut ca bm:
M.hm
pb =
.10 [bar]
V
Cng sut truyn ng bm:
p .Q
N = b b .10 2 [kW]
6.t
(5.19)
(5.20)
(5.21)
Trong :
M - Mmen trn trc ng c ni vi bm [Nm];
hm - hiu sut c v thy lc [%];
t - hiu sut ton phn [%].
83
(5.22)
(5.23)
.d 2
Tit din: A =
4
(5.24)
.d 2
.v
4
Trong : d [mm];
Q [lt/pht];
v [m/s].
Q
.10 2
v=
6.d 2 .
4
Q=
(5.25)
(5.26)
2.Q
[mm]
3..v
(5.27)
84
J
M L, M D
Q2
Q1
n, Dm
p1
p2
pT
p0
Qb
85
d
p1 Q1
Q2
p2
Ft
Fms
pT
p0
Qb
Bi gii:
c Chn cc phn t thy lc:
+/ Xilanh ti trng
+/ Van servo
+/ c quy thy lc
+/ Lc cao p (lc tinh)
+/ ng h o p sut
+/ Van trn
+/ Bm du (bm bnh rng)
+/ Van cn.
d Phng trnh cn bng lc ca cm xilanh to ti trng
A1 Fmsp A2
v
v
ck
ct
Fmst
d
Fmsc
Fqt
Ft
Q2
p2
Q 1 p1
Ta vit phng trnh cn bng lc ca cm pittng xt hnh trnh cng tc (hnh
trnh i t di ln trn ca pittng)
(5.34)
p1.A1 - p2.A2 - Ft - Fmsc - Fmsp - G - Fqt = 0
Trong :
86
. D 2 d 2
4
87
Fmst = 2..d.l.k
d: ng knh tr trt
l: chiu di ca bc trt
k: h s ph thuc vo cp vt liu ca tr v bc trt
Lc ny c th b qua, v bo m ch lp ghp v lm vic.
+/ Lc qun tnh
G.v
Fqt =
g.t 0
(5.40)
(5.41)
Q1 = vct.D2.
4
Q1: lu lng cn cung cp trong hnh trnh cng tc
vct: vn tc chuyn ng trong hnh trnh cng tc
( y ta ly gi tr vmax = 320mm/ph)
D: din tch b mt lm vic ca pittng (D= 270 mm)
Q1 18312480 (mm3/ph) 18,3 (l/ph).
+/ Xt hnh trnh li v (tng t)
f Tnh v chn cc thng s ca bm
+/ Lu lng ca bm: Qb
Ta c: Qb = Q 1 (b qua tn tht)
Qb = Qct = Q1 =18,3 (l/ph)
+/ p sut bm: pb
pb = p0 =p1 = 180 (KG/cm2)
p .Q
+/ Cng sut bm: N b = b b (KW)
612
180.18,3
5,38 (KW)
Nb =
612
+/ Cng sut ng c in dn ng bm
88
(5.43)
Ta c:
Nc =
Nb
d .b
(5.44)
. 10 3.d
C.thc (5.45)
4
Q
Q
d = 4,6.
3
v
10 .60
(5.45)
(5.46)
18,3
= 8,03 ( mm )
6
18,3
= 16,06 ( mm )
1,5
18,3
= 16,06 (mm )
1,5
89
y l h thng thy lc iu chnh bng tit lu. Lng du chy qua h thng
c iu chnh bng van tit lu t ng ra, v lng du ti thiu chy qua van
tit lu ta chn l Qmin = 0,1 l/ph.
Tnh ton v thit k h thng trn.
V d 3: Trong trng hp ti trng ca my thay i, hoc dao ng vi tn s
thp; cn phai lp b n tc. Ta xt trng hp lp b n tc trn ng vo ca h
thng thy lc
Cc s liu cho trc:
Ti trng ln nht:
Fmax = 20000 N.
Lng chy dao nh nht:
smin = vmin = 20 mm/ph.
Lng chy dao ln nht:
smax = vmax = 1000 mm/ph.
Trng lng bn my:
G = 5000 N.
H s ma st:
f = 0,2
Lng chy dao cn thit c iu chnh bng van tit lu ca b n tc v ta
cng chn lng du nh nht chy qua van tit lu l:
Qmin = 0,1 l/ph.
Tnh ton v thit k h thng trn.
V d 4: Trn my mi, thng dng h thng thy lc thc hin chuyn ng
thng i v ca bn my bng phng php iu chnh tit lu.
Cc s liu cho trc:
Ti trng ln nht:
Fmax = 800 N.
Vn tc nh nht ca bn my:
vmin = 100 mm/ph.
Vn tc ln nht ca bn my:
vmax = 20000 mm/ph.
Trng lng bn my:
G = 3000 N.
H s ma st:
f = 0,2
Ta chn lng du ti thiu qua van tit lu l:
Qmin = 0,2 l/ph.
Tnh ton v thit k h thng trn.
V d 5: Thit k h thng thy lc thc hin chuyn ng quay vi cc s liu cho
trc:
90
Mmen ln nht:
M = 20 Nm
S vng quay ln nht:
nmax = 500 v/ph
S vng quay nh nht:
nmin = 5 v/ph
Lu lng ring ca ng c du:
Q = 0,03 l/ph
Mmen ring ca ng c du:
M = 0,41 N/bar.
91
Phn 2: h thng kh nn
Chng 6: c s l thuyt
6.1. Lch s pht trin v kh nng ng dng ca h thng
truyn ng kh nn
6.1.1. Lch s pht trin
Nng lng kh nn c s dng trong cc my mc thit b vo nhng nm ca
th k 19, c th
+/ Nm 1880 s dng phanh bng kh nn
+/ ......
6.1.2. Kh nng ng dng ca kh nn
a. Trong lnh vc iu khin
+/ Vo nhng thp nin 50 v 60 ca th k 20, l thi gian pht trin mnh m
ca giai on t ng ha qu trnh sn xut, k thut iu khin bng kh nn c
pht trin rng ri v a dng trong nhiu lnh vc khc nhau.
+/ H thng iu khin bng kh nn c s dng trong cc lnh vc nh: cc
thit b phun sn, cc loi g kp chi tit hoc l s dng trong lnh vc sn xut cc
thit b in t v iu kin v sinh mi trng rt tt v an ton cao.
+/ Ngoi ra h thng iu khin bng kh nn c s dng trong cc dy chuyn
ra t ng, trong cc thit b vn chuyn v kim tra ca thit b l hi, thit b m
in, ng gi, bao b v trong cng nghip ha cht.
b. H thng truyn ng
+/ Cc dng c, thit b my va p: cc thit b, my mc trong lnh v khai thc
, khai thc than, trong cc cng trnh xy dng (xy dng hm m, ng hm,...).
+/ Truyn ng thng: vn dng truyn ng bng p sut kh nn cho chuyn
ng thng trong cc dng c, g kp cht chi tit, trong cc thit b ng gi, trong
cc loi my gia cng g, trong cc thit b lm lnh cng nh trong h thng phanh
hm ca t.
+/ Truyn ng quay: truyn ng xilanh, ng c quay vi cng sut ln bng
nng lng kh nn.
+/ Trong cc h thng o v kim tra: c dng trong cc thit b o v kim tra
cht lng sn phm.
92
C nng lm chuyn
ng thng v quay
93
C cu chp
hnh
1.4 A
1.3
P1
0.7
0.6
A
P R
0.5
Van lc
Phn t x l
tn hiu
Phn t a
tn hiu
B phn lc
Van kha
i lng vo
p, Q
0.3
Bnh cha
kh
0.4
0.2
0.1
1.1
Bm
Phn t iu
khin
P R
P2
1.2
.C
Ngun cung
cp kh nn
6.5. n v o cc i lng c bn
6.5.1. p sut
n v o c bn ca p sut theo h o lng SI l pascal.
1 pascal l p sut phn b u ln b mt c din tch 1 m2 vi lc tc dng
vung gc ln b mt l 1 N.
1 Pa = 1 N/m2
1 Pa = 1 kgm/s2/m2 = 1 kg/ms2
1 Pa = 10-6 Mpa
Ngoi ra ta cn dng n v l bar.
1 bar = 105 Pa
6.5.2. Lc
n v ca lc l Newton (N).
1 N l lc tc dng ln i trng c khi lng 1 kg vi gia tc 1 m/s2.
94
1 N = 1 kg.m/s2
6.5.3. Cng sut
n v ca cng sut l Watt.
1 Watt l cng sut trong thi gian 1 giy sinh ra nng lng 1 Joule.
1 W = 1 Nm/s
m kg.m
1W=1 . 2
s s
95
Chng 7: cc phn t kh nn v in kh nn
7.1. c cu chp hnh
C cu chp hnh c nhim v bin i nng lng kh nn thnh nng lng c hc.
C cu chp hnh c th thc hin chuyn ng thng (xilanh) hoc chuyn ng
quay (ng c kh nn).
trng thi lm vic n nh, th kh nng truyn nng lng c phng php tnh
ton ging thy lc.
V d:
A
v
Cng sut: N = p.Q
(kh nn)
Ft
N
v=
Vn tc:
(c cu chp hnh)
Ft
Flx + Ft
p.A = Flx + Ft p = A
C th:
v = Q
A
Mt s xilanh, ng c kh nn thng gp:
Xilanh tc dng n (tc dng mt chiu)
Flx
96
ng c kh nn 1 chiu, 2 chiu
Thn van
Nng van
(pittng iu khin)
Tn hiu tc
ng (12)
L xo
Ni vi ngun X kh (3)
kh nn (1)
Hnh 7.1. Nguyn l hot ng ca van o chiu
97
Ca 1 ni vi ca 4
14(Y) ca ni iu khin
Ca 1 ni vi ca 2
3(R) ca x kh khng c
5(S) ca x kh c mi ni
cho ng dn
mi ni cho ng dn
1(P)
7.2.3. Cc tn hiu tc ng
Nu k hiu l xo nm ngay pha bn phi ca k hiu ca van o chiu, th van
o chiu c v tr 0. iu c ngha l chng no cha c tc dng vo nng
van, th l xo tc ng gi v tr .
Tc ng pha i din ca van, v d: tn hiu tc ng bng c, bng kh nn hay
bng in gi vung pha tri ca van v c k hiu 1.
a. Tn hiu tc ng bng tay
98
Bn p
b. Tn hiu tc ng bng c
u d
C chn bng con ln, tc ng hai chiu
C chn bng con ln, tc ng mt chiu
L xo
Nt n c rnh nh v
c. Tn hiu tc ng bng kh nn
Trc tip bng dng kh nn vo
99
Trc tip
0 R
P
Hnh 7.5. Van o chiu 2/2
P R
100
Ca x
kh R
P R
+/ Tn hiu tc ng bng nam chm in qua van ph tr
Z
Cun dy
Li st (pittng tr)
L xo
A0
P1
Van ph tr
P R
Van chnh
12 Pittng ph
L khoan
R
A
Nng van
101
P
R
+/ Tn hiu tc ng trc tip bng nam chm in
K hiu:
1
0
A
B
S
P
R
Ti v tr 0 ca P ni vi ca B, ca A vi R. Khi c dng in vo cun dy, van
s chuyn sang v tr 1, lc ny ca P ni vi ca A, ca B ni vi ca R.
d. Van o chiu 5/2
+/ Tn hiu tc ng bng c - u d
K hiu:
1 B 0 A
S P R
Ti v tr 0 ca P ni vi ca B, ca A ni vi R v ca S b chn. Khi u d tc
ng, van s chuyn sang v tr 1, lc ny ca P ni vi ca A, ca B ni vi ca S v
ca R b chn.
+/ Tn hiu tc ng bng kh nn
1 A 0 B
K hiu:
Z
S P R
Ti v tr 0 ca P ni vi ca A, ca B ni vi R v ca S b chn. Khi dng kh
nn Z tc ng vo, van s chuyn sang v tr 1, lc ny ca P ni vi ca B, ca A
ni vi ca S v ca R b chn.
7.2.5. Van o chiu khng c v tr "0"
Van o chiu khng c v tr 0 l van m sau khi tn hiu tc ng ln cui ln
nng van khng cn na, th van s gi nguyn v tr ln , chng no cha c tc
ng ln pha i din nng van. K hiu v tr tc ng l a, b, c, ...
102
P R
Khi v tr a, ca P ni vi ca A v ca R b chn. V tr b, ca A ni vi ca R
v ca P b chn.
b. Van xoay o chiu 4/3
Tn hiu tc ng bng tay, c k hiu:
a
b
c
A
B
P
R
Nu v tr xoay nm ti v tr a, th ca P ni vi ca A v ca B ni vi R. V tr
xoay nm ti v tr b, th cc ca ni A, B, P, R u b chn. V tr xoay nm ti v tr c,
th ca P ni vi B v ca A ni ca R.
c. Van o chiu xung 4/2
Tn hiu tc ng bng dng kh nn iu khin i ra t 2 pha nng van.
K hiu:
a
b
A
B
Y
X
P R
Khi x ca X, nng van s dch chuyn sang v tr b, ca P ni vi vi ca A v ca
B ni vi ca R.
Khi ca X ngng x kh, th v tr ca nng van vn nm v tr b cho n khi c
tn hiu x kh ca Y.
7.3. Van chn
Van chn l loi van ch cho lu lng kh i qua mt chiu, chiu ngc li b chn.
Van chn gm cc loi sau:
103
+/ Van mt chiu
+/ Van logic OR
+/ Van logic AND
+/ Van x kh nhanh.
7.3.1. Van mt chiu
Van mt chiu c tc dng ch cho lu lng kh i qua mt chiu.
K hiu:
A
B
7.3.2. Van logic OR
Van logic OR c chc nng l nhn tn hiu iu khin nhng v tr khc nhau
trong h thng iu khin.
A
K hiu:
P1
P2
Khi c dng kh nn qua ca P1, s y pittng tr ca van sang phi, chn ca P2
P1 ni vi ca A v ngc li.
7.3.3. Van logic AND
Van logic AND c chc nng l nhn tn hiu iu khin cng mt lc nhng v
tr khc nhau trong h thng iu khin.
A
K hiu:
P1
P2
104
0
A
t1
Van tit lu mt chiu
P R
Kh nn qua van mt chiu, cn thi gian t1 lm y bnh cha, sau tc ng
ln nng van o chiu, van o chiu chuyn i v tr, ca P ni vi ca A.
7.5.2. Rle thi gian ngt chm
K hiu:
Bnh cha
0
A
t1
Rle thi gian ngt chm, nguyn l, cu to cng tng t nh rle thi gian ng
chm, nhng van tit lu mt chiu c chiu ngc li.
7.6. Van chn khng
Van chn khng l c cu c nhim v ht v gi chi tit bng lc chn khng, chn
khng c to ra bng bm chn khng hay bng nguyn l ng venturi.
K hiu:
R
P
U
Ta c lc ht chn khng:
105
.D 2
F=
.p (p = p a p u )
4
Trong : F - lc ht chn khng (N);
D - ng knh a ht (m);
pa - p sut khng kh ktc (N/m2);
pu - p sut chn khng ti ca U (N/m2).
Lc F ph thuc vo D v pu.
Cm bin
C chn
K hiu
X
X
p
p
K hiu
Cm bin
p
X
p
X
106
K hiu
p
X
107
Phn t p sut
Phn t tn hiu
tc ng bng c
Lin kt OR
Lin kt AND
Tn hiu r nhnh
108
1.0
+
-
1.2
X
1.1
1
P
Tn gi
V tr
Xilanh mt
chiu
Van o
chiu 3/2
1.0
1.2
1.1
Trng thi
3
4
5
(+)
(-)
1
0
1
0
Nt n 3/2
+
-
1.3
X
1
P
1.1
1
P
R 1.2
A
1
P
109
0
R
K hiu
Tn gi
V tr
Xilanh mt
chiu
Van o
chiu 3/2
1.0
1.3
1.2
Nt n 3/2
1.1
Nt n 3/2
Trng thi
3
4
5
(+)
(-)
1
0
1
0
1
0
+
-
1.3
X
B
Y
1.2
S
A
1.1
1
P
PR
X
0
P
Tn gi
Xilanh hai
chiu
Van o
chiu 5/2
Phn t thi
gian
Nt n 3/2
V tr
(+)
(-)
1
0
1
0
1
0
110
Trng thi
3
4
5
1.4
X
1.2
1
P
B
Y
1.3
PR
1.1
1
P
Tn gi
Xilanh hai
chiu
Van o
chiu 5/2
Phn t
thi gian
Phn t
thi gian
Nt n 3/2
V
tr
(+)
(-)
1
0
1
0
1
0
1
0
Trng thi
3 4 5
t
t
111
1.4
X
A
1
0
PR
1.3
A 1.2
1.2
1.3
1
P
1.1
1
P
Tn gi
Xilanh hai
chiu
Van o
chiu 5/2
Cngtchnh
trnh3/2
Cngtchnh
trnh3/2
Nt n 3/2
V
tr
(+)
(-)
1
0
1
0
1
0
1
0
112
Trng thi
3 4 5
a1
a2
e2
a1
a2
a3
e2
e1
e3
a2
a3 a4
e2
e3
e1
113
e4
V d:
A
S1
S2
S3
1.2
1.3
1
0
P
P
S3
S2
1
S0
1.1
1
S4
1
S1
1
V tr
(+)
(-)
(+)
(-)
Trng thi
3 4 5
S2
S1
S4
S3
114
S4
Yn+1
1.2
AND
1.1
Yn
On
OR
P
Zn
L
P
Zn+1
L
Xn
A1
A2
A3
A4
Zn
S
R 1
R 2
R 3
R 4
Yn
Zn+1
Yn+1
&
&
&
&
X1
X2
X3
X4
A2
1
A3
2
A4
3
Yn+1
P
Zn
Zn+1
L
L
X1
X2
X3
115
X4
V d:
A
S1
S2
S3
P
A1
Yn
A2
A3
A4
Yn+1
Zn
Zn+1
L
L
X1
X2
X3
X4
1
1
0
1
V tr
(+)
(-)
(+)
(-)
Trng thi
3 4 5
S2
S1
S4
S3
116
S4
4
1
2
1
4
Nt n ng - m
Nt n chuyn mch
c. Rle
+/ Rle iu khin
A1
K
A2
K
A2
4
1
d. n bo hiu
117
+
-
1.1
A
1
B
0
Y5
b
S
Tn gi
V tr
Trng thi
2
3
(+)
Xilanh
1.0
(-)
+/ Mch in iu khin
(+)
S1
Xilanh li v
S2
Xilanh i ti
K
K2 Tip im t2
duy tr
A1
(-)
K2 A2 H3
Y5
118
+
-
S2
1.1
B
0
1
Y6
b
S
V tr
Trng thi
2
3
(+)
Xilanh 1.0
(-)
1
Van /k
5/2
0
1
Ctc hnh
trnh S2
0
1
Rle thi
gian K2
0
t
+/ Mch in iu khin
1
2
(+)
Xilanh li v
K2
S2
S4
K4
K4
Xilanh i ti
A1
(-)
K2 A2 H3
A1
K4 A2 H5
119
Y6
S1
S2
Y1
S1
Y2
Xilanh
A+
B+
B-
A-
KT
S5
S2
S4
S3
S1
Nam chm in
Y1
Y2
Mch in iu khin
(+)
S1
S5
K1 S2
K2
S4
S1
K3
S3
SET
K1
K4
K4
K2
K3
K4
K5
(-)
120
K3
K4
K5
K1
S2
Y1
Y2
121