SEME

SEME
HADSLER
Diyanet leri Bakanl Yaynlar / 109

Kaynak Eserler / 15
2004.06.Y.0003.109
ISBN:975-19-0187-1
Diyanet leri Bakanl
DYANET LER BAKANLII YAYINLARI
SEME
HADSLER
13. BASKI
ANKARA - 2004
NDEKLER
N SZ.............................................................................. 7
I - Ahlk hakknda hadisler............................................. 9
II - Doruluk hakknda hadisler...................................... 29
III - Hay hakknda hadisler............................................ 40
IV - Rfk (iyi huyluluk) ve hilm (uysallk)
hakknda hadisler..................................................... 47
V - Kibir ve tevzu hakknda hadisler ............................. 57
VI - Riy (iki yzllk, gsterifl, sahte davranfl)
VII - Hased (kskanlk, ekememezlik)
VIII - Kanaat hakknda hadisler......................................... 88
IX - Kezml-Gayz (fkeyi yenme) hakknda
hadisler.................................................................... 91
X - Tevekkl hakknda hadisler....................................... 97
XI - Hrs Hakknda Hadisler ............................................. 99
XII - Ana-baba haklar hakknda hadisler....................... 103
XIII - ocuk haklar hakknda hadisler............................. 122
XIV - Kar-koca haklar hakknda hadisler........................ 129
XV - Yaknlar gzetmek hakknda hadisler.................... 143
XVI - Mslmanlarn birbirine karfl grevleri
hakknda hadisler .................................................. 156
5
XVII - Gybet hakknda hadisler ........................................ 171

XVIII - Komfluluk hakknda hadisler...................................180
XIX - Hayvan haklar hakknda hadisler........................... 181
XX - Yetimlere iyi mumele edilmesi hakknda
hadisler.................................................................. 184
XXI - Arabuluculuk hakknda hadisler............................. 189
Kaynaka................................................................ 191
N SZ
Rahmet ve merhamet sahibi olan Yce Allah, insan en gzel
flekilde yaratmfl, onu stn yeteneklerle donatmfl, ilh
hitabn muhatab klarak onurlandrmfl ve ona sorumluluk yklemifltir. Dnya hayatnda onu yalnz brakmamfl, ilh inayet
ve ltuf olarak vahyin klavuzunu gndermifltir.
lk Peygamber Hz. demden son peygamber Hz. Muhammede kadar btn neb ve resller, Allahtan ald vahyi, kurtulufl ve mutluluk yolunu insanla sunan kutlu elilerdir. Yce
Yaratcnn insanla gnderdii en son rahmet elisi, ilh vahyin son ve tamamlayc halkas Hz. Muhammed Mustafa
(s.a.s.)dr.
nsan insan yapan btn gzelliklerin, ahlk erdemlerin
odak-land bir flahsiyet olan Hz. Peygamberin hayatnda ve
tlerinde, bireysel ve toplumsal hayatmz aydnlatacak gl
bir flk, gzel bir rnek vardr.
Hz. Peygamberin yaflad hayat bizim iin en gzel rnek
olarak takdim eden Kuran, insanlar bu rnei model almaya,
onu rehber edinmeye ve ona uymaya davet etmifl, Allah sevmenin ona tabi olmaktan getiini, ona itaat etmenin Allaha
itaat etmek olduunu ifade etmifltir. (Bkz. l-i mrn, 3/31-32; Nis, 4/
13-14, 80; Nr, 24/52-54)
Onun rnek alnmas; hadislerinin, snnetinin ve sretinin; bir

baflka ifadeyle sz, tavr ve davranfllarnn btn ynleriyle
tannmas, insanln huzur ve mutluluu iin yapt arnn
gncellefltirilerek hayatmza yanstlmas, gzel ahlknn davranfllarmzn mihveri ve rehberi yaplmas ile mmkndr.
7
Hz. Peygamberin hadisleri, slmn Kuran- Kerimden sonra

en nemli bilgi ve uygulama kayna olmufltur.
Elinizdeki bu eser de Sevgili Peygamberimizin hadislerinden
bir seme olup, Onun gnlk hayatmza flk tutan szlerinin
bir derlemesidir. lk basks 1963 ylnda yaplan ve brahim
ATAY, brahim EKEN, Yakup SKENDER, Ahmet SERDAROLU
tarafndan tercme edilen eserdeki hadis metinleri ve tercmeler; Din flleri Yksek Kurulu uzmanlar, Medet COfiKUN, Bahattin AKBAfi ve Ercan ESER tarafndan yeniden gzden geirilmifl,
yeni konu ilaveleriyle zenginlefltirilmifl, temel kaynak eserlerde
yer alan hadisler alnarak ve her bir hadisin de kayna verilerek daha da sistematik hle getirilmifltir.
Metinleri ile birlikte verilen ve gerekli ksmlarda izah
yaplan hadislerin gnlk hayatmza flk tutmas ve istifade
edilmesi ve daha genifl kapsaml eserlerle buluflmak temennisiyle
DYANET fiLER BAfiKANLII

I
AHLK HAKKINDA HADSLER

1.

:

.
Mlik (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.)n flyle buyurduunu duymufl:
Ben, gzel huylar tamamlamak iin gnderildim.

(Mlik, el-Muvatta, Hsnl-Huluk, 8, II, 903)
:
:

2.
.
B
=
=
ifle (r.anh)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle syleyerek, dua ederdi:
Allahm! Yaradlflm gzel yaptn gibi, ahlkm da

gzellefltir.
(Ahmed b. Hanbel, I, 403)

C

3.
:

E :
C .J

9
C

.
Ebu mme (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Ben, hakl olduu hlde bile ekiflmeyi brakan kimse

iin cennetin avlusunda bir kflk, flaka da olsa, yalan sylemekten kanan kimse iin cennetin ortasnda bir kflk ve
ahlk gzel olan kimse iin de cennetin en yksek yerinde
bir kflk verileceine kefilim.
(Eb Davd, Edeb, 7, V, 150)
= : 4.

=
: C

W

=

.
Mlikten rivyet edildiine gre, Muaz b. Cebel (r.a.) flyle demifltir:
Yemene vali olarak giderken ayam zengiye koyduum

srada, Reslullah (s.a.s.)n bana son d:
Ey Muz b. Cebel! nsanlara karfl ahlkn gzellefltir
olmufltur.
(Mlik, Hsnl-Huluk, 1-2, II, 902)
B
5.

:

.

Y
.
Abdullah b. Amr (r.anhm)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:

10
En hayrlnz, ahlka en gzel olanlarnzdr.

(Mslim, Fedail, 68, II/1810)
Buhr de flu flekilde rivyet etmifltir:
En hayrllarnzdan
olannzdr.
biri
de
ahlka
en
gzel
(Buhar, Edeb, 38, VII, 81)
: 6.

a
a :

C
.

Nevvs b. Semn (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.)a iyilik ve gnhtan sordum da Reslullah:
yilik, gzel huydur. Gnah, vicdann rahatsz eden ve

insanlarn duymasndan hofllanmadn fleydir buyurdu.
(Mslim, Birr, 45, III, 1980; Darim, Rikak, 73, II, 628)

:
B

:

7.

B

B

=
=
=
B
.
bn-i Abbs (r.anhm)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Su, buzu erittii gibi gzel ahlk da gnhlar eritir (yok

eder); sirke bal bozduu gibi kt ahlk da ameli bozar.
(Taberan, el- Mucemul-Evsat, No: 854, I, 470)
8.

C :

11

=

?

.

E
Ali (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) Efendimiz:
Cennette dfl iinden, ii dflndan grlen (fleffaf)

kflkler vardr. buyurdu. Bunun zerine bir bedev:
Y Reslallah! Onlar kimler iindir? diye sordu.
Peygamber Efendimiz:
Yumuflak ve tatl konuflan, yemek yediren, oruca devam
eden, insanlar uykuda iken namaz klanlar iindir buyurdu.
(Tirmiz, Cennet, 3, IV/673)
:

:

9.
s

=

W

s

=

.
a
Ebu Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Benim katmda en sevimliniz, ahlka en gzel olan ve

etrafndakilerle hofl geineninizdir ki, onlar herkesi sever ve
herkes de onlar sever. Benim katmda en sevimsizleriniz
kouculuk yapan, dostlarn arasn aan ve temiz kimselerde kusur arayanlarnzdr.
(Tabern, Evsat, 7693, VIII/341, 342)
12
:
:

10.

B
W
.

= =
ifle (r.anh)dan; Reslullah (s.a.s.) Efendimiz flyle buyurdular:
manca mminlerin en olgunu, ahlk en gzel olup,

aile bireylerine karfl en yumuflak ve ltufkr davranandr.
(Tirmiz, man, 6, V, 9; Darim, Rikak, 74, II, 629)
11.

Y

Y
:
.
bn Abbastan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufllardr:
Hayrlnz, ailesine hayrl olanlarnzdr.

(bn Mce, Nikah, 50, I, 636)
:
12.

:
.

Abdullah b. Amrdan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdular:
Hayrlnz, kadnlar iin hayrl olannzdr.

(bn Mce, Nikah, 50, I, 636)
:

13.

.

=
Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
13
Kiflinin keremi (cmertlii, ululuu ve btn iyilikleri) dinidir. Mrvveti (mertlik ve insanl) akl, hasebi (soyluluk ve
asaleti) gzel ahlkdr.
(Beyhak, es-Snenl-Kbr, X, 328, Beyrut, 1984)
!

14.

w
Y
.

Eb Zerr (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.), kendisine hitaben:
Y Eb Zer, ne tedbir1 gibi akl, ne haramdan kanmak

gibi vera,2 ve ne de gzel ahlk gibi haseb3 olur. buyurmufltur.
(bn Hibban, bi Tertibi bn Belban, Birr, 2, 361, II, 79, Beyrut, 1993)
:

15.

=

.

Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle du ederdi:
Allahm, ayrlk ve bozgunculuktan, iki yzllk ve

kt ahlktan sana snrm.
(Nes, Snen, stiaze, 21, VIII, 263-264)

16.

B

a
= : s
=
=

. w
B |

1. Tedbir: Bir iflin sonunu dflnerek baflarsn salama aresine baflvurmak.
2. Vera: Haramdan kanmakta din buyruklarna ballk demektir.
3. Haseb: Burada kiflinin dni, keremi ve ahlk demektir.
14
Cbir b. Abdullah (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.), Cebrilden, Allhu

Telnn flyle buyurduunu haber vermifltir:
Muhakkak flu (slm Dni) benim rz olduum bir dindir. Ona ancak cmertlik ve gzel ahlk yaraflr. Sahibi bulunduunuz mddete bu dni, bu iki huy ile gzellefltirip
flereflendirin (takviye edin).
(Tabern, Evsat, No: 8915, IX, 424, 425)
:

17.

.

ifle (r.anh)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
fierrinden dolay insanlarn kendisinden

kimse, insanlarn en flerlilerindendir.
saknd
(Mlik, Hsnl-Huluk, 4, II/903, 904)

C E
:

18.
.

Ebud-Derd (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Kymet gnnde (ameller tartlrken) mminin

miznnda gzel ahlktan daha ar (gelecek) bir fley yoktur. fiphesiz ki Allah Tel, kt huylu, irkin szl kimseleri sevmez.
(Tirmiz, Birr, 62, IV, 362)
:

19.

s

15

s

=

!

: ? B
.

Cbir (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Benim katmda en sevimliniz ve kyamet gnnde meclisime en yaknnz, ahlk en gzel olannzdr. Sizden en
sevmediim ve kyamet gnnde meclisimden en uzakta
kalacak olanlar: Kibirli kibirli az eerek gsterifl iin lgat
paralayan ve ok konuflan kimselerdir. Ashab:
Y Reslullah, ( ve
) i bildik, ( ) kimlerdir? diye sordular. Kibirlenip bbrlenen kimselerdir
cevabn verdi.
(Tirmiz, Birr, 71, IV, 370, bn Hanbel, IV, 193)
s :
:

20.
w

.
Eb Zerr (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) bana flyle buyurdu:
Nerede olursanz olun, Allaha karfl gelmekten saknn

ve ktln peflinden hemen iyilii yetifltirin ki, onu silip
yok etsin. Ayrca insanlarla gzelce geinin.
(Tirmiz, Birr, 55, IV, 355; Darim, Rikak, 74, I, 719)
21.
: .

: B

.

W
=
16
bn Abbas (r.a.)tan; Peygamber Efendimiz, Eflecc Abdl-Kaysa:
Sende Allahu Telnn sevdii iki (gzel) meziyet

vardr: Onlar da hilm (yumuflak huyluluk) ve teenni
(dflnceli, temkinli hareket)dir buyurmufllardr.4
(Tirmiz, Birr, 66, IV, 366, 367)
Y
:
22.

=
.

=
Eb Hreyre (r.a.), Reslullah (s.a.s.)'n flyle buyurduunu rivayet

etmifltir:
Mmin lfet eden (insanlarla iyi geinen) kiflidir.

nsanlarla iyi geinmeyen ve kendisi ile geinilmeyen kiflide
hayr yoktur.
(Ahmed b. Hanbel, II, 4, 5, 335, 9436)
23.

. w

:
Abdullah b. Amr (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.)n flyle buyurduunu

iflittim:
Mslman, gzel ahlk sayesinde Allhn emirlerini

yerine getirip devaml oru tutanlar derecesine ykselir.
(Taberan, Evsat, No: 3150, IV, 102-103)
:

24.

4. Abdl-Kays kablesi, Peygamber Efendimizi ziyarete geldiklerinde, vastalarndan
iner inmez hemen Peygamberimizin elini, eteini pmee kofltular. Fakat bunlarn reisi olan Mnzir-i Eflecc, stn bafln temizleyip beyaz bir cbbe giydikten
sonra hufl ve tevazu iinde Peygamberimizin huzuruna ktnda, Peygamber
Efendimiz bu hadsi buyurmufllardr.
17
.

w :
ifle (r.anh)dan; Reslullah (s.a.s.)n flyle dediini iflittim:
Mmin, gzel ahlk ile (fazla) oru tutup (fazla) ibadet

edenin derecesine eriflir.
(Ebu Davud, Edep, 7, V/149)

:

=
.
w

Ali b. Eb Talib (r.a.)'den; Reslullah (s.a.s.)'n flyle buyurduu rivayet
edilmifltir:
Mmin, gzel ahlk sebebiyle gece ibdet eden ve

gndz orulu bulunanlarn derecelerine eriflir.

w :

.

Yahya b. Said (r.a.)den, flyle dedii rivyet olunmufltur:
Kifli, gzel ahlk ile geceyi ibadetle geiren ve savafl

meydanlarnda fliddetli susuzluktan cieri yanan kimsenin
derecesine ulaflr.
(Mlik, Hsnl-Huluk, 6, II/904)
25.
:

=
.
w

Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.), buyuruyor:
18
Allhu Tela, kifliyi gzel ahlk ile (fazla) namaz klan

ve (fazla) oru tutanlarn derecesine ykseltir.
Eb Yalnn Enesten rivyetinde:

W Mminlerin imanca en olgunu,
B
ahlka en gzel olandr. ilavesi vardr.
(Taberan, Evsat, IV, 3892)
:

26.
;

s

=
= =

Y

=
=
.
Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
=
Allhu Tel, brahim (a.s.)'a flyle vahyetti:
Halilim (Dostum)! Kfirlere karfl olsa da ahlkn gzellefltir ki, iyilerin girdii yere giresin. Ahlkn gzellefltiren
kimseyi, Arflmn altnda glgelendirip cennet sularndan
iireceimi ve onu civarma yaklafltracam vdettim.
(Taberan, Evsat, No: 6502, VII, 261)
27.
:

.
C

=

.
=

19
C : C

=
=
=
.
Ebud-Derd (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
(Kyamet gn) mminin mizannda gzel ahlktan

daha ar bir fley bulunmaz.
nsan, gzel ahlk ile (fazla) namaz klp (fazla) oru tutanlar derecesine ykselir.
Eb Dvd da muhtasar olarak; Mizanda, gzel ahlktan

daha ar gelecek hibir amel yoktur.5
(Ebu Davud, Edeb, 7, V, 150)

:
28.

=
.
w
Kul, gzel ahlkyla oru tutan ve namaz klanlarn derecesine ulaflr.

(Taberan, Evsat, 6279, VII, 154)

B

: 29.
=

=
=
=
=
.

5. Maksat, farz olmayarak klnan namaz ve tutulan orulardr.
20
Eb Zerr (r.a.)den:
Can ve gnlden iman eden, kalbini her trl

fenlktan temizleyen, dili doruyu syleyen, gnln hofl
tutup hline rz olan, ahlkn dzelten (gzel) szleri dinleyip ibret nazar ile bakan kurtulmufltur.
(bn Hanbel, V, 147)
:
30.
a :

.
:

Safvan b. Sleymden; Reslullah (s.a.s.) buyuruyorlar ki:
Bedene kolay ve hafif gelen ibadeti size bildireyim mi?

Susmak ve gzel ahlk sahibi olmaktr.
(bn-i Ebid-Dnya, Kitabus-Samt, No: 27, 48, Beyrut, 1988)
:

31.

=

.

Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.)a;
nsanlarn, cennete girmelerine en ok vesile olan fleylerden sorulunca, Reslullah:

Allahtan korkmak ve gzel ahlktr, buyurmufltur. Ve
insanlarn cehenneme girmelerine en ok sebeb olan fleyler sorulunca da, Reslullah:
Az ve tensl uzvudur (reme organdr), buyurmufltur.
21
B

32.

a
?

s

:

:
W
.
Abdullah b. Amr (r.anhm)dan; Reslullah (s.a.s.)n flyle buyurduunu iflittim:
Benim katmda en sevimliniz ve kyamet gnnde meclisime en yakn olannz size haber vereyim mi? Bunu iki
veya defa tekrar buyurdular. Ashab:
Evet, y Reslullah, dediler. Reslullah:
Ahlka en gzel olannzdr buyurdu.
(bn Hanbel, II, 185)

33.
W

=
:
.

Ali b. Hseyin b. Eb Tlib (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Kiflinin slm gzelliklerinden biri de (mnsz, faydasz)

ve kendisini ilgilendirmeyen fleyleri terk etmesidir.
(Mlik, Muvatta, Hsnl-Huluk, 3, II, 903)
;

:

34.

.

=
bni Mesd (r.a.); Reslullah (s.a.s.)'n flyle buyurduunu rivayet etmifltir:
22
Mmin; insanlar ktleyen, lnetleyen, kt sz ve

irkin davranfl sergileyen kimse deildir.
(Tirmiz, Birr, IV, 350, 48; Ahmed b. Hanbel, Msned, I, 405, 416)

35.

: B

:

.

Abdullh b. Amr b. el-s (r.anhm)dan; flyle demifltir:
Reslullh, sznde ve iflinde irkin bir harekette ne bulunurdu, ne de bulunmak isterdi ve flyle buyururdu:
Sizin en hayrlnz -dan biri de- ahlka en gzelinizdir.
(Buhar, Menkb, 23, IV, 166)
36.
:

=
B

: ? a

.

Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.):
En hayrllarnz size bildireyim mi? buyurdu. Onlar:

Bildir y Reslallh, dediler. Reslullah:
mr uzun ve ahlk gzel olannzdr, buyurdular.
(bn Hibban, Birr, 484, II, 234)
B

37.

:

:

.

=
23
: :

=
=
.
w

Abdullh b. Amr b. el-s (r.anhm)dan:
Muz b. Cebel (r.a.), (bir yere) yolculuk yapmak istedii bir

srada Reslullah Efendimize flyle syledi:
Ey Allahn Resl! Bana t ver. Reslullah:
Allaha ibdet et, Ona hibir fleyi flerik (ortak) koflma,
buyurdu.
Muz yine:
Ey Allahn Resl! Bana dn arttr, dedi, Reslullah:
(Bir) Fenlk yaptnda hemen iyilik yap, buyurdu.
Muz (yine):
Ey Allahn Resl! Bana -dn- arttr, dedi. Reslullah:
Dosdoru ol , ahlkn gzelleflsin, buyurdular.
(bn Hibban, Birr, 524, II, 283)

38.

:
=

E
s

:

:? s

E

.
sme b. fierik (r.a.)ten; fierik dedi ki:
Reslullah (s.a.s.)n huzurunda bulunuyorduk. deta

baflmzn stnde bir kufl var, onu karmamak iin hi birimiz
ses karmyordu. O srada bz kimselerin gelerek Peygamber
Efendimize:
24
Allah katnda en sevgili kullar kimlerdir? diye sordular.

Ahlk en gzel olanlardr, buyurdular.
(Taberan, Evsat, No: 6376, VII, 196)
: Y 39.

=

:

?
:
W
.
: .
: ? B
=
=
Umeyr b. Katde (r.a.)den; bir kifli Reslullah (s.a.s.)a:
Ya Reslallah, hangi namazn derecesi daha yksektir?

diye sordu. Resl-i Ekrem:
Devaml srette tam bir hufl (gnl huzuru) ile klnan
namazdr, buyurdu. Adam:
Hangi sadakann derecesi daha yksektir? diye sordu.

Resl-i Ekrem:
Darlkta, az fleyden yaplan infak (hayr yapmak) buyurmufltur. Adam:
Mminlerin imanca en olgunu hangisidir? diye sordu.
Resl-i Ekrem:
Ahlka en gzel olandr. buyurdu.
(Taberan, Evsat, No: 8119, IX, 57)
40.

C
: B

=
w w = :

C
.

=
25
Cbir b. Semre (r.anhm)dan:
Reslullah (s.a.s.), Semre ve Eb mmenin de bulunduu

bir mecliste idim. Reslullah flyle buyurdu:
Hayszln, kendisini hayszla alfltrmaya zorlamann slmiyette hibir yeri yoktur. Mslmanlk
bakmndan insanlarn en gzeli, ahlka en gzel olandr.
(bn Hanbel, V, 89)
41.

:

=

=

.
Eb Hreyre (r.a.)den, Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Gerekten siz, mallarnzla insanlar (memnun etmee)

g yetiremezsiniz. Ancak onlar sizin gler yz ve gzel
huyunuz memnun edebilir.
(Eb Yal, el-Msned, No: 6550, XI, 428, Dmeflk, 1992)

:

42.

C
.
=
Hi bir (gnah) yoktur ki tevbesi (dnfl) olmasn.
Ancak kt ahlk sahibi hari. Zira o, bir gnahtan tvbe
eder, dner ondan daha ktsn ifller.
(Tabern, el-Mucems-Sar, I, 200)
: 43.

26
=

!

W

:

: =
?

Y
=
w
=

=
=
.B

:

=
=

:

C
=

! :

=
.B

:

=
= =
:
B
=

.
Enes (r.a.) dedi ki; Reslullah (s.a.s.), Eb Zerr ile karfllaflt ve:
Y Eb Zerr, sana, dierlerine nisbeten ykte hafif, mizanda ar gelen iki gzel stnl bildireyim mi? buyurdu.
Eb Zerr:
Evet Y Reslullah, dedi. Peygamber Efendimiz:
Gzel huylu olmaa dikkat et ve daima susmay tercih
eyle.
27
Beni yaflatma ve ldrme kudretine sahip olan Allhu

Telya yemin ederim ki, yaratlanlar (Allah katnda) bunlar
gibi (deerli) bir amel ifllememifllerdir.
Hadisi, Ebfl-fieyh b. Hibban da zayf bir isnd ile Eb Zerden flu lafz ile zikretmifltir.
Reslullah flyle buyurmufltur:

Y Eb Zerr, dilde kolay, mzanda ar gelen ve ykte
hafif olan en faziletli bir ibadeti sana bildireyim mi? Eb
Zerr:
Evet Ya Reslallah, anam babam sana feda olsun, dedi.
Sktu tercih et ve gzel ahlkl olmaa gayret eyle.
Sen bunlar gibi (baflka bir ibdet) yapamazsn, buyurmufltur.
Ebd-Derddan da flu flekilde rivyet edilmifltir:
Reslullah (s.a.s.) Ebd-Derdya hitben flyle buyurmufltur:
Ey Ebd-Derd, sana, benzerleriyle Allhn rzsn kazanamayacan, zahmeti az, sevab byk iki fley
reteyim mi? Devaml skt ve gzel ahlktr, buyurdu.
(Eb Yal, el-Msned, No: 543, VI, 53)
28
II
DORULUK HAKKINDA HADSLER

44.
: B

=
C

s
C
.
s

Muviye b. Eb Sfyn (r.anhm)dan; Reslullah (s.a.s.)n flyle buyurduu rivyet edilmifltir:
Dorulua yapfln (ondan ayrlmayn), zir doruluk

iyilie gtrr, doru ve iyilik (sahibleri) ise cennettedir. Yalandan kann, zira yalan ktle gtrr; yalan ve ktlk (edenler) de cehennemdedir.
(Tabern, el-Muceml-Kebr, No: 894, 19, 380-381, Beyrut, 1993)

45.
:

=
=
W

. W

W

=

: = =

.

W

=
Eb Sad-i Hudr (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) Efendimiz flyle buyurmufltur:
29
Doru ve emniyetli tcir (kyamet gnnde) peygamberler, dorular (sddklar) ve flehitlerle berberdir.
(Tirmiz, Byu, 4, III, 515)
bn-i merden flu lfzla rivyet edilmifltir:

Reslullah (s.a.s.) Efendimiz: Gvenilir, doru Mslman
tcir, kymet gnnde flehitlerle beraberdir buyurmufltur.
(bn Mce, Ticarat, 12, II, 724)

:

46.

s

a

a s
=

=

w

s

=
s

w

=
.

Abdullh (r.a.)tan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Dorulua yapfln -ondan ayrlmayn- zira, doruluk

iyilie gtrr, iyilik de Cennete iletir. Kifli doru syledike, doruyu arafltrdka Allah katnda doru yazlr. Yalandan kann, zira, yalan ktle gtrr. Ktlk de Cehenneme iletir. Kifli yalan syledike ve yalan peflinde
kofltuka Allah katnda yalanc yazlr.
(Mslim, Birr, 105, III, 2013)

47.
:

.
:
=
=
30
Mansur b. el-Mutemer (r.a.)den;
Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:

Tehlikeyi dorulukta grseniz de doruluu arafltrnz,
zira kurtulufl ancak ondadr.
(bn-i Ebid-Dnya, No: 449, 264)

:
48.

=

:

C E

=

:

=

.E

=
Abdullah b. Amr (r.a.)dan, diyor ki:
Reslullah (s.a.s.)n evimizde bulunduu bir gnde: Gel,

sana bir fley vereceim, diye annem beni ard. Reslullah
(s.a.s.), anneme:
ocua ne vermek istedin? diye sordu. Annem:
Hurma vereceim, diye cevap verdi. Bunun zerine Reslullah (s.a.s.):
Eer (aldatp) bir fley vermeseydin, sana bir yalan
gnah yazlrd, buyurdu.
(Ebu Davut, Edep, 88, V, 265)
: :

49.
=

.E
31
Bir kimse bir ocua, gel sana flunu vereceim der ve

sonra da vermezse bu (sz) bir yalandr.
(Ahmed bn Hanbel, II, 452)

:

50.

. C s
= :
.
s =
Sfyan b. Abdillah es-Sakaf (r.a.), Hz. Peygamber (s.a.s.)'e:
Ey Allah'n Resl! Bana slm ylesine tarif et ki, onu bir

daha sizden baflkasna sorma ihtiyac hissetmeyeyim, dedi.
Reslullah (s.a.s.) da flu cevab verdi:
Allaha inandm de, sonra da dosdoru ol.
(Mslim, man, 62, 38)
| 51.

:

=
=

w

E :

. E E
Behz b. Hkim, babas vastasyla dedesi (r.anhm)den; Reslullah

(s.a.s.)n flyle buyurduunu iflittim:
Yazklar olsun o kimseye ki, insanlar gldrmek iin

konuflur ve yalan syler, yazk, yazk ona!
(Tirmiz, Zhd, 10, IV, 557)
:

52.
:

=
32

E

= E :

E
E E

=

=
w

= Y =

E
C=

.

=
= |
E : w C
=
=

W =
E E B
=

|

E

.

B

=
kimse vardr ki, kyamet gn, Allah onlar ile

konuflmaz, onlara bakmaz ve onlar temize kmaz. Bunlar
iin elem verici azab vardr:
1- lde fazla suyu olup yolculara vermeyen,
2- kindiden sonra mal satan6 bir adamdr ki, (mflteri)
kendisini tasdik ederek mal alsn diye, aslnda yle
olmad hlde, bunu, fluna fluna aldm diye Allaha yemin
edendir.
3- Yalnz dnya menfaati iin hkmdara biat eden kimsedir ki, hkmdar, arzu ettiini verirse biatnda devam
eder, istediini vermezse biatndan dner.
Bir rivyette de: Yalan syleyerek malna verilmifl miktar6. kindiden sonra buyurmas, maln azalmas ve vaktin daralmas bakmndandr.
33
dan daha fazla verildiine yemin eden, ve mslmann

maln elinden almak iin ikindiden sonra yemin eden ve
suyunun fazlasn meneden (vermeyen) kimsedir. Allahu
Tel da ona, Elinin emei olmayan fleyin fazlasn men
ettiin gibi bugn de ben fazlm (ltuf ve keremimi) senden
men ediyorum, der, buyurulmufltur.
(Buhar, Ahkm, 48, VIII, 124)

:

53.

.

Abdullah b. mer (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Bize silah eken bizden deildir.

(Buhar, Fiten, 7, VIII, 90)

:

54.
:

E

=
.
C
=
=
Cbir (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Her iyi olan fley sadakadr. Kardeflini gler yzle

karfllaman ve kendi kovandan kardeflinin kabna boflaltman iyi olan fleylerdendir.
B

:

55.

:

E

=

. C E

=
=
=
34
Abdullah b. mer (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Drt fley sende olduktan sonra dnyadaki kaybndan

sana bir zarar gelmez: Emaneti korumak, doru sylemek,
gzel ahlk ve hell lokma.
(bn Hanbel, II, 177)
: 56.

:

.

Vile b. el- Eska (r.a.)dan:
Biz tccar idik. Reslullah (s.a.s.), bize gelir ve flyle buyururdu:

Ey tccar topluluu! Yalandan son derece kann.
(Taberan, el-Muceml-Kebr, No: 132, XXII, 56)

B
J

57.

s= = : =

E
.E
=
=
Hz. Peygamber (s.a.s.)'in torunu Hz. Hasan (r.a.), Reslullah (s.a.s.)'tan flu
hadisi ezberlediini rivayet etmifltir:
fipheli fleyleri brak, flphe vermeyen fleylere ynel.

Zira doruluk, gnle huzur, yalan ise kuflku verir.
(Tirmiz, Kymet, 60, IV, 668)

B
B

58.

=
=
35

: s

!

:

.

smail b. Ubeyd b. Rifa babas vastasyla dedesi (r.a.)den rivyetine
gre, Reslullah (s.a.s.) ile mescide giderken alflverifl yapan insanlar grd
ve flyle buyurdu:
Ey tccar zmresi! (onlar da) bafllarn kaldrd ve gzlerini Reslullah (s.a.s.)'a evirerek, onu dinlediler. Reslullah
(s.a.s.):
Tacirler, kyamet gnnde gnahkr olarak dirilecekler.
(Bundan) ancak Allahtan korkanlar, iyilik yapanlar ve
doru olanlar mstesndr, buyurmufltur.
(bn Hibbn, Byu, 4910, XI, 277)
:

59.

=

C B
.B
J B B
Hakm b. Hizm (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Alc ile satc meclisten ayrlncaya kadar muhayyerdirler. (Yani ayrlncaya kadar alflverifli bozabilirler.) Eer ikisi de
doru konufltu, mallarnn kusurlarn ve deerini olduu
gibi akladlarsa, alflverifllerinde bereket olur.
Maln aybn ve fiyatn gizlediler ve yalan syledilerse,
alflverifllerinin bereketini giderirler.
(Buhar, Byu, 19, III, 10)
36
:

60.
:

=

C

C

.

Eb Bekr es-Sddk (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Dorulua yapfln (ondan ayrlmayn). Zir doruluk, iyilikle beraberdir. Doru ve iyi (olanlar) Cennettedirler. Yalandan kann. Zir yalan, ktlkle beraberdir. Yalan (syleyen) ve ktlk (edenler) Cehennemdedir.
(bn Hibban, Kitabul-Hazer vel-baha, No: 5734, XIII, 43)

:

61.

s

:

=

.

Enes b. Mlik (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Benim iin alt fleye tekeffl edin (sz verin), size cennet
(sz vereyim) tekeffl edeyim:
Biriniz konufltuu vakit yalan sylemesin, bir vadde bulunduunda sznden dnmesin, kendisine bir fley emnet
edildiinde hynet etmesin. Gznz (harama) yumun,
elinizi (haramdan) ekin, iffet ve namusunuzu koruyun.
(Eb Yal, 4257, VII, 249)

:
=
62.

=
37

=

. w
:

: ?
:

.

Abdurrahmn b. Hris b. Eb Kurd es-Slem (r.a.)den; flyle demifltir:
Reslullah (s.a.s.)n yannda idik, temiz su istedi, elini suya

daldrarak abdest ald, biz de Onu gzledik, hemen (artan
sudan) birer yudum aldk. Bunun zerine Reslullah flyle buyurdu:
Yaptnz bu fleye sizi ne sevketti?
Allah ve Reslne olan sevgimiz dedik. Reslullah:

Eer Allah ve Reslnn sizi sevmelerini isterseniz size
(bir fley) emanet edildiinde emaneti (ehline) verin,
konufltuunuz vakitte doru syleyin ve etrafnzdakilerle
gzel komfluluk yapn. buyurdu.
(Tabern, el-Muceml-Evsat, No: 6513, VII, 267)
C :

63.

=
:

.
=:

. B

=

?

.?
=
38
Ebu Hureyre (r.a.) anlatyor:
Reslullah (s.a.s.), arflda bir buday ynna rastlaynca

elini yna daldrp kard, parmaklar sland. Bunun zerine
satcya:
Nedir bu? diye kflt. Adam:
Ey Allahn Resl, yamur slatt, deyince, Hz. Peygamber:

Bu slakl ste getirip, herkesin grmesini
salayamaz mydn? Kim bizi aldatrsa, o bizden deildir,
buyurdu.
(Mslim, man, 164, I, 99; Tirmiz, Byu, 74, III, 606)
39
III
HAY HAKKINDA HADSLER

:
64.

:

?

:

:

:

C

B

=

= C

B

C

B
=

=

.

Kurre b. ys (r.a.)dan; dedi ki:
Reslullah (s.a.s.) ile beraberdik. Yannda haydan bahsedildi. Dediler ki:
Y Reslullah, hay dinden midir? Reslullh (s.a.s.), buyurdu ki:

Evet, hatta o dinin tamamdr. Sonra devamla buyurdular ki:
40
Hay, haramdan saknmak, skt etmektir -dil sktu,

yoksa kalb sktu deil- ve iffet imandandr. Bunlar ahirette
(sevab) arttrr, dnyal ise azaltr. Ama ahiretten
arttrdklar, dnyadan azalttklarndan daha fazladr. Cimrilik, beceriksizlik ve yaramaz sz ise nifaktandr. Bunlar da
dnyadan olan fleyleri arttrr ve ahiretten olan fleyleri
azaltrlar. Ahiretten azaltt fleyler ise dnyadan
arttrdndan daha oktur.
(Tabern, Kebr, 19, 63, 29-30)
=
B
65.

w

C

=

. B
=
bn-i mer (r.a.)den, dedi ki: Peygamber (s.a.s.), utangalktan dolay
birisini azarlayan bir adama rastlad. Adam flyle sylyordu:
Sen (ok) utanyorsun. Sanki adam: Bu sana mutlaka zarar

verir, yollu konufluyordu. Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Onu brak. Zira hay imandandr.
(Buhar, Edep, 77, VII, 100)

66.

:

Y

E Y

=

. w

=
=
41
mrn b. Husayn (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Hay yalnz iyilik getirir. Bunun zerine Bfleyr b. Kb:

Hikmette vakar (ar baflllk) haydandr, muhakkak arbafll
olmak da haydandr, diye yazldr, dedi. mrn da ona:
Ben sana Reslullah (s.a.s.)dan konufluyorum, sen bana
kitabndan bahsediyorsun, dedi.
(Buhr, Edep, 77, VII, 100)
=
:

67.

=

= E E B
=

=

E

=

. B
Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
=
man, yetmifl ksr yahut altmfl ksr flubedir. Bunlarn efdali L ilhe illallah Allahtan baflka ilh yoktur,
sz ve en aflas da yoldan eza verecek fleyleri
kaldrmaktr. Hay da imandan bir flbedir.
(Mslim, man, 58, I, 63)
: w 68.

.
=
Zeyd b. Talha b. Rkne (r.a.)'den; Reslullah (s.a.s.) buyurdular ki:
Her dinin bir ahlk vardr. slmn ahlk da haydr.

(Mlik, Hsnl-Huluk, 2, II, 905)
:

69.

=
42

B

.
=

:

B

= w .

.

Eb mme (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdular ki:
Hay ve skt imandan iki flube (blm), hayszlk ve

ok konuflma ise nifaktan iki flubedir (blmdr).
Tabern de afladaki flekilde rivyet etmifltir:
Reslullah (s.a.s.) buyurmufllardr ki:

Hay ve skt imandandr. Bunlar Cennete yaklafltrr
ve Cehennemden uzaklafltrrlar. Hayszlk ve fuhufl ise
fleytandandr. Bunlar da Cehenneme yaklafltrrlar ve Cennetten uzaklafltrrlar.
(Taberan, Kebr, 22, 1024, 414)

70.
:

:

C w
. C
=
=
Enes (r.a.)ten, Reslullah (s.a.s.) buyurdular ki:
Fuhufl (ktlk) bir fleyde bulunursa, mutlaka onu irkinlefltirir; hay da bir fleyde bulunursa, onu mutlaka gzellefltirir.
43

B

71.
:

=
=

.

B
B
=
=
bn-i mer (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Allhu Tel bir kulu helk etmek istediinde, ondan

hayy alr. Hay ondan alnnca, onu en fena, kt (bir
insan) bulursun. Onu en fena bir insan bulunca, ondan
emanet de alnr. Ondan emanet alnnca, onu en hain bulursun. Onu en hain bulunca, ondan rahmet ekilip alnr.
Ondan rahmet alnnca, onu kovulmufl ve lnetlenmifl bulursun. Onu kovulmufl ve lnetlenmifl bulunca da, slm
ba ondan alnr, slmla iliflii kesilir.
)(bn Mce, Fiten, 27, II, 1347

72.

:

:
: w

! w

= =

=
44
w
= =

=
=

.

Abdullh b. Mesud (r.a.)dan, Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Allahtan hakkyla hay ediniz.

bn-i Mesud der ki: Biz de:
Y Nebiyyallah, Allaha hamdolsun ki, biz hay ediyoruz,
dedik. Bunun zerine flyle buyurdular:
yle deil, Allahtan hakkyla hay etmen, bafln ve
onda bulunan azalarn muhafaza etmen, karnn ve onun
ihtiva ettiklerini koruman, lm ve rmeyi
hatrlamandr. Ve ahireti isteyen kimse de dnya znetini
terk etsin. flte bunlar yapan kimse, Allahtan hakkyla
hay etmifl olur.
(Tirmiz, Kyamet, 24, IV, 637)
: 73.

=

C
:

. B

=
bn-i mer (r.a.)den: Reslullah (s.a.s.), Ensardan bir adama urad.

Adam, hay hakknda kardefline nasihat ediyordu.7 Reslullah (s.a.s.), buyurdu ki:
Onu brak. Zir hay imandandr.

(Buhr, man, 16, I, 11)
7. Bu adam kardefline, Niin bu kadar utanyorsun? Fazla utangalk sana zarar

verir fleklinde t veriyordu. Bunun zerine Reslullah (s.a.s.), Brak onu
kendi hline, nk hay mandandr. buyurdular.
45

74.

:
B

:

. =

B

=
bn-i mer (r.anhm)dan, Reslullah (s.a.s.) buyurmufltur ki:
Hay ve iman (birbirinin) yaknlardr. Bir arada bulunurlar. Bunun iin biri kaldrld vakit, dieri de kaldrlmfl
olur.
(Tabern, Evsat, 8309, IX, 144, Hakm, I, 22)
75.
:

:

=

B

C B

C

.
Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdular ki:
Hay imandandr ve iman (sahipleri) de Cennettedir.

Kt sz8 ise eziyettendir, eziyet edenler de atefltedir.
8. Burada kt sz, lzumsuz ve hayszca sylenen irkin szlerdir.
46
IV
RIFK (Y HUYLULUK) VE HLM (UYSALLIK)
HAKKINDA HADSLER

:

76.

=
=
.
Cerr b. Abdullh (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Muhakkak Allhu Tel sertlik ve kabala vermedii

fleyleri (ecir ve mkfatlar) rfka ve gzel davranfllara verir,
ve Allah bir kulu sevdii vakit de ona rfk ihsan eder.
Rfktan mahrum olan bir ev halk, (her fleyden) mahrum
olurlar.
(Tabern, Kebr, 2274, II, 306)

77.
:

.Y

Cerr (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
yi huyluluk ve yumuflaklktan
hayrdan da mahrum kalrlar.
mahrum
olanlar,

78.

:

=
47

E

s=

w
= |

w

s ! J
=
=
.
Enes (r.a.)ten; dedi ki:
Reslullah (s.a.s.) ile beraber yryordum. zerinde Necran

kumaflndan sert yakal ve kaba bir cbbe vard. Bir Arb Ona
ulaflarak cbbesinden kuvvetlice ekti. Reslullh (s.a.s.)n ensesine baktm ki, kuvvetli ekiflinden cbbenin sertlii oraya iz
brakt. Sonra Arb:
Ya Muhammed (s.a.s.)! Sendeki Allah malndan bana verilmesi iin emret, dedi. Reslullh (s.a.s.) ona dnd ve gld,
sonra da ona bir fley verilmesini emretti.
:

:

79.

.
bn-i Mesd (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Cehennem, her yumuflak huylu, uysal, sakin ve kolaylk

gsterenlere haram klnr.
(Ahmed bn Hanbel, I, 415)
48

:

80.

Y

.

Cerr (r.a.)'den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Bir kimse yumuflak davranmaktan mahrum ise hayrn

tamamndan mahrum kalr.
:

81.

:

. C
E

=
ifle (r.anh)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Allahu Tel, rfk

yumuflakl sever.
sahibidir
ve
her
iflte
rfk
ve
(Buhr, stitabe, 4, VII, 51)

: =
82.
s= =

|

B !

=
=
.

=
Abdurrahman b. Avf (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.)a bir kifli geldi ve:
Y Reslallh, bana birka kelime ret ki, onlarla mesut

olaym, ok olmasn ki, unuturum, dedi. Reslullah da:
Hiddetlenme, diye buyurdu.
(Mlik, Hsnl-Huluk, 11, II, 905-906)
49
:
:

83.

B

.

Atiyye es-Sadiyy (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Hiddet fleytandandr, fleytan da ateflten yaratlmfltr.

Atefl ise ancak su ile sndrlr. Binaenaleyh, biriniz hiddetlendiinde abdest alsn.
(bn Hanbel, IV, 226)
;

84.
=

E

.

Ebu Zerr (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.), bize flyle buyurdu:
Biriniz hiddetlendiinde ayakta ise hemen otursun, hiddeti giderse (iyi), flayet gitmezse o zaman da yaslansn.
(bn Hanbel, V, 152)
:

85.

=
.
B

=
=
=
Kuvvetli kimse demek, greflte baflkalarn yenen deil,

ancak hiddet nnda kendine hkim olandr.
50
:

E
:

86.

E
E :

=
s E =
.

Cabir (r.a.)den; Reslullh (s.a.s.) buyurdu:
fley kimde bulunursa, Allah onu himyesine alr ve

onu Cennetine kor. (Bunlar:)
Zayflara yumuflak davranmak, ana babaya flefkatli olmak
ve eli altnda bulunan (hizmetkr) lara iyilik etmektir.
(Tirmiz, Kyame, 48, IV, 656)

87.
=
=
.

.
Eb Hreyre (r.a.)den; bir adam, Reslullah (s.a.s.)e gelerek:
Y Reslullah, bana bir tavsiyede bulun, dedi. Reslullah:

fkelenme buyurdu. Adam bunu birka defa tekrarlad, her
defasnda Reslullah: fkelenme buyurdu.
:

88.
:
[]

E

=
=

.
Enes (r.a.)den, Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Yce Allh gzel davranfl sahibidir ve gzel davranfl

51
sever. Gzel davranfla, sert ve kabala vermedii bir etki

gc vermifltir.
(Tabern, Evsat, 2955, III, 444, 445)
:

89.
.
:
=
ifle (r.anh)den; Reslullah (s.a.s.) ona buyurdu ki:
Y ifle! Rfk sahibi ol.
(Ebu Davud, Edep, 11, V, 156)

90.

B

:

:
E
.E
Abdullh b. Mesud (r.anhm)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Rfk, bereket ve uurdur. Sertlik (ve cehalet, ahmaklk ve

kabalk ise) uursuzluktur.
(Tabern, Evsat, 4099, V, 57)
91.

:

=

Y

.Y
Ebud-Derd (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Rfktan nasibi verilen bir kimseye hayrdan da nasibi

verilmifltir. Rfktan nasibi
verilmeyen bir kimse ise,
hayrdan da mahrumdur.
52

92.
:
=
=
=
.

=
Eb Sad (r.a.)den; Reslullh (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Srmesiz halm, tecrbesiz hakm olmaz.


93.
= s=

J

s
s

=
=

C

=
.
ifle (r.anh)dan; ona kra kmaktan soruldu da dedi ki:
Reslullah (s.a.s.), bu vadilere kard ve o bir kere kr gezisine kmak istedi ve bana da binekte kullanlmayan sadaka develerinden hrn bir deve gnderdi. Sonra bana buyurdu ki:
Y ifle, sen yumuflak davran! Zira yumuflaklk bir fleyde
bulunursa mutlaka onu ssler ve bir fleyden ekip alnrsa
mutlaka onu irkinlefltirir.
(Eb Dvud, Edep, 11, V, 156, Cihad, 1, III, 6)

94.
:

.
53
Sehl b. Sad (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Teenn9 Allahtan, acele ise fleytandandr.

B

95.
=
.
C :
Musab b. Sad, babas (r.anhm)dan; Peygamber (s.a.s.):
Her fleyde teenni ile (yavafl, temkinli) olmak hayrldr.

Ancak ahiret amelinde (byle deildir). buyurdu.
(Eb Dvud, Edep, 11, V, 157)

:
96.

C

B

= B

. |

Reslullah (s.a.s.)n zevcesi ifle (r.anh)dan; dedi ki:
Reslullah (s.a.s.), iki iflte muhayyer (serbest) brakld

zaman, gnah olmadka onlarn kolayn alrd, (o fley) gnah
olursa ondan insanlarn en uzak kalan o idi. Reslullah (s.a.s.),
nefsi iin asl intikam almazd. Ancak Allhn yasaklarna riyet edilmediinde Allah iin intikam alrd.
(Mlik, Hsnl-Huluk, 2, II, 902-903)
9. Teenn, Allah'n emir ve rzasna uygun gzel hasletlerdendir. Dflnerek, temkinli

ve ihtiyatl hareket etmektir. Acel, fleytan sfatlardandr. Yani baz yerler mstes-na acele ifle fleytan karflr.
54

:

97.

.
bn-i mer (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) Efendimiz flyle buyurdu:
Bir ev halkna rfk nasib olursa, mutlaka onlara fayda

salar.
)(Tabern, Kebr, 13261, 12, 254

98.

=

B
=
.

Eb Hreyre (r.a.)den; dedi ki:
=
=
Bir Arb mescidde bevletti (ifledi), insanlar onu lin etmek
iin kalkp baflna flfltler. Bunun zerine Reslullah (s.a.s.):
Onu braknz. Oraya bir kova su dknz, zira siz kolaylafltrc olarak gnderildiniz, glefltirici olarak gnderilmediniz. buyurdu.
)(Buhr, Edep, 80, VII, 102
99. :

=
=

s .
:

.

55
Eb Mus (r.a.) anlatyor; Reslullah (s.a.s.), beni ve Muaz Yemene

gnderdi ve flyle tenbih etti:
nsanlar dine (tatl szle) davet edin. Mjdeleyin, nefret

ettirmeyin. Kolaylafltrn, zorlafltrmayn. Uyumlu olun, geimsiz olmayn.
(Buhr, Megz, 60, V, 108)
:

100.

E

s

.

Enes bin Mlik (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Teenn10 Allahtan, acele fleytandandr. Mazeretleri

Allahtan ok kabul eden bir kimse yoktur. Ve Allah
katnda hamd etmekten sevimli bir fley yoktur.
(Ebu Yal, 4257, VII, 248)
:

:

101.

C

.
=
ifle (r.anh) anlatyor; Reslullah (s.a.s.) buyurdular ki:
Rfk, bir fleye girdi mi onu mutlaka ssler, bir fleyden de

karld m onu mutlaka kusurlu klar.
10. Teenn, acele etmeyip, yavafl ve temkinli davranmaktr.
56
V
KBR VE TEVZ HAKKINDA HADSLER
:

102.
?
a :

.a

Hrise b. Vehb (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.)n flyle buyurduunu iflittim:
Size Cehennemlik olanlar bildireyim mi? Onlar onursuz, saa sola yalpa yaparak kibir eden kimselerdir.
(Buhr, Tefsr, 68, VI, 72)
103.

B

a a :
.
C

Abdullah b. mer (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Kibir ve gururdan saknnz. Zir kibir, ssl elbise giyen

adamda bulunur.
(Tabern, Evsat, 547, I, 329)

:
104.

:
.a
C
=
Abdullah b. Selm (r.a.)dan, dedi ki; Reslullah (s.a.s.) buyurdu:
57
Kalbinde hardal tanesi kadar kibir bulunan kimse Cennete giremez.

(Tabern, Kebr, 10001, X, 75)
105.

=
=
C

:

C

W
a
=

C .W
B
=
=

.
E

E
Eb Sad el-Hudr (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Allah iin bir derece tevazu eden kimseyi Allhu Tel

da bir derece ykseltir. Ta ki, onu Firdevs cennetinin en
yksek yerine karr. Allha karfl bir derece kibir gsteren
kimseyi Allahu Tel alaltr. Ta ki, onu Cehennemin en
alak derecesine kadar indirir.
Eer sizden biriniz, zerinde kaps ve penceresi olmayan
sert (sar) bir kayann iinde bir fley yapsa, insanlardan gizledii o fley ne olursa olsun, meydana kar.
(bn-i Mce, Zhd, 16, II, 1398)
106.
:

:

=

Y

:
E

=

.

=
58
Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Allah drt kifliye buz eder: (Bunlar), ok yemin eden

satc, kibir eden fakir, zina eden ihtiyar ve zlim hkmdardr.
(Nes, Zekt, 77, V, 86)
.

107.

a

:
?

:

:

a

.

Srka b. Mlik b. Caflem (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Ey Srka! Sana, Cennetlik ve Cehennemlik olanlar

haber vereyim mi? Ben de:
Evet Y Reslullah, dedim. Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Cehennemlik olanlar, saa sola alm yaparak gururlu
gururlu yryen huysuz kimselerdir. Cennetlikler de, zayf
olduklarndan ezilenler ve haklarn koruyamayanlardr.
(Tabern, Kebr, 6589, VII, 129)

:

108.

E .a
C
=
:
E
=

a B

.

59
Abdullh (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Kalbinde zerre kadar kibir bulunan kimse Cennete giremeyecektir. Bir adam dedi ki:
Y Reslullah, insan elbisesinin gzel ve ayakkabsnn
gzel olmasn ister. (Reslullah) buyurdu ki:
Allhu Tel gzeldir ve gzellii sever. Kibir; hakk
inkr etmek ve insanlar kk grmektir.
(Mslim, man, 147, I, 93)

!
109.

:a

:

C

C

E W

= =
=

Y
W C

a
E
=
C= Y
.Y
E
E
=
=
=
mer b. Hattb (r.a.)den; minberde iken flyle demifltir:
Ey insanlar mtevazi olunuz. nk Reslullah (s.a.s.)n

flyle dediini iflittim:
Allah iin tevazu edenleri (alak gnll olanlar) Allah
ykseltir. Yine buyurdu ki:
Sen kalkmaa davran ki, Allah da seni kaldrsn (yni
sen doru yola ynel ki, Allah da sana yardm etsin). Byle
olan kimse, insanlarn nazarnda byk ve kendi nefsinde
ise kktr. Byklenen adamn Allah belini krar, kertir. Ve flyle dedi: Brak, o, insanlarn gznde kk, kendi
nefsinde byktr.
(bn Hanbel, III, 76)
60
110.
:

:

=

E

=

E
.aE
E
E
E E E :
=
Eb Hreyre (r.a.)den, dedi ki; Reslullah (s.a.s.), buyurdu:
kimse vardr ki, kyamet gn Allah, onlarla tatl

konuflmaz, onlar temize karmaz, onlarn yzlerine bakmaz ve onlar iin elem verici bir azap vardr. (Bunlar:) Zina
eden ihtiyar, yalanc hkmdar ve kibirli fkirdir.
(Mslim, man, 173, I, 103)
:

:

111.
=
.

=
Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.), flyle buyurdu:
Mslman kardefline karfl alak gnll davranan kimseyi Allah yceltir. Ve ona karfl stnlk gsteren kimseyi
ise alaltr.
(Tabern, Evsat, 7707, 8, 247)

:

112.

a
E : E

.

C E
=
Fedle b. Ubeyd (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
61
kimse vardr ki, onlar sorulmazlar (kendilerine kymet

verilmez ve hibir amelleri kabul edilmez):
1- Ululukta Allah ile yarfla kalkflan; nk Allahn rids
byklk, izr da izzetidir.
2- Allahn emirlerinden flphe eden,
3- Allhn, rahmetinden mit kesen kimselerdir.
(Tabern, Kebr, 789, 18, 307)

:

113.

.

Abdullah (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Az eerek yapmack konuflan kimseler helk oldu!

Bunu Reslullah (s.a.s.), defa tekrar etti.
(Mslim, lim, 7, III, 2055)

:
114.

B

E
C
C E

=
a =
.
Abdullah (r.a.)dan: Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Kalbinde hardal tnesi kadar iman bulunan bir kimse,

atefle girmez. Kalbinde hardal dnesi kadar kibir bulunan
da Cennete giremez.

115.
;
:

.

62
bn mer (r.a.)den; Reslullahn flyle dediini iflittim:
Kim, ameliyle gsterifl yaparsa (sma)11 Allah da onun

yapmfl olduu gsteriflin cezasn verir.
(Tabern, Evsat, 5744, VI, 348)

116.
:

:

.

Hrise b. Vehb (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Kibirli ve kendinde olmayan fleylerle nen kimse Cennete giremez.

117.
:

:

=

E Y

E :
=

.
E YE
=
=
Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdu:
Bana, Cehenneme ilk girecek olan kifli bildirildi.

(Bunlar:) Zlim hkmdar, Allahn hakkn yerine getirmeyen (zektn vermeyen) zengin ve kibirli fakirdir.
(bn Hibban, Kitabul-Menakb, 7481, 16, 525)
118.
:

:

a

.

E
=
11. Sma (Lgatte): Yapt ifli baflkalarna duyurmaktr. fierat stlahnda: Gizli
yapt hiret amelini dnya menfaati karfll halka duyurmaktr.
63
Sevbn (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Kibirden, hyanetten ve bortan temiz olarak len Cennete girer.

(Tirmiz, Siyer, 21, IV, 138)

119.
:

s

=
. :

=
bn-i Mesd (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) sanki gzmn nnde imifl

gibi gryorum:
(Resl-i Ekrem) kendisini kavmi dmfl ve kann aktmfl, o

ise yznden kann silerek:
Allahm benim kavmimi affet, nk onlar bilmiyorlar. diyen peygamberlerden birini anlatyordu.13
(Buhr, Enbiya, 54, IV, 151)
:

120.

=
=
=
Y C

Y C
= :
=

Y = C

=.

w

. =
12. Bu mbrek szleri ile bizzat kendisini anlatmaktadr. Uhud muharebesinde
diflleri krlp yz yaraland ve mbarek yznden kanlar sildii srada byle
dua buyurmufllard.
64
Nashul-Ans Rekbul-Msr (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Onurunu koruyarak alak gnll olan, dilencilik (mevkiine) dflmeksizin alak gnll olan, gnaha girmeden
(meflru yoldan) kazand mal doru yollarda sarf eden,
dflmfllere ve yoksullara acyan, ilim ve hikmet sahipleri
ile kaynaflan kimselere mjdeler olsun.
(Yine buyurdu ki): Kazanc temiz olan, ii dfl pk olan, ve
flerrini insanlardan uzaklafltran kimseye mjdeler olsun,
ilmi ile amel eden, malnn fazlasn infak edip sznn fazlasn tutan kimseye de ne mutlu.
(Tabern, Kebr, 4615, V, 71)

:
B

121.

E

=

C
:
=
=
a

.

=
bn-i Abbas (r.anhm)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Her insann baflnda, (bir taraf) melein elinde bulunan

bir halka vardr. nsan tevazu edince, melee: Halkay
kaldr, denir. Kibir ettiinde de: Halkasn brak, denir.14
(Tabern, Kebr, 12939, 12, 169)
122.
:

?

a
C

a

:

Y a =

?

.

13. Burada halkadan mecaz olarak onur ve flerefi kastedilmifltir. Tevzu edenin izzet
ve flerefini Allah yceltir. Kibirlenenlerin ise onur ve flerefini krar, alaltr.
65
Huzeyfe (r.a.)den; dedi ki; Reslullah (s.a.s.) ile berber bir cenzede
bulunduk. Buyurdular ki:
Size Allhn kullarnn en flerli olann bildireyim mi?

Kaba ve kibirli olandr.
Size Allahn kullarnn en hayrl olann bildireyim mi?
O zayf ve alak gnll, eski iki gmlee ship, kendisine
ehemmiyet verilmeyen kimsedir. Eer Allaha (herhangi bir
fley iin) yemin etse, Allah (onu) kendisine ihsn eder.
(bn Hanbel, V, 407)

:

123.

C s=
s=
.
Biriniz malda, yaratlflta ve evltta kendisinden stn

olana (deil), kendisinden afla olana baksn.
(Buhr, Rikak, 30, 7, 187)
:

124.

=
E

.
E
Sadaka, maldan bir fleyi azaltmaz. Allahu Tel, bir

kulun flerefini (baflkalarn) aff sebebiyle mutlaka ykseltir.
Allah iin tevzu eden kimseyi de mutlaka ykseltir.
66

s E

: 125.
=

s
=

B
E

=
E
a
=
=
= = .= ?
.

Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.)a bir adam geldi ve flyle
sordu:
Y Reslullah! Ben, gzellii seven bir adamm, grdn

(kadar da) bana (gzellik) verildi, yle ki, bir kimsenin, ayakkablarnn ba ile (de olsa) benden stn olmasn sevmem.
Kibirden midir bu? Reslullah (s.a.s.):
Hayr, kibir (byklenmek, kendini beenmek), hakk
kabl etmemekten, azmaktan ve insanlar hakir grmekten
(ibaret) dir, buyurdu.
(Eb Dvud, Libas, 29, IV, 352)
:

126.
:

= E
s

=
=
. = E
Iyaz b. Himar (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Allhu Tel bana, tevz etmenizi bildirdi! Sakn

kimse kimseye vnmesin, kimse kimseye zulmetmesin.
(Mslim, Cennet, 64, III, 2198, 2199)
: B

127.

=
=
=
67
:

:

a

.
=
w
wC

:

=
= =
=

a s
:

C B
.

=
=
= olundu: Reslullah
Eb Hreyre ve Eb Said (r.anhm)den rivayet
(s.a.s.) buyurdular ki:
Allahu Azze ve Celle: zzet onun rts ve byklk de

ridsdr.14 Kim bana (bunlarda) ortaklk etmee kalkflrsa,
ona azb ederim buyurur.
(bn Hanbel, II, 248, Mslim, Birr, 136, III, 2023)
bn-i Mce ve bn-i Hibbn Sahihinde yalnz Eb Hreyreden rivyetlerinde: Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Allahu Tel: Byklk ridm, azamet de rtmdr.

Kim bunlardan birisinde bana ortakla kalkflrsa, onu Cehenneme atarm. buyurmufltur.
(bn Mce, Zhd, 16, II, 1397; bn Hibban, Birr, 328, II, 35)

:

128.

a

;

=
a

.a

Hrise b. Vehb (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdu:
14. Rid ve rt kelimeleri mecaz olarak kullanlmfltr. Mn, izzet ve kibriy

(byklk, ululuk ve fleref) Allaha mahsustur, demektir.
68
Size cennetlik olanlar haber vereyim mi? Her zayf,

alak gnll kimsedir ki, eer Allaha yemin etse,15 Allah
ona ihsan eder. Size Cehennemlik olan kimseleri de haber
vereyim mi? Cef (eziyet) eden (vefasz) ve kaba, kibirli olan
(byklenen) kimsedir.
(Mslim, Cennet, 47, III, 2190)
129.

:

=
=

C

:

:B

W
C

=
=

=
=

. B

Eb Sad el-Hudr (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) ile bir arada bulunuyorduk. Reslullah buyurdu ki:
Cennet ile Cehennem, delil getirerek birbirine stnlk

tasladlar. Cehennem:
(Ben senden stnm, nk) cebbarlar (zor kullananlar,
zorbalar), mtekebbirler (byklenenler) hep bendedir dedi,
Cennet:
(Hayr ben daha stnm, nk) mtevz (alak gnll) Mslmanlar ve yoksullar bendedir, dedi.
Allhu Tel, aralarnda flyle hkmetti:
Ey cennet, sen benim rahmetimsin, dilediklerime seninle rahmet ederim.
Ey Cehennem, sen de benim azbmsn, dilediime seninle azb ederim. Her ikinizi de doldurmak bana ittir.
(Mslim, Cennet, 36, III, 2187)
15. Burada Allaha yemin etse demek, ondan bir fley istese onu verir, dusn da
kabul eder demektir.
69
:
:

130.
C

.

=
Seleme b. el-Ekva (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) buyurdu:
nsan, nefsi (peflinde) cebbarlar (zorbalar) arasnda

yazlana kadar srklenir.
= :

131.
=

=
w

= = ?

; E
=

:

C

.
C
a
=
Eb Seleme b. Abdurrahman b. Avf (r.a.)den; dedi ki:
Abdullah b. mer (r.a.) ve Abdullah b. Amr ibnil-s (r.a.)

Mervede karfllafltlar, konufltular. Sonra Abdullah b. Amr gitti.
Abdullah b. mer ise alayarak orada kald. Bir adam ona dedi ki:
Seni alatan nedir y Eb Abdurrahman? O da dedi ki:
(Abdullah b. Amr kastederek:) flte fludur. Reslullah
(s.a.s.) flyle sylerken iflittiini sylyor:
Kalbinde hardal tnesi kadar kibirden (bir fley) bulunan
kimseyi Allhu Tel yzst srkleyerek Cehenneme
atar.
(Ahmed b. Hanbel, II, 215)
70
132.
J

:E

= C

.
C

Safvan b. Muhriz (r.a.)den; bir adam bn-i mere:
Sen Reslullah (s.a.s.)a necv (gizli konuflma hakknda) nasl

konufltuunu iflittin? diye sordu. O da dedi ki:
Sizden biriniz Rabbna o derece yaklaflr ki, Onun himyesi altna girer; (Allah ona): Sen flunu flunu yaptn der; o
da: Evet, der. Yine: Sen flunu flunu yaptn, der; o da: Evet,
der. Onu ikrar ettirdikten sonra (Allah) ona der ki: Ben
senin dnyada sularn rttm. Bugn de onlar sana
bafllayacam.
(Buhri, Edep, 60, VII, 89)
71
VI
RY (K YZLLK, GSTERfi, SAHTE DAVRANIfi)
HAKKINDA HADSLER

133.
= :

:
E

.
Mnafn16 almeti vardr: Konufltuu zaman yalan

syler, sznde durmaz ve kendisine bir fley emanet edildiinde emanete hynet eder.
(Buhr, man, 24, I, 14)
:

134.

B

:
E

E
=
=

E

=
.

Abdullah ibn-i Amr (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
16. ki yzl, dfl grnfl mslman olmakla birlikte gerekte inanmayan, inkarc
kimse.
72
Drt fley var ki, (bunlar) kimde bulunursa hlis (gerek,

noksansz) mnfktr. Kimde bunlardan bir tnesi varsa
onu terk edinceye kadar, nifaktan (mnafklktan) bir hasleti (huy, zellik) vardr. (Bunlar:) Konufltuu zaman yalan syler, antlaflt vakit antlaflmay bozar, sz verdii zaman sznde durmaz, dflmanlk ettii zaman aflr gider.
(Mslim, man, 106, I, 78)

135.
B

:

W

= s Y W
s

=
.=
bn-i mer (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdular:
Mnafk, iki sr arasnda dolaflan (yabanc) bir koyun

gibidir, bazen bu srye, bazen de teki srye gider.
(Mslim, Sfatu Mnafikn, 17, III, 2146)

E : J 136.

. :
Muhammed bin Zeydden:
Bz kimseler, Muhammedin dedesi Abdullah bin mer
(r.anhm)e dediler ki:
Biz, sultanmzn huzruna gireriz, yanndan ktmz
vakit, iimizde olann aksini syleriz. (Bu nasl olur?) Abdullah
bin mer:
Biz Peygamberimizin zamannda bunu nifk almeti sayardk, demifltir.
(Buhr, Ahkm, 27, VIII, 115)
73
:

137.

=

. = = W
=
=
Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdular:
nsanlarn en fenas, birine ayr, dierine de ayr grnen iki yzl insanlardr.
(Buhri, Ahkam, 27, VIII, 115)
:
138.

=

C W :

=

.

Sad bin Eb Vakkas (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.)n flyle dediini duydum:
Dnyada iki yzl olanlar, kymet gnnde, ateflten iki

yzl olduu hlde diriltilecektir.

:

139.
:

B

.
C

Ammar b. Ysir (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Dnyada iki yzl olann, Kymet gnnde ateflten iki

dili olacaktr.
(Eb Dvud, Edep, 39, V. 191)

:

140.

74

W

.

W
Enes (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdu:
(Dnyda) iki dilli olan, yni birine ayr, dierine ayr

konuflan kimseye, kymet gnnde Allhu Tel, ateflten
iki dil verecektir.
(Tabern, Evsat, 8880, IX, 409)
: 141.

=
=
a :
B

w
=

:

=
=
=

.
Eb Sad (r.a.)den; biz Mesih Deccaldan bahsederken Reslullah (s.a.s.)
kageldi ve:
Bana gre Deccaldan17 daha korkuncunu size bildireyim mi? buyurdu. Biz de:
Evet, bildir y Reslullah, dedik. Reslullah (s.a.s.):
Gizli flirktir. O da, namaz klan adamn, baflkas gryor
diye namazn gsterifl iin sslemesi (daha ar klmas) dr,
buyurdu.
(bn Mce, Zhd, 21, II, 1406)
17. ok yalan syleyen, Kyamet yaklafltnda zuhur edecek ve yer yznde fitne
fesat karacak yaratk.
75
142.

:
=
. =

Ebu Sad el-Hudr (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Ameli ile smay (baflkasna duyurmay) kastedene, Allhu Tel sma cezsn, riya (baflkasna gsterifl) edene de
riya cezsn verir.
(bn Mce, Zhd, 21, II, 1407)
:

143.

=

= :
= s

=
.

w
=

.

Allhu Tel, sizin iin (fley)den rz olur ve size

(fley)den dolay kzar.
Raz olduu fleyler:
1- Ona ibdet edip flirk (ortak) koflmamanz,
2- Toplu olduunuz hlde Kurana sarlp tefrikadan
kamanz,
3- Allhu Telnn baflnza mir kld kimselerin szn dinlemenizdir.
Kzd fleyler:
76
1- Dedikodu,
2- Lzumsuz yerlerde mal israf,
3- Fazla soru sormaktr.
:

:

144.

=
= Y
B = =
.
fieddd b. Evs (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
mmetim iin korktuum fleylerin en korkuncu Allaha

flirk (ortak) koflmaktr. Dikkat edin, ben, gnefle taparlar,
aya taparlar, puta taparlar demiyorum. Ancak Allahtan
baflkas iin yaplan ameller ve gizli flehveti (kastediyorum).
(bn Mce, Zhd, 21, II, 1406)
s
145.
:

.E E
=
=
Ali (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Bana ancak mmin olan kimse muhabbet eder, ve

bana ancak mnfk olan kimse buz (nefret, iten
dflmanlk) eder.
(Nes, man, 20, VIII, 117)
:

146.

77

C

=
=
.

Eb Ms (r.a.)dan, Reslullah (s.a.s.):
Bir adamn (dier) bir adam vdn ve vmede de ok

ileri gittiini iflitince:
Siz (adam) helk ettiniz veyhut da adamn belini
krdnz, buyurdu.
(Buhr, Edep, 54. VII, 87)
78
VII
HASED (KISKANLIK, EKEMEMEZLK)
HAKKINDA HADSLER
:

147.

=

C

E C
=
= = .

=
B

=
Allah yolunda katland toz ile Cehennem alevi, bir

kulun iinde birleflmez. man ile hased de bir kulun iinde
yerleflmez.
(bn Hibban, X, 466)

148.

=
C

C

.
= =
Abdullah b. Kb babasndan (r.a.) rivyetine gre, Reslullah (s.a.s.)

flyle buyurmufltur:
Bir koyun alna giren iki a kurdun onlara zarar,

hased ve mala dflknln Mslmann dinine verdii zarardan daha ok deildir.
79

149.
:

Y

=

=
=

=

B

.

Zbeyr b. Avvm (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Size, sizden evvelkilerin hased ve dflmanlk hastal siryet etti. flte bu, trafl edip kazyandr. Salar trafl eder
demiyorum fakat dini (meziyetleri) kazyp kknden yok
eder.
Beni yaflatma ve ldrme kudretine sahip olan (Allah)a
yemin ederim ki, iman etmedike Cennete giremezsiniz,
birbirinizi sevmedike de mmin(-i kmil) olamazsnz.
Bunu size salayacak fleyi size haber vereyim mi? Aranzda
selam oaltn.
(Tirmiz, Kyame, 56, IV, 664)

:

150.

.
E

B
Enes (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Atefl odunu yedii (yakt) gibi, hased de iyilikleri yer

(yok eder). Su, atefli sndrd gibi sadaka da ktlkleri
sndrr (yok eder). Namaz mminin nurudur. Oru da Cehennemden koruyan bir siperdir (kalkandr).
(bn-i Mce, Zhd, 22, II, 1408)
80

:

151.

E
:

=

C
E

=

B
B

:

s

B
=
=

=

.

= B

:

.

=

s

. E

Y

.

a =

B

Y
Y
:

= :

W

=
=

=
E =

E
E

:

=

81

.

B Y
=
=

=
C Y

:
= = =

.
Y W
=
.

= :
=
=
=
Enes b. Mlik (r.a.)den; dedi ki:
Reslullah (s.a.s.) ile beraber oturuyorduk. Buyurdular ki:

fiimdi size cennetliklerden bir adam kagelecektir. Bir
de (baktk ki,) Ensardan, abdest suyu sakalndan damlayan ve
ayakkablarn sol eline asmfl bir adam kageldi. Ertesi gn
olunca, Reslullah (s.a.s.) yine evvelki gibi syledi. Bu adam
gene birincide olduu gibi kageldi. nc gn olunca, Reslullah Efendimiz gene (evvelki) syledii gibi buyurdu. Gene
ayn adam ilk hli gibi kageldi. Reslullah (s.a.s.) kalknca,
Abdullh b. Amr o adam tkib etti ve (ona) dedi ki:
Ben babamla mnakafla ettim, gn onun yanna girmeyeceime yemin ettim. Eer sen beni bu zaman geinceye
kadar yannda alkoymay (uygun) grrsen yle yap. (Adam):
Evet, dedi.
Enes dedi ki: Abdullh szne devamla flyle anlatyor:
Onunla berber bu geceyi geirdi. Fakat gece kalktn
grmedi. Ancak sabah namazna kadar her uyandka Allhu
Tely zikretti ve tekbir getirdi. Abdullh dedi ki:
Onun hayrdan baflka bir fley sylediini iflitmedim. gn
geince sanki onun amelini kk grr gibi dedim ki:
82
Ey Allahn kulu, babam ile benim aramda bir ayrlk ve

anlaflmazlk yoktur. Fakat Reslullah (s.a.s.)n senin iin
kere, (fiimdi size cennetliklerden bir adam kagelecektir)
dediini iflittim. defasnda da sen kageldin. Senin yannda
kalmay ve amelinin ne olduunu grmek istedim. Bylece
sana uymak (arzu ediyordum). Fakat byk bir amel ifllediini
grmedim. Seni; Reslullah Efendimizin syledii mertebeye
ykselten nedir? dedi ki:
fiu grdnden baflkas deildir. Ben dnnce, bana seslendi ve dedi ki:
O senin grdn fleyden baflkas deildir. Ancak ben
mslmanlardan hibir kimseye (kalbinde bir hle ve kin tutmam ve Allhn verdii herhangi bir hayrdan dolay hibir
kimseye asla hased etmem.)
Bunun zerine Abdullh:
flte seni (o dereceye) ulafltran budur, dedi.
(Ahmed b. Hanbel, III, 166)

152.
:

.

Birbirinize hiddetlenmeyin, dflmanca davranmayn, birbirinize hased etmeyin, kskanmayn, birbirinize arka evirmeyin: Ey Allahn kullar, kardefl olun. Bir mslmana,
gnden fazla (din) kardefli ile dargn durmas hell olmaz.

:

153.
83

C

E w
=
=

E

E
E
= E

. B
Abdullh (r.a.)dan, Reslullah (s.a.s.) buyurdular ki:
Benden nceki mmetlerde Allahn gnderdii hibir

peygamber yoktur ki, mmetinden ona uyan havrileri,
snnetini kabl eden ve emirlerine uyan adamlar olmasn.
Bunlardan sonra yapmadklarn syleyen, emredilmedikleri fleyleri iflleyen kimseler gelir. Kim ki bunlarla eli ile mcdele ederse, o mmindir, ve kim ki diliyle mcadele ederse
mmindir, ve kim ki onlarla kalbiyle mcdele ederse o da
mmindir. flte, bunun tesinde imandan bir hardal tanesi
kadar bir fley yoktur.
(Mslim, man, 80, I, 70)
:
154.

:

.
Y
w

Zamre b. Salebe (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
nsanlar, hasedlik yapmadka hayr zeredirler.

(Tabern, Kebr, 8157, VIII, 309)

155.
!

: B

=
84

? :

? :

B

=
.
Abdullah bin Amr (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.)a:
Y Reslullah, insanlarn en stn kimdir? diye soruldu.

(Reslullah (s.a.s.):
Her temiz kalpli ve doru szl olanlardr. buyurdu.

nedir? diye sordular.
( Ashab
( biliyoruz

)
)
Reslullah: O, tertemiz ve onda gnah, serkefllik (bafl
kaldrmak), aldatma ve ekememezlik olmayan (kalb)dir.
cevabn verdi.
)(bn Mce, Zhd, 24, II, 1320
:

156.
=

=

B

.
. =

. w
s
= = = = =
. E

.

S-i zandan (yersiz thmetten, kt zandan) saknnz,

zira s-i zan, szlerin en yalandr, (aranzda) csusluk yap85
mayn, gizli hller ve kusurlar arafltrmayn, dflmanlk etmeyin, birbirinize hased etmeyin, birbirinize hiddetlenmeyin, birbirinize dflmanlk etmeyin. Ey Allahn kullar,
Allahn size emrettii gibi kardefl olun. Mslman, mslmann kardeflidir; ona zulmetmez, ona yardm kesmez, onu
hor grmez. -Gsne iflret ederek:- Takv iflte buradadr,
takv iflte buradadr, takv iflte buradadr. Mslman
kardeflini hor grmek, fler (ktlk) bakmndan kifliye yeter.
Her Mslmann, dierine kan, rz ve mal haramdr.
(Buhar, Edep, 57, 58, VII, 88, 89; Mslim, Birr, 32, III, 1986)
:
:
s

157.
=
=

C

.
(Enese hitaben:) Evldm, gcn yettii kadar kalbinde

kimseye karfl kt bir fley olmakszn sabahlamaya,
akflamlamaya alfl.
(Tirmiz, lim, 16, V, 46)

C :

158.

=
= = = E W

.

= =
.
= E
Slim, babasndan rivyet etti. Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Ancak iki kifliye hased18 (gpta) edilebilir: Biri, Allhu

Tel kendisine Kuran (renmesini) nasib etmifl, o da gece
18. Burada hasedden maksat, bu nmetlere ermifl olan kimselerden nmetin yok
olmasn taleb deil ancak bu gzel nmetlere kendisinin de ulaflmasn temenn-
86
ve gndz bununla meflgul olur. Dieri, Allhu Tel kendisine mal vermifl, o da bunu gece ve gndz (Allah yolunda)
sarfeder.
(bn Mce, 22, II, 1408)
:

:

159.

C

C

E

= E W

. |
=
=
Abdullah bn-i Mesd (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Ancak iki kifliye hased edilebilir: Biri, Allhu Tela kendisine mal vermifl ve onu, bu mal hak yoluna sarfa sevketmifl, dieri Allhu Tel kendisine ilim vermifl, o da bununla amel ediyor ve (baflkalarna da) retiyor.
(bn Mce, Zhd, 22, II, 1407)
87
dir.
VIII
KANAAT HAKKINDA HADSLER

:

160.

=

w = E

E

.
J E
E

Mikdd b. Mad Kerb (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.), flyle buyurdu:
dem olu, karnndan daha zararl bir kap doldurmamfltr. Belini dorultacak kadar birka lokma kifliye
yeter. Mutlak (ok) yemek gerekiyorsa, (karnn e blmeli) te birini yemee, te birini suya, dier te birini de
nefesi iin ayrsn (bofl tutsun).
)(Tirmiz, Zhd, 47, IV, 590
:

:

161.
=

B | | ?
=
=

w
:

=

s

B

B
w

.

w

88
fiu kelimeleri, onlar ile amel etmek veya onlar ile amel
edecek olana retmek iin benden kim almak (renmek)
ister? Bunun zerine;
Ben, Y Reslullah, dedim. Reslullah elimden tutarak befl
fleyi sayd ve buyurdu ki:
Haramdan sakn! nsanlarn en ok ibdet edeni olursun. Allhu Telnn sana ayrdna rz ol! nsanlarn en
zengini olursun. Komfluna iyilik et! (Gerek) mmin olursun. Kendin iin sevdiini, insanlar iin de sev! (Hakiki)
Mslman olursun. ok glme! nk fazla glmek, kalbi
ldrr.
:

162.
=s

.
Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdu:
(Dnyalkta) sizden afla olana baknz! (Yoksa) sizden

yksek olana bakmaynz! Zir size lyk olan, sizin zerinizdeki Allhn nimetini hor grmemenizdir.

163.
:

B

E = C =
E

=
.

89
Osman (r.a.)dan, Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
dem olunun flu nimetlerden baflkasnda (flikyete)

hakk yoktur. (onlar da) Oturaca ev, avret yerlerini rten
giyecek elbise, kuru ekmek ufa ve (iecei) sudur.

164.
:

Y
=
E s =

. C
Abdullh b. fiahhr (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdu:
fiu insan olunun hli (yok mu) etrfn doksandokuz

musibet (evirmifltir). Bunlardan kurtulursa (devs olmayan)
ihtiyarlk (musibetine) dfler.

165.

B

J
=
C C
:

C =

.
B

=
Ubeydullah b. Muhsin, babas (r.anhm)dan; Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Sizden biriniz, gnlk yiyeceini bulur ve vcudu

shhatta olduu hlde (tehlikelerden) emin olursa, (btn)
dnya kendisine verilmifl gibidir.
90
IX
KEZML-GAYZ (FKEY YENME)
HAKKINDA HADSLER

166.
:

:

E

.

bn-i mer (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Bir kulun yalnz Allhn rzsn gzeterek fkesini yenmesinden Allah katnda ecri daha byk bir amel yoktur.
(bn Mce, Zhd, 18, II, 1401)

:

167.
. = =
Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.), flyle buyurmufltur:
Zenginlik, mal okluu ile deildir. Asl zenginlik, gnl

zenginliidir.
168.
:

:

=

s
E C
Y

E
=
=
91

E =

.
.

Allah katnda hepsinde hayr olmakla berber, kuvvetli

mmin zayf mminden daha hayrl ve sevimlidir. Sana
menfaat salayacak fleye sarl, Allhtan yardm dile, cizlik
gsterme, bir felkete uradnda, Keflke ben, flunu flunu
yapsaydm deme, ancak: Allah byle takdir etti; O, diledii gibi yapar de (ve kendini teselli et, gevfleklie dflme)
zir, keflke flyle byle yapsaydm, demen fleytan ifline
yol aar.
(bn Mce, Zhd, 14, II, 1395)

:

169.

?

:

=
=

B

=
=

=
=
. = =
=
Abdullh (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Sizce (rekub) nedir?
ocuu olmayandr, dedik. Reslullah (s.a.s.):
(Rekub) o deil. (Rekub), hayatnda ocuklarndan hibiri lmeyendir buyurdu. (Yine Reslullah (s.a.s.):)
Sizce pehlivanlk nedir? buyurdu.
Adamlarn greflte yenemedikleri kimsedir, dedik. Reslullah (s.a.s.):
92
Pehlivanlk o deil, (pehlivan) hiddet nnda kendine

hkim olandr, buyurdu.
)(Mslim, Birr, 106, III, 2014

170.

:

:

: =
.

? :

=
=
.
=
Abdullh (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) Efendimiz:
(Sizce) pehlivanlk nedir? diye sordu. Onlar da:
Adamlarn yenemedii kimsedir, dediler. Reslullah
(s.a.s.):
Hayr, gerek pehlivan, kzgnlk annda nefsine hkim
olandr, buyurdu.
)(Ebu Davud, Edep, 3, V, 139
=
=
171.
:
=

=
:
s

.

: =

?

=
J .
: E =
=
Abdurrahmn b. Eb Leyl, Muz b.Cebel (r.a.)den rivyetine gre:
Reslullah (s.a.s.)'n huzrunda iki kifli birbirlerine hakaret

93
ettiler. Biri ok hiddetlendi, hatt hiddetinden burnu paralanacak gibi geldi bana. Bunun zerine Reslullah (s.a.s.) Efendimiz flyle buyurdu:
Gerekten ben bir kelime bilirim ki, onu sylese muhakkak hiddet ve fkesi giderdi. Muz sordu:
Nedir o y Reslullah? Muz, (devam ile) Reslullahn Ey
Allahm! Kovulmufl fleytann flerrinden Allaha snrm
(dusdr), dediini syledi. (Bu duy okumas iin) Muz, o
flahsa emretmeye bafllad ise de (o adam) imtin etti ve
kand, hiddeti daha fazla oalmaya bafllad.

172.
:

=

.

ifle (r.anh)dan; Reslullah (s.a.s.), bir kimsenin (uygunsuz) sz sylediini duyduunda:
Filncaya ne oluyor da flyle diyor demez, ancak:

fiu insanlara ne oluyor ki, flyle flyle diyorlar derdi.
(Eb Dvud, 5/143, No: 4788, Edeb, 6)

:

173.

= E

=

.
94
ifle (r.anh)dan;
Reslullah (s.a.s.), bir fley yapmflt ve yaplmasna da msaade etmiflti. Buna ramen baz kimseler bundan ekindiler. Bu
hl, Reslullaha ulaflnca (ayaa kalkarak) hutbe ird edip,
Allha hamd ettikten sonra flyle buyurdular:
fiu insanlara, ne oluyor ki, benim yaptm bir fleyi yapmaktan ekinirler. Allha yemin ederim ki, gerekten ben,
onlardan daha iyi Allh bilir ve onlardan daha ok Ondan
korkarm.

B

174.

:

:

=

=
=
.

=
=
Sleymn b. Surad (r.a.)dan:
Reslullah (s.a.s.)'n huzurunda iki kifli birbirlerine hakaret ettiler. Birisinin (hiddetten) gzleri kpkrmz oluyor ve flah damarlar flifliyordu. Bunun zerine Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Gerekten ben bir kelime bilirim ki, onu sylese muhak

kak hiddet ve fkesi giderdi. O da (
) Ko
vulmufl fleytandan Allaha snrm.
= szdr. O kimse
(bunu Reslullah (s.a.s)dan ifliten ve okumas iin kendisine
tavsiyede bulunan flahsa:) Bende delilik mi grdn? dedi.
95

:

175.

=

E
.

Y

Sehl b. Muz, babas (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Yapmaya gc yettii hlde fkesini yenen kimseyi,

Allhu Tel kymet gn mahlkatn baflnda arr ve
hrilerden dilediini semekte muhayyer klar.
(Eb Dvud, Edep, 3, V, 137)

C :

176.
=
=
E

E
C = E

=

E

.E
C E

=
=
=
Eb Zer (r.a.)den, Reslullah (s.a.s.) buyurdu:
Kardeflinin yzne glmsemen senin iin sadakadr,

iyilikler ile emretmen ve ktlklerden nehyetmen sadakadr, bir kimseye yolunu kaybettii yerde yol gstermen
sadakadr, amya klavuzluk yapman senin iin sadakadr,
yoldan tafl, dikeni ve kemii gidermen senin iin sadakadr, kendi kovandan kardeflinin kovasna boflaltman sadakadr.
96
X
TEVEKKL HAKKINDA HADSLER
:

177.
.

E
Cbir (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle sylerken iflittiini syledi:
Sizden biriniz mutlaka Allaha hsn-i zan19 ederek

lsn.
(bn Mace, Zhd, 14, II, 1395)

178.

:

. :
Enes (r.a.)den; bir adam Reslullah (s.a.s.)a:
Y Reslullah, onu (deveyi) balayp da m (Allaha) tevekkl20 edeyim, yoksa salp da m tevekkl edeyim? diye sordu.
Reslullah (s.a.s.):
19. Allha hsn-i zan etmek, flirkten baflka diledii btn gnahlar affedeceine
yaknen inanmak ve rahmetinden mit kesmemektir.
20. Tevekkln mns: Allaha itimd etmek, Ona gvenmek ve Allhn her fleye
kdir olduuna ve kanunlar erevesi dhilinde, kulun btn ifllerini greceine
kefil olduuna inanarak can ve gnlden Ona balanmaktr.
Mesel, scak ve souktan korunmak iin elbise giymek, alk ve susuzluktan
kurtulmak iin yemek yemek, su imek, ocuk kazanmak iin evlenmek, tarladan
mahsul almak iin tohum ekmek, meyve alabilmek iin aa dikmek, bir knn-
97
Onu (deveni) bala da yle tevekkl et, buyurdu.


179.

= =

:

B

.

Y
Eb Temim el-Ceyfln, mer (r.a.)den, Reslullah (s.a.s.)n flyle buyurduunu iflitmiflti:
Sizler, Allha gerei gibi tevekkl etseydiniz, (sabahleyin) a olarak gidip (akflamleyin) tok olarak dnen kuflu
rzklandrd gibi, elbette sizi de rzklandrrd.
(bn Mce, Zhd, 14, II, 1394)
ilhdir. Bunlardan birini elde edebilmek iin esbbna sarlmak, gereini yapmak flarttr. nk knn- ilh byledir. Ekmeden bimek, yemeden doymak,
evlenmeden ocuk sahibi olmak, Allahn kanunlarna aykrdr. Evet, Allh her
fleye kdirdir, dilediini yapar. Ekmeden bimeden de buday halkeder, fakat
her fleyi bir knuna raptetmifltir. Varlk lemindeki her fley bu knun gereince
yrr. Knun hilf olan fleyler, hrikulde olan fleylerdir. Bu hads-i flerfte Reslullah (s.a.s.) Efendimiz btn bunlara iflret ederek:
Sizler, Allha gerei gibi tevekkl etseydiniz; kufllar gibi siz de
rzklandrlrdnz, buyuruyor. Bu da aka gsteriyor ki, tevekkl etmek iin
alflmak flarttr. Zira kufllar, rzklanmalar iin yuvalarnda yatp durmuyorlar, sabahleyin erkenden karnlarn doyurmak iin yuvalarn terk edip dere tepe
dolaflarak Allahn, kendileri iin halkettii rzk arayp buluyorlar. Bizler de
Allaha tevekkl ederek, alflmamzn semeresini mutlak bize ihsn edeceine
inanarak, kufllarn dolaflp rzklarn aradklar gibi alflp rzkmz arayacak olursak, Cenb- Hak bizi de onlar gibi rzklandracaktr. fiu hlde tevekkl, Allahn
emirlerine can ve gnlden balanmak ve ondan ayrlmamaktr. Allahu Tel
alflmay emreder. Tevekkl eden, alflmay asl terk edemez. nk tembellii
isteyen nefistir. Eer alflmay terkedip tembellik etse, Allahn emrinden uzaklaflp nefsin havasna uymufl olur ki, hakk tevekklden tamamen uzaklaflmfl
olur.
yle ise tevekkl, yukarda akland gibi, Allahn emri olduu iin btn
sebeplere gcnn yettii kadar sarlmak ve bu alflmasnn neticesinden tees-
98
XI
HIRS HAKKINDA HADSLER

:

180.
=
. W
s
Allhu Tel, ecelini tehir edip altmfl yaflna ulafltrd

bir kimsenin: (Msade etsen flyle byle yapardm, gibi) mazeretlerini dinlemez.
(Buhr, Rikak, 5, VII, 171)

181.

:

C

C
C = s
=

=
=
E J =
E =

=
=

=
= =

. = =
Abdullh (r.a.) dedi ki:
Peygamber (s.a.s.), yere bir drtgen izdi. Drtgenin

ortasna, onu bir kenarndan keserek dflar kan bir izgi ekti.
99
sr duymayp ona raz olmaktr.
Ortadaki bu izginin iki yanndan ona doru birtakm kk

izgiler daha izdi. Sonra izgileri gstererek flyle buyurdu:
fiu insan, flu da onu kuflatan (veya kuflatmfl olan) ecelidir. Drtgeni keserek dflar kan, insann arzulardr. Ortadaki izgiye ynelik kk izgiler, dert ve straplardr.
nsan, bu dertlerin birinden kurtulsa, teki gelip arpar.
fiundan kurtulsa, beriki gelip yakalar.
(Buhr, Rikak, 4, VII, 171; Tirmiz, Kyamet, 22, IV, 635)

:

182.

E

.
Kim, yoksul dfler de (Allah unutarak) insanlara baflvurur ve onlardan yardm istemeye kalkflrsa, yoksulluktan
kurtulamaz.
Allaha iltic edip (snp) Ondan yardm dileyene, Allhu Tel sratle bir genifllik verir. (Bu da:) Ya acele bir
lmle veya acele bir zenginlikle olur.
(Eb Dvud, Zekt, 28, II, 296)
:

183.
=
C Y

.
C
W

=
=
=
Ebu Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Yafll olanlarn gnl (kalbi) iki fleyde daima gentir.

(Onlar da:) Dnya sevgisi, uzun emeldir.
100
184.

:
:?
: . :? YE
.

Ebu Bekre (r.a.)den; bir adam:
Y Reslullah, insanlarn en hayrls kimdir? diye sordu.

Reslullah (s.a.s.), buyurdu ki:
mr uzun ve ameli gzel olandr (Bu sefer de):
nsanlarn en kts kimdir? dedi. Reslullah (s.a.s.);

mr uzun ve ameli kt olandr, buyurdu.
:

185.

:

.
:
=
=
Enes (r.a.), anlatyor; Reslullah (s.a.s.) buyurdular ki:
demolu ihtiyarladka onda iki fley genleflir: Mala

karfl hrs ve hayata karfl hrs.
(Tirmiz, Zhd, 28, IV, 570; bni Mce, Zhd, 27. II, 1415)
186.

:

= :
= B . =
.

101
Enes (r.a.) flyle dedi; Peygamber (s.a.s.), yere birtakm izgiler izdi.
Sonra da izgileri gstererek flyle buyurdu:
Bunlar insann istek ve arzular, flu da onun ecelidir.

nsan hayl iinde yaflayp giderken bir de bakar ki, en
yakn lm izgisi karflsna gelivermifl.
:

187.

:

|

.

sme (r.a.)'den; Reslullah (s.a.s.), flyle
buyurdu:
Bir yerde veba olduunu duyduunuz vakit, o yere gitmeyin. Bu hastalk bir yerde kar, siz de orada bulunursanz, ondan kamak iin o yerden ayrlmaynz.
(Buhr, Tbb, 30, VII, 20, 21; Enbiy, 50, Hiyel, 13; Mslim, Selm 92, II, 1737)
:

188.

:
= .

.

mm Seleme (r.anh)'dan; Reslullah (s.a.s.), evinden knca flyle buyurdu:
Allahn adyla Allaha tevekkl ettim. Allahm! Zillete

dflmekten, dallete (sapkla) dflmekten, zulme
uramaktan, cahillikten, hakkmzda cehlete dfllmfl
olmasndan sana snrz.
(Tirmiz, Daavt, 35, V, 490, 3423; Eb Dvud, Edeb, 112, V, 328, 5094)
102
XII
ANA-BABA HAKLARI HAKKINDA
HADSLER

:

189.
+
.
+

*
*
Abdullh b. Amr (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Allahn rzas, (anne) ve babann rzsndadr. Allahn

gazab da (anne ve) babann gazabndandr.
:

190.

:
: ? 9
. *

: ? :
+
.
. : ?
* *
Abdullh b. Mesud (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.)a:
Allah katnda en iyi amel nedir? diye sordum. Reslullah

(s.a.s.):
Vaktinde klnan namaz, buyurdu.
Sonra hangisi? dedim. Reslullah (s.a.s.):
Anneye, babaya iyilik ve itat etmektir, buyurdu.
Sonra hangisi? dedim. Reslullah (s.a.s.):
Allah yolunda savafltr, buyurdu.
103
!
: :
191.

*
.
:? O
*
O
Eb mme (r.a.)den; bir adam, Reslullah (s.a.s.)a:
Anne babann, ocuklar zerindeki hakk nedir? diye

sordu. Reslullah (s.a.s.):
Onlar (senin) ya Cennetin, ya da Cehennemindir, buyurdu.
(bn Mce, Edep, I, II, 1208)
P * : 192.

U :

.

*
:
*
. :
? P

+
*
*
[
.P
P

Enes (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.)a bir adam geldi ve:
Ben savaflmak istiyorum, fakat buna da gcm yetmiyor

dedi. Reslullah (s.a.s.):
Anne ve babandan kimse kald m? buyurdu. Adam:
Annem var, dedi. Reslullah (s.a.s.):
Ona hizmet etmekle Allahn huzuruna k. Bunu yaparsan
hem Hac, hem Umre yapmfl, hem de mchid olmufl olursun,
buyurdu.
(Eb Yal, Msned, V,175 No: 2760; Tabern, Muceml-Evsat, III, No: 2936,
434-435)

9*

:
193.
*
104

P :
:?

? : .

: . :

.O
`
Eb Sad (r.a.)den:
Yemen ahlisinden bir adam, yurdunu brakarak Reslullah

(s.a.s.)a geldi. Reslullah (s.a.s.):
Yemende kimsen var m? diye sordu. Adam:
Annem, babam var dedi. Reslullah (s.a.s.):

Sana msade ettiler mi? buyurdu. Adam:
Hayr! dedi. Reslullah (s.a.s.):

yle ise onlara dn de onlardan msade iste, msade
ederlerse savafl, etmezlerse onlara hizmet et! buyurdu.
(Eb Dvud, Cihad, 32, III, 39)
b 194.

:

*
*
?
!

*
*
: *
. :

? P :

.
Talha b. Muviye Es-Slem (r.a.)den:
Reslullah (s.a.s.)a geldim ve:

Y Reslullah! Ben Allah yolunda savaflmak istiyorum,
dedim. Reslullah (s.a.s.):
Annen sa mdr? buyurdu.
Evet, dedim. Reslullah (s.a.s.):
105
Ayana sarl, Cennet oradadr, buyurdu.

(Tabern, Kebr, VIII, 311, Hadis No:8162)

9 P :

195.

i
:

b
.

:
Abdullh b. Amr (r. anhm)dan:
Reslullah (s.a.s.)a bir adam geldi ve flyle sordu:

Y Reslullah! Yurdumu terk ederek sizin emrinize girmeye geldim. Annemi ve babam da alayarak braktm. Reslullah (s.a.s.):
yle ise, onlara dn de, alattn gibi onlar gldr, buyurdu.
(Eb Dvud, Cihad, 32, III, 39)

9 P

:
196.

:

+

. :?
.

Abdullah b. Amr bnil-s (r. anhm)dan: *

Reslullah (s.a.s.)a bir adam geldi ve Allah yolunda cihd
iin izin istedi. Reslullah (s.a.s.) da: Annen, baban sa m?
buyurdu. Adam: Evet dedi. Reslullah (s.a.s.): Onlara hizmet et, ikramda bulun!21 buyurdu.
(Buhr, Cihad, 138, IV, 18)
21. Hads-i flerften anlaflld gibi, anne babaya hizmet etmek, onlara ikram ve ihsanda bulunmak, Allah yolunda mchede etmek kadar fazletlidir. Anne
babann rzsn kazanan, Allah yolunda savaflan kimse kadar sevab kazanr.
106

9 P :
197.

i :

. : ? P : .

:

9
. :
?

O
:
. b

Abdullh b. Amr bnil-s (r. anhm)dan:
Reslullah (s.a.s.)a bir adam kageldi ve dedi ki:
Y Reslallah, mkfatn Allahtan dilemek zere hicret

ve cihd iin emrinize girmek istiyorum. Reslullah (s.a.s.):
Anan babandan sa olan var m? buyurdu. Adam:
Evet, hatta ikisi de sadr, dedi. Reslullah (s.a.s.):

Sen Allahtan ecir mi istiyorsun? buyurdu. Adam:
Evet, dedi. Reslullah (s.a.s.):

yle ise, anne ve babana (ebeveynine) dn de onlarn
gnllerini al, (kendilerine gzel hizmet et!) buyurdu.

:

198.

*

`

b
*

t
t

.
Baflkalarnn kadnlarna karfl nmuslu ve iffetli olun ki,

107
sizin kadnlarnz da nmuslu ve iffetli olsunlar. Anne ve

babanza iyilik edin ve ihsanda bulunun ki, ocuklarnz da
size karfl itaatl ve hrmetkr olsunlar. Bir kimseye,
kardefli, hakl olsun haksz olsun, zr dileyerek gelirse,
onu kabl etsin; flyet kabl etmezse, (hirette) Havz- Kevsere yanaflamaz.
(Hakm, IV, 154)

:

:

199.

.
`
*
bn-i mer (r.anhm)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Anne, babanza iyilik edin ve ihsanda bulunun ki, ocuklarnz da size itaat etsin ve sayg gstersinler. ffetli ve namuslu olun ki, kadnlarnz da iffetli ve namuslu olsunlar.
(Tabern, 1006, II, 8)

: 200.

:

?

.P

P
P
* *
Kleyb b. Menfaa, dedesinden rivyetine gre; O, Reslullah (s.a.s.)

Efendimize geldi de:
Y Reslullah, kime iyilik ve ihsanda bulunaym? dedi. Reslullah (s.a.s.), flyle buyurdu:
Annene, babana, kz kardefline, erkek kardefline ve
bunlardan sonra gelen yaknlarna ve (sende) hakk bulunan ve ziyreti flart olan (kimse)lere.
108

201.

:

? 9
P

: : * ? * : * : ?
.`
bn-i mer (r. anhm)dan:
Reslullah (s.a.s.)e bir adam geldi de;

Ben byk bir gnah iflledim, benim iin bir tevbe (imkn)
var m? dedi. Reslullah (s.a.s.):
Annen var m? buyurdu. Adam:
Hayr, dedi. Reslullah (s.a.s.):
Teyzen var m? buyurdu. Adam:
Evet, dedi. Reslullah (s.a.s.):
Ona iyilik et, buyurdu.

`
202.
:

.
Ber b. zib (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Teyze, anne makmndadr.22

(Buhr, Megaz, 43, V, 87)
:
:

203.

`
.

*
22. Teyze, kendisine izzet, ikrm gsterilmek, iyilik ve ihsanda bulunulmak bakmndan anne gibidir. Yoksa mras bakmndan deildir.
109
bn-i mer (r. anhm)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
yiliklerin en iyisi, kifli, (babasnn) yerini aldktan sonra,

baba dostlarnn ilesini ziyret (le ilginin devam) etmesidir.
:

204.

` :
.

*
bn-i mer (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.)'n:
yiliklerin en iyisi, evldn, baba dostlarnn

efrdna ilgi gstermesidir. buyurduklarn iflittim.
ile
(Tirmiz, Birr, 5, IV, s. 313; Mslim, Birr, 11-13, III, 1979)
: 205.
:

*
*

* :

*
:
+

* *

P
*
*
.*
Eb Brde (r.a.)den:
Medineye vardnda, Abdullah b. mer bana geldi ve:

Sana ne iin geldim biliyor musun? dedi. Ben de: Hayr
dedim. (O:) Reslullah (s.a.s.)dan: Kabrinde babasn ziyret
etmek isteyen, babasndan sonra onun arkadafllarn ziyret etsin. buyurduunu iflittim, dedi.
Babam mer ile senin baban arasnda kardefllik ve sevgi

vard da onun iin ziyaret etmek istedim. dedi.
(bn Hibban, II, Hadis no: 432, 175)
110
: 206.

+ P

P

:
?

*

.
Esm (r.anh)dan:
*
Annem mflrike olduu hlde (benden bir fley istemek iin)
geldi. Ben de Reslullah (s.a.s.)a: Annem geldi, grflmek
istiyor, onunla grfleyim mi? diye sordum. Reslullah:
Evet, annen ile grfl! buyurdu.23

(Buhr, Hibe, 29, III, 142)

9

P :
207.
*

b
!

:?
:
?
:
? b

:
*
.
: ? :
Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.)a bir kifli geldi de:
Y Reslallah, iyi mumele ve ihsnma en ok lyk olan

kimdir? (En ok kime iyilik ve ihsan etmeliyim?) dedi. Reslullah (s.a.s.):
Annene, buyurdu. Adam:
Sonra kime, dedi. Reslullah (s.a.s.):
23. Hads-i flerif, anne ve baba kfir de olsalar, onlara karfl nezketli davranmann,
iyilik ve ihsanda bulunmann din bir vazfe olduuna dellet ediyor. Ve Allaha
isyn olmayan emirlerine itatn lzmunu bildiriyor.
111
Sonra kime, dedi. Reslullah (s.a.s.):

Sonra kime, dedi. Reslullah (bu defa da):
Sonra babana, buyurdular.

208.

:

*

?

:

P

*
.
U
Behz. b. Hakm, babas vastasyla dedesinden (r.a.) rivyetine gre flyle
demifltir:
Y Reslullah, kime iyilik ve ihsanda bulunaym? Reslullah

(s.a.s.):
Annene, sonra annene, sonra annene, sonra babana,
sonra (da) sras ile yaknlarna. Bir kimse, yaknndan, ondaki maln fazlasndan bir fley istese, o da ona vermese,
kymet gn, -vermedii o fazla mal- onun iin yavuz bir
ylan olur (ve ona azb eder), buyurmufltur.
(Ebu Davud, Edep, 129, V, 351; Tirmiz, Birr, 1, IV, 309)

209.
:

: ?
.
*
t
O
.
`
112
Burnu srtlsn, yine burnu srtlsn, yine burnu srtlsn.24

Kimin, y Reslallah? denildi.
Ana, babasndan birinin veya ikisinin ihtiyarlk ana
yetiflip de sonra cennete giremeyenin, buyurdu.
:

210.
* :

.

Mlik b. Amr el-Kuseyr (r.a.), Reslullah (s.a.s.)'n flyle buyurduunu
iflittim, diyor:
Kim ki mslman bir kleyi azd eder, bir mslman

esiri hrriyetine kavuflturursa bu, onun cehennemden kurtulmasna sebep olur.
(Ebu Davud, tk, 14, IV, 275)

:

:
211.

* ?

P
.
*
*

.

+
*

*

.

. ?
24. Burnu yere srtlsn demek, rezil ve rsvy olsun, hakr olsun demektir. fiphesiz ki, ebeveynin rzsn kazanmak, cennete girmek iin en byk bir vesledir.
Onlarn hizmete en ok muhta olduklar zaman da ihtiyarlk adr. Bu zamanda onlara hizmet etmeyerek byk frsat karanlara ve dolaysyla Cennete giremeyenlere Reslullah (s.a.s.): (Yazklar olsun!) buyurmufltur.
113
At b. Yesrdan; Reslullah (s.a.s.)a bir kifli flyle sordu:
Y Reslallah, annemin yanna girmek iin kendisinden

msade isteyeyim mi? Reslullah (s.a.s.):
Evet (izin al, yle gir) dedi. Adam:
Fakat bir evde oturuyoruz. Reslullah (s.a.s.):
Olsun, yine msade iste, buyurdu. Adam:
Ama hizmetini ben gryorum, dedi. Reslullah (s.a.s.):
Olsun, yine izin almadan yanna girme, onu plak grmek ister misin? buyurdu. Adam:
Asl. Reslullah (s.a.s.):
O hlde izin alarak gir, buyurdular.
(Muvatta, stizan, 1, II, 963)
212.

:

*

P
P

i

*: ?

*
.

Ebut-Tufeyl (r.a.)den:
Reslullah (s.a.s.), Cirnede (Mekke ile Taif arasnda bir

yer) et taksim ediyorken grdm. O vakit ben ocuktum, deve
kemiklerini taflrdm. (Baktm ki;) bir kadn kageldi, doru Reslullah (s.a.s.)a yaklaflt. Reslullah (s.a.s) da onu karfllad ve
onun oturmas iin abasn yere serdi, o da zerinde oturdu.
Bunun zerine: Bu kimdir diye sordum. Oradakiler: Bu, Onu
(Resl-i Ekremi) emzirendir. (Yani Reslullah (s.a.s.)'n st annesidir.) dediler.
114
213.

P

:
*
*
*
*
O
:

P

U
!
i :
O

P
?

O
.

*
*
Ebu seyd Mlik b. Reba es-Sidden:
Ben Seleme kabilesinden bir adam geldi de: Y Reslullah,

anne ve babamn lmlerinden sonra, onlara yapabileceim
bir iyilik var m? diye sordu. Reslullah (s.a.s.):
Evet, onlar iin mafiret dilemek, vasiyetlerini ve taahhdlerini yerine getirmek, yaknl onlar vastas ile olan
(amca, hala, day, teyze gibi) kimseleri ziyret etmek ve
onlarn dostlarna ikramda bulunmaktr buyurdu.
(bn Mce, Edep, 2, II, 1209)

:

:

214.
` +

+

*
*
.

Rzknn oalmasn ve mrnn uzamasn isteyen,

anne ve babasna ihsan ve ikramda bulunsun ve akrablarn ziyret etsin.
(Ahmed b. Hanbel, 3, 156)
:

215.

+
.
*
*
115
Muaz b. Enes (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Ebeveynine itat eden, ikram ve ihsanda bulunana ne

mutlu! Allah, onun mrn artrsn.
(Tabern, Kebr, XX, Hadis no: 447, s. 199)

216.
:

:

b

` +
*

.
*
Sevbn (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Kifli, iflledii gnahtan tr rzktan mahrm olur

(geim darlna urar). Kaderi (mukadder olan musibeti)
ancak dua durdurur. mr, ancak (ebeveyne) itat ve gzel
ahlk arttrr (uzatr).
(bn Mce, Fiten, 22, II, 1334)
:
217.
:

`
!

.

Abdullah b. Amr (r.anhm)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
En byk gnahlardan birisi de kiflinin anne ve

babasna lanet etmesi (kiflinin onlara svmesi) dir. Denildi
ki: Y Reslullah, kifli, ebeveynini nasl lnetler? (sver) Reslullah (s.a.s.): Adam (baflkasnn) babasna lanet eder (sver),
o da onun babasna lnet eder (sver); baflkasnn annesine
116
lnet eder (sver), o da onun annesine lnet eder (sver).

buyurdu.

218.

:

*

.

Mure (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Allhu Tel, anaya-babaya asi olmanz, vermeniz icab

eden fleyi vermemenizi, hakknz olmayan fleyi istemenizi,
kz ocuklarn canl canl gmmenizi haram kld ve sizin
iin dedi-koduyu, ok soru sormay ve (lzumsuz yere) mal
sarfetmeyi (isrf da ) hofl grmez.

:
*

219.

*
*

`
:
.
? *

:

:

.
U

* i
Abdurrahman (r.a.) b. Eb Bekre babasndan; Reslullah (s.a.s.) flyle

buyurmufltur:
Size en byk gnahlar haber vereyim mi? Biz de:

Evet Y Reslallah (bildir), dedik. Reslullah (s.a.s.):
Allaha flirk koflmak, anne ve babaya si olmaktr, buyurdu. Reslullah buraya kadar anlattklarn yaslanmfl vaziyette anlatrken, burda dorularak oturdu ve devamla;
117
Dikkat! Bilhassa yalan konuflmak, yalan flhitlii; dikkat! Yalan konuflmak; dikkat! Yalan flhitlii yapmaktan
korununuz, diyerek durmadan (o derece) tekrar ediyordu ki,
szn kesmeyeceini sandk.
220.

;
P :
:

.

Sevbn (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
fley vardr ki, bunlar ile yaplan amelin faydas

olmaz:
1- Allaha flirk koflmak,
2- Anne ve babaya asi olmak,
3- Muhrebe meydanndan kamak.
(Tabern, Hadis no: 1420, II, 95)

221.

P :
:

.
Abdullh b. Amr bnil-s (r.anhm)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
kifli vardr ki, kyamet gn Allhu Tel, onlara (rahmet nazar ile) bakmaz:
1- (Anne ve babasna) asi olan,
2- Devaml iki ien,
3- Verdiini bafla kakan.
118

:

222.

9

U

.
+

Eb Bekr (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Allhu Tel, btn gnahlardan dilediklerinin

(cezsn) kymet gnne kadar erteler. Yalnz ana ve babaya yaplan isynn cezsn Allhu Tel shibine, lmeden nce de dnyda verecektir.
(Hakm, IV, 156)
223.

9 P

:
*

U
:

9

* *

:

*

*
t

* *
.
Amr b. Mrre el-Chen (r.a.)den:
Bir kifli Reslullah (s.a.s.)a gelerek:
Y Reslallah! Allahtan baflka ibdete lyk kimse

olmadna, Allhu Telnn birliine, senin de Allahn Resl
olduuna flehadet ettim, befl vakit namaz kldm, malmn
zektn verdim ve Ramazan- fierif orucunu da tuttum, dedi.
Reslullah (s.a.s.):
Anne ve babasna si olmamak flartyla, bu durumda
119
lenler kymet gnnde, Peygamberler, sddklar ve flehitler ile -yanyana iki parman kaldrp (gstererek)- bylece
yanyana berber bulunurlar, buyurdu.
(bn Hibban, VIII, Hadis no: 3438, 223-224)
224.
:

*

:
P
*
. *
*
*
*
Drt kifli vardr ki, Allhu Tel onlar Cennete koymayacak ve onlara Cennetin nimetlerini tattrmayacaktr.
Bunlar:
1- Devaml iki kullanan,
2- Rib yiyen,
3- Haksz yere yetim mal yiyen,
4- Anne ve babasna s olanlardr.
(Hakm, II, 37)
:

:

225.
*
+

* ?

.
Kiflinin Cennette derecesi ykselir. Adamcaz: Bu nereden geldi? diye sorar. Kendisine: ocuunun senin iin
istifr etmesinden (bafllama dilemesinden)dir denir.
120

226.

:
*

*
*
*
.
Mikdm b. Mad Kerb (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Allahu Tel; size annelerinize iyilik etmenizi ve hizmette bulunmanz tavsiye eder. Bunu defa tekrarlad.
Allahu Tel, size, babalarnza iyilik etmenizi ve hizmette bulunmanz tavsiye eder.
Allahu Tela size, derecesine gre yaknlarnza ikramda bulunmay emir ve tavsiye eder.
121
XIII
OCUK HAKLARI HAKKINDA HADSLER

227.

.

:
Hris b. Numn (r.a.)n Enes b. Mlik (r.a.)den rivyetine gre; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
ocuklarnza hofl mumelede (davranflta) bulunun ve

onlar gzel terbiye edin.

228.

*

*
. b P b :
Eyyb b. Mus vstas ile dedesi (r.anhm)'den; Reslullah (s.a.s.) flyle
buyurmufltur:
Hibir baba, ocua, gzel terbiyeden daha stn bir

hediye vermifl olamaz.
:
:

229.
.
P

Cbir b. Semre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:

122
Adamn, ocuunu gzel terbiye etmesi, bir lek

(buday) sadaka vermesinden daha hayrldr.

230.

:

*
*
.
Eb Said el Hudri (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Kim ki, tne kz ocuu yetifltirir, gzel terbiye eder,

everir ve onlara iyilikte bulunursa, onun iin cennet vardr.
(Eb Dvud, Edep, 120, 121, V, 355)
:

231.
:

t

*
t

.

bn-i Abbs (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Kimin kz ocuu olup da, onu canl canl (mezara) gmmez, ona hakret etmez ve erkek ocuunu ona tercih etmezse, Allhu Tel o kimseyi Cennete koyar.
(Eb Dvud, Edep, 120, 121, V, 354)
232.

:

*

.

123
mer b. Abdil-Aziz (r.a.)den;
Sliha bir kadn olan Hakm kz Havle dedi ki: Reslullah

(s.a.s.), kznn oullarndan biri kucanda (olduu hlde)
dflar karken:
Siz Allhn kokularndan (nimetlerinden) olduunuz
hlde ne yazk ki, anne ve babanz sizin iin cimrilie, korkakla ve cehlete dflerler (hakszlk ederler).25 buyurdu.
: 233.

*

*

*
*
.

*
sme b. Zeyd (r.anhm)dan:
Reslullah (s.a.s.), beni alp (bir) dizine, (torunu) Hasan da

teki dizine alp oturturdu. Sonra onlar barna basard da,
Allhm! sen bunlara rahmet et (ac). Zira ben onlara merhamet ediyorum diye du ederdi.

:
234.
:

.

ifle (r.anh)dan:
Reslullah (s.a.s.)a bir bedev Arap gelerek dedi ki:

25. Yni size mal brakacaz diye infaktan kanrlar, sizi dflnerek savafltan geri
kalrlar ve yine sizin iin haktan uzaklaflarak chilne hareketlerde bulunurlar,
demektir.
124
Siz ocuklar per misiniz? Biz ise onlar pmeyiz. Reslullah (s.a.s.):
Allah, senin kalbinden merhameti kard (na gre)
ben ne yapaym? (ben senin kalbine merhamet verecek
deilim), buyurmufltur.
:

235.
*
*

.
b
*
Eb Sad-i Hudr (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Kimin kz, veya kz kardefli veyahut da iki kz

veya iki kz kardefli olup da geimlerini gzel salar, onlar
hakknda Allahtan korkarsa, onun iin Cennet vardr.

P *

236.
:

i

.
b
?
Ahnefin amcas Sasaa (r.a.)dan; flyle diyor:
ifle (r.anh)nn evine, yannda iki kz ocuu bulunan bir

kadn geldi. ifle, ona hurma verdi. (Kendisi yemeyerek)
kadn ocuklarna birer hurma verdikten sonra nc hurmay
da yine ocuklarna bld. ifle, diyor ki:
Sonra Reslullah (s.a.s.) geldi, durumu ona arz ettim. Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
125
Niin flaflyorsun? Bu syede o kadn da Cennete

girer.
P
: 237.
.i

U
*

`

*

.
ifle (r.anh)dan; flyle buyuruyor:
Yannda iki kz ocuu bulunan bir kadn evime geldi ve

benden (yiyecek) bir fley istedi. (Ne yazk ki) bende tek bir hurmadan baflka bir fley yoktu. Kadn ald bu hurmay iki kz
ocuuna blfltrd ve kendi azna bir fley koymad. Sonra
da kalkt gitti. Reslullah (s.a.s.) gelince, bunu kendisine anlattm. Reslullah (s.a.s.): Kimin kz ocuklar olur (ve onlar
geindirmekte sabr ve tahamml gsterir)se, onlar, onun iin
Cehenneme siper olurlar buyurdu.
(Buhr, Zekt, 10, II, 114, 115)
P U

238.

:
*

: *

t

*
.
*
Zerb (r.a.)den; Enes b. Malikin flyle dediini iflittim:
126
Yafll bir zt, Reslullah (s.a.s.) grmek iin geldi. Oradakiler ar alp da ihtiyara yer vermekte geciktiler. Bunun zerine
Reslullah (s.a.s.):
Kne acmayan, byne sayg gstermeyen bizden deildir. buyurdular.
: 239.

*

9
*

*
. :
Eb Hreyre (r.a.)den:
Bir gn Reslullah (s.a.s.), Ali (r.a.)in olu Hasan (r.a.)

pt. Akra b. Hbis et-Teym de huzrunda bulunuyordu.
(Bunu grnce:)
Benim on tane olum olduu hlde hi birini pmedim,

dedi. Bunun zerine Reslullah (s.a.s.), ona bakt, sonra da:
Merhamet etmeyene, merhamet olunmaz buyurdu.
(Buhr, Edeb, 18, VII, 75)
:

240.

*
:
. * :

?

* :

127

.

Muttalib b. Abdullh el-Mahzmden; Reslullah (s.a.s.)n zevcesi
mm Seleme (r.anh)nn huzruna girdim. (Bana:)
Olum, Reslullah (s.a.s.)dan iflittiimi sana syleyeyim

mi? (dedi.)
Evet (buyur), anneciim, (dedim).
Reslullah (s.a.s.) flyle sylerken iflittim, dedi:
Bir kimse, iki kz ocuuna, yhud iki kz kardefline,
yhut da akrabasndan iki kza, sevbn Allahtan dileyerek, Allhn ltfu ile ihtiyalar kalmayncaya kadar veya
onlara yetecek miktarda infakta bulunursa, ona Cehennemden perde olurlar.
(Ahmed b. Hanbel, VI, 293)

241.

:

*
*
.
Eb Sadil-Hudri (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Kim, kz ocuu bakp, bytr ve onlar gzel terbiye eder, onlar evlendirir ve onlara ihsanda bulunursa,
onun iin Cennet vardr.
(Eb Dvud, Edeb, 130, Hadis no: 5147, V, 355)
128
XIV
KARI-KOCA HAKLARI HAKKINDA
HADSLER

242.

:

*

U
*
+

*

+

*

.

Amr b. el-Ahvas (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Dikkat ediniz, sizin karlarnz zerinde, kadnlarnzn da

sizin zerinizde haklar vardr. Sizin karlarnz zerindeki
hakknz, hofllanmadnz kimseleri minderinize oturtmamalar ve hofllanmadnz kimselerin evinize girmesine izin
vermemeleridir. Dikkat ediniz, onlarn da sizin zerinizdeki
haklar, giyim ve yiyeceklerini iyi bir flekilde salamaktr.
(Tirmiz, Rada, 11, III, 467)
:
P :

243.
*

:
.

*
Eb Eyyb (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) buyurdular ki:
129
Drt fley Peygamberlerin snnetlerindendir:

Kna yaknmak, koku srnmek, misvk kullanmak (difl
temizlemek) ve evlenmek.
(Tirmiz, Nikh, 1, III, 391)

244.

.

:

P
Abdullah b. Amr b. el-s (r.anhm)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Dnya varlk dnyasdr. En hayrls da sliha kadndr.

(Nesei, Nikh, 15, VI, 69; Mslim, Rada, 64, 1467)

245.

:

!

:

t

.
P
Abdullh b Mesud (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) buyurdular ki:
Genler! inizden evlenmeye gc yeten evlensin. Zira

evlenmek, gzleri (haramdan) daha ok korur, zinadan
daha ok muhfaza eder. Gc yetmeyen kimse ise oru
tutsun. nk orucun flehveti kran bir zellii vardr.
(Buhr, Nikh, 2, VI, 117)

:

246.

U +
U *

*
*
.
*
130
:

+

*
*

. +

*
*
Enes (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdular ki:
Allhu Tel bir kimseye sliha bir kadn nasib ederse,

ona dininin yarsnda yardm etmifl olur. Arta kalan
yarsnda da Allahtan korksun ve kendini korusun.
(Tabern, Evsat, I, Hadis no: 976, 522)
Enes tarafndan Beyhak rivyetinde ise, Reslullah (s.a.s.):
Kul evlendii vakit dininin yarsn tamamlamfl olur.

Artk geri kalan yarsnda da Allha karfl gelmekten
kansn. buyurdular, fleklinde gelmifltir.
:

247.

*

t

Eb Nceyh (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Evlenmeye muktedir olup da evlenmeyen benden

deildir.
(Tabern, el-Mucemul-Evsat, I, Hadis no: 993, 524)

P :

248.

U :

. +

*
*
Drt (haslet vardr ki, bunlar) kimde bulunursa, dny ve

hiretin hayr kendisine verilmifl olur: fikreden kalp, zikre131
den dil, belya sabreden beden, kocasna ve malna

hyanet etmeyen kadn.
(Tabern, Evsat, 8, Hadis no: 7208, 103)

249.
:
:

*

+
.
:

*

b
+
.

:
P
P P
P
U
* P P P
.
*
Sevbn (r.a.)den:
Altn ve gmfl yan... mealindeki ayet nzil

olduunda, Reslullah (s.a.s.) ile bir yolculukta idik. Sahbeden
birisi: (Ayet) Altn ve gmfl hakknda nzil oldu, Maln hangisinin daha hayrl olduunu bilsem de onu edinsem dedi.
Bunun zerine Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Onun en iyisi, zikreden dil, flkreden kalb, imnn kuvvetlendirmekte kendisine yardm eden mmine kadn.
(Tirmiz, Tefsr u Kuran, 9, V, 277)
:

250.
:

*
+ : P

*
*
* .

* *
*
kimse (vardr ki), onlar, Allhn yardmn hak

etmifllerdir: Allah yolunda mchede eden, zd olmas
132
iin deruhte ettii (stlendii) paray demek isteyen kle,

iffetini korumak iin evlenen kimse.
)(Tirmiz, Fedailul Cihad, 20, IV, 184
9
251. :

: b
`
.

.
:
:
. *
:

.
:

* * : *

*
*
.
*
*
Enes b. Mlik (r.a.)den; flyle anlatyor:
kifli Reslullah (s.a.s.)n zevcelerinin evlerine giderek Peygamber (s.a.s.)in ibadetinden sordular, vakt ki Reslullah
)(s.a.s.)n ibdeti onlara haber verildi, bunu (kendileri iin
azmsadlar ve:
Biz, Reslullah (s.a.s.) gibi nerede olabiliriz? Allhu Tel,

gemifl ve gelecek gnahlarn bafllamfltr, dediler. Bunun
zerine birisi:
Ben devaml olarak geceleri sabaha kadar namaz
klacam, dieri:
133
Ben hi fasla vermemek zere btn sene oru tutacam,

bir dieri:
Ben de asla evlenmeyecek ve kadnlar ile mnsebette bu-
lunmayacam dedi. Reslullah (s.a.s.), onlarn yanna gelince:

fiyle, flyle diyen kimseler siz misiniz? Dikkat edin,
vallahi ben sizden daha fazla Allahtan korkar ve
(fenalktan) korunurum! Fakat buna ramen hem oru
tutarm, hem yerim, hem namaz klarm, hem yatarm ve
hem de kadnlarla evlenirim. Binenaleyh snnetimden yz
eviren benden deildir, buyurdu.

:

252.

*
. i

i
:

*

.

*
Kadn (genellikle) drt (haslet) iin nikah edilir: Mal iin,

soyu iin, gzellii iin ve dini iin. Sen dindar olan tercih
et ki, ellerin topraklansn (hayr bulasn).

253.

:

*
*
i
i :
.

Eb Said el-Hudri (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Muhakkak ki kadn, dini, mal ve gzellii iin nikahlanr. Sen dindar olan se ki, elin bereket bulsun.
(Tirmiz, Nikh, 4, III, 396)
134

:
:

254.

*

.

*
Mminlerin imanca en mkemmeli, ahlka en gzel

olandr. En hayrlnz, kadnlarna karfl en iyi davrananzdr.
(Tirmiz, Rada, 11, III, 466)
:

255.

*

. + b

*
Eb mame (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle sylerdi:
Mmin kifli iin, Allhu Telnn emirlerine sarlp nehyettii fleylerden kanmadan sonra en faydal fley iyi bir
zevcedir ki sylediini tutar. Yzne bakarsa gnl alr,
kendisine yemin verdirecek olursa sznden caymaz.
Kocasnn bulunmad zamanda iffetine (kocasna) ve
malna hynet etmez.
(bn Mce, Nikh, 5, I, 596)
256.
:

:

P
P

+
P +

*
*
135
+
P P

*

.
P
P
bn-i mer (r.anhm)dan; Reslullah (s.a.s.)'n flyle buyurduunu
iflittim, diyor:
Hepiniz obansnz ve hepiniz obanlnzdan (elinizin

altndakinden) sorumlusunuz: mir, oban (koruyucu) dur ve
obanlndan (maiyyetinden) sorumludur. Kifli ailesinin koruyucusu ve eli altnda olanlardan sorumludur. Kadn,
eflinin evinin koruyucusudur, eli altnda bulunanlardan sorumludur. Hizmeti, efendisinin malnn koruyucusudur ve
eli altnda bulunanlardan sorumludur.
Hepiniz obansnz ve (her biriniz) obanlndan (emri
altnda bulunanlardan) sorumlusunuz.
(Buhr, Itk, 18, III, 125)
:

257.

.
Breyde (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Allhu Teldan baflkasna yemin eden, bizden deildir. Kar ile kocasnn veya efendi ile klesinin arasn aan,
bizden deildir.
(Ahmed b. Hanbel, V, 352)

258.

:

9

.
136
Allah katnda, hell olan fleylerin en sevimsizi eflini

boflamak (talk) tr.
)(bn Mce, Talak, 1, I, 656; Ebu Davut, Talak, 3, II, 631-632
259.
:

:

*

9

*

.

*
bn Sad (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Kyamet gn Allah katnda (zayi edildiinde gnahnn

arl bakmndan) en byk emanetlerden biri, kiflinin
efliyle birlikte ili dfll olduktan sonra onun srrn
(baflkasna) yaymasdr.
)(Ahmed b. Hanbel, III, 69
:

260.

P

*

*

.

* U

*

*
*
b

[

*

.

.

b

137

b

* .
*
* U

* .
[

*

.

*
* +

O

* *

`

.

.
`
* .

P

* *
* b
+

* * 9

U

b

*
.

*
*
Hz. Ali (r.a.), Reslullah (s.a.s.)tan flyle rivayet etmifltir:
Hz. Peygamber (s.a.s.), kz Hz. Fatmay evlendirdiinde,

eyiz olarak ona kadife bir rt, iine hurma lifi doldurulmufl
deri bir yastk, iki el deirmeni, bir su krbas ve iki testi verdi.
Hz. Ali, bir gn Hz. Fatmaya:
Allah'a yemin olsun ki, bitkin dfltm, gslerim ard.
Allah, babana esirler verdi. Gitsen de ondan bir hizmeti istesen! deyince Hz. Fatma:
Yemin olsun ki, deirmenle un tmekten benim de elle138
rim kabard, dedi ve Hz. Peygamber (s.a.s.)'in yanna geldi. Hz.

Peygamber (s.a.s.):
Niin geldin yavrucuum, deyince Hz. Fatma:
Sadece hlinizi sormak iin geldim, diyerek isteini sylemeye utand ve geri dnd. Hz. Ali, Ne yaptn? deyince Hz.
Fatma: stemeye utandm, dedi. Bu defa beraberce Hz. Peygamberin huzuruna geldiler. Hz. Ali, Allah Reslne, bitkin
dfltm, gslerim ard. dedi. Hz. Fatma da Deirmenle
un tmekten benim de ellerim kabard. Cenab- Hak, sana
esirler ve bolluk ihsan etti. Bize hizmeti verir misin? dedi.
Bunun zerine Hz. Peygamber (s.a.s.):
Ehl-i Suffe (evleri olmad iin Hz. Peygamber'in mescidinde yatp kalkan sahabiler) alktan kvranrken onlar
brakp da size veremem. Onlara verecek bir fley
bulamyorum. Yalnz flu esirleri satp parasn onlara harcayacam, dedi. Onlar da geri dndler.
Daha sonra Hz. Peygamber (s.a.s.), Hz. Ali ile Hz. Fatmann
evlerine gitti. Onlar yatyorlard. rtleri ile bafllarn rtseler
ayaklar alyor, ayaklarn rtseler bafllar alyordu. Hemen
doruldular, Hz. Peygamber (s.a.s.), kalkmayn dedi ve
sonra;
Benden istediiniz fleyin daha hayrlsn size syleyeyeyim mi? dedi. Onlar da buyur dediler. Bunun zerine Hz.
Peygamber (s.a.s.):
Her namazn arkasndan 10 defa Sbhanallah, 10 defa
Elhamdlillah, 10 defa Allah Ekber; yatarken de 33 defa
Sbhanallah, 33 defa Elhamdlillah ve 34 defa Allah
Ekber, deyiniz. Bunlar bana Cebrail (a.s.) retmifltir, buyurdu.
(Ahmed b. Hanbel, I, 106, 850)

261.

:

139

9
+
*

*
*
+

*

.
ifle (r.anh)dan; flyle anlatyor:
Sevde bint-i Zema (r.anh) (Hz. Peygamberin efli) bir gece

(bz ihtiyc iin) sokaa kmflt. (fiiflman bir kadn olduu
iin kolayca tannabiliyordu). mer (r.a.) de kendisini grd,
tand ve:
Vallhi gzmzden kamadn (tandk seni) dedi. (Buna
can sklan) Sevde (flikyet etmek zere) Reslullah (s.a.s.)a
mracaat etti. Reslullah (s.a.s.) da benim evimde akflam
yemei yiyordu ve elinde bir kemikli et vard. Sevde durumu
anlatnca, bu srada vahiy nzil oldu. Hemen Peygamber Efendimiz bafln kaldrarak flyle buyurdu:
htiyacnz iin dflar kmanza msade edilmifltir.
(Buhr, Nikh, 115, VI, 159-160)

:
262.

*

. +

Muviyetl-Kufleyr (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.)a:
Ey Allahn Resl! Kadnn erkek zerindeki hakk nedir?

diye sordum. Reslullah (s.a.s.):
Yediinden onu yedir, giydiinden de onu giydir. Yzne vurma, kt sz de syleme. Kstnzde de ancak
evinizin iinde yataklarnz ayrn, buyurdu.
(Eb Dvud, Nikh, 42, II, 606)
140

:

263.
*
.
P
man eden bir erkek iman etmifl bir kadna (ondaki

hofluna gitmeyecek bir ahlktan dolay) buz etmesin
(kzmasn). (nk) onun bir huyundan hofllanmyorsa,
dierinden hofllanabilir.
(Mslim, Rada, 61, II, 1091)
:

264.
*
...

*
Allaha ve Ahiret gnne inanan, komflusuna eziyet etmesin. Kadnlara, tleri iyi bir flekilde yapn, onlara karfl
iyi davrann

:

265.

.

.

b
:
.
*
Cbir (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
141
Sizden biriniz uzun zaman harite (evinden uzakta) kalrsa,

dnflnde gece vakti habersiz eve girmesin. nk, Reslullah (s.a.s.), (uzun zaman uzakta kalan) kimsenin habersiz ilesi
yanna gece gelmesini hofl grmezdi.
Yine Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
(Evinizden uzun zaman uzak kaldnzda) evinize dnerken gece anszn eve girmeyiniz. (Aileniz) salarn tarasn,
dzeltsin, yaplmas gereken temizlikleri yapsn.
(Mslim, Rada, 57, II, 1088)
:
; 266.

9

.
+

*
Enes (r.a.)'den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Bana dnyadan; kadn, gzel koku sevdirilmifl, namaz

gzmn nuru klnmfltr.
(Nes, Iflretn-Nis, 36, VII, 61)
142
XV
YAKINLARI GZETMEK HAKKINDA
HADSLER

267.
:

+ +*

.
*
*
Rzknn genifl, mrnn uzun olmasn arzu eden (akrabalarn ziyaret etsin) onlarla olan balantsn devam ettirsin.

*

268.

i

*
U

:9
:

.

*
Abdurrahman b. Avf (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Allhu Tel buyuruyor ki: Allah Benim, Rhman

Benim, rahimi yarattm, onu kendi ismimden trettim.
Bundan dolay akrablk haklarn gzetenlere Ben de rahmet ederim. Bunu gzetmeyenlerden de rahmetimi keserim.
(Tirmiz, Birr, 9, Hadis no: 1908, IV, 315)
143
`

:
269.

*
*

:*

P
U
* . .

. *

Eb Eyyb (r.a.)den; bir kifli, Reslullah (s.a.s.)a:
Beni Cennete koyacak bir ameli bana haber ver, dedi.

Orada bulunanlar:
Buna ne oluyor, buna ne oluyor? di(ye taaccblerini ifde
et)tiler. Reslullah (s.a.s.):
htiyc var ki soruyor, flaflracak ne var (dedikten
sonra:) Allha ibadet eder, Ona hibir fley ortak koflmaz,
namaz doru klar, zekt verir, yaknlarn ziyret edersin.
Sanki devenin stnde imifl gibi- Brak onu,26 buyurdu.
(Buhr, Kitabuz-Zekt, 1, II, 109)

270.

:

.
P

ifle (r.anh)dan; Reslullah (s.a.s.) Efendimiz flyle buyurmufltur:
Rahm27, (sanki) arfla asl (imifl gibi) Allahn rahmetine

snmfltr. O (flyle) syler:
26. Sanki Peygamber Efendimiz deve zerinde imifl, adam da devesinin yularndan
tutup bu suli sormufl gibi Resl-i Ekrem bu cevb verdikten sonra: Artk brak
deveyi (yoluna devam etsin), buyurmufltur.
27. Rahm, sla-i rahm, akrab ve yaknlarla ilgilenmek demektir. Ayn zamanda anne
rahmini de ifade etmektedir.
144
Beni (sla-i rahmi) gzeten kimseye Allah rahmet etsin.

Beni (sla-i rahmi) terk edenden de Allah, rahmetini kessin.
(Mslim, Birr, 6, Hadis no: 17, III, 1981)

:

271.

.
Cbeyr b. Mutim (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Sla-i rahm etmeyen (yaknlar ile ilgilerini kesen) kimse

Cennete giremez.
(Mslim, Birr, Hadis no: 19, III, 1989)
272.
9 !

:

*
*

9

*
*

:
. * *
P
*
Eb Hreyre (r.a.)den; bir kifli, Reslullah (s.a.s.)a:
Y Reslullah! Benim yaknlarm var. Ben onlar ziyret

ederim, onlar bana gelmez. Ben onlara iyilik ederim, onlar
bana ktlk eder. Ben onlara yumuflak davranrm, onlar
bana chillik eder (kaba davranrlar). Reslullah (s.a.s.) flyle
buyurmufltur:
Eer dediin gibi isen, onlara kzgn kl yediriyor gibisin, (yni senin yaptn iyilie karfl) onlarn ktl kendi
aleyhlerinedir. Sen byle davrandn mddete, Allhu
Tel sana yardmc olur ve seni onlardan korur.
(Mslim, Birr, 6, Hadis no: 22, III, 1982)
145

:

273.

*
P +

P +
P + .

Sla-i rahmi ne ile (ve nasl) yapacanz byklerinizden reniniz. nk sla-i rahm, akraba arasnda sevgi,
malda okluk, mrde ise berekettir.
)(Tirmiz, Birr, 49, Hadis no: 1979, IV, 351

274.

:

*
*

.
: U +

*
*

*
.

Allhu Tel, mahlkt yaratp yaratma iflini bitirdiinde; rahm (yaknlk, lisn- hl ile) dedi ki:
Bu (huzurunda duruflum), ayrlk firkatndan sana
)snanlarn durufludur. (Allahu Tel:
146
Evet, seni ziyaret edene rahmet etmeme, seninle ilgisini kesenden rahmetimi kesmeme rz olmaz msn? buyurdu. (Rahm):
Evet rzym y Rab, dedi. (Allhu Tel:)
flte bu senin (hakkn) dr, buyurdu. Reslullah (s.a.s.):
sterseniz, Nasl, dner de yeryznde bozgunculuk
karr ve akrablk balarn keser misiniz? Byle olanlar o
kimselerdir ki, Allah onlar lnetlemifl de duygularn almfl
ve gzlerini kr etmifltir (Muhammed, 47/22) yetini okuyunuz, buyurdu.
(Buhr, Edeb, 13, III, 72)
:

275.
*

*

*
*

.

Kim Allaha ve hiret gnne iman etmifl ise misafirine

ikram etsin (arlasn).
Kim Allaha ve ahiret gnne iman etmifl ise sla-i rahm
etsin (yaknlar ile ilgilensin).
Kim Allaha ve hiret gnne iman etmifl ise, (ya) hayrl
sz sylesin veya sussun.
(Mslim, man, 19, IV, 68)

:
276.

*
* *

*
*
147

9*

b
*
*
*
+
*

*

*

* .
*
P

Eb Zer (r.a.)den:
Hallim ve en ok sevdiim Reslullah (s.a.s.), bana iyilikten

bz hasletler tavsiye etti:
1- (Dnylkta) kendinden stn olana bakmayp benden
daha aflada olana bakmay,
2- Yoksullar sevip onlara yaklaflmay,
3- Arka evirseler bile yaknlarma sla-i rahm (ziyaret)
yapmay,
4- Allah
aldrmamay,
rzs
urunda
yericilerin
yermesine
5- Ac olsa da doruyu ve hakikat sylemeyi,

6- Cennet hazinelerinden bir hazine olduu iin, L
havle ve l kuvvete ill billh demeyi, tavsiye buyurmufltur.
(bn-i Hibbn, Sahih, Hadis no: 449, II, 194)
:i

277.

*

. +

*
ifle (r.anh)den; Reslullah (s.a.s.), kendisine flyle buyurmufltur:
148
Kime yumuflak huyluluktan nasibi verilmiflse, dny ve

hiret iyiliinden de verilmifl demektir. Akrabalk balarn
gzetmek, iyi komfluluk ve gzel ahlk, lkeyi imar eder ve
mr bereketlendirir.
(Ahmed b. Hanbel, Msned, VI, 159)

9 P
i 278.
:
*

P

*

.

Drre bint-i Ebi Leheb (r.anh)dan rivayete gre flyle dedi:
Adamn biri Reslullah (s.a.s.)'a geldi. (Bu esnada) Reslullah

(s.a.s.) minberde idi. Adam dedi ki:
Ya Reslullah! nsanlarn en hayrls kimdir? Reslullah
(s.a.s.) flyle buyurdular:
nsanlarn hayrls; (Kuran) ok okuyan, en takval
olan, iyilii emreden ve ktlkten sakndran ve sla-i rahimde bulunan kiflidir.
(Ahmed b. Hanbel, Msned, VI, 432)
279.
:

P

. U

*
mm Glsm bint-i Ukbe (r.anh)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Sadakann en kymetlisi, iinde dflmanlk hisleri tafl149
yan fakat bunu aa karamayan akrabya verilen sadakadr.

(Tabern, Mucemul-Kebr, XXV, Hadis no: 204, 171)
;

280.
*
;
.

Ebu Hreyre (r.a.), Reslullah (s.a.s)'tan iflittim; buyurdular ki:
Kim, rzknn geniflletilmesini, ecelinin uzatlmasn

isterse sla-i rahim yapsn.

:

281.

P *

t

*

:
P
.P
*
P

.P

Rabbab, amcas Selman bni mir (r.anhm)'den; Reslullah (s.a.s) buyurdu ki:
Sizden biriniz iftar ettiinde hurma ile iftar etsin.

nk o berekettir. Eer hurma bulamazsa su ile (iftar
etsin) nk o temizdir.
Yoksula bir fley vermek sadakadr. Akrabaya bir fley vermenin ise iki sevab vardr. Birisi sadaka sevab, dieri de
akrabay grp gzetme sevabdr.
(Tirmiz, Zekt, 26, III, 46)
150

282.
:

*

P

.
Ebu Hreyre (r.a.)'den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Rahim (akrabalk), Allahn rahmetinin eserlerindendir.

Allah buyurdu: Kim bu ba korursa, Allah ona merhamet
eder. Kim onu koparrsa, Allah da ondan ihsan ve rahmetini keser.

283.

:
:
+

*
P
.

Amefl (r.a.)den; flyle anlatyor:
bn-i Mesud (r.a.), sabah namazn mtekip bir (ilim) halkasnda oturmufltu.
Allah iin and verdiririm ki, yaknlar ile ilgilerini kesenler
aramzda bulunmasnlar (gitsinler). nk Rabbimize du
etmek istiyoruz. Akrabs ile ilgisini kesenlere gk (rahmet)
kaplar kapaldr, dedi.
(Tabern, Mucemul-Kebr, IX, Hadis no: 8793, 158)

284.
:

:
.P

151
Cbeyr b. Mutim (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.)'n flyle buyurduunu

iflitmifltir:
Akrabalar ile ilgisini kesenler Cennete giremez.

(Buhr, Edeb, 11, III, 72)
P
* :

285.
*

: *
. b

Eb Ms (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
kifli Cennete giremez:

1- kiye mptel olan,
2-Akrabalar ile alakasn kesen,
3- Shir (byc) leri tasdik edip onlara inanan.
(bn-i Hibbn, Sahih, Hadis no: 5346, XII, 165)
:

286.

:

`

.

*
Mkfatna en abuk eriflilecek hayrlar, iyilik ve sla-i
rahm (akrabay ziyaret)dir. Cezs en sratli grlen
fenalklar da zulm ve akrab ile alkay kesmektir.
(bn-i Mce, Snen, Zhd, 23, Hadis no: 4212, 2, 1408)
:

287.
*

.

*
152
Abdullah bin Amr (r.a.)'dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Akrabadan gelen iyilie misliyle karfllk veren kimse,

tam manasyla akrabasyla ilgi kurmufl deildir. Gerek sla
(ilgilenme), kendisiyle ilgiyi kesenleri grp gzetmektir.
: 288.

*
! `

:
(.

: ).
Ukbe b. Amir (r.a.)den; flyle anlatyor:
.... Sonra Reslullah (s.a.s.) ile karfllafltm, (mbrek) elinden

tuttum da kendisine:
Y Reslallah, bana amellerin faziletlilerinden haber ver,
dedim. Reslullah (s.a.s.) bana:
Ey Ukbe! Seni ziyret etmeyeni sen ziyret et, sana vermeyene sen ver, sana zulmedenden uzaklafl.28
Dier bir rivyette: Sana zulmedeni affet, buyurmufllardr.
(Ahmed b. Hanbel, Msned, II, 82)
:

289.
:

*

.
P

*
*

?
:
*
*
*
28. Burada Sana zulmedenden uzaklafl demek, onun zulmne karfllk verme, sen
doru yolda ol, sabret, demektir.
153

*
.
(haslet) kimde bulunursa, Allah Tel onun hesbn

kolayca yapar ve rahmeti ile onu Cennetine kor. Ashab:
Anamz, babamz sana fed olsun, onlar nedir y Reslullah? diye sordular. Reslullah (s.a.s.):
Seni mahrum edene senin vermen, sana gelmeyene
senin gitmen, sana zulmedeni de affetmendir. Bunlar
yaptn vakit Allah seni Cennete kor, buyurmufllardr.
(Hakm, 2/518)
:

290.
*
+

*

*
P U

.
Sad b. Zeyd (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Haksz olarak mslmann rzna, nmus ve flerefine dil

uzatmak en byk gnahlardandr. Ve flu rahm (akraba ile
ilgilenmek kelimesi), Aziz ve Celil olan Rahmndan tremifltir. Kim ki, akrabasyla ilgisini keserse (sla-i rahm yapmazsa) Aziz ve Celil olan Allah, Cenneti ona haram eder.29
(Ahmed b. Hanbel, Msned, 1, 190)
29. Rahm kelimesi, Allhn Rahmn sfatndan tremifl bir kelimedir. Akrablar ile ilgi,
birbirlerine karfl sevgi ve merhametin bir sonucudur. Yaknlarna merhamet etmeyeni Allhu Tel, ancak Allhn rahmeti ile girilecek olan Cennete sokmaz.
154
:

:

291.
*

+

.
* +

*
Eb Bekre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Ahiretteki cezasndan baflka, dnyada da gnah sahibine acele olarak cezsn Allhu Telnn verecei gnahlardan, zulm ve sla-i rahmi kesmekten (akraba ile ilgilenmemekten) daha by yoktur.30
(Tirmiz, Kymet, 57, Hadis no: 2511, IV, 664)
30. Tabern, rivyetinde; Sla-i rahmi kesmekten, hynetten ve yalandan daha

by yoktur. Sevb peflin verilen iyiliklerden birisi de sla-i rahmdir. Hatt bir
ev halk fcir olduklar hlde sla-i rahm syesinde mal ve saylar oalr
fleklindedir.
155
XVI
MSLMANLARIN BRBRNE KARfiI
GREVLER HAKKINDA
HADSLER

292.

:

*
*
+

*
.

Mslman mslmann kardeflidir. Ona ne zulmeder, ne

de onu yalnz brakr. Kim, kardeflinin ihtiyacn giderirse,
Allah da o kimsenin ihtiyacn giderir. Kim, bir mslmann
skntsn giderirse, Allhu Tel da o kimsenin kymet
skntlarndan birini giderir. Kim, bir mslmann (aybn)
rterse, kymet gnnde Allhu Tel da onun ayplarn
rter.
(Buhr, Mezalim, 3, IV, 159)

293.
:

*

*
+
+

156

*
+ *
+

+ +
.
*
*
*
Kim, bir mslmann dnya skntlarndan birisini giderirse, Allhu Tel da onun kymet skntlarndan bir
skntsn giderir. Kim, dnyada darda (glkte) kalmfla
kolaylk gsterirse, Allahu Tel da ona dnya ve hirette
kolaylk gsterir. Kim, bir mslmann dnyada bir aybn
rterse, Allahu Tel da dnya ve ahirette onun kusurlarn
rter. Kul, mmin kardeflinin yardmnda bulunduka,
Allah da onun yardmcsdr.
(Mslim, Zikr, 11, III, 2074)

294.
:

*
+

* * *

.

P U
Numan bn-i Beflr (r.anhm)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Mminler, birbirlerini sevmekte, birbirlerine acmakta

ve birbirlerini korumakta bir vcuda benzerler. Vcudun
bir uzvu hasta olduunda, dier uzuvlar da bu sebeple uykusuzlua ve ateflli hastala tutulurlar.31
(Mslim, Birr, 18, VI, 1999)
31. Herhangi bir uzva gelen bir hastaln zdrb, o uzuvda kalmayp vcdun
dier uzuvlarnda da tesiri olduu gibi, bir mslmana gelen skntnn da dier
mslmanlarda tesri grlr.
157

:

295.
*

*

.
U

Eb Ms (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) Efendimiz, parmaklarn birbirine
geirerek:
Mmin, mmin iin bir bin gibidir.32 Biri dierini destekler (kuvvetlendirir). buyurdular ve parmaklarn birbirine
geirdiler (ellerini kenetlediler).
:

296.
*

:
*
*

+

.
*
Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle sylerken iflittim:
Allhu Tel, rahmeti yz paraya bld de doksan dokuzunu kendisinde brakt, bir parasn yere indirdi. flte o
bir para ile, yaratklar birbirlerine karfl merhametli olurlar. Hatta ksrak at da yavrusuna deer (de eziyet verir) korkusu ile trnan kaldrarak (onu ezmemeye) dikkat eder.
(Mslim, Tevbe, 4, 6, 2108)
32. Binnn ayakta durabilmesi iin, btn paralarnn sk skya birbirine balanmas gerektii gibi topyekn slmiyetin de pyidr olmas iin mslman fertlere dflen, vazfelerini hakkyla yapmalar ve samm olarak birbirlerine destek
olmalar gerekir. Aksi hlde slmiyet, balants olmayan binlar gibi kmeye
mahkmdur.
158

297.
:

+

*

*
.
Abdullh b. Amr (r.anhm)dan; Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Merhamet edenlere Allah da merhamet eder. Yerdekilere merhamet ediniz ki, gktekiler de size merhamet etsinler.

298.

:

*
.
Cerir b. Abdullh (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Merhamet etmeyene merhamet olunmaz.


:

299.

t

*
*

.
Kklerimize merhamet etmeyen, byklerimize tazimde (saygda) bulunmayan ve iyilikle emredip, ktlkten
menetmeyen (alkoymayan) bizden deildir.
159
300.

:

.
U
U
Enes (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Gen bir kimse bir ihtiyara -yaflllndan dolay- ikrm

ederse, Allah da ihtiyarlnda (mkfat olarak) ona ikrm
edecek bir kimse ihsn eder.
:

301.
+ +
.

*
*
*
Zeyd b. Sbit (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Kul, mmin kardeflinin ihtiyacn gidermeye devam ettike, Allhu Tel da onun ihtiycn giderir.
(Tabern, el-Mucemul-Kebr, V, Hadis no: 4801, 118)
:

302.

+

*

.
* *
bn-i mer, (r.anhm)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Allahu Telnn (insanlar arasnda) bir ksm yaratklar

vardr ki, onlar insanlarn ihtiyalar (n gidermek) iin yaratmfltr. nsanlar ihtiyalarnda onlara mracaat ederler.
flte Allhn azbndan emin olanlar onlardr.
(Tabern, el-Mucemul-Kebr, XII, Hadis no: 13334, 274)
160
:

303.

*

*
U

b U
*
*
* b
* b

.b
Pazartesi ve perflembe gnleri Cennet kaplar alr.

Allha flirk koflmayan her kulun gnh bafllanr. Ancak
kendisiyle (mmin) kardefli arasnda dflmanlk bulunan
kifli (nin gnh) bafllanmaz ve flyle denir: Onlar, barflncaya kadar bafllanmalarn bekletiniz, onlar barflncaya kadar bafllanmalarn bekletiniz, onlar barflncaya kadar bafllanmalarn bekletiniz.
:

304.

:

U *

.

Bir kulun zerinde Allahn nimeti oaldka, o kimseye karfl insanlarn klfeti de artar. nsanlarn o klfetlerine
katlanmayan kimse, o nimeti yok olmaya sunmufl olur.
(Tergib, 3/391, No: 6; Kenz, 6/347, No: 15994)
161
:
:

305.

*
P
:
*

b +
P

*
*
P
*
9

P
.P

*
*
nsann her bir eklemi iin her Allahn gn bir sadaka

vermek gerekir: ki kiflinin arasn bulman, (haklarnda adaletle hkmetmen) bir sadakadr. Bir kimseye bineine binerken yardmc olman veya ykn hayvanna yklemesine
yardm etmen bir sadakadr.
Gzel bir sz sylemek sadakadr.
Namaza giderken attn her adma bir sadaka sevab
vardr.
Gelip geenleri rahatsz eden bir fleyi yoldan alp atman
bir sadakadr.33
(Mslim, Zekt, 16, I, 699)
306.

:

*
*

:

. U

33. nsann vcdunda pek ok ek yeri vardr. Onun hareket etmesi bu eklere
baldr. Bu eklemler hareket etmezse, insan hibir fley yapamaz; onun iin de
her gn onlarn flkrn ed etmek cb eder. Her iyi hareket Allha bir flkr
olacandan, eklemleri saysnca sadaka vermesi gerektir, denilerek yapaca iyi
iflleri her gn yapmas, dima iyi ifllerle uraflmas bildirilmektedir.
162
Eb Hreyre (r.a.)den:
Doru olan ve doruluu kabl edilen (Ravza-i fierifeye

iflret ederek): fiu odann shibi Ebl-Ksm (Reslullah
(s.a.s.)' flyle sylerken iflittim:
Rahmet, ancak (her trl fenl yapan) flakden ekip
alnr.
(Tirmiz, Edeb, 58, IV, 136)
:

307.

:

*
. 9 i b

Abdullah b. mer (r.anhm)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Allhu Telnn, kullarnn faydalanmalar iin zel nimetler verdii birtakm kullar vardr. Onlar bu nimetleri
gerei gibi sarfettikleri mddete, Allah bu nimeti onlarda
devam ettirir. Onlar, bu nimetleri (gerekli yerlerde sarftan)
uzaklafltklarnda Allhu Tel da bu nimetleri onlardan
alarak baflkalarna verir.
(Silsile-i Ahadis, Sahiha, No: 1692, IV, 264)
+

308.

b
*

P
*
. :

Ashab- Kiram, Peygamber (s.a.s.) ile birlikte bir seferde idiler.
Onlardan birisi uyuyan bir kardeflinin ipini (flaka iin) ekip alrken
o uyanverdi. Korku ve heyecna dflt. Bunun zerine Reslullah
(s.a.s.):
163
Bir mslmann, bir mslman korkutmas ve heyecana dflrmesi hell olmaz buyurdu.
(Tirmiz, Fiten, 3, IV, 462)

:

309.
+
.

*
Kim, bir kula ihtiyc annda yardm ederse, ayaklarn

kayd (kymet) gn (n) de Allhu Tel onun makmn
sbit klar.
(Tergib, 3/392, No: 10)
:

:

310.
+

*
*
*

9
* *

*

*
.

Enes (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Mslman kardeflinin ihtiycn gidermek maksad ile

giden bir kimse iin, Allhu Tel, onun ayrld yere dnnceye kadar, her bir admna yetmifl sevab yazar ve
yetmifl (kk) gnhn yok eder. Onun vstasyla ifl grlrse, anasndan doduu gn gibi gnahndan kmfl
olur. (fiayet) o esnada lecek olursa, hesab grmeden Cennete girer.
(Ebu Yal, Msned, 5/175, No: 2789)
164
:
:

311.

+
9

*
*
* *

*
.
Mslman kardeflinin, hayrl bir ifle muvaffak olabilmesi veya zor bir iflini kolaylafltrmak iin selhiyetli kimselere
araclkta bulunan kifliye, Allhu Tel, ayaklarn kayd
kymet gnnde srt gemek iin yardm eder.
(bn-i Hibbn, Sahih, II, Hadis no: 530, 287)

: 312.

.

*
*
.

Ebu fiureyh (r.a.)'dan; Neb (s.a.s.) flyle buyurdu:
Vallahi iman etmifl olamaz, vallahi iman etmifl olamaz,

vallahi iman etmifl olamaz sahabilerden biri de; Kim iman
etmifl olmaz ey Allahn Resl? diye sorunca, Reslullah
(s.a.s.) Efendimiz:
Ktlnden, komflusunun emin olmad kimse
cevabn vermifllerdir.
* :

313.
*

*
:
? t

: .P

165

? t
:
:
:*
? t
.

t
:

:

? t
: .
.P
Eb Mus (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Her mslman, sadaka vermelidir. Denildi ki:

Ya bulamazsa? (Ne yapar Y Reslullah?) Reslullah
(s.a.s.) buyurdu ki:
Elleriyle alflr; hem kendine bakar hem de tasadduk
eder. (O flahs):
Ya (alflmaya) muktedir deil ise? (Ne yapar?) dedi. Reslullah (s.a.s.):
Yardma muht olan mazlma yardm eder, buyurdu.
Ebu Ms diyor ki: Reslullah (s.a.s.)a:
Ya (buna da) muktedir deil ise? (Ne yapar?) diye sorulduunda, Reslullah (s.a.s.):
yilikle yhud hayr ile emreder, buyurdu (O flahs):
Ya (buna da) gc yetmezse? dedi. Reslullah (s.a.s.):
Kendisini ktlkten alkor, zir o da sadakadr, buyurdu.
(Mslim, Kitabuz-Zekt, 16, I, 699)

314.

P
. U

Ebu Hureyre (r.a.)'den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyuruyordu:
Ey mslman hanmlar! Trnak ucu kadar da olsa, sakn

ha, komflu komfluyu hakir grmesin!
166
: U

315.

P
:P
:
P

P *

P P P
*

* .*

:P
P
*

* .

*

*
*
*

P

*

*
.
b
Iyaz b. Hmrul- Mcfli (r.a.)n rivyetine gre; Reslullah (s.a.s.) buyurdu ki:
Cennet ehli, kimsedir:

1- dil olup, sadaka veren ve muvaffak olan kudret ve
sulta shibi insan,
2- Her mslmana ve yaknlarna karfl yumuflak kalpli
olan kimse,
3- Kalabalk aile sahibi olduu hlde durumundan
flikyet etmeyen fakirdir.
Cehenneme girecekler de befl snftr. (Bunlar:)
1- fiunun bunun peflinden taklp giden, dnya ve ahirete yarayacak ifllerde bulunmayan zayf ve hafif akll kimseler,
2- Az da olsa, grd her fleye gz diken hinler,
3- Akflam, sabah (gece-gndz) baflkasnn mal ve canna
hile dflnenler,
4- Cimrilik edip yalan konuflanlar,
167
5- irkin ve kaba sz ve hareketlerde bulunanlardr.

(Mslim, Cennet, 116, Hadis no: 63, III, 2197)
b

:

316.

*

:

+

*
*
*
+

*
*
*

+

*
.

Cbir b. Abdullah ve Eb Talha b. Sehl el-Ensrden; Reslullah (s.a.s.)
buyurdular ki:
Bir kimse, Mslman bir kardefline, iffetinin noksanlaflaca ve hrmetinin yok olaca bir yerde (flekilde ve
mevzuda) yardmn keserse, Allhu Tel ona, kendi
yardmn arzu ettii bir yerde yardm elini uzatmaz. Bir
kimse mslman bir insana namusunun zedelenecei, iffet
ve flerefinin yok olaca bir yerde yardm ederse, Allhu
Tel da ona, yardmn arzu ettii bir yer (ve zaman) da
muhakkak yardm eder.
(Ahmed b. Hanbel, Msned, IV, 30; Ebu Davud, Edeb, 41, Hadis no: 9884, V, 197)
317.

:
*

:

*

U

9

* .
168
Muz b. Esed el-Chenden; Reslullah (s.a.s.) buyurdular ki:
Bir kimse, bir mmini bir mnfktan korursa, onu [Reslullah (s.a.s.)'] bizzat grdm. Buyurdular ki:
Allhu Tel, kymet gnnde Cehennem ateflinden
onun etlerini korumak iin bir melek gnderir. Ve bir kimse
bir mslmana herhangi bir fleyle atar (sz syler) ve o fley
ile ayplanmasn isterse, Allhu Tel onu dedii fleylerden
kp (temizleninceye) kadar Cehennem kprs zerinde
brakr (hapseder).
(Eb Dvud, Edeb, 41, Had.no: 4883, V, 196)
:

318.
:

.

*
*
Vsile b. el-Eska (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) buyurdular ki:
Kardeflin iin (ktlk gnlerinde) sevin gsterme,

yoksa Allhu Tel ona rahmet eder, seni de (ondaki belya)
uratr.
(Tirmiz, 54, IV, Hadis no: 2506, 662)
:

319.

.
t

Muz bn-i Cebel (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdular ki:
Bir kimse kardeflini bir kusur ile ayplarsa, o kusuru

ifllemeden, o kimse lmez.
(Tirmiz, 53, IV, Hadis no: 2505, 661)

:

320.
:

*
169
b * *

P
.

Her mslmann dier mslmana mal, rz ve kan haramdr. flte takva buradadr (diyerek kalbini gsterdi).
nsana, ktlk bakmndan, mslman kardeflini kk
grmesi yeter.
(Mslim, Birr, 18, Hadis no: 1927, IV, 325)
170
XVII
GIYBET HAKKINDA
HADSLER
:

321.

*

. * ?

*
Eb Msa (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.)dan flyle soruldu:
Mslmanlarn en faziletlisi kimdir? Buyurdular ki:
Elinden ve dilinden mslmanlarn emin olduu kimsedir.
(Mslim, man, 14, Hadis no: 66, I, 66)

322.

:

:
*

. 9

*
ifle (r.anh)dan; Reslullah (s.a.s.) buyurdular ki:
Ben herhangi bir insana benim de fluyum, buyum vardr, demeyi sevmem.34
(Ebu Davud, Edeb, Bab 40, Hadis no: 4875, V, 192)

: 323.

34. nsanlar kendi fazletlerini baflkalarnn noksanlaryla kyaslamak sretiyle belirtmek isterler. Kendi iyiliini anlatabilmek iin baflkalarndan bahsetmek gybettir.
171

*

*

+
:
*
*
t

*
.* : ? 9
Cndb (r.a.)den; dedi ki:
Bir Arbi (kyl) geldi, devesini kertti, sonra balad,

mes-cide girdi ve Reslullah (s.a.s.)n arkasnda namaz kld.
Reslullah (s.a.s.) selm verince, devesine geldi ve onu zd,
sonra bindi ve sonra da;
Y Rab, bana ve Muhammede rahmet eyle ve bizim rahmetimize (baflka) bir kimseyi ortak etme, diye nid etti.
Bunun zerine Reslullah (s.a.s.) buyurdular ki:
O mu, yoksa, devesi mi daha ok dallettedir (yolunu
flaflrmfltr), syler misiniz? Onun dediklerini duymadnz
m?
Evet, duyduk, dediler.35
(Mslim, Kihac, 47, I, 935)

:

324.
:

*
*
t

. + b

*
Eb Berze el-Eslem (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdular ki:
35. Burada, genifl ve flmll olan Allhn rahmetini daraltmfl olmas bakmndan,
Resl-i Ekrem, bu adam hayvandan daha afla derekeye (en afla kat) dfltn bildirmekle bu gibi insanlarn hatal olduunu anlatmfl oldu.
172
Ey dili ile iman edip, hakiki iman kalbine girmemifl olan

kiflilerin topluluu! Sakn mslmanlar gybet etmeyiniz
ve onlarn ayplarnn pefline dflmeyiniz. Zira bir kimse
onlarn ayplar pefline dflerse, Allhu Tel da onun
aybn ortaya kor. Allhu Tel bir kimsenin aybn ortaya
koymak isterse, onu evinde de rezil, (periflan) eder.
:
325.

`

* +

*
* *

* * *
* * *

*
. t

bn-i Abbas (r.anhm)dan; dedi ki:
Reslullah (s.a.s.), iki mezara urad. Buyurdular ki:

Bu iki kabir (iinde olanlar) gerekten azb ediliyorlar.
Bu, byk bir gnah iinde olduklar iin deil; flu (kabirdeki) idrardan saknmazd. fiu (kabirdeki) ise kouculuk yapp
gezerdi. Sonra yafl bir hurma dal istedi. Onu ikiye bld. Birini bir kabre, dierini teki kabre dikti. Ve:
Bunlar kuruyuncaya kadar azablar hafifleyecei umulur.36 buyurdular.
(Buhr, Vudu, 1055, I, 61)
:

326.
:

36. Gybetten ve idrrn bulaflmasndan saknmamann byk gnah saylmalar,
halkn bunlara aldrfl etmemelerine gredir. Dolaysyla, gybet byk gnahlardan olduu gibi, dirhemden fazla olan idrrn beden veya elbiseye bulaflmas da
namaza mndir.
Yafl aacn azb hafifletmesi, Kurn- Kermde beyan buyurulduu gibi, her
fleyin Allh tesbih etmesi sebebiyledir.
173
b i

P

?
`
*
* :
:

*
*
+

.*

*
Enes b. Mlik (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdular ki:
Ben Mirca karlnca birtakm insanlara uradm.
Onlarn bakrdan trnaklar vard. (Onunla) yzlerini ve
gslerini trmalyorlard. Dedim ki:
Ey Cibril, kimdir bu insanlar! (Cebrail) dedi ki:
Bunlar insanlarn etlerini yiyen37 ve rzlar (namuslar)
pefline dflen kimselerdir.
:
:
327.
`

+

*
.

Muhakkak kebirin (byk gnahlarn) en byklerinden

birisi de, kiflinin, mslman bir adamn rzna haksz yere
dil uzatmasdr. Bir svmeye karfllk iki kere (ard arda) svmek de byk gnahlardandr.
328.

:
*

. +
*
37. Burada, (insanlarn etlerini yiyen) szyle, Kurn- Kermdeki, Bir ksmnz
dierlerini gybet etmesin, sizin herhangi biriniz l olarak kardeflinin etini yemeyi sever mi? yetinde gybetin insanlarn etlerini yemeye benzetildiine iflret
edilmektedir. Bylece gybet edenlerin azablarnn fliddeti belirtilmektedir.
174
Sad b. Zeyd (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) buyurdular ki:
Azb en ok arttran gnahlardan birisi de mslmann rzna (namus, onur ve haysiyetine) haksz yere dil
uzatmaktr.
: 329.
:

:
:
* *

. b

. 9

:
*
*
ifle (r.anh)dan; flyle anlatyor; Reslullah (s.a.s.)a:
Safiyyenin flu flu kusurlar (ve hele) boyunun ksa olmas

sana yeter, dedi. Reslullah (s.a.s.):
yle bir sz konufltun ki, (onun gnah cisimlenip) denize atlsa, denizi bulandrr ve kokuturdu, buyurdu. ifle
(r.anh):
Yine Reslullah (s.a.s.)a bir insandan bahsetmifltim. Reslullah (s.a.s.):
Bana dnylktan birok fley verilse de kimseyi ktlkle anmay sevmem, buyurdular.38
330.

:

*

*
38. Bu hads-i flerfte, baflka insanlarn yaratlfllarndaki noksanlklardan bahsetmenin uygun olmayaca ifde ediliyor.
175

+

*
* *
.
t

*
Gybet nedir, biliyor musunuz? diye sordular. Ashb:
Allah ve Resl bilir, dediler. (Reslullah:)
Kardeflini hofluna gitmeyen fleylerle anmandr, buyurdu. Birisi:
Dediim fleyler kardeflimde varsa ne buyurursunuz? dedi.
Reslullah (s.a.s.):
Sylediin eer onda varsa, onu gybet etmifl olursun;
ve eer yoksa iftira etmifl olursun, buyurdular.

:

331.
*

.

Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah flyle buyurmufltur:
Bir adam, insanlar helk oldu, dedii vakit, o, onlarn

en ok helk olandr.39
(Mslim, Birr, Bab 41, VI, 2024)
:

*

332.
.

*
39. Bu sz, acnmak sretiyle sylemekte beis yoktur; fakat kendini beenmek ve
insanlar kk grmek sretiyle sylerse, helk olanlarn baflnda geleni kendisi
olduunda flphe yoktur.
176
Arkadaflnz ld zaman onu brakn, gybetini yapmayn.40

(Eb Dvud, 50, Hadis no: 4899, V, 206)
:

333.
*

.

ki kifli arasn bozmaktan son derece saknn, nk

byle hareket eden, dini yok eder.
(Tirmiz, Kyamet, 56, Hadis no: 2508, IV, 663)

:

334.
*

b
P
U
*
* .

*
Ashbmdan bir kimse, herhangi bir kimseden aleyhimde sylenmifl sz bana getirmesin; zir ben sizin karflnza
slim kalbli olarak kmay severim.
:
`
335.

*

:?

*

*

: 9
* P
*
*
40. Hayatta olanlar gybet ettikten sonra onlardan helllk almak mmkndr; l
iin byle fley dflnlmez. Ayn zamanda hayattaki akrabalar da mteessir
olur. Bunun iin lnn ktlklerini deil, iyiliklerini anmak, hem insn ve
hem de slm bir vazfedir.
177

U

*
*

.P *

*

*
)
:

(

`
.[ :

* ) ( ]
:
*

: :

.

:

.
: *
` *
?

:

:
*
+

*

?

:

? .

Muz bn Cebel (r.a.) flyle dedi:
Ya Reslullah! Bana, beni cennete girdirecek, cehennemden

uzaklafltracak bir ifl (amel) syle, dedim. Reslullah (s.a.s.):
ok byk bir fley istiyorsun. Ancak bu, Allah'n kolay
kld kifli iin pek kolaydr: Hibir fleyi ortak koflmadan
yalnzca Allah'a kulluk edersin. Namaz dosdoru klarsn.
Zekt verirsin. Ramazan orucunu tutarsn. Gcn yeter,
imkn bulabilirsen haccedersin buyurdu. Sonra szne devamla:
fiimdi sana hayr kaplarn haber vereyim mi?: Oru kalkandr. Sadaka, suyun atefli sndrmesi gibi gnahn az178
bn sndrr. Kiflinin gece yars kld namaz da gnah

sndrr buyurdu. Bundan sonra Reslullah (s.a.s.):
Korkuyla ve umutla Rablerine kulluk ettikleri iin vcutlar yataklarndan uzak kalr ve kendilerine verdiimiz
rzktan Allah yolunda harcarlar. Yaptklarna karfllk olarak, onlar iin ne mutluluklar saklandn hi kimse bilemez [Secde sresi (32), 16, 17] yetini okudu. Daha sonra
Resl-i Ekrem flyle buyurdu:
Sana btn ifllerin bafln, ana direini ve doruk noktasn bildireyim mi? Ben:
Evet, bildiriniz Ya Reslallah! dedim.
flin bafl slm, direi namaz, doruu cihaddr, buyurdu. Sonra:
Sana btn bunlarn kvamnn kendisine bal olduu
fleyi (can damarn) bildireyim mi? dedi. Ben:
Evet, bildir Ya Reslallah! dedim. Bunun zerine Hz. Peygamber dilini tuttu ve:
fiunu koru! buyurdu. Ben:
Ya Reslallah! Biz konufltuklarmzdan da sorgulanacak
myz? dedim.
Annen yokluuna yansn ey Muaz! nsanlar yzst
cehenneme srkleyen, ancak dillerinin rettikleridir! buyurdu.
(Tirmiz, man, 8; bni Mce, Fiten, 12, II, 1314, 3973)

336.
:

*
.

*
Ebd-Derd (r.a.), Reslullah (s.a.s.)'n flyle buyurduunu rivayet
etmifltir:
Kim, kardeflinin rz ve namusunu savunursa, Allah da

kyamet gn onu cehennemden muhafaza eder.
179
XVIII
KOMfiULUK
HAKKINDA HADSLER

337.

;

:
*

*

*
*

.

Ebu Hureyre (r.a.)'den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Kim Allaha ve ahiret gnne inanyorsa komflusuna

eziyet etmesin; Kim Allaha ve ahiret gnne inanyorsa
komflusuna iyilik etsin; Kim Allaha ve ahiret gnne
inanyorsa ya hayr sylesin, yahut sussun!
338.
:

*
.

Ebu Hureyre (r.a.)'den; Reslullah (s.a.s.) buyurdular ki:
Ktlnden komflusunun emin olmad kimse cennete giremez.

(Mslim, man, 73, I, 68)
180
XIX
HAYVAN HAKLARI
HAKKINDA HADSLER

339.
:

*

U
P

*
*
*

*
P

*

*

*

+
+
.
*
.P
Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Bir adam, bir yolda giderken ok susamflt. Bir kuyu

buldu. Oraya indi ve suyunu iti, sonra kt. Bir de (dilini
karmfl) soluyan ve susuzluktan amur yalayan bir kpek
grd. Adam (kendi kendine), fiu kpek de benim gibi son
derece susamfltr dedi ve kuyuya indi. Mestini doldurdu.
Ve azna tutarak kpee iirdi. Allhu Tel, onun bu iflini
kbul etti. Bundan dolay da o adam affetti. Dediler ki:
Y Reslallah, hayvanlarda da bizim iin ecir var mdr?

Reslullah (s.a.s.):
181
Evet, her yafl cier shibi olanda (diri olanda bizim iin)
ecir vardr, buyurdular.
(Mslim, Selam, 41, II, 1761)

:

340.

+

*
*

* :

: b * ?

*

.
Abdullh (r.a.)dan; flyle anlatyor:
Reslullah (s.a.s.) ile bir seferde bulunuyorduk. Bir ihtiycm

iin ayrlmfltm. (Orada) iki yavrusu olan bir sere kuflu grdm ve yavrularn aldm. Sere, gelerek, yana yakla yavrular
iin rpnmaya (barmaya) bafllad. Bunun zerine Reslullah
(s.a.s.) gelerek:
Bu kuflu yavru acs ile szlandran kimdir? Yavrusunu kendisine ide edin, buyurdu. Yine (Reslullah s.a.s.), yaktmz
bir karnca yuvasn grnce:
Bunu kim yakt? diye sordu. Biz:
Biz yaktk, dedik. Reslullah (s.a.s.):
Atefl ile azap, ancak ateflin Rabbi olan Allaha mahsustur (byle yapmayn), buyurdu.
(Eb Dvud, Cihad, 122, Hadis no: 2675, III, 126)

341.

:

182

* + P

*
*

.
bni mer (r.a.)'den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Bir kadn lnceye kadar hapsettii bir kedi yznden

azb edildi ve bu sebeple cehenneme girdi. Hayvan hapsettiinde ona bir fley yedirmemifl, iirmemifl, yerdeki
haflereleri yemesine bile izin ve imkn vermemiflti.
(Buhr, Enbiy, II, 54; Mslim, Selm, 151, 152, Birr, 133, 134)

342.

:

;

.

b

*
. *
Abdullah bn Amr (r.a.)'dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
Cenb- Hakk, haksz olarak bir sereyi ldrenden

kyamet gnnde hesap soracaktr. Ona;
- Ya Reslullah hakk nedir? diye sorulunca; Hz. Peygamber:
Hakk, bafln koparp atmak deil, kesip yemendir, buyurdu.
(Nes, Dahaya, 42, VII, 239)
183
XX
YETMLERE Y MUMELE EDLMES
HAKKINDA HADSLER
; 343.
:

*
*

*
.

Kendi yetimini veya baflkasna ait bir yetimi himye

eden kimseyle ben, cennette flyle yanyana bulunacaz.
Hadisin rvisi Mlik bni Enes; Peygamber (s.a.s.)'in yapt
gibi iflaret parmayla orta parman gsterdi.
(Mslim, Zhd, 42, III, 2287)
344.

:

*

b

*
b
*
.

Eb Hureyre (r.a.)'den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurdu:
nsan mahveden yedi gnahtan kann: Ey Allahn el184
isi, bu yedi gnah nedir? diye sorduklarnda, Peygamberimiz: Allaha ortak koflmak, efsun (sihir, by) yapmak,
Allahn ldrlmesini haram kld bir kimseyi haksz yere
ldrmek, yetim mal yemek, riba (faiz) yemek, dflmana
hcum annda savafltan kamak, namuslu, kendi hlinde
mmin kadnlara zina iftiras yapmaktr.
(Buhr, Vesya, 23, III, 195, Tb 48; Mslim, man, 38)

:

345.

P +
P
* * *
*
.
P
P

* *
Ebu Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Mslman toplum iinde en hayrl aile yuvas, iinde

bir yetimin barndrld ve ona iyi davranld yuvadr.
Mslman toplum iinde en kt aile yuvas, bir yetimin
barndrld esnada ona kt davranld yuvadr.
(bn-i Mce, Edeb, 6, Hadis no: 3679, II, 1213)
:

346.

.P
P 9
P

* *
Allah katnda en sevimli ev, iinde yetime ikrm olunan

evdir.
(Tabern, Mucemul-Kebr, XII, Hadis no: 13434, 296)
U

:
347.
9

*
185

:

*
.

*
Eb Hreyre (r.a.)den;
Bir adam, Reslullah (s.a.s.)a, kalbinin katlndan flikyet
etti. Reslullah (s.a.s.) da:
Yetimin bafln okfla, zavall fakirleri yedir buyurdu.
(Ahmet b. Hanbel, Msned, II, 263)

:

348.

+

*
*
*
* *
.

Safvn b. Sleym (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Dul ve yetimlere yardm eden kimse, Allah yolunda

cihd eden veya gndzleri oru, geceleri ibdetle geiren
kimse gibidir.
(Mslim, Kitabuz-Zhd, 2, VI, 2286)
:

:

349.

+
+

U

.

186
Yetimlerden kifliye yardmda bulunan kimse, gndzn orulu, gecesini ibdetle geiren, sabah erkenden
klcn ekerek Allah yolunda (savafla) giden kimse gibidir.
Reslullah (s.a.s.) orta ve iflret parmaklarn bitifltirerek:
fiu ikisi (bir arada) kardefl olduklar gibi, ben ve o, Cennette (ayn flekilde bir arada bulunan) iki kardefl gibiyiz. buyurmufltur.
(bn-i Mce, Edeb, 6, Hadis no: 3680, II, 1213)
:

350.

*
U + b t

*
*
* 9*
*

*
+
.
Eb mme (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Kim ki, yalnz Allah rzs iin bir yetimin bafln okflarsa,
kendisine elinin dedii salar saysnca sevab verilir. Kim
yannda bulunan yetime iyi davranrsa, onunla ben
Cennette flyle yanyana bulunacaz, diyerek parmaklar
arasndan flahdet parma ile orta parman iflret ederek
gstermifltir.
(Ahmed b. Hanbel, V, 250)

;

351.

*

.
* :
* *
Eb fireyh Huveylid bni Amr el-Huz (r.a.)'den; Peygamber (s.a.s.)

flyle buyurdu:
187
Allahm! ki zayf kimsenin, yetimle kadnn hakkn yemekten herkesi fliddetle sakndryorum.
(Nes, es-Snenl-Kbr, flretn-Nis, 64, V, 363; bni Mce, Edeb, 6)

352.

:

9
*
*
.
Mslmanlar arasndan bir yetimi alp da yemeine ve

imesine ifltirak ettireni Allah muhakkak Cennete kor.
Ancak afv mmkn olmayan gnah ifllemifl olmasn.
188
XXI
ARABULUCULUK HAKKINDA
HADSLER

353.

*

t
.
*
:
: +
*

. *

mm Glsm bint-i Ukbe b. Ebi Muayt (r.anh)dan; Reslullah (s.a.s.)
flyle buyurmufltur:
ki kifli arasn bulmak (dzeltmek) iin sz gtren, yalanc deildir (yni yalanc saylmaz).
Dier bir rivyette:
nsanlar arasn bulan, yalanc deildir. (Zir o) ya hayr
syledi veyhut da hayr ulafltrd.
(Eb Dvud, Kitabul-Edeb, 58, V, 218, Hadis no: 4920)
:
354.
:

*

.

.

Ebud-Derd (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:
Size oru ve sadakadan sevap bakmndan daha stn

bir fleyi haber vereyim mi?
189
Evet (buyur y Reslallah!) dediler. Reslullah (s.a.s.):

ki kifli arasn dzeltmek (dir). Zir, iki kifli arasnn bozulmas, (din meziyetleri) kknden kazr. (Yni dini meziyetleri kaybettirir.) buyurmufltur.
(Eb Dvud, Edeb, 58, V, 218, Hadis no: 4919)

:

355.

*

:

*
U +

*
*

:

+ P

*
*
.

*
Reslullah (s.a.s.)a ilk biat edenlerden mm Glsm bint-i Ukbe
(r.anh)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyuruyordu:
Hayra niyet ederek ve hayr syleyerek insanlarn

arasn dzelten (ve bunun iin icbnda yalan da syleyen)
kimse yalanc deildir.
(mm Glsm:) nsanlarn, fleyden baflka hibir fleyde
yalan sylemelerine Reslullah (s.a.s.)n msade ettiini
iflitmedim. (Bunlar:) Harp, insanlarn arasn bulmak ve kiflinin
karsyla konuflmas ve kadnn kocasyla konuflmasdr, dedi.41
41. Muhrebe esnsnda harektn gizlemek ve harp hlelerine baflvurmak gibi fertler,
ileler, kable ve milletler arasn bulmakta konuflulan yalanlar, karnn kocasna, sen
ok iyisin, kocann karsna seni ok seviyorum, gibi iltifatlar bu kabildendir.
Ordu, bir milletin kalesidir. Ykld vakit millet mahvolur. Kar koca ise, cemiyet
kendilerinden teflekkl eden ilk toplumdur. Bunlarn aralarnda sammiyet bulunursa, kendilerinden, hayrl ve cemiyete fideli evltlar yetiflir. Binenaleyh amme menfaati nazara alnarak bu hususlarda bazen gerekleri gizlemeye cevz verilmifltir.
190
KAYNAKA
1. Beyhak, Ebu Bekir Ahmed b. Hseyin (v. 458 /1066), esSnenl-Kbr, I-XI, Beyrut-1994.
2. Buhr, Eb Abdullah Muhammed b. smail (v.256/870),
el-Camius-Sahh, I-VIII, ar Yaynlar, stanbul-1981.
3. Eb Dvd, Sleyman b. el-Eflas-es-Sicistn (v.275/889)
es-Snen, I-V ar Yaynlar, stanbul-1981.
4. Eb Yal, Ahmed b. Ali b. el-Msenna et-Temimi (v.
307/919), Msned Dmeflk-1973.
5. Hkim, Eb Abdullah en-Neysabr (v.405/1014), elMstedrek als-Sahhayn, I-II, Beyrut ts.
6. bn Hanbel, Ahmed b. Muhammed (v. 241/855), Msned, I-VI, ar Yaynlar, stanbul-1982.
7. bn Hibban, Muhammed b. Ahmed Ebu Htim el-Bust
(v.354/965), es-Sahh, I-XVIII, Beyrut-1993.
8. bn Mce, Muhammed b. Yezd el-Kazvin (v. 273/887),
es-Snen, I-II, ar Yaynlar, stanbul-1981
9. Malik b. Enes (v.179/795), el-Muvatta, tah. M. Fuad Abdulbk, stanbul-1981.
10. Mslim, Ebl-Hseyn Mslim b. Haccc (v. 261/875), elCmius-Sahh, I-VI, ar Yaynlar, stanbul-1981.
11. Nes, Ebu Abdurrahman Ahmed b. fiuayb (v.303/915),
es-Snen, I-VIII, ar Yaynlar, stanbul-1981.
12. Elban, Muhammed Nasrddin, Silsiletl- EhadisiaSahiha, I-VIII, Riyad-1995.
13. Tabern, Ebl-Kasm Sleyman b. Ahmed (v. 360/971),
el-Mucems-Sar, Kahire ts.
191
14. ________ el-Muceml-Evsat, I-XI, Riyad-1985.

15. ________ el-Muceml-Kebr, I-XXVI, Beyrut-1993.
16. Tirmiz, Ebu s Muhammed b. s (v. 279/892), es-Snen,
I-V, ar Yaynlar, stanbul-1981.
192

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SEME

Diyanet leri Bakanl Yaynlar / 109

Diyanet leri Bakanl

DYANET LER BAKANLII YAYINLARI

XVII - Gybet hakknda hadisler ........................................ 171

Onun rnek alnmas; hadislerinin, snnetinin ve sretinin; bir

Hz. Peygamberin hadisleri, slmn Kuran- Kerimden sonra

DYANET fiLER BAfiKANLII

Ben, gzel huylar tamamlamak iin gnderildim.

ifle (r.anh)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle syleyerek, dua ederdi:

Allahm! Yaradlflm gzel yaptn gibi, ahlkm da

Ben, hakl olduu hlde bile ekiflmeyi brakan kimse

Yemene vali olarak giderken ayam zengiye koyduum

Abdullah b. Amr (r.anhm)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:

En hayrlnz, ahlka en gzel olanlarnzdr.

Buhr de flu flekilde rivyet etmifltir:

(Buhar, Edeb, 38, VII, 81)

yilik, gzel huydur. Gnah, vicdann rahatsz eden ve

Su, buzu erittii gibi gzel ahlk da gnhlar eritir (yok

Cennette dfl iinden, ii dflndan grlen (fleffaf)

Benim katmda en sevimliniz, ahlka en gzel olan ve

manca mminlerin en olgunu, ahlk en gzel olup,

Hayrlnz, ailesine hayrl olanlarnzdr.

Hayrlnz, kadnlar iin hayrl olannzdr.

Y Eb Zer, ne tedbir1 gibi akl, ne haramdan kanmak

Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle du ederdi:

Allahm, ayrlk ve bozgunculuktan, iki yzllk ve

Cbir b. Abdullah (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.), Cebrilden, Allhu

ifle (r.anh)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:

fierrinden dolay insanlarn kendisinden

(Mlik, Hsnl-Huluk, 4, II/903, 904)

Kymet gnnde (ameller tartlrken) mminin

Cbir (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:

Nerede olursanz olun, Allaha karfl gelmekten saknn

bn Abbas (r.a.)tan; Peygamber Efendimiz, Eflecc Abdl-Kaysa:

Sende Allahu Telnn sevdii iki (gzel) meziyet

Eb Hreyre (r.a.), Reslullah (s.a.s.)'n flyle buyurduunu rivayet

Mmin lfet eden (insanlarla iyi geinen) kiflidir.

Abdullah b. Amr (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.)n flyle buyurduunu

Mslman, gzel ahlk sayesinde Allhn emirlerini

Mmin, gzel ahlk ile (fazla) oru tutup (fazla) ibadet

Mmin, gzel ahlk sebebiyle gece ibdet eden ve

Kifli, gzel ahlk ile geceyi ibadetle geiren ve savafl

Eb Hreyre (r.a.)den; Reslullah (s.a.s.), buyuruyor:

Allhu Tela, kifliyi gzel ahlk ile (fazla) namaz klan

Eb Yalnn Enesten rivyetinde:

Ebud-Derd (r.a.)dan; Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:

(Kyamet gn) mminin mizannda gzel ahlktan

Eb Dvd da muhtasar olarak; Mizanda, gzel ahlktan

Kul, gzel ahlkyla oru tutan ve namaz klanlarn derecesine ulaflr.

Can ve gnlden iman eden, kalbini her trl

Bedene kolay ve hafif gelen ibadeti size bildireyim mi?

nsanlarn, cennete girmelerine en ok vesile olan fleylerden sorulunca, Reslullah:

Kiflinin slm gzelliklerinden biri de (mnsz, faydasz)

Mmin; insanlar ktleyen, lnetleyen, kt sz ve

En hayrllarnz size bildireyim mi? buyurdu. Onlar:

Muz b. Cebel (r.a.), (bir yere) yolculuk yapmak istedii bir

Reslullah (s.a.s.)n huzurunda bulunuyorduk. deta

Allah katnda en sevgili kullar kimlerdir? diye sordular.

Ya Reslallah, hangi namazn derecesi daha yksektir?

Hangi sadakann derecesi daha yksektir? diye sordu.

Cbir b. Semre (r.anhm)dan:

Reslullah (s.a.s.), Semre ve Eb mmenin de bulunduu

Eb Hreyre (r.a.)den, Reslullah (s.a.s.) flyle buyurmufltur:

Gerekten siz, mallarnzla insanlar (memnun etmee)

Beni yaflatma ve ldrme kudretine sahip olan Allhu