retmen Grlerine Gre Eitim Mfettilerinin Sahip Olmas Gereken Mesleki Etik lkeler

Seil Eda KARTAL *, Turgut KARAKSE **, Tuncay Yavuz ZDEMR*, Ramazan YRC* zet
Bu aratrmann amac, eitim mfettilerinin sahip olmas gereken etik ilkeleri retmen grleri dorultusunda belirlemektir. Aratrmann evrenini Elaz ilinde grev yapan retmenler oluturmaktadr. Elaz ili denetim anlamnda drt blgeye ayrlmtr. Aratrmann alma grubuna dhil edilmek zere, her denetim blgesinden rastgele seilen ilkretim okulu ve her ilkretim okulundan be retmen alnarak 60 katlmcnn bulunduu rneklem oluturulmutur. retmen grlerine gre eitim mfettilerinin sahip olmas gereken mesleki etik ilkeler, aratrmaclar tarafndan oluturulan Davran ekilleri ve Mesleki Yetkinlik temalarna yerletirilmitir. Davran ekilleri temasnda en fazla ne kan etik ilkeler nezaket ve sayg, bilimsellik ve nesnellik ilkeleri olurken, mesleki yetkinlik temasnda ne kan etik ilkeler alana hkim olma, yeterli ve etkili rehberlik olmutur. Aratrma bulgular retmenlerin denetim srecinde eksiklikler belirtilirken denetmenlerden yapc bir yaklam ve dil kullanmalarn beklediklerini gstermektedir. Anahtar Kelimeler: Eitim Mfettii, Denetim, Etik, Etik lkeler

Giri:
Eitim ve retim etkinliklerinin kanun, tzk, ynetmelik ve programlara uygun ekilde yrtlmesini salamak ve verimini arttrmak amac ile yaplan deerlendirme,rehberlik ve soruturma sreci denetim olarak tanmlanabilir (Tekk, 1985). Buna gre denetim verilen hizmetlerin niteliinin artrlmasna ynelik bir deerlendirme ve iyiletirme srecidir. Aydn (2007: 11)ise denetim sisteminin, her karmak rgtte bulunduunu belirtmektedir. Bu bir rgtsel ve ynetimsel zorunluluktur. Denetimin temel amac, rgtn amalarna ulama derecesini belirlemek, daha iyi sonu alabilmek iin gerekli nlemleri almak ve sreci gelitirmektir. Milli Eitim Bakanl, Tefti Kurulu tarafndan hazrlanan lkretimde Denetim ve Performans Deerlendirme Esaslar (2005) kitapnda; Denetim, genel olarak kurum ve kurulularda yaplm ve yaplmakta olan ilerin mevzuatta, belirlenen ama ve temel ilkelere uygunluunu, doruluunu, dzenliliini, verimliliini, etkililiini, ekonomikliini; objektif, geerli, gvenilir ltlere gre ortaya koyma, deiim ve geliime ynelik neriler hazrlama ve rehberlikte bulunma srecidireklinde tanmlanmaktadr. Buradan hareketle denetimde durum tespiti yaplmas, nerilerin hazrlanmas ve personele yardm etme sreci ne kmaktadr. Denetimde etik ise denetim srecinde uygulayclarn mesleki etik ilkeler erevesinde hareket etmelerini kapsar. Kocaba ve Karakse (2009) etik teriminin gnmzn popler terimlerinden birisi haline geldiini ve neredeyse tm meslek gruplar iin kullanlr olduunu bildirmektedir. Eitimde etiin ilgi alan ise zellikle okuldaki eitimsel eylemlerdir. Eitimde etkililiin ve kalitenin yakalanmas etik ilkelere bal kalnmasyla mmkn olacaktr. Alanyaznda pek ok yazar etii benzer ekilde tanmlamlardr. Buna gre etik ahlaki bir yaam destekleyip oluturan deerleri, inanlar, kurallar inceleyen bilim daldr. Etik insan davranlarnn iyikt, gzel-irkin, doru ya da yanl olarak deerlendirilmesi ve bu deerlendirmede hangi ltlerin kullanld ve bu ltlerin nasl oluturulduu konular ile ilgilenen bir felsefe disiplinidir (Kizza, 2007:38-39; Starrat, 2004; Karsl, 2004:86).

Denetimde Etiin nemi Denetim okulda gzlem yapmay, deiik kaynaklardan kant toplamay ve elde edilen bulgular raporlatrma etkinliklerini ierir. Ancak mfettiler deer yarglarndan bamsz video kameralar ya da kayt cihazlar deillerdir. Denetim sadece grlenin rapor edilmesi deil ayn zamanda bunlarn yorumlanmasnda ieren bir sretir (Richards,2001). Yorumlama srecinde etik ilkelere ballk denetmene yol gsterir ve en isabetli kararlar almasna yardm eder.
*

**

Frat n. Sos. Bil. Ens., EYTPE Anabilim Dal Doktora rencileri e-posta: seciledakartal@gmail.com Yrd. Do. Dr., Ktahya Dumlupnar n. Eitim Fakltesi, e-posta: tkarakose@yahoo.com

nsanlar etik davrandklarn dndkleri kurumlara gven duymaktadr. Bir meslein yazl etik ilkelerinin olmas o meslek grubunun topluma kar hesap verebilir ve effaf olduunun ak bir gstergesidir. Mesleki etik ilkeler o meslek grubuna mensup yelerin doru, kabul edilebilir eylemlerde bulunabilmeleri iin yol gsteren temel kurallar ve deerler btndr. Meslek yelerinin bu kurallar ve deerler erevesinde hareket etmeleri beklenir (Connely ve Light,1991). Grld zere etik ilkeler eylemlerde effaflk ve hesap verebilirlii artrmas, uygulamada birlii salamas nedeniyle kurumlara kar gveni artrmaktadr. Toplum gznde gvenilen kurumlar daha etkili sonular alrlar. Bu durum etiin nemini artrmaktadr. lkemizde etiin neminin daha iyi anlalmaya balandn 5176 sayl Kamu Grevlileri Etik Kurulu Kurulmas Hakknda Kanunun25/5/2004 tarihinde kabul edilmesiyle grmekteyiz. Sonrasnda ise 27699 sayl Resmi Gazetede yaynlanan Denetim Grevlilerinin Uyacaklar Meslek Etik Davran lkeleri Hakknda Ynetmelik ile denetim grevlilerinin uyaca mesleki etik ilkeler belirlenmitir. Buna gre denetim birimlerinde denetim, tefti, soruturma, kontrol, n inceleme, inceleme ve aratrma grevini yapmak zere deiik ad ve unvanlar altnda istihdam edilen veya grevlendirilen denetim elemanlarnn aadaki mesleki etik ilkelere uymalar istenmektedir. Bu ilkeler unlardr: Tarafszlk ve nesnellik Eitlik Drstlk Gizlilik kar atmasndan kanma Nezaket ve sayg Yetkinlik ve meslek zen Trkiyede denetim elemanlarnn uymalar gereken etik ilkelerin belirlenmi olmas ge atlm bir adm olsa da olduka olumlu bir gelimedir. Ancak denetmenlerin bu etik ilkelere uyup uymadn kontrol edilmesi ve bu ilkelere uymayan meslek yelerin gerekli yaptrmlarn uygulanmas da nem tamaktadr. Aksi halde sadece etik ilkeleri belirlemek, sorunlar zmeye yetmeyecektir.

Mesleki Etik lkeler ve Faydalar Etik ilke ve standartlar, kabul edilebilir davranlar gstermek amacyla yaplan sistematik gayretlerdir. Etik ilkeler, iyi davranta bulunma ve kt davranlardan kanma konusunda, alanlara rehberlik eder; rgte olan gvenini artrr ve ynetsel davran standartlarn yceltir; deerlerin att durumlarda karar vericilere yol gsterir (Plant,1994: 221). Meslek etii, belirli bir meslekte uyulmas gereken davran kurallar anlamna gelmektedir. zellikle insanlarla etkileim daha fazla olduu tp ve eitim gibi alanlarda daha nemli hale gelmektedir. Bu kurallara dnyann neresinde olursa olsun, bu meslei yapan herkesin uymas istenir (Kuuradi, 1988: 21). Etik ilkelerin faydalar yle sralanabilir: Mesleki dzenlemeleri ve buna uymayanlar iin yaptrmlar belirtir. Meslein hangi deerlere bal olduunu gstererek rgt kltrn yanstr. Hizmetlerde olmas gereken standartlar gsterir. Meslee yeni giren yelerin yetimesinde rehberlik eder. Meslek yelerinin sosyallemesini kolaylatrr. Meslek yelerinin etik sorunlar daha kolay fark etmesini salar (Lozanao, 2000:90). Bu almada ilkretim kurumlarnda grevli retmen grlerine gre eitim mfettilerinin sahip olmas gereken mesleki etik ilkeler belirlenmeye allmtr. Yntem Aratrma, nitel aratrma yaklam erevesinde yrtlmtr. Veri toplama arac olarak; Size gre bir eitim mfettiinin sahip olmas gereken mesleki etik ilkelerinden 3 () tanesini yazarak, her bir ilkeyi en az bir cmle ile aklaynz sorusunun bulunduu grme formu kullanlmtr. Elde edilen veriler QSR Nvivo 9 programnda dijital ortama aktarlarak ierik analizi uygulanmtr. Evren ve rneklem Aratrmann evrenini Elaz ilinde grev yapan retmenler oluturmaktadr. Elaz ili denetim anlamnda drt blgeye ayrlmtr. Her denetim blgesinden rastgele seilen ilkretim okulu ve her ilkretim okulundan be retmen olmak zere toplam 60 katlmc,aratrmann alma grubunu

oluturmutur.rneklem seiminde, tm katlmclar ile n grme yaplarak,grme formunu zenle dolduracan net bir ekilde belirten retmenler belirlenmitir.

Veri Toplama Arac Aratrma konusu ile ilgili yurt ii ve yurt dnda yaplan almalar incelenerek aratrmaclar tarafndan grme formu hazrlanmtr. Grme formlarnn ierik ve grn geerlilii, alanda uzman retim yelerinin grleri (n=3) alnarak salanmtr. Aratrmann gvenirlii asndan, katlmclara olabildiince eit davranlmas ve veri toplama aracndan olabildiince fazla ve doru veri elde edilmesi nemlidir (Denzin ve Lincon, 2000). Bu nedenle katlmclara, grme formlar verilerek, gerekli aklamalar yaplm ve bir sonraki gn teslim etmeleri istenmitir. Verilerin Analizi ve Yorumlanmas Elde edilen verilerin zmlenmesinde nitel ierik analiz sreleri yrtlmtr. Katlmclardan gelen grme formlar aratrmaclar tarafndan incelenerek, yeterli aklamalarn yaplmad grme formlar geersiz saylmtr. Elde edilen veriler elektronik formlara dntrlerek bilgisayar destekli nitel veri analizi paket program (QSR Nvivo9) kullanlarak analiz edilmitir. Veriler, kodlanarak serbest kod listelerine G1, G2, G3, ,G58 eklinde atanm, kategorilerin oluturulmasyla katlmc grleri kategorilere dhil edilmitir. Son olarak balantlar kurularak bulgularn dnm aamalar gerekletirilmitir. zmlemeler sonucu bulgular dorultusunda ortaya kan baz kavramlar, aralarndaki ilikiyi yanstacak biimde modellenmitir. Katlmc grlerinden dikkat ekici olanlar zne sadk kalnarak sunulmutur. Aratrmann gvenirliliini test edebilmek iin uzman grne bavurulmutur. Bu amala her bir katlmc grnn aratrmaclar belirlenen kategorilere ve bu kategorilerin temalara yerletirilmesi istenmitir. Aratrmann gvenirlii iin Miles ve Heberman (1994)n belirttii u forml kullanlmtr: Uzlama Yzdesi(P) = Gr Birlii (Na) / ((Gr Birlii(Na) + Gr Ayrl(Nd)) X 100. Nitel aratrma deseninde hazrlanan aratrmalarda, uzman ve aratrmac deerlendirmeleri arasndaki benzerliin %90 ve zerinde olmas aratrmann gvenirlii iin yeterlidir (Saban, 2004: 467). Gvenirlik almas kapsamnda grne bavurulan uzman sadece drt gr aratrmaclardan farkl bir kategoriye yerletirmitir. Bu hesaplama sonucunda P = 170 / (170 + 1) X 100 = %97,7 olarak hesaplanmtr. Bulgular ve Yorum
Aratrma kapsamnda her bir katlmcdan aratrma amacna ynelik mesleki etik ilke belirtmesi istenmi, 60 katlmcdan toplam 180 farkl gr alnmtr. Aratrmaclarn inceleme ve analizleri sonucunda elde edilen 180 katlmc grnden sadece alt katlmc gr geersiz kabul edilmitir. Katlmclarn demografik zellikleri Tablo 1de gsterilmitir: Tablo 1. Katlmclarn Demografik zellikleri Cinsiyeti Erkek Kadn 1-5 yl 6 3 6-10 yl 4 5 Kdemi ( f ) 11-15 yl 6 4 16-20 yl 9 6 21 yl ve zeri 12 3

Geerli grler incelendiinde, retmen grlerine gre eitim mfettilerinin sahip olmas gereken mesleki etik ilkeler, aratrmaclar tarafndan oluturulan Davran ekilleri ve Mesleki Yetkinlik temalarna yerletirilmitir. Davran ekilleritemasndaki grlerin analiziyle elde edilen bulgularn ematik gsterimi ekil 1de sunulmutur:

ekil 1. Davran ekilleri Temas ve Kategoriler Eitim mfettilerinin; retmenin cinsiyeti, siyasi gr, inancya da etnik kkeni ne olursa olsun tm retmenlere eit mesafede olmalar gerektii ynndeki katlmc grleri Adil Olma kategorisine yerletirilmitir. Adil Olma kategorisinde ne kan katlmc gr yledir: G7: retmenin Kadn ya da erkek olmas ya da fikirleri n planda olacak ekilde deerlendirilmemeli, adalet mekanizmas her zaman altrlmal. Her retmene eit ekilde davranlmal (Snf retmeni, Kadn, Hizmet Sresi: 11 yl). Hibir ekilde denetlenenlerin ikramlarn kabul etmemeleri, denetlenen retmen hakknda edinilen bilgilerin hibir ekilde nc ahslarla paylalmamas gerektii eklinde zetlenebilecek katlmc grleri Grevi Ktye Kullanmama kategorisine yerletirilmitir. Bu kategorideki grlerden en dikkat ekici olan gr aada sunulmutur: G2: Denetim yapan kiilerin denetledii kiilerden su hari, hibir ikram kabul etmemesi gerekir. retmenin tefti nedeniyle mfettile paylat bir takm bilgileri baka birileri ile de paylalmamas gerekir(Din Kltr ve Ahlak Bilgisi retmeni, Erkek, Hizmet Sresi: 17 yl). Eitim mfettilerinin, istekleriyle davranlarnn rtmesi, doruluktan yana tavr sergilemeleri, tutum ve davranlaryla gvenilir bir kiilik olmas gerektii ynndeki katlmc grleri aratrmaclar tarafndan Drst Olma kategorisine alnmtr. Bu kategorideki grlerden ne kan gr yledir: G48: Toplum ierisinde rnek olmak, mfettilerin szleri ile davranlar tutarl olmal, tefti ettikleri kiilere hal ve hareketleriyle gven vermeli(Sosyal Bilgileri retmeni, Erkek, Hizmet Sresi: 19 yl). Mevcut durumu retmenin bak asyla yorumlayabilen, retmeni anlayan kii olarak alglanmak istenen eitim mfettileri ile ilgili ileri srlen katlmc grleri Empati kategorisine yerletirilmitir. Bu kategoriye yerletirilen grlerden biri yledir: G52: Eletiri oklarndan nce sorgulayan olmal: dam edilecek mahkma bile son istei sorulur. Maalesef baz denetleyenlerimiz yapacaklar konu ncesinde eletirmenin gereken ile ilgili karsndakinin grn alma gerei duymaz. nce karmzdakini anlamalyz ki kendimizi anlatalm(Snf retmeni, Erkek, Hizmet Sresi: 13 yl). retmenlerin belirlenen hata ya da yanllarnn krc olmadan yapc bir ekilde sylenmesi ve retmenlerden gler yzn esirgemeyen bir eitim mfettii portresi izen katlmc grleri, eitim mfettilerinin vermek istedikleri mesajn etkililiini artracandan Etkili letiim kategorisine yerletirilmitir. Etkili letiim kategorisinde dikkat ekici gr aada sunulmutur: G45: nsanlarla iletiim kurmay bilmeli Sayg ve nezaket kurallar iinde yarglamadan, yaftalamadan empati kurarak konumay, anlamay bilmeli gler yzle yaklamn pek ok kapy atnn farknda olmal (PDR retmeni, Erkek, Hizmet Sresi: 9). Toplam 174 geerli grten16 gr, eitim mfettilerinin kiisel gr, duygu ve nyarglarndan arnma, karar verme yetisini doru zamanda kullanabilme, tarafsz bir ekilde olaylar yorumlayabilme zeliklerine sahip olmalarnn denetim srecine yararl katk salayaca eklinde olmutur. Bu yndeki grler Nesnellik kategorisinde toplanarak, ne kan grler aada sunulmutur: G17: Siyasi gr, dnce cinsiyet vb. ayrm yapmamal. Hangi dnce ayrm yapmama hangi dnce veya siyasi grten olursa olsun kadn erkek demeden eitlik ve adalet ilkelerine uygun bir

ekilde objektif deerlendirmeler yapmaldr(Fen ve Teknoloji retmeni, Erkek, Hizmet Sresi: 16 yl). G35: Yaplmakta olan denetimlerde effaflk kesinlikle yoktur. Bu denetimlerde ahbap avu ilikilerinin olduuna inanyorum. Bir okulda grev yapan retmenler genelde birbirini ok iyi tanrlar. Tefti sonucu gelen deerlendirme notlarna baktmzda yukarda belirttiim ilikilerin olduu anlalr. Genel olarak m byledir hayr; iini ok iyi yapan mfettilerinde hakkn vermemiz gerekir (Snf retmeni, Erkek, Hizmet Sresi: 30 yl). Eitim mfettilerinin tutarl tavr sergilemeleri, ilkeli olmalar, denetimin sadece evraklar zerinde deil retmenin birer rn olan rencilerin eitim ve retim konularndaki deime ve gelimelerine de baklarak yaplmas ve belirlenecek ltlere gre btn retmenlere standart bir deerlendirmenin yaplabilmesi eklinde zetlenebilecek 20 farkl gr ileri srlmtr. Bu grler Bilimsellik kategorisine yerletirilmitir. Bu kategorideki grlerden dikkat ekici olanlar unlardr: G19:Denetime gelen mfettilerin tavr ve davranlar tutarl olmal, denetim esnasnda gelien durumlar o ortama zg deerlendirip, retim srecinin durum ve artlara gre deikenlik gsterebileceinin farkndan olmaldr(Trke retmeni, Kadn, Hizmet Sresi: 3 yl). G39: Gereinden fazla resmi evrak peinde olmamallar. Evraklar tamam olup, rencilerine hi bir ey kazandrmayan retmende var. ekilcilik doru deil amalar iyi belirlenip, kontrol edilmelidir (Snf retmeni, Kadn, Hizmet Sresi: 23 yl). Katlmclar tarafndan ileri srlen 47 gr, eitim mfettilerinin Nezaket ve Sayg balkl mesleki etik ilkesine sahip olmalar gerektii eklindedir. Denetim esnasnda eitim mfettilerinin retmenleri rencide etmeden, hkmran tavrdan uzak, mevcut bilgi ve deneyimlerini aktarrken mtevaz bir tavr sergilemeleri, kesinlikle rencilerin karsnda retmenin eletirilmemesi ve yaplacak eletirilerin dozunda olmas eklinde zetlenebilecek katlmc grleriNezaket ve Sayg kategorisine yerletirilerek, dikkat ekici olan grlerden bazlar aada sunulmutur: G10: Denetleyicilerin denetim yapt kiilerden kendisi gibi bir insan olduklarn, onlarnda duygularnn bulunduunu unutmamaldr. Onlar ikinci snf bir vatanda olarak grmemelidir (Snf retmeni, Kadn, Hizmet Sresi:22 yl). G25: Mfettilerin karlarndaki kiileri kmsememeleri, tepeden bakmamalar gerekir. Neticede eitimcilerin hepside kendi alanlarnda uzmanlam kiilerdir. Mfetti olsun, retmen olsun hepimiz bir niversite mezunuyuz, araya mesafe koymalar iletiimimizi olumsuz etkilemekte. Mfetti ve retmen arasndaki diyaloglarn sayg erevesi iinde gemeli (Sosyal Bilgiler retmeni, Kadn, Hizmet Sresi: 17 Yl). Katlmc grlerinden Mesleki Yetkinliktemasndaki grlerin analiziyle elde edilen bulgularn ematik gsterimi ekil 2de sunulmutur:

ekil 2. Mesleki Yetkinlik Temas ve Kategoriler Eitim mfettileri; mevzuat ve eitim bilimlerinde gelimeleri takip edebilmeleri iin dinamik, renmeye ak ve aratrmac bir yapya sahip olmal, srekli kendilerini gelitirmelidir eklinde zetlenebilecek katlmc grleri Yeniliklere Ak Olma kategorisinde toplanarak, nemli grlen gr aada sunulmutur: G3: Mfettiler panellerde girdikleri derslerde sorduklar sorular hep ayn. Bu durum kendilerini gelitirmedikleri anlamna gelmektedir. Bu amala mfettiler mfredat, kavramlar ve

mevzuat iyi bilmeli, yaplan deiiklerden haberdar olmallar ki bizlere rehberlik edebilsinler (Snf retmeni, Kadn, Hizmet Sresi: 19 yl). 22 gr ile eitim mfettilerinin kendilerinden talep edilen bilgi ve deneyimlerini retmenlere aktarrken yol gsterici ve yapc bir tavr sergilemeleri, tespit edilen hata ya da eksikliklerin, imknlar dhilinde rnek uygulamalarla giderilmeye allmas, retmenlerin motivasyonlarn artrarak rgtsel amalara ulamaya yardmc olaca eklindedir. Bu grler Yeterli ve Etkili Rehberlik kategorisine yerletirilmitir. G3: Mfettilerin teftileri kesinlikle yapc ve rehberlik n planda olmaldr. Bu zellikte olmad takdirde sorunlara zm bulmak yerine, sorunlar daha da artmaktadr. Hatta zmsz bir hal almaktadr(Snf retmeni, Erkek, Hizmet Sresi:21 yl). G34: Sayn mfettilerimiz biz retmenlere kar davranlarnn mesleimizi sevmememize ynelik olmasn beklerim. Okulda, derslerde bize uygulayacamz bilgileri sunmalar gerekir. Sadece kt zerindeki bilgilerin sunumunu yapyorlar, uygulamaya gelince retmenlerin nasl zorlukla karlaacan nemsemiyorlar (Matematik retmeni, Kadn, Hizmet Sresi: 14 yl). Katlmclar, Alana Hkim Olma kategorisine uygun25 gr ileri srmtr. Bu kategoride yer alan grler eitim mfettilerinin; denetilen dersin retim programna, kendi branlarna ve denetledii retmenin branna hakim olmalar ve yeterli bir mesleki ehliyete sahip olmalar gerektii eklinde zetlenebilir. Alana Hkim Olma kategorisine uygun grlerden dikkat ekici olanlar unlardr: G21: Eitim mfettii kendini yetitirmi ve programa hkim olmal. Programla ilgili bir soru sorduumuzda her mfettiin farkl eyler sylediini gryoruz birinin kabul ettii, onaylad bir durumu bir dierinin eletirdiine tank oluyoruz(Sosyal Bilgiler retmeni, Kadn, Hizmet Sresi: 12 yl). G32: Teftie gelen mfettilerin farkl branlardan olmas girdii snftaki herhangi bir ders ile uyumamasndan dolay eksik ve yetersiz bilgiye sahip olmalar, ii iinden klmaz bir duruma getirmeleri, retmen tarafndan sorulan sorular yarm yamalak cevaplandrlmalar ve sonuta kendi istedikleri kriterlerle tefti yaptklarn sanmalar (Snf retmeni, Erkek, Hizmet Sresi:22 yl).

Sonu ve neriler Nitel aratrma deseninde hazrlanan bu aratrmann alma grubu, 2010- 2011 eitim retim ylnda Elaz il merkezindeki ilkretim okullarnda grev yapan 60 retmenden olumaktadr. Her bir retmenden er gr olmak zere toplam 180 farkl gr aratrmann tek veri kayna olarak kullanlmtr. Alt gr geersiz kabul edilmi ve geerli kabul edilen 174 gr ile eitim mfettilerinin sahip olmas gereken mesleki etik ilkeler, aratrmaclar tarafndan belirlenen Davran ekilleriileMesleki Yetkinlik temalarna 11 farkl kategoride yerletirilmitir. Bir baka deyile aratrma ile eitim mfettilerinin sahip olmalar gereken 11 mesleki etik ilke belirlenmitir. Aratrma ile belirlenen nesnellik, adil olma, nezaket ve sayg, drst olma ve empati etik ilkeleri, Dal ve Akyldz (2009), lek (2007) ve Demirta (2010)n belirledii etik ilkeler ile benzerlik gstermektedir. Ayrca nezaket ve sayg, drst ve adil olma, mesleki yetkinlik ve tarafszlk etik ilkeleri, 14 Eyll 2010 tarihindeki resmi gazetede yaynlanan 27699 sayl denetim grevlilerinin uyacaklar meslek etik davran ilkeleri hakkndaki ynetmeliin eitim mfettileri iin ngrd etik ilkelerle rtmektedir. Eitim mfettilerinin sahip olmas gereken mesleki etik ilkeleri hakknda ileri srlen 114 grn, Davran ekilleri temasnda altndaki sekiz farkl kategoride yer almas arpc bir sonutur. Bu durum; retmenlerin, denetim srecindeki eitim mfettilerinin davranlarna ilikin duyduklar rahatszln bir gstergesidir. Katlmclar,Davran ekilleri temasnda yer alan etik ilkelerden Nezaket ve Sayg etik ilkesini ok nemli grmlerdir. Eitim mfettileri tarafndan retmenlere kar mtevaz olunmas, kibar ve yapc eletiriler yaplmasn iaret eden grlerin fazla olmas dikkat ekicidir. Bu durum, eitim mfettilerinin retmen ve okul yneticilerine mevcut yaklam tarznn gzden geirilmesi gerektii sonucunu ortaya koymaktadr. Karsndakini anlamaya alarak, sayg erevesinde kurulan bir iletiim ortam sayesinde eitim mfettiinin vermek istedii mesaj, daha etkili bir ekilde aktarlm olacaktr. Hizmet ncesi ve hizmet ii eitim faaliyetlerinde, zellikle etkili iletiim ve insan ilikileri gibi konulara daha fazla yer verilerek bu sorunlar giderilebilir. Eitim mfettilerinin etkili iletiim kurma ynnde bilgi ve beceri kazanmalarna byk nem verilmeli, bu kapsamda tekrarlanan dnemlerle, hizmet ncesi ve hizmet iinde sorun zmeye dayal rnek olay incelemeleri, en iyi uygulama rnekleri tartlmal (zmen ve zdemir, 2009) nerisi bu balamda dnlebilir. Benzer durum karsnda her bir eitim mfettiinin farkl gr ortaya koymas, eitim igrenlerince bir sorun olarak grlmtr. Ayrca eitim mfettilerinin denetimlerde resmin btnn

grmeyip, bir tek noktaya odaklanmalar denetimin etkililiini azaltmaktadr. Etkili bir denetim iin oklu veri kaynaklar (meslektalardan, rencilerden ve velilerden bilgi toplanmas gibi) gz nnde bulundurulmaldr. Katlmc grlerinin yaklak 1/3Mesleki Yetkinlik temasnda belirlenen etik ilkeleri vurgulamtr. Eitim mfettilerinin de eitim retim alannda meydana gelen yeniliklere, hzl bir ekilde uyum salamalar gereklilii retmenlerce vurgulanmtr. Eitim mfettilerinin mesleki bilgilerini yenilemeleri ve kendilerini gelitirmeleri iin eitli frsatlar sunulmaldr. Bu amala niversitelerin ilgili yksek lisans ve doktora programlarna renci almnda eitim mfettilerine baz kolaylklar salanabilir. retmenlerin kendi branlarndan olmayan eitim mfettilerini, ders ierii ile derse ilikin retim yntem ve teknikleri bakmndan yeterli grmemeleri, eitim mfettilerinin belirttii nerilerin dikkate alnmamasna sebep olmaktadr. Bran retmeni denetimlerinin imknlar dhilinde, ayn ya da yakn brantan eitim mfettilerince yaplmas daha etkili olabilir. Bu nedenle tara tekilatnda eksiklii hissedilen branlarda eitim mfettilerinin istihdamna ncelik verilmelidir. Uygulanan denetim ekli ile inceleme - soruturma grevinin, rehberlik ve i banda yetitirme grevlerinin nne getii grlmtr. Okullarda eitim mfettileri tarafndan yeterli ve etkili rehberlik almalarnn yaplabilmesi iin, ncelikle eitim mfettii saysnn artrlmas, grev eitliliinin azaltlmas gerekir. Rehberlik etkinliklerini gerekletirecek eitim mfettilerinin bu alanda uzmanlamas salanmaldr. Eitim sistemin verimliliini kontrol ederek nemli bir grevi yerine getiren eitim mfettilerinin etik ilkelere uygun hareket etmeleriyle denetimin etkililiinin artacana phe yoktur. Bu nedenle eitim mfettilerinin yasal metinlerle de ortaya konulan etik ilkelere uymalar ok nemlidir. Denetim sisteminin saygnlnn artmas, eitim alanlar nezdinde gven veren bir yapda olmas,eitim mfettilerinin etik ilkelere olan ball sayesinde gerekleecektir. Denetim elemanlarna etik ilkelere uyma konusunda rehberlik edilmesi iin Dal ve Akyldz (2009) tarafndan da nerilmi olan bir etik kurul oluturulabilir. 5176 sayl kanun ve Kamu Grevlileri Etik Davran lkeleri le Bavuru Usul ve Esaslar hakkndaki ynetmeliin 29. maddesi gerei kurulan Milli Eitim Bakanl Etik Komisyonunun almalar younlatrlarak ilerlik kazanmas ve yetkilerinin artrlmas (Kayk ve Uygur, 2010) nerisi de bu balamda dnlebilir.

Kaynaklar
Aydn, M. (2007). ada eitim denetimi. 5.Bask, Hatibolu Yaynevi, Ankara. Dal, A. ve Akyldz, S. (2009). lkretim retmenlerinin Grlerine Gre lkretim Denetmenlerinin Etik Davranlar. Dicle niversitesi Ziya Gkalp Eitim Fakltesi Dergisi, 13, 27-38. Demirta, Z. (2010). Ethical codes expected of school administrators. African Journal of Business Management, 1006-1013. Denzin, N.K. ve Lincoln, Y.S. (2000). Handbook of qualitative research. Sage Publications, London. lek, E. D. (2007). lkretim mfettilerinin rol ve davran boyutu kapsamndaki mesleki etik ilkelere uyma dzeyleri konusunda ilkretim mfettilerinin ve retmenlerin alglar, Yaynlanmam yksek lisans tezi, Yldz Teknik niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits, stanbul. Karsl, M. D.(2004).Ynetsel etkililik. Pegem A Yaynclk, Ankara. Kayk, K. ve Uygur, . (2010). lkretim Okullarnn Denetimde Mesleki Etik, 2. Uluslararas Katlml Eitim Denetimi Kongresi, Ktahya. Kizza, J.M.(2007) Ethical and social issues in the information age. Third Edition. Springer-VerlagLondonLtd., London. Kocaba, . ve Karakse, T. (2009). Ethics in schooladministration. AfricanJournal of Business Management, 3 (4), 126-130. Kuuradi, . (1988). Uluda konumalar. Trkiye Felsefe Kurumu, Ankara. Miles, M.B. ve Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis. Sage Publication, London. Milli Eitim Bakanl (2005). Tefti Kurulu, lkretim Denetim ve Performans Deerlendirme Esaslar, http://tkb.meb.gov.tr/Denetim/Performans%20Degerlendirme%20Esaslari/3)%20l%20Milli%20Eitim/l%20 Milli%20Eitim%20Md.l%20Den.ve%20Perf.De.Esaslar.doc Eriim Tarihi 01.02.2010. zmen, F. ve zdemir, T. Y. (2009). Anlatlan yklere Dayal Olarak Denetilerin Denetilenlerle Yz Yze letiimlerinde Yaadklar Sorunlar. Uluslararas Katlml Ulusal Eitim Denetimi Sempozyumu, Tem-Sen, 22-23 Haziran 2009, Ankara. Plant, J.F. (1994). Codes of ethics, handbook of administrative ethics. (Ed. Terry L. Cooper), MarkelDekker, Newyork. Resmi Gazete, 25 Mays 2004, 5176 Sayl Kamu Grevlileri Etik Kurulu Kurulmas ve Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun.

Resmi Gazete, 14 Eyll 2010, 27699 Sayl Denetim Grevlilerinin Uyacaklar Meslek Etik Davran lkeleri Hakknda Ynetmelik. Richards, C. (2001). School Inspection: A Re-appraisal, Journal of Philosophy of Education. 35(4), 655-666. Saban, A. (2004). Giri Dzeyindeki Snf retmeni Adaylarnn retmen Kavramna likin leri Srdkleri Metaforlar. Trk Eitim Bilimleri Dergisi, 2, 135-155. Tekk, H.H. (1985). Milli Eitimde Tefti ve Mfetti Sorunu. ada Eitim Dergisi, 106, 45-49.