T & NHIM MI TRNG T i tng: sinh vin YS nh hng YHDP Thi lng: 2 tit MC TIU BI HC:

1) Trnh by c nguyn nhn gy nhim t.

2) Phn loi c cc hnh thc nhim t.

3) Trnh by c cc bin php hn ch nhim t.

1. I CNG - Khi con ngi qua lao ng sn xut to ra ca ci vt cht, lng thc nui sng cho mnh, t c s dng nh ti nguyn v tn. Chnh trong hot ng sng , v tnh hay hu con ngi tr li vo t cc cht thi ngy cng nhiu vi nhiu thnh phn v vt qu kh nng t lm sch ca t v t b nhim. t s cha ng trong n cc yu t c hi v ngc li tc ng ti sc khe, bnh tt cho con ngi. - nhim t l nhng bin i tnh cht, thnh phn ca t, gy nn tc ng c hi ti sc khe con ngi v mi trng sinh thi khng ch hin ti m c tng lai lu di. 2. NGUYN NHN GY NHIM T Cng nh cc thnh phn khc nhau ca mi trng (khng kh, nc, thc phm), nhim t do nhiu nguyn nhn gy ra, c bn nht l v t l ni cha ng tt c cc cht thi t hot ng sng ca con ngi. - V cc tc nhn nhim t chia ra 3 nhm tc nhn sau: + Cc tc nhn l hc: l s lng ng bi, cht lng ng ca nhim khng kh, lng ng ca nc, cc cht phng x.

+ Cc tc nhn ha hc v c hoc hu c c hi. + Cc tc nhn sinh hc nh vi khun, virus, bo t nm, cc trng k sinh trng. - V ngun gc ca cc cht nhim, c chia ra 2 ngun nhim ln l do t nhin v do con ngi. 2.1. Cc cht nhim bn t t nhin V tri t c cha nhiu cht khong t nhin, m nhiu cht trong c c tnh cao. Nhng vng khc nhau c nhng cht c khc nhau, iu l do cu trc a cht. Nhng bin ng ca t nhin, thay i thi tit kh hu: bo lt, cung phong, hn hn, triu cng gp phn phn b cc cht nhim t vng ny n vng khc. V d: ngi ta tm thy DDT, 666 trong t, bng 2 vng cc, ni m khng c hot ng sng ca con ngi. 2.2. Nguyn nhn nhim t do hot ng sng ca con ngi 2.2.1. Do cht thi trong sinh hot t gia nh n cc khu dn c th - Cht thi sinh hot c thnh phn ch yu l cc cht thi hu c v vi sinh vt gy bnh. - S lng ln cc hp cht ha hc v thnh phn ngy cng a dng, nh: + V bao b ng gi: v chai nha, thy tinh, ti nilon, hp kim loi + Cht ty ra st trng: nh bp, nh v sinh, bt git ty + Rc, nc thi ca cc bnh vin, l m c nhiu vi sinh vt gy bnh. 2.2.2. Cht thi trong sn xut cng nghip S tng trng nhanh chng ca nn sn xut cng nghip, h thng qun l ph thi, nc thi sn xut, cng ngh sn xut khng ng b, my mc c,

s dng ph thi trong ti sn xut l nguyn nhn nhim nng nc cho mi trng ni chung v nhim t ni ring. Nguyn nhn l: - Vn s dng nc thi thnh ph, khu cng nghip, trong nng nghip qua cnh ng ti, cnh ng lc v cc khu dn c xung quanh khu cng nghip dn ti tch ly cc cht c hi kh phn hy trong t. Qua h r thc vt, c th ngm su lp t pha di, nh hng trc tip ti cht lng nc ngm. ng thi gy ra nhng bin i qu trnh phn hy ca h sinh vt hoi sinh trong t lm tnh trng nhim t trm trng thm. Nht l cc cht ha hc c, khi khng c phn hy hon ton sn phm trung gian ca chng c c tnh ln hn so vi cht gc. - S lng ng cc cht c trong cn bn ca nc thi sn xut cng l ngun nhim quan trng trong t. - Rc ph thi ca sn xut, chn lp trong cc bi rc cng l nguy c rt ln lm nhim t. Ngi ta pht hin c xung quanh bi rc, cng nghip, nh my c Hg, As v mt s cht khc c nng cao gp 3-5 ln. 2.2.3. Cht thi t sn xut nng nghip Pht trin nng nghip hin i lun km vi s dng cc cht bo v thc vt, cht kch thch tng trng, phn bn ha hc, cht hu c, tri l, ng trong t v tch t vo cc cy trng (c rt, c ci). 2.2.4. Cc ngun khc do con ngi - Do giao thng vn ti v ph thi giao thng. - Cc cc khu ngha trang. - Do chin tranh, cc v kh git ngi hng lot.

3. TNH HNH NHIM T VIT NAM Bnh thng, cc hot ng sng ca cc h sinh thi trong t trng thi n nh, cn bng do qu trnh t lm sch ca t. Khi cc hot ng ca con ngi, lng cht thi a vo trong t, chn lp vt qu kh nng t lm sch ca n, lc t b nhim. Ngy nay, mi trng t Vit Nam ang mc bo ng bi tnh trng nhim nng n kh kim sot khp cc vng c nc ch khc nhau v mc v hnh thi nhim. Tnh trng ny gy ra do: - Dn s ngy mt tng, nhu cu tiu dng ngy cng cao v lng thi ngy cng nhiu. - Tc th ha, cng nghip ha nhanh thu hp din tch t t nhin. - Tin b ca khoa hc cng nghip a vo lnh vc ca i sng lm tng s lng, cc loi cht thi c, kh phn hy. - V li nhun kinh t, kinh t, cht thi c hi, nguy him ang c thi, chn lp trc tip khng qua x l vo t. - Dn c do thiu hiu bit, th vi qun l x l cht thi ti h gia nh v cng ng. - Tn lu ca dioxin v cht c ha hc Vit Nam li hu qu nng n vi mi trng t, sc khe ngi dn Vit Nam bi chin tranh ha hc ca M. Nh vy, mi trng t Vit Nam v ang b nhim mc khc nhau v mc v hnh thi nhim c th chia lm 2 khu vc: - i vi khu vc nng thn, min ni nhim bi cht thi sinh hot v nng nghip vi c trng l cc bnh ly truyn t t do tc nhn sinh hc.

- i vi khu vc th, khu cng nghip nhim ca x hi hin i do cht thi cng nghip cc cht ha hc nguy him c hi. 4. PHN LOI CC HNH THC NHIM T 4.1. nhim t do s dng phn ha hc, phn ti - Cc loi phn ha hc lm gim hot tnh sinh hc ca t. Bn nhiu phn m vo thi k mun cho rau qu, lm tng ng k hm lng NO3trong sn phm. - Tp qun s dng phn bc, phn chung ti trong canh tc nng nghip cn ph bin. - ng bng sng Cu long: phn ti c coi l ngun thc n cho c. Phn bc v phn chung ti trc tip xung ao h, mng nui c. 4.2. nhim t do thuc bo v thc vt (BVTV) - Cc loi ha cht BVTV thng l nhng ha cht c, kh nng tn lu lu trong t, tc ng vo mi trng t, sau n sn phm nng nghip, n ng vt v ngi, theo kiu tch t, n su v bo mn. - Do vic s dng, bo qun cha ng quy nh nn gy nhim mi trng t, nc, khng kh v nng sn gy nhiu hu qu nghim trng. 4.3. nhim t do nc thi th v khu cng nghip, lng ngh th cng - Hin nay nhiu ngun nc thi cc th, khu cng nghip v cc lng ngh ti ch kim loi, cha cc kim loi nng c hi: As, Cr, Cu, Zn, Ni, Pb v Hg. Mt din tch ng k t nng nghip ven th, khu cng nghip v lng ngh b nhim kim loi nng. - Nh vy t Vit Nam nhn chung b thoi ha trn 4 mt:

+ Thoi ha ha hc: t tr nn chua dn, hm lng hu c v ln thp, ngho cc ion kim nh: Ca 2+ v Mg 2+. + Thoi ha vt l: tng t mng dn, mt cu trc hoc cu trc km, sc thm nc km, t cht khng thun li cho b r cy trng ngn ngy pht trin. + Thoi ha sinh hc: hot tnh sinh hc ca t km do thiu cht hu c, t chua v nhiu c t. + nhim mi trng t cc loi. 4.4. nhim t bi cht thi b * Cht thi l nhng hp cht phc tp a dng c sinh ra trong qu trnh sinh hot v lao ng ca con ngi. * Phn loi cht thi: c 2 loi: 4.4.1. Theo ngun gc cht thi - Cht thi trong sinh hot: trong gia nh, trong cng ng dn c cc th. - Cht thi trong sn xut: cng nghip, nng nghip, khai thc m, a cht. 4.4.2. Theo dng cht thi - Cht thi lng: nc phn, nc tiu, nc ch bin thc n, nc tm ra, git gi trong phm vi gia nh; nc cng ng dn c, ng ph, nc ma - Cht thi c: phn ngi, phn gia sc, rc nh, rc trn ng ph, rc c quan v rc ch.

5. CC BIN PHP HN CH NHIM T - Lm sch c bn, qun l v x l tt cc mm bnh t phn ngn chn phn ngi v nc thi t phn lan ra ngoi mi trng t con ngi khng phi tip xc trc tip v gin tip vi phn bng cch: + Phn ngi khng ly lan ra t + Trnh khng rui, nhng, ch, g, tha phn pht tn ra xung quanh. + Quy hoch h thng thot nc thi khu dn c. + Ch s dng ngun phn ngi khi c k. + Khng s dng phn ngi ti bn cho cy trng. + Cc cht thi lng phi c kh trng giai on cui. - Kh nhng cht thi rn: Nhng cht thi rn bao gm rc v ph liu trong cng nghip nng nghip, thng nghip bao gm: giy, nha, thy tinh s lng cht thi ny cng tng ln trn ton th gii. - Qun l v s dng hp l thuc bo v thc vt. - Gio dc thc v sinh v bo v mi trng. - Gim st thng xuyn nhm pht hin nhng tc nhn gy nhim