Chuong2 - Bang Can Doi Tai San

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright Nin kha 2011-2013
Phn tch ti chnh Bi c
K ton ti chnh 1st ed. Ch. 2: Bng cn i ti sn: Th hin hot ng u t v ngun ti chnh cng ty
Chng 2
BNG CN I TI SN: TH HIN HOT NG U T V NGUN TI CHNH CA CNG TY

Stickney & Weil, K ton Ti chnh: Gii thiu v khi nim, phng php v cng dng, Nh xut bn Dryden, nm 1997. Bn dch ting Vit do Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright thuc i hc Kinh t TP.HCM bin son v thc hin. Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright chu trch nhim v tnh chnh xc ca vic dch thut. Trong trng hp c khc bit th ti liu nguyn gc s c s dng lm cn c.
Mc tiu hc tp 1. Tm hiu cc khi nim k ton v ti sn, ngha v n, v vn c ng, bao gm cc iu kin m trong cng ty cng nhn cc khon mc ny (vn cng nhn), cc s liu m cc cng ty bo co v cc khon mc ny (vn nh gi), v cch thc cng ty co bch cc khon mc ny trn bng cn i ti sn (vn phn loi). 2. Hiu c phng php k ton ghi s kp v hc cch p dng vo cc giao dch, tin n kt qu sau cng l bng cn i ti sn. 3. Xy dng k nng phn tch bng cn i ti sn, ch trng vo mi quan h gia ti sn, ngha v n, v vn c ng m ngi ta mong mun cng ty lnh mnh v ti chnh. Cc bng cn i ti sn ca nhiu hip hi cho vay v tit kim (S&L) vo cui thp k 80 bao gm c nhng khon cho vay vi thi hn n 20 hay 30 nm. Vy m, phn ln ngun ti chnh ca cc S&L ch l t s d trong cc ti khon tit kim v chng ch tin gi (c hai u l ngha v n ca S&L), ngun tin m khch hng c th rt ra ngay tc thi hoc ch sau vi thng. S mt cn i v c cu thi hn ca ti sn, thi hn ca ngha v n v vn c ng c th dn n tnh trng kh khn v ti chnh hoc thm ch ph sn, nh xy ra vi nhiu S&L. Trong chng ny, chng ta s tho lun nhng khi nim quan trng lm nn tng cho bng cn i ti sn, minh ha tin trnh chun b mt bng cn i ti sn, v gii thch cc mi quan h m ngi s dng bng nn tm kim khi phn tch bng cn i ti sn ca cc cng ty lnh mnh trong nhiu ngnh khc nhau. Chng ny v c quyn sch ny u nhn t gc ca ngi s dng cc bo co ti chnh. Vic am hiu cc khi nim c bn lm nn tng cho bng cn i ti sn gip ngi s dng phn tch v din gii cc bng cn i ti sn c cng b. Vic tm hiu cc phng php (hay cc tin trnh) k ton m nh k ton tin hnh khi lp bng cn i ti sn gip ta hiu r cc khi nim hn.
Clyde Stickney, Roman Weil
Bin dch: Kim Chi Hiu nh: Bi Vn
Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright
CC KHI NIM C BN Chng 1 gii thiu bng cn i ti sn, mt trong ba bo co ti chnh c bn. Thut ng ph bin ti mt s nc gi bo co ti chnh ny l bo co v th ti chnh. Bng cn i ti sn tiu biu cho mt bc nh chp nhanh v cc v u t (cc ti sn) ca cng ty v vic huy ng vn cho cc v u t ny (ngha v n v vn c ng) vo mt thi im c th. Bng cn i ti sn th hin s cn bng sau y: Ti sn = Ngha v n + Vn c ng Phng trnh ny ni ln rng cc ti sn ca cng ty cn bng vi cc ngun vn huy ng cho cc ti sn t nhng ngi cho vay v ch s hu. Bng cn i ti sn trnh by cc ngun lc t hai gc : mt danh mc cc hnh thc c th ca nhng ngun lc m cng ty ang nm gi (v d, tin mt, hng trong kho, my mc thit b); v mt danh mc nhng ngi cung ng ngun lc v do h c quyn i vi cc ti sn (v d, cc nh cung ng hng, ngi lao ng, chnh ph, cc c ng). Cc nh k ton thng gi tng cc ngha v n v vn c ng l tng ngun vn. Vic gii thiu bng cn i ti sn trong chng 1 cn li mt s cu hi cha c gii p: 1. Nhng ngun lc no c cng ty cng nhn l ti sn? 2. Cng ty thc hin vic nh gi nh th no i vi cc ti sn ny? 3. Cng ty phn loi, hay xp thnh nhm cc ti sn ny trn bng cn i ti sn nh th no? 4. Cc quyn no i vi ti sn ca cng ty c th hin l cc ngha v n trn bng cn i ti sn? 5. Cng ty thc hin vic nh gi nh th no i vi cc ngha v n ny? 6. Cng ty phn loi cc ngha v n nh th no trong bng cn i ti sn? 7. Cng ty thc hin vic nh gi nh th no i vi vn c ng, v cng ty cng b vn c ng nh th no trn bng cn i ti sn? tr li nhng cu hi ny, ta phi xem xt mt s khi nim k ton lm nn tng cho bng cn i ti sn. Phn tho lun ny khng ch mang n c s tm hiu cc bng bo co nh hin ang c trnh by m cn cho php ngi c nh gi cc phng php khc nhau xc nh v th ti chnh. CNG NHN CC TI SN Ti sn l mt ngun lc c tim nng mang li li ch kinh t cho cng ty trong tng lai kh nng to ra mt dng ngn lu vo trong tng lai hay lm gim dng ngn lu ra trong tng lai. Cng ty s cng nhn mt ngun lc no l mt ti sn ch khi (1) cng ty c quyn s dng ngun lc trong tng lai nh kt qu ca mt giao dch hay trao i trong qu kh, v (2) cng ty c th o lng hay nh lng c li ch tng lai vi mt chnh xc hp l. Mi ti sn u l li ch tng lai; nhng khng phi mi li ch tng lai u l ti sn. V d 1. Cng ty Miller bn hng v nhn mt giy hn tr tin t khch hng, tha thun tr 2000 trong vng 4 thng. Giy hn tr tin, hay chng t n phi thu ny l mt ti sn ca cng ty Miller v cng ty c quyn nhn c mt s tin mt nht nh trong tng lai nh kt qu ca vic bn hng trc . V d 2. Cng ty Miller mua my mc thit b sn xut tr gi 40.000 v tha thun tr tin cho ngi bn trong vng ba nm. Sau t tr tin cui cng, v mi n lc , quyn hp php v
Clyde Stickney, Roman Weil 2 Bin dch: Kim Chi Hiu nh: Bi Vn
thit b mi c chuyn giao cho cng ty Miller. Cho d cng ty Miller khng c s hu quyn hp php v thit b trong 3 nm, nhng thit b ny l ti sn ca cng ty v cng ty c cc quyn v trch nhim v s hu v c th duy tr cc quyn ny bao lu m cng ty vn ang thanh ton theo nh k. V d 3. Cng ty Miller xy dng c uy tn vi ngi lao ng, khch hng v cc c dn trong cng ng. Ban gim c k vng rng ting tm ny s mang li li ch cho cng ty trong cc hot ng kinh doanh tng lai. Tuy nhin, tn tui hay ting tm ca mt cng ty ni chung khng phi l mt ti sn ti chnh. Cho d cng ty Miller tn nhiu chi ph trong qu kh xy dng tn tui ca mnh, nhng tht kh m nh lng c li ch tng lai vi mt chnh xc cho php cng ty Miller cng nhn tn tui l mt ti sn. V d 4. Cng ty Miller ln k hoch mua mt i xe ti mi trong nm ti thay th cho i xe c hao mn. Nhng chic xe ti mi ny hin nay khng phi l ti sn v cng ty Miller cha thc hin vic mua bn vi nh cung ng, v do cha thit lp c quyn s dng xe ti trong tng lai. Phn ln nhng kh khn m cc nh k ton gp phi khi quyt nh cng nhn khon mc no l ti sn lin quan n cc hp ng khng c thc hin hay ch thc hin mt phn. Trong v d 4, gi s cng ty Miller k hp ng vi mt nh bun xe ti mua xe ti trong nm ti vi mc gi tin mt l 60.000. Cng ty Miller c quyn i vi li ch tng lai, nhng hp ng vn cha c thc hin. Vic hch ton ni chung khng tha nhn nhng hp ng cha c thc hin, i khi c gi l hp ng cha thi hnh. Cng ty Miller s cng nhn cc xe ti ny l ti sn khi cng ty nhn c xe vo nm ti. minh ha thm mt bc na, ta gi nh rng cng ty Miller tr trc cho nh bun 15.000 trong tng s tin mua hng vo thi im k kt hp ng. Cng ty Miller c c quyn i vi li ch tng lai v trao i tin mt. Thng l k ton hin hnh s x l khon tr trc 15.000 mua thit b ny l mt ti sn vi tn gi l khon tr trc cho nh cung ng. Tuy nhin, xe ti vn khng phi l mt ti sn trong thi im ny, v cng ty Miller cha nhn c quyn tng lai gii thch cho vic a xe ti vo bng cn i ti sn. Nhng vn v vic cng nhn ti sn tng t cng pht sinh khi mt cng ty thu nh xng v thit b s dng ring trong cc hp ng cho thu di hn hay khi cng ty k hp ng vi mt cng ty vn ti chuyn ch ton b sn phm ca cng ty cho khch hng trong thi gian vi nm. Trong chng sau, chng ta s tho lun nhng vn ny y hn. NH GI TI SN K ton phi gn mt gi tr bng tin cho mi ti sn trn bng cn i ti sn. Nh k ton c th dng mt vi phng php tnh ton gi tr ny. Chi ph mua hay chi ph lch s. Khon thanh ton tin mt (hay gi tr tng ng bng tin mt ca cc hnh thc thanh ton khc) c thc hin khi mua ti sn c gi l chi ph mua hay chi ph lch s ca ti sn. Nh k ton c th xc nh gi tr ny bng cch xem hp ng, ho n, v cc tm sc thanh ton. V cng ty khng b bt buc phi mua mt ti sn nht nh no , cng ty phi k vng li ch tng lai t ti sn mua v t nht cng ngang vi chi ph mua. Khi , chi ph lch s n nh gii hn di cho gi tr li ch tng lai ca ti sn i vi cng ty vo thi im mua ti sn.
Chi ph thay th hin ti. Mi ti sn c th xut hin trn bng cn i ti sn theo chi ph hin ti thay th ti sn . V chi ph thay th hin ti tiu biu cho s tin hin ti cn phi c c quyn nhn c li ch tng lai t ti sn, nn nh k ton gi l gi tr nhp vo. i vi nhng ti sn c mua thng xuyn, nh hng trong kho, nh k ton thng tnh chi ph thay th hin ti bng cch tham kho bng gi ca nh cung ng hay danh mc gi c. Nhng chi ph thay th hin ti ca nhng khon mc t c mua thng xuyn hn, nh t ai, nh xng, trang thit b th kh m o lng gi c hn. Mt tr ngi chnh cho vic dng chi ph thay th hin ti lm c s nh gi l s thiu vng cc th trng hng qua s dng c t chc tt cho nhiu loi ti sn. Khi cng ty khng th tm c mt ti sn qua s dng tng t ang c bn, vic xc nh chi ph thay th hin ti i hi phi tm chi ph ca mt ti sn mi tng t ri iu chnh gim s tin xung ng vi nhng dch v ti sn c s dng. Tuy nhin, ngay c vic tm mt ti sn cng c th kh khn. Cng vi s ci tin cng ngh v nhng thay i v cht lng khc, nhng thit b c mua ngay hin ti c th khc vi nhng thit b m cng ty mua t 10 nm trc nhng vn cn ang s dng. Do , c th khng c sn nhng thit b tng t trn th trng biu th chi ph thay th. Nh mt s la chn, khi chi ph thay th mt ti sn c th khng c sn, nh k ton c th thay bng chi ph thay th hin ti ca mt ti sn c kh nng mang li nhng dch v tng ng. Tuy nhin, phng php ny dn n tnh ch quan trong vic nhn din nhng ti sn c tim nng phc v tng ng. Gi tr c th bn c hin ti. S tin rng (gi bn tr i chi ph bn) m hin nay cng ty c th thu c nu bn ring tng ti sn l gi tr thc t hin ti (rng). S tin ny l mt gi tr thanh l v n phn nh s tin m hin ti cng ty c th nhn c nu thanh l ti sn hay t b quyn s hu. Khi o lng gi tr thc hin rng hin ti, ni chung ngi ta gi nh rng cng ty bn ti sn trong iu kin bnh thng ch khng phi thng qua vic bn min cng trong tnh trng gi c sa st (b p gi). Vic o lng gi tr thc hin rng hin ti gp kh khn tng t nh nhng kh khn m ta gp phi khi o lng chi ph thay th hin ti. Khng c cc th trng hng qua s dng c t chc tt, nh k ton khng d g o c gi tr thc hin rng hin ti, c bit i vi nhng thit b c thit k ring theo nhu cu ca cng ty. Trong trng hp ny, gi bn hin ti ca ti sn (gi tr trao i) ni chung s thp hn gi tr ca nhng li ch tng lai i vi cng ty khi s dng ti sn (gi tr s dng). Hin gi ca ngn lu tng lai rng. Mt c s nh gi kh d khc l hin gi ca ngn lu rng trong tng lai. Ti sn l mt ngun lc mang li li ch trong tng lai. Li ch tng lai ny l kh nng ti sn to ra c cc khon thu tin mt rng hay gim chi tiu tin mt rng trong tng lai. V d, cc khon phi thu t khch hng s trc tip dn n thu tin mt tng lai. Cng ty c th bn hng trong kho ly tin mt hay cc giy hn tr tin. Cng ty c th dng thit b sn xut ra sn phm ri bn ra thu tin v. Mt to nh m cng ty s hu gip lm gim cc khon chi tin mt tng lai tr tin thu nh. V cc ngn lu (hay dng tin mt) ny tiu biu cho cc dch v hay li ch tng lai ca ti sn nn nh k ton c th nh gi ti sn trn c s ngn lu. V tin mt c th c hng li theo thi gian, nn gi tr hin ti ca mt dng tin trong tng lai, c gi l hin gi, s nh hn tng ca cc khon tin mt m cng ty s nhn c hay tit kim c theo thi gian. Bng cn i ti sn trnh by cc gi tr ti sn c xc nh vo mt thi im hin ti. Nu mun dng ngn lu tng lai o gi tr ti sn vo thi im hin ti ny, nh k ton s chit khu ngn lu rng tng lai tm hin gi vo thi
im lp bng cn i ti sn. Trong chng 10, chng 11 v phn ph lc, chng ta s tho lun v phng php lun. V d sau y trnh by phng php tng qut. V d 5. Cng ty Miller bn hng cho mt khch hng ng tin cy, cng ty General Models, khch hng ny cam kt tr 10.000 mt nm sau ngy bn. Cng ty General Models k mt giy hn tr tin v mc ch v trao giy hn tr tin ny cho cng ty Miller. Cng ty Miller nh gi rng li sut vay mn hin ti ca cng ty General Models l 10%/nm; ngha l, nu cng ty Miller cho cng ty General Models vay tin th khon cho vay s hng li sut 10%. Cng ty Miller s thu v 10.000 mt nm sau k t hm nay. Khon tin 10.000 bao gm s tin cho vay ban u cng vi tin li pht sinh t s tin trong 1 nm. Gi tr ngy hm nay ca 10.000 nhn c 1 nm sau khng phi l 10.000 m ch vo khong 9.090; ngha l 9.090 cng vi 10% tin li ca 9.090 bng 10.000 (= 1.10 x 9.090). Do vy, hin gi ca 10.000 nhn c mt nm sau s l 9.090. (Cng ty Miller cho rng nhn 9.090 ngy hm nay th cng tng ng vi vic nhn 10.000 vo 1 nm sau.) Ti sn th hin qua giy hn tr tin ca cng ty General Models c hin gi l 9.090. Nu bng cn i ti sn trnh by giy hn tr tin ny theo hin gi ca ngn lu tng lai, th n s xut hin trn bng cn i ti sn xp x bng 9.090 vo ngy bn hng. Dng ngn lu chit khu trong vic nh gi cc ti sn i hi phi gii quyt mt s vn . Mt l s kh khn pht sinh do tnh trng khng chc chn v khon ngn lu tng lai. S tin m cng ty s nhn c c th ph thuc vo vic liu cc i th cnh tranh c gii thiu nhng sn phm mi hay chng, vo t l lm pht, v cc yu t khc. Vn th hai l vic phn b cc khon thu t vic bn mt mn hng trong kho cho tt c cc ti sn c lin quan trong qu trnh sn xut v phn phi (v d, thit b, nh xng, xe t ca nhn vin bn hng). Vn th ba l vic chn li sut thch hp chit khu ngn lu tng lai v hin ti. Liu li sut m cng ty c th i vay c phi l mt sut chit khu thch hp khng? Hay cng ty nn dng li sut m cng ty c th thu c khi u t lng tin mt d tha? Hay li sut thch hp l chi ph s dng vn ca cng ty (mt khi nim c gii thiu trong cc gio trnh ti chnh v k ton qun tr)? Trong v d trn, li sut thch hp l li sut i vay ca General Models. CHN C S NH GI THCH HP C s nh gi c chn tu thuc vo mc ch ca bo co ti chnh. V d 6. Cng ty Miller chun b t khai thu thu nhp cho nm hin hnh. B lut thu qui nh rng cc doanh nghip phi dng chi ph mua hay chi ph mua c iu chnh lm c s nh gi trong hu ht cc trng hp. V d 7. Mt v ha hon mi y thiu hu x nghip sn xut, trang thit b v hng trong kho ca cng ty Miller. Hp ng bo him ha hon ca cng ty qui nh n b mt khon tin bng vi chi ph thay th ti sn b thit hi. Chi ph thay th hin ti vo thi im ha hon l thch hp h tr h s yu cu bo him. V d 8. Cng ty Miller lp k hoch thanh l mt phn ban sn xut ang hot ng khng c li. Khi quyt nh mc gi thp nht c th chp nhn cho phn ban ny, cng ty xem xt gi tr rng c th bn c hin ti ca tng ti sn. V d 9. Cng ty Brown ang xem xt vic mua li cng ty Miller. Mc gi cao nht m cng ty Brown nn tr l hin gi ca ngn lu tng lai rng s thu c nh s hu cng ty Miller.
V d 10. Cng ty Miller pht hin rng nhu cu i vi t ai m cng ty s hu gim nhiu n ni chi ph mua t ban u vt qu tng cc khon thu k vng nhn c t vic cho thu t trong tng lai v hn. Cc nguyn tc k ton c chp nhn chung (GAAP) qui nh cng ty Miller phi th hin t ai ca cng ty trn bng cn i ti sn bng hin gi rng ca ngn lu k vng, c chit khu bng mt li sut c iu chnh ri ro ca ngn lu k vng ngn lu cng chc chn th li sut chit khu cng thp. CC C S NH GI TI SN K TON C CHP NHN CHUNG Cc c s nh gi ti sn thch hp cho cc bo co ti chnh pht hnh cho c ng v cc nh u t khc c l km r rt hn. Cc bo co ti chnh hin c lp cho cc cng ty c c phn nim yt thng s dng hai c s nh gi cho nhng ti sn khng b gim gi tr ng k t khi cng ty thu c ti sn , mt c s cho cc ti sn bng tin v mt c s khc cho nhng ti sn khng bng tin. Ti sn bng tin nh tin mt v cc khon phi thu ni chung xut hin trn bng cn i ti sn theo hin gi rng gi tr tin mt hin ti, hay gi tr tng ng bng tin mt. Tin mt xut hin theo s tin mt cng ty ang gi hay nm trong ngn hng. Cc khon phi thu t khch hng c th hin theo s tin m cng ty k vng thu c trong tng lai. Nu thi gian cho n lc cng ty thu c khon phi thu nhiu hn 1 nm, cng ty chit khu khon tin mt tng lai v gi tr hin ti. Hu ht cc cng ty thu cc khon phi thu trong vng t 1 n 3 thng. S tin ngn lu tng lai xp x gn bng vi hin gi ca ngn lu, nn k ton b qua qu trnh chit khu. Cc ti sn khng phi bng tin nh hng trong kho, t ai, nh xng, v thit b ni chung xut hin trn bng cn i ti sn theo chi ph mua, trong mt s trng hp c iu chnh gim xung phn nh nhng dch v ca ti sn c tiu th hay vic gim gi tr th trng. Chng 3, 8 v 9 s tho lun cc iu chnh ny, c gi l khu hao khi cng ty s dng mt phn dch v t ti sn v pht sinh l khi gi tr th trng gim thm ch nhiu hn khu hao. Chi ph mua ti sn bao gm nhiu hn gi trn ho n. Chi ph mua bao gm mi chi ph thc hin hay nhng giao c pht sinh nhm a ti sn vo s dng. Chi ph vn chuyn, chi ph lp t, chi ph ng gi, v cc chi ph hp l v cn thit khc pht sinh cho n khi cng ty a ti sn vo phc v l mt phn ca tng chi ph gn cho ti sn. V d, nh k ton c th tnh chi ph mua mt thit b nh sau:
Gi ho n ca thit b Tr i: Gim gi cho tin mt tr ngay Gi ho n rng Chi ph vn chuyn Chi ph lp t Tng chi ph thit b Nh k ton ghi chp chi ph mua thit b ny l 12.821$. 12.000 (240) 11.760 326 735 12.821
Thay v chi tin mt hay pht sinh mt ngha v n, cng ty c th trao (hay hon i) cc dng n b khc (nh c phiu thng, hng trong kho, t ai) nhm thu v mt ti sn. Trong nhng trng hp ny, nh k ton o lng chi ph mua bng gi tr th trng ca cc
i tng mang ra trao i hay gi tr th trng ca ti sn nhn c, bt lun mt trong hai gi tr th trng m nh k ton c th o lng mt cch ng tin cy hn. V d 11. Cng ty Miller pht hnh 1.000 c phn thng mua mt c my qua s dng. C phn c bn trn th trng c phiu vi gi 15$/c phn vo ngy trao i. Nh k ton ghi vo s sch ca cng ty Miller c my ny tr gi 15.000. C s p dng chi ph mua. Vic s dng chi ph mua lm c s nh gi cc ti sn khng phi tin mt da vo ba khi nim hay qui c quan trng. Th nht, k ton gi nh rng cng ty hot ng lin tc lu di. Ni cch khc, k ton gi nh rng cng ty s duy tr hot ng lu di thc hin mi k hoch hin ti. Trong chiu hng hot ng bnh thng, gi tr th trng ca cc ti sn m cng ty nm gi s tng ln khi cng ty t c mc gi cao hn i vi cc sn phm ca mnh. Ni chung, k ton gi nh rng gi tr hin ti ca cc ti sn ring l l khng quan trng. Th hai, vic nh gi theo chi ph mua c tnh khch quan hn cc phng php nh gi khc. Tnh khch quan trong k ton ng kh nng nhng ngi o lng c lp vi nhau s i n cng mt kt lun nh nhau khi nh gi mt ti sn. Cc nh k ton khc nhau c th d dng thng nht v chi ph mua mt ti sn. H c th khng nht tr vi nhau v gi tr khi s dng phng php chi ph thay th hin ti ca mt ti sn, gi tr c th bn c hin ti, hay hin gi ca ngn lu tng lai. cc nh k ton c lp i n s nht tr trong vic kim ton, cc bo co ti chnh i hi phi c tnh khch quan. Th ba, chi ph mua ni chung thng nh gi ti sn (v o lng thu nhp) mt cch thn trng hn so vi cc phng php nh gi khc. Nhiu nh k ton tin rng cc bo co ti chnh s lm ngi s dng lc ng hn nu bng cn i ti sn trnh by nhng s tin thp hn thay v cao hn. Nh vy, tnh thn trng tin ho nh mt thng l hay qui c gii thch cho c s nh gi theo chi ph mua (v iu chnh theo xu hng gim bt, ch khng tng ln). S chp nhn chung i vi cc c s nh gi ny khng gii thch cho chng. Vic nghin cu khng gip hng dn thm cho chng ta v vic c s nh gi no l thch hp nht cho ngi s dng bo co ti chnh chi ph mua, chi ph thay th hin ti, gi tr thc hin rng hin ti, hay hin gi ca ngn lu tng lai. PHN LOI TI SN Vic phn loi ti sn trong bng cn i ti sn trong cc bo co c cng b hng nm kh khc bit nhau. Phn tho lun sau y trnh by nhng chng loi ti sn chnh. Ti sn hin hnh. Ti sn hin hnh l tin mt v nhng ti sn khc m cng ty k vng nhn c di dng tin mt, hoc bn, hay tiu th trong chu k hot ng kinh doanh bnh thng, thng l 1 nm. Chu k hot ng l thi on m trong cng ty chuyn tin mt thnh hng ho v dch v bn, bn cc hng ho dch v ny cho ngi tiu dng, v nhn tin mt t khch hng chi tr cho vic mua hng. Ti sn hin hnh bao gm tin mt, chng khon c th mua bn nhanh trong ngn hn, khon phi thu, hng trong kho, nguyn vt liu, vt t, sn phm d dang, thnh phm v chi ph hot ng tr trc, nh ph bo him tr trc, v tin thu tr trc. Cc chi ph tr trc, hay ng trc, l ti sn hin hnh v nu cng ty khng tr trc cc khon ny, cng ty phi dng ti sn hin hnh trong chu k hot ng k tip c c cc dch v ny. u t. Phn th hai trong bng cn i ti sn c gi l u t, bao gm cc u t di hn vo chng khon ca cc cng ty khc. V d, cng ty c th mua c phn thng ca mt nh cung ng gip bo m nguyn vt liu lun lin tc c sn. Hoc cng ty c th mua c phn
thng ca mt cng ty trong mt lnh vc hot ng kinh doanh khc, c th tip qun cng ty nhm a dng ho hot ng ca mnh. Khi mt cng ty (cng ty m) s hu hn 50% c phiu c quyn b phiu trong mt cng ty khc (cng ty con), cng ty m thng lp mt b bo co ti chnh hp nht ring bit; ngha l, cng ty m s sp nhp, hay hp nht cc ti sn, ngha v n, doanh thu, v chi ph c th ca mnh vi cng ty con vo mt b bo co ti chnh. Do , cc chng khon trnh by trong phn u t ca bng cn i ti sn th hin nhng khon u t vo nhng cng ty m ti sn v ngha v n ca nhng cng ty khng c hp nht vo cng ty m. Chng 13 s trnh by v cc bo co ti chnh hp nht. Nh xng, my mc thit b. Cm t nh xng, my mc thit b (i khi cn gi l nh xng, hay ti sn c nh) l nhng ti sn hu hnh, lu di, c s dng trong hot ng ca cng ty trong thi on nhiu nm v ni chung khng phi mua v bn li. Nhm ny bao gm t ai, nh xng, t, trang b ni tht, my tnh, v cc trang thit b khc. Bng cn i ti sn trnh by cc khon mc ny (ngoi tr t ai) theo chi ph mua tr i khu hao tch lu t khi ti sn c mua v, tr khi ti sn gim gi tr ng k t lc mua v. Thng thng ch c s d rng, hay gi tr s sch xut hin trn bng cn i ti sn. t ai thng c trnh by theo chi ph mua. Ti sn v hnh. Nhng khon mc nh bng pht minh, thng hiu, giy php nhng quyn, v uy tn l nhng ti sn v hnh. Ni chung cc nh k ton khng cng nhn nhng chi ph m cng ty phi tiu tn xy dng ti sn v hnh l ti sn, v s kh khn khi xc nh s hin hu ca cc li ch tng lai. Tuy nhin, thng l k ton c bit cng nhn nhng ti sn v hnh thu c thng qua trao i trn th trng t nhng n v khc v d nh mua li bng pht minh t ngi gi bng l mt ti sn.
BI T LUYN 2.1
Cng nhn v nh gi ti sn. Cc giao dch lit k di y lin quan n cng ty Coca Cola. Theo GAAP (cc nguyn tc k ton c chp nhn chung), hy cho bit mi giao dch sau c dn n mt ti sn ca cng ty ngay lp tc hay khng. Nu k ton cng nhn l ti sn, hy cho bit tn ti khon v gi tr ca n. a. Cng ty chi $10 triu pht trin mt thc ung mi. Cha trin khai mt sn phm no kh thi v mt thng mi, nhng cng ty hy vng rng mt sn phm nh th s pht trin trong tng lai gn. b. Cng ty k hp ng vi cng ty United Can mua 4 triu lon cha nc gii kht. Cng ty thanh ton trc 400.000 sau khi k hp ng. c. Cng ty chi $2 triu cho cc mc qung co trong thng qua: $500.000 qung co cho thng hiu Coca Cola v $1.500.000 qung co mt mt hng c th, nh loi nc gii kht khng ng Diet Coke. d. Cng ty pht hnh 50.000 c phn thng, gi tr th trng l $2,5 triu , mua ton b c phiu ang lu hnh ca cng ty Coring Glass, mt nh cung ng chai thy tinh ng nc gii kht. e. Cng ty chi tiu $800.000 cho chng trnh h tr gio dc cho cc nh qun l bc trung ca cng ty ly bng thc s. Trong qu kh, 80% ngi lao ng tham gia chng trnh ny nhn c bng thc s v sau vn li lm vic cho cng ty 10 nm hay lu hn. f. Cng ty mua t v xy mt ta nh bng cch k mt hp ng vay tn dng c bo m $150 triu . V cng ty cha tr s tin ny, nn giy chng nhn quyn s dng t v nh vn cn thuc v i tc k hp ng tn dng.
CNG NHN NGHA V N Mt ngha v n pht sinh khi cng ty hng li ch hay dch v thng qua cam kt tr cho ngi cung ng cc hng ho hay dch v ny mt s tin xc nh hp l vo mt thi im tng lai xc nh hp l. Cng ty thng tr tin mt nhng cng c th trao i hng ho hay dch v. Mi ngha v n u l mt giao c; nhng khng phi mi giao c u l ngha v n k ton. V d 12. Cng ty Miller mua hng v tho thun tr cho nh cung ng 8.000 trong vng 30 ngy. Giao c ny l mt ngha v n v cng ty Miller nhn hng v phi tr mt s tin nht nh vo mt thi im tng lai xc nh hp l. V d 13. Cng ty Miller vay 4 triu $ thng qua pht hnh tri phiu di hn. Cng ty phi tr li hng nm l 10% s tin vay vo ngy 31-12 mi nm v phi bi hon s vn vay 4 triu $ sau 20 nm. Giao c ny l mt ngha v n v cng ty Miller nhn tin mt v phi tr mt khon n xc nh vo mt thi im tng lai xc nh. V d 14. Cng ty Miller cung ng dch v bo hnh sn phm trong 3 nm. Giao c bo hnh sn phm theo k hoch bo hnh to ra mt ngha v n. Gi bn sn phm ngm bao hm mt khon ph dch v bo hnh tng lai. Khi khch hng tr tin mua hng theo gi bn, cng ty Miller nhn c li ch (tc khon tin mt thu vo). Kinh nghim qu kh mang n mt c s c lng s tin ca ngha v n. Cng ty Miller c th c lng t l khch hng mun tm nhng dch v theo tha thun bo hnh v chi ph k vng ca vic cung ng dch v bo hnh. Nh vy, cng ty Miller c th o lng s tin ca giao c ny vi mt chnh xc hp l v s trnh by n nh mt ngha v n. V d 15. Cng ty Miller k mt tha thun vi lin on lao ng, cam kt tng lng thm 6% v cung cp bo him nhn th v bo him y t. Cho d tha thun ny to ra mt giao c, nhng n khng to ra mt ngha v n ngay tc thi. Ngi lao ng cha cung ng nhng dch v lao ng m i hi cng ty phi tr lng v bo him. Khi ngi lao ng lm vic, ngha v n s pht sinh. Nhng vn rc ri nht v vic cng nhn ngha v n lin quan n nhng giao c trong cc hp ng khng c thc hin. Tha thun vi lin on lao ng trong v d 15 l mt hp ng cha thc hin. Nhng v d khc bao gm cc hp ng thu, cc cam kt t mua hng, v cc hp ng lao ng. Thng l k ton thng khng cng nhn cc giao c to ra bi nhng hp ng cha thc hin l ngha v n. Chng 11 s tho lun v vic x l k ton i vi cc tha thun ti chnh khng th hin trn bng cn i ti sn ny. NH GI NGHA V N Hu ht cc ngha v n l bng tin, yu cu phi thanh ton mt khon tin c th. Nhng ngha v n no n hn trong vng mt nm hay t hn s c trnh by theo s tin m cng ty k vng s tr chm dt ngha v n . Nu ngy thanh ton vt qu 1 nm trong tng lai (v d nh trng hp tri phiu trong v d 13), ngha v n s c trnh by theo hin gi ca ngn lu chi ra tng lai. Mt ngha v n m i hi phi giao hng hay cung ng dch v, ch khng phi tr tin mt, l ngha v n khng phi bng tin. V d, cc to son tp ch thng thu tin mt ca nhng ngi ng k mua tp ch di hn, cam kt giao bo trong nhiu thng. Cng ty nhn tin mt ngay, nhng ch kt thc giao c thng qua giao tp ch trong tng lai. Cc nh ht v i
bng nhn tin mt cung cp v theo ma cho khn gi v cam kt c ch cho ngi mua v trong cc bui din tng lai. Ch t nhn tin trc v cam kt cho ngi thu t c s dng ti sn. Nhng giao c khng bng tin nh th cng l nhng ngha v n. Thng l k ton qui nh s tin ca cc ngha v n ny trn bng cn i ti sn s l s tin m cng ty nhn c, ch khng phi chi ph k vng ca vic xut bn tp ch hay t chc biu din sn khu hay th thao. Tn gi thng dng cho cc ngha v n thuc loi ny l Tr trc t khch hng. PHN LOI NGHA V N Bng cn i ti sn thng phn loi ngha v n vo mt trong cc loi sau: Ngha v n hin hnh. Ngha v n hin hnh l nhng giao c m cng ty k vng s chi tr hay chm dt trong chu k hot ng bnh thng ca cng ty, thng l 1 nm. Ni chng, cng ty dng ti sn hin hnh tr cho ngha v n hin hnh. Chng loi ny bao gm cc ngha v n i vi ngi cung ng hng, ngi lao ng, v cc c quan nh nc. N cng bao gm cc tri phiu phi tr trong chng mc m cc tri phiu ny s i hi phi s dng ti sn hin hnh trong nm ti. N di hn. N di hn l nhng giao c c thi hn nhiu hn mt nm sau ngay lp bng cn i ti sn. N di hn bao gm tri phiu, cc khon vay c bo m di hn, v cc khon n tng t, cng nh mt s giao c trong cc hp ng thu di hn. Cc ngha v n di hn khc. Ngha v n di hn khc l nhng giao c khng c xem l ngha v n hin hnh hay n di hn, bao gm nhng khon mc nh thu thu nhp tr sau v mt s giao c hu bng. BI T LUYN 2.2 Cng nhn v nh gi ngha v n. Cc giao dch lit k di y lin quan n cng ty New York Times. Theo GAAP, hy cho bit mi giao dch ny c dn n mt ngha v n ca cng ty ngay lp tc hay khng. Nu cng ty cng nhn l ngha v n, hy cho bit tn ti khon v s tin ca ngha v n. a. Cng ty nhn $10 triu t nhng ngi ng k mua bo trong thi gian mt nm bt u t thng ti. b. Cng ty nhn c mt ho n tr gi $4 triu t mt c quan qung co cho cc mc qung co trn truyn hnh trnh chiu hi thng trc nhm qung b t bo New York Times. c. Cng ty k hp ng 1 nm thu mt phng tin giao bo mi. Cng ty tr $40.000 trong s tin thu $80.000/mt nm va k kt. d. Cc lut s bo cho cng ty bit rng mt c dn thnh ph New York b tai nn nghim trng do mt trong cc phng tin giao bo ca cng ty gy ra, kin cng ty i bi thng $10 triu. Cc lut s ca cng ty d on rng ta c th qui trch nhim cho cng ty trong v kin, nhng cng ty c bo him n b tn tht. e. Xem cu d. trn y. By gi gi nh rng cng ty khng c bo him trc nhng thit hi nh th. f. Mt v nh cng sut 2 tun ca ngi lao ng lm ng ca hot ng pht hnh bo. Hu qu l cng ty khng th giao bo cho nhng ngi ng k di hn tng gi tr l $2 triu .
10
NH GI V CO BCH VN C NG Vn c ng trong cng ty l khon li ch cn li; ngha l, ch s hu cng ty c quyn i vi tt c nhng ti sn m khng b trng cu p ng tri quyn ca nhng ngi cho vay. Do , vic nh gi ti sn v ngha v n trong bng cn i ti sn s xc nh vic nh gi tng vn c ng. Vn cn li lin quan n cch co bch vn c ng ny. K ton phn bit gia vn do ch s hu ng gp v thu nhp gi li ca cng ty. Ni chung, bng cn i ti sn ca mt cng ty tch bit gia s tin m c ng ng gp trc tip vo cng ty hng li (tc c phn thng), v thu nhp m sau cng ty thc hin c vt qu c tc (tc thu nhp gi li). Ngoi ra, bng cn i ti sn thng phn chia s tin s tin c ng nhn c thnh mnh gi hay gi tr khai bo ca c phn v s vn gp vt qu mnh gi. Mnh gi hay gi tr khai bo ca c phn l s tin n nh ph hp vi lut cng ty ca tiu bang v him khi bng vi gi tr th trng ca c phn vo thi im cng ty pht hnh. Kt qu l s phn bit gia mnh gi v vn gp vt mnh gi khng c gi tr thng tin, m cng chng c tm quan trng kinh t. (Chng 12 s tho lun chi tit vic hch ton vn c ng.) V d 16. Cng ty Stephen chnh thc c thnh lp vo ngy 1 thng 1 nm 1. Cng ty pht hnh 15.000 c phn thng mnh gi $10, thu c $10 mi c phn. Trong nm 1, cng ty Stephen to ra thu nhp rng l $30.000 v chia c tc $10.000 cho cc c ng. Mc vn c ng trong bng cn i ti sn ca cng ty Stephen vo ngy 31-12 nm 1 l nh sau:
C phn thng (mnh gi 10, s lng 15.000 c phn c pht hnh v ang lu hnh) Thu nhp gi li Tng vn c ng 150.000 20.000 170.000
V d 17. Thay v pht hnh c phn thng mnh gi $10 nh trong v d 16, cng ty Stephen pht hnh 15.000 c phn mnh gi $1 v vn thu c $10 mt c phn. (Gi tr th trng ca c phn thng s tu thuc vo gi tr kinh t ca cng ty, ch khng ph thuc vo mnh gi ca c phn.) Mc vn c ng trn bng cn i ti sn ca cng ty Stephen vo ngy 31-12 nm 1 nh sau:
C phn thng (mnh gi 1$, s lng 15.000 c phn c pht hnh v ang lu hnh) Vn ng gp vt qu mnh gi Thu nhp gi li Tng vn c ng
15.000 135.000 20.000 170.000
Nhng cng ty ng k theo lut di dng doanh nghip hp danh hay c th khng phn bit gia vn ng gp v thu nhp gi li trong bng cn i ti sn. ng hn, mc vn ch s hu trn bng cn i ti sn kt hp phn vn gp ca ch s hu v phn li nhun ca ch s hu vt qu mc phn chia. V d 18. Tham kho v d 16 v 17. Gi nh rng William Kinsey v Brenda Stephen t chc cng ty nh mt doanh nghip hp danh, vi Kinsey v Stephen l hai i tc ngang nhau. Mc vn ch s hu trong bng cn i ti sn ca cng ty ngy 31-12 nm 1 nh sau:
11
William Kinsey, vn Brenda Stephen, vn Tng vn s hu Theo nh ngha, doanh nghip c th ch c 1 ch s hu.
85.000 85.000 170.000
QU TRNH K TON LP BNG CN I TI SN Sau khi c cc khi nim lm c s cho bng cn i ti sn, by gi chng ta c th xem th lm th no p dng cc khi nim ny vo vic lp bng bo co ti chnh ny. Chng ti mun gip bn c c s hiu bit y v qu trnh k ton lin quan n vic lp bng cn i ti sn sao cho bn c th din gii v phn tch bo co lp nn. NH HNG HAI MT CA CC GIAO DCH I VI PHNG TRNH CN I TI SN Phng trnh cn i ti sn duy tr s cn bng gia tng ti sn v tng ngha v n cng vi vn c ng thng qua bo co nh hng ca mi giao dch theo hai mt. Bt k mt giao dch ring l no cng c mt trong 4 nh hng sau y, hoc kt hp cc nh hng sau: 1. 2. 3. 4. Lm tng c ti sn v ngha v n hay vn c ng. Lm gim c ti sn v ngha v n hay vn c ng. Lm tng ti sn ny v lm gim ti sn khc. Lm tng mt ngha v n hay vn c ng v lm gim mt ngha v n khc hay vn c ng.
hiu nh hng hai mt ca cc giao dch khc nhau i vi phng trnh cn i ti sn, ta hy xem xt cc giao dch ca cng ty Miller trong thng 1: (1) Vo ngy 1-1, cng ty pht hnh 10.000 c phn thng mnh gi $10 thu c $100.000 tin mt. (2) Cng ty mua thit b tr gi $60.000 tr tin mt vo ngy 5-1. (3) Vo ngy 15-1, cng ty mua hng v ( bn) tr gi $15.000 t mt nh cung ng vi phng thc tr chm. (4) Vo ngy 21-1, cng ty tr nh cung ng $8.000 trong s tin n trong giao dch (3). (5) Nh cung ng trong giao dch (3) chp nhn 700 c phn thng tnh theo mnh gi thanh ton s tin $7.000 cn n. (6) Vo ngy 31-1, cng ty tr $600 tin mt tin ph bo him 1 nm tnh t ngy 12. (7) Ngy 31-1, cng ty Miller nhn 3.000 t khch hng thanh ton cho tin hng m cng ty s giao trong thng 2. Bng 2.1 minh ha nh hng hai mt ca cc giao dch ny i vi phng trnh cn i ti sn. Lu rng sau mi giao dch, ti sn lun lun bng vi ngha v n cng vn c ng. nh hng hai mt c bo co cho mi giao dch tiu biu cho mt dng vo v mt dng ra. V d, cng ty pht hnh c phn thng cho c ng v nhn c
12
BNG 2.1 Cng ty Miller Minh ha nh hng hai mt ca cc giao dch i vi phng trnh cn i ti sn:
Giao dch (1) Ngy 1-1, cng ty Miller pht hnh 10.000 c phn thng mnh gi 10 ly 100.000 tin mt. Tng . (2) Ngy 5-1, cng ty mua thit b tr gi 60.000 bng tin mt. Tng .. (3) Ngy 15-1, cng ty mua hng tr chm tr gi 15.000. Tng .... (4) Ngy 21-1, cng ty tr cho nh cung ng 8.000 ca s n trong giao dch (3). Tng .... (5) Nh cung ng trong giao dch (3) nhn 700 c phn thng theo mnh gi thanh ton s n 7000 cn li. Tng.. (6) Ngy 31-1, cng ty tr 600 tin ph bo him mt nm bt u t 1-2. Tng .... (7) Ngy 31-1, cng ty nhn 3.000 t khch hng cho 1 mn hng s c giao trong thng 2. Tng s, ngy 31-1 Ti sn = Ngha v n + Vn c ng
+100.000 100.000 -60.000 +60.000 100.000 +15.000 115.000 -8.000 107.000
0 0
+ +
100.000 100.000
0 +15.000 15.000 -8.000 7.000
100.000
100.000
100.000
107.000 +600 -600 107.000
-7.000 0
7.000 107.000
107.000
+3.000 110.000
+3.000 3.000
107.000
tin mt. Cng ty tin hnh chi tiu u t v nhn c trang thit b. Cng ty cam kt tr tin mt trong tng lai cho nh cung ng v nhn c hng. Hu ht cc giao dch v s kin c bo co trong h thng k ton u hnh thnh t s trao i. S liu k ton phn nh cc dng vo v dng ra pht sinh t nhng trao i ny. MC CH V S DNG CC TI KHON Chng ta c th lp bng cn i ti sn cho cng ty Miller vo ngy 31-1 bng nhng thng tin trn. Tng ti sn l $110.000. Tuy nhin, vic lp bng cn i ti sn i hi phi theo di nh hng ca mi giao dch i vi tng ti sn nhm xc nh phn no trong s $110.000 l tin mt, hng trong kho, v trang thit b. Tng t, nh hng ca mi giao dch i vi tng ngha n v vn c ng cng i hi chng ta phi theo di li nh gi xem tng s $110.000 c to thnh t ngha v n v s tin vn c ng l bao nhiu. Thm ch ch mt vi giao dch trong k k ton cng lm cho phng php lp bng cn i ti sn ny tr nn rc ri. Hng ngn giao dch trong k k ton i vi hu ht cc cng ty i hi phi c mt phng php thc t hn ghi chp cc gi tr trn bng cn i ti sn. tch lu cc thay i din ra trong mi khon mc ca bng cn i ti sn, k ton dng mt cng c gi l ti khon. Yu cu i vi mt ti khon. Mt khon mc trn bng cn i ti sn ch c th ch tng, gim, hay gi nguyn trong k. Do , mt ti khon phi th hin s tch lu cc khon tng hay gim (nu c) xy ra trong k i vi mt khon mc ca bng cn i ti sn. Tng cc
khon b sung trong k lm tng s d mang sang t bo co trc (s d u k), tng cc khon gim trong k lm gim s d , v kt qu l s d mi ca bng cn i ti sn. Hnh thc ca mt ti khon. Ti khon c th c nhiu hnh thc, v thng l k ton thng dng mt s hnh thc. C l hnh thc hu ch nht ca ti khon cho cc sch gio khoa, bi tp v bi thi l ti khon ch T. Trong thc hnh, ngi ta khng dng hnh thc ti khon ny, c l ngoi tr cc bn ghi nh v cc phn tch s b. Tuy nhin, ti khon ch T tha mn yu cu ca mt ti khon v d s dng. Nh tn gi cho thy, ti khon ch T trng ging nh ch T, vi mt ng nm ngang c chia i bng mt ng thng ng. Tn ti khon xut hin trn ng nm ngang. Mt pha ca khng gian to ra bi ng thng ng s ghi chp s gia tng khon mc v pha bn kia s ghi chp cc khon gim trong khon mc. Ngy thng v cc thng tin khc cng c th c trnh by.
Tn ti khon
Hnh thc ti khon ch T
Hnh thc ti khon trong k ton thc t tu thuc vo loi h thng k ton s dng. Trong h thng th cng, cc ti khon c th c hnh thc ca mt trang giy ri vi cc ct ghi cc khon tng v gim; trong h thng vi tnh, ti khon c th l mt nhm cc khon mc c m s tng t trong mt tp tin. Bt lun hnh thc nh th no, mt ti khon phi c s d u k cng nh cc khon tng v gim hnh thnh t cc giao dch trong k. a cc khon tng hay gim vo ti khon. Vi mt ti khon gm c hai bn nh cho, ta phi chn 1 bn ghi cc khon tng v bn kia ghi cc khon gim. Tp qun lu nay thng tun theo 3 qui tc sau: 1. K ton a cc khon tng ca ti sn vo bn tri v cc khon gim ca ti sn vo bn phi. 2. K ton a cc khon tng ca ngha v n vo bn phi v cc khon gim ca ngha v n vo bn tri. 3. K ton a cc khon tng ca vn c ng vo bn phi v cc khon gim ca vn c ng vo bn tri. Tp qun ny phn nh s kin l trong phng trnh cn i ti sn, cc ti sn xut hin bn tri ca du bng (=), cn ngha v n v vn c ng pha bn phi ca du bng. Theo cch trnh by ny, s d ca ti sn s xut hin pha bn tri ca cc ti khon; s d ca ngha v n v vn c ng s xut hin pha bn phi. S d ca ti sn ch xut hin pha bn tri khi pha bn tri ca ti khon ghi cc khon tng ti sn. Tng t, s d ca ngha v n v vn c ng ch xut hin pha bn phi khi pha bn phi ca ti khon ghi cc khon tng ngha v n v vn c ng. Khi nh k ton phn tch tha ng mi giao dch theo nh hng hai mt ca n i vi phng trnh cn i ti sn v tun theo 3 nguyn tc ghi chp cc giao dch trn, mi giao dch s dn n vic ghi chp nhng s tin bng nhau vo pha bn tri v pha bn phi ca cc ti khon khc nhau. Ghi n v ghi c. Cc nh k ton dng hai k hiu thun tin ghi n (debit - N) v ghi c (credit C). Ghi n, dng nh mt ng t, c ngha l nhp s liu vo pha bn tri ca mt
ti khon, v n, dng nh mt tnh t hay danh t, c ngha l mt khon ghi vo pha bn tri ca mt ti khon. Ghi c, dng nh mt ng t, c ngha l nhp s liu vo pha bn phi ca mt ti khon, v c, dng nh mt tnh t hay danh t, c ngha l mt khon ghi vo pha bn phi ca mt ti khon. Tuy nhin, thng thng cc nh k ton dng t charge (tnh) thay cho ghi n, nh mt danh t v ng t. i vi nhng khon mc trong bng cn i ti sn, mt khon ghi n th hin: (1) mt khon tng ca mt ti sn, (2) mt khon gim ca mt ngha v n, hay (3) mt khon gim ca vn c ng. Mt khon ghi c th hin: (1) mt khon gim ca mt ti sn, (2) mt khon tng ca mt ngha v n, hay (3) mt khon tng ca vn c ng. duy tr s cn bng ca phng trnh cn i ti sn, nh k ton phi bo m rng i vi mi giao dch, s tin ghi n vo mt ti khon phi bng vi s tin ghi c vo mt ti khon khc. Tng t, tng s d trong cc ti khon c s d n vo cui k phi bng tng s d trong cc ti khon c s d c. Tm tt thut ng v qu trnh k ton. Cc ti khon ch T sau y tm tt vic s dng hnh thc ti khon theo thng l v cc thut ng n v c:
Ti khon ti sn bt k S d u k Tng Gim + N C S d cui k Ti khon ngha v n bt k S d u k Tng + C S d cui k
Gim N
Gim N
Ti khon vn c ng bt k S d u k Tng + C S d cui k
Theo thng l, du trong ti khon biu th mt s d. PHN NH NH HNG HAI MT CA CC GIAO DCH TRONG CC TI KHON
By gi chng ta c th thy nh hng hai mt ca cc giao dch lm thay i cc ti khon nh th no. Chng ta dng 3 ti khon ch T ring bit: mt cho ti sn, mt cho ngha v n v mt cho vn c ng. Anh hng hai mt ca cc giao dch ca cng ty Miller trong thng 1 c m t trn y trong chng ny s c trnh by trong cc ti khon ch T trong bng 2.2. BNG 2.2 Cng ty Miller Tm tt cc ti khon ch T biu th cc giao dch trong thng 1
Ti sn Tng (N) (1) Pht hnh c phiu thng ly tin mt (2) Mua thit b bng tin mt ... (3) Mua hng tr chm 100.000 60.000 60.000 Gim (C) = Ngha v n Gim Tng (N) (C) + Vn c ng Gim Tng (N) (C) 100.000
15
.. (4) Tr tin cho nh cung ng trong (3) .. (5) Pht hnh c phiu thng cho nh cung ng trong (3). (6) Tr trc ph bo him .. (7) Thu trc tin mt t khch hng . S d ..........
15.000 8.000 8.000 7.000 600 3.000

110.000
15.000
7.000
600 3.000
3.000 107.000
BNG 2.3 Cng ty Miller - Cc ti khon ch T th hin cc giao dch:

Tin mt (ti sn) Tng (N) (1) 100.000 (7) 3.000 S d 34.400 Gim (C) 60.000 (2) 8.000 (4) 600 (6) Khon phi tr (ngha v n) Gim Tng (N) (C) (4) 8.000 15.000 (3) (5) 7.000 0 S d
Hng trong kho (ti sn) Tng Gim (N) (C) (3) 15.000 S d 15.000 Bo him tr trc (ti sn) Tng Gim (N) (C) (6) 600 S d 600
Tr trc t khch hng (ngha v n) Gim Tng (N) (C) 3.000 (7) 3.000 S d C phiu thng (vn c ng) Gim Tng (N) (C) 100.000 (1) 7.000 (5) 107.000 S d
Thit b (ti sn) Tng (N) (2) 60.000 S d 60.000
Gim (C)
ng vi tng giao dch, s tin c ghi vo bn tri (ghi n) ca cc ti khon bng vi s tin c ghi vo bn phi (ghi c) ca cc ti khon. Vic ghi chp n v c bng nhau cho mi giao dch bo m rng phng trnh cn i ti sn lun lun cn bng. Vo cui thng 1, ti khon ti sn c s d n l $110.000. Cc s d trong cc ti khon ngha v n v ti khon vn c ng cng li cho ta s d c l $110.000. Vic tnh ton trc tip s tin ca mi khon mc ti sn, ngha v n v vn c ng i hi phi c mt ti khon ring cho tng khon mc ca bng cn i ti sn, ch khng phi ch c mt ti khon chung cho mt trong ba chng loi ni trn. Tin trnh ghi chp cng tng t, ch khc l ghi n v ghi c cho tng ti khon ti sn hay vn s hu c th. Bng 2.3 ghi chp cc giao dch ca cng ty Miller trong thng 1 bng cc ti khon ch T cho tng khon mc ca bng cn i ti sn. Cc con s trong du ngoc n ng vi 7 giao
16
dch trong thng 1 ca cng ty Miller. Hu ht cc nh k ton s dng cc du biu th mt s d nh trong bng 2.2, ch khng vit ra thnh li nh chng ta lm trong bng 2.3. Tng ti sn ca cng ty Miller l $110.000 vo ngy 31-1 bao gm $34.400 tin mt, $15.000 hng trong kho, $600 bo him tr trc, v $60.000 tr gi thit b. Tng ngha v n v vn c ng ca cng ty $110.000 bao gm $3.000 tr trc t khch hng v $107.000 c phiu thng. Ta c th lp bng cn i ti sn bng nhng s tin th hin l cc s d trong cc ti khon ch T. Bng cn i ti sn ca cng ty Miller sau 7 giao dch trong thng 1 c biu th trong bng 2.4. BNG 2.4 Bng cn i ti sn ca Cng ty Miller, ngy 31-1 n v tnh: -la TI SN Ti sn hin hnh Tin mt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34.400 Hng trong kho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15.000 Bo him tr trc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600 Tng ti sn hin hnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50.000
Nh xng, my mc, thit b Thit b . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tng ti sn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . NGHA V N V VN C NG Ngha v n hin hnh Tr trc t khch hng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vn c ng C phiu thng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tng ngha v n v vn c ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60.000 $110.000
3.000 107.000 $110.000
BI T LUYN 2.3: Ti khon ch T cho cc giao dch khc nhau Lp ti khon ch T cho cc ti khon sau: * Tin mt * Thit b * Hng trong kho * Khon phi tr * Tin thu tr trc * Tri phiu phi tr * t ai * C phiu thng mnh gi * Nh xng * Vn gp vt qu mnh gi Hy cho bit mi ti khon ni trn l mt khon mc ti sn, hay ngha v n, hay vn c ng, ri nhp cc giao dch c m t di y vo cc ti khon ch T. (1) Cng ty pht hnh 20.000 c phn thng mnh gi $10 ly $12/c phn. (2) Cng ty pht hnh 100.000 tri phiu theo gi tr vn gc thu $100.000 tin mt. (3) Cng ty dng $220.000 tin mt mua mt ming t tr gi $40.000 v xy mt to nh tr gi $180.000. (4) Cng ty mua thit b tr chm tr gi $25.000 v hng tr chm tr gi $12.000. (5) Cng ty k hp ng thu thit b v tr trc tin thu l 1.500.
(6) Cng ty tr 28.000 cho nh cung ng trong giao dch (4).
TNG QUAN V QU TRNH K TON Khung hch ton s kp s ghi chp kt qu ca cc giao dch v s kin khc nhau trong cc ti khon gip lp cc bo co ti chnh nh k. Mt cch khi qut, h thng k ton c thit k quanh khung hch ton ny lin quan n nhng hot ng sau: 1. Nhp kt qu ca mi giao dch vo mt cun s, gi l nht k s ci, di hnh thc mt mc nht k s ci, mt qu trnh gi l ghi nht k s ci. 2. Chp li s tin t cc mc nht k trong nht k s ci vo cc ti khon trong mt s ci, mt qu trnh gi l vo ti khon s ci. 3. Lp bng cn i th cho cc ti khon trong s ci. 4. iu chnh v sa sai cc mc nht k s ci vo cc ti khon lit k trong bng cn i th v nhp cc mc ny vo cc ti khon trong s ci. 5. Lp bo co ti chnh t bng cn i th sau khi iu chnh v sa sai cc mc. Hnh 2.1 trnh by cc hot ng ny, m trong phn sau chng ta s m t thm v minh ha bng cc giao dch ca cng ty Miller trong thng 1. Hnh 2.1 Tm tt qu trnh k ton
Kt qu ca cc giao dch v s kin
Ghi vo nht k
Nhp vo cc ti khon thch hp trong s ci
Lp bng cn i th cha iu chnh
Sa sai v iu chnh cc bng cn i th
Lp cc bo co ti chnh
GHI NHT K (JOURNALIZING) Trc tin, tng giao dch s c ghi vo nht k k ton di hnh thc mt mc nht k. Mc nht k tiu chun nh sau:
Ngy Ti khon ghi n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ti khon ghi c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gii thch giao dch hay s kin c ghi nht k. S tin ghi n S tin ghi c
i khi ngy thng c trnh by trn mt dng ring. Nht k ch l mt cun s hay mt tp h s cha mt danh mc gm nhiu mc ghi chp hng ngy theo th t thi gian, ging nh mt cun nht k. Nht k thng c gi l s nhp gc, cha ng nhng ghi chp u tin v tng giao dch trong h thng k ton. Cc mc nht k cho 7 giao dch ca cng ty Miller trong thng 1 nh sau:
(1) Ngy 1-1
(2) Ngy 5-1
(3) Ngy 15-1
(4) Ngy 21-1
(5) Ngy 21-1
(6) Ngy 31-1
(7) Ngy 31-1
Tin mt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. C phiu thng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pht hnh 10.000 c phiu thng mnh gi 10 ly tin mt. Thit b . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tin mt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mua thit b tr gi 60.000 bng tin mt. Hng trong kho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Khon phi tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mua hng tr gi 15.000 tr chm. Khon phi tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tin mt . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . Tr ngha v n 8.000 bng tin mt. Khon phi tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C phiu thng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pht hnh 700 c phiu thng mnh gi 10 thanh ton 7.000 trong khon phi tr. Bo him tr trc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tin mt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ng trc ph bo him ha han mt nm 600. Tin mt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tr trc t khch hng .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nhn 3.000 ca khch hng tr trc cho hng s giao trong thng 2.
100.000 100.000 60.000 60.000 15.000 15.000 8.000 8.000 7.000 7.000
600 600 3.000 3.000
Ghi nht k l bc c hc u tin gip bn hiu tc ng ca cc giao dch khc nhau i vi cc bo co ti chnh ca cng ty v chun b gii p cho nhng bi ton cui chng ny. Bn khng th chc chn rng mnh hiu mt giao dch kinh doanh cho n khi no bn phn tch c giao dch vo cc khon ghi n v ghi c, v lp mt mc ghi chp nht k thch hp. Sau ny, bn s thy rng sau khi nh k ton ghi chp mc nht k, tt c cc bc cn li trong qu trnh k ton ch c tnh cht th tc, ch khng i hi s phn tch tr tu. Mt khi nh k ton ghi chp mt mc nht k thch hp cho mt giao dch, cc bo co ti chnh c c sau tt c cc bc ghi chp c hc s phn nh tha ng nh hng ca giao dch . Trong ton quyn sch ny, chng ta s dng cc mc nht k lm nhng cng c phn tch. NHP VO TI KHON S CI (POSTING TO GENERAL LEDGER) Vo nhng thi im nh k (v d, hng tun hay hng thng), nh k ton ghi cc giao dch trong nht k s ci vo cc ti khon ring trong mt s ci. Trong cc phng php th cng, s ci l mt cun s vi cc trang tch bit cho tng ti khon. Trong h thng vi tnh, s ci c dng mt s truy cp trong mt tp tin vi tnh. Ti khon ch T m t trn y ng vai tr nh mt i din hu ch cho mt ti khon trong s ci. Bng 2.3 trnh by vic nhp cc mc nht k t s nht k ca cng ty Miller vo cc ti khon trong s ci. Cng nh cc mc nht k, cc ti khon ch T gip chun b gii p cho cc bi ton k ton v s xut hin trong c quyn sch ny. LP BNG CN I TH TRC IU CHNH (TRIAL BALANCE) Bng cn i th lit k tng ti khon trong s ci vi s d vo mt ngy c th. Cn i th ca cng ty Miller vo ngy 31-1 c th hin trong bng 2.5.
19
S cn bng gia tng d n v tng d c gip ta kim tra tnh chnh xc v s hc trong tin trnh hch ton kp thc hin trong k. Nu bng cn i khng cn bng, ngi ta phi d li cc bc tin hnh trong vic x l s liu k ton tm ngun gc sai s. BNG 2.5 Cng ty Miller Bng cn i th trc iu chnh, ngy 31-1 Ti khon
Tin mt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hng trong kho. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bo him tr trc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Thit b . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tr trc t khch hng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C phiu thng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
n v tnh: -la S tin trong S tin trong cc ti khon c cc ti khon c s d n s d c 34.400 15.000 600 60.000 3.000 107.000 110.000 110.000
BNG CN I TH SAU KHI IU CHNH V SA SAI Nh k ton phi sa cha nhng sai s d tm c khi x l s liu k ton. Loi iu chnh thng xuyn nht thng xy ra i vi nhng s kin khng c ghi chp m gip ngi ta o lng thu nhp rng trong k v v th ti chnh vo cui k. V d, vo cui thng 2, nh k ton s iu chnh gim ti khon bo him tr trc phn nh phn dch v bo him ht hn trong thng 2. Chng 3 v chng 4 s tho lun loi iu chnh ny y hn. Hu ht cc iu chnh v sa sai lin quan n vic lp mt mc nht k, ghi mc ny vo nht k s ci v vo cc ti khon trong s ci. LP BO CO TI CHNH Ngi ta c th lp bng cn i ti sn v bo co thu nhp t bng cn i th sau khi iu chnh v sa sai. V cng ty Miller khng cn phi sa sai hay iu chnh cc mc, nn bng cn i ti sn trnh by trong bng 2.4 ng nh th hin. Cc chng sau s xem xt tin trnh k ton lp bo co thu nhp v bo co ngn lu. Kt qu ca cc giao dch v s kin khc nhau lu chuyn trong h thng k ton bt u bng vic ghi nht k s ci v kt thc bng cc bo co ti chnh. Vic kim ton cc bo co ti chnh ca cc kim ton vin c lp thng i theo chiu ngc li. Kim ton vin bt u bng cc bo co ti chnh c lp bi cc nh qun l ri theo di cc khon mc khc nhau ngc tr li thng qua cc ti khon cho n cc chng t gc (v d, ho n bn hng, cc tm sc thanh ton) m h tr cho cc mc nht k trong nht k s ci. Nh vy ngi ta c th i ti v i lui gia cc chng t gc, mc nht k, ti khon s ci, v cc bo co ti chnh. TN CC TI KHON TRONG BNG CN I TI SN Phn ny m t tn cc ti khon trong bng cn i ti sn thng dng. Vic m t ny gip chng ta hiu bn cht ca cc ti sn, ngha v n, v vn c ng cng nh chn tn ti khon thch hp dng khi gii bi ton. Ngi ta c th dng cc tn ti khon thay th nhau. Vic lit k tn cc ti khon khng trnh by ht ton b tn nhng ti khon c s dng trong
quyn sch ny hay xut hin trn cc bo co ti chnh ca cc cng ty c c phn nim yt. Nhiu sinh vin mi tr nn lo lng thi qu v vic dng t chnh xc cho tn ca cc ti khon. Chng ta ch yu cu cc sinh vin l tn ti khon phi c tnh miu t v khng m h, v cc sinh vin phi dng tn ti khon thng nht (hay tng t) cho nhng khon mc nh nhau (hay tng t nhau). TI SN Tin mt: Tin ng v tin giy v cc khon mc nh sc ngn hng, v lnh tr tin (cc khon mc ny n thun ch l cc quyn i tin i vi cc c nhn hay t chc nhng theo thi quen vn c gi l tin mt), tin gi ngn hng m cng ty c th k pht sc, v tin gi c k hn, thng l ti khon tit kim v giy chng nhn tin gi. Chng khon c th mua bn nhanh: Tri phiu chnh ph hay c phiu v tri phiu cng ty m cng ty d nh nm gi trong mt thi gian tng i ngn. T c th mua bn nhanh ng rng cng ty c th d dng mua v bn trn th trng chng khon, v d nh th trng chng khon New York. Khon phi thu: S tin khch hng cn n ca vic bn hng ho hay dch v. Vic thu tin din ra mt thi gian sau khi bn hng. Ti khon ny cn c gi l ti khon thu hay ti khon m. Thut ng khon phi thu dng trong bng cn i ti sn m t s liu tiu biu cho tng s tin c th thu c t tt c khch hng. D nhin, cng ty c s sch ghi chp ring cho cng n ca tng khch hng. Tn dng phi thu: S tin cn n ca khch hng hay nhng ngi khc m cng ty cho vay hay cung ng tn dng. Khch hng hay nhng ngi vay khc lp vn bn xc nhn n di hnh thc mt vn t n chnh thc (khc vi quyn i n di hnh thc khon phi thu ni trn). Li phi thu: Tin li t nhng ti sn nh giy hn tr tin hay tri phiu tch ly (hay pht sinh) khi thi gian tri qua m cng ty cha thu v vo ngy lp bng cn i ti sn. Hng trong kho: Hng mua v bn, nh thc phm ng hp trn k ca mt ca hng tp ho hay qun o trn gi ca mt ca hng trang phc. Nguyn vt liu trong kho: Nguyn vt liu cha dng n ch to sn phm. Vt t trong kho: Du nht, giy nhm, v cc vt liu ph khc dng trong hot ng sn xut ch to; bao b, dy buc, hp, v cc vt liu ng gi khc; xng du, ph tng thay th, v cc vt t khc. Sn phm d dang trong kho: Sn phm ch to cha hon tt. Thnh phm trong kho: Sn phm sn xut hon chnh nhng cha bn. Bo him tr trc: Ph bo him tr trc c bo him trong tng lai. Tr trc cho nh cung ng: Khon thanh ton tr trc cho nhng hng ho v dch v m cng ty s nhn vo mt thi im tng lai. Nu khi t hng cng ty khng chi mt khon tin mt, th cng ty khng ghi l mt ti sn.
21
Tin thu tr trc: Tin thu thanh ton trc s dng nh, t, hay thit b trong tng lai. Ngoi tn ti khon nh trn, ti khon ny cn c gi l Tr trc cho ngi cho thu. u t vo chng khon: Tri phiu hay c phn thng hay c phn u i m cng ty d nh nm gi trong thi gian tng i di, thng lu hn 1 nm. t ai: t s dng trong hot ng kinh doanh hoc c xy dng nh xng dng trong hot ng kinh doanh. Nh xng: Xng ch to, nh kho, nh xe, v.v My mc thit b: my tin, l t, my cng c, ni hi, my vi tnh, thng cha, cn trc, bng chuyn, xe t v.v Trang b ni tht v dng: bn lm vic, bn gh, quy hng, k by hng, cn, v cc trang b vn phng v bn hng khc. Khu hao ly k: S tin tch ly chi ph ca cc ti sn di hn (nh nh xng v my mc thit b) c phn b vo chi ph sn xut hay vo cc thi on hin ti v trc y xc nh thu nhp rng. S tin trong cc ti khon ny lm gim chi ph mua ca mt ti sn di hn lin quan n n khi o lng gi tr s sch rng ca ti sn trnh by trn bng cn i ti sn. Ti sn thu theo hp ng: Quyn c s dng ti sn do ngi khc s hu. Chi ph t chc: S tin tr cho cc khon chi ph php l v on th, in giy chng nhn c phiu, v hch ton, v cc chi ph khc pht sinh khi t chc mt vic kinh doanh n c th hot ng. Bng pht minh: Quyn hn trong thi gian 17 nm do chnh ph lin bang trao cho loi tr nhng ngi khc khng c ch to, s dng, hay bn nhng qui trnh hay dch v nht nh. Theo GAAP hin hnh, cng ty phi hch ton chi ph nghin cu v pht trin trong nm pht sinh ch khng c cng nhn l ti sn vi nhng li ch tng lai. Kt qu l cng ty no t xy dng mt bng pht minh th thng thng s khng c th hin bng pht minh nh mt ti sn. Mt khc, cng ty no mua bng pht minh t mt cng ty khc hay t mt c nhn th s cng nhn bng pht minh ny l ti sn. Chng 9 s tho lun cch x l khng nht qun v bng pht minh t pht trin trong ni b v bng pht minh mua li t bn ngoi ny. Thng hiu hay uy tn (good will): Khi mt doanh nghip c mua li bi mt cng ty khc, k ton ghi nhn vo khon ny phn chnh lch m s tin mua c th vt qu tng gi tr hin c c xc nh ca cc ti sn ring l. K ton ni chung khng cng nhn danh ting v cc thuc tnh ng mong i khc m cng ty t to ra hay t xy dng l mt ti sn. Tuy nhin, khi cng ty tip qun mt cng ty khc, k ton li cng nhn nhng thuc tnh ng mong mun ny l mt ti sn ti mc m chng lm cho s tin phi tr tip qun cng ty cao hn gi tr ca tt c cc ti sn xc nh c trong vic tip qun. NGHA V N Khon phi tr: S tin n khi mua hng ho dch v trong mt tho thun tr chm khng chnh thc. Nhng khon ny thng phi tr trong 1 hay 2 thng. Chnh nhng khon mc ny s xut hin trong ti khon Khon phi thu trong s sch ca ngi bn hng.
22
Tn dng phi tr: Mnh gi ca cc vn t n (giy hn tr tin) gn lin vi nhng khon vay t ngn hng hay vi vic mua hng ho dch v. Nhng khon mc ny s xut hin trong ti khon Tn dng phi thu trong s sch ca ngi cho vay hay ngi bn. Li phi tr: Li ca cc kh c vay pht sinh hay tch lu khi thi gian tri qua nhng cng ty cha tr vo ngy lp bng cn i ti sn. Ngha v i vi li thng xut hin tch bit vi mnh gi ca kh c vay. Chnh nhng khon mc ny s xut hin trong ti khon Li phi thu trong s sch ca ngi cho vay. Thu thu nhp phi tr: Ngha v np thu thu nhp c tnh, tch ly v cha np, da trn thu nhp chu thu ca cng ty t u nm chu thu cho n ngy lp bng cn i ti sn. Tr trc t khch hng: Tn chung dng ch nhng khon thu trc cho hng ho v dch v m cng ty s cung cp cho khch hng trong tng lai; mt ngha v n khng bng tin. Cng ty c ngha v phi giao hng ho hay dch v, ch khng phi tr li tin. Tuy th, cng ty ghi ngha v n ny theo s tin m cng ty nhn. Nu cng ty khng nhn tin khi khch hng t hng, th cng ty khng ghi nhn ngha v n; hp ng ny cha c thi hnh. Tr trc t ngi thu, hay Tin cho thu thu trc: y l mt v d khc v mt ngha v n khng bng tin. V d, cng ty s hu mt to nh m cng ty cho thu. Ngi thu tr trc tin thu trong vi thng. thi im lp bng cn i ti sn, cng ty khng th xem s tin p dng cho tng li nh vy l mt phn ca thu nhp, cho n khi cng ty thc hin dch v cho thu theo thi gian. Nh vy, khon tin thu trc dn n mt ngha v n phi tr bng dch v (ngha l vic s dng to nh). Trong s sch ca ngi thu, khon tin ny xut hin nh mt ti sn, gi l Tin thu tr trc (hay ng trc cho ch nh). Tn dng di hn c th chp: Cc chng t n di hn m ngi vay (cng ty) bo m thanh ton bng cch th chp nhng ti sn c th nh chng khon. Nu ngi vay khng tr n hay li vay nh tha thun, ngi cho vay c th yu cu bn ti sn th chp ly tin thanh ton khon vay. Tri phiu phi tr: S tin cng ty vay trong mt thi on tng i di da vo mt vn t giao c chnh thc v tri phiu. Ngi vay thng nhn c khon tin vay t mt s ngi cho vay, tt c nhng ngi ny nhn vn t tri phiu lm bng chng cho khon tin h cho vay. Tri phiu c th chuyn i: Tri phiu phi tr m ngi gi tri phiu c th chuyn sang hay i ly c phn thng. Trn vn t giao c tri phiu c qui nh s c phn m ngi cho vay s nhn c khi h chuyn tri phiu thnh c phiu, ngy c th din ra vic chuyn i v cc chi tit khc. Kh c thu ti chnh c quy thnh vn u t: Hin gi ca cam kt thanh ton tng lai i ly quyn s dng ti sn thuc s hu ca mt ngi khc. Chng 11 s tho lun cc iu kin trong mt cng ty cng nhn cc kh c thu nh nhng ngha v n. Thu thu nhp tr sau: S tin thu thu nhp c th c tr chm so vi k k ton hin hnh. Chng 11 s tho lun khon mc ny, thng xut hin trn bng cn i ti sn ca hu ht cc cng ty Hoa K.
23
VN C NG C phiu thng: S tin cng ty thu c bng vi mnh gi ca loi c phiu chnh c quyn b phiu ca cng ty. C phiu u i: S tin cng ty thu c ng vi mnh gi ca loi c phiu c mt s u i so vi c phiu thng, thng thng l v c tc v ti sn trong trng hp thanh l cng ty. i khi ngi gi c phiu u i c th chuyn i c phiu ny thnh c phiu thng. Vn gp vt qu mnh gi: Khi pht hnh c phiu thng hay c phiu u i, s tin thu c vt qu mnh gi c phiu. (Thng ghi tt l APIC Additional Paid-In Capital) Thu nhp gi li: T lc cng ty bt u hot ng, phn tng thm trong ti sn rng (= tng ti sn tng ngha v n) hnh thnh t thu nhp to ra vt qu ti sn rng (thng l tin mt) c phn phi di dng cng b c tc. Khi cng ty cng b c tc, ti sn rng gim (ngha v n i vi c tc phi tr tng ln) v thu nhp gi li gim mt lng tng ng. Nh trong chng 5 v chng 12 chng ta s tho lun, cng ty nhn chung s khng gi ti sn rng to ra t thu nhp gi li di dng tin mt. C phiu ngn qu: Chi ph ca nhng c phn m cng ty pht hnh ban u nhng sau thu hi li. C phiu ngn qu khng hng c tc, v cc nh k ton khng tha nhn chng l c phiu ang lu hnh. Chi ph mua c phiu ngn qu gn nh lun lun xut hin trn bng cn i ti sn nh mt khon tr i trong tng cc ti khon vn c ng khc. Trong chng 12, chng ta s tho lun vic hch ton c phn ngn qu. BI T LUYN 2.4 Ghi nht k, ti khon ch T, v lp bng cn i ti sn. Cng ty Thit b in t bt u hot ng vo ngy 1-9. Cng ty thc hin cc giao dch sau trong thng 9: (1) Ngy 1-9: Pht hnh 4.000 c phn thng mnh gi 10 thu vo 12$ tin mt trn mi c phn. (2) Ngy 2-9: Cng ty trao 600 c phn thng mnh gi 10 cho lut s thanh ton cho nhng dch v php l m lut s thc hin t chc thnh lp cng ty. Ho n thanh ton ca cc dch v ny l 7.200. (3) Ngy 5-9: Cng ty tr trc tin thu nh 2 thng l 10.000 thu mt nh xng trong 3 nm bt u t ngy 1-10. Tin thu nh hng thng l 5.000. (4) Ngy 12-9: Mua nguyn vt liu tr chm tr gi 6.100. (5) Ngy 15-9: Nhn mt tm sc 900 t khch hng tr trc cho mt n hng c bit v thit b m cng ty d nh s sn xut. Gi hp ng l 4.800. (6) Ngy 20-9: Mua thit b vn phng vi gi nim yt l 950. Sau khi tr i khon gim gi 25$ nh tr tin ngay, cng ty k mt tm sc thanh ton y . (7) Ngy 28-9: Cng ty tr trc tin mt tng cng 200 cho ba nhn vin mi s bt u lm vic vo ngy 1-10. (8) Ngy 30-9: Cng ty mua my mc thit b sn xut tr gi 27.500. Cng ty k pht mt tm sc thanh ton ngay 5.000 v chp nhn ngha v n c bo m di hn cho s tin cn li. (9) Ngy 30-9: Cng ty tr 450 tin cng lao ng lp t thit b mi trong giao dch (8). a. Ghi nht k k ton cho tng giao dch trong 9 giao dch trn.
24
b. Lp cc ti khon ch T v nhp tng giao dch trong 9 giao dch trn vo cc ti khon ch T. c. Lp bng cn i ti sn cho Cng ty Thit b in t vo ngy 30-9. PHN TCH BNG CN I TI SN Bng cn i ti sn phn nh tc ng ca cc quyt nh ca cng ty v u t v ngun vn. Ni chung, cng ty c gng cn i c cu thi hn ca ngun vn vi c cu thi hn ca cc hot ng u t (ngha l, dng ngun vn ngn hn mua ti sn ngn hn v ngun vn di hn mua ti sn di hn). C cu thi hn l thi gian phi tri qua trc khi mt ti sn tr thnh tin mt hoc trc khi mt ngha v n hay khon mc vn c ng i hi phi c tin mt. Mt cng c nghin cu c cu thi hn ca cc ti sn ca cng ty v c cu thi hn ca cc ngun vn ca cng ty l bng cn i ti sn theo qui m chung. Trong bng cn i ti sn theo qui m chung, nh phn tch trnh by tng khon mc theo t l phn trm trong tng ti sn hay tng ngha v n cng vn c ng. Bng 2.6 trnh by cc bng cn i ti sn theo qui m chung ca chui ca hng Wal-Mart, hng hng khng American Airlines, cng ty dc phm Merck, v cng ty dch v qung co Interpublic Group.
BNG 2.6 Bng cn i ti sn theo qui m chung ca cc cng ty chn lc.
Wal-Mart TI SN Tin mt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Khon phi thu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hng trong kho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chi ph tr trc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tng ti sn hin hnh . . . . . . . . . . . . . . u t vo chng khon . . . . . . . . . . . . . . Nh xng my mc thit b . . . . . . . . . . . Ti sn v hnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tng ti sn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . NGHA V N V VN C NG Khon phi tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tn dng phi tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ngha v n hin hnh khc . . . . . . . . . . . Tng n hin hnh . . . . . . . . . . . . . . . . N di hn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ngha v n di hn khc . . . . . . . . . . . . . Tng ngha v n . . . . . . . . . . . . . . . Vn c ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tng ngha v n v vn c ng . . . . . . . American Airlines 7,7% 5,0 3,8 0,8 17,3% -68,2 14,5 100,0% Merck Interpublic Group 9,9% 61,2 -1,9 73,0% 1,0 6,8 19,2 100,0%
0,2% 2,7 47,8 4,8 55,5% -41,6 2,9 100,0%
14,9% 16,3 10,4 3,8 45,4% 11,0 36,9 6,7 100,0%
22,4% 3,2 6,8 32,4% 21,2 1,1 54,7% 45,3 100,0%
6,2% 6,4 16,7 29,3% 36,3 11,0 76,6% 23,4 100,0%
14,7% 3,6 11,3 29,6% 5,2 13,4 48,2% 51,8 100,0%
52,3% 5,6 8,7 66,6% 6,1 6,2 78,9% 21,1 100,0%
Chui ca hng Wal-Mart duy tr mt t l ln cc ti sn di hng hng trong kho, m cng ty k vng bn trong thi gian 1 hay 2 thng. Do h dng mt t l cao cc ngun huy ng ngn hn (ngha l cc khon phi tr). Mt khc, hng hng khng American Airlines u t mt t l ln ti sn vo nh xng, my mc thit b. H huy ng vn cho cc ti sn ny bng cc ngun vn di hn (n di hn cng vn c ng). Hng hng khng c xu hng dng nhiu n di hn hn so vi vn
25
c ng mua my mc thit b v (1) my mc thit b ng vai tr nh vt th chp cho vic vay mn (ngha l ngi cho vay c th chim hu hay tch thu thit b nu hng hng khng khng tr n ng hn), v (2) n di hn thng c chi ph chnh thc thp hn i vi cng ty so vi vn c ng. Merck cng u t mt t phn cao ti sn ca h vo nh xng, my mc thit b. Cc cng ty dc c xu hng duy tr cc phng tin sn xut t ng ho, thm dng vn bo m kim tra cht lng sn phm ca h. Tuy nhin, khng nh hng hng khng, cc cng ty dc khng c xu hng vay nhiu n di hn. Mt l do khng c nhiu n di hn l bi bn cht cc ngun lc ca cng ty dc. Ngun lc then cht bao gm cc nh khoa hc nghin cu, nhng ngi c th la b cng ty vo bt k lc no, v cc bng pht minh v dc phm, m cc i th cnh tranh c th lm cho tr nn v dng bng cch pht trin nhng sn phm mi u vit hn. ng vi ri ro c hu trong cc ngun lc m khng th hin trn cc bng cn i ti sn ny, cc cng ty dc c xu hng khng mun chp nhn thm ri ro pha bn kia ca bng cn i ti sn bng cch vay n, m i hi phi tr vn v li c nh. Ngoi ra, v cc cng ty dc theo truyn thng thng c t l li nhun v ngn lu hot ng cao nht trong tt c cc ngnh, nn h khng cn phi vay mn ti tr cho cc hot ng kinh doanh v u t. Intepublic Group cung ng dch v qung co cho khch hng. H mua thi gian v khng gian trn cc phng tin truyn thng (truyn hnh, bo ch, tp ch), do vy h pht sinh mt giao c (Khon phi tr). H xy dng cc phin bn qung co cho khch hng v bn cho khch hng khng gian v thi gian qung b sn phm, to thnh mt khon phi thu t khch hng (Khon phi thu). Ti sn ca nhng cng ty dch v nh Inerpublic khng g khc hn ngi lao ng ca h, m k ton li khng cng nhn l ti sn. Do vy, Khon phi thu hin hnh thng lnh bn ti sn ca bng cn i ti sn v Khon phi tr hin hnh chim lnh pha bn ngun vn ca bng cn i ti sn. Cc nh phn tch ti chnh c th tr nn lo lng khi t l ngun vn ngn hn bt u vt qu t l ti sn hin hnh. Nhng cng ty ny dng vn ngn hn u t cho ti sn di hn. Cng nh cc hip hi tit kim v cho vay vo u thp nin 90, nhng cng ty ny gp kh khn trong vic thu lng tin mt t cc ti sn di hn ny p ng cc cam kt ngn hn ca ngi cho vay. Cng ty duy nht trong bng 2.6 c c cu huy dng vn mt cn i theo cch ny l American Airlines. QUAN IM QUC T Bng cn i ti sn ti mt s nc khc vi hnh thc chng ta va tho lun trong chng ny. c, Php, v mt s nc chu u, nh xng my mc thit b v cc ti sn di hn khc c trnh by trc tin, sau l ti sn hin hnh. V pha vn s hu, vn c ng c trnh by trc, ri sau n cc ngha v n di hn v hin hnh. Bng 2.7 th hin bng cn i ti sn ca BMW, nh sn xut t c cho hai nm gn y. Lu rng mt s thut ng khc vi nhng thut ng thng dng Hoa K.
26
Thut ng dng trong bng 2.7 Ti sn c nh hu hnh Ti sn ti chnh Thng mi phi thu Tin thanh khon Vn ng k Vn d tr Li nhun d tr, Thu nhp rng dnh phn phi Tri phiu N ngn hng Thng mi phi thu
Thut ng ph bin dng Hoa K Nh xng, my mc, thit b u t vo chng khon Khon phi thu Tin mt C phiu thng Vn gp vt qu mnh gi Thu nhp gi li Tri phiu phi tr Tn dng phi tr cho ngn hng Khon phi thu
BNG 2.7 Bng cn i ti sn ca BMW

TI SN Ti sn v hnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ti sn c nh hu hnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ti sn ti chnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tng ti sn c nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hng trong kho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tin cho thu phi thu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Thng mi phi thu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chng khon ngn hn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tin thanh khon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tng ti sn hin hnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cc khan tr trc v cc ti sn khc . . . . . . . . . . . . . . . . Tng ti sn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VN C NG V NGHA V N Vn ng k . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vn d tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Li nhun d tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Thu nhp rng dnh phn phi . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tng vn c ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tri phiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . N ngn hng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Thng mi phi tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cc ngha v n khc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tng ngha v n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tng vn c ng v ngha v n . . . . . . . . . . . . . . . . .
(n v: triu mc c) Ngy 31-12 Nm 9 Nm 10

8 6.163 198 6.369 2.390 5.294 2.006 2.084 2.227 14.001 319 20.689 835 749 3.593 194 5.371 6.158 543 1.335 7.282 15.318 20.689 5 6.339 363 6.707 2.544 6.306 2.284 2.138 2.205 15.477 317 22.501 849 775 4.037 199 5.860 7.003 604 1.463 7.571 16.641 22.501
Anh, dng phng trnh sau c dng cho bng cn i ti sn:

Ti sn di hn
+(
Ti sn hin hnh
Ngha v n hin hnh
)-
Ngha v n di hn
Vn c ng
Bng 2.8 trnh by bng cn i ti sn ca Ranks Hovis McDougall PLC, mt cng ty hng tiu dng, trong hai nm gn y. Dng cn i ti sn ny khng cho php chng ta so snh trc tip gia u t v ngun vn. Nh phn tch phi sp xp li cc bng cn i ti sn nh th c c thng tin mong mun. Bng 2.9 s th hin bng cn i ti sn ca cng ty
27
Ranks Hovis McDougall PLC b tr li di hnh thc nh tho lun trong chng ny. Lu rng s tin ngha v n hin hnh gn bng s tin ti sn hin hnh, v tng ngha v n di hn v vn c ng gn bng s tin ti sn di hn. BNG 2.8 Ranks Hovis McDougall PLC Bng cn i ti sn so snh theo hnh thc ca Anh
Ti sn c nh Thng hiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ti sn hu hnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . u t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tng ti sn c nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ti sn hin hnh Hng trong kho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Khon phi thu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tin mt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Khan phi tr trong thi hn 1 nm N phi tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . N khc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ti sn hin hnh rng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tng ti sn tr ngha v n hin hnh . . . . . . . . . . . . . . . . . Khan phi tr vi thi hn hn 1 nm N phi tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . N khc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hp ng ngha v n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vn v d tr Vn gp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vn gp vt qu mnh gi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nh gi li d tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D tr khc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Li nhun c ng thiu s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(n v tnh: triu bng)

Ngy 31-8 Nm 7 -422,3 3,4 425,7 Nm 8 678,0 463,7 0,7 1.142,4
168,6 215,6 46,2
184,6 234,3 65,2
(53,0) (286,7) 90,7 516.4
(45,1) (347,3) 91,7 1.234,1
(133,7) (78,6) (38,9) 265,2 91,4 28,0 24,9 107,3 13,6 265,2
(139,8) (96,6) (19,0) 978,7 93,2 27,5 622,6 184,9 50,5 978,7
Thut ng s dng trong bng cn i ti sn trong bng 2.8 cng khc vi thut ng chng ta tho lun trong chng ny. Thut ng dng trong bng 2.8 Ti sn hu hnh Hng trong kho Khon phi thu N phi tr Vn gp Vn gp vt qu mnh gi D tr khc Thut ng ph bin dng Hoa K Nh xng, my mc, thit b Hng trong kho Khon phi thu Tn dng phi tr, tri phiu phi tr C phn thng Vn gp vt qu mnh gi Thu nhp gi li
28
BNG 2.9 Ranks Hovis McDougall PLC Bng cn i ti sn theo hnh thc ca Hoa K
TI SN Tin mt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Khon phi thu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hng trong kho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tng ti sn hin hnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . u t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ti sn hu hnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Thng hiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tng ti sn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . NGHA V N V VN C NG Khan phi tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . N khc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tng ngha v n hin hnh. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . N phi tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . N khc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hp ng ngha v n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tng ngha v n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vn c ng Vn gp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vn gp vt qu mnh gi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nh gi li d tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D tr khc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Li nhun c ng thiu s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tng vn c ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tng ngha v n v vn c ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(n v tnh: triu bng)

Ngy 31-8 Nm 7 46,2 215,6 168,6 430,4 3,4 422,3 -----856,1 Nm 8 65,2 234,3 184,6 484,1 0,7 463,7 678,0 1.626,5
53,0 286,7 339,7 133,7 78,6 38,9 590,9
45,1 347,3 392,4 139,8 96,6 19,0 647,8
91,4 28,0 24,9 107,3 13,6 265,2 856,1
93,2 27,5 622,6 184,9 50,5 978,7 1.626,5
Hai ti khon c bo co trong bng 2.8 him khi xut hin trn cc bng cn i ti sn Hoa K v hu ht cc nc: Thng hiu v nh gi li d tr. Theo thng l chung, hu ht cc nc ghi chp cc ti sn khng bng tin (nh hng trong kho, nh xng, my mc, thit b) theo chi ph mua hay chi ph lch s. Thng l chung cng khng tha nhn nhng chi tiu ca cng ty xy dng thng hiu, danh ting, v cc yu t v hnh khc l ti sn. Cc tiu chun k ton Anh v mt vi nc khc cho php c s nh gi li theo nh k cc nh xng, my mc, thit b theo gi tr th trng hin hnh. Cc cng ty thm nh gi tr th trng ca cc ti sn c nh hu hnh sau nhng khon thi gian nh k (ba hay nm nm). Sau h phn nh s nh gi li ny trong cc ti khon bng nhng mc nht k nh sau:
Ti sn c nh hu hnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nh gi li d tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nh gi li ti sn hu hnh theo gi tr th trng hin hnh. S tin S tin
Vo cui nm 7, Ranks Hovis McDougall PLC ghi mt s d vo ti khon nh gi li d tr l 24,9 triu bng, cho thy rng gi tr th trng hin hnh ca nh xng, my mc thit b vt qu chi ph mua l 24,9 triu bng. Mc nht k ghi nhn s gim gi tr th trng s c cc khon ghi n v ghi c o ngc li so vi mc nht k trn y.
29
Cc tiu chun k ton Anh cng cho php ghi nhn gi tr th trng hin hnh ca thng hiu. Cng ty phi c thm nh mt cch c lp v nhng gi tr nh th. Cng ty Ranks Hovis McDougall PLC cng nhn thng hiu l mt ti sn ln u tin vo nm 8. Cng ty ghi chp mc nht k sau:
Thng hiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nh gi li d tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cng nhn gi tr th trng hin hnh ca cc thng hiu. 678,0 678,0
Ti khon nh gi li d tr thay i nh sau trong nm 8:

nh gi li d tr, ngy 31-8 nm 7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cng Cng nhn thng hiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tr Gim gi tr th trng ca ti sn c nh hu hnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nh gi li d tr, ngy 31-8 nm 8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24,9 678,0 (80,3) 622,3
Nh phn tch khi chuyn bng cn i ti sn ca cng ty Ranks Hovis McDougall PLC theo cc tiu chun k ton ca Hoa K s bo co li nh sau:
Cui nm 7: nh gi li d tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ti sn c nh hu hnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chuyn ti sn c nh hu hnh t gi tr th trng hin hnh thnh chi ph lch s. Cui nm 10: nh gi li d tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ti sn c nh hu hnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Thng hiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chuyn ti sn c nh hu hnh t gi tr th trng hin hnh thnh chi ph lch s v ly thng hiu ra khi ti sn. 24,9 24,9
622,6 55,4 678,0
C th bn s thy phn tho lun v cc hnh thc khc nhau ca bng cn i ti sn, thut ng v cc mc bo co li trong phn ny tng i kh m theo di khi bn ch mi bt u nghin cu v k ton ti chnh. Thng ip chnh ca phn ny l: nm chc nhng khi nim quan trng ca bng cn i ti sn nh tho lun xuyn sut chng ny, s cho php bn p dng nhng khi nim ny vo nhng bng cn i ti sn khc vi thng l thng s dng Hoa K. TM TT Bng cn i ti sn gm ba loi khon mc: ti sn, ngha v n, v vn c ng. Cc ngun lc tr thnh ti sn k ton khi cng ty c quyn s dng tng lai i vi cc ngun lc ny nh kt qu ca mt giao dch hay trao i qu kh, v khi cng ty c th o lng c gi tr ca cc li ch tng lai vi mt chnh xc hp l. Ni chung, nhng ti sn bng tin c trnh by trn bng cn i ti sn theo gi tr tin mt hin hnh, hay gi tr tng ng bng tin mt. Cc ti sn khng bng tin xut hin trn bng cn i ti sn theo chi ph mua, trong mt s trng hp c iu chnh gim bt nhng chi ph dch v m cng ty tiu dng. Ngha v n tiu biu cho nhng giao c ca cng ty s thanh ton mt s tin xc nh hp l vo mt thi im tng lai xc nh hp l cho nhng li ch m cng ty nhn. Vn c ng, chnh lch gia tng ti sn v tng ngha v n ca cng ty, thng gm vn gp ca c ng v thu nhp gi li.
30
Vic hch ton s kp cc nh hng ca mi giao dch duy tr s cn bng ca tng ti sn v tng ngha v n cng vn c ng. Cng thc sau y tm tt khung hch ton s kp:
Ti khon ti sn Tng Gim (N) (C) = Ti khon ngha v n Gim Tng (N) (C) + Ti khon vn c ng Gim Tng (N) (C)
u tin, ngi lm k ton ghi nh hng hai mt ca mi giao dch vo nht k k ton di hnh thc cc mc nht k. Theo nh k, nh k ton chuyn s tin trong cc mc nht k ny vo cc ti khon ti sn, ngha v n v vn c ng thch hp trong s ci. Nh k ton lp mt bng cn i th cho cc s d cui k trong cc ti khon s ci kim tra tnh chnh xc s hc ca tin trnh hch ton s kp. Vo cui mi k k ton, nh k ton iu chnh hay sa sai cc s d ti khon trong bng cn i th nu cn bng cch lp mt mc nht k trong nht k v nhp mc vo cc ti khon trong s ci. Khi , bng cn i th iu chnh v sa sai s cung cp nhng thng tin cn thit lp cc bo co ti chnh. Chng 3 v 4 tho lun cc tin trnh chun b bng bo co thu nhp. Chng 5 s tho lun v bo co ngn lu. Khi phn tch mt bng cn i ti sn, ngi ta tm s cn xng gia c cu thi hn ca ti sn so vi c cu thi hn ca ngha v n v vn c ng. T phn ca ngun vn ngn hn so vi ngun vn di hn nn c quan h vi t phn gia ti sn hin hnh v ti sn di hn. P N CA CC BI T LUYN P N GI CHO BI T LUYN 2.1 (Cng ty Coca Cola; cng nhn v nh gi ti sn.) a. Theo GAAP, k ton khng cng nhn chi tiu nghin cu v pht trin l ti sn do tnh khng chc chn ca cc li ch tng lai m cng ty c th o c vi chnh xc hp l. b. Tr trc cho nh cung ng $400.000 cho lon cha nc gii kht. y l hp ng c thc hin mt phn, m cc nh k ton cng nhn phn thc hin l ti sn. c. Cho d GAAP cho php cng ty chuyn ho vn cc chi tiu qung co thnh ti sn, nhng thng l k ton s hch ton chi ph ngay tc thi cho cc chi ph qung co do tnh khng chc chn ca li ch tng lai m cng ty c th o c vi chnh xc hp l. d. u t vo c phiu thng $2,5 triu. Nh trong chng 13 chng ta s tho lun y hn, vic tip qun cng ty ny c th c cho l s gp chung li ch, m vic nh gi c th khc vi $2,5 triu. e. K ton khng cng nhn y l ti sn, l do ging nh trong cu (a) trn y. f. t ai v nh xng, $150 triu. iu cn thit l phi phn b gi mua gia t ai v nh xng v nh xng c th khu hao, cn t ai th khng c khu hao. P N GI CHO BI T LUYN 2.2 (Cng ty New York Times; cng nhn v nh gi ngha v n.) a. Ph ng k thu trc, $10 triu. b. Khon phi tr, $4 triu. Cc tn khc ca ti khon cng chp nhn c. c. K ton khng cng nhn ngha v n trong trng hp ny v thi on thu 1 nm ngn hn nhiu so vi thi gian s dng sn phm. Chng 11 s tho lun cc tiu ch cng nhn mt hp ng thu l ngha v n.
31
d. K ton khng cng nhn ngha v n v ng vi phm vi tha thun bo him, ch c mt xc sut rt thp xy ra vic cng ty phi chi mt khon tin mt tng lai. e. GAAP yu cu cng nhn ngha v n khi mt khon chi tin mt l c th xy ra. GAAP khng a ra nhng hng dn c th v xc sut c th xy ra phi l bao nhiu th mi cng nhn ngha v n. Nhng bng chng c tnh giai thoi cho thy rng cc nh k ton thc hnh thng dng mc xc sut l 80 n 85%. f. C th l $2 triu ny trc y c ghi vo ti khon Ph ng k thu trc. V nh cng s lm tr thi gian giao bo thm hai tun. Nh vy, cng ty cng nhn y l ngha v n. P N GI CA BI T LUYN 2.3 (Ti khon ch T cho cc giao dch khc nhau.)
Tin mt (A) (1) 240.000 (2) 100.000 220.000 (3) 1.500 (5) 28.000 (6) Hng trong kho (A) (4) 12.000 Tin thu tr trc (A) (5) 1.500
t ai (A) (3) 40.000
Nh xng (A) (3) 180.000
Thit b (A) (4) 25.000 C phiu thng, theo mnh gi (SE) 200.000 (1)
Khon phi tr (L) (6) 28.000 37.000 (4) Vn gp vt qu mnh gi (SE) 40.000 (1)
Tri phiu phi tr (L) 100.000 (2)
(A): Ti sn (L): Ngha v n (SE): Vn c ng.
P N GI CA BI T LUYN 2.4 (Ghi nht k, ti khon ch T, v lp bng cn i ti sn.) a. Cc mc nht k s ci cho 9 giao dch nh sau:
(1) Ngy 1-9 Tin mt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C phiu thng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vn gp vt qu mnh gi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pht hnh 4.000 c phn thng mnh gi $10 ly tin mt $12 mt c phn. Chi ph t chc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C phiu thng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vn gp vt qu mnh gi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pht hnh 600 c phn thng mnh gi $10 thanh ton $7.200 cho lut s v vic t chc cng ty. Tin thu tr trc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tin mt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tr trc tin thu nh xng thng 10 v 11. Nguyn vt liu trong kho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Khon phi tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mua nguyn vt liu tr gi $6.100 tr tin sau. Tin mt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tr trc t khch hng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nhn $900 khch hng tr trc mua thit b m cng ty s sn xut trong tng lai. My mc thit b . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32
48.000 40.000 8.000
(2) Ngy 2.9
7.200 6.000 1.200
(3) Ngy 5-9
10.000 10.000 6.100 6.100 900 900
(4) Ngy 12-9
(5) Ngy 15-9
(6) Ngy 20-9
925
Tin mt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mua thit b vi gi nim yt l $950, sau khi c gim gi cn 925$. (7) Ngy 28-9 ng trc cho ngi lao ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tin mt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tr trc $200 tin mt cho ngi lao ng s bt u lm vic vo ngy 1-10. My mc thit b . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tin mt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tn dng di hn c bo m phi tr . . . . . . . . . . . . . Mua thit b bng $5.000 tin mt v chp nhn ngha v n c bo m $22.500 ng vi phn cn li ca gi mua. My mc thit b . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tin mt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tr chi ph lp t $450 cho thit b mua trong giao dch 8 200
925
200
(8) Ngy 30-9
27.500 5.000 22.500
(9) Ngy 30-9
450 450
b. Bng 2.10 biu th cc ti khon ch T ca cng ty Thit b in t v vic ghi chp 9 mc nht k vo cc ti khon. Cc k hiu A, L, v SE theo sau tn cc ti khon biu th loi ti khon: ti sn, ngha v n v vn c ng. c. Bng 2.11 biu th bng cn i ti sn vo ngy 30-9. BNG 2.10 Cng ty Thit b in t, Ti khon ch T v cc giao dch trong thng 9 (Bi tp 2.4 t nghin cu).
Tin mt (A) (1) 10.000 48.000 (3) (2) 925 (6) 900 200 (7) 5.000 (8) 450 (9) 32.325 Thit b (A) (6) 925 (8) 27.500 (9) 450 28.875
Tr trc cho cng nhn (A) (7) 200
Nguyn vt trong kho (A) (4) 6.100
liu
Tin thu tr trc (A) (3) 10.000
200 Chi ph t chc (A) (2) 7.200
6.100 Khon phi tr (L) 6.100 (4)
10.000 Tr trc t khch hng (L) 900 (5)
7.200
6.100
900
33
Tn dng di hn c th chp (L) 22.500 (8) 22.500
C phiu thng (SE) 40.000 (1) 6.000 (2) 46.000
Vn gp vt qu mnh gi (SE) 8.000 (1) 1.200 (2) 9.200
(A): Ti sn (L): Ngha v n (SE): Vn c ng. BNG 2.11 Cng ty Thit b in t Bng cn i ti sn, ngy 30-9 (Bi t luyn 2.4).
TI SN Ti sn hin hnh Tin mt . Tr trc cho ngi lao ng Nguyn vt liu trong kho Tin thu tr trc . Tng ti sn hin hnh .. Nh xng my mc thit b Thit b ... Ti sn v hnh Chi ph t chc .. Tng ti sn 32.325 200 6.100 10.000 48.625 NGHA V N V VN C NG Ngha v n hin hnh Khon phi tr Tr trc t khch hng Tng ngha v n hin hnh .. N di hn Tn dng di hn b.m phi tr Tng ngha v n . Vn c ng C phiu thng, mnh gi 10 Vn gp vt qu mnh gi . Tng vn c ng Tng ngha v n v vn c ng . 6.100 900 7.000 22.500 29.500 46.000 9.200 55.200 84.700
28.875 7.200 84.700
KHI NIM V THUT NG THEN CHT Hp ng cha thc hin Ti sn v hnh Chi ph mua (chi ph lch s) Mnh gi Chi ph thay th hin ti (gi tr nhp vo) Ti khon ch T Gi tr rng c th bn hin ti (gi tr thanh l) Ghi n Hin gi Ghi c Ti sn bng tin Mc nht k k ton Ti sn khng phi bng tin S nht k k ton Hot ng lin tc S ci Tnh khch quan Bng cn i th Tnh thn trng C cu thi hn Ti sn c nh Bng cn i ti sn phn trm CU HI 1. Xem li ngha ca cc khi nim v thut ng trong phn Khi nim v thut ng then cht trn y. 2. Ni chung, tnh thn trng c xem l thng l trong k ton. Hy cho bit thng l ny c th lm thit hi cho ai. 3. Mt trong nhng tiu ch cng nhn ti sn hay ngha v n l phi c mt s trao i (giao dch). Bn c th gii thch cho yu cu ny nh th no? 4. K ton thng khng cng nhn cc hp ng cha c i bn thi hnh l cc ngha v n hay ti sn. Bn c th gii thch cho cch x l ny nh th no? 5. K ton x l cc khon gim gi khi mua hng ho hay thit b tr ngay l gim s tin ghi nhn cho ti sn c mua. Bn c th gii thch cho cch x l ny nh th no?
6. Mt nhm nh u t s hu mt to nh vn phng m h cho thu khng c c. H mua to nh ny 5 nm trc y t mt cng ty xy dng. Vo lc , h k vng to nh s c thi gian s dng l 40 nm. Hy cho bit nhng tin trnh m bn s thc hin xc nh gi tr ca ta nh theo tng phng php nh gi sau: a. Chi ph mua b. Chi ph mua c iu chnh c. Chi ph thay th hin ti d. Gi tr bn rng hin ti e. Hin gi ca ngn lu rng tng lai 7. Mt s ti sn ca cng ty ny tng ng vi nhng ngha v n ca mt cng ty khc. V d, mt khon phi thu trn bng cn i ti sn ca ngi bn l mt khon phi tr trn bng cn i ti sn ca ngi mua. i vi tng khon mc sau y, bn hy cho bit xem l ti sn hay ngha v n, v cho bit tn ti khon tng ng trn bng cn i ti sn ca pha bn kia trong v giao dch: a. Tr trc t khch hng b. Tri phiu phi tr c. Li phi tr d. Bo him tr trc e. Tin cho thu thu trc
35

Chuong2 - Bang Can Doi Tai San

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong2 - Bang Can Doi Tai San

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright Nin kha 2011-2013

Phn tch ti chnh Bi c

BNG CN I TI SN: TH HIN HOT NG U T V NGUN TI CHNH CA CNG TY

Clyde Stickney, Roman Weil

Bin dch: Kim Chi Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phn tch ti chnh Bi c

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phn tch ti chnh Bi c

Clyde Stickney, Roman Weil

Bin dch: Kim Chi Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phn tch ti chnh Bi c

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phn tch ti chnh Bi c

Clyde Stickney, Roman Weil

Bin dch: Kim Chi Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phn tch ti chnh Bi c

Clyde Stickney, Roman Weil

Bin dch: Kim Chi Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phn tch ti chnh Bi c

Clyde Stickney, Roman Weil

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phn tch ti chnh Bi c

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phn tch ti chnh Bi c

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phn tch ti chnh Bi c

Clyde Stickney, Roman Weil

Bin dch: Kim Chi Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phn tch ti chnh Bi c

15.000 135.000 20.000 170.000

Clyde Stickney, Roman Weil

Bin dch: Kim Chi Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phn tch ti chnh Bi c

85.000 85.000 170.000

Clyde Stickney, Roman Weil

Bin dch: Kim Chi Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phn tch ti chnh Bi c

+100.000 100.000 -60.000 +60.000 100.000 +15.000 115.000 -8.000 107.000

0 +15.000 15.000 -8.000 7.000

107.000 +600 -600 107.000

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phn tch ti chnh Bi c

Hnh thc ti khon ch T

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phn tch ti chnh Bi c

Ti khon vn c ng bt k S d u k Tng + C S d cui k

Clyde Stickney, Roman Weil

Bin dch: Kim Chi Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Phn tch ti chnh Bi c

15.000 8.000 8.000 7.000 600 3.000

BNG 2.3 Cng ty Miller - Cc ti khon ch T th hin cc giao dch:

Thit b (ti sn) Tng (N) (2) 60.000 S d 60.000

Clyde Stickney, Roman Weil

Bin dch: Kim Chi Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright