Nhng quyn thng hiu: Ngi trong mun ra, k ngoi mun vo Trong khi cc chui nhng quyn

trong lnh vc m thc Vit Nam ang n lc i ra nc ngoi th cc thng hiu ln trn th gii lm iu ngc li. Tuy nhin, k hoch bnh trng ca c ngi trong ln k ngoi u ang vp phi nhng tr ngi ln.

L hn gn mt nm, cui cng, Subway, thng hiu thc n nhanh ln th 2 th gii sau McDonalds (M), chnh thc vo Vit Nam (2.2011), hp tc vi hng nc gii kht M PepsiCo m nh hng u tin ti khu ph Ty trn ng Phm Ng Lo, qun 1 (TP.HCM). Theo , Subway cung cp cc sn phm bnh m kp tht, cn PepsiCo th lo v thc ung. Mc tiu ca Subway l m 50 nh hng ti Vit Nam n nm 2015, c th di hnh thc nhng quyn thng hiu. KFC (M) cng d kin tng khong 100 nh hng trong nm 2011 t 90 nh hng hin c. Lotteria (Hn Quc) th ln k hoch t 100 nh hng t con s 65 hin ti. D phn ln nh hng hin c ca KFC v Lotteria l t u t, nhng vi k hoch m rng, cc thng hiu ny cho bit s bt u thc hin nhng quyn. Ngc li, Wrap & Roll, chui nh hng cun Vit Nam vi xp x 10 nh hng (khng theo hnh thc nhng quyn), ang tm kim i tc ti c tin hnh nhng quyn thng hiu quc gia ny. ng ch ca chui nh hng Ph 24 cho bit, thng hiu ny s ti xut hin Anh sau khi phi ng ca do khng hong kinh t nm 2008. ng cng cho bit, 3 nm ti, s nh hng Ph 24 nc ngoi s cao hn so vi trong nc (Ph 24 hin c khong 20 nh hng ti nc ngoi). Trung Nguyn cng khng giu tham vng tin qun vo nhng th trng khc, bn cnh Singapore trong mt vi nm ti. y l doanh nghip i tin phong trong lnh vc nhng quyn thng hiu ti Vit Nam sau khi m 3 qun c ph nhng quyn ti Singapore. Ni: au u vi qun tr cht lng

Hin trng ngi trong mun ra, k ngoi mun vo r nt hn sau hn 10 nm m hnh nhng quyn thng hiu nh hnh ti Vit Nam, bt u vi chui c ph Trung Nguyn. Tuy nhin, nu b qua nhng yu t thnh cng ca m hnh ny th hin nay, c ngi trong ln k ngoi u ang i mt vi nhng thch thc ln. D c thi gian di pht trin, nhng cc thng hiu ni a vn cha t n tnh chuyn nghip ca m hnh nhng quyn. V th, cu chuyn nhng quyn ra nc ngoi rt kh khn. Ly v d v McDonalds. Chui thc n nhanh ny bt u thc hin nhng quyn t nm 1955, hin c hn 31.000 nh hng trn khp th gii. Gi s, bn ch c trong tay 500.000 USD trong khi McDonalds bn nhng quyn 1 triu USD. Nh tnh hp dn ca thng hiu ny, bn vn d dng vay ngn hng s tin cn li. c bit, McDonalds cam kt bn c th hon vn 1 triu USD ch sau 1 nm kinh doanh nhng quyn thng hiu ca h. Tuy nhin, mua nhng quyn ca McDonalds khng d v h rt kht khe trong vn qun l cc ca hng nhng quyn. Trong khi , nu mua nhng quyn ca Ph 24, liu bn c d dng vay ngn hng s tin cn li hay khng? Hn na, dng nh chng c cam kt no t bn nhng quyn rng sau mt vi nm, vic kinh doanh ca bn c th t c im ha vn hoc c li. l cha k n ni lc ca thng hiu Vit Nam ti nc ngoi. Ch cn b tc ng bi cuc khng hong kinh t (trn thc t, tc ng khng qu ln i vi lnh vc n ung) th ch tim Ph 24 Singapore phi ng ca. Mt ch tim khc Anh cng ngng hn vic kinh doanh v khng huy ng c vn tip tc duy tr hot ng. C th thy, m hnh nhng quyn thng hiu thnh cng chnh l s phi hp gia 3 chic king: nh nhng quyn (franchiser) - ngn hng -

ngi nhn nhng quyn (franchisee). Mc d s so snh gia McDonalds v Ph 24 c i cht khp khing, nhng qua cng thy c thch thc t ra cho cc nh nhng quyn Vit Nam khi mun vn ra th gii: C doanh nghip no dm cam kt vi cc franchisee l thng hiu v nng lc ca mnh mnh c th gip h ha vn hoc c li vo mt thi im no trong tng lai? Mi ri ro pht sinh t y. Mt chui c ph nhng quyn c ting ca Vit Nam mt thi lm ma lm gi vi xp x 400 ca hiu th trng ni a nhng li gp phi kh khn ti Campuchia. Cch y vi nm, mt i tc Campuchia mua nhng quyn thng hiu ca chui c ph ny. Hn 12 thng sau, i tc lp ring chui c ph ca chnh h mang tn T&C vi 4 ca hiu t ti Phnom Penh, c bi tr v vn hnh tng t nh thng hiu Vit Nam m h ang c nhng quyn. Sau , T&C trin khai nhng quyn theo cch m h hc c t i tc Vit Nam, nhng li sn sng cam kt v kh nng ha vn cng nh hiu qu ca d n. Hy ngh xem, nu l franchisee ti Campuchia, bn s u tin mua nhng quyn ca T&C hay ca doanh nghip Vit Nam ni trn? Mt trng hp tng t cng xy ra ti Canada. Ti quc gia ny, ngi dn thch ung c ph nh ngi Vit v thng hiu c ph a phng Tim Hortons tr nn rt ni ting. ng ch ca Tim Hortons rao bn nhng quyn thng hiu khong xp x 120.000 USD, trong khi mt ngun tin cho bit, thng hiu c ph Vit Nam k trn cng ang ra gi tng ng. Cho n nay, cha thy thng v nhng quyn no ca chui c ph Vit Nam ny thnh cng ti Canada.

Tr li cu hi, chui c ph nhng quyn Vit Nam s lm g khi vi mt gi cho bn nhng quyn tng ng, Tim Hortons cn sn sng cam kt v kh nng ha vn ca franchisee cng vi s h tr marketing v o to. Trong khi , nh nhng quyn Vit Nam ch n gin l bn tn thng hiu v cng thc pha ch. Cho n nay, theo thng tin chnh thc t chui c ph Vit Nam ni trn, h mi ch t c nhng quyn ti duy nht mt quc gia chu . V sao cc doanh nghip Vit li e d khi cam kt vi franchisee v hiu qu kinh doanh ri mt dn li th cnh tranh so vi nhng thng hiu quc t khc? Nguyn nhn nm cu chuyn qun tr cht lng. Qun tr cht lng cha thc s hiu qu dn n s t tin (hoc quyn lc) ca franchiser i vi cc franchisee tr nn yu i. Ni v qun tr cht lng, ngay c th trng trong nc, m hnh nhng quyn ca Ph 24 hoc Trung Nguyn cho thy nhiu vn v qun tr cht lng. Cn nh, trc nm 2002, Trung Nguyn kh honh trng vi hn 300 qun c ph trn c nc. Nhng cng d nhn thy ng ch ca Trung Nguyn ch l bn ci tn thng hiu (ngha l cc franchisee ch n gin mua c ph do Trung Nguyn cung cp v m qun mang tn thng hiu ny), hn l nhng quyn thng hiu ng ngha (tc mi chi tit kinh doanh u phi ng b, t cch trang tr ni tht, quy m qun, thc n, cho n s sch v cc bo co ti chnh). T nm 2002, ng ch Trung Nguyn thc rng cn ci t ng b cht lng chui nhng quyn, nhng cho n nay vn cha c nhiu chuyn

bin mang tnh t ph. Ci khc chng l s xut hin ca mt chui Trung Nguyn mi vi khong 18 ca hiu trn a bn TP.HCM v H Ni, nhng ch 1 trong s l nhng quyn. Vi vic hng trm qun c ca Trung Nguyn vn ang trong qu trnh ci thin hnh nh sao cho thng nht, y l mt thch thc ln c v ti chnh ln ngun nhn lc. Ph 24 cng lm vo tnh trng tng t. Mt chuyn i thc t ti cc nh hng thuc h thng Ph 24 cho thy, mt s nh hng c bn km c cm, lu, trong khi mt s khc th khng. Bn cnh , h thng nhn din thng hiu ca chui Ph 24 vn cha c g thay i t khi ngi dng ph bit n thng hiu ny. l cha k tng ca hng khc nhau, mi v ph thy c khc. ng ch Ph 24 lo ngi, khi nhng quyn cho cc franchisee, nu franchisee c qu nhiu kinh nghim th s t lm theo cch ca h; ngc li, nhng franchisee thiu kinh nghim s kinh doanh khng hiu qu, kh a ra quyt nh ng n. Nhng nu a cc franchisee i o to ng b th h li bo l khng c thi gian. V th, ng ch Ph 24 ch cn cch phi chn mt gi vng. Trong khi , nguyn tc nhng quyn l cc ca hng trong chui phi ging nhau n 80% vi thc n thng nht v nu c m rng th khng lm lu m sn phm kinh doanh ct li. Chng hn, KFC c a thm cm vo trong thc n tng tnh a phng ha nhng g rn v hamburger vn l 2 sn phm ch lc. Trn th gii, McDonalds c xem l hnh mu v qun tr cht lng. Cc ca hng ca McDonalds u ging nhau v thc n (gm hamburger, khoai ty chin, ph-mt v bnh to) vi cch bi tr v phc v

theo cch thc m McDonalds hun luyn cho nhng franchisee ti trng i hc ca h (i hc McDonalds o to hn 1.000 franchisee v cch t chc h thng ng b). Trong cun Franchise B Quyt Thnh Cng Bng M Hnh Nhng Quyn Kinh Doanh, tc gi L Qu Trung c nhc n vic c 3 ting l c mt ca hng nhng quyn McDonalds c thnh lp trn th gii, ng b vi ton h thng. V th, vi nhng g trt xy dng, hnh nh v hng v ca ph, c ph Vit Nam thng nht bt c ni u n i n, c trong ln ngoi nc, l bi ton rt kh khn. i vi cc nh nhng quyn Vit Nam, nu ch da vo th mnh truyn thng th s kh bc ra th gii. Ngay c mn cun, vn l c sn ca Vit Nam, m ngi phng Ty lm rt tt vic nhng quyn. Canada, c mt chui nh hng cun c trng Vit Nam l Springrolls. Ra i nm 2005, cho n nay, Springrolls nhng quyn thnh cng vi 20 nh hng trn t nc ny. Ging nh bt c mt m hnh chuyn nghip no, ng ch ngi Canada ca Springrolls lm mt cch bi bn khng khc my so vi m hnh McDonalds, Tim Hortons cp trn. Ti Vit Nam, ch chui ca hng cun Wrap & Roll ang c nh nhng quyn ra nc ngoi. Nhng tnh chuyn nghip ca chui nh hng ny khng cao, trong khi ngay trong nc, h cng cha tng thc hin nhng quyn. Vi nhng thch thc trn, cu chuyn nhng quyn ra nc ngoi ca cc thng hiu Vit c l vn s cn chng kin nhiu c va vp.

Ngoi: Nan gii vi bi ton kinh doanh Trong khi ci kh ca doanh nghip Vit nm vn qun tr cht lng v s cam kt kinh doanh vi cc franchisee th ngc li, nhng nh nhng quyn nc ngoi cng ang rt au u vi bi ton kinh doanh ti y. KFC, Lotteria, Jollibee v gn y l Subway, khi vo Vit Nam, u ln k hoch nhng quyn. Trong khi , mt s chui nh hng khc trin khai nhng quyn sm hn nh Gloria Jeans Coffee (n v nhn nhng quyn l Cng ty Phong Cch Sng Vit Nam, nm 2007), Dominos Pizza (n v nhn nhng quyn l Cng ty Dch v Thc phm v Gii kht Vit Nam, nm 2010). Cc chui ny u c li th cnh tranh ring trong m hnh nhng quyn. Chng hn, Gloria Jeans Coffee nh hnh l chui c ph t phc v cao cp u tin ti Vit Nam, trong khi Dominos Pizza c thm dch v t bnh pizza qua mng. V sao vn cha thy bng dng ca McDonalds ti Vit Nam? Bn cht ca McDonalds l kinh doanh bt ng sn ch khng hn ch l bn thc n. Ti phn ln cc quc gia m Hng t chn n, McDonalds mua hn t kinh doanh, thay v thu nh KFC hay Lotteria. Mc ch l cho cc franchisee thu li v hng li nhun. iu ny kh thc hin ti Vit Nam bi chnh sch ngi nc ngoi khng c s hu bt ng sn ti y. Nhng ngay c vic thu t cng rt tn km. Vit Nam, gi t thuc

hng cao nht th gii v cc v tr p th hu ht b cc thng hiu mnh nh KFC, Lotteria chim ch. Trong khi , hn 50% s thnh cng ca mt chui nhng quyn l n t v tr mt bng. i din Lotteria Vit Nam cho bit, gi cho thu mt bng ti Vit Nam thuc hng cao nht th gii v chim n 25% tng doanh thu ca chui nh hng ny ti y. Bn cnh , mt bng ti cc th ln, phc v cho kinh doanh nhng quyn ngy cng eo hp. cng l mt trong nhng l do khin Subway phi hon thi im vo Vit Nam n 1 nm. Ngoi ra, cn c nhng ri ro khc. ng ch Ph 24 l gii v vic ng ca mt s tim ph trong thi gian qua l do tr ngi l-ct, ng b quy hoch t 2 chiu sang 1 chiu. V th, khi mua nhng quyn bnh m BreadTalk ca Singapore ti Vit Nam, ng ch Ph 24 cho bit, ng rt cn thn trong vic la chn mt bng v v tr phi nm khu trung tm v ng ngi qua li. Khng ch kh khn v mt bng, cc chui nh hng nhng quyn nc ngoi cn phi vt qua nhng thch thc v vn ha tiu dng bn a. KFC, Lotteria ang thnh cng ti Vit Nam khi tng trng khong 3040%/nm nhng c mt thng hiu pizza ni ting, ng th 7 th gii trong nm 2009 v mt th phn, vn cha thc s to n tng ti y. Nguyn nhn l loi thc n ny khng ph thng Vit Nam nh hamburger hay cm, trong khi gi c li t hn. Gn y, i tc Vit Nam mua nhng quyn thng hiu pizza ny khng m bo c li nhun nh cam kt, nn nhiu kh nng s b tc

quyn franchisee. L do rt n gin: khi mt nh nhng quyn nhn thy cc franchisee kinh doanh khng thnh cng, h s ly li quyn khai thc nhng quyn. Mc ch l trnh cho thng hiu ca h trn ton cu b nh hng bi mt s franchisee a phng. R rng, McDonalds khng mn m vi Vit Nam, cn kt qu kinh doanh ca i tc nhn nhng quyn k trn th cho thy khng phi c thng hiu ln trn th gii l nhng quyn thnh cng. Do , bn cnh cc k hoch m rng nhng quyn ca KFC, Lotteria th mt s thng hiu ln khc ang bc vo Vit Nam mt cch thm lng v dng nh vn ang trong giai on thm d. n c nh Starbucks. Thng hiu ny m thm vo Vit Nam v kt hp vi mt i tc kinh doanh l chui c ph ln th 2 sau Trung Nguyn xt v quy m (chui ny ra i nm 1998 v hin c hn 40 ca hiu khng theo hnh thc nhng quyn). Thng qua s hp tc ny, Starbucks ang tm hiu v Vit Nam trc khi chnh thc ra mt. D nhin, chui c ph Vit Nam cng s c nhiu li ch. Trc ht, h c th hc hi c nhng phng thc kinh doanh chuyn nghip ca thng hiu ni ting Starbucks. Mt khc, khi Starbucks chi cc khon ng k cho nghin cu th trng th thng hiu c ph Vit Nam c th cng c hng li t kt qu nghin cu . Theo Tng Long Nhp cu u t

Nhng quyn thng mi, li c hai Nhng nghin cu gn y nht cho thy 90% cng ty theo hp

ng thng hiu ti Hoa K tip tc hot ng sau 10 nm, trong khi 82% cng ty c lp phi ng ca v cng ch c 5% cng ty theo hp ng thng hiu tht bi trong nm u tin so vi 38% cng ty c lp. C qu nhiu cch tin hnh hot ng kinh doanh, v sao phi l nhng quyn? Bn ci li khi nhn quyn Trc ht, l gim thiu ri ro: mc ch ch yu ca nhng quyn chnh l gim thiu ri ro. Vic m ca hng, c s kinh doanh mi c rt nhiu ri ro v t l tht bi cao. L do chnh ca t l tht bi cao l do ngi qun l l nhng ngi mi bc vo ngh, khng c kinh nghim v phi mt nhiu thi gian cho vic hc hi cc c trng ring ca tng loi hnh kinh doanh. Khi tham gia vo h thng nhng quyn, bn nhn quyn s c hun luyn, o to v truyn t cc kinh nghim qun l, b quyt thnh cng ca cc loi hnh kinh doanh c th m bn nhng quyn tch lu c t nhng ln tri nghim trn th trng. Bn nhn quyn khng phi tri qua giai on xy dng v pht trin ban u. Bn nhng quyn s hng dn bn nhn quyn cc nguyn tc chung. Th hai, c s dng thng hiu ca bn nhng quyn. Ngy nay, trn th trng c hng ngn sn phm v dch v c cng gi tr s dng nhng

c cung cp bi cc nh sn xut khc nhau. Do , vic c gng to dng mt thng hiu ni ting, c khch hng tin cy v nh n l vn sng cn ca mi doanh nghip. Th ba, tn dng cc ngun lc. Bn nhn quyn ch tp trung vo vic iu hnh hot ng kinh doanh, phn cn li nh xy dng chin lc tip th, qui trnh vn hnh, chin lc kinh doanh s do bn nhng quyn m trch v chuyn giao. Th t, c mua nguyn liu, sn phm vi gi u i: bn nhng quyn lun c nhng u i c bit v cung cp sn phm, nguyn liu cho bn bn nhn quyn. Do , bn nhn quyn c mua sn phm hoc nguyn liu vi khi lng ln theo mt t l khu hao y hp dn. Gi ca cc sn phm, nguyn liu u vo thp s l mt trong nhng li th cnh tranh ln. Nu trn th trng c nhng bin ng ln nh vic khan him ngun hng th bn nhng quyn s u tin phn phi cho bn nhn quyn trc. iu ny gip cho bn nhn quyn n nh u vo, trnh c nhng tn tht t bin ng th trng. Nh nhng quyn c li g? Vn lun l mt mi lo ngi ln nht khi mun m rng hot ng kinh doanh. Nhng trong h thng nhng quyn, ngi b vn ra m rng hot ng kinh doanh li chnh l bn nhn quyn. iu ny gip cho bn nhng quyn c th m rng hot ng kinh doanh

bng chnh ng vn ca ngi khc v gim chi ph cho vic thm nhp th trng. ng thi vic phi b vn kinh doanh l ng lc thc y bn nhn quyn phi c gng hot ng c hiu qu, mang li nhiu li nhun hn cho bn nhng quyn. Th hai, m rng hot ng kinh doanh mt cch nhanh chng. Ngy nay, nhng s thay i trn th trng din ra rt nhanh. L d nhin l nu bn khng thay i, pht trin v m rng cng vi th trng th bn s b cc i th cnh tranh qua mt, nhng c hi kinh doanh cng s tri qua tm tay. Tht may, hnh thc nhng quyn s gip bn m rng hot ng kinh doanh, xy dng s hin din khp mi ni mt cch nhanh chng vi hng trm ca hng trong v ngoi nc m khng mt hnh thc kinh doanh no c th lm c. Th ba, thc y vic qung b thng hiu. Khi s dng hnh thc nhng quyn, bn nhng quyn s to c nhng li th trong vic qung co, qung b thng hiu ca mnh. M rng kinh doanh v s xut hin khp ni ca chui ca hng s a hnh nh v sn phm i su vo tm tr khch hng mt cch d dng hn. Bn cnh , v chi ph qung co s c tri rng cho rt nhiu ca hng, cho nn, chi ph qung co cho mt n v kinh doanh l rt nh. iu ny gip bn nhng quyn xy dng c mt ngn sch qung co ln. y l mt li th cnh tranh m kh c i th cnh tranh no c kh nng vt qua.

Hot ng qung co cng hiu qu, hnh nh v sn phm, thng hiu cng c nng cao, gi tr v hnh ca cng ty cng ln s mang li nhiu thun li cho bn nhn quyn khi s dng nhn hiu, thng hiu ca bn nhng quyn. V nh th c bn nhng qun v bn nhn quyn ngy cng thu c nhiu li nhun t vic p dng hnh thc kinh doanh nhng quyn. Th t, ti a ho thu nhp. Khi nhng quyn, bn nhn quyn phi tr tin bn quyn thu thng hiu v tin ph c kinh doanh vi tn v h thng ca bn nhng quyn. ng thi bn nhn quyn phi mua sn phm, nguyn liu ca bn nhng quyn nh m bn nhng quyn c th ti a ho thu nhp ca mnh. Th nm, tn dng ngun nhn lc. Bn nhn quyn s l ngi b vn ra kinh doanh v y l ng lc thc y h lm vic tt hn. V khi ngi nhn quyn l ch nn h c trch nhim hn. Nh vy, bn nhng quyn tn dng c ngun nhn lc t pha nhn quyn. Ngoi ra, bn nhn quyn c th tip cn nhng a im m bn nhng quyn khng th tip cn c v h c th nm vng thng tin a phng hn bn nhng quyn. NGUYN KHNH TRUNG - VnEconomy