Pojm kriminlitet Kriminlitet - predmet koji izucv kriminlistik Porijeklo rijeci - Potice od ltinske rijeci crimen sto znci

zlocin. Kriminlitet se moze se posmtrti s vise spekt: - Prvnog: rdnje koje predstvljju krivicn djel, propisn u zkonu (KZ RS i dr. zkoni kojim su propisn KD). - Socioloskog: kriminln ponsnj posmtrju se ko rezultt drustvenog zivot uopste. Po socioloskoj teoriji izucv se ucinilc KD, drustveni uzroci koji dovode do kriminlitet, uslovi i posljedice kriminlitet, tj. drustvene pojve kojim se ugrozvju osnovne drustvene vrijednosti. - Kriminoloskog: skup drustvenih pojv kojim se ugrozvju univerzlne drustvene vrijednosti, koje su ko tkve snkcionisne krivicnim prvom Definicij kriminlitet Kriminlitet - drustveno negtivn, dinmicn pojv koj predstvlj ktivnost jednog ili vise lic u odredjenom periodu i prostoru, koje su uslovljene odredjenim drustvenim odnosim i inkriminisne zkonskim propisim i cije nepostovnje i krsenje povlci dekvtnu krivicnu snkciju. Krkteristike kriminlitet 1. Dinmicnost - novi pojvni oblici KD i nstnk KD koje rdjju novi tehnicko tehnoloski procesi (*EK, krim. u sobrcju, sjber i dr.); 2. Msovnost - veliki broj izvrsenih krivicnih djel; 3. MOS (modus operandi sistem ncin izvrsenj KD sjber kriminlitet, ekoloski i orgnizovni kriminlitet); 4. tmn brojk kriminlitet (izvrsen KD neevidentirn posebno ekoloski, privredni nem se interes z prijvljivnje); 5. Otvorenost grnic svijet je globlno selo (Interpol - Evropol); 6. Poveznost ucinioc zhvljujuci rzvoju sobrcj i druge tehnike; 7. Poveznost s predstvnicim vlsti kriminlitet bijelog okovrtnik; 8. Orgnizovnost; 9. Povrtnistvo, specijlnost i profesionlizm; 10. Nsilje, svirepost, upotreb oruzj, nehumnost i dr. Podel kriminlitet 1. Opsti (klsicni) 2. Privredni 3. Politicki 4. Ekoloski

Pojm kriminlitet - oblici ponsnj pojedinc (ili grup), cesto uslovljene odredjenim drustvenim odnosim, kojim se ugrozvju vrijednosti zsticene krivicnim zkonodvstvom. Uzroci (etiologij) kriminlitet Ekonomske krize neimstin (siv ekonomij sverc); Rtovi i sukobi; Zloupotreb nucnih dostignuc (ekoloski kriminlitet) rdijcij, pesticidi, GM virusi, GM hrn; Suprotnosti izmedju bogtih i siromsnih Pojv ncionlizm (politicki delikti); Nestsic robe n trzistu; Alkoholizm gresivnost ko povod zlocin; Nrkomnij, prostitucij i druge socijlne pojve; Trnzicij trnsformcij drustvene u privtnu svojinu prznine u zkonu lov u mutnom - rdj profiterstvo (tipicno z nse prostore) ; Psiholosk stnj i dr. Pojm kriminlistike - nuk koj se bvi izucvnjem (pronlzi, usvrsv i primenjuje) odgovrjuce metode i sredstv u cilju sprecvnj i otkrivnj KD i ucinilc i obezbedjenj licnih i mterijlnih dokz. Podjel kriminlistike Kriminlistik se dijeli n: 1. Kriminlisticku tktiku, 2. Kriminlisticku tehniku, 3. Kriminlistcku metodiku, 4. Kriminlisticku opertivu. Kriminlistick tktik ko disciplin kriminlistike izucv i primjenjuje kriminlistick prvil i metode koje su od opsteg krkter i zjednicki z sprecvnje i otkrivnje svih, ili vecine KD. Kriminlistick tehnik - je disciplin koj se bvi iznlzenjem i usvrsvnjem njdekvnijih metod i postupk zsnovnih n dostignucim prirodnih i tehnickih nuk i njihovom primjenm, u cilju pronlzenj i fiksirnj trgov i predmet KD, bitnih z rsvjetljvnje kriminlnog dogdjj Kriminlistick metodik izucv i primjenjuje njcjelishodnije metode i sredstv krkteristicn i svojstven z otkrivnje, rzjsnjvnje i dokzivnje pojedinih krivicnih djel. Kriminlistick opertiv izucv i primjenjuje specificne metode i sredstv koj se odobrvju po posebnom postupku i sprovodi ih iskljucivo OUP-, rdi se o specijlnim istrznim tehnikm i opertivnim vezm, koje ulze u sdrzj pojm opertivnog rd u uzem smislu, ko i opertivno koriscenje mterijlnih i nemterijlnih trgov i drugih cinjenic u rsvjetljvnju krivicnog djel.

Velikni kriminlistike - Hns Gros, Arcibld Rjs, Ivn Vucetic, Vldimir Vodinelic, mnogi drugi ljudi koji su svojim nucnim otkricim iz oblsti drugih nuk dli zncjn, neki i grndiozn doprinos u borbi protiv zlocin (Votson, Krik, Vilkins i dr.). Osnovn kriminlistick ncel: Ncelo zkonitosti, Ncelo objektivnosti, Ncelo brzine, iznendjenj i opertivnosti, Ncelo metodicnosti i plnirnj, Ncelo kriticnosti i smokriticnosti, Ncelo temeljitosti i upornosti, Ncelo poznvnj lic i teritorije, Ncelo jedinstvenog rukovodjenj, Ncelo cuvnj sluzbene tjne, Ncelo koordincije i srdnje, Ncelo medjunrodne srdnje (Interpol, Evropol) Ncelo humnosti. Ncelo zkonitosti - Temeljno ncelo kod svih subjekt koji primjenjuju propise. Podrzumijev d sprovodjenje svih kriminlistickih mjer i rdnju mor biti u skldu s pozitivnim prvnim propisim. Poso koji nije urdjen u skldu s propisim n krju je, uz dobre brnioce, u prvilu nistvn. Ncelo objektivnosti - Do istine se moze doci smo objektivnim sgledvnjem stvri, bez potcjenjivnj, pristrsnosti, licnih stvov i interes, osvete sujete i subjektivizm. Jednk odnos i pznj mor biti i prem cinjenicm, kko onim koje terete osumnjicenog, tko i onih koje mu idu u prilog. Ncelo brzine, iznendjenj i opertivnosti - Dolzi do izrzj kod vecine opertivnotktickih rdnji i mjer, nrocito kod brzog izlsk n mjesto dogdjj i vrsenj uvidjj. Efekt iznendjenj dolzi nrocito do izrzj kod lisenj slobode, rcije, vrsenj pretres i dr. opertivno tktickih rdnji i mjer. Opertivnost podrzumijev poznvnje prilik, uslov i okolnosti u domenu kriminlnog ponsnj n odredjenom prostoru, i u uskoj je vezi s poznvnjem lic i teritorije. Ncelo metodicnosti i plnirnj podrzumev d cjelokupn djeltnost n otkrivnju i dokzivnju krivicnog djel, bez obzir d li je preduzim policij, istrzni sudij, sudeci sudij ili jvni tuzilc, mor d se plnir. Ncelo kriticnosti i smokriticnosti - u uskoj je vezi s ncelom metodicnosti i plnirnj. Nlze kriminlistickom inspektoru, pripdniku policije i istrznom sudiji d budu kriticni i smokriticni i veom oprezni u donosenju odredjenih zkljuck u vezi s odredjenim kriminlnim dogdjjem. U donosenju odluk ne smiju biti prebrzi i one morju biti pokrijepljene relevntnim cinjenicm.

Ncelo temeljitosti i upornosti - Bez temeljitosti, posebno upornosti ne moze biti rsvjetljvnj njtezih zlocin. Temeljiti, strpljiv i uporn rd u kriminlistickom postupnju dovodi do kvlitetnih rezultt. Ncelo jedinstvenog rukovodjenj - Podrzumijev rukovodjenje kriminlistickim kcijm s jednog mjest. Posebno je zncjno kod rsvjetljvnj tezih KD i kd u kciji ucestvuje mnogo rdnik s rzlicitim oblstim djeltnosti Ncelo cuvnj sluzbene tjne - Zncj kod sprovodjenj odredjenih kriminlistickih rdnji z koje ne smiju svi znti, ko sto su npr: specijlne istrzne rdnje (tjno prcenje, prisluskivnje, prikriveni istrzitelj, simulovni otkup predmet i dr), pretresi stn i drugih prostorij i lic, zsjede, rcije, obvljnje povjerljivog rzgovor i dr. Ncelo koordincije i srdnje - Podrzumijev koordinciju i srdnju izmedju vise orgn n odredjenom podrucju, bilo u okviru jedne ili vise opstin, region, republik i drzv, nrocito ko se rdi o medjunrodnom kriminlitetu. Ncelo medjunrodne srdnje - ncelo novijeg dtum, koje obuhvt medjusobnu srdnju izmedju drzv i policij, li i srdnju preko medjunrodnih orgnizcij koje se bve suzbijnjem kriminlitet. Interpol medjunrodn orgnizcij kriminlisticke policije (181 drzv clnic); U svkoj zemlji postoji centrlni ncionlni biro z srdnju. Sjediste u Lionu (Frncusk). Zdci: suzbijnje krijumcrenj droge i ukrdenih ut, trgovine ljudim, flsifikovnje novc, suprotstvljnje terorizmu, finnsijskom i kompjuterskom kriminlu, suzbijnje djecje pornogrfije i dr. Evropol Evropsk policij. Osnovl g Evropsk unij, djeluje od 1999, sjediste Hg. Zdci: subijnje krijumcrenj droge, trgovine ljudim, flsifikovnj novc, decje pornogrfije, finnsijskom i kompjuterskom kriminlitetu. Ncelo humnosti - Obvezuje sv sluzben lic d se bore protiv kriminlitet i d u svom rdu postupju humno. D prinudne mjere primjenjuju u skldu s zkonom i s sto mnje posljedic. D mjere prinude trju sto krce, tj. smo dok z to postoje rzlozi. D se kroz postupnje sluzbenih rdnji ne nrusvju ljudsk prv i grdjnske slobode Ncini (izvori) sznnj z krivicno djelo 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Krim. opertivn djeltnost policije Prijv ostecenog Prijv grdjn Djeltnost drugih orgn otkrivnj, ndzor i kontrole Prijv prvnih lic Smoprijve Sredstv jvnog informisnj Jvno pogovrnje

Krim. opertivn djeltnost policije njpouzdnij sznnj; Sznnj do kojih se doslo putem sluzbe osmtrnj-opservcije i prcenj, zsjed, rcij, putem kontkt s grdjnim i dr, nrocito putem sprovodjenj specijlnih istrznih rdnji Prijv ostecenog - Njcesci ncin sznnj, zbog interes. Ncin podnosenj: neposredno, pismeno, telefonski. Prijv grdjn oni to mogu urditi neposredno, tj. dvnjem izjve n zpisnik, mogu d to urde pismenim putem, mogu i putem telefon. Prilikom prijve grdjni mogu d dju svoje pune identifikcione podtke, mogu d podnesu i nonimnu ili pseudonimnu prijvu. Djeltnost drugih orgn otkrivnj, ndzor i kontrole - crinski orgni, inspekcijski orgni, poresk i finnsijsk policij, komunln policij i dr. Prijv prvnih lic - drzvni orgni, preduzec kd su ostecen i dr. Smoprijve - Griz svjesti, Kjnje , Preuzimnje odgovornosti u porodici, Alkoholisno stnje Sredstv jvnog informisnj mogu d sdrze odredjene informcije koje direktno ili indirektno mogu ukzti n sumnju d je izvrseno krivicno djelo, sto pripdnik policije treb rzmotriti i svkko kroz pojedine vidove opertivne djeltnosti provjeriti. Jvno pogovrnje veom cesto su prisutne rzne glsine, odnosno jvn pogovrnj d je izvrseno odredjeno krivicno djelo ili d je odredjeno lice ucinilc krivicnog djel. Pojm indicij - Indicije predstvljju utvrdjene cinjenice koje ukzuju n osnove sumnje d je izvrseno KD i d je odredjeno lice osumnjiceno ko izvrsilc KD. Podjel indicij: Uopsten podjel indicij: o indicije koje se odnose n krivicno djelo, i o indicije koje se odnose n izvrsioc KD Podjel indicij rem vremenu nstnk: o Indicije prije izvrsenj KD (motiv, morln sposobnost z izvrsenje KD, prethodn osudjivnost, sumnjivo ponsnje, volj, krkter, poznvnje posebnih okolnosti i sl.); o Indicije z vrijeme izvrsenj KD (posjedovnje sredstv izvrsenj, prisutnost n licu mjest, znnje, vjestine, nvike, poznvnje okolnosti ili ne, i dr.). o Indicije poslije izvrsenj KD (sumnjivo ponsnje, korist od izvrsenj KD rsipnistvo mimo zrde, posjedovnje otudjene stvri, prondjeni trgovi n uciniocu, neuspjelo oprvdnje, dolzk n mjesto zlocin i dr.).

Podjel indicij n osnovu njihove sdrzine: o Mterijlne o Psiholoske o Morlne Indicijlni metod i plnirnje opertivnog rd n osnovu indicij i verzij tri su osnovn metod otkrivnj i dokzivnj krivicnih djel i ucinilc pomocu indicij: 1. Metod eliminisnj 2. Metod otkrivnj nepozntih ucinilc koriscenjem MOS- 3. Metod sstvljnj liste indicij z vise krivicnih djel i ucinioc Metod eliminisnj - dolzi se do odgovor n zltn pitnj kriminlistike, tj. d li dogdjj koji se desio stvrno predstvlj KD i d li je osumnjiceno lice ucinilc konkretnog krivicnog djel. Verzije su rdne pretpostvke (osnovi sumnje) koje ukzuju n neko KD, ili n neko lice ko moguceg ucinioc KD. Verzije se uvijek zsnivju n odredjenim indicijm i uvijek se postvlj vise verzij i metodom elimincije dolzi se do smo jedne - stvrne verzije, koj dokzuje postojnje ili nepostojnje KD, odnosno njegovog ucinioc. Poslije postvljnj verzij, slijedi plnirnje opertivnog rd (preduzimnje odredjenih kriminlistickih mjer i rdnji, potrznih mjer, primjenu specijlnih istrznih rdnji i dr., vec zvisno od konkretnog slucj). Metod eliminisnj uprvo omogucv d osnovi sumnje prerstu u osnovnu sumnju (ko visi stepen vjerovtnoce) d je odredjeno lice ucinilc konkretnog KD. To se postize eliminisnjem pojedinih verzij, sve dok se ne dodje do tkve verzije koj onemogucv postvljnje bilo koje druge verzije, vec te koj ukzuje d je odredjeno lice ucinilo odredjeno KD, cime se sticu uslovi z podnosenje krivicne prijve. Metod otkrivnj nepozntih ucinilc koriscenjem MOS- - podrzumijev koriscenje MOS evidencije (registrcij izvrsilc KD prem ncinu izvrsenj). MOS evidencij ne obuhvt smo evidenciju po ncinu izvrsenj, vec i po nekim drugim krkteristikm (mjesto i vrijeme izvrsenj, objekt npd, vrst i specificnost sredstv izvrsenj KD i dr.). Mnogi ucinioci imju sopstveni ncin izvrsenj krivicnih djel, sto olksv poso kod otkrivnj. Metod sstvljnj liste indicij z vise krivicnih djel i ucinioc - pogodn je z suzvnje krug mogucih ucinilc. Primjenjuje se kod KD koj se ponvljju. D bi se ovj metod mogo primjeniti, morju biti ispunjeni sljedeci uslovi: potrebno je d se zn vrijeme izvrsenj KD, d se zn mjesto izvrsenj, d postoji ogrnicen broj mogucih izvrsilc (ztvoren krug). Dokzni zncj indicij - Indicijlni dokz je onj koji scinjv zbir svih indicij koje skup treb d cine mozik, sliku, cjelovito objsnjenje citvog krivicnog dogdjj.

Zltn pitnj kriminlistike su on pitnj n koj, nkon preduzetih kriminlistickih rdnji i mer po osnovu postvljenih verzij, treb dti tcne odgovore koji se potvrdjuju prikupljenim dokzim, cime se smtr d je odredjeno krivicno djelo rsvjetljeno i dokzno. Postoji devet zltnih pitnj kriminlistike: 1. STA se desilo?(dogdjj d li postoji KD)? 2. GDJE se desilo (mjesto izvrsenj)? 3. KADA se desilo (vrijeme izvrsenj dn, noc, st...)? 4. KAKO se desilo (ncin izvrsenj MOS - modus operandi sistem)? 5. CIME je izvrseno (sredstv izvrsenj)? 6. S KIM je izvrseno (sucesnici sizvrsioci)? 7. ZASTO se desilo? 8. NAD KIM je izvrseno (objekt npd, zrtv, osteceni izvrsenjem KD)? 9. KO JE IZVRSILAC? STA - Ovim pitnjem utvrdjuje se kriminlisticko- tktick dijgnoz. Treb utvrditi: o d li se rdi o krivicnom djelu, prekrsju, prestupu, ili je u pitnju smo nesretn slucj, ili o d li je djelo fingirno lzno prijvljeno (npr. lzno silovnje (*), lzn provln krdj, lzn krdj GDJE - Posebno je bitno s spekt vrsenj uvidjj, ko jedne od njzncjnijih istrznih rdnji koje provodi policij. Ovo pitnje dje odgovor n mjesto n kojem je izvrseno KD, koje obuhvt uzi i siri pojm. o Pod uzim pojmom podrzumijevmo mjesto gdje se dogdjj dogodio. o Pod sirim pojmom podrzumijevmo mjesto n kome se mogu nci trgovi i predmeti krivicnog djel, sto treb imti u vidu prilikom vrsenj uvidjj. KADA - Ovo pitnje dje odgovor n vrijeme izvrsenj krivicnog djel, gdje treb nstojti d se ono sto preciznije utvrdi. Vrijeme izvrsenj (dn, st, minut) je povezno s mjestom izvrsenj KD. Odgovor n ovo pitnje je od zncj z utvrdjivnje: o libij z osumnjicen lic; o vidljivosti u vrijeme izvrsenj KD (dn, noc, mgl i dr.), vremenske prilike (kis, snijeg, mrz, inje, suncno vrijeme), cime se moze utvrditi st su ocevidci mogli d zpze; o lic - ocevidci koj bi, s obzirom n vrijeme, mogl uociti zpziti neke pojedinosti vezne z dogdjj o spekti vezni z odredbe KZ (kd je ucinilc rdio ili bio duzn d rdi); o vrijeme nstupnj posljedice KAKO - Ovo pitnje dje odgovor n ncin izvrsenj KD, sto je veom bitno iz sljedecih rzlog: Izvrsioci se rzlikuju po ncinu izvrsenj KD, sto je registrovno u policijskim dtotekm; sto moze posluziti ko zncjn indicijln osnov. Npr: o Izvrsenje provlne krdje upotrebom ceslj, top, kluz, pjser i dr. o Vrsenje dzepnih krdj u sredstvim jvnog prevoz koristeci u guzvi blokdu vrt, ili vjesto izvlcenje novcnik iz zdnjeg dzep; - dns hkeri. o Krdj ves s strik uz pomoc mcke.

o U prksi su evidentirni rzni metodi koji sluze z postvljnje verzij, te podtke mozemo nci u bnci podtk CIME - Dje odgovor n sredstv izvrsenj KD. Ucinioci koriste rzn sredstv izvrsenj. Sredstvo izvrsenj moze d ukze n odredjenu specijlnost izvrsioc u vrsenju KD; Moze d ukze n znimnje ili hobi ucinioc; N sredstvu izvrsenj se mogu nlziti trgovi KD (krv, dlke i dr.) n odnovu kojih izvrsilc moze biti identifikovn; Sredstv izvrsenj su u uskoj vezi s ncinom izvrsenj KD S KIM - Dje odgovor n pitnje: d li je u izvrsenju KD ucestvovlo jedno ili vise lic, sto se utvrdjuje n osnovu prondjenih i nlizirnih trgov i predmet krivicnog djel, ko i ncin izvrsenj djel, p se n osnovu ndjenog stnj postvljju odgovrjuce verzije. ZASTO - upucuje n motiv izvrsenj KD. Motiv je posebno vzn kod postvljnj verzij, jer se n osnovu motiv suzv krug mogucih izvrsilc. Motiv moze biti koristoljublje kod imovinskih KD, osvet kod krvnih delikt, ljubomor kod krvnih i seksulnih delikt, politicko ubjedjenje kod politickih delikt i td. Motivi se mogu fingirti, d bi se odvrtil sumnj, o cemu je potrebno voditi rcun kod postvljnj verzij. NAD KIM - Odgovor n ovo pitnje ukzuje n objekt npd, zrtvu KD, lice ili drugog subjekt koji je n bilo koji ncin ostecen izvrsenjem KD. Odgovor n ovo pitnje je u neposrednoj vezi s motivom izvrsenj. Prethodno treb sgledti: o medjusobne odnose zrtve s drugim licim, o D li je zrtv i n koji ncin mogl doprinijeti izvrsenju KD i dr., sto ns upucuje n postvljnje odgovrjucih verzij, koje vode otkrivnju izvrsioc. KO - Ovo je osnovno i njvznije pitnje, i sv ostl pitnj su u funkciji ovog zltnog pitnj kriminlistike. Ovo je posebno bitno kod krivicnih djel ciji je izvrsilc u momentu sznnj z KD nepoznt (NN), sto, njcesce, zhtijev ogromne npore d se odgovori n ovo njzncjnije zltno pitnje kriminlistike. Pojm krivicne prijve - pismeno ili usmeno obvjestvnje orgn krivicnog gonjenj od strne grdjn ili drugog subjekt o izvrsenom KD i njegovom uciniocu ko je poznt. Moze biti putem telefon (scinjv se sluzben zbiljesk) i usmeno (scinjv se zpisnik o prijemu usmene krivicne prijve). Vrste krivicne prijve: po pozntom i nepozntom uciniocu (NN). Prijv KD telefonom - (scinjv se sluzben zbiljesk, ne zpisnik o prijemu usmene krivicne prijve).

Krivicn prijv - Krivicn prijv predstvlj izvor sznnj o KD; Krivicno procesni kt kojim odredjeni subjekti obvjestvju ndleznog jvnog tuzioc o izvrsenom KD; Mogu je podnijeti fizick i prvn lic; Podnosi se ndleznom tuziocu; Podnosi se: o usmeno (scinjv se zpisnik o prijumu usmene krivicne prijve) gdje se prijvitelj upozorv n posljedice lznog prijvljivnj (*), ili o telefonom (scinjv se sluzben zbiljesk). Podnosenje kompletne krivicne prijve (cln 215. ZKP), ko postoje osnovi sumnje d je izvrseno krivicno djelo. Kompletn krivicn prijv sdrzi: Zglvlje (nziv i sjediste orgn koji podnosi prijvu, broj i dtum podnosenj); Nziv i sjediste tuzilstv kome se dostvlj prijv; Prvni osnov z podnosenje krivicne prijve; Podci o osumnjicenom (prezime i ime, ndimk, ime roditelj, JMBG, mjesto rodjenj, prebivliste, brcno i porodicno stnje, zvrsen skol, znimnje, imovinsko stnje, i druge cinjenice); Podtke o krivicnom djelu (cinjenicni opis djel vrijeme, mjesto, ncin i sredstv izvrsenj, zkonski nziv KD i cln KZ); Podci o ostecenom, vrsti posljedic, vrsti i visini stete; Podci o mterijlnim i licnim dokzim i o svim drugim cinjenicm bitnim z vodjenje postupk; Potpis ovlscenog sluzbenog lic Zncj krivicne prijve je u tome: o sto ukzuje d je izvrseno KD i n moguceg njegovog izvrsioc; o iko je bitn, krivicn prijv nem dokzni zncj, niti moze biti dokz u krivicnom postupku; o sto ostvruje odredjen uticj prilikom donosenj odluke tuzioc o pokretnju krivicnog postupk ili prilikom odbcj krivicne prijve; o sluzi sudiji z prethodni postupk d se upozn s cinjenicnim stnjem prije sslusnj okrivljenog i svjedok; o nkon podnijete prijve, tuzilc moze od policije zhtijevti prikupljnje potrebnih obvjestenj, u vezi ceg policij dostvlj izvjestj ko dopunu krivicne prijve. Tktik sprovodjenj kriminlisticko tktickih (potrznih) mjer i rdnji Pojm kriminlisticko tktickih rdnji i mjer - rdnje i mjere koje, n osnovu zkonskog ovlscenj, preduzim policij u pretkrivicnom postupku, osnosno u toku kriminlisticke kontrole i kriminlisticke obrde, s ciljem sprecvnj izvrsenj KD, odnosno otkrivnj KD i njihovih ucinioc. Tokom kriminlisticke obrde mogu se preduzimti i neke rdnje dokzivnj (pretresnje stn i drugih prostorij i lic, privremeno oduzimnje predmet itd).

Kriminlistick kontrol se sprovodi uglvnom kd postoji opst sumnj d se u odredjenoj sredini (objekt, punkt, prostor) vrsi odredjen kriminln djeltnost ili d postoji mogucnost izvrsenj KD. Krim. kontrol predstvlj sistem kriminlisticko tktickih i kriminlisticko tehnickih rdnji i mjer i im z cilj d se policij upozn s: rznim drustveno stetnim pojvm, kriminogenim fktorim i interesntnim sredinm i d im uvid u kretnje odredjene ktegorije lic (osudjivn lic, lic n uslovnom dopustu, prostitutke, nrkomni, kockri, lkoholicri, dusevno bolesn i gresivn lic i dr.). ncelo poznvnj lic i teritorije. Kriminlistick obrd se sprovodi kd postoje osnovi sumnje u odnosu n konkretno lice ko ucinioc KD, ili pk u odnosu n KD ciji je ucinilc nepoznt. Kriminlistick obrd predstvlj skup plnirnih sistemtsko preduzetih kriminlisticko tktickih, kriminlisticko tehnickih rdnji i mjer, rdnji dokzivnj i specijlnih istrznih tehnik, s ciljem otkrivnj i utvrdjivnj KD i ucinioc, njegovog pronlzenj i obezbjedjenj dokz. Kriminlistick obrd se njcesce poklp s istrgom koju nredjuje tuzilc (tuzilck istrg). Vrste kriminlisticko tktickih rdnji i mjer: 1. Prikupljnje izjv od lic 2. Kriminlistick provjer 3. Provjer libij 4. Kriminlisticke klopke 5. Osmtrnje i prcenje 6. Upotreb sluzbenih ps 7. Koriscenje kriminlisticko opertivnih evidencij 8. Lisenje slobode i zdrzvnje. Prikupljnje izjv od lic Policij moze prikupljti obvjestenj n vise ncin: neposrednim zpznjem, odnosno osmtrnjem, vodjenjem rzgovor, pokzivnjem lic mjest, fotogrfisnjem, dobijnjem informcij od opertivnih vez, iz sredstv jvnog informisnj i n druge ncine. Izjv lic pribvlj se informtivnim rzgovorom, tko dobijeni podci koriste se u opertivnom rdu, sstvljnju krivicne prijve ili posebnog izvjestj ko dopune krivicne prijve.

Tktik fze vodjenj rzgovor Prv fz - uvod u rzgovor (Medjusobno upoznvnje, tj. d se uspostvi kontkt z nesmetno izlgnje. Cilj je d se lice omeks privoli n rzgovor), sto predstvlj posebnu vjestinu. Drug fz - licu se dozvoljv d slobodno izlze cinjenice koje su mu poznte u vezi s predmetom rzgovor. Trec fz fz vodjenj rzgovor s licem (sstoji se u postvljnju pitnj licu s ciljem d se dopuni njegovo slobodno izlgnje i d se rzjsne sporn pitnj koje je pripdnik policije uocio tokom slobodnog izlgnj lic koje je sslusvo, ko i pojedine cinjenice koje lice nije uopste pomenulo u svom iskzu. Provjer libij - utvrdjivnje cinjenice d li je osumnjiceni ili okrivljeni u vrijeme izvrsenj KD bio n mjestu gdje je djelo izvrseno. Kriminlisticke klopke - kriminlisticko tktick i kriminlisticko tehnick rdnj koj se upotrebljv d bi se otkrili izvrsioci koji vrse KD u kontinuitetu. Vrste klopki: 1. Mehnicke klopke: podrzumijevju rzne lrmne uredjje koje imju preventivni i represivni zncj, tj. odvrcju ucinioce od nmere izvrsenj KD, odnosno omogucvju hvtnje izvrsioc n mjestu izvrsenj 2. Hemijske klopke: podrzumijevju skrivene uslove koji su vjestcki stvoreni pomocu rznih hemijskih mterij i njcesce se koriste z otkrivnje konkretnih KD, li i z obezbjedjenje povjerljivih dokument 3. Specijlne klopke se koriste njcesce kd su se u toku opertivne djeltnosti stekli uslovi z preduzimnje mjer u cilju otkrivnj ucinioc konkretnog KD, li pod tkvim uslovim d on i dlje ostje u uvjerenju d nije otkriven Osmtrnje i prcenje - kriminlisticko tktick rdnj koju preduzim policij prem nekom licu, objektu ili prostoru s ciljem sprecvnj ili otkrivnj KD i ucinioc KD. S tim u vezi, on im o preventivni krkter sprecvnje, tko d je moze sprovoditi uniformisn policij, i o represivni krkter s ciljem d se zhvljujuci zpznjim OSL, moze uhvtiti izvrsilc n mjestu izvrsenj Uslov z orgnizovnje ove rdnje je rspolgnje podcim d se odredjeno lice bvi vrsenjem KD, odnosno d se n odredjenom prostoru ili objektu vrse KD.

Anliticko prcenje stnj kriminlitet n podrucju OUP- - Podrzumijev d se izvrsen KD prte: 1. krtogrfski, prem vrsti i mjestu desvnj (cijelo podrucje OUP-, bezbjednosni sektor, ptrolni i pozornicki rjon), i 2. tbelrno, prem: o Vrsti - strukturi KD, o Mjestu desvnj (bezbjednosni sektor, ptrolni i pozornicki rjon, grdski kvrt, trg, ulic, selo, sobrcjni cvor utobusn i zeljeznick stnic, erodrom, luk, jvni skup utkmic, miting, priredb,i dr), o Vremenu izvrsenj (mjeseci izvrsenj, dni izvrsenj ponedjeljk, utork..., dob dn - prije podne, popodne, nvece, iz ponoci, sti), o Objektu npd ( tijelo i dostojnstvo covjek, teritorijlni integritet i suverenitet, ljudsk prv i slobode, bnke, prodvnice, poteke, vikendice, rzn imovin i dr.), o Posljedicm (ugrozen ustvni poredk, smrt lic, nnosenje TTP, LTP, zgdjivnje zivotne sredine, ugrozen imovin, ugrozen ljudsk prv i dr.), o Strukturi izvrsilc (recidivisti, bez znimnj i zposlenj, strosn struktur djec, mloljetnici, odrsli od 18-30, 31- 40 i vise godin, prem polu itd.), o Vjerovtnim uzrocim (nrkoticno stnje, lkoholisno stnje, dusevno bolesno stnje, nerzrijeseni imovinsko-prvni odnosi, los odgoj u porodici, lose stnje u drustvu, bogtstvo-osionost i dr.). Osmtrnje spd u redovnu svkodnevnu policijsku djeltnost i moze biti stlno i povremeno, sprovodi se, prije sveg, kroz redovnu pozornicku i ptrolnu djeltnost. Moze se sprovoditi u uniformi, kd im prvenstveno preventivni krkter, li je efiksnije kd se sprovodi u civilnom odijelu, gdje rezultti mogu uroditi svjezim cinom, sto je, n krju ipk njbolj preventiv (Lenjin: niko se ne bi odlucio n izvrsenje KD, ko bi unprijed zno d ce biti uhvcen). Prcenje - Dost slozenij rdnj od osmtrnj. Sstoji se u tome d se prti, odnosno tjno slijedi odredjeno lice s ciljem prikupljnj informcij o vezi kriminlne djeltnosti tog, ili nekog drugog lic koji je u vezi s tim licem. Moze se provoditi pjesice, utomobilom i n druge pogodne ncine. Ukoliko se otkrije od strne onog ko se prti, prcenje gubi svoju svrhu. Ovj vid kriminlisticko tkticke djeltnosti zhtijev finitet i posebnu obucenost, cestu promjenu vozil, prerusenost i dr. Upotreb sluzbenih ps - Vrste posebno dresirnih ps koji se, zbog jko rzvijenog cul miris, upotrebljvju u policijske svrhe (trgci, npdci, cuvri). Psi se mogu efiksno upotrijebiti z pronlzenje izvrsilc KD zbog jko rzvijenog cul miris (50 put jceg od covjek), ko i zbog tog sto svki covjek im individulne mirise. U izvore miris trgove kod covjek spdju: cvrste i tecne mterije koje covjek dje od sebe (znoj, krv, kos, sperm i dr.); predmeti koji su bili u stlnom kontktu s tijelom covjek (odjec, obuc i sl.); predmeti koji su povremeno bili u kontktu s tijelom covjek (orudje, oruzje, novcnik, ceslj, olovk i drugi predmeti koje covjek koristi u svkodnevnom rdu). N osnovu sposobnosti prcenj trg miris, posebno dresirn sluzbeni ps u opertivnoj djeltnosti moze se upotrijebiti u svrhe d:

 ukze n lice od kojeg potice trg miris ostvljen n LM KD; ukze n prvc u kom se udljilo lice koje je ostvilo trg miris n LM KD i koji se dovodi u vezu s izvrsenjem KD (osumnjiceni) prondje predmete koji su u vezi s izvrsenjem KD i d ukze n lice koje je bilo u kontktu s predmetom; prondje odredjene trgove koji poticu od ucinioc ili su u vezi s KD (krv, mokrc, izmet, trgovi stopl, odjec, obuc, vozilo i dr.); prondje leseve, ili dijelove les. Uslovi z uspejsno djelovnje sluzbenih ps su: D je ps odmorn (pozeljno je d br svki CJB im posebno dresirnog ps). *Fehim Bihc. Lokcij n kojoj se upotrebljv (nepovoljni su uslovi gdje se krece vise ljudi ili zivotinj, sto dovodi do mijesnj trgov). D je trg ocuvn, mksimlno do 20 sti. Kd su u pitnju tmosferske prilike: povoljni uslovi z ocuvnje trg su: vlzno vrijeme, slb kis, mgl, snijeg debljine do 2 cm, slb vjetr, blgo sunce i sl.; nepovoljni uslovi z ocuvnje trg su: jke kise i mrzevi, jk i brz vjetr, deblji sloj snijeg, led, deblji sloj prsine i sl. Trg se moze oslbiti i djelovnjem odredjenih protivmiris, ko sto su biber, bijeli luk, crveni luk, pprik i dr Odluk o upotrebi: opertivni rdnik i vodic sluzbenog ps n licu mjest u skldu s postojecom situcijom. Mogu se dresirti z trgnje z: rznim vrstm drog, eksplozivom, oruzjem i dr. O upotrebi sluzbenog ps scinjv se sluzben zbiljesk. Koriscenje kriminlisticko opertivnih evidencij Opst zbucn krtotek, Evidencij KD s NN izvrsiocem, Album fotogrfij kriminlc, Evidencij odredjenih ktegorij izvrsilc, MOS evidencij modus operandi sistem (evidencij krivicnih djel prem ncinu izvrsenj) Ostle evidencije: osobenih znkov ndimk, ukrdenih i nestlih predmet, ostecenih krivicnim djelom, nestlih lic, neidentifikovnih lesev, kznen evidencij.

Lisenje slobode - svk rdnj ili postupk koji je usmjeren n oduzimnje slobode odredjenom licu ili odredjenoj grupi lic n prinudn ncin, kd je rdi efiksnog sprovodjenj ove mjere moguce stviti u izgled upotrebu fizicke snge ili zkonom dozvoljene prinude druge vrste. Spd u njtezi oblik obezbjedjenj prisustv osumnjicenog, odnosno optuzenog z uspjesno vodjenje krivicnog postupk. Policijski orgn moze lice lisiti slobode ko postoje osnovi sumnje d je to lice pocinilo KD i ko postoji m koji rzlog predvidjen u clnu 197. ZKP (pritvor), o cemu je duzn, bez odlgnj, njksnije u roku od 24 cs, sprovesti lice tuziocu, ko je u pitnju KD terorizm u roku od 72 cs. Rzlozi z odredjivnje pritvor - Ako postoji osnovn sumnj d je odredjeno lice ucinilo KD, pritvor protiv tog lic moze se odrediti: 1. ko se krije ili ko postoje druge okolnosti koje ukzuju n opsnost od bjekstv, 2. ko postoji osnovn bojzn d ce unistiti, skriti, izmijeniti ili flsifikovti dokze ili trgove vzne z krivicni postupk ili ko nrocite okolnosti ukzuju d ce ometti krivicni postupk uticjem n svjedoke, sucesnike ili prikrivce, 3. ko nrocite okolnosti oprvdvju bojzn d ce ponoviti KD ili d ce dovrsiti pokusno KD ili d ce uciniti KD kojim prijeti, z t KD se moze izreci kzn ztvor tri godine ili tez kzn, 4. u vnrednim okolnostim ko je rijec o KD z koje se moze izreci kzn ztvor od deset godin ili tez kzn, koje je posebno tesko s obzirom n ncin izvrsenj ili posljedice KD ko bi pustnje n slobodu rezultirlo stvrnom prijetnjom nrusvnj jvnog red. Ndleznost z odredjivnje pritvor - Pritvor odredjuje rjesenjem sudij n obrzlozeni prijedlog tuzioc. Procjen bezbjednosne situcije, obuhvt: Ko su lic koj treb lisiti slobode (utvrditi njihov dosdsnj kriminln ponsnj, poznvnje borilckih vjestin, d li su skloni pruznju otpor, d li su noruzni i dr.); N kom mjestu se nmjerv izvrsiti LS (d li je u pitnju otvoreni prostor - sum, polje i sl, ili ztvoreni prostor stn, prevozno sredstvo, kfn, rdno mjesto). Mor se voditi rcun d se ne ugroze drug nevin lic; U koje vrijeme ce se vrsiti LS (dn, noc); Procjen vlstitih sng - brojnost, psihofizick pripremljenost (PJP), obucenost, opremljenost, motivisnost i dr. Pln mjer i ktivnosti z lisenje slobode treb d obuhvt: izbor mjest gdje ce se vrsiti LS; izbor vremen; precizn rspored pripdnik sluzbe; rzrd konkretnih zdtk; vrijeme, mjesto i ncin sopstvnj zdtk; ncin izlsk n mjesto gdje se nmjerv lisiti slobode; vez i ncin rspoznvnj; noruznje, sredstv i oprem; broj pripdnik sluzbe z izvrsenje LS; rukovodjenje kcijom LS.

Osnovni tkticki principi lisenj slobode: Opreznost; Osmisljenost i plnirnost; Uspostvljnje ndmoci nd krivcem; Ne izzivti krivc; Ne priblizvti se krivcu; Nikd ne stjti nsprm vrt n koj se ulzi, Ne dozvoliti nijedn zhtjev krivc prije spoljnjeg pregled; Nikog ne treb potcijeniti; Dokumentovnje sluzbene rdnje lisenj slobode - O lisenju slobode scinjv se: Izvjestj o lisenju slobode, u kome se nvode nziv orgn cij su OSL izvrsili lisenje slobode, broj i dtum izdvnj nredbe sud po kojoj je izvrseno lisenje slobode (ko je vrseno po nredbi), podci lic koje je liseno slobode, mjesto i vrijeme lisenj slobode, podci o ponsnju lic prilikom lisenj slobode, d li su upotrijebljen sredstv prinude i koj, prezime i ime OSL koj su izvrsil lisenje slobode i dr; Potvrd o predji lic lisenog slobode sudiji, koj sdrzi gore nvedene podtke i koju, pored OSL potpisuje i sudij kome je lice predto n dlji rd Zdrzvnje - OSL im prvo d zdrzi lic koj su ztecen n mjestu izvrsenj KD rdi prikupljnj obvjestenj vznih z krivicni postupk, cije bi ksnije sslusnje bilo skopcno zntnim odugovlcenjem, sto bi uticlo n slbljenje memorije, stvrnje dodtnih bespotrebnih troskov i sl. (npr. lice koje rdi u inostrnstvu i dolzi jednom godisnje ili rjedje). Zdrzvnje moze trjti njduze sest sti. Dkle, rdi se o ocevidcim dogdjj koji predstvlj KD. O ovoj rdnji duzno je odmh obvjestiti tuzioc. O mjeri zdrzvnj scinjv se sluzben zbiljesk koj sdrzi rzlog zdrzvnj, vrijeme pocetk i trjnj zdrzvnj i dr. Tktik sprovodjenj rdnji dokzivnj obuhvt: Pojm i podjel rdnji dokzivnj Pretresnje stn, stvri i lic Uvidjj Vjestcenje Ispitivnje osumnjicenog. Pojm rdnji dokzivnj - pod rdnjm dokzivnj podrzumijevju se one rdnje kojim se obezbjedjuju licni i mterijlni dokzi i one se sprovode uglvnom tokom istrge i tokom glvnog pretres. Vrste rdnji dokzivnj: Pretresnje stn, prostorij i lic; Privremeno oduzimnje predmet i imovine; Uvidjj i rekonstrukcij; Vjestcenje; Sslusnje osumnjicenog, i Sslusnje svjedok.

Vrste pretresnj: 1. Prem objektu: stn i druge prostorije (pomocne stmbene prostorije, podrumi, supe, stle, rdionice, vikendice, hoteli, moteli, prostorije prvnih lic i sl.); lic; prevozn sredstv (putnick vozil, utobusi, kmioni, kombiji, hldnjce, trktori, zprege, motocikli, vozovi, vioni, brodovi, cmci, helikopteri i sl.); otvoreni prostori (sume, livde, polj, prkovi, bste, vodene povrsine i sl.); 2. Prem obimu: prethodn, povrsn ili djelimicn (opipvnje lic u cilju pronlsk oruzj, orudj i dr. predmet podesnih z npd, otvrnje prtljznik sumnjivog vozil rdi pronlsk predmet KD i sl.) potpun ili temeljit. Pretresnje stn i drugih prostorij - istrzn rdnj koj se preduzim u cilju obezbjedjenj mterijlnih dokz z uspjesno vodjenje krivicnog postupk, ko i rdi pronlzenj i hvtnj izvrsilc krivicnih djel z kojim se trg. Z vrsenje ove rdnje mor biti dovoljno osnov z sumnju. Pretresnje se vrsi se po nredbi sud OSL moze uci u stn i druge prostorije i bez nlog i bez svjedok, i po potrebi, izvrsiti pretresnje: Ako stnr tog stn to zeli; Ako neko zove u pomoc; Ako je potrebno uhvtiti ucinioc KD koji je n djelu ztecen; Rdi bezbjednosti lic i imovine (pozr, poplv i sl.); Ako se u stnu ili drugoj prostoriji nlzi lice koje se po nredbi im pritvoriti ili prinudno dovesti, ili se tu sklonilo rdi gonjenj. ko je ocigledno d se n drugi ncin ne mogu obezbijediti dokzi Pretresnjem se trze: 1. Predmeti, koji su: pribvljeni KD (npr. krdjom i sl.); posluzili z izvrsenje KD (provlnicki lt, noz ili pusk kod ubistv i sl.); nstli izvrsenjem KD (npr. flsifikovni novc i drugi vrijednosni ppiri); n kojim se nlze trgovi KD (npr. krv, izlucevine, boj, prsin i sl.); koji ukzuju n izvrsioc (fotogrfije, pism, dnevnici, odjec, obuc i sl.); 2. Lic (izvrsioci KD koji se nlze u bjekstvu ili se kriju ili lic koj se vode ko nestl); 3. Trgovi KD, lesevi ili dijelovi les.

Tktik postupnj kod pretresnj Prije pocetk pretresnj nredb se predje drzocu stn. Drzlc stn se prije pocetk pretresnj poucv d moze obvijestiti brnioc (dvokt). Drzlc stn ce se dobrovoljno pozvti d pred stvri koje se trze. Ako to zhtijevju izuzetne okolnosti, pretresnju se moze pristupiti i bez prisustv brnioc. Pretresnju stn prisustvuju dv punoljetn grdjnin ko svjedoci, koji se prije pocetk pretresnj upozorvju d: pze kko se pretresnje vrsi, i imju prvo d iznesu svoje prigovore koji se konsttuju u zpisniku o pretresnju. Osnovni principi pretresnj Zkonitost Motivisnost i upornost Blgovremenost Plnirnost Temeljitost Strucnost (*nrkotici, soj, ...) Konspirtivnost Ukljucivnje OSL prem spolnosti Pripreme i pln pretresnj obuhvtju sljedece: 1. Prikupljnje sto vise podtk koji se odnose n: Objekt u kome ce se vrsiti pretresnje (ulic, sprt i broj, rspored prostorij, tvn, pomocne prostorije, kucic z pse i dr.); Lic kod kojih ce se izvrsiti pretresnje (njihovo dosdsnje ponsnje, sklonost pruznje otpor, psihofizicko stnje, metod skrivnj ko su recidivisti i dr.); Lic koj bi se mogl nci kod vlsnik, odnosno drzoc stn i njihovo dosdsnje ponsnje, posebno u pogledu pruznj otpor; Predmete, trgove i lic koji se trze; Mjest n kojim se mogu skrivti stvri; 2. Procjeniti d li pretresnje treb izvrsiti istovremeno kod vise lic (vlsnik i drzlc stn i dr. prostorij); 3. Utvrditi tcno vrijeme vrsenj pretres (dtum, cs, minut, posebno ko se pretres vrsi n vise mjest). Uvijek je neophodno postici stepen iznendjenj kd ns njmnje ocekuje; 4. Utvrditi st sve treb koristiti kod vrsenj pretres (rzni detektori, sipke z busenje zemlje, ogledl n stp, bterijske lmpe, fotoprt ili video kmer, pisce msine z kucnje dokumentcije, sluzbeni psi ukoliko je potrebno itd...); 5. Odrediti broj rdnik potrebnih z uspjesno pretresnje i njihovu ulogu u pretresnju (vodj ekipe, ko ce obezbjedjivti clnove domcinstv, ko ce neposredno pretresti koji dio i sl.).

Gdje trziti: U zidnim supljinm i n zidovim (iz slik, ormr, goblen...); U supljinm kucnih prt; U pecim, kminim, dimnjcim, odlozenom pepelu, drvim i sl.; U nmjestju; U posudju; U dijelovim odjece i obuce; U rfovim z knjige; U djecjim igrckm; U potkrovlju i tvnu; U podrumu; U supm i stlm; U posebno iskopnim skrovistim koj se nlze vni i u kuci, odnosno prostorim vn kuce; U psecjoj kucici Ncin skrivnj predmet: Ukopvnje (u zemlju posebne limenke, burd, drvene snduke, plsticne posude Uzidjivnje u zidove vrijednih predmet (zlto, drgulji i sl.) koji ne zhtijevju stlnu upotrebu, Zkivnje ispod podov, lmperije, iz plsticne postve i sl. Umotvnje u crsfe, odjecu i dijelove posteljine (novc, drog i sl.); Skrivnje u vjestcke supljine kbste robe u teretnim vozilim (oruzje, drog, zlto i dr.); Skrivnje u rezervni tock (drog, nkit, novc i sl.); Skrivnje u frove, stop svjetlo i pokzivce prvc Lijepljenje sitnih predmet (npr. novc) ispod kvcil, gs, kocnice i n drugim mjestim; drugi rzni ncini skrivnj. Metode otkrivnj predmet, lic i trgov prilikom pretresnj putem: cul miris (lesevi i dijelovi les, romticni predmeti), koriscenje sluzbenih ps; vizuelnog pregled (trgovi prsine, frbnj, rsivnj, zsivnj, vrenj); otvrnj (vrt, ksete, prtljznik i drugi ztvoreni prostori); opipvnj lic i povrsin od pltn ili skj koze (krov vozil s unutrsnje strne, sjedist, odjec i dr.); podiznj vozil n dizlicu ili knl; odvjnje tpcirung u vozilu koji je spojen kopcm; vgnje vozil, rdi otkrivnj rzlike u tezini; rstvljnju (prt rznih i sl.); kucnju otkrivnje zvukom; pregled zemljinih povrsin uz pomoc tehnickih i drugih pomgl (npr. sluzbeni ps); upotreb rznih detektor (metl, eksploziv, rdijcije, miris i sl.), i drugi rzni ncini otkrivnj.

Dokumentovnje pretresnj stn i drugih prostorij - Scinjv se Zpisnik o pretresu stn i drugih prostorij, odmh nkon zvrsenog pretresnj. Dokz u krivicnom postupku ukoliko je sve obvljeno po ZKP. Zpisnik sdrzi: Nziv orgn koji provodi rdnju pretresnj, Broj, dtum i mjesto pretresnj, Prvni osnov z vrsenje pretresnj, Prezime i ime vlsnik, odnosno drzoc stn; Generlije svjedok koji prisustvuju pretresnju; Ko prisustvuje pretresnju (tuzilc, brnilc, Postupk s prostorijm koje su zkljucne; Vrijeme pocetk pretresnj; Ncin postupnj kod pretresnj, Krtk popis oduzetih predmet (potpunije se opisuju u potvrdi o privremenom oduzimnju predmet); Primjedbe svjedok ukoliko iz je bilo; Vrijeme zvrsetk pretresnj; Potpisivnje zpisnik OSL koje je rukovodilo pretresnjem drzlc stn, punoljetni grdjni svjedoci pretresnj, brnilc, zpisnicr. Pretresnje lic - istrzn rdnj koj se preduzim u cilju pronlzenj trgov i predmet krivicnih djel, ko je vjerovtno d se ti predmeti i trgovi nlze kod tog lic. Pretresnje se vrsi rdi pronlsk predmet i trgov koji mogu posluziti ko dokz u krivicnom postupku: predmeti koji su pribvljeni vrsenjem KD (npr. ukrdeni predmeti novc, zlto...); predmeti kojim je izvrseno KD (npr. pistolj, ceslj z brve, lomljc brv i drugi provlnicki lt i sl.); predmeti nstli izvrsenjem KD (npr. flsifikovni novc, drugi posebno urdjeni vrijednosni ppiri bjnko diplome i drug bjnko dokument); trgov koji ukzuju n izvrsioc (krv, sperm, pljuvck, brutne cestice, tudj kos, vlkn, stklo, zemlj, boj, ugrizi ili ubodi, sifrovne poruke, dresrnici i sl.). Pretresnje lic moze se vrsiti s nredbom sud i bez nredbe. Bez nredbe i prisustv svjedok OSL moze izvrsiti pretresnje u sljedecim slucjevim: prilikom izvrsenj nredbe z dovodjenje; prilikom lisenj slobode; ko postoji sumnj d to lice posjeduje vtreno ili hldno oruzje; ko postoji opsnost d ce to lice skriti, unistiti ili odbciti predmete koji se trebju od njeg oduzeti i upotrijebiti ko dokz u krivicnom postupku. Nkon izvrsenj pretresnj bez nredbe z pretresnje i bez prisustv svjedok, OSL mor odmh podnijeti izvjestj tuziocu, koji o tome obvjestv sudiju z prethodni postupk

Tktik pretresnj lic - Gdje trziti? 1. U odjeci - odozgo n dolje 2. Obuc u unutrsnjosti cipele, ptike, cizme (*slucj Kokez), ispod postve, u potpeticm, u crpm i posebnim steznicim z noge; 3. tijelo lic 4. Licni pribor novcnik, kutij z cigrete, kese z duvn, sibic, bocic i kutij z lijekove, kozmeticki preprti, suplji nkit, lzni dokumenti, flsifikovni novc, dresri, notesi, cedulje, fotogrfije, stikovi - USB, CD i dr. 5. Prtljg tsne, torbe, koferi, rnci, gdje treb obrtiti pznju n dordjen dupl dn, posebne pregrde, drske i sl. Dokumentovnje pretresnj lic: Zpisnik o pretresu Privremeno oduzimnje predmet OSL oduzece po nredbi koju izdje sudij n prijedlog tuzioc ili sluzbenog lic koje je dobilo odobrenje od tuzioc, privremeno ce oduzeti predmete koji mogu posluziti ko dokz u krivicnom postupku. Predmeti koji mogu posluziti ko dokz u krivicnom postupku oduzece se i bez nredbe ukoliko postoji rzlog od odlgnj. O oduzimnju predmet izdje se potvrd o privremenom oduzimnju predmet koj je dokz u krivicnom postupku UVIDJAJ Zncj uvidjj njpouzdniji ncin utvrdjivnj cinjenic u krivicnom postupku. Rzlog vrsenj uvidjj: utvrdjivnje ili rzjsnjvnje kkve vzne cinjenice u postupku kd je potrebno neposredno opznje. Osnovni ciljevi vrsenj uvidjj: Pronlzenje odgovor n glvno pitnje kriminlistike: st se desilo, odnosno utvrdjivnje d li djelo postoji ili ne postoji; Utvrdjivnje vrste krivicnog djel; Pronlzenje dokz koji ukzuju n ncin izvrsenj KD, put dolsk i odlsk jednog ili vise ucinilc, kretnje ucinioc n licu mjest, okolnosti koje omogucvju utvrdjivnje, odnosno rzjsnjenje uzrok i uslov KD; Pronlzenje trgov i predmet koji omogucvju identifikciju ucinioc; Pronlzenje identifikcionih trgov kojim se mogu ustnoviti upotrebljen orudj, oruzj KD, odnosno predmeti koji su korisceni prilikom izvrsenj ili br trgovi z odredjene grupne pripdnosti pomenutih predmet; Pronlzenje trgov i predmet koji omogucvju utvrdjivnje identitet zrtve; Utvrdjivnje vrste i velicine stete, koj je prouzrokovn KD; Kontrol i provjer dokz kojim se rspolze; Obezbjedjenje od unistenj i fiksirnje svih relevntnih mterijlnih informcij primjenom zpisnik i drugih metod u skldu s ZKP (fotodokumentcij, video zpis i dr.)

Subjekti koji ucestvuju u vrsenju uvidjj Tuzilc u istrzi koju on sprovodi; OSL MUP- - moze u istrzi izvrsiti uvidjj nkon obvjestvnj tuzioc; Sudije - z prethodno sslusnje - nkon podiznj optuznice; - vijece - n glvnom pretresu; - sudij ili predsjednik vijec, odnosno cln vijec - vn glvnog pretres, ko i Kriminlisticki tehnicr; Vjestci rznih struk u konkretnom slucju; Uniformisni rdnici koji obezbjedjuju lice mjest. Rekonstrukcij dogdjj moze se vrsiti u toku cijelog postupk i to: u istrzi; u fzi glvnog pretres, u pretresu pred drugostepenim sudom. 3.6.Obezbjedjenje mjest dogdjj podrzumijev: sto brzi izlzk uniformisnih rdnik n mjesto dogdjj kljuc uspjeh; Opsti pregled lic mjest bez pomjernj stvri i odredjivnj prostor koje ono obuhvt; pruznje pomoci povrijedjenim licim; otklnjnje neposredne opsnosti od pozr i eksplozij; obiljezvnje mjest trkom i sprecvnje ulsk u obiljezeni krug s ciljem ocuvnj predmet i trgov od pomjernj ili bilo kkvih promjen, tj. blokd prostor, bilo d se rdi o otvorenom ili ztvorenom prostoru; prikupljnje obvjestenj od ocevidc; preduzimnje mjer n lisenju slobode osumnjicenog lic; i dr. Fze uvidjj: prethodne mjere i rdnje, sttick i dinmick fz. Prethodne mjere i rdnje (orijentciono-informtivne) obuhvtju: Pribvljnje izvjestj o sprovedenim rdnjm obezbjedjenj lic mjest i drugim bitnim okolnostim; Sslusnje lic ztecenih n licu mjest; Orijentcij n licu mjest; Orgnizovnje potrge z uciniocem i koordinirnje opertivno-tktickih i istrznjih rdnji u tom prvcu, ukoliko z to u dtom slucju im dovoljno osnov. Sttick fz uvidjj, podrzumijev: Pregled i opisivnje lic mjest ko i scinjvnje biljeski ili/i video zpis; Pregled ztvorenog prostor (nmjestj, pokucstvo i dr.); Anliz cinjenicnog stnj i mison rekonstrukcij KD; Obiljezvnje trgov i predmet KD primjenom brojcnih oznk;

 Mjerenje rzdljin izmedju predmet i trgov prondjenih n licu mjest, njihove velicine, utvrdjivnje medjusobnog odnos i njihovo detljno opisivnje; Skicirnje i fotogrfisnje cinjenicnog stnj; Trzenje odgovor n osnovn pitnj u vezi s uvidjjem, i to: - ncin dolsk izvrsioc n lice mjest; - kretnje izvrsioc n licu mjest; - vrijeme bvljenj izvrsioc n licu mjest; smo vrijeme izvrsenj KD; tmosferske prilike z vrijeme izvrsenj KD; tmosferske prilike u vrijeme vrsenj uvidjj; sredstv i ncin izvrsenj (modus operandi sistem); broj ljudi n licu mjest u vrijeme izvrsenj, ncin njihovog kretnj i kkv im je bil ulog; tcno vrijeme izvrsenj KD i polozj izvrsioc u vrijeme izvrsenj KD; sv mjest odkle se moglo vidjeti i cuti ono sto se desvlo n licu mjest; postoje li svi trgovi i d li se nlze (leze li) n prvom mjestu; mjere pripremnj KD, obezbjedjenje od iznendjenj i prepoznvnj, tj. okolonosti koje pokzuju poznvnje mjesnih prilik; d li je n licu mjest ostl stvr izvrsioc; postoje li ostle indicije n mjestu dogdjj; velicin nnesene stete, po kome (*); motiv izvrsenj KD; put kojim se izvrsilc udljio s lic mjest; vrsenje pregled nd osumnjicenim licim; kome sve dozvoliti d prisustvuje uvidjju, rdi prcenj rekcij, i dr. Dinmick fz uvidjj sstoji se u: izuzimnju predmet i njihovom detljnom nlizirnju; izzivnje i fiksirnje ltentnih trgov (cinjenje trgov vidljivim); mulzirnje trgov (obuce, utiskivnj orudj u podlogu i sl.); pronlzenje i fiksirnje mikrotrgov; pkovnje trgov i predmet s LM; obezbjedjenje mterijl z komprciju (uzork i predmet) z dodtne nlize i vjestcenj; fiksirnje odoroloskih (mirisnih) trgov; obvljnje situcionih i drugih vjestcenj, rekonstrukcije, kriminlistickog eksperiment i ostlih opertivnih i dokznih rdnji. Dokumentovnje uvidjj 1. Zpisnik o uvidjju - procesni dokument koji n reln ncin prikzuje zteceno stnje n mjestu izvrsenj KD. Zpisnik sdrzi: Uvodni dio orgn koji je izvrsio uvidjj;

KD povodom kojeg je vrsen uvidjj; tcno vrijeme pocetk i zvrsetk vrsenj uvidjj; mjesto vrsenj uvidjj; imen i svojstv lic koj su ucestvovl u vrsenju uvidjj. Opisni dio (njvzniji dio) sdrzi: Promjene nstle od vremen izvrsenj KD do dolsk uvidjjne ekipe; Vremenske prilike u momentu izvrsenj KD i z vrijeme vrsenj uvidjj; Geogrfski polozj i izgled lic mjest; Opisivnje polozj, oblik, velicine i boje predmet i trgov ndjenih n licu mjest (pojedincno z svki); Precizno rstojnje izmedju predmet i trgov; Ncin fiksirnj i pkovnj predmet i trgov Zvrsni dio sdrzi: npomene ucesnik uvidjj; Potpis rukovodioc i zpisnicr. 2. Skicirnje cinjenicnog stnj utvrdjenog uvidjjem - N licu mjest se prvi kroki skic, ksnije se scinjv kvlitetn skic s precizno ucrtnim rzdljinm objekt, predmet i trgov u srzmjeru 1 : 100 ili 1 : 500 ili 1 : 1000. Skic moze biti pnormsk (iz pticje perspektive), vertikln i kombinovn. 3. Fotogrfisnje fotoprtom 4. fotogrmetrijsko snimnje lic mjest putem stereofotogrmetrijskih kmer 5. snimnje video kmerom 6. mkete i kompjutersko modelovnje cinjenicnog stnj fiksirnog uvidjjem i dr. Vjestcenje - rdnj koj se odredjuje kd je z utvrdjivnje neke vzne cinjenice potrebno pribviti nlz i misljenje lic koje rspolze potrebnim strucnim znnjem (sudski vjestk lice ovlsceno od sud z vjestcenje). Zncj: nlz i misljenje vjestk je dokz n sudu. Vrste vjestcenj: 1. Sudsko medicinsk (uzrok smrti, tezin i krkter povrede, posljedic povrede itd); 2. Biolosk (vjestce se ljudske izlucevine, dijelovi tkiv, DNK); 3. Toksikolosk (utvrdjuju se uzroci trovnj); 4. Tehnicko tehnolosk vjestcenj (ispituju se uzroci pozr, SN, nesrec n rdu, hvrij i kvrov u funkcionisnju rznih tehnickih uredjj i sl.); 5. Psihijtrijsk (utvrdjuje se urcunljivost u csu izvrsenj KD); 6. Psiholosk (vjestce se psihicki procesi kod dusevno zdrvih lic); 7. Knjigovodstven (vjestce se poslovne knjige koje se odnose n mterijlno finnsijsko poslovnje); 8. Kriminlistick vjestcenj (identifikcion i neidentifikcion) Identifikcion krim. vjestcenj: Grfoskopsk (utvrdjuje se rukopis); Trseolosk (spoljnj struktur ostvioc trg n podlozi); Dktiloskopsk (otisci ppilrnih linij);

Blistick (identifikcij oruzj iz kojeg je ispljen metk); Vjestcenje trgov stopl, pneumtik, orudj (kod provlnih krdj) itd. Neidentifikcion krim. vjestcenj: Dijgnostick (utvrdjuje se mehnizm izvrsenj KD Rkocevic i udrc kocem, vrijeme izvrsenj, uslovi i uzroci, pojedin svojstv licnosti izvrsioc itd); Situcion (kompleksn) vjestcenj - odnose se n mjesto izvrsenj KD, tj. kd se predmeti ne mogu odnijeti u lbortoriju ili institut n vjestcenje (kbsti su, lomljivi i sl. zbog ceg su vjerovtne njihove promjene u toku trnsport), zbog ceg se vjestcenje vrsi n licu mjest, sto je jedn od rzlog d vjestk treb d bude n mjestu vrsenj uvidjj. Dokumentovnje vjestcenj: nlz i misljenje. Ispitivnje osumnjicenog S kim se obvlj rzgovor (ko je osumnjiceni)? D li je povrtnik u vrsenju KD, koj djel je do sd vrsio, n koji ncin je vrsio KD; Kkve su mu psihofizicke osobine; S kim se druzi; Kud se njcesce krece; Kkve su mu mterijlne mogucnosti, i Drugi podci vzni z ispitivnje. Izbor OSL z obvljnje rzgovor Ovo je veom bitno, jer od vjestine vodjenj rzgovor zvisi krjnji uspjeh u vrsenju kriminlisticke obrde. Adekvtn rdnik z ovj poso je onj: ko je iskusn u obvljnju ovih poslov (* Ivnek), ko im psihofizicke predispozicije z ovj poso (hrizmu); ko je dobr poznvlc prilik veznih z kriminlne i druge ktivnosti n podrucju djelovnj, i druge osobine vzne z krjnji uspjeh. Tok vodjenj rzgovor fze: 1. I fz rzgovor = uvodni dio (zpocinjnje rzgovor) im z cilj d se uspostvi kontkt, tj. d se lice omeks z rzgovor, kko bi dvnje podtk bilo sto dobrovoljnije. 2. II fz rzgovor = slobodno izlgnje (pocinje nkon sto je uspostvljen povoljn tmosfer). Lice se pust d pric sve sto zn o izvrsenju krivicnog djel, tko d g treb pustiti d pric, sve nejsnoce u izlgnju treb isprviti u trecoj fzi rzgovor. Zbog tog, pricu osumnjicenog treb pzljivo slusti. 3. III fz rzgovor = postvljnje pitnj, koj mogu biti: Dopunjujuc, koj se postvljju kd je potrebno rsvijetliti neku bitnu cinjenicu, ukoliko se on nmjerno ili nenmjerno precutl.

 Kontroln pitnj se postvljju kd je potrebno provjeriti vjerodostojnost dtog iskz. Podsjecjuc pitnj se postvljju kd je metodom socijcije nekog potrebno podsjetiti n nesto (* M. Mtijevic i Ile Lukic bilo je to oko kosidbe). Precizirjuc pitnj se postvljju s ciljem otklnjnj odredjenih nepreciznosti, nejsnoc, dvosmislenosti ili neodredjenosti (npr. kko se dogdjj odigro, cime je nnesen povred, u koji dio tijel je neko udren i sl.). Dokumentovnje ispitivnj osumnjicenog lic (Zpisnik o ispitivnju, snimnje n video ili udio trku Zpisnik sdrzi: Nziv orgn cije lice vrsi ispitivnje; Prvni osnov z ispitivnje (cl.143. ZKP); Vrijeme pocetk ispitivnj Ko prisustvuje ispitivnju; Detljni podci lic koje se ispituje; Potpis osunjicenog kojim potvrdjuje tcnost dtih podtk; Pouk osumnjicenog z njegove obveze i prv (mogucnost uzimnj brnioc, n iznosenje dokz koji mu idu u korist, prvo d u toku istrge ostvri uvid u pribvljene dokz); IZJAVA osumnjicenog; Vrijeme zvrsetk sslusnj; Potpisivnje zpisnik (tuzilc ili OSL, osumnjiceno lice koje je dlo izjvu, zpisnicr). Urditi zpisnik n vjezvm. Krivicno procesni i kriminlisticko opertivni spekti specijlnih istrznih tehnik obuhvt: Pojm i osnovne krkteristike Krivicno-procesn regultiv specijlnih istrznih tehnik Kriminlisticki spekti primjene spec. istrznih tehnik Ndzor i tehnicko snimnje telekomunikcij Ndzor i tehnicko snimnje prostorij Tjno prcenje i tehnicko snimnje lic i predmet Pristup kompjuterskim sistemim i kompjutersko srvnjenje podtk Prikriveni istrzitelj Simulovni otkup i simulovno dvnje otkupnine Ndzirni prevoz i isporuk predmet Pojm (kriminlisticke opertive) specijlne istrzne tehnike - predstvljju posebne metode koje se zsnivju ne smo n koriscenju odredjenih tehnik, vec i u primjeni posebnih sredstv, rdnji i mjer, sto ove metode sdrzjno cini specijlizovnim, djuci im posebnu opertivnu dimenziju. Osnovne krkteristike

 Prihvcene su Konvencijom UN protiv trnsncionlnog orgnizovnog kriminlitet (Plermo 2000. godine), tko d su ugrdjene i u nse krivicno zkonodvstvo (ZKP); Bez primjene specijlne istrzne tehnike, n dnsnjem nivou tehnickog rzvoj drustv, ne moze biti uspjesne borbe protiv kriminlitet, jer se rnijim opertivnim metodm (tjno fotogrfisnje, kontrol telefon, tjno ozvucenje prostorij, opertivne veze, tjno prcenje i osmtrnje uz koriscenje tjnog fotogrfisnj, propustnje i otkup), to nije moglo u potpunosti postici nije bilo zkonom dozvoljeno, p je spdlo u domen iskljucivo opertivnog krkter, li ne i dokznog krkter; Koriste se pod posebnim uslovim, smo ko se n drugi ncin ne mogu obezbijediti dokzi. Moze ih odrediti smo sud n obrzlozeni prijedlog tuzioc, i ne smije biti zloupotreb; Predstvlj zncjnu preventivu, jer ko neko zn ili pretpostvlj, d se prti i snim, nece se ni odluciti n izvrsenje KD. Krivicno-procesn regultiv specijlnih istrznih tehnik Posebne istrzne rdnje su: 1. ndzor i tehnicko snimnje telekomunikcij 2. pristup kompjuterskim sistemim i kompjutersko srvnjenje podtk 3. ndzor i tehnicko snimnje prostorij 4. tjno prcenje i tehnicko snimnje lic i predmet 5. prikriveni istrzitelj 6. simulovni otkup predmet i simulovno dvnje otkupnine 7. ndzirni prevoz i isporuk predmet Krivicn djel z koj se mogu odrediti posebne istrzne rdnje: protiv RS, protiv covjecnosti i medjunrodnog prv, terorizm, z koj se prem Krivicnom zkonu moze izreci kzn ztvor od tri godine ili tez kzn Mogu se odrediti smo pod uslovom: ko se n drugi ncin ne mogu pribviti dokzi; ili bi njihovo pribvljnje bilo skopcno s nesrzmjernim teskocm. Ndleznost z odredjivnje posebnih istrznih rdnji: Posebne istrzne rdnje mogu se preduzeti smo n osnovu odgovrjuce odluke sud, kojoj predstoji inicijtiv ndleznog orgn. Tuzilc dje obrzlozeni prijedlog sudiji z prethodni postupk z primjenu nekih od posebnih istrznih rdnji. Sudij z prethodni postupk donosi nredbu o primjeni odredjene rdnje, koju dostvlj n izvrsenje policijskom orgnu. Izuzetno, nredb se moze dti i usmeno: ko se pismen nredb ne moze dobiti n vrijeme; ko postoji opsnost od odlgnj.

Trjnje posebnih istrznih rdnji - Posebne istrzne rdnje mogu trjti: njduze do mjesec dn, iz posebno vznih rzlog mogu se, n obrzlozeni prijedlog tuzioc, produziti z jos mjesec dn, s tim d mjere (ndzor i tehnicko snimnje telekomunikcij, pristup kompjuterskim sistemim i kompjutersko srvnjenje podtk i ndzor i tehnicko snimnje prostorij) mogu trjti njduze sest mjeseci, mjere (tehnicko prcenje i snimnje lic, trnsportnih sredstv i predmete i ndzirni prevoz i isporuk predmet) njduze tri mjesec. Rok trjnj z prikrivenog istrzitelj zkonodvc nije propiso. Ndzor i tehnicko snimnje telekomunikcij - istrzn rdnj koj se sstoji u tjnom ndzoru (prisluskivnju) i snimnju rzgovor koji se vode n dljinu. Odnosi se n sv tehnick sredstv, bez obzir d li su stcionirn, mobiln, nlogn, digitln, tonsk, slikovn, integrisn i dr, koje korisnici upotrebljvju bilo preko postnskih komunikcij (privtni telefonski prikljucci, jvne govornice i sl.), ili preko drugih orgnizcij (npr. telekomunikcije u prometu i sl.), n koj se proteze ustvno prvn i krivicnoprvn zstit. Pored tog, ovj ncin prikupljnj podtk odnosi se i n snimnje neposrednih rzgovor koji je vode u prostorijm ili n otvorenom prostoru, ko i z kontrolu postnskih posiljki (pism, pket, tjnih poruk i sl.). Sredstv z prikupljnje podtk n ovj ncin mogu se podijeliti n: Elektronsk tehnick sredstv, kojim se snimju rzgovori, ne smo u stnu kncelriji, vec i u utomobilu i otvorenom prostoru, li i z tjnu kontrolu rzgovor i drugih sredstv komunikcij, ko sto su kompjuter, telefks, pejdzer, teleprinter i dr. mogu se snimti i rzgovori preko mobilnih telefon, rdio i televizijske veze i dr. Hemijsk sredstv koj se koriste z kontrolu postnski posiljki, otkrivnje tjnih poruk, prisustv tjnog mstil, indig i z tjno fotogrfisnje, tehnicko i TV snimnje. Zhvljujuci nglom rzvoju tehnike, sredstv z prisluskivnje se stlno usvrsvju, md su on bil prisutn i mnogo rnije, li su bil bsnoslovno skup. S tim u vezi, dns se vise niko ne moze u potpunosti osjecti sigurn z tjnost svojih rzgovor. Ndzor i tehnicko snimnje prostorij - Podrzumijev ozvucenje prostorije (stn, kuc, vikendic, kncelrij, restorn, hotelsk sob i sl.), koje se preduzim s ciljem snimnj rzgovor, uz koriscenje odgovrjucih elektronsko tehnickih sredstv (kmere, rdio predjnici tzv. stjenice i dr.). Snimnje moze biti: opticko (slik), kusticko (zvuk). Upotrebljv se zicni i bezicni sistem. Zicni sistem se koristi kd postoji mogucnost d se kblovim povezu prislusn sredstv koj su ugrdjen u prostoriji s uredjjim z snimnje rzgovor koji su locirni u jednom centru.

Bezicni sistem se zsniv n postvljnju rdio prijemnik u odredjenoj prostoriji koj emituje elektricne signle ultrkrtke tlse do odgovrjuceg rdio prijemnik koji je locirn n odredjenom mjestu. Tjno prcenje i tehnicko snimnje lic i predmet Primjenom ove istrzne rdnje moze se otkriti: KD i izvrsilc, odnosno njegovo hvtnje n LM (delicto in flagranti); Sredstv izvrsenj KD i pronlzenje trgov KD; Sucesnici; Kriminln zrist, prebivliste i borviste izvrsioc i sucesnik, te drugih lic; Mjest sstjnj kriminlc; Lic koj se nlze n visokim polozjim u lncu su orgnizovnog kriminl, I dr. Pored represivnog krkter, ov istrzn rdnj im i izuzetn preventivni krkter, jer ko neko zn d se prti, nece ni pokusti izvrsenje KD. Dokzni krkter n sudu imju tehnicki snimci koji su nprvljeni u toku prcenj, ne i informcije do kojih se doslo ngzovnjem lic iz srdnicke mreze. Ncin vrsenj prcenj: Vozilom (putnicko, motocikl i dr., vec zvisno od krkter zdtk); Pjesice, kombinovno i n druge ncine; Prerusenost, tj. prilgodjvnje situciji, kko se nebi bilo otkriveno; Selekcij OSL koj vrse prcenje specijln obucenost, finitet poznvnje tehnike i vjestin u rukovnju s njom, moc zpznj Tehnik koj se koristi u vrsenju rdnje tjnog prcenj i snimnj lic i predmet: video kmere; uredjji s infrcrvenim zrkm (IC uredjji); Fotoprti normlni i prikriveni koji mogu nlziti u prikldnim predmetim ( kisobrn, tsn, nliv-pero, stp, upljc i drugi predmeti z koje je tesko posumnjti d se u njim nlzi fotoprt z snimnje kriminlne ktivnosti); mnog drug tehnik ko rezultt svremenih dostignuc koj omogucv kvlitetno obvljnje tjnog prcenj ko istrzne rdnje Pristup kompjuterskim sistemim i kompjutersko srvnjivnje podtk Kompjuter moze biti koriscen u kriminlne svrhe, tko sto moze d: posluzi ko sredstvo izvrsenj KD; posluzi z plnirnje i orgnizovnje kriminlne djeltnosti; bude objekt npd KD, ne smo krdje, vec i pribvljnj podtk koji se nlze n hrd disku; sdrzi informcije i podtke o kriminlnoj djeltnosti pojedinc ili grup, posebno kd je u pitnju privredni kriminlitet (kriminlitet bijelog okovrtnik) ko sto je npr. utj porez koje je n zpdu jedno od njtezih KD i dr; sdrzi mnoge druge informcije koje su od interes z policiju (ncin izvrsenj KD, podci o vozilim, predmetim i dr.).

Istrzn rdnj Pristup kompjuterskim sistemim i kompjutersko srvnjenje podt nrocito dolz do izrzj kd bz podtk sdrzi podtke koji mogu biti dokz u odnosi n izvrseno KD i njegovog ucinioc, ko sto su rzne fotogrfije, crtezi, slike, skice, isprve, dokumentcij i sl. (npr. visin prijvljenog porez...), zbog ceg je odobren pristup kompjuterskim sistemim, kko bi se izvrsilo srvnjenje podtk. Prikviveni istrzitelj - je lice (po prvilu iz OUP-) koje se tjno infiltrir ubcuje u kriminlnu sredinu u cilju dokzivnj konkretne kriminlne djeltnosti. Veom slozen policijsk rdnj koj se zsniv n prethodnoj prksi djelovnj obvjestjnih sluzbi koje su koristile tjne sredstv i metode u svom rdu. Rdi se o specificnom metodu koji se koristi z prikupljnje dokz i opertivnih informcij u suprotstvljnju orgnizovnom kriminlitetu. Prikriveni istrzitelj treb d posjeduje sljedece osobine: mor biti dobr glumc, d bi se snso u sitciji u koju je postvljen ugrdjen (postr, sumr, lovc, ribolovc, trgovc, konobr, fotogrf, recepcionr i td.); mor dobro poznvti jezik i nrjecje (*) sredine u koju se ubcuje; Mor dobro poznvti jezik kriminlnog podzemlj u koji se ubcuje; Mor dobro prouciti prvil, te psiholosk ponsnj kriminlne orgnizcije; Mor imti nmjestenu biogrfiju (* slucj hpsenj Drze M.) i dokument z nju, te dobro kreirnu legendu; jednostvno, mor se u potpunosti sziviti -poistovjetiti s kriminlnom orgnizcijom u koju se ubcuje rdi otkrivnj i dokzivnj kriminlne djeltnosti, kko ne bi bio otkriven ko prikriveni istrzitelj. Prikriveni istrzitelj nem prvo d provocir izvrsenje bilo kog krivicnog djel. Ne treb pristupti tehnickoj registrciji uocenih cinjenic i dokz ukoliko bi one ugrozvle zivot prikrivenog isrzitelj. Ov rdnj nlzi svoje korijene u SAD gdje se u svrhe prikupljnj dokz z vodjenje krivicnog postupk koristio tjni gent. Prikriveni istrzitelj djeluje s tcno odredjenim ciljem po nlozim svojih pretpostvljenih ko i po nlogu tuzioc. Iko ZKP ne precizir iz koje sredine treb d bude prikriveni istrzitelj, on je po prvilu iz OUP-, s obzirom d se rdi o veom slozenoj i osjetljivoj ulozi koj je skopcn s niz opsnosti, tko d uspjesnost djelovnj zvisi od znnj, profesionlnosti, li i urodjenog finitet d se ov ulog u potpunosti odglumi. Rdnje koje preduzim prikriveni istrzitelj su neformlne, osim ko se sslusv u svojstvu svjedok, sto treb biti krjnji izuzetk. Zbog tog, n osnovu zpznj prikrivenog istrzitelj, treb obezbijediti druge dokze n osnovu kojih bi se u potpunosti rsvjetlilo KD i njegov izvrsilc. Period n koji se ngzuje prikriveni istrzitelj ZKP nije propiso Dileme: 1 godin, 3 godine, vise od tri godine, dok trje potreb. Prije ubcivnj prikrivenog istrzitelj u kriminlnu orgnizciju, neophodno je rijesiti sljedec bitn pitnj:

 izbrti dekvtno lice z ovu ulogu (psiho-fizick svojstv, inteligencij, glumcke krkteristike, strucnost, sposobnost prilgodjvnj ncinu zivot u novoj, kriminlnoj, sredini i td.); obuk i priprem z rd u novim uslovim; ncin snbdjevnj dokumentcijom, sredstvim, opremom i sl; ncin odrzvnj veze, dvnje uputstv i koordincij s prikrivenim istrziteljem; ncin ubcivnj u kriminlnu sredinu; prognoz mogucih situcij u koje moze zpsti prikriveni istrzitelj i ncin njihovog rjesvnj; ncin izvlcenj iz kriminlne sredine i ukljucivnj u reln, prehodni zivot; mjere zstite prikrivenog istrzitelj. Zdci PI morju biti potpuno jsn, bez dilem. Zstit prikrivenog istrzitelj je veom slozen, koj moze biti ugrozen, njcesce, usljed: njegove nedekvtne djeltnosti i neodgovrjuceg ponsnj u kriminlnoj sredini; njegovog otkrivnj, jer moze biti pod pskom clnov kriminlne orgnizcije; obveze postovnj zkonskih propis u situciji kd mu se nmece provocirnje KD ili ucesce u izvrsenju KD zjedno s clnovim kriminlne orgnizcije; njegovog otkrivnj od strne druge kriminlne orgnizcije sto se moze predociti onoj u koju je ubcen, te pokusj vrbovnj, ucjenjivnj i sl.; dolzenje u sukob s policijom, koj ne zn d je on ugrdjen u kriminlnu orgnizciju; mogucnost korumpirnj prikrivenog istrzitelj i dr. Simulovni otkup i simulovno dvnje otkupnine Rdi se o dvije, zsebne istrzne rdnje, koje dolze do izrzj kod efiksnijeg otkrivnj, rzjsnjvnj i dokzivnj KD koj se ince tesko dokzuju, ko sto su: krijumcrenj (KD u vezi s neovlscenom proizvodnjom i stvljnjem u promet opojnih drog i drugih psihotropnih supstnci, krijumcrenje rdioktivnih mterij, oruzj i municije, kulturnih dobr, flsifikovnog novc i drugih vrijednosnih ppir, tehnicke robe i dr.) i nedozvoljene trgovine, (simulovni otkup), odnosno pojedinih korupcijskih KD primnje i dvnje mit i drug korupcijsk KD (simulovno dvnje otkupnine). Rdnj simulovnog otkup sstoji se u tome d kupc (njcesce OSL) otkupljuje predmete koji su u vezi s KD (predmeti pribvljeni KD, upotrijebljeni z izvrsenje KD, nstli izvrsenjem KD i drugi predmeti koji su u vezi s KD). N ovj ncin dolzi se do informcij koj se odnose n odredjenu kriminlnu djeltnost, moze se utvrditi i identitet pojedinih pripdnik kriminlne orgnizcije, n osnovu tog otkriti KD i njegov pocinioc. Ovkve podtke policiji moze dti prikriveni istrzitelj ili nekompromitovn opertivn vez (informtor, srdnik), koji po odobrenju kriminlne orgnizcije trze kupc.

Ndzirni prevoz i isporuk predmet Ov rdnj predvidjen je Konvencijom UN protiv trnsncionlnog orgnizovnog kriminl pod nzivom Kontrolisn isporuk. Predstvlj zncjnu posebnu istrznu rdnju z otkrivnje, rzjsnjvnje i dokzivnje KD krijumcrenj opojnih drog, rdioktivnog mterijl (plutonijum i dr.), oruzj i municije, plemenitih metl, novc, kulturnih dobr, tehnicke i druge vrijedne robe. U sustini, rdi se o prcenju i registrciji odredjene kriminlne djeltnosti, li bez preduzimnj konkretnih represivnih mjer, d bi se scekl njoptimlnij situcij z presjecnje kriminlne ktivnosti (hvtnje izvrsilc KD i obezbjedjenje dokz). Aktivnost se preduzim n osnovu prethodne informcije d se odredjeno lice (ili lic) bve orgnizovnim kriminlitetom krijumcrenjem rznih vrst rob. Njzncjnije kod ove rdnje je to d se prikupljnjem dokz n ovj ncin dolzi do glvnih orgniztor kriminlne ktivnosti. Rdnj Ndzirni prevoz i isporuk predmet se njcesce kombinuje s drugim specijlnim istrznim tehnikm, ko sto su tjno prcenje i tjno fotogrfisnje. SAVREMENE METODE KRIMINALISTICKE REGISTRACIJE I IDENTIFIKACIJE Obuhvt: Kriminlistick registrcij lic Kriminlistick identifikcij lic Metodi registrcije i identifikcije lic Ppilroskopij Licni opis Sinjletick fotogrfij Foto robot Identifikcij n osnovu trgov usn, noktiju i zub Fonoskopsk identifikcij Odorolosk identifikcij DNK identifikcij Osvrt n identifikciju predmet i lesev Registrcij i identifikcij lic pripdju kriminlistickoj tehnici, ko grni kriminlistike i nlze se u dijelu koji nosi nziv registrcion tehnik posebn oblst u okviru kriminlisticke tehnike. Pojm registrcione tehnike: proucv i primjenjuje odgovrjuce nucne i tehnicke metode koje sluze z registrciju lic, predmet i lesev, rdi omogucvnj njihove identifikcije. Registrcij i identifikcij lic pripdju kriminlistickoj tehnici, ko grni kriminlistike i nlze se u dijelu koji nosi nziv registrcion tehnik posebn oblst u okviru kriminlisticke tehnike. Pojm registrcione tehnike: proucv i primjenjuje odgovrjuce nucne i tehnicke metode koje sluze z registrciju lic, predmet i lesev, rdi omogucvnj njihove identifikcije.

Registrcij i identifikcij su medjusobno uslovljene, jer registrcij lic (osumnjicenih, optuzenih, osudjenih), ko i predmet i lesev, omogucv d se izvrsi njihov identifikcij. Registrcij prethodi identifikciji. Kriminlistick registrcij vrsi se prem: 1. subjektu, koji obuhvt ucinioce krivicnih djel, odnosno: osumnjicen lic; optuzen lic; osudjen lic. 2. predmetu, koji obuhvt: sredstv izvrsenj KD; sredstv pribvljen KD; predmete nstle izvrsenjem KD; predmete prondjene n mjestu izvrsenj KD; predmete n kojim se mogu nci trgovi u vezi s izvrsenim KD. 3. nepozntom lesu Registrcij se odnosi i n krivicn djel po ncinu izvrsenj MOS (modus operandi sistem) evidencij, koj obuhvt KD s nepozntim izvrsiocem. Istorijski posmtrno, registcij lic se vrsil n rzne ncine, ko sto su: Skcenje odsjecnje pojedinih dijelov tijel ucinioc KD (prst, sk, ruk, nos, uvo i sl.); Zigosnje utiskivnje n tijelo ucinioc odredjenih znkov putem vrucih zigov s odredjenim zncenjem; Prd identifikcije postrojvnje ztvorenik povrtnik (recidivist) pored kojih su prolzil sluzben lic koj su rdil u ztvoru koju su se trudili d posmtrnjem, prepoznvnjem i pmcenjem, uoce n ztvorenicim sto vise obiljezj, kko bi ih ksnije mogli identifikovti; Antropometrij ili metod bertionze (Alfons Bertion) mjerenje covjecijeg tijel, koji je bio uvjeren d se covjek rzvij do dvdesete godine. Kriminlistick identifikcij lic - s kriminlistickog stnovist, znci utvrdjivnje identitet nekog lic, tj. utvrditi njegovu istovjetnost, odnosno sve one bitne individulne krkteristike (obiljezj) po kojim se rzlikuje od drugog lic. Identifikcij znci utvrdjivnje prvnih, fktickih i fizickih obiljezj lic. Metodi registrcije i identifikcije lic Ppilroskopij - identifikcij pomocu crtez ppilrnih linij, Licni opis, Registrcion (sinjletick) fotogrfij, Foto robot (identi kit), Identifikcij n osnovu trgov usn, Identifikcij n osnovu trgov noktiju, Identifikcij n osnovu trgov zub, Fonoskopsk identifikcij (pomocu gls),

Odorolosk identifikcij (pomocu trg miris), DNK identifikcij (n osnovu genetskog zpis).

Ppilroskopij - predstvlj metod kriminlisticke registrcije i identifikcije lic, koji se zsniv n proucvnju i uporedjivnju ppilrnih linij n kozi prstiju, dlnov i tbn. Osnivc: Ivn Vucetic iz Argentine (porijeklom Hvrnin). Bitne krkteristike (svojstv) ppilrnih linij: nepromjenljivost nstju kod plod u mjcinoj utrobi nkon tri mjesec strosti fetus i ostju nepromjenjene tokom citvog zivot; individulnost ne postoje dvije osobe s identicnim ppilrnim linijm; grupisnje sve ppilrne linije se grupisu u osnovne grupe (po Vuceticevom sistemu n: lucni uzorci, lijeve petlje, desne petlje, kruzni uzorci i pomocne grupe koji se ne mogu svrstti ni u jednu od nvedenih grup; prenosivost ostvljnje trgov ppilrnih linij n predmetim koji se dodiruju Ppilroskopij se dijeli n: 1. Dktiloskopiju ppilrne linije n prstim; 2. Heiroskopiju ppilrne linije n dlnovim; 3. Pedoskopiju ppilrne linije n tbnim, odnosno stoplim. U suprotstvljnju kriminlitetu, rdi identifikcije nepozntih ucinilc KD, njpouzdniji je metod dktiloskopije D bi se mogl izvrsiti identifikcij lic n osnovu ppilrnih linij, potrebno je d postoji dktiloskopsk zbirk koj sdrzi prethodno uzete otiske prstiju odredjenih ktegorij lic. Trgovi ppilrnih linij prondjeni n mjestu izvrsenj krivicnog djel uporedjuju se s otiscim prstiju odredjenih lic iz dktiloskopske zbirke Postupk uzimnj otisk prstiju (dktiloskopirnje lic) (plc, kziprst, srednji prst, domli prst i mli prst od krj do krj nokt) Vrste dktiloskopskih zbirki: 1. Opst ili dekdktiloskopsk zbirk otisci ppilrnih linij svih deset prstiju odredjenih lic n istom krtonu. N osnovu svih deset otisk prstiju jednog lic prvi se dktiloskopsk formul. 2. Monodktiloskopsk formul svki otisk prst n posebnom dktiloskopskom fisu, sto znci d z jedno lice postoji deset pojedincnih dktiloskopskih fisev. Svki pojedincni otisk prst im svoju formulu. Monodktiloskopsk zbirk sstoji se iz dvije cjeline: 1. jedne, u kojoj se registruju otisci ppilrnilih linij pozntih ucinilc krivicnih djel, i 2. druge, u kojoj se registruju trgovi ppilrnih linij nepozntih ucinilc krivicnih djel.

Prondjeni trg ppilrnih linij s mjest provjerv se kroz svih deset krton otisk prstiju pozntih ucinilc KD. D bi dokzli d je otisk prst uzet od lic identicn s odredjenim trgom ppilrnih linij s mjest izvrsenj krivicnog djel, vrsi se dktiloskopsko vjestcenje. Potrebno je po nsem zkonodvstvu pronci njmnje 12 identicnih individulnih krkteristik n ob otisk (onog koji je ndjen n LM i onog koji je uzet od lic), d bi se dokzlo prisustvo n licu mjest (stnje kod drugih zemlj). Licni opis Tvorc ovog metod je Alfons Bertion, rdi se o jednom od prvih metod registrcije i identifikcije lic. U prksi postoji utvrdjeni obrzc n kome se nlze svi moguci podci o licnom opisu, koje krim. tehnicr podvlci ili popunjv. Licni opis (obrzc) se popunjv n bzi: visine, rzvijenosti, kose, celvosti, celo profil, oci, profil podbrtk, nos, usi, resic, zubi, govor i dr. (dorditi po Modlijevoj knjizi). Registrcion (sinjletick) fotogrfij Sstoji se u registrovnju odredjenih lic fotogrfisnjem, tko d se odredjen ktegorij lic moze identifikovti n tkv ncin. Po prvilu, registruju se osudjen lic, ucinioci krivicnih djel u povrtu, profesionlni ucinioci KD. Prepoznvnje lic i nepozntih lesev pomocu fotogrfije vrse osteceni, ocevidci dogdjj i sl. Ov fotogrfij se koristi z: identifikciju lic, identifikciju lesev, rspisivnje potjernice i objve, trgnje z licim, kriminlisticko-opertivne evidencije. Registrcion (sinjletick) fotogrfij podrzumijev tri poze: nfs, desni profil, lijevi poluprofil. Anfs i desni profil se snimju bez ikkvih detlj, lijevi poluprofil, onko kko lice svkodnevno izgled (nocle, kp i sl.). Z fotogrfisnje se koristi specijln stolic koj se okrece. Fotogrfij se rdi u rzmjeri 1:10, sto je pogodno z mjerenje pojedinih dijelov tijel. U donjem lijevom uglu fotogrfije upisuje se orgnizcion jedinic gdje se vrsi fotogrfisnje i registrski broj lic.

Foto robot (identi kit). Sustin foto-robot sstoji se u sstvljnju lik n osnovu zpznj ocevidc dogdjj. Pomocu ovog metod vrsi se sstvljnje slike jednog lic kombincijom slik dijelov drugih lic, tj. uklpnjem u cjelinu pomocu odgovrjuceg prt, po kzivnju ocevidc dogdjj. U svijetu se koriste rzni sistemi z izrdu foto-robot, kod ns je prisutn kompjuterski sistem s velikim brojem kombincij. Drugi ncin izrde foto-robot je crtnje izgled nekog lic od strne ngzovnog likovnog umjetnik, po kzivnju ocevidc dogdjj. Sstvljeni ili ncrtni igled lic fotogrfise se i dobijen fotogrfij sluzi z: prepoznvnje ucinioc KD, zbog ceg se objvljuje u sredstvim jvnog informisnj; rspisivnje vnrednog obvjestenj i dr. Identifikcij n osnovu trgov usn Usne covjek sdrze individulne krkteristike (brzde) koje su pogodne z njegovu identifikciju. Trgovi usn mogu biti: ltentni (ostju n tvrdim podlogm), koji se otkrivju pod kosim svjetlom, i vidljivi (nsminkne usne). Trgovi usn se fotogrfisu i fiksirju mgnetnim prhom i trnsprentnom folijom. Identifikcij se vrsi uporedjivnjem s nespornim trgom skinutim n pogodnim podlogm, n osnovu individulnih krkteristik. Identifikcij n osnovu trgov noktiju Nemju identifikcioni krkter, jer ne mogu biti toliko individulni d bi omogucili sigurnu identifikciju, md se ne smiju zpostviti. Treb ukzti n trgove tkiv kojise mogu nci ispod noktiju, koji mogu biti veom zncjni z identifikciju, posebno zbog DNK. S spekt identifikcije lic njzncjniji su trgovi koji predstvljju dijelove noktiju, prondju se n mjestu izvrsenj, jer posjeduju uzduzne brzde koje su pogodne z identifikciju, jer se n osnovu brzd moze identifikovti prst lic s kog trg potice. Identifikcij n osnovu trgov zub Posjeduju individulne krkteristike, n osnovu kojih se moze izvrsiti identifikcij lic. Mogu nstti n ljudskom tijelu ili n predmetim, njcesce prehrmbenim rtiklim. Fiksirju se fotogrfisnjem i pri tom se uzimju predmeti rdi vjestcenj. Identifikcij se vrsi n osnovu individulnih krkteristik trgov s mjest izvrsenj KD i uzetih trgov osumnjicenih lic n istoj ili slicnoj podlozi, odnosno predmetu.

Fonoskopsk identifikcij (identifikcij pomocu gls) Odredjen KD vrse se verblnim putem, neposredno ili preko telefon, zbog ceg je neophodno prepoznvnje gls. Osnovne krkteristike specificnosti gls ispoljvju se u vidu jcine, visine i boje gls. Kd je gls nepozntog lic snimljen n odgovrjuci uredjj, potrebno je pronci osumnjicen lic ciji gls treb tkodje snimiti istom ili slicnom tehnikom. Identifikcij lic je moguc n osnovu individulnih krkteristik u glsu svkog covjek. Identifikciono vjestcenje se sstoji u uporedjivnju: - snimnje inkriminisne, i - pribvljene komprtivne izjve osumnjicenog lic. U novije vrijeme se komprtivn vjestcenj ove vrste vrse n kompjuteru, uz primjenu specijlnih softver z nlizu gls. Odorolosk identifikcij (identifikcij n osnovu trg miris) Izvrsioci KD nisu ni svjesni d n mjestu izvrsenj ostvljju i trgove miris (tjelesni miris). Trg miris omogucv d se uz pomoc posebno dresirnih ps otkrije izvrsilc KD, ko su ispunjeni odredjeni uslovi (protok vremen, tmosferske prilike, krkteristike teren i sl.). U novije vrijeme rzvij se nov disciplin kriminlistike kriminlistick odorologij (nuk o mirisim). Pomocu posebnih sprv trgovi miris se fiksirju n mjestu izvrsenj krivicnog djel, tko sto se usisvju i potom konzervirju. Posebno dresirni ps prethodno pomirise trg konzerivirni miris i n osnovu njeg pokusv d izmedju vise lic identifikuje lice od kog miris potice. Ovj postupk se ponvlj vise put i s rzlicitim sluzbenim psim. Istrzivnj su pokzl d prvilno konzervirn trg zdrzv svojstv i vise godin, prisustvo greske u identifikciji je nezntno. DNK identifikcij (identifikcij n osnovu genetskog zpis) prvi je u krim. svrhe upotrijebio Alek DZefri u Vel. Britniji Zncj metode: njpouzdnij u dnsnje vrijeme. N mjestu izvrsenj KD ostju brojni bioloski trgovi koji poticu od izvrsioc KD, n osnovu kojih se moze izvrsiti DNK identifikcij (deksiribonukleinsk kiselin). DNK predstvlj orgnsku supstncu koj se nlzi u nukleusu zivih celij. DNK je sstvni dio hromozom i sstoji se od cetiri bze i sustin je u rsporedu, odnosno utvrdjivnju redoslijed ovih bz. (potpunije objsniti studentim iz mteriju iz fiziologije struktur celije, minokiseline, lnce i dr.)

Svki covjek posjeduje sopstveni kod (sifru), koji se nziv genom. Znemrljiv je vjerovtnoc d dvije osobe imju isti redoslijed bz, odnosno genetski kod (genom), koji odredjuje individulne krkteristike svkog pojedinog lic. Prem tome, DNK je genetski mterijl koji se nlzi u jezgru tjelesne celije i koji dje kodirne poruke koje se rzlikuju kod svkog lic. To znci d krv, sperm, pljuvck, ko svki drugi trg koji potice od covjek i u sebi sdrzi ljudske celije, moze d posluzi z ovu vrstu identifikcije. DNK predstvlj genetski trg jednog lic i omogucv njegovu identifikciju n osnovu odredjenih bioloskih trgov, isto ko sto to omogucvju trgovi ppilrnih linij, p se u literturi srece i nziv genetski otisk prstiju. Identifikcij se vrsi uporedjivnjem DNK s mjest izvrsenj s DNK uzetom od osumnjicenog lic. Nucnici iskljucuju mogucnost d se kod dv lic pojvi ist genetsk struktur, uz mogucnost izuzetk kod jednojjcnih bliznc. Bitno je d se ovi trgovi strucno pronlze, fiksirju i prvilno trnsportuju. Zhvljujuci ovoj metodi rzrijeseni su brojni komplikovni slucjevi, posebno silovnj i ubistv, posebno slucjevi iz rt n ovim prostorim. Identifikcij predmet i lesev Zncj: njihovom identifikcijom se dolzi do podtk o mogucem izvrsiocu krivicnog djel. Identifikcij predmet (stvri) moze d bude: 1. neposredn (predmeti koji su prethodno registrovni, ili imju neko fizicko obiljezje npr. vozilo - serijski broj), i 2. posredn identifikcij n osnovu trgov koje su predmeti ostvili n licu mjest. Identifikcij stvri vrsi se n osnovu fizickih, prvnih i fktickih obiljezj. Obiljezj stvri mogu se klsifikovti u cetiri grupe: 1. Obiljezj nstl nmjerno u toku proces izrde predmet (oblik, velicin, boj, tvrdoc i sl.), koj su zjednick z sve predmete izrdjene po istom projektu i uglvnom sluze z odredjivnje grupne pripdnosti; 2. obiljezj koj nstju u toku proizvodnje nenmjerno, zbog nepreciznosti i sl. I ovo su po prvilu strogo individuln obiljezj; 3. obiljezj nstl nmjerno u toku upotrebe veom su pogodn z identifikciju; 4. obiljezj nstl spontno u toku upotrebe - veom pogodn z identifikciju. Identifikcij lesev Vrsi se: Prepoznvnjem n osnovu licnog opis ili fotogrfije (* slucj iz Mkedonije); Prepoznvnjem odjece i obuce n lesu; Uzimnjem otisk prstiju i provjervnjem kroz dktiloskopsku zbirku; Uporedjenjem otisk zub s stomtoloskim krtonom i sl.

Svki nepoznt les podlijeze prethodnoj registrciji (licni opis, opis odjece i obuce ndjene n lesu, opis predmet ndjenih kod les, njegovo fotogrfisnje i toletizirnje Prvo se vrsi provjer kroz evidenciju nestlih lic koj se vodi u orgnim unutrsnjih poslov; Tkodjer se vrsi provjer i kroz evidenciju izdtih potjernic, koje sdrze fotogrfiju, te obvjestvju cirkulrno OUP-. OPSTA RAZMATRANJA O TRASEOLOGIJI Obuhvt: Pojm, zncj i podjel trgov Mikrotrgovi Trgovi ppilrnih linij Trgovi krvi Trgovi sperme Trgovi pljuvcke Trgovi dlk Trgovi stopl i dr. trgovi ljudskog porijekl Trgovi zivotinjskog porijekl Trgovi orudj i vtrenog oruzj Trgovi vozil Ostli mterijlni trgovi u vezi s KD Trgovi sredstv vjesnj Pojm, zncj i podjel trgov Pojm trseologije: dio kriminlisticke tehnike koji se bvi ucenjem o trgovim, odnosno pronlzenju, fiksirnju, tumcenju i zncju mterijlnih trgov koji su u vezi s KD. Pojm trg: predstvlj odredjenu promjenu koj je nstl djeltnoscu covjek, zivotinje ili nekog predmet i koj je u vezi s KD, moze d bude vidljiv ili nevidljiv, i ko tkv doprinosi rzjsnjvnju KD i otkrivnju ucinioc. Zncj trgov: ukzuju n postojnje KD, sredstv i ncin izvrsenj, omogucvju utvrdjivnje mjest, vremen i motiv izvrsenj KD. Vrste trgov: - mikrotrgovi, - trgovi ppilrnih linij, - trgovi krvi, - trgovi sperme, - trgovi pljuvcke, - trgovi dlk, - trgovi stopl,

ostli trgovi ljudskog porijekl, trgovi zivotinjskog porijekl, trgovi orudj, trgovi vtrenog oruzj, trgovi vozil, ostli mterijlni trgovi u vezi s krivicnim djelom, trgovi sredstv vjesnj.

Mikrotrgovi - predstvljju mikroskopski sitne promjene koje su nevidljive, ili golim okom jedv vidljive, dok su mkrotrgovi zntno veci i mogu se uociti golim okom. Mikrotrgovi imju veliki zncj zbog ceg je njihovom pronlzenju, fiksirnju i obezbjedjenju (pkovnju) posebno n uvidjju potrebno posvetiti posebnu pznju. Z pronlzenje mikrotrgov koriste se svremen tehnick sredstv koj omogucvju uvelicvnje. Trgovi ppilrnih linij mogu biti vidljivi i nevidljivi (ltentni). Nevidljivi trgovi pronlze se uz pomoc kosog svjetl, ztim izzivju i n krju se vrsi njihovo fiksirnje (fotogrfisnje) i uz pomoc odgovrjucih folij uzimju i pkuju n vjestcenje. Z izzivnje nevidljivih trgov koriste se: 1. Fizicke metode (rgentort, grfitni prh, zltni prh bkrn bronz, mgnetni prh, fluoroscentni prh - koji se lijepe n znoju trg. Izzvni trgovi skidju se dktiloskopskim folijm koje mogu biti crne ili bijele boje, odnosno providne (trnsprentne). 2. hemijske metode koriscenje odredjenih hemijskih gens ko sto su: jodne pre, rstvor srebro-nitrt, ninihidrin i metod lserskog zrcenj. Ovko izzvni trgovi fiksirju se fotogrfisnjem. Nkon fiksirnj trgov ppilrnih linij vrsi se njihov fotogrfsk reprodukcij i pristup se dktiloskopskom vjestcenju. Trgovi krvi - su krkteristicni z mnog, uglvnom z tez KD (krvne i seksulne delikte, imovinsk KD, djel politickog kriminlitet, djel protiv opste sigurnosti ljudi i imovine, bezbjednosti sobrcj i dr.). Prisutne su rzlicite podjele trgov krvi, ns njpozntiji kriminlist je ove trgove podijelio n: Lokve krvi; Kpljice krvi; Trgove zmh; Brisotine krvi; mlzeve krvi; trgove vucenj krvne posjekotine

N osnovu prondjenih trgov krvi n licu mjest vrsimo misonu konstrukciju dogdjj (prvc kretnj ucinioc, njihov medjusobni odnos, polozj i dr.). Pronlzenju, fiksirnju i pkovnju trgov krvi mor se posvetiti posebn pznj. Ekspertizom trgov krvi utvrdjuje se: d li se rdi o ljudskoj ili zivotinjskoj krvi; krvn grup; pol lic; strost trg krvi; identitet lic n osnovu DNK nlize. Trgovi sperme Njcesce se nlze kod seksulnih delikt (silovnje, obljub nd nemocnim licem i dr). Njlkse se pronlze koriscenjem kvrc lmpe, posto sperm fluorescir. N osnovu trgov sperme moze se izvrsiti identifikcij lic n osnovu DNK nlize. Trgovi pljuvcke Mogu se nci n mjestu izvrsenj mnogih KD. N uvidjju je potrebno obrtiti pznju n lule, mustikle, opuske, ppirne mrmice, ccklice i sl. Trgovi pljuvcke imju elimincioni i identifikcioni zncj. Pomocu pljuvcke se moze utvrditi pol lic i krvn grup, pri cemu je potrebn mnj kolicin pljuvcke nego krvi. Tkv trg ne moze biti striji od 10-15 dn. Pomocu pljuvcke se vrsi DNK identifikcij. Trgovi dlk Dlke ostju n izvrsenju mnogih KD. Posebno su zncjne kod krvnih i seksulnih delikt, li i kod imovinskih delikt (krdje, rzbojnistv, oduzimnje vozil i sl.). Dlke treb trziti n odjeci, obuci, tijelu izvrsioc i zrtve, n predmetim izvrsenj i n npdnutom objektu. Z njihovo pronlzenje potrebno je dobro osvjetljenje i pomgl (lupe i sl.), pri cemu treb voditi rcun kod pripreme uvidjj. Ne smiju se uzimti rukm, vec pincetom i odlzu se u epruvete. Sudsko-medicinskim vjestcenjem dlke dje se odgovor n sljedec pitnj: d li se uopste rdi o dlki, d li je dlk ljudskog ili zivotinjskog porijekl, d li potice od muskrc ili zene i s kog dijel tijel, kojoj vrsti zivotinje pripd, d li je dlk otpl prirodnim procesom, iscupn, odsjecen ili otkinut, d li je dlk izmjenjen kozmetickim putem (bojenje, frizirnje i sl.), d li dlk moze pruziti podtke o strosti lic,

d li dlk pripd osumnjicenom licu. Pomocu dlke utvrdjuje se krvn grup i vrsi DNK nliz. Trgovi stopl mogu ukzti n: broj ucinilc KD, prvc i ncin kretnj, visinu lic kod normlno rzvijenog covjek duzin bosog stopl je z 6,876 put mnj od njegove visine (Prvin),(* Sni) pol i uzrst, tjelesne nedosttke (H ili O noge i sl.), duzinu kork, liniju hod, ugo hod i dr. Trgovi stopl mogu biti vidljivi i nevidljivi. Vidljivi mogu biti povrsinski i reljefni. Trgovi stopl se fotogrfisu rzmjernom fotogrfijom, reljeni se fiksirju mulzirnjem (lbster gips). Ostli trgovi ljudskog porijekl U ove trgove spdju nrocito: trgovi usn, trgovi zub, trgovi noktiju, trgovi ljudskih izlucevin, ko sto su: trgovi mokrce - urin, trgovi gnoj, trgovi mlijek, trgovi kolostrum, trgovi mekonijum, i drugi trgovi, koji mogu imti identifikcioni zncj koriscenjem DNK metode. Trgovi zivotinjskog porijekl To mogu biti trgovi: nogu, kndzi, krvi, dlke, tkiv, izmet, zub, perj ppilrnih linij kod nekih vrst zivotinj (neke vrste mjmun, psi, kunici), jer se iste nlze n njihovim spm. Pronlze se u kriminlisticko tktickim situcijm u kojim se zivotinje mogu dovesti u vezi s krivicnim djelom i uciniocem.

Krkteristicne situcije su kd je zivotinj: predmet krivicnog djel (krdj, tesk krdj, rzbojnistvo (*), nezkonit lov i dr); koriscen ko sredstvo izvrsenj KD (krdj ves uz pomoc mcke, rzbojnistvo uz pomoc ps, zmije otrovnice i sl.); koriscen z prevoz do mjest izvrsenj KD; Koriscen z trnsport otudjenih predmet; prtil izvrsioc KD; ucestvovl u sobrcjnoj nezgodi i dr. Ncin fiksirnj isti je ko i kod trgov ljudskog porijekl. Trgovi orudj prem porijeklu orudje se moze podijeliti n: 1. lt 2. specijln orudj koj prve smi ucinioci 3. prigodn sredstv koj ucinioci koriste u stnju u kkvom su ih ztekli prem ncinu djelovnj njprihvtljivij je podjel n: 1. seciv koj mogu biti jednogrub i dvogrub 2. testere 3. busilice, burgije rznih vrst 4. orudj s bodenje 5. orudje z strugnje 6. orudje z odvljivnje 7. orudje z kopnje 8. tup orudj Trgovi vtrenog oruzj Mogu poticti od projektil zrn, cijevi, udrne igle, cel ztvrc, izvlkc, brutnih cestic gsov i dr. Kriminlisticko blistickim vjestcenjem trgov vtrenog oruzj moze se utvrditi: iz koje vrste vtrenog oruzj je izvrseno ispljenje, iz kojeg konkretno oruzj, prvc pucnj, udljenost, odnosno mjesto s kog je pucno, polozj ucinioc u momentu ispljenj polozj zrtve u momentu kd je pogodjen, vrijeme kd je izvrseno ispljenje, isprvnost vtrenog oruzj. Sudsko - medicinski vjestk moze dti odgovor n sljedec pitnj: d li se rdi o povredi vtrenim oruzjem; koj rn je ulzn, koj izlzn, ko je im; s koje udljenosti je izvrseno ispljenje; krkteristike i prvc knl rne;

d li je u pitnju ustreln, prostreln ili zstreln rn; kkve su ostle posljedice u odnosu n ugrozvnje zivot; kkvo je porijeklo povrede (ubistvo, smoubistvo, neht, zdes, smopovrijedjivnje, zlonmjerno povrijedjivnje (slucjevi u rtu), identifikcij oruzj i municije. Prfinsk rukvic se primjenjuje rdi pronlzenj brutnih cestic n ruci lic koje je puclo iz vtrenog oruzj. Veom su zncjni trgovi vtrenog oruzj nstlog n stklu, posebno kod krvnih delikt ko je zrno proslo kroz stklo i pogodilo lice u unutrsnjosti prostorije. Moze se utvrditi d li je pucno iz dljine ili blizine, s koje strne stkl je pucno. Trgovi vozil Njcesce su u pitnju trgovi tockov, trgovi dijelov koji su otpli, trgovi n vozilu, trgovi u vozilu, trgovi n zrtvi. Trgovi tockov se fiksirju ko i trgovi stopl, mogu biti reljefni i povrsinski. Reljefni trgovi se fiksirju fotogrfisnjem i mulzirnjem. Ostli trgovi u vezi s krivicnim djelom U ovu grupu sistemtizovni su svi oni mterijlni trgovi koji mogu nstti prilikom izvrsenj odredjenih krivicnih djel, nisu ljudskog, zivotinjskog ili biljnog porijekl, niti pk poticu od sredstv izvrsenj. To mogu biti: 1. trgovi zemlje i prsine 2. trgovi odjece i vlkn 3. trgovi stkl 4. trgovi boje i lk Trgovi sredstv vjesnj - Pojvljuju se pri izvrsenju krivicnog djel ubistv, ko i prilikom smoubistv vjesnjem. Medjusobno se rzlikuju kod ubistv i kod smoubistv. UVOD U ISTRAZNU TEHNIKU Pojm istrzne tehnike - dio kriminlisticke tehnike koji se bvi ispitivnjem mkro i mikrotrgov, u kom se koriste specificne kriminlisticko-tehnicke i opertivnotkticke metode, li i metode pojedinih tehnickih nuk (fizike, hemije, biologije i dr.). Zdtk istrzne tehnike - d sve trgove dovede u uzjmnu korelciju bez obzir n to gdje su ndjeni, tj. d izvrsi identifikciju trgov i vjestcenjem utvrdi identicnost. Fizicki metodi (metodi mjerne tehnike, opticki metodi, fotogrfski metod) Metodi mjerne tehnike cesto nlze svoju primjenu u mjerenju duzine i mse.

Mjerenje duzine nrocito se primjenjuje prilikom vrsenj uvidjj gdje se koriste pntljike, metri, lenjiri, lupe i subleri kd se rdi o milimetrim ili ili jos mnjim duzinm. Mjerenje mse tezine podrzumijev koriscenje rznih vrst vg, zvisno od tezine mterije koj se mjeri. Opticki metodi (koriste se u oblsti vidljivog i nevidljivog zrcenj i dijele se u dvije grupe). 1. Prv grup metode koje se primjenjuju u oblsti vidljivog dijel spektr, gdje spdju ogledl i prizme. Njcesce se koriste opticki instrumenti koji mogu uvecti lik nekog predmet, tko d se u tu svrhu koriste lup, mikroskop, stereo mikroskop, komprtivni mikroskop i polrizcioni mikroskop. 2. Drug grup metode koje se primjenjuju u oblsti nevidljivog dijel spektr, gdje se koriste uredjji s infrcrvenim zrcim (IC), uredjji z rendgensko zrcenje, uredjji z ultrljubicsto zrcenje ciji je njjci izvor Sunce. Fotogrfski metod podrzumijev primjenu fotogrfije u kriminlistici. Kriminlistick fotogrfij se dijeli n: 1. Registrcionu (sinjleticku); 2. Opertivnu fotogrfiju (fiksirnje rznih trgov, predmet, dokz, kretnj i djeltnosti odredjene ktegorije lic i sluzi z dobijnje zncjnih indicijlnih cinjenic n osnovu kojih se plnir dlji opertivni rd. Opertivn fotogrfij se dijeli n: Uvidjjnu (prikzivnje lic mjest kriminlnog dogdjj). Tjnu, koj podrzumijev tjno fotogrfisnje lic, prostor, predmet ili dogdjj, z koje ne znju drug lic. Koriste se skriven kmer, minijturn kmer, dljinsko snimnje i nocno snimnje. Reprodukcion fotogrfij podrzumijev reprodukciju, odnosno umnozvnje odredjene fotogrfije ili nekog dokument kd se z to ukze potreb. Projekcion fotogrfij je fotogrfij koj se moze projektovti n ekrnu s zntnim uvecnjem. 3. Istrzn fotogrfij, je on putem koje se dokumentuje vjestcki nlz, odnosno pismeni vjestcki nlz i misljenje, jer g obvezno prtio odredjen broj fotogrfij. Ujedno sluzi d se dodje do novih informcij, cinjenic i podtk od zncj z otkrivnje i dokzivnje KD, u kom cilju se koristi: mkrofotogrfij, mikrofotogrfij, upotreb nevidljivog zrcenj u fotogrfiji, fotogrfisnje pod rzlicitim uslovim osvjetljenj i primjen obojenih filter u istrznoj fotogrfiji. U prvilu se rdi o tjnoj fotogrfiji z prikupljnje mterijlnih dokz. Hemijski metodi koje koristi kriminlistick hemij Uslovi z primjenu hemijskih metod kod ispitivnj rznih vrst trgov su: d se mogu koristiti iskljucivo specificne hemijske rekcije, specificnost se ogled u tome sto se pomocu njih moze identifikovti tcno odredjen tom, molekul ili molekulsk grup, dok su nespecificni z sv ostl hemijsk jedinjenj. Pronlzk odredjenog jedinjenj n osumnjicenom sluzi ko indicij (npr. ostci brutnih gsov n sci skinutih prfinskom rukvicom).

 d je hemijsk rekcij primjenjiv, tj. d se moze primjeniti u sklopu istrzne tehnike, ne d se koristi on putem koje bi se unistili trgovi (npr. korisenje metod cij bi visok tempertur istopil prfin u prfinskoj rukvici i unistil trgove brut. (suprotono tome- eliminisnje virus iz orgnizm metod strih Indijnc). sto su mnoge hemijske rekcije toksicne. Hemijske rekcije koje se primjenjuju u toku vjestcenj morju biti psolutno netoksicne. Fizicko hemijski metodi U sklopu istrzne tehnike primjenjuju se rzni fizicko-hemijski metodi, njcesce sljedeci: Mjerenje gustine; Mjerenje indeks prelmnj; Mikroelementrn spektrogrfsk nliz; Lsersk mikrospektrln nliz; Atomsko-psorpcion spektrofotometrij; Infrcrven spektrometrij; Rentgenske nlize; Elektronski mikroskop s rentgenskom mikrosondom; Neutronsk ktivcion nliz; Nuklern mgnetn rezonnc; Msen spektrometrij; Termometrijsk nliz; Elektrohemijski metodi, i Hromtogrfski metodi.