Konwencja o Ochronie Praw Czowieka i Podstawowych Wolnoci

po nowelizacji przez Protok nr 11 i 14

z Protokoem nr 1 oraz Protokoami nr 4, 6 i 7

Polish version/Version polonaise Tumaczenie

Poniszy tekst Konwencji zawiera zmiany wprowadzone na mocy Protokou nr 14 (CETS nr 194), ktry wejdzie w ycie w dniu 1 czerwca 2010 r. Tekst scalony Konwencji zosta opracowany z uwzgldnieniem Protokou nr 3 do Konwencji (STE nr 45), ktry wszed w ycie w dniu 21 wrzenia 1970 r., oraz Protokou nr 5 (STE nr 55), ktry wszed w ycie w dniu 20 grudnia 1971 r. W tekcie zostay take uwzgldnione zmiany wprowadzone Protokoem nr 8 (STE nr 118). Protok nr 8 wszed w ycie w dniu 1 stycznia 1990 r. i zawiera, midzy innymi, zmiany w tekcie Konwencji wprowadzone uprzednio na mocy Protokou nr 2 (STE nr 44), ktry stanowi, na podstawie artykuu 5 ustp 3, integraln cz Konwencji od dnia jego wejcia w ycie w dniu 21 wrzenia 1970 r. Wszystkie postanowienia Konwencji, ktre zostay zmienione lub dodane przez te protokoy, zostay zastpione przez postanowienia Protokou nr 11 (STE nr 155), ktry wszed w ycie w dniu 1 listopada 1998 r. Z dniem wejcia w ycie Protokou nr 11, postanowienia Protokou nr 9 (STE nr 140), ktry wszed w ycie w dniu 1 padziernika 1994 r., trac moc obowizujc, natomiast Protok nr 10 (STE nr 146) sta si bezprzedmiotowy. Aktualne informacje dotyczce listy pastw, ktre przystpiy do Konwencji i/lub ratyfikoway Konwencj i jej protokoy, znajduj si na stronie http://conventions.coe.int.

Kancelaria Europejskiego Trybunau Praw Czowieka czerwiec 2010

Europejska Konwencja Praw Czowieka

Konwencja o Ochronie Praw Czowieka i Podstawowych Wolnoci

Rzym, 4 listopada 1950 roku Rzdy Pastw-Sygnatariuszy niniejszej Konwencji, czonkowie Rady Europy, Zwaywszy na Powszechn Deklaracj Praw Czowieka uchwalon 10 grudnia 1948 roku przez Zgromadzenie Oglne Narodw Zjednoczonych; Zwaywszy, e owa Deklaracja zmierza do zapewnienia powszechnego i efektywnego stosowania zawartych w niej praw; Zwaywszy, e celem Rady Europy jest osignicie wikszej jednoci jej czonkw i e jednym ze sposobw osignicia tego celu jest ochrona oraz rozwj praw czowieka i podstawowych wolnoci; Potwierdzajc swoj gbok wiar w te podstawowe wolnoci, ktre s fundamentem sprawiedliwoci i pokoju na wiecie i ktrych zachowanie opiera si gwnie z jednej strony na rzeczywicie demokratycznym ustroju politycznym, z drugiej na jednolitym pojmowaniu i wsplnym poszanowaniu praw czowieka, do ktrych si one odwouj; Zdecydowane jako Rzdy Pastw europejskich dziaajcych w tym samym duchu i posiadajcych wsplne dziedzictwo ideaw i tradycji politycznych, poszanowania wolnoci i rzdw prawa, podj pierwsze kroki w celu zbiorowego zagwarantowania niektrych praw wymienionych w Powszechnej Deklaracji, Uzgodniy, co nastpuje: Artyku 1 Obowizek przestrzegania praw czowieka Wysokie Ukadajce si Strony zapewniaj kademu czowiekowi, podlegajcemu ich jurysdykcji, prawa i wolnoci okrelone w Rozdziale I niniejszej Konwencji.

Rozdzia I

Prawa i wolnoci

Artyku 2 Prawo do ycia 1. Prawo kadego czowieka do ycia jest chronione przez ustaw. Nikt nie moe by umylnie pozbawiony ycia, wyjwszy przypadki wykonania wyroku sdowego skazujcego za przestpstwo, za ktre ustawa przewiduje tak kar. 2. Pozbawienie ycia nie bdzie uznane za sprzeczne z tym artykuem, jeeli nastpi w wyniku bezwzgldnego koniecznego uycia siy: a) w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawn przemoc; b) w celu wykonania zgodnego z prawem zatrzymania lub uniemoliwienia ucieczki osobie

pozbawionej wolnoci zgodnie z prawem; c) w dziaaniach podjtych zgodnie z prawem w celu stumienia zamieszek lub powstania. Artyku 3 Zakaz tortur Nikt nie moe by poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniajcemu traktowaniu albo karaniu. Artyku 4 Zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej 1. Nikt nie moe by trzymany w niewoli lub w poddastwie.

Europejska Konwencja Praw Czowieka 2. Nikt nie moe by zmuszony do wiadczenia pracy przymusowej lub obowizkowej. 3. W rozumieniu tego artykuu pojcie "Pracy przymusowej lub obowizkowej" nie obejmuje: a) adnej pracy, jakiej wymaga si zwykle w ramach wykonywania kary pozbawienia wolnoci orzeczonej zgodnie z postanowieniami artykuu 5 niniejszej Konwencji lub w okresie warunkowego zwolnienia; b) adnej suby o charakterze wojskowym, bd suby wymaganej zamiast obowizkowej suby wojskowej w tych krajach, ktre uznaj odmow suby wojskowej ze wzgldu na przekonania; c) adnych wiadcze wymaganych w stanach nadzwyczajnych lub klsk zagraajcych yciu lub dobru spoeczestwa; d) adnej pracy ani wiadcze zwykych stanowicych cz obowizkw obywatelskich. Artyku 5 Prawo do wolnoci i bezpieczestwa osobistego 1. Kady ma prawo do wolnoci i bezpieczestwa osobistego. Nikt nie moe by pozbawiony wolnoci, z wyjtkiem nastpujcych przypadkw i w trybie ustalonym przez prawo: a) zgodnie z prawem pozbawienia wolnoci w wyniku skazania przez waciwy sd; b) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania w przypadku niepodporzdkowania si wydanemu zgodnie z prawem orzeczeniu sdu lub w celu zapewnienia wykonania okrelonego w ustawie obowizku; c) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania w celu postawienia przed waciwym organem, jeeli istnieje uzasadnione podejrzenie popenienia czynu zagroonego kar lub jeli jest to konieczne w celu zapobieenia popenienia takiego czynu lub uniemoliwienia ucieczki po jego dokonaniu; d) pozbawienia nieletniego wolnoci na podstawie zgodnego z prawem orzeczenia w celu ustanowienia nadzoru wychowawczego lub zgodnego z prawem pozbawienia nieletniego wolnoci w celu postawienia go przed waciwym organem; e) zgodnego z prawem pozbawienia wolnoci osoby w celu zapobieenia szerzeniu przez ni choroby zakanej, osoby umysowo chorej, alkoholika, narkomana lub wczgi; f) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania osoby w celu zapobieenia jej nielegalnemu wkroczeniu na terytorium pastwa lub osoby, przeciwko ktrej toczy si postpowanie o wydalenie lub ekstradycj. 2. Kady, kto zosta zatrzymany, powinien zosta niezwocznie i w zrozumiaym dla niego jzyku poinformowany o przyczynach zatrzymania i o stawianych mu zarzutach. 3. Kady zatrzymany lub aresztowany zgodnie z postanowieniami ustpu 1 lit. c) niniejszego artykuu powinien zosta niezwocznie postawiony przed sdzi lub innym urzdnikiem uprawnionym przez ustaw do wykonywania wadzy sdowej i ma prawo by sdzony w rozsdnym terminie albo zwolniony na czas postpowania. Zwolnienie moe zosta uzalenione od udzielenia gwarancji zapewniajcych stawienie si na rozpraw. kto zosta pozbawiony 4. Kady, przez zatrzymanie lub wolnoci aresztowanie, ma prawo odwoania si do sdu w celu ustalenia bezzwocznie przez sd legalnoci pozbawienia wolnoci i zarzdzenia zwolnienia, jeeli pozbawienie wolnoci jest niezgodne z prawem. 5. Kady, kto zosta pokrzywdzony przez niezgodne z treci tego artykuu zatrzymanie lub aresztowanie, ma prawo do odszkodowania. Artyku 6 Prawo do rzetelnego procesu sdowego 1. Kady ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsdnym terminie przez niezawisy i bezstronny sd ustanowiony ustaw przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowizkach o charakterze cywilnym albo o zasadnoci kadego oskarenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie

Europejska Konwencja Praw Czowieka karnej. Postpowanie przed sdem jest jawne, jednak prasa i publiczno mog by wyczone z caoci lub czci rozprawy sdowej ze wzgldw obyczajowych, z uwagi na porzdek publiczny lub bezpieczestwo pastwowe w spoeczestwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro maoletnich lub gdy suy to ochronie ycia prywatnego stron albo te w okolicznociach szczeglnych, w granicach uznanych przez sd za bezwzgldnie konieczne, kiedy jawno mogaby przynie szkod interesom wymiaru sprawiedliwoci. 2. Kadego oskaronego o popenienie czynu zagroonego kar uwaa si za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustaw. 3. Kady oskarony o popenienie czynu zagroonego kar ma co najmniej prawo do: a) niezwocznego otrzymania szczegowej informacji w jzyku dla niego zrozumiaym o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskareniu; b) posiadania odpowiedniego czasu i moliwoci do przygotowania obrony; c) bronienia si osobicie lub przez ustanowionego przez siebie obroc, a jeli nie ma wystarczajcych rodkw na pokrycie kosztw obrony, do bezpatnego korzystania z pomocy obrocy wyznaczonego z urzdu, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwoci; d) przesuchania lub spowodowania przesuchania wiadkw oskarenia oraz dania obecnoci i przesuchania wiadkw obrony na takich samych warunkach jak wiadkw oskarenia; e korzystania z bezpatnej pomocy tumacza, jeeli nie rozumie lub nie mwi jzykiem uywanym w sdzie. Artyku 7 Zakaz karania bez podstawy prawnej 1. Nikt nie moe by uznany za winnego popenienia czynu polegajcego na dziaaniu lub zaniechaniu dziaania, ktry wedug prawa wewntrznego lub midzynarodowego nie stanowi czynu zagroonego kar w czasie jego popenienia. Nie bdzie rwnie wymierzona kara surowsza od tej, ktr mona byo wymierzy w czasie, gdy czyn zagroony kar zosta popeniony. 2. Niniejszy artyku nie stanowi przeszkody w sdzeniu i karaniu osoby winnej dziaania lub zaniechania, ktre w czasie popenienia stanowiy czyn zagroony kar wedug oglnych zasad uznanych przez narody cywilizowane. Artyku 8 Prawo do poszanowania ycia prywatnego i rodzinnego 1. Kady ma prawo do poszanowania swojego ycia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji. 2. Niedopuszczalna jest ingerencja wadzy publicznej w korzystanie z tego prawa z wyjtkiem przypadkw przewidzianych przez ustaw i koniecznych w demokratycznym spoeczestwie z uwagi na bezpieczestwo pastwowe, bezpieczestwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochron porzdku i zapobieganie przestpstwom, ochron zdrowia i moralnoci lub ochron praw i wolnoci osb. Artyku 9 Wolno myli, sumienia i wyznania 1. Kady ma prawo do wolnoci myli, sumienia i wyznania; prawo to obejmuje wolno zmiany wyznania lub przekona oraz wolno uzewntrzniania indywidualnie lub wsplnie z innymi, publicznie lub prywatnie, swego wyznania lub przekona przez uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i czynnoci rytualne. 2. Wolno uzewntrzniania wyznania lub przekona moe podlega jedynie takim ograniczeniom, ktre s przewidziane przez ustaw i konieczne w spoeczestwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczestwa publicznego, ochron porzdku publicznego, zdrowia i moralnoci lub ochron praw i wolnoci innych osb. Artyku 10 Wolno wyraania opinii 1. Kady ma prawo do wolnoci wyraania opinii. Prawo to obejmuje

Europejska Konwencja Praw Czowieka wolno posiadania pogldw oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji wadz publicznych i bez wzgldu na granice pastwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Pastw do poddania procedurze zezwole przedsibiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych. 2. Korzystanie z tych wolnoci pocigajcych za sob obowizki i odpowiedzialno moe podlega takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie s przewidziane przez ustaw i niezbdne w spoeczestwie demokratycznym w interesie bezpieczestwa pastwowego, integralnoci terytorialnej lub bezpieczestwa publicznego ze wzgldu na konieczno zapobieenia zakceniu porzdku lub przestpstwu, z uwagi na ochron zdrowia i moralnoci, ochron dobrego imienia i praw innych osb oraz ze wzgldu na zapobieenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronnoci wadzy sdowej. Artyku 11 Wolno zgromadze i stowarzyszania si 1. Kady ma prawo do swobodnego, pokojowego zgromadzenia si oraz do swobodnego stowarzyszania si, wcznie z prawem tworzenia zwizkw zawodowych i przystpowania do nich dla ochrony swoich interesw. 2. Wykonywanie tych praw nie moe podlega innym ograniczeniom ni te, ktre okrela ustawa i ktre s konieczne w spoeczestwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczestwa pastwowego lub publicznego, ochron porzdku i zapobieganie przestpstwu, ochron zdrowia i moralnoci lub ochron praw i wolnoci innych osb. Niniejszy przepis nie stanowi przeszkody w nakadaniu zgodnych z prawem ogranicze korzystania z tych praw przez czonkw si zbrojnych, policji lub administracji pastwowej. Artyku 12 Prawo do zawarcia maestwa Mczyni i kobiety w wieku maeskim maj prawo do zawarcia maestwa i zaoenia rodziny zgodnie z ustawami krajowymi regulujcymi korzystanie z tego prawa. Artyku 13 Prawo do skutecznego rodka odwoawczego Kady, kogo prawa i wolnoci zawarte w niniejszej Konwencji zostay naruszone, ma prawo do skutecznego rodka odwoawczego do waciwego organu pastwowego take wwczas, gdy naruszenia dokonay osoby wykonujce swoje funkcje urzdowe. Artyku 14 Zakaz dyskryminacji Korzystanie z praw i wolnoci wymienionych w niniejszej Konwencji by zapewnione bez powinno dyskryminacji wynikajcej z takich powodw jak pe, rasa, kolor skry, jzyk, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub spoeczne, przynaleno do mniejszoci narodowej, majtek, urodzenie bd z jakichkolwiek innych przyczyn. Artyku 15 Uchylenie stosowania zobowiza w stanie niebezpieczestwa publicznego 1. W przypadku wojny lub innego niebezpieczestwa publicznego zagraajcego yciu narodu, kada z Wysokich Ukadajcych si Stron moe podj rodki uchylajce stosowanie zobowiza wynikajcych z niniejszej Konwencji w zakresie cile odpowiadajcym wymogom sytuacji, pod warunkiem, e rodki te nie s sprzeczne z innymi zobowizaniami wynikajcymi z prawa midzynarodowego. 2. Na podstawie powyszego przepisu nie mona uchyli zobowiza wynikajcych z artykuu 2, z wyjtkiem przypadkw mierci bdcych wynikiem zgodnych z prawem dziaa wojennych oraz zobowiza zawartych w artykuach 3, 4 (ustp 1) i 7.

Europejska Konwencja Praw Czowieka 3. Kada z Wysokich Ukadajcych si Stron korzystajc z prawa do uchylenia zobowiza poinformuje wyczerpujco Sekretarza Generalnego Rady Europy o rodkach, ktre podja oraz powodach ich zastosowania. Informowa bdzie rwnie Sekretarza Generalnego Rady Europy, kiedy podjte rodki przestan dziaa, a przepisy Konwencji bd ponownie w peni stosowane. Artyku 16 Ograniczenia dziaalnoci publicznej cudzoziemcw adnego z postanowie artykuw 10, 11 i 14 nie mona uzna za wyczajce prawo Wysokiej Ukadajcej si Strony do ograniczenia dziaalnoci politycznej cudzoziemcw. Artyku 17 Zakaz naduycia praw adne z postanowie niniejszej Konwencji nie moe by interpretowane jako przyznanie jakiemukolwiek Pastwu, grupie lub osobie prawa do podjcia dziaa lub dokonania aktu zmierzajcego do zniweczenia praw i wolnoci wymienionych w niniejszej Konwencji, albo ich ograniczenia w wikszym stopniu, ni to przewiduje Konwencja. Artyku 18 Granice stosowania ogranicze praw Ograniczenia praw i wolnoci, na ktre zezwala niniejsza Konwencja, nie bd stosowane w innych celach, ni te, dla ktrych je wprowadzono.

Rozdzia II

Europejski Trybunal Praw Czowieka

Artyku 19 Utworzenie Trybunau W celu zapewnienia przestrzegania zobowiza wynikajcych dla Wysokich Ukadajcych si Stron z Konwencji i jej protokow tworzy si Europejski Trybuna Praw Czowieka, zwany dalej "Trybunaem". Artyku 20 Liczba sdziw Trybuna skada si z sdziw, ktrych liczba rwna jest liczbie Wysokich Ukadajcych si Stron. Artyku 21 Wymogi sprawowania urzdu 1. Sdziowie powinni by ludmi o najwyszym poziomie moralnym i musz albo posiada kwalifikacje do sprawowania wysokiego urzdu sdziowskiego, albo by prawnikami o uznanej kompetencji. 2. Sdziowie zasiadaj w Trybunale we wasnym imieniu. 3. W okresie sprawowania urzdu

sdziowie nie mog bra udziau w adnej dziaalnoci, ktra nie daje si pogodzi z niezawisoci, bezstronnoci oraz z wymaganiami piastowania urzdu w penym wymiarze czasu; wszelkie kwestie wynikajce ze stosowania niniejszego ustpu rozstrzyga sam Trybuna. Artyku 22 Wybr sdziw Sdziw wybiera Zgromadzenie Parlamentarne w odniesieniu do kadej Wysokiej Ukadajcej si Strony, wikszoci gosw, z listy trzech kandydatw przedstawionych przez Wysok Ukadajc si Stron. Artyku 23 Kadencja i odwoywanie 1. Sdziowie s wybierani na okres dziewiciu lat. Nie mog oni by wybierani ponownie. 2. Kadencja sdziw upywa z chwil osignicia przez nich wieku 70 lat. 3. Sdziowie sprawuj swj urzd do czasu ich zastpienia. Zajmuj si oni

Europejska Konwencja Praw Czowieka jednak nadal sprawami, ktre zaczli rozpoznawa. 4. aden sdzia nie moe by odwoany z urzdu, chyba e pozostali sdziowie postanowi wikszoci dwch trzecich gosw, e sdzia ten przesta spenia stawiane wymogi. Artyku 24 Kancelaria i sprawozdawcy Trybuna posiada Kancelari, ktrej funkcje i organizacj okrela regulamin Trybunau. Zasiadajc w skadzie jednego sdziego Trybuna korzysta z pomocy sprawozdawcw, ktrzy dziaaj pod kierunkiem Przewodniczcego Trybunau. Wchodz oni w skad Kancelarii Trybunau. Artyku 25 Zgromadzenie plenarne Trybunau Zgromadzenie plenarne Trybunau: a) wybiera swojego Przewodniczcego i jednego lub dwch wiceprzewodniczcych na okres trzech lat; mog oni by wybrani ponownie; b) tworzy Izby ustanowione na czas wyznaczony; c) wybiera Przewodniczcych Izb Trybunau; mog oni by wybrani ponownie; d) uchwala regulamin Trybunau; e) wybiera Szefa Kancelarii i jednego lub wicej zastpcw Szefa Kancelarii; f) wystpuje z wnioskiem w trybie artykuu 26 ustp 2. Artyku 26 Skad jednego sdziego, komitety, Izby i Wielka Izba 1. W celu rozpatrzenia wniesionych spraw Trybuna zasiada w skadzie jednego sdziego, komitetw trzech sdziw, Izb siedmiu sdziw i Wielkiej Izby siedemnastu sdziw. Komitety tworzone s przez Izby Trybunau na czas wyznaczony. 2. Na wniosek Zgromadzenia plenarnego Trybunau, Komitet Ministrw moe, na zasadzie jednomylnej decyzji i na czas wyznaczony, zmniejszy do piciu liczb sdziw w Izbach. 3. Zasiadajc jednoosobowo sdzia nie rozpatruje skarg przeciwko Wysokiej Ukadajcej si Stronie, z ramienia ktrej zosta wybrany. 4. W skadzie Izby i Wielkiej Izby zasiada z urzdu sdzia wybrany z ramienia zainteresowanej Wysokiej Ukadajcej si Strony. W przypadku braku takiego sdziego albo gdy sdzia taki nie jest w stanie zasiada, funkcj sdziego peni inna osoba wybrana przez Przewodniczcego Trybunau z listy uprzednio przedoonej przez t Stron. 5. W skadzie Wielkiej Izby zasiadaj take: Przewodniczcy Trybunau, wiceprzewodniczcy, Przewodniczcy Izb oraz inni sdziowie wybrani zgodnie z regulaminem Trybunau. W przypadku przekazania sprawy do Wielkiej Izby w trybie artykuu 43 aden sdzia ze skadu Izby, ktra wydaa wyrok, nie zasiada w skadzie Wielkiej Izby, z wyjtkiem Przewodniczcego Izby i sdziego, ktry zasiada z ramienia zainteresowanej Wysokiej Ukadajcej si Strony. Artyku 27 Kompetencja sdziw zasiadajcych jednoosobowo 1. Sdzia zasiadajcy jednoosobowo moe uzna za niedopuszczaln lub skreli z listy spraw w Trybunale skarg wniesion na podstawie artykuu 34, jeli taka decyzja moe zosta podjta bez dalszego rozpatrywania. 2. Decyzja taka jest ostateczna. 3. Jeli sdzia zasiadajcy jednoosobowo nie uzna skargi za niedopuszczaln albo nie skreli jej, sdzia ten przekazuje j do komitetu lub do Izby w celu dalszego rozpatrywania. Artyku 28 Kompetencja komitetw 1. W odniesieniu do skargi wniesionej na podstawie artykuu 34 komitet moe, na zasadzie jednomylnoci, a) uzna j za niedopuszczaln lub skreli z listy spraw, jeli taka decyzja moe zosta podjta bez dalszego rozpatrywania; lub b) uzna j za dopuszczaln i wyda w tym samym czasie wyrok w sprawie przedmiotu skargi, jeli tkwice u podstaw sprawy zagadnienie dotyczce wykadni lub stosowania niniejszej konwencji lub jej protokow

Europejska Konwencja Praw Czowieka jest ju przedmiotem ugruntowanego orzecznictwa Trybunau. 2. Decyzje i wyroki wydane na podstawie ustpu 2 s ostateczne. 3. Jeli sdzia wybrany z ramienia Wysokiej Ukadajcej si Strony nie jest czonkiem komitetu, komitet moe na kadym etapie postpowania zaprosi tego sdziego do zajcia miejsca jednego z czonkw komitetu, majc na wzgldzie wszystkie istotne czynniki, wczajc to, czy ta Strona sprzeciwia si zastosowaniu procedury na podstawie ustpu 1.b. Artyku 29 Decyzje Izby w sprawie dopuszczalnoci i przedmiotu 1. Jeli adna decyzja nie zostaa podjta na podstawie artykuu 27 lub 28, albo nie wydano wyroku na podstawie artykuu 28, decyzj w sprawie dopuszczalnoci i przedmiotu skarg indywidualnych wniesionych w trybie artykuu 34 podejmuje Izba. Decyzja w sprawie dopuszczalnoci moe zosta podjta odrbnie. 2. W sprawie dopuszczalnoci i przedmiotu skarg midzypastwowych wniesionych w trybie art. 33 decyduje Izba. Decyzj w sprawie dopuszczalnoci podejmuje si odrbnie, chyba e Trybuna, w wyjtkowych przypadkach, postanowi inaczej. Artyku 30 Zrzeczenie si waciwoci na rzecz Wielkiej Izby Jeli w sprawie toczcej si przed Izb pojawia si powane zagadnienie dotyczce interpretacji niniejszej konwencji lub jej protokow lub jeli rozstrzygnicie takiego zagadnienie moe doprowadzi do sprzecznoci z wyrokiem wydanym wczeniej przez Trybuna, Izba moe, w kadym czasie przed wydaniem swego wyroku, zrzec si swojej waciwoci na rzecz Wielkiej Izby, chyba e sprzeciwia si temu jedna ze stron. Artyku 31 Kompetencje Wielkiej Izby Wielka Izba: a) rozstrzyga skargi wniesione albo w trybie artykuu 33 lub 34, jeli Izba zrzeka si waciwoci na podstawie artykuu 30, albo - jeli sprawa zostaa jej przekazana - w trybie artykuu 43, b) postanawia w kwestiach przekazanych Trybunaowi przez Komitet Ministrw zgodnie z artykuem 46 ustp 4 oraz c) rozpatruje wnioski o wydanie opinii doradczych, przedoone w trybie artykuu 47. Artyku 32 Waciwo Trybunau 1. Trybuna jest waciwy do rozpoznania wszystkich spraw dotyczcych interpretacji i stosowania niniejszej konwencji i jej protokow, ktre zostan mu przedoone na podstawie artykuw 33, 34, 46 i 47. 2. Spr dotyczcy waciwoci Trybunau rozstrzyga sam Trybuna. Artyku 33 Sprawy midzypastwowe Kada z Wysokich Ukadajcych si Stron moe wnie skarg do Trybunau, jeli uwaa, e inna Wysoka Ukadajca si Strona naruszya postanowienia niniejszej konwencji lub jej protokow. Artyku 34 Skargi indywidualne Trybuna moe przyjmowa skargi kadej osoby, organizacji pozarzdowej lub grupy jednostek, ktra uwaa, e staa si ofiar naruszenia przez jedn z Wysokich Ukadajcych si Stron praw zawartych w niniejszej konwencji lub jej protokoach. Wysokie Ukadajce si Strony zobowizuj si nie przeszkadza w aden sposb skutecznemu wykonywaniu tego prawa. Artyku 35 Wymogi dopuszczalnoci 1. Trybuna moe rozpatrywa spraw dopiero po wyczerpaniu wszystkich rodkw odwoawczych, przewidzianych prawem wewntrznym, zgodnie z powszechnie uznanymi zasadami prawa midzynarodowego, i jeli sprawa zostaa wniesiona w cigu szeciu miesicy od daty podjcia ostatecznej decyzji. 2. Trybuna nie rozpatruje adnej

10

Europejska Konwencja Praw Czowieka skargi wniesionej w trybie artykuu 34, ktra: a) jest anonimowa lub b) jest co do istoty identyczna ze spraw ju rozpatrzon przez Trybuna lub ze spraw, ktra zostaa poddana innej midzynarodowej procedurze dochodzenia lub rozstrzygnicia, i jeli skarga nie zawiera nowych, istotnych informacji. 3. Trybuna uznaje za niedopuszczaln kad skarg indywidualn wniesion w trybie artykuu 34, jeli uwaa, e: a) skarga nie daje si pogodzi z postanowieniami niniejszej konwencji lub jej protokow, jest w sposb oczywisty nieuzasadniona lub stanowi naduycie prawa do skargi; lub b) skarcy nie dozna znaczcego uszczerbku, chyba e poszanowanie praw czowieka w rozumieniu niniejszej konwencji i jej protokow wymaga rozpatrzenia przedmiotu skargi oraz pod warunkiem, e adna sprawa, ktra nie zostaa naleycie rozpatrzona przez sd krajowy, nie moe by odrzucona na tej podstawie. 4. Trybuna odrzuca kad skarg, ktr uzna za niedopuszczaln w myl niniejszego artykuu. Trybuna moe tak zdecydowa w kadej fazie postpowania. Artyku 36 Interwencja strony trzeciej 1. We wszystkich sprawach rozpatrywanych przez Izb lub Wielk Izb Wysoka Ukadajca si Strona, ktrej obywatelem jest skarcy, ma prawo do przedkadania pisemnych uwag i do uczestnictwa w rozprawach. 2. Przewodniczcy Trybunau moe, w interesie wymiaru sprawiedliwoci, zaprosi kad Wysok Ukadajc si Stron, ktra nie jest stron w postpowaniu, lub kad zainteresowan osob, inn ni osoba skarca, do przedkadania pisemnych uwag i do uczestnictwa w rozprawach. 3. We wszystkich sprawach rozpatrywanych przez Izb lub Wielk Izb, Komisarz Praw Czowieka Rady Europy moe przedkada pisemne uwagi i uczestniczy w rozprawach. Artyku 37 Skrelenie skargi z listy 1. Trybuna moe w kadej fazie postpowania zdecydowa o skreleniu skargi z listy spraw, jeeli okolicznoci prowadz do wniosku, e: a) skarcy nie podtrzymuje swej skargi lub b) spr zosta ju rozstrzygnity, lub c) z jakiejkolwiek innej przyczyny ustalonej przez Trybuna nie jest uzasadnione dalsze rozpatrywanie skargi. Jednake Trybuna kontynuuje rozpatrywanie skargi, jeli wymaga tego poszanowanie praw czowieka w rozumieniu niniejszej konwencji i jej protokow. 2. Trybuna moe podj decyzj o ponownym wpisaniu skargi na list spraw, jeli uzna, e okolicznoci uzasadniaj takie postpowanie. Artyku 38 Rozpatrywanie sprawy Trybuna rozpatruje spraw z udziaem przedstawicieli stron i, jeli zachodzi potrzeba, podejmuje dochodzenie, a zainteresowane Wysokie Ukadajce si Strony udziel dla jego skutecznego przeprowadzenia wszelkich niezbdnych uatwie. Artyku 39 Polubowne zaatwianie 1. Na kadym etapie postpowania Trybuna moe postawi si do dyspozycji zainteresowanych stron celem polubownego zaatwienia sprawy na zasadach poszanowania praw czowieka w rozumieniu niniejszej konwencji i jej protokow. 2. Postpowanie prowadzone w trybie ustpu 1 jest poufne. 3. Jeli zdoano doprowadzi do polubownego zaatwienia sprawy, Trybuna skrela skarg z listy spraw w formie decyzji, ktra ogranicza si do krtkiego przedstawienia faktw i przyjtego rozwizania. 4. Tak decyzj przekazuje si Komitetowi Ministrw, ktry czuwa nad wykonaniem warunkw polubownego zaatwienia okrelonych w decyzji.

11

Europejska Konwencja Praw Czowieka Artyku 40 Publiczny charakter rozpraw i jawno dokumentw 1. Rozprawy przed Trybunaem s publiczne, chyba e Trybuna zdecyduje inaczej ze wzgldu na okolicznoci sprawy. 2. Dokumenty zoone u Szefa Kancelarii Trybunau s publicznie dostpne, chyba e Przewodniczcy Trybunau zdecyduje inaczej. Artyku 41 Suszne zadouczynienie Jeeli Trybuna stwierdzi, e nastpio naruszenie Konwencji lub jej Protokow, oraz jeeli prawo wewntrzne zainteresowanej Wysokiej Ukadajcej si Strony pozwala tylko na czciowe usunicie konsekwencji tego naruszenia, Trybuna orzeka, gdy zachodzi taka potrzeba, o przyznaniu susznego zadouczynienia pokrzywdzonej stronie. Artyku 42 Wyroki Izb Wyroki Izb staj si ostateczne zgodnie z postanowieniami artykuu 44 ustp 2. Artyku 43 Przekazanie sprawy do Wielkiej Izby 1. W okresie trzech miesicy od daty wydania wyroku przez Izb kada ze stron postpowania moe, w wyjtkowych przypadkach, wnioskowa o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby. 2. Zesp piciu sdziw Wielkiej Izby przyjmie wniosek, jeeli w sprawie pojawia si powane zagadnienie dotyczce interpretacji lub stosowania Konwencji lub jej Protokow lub istotna kwestia o znaczeniu oglnym. 3. Jeeli zesp przyj wniosek, spraw rozstrzyga Wielka Izba przez wydanie wyroku. Artyku 44 Ostateczne wyroki 1. Wyrok Wielkiej Izby jest ostateczny. 2. Wyrok Izby staje si ostateczny a) jeeli strony owiadcz, e nie bd skada wniosku o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby, lub b) po upywie trzech miesicy od daty wydania wyroku, jeeli nie zoono wniosku o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby, lub c) jeeli zesp Wielkiej Izby odrzuci wniosek o przekazanie sprawy Wielkiej Izbie w trybie artykuu 43. 3. Ostateczny wyrok podlega opublikowaniu. Artyku 45 Uzasadnianie wyrokw i decyzji 1. Wyroki, jak rwnie decyzje co do dopuszczalnoci skargi, zawieraj uzasadnienie. 2. Jeeli wyrok w caoci lub w czci nie wyraa jednomylnej opinii sdziw, kady sdzia jest uprawniony do zaczenia opinii odrbnej. Artyku 46 Moc obowizujca oraz wykonanie wyrokw 1. Wysokie Ukadajce si Strony zobowizuj si do przestrzegania ostatecznego wyroku Trybunau we wszystkich sprawach, w ktrych s stronami. 2. Ostateczny wyrok Trybunau przekazuje si Komitetowi Ministrw, ktry czuwa nad jego wykonaniem. 3. Jeli Komitet Ministrw uwaa, e czuwanie nad wykonaniem ostatecznego wyroku jest utrudnione przez problem z wykadni wyroku, moe on przekaza to zagadnienie Trybunaowi w celu rozstrzygnicia w kwestii wykadni. Decyzja o przekazaniu podejmowana jest wikszoci dwch trzecich gosw przedstawicieli uprawnionych do zasiadania w Komitecie. 4. Jeli Komitet Ministrw uwaa, e Wysoka Ukadajca si Strona odmawia przestrzegania ostatecznego wyroku w sprawie, w ktrej jest stron moe on, po dorczeniu tej Stronie formalnego zawiadomienia oraz na podstawie decyzji podjtej wikszoci dwch trzecich gosw przedstawicieli uprawnionych do zasiadania przekaza Trybunaowi w Komitecie, zapytanie, czy ta Strona nie wykonaa swojego zobowizania na podstawie ustpu 1.

12

Europejska Konwencja Praw Czowieka 5. Jeli Trybuna stwierdza, e miao miejsce naruszenie ustpu 1, przekazuje spraw Komitetowi Ministrw w celu rozwaenia rodkw, jakie naley podj. Jeli Trybuna stwierdza brak naruszenia ustpu 1, przekazuje spraw Komitetowi Ministrw, ktry koczy rozpatrywanie sprawy. Artyku 47 Opinie doradcze 1. Trybuna moe, na wniosek Komitetu Ministrw, wydawa opinie doradcze w kwestiach prawnych dotyczcych wykadni Konwencji i jej Protokow. 2. Powysze opinie nie mog dotyczy treci i zakresu praw i wolnoci okrelonych w Rozdziale I Konwencji i jej Protokoach, ani jakichkolwiek innych zagadnie, ktre Trybuna lub Komitet Ministrw mogyby rozpatrywa w wyniku postpowania podjtego na podstawie postanowie Konwencji. 3. Decyzje Komitetu Ministrw w sprawie wniosku o wydanie opinii doradczej przez Trybuna podejmowane s wikszoci gosw przedstawicieli uprawnionych do zasiadania w Komitecie. Artyku 48 Kompetencja doradcza Trybunau Trybuna rozstrzyga, czy wniosek o wydanie opinii doradczej przedoony przez Komitet Ministrw mieci si w jego kompetencjach okrelonych w artykule 47. Artyku 49 Uzasadnienie opinii doradczych 1. Opinia doradcza Trybunau zawiera uzasadnienie. 2. Jeeli opinia doradcza w caoci lub w czci nie wyraa jednomylnej opinii sdziw, kady sdzia jest uprawniony do zaczenia opinii odrbnej. 3. Opini doradcz Komitetowi Ministrw. Artyku 50 Koszty dziaalnoci Trybunau Koszty dziaalnoci Trybunau ponosi Rada Europy. Artyku 51 Przywileje i immunitety sdziw Sdziowie s uprawnieni w czasie penienia swoich funkcji do korzystania z przywilejw i immunitetw przewidzianych w artykule 40 Statutu Rady Europy i w porozumieniach zawartych na jego podstawie. przekazuje si

Rozdzia III

Postanowienia rne

Artyku 52 Zasiganie informacji przez Sekretarza Generalnego Na danie Sekretarza Generalnego Rady Europy kada Wysoka Ukadajca si Strona zoy wyjanienia w sprawie sposobu, w jaki jej prawo wewntrzne zapewnia skuteczne stosowanie wszystkich postanowie niniejszej Konwencji.

Artyku 53 Ochrona uznanych praw czowieka adne z postanowie niniejszej Konwencji nie bdzie interpretowane jako ograniczajce lub wyczajce jakiekolwiek prawa czowieka lub podstawowe wolnoci, ktre mog by zagwarantowane przez ustaw kadej Wysokiej Ukadajcej si Strony lub jakkolwiek inn umow, ktrej Pastwo to jest stron.

13

Europejska Konwencja Praw Czowieka Artyku 54 Kompetencje Komitetu Ministrw adne z postanowie niniejszej Konwencji nie narusza uprawnie przyznanych Komitetowi Ministrw na podstawie Statutu Rady Europy. Artyku 55 Wyczenie innych rodkw rozstrzygania sporw Wysokie Ukadajce si Strony zgadzaj si, e wyjwszy porozumienia szczeglne, nie bd wykorzystyway obowizujcych midzy nimi traktatw, konwencji lub deklaracji dla skierowania w drodze skargi sporu powstaego w zwizku z interpretacj lub stosowaniem niniejszej Konwencji do rozpatrzenia w ramach innych sposobw rozstrzygania sporw ni przewidziane w niniejszej Konwencji. Artyku 56 Terytorialny zakres stosowania 1. Kade Pastwo moe w chwili ratyfikacji lub w jakimkolwiek pniejszym czasie owiadczy w drodze notyfikacji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy, e niniejsza Konwencja obowizywa bdzie, z zastrzeeniem ustpu 4 niniejszego artykuu, na wszystkich lub niektrych terytoriach, za ktrych stosunki midzynarodowe pastwo to odpowiada. 2. Konwencja obowizywa bdzie na terytorium lub terytoriach wymienionych w notyfikacji poczwszy od trzydziestego dnia po otrzymaniu tej notyfikacji przez Sekretarza Generalnego Rady Europy. 3. Postanowienia niniejszej Konwencji bd stosowane na tych terytoriach odpowiednio do miejscowych wymogw. 4 Kade Pastwo, ktre zoyo deklaracj na podstawie ustpu 1 niniejszego artykuu, moe w kadym pniejszym czasie uzna w odniesieniu do jednego lub wielu terytoriw wymienionych w tej deklaracji, kompetencj Trybunau do przyjmowania skarg od jednostek, organizacji pozarzdowych lub grup osb, zgodnie z artykuem 34 niniejszej Konwencji. Artyku 57 Zastrzeenia 1 Kade Pastwo moe, przy podpisaniu niniejszej Konwencji lub przy skadaniu dokumentw ratyfikacyjnych, dokona zastrzeenia odnonie do kadego z przepisw Konwencji w takim zakresie, w jakim ustawa obowizujca na jego terytorium jest z tym przepisem niezgodna. Na podstawie niniejszego artykuu niedopuszczalne s zastrzeenia o charakterze oglnym. 2 Kade zastrzeenie zoone na podstawie niniejszego artykuu powinno zawiera krtkie przedstawienie treci ustawy, ktrej dotyczy. Artyku 58 Wypowiedzenie 1. Wysoka Ukadajca si Strona moe wypowiedzie niniejsz Konwencj nie wczeniej ni po upywie piciu lat od daty, w ktrej staa si jej Stron i z zachowaniem szeciomiesicznego okresu wypowiedzenia zawartego w notyfikacji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy, ktry poinformuje o tym inne Wysokie Ukadajce si Strony. 2. Powysze wypowiedzenie nie zwalnia zainteresowanej Wysokiej Ukadajcej si Strony od zobowiza wynikajcych z Konwencji w odniesieniu do kadego dziaania, ktre mogc narusza te zobowizania byoby podjte przed upywem terminu, w ktrym wypowiedzenie stao si skuteczne. 3. Kada Wysoka Ukadajca si Strona, ktra przestaje by czonkiem Rady Europy, przestaje by na tych samych warunkach Stron niniejszej Konwencji. 4. Konwencja moe by wypowiedziana zgodnie z przepisami poprzednich ustpw w odniesieniu do kadego terytorium, w stosunku do ktrego owiadczono o jej obowizywaniu zgodnie z artykuem 56. Artyku 59 Podpisanie i ratyfikacja 1. Niniejsza Konwencja jest otwarta do podpisu dla czonkw Rady Europy. Podlega ona ratyfikacji. Dokumenty

14

Europejska Konwencja Praw Czowieka ratyfikacyjne skada si Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy. 2. Unia Europejska moe przystpi do niniejszej Konwencji. 3. Niniejsza Konwencja wejdzie w ycie po zoeniu dziesiciu dokumentw ratyfikacyjnych. 4. W odniesieniu do kadego sygnatariusza, ktry dokona ratyfikacji w dalszej kolejnoci, Konwencja wchodzi w ycie z dniem zoenia dokumentw ratyfikacyjnych. 5. Sekretarz Generalny Rady Europy notyfikuje czonkom Rady Europy wejcie w ycie Konwencji, nazwy Wysokich Ukadajcych si Stron, ktre dokonay jej ratyfikacji, oraz fakt zoenia kolejnych dokumentw ratyfikacyjnych. Sporzdzono w Rzymie, dnia 4 listopada 1950 roku, w jednym egzemplarzu, w jzykach angielskim i francuskim, przy czym oba teksty s jednakowo autentyczne; orygina zostanie zoony w archiwach Rady Europy. Sekretarz Generalny przekae uwierzytelnione odpisy kademu z sygnatariuszy.

Protok dodatkowy do Konwencji o Ochronie Praw Czowieka i Podstawowych Wolnoci

Pary, 20 marca 1952 roku Pastwa-Sygnatariusze, Czonkowie Rady Europy, zdecydowane podj odpowiednie rodki zmierzajce do zapewnienia wsplnych gwarancji praw i wolnoci, innych anieli te, ktre s ju zawarte w Rozdziale I Konwencji o Ochronie Praw Czowieka i Podstawowych Wolnoci, podpisanej w Rzymie 4 listopada 1950 r. (zwanej dalej "Konwencj"), uzgodniy, co nastpuje: Artyku 1 Ochrona wasnoci Kada osoba fizyczna i prawna ma prawo do poszanowania swego mienia. Nikt nie moe by pozbawiony swojej wasnoci, chyba e w interesie publicznym i na warunkach przewidzianych przez ustaw oraz zgodnie z podstawowymi zasadami prawa midzynarodowego. Powysze postanowienia nie bd jednak w aden sposb narusza prawa Pastwa do wydawania takich ustaw, jakie uzna za konieczne dla uregulowania sposobu korzystania z wasnoci zgodnie z interesem powszechnym lub w celu zapewnienia uiszczania podatkw bd innych nalenoci lub kar pieninych. Artyku 2 Prawo do nauki Nikt nie moe by pozbawiony prawa do nauki. Wykonujc swoje funkcje w dziedzinie wychowania i nauczania, Pastwo uznaje prawo rodzicw do zapewnienia tego wychowania i nauczania zgodnie z ich wasnymi przekonaniami religijnymi i filozoficznymi. Artyku 3 Prawo do wolnych wyborw Wysokie Ukadajce si Strony zobowizuj si organizowa w rozsdnych odstpach czasu wolne wybory oparte na tajnym gosowaniu, w warunkach zapewniajcych swobod wyraania opinii ludnoci w wyborze ciaa ustawodawczego. Artyku 4 Terytorialny zakres stosowania Kada Wysoka Ukadajca si Strona moe w chwili podpisania lub ratyfikacji, bd w jakimkolwiek pniejszym czasie, zoy Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy deklaracj wskazujc, w jakim stopniu zobowizuje si do stosowania postanowie niniejszego Protokou na terytoriach wymienionych w tej deklaracji, za ktrych stosunki midzynarodowe pastwo to odpowiada. Kada Wysoka Ukadajca si Strona,

15

Europejska Konwencja Praw Czowieka ktra zoya deklaracj na podstawie ustpu poprzedzajcego, moe w kadym czasie zoy nastpn deklaracj, modyfikujc tre poprzednich lub wyczajc stosowanie postanowie niniejszego Protokou na jakimkolwiek terytorium. Deklaracja zoona na podstawie niniejszego artykuu bdzie uwaana za zgodn z ust. 1 artykuu 56 Konwencji. Artyku 5 Stosunek do Konwencji Wysokie Ukadajce si Strony uznaj postanowienia artykuu 1, 2, 3 i 4 niniejszego Protokou za dodatkowe artykuy Konwencji, a wszystkie przepisy Konwencji bd stosowane odpowiednio. Artyku 6 Podpisanie i ratyfikacja Niniejszy Protok jest otwarty do podpisu dla Pastw-Czonkw Rady Europy, ktre s sygnatariuszami Konwencji, i podlega ratyfikacji w tym samym czasie co Konwencja lub pniej. Protok wejdzie w ycie po zoeniu dziesiciu dokumentw ratyfikacyjnych. W stosunku do kadego sygnatariusza, ktry ratyfikuje protok pniej, wchodzi on w ycie w dniu zoenia ratyfikacji. Dokumenty ratyfikacyjne skada si Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy, ktry notyfikuje Pastwom-Czonkom, jakie pastwa dokonay ratyfikacji. Sporzdzono w Paryu, dnia 20 marca 1952 roku, w jednym egzemplarzu, w jzykach angielskim i francuskim, przy czym oba teksty s jednakowo autentyczne; orygina zostanie zoony w archiwach Rady Europy. Sekretarz Generalny przekae uwierzytelnione odpisy kademu z Rzdw sygnatariuszy.

Protok nr 4 do Konwencji o Ochronie Praw Czowieka i Podstawowych Wolnoci gwarantujcych niektre prawa i wolnoci, inne ni ju zawarte w Konwencji i w Pierwszym Protokole dodatkowym do Konwencji
Strasburg, 16 wrzenia 1963 roku Pastwa-Sygnatariusze, Czonkowie Rady Europy, zdecydowane podj kroki zmierzajce do zapewnienia wsplnych gwarancji niektrych praw i wolnoci, innych ni ju zawarte w rozdziale I Konwencji o Ochronie Praw Czowieka i Podstawowych Wolnoci, podpisanej w Rzymie 4 listopada 1950 roku (zwanej dalej "Konwencj") i w artykuach od 1 do 3 Pierwszego Protokou Dodatkowego do Konwencji, podpisanego w Paryu 20 maja 1952 roku, uzgodniy, co nastpuje: Artyku 1 Zakaz pozbawiania wolnoci za dugi Nikt nie moe by pozbawiony wolnoci jedynie z powodu niemonoci wykonania zobowizania umownego. Artyku 2 Prawo do swobodnego poruszania si 1. Kady, kto przebywa legalnie na terytorium Pastwa, ma prawo do swobodnego poruszania si i do swobodnego wyboru miejsca zamieszkania na tym terytorium. 2. Kady moe swobodnie opuci jakikolwiek kraj, wczajc w to swj wasny. 3. Korzystanie z tych praw nie moe podlega innym ograniczeniom ni te, ktre okrela ustawa i ktre s konieczne w spoeczestwie demokratycznym z uwagi na bezpieczestwo pastwowe i publiczne,

16

Europejska Konwencja Praw Czowieka utrzymanie porzdku publicznego, zapobieganie przestpstwom, ochron zdrowia lub moralnoci, lub ochron praw i wolnoci innych osb. 4. Prawa wymienione w ustpie 1 mog zosta poddane, w okrelonych rejonach, ustawowym ograniczeniom uzasadnionym interesem publicznym w spoeczestwie demokratycznym. Artyku 3 Zakaz wydalania obywateli 1. Nikt nie moe by wydalony z terytorium Pastwa, ktrego jest obywatelem, ani indywidualnie, ani w ramach wydalenia zbiorowego. 2. Nikt nie moe by pozbawiony prawa wstpu na terytorium Pastwa, ktrego jest obywatelem. Artyku 4 Zakaz zbiorowego wydalania cudzoziemcw Zbiorowe wydalanie cudzoziemcw jest zabronione. Artyku 5 Terytorialny zakres stosowania 1. Kada Wysoka Ukadajca si Strona moe w chwili podpisania bd ratyfikacji niniejszego Protokou, lub w jakimkolwiek pniejszym czasie, zoy Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy deklaracj wskazujc, w jakim stopniu zobowizuje si do stosowania postanowie niniejszego Protokou na terytoriach wymienionych w tej deklaracji, za ktrych stosunki midzynarodowe odpowiada. 2. Kada Wysoka Ukadajca si Strona, ktra zoya deklaracj na podstawie ustpu poprzedzajcego, moe w kadym czasie zoy nastpn deklaracj modyfikujc tre poprzednich lub wyczajc stosowanie postanowie niniejszego Protokou na jakimkolwiek terytorium. 3. Deklaracj zoon na podstawie niniejszego artykuu uznaje si za zgodn z ust. 1 artykuu 56 Konwencji. 4. Terytorium kadego pastwa, na ktrym stosuje si niniejszy Protok na podstawie ratyfikacji bd przyjcia przez to Pastwo, oraz kade terytorium, na ktrym stosuje si niniejszy Protok na podstawie deklaracji zoonej przez to Pastwo zgodnie z niniejszym artykuem, uznaje si za terytoria odrbne w wietle odniesie do terytorium Pastwa ujtych w artykuach 2 i 3. 5. Kade Pastwo, ktre zoyo deklaracj na podstawie ustpu 1 lub 2 niniejszego artykuu, moe w kadym pniejszym czasie uzna w odniesieniu do jednego lub wielu terytoriw wymienionych w tej deklaracji kompetencj Trybunau do przyjmowania skarg od jednostek, organizacji pozarzdowych lub grup, zgodnie z artykuem 34 Konwencji w stosunku do wszystkich lub niektrych artykuw 1-4 niniejszego Protokou. Artyku 6 Stosunek do Konwencji Wysokie Ukadajce si Strony uznaj postanowienia artykuw od 1 do 5 niniejszego Protokou za dodatkowe artykuy Konwencji, a wszystkie przepisy Konwencji bd stosowane odpowiednio. Artyku 7 Podpisanie i ratyfikacja 1. Niniejszy Protok jest otwarty do podpisu dla Pastw-Czonkw Rady Europy, ktre s sygnatariuszami Konwencji; podlega ratyfikacji w momencie lub po ratyfikacji Konwencji. Wejdzie w ycie po zoeniu piciu dokumentw ratyfikacyjnych. W stosunku do kadego sygnatariusza, ktry dokona ratyfikacji pniej, Protok wejdzie w ycie w dniu zoenia dokumentw ratyfikacyjnych. 2. Dokumenty ratyfikacyjne skada si Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy, ktry notyfikuje Pastwom-Czonkom dokonania ratyfikacji. Na dowd czego niej podpisani, bdc do tego naleycie upowanieni, podpisali niniejszy Protok. Sporzdzono w Strasburgu, dnia 16 wrzenia 1963 roku w jednym egzemplarzu, w jzykach angielskim i francuskim, przy czym oba teksty s jednakowo autentyczne; orygina zostanie zoony w archiwach Rady Europy. Sekretarz Generalny przekae

17

Europejska Konwencja Praw Czowieka uwierzytelnione odpisy kademu z Pastw-Sygnatariuszy.

Protok nr 6 do Konwencji o Ochronie Praw Czowieka i Podstawowych Wolnoci dotyczcy zniesienia kary mierci
Strasburg, 28 kwietnia 1983 roku Pastwa-Czonkowie Rady Europy, sygnatariusze niniejszego Protokou do Konwencji o Ochronie Praw Czowieka i Podstawowych Wolnoci, podpisanej w Rzymie 4 listopada 1950 roku (zwanej dalej "Konwencj"), zwaywszy, e zmiany, jakie nastpiy w wielu Pastwach-Czonkach Rady Europy, wskazuj na powszechn tendencj na rzecz zniesienia kary mierci, uzgodniy, co nastpuje: Artyku 1 Zniesienie kary mierci Znosi si kar mierci. Nikt nie moe by skazany na tak kar ani nie moe nastpi jej wykonanie. Artyku 2 Kara mierci w czasie wojny Pastwo moe przewidzie w swoich ustawach kar mierci za czyny popenione podczas wojny lub w okresie bezporedniego zagroenia wojn; kara ta bdzie stosowana jedynie w przypadkach przewidzianych przez te ustawy i zgodnie z ich postanowieniami. Pastwo zawiadomi Sekretarza Generalnego Rady Europy o odpowiednich postanowieniach tych ustaw. Artyku 3 Zakaz derogacji adne z postanowie niniejszego Protokou nie moe by uchylone na podstawie artykuu 15 Konwencji. Artyku 4 Zakaz skadania zastrzee Niedopuszczalne s jakiekolwiek zastrzeenia wobec postanowie niniejszego Protokou, skadane na podstawie artykuu 57 Konwencji. Artyku 5 Terytorialny zakres stosowania 1. Kade Pastwo w chwili podpisania lub w chwili skadania dokumentu ratyfikacyjnego, przyjcia lub zatwierdzenia, moe wskaza terytorium lub terytoria, na ktrych niniejszy Protok bdzie stosowany. 2. Kade Pastwo moe w dowolnym pniejszym czasie, w drodze deklaracji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy, rozszerzy stosowanie niniejszego Protokou na inne terytorium wymienione w deklaracji. W stosunku do takiego terytorium protok wejdzie w ycie pierwszego dnia miesica nastpujcego po dacie przyjcia takiej deklaracji przez Sekretarza Generalnego. 3 Deklaracja zoona na podstawie dwch poprzednich ustpw w odniesieniu do jakiegokolwiek terytorium wymienionego w tej deklaracji moe by wycofana w drodze zawiadomienia skierowanego do Sekretarza Generalnego. Wycofanie staje si skuteczne pierwszego dnia miesica nastpujcego po dacie otrzymania takiego zawiadomienia przez Sekretarza Generalnego. Artyku 6 Stosunek do Konwencji Pastwa-Strony uznaj postanowienia artykuw od 1 do 5 niniejszego Protokou za dodatkowe artykuy Konwencji, a wszystkie przepisy Konwencji stosuje si odpowiednio.

18

Europejska Konwencja Praw Czowieka Artyku 7 Podpisanie i ratyfikacja Niniejszy Protok jest otwarty do podpisu dla Pastw-Czonkw Rady Europy, sygnatariuszy Konwencji. Podlega on ratyfikacji, przyjciu lub zatwierdzeniu. Pastwo-Czonek Rady Europy nie moe ratyfikowa, przyj lub zatwierdzi niniejszego Protokou, jeeli jednoczenie lub wczeniej nie ratyfikowano Konwencji. Dokumenty ratyfikacyjne, przyjcia lub zatwierdzenia, skada si Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy. Artyku 8 Wejcie w ycie 1. Niniejszy Protok wejdzie w ycie pierwszego dnia miesica nastpujcego po dniu, w ktrym pi Pastw-Czonkw Rady Europy wyrazi zgod na zwizanie si niniejszym Protokoem zgodnie z postanowieniami artykuu 7. 2. W stosunku do kadego PastwaCzonka, ktre pniej wyrazi zgod na zwizanie si niniejszym Protokoem, wejdzie on w ycie pierwszego dnia miesica nastpujcego po dniu zoenia dokumentu ratyfikacyjnego, przyjcia lub zatwierdzenia. Artyku 9 Funkcje depozytariusza Sekretarz Generalny Rady Europy notyfikuje Pastwom-Czonkom Rady Europy: a) kade podpisanie; b) zoenie kadego dokumentu ratyfikacyjnego, przyjcia lub zatwierdzenia; c) kad dat wejcia w ycie niniejszego Protokou zgodnie z artykuami 5 i 8; d) kady inny akt, ratyfikacj lub zawiadomienie dotyczce niniejszego Protokou. Na dowd czego niej podpisani, bdc do tego naleycie upowanieni, podpisali niniejszy Protok. Sporzdzono w Strasburgu, dnia 28 kwietnia 1983 roku w jednym egzemplarzu, w jzykach angielskim i francuskim, przy czym oba teksty s jednakowo autentyczne; orygina zostanie zoony w archiwach Rady Europy. Sekretarz Generalny przekae uwierzytelnione odpisy kademu Pastwu-Czonkowi Rady Europy.

Protok nr 7 do Konwencji o Ochronie Praw Czowieka i Podstawowych Wolnoci

Strasburg, 22 listopada 1984 roku Pastwa-Czonkowie Rady Europy, sygnatariusze niniejszego Protokou, zdecydowane poczyni na podstawie Konwencji o Ochronie Praw Czowieka i Podstawowych Wolnoci, podpisanej w Rzymie 4 listopada 1950 roku (zwanej dalej "Konwencj"), dalsze kroki zmierzajce do zbiorowego zagwarantowania niektrych praw i wolnoci, uzgodniy, co nastpuje: Artyku 1 Gwarancje proceduralne dotyczce wydalania cudzoziemcw 1. Cudzoziemiec legalnie przebywajcy na terytorium jakiegokolwiek Pastwa nie moe by ze wydalony, chyba e w wyniku decyzji podjtej zgodnie z ustaw i winien mie moliwo: a) przedstawienia racji przeciwko wydaleniu; b) rozpatrzenia jego sprawy oraz c) bycia reprezentowanym dla tych celw przed waciwym organem albo osob lub osobami wyznaczonymi przez ten organ. 2. Cudzoziemiec moe by wydalony, bez uprzedniego wykorzystania swoich praw wymienionych w ustpie 1 a), b), c) niniejszego artykuu, jeli jest to konieczne z uwagi na porzdek publiczny lub uzasadnione wzgldami bezpieczestwa pastwowego.

19

Europejska Konwencja Praw Czowieka Artyku 2 Prawo do odwoania w sprawach karnych 1. Kady, kto zosta uznany przez sd za winnego popenienia przestpstwa, ma prawo do rozpatrzenia przez sd wyszej instancji jego sprawy, tak w przedmiocie orzeczenia o winie, jak i co do kary. Korzystanie z tego prawa, a take jego podstawy, reguluje ustawa. 2. Wyjtki od tego prawa mog by stosowane w przypadku drobnych przestpstw, okrelonych w ustawie, lub w przypadkach, gdy dana osoba bya sdzona w pierwszej instancji przez sd najwyszy albo zostaa uznana za winn i skazana w wyniku zaskarenia wyroku uniewinniajcego sdu pierwszej instancji. Artyku 3 Odszkodowanie za bezprawne skazanie Kademu skazanemu prawomocnie za przestpstwo, ktry odby kar w wyniku takiego skazania, a nastpnie zosta uniewinniony lub uaskawiony na tej podstawie, e nowy lub nowo ujawniony fakt dowid, i nastpia pomyka sdowa, przysuguje odszkodowanie zgodnie z ustaw lub praktyk w danym Pastwie, jeeli nie udowodniono, e jest on cakowicie lub czciowo odpowiedzialny za nieujawnienie faktu we waciwym czasie. Artyku 4 Zakaz ponownego sdzenia lub karania 1. Nikt nie moe by ponownie sdzony lub ukarany w postpowaniu przed sdem tego samego Pastwa za przestpstwo, za ktre zosta uprzednio skazany prawomocnym wyrokiem lub uniewinniony zgodnie z ustaw i zasadami postpowania karnego tego Pastwa. 2. Postanowienia poprzedniego ustpu nie stoj na przeszkodzie wznowieniu postpowania zgodnie z ustaw i zasadami postpowania karnego danego Pastwa, jeli wyjd na jaw nowo odkryte fakty lub jeli w poprzednim postpowaniu popeniono powan pomyk, ktra moga mie wpyw na wynik sprawy. 3. adne z postanowie niniejszego artykuu nie moe by uchylone na podstawie artykuu 15 Konwencji. Artyku 5 Rwno maonkw Maonkom przysuguj rwne prawa i obowizki o charakterze cywilnoprawnym w stosunkach wynikajcych z maestwa, tak pomidzy nimi, jak w stosunkach z ich dziemi, w trakcie trwania maestwa i w zwizku z jego rozwizaniem. Niniejszy artyku nie stoi na przeszkodzie podjciu przez Pastwo rodkw koniecznych do zabezpieczenia dobra dzieci. Artyku 6 Terytorialny zakres stosowania 1. Kade Pastwo, w chwili podpisania lub w chwili skadania dokumentu ratyfikacyjnego, przyjcia lub zatwierdzenia, moe wskaza terytorium lub terytoria, na ktrych niniejszy Protok bdzie stosowany, i okreli zakres, w jakim zobowizuje si stosowa postanowienia niniejszego Protokou w stosunku do tego lub tych terytoriw. 2. Kade Pastwo moe w kadym pniejszym czasie w drodze deklaracji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy rozszerzy stosowanie niniejszego Protokou na inne terytorium wymienione w tej deklaracji. W stosunku do takiego terytorium Protok wejdzie w ycie pierwszego dnia miesica nastpujcego po upywie dwch miesicy od dnia przyjcia takiej deklaracji przez Sekretarza Generalnego. 3. Kada deklaracja zoona zgodnie z dwoma poprzednimi ustpami moe by, w stosunku do jakiegokolwiek terytorium wymienionego w takiej deklaracji, wycofana lub zmieniona przez zawiadomienie Sekretarza Generalnego. si Wycofanie lub zmiana staj skuteczne od pierwszego dnia miesica nastpujcego po upywie dwch miesicy od dnia przyjcia takiego zawiadomienia przez Sekretarza Generalnego. 4. Deklaracja zoona na podstawie

20

Europejska Konwencja Praw Czowieka niniejszego artykuu bdzie uznana za zgodn z ustpem 1 artykuu 56 Konwencji. 5. Terytorium kadego Pastwa, na ktrym stosuje si niniejszy Protok na podstawie ratyfikacji, przyjcia lub zatwierdzenia przez Pastwo oraz kade terytorium, na ktrym stosuje si niniejszy Protok na podstawie deklaracji zoonej przez to Pastwo zgodnie z niniejszym artykuem, mog zosta uznane za terytoria odrbne w wietle odniesienia do terytorium Pastwa ujtego w artykule 1. 6. Kade Pastwo, ktre zoyo deklaracj na podstawie ustpu 1 lub 2 niniejszego artykuu, moe w kadym pniejszym czasie uzna w odniesieniu do jednego lub wielu terytoriw wymienionych w tej deklaracji kompetencj Trybunau do przyjmowania skarg od jednostek, organizacji pozarzdowych lub grup, zgodnie z artykuem 34 Konwencji w stosunku do wszystkich lub niektrych artykuw 1-5 niniejszego Protokou. Artyku 7 Stosunek do Konwencji Pastwa-Strony uznaj postanowienia artykuw od 1 do 6 niniejszego Protokou za dodatkowe artykuy Konwencji, a wszystkie przepisy Konwencji stosuje si odpowiednio. Artyku 8 Podpisanie i ratyfikacja Niniejszy Protok jest otwarty do podpisu dla Pastw-Czonkw Rady Europy, sygnatariuszy Konwencji. Podlega on ratyfikacji, przyjciu lub zatwierdzeniu. Pastwo-Czonek Rady Europy nie moe ratyfikowa, przyj lub zatwierdzi niniejszego Protokou, jeeli jednoczenie lub wczeniej nie ratyfikowano Konwencji. Dokumenty ratyfikacyjne, przyjcia lub zatwierdzenia skada si Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy. Artyku 9 Wejcie w ycie 1. Niniejszy Protok wejdzie w ycie pierwszego dnia miesica nastpujcego po upywie dwch miesicy od dnia, w ktrym siedem Pastw-Czonkw Rady Europy wyrazi zgod na zwizanie si niniejszym Protokoem zgodnie z postanowieniami artykuu 8. 2. W stosunku do kadego PastwaCzonka, ktre pniej wyrazi zgod na zwizanie si niniejszym Protokoem, wejdzie on w ycie pierwszego dnia miesica nastpujcego po upywie dwch miesicy od dnia zoenia dokumentu ratyfikacyjnego, przyjcia lub zatwierdzenia. Artyku 10 Funkcje depozytariusza Sekretarz Generalny Rady Europy notyfikuje Pastwom-Czonkom: a) kade podpisanie bez zastrzeenia odnonie Pastwom-Czonkom; b) zoenie kadego dokumentu ratyfikacyjnego, przyjcia lub zatwierdzenia; c) kad dat wejcia w ycie niniejszego Protokou zgodnie z artykuami 6 i 9; d) kady inny akt, notyfikacj lub deklaracj dotyczc niniejszego Protokou. Na dowd czego niej podpisani, bdc do tego naleycie upowanieni, podpisali niniejszy Protok. Sporzdzono w Strasburgu, dnia 22 listopada 1984 roku w jednym egzemplarzu, w jzykach angielskim i francuskim, przy czym oba teksty s jednakowo autentyczne; orygina zostanie zoony w archiwach Rady Europy. Sekretarz Generalny przekae uwierzytelnione odpisy kademu Pastwu-Czonkowi Rady Europy.

21