Erromatar hiri ia gehienak oso antzekotasun handia zuten bata bestearengan. Ia beti eramaten zuten oinarrizko eskema berdina.

Imperioko hiri gehienetan eraikitzen zituzten eraikin berdinak bertako biztanleakimperioko partaide sentitzeko Oinplano erregularra zuten, eta kale paraleloak, bi ardatz nagusiren inguruan antolatuak.Ardatz horiek cardusa bertikalean eta dacumanusa horizontalean ziren.

Erromatar arkitekturaren elementu garrantzitsuenak erdi puntuko arkua, ganga, kupula , dekorazio elementuak: -Doriar -Joniar -Korintiar Beste orden batzuk ere asmatu zituzten baina berien arteko konbinazioekin.Batez ere korintiarra erabiltzen zuten.

Material aldetik hormigoia,marmola,zementua batez ere pisu gutxiko materialak.

Bertan egiten ziren negozioak, merkataritza, erlijioa justizia administrazioaberaz bilera zentro antzeko bat zen.

Foroa plaza handi bat zen eta bera inguruan Erroma hedatzen joan zen,honek esan nahi du eraikin garrantzitsuenak hurbil zeudela forotik. Esaterako hauek: 1-GARAIPEN ARKUA 2-ARKUPEA 3-BASILIKA(Bertan,merkataritza trukeak egiteaz gain,justizia administratzen zuten) 4-AZOKA 5-KURIA(Han biltzen zen hiriko gobernua) 6-KAPITOLIOA(tenplu nagusia)

Eraikin nagusiak bi helburu zituzten: -Bat herria edertzea eraikin handi eta politez -Bestea Erromatar Inperioa zuen boterea erakustea Kolonizatu berri zituzten herriei eta kolonizatu gabe zeudenei ere.

Antzinako Erromaren zentrotik hurbil zegoen.Vespasiano enperadorea eraikitzea agindu zuen 72.urtean k.o eta 80.urtean Tito estreinatu zuen. Kolisieoa 189 metro luze 156m zabal eta 48m garai zituen elipse formako eraikina zen. Harri landuz egina zegoen gehiena, bobeda morteroz egina zegoen beraz material arinez erabiltzen zituzten ez jauzteko pisuagatik. Kolisioaren hormak arkuz daude egina daude.

Gizartearen aizialdirako eraikina zen anfiteatroa. Bertan herriko gendea Zenbai espectaculu ikusten zituzten.Bertan 40.000 pertsona gezartzen ziren eta beste 10.000 pertsonentzako lekua zegoen lau pisuetan zehar. Anfiteatroaren erdian area zegoen baina ez hori bakarrik arearen azpian zenbait solairu zeuden,bertan animali basati gladiadore eta tranpilla secretuak zeuden. Anfiteatrora joaten zen jendea ikuskizunak ikusten zituen adibidez: -Gladiadoreen arteko borrokak(munera) -Itsasontzi borrokak(naumatziae) -Presoen hilketa animalien bidez(noxii) -Animali ehiza(venation)

Gizartearen aisialdirako eraikina zen zirkoa eta lehen zirkoa circus maximus izan zen Erroman. Zirkoa greziar hipodromoen inspirazioa zen baina askoz handiagoa. Zirkoa bi zatitan batzen zuen horma baxua spina zen eta obeliskoekin zegoen apaindua, spinaren inguruan pista egokitu zuten. Koadriga edo gurdi lasterketak egiten ziren.Joan etorriak zenbatzen zituzten pertsonak harrizko arrautzak edo izurde estatua txikiak erabiltzen zituzten.

Gizartearen aisialdirako eraikina ziren termak, erlaxatzeko eta lasaitzeko guneak ziren hain zuzen ere. Osasunari onurak ematen zizkion. Lehenengo termak Ponpeian egin ziren, stabiusken.

Termetan oso ondo ikus daiteke eraikuntzen simetria. Oinplano konplexua izaten du eta forma ezberdinetako areto eta galeriaz osatua. Galeria edo gela bakoitza funtzio ezberdinak zituzten; -Frigadarium deituriko ur hotzeko gela. -Tepedarium ur epeleko gela. -Caldarium ur beroko gela -Unguenta masagak egitek ogela

Eraikin hau justizia ezartzeko eta arazo administratiboak kontrolatzeko lekua izan zen.

Hiru nabez osatutako oinplano errektangeluarra izaten zuen. Erdiko nabea altuagoa izaten zen barnealdekoa argitzeko. Euskarriak bezala horma sendoak erabiltzen dira kanpo aldetik. Barne espazioa da Basiliketan dagoen elementu garrantzitsuena. Antzinako Historian ez dago beste eraikuntzarik hain legatu garbia utzi duenik arkitekturan.

Erromatarrek tenpluak eraikin zituzten beraien jainkoak gurtzeko. Erromatar tenpluak greziar tenpluen osagarriak dituzte. Erromatarrek ez zituzten zutabeak euskarri bezala erabiltzen apaingarri bezala baizik.Erromatar tenpluek sarrera bakarra dute aurreko aldean eta podium baten gainean igota daude.

Eraikin oroitzagileak ziren arkuok eta zutabeak.Arkuak garaipen baten omenez egiten ziren eta egiptoarren pilononetan daude inspiratua funtzio antzekoa dutelako.Arkuak bi fatxada dituzte eta puntu erdiko arkuekin zeuden eginak.Zutabeak berriz bi funtzio zituzten bata edifizio batean zerbaiti eusteko eta beste apaingarritzat esaterako Trajanoren zutabea.

Gizartearen aisialdirako eraikina ziren erromatar antzokiak. Erromatar inperioko eraikina zen, inperioko probintzia guztietan zeuden eta bertan antzezlanak egiten ziren.Mortero eta harri landuz egina zeuden.

Greziar antzokiaren oso antzekoa zen.Baina gehienak Marco Vitrubio Polio esandako antzera zeuden eginak.Zati batzuk zituen:

-Cavea harmailak ziren. - Scenae frons agertokia. -Vomitorio irteerak. -Porticus post escaenam atrezoa. -Aditus pasilloak. -Orchestra orkesta lekua.